EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej

Metody leczenia
nietrzymania moczu
Method of treating urinary incontinence

European Journal
of Medical Technologies
2015;3(8): 29-38
Copyright 2015 by ISASDMT
All rights reserved
Dorota Purc, Agnieszka Rasaa www. medical-technologies.eu
Published online 10.11.2015
Studenckie Koo Naukowe przy Samodzielnej
Pracowni Umiejtnoci Pooniczych, Adres do
Wydzia Pielgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, korespondencji:
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Polska Studenckie Koo Naukowe
przy Samodzielnej
Pracowni Umiejtnoci
Pooniczych Wydziau
Pielgniarstwa i Nauk
Streszczenie oZdrowiu Uniwersytetu
Medycznego w Lublinie
Nietrzymanie moczu polega na niekontrolowanym wycieku moczu. Jest to ul. Staszica 4-6,
20-081 Lublin, Polska
schorzenie niezwykle uciliwe dla pacjentek. Wana jest dobra diagnostyka
Tel.: 81 448 68 92
nietrzymania moczu, ktra opiera si na badaniach laboratoryjnych oraz ba-
daniach przeprowadzanych przez ginekologa. Jest wiele sposobw leczenia Sowa
nietrzymania moczu. Dwie gwne grupy to leczenie zachowawcze ileczenie kluczowe:
operacyjne. Metody zachowawcze, takie jak wiczenia, farmakoterapia oraz te-
rapia behawioralna, s zazwyczaj proponowane kobietom zlekkim stopniem nietrzymanie moczu,
nietrzymania moczu. Nietrzymanie moczu mona rwnie leczy operacyjnie. metoda Sling, t erapia
Istnieje kilka rodzajw operacji przeprowadzanych na to schorzenie na przy- behawioralna
kad metoda Sling.

Abstract
Urinary incontinence is definied as involunatory leakage of urine. It is a very
inconvenient disease for patients. Good diagnosis is important when someone

29 Copyright 2015 by ISASDMT

 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej

have urinary incontinence. Diagnosis is based on laboratory tests and examina-

tions performed by gynecologist. There are many ways to treat urinary inconti-
nence. The two main groups are conservative treatment and surgical treatment.
Key words:
Conservative methods such as exercise, pharmacotherapy and behavioral ther-
apy. These methods are often offered to women with minor incontinence. In- urinary incontinence,
continence can also be treated surgically. There are several types of operation Sling Method,
carried out in this condition, for example Sling Method. behavioral therapy

Wstp Nietrzymanie moczu co prawda nie stanowi zagro-

Wedug nomenklatury International Continence
Society (ICS) nietrzymanie moczu to kady niekon-
trolowany wyciek moczu przez cewk moczow.
W definicji tej podkrela si, e fakt towarzyszenia
objawom konsekwencji ocharakterze higienicznym,
zdrowotnym czy socjalno-spoeczny jest mao istot-
ny [1, 2].
Dolegliwo, jak jest nietrzymanie moczu, dotyka
osb obu pci, jednak a dwukrotnie czciej cierpi
na ni kobiety ni mczyni. Najwiksze naraenie zakopotanie, czsto rwnie wstyd. Z tego te po-
na wystpienie u kobiety powyszych objaww to
okres okoomenopauzalny oraz okres staroci. Nie-
pokojcym jest jednak fakt, e pierwsze objawy cho-
roby diagnozowane s coraz czciej u kobiet coraz
modszych [3].
Wedug Midzynarodowej Organizacji Zdrowia
(WHO) problem nietrzymania moczu jest jednym
zwaniejszych oglnowiatowych problemw zdro-
wotnych XXI wieku. Wyniki bada przeprowadzo-
nych wkrajach rozwinitych oraz rozwijajcych si
wykazay, e prawdopodobnie 200 mln osb cierpi
na nietrzymanie moczu. Szacunkowe dane z wielu
bada wykazuj, e ok. 10-25% kobiet po 30. roku
ycia ma problemy znietrzymaniem moczu wyst-
pujcy stale bd okresowo. Po 50. roku ycia liczba
kobiet, ktrych dotyka to schorzenie, wzrasta a do
1/3. Wyniki te potwierdzaj stosowno nazywania
nietrzymania moczu chorob spoeczn. Dodat-
kowo dane epidemiologiczne wskazuj tendencj
starzenia si spoeczestwa polskiego, co nieroze-
rwalnie czy si ze wzrostem zapadalnoci na t
chorob [4].
enia ycia, ale jest powanym kalectwem idysfunk-
cj, ktra znacznie obnia jako ycia pacjentek.
Kobiety staj si mniej aktywne wwielu dziedzinach
swojego ycia. Wycofuj si z ycia zawodowego,
towarzyskiego, spoecznego, a take w wielu przy-
padkach z ycia rodzinnego. Dolegliwoci towarzy-
szce kobietom powoduj due zakopotanie rw-
nie w kontaktach intymnych. U ok. 25% chorych
pacjentek wtrakcie wspycia seksualnego pojawia
si mimowolne oddawanie moczu. Kobiety czuj lk,
wodu, dolegliwoci towarzyszce nietrzymaniu mo-
czu s bardzo czsto tematem tabu [5]. Powszechna
wstydliwo ibagatelizowanie problemu maj bezpo-
redni wpyw na wyduenie czasu, jaki upywa od
momentu wystpienia dolegliwoci do poszukiwania
profesjonalnej pomocy. Okres ten wwikszoci przy-
padkw wynosi ponad 5 lat [6, 7].
Dotychczas wliteraturze wiatowej opisano wiele
rnorodnych podziaw czynnikw ryzyka zwik-
szajcych prawdopodobiestwo wystpienia nietrzy-
mania moczu. Istnieje podzia na 3 grupy czynnikw
predysponujcych do wystpienia choroby, ktre
cz si ze sob i wystpujc jednoczenie, zwik-
szaj istniejce ryzyko. S to czynniki genetyczne,
rodowiskowe oraz sposb (styl) ycia. Kolejny po-
dzia wyrnia czynniki predysponujce, wywoujce,
dekompensacyjne ipromujce. Do czynnikw predys-
ponujcych zalicza si czynniki genetyczne, rasowe,
neurologiczne, anatomiczne oraz kulturowe. Nietrzy-
manie moczu czciej diagnozowane jest ukobiet rasy
biaej oraz u pacjentek cierpicych na takie choroby,
jak choroba Parkinsona, zwyrodnieniowe krgosupa

30 Copyright 2015 by ISASDMT

 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej

bd pacjentki po udarze mzgu [8]. Wrd czynni-
kw wywoujcych uwzgldnia si przebyte porody,
uszkodzenia mini lub/inerww, popromienne oraz
operacje ginekologiczne. Zarwno liczba przeby-
tych ci iporodw oraz dugo ich trwania wprost przymusowego parcia. Parcie naglce jest odczuciem
proporcjonalnie zwikszaj prawdopodobiestwo
wystpienia nietrzymania moczu. Zabieg histerekto-
mii wykonany z dojcia przezpochwowego zwiksza
prawdopodobiestwo wystpienia schorzenia. Star-
szy wiek, demencja, niedorozwj umysowy, a take
wystpujce choroby towarzyszce s okrelane jako
czynniki promujce do wystpienia nietrzymania mo-
czu. Ostatni grup wskanikw okrela si mianem penienia. Nazywane jest ono take przewlekym za-
dekomensacyjnych. Zalicza si do nich m.in.: poziom
aktywnoci fizycznej, BMI (powyej normy, otyo),
diet, choroby puc, otyo idysfunkcje ukadu mo- kurczliwo prowadzi do nadmiernego wypenienia
czowego spowodowane lekami [9, 10].
Podzia
Nietrzymanie moczu zostao podzielone przez ICS
na pi rodzajw. Wysikowe nietrzymanie moczu
(genuine stress incontinence WNM) wystpuje, gdy
podczas wzrostu cinienia wewntrz jamy brzusznej
pojawia si mimowolne wyciekanie moczu. Do fi-
zjologicznych wzrostw cinienia wjamie brzusznej
dochodzi np. w trakcie kaszlu, kichania czy pracy
fizycznej. Wysikowe nietrzymanie moczu charak-
teryzuje si bezwiednym wypywaniem niewielkich
iloci moczu bez uczucia parcia. Przy tym rodzaju
nietrzymania moczu czstotliwo mikcji w cigu
dnia oraz podczas odpoczynku nocnego nie ulega
zmianie. WNM dzieli si na 3 stopnie w zaleno-
ci od nasilenia objaww. I stopie wysikowego
nietrzymania moczu wystpuje, gdy do mimowol-
nego popuszczania moczu dochodzi tylko przy
znacznym i gwatownym wzrocie cinienia w ja-
mie brzusznej. II stopie nasilenia objaww wyst-
puje, gdy bezwiedne oddawanie moczu pojawia si
ju przy umiarkowanym wzrocie cinienia rd-
brzusznego, np. przy podskakiwaniu, lekkiej pracy
fizycznej, chodzeniu po schodach. III najbardziej
zaawansowany stopie nasilenia objaww wystpu-
je gdy do mimowolnego wypywu moczu dochodzi
w czasie leenia, chodzenia czy stania. Wysikowe
nietrzymanie moczu jest najczciej wystpujcym
typem nietrzymania moczu ukobiet [11].
Naglce nietrzymanie moczu (wskrcie NNM) jest
to mimowolne popuszczanie moczu pod wpywem
nagej i trudnej do opanowania potrzeby oddania
moczu. Pacjentki wielokrotnie opisuj parcie naglce
jako cig ikopotliw potrzeb korzystania ztoale-
ty. NNM moe by spowodowane przez dwie gw-
ne przyczyny: niestabilno pcherza moczowego
lub jego nadmiern pobudliwoci. Kolejnym typem
nietrzymania moczu jest nietrzymanie moczu zprze-
leganiem moczu w pcherzu i spowodowane jest
upoledzon kurczliwoci wypieracza. Zaburzona
pcherza moczowego. Ten rodzaj nietrzymania moczu
bardzo czsto spowodowany jest polekowy upoledze-
niem funkcji orodkowego ukadu nerwowego lub te
przebytymi chorobami, takimi jak np. polineuropatia
cukrzycowa, sclerosis multiplex lub przepuklina jdra
miadystego krka midzykrgowego przebiegajca
zuszkodzeniem drg nerwowych [12]. Nietrzymanie
moczu spowodowane przyczynami pozazwieraczo-
wymi jest rodzajem schorzenia wyrnionym przez
ICS, ktre polega na bezwiednym oddawaniu moczu
przez przetok. Przetoka ta omija mechanizm cewki
moczowej, ktry jest czciowo sprawny. Do kolejnej
ostatniej grupy zaliczone zostay: mieszane iodrucho-
we nietrzymanie moczu, moczenie nocne oraz cige
nietrzymanie moczu [13].
Diagnostyka
Rnorodno postaci nietrzymania moczu stano-
wi istotny problem w diagnostyce rnicowej. Za-
stosowanie dokadnych bada diagnostycznych jest
wymagane w celu obiektywnego ustalenia rodzaju
i stopnia zaburzenia. Prawidowo przeprowadzony
proces diagnostyczny obejmuje wspprac gineko-
loga iurologa [14]. Proces diagnostyczny rozpoczyna
si od oceny podstawowej, wktrej skad wchodz:
wywiad, badanie ginekologiczne, badania laborato-
ryjne moczu, testy czynnociowe oraz zaoenie karty
czstoci mikcji iobjtoci oddawanego moczu [15].

31 Copyright 2015 by ISASDMT

 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej
Z kad pacjentk zgaszajc problem nietrzy-
mania moczu powinien zosta przeprowadzony
szczegowy wywiad. Zawiera on pytania dotycz-
ce wystpujcych objaww, oglnego stanu zdrowia,
w tym chorb towarzyszcych, przebytych zabiegw
chirurgicznych oraz zaywanych obecnie lekw. Ob-
jawy, ktre pacjentka okrela mianem najbardziej
dokuczliwych, powinny zosta szczegowo om-
wione. Jak czsto pacjentka bezwiednie oddaje mocz,
jakie objtoci moczu gubi, w jakich sytuacjach do-
legliwoci pojawiaj si, wjakich nasilaj, awjakich
zmniejszaj. Wan informacj zwizan zobecnymi
dolegliwociami jest stosowane leczenie (jeli takie
miao miejsce), jego rodzaj, czas trwania i uzyska-
ny rezultat. Kolejnym elementem przeprowadzane-
go wywiadu powinny by pytania dotyczce stanu
oglnego pacjentki i chorb towarzyszcych. Cz
chorb powszechnie wystpujcych u pacjentw ma
bezporedni wpyw na nietrzymanie moczu. S to
np.cukrzyca, niewydolno krenia, przewleka ob-
turacyjna choroba puc oraz szerokie spektrum cho-
rb neurologicznych, ktre mog dotyczy ktrego-
kolwiek odcinka drogi nerwowej bdcej odpowie-
dzialna za wydalanie moczu. Leki przyjmowane przez
pacjentk rwnie powinny zosta dokadnie odnoto-
wane. Benzodiazepiny, -agonici, -blokery, blokery
kanau wapniowego czy inhibitory konwertazy angio-
tensyny wsposb poredni ibezporedni przyczyniaj
si do wystpienia objaww chorobowych [16].
Badanie ginekologiczne powinno zosta wykonane
ukadej pacjentki zgaszajcej objawy mimowolnego
oddawanie moczu. Ocenia si oglny wygld sromu,
sprawdza, czy nie wystpuje maceracja skry bd
stany zapalne wobrbie sromu. Wbadaniu zwracamy
uwag na lokalizacj cewki moczowej, jej wraliwo
na palpacj oraz elastyczno. Wobrbie pochwy na-
ley sprawdzi stan bony luzowej oraz oceni, czy
nie wystpuje obnienie jej cian lub wypadanie ma-
cicy. Niezbdne jest take sprawdzenie, czy wobrbie
miednicy mniejszej nie wystpuj guzy przydatkw,
miednicy lub innych narzdw ssiadujcych [18].
Badania laboratoryjne obejmuj analiz i posiew
moczu, ocen pH pochwy oraz badanie mikrobio-
logiczne wydzieliny zpochwy. Analiza iposiew mo-
czu pozwalaj okreli, czy i jakie drobnoustroje s
obecne wmoczu. Stany zapalne moczu stwierdzane
s duo czciej w nietrzymaniu moczu ni w in-
nych sytuacjach, jednake naley pamita, e nie
wystpuj one zawsze. W przebiegu nietrzymania
moczu zaobserwowa mona podwyszon warto
pH pochwy (>5). Czsto rwnie wystpuje wzrost
mikroorganizmw, ktre s nietypowe dla okresu
okoomenopauzalnego, takie jak: ziarniaki Gram-do-
datnie, Staphylococcus ureus czy Escherichia coli. Do-
datkowym wynikiem zwizanym z wystpowaniem
nietrzymania moczu jest zmiana wskanika dojrze-
wania komrek nabonka wkierunku komrek war-
stwy podstawnej [15, 19].
Kolejnym etapem niezbdnym do kompleksowej
diagnostyki nietrzymania moczu jest wykonanie ba-
da diagnostycznych.
Bridge Fluid Test jest to test pozwalajcy oce-
ni wydolno szyi pcherza moczowego. Wy-
konuje si go poprzez wprowadzenie do wy-
penionego pynem (ok. 150-200 ml) pcherza
moczowego cewnika. Kolejnym etapem bada-
nia jest powolne wysuwanie cewnika zpche-
rza a do momentu, gdy przestaje wydobywa
si zniego pyn. Nastpnie cofa si cewnik do
pcherza moczowego ook. 0,5 cm. Ozmniej-
szonej wydolnoci aparatu zamykajcego szyj
pcherza wiadczy wypywanie moczu przez
tak umieszczony cewnik wczasie wzrostu ci-
nienia rdbrzusznego (kaszel, kichanie).
Test kaszlowy (test Bonneya) polega on na
sprawdzeniu, czy nie dochodzi do mimo-
wolnego wypywu moczu z cewki moczowej
wmomencie, gdy pacjentka kaszle. Jeeli ob-
serwujemy wypyw moczu, lekarz wprowadza
rodkowy palec do pochwy pacjentki, uciska
przedni cian pochwy (bez ucisku na cew-
k) i prosi pacjentk o ponowne zakasanie.
Jeli mocz nie wypywa wtrakcie ponownego
zakasania, wwczas wynik testu Bonneya jest
pozytywny. Oznacza to, e wykonanie zabiegu
upacjentki ma due prawdopodobiestwo po-
zytywnego wpywu na stan pacjentki.
Q-Tip test test polega na wprowadzeniu do
cewki cienkiej szpatuki, do poziomu pocze-
nia cewkowo-pcherzowego. Pomiar okrela
zmian kta nachylenia szpatuki wspoczynku
iwtrakcie wzrostu cinienia wjamie brzusznej.
32 Copyright 2015 by ISASDMT
 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej

Wzrost rnicy kta nachylenia szpatuki owi- nastpstw czy wynikw bierze si pod uwag wyni-
cej ni 30% oznacza zmniejszon ruchomo kajce zdiagnostyki stosunki anatomiczne, czynno
cewki iszyi pcherza moczowego [20]. dolnych drg moczowych, mas ciaa, oglny stan
Test podpaskowy ICS zaleca, aby trwa on zdrowia, ch posiadania potomstwa oraz wyczyno-
godzin. Badana pacjentka wypija 500 ml py- we uprawianie dyscyplin sportowych czy wspist-
nu iczeka 30 min. Po tym czasie pacjentka bie- nienie patologii narzdu pciowego. Wana jest ca-
ga ichodzi po schodach. Od 45 minuty trwa- ociowa ocena izlokalizowanie uszkodzenia aparatu
nia testu badana pacjentka wykonuje specjalny mocujcego aparat narzdu pciowego. Przeciwwska-
program treningowy. Po 10 raz siada iwstaje, zaniami do przeprowadzenia zabiegu bd te same
10-krotnie kaszle, przez 1 min biegnie wmiej- czynniki jak wprzypadku zabiegu wchirurgii ogl-
scu, podnosi przedmioty lece na pododze, nej przy patologii niezagraajcej yciu. Wyjtkiem,
myje rce pod biec wod. Po zakoczeniu ktrego nie znajdziemy wreszcie przeciwwskaza do
testu, czyli po 60 minutach, way si podpask. zabiegw chirurgicznych, bdzie tutaj zatrzymanie
Wzrost masy podpaski <2 g sucho, 2-10g moczu iinfekcja drg moczowych. WXX wieku zo-
mimowolne odpywanie moczu miernego stao opisane 200 metod operacyjnych nietrzymania
stopnia, 10-50 g intensywne odpywanie mo- moczu ukobiet [22].
czu, >50 g bardzo intensywne odpywanie
moczu. Jedn zistniejcych odmian tego testu
jest domowy test podpaskowy. Test ten trwa Operacje zdostpu
12 godz. W czasie caego badania pacjentka nadonowego
wypija okrelon ilo pynw, a15 min przed
kocem badania wykonuje zestaw okrelonych Leczenie to ma na celu przytwierdzenie tkanek okoo
wicze. cewkowych (Marsall-Krantz-Marchetti) lub sklepie-
Badanie urodynamiczne jest to aktualnie jed- nia pochwy iprzegrody pcherzowo-pochwowej do
no znajpowszechniej stosowanych bada uro- wizade Coopera (Burch). Operacja typu Buncha
dynamicznych pomocnych wocenie czynnoci jest zabiegiem moliwym do wykonania w skadzie
dolnego odcinka drg moczowych. Badanie to dwuosobowym. Operator wkada rk do pochwy
wykonane powinno zosta przed kadym pla- i unosi jej boczne sklepienie. Zsuwa jednoczenie
nowanym leczeniem operacyjnym z powodu drug rk pcherz moczowy zpochwy przyrodko-
wysikowego nietrzymania moczu oraz po ka- wo. Asystent zakada szew na pochw, akolejnie do
dej nieudanej prbie leczenia zachowawczego wizada Coopera. Po zaoeniu szww szew zosta-
ioperacyjnego. Badanie to wykonuje si przy je dowizany, aoperator unosi pochw oraz odsuwa
wypenionym pcherzu moczowym do war- pcherz moczowy. Korzystne w tym typie zabiegu
toci ok. 200 ml. Pacjentka stopniowo napina jest zaoenie szwu limakowego na pochw w celu
brzuch. Przy uyciu uroflowmetru bd ob- jak najwikszego uniesienia pochwy. Preferowany-
serwujc moment wyciekania moczu, okrela mi w tej metodzie szwy to szwy dugo wchaniane.
si warto cinienia rdpcherzowego, przy Wwielu orodkach zabieg ten uznawany jest za zoty
ktrym dochodzi do mimowolnego wycieka- standard wleczeniu WNM [22, 23].
nia moczu [20, 21].

Operacje typu sling

Operacyjne leczenie
nietrzymania moczu ukobiet
Przy wyborze metody operacyjnej leczenia nietrzy-
mania moczu oraz przewidywania jej ewentualnych
W1996 Falconer opisa now metod leczenia zuy-
ciem bez napiciowej tamy dopochwowej (TVT).
Polega ona na umieszczeniu pod cewk moczow
siatki polipropylenowej, ktra wywiera na cewk

33 Copyright 2015 by ISASDMT

 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej
nacisk w stopniu umiarkowanym. W trakcie zabie-
gu niezbdne jest niewielkie nacicie pochwy. Tama
pokryta poliuretanow osonk przymocowana jest
do dwch 5-milimetrowych zakrzywionych trokarw.
Tama ta owymiarach 40 cm x 1 cm przesuwana jest
bocznie wstosunku do cewki moczowej, do przestrze-
ni zaonowej poprzez powi wewntrzmiedniczn.
Nastpnie trokary s przesuwane wzdu tylnej po-
wierzchni koci onowej, przez powi minia pro-
stego brzucha, do dwch niewielkich naci na skrze
powyej spojenia onowego. Kolejnym etapem zabie-
gu jest regulacja napi tamy iusunicie plastikowej
osonki. Nadmiar tam zostaje przycity do poziomu
skry. Niewtpliw zalet tej metody jest jej krtki czas
trwania, dowiadczony operator przeprowadza zabieg
nawet wokoo 30 min. Zalet metody T-Sling jest tak-
e moliwo przeprowadzenia zabiegu wograniczo-
nym znieczuleniu. Po zabiegu wskazane jest wykona-
nie cystoskopii wcelu jak najszybszego wychwycenie
jakichkolwiek uszkodze cewki moczowej lub pche-
rza moczowego. Wystpienie uszkodze jest bardzo
prawdopodobne, poniewa wtrakcie zabiegu trokary
wprowadzane s na lepo [16, 24, 25].
Wstrzykiwanie substancji
uszczelniajcych
Zabieg ten jest zadecydowanie mniej inwazyjny ni
operacja chirurgiczna. Daje on take mniejsze szanse
na wyleczenie wporwnaniu zinterwencj chirurgicz-
n. Jest jednak czsto stosowany, gdy uwielu kobiet
agodzi objawy WNM. Do przeprowadzenia zabiegu
najczciej stosuje si kolagenu pochodzenia woowe-
go, sprzonego z glutaraldehydem (Contigen) oraz
mikrokulek wglowych (Durasphere). Wstrzykiwane
s one okoo- lub przezcewkowo. Ostrzykiwanie tka-
nek okoocewkowych uatwia adaptacj cewki wsytu-
acjach zwikszonego cinienia rdbrzusznego. Conti-
gen moe zosta podany wznieczuleniu miejscowym
przy uyciu cienkich igie o maej rednicy otworu.
Niezbdne jest wczeniejsze przetestowanie preparatu
na skrze pacjentki wcelu wykluczenia bd potwier-
dzenia ewentualnej reakcji alergicznej. Duraphase nie
ma waciwoci antygenowych, dlatego wykonywanie
testw alergicznych przed jego podaniem jest zbdne.
Podanie Durasphere wymaga uycia grubszej igy
ijest trudniejsze wwykonaniu ni podanie kolagenu.
Osignicie wymaganego efektu leczenia moe wy-
maga podawania substancji uszczelniajcych wkilku
iniekcjach. Efekty zabiegu zmniejszaj si wraz zupy-
wajcym czasem. Pacjentki bardzo czsto wymagaj
wykonania dodatkowych zabiegw mniej wicej co
roku bd co dwa lata [16].
Leczenie zachowawcze
Najbezpieczniejsz, a zarazem najtasz metod le-
czenia nietrzymania moczu jest leczenie zachowaw-
cze, ktre zawiera: farmakoterapi, fizjoterapi oraz
terapi behawioraln [26, 27].
Farmakoterapia
Leczenie farmakologiczne dobierane jest indywidu-
alnie dla kadego pacjenta, dostpne s preparaty do
stosowania miejscowego oraz oglnego [26, 27].
Estrogenoterapia miejscowa stosowana jest u ko-
biet, ktrych dolegliwoci zwizane z nietrzyma-
niem moczu spowodowane s menopauz. Tego
typu terapi stosuje si przed leczeniem operacyj-
nym wysikowego nietrzymania moczu u pacjentek
z atrofi urogenitaln. Preparaty w estrogenoterapii
stosowane s wcelu zwikszenia turgoru tkankowe-
go w obrbie przedsionka pochwy [26, 28]. W celu
kontrolowania odruchu zamknicia cewki moczo-
wej stosuje si duloksetyne. Substancja ta wykazuje
lepsz skuteczno wzmniejszeniu uciliwoci ob-
jaww wysikowego nietrzymania moczu w porw-
naniu do stosowania wicze mini dna miednicy
oraz wpywa na popraw jakoci ycia. Upacjentek
stosujcych duloksetyn wykazano korzystny wpyw
leku na wyduenie mikcji. Midzynarodowe Towa-
rzystwo Uroginekologiczne (Intrnational Urogyne-
cological Association) zaleca stosowanie tej substan-
cji pocztkowo przez 2tygodnie wdawce 20 mg 2x
dziennie, nastpnie wdawce 40 mg 2 x dziennie. Tak
owe stosowanie zmniejsza objawy zwizane znieto-
lerancj leku, nie wpywajc na skuteczno lecze-
nia [26, 27, 28]. Lekami drugiego rzutu w leczeniu
34 Copyright 2015 by ISASDMT
 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej

pcherza nadreaktywnego s neurotoksyny, najbar- dopochwowe. Metoda ta ma za zadanie zwikszy opr

dziej znanym lekiem ztej grupy jest toksyna botuli- dla mini dna miednicy. Zaleca si wykonywanie wi-
nowa irezynyferatoksyna. Swoje zastosowanie maj, cze wcigu dnia podczas czynnoci dnia codzien-
gdy zawiod leki antycholinergiczne; ich skuteczno nego. Metoda ta polega na umieszczeniu w pochwie
to okoo 60-70% [29]. Kolejn grup lekw stosowa- stoka bd kulek dopochwowych dwa razy dziennie
nych wleczeniu nietrzymania moczu s trjpiercie- po 15-20 minut. Pacjentka powinna kurczy minie
niowe leki antydepresyjne, ktre maj dziaanie cho- dna miednicy podczas odczuwania wysuwania si
linolityczne ialfa-agonistyczne. Najbardziej znanym przyrzdu. Na pocztku stosuje si ciarek, ktry
przedstawicielem tej grupy jest Imipramina. Skutecz- pacjentka jest w stanie utrzyma w pochwie. Wraz
no dziaania tego leku okrelana bya na 60-70%, zzaawansowaniem wicze zwiksza si mas ciar-
jednake wystpoway nawroty moczenia nocnego kw. Wane, aby napina odpowiednia parti mini
wynoszce okoo 50% oraz skutki uboczne wpywa- podczas kichania, kaszlu, dwigania oraz wstawania.
jce na ukad krwionony [29]. Do leczenia nietrzy- Stoki stosowane s od 1985roku, wa okoo 20-80
mania moczu nie stosuje si lekw alfa-adrenomime- gramw. Kulki dopochwowe maj rednic od 28 do
tycznych (efedryna, pseudiefedryna, midodryna, fe- 44 mm. Kiedy kobieta odczuwa e ciarek si nie wy-
nylopropanolamina) z powodu niskiej skutecznoci suwa, naley przeprowadzi dodatkowe wiczenia, np.
oraz duej liczby moliwych dziaa niepodanych kaszel, chodzenie po schodach. Jeli podczas tych wi-
(zaburzenia rytmu serca, podwyszenie cinienia tt- cze nadal si nie wysuwa, mona ciarek zmieni na
niczego, bl gowy oraz zaburzenia snu [27, 28]. Jeli ciszy [26, 27, 30, 31, 32, 33].
dolegliwoci zwizane znietrzymaniem moczu nie s
uciliwe dla pacjentki, moliwe jest niestosowanie
leczenia farmakologicznego [27, 28]. Terapia behawioralna
Terapia ta polega na edukacji, zmianie stylu ycia
Fizjoterapia oraz diety. Wcelu profilaktyki watro wystrzega si
palenia tytoniu, naduywania kofeiny oraz spoy-
Jedn z najbardziej znanych fizjoterapeutycznych wania duych iloci napojw gazowanych. Zaleca-
metod s wiczenia mini dna miednicy (pelvic ne jest stosowanie poczoch uciskowych, obnienie
floor muscle training PFMT). wiczenia te maj masy ciaa oraz regularne wyprnianie. Minie
na celu zwikszenie objtoci wkien miniowych. dna miednicy mog ulec osabniciu u osb oty-
Metod ta polega na systematycznym wiadomym ych. Czste zaparcia mog powodowa rozci-
napinaniu, a nastpnie rozlunianiu mini dna gnicie dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
miednicy. wiczenia wykonuje si wtrzech seriach ucisk na pcherz moczowy oraz cewk moczow,
po 8-12 napi i rozlunie trwajcy 6-8 sekund. co moe prowadzi do wystpienia nietrzymania
Zleca si ich wykonywanie 3-4 razy w tygodniu, moczu z przepenienia. Unikanie zakae ukadu
poprawa nastpuje po 4-8 tygodniach systematycz- moczowego jest wane wprofilaktyce nietrzymania
nego treningu. Istotne, aby podczas wykonywania moczu zwaszcza uosb starszych oraz przewlekle
owych wicze minie ud, poladkw, brzucha unieruchomionych. Istotnym elementem terapii be-
byy rozlunione, aoddech pozostawa rwnomier- hawioralnej jest samokontrola poprzez dzienniczek
ny. Ju wroku 1948 Arnold Kegiel opublikowa wy- mikcji [26, 27, 28, 34].
niki swoich pitnastoletnich bada, ktre ukazywa-
y pozytywny zwizek wicze mini dna miednicy
zzmniejszeniem dolegliwoci zwizanych znietrzy- Elektrostymulacja
maniem moczu [30, 31].
Stosuje si rwnie wiczenia czynne. Pomocne Biern metod stosowan w leczeniu nietrzyma-
w nich mog by przyrzdy, takie jak stoki i kulki nia moczu jest elektrostymulacja. Polega na uyciu

35 Copyright 2015 by ISASDMT

 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej
prdu impulsywnego oczstotliwoci od 20-100 Hz
powodujcego skurcz tcowy mini dna miedni-
cy trwajcy 1-5 sekund. Metoda ta jest stosowana
od 1963 roku. Za pomoc elektrody dopochwowej
i prdu zmiennego stymuluje si nerw sromowy
w celu odbudowy mini. Okres leczenia t meto-
d trwa kilka miesicy. Ten rodzaj terapii mog sto-
sowa osoby ciko chore oraz otye, poniewa nie
obcia takich ukadw, jak ukad kostny, krwiono-
ny czy oddechowy. Elektrostymulacj mona prze-
prowadza rwnie samemu wdomu po uprzednim
przeszkoleniu przez fizjoterapeut. Tej rodzaj tera-
pii przeciwwskazany jest ukobiet wciy, majcych
stan zapalny ukadu rodnego bd moczowego oraz
u pacjentek, u ktrych trwa proces nowotworowy
w okolicy przeznaczonej do stymulacji. Elektro-
stymulacja pozwala rwnie uwiadomi pacjent-
ce, ktre minie powinna wykorzystywa podczas
wicze. Skuteczno tej metody ocenia si na 30-
50% [27, 30, 31, 35, 36].
Pole magnetyczne
Now metod od niedawna stosowan jest stymu-
lacja magnetyczna. Pacjentka podczas tego zabiegu
siedzi w ubraniu na fotelu, ktry jest rdem pola
magnetycznego. Jest to metoda bezbolesna trwajca
20 minut. Wykonywana jest 2 razy wtygodniu przez
5-8 tygodni. Metoda ta prowadzi do aktywacji mini
ima dobre wyniki, jeli chodzi oleczenie nietrzyma-
nia moczu [30, 36, 37].
Biofeedback
Rwnie znan metod jest biofeedback. Metoda ta
polega na biologicznym sprzeniu zwrotnym oraz
nauce wiadomego kurczenia irozkurczania mini
dna miednicy. Aparatura pozwala na odbir reje-
strowanych zmian, ktre powstaj podczas kurcze-
nia mini przez pacjenta. Jest rwnie moliwo
zwikszania siy skurczu poprzez elektrostymulacj.
Skuteczno tej metody dochodzi do 45% [27, 31,
36, 38].
Pessaroterapia
Pessar stosowany jest wcelu zapobiegania popusz-
czania moczu przez kobiety. Przy prawidowej lo-
kalizacji pessara wpochwie nawet bardzo silne ob-
jawy nietrzymania moczu mog ustpi. Pacjentka
sama moe zakada pessar wpozycji stojcej. Roz-
miar jest dobierany indywidualnie do pacjentki,
tak aby noszenie jego byo komfortowe, ale jedno-
czenie skuteczne. Skuteczno zaley od dobrego
dopasowania oraz odpowiedniej lokalizacji. Pessar
powinno si stosowa podczas dnia, na noc powi-
nien by wyjty wcelu zapobiegania odciskom. Na
rynku dostpne s rne rodzaje, ksztaty oraz roz-
miary pessarw [34, 39].
Wnioski:
1. W dzisiejszych czasach wydua si rednia
dugo ycia. Ma to bezporedni wpyw na
wzrost zachorowania na dolegliwo, jak jest
nietrzymanie moczu.
2. Nietrzymanie moczu jest dla kobiet nie tylko
zaburzeniem fizycznym. Powoduje ono sze-
reg problemw psychicznych, emocjonalnych
isocjalnych. Choroba ta nadal uznawana jest
przez pacjentki jako wstydliwa, dlatego do
pno zaczynaj one szuka pomocy.
3. Najczciej stosowanymi metodami leczenia
zabiegowego nietrzymania moczu s opera-
cja metod Burcha oraz operacje slingowe, do
ktrych stosuje si syntetycznych materiaw
opartych na polimerach propylenu.
4. Jest wiele sposobw zachowawczego leczenia
nietrzymania moczu. Metody zachowawcze s
bezpieczniejsze i znacznie tasze ni metody
operacyjne. Skuteczno metod zachowaw-
czych jest do wysoka jednake potrzebne jest
zaangaowanie kobiety oraz cierpliwo.
Pimiennictwo
1. Rechberger T., Tomaszewski J., Adamiak A., Nie-
trzymanie moczu ukobiet czy zawsze leczenie
operacyjne? Prz Menopauz 2005; 6: 45-49.
36 Copyright 2015 by ISASDMT
 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej
2. Adamczuk J., Kraczkowski J.J., Robak M.J. i wsp.
Rola poonej aoczekiwania kobiet zwysikowym
nietrzymaniu moczu. Probl Hig Epidemiol 2011; 3:
675-678.
3. Ogrek-Tcza B., Pulit A. Nietrzymanie moczu
u kobiet a zaburzenia depresyjne. Pielg XXI w.
2012; 1: 25-29.
4. Adamczuk J., Kraczkowski J.J., Robak M.J. i wsp.
Czy nietrzymanie moczu to choroba cywilizacyj-
na?. Probl Hig Epidemiol 2011; 3: 382-386.
5. Sherburn M., Guthrie J.R., Dudley E. C. iwsp. Is In-
continence Associated With Menopause? Obstet
Gynecol 2001; 4: 628-633.
6. Banach R., Zdziennicki A., Diagnostyka iaktualne
wytyczne postpowania terapeutycznego wnie-
trzymaniu moczu ukobiet. Ginekol Prakt 2004; 4:
37-43.
7. Gugaa B., Gaz J., Drelich A. Zapotrzebowanie na
edukacj wzakresie profilaktyki nietrzymania mo-
czu ukobiet. Prz Med Uniw Rzesz Inst Lekw 2011;
3: 340-347.
8. Mieko E., Sosnowski M., Zydek C. Czynniki ryzyka
wystpowania i zapobieganie nietrzymaniu mo-
czu ukobiet. Prz Menopauz 2004; 5: 43-49.
9. Wierzbicka M., Urban K., Murawski M., Wronecki K.
Wystpowanie iczynniki ryzyka nietrzymania mo-
czu ukobiet. Fizjoter 2009; 1: 38-44.
10. Waejten L.E., Fen W.-Y., Ye J. Iwsp. Factors Associa-
ted with Worsening and Improving Urinary Incon-
tinence Across the Menopause Transition. Obstet
Gynecol 2008; 3: 667-677.
11. Surkont G., Wlalak E., Suzin J., Nietrzymanie mo-
czu ukobiet problem spoeczny, medyczny ina-
ukowy. Prz Menopauz 2003; 1: 59-65.
12. Wrbel R., Kremska A., Koodziej B. i wsp. Ocena
czstotliwoci wystpowania objaww nietrzy-
mania moczu wpopulacji kobiet po 40. roku ycia.
Prz Med Uniw Rzesz Inst Lekw 2013; 1: 40-49.
13. Wlalak E., Surkont G., Stetkiewicz T. iwsp. Wpyw
wybranych metod nieoperacyjnego leczenia wy-
sikowego nietrzymania moczu (WNM) na jako
ycia pacjentek. Prz Menopauz 2005; 2: 53-60.
14. owicki R., Sosnowski M. Wpyw wczesnej diagno-
styki urodynamicznej na wyniki leczenia nietrzy-
mania moczu u kobiet. Prz Menopauz 2008; 4:
184-189.
15. Darewicz B., Skrodzka M., Kudelski J. Problemy
urologiczne kobiet okresu pomenopauzalnego.
Prz Menopauz 2008, 4: 175-183.
37
16. Berek J.S., Novak E. Nietrzymanie moczu. [W:] Be-
rek J.S., Novak E. [red.] Ginekologia. Wyd. Medipa-
ge, Warszawa 2008.
17. Minassian V.A., Devore E., Hagan K. iwsp. Severity
of Urinary Incontinence and Effect on Quality of
Life in Women by Incontinence Type. ObstetGyne-
col 2013; 5: 1083-1090.
18. Sikorski R. Nietrzymanie moczu diagnostyka
kliniczna. [W:] Gomua A. [red.] Zaburzenia sta-
tyki narzdu rodnego. Wysikowe nietrzymanie
moczu - niedowartociowany problem kliniczny.
Biaystok 1999.
19. Khandelwal C., Kistler C. Diagnosis of Urinary In-
continence. Am Fam Physician 2013; 8: 543-550.
20. Zbrzeniak M., Nietrzymanie moczu ukobiet. Post
Nauk Med 2014; 1: 22-26.
21. Piechuta L., Zajczkowska M.M. Ambulatoryjna cy-
stometria alternatyw dla konwencjonalnej cysto-
metrii. Med Oglna iNauki oZdrowiu 2013; 1: 8-12.
22. Somko Z. Urologia ginekologiczna. [W:] Som-
ko Z. [red.] Ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2008.
23. Skrt A., Kluz T. Leczenie operacyjne wysikowego
nietrzymania moczu. [W:] Gomua A. [red.] Zabu-
rzenia statyki narzdu rodnego. Wysikowe nie-
trzymanie moczu - niedowartociowany problem
kliniczny. Biaystok 1999.
24. Martius G. Operacje wleczeniu obnienia narzdu
pciowego oraz wysikowego nietrzymania moczu.
[W:] Martius G. [red.] Operacje ginekologiczne.
Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocaw 2000.
25. Wrbel A., Rechberger T., Winkler J. iwsp. Ocena
efektywnoci klinicznej operacji typu T-Sling zfik-
sacj tamy wykonywanej w ramach procedury
jednodniowej i standardowej. Ginekol Pol 2014;
11: 833-837.
26. Kwolek A., Rzucido S., Zwoliska J. i wsp.
Leczenie zachowawcze wysikowego nie-
trzymania moczu u kobiet. Prz Med Uni-
wersytetu Rzeszowskiego, Rzeszw 2006,
3: 227-233.
27. Bender S., Borowski J., Borowski T. iwsp. Nietrzy-
manie moczu. Med Dypl 2011; 6: 76-81.
28. Radziszewski P., Baranowski W., Nowak-Mar-
kwitz E. i wsp. Wytyczne Zespou Ekspertew
odnonie postpowania diagnostyczno-tera-
peutycznego u kobiet z nietrzymaniem moczu
ipcherzem nadreaktywnym. Ginekol Pol 2010;
81: 789-793.
Copyright 2015 by ISASDMT
 EJMT 3(8) 2015 Technologie w optymalizacji opieki medycznej
29. Stachowicz N., Maciejczyk-Pencua M., Morawska
D. iwsp. Naglce nietrzymanie moczu wystpna
diagnostyka ileczenie farmakologiczne. Wiad Lek
2012; 3: 162-166.
30. Borowicz A.M., Wieczorowska-Tobis K. Metody fi-
zjoterapeutyczne wleczeniu nietrzymania moczu.
Gerontol Pol 2010; 3: 114-119.
31. Fiodorenko-Dumas ., Paprocka-Borowicz M. Po-
stpowanie fizjoterapeutyczne w nietrzymaniu
moczu. Med Og Nauk Zdr 2014; 1: 12-16.
32. Opara J., Socha T., Prajsner A. i wsp. Fizjoterapia
w wysikowym nietrzymaniu moczu u kobiet.
Cz I. Aktualne rekomendacje wicze wedug
Kegla. Fizjoter 2011; 3: 41-49.
33. Klisowska I., Dbek A., Zborowska I. iwsp. Nietrzy-
manie moczu zadanie dla fizjoterapeuty. Cz
II. Piel Zdr Publ 2012, 2: 145-152.
34. Narojczyk-wieciak E. Nietrzymanie moczu
ukobiet wwieku podeszym. Nowa Klin 2012, 5:
5067-5071.
38
35. Gaczyski K., Romanek K., Kulik-Rechberger B.
i wsp. Elektrostymulacja mini dna miednicy
wleczeniu nietrzymania moczu ukobiet. Prz Me-
nopauz 2011; 6: 427-431.
36. Klisowska I., Dbek A., Zborowska I. iwsp. Nietrzy-
manie moczu zadanie dla fizjoterapeuty. Cz
II. Piel Zdr Publ 2012; 2: 145-152.
37. Strupiska E., Gomua A., Chojnacki J. i wsp. Re-
habilitacja wleczeniu wysikowego nietrzymania
moczu ukobiet. [W:] Gomua A. [red.] Zaburzenia
statyki narzdu rodnego. Wysikowe nietrzymanie
moczu niedowartociowany problem kliniczny.
Biaystok 1999.
38. Smyczak M., Majchrzycki M. Therapeutic conduct
in postmenopausal women with different forms
of urinary incontinence. Prz Menopauz 2013; 6:
484-488.
39. Surkont G., Wlalak E., Suzin J. Pessaroterapia
wnowoczesnej uroginekologii. Prz Urol 2010; 6:
14-16.
Copyright 2015 by ISASDMT