6.

Koczyna dolna 239

6.4 Diagnostyka (staw kolanowy)

Christian Fossum, Peter Sommerfeld, Siegbert Tempelhof
6.4.1 Wywiad
Siegbert Tempelhof
Dolegliwoci blowe, ograniczenie ruchomoci
Lokalizacja bolesnej okolicy, wraliwo na ucisk.
Zwizek zruchem, obcieniem, pozycj, por dnia.
Czas trwania dolegliwoci blowych.
Bl po okresie nieaktywnoci, bl spoczynkowy.
Ograniczone ruchy, np. wchodzenie po schodach, kucanie, podchodzenie
pod wzniesienia.
Inne objawy
Obrzki. 6
Wysik do stawu.
Uczucie sztywnoci, niestabilnoci.
Zablokowania.
Odgosy ze stawu podczas ruchu.
Wczeniejsze choroby, schorzenia towarzyszce, wywiad spoeczny
Wczeniejsze iobecne czynnoci zawodowe iaktywnoci sportowe.
Urazy, operacje, punkcje, wczeniejsza terapia.
6.4.2 Obserwacja
Siegbert Tempelhof
Wzorzec chodu, ruchy wymijajce.
Osie koczyn dolnych.
Niefizjologiczne ustawienia rzepki.
Ksztat ikontur stawu kolanowego.
Zmiany skrne, krwiaki, blizny.
Obrzki.
Wysik do stawu.
Atrofia miniowa.
6.4.3 Badanie palpacyjne
Siegbert Tempelhof
Badanie palpacyjne koci
Rzepka (patella).
Nadkykie boczny iprzyrodkowy koci udowej (epicondylus lateralis
et medialis).
Guzek przywodzicieli koci udowej (tuberculum adductorium).
Kykie przyrodkowy iboczny piszczeli (condylus medialis et lateralis).
Guzowato piszczeli (tuberositas tibiae).
Badanie palpacyjne tkanek mikkich
Wizado poboczne piszczelowe (lig. collaterale tibiale).
Wizado poboczne strzakowe (lig. collaterale fibulare).
240 6. Koczyna dolna

Femur
M. articularis genus

Bursa M. quadriceps
suprapatellaris femoris, Tendo
M. quadriceps
femoris
Patella,
Facies
anterior
Retinaculum
patellael
aterale
Corpus
adiposum Retinaculum
infrapatellare patellae
mediale Facies patellaris
Lig.
collaterale Lig. cruciatum
fibulare Lig. posterius
collaterale
Condylus
6 Bursa
infrapatellaris
profunda
tibiale
Lig. patellae medialis
Condylus
Caput fibulae lateralis
Tuberositas
tibiae Meniscus
Meniscus medialis
lateralis

Lig. capitis Lig. cruciatum

fibulae anterius
anterius
Lig. transversum
Caput genus
fibulae
M. adductor Tuberositas
magnus, Tendo tibiae
M. gastrocnemius,
Caput mediale,Tendo M. gastrocnemius,
Femur, Caput laterale, Tendo
Condylus medialis
Lig. meniscofemorale Lig. cruciatum anterius
posterius Femur, Condylus lateralis
Lig. collaterale tibiale
M. popliteus, Tendo
M. semimembranosus,
Tendo Meniscus lateralis
Lig. popliteum obliquum Lig. collaterale fibulare
Tibia, Condylus lateralis
Lig. cruciatum posterius Lig. capitis fibulae posterius
Caput fibulae
M. popliteus, Aponeurosis
M. popliteus
M. quadriceps
femoris,Tendo
Femur
Patella
Epicondylus
medialis
Lig. patellae
Meniscus medialis
Lig. collaterale tibiale
Tuberositas tibiae

Tibia
Fibula
 6. Koczyna dolna 241

M. vastus medialis M. semitendinosus

M. semimembranosus

M. sartorius
M. gracilis, Tendo
M. semimembranosus, Tendo

Patella

M. semitendinosus, Tendo
Retinaculum patellae mediale

Corpus adiposum infrapatellare

Lig. patellae
*
M. gastrocnemius, Caput mediale

M. vastus lateralis
6
M. adductor magnus
M. biceps femoris, Caput breve
M. gracilis
Femur, Linea aspera
Hiatus adductorius
M. vastus medialis
M. biceps femoris, Caput longum
M. adductor magnus, Tendo

Femur, Facies poplitea

M. semimembranosus
M. plantaris
Articulatio genus, Capsula articularis
M. sartorius
M. biceps femoris, Tendo
M. semimembranosus, Tendo
M. gracilis, Tendo
M. semitendinosus, Tendo M. gastrocnemius, Caput mediale
M. gastrocnemius, Caput laterale

M. gracilis M. biceps femoris

M. semitendinosus
M. semimembranosus
N. tibialis

V. poplitea N. fibularis communis

A. poplitea
A. superior lateralis genus
A. superior medialis genus
N. cutaneus surae lateralis
V. saphena parva
Aa. surales
Rr. musculares (N. tibialis)

N. cutaneus surae medialis

M. gastrocnemius, Caput mediale
N. fibularis communis
M. biceps femoris,
M. gastrocnemius,Caput laterale Tendo
242 6. Koczyna dolna

cigno minia czworogowego uda (m. quadriceps femoris).

cigna mini kulszowo-goleniowych.
Wewntrzna izewntrzna szpara stawowa.

6.4.4 Badanie ruchomoci

Siegbert Tempelhof, Peter Sommerfeld

Biomechanika
Staw udowo-piszczelowy (art. femorotibialis)
Czony stawowe: wypuke kykcie koci udowej (condyli femoris) ilekko wkl-
sa grna powierzchnia stawowa piszczeli (facies articularis superior tibiae).
Typ stawu: staw zawiasowo-obrotowy.
Moliwe ruchy: zgicie, wyprost, rotacja wewntrzna irotacja zewntrzna
wzgiciu (od 20 do 30o).
6 Staw udowo-rzepkowy (art. femoropatellaris)
Czony stawowe: wklsa powierzchnia rzepkowa uda (facies patellaris
femoris) ilekko wypuka powierzchnia stawowa rzepki (facies articularis
patellae).
Typ stawu: staw lizgowy.
Moliwe ruchy: lizg do gry, do dou, dorodkowo idobocznie.
Czynne testy ruchomoci
Naley poleci pacjentowi wykonanie zgicia, wyprostu, rotacji zewntrz-
nej iwewntrznej (w zgiciu) wstawach kolanowych. Ruchy naley wy-
kona zarwno zobcieniem (w pozycji stojcej), jak ibez obcienia.
Trzeba zwraca uwag na jako iliczb ruchw, ktre powinny by wy-
konywane bez trudnoci iw penym zakresie, atake na odgosy ze sta-
wu, takie jak krepitacje, chrzszczenie itrzaskanie.

Bierne testy ruchomoci

Zgicie, wyprost, przeprost, rotacja wewntrzna,
rotacja zewntrzna (ryc. 6.28)
Pacjent: w pozycjilecej na plecach.
Terapeuta: wpozycji stojcej zboku pacjenta.
Uoenie rk:
rka czaszkowa ley na kolanie,
rka ogonowa trzyma za dalsz cz podudzia.
Wykonanie: naley wykona zgicie, wyprost, przeprost, rotacj wewntrz-
n wzgiciu irotacj zewntrzn wzgiciu wstawie kolanowym.
Ocena: naley zwrci uwag na zakres ruchu wporwnaniu zdrug stron,
dolegliwoci blowe, jak rwnie odgosy ze stawu, takie jak krepitacje,
chrzszczenie itrzaskanie.
Prawidowy wynik: swobodna ruchomo bez dolegliwoci blowych,
brak odgosw ze stawu.
Ograniczenia ruchomoci oraz bl wskazuj na obecno dysfunkcji lub
patologicznych zmian wstawie kolanowym. Wprzypadku zmian zwy-
 6. Koczyna dolna 243

Ryc. 6.28 Przeprost wstawie kolanowym 6

rodnieniowych wpierwszej kolejnoci dochodzi do ograniczenia rotacji

wewntrznej iwyprostu, nastpnie odwiedzenia, ana kocu rotacji ze-
wntrznej izgicia.

Przywiedzenie, odwiedzenie (ryc. 6.29)

Pacjent: w pozycjilecej na plecach.
Terapeuta: wpozycji stojcej po stronie badanej koczyny.
Uoenie rk:
dalsza cz podudzia nogi badanej znajduje si midzy klatk piersiow
aramieniem terapeuty,
donie trzymaj za kolano od strony przyrodkowej ibocznej.
Wykonanie:
faza 1: naley maksymalnie wyprostowa kolano inastpnie naciskajc
dorodkowo lub dobocznie poprowadzi kolano do przywiedzenia lub
odwiedzenia,
faza 2: naley zgi staw kolanowy pod ktem 20o inastpnie naciskajc
dorodkowo lub dobocznie poprowadzi kolano do przywiedzenia lub
odwiedzenia.
Ocena: naley oceni doboczn idorodkow stabilno stawu kolanowego
wporwnaniu zdrug stron oraz zwrci uwag na dolegliwoci blowe.
W pierwszej fazie badana jest stabilno torebki stawowej. Prawidowy
wynik: brak rozwarcia wodwiedzeniu lub przywiedzeniu kolana. Poja-
wienie si rozwarcia wskazuje na uszkodzenie torebki. Przy rozerwanym
przyrodkowym wizadle pobocznym (lig. collaterale mediale), ale jedno-
czenie przy nieuszkodzonej tylnej czci torebki itylnym wizadle krzy-
owym (lig. cruciatum posterius) rozwarcie wkierunku do odwiedzenia nie
wystpuje.
W drugiej fazie badana jest stabilno wizade pobocznych (ligg. collatera-
lia) przyrodkowego ibocznego przy rozlunionej tylnej czci torebki.
Prawidowy wynik: brak rozwarcia wodwiedzeniu lub przywiedzeniu