Tm l hc dy hc i hc

1
C S TM L CA HOT NG DY V HC I HC
(TM L HC DY HC I HC)
1. Bn cht ca hot ng dy v hc
- Hot ng dy: ngi Thy truyn th h thng tri thc, k nng, k xo cho ngi hc. (bng cch
t chc v iu khin hot ng ca ngi hc)
- Hot ng hc: ngi hc lnh hi h thng tri thc, k nng, k xo y (mt cch tch cc, ch
ng, sng to)
2. C s tm l ca hot ng dy v hc
2.1. Hot ng hc l mt qu trnh nhn thc ngi hc
Kt lun s phm: GV cn ch :
a. c im nhn thc ngi hc: ng c hc tp, trnh tri thc ngi hc
b. Cc quy lut ca hot ng nhn thc: nhn thc i t d n kh, t n gin n phc tp, t c
th n tru tng, ch cc quy lut ca cm gic, tri gic, t duy, tng tng, tr nh...
c. Cc quy lut ca s hnh thnh khi nim, k nng, k xo.
d. .
2.2 Dy hc l qu trnh giao tip gia ngi dy- ngi hc
Kt lun s phm: GV cn ch :
a. Phong cch giao tip: t do, dn ch, c on
b. Nguyn tc giao tip s phm: tn trng, thin ch, ng cm, m phm
c. Cc k nng giao tip - ng x s phm: nh hng, nh v, lm ch cm xc, s dng phng
tin giao tip ngn ng v phi ngn ng
d.
2.3 Dy hc l qu trnh GV t chc iu khin hot ng hc ca HS,SV
Kt lun s phm: GV cn ch :
a. ng c hc tp ca HS,SV.
b. c im tm l v hot ng ch o ca HS,SV
c. Ni dung v phng php dy hc
d. ng dng cc hc thuyt tm l vo dy hc (Thuyt lin tng, thuyt hnh vi, thuyt hot
ng => Xem chi tit phn c thm)
e. .
2.4 Dy hc l qu trnh GV hnh thnh khi nim, k nng, k xo cho ngi hc
Kt lun s phm: GV cn ch :
- Cc nguyn tc chung ca qu trnh hnh thnh khi nim.
- Cc bc i hnh thnh khi nim (t chc cc hot ng 1, 2, 3, ...)
- Cc quy lut v cc yu t nh hng n qu trnh hnh thnh k nng, k xo.
a. Mt s nguyn tc chung cu qu trnh hnh thnh khi nim
1. Xc nh i tng cn chim lnh (ci v cch)
2. T chc dn dt hc sinh chim lnh khi nim thng qua cc hnh ng hc tp.
3. T chc tt c 2 mc chim lnh khi nim: Tng qut & c th.
b. Cu trc chung ca qu trnh hnh thnh khi nim: bao gm 6 bc c bn.

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
2
Lm ny sinh nhu cu nhn thc SV
1. T chc cho SV hnh ng, qua pht hin nhng du hiu, thuc tnh ca s vt, hin
tng...
2. Dn dt SV vch ra nhng thuc tnh bn cht ca khi nim.
3. Pht biu c thut ng hay nh ngha ca khi nim.
4. H thng ha khi nim, a khi nim vo h thng khi nim hc c.
5. Luyn tp vn dng khi nim.
c. Cc quy lut v cc yu t nh hng n qu trnh hnh thnh k nng, k xo
* S hnh thnh k nng
nh ngha: K nng l kh nng vn dng kin thc gii quyt nhng nhim v c th.
Cc yu t nh hng n s hnh thnh k nng
Kh nng nhn dng kiu nhim v, bi tp
Cc yu t ph che ph trong nhim v lm lch hng t duy.
Tm th v thi quen.
Kh nng khi qut ha i tng.
Qu trnh hnh thnh k nng: GV cn ch : :
- K nng lun gn vi kin thc => gio vin cn gip hc sinh nm vng nhng kin thc c
bn, ct li.
- K nng c to nn trong qu trnh luyn tp, nhng khng phi mi s luyn tp u dn
n hnh thnh k nng => cn luyn tp nhiu v luyn tp cc thao tc cho chnh xc.
* S hnh thnh k xo
nh ngha k xo
K xo l hnh ng c cng c v t ng ha.
Qu trnh hnh thnh k xo
Bc mt: Phi lm cho hc sinh hiu bin php hnh ng.
- Cho hc sinh quan st hnh ng mu, kt qu mu, hng dn, ch v, hoc c th kt hp
cc cch va ni.
- Gip hc sinh nm c cch thc, l li, quy tc, phng tin t kt qu
Bc hai: Luyn tp.
- Cho hc sinh bit chnh xc mc ch luyn tp.
- Theo di tnh chnh xc vic thc hin trnh sai st, bit i chiu, kim tra so vi m hnh
ca hnh ng mu.
- Phi s ln luyn tp.
- Bi luyn tp phi l mt h thng xc nh, theo mt s k tc hp l, c k hoch r rng v
phc tp ha dn.
Bc ba: T ng ha.
Hnh ng ny c cc tnh cht:
- Tit kim, khng c ng tc tha.
- iu luyn, gim s kim sot ca thc.
- Tc nhanh, cht lng cao.
4.3.3.4. Nhng quy lut hnh thnh k xo

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
3
- Quy lut v s tin b khng ng u ca k xo.
Trong luyn tp hnh thnh k xo, kt qu luyn tp khng ng u, c lc tin b nhanh, c
lc chm. Nu ghi kt qu luyn tp thnh mt th, ta c ng cong luyn tp v phn tch
ng cong luyn tp ny s thy c tnh khng ng u. Quy lut ny cho thy kt qu luyn
tp k xo khng ch ph thuc vo s ln luyn tp m cn ph thuc vo nhiu nguyn nhn
khch quan v ch quan nh: s gim st cht lng ca nguyn liu v phng tin, nh
hng ca ngi l, s mt mi, nhng cm xc m tnh, vv..
- Quy lut nh ca phng php luyn tp.
Mc kt qu cao nht m mt phng php luyn tp k xo c th em li gi l nh. Ta bit,
mi phng php luyn tp ch em li mt kt qu cao nht, khng th nng cao kt qu hn mc
. Mun c kt qu cao hn, phi thay i phng php luyn tp, s dng phng php c nh
cao hn. Quy lut ny cho thy s cn thit phi thng xuyn thay i phng php ging dy,
phng php hc tp.
- Quy lut v s tc ng qua li gia k xo c v k xo mi.
- Trong qu trnh luyn tp k xo mi, nhng k xo c c ngi hc c nh hng tt
hoc xu n vic hnh thnh k xo mi.
- nh hng tt nu k xo mi c hnh thnh nhanh hn, d dng, bn vng hn. y l s
di chuyn k xo.
- nh hng xu nu k xo c gy tr ngi, km hm s hnh thnh v cng c k xo mi.
l s giao thoa k xo.
- Quy lut dp tt k xo. Mt k xo c hnh thnh nhng khng c s dng thng
xuyn th s b suy yu v c th mt hn. trnh b dp tt, ta ch n nguyn tc vn n,
v luyn.

Gi ch vit thu hoch

1. Phn tch c im nhn thc ngi hc, v ch ra cch vn dng vo cng tc dy hc ca
anh ch
2. Phn tch qu trnh giao tip ga ging vin v hc vin, sinh vin. Rt ra nhng bi hc cho
bn thn
3. Da trn cu trc qu trnh hnh thnh khi nim, hy th thit k mt ni dung ging dy
da vo 6 bc i c bn ca qu trnh hnh thnh khi nim

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
4
BI C THM: MT S HC THUYT TM L V DY HC

1. Thuyt lin tng:

Quan nim:
- Mi s vt hin tng lun c mi quan h cht ch vi nhau: theo nhiu kiu: ging nhau, khc
nhau, nhn qu, tri ngc
- HTKQ phn nh v no, c no ghi li theo tng nhm => Nh li s vt hin tng ny ->
nh li mt s s vt hin tng khc.
- S lnh hi cc kinh nghim x hi thc cht l lnh hi cc lin tng.
ng dng vo dy hc: Trong dy hc, mun hnh thnh t tng, khi nim, qui lut phi da vo
cc lin tng =>dy hc chng qua l qu trnh hnh thnh cc lin tng.
Trong dy hc ngi ta chia thnh 4 loi lin tng :
- Lin tng khu vc: Mi lin h gia cc tri thc trong phm vi mt khi nim
- Lin tng bit h: : Mi lin h gia cc tri thc phm vi mt chng
- Lin tng ni b: : Mi lin h gia cc tri thc phm vi mt nghnh ngh
- Lin tng lin mn: : Mi lin h gia cc tri thc phm vi gia cc nghnh ngh.
u:
- Tha nhn trong thc c lin tng v gia cc lin tng c mi quan h , b sung cho nhau
=> Gip cho vic tip thu tri thc c d dng.
- Thy c vai tr ca cc lin tng, phn loi c cc lin tng
Nhc:
- Cha vch ra c ch hnh thnh v din bin ca cc lin tng.
- Xem nh vai tr tch cc sng to ca ch th nhn thc.
2. Thuyt hnh vi: Thuyt hnh vi ra i cui th k 19 u th k 20, i din l Watson
Quan nim :
- Hnh vi:l nhng phn ng ca c th nhm p li kch thch ca ngoi gii. (S- R).
- Kch thch th no th hnh vi th y. Hnh vi ng c hnh thnh theo c ch th sai (S-
R-P: Da trn cc th nghim iu kin ho vt).
ng dng vo dy hc => dy hc l qu trnh luyn tp hnh vi.
u:
- Xc nh c mt phm tr c bn trong tm l: phm tr hnh vi
- Tm ra c ch, cu trc ca s lnh hi (vai tr chc nng ca kch thch S v phn ng R.
- Luyn c nhng thi quen tt.
Nhc:
- Ph nhn tnh tch cc ca ch the
- Dy v hc theo khun mu.
3. Thuyt hot ng:
Quan nim: Tm l ngi ny sinh hnh thnh v pht trin thng qua hot ng
ng dng vo dy hc =>Trong dy hc phi t chc cho hc sinh hot ng.
- Khi xem xt vn dy hc: phi t n trong cu trc ca hot ng ( cn ch n ng c,
mc ch, hnh ng, thao tc, phng tin, cng c dy hc )
TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
5
- Thy t chc iu khin cc hot ng ca tr. Tr tch cc sng to trong hc tp.
u:
- Hc sinh i su vo bn cht vn , hiu v ghi nh lu hn.
- Pht huy c tnh tch cc v sng to tr.
Nhc: Mt nhiu thi gian, cng sc

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
6
PHN T HC

Bi 1: TM L HC NGI TRNG THNH TR TUI

1. Tiu chun nh gi s trng thnh:

Tui cng dn ca hu ht cc nc trn th gii qui nh t 18 tui. Tuy nhin l s chn
mui v mt sinh hc, cn mt tm l v x hi thng n chm hn kh nhiu.
Theo nghin cu ca nhiu nh TLH v XHH, khi nim tui trng thnh c xc nh da
theo mt t hp cc tiu ch:
1.1. V mt sinh l:
- C s chn mui v mt sinh l tui trng thnh
1.2. V mt x hi:
- C quyn cng dn y
- C ngh nghip n nh
- C thnh qu lao ng: lao ng nui sng bn thn v to ra ca ci vt cht cho x hi
- C cuc sng c lp, khng ph thuc cha m v kinh t
1.2.3 V mt tm l:
- C kh nng thch nghi tt vi cc iu kin sng v hot ng.
- C kh nng gii quyt tt cc mu thun v kh khn ca cuc sng.
- C ch, c lp t ch v kh nng dm chu trch nhim trc bn thn, gia nh v x
hi.
- C nhng phm cht nhn cch tiu biu: th gii quan vng vng, tnh cm su sc, tnh
cch trung thc, c kh nng cng tc lm vic.
Nh vy nhng ngi sau 18 tui m khng hc tip ln H v C chuyn nghip th tui
trng thnh ca h thng t 20 tui.
1.3.4 Cc giai on ca tui trng thnh;
- giai on u tui trng thnh: tui tr (20-30t) + tui trng thnh (30-40t)
- giai on gia tui trng thnh: tui trung nin (40-60t, 70t),
- giai on cui tui trng thnh: tui gi (60, 70t tr ln).
2. iu kin pht trin tm l:
2.1. V th cht: C s trng thnh v hon thin c th c v gii phu v sinh l. y l giai
on c nhn t s sung mn nht v mt th cht.
2.2. V tm l: c s chn mui v mt tm l sau khi kt thc trung hc ph thng
- Nhu cu to dng cuc sng t lp, sng c trch nhim i vi bn thn, G,XH.
- Nhu cu tm kim 1 vic lm, c thu nhp, xy dng gia nh v thc hin ngha v 1 cng dn.
2.3.1 V iu kin sng v hot ng.
+ V tr trong gia nh v ngoi XH thay i theo chiu hng c li cho thanh nin v khng
nh khi h trng thnh thc s. H tr thnh 1 thnh vin chnh thc ca XH, mt ngi trng
thnh vi y quyn hn v ngha v cng dn trc php lut. SV cha t lp hon ton.
+ iu kin sng cng cc dng hot ng a dng: hc tp, ngh nghip, hot ng chnh tr -
x hi, giao tip, vui chi cng cc quan h x hi a dng v s tc ng ca cc phng tin
TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
7
truyn thng a chiu l nhng tc nhn quan trng trong qu trnh pht trin tm l ca giai on
la tui ny.
+ S khc bit v hot ng ch o v mi trng sng to ra s khc bit tm l trong cc
nhm thanh nin (thanh nin hc sinh, thanh nin sinh vin, thanh nin lao ng)
3. Nhng c im tm l c trng ca sinh vin C - H (18-22,23 tui)
Hot ng ch o: hot ng hc tp - chuan b ngh nghip tng lai
3.1. S thch nghi vi cc K sng v hot ng mi: i hi c s thch ng vi vic hc tp
C H v cuc sng c lp (c khi phi xa nh, sng tp th)
Qu trnh thch ng ch yu tp trung cc mt:
- Ni dung hc tp mang tnh chuyn ngnh.
- Phng php hc tp mi mang tnh cht nghin cu khoa hc.
- Mi trng sinh hot m rng phm vi quc gia, c khi quc t.
- Ni dung, cch thc giao tip vi thy c, bn b v cc t chc x hi a dng
H thng gp cc mu thun:
- c m, k vng ca sinh vin > < vi kh nng thc hin c m .
- Mong mun hc tp, nghin cu su mn hc mnh yu thch > < vi ton b ni dung ,
chng trnh hc theo thi gian biu nht nh.
- Mong mun x l lng thng tin rt nhiu trong x hi > <vi kh nng x l thng tin v
thi gian biu c hn.
- Nh trng cn t chc vic dy v hc mt cch khoa hc, hp l h tr gip SV gii
quyt cc > < trn.
3.2. V nhn thc:
+ T duy:
- T duy tru tng, t duy logic pht trin trnh cao vi s phi hp ca nhiu thao
tc t duy.
- T duy linh hot, nhy bn, c cn c: lnh hi nhanh nhy v sc bn mi vn . - t tha
mn vi nhng g bit m mun i su, tm ti => kh nng NCKH.
- T duy c lp, sng to=> kh nng t hc
- c hoi nghi khoa hc=> tnh ph phn pht trin mnh
+ Tng tng: kh nng sng tc th, vn, truyn ngn, bt k t mc hon thin.
3.3. S pht trin ng c hc tp ca sinh vin: a dng v mang tnh h thng, vic hc ca h
b chi phi bi nhiu loi ng c:
- ng c nhn thc: s khao kht trau di tri thc, hng th cc vn khoa hc.
- ng c ngh nghip: mong mun c ngh nghip n nh, thnh t trong lnh vc chuyn
ngnh.
- ng c x hi: p ng yu cu ca x hi.
- ng c t khng nh: v nng lc v phm cht.
- ng c c nhn: tng lai n nh, thu nhp cao
3.4. V nhn cch
+ i sng tnh cm:
- Pht trin cc loi tnh cm cp cao: tnh cm tr tu, tnh cm o c, tnh cm thm
m, tnh cam mang tnh chat the gii quan.
TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
8
- Tnh bn cng gii, tnh bn khc gii pht trin theo chiu su. Vn duy tr tnh bn
thi trung hc, ngoi ra c thm nhng tnh bn mi nhiu lnh vc. Tnh bn kh p, a
dng (bn thn, bn tri k, bn x giao). Kt bn c s la chn. Tnh bn su sc, giu cm
xc, v bn vng.
- Tnh yu nam n pht trin di mt sc thi mi. H bc vo tnh yu vi mt tinh
thn trch nhim v nhng rung ng tnh cm khc vi cc la tui trc. TY thi SV
thng rt p, lng mn, y thi v nhng cng y mu thun ni ti.
>< gia nhng i hi ca TY (chm sc, tru mn, u ym nhau) vi mi trng sng tp
th kh bc l iu .
>< bi qu thi gian c hn ( vi khi lng kin thc nhiu, a dng , thm ch c SV phi
i lm thm) vi Vic chm lo nui dng cm xc TY i hi cn c nhiu thi gian dnh
cho nhau.
>< gia vic ph thuc kinh t gia nh vi mt tnh yu say m mun thnh v thnh
chng v sng c lp.
Khi gi quyt cc mu thun ny, SV gp nhiu kh khn v i khi b tc, c c nhng bi
kch TY, s chia lyV vy nhiu SV chn con ng tp trung cho hc tp c ngh
nghip vng vng trc, nu gp i tng thch hp th s yu ch khng b ph sc lc i
tm TY.
3.5. S t thc, t gio dc ca SV
- T thc, t nh gi SV mang tnh ton din v su sc;
- C nng lc nhn thc bn thn, nh gi bn thn c hnh thc n nhng phm cht phc
tp bn trong (danh d, lng t trng, tinh thn trch nhim, ngha v.) + nng lc c
nhn.
- C kh nng i su vo l gii cu hi ; Ti sao ti li nh th?
- T thc, t nh gi ca SV ph thuc vo tng c nhn (thng lin quan n hc lc
cng nh k hoch tng lai ca h). Nhng SV kh thng c kh nng t nhn nhn nh
gi bn thn kh chnh xc, t c k hoch hc tp rn luyn bn thn hng ti cc thnh
tu khoa hc, lp k hoch hc tp v nghin cu mt cch hiu qu nhm t hon thin bn
rthn. SV c kt qu hc tp thp thng nh gi bn thn ko chnh xc: nh gi qu cao
hoc qu thp=> v vy cn lu h tr cc SV ny!
3.6. S pht trin v nh hng gi tr ca SV
- nh hng gi tr l nhng gi tr c ch th nhn thc nh gi cao, c ngha iu
khin, iu chnh hnh vi hot ng ca ch th nhm vn ti cc gi tr : (gi tr chn
thin m nh hng cho s phn u ca loi ngi bao th k)
- nh hng gi tr c nhiu thang bc, phm vi khc nhau (quc gia-nhm ln, nhm
nh)
- nh hng gi tr l mt khi nim ng, c th thay i ty theo hon cnh, kinh t, vn
ha, x hi.
- nh hng gi tr pht trin mnh cui tui thiu nin, hon thin tui trng thnh.
nh hng gi tr ca SV lin quan mt thit vi xu hng nhn cch v k hoch ng
i ca h.
Tm li, nhng phm cht ca nhn cch: s t thc, t nh gi, lng t trng, s t tin, tinh
thn trch nhim u pht trin mnh m la tui ny. Chnh nhng phm cht nhn cch bc
cao ny c ngha rt ln i vi vic t gio dc, t hon thin bn thn theo hng tch cc
ca nhng tr thc tng lai.
TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
9

NHNG NT CU TO TM L MI C TRNG
- S hon thin ci ti (s t thc)
- S hon thin th gii quan khoa hc.
- Lp cc k hoch cuc i, chun b ngh nghip cho tng lai.
- Thit lp cuc sng c lp hon ton.
- Dn dn xm nhp su vo cc lnh vc khc nhau ca cuc sng

Tm li, thanh nin sinh vin t 18-22, 23 tui l tui trn tr sc sng, giu ngh lc, c
m, hoi bo ln. TGQ, nim tin l tng c th hin r rt. Tuy nhin, do s pht trin
khng ng u nn nhiu SV cha t c mc pht trin cn thit. S pht trin ph thuc
nhiu vo h thng cc gi tr ca mi SV. Nhng SV c s nhn nhn ng n, khoa hc s c
nhng k hoch ng i ph hp, c mc tiu phn u r rt tr thnh nhng chuyn gia hu
dng, sng c trch nhim i vi bn thn, gia nh v x hi.

4. Nhng c im tm l ca ngi trng thnh tr tui (20-40 tui)

Hot ng ch o: Hot ng ngh nghip (lao ng)
4.1. Nhng nt cu to tm l mi c trng :
- Lp thn: la chn bn i v kt hn, thit lp, xydng v cng c cc mi quan h trong
gia nh.
- Lp nghip: pht trin tnh cm ngh nghip, c gng tin thn trong ngh nghip. C gng
to dng nhng thnh qu trong lao ng.
- Xc lp cc mi quan h x hi v khng nh v tr, vai tr c nhn, khng nh ci Ti
(vi t cch 1 nhn cch, 1 thnh vin gia nh, 1 ngi lao ng)
+ Lp thn:
- TY nam n ch thc xut hin.
- TY nam n th mng, lng mn v hng ti hn nhn.
- i a s kt hn trong tui ny.
- TY gn lin vi hnh phc la i.
Nhng vn cn quan tm trong vic lp thn.
- S ra i ca a con u lng
- Ln quan h u tin:
- Th nghim tin hn nhn
- Nhng kh khn trong quan h gn gi v chng
- Gia nh n thn: giao dc con ci (TY i vi con ci)
+ Lp nghip: pht trin tnh cm ngh nghip, c gng tin thn, to dng nhng thnh qu
lao ng.
- C s am hiu su sc, thnh tho ngnh ngh chn.
- T khng nh mnh trong ngh nghip=> S say m lm vic v sng to.
- Sau 35 tui m cha c ngh nghip n nh=> khng hong v tr x hi.
4.2. S pht trin tr tu: vn tip tc: kh nng tip nhn nhng ci mi, kh nng sng to.

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
10
4.3. Tnh cm:
- Pht trin cc loi tnh cm ngha v: ngha v i vi gia nh v x hi, ngha v v
chng, ngha v nui dy con ci cho chng tr thnh con ngoan tr gii l nim hnh phc
ca cha m nhng cng ly i h nhiu sc lc v tm tr.
- Tnh bn, tnh ng ch, tnh th trng-nhn vin ny n v pht trin a dng: Tnh
bn ng trang la (ci ti cng tui_ci ti gii tnh), cng hon cnh xut thn, cng v tr
x hi, cng hp tc lm vic chung.
u tui 30 con ngi t nh cao s pht trin tr tu, to dng mt s thnh qu trong
lao ng ngh nghip, v xy dng cuc sng gia nh. y l nhng thnh qu u tin trong
mt i ngi.
4.4 Nhng khng hong tm l tiu biu trong tui ny.
+ 18-22 tui: khng hong vo i gn lin vi s tch ri khi cha m, bt u cuc sng
t lp, xoay x vi nhng k hoch cuc i.
- Khng hong c th xy ra vi ai khng thc hin c nhng k hoch cuc i (thi rt
H, khng tm oc vic lm, la chn ngh nghip sai. Nu khng gii quyt tt cc
mu thun thanh nin c th ny sinh cc hnh vi bt thng: nghin ru, ma ty, mi
dm..
+ 28-34 tui; khng hong tui 30 gn lin vi vic c th ha cc k hoch cuc i lp
thn, lp nghip.
- Tui 30 con ngi t nh cao s pht trin tr tu v c nhng thnh qu nht nh trong
lao ng ngh nghip. Tui 30 con ngui c th thay i quan nim sng, nh mt s ham
thch i vi nhng g m trc y c coi l quan trng, c khi ph b tt c nhng gi
tr, nh gi li cc gi tr v thay i ton b li sng=> thay i ngh nghip, xt li cuc
sng hn nhn, xem xt li cc mi quan h. nu gii quyt cc mu thun thnh cng,
con ngi c th vn ti nhng tm cao mi: bin h tr thnh nhng con ngi trng
thnh thc s.
- Hn nhn thng c a ra xem xt ln u tin.
- Khng hong thc s s xy n khi mc ch sng t ra khng ng hng khin con
ngi cm thy cuc sng tht l v b, v tch s.
- Vic gii quyt cc vn khng hong ph thuc vo kh nng mi c nhn v hon cnh
cuc sng (qu kh, hin ti v tng lai).
Hng gii quyt khng hong tui 30:
- Thu hp phm vi hot ng ( nu hot ng trong nhiu ngnh ngh)
- Cng c vng chc v tr x hi v uy tn trong nhng lnh vc thnh cng nht ca ngh
nghip.
- Cng c v pht trin ngnh ngh mnh chn
- Thay i ngh nghip, bt u li t u.
+ 37-45 khng hong gia i
- Mt n, mt ng, trn trc, bi quan, chn nn, lnh m vi cuc sng do con ngi tnh tm
nhn li mnh, t suy xt v nhng thnh bi trong cuc i. Ngi thnh t cm thy mn
nguyn. Ngi tht bi cm thy chua xt, nui tic mt thi tui tr v nhng c hi b l.
H mun lm li nhng cm thy qu mun v thy tng lai m m.
- Hn nhn thng c a ra xem xt ln 2

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
11
- nhng ngi b khng hong, giai on ny thng din ra mt cuc u tranh ni tm
quyt lit, mt s ging co gia b mt con ngi thc v b mt con ngi gi m anh ta
ang ng kch tn ti. Khi con ngi thc tri dy chin thng th chm dt s khng
hong.
- Qua giai on khng hong con ngi tp trung sc lc sng to. Sau tui 40 l tui chn
ca ti nng.
Tm li: giai on tui trng thnh t 20-40 tui l giai on con ngi lp thn, lp nghip,
to dng nhng thnh qu lao ng, xc lp cc mi quan h x hi v khng nh v tr vai
tr c nhn v x hi.

Bi c thm 1: C IM TM L LA TUI TRUNG NIN (40-60 TUI).

1. Th cht:
Sc khe bt u suy gim: lng cholesterol tng ln r rt: 198 (tui 35)-221 (tui 45) v sau
tip tc tng theo tui, chc nng hot ng ca thn gim khong 10%, dung lng phi bt
u suy gim. Hot ng h thn kinh trung ng cng suy gim, nht l vo giai on cui (55-60
tui) gy ra nhng cn tr bc u trong hot ng v l nguyn nhn su xa ca mt s loi bnh
tt con ngi.
Ph n , 45-55 tui: thi k tin mn kinh v mn kinh: ph n d mt mi, m au nh mt
ng, au u, mt cn bng, v tnh tnh c nhng biu hin tht thng: bun ru, d cu gin, d
thay i tm trng.
Ch sinh hot n ung ngh ngi v tp th dc ph hp, khoa hc l cch chng li s lo
ha sm nhng ngi trung nin.
2. Mt s c im tm l
Thi k u: 37-45 tui: khng hong gia i. Giai on khng hong gip con ngi nhn
li mnh, nm bt nhng g thuc v chn l, gip con ngi rt ra nhng bi hc kinh nghim cho
ring mnh.
S nghip:
S thnh cng vng chc trong s nghip, giai on m con ngi c th cng hin nhiu nht
ti nng v sc lc ca mnh cho x hi.
S thnh t trong s nghip t n nh cao vo khong sau 45 tui.
Gia nh:
Vic dy bo con ci, o to h tr thnh ngi k nghip: tiu tn nhiu thi gian, cng sc
v tin bc
Mu thun th h d ny sinh: Con ci trong tui v thnh nin v thanh nin cn nhiu nng
ni, d phm sai lm, d tr nn i khng vi cha m.
S thnh bi ca con ci nh hng ln n tm l ngi tui trung nin: ngi thnh cng t
ho hnh din v con mnh, ngi tht bi cm thy chua xt, au kh, hnh phc gia nh d b nh
hng.
X hi:
Hot ng ngh nghip, cng tc x hi
Thch hi hpNhng cuc hp ca cu chin binh, cu hc sinh gip h tm thy li mnh
trong qu kh, gii ta nhng u phin trong cuc sng, tm c nim vui

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
12
Bi c thm 2: C IM TM L TUI GI (T 60 TUI TR LN).

1. Th cht: sc khe i xung=> s i mt vi cc loi bnh tt ca tui gi.

2. iu kin sng v hot ng nhiu thay i: V hu, ngh ngi, dng lo.
3. Tm l:
Hi chng v hu. Biu hin ca hi chng ny l bun chn, trng tri, thiu tp trung, d
cu gt, d ni ginMt s ngi khng thch nghi vi cuc sng mi cm thy khng c tn
trng, thiu t tin, nghi ng ngi khc Mt s c bit c s sa st tinh thn r rt v sinh ra bnh
tt. Hi chng ny thng xy ra nm u tin ca thi k ngh hu v mc biu hin cng
khc nhau. a s sau 1 nm l c th hi phc trng thi bnh thng. N gii thch ng nhanh hn
nam gii.
Bin php khc phc hi chng v hu: s chun b trc tm l cho ngi v hu.
- Cn nhn thc c vic ngh hu l quy lut tt yu.
- Sng v lm vic tt trong thi k ng chc.
- Chun b c s vt cht trong iu kin cho php.
- Nui dy con ci tt v lo xong cng n vic lm cho con ci khi cn ng chc.
- Duy tr cc mi quan h x hi rng ri vi bn b, gia nhp cc t chc x hi ph hp
tip tc hot ng
- Bit chm sc sc khe: Duy tr ch sinh hot n ng, lm vic, tp th dc hp l.
Khi cao tui, con ngi thng gn b hn vi i sng tm linh, vi dng h, gia nh v con
chu. Tm l thch tr v vi ci ngun: quan tm n lch s, gia ph ca dng h, thm ving b con,
thm ving n cha, thm li chn xa
Hay hi tng, t xem xt nh gi v cuc i qua: ngi c kh nng, thnh t trong s
nghip rt thch vit hi kKhi nh gi cuc i=> 2 trng thi tm l : Ngi thnh t cm thy
yn tm, chp nhn s kt thc qung i y ngha 1 cch thanh thn. Ngi tht bi d bi quan
tuyt vng, d b bnh tt tui gi, h chp nhn ci cht kh khn hn.
Sc khe v trng thi tm l ngi gi khng ch ph thuc vo bn thn h, m cn ph thuc
nhiu vo mi trng x hi, thi c x ca con chu.

Gi ch vit bi thu hoch:

1. K li mt s tnh hung tm l, phn tch nguyn nhn v ra bin php khc phc
2. La chn mt vi nt tm l ca la tui m anh ch s lm vic cng h. Phn tch ni dung,
cho v d minh ho v r ra nhng bi hc cn thit cho bn thn
3. Phn tch mt vi hot ng (hoc hin tng tm l ni bt) trong i sng la tui m anh
ch s lm vic cng h. Phn tch thc trng, nguyn nhn, cc bin php pht huy/ khc
phc

Hng dn tin trnh gii quyt nhng tnh hung tm l phc tp

Bc 1: Nhn nh vn , xc nh trng tm ca vn
+ Nguyn nhn pht sinh vn :
Do gia nh
Do nh trng (gio vin, t chc nh trng)
Do XH (mi trng bn ngoi, do bn b
TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
13
Do bn thn ( sc khe, tm l: nhn thc, tnh cm, tnh cch, s t thc.)
+ Lu : Xc nh trng tm vn , cc im gt c mu thun
Gip hc vin bc l bn thn di nhiu gc (th gii yu thng, vai tr v a v ca h
trong gia nh, ngoi XH. Nhng xo trn trong cuc sng, du hiu sc kho, cm xc, thc
trch nhim, nh gi c mun thay i v kh nng thay i, kh nng hnh ng
Gip hc vin i din thng vi cc vn : thc c vn , mc trm trng, cch thc
gii quyt
Phc ho vin cnh gii quyt vn nh 1 d nh tm thi trn an

Bc 2: La chn phng n gii quyt vn

Xut pht im t nguyn nhn=> Tm nhng c may, t mc tiu, vch cc phng n
(1,2,3) v cch thc gii quyt vn
Lng gi tng phng n: tt xu, li hi. Chn ci no t hi nht
Ra quyt nh la chn phng n

Bc 3: Hnh ng
Lp k hoch hnh ng vi cc bin php c th
Trao cng vic c th, p dng cho tng khong thi gian nht nh (1 tun, 2 tun)
Nu h khng chu dn thn, chng t h khng nghim tc

Lm th no thc y hc vin hnh ng thay i?

Gip HV thy mc ch ca s thay i s em li li ch cho chnh h
Khi tim nng gip h t tin vo bn thn
To c hi gip h nm bt c hi
To tnh hung thc h nhp cuc hnh ng
Gip h xy dng v thc hin mc tiu nh, va sc
ng vin, khuyn khch, ng hnh
Cng quyt v i hi h nghim tc thc hin

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
14
Bi 2: C IM HOT NG NGH NGHIP
V NHN CCH CA GING VIN

1. C IM HOT NG NGH NGHIP CA GING VIN

1.1 i tng hot ng ca ging vin l ngi trng thnh.
1.2. Nhim v trng tm ca ging vin l ging dy, nghin cu khoa hc v phc v x hi/
cng ng.
1.3 Cng c lao ng ch yu l nhn cch ca ging vin.
1.4. Ngh i hi tnh khoa hc, tnh sng to v tnh ngh thut cao.
1.5. Ngh lao ng tr c chuyn nghip
2. CU TRC NHN CCH CA NGI CN B GING DY:
Phm cht (c) v Nng lc (ti)
Phm cht: h thng nhng thuc tnh tm l biu hin cc mi quan h x hi c th ca ngi
, thng c th hin ra ngoi bng thi v hnh vi, cung cch ng x i vi con ngi, cng
vic, t chc(v c nh hng mt cch gin tip n hiu qu ca hot ng.
Phm cht c th chia lm 4 nhm c bn sau:
- Phm cht x hi (hay o c-chnh tr) nh: th gii quan, nim tin, l tng, lp
trng chnh tr, thi lao ng.
- Phm cht c nhn (hay o c-t cch): tnh cch, cc nt, cc thi quen, cc
th(ham mun)
- Phm cht ch: Tnh mc ch, tnh t ch, tnh k lut, tnh kin cng..
- Cung cch ng x: tc phong, l tit, tnh kh
Nng lc l tng hp nhng thuc tnh tm l c o ca c nhn, p ng nhng yu cu ca
hot ng v m bo cho hot ng t kt qu cao.
Nng lc cng c th phn thnh 4 nhm c bn sau:
- Nng lc x hi ha: kh nng thch ng, nng lc sng to, c ng. mm do, linh hot
trong ton b cuc sng x hi.
- Nng lc ch th ha: kh nng biu hin tnh c o, c sc, kh nng biu hin ci
ring, ci bn lnh ca c nhn
- Nng lc hnh ng, kh nng hnh ng c mc ch, c iu khin, ch ng, tch cc,
hiu qu.
- Nng lc giao tip: kh nng thit lp v duy tr mi quan h vi ngi khc.

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
15

3. NHNG PHM CHT TM L CN THIT I VI GING VIN

3.1. Nhng phm cht x hi (o c-chnh tr):
3.1.1 Th gii quan khoa hc:
Th gii quan l h thng nhng quan nim v t nhin v x hi.
TGQ khoa hc ca ngi ging vin th hin cch nhn nhn th gii mt cch khoa hc, nm
vng khoa hc b mn v khoa hc gio dc, truyn b nhng tri thc v k nng c khoa hc, x
hi nhn nhn v nh gi.
3.1.2 L tng ngh nghip
L tng l mt mc tiu cao p c tc dng li cun mnh m ton b cuc sng ca c nhn
trong mt thi gian tng i di vo hot ng, vn ti nhm t c mc tiu .
Mc tiu m ngi ging vin cn hng ti l o to ngi hc tr thnh nhng cng dn hu
ch cho x hi p ng mc tiu ca gio dc i hc. Mc tiu gio dc i hc l o to ngi hc c
phm cht chnh tr, o c, c thc phc v nhn dn, c kin thc v nng lc thc hnh ngh
nghip tng xng vi trnh o to, c sc khe, p ng yu cu xy dng v bo v T quc.(9,
iu 37, lut gio dc 2010).
3.1.3 Lng yu ngh:
3.1.4 Mt s phm cht khc: lp trng t tng chnh tr vng vng, c thc thc trch
nhim cao i vi cng vic v trch nhim cng dn ..
3.2 Phm cht o c, li sng, cung cch ng x
3.2.1 Tnh yu thng con ngi (Tnh ngi)
3.2.2 i x cng bng, khoan dung, v tha
3.2.3 Lng nhit thnh, s quan tm: nhit tnh trong ging dy + bit gn gi v cm thng vi
sinh vin, bit khuyn khch, nng sinh vin hc tp v rn luyn, khng tnh ton so o hn thit.
3.2.3 Mt s phm cht khc: li sng lnh mnh, tnh tnh ngay thng, lim khit, s phc thin
...
3.3 Phm cht ch: Tnh mc ch, Tnh c lp, Tnh quyt on, Tnh kin tr, Tnh t ch:
Nhng phm cht o c chnh tr s ch hng hot ng. Nhng phm cht o c s to ra
s cn bng theo quan im s phm trong cc mi quan h c th gia ging vin-sinh vin. Nhng
phm cht ch to nn sc mnh tinh thn gip ngi ging vin vt qua mi kh khn gian kh i
n tn cng mc tiu ra.

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
16
4. NHNG NNG LC CN THIT I VI GING VIN
C nhiu cch phn chia nng lc khc nhau, tuy nhin mi cch phn chia cng ch l tng i
bi v c nhng nng lc chung cn thit cho mi lnh vc hot ng ca ging vin, nhng cng c
nhng nng lc ring bit c trng v cn thit cho mt lnh vc hot ng chuyn bit no ca
ging vin. Di y l cch phn chia ch yu da vo cc nhim v trng tm ca ging vin l: ging
dy, nghin cu khoa hc v phc v x hi, cng ng.
4.1 Nng lc dy hc:
Nng lc dy hc l kh nng truyn th kin thc, k nng, k xo cho sinh vin, hnh thnh
sinh vin kh nng t duy tch cc, c lp v sng to.
4.1.1 Hiu sinh vin ca mnh
Hiu sinh vin l kh nng xm nhp vo th gii bn trong ca h, hiu bit tng tn nhng
c im tm l la tui v nhn thc, tnh cm, ch v nhng hnh ng ca h, nhng thun li v
kh khn, nhng biu hin tm l ca sinh vin trong qu trnh dy hc.
4.1.2. Tri thc v tm hiu bit ca ging vin
Nng lc tr tu ca ging vin th hin rt r qua tri thc v tm hiu bit. Hiu su, bit rng l
nng lc c bn ca nng lc dy hc.
4.1.3 Nng lc thit k bi dy
Nng lc thit k bi dy l s gia cng tr tu ca ging vin i vi ti liu hc tp, thay i
hnh thc v ni dung, la chn phng php ging dy sao cho n ph hp ti a vi trnh , c
im nhn cch ca sinh vin m vn m bo chun v mt kin thc, k nng, v logic s phm.
4.1.4 Nng lc t chc v iu khin hot ng hc ca sinh vin
T chc: kh nng t ra cc mc tiu, ra cc hnh ng, hng dn sinh vin chun b.
iu khin: kh nng khch l, ng vin, truyn cm hng v dn dt sinh vin tham gia vo cc
hnh ng . Ging vin cng l ngi dn ng, ngi khi gi nhng g tt p nht ca tng c
nhn v ca c tp th lp hc, gn kt nhu cu, k nng tng thnh vin thnh mt khi tng th c t
chc.
4.1.5 Nng lc ngn ng
Nng lc ngn ng l nng lc biu t r rng v mch lc ngh v tnh cm ca mnh bng
li ni cng nh nt mt v iu b. (1, tr135-137)
Nng lc ngn ng c th hin c hnh thc v ni dung.
a. V hnh thc: ngn ng gin d, sinh ng, li ni giu hnh nh, cch pht m to, r, li l
lch s, trnh ni ngng, din t khc chit v mch lc, trnh cu phc tp, rm r .

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
17
Ging ni truyn cm, tc nhp nhng, cng va phi, ngt cu r rng, c im nhn.:
Tc nhanh qu, cng mnh qu s gy mt mi, c ch v cng thng, tc chm qu, cng
yu qu khin sinh vin d nhm chn.
b. V ni dung: ni dung r rng, cha y thng tin cn thit, ngn gn, ngn gn, sc tch,
c ng i thng vo vn , bt trng tm ca vn khin sinh vin sng t thng tin mt cch nhanh
chng.
- Ni dung thng ip cn s chnh xc v hnh thc v ni dung, khng sai li chnh t, con s,
ngy thng, s kin sinh vin tip nhn mt cch d dng, ng thi h cm thy yn tm v tin
tng vo ging vin.
4.1.6 Nng lc giao tip s phm
Nng lc giao tip s phm l nng lc thu hiu nhng din bin tm l ca sinh vin v bn
thn, ng thi bit s dng hp l nhng phng tin giao tip, bit cch t chc v iu chnh qu
trnh giao tip nhm to ra cc tip xc tm l, xy dng bu khng kh tm l thun li to ra kt
qu ti u trong quan h ging vin-sinh vin, p ng mc tiu gio dc i hc.
Bo m mt s k nng: nh hng, nh v, lm ch cm xc, s dng phng tin ngn
ng
Lu n phong cch giao tip: t do, dn ch, c on.
Lu n cc nguyn tc giao tip s phm: m phm, tn trng nhn cch sinh vin, c thin
ch trong giao tip, ng cm.
4.2 Nng lc gio dc
Dy hc khng tch ri khi qu trnh gio dc o c cho sinh vin, Nng lc gio dc ca
ging vin c biu hin nhng kh nng sau:
- C kh nng hiu c th gii bn trong ca sinh vin, ng cm c vi h, cng trn
tr vi h.
- C kh nng tr thnh mt tm gng sng c sc li cun mnh m v tr tu, tnh cm
v hnh vi khin sinh vin mun hc tp, bt chc v noi gng.
- C kh nng khi gi sinh vin nhng tnh cm tt p, nhng kht vng v mong
mun phn u tr nn hon thin hn, lm nhng iu tt, iu thin.
- C kh nng gy nh hng c bit n qu trnh hnh thnh nhng phm cht v nng
lc c bit sinh vin.
- -C kh nng khi dy s t tin, lm h yn lng, thc y s pht trin qu trnh hon
thin nhn cch ca sinh vin.

TS. tm l Nguyn Th T
Tm l hc dy hc i hc
18
- C kh nng giao tip v ng x s phm mt cch kho lo, tm ra nhng cch thc giao
tip v ng x ph hp vi tng i tng sinh vin, thit lp c mi quan h lin
nhn cch ging vin-sinh vin trn c s tn trng, thin cm v hiu bit ln nhau.
- C kh nng to c uy tn i vi sinh vin, c sinh vin yu qu, knh trng v tn
nhim cao.
4.3 Nng lc nghin cu khoa hc v hng dn sinh vin nghin cu khoa hc.
Nghin cu khoa hc c xem l mt lnh vc hot ng c trng ca gio dc i hc. Nng
lc nghin cu khoa hc ca ging vin c th hin nhng thnh qu ni bt nh sau:
- S lng v cht lng cc cng trnh khoa hc c cng b, c xut bn, c ng
dng vo thc tin
- S lng v cht lng sch v ti liu tham kho c xut bn , c s dng.
- Hng dn sinh vin nghin cu khoa hc
- Bi dng cc nh khoa hc tr.
- Tch cc tham gia cc hi ngh hi tho trong v ngoi nc.
- C cc gii thng v khoa hc.
4.4 Nng lc phc v x hi/cng ng
4.5 Nng lc hc tp, bi dng nng cao trnh .
- Kh nng t hc, hc mi khng ngng: Rn luyn k nng t hc, hc t xa, va hc,
va lm
- Thng xuyn cp nht kin thc chuyn mn, nghip v, cc phng php ging dy v
nng cao hiu bit.
- Hc tp nng cao trnh ngoi ng, tin hc
- Tch cc tham gia cc kha bi dng v chuyn mn nghip v...

Gi ch vit thu hoch

1. C th phn tch mt s phm cht /hoc nng lc ca ging vin ni anh ch cng tc m anh ch
tm c, gii thch r ti sao v ni r anh ch ang v s lm g rn luyn cho mnh nhng phm
cht /nng lc
2. Nu v phn tch mt vi tnh hung tm l th hin cung cch ng x ca ging vin. Phn tch u
im (hoc nhng thiu st) ca ging vin trong tnh hung .

TS. tm l Nguyn Th T