Deset stvari koje ne smijete propustiti u Tirani

Objavljeno Maj 16, 2015

U Tirani sam prvi put bila 2006. godine i iz nje sam tada ponijela samo lijepe uspomene. Iako je put bio jeziv i
na svakom koraku ste mogli da vidite odrane ivotinje i natpise mish zderi (peeno meso), mish gici
(svinjsko meso) i lavaz (pranje kola, prijeko potrebno) sam grad me je prijatno iznenadio.

Rijeka Lane
Tadanji gradonaalnik bio je Edi Rama, sada premijer Republike Albanije koji je poetkom novog milenijuma
bio predvodnik svojevrsne renesanse grada iji su vidljivi znaci bile stare komunistike zgrade okreene u sve
mogue jarke boje. Bilo ih je na takice, prugice, kockice i predrasude koje sam imala su u susretu sa gradom i
sa veome gostoljubivim Albancima vrlo brzo su nestale. Od tada sam Tiranu posjetila jo nekoliko puta i svaki
put bi dominantan utisak bio da se u meuvremenu grad znaajno promijenio na bolje, svakog puta bi bio sve
sreeniji, istiji i ljepi. Neminovno je uporediti je sa bilo kojim od naih gradova i rezultat bi svakog puta bio
sve gori po nas, ali to ve nije tema ovog posta
Toplo preporuujem makar dnevni izlet do Tirane (vonja u jednom pravcu traje oko 2 sata), a najbolje bi bio
da za nju odvojite neki od sunanih vikenda koji dolaze.
Slijedi spisak od deset mjesta koja bi trebalo da posjetite. Veina se nalazi u samom centru grada pa ih moete
pjeice obii za dan, dok e vam za Dajt i dvorac u Petreli trebati malo vie vremena.
1. Skenderbegov trg
Statua Skenderbega na konju ukraava glavni gradski trg
Ovo je centralni gradski trg na kome se nalazi kruni tok na koji se ukljuujete kada dolazite iz pravca Crne
Gore, tako da teko moete da ga promaite. On je 20-ih godina XX vijeka izgraen po nacrtu italijanskih
arhitekata koji su projektovali itav centar grada. Musolinijeve arhitekte su izgradile veliki trg koji je irokim
bulevarom pogodnim za mareve i sline manifestacije povezan sa trgom Majke Tereze. Na centralnom mjestu
se nalazi velika statua Skenderbega, simbola nacionalnog duha i jedinstva Albanaca.

Selfie sa zgradon nacionalnog istorijskog muzeja

Ranije je na njenom mjestu bila 10 m visoka statua Envera Hode, dugogodinjeg komunistikog diktatora.
Tada je trg bio poploan, a nove vlasti su prilikom rekonstrukcije kreirale ogromnu travnatu povrinu i zasadile
park ime su oplemenile jezgro grada (dobra ideja, zar ne?) Oko spomenika su zgrade ministarstava koje su
takoe djela italijanskih arhitekata, a posebno su interesantne nou zbog veoma dobrog osvjetljenja. Ipak, dvije
najpoznatije zgrade su monumentalne zgrade Opere i baleta i Nacionalnog istorijskog muzeja koju krasi uveni
mural kojim dominira djevojka sa pukom. Pored samog trga je i prestini hotel Tirana Internacional sa ije
terase moete posmatrati haos koji vlada trgom. Skenderbegov trg je prilino interesantan samo to ba i nije
pogodan za etnju jer je glavna saobraajna raskrsnica a saobraaj u Tirani je ve pria za sebe, tako da
savjetujem da samo prozujite kroz novozasaeni park i oko trga.
Pokuavam da uhvatim panoramu trga

2. Trg Majke Tereze

Bulevar Muenika nacije je graen za parade i spaja dva glavna gradska trga
Od Skenderbegovog trga se prelijepim irokim bulevarom Muenika nacije (Boulevard dshmort e kombit),
preko muene rijeke Lane dolazi do trga Majke Tereze kojim dominira zgrada Univerziteta. Majka Tereza
roena kao Agneza Gonda Bojadi je po majci bila Albanka i njeni sunarodnici su na nju veoma ponosni. Ne
znam da li nekada bila njena statua ispred zgrade Univerzteta ili nije, ali ba bi bilo lijepo da je postave jer je
ovaj trg, iako veoma lijep, pomalo sterilan. Zgrade koje ga okruuju (Akademija umjetnosti, Arheoloki muzej)
su bijele, vrlo jednostavne i besprekorno je isto.
Zgrada Predsjednika
Uz bulevar se nalazi vie znaajnih ustanova, zgrada Predsjednika, Skuptina, hotel Rogner, banka, kao i park u
kome se uva komad Berlinskog zida i koji krasi jedan od bunkera koje moete sresti irom grada, s tim to je
ovaj vrlo interesantno adaptiran za posjetioce.

Bunker u centru grada

etajui ovim dijelom grada naletjeli smo na koncert koji se u ast Nedjelje Roma odravao u amfiteatru kod
Akademije umjetnosti. Tu sam se ba nauivala, jer je bilo suano, puno ljudi a mali Romi su pjevali
Ederlezi

Sa o Roma, babo, babo, sa o Roma, o daje, ,sa o Roma, babo, babo, ej, Ederlezi, sa o Roma, daje
3. Blok/Bloku Tirana e Re Nova Tirana

Rezidencija Envera Hode nije raskona koliko bi se oekivalo

Lijevo od Trga Majke Tereze poinje Blok (Blloku), koji je u vrijeme komunizma bio prestini dio grada u
kojem je, izmeu ostalih, stanovao i zloglasni Enver Hoda. Njegova kua moe samo spolja da se vidi. Iako je
velika i prilino lijepa, manje je raskona nego to bi se oekivalo.
Blok je sada srce grada, sve vrvi od ljudi koji koriste lijepo vrijeme da se sunaju i natenane ispijaju kafu. A
izbor kafia i restorana u ovom kraju je ogroman. Teko moete pogrijeiti. Ima tu svega, od kafeterija, preko
pubova, fancy kafea do vrhunskih restorana.

Posjetili smo ak i izlobu

Mon Cherie je poznati lanac kafeterija

Kult ispijanja kafe je veoma rairen i ona je vrlo dobra u veini lokala. to se hrane tie, u Tirani generalno
moete da jedete veoma dobro za prilino male pare (npr. pica kota 500-600 leka, nicla 1000, kola 200 leka;
1 euro 140 leka). U veini restorana na meniju su italijanska jela i nacionalni specijaliteti, to god da poruite
neete pogrijeiti. U pecivima i slatkiima moete uivati u nekoj od brojnih super kul pekarica kojih ima na
svakom oku.

Ulina pijaca
Ono to mi se dopalo jeste to u bilo koje doba dana i noi grad vrvi od ljudi. Veoma je ivopisno

Smee, Wudrow Wilson, dugine boje.

I odjednom ovjek sa ovcomivom

Pokuavam da uhvatim atmosferu u Bloku i uvene telefonske kablove
Nisam znala gdje prije da gledam: ispred sebe da ne bih upala u neki od brojnih otvorenih ahtova ili u neko
smee, iznad sebe kako bih se divila poluraspadnutim fasadama starih zgrada u ijem je prizemlju ekskluzivni
butik u kome moete da kupite Valentino cipele za triavih 500 eura i nevjerovatnim spletovima telefonskih
kablova ili pored sebe a onda pored hipstera vidite brata koji nosi ivu ovcu koju je upravo trgovao ili
frizersku amponjeru ispred salona Tik pored preskupih butika i Sky Towera na ijem je vrhu panoramski bar
koji se za sat vremena okrene za 360 stepeni, su tezge sa polovnim cipelama ili sa povrem.

Naruivanje u restoranu Era

Blok je Tirana u malom, spoj svega i svaega
Parkovi

Stariji graani se zabavljaju igrajui drutvene igre u parku

Poto je Tiranu nakon pada komunizma zahvatio ozbiljan talas neplanske gradnje ije je rezultate nemogue
ispraviti, gradske vlasti su pokuale da spasu to se spasiti moe zelenim povrinama, pa tako kroz itav grad
imate nekoliko vrlo lijepih parkova.

Jedno od 4 vjetaka jezera u Tirani

Najvei je Central park u kome se nalazi ak i prilino veliko vjetako jezero. U njemu moete uivati u etnji,
vjebati na nekoj od sprava ili igrati drutvene igre, u emu posebno uivaju stariji stanovnici grada.
Drugi interesantan park je Rinija, u strogom centru grada.

Kuliranje u Rinia parku

Fenomenalni kolai
U ovom parku stanovnici Tirane rade ono to mi, izgleda nikada, neemo raditi u naim parkovima lee na
travi, putaju zmajeve, igraju ragbi, badminton ili jednostavno jedu eernu vunu.
Usred parka je Tajvan centar, kompleks koji sadri restoran, poslastiarnicu i kuglanu a ime je dobio po velikoj
fontani koja plee u ritmu muzike a koju je grad dobio na poklon od Tajvana.
Mene je od itavog ovog kompleksa, koji neodoljivo podsjea na pauka najvie dojmio sistem za putanje vode
u toaletu samo nogom pritisnete nekakvu kuglu na podu, kao u vozu, to je veoma higijenski.
Tajvan sa Sky Towerom u pozadini. Kupola ovog zdanja se okree tako da dok popijete kafu moete pogledati
grad iz svih uglova

5. Hram Hristovog Uskrsnua

Za vrijeme komunizma Enver Hoda je striktno zabranio praktikovanje bilo koje religije i to je razlog to je
Albanija i dalje prilino sekularna drava, pa je veoma teko napraviti procjenu konfesionalne pripadnosti
stanovnitva. Po nekim istraivanjima oko 50 % stanovnika je islamske vjere, oko 35% je pravoslavaca i oko
15% katolika. Koliko sam primijetila po gradu nema upadljivih primjera nekog religijskog ekstremizma, a u
samom centru se nalaze vjerski objekti svih vjeroispovijesti.
Hram Hristovog uskrsnua pripada Autokefalnoj albanskoj crkvi koja se poetkom XX vijeka otcijepila od
Grke pravoslavne crkve, a ponovo je poela da dobija na znaaju od 1992. godine.

Hram Hristovog Uskrsnua

Hram Hristovog Uskrsnua by night
Izgradnja hrama je zavrena prole godine i veoma je moderan. Mi smo se zatekli u gradu na Veliki petak pa
smo iskoristili priliku da uemo u hram odmah nakon zavretka slube. Iznutra je vrlo sveden, mogue da jo
nije dovren. Odvojeno od samog objekta je visoki zvonik.
Sve je to jo i interesantno dok ne padne mrak i upale osvjetljenje pa kad ponu da se pale i gase narandasta
svijetla koja simbolizuju vatru, sa plavim momentima uh!
6. Etembegova damija

Etembegova damija i Sat kula koja je unjenoj neposrednoj blizini

Ova damija je jedna od najstarijih u Albniji i sagraena je 1823. godine, to ju je sauvalo od ruenja u vrijeme
komunizma. Do 1991. godine je bila zatvorena, i upravo se dan prve molitve koja je odrana bez doputenja
vlasti i kojoj je navodno prisustvovalo 10.000 vjernika smatra danom pobjede prava na slobodu vjeroispovijesti.

Naravno, pri ulazu morate pokriti kosu, savjet ponesite svoju maramu
Damija se nalazi u neposrednoj blizini Skenderbegovog trga, skromne je veliine ali je prilino lijepa. Na
ulazu, naravno, morate da se sazujete a ja sam morala i da pokrijem kosu. Sve nam je to objasnio ljubazni iko
bez ijedne jedine rijei. On nas je uveo u damiju, meni pokazao da mogu da se popnem na sprat gdje se mole
ene. Sve nam je lijepo pokazao, vidjeli smo i freske sa floralnim motivima a onda je iko upadljivo poeo da
zvecka kovanicama koje je drao u aci pa smo shvatili da oekuje nagradu za trud koji je uloio u nas.
U centru grada se sada gradi nova damija, koja bi trebalo da bude najvea na Balkanu a iju gradnju
sponzorie Saudijska Arabija.
7.Ulica Murat Toptani

Prelijepa i mirna ulica Murat Toptani

Ova ulica je prava oaza u srcu grada, odmor za oi i ui. To je pjeaka zona oiviena predivnim drvoredom
koja vas spaava od napornog saobraaja. Nekada je itav ovaj kvart pripadao monoj Toptani porodici a danas
se u njoj nalazi pozorite, bioskop Milenijum kao i brojne suvenirnice i restorani.

Moete obradovati dijete loptom sa dvoglavim orlom

etajui ovom ulicom vidjeete ostatke palate (Justinijanove palate) iz rimskog doba, s tim to su oni slabo
oznaeni pa sam ih ja tek iz drugog puta uoila. Prolazei pored zgrade Parlamenta dolazite do kamenog mosta
Ura e Tabakve (u slobodnom prevodu most tavljaa i kasapina). Ispod ovog mosta je nekada proticala rijeka
Lan, iji je tok kasnije izmjeten a bio je dio puta koji je Tiranu povezivao sa brdima. Danas preko njega
prelaze samo pjeaci, pod njim ne tee voda i on je samo spomenik jednog vremena.
Most
8. 8. Piramida

Ako se odluite za etnju bulevarom koji prati tok rijeke Lan, sreete grandioznu betonsku piramidu.

Zvono Spasa
Ona je trebala da bude mauzolej posveen Enveru Hodi, koji su projektovali njegova kerka i zet, ali nikada
nije sluila u te svrhe. Pravi je simbol jednog tekog vremena i pored odluke Parlamenta da je treba ukloniti,
ona je opstala. Kau da je to danas kongresni centar ali koliko sam uspjela da vidim iznutra je u loem stanju.
Jedinu svrhu, sem svjedoenja o jednom vremenu, koju sam uspjela da vidim jeste da ona slui da mlade
generacije stanovika grada penjui se uz nju vjebaju koliko mogu da prkose zakonima fizike.

Da bi se simbolino izrazio otklon od svega to Piramida simbolizuje ispred nje je postavljeno tzv. Zvono
Slobode izliveno od olovnih aura.
9. Dajti Express

Hotel Belvedere

Pogled na grad iz gondole

Tirana je smjetena u podnoju planine Dajt koja je visoka preko 1.600 metara. Stanovnicima slui za bijeg iz
grada a pogodna je i za planinarenje. Mi se nismo bavili ovom aktivnou ve smo se odluili da iarom
odemo do hotela i restorana koji se, po mojoj procjeni, nalaze na 2/3 visine planine. Dolaza do Dajti ekspresa
podrazumijevao je vonju kroz predgraa. Tokom nje se upoznajemo sa svim arima albanske urbanizacije.
Mogu misliti kako bi se tek zgrozila da nisam iz Budve! Put je prilino lo pa budite spremni na rupe, lokve,
otvorene ahte i raznorazne prepreke. Ipak, sve to zaboravite kada se iskrcate na poslednjoj od dvije stanice
iare i kada vas oara pogled na grad koji se ini nepreglednim ali i na planinu. Ukoliko se ba zaljubite u ovo
mjesto imate opciju da prenoite u hotelu NLO izgleda Belvedere. Moete da ruata ili bar popijete bar au
naeg Vranca u restoranu Balkoni Dajti, ali i da rasprostrete ebence na travi i uivate u prirodi.
10. Dvorac u Petrellu
U malom mjestu Petrell koje se nalazi na 15 minuta vonje od grada u pravcu Elbasana nalazi se dvorac.
Proiete pored oping centra TEG (Tirana East Gate) koji je po gabaritima i ponudi slian podgorikoj Delti.
Do dvorca se stie kada se sa glavnog puta iskljuite ka selu Petrell pa onda nastavite uskim putem na kome
vas mogu iznenaditi veoma stme serpentine. Zatim vas od parkinga eka 10-minutno pjeenje. Do samog
ulaska u dvorac nisam skapirala da je on adaptiran u restoran, to me uopte nije razoaralo.

Na ovaj nain se restoran u dvorcu snabdijeva namirnicama

Terasa restorana je fenomenalno sreena, ambijent je koliko je bilo mogue ouvan i oplemenjen biljkama, a
pogled puca na dolinu ispod.
Savreno mjesto za neko bezalkoholno osvjeenje, sigurna sam da povratak poslije par aica nije nimalo
zabavan.
Ovo su bile moje preporuke, nadam se da e vam koristiti a garantujem vam da se neete razoarati ukoliko
izberete Tiranu kao destinaciju za neki proljeni vikend odmor