Professional Documents
Culture Documents
Chương 3
Chương 3
Ni dung bi ging
1. KHI NIM V BIU HIN CA TNH A DNG DI TRUYN SINH VT
1.1. Khi nim
Sinh vt trn tri t biu hin s a dng, phong ph v kiu gen v kiu hnh. Ngun
gc ca tnh a dng l s phong ph v vn gen ca qun th.
a dng di truyn ca sinh vt l mt c tnh ca sinh vt. S a dng v kiu hnh do
tnh a hnh v kiu gen quy nh v c s tng tc gia kiu gen vi mi trng.
1.2. Biu hin cua tinh a dang di truyn
- a dng v kiu hnh: tnh trng hnh thi: hnh dng, mu sc ...a dng v tnh trng
s lng, v d...
- a dng v cc phn on DNA, v du:...
- a dng v trnh t nucleotide ca gen, v d...
- a dng v thnh phn protein, v d...
- a dng v trnh t amino acid.
2. PHNG PHP PHN TCH TNH A DNG KIU HNH
2.1. Phng php phn tich s a dang cc tinh trang hnh thi
- M t km theo hnh v, nh chp
2.2. Phng php phn tich s a dang cc tinh trang s lng bng NTSYS
S a dng kiu hnh l s biu hin a dng cc tnh trng ca c th trong qun th.
Da vo tr s o c ca cc tnh trng nghin cu, x l bng phn mm chuyn
dng s cho kt qu v h s a dng kiu hnh, khong cch di truyn v mi quan h
1
ca cc i tng nghin cu.
- Xc nh h s sai khc bng vic thit lp bng ma trn
- Xc nh khong cch di truyn bng thit lp s hnh cy
V d: Phn tch tnh a dng v s phn ng i vi hn ca ngoi cnh
phn tch tnh a dng kiu hnh thng qua cc tnh trng th hin s phn ng i
vi hn t ngoi cnh v d trn da trn kt qu phn tch 19 tnh trng nghin cu.
Bng chng trnh NTSYS pc 2.02i nhn c h s khc nhau gia cc ging u
tng v s v mi quan h gia cc ging u tng nghin cu (Hnh 2.4).
Hnh 2.4 cho thy 22 ging u tng c phn b trong 2 nhm ln. S phn b ny
th hin mi quan h ca cc ging u tng a phng da trn s phn ng ca kiu
gen i vi hn. Trong s hnh 6, nhm I gm 18 ging: VMK, PY3, PY4, PY5,
SM1, YC, MS, QN2, MC, ML, HL, TL, K, QH, VCB, CB4, VBK, HUL; nhm II gm
4 ging: TO, LS, T84, SM3. Trong nhm I, ging CB4 c xp ring mt nhm,
nhm cn li gm 17 ging li c chia thnh cc nhm nh nhiu cp h s khc
nhau.
Nhm II
Nhm I
2
3. PHN TCH S A DNG CC PHN ON DNA (RFLP, RAPD, SSR)
3.1. C s cua tinh a dang di truyn trn c s cc phn oan DNA
- Phn tch s a dng ca sinh vt mc DNA trn c s xut hin cc phn on DNA
t RFLP, RAPD, SSR
- Cc c th khc nhau, cu trc DNA khc nhau v biu hin trnh t nucleotide v
nh vy cc on DNA cng rt khc nhau. Chnh v vy, da vo s khc nhau v cc
phn on DNA m c th nh gi c mc a dng ca sinh vt.
3.2. Phng php thng k s xut hin cc oan DNA
- Bn cht ca RFLP, RAPD, SSR
- Thng k s xut hin cc on DNA theo h nh phn (1, 0).
3.3. Quy trnh x l d liu bng NTSYS.
Phn tch s liu RAPD, SSR, RFLP c thc hin trn my vi tnh theo chng trnh
NTSYSpc Version 2.0 (Applied Biostatistisc Inc., USA., 1998). Vi mc tiu l xc nh
s ging nhau v khc nhau v cu trc DNA trong phm vi phn tch cc on; xc nh
s a hnh cc phn on DNA; tm quan h di truyn gia cc i tng nghin cu.
Nguyn tc x l cc s liu gm 3 bc sau y:
Bc 1: So snh tng cp i tng trong nghin cu bng cch tnh ton
khong cch quan h gia chng
Bc 2: Lp mt ma trn gm tt c nhng gi tr tnh ton c trc
Bc 3: Gii ma trn v biu din thnh mt biu c trng
Cc bc phn tch c thc hin nh sau:
(i) Nhp cc s liu ca bng thng k cc band in di sn phm RAPD vo bng
tnh NTEDIT.
(ii) X l kt qu bng NTSYS.
(iii) Kt qu x l s liu th hin bng h s tng ng di truyn v s
hnh cy.
Quy trnh thc hin x l s liu trn my vi tnh bng phn mm NTSYSpc Version 2.0
nh sau:
(1) Nhp d liu
a. Chn biu tng NTDIT mn hnh
b. Chn s lng ct, hng v t tn ct
c. Nhp s liu vo hng ct
d. Chn file, save file as
e. t tn file (k hiu t1)
f. Save.
(2) X l d liu
Chn menu Similarity
3
a) Chn biu tng trn mn hnh: NTSYS
b) Chn Similarity
c) Chn Simqual
d) Vo Input file (kch p)
e) Chn file t tn (t1)
f) Open (hin file trn dng input file)
g) Chn output file (kch p)
h) Chn t1 v i tn file thnh t2
i) Save
j) Chn Compute. ng Simqual.
Chn menu Clusteving
a) Chn SAHN
b) Chn Input: Kch p input: chn t2.nts, open
c) Chn Output: Kch p ly t1 v i thnh t3
d) Save
e) Chn Compute. Bng hin ra
Chn menu Graphics thit lp s hnh cy
a) Chn Tree plot
b) Chn Input file
c) Chn file t3.NTS
d) Open
e) Compute
f) Hin ra cy pht sinh
g) Chn Edit: Copy bimap
Gi kt qu phn tch h s ng dng di truyn
a) Chn file
b) Chn Edit data file
c) Chn t2.nts
d) Open c bng h s tng ng
6
V d: S dng k thut RAPD phn tch h gen ca 12 ging u tng a phng,
sng lc vi 20 mi ngu nhin xc nh c h s ging nhau v s hnh cy m
t mi quan h di truyn ca cc ging u tng ny.
M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
3Kb
2Kb
1,2Kb
0.9Kb
0.7Kb
7
4. PHN TCH A DNG TRONG CU TRC GEN
S a dng trong cu trc gen th hin s khc nhau kch thc v v s lng, thnh
phn, trnh t nucleotit trong gen. S a dng trong cu trc gen l c s nh gi tnh
a dng di truyn mc phn t.
S a dng ca cc i tng nghin cu cn th hin trong trnh t nucleotide. Bng
cch so snh trnh t nucleotide ca mt gen no c th xc nh c khong cch di
truyn gia cc i tng nghin cu. Thit lp c s hnh cy th hin mi quan
h gia cc i tng.
Quy trnh phn tch s a dng trong cu trc gen:
(1) Thu thp thng tin v gen ch v thit k cp mi PCR nhn gen;
(2) Phn lp gen ch ca cc i tng nghin cu;
(3) Tch dng v gii trnh t gen;
(4) So snh trnh t gen, lp bng ma trn v h s tng ng v h s khc nhau. Thit
lp s hnh cy gia cc i tng da trn d liu v gen;
(5) So snh trnh t protein ca gen, lp bng ma trn v h s tng ng v h s khc
nhau. Thit lp s hnh cy gia cc i tng da trn d liu v protein;
8
S hnh cy c thit lp da trn d liu v trnh t nucleotide on m ha
ca gen EXP1 8 ging cy trng th hin Hnh 3.12.
DT84.seq
SL1.seq
AF516879.seq
SL3.seq
LS.seq
G. Lobatum.seq
G.Terneri.seq
Zea May.seq
27.9
25 20 15 10 5 0
Nucleotide Substit utions (x100)
BI TP
Bi 1. Trnh by m hnh chung ca phng php phn tch s a dng di truyn ca
sinh vt bng k thut RAPD (Random Amlified Polymorphic DNA).
Bi 2. So snh s ging v khc nhau gia phn ng chui polymerase (PCR) v phn
ng random amlified polymorphic DNA (RAPD). Nu vai tr ca cc phn ng ny
trong phn tch di truyn phn t.
Bi 3. Th no l s a dng kiu hnh, s a dng trong h gen v s a dng trong cu
trc gen. Nu cc c im c bn ca k thut phn tch s a dng kiu hnh ca sinh
vt.
Bi 4. Hy gii thch s hnh cy di y v xc nh khong cch di truyn ca cc
i tng nghin cu trn c s phn tch RAPD:
9
10