Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 35

SAKARYA NVERSTES

FBE NAAT MHENDSL EABD


Department of Civil Engineering
NM 519 PERFORMANSA DAYALI DEPREM MHENDSL

Malzeme Davran
MOMENT ERLK LKS
Y.DO.DR. MUSTAFA KUTANS
kutanis@sakarya.edu.tr
Sakarya niversitesi, naat Mhendislii Blm
Yap Anabilim Dal

DR.MUSTAFA KUTANS SLIDE 1


17.02.2010

Salanmas Gerekli Koullar


KARARLILIK (Stabilite)
DAYANIM (Strength)
( g )
Yeterli dayanmdan ama, ncelikle tayc sistem elemanlar,
kendilerine etkiyen yk, yada yk etkileri nedeniyle oluan
kesit tesirlerini (M,
(M N,
N V ve Mt) gmeden (tama gc
almadan) tayabilmesidir.
SNEKLK (Ductility)
( y)
Tama gcnde azalma olmadan, enerji tketebilme
yeteneidir. (Malzeme-kesit; Eleman; Sistem)

SINIRLI YER DETRME (Stiffness)
(Drift); RJTLK
P- etkisi (ikinci mertebe momentleri) nedeniyle yapsal
olmayan hasarn (kullanlabilirlik L) artmas ve stabilite
probleminin ortaya kmas
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 2


STABLTE - KARARLILIK

A B C
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 3

Dayanm (Strength)
Malzemenin mukavemeti, genellikle akma mukavemeti, y
(fy) olarak tanmlanr.
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 4


Malzemenin Rijitlii (Stiffness)

Malzemenin rijitlii elastisite modl (E) ile ifade edilir


edilir. E
E, gerilmenin birim
ekildeitirmeye orandr.
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 5

Elemanve Sistemin Rijitlii


Eleman riitlii ise elemana P: Servis yk


uygulanabilen maksimum ykn, bu yk
: Max deplasman
altnda yyapaca
p deplasmann
p oranna
eittir. Rijit k: eleman rijitlii
uvvet
Ku

Esnek
02.2010
17.0

Yerdeitirme
DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 6
K, rijitlik (stiffness)

Lineer elastik rijitlik


02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 7

Daha kuvvetli, daha rijit?

daha
kuvvetli

daha sert,
sert rijit
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 8


Snrl Yer Deitirme
Sneklik (elastik tesi deformasyon).... Nereye kadar?
Fazla snek P- etkileri + Stabilite problemi
p
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 9

Sneklik (1/2)

s Birim deformasyon sneklii M Birim erilik sneklii

u u
= > 1.0 = > 1.0
y y
s
y u y u

Malzeme Kesit

F kil deitirme
ekil d i ti sneklii
klii

u
= > 1.0
10
y
02.2010


y u Sistem
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 10


Sneklik (2/2)
Sneklik, tama gcnde nemli bir azalma olmadan enerji tketebilme
yeteneidir. Ynetmeliimizde, yap elemanlarnn snek davranarak
yeterli enerjiyi tketebilecekleri varsaym ile
ile, kestirilen deprem
kuvvetleri R katsaylar ile azaltlmaktadr. Bu nedenle Ynetmelikteki
kuvvetler kullanlarak yaplan bir tasarmda sneklik mutlaka
salanmaldr.
l l d S Sneklik
klik salanmad
l d ttakdirde
kdi d ynetmelikteki
t likt ki sneklik
klik
dzeyi "normal sistemler" temel alnmal ve R katsays yar yarya
azaltlmaldr.

Snekliin salanabilmesi iin aadaki koullara dikkat edilmelidir.


Ki i ve kolon
Kiri k l ular
l skk ve kkapall etriyelerle
t i l l sarlmaldr.
l ld
Ynetmelikteki kenetlenme ve bindirme boylarna uyulmaldr.
Kiri ve kolonlarda kapasite dizayn yaplarak kesme krlmas
nlenmelidir.
02.2010

Ynetmelikte ngrlen donat snrlarna ve detaylarna uyulmaldr.


17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 11

nemli !
Depremlerde yap sistemlerinin ayakta kalabilmelerinin n
koulu yeterli enerji tketebilmelerine baldr.
Enerji tketimi sneklie;
sneklik ise sarg etkisine baldr.
Bu anlamda, eleman ularnda sarg donats kullanlmas
yaamsal adan ok nemlidir!
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 12


TDY-2007de Depreme Kar Yapsal Davranta
Tayc Sistem zelliklerinin Davrana Etkileri

RJTLK DAYANIM SNEKLK


Hafif ve orta iddetteki Hafif ve orta iddet Ar iddet deprem altnda
depremler altnda yanal depremlerde dayanm dayanm mhendislik
telenmeler kalc genelde almamaldr tecrbelerine gre nceden
(plastikleme) ve byk belirlenen noktalarda
Blgesel olarak dayanm
olmamaldr alabilir
almalar, blgesel olduu
iddetli deprem altnda iin tolere edilebilir. Ve plastik mafsal oluabilir
telenme rijitlii
iji ii
Bu plastik mafsallar iinde
klebilmelidir
Beton elik youn elastik tesi ekil
Yapnn hakim doal (Gevrek
malzeme))
(Snek
malzeme))
deitirmeler oluur
periyodu
i d byyebilmelidir
b bil lidi (SNEKLK)
Sismik dalgalarn rettii Ve dolaysiyle Rijitlik azalr
kuvvetlerin yap zerindeki Betonarme
(Snek kompozit Yap
Yap periyodu byr
etkisi
ki i azalmaldr
l ld malzeme)

Yap zerine ald sismik


02.2010

kuvvetleri ie evirerek
Dayanm deprem enerjisini azaltr.
17.0

R>F
R/m=f.F
DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 13

YAPI MEKAN GENEL


Herhangibir mekanik probleminin zmnde izlenen yol
aamada zetlenebilir ;
(a) Denge koullarnn salanmas,
salanmas [denge denklemleri kuvvet
veya gerilme cinsinden yazlr]
(b) Uygunluk koullarnn salanmas [ekil deitirme
cinsinden yazlr] ve
(c) Malzeme veya malzemeler iin - ilikilerinin
belirlenmesi, [kuvvet
[kuvvet- ekil deitirme veya Gerilme
Gerilme-ekil
ekil
deitirme ilikileri yazlr ]
lk iki aama malzeme zelliklerinden bamszdr.
Betonarme problemlerini dier malzeme problemlerinden
deiik klan, son aama olan (c) dir.
Bu aamada, betonarmeyi oluturan elik ve betonun
gerilme-birim
il bi i deformasyon
d f zelliklerinin
llikl i i belirlenmesi
b li l i
gerekir. Bu belirleme, elik iin olduka kolay olmasna
02.2010

karn,
beton iin olduka zordur.
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 14


Gerilme-ekil deitirme
Betonun - bantlarnn
etkileyen faktrler:
1 Beton dayanm
1.
2. Ykn tr ve uygulama hz
3. Kesit geometrisi
4. Sarg etkisi
5. Yk gemii
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 15

Betonarmenin Davran
Betonun ekme dayanm ok dk olduundan, bu
dayanmn ihmal edilmesi nemli bir hata getirmez.
Betonarme elemanlarda oluan ekme gerilmeleri, bu
blgelere yerletirilen elik ubuklarla karlanr.

Betonarme elemanlarn basn blgesindeki gerilme


, eksenel basn altnda denenen numunelerden
dalmnn,
elde edilen - erisine benzediini varsaymak, doru bir
yaklam olur. Yaplan ok sayda deney, bu varsaymn
kantlamtr
doruluunu kantlamtr.
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 16


Moment--Erilik ilikisi
Moment
Eilme ve eksenel yk veya yalnz eilme altndaki bir
kesitin davran, en salkl bir biimde, gerek malzeme
davrann temel alarak hesaplanm veya deneysel
verilerden elde edilmi, "Moment-Erilik" erilerinden
izlenebilir.
izlenebilir
M- erisi davran ok ak bir biimde gsterir.
Da an m ve
Dayanm e kesitin dnme kapasitesini belirler.
beli le
ki kez entegre edilirse gereki deformasyon elde edilir.

Moment-erilik ilikisi karlrken malzeme modellerinin


olabildiince gereki olmas byk nem tar.
tar
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 17

Malzeme Modelleri
Moment-erilik ilikisi karlrken malzeme modellerinin
olabildince gereki olmas byk nem tar.
1. elik modeli
a. Elasto-plastik
b. Elasto-plastik ve pekleme
2. Beton modelleri
a. Sargsz (kabuk)
g (ekirdek)
b. Sargl ( )
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 18


BETON MODELLER
Betonun - ilikisini birok deiken etkilediinden, tek ve
kesin bir - erisi nermek zordur

SARGILI BETON MODELLER


ONLARCA MODEL VAR EN YAYGIN KULLANILANLAR:
1-SAATIOLU VE RAZV
2-GELTRLM KENT VE PARK
3- SHEIKH VE ZMER
4- MANDER
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 19

Beton Modelleri
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 20


TDY 2007 Beton Modeli (Mander)
c = Beton basn birim ekildeitirmesi
cu = Sargl betondaki maksimum basn birim ekildeitirmesi

fc = Sargl betonda beton basn gerilmesi


fcc = Sargl
S l beton
b t dayanm
d
fco = Sargsz betonun basn dayanm
Pa
Strress, MP
02.2010

Strain
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 21

Effect of Confinement and Detailing of


Confining Reinforcement
Dc
s = 1.7% sh/Dc = 0.24
0 24
Dc
004
-c = 0.0

s = 1.7%

sh/Dc = 0.24
x
1 x 1
s = 0.85%
sh/Dc = 0.48
Acc A b @ sh
0 0
0 0.02 0.04 0.06 0 0.02 0.04
Volumetric ratio:
-c -c
4 Ab
s =
sh D'c

Seismic Design p. 22 of Set 3


TDY 2007 elik Modeli

fs = Donat eliindeki
ggerilme
fsy = Donat eliinin akma dayanm
fsu = Donat eliinin kopma dayanm

sy = Donat eliinin akma anndaki birim ekildeitirmesi


sh = Donat eliininin pekleme anndaki birim ekildeitirmesi
su = Donat eliinin kopma anndaki birim ekildeitirmesi
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 23

Material Behavior Steel Reinforcement

f su

fy Ultimate tensile point


ss
Tensile stres

O
Onset
t off work
k hardening
h d i

Yield or Lders plateau

Es
Reinfocing bar in tension

y sh su
0.00 0.05 0.10 0.15

Tensile strain

Closely
restrained bar Mirroed tensile
stress-strain response
stress

fy
Compressive s

Loosely restrained bar

Reinfocing bar in compression

0.00 0.05 0.10 0.15

Seismic Design Com pressive strain p. 24 of Set 3


Moment-Erilik (M- ) likisi
Erilik birim dnme as (birim boya gelen dnme
miktar) dr. Erilik, ekilde gsterildii gibi, iki kesit
arasndaki dnme as farkndan veya dorudan kesitteki
birim deformasyondan yararlanarak hesaplanabilir:

a) Beton ve elik iin gereki (-) ilikileri kullanlmaldr.


b) Birim deformasyon dalmnn dorusal olduu varsaylr.
1. ci iin bir deer al
2. Tarafsz ekseni kuvvet dengesi salanncaya kadar deitir
3. Kuvvetlerin dengesi salandnda arlk merkezine gre
momentii hesapla,
h l M

02.2010

4. K y hesapla,
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 25

Birim Deformasyon


02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 26


Moment-Erilik ilikisi (devam)
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 27

Eleman ekil Deitirme Gemii


02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 28


Strain-limit States for Concrete (4)

Ci.) Concrete tensile strain

((+)) (-)
ct

ct = cr

Consequence: onset of cracking


Action: None, cracks will be nearly
invisible
b upon
upo unloading
u oad g

Seismic Design p. 29 of Set 3

Strain-limit States for Concrete

Cii.) Onset of Concrete Cover Spalling

(+)
(-)
c
c = -0.004

Consequence: incipient spalling of the


concrete cover
Action: None

Seismic Design p. 30 of Set 3


Strain-limit States for Concrete

Ciii.) Deep Concrete Cover Spalling

(+) Long. bar


(-)

c = -0.004 c

Consequence: extensive spalling of the


concrete cover exposes the reinforcement

Action: Essentially cosmetic damage but


repair work shall take place to protect the
reinforcement from corrosion & fire

Seismic Design p. 31 of Set 3

Strain-limit States for Concrete

Civ) Crushing of Confined Concrete Core

(+) Long bar


Long.

(-)

c
Consequences: after long
long. bar buckling or
hoop fracture. Beginning of rapid loss of
flexural capacity. End of displacement
capacity.

Action: extensive repairs (jacketing) or even


element demolition considered

Seismic Design p. 32 of Set 3


Strain-limit States for Concrete

Civ)
Ci ) Crushing
C hi off C
Confined
fi d CConcrete
t CCore ((cont.)
t)

(
c = cu = 0.004 + 2 sx sy ) in rectangular columns

sx = geometrical reinforcement ratio of confining reinforcement in X-direction


= Asty / ((sh hx) hx = avg.
g distance between confiningg reinf. legs
g X
sy = geometrical reinforcement ratio of confining reinforcement in Y-direction
= Astx / (sh hy) hy = avg. distance between confining reinf. legs y
s = volumetric confinement ratio
= sx + sy

c = cu = ( 0.00
0.004 + s ) in circular
c cu a columns
co u s
s = volumetric reinforcement ratio
= 4Ab / ((sh hx)

Seismic Design p. 33 of Set 3

Defintions

h
y Astx

Asty

y hx
x

Seismic Design p. 34 of Set 3


Strain-limit States for the Longitudinal
Reinforcement (4)

Si.) First yield


s
(+)

(-)
s = y

Consequences: outermost bar in tension


yields. Residual cracks will remain small
((hairline cracks).
)

Action: no action in a non-aggressive


environment. Consider epoxying crack in
marine or other aggressive environments
environments.

Seismic Design p. 35 of Set 3

Strain-limits for Longitudinal Reinforcement

Sii.)) Tensile Strain in Outermost Long.


g Bar = 1%

s
(+)

()
(-)
s = 1%

Consequences: Residual cracks likely to remain


large (greater than 0.8
0 8 mm wide)

Action: Consider epoxying cracks.

Seismic Design p. 36 of Set 3


Strain-limits for Longitudinal Reinforcement

Siii.) Onset of Long. Bar Buckling


c sh

10
(-) db
s c
100
(+)

sh = hoop spacing
s db = long. bar diameter
Consequences: no visible consequences

Action: no action in a non-aggressive


environment. Consider epoxying cracks in
marine or other aggressive environments.

Seismic Design p. 37 of Set 3

Strain-limits for Longitudinal Reinforcement

Siv.) Longitudinal Bar Fracture

c

(-) 4sh
14
(+) 3db
s c = su and c 0.004
100 2
s
sh = hoop spacing
db = long. bar diameter
Consequences: decrease of flexural capacity.
End of displacement capacity.

Action: consider extensive repairs or even


demolition

Seismic Design p. 38 of Set 3


Strain-limit States for the Longitudinal
Reinforcement

Siv) Longitudinal Bar Fracture (cont.)

c oc ac
Microcrack

Seismic Design p. 39 of Set 3

Seismic Design p. 40 of Set 3


Structural Damage Limit-states

DS1: no action
DS1

DS2: repairs needed some o no downtime


DS2

DS3: life safety, extensive repairs might be needed


DS3

Ci.) Concrete tensile strain


DS1 DS2 DS3 Cii.) Onset of Concrete Cover Spalling
Ciii.) Deep Concrete Cover Spalling
Civ) Crushing of Confined Concrete Core
ci ciii civ
cii

siii Si.) First yield


si siv Sii.) Tensile Strain in Outermost Long. Bar = 1%
sii Siii.) Onset of Long. Bar Buckling
Siv.) Longitudinal Bar Fracture

Seismic Design p. 41 of Set 3

Idealization of the M- relationship

Flexural
Probable/Nominal overstrength
moment (c= -0.004) Mo
Moment, M

Ec It
First yield
1

Mcr

Ultimate curvature
0
0 y y u
Curvature,
Reference yield curvature

Seismic Design p. 42 of Set 3


D
Damage Li
Limit-states
it t t on an IdIdealized
li d
M- relationship

cii ciii
siv
siii
sii
Moment, M

si

ci

civ not attained

Ultimate curvature
0
0 u
Curvature,

Seismic Design p. 43 of Set 3

C, =0.0274, S420-a

B, =0.0077, S420-b

A, =0.0077, S420-a
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 44


EKSENEL YK

Moment Curvature

350
N=0 kN
300
N 100kN
N=100kN
250 N=500kN
kN-m

N=1000kN
200
Moment k

150
M

100

50

0
02.2010

0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1


C
Curvature
t rad/m
d/
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 45

Eksenel Yk Dzeyi
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 46


PLASTK MAFSAL KAVRAMI
Eilme elemanlarnda ve eksenel yk dzeyi dk
kolonlarda, yeterli sarg etkisi varsa, ekme donats
aktktan sonra moment hemen hemen sabit kalrken,
erilikte byk artmalar gzlenir.
Moment art ihmal
ih l edilirse
dili (kesik
(k ik izgi)
i i) kesitin
k i i sabit
bi
moment altnda dnd sylenebilir. Buna plastik mafsal
denir.
denir
Klasik mafsal fark:
Klasik mafsal: Mi=0
Klasik mafsal: Mi=Mpi
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 47

Plastik Mafsal Kavram


Plastic Hinge Concept
Plastically deformed reinforced concrete frame beam-column joint component
forming a beam sidesway mechanism

Seismic Design
Flexural plastic hinges
Plastic Hinge Concept

Seismic Design p. 49 of Set 2

Plastic Hinge Concept

Normalized bending moment Measured curvature distribution


My / Mn
1

0 0.76 1 1.04
M / Mn

Seismic Design p. 50 of Set 2


Pl i Hinge
Plastic Hi Concept
C
25
2.5

2
umn base / D

D = 914 mm

1.5
ce from colu

Actual curvature distribution

1
Idealized distribution
Distanc

0.5

lp ( Equivalent
E i l t plastic
l ti
hinge length)

0
0 y 0.025 0.05 y + 0.075
p 0.1
x D

Seismic Design p. 51 of Set 2

PLASTK MAFSAL
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 52


Plastik Mafsal Trleri (1)
Kolon ve Kirilerin Elastiktesi Davran Modeli
Fiber Model: Eleman kesidi ok kk alanlara ((fiber))
blnr. Her bir fiberin, tek eksenli gerilmelere maruz
kald ve elemann histeretik gerilme-birim ekildeitirme
llikl i i yanstt
zelliklerini kabul
k b l edilir.
dili
Hassas zmler elde edilebilir; ancak hesaplama zaman
uzun.
n
Kesit Modeli: Elastiktesi davran, herbir fiber iin ayr ayr
deil kesitin btn iin dnlr.
deil, dnlr
02.2010

Referans: Chen, Paul Fu-Song, Powell, Graham H. Generalized Plastic Hinge


Concepts for 3D Beam-Column Elements, Report No. UCB/EERC-82/20,
17.0

November 1982, Berkeley, California.


DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 53

Plastik Mafsal Trleri (2)


Kesit modelinin, yap eleman elastik tesi davrannn modellenmesinde, iki
farkl kullanm yaklam vardr:

Yayl Plastik (distributed plasticity)


Akmann eleman boyunca gerekletii varsaylr.
varsaylr Belirli kesitlerde
moment-erilik hesaplanarak birim ekildeitirmeler hesaplanr.
02.2010

Plastic zones
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 54


Plastik Mafsal Trleri (3)
Younlatrlm (lumped) plastik mafsal (Plastic Hinge)
Akmann olutuu varsaylr. Lineer olmayan eilme ve uzama
l i i plastik
ekildeitirmelerinin
kild i ti l tik kesit
k it add verilen
il 0m0 uzunluundaki
l d ki tek
t k bi
bir
noktada topland, bu kesitler dndaki blgelerde ve kesme kuvveti
etkisi altnda sistemin lineer
lineer--elastik davrand varsaym yaplmtr.

Elastic Plastic hinge


02.2010

Elastic
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 55

Moment-Erilik ilikisi (devam)


02.2010
17.0

y u
DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 56
Moment-Erilik ilikisi (devam)
Bileik eilme altndaki bir kesitin M- ilikisi kesitteki
eksenel yk dzeyine gre deiir.
ekil de bileik eilme altndaki bir kesitin yksek ve ok
dk dzeyde eksenel ykler altndaki moment-erilik
ili kil i gsterilmitir.
ilikileri il i i
ekildeki A erisi,eksenel ykn byk,
B erisi
ise, eksenel ykn ok dk dzeyde (sfra yakn)
olduu durumlar iin geerlidir.
H t l
Hatrlanaca gibi
ibi sneklik,
klik yk
k tama
t k it i d
kapasitesinde
dme olmadan, kesitin byk deformasyon yapabilme
zelliidir
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 57

Moment-Erilik ilikisi (devam)


Bu durumda A erisi gevrek, B erisi ise snek bir
davran simgelemektedir. Deprem mhendisliinde kesit
sneklii, genellikle "sneklik katsays ile ifade edilir.
Sneklik katsays, krlma anndaki eriliin, akma
anndaki
d ki erilie
ili oran olarak
l k tanmlanr.
l Buna gre,
B
erisi ile elde edilen "sneklik katsays:

u
=
y
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 58


Moment-Erilik ilikisi (devam)
M- erisi altnda kalan alan da, kesitin enerji yutma kapasitesini
gsterir. Bu durumda, snek davran simgeleyen B erisi ile tketilen
enerjinin gevrek davran simgeleyen A erisinden ok daha byk
enerjinin,
olduu aktr. Bu nedenle, deprem gibi enerji yutma kapasitesinin ok
nemli olduu yerlerde, eksenel yk dk tutmak yararldr.
ekil den grld gibi, eksenel ykn sfr veya ok dk dzeyde
olduu durumlarda (B erisi), ekme donatsnn akmasna karlk olan
Myy momentine eriilinceye
y kadar,, eilme
rijitliinde
j (erinin
( eimi)
)
fazla bir deime olmamaktadr.
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 59

Moment-Erilik ilikisi (devam)


Akma momentine ulaldktan sonra ise, eilme rijitlii
sfra yaklaarak, hemen hemen sabit kalan bir moment
altnda erilik hzla artmaktadr. Bu durumda, B erisi
ekilde kesik izgiyle gsterilen C erisi ile deitirildiinde,
M ilikisi iin az hata ieren basit bir eri elde edilmi
M-
olur. C erisinde akmaya ulaldktan sonra momentin sabit
kald kabul edildiinden, elasto
elasto-plastik
plastik bir malzeme
davran elde edilmi olmaktadr.
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 60


Moment-Erilik ilikisi (devam)
zetlersek, M- ilikisi, ekme donatsnn akmasna kar

olan erilik y yye kadar dorusal
kalmakta, bu noktadan
sonra artan erilik altnda moment sabit kalmaktadr. u
erilie gelindiinde, en d basn lifindeki beton ezilme
birim ksalmasna ulatndan beton ezilmekte ve moment
tama kapasitesi tkenmektedir
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 61

Erilik niye artyor


uy
m fs

M Doru orantl
=
EI sabit

Eilme

ug(t) Momenti M(t) uy up
fs

M sabit
=
EI azald +
Lp
02.2010

Erilik (1/m) Plastik Idealize Erilik


17.0

Mafsal (1/m)
DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 62
TDY -Plastik mafsal
Dorusal elastik olmayan analizde, plastik mafsal hipotezi esas
alnacaktr. Buna gre, ubuk eleman olarak idealletirilen kiri, kolon
ve perde tr tayc sistem elemanlarndaki i kuvvetlerin plastik
kapasitelerine eritii sonlu uzunluktaki blgeler boyunca, plastik
ekildeitirmelerin dzgn yayl biimde olutuu varsaylacaktr.
Plastik mafsal boyu olarak adlandrlan plastik ekildeitirme
blgesinin uzunluu ( Lp ), alan dorultudaki kesit boyutu ( h ) nn
yarsna eit alnacaktr
Noktasal bir eleman olan plastik mafsaln,
mafsaln teorik olarak yukarda
tanmlanan plastik ekildeitirme blgesinin tam ortasna
yerletirilmesi gerekir.
Kolon ve kirilerde plastik mafsallar,
mafsallar kolon-kiri birleim blgesinin
hemen dna, dier deyile kolon veya kirilerin net aklklarnn
ularna konulabilir. Ancak, dey yklerin etkisinden tr kirilerde
aklk ortalarnda da plastik mafsallarn oluabilecei gznne
alnmaldr.
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 63

Bilgisayar Yazlmlar

Response 2000
M_K.xls
_
Xtract (iai.key)
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 64


MOMENT ERLK LKS
ELASTK KR TEORS (1)

: dx segmenti toplam uzama miktar

kuvvetler ve yerdeitirmi (ekildeitirmi) kiri arasndaki ilikileri


belirlemek amacyla yulardaki ekilde verilen basit kiri ele alnmtr.
Hook kanununa
kan n na gre birim ekildeitirme: =/d
=/dx
Gerilme birim ekildeitirme arasndaki iliki: =/E
02.2010

Eilme momenti tarafndan meydana gelen gerilme: =My/I


17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 65

MOMENT ERLK LKS


ELASTK KR TEORS (2)

Kiriin segmentinin uzunluu: dx


Deformasyondan sonra tarafsz eksenin boyu dx
olarak kalr. Dier kesitlerde

dx ' = ( y )
= dx ' dx = ( y ) = y
y y
x = = =
dx
c c
m = or = ( m : max birim d)
m
y
x = m
c
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 66


MOMENT ERLK LKS
ELASTK KR TEORS (3)
Lineer elastik malzemeler iin
y
x = E x = E m
c
y
= m
c
Eilme momenti tarafndan meydana gelen gerilme

y
M = y x dA = y m dA
Denge denklemlerinden
c
I
M = m y 2 dA = m
y c c
Fx = 0 = x dA = m dA
c Mc
m =
I
02.2010

m
0= y dA y
x = m iin x =
Myy
17.0

c c I
DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 67

MOMENT ERLK LKS


ELASTK KR TEORS (4)

m =
M c
m =
c m = E m
I

1 m m 1 M c M
= = = =
c Ec Ec I EI
d2y
1
= dx 2
3/ 2
dy 2
1 +
dx
02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 68


02.2010
17.0

DR. MUSTAFA KUTANS SA N.MH. BLM SLIDE 69

You might also like