Temeljni kriteriji financijskog

odluivanja
Budetiranje kapitala

P 09
Metode financijskog odluivanja

Temeljne metode
Metoda iste sadanje vrijednosti
Metoda interne stope profitabilnosti
Metode financijskog odluivanja

Dodatne metode
Metoda razdoblja povrata
Metoda diskontiranog razdoblja povrata
Metoda indeksa profitabilnosti
Metoda anuiteta
Odnos koristi i rtava
Posebne metode
Metoda diferencije
Metoda modificirane interne stope profitabilnosti
Drugi kriteriji odluivanja
RAZDOBLJE POVRATA
najjednostavniji kriterij
Razdoblje povrata

Najjednostavniji kriterij financijskog

odluivanja o realnim investicijama

Broj razdoblja (godina) u kojima e se

vratiti uloena novana sredstva u
odreeni projekt

Broj razdoblja (godina) u kojima e

tekui isti novani tokovi vratiti
investicijske trokove
Izraunavanje razdoblja povrata

openito jednaki novani tokovi

tp
I0
I0 Vt tp
t 1 Vt
I0 investicijski trokovi
Vt isti novani tokovi V1 V2 VT Vt
tp razdoblje povrata
Projekti A, B i C
novani tokovi projekta
godina A B C
0 (trokovi) - 10.000 - 10.000 - 10.000
1 1.000 3.000 5.000
2 2.000 3.000 4.000
3 3.000 3.000 3.000
4 4.000 3.000 2.000
5 5.000 3.000 1.000
ukupno 15.000 15.000 15.000
trokovi - 10.000 - 10.000 - 10.000
ista vrijednost 5.000 5.000 5.000
prosjeni novani tokovi 3.000 3.000 3.000
prosjena godinja 30 30 30
profitabilnost
A B C
Izraunavanje razdoblja povrata

Projekt B Razdoblja povrata za projekte A i C

Kumulativni novani tokovi
godina
10.000 A C
tP 3,33g 1 1.000 5.000
3.000 2 3.000 9.000
3 6.000 10.000 1/3 od 3.000
4 10.000
t P 3 g i 4 mj 5
razdoblje 4 g. 2,33 g.
povrata 2 g. i 4 mj.
A B C
 B

A
Upotreba kriterija

t
min p

tp tz
tp izraunato razdoblje povrata
tz zadani broj razdoblja povrata
Karakteristike kriterija

Jednostavan za upotrebu
Favoriziranjem projekata s kraim
vremenom vraanja investicijskih trokova
smanjuje se rizik ulaganja
Povezanost s prosjenom
raunovodstvenom profitabilnou
Ne razmatra cjelokupni vijek efektuiranja
Ne uzima u raun vremensku vrijednost
novca
Povezanost s prosjenom
raunovodstvenom profitabilnou

I Vt
tp r
Vt I
1
tp
r
Problem vijeka efektuiranja: projekti P i R
godina Projekt P Projekt R
0 (30.000) (40.000)
1 12.000 12.000
2 12.000 12.000
3 12.000 12.000
4 12.000 12.000
5 12.000
6 12.000
(1) investicijski trokovi (30.000) (40.000)
(2) godinji novani tokovi 12.000 12.000
(3) ukupni novani tokovi 48.000 72.000
razdoblje povrata (1) / (2) 2,5 godina 3,33 godine
prosjena godinja profitabilnost (2) / (1) 40,00% 30,00%
ukupna profitabilnost (3) / (1) 1,60 1,80
Vremenska vrijednost novca: projekti X i Y

novani tokovi do razdoblja povrata

godina projekt X projekt Y
0 (100.000) (100.000)
1 40.000 10.000
2 30.000 20.000
3 20.000 30.000
4 10.000 40.000
ukupno 100.000 100.000
razdoblje povrata 4 godine 4 godine
Slabosti razdoblja povrata

Nije pravi kriterij financijskog

odluivanja
Forsira likvidnost i sigurnost naspram
ukupne profitabilnosti
Svojevrsna metoda ocjene rizika
Svojevrsno izraunavanje stupnja
sigurnosti vraanja investicijskih trokova
Ne ukljuuje standarde profitabilnosti
ISTA SADANJA
VRIJEDNOST

Temeljna metoda financijskog

odluivanja
ista sadanja vrijednost
Jedna od dvije temeljne metode
financijskog odluivanja
Sadanja vrijednost istih novanih tokova
projekta umanjena za investicijske
trokove
Uzima u obzir cjelokupni vijek efektuiranja
projekta
Uzima u obzir vremensku vrijednost novca
ista vrijednost

T
S Vt I0
t 1

S ista vrijednost projekta

T vijek efektuiranja projekta
V novani tokovi po godinama t
t godine u vijeku efektuiranja
I investicijski trokovi
Izraunavanje iste sadanje vrijednosti

T
Vt
S0 t
I0
t 1 (1 k )

S0 ista sadanja vrijednost

T
t
S0 Vt II k I0
t 1
Projekti A, B i C
novani tokovi projekta
godina A B C
0 (trokovi) - 10.000 - 10.000 - 10.000
1 1.000 3.000 5.000
2 2.000 3.000 4.000
3 3.000 3.000 3.000
4 4.000 3.000 2.000
5 5.000 3.000 1.000
ukupno 15.000 15.000 15.000
trokovi - 10.000 - 10.000 - 10.000
ista vrijednost 5.000 5.000 5.000
prosjeni novani tokovi 3.000 3.000 3.000
prosjena godinja 30 30 30
profitabilnost
ista sadanja vrijednost projekta A
novani tokovi projekta Diskontni diskontirani novani
faktor tok
godina A ks = 10% A
1 1.000 0,909 909
2 2.000 0,826 1.653
3 3.000 0,751 2.254
4 4.000 0,683 2.732
5 5.000 0,621 3.105
ukupno 15.000 10.653
0 -10.000 1,000 -10.000
total 5.000 653
ista sadanja vrijednost projekta A
koritenje financijskog kalkulatora

- 10.000 = CFj 0
1.000 = CFj 1
2.000 = CFj 2
3.000 = CFj 3
4.000 = CFj 4
5.000 = CFj 5
10 = I/YR
NPV = 652,588 = 652,59
ista sadanja vrijednost projekta B
novani tokovi projekta Diskontni diskontirani novani
faktor tok
godina B ks = 10% B
1 3.000 0,909 2.727
2 3.000 0,826 2.479
3 3.000 0,751 2.254
4 3.000 0,683 2.049
5 3.000 0,621 1.863
ukupno 15.000 11.372
0 -10.000 1,000 -10.000
total 5.000 1.372
Jednaki novani tokovi
t
(1 k ) 1
S0 Vt t
I
(1 k ) k

T
S0 Vt IVk I

S0 = 3.000 * 3,790 - 10.000 = 1.370

ista sadanja vrijednost projekta B
koritenje financijskog kalkulatora

- 10.000 = CFj 0
3.000 = CFj 1
3.000 = CFj 2
3.000 = CFj 3
3.000 = CFj 4
3.000 = CFj 5
10 = I/YR
NPV = 1.372,36
ista sadanja vrijednost projekta B
koritenje financijskog kalkulatora

- 10.000 = CFj 0
3.000 = CFj 1
5 shift Nj
10 = I/YR
NPV = 1.372,36
ista sadanja vrijednost projekta C
novani tokovi projekta Diskontni diskontirani novani
faktor tok
godina C ks = 10% C
1 5.000 0,909 4.545
2 4.000 0,826 3.306
3 3.000 0,751 2.254
4 2.000 0,683 1.366
5 1.000 0,621 621
ukupno 15.000 12.092
0 -10.000 1,000 -10.000
total 5.000 2.092
ista sadanja vrijednost projekta C
koritenje financijskog kalkulatora

- 10.000 = CFj 0
5.000 = CFj 1
4.000 = CFj 2
3.000 = CFj 3
2.000 = CFj 4
1.000 = CFj 5
10 = I/YR
NPV = 2.092,13
ista sadanja vrijednost projekata A, B i C

novani tokovi projekta Diskontni diskontirani novani tok

faktor
godina A B C A B C
ks = 10%
1 1.000 3.000 5.000 0,909 909 2.727 4.545

2 2.000 3.000 4.000 0,826 1.653 2.479 3.306

3 3.000 3.000 3.000 0,751 2.254 2.254 2.254

4 4.000 3.000 2.000 0,683 2.732 2.049 1.366

5 5.000 3.000 1.000 0,621 3.105 1.863 621

ukupno 15.000 15.000 15.000 10.653 11.372 12.092

0 -10.000 -10.000 -10.000 1,000 -10.000 -10.000 -10.000

total 5.000 5.000 5.000 653 1.372 2.092

Upotreba kriterija

S0 0
Prag prihvatljivosti nekog projekta je
Nulta ista sadanja vrijednost
Karakteristike kriterija

Uzima u obzir cjelokupni vijek

efektuiranja
Uzima u obzir vremensku vrijednost
novca kroz troak kapitala
Usklaena s maksimalizacijom sadanje
vrijednosti tvrtke odnosno obinih dionica
Pozitivna ista sadanja vrijednost
ukazuje na poveanje vrijednosti dionica
Osjetljivost na izbor diskontne stope
iste sadanje vrijednosti projekata uz
razliite diskontne stope

projekt
stopa A B C
0 5.000 5.000 5.000
5 2.570 2.990 3.410
10 651 1.370 2.089
15 (971) 59 989
20 (2.104) (1.030) 44
25 (3.104) (1.930) (456)
6000

5000

4000

3000

2000

1000

0
0 5 10 15 20 25
-1000

-2000

-3000

-4000
INTERNA STOPA
PROFITABILNOSTI

druga temeljna metoda

Interna stopa profitabilnosti

Jedna od dvije temeljne metode

financijskog odluivanja
Diskontna stopa koja svodi oekivane
novane tokove projekta na vrijednost
investicijskih trokova
Diskontna stopa uz koju je ista sadanja
vrijednost jednaka nuli
6000

5000

4000

3000

2000

1000

0
0 5 10 15 20 25
-1000

-2000

-3000

-4000
Interna stopa profitabilnosti
Jedna od dvije temeljne metode financijskog
odluivanja
Diskontna stopa koja svodi oekivane
novane tokove projekta na vrijednost
investicijskih trokova
Diskontna stopa uz koju je ista sadanja
vrijednost jednaka nuli
Uzima u obzir cjelokupni vijek efektuiranja
projekta
Uzima u obzir vremensku vrijednost novca
Izraunavanje interne stope
profitabilnosti
T
Vt
t
I0
t 1 (1 R)

R interna stopa profitabilnosti

T
t
Vt II R I0
t 1
Iteracijom

Postupak pokuaja i pogreaka

Ponavljanje postupka izraunavanja
iste sadanje vrijednosti uz razne
diskontne stope dok se ne dobije nulta
ista sadanja vrijednost
U svakoj novoj iteraciji diskontna se
stopa pribliava onoj traenoj - internoj
stopi
Izraunavanje interne stope profitabilnosti
projekta A
novani 11% diskontna 12% diskontna
stopa stopa
godina tok
faktor iznos faktor iznos
1 1.000 0,901 901 0,893 893
2 2.000 0,812 1.624 0,797 1.594
3 3.000 0,731 2.193 0,712 2.136
4 4.000 0,659 2.636 0,636 2.544
5 5.000 0,593 2.965 0,567 2.835
ukupno 15.000 10.319 10.002
investicijski troak 10.000 10.000 10.000
ista sadanja 5.000 319 2
vrijednost
Izraunavanje interne stope profitabilnosti
projekta A financijski kalkulator

- 10.000 = CFj 0
1.000 = CFj 1
2.000 = CFj 2
3.000 = CFj 3
4.000 = CFj 4
5.000 = CFj 5
IRR = 12,0057 = 12,01%
Izraunavanje interne stope profitabilnosti
projekta C
novani 20% diskontna 21% diskontna
stopa stopa
godina tok
faktor iznos faktor iznos
1 5.000 0,833 4.165 0,826 4.130
2 4.000 0,694 2.776 0,683 2.732
3 3.000 0,579 1.737 0,564 1.692
4 2.000 0,482 964 0,467 934
5 1.000 0,402 402 0,386 386
ukupno 15.000 10.044 9.874
investicijski troak 10.000 10.000 10.000
ista sadanja 5.000 44 -126
vrijednost
Interpolacija

y2 y1
y y1 ( x x1 )
x2 x1

y traena diskontna stopa

y1 i y2 stope izmeu kojih se interpolira
x1 i x2 iste sadanje vrijednosti za stope y1 i y2
x ista sadanja vrijednost za internu stopu (0)
Interpolacija za projekt C
y1 20 x1 44
y R x 0
y2 21 x2 126

21 20
y 20 (0 44)
126 44

44
y 20 20,30%
170
Izraunavanje interne stope profitabilnosti
projekta C financijski kalkulator

- 10.000 = CFj 0
5.000 = CFj 1
4.000 = CFj 2
3.000 = CFj 3
2.000 = CFj 4
1.000 = CFj 5
IRR = 20,27%
Jednaki novani tokovi projekt B

T T 10.000
IV VtR I0 IV R 3,333
3.000

y1 15 x1 3,352
T I0
IV R
y R x 3,333
Vt y2 16 x2 3,274

y 15 0,2436 15,20%
Koritenje financijskog kalkulatora

- 10.000 = CFj 0 - 10.000 = CFj 0

3.000 = CFj 1 3.000 = CFj 1
3.000 = CFj 2 5 shift Nj
3.000 = CFj 3 IRR = 15,238 = 15,24%
3.000 = CFj 4
3.000 = CFj 5
IRR = 15,238 = 15,24%
Aproksimacija interne stope
Temeljem prosjenih
novanih tokova kroz vijek
efektuiranja projekta

Izraun kao za projekt s

jednakim novanim
tokovima

Prilagodba poetne stope

za iteraciju po modelu
novanog toka projekta
Upotreba kriterija

R k
prag prihvatljivosti nekog projekta je
kada je interna stopa profitabilnosti
via od troka kapitala projekta
Karakteristike kriterija

Uzima u obzir cjelokupni vijek efektuiranja

Uzima u obzir vremensku vrijednost novca
Pokazuje individualnu efikasnost projekta
kroz uveanje jedinice investicijskih
trokova
Sloeniji raunski postupak
Osjetljivost na izbor diskontne stope
ista sadanja vrijednost VS
Interna stopa profitabilnosti

Komparacija temeljnih kriterija

financijskog odluivanja
ista sadanja vrijednost VS Interna stopa
profitabilnosti

Razliite metode financijskog odluivanja

problem pretpostavke reinvestiranja
ista sadanja vrijednost pretpostavlja
reinvestiranje novanih tokova investicije uz
troak kapitala
interna stopa pretpostavlja reinvestiranje
novanih tokova uz internu stopu
ista sadanja vrijednost snaniji kriterij
financijskog odluivanja
Problem viestrukih internih stopa
Vie internih stopa profitabilnosti
novani tok
Nekonvencionalni
novani tokovi
projekta
projekt se iskoritava
i nakon to odbacuje vrijeme
negativne novane
tokove Novani tokovi projekta
matematiki izaziva
godina novani tok
postojanje dvije
0 -4.000
interne stope 1 25.000
2 -25.000
ista sadanja vrijednost projekta
ista sadanja
ista sadanja vrijednost uz razliite stope
vrijednost
diskontna stopa ista sadanja vrijednost
0 -4.000
5 -2.866
10 -1.925
20 -528
25 0
30 438
50 1.556
diskontna
100 2.250
200 1.556
stopa
300 688
400 0
500 -528
Protegnuti prinos

Metoda razrjeavanja problema vie

internih stopa
Trokom kapitala nekonvencionalni
novani tok svodi se na konvencionalni
Negativni novani tok svodi se uz troak
kapitala na prvi prethodni pozitivni
novani tok
Upotreba protegnutog prinosa
Novani tokovi projekta

godina novani tok

0 -4.000
1 25.000
2 -25.000

25.000
22.727
1,1
Upotreba protegnutog prinosa
Novani tokovi projekta

godina novani tok

0 -4.000
1 2.273

2.273
R 1 0,5682 1 43,18%
4.000
INDEKS PROFITABILNOSTI

Dopuna istoj sadanjoj

vrijednosti
Indeks profitabilnosti

Dopuna kriterija iste sadanje vrijednosti

Sadanja vrijednost istih novanih tokova
projekta prema investicijskim trokovima
Favorizira projekte s niim investicijskim
trokovima
Uzima u obzir cjelokupni vijek efektuiranja
projekta
Uzima u obzir vremensku vrijednost novca
Izraunavanje indeksa profitabilnosti

razliiti novani tokovi jednaki novani tokovi

T
Vt (1 k )T 1
(1 k ) t Vt
PI t 1 (1 k )T k
I PI
I

T
II kt Vt IVkT Vt
PI t 1 PI
I I
PI indeks profitabilnosti
Indeks profitabilnosti projekata A, B i C
uz ks = 10%
novani tokovi projekta Diskontni diskontirani novani tok
faktor
godina A B C A B C
1 1.000 3.000 5.000 0,909 909 2.727 4.545
2 2.000 3.000 4.000 0,826 1.653 2.479 3.306
3 3.000 3.000 3.000 0,751 2.254 2.254 2.254
4 4.000 3.000 2.000 0,683 2.732 2.049 1.366
5 5.000 3.000 1.000 0,621 3.105 1.863 621
ukupno 15.000 15.000 15.000 10.653 11.372 12.092
0 10.000 10.000 10.000 1,000 10.000 10.000 10.000
indeks 1,50 1,50 1,50 1,07 1,14 1,21
Upotreba kriterija

PI 1
prag prihvatljivosti nekog projekta je
kada je indeks profitabilnosti vei od
jedan
Karakteristike kriterija
Uzima u obzir cjelokupni vijek efektuiranja
Uzima u obzir vremensku vrijednost
novca kroz troak kapitala
Dopunjuje istu sadanju vrijednost:
izmeu projekata s jednakim ili slinim
istim sadanjim vrijednostima izabire
one s manjim investicijskim trokovima -
manje kapitalno intenzivne projekte
Osjetljivost na izbor diskontne stope