May dalawang uri ng kaantasan ang paghahambing:

1. Paghahambing na magkatulad- ginagamit ito kung ang dalawang pinaghahambing ay

may patas na katangian. Ginagamitan ito ng mga panlaping kasing, sing, magsing,
magkasing okaya ay ng mga salitang gaya, tulad, paris, kapwa at pareho.

2. Paghahambing na di-magkatulad - ginagamit ito kung ang pinaghahambing ay may

magkaibang katangian. May dalawa itong uri:

a. Pasahol- kung ang hinahambing ay mas maliit, gumagamit ito ng mga salitang tulang
nglalo, di-gaano, di-totoo, di-lubha o di-gasino

b. Palamang- kung ang hinahambing ay mas malaki o nakahihigit sa pinaghahambingan,

gumagamit ito ng mga salitang higit, labis at di-hamak.

"ANG ALAMAT NG MINA SA BAGUIO"

Tinipon at iginuhit ni Boy F. Madriguera

Matagal na panahon na ang nakaraan, may isang kabataang lalaki na labis na

iginagalang ng matatanda. Siya ay si Manto. Pinamumunuan niya ang isang nayon ng
mga Igorot na kilala sa tawag na Suyok. Bukod sa malakas ay matapang si Manto kaya
naman mataas ang pagtingin sa kanya maging ng matatandang pantas.

Ang Suyok ay isang tahimik na komunmidad kung saan may tapat na malasakit sa
kanilang kapwa ang mga naninirahan ditto. Malaki ang takot nila sa kanilang Bathala
kung paanong malaki rin ang kanilang pagmamahal ditto dahil sa tuwina ay maganda
nilang ani. Isa sa paraan nila ng pagpaparangal sa mga anito ay ang pagdaraos ng
kanyao.
Halong lingo-linggo ay nagdaraos ng kanyao ang mga taga-Suyok. Nagpapatay sila ng
mga baboy-ramo na kanilang inihahanda. Nagsasayaw sila at umaawit bilang papuri sa
mga anito.
Isang araw ay naisipan ni Manto na magpunta sa gubat para mamana ng ibaon.
Eksperto siya sa pamamana at walang nakaliligtas sa kanyang busog at palaso. Nang
araw na iyon, sa kanyang paglalakad ay nakakita si Manto ng isang daraanan at parang
hinihintay siya.

Nagtaka si Manto nang hindi man lang tuminag ang uwak nang lumakad siya palapit
rito. Lalo siyang nagtaka nang mapalapit sa kinatatayuan nito.

Ang ibon ay tumitig kay Manto at bago pa siya nakakilos ay tumango ito sa kanya ng
tatlong beses. Pagkatapos noon ay lumipad na ito. Matapang si Manto pero ng
sandaliing iyon ay kinilabutan siya. Hindi niya kayang ipaliwanag kung anon ang
nararamdaman.

Bumalik si Manto sa nayon. Ipinaalam niya sa matatandang pantas ang nagging

karanasan. Ang sabi ng mga ito ay maaring sugo ng kanilang Bathala ang ibon. Marahil,
anila, ay ipinaaalala nito na kailangan na nilang magdaos ng kanyao.

Noon din ay nagpakalat ng utos si Manto sa buong nayon ng Suyok. Ipinaalam sa lahat
ang pagdaraos ng espesyal na kanyao. Nagkakaisnag kumilos ang lahat. Isang
magandang altar ang ginawa ng kalalakihan. Ang kababaihan naman ay naghanda ng
pinakamasasarap na putahe.

Isang malaking baboy ang hinuli nila at inialay sa Bathala upang kung sakali man at
galit ito ay agad na mapawi. Napatda ang lahat nang masaksihan ang pagbabago ng
anyo ng baboy-ramo. Nagging isa itong matandang hukluban.

Maging si Manto ay hindi nakapagsalita. Tulad ng mga nasasakupan ay waring umurong

din ang kanyang dila.

Lumukob ang takot sa lahat ng mga taga-Suyok.

Nagsalita ang matanda. Sinabi sa kanila na huwag mangatakot. Sinabi pa nitong
gagantimpalaan ang kanilang kabutihan at katapatan sa Bathala.
Isa lamang ang aking pakiusap, anang matanda.
Maglagay kayo ng isang tasang kanin at ilagay sa aking tabi.
Ipinagbilin rin ng matanda na sukluban ito ng isang malaking palayok habang
ipinagdiriwang nila ang kanyao. Pinabalik sila ng matanda sa ikatlong araw.
Makakakita kayo ng isang uri ng punongkahoy na hindi pa ninyo nakita sa buong
buhay ninyo. Maaari ninyong kunin ang bunga nito pero hindi ninyo maaaring galawin o
sugatan man lang ang katawan nito, mahigpit nitong bilin.

Ang lahat ng ibinilin ng matanda ay mahigpit na tinupad ng mga taga-Suyok.

Pagkaraan ng tatlong araw ay bumalik sila sa lugar kung saan nagpakita ang matanda.
Makaraan nilang alisin ang pagkakataklob ng palayok ay nakita nila ang isang munting
punongkahoy. Kakaiba iyon dahil isa itong gintong punongkahoy! Mula sa ugat
hanggang sa pinakamaliit na sanga at dulo ng mga dahon ay lantay itong ginto.
Nagdiwang ang mga tao. Malaking kayamanan ang dumating sa kanila at labis-labis ang
kanilang ligaya.

Unti- uni, ang mga nasasakupan ni Manto na dating simpleng mga tao ay nagging
mapag-imbot at mga sakim. Nawala ang pagbibigayan at pagmamalasakitan.
Samantala ay patuloy sa pagtaas ang puno. Ilang panahon pa at mabilis nitong pagtaas
ay halos umabot na ang dulo nito sa langi.

Nag-usap ang mga taga-Suyok. Pinagmitingan nila kung ano ang pinakamainam na
gawin sa puno. May nagpanukala na putulin na ito at paghatian ng lahat ng tagaroon.
Naging mahirap na kasi sa kanila ang pag-akyat ditto para kunin ang mga bunga nito at
mga dahon.
Pinigil ni Manto ang mga Igorot. Ipinaalala niya ang tungkol sa bilin ng matanda. Pero
sa pagkakataong iyon, nangibabaw na ang kasakiman ng mga tao at ayaw nang making
sa kanya.

Hindi napigil ni Manto nang kunin ng kalalakihan ang kanilang mga itak at mga
palakol. Ang iba naman ay kumuha ng matalas na sibat. Tinaga ng iba ang puno para
mabuwal ito. Ang iba naman ay pilit na pinaluwag ang lupa sa pagitan ng mga ugat ng
puno. Tuwang-tuwa ang mga tao dahil malapit nang mabuwal ang puno. Pero gayon na
lang ang sindak nila nang biglang kumidlat ng napakatalim at kumulog ng ubod-lakas
kasabay nang pagbuwal ng puno. Nayanig ang lupa at bumuka sa mismong binagsakan
ng puno.

Ginantimpalaan ko ang inyong kabutihan, pero ano ang inyong ginawa? Ibinigay ko sa
inyo ang gintong puno upang umunlad ang inyong buhay. Sa halip, ito pa ang naging
sanhi para sumama ang inyong mga ugali, maging sakim at mawalan ng pagmamahal
sa kapwa. Sa ginawa ninyo ay parurusahan ko kayo.
Dahil sinaktan ng mga taga-Suyok ang puno, anang matanda ay hindi na nila ito basta
makikia. Kailangan daw paghirapan ng mga tao ang paghuhukay bago muling
makakuha ng ginto. Napagmaang na lamang ang mga taga-Suyok nang Makita nila ang
unti-unting paglulon ng lupa sa gintong puno.

Mula noon, nakukuha lamang sa pamamagitan ng paghuhukay ng lupa ang mga minang
ginto sa Baguio.

Nakatanggap si Tuwaang ng mensahe buhat sa hangin na

nagsasabi na kailangan niyang dumalo ng kasal ng Dalaga ng
Monawon.
Huwag kang pumunta, Tuwaang, babala ng kanyang tiyahin.
Nararamdaman ko na mayroong masamang mangyayari sa iyo
doon.
Huwag kang mag-alala, tiyang. Kaya kong alagaan ang sarili
ko sinabi niya ng matatag at determinadong pumunta.
Hindi mo naiintindihan, Tuwaang.

Hindi ako natatakot sa kahit ano, tiyang. Ngayon ang tanging nalalaman ko ay gusto ko
makita ang kagandahan ng Dalaga ng Monawon.

Hindi pinakinggan ni Tuwaang ang kanyang tiyahin. Naghanda

siya sa pagdalo sa kasal. Isinuot niya ang damit na ginawa ng
mga diyos para sa kanya. Mayroon siyang hugis pusong basket na
maaaring makagawa ng kidlat. Dala rin niya ang kanyang espada
at panangga at isang mahabang kutsilyo. Sumakay siya sa kidlat
at nakarating sa kapatagan ng Kawkawangan. Doon ay
natagpuan niya ang Gungutan, isang nakapagsasalitang ibon.
Gusto ng ibon na sumama sa kanya sa kasalan kaya dinala na
niya ito. Nang makarating sa Monawon, siya ay magalang na
pinapasok sa loob ng bulwagan kung saan ginaganap ang kasalan.
Nagsimulang magdatingan ang mga bisita. Unang dumating ay
ang Binata ng Panayangan, pagkatapos ay ang Binatang Liwanon
at ang Binata ng Sumisikat na Araw. Huling dumating ang
lalaking ikakasal, ang Binata ng Sakadna na kasama ang isang
daang lalaki.
Nang dumating ay iniutos ng lalaki na paalisin ang mga bisitang
hindi nararapat na naroon. Nainsulto si Tuwaang sa sinabi ng
lalaking ikakasal na silang lahat ay pulang dahon, na ang ibig
sabihin ay mga bayani. Nagsimula ang seremonya sa pag-aalay
ng mga bisita ng mga mamahaling regalo. Dalawa ang natira
para sa lalaking ikakasal ngunit inamin ng Binata ng Sakadna na
wala silang gintong plauta at gintong gitara na maitutumbas sa
mga natira. Tumulong si Tuwaang. Sa kanyang misteryosong
hininga siya ay nakagawa ng gintong plauta, gitara at gong.
Lumabas na ang babaing ikakasal sa kanyang silid at nagsimulang
magbigay ng nganga sa bawa't isang bisita. Pagkatapos ay
tumabi ito kay Tuwaang na naglagay sa lalaking ikakasal sa
kahiya-hiyang sitwasyon. Pakiramdam ng lalaki ay nainsulto
siya. Lumabas ito sa bulwagan at hinamon si Tuwaang sa isang
laban.
Ipakita mo sa akin na nararapat ka sa karangalang ibinigay sa iyo
ng aking minamahal sa pagtabi niya sa iyo! sabi ng galit na Binata
ng Sakadna. Labanan mo ako hanggang kamatayan!
Tumayo si Tuwaang at tinanggap ang hamon ngunit hinawakan
siya ng babaing ikakasal.
Bayaan mong suklayin ko muna ang iyong buhok bago mo siya
labanan, sabi ng babaing ikakasal kay Tuwaang. At buong pagmamahal
niyang sinuklay ang kanyang buhok.
Tinitigan ni Tuwaang ang babae. Nakita niya ang pagmamahal at
paghanga nito sa kanyang mga mata.
Mag-ingat ka sa pakikipaglaban sa kanya, babala ng babae. Hindi
siya marunong lumaban ng patas.
Ang Tuwaang, epiko ng mga Bagobo, ay isang mahabang tula na
nagsasalaysay ng mga kabayanihan ni Tuwaang. Si Tuwaang ay
siyang puno ng Kuaman. Balita siya sa katapangan, lakas at
kakisigan. Isang araw tumanggap si Tuwaang ng balita na may
isang dilag na nagmula sa kalangitan ng Buhong na nakarating sa
kaharian ni Batooy upang humingi ng tulong. Tinawagan ni
Batooy si Tuwaang. Nagpaalam si Tuwaang sa kapatid niyang
babae na kinagigiliwan iyong tawaging Bai, ibig niyang tulungan
ang nasabing dalaga. Ayaw mang pumayag ni Bai sapagkat ang
gagawin ni Tuwaang ay lubhang mapanganib, hindi rin napigil si
Tuwaang sa gagawin niyang pagsaklolo. Sumakay si Tuwaang sa
kidlat. Ang karaniwan niyang sasakyan ay hangin. Ngunit sa
pagkakataong ito'y humingi siya ng pasintabi sa hangin na hindi
ito ang gamiting sasakyan sapagkat siya'y nagmamadali.
Dumaan muna si Tuwaang sa lupain ng Binata ng Pangavukad.
Dinulutan si Tuwaang ng itso (ikmo at bunga). Ang pagdudulot
ng itso sa panauhin ay kaugalian ng mga Muslim. Pumunta si
Tuwaang at ang Binata ng Pangavukad sa lupain ni Batooy.
Pagdating nila roon, dahil sa kagandahang lalaki ni Tuwaang ay
halos hinimatay ang mga tao sa laki ng paghanga sa binata ng
Kuaman. Pumanhik si Tuwaang at sa laki ng pagod dahil sa
paglalakbay ay nakatulog siya sa pagkakaupo sa tabi ng dalagang
may lambong ng kadiliman, ang dalaga ng Buhong. Nang
magising si Tuwaang, dinulutan ang dalawa ng itso at sila'y
ngumanga. Mula pa ng dumating sa lupain ni Batooy ay walang
nais kausapin ang dalagang may lambong ng kadiliman. Hinintay
niya si Tuwaang upang dito sabihin ang kanyang malaking
suliranin. Nagkagusto ang binata ng Pangumanon sa dalaga.
Malaki naman ang pag-ayaw ng dalaga, subalit nais kunin ng
Binata ng Pangumanon ang dalaga sa dahas. Kaya napilitan
siyang humingi ng saklolo kay Tuwaang at kay Batooy.
Hindi pa gaanong natatagalan ang pag-uusap ni Tuwaang at ng
dalaga ng Buhong ay dumating naman ang Binata ng
Pangumanon. Walang taros na pinagtataga ng Binata ng
Pangumanon ang tauhan ni Batooy. Para lamang tumatabas ng
puno sa isang tubuhan at sa ilang saglit nakabulagta nang lahat
ang mga kawal at tauhan ni Batooy.
 Nanaog si Tuwaang at nagharap ang dalawang malakas at
makapangyarihang lalaki. Ginamit ni Tuwaang ang kanyang
kampilan. Sa lakas ng pagtatagaan ay naputol ito. Itinapon ni
Tuwaang ang puluhan nito at kaagad na tumulong ang punong
malivutu. Gayon din ang nangyari sa binata ng Pangumanon.
Ginamit naman ni Tuwaang ang iba pang sandata niyang
palihuma, gayon din ang balaraw hanggang nabali rin sa puluhan
ang mga ito. At sabay na nagtapon ng baling puluhan ang dalawa
at ito'y naging punong maunlapay. Nang magkaubusan na sila ng
mga armas, sinunggaban ng Binata ng Pangumanon si Tuwaang at
ibig durugin sa kanyang binti. Hindi nasaktan si Tuwaang.
Sinunggaban naman ni Tuwaang ang Binata ng Pangumanon at
tinangkang ihampas sa malaking bato. Nang sasayad na ang
katawan, ang bato ay naging alabok. Tinawagan ng Binata ng
Pangumanon ang kanyang patung. Ito'y isang dangkal na bakal
na ipinulupot kay Tuwaang. Ang patung ay bumuga ng apoy.
Inunat ni Tuwaang ang kamay at namatay ang apoy. Tinawagan
naman ni Tuwaang ang kanyang patung at nagliyab ang binata ng
Pangumanon at namatay.
Ngumanga si Tuwaang at ibinuga ang tabug ng nganga sa mga
tauhan ni Batooy at sila'y nabuhay na lahat. Iniuwi ni Tuwaang
ang dalaga sa Kuaman. Pagdating nila sa Kuaman ay may ligalig
na nagaganap. Pagkatapos na magapi ni Tuwaang ang kalaban,
minabuti niyang doon na sila sa bayan ng Katu-san manirahang
lahat. Inilulan ni Tuwaang sa sinalimba, isang ginituang
sasakyang lumilipad ang lahat niyang tauhan. Pinasan ni
Tuwaang sa magkabila niyang balikat ang dalagang Buhong at
ang kapatid na si Bai at pumunta rin sila sa Katu-san, ang lupaing
walang kamatayan.
~ang pang-abay na pamaraan ay isang uri ng pang-abay na nagsasaad kung paano
ginanap ang kilos o pangyayaring isinasaad ng pandiwa~
~yun lang p0h!!~
~halimbawa:
1.Tiklop tuhod siyang humingi ng tawad.
2.Magalang niyang ibinigay ang libro sa matanda.
~...^_^...

Mga uri ng pang-abay [

Kabilang sa mga uri ng pang-abay ang mga sumusunod:

Pang-abay na pamanahon
Ang pang-abay na pamanahon ay nagsasaad kung kailan naganap o magaganap ang
kilos na taglay ng pandiwa. Mayroon itong tatlong uri: may pananda, walang pananda,
at nagsasaad ng dalas. Halimbawa ng may pananda
ang nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa, at hanggang.
Halimbawa ng pangungusap na may pang-abay na pamanahon na mayroong pananda
ang "Kailangan mo bang pumasok nang araw-araw?". Ang walang pananda ay
mayroong mga salitang katulad
ng kahapon, kangina, kanina, ngayon, mamaya, bukas, sandali, at iba pa. Halimbawa
ng pangungusap na may pang-abay na pamanahon na walang pananda ang
"Manonood kami bukas ng pambansang pagtatanghal ng dulang Pilipino." Ang pang-
abay na pamanahon na nagsasaad ng dalas ay mayroong mga salitang katulad
ng araw-araw, tuwing umaga, taun-taon, at iba pa. Isang halimbawa ng paggamit na
ganito ang "Tuwing buwan ng Mayo ay nagdaraos kami sa aming pook
ng santakrusan."[2] LOL
Pang-abay na panlunan
Ang pang-abay na panlunan ay isang uri ng pang-abay na nagsasaad ng lugar kung
saan naganap ang pangyayari. Samakatuwid, ito ay nagsasabi kung saan ginawa,
ginagawa, at gagawin ang kilos sa pangungusap; sa ibang pananalita ay tumutukoy ito
sa pook na pinangyarihan, o pangyayarihan ng kilos sa pandiwa. Halimbawa nito ang
"Nagpunta sa lalawigan ang mag-anak upang dalawin ang kanilang mga kamag-
anak."[3] Karaniwan ding ginagamit sa pangungusap na mayroong pang-abay na
panlunan ang mga pariralang sa, kina o kay. Ginagamit ang sa kapag ang kasunod ay
isang pangngalang pambalana o isang panghalip. Samantala, ginagamit naman
ang kay at kina kapag ang kasunod ay pangngalang pantangi na pangalan ng isang
tao. Halimbawa na ang mga pangungusap na "Maraming masasarap na ulam ang
itinitinda sa kantina." at ang "Nagpaluto ako kina Aling Inggay ng masarap na mamon
para sa kaarawan mo."[2]
Pang-abay na pamaraan
Ang pang-abay na pamaraan ay ang pang-abay na naglalarawan kung paano naganap,
nagaganap, o magaganap ang kilos na ipinahahayag ng pandiwa. Ginagamit sa
ganitong uri ng pang-abay ang mga panandang nang, na, at -ng. Halimbawa sa
paggamit nito ang pangungusap "Kinamayan niya ako nang mahigpit."
Pang-abay na pang-agam
Ang pang-abay na pang-agam ay ang pang-abay na nagbabadya ng hindi o kawalan ng
katiyakan sa pagganap sa kilos ng pandiwa. Ginagamit sa pangungusap ang mga
pariralang marahil,siguro, tila, baka, wari, parang, at iba pa. Halimbawa ng paggamit
nito ang pangungusap na "Marami na marahil ang nakabalita tungkol sa pasya
ng Sandiganbayan."[2]
Pang-abay na panang-ayon
Ang pang-abay na panang-ayon ay nagsasaad ng pagsang-ayon. Ginagamit dito ang
mga salitang oo, opo, tunay, sadya, talaga,syempre at iba pang halimbawa. Halimbawa
ay "Talagang mabilis ang pag-unlad ng bayan."
Pang-abay na pananggi [
Ang pang-abay na pananggi ay ang pang-abay na nagsasaad ng pagtanggi. Nilalagyan
ito ng mga pariralang katulad ng hindi, di at ayaw. Halimbawang pangungusap para rito
ang "Hindi pa lubusang nagamot ang kanser.". "Hindi ako papayag sa iyong desisyon".
Pang-abay na panggaano o pampanukat [
Ang pang-abay na panggaano o pang-abay na pampanukat ay nagsasaad ng timbang,
bigat, o sukat. Sumasagot ang pang-abay na panggaano sa tanong na gaano o
magkano ang halaga. Halimbawang pangungusap para rito ang "Tumaba ako nang
limang libra."[2]
Pang-abay na pamitagan
Ang pang-abay na pamitagan ay ang pang-abay na nagsasad ng paggalang.
Halimbawang pangungusap para sa pang-abay na ito ang "Kailan po ba kayo uuwi sa
lalawigan ninyo?"[2]
Pang-abay na panulad [
Ang pang-abay na panulad ay ginagamit sa pagtutulad ng dalawang mga bagay.
Halimbawa ng paggamit nito ang pangungusap na "Higit na magaling sumayaw si
Armando kaysa kay Cristito."[4]