Topraklama Trafolar

Buieriimizde,Siemens'tenTeknikProjeYneticisiSn.BanuCOKUNER'intopraklamatrafosununkullanmamac,
topraklamatrafosununboyutlandrmaparametrelerihakkndakiyazsninceleyebilirsiniz...

21.07.2016 tarihli yaz 7936 kez okunmutur.

A A+
Siemens Trafo Topraklama Enerji

Topraklama Trafosunun Kullanm Amac:

Sistem ntr balants zellikle eski sistemlerde bulunmamaktadr ve bu sistemleri yenilerken ntr balants eklemek
istenildiinde topraklama trafosu kullanmak uygun bir zm olmaktadr. Sistem ntr balants olmayan, gen veya
yldz noktas yaltlm sistemlerde arzann hangi fiderden geldiini tespit etmek de olduka zordur. Faztoprak
arzasnn olutuu bir sistemde eer arza temizlenmezse fazfaz arzalar meydana gelebilir ve ayrca sistemde dolaan
arza akm sistemin izolasyonu zerindeki stresi arttrr. Aralkl olarak oluan arzalar ise sistemde geici ar
gerilimlerin olumasna sebep olabilir.

Yaltlm sistemleri topraklamak ve/veya bir ntr noktas elde etmek iin topraklama trafosu kullanlr. ekil 1de de
grld gibi en yaygn kullanlan topraklama trafosu tipleri zigzag ve yldzgen balantl olanlardr.

ekil 1: Yaltlm ebekelerde ntr oluturma

Datm sistemlerinde kullanlan topraklama trafolar yldz veya gen bal sistemlerde faztoprak yolunda dk
empedans gstererek sistemin ntr geriliminin toprak gerilimi seviyesinde kalmasn salarlar ve sfr bileen akm iin
kaynak olutururlar. Yaltlm sistemlerde ark hatalarndan meydana gelen geici ar gerilimler grlebilir. Sistem bu
ekilde almaya devam edecektir ancak arzasz fazlarda gerilim kk3 kat kadar artacaktr ve bu gerilim de trafonun
izolasyonu ve dier ekipmanlarda %173 kadar bir zorlanmaya sebep olacaktr.

ekil 2de ki devre emasnda topraklama trafosunun arza akmn nasl topraklad grlmektedir. Topraklama trafolar
datm ebekesinin tek toprak kaynadr ve datm ebekesi devrede olduu srece sisteme bal kalmaldr.

ekil 2: Topraklama trafosu zerinden topraklanm sistemlerde arza akm geii

Topraklama trafolar genel olarak;

Sistemin arza akmnn gei yolunda dk empedans olutururlar ve bylece sistemin ntr potansiyelinin toprak
potansiyelinde ya da toprak potansiyeline ok yakn bir deerde kalmasn salarlar.

Herhangi bir nedenle toprak ark arzas olutuunda meydana gelen geisi ar gerilimlerin bykln snrlarlar.

Faztoprak arzalarnda arza akm iin kaynak olutururlar.

Fazntr balantl yklerin balantsnn yaplmasna izin verirler.

Hata akmlarn lmek iin lm noktas olutururlar.

Bir topraklama trafosu ayn zamanda devre zerindeki dengesiz yklenme durumunda da grev yapar.

Topraklama Trafosunun Boyutlandrma Parametreleri:

1) Primer Gerilim:
Topraklama trafosunun baland sistemin gerilimidir.

2) Anma Gc:
Topraklama trafolar sadece arza durumunda kullanlan trafolar olduu iin srekli devrede olan bir g trafosuna gre
maliyeti ve bykl daha dktr. Bu nedenle srekli primer faz akm ve ksa devre akm deerine gre
boyutlandrlrlar. Srekli primer faz akm,trafonun ekirdeinin mknatslanma akmn, kablolarn kapasitif arj
akmlarn ve eer varsa yk akmlarn ierir. Bu parametre arttka trafo daha byk ve maliyetli olacaktr. Bu deer
tipik olarak 5A ile 200A aralnda olmaktadr.

3) Srekli Ntr akm:

Topraklama trafolarnn dizayn iin bir de srekli ntr akm deeri olarak tanmlanan ve ntr zerinden akmas beklenen
akm deeri vardr. Bu akm sistem dengede iken akmayan sfr bileen akmdr. Bu akm deeri topraklama trafosunun
termal kapasitesini hesaplamak iin kullanlr. Topraklama trafosu zerinden geecek olan srekli ntr akm deeri
bilinmediinde ANSI/IEEE Std.32'ye gre 10 saniye sreli ksa devre akmnn %3 olarak kabul edilir.

4) Arza akm ve sresi:

Arza sresi saniyelerle hatta ou durumda bir ka periyot ile snrldr. Topraklama trafolar srekli tayacaklar yke
gre dizayn edilip arza akmlarn sistemin izin verdii sre iinde kaldrabilecek ekilde dizayn edilmelidir. Bu nedenle
trafonun dizayn kriterlerini belirlemek iin sisteme ait toprak arza akmnn deeri ve sresi bilinmelidir. Bu deerler
trafo sarglarndaki scaklk artn hesaplamak ve trafoyu buna gre boyutlandrmak iin kullanlacaktr. rnein 400A
ve 10sn topraklama trafosu iin tipik deerlerdir. Arza akmnn gei sresi topraklama trafosu boyutlandrmas iin
kritik bir deerdir. Topraklama trafosunda oluacak herhangi bir arza durumu koruma sistemi tarafndan tespit edilip
sistemin ilgili kesicilerine ama gnderilir. Bu ama sresi arza akmnn gei sresinden (rn.10sn) daha az olmaldr.
Arza durumunda arza akm topraklama trafosunun faznda da ayn anda olutuu iin, topraklama trafosu arza
akmn sfr bileen olarak grr. fazl ve eit empedansl trafolarda arza akm blnecek ve fazda da ezamanl
olarak, faz bana hata akmnn 1/3 deerinde olacak ekilde akacaktr.

5Empedans:
Topraklama trafosu zerinden akm getii zaman trafonun oluturduu empedans zerinde gerilim meydana gelir. Hata
akmnn byklne bal olarak topraklama trafosunun empedans deeri ok byk olursa hata srasnda oluan
gerilimler de ok byk olacaktr.

Topraklama trafosunun herhangi bir sebeple devreden kmas durumunda ise, oluabilecek faztoprak arza akmlar
yine yksek gerilimlerin olumasna sebep olur ve bu gerilimler arza olmayan fazlarda gerilim dengesizliinin ve yksek
gerilimlerin grlmesine neden olur.

Topraklama trafosunun bir grevi de ntr gerilimini belli bir seviyede tutmak olduu iin topraklama trafosu empendans
deeri de boyutlandrma iin nemlidir. Bu deer arza srasnda arza olmayan fazlarda geici ar gerilimlerin ortaya
kmasn engelleyecek ekilde seilmelidir.

6) Topraklama Trafosunun Balant Tipleri:

ZigZag balantl topraklama trafolar:

Topraklama trafosu olarak kullanlan zigzag balantl trafolarda genellikle sekonder sarg bulunmaz ve ekirdek
zerinde alt adet sarg barndrrlar. Her ekirdek zerindeki ilk sarg,bir sonraki ekirdek zerindeki ikinci sargya ters
ynde baldr ve tm ikinci sarglar ntr oluturmak zere birbirine baldr. Her faz bir dier faz ile balantl olduu
iin gerilimler sfrlanr.

ekil 3: Zigzag balantl topraklama trafosu

Trafonun empedans deeri, dengeli faz gerilime gre yksektir bu sebeple, sistemde arza olmadnda sarglardan
sadece mknatslanma akm kadar bir akm akar. Trafonun empedans sfr bileen gerilimine gre ise dktr ve
bylece yksek deerdeki toprak arza akmlarnn gemesine izin verir.
Trafonun ntr noktas ile toprak arasna bir empedans eklenerek yksek ve dk empedansl topraklama sistemi
salanabilir. Dk empedansl topraklama sisteminde ntr noktasna ilave edilen bir akm trafosu ar akm rlesine
balanarak faztoprak arza (51G) akm tespit edilebilir. (ekil4)

ekil 4: Zigzag balantl topraklama trafosu zerinden dk empedansl topraklama ve ntr ar akm rle balants

Zigzag balantl topraklama trafolar ve n kat harmoniklerin snrlandrlmasn salar. gen balants olmadan
be bacakl yap ile kullanlabilirler. Sekonder sargnn kullanlmamas trafonun taban alannn klmesini salar ve bu
da fiyat avantaj getirir.

Yldzgen balantl topraklama trafolar:

Yldzgen balantl topraklama trafolar da diren zerinden sistemi topraklamak istenildiinde kullanlabilir.

gen balant sfr bileen akmnn geiini salamak iin kapal olmaldr. Primer sargnn ntr ile toprak arasna bir
diren balandnda ve bu diren oluabilecek arza akmlarn snrlayacak deerde seildiinde diren zerinden
topraklanm sistem salanm olur. Bu tr balant yapldnda yldz sargnn gerilim deeri fazntr sistem geriliminde
yksek olmaz. Primer sargnn ntr noktas ile toprak arasna akm trafosu ilavesi yaparak ar akm rlesi zerinde faz
toprak (51G) arza tespiti de yaplabilir.

ekil 5: Yldzgen balantl topraklama trafosu zerinden dk empedansl topraklama ve ntr ar akm rle
balants

Yksek diren zerinden topraklama yapmak iin sekonder gen sarg primer toprak arza akmlarn istenildii dk
seviyeye getirebiecek deerde seilen bir diren zerinden kapatlr. Bu tip bir uygulama iin primer yldz sargnn
gerilim deeri sistemin fazfaz geriliminden dk olmamaldr ve topraklama trafosu adet primer yldz sargs
topraklanm tekfaz trafodan olumaldr.

ekil 6: Yldzgen balantl topraklama trafosu zerinden yksek direnli topraklama ve ak gen sekonder sarg
zerinden ar gerilim koruma

Yldz bal sekonder sarg kullanlmas durumunda drt veya be bacakl olarak imal edilebilirler. ok ynl kullanm
olanaklar vardr; g trafosu olarak da kullanlaca zaman tercih edilirler.

ekil 7: Bir trafo merkezinde kullanmda olan topraklama trafosu resmi

Yazar: Banu COKUNER
Teknik Proje Yneticisi
Siemens Enerji Ynetimi Enerji letimi Blm
Been 134Bin TavsiyeEt 2 Tweetle Takipet 0

YAZAR HAKKINDA

Elektrikport
Tm yazlar Mesaj gnder Yazdr