Gii thiu:

P hi mt gn 50 nm k bi trn nm 1945 tr thnh mt cng quc ti chnh s

1 th gii v l cng quc cng nghip ng hng th hai ca hnh tinh. Ngi th
cho y l mt s tr a, k th cho l mt s tr th. Bng s hy sinh qun mnh,
bng lao ng ct lc cng nh bng s kin tr v ti nng sng to, nc Nht
tch ly c nhng ngun ti sn khng l gi y n ang tung ra m rng nh
hng ca mnh khp th gii: u t trc tip, cc x nghip phi a phng ha,
kim sot cc x nghip nc ngoi, kinh doanh bt ng sn, mua lu i v cc bc
danh ha... Tng bc, nc Nht ang mua c th gii. Tham vng ca n s cn i
n u ? Sau cuc giao tranh c lit vi M v kinh t, nay Nht li quay sang chu
u. Cc tp on kinh t hng u ca Nht ang e da ph v tng mng ln ca
nn cng nghip lc a ny. Liu ngi khng l kinh t song cn l mt anh ln
chnh tr ny c tham vng thng tr th gii hay khng ? C th lm g kim hm
sc mnh ca n ? "Nc Nht mua c th gii" l cun sch u tin v y
nht v "hin tng Nht Bn" vi mt ni t liu s, vi nhng cuc phng vn
nhiu nhn vt chp bu trong chnh ph, gii cng nghip, ti chnh v tr thc
Nht v nc ngoi. Tc gi Pierre Antoine Donnet:
 Pierre Antoine Donnet
L c nhn khoa hc chnh tr, tt nghip Vin ngn ng v vn minh ng phng.
P hng vin Ban Kinh t ca Thng tn x P hp AFP. Thng tn vin ti Bc Kinh t
1984 n 1989, Tc gi dnh 10 nm ln ln khp khu vc Vin ng. Mi cc
bn n c Nc Nht mua c th gii ca tc gi Piere Antoine Donnet.
 Li Nh xut bn

Thng tin l mt trong nhng i hi ca i sng x hi. Vic

nm bt thng tin nhiu chiu - c bit trong th gii y bin
ng v lun bin ng chng nhng cn thit cho t duy, nng
cao hiu bit m cn rt hu ch cho nh hng hnh ng.

T chc dch v xut bn cun sch Nc Nht mua c th gii

(Le Japon achte le monde) ca Pierre Antoine Donnet, mt nh
nghin cu Ty u do nh xut bn Seuil (Php) pht hnh thng
4/1991, chng ti nhm p ng mt phn i khch quan y.

Bn c s tm thy trong cun sch nhiu t liu phong ph,

c su tm cng phu v c trnh by mch lc. Tc gi gii
thiu mt kha cnh ca nc Nht v a ra mt nhn xt c
tnh bo ng. Tuy nhin, quyn phn on v rt ra kt lun li
thuc v ngi c: Nc Nht mua c th gii c hay khng
?, nhn nhn Hin tng Nht nh th no v.v

Chng ti xin gii thiu quyn sch vi tnh cch mt thng tin
t liu tham kho v mong nhn c nhiu kin ph bnh ca
bn c.

NXB Thng Tin L Lun

 Mc lc

PHN M T: T BI TRN N PHC TH

I. M t nc Nht ti nhc

- M t dn tc b huyn hoc bi gii qun s

- Gic mng b ch: i thnh vng

- Cc c pho ngoi bang ph toang nhng ca khu Nht Bn

- Bn tng kt chin tranh

II. Ti thit v ct cnh kinh t (1945 1965)

- 1945 1955: nhng vt thng ng so

- Nc Nht xy dng li cc thnh ph

- Lin minh vi Ha K: mt s i mi

- 1955 1965: php l Nht Bn

- Shinkansen: tu siu tc nhanh nht th gii

- M t siu cng mi ra i nhng th gii cn cha bit

n

- M ITI, tri tim ca s thnh cng Nht Bn

III. Cuc ti chinh phc (1965 1980)

- Nhng cng thc ca mt s thnh cng v tin khong hu

- B quyt ca Nht Bn: bit thch nghi

- Hai in hnh cho s thnh cng ngo ngh ca Nht Bn

- Cng nghip in t: ngi M b nh gc

- Cng nghip xe hi: s thng tr

IV. Nc Nht giu v mnh

- Chin lc c go

- Cng v th

- M t ngh thut sng

- Vn c go ton cu

- X s ca cc k lc

- Gio dc

- Sc khe, lao ng, ngh ngi

- Nng sut

- Cht lng sng

- Nhng th khng l

- Nhng ngun ca ci to ln

- Khi cc ti sn tr thnh khng l

- M c sng v s thun nht x hi

- Nhng ngi giu mi

- Ve v kin

- Ngi giu c san s cho ngi ngho

- Lm pht

- M t nn kinh t ng u trong nhng nn kinh t hng u

- Xut khu tng theo hm s m

- Nc Nht khp kn, nc Nht b ghen ght

- Thng lng v v mng

- ng lng chng Nht

PHN HAI: M T CHIN LC THNG TR

I. Nht Bn ang mua c th gii

- Ci li nhn Nht Bn
 - Nhng c voi ca nn cng nghip Nht Bn

- u c bt ng sn

- u t trc tip: sc mnh ng s

- Nc M : bn hng a thch

- Chu u: mc tiu mi ca Nht

- Nc Anh: con nga thnh Troie ca cng ng kinh t chu

u (CEE)

- Nc Php: v cng d ch cn c tin

- Chu : t sn ring ca Nht Bn

- ng u: cuc chinh phc mi

- Ch gu Lin X lun gy lo s

- Chu M La Tinh: Nht Bn cm cc con tt

- Gia s thanh thn b quy nhiu v s lo s vin vng

- Hp nht v s hu: cn bng hoi Nht Bn

- u tin l nc M

- K n l Php
- c v Nht Bn: cuc tr th ca nhng k bi trn

- Bt ng sn de luxe

- Cn ti chu u th sao ?

- Ngi Nht nhm ng cc ngn hng nc ngoi

- Sn golf, vn nho v nga ua

- Ngh thut: di sn ca phng Ty ang chy v nc Nht

- Cc sg ssha: cc nh mi gii mua bn c bit

- Nc Nht mua ngi

- Chu u: tng nim mt ngnh cng nghip qu c

- Cng nghip xe hi: s thng tr trn thc t ca ngi Nht

- S di tr git ngi

- 1992: chu u khng thng nht

- Trong khi th ngi Nht chun b

- in t v tin hc: mt chin thng hon ton

- Hng khng v khng gian: bin gii mi ca Nht Bn

II. Nc Nht mun thng tr th gii ?

- Nc Nht, k th s mt ?

- Edith Cresson: nc Nht ang lm b ch

- Ngi Nht cng c cun sch M ein Kampf ca h

- ng li chin tranh, chin lc chinh phc

- Nht Bn, kch thch t cu nn ?

- Nc Anh, thuc a ca Nht Bn chu u

- Ch ngha thc dn cc oan

- Chu u phi bo v cc gi tr ca mnh

- Nm 1945, ngi M phm sai lm

- Roger Fauroux: khng th phn tm dn tc Nht

- Nc Nht qun cuc bi trn ca mnh

- Nc Nht s lm chu u hi sinh

- Ch ngha bo h mu dch t hi mnh

- Robert Guillain: nc Nht khng mun thng tr

- Nc Nht ca thin nin k th ba

- Nc Nht mun tr a, khng phi tr th

- Nc Nht chun b th gii ngy mai

- Ti sao li th ght n th

- Nhng ngi theo ch ngha xt li ca M

- Johnson Chalmers: nc M , thuc a ca Nht Bn ?

- Nc Nht c th git cht nc M khng ?

- Nc Nht c th ni khng

- Ngi Nht tr li

- Kato Shuichi: nc Nht l a con hoang ng

- Thiu mt phng n c tnh ton cu

- Ngi Nht, nhng con vt kinh t

- Nc Nht, mt a tr non nt v m ci

- Bo ch Nht: dnh t cho Base-ball v Sumo

- Nc Nht ni khng vi ch ngha qun phit

- Nada Inada: nc Nht vn s theo chn Hoa K

- M t nn vn ha da trn s bt chc

- Ngi Nht mun chin thng trong cuc chin tranh kinh t
 - Nc Nht s khng bao gi l b ch th gii

- Yukio Shimanaka: phng Ty git cht truyn thng ca

nc Nht

- Nc Nht khng c ngha l cm u

- Hong b trut ph, nhng him ha ca ch ngha tn dn

tc

- Nhng truyn thng li tn

- Nn dn ch Nht Bn: mt th ch ngha duy vt nguy him

- M akoto Kuroda: sc mnh ca nc Nht khng phi l vnh

cu

- X hi gi nua nht th gii

- Chu u nm 1992 khng lm nc Nht s hi

- Phng Ty khng c bi hc no dy cho Nht Bn

- Okita Saburo: th gii ngy mai s thnh th ba cc

- Nc Nht khng th thng tr th gii

- Liu nc Nht s gnh trch nhim ca mnh trong th gii ?

- ng ca = ngho kh, m ca = thnh vng

- Eto Shinkichi: nhng nguy c ca ch ngha dn tc Nht Bn

- Ngi Nht tr nn xc xc

- Ngi Nht no dm m chuyn thng tr th gii

- Lp tr Nht m rng vi th gii

- M iyoshi Osamu: nc Nht phi l ngi bo v chu

- Nc Nht phi ti v trang nhng li cn e ngi

- Nht Bn, cng quc ang suy tn chu

- Kazuo Nukazawa: nc Nht khng th cn mnh mi c

- S suy sp ca Nht Bn ch l vn thi gian

- Chu u c mt tng lai xn ln

- Tr thnh s mt liu c ch g

- Seizaburo Sato: nc Nht khng sao chp, m hc tp

- Nc Nht phi to ra ting ni cho mnh trn din n quc t

- Khng cn ch ng cho cc b ch trong thi i ngy nay

- u t ca Nht Bn: mt c may cho chu u

- Hideyasu: Nc Nht nh mt tinh thn v s o

- Ngi Nht khng phi l nhng nh sng to

- Nc Nht vn mi b xem l mt m hnh bn l

- Yoichi Tsuchiya: Chu u s chng phi l mt pho i

- M t ngy no Nht Bn s b Triu Tin, n qua mt

- Ngi Nht v ngi Php u l nhng cng dn th gii

- Koji Sugiue: nc Nht phi t ra mm mng

- H s v v xe hi: chnh chu u l c li

- Keiichi Kamoshida: nc Nht gy nhim th gii

- Hidetada M aezawa: tin n mt ch thc dn v kinh t

Kch bn cho ngy mai: chu , tng lai ca th gii

Li bt (vit cho bn ting Vit) Trn Bch ng

 LI M U

M t bui sng, tng thng M George Bush tnh gic trong mt

dng ng lng ly California, sau ba nm b hn m nng.
Chung quanh ng, cc y, bc s ang hi h trc v sng s ca
ng. H ang c bo tin vui ny sm nht cho nhng ngi thn
ca tng thng. Song, ngay lp tc, nhn vt v cng ng knh ny
hi han v tnh hnh kinh t.

- Nhng ba nm hn m sao ?. iu c va ni vi ti tht

khng khip qu !. Nhng no, hy ni cho ti r, nc ta ra sao
ri ? Nn tht nghip n u ri ?

C y t ci mnh trn ngi bnh, nh nhng t bn tay nh

nhn ln trn bnh nhn ri a mt lo u nhn ln mn hnh ca
nhng thit b theo di in t ca Sony, Toshiba v Hitachi.
Khng nghi ng g na: sc khe ca tng thng hi phc. C
nhanh nhu p: - Tht nghip ? Xong c ri, tha ngi tng
thng. Chng cn g na.

- Sao ? Ci g ? Th nn thm thng ngn sch th sao ? C c

bit g v chuyn y khng ?

- , c ch, tha ngi tng thng. Nn thm thng ngn sch ch

cn l mt hi c kh chu. N cng khng cn na ri

George Bush bi ri, c mun hi thm na. Ri cn ngoi

thng ? C khng lm ti tin l chng ta tr li bnh thng ri
y ch ?
 - Tht vy m, tha ngy tng thng. Chng cn vn g na.
Hn na, cn cn mu dch cn thng d na ch.

Va sng st va hn h, tng thng cn c bit l nn lm

pht c ngn chn.

- c c th sao ? Nhng m ti cn c ng ng. Th mt bao

thuc l gi bao nhiu ?

- 100 yn, tha ngi tng thng

PHN MT

T BI TRN N PHC TH
 I. Mt nc Nht ti nhc

S bt hnh tr li cho con ngi nhng phm hnh m s sung

tc ly mt

E. Delacroix, nht k.

Ngy 15 thng 8 nm 1945. Ci ngy y s mi mi khc ghi

trong k c ca mi ngi dn Nht.

Lc y l khong hn bn gi chiu. M t ci tin st nh c

nhng ngi nghe i em truyn t nh ny sang nh khc sut c
nc: Nht hong Hirohito chp nhn u hng. Chnh Tenno,
thin t, thin hong, dng di ca n thn mt tri Amaterasu
cng b iu vi thn dn mnh. iu khng th hnh dung
din ra ! iu khng th tng tng ni tr thnh hin thc !
quc M t tri mc, vn p gic m thng tr ton chu , nay
nh ci u bi trn. Ging ca Thin hong c c nc Nht
tn knh vang ln nh c v nghim trng:

Sau khi suy ngh chn chn v nhng xu hng chung ca th

gii v v cc iu kin hin nay ca ch chng ta, Trm, vi t
cch Hong , quyt nh gii quyt tnh hnh hin nay bng mt
bin php khng bnh thng. Trm ban lnh cho chnh ph
cng b vi bn nc: Hoa K, Anh, Trung Quc v Lin X rng,
Trm chp nhn cc li l trong bn tuyn b ca h.

Tt c u r. Chin tranh kt thc. Nc Nht bt kh

chin bi phi ci u. Lng kiu hnh in cung ca mt dn
tc b b gy. Con s t phi qu gi. ng minh thng.
Khp ni, dn Nht khc rng. Gii qun s th tuyt i a s
tun theo lnh ca hong , nhng hng chc s quan cao cp
m bng t st. Th harakiri cn hn chu nhc nh. Th cht cn
hn b mt mt.

Bi l tuyn b Postdam rnh rnh: Nc Nht chp nhn

u hng v iu kin. t nc s b qun i Hoa K chim
ng. Chnh ph s b phn r v t di s kim sot ca Hoa
K. Cc tng lnh qun s c trch nhim v cuc chin s b a
ra xt x.

Lnh u hng c k ngy 2 thng 9 nm 1945 trn chin

hm M issouri ca Hoa K u trong cng Tokyo. Tng M c
Arthur l ng ch mi ca nc Nht. iu khng khip no
buc Nht hong phi chp nhn iu khng th chp nhn y ?
qun i Thin hong phi chu ng iu khng th chu ng
c ? V mi ngi dn Nht phi gnh chu nhng iu khng
th gnh chu c ?

Chng ta s khng th hiu c nc Nht ngy nay nu khng

hi tng li nhng s kin lch s gn y v khng tm li nhng
truyn thng ca dn tc ny. Bi ng l c ln t nc ny
tng mu thng tr c phng ng. Da trn mt hc thuyt
nng tnh tn gio mang tn l i thnh vng, Nht Bn
tng li ko cc quc gia v dn tc ng di s lnh o ca
nc Nht cng nhau xy dng mt khi thnh vng chung. Chnh
th ch ngha dn tc cung tn dn qun i Thin hong i
n nhng ni xa xi nht ca chu cng l c M t tri mc.
Thm ch c th c nhng tng lnh t huyn hoc vi c m
nc Nht thng tr ton th gii. Th ch ngha phiu lu y
khng phi hnh thnh t h v, bi c th tm thy iu y trong
rt nhiu c th nh Hakko Ichiu tng cp n s mnh thing
ling ca dn tc Nht l t tm phng hon v di cng mt
mi nh dng ln s hi ha v phn thnh. S kch ng mang
tnh tn gio y c da vo hc thuyt shinkoku-shugi, theo
Nht Bn c nng ln thnh mt thin quc cao hn tt c cc
nc khc v t tin ca ngi Nht c nng ln thnh dn tc
khai thin lp a m minh ch l Tenno, Thin hong.

Mt dn tc b huyn hoc bi gii qun s

Nm 1941, chnh sch ngu dn in r ca mt s tng lnh

qun s cc oan phnh ph c mt dn tc. S in r v la
bp y kt thc bng mt thm ha cho dn tc v mt s nhc
nh n mc c l ngi Nht s vnh vin khng cn dm m
tng g n phiu lu qun s na. Chnh t ni nhc nh ch
y, ny sinh mt kht vng phc th khng th cng c m
45 nm sau khi bi trn, ngy mt tr nn r rng hn qua cng
cuc ti thit nc Nht v qua nh hng khng ngng ln mnh
ca n trn sn khu quc t.

Nc Nht nh th no trc khi bc vo cuc chin tranh

?

T ngy 27 thng 9 nm 1940, ngy k Hip c thnh lp phe

Trc, nc Nht tr thnh ng minh ca nc c Hitler v
nc pht xt. Nhng, t lu, chnh ph M khng h hoi
nghi cht no v khuynh hng hiu chin ca chnh quyn Nht
Bn. Chnh quyn ny, cng nh quc hi ca n, dn dn
chuyn vo tay gii qun s cnh hu theo ch ngha dn tc cc
oan nht. Nht hong qu c nh ngn cm t nc lao vo
cuc chin tranh. Nhng theo li n, ngi ta giu nhm khng
cho ng bit g v thm ha ang bao trm ln nc mnh. M t
nhn chng may mn bit r nhng nm thng cm quyn ca
phe qun s: l Robert Guillain, lc y l thng tn vin ca
hng thng tn Havas, sau ny tr thnh hng thng tn AFP. n
Tokyo nm 1938, ng theo di st s chuyn hng n chin
tranh ca Nht Bn. Cuc tin qun ca Nht Bn sang Trung Hoa,
theo li ng ni vi ti, phn ha su sc gii cm quyn Nht
Bn: mt cnh ch trng s ha nhp ha bnh ca Nht Bn vo
cuc ha nhc ca cc dn tc v mt cnh khc, theo ch ngha dn
tc cc oan, i khng in cung vi phng Ty. Nhng cnh
n ha khng theo kp cnh kia. V phn nhn dn Nht Bn, h
khng h hay bit g v nhng hnh ng gh tm do qun i
Thin hong gy ra. L nn nhn ca tr la bp ca cc tng lnh,
h b li dng bi li tuyn truyn qun s kh th thin.

M i sau ny, ngi dn mi hiu c tt c. Nhng chin

thng qun s ch l dp diu hnh n o, bc ng say sa.
Tt c u c sp t. Vic chim Nam Kinh (Trung Hoa)
chng qua cng l dp rc n. Vic chim Hng Chu cng vy.
Nh nhng thc phim thi s ta c th xem li nhng hnh nh
ca chin dch xm lc Trung Hoa. Ta c th thy nhng ch lnh
Nht ln hung tn ang tin vo mt nc Trung Hoa gi ci rt
gi ci ri p ph tan hoang. Th nhng chng ai bit n nhng
[1]
hnh ng tn bo y k c nhng ti c Nam Kinh. Tt c
nhng iu y, dn chng Nht ch mi tht s bit n t nm
1968.

Vic k hip c vi c nh du s chuyn hng trit

ca ch ngha dn tc Nht Bn. N ng thi cng chng t s bt
lc ca hong thn Kokoe Fuminaro (th tng Nht lc by gi)
trc nhng yu sch ngy mt qu qut ca gii qun s.

Tt nhin, bn thn ng ta cng c mt phn trch nhim trong

cuc chin Trung Hoa. Chnh ng gy chin vi Trung Hoa.
Cng chnh ng, sau , k hip c vi c V, sau hm y,
ngi ta c thy trn t Japan Times mt mu tin bt ng:
Th tng Kokoe k kt mt hip c lch s vi nc c
v, sau l k, ng khc. ng chng li. Phi ! ng khng
bng lng vi chin dch Trung Hoa. ng lun gy phin h cho a
s, vi ci quc hi thi nt v b lng on trm trng bi gii
qun s. Tt nhin l rt thng minh, nhng khi gp nhng chuyn
ry r, bao gi ng cng thc th v lui bc sau khong bn
hoc nm ngy.

Qu cng c rt nhiu nh tr thc Nht Bn chng li th ch

ngha bnh trng Nht Bn chu . Nhng nc Nht ln
su vo con ng pht xt n mc tuyt i a s ngi Nht,
ht nh 75 triu ch cu non ngoan ngon, c cung cc i theo.

l mt trng thi m mui chung trong ton dn: Hy ngng

suy ngh ! Hy ghi tn mnh vo danh sch nhng ngi yu nc
v thc thi.
 Guillain k li.

Ngy 7 thng 12 nm 1941, Nht Bn tuyn b tham gia chin

tranh th gii ln th hai bng mt hnh ng ngon mc: tn cng
Trn chu cng, mt chin thng rc r c n mng m
Tokyo. B tn cng bt ng, hng chc tu chin lng danh nht ca
hm i M b dm xung bin su v mt s lng ln my bay
M b ph hy. Ton b din tin ca cuc tn cng ch ko di
trong vi gi di tm la phi hp tuyt vi ca cc my bay di
bom v tu chin Nht. K t ngy y v nhiu thng sau , c
khch l bi thnh cng ban u, nc Nht xng ln t cuc
chinh phc ny n cuc chinh phc khc, t chin thng ny n
chin thng khc.

Tht ra, ch ngha qun phit cng chng c g mi m. T cui

th k trc, nc Nht tri qua 25 nm chin tranh. Hn o
i Loan thuc Trung Hoa tng ri vo qu o ca Nht Bn
trong cuc vin chinh nm 1874. Nc Nht tin hnh cuc
chin u tin vi Trung Hoa t nm 1894 n nm 1895. Sau l
n cuc chin tranh vi nc Nga t nm 1904 n 1905. T nm
1918 n 1925, Sibrie li tr thnh sn khu cho mt cuc xung
t mi vi Nht Bn. Triu Tin cng b t di ch thng tr
ca Nht Bn. K t nm 1927, Nht Bn li tn cng Trung Hoa
mt ln na: chim ng Giang ng v M n Chu L thuc phn
lnh a ca Trung Hoa. K t nm 1937, Nht Bn chim ng
ton b phn pha ng ca Trung Hoa. Qun i Nht l th
phm ca nhng v tn st kinh tm. Nhng, i vi chnh quyn
Tokyo, cuc chin y vn c l mt cuc thnh chin, mt cuc
chin tranh gii phng. Bi l, theo Tokyo, nc Nht c s mnh
cao c l cu ri chu khi nanh vut ca quc M v Anh.
Cng chnh nhng khu hiu y li c em ra s dng cho cuc
chin tranh Thi Bnh Dng. Cuc tn cng Trn Chu cng khng
ch n thun l mt li tuyn chin vi Hoa K v nc Anh. N
cn nh du s m u ca mt cuc tin cng ton din trn tt
c cc mt trn Thi Bnh Dng.

Gic mng b ch: i thnh vng

T sau nm 1941, qun i Nht m rng quyn lc ca

Thin hong n tn nhng vng t xa xm ca chu . Ngi
Nht gii thch vi dn chng s ti rng h n nh ui bn
thc dn, quc da trng. Vng quc M t tri mc c mt
vi thnh tch. Ti Thng Hi, cho mi n nm 1937, cng vin
b sng Hong Ph b cm khng cho ch v ngi Trung Hoa
bc vo. Sau khi chim thnh ph ny, ngi Nht buc ngi
da trng phi ci u mi khi i ngang qua cng vin. Ngay t u
th k, chin thng qun s ca Nht Bn trc ngi Nga c
nhng tc ng tm l dy chuyn ln sut chu . Ln u tin,
lch s chng minh rng ngi chu c th nh bi mt dn
tc da trng. Nc Nht, vn rt t ho v iu , khng b l
dp nhc li vi nhng nc lng ging. Song liu c phi nh vy
m nc Nht nghim nhin c giao s mnh thay cho ton chu
?

Cuc tn cng qun s ca Nht Bn m u ti Hng Kng,

mt thuc a ca nc Anh. Hn o ny ri vo tay ca Nht
Bn trc sc tn cng ca hm i hong gia. Sau ln lt n
Philippines, Guam, Singapour, Bc K v Nam K ca Vit Nam.
Qun i Nht hong tip tc vin chinh sang M alaixia, xm nhp
vo M in in trong vnh Xim La, vo Sumatra Indonesia v
o Clbes Borno. L c Nht Hinomaru vi biu tng mt
tri mc, mt hnh nh c tn th trn qun o Nht Bn
php phi bay trn cc hn o Thi Bnh Dng, ni c xy
dng thnh cc cn c ca hi qun hong gia. Nc Nht mun
bnh trng th lc ca mnh ln c vng i , t Sibrie cho n
tn n . Nhng chu u cho c Quc x, vng quc M t
tri mc chim lnh ton b i ng .

Ngay ti nc Nht, vic dn sc cho chin tranh cng din ra

quyt lit. nc Nht c th m ng vai tr ngn uc
phng ng, tr em Nht b ng vin t nm 12 tui, hng
trm ngn ph n Nht phi lao ng trong cc xng v kh.
Rt nhiu ph n phi chui rc trong cc hm m. Sinh vin
Nht khng b ng vin n xng my th phi ra chin trng v
nhiu ngi tr thnh phi cng. Tokyo v nhiu thnh ph khc
chm ngp trong thiu thn v nn ch en. Ch phn phi
phi p dng cho cc loi nhu yu phm hng u. Trong cuc
chin Thi Bnh Dng v cho n khi bi trn, cng nghip Nht
Bn ch to thnh cng 15 tu sn bay, 1115 tu ngm, nhiu
tun dng hm, nhiu thit gip hm, nhiu tu vt mn v nhiu
loi tu chin khc cng hng chc nghn my bay tim kch, my
bay di bom v cc loi my bay khc, trong loi chin u c
ni ting zero hon ton do cc k s ca cc phn xng
M itsubishi ch to. Khi cc tht bi qun s din ra lin tip v khi
vin cnh thua trn ngy mt r th nhng cuc xut kch ca cc
my bay ny tr thnh nhng cuc ra i khng tr v. Cc my
bay Zero, do cc kamikaze (Thn phong) iu khin tr thnh
bit bao qu bom c ngi li, lao thng xung cc mc tiu ca
Hoa K, nh mt ln hy sinh cui cng cho T quc.

Sau nhng giy pht hn hoan ban u trc cc thng li u

tin, nc Nht thi chin sm mt i tt c nim vui sng. Cc
a im vui chi u b ng ca, thm ch c cc qun nc cng
b hn ch nghim ngt. Ngi ngoi quc b xem nh mt thm v
lun b kim sot cht ch. Nhng, bt chp lng t ho v bu
khng kh hng hi xung quanh, ch ngha anh hng khng phi lc
no cng hin din. Guillain hi tng li:

Cc thanh nin bin sc khi nhn c lnh ng vin. H

gh s iu . H s n mt cch khng khip. Gia nh thng
lm mi th l hi trong ngy a tin h sn ga. Ngi Nht
c dy bo l phi khc t mi tp qun Ty phng. Ph n
khng c i trn v khng c eo n trang. Khp thnh
ph mc ln nhan nhn cc t chc ph n chuyn t gic v bt
b. Cc t chc ny cng lm c nhim v thu thp cc ch k
nhm ng vin tinh thn cc chin s ln ng. C ci gi l
chic ai mt ngn nt c t trn mt tm vi ln thng
mang biu tng vng trn ca mt tri mc. Tt c cc thiu n
i ngang qua u c yu cu dng li trong nm pht thu tn
ca mnh ln . Sau , cc chic ai ny s c gi n cho cc
n v ngoi mt trn.

Sau ci cht ca Hirohito nm 1988, mt cu hi bng cm ln

gy nhc nhi cho nhng ngi Nht v nhng nn nhn cn sng
st trong cuc chin: Nht hong ng vai tr c th g trong
cuc chin v trong vic chun b chin tranh ? C ng Ngi l mt
bo cha, mt ti phm chin tranh nh mt s ngi m t
khng ? Bao quanh bi mt vi trung thn c ton quyn nh ot,
phi chng Hirohito c tnh y t nc n s cng kit ch
vi mc ch duy nht l p t s thng tr ca mnh trn ton
nhn loi ? Chng ti khng c nh bo cha cho nhng iu
khng th bo cha c. Nhng, khi li li phn tch giai on y
au thng y v da trn cc t liu ang dn dn c a ra
cng khai, cc nh quan st nghim tc v Nht Bn u cho rng
Nht hong, ngc li, c kim ch bt nhng nh qun s bc
ng mi khi c dp. Nhng do b c lp bi nhng ngi c th
cung cp cc thng tin thc t v cnh gic v cc nguy c ang e
da, Thin t khng kim sot c c qun i ln chnh ni
cc ca Ngi, m khi y ch cn l mt chnh th b nhn.

Gii qun phit nng n nm tt c - Guillain ni Hin nay

ang c mt lun im lch lc, thun ty ba t v mu ca
mt nhm nh cc nhn vt chp bu v y tham vng do hong
cm u. Khng ! hong cha bao gi l nh vy. ng lun tm
mi cch c thng tin v nhng chuyn din ra xung
quanh. V thc cht, l mt nh vua yu nc, l ngi gn gi
cc truyn thng vn ha ca Nht Bn vi c mun tr thnh
mt ng vua lp hin. Trong nhiu nm tri, cc b trng c
dn bu ra n vi ng v ni rng: Tu b h ! V s an ton
ca t nc, xin Ngi hy lm nh th ny, th kia. i khi,
ng t ra cc cu hi. M mt khi hong t cu hi th
iu c ngha l ng khng bng lng. Ni cho cng, ng ghi
du n nh mt con ngi yu nc: khng mt ai to iu kin
cho ng c th lm khc hn th.

Cc c pho ngoi bang ph toang nhng ca khu Nht

Bn

Trn thc t, khng mt ai c th gii thch c cc bc phiu

lu en ti ca Nht Bn t sau nhng nm 30 ch bng mt vi
lun im nng tnh ch trch. hiu, cn phi tr li mt cht vi
lch s. T th k th VII, Nht Bn mang dng dp mt x hi
tinh t c cai tr bng lut php. B lut Taiho c hiu lc
trong mt thi gian rt di: t nawmg 701 n nm 1885. Biu
tng cho s thng nht nh nc v s trng cu ca dn tc
Nht l mt Thin hong, ngi c uy quyn tuyt i trn cc
thn dn ca mnh. Theo m hnh Trung Hoa v do nh hng su
m ca Khng gio, nc Nht c c mt h thng cc trng
trung hc v i hc chuyn o to cc quan chc nh nc v
quan li a phng. T , ht nh mt con s, qun o Nht
Bn ng cht ca vi th gii bn ngoi trong sut nhiu th
k. T th k th XIX, nc Nht bc vo giai on ci cch
rt thc thi. Bi v s c lp khin cho nc Nht lc hu khng
khip so vi th gii Ty phng n mc, vo nm 1543, x s
M t tri mc phi hong ht trc mt khu i bc trn con
tu B o Nha. Sau , vo nm 1853, nc Nht li mt ln
khip nhc khi cc c pho Hoa K v Anh ph toang cc ca
khu i Nht Bn m ca giao thng vi th gii bn ngoi.

Nm 1859, ba ca khu c m ra cho Anh, Php, H Lan,

Nga v Hoa K. Nhng cng chnh l lc chm dt ch
tng qun Tokugawa vn ng tr Nht t hn 250 nm trc, v
l l ng quang cho thi i M inh tr. Trc mi e da ca ngoi
bang dc theo b bin, Nht Bn ng trc mt s la chn kh
khn. Tokyo, ngi ta sm hiu rng chng chi vi sc mnh
qun s v k thut ca phng Ty l iu v ch. iu , khng
nghi ng g na, s dt khot dn n thm ha. Di p lc ca
ngoi bang, c hai hong Nht v Trung Hoa u phi i n
cng mt quyt nh: m ca. Nhng gia Trung Hoa v Nht Bn
li c mt s khc bit cn bn: nc Trung Hoa vi trt t ngn
xa b ph v vnh vin bi s xut hin ca ngi Ty phng,
khng bao gi bit thch nghi vi th gii bn ngoi. Nht Bn,
ngc li, quyt nh t b thi c chp v tm cch khai thc
nhng tinh ty ca phng Ty. gi ly bn sc dn tc v tm
hn t quc, M inh Tri Thin Hong cho rng cn gii hn ti a
s hin din ca ngoi bang trn t Nht. lm c iu ,
nc Nht cn phi hng mnh xa b s cch bit v qun s,
khoa hc v k thut so vi cc nc ngoi bang. Cn phi lm sao
nc Nht cng hng cng nh h v c sc chng li
h. Nhng, thc hin c iu ny, x hi Nht Bn cn phi
c cch tn v thu thp mi kin thc tt nht ca phng Ty.

Lp tc, M inh Tr quyt nh bi b ch ng cp, nn tng

ca ch phong kin. Cc v s o khng cn ch m phc
v. H tr thnh nhng cn b mi ca nc Nht hin i: gio
s, lut s, vin chc cao cp, nh qun l. Nhiu phi on Nht
Bn c c sang chu u v M nghin cu tinh hoa ca cc
nn vn minh ny. Cc phi on y tr v vi nhng kin thc
qu bu, c chn lc, phn tch, so snh. Nc Nht khng
sao chp. N ch thu nhn, tiu ha, bin i v thch ng vi
nhng g ph hp vi mnh. Nht Bn m phng h thng gio
dc ca Php, m hnh hi qun Hong gia Anh. M t b lut dn
s mi c son tho ch yu t b lut ca c v lut hnh s
ca Php. Nht Bn nhanh chng thit lp mt th ch ngha
dn tc khng phc v cho c nhn nh phng Ty, m phc v
cho dn tc v mt chng mc nht nh, cho tp th. khng
phi l ch ngha t do, m ng hn, l ch ngha gia trng c
quyn. Vi mt nn qun ch lp hin v mt b my nh nc
hiu qu, nc Nht bc vo thi k pht trin rc r.

Bi hc ca Nht Bn l cn bit chn la nhng cng c c th

ca mt nh nc Ty phng hin i m khng h lm bin dng
tinh thn Nht Bn. Phng chm ny, cho n tn ngy nay, vn
gi nguyn gi tr. Nc Nht, cng quc kinh t, chng khng l
v ti chnh, nh v ch v k thut, bn trong lp sn Ty
phng, vn tip tc l mt quc gia vi nhng truyn thng dn
tc mnh m. Ch nn lm ln: nc Nht vn lun xa l vi th
vn minh ca M ac Donald. Bi l, bt chp nhng xu hng mi
ca gii tr, tm hn Nht Bn vn hu nh khng thay i trong
a s ngi Nht.

Ch ngha dn tc hp hi vn dn nc Nht n s bi trn

phi chng l mt nh mnh ca lch s ? T lu trong lch s,
nc Nht nui dng mt th mc cm t ti trc quc
Trung Hoa rng ln v hng mnh. M c cm y to ra mt th
phn x t v v c lp, mang m mu sc dn tc ch ngha. Vy
phi chng c sc phng Ty vo cui th k XIX gy ra
nhng phn ng tng t trong gii lnh o Tokyo ? Su mi
nm sau thi M inh Tr v thi k m u xy dng mt nc Nht
hin i, s pht trin ca ch ngha dn tc li m ng cho
nhng ngi ch trng ng ca (sakoku) ginh thng li. Nhng
ngi ny tn thnh vic tng c bn man di ra khi t nc v
i nghch hn vi khuynh hng ngc li l m ca (kaikoku) v
quc t ha nc Nht. Nm 1872, Hinomaru l c Nht Bn khi
c a ra, vn c dn chng ngng m nh mt biu tng
ca mt tri mc li nh ta sng trn ton th gii. Hnh tng
Hinomaru cun ht ngi Nht nh mt th ba m v hng
h ti nhng xu hng dn tc v bi ngoi d di nht. Nm 1888,
bi quc ca c a vo Hin php. l bi Kimigayo,
Triu i ca hong . Nm 1890, nc Nht chn l
Kigensetsu lm ngy quc khnh. L ny k nim vic ln ngi ca
Jimmu, v hong u tin ca Nht Bn, vo nm 660 trc cng
nguyn. l nhng biu tng. Cn vic ln ngi ca hong
Showa (Hirohito) vo nm 1926 nh du vic chuyn hng
nhanh chng ca nc Nht sang ch ngha qun phit v pht xt,
vn y t nc xung vc thm.

u nm 1945, quc bi trn ny lm vo tnh trng tuyt

vng. Hn mt trm thnh ph ch cn l nhng ng tro tn. T
ma xun, Tokyo b di bom lin tc. Ngy 9 thng 3, ch trong
mt m, nhiu qun b san bng. Trong vi gi, 700.000 qu
bom la c cc my bay B-29 ca Hoa K nm xung Tokyo.
Dn chng hoi cng v ch dp tt ngn la; ch mt qu
bom thi cng bin cc ngi nh g Nht Bn thnh than trong
vi pht. Ngy 10 thng 3 li n phin Nagoya. Ngy 14, Osaka.
Ngy 17, Kobe. Ngy 18, cc my bay di bom ca Hoa K
tin cng cm o Kyushu v Shikoku. Ngy 14 thng 5 l trn di
bom th hai xung Nagoya. Ngy 24 thng 5, Tokyo li rc chy
v tip tc la sut hai m 25 v 26. Trong ba ngy, 8.500 tn
bom M di xung thnh ph ny. Ngy 28 thng 5, n phin
thnh ph cng Yokohama rc la. Gii qun s Nht Bn thay v
chu khut phc, li ng vin dn chng vo mt cuc t st
tp th.
 Ngy 6 thng 8, lc 8 gi 16 pht, cuc chin leo thang n nh
cao ca s kinh hong: Hiroshima b xa s trn bn ch trong
vi giy. Little Boy, mt qu bom uranium 235 c nm
xung thnh ph 320.000 dn ny t mt chic my bay B-29.
Trong mt tch tc sau , c thnh ph bin thnh tro bi. Ba
pht sau, tri nm nguyn t dng cao ln bu tri n 10.000
mt. Ngy 9 thng 8, lc 11 gi 02 pht, Fat M an mt qu bom
plutonium 22 kilotonne tn ph c thnh ph Nagasaki. Sau
ny, Tom Ferebee, ngi nhn nt th tri bom xung Hiroshima
tuyn b: l mt vic phi lm v ngi ta lm. Theo
[2]
tng kt chnh thc mi y ca chnh ph Nht, hai qu bom
ny git cht c thy 295.956 ngi. 38.000 ngi b git
ngay ti ch. Nhng ngi khc, nhng hibakusha (nn nhn ca
bom), b cht sau do nhng cn bnh gh rn. Khong 10.000
ngi trong s cc hibakusha nhiu nm sau , cht dn cht
mn bi chng ung th v cc cn bnh khc gy ra do nhim
phng x. Vo lc , tng thng M Harry Truman v chnh ph
ca ng ta bo cha cho vic s dng bom nguyn t bng cch
ni rng cc qu bom ny cu mng sng cho t 500.000 n 1
triu ngi M nh buc c Nht Bn phi u hng ngy tc
khc. Hip nh ngng bn c k ngy 15 thng 8.

Bn tng kt chin tranh

Tng kt ca 44 thng chin tranh tht khng khip: Nht Bn

tha nhn c 657.000 binh lnh b thit mng. Hoa K c tnh con
s thc th ln n 1,2 triu qun nhn v 600.000 thng dn b
cht. Nu tnh s ngi cht trong ton b hot ng qun s ca
Nht chu t u nhng nm 30 th ch ring Trung Hoa c
nhiu triu ngi b cht. Chnh ph Trung Hoa c tnh c khong
20 triu ngi cht (c qun nhn ln thng dn) do cuc xm lc
ca Nht Bn nc ny. Con s ny b Tokyo bc b. D sao,
b Takako Doi, ch tch ng X hi Nht Bn cng khng nh
vo thng 5 nm 1990, rng cuc chin Thi Bnh Dng lm
[3]
cht hn 20 triu ngi.

Phi mt nhiu nm sau , dn chng Nht mi hiu c y

nhng ni au kh m t nc h gy ra cho chu . Ngay
hin nay, ti ny vn tip tc l iu cm k v cc thng tin v
nhng nm thng khng khip y rt kh thu thp. Cuc xm hi
tp th ca dn tc Nht Bn vn cn cha kt thc. Nhng con
qu vn cha hon ton b tr kh. Nhng chn ng li cc
du vt khng th ty xa ni. Nhng vt thng li t ngt b ty
ln vo thng 8 nm 1990, nhn vic tho lun v vic gi qun
Nht sang Trung ng cng cc nc trong lin qun buc Irak
rt khi Koweit. Sau chin tranh, nc Nht cam kt vnh vin
khng s dng v lc gii quyt cc xung t quc t. Phi
chng ngi Nht xt li li th ca mnh ? Ngy 6 thng 11 nm
1990, mt cuc thm d d lun cho thy mt a s p o n
78 % ngi Nht chng li vic sa i Hin php v cho php gi
cc lc lng phng v ra nc ngoi.

Trong chin tranh th gii ln th hai, Nht Bn gy ra

nhng tai ha thm khc cho bit bao quc gia n mc chng ti
khng bao gi c th xin li h cho . Sau nhng th nghim nh
th, chng ta vnh vin khng th t cho php hng mi sng ca
[4]
mnh ra nc ngoi, d l chng li ngi Irak. l tuyn
b ca M ichiko Goto, ng c vin ng X hi ti Quc hi Nht
Bn.

Nm 1945, cc thnh ph Nht Bn l c mt cnh tng bi

thm.

ng hi ti v tnh trng ca Tokyo ? ti k cho ng nghe

chuyn ny Guillain ni Ta nh ca S qun Php b thiu
ri. Ta nh ny cng tng i nh thi, th m mt mnh n
phi chu nhng 35 qu bom ! N bc chy v ch cn li mt cn
hm di t, ni tr n ca mt nhn vin lm bp ca chng ti.
ng ta vi hng t hp d tr. T nh ga Ueno, ti
phi i b mt qung ng nm cy s mi n c s qun.
Qun Azabu nm trn mt ngn i, ni t s qun v ni trc
y mc ln nhng ngi nh san st nm dc nhng khu ph
hp. Khi n , gia cc ngi nh nt v ngay trn con ng
m ti tng i li hng ngn ln ti lc ng. Khng mt th
g cn ng vng y c. M t ln khc, ti i n Yokohama.
n , ti phi bng qua sut Tokyo t Bc n Nam. i
nh th, ti phi mt hai gi trn xe Jeep v sut qung thi gian
ti thy khng cn mt ngi nh no c. Tt c, tuyt i tt c,
u bnh a.

V nhng li ch m Nht Bn t cho rng mang li cho khi

i thnh vng chu , qu cng phi ni rng, trong mt vi
trng hp, cc vin chc Tokyo c thc hin mt s thay i.
H thm ch cn thit lp c mt s c s cho cng nghip ha.
Cho nn, i Loan, s ngi Hoa ln tui thng khng my gay
gt khi hi tng li thi k thng tr ca Nht Bn. S thng tr
ny em li trt t cho chnh quyn s ti v i Loan c
hng nhng li lc ca mt chnh sch pht trin kinh t ni
chung l tch cc. y, ngi Nht khng tin hnh nhng
hot ng khng b nh Trung Hoa lc a. Tuy nhin, nhng
ni khc, k c v hnh ng v vt ca qun i Nht vn cn rt
m nt. Dn dn, nhng chuyn y cng c dn chng Nht
bin n. Cc phng vin Nht Bn mun ph v bc tng im
lng, ln ng sn lng cc ti liu v nhn chng cho mt giai
on lch s m r rng chnh quyn Tokyo c tnh bng bt.

M t n o din tr ngi Nht, Noriko Sekiguchi, dnh nm

nm sng Papua-Tn Guine tm hiu s tht v mt trong
nhng kha cnh cha c bit n trong cuc chin Thi Bnh
Dng. Noriko Sekiguchi cng b mt ti liu mang tn Nhng
c gi thi chin m, ngay khi va c tung ra vo thng 4 nm
1990 gy nn mt cuc bt chin gay gt. C thut li cu
chuyn v hng chc ngn thiu n Triu Tin v Nht Bn b bt
cc v cng p n nhng ngi nh ng kn, c canh gc k
lng bi nhng ngi lnh Nht. Cc c gi b bt i u hy cn
trinh trnh b bnh hoa liu. H c a n t cc tu chin
v b i x nh mt mn hng th thin. Cc c gi Nht c
dnh cho s quan, cn cc c gi Triu Tin th c giao cho binh
lnh. Trc khi cht t lu, mt bc s tng chng kin nhng cnh
tng ny thut li cho Noriko Sekiguchi bit khch sn
Cosmopolitan ca Rabaul Papua-Tn Guine b bin thnh
mt nh cha ln nht ca Nht Bn Nam Thi Bnh Dng.
Gi mt ln i khch l hai yn. M i qun nhn Nht u c mt
ca-pt, bn trn c ghi dng ch Hy chc thng nhng phng
tuyn u tin. M i khch chi u khng c qu ba mi
pht vi gi im, v buc phi i ra ngay sau khi xut tinh nu
khng mun b k lut qun s.

i vi Triu Tin, cuc h ca Nht Bn li nhng vt

thng v cng su sc. Trong nhng ln n Nam v Bc Triu
Tin, tri tim ti se li trc cnh tng mt nn vn minh vi
bao k cng tuyt p b ph hy bi qun i Nht hong
trong thi gian t 1910 1945. Trong ton b lch s ca mnh,
Triu Tin cha bao gi bit n mt tai ha khng khip n nh
vy. Trong giai on , hn hai triu ngi Triu Tin b bt
sang Nht lm kh sai trong cc phn xng ng gp cho tim
lc chin tranh ca Nht Bn. Do , c g ng ngc nhin khi hu
ht nhng ngi Triu Tin la tui c th nh c, u nui
trong lng mt s nghi ng su sc, nu khng mun ni l mt thi
th ch cng khai, i vi Nht Bn ?

Ngy 15 thng 8 nm 1945, thi i ca ch ngha quc qun

phit Nht chm dt. ch Nht Bn phi t b nhng d
nh in r ca mnh. Liu c cn nhc li nhng vt nhc nh su
sc ca ngi Nht ?

M t cm gic thua cuc hon ton, tht bi tuyt i bao

trm ln nc Nht Guillain nhn mnh Nhng cm gic y
cng li i km vi c nhng ting th di thot nn: chin tranh
chm dt. chm dt nhng cuc khng tp khng khip v
chm dt lun nhng o qun cht tit. Cui cng, ngi Nht
hiu rng mnh b la di. V h lm vo cnh ngho kh v
i km trong mt thi gian di.

II. Ti thit v ct cnh kinh t (1945 1965)

 a c cho k i, ngay tc khc hn s nut chng con c.
Nhng nu dy hn ta cu c, hn ta s c c n sut i.

Ngn ng Trung Hoa

1945 1955: Nhng vt thng ng so

Hm sau ngy u hng, c Tokyo u lao vo cu ly nhng g

cn st li trong cc ngi nh nt. H bi tung cc ng gch vn
tm kim mt vi vt dng c nhn cn c th dng c. M t
ngi n ng li ra c mt ci chu bng s, m do mt php
mu no , hy cn nguyn vn. M t b lo tm ra mt vi th
dng c lm bp v trn trng xit cht ly chng trong bn tay.
Khi gp mt ngi M , trn ng, ngi Nht u ci u len lt.
Nhng l c Nht Bn hon ton bin mt. Ln u tin trong
lch s, nc Nht b chim ng. Cc hm i ca ng minh
vo bn Yokosuka, trong khi cc n v khng lc Hoa K th ng
ti Tokyo. Dn chng nht u rt c v c th trong nh. H ngh
rng thi k tr th n v ch i nhng hnh ng tn bo t
pha qun i Hoa K. Nhng ni tuyt vng v xu h khng
ko di. Rt nhanh chng, dn tc Nht tr thnh mt tm
gng mu mc cho c th gii. Nc Nht thua cuc trong
chin tranh. ng ! Nhng n thng trong ha bnh.

Sau nhng cuc tranh lun ko di Washington, Hoa K

quyt nh khng trut ngi vua ca Nht hong. Nhng ngi ch
trng trut ngi cho rng hong l tri tim ca mt huyn
thoi vn t xem mnh l Thin hong, l hin thn ca chng tc
thng ng Nht Bn, thm ch l ch da cho chnh sch quc,
s-vanh v qun phit ca Nht. Nhng ngi ch trng gi li
ngi bu th li cao khuynh hng dn ch v t do t u thi
i M inh Tr, ri sut giai on Taisho cho n nhng nm 1910
1920. Nhng ngi ny nhn mnh rng nu mun lp nn Nht
Bn mt nn dn ch thc s th hong s gi mt vai tr n
nh ha v cng cn thit. M t khc, vic trut ngi v em xt x
hong rt c th s bin nc Nht thnh bt tr. Nhng lp lun
ny thng. Hong ch b buc (v ng thc hin iu rt
st sng, c l v qu mng r l khng b a ra xt x th bo
nh mt tn ti phm chin tranh) phi t b cc c quyn thn
linh ca mnh. Hu ht cc quyn lc chnh tr ca ng u b tc
b. ng ch cn l mt biu tng sng v hp php ca dn tc,
cng nh s thng nht ca Nht Bn.

Ngy 1 thng Ging nm 1946, hn bn thng sau khi nc

Nht tuyn b u hng, hong Hirohito cng khai t b quy
ch thn linh ca mnh trong mt ch d mnh danh l Tuyn ngn
v nhn loi. ng tuyn b nh sau:

Cc mi lin h gia Trm v thn dn ca Trm lun t trn

s tin tng ln nhau v lng tn knh. Chng khng t cn bn
trn cc truyn thuyt v huyn thoi. Chng khng da trn cc
quan im sai lc cho rng hong l thn linh v chng tc Nht
Bn l mt chng tc thng ng v c thng giao cho s
mnh thng tr th gii.

Ln gp g u tin gia tng M ac Arthur ch huy ti cao cc

lc lng ng mnh Nht Bn v Nht hong Hirohito khng
din ra cung in theo nghi l ca hong triu m li din ra tht
n gin i s qun Hoa K. M ac Arthur ch mc o s mi v
khng eo c vt.

T lnh ti cao ca Hoa K Tokyo bt u cng vic bng

cch xa b qun i Nht. Hai triu ngi b gii gip v gi v
qu qun. Ngoi ra, su triu qun nhn v dn s t cc vng c
gii phng nm di ch thng tr ca Nht trong khi i thnh
vng cng c a v nc. 28 tng lnh v vin chc chnh
tr ca Nht Bn b a ra xt x. By ngi trong s ny trong
c tng Tojo Hideki ngi c xem nh mt trong cc nhn
vt chu trch nhim chnh ca ch ngha qun phit b kt n
treo c. Hng ngn s quan, h s quan v binh lnh khc cng b a
ra xt x v gy ra nhng ti c chin tranh.

T thng 11 nm 1945, tng M ac Arthur ra lnh cho chnh

ph Nht Bn phi thc hin nm ci cch c bn: T do nghip
on, t do bu c cho ph n, thit lp h thng trng hc t
do, bi b ch chuyn ch v dn ch ha h thng kinh t.

M t hin php mi, ban hnh t lu sau , buc Nht Bn

phi vnh vin khng c gy chin. Nc Nht khng c
quyn c qun i ring m ch c c cc lc lng phng v.
Theo yu cu dt khot ca M ac Arthur, iu c ghi trong
iu IX ca Hin php: Nhn dn Nht vnh vin t b chin
tranh xt nh l quyn ti thng ca t nc. M t khc, theo
lnh ca M ac Arthur, cc zaibatsu (tp on cng nghip v ti
chnh ln nm trong tay mt nhm cc i gia nh) b dp b.
M c d, sau ny, mt s zaibatsu khi phc li c, nhng
quyt nh ny, khi y, qu l mt c nh ln nn cng nghip
Nht Bn. Nhng ci cch ny c dn chng hoan nghnh
nhit lit. Chnh ph Nht, vi mt s ngoan ngon mu mc,
khng gy bt c tr ngi no cho vic thi hnh cc ci cch, trong
khi dn chng Nht ngy cng cm thy c mt nn t do m h
cha tng bao gi dm ngh n. M t ha c vi hu ht cc nc
trong khi ng minh cui cng cng c k kt vo thng 9
nm 1951. chnh thc chm dt thi th ch, hip c
SanFrancisco trao tr cho Nht Bn ch quyn ca mnh, nhng
ng thi cng khng nh Nht Bn phi tr li tt c cc lnh th
chim ng t nm 1895. Quan h ngoi giao c ni li
gia Tokyo v 48 quc gia. Nc Nht dn dn ginh li v tr
ca mnh trng cng ng quc t. Chnh trong bu khng kh lng
du v y hi vng y m ngi Nht bt tay lao ng.

Khng chm tr, h dc ton tm ton lc cho cng cuc ti

thit t nc. Trong cng vic ny, qu thc h nhn c
nhng tr gip khng l ca Hoa K v, chng bao lu sau, Nht
Bn nhanh chng xa sch mi vt tch chin tranh bt u t
Tokyo.

Vi mt s nhanh chng ng kinh ngc, dn chng Tokyo

dn sch thnh ph. Tht l mt iu khng th tng tng ni.
Trong vng 15 ngy, h lp c trt t. l tc phm ca
dn chng, v qun i tr v cc doanh tri. Ngi M ch
b n sau . Rt nhanh, trong bc tranh mu xm xt, mu bao
ph mi cnh sc Tokyo lc by gi, bt u xut hin mu
trng ca v bo t nhng ngi nh g mi ct. Nhng ngi nh ny
lc y mi ch l nhng ci chi. V cng chnh t nhng ci chi
ny c xy li tc tc ngay trn nhng con hm trc kia, m
khng theo mt quy hoch no. Phi ni rng, trong khi vi v,
ngi ta hon ton lm hng mt nhng v dng c ca Tokyo
Guillain k li.

Ngay sau khi cc lc lng ng minh hon tt vic phi qun s

ha hon ton nc Nht vo cui ma thu nm 1945, mt phi
on iu tra ca M , do Edwin Pauley v Owen Lattimore dn
u, n Tokyo nghin cu cch thc tt nht Nht Bn
n b nhng thit hi do nhng hnh ng bo ngc ca mnh
cho cc nc chu . Phi on tuyn b khng p m vi
ngi Nht l khng th c chuyn cho php h rt nhng khon
bi thng di dng cc thnh phm, v cch bi thng ny s
to iu kin cho nc Nht tng cng kh nng cng nghip ca
mnh. Theo phi on ny, nc Nht phi thc hin bi thng
di dng cc phn xng c tho g ra, vn chuyn v lp t
li cc quc gia, ni m qun i Nht hong thc hin nhng
ti c man r nht. M t danh sch 1.000 phn xng c
chun b sn sng. Ngi ta cho rng nc Nht s khng bao gi
c th ngoi ln c n mt mc sng cao hn cc nc chu
khc. Nu nh 1.000 phn xng y thc s c tho g v
chuyn ch ra khi nc Nht th, hu nh chc chn, Nht Bn s
gp nhng tr ngi to ln trong vic ti thit nn kinh t. Nhng,
rt nhanh Washington, ngi ta hiu rng vic tho g cc phn
xng l mt cng vic nhiu kh v t c li. Cui cng, rt t thit
b ri khi nc Nht. Vi nm sau , khi bc vo cuc chin
tranh lnh, Hoa K thay i hon ton cc chnh sch ca mnh.
Vn trng pht t mi mi khng cn c t ra cho nc
Nht na.

Thng 5 nm 1946, ni cc u tin c thnh lp bi Shigeru

 [5]
Yoshida, ngi c mnh danh l Adenauer ca Nht Bn. t
lu sau, chnh ph thng qua k hoch pht trin kinh t u
tin. K hoch ny rt khim tn v hu nh ch bao gm cng
nghip than . M c tiu hng u c t ra cho nm 1947 l sn
xut 30 triu tn than, mt khi lng ti thiu va cho hot
ng ca cc phn xng cn c kh nng hot ng, cng mt
phn thng d khim tn l ba triu tn khi ng li cc phn
xng. Nc Nht qu kit qu c th hi vng c mt s
pht trin nhy vt. i vi cc nh kinh t Nht Bn, vic u tin
cho than l giai on u c tnh cht sng cn thc hin cc
mc tiu pht trin bc u. Bt chp nhng kh khn vt cht v
cng nghim trng, nm 1947, Nht Bn cng b mc sn xut
thc t l 29.3 triu tn than. Th l mc tiu t c. T nay,
vic phc hi nn cng nghip nng c th bt u. V s phc
hi tr thnh hin thc: sn xut cng nghip ca Nht Bn
tng 22% vo nm 1947 v 46% vo nm 1948.

Nc Nht xy dng li cc thnh ph

Trong vng cha y ba nm, Tokyo vi 90% din tch b san

bng bi bom n, tm li dng dp mt th con ngi. Tokyo
vn cn l mt thnh ph c chp v bng g tp, nhng y,
tt c mi th u hot ng. Tu ha bt u chy li. Xe but
cng vy. Hi chin tranh, phng tin di chuyn ph bin nht l
tu ha hoc xe p. T u nhng nm 50, hng Hino Nht Bn
sn xut mt dng xe ba bnh nh m mi khi di chuyn, n li
pht ra nhng ting n lch bch nh ci tn Bata bata ca n vi
mt ln khi m mt. t lu sau, cng hng Hino ny sn xut ra
nhng chic xe hi thc th u tin ca thi i hu chin, bt
chc kiu xe 4 CV Renault. in bo v cc dch v bu chnh
cng c khi phc. u tin hng u: trng hc c m li
trong mt thi gian k lc. Thm ch ngi ta thy y xut
hin nhng khung thp u tin ca cc ngi nh cao tng. Cc vin
chc chnh ph Nht, bao gm c b trng B Ngoi giao,
c a v sng cc ln bng g. Dn dn, Tokyo khoc dng
dp mt thnh ph vi nhng ngi nh kiu hp giy ni ui
nhau thnh hng vi cc gian bun bn tng trt v ch trn tng
hai. Tt c c bao bc bi mt mng li chng cht nhng dy
in lng lng trn cc ct in bng g hoc b tng. Ch vi nm
sau khi chm n y vc thm, Tokyo th hin r mun dn
u trong s cc th ca chu .

D vy, s ngho i hy cn rt lu mi c th bin mt. Rt

lu. Cc nm 1946 v 1947, M ac Arthur t chc chuyn n
Nht Bn nhiu toa hng tip t. Dn chng Nht thng xuyn b
i. Ngi ta c tnh rng, trong cc thnh ph, mi ngi dn ch
n mt khu phn khong 1.000 calori mi ngy. Lc mi u hng,
nc Nht c 22 triu ngi khng nh . 10 triu ngi Nht tc
khong 1/3 s ngi thuc la tui lao ng b tht nghip. Nhng
ngi b nh hng nhiu nht l nhng ngi Nht b trc xut v
nc.

Ti phng vn mt linh mc Php, ng M arcel Le Dorze.

ng ny n Nht vo nm 1952. Ti n gp ng ti trung tm
truyn b cng gio Shinsei Kaikan qun Shinomachi, gia th
Tokyo.

Nm 1952, nc Nht chm ngp trong s i ngho. Ti

khng ni l khn cng nhng ngho kh th chc chn. Dn thnh
th trng ng l thm hi. Cc ngi nh chc tri m chng ta thy
ngy nay Tokyo tht ra mi ch c bt u xut hin t nhng
nm 60. Khp ni, trong thnh ph ch thy nhng ng l
ng nhng con ng st l. Nm 1952, Tokyo khng c
ly mt con ng tri nha. ng st hot ng. N khng
c tin nghi lm nhng d sao cng l hot ng. Thnh ph
khng c xe hi. Vi chic xe duy nht u l xe M . Nhng chic
xe hi Nht Bn u tin c sn xut khong nm 1958. Dn
Nht tuyt i khng bit n ngh l. Trong ngn ng Nht khng
c t ny. Ngy ch nht, mi ngi vn lm vic. M i ngi lm
vic c by ngy mi tun v, thng thng, mt cng lao ng
nh vy cng khng nui gia nh. Nhng ngi Thin cha gio
t cho php mnh thi quen xa x l i l mi ch nht, mt ngoi l
trong x hi Nht Bn. Ngy lao ng y di v tn. Thi im
kt thc ngy lao ng thng khng c th. Ch bt u t nm
1959 ngi ta mi dn dn p dng ch mi thng ngh hai ch
nht (ch nht th hai v th t hoc ch nht th nht v th ba).
V phn tr em, mc d thi bui kh khn l vy, chng vn khng
phi lao ng v phi cp sch n trng cho n nm 15 hoc 16
tui.

M i ngi c ngh n vic ti thit t nc, hin dng mnh v

hi sinh v t nc khng ?

Theo ti th cuc sng khi y qu kh khn n mc mi ngi

ch lo trc ht cho s tn ti ca bn thn. l mt cuc u
tranh sinh tn. S thiu dinh dng th hin rt r rt trn ng
ph. Rt t ngi trng cn c sc sng. Bnh lao phi honh hnh
khp ni, cng ta ta nh bnh ung th ngy nay vy. Ngi ta
sng trong nhng ngi nh bng g. c khng c. Cc bc
tng u lm bng vn, sn bng t nn, nh ch c mt phng
duy nht. Chiu c s dng nh mt loi gng xp, c
em ct vo mt gc cho rng ch, khi c gia nh thc dy. n
cm ba, ngi ta li ra s dng nhng chic bn xp. Bui ti, mi
ngi nm ng cnh nhau trong cng mt phng. Thng, mi gia
nh ch sng trong mt cn phng c bn mt vung. Bn thn ti
sng mt khu ph bnh dn thuc qun Ueno ca Tokyo. Quanh
nh ti c v s nhng quy sp ca tiu thng v th th cng.
Chnh ni y, ti sng t lc mi n. Trong cng vin Ueno,
cc ng hm nh ga b bin thnh ni t tc. l ni tr ng
ca nhng ngi lnh gii ng tr v t i Loan, Triu Tin, M n
Chu hoc t cc nc khc chu . H l nhng ngi chn
en ca Nht Bn. H c n hng ngn ngi sng trong qun,
ngay cnh ni ti c ng.

Trong s bn cng y, d sao cng c mt nt c im tri

ngc vi cc nc khc chu : rt t n my. Tt nhin cng c
nhng ngi i quyn tin t cc cha chin, nh th, gio hi.
Nhng n xin th hu nh khng. Nhng cnh cp bc cng l
nhng hin tng him hoi. Tuy nhin, ch en th li nhan nhn
khp ni. i vi nhiu ngi, l phng tin duy nht tn
ti. M t b phn ln dn Tokyo l nhng nng dn mi ko n
sng th . Rt him nhng gia nh c gc gc Tokyo t
nhiu th h. Ngi ta cng thng xung di qu mua rau qu
v em bn li thnh ph. Thuc men, nht l Pesnicilline v cc
loi khng sinh, rt him v t nh vng. Nhiu ngi bnh, do
khng c iu kin mua thuc, nh phi chu cht. Khng h
tn ti bt k h thng bo him no cho ngi bnh v khi ngi
ch gia nh lm bnh th s l c mt thm ha cho gia nh. Nhiu
gia nh trng gi ph sn khng mun chen chn vo th trng
ch en nh phi ri vo cnh bn cng v i khi phi cht i.
Nn mi dm ti xut hin xo. Nhng khng phi l mt th
mi dm thanh lch v kn o ca cc geishas Tokyo thi tin
chin m l cc nh cha thuc hng th thin nht, ni da tht, vi
gi mt hng nhan nhn trong cc ngi nh v c bit mua vui
cho qun i Hoa K.

Lin minh vi Hoa K: mt s i mi

C hai s kin gip Nht Bn c hi thanh ton dt im

s nh n: cuc chin tranh Triu Tin nm 1950 v th vn hi
Olympic nm 1964. Cuc chin tranh Triu Tin khin nc
Nht, t thn phn mt k th b nh bi nhc nh, c nng ln
thnh mt ng minh u i ca Hoa K. Ti sao vy ? Cuc chin
Triu Tin ko di ba nm tri. M t ln na, n y Hoa K vo
mt cuc chin trn sn khu chu. Cuc xung t ny mang y
tnh cht hy dit. Hng chc ngn binh s Hoa K phi b
mng. L ngi lng ging ca bn o Triu Tin v ca nc
Trung Hoa cng sn vn chin u st cnh vi qun i Bc Triu
Tin, nc Nht nghim nhin tr nn v cng cn thit i vi
Hoa K lm hu phng cho qun i mnh. M i quan h gia
Hoa K v Lin X khi y cng ang chuyn sang gay gt. Vi vai
tr l mt hu c khng l cho qun i M , qun o Nht Bn
bng tr nn mt tin n chin lc v cng qu gi i vi
Washington. Chnh v vy, chnh ph M phi xem xt li ton
b nhng chnh sch ca mnh i vi nc ny. Thot u, M
tng d kin cng cc nc ng minh cm chn Nht mt mc
pht trin trung bnh v ha bnh. Nhng, k t nm 1950,
chng cn ai nhc n chuyn bi thng cho cc quc gia nn nhn
ca cuc chin Thi Bnh Dng na. Chng nhng th, Hoa K
cn quyt nh bm nc Nht ln bin nc ny thnh thnh
tr ca th gii t do ngay st Trung Quc v Lin X.

lm iu , cn phi tip sc cho Nht mnh v m bo

c vai tr l chn ca phng Ty trong khu vc ny ca th
gii. i vi Nht Bn, vic lin minh vi Hoa K l mt vn hi
ln pht trin. N m bo cho Nht s che ch qun s ca
mt cng quc mnh nht th gii, ng thi cng cho php Nht
vi ti nhng k thut tinh vi nht v vn ti mt th trng rng
ln v giu mnh nht ca thi i. c s tr gip ca Hoa K,
ch ngha t bn Nht Bn nhanh chng hi sinh v m bo cho
nc Nht mt mc tng trng kinh t cao nht th gii. Nn tng
ca k cng y l mt chnh sch cng nghip cht ch ca chnh
ph Nht Bn, t u tin cho vic pht trin cng nghip nng,
than v nng lng in. K t ngy y, nc Nht dt khot
tp trung mi n lc vo cht lng sn phm. Trong cc x nghip
ln, ngi Nht bt u tp trung s ch v cc vng trn
cht lng u tin. Bt u t , cc sn phm hng v xut
khu ca Nht Bn u c th xem l ng ngha vi cht lng.

Ngy nay, mi vic c sng t: cuc chin tranh Triu Tin

gip cho nn cng nghip Nht Bn c c mt s t ph
khng l. Cng vi cuc chin tranh Vit Nam t lu sau , n
to nn mt trong nhng yu t cha kha cho vic phc hng nn
kinh t Nht Bn. Cc xng Nht Bn x v sn xut hng
lot nhng vt dng do Hoa K t hng. Trc ht l cc xe ti,
cc linh kin ri, cc my cng c, hng dt v than . Trong cc
lnh vc ny, cng nghip Nht Bn nhanh chng t li mc sn
xut trc chin tranh. Sau , vi s cho php ca ng minh,
Nht bt u sn xut cc v kh hng lot phc v cho qun
i Hoa K.

1955 1965: php l Nht Bn

Nm 1955, nc Nht li c dp t im thm cht t chn

dung ca mnh trn sn khu quc t vi vic gia nhp FM I (Qu
tin t quc t) v GATT (Hip nh chung v mu dch v quan
thu). Ngy nh du s m u ca Php l kinh t Nht
Bn. M i nm sau chin tranh, nc Nht lp li c mc
thu nhp bnh qun u ngi ca thi k trc chin tranh (1934
1936). Bt u t nm 1955, Nht Bn khng ngng l v ch
tuyt i v ch s tng trng ca GNP (Tng sn lng quc gia).
GNP o lng mc sn xut ca mt quc gia bng hng ha v
dch v cng nh mc li nhun ca nh nc, cng cc tch sn
hoc nhn lc ca n nc ngoi. Vi s khng nh ng gm
ny, nc Nht dnh ly cho mnh hnh nh ca mt con s t.
Ch s tng trng t mc bnh qun l 9,9% trong sut thp
nin 1955-1965: mt k lc trong th gii v cng nghip ha ! Cho
ti nm 1958, nhng ngi nghin cu v hin tng Nht Bn
lin kt s tng trng ny vi nhng kt qu ca cng cuc ti
thit li sau nhng tn ph nng n ca chin tranh. Nhiu ngi
ngh rng s tng trng ny s chm li trong cc nm k tip.
Nhng iu khng din ra. Ngc li, ch s tng trng vn
tip tc ct cnh. Di s dn dt ca B trng Ti chnh Ikeda
Hayato, ngi sau ny tr thnh th tng Nht trong nhng nm
1960-1964, nc Nht thc hin c thnh tch thu nhp quc
gia tng gn gp i trong vng su nm t 1959 n 1964.
chnh l mc tiu do chnh ph Kishi t ra vo nm 1959 v c
cng b vo thng 12 nm 1960. Nhng chng trnh Shotoku
baiz keikaku ny d kin thi hn 10 nm t mc tiu,
trong khi trn thc t Nht Bn ch b ra c su nm.
------

Ch s tng trng ca GNP cc nc

cng nghip ha

1950- 1955-
Tn nc 1960-65
55 60

Nht 12,1 9,7 9,6

Hoa K 4,3 2,2 4,5

CHLB
9,3 6,3 4,8
c

Php 4,3 4,6 5,1

Anh 2,7 2,8 3,3

Canada 4,7 3,3 5,5

 6,0 5,5 5,1

OCDE 5,2 3,5 4,9

* Ngun: Thng k ca OCDE

Nhng thnh qu ca Nht Bn Tht l k diu: thu nhp quc

gia u ngi tng t 162 la trong nm 1952 ln n 694 la
trong nm 1965 vi GNP t 17 t la ln n 84 t la ! Ngay
t nm 1965, Nht bn vt xa cc nc lng ging chu ca
mnh. GNP/u ngi ca Nht Bn t mc xp x bng mt
na ca Anh, Ty c, Php v bng khong ca Hoa K. GNP
ca Nht Bn bt u b xa v Canada. Nht Bn vn ln
chim v tr th nm v GNP trong s cc quc gia khng cng sn,
ng sau Hoa K, CHLB c, Anh v Php. Nm 1965, Nht
Bn nghim nhin gia nhp cu lc b cc siu cng.

S tng trng k l ny xut pht t mc tng sn xut cng

nghip gn nh theo cp s nhn, c bit l cc hng thnh phm.
Ch s sn xut ca cng nghip ch to tng t 46 (nm 1955)
ln 100 (nm 1960) v 171 (nm 1965). Cng nghip nng, cng
nghip my mc v nht l cng nghip ha cht u pht trin rt
nhanh. Nm 1963, Nht Bn ui kp cc nc OCDE (T chc
hp tc v pht trin kinh t).
GNP v thu nhp u ngi ca cc quc gia
cng nghip ln, 1965

Tn GNP GNP/u Dn s
nc (t la) ngi ( la) (triu ngi)

Hoa
676,3 3475 194,6
K

CHLB
112,1 1900 59,0
c

Anh 98,6 1806 54,6

Php 94,1 1924 48,9

Nht 84,6 863 98,3

56,8 1101 51,6

Canada 48,3 2464 19,6

 Kt qu ca s ct cnh cng nghip ny l s tng trng
ngon mc v trao i mu dch vi th gii bn ngoi. Nc Nht
bt u xut khu nhiu hn l nhp khu. iu ny v cng
quan trng v n cho php Nht Bn thu ht cc ngun ngoi t
p ng nhng cuc u t chun b cho nhng chin cng ngy
nay. T nm 1955 n 1965, trao i mu dch tng ln hn bn
ln, t 2,01 ln 8,45 t la. Ch s tng trng hng nm t 15%
gp i mc bnh qun ca th gii. Trong giai on ny, cc cng
quc thng mi nh n , b loi khi cuc cnh tranh. Trong
10 nm , phn ca Nht Bn trong xut khu quc t hy cn
kh khim tn, tuy vy n cng tng t 2,2 n 4,6%.

Mc xut khu ca cc cng quc thng

mi (t la)

Tn nc 1955 1964 1955-1965

Hoa K 15,38 27,00 1,76

CHLB c 6,14 17,89 2,91

Anh 8,47 13,72 1,62

Php 4,85 10,06 2,07

 Nht 2,61 8,45 4,02

Canada 4,42 8,11 1,83

1,86 7,19 3,87

n 1,28 1,68 1,31

* Ngun: OCDE

V mt quc ni hnh nh tiu biu cho s ct cnh kinh t ca

Nht Bn khu vc nng, lm, ng, nghip nhanh chng mt i
tm quan trng so vi cc khu vc cng nghip v dch v. M t
khc, cuc ci cch nng nghip cng cho php mt lng ln
hn cc nh nng v nng dn tr thnh in ch. T l s hu
rung t tng t 36,5% trc ci cch n 57,1% vo nm
1947. V mt cng nghip, nhiu d n ln cng h hi tip sc
cho nhu cu bc thit nhm hi t tt c cc iu kin cho mt cuc
t ph kinh t v tin khong hu.

S hinkansen: tu siu tc nhanh nht th gii

Trong s cc d n ln, phi k n cng trnh xy dng

Shinkansen, tuyn ng st mi k t nm 1958. l tuyn
tu ha nhanh nht th gii ni lin Tokyo v Osaka dc theo
ng tu c Tokaido. D n ny c hon tt vo nm 1964, 20
nm trc khi Php c tu siu tc TVG. Nc Nht c th t
ho ph trng trc th gii mt k cng k thut cha tng
thy trc : mt chic tu in chy trn mt khong ng 500
km vi vn tc trung bnh l 200 km/gi. Cc k quy c v ng
gi, c 15 pht n li xut hin mt ln vo gi cao im. Khch i
tu hn s nh mi ci cm gic ang ri Tokyo vi vn tc hn 160
km/gi trong mt bu khng kh im lng tuyt i, khng h c cht
rung chuyn v ngay gia khung cnh nhng ngi nh chc tri.
Cha mt nc no trn th gii, k c Hoa K, tng vi c ti
mt k tch nh vy. Nc Nht chng minh c ti nng kit
xut ca dn tc mnh. N chng t mt nng lc i mi hon
ton bt ng i vi mt t nc, m ch mi 20 nm trc y,
cn l mt bnh a y tuyt vng. Ngoi ra, cn phi k n mt
thnh tch in hnh khc chu : khai trng xa l Nagoya-Kobe
vo nm 1964.

M arcel le Dorze hi tng li nhng nm khi phc ny:

Ti n Tokyo ngay gia lc cuc chin tranh Triu Tin ang

si sc. Cc phn xng ca Nht Bn ang chy ht cng sut
sn xut v kh cho mt trn Triu Tin. V k n l xy ra chin
tranh Vit Nam. Nhng iu ny ngi ta rt t ni n, nhng
chng ng mt vai tr quyt nh trong vic hi phc kinh t
ca Nht Bn. Trc ht l Triu Tin, ri sau l Vit Nam: phi
ni l cc k quan trng ! Sau na, hai d n c hon tt vc
dy nc Nht. Ri n ng tu Shinkansen. Tng th cc cng
vic ln ny tr thnh mt lc y khng th ng c cho nn
cng nghip t nc. t lu sau , ngi ta tuyn b t chc th
vn hi Olympic Tokyo. Nc Nht cn phi chun b cho th
vn hi mt cch thch ng. Cn phi xy dng nhng con ng
ln. Sau , khng ch l cc h bi Olympic m l c cc khch
sn, cc phng tin chuyn ch. Cc nc Nht dn sc vo
. Trong k c ti hy cn gi li n tng c mt dn tc ang
bt tay vo cng vic. V th l trong qun Veno, ni ti sng,
mc ln mt ng xe in. Sau , ngi ta quyt nh xy dng
mt ng xe in ngm di qun Hibiya. M t ng hm khng
l c khi cng. ng thi, hi ng thnh ph cng quyt nh
xy dng mt xa l treo ngay gia Tokyo gim bt vic lu
thng di t. Ngi Nht tin hnh hai d n ny m khng
h gy ch tc giao thng trn ng ph v thm ch cng chng
phi dng cc xe in li. Sut qu trnh th cng, ch mt na
ng l b ng li khng cho lu thng.

Nhng nm u ca thp nin 60 y tht l y n tng. l

thi k ca M inole, th trng thuc ng X hi ca Tokyo.
Tokyo, nhng iu k diu nh th tht khng c gii hn. Tt c
nc Nht u bt tay vo lao ng. Rt nhanh, cc tu in
bin mt v cng vi n l c mt thi i. Vi nhng chic xe hi
v nhng phn xng u tin, Tokyo bt u bit n tnh
trng nhim. Nhng chic xe ba bnh pht ra nhng ting ku qu
qui. Ging nh nhng con cu, chng chm sang phi ri chm
sang tri trn mt ng. S nhim cng c mt ngha nht nh
vi nhng lung khi thot ra t cc nh my. Nhng ta ch nn
lm ln. Nu Nht ngi ta mang khu trang ra ng th l v
n c nhiu cng hiu; ngy nay, ngi Nht vn s dng n mi
khi b cm. Vi n, khng kh lnh s tr nn m li v khng xc
thng vo kh qun.
 Robert Guillain vn gi mt k nim rt sng ng v nhng
nm thng cha chan sinh kh mi y, khi Nht Bn ly li s t
tin ca mnh.

Nm 1959, khi ri Trung Quc quay tr li Nht Bn, trong

nht k ca ti ghi chnh xc nhng t sau H ngng cao
u. Ngay sau chin tranh, ngi Nht thng ci khom lng v
h thp u do s hi v h thn. Cc l c Nht bin mt trong
mt thi gian rt lu. Chng ch mi xut hin li t nhng nm 70.
Vic ti thit nc Nht c thc hin nh ngi M . Ngi M
lm rt nhiu vc dy nc Nht. C th l trong cc lnh vc
ti chnh, chuyn giao tri thc, cung ng hng ha, gio dc (do cc
gio s v gio vin Hoa K ging dy). Rt nhiu ngi Nht
n Hoa K t rt sm c o to.

Nhng phi ni l ngay nc Nht cng c mt kht vng

lao ng v ti thit t nc. Ngi Nht d nh s ui kp chu
u v Hoa K trong vng 10 nm. K hoch ha nn kinh t
c trin khai tt. Ngi Nht mun xy dng mt nn dn ch
v cng nhau chia s thc v s bc thit ca mt ch dn
ch. H cng tri qua hng v ca t do, th hin qua mt cn
bt pht mnh m ca tnh yu. Cc c, cc cu bt u cp k
nhau ra ng v thng tr v nh mun hn. l mt iu
cha tng thy trc kia. Nhng, trong x nghip, ai ny u hiu
r rng cn phi n lc rt ln vt kh.

Ti khng c thy nc Nht trong ngy th vn hi

Olympic nm 1964, nhng ti c dp quan st n ngay trc
thi im ny. l giai on chun b cho th vn hi. Phi ni
l c mt quang cnh ngon mc v l th: cc con ng siu tc
trong thnh ph hnh nh mc ln t ci h khng. Cng vic
ny cha bao gi c tuyn b v thm ch cng chng c bn
n Quc hi. Tht khng th no tin ni mt mnh khi thy
nhng con ng bng b tng l lng trn u v bay trn thnh
ph. n nay, ngi ta vn cha bit r lm nhng con ng y
mun ni ln iu g v cng cha ai tng nghe ni v iu ny. Cc
con ng nh cng c gii ta thay th bng nhng i l
rng ln. l c mt cng trnh kh c th tin ni. N khin ta
ngh n nhng cuc t kch cu cc pho i bay Hoa K trn
thnh ph khi chng san bng mt lc nhiu qun huyn m cc
tuyn la. m rng giao thng Tokyo, ngi ta cng ph i
nhng con ng c. Trc y, n Shinjuku trung tm
thng mi ln ca th ta phi i theo mt con ng di bt
tn vi chiu rng ch cho hai chic xe hi. Ha hon lm, mt
chic th ba mi c th lun ln c nu tht kho iu khin tay
li. Th m, t nhin ta thy nhng ngi nh xung nhng
ch cho nhng con ng hai chiu m mi chiu c n su tuyn
xe hi ! Dn chng hai bn ng ri khi nh mnh v khng
ai bit r lm h c nh c u. Ngi ta ni rng nhng
ngi u tin ri i c nh c ti cc ngi nh cao ro v
tin nghi hn. Cng lc , ng tu in ngm Tokyo cng c
xy dng. N l c mt cnh tng bng hong. Ti cn nh mt
m n, khong gia m, trong mt qun m ti khng bit l qun
no, ti thy c mt on qun rm r ht nh trong cuc tin
cng b binh Php vo chin dch nm 1918. on qun y ba
ra dc sut hai cy s ng trong thnh ph. H i n na m
v ch cho n khi chic tc xi cui cng i qua. ng na m, h
nhc ln cc tm bng g hoc kim loi m ban ngy dng cho xe
qua li. V th l h bt tay vo lao ng ct lc: hng on kin
ngi hi h o cc ng hm ! Phi ni rng l c mt o
qun ang lm chin. n nm gi sng, mt ting ci ni ln. H
ng tt c li v cuc sng li bt u.

Mt siu cng mi ra i nhng th gii cn cha

bit n

Nc Nht t khng nh mnh trong cuc chy ua pht

trin. Nhng, nhng ngi am hiu v Nht Bn ch hoi cng v
ch khi lm rm beng v s xut hin ca mt siu cng mi. Bi
v th gii Ty phng, tha mn vi nhng thnh cng ca mnh
mc d cn ht sc khim tn, vn khng h tm n. Hoc c
th, h khng mun nhn thy s tht ? Nm 1967, Robert Guillain
phng vin bo Le M onde thp tng gim c Hubert
Beuve-M ry n Nht Bn theo li mi ca bo Asahi Shimbun.

Nm 1967, trong nhng ngy lu li y, ti thc s

khm ph ra rng nc Nht qua mt nc c mt cch p
xt v GNP trong sn xut gang thp v trong hng t nhng
lnh vc khc. Bn thn nc Nht cng khng ng v v tr m
mnh chim gi. H khng mun tin vo iu . Ngi Nht vn
rt bi quan v lc no cng ngh rng mnh ang tin ti mt cuc
khng hong hoc v g m ti khng th no hiu ni. Lc
y, ngi Nht ni vi ti khng bit bao nhiu ln cu ni sau:
Bi v cc ng ni nh vy nn mi ngi nh tin rng chng ti
qu tht hng mnh. Lc y, ti c ni vi i s Php ti Nht
Bn, ng Louis de Guiringaud, rng ti ang vit mt quyn sch v
Nht Bn m ti t tn l Nc Nht, cng quc th ba. ng
ta nhn ti v hi: Nc Nht, cng quc th ba ? Ny, liu
ng c ni hi qu khng y ?. R rng ng ta khng hiu r
lm v nhng g ang din ra Nht Bn.

MITI, tri tim ca s thnh cng Nht Bn

M t c quan, hn mi c quan khc, ng vai tr bn l cho s

thnh cng ca Nht Bn, l B Cng nghip v Thng mi
quc t (M ITI). Chnh b ny, ngay sau chin tranh, bt tay vo
vic t chc li ton b nn cng nghip quc gia v, trong nhng
nm k tip, kin tr eo ui mt chnh sch cng nghip hng
n vic pht trin mt s lnh vu mi nhn. Sau o tng cay
ng v chin tranh, phng chm lc ny ca ngi Nht l u
tin cho kinh t. Nhng b c tt nht ca t nc c trng
dng cho cng nghip. M t khc, nc Nht li lun gi mt thi
khim tn gn nh rt r trc cc vn quc t ln: Chnh
ph Nht Bn mun gi mt khong cch nht nh trong cc vn
ngoi giao v chnh tr. Trong khi , ti nhiu vn phng v
trung tm nghin cu ca M ITI, ngi ta cn nhc rt lu v cc
c may ca Nht Bn v i n kt lun rng t nc khng th
dn u trong mi lnh vc. Vn l phi chn la mt chin lc
pht trin c vch ra, t s thnh cng ca t nc v s
phn thnh tng lai trn mt vi lnh vc u tin. c th cnh
tranh c vi quc t, cc lnh vc ny s phi cn n nhng
ngun vn khng l ca nh nc. Hng lot cc t hp cng
nghip v x nghip ln s c nng , tr cp, h tr v hng
dn sao cho, khi tin qun vo cuc chinh phc th gii sc
sn xut v bn ra vi gi r hn trn cc th trng hi ngoi. C
nh vy, mi c th ginh c nhng phn th trng v mi
chin thng. Ginh c nhng phn th trng: nhng ngi lnh
o cc t hp Nht Bn cha h m n mt iu nh th. M ITI
 dnh u tin cho cc lnh vc lc du, ha du, t si nhn to,
my cng c v nht l ngnh in t v xe hi.

T , tt c u c huy ng m bo s thnh cng.

Lut hi quan nc Nht Bn cm nhp khu cc sn phm nc
ngoi cng chng loi v bo h cht ch nn cng nghip quc gia.
Nh nc, qua trung gian Ngn hng xut nhp khu v Ngn hng
pht trin Nht Bn, cp nhng khon vay vi li sut u i v
ti tr cho nhiu d n pht trin. Trong mt s trng hp, cc
hng u i cn c min cc khon thu nh ln li nhun do
xut khu. M ITI ginh c mt s h tr a dng v thng
xuyn ca chnh quyn. Th lc ca M ITI t n mc khng
mt lnh o x nghip Nht Bn no dm tranh ci v nhng li
khuyn ca n. Chnh 15.000 n 20.000 cn b ca M ITI , qua
nm thng, to nn s thnh cng ca Nht Bn. M ITI l b no
ca cuc chin tranh kinh t m, theo nhiu nh bnh lun v Nht
Bn cho rng, t nc M t tri mc khng ngng chng li
phng Ty k t sau khi bi trn. Th l trong khi Hoa K tr
thnh vng quc ca chnh sch kinh t t do, th Nht Bn tr
thnh vng quc ca chnh sch cng nghip ch huy. n mc
ngi M em cc t Hng Nht Bn (Japan Inc.), hoc
Cng ty nc danh Nht Bn ra giu ct.

V cuc sng ca x nghip, nc Nht cng dng ln y

mt m hnh c o ca mt ch ch huy v gia trng trong
cng nghip: mt s tn ty tuyt vi ca tt c nhn vin, cng
nhn v cn b i vi c quan ni mnh lm vic. Khi ng ch
t ra mc tiu sn xut th ton th nhn vin u ng tm dc
sc thc hin bng c mc tiu t ra. T chc lao ng i khi
cng mang dng dp qun s: ht ca ngi x nghip trc bui lm
vic, ng phc cho mi nhn vin, gi lao ng ph tri thng
xuyn t ra bi ban gim c, hu nh khng c nhng k ngh,
sn lng hng nm bt buc, cc hot ng x hi ngoi ngh
nghip theo t nhm. Nm 1965, s gi lao ng trung bnh hng
nm ca mi ngi Nht l 2.400 gi, hn hng trm gi so vi con
s cc nc phng Ty. a s nhn vin ca cc x nghip ln
ch bit mnh c u i khi nhn nhng mc lng bng cao hn
r rt so vi mc lng cc x nghip nh v va. V li h c
mt cng vic cho trn cuc i. c tuyn dng ngay khi tt
nghip cc trng i hc hoc trung hc, nhng ngi c chn
thm nguyn gn b sut cuc i mnh vi x nghip. S thng
cp ca h c tin hnh mt cch t ng, cn c theo thm nin
lm vic.

V phn mnh, x nghip cng m bo mt mc th lao v an

ton vt cht cho mi nhn vin v gia nh ca h cho d cng vic
kinh doanh c gp trc trc g i na. Vic thi hi khng bao gi
xy ra. B li, cc nhn vin cng chp nhn dnh c cuc i lm
vic cho ngi ch ca mnh. Xin ngh thay i ch lm l mt
hnh ng phi l. Ngi b x nghip ra i b xem nh k phn bi
v anh ta rt kh tm c mt vic lm ni khc. iu ny ngi
ta cng ni nhiu, nhng vic so snh mi tht s thy r trong
mc nht nh no , n ging ngi v s o gn b vi lnh
cha ca mnh, nh lnh cha gn b cc tng qun. Lut x th
cng nh th: c s hi ha gi l wa m ngi Nht rt coi
trng, x nghip c ngha v m bo an ton v bo v i vi nhn
vin, b li, nhn vin cng c trch nhim phi trung thnh v tn
ty vi x nghip. Thm vo l nh hng ca Pht gio Nht
cng nh ti nhiu nc khc Vin ng lun khuyn bo con
ngi xa b tnh cc nhn trc quyn li tp th, to ra mt th
ch ngha bnh qun trong cc tng lp trung bnh. Nhn chung,
nhn cng Nht rt ngoan ngon, sing nng, sn sng x thaank,
khng h c nhng xung t dai dng gia cc nhm x hi khc
nhau nh thng din ra phng Ty.

Php l Nht Bn trong giai on 1955-1965 cn c th gii

thch bi cc yu t khc na. Cn phi k n vic mt i nhng
thuc a c ca Nht vn l mt gnh nng cho nn kinh t quc
gia. Vic gim t ngt cc chi ph qun s cng cho php to ra
nhng khon tit kim quan trng cho ngn sch quc gia. Nhng
iu cn quan trng hn na l ch st ca ngi Nht, mun
u t nhp khu k thut ca phng Ty. Ngay t thi i
M inh Tr, nc Nht c tham vng mun vn ln ngang bng
vi cc cng quc phng Ty. V khi chin tranh va chm dt,
cc nh lnh o Nht Bn vn tip tc khng t b mun san
bng s chm tr v k thut so vi cc nc cng nghip khc.
c bit trong giai on 1959-1964, Nht Bn dnh mt phn
u t ng k mua li cc b quyt v cng ngh mi t cc
quc gia cng nghip p dng v sn xut cng nghip ca nc
mnh. Khng hi lng vi vic ch ng dng cc cng ngh ny cho
nhu cu quc gia, cc nh k thut v k s Nht Bn lao ng
khng mt mi trong cc phng th nghim ca h, trnh xa nhng
ci soi mi ca cuc cnh tranh, khng ngng ci tin cc k
thut nhp v.

M t yu t ni bt khc dn n hin tng ct cnh kinh t ca

Nht Bn l mt nng sut cao i km vi mc tiu th ni a
thp. Khng c mi tng quan thn b ny, c l khng bao gi
nc Nht c th tch t c by nhiu ca ci to nn s hng
mnh ngy hm nay. Trong cc nm cao im, cc ngnh cng
nghip Nht Bn c nng sut tng nhanh chng v n nh
trong khi mc lng ch tng mt cch ch. iu ny dn n mt
h qu kp: gim chi ph sn xut v tng mc li nhun. Thm v
hn hp n y l mt s m bc v d xn m ngi dn Nht
khng bao gi chi ci. V chnh l nhng iu kin hi t
nc Nht tch ly nhanh v ti u t cho nghin cu v pht
trin. Vng trn khp li: nhng ci tin v pht minh tun ra
nh thc, cc sn phm tr nn tt hn v r hn, mc xut khu
tng cao, v ginh c nhng khu vc th trng mi.

Nng xut v xut khu trong cng nghip

ch to

(Mc tng trng bnh qun hng nm cho

giai on 1958-1965)

Sn Nng Xut
Tn nc
xut xut khu

Nht 15,1 9,4 17,8

8,9 7,3 16,7

CHLB
 c 7,1 5,8 9,3

Hoa K 7,6 4,0 6,2

Anh 4,3 3,9 3,8

* Ngun: C quan k hoch ha kinh t

Nht Bn

Vy th sao ? Phi chng tnh hnh Nht Bn nm 1965 l tuyt

i xn ln ? Tt nhin l khng. Nm 1960, nc Nht tri qua
mt cn no lon x hi. Phong tro phn khng bng n chng li
vic tip tc hip c ha bnh vi Hoa K c a ra trc
Quc hi vo thng 4 nm 1960. Nhng ngi theo ng X hi,
ng Cng sn, Hi sinh vin quc gia (Zengakuren) cc lc
phn i vic duy tr hip c. Cc cuc biu tnh n ra v lan rng
khp nc vo ngy 26 thng 5. n u thng 6, cc cuc biu
tnh y chuyn thnh mt cuc bo lon. Kt qu hng trm
ngi b thng v mt ngi cht. Chuyn ving thm Nht Bn
ca tng thng Hoa K Eisenhower b hy b. Th tng
Nobusuke Kishi phi t chc v Hayato Ikeda ln thay th. Cc
nhm cc t v cc hu trm ln ton nc Nht ci bng ti
ca s khng b. Nhng, nhn chung, Nht Bn thot khi s
hn lon v tip tc si nhng bc di trn con ng pht trin.
Ngi khng l thiu thiu ng tnh gic. chng minh, chng ta
hy xem cc ch s sn xut cng nghip ca Nht Bn. Nu ch s
ny l 100 vo nm 1934 ri tt xung 55 vo nm 1948 th nm
1950 n li leo ln n 84, ri ln tip 181 vo nm 1955 v nm
1960 t mc 410. cng l nm mc tng trng ca Nht Bn
ln n con s 13,2%. Vo nm ny, hu ht cc t hp cng
nghip m tng M ac Arthur gii tn u quay tr li (nh
M itsubishi, M itsui). Nc Nht vn ln trong cnh tranh quc
t v bc nhng bc di v pha trc. Nhng cc i th
Ty phng vn khng h bit, hoc ng hn, cc nh lnh o
ca phng Ty khng khng khng mun nhn thy iu .
*

III. Cuc ti chinh phc (1965 1980)

C rt nhiu iu tng chng nh khng th thc hin khi no

ta cn cha th bt tay vo lm

Andr Gide,

Nu ht ging khng cht i.

Cha y 20 nm, nc Nht thnh cng trong vic hn gn

cc vt thng v dng ln nhng c s cho mt nn cng nghip
hin i. Chp nhn thiu thn, hy sinh mt cch qu cm trong khi
phng Ty ang mi mit vui chi v thng ngon nhng k
ngh tn km, th dn tc Nht Bn mit mi v t nguyn thc
hin mt n lc phi thng. M t thc tp th cao, mt tn ti trt
t nghim ngt, t c nhng xung t x hi, mt k lut st v mt
tinh thn lao ng qun mnh tt c nhng iu y a nc
Nht ln ngang hng cc siu cng trong th gii cng nghip.
t nc Nht bt u gt hi nhng thnh qu u tin. Gi y,
nc Nht kh mnh tin cng vo cuc chinh phc cc th
trng quc t.

Sau nhng thng li u tin, nc Nht ch cn mi vic l bt

tay thc s vo vic. Nht Bn thc hin cng vic mt cch
sinh ng. Nhng nm tip theo l nhng nm bng n lin tc ca
nn kinh t. Khng ai c th chi ci s tng trng kinh t nhanh
chng y, tr nawm1974, nm xy ra cuc khng hong du la u
tin. S t ph ny tht ng kinh ngc nu nh ngi ta bit rng
Nht Bn hu nh khng c nhng ti nguyn thin nhin v ngun
nng lng. Nht Bn nhp khu hn 95% lng du ha, g v
khong sn. Th ti nguyn duy nht thc s ca nc Nht l lao
ng. Ch nh vo s to bo v ch st ca mt vi ng ch
ln, nc Nht giu ln nhanh chng vi hng lot nhng ngnh
cng nghip khng l. Thnh tch ca h vang di n mc, ngy
nay, ngay c nhng k c b c bt phng Ty cng bit n tn
tui ca h: M itsubishi, M atsushita, Sony, Hitachi, Toyota,
Nissan, JVC, NEC, Sumimoto, Fuji v nhiu ngi khc

C l cng cn nu vi con s nh gi sc mnh ca Nht

Bn: t nm 1960 n 1970, sn xut thp vt t 22 triu tn ln
93 triu tn, nhp khu du th tng vt t 33 triu tn ln 205
triu tn. Trong giai on ny, trc nhu cu bc thit trn th gii
i hi phi c nhng tu du khng l nht l t sau cuc khng
hong knh o Suez vo nm 1956, ngnh ng tu ca Nht Bn
thc hin c nhng php l: t nhng chic tu du vi khi
lng trng ti 1,76 triu tn ca nm 1960, ch to thnh cng
nhng chic tu vi khi lng trng ti ln n 12,65 triu tn vo
nm 1970. Vic sn xut hng in t, nghe nhn v in gia dng
cng lm mt cuc bt ph ngon mc. Nu nh nm 1960,
Nht Bn sn xut 3,6 triu my v tuyn truyn hnh mu th nm
1970, con s tng ln n 13,8 triu. Xe hi Nht Bn vn
khng h tn ti hi trc chin tranh cng thc hin mt bc
nhy phi thng vi hn ba triu chic sn xut nm 1970 v hn
su triu chic sn xut nm 1980 so vi 165.000 chic vo nm
1960. Nm 1970 cha n 400.000 xe hi Nht Bn c xut
khu. Nm 1980, con s ny l bn triu chic ! Trong nhng
nm u hu chin, Nht Bn cn cn n cc b quyt (know-how)
ca phng Ty. Phn ln xe hi Nht Bn c sn xut di
nhn hiu nc ngoi. Nhng t nay, Nht Bn khng cn cn n
n na.

H s bin i trong cc ch s sn xut

chnh

1960 1970

Sn xut cng nghip 100 373

Sn xut gang thp 100 410

Sn xut ha cht 100 424

Sn xut my mc (bao gm
100 579
c xe hi)
 Sn xut hng dt 100 226

nc ngoi, cc sn phm ca Nht Bn chinh phc ht th

trng ny n th trng khc. Nc Nht nhanh chng tr thnh
nc dn u th gii trong mt s lnh vc nh ng tu, my
nh, v tuyn truyn hnh, t si nhn to v xe hi. Xut khu ca
Nht Bn nhy vt ln pha trc. T ch s 43,9 vo nm 1960
ri 100 vo nm 1965, n vt qua 200,8 vo nm 1970. Nhp
khu cng tng vi ch s bin ng t 56,6 vo nm 1960 ri leo
n 100 vo nm 1965 v 224 vo nm 1970. c bit, lnh vc
xut khu hng ha cht t nhng k lc vi ch s t 29 vo
nm 1960, ln n 100 vo nm 1965 v 280 vo nm 1970. Lnh
vc sn xut my mc (bao gm xe hi) cng c nhng ch s tng
ng l 26, 100 v 263. Hng xut khu ca Nht Bn thm nhp
vo tt c cc th trng. Nm 1970, Hoa K chim khong hn
30% th trng xut khu ca Nht Bn, Ty u: 15% v ng
Nam : 15%.

Nm 1960, GNP ca Nht Bn ch mi chim 2,9% GNP ton

th gii vi 43 t la (215 t franc). Con s ny tng ln 6,2%
vo nm 1970 vi 200 t la, 8,6% vo nm 1973 vi 411 t
la, 8,4% vo nm 1976 vi 574 t la (2870 t franc). Cuc
khng hong du ha tc ng n nc Nht. Nm 1978 con s
ny li tng ln n 9,5% vi 836 t la (4180 t franc). Trong
vng 18 nm, Nht Bn nhn GNP ca mnh ln hn 19 ln !
Gii thch kt qu ny nh th no ?
 Nhng cng thc ca mt s thnh cng v tin khong
hu

Trc ht, l nh li tc v nng sut tng mt cch n nh

trong cng nghip. Xt theo GNP thc t th nng sut ca Nht
Bn tng trung bnh 9% trong thi k 1964-1973. Trong lc ,
con s ny Hoa K l 1,9%, Anh: 3,2%, CHLB c: 4,7%. T
nm 1976 n nm 1979, s gia tng ny c h thp nhng vn gi
n nh mc 4% trong khi cc nc cng nghip khc, con s ny
tt xung cn rt thp.

Din bin ca nng sut so vi GNP (T l:

GNP thc t/s lao ng)

1964-1973 1976-1979

Nht Bn 9,0 3,9

Hoa K 1,9 0,7

CHLB c 4,7 3,0

Anh 3,2 1,4

Ngun: OCDE
 Chnh ph v cc ngnh cng nghip hng u ca Nht Bn
u t hin i ha trang thit b vi mt nhp cha tng c
trn th gii. Trong khi cc ng ch Hoa K t cho php mnh
nhng mc lng kch x v cc c ng b ti nhng phn chia
hu h, th Nht Bn li nhun bao gi cng c a vo ti u
t. Hn na, trong khi dn M vui v vi cuc sng hng th, th
ngi Nht li rt ch th vi mt cuc sng cn kim. T l dnh
dm ca cc gia nh Nht chim n 20% tng thu nhp. chnh
l cc khon vn m cc ngn hng Nht Bn a ra cho vay theo
nhng u tin ca chnh ph, nhm to ra nhng khon ti u t
mi c hiu qu. Ngi Nht th tit kim, cn nc Nht th u
t cho s phn vinh v cho s tiu th trong tng lai !

T l u t cho cng nghip / GNP

Nht Hoa CHLB

Anh
Bn K c

1960-
18,5 9,4 14,2 8,2
65

1966-
19,4 10,4 13,0 8,3
70
 1971- 16,0 10,1 12,1 8,0
78

Ngun: C quan k hoch ha kinh t Nht

Bn

Cch gii thch th hai cho s tng trng lin tc ca nn kinh

t Nht Bn l nhng tin b v cng ngh. Nhng khon u t
khng l l iu kin t c v cho kh nng cnh tranh ca sn
phm Nht trn th trng th gii. Chng cho php to ra hng
lot nhng x nghip mi, c tinh thn tin cng, lun mun khng
nh, v ho hc mun c st trong cuc cnh tranh quc t. M t x
nghip tr bao gi cng d tip nhn cng ngh mi hn l mt x
nghip gi ci. Nhng ngi my u tin ra i Hoa K vo
nm 1960. Chng ch xut hin Nht Bn mi by nm sau .
Nhng s chm tr ny nhanh chng c lp y trong nhng
nm 70. Ngy nay, s lng ngi my Nht Bn nhiu hn
s lng ngi my ca tt c cc nc trn th gii gp li. Cui
nm 1990, Nht c 250.000 ngi my cng nghip, chim 60%
th trng th gii, so vi con s khong chng 37.000 ngi my
ca Hoa K vo cui nm 1989. Theo d kin, s c khong
[6]
900.000 ngi my ra i Nht Bn t nay n nm 2.000.

Vic trang b ngi my v t ng ha gn nh ton b cc dy

chuyn lp rp trong cc phn xng xe hi ca Nht bt u t
nhng nm 70, sau nhiu nm chm tr so vi mt s phn xng
ca phng Ty. Nhng cng bt u t , xu hng ny b
o ngc. Nht Bn dn u. Ai c th ph nhn rng, im
khi hnh, cc c may u bng nhau cho mi quc gia ? l vn
chn la.

Cch gii thch th ba v l cch gii thch ch yu cho nhng k

tch ca Nht Bn l k thut qun l. Hoa K v chu u, cc
ng ch v gim c x nghip ch nhm n mt mc ch duy
nht: lm giu. Cn nhng ng nhip Nht Bn ca h th khng,
hoc ni chnh xc hn, vic gom tin vo ti khng phi l mt
mc ch t thn. T bn b ny ca Thi Bnh Dng l mt cuc
tm kim ro rit cc ngun li ngn hn v phn phi li cc li
tc. b bn kia, li l mt chin lc pht trin di hn nhm
kin tr chim lnh cc th trng. phng Ty l s ho hc cc
ngun li, bt chp s thit hi ca ngi lm cng. Nht Bn l
cc li nhun c ti u t v s hi ha trong x nghip. chu
u v Hoa K, quyn quyt nh thuc v gim c. Nht Bn,
quyn quyt nh thuc v tp th. l s nht tr (ringi), mt
gi tr quan trng ca ngi Nht. i khi ringi cng cn tr vic ra
quyt nh v tt c cn b v nhn vin c lin quan u c hi
kin. Nhng mt khi quyt nh c thng qua, n s c
p dng lp tc cho n khi no hon tt. V tt c nhng ai k vo
quyt nh u cm thy trch nhim ca mnh.

M t cch gii thch na cho s bng n ca Nht Bn l vai tr

trung tm ca chnh sch cng nghip ca chnh ph. Chnh sch
cng nghip m chu u qun i hiu lc l xng sng cho
vic kin thit li nc Nht
 Cch gii thch cui cng, c l t r rng hn nhng cng khng
km quan trng, thm ch c th xem l ch yu: vic cnh tranh
gia cc cng ty t nhn ca Nht Bn. chnh l mt thc t m
nc ngoi thng khng bit n nhng li ng vai tr v cng
hin thc v quyt nh trong cuc chy ua pht trin ngay
chnh bn trong t nc M t tri mc. Cc nh kinh doanh v cc
chnh khch ca M v chu u hn c v vn l do phin trch
mt bn hng m cc phng php thng mi b quy kt l bt
chnh. Vic M ITI chi phi c hng lot cc t hp cng
nghip hng u ca Nht Bn l iu khng th chi ci, cho d
i khi n c bt chp nhng lut l s ng nht ca GATT. ng
th thi. Bi l B ny h tr chng vi nhng khon tr cp,
nhng khon vay vi li sut khuyn khch, nhng s gip v
hnh chnh, nhng c vn v qun l v.v v bo h cho th
trng Nht Bn bng cch ban hnh nhng qui nh nghim ngt
v hi quan hn ch s cnh tranh ca nc ngoi. Nhng cng
cn mt iu na m ngi ta thng sm qun, l mt khi cc t
hp ny c t vng chc trn ng ray ca cuc cnh tranh
quc t, th chng s ht nh nhng con ch sn c xua ra
git ly con mi ln nht. V, trong cuc u , cuc cnh tranh
m cc cng ty hng u ca Nht Bn tung ra khng mt mi, bao
gi cng khc lit, d di, khng khoan nhng v khng thng
tic. Cnh tranh tr thnh mt ng lc kch thch khu vc t nhn
ca Nht Bn theo ui nhng n lc nghin cu, pht trin v i
mi cng ngh nhm tm kim lin tc cc mt hng mi, thch ng
hn na vi nhu cu ca ngi tiu th v vi mt gi r hn ca
cc hng khc.

phng Ty, i khi s c quyn git cht s i mi.

Nht Bn, s cnh tranh ni b lun nui dng s i mi.
 B quyt ca Nht Bn: bit thch nghi

Tuy nhin, cn mt yu t khc na m ngi ta thng b

qun, nhng li l nn tng cho s bnh trng kinh t ca Nht
Bn: l kh nng thch nghi vi nhng tnh hung mi. T 45
nm nay, bao ln gp khng hong hoc cng thng th cng by
nhiu ln x hi Nht Bn li chng t mt kh nng phi thng
vt qua chng ng ri ro bng cch thch ng vi tnh th.
Khng nhng th, mi ln thot ra, Nht Bn li cng mnh hn
qua th thch, khi m a s cc i th cnh tranh ca n chao o,
vp vp hoc gc ng.

Cui nm 1973, Nht Bn b mt n tri ging trc cuc

khng hong du ha ln th nht. Cc nc sn xut du ha
Rp quyt nh nng gi du ln gp bn ln. Quyt nh
khng th khng gy mt c sc nghim trng cho nn kinh t
ca Nht Bn vn l thuc ln vo ngun cung cp nng lng ca
nc ngoi. Du ha chim n 2/3 nhu cu nng lng ca Nht
Bn. Nm 1978, lng du nhp khu bnh qun 35,2% tng s cc
ngun cung cp nng lng cho cc nc trong OCDE. Ti Nht
Bn, t l ny l 73,4%. Cuc khng hong du ha lp tc dn
n tnh trng lm pht Nht Bn. Nm 1974, gi bn l cc mt
hng tng n 31%. Ln u tin k t sau chin tranh, ch s
tng trng GNP chng li. Ngi ta lo ngi s c suy thoi.

S l thuc v nng lng ca cc nc

cng nghip hng u nm 1980
 Mc l thuc Phn du th
v nng lng (*) trong nhp khu

Nht
84,1% 36,5%
Bn

Hoa
14,5% 25,8%
K

CHLB
54,4% 7,7%
c

Anh 2,7% 8,5%

Php 72,6% 19,5%

Canada 6,2% 10,2%

82,1% 20,5%

Ngun: OCDE, (*) c nh ngha l khi

lng nng lng nhp khu chia cho khi
lng tiu th chung v nng lng
 Nhng nc Nht thot ra khi cuc khng hong ny v li
cn mnh hn trc . Chnh ph Nht, vi M ITI hng u,
li dng cuc khng hong ti cu trc nn cng nghip mt cch
su sc v nh hng nhng mc tiu u tin hng u mi. Nht
Bn quyt nh nhng vic sn xut hng ha i hi cng ngh
thp v gi tr thng d cao cho cc nc cng nghip khc v cho
cc khu vc chu ang pht trin nhanh nh i Loan, Nam
Triu Tin, Hng Kng v Singapour. Cng lc, h tp trung u t
vo cc ngnh in t v xe hi. Nhng ng ch hn c l cc
nh chin lc Nht Bn nhn mnh n nhiu lnh vc mi nh
ngi my, cng ngh sinh hc, nng lng ht nhn dn dng. Vi
nm sau , Nht Bn sn sng tung ra cc sn phm tiu dng
ca tng lai, trong khi cc i th ca n hy cn trong giai on
tm cch thch ng vi nhng nhu cu ca ngy hm nay.

Cng trong thi gian , Nht Bn li bt u tin hnh mt

chng trnh u t ra nc ngoi. Khi y, nc Nht hy cn
cha bit n chng trnh ny, nhng trn thc t, h bt u
mua li th gii. Ti sao vy ? Khi lng xut khu khng l ca
Nht Bn gy ra nhng va chm v mu dch vi mt s quc gia
v Tokyo ngi kh nng xy ra nhng cuc tr a hoc cc bin
php bo h thu quan. T nm 1973 n nm 1985, Nht Bn
u t 70 t la (350 t franc) ra nc ngoi. M c tiu hng u
l Hoa K. Nm 1978, u t ca Nht Bn Hoa K vt qu
3,4 t la (17 t franc) ri u 1.177 x nghip lin doanh, cng
ty hn hp hoc cc c s vi ton b vn l ca Nht Bn. Ti cc
c s ny c 10.500 ngi Nht v 261.000 ngi M lm vic.
Trong nm 1978, cc cng ty ny sn xut mt khi lng hng
ha tr gi ln n 4,8 t la (24 t franc). M t trong cc hot
ng chnh l nhp khu xe hi v cng nm y, cc cng ty y
nhp khu xe hi ca Nht Bn vi mt tr gi ln n 6 t la
(30 t franc). 113.500 ngi M tr thnh nhng ngi bn
hng, nhng i l, nhng nhn vin lo vic bn xe hi Nht Bn
trong nc mnh.

S gia tng cc trao i mu dch ca Nht

Bn (t la)

1970 1975 1980 1985

Xut khu 19,3 55,7 129,8 174

Nhp khu 18,9 57,9 140,5 118

(Bc nhy vt trong nhp khu nm 1980

c gii thch bng vic tng chi ph du do
cuc khng hong du m ln th hai)

Trn thc t, cuc khng hong du ha din ra va ng lc

Nht Bn quyt nh chuyn hng cng nghip vn rt cn thit
v cp bch. M akoto Kuroda, cu tng gim c ca M ITI v l c
vn c bit ca Japan Economic Foundation (T chc kinh t
Nht Bn) ni vi ti:

Nc Nht gp nhiu may mn. Ngay trc cuc khng

hong du ha ln th nht vo thng 9 nm 1973, Nht Bn
trong tnh trng lm pht. Nhiu ngi Nht ngh rng cn phi c
bin php cn bng li ng yn v phi c bc iu chnh v tin
t gii hn khi lng tin t v u tranh chng lm pht.
Chng ti ngh cn c kh nng tip tc con ng truyn thng
trong pht trin cng nghip nh thi gian qua, c ngha l u tin
tng sn lng thp v cng c cng nghip ng tu. Cc k hoch
ca chng ti khi y v cng to ln. Chng ti d kin sn lng
thp phi t n 50 triu tn/nm. V ri cuc khng hong du
ha xy ra. iu buc chng ti phi thch nghi vi tnh hung.
Gi c cc sn phm nng lng khng ngng leo thang. iu
y chng ti n vic thay i nh hng trong cung cp ngun
nng lng. Trc y, theo truyn thng, nng lng c cung
cp cho cc lnh vc tiu th nhiu nng lng. Song t nay, nng
lng s c s dng sn xut cc mt hng tinh vi hn, i hi
mt mc hiu bit v tay ngh cao hn. l con ng m
nc Nht dn thn vo trong nhng nm 70.

Tt c cc i th ca Nht u khng bit cch lm nh vy.

M akota Kuroda ni tip:

Trong khong 20 nm cui ny, trong nhng nm 70 v 80,

chng ti tr nn kh mnh, chc chn l do kh nng thch ng
vi tnh hung mi ca ngi Nht. Ngi nc khc hnh ng
ra sao ? Chng ti c th so snh c thi: cng thi k ny,
ngi M c trnh vic tng gi du ha bng cch dp tt vic
tng gi kh t v du ha trong nc h. H tm cch t cch ly
vi cc yu t bn ngoi ny. Cn Nht Bn, do t nc khng
c ly mt ngun nng lng no ngoi tr mt lng than t i,
chng ti khng cn cch no khc hn l phi chp nhn nhng p
lc t bn ngoi. Chng ti khng cn la chn no khc hn l
phi tm ra mt con ng mi pht trin.

Nm 1979, nc Nht li lm vo cuc khng hong du la ln

th hai vi hai ln tng vt gi du th v gia nm 1979 u nm
1980. Chi ph du ha ca Nht Bn tng n 30 t la (150
t franc) mi nm. Lm pht tng 20% hng nm. Nhng, cng
chnh t cuc khng hong ny, nc Nht li thot ra, khng
nhng khng b thit hi g ln m cn hng mnh hn trc. M t
ln na, Nht Bn bit cch thch nghi vi nhng kh khn t
mi trng bn ngoi tip tc pht trin.

Cuc trao i vi ng M akota Kuroda din ra ngay ti trung tm

Tokyo, trong vn phng rng ln ca ng thuc Japan Economic
Foundation, trn tng th 11 ca ta nh Fukoku Seimei, mt trong
nhng cng ty bo him giu nht ca Nht Bn. Giu n mc
ph trng mt cch t ho trong phng tranh ca ta nh trc tri
nh mt biu tng khng th chi ci v s sung tc ca mnh,
mt bc tranh nguyn bn ca Gustave Courbet (1819-1877) mang
tn l Ci xay gi trong bnh minh v mt bc tng bng ng ca
Antoine Bourdelle (1861-1929) vi ta S trn tri ca hoa tri,
th hin mt ngi ph n tr kha thn ang cm nhng hoa tri
trn tay. Vin chc Nht Bn cao cp ny hin vn l mt trong
nhng c vn gn gi ca chnh ph, tip tc chng minh vi ti
khng cht ngo mn no trong ging ni v iu b ca ng ta m
ch duy nht c s hnh din mt s hnh din rt chnh ng ca
mt trong nhng ngi th, hay ni ng hn l kin trc s cho
s thnh cng ca Nht Bn.

Khi cuc khng hong du ha ln th hai bng n th nn kinh

t ca nc Nht chuyn hng v bc vo hng mi ny.
Hi u nhng nm 80, c th l cc nm 1982 v 1983, chng ti
tin rng mnh ang hi phc sau hai cuc khng hong du ha.
Khi , s ngang gi ca ng yn c gi mc thp. l mt
iu khng hay, nhng ng la th li rt cao. Nh vy, Hoa K
c c mt s tng trng kinh t mnh m. S tng trng
ny ko theo nhu cu i vi hng ha Nht Bn. Chnh hin tng
ny gip nc Nht khi phc hon ton sau cc cuc khng
hong du ha. Xut khu tng vt v Nht Bn c iu kin
tch ly cc ngun vn ln. Sau , trong cc nm 1985 v 1986,
din ra s kin endaka ngha l tng gi ng yn so vi ng
la. Hin tng ny c th dn n nhng hu qu nghim trng cho
vic xut khu ca chng ti. Nhng, mt ln na, chng ti c l
li gp may. Gi du ha li bt u tt xung: t nh cao l 30
la/thng (150 franc) vo u nm 1986, gi du gim di 10
la/thng (50 franc). Tnh trung bnh, gi du gim mt na.
Trong khi tr gi ng yn tng gn gp hai ln th ng la gim
mt na. M t na ca mt na l mt phn t. Chnh v th m
chng ti thng a ra con s sau y: nm 1980, chng ti chi
13.000 t yn nhp du. S tin ny chim n 5,5% GNP ca
nm . Nm 1987 v 1988, chng ti ch phi chi ra 3.000 t yn
(108 t franc) mua du, tc l thp hn 1% GNP ca chng ti !
 l nhng khon tit kim ng k ang cn cng c nn kinh
t quc gia vo thi im m n ang vp phi mt s sa st
nghim trng trong xut khu, ln n 79.000 t yn (2.844 t
franc). y qu l nhng kh khn gip cho chng ti cng
thm mnh: cuc khng hong du ha ln th nht v th hai,
cng nh vic tng gi ng yn. Xt b ngoi th y l nhng vn
nghim trng i vi chng ti. Nhng k thc, cc vn y li
tr thnh c may cho nc Nht nh hng ng n. Ti cn
phi ni rng chng ti lm vic kh ct lc thch nghi vi
nhng tnh hung mi nh vo cc ci tin cng ngh.

chnh l mt trong cc cng thc to nn sc bt k l ca

nn kinh t Nht Bn.

Thnh tu kinh t ca Nht Bn t nm 1979

1981

Ch s tng trng Ch s gia t

thc ca GNP pht

1979 1980 1981 1979 1980

Nht
5,9 5 3 3,6 6
Bn

Hoa
 K 3,2 - 11,3 10

CHLB
4,5 1 - 4,1 5
c

-2
Anh 1,6 -2 13,4 15

OCDE 3,3 1 1 8,6 11

H qu tt yu ca s pht trin kinh t ca Nht Bn: sau mt

thi gian di t mc cm rng t nc mnh s khng bao gi tin
c xa, ngi Nht dn dn ly li s t tin. M c cm t ti
trc ngi da trng vn cn , nhng bt u m nht. Nm
1964, mt cuc thm d d lun ca NBC (Nippon Broad casting
Corporation) cho thy 65% ngi Nht c hi ngh rng
phng Ty vt trn Nht Bn v mt kinh t. Ch 17% l c
kin ngc li. Nm 1971, tnh hnh hon ton o ngc: 40%
ngi Nht cho rng Nht Bn vt trn phng Ty so vi
15% ngc li. Cn i vi ngi Ty phng, chu cn qu xa
xi v Nht Bn th cn qu nh b nn tham vng ca khu vc v
t nc ny mun ginh u th trn th gii, i vi h, vn cha
c g nguy him. Th nhng
 Hai in hnh cho s thnh cng ngo ngh ca Nht Bn

Ngi ta c th ln n Nht Bn v tt c cc tr la o trong

thng mi v tt c cc tr phn trc v ti chnh. Nhng ai cng
phi tha nhn thin ti ca Nht Bn trong lnh vc thit k v
ch to cc sn phm tiu dng hp dn v thc tin. Ph nhn iu
ny s l mt s l bch. Thi ging nh con iu vi u
xung ct t chi nhn thng vo s tht. Hn na, hng ha ca
Nht Bn ni chung u tt. t lu, chng khng cn ng ngha
vi hng dm na. Ngy nay, ta s thy l lng khi xem li mt
on trong b phim M Cng cha v cp bin, trong Bop
Hope ang nm mt ci nhn gin d ln khu sng b kt n ca
mnh v bc bi tht ln: M ade in Japan !. minh ha cch
thc m Nht Bn leo ln hng u trong s cc cng quc
cng nghip ca th gii, chng ti xin chn m t hai qu trnh: qu
trnh pht trin ca cng nghip in t v qu trnh pht trin ca
cng nghip xe hi. Tht ra, chng ti cng c th chn nhng in
hnh khc, v cc v d v thnh cng ca Nht Bn phi ni l v
s.

Ngnh ng h chng hn. Th hi nh sn xut ng h no ca

chu u l khng b tn thng trc nhng tin b vt bc ca
ngnh ng h Nht Bn ? C th khng nh rng khng ai trong
s l khng b tn thng c. S cnh tranh bt ng ca nh ch
to Nht Bn nh la Seiko, Citizen hay cc hng khc lm
rung chuyn mt cch d di s c quyn ca chu u, n mc
m cc hng ni ting, phi ph sn v khng cn khch mua.
Khng cn mt pho i no cn c dnh li cho chu u: t
ng h eo tay loi thng n ng h eo tay loi cao cp; t
ng h bo thc loi ph cp n ng h qu lc trong nh bp;
t ng h vn phng cho n cc ng h cng c chnh xc
Khp mi lnh vc ngi Nht u t du chung cuc. Ngi
Nht l nhng ngi u tin tung ra th trng vi s lng ln
cc loi ng h in t Quart vn hnh tt hn v gi r hn cc
loi ng h chy bng c truyn thng. Ngi Nht cng l ngi
u tin bn ra cc loi ng h c ghi nm, thng, trc c khi cc
hng Ty phng kp nhn ra thm ha c th ngn chn mt s
xut huyt, th cc hng Nht Bn tiu dit gn mt b phn
cnh tranh ng k nm bn ngoi bin gii ca mnh. n nm
1990, trong s 753 triu ng h sn xut ra trn th gii, ring
ng h Nht chim 325 triu chic. Ngnh ng h Thy S ch
[7]
cn 78 triu chic.

Chuyn tng t cng din ra vi xe my. Cc nh ch to

Nht Bn bt u xm nhp vo th trng ny t cui nhng
nm 60. Cuc nh cc tht l kh khn v liu lnh, bi v ngi
Nht khng h c kinh nghim ng k no trong lnh vc ny.
Nhng cc samourai bc vo cuc cnh tranh ny khng th no
ch da vo th trng hn hp ca nc mnh m sng.
khng phi tht bi mt cch thm hi, cn phi hp dn c
khch hng Ty phng v xut khu hng lot. i vi cc x
nghip ca chu u v Hoa K, bu tri khi y hy cn rt xanh,
khng mt ng my. Norton, BSA, Triumph ca Anh; Guzzi,
Ducati ca v nhiu hng khc na bn ra cc loi xe m t v
xe p gn my vi mt quy trnh thit k v mu m (Design) rt
t thay i so vi hi trc chin tranh. Cc kiu dng ngh ch
c tnh cht ph thuc v mi hng t iu hnh lnh vc thng
mi ca mnh. ng c bn th, thng trng, n li nh v to cm
xc mnh nhng khc quanh, m bo khng chy du v rung
ng: cc xe my ny l nim vui ca lp tr si ng. Khi mi
xut hin trn th trng, nhng chic xe my u tin ca cc hng
Nht Bn Honda, Suzuki, Kawasaki v Yamaha khng c g l cch
mng su sc. Nhng ngi Nht qu mang li nhng sn phm
cch tn. Bi cc xe my ca h u sch s, u c trang b bi
mt ng c mnh, u c gn b khi ng in v c nhiu chic
c m crm. Hn na, nhng chic xe ho nhong vi ting ku
nh mui y li d khi ng, ma h cng nh ma ng. Yu t
thuyt phc cui cng cho nhng ai cn do d : gi ca chng qu
r !

Thnh cng ca ngi Nht din ra tc khc v nh st nh.

Sc bn ca cc i th cnh tranh chu u cng h xung mt
cch t ngt v v phng cu vn. Vi nm sau , vn cn
nhng qui x chu u, vi b ria mp v chic o da dy, tip tc
trung thnh vi nhng chic m t khng l nhiu phn khi ca
Anh hoc . i vi h, cc xe my Nht Bn kia khng phi l
nhng m t thc th, m ch l mt th xe p my cho cc cu
cng t con nh giu. Th l, nm 1969, xut hin mt loi m t
Nht Bn mang tn l CB 750 Honda. l mt chic xe bn xi
lanh, bn th, 750 phn khi vi cng sut ln n 67 m lc. Bn
thn ti cng tng c mt chic nh vy v phi tha nhn rng
ti dnh cho n tt c lng yu mn. N rt p, thanh lch v
chy rt tt sau gn 100.000 cy s ng. K t 20 nm nay,
chic xe mang n mt pht minh tm c: thng bnh trc.
Hn na, n c th t n 170 cy s/gi mt cch d dng v an
ton. Kiu xa ny l mt biu tng cho s u vit ca Nht Bn
trong lnh vc xe my.

K t thi im y, Nht Bn l nc duy nht n nh cc nh

chun ca xe my cho cc khch hng Ty phng. V hu qu
khng ly g ng ngc nhin din ra: ln lt ni ui nhau, cc
nh ch to chu u ngoi tr hng BM W phi ng ca. Tht
ra, Hoa K cng cn hng Harley Davidson vt v bn nhng
chic xe my ca mnh cho cc ngi mua khng snh iu. Nhng,
ngoi tr hng ny v hng BM W ca c v mt vi c s khng
ng k khc, cng nghip xe my ca phng Ty ngng tn
ti. M c d vy, ngi Nht vn khng h gim bt mc xng xo.
H lun t khng nh mnh bng mt tinh thn khng ngi ngh.
Ti sao vy ? Bi v s cnh tranh di v nc Nht v gi y
n ang din ra gia nhng nh ch to ca chnh x s M t tri
mc

Chng ta cng c th nu thm trng hp ca ngnh nhip nh:

trc khi xut hin trn th trng vo nhng nm 60 cc my nh
Nikon, Asahi Pentax v M inolta, cc nh sn xut my nh ca
chu u v Hoa K tri qua nhng nm thng huy hong. Ngi
Php l v ch trong lnh vc quang hc. Ngi c bn cc kiu
my nh ni ting l bn ca mnh. Ngi M tung ra hng lot cc
my nh vi gi h. Cn by gi th sao ? Ch cn duy nht hng
Kodak l sng st. Rt nhiu hng b sp tim. Nhiu hng khc
ang chi vi do tip tc cng u trc mt s tht bi khng
th o ngc c. Trong lnh vc my thu hnh, cng nghip sn
xut phim 8mm lc hu t lu v c thay th bi cc
camscope. Ngi Nht hu nh l nhng k duy nht trn th
trng ny. H ang chun b bp cc nh cnh tranh chu u
trong lnh vc v tuyn truyn hnh. Trong lnh vc my ghi hnh
(magntoscope), cuc chi phn nh: ch c ngi Nht, ngi
Nam Triu Tin v ngi i Loan.

Cng nghip in t : ngi M b nh gc

 Nhng ta hy tm ngng bn lit k ny li. Chng ti s khng
cp tip n cc lnh vc in gia dng, lnh vc hi-fi, lnh vc
vn phng, lnh vc truyn thng ni tm li l v s cc vt
dng ca Nht Bn tr thnh qu quen thuc vi chng ta trong
cuc sng thng ngy nh cng nh ti c quan.

Cn v in t th sao ? Nht Bn cng nh nhiu nc

khc, chnh n to ra nhng tin b k thut y n tng m
ngi ta sng st bt gp trong mi lnh vc ca cng nghip nh.
Cng chnh ngnh in t, trong nhng nm ti y, s tip tc
hng o cho a s cc pht minh k thut mi nhn. Ngnh in
t ca Nht Bn l mt kit tc ca s thnh cng. S thnh cng
y c to ra trn s tn thng ca mt nc khc: Hoa
K v i vi Hoa K, iu tr thnh mt thm ha quc
gia.

Cng nghip ch to in t ca Nht Bn l mt anh hng ca

tuyt vi. l mt cuc chin tng gi tng pht gia hai i th
rt khc nhau: mt i th phng ng rt t m, nhanh nhn,
thn trng v lin tip thng im. Chin thng ca anh ta l iu
khng th tin c cho n im gt ca cuc u, v nhng bt li
ca anh ta vo u cuc u v v nhng thnh tch khim tn
ca anh ta sau thm bi 1945. i th kia, i th phng Ty,
l mt i th hng hi, sng to, nhng li vng v, qu t tin v
khng bit lng trc mc tiu ca cuc u. Anh ta tin rng
l li chi ti u v b qua nhng im d t c, cho ti mt
lc m mi s u tr nn qu mun mng.

Nc Nht b tn ph bi chin tranh v thiu thn mi kinh

nghim, xut pht chm tr trong cuc cnh tranh. Khi u,
chng ai thm ch n n. Ngi M gi mt vai tr thng tr
to ln n mc g ln Nht Bn chc chn khng th khin h phi
s hi. H gi cho mnh mt thi k c m nt khoan dung v
i khi c s khinh r.

M akoto Kikuchi, gim c trung tm nghin cu ca Sony

nh li thi k y:

Khi trung thc hi tng li nhng ngy y, ti thng thy

ny ra hnh nh so snh gia Hoa K v Nht Bn, ging nh mt
gio s ang xoa u mt cu b hc sinh thn ng ang hc cp
I hoc cp II. T mt t nc vi mt nn vn ha hon ton khc
l v b nh ng trong chin tranh, cu b y hc tp mt cch
say m v t c im cao. chnh l l do v sao cc nh
nghin cu Hoa K lun quan st chng ti vi bit bao lng.
[8]

Nhng, cng t , David t hon c gan ng u v qut

ng chng khng l Goliath. Goliath ang giy cht v nhn ra
David.

Nhng pht minh ln v vt l u c thc hin chu u.

Chnh y xut pht cc nh lut v m thanh, v in, v
in t. Nhng ng dng ca chng cui th k trc v u th
k ny l in tn, in thoi, v tuyn in thoi v v tuyn
truyn hnh. Nhng lch s cn i phi ghi nhn hu ht cc
pht minh v in t hin i t sau chin tranh th gii ln th hai
l phn cng lao ca Hoa K. Trn c s cc pht minh y din
ra cuc cch mng ln th nht, m nu khng c n, s khng c g
tr nn hin thc c: l s ra i ca transistor. c pht minh
vo nm 1948, transistor c cha mt lng t hon cht germanium,
silicium hoc mt th no c kh nng bn dn. N cng thc
hin cc chc nng ht nh bng n in t: khuch i v hng
tn hiu in t theo mt chiu nh sn. Nhng transistor li nh
hn bng n in t hng trm ln, t b nng hn, ch tiu th mt
phn nh nng lng so vi bng n v nhanh hn v cng. Th l
chic bng n in tr b tuyn n t hnh. Nhng ngi pht
mnh ra transistor v John Bardeen, Walter Brattain v william
Shockley. C ba u lm vic trong phng th nghim ca cng ty
Bell ca Hoa K.

Ngy nay, a s lp tr c l cha bao gi c thy tin thn

ca transistor. V phn mnh, ti vn nh chic my pht thanh
chy bng bng n ca ng b ti. c ch, nng rc, nng n v
s, n chim c mt chic k trong gian bp ca cc c ti Auvergne
mt ngi lng min ni nc Php. Ai nht vi tm bu
nh vng a v nm thng gia chic np bng kn, nhm trang tr
cho con qui vt v mnh vi chm chic loa phng thanh. Vi
tm bu nh khc c gn bng kim gt ln phn v bng g ca
chic my. Chic i c k ny hin vn tn ti v vn chy c.
Ti gi n nh mt vt bo tng. n khi trng thnh, bn
thn ti cng chi lp rp mt chic i bng galen. Trong nhng
nm 50 v 60, trong cc phng th nghim ca mnh, mt s nh
khoa hc Hoa K ch to thnh cng nhng chic my tnh chy
bng bng n. Nhng con khng long y rt km hiu qu v
tiu tn nng lng mt cch kinh khng

Sau khi transistor c tm ra, ai l ngi u tin mua li bng

pht mnh ? l ngi khng l tng lai: SONY ca Nht Bn.
Tuy vy, vo nm 1948, nc Nht vn cn gng dy rt kh
khn sau nhng tn ph ca chin tranh Nhng, ngay khi tin tc
v pht minh transistor c loan bo, cc k s in t ca M ITI
ch ngay n mu tin m t pht minh trn bo ch v lp tc
bt tay vo nghin cu cc kh nng ng dng n trong cng
nghip. Nhng do u h li dm m n vic san bng s chm tr
so vi Hoa K ? l mt iu dng nh hon ton khng th
c, mt iu khng tng. Nht Bn, cc phng th nghim
khi y c chiu sng rt ti, si m cng ti v ton b trang
thit b ch l vi dng c o c k may mn cn st li sau chin
tranh. Khng c cc ti liu khoa hc hng dn cc nghin cu.
Cc nh nghin cu ng li trong cc phng ng tp th dnh cho
12 hoc 15 ngi. Nhiu thng sau , cc k s Nht Bn sng gi
nht hy cn ung cng m x mt vi chic transistor v diode
m cc ng nghip Hoa K ho phng a tng. Tinh thn
ngi Nht lc y li c nng ln. Qu kh sau lng h
v h ch cn ngh n vic xy dng tng lai. Sau nhiu c gng
khng kt qu, mi n nm 1953 nhng nghin cu ca Nht Bn
v transistor mi t c nhng kt qu xng ng.

Nm 1959 l nm ca cuc cch mng ln th hai trong lnh vc

in t: s ra i ca mch tng hp. Cc tc gi ca pht minh
ny li mt ln na l ngi M : Robert Noyce ca Fairchild, v
Jack Kilby ca Texas Instrument. H thnh cng trong vic gn
ln trn mt bng mch nhiu chi tit in t, bn dn v cht dn
in tng hp trn mt m un duy nht. M ch tng hp th hin
nhng u im cn thit ca mch dn v mch in: n chon t ch
hn v ngi ta c th t nhiu chi tit hn vo mt khng gian
cho sn, ng thi vn hnh tt hn v t hao tn nng lng hn
do s lin lc gia cc chi tit ca mch l trc tip v chc chn.
M ch tng hp lm giu cho nhng ngi pht minh ra n v cc
ng dng ca n trong cng nghip qu l rt tin li: in thoi,
my thu radio cc nh, v tuyn truyn hnh, my tnh b ti
tt c u phi nh cy vo mch tng hp. Hi u nhng nm 60,
h ngn cch c v nh li cng c o su hn na gia Hoa K
vi chu u v vi Nht Bn. Cng ty IBM lng danh ca Hoa K
ch to thnh cng chic my tnh in t th h th hai.

Gn nh cng mt lc, mt pht minh khc em li vinh

quang cho hng Intel ca Hoa K: b nh in t. l mt b
nh bn trong c lu tr thng tin di dng cc tn hiu in t,
trong khi ch i ln x l tip sau. B nh u tin ny c cng
sut 1 kilobit. Ngi ta c th lu vo v ct gi trong n
1.000 thng tin. Nm 1971, cc nh nghin cu Hoa K c mt
pht hin mi trong lnh vc in t: b vi x l. l mt mch
duy nht c mang c tnh ca my vi tnh nhng li c kch thc
ch bng ng mt con tem. Nm 1973, Intel ch to thnh cng
b nh DRAM (Dynamic Random Access M emory) cng sut 4
kilobit. Nm 1975, li mt bc tin mi: t y, mt b nh duy
nht c th lu tr n 16K. T lc y, nhng cng ty duy nht
m ng ni vic ch to cc tuyt tc k thut ny l cc cng
ty Hoa K: M ostek, Intel, M otorola v Texas Instrument.

Trong lnh vc in t, ngi M c v nh bt kh chin bi.

S chm tr ca chu u tht l kinh khng. Nc Nht hu nh
khng h tn ti. Nh vy, phng Ty liu ai cn h c ch
n mt iu lut m Nht Bn cng b vo nm 1957 ? iu
lut y m ng cho cc bin php c bit nhm y mnh
vic pht trin cng nghip in t. Trn thc t, nc Nht
nhanh chng hiu c tm quan trng sng cn ca ngnh in t.
iu lut ni trn ca Nht Bn loan bo vi cc t hp cng
nghip Nht Bn rng, k t ngy y, ngnh in t l mt trong
cc lnh vc u tin ca chnh ph. Chnh ph Nht Bn quyt
nh hy sinh tt c san bng s chm tr so vi Hoa K. Vic
thc hin iu lut y r rng: M ITI, phi hp cng cc nh
cng nghip Nht Bn, chn ra cc sn phm mc tiu v nh
hng cc tuyn nghin cu. M ITI s nm tay cc nh cng nghip
v tung h vo chin trng ny. Chnh ph Nht Bn h tr
mi khon tr cp cn thit. Cc ngn hng Nht Bn c khuyn
khch cho cc nh cng nghip dng cm vay tin. Nhng cng ty
c dim phc chn ra l Fujitsu, Hitachi, M itsubishi Electric,
Nippon Electric Company (NEC), Oki v Toshiba. i vi cc nh
quan st chm ch (s ny khng nhiu), s tng phn gia Nht
Bn v Hoa K tht ng kinh ngc: Hoa K, bt chp tnh cht
chin lc c bit ca ngnh in t, khu vc t nhn vn b th
ni mt cch tr tri, nhn danh th trit l t do kinh doanh gn
nh ti thng.

Trong vi nm tip theo , cc cng ty Hoa K vn cn tip

tc chim lnh v tr hng u. u nhng nm 70, chng phi IBM
tung ra chic my tnh th h th ba vi b nh cng sut ln
n 16K sao ? Trong khi , Nht Bn vn cn ang phi c
gng rt ta iu g cc my tnh th h th hai li thi.
Cng v vy, Tokyo, ngi ta thay i mc tiu. Hiu ra rng
vic c gng bt kp nhng chm tr trong lnh vc my tnh l v
ch khi no cn cha lm ch c cng ngh b nh, M ITI
quyt nh vo u nm 1975, tp trung cc n lc vo mt loi
mch thn k. M t nm sau, Nht Bn cho thy mt du hiu
mi v quyt tm ca mnh: mt d n ln v pht trin cc mch
tng hp siu cao (VSLI) quy t M ITI vi g khng l ca ngnh
v tuyn truyn thng Nht Bn NTT (Nippon Telegraph and
Telephones) v 5 t hp ln (Hitachi, Fujitsu, M itsubishi, NEC v
Toshiba). Trong 5 nm, ngi Nht lm vic nh in cung v
t n mt ngn bng sng ch. T , s i u dn n
chin thng chung cuc din ra trn lnh vc duy nht: b nh
in t. M c tiu chnh ca M ITI th hin mt s to bo n in
r: thit k v hon tt mt b nh 64K trc Hoa K v trc
nm 1980.

V phn mnh, Hoa K cha bao gi thc s tm cch bo v

nn cng nghip ca chnh mnh. Sinh vin v k s Nht Bn
c tip n nng nhit ti cc trng i hc M . M akoto
Kikuchi k li lm th no vo thng 9 nm 1960, khi ng cn l
mt nh nghin cu tr tui, may mn c nhn vo phng th
nghim ca Vin Cng Ngh M assachusett v t c th chim
lnh, ch trong mt thi gian ngn, nhng tinh ty nht trong cng
ngh ca Hoa K em v phc v cho t nc mnh. Cc bng
pht minh cho cc pht hin mi nht hu nh u c th moi c
khng my kh khn. Sau ny, ngi M gin d ln n Nht
Bn l do thm h v sao chp mt cch th thin cc k
thut ca h. thi k u pht trin ngnh in t Nht Bn, s
bt chc qu l mt iu tt nhin. Chnh ngi Nht cng sn
sng tha nhn iu : H hnh thnh mt h thng tnh bo
cng ngh c nht v nh trn th gii. Nhng ai l ngi thc s
chu trch nhim ? Phi chng l cc phng th nghim ca M
khng ch bo v cc cng trnh ca mnh ? Hay l nhng k s
Nht Bn vn khao kht tri thc khng ngi ngng nm ly ngay
nhng g c trao tng cho h mt cch ho phng nh vy ?

Vo cui nhng nm 70, nhng m my en u tin tch t

trn bu tri ca ngnh in t Hoa K. Cn ging r rng chng
cn xa xi na. B nh Nht Bn u tin vi cng sut 16K
c a ra thng trng vo nm 1978. Khng chm tr, n
chim lnh th trng Hoa K. Rt nhanh sau , cc khch hng
Hoa K tha nhn mt iu: cc b nh made in Japan vn
hnh tt hn r rt so vi cc b nh made in USA. iu ny li
chng t mt iu na: Nn cng nghip Nht Bn t n mc
lm ch c cc iu kin cc k hn hp ch to cc mch
in t tt hn nn cng nghip Hoa K. Cc iu kin y c bit
i hi phi to ra mt loi vt liu c tinh khit gn nh hon
ho ( tinh khit phi t ti thiu 9,999999) trong cc phng cc
sch. M t l do khc khin khng mt khch hng no c th bng
quan: b nh Nht Bn r tin hn. Ngi Nht sn sng thi hnh
chnh sch ph gi; mc d chi ph sn xut ca h cao hn ca Hoa
K, h vn bn trn th trng Hoa K vi gi h hn gi cnh
[9]
tranh v cao hn gi bn trn th trng Nht. Ti chnh nc
Nht, ton b th trng u c dnh cho hng trong nc, nh
nhng hng ro hi quan hu nh khng th vt qua ni. H qu
logic ca tt c cc bin php : ch cn hai nm, cc b nh Nht
Bn sc chim lnh 40% th trng th gii.

Nm 1980, M ITI qu c s hi lng. Nn cng nghip

trong nc thc hin c li giao c ca mnh v ch to
thnh cng b nh 64K u tin. K t nhp pht trin
khng ngng tng tc. Cui nm , ngi Nht cng b mt tin
tc lm n tung cc vn phng cc cng ty ch to ln ca Hoa K.
Khng tha mn vi vic a ra b nh 64K ng thi vi Hoa K,
NTT tuyn b s ch to b nh 256K u tin ca th gii. IBM
v AT&T (hai hng ch to ln nht ca Hoa K) cng ch t c
thnh tch nh vy rt lu sau . B ri vo th lng tng, ngi
M nhn ra rng h b ngi Nht qua mt trong mt lnh
vc sng cn l in t. Trong cc phng th nghim Nht Bn,
ngc li, l mt khng kh hn hoan rng khp. Nhng bn
ngoi, s khim tn vn c duy tr rt nghim ngt. Ngay c khi
Tokyo, mi ngi u hiu rt r rng nm 1980 nh du mt
bc ngot quyt nh trong cuc chy ua Nht Bn Hoa K.
Ch t l trong lnh vc ny, nc Nht thc s dn u cuc
ua v s vnh vin khng ri b v tr y na. Dn dn, Nht Bn
cum i phn th trng ca Hoa K, n mc m vic sn
xut b nh ca Hoa K ngy nay khng cn nghe thy tm hi g.

Th trng b nh in t trn th gii

Nht Hoa Chu Cc nc

Bn K u cn li

1980 23% 75% 2% 0%

1982 39% 58% 3% 0%

1984 54% 42% 5% 0%

 1986 65% 27% 5% 3%

Din bin k tip ca lch s l mt chui di nhng chin thng

vang di ca Nht Bn trc Hoa K. Trong cuc chin tuyt vng
v n c ca cc hng Hoa K, cc chuyn gia phi chin u
n phng cho s tn ti ca chnh mnh chng li c mt Nh
nc-Dn tc hon ton gn b v on kt cng nhau trong n lc
chung. Cc b nh Nht Bn bt u trn ngp th trng. Vo
thng 7 nm 1981, sn lng hng nm ca Nht Bn v b nh c
cng sut 64K tng ln n chn triu n v. M t nm sau ,
con s ny ln n 66 triu ! i nghch hn vi cc lut l ca
GATT, nc Nht vi M ITI hng u, theo ui mt chnh
sch gi c rt bnh trng bng cch bn chu l, iu m cc hng
Hoa K khng th chu ng c lu do khng bao gi c s
tr cp ca chnh ph. Cuc chin tr nn qu sc, khng cn bng,
nhng ln ny s thua thit l v pha ngi M . Th l, do mt
qu nhiu tin, nhiu cng ty Hoa K nh quyt nh ngng sn
xut cc b nh in t. Silicon Valley khng chu ng ni c
sc ny. V ch khi m chng cn g ng k c th gng dy
trong mt tnh hung hu nh tuyt vng, khi m s gin d ca
cc nh sn xut Hoa K ln n tt v khi m, nhiu ln,
thc t cho thy Nht Bn sao chp v s dng chnh sch
ph gi trn quy m ln, ch khi y chnh ph Hoa K mi bt
u by t thi bc bi v e da tr a Tokyo.

Lo lng, Nht Bn chp nhn k kt tha c u tin v bn

dn vo thng 11 nm 1982. Tuy vy, chnh ph Nht ch mi cam
kt th m bo cho cc cng ty Hoa K nhng c may bnh
ng trn th trng Nht Bn nh cc cng ty Nht Bn trn th
trng Hoa K. Trn thc t, nhng li ha hn ca Nht Bn
khng lm thay i c g. M t tha c th hai v bn dn
c k kt mt nm sau . Chnh ph Nht Bn khng nh rng
h s khuyn khch cc nh tiu th ln Nht Bn h mua
cc b nh ca Hoa K nhiu hn. V ch: tnh th vn c tip tc
ti t i. Vic bn ph gi vn tip din. M t b nh Nht Bn
256K c bn vi gi hai la (10 franc) trong khi gi thnh ca
n ti thiu l ba la (15 franc). Nn cng nghip bn dn ca
Hoa K s cn phi chu ng nhng tn tht ng k. T nm
1985 n nm 1986, tn tht ny ln n hai t la (10 t franc).
Ch cn mt li thot duy nht: gii tn. Nhng thit hi ca Nht
Bn tht ra cn cao hn th. Nhng chng c x l cho ton b
cc t chc v c quan ti chnh ca Nh nc. Trong khi ngi
Nht ang ngn dn phn ln th trng Hoa K, th phn th
trng Nht Bn do cc cng ty Hoa K chim gi hu nh khng
h gia tng v ch dao ng quanh con s 10%.

Theo kin nhng ngi m phn v pha Hoa K th mc

tiu m Tokyo tm kim qu r: tiu dit s cnh tranh chim
trn th trng. Do ch nui dng mt ng minh chin lc c
ngha sng cn cho s an ninh ca cc lc lng Hoa K vng
chu Thi Bnh Dng, chnh ph M ngp ngng cha dm
dn ln mt bc n nhng hnh ng tr a hiu qu v thch
ng. Phi n thng 1 nm 1986, chnh ph Hoa K mi quyt
nh m mt cuc iu tra v hot ng ph gi ca Nht Bn,
Washington, sau , dy ln s e da trng pht, th theo mt
iu lut gi l Super 301, theo tt c cc bn hng thng mi
no ca Hoa K thc hin nhng th on bt chnh s phi chu
mt giai on trng pht, biu hin bng cc bin php tr a
trong thng mi. M t ln na, ngi Nht li nhn nhc chp
thun nhng cuc m phn mi v sau sc p gh gm ca Nht
Bn i vi cc nhn vt M c tnh cm vi Nht Bn, mt tha
c mi v bn dn c k kt ngy 2 thng 9 nm 1986.
Tokyo chu cam kt m ca th trng cho cc sn phm Hoa K
v nht l chu kim sot gi c cc b nh Nht Bn bn bn
ngoi nc Nht. V phn mnh, Hoa K s chu bi b tt c cc
hot ng truy t v hnh vi ph gi ca Nht Bn.

C tha thun ny cng khng mang li bt k mt kt qu

thuyt phc no, v ngy 27 thng 3 nm 1987, Hoa K phi
a ra cc bin php trng pht di dng thu hi quan ln n
300% cho l hng tiu dng ca Nht Bn. Nhng trng pht ny
li c bi b mt nm sau . Ni chung, gi y khng cn
phi lc phn ng na, bi v nhng phn ng ca Hoa K
tr nn hn lon.
 Trong nhng phn k tip, chng ta s thy ngnh in t Nht
Bn tng bc cm cng th trng th gii ra sao (khng
ring g lnh vc b nh), y lui i th M v khin i th
ny b lng tng nh th no. Khi no cuc u vt kt thc ?

Cng nghip xe hi: s thng tr

Trn lnh vc c bit c sc thc y s pht trin ca nn

kinh t quc gia ny, s t ph ca Nht Bn li cng d di hn
na. Cng ging nh cng nghip in t, cng nghip xe hi ca
Nht Bn cng xut pht rt chm tr. Trn thc t, n khi u
t con s 0 hoc gn nh vy. T hn na, vo cui chin tranh th
gii ln th hai, nn cng nghip cnh tranh chu u tr chn
rt vng vng mi mt lch s y ho kh (i vi mt s hng xe)
t u th k. Cc ci tin cng ngh chnh c khai thc trong
cc xng lp rp: hp s ng b, dn ng bnh trc, cc b
phn treo c lp, thng a v.v Hng Ford Hoa K t nhiu
chc nm trc , bt u vic sn xut dy chuyn. Kiu xe
Ford T ni ting c sn xut n 15 triu chic, k lc th gii
tuyt i. Nc M thi hu chin ln ngp trong nim phn
khi trc mt sc pht trin kinh t mnh m v chic xe Hoa K
l biu tng cho s thnh cng v mt x hi v cho s t do
cc nhn. Tng trm ngn chic mt, cc xe Ford, Chrysler, General
M otors s tung hong dc ngang khp mi no ng ca cc
thnh ph. Php, Citroen l hng u tin sn xut v bn ra
mt loi xe hi dn ng bnh trc mang tn l Traction. Chic 2
CV, mt kiu xe rt khim tn lc khi thy, c ci tin c
th chuyn ch vi vn tc 60 cy s/gi hai ngi cng mt gi
khoai ty cng bn chy nh tm ti. Hng Renault cng thnh
cng trong vic tung ra mt chic xe bn ch ngi, c trang b
ng c 4 CV (m lc). Ty c, M ercedes Benz tip tc
pht trin ca mnh trc chin tranh v tr nn thnh vng. C
Volkswagen cng vy. Cc xe hi ca vn kh ai snh kp v dng
dp v v thanh lch.

Lm sao m nc Nht li c th m c ui kp phng Ty

? M ITI (li mt ln na, M ITI) chn cng nghip xe hi lm
lnh vc u tin ca cng nghip t nc. Nhiu cng ty c
chn tung vo cuc cnh tranh. l cc cng ty Hino, Honda,
Nissan, Toyota. Lp tc, ngi Nht si ni lao vo nghin cu
cng ngh ca phng Ty. l thi k hc ngh ca h. Thi
k ny ko di cho n tn gia nhng nm 60. Nh chng ta
bit, t nhng nm u sau chin tranh, Hino, hng ch to xe ti v
xe but ca Nht Bn, sn xut di nhn ca xe Renault 4 CV.
u tin, Nht Bn nhp xe thnh phm. Sau , h bt u lp
rp ti ch. Cc k thut gia Nht Bn n Php hc tp
cng ngh ca Php. Dn dn, mc d thiu my mc, chic xe CV
tr thnh made in Japan. Trang thit b thiu thn nghim trng
v ngi ta c th thy trong cc phn xng ln ca Hino
Tachikawa, ngoi Tokyo, nhng ngi cng nhn kh n vc
nhng tm tn ra n tn my dp. D sao, kinh nghim cng
em li thnh cng. Hng ngn chic xe 4 CV dc ngang khp
ng ph Tokyo. Ngi ta c th thy chng khp ni. Nhng
chic taxi, hoc l nhng chic xe Hoa K s m mi cuc i rt
t, hoc l nhng chng 4 CV kin cng vn chim c lng u
i ca ngi dn Tokyo. y khp ni trn t nc, cc trm
bo tr m ca. Chic 4 CV ca bn cn bo tr ? Hy a n
n mt trong cc trm y v lp tc, c mt i qun cng nhn
nhit tnh s lao b vo chic xe ca bn lm cho n hon ho
trong vng mt hai gi sau.

Ngay t u nhng nm 60, pha Nht Bn ku gi Renault

k tip hp ng giy php sn xut vn gn ht hn. Ngi
Nht ngh ngi Php u t vn tham gia xy dng cc
phn xng. Nc Nht mun cng c vic sn xut ca mnh vi
s tr gip ca nc Php. Tic thay ban gim c ca Renault li
ngh rng nc Nht qu xa xi v khng c trin vng nn t
chi. Hp ng khng c k kt li v nc Php mt i,
m khng h bit, mt ch bi quan trng trong mt lnh vc c
ngha chin lc tm c. Nhng ngi Nht khng mt thi
gian. H tp hp cc hiu bit cn thit tip tc lm mt
mnh: vi thng sau , khng cn s gip ca Renault, h
cho ra i mt kiu xe Nht Bn tng ng vi kiu Dauphine
ca Php. Ban lnh o ca Renault ni gin v ln n ngi Nht
l lm tnh bo cng nghip. Ai c th d on c rng, ch hn
30 nm sau , cng chnh hng Renault ny b e da ph sn
do sc p ca cc hng ch to xe hi Nht Bn.

Citroen cng th bn nhng chic 2 CV ca mnh cho Nht

Bn. Nhng, ng tic thay, nhiu chic b gy st-xi v nm
mng ca nhng ngi li ng knh xung nhng con l bi bm
ca Nht Bn vn qu kh di chuyn i vi cc loi xe cng
t ca Php. V phn mnh, Nissan (trc nm 1983 c bit
n vi ci tn Datsu) k mt hp ng vo nm 1952 vi hng
Austin M otor Co. ca Anh sn xut theo giy php ca hng
ny nhng chic Austin xinh xn. Bn thn Nissan cng pht
trin rt nhanh v vo nm 1958, t cho php mnh mt s xa
x l bn xe hi sang Hoa K. Vic xut khu sang M hic khi
u t nm 1961. Nm 1966 l nm nh du mt bc ngot quan
trng: Nissan khnh thnh M hic xng sn xut xe hi u
tin ca mnh nc ngoi. Nc Nht lao vo sn xut phi a
phng ha. Cc hng xe hi ln khc ca Nht Bn cng nhanh
chng i theo con ng tng t.

Mc gia tng sn lng xe hi ca Nht Bn

(triu chic)

1960 1965 1970 1975 1980

Sn
0,2 0,70 3,0 4,0 7,0
xut

Xut
0,0 0,05 0,8 1,8 4,0
khu

Ngun: Keiichi Oshima, Competition and

Auto Trade (cnh tranh v kinh doanh xe hi)

c im hng u dn n s bng n ca ngnh xe hi Nht

Bn l cc nh cng nghip nhng khon u t ln cho vic
nghin cu v pht trin. Nhng khon tin ny c c bit
s dng mua li hng trm bng pht minh ng dng cho vic
ch to xe hi. M t c im khc l cc t hp bit a dng ha
sn xut. Nh vy, chng lun tr li c vng chc trong trng
hp vic bn xe hi gp kh khn. Nissan lao vo sn xut tu
thy, hot ng trong lnh vc hng khng v tr, tham gia vic lp
rp my cng c v sn xut my dt. Honda khi u vic sn xut
xe my vi nhng thnh cng nh ta bit.

M t nt c th na l ngi Nht khi u rt sm vic t

ng ha cc dy chuyn lp rp. Nhng h khng tm cch cnh
tranh vi phng Ty trn lnh vc cc xe hi k thut cao. H
hiu rng nh cuc vo l mt iu khng th c, t ra l
trong giai on u ny. B li, h tn cng vo gi c. Nhng
chic xe Nht Bn u tin rt n s, thm ch trng khc kh.
Nhng chng li bn, d nhn v iu ch yu l chng r hn r rt
so vi cc xe hi chu u.

Trn thc t, cc nh ch to Nht Bn tm ra cha kha

pht trin cc nhanh Hoa K. Th trng Hoa K lm giu
cho h. V cng nghip xe hi ni bt ln nh lnh vc xut khu
hng u ca Nht Bn. T cui nhng nm 60, ngi Nht
nhanh chng chim lnh th trng xe hi c nh hoc c va. Cng
nghip Hoa K khng sn xut nhng loi xe c ny v khch hng
Hoa K b chong vng trc nhng cuc khng hong du ha v
vic tng vt gi xng du, bt u quan tm n xe hi Nht Bn
vn tiu th t nhin liu hn rt nhiu so vi cc g khng l
Dodge, Cadillac, Pontiac v.v Ngi Nht ch cn vic l trn vo
nhng khong trng. iu m h lm v lm mt cch khng h
do d.
 Tristan dAlbis, gim c i ngoi ca tp on PSA (Peugeot-
Citroen) l l cnh tay phi ca ch tch Jacques Calvet trnh
by vi ti cch nhn nhn ca ng ta. Theo ng, ngi Nht li
dng ti a nhng phn on sai lm ca chnh ph M v cc nh
ch to ca cc nc bn b i Ty Dng.

Ngi M cha bao gi ngh, mun, c kh nng v cng chng

bit cch tung mt sn phm xe hi vo lnh vc ca ngi chu u
chng ta, ngha l lnh vc xe hi c nh v trung bnh. L ra, h ch
vic nhp khu cc xe hi do cc chi nhnh chu u ca h sn xut
sn. Nhng h cha bao gi lm iu v lnh vc ny b
chim lnh bi xe hi chu u. Sau , h li tri ng cho s t
ph ca Nht Bn. H thiu tip th, mt sai lm ca cc nh ch
to Hoa K m chu u khng mc phi, v chnh l mt lnh
vc m chng ta l ngi mnh nht. Ngi Nht bn g trn th
trng Hoa K ? Chc chn khng phi l xe hi Nht Bn m l
cc xe hi theo thit k chu u Bi l ngi Nht cha bao gi
pht minh ra iu g c. Chng ta cha h c bng chng l h c
thit k g v xe hi.

ch l thit k ca chu u c bin i ci tin v iu ct

yu l r hn. Ch cn b vo xe cc mn in t mi l, ph hp
vi c th ca th trng Nht Bn. L lun cng ngh ny l lm
sao d bn. V y l nhng iu m h ghi pha sau xe: Trc
cam i u hoc 16 x-pp. ng s ni vi ti rng hin nay
chu u ngi ta cng lm ht nh vy ch g ? Nhng ngi
Nht nhanh tay hn. Hin nhin l h chng c pht minh no
c, nhng h lun tung ra nhng kiu xe mi vi mt nhp chng
mt. Hoa K, nhng ca mi l y c a chung.
 iu th hai l cc nh ch to Hoa K chm tr v mt cng
ngh n hng chc nm. Chng ti cho rng xe hi Hoa K b
lc hu 10 nm so vi cc kiu xe chu u. iu ny l do h thng
ca Hoa K, m theo c ba thng mt ln, phi a ra cc con
s chng minh cng ty ang trn tng trng v phi tr cho cc
c ng phn thu nhp bnh thng m h trng i trong mt thi
gian ngn. H thng ny cn tr nghim trng vic u t di
hn. Hi u nhng nm 80, khi h rng rnh c tin bng cch hn
ch cc quota nhp khu xe hi Nht Bn vo th trng M th s
tin y li b phung ph mt, b ti phn phi cho cc c ng hoc
mt trng vo cc d n in r.

iu th ba l vic qun l ti mt s x nghip Hoa K.

M c khc, cc mi quan h trong lao ng cc xng xe hi

Hoa K cng rt thm hi. Tht chng b vi khng kh nghim tc
cc xng Nht Bn. V phn chnh ph Hoa K, nhng sai lm
ca h khng km nghim trng. c bit l h tin nh inh
ng ct l ngi Nht cng ch tr thnh mt bn hng kinh t nh
cc bn hng khc. H hon ton sai lm ! H ngh rng nc
Nht cng s tun th lut chi v t do mu dch v v th, s
khng lm hi n Hoa K, v ngi M vn lun c nhng
phng tin qun s hoc g gy p lc khin ngi Nht
phi ngoan ngon quy thun. Nhng, trn thc t, nhng iu nh
th khng h din ra.

Tristan dAlbis ni tip:

 Yu t th hai l sai lm ng k m Hoa K mc phi khi
hn ch s quota xut khu xe hi ca Nht Bn sang Hoa K.
l mt sai lm dn n hu qu l lm giu cho Nht Bn. Bi l
k t khi phi tn trng s lng quota c xut khu v gim s
lng bn, th anh s buc phi tnh n vic tng mc li xut thi.
l iu m ngi Nht lm. Li xut ca mi xe hi Nht Bn
bn trn th trng Hoa K u tng vi tc chng mt. Ngi
Nht c mt m lm giu v li tip tc ti u t. V li, cc
quota ny c thng lng m khng c bt k s tnh to v
suy xt no. c bit, nhng ngi ng ra thng lng ca pha
Hoa K khng h tnh n nhng x nghip Nht Bn t trn
t M . Lut quota c mt k h. K h y l cho php ngi
Nht thnh lp trn t M mt x nghip Nht Bn v li tip tc
trn ngp th trng.

Nh lnh o ny ca Peugeot nu ln mt sai lm khc ca

chnh ph Hoa K m ng cho rng to iu kin cho s bng
n ca ngnh xe hi Nht Bn trn th trng Hoa K. l s
kin endaka s tng gi ng yn so vi ng la. Di sc p
ca Hoa K, Nht Bn phi iu chnh li hi oi ca ng tin
Nht Bn t 360 yn n mt la vo nm 1971 xung cn 245
yn/mt la vo nm 1985; ri 200 yn nm 1986 v 133 yn
thng 12 nm 1987.

Chnh quyn M tng rng, cui cng, h chm dt nhng

tai ha ca h hi u nhng nm 80 bng cch buc Nht Bn phi
nh gi li ng tin ca mnh. Hu qu l ngi Nht kh thnh
cng (phi tha nhn iu ) trong vic b p phn ln cc tn
tht do vic tng gi ng yn nh cc tin b v tng nng sut m
khng b nh hng trc tip ln gi c. Sng kin ny ca ngi
M khng nhng khng c tc dng g m cn quay ngc li
chng chnh h. Chnh nh vic tng gi ng yn m cc nh cng
nghip Nht Bn b ti nhng ti sn kch x m h em ra u
t ci thin hn na nn sn xut ca h v xy dng v s cc
phn xng ph. Chnh v vy m ngy nay, h c th cho php
mnh mua Hoa K tng phn mt, tng ngi nh mt

Nm 1980, ngi Nht xut khu sang Hoa K gp hai ln

sn lng xut khu ca Hoa K sang Nht Bn. Thm ht hng
nm trong cn cn thng mi ca M vi Nht Bn ln n 10
t la. M t hng xe hi chim mt phn ln doanh s ny.
mi ch l khi u nhng tht vng ca Hoa K, v mc thm ht
vi Nht Bn tip tc c o su thm n 50 t la (250 t
franc) vo nm 1985. Sau , endaka khng cn tc dng g.

V gi y, do s m qung tai hi ca ngi M m ngi

Nht lt c vo mt h thng m h lun chin thng trong
mi trng hp. Nu ng yn tng, h s u t v nu ng yn
gim, h s xut khu. Trong trng hp ny hay trng hp kia,
chng ta cng u thua cuc.

D vy, ngi M cng khng phi l nhng k trch nhim

duy nht to nn s hng mnh cho cc nh ch to ca x s
M t tri mc.

Cn phi cng bng: ngi Nht tin hnh ti tnh cuc

chin tranh xe hi Hoa K. Trc ht l trn bnh din cng
nghip. H bit tn dng mt cch tuyt vi nhu cu to vic
lm Hoa K. Bi vy, h lao vo cuc ui bt li nhun bng
cch thit lp nhng phn xng mi v chn la cc a im c
mc li nhun cao nht. H bit cch li dng s kin l Hoa
K, khng c bt c mt th ngha v no i vi ni dung sn
xut. Vi cc phn xng cm cht ny, i khi cc chi tit
chnh c ch thng t Nht Bn sang, h nhanh chng hon
vn u t ban u. Cui cng, h ch t nh my nhng
ni ch c nhng cnh ng trng bng hoc la. Nh vy, h c th
chn ngun lao ng m h mun: nhng c cu tr tui c o
to v th trc Kinh Thnh rng s khng bao gi nh cng.
H cng thnh cng trong vic loi b cc nghip on trong a
s cc trung tm sn xut ca h Hoa K. Cui cng, cng cn
phi ni rng trn bnh din thng mi, h cng thc hin c
mt s t ph ng k. Trong khi vic qung co ca Hoa K
khng c hon ho lm, h bit cch trnh by mt sn phm
hp dn, th v v mi m. Chnh v vy, mong ng ng hiu lm:
ti khng nhng tha nhn ti nng ca h m cn dnh s ngng
phc ln nht i vi dn tc Nht Bn.

Cn lu rng giai on 1965-1980 i vi Nht Bn cng l

mt giai on nh du nhiu thay i x hi v thu nhp c nhn
tng ln. Ngi Nht khng nhng loi b c s ngho kh
m li cn tin ti mt cuc sng sung tc. Trong khi , a s cc
nc lng ging chu ca h vn tip tc lm nguy trong tnh
trng km pht trin v thm ch, nh Trung Quc, cn phi chu
i km. Dn s Nht nhy t 83 triu ngi vo nm 1950 ln
n 100 triu ngi vo cui nhng nm 60 vo 120 triu vo gia
nhng nm 80. Hin tng th ha cng gia tng: nm 1960,
64% ngi Nht sng cc thnh ph. Nm 1975, t l ny tng
n 76%. Ngy nay, Tokyo tr thnh mt trong nhng thnh
ph ng dn nht th gii.
 S gi lao ng trong cng nghip (Nhp
hng nm)

Nht Hoa CHLB

Anh Php
Bn K c

1975 2043 1923 1888 1678 1830

1978 2137 1955 1924 1719 1772

1981 2146 1910 1888 1656 1717

1982 2136 1915 1841 1626 1683

1983 2152 1938 1898 1613 1657

1984 2180 1941 1934 1652 1649

Ngun: hi ng cu trc cng nghip Nht

Bn
 Biu hin cho nhng bin ng kinh t Nht Bn l nng nghip
gim st v ch cn chim 2,5% GNP nm 1980 so vi 5% nm
1970 v 9% nm 1960. Vic ph cp trung hc cng t nhng tin
b nhanh chng: nm 1950, 43% thanh thiu nin theo hc chng
trnh cp 2 bt buc sau khi hon tt cp 1; nm 1960 con s l
55%; nm 1970: 82%; nm 1980: 94%. Nm 1975, Nht Bn c
khong 400 trng i hc m hai phn ba c thnh lp trong
vng 20 nm trc . Thm 100 trng i hc na c m ca
trong 10 nm k tip. Chi tiu n ung ca mi gia nh gim t
44,5% vo nm 1955 xung cn 27,8% vo nm 1980, tc gn bng
mc chi tiu Hoa K v chu u. GNP u ngi mt ch s
th hin s giu c ca mt quc gia tng t 208 la (1040
franc) nm 1955 ln hn 1000 la (5000 franc) nm 1980 ( tnh
n yu t lm pht). Nm 1987, mc thu nhp ny li t n
19.600 la (98.000 frans). Lng bng cng tng 156 ln theo gi
tr c nh v 10 ln theo gi tr thc t ( tnh n yu t lm
pht) t nm 1847 n nm 1984.

R rng cha th l s sung tc. Vic xut khu em li

cho Nht Bn nhng ngun ti chnh khng l, nhng nhng ti sn
y vn l s hu ca x nghip ch khng phi ca nhn vin.
Nht Bn vn cn nhng ngi rt ngho. Nhng ngi lm cng
nht hoc lm theo ma rt cht vt nui sng c gia nh. Tnh
trung bnh, gi lao ng Nht Bn khng ch di m cn tng ln
lin tc. Bi vy, trong khi mt lao ng Php hoc c c
hng nhng ngy lm vic 8 gi th cc ng nghip Nht Bn
phi lm vic n 10 ting ri ng h. l cha k thi gian i,
v vn khng ngng tng ln cc th ln ca Nht Bn. Hn
mt triu ri ngi Nht ngho kh hoc gp kh khn tip tc
nhn nhng khon tr cp. Nm 1951, s ngi ny l hai triu.
 V nh , dn c th sng trong cc din tch cht hp hn
phng Ty, mc d khng n ni t hi nh hi trc chin
tranh. Tuy vy, nm 1980, cng c hn mt phn ba dn s phi b
lin ly bi h thng thot nc. Vn cha c ch bo him
bnh tt v bo tr x hi. i vi nhn vin ca mt x nghip nh
hoc va, nu trong nh anh ta c mt ngi b bnh th l vic
t ai ny lo. Trong cc t hp ln, cc qu x hi ang tng ln.
S nhim cng nghip tn ph t nc. Trng hp bi thm
ca lng M inamata (b nhim cht c mercure) c c th
gii bit n. Cn bnh M inamata c pht hin v chn on
ln u tin vo nm 1956, l cn bnh gy ra do n phi nhng con
c b ng c bi cht thi cng nghip c cha mercure c ra
bin. Cn bnh ny lm cht 1000 ngi v 2000 ngi khc
c chnh thc ghi nhn l mc bnh. C ai qun hnh nh bi
thm ca mt b trai Nht b mc chng n n trm trng t lc
mi lt lng do ngi m n phi c b nhim c ?

Nhng, ni chung, nc Nht ngy nay tr thnh mt tm

gng pht trin cho ton th chu . Trn phm vi quc t, d
lun v nht l cc ch x nghip bt u nhn thc r sc mnh
ng s ca Nht Bn trong nhng nm 90.

IV. Nc Nht giu v mnh

Kin nhn v thi gian c ch hn l sc lc hay nng gin.

La Fontaine, S t v chut.
 Ng ngn.

Trong nhng nm 60, khi Nht Bn mi bt u c ni ti,

phng Ty ngi ta thng nhn o quc chu nh b ny
bng ci nhn n cn, lch s. Nhng iu che giu bn trong l s
khinh khi m mu sc phn bit chng tc i vi ci m -thc
tp th, d khng ni ra, coi l tn ln da vng tht trn. D Nht
Bn xng ng vi nhng vng nguyt qu vinh quang u tin,
nhng k xu ming lun lun hoi nghi, hp tp gi l chng
khng l chn t st. Bi v ngi ta hunh hoang tuyn b -
chc chn l anh chng v ch dm i hi ch ng di nh
mt tri bn cnh nhng cng quc ca th gii ny s phi sp
trc bin ng kinh t ln u tin. Khng c du la, khng
c nguyn liu, anh chng nh b ny lm c g ?

Thc t, khng nhng anh chng khng l chn t st khng

ng nho m ngc li, d cc ch th ca n mun hay khng, n
tr thnh cng quc ti chnh s mt v cng quc kinh t s
hai th gii. Lch s o ngc tht l lng: vo lc m Hoa K,
ngi thy v ngi bo h ca h suy yu th Nht Bn bt u
su tp cc k lc.

Trong cuc chy ua ht tc lc ti nhng chn tri cha r ca

quyn b ch kinh t ny, nc Nht s tin v u ? Trong thp
nin 1980-1990, lch s ca cc cn i kinh t ln ca th gii
tng tc mt cch khc thng. Phng Ty cng ngho i th Nht
Bn cng giu ln. Trong khi chu u v Hoa K nn tht nghip
tng nhanh th Nht li thiu nhn cng. Trong khi nn ti phm
thanh thiu nin, ma ty v ti c gy tc hi hn bao gi phng
Ty th x hi Nht Bn ni chung tri qua nhng nm n nh v
ha bnh.

Th nhng Nht Bn m phng Ty. Nhng phng Ty,

vn tin rng mnh l trung tm ca th gii, khng thm p li
tnh yu y v t ra hon ton h hng. Tuy vy, bt u t 1980,
trong vng khng ti 10 nm, c th gii chong vng pht hin
ra mt ng ch mi ca tri t. Nhng k hay ln lp chc hn
khng cn thi gian khut phc Nht Bn, bi v Nht
thc c sc mnh ca mnh v bt u quan st bng con mt
ph phn cc nn vn minh trc tng m hoc h. Hn na,
trn th gii khng cn c tm gng no Nht Bn phi noi
theo, v nhn nc M ngy cng tt hu, Nht Bn hiu rng t
nay mnh phi lm ch ly mnh.

Chin lc c go

C mt tr chi chin lc th hin tuyt vi trit l kinh t m

Nht Bn thi hnh trn quy m ton cu: l mn c go. Phc
tp v tinh t hn mn c vua nhiu, c go l mt mn c gc
Trung Quc, vi mt bn c c 19 ng ngang v 19 ng dc
ct nhau 361 im. Qun c bn en, bn trng. Quy tc chi cn
bn rt n gin. Ch cn hc khng ti mt gi, ai cng c th chi
c go. Nhng mun chi hay th phi luyn nhiu nm, i khi c
i ngi. thng, phi chim c cng nhiu lnh th cng tt,
nhiu hn l ch th. Trong khi nh, mt lnh th c th tr
thnh bt kh xm phm vi mt s iu kin, d ch th c lm g
i na. Nhng lnh th cng rng th li cng kh bo v chng li
s tn cng ca ch th, kh bo m tnh cht bt kh xm phm
ca n. M t lnh th b ri vo tay ch th th c gi l t
cht. Ngc li, phn t m ch th khng c xm phm na,
c gi l t sng. Khng c ngi na chin thng hay na
chin bi. Ch c sng hoc cht, nh trong chin tranh. M t vn c
c th ko di trong nhiu gi, vi nhng tnh ton phc tp, cc
k cng thng. Nu trnh ca hai i th cch bit qu xa, ngi
chi gii hn s chp ngi kia ngay t mt n chn qun c t
u vn.

Cng v th

Kt thc vn c, vinh d thuc v tay chi c no bit phi hp

nhp nhng cng v th, m rng c vng nh hng ca mnh
trn bn c v gim nh hng ca i th. Tht bi thuc v k
qu mo him, mun thng nhanh, pht hin ra qu chm s ti tnh
ca i th v khng cn cch g bo v cuc tn cng s h ca
mnh. Qu rt r s thua, nhng tham vng qu ln chc chn cng
s thua. Bi v, trong c go, nm vng k thut l cn thit
nhng cha . y khng c vn may mn, c go khng
phi l tr chi may ri. Chin lc, chin thut lun lun kt ni
cht ch. Tm l v tnh cch t ch cng vy.

u vn c, iu then cht cho giai on tip theo l bn phi

nh gi ng ch th. Phi bt mch c nhng thm kn
nht ca ch th. ch th st rut ? M un thng nhanh ? Bn
hy bnh tnh v t ch. ch th mun tm thng li trc mt v
cc b ? Hy ch th chim mt, hai khu vc m ch th mun
ginh cho bng c. Hy li dng thi c y tng cng v tr
ca bn ch khc. Hy chun b cho chin thng chung cuc.
Nhng hy coi chng, nu bn nh gi thp ch th. ch th
tha thng minh gi v yu th v nh cho bn trin khai qun
khp ni, ri phn cng v tiu dit lnh th ca bn m bn
nh b tay. Cn nu bn nh gi ch th qu cao ? D ch th
c th chi km hn bn, nhng li dng s khim nhng v rt r
ca bn, ch th c th i nhng nc c to bo v thng bn.

Sau mn m u y, vn cn li l s do dai v s tp trung.

Nu tt c t bo thn kinh ca bn thng nht trong mt n lc v
nhm cng mt ch th bn tp trung c mi kh nng, v nu
tht bi, chng c g phi hi tic. Nhng nu bn khng lm ch
c thn kinh, b chia tr, hong ht, nng gin, hp tp, th d
bn c mnh hn ch th, ch th cng c th thng. Bi v, trong
mn c go, khi hai i th ngang sc, phi n pht cht mi
bit c ai thng ai thua. Ch cn i sai mt nc c, ch cn mt
s vng v nh l cng lm sp c mt th c cng phu.

Mt ngh thut sng

Nht, mn c go khng ch l mt tr gii tr m mang

ngha hn th nhiu. Cng ging nh mn bn cung, tr o hay
cm hoa, l mt ngh thut sng, mt trit l. N cng l biu
hin s khn ngoan ca nhn dn, mt khun php tinh thn, mt
s rn luyn tr tu, tinh thn. M i la tui u chi c go.
Nhng nu mun tr thnh mt k th gii m qua 12 tui mi bt
u chi l v ch. qu tr c th tip thu ng v s cc th
c hay. Ngi ta chi c go lc no cng c. M t pht ngh x
hi vn phng cng c th bt u mt vn c, ri chi tip sau
na. c ngh mt ngy mt ngi nh trn ni hay bn mt sui
nc nng ? M t vn c go s mang li s sng khoi tinh thn.
C go cn l biu tng ca hon cnh khng ngng i thay. Bi
v, cng vi thi gian, cc k thut chi c cng tin trin. Tui gi
khng bit i mi dng li v tui tr y sinh lc ginh chin
thng. Nhng bc thy cao cng phi nhng ch cho nhng ch
nga non hu m i khi chnh cc bc thy o to.

Ti nh li nhng trn c tuyt vi ti gii v ch quc t

nghip d c go c t chc Tokyo nm 1980. Ti ch l mt
tay chi c km ci. Nhng ti cng bit theo di v hiu c
nhng giy pht gay cn ca mt vn c gia hai cao th. Trung
Quc, t lu ngi ta khng cn chi c go. Nay gii tr li
bt u mn c ny vi tt c s nng ny, y sc sng v s
hng say ca lp ngi mun c nhng i thay mnh m. Ngi
gi th vui v truyn li kinh nghim cho lp tr v mun thy
truyn thng c duy tr. Hm y Tokyo c cc khp th
gii ca mn c go: Nam Triu Tin, M , Php, Ba Lan Danh
sch cn di. Ba thanh nin Trung Quc so ti vi ba bc thy tui
tc ng knh ca Nht. Ngi tr nht trong i c Bc Kinh cha
ti 17 tui.

Giy pht chin thng ca i tht ng nh. Xong vn c, c ba

ch hi mm ci ri t t ng dy khi gh, ci mnh trc cc
i th khng may ca h, sau nhanh chng rt lui, y v
khim tn, gn nh bi ri v vic h nhc nhng bc thy 70
tui hoc hn ! Trong khung cnh nh vy, cc cuc gp g ny
khng ch l mt cuc u tr hu ngh: l s i u ca hai
quc gia. Khi ngi ta bit c s th hn Trung Quc i vi
Nht Bn hn 45 nm sau khi chin tranh Trung-Nht kt thc, th
ngi ta on c gi tr ca vic thng vn c go. Tay c gii
nht Trung Quc, Nie Weiping, tr thnh mt anh hng dn tc
t sau khi anh thng xuyn nh bi cc bc thy Nht Bn.

Vn c go ton cu

By gi chng ta hy xt bn cht ca chin lc kinh t Nht

Bn trn th gii. Tht kh m khng ngh ti nhng nh kinh
doanh v nhng nh qun l Nht y th lc, nm trong tay
nhng ngun t bn quan trng, m thm ngi trc mt qu a
cu ch nh bng mt bn c go. M t mnh Nht Bn i li vi
c th gii ! M t chm trn qu cu sng ln: Nht va sit c mt
lnh th ca ch; thm mt x nghip knh ch phi ng ca.
M t im khc li sng ln: ln ny l mt nh my Nht va c
khnh thnh, mt qun c na trong lnh th ca ch. Nhng,
cng nh trong mn c go, phi kin nhn, thn trng, suy ngh
k. Trong cuc chin tranh kinh t, hp tp l c th cht.

Vn c th gii gay go ny bt u gn na th k nay. Vn

cn kh ni ai s thng. Tng quan lc lng lun thay i.
Hon cnh cng th. V li th v bn no th cha chc. Nhng r
rng l Nht Bn bc vo trn chin vi nhiu bt li nht, t ra
l mt i th thng minh, hc rt nhanh. M i u, h thng do
d trc khi t nhng ng tin u tin. Nhng h khng
phm sai lm ln. Nhng bt li ca h t lu c san bng. V
lu nay Nht dm t cc qun c xa cn c a ca mnh, ngay
st lnh th ch th. Hn th, mi y, h cn t ra khinh khi ch
th ngay trong vng nh hng ca ch. M i nhn, dng nh cc
v tr ca Nht b bao vy cht. Nhng nhn k hn v tinh hn
s thy tnh hnh thc t hon ton khc. Ch cn Nht tip tc
chin lc chinh phc thn trng ca mnh v i th ca h bi ri
tip tc qun cng c mt s v tr c bit yu, th tt c chc chn
s xoay chiu.

X s ca cc k lc

Nht Bn tr thnh x s ca cc k lc v mi lnh vc, t

i sng kinh t n x hi. L nc cng nghip ln, giu c nht,
ni ngi dn lm vic nhiu nht, tui th di nht, l nc nm
nhiu tin bc nht: danh sch cc k lc cn di v k ht s v v.
Tuy nhin, hiu c c th sc mnh ca nc Nht hin i,
cn phi nu vi v d. thc s hiu, cn phi so snh. Trung
Quc, dn chng ch nhn ra y s lc hu ca mnh vo nm
1979, my m lnh t ng Tiu Bnh cho chiu trn VTTH b
phim ni v li sng ca ngi M . Cn sc tht khng khip,
nhng c tc dng tt. M t t ngi Trung Quc, i mt vi s
thiu thn v tuyt vng, cui cng tnh gic ! phng Ty,
dn chng khng sng di s cai tr ca mt nh c ti. Tuy vy,
dng nh phng Ty cn mt go nc tht lnh. Ngy m
phng Ty thc y v sc mnh hin ti v tng lai ca
chu , chc chn h s thy hong s v hoi nghi, v s thc hin
bc i u tin n thi k i mi. Cn hin ti, nc Nht ang
u ?

Gio dc

Trc tin l gio dc. Bi v chnh gio dc chun b cho ngun

ca ci ln nht ca mt t nc: tui tr l thnh phn u t ca
mnh. Nht, thnh phn u t hu nh l tt c mi ngi. 94%
tr em tip tc hc trung hc cho n t ti: t l cao nht th gii.
Trong cc cuc trc nghim v mn ton i vi hc sinh trung hc
trn ton th gii nm 1983, hc sinh Nht t im cao nht, cao
[10]
gp hai ln im ca hc sinh M . Trc nghim thng minh,
phn ln thiu nin phng Ty t im 100; thiu nin Nht:
117. Hc sinh Nht lm vic nhiu hn hc sinh chu u hoc M .
Thi gian ngh hc ngn hn. Php, ch tnh ring ngh h l ba
thng. Nht, ngh h ch hn mt thng. Sng th by vn hc.
nhiu nc phng Ty, t lu ngh hc sng th by.

Ht chng trnh trung hc, hc sinh Nht tip tc hc thm

bnh qun hn mt nm na so vi hc sinh M . Cha k cc juku
(lp hc bui ti v cui tun) v bi lm nh. M t cuc iu tra
mi y cho thy, bui ti, cc hc sinh Nht b ra trung bnh hai
gi ri lm bi. Hc sinh M th 30 pht. D li hay khng
cho tr em, th Nht s cnh tranh bt u ngay t trong ni,
hoc gn nh vy. hy vng c th mt ngy no vo hc mt
trong cc trng i hc c ting nht, cc em chun b ngay t tiu
hc. Vi s thc y ca cc b m, cc em tn lc chi vo hc.
Theo bo ch Nht, cc bc cha m thng a cc em vo cn bo
tp cnh tranh ngay t mu gio. Tip , khi lng thng tin
m cc em c nhi nht vt xa so vi tr em phng Ty. T
, s khc bit v trnh ngy cng gia tng. Cc cuc thi tuyn
vo cc trng i hc uy tn nht c th so vi thi tuyn vo ENA
[11]
. S tuyn la qu l khc nghit.Ch nhng ngi may mn
vo c cc i hc ln (Tokyo, Kyoto, Keio, Waseda) sau
mi c tuyn vo ngch hnh chnh cao cp v cc tp on
cng nghip ln. Nhng gio trnh trung v i hc Nht chc chn
khng phi l khng c khuyt im. Cn xa mi c nh vy,
nh chng ta s thy sau ny.
 Trong mt lnh vc rt gn vi gio dc l tiu th sch, bo, tp
ch, ngi Nht cng ng u th gii. Hn 4 t ri bn tp ch
nh k c xut bn hng nm Nht. Ngi Nht c (sch,
tp ch, truyn tranh hoc bo) mi ni, mi lc. Ngi ta thng
c lc ng trong tu in ngm, trn xe but, trong cc ca hng.
n mc m c ng i vo ngn ng thng ngy:
tachiyomi. Cn v bo hng ngy, n cng tng ng vi s
khng l Nht Bn. 124 t nht bo pht hnh 70 triu bn mi
ngy, l mt k lc khng ai b c trn th gii. Cc nht bo
chnh ca Nht cng l nhng t bo ln nht hnh tinh: t Yomiuri
Shimbun ng u pht hnh mi ngy hai n bn, tng cng 14
triu bn (9,7 triu bn bui sng v 4,8 triu bn bui chiu). K
n l Asahi Shimbun vi 8 triu bn bui sng v 5 triu bn bui
chiu, nhng v uy tn th xp s mt. T nht bo kinh t Nihon
Keizai Shimbun, vi bn triu bn, cao hn c t Financial Times
v Wall Journal cng li. Nht bo thng tin tng qut M ainichi
Shimbun pht hnh ti 6 triu bn. Cn t Sankei Shimbun ca
phi hu chng cng th pht hnh 3 triu bn. ng bn cnh, t
Le M onde (ca Php) vi cha y 500.000 bn ch l mt anh ln.

Ngi Nht c phi l nhng ngi thng minh nht th gii

khng ? Hn nhin, thng minh l mt khi nim tng i, c bit
kh nh gi. nh lng m ni, cc tnh ton rt bp bnh. Cc
tiu chun nh gi thay i ty theo cc nn vn minh v vn ha.
Tuy nhin, chn mt thc o ph bin nhm xc nh h s
thng minh (QI), nhiu nh tm l hc chn trc nghim Weschler.
Theo mt cuc iu tra trn 20 nc cng nghip, Nht Bn xp
hng u vi im s trung bnh 111 so vi M ch ng 100. Trong
mt th h, khong cch gia hai nc tng thm 7 im. chu
u, H Lan c xp s mt vi 109,4 im; nc Php cm
n vi 96,1 im. M t khc, chu u v M ch c 2% dn s
c h s thng minh cao hn 130 im. Cn Nht c ti 10% dn
[12]
s.

S c khe, lao ng, ngh ngi

D cho ngi Nht c lm vic d dn, him khi ngh ngi, v

sng trong nhng chung th b xu, th Nht Bn vn l nc
m ngi dn c tui th di nht trong s 33 nc pht trin nht
th gii. Ngi Nht (tnh chung nam v n) c tui th trung bnh
l 79,1 nm. Hy so vi tui th trung bnh ca ngi Hunggari
(69,7 nm), Lin X (69,8), M (75), Anh (75,3), (75,5) v
[13]
Php (75,9) . Theo gii tnh, tui th trung bnh ph n l
81,77 nm v n ng l 75,91 nm. Xu hng ko di tui th s
vn tip tc trong nhng nm ti. Theo B Y t Nht Bn, 66% tr
em gi Nht sinh nm 1989 s sng n 80 tui, so vi s b gi
[14]
sinh 80 nm trc th ch c 34% sng n tui 80 . K lc
ny tt nhin c mt tri ca n i vi nn kinh t Nht: vo nm
2025, Nht Bn s l nc c dn s gi nht th gii. C bn
ngi Nht th s c mt ngi (26,55%) qu 65 tui, so vi hin
nay l 12%. T l ni trn s vt qua t l ca Thy S lc y l
[15]
25,9% .

V thi gian lao ng, nc Nht tht s khng c g ng ngc

nhin b xa cc nc khc vi 2.165 gi lao ng bnh qun nm
1988, trc ngi M (1.847 gi) v Thy S (1.800 gi). Trong s
cc nc chu u, CHLB c l ni m ngi ta lm vic t gi
nht (1.560 gi hng nm). Nht Bn cng ng trc B (1.596
gi), H Lan (1.599 gi), Php (1.626 gi), o (1.631 gi) v
[16]
(1.646 gi) . M c tiu chnh thc ca chnh ph Nht l mi
ngi Nht lm vic 1.800 gi/nm vo nm 2.000.

V mt ngh ngi, tnh hnh cng khng kh hn. Tm l ngi

dn thay i chm, nu nh c th khng nh n c thay i. Nm
1990, ngi lm cng Nht Bn ch ngh lin tc c 7,1 ngy. M a
h nm 1989, s ngy ngh trung bnh l 6,5 ngy. V l thuyt,
ngi Nht c quyn ngh ba tun c tr lng hng nm. So vi
ngi M v ngi Ty c, ngi Nht ngh t t 24 n 45 ngy
hng nm. Nhng thng th h cng chng ngh v s b nh gi
thp trong x nghip hoc v thc s cm thy y ny i vi
nhng ngi s b buc phi lm thay cng vic ca h. M c khc,
cc cng ty ln cho php nhn vin c ngh mt hoc hai ngy
th by hng thng. Nhn vin vui mng. Nhng trong cc x
nghip nh hoc trong khu vc dch v (thng nghip v n ung),
thng th ngh hng tun ch c mt ngy. Nm 1988, ch c 7,4%
cc x nghip Nht Bn p dng tun lm vic 5 ngy. Ch c 19,7%
ngi Nht ngh hng tun 2 ngy, so vi 76,1% ngi Canada (t
l cao nht trong khi cc nc OCDE) v 45,5% ngi c (t l
thp nht, sau nc Nht).

Thc t, xt lu di th thi gian trung bnh lm vic Nht

thng xuyn gim xung trong khong thi gian t 1949 n 1974,
nm xy ra cuc khng hong du ha u tin. T n nay, thi
gian trung bnh lm vic khng gim. Chnh chnh ph Nht tha
nhn rng trong thc t n li cn tng cht t ! Thi gian lm vic
bnh thng th t hn, nhng ngc li, cc ch nhn li ku gi
nhn cng lm gi ph tri nhiu hn trc kia. Hu qu ca thi
quen lm vic ny l: mt chng bnh mi xut hin Nht, bnh
Karoshi, gy nn ci cht t ngt do tim v no ngng lm vic v
[17]
lao lc qu mc . Trong s cc nn nhn ca chng bnh mi
ny, c nhng nhn vin lm vic t t 50 ngy khng ngh, hoc
hn 100 gi ph tri hng thng. Nm 1989, nh cm quyn chnh
thc cng nhn c 29 trng hp Karoshi, nhng hng nm vn c
hn 500 trng hp c trnh ln c quan thanh tra lao ng.

Nng sut

K cc thay, d lm vic qun mnh nh vy, ngi Nht li t

kt qu kh ti v mt nng sut. Nht Bn xp hng p cht trong
s 11 nc cng nghip. Ly c s tnh l 100 cho nc Nht nm
1987, th M v Canada sut sc xp hng u vi 134, tip n l
Php v (131), B (129) v CHLB c (124). Ch c Thy in
(90) l thua Nht. Nhng khu vc lc hu nht ca Nht l nng
nghip v xy dng, nhng lnh vc m nng sut ca Nht ch
bng 1/3 ca M ! Nhng c nhng khu vc mi nhn m Nht
ng u, nh ha v in t. Nhng khng nn dng li vi mt
hnh nh tnh v nc Nht; bi v, tnh ng di, nng sut lao
ng ca ngi Nht tng mnh nht, ch sau Ty Ban Nha. T
1970 n 1987, nng sut lao ng ca ngi Nht nhn ln 1,75
ln. Trong thi gian , Nht, nng sut tng trung bnh hng nm
[18]
l 3,4%, trong khi M ch tng 0,7% .

Cht lng sng

y c l l lnh vc m nc Nht khng th t ho nm gi

nhng k lc. Nu c, th ch l k lc bt li cho h. Hy xem
cuc sng thng ngy ca vin chc Nht in hnh, vin chc
hng trung. l mt con ngi tt bt, cng thng, suy kit, lao
lc qu sc, thiu ng thng xuyn, khng c th gi cho cuc
sng gia nh, hn 16 gi trong ngy phi sng ngoi gia nh, trn
cc phng tin di chuyn, trong vn phng hoc trong qun x.
Thng th anh ta, vi vi vng vng ri khi nh khi tri cn cha
sng, hu nh khng n g, kp bt chuyn xe la ngoi m vo
gi bao gi cng ng nght. Bt buc phi ng, nhng vi
kinh nghim i xe la, anh ta vn c th kho lo lch mnh th no
, - trong khi tm tr cn cha tnh hn c cc trang th thao
trong t bo, tm kt qu trn u bng chy va din ra (ngi
Nht rt thch mn bng chy). Ra khi xe la, b cun i trong
mt bin ngi ng c n mc kh tin, anh ta s ba chn bn
cng leo ln cc bc cu thang (l thay, cc cu thang t ng vn
cn him ti cc trm xe in ngm Tokyo), ri ro bc di qua
nhng hnh lang bt tn.

Tokyo, mi ngi mt trung bnh trn 85 pht mi ngy trn

cc phng tin chuyn ch. n vn phng trong trng thi mt
l, anh ta s nho i kim nc ung c sinh t tng lc cm c
c ngy lm vic. Chiu n, sau khi ung xn vi bn b ng
nghip, mt xm xanh v bun ng, u c trng rng, anh ta tr v
nh v ch cn sc ni vi v vn t lu cng quen vi cnh
: meshi, furo, futon (cho ti n, tm, i ng). Su gi sau, kch
bn li lp li.

Theo c quan k hoch ha kinh t (EPA) ca chnh ph Nht

th so vi M , Anh, Php, CHLB c v Thy in, nc Nht
thua km v mt nh , ngh ngi gii tr v sinh hot vn ha (thi
im 1988). Din tch trung bnh nh mi xy dng ti Nht thp
hn cc nc khc gn 20 m2 (79,9 m2 so vi 98 m2). So vi cc
nc ni trn, Nht Bn ni m v tuyn truyn hnh chim phn
ln thi gi ri vn hn ch hn cc nc khc cng l ni m
s ngh ngi gii tr t c quan tm hn c. S th vin Nht t
[19]
. Ngc li, 61,1% h gia nh Nht l s hu ch cn nh h
[20]
. T l ny vo nm 1983 n 62% . S st gim ng ngi y
l do gi t ai cc thnh ph ln tng cc k nhanh hu qu
ca s u c c bit to tn v nguy him. Hin tng ny, chng
ta s nghin cu sau, xem bng cch no n gip cc ngn hng
v cc cng ty ln ca Nht ht bc, khin gi nh t tng vt
n mc m mt gia nh khng th no kim c ch ti trung
tm Tokyo hoc ngay c vng ph cn, tr phi phi tr n trong
nhiu th h. M t s gia nh lm nh vy, d c nguy c phi
bn i vo ngy m cha m t trn, v mc thu nh trn ti sn
cao khng khip.

M t yu t quan trng khc ca cht lng sng bt c nc

no l mc tht nghip. Lm cng dn mt nc giu th c ch
g nu b tht nghip v gt ra ngoi l. V nn tht nghip, Nht
Bn xoay s rt gii vi t l tht nghip ch l 2,3% dn s hot
ng vo nm 1989 mt k lc tuyt i trong nhm 7 nc cng
nghip hng u (G-7) v gn nh k lc so vi c 24 nc thuc
t chc OCDE (Hp tc v pht trin kinh t) tr trng hp
ngoi l ca Luxembourg vi 1,3%. so snh, t l tht nghip
trung bnh l 6,4% trong ton b cc nc OCDE v 9% trong khi
CEE. Nht Bn c t l tht nghip n nh, vi 2,2% dn s hot
ng vo thng 6/1990, mc thp nht t nm 1981. Qu tht, do
dn s gi i, Nht Bn ang phi i ph vi tnh trng thiu nhn
cng trm trng, c th bin thnh khng hong nhn dng c hi
cho nn kinh t, v n cn tr s pht trin ca b my sn xut.

Din tch nh tnh theo h gia nh Nht

v phng Ty

Din tch (m2) Nm

Nht Bn 86,2 1983

Ring Tokyo 58,2 1983

Php 77,1 1979

Thy in 98,5 1983

Hoa K 134,8 1984

CHLB c 98,8 1981

Ngun: B xy dng Nht Bn, 1985

Nhng th khng l
 Thnh tch ni bt khc ca Nht: ch ring vng Tokyo v ngoi
, xt v mt kinh t, mnh hn ton b nc hoc nc Anh
! Ton b ca ci do vng Tokyo sn xut ra (vi tng cng 32 triu
dn) t 793,5 t la (3.967,5 t franc) trong nm ti chnh
kt thc vo cui thng 3/1988. Trong cng thi gian, PNB ca Y
t 755,9 t la v ca Anh t 675,3 t la. Nhng con s
cng cho thy s tp trung ngy cng gia tng ca nhng cc cng
nghip v dch v Nht Bn trong khu vc quanh th Tokyo.
Phn ng gp ca ring vng Tokyo vo ton b PNB ca Nht
Bn l 31% trong ti kha 1987-1988 so vi 28,6% vo nm 1980
[21]
. H lun tt yu ca s gia tng mnh m khu vc tam ng
Nht: s pht trin ng kinh ngc ca din tch dng lm vn
phng. Bn khu ph trung tm Tokyo c din tch vn phng lm
vic tnh theo mt vung ln nht th gii, vt c thnh ph New
York v khu M anhattan ni ting t cui nm 1988. Chiyoda,
Shinjuku, M inato v Chuo c 3.188 hecta vn phng, vt
M anhattan 10%.

K lc trong cc k lc: Nht Bn hin ang xy dng mt ta

nh chc tri cao nht th gii, 296 mt, 70 tng, Yokohama. Ta
nh, gm 600 phng khch sn v 48 tng lm vn phng, s xy
dng xong vo nm 1993. Ta nh mi ny cao hn 50 mt so vi
nh chc tri cao nht hin c Nht l Sunshine Building, cao 240
mt, Ikebukuro, pha Ty-Bc Tokyo. M t d n kh tin khc
c cc k s Nht Bn tho ra: l d n giao cho tp on
kinh doanh bt ng sn Taisei xy dng mt nh chc tri hnh
kim t thp cao hn c ni Ph S ! Ta nh chc tri ny c t
tn l X-seed 4000, s c 800 tng v cao 4.000 mt, tc l hn
ngn ni Ph S 220 mt. Qu nm b tng khng l ny s c
ng knh y l 6 km. Vic xy dng phi mt 30 nm v ph tn
s khi 150.000 t yn, tc 5.400 t franc. T 500.000 n
700.000 ngi c th trong ta nh ny. Trn nh, d nh t
mt i quan st khng gian v mt sn vn ng th thao ma
ng. Taisei b xa cc i th cnh tranh l Takenaka Corp v
Obayaishi Corp: d n ca hai t hp ny ch l nhng ta nh
196 tng, co 1.000 mt, v 500 tng, cao 2.000 mt. Trong khi ch
i, cha c ta nh no vt k lc th gii hin nay l Thp
Sears Chicago, cao 440 mt, 110 tng.

Nhng ngun ca ci to ln

M t du ch ca thi i ang i thay: nhng ngi giu nht

th gii khng cn l ngi M hay cc tiu vng vng vnh m l
ngi Nht. Theo tp ch M Forbes, ngi c ti sn ring ln
nht hnh tinh nm 1990, lin tip trong bn nm lin, l nh kinh
doanh bt ng sn ngi Nht, Yoshiaki Tsutsumi. Ti sn ca
ng ta c tnh 16 t la, bao gm bt ng sn (trm trt
tuyt, sn golf, khch sn) v cc cng ty ng st. Xp hng hai
l mt nh kinh doanh bt ng sn ngi Nht khc, Taikichiro
M ori, m ti sn c tnh 14,6 t la. ng l M , vi 99 nh t
ph, vn cn nm s lng ln nht cc gia nh t ph trn th
gii. Nhng tnh hnh ang thay i, bi v 40 trong s 271 nh t
ph theo danh sch ca Forbes l ngi Nht, trong khi mi cch
y 10 nm cn cha c ngi Nht no. Bng xp hng ca tp ch
M Fortune c hi khc. Nm 1990, tp ch ny xp hng 1 l
quc vng Brunei (mt lm t nh nhng giu, trn o Borno)
vi ti sn 25 t la (100 t franc). S khc bit y l do Forbes
khng a vo bng xp hng ca mnh cc nguyn th quc gia v
cc hong gia, v s giu c ca h l do k tha hn l do n lc
thc s ca chnh bn thn.

Tuy vy, khng nn cc con s y nh la v cc ng ch

Nht Bn khng phi l nhng ng ch c tr lng cao nht th
gii. Cn xa mi c vy. Thu nhp trung bnh hng nm ca mt
tng gim c mt cng ty ln ca Nht, k c tin thng, l 17,58
triu yn (632.480 franc). Thu nhp ca mt ch tch cng ty
khng qu 32,50 triu yn (1.165.000 franc). So vi ng lng
[22]
vng ca cc ng ch M th cn thua xa .

C ca ci trong kt ca chnh ph cng vo loi to ln nht th

gii. V d tr ngoi t, Nht lun phin chim hng nht cng vi
M v hn o nh i Loan nm i mt vi lc a Trung Hoa.
Thng Nht Bn c s d tr ngoi t khong 70-100 t la
(350-500 t franc). Bin thin phn ln l do ngn hng Nht Bn
(ngn hng trung ng) can thip gi gi ng yn so vi ng
la. Nu ng yn h gi qu mc v ng la ln gi qu cao,
ngn hng bn la ra th trng hi oi, lm h t gi. Ngy
1/2/1991, d tr ca Nht v vng, ngoi t v quyn rt tin c
bit t Qu tin t quc t (FM I) l 77,5 t la. Thng 4/1989,
Nht t mc d tr lch s vi 100,36 t la ()

V ti chnh v bt ng sn trn th trng ni a, tch sn ca

ngi Nht (gp chung c cc cng ty v cc nhn) tng 12%
vo nm 1988, t n 5.993.000 t yn (48.800 t la). Trong
tng s , tch sn bng c phiu, tri phiu v cc cng c ti
chnh khc ln n 3.226.000 t yn (25.200 t la), tng 15,3%
[23]
. Tuy nhin, phi nhn mnh rng vo thi k y, do gi c
phiu tng n chng mt, th trng hi oi Tokyo tr thnh
th trng s mt th gii v tch ly vn. T ma ng 1989-
1990, qu bong bng u c, nh ngi ta thng gi Tokyo,
n tung: ch trong nm 1990, gi cc chng khon gim mnh
gn 40% v th trng Kabuto-Cho tr li v tr th hai sau Wall
Street. Tch sn ca Nht gim vi t l tng ng.

Khi cc ti sn tr thnh khng l

Hy ni thm mt cht v ti sn, vi nhng ti sn khng l

n mc kh tin, huyn hoc ca 10 ngn hng ln nht ca Nht.
C cn phi nhc li khng ? Nhng ngn hng Nht ny cng l
nhng ngn hng ln nht th gii, vt xa cc ngn hng khc.
Ton b tch sn ca 10 ngn hng y, ngha l t ai, nh ca,
chng phiu v tch ly ln ti con s khng l 3.281 t la.
Trong ti kha kt thc vo ngy 31/3/1990, tng 20% so vi nm
trc (tnh theo ng yn). S tin xa sch n nn ca
cc nc th gii th ba ! D cho c xy ra iu i na, th cc
ngn hng Nht Bn vn cn khon d thoi mi, v n ca th gii
th ba tnh n cui nm 1989 l 1.322 t la.

Ngn hng s mt ca Nht l Dai-Ichi Kangyo. Tch sn ca n

cho n ngy 31/3/1990 l 421 t la (66.591 t yn). Nhng
ngn hng khc theo th t nh dn l: M itsui-Taiyo-Kobe (401 t
la), Sumitomo (397 t la), Fuji ( 392 t la), M itsubishi
(384 t la), Sanwa (373 t la), Industrial Bank of Japan (276
t la), Tokai (244 t la), Ngn hng Tokyo (201 t la) v
cui cng l ngn hng tn dng di hn Nht Bn (192 t la).
Do s chnh lch khng my quan trng gia cc khon vay v cho
vay v li xut Nht tng v cng v gi chng khon st gim
th trng chng khon Tokyo, cc ngn hng k trn loan bo
khon li d kin cho ti kha 1990-1991 gim. Chng hn, Dai-
Ichi Kangyo ghi nhn tin li gim 26,1% vi 115 t yn; M itsui
gim 22,3% vi 90 t yn; Fuji gim 32% vi 100 t yn v Sanwa
gim 12,2% vi 130 t yn.

Nhng, d cho c khng hong vng Vnh v suy yu th trng

chng khon hay khng, cc ngn hng Nht vn khng ngng tng
cng sc mnh, n mc m ngi ta c th t hi rng sp ti,
phi chng nhng ngi i vay s dn dn ch cn mt ngun duy
nht chn la. Nm 1989, ln u tin Nht qua mt Anh
trn th trng cho vay th gii. Cc ngn hng Nht cho vay
20,6% trong tng s tn dng, so vi 20,5% ca cc ngn hng Anh
v 10% ca cc ngn hng M . M i th c quyn u nguy him.
Tnh hnh cng s nh vy nu cc si dy ti chnh ch yu ca
th gii ri vo tay Nht Bn. Tr thnh ngi cho vay s 1 ca th
gii, Nht Bn c c mt sc mnh chnh tr ng ngi, tuy cha
r rng. D sao, bng cch cho vay hoc khng cho vay, Nht Bn
c th lm mt nc khc sng st hoc cht chm. Cc ngn hng
Nht do ngy cng c kh nng ra nhng mnh lnh chnh tr cho
mt chnh ph ang gp kh khn.

l trng hp ca Niu-Diln vo ngy 7/11/1989, khi Kunji

M iyazaki, ch tch Hip hi ngn hng Nht Bn, loan bo rng t
nay cc ngn hng Nht s ty chay mi yu cu vay tin trn th
trng quc t ca Niu-Diln chng no m nc ny cha tr li
tha ng cc yu cu ca Nht. Nht Bn i chnh ph Niu-
Diln phi ti tr cu ngn hng kinh doanh chnh trong nc l
Development Finance Corporation ang ph sn v n cc ngn
hng Nht 800 triu la. Khng c s gip ti chnh ca Nht,
chnh ph Niu-Diln nh b bp c hng v cui cng phi tun
theo.

Vn ni v ca ci, tch sn ca cc cng ty bo him v cc tp

on cng nghip ln ca Nht cng ht sc di do, n mc
khin cho tp on ln nht ca phng Ty cng xanh mt. Cc
tp on ca Nht th y p tin. Cc tp on ca phng Ty
th n nn. Cng ty bo him nhn mng ln nht th gii l mt
cng ty Nht: Nippon Life. Tch sn ca 10 hng hng u ca
Nht vo ngy 31/3/1990, thi im kt thc ti kha 1989-1990
Nht l 83.233 t yn, tc khong 555 t la. Cn phi ni r
thm l tr gi cc tch sn tng trung bnh 45% trong mt
nm. Nhng l do gii thch cho thnh tch ngoi hng l: n lc
a dng ha cc x nghip Nht, cng nh chnh sch hung hn
nhm sp nhp v mua li cc x nghip khc, nht l nc ngoi.
Cc hng ch to xe hi Nht th eo ui chin lc thit lp t
cc nh my sn xut mi nc ngoi.

Tp on s mt ca Nht Bn l cng ty giao dch M itsubishi

[24]
Corp vi tch sn ln ti 11.678 t yn (77,85 t la) .
M itsubishi Corp thc t l mt vng quc ti chnh m ngi ta
hu nh khng th o lng c sc mnh thc s, do n c v
s chi nhnh khp th gii, phc tp v kh nm bt. Cng ty
chng khon ln nht th gii cng l mt cng ty Nht: cng ty
Nomura ni ting v ng s. Tin li ca n tng nhanh vi 218,7
t yn (1,4 t la) nm 1989, con s k lc trong lch s ca n.
Ba cng ty chng khon ln ca Nht cn li l Daiwa, Nikko v
Yamaichi. C ba, trong cng mt thi gian trn, thu v s tin li
k lc theo th t l 146,02 t yn (960 triu la); 120,14 t
yn (760,3 triu la) v 98,04 t yn (644 triu la). Cn 18
cng ty thng mi ln ca Nht th tng 20,2% tr gi cc hp
ng xut khu nm 1990, so vi nm 1989.

T ma xun nm 1990, nhng m my en xut hin

chn tri. Vi gi c phiu thng xuyn st th trng chng
khon Tokyo, hng trm t la bc hi. Ti sn ca cc tp
on ln, cc ngn hng v cc cng ty chng khon v th st
gim ng k. Ti kha 1990-1991, bn cng ty chng khon ln
nht d kin mc st gim tin li trc khi np thu mnh nht k
t 1974. M t trong nhng hu qu ca s st gim y l ngi
Nht tham gia t hn vo s ti ti tr Ngn kh M vo thng
11/1990. Tri phiu ca ngn kh M m ngi Nht mua ch
chim 20% tng s, trong khi nhng nm trc h mua n
40% tng s tri phiu. Tnh hnh cng din ra tng t vi vic ti
ti tr ngn kh M vo thng 2/1991. Tuy vy, s sai lm nu cho
rng s sp ca chng khon Kabuto-Cho l mt thm kch
kinh t i vi Nht. Ngc li, s iu chnh ny, trong mc
m n khng gy ra mt s ph sn vt qu gii hn chu ng, li
c Tokyo xem nh l mt bin php lnh mnh ha nn ti chnh
sau nhng nm th sc u c v kim tin d di.

Mc sng v s thun nht x hi

ng qun rng nhng ti sn m chng ta ang ni ti khng

thuc v nhng ngi Nht bnh thng. Li cng khng thuc v
nhn vin ca cc i cng ty, nhng salary-men khim tn. Cn
v tin lng, ngay c ch nhn ca nhng x nghip lm n gii
nht v giu nht cng khng c tr lng qu cao, khc vi
M . M c d vy, mc sng ca ngi Nht nng cao nhiu nh
thnh tu kinh t ca nc h. Chng hn, t 1947 n 1984, tin
lng tng 156 ln tnh theo gi tr tuyt i v 10 ln theo gi
tr thc t (c tnh n lm pht). Tin thng cui nm do cc x
nghip ln v chnh quyn tr, vt xa lng thng 13 ca chng ta.
Vi khu vc t nhn, tin thng trung bnh ln ti k lc
680.000 yn (24.480 franc) cho mi nhn vin (ma ng 1989-
1990). Nhng gia nh Nht khng c t nht l mt my git, mt
t lnh, mt TV mu v in thoi ( thnh ph) t nay ch cn l
ngoi l.

Nht, vn c nhng cch bit x hi nhng r rng l t p

vo mt hn phng Ty. c quyn ca ngi giu l mt thc
t. S cch bit v ca ci gia ngi Nht bnh thng v gia nh
ca cc nh cng nghip ln l mt s cch bit khng l. Nhng
nhng c quyn y him khi qu ng v nht l hu nh khng
bao gi c ph trng. Nhng nh t ph ln gii tr trong
nhng cu lc b kn o, che y khi cp mt hng bnh dn.
Nht c mt gii qu tc ti chnh sng vng m hu nh
ngi ta khng bit g v cng rt t ngi c th nghi ng. Nhng
nhng gia nh trung bnh qu thc khng cn g than phin v
s phn v hu nh chn trn mi ngi Nht l nhng qu
ng. M t cuc thm d mi y cho thy 84,5% ngi Nht t
cho mnh thuc tng lp trung lu. Ch c 8,8% cho rng mnh l
thnh vin y ca tng lp km may mn hn v 0,5% cho rng
[25]
mnh thuc tng lp b thit thi nht . Khng ni ti nhng
nc thuc th gii th ba, s thun nht x hi ca nc Nht tri
ngc vi h phn chia ngi giu v ngi ngho cc nc cng
nghip khc, chng hn M v Anh, ni m ci h phn chia y
ngy cng ln. Chng hn M , thu nhp nm 1990 ca 2,5 triu
ngi giu hu nh bng thu nhp ca c 100 triu ngi nhng
[26]
nc thang cui cng . Anh, chnh sch ca M argaret Thatcher
c li cho ngi giu hn l cho ngi ngho, bi v t l nhng
gia nh c thu nhp thp hn mc thu nhp bnh qun quc gia
tng gn gp i, t 8% ln 14% trong khong thi gian t 1981
[27]
n 1987 .

Theo cc thm d chnh thc Nht, 63,1% ngi Nht c

hi tuyn b hon ton hi lng hoc khng hon ton nhng
kh hi lng v cuc sng hin ti. Tuy vy, cng cn 35,9% khng
nh bt mn hoc cc k bt mn v cuc sng ca h.
cho cng bng, cn nhc li rng t l nhng ngi hi lng
khng h tin trin t sau chin tranh n nay. T l y l 60% vo
nm 1958, ri st xung 50,4% vo lc en ti nht ca cuc khng
hong du la nm 1975, ri li ln n nh cao 70,6% vo nm
1985. Cn thm rng, hin ti 54,6% ngi Nht th nhn rng h
c iu lo lng v thng lo utrong cuc sng thng ngy,
trong khi 43,3% khng nh h khng gp phi iu y.

Nhng ngi giu mi

Vi mt s ngi, tin bc khng lm nn hnh phc. Vi ngi

khc th c. Nht, vi c hai loi ngi, vic tng mnh thu nhp
to nn mt cn st tiu th cha tng thy. Xu hng ny tri
ngc su sc vi nhng nm thng king khem v lao ng cc
nhc trong thi k ti thit. Vi mt b phn khng nh dn chng,
vic tng thu nhp dn n t tng cho n ngy nay vn xa l
 y: t tng hnh tin ca k mi giu. V chng, khi nim ny
ph bin cc thnh ph ln, n mc t ting Anh new rich i
vo ngn ng Nht thng dng, c ngi Nht c hi tri i l
niu richu. Nh th qu t, khng mua c, ngi Nht quay
ra tiu dng x lng.

thy iu ny, ch cn do mt vng bui ti trn cc ng

ph ca khu Roppongi Tokyo, ngm nhng ngi Nht mi giu
trong nhng b cnh p nht ca h. Vo gi m ca cc
discothque, cc cu lc b v cc bar sang trng nht Roppongi,
cng l gi din ra v iu ba l c l l duy nht trn th gii ca
nhng chic limousine sang trng n mc khin bn phi nn th.
Trong khu vc ca nhng c quyn l liu ny, gii tr n chi ca
Nht Bn n trn nhng chic M ercedes 500 mu trng c th
xp mui, nhng chic BM W cc mnh, nhng chic Porsche hoc
Jaguar loi xn v nhng chic racer i mi nht. Ri h va
ci ni va mt ht vo trong nhng chn n chi tuyt vi y,
mc cho ti x n mc sang trng, mang gng tay trng, li xe vo
u trong cc thang my s a xe ca h xung cc bi u xe
ngm di t. y, ngi ta tn th s xa hoa nh mt tn gio.
C l vo giy pht y, i mt vi s phung ph tin bc nh vy,
ngi phng Ty mi cm thy mnh ngho nn v tng thiu.

Bn mi lm nm trc, ngi dn Tokyo o bi tuyt vng

ng nh nt ca mnh, mong tm thy vi vt dng c nhn.
Trong nc Nht hin i, nhng ngi giu mi lun lun i kht
cc vt dng sang trng v mun khoe ca, khng bao gi tha mn
vi s d tha v phung ph. V khi ngi ta b m nh bi nhu cu
khoe ca, mi s u c php, k c nhng ci qu ng. C v
s v d. y, ch xin dn vi v d.

mt s coffee shops cc sang Nara hoc Tokyo, ni ngi

ta c th treo nhng bc ha ca Renoir hoc M atisse tht, mi
tch c ph gi gn 2.000 franc. Trong cc qun c ph y, ngi ta
dng nc sui Esvian pha c ph Hamaica loi 1, v nc c
ph c rc nhng si vng tht rt mng, c ng trong tch s
git vng phc v khch.

V d khc: ngi Nht bng nhin am m mn chi golf t

my nm nay. Hng chc sn golf c xy dng khp nc Nht
n mc e da c mi trng v nhng cnh quan c nht v nh.
Khong 15-16 triu ngi Nht cho bit h c chi golf, trong khi
Php ch c 150.000 ngi. Chi golf Nht tr thnh mt mt
ua i, mt biu tng thnh cng v mt x hi. gia nhp mt
cu lc b chi golf c ting, c khi phi ng n 10 triu franc !
Ngi ta tuyn chn bng tin. Thng th x nghip phi gnh
khon tin y. V d nhin, ngi ta ch chi nhng khon tin nh
vy cho cc cn b cao cp. Phi thm vo cc khon ng gp
hng nm na. V i vi nhng ngi chi golf, tt nhin phi
trang b dng c y nht. Bi v, Nht, mi mn th thao,
mi sinh hot gii tr u i hi c mt m ph tng cao cp v
t tin. Chng hn khng th tng tng c l mt ngi Nht
chi trt tuyt, d mi bt u, li lao vo ng trt m khng
c c mt l trang b phc tp, khng k i thanh trt kiu mi
nht, khin mt vn ng vin trt tuyt sng s ca phng Ty
phi thm mun.

B chi golf t gi nht th gii hin nay l ca Nht. c

ch to c bit cho nhng ph n theo thi trang, b golf
ny gm mt cy gy, mt qu banh v mt tee lm bng bch kim,
c chm 650 ht kim cng, v gi s s 100 triu yn (360.000
franc). D sao, vi nhng ngi Nht bnh thng, mt bui chiu
trn mt sn golf 18 l l mt th xa x nm ngoi tm tay. Thiu
ch, thiu tin, ngi Nht ch bit chi golf trn nhng sn gi
(practice). Khng him trng hp ngi Nht n chi Php,
ln u tin mi ng c mt sn chi kch thc tht, sau 20
nm chi golf trn cc sn gi.

Ngay c trong tng lp trung lu, vi nhng ngi mun t ra

mnh vt tri hn ngi lng ging, th vic mang mt ci ti xch
Louis Vuitton, mt b may sn Chanel, trang sc Christian
Dior, b ng phc Pierre Cardin cng l biu tng ca a v x
hi. Bn s chng bao gi nghe cc hng ln ny than phin v Nht
c, v l do n gin l h lm n hi ra vng . Quang cnh trn
ng ph v trong xe in ngm Tokyo tht ng kinh ngc.
Cha u khc ti thy mt t l ti xch Louis Vuitton cao n
vy. Khng c g ng ngc nhin l Louis Vuitton thc hin 75%
doanh s ch ring vi khch hng ngi Nht Nht Bn, hoc
nc ngoi. Tp on sn xut hng xa x Louis Vuitton M oet
Hennessy (LVM H), ngoi ti xch cn sn xut ru sm banh,
cognac, m phm v nc hoa, thc hin 40% doanh s ca
mnh Vin ng trong nm ti chnh kt thc vo ngy 30/6/1990.

Vng v bch kim c bit quyn r ngi Nht. Nht Bn l

nc nhp khu vng ln nht th gii, vi 300 tn nm 1989. H
cng thch nhng trang sc loi sang v cc th qu. Doanh
s ca cc hng kim hon ln t ht k lc ny n k lc khc.
Nht tr thnh th trng ln th hai th gii v kim cng nh
bng. tha mn khch hng, cc tim n v cc ca hng ln bt
u rc nhng ht vng vo c ph, bnh, x lch, sushi (bnh trng
cun, bc rau cu v c sng), soba (sp nui).

Nc Nht mi cng l nc Nht ca mt. Nhng ngi Nht

mi giu mun t ra bit n chi tt nhin phi ung ru Php.
Hng Kng, dn n chi ung ru Cognac. Tokyo, ngi ta
ung ru vang. V khi ru beaujolais nouveau n, nhng
ngi Nht snh iu nm trong s nhng k c n thng thc
u tin loi ru ny. Qu thc, s vic din ra nh vy: ngy
m ru beaujolais nouveau chnh thc c em bn hng nm,
loi ru qu ny c u tin ch t Php qua Nht ri, nh
chnh lch mi gi (Nht i trc Php 8 gi) ngi Nht c
ung trc c ngi Php. khi mt th gi, c nhng ton hi
quan v lao ng thi v lo dn nhn bng ting Nht (lut php
Nht bt buc nh th) ln cc chai ru, nng lng ch i, sn
sng bt tay vo vic ngay khi my bay h cnh ch hng mang
i.

Tuy vy, nm 1990 Nht Bn khng c l k u tin

thng thc ru beaujolais nouveau. Khong ba chc chic
Boeing 747 Cargo ca cc hng Air France, Cathay Pacific v Japan
Airlines c huy ng ch kp thi 300.000 kt ru qu
ny (tng cng 2.400 tn) n sn bay Narita. Nhng v ngy l
ng quang ca hong Akihito din ra vo 22/11, tc mt tun l
sau khi ru beaujolais nouveau chnh thc bn ra, chnh ph
Nht cho rng s l bt knh nu cc thn dn Nht li thng thc
th ru mi trc mt ngy l trng i nh vy. Vy l vic
thng thc ru beaujolais nouveau bt u tr mt tun.
Nhng nm khc, nhng tay chi cn c th ng qua m mt
khch sn trong sn bay Narita, ni ngi ta t chc nhng cuc
thng thc ru c bit trc mi ngi khc. M t thng thc
ru vang mi c a chung n ni t nay, ngi Nht c th
thng thc loi ru mi m ngay c Php ngi ta cn
khng bit ti ! V mc d mt thng thc ru vang cn tng
i mi Nht, nhng n thnh hnh n mc m nm 1989 Nht
Bn tr thnh khch hng th 5 ca Php. Tr gi ru m Nht
nhp khu tng ln hn 1 t franc, tng hn 60% mi nm. Vi
ru beaujolais nouveau th tng 109%.

Hin tng nh giu mi Nht cn biu hin qua vic i du lch

ng o ra nc ngoi, hin tng ny tng vt trong vi nm
qua. i du lch ra nc ngoi ch tiu khin cng tr thnh
mt. Ti rng rnh ng yn, m gi tr khng ngng tng so vi cc
loi ngoi t mnh khc, gn 10 triu ngi Nht ra nc ngoi
nm 1989 (chnh xc l 9,64 triu ngi). Nm 1986 ch mi c 5,5
[28]
triu ngi v nm 1988 c 8,5 triu ngi . Nhng a im
m ngi Nht thch n du lch nht, theo th t, l chu
(47,8%), Bc M (35,7%), chu u (10%) v chu c (5%). Nm
nc m ngi Nht thng i du lch nht l M (31%), Triu
Tin (14,2%), Hng Kng (12,2%), i Loan (10%) v Php (8%).
Hawaii, c, b Ty nc M cng c du khch Nht c bit
a thch. Trung thnh vi c mun ca mi ngi Nht l c
ha mnh trong mt nhm hoc mt tp th, h thng i du lch
thnh on c t chc. Trong trng hp , mi chi tit nh nht
nht u c tin liu v t chc chu o. Ngay c vn gi cng
c tin liu, nu l nhng sex-tours cc th chu . M t
s tuyn du lch cn ha hn mi ti mt c gi khc nhau. Cn ni
thm rng cc b v Nht khng nht thit bc bi v iu .
c gii phng mt thi khi cc c ng chng thng tr v
nh tr, mt mi b ph v say b t, h c th hng mt cht t
do ly li sc.

Khch du lch Nht Bn l mt th ca tri cho m nc no

cng mun li ko. Nm 1989, du khch Nht Bn chi tiu
nc ngoi 22,4 t la (112 t franc), tng 20% trong vng c
mt nm. Tnh s trn, mi du khch Nht chi tiu khong 10.000
franc. Ngoi ra, khng k cc chuyn du lch kinh doanh, dng
nh mi ngi Nht khi ra nc ngoi thc t chi tiu bnh qun
450.000 yn (16.200 franc). Nhng mt xu hng mi bt u
xut hin, l vic thanh nin Nht i du lch c nhn. N l biu
hin ca nhng thay i x hi ang din ra Nht. H c rt nhiu
kh nng chn la: i vng quanh cc th chu u trong mt
tun, i du lch hng sang trn mt trong nhng chic tu ni ting
nht, i ngh cui tun Borno xa l, i nh golf trong khung
cnh quyn r ca lng cc hong i M inh ngoi Bc Kinh.
Ngy nay, ngi ta gp tng i thng xuyn trn cc chuyn
bay nhng nh kinh doanh hoc cn b qun l cao cp ngi Nht,
cui tun i nh golf ti mt sn chi no u kia th gii.

Cc phng tin gii tr ngay nc Nht cn s si. Ch lo lm

vic, gn y ngi Nht mi bit n cc th gii tr. Nhng dng
nh h mun ly li thi gian mt. Th trng gii tr nm 1985
ch t 45 t yn (1.62 t franc). c lng nm 2000 s ln ti
150 t yn (5,4 t franc). Nm 1987, 44% ngi Nht tnh chung
tt c cc tui, xem cng vic l l sng ca h. Nm 1990, thanh
nin Nht tui t 20 n 30 ch c 26% chp nhn tng so
vi 34% xem gii tr l l sng.

Ve v kin

Ngi Nht ri vo cn lc tiu th, mc d hin tng ny

cha t ti quy m nh cc nc phng Ty. Vi cc loi tn
dng cho mc ch tiu th, tn dng nh , tn dng revolving v
loi phng thc thanh ton d dng khc, ngi chu u v
ngi M chi dng vt qu xa kh nng ca mnh. Trong khi ,
ngi Nht ni chung vn c s tit kim tnh theo u ngi cao
nht th gii v do gp phn vo vic duy tr sc khe
trong cc x nghip ca h. Tng s tin tit kim ca cc h gia
nh Nht Bn vt qu mc 700.000 t yn (25.200 t franc)
vo ngy 31/3/1990, thi im kt thc nm ti chnh 1989-1990.
Ln th t trong bn nm lin, qu tit kim tng vi t l trn
10%. Theo Vin quc t v cc Qu tit kim (IICE) Genve,
ngi Nht vn c xp hng tit kim nht th gii, trc Thy
S, B, o, H Lan v CHLB c. Tuy vy, d c cc k lc ,
khong cch gia Nht v cc nc phng Ty ngy cng hp
dn. Nm 1975, khi Nht Bn ang phi chu tc ng trc tip ca
cuc khng hong du la ln th nht, t l tit kim ca cc gia
nh Nht l 22,8%. Nm 1987 ch cn 15,1% v nm 1988 cn
14,8%.

T l tit kim ca cc gia nh Nht so vi

cc nc khc

CHLB
Nht M Php
c
 1987 15,1% 5,6% 12,2% 11,5%

1988 14,8% 6,6% 12,6% 12,2%

Ngun: Ngn hng Nht Bn

Ngi giu c san s cho ngi ngho ?

Ngi giu t khi rng lng, hu nh chng bao gi hoang ph.

Nc Nht khng i ra ngoi quy lut . Khi t nc M t tri
mc tr nn giu c sau bao nm khn kh, tt nhin c nhiu k
gen tung. M t hu qu tt nhin khc: cng nghip Nht chim
ch ca cc ngnh cng nghip phng Ty. Nc Nht bt u
khin ngi ta kh chu. Nhng k gim pha vi vng buc ti,
m thng l ng, rng Nht Bn c x mt cch qu ch k.
Ngi ta bo Nht Bn khng ch lm giu mt cch bt chp m
cn bo bo gi ca. Bi v, d h c vin tr, chng bao gi l
vin tr v v li. Ngay c vin tr nhn o cng thng b rng
buc vo iu kin l phi mua hng ha ca Nht. Cho vay vi li
xut u i cng vy. S ch trch y l tuyt i ng trong mt
thi gian di. By gi n vn cn ng, t nht l mt phn.

Nhng mt d kin quan trng thay i: t 1989, Nht Bn

ginh ly v tr s mt trn th gii ca M v tng vin tr pht
trin (ADP), tc l cc khon vin tr, cho vay vi li sut thp v
tr gip k thut cho cc nc ang pht trin. Nm 1989, phn
ca chnh ph Nht trong cc khon vin tr y l 8,96 t la,
tng 5,7% so vi 1988. Trong , 55% l cho vay, 23% vin tr v
21,9% di hnh thc hp tc k thut.

Trong khi , phn ca M gim 27%, cn 7,66 t la. Nc

Php ng hng th ba vi 5,14 t la, trc CHLB c (4,95
[29]
t la) .

Nhng nhng con s gp y l khng y v a n nhm

ln. bit c c gng thc s ca tng nc, cn phi so s
vin tr vi PNB (tng sn phm x hi). Di gc , Php
ng u nhm G-7 vi t l 0,54%. Nht Bn ng hng th nm
[30]
v M xp sau cng . V th, Francois M itterrand phi ni:
Nc Nht khin chng ta nh l khi h ni v cc nc ngho !.
Chng ta b xa ng sau nhng nc nh M hoc Nht l nhng
nc v ra nhng k hoch to ln nhng m hu bao rt t. Nu
M hoc Nht Bn cng c gng nh chng ta, vn (vin tr cho
th gii th ba) s c gii quyt F.M itterrand ni thm. M t
khc, t bn Nht ch yu vo cc nc chu (chim 62,5%
vin tr Nht nm 1989). Cng cn phi bit rng Nht tip tc cho
tin, i li nhng hp ng k kt vi cc x nghip Nht. M c d
phn cho vay li sut thp gn vi nhng hp ng k vi cc x
nghip Nht ang gim i, phn ny vn cn chim ti 20% trong
nm 1989, theo cc s liu chnh thc. V d ngi ta c ni rng
cc khon tin b ra trn l thuyt c th dng tin hnh cc d
n vi nhng bn hng khng phi Nht Bn th trong thc t c
hai d n th c mt c thc hin vi cc x nghip Nht Bn.
Trong trng hp , vin tr ca Nht tr thnh mt hnh thc ti
tr ngy trang cho chnh nn cng nghip ca h.

Cng cn phi thy rng Nht Bn ang cng c cc v tr ca h

v tng cng nh hng ca h chu Phi v chu M La tinh
nh nhng chng trnh tr gip tin bc ni chung chng hao tn
g lm. Chng h mun u t vo v khng m bo li, chnh ph
Nht vo lc a chu Phi nhng khong vin tr nh t 5 n
150 triu la nhm xy dng ch ny mt chic cu hay nh my
in, ch kia mt trng hc hoc mt ci p. Nm 1990, nhng
nc chu Phi ch yu nhn vin tr ca Nht l Niger (20 triu
franc + 35 triu franc), Guine-Bissau (18 triu franc), Cng ha
Trung Phi (8 triu franc), B bin Ng ( loi tn dng), Ouganda
(30 triu franc + 20 triu franc), Nigeria (90 triu franc), Burkina
(vin tr lng thc 7,2 triu franc), Algrie (cho vay loi),
Guine (30 triu franc), Djibouti (30 triu franc), Sngal (100 triu
franc) v Ghana (1,2 triu franc). chu M La tinh, Nht Bn t
vin tr hn m thng cho vay li sut thp. Nhng nc may
mn c vay c: quateur (56 triu la), M hic (375 triu
la).

Danh sch y khng h l mt danh sch gii hn, v r rng l

c nhiu nc ang pht trin khc cng ku gi khn cp ngun
vn ca Nht. Nhng, d cc khon vin tr v cho vay y c b
rng buc hay khng vi vic phi mua hng ca Nht, th chng ta
cng phi nh rng ng tin b ra y nht thit c mt tri ca n:
m rng nh hng ca Nht ra khp th gii.
 Vin tr pht trin nm 1989 (triu la)

Tng s T l/PNB

Php 5.140 0.54%

CHLB c 4.950 0.41%

Nht Bn 8.960 0.32%

M 7.660 0,15%

Ngun: OCDE

Lm pht
 V lm pht, Nht Bn cng l cu hc tr ng u bng trong
s by nc cng nghip hng u, trong ba nm lin. Tr vi ngoi
l him hoi, Nht Bn cng l nc xut sc dn u OCDE. y l
mt du hiu khng th nhm ln v sc khe ca nn kinh t
Nht.

T l lm pht trung bnh hng nm trong

khi OCDE

1987 1988 1989

M 3,7 4,1 4,8

Nht 0,1 0,7 2,3

CHLB c 0,2 1,3 2,8

Php 3,1 2,7 3,6

4,6 5,0 6,6

Anh 4,2 4,9 7,8

Canada 4,4 4,0 5,0

 o 1,4 2,0 2,5

B 1,6 1,2 3,1

Hy Lp 16,6 3,5 13,7

Ailen 3,2 2,1 4,0

Luxembourg -0,1 1,4 3,4

H Lan -0,7 0,7 1,1

Na Uy 8,7 6,7 4,6

B o Nha 9,4 9,7 12,6

Ty Ban Nha 5,2 4,8 6,8

Trung bnh CEE 3,4 3,6 5,3

Trung bnh OCDE 3,9 4,8 6,0

Ngun: OCDE
 Mt nn kinh t ng u trong s nhng nn kinh t
hng u

Thc t, ni v nn kinh t Nht, c qu nhiu ci siu khin

chng ta kh m chn la ci no. so snh chng ta hy chn
tng sn phm x hi (PNB) tnh theo u ngi, v y c l l c
im ni ln mt cch r rng nht s giu c v sc mnh ca mt
nc. C y, Nht Bn cng khng s ai. Nm 1987, Nht Bn
xp hng th 5 th gii, sau Thy S, Luxembourg, M v NaUy.
Nm 1987 s l mt nm ng ghi nh i vi ngi Nht, nm m
ln u tin h vt M , vi PNB u ngi l 19.450 la.
Nm 1988, h vn ln hng th 3, sau Thy S v Islande, vi
PNB u ngi l 23.270 la v mt t l tng ti 19,6% trong
mt nm. Nht ra c mi hn i vi ngi bo h. L ct
mc tiu biu nht trong cuc trng chinh thnh cng ca nc
Nht ti thnh vng, thng li trn khin ngi Nht ht sc t
ho. M i khi cn phi nhc nh nhng ngi phng Ty qu hm
hnh, cc nh lnh o chnh thc ca Nht khng bao gi b l c
hi nu ra cc con s y. M c khc, xu hng ny cn lu mi o
ngc c bi v t n nay Nht Bn khng ngng ln bc
M .

Nm 1950, PNB ca M gp gn by ln ca Nht. By gi,

PNB ca hai nc gn ngang nhau. Thng 12/1990, hn bn
thng sau khi Irak xm lc Koweit, v sau cuc khng hong k
trn th trng du la, kinh t Nht ghi nhn s tng trng
qua thng th 49 lin tc nh s tng mnh cu ni a. y l thi
k tng trng di nht ln th hai ca Nht k t sau Chin tranh
th gii ln th hai. Thi k tng trng lin tc di nht, gi l
Izanagi, ko di 57 thng, t thng 10/1965 n thng 7/1970.
M t thi k huy hong khc, gi l Iwata, ko di 42 thng, t
thng 6/1958 n thng 12/1981. M t du hiu ca thi gian v l
m bo cho tnh bn vng ca nn kinh t Nht: Nht khng cn
ph thuc ch yu nh trong qu kh vo xut khu m bo s
tng trng. Hn na, trong lnh vc ny, h cn vng chc hn
nhiu so vi cc i th cnh tranh. Xut khu ch cn chim
khong 15% PNB ca Nht, t hn t l ca Php (20%), CHLB
c (hn 30%) hoc Anh (hn 25%).

i vi Nht Bn, thi k 1986-1990 l thi k tip tc cng c

cc thnh tu kinh t: t l tng PNB ca h vn ln v tr s 1
trong s 5 nc cng nghip pht trin nht hnh tinh khng bao
gi ri khi v tr na. Tm li, sau khi t vn tc n o,
Nht Bn tip tc khng nh v tr b ch i vi th gii cn
li. Nm 1989, PNB ca Nht bng 10% PNB ca c th gii. iu
c ngha l nu em so dn s ca Nht vi dn s ton th gii,
th 120 triu ngi Nht sn xut mt sn lng trung bnh bng
416 triu ngi trn tri t. Nm 1989, PNB ca Nht tng 4,8%,
to ra ca ci tr gi 396.500 t yn (2.800 t la hay 14.400 t
franc), so vi d kin ban u ca chnh ph Nht l tng 4%.

M t khc, nn kinh t Nht c v s tip tc vng nh bn

thch. Cuc khng hong vng Vnh n ra vo ma h 1990 khng
phi khng tc ng n Nht Bn. V li, khng loi tr l nn
kinh t Nht sau thi k pht trin qu nng s ghi nhn trong
nhng nm sp ti mt s ngng tr v u t, s st gim v tiu
th v s tng trng chm li. Ln u tin k t 1979, thi im
ca cn sc du la th hai, chnh ph Nht thng qua mt lot
bin php tit kim nng lng. Nhng khng c g l bi kch. Theo
B Ti chnh Nht Bn, nn kinh t Nht c th tiu ha c
mt s tng gi du th nh cc ci cch c bt u sau cn
sc du la th nht. N cn c th i ph khng s thm ha vi
[31]
gi du ln ti 30, thm ch 40 la/thng .

T l tng PNB

1986 1987 1988 1989 199

Nht 2,4% 4,3% 5,7% 4,8% 4,5%

CHLB
2,3% 1,8% 3,6% 4,4% 3,3%
c

Php 2,1% 2,3% 3,4% 3,4% 3,2%

M 2,8% 3,4% 4,4% 3,0% 2,4%

Anh 3,3% 4,4% 4,3% 2,3% 1,4%

Trung
 bnh 2,7% 3,3% 4,4% 3,6% 2,9%
OCDE

Ngun: Cc k hoch ha kinh t Nht 1990

c lng ca OCDE.

Xut khu tng theo hm s m

Sau chin tranh, ngay khi va bt u tr li bun bn vi th

gii, nc Nht cng nghip ch c mt tng trong u, mt
tng kin nh: xut khu. Trong cc phng lm vic ca M ITI,
trong hnh lang cc x nghip ln, trong cc xng my, u u
cng ch mt khu hin: xut khu. Xut na, xut nhiu hn, xut
mi lm giu t nc. Nhng, c th t tc v tch ly ca
ci cho nc Nht, phi thc thi mt iu kin: xut nhng khng
nhp. Hoc, nhp cng t cng tt. Cm nhp hng tiu dng. Cng
chng cn phi thuyt phc dn chng. M t cch t pht, dn
chng Nht hon ton ng h s nghip ti thit t nc. Kt qu
l trong nhiu thp k, sn phm nc ngoi d cng cht lng
cng gi, khng c c may no c c khch hng Nht. Tnh
hnh y ti nay vn cn ng mt phn. Ngoi nhng lut l m
M ITI t ra bo h cc ngnh cng nghip quc gia, li cn thm
tinh thn i quc hon ton t nhin, khng cng p ca ngi
dn Nht mt tnh cm c l cha bao gi c M .
 Khi u rt chm, bi v hu nh hi y Nht tt c u
thiu. hot ng, cng nghip cn c nguyn liu, nng lng,
my cng c v b phn ri. Thi k thiu thn y ko di
chnh ph v cc x nghip nm c nhng cng ngh cn thit,
hu to nn mt tim lc sn xut c kh nng cung ng lin tc
cho xut khu hng lot. Ri dn dn n thi k gt hi nhng li
lc t n lc b ra. Ri n thi k sung tc n s sng, gn
nh bn thu. Nht v CHLB c l hai nc duy nht trong s
by nc giu nht phng Ty tch ly c thng d mu dch
sut thi k 1980-1989. C hai kt thc nm 1989 vi nhng
con s k lc.

Nc Nht lm giu nh th y. Nc Nht, vi 120 triu

dn, tr thnh nh bun khng l hng th ba th gii sau M
v CHLB c. Trong thp k 1970-1979, Nht Bn c thng d
mu dch tng cng 22 t la. Chng phi t i vi mt nc m
ngi ta cho rng, hn bt c nc no trn th gii, phi chu ng
hai cn st du la c bit nghim trng. Thc ra, vn quen vi
thng d mu dch lin tc, Nht Bn cng ghi nhn bn nm
thm ht mu dch trong thi k y. Nhng, t 1980, h bay ti
nhng nh cao gy sng st. Tng kt ngoi thng Nht thi k
1980-1989 ni ln nhiu iu, bi v mc thng d tng cng ln ti
[32]
408,5 t la ! .

Ch ring nm 1989, thng d mu dch ca Nht ln ti

[33]
77,13 t la . Khng bit c phi do p lc ca nc ngoi
hay khng, thng d mu dch ca Nht nm 1990 gim xung
cn 63,9 t la. Xut khu tng 3,9% v t tng cng 280 t
la, trong khi nhp khu tng 12,3%, ln ti 216 t la.

Ngay t sau chin tranh, Nht Bn xut khu sang cc nc

lng ging gn gi chu . Khng c khon li nhun no c coi
l nh c v tt c cc v kinh doanh, d khim tn n u, u
ng thc hin. Nht khng xem nh nc no. khp ni, cc con
s khng ngng tng vt, d lch s chu c nhng iu bt li
nng ln nc Nht. Cc ch chnh tr khc bit hoc cng
khai th ch khng phi l nhng ro cn lm run s cc
thng gia Nht. Sau khi nghin cu th trng v nhng cng tc
thm d, trong nhiu trng hp, chng my chc Nht Bn
chim v tr thng tr.

Chng hn, vi Trung Quc, xut khu ca Nht t 84 triu

la nm 1962 tng ln hn 5 t la nm 1980, thi im m tt
c cc tp on ln ca Nht c mt trn t Trung Quc. Cui
nhng nm 80, xut khu ca Nht gn ti mc 10 t la/nm.
Nht bn sang nc Trung Quc ngho nhng nh my cha kha
trao tay nhng c v s sn phm tiu dng: xe hi, in t nghe
nhn, dng c gia nh. Trong my nm ti Trung Quc, bit bao
ln ti c nghe ni rng ngi Nht ch l nhng con vt kinh
t. Vi ngi phng Ty cc anh, c th ni chuyn v th
ti. Cn vi ngi Nht th khng th no c. H ch hiu
c ngn ng lm n mt ng nghip mt t bo ln Trung
Quc ni vi ti nh vy.

Chu u cng l mt bn hng quan trng ca Nht Bn. Ngi

chu u chng ta, d tui no v v tr x hi no, tt c u c
lc mua nhng sn phm ca Nht. Nhng chnh ph M l ngi
lt cho cc x nghip Nht thnh vng ln. Ra khi vng ly sau
chin tranh nh s tr gip ca M , Nht Bn xy dng tim
lc cc x nghip ca mnh vi sn phm xut khu c thc hin
trn th trng M , th trng ln nht th gii. Thng d mu
dch vi M t 15,8 t la nm 1981 tng ln 56,3 t la
nm 1987. Trong mi nm, kt s xut nhp khu ch ring vi
M mang li cho Nht 343,8 t la. T 1985 n 1989 Nht
Bn thc hin 30,1% xut khu ca mnh vi M , trong khi vi
ton b khi CEE ch c 14,1% v vi ng Nam v ng l
[34]
28,4% .

Thm ht mu dch ton cu v ring vi

1981 1982 1983 1984 1985

Vi
15,8 16,8 19,3 33,6 46,2
Nht

Ton
22,3 27,5 52,4 101,8 126,5
cu

Ngun: B Thng
 Hu qu t nhin ca nhng thng d mu dch khng ngng ln
thm y l nhiu nc trn th gii lin tc ch trch Nht, nhng
thng l khng c kt qu. V chng, nhng tranh chp thng
mi tr thnh mi lo u s mt trong quan h tay i ca Nht
vi hu ht cc bn hng phng Ty. Trong mt thi gian di,
Nht Bn nh mt c gi ng trinh ku go mnh tuyt i v ti,
lm b nh khng nghe thy nhng li ch trch nhao nhao ngy
cng gay gt nc ngoi. Cc chnh ph, ng u l M , buc
ti Nht Bn bun bn khng trung thc v bo h mu dch tri
vi cc quy nh ca GATT (Hip nh chung v mu dch v thu
quan).

Nc Nht khp kn, nc Nht b ghen ght

Nht Bn c phi l mt th trng khp kn khng ? Nht nhp

khu sn phm ch bin tr gi khong 3% PNB. T l ny l 7%
M , 14% CHLB c c v 21% Nam Triu Tin. u t nc
ngoi Nht bng khong 1% tch sn ca cc x nghip. Con s
ny M l 9%, Anh l 14% v CHLB c c l 17%. Xut
khu t ca Nht (v c bit l thng d so vi nhp khu) chc
chn khng lm va lng nhiu nc. Ci ngh, d ng hay sai,
rng Nht Bn khp kn v l mt bn hng khng sng phng, theo
thi gian, gy nn nhng phn ng dy chuyn i t bc bi n
th ch hoc phn n cng khai. Nhng phn ng tai hi nh th
c bit r M . D vn cn mt s ngi lc quan kin nh, mt
cuc iu tra do h thng truyn hnh M ABC v bo Washington
Post thc hin chc hn phi m mt cho h: 75% ngi M
cho rng sc mnh kinh t ca Nht l mi e da chnh i vi an
ninh ca M ; ch c 21% cho rng mi e da chnh l sc mnh
[35]
qun s ca Lin X .
 M i ngi kt n Nht Bn l thi hnh ch ngha bo h mu
dch. Khp ni trn th gii, nhng chnh khch hng u, bnh
thng d dt hn, khng ngn ngi kt n ngi bn hng qu
tham lam ny. M , tuy l ng minh chin lc ca Nht, nhng
nm trong s nhng k khai ha u tin. Qu tht, thm ht ca
M trong bun bn vi Nht vt qu xa ci ngng cho php.
Di p lc ca Quc hi bt bnh v cch c x ca Nht, cc nh
lnh o hnh php M , d cn thin cm vi Nht, phi a ra
nhng li cnh bo rt cng rn. Thm ht bun bn vi Nht trong
nm 1989 bng mt na tng s thm ht bun bn ca M . V li,
dng nh M l nn nhn chnh ca Nht bi v nm 1989, d
thng d mu dch ca Nht c gim 16,7% so vi nm 1988, thng
d ca Nht trong bun bn vi M ch gim 5,5%, tc cn khong
55 t la. Thng d mu dch ca Nht i vi M chim hn
70% tng s thng d, so vi 61% vo nm 1988. M t khc, chnh
ph M cng c ci c tt buc ti Nht ng ca th trng
ca mnh cho cc sn phm nc ngoi, bi v sn phm ca M
ch chim khong 1% th trng Nht Bn trong khi sn phm ca
Nht chim ti 10% th trng M .

Nichibei Senson wa Owateinei: chin tranh gia Nht v M

vn cha kt thc. Ta cun sch ca Jun Eto, gio s mn vn
hc i chiu ti Vin cng ngh Tokyo, ni ln bu khng kh
. Cui nm 1989, do cc tranh chp v bun bn, Nht Bn v
M tin gn hn bao gi ht k t sau chin tranh n mt
cuc xung t cng khai mi. Cuc xung t c tnh cht thng
mi, c nguy c tr nn t hi hn. Quc hi M ni nng, a ra
nhng li buc ti vi ging iu gn vi s nhc m v ti hu
th. d lun ch , cc ngh s chng ch p v gin d p
nt, trc cc ng knh truyn hnh, nhng Radiocassette Toshiba
trn cc bc thm ca in Capitole sao ? Cnh tng kh tin y
c cc mn nh truyn hnh Nht chiu rng ri, gy chn
ng trong d lun Nht Bn. Thng 10/1989, i din c bit ca
tng thng M v thng mi, Carla Hills, ngm kt n Nht Bn
lm cho quan h thng mi quc t xu i. Tokyo o lng c
mi nguy, bi v vo gia thng 3/1990, B trng ngoi giao Nht
Taro Nakayama tuyn b rng quan h song phng M -Nht c
th b nh hng nghim trng nu chnh ph M khng nhanh
chng c tha mn v vic m ca th trng trong nc ca
Nht Bn. Chng ta phi thc rng vn ny dn n tnh hnh
khng hong trong quan h Nht-M . S bt bnh ti Quc hi M
tng ln v chc bng n, ng Nakayama nhn mnh nh vy
[36]
trong mt cuc hp ni cc . Ngy hm sau, B trng thng
mi M , Robert M osbascher, by t hi vng rng Nht Bn cui
cng hiu c s khn cp ca mt gii php. Nu khng
mun b tr a nghim khc, Nht phi lm mt c ch no .

Nhng im tranh chp ch yu l g ? Ch ngha bo h mu

dch ca Nht trong nhng lnh vc no l ng trch nht ?
Washington, ngi ta c bit nhn mnh n: siu my tnh, v
tinh, sn phm nng nghip, xy dng v phn phi nhng lnh
vc m r rng Nht duy tr nhng ro chn mu dch c bit
khng th chp nhn c. Trc s phn i m ca M ,
Tokyo ngi ta p dng mt kch bn c in. Trc ht, lm b
nh khng hiu g c v thc lng phn i. Sau , ngi ta khng
nh phn no c l rng nu sn phm ca M khng bn
c trn th trng Nht th l do chnh l v chng khng tt
bng cc sn phm cng loi ca Nht. Ngi ta thm: nht l cc
nh cng nghip M phi c nhng n lc cn thit thit k v
sn xut nhng sn phm thc s ph hp vi nhu cu ring ca
khch hng Nht Bn. M t chin lc khc m Nht cng quen
dng: tng cng lobbying (vn ng hu trng) Washington
lm du bt cng thng. t mc ch, ngi Nht khng ngn
ngi thu cc cu thnh vin trong chnh quyn M hoc gia nh
h nhm s dng cc quan h ca h tc ng hiu qu ln quc hi
v chnh ph. Cui cng, ngy 28/12/1989, M ITI n o loan bo
mt chng trnh mi khuyn khch nhp khu, c coi l cha
tng c trong lch s th gii. Nht n phng bi b thu hi
quan trn 1.008 mt hng cng nghip v m, ra nhng bin
php khuyn khch ti chnh i vi cc nh kinh doanh Nht nhp
khu sn phm ch to. H cng thng qua khon tr cp ngn sch
tng mnh, ln ti 100 triu la, nhm khuch trng nhp khu
bng cch thit lp mt mng li thng tin cho cc nh nhp khu
ln xut khu v gi cc phi b thng mi ra nc ngoi.

Nhng nc ngoi, ngi ta vt qu im khng th tr

ngc li c. Trong khi Washington s m tip tc gia tng,
ngi ta gii thch rng cc yu sch ca M l khng th p ng
c. Ngi ta nhn mnh: Nht mun pht trin cng ngh v tinh
ring ca mnh. Vi my siu in ton cng vy. V xy dng,
Nht vn bm ly h thng u gi thng lng l h thng cho
php cc cng ty Nht b mt hp vi nhau quyt nh chn u
thu: mt h thng t hi ngn cn x nghip nc ngoi hot ng
trn th trng xy dng Nht Bn. Cn v go, m vic nhp
khu vn b cm ngt Nht Bn, chnh ph Nht khng nh l
mt sn phm thit yu i vi an ninh ca t nc v s t tc
v go vn l cn thit. M i ngi u bit: go nc ngoi r hn
go ca Nht rt nhiu v nhiu nng gia Nht s ph sn tc khc
nu s cm on ni trn c gim nh hoc bi b. Nhng, c
mt iu khng ni thng ra m ai cng bit l ng Dn ch-T do
cm quyn t sau chin tranh n nay nhng ang b gim st uy
tn, khng th cho php mnh tip tc mt l phiu ca c tri
nng thn.

gia tng p lc, M t Nht Bn vo u danh sch en

nhng nc b coi l bun bn khng sng phng v li da tr a
v thng mi theo lut siu 301. Tokyo, ngi ta vn cn nh
r s trng pht ca M hi thng 3/1987. M t nhn t bn trong
gp phn thuyt phc chnh ph Nht rng phi cp bch tm ra
mt gii php danh d: l cng lun Nht Bn bt u ng tnh
vi cc yu sch ca M . M t cuc thm d ca nht bo kinh t
Nihon Keizai Shimbun cho thy 47% ngi Nht cho rng yu
sch ca M l c c s trong khi 38% c kin ngi li. 48,8%
ngi Nht cho rng phi p ng tch cc cc yu sch ca M .
n gin l v ngi tiu dng Nht Bn nhn thc rng s t do
cnh tranh hn na s a n gi c h th trng trong nc.

Thng lng v v mng

Thng 7/1989, Nht Bn b buc phi i vo thng lng vi

M . Nhng cuc tho lun y, c gi l Sng kin v cc tr
ngi c cu i vi trao i thng mi (Structural Impediment
Initiative), thng c gi tt l SII, l nhng cuc tho lun ko
di v kh khn. Washington, nhiu ln ngi ta tin rng s
khng bao gi k c tha thun v s bng n ca cuc chin
tranh thng mi l khng th trnh khi. kch thch nhu cu ni
a Nht Bn v lm cho nhp khu ca Nht ngang bng vi xut
khu, M i hi Nht Bn tng chi tiu cng cng. Washington
mun chi tiu cng cng ca Nht t 6,3% nm 1989 tng ln 10%
PNB trong vng ba hoc bn nm. Chnh ph Nht, m ngn sch
dnh cho chi tiu cng cng c nh l 7,1% cho ti kha 1990,
kin quyt t chi ln cui cng ngh ny. H khng nh: yu
sch ca M s khng trnh khi lm thay i li sng ca Nht v
a n lm pht.

Cui thng ba, u thng t 1990, sau khi Nht Bn thc

hin nhng n lc cui cng, theo B trng Bu in v Vin
thng Nht, Tokyo v Washington i n nhng tha thun
nguyn tc cho php siu my tnh, thit b vin thng v v tinh
c vo th trng Nht. T nay, cc cuc u thu cng khai
cung cp v tinh c m cho c nc ngoi tham gia, tr v tinh
nhm mc ch nghin cu. Ngy 5/4 nh du mt ct mc ng
nh trong quan h M -Nht: Nht Bn v M k mt bo co
tm thi, theo Nht cam kt thay i mt s c cu ca nn
kinh t. Nht ha tng ng k chi tiu cng cng trong khong thi
gian mi nm nhm ci thin c s h tng phc v cng chng
(sn bay, hi cng, cng vin, h thng thot nc, nh ). Tokyo
cng cam kt c bin php v mt x hi nhm ci thin cht lng
sng ca dn chng. Cc ngnh cng nghip M c mi tham gia
cc chng trnh ny. Nht cng ha s thay i chnh sch v nh
t v bt ng sn, nhm to thun li cho cc hng nc ngoi
ng chn c trn t Nht. H cng thng bo s xem xt li
lut php ca Nht v h thng thng nghip bun bn s, nhm
to thun li cho vic m nhng ca hng bun bn ln v s xm
nhp ca sn phm nc ngoi. Chnh ph Nht ha s bi b c
quyn phn phi do mt s tp on ln ca Nht thng qua hng
ngn cng ty nh bn l nm gi. Cui cng, Nht loan bo tng
cng p dng chng c quyn vi mt lot khon pht v nng
hn, nhm lm nn lng cc cng ty tha thun ngm vi nhau.

Nhng gii chc Nht kh lng che giu s cay ng ca h khi

b y n nhng nhng b nh vy, nhng nhng b m nh
ngi ta on trc l gii hn ti a c th chp nhn c i
vi Nht. Vy th v ch nu trong tng lai M li mun tn cng.
Nht s khng nhng b na. ch ring t, ngi ta ni vi
ngi phng Ty rng t nay Nht s khng d dng nhng b
nhng ti hu th mang tnh b quyn ca M . Ngy hm sau,
Th tng Nht cho mng tha thun v ni rng nhng iu
khon ca n nm trong li ch ca Nht, M v ca c th gii.

Vic p dng cc bin php ny s i hi nhng hi sinh ca

nhn dn Nht, ng tuyn b. Nhng ti tin rng s pht trin
ca cc ci cch v c cu nn kinh t Nht s ng gp ln vo
vic ci thin cht lng sng ca ngi Nht v nhng ngi tiu
dng v s khin nn kinh t ca chng ta ha hp hn vi th
gii.

Nhng tha thun khng phi ch c mt chiu. M cng cam

kt mt s iu: gim tnh trng n qu mc ca ngi tiu dng
M , gim thm ht ngn sch qu nng, ci tin h thng gio dc
xung cp v sa li chin lc qu thin cn ca cc x nghip M .
Tuy vy, Washington khc t yu sch ca Nht gii hn vic
s dng th tn dng M .

Phi chng hai bn ni chung trnh c cuc chin tranh

thng mi ? Nht Bn phi chng lm ha vi th gii ? Khng.
Quc hi M khng mnh b ru ng bi nhng li ha. Nht Bn
chng a ra nhiu li ha sung sao ? Ti thy qu
nhiu tha thun ni nhiu m thc hin th t, thng ngh s
thuc ng Dn ch, ch tch y ban ti chnh Thng ngh vin,
Lioyd Bentsen tuyn b. Cn Richard Gephardt, lnh t khi Dn
ch a s H ngh vin th khng nh: iu ny, chng ta
tng thy ri. Chng ta ang phm sai lm l chp nhn nhng li
ha. Tuy vy, ngay cui thng , Nht c rt ra khi s ba
en ca M . Cn Carla Hills, gii ta v ch trch ca quc hi,
th rng M s duy tr p lc i vi Nht. Nhng cng chnh
Carla Hills chc phi cm thy mnh b la khi ba thng sau , mt
quan chc Nht tuyn b rng b ta l ngi d xoay chuyn v
ch cn mt cht trit l ng phng lm yn lng b. S
ng nhn chng t bu khng kh n ng ng tr mnh m
Tokyo, l tc phm ca tng th k lm thi ng Dn ch - T do
Takayuki Sato, khi ng ta tr v Tokyo sau cuc hp thng nh
Houston, ni ng ta tham d mt bui tic chnh thc cnh b
Carla Hills. B ta t ra rt hi lng khi ti khen ngi chng b. D
[37]
sao, b ta cng ch l mt ph n, Sato tuyn b . Thc t,
ngay t thng 6/1990, nhn thy t c tin b trong cc cuc
thng lng bun bn vi Nht, chnh quyn Bush cng khai
i hi Nht, phi tn trng cc cam kt. M vn sn sng rt
Nht khi s ba en ca h, phi chng b mc lm ?

Phn trong th trng th gii ca cc nc

nghip ch yu (%)

My cng c Xe hi
 1980 1987 1980 1987 1980

Nht 11,9 18,9 23,3 25,6 12,4

CHLB
27,3 17,6 21,6 22,6 12,1
c

M 12,7 9,0 11,5 9,4 31,0

Php 6,2 3,8 10,5 7,4 6,6

Anh 8,0 5,4 5,8 3,5 11,2

7,1 8,5 5,0 3,9 6,3

Ngun: Bo Libration, 11/1/1990

ng lng chng Nht

chu u cng nh trn th gii, t t m chc chn, nhng

thm ht trong bun bn kt tinh s bt bnh. Ngay t 1982,
CEE xung t vi Nht v vn u my vido bn ph gi,
di c gi thnh, trn th trng chu u. Paris, chnh ph
Php quyt nh mt hnh ng mnh m mi ngi cn nh: v
Poitiers. T nay, mun vo th trng Php, theo mt quy nh hi
quan ca Php, tt c u my vido Nht bt buc phi thng qua
kim sot hi quan Poitiers. V qun s ca hi quan Php kh t
Poitiers, hng ni u my vido nhanh chng cht y trong
cc kho. CEE cn tip tc y sng kin ca mnh v hng Tokyo.
M a xun 1984, CEE chnh thc yu cu Nht Bn m ca th
trng ca h. Thng ging 1985, Th tng M alaixia buc ti
Nht Bn tin hnh chnh sch i ngoi thc dn. Nam Triu
Tin lin tip ch trch Nht. i Loan, mt ngi khng l mi v
bun bn nhng vn l mt tn ln v chnh tr, do d lu trc khi
than phin cng khai. Vn b c lp trn th gii v mt ngoi
giao, chnh quyn i Bc e ngi cc hu qu chnh tr tiu cc
khi ch trch. T my nm nay, chnh quyn i Loan cho rng
chn ng h ung y v thm ht bun bn vi Nht ti 7
t la (s liu nm 1989), v h khng cn ngn ngi t s bt
bnh cng khai. M t quan chc ca b kinh t i Loan m ti
khng tin nu tn y, trc mt ti khng ngn ngi so snh
Nht nh mt cng quc b quyn.

Php, thm ht bun bn vi Nht tr thnh vn quc

gia. Tt nhin, Paris v Tokyo khng thng nht vi nhau v cc s
liu ngoi thng ca hai nc. i khi nhng d bit ti mc nc
ci. Nm 1989, s khc bit gia cc s liu ca Php v ca Nht
ln ti con s chng mt: 30,5 t franc. Theo hi quan Php th
Php thm ht 29 t franc. Nhng, vi chnh ph Nht, Php
thng d 1,45 t franc. L do ca khong cch ny: Nht khng
tnh khi lng xut khu ca h thng qua mt nc th ba.

Kt qu, n lt mnh, Php tuyn b gii hn ca s chu

ng b vt qu. Ngy 11/1/1990, Th tng Php M ichel
Rocard ngay trc khi tip ngi ng nghip Nht Bn l Toshiki
Kaifu Paris, tuyn b bng nhng li l chng my ngoi giao
rng Nht Bn khng chi ng tr chi t do mu dch. Nhng
n lc ca Php t 30 nm nay ra khi ch ngha bo h khng
h c ngha l chng ta bt buc phi ngu n v ngy th, ng ni
thm Cng ngy, trc mt chnh ng Kaifu, Francois M itterrand
ca ngi lao ng cn c, tnh nng ng v hiu qu ca Nht
trong lnh vc bun bn, nhng ng thi ch trch v tr thng
tr v s khng th xm nhp ca th trng Nht Bn. Ngy 24/1,
Jacques Delors, ch tch y ban chu u, trch c Nht khng p
dng cng nhng nguyn tc nh M v chu u trong lnh vc
thng mi quc t. Nu ngi Nht mun nhn lnh trch nhim
th h phi p dng cng nhng quy tc nh chng ta, vi bt k
gi no, ng khng nh. u thng 3/1990, khng lu trc khi i
thm chnh thc Nht Bn, ngi ng u chnh ph Php tuyn
b vi bo ch Nht rng s mt cn bng trong bun bn Nht-
Php ti mc kh m chp nhn c.

chu u, Php l nc ch trch Nht mnh m hn c. Ngi

Nht c bit bc bi v lo lng nhn thy rng trong chnh ph
Php tn ti s th ch thng thng v cng khai i vi hot
ng ca h trn th gii. Ni m nh ca ngi Nht l b dith
Cresson. Nm B Ngoi thng ri B v cc vn chu u cho
n u thng 10/1990, b nhng v tr then cht t chc
vi hiu qu ti a mt cuc phn cng nhm vo chnh sch bun
bn ca Nht. Khng nghi ng g, b tr thnh ngi pht ngn
dng cm nht ca cnh cng rn chng Nht chu u; vi h,
chu u phi khn cp on kt li i ph vi mi e da Nht
Bn. Bi v, vi b dith, khng c php nghi ng na: Nht
Bn bt u i chinh phc th gii.
*
PHN HAI

MT CHIN LC THNG TR
 I. Nht Bn ang mua c th gii

T tng v cnh tranh ca h lun lun mang tnh cht cc k

i khng; mc tiu l hy dit s cnh tranh; khng phi l sc
vi cnh tranh m l loi b n.

[38]
Lee lacocca, Ch tch Chrysler

Nht Bn khng cn bng lng vi vic xut khu v nht tin

y kt. H lao vo mt chin dch quy m to ln cha tng c
trong lch s nhn loi: h mua c th gii. D l b mt v ln lt
nm quyn kim sot hay ngc li cng khai v rm beng mua cc
x nghip, th cc nh cng nghip Nht Bn ang c mt th tiu
khin mi l mua li cc x nghip gp kh khn trong cc nc
chng ta, m thng khi cc x nghip ny li b chnh cc ngnh
cng nghip Nht Bn y xung h. Hng mng cng nghip chu
u v M ri vo tay Nht Bn khi h tung ra hng triu la.
Thc t, Nht Bn mun thng tr nn cng nghip th gii, v h
khng c cch no khc. ng trc s phn i ca phng Ty
chng li hnh thc xm lng kinh t mi l s xut khu t ca h
v s rng khi CEE cng nh c th gii cng nghip dng ln
nhng hng ro bo h mu dch i vi h, Nht Bn bt u u
t t ra nc ngoi. Cc nh cng nghip Nht Bn by gi tm
cch lch cc hng ro hi quan v tn cng cc nn kinh t phng
Ty t bn trong. By gi l lc h phi a phng ha, ngha l
h xy dng nhng x nghip Nht Bn ngay trn t ca nhng
quc gia l mc tiu tn cng ca h. Cc doanh gia ca t nc
M t tri mc by gi khng mt mi ro khp th gii u t
hng t la vo trong cc pho i, m nhiu pho i sp
u hng.

T hai ba nm nay, cc nh lnh o kinh t v ti chnh Nht

thng lp i lp li mt t mu nhim: Ton cu ha. Hiu theo
ngha en, theo tinh thn ca ngi Nht, th t ny c ngha l
Nht Bn cp thit phi hi nhp vo th gii ngy nay. Rt tt !
Nht Bn ng bao gi b cm d bi ch ngha b quyn qun
phit na, cn g ng trn trng v ng mong c hn ? Th
nhng, thc t li i xa hn th nhiu. Ngi khng l Nht Bn,
vi sc mnh ti chnh nh cao, hng cp mt thm mun nhn
khp th gii. Tng bc, cc li ch v t bn ca Nht xm nhp
tt c cc h thng th gii, ngay c nhng h thng kh xm nhp
nht. Khp ni, u t trc tip ca Nht nh nhng t sng k
tip nhau o ti cc chi nhnh cng ty Nht Bn, cc nh my sn
xut c nh t di t mc ln v bt u thu mn nhn cng
phng Ty. mt s vng c bit chu nh hng ca khng
hong kinh t, ni m nn tht nghip honh hnh, ngi Nht
c n tip nh nhng v cu tinh thc s. Sau M v phn
chu cn li, nay n lt chu u tr thnh mc tiu mi ca
cc nh u t Nht. M t l do n gin ca s hp tp ny:
Tokyo ngi ta ang cm thy cp bch v khng th chm tr
trc khi th trng chu u thng nht vo nm 1992.

Cn thm kht ca Nht khng dng li . T nay, cc vng

quc ti chnh ca t nc M t tri mc tng gi cnh tranh gay
gt chim ot trc mi ngi nhng gia sn qu bu nht
nc ngoi. Nhng bc danh ha, nhng vn nho, lu i, dinh
th hng sang, nh lm vn phng, khch sn, sn chi th thao,
sn golf, c, nga ua, xe hi c su tm: tt c nhng g a ra
bn trn khp th gii u khin nhng ngi Nht giu c quan
tm. H thay th cc tiu vng ca cc vng quc du la
Trung ng. Nhng tay chi ti t hy coi chng !

Ci li nhn Nht Bn

Khi nc Nht bc ra khi tnh trng cng kh v n thi k

cnh tranh gia cc tp on ln trong nc, nhng nh kinh doanh
ng u cc cng ty Nht giu s a ra nhn nh sau: nu
mun tip tc thnh vng, nc Nht khng c cch no khc l
bc ra khi bin gii ca mnh. Nht Bn chng xy dng li
thnh cng nn kinh t sao ? Vy th ti sao dng li na
ng ? bo m nn cng nghip tip tc tng trng, Nht
Bn phi li dng kh nng ti chnh ca mnh chinh phc h
thng cng nghip th gii. M t l do khc dn n ch ngha bnh
trc kinh t ny: nht thit phi quay vng cc thng d ti
chnh khng l tch t trong cc ngn hng, t s tit kim mc
k lc ca nhn dn v t nn cng nghip quc gia. Tht v l nu
khng lm cho ci vn y sinh li. L do th ba: vi s tng gi ca
ng yn, hng ha xut khu ca Nht ngy cng gim tnh cnh
tranh. Do phi mua, phi phi a phng ha.

Sau khi i ln nhn nh y, con nhn Nht Bn khng ngng

ging t khp th gii. i khi nhn bin thnh nhn c cht
ngi. Vi mt s nh quan st nc ngoi, mt hnh thc thc dn
mi nham him ang c thi hnh. M t s ngi cn i xa hn,
coi l ch ngha quc Nht Bn mi. Thua cuc chin tranh
qun s, Nht tm cch thng cuc chin tranh kinh t. M i e da
ca s thng tr kinh t ang l lng trn u c th gii. Frans
Andriessen, ph ch tch y ban chu u, buc ti Nht Bn giao
chin vi phng Ty trong mt cuc chin tranh u t, nhng
mt cn bng c li cho Nht Bn trong lnh vc ny l nguy him
[39]
hn c cc thm ht mu dch . V ng nhn mnh rng hin
ti u t ca Nht Bn thc hin chu u cao hn gp 60 ln
u t chu u thc hin Nht Bn.

Bc tin cc nhanh ca s c mt ca Nht Bn trn th gii

c chia lm ba giai on:

Giai on u: theo kch bn c in, cc ngnh cng nghip

Nht Bn bn hng ha ra th trng th gii thng qua trung gian
cc h thng phn phi quy c ca nc ngoi hoc ca Nht.
Nu thun li, nh cng nghip Nht tiu th sn phm ca mnh
nh mt hng i din thng mi Nht (Sg Ssha). Sau , nu
cm thy c lc th mo him, nh cng nghip Nht s xy
dng nhng chi nhnh phn phi ca chnh mnh hi ngoi.

Giai on hai: cc nh cng nghip Nht c phng tin th thit

lp trc tip nc ngoi cc nh my sn xut ca h, i khi
ngay c cc phng nghin cu thit k sn phm. S phi a
phng ha y cho php h thit k v sn xut nhng sn phm
nhm vo v thch nghi hn vi nhu cu ca khch hng a
phng. Ci li trc mt l gi thnh sn xut gim nh nhn cng
a phng r hn v khng cn chi ph vn chuyn. Ci li lu di
l chim lnh nhng phn th trng mi v cnh tranh.

Giai on th ba v cui cng: cc ngn hng, hng bo him,

hng mi gii Nht Bn b ln th trng nc ngoi. M i gii
ti chnh n lt n c phi a phng ha, cho php h mua
li lin tip cc x nghip. Trong khi , cc Sg ssha thc s tr
thnh nhng trung tm tnh bo kinh t v hot ng ht cng sut,
nhm thu nhp thng tin trong tt c cc lnh vc mua v bn.

D nhin, Nht Bn khng phi l nc u tin u t ra nc

ngoi. Trc Nht t lu, Anh quc th k XIX, ri M th k
XX nu gng v mt s dng sc mnh cng nghip ca h
m rng nh hng ra xa ngoi bin gii, cc thuc a (Anh) v
chu u (M ). Nhng cui th k XX ny, kt qu ca cuc tn
cng ca Nht Bn trn th gii mt qu trnh cn lu mi chm
dt ni bt n ni gn nh lm ngi ta qun i hai cng
quc ang suy yu kia. T Trung Quc n H Lan, qua Indonsia
v M La tinh, khng cn vng no trn th gii thot khi cp
mt chm ch theo di ca cc nh u t Nht. V gi tr tuyt i
v ring trong lnh vc u t trc tip, Nht ch mi ng hng
th ba trn th gii, kh xa sau M v Anh. Nm 1988, tng s u
t trc tip ca Nht Bn thc hin nc ngoi ln ti 110,8 t
la, tng cc nhanh n 43,9% trong vng ch mt nm, so vi
nm 1987.

Tuy nhin, lc y Nht ch chim 10,7% tng s u t trc

tip thc hin trn th gii. M ng u vi 31,7% tng s u t
trn th gii (326 t la). ng th nh l Anh vi 17,8% (183,7
[40]
t la) . Nhng cn nh rng ch mi lao vo cuc ua gn
y. Xut pht t bc thang cui cng, Nht leo cc nc thang
vi tc k lc, v nu nhp hin nay vn tip tc, chng bao
lu Nht s dn u.
 Nh kt s thng mi rt quan trng v cn cn thanh ton
thng d rt ln, Nht nhanh chng tch ly mt sc mnh ti
chnh ng k. Vic ng yn t ngt tng gi li cng cng c
thm qu m ti chnh c nht v nh y trn th gii. Cc nhn
t khc nhau y dn ti s tng nhanh c bit ca t bn xut
i. Nm 1985, t bn Nht xut ra nc ngoi ln n 65 t la.
T 1986, n vt nh nhng mc 130 t la hng nm. Nht
tr thnh nc xut khu t bn ln nht th gii. Theo a s cc
d bo nghim tc, Nht Bn s vn d dng ng hng u, t nht
trong mt s nm sp ti. Theo nghin cu mi y ca mt
chuyn gia ngn hng Php, vai tr ca Nht v tin t v ti chnh
[41]
s m rng ng k trong nhng nm 1990 . Ngoi ra, Nht bt
u thu v li nhun v li c phn quan trng t u t ca h
nc ngoi. Cc khon thu y tng t 9,5 t la nm 1986 ln
16,7 t la nm 1987 v 21 t la nm 1988. Li c phn v li
[42]
nhun ca h tip tc tng v t 27,6 t la nm 1989 .

M t khc, nu ch xem xt cc khon u t trc tip th rt

khng y . Bi v ch l phn ni v c bit n ca c
tng bng. Tch sn ca mt nc no nm ngoi bin gii
quc gia ca mnh, ngoi hot ng kinh t, cn bao gm nhiu lnh
vc khc. Nht Bn khng phi l ngoi l, ngc li l ng khc.
Nhng u t gin tip c thc hin di nhiu hnh thc,
thng cng chng khng c bit n, i khi b mt na, v do
rt kh nh lng. Nhng u t gin tip ng ch bao gm:
tham gia vn trc tip hoc khng, trong cc x nghip ca nc
ngoi, qu u t cng khai hoc qua trung gian trn cc th trng
ti chnh nc ngoi (th trng chng khon, th trng tri phiu,
khon phiu cc loi); nhng v mua ng sn hoc bt ng sn;
cho vay ca chnh ph hoc t nhn cho cc t chc quc t, cc
chnh ph v c quan nc ngoi; v nhiu hot ng khc, i khi
b mt, khng h c th hin trong cc ti liu chnh thc ca
chnh quyn. Trong trng hp ca Nht, cn phi k n cc tri
phiu ca ngn kh M m hin gi h chim n 13%. Nht ti
tr mt phn ln cho khon thm ht ngn sch ca M .

V ti sn gp ca Nht nc ngoi c bit n v c kt

ton th Nht Bn chim v tr s mt th gii cui nm 1988, vi
tng s 1.469 t la. So vi ti sn nc ngoi ca M l 1.253
t la. Ngoi ra, ti sn ca Nht nm 1988 tng ngon mc so
vi nm 1987 (1.072 t la); tng 37% trong vng mt nm !
Khng c nc cng nghip ln no trn th gii c th v ngc v
mt thnh tch nh vy. Nhng cha ht. Do cc khon n v cc
cam kt ti chnh vt xa s ti sn ca h, nc M tr thnh con
n vi 532 t la n rng, trong khi Nht Bn l ch mn n 291
[43]
t la. Nh vy, l Nht hn M 824 t la v ti sn .
M t nc c v cc k ngho, mt nc th cc k giu. hon
tt bc tranh, cn phi ni rng t nay Nht tr thnh nc ch
n ln nht th gii.

Ti sn v n ca M v ca Nht (tnh bng

t la)

Nht Bn M

1980 1988 1980 1988

 Ti sn 159,6 1469,3 607,0 1253,6

N 148,0 1177,6 500,8 1786,2

Ti sn
11,5 291,7 106,2 -532,5
rng

Ngun: B Ti chnh Nht v B Thng

mi M

Nhng c voi ca nn cng nghip Nht Bn

Nhng x nghip Nht Bn gieo khip s trong gii kinh doanh

chu u v M l nhng x nghip no ? ch yu l nhng siu
khng l trong lnh vc ch to xe hi, in t, cng nghip nng v
nh. M i cch y mi nm cn cha c mt trong cc bng vng
th gii, vy m hin nay cc tp on ln ca Nht ang gm dn
nhng ch cao nht trong bng xp hng cc cng ty ln nht th
gii. Trong bng xp hng 30 cng ty ln nht th gii nm 1990
theo doanh s (bn v dch v) ca tp ch Nouvel Economiste (ti
kha 89/90), c by cng ty ca Nht Bn. l Toyota (tp on
s 1 Nht Bn v th 5 th gii), Hitachi (tp on ng th 8 trn
th gii), M atsushita Electric (th 12), Nissan (th 13), Toshiba
(th 24), Tokyo Electric Power (th 25) v Honda (th 29). Trong
s 30 cng ty hng u y ch c mt l ca Php (Renault), m li
ng cui bng. Trong s 100 x nghip hng u th gii, 18 l ca
Nht. S x nghip loi ny ca Nht nhiu hn r rt so vi s ca
nc c thng nht v gn bng s ca c Anh, v Php cng
li. so snh, nc Anh cu v ch ngnh cng nghip ch
cn nm 7 x nghip loi hng u th gii. Nc Php c 9. Cn
ch c 5. M tip tc gi huy chng vng vi 35 hng. M c khc,
danh d ca M vn cn nguyn vn bi v c ba hng ng u
bng u l ca M : General M otors, Ford v Exxon. C ba dng
nh khng th ph trut c.

Nhng vn l M cn gi c bao lu v Nht ang nhanh

chng bt kp M . Cc hng Nht ang tin vi tc chng mt
ln chp nh th gii. Trong lc cc i th cnh tranh ca h kh
lm l gi c cho doanh s khi st th t l tng doanh s ca
cc hng hng u Nht Bn li thng t ti hai con s. Ch trong
vng hai nm, Toyota leo hai bc trong bng xp hng, Hitachi
leo bn bc, M atsushita ba bc v Nisssan su bc. V ti sn (vn
ring), 3 trong s 10 hng t nhn ln nht th gii nm 1989 l ca
Nht: Toyota, M atsushita v Hitachi. Nu ly tiu chun l chng
khon c bn, th sc nng ti chnh ca Nht thc s tr nn
bp, v 8 trong s 10 hng hng u th gii, tt c u l ca Nht,
theo th t l: Nippon, Telegraph v Telephone, Sumitomo Bank,
Industrial Bank of Japan, Dai Ichi Kangyo Bank v Fuji Bank.

Chng ta hy tip tc so snh. Trong lnh vc xe hi, nm 1989

Toyota thc hin doanh s 425,635 t franc, tc l hn phn
na doanh s ca General M otors, hng s 1 th gii. Nhng
Toyota vt xa hng s mt chu u l Daimler Benz (doanh
s 259,198 t franc), hng ny ln u tin vo nm 1989 cng
 cho mnh b qua mt bi Nissan, hng xe hi ng hng th hai
ca Nht vi doanh s 261,388 t franc. Thnh tch ca Toyota
thc t gn gp i ca Fiat (241,940 t franc) v nhiu hn gp
i doanh s ca hai hng ln ca Php cng li: l Renault
(174,477 t franc) v Peugeot (152,955 t franc). Nh qun l rt
cht ch, do t mc li k lc, Toyota li cn tch ly c
vn ring nhiu gn gp 10 ln hn Renault (198,753 t franc so
vi 22,466 t franc). Cn v Peugeot, nu Toyota mun mua, n
ch cn lm mt ci l xong.

Trong lnh vc in t, li th cng nghing v cc hng ln ca

Nht. Doanh s ca Hitachi (327,725 t franc) theo st gt hng
IBM ca M , hng ln nht v v ch v nng sut (doanh s
400,152 t franc). Doanh s ca Hitachi vt xa hng khng l
Siemens ca chu u (207,406 t franc), gp bn ln hng ln
Thomson ca Php (76,700 t franc) v gp gn 8 ln hng ln
Olivetti ca . Nhng vi cc i th cnh tranh chu u, vn
l Hitachi khng n c. Trong lnh vc sn xut in, in t v
tin hc, Nht c c mt o qun nhng cng ty ln. Trong s 20
hng ln nht th gii, th 10 hng l ca Nht: Hitachi, M atsushita,
Toshiba, NEC, M itsubishi Electric, Fujitsu, Sony, Sharp, Sanyo v
Canon. Vy m, mi thot nhn, cng nghip chu u dng nh
cha cht, bi v trong bng xp hng ny d sao cng cn bn hng
chu u: Siemens, Philips, CGE v Thomson.

Thnh tch ca cc hng xe hi ln ca M, N

Bn v chu u (tnh triu franc)
 Doanh 1989/88 Vn
s % ring

General
809.952 2,7 235.756
Motors

Ford 613.506 4,0 153.981

Toyota 425.655 14,6 198.753

Nissan 261.388 17,3 83.744

Daimler-
259.198 3,9 54.963
Benz

Fiat 14,3
 241.940 74.234

Chrysler 222.837 2,3 47.921

Volkswagen 221.740 10,4 39.039

Honda 178.401 10,4 50.219

Renault 174.477 8,1 22.466

Peugeot 152.955 10,5 38.530

Ngun: Tp ch Nouvel conomiste, 11/199

 u c bt ng sn

S giu c ca cc ngn hng, cc cng ty bo him v cc tp

on ln ca Nht Bn t u ra ? Ngoi nhng khon thu t xut
khu v t s hi sinh ca dn chng Nht sut 40 nm, cn l
s u c. Trc ht l u c trn cc th trng ti chnh v
chng khon ca Nht v ca c th gii. K n, c l nht l s
u c t ai Nht. M i ngi u ng s u c in cung
y da trn s khan him t ai Nht. Nhng t t nm nay, s
tng vt gi c khng lin quan g n thc t gi t ai. Gi 1 mt
vung t ai xy dng khu Ginza, tri tim thng mi ca
Tokyo, vo u nm 1990 t nht l 28 triu yn, tc hn 1 triu
franc mt t ! Ngha l mt vung t kch thc ch bng mt tm
bu thip nh gi 430.000 yn, tc 15.480 franc. Cui nm 1990,
mt mt vung t cng khu y ln ti 38 triu yn (1.36 triu
franc). Tokyo v mt vi thnh ph khc, nn u c t ai ti
mc m gi c tng gp i hoc gp ba trong vng cha y ba
nm. Osaka, ch trong nm 1989 gi t tng 56%. Kyoto tng
80%. Tokyo, trong cc khu t t nht th gi bn mt mt
vung nh trung bnh cng 1 triu yn, tc 36.000 franc. Cn v
cc khu sang trng th gi ln ti tt nh. M t cn h mua cch
y 5 nm vi ci gi kch s 1 t yn (35 triu franc) c bn li
d dng vo nm 1990 vi ci gi 8 ln cao hn.

S u c y c li cho ai ? Khng phi cho dn Nht, bi v h

khng cn c th mua nh c na. Ti mc m nc Nht,
trc y l vng quc ca s kt dnh x hi, th by gi dn dn
b x thnh hai giai cp: nhng ngi ch nh t (thng l do
tha k) v nhng ngi khng s hu nh . Hin ti, mt nhn
vin ngi Nht mun mua mt cn nh trong vng bn knh 60
kilomet t trung tm Tokyo phi b ra trung bnh 8 nm tin lng.
M t cn nh tin ch khim tn trong vng ngoi trung bnh ca
Tokyo gi 3 triu franc. Vi nhng gia nh khng c kh nng, mt
s t chc ti chnh ngh cho vay tr gp trong nhiu th h, vi
thi hn ti a 100 nm !

Gi c tng vt ch c li cho cc cng ty ln s hu t ai.

Th thut y rt n gin: vn ra vn. M t cng ty c ming
t c nh gi bng s tin X c th vay vn tng ng vi
gi tr X . Ri vi gi tr bt ng sn ca n tng ln, cng ty
cng lm cho ci vn ln hn ca mnh sinh li, th kt qu logic l
n cng tch ly c ti sn nhiu hn.

Nh th, nu ngi Nht lm cng n lng v gia nh anh ta

chng c li lc g th ngc li, ton b gii ti chnh li th li
t s u c . Cn ni thm rng, do tc ng gin tip v di
sc p ca cc nh u t Nht, s u c bt ng sn nng ln
tt c cc th ln ca th gii cng nghip ha, ni m gi c c
xu hng tng theo phong tro. Hin tng ny c bit d thy
Hng Kng, i Bc v Seoul, ni m gi c tng ln khng khip.
Ti th trng chng khon Tokyo, qu bng u c nh ngi
ta quen gi th Nht Bn v trong nm 1990. M a thu
nm y, gi bt ng sn c xu hng n nh dn, nu khng phi
gim cht t trn th trng Nht. Cc gii chc chnh ph th pho
nh nhm n nhn s lnh mnh ha th trng bt ng sn ang
din ra. Tuy vy, nu mt ngy no gi bt ng sn li tt mnh
t ngt th thit hi gy ra s v chng. Chnh v th, d c cc
bin php ca chnh ph nhm hm bt tng gi, dng nh
ngi ta loi tr mt s sp gi bt ng sn. Nhng ngn hng
v cng ty bo him khng l ca Nht, nhng k u tin lnh hu
qu nu n xy ra, s lm mi cch trnh mt s sp nh
vy.

u t trc tip: S c mnh ng s

n y chng ta bt u i vo ct li ca chin lc pht trin

kinh t ca Nht Bn hin nay trn th gii. Chnh l qua cc khon
u t ca h m ta c th hiu v o lng c sc mnh hm
qua, hm nay v ngy mai ca Nht Bn. Qua trung gian nhng
khon u t khng l y, Nht chun b cho nhng cuc di chuyn
ca ci ln nht m nhn loi cha tng bit ti. Qu l ngy th
khi ngh rng Nht thc hin u t ch v mc ch nhn o thun
ty. Nht u t ra nc ngoi khng phi lm vui lng nc
tip nhn u t, m nhm mc ch mt ngy no thu v nhng
khon li ln nht. V chng, chnh ngi Nht ni ra iu y:

Qua cc khon u t trc tip, sn xut ti ch t bn cht l

nhm mc ch mang li li nhun ln hn hoc l h gi thnh sn
xut xung mc thp hn cc thng v xut nhp khu thng
[44]
thng .

i khi ngi ta li cn tuyn b bc trc hn:

Khi lng t bn khng l ca Nht khng th khng c s

dng, v ng nhin phi chuyn ra nc ngoi nhm tm kim li
nhun ln hn Yukuo Suzuki, tng gim c ph trch nhm lo
[45]
cng vic sp nhp v mua li ca ngn hng Sanwa gii thch.

Ni rng ra, c xem xt nhp xut khu t bn hin ti ca

Nht, chng ta c th ni rng thng qua cc khon u t y Nht
ang ng thi toan tnh mt s dch chuyn sc mnh kinh t
cng ng s khng km, v hin nhin, c sc mnh chnh tr.
thy r tnh cht ng lo ngi ca qu trnh ang din ra, ch cn
xem xt con ng m nc Nht i trong vng my nm qua.

u t trc tip ca Nht Bn nc ngoi c thc hin

trong tt c cc lnh vc hot ng kinh t v nh chng ta ni,
hu nh tt c cc khu vc a l ca th gii. Cc khon u t
y tng ng k sau nm 1985, dng nh cn mun tip tc
tng trong nhng nm ti. Chng ta c bit chng, trong cc nm
1986, 1987 v 1988 ngi Nht u t ra nc ngoi nhiu hn
tt c nhng nm sau chin tranh th gii ln th hai ? V gi tr,
khong ba phn t cc khon u t y c thc hin trong khu
vc khng phi l sn phm ch to m ch yu l bt ng sn,
ngn hng v bo him, dch v (khch sn, nh hng, du lch) v
thng mi. M t phn t cn li l u t vo khu vc sn phm
ch to hay sn phm cng nghip. Ch yu l cc thit b in v
in t, my mc (bao gm v trc ht l xe hi), ha hc v kim
loi mu. Ba khu vc chnh m cc nh u t Nht nhm ti, theo
th t, l M , chu u v chu . Trong khong thi gian t thng
4/1986 n thng 9/1989, Bc M ht 50,2% u t trc tip
ca Nht, chu u 21,9% v chu 12,2%. Chu M La tinh cng
khng c b qun, vi 7,76%. Ngay sau l chu c vi
6,84%, trong khi chu Phi khng ht c qu 0,96% u t ca
 [46]
Nht .

u t trc tip ca Nht nc ngoi (tnh

t la)

1985 12,2

1986 22,3

1987 33,4

1988 47,0

1989 67,5

Ngun: Ngn hng xut nhp khu Nht Bn

Nc M: bn hng a thch

Nhng nm sau s tht trn ca Nht, M ng vai tr bo

h cho Nht. Tun phc v d bo, ngi Nht thi hnh nhng
mnh lnh v khuyn co ca M , khng tranh ci. Chin tranh
mi kt thc m ! Sau , M ch v v gip ngi Nht trn
con ng pht trin cng nghip, tr thnh ngi bn tt bng
gip Nht chun b cho s hi sinh nn cng nghip ca h. Cc
phng php qun tr, u c kinh doanh, cng ngh, k thut ch
to, s thch bn bun: by nhiu gi tr v phng php ca M
m ngi Nht coi nh ngun cm hng v tn. Sau na, khi
nhng c s xut khu ng s ca Nht sn sng khc ra hng
khi lng ln sn phm tiu th thng dng th chnh th trng
M li tiu th rt mnh hng ha Nht, tiu ha phn ln khi
lng xut khu ca Nht v bm tr v Nht nhng khi lng t
bn khng l. M i y nht, khi nc Nht cng nghip tr thnh
nh u t vn th mt ln na Nht li chn M thit lp mi
quan h a thch mi. Nhiu nm lin, u t ca Nht ch yu tp
trung vo t M . Thi k 1951-1988, M ht 71,9 t la
u t trc tip ca Nht. Nhng khng c chuyn ngc li. Bi
v, nu M qu l nc u t nc ngoi hng u Nht vi
49% tng s u t nc ngoi trn t Nht, th vo cui nm
1988 tng s u t ca M Nht (6,3 t la) thp hn 10 ln
[47]
so vi u t .

M t khc, phn u t ln nht ca Nht M c tin

hnh t u nhng nm 80. T nm 1951 n 1988, u t trc
tip ca Nht trong lnh vc cng nghip ln n 22,5 t la
(112,5 t franc). Trong s ny, c 15,4 t la (77 t franc)
c u t ch trong nhng nm 1986, 1987 v 1988. Trong mt
vi nm, Nht u t gp hai ln so vi hu ht cc nc khc
cng cnh tranh vi Nht trn th trng M . Hin nay Nht l
nc u t ng hng th hai M sau Anh, song trc H Lan
vn l nhng nc u t ln v CHLB c. y l nhng
hng sn xut xe hi thuc lnh vc phi a phng ha. Nhng
hng ny t ra cc k nng ng. Hng Honda m u vi
mt x nghip sn xut xe hi u tin c xy dng vo nm
1982. Tip theo l Nissan, ri Toyota. Hng ny hnh thnh mt
lin minh chin thut vi hng General M otors. Gi y, c gng
ca Nht c tr cng hu h. Ti M , ngi Nht c c mt
lc lng sn xut ng gm c th tung ra mt lng hng ha
sc trn ngp th trng chu u.

u t nc ngoi ti M (t la, nm
1988)

Anh 101,9

Nht 53,4

H Lan 49

CHLB c 23,8

Ngun: B thng mi M

Ngi Nht ang ra sao ti M ? Vo cui nm ti chnh 1988,

trn lnh th ca M , Nht c 1.043 n v sn xut s dng
284.600 cng nhn M . Nhng trung tm sn xut ny hng nm
to ra mt gi tr xut khu l 20,8 t la (104 t franc), chim
[48]
8,2% tng xut khu ca M sang phn cn li ca th gii .
Trong s cc n v sn xut ny c 13 nh my sn xut v tuyn
truyn hnh, 5 nh my sn xut u my vido, 6 x nghip sn
xut in thoi, 2 x nghip sn xut my sao chp v tuyn
(tlcopieur), 6 nh my sn xut my tnh in t, 53 x nghip
sn xut thit b in t, 6 x nghip sn xut bn dn. Phi thm
vo 8 nh my sn xut xe hi, ng hng nm xut xng 1
triu xe. Trong vi nm ti, c kh nng sn xut 2 triu xe ! V
cung cp nguyn liu cho cc nh my ny, Nht thnh lp trn
t M 11 cng ty hn hp, vi vn mt phn l ca Nht, nhm
sn xut l thp tuyt i cn thit cho vic lp rp xe hi. Thiu
tin tng ? M un bo m vic cung cp nguyn liu cht lng
100% ? Ch bit rng, trong lnh vc xe hi, Nht Bn khng mun
thu li ca cc nh sn xut M . H thch mang ton b h thng
cng nghip lin quan n lnh vc ny sang M hn. Kt qu: cn
phi thm vo cc con s trn y t nht l 137 nh my v x
nghip Nht Bn sn xut cc sn phm v ph tng xe hi t
[49]
M .

Chu u: mc tiu mi ca Nht

V u t, Nht c l i chm chu u. Nhng ngi no lo

lng v iu ny hy an tm: ngi Nht ang dn mi n lc
bt kp s chm tr y. V trong thi hn ngn nht. Tt c nhng
nh phn tch nghim tc u ng vi nhau v im ny: d chu
u c mun hay khng, v d Nht vn ph nhn iu ny, th u
t ca Nht chu u s i n ch lm thay i ton b cnh
quan kinh t ca cu lc a. S cnh tranh ca Nht chuyn vo
chu u s thch thc ti ch nn cng nghip chu u. Nhiu x
nghip khng chu ni n tn cng ca hng xut khu Nht Bn
v chu , phi ng ca. Nhiu x nghip khc s khng ng
u ni vi nn sn xut c phi a phng ha ca Nht v s
phi ph sn. Nhng x nghip khc na th, chng c li cn
sng tro Nht Bn, s phi on kt li lp thnh nhng tp
on vng chc hn v a vo s dng sc mnh tng hp ca
chng. Nhng sng cn, tt c s buc phi c bc tin v nng
sut v qun l tt hn. K nguyn bt ng y ngy th v t
mn chu u kt thc.

Sony ng vai tr tin phong chu u bng cch thnh lp

vo nm 1968 mt nh my lp rp v tuyn truyn hnh
Bridgend (Anh). Tuy vy, iu l l ngi Nht kh chm trong
vic hiu c tm quan trng ca th trng chu u. Quen vi
tm tnh v phng php lm vic ca ngi M , hong s trc
s a dng v vn ha chu u, li nn lng v nhng cuc bi
cng v cc phong tro x hi lin tc chu u, cc nh kinh
doanh Nht theo truyn thng thch tp trung vo th trng M ,
vo mt vng t quen thuc hn. Nhng c ba l do khin cho
h sang chu u.

Trc ht, l th trng thng nht 1992 ti gn v mi e

da v mt chu u pho i ng sp ca i vi u t ca
Nht. Ch vi nm na thi, sau c l s qu mun. Theo mt
cuc thm d mi y, 66,1% cc cng ty Nht sng bng xut
khu s rng s nht th ha chu u nm 1992 s mang li hu
qu tiu cc i vi h. Ch c 11,3% cho rng th trng ln,
thng nht ca chu u ngc li s rt c li cho Nht. c
hi v tng lai chu u, 37,9% cng ty y d liu rng s ra i
ca mt chu u mnh c th cnh tranh vi Nht v M , trong
[50]
khi 18,8% cho rng l iu khng th c .

L do th hai: s xung dc qu r ca M v nhng lo ngi v

mt thi k suy thoi kinh t ko di ca cng quc s mt th
gii. Hin tng ny khin cho Tokyo phi nh gi li mt cch
su sc cc trc chin lc ca nc Nht tng lai. M t nhn nh
bt buc: Nht khng cn c th t tt c trng trong cng mt
gi. H phi gim bt s l thuc kinh t vo th trng M .

L do th ba: th trng M tr nn tht s cht chi. Ngi

Nht ko n ng ti ni h bt u dm chn ln nhau. Nhng
conquistadores (k i chinh phc) mi cn mt cht oxy, cn mt
th trng mi. Chu u giang tay n h. H quyt nh
n . V th l chng ta chng kin mt cuc x thc s sang
chu u. Chu u tr thnh mc tiu u tin i vi nhiu nh
u t Nht, h thy mt th trng tr, nng ng, ha hn.
Trong vi lnh vc then cht nh xe hi, chu u li l th trng
s mt th gii. S sp ca ng u v m rng chu u
truyn thng cng cng c thm tin tng y ca ngi Nht. Chu
u ko di n Lin X l mt th trng vi 500 triu ngi tiu
th, m mt b phn kh ln trong thuc lp ngi kh gi nht
th gii.

S gia tng nhp u t ca Nht vo Cng ng kinh t chu

u l ng kinh ngc, kh hnh dung c, y e da, c th l
nguy him. Thc t, u t y tng gp i hng nm. Ngha l,
y l nhp cao nht trong ton b cc im u t khc nhau
ca Nht nc ngoi. Ch ring trong lnh vc sn phm ch to
(cng nghip), cc khon u t y tng t 800 triu la nm
1987 ln 1,46 t la nm 1988 ri 3,05 t la nm 1989. Nu
xem xt tt c cc lnh vc u t ca Nht th s gia tng y cng
gy n tng khng km. N t 6,576 t la nm 1987 tng
[51]
ln 9,116 t la nm 1988 v 14,808 t la nm 1989 .
Khong 60% s u t t nm 1987 mang li li nhun, trong
khi mt phn cc d n th b l do cnh tranh hoc do mun tm
kim nhn vin tay ngh cao v nhu cu v khung cn b c tm
quan trng hn l trong ni a Nht. Nhng khon u t y
chc hn s gia tng nhanh chng vi nm 1992 ang n gn. Hin
ti, CEE thu ht hn 24% tng s u t ca Nht trn th gii.

Nhn nh ny c chng l. Thng ba 1989, trn t CEE, 247 x

nghip ln ca Nht c 206 nh my sn xut, 466 vn phng
bn hng hoc nhng c cu thng mi khc v 127 n v loi,
phn ln l dch v ti chnh. Ch ring trong lnh vc cng nghip
(sn phm ch to), cc x nghip Nht ny c 529 n v sn
xut s dng 94.000 ngi chu u. T y n nm 2000, t nht
200.000 nhn vin chu u s lm vic cho cc nh my Nht trong
CEE. Trong s cc nh my c, ng ch c 99 n v sn xut
sn phm in t (VTTH, u my vido, u my a compact,
dn m thanh c trung thc cao, my in thoi, my sao chp
v tuyn, my tnh c nhn, my sao chp v linh kin bn dn), 2
nh my xe hi, 15 nh my sn xut ph tng xe hi v mt cng
ty lin doanh sn xut thp.

Nht xut khu hng nm khong mt triu xe hi sang chu u.

Con s y t nhiu nm nay khng gia tng kt qu ca cc hn
ch nhp khu m nhiu nc chu u p dng. Nhng phi ch
rng hai nh my xe hi Nht phi a phng ha sang CEE
hin ang sn xut khong 200.000 xe hi hng nm. T nay n
nm 1992, theo d bo ca Nht c t nht 5 nh my sn xut xe
hi Nht trong CEE, sn xut hng nm mt triu xe. l Nisssan
(2 nh my hot ng Anh), Toyota (B o Nha) v Isuzu
(Anh), Suzuki (Ty Ban Nha). Cn Honda th mua 20% vn ca
hng Anh Austin Rover v hng ny lp rp cc kiu xe Honda.
Toyota c nh xy dng mt nh my mi Anh. M azda th d
kin hp tc sn xut vi Ford ti Saarlouis c.

Cn v v tuyn truyn hnh mu, sn phm ca Nht ti CEE

chim 21% trong ton b my VTTH sn xut trong Cng ng,
nh 13 nh my nm ri rc Anh (8 nh my), CHLB c (2) v
Ty Ban Nha (3). M t na s u my video sn xut trong CEE
l t 21 nh my Nht phi a phng ha nm c (8), Anh
(7), Php (3) v Ty Ban Nha (2). Nht c 10 nh my sn xut
my sao chp (photocopie). Phn ca chng trn th trng m
rng rt nhanh. Cn v mch tch hp, chu u coi nh thua.
Nh Gorota Kume, chuyn vin ngn hng xut nhp khu Nht
(Eximbank) v chuyn gia v u t trc tip, gii thch: Cc cng
ty chu u b l dp may pht trin v sn xut cc mch tch
hp, v hu qu l by gi h tt xa sau Nht v M .

qu chm, bi v bn hng ln ca Nht c mt chu u

sn xut mch tch hp thay cho chu u: NEC ( Ailen v
Anh), Toshiba (c), Hitachi (c) v Fujitsu (Ailen).
 Anh quc: con nga thnh Troie ca cng ng kinh t
chu u (CEE)

Nc Anh l mc tiu u t trc tin c Nht Bn nhm

n CEE. Thm ch n mc c d lun xu ni nc Anh ang
tr thnh mt thuc a ca Nht Bn ti chu u, hoc ni nc
Anh l hn o th nm trong qun o Nht Bn. Qu l trong
khong thi gian t 1951-1988, 35% u t ca Nht Bn ti chu
u u vo nc Anh do cch cho mi tn tnh c chnh
quyn bo th ca th tng M argaret Thatcher tin hnh. T l
ny vt ln mc 46,2% vo nm 1989 vi tng gi tr l 6,67
t la (33,35 t franc). Cn phi ni rng thnh cng ny khng
l chuyn tnh c. Nu nh chng ti u t vo nc Anh l bi
v chng ti c n tip nim n. S xm nhp ca Nht Bn
vo nc Anh l kt qu ca mt chnh sch thu ht c bit ca
nc Anh i vi Nht Bn.

B Thatcher ch thn nhiu ln tham gia vo chin dch mi

cho ny. B lun ti ci vi ngi Nht, tham gia khnh thnh
cc x nghip mi c xy dng ca Nht Bn, chm sc cc quan
h c nhn ca mnh i vi nhng ngi khch Nht v t ra n
cn vi nc Nht. Thi ny khin ngi Php ni gin, v
iu ging nh mt s phn bi i vi mt chu u thng nht
ang c xy dng. Nc Anh, theo h, tr thnh mt con
nga thnh Troie. Ni cch khc, nc Anh nui ong tay o.
Bi l, ca s b ny qu r: trong khi ch i th
trng chung chu u vo nm 1993, th Nht Bn t ra ho phng
khi phc li nghnh cng nghip xe hi ca nc Anh hin b ng.
Song mt khi cc bin gii m ng trong CEE, th hng h sa s
cc x nghip ca Nht Bn lc u mang nhn hiu chu u,
s c th tung ra ht t hng ny n t hng khc trn ngi
tiu dng ca lc a chu u. Ai s l ngi chin thng ? Nc
Anh th c th, song Nht Bn th tt thng ri.

Quan h gia nc Anh v Nht Bn cng bc l nhiu biu

hin l bch n mc qu ng. Chng hn, ngy 7 thng 9 nm
1990, ch tch hng xe hi Nissan (Nht Bn) Takashi Ishihara
c trao tng hun chng cao qu nht ca vng quc Anh
dnh cho mt ngi nc ngoi. Hng Nissan cn nhn mnh ng
ch Nht c khen thng v nhng ng gp ca ng cho mi
quan h kinh t gia vng quc Anh v Nht Bn. Vng, cm n
ci hng Nht u tin khnh thnh mt x nghip sn xut xe hi
trn t Anh vo nm 1984. Vng, cm n 200.000 xe hi s t
nhng phn xng ca n tung ra th trng nc Anh v chu u.

m ca cho nc Anh tip nhn c u t ca Nht Bn,

mi vic u c tnh ton. Tt c cc min ca vng quc
Anh u m vn phng i din ca mnh ti Tokyo. Nhim v
ca nhng vn phng ny rt r: thng qua vai tr mi gii cc hot
ng quan h cng chng m thu ht, thuyt phc v li ko cc
nh u t Nht Bn. i vi mt s min nc Anh ang b e
da bi nn tht nghip v cuc khng hong kinh t, th u t ca
Nht Bn c n nhn nh mt ngun n phc ch thc t tri
ban xung khi phc li c mt nn cng nghip ang hp hi.
in hnh l trng hp ca khu vc pha Ty Birmingham, trung
tm cng nghip c ca nc Anh, tinh hoa xa ca cuc cch mng
cng nghip. Hai th k sau thi k hng thnh y, khu vc ny
bt u tr nn ging nh ci vnh ai r st th thm ca M :
mt khu vc hoang tn m dn gi ca nhng x nghip ph b
ch gi ln mt qu kh huy hong v dn chng ang sng
trong cn c mng tht nghip trin min v khng hong x hi.

Cn gi y, 17 x nghip ca Nht Bn n ng vng

t ny, im tp kt ln nht ca Nht Bn nc Anh. Nhng g
tinh ty nht ca nn cng ngh Nht Bn u c ph din ni
ch cch vi kilomet l Ironbrigde, cy cu st u tin ca th gii
c xy dng vo nm 1779. ng l mt hnh nh tuyt vi
gia mt bn l sc mnh mt thi huy hong qua ca vng
quc Anh v mt bn kia l s rng ngi ca Nht Bn trong th
gii hin i. Khng ch c ngi Nht, y cn c khong 50 x
nghip ca c, Hoa K, thm ch ca Php. c s khuyn
khch ca chnh quyn trung ng Lun n, v thu ht cc
nh u t Nht Bn, cc chnh quyn a phng y dnh
cho h nhng khon tin thu xy dng c s cng nhng u i v
thu kha cc k gim nh, thm ch trong nhiu trng hp vt
qu nhng gii hn m CEE quy nh n mc t ai ch c bn
vi gi tng trng. Li dng trnh trng th thm trong ngnh cng
nghip xe hi, cc nh kinh doanh Nht Bn i khi ht c
t tay ca ngi Anh nhng hp ng xy dng x nghip vi thi
hn c bit u i.

Phn chia vn u t ca Nht Bn trong

CEE nm 1989 (tnh bng t la)

Tin T l
 Anh 6,67 46,2%

H Lan 3,39 23,5%

Ty c (c) 1,27 8,8%

Php 1,04 7,2%

Luxembourg 1,04 7,2%

0,35 2,4%

Ty Ban Nha 0,35 2,4%

B 0,27 1,9%

Ai len 0.06 0,4%

Ngun: B Ti chnh Nht Bn

 Nc Php: V cng d, ch cn c tin

S hon ton sai lm nu nh ha theo ci dn hp xng nhng

bt mn ch mun trt ht cn gin d ln u nc Anh. Khi
ngi Php phn nn th khng h c ghen t. Nc Php cng
mong mun khai thc nhng hnh ng ho phng ca Nht Bn.
Nhiu ngi Php ang sn sng bn ng tt c c c s
ho phng nhng li hon ton dng dng vi nhng hu qu
ca vic Nht Bn thm nhp vo x hi Php. Liu c nh kinh
doanh nhp khu no lu tm n s chnh lch gia nhng trao
i song phng ca chng ta ? Tnh trng mt cn i trong u t
gia Php v Nht Bn tr nn bi t. Gi tr u t ca Nht
vo Php gp 13 ln so vi u t ca Php sang Nht. Trong
nhng nm 80, khong cch ny tr thnh mt h thm vi t l
chnh lch 1/45.

Chng c g phi ph phn: u t ca Nht Bn qu to ra

nhiu cng n vic lm. Hoa K v Canada dn u bng xp loi
Php vi 3.871 ch lm nm 1990. Nht Bn cng nhanh chng
[52]
vt ln chim v tr th hai Ty c vi 3.096 ch lm .
l l do v sao khi n nhiu min Php vit phng s, ti
khng h gp mt vin chc a phng no t ra c thi th
nghch i vi u t ca Nht Bn. Kh nhiu min ca nc
Php chng hn nh Alsace qu ti, u c m mt tin ti Tokyo.
Cc vn phng i din ang c bn cht hng phn ca mnh cho
khch chi hoa Nht. Ngay nh Auvergne, mt vng qu v l ni
chn rau ct rn ca mt phn gia nh ti, cng sn sng a chn
vo nhng tr chi ve vn hi h ny v rt mun c lt vo mt
xanh ca cc nh u t t nc M t tri mc. Thm ch s hin
din ca Nht Bn cn tr thnh im chun v cht lng thu
ht cc nh u t t nhng nc khc.

Sut nhiu tun l lin tip vo ma xun v h nm 1990, ngi

ta c thy mt ni dung y xc cm chim n c trang trn
nhiu tun bo ln ca Php: M t s hng ni ting ca Nht Bn
c mt Auvergne km theo l bc nh mt nh kinh doanh
Nht ngi sau bn lm vic v ang mm ci, sau lng ng ta l
mt tm bn th gii kh ln. Cc tp on Nht Bn n lt
mnh li tm cao s xm nhp thnh cng ca mnh trong
khung cnh nn kinh t Php. Th l, hng Toshiba, trong cc qung
co chim n na trang trn cc nht bo ln nht ca Php
hunh hoang v nhng ci ni cng ngh mi chng hn nh
nhng nh my l cao hot ng bng vi sng, nhng my
photocopie v nhng n halogne dng cho my photocopie c
lp t ln lt trong cc lng Aizenayn, M artin-glise v Raon-
Itape. Tp on hng u ny ca Nht Bn cn nhn mnh
Cm r su Php, tin n mt s hi nhp m thm v cng
nhau ln mnh trong tng lai. chnh l iu mong mun nht
ca Toshiba.

Chu : t sn ring ca Nht Bn

M t s chuyn ng ng k i vi th gii tng lai, song li

cha c bit n nhiu, ang din ra ti chu : Khu vc ny
ang ng theo qu o kinh t ca Nht Bn. Bi l, chu cha
bao gi b gii lnh o kinh t ca Nht Bn b qun. Tri li,
trong 10 nm u t t h bin i hon ton b mt ca Nht
Bn trong khu vc ang pht trin v bo ny. Nm 1945, chin
thng ca ng minh dn n h qu tt yu l vic Hoa K
ng chn v kinh t ti chu . Sut nhng nm 50 v 60, Hoa
K gn nh n thn c m trong khu vc ny: Nam Triu Tin,
i Loan, Philippines, Thi Lan, c, Tn Ty Lan, Singapour
kt thnh mt khi vng chc nm trong vng nh hng ca Hoa
K. Ch Sam c th t ho diu v ging oai v sc mnh ca
mnh. Khng ai dm coi thng iu . Cc nc cng sn nh
Trung Quc, Vit Nam, Cambodge v Lo ni chung u ng ca
i vi cc nh t bn Nht Bn. Ngy nay, gic m M chu
kt thc. S thng tr ca Hoa K thuc v qu kh v o
vng M khng cn hp dn ai y na. Qu l Nht Bn
tng bc ui Hoa K ra khi chu Thi Bnh Dng. Cn
chu u, vn nht nht hoc lc hu trc thc tin ca khu vc
ny, hu nh b qun lng vnh vin chu . n lc chu
Thi Bnh Dng tr thnh t sn ring ca ngi Nht.

Tin trnh ny dn n nhiu hu qu ng k trong tng lai

trn bnh din kinh t ln chin lc. Ti sao ? Nn kinh t ca cc
nc ng Nam ang bin i su sc. T ch trc y ch ct
lm sao c sn lng, cc nn kinh t ny hin ang hng n tiu
th: Trong tng li, chu s l mt nh my khng l sn xut
loi hng ha tinh xo v l mt th trng rng ln vi nhng
ngi tiu dng giu c. Cn phi ni thm rng th trng ny c
th cn ln hn c th trng ca chu u hoc M . n ngy y,
ngi M v ngi chu u cn c th bn cho h nhng th g
na ? M c khc, chu ang cn b chia ct bi nhng xung t
chnh tr nghim trng. Song tng bc, nn dn ch s c thit
lp v cng vi n l s thnh vng v sng to. Liu n lc y
chu u v nht l M c th t cho php mnh ng tch bit vi
trc pht trin ny chng ? Cui cng l vi vic to ra nhng lin
h kinh t c quyn, chu bt u mt tin trnh hi nhp
gia cc nc trong khu vc tng bc t nn mng cho mt th
trng chung chu .

Ngay t cui nm 1988, ln u tin t sau chin tranh, Nht

Bn bun bn vi cc bn hng chu nhiu hn l vi Hoa K.
Trao i mu dch ca Nht Bn vi cc nc cng nghip ha mi
ca chu vt qu nhng trao i mu dch ca Nht vi CEE.
Th so snh: xut nhp khu ca Nht Bn vi Nam Triu Tin
vt xa mc ca Nht Bn vi chu Phi v chu M La tinh cng
li. T nm 1985 n 1989, trao i mu dch gia Nht Bn v
ASEAN (Thi Lan, M alaisie, Singapour, Indonsia, Philippines,
Brunei) cng vi Hng Kng, i Loan v Nam Triu Tin tng
gp i, t mc 118 t la (590 t franc). Tng trao i mu
dch gia 15 nn kinh t quan trng ca chu t mc 234 t
la (1170 t franc) vo nm 1988. Trong Nht Bn chim hn
mt na. Con s ny vt xa mc 193 t la (965 t franc) xut
[53]
khu ca khu vc ny sang Bc M .

Hu qu tt yu: cc nn kinh t chu ang hnh thnh mt

mi lin kt ngay trc mt M , mt nc m gi y h ri b
khng h thng tic. Vic u t trong khu vc ny ang tng ln
n mc nh ngn hng pht trin chu nh gi l ang thc
y mt s lin kt ngy cng m rng gia cc nn kinh t chu
v bin i khu vc ny thnh mt thc th thun nht hn trong
nn kinh t th gii.

Nhng i khng hin cn rt mnh. Nhiu nc ang ra sc ty

chay nh hng ngy cng ln ca Nht Bn. V th, ngy ra i
ca mt th trng chung chu rng ln xem ra cn xa. Song nu
nh chu i n hp nht v nu nh Nht Bn thnh cng trong
vic ch ng nhng tham vng dn tc ch ngha th Nht Bn c
th hi vng dn u khi kinh t chu mi ny. Th gii khi
s c thng tr bi ba trc kinh t c sc mnh cn bng: mt
cnh l vng t do mu dch bao gm Hoa K v Canada. M t
cnh khc l th trng chung chu u. Cnh cui cng trong ci
tam gic k b ny l chu hp nht. Nhng nh vy liu
phng Ty s hnh ng ra sao ? Liu h s ng yn nhn
ngm s khai sinh mt Khi thnh vng chung mi di nh
hng ca Nht Bn ?

Trong khi ch n lc y, hy th nhn xem nhp u t ca

Nht Bn ti chu . Cch y 10 nm, cc nh kinh doanh Nht
Bn u t hng nm khong 1,2 t la (6 t franc) cho ton b
khu vc ny. Nm 1988, h u t gp i s tin trn ch ring
cho Hng Kng. Nm 1990, Nht Bn u t gp 6 ln cho khu
vc ny so vi u nhng nm 80. Trong s 12 nc thu ht nhiu
u t nht ca Nht Bn th mt na thuc v chu : bn con
rng (i Loan, Nam Triu Tin, Hng Kng, Singapour), Thi
Lan v M alaisie. Nht Bn, t nhiu nm qua, l nc u t ng
hng u th gii Indonsie v Thi Lan. Indonsie, Hoa K
cn ng sau c Hng Kng, Nam Triu Tin v i Loan. Biu
tng cui cng cho s suy sp ca Hoa K l nm 1989, Nht
Bn thay th Hoa K vn l nc u t ng hng u th gii
Philippines. Nc M , vo nm 1988 vn cn gi v tr hng u
nc ny th ch mt nm sau, ng sau c i Loan v Hng
Kng.
 Vo thng 9/1989, tng u t trc tip ca Nht Bn vo chu
t mc 36 t la (180 t franc), ngha l bng 1/6 u t trc
tip ca Nht Bn trn th gii. Vic ng yn ln gi, t u nhng
nm 80, nh vo u t ca Nht Bn khu vc ny. K t ,
u t vo Nam Triu Tin, i Loan v Singapour c ghi nhn
l tng 50% mi nm v tng 100% vo cc nc cn li ca chu
. Tokyo khng h b qua bt c mt th trng mi no. Trong
khi ch i c s m ca rng ri ca nhng nc ny, nhng nh
kinh doanh Nht ang tranh th Cambodge, Lo v Vit Nam. S
hin din ca nc Php cc nc ny hin ch mang tnh cht
tng trng v mc d Paris c nhiu c gng ginh li ch ng
b mt song c nguy c n vn s m nht nh hin nay. M i
th ang gy ch cho ngi Nht: du th Vit Nam, qung m,
cao su v nhiu ngun ti nguyn thin nhin khc ca Cambodge,
lc lng lao ng r ng Dng. M i vic u phi bt u li
t u nhng nn kinh t b chin tranh tn ph. Nht Bn l
bn hng th hai ca Vit Nam sau Lin X. Li dng kh khn ca
Lin X, khng bao lu na, Nht Bn s chim gi vai tr hng
u v h rt sn sng gi v tr y.

ng l, tnh trn phm vi ton cu, u t ca Nht Bn khng

th tip tc pht trin vi cng nhp nh lu nay na. Song, d
c chm li, ngun t bn ca Nht Bn s vn tip tc vic phn
cng lao ng gia cc nc chu ty theo s pht trin kinh t
ca cc nc ny. c bit, Hoa K ang b y li xung hng th
yu. Nh Thi Lan, cc d n u t ca Nht Bn gp 8-10 ln
u t ca Hoa K. Ngay nh i Loan cng u t vo nc ny
nhiu hn c Hoa K. Ti M alaisie, ngi Nht u t gp 10 ln
ngi M , cn ti Indonsie gp su ln.
 Ti Nam Triu Tin, Hng Kng, i Loan v Singapour, bn
con rng, bn nc cng nghip ha mi (NIC = New
Industrilized Countries), Nht Bn u tin u t vo lnh vc xy
dng, bt ng sn v dch v. Ti nhng nc pht trin trung
gian nh Philippines, Thi Lan, Indonsie v M alaisie, Nht Bn
u t vo vic pht trin cc ngun nguyn liu v vo cng
nghip. Tnh trn phm vi ton cu, chu l khu vc th hai trn
th gii (vt c chu u) tip nhn c ngun u t trc tip
[54]
ca Nht Bn trong lnh vc sn xut hng tiu dng . Song
n lc phng thc trao i gia cc nc ny v Nht Bn thay
i. Trc y, Nht Bn bn cho cc nc ny trang thit b v
mua li nguyn liu v nng lng. Hin nay, hn 60% xut khu
ca khu vc sang Nht Bn l sn phm cng nghip trong ng
k l sn phm ca cc x nghip phi a phng ha ca Nht Bn.

u t, vin tr kinh t v mu dch ca

Nht Bn vi cc bn hng chu t thng
4/1986 9/1989. (tnh bng t la)

Mu u Vin
dch t tr

Nam Triu
93,85 1,950 -
Tin
 i Loan 78,51 1,230 -

Hng Kng 46,22 4,180 -

Singapour 36,93 2,350 -

Thi Lan 26,50 1,810 1,307

Malaisie 29,49 0,990 0,777

Philippines 13,30 0,330 1,364

Indonsie 48,26 1,720 1,433

Trung Quc 53,18 2,000 2,177

n
14,76
0,060

0,703

Pakistan

5,97
0,007

0,551

S ri Lanka

1,53

0,003

0,446
Bangladesh

1,73
0,001

0,932

Min in

0,82
-

0,779
Ngun: MITI v B Ti chnh Nht Bn.

ng u, cuc chinh phc mi ?

Cc nh ngoi giao Nht s giy ny ln vi mt s ngy th

c: nc Nht no c h n ng u. Cc nc y qu
xa, qu bt n, li cn n chng cht. Ngoi ra, th trng ny
thuc v Ty u. Cc nh kinh doanh Nht no dm mon men n.
Song ng sau nhng li th tht y ca h, thc t ang din ra
khc hn. Qu ng l cho n nm 1989, ng u khng h thu
ht cc gii kinh doanh Nht. Trao i mu dch ca Nht Bn vi
cc nc ny tht nh nhoi: 379 triu la (1,850 t franc) vi Ba
Lan nm 1988, 270 triu la (1,350 t franc) vi Hunggari, 250
triu la (1,250 t franc) vi ng c. Tng cng: 1,4 t la
(7 t franc), gn bng 0,3% trao i ca Nht Bn vi th gii, cha
bng 1/10 cc trao i ca Nht Bn vi Trung Quc.

Bin ng t ngt ng u khin ngi Nht hon ton

chng hng. H l l khu vc ny ca th gii n mc khng
mt vic nghin cu no ca Nht Bn d kin c din bin v
tnh hnh mi y v mt kinh t v ti chnh. Khi Hunggari, Ba
Lan ri n Tip Khc v ng c thay i th ch chnh tr th
Ty u, trc ht l Ty c nhanh chng m ca v thng
mi v cng nghip, v ln ny h hnh ng gp rt. M c d
iu ny l hon ton t nhin do k cn nhng nht l do c mt
nn vn ha chung gia hai phn ca lc a chu u. Ngi Nht
li vn chn ch ngh rng h s kh chen chn vo th trng ng
u thng qua Ty u. Nhng iu khng h ngn cn h hnh
ng v hnh ng nhanh. Bi l, ngi Nht cho rng cc nc
ng u c th tm thi l bn p tin tiu bo m cho xut
khu ca Nht Bn xm nhp vo chu u trong tnh hnh chu u
thng nht nm 1992 tin hnh cc bin php kinh t chng li
Nht Bn.

Ngay t thng 11/1989, Nht Bn cng b cho Ba Lan vay 150

triu la (750 triu franc) vi li xut thp gip nc ny n
nh nn kinh t. Thng 1/1990, Th tng Toshiki Kaifu i thm
chnh thc Ba Lan v Hunggari, hai nc c xem l mnh dn
nht trn con ng ci t. Dp ny, Toshiki Kaifu ha s vin tr
kinh t cho hai nc ny gn hai t la (10 t franc). chinh
phc tri tim, trc ht phi lo lt ci bng. Nht Bn tha sc
t ra ho phng. Nhiu on kinh doanh ni bc ngi th
tng. Vo thng 3, chnh ph Nht mi v chu mi chi ph cho
mt phi on khong 100 vin chc kinh t v nh kinh doanh Ba
Lan v Hunggari n Nht Bn nghin cu vic qun l v kim
tra sn xut. Qu l mt phng php tuyt ho lm quen v
kt thn vi nhau. Vo thng 4, ch tch ngn hng cng nghip
Nht Bn Kizaburo Ikeura dn u mt phi on kinh t gm 68
nh kinh doanh v vin chc Nht sang Ba Lan v Hunggari. M t
chuyn ving thm quan trng cha h c ca Tokyo n hai nc
ny. t chn n Varsovie, ng ta tuyn b rng cc nh cng
nghip ca Nht Bn c th s n th trng Ba Lan nhanh hn l
nh mt s ngi vn ngh.

Cng vo thng 4, B trng Ti chnh Nht, Ryutaro

Hashimoto, cng khai cho rng Nht Bn s c mt vai tr v
mt ti chnh trong tin trnh thng nht nc c.

M t nc c thng nht c ngha l to ra mt th trng

mi khng l trong th gii t do song cng c ngha l cn n vn
u t () Ty c cng nh cng ng chu u khng th p
ng ni ngun vn cn thit . Bi vy, Nht Bn s nm gi vai
tr y.

Vo thng 5/1990, n lt b trng ngoi giao Taro Nakayama

i thm Tip Khc v Nam T. ng ta cng loan bo l Nht Bn
s tr gip hai nc ny. Cng trong thng ny, B trng cng
nghip v thng mi quc t Kabun M uto tuyn b tham gia mt
k hoch M arshall mi gip ng u trong khun kh phi hp
gia CEE, Hoa K v Nht Bn. iu ny qu chng khc no
ch si nht vo chung d.
 Tuy nhin, du hiu r rt nht cho mi quan tm mi v ng
u li c ghi nhn t gii ti chnh Nht. Ngy 5/7/1990, Ngn
hng Sumimoto thng bo m vn phng i din u tin Berlin
(ng c). Ngy 16/7 Daiwa Securities, mt trong bn cng ty
mua bn chng khon hng u ca Nht Bn, cng b hp tc vi
cc ngn hng Hunggari n trc cui nm 1990, thnh lp mt
cng ty ti chnh chng khon Nht-Hunggari Budapest. C s
ny m ca hot ng v Daiwa kim sot trn 50%. T n
nay, s hin din ca Nht Bn c tng cng thm vi nhiu
c s khc tng t. ng theo bi bn v thm nhp th trng,
ngi Nht a cc ngn hng ca mnh n trc chun b
bi p, v khi tnh hnh chn mui th u t vo. Ch trong su
thng u nm 1990, ngnh cng nghip Nht Bn cho cng b
d n xy dng mt nh my ha du Hunggari tr gi 1,7 t yn
(61,2 triu franc) v mt nh my xi mng Ba Lan tr gi c tnh
l 200 triu la (1 t franc), mt nh my lin doanh sn xut xe
hi Ba Lan cng nhiu d n ln khc.

Ch gu Lin X lun gy lo s

M t trong nhng tim nng hp tc ln i vi Nht Bn l

Lin X. l khai thc nhng min t mnh mng ca Sibrie
giu ti nguyn m, kh t v du ha. n lc nhng iu kin
chnh tr hi t t hai pha th Nht Bn s l nc duy nht
cng vi Nam Triu Tin c kh nng lao mnh vo cuc chinh
phc ln lao ny. V mt ngy no khi nhng chn tri y ha
hn ny tr nn r nt th nhng ngi chu u chng ta, nhng
khn gi bt lc s c chng kin mt quang cnh m hn l s
xut hin ca mt trung tm quyn lc mi. Hng trm v hng
ngn k s Nht s t chn n vng t ny, s dng ngun lao
ng gi r ca Trung Quc khai thc vng Sibrie v vng Vin
ng Lin X. s l mt mt trn mi v kinh t, khoa hc v
k thut m chng ta s ch l nhng khn gi bt lc.

tng ny c l khng h k cc n mc nh n c th c.
Vo thng 1/1991, cng ty thng mi Itoh ca Nht Bn v cng
ty Exxon ca M cng nhau khai thc kh thin nhin trn o
Sakhaline vi s vn u t c tnh hn 5 t la (25 t franc).

Nhiu tr ngi cn tn ti trn con ng tin n bnh thng

ha quan h gia Nht Bn v Lin X. Trao i mu dch gia hai
nc hin mc ti t: gn 6 t la (30 t franc) nm 1989.

Kh khn ch yu ang cn tr tin trnh hai nc xch li gn

nhau l vic Lin X hin ang chim gi qun o Kouriles. Li
dng cuc tho chy ca Nht Bn nm 1945, Lin X chim
bn hn o nh (Etorofu, Kunashiri, Shikotan v Habomai). T
, hn 45 nm qua v Tokyo t chi k kt mi hip nh
ha bnh vi M atxcva chng no phn t pha Bc cha c
tr li cho Nht Bn. V tranh chp cn lu mi c gii quyt.
Qu vy, do nm gn cc cn c qun s trng yu ca Lin X
bo v b bin Vin ng, nhng hn o ny c mt tm quan
trng ln v chin lc. Song d sao, s tan bng bt u. Cu
b trng ngoi giao Lin X douard Chevardnadz n Nht
Bn thng 9/1990 chun b cho mt chuyn ving thm lch s
ca tng thng M ikhain Gorbatchev d kin vo nm 1991. Lin
X ang vo mt tnh trng kinh t kh khn n mc rt cn s
gip ca Nht Bn. Nhng ngi c u c thc tin nh
Gorbatchev, nu nh cn nm gi c quyn lc trong nhng nm
sp n, m li khng chng t c mt u c ci m th qu s l
mt iu cc k kh hiu. M t s nh ngoi giao cm chc Lin
X s tr li cho Nht Bn t ra l mt phn ca cc o Kouriles.

Chu M La tinh: Nht Bn cm cc con tt

Nht Bn vn cha c th lc mnh lm chu M La tinh.

Song h c vi a bn ln, sc cho php h m rng
nh hng ca mnh vo sn sau ca Hoa K. Do u c chng M
mnh m, nhng nc ny m rng tay n Nht Bn. M u
l Braxin vi mn n ca Nht Bn ln n gn 15 t la (75 t
franc). Nht Bn quan tm st sao n cc m vng ca Braxin. u
nm 1990, mt v x cng an nho nh c lm m nht cht nh
hnh nh ca Nht Bn. Theo bo ch Braxin, cc x nghip Nht
Bn ngh cn mt phn n ca Braxin i ly nhng
quyn khai thc cc m vng ca vng Amazone. Ni ngn gn, khi
tung ra mt vi t la, Nht Bn li mun chim gi mt trong
nhng ngun ti nguyn chnh yu ca nc ny v qua chi phi
mt phn quyn lc ti cao ca Braxin. Khi ni v b, Nht Bn
phi ln ting ci chnh mnh m c Tokyo ln Braxin. Song d
lun vn nghi vn mi v gi tr ca nhng li ci chnh ny.

M hico, mt nc ln khc ca chu M La tinh, cng ang

thc gic nhng thm mun ca Nht Bn. Th tng Toshiki
Kaifu n thm nc ny vo thng 9/1989, p li tng thng
M hico Carlos Salinas de Gortari vn khng giu s ngng m c
nhn ca mnh i vi nc Nht, cng i thm Nht Bn vo
thng 6/1990. Ba ngi con ca ng ang theo hc ti mt trng
trung hc Nht Bn. Nht Bn hin l nc u t ng hng th
t th gii M hico v chnh ph Nht ti tr 500 triu
la(2,5 t franc) cho mt k hoch quy m nhm chng li tnh trng
nhim ti M exico City.

M t a bn ng chn na cho Nht Bn ti chu M La tinh,

mc d cn mong manh, l Pru sau khi Alberto Fujimori mt
ngi gc Nht, c bu lm tng thng nc ny vo thng
6/1990. Bo ch Nht lm m s kin ny bng cch nhn mnh
rng thng li ca Fujimori th hin nhng phm cht ca ngi
Nht l lao ng ct lc, trung thc v c k thut. M t thng sau
, Alberto Fujimori, a con ca nhng di dn Nht, c c
nc Nht n tip nng nhit nh mt ngi anh hng dn tc khi
v thm Kawachi, qu hng cha m ng. Sau chuyn i thm ca
a con t nc, Kawachi t tn cho mt trong nhng ng
ph ca mnh l i l Pru. Song, ti Pru, rt nhiu ngi trong
s 60.000 di dn gc Nht li ang nh li nhng cuc bch hi m
h l nn nhn vo nm 1940, khi c tin n khp nc l Nht
Bn ang xm lng Pru. M t khc, Pru ang phi i u vi tnh
trng ph sn m Nht Bn th li khng h tm n vic xa n
cho Pru bi s Pru li chy theo k khc. Cui cng Nht Bn
cng quan tm n Chili, ni h cng b nhng khon u t
mi tr gi 300 triu la (1,5 t franc) nm 1990.

Gia s thanh thn b quy nhiu v s lo s vin vng

Tr phi c mt cuc bng n ln trn th gii hoc mt m

chy ln thiu ri ht th trng du ha, cn th khng nn ch t
sc tiu th hng Nht nc ngoi cn kit trong nhng nm sp
ti do hu qu ca cuc khng hong vng vnh, hoc do s n nh
ang din ra trn th trng ti chnh ca Nht Bn. Bng chng
cho sc sng bn b ca nn kinh t Nht l u t trc tip ca
Nht Bn ra nc ngoi, theo c tnh, s tng ln 25% vo nm
[55]
1990 so vi nm 1989 . Vn t ra l: liu c cn thit chng
li ln sng u t ny khng ? V liu c cn thit t bo v khng
? Cho d vn c nghim trng th cng khng c l do g phi
s hi, cng khng th tr nn hong lon. S s hi con ngi,
thng l hu qu ca s ngu dt. N l ngun gc cho hn th v
phn bit chng tc. Ni s hi ngi da vng khng cn l mt
tng mi m g. N ang cn yn ng u trong tm thc mi
ngi. Trc y, ngi Hoa gi ln nhng lo u m h.

Phi chng l cn thay th Trung Quc bng ci bng ma ca

him ha Nht Bn chng ? S hiu bit y v u t ca Nht
Bn s cho php ngi ta kim ch tt hn nhng phn x t
nhin. C ngi cho rng u t nc ngoi ca Nht Bn c mt
kha cnh tch cc: Theo cc c tnh ca vin nghin cu i sng
[56]
Sumitomo nu mc n nh, ngun u t ny tt cho php
gim bt thng d mu dch ca Nht Bn hin vo khong 58 t
la t nay cho n nm 1993. Nu khon u t ny tng 10%
mi nm th mc st gim trong thng d mu dch s vo khong
76 t la. M t khc, cng c ngi cho rng khng nn v quy m
ln sng t bn ca Nht nc ngoi hin nay m ta qun rng
u t nc ngoi vn cn l mt hin tng tng i mi m
Nht Bn. M c d khon u t ny c kh nhiu kha cnh e
da, song n vn cha vt qua mc c th chu ng c. Trong
nhiu nc cng nghip ha hng u, tng s u t ca Nht Bn
cn cha bng tng s u t ca M hoc Anh. hiu r hn,
chng ta cn xem xt tnh hnh khong phi nh mt hnh nh bt
ng mt thi im nht nh m l nh mt s din tin theo
thi gian.

R rng l con ng Nht Bn i theo c nguy c dn n

nhng kh khn nghim trng bi v mi vic din ra qu nhanh.
Chnh v th nh Anh, vo cui nm 1987 Nht Bn ch chim
3% tng mc u t. T lc , hon cnh thay i nhiu. M c
d Nht Bn vn l nc ng hng th ba v u t vo nc
Anh sau M v c, song cc con s li cho thy trong khong
thi gian t 1986-1988, s lng cc x nghip Nht Bn c
thnh lp trn t Anh chim khong 10% trn tng s. khng
phi l qu mc nhng qu cng l nhiu. M t khc, ngay nh nu
s lng cc x nghip nc ngoi xy dng ti Anh ch chim di
2% tng s cc x nghip ca Anh th sn lng ca nhng x
nghip nc ngoi ny li tng ln n 18,8% tng sn lng v s
[57]
dng n 14% lc lng n lng ng o ca Anh . Trong
nhng t l ny, phn ca Nht Bn cn thp.

Php, u t ca Nht Bn cn di 10% so vi tng mc

u t nc ngoi. Song tnh trn ton chu u, s lng cc x
nghip Nht Bn tng ln n 28,7% ch trong mt nm vi 529
x nghip vo thng 1/1990 so vi 411 x nghip vo mt nm trc
[58]
. Nht Bn m 73 vn phng kho st v dch v v
nghin cu pht trin. Trc mt, sn lng ca Nht Bn nc
ngoi khng vt qu 5% tng sn lng ca cc x nghip Nht
[59]
Bn so vi 21% ca M v 17% ca c .

M t s chuyn gia Nht cho rng khi sn lng ny t mc

20% th cc x nghip ln ca Nht Bn s buc phi xa b quc
tch cng ging nh trng hp cc tp on cng nghip hng u
ca M . H khng c chn la no khc. M t s khc t ra ng
vc v khng hnh dung ni liu gii lnh o cc x nghip hng
u ca Nht Bn c chu thc s chuyn giao vai tr qun l chin
lc cc n v phi a phng ha ny cho cc gim c khng
phi l ngi Nht khng ? Vic cc n v phi a phng ha
ny c hi nhp thc s vo nhng li ch a phng nh mt
cng ty a quc gia thc th hay khng th l mt vn ang
cn nh cuc. ng l cc x nghip Nht Bn ang duy tr mt s
c lp ngy cng ln v vn nhn c nhng ch dn t ban lnh
o ca mnh Nht Bn nhng mun khuyn khch chng c x
nh nhng cng dn tt ti t khch qu ngi nhm hi nhp
thnh cng v m thm trong mi trng a phng. Vic iu
hnh cc x nghip ny cn c mt gii hn khng th vt qua.
Trong mi trng hp, trung tm quyt nh i vi tng lai ca
x nghip vn l Tokyo.

Th n c trng hp hng Sony. Tp on cng nghip hng

hu ny c l l k tin phong sng chi ca Nht Bn trong vic
phi a phng ha. Sony cho vic b nhim cc gim c x
nghip a phng khng phi ngi Nht l mt vinh d. Thng
nhng ngi ny li c tr gip bi cc ph gim c ngi
Nht, vn vn gi quan h thng xuyn vi trung tm Nht Bn.
Trong cc x nghip phi a phng ha khc ca Nht Bn, cc
gim c nc ngoi ch l nhng ngi tha hnh v thm ch
khng c quyn tham gia cc cuc hp ca cc gim c Nht Bn.
V nu nh trong x nghip, ngi Nht c ru rao g v s bnh
ng i na th r rng l ngi Nht vi nhau vn bnh ng hn
ngi khc.
 M i quan h ca cc x nghip phi a phng ha ny vi
trung tm u no Nht Bn kh cht ch. Bng chng nh trong
chuyn thm ca mt nh bo nc ngoi ti mt x nghip sn xut
camra ca hng Sony Alsace (Php) cng to ra c mt din
bin dy chuyn phc tp n mc cn phi c i bn doanh
Tokyo bt n xanh. Ban gim c x nghip mc d t ra rt lch
s v nhit tnh, vn phi in xin php ban lnh o ca Sony-
France. Trung tm ny lp tc mt mt thu thp thng tin v c
nhn nh bo, mt khc in v xin php trung tm u no
Tokyo.

Hp nht v s hu: cn bng hoi Nht Bn

M t th on khc ca Nht Bn trong s dng u t ang

khin cc nh cng nghip phng Ty khng ngng lo s: cc tp
on Nht Bn c khuynh hng mua c phn trong cc x nghip
v cng ty ca nc s ti. Phng thc ny l nhn t ch yu
cho chin lc m Nht Bn ang eo ui nhm tin n quc t
ha v th gii ha. Ngi Nht m thm bt u cng vic
ny cch y khng lu. Cc ng tc quan trng u tin c
thc hin vo u nhng nm 80. Sau , do s cnh tranh gay gt
ngay ti nc Nht, nhp ny t ngt gia tng vo cui thp
nin 80. Gi y, vic sn lng cc lnh vc kinh doanh bo b
tr thnh mt ln sng x i tm kim cc c hi lm n. S ln
xn din ra nh cha tng thy. M i ngi Nht Bn u mun
chia phn ci bnh nu nh ci bnh vn cn. Ai n trc th s
c nhn. V th l hng trm cng ty nc ngoi, i khi c
nhng cng ty ni ting dn dn tr thnh ti sn ca ngi
Nht. S hp nht v chim hu bao gm mi lnh vc ca hot
ng kinh t: cng nghip, ngn hng, tn dng, dch v.

C nhiu cch hp nht v chim hu. Cch u tin l gp vn

vo mt x nghip. y mc gp vn c th l thiu s (di
50%) hoc a s (hn mt na c phn). Trong trng hp th
nht, ngi mua khng th c vai tr quyt nh trong x nghip tr
phi ngi ny lin kt vi nhng c ng khc v chim a s vn.
trnh gy ra tm l lo s v nhng phn ng ty chay, th trong
bc u, cc nh u t Nht Bn thng bng lng mc thiu
s. Trong trng hp th hai, ngi mua hn mt na cc c phn
ng nhin s l ngi ch mi ca x nghip. Cc quan im ca
ng ta s chi phi ti hi ng qun tr x nghip. M t khc, vic ra
gi cng c th to mt phn ng thn thin hay c cm. Trong
trng hp u, ngi mua tho lun vi ngi ch x nghip v gi
c, cc iu kin mua bn v v tng lai ca x nghip. Cn trong
trng hp th hai l ngi mua nhy x vo ginh git bng cch
nng gi loi b s cnh tranh. Trong thi gian u, ngi Nht
thng t dm mo him vi cch ra gi d gy c cm.

Vn cn lm l lp mt bn chi tit v mc gp vn ca
cc nh u t Nht Bn trong nn kinh t th gii. N cho php
xc nh chnh xc con bch tuc Nht Bn vn nhng ci vi
ca n n u. Song nh ngay cng vic ny cng kh phc tp v
tnh hnh din bin nhanh chng khi ngi Nht u t t vo
khp ni, nht l li c c nhng trng hp s hu b mt khng ai
bit. M t trong nhng s hu u tin ca Nht Bn M l vo
nm 1984. Tp on cng nghip thp NKK ca Nht Bn (mt
trong s 5 tp on hng u th gii) mua li 50% tp on
luyn kim National Steel Corps ca M do ang b tn tht nng
n vo thi im y. V chuyn nhng tr gi 292 triu la
(1,460 t franc). Ngi ta cho rng ngi Nht mua qu t.
Nhng t ngy , National Steel Corps t c nhng mn li
nhun k lc nh vic giao thp cho cc x nghip xe hi ca Nht
Bn M . Cuc lm n ca NKK m ng cho vi tp on
khc noi theo.

Xem ra ngi Nht khng bit gi kn o. Nhiu v mua bn s

hu khc gy phn ng su rng hoc tai ting rm beng. Ngi
ta khng qun v Sony mua li hng phim Columbia, khng y hai
nm sau v mua li hng a CBS/Records ca M , Akio M orita,
ng ch y hp dn c mi tc bc trng ca hng Sony c gan
chim lnh mt phn Hollywood, vn biu tng cho gic m M .
V mua bn ny gy ra mt ln sng phn n trong d lun
M .

Ngi Nht khng h hi lng v iu y bi v ngy

30/12/1990, trong khi cc con ra Ninja trn ngp trn mn nh,
cc phng chiu phim M v chu u, th hng in t khng l
M atsushita bnh thn mua li hng M CA, mt tp on sn xut
khc ca Hollywood vi ci gi knh kiu: 6,6 t la. Vo thi
im y, l mt s hu ln nht m trc cha h mt hng
Nht no M thc hin c. Cng lc, M atsushita cng nm
c quyn kinh doanh cng vin quc gia Yosemite thuc
California, chi nhnh ca M CA v l mt trong s nhng cng vin
ni ting nht ca M . Cuc tranh ci li bng ln vo ngy
1/1/1991 khi B trng Ni v M M anuel Lujan tuyn b ng ta
c cm gic l ngi Nht mua c nc M . ai bit ni
cuc b t vo Hollywood ca Nht dng li u ?
 Cho n nay cha c nhng thng k chnh thc v y v
nhng s hu ca Nht Bn nc ngoi. Nhng g c cng
b ch cho thy mt hnh nh khng y v thc t. Theo phn
tch ca mt hng mi gii ca Nht Bn l cng ty bun bn chng
khon Yamachi th s lng cc x nghip c mua li tng gp
5 ln trong bn nm, t 44 c s nm 1984 tng ln 284 c s nm
1987. Nm 1988, con s ny ln n 299. Theo nht bo kinh t
Nikou Keizai Shimbun, nhng con s ny cn thua xa vi thc t:
Cc hng Nht mua li 315 x nghip nc ngoi ch ni trong
nm 1988 vi s tin ln n 1.938 t yn (68, 4 t franc) so vi
con s 288 mua li nm 1987 vi mt s tin cha n mt na
[60]
.

Theo cng ty bun bn chng khon Yamachi vic tm cch hp

nht v s hu cc x nghip nc ngoi M &A (M ergers and
Acquisitions) vn tip tc pht trin mnh trong nm 1989 v
1990. Nm 1989, Nht Bn mua li 405 x nghip nc ngoi.
Cng thi gian, cc nc ngoi ch mua li ca Nht Bn 15 x
nghip. Trong qu I/1990, Nht Bn cng mua li 226 x nghip
nc ngoi trong khi cc nc ngoi ch mua li ca Nht Bn c 8
x nghip. Hn na, t l gp vn ca pha cc hng Nht theo cch
a s cng tng mnh. Trong qu I/1990, t l ny l 51% so vi
42% ca c nm 1989.

u tin l nc M

Nc M l mc tiu u tin ca ngi Nht: 33 x nghip ca

M thuc s hu ca cc hng Nht trong nm 1984, 55 vo
nm 1985, 126 vo nm 1986, 120 vo nm 1987, 132 vo nm
1988, 174 vo nm 1989 v 179 vo nm 1990. Nm 1990, ln u
tin vt qua mt Anh, Nht Bn ginh v tr dn u th gii
trong vic mua li cc x nghip ca M . Ti chu u, Nht Bn
mua li 12 x nghip vo nm 1985 v 32 vo nm 1986. Nm 1988,
cc v mua bn x nghip gia Nht Bn v chu u t n con
s k lc l 5,8 t la (29 t franc). Nm 1989, con s ny l 7
t la (35 t franc). Trong s 128 v mua bn th 119 v l Nht
mua li ca chu u v ch c 9 v l chu u mua li ca Nht
[61]
. Ti chu u, nc Anh l mc tiu u tin ca cc hng Nht
vi 47 v mua bn c tin hnh trong nm 1989, k n l Php
(20), c (18), Ty Ban Nha (12) v (5). Cc mc tiu ch yu
l cc c s ti chnh (18 v mua bn nm 1989), cc khu vc gii
tr v cc ngnh cng nghip tiu dng (17), xe hi (13) v in t
(11).

K n l Php

Ti Php cng din ra mt vi v mua bn rng beng. Vo

thng 11/1989, cng ty bo him Nht Bn (Nippon Life Insurance
Co.), mt cng ty hng u trong lnh vc bo him s hu 1/3
(32,71%) trung tm thng mi ni ting nht ca Paris nm qun
M t l Forum des Halles. Bn chuyn nhng l Crdit Lyonnais
b ti 500 triu franc khi bn 18.000 m2 trong s 55.000 m2 mt
bng, ngha l vi 28.000 franc/m2. Nippon Life s nhn c 1/3
tin cho thu (ngha l hn 40 triu franc trn t s 123 triu vo
nm 1988). Trung tm thng mi ny, m ca nm 1979, c 200
gian hng, ca hng cng nh hng v phng chiu phim. Forum des
Halles l mt trong nhng trung tm thng mi sinh li ln nht
ca Php vi doanh s bnh qun 43.000 franc/m2 s dng vo nm
1988 so vi doanh s bnh qun c nc v 25.000 franc.

Theo mt ngun tin nhn mnh, ngay khi v mua bn kt thc,

tng thng Francois M itterrand b mt c mt ti ch t kim
chng chnh xc ci g ri vo tay ngi Nht. Song v mua bn
ny ch l mt git nc trong ci i dng cc v chuyn nhng
hi h. Cc hng Nht xm nhp v s cc lnh vc khc nhau
ca i sng kinh t Php. Cc hng ny chim phn mi ni mt t
khp cc x nghip ca Php, trong khi him thy iu ngc li.
Bi vy, Nippon Life Insurance Co. c 3% c phn trong cng
ty xy dng khng l ca Php l Bouygues v 5% trong cu lc b
a Trung Hi. Nhng v d tng t c th k n v tn bi v
ngun u t ca Nht Bn lun su vo bn trong ca nn cng
nghip Php.

c v Nht Bn: cuc tr th ca nhng k bi trn

Ngi c khng s ngi Nht. Nc c thng nht v nc

Nht u c im chung l hai nc bi trn ca nm 1945 v u l
hai nc thng trn ca nhng nm 80. V c l t c nc no trn
th gii nh nc c li khng h bn tm qu ng n s thm
thng mu dch ca mnh vi Nht Bn. Trao i mu dch c-
Nht t mc 23,9 t la (119,5 t franc) vo nm 1989.
CHLB c l bn hng ch yu ca Nht Bn chu u v Nht
Bn l u cu u tin ca c chu . V vy, mc thm thng
mu dch ca c t nhiu nm qua gi mc 15 t mark (49,5 t
franc). Con s ny ch l mt mn n nh nhoi i vi mt t
nc m vo nm 1989 thc hin c mc thng d mu dch
ln n 150 t mark (495 t franc).
 M c d nn cng nghip ca mnh trong nhiu lnh vc thuc
vo hng hin i nht trn th trng th gii, nc c vn b
Nht Bn nhm ng. Cc nh u t khng h do d tn cng vo
nhng hng ni ting nht. i khi h thnh cng. Chng hn nh
vo ma h 1990, tp on in t TDK loan bo k mt tha
thun vi hng Robert Bosch. Cng vo thng ba nm ny, hng
M itsubishi t c tha thun s b vi hng Daimler Ben v
ton b cc hot ng ca h tr vic sn xut v kh. Nu nhng
thng lng ny thnh cng, gii sn xut xe hi chu u s
khng khi b e da. Song cng i khi, ngi Nht li chng c
x mi g nh trong vic tm cch mua li hng sn xut dng c th
thao Adidas m cui cng mt nh kinh doanh ngi Php l
Bernard Tapie mua c: Ngi Nht tr gp i gi m ng
ta a ra, song nhng ngi tha k ca tp on ny lch s
t chi mi ngh ca ngi Nht v thch bn cho mt nh cng
nghip t giu hn nhng l ngi chu u v c quyt tm gi gn
ci bn sc ca hng. ng tng l ngi Nht vng mt trong
cuc chi ny bi v nhiu ngn hng Nht d phn vo cuc
u gi ca Bernard Tapie. Khng c nhng ngn hng ny, c l
ng ta s khng tin tin hnh v mua bn mt cch trt
lt.

o lng li ch ca ngi Nht c, cn bit rng cng

ng ngi Nht quan trng nht lc a chu u nm
Dusseldorf, th ca Rhnanie-Westphalie v l th ph cng
nghip. 6.300 ngi Nht ang c mt y. H lm vic trong 325
x nghip Nht Bn, to thnh mt cng ng th ca thnh ph
ny. Dusseldorf cn c mt trng hc ca Nht Bn tip nhn gn
mt ngn hc sinh Nht t 6-15 tui.
 Bt ng sn de luxe

Bt ng sn cao cp nhng th trn th gii tr thnh

i tng ham mun ca ngi Nht. Ai mua ? trc ht l
nhng cng ty bo him vn khng bit u t vo u v bng
cch no bi qu giu. Ngi Nht ln lt mua ht New York n
Lun n, Paris, Hng Kng. Tht ra, h mi ch s hu 2% cc
bt ng sn thng mi ca M v nu xt v s lng th cn
ng sau cc nh u t chu u. Song cn nh rng tnh hnh
khng h dm chn ti ch m cn phi thy r ng lc ca tin
trnh trn.

Theo nhng thng k cha y , cc hng Nht b ra 2.587

t yn (93,5 t franc) trong ba nm (1986-1988) mua li cc bt
ng sn nc ngoi. M t na cc v mua bn chuyn nhng
ny c tin hnh M (51,3%), gn c (22,4%) v chu
[62]
u (19,5%), chu 6,5% . Cc con s ny khng h tnh n
nhng v mua bn bt ng sn nh vic hp nht v s hu do cc
ngn hng Nht v cc t chc ti chnh khc tin hnh. Nu tnh
tt c th tng vn u t ca Nht Bn s ln n 10.000 t yn,
tc hn 65 t la (325 t franc) trong thi gian ba nm ny. Tc
ca cc v mua bn ny xem ra khng gim dn m tri li cn
ang tng nhanh. Ch trong nm ngn sch 1989, cc c tnh ca
B Ti chnh Nht ln n con s trn 10 t la (50 t franc).
Theo Hajime Tsuboi, ch tch M itsui Real Estate Development
mt trong nhng hng bt ng sn hng u ca Nht Bn s
bng n ca cc v mua bn bt ng sn ca Nht Bn nc
ngoi cha thy c du hiu sn sng gim bt. Tht th, nhng g
m Nht Bn mua li ca M ch trong vi nm nhiu hn c
 [63]
nhng g nc Anh mua li ca M trong mt th k .

Ti M , vo cui nm 1989, Nht Bn s hu mt s bt

ng sn c tr gi 57,65 t la (288,25 t franc). M t nm
trc , ton b s hu ca Nht nc ny ch ln n 42,88 t
la (214,4 t franc). Cc nh u t Nht t n cao im
trong vic mua li cc bt ng sn ca M l vo nm 1988 vi
16,54 t la (82,7 t franc). Nm 1989, tc ny c phn no
gim bt, mc d vo cui thng 10, lm rng beng trong v mua
li mt phn Trung tm Rockefeller New York. Vi ci gi 846
triu la (4,230 t franc), mt biu tng khc ca M cng
thuc v ngi Nht. Ch mt thng sau v mua hng phim
Columbia, cng ty bt ng sn M itsubishi li mua trung tm
Rockefeller, tr s hng truyn hnh NBC, ni m vo mi ma
ging sinh, ngi dn M u n y nhn ngm nh n lung
linh ca cy thng p nht ton nc M .

ng ch mi Nht Bn hoi cng ha hn l s khng ng

chm g n din mo ca ta nh. S lng nhc ny qu
lay chuyn thc ca nhng ngi M bnh thn nht v nhng
tr ngng cung ca ngi Nht. James P. Shenton, gio s s hc
thuc i hc Columbia tuyn b: Nu nh nc Nht thng trn
v mun ko c ca x s M t tri mc th c ni no vinh d hn
[64]
l trung tm Rockefeller ? . Thng 11, li n lt khch sn
cao nht ca M anhattan l Royal Concordia, 54 tng ri vo tay
ngi Nht. V mua bn ny gi 230 triu la (1,15 t franc) do
cng ty Royal Hotel tin hnh.
 B bo ch M ln n l mun mua c nc M , cc nh u t
Nht hn c B Ti chnh Nht Tokyo lu : ng mua
nhng ta nh qu l l, hy lu tm n nhng iu t nh ti a
phng, hy trnh nhng v mua bn c tnh cht khiu khch. Cc
hng Nht t coi vic tun th cc mnh lnh ny ca chnh ph
nh mt trch nhim o c. Cc v x cng an v o c v
tham nhng tng lm rung chuyn chnh ph Nht v lm nho
nhiu th tng, t ra mt gii hn k lut cho cc hng Nht.
Tuy vy, a s cc hng vn tm cch a dng ha cc v mua bn
v c trnh nhng v mua bn qu l liu. Gi y mc tiu l cc
thnh ph trung bnh, nhng im ngh mt, nhng trang tri ln,
nhng c s trt tuyt. Nhng trong nm 1989, 82% u t ca
Nht Bn vo lnh vc bt ng sn c tin hnh New York,
[65]
California v Hawai .

Hn bt c ni no trn t M , o Hawai hoc ang tr

thnh mt thuc a ca Nht Bn. M t iu tng t cng ang
din ra vi o Guam, nm gia Thi Bnh Dng. Hai nh bo
[66]
M argaret Shapiro v Fred Hiatt, chuyn v Nht Bn vit :

Ch c bu tri bn trn vng san h vn to thnh bn o

nhit i ny l cn thuc v nc M . Cc pho i bay B-52
quy qun trn cc bi bin v cc trc thng Chinook go tht dc
theo Vnh Tumon. Nhng g cn li th u thuc v nc Nht:
khch san, qun bar karaoke, du khch v xe c.

o Guam l mt biu tng, bi l nm 1944, n l mnh t

u tin m qun i M ginh li c t tay ngi Nht. Cc d
n ca Nht Bn trong nhng nm sp ti ln n 3 t la (15 t
franc). S tin ny s c u t xy dng cc khch sn mi, sn
golf, sn vn ng v cc nh ngh hng sang dnh cho cc khch du
lch xp n y t tin ca h. Qu tht, cng nh bt c ni
no khc, tin bc chng phi l ci mt vi ngi Nht giu c
hm hnh vung tay tiu ph. N c u t vo mc ch tin li
ra tin v ra nhiu hn na.

Tnh chung ton cu, cc nh u t hng u ca Nht Bn u

cho rng s hu ca nc Nht ti M hin v h ang
chuyn hng cn i ca mnh vo Ty u, c v Tn Ty Lan.
Tuy rng cng cn nhiu v mua bn phi dt im, bi v cc v
mua bn d nh cho nm 1990 tng t 13 n 19 t la (t 65
ln 80 t franc).

Cn ti chu u th sao ?

Hng Akira Yamamoto mua bng tin mt ti Paris cc loi bt

ng sn trung bnh v ln cng nh t ai thuc mi loi s hu,
thanh ton dt mt ln hoc tr cho ht trn i. trng hoc c
ngi . Th tc mua bn nhanh, bo m gi kn.

Trn y l mt qung co xut hin nhiu ct trn mc mua bn

bt ng sn ca nht bo Le M onde vo ngy 30/9/1989. Cng c
th n xut hin vo bt k mt ngy no , bi nhng th rao vt
nh th no c g c bit. Ti nh vo mt ngy thng 8/1990, khi
ti n ta son bo Le Figaro, trn ph Louvre, qun M t (mt
trong nhng khu c cc nh u t rt a thch khi mun tm
kim nhng vn phng lm vic hng sang) v ngay gia th .
Khi ti dng xe m t ngay trc cng ra vo th mt ngi Nht
ng tui gn nh chn chn vi mt chic my nh t
ng v ang say sa bm lia la cc kiu nh khc nhau v ta nh.
Khi ti tr ra, 20 pht sau , ti li nhn thy ng ta mt on
ng khc, ang tip tc chp nh cc ta nh hai bn ng. ng
khch Nht ny chc khng phi i du lch. l mt tay sn
chuyn nghip trong lnh vc bt ng sn ang kin tr lp vng
t sn mi.

Ln lt cc ta nh lch s ca Paris v ca nhiu thnh ph

khc ca chu u c ngi Nht mua li. Cng ging nh
M , xt v s lng tuyt i, ngi Nht xem ra cha nm c
mt t l c ngha quyt nh trong lnh vc bt ng sn. H
cn qu mi m trong cuc chy ua ny, song quan trng l h
xut pht. Cn phi theo di xem h s lm g v lu v di. Ti
Lun n, trong cha y ba nm, h mua li cc vn phng lm
vic vi s tin tr gi hn 6 t la (30 t franc). Ti Paris, cc v
mua bn c t hn. Song th trng ny hin gn nh cn trinh
nguyn, ang thu ht ng o ngi mua. Ngi Nht c bit
thm mun ci tam gic vng, ngha l khu vc bao gm gia
Chams-lyses, i l M ontaigne v i l George-V. H ng
chn vng chc khu Nh ht v Ta nh chng khon. Ti Paris
v trong vng parisienne, ngoi v mua li Forum des Halles, ngi
Nht cng mua li mt mt bng rng trn 230.000 m2 vi gi
hn 10 t franc. Ch ring nm 1989, h hon li c t nht 5
t franc. Trong nm ny, ch ring s vn u t ca Nht Bn
chim khong mt na vn u t nc ngoi ti Php.

Ngoi 1/3 Forum des Halles, cng cn phi k n ta nh Shell

trn ng Berri (do cng ty mua bn bt ng sn Kowa mua li
vi gi 4,4 t franc), v mt tin ca nh ga M ontparnasse ang
c hin i ha (cng do Kowa mua li vi gi 3 t franc). Ct
thp trn mt tin nh ga cng ang c xy dng vi mt din
tch 72.000 m2 dnh thit k cc vn phng v gian hng. Cng cn
phi k n v mua li ta nh Trois Quartiers ca Bouygues vo
nm 1988 vi gi 1,9 t franc (ngi mua l cng ty bo him
M eiji). M t phn ng k ca Champs-lyses ang c kh nng
tr thnh s hu ca nc Nht. Ta nh c knh thuc s hu ca
M arcel Dassault v l tr s ca Jours de France ri vo tay
M asahiko Sawada, tng gim c hng Urban, ngi sng lp cc
phng trng by ngh thut Tokyo, Nagoya, New York v Paris.
Ta nh ny cn c ci to li t nm 1991, tip nhn cu lc
b th thao Urban (Urban Sporting Club). Ai mun vo chn ny
s phi tr li ng mt hiu quy nh bi l ni y ri s ch tip
n nhng khch qu v bn b ca nh ngh thut nghip d giu
c ngi Nht. M t ngi Nht khc cng mua li khch sn
Trianon Palace Versailles, ni din ra cuc m phn v hip
nh chm dt cuc chin tranh th gii ln th hai.

Ngi Nht cng xy dng nhiu cng trnh mi Paris. Chng

hn nh Japan Tower t chc l t vin xy dng u tin
vo thng 9/1990 gn Grande Arche, trong khu tng lai xy
dng La Dfense. D n ny, trn thc t, l mt cng trnh ci to
mi th . Trc y cha h xy ra vic mt cng ty thng mi
hng u ca Nht Bn nh cng ty M itsubishi (doanh s hng
nm l 600 t franc) li lin kt vi mt bn hng Php l Sari
mt chi nhnh ca tng cng ty thy cc cng thc hin mt d
n c tm vc nh th (50.000 m2). Phn ng gp ca Nht Bn
trong cng trnh tm c ny kh ng k: Japan Tower l n ca
kin trc s ni ting ngi Nht Kisho Kurokawa. Theo nh ci
nhn ca gii chc trch Nht Bn, n phi l phn ni di trc lch
s ca th Paris: Louvre-Concorde-toile-Dfense. Cng trnh
ny d nh hon thnh vo nm 1992, s l t king trng by nn
cng ngh v sc mnh kinh t ca Nht Bn Paris. N s bao
gm trung tm thng tin kinh t ca Nht Bn, mt phng trng
by, mt ging ng v 41.000 m2 mt bng dng lm vn phng
cho cc cng ty chu u v Nht thu li. Tng cui cng, biu
tng cho s ha hp gia truyn thng v hin i ca nc Nht
ng i s l gian hng dnh cho ngh thut tr o cng cc nh
hng nu n theo kiu Nht, ton b s nhn ra mt mnh vn
cng theo phong cch Nht. Chi ph d ton cho cng trnh l 1,5
t franc.

Cc lu i, khch sn v cc t dinh y tin nghi ang lm

ngi Nht m mn. H mua li chng khp ni trn th gii. Ti
Php, hng chc lu i v cc ta nh c xa tr thnh s hu
ca Nht Bn. H sn sng mua gi cao. Song trong nhiu trng
hp, h thng mua vi ci gi r mt bi iu quan trng i vi
ch s hu ngi Php l lm th no vic chuyn nhng din ra
nhanh gn, kn o v tr bng tin mt. Thm ch, cc hng truyn
hnh Nht Bn t chc c nhng cuc bn u gi lu i Php trc
tip trn mn nh nh khi khng phi l nhng bt ng sn bn
c, cc lu i c em cho thu. Chnh v vy, lu i Breteuil
Ile-de-Franc thng c s dng t chc l ci cho cc i
v chng Nht. Cu B trng Du lch Php, Olivier Stirn-ngi
b bi nhim nm 1990 ra sc ng h s hin din ca cc nh
u t Nht. Ngy 16/4/1990, khi n Tokyo, ng ta ngh
giao hn mt hn o Polynsie thuc Php cho cc nh u t
Nht xy dng thnh mt khu du lch. ng ta khng nh rng
nc Php ch c c c khi quan h cht ch vi Nht Bn v
ng ta t nhn mnh l trng s cho nh hng ny trong ni b
chnh ph Php. Olivier Stirn cho rng cho ngi Nht cm
thy thoi mi khi t chn n nc Php, th cn phi bin khung
cnh nc Php theo khu v ca ngi Nht. ng l khch du
lch Nht Bn ang l mt ngun thu quan trng cho nc Php.
Nm 1989, c 770.000 du khch Nht n Php, v nm 1990 c
gn mt triu: mt k lc chu u.

Ti c, cc vng t bn b sng Rhin th mng hm nay cng

c sc thu ht c bit i vi cc nh kinh doanh Nht. Cui
thng 12/1989, h mua li khch sn p nht ca nc c,
Vier Jahreszeiten (Bn ma) Hambourg. Cc nh doanh nghip
c cng tham gia cuc u gi. Song h ch a ra mt ci gi bng
na ca ngi Nht. V nc Nht mua c vi gi 210 triu
M ark (693 triu franc). Ta lu i ni ting Katz Lorelei, khng
lu na cng s bin thnh nh hng khch sn hng sang. Ta lu
i Gymnich, gn Bonn cng c s phn tng t. Gi ca hai v
chuyn nhng s hu ny l 100 triu M ark (330 triu franc).

Ti chu u, cc v mua bn bt ng sn ca ngi Nht vt

khi khun kh cc nc Anh, Php v c. Hng hng khng
Nht Bn ANA (All Nippon Airways) tr thnh hng hng khng
Nht Bn u tin trc c hng hng khng Japan Airlines hp
ng thnh lp mt cng ty hn hp vo thng 3/1990 vi s tham
gia ca bn ngn hng Thy S nhm ti thit i khch sn ti
Viene, mt khch sn lch s c xy dng vo nm 1918. Chnh
ph o bin khch sn ny tr thnh mt khch sn hng sang
theo phong cch Viene vo u th k. l c s u tin do mt
hng Nht Bn o iu hnh. ANA u t 75% vn trong cng
ty mi ny. Vo thng 3/1990, hng hng khng Thy S (Swissair)
sut na phi chuyn nhng ton b c phn ca mnh trong
tp on khch sn Swissotel cho mt nh kinh doanh Nht Aoki-
Westin. Cng lc, 17 c s hng sang chu u, M v chu
u ri vo tay kim sot ca ngi Nht. Aoki v Chi nhnh
khch sn v ngh mt Westin ca ng ta nm gi 76 khch sn
ln 11 nc. Cui cng, vo thng 9/1990, Swissair li a ra
ngh chuyn nhng v tnh hnh bt n gn y trn th trng ti
chnh th gii.

Ti c v Tn Ty Lan, cc hot ng kinh doanh trong lnh

vc bt ng sn cng din ra rt l liu. iu ny cho thy s m
rng ng k ca Nht Bn Thi Bnh Dng. Song cng ti ni
ny, Nht Bn ang gy phin h v bc bi. Ti c, hot ng
kinh doanh ca Nht Bn l gy sng gi nht. Nht Bn ang mua
li cc khch sn v cc khu nh lin hon, c bit l bang
Queensland, trn b bin Golden Coast. Vo thng 10/1989, ngi
Nht nm gi khng di 60% s phng ca by khch sn sang
trng nht ti cc thin ang du lch ca Nam bn cu. Vo mt
ngy thng 1/1989, ti thnh ph Cairns xy ra mt v tai ting
m khi nhng ngi dn y sng s nghe tin v bn mt khu
t rng cho ngi Nht xy dng mt d n hon ton hoang
tng: khu an dng hng sang dnh cho 19.000 ngi Nht hu
tr. y mi s u c d kin m bo cho h mt cuc
sng hnh phc vo cui i: cc trung tm thng mi, phng xem
phim, nh hng

Khu an dng ny khng h do mt u c in lon no Nht

Bn xut. N l mt phn ca mt d n rng ln hn gi l
Silver Columbia, do M ITI trnh by trc dn chng Nht vo
thng 7/1986. Nc Nht tr nn qu cht hp v t i vi
ngi gi, nn cn tm cch a h ra nc ngoi an dng
nhng ngy cui cng trong cuc i. Kitahata Takao, gim c
phng cng nghip dch v ca M ITI cn nhn mnh d n ny
c hnh thnh l gip cho ngi Nht c hng mt cuc
i hu tr bnh yn ti nc ngoi. Trn thc t, d n Silver
Columbia s cho php chnh ph Nht c c nhng khon tit
kim khng l - thm ch rt quan trng trong nhng nm ti do
xu hng lo ha ang tng ln nhanh chng trong dn s Nht.
Nhiu th khc c khu an dng cho ngi gi ca Nht cng
c ni n Tn Ty Lan, Philippines, Canada, M , Costa
Rica, M hico, Ty Ban Nha v Hi Lp.

Song, trc nhng phn ng y phn n i vi d n ny

nc ngoi, chnh ph Nht phi hon li, thm ch c th s
phi hy b d n y tham vng ca h cng nh d n v thnh
ph tng li cho 200.000 dn m Nht m c xy dng dc b
bin Gold Coast. Phn ng ca dn chng a phng v ci th
c gi l M ulti-Function Polis ( th a nng) dng ln mnh
m n ni ngi Nht buc lng phi quay sang mt khu vc khc
t b d lun ln n hn l Adlaide pha nam nc c. D n ny
vn cha ht gp kh khn. Ngy 22/10/1990, mt m ngi gin
d trn vo cuc hp ca khong 300 ngi Nht v c
Adlaide, phn i khu vc da beo ny ca ngi nc ngoi
v h tuyn b trong mt kin ngh rng: cng ging nh phn
ng ngi Nht, a s ngi c mun lm ch tng lai ca mnh
v khng mun l thuc vo cc cng ty a quc gia.
 Ti Tn Ty Lan, ngi Nht u t hn 94 triu la (470
triu franc) trong su thng u nm 1990 ch yu vo lnh vc du
[67]
lch . Cc nh u t Nht kim chc c kh. Vo thng
11/1989, cng ty EIE ca Nht Bn (EIE corporation) mua li
c Trung tm ti chnh Auckland v Landmark House trong cng
mt thnh ph, vn l hai cao c ln do Chase New Zealand bn li
vi gi 160 la NZ (472 triu franc). Thng 4/1990, Nht Bn li
mua ton b cng ty khch sn du lch ca Tn Ty Lan. c, ch
ring tp on Daikyo (Nht Bn) u t n 800 triu la c
(3,187 t franc) trong nhiu d n bt ng sn. Tp on ny thu
o Green Island ngoi khi khu tm bin Cairns v mua li khch
sn Bn M a ca thnh ph ny. Khng nn qun rng ngi c,
ngi Tn Ty Lan cng nh ngi Php, ngi Anh x ln ln
nhau bn cho ngi Nht. Hiderio Kikuchi, gim c ngn hng
Tokyo Sydney tuyn b: Cc c quan bt ng sn c
[68]
thng xuyn mi gi chng ti n vi h .

Ni chung, tr phi xy ra mt cuc khng hong th gii nghim

trng, cn khng th cc v mua bn bt ng sn ca Nht Bn
trn th gii cha sn sng gim bt. Vo thng 2/1990, 3 cng ty
bo him hng u ca Nht Bn l M eiji M utual Life Insurance
Co. (ng hng th t Nht Bn), Dai-Ichi M utual Life
Insurance Co. (ng hng th nm) thng bo nh mun st
nhp vi cc cng ty nc ngoi u t vo lnh vc bt ng
sn trong cc thnh ph ln nh Francfort, Paris, Sydney. Theo cc
bo kinh t ca Nht Bn, u t s ln n hai t la (10 t
franc) mua li cc bt ng sn c d tnh thng qua mt
nhn vin bo him M v mt cng ty t vn ca Anh.
 Ngi Nht nhm ng cc ngn hng nc ngoi

Ti chnh l u tin hng u ca cc nh u t Nht. Trong

lnh vc ti chnh, ngn hng li l a bn chin lc. Chnh v th,
t lu cc nh u t Nht rt quan tm n cc ngn hng nc
ngoi. Trc ht l cc ngn hng Califonia. Khu vc pha ty
nc M , do gn gi v mt a l, thu ht trc tin ngun t
bn ca nhng t chc ti chnh hng u ca Nht Bn. Kt qu
vt qu nhng g m sc tng tng phong ph c th hnh dung
ni. Trong mt vi nm, ngi Nht kim sot hn cc ngn
hng California. Chnh v vy, vo cui nm 1989, cc chi nhnh
ca cc ngn hng hng u Nht Bn ti California nm gi mt
s vn tr gi 93,4 t la (467 t franc), ngha l 25,2% s vn
ca cc ngn hng ca bang California. T l ny ch chim 10,7%
vo nm 1983. Chng cn phi c php l no thm nhp vo
California c bi l khi lng cc trao i mu dch qua Thi Bnh
Dng thuc hng ln nht th gii. 41,1 t la (205,5 t franc)
hng ha gh qua California v Nht Bn vo nm 1987.

Kt qu: ngoi tr mt ngn hng, cn ton b vn ngn hng

nc ngoi khc California u phi nhng ch cho ngi Nht.
Trong s 8 ngn hng hng u California, th 4 l ca Nht Bn.
Vi hn 400 c s, mng li ngn hng ca Nht Bn California
ngy nay khng ch n thun l mt sc mnh ti chnh v danh
v trung tnh na m l c mt lc lng cm cht ban u phc
v cho tim nng cng nghip khng l ca Nht Bn trn t M .

T bn p California, cc ngn hng Nht Bn tin vo ng

chn nhng phn t cn li ca nc M . Ngun vn ca h
vt qu mc 100 t la (500 t franc). Cc c s ti chnh ni
ting nht u khut phc trc cc n thn quyn r ca Nht
Bn. Vo thng 1/1990, cng ty bo him Nht Bn (Nippon Life
Insurance Co.) thng bo u t 200 triu la vo Hng tc
hnh M (American Express). S tham gia ca n mi ch chim
1,6% vn ca ngn hng. Song chng khng l Nht gi y t
c mt chn vo nh. Ging nh ch voi trong ca hng snh s
? T nhiu nm qua, chu u cng thu ht cc nh kinh doanh
ngn hng Nht Bn.

S n golf, vn nho v ua nga

Ngi Nht ch xy dng trn nc mnh mi nm 60-70

sn golf m thi ! ng l qu tha thi khi cng thm vi bit
bao tc hi v mi sinh do chng gy ra. Thm vo l tnh trng
khan him t trng, s dm chng ca nhng ngi u tranh cho
mi sinh, gi thnh sn c Nht Bn v nht l tin bo
dng.Tt c nhng yu t ny thc y cc nh u t Nht
tm cch mua li cc sn c nc ngoi. V h mua hng chc
sn golf khp th gii cho d l Php, M hay c. Ti
Php, nhng dn chi golf s ni vi bn: Ngi Nht rt chu
chi. M t sn golf cn bn ? D thi, ch cn n cch mt phi
trng no khong hai gi thun li cho cc nh kinh doanh
Nht vn bn bu. Tt hn na l n km theo mt ta lu i
thu ht gii thng lu, n chc chn s ri vo tay ngi Nht
ngay thi. Ngi Nht cng xy dng hng chc sn golf mi.

Ti Php, u nm 1991, ngi Nht mua 18 sn golf v xy

mi 5 sn khc. Tnh chung, ngi Nht cn hin din khim tn
vi 23 sn so vi tng s 360 sn v 180.000 ngi chi golf
Php. Song vn l thi gian: mi chuyn s din ra nhanh chng
ch trong vi nm v ch cn c thm nhiu triu franc. u cng
th, cnh tranh ch khin gi c tng vt. Vn l ai s thng ai.
Ch ring Php, tp on Urban mua t 10 sn golf. Tp
on Taiyo International li cng bm st vi 4 sn golf
(Clment-Ader Ile-de-France, Ile-dOr gn Nantes, Fontenailles
Ile-de-France v Fert-Saint-Aubin Loiret). Taiyo d tnh trong
vi nm mua 10 sn golf ca Php. Nhiu tp on khc nh
Chisan chng hn cn c ln hn na.

M t hnh nh cn ng li mi: ngy 7/10/1990, b M asako

Ohya 70 tui, cao 1,50 mt, n mc ton mu hng, mt ph n
giu c ni ting, l ngi bo tr ngh thut, khnh thnh mt
sn golf tuyt vi do b mi mua trong lu i Humires c t th
k XVII pha Bc th Paris, gn Compigne. B Ohya ch c
hai am m trong i: chi golf v su tm hnh nh ca chnh mnh
qua nh chp v vido.

c th hnh dung hin tng Nht Bn trn cc sn golf

Php, ti n phng vn b Elisabeth Lesieur, tr l ch tch lin
on chi golf Php. B cho bit:

Khi ngi Nht mua li sn golf u tin, chng ti khng sao

hiu ni. l mt ti sn khnh kit. Chnh tp on Chisan
mua li sn golf Rochefort-en-Yvelines c 18 l. Lc l nm
1980. M t nn ca n lm nh mt ci ao. Sau , nm 1987 tp
on HIO mua li sn golf Seraincourt (Ide-de-France). Ti cn nh
rt r, bi c ting la phn i: B khng nhn thy sao ? M i
ngi ang in tit ln ngoi kia ka ! H khng c quyn ! H
khng c quyn ! Thc t l sn golf c em ra bn v ngi
Nht a ra mt ngh tt nht. Gia ngh ca ngi Nht
v ca ngi Php, nhng ngi ch s hu chn ly ci c li
nht cho mnh. V th l sn golf Seraincourt ri vo tay ngi
Nht.

B ni thm:

Trong vic khai thc sn golf, khng phi ngi Nht bao gi
cng ging ngi Php. Trong c hai u c chung mt thc gi
tr. Ly v d in hnh nh sn Seraincourt. Ngi Nht thng
bo quyn vo sn k t thng 1 nm 1988 l 200.000 franc mi
u ngi. Cn mt cp l 240.000 franc. Tt nhin, l chng c ma
no dm bc vo. Th ri h h gi xung v hin nay theo ch ti
bit gi ch cn l 50.000 franc, mt s tin ph hp vi ti tin ca
dn Paris. Sau ny, mi chuyn din bin cn nhanh hn na. V
sn golf ni ting Bordes, chng cn ai ni n nam tc Bich m
ch ni n ngi hn hp 50% vn vi ng ta l Sakurai. Tip
theo, ngi ta li m ca sn golf Vaugouard, gn M ontargis. Sn
golf ny lc u l ca ngi Php ri sau bn li mt na cho
mt tp on Nht. Th l ngi ta ni: ! Ngi Nht li bt
u v vt tt c Trong nm qua Urban mua c nhiu sn
golf khc nh sn Belesbat (Essonne), Valois (pha Bc),
Chaumont-en-Vexin (pha Bc), Plessis (Ile-de-France). Kt ton li
l 6 sn golf thuc v ch mt tp on trong 3 nm.

lisabeth Lesieur tip:

 Vic ngi Nht mua li cc sn golf lm cho th trng bin
ng mt cch gi to. H qu giu nn sn sng mua li mi sn
golf vi ci gi tri i t hi no cng c. iu khng cht g
lnh mnh nh trng hp sn golf Vaucouleurs gn Nantes. Sn
ny m ca vo nm 1987. Nm 1985, hai ngi bn, mt l ch
t, mt l ch tim tht r nhau: M nh s xy dng mt sn golf.
V th l h xy dng mt sn golf. N em li cho h ngun thu
nhp ti a l 7 triu franc. l sn golf t nhn u tin m ca
vng Paris t kh lu. Vic lm n thnh t. H xy thm mt
sn golf 18 l na. n cui thng 6, h bn sn golf cho hng u
t M ido vi gi 90 triu franc ! Tht ra h khng t gi cao n
th, song ngi mua a ra mt gi qu hi nh vy th h nh
ng thi. Nu nh ti tng bn mt chic xe hi Ferrari v ti
ni vi bn Cha kha tt c trong xe th bn bit lm sao by
gi ? Qu l khng th t chi.

Ca tri cho ca Nht Bn cng ri xung cc ni khc tng

t nh th. Sanyo loan bo nh xy dng, vi chi ph 50 triu
bng Anh, mt sn golf v t hp khch sn hng sang trn nn s
hu c ca Charles Rolls, mt ng sng lp ca hng Rolls Royce,
M ontmouth, v pha Nam x Galles. Sanyo mua t trn
c mt trang vin ca th k XIX. Taiyo cng va mua mt mnh
t ti M oatlands thuc Kent.

V vic bn nga ua v nga thun chng, ngi Nht m

vo tn cc chung nga ca cc tiu vng vng Vnh. Ngy 25 v
26 thng 7 nm 1990, ti Lexington (Kentucky) M , ngi Nht
ginh k lc v u gi nga ua. Nh kinh doanh Tomonori
Tsurumaki mua hai ch nga ni mt nm tui vi mt mn tin
nh 4,9 triu la (24,5 triu franc). Cn Tadahiro Hothehama cng
tr 750.000 la (3,75 triu franc) mua mt ch nga ni
khc. Ngy 19/8/1990 ti Deauville, ngy u gi nga ni u tin
trong nm, Kihachiro Watanabe Ch tch hng vn chuyn Toko
Tokyo (Toko Transporting Co. Ltd), mt x nghip vn chuyn
hng u ca Nht Bn nm ra s tin k lc 6,5 triu la.
Kihachiro c c mt chung nga 70 con. Song y l cuc u
t u tin ca ng Chu u. Nhiu nh kinh doanh Nht khc
cng t ra khng km ho phng trong c M asahiko Sawada,
tng gim c Urban, ch mt hnh lang ngh thut i l
M ontaigne v mt chung nga ca Hermitage Normandie. Thng
8/1990, M .Sawada mua khng di tm ch nga ni. Cn
Enshaku Zen, mt nh kinh doanh Nht gc Triu Tin cng lp
k lc u gi nm 1985 v 1987 Deauville. Nm 1990, ng ta
vn l mt khch hng tuyt vi trong mt cuc u gi ln n 2,2
triu franc. Nhiu ngi Nht chia nhau nhng ci gi khim tn
hn t 250.000 n 900.000 franc.

Lm th no m cc nh u t ny c th nm ra mt s tin
khng l nh vy ch mua nhng con nga ua ? Philippe Ogier,
Tng gim c C quan t chc bn cc loi nga thun chng ca
Php cho bit : ch h cc hng thu c li nhun ln v h
mun ti u t ngay s tin ny c gim thu. Cn Php
th ngc li. y h c th a nhng ca bu ny tham gia cc
vng ua nga v cc con nga ca h c mang nhn hiu thng
mi hoc nhn hiu sn xut ca h. Cch lm ny cng ging nh
[69]
t qung co cho h vy.

M t s vn nho ni ting ca Php cng ri vo tay ngi

Nht. C th k n u tin l vng trng nho ni ting chteau-
lagrange do hng Suntory mt hng ru hng u ca Nht Bn
khai thc t nm 1983. Trc , lu i ny ri vo tnh trng
khn n. Cn gi y n ch phi lo g v ti chnh. S hin din
ca ngi Nht Bordelais t 1987 1989 gy nhiu lo ngi.
Ch trong khng y vi thng, Touko House (mt tp on kinh
doanh bt ng sn) mua vng chteau-citran (M doc). Otani
(tp on cng c nng nghip) mua vng chteau-lagarosse.
Snakaru ( mt tp on ch bin nng phm) cng mua vng
chteau-reysson (thuc Haut-M doc). Sau , cc v mua bn ca
ngi Nht c phn gim bt. Nm 1989, Suntory li mua thm
hng sn xut ru cognac Louis Royer. M t vi v mua bn khc
[70]
cng c tha thun vi ngi Nht vng Provence. Gn
y, Sainteneige mt hng ti Saint-milion sn xut mt loi
ru nh vng Gers pha trn vi mt loi men c bit ca Nht
to ra mt hng v ph hp vi ngi Nht. Loi ru ny c tn
gi Fusion France tiu th trong hai nm qua Nht Bn c
700.000 lt.

Ngh thut : Di sn ca phng Ty ang chy v nc

Nht

M t ngi Nht nghim chnh c tin mt, ang cn mua tranh

n tng Php v cc tc phm hi ha ni ting khc. Cn gp.
Xin gi chi tit, hnh nh v gi c n : Jamais, Inc. 127 E.59 St,
NY NY 10022 USA, Fax s : 212-360-1747.

Ci mu qung co ny trn t International Herald Tribune

ngy 22-23/9/1990 hn s ch l chuyn tm pho nu nh n
khng cho thy cc v mua bn tc phm ngh thut ca phng
Ty ang din ra si ni trong cc tay chi giu x Nht. Nm
1989, nc Nht nhp khu nhiu bc danh ha v tc phm
ngh thut khc gi tr 300,8 t yn (10,8 t franc). S bng n
trong lnh vc ny din ra tht n o: s lng nhp khu ca Nht
Bn t 116 t yn (4,576 t franc) nm 1987 tng ln 180 t
yn (6.48 t franc) nm 1988 ri ln 280 t yn (10,08 t franc)
nm 1989. ng ch l mt phn ba cc loi nhp khu ny thuc
loi u t c gim thu.

M i chuyn tht s bt u t gia nhng nm 80 ti Lun

n khi mt cng ty bo him Nht Bn Yasuda Fire and M arine
Insurance Co., mua li bc danh ha Hoa hng dng ca Van
Gogh vi gi 5,8 t yn (208 triu franc). K t , cc nh u t
Nht t ra mu m vi nhng nh u gi ln th gii. Ai mua ?
Cng l nhng khun mt c nh cc cng ty bo him, ngn hng,
cc tp on cng nghip ln, t nhn, cc bo tng v phng trin
lm. Nhng khch hng ny thng thch tranh ca cc ha s bc
thy. Nc Php l nc cung ng u tin ca h (78% cc v bn
tranh) c bit l tranh ca trng phi n tng.

M t trong nhng v mua bn gy n o nht l v bn bc danh

hc m ci ca Pierrette ca Picasso vi gi 300 triu franc
ngy 30/11/1989 ti phng u gi Drouot-M ontaigne Paris.
Cha h c v bn tranh vi ci gi nh th. Ngi mua l
Tomonori Tsurumaki, mt nh kinh doanh 47 tui, t Tokyo gi
in n, tr gi cao. Nh kinh doanh ngh thut ni ting ca
Php l Herv Odermatt dm y ln ci gi 280 triu franc
nhng ri phi chu b non. K thng cuc tuyn b s xy dng
mt bo tng ng hong cho bc tranh ha v nm 1904, bc cui
cng trong Trng phi xanh ca nh ha s bc thy x
Catalogne.

Ngy 15/5/1980, li mt v mua tranh n o khc vi gi 82,5

triu la (412,5 triu franc) NewYork. Ln ny l vi bc danh
ha Chn dung bc s Gachet ca Vincent Van Gogh. Trong cnh
n o ngy 17/5, mt ngy bn u gi mi ca Sothebys, nh t
ph Fyoei Saito, 74 tui li mua bc danh ha ci xay gi
Galette ca Renoir vi gi 78 triu la. C hai bc danh ha t
nht th gii ri vo tay mt nh su tp ngh thut, Ch tch
danh d ca Daishowa Paper, mt cng ty bao b ng hng th
nh Nht Bn. ng ta tuyn b vi bo Asahi Shimbun ngy
19/5 l ng sn sng mua tt c nhng bc danh ha m ng ta thch
vi bt c gi no.

Khng th k ht c mt danh mc tranh chuyn v Tokyo.

Song khng th khng k n cc bc tranh Sylvette v u
ngi ca Picasso vi gi 6,6 triu v 4,5 triu franc vo ngy
2/2/1990 nh u gi Drouot trong mt v bun bn c truyn
hnh trc tip v Tokyo, Osaka v Hiroshima. Ngy 22/5/1990 ti
New York, nh Christies bn bc Nhng ngi gt la nm
ng ca Jean-Francois M illet vi gi 770.000 la (3.850.000
franc) cho mt ngi khch Nht. Cng ngy, mt khch hng Nht
cng m lun mt bc tranh ca Courbet vi gi 528.000 la
(2,640 triu franc), mt ci gi m khng mt ngi phng Ty
no dm tr. Hm sau, nh Sothelys cng li bn cho mt ngi
khch Nht bc C th may nm ng ca M illet vi s tin kch
s 797.500 la (3,98 triu franc) m thc ra n ch ng khong
200.000 la (tng ng 1 triu franc). Ngy 19/6/1990, mt tay
bn u gi ngi Php Jacques Tajan, chuyn gia v th trng
Nht Bn cng bn c cho Tokyo hn mt trm bc tranh
hin i ca Vilaminck v M atisse tr gi hn 200 triu franc. M t
phn ba cc danh ha ni ting th gii thuc v ngi Nht.

Khng ch c tranh ca Chu u, nhng nh kinh doanh ngh

thut ngi Nht cn nhm ng n c Vin ng. Ngi Nht c
bit b quyn r bi ngh thut c Trung Hoa. iu l hon ton
t nhin bi ngi Nht tm thy ci ngun vn minh ca chnh h
Trung Hoa. Nh sng mt vi nm Trung Quc, ti bit r
nhng ngi khch Nht hay lui ti cc ca hng c Bc Kinh
v Thng Hi. y, nhng mn hng khng h l hng dm,
hng gi m l nhng c tht s, i khi him qu. Chng c
B Vn ha Trung Quc cho php bn cng khai v c km theo
mt th h chiu nh trn c mt nh chp v nhng ch dn chi
tit v mn hng c th xut khu. trong nhng gian hng ny,
c ln ti thy mt ngi Nht kh n em tin n v mua
trong nhy mt mi th ng ta nhn thy. Ngi Nht gi y cng
thng c mt nhng cuc bn u gi ngh thut Trung Hoa.
Ngy 12/12/1989, Lun n, trong mt cuc bn u gi ca nh
Sothebys, mt nh kinh doanh Nht Keiichi Shimojo, vn c
xem nh mt nh su tp ca Tokyo, mua bc tranh chin m
i ng vo th k th VIII vi gi 3.740.000 bng Anh, tng
ng gn 40 triu franc (so vi ci gi u tin t 825.000 n
1.100.000 bng Anh), mt ci bnh i Bc Tng vi gi 1.320.000
bng Anh, mt ci bnh khc i Tng vi gi 825.000 bng Anh,
tng ng hn 8 triu franc (gp ba ln gi c tnh bn. Vi
nhng ci gi chc tri ny, ch c ma no theo ni ngi Nht
na.
 Ngy cng c nhiu ngi Nht giu c tr thnh cc mnh
thng qun ti tr vic trng tu cc cng trnh ngh thut hoc cc
cnh quan quan trng. Theo cc ngun tin cao cp ca UNESCO,
ngi Nht ang thc y nhn c ti tr ton b vic trng
tu Angkor Vat Cambodge. Ngi Nht khng nh l h khng h
i hi mt iu g c. Tt nhin, ng sau s qung i y l Nht
Bn mun tng cng s hin din ca mnh Cambodge. u nm
1990, ngi Nht cn ngh xin thu li cc bc danh ha ca
thnh ph Lige hin ang b ph sn nng n v ti chnh. Lige
khng mun bn trong lc ny song c th s cho ngi Nht thu
nhng danh ha ni ting ca Picasso, Gauguin, Chagall, M onet,
Pissarro.

Cc sg ssha : Cc nh mi gii mua bn c bit

S d nc Nht mua c c th gii nh n ang lm hin ny

l v n c c mt i qun m thm tr gip cho n m khng
h mt mi. l cc sg ssha, ngha l cc nh mi gii mua bn
v v s cc Vin nghin cu ca cc tp on cng nghip hng
u v ca ca cc t chc ti chnh ca Nht Bn. Vin nghin cu
u tin loi ny l Nomura Research Institute (Vin nghin cu
Nomura) vi tr s t ti Tokyo. Song n li c mt mng li
dy c cm cht tt c cc trung tm kinh t ln ca th gii nh
New York, Washington, Lun n, Paris, Hambourg, Francfort,
Hng Kng, Singapour v Sydney. nc ngoi, phn ln cc nh
nghin cu v cc nh kinh t hng u ca n l ngi Ty
phng. Nhim v s mt ca nhng Vin nghin cu tng t
nh Nomura Research Institute ny l thu nhp thng tin kinh t,
c bit l ca cc x nghip nc ngoi. Hot ng ny i khi gn
nh l tnh bo kinh t. Nomura cn tin hnh vic d bo kinh t,
ti chnh, cng nghip tng nc, tng ngnh v tng khu vc kinh
t.

Cc sg ssha c cm cht khp th gii. V mt cng khai

cc sg ssha l trung gian cn thit cho nh kinh doanh nc
ngoi mun t chn n Tokyo, v ch lo vic kinh doanh: bn cc
sn phm Nht nc v mua mi th c th bn c Nht
Bn. Bn l gim c tr v bn mun bn hng vo th trng Nht
? Vi vai tr trung gian l mt y ban bn hng, sg ssha s l
ngi i din trung thnh ca bn Nht Bn. Hin nay, cc sg
ssha m nhn mt chc nng khc c l t c tha nhn: tnh
bo kinh t. Ni cch khc l theo di mi nht c nht ng trong
lnh vc kinh t, thng mi v cng ngh. Lin lc cht ch vi
trung tm Tokyo nh cc my vi tnh, cc bng t v fax, cc c s
kinh doanh ny bn rn sut ngy m vi bao th bo biu kinh
t. Nhim v ca chng tht nng n: ghi li trn phiu (trn cc c
s d kin my tnh) ton b nhng mt hng c ghi gi m n c
th c c v c th hnh dung ra c, ngha l mi th t
thng vng h cm c th em bn, c th bn c cng nh
nhng g cha bn c nhng cn lu , lng gi, phn tch, vo
danh mc, xp li chuyn v Tokyo.

Vic xm nhp nm bt cng vic hng ngy bn trong mt

sg ssha khng n gin: Cc nhn vin y u c thc bo
mt cng ni s hi b sa thi n mc h khng h h ming mi
khi ai mun cp n nhng g c th. Ai cng r qui lut cnh
tranh l qui lut mt sng mt cht. Khi c mt v lm n ln,
cc ng ch ca cc sg ssha lun phng lm vic sut 18-20
gi mi ngy v ng li vn phng ca h hng nhiu m lin
sn sng tr li lp tc cho mi c in thoi hoc fax quan trng t
Tokyo. M i khi tho lun cc hp ng, cc ng ch Nht li ng
kn ca trao i ring vi nhau. Thm ch cc bn fax cng c
hy b bng cc bin php ti mt. Thng cc nhn vin khng
phi l ngi Nht ch c s dng vo nhng cng vic tha
hnh v tuyt i khng tham gia vo cc hot ng c ngha
chin lc. Cc mnh lnh quyt nh u xut pht t Tokyo.

M arc Paul l mt ngi Php, cu nhn vin ca A & A. L chi

nhnh 100% vn ca Tandy (Nht Bn), A & A t trc l mt
c s kinh doanh c uy tn. N hin s dng n 600 nhn vin t
Nht Bn sang v l hng cung cp sang M cc mt hng in t
sn xut ti Chu . V phn mnh, Tandy cng tiu th hng qua
hng ngn im bn M , Canada v Chu u, M arc Paul cho
bit:

Ti lm vic cho A & A ba nm cho mi n nm 1989. A & A

do Tadashi Yamagata, mt trong nhng thnh vin sng lp Hip
hi gii ch ngnh cng nghip in t Nht Bn, thnh lp nm
1955. V mt chnh thc, ti lm vic cho Tandy-France. Cn trn
thc t, ti Paris, ti ph vic cho hai ng nghip Nht ph trch
ca hng. M t ngi l dn M gc Nht, cn mt ngi va tt
nghip mt trng i hc ln Tokyo th c A & A tuyn
thng vo lm. Cho d v mt chnh thc, A & A khng h tn ti
trn t Php, song qua Tandy, h vn c mt y. C s ca
chng ti qu tht l mt b my tnh bo, bi v chng ti phi tp
hp c mt khi lng thng tin khng l v lnh vc xut khu,
bn v phn phi hng ca Php. Song chng ti cng cn l mt
ci my bn hng. Cng vic ca chng ti l lm sao tiu th trn
th trng Php cc loi hng ha ca cc hng Nht nh Sharp,
Aiwa, Sanyo, Toshiba, NEC, Canon cng nh cc mt hng di
nhn hiu sn xut ti i Loan, hoc Nam Triu Tin ca cc hng
nh Samsung, Goldstar, Realistic v Archer. M y vi tnh, my tnh,
h thng bo ng, in thoi, radio-bo thc, radio t ng v
my truyn hnh. Danh mc hng ha c bn th rt di. M c
tiu t ra cho chng ti khng hn l thu li nhun ti a m quan
trng l to ra mt th trng di hn.

M arc Paul ni tip:

M ch sng trung tm ca hng l Telex hot ng gn nh sut

ngy m. Chng ti nhn c t 800 n 1.000 telex mi ngy.
Trn nguyn tc, ti khng c quyn n gn. Song vi thi gian,
vo cui thi gian cng tc ca ti Tandy-France, ti thng ct
v phn loi telex vo sng sm trc khi ng ch n. Hot ng
ca telex khng khi khin ngi ta lin tng n mt b my
chin tranh. C nhng bc in thng, v nhng bc in khn
c ph bin hn ch ch dnh ring cho nhng ngi ph trch c
s c m thi. Khi l in tuyt mt th ch c xp c nhn
nh ring t cc my ghi m t ng do hng tc hnh Nippon
Express a n. Cng bng con ng ny, ng ch tr li in v
chng ti khng h c hay bit g. bn c, chng ti phi
nghin cu k lng vic cnh tranh.

ng xp ca ti thng xuyn c mt cc trung tm cnh

tranh ln xem xt tnh hnh gi c cc ni khc nh th no.
ng ta mt l vi cng vic ny. Song dn dn ng ta cng thch
sng theo kiu Ty. ng bt u thch ung ru Ty. i khi, ng
dy mun. ng ta dn ti n nhng nh hng ni ting. i khi
ng ta cng tm s vi ti l ng ta khng thch tr v Nht Bn.
ng ni ng yu nc Php, li sng Php v s t do ca Php.
ng xp Tadashi Yamagata u n bay sang Php. l mt
ng gi qu 75 tui v hin v hu. Khi ng n, ng u
khch sn Ritz v n nhng nh hng ni ting. ng ta rt thch
n nh hng Crillon. Song con ngi tht s cm cng A & A li
l v ng ta, laine Yamagate. M t ngi n b mnh m. ng l
mt nh kinh doanh th thit. B ta n Php t nht l mt ln
trong nm. Cc con ca Yamagata nm gi cc v tr then cht trong
ban lnh o Tandy. Ti phi sng st v s an cho ln nhau
trong ni b ca mt hng kinh doanh cc k phn tn v mt a
l nh A & A. H thng A & A c to thnh vi nhng con
ngi quen bit nhau y v c nhng quan h lm vic cc k
cht ch. i vi ngi Nht, thi gian v tnh su ngha nng l
nhng nhn t sng cn to ra mt khng kh tin cn ln nhau.
Tinh thn ng i v ch kin quyt ca nhng con ngi ny
khng g snh bng v khng th tm thy nhng x nghip ca
chng ta. M i nhn vin ca A & A u nh mt ngi lnh chin
u v v tng Yamagata.

Nc Nht mua ngi

Cng cn mt lnh vc m c th ni rng s tc ng ca Nht

Bn trn th gii ang tim tng mt mi him nguy, l vic gy
nh hng. M t b phn ca chnh ph Nht bao gm c M ITI
cng cc ng ch ca cc Zaibatsu, nhng tp on cng nghip
hng u ca thi k hu chin tin hnh mt chin dch b mt
nhng rng ln nhm xm nhp v chi phi cc b phn khc nhau
trong gung my chnh quyn cc nc, cc t chc khc nhau
trong gung my iu hnh th gii. M c ch tht trong sng: chi
phi qu trnh thng tin v quyt nh. Bit trc nhng c hi
thun li cho nc Nht v chi phi qu trnh dn n quyt nh
lm sao cho bt k quyt nh no cng u c li cho nc
Nht. Chin dch ny m thm bt u t hn mt chc nm
nay. Cn bnh hoi th thi k u pht trin mt s nc
nht l M v Anh. nhng nc ny cng nh nhiu nc
khc, Nht Bn ang tng bc hnh thnh mt i qun vn ng
nhit tnh v tn ty. Tt nht l nhng cu lnh t chnh tr hoc
kinh t ca a phng hoc thnh vin gia nh h. Cn t nht l
cc chuyn gia chuyn bn t liu.

Nhng ngi ny phc v cho li ch ca nc Nht bng kin

thc ca mnh, v bng cm tnh ng h ca bn b thn hu lm
vic trong cc cp chnh quyn t thp n chp bu. Nhim v ca
h l bt lun lc no v bt lun u cn thit cho li ch ca
nc Nht th phi tm cch ngn cn vic ra quyt nh bt li cho
nc M t tri mc m khng cn c s can thip ca nc Nht.
Trong cc tnh hung khc, l h vn ng a ra cc h s b
b qun, gip cc nhn vin ngi Nht t c nhng thnh
qu bt ng trong cng vic.

M , chuyn ny ang tr thnh mt x cng an chnh tr ln.

c nhiu nhn vt cao cp hoc nh kinh doanh M vn khng
cho ng tin ca Nht Bn mua chuc ln ting phanh phui
nhng chuyn hu trng ny. Chng hn nh Pat choate. Trong
[71]
cun sch nhan Agents dinfluence (Nhn vin tuyn
truyn), nh kinh t ny vch r tm vc him ha ny ang
ging ra M nu nh khng c g ngn chn li. Vi ng ta, con
mo l con mo.

Vo lc ny, nc Nht ang kim sot b my kinh t - chnh

tr thuc loi hin i v hon ho nht ca nc M .

ng ta vit tip:

Bao trm v c hiu qu hn c mt ng chnh tr M hoc

hn c nghip on cng nghip v hn bt c mt hi on no
M , chin dch m ngi Nht tin hnh M c mt mc tiu rt
quan trng: tc ng n cc quyt nh chnh tr ca Washington.
[72]

Pat Choate khng h kt ti cc hng Nht l vi phm lut php

M . Tri li, ng ta ch chng minh rng cc hng Nht ang li
dng khai thc nhng yu km trong h thng chnh tr ca M v
tnh hm tin ca cc nh lnh o M vn t bn tm n lng yu
nc.

t c mc ch v c th git dy c, ngi Nht

chi ra khong 400 triu la hng nm ngha l, nh Pat Choate
khng nh, bng ngn sch ca nm t chc thng mi v cng
nghip c nh hng nht ca M trong c Vn phng thng
mi M v Hip hi cc nh sn xut quc gia. S tin ny ri vo
ti cc cu vin chc chnh ph M v c s dng thnh lp
cc y ban hnh ng chnh tr, Hi nhng ngi tiu dng v
nhiu t chc khc m hot ng ch ct truyn b mt tinh thn
thn Nht. Pat Choate b buc thi vic ti x nghip cng ngh
TRW hai thng trc khi ng xut bn cun sch do nhng p lc
t pha ngi Nht. ng dn chng: mt chuyn gia v thng
tho mu dch trong lnh vc cng ngh cao cp vi Nht Bn B
Ngoi giao M , sau khi khng cn lm vic cho chnh ph M ,
chuyn sang phc v cho Fujitsu, mang theo s am hiu su sc
ca mnh v chin lc ca M trong lnh vc ny. Franck Church,
cu Ch tch y ban i ngoi H vin M hin ang lm vic cho
chnh ph Nht Bn. Bn trong s tm i din thng mi, nhng
nh thng tho cho nn mu dch ca chnh ph M , tr thnh
nhng cn b tuyn truyn lm vic cho nc ngoi trong c ba
lm vic cho Nht Bn. Nh nhng nhn vt ny, ngi Nht nm
r nhng g din ra bn trong chnh ph lin bang hn c nhng vin
chc cao cp ca chnh ph M .

Anh, hu qu ca cuc tn cng ny ca Nht Bn khng phi

l cha c tc hi. M t trong nhng bin php Nht Bn s dng
xm nhp cc gii cn thit l vic ti tr cho cc trng i hc,
cc vin nghin cu, cc i bng. V ngi Nht c li c hai
mt bi cng l cch qung co cho nhn hiu sn phm Nht.
Chnh v th, hng sn xut xe hi Toyota hai ln ti tr hu h
cho trng i hc Oxford ni ting ca Anh, nh ngi ta ni l
gip cho vic hc ngn ng v vn minh Nht. Ln u l 11,5 triu
bng Anh (hn 100 triu franc) nm 1979 xy dng mt Institut
Nissan (Vin nghin cu v Nht Bn) trng St. Antony. Ln
th hai l 3,2 triu bng Anh (30 triu franc) vo thng 6/1990
lp ra hai hc v ph gio s v b mn kinh t v nhn chng x
hi hc.

Nc Php cng c ti tr hu h ca Nht Bn. Vic bo

tr ca Nht Bn len li vo nhiu gii khc nhau i khi l nhng
gii m khng ai ng nht. C ai bit hn 10% ngun ti chnh ca
t chc nhn o phi chnh ph ng knh nh France-Liberts l
do cc nh ho tm Nht ? Ngi cp vn ln nht ca Nht Bn
cho France-Liberts l Soka Gakkai, mt t chc ng h ng Pht
gio Nht Bn Komeito, c mc ch bn ngoi cng tht ng trn
trng l truyn b mt xu hng Pht gio khc trn th gii. Soka
Gakkai m rng mng li truyn b ca mnh khp hon cu. N
hoc c vn phng hoc n kim sot cc t chc 115 nc trn
th gii v c khong 1,26 triu tn ngoi nc Nht. Ti cng
l mt ngi ngng m nhit tnh vi Pht gio. Song i vi ti,
s sng bi c nhn lnh t ni ting ca Soka Gakkai l Ikeda
Daisaku, tht l iu kh hiu. M asako Ohya cng l ngi bo tr
cho France-Liberts. M t t chc u tranh cho nhn quyn ca
Php l Arche de la Fraternit do cu Bt trng ngoi giao Claude
Cheysson ng u cng hot ng c nh vo tin bo tr ca
su mnh thng qun trong c hai l ngi Nht: Cng ty bun
bn chng khon Nomura v Ngn hng Dai-Ichi Kangyo. Cng
Php, ai cng bit l Jacques Chirac b ba m ca Nht Bn.
M t trong nhng cng s vin thn cn nht ca ng ta ta
chnh Paris by t vi ti nhng lo ngi ca ng khi thy ngi
lnh o chnh tr ny c lao vo li ca Nht Bn m khng nhn
thy nhng nguy c e da n mc khng cn gi t g c khi
tr thnh mt ngi ng h m qung cho Nht Bn.

Khng l g khi nc Nht hng i mt tham lam ca mnh v

chu u, th cc nh cng nghip khng l Nht Bn li tp np c
mt Bruxelles, tr s ca y ban chu u. H thnh lp nhiu
vn phng i din tip cn vi cc thit k chu u. Khong
185 x nghip ca Nht Bn hin c mt Bruxelles. Khong 30
x nghip khnh thnh c s a phng ca mnh ni trong nm
1989. Cc gii chc Nht chng c g phi gi mm gi ming. Khi
c hi v s gia tng cc vn phng i din ca Nht Bn
Bruxelles ni trng ra rng: Cn phi c mt y nm c
[73]
nhng thng tin cn thit v gy sc p ch !

Chu u: tng nim mt ngnh cng nghip qu c

D mun hay khng mun, s cnh tranh ca Nht Bn cng

ging cho chu u nhng n ing ngi v hin n ang e da
git cht chu u. D bng cch no i na hoc ca ng then ci
tht cht hoc l m toang cho Nht Bn th hu qu cng khng c
g khc i vi hai lnh vc sng cn trong nn kinh t ca chng ta:
xe hi v in t. M t trong hai ngnh cng nghip ny ang
trong tnh trng kh khn. Song kh khn nht vn ang cn ch
trc mt.

Cng nghip xe hi: s thng tr trn thc t ca ngi

Nht

trn an, trong mt s gii, ngi ta vn thng ni trong lnh

vc xe hi, M v chu u vn lun l hai k mnh nht. tht
ra l mt li khng nh sai v la bp. V sn lng xe hi, iu g
ang din ra ? Hai hng sn xut ng hng u l General M otors
(6,2 triu xe hi c sn xut trong nm 1989) v Ford (4,2 triu
xe). Toyota ng hng th ba (3,6 triu xe), Wolkswagen ng hng
th t (3 triu xe), k n l Fiat (2,7 triu xe), Nissan (2,4 triu
xe), Peugeot (2,2 triu xe) v Renaut (1,8 triu xe). Ngi Nht
him khi chim lnh nhng v tr u bng ? ng th, song h li
chim 4 trong s 10 v tr u. Cn nu tnh trong s 20 hng sn
xut xe hi hng u th gii, th vi 10,45 triu xe hi sn xut
trong nm 1989, Nht Bn, trn thc t, gn tng ng vi c
chu u (11,93 triu xe) v M (11,6 triu xe).

Cn v tnh hnh ti chnh, trong khi chu u cng ngy cng

lng tng, kh khn nu khng ni l tuyt vng th Nht Bn cng
lc cng sng sa. Liu Toyota, Nissan v Honda c mun bnh
trng khp th gii v tip tc u t khng ? Tng lai ang
thuc v h bi h c tha vn. Ti sn c nh ca Toyota tng
ln 46,8% nm 1989. Ti sn c nh ca Nissan tng ln 37,6%.
Cui nm 1990, Nht Bn sn xut tng cng hn 120 triu xe,
xut khu 64 triu xe trong khi ch nhp khu 800.000 xe. Nhiu
hng sn xut xe hi phng Ty ang v n bi khng vt ni
Nht Bn v mt cng ngh, hng bn chm v sn xut b t lit v
nhng cuc bi cng. Cc hng ln ang ri vo tnh trng sng thoi
thp ch ph sn v tnh hnh khng h ci thin cht no.

Vi ngi M , nm 1990 s mi l mt nm en ti. Vi mc li

nhun st gim th thm v nhng vin nh tm ti nht. Ngay t
nm 1989, cc hng sn xut trong nc b mt v au nh
hon. mt t nc cn c cht t ho dn tc th ln u tin
trong lch s, chic xe hi c bn nhiu nht khng cn l xe
hi M m l xe hi Nht: xe Honda Accord vi 362.707 chic.
Tnh hnh c ngy mt ti t. Trong qu I/1990, li nhun ca
General M otors gim 46,4% ngha l n 1,61 t la theo nhp
hng nm (8,05 t franc). u thng 2/1991, hng sn xut xe
hi s mt th gii ny loan bo s sa thi 1.500 cng nhn
(15% trn tng s cng nhn) trong hai nm. i vi hng Ford,
mc li nhun cng tht xung n 58,1% tc 1,28 t la (6,4
t franc). Cn hnh nh ca hng Chrysler th tht thm hi. M c
li nhun ca n gim xung n 64% vo qu I/1990, tc 251
triu la (1,25 t franc). Ch hng ny, Lee Iacocca, buc phi
p dng cc bin php tit kim h khc. Nhng d bo cho qu III
cn ng bo ng hn na: Chrysler s mt trng 275 triu la
(1,37 t franc) v mc li nhun ca General M otors v Ford s
gim 50% tc 248 v 255 triu la (1,24 t v 1,27 t franc).
iu cc k ma mai l k duy nht hng li v ang tip tc bay
n nhng k lc mi li khng ai khc hn l nhng x nghip ca
Nht Bn xy dng trn t M . Nm 1989, cc hng sn xut xe
hi Nht ginh c 26% th trng M . Nm 1990, t l ny
l 30%. C 2,5 triu xe hi Nht c sn xut hoc nhp khu vo
M . Ch ring i vi cc loi xe hi Nht sn xut ti M , vng
nguyt qu thuc v Honda, hng ny vn ln ng hng
th ba M trong nm 1990 ngang hng vi Chrysler (9,2% s xe
c bn) ch sau General M otors v Ford.

Song s khuynh o ch yu ca ngnh xe hi Nht din ra

chu u. Hn u khc, chnh trn sn khu chu u s quyt
nh s thnh bi ca Nht Bn. Th trng chu u v xe hi l
th trng s mt th gii vi 12 triu xe c ng k nm 1988.
325 triu ngi chu u mua 41% s xe hi bn trn th gii. Song
cc hng sn xut xe hi chu u t ra c nhng du hiu tht
hi. Tht ra, Fiat vn dy mt cch ngon mc, cng lc
Peugeot ang tm li c mt th n nh. Nm 1989, Peugeot
thu c mt khon li nhun tng ln n 16,4% tc 10,3 t
franc. Th nhng, Renault li cng b mc li nhun d bo ca
mnh s gim n 60% trong nm 1990. V trong khi 1.600 cng
nhn hng Rolls Royce Coventry ang bi cng trong cc gi ph
tri i gi li gi gii lao bui sng th s xe Nht xin ng k
chu u ang vt trn 10%. Cng lc, vic bn cc nhn hiu sn
xut ca chu u cho nc ngoi ang c xu hng thu hp li.

Cc hng sn xut ang bn khon v thi k kh khn sp ti.

H b mt rnh rp xem ai trong s h s l ngi ri xung vc
thm trc. V s sp ny s gy chn ng. Song n li to ra
ch trng cho nhng k khc ngh x hi i cht. Du sao cng
ch mt giy lt thi. Cn sau l ti phin h. Trong s cc ng
c vin, c ngi cho l BM W, k khc cho l Renault, hoc
Peugeot vn cng khng hn vng vng cho lm.

Vy m ngnh cng nghip xe hi li l ci xng sng ca nn

kinh t kinh t chu u. Khu vc sn xut ny s dng hng triu
ngi khp CEE v ch ring nc Php l 200.000 ngi.
Ngoi vic git cht nn cng nghip quc gia, s ph sn ca cc
hng sn xut hng u nh Renault s cn gy ra nhng hu qu x
hi khn lng. M t chnh ph kh c th chp nhn mt thm
ha nh th. Bi v cc phn ng dy chuyn i vi cc khu vc
sn xut khc s l iu khng trnh khi. Song hin cn c th c
mt gii php khc khng ?

S di tr git ngi

Nht Bn tr nn giu c mt phn nh vo vic xut khu xe

hi. Ch ring trong nm 1989, n thu c gn 50 t la (250
t franc). Xe hi vn l mt hng hng u trong xut khu ca
Nht Bn. Ti n thm cc x nghip ca Nissan M urayama,
gn Tokyo. Cc dy chuyn lp rp y gn nh hon ton t
ng, rt sch s, gn gng, cc ngi my c bnh xe tp np nh
con thoi a cc b phn n cc hnh lang phn xng. Trong
nhng x nghip ny, cng nhn lm vic eo gng tay trng v vic
nh cng l chuyn xa l vi h. Vi mt h thng kim tra cht
ch, nhng chic xe khi xut xng u hon chnh v c cht lng
khng th ch trch c.

Song hin nay, cng thc chin thng ca ngnh cng nghip xe
hi Nht Bn i vi cc i th cnh tranh ca mnh chu u
khc xa trc. l s phi a phng ha sn xut. Cc loi x
nghip di tr pht trin nhanh nh tia chp trong mt vi nm
qua. Cc d bo cng khai ca cc hng Nht cho thy s tng
trng khng khip ny s cn tip tc trong nhng nm ti. Cc
loi x nghip phi a phng ha c nhiu li th: trnh c
nhng chn ng mnh m trn thng trng do vic xut khu,
nm st khch hng, kiu dng ph hp hn vi th hiu ngi tiu
th, b p c s khan him lao ng Nht Bn, khai thc
c ngun lao ng r mt ti ch.

Chng ta bit rng qua kinh nghim c c, ngi Nht cng

ngy cng c nhng th on tinh vi trong vic phi a phng ha
n mc i khi bin nhng k kt n h ch dng ln nhng x
nghip v tinh thnh k ni di. Bi vy, rt kh tm thy ngi
Nht ti nh my Nissan Sunderland (Anh) c m ca nm
1984 vi sn lng d kin s t mc 200.000 xe hi vo nm
1983: ch c hai ngi Nht trn tng s 2.300 cng nhn
duy tr lin lc vi trung tm ngha l mt ph tng gim c v
mt gim c ti chnh. Sau thi gian di do d v trc s cnh
tranh ca phng Ty (Volkswagen, Peugeot v Citroen), cc hng
sn xut xe hi Nht Bn chuyn hng sang Trung Quc. T
nm 1993, Suzuki s sn xut 10.000 xe hi mi nm. Cn
Daihatsu th nm 1990 sn xut 25.000 xe mi nm. Nhiu d n
khc ang c tho lun.

Sn lng ca cc x nghip phi a phng

ha thuc cc hng hng u ca Nht Bn
(n v: ci v mc tng hng nm)

1989 1990 (d kin)

472.000 650.000
Toyota
(+93%) (+38%)

636.000 683.000
Nissan
(+16%) (+7,4%)

650.000
Honda 531.000
(+22%)

410.000
Mitsubishi 310.000
(+33%)
 1992: Chu u khng thng nht

Chu u nm 1992 l ra phi hp nht ng u vi s

cnh tranh quc t. Trong lnh vc xe hi, tr phi c mt s tnh
thc ca cng ng chu u m hin c hy vng, cn khng th s
nghip ny coi nh mt. Trc vin cnh ca mi bt ha ny,
ngi Nht ang xoa tay ci mm. Nhng chia r gia cc nc
thnh vin CEE hin ang su sc hn bao gi ht. Chuyn i ph
th d song vn l quy m. Cn phi c c mt chin lc
ton chu u v xe hi t nm 1993 c th ng c vi c
nh ph u ca Nht Bn m vn m bo tn trng cc nguyn
tc t do mu dch trong khun kh ca GATT. Cc quan im hin
rt xa cch nhau. M t bn l Php, , Ty Ban Nha v B o
Nha vi th trng c bo h cht ch bng nhng hn ngch
nhp khu i vi xe hi Nht. Cc nc ny i hn ch nhp
khu xe hi Nht trong mt thi gian t 5-10 nm, cho ngnh
cng nghip xe hi a phng chun b i ph vi vic m ca
hon ton. Ngc li l c nhn danh cc nguyn tc thing ling
ca t do mu dch, l Anh v li ch cc b ca mnh. Hai nc
ny ng h cc bin php mm do vi Nht Bn.

Cuc chi cng tr nn phc tp hn do s c mt ca cc loi

x nghip phi a phng ha. Php cho rng cc xe hi ra l t cc
nh my ny cng l ca Nht Bn, nn c khng khng i phn
sn lng ny cng phi c tnh vo s hn ngch quy nh.
Trong khi , v mun bn s xe hi ca Nht Bn sn xut ti nc
mnh vo th trng chu u, nc Anh li cho rng khng th tnh
gp nh th. Thm ch cc hng sn xut xe hi chu u cng
khng ng c vi nhau.

Raymond Levy, ch hng Renault ni:

Ngi Nht cng gn th cng nguy him. Ni chuyn thng

lng vi ngi Nht l khng nghim chnh. n lc, ngi
chu u v nhng ngi t do nht trong s h, hiu rng cuc
cnh tranh vi ngi Nht l khng trung thc. C cu kinh t ca
[74]
Nht Bn hng hon ton n vic thm nhp vo th gii.

Jacques Calvet khng nh:

C nhp 6 xe hi Nht th chu u mt mt ch lm. C to ra

2 ch lm cho ngi Nht chu u th c hai ngi chu u mt
ch lm. M ng cc bin gii chu u c ngha l 140.000 ngi
[75]
chu u s mt ch lm.

Theo Robert Eaton, Ch tch hng General M otors, hy vng cc

bin php bo h c th mang li hiu qu v lu di l mt o
tng. Song theo M ichel Rocard:

Khng mt p lc chnh tr hoc ngoi giao no, d c mnh

n mc no i na, cng khng th y nc Php v CEE i n
chp nhn mt cuc khng hong x hi lan rng vi hng trm
[76]
ngn ngi b sa thi.

Ngi Nht ging nh nhng ng hong tt bng, cho bit h

sn sng k kt mt tha thun t gii hn xut khu xe hi trong
thi hn 5 nm. H khng chp nhn bt c iu khon no lin
quan n cc x nghip di tr. Kt qu: Frans Andriessen, ph
ch tch y ban CEE, ph trch vic thng tho vi Tokyo qu
khng cn bit u m ln. Bi n nm 1993, nu cha t c
mt tha thun no th 12 nc ca chu u s ng nhin p
dng cc lut l ca cng ng chung chu u v bi b cc hn
ngch quc gia. Cn trong lc ny, tnh trng ng ni g b ni vt
din ra ic tai m ch c chu u l chu thit thi m thi.

Trong lc th ngi Nht chun b

Ngi chu u ci nhau m ? Ngi Nht tht bnh thn. C

tha thun vi chu u, vn c go vn tip tc: m thm, khng
kn khng trng cc hng sn xut xe hi Nht Bn vn tip tc
trin khai cuc xm chim ton cu mt cch t. Liu cuc xm
chim ny din ra ti chu u quy m no ? i vi Nissan, cc
d n ni r.

Yoshikazu Kawna, ch tch Nissan-Europe cho bit:

Cc d n mang y tnh tham vng. Anh, chng ti mun

tng gp i cng sut vo nm 1992. Ty Ban Nha, chng ti
[77]
mun sn xut 150.000 xe hi vo nm 1995.

V phn mnh, Toyota hi vng s sn xut 200.000 xe hi ti

Anh t nay cho n gia nm 1995. Toyota ma lanh quyt
nh chuyn tr s chu u ca mnh v Bruxelles, ni t tr s
ca y ban chu u. Nm 1989, Toyota bn 400.000 xe hi ti
chu u. Tng cng s xe hi ca cc hng Nht chu u l 1,08
triu xe trong tm thng u nm 1990, ngha l tng hn 6% so vi
cng k nm 1989. Cng lc, phn ca Nht Bn xut sang th
trng chu u cng tng t 10,9% ln 11,6%.

Ngi Nht c mt dy c chu u. Nhiu d n to bo

nht ang c xem xt. Toyota d kin thnh lp mt x nghip
lin doanh Th Nh K nm 1994 sn xut hn 100.000 xe hi
mi nm v xut khu mt phn sang Lin X. M azda khng chm
tr xut khu xe hi sang Lin X ngay t thng 6/1990. Hng
ny cng phi hp vi Ford sn xut 120.000 xe hi mi nm ti
c k t nm 1992. Honda cng bt u bn xe hi sang Israel
t thng 4/1990. trnh b ty chay c th xy ra t pha cc
nc Rp, s xe hi ny c nhp t cc x nghip di tr ca
Honda M . Daihatsu hy b mt d n Ba Lan, song
Toyota vn tip tc cc nghin cu kh thi v mt x nghip Tip
Khc. khng b chm chn, Suzuki k mt tha thun xy
dng mt dy chuyn lp rp Hunggari.

Pht sng n hu c l pht ra t pha M itsubishi. Ngay t u

nm 1990, hng ny xc tin cc cuc thng lng vi Daimler-
Benz nhm tin hnh mt s hp tc a phng, c bit l trong
lnh vc xe hi. Pht sng quyt nh l M itsubishi vn tip tc cc
cuc tho lun vi Volvo trong khi hng sn xut ny lin minh
xong vi Renault v mt ti chnh. Nu cc bn hng Thy in v
Nht t c tha thun th M itsubishi-Volvo s sn xut ti B
trn 200.000 xe M itsubishi-M irage mi nm trn ngp th
trng chu u. y khng cn l nhng x nghip gia cng n
thun bi v 75% cc b phn ca loi xe ny s c sn xut ti
ch. Song khng ai nghi ng rng bng cch ny Nht Bn s c
c mt u tu chin lc chu u. V v vy, vi thi gian,
Renault c nguy c ch l mt th bnh phong khng hn khng
km.

in t v tin hc: mt chin thng hon ton

Trong lnh vc ny, tnh th tht cay ng, ng lo u thm ch l

thm hi. Hi chung bo ng im i vi ngi phng Ty.
La trong nh bc chy. M t cuc tho chy khng khip ang
c nguy c xy ra. Trong khi ngi Nht tung ra nhng ngun ti
chnh v nhn lc quyt nh vo lnh vc nghin cu v ci tin
cng nghip, th ngi chu u v M li sa thi cng nhn, khng
u t hoc chu khut phc trc ngi Nht. Chnh v vy, hng
Philips (H Lan), trong khi mc thua l gia tng (1.06 t la,
tng ng 5,3 t franc trong 9 thng u nm 1990) th vo
thng 10/1990 li loan bo trong hai nm s sa thi t 35.000 n
45.000 cng nhn. Hng Bull (Php) cng vy, loan bo b thua
l 3 t franc trong nm 1990 v nm 1991 s sa thi 5.000 cng
nhn sau khi sa thi 2.500 ngi nm 1990 v 2.000 ngi nm
1989. Hng Olivetti (), vo thng 11/1990, cng loan bo sa
thi 7.000 cng nhn trong nhng nm sp ti. Ngi khng l tin
hc ICL (Anh) cng c Fujitsu mua t thng 7/1990. Tnh
hnh ny thm ch cn bi t n mc thm thng mu dch ca
ngnh in t chu u tng ln gp 20 ln ch trong 10 nm.
Theo kt lun ca b phn phn tch ca Php thuc cng ty in
t quc t (EIC) th tr phi kp nhn thc c tnh hnh, cn
khng th s d mu dch ca ngnh in t chu u c nguy c
50,8 t la (254 t franc) vo nm 1995. Vn ca chu u l
khng nhn thc c mi him ha ang git cht ngnh cng
[78]
nghip in t ca mnh
 S d mu dch ca cc ngnh cng nghip
in t (tnh bng t la)

Chu Nht
M
u Bn

1979 -1,5 +4,3 +13,3

1989 -34,2 -7,7 +62,7

1995 (d
-50,8 -17,9 +86,8
bo)

Ngun: Electronics International Corp, thng

10/1990

Qu l ngi Nht khng phi lun ginh c chin thng trn

mi trn a. Bng chng l t trng ca cc hng Nht trong th
trng th gii v bn dn (doanh s hin nay ca th trng ny l
58 t la hng nm) c st gim mt cht trong nm 1990
xung cn 49,5% so vi 52,1% nm 1989 theo nh s liu ca vin
Dataquest (M ). Song, d c b gin on i cht, chin thng
chung cuc ca cc hng Nht trong cuc chinh phc th trng ny
l khng th nghi ng. Bng chng l nm 1989 v 1990, kt qu
kinh doanh ca tt c cc tp on in t Nht tng vt. Nm
1989, ti sn c nh ca Hitachi tng 33,8% (t 7.805 t yn,
tng ng 281 t franc), ca Toshiba tng 49,7% (t 5.181 t
yn, tng ng 218,5 t franc), ca Fujitsu tng 28,2% (t
[79]
2.971 t yn, tng ng 148,5 t franc) . Cuc i, i li
cng p sao cho ngi Nht. Li nhun ca Hitachi tng 9% trong
qu I nm 1990 (t 60,25 t yn, tng ng 2,1 t franc), ca
Toshiba tng 31% (t 64 t yn, tng ng 2,3 t franc) v ca
M itsubishi Electric tng 37% (t 34,5 t yn, tng ng 1,2 t
franc). D bo mc tng cho c nm 1990 ca ba hng trn l 17%,
[80]
14% v 19%.

Kt qu: hn bao gi ht, ngnh in t ca Nht Bn vt ra

khi cc bin gii ca n v khng inh ngy mt mnh m trn th
gii. Thng qua vic u t v mua li cc x nghip, Nht Bn ang
tng cht, tng cht gm nhm ci bnh ca th gii. V cng tng
bc tng bc, h bin khong cch gia h v cc i th cnh
tranh thnh ci h ngn cch. Ngay t nm 1989, B quc phng
M th nhn rng Nht Bn dn trc M 6 trong s 22
ngnh cng ngh m Lu Nm Gc xem l mu cht cho an ninh
[81]
quc gia ca nc M . Vo thng 6/1990, B Thng mi M
cng b mt bo co trong tit l rng u th tuyt i ca
Nht Bn l mt mi e da cho ngnh cng nghip in t M
[82]
vo trc cui nhng nm 90 .
 Tnh trng ri ren ny l do u ? mnh hn, t lu Nht Bn
vch ra nhng hng pht trin di hn, cn chu u th li ang
c loay hoay cu vn hai d n ti nghip l Esprit v Eurka ca
cng ng chu u m ngi ta c th tin on l c hai s mt
c ngi ln ca trong cn lc Nht Bn. Nht Bn c nhng ti sn
kch s, cn chu u th li ngho n mc gp ai cng nga tay
mn tin. Nht Bn, mt ng li cng nghip cng trng
ang tip tc to ra nhng php l kinh t. Cn phng Ty, th
ch ngha t do kinh doanh v mu dch ang lm t lit cc chin
lc lin kt v lm li cho k th.

Cha ht, t nc M t tri mc khng ch o su h cch bit

vi phn cn li ca th gii, m n cn chun b cc ngnh cng
ngh chin lc mt ngy no trong tng lai m bo cho n
nm gi ton b lnh vc tin hc v cng vi tin hc l mt phn
ln cuc sng hng ngy ca chng ta. Nht Bn t ra tuyt vi
trong nghin cu ng dng. T lu, h cn yu km trong nghin
cu c bn. Song h ang khc phc s chm tr ny. Li dng tnh
trng suy yu ca phng Ty, nhng ngi lnh o Nht Bn
hin ang c tham vng thu ht tt c nhng nh nghin cu gii
nht ca nc ngoi lm vic cho Nht Bn. M t ngh hp dn
cho nhng b c khng th pht huy ch chng ta: to iu kin
cho M ITI va thnh lp Tokyo mt vin nghin cu quc t v
cng ngh cao cp.

Vi nhng ngun vn c ti tr thng xuyn, cc tp on

hng u ca Nht Bn ang tin cng vo mi lnh vc in t ca
tng lai. Trong s nhng ng dng s ra i trong tng lai l
truyn hnh c r cao m kh nng tiu th ca th trng s rt
ln, cc thit b bn dn siu nh, my vi tnh th h th nm, th
su, cc thit b vi-laser, siu dn, b nh c cng sut cc ln, cc
ngun nng lng mi, cc siu my tnh cc nhanh, cc b chuyn
i s theo knh ni trong cc thnh ph ln (cho php chuyn
ting ni, hnh nh v cc d liu trn mt ng dy duy nht), tr
thng minh nhn to v nhng lnh vc a dng ca cng ngh sinh
hc. Cc ng dng t cng s l v k v cng l li bo
trc s bi trn ca phng Ty.

y ch l mt s lnh vc mang tnh tin phong. Sony tung

ra th trng loi t in v sch trn a Compact, mt loi bng
ghi d liu cc nh: 100.000 trang t liu c ghi li trn mt a
cc nh. Toshiba loan bo sn xut mt loi vng mc nhn to
c nhiu ng dng khc nhau, c bit l tranh y khoa v ngi
my. Hitachi va hon thnh (thng 6/1990) b nh in t khng
l u tin c cng sut 64 mgabit, ngha l trn mt din tch cc
nh ch bng 1,97 cm2, c 149 triu mch in t v c kh nng
lu tr 64 triu thng tin. Cc hng Nht cn ng u v s bng
sng ch. M , Hitachi dn u vi 1.053 bng sng ch, k n l
Toshiba (949) v Canon (949), Fuji (884). ng hng th nm l
General Electric ca M vi 818 bng sng ch.

khng nh nhng tin b ca Nht Bn, ch cn n thm

mt trung tm nghin cu chng hn nh trung tm nghin cu ca
Nippon Electric Corp (NEC). Trung tm M iyazakidai, mt trong
bn trung tm ln ca NEC nm cch Tokyo 30 pht. Ti c
Hirozaku Goto n tip. ng ta l trng ban dch v k thut v
k hoch ha ca b phn nghin cu v pht trin ca NEC. C
cn ni rng ng ta lm vic mi ngy t 8 gi 30 n 22 gi 30
chng ? Rng ng ta khng h bit n ngh h chng ? Rng cuc
sng gia nh ca ng ta b hy sinh cho cuc sng ngh nghip
chng ? Ti th khng h thch mt cuc sng nh th. Song ng ta
t ho vi nhng thnh tu trung tm ca ng, mt c s s dng
n 1.000 nh nghin cu, trong c 30 ngi nc ngoi t M ,
chu u v chu . Ti b thu ht c bit bi kho tng nhng
con b cc nh. Tuy khng l ngi sn xut u tin nhng b
nh c cng sut 64 mgabit. Song do cnh tranh, hng ny vn tip
tc y mnh cc nghin cu to ra mt mch kt hp ti u
bng ci lp vi mch in t c hon ho cao. NEC, c thnh
lp nm 1899, t ho l sng ch ra my tnh nhanh nht th gii
vo nm 1983 v b nh c cng sut 4 mgabit u tin vo nm
1986.

M iyazakidai, t knh ca cc cng ngh mi nhn ca NEC,

ngy mai bt u t hm nay. M t trong nhng d n c ch
tch hng, tin s Kobayashi rt a chung l mt h thng dch
thut in t t ng, cng lc v ton b ng dng trong in
thoi. H thng ny cho php mt ngi Php ni chuyn vi mt
ngi Nht, mt ngi Ty Ban Nha ni chuyn vi ngi Hoa,
mt ngi c ni chuyn vi mt ngi Indonsia... mi ngi
ni bng ngn ng ring ca mnh, khng mt thi gian, khng b
phin h, khng b hiu lm, khng cn c s can thip ca ngi
khc. Vic hon thnh h thng ny cc k phc tp v s dng
hng lot nhng yu t khng th lng c trn bnh din cng
ngh. Cho d c th xy ra nhng tnh hung bt nh trong tng
lai thm ch c nguy c sai lm, NEC n nh thi gian hon
thnh cho d n ny vo cui th k.
 Hirokazu Goto ni: Ch tch ca chng ti, tin s Kobayashi,
ra lnh cho chng ti hon thnh trc nm 2.000. l gic m
ca ng ta. Ti hi liu ng c ngh l cng vic s hon thnh
ng hn ? ng ta bnh thn tr li: Chng ti phi lm. l
nhim v ca chng ti. Chng ti ngh rng chng ti c kh nng
lm vic . Nhng khng ai bit mt cch chnh xc. V cc i
th cnh tranh ca chng ti cng gp phn cng sc. Nhng
nu ng tht bi trong cuc th ti ny th iu g s xy ra cho ng
? Ti hi liu vi t cch mt Samourai kiu mu ca NEC nh
ng, ng c seppuku khng, ni cch khc l ng c t m bng
ly mu mnh ra ni nhc tht bi khng ? C c ta ci r.
chu , ci ci thng biu hin s lng tng. Th ri Hirozaku
tr li khng phi khng trang trng: t nht th ti cng phi t
chc.

Hng khng v khng gian: Bin gii mi ca Nht Bn

y l hai lnh vc m Nht Bn chm chn sau M v chu

u. Ngi khng l Nht cha sn xut mt my bay, mt trc
thng, mt tn la thng mi no sc cnh tranh trn th
trng th gii. Song nhng ai vn thng a gn c ln ru rao
(vng t ra cng c mt ci tha lng y !) th hy im ming i.
Th c quyn ny ca phng Ty khng cn ko di lu na.
Tht vy, Nht Bn mun khc phc s chm tr ny trong thi
gian ngn nht. Tokyo, ch suy ngh rng cn th mc cho
phng Ty hai lnh vc y ha hn trn bnh din cng ngh v
thng mi ny l khng th chu ng ni ri. Ring Nht Bn
s phi t 26 t la (130 t franc) v my bay thng mi t
nay cho n nm 2.000, tc 8% tng s my bay th gii. Ti sao
Nht Bn phi chp nhn s vt tri ca nc ngoi ? Chnh ph
Nht thc rt r gi tr chin lc cao ca nhng tn la phng v
tinh i vi hnh tinh tri t.

lm cng vic ny, cc nh cng nghip Nht tm cch

c nhng chuyn giao cng ngh. M itsubishi Heavy Industries,
Kawasaki Heavy Industries v Fuji Heavy Industries ang tch cc
gia cng cung cp cc b phn cho my bay boeing 767. M t tha
thun c k kt thng 4/1990 nhm hp tc xy dng cc c
s ch to my bay B-777, mt loi vn ti c m trong tng lai s
l i th cnh tranh ca Airbus A-330. Ba tp on hng u ca
Nht Bn s cung cp 15-20% thn my bay ca loi my bay hai
ng c tng lai ny v tham gia ti tr cc chi ph cho n. M t
khc, Nht Bn cng c tham gia vo vic thit k mt loi
my bay chin u M -Nht mang tn FSX trong Nht Bn s
ng gp phn ln v mt cng ngh. Washington khng cn chn
la no khc. Hoc nh vy hoc khng c g. Ngi Nht cho
bit rng d bt k vi l do g h cng khng nhn mua nhng
chin u c m chnh ph M p t cho h. Tht ra, ngi M
cng khng kh kho g. H hon ton nh hi c mi him ha
l mt khi lm ch c nhng k thut cn thit, Nht Bn s
vt ln trn c M cng nh h tng kh ngi chu u
tip tc con ng mt mnh. Ri sau theo nh mt kch bn
r, my bay Nht s lao vo cnh tranh vi ngnh cng nghip hng
khng ca chu u v nu cn thit th Nht Bn cng sn sng h
gi v ph gi. Nhng lm th no t chi nhng ngh ca
Nht Bn ? Nu nh ngi M t chi, h s lm vi chu u.
M itsubishi v Daimler tin hnh tho lun nhng hnh thc cho
mt s hp tc trong lnh vc hng khng v hng khng v tr.
Nhiu quan h tng t trong lnh vc ny hn s c xc tin
khng lu na.
 V lu di, Nht Bn cn mun nhm n nhng mc tiu ln
hn. N c m ch to mt my bay vn chuyn siu thanh c
kh nng bay nhanh gp nm ln vn tc m thanh, ni lin Paris-
Tokyo trong hai gi bay. Nhiu khon u t quan trng c
ginh cho chng trnh nghin cu thit k mt ng c thch hp
cho loi my bay siu Concorde ny. Ba hng M itsubishi,
Kawasaki v Ishikawajima-Harima ca Nht Bn c huy
ng. Hai hng United Technologies v General Electric ca M
cng nh hng Rolls-Royce ca Anh, v hng Snecma ca Php,
cng ngh nhng khon ng gp ln c cng phi hp
trong nhng nghin cu ny. C quan NASA t ra lo ngi tht
s trc vic cc b mt cng ngh ang b e da chuyn giao cho
ngi Nht. M t iu r l: k vng mt l k thua thit.

Cn trong lnh vc khng gian, quyt tm vn ln ng vo

hng ng nhng cng quc khng gian ca Nht Bn khng ch
mi bt u t hm qua. Nhng ngi lnh o Nht Bn cm thy
kh chu khi c nc thm ch nh Trung Quc cn lm c nhiu
hn Nht Bn, bi v quc gia ny l thnh vin trong mt cu lc
b hn ch cc cng quc khng gian, bn cnh chu u, M v
Lin X. Vin khoa hc hng khng v khng gian quc gia ca
Nht Bn, thnh lp nm 1954 tr thnh c quan pht trin
khng gian quc gia (NASDA). Cc nh nghin cu Nht khng h
tht nghip. Song ngnh cng nghip khng gian Nht Bn phi
gnh chu mt bt li nng n: n khng th da trn nhng tc
ng qun s do Nht Bn khng c php c qun i ring. Do
l thuc qu lu vo M , Nht Bn mun vt ra khi s bo
h ny. Ngay t 1975, chnh quyn Nht quyt nh thng qua
nguyn l pht trin mt loi tn la mang tn H1 c kh nng a
mt khi lng 500 kg vo qu o a tnh. Tn la H1 nng 137
tn v c phng i thnh cng 6 ln, chuyn phng cui cng
ln u tin cho php a vo qu o cng lc ba v tinh.

Nm 1984, Tokyo quyt nh ch to mt loi tn la hin i

hn vi hai tng y bng mt hn hp lng lm lnh sc a
mt khi lng nng hai tn vo qu o a tnh v mt khi
lng khc nng by tn vo qu o thp. Vic ch to nhng
ng c cho loi tn la ny khng phi khng gp trc trc. Ngay
cho n thng 11/1989, tng mt ca tn la ny cn bc chy
trong mt ln phng th trn t. Vo thng 9/1989, cng xy ra
mt tht bi nghim trng. Tuy vy, cuc th nghim thnh cng
tt p vo thng 3/1990 v mt tn la u tin d nh s c
phng vo nm 1993. Tn la ny cao 49 mt, ng knh 4 mt,
nng 258 tn. N s l i th cnh tranh trc tip ca tn la
Ariane-5, loi tn la th h mi ca chu u v ca tn la Titan-
3, loi tn la quy c ca M . Nu nh cn phi chng minh rng
khng gian t y tr thnh mt s nghip mi ca nc Nht
th y l bng chng: ngy 5/7/1990, l ngy khai sinh mt
consortium mi mang tn: Rocket Systems Inc, c thnh lp vi
75 hng t nhn. Rocket Systems Inc c mc tiu ch to v kinh
doanh loi tn la H2 cng nh cc tn la v v tinh tng lai ca
Nht Bn. Trong s ny c M itsubishi Heavy Industries,
Ishikawajima-Harima v Kawasaki ng chen vai thch cnh cng
vi NEC, Toshiba v Nissan.

Song i vi Nht Bn, cuc thm him khng gian khng dng
li ngng ca tri t. Lin X s mi mi ghi li trong lch s
nh l cng quc u tin phng thnh cng mt v tinh vo
trong khng gian nm 1957. Nc M tr thnh quc gia u
tin a cc phi hnh gia b ln M t Trng. Bc tin cng ngh
ca hai cng quc ny l to ln. Cn nc Nht li vn cha a
thnh cng mt ngi no vo khng gian. Cng ging nh khng
phi ngi u tin sng ch ra xe hi hoc in thoi, song iu
ny khng h ngn cn nc Nht tip tc cc c gng ca mnh.
Ngy 2/11/1990, NASDA cng b r cc mc tiu ca n. N
ang chun b a mt kp gm ba nh phi hnh khng gian ln
M t Trng nhm trong vng 20-30 nm, thit lp mt trm thng
trc. iu ny chc khng l tham vng duy nht ca nc Nht.
V tr trong tng lai s l mt bin gii m rng cho cng ngh
ca Nht Bn. V khng c g nghi ng l Nht Bn s li tung ra
cc thch thc to ln bng tt c ti nng v phng tin ca n
trong tng lai, n li c th m nhn mt s mng tin phong
nhn danh ton th nhn loi ni xa tp trong di ngn h ca
chng ta.
*

II. Nc Nht mun thng tr th gii ?

Khng c s kiu ngo thng minh.

Cline, Cuc hnh trnh qua m.

Nhng ngi c suy ngh c lp quan tm n vn ny ang

t t cu hi: nc Nht mun g v s lm g bng sc mnh mi
ca h ? Trc tm hot ng rng ln ca Nht Bn trn th gii,
ngi ta khng th khng t vn ny mt cch nghim tc.
Cuc tranh lun v vn ny c ngha sng cn. Cu tr li c
tha ng v sn sng hay khng ty thuc vo vic xc nh nhanh
hay chm chin lc ca phng Ty. Nhng nm sp ti s l
nhng nm quyt nh. D v nguyn do no, d vi chin lc
no, th gii cng s bin i mt cch cn bn. Nu phng Ty
chn h sch l li v c th, chng ta s thy xut hin nhng cc
mi, mt bn l chu vi Nht Bn ng u, mt bn l s suy
thoi qu r ca nc M . Chnh sch c lp v bo h mu
dch khng phi l gii php lu di. Nu th gii phng Ty dng
bin php chin tranh nhm loi tr s cnh tranh ca Nht Bn th
chc rng hnh tinh chng ta s tr li thi i hoang d. Song nu
phng Ty chn con ng ha nhp vi phng ng, c th
th gii ngy mai s l th gii hi ha v thanh bnh.

th lm sng t t nhiu cuc tranh lun kh khn , ti

ngh iu quan trng l phng vn nhng din vin v khn gi ca
v v kch hp dn ny v tp hp mt s kin ca h. Cng
khng c g phi ngc nhin khi thy nhng li tuyn b ca h rt
khc nhau, d h l ngi u hay ngi Nht. Ngi u th biu l
mt s bt an su sc, i khi l mi lo u, nu nh khng phi l
mt s c cm ra mt. Cn ngi Nht th trm tnh hn, t tin i
khi cao o, nhng khng kiu cng. Chnh v th cuc tranh lun
cn lu mi kt thc, bi i bn cn cch bit su sc, c phng
ng v c phng Ty. Nhng c iu khch l c t hai pha l
ngn ng quanh co c thay th bng nhng bi din vn thng
thn hn. Nhng du hiu cho thy mt bn l mi quan tm
ca gii tr thc Nht Bn v s hi nhp ca nc h vo th gii
v mt bn l mi quan tm ca phng Ty v mt i sch trc
nhng thch ang hnh thnh.

Nc Nht, k th s mt ?
 Ngi Nht l nhng k git ngi ?. l dng tt m trn
trang ba t Le Nouvel Economiste s ra ngy 12/1/1990 cng nh
mt v s o Nht dng ngo ngh. T bo vit: khng ch th
trng, Nht Bn tm dit k th bng cch bao vy, sit cht v
bp nght. Vn theo t bo ng sau v lch s tuyt vi v
nhng li l thn thin th ngi Nht ang thc s l nhng k git
ngi. T Le Nouvel Economiste khng ngn ngi ni v tnh hai
mt ca Nht Bn, rng Nht Bn t chu u mt i qun
th nm. Nht Bn: t nc lm ngi ta s hi, t Le Point
qu quyt nh vy trong s ra ngy 18/12/1989 v vit: M t vai
tr lnh o ngy cng c khng nh, ngy cng nng, ngy
cng c tnh yu sch, ang lm lo s nhng ngi hng ca chin
thng nm 1945 m cho n nay vn cn m mng trong nhng
dng v ca hin trng.

Khi Th tng Nht n thm chnh thc nc Php u nm

1990, mt s bo ch Php chp ly c hi ny im li mi
quan h kinh t vi Nht Bn. T Le quotidien de Paris ni trng
ra rng: ng Toshiki Kaifu khng phi i du lch (...). n gin l
ng ta n lm n, ngha l i sm hng trong ci chu u gi ci
ny. Ai cng bit, nhng chng ai chu tin vo iu . Tuy nhin,
mi vic r c: Bt u t nm nay, nc Nht tung ra mt cuc
tin cng ti chnh, thng mi, cng ngh vo chu u (...). Ngi
Nht chng h xt thng g. iu th r, chnh xc v y
. Nu ngi Nht t c mc tiu ny, th n nhng nm 90
c 10 ngi chu u s c 3 ngi lm vic trong cc x nghip do
ngi Nht kim sot. C hai chic xe hi th mt chic mang nhn
hiu Nht Bn, v hn 1/3 nhng nh sng to chu u s bin mt
(...). iu ng lo ngi l ngoi mt vi nh cng nghip sng sut
hoc c lin quan cn khng ai chu u tht s thc c tm
quan trng ca tin cng ny.

i vi Alain Gomez, ch tch kim tng gim c hng

[83]
Thomson, Ngi Nht thng v h lng gt . Th trng
Nht l th trng hon ton ng kn v Ngi tiu dng Nht
Bn ti tr cho cuc chin tranh ngoi nc Nht bng c nn
cng nghip, bi h khng mua mt my thu hnh, mt my ghi
m hay mt a compact vi gi ngang vi ngi mua Php v
ngi M mua M . Theo Alain Gomez, Ngi lao ng Nht
ti tr cho ch ngha quc Nht Bn bng cch chp nhn iu
kin lm vic v h thng x hi m vi chng ta (chu u) khng
th no chp nhn c. ng ni thm: vn t ra l liu v s
lng gt ny, chng ta c chp nhn cho bn thn h thng x
hi ca chng ta, li sng ca chng ta b xa b hay khng. Trn
t Le Point ra ngy 18/12/1989, ng ta cn i xa hn: n lc
phi bo ng. C my nghin ca Nht Bn ang quay vi mt tc
ngy cng tng. Ngi ta c kinh nghim l ch ngha bnh
trng quc thng i song song vi bc tin trong cng
nghip. Thng li li ra thng li. n mt lc no s rt lui
tr thnh mt cuc tho chy thm hi khng hp hi. Chng ta
khng cn xa ci ngy u.

Phi chng Alain Gomez l ngi theo ch ngha bo h mu

dch chng Nht Bn ?. Chng bn lng gt th ng hn. Chu
u khng th tn ti nu khng c hng ro quan thu. Trn t
bo Le Figaro M agazine ngy 13/4/1990, bn thn Alain Gomez li
nhn mnh: Cn ra lnh ng vin mi lc lng ton chu u.
Nhng hng ln ca ng Nam ang thng tr th gii, h ra v
phnh ph, tht ra h ang tin hnh mt cuc chin tranh tht s,
song ging nh nhng cuc chin tranh ngy xa, bn cp gi lm
thng nhn, ch ko c en vo pht cht, lc chng bt u n
sng. Tt nhin, iu hon ton khng th bo cha cho s ngy
th ca nhng thng nhn tt bng hng u ca chu u.

V ng ta thm: Cc ngun sinh lc ca Nht Bn c huy

ng ton b chinh phc th trng nc ngoi. Chnh v vy,
vn khng phi l bung xui tay, m phi tip tc ti cu trc
li vic sn xut, ci tin v tm kim cc hnh thc hp tc lin x
nghip.

Theo M ichel Charzat, ngh s Paris v y vin th k ng X

hi, ph trch cng nghip v khu vc cng cng: n lc pht
ng mt chin lc phn cng ca chu u mt cch thng thng,
[84]
khng quanh co, i mt vi cuc tin cng ca Nht Bn .
Ngay nh B trng cng nghip Php, Roger Fauroux d t c
tm l s Nht cng tuyn b ngy 26/2/1990 rng i mt vi
chin lc ca Nht Bn th vic c th gii ng ln chng li
cng l chuyn bnh thng. ng nhn mnh: vn khng phi l
gia nc Php v nc Nht, m l gia Nht Bn v phn cn li
ca th gii. Theo Roger Fauroux Nn kinh t ca Nht Bn
tr thnh mt him ha i vi phn cn li ca th gii.

Nhng tuyn b ca Jacques Calvet, ch tch hng xe hi PSA

c nh hng trong gii kinh doanh. Chnh ng cng ln ging cng
rn. Trn trang nht bo Le M onde, ng ta tuyn b: Chu u l
pho i ct. Th gii hin nay nh ang chia thnh ba khu vc
kinh t ring bit: hai khu vc l nhng pho i vng chc,
l th gii Bc M v th gii Nht Bn, khu vc th ba l chu
u, va y m va hi ngy th, ch ngh n vic b p s chm
tr ca mnh bng cch thit lp cng mt thc th kinh t vng
chc nh ca Bc M v Nht Bn.

Theo ng, s thch ca Nht Bn c lut chi rt r rng:

Ngi Nht hn bt k ai khc, hiu rng nu mu dch quc t
ging nh mt trn quyn anh m lut chi l ra n v khng bao
gi nhn n.

Trong lnh vc xe hi, cuc chin u c bit l khng cn sc:

Nm 1988, th trng chung chu u (CEE) nhp 1.212.000 xe
Nht; trong cng thi gian . Nht Bn ch nhp 111.500 xe ca
chu u.

ng ta ni tip: Nht Bn, mt nc t do mu dch, li nhp

ca c th gii mt s xe t hn c s lng h xut sang ni nc
Php, vn l mt nc c bo h vi mt quota hn ch vic
nhp xe Nht.

Jacques Calvet cho rng cc loi x nghip phi a phng ha

ca cc x nghip Nht Bn nm gia chu u chnh l him ha
i vi cc nh ch to chu u. Nu trong thp k ti 1.500.000
xe hi Nht c ch to chu u theo mc u t c cng
b, th iu theo logic ton hc l mt trong su nh ch to xe
hi ca chu u s tiu vong (Fiat, Volkswagen, PSA, Ford chu
u, Opel-Vauxhall hay Renault).
 Ch hng Peugeot li lp lun: Ngi Nht n chu u khng
to thm cng n vic lm. Ngc li, h to ra s tht nghip.
iu m Jacques Calvet yu cu l s ha hp chu u ch khng
phi l s t do-mu dch khng cn xng vi Nht Bn. Cho nn,
chu u phi p dng ch hn ngch trong vic nhp xe Nht
vo CEE bao gm trc ht l xe t Nht Bn v c xe ch to cc
x nghip ca Nht Bn ti chu u. Nhng hn ngch ny phi
c duy tr trong mt thi gian chuyn tip t nht l 10 nm,
cho nn cng nghip xe hi ca chu u c th t chc li v c sc
khng. V ng ta kt lun: Khng nn bi ri, chng ta mnh,
chng ta ch trng s cnh tranh v chng ta thc hin iu
hng ngy. Nhng s l t st nu m rng s cnh tranh vi nhng
nh doanh nghip m bn thn h khng mun c cnh tranh, v h
c nn vn ha ring ca h. i vi h, cn nhn danh nhng
nguyn tc ca chng ta.

Jacques Delors, ch tch cng ng chu u cng khng cn gi

ni s d dt. Trong cuc tranh lun trn tp ch Alternatives
Economiques vo u thng 10/1990, ng cho rng chu u
tht th khi i mt vi Nht Bn v s chia r gia cc nc trong
khi CEE vn khng c mt i sch chung trc s cnh tranh
ca Nht Bn. Bng lp lun anh thp ca mt lut s, ng ni
thm: i vi ngi Nht, cn phi bit tn cng, trong gii hn
s lch s cho php. Khng c cch no khc. M t s quan chc
trong b cng nghip v thng mi quc t Nht Bn (M ITI) ang
theo ui cuc chin tranh Thi Bnh Dng ng sau bn giy
ca h v p t mt hnh thc thng tr chu u m chng ta
phi i u.

Edith Cresson: Nc Nht ang lm b ch

 Cuc phng vn b Edith Cresson din ra ti phng lm vic ca
b trn i l Raymond-Poincar Paris, lc b cn l B
trng ph trch cc vn chu u. B tip ti rt nhit tnh.
Nc Nht l mt ti b say m. Cuc u tranh hng ngy ca
b rt dng cm v ng knh phc: Huy ng ton chu u hp
nht chng li p lc ca nn cng nghip Nht Bn. V iu ,
b khng h s b quy ry. Vi s ng h ngm ca tng thng
F.M itterrand ng khng bao gi nhc nh b phi tr li trt t,
bi b rt gn gi vi F.M itterrand trn bnh din chnh tr - b
khng ngn ngi by t cng khai nhng iu m nhiu ngi khc
c th e ngi, ch dm suy ngh thm kn. Ngy 10/1/1990, b tuyn
b:

R rng l gi y Nht Bn l mt i th khng tun theo

lut chi v ang nui quyt tm thng tr th gii. Tht ngy th
[85]
v m qung nu khng thc c iu .

Ngy 30/4/1990, b d nh thnh lp Php mt B ch huy

ti cao ca cuc chin tranh kinh t i u vi s chin tranh
[86]
ca Nht Bn v Hoa K . Ngy 8/7/1990, ch vi ngy trc
chuyn ving thm chnh thc Nht Bn ca Th tng Php, b
khuyn co M ichel Rocard khng c h mnh trc ngi
Nht v tuyn b rng i mt vi mi him ha Nht Bn ngy
cng tng: Ti cho rng chng ta bc n gn thm ha quc
gia mt s ngnh cng nghip v chng ta bung xui hai tay
[87]
ri . S ri b chnh quyn ca b, coi nh mt s t chc,
c thng bo ngy 2/10/1990. Hm sau, b tuyn b trn i
pht thanh rng b mun t chc l v b c cm gic ni vo
khong khng.
 Ngi trc ngi n b st ca nc Php (danh hiu
chc chn khng phi vui lng b), ti trao li cho b bn sao
nhng cuc trao i ca ti Nht Bn. Edith Cresson r rng rt
vui khi bit rng cng c nhng ngi Nht chia s quan im ca
b. Gng mt b bng rng r mt n ci thng cm v b ri
bn giy n ngi cnh ti. Nht Bn nhng tuyn b ca b gy
chn ng ln. chu u, hnh ng ca b l nhm thng nht
chu u vo nm 1992. Song liu b c c chu u lng nghe
hay khng ?

, c ch, ti tin nh th. Hn na ti nhn c nhiu

th, khng ch Php, m t nhiu nc chu u, c c nhng
ngi tip xc, quan h lm n vi ngi Nht. Ti tin rng
nhng iu ti pht biu phn nh iu nhiu ngi ngh n m
khng ni ra, t nht l theo nhng g h vit cho ti. Ti lun
ngc nhin thy rng ngi ta khng ni ra iu mnh suy ngh, nht
l khi h gi nhng trng trch trong chnh trng. Trong lnh vc
chnh tr, ng nhin ngi ta khng th ni ht nhng iu ngi
ta suy ngh. Nhng ti cho rng cn phi by t quan im trn
nhng vn trng i, nu nhng li ni khng gy ra nhng
tc ng cho chnh sch i ni, khng lm cho tht c. Ti khng
th hiu ti sao nhng nh chnh tr c trch nhim li khng ln
ting bo ng chnh ph h. Ti ngh h c tr lng v nhim
v v l vai tr ca h.

Ti hi b B trng liu nhng ng s ca b c chia s kin

ca b v mi e da ca Nht Bn khng ?
 C nhng nc vn y khng c t ra. V d nh Irlande
m mi gn y cn gi chc ch tch Cng ng chu u. Vn
Nht Bn i vi h hu nh khng t ra. Cng c nhiu xe Nht
n Irlande, cng cnh tranh th gi cng h; i vi gii trung lu
Irlande, nh vy tt hn. H khng nhn xa hn. Ti ni vi h
Khi cc ng c thm hng trm ngn ngi tht nghip trong Cng
ng chu u th chng ti c th s gim mc ng gp cho qu
cu tr ca Cng ng chu u dnh cho nhng vng kh khn ca
Irlande. Th nhng l mt kha cnh ca vn m h khng h
ngh n. Ngi khc th ngh n iu ngay. V cng c ngi
c t duy chnh tr. Ti ly v d nh ngi Hy Lp, nn kinh t
Hy Lp ging Irlande, l khng c cng nghip xe hi. Nhng ngi
Hy Lp l nhng nh chnh tr; h chia s quan im ca ti trong
cng ng u chu. Cn ngi Anh, ngi ta bit n lp
trng ca h, h cng khng c cng nghip xe hi, h ang c xy
dng cng nghip . Ngoi ra ti cng khng nh nhng kin
phn i ca ngi Anh nhn mnh n vic: tt c li nhun u
c chuyn v Tokyo. Nh vy, mt s ni c thc. Ngi
c, bao gi cng vy, quan im ca h hm h hn. Nhng nh
ch to c rt s s xm nhp ca Nht Bn; h pht biu iu
trong nhng cuc gp ring, cn chnh ph ca h th c ni
chng c g phi s hi. Thi thng xa ny c vn ni:
Chng ti khng s g c v chng ti mnh hn v khng g c th
cng li chng ti. l mt lp lun hi phi l, v khi kh khn
xy n th c th qu chm. Tuy nhin, nh vn thng xy ra
chu u. chng ti cng c c mt tha thun tng qut v
mt lp trng ph hp trong vn xe hi. V c bit gii chc
trch c cng cm thy mi e da thc s ang tn ti. Ti
cho rng cm gic c chia s kha kh.
 [88]
Ngi Nht cng c cun sch Mein Kampf ca h
 Nu nh chu u tha thun c vi nhau ri th ti sao li
cn c qu nhiu thi d dt i vi chnh ph Nht Bn ? Ti
sao li im hi lng ting nh vy ? l iu ti khng sao hiu
ni. Ti sao ngi ta khng ni ra iu ? Ti khng c cu tr
li. C phi l mt th lch s khng ng lc khng ? B Cresson
cp n mt tc phm ca ng ch hng Sony. Akio M orita, v
ca ngh s cnh hu, Shintaro Ishihata, Nc Nht c th ni
khng. Cun sch ku gi nc Nht tr nn hng mnh
cui cng tr li khng trc cc yu sch ca nc M , ng ta
cp n siu ng v chng tc ca ngi Nht. Edith Cresson
ni tip:

Rt cuc th ngi Nht cng vit cun M ein Kampf ca h,

Nc Nht c th ni khng, iu ging ht nh cun M ein
Kampf tht. Cun sch y m t tt c nhng g s xy ra. Hi
cun M ein Kampf cn c dch ra ting Php. Ngi Php
no khng mun c n th khng cn c. ng thy y, khi ngi
ta khng mun nhn thy iu g th ngi ta khng cn nhn n.
Cun M ein Kampf khng c dch ra mt cch chnh thc.
Nhng cui cng nhng bn dch ln lt vn xut hin, nhng ngi
tho tin s c sch c.

ngn chn nhng quyt nh bt li cho h, hoc sa li

nhng quyt nh mt khi c k, ngi Nht qu l nhng
nh v ch trong th on vn ng gii lnh o M .

Nhng ngi ch chng ti gi l tho tin, th c tt c cc

vn bn m i din thng mi ca chng ti Washington gi v -
chng hn nh ti liu v hot ng hnh lang ca ngi Nht. H
bit r cch thc m ngi Nht tin hnh mua ngi nh
th no. Th thin nh l vi mt tm sc. Nhng cng c nhng
th on tinh vi hn. M t gio s i hc ho phng no thnh
lp mt t chc. Ri t chc ny gp kh khn. Th l, ngi ta
tr cp cho n v.v... Tt c iu c gii thch rt hp tnh hp
l. Khp ni u nh th c, chng ti qu bit r.

B B trng phn ng cng khai chng li ngi ng s ca

b thi l ng Roger Fauroux, B trng B cng nghip. i
vi ng ta, nu cng nghip xe hi Php khng ng c c vi
cng nghip Nht Bn th l v xe Nht tt hn xe Php.

Khi ti nghe ai trong gii chc trch ca nc Php ni:

l li ca chng ta, vn l phi lm tt hn, th ti cho rng
ni nh th cha . Khng phi l hon ton sai. ng l chng ta
phi lm tt hn. Nhng Php v chu u, vic phn tch cn
k chin lc ca Nht Bn mi ch c tin hnh trong mt phm
vi rt hn hp.

iu c ngha l ng Fauroux khng hiu g v thc s

ca ngi Nht ?

ng vy ! ng ta t r iu y mi ngy. c bit l trong

vn xe hi gia Php v Nht Bn. ng c bit l hng M azda
s dng iu ng y ni trong qung co ca h nh th no
khng ? Ai bo cho ti bit iu ? Ch bn ti l b Anne
M arie Lizin, ngi B, B trng chu u 1992, ch gi cho ti
mu qung co ca hng M azda. iu c ngha l cng ng
chu u, trong c nc B, l nc khng sn xut xe hi t
r thi phn i trc ci quan im va ngy th va rt v
trch nhim nh vy.

ng li chin tranh, chin lc chinh phc

Trc bao mc cm nhn khc nhau chu u, liu CEE c

th tin hnh mt chin lc chung khng ?

Tt nhin l c. Chng ti s tha thun c vi nhau thi.

Trc ht l v v xe hi. M t tha c ang gt li. C mt thiu
s ch trng phong ta mnh gm Php, , Ty Ban Nha, B
o Nha, Hy Lp cng ng v pha chng ti. Ngoi ra, mt s
nc c lp trng cc k mm do, l B v an M ch, ni
chung l h c xu hng ging nh c l giao cho cng ng chu
u. ng Andreissen, ngi i din m phn ca chu u, sp k
vi Nht Bn mt tha c hn ch vic thnh lp cc x nghip
Nht Bn chu u.

Edith Cresson ni thm:

Nhng trng hp xe hi l mt trng hp ring. Ti cho rng

khng nn t vn Nht Bn ch trn c s v xe hi. Ngi
Nht theo ui chin lc chin tranh v chinh phc. H c kh
nng mua mt phn th trng bng cch chu thua l trong mt
thi gian no . H c kh nng tin hnh mt chnh sch ti
chnh, tin t bng cch h gi ng yn v li y gi ln theo tng
t tn cng lin tc. Bi l cc nh kinh doanh ngn hng Php gii
thch rt r cho chng ti: mi cuc bin ng ca ng yn u
din ra trc mt t tn cng mi c tnh ton k lng i vi
tt c cc sn phm. thc s l mt ng li chin tranh m
ngi ta buc ngi dn Nht phi chu ng bng mt mc sng
nh thi chin. Dn tc Nht chp nhn chin lc chinh phc
vi mt thi th ng m ngi phng Ty khng th hnh
dung ni. Bi vy, chng ta phi c x vi h theo cch ca h. H
khng nh chng ta. H c mt trit l sng khc chng ta v
chng ta phi ch n iu . Qu l u chu, v ngy th, v
quyn li trc mt m mt s ngi khng nhn thc c iu
. Nhng ti tin rng mt ln na s mnh ca mt chnh khch l
phi ni ra iu .

Tuy nhin, ngi ta cn nh l vo nhng nm 60, u t ca

Hoa K lc cng b la . M t b phn d lun ln n Hoa
K v nhng cng ty a quc gia hng u l tin hnh ch ngha
thc dn mi v kinh t. Tuy nhin, cui cng, khi xem xt tnh
hnh mt vi nm sau , th t bn Hoa K li c vai tr cu
tinh, v n thc y nn kinh t u chu. Edith nht tr nhn nh
ny:

Vng, ng l vy. Trong nhng nm 60, bn thn ti cha h

chng li u t ca Hoa K. Nhng M v Nht l chuyn khng
ging nhau. Ngi M c chin lc ca mt tp on cng nghip
mnh nhm chim lnh th trng. Nhng ci Targeting tc l xc
nh mc tiu tiu dit i phng bng cch chn mt khu
yu, mt mt xch mng manh trong chui xch, sau m rng v
chuyn sang cc mc tiu khc, iu ngi M khng lm. H
khng lm bi v iu khng nm trong nn vn ha ca h. u
t ca Hoa K khng gy ra vn g, thng h hp tc vi h
thng sn xut ti ch. Nhng khi ti xem xt cc thng k v cng
nghip xe hi Nht M , ti pht hin thy di hnh thc gia
cng t hng, cc x nghip Nht Bn mua ca cc cng ty Nht
Bn mt t trng cc ln hoc nhp khu t Nht Bn, hoc t cc
cng ty Nht Bn ti ch. iu c ngha l, k c di hnh thc
gia cng t hng, tc l mt hnh thc lm n bao qut nht, ngi
Nht vn ch lm n gia h vi nhau. iu l r. y c mt
chin lc khng h ging cht no vi chin lc ca ngi M .

Nht Bn, kch thch t cu nn ?

Nht Bn c th ng vai tr mt kch thch t nhm nh thc

mt lc a gi nua ang ng yn trn nhng chin tch huy hong
ca n chng ? Edith ng .

Chc chn nh vy. Cuc tin cng ca Nht Bn c th v

phi ng vai tr kch thch t. Nhng, mun cho vai tr c hiu
qu, th chu u v trc ht l nc Php, phi c t chc li.
Vic t chc li , ti xin ni ra ngay l cha din ra. Chng no
n cn cha din ra th mi vic cn hng bt.

ng l thm kch ! Cc chnh ph chu u li cha nhn thc

y v tnh cht nghim trng ca tnh th.

Trong d lun nhn thc c ri. Nhng, nh thi thng,

d lun Php li ni: , ta thua h PAL v h SECAM ri th
li cng sp thua trong lnh vc truyn hnh c nt cao thi.
Ci li ni lin tc nh vy ch c th b chn li khi chnh ph
nhn thc c iu , nhng hin nay cha c c iu , mc
d ti c gng ht sc. Chng no m cn cha c c s nhn
thc cp nh nc, th theo ti, l cn tai ha (...) Php, chng
ta ang nm trong mt c ch m trong b my hnh chnh lnh
o, c cc b trng v ngi ta khng ni thng s vic. Bi
v iu khng tt, bi v iu thiu chnh tr. Ti s ngc
nhin nu c mt cu sinh vin trng hnh chnh no ni cng
khai mt iu c th gy kh chu, hoc ch n gin l gy hoi
nghi.

Khi c hi, ngi Nht thng tr li rng chnh sch bo h

mu dch ca chu u l v kh ca k yu. B B trng ngh g v
kin ny ?

Qu ng vy. Tuyt i ng. Chnh sch bo h mu dch l

v kh ca k yu. V ti xin ni thm: ch c th l tm thi.
Nhng nu chng ta vo th yu so vi ngi Nht th:

- M t l, bi v ngi Nht c mt h thng chnh tr, mt nn

vn ha khc hn chng ta. Chng ta trong th yu, l bi v
chng ta khng vn ng theo cch nh h. T nhiu thp k nay,
chng ta khng chun b iu kin cho vic sc vi mt h thng
khc hn.

- Hai l, bi v cng ging nh h thng chnh tr ca chng ta,

chnh ph chng ta, gii tri thc u t ca chng ta cn cha
nhn thc c mi him ha, t t t chc li.

Chng ta yu km ti hai ln. ng thy y chng vui th g khi

phi i gii thch cho ngi c ti bn hi ngh B rng chng ta
cn phi mt nhiu nm na. Trong khong thi gian , ti bit
ngi c h ngh g. iu chng lm ti thch th g. Ti mun
c th tuyn b nh ng Helmut Haussman (B trng B Kinh t
c): Chng ti khng s bt c ai. Ngay c khi theo ti ng ta
sai lm, k c trong bo v quyn li ca chnh ngi c.

Nc Anh, thuc a ca Nht Bn chu u.

Khi cp n trng hp nc Anh, Edith Cresson tr nn

gay gt. Liu c th ni n mt s khi u ca ch ngha thc
dn v kinh t ca Nht Bn ? Vng, ng vy. Ti c th vit
thm iu trong tp sch ch ?

c ch ! C ni: h coi chng ta l nhng con ch x ! ng

c ni thng nh vy. l khi u ca ch ngha thc dn v
kinh t, v bi vy cng l ch ngha thc dn v chnh tr. Hai tnh
cht y khng bao gi tch bit. Sc mnh kinh t i i vi sc
mnh chnh tr. Ngoi ra, ti ch i ngy ngi Nht gi v tr siu
cng th nht, k c h khng mong mun iu , bt k s
ngho kh ca nhng nc th gii th ba. Song, n gin l h s
c a n . Trong cuc chy ua vo v tr, h cng s c
mt. Hy xem. tha c gia M itsubishi v Daimler; Daimler ra v
nh ng thnh, song li ch ch chc la tng ln mnh l mt
ngi khng l chu u. Tt thi, nhng, nh ngi ta thng
ni, l nhng ci ng t vn vi chng ta (B Edith
Cresson ph ln ci). ng. Ti ngh rng, i vi nhng chuyn
nh vy, c nhng ni kinh s di dng tim n v cn phi c l
gii chng. Chng ta cn phi c con mt tinh tng hn, v thng
phi t hi: Ngi ta ang lm g ?. Chng ta cn xy dng c
mt h thng p tr li. Ta c thng minh v tin bc lm
iu .
 Ch ngha thc dn cc oan.

Khi quan st nc Nht, ngi ta u qu quyt rng nc Nht

khng thay i v s khng bao gi thay i. Ti lu b B
trng rng nhng nhn xt l sai lc v s thit cho k no nhc
m nc Nht. Bi v nc Nht thch nghi rt gii vi nhng
chuyn bin ca th gii. V hn na, y l mt trong nhng sc
mnh hng u ca Nht Bn. Liu Nht Bn c th thch nghi vi
mt h thng t do-mu dch hay khng ? Liu c th l mt
trong nhng vn ln ca tng lai khng ? Edith Cresson vn hi
li:

Khi no h thng phi mu dch-t do cn l mt b phn gn

b thit thn vi bn cht ca Nht Bn, th ti tin rng h c th
thay i trn nhiu lnh vc. Ngoi ra, Nht Bn thay i dn dn
theo ngi Nht i ra nc ngoi v mi ngi sng khc i.
Chng ta thy r l iu lm h thm thung. Ph n sau khi tt
nghip i hc, khng cn mun tr thnh nhng th trang im
bn giy, m mun tin ti nhn nhng trng trch. Nhiu ngi
trc y sng khc, gi cng ang c vng mt iu mi m. C
th x hi s i thay. Nhng cn h thng bo h mu dch ca
Nht Bn vn bt r su, th qu l ti rt ngc nhin nu nh n
thay i. Hn na, h tch t c mt u th nh chnh sch
bo h mu dch, n mc h c th b ngoi lm ra v t bo h
hn trn mt s mt hng c chn la k, nh l mt hng cao
cp, hng sang trng. V h c th tip tc hot ng nhm mc
tiu v i ca h m c ln h gii thch cho mt trong s cng
tc vin ca ti, l xy dng nhng x nghip hon ton t ng ha
khng c cng nhn, cm khp th gii v iu khin t xa, t
nc Nht. l ch ngha thc dn cc oan ! iu qu cha
ai hnh dung ni, ngay c trong nhng tiu thuyt vin tng loi
[89]
Le M eilleur des mondes.

Tuy nhin, ngi Nht hu nh u ng mt ging iu rng h

khng c kh nng thng tr th gii. Thi i b quyn qua
ri. Thay vo l thi i ca s tng thuc. B B trng
khng cht ngp ngng p li:

ng, nhng trong s tng thuc, bao gi cng c mt k l

thuc nhiu hn vo k kia. Chc chn l ngi Nht khng thng
tr hon ton th gii trn mi lnh vc. iu l tt nhin. n
gin l v h khng cn c mt khp ni. H thng tr trn nhng
lnh vc then cht. ng u ngun, h bn nhng hp cht cn
cho cng nghip theo li nh git, ty thch. H thng tr bng cch
nh vy y. H thc hin mt vi c ch tng trng nh mua
trung tm Rockefeller hay tranh ca Van Gogh. H c qu nhiu
tin lm la mt thin h, h kho rt tin vo nhng nc
ngho v nhng nc c th t nhin tr thnh nhng im nng
i u cho h. Ai ni rng ngy no , nh h vit trong cun
sch Nc Nht c th ni khng, h khng nm ly ngun ti
nguyn ca Sibrie ? Trong tnh hnh Lin X v Sibrie hin nay,
phi chng l tng tng ra ?.

Chu u phi bo v cc gi tr ca mnh

Ngoi vic bo v nn kinh t ca tng nc hay c chu u,

vn cn bn phi chng l bo v li sng v nhng gi tr tinh
thn ?
 Chng ta u tranh khng ch bo v cc x nghip. u
tranh l bo v li sng v nhng gi tr tinh thn. Bo v x hi
l khng xy ra nhng trng hp t t ch v c mt im xu
trng hc, l n lc t n s cng bng hn, tt c nhng g eo
ui, chnh l bo v nn vn ha ca chng ta. Chng ta khng
mun ngi ta a cc c gi ca chng ta n mt ni cch xa
22.000 cy s, cht khng ngi thn, khng c g ht, bao
quanh ch ton hng ha Nht.

B Edith Cresson li ci vang trong phng. Ci d n a

ngi gi n ni lu son gc ta an dng cui i tn bn kia
gc tri nhm tit kim ca ngi Nht, khi ln b mt s
cng phn su sc.

Tht l gh tm ! Hon ton v nhn o ! Chu u khng th

lm th. Nc Php khng th lm th. l ci ng nn ma !
Khng ch bc b m l nn ma !

Du sao, nc Nht cng c ci g hp dn ch, tha b B

trng ?

Ngh thut. Tt nhin c mt s ha s, mt s nh tr thc. C

in nh na. l nhng con ngi bit t ra nhng vn
nghim chnh. Ti tin rng Nht Bn c nhiu ngi t vn
v tng lai ca mt dn tc, mt dn tc m ngi ta nhi nn
thnh mt th t mi v m qung khi mun nut chng c th
gii. V l g ? Ti thy iu gy nguy him cho th cn bng ca
th gii. Ngi Nht phi t hi. Chnh h chng c ln phi
chu au kh v chnh ci ch ngha cc oan ca h sao ? Khng
th ngi Nht au kh thm mt ln na. Bi v chc chn th
gii khng b ngi Nht thng tr, n dch. Chc chn l khng.
Ti tin chc nh vy. n gin l v nu c xung t th iu s
tht t hi, t hi ring cho ngi Nht. Ti tin nhiu ngi Nht,
gii tr thc Nht bt u t t ra vn .

Edith Cresson hi ni gin, v b va nh li mt v tnh bo

cng nghip tng gy phn n:

Tht khng th tha th c. Lc ti bn v dc phm vi

nhng nh cng nghip Thy S, h vn khng phi l nhng ngi
to bo, cng khng phi l hng qu khch, h ni vi ti rng khi
mt nh nghin cu chu u lm vic cho vin Hoffman-Laroche,
hay mt vin bo ch no c mt pht minh mi, th ng ta lin
cho cng b bng ting Anh trn cc tp ch quc t. Ngi Nht
khng mt mt pht. H v ly pht minh . Tt nhin, h
khng c quyn s dng n trong cng nghip. Pht minh c
cng php quc t bo v. Nhng h a n tr li phng th
nghim, ri t h hon thin v tm cch kinh doanh n. Khng
phi l ti ba ra iu ! xc minh iu ny cng rt kh, v
chuyn y din ra trong phng th nghim. Chnh ngi Thy S
ni: Chng ti khng c kh nng t bo v chng li hnh
ng k cp nh vy. Chng ti tr th lao cho ngi ca chng
ti kh tt v h rt vui lng. Nu c cch t bo v c th
nhng ngi n lng Thy S s hnh phc hn.

V vn ny, b B trng c l. Bn thn ti tm c bn

thng bo ngy 16/8/1990 v v n hnh s ca Thy S i vi hai
ngi Thy S, gm mt nh ha hc v mt c vn thng mi b
tnh nghi bn cho cc nh cng nghip Nht Bn nhng thng tin
kinh t, trong c cc phng php cng ngh, ng gi nhiu
triu quan Thy S. Gn y li c mt h s khc: M t k s
Los Angesles b bt v bn cho hng M itsubishi, Nissan v
[90]
Toshiba nhng b mt qun s v cng nghip ca Hoa K . C
v s nhng v d v tnh bo cng nghip nhm phc v cho
quyn li ca Nht Bn.

B Cresson tip:

Thy S l mt nc nh, nhng c v tr trong trng quc t

nh cht lng sn phm tuyt vi ca h. Ngi ta git chng
ti khi git mt hng ng h Thy S. H git chng ta. Ti c
khng mun nu v d v nc Php. Nc Nht ang git v ang
c git nn cng nghip dc phm ca chng ta. Vn u t ca
chng ta vo ngnh cui cng s mt ht. M i n lc s tiu ma.
Ti cho l lng gt. chu u, nhng ngi v trch nhim li
ni Ni th l qu ng. Khng nn ni nh th. Phn ti, ti cho
rng nhng ngi khng am hiu vn g c.

Nm 1945, ngi M phm sai lm

C th rt ra kt lun g t s tin cng ca ngi Nht ?

Ti cho rng ngi Nht phi d chng y. Ti ngh rng c

iu g trong nn vn ha Nht Bn m ta phi xem chng.
Ngc li vi ngi c (ti khng ni l vn nc c
c gii quyt), ngi Nht khng bao gi t xt li mnh. Sau
chin tranh ch v c qu bom nguyn t y, ngi M theo ti
sai lm v h cm thy c ti. Ti sao ? Ni cho cng qu bom
nguyn t cng khng n ni t hi nh nhng cuc nm bom
thnh ph Dresde. Ti ni ngi M lm v thy mnh c
ti. H b tr Nht Bn ng M ac Arthur tt bng, c cc
c tnh, tr mt bn lnh chnh tr, trong u ng ta lc ch c
mt ngh: phc hi nc Nht ! Nht thit phi gip cc dn
tc ang trong mt tnh trng bi thm. Nhng c trn bnh din
tm l v o c, ti ngh ngi M phi t hi v nhng iu h
lm. Phi c trch nhim. Ti sao v bng cch no xy ra
bao nhiu li lm nh vy ? Th l, ci tang vn cha chm
dt.

B B trng ni thm:

Trn bnh din tm l, ti ngh rng hm nay chng ta phi tr

gi cho ng li chnh tr ca M ac Arthur, l vc dy nc
Nht t trong h thm hoang tn, tt nhin l chng li ngi
Nga v Bc Triu Tin, bi lc l thi k chin tranh lnh. V
chin tranh lnh, vn trch nhim thuc v ai th hon ton b
che lp. Cn trch nhim ca ngi Nht th khng bao gi h t
thnh vn , tr mt vi nh tr thc. Khng bao gi ngi Nht
t vn v trch nhim khng khip ca h trong chin tranh, i vi
phng thc h tn st cc dn tc trong nhng iu kin tht gh
tm. V v l , ngi Nht li t coi mnh l nn nhn !.

Edith Cresson bng ci ph ln:

Thi i, bao gi cng c nhng k tt bng li tip sc

truyn i iu nh th trong cc quc gia chu u. Rt cuc, li
nh th chnh nhng nn nhn y, nh lao ng ca mnh, t gii
thot khi tnh trng khng khip m chng ta dn h vo. Vy th
phi chng nhng nn nhn ny ng nhin c quyn ngng cao
u ? Liu c phi l ni dung cn ni ? l mt ni dung m
t c bn lch lc.

C mt vn cui cng m ti mun cp vi b B trng:

s t mn ca nc Php trn th gii, v, vi nhng vinh quang
c, nc Php thc ra b qun chu v by gi nc Php
phi tr gi.

Qu ng nh vy ! Chnh De Gaulle ni nh th v nhng

nh bun bn linh kin bn dn. Ti mun ni rng, trong ng li
chnh tr truyn thng ca nc Php ang tn ti mt khuyt im
nghim trng ko di cho n nay. Khuyt im cho rng kinh t
ng l rt quan trng, nhng truy cho cng, mi vic u c gii
quyt trong cc hi ngh quc t ln. Nc Php lun c nhng
bi din vn hng hn. Bi vy, ngi ta cho rng sc nng ca nn
ngoi giao v ca nhng ngi nc Php nh th l ri.

N ci ca b Edith Cresson chuyn thnh ting ci ngt. B

tr thnh chua cht:

Tt c l mt tr tm pho ! Qu l mi ngi u v tay tn

thng. Nhng ch c ngi Php l cha nhn ra iu m thi.

Roger Fauroux: Khng th phn tm dn tc Nht

Khi ti xin c gp B trng B cng nghip th Roger

Fauroux, ngi ch c ca Saint-Gobain ng tip ti khng my
kh khn. Cuc ni chuyn ny c ngha c bit quan trng, v
ng v b Edith Cresson c quan im khc hn nhau v nc
Nht, nu khng ni l hon ton i nghch nhau. L ngi thn
cn ca Th tng M ichel Rocard, Roger Fauroux ng h vic u
t ca Nht Bn vo nc Php v cho sn phm Nht t do
cnh tranh vi sn phm ca chu u, song tt nhin l rt cn
trnh nhng va chm c hi cho nhng lnh vc d b tn thng.
Ngy 10/1/1990, nhn chuyn thm Php ca Th tng Nht
Toshiki Kaifu, cng l lc b Edith Cresson tuyn b Nht Bn
tin hnh cuc chinh phc th gii, th Roger Fauroux li qu quyt
ngc li rng s d xe hi Nht Bn thm nhp c vo cc th
trng l v c l xe hi ca chng ta khng tt bng. ng ta ni
thm khng th trch ngi Nht l gii hn chng ta. Xe hi
Php cha snh c bng vi xe hi Nht. Cha bao gi trong
ni b chnh ph Php li biu hin r rt quan im khc nhau v
vn Nht Bn nh vy. Nhng li tuyn b nh th tc ng
n gii ch to xe hi Php ? M t s v lnh o khng giu cm
ngh ca h: Nu nh ng B trng B cng nghip Php khng
mun h uy tn xe hi Php trc mt ngi tiu th, th ng ta
khng lm nh vy. Vi ngy sau, tr li cc nh bo, M ichel
Ricard lng tng ni: M i v B trng u c l ca h.

Hm tip ti, Roger Fauroux va hp Hi ng B trng xong.

Thoi mi v nhit tnh, ng lu ti rng vn nc Nht khng
phi l chuyn mn ca ng. ng khng c nhiu th gi, v ti
cp ngay n vn nng bng: theo ng, liu sau khi xua tan
s bi trn v qun s, nc Nht li ang tm cch phn kch v
mt kinh t ? ng tr li ngay:
 Khng ! iu tht v l. Xin li, nhng ti cho cch hiu
nh vy l k cc. S vic khng phi nh vy. nh gi nh vy
l mun nhn cch ha nc Nht. V li nc Nht u phi l
ng Nht. Con ngi khng tn ti. Kiu ni kch ng y
xa nh tri t. Tht ra, nhng ng Nht gi b thua trn nm
1945 khng h c tng , h ch ngh th ny: Ta s ch ra cho
ngi M kh nng ta c th lm g c. iu th ti chp
nhn. Tuy nhin, anh cn bit rng mt khi m anh mun lm mt
cuc phn tm tp th i vi mt dn tc, th anh ch c th ni
nhng iu ngu xun !.

Nc Nht qun cuc bi trn ca mnh

ng B trng ni tip:

Ti khng hiu nc Nht. Nhng nhiu ngi am hiu t

nc ny ni vi ti rng s thua trn i vi h li vo qun
lng. C mt hin tng rt l: ngi c cng ni nhiu v chin
tranh bao nhiu th ngi Nht cng t ni. hay khng h ni g v
chin tranh. Lm nh h khng bao gi tin hnh chin tranh.
Nhng ng gi Nht 70 tui y ! Hi h u ? l thi k
h vi chn. Nhng ngi am hiu nc Nht ni ngi Nht
on trch qun i v h thng qun s, v dn h n s ti
nhc. ng, l mt dn tc hng mnh, thng minh, kho lo.
Khng c nguyn liu, th nc Nht thc hin vai tr mt dn tc
mnh. Nh ngi c. C ngi Php cng ang mun lm nh
vy.

Nhng lm sao c th tin ngi Nht, khi tr thnh nhng nh

t bn kch x, h li khng ngh n mt hnh thc thng tr no
 v kinh t ? Roger Fauroux p:

Thng tr ? Ni th l qu ng. ch c ngha l h tin

hnh chnh sch cng nghip ca nh t bn. Nc Nht l mt
nc ngho, rt ngho. M t nc nh, hp, khng c ti nguyn,
khng c du ha. Ngi Nht c s nhy cm khc xa vi phn
cn li ca th gii. Khc l v t lu h b c lp v v ngn ng
ca h rt kh hc. Khng c mt dn tc no nh h chu .
H khng hn l ngi chu m h l ngi Nht. T , h c
gng thit lp mt ng li v x hi cng nghip. Vi ti, ti
khng h ni nc Nht. Nc Nht khng tn ti. l mt
x hi cng nghip pht sinh t ng li cng nghip, c ngha l
khuch trng, l li nhun ti a, doanh s ti a. Do ng yn l
ng tin rt mnh, ngi Nht hiu rng cch ca th trng th
gii ng li. Cho nn, h u t vo Php v cc ni khc.
iu ny xa c ri cn g. Cc tp on Php nh Pchiney,
Rhne-Poulenc cng hnh ng tng t, vi nhng phng
tin thp hn khi u t vo M . l cch lm c in. Duy ch
c iu l ton b nhng vic y lm tng thm sc mnh ca
Nht Bn. Qu l h rt tt. V chng c g khc.

Hin nay, phi chng khng nc no trn th gii c th n

c ng vai tr b ch kinh t ?.

Khng. Nhng nh vy c ngha l ngi Nht c th hy

hoi. H ang vo trng hp nh ngi M nhng nm 60 v
70 hoc 75. Ngha l c th hy hoi. T hy hoi c v qun s.
nhng l nhng tnh th cc k au kh cho nhiu ngi nh
chng ta. Khng th c s cnh tranh cc b c. khng phi
l nhng mn n theo n t hng. Anh chp nhn cnh tranh, v
lc anh phi t v, ngha l phi lm tt hn.

Nc Nht s lm chu u hi sinh

C mt so snh th v, v nhiu ngi thch so snh vic u t

ca Nht Bn by gi vi vic u t ca M cch y 20 nm. C
M trc y v Nht Bn hin nay u lm dy ln ln sng phn
i chu u. Nhng t bn M lc c vai tr sinh li. N
hi sinh nn cng nghip chu u. Liu Nht Bn c th c vai
tr tng t nh vy khng ?

C ch, tt nhin l c. Tr trong mt s ngnh m chng ta

thy cn bo v. iu ny rt r. Ti ly mt v d: Hm qua ti
tip ng ch tch hng Canon. Hng Canon va xy dng Php
mt x nghip s dng 600 cng nhn sn xut my photocopie,
my Fax v cc loi my tng t. l ngnh cng nghip m
Php cn thiu. Bi vy, ngi Nht n l rt hay. Nht l hm
qua, ng ch tch Canon li bo cho ti bit ng s xy dng mt
trung tm nghin cu cho quy m 100 ngi. Quan trng lm, 100
nh nghin cu ! l mt trung tm ln. ng ch tch hng Canon
y c mt chng trnh rt ng b. C ngha l ng ta s xy dng
x nghip sn xut sn phm Php v bn nc ngoi nh li
ng ha. Canon s c ba trung tm nghin cu trn th gii: mt
Anh, mt M v trung tm th ba Php. Ti thy y l iu
tt. Ti nhit lit khuyn khch ng ta, ti nh ng chuyn n
ng nghip ca ng nhng iu mong mun ca chng ti. Nu
ng y n ni vi ti rng hng Toyota mun xy dng mt x
nghip sn xut xe hi Php, ti cng ng c hai tay. i vi
ngnh cng ngh m chng ta khng c hoc mt, th ta cn tng
cng. Nu thuc thm quyn ca ti th ti chp thun ngay. ng
nn hiu rng 100 cn b ngi Php lm vic theo phng php
Nht Bn v s tip thu phng php th khng phi l chuyn
nh u. R rng l nu nh nhng ngi ch Nht Bn mun cn
b nghin cu m h s dng lm n c hiu qu, th h khng th
giu c nn cng ngh ca Nht Bn. , ta c 100 ngi Php
s tha hng c nn cng ngh Nht Bn trong mt lnh vc m
chng ta khng bit, hoc yu km. iu rt c li. Ti ngh rng
chng ta cn thn trng v nhng g lin quan n u t ca Nht
Bn. Nhng, ni chung, l mt cch by ngi nc ngoi.
M t khi ngi nc ngoi xy dng mt c s t anh, th ng
nhin anh c c s .

Roger Fauroux ni v kinh nghim ca mnh:

Hi ti lm ch tch Saint-Gobain, ti xy dng nhng x

nghip nhng nc m chng ti c cng ngh i trc h mt
bc, nh Brsil, M exique, ri rc khp th gii. Chng ti lm
vic vi ngi Brsil v em n cho h nn cng ngh tt nht ca
nc Php. Chng ta em n cho h khng phi l nhng chic xe
in c l ca Toulouse, m l ci tinh ty nht ca chng ta. C
ngha l nhng k s ngi Brsil ca x nghip chng ta tip
thu trn vn cng ngh ca chng ta. Brsil hm m nn cng ngh
Php. Khng phi chng ti c u c thc dn, quc, m l
ngi Brsil by chng ta. iu c ngha i vi tt c
cc nc tng t.

Nhng phi chng ngi Php t lu qun lng nc Nht v

Vin ng ? ng b trng tn thnh:

Nhng ng bit khng, u phi d ! Khng phi ch mi mnh

chng ta gp kh khn nh vy. ng hy th m xem c bao
nhiu cng ty chu u t c c s ng Nam . Khng c
bao nhiu ! Tuy nhin, ti Nht Bn, chng ta tin hnh c
nhiu bc quan trng. Hng IBM thnh cng ln. Ngoi thng
li ca ngi M , ng hy xem mt lot thnh t khc: Air
Liquide c mt kh lu. Elf, Rhne-Poulenc v Sanofi cng vy.
Sn phm Php c mt th trng Nht Bn trn nhng lnh vc
m ngi Nht cn yu. H khng gii lm trn lnh vc du la.
Lnh vc trc thng cng vy. hng Aerospatiale bn trc thng
cho h. C rt nhiu lnh vc m ngi Nht khng gii: hi lng,
kh lng, ha hc. Hy xem nhng ngnh ha hc chnh: nhng nh
ha hc gii u l ngi chu u. c bit l ngi c, ri n
ngi Php.

Roger Fauroux chng minh:

Ngi Nht khng c du la, do h khng th lm nh

chng ta lm. C ngha l khng c du la th h khng th xy
dng nhng cng ty du la nh chng ta. V mt ny chng ta
mnh hn h. Trong mt s lnh vc khc cng vy, do nhng l do
qun s m n nay h khng th nghin cu. lnh vc du hnh
v tr v khng gian, chng ta thng im. Chng ta no c yu.
Trong lnh vc m ti c bit i cht, nh thy tinh, chng ta trao
i k thut ngang c vi Nht Bn, chng c cht mc cm no.
Trong lnh vc thy tinh, Saint-Gobain khng s g ngi Nht.
 Ngi ta ni ngi Nht c k thut sn xut khc chng ta. C
thi quen lm vic cng khc. T lc ny, cuc tranh lun vt ra
ngoi khun kh kinh t, chuyn sang vn x hi. cnh tranh
c hiu qu vi ngi Nht, ngi Php c cn thay i phn no
x hi ca mnh khng ? Roger Fauroux ngc nhin v cu hi, tr
li ngay:

Khng, chc chn l khng. Trc ht, ti khng tin l s phi

i n mc . Tr thnh Nht Bn ? Ti khng th tng tng
ni. Phi vi phng php ca ta, nn vn ha ca ta, chng ta c
gng lm tt nh h.

iu c th lm c khng ? ng B trng th nhn, v

thiu t tin:

Ti khng r. Trong lnh vc vn ha qu rt kh khng nh.

Nhng g ti c th ni vi ng l: chng ta c nhng im mnh, v
d trong lnh vc nu khng ni qu ng l n nh x hi, chng
ta tr thnh mt trong nhng nc t c bi cng nht th gii.
ng ngc nhin ch ! Ti k li cu chuyn ny bit bao ln.
(C th k ca ti, Clotilde, li sp ngp ri y...) Ti tip mt
nh cng nghip ngi c, ch hng Bosch. ng ta n bo cho
ti bit ng ta u t vo Php. Ti hi ng ta ti sao ? ng ta
tr li: V nc Php l nc n nh v mt x hi, rt ng ch
. Ti hi ngc nhin, nhng qu tht l nh th. nc chng ta,
vic nh cng him thy, ngoi tr khu vc dch v cng cng.
Hn na, nc chng ta, nhng cuc nh cng gn nh bin mt.
ng ch ch ? Ti ngh rng khng phi l ting tm trc
kia. M l do chng ta c nhng tin b trong vic tip nhn
thc trng cng nghip. Thc trang cng nghip hin nay c
tip nhn Php. By gi ngi ta khng ni, hoc rt t ni n
siu li nhun.

Hai l, ngi Nht s ra sao ? Ti khng bit ! Ti c c mt

bi bo ni rng trong nc h bo ha. Hy nhn vn n l
ph n. Ph n bt u ni lon, h bt u ca quy ri,
vy l hi ri y ! (C th k ca ng B trng ci.

Nhng nhiu ngi Nht qu quyt rng s suy thoi ca nc

Nht khng cn xa. Cha ai c th ng u lu c. S vt
chuyn ng theo nhng chu k. n nm 2020, liu ngi Nht
khng phi l mt x hi gi nua nht th gii sao ? Gii tr cng
thay i. No trng cng bin i ch b trng ? Roger Fauroux
nhn ti, n o, ri tr li:

Ti tin iu l ng. Qu l ang c nhng bc bch. Nh

thi gian lao ng qu di. Liu cui cng h s thay i chng ? C
th c m cng c th khng. Trong lnh vc ny, ti khng dm ni
g trc. Ti ni vi ng l ti khng mun lm mt cuc phn
tm tp th.

Ch ngha bo h mu dch t hi mnh

M t chu u theo ch ngha bo h mu dch i vi Nht Bn

sau nm 1992 c c may thot khi tnh trng hin nay khng ?

Tt nht chu u khng nn theo ch ngha bo h mu dch.

Trn mt s ngnh nh xe hi, mt s sn phm in t, cn phi
t nhng hng ro quan thu tm thi, iu ny ti tn thnh.
Nhng phi l tm thi, mm do, c phm vi v rt c bit.
ng bit y, ngi ta khng th bo h mu dch mt cch hu
hiu v thng mc sai lm. i vi ti, l iu chc chn. Nu
anh mun nn cng nghip ca anh tn li, cch tt nht nh ngi
ta chng minh l c bo h ly n. iu khng bao gi sai c.
Trong ch bo h mu dch, nhng nh cng nghip d tr nn
ngy ng, mt tnh chin u.

C th k ca Roger Fauroux xen vo cu chuyn v ni kh

chnh xc rng ch t bo h mu dch l iu ngi Nht lm
trong nhng nm 60. ng B trng ci v tip:

Trong thi k ct cnh, nh vy l ng. Nhng ti ni v

nc Php by gi. Nc Php v chu u. Nu ti l B trng
cng nghip Brsil th ti khng ni vi ng iu . Nu ti l th
tng Sngal, cng khng. Khi anh v tr thp km qu mc,
phi bit bo h mu dch trong mt thi gian no . V chnh trn
tinh thn , ti ni vi ng v vn xe hi. R rng chng ta ang
b tht th, chng ta phi bo h mu dch. Trn lnh vc in t
cng vy.

iu c ngha l cn c nhng hn nghch (quotas) nhp

trong mt thi gian nht nh ?

ng vy, nhng iu ny khng c ngha l bo h mu dch

trn tt c cc lnh vc. Lm nh vy, chng ta s cng yu hn.
Ngi Nht phc v chng ta, ng bit y. H mi chng ta
n lc vn ln. Ti chc khng cn m t mi vic vi ng.
 Robert Guillain: Nc Nht khng mun thng tr

Trc cuc tranh lun tri ngc nhau, i chi nhau vi l l

phn tn nh vy, ti hi Robert Guillain. Tht vy, c c
my ngi Php tch ly c nhiu kinh nghim v nc Nht
nh ng gi 80 tui ny ? ng sng chu sut na qung i
mnh, ch yu l sng Nht Bn. Hn 10 nm sau khi ng ri
khi nc Nht, Tokyo, tn tui ng vn ni ting trong gii bo
ch. ng c rt nhiu bn thn Tokyo. ng cn tip tc gi bi
cho bo Ashahi Shimbun sau khi ng tr v Php. ng rt yu
nc Nht, d i khi ph phn nhng nm thng sng o quc
ny. Robert Guillain khng c k th. M i ngi u cm mn ng
su sc. l mt i nhn. Christian Sautter ni vi ti nh
vy. Christian Sautter nguyn l c vn ca tng thng Php in
Elyse, chuyn gia v Nht Bn v nay l th trng Paris. Cc
cun sch ca Guillain u c ting vang ln. D tui cao, ng
cn nh vit thm mt tc phm na. Cun sch ny s c kt
nhng kin thc ca ng v nc Nht. ng thng n n ci khi
cp n vn ng yu thch. Nim say m ca ng i vi
nc Nht vn khng ngui v ng cm thy mt nim thch th t
nhin khi gi ln vai tr ca t nc ny trong th gii ng i.

Vy th phi chng nc Nht ang tin hnh cuc chinh phc

th gii ?

Khng, khng h c. iu tuyt i khng bao gi l nh

ca h, cng khng phi l tm trng ca h. C th iu cn ri
rt trong mt s ci u tha k di sn ca nc Nht b ng
qu trong chin tranh va qua. Song thc ra nc Nht ang tm
mt con ng m ra vi th gii v iu ng nhin l ngi
ta u lo. Nhng ti cho rng ch l mt th ph phm ca sc
nng ng, s hiu qu to ln ca ngi Nht. khng phi l
cuc chinh phc th gii. Hon ton khng phi. Ngi ta mun gi
n l g th ty, nhng ti th cho rng l s quc t ha nn
kinh t Nht Bn. Chng ta ang bc vo, ng hn l bc
vo thin nin k th ba. Ngay lc ny, chng ta ang vt qua
nm 2000 v trc mt chng ta th gii tng lai ang c to
dng li. Hnh nh chng ta thiu phn khi, v hi s hi. Chng
ta khng c nhiu. Bo ch ng l phi thng tin nhiu hn cc s
kin ang din ra trn th gii ngy nay.

V nc Nht, ca ti nh th ny: Chng ta ang bc vo

k nguyn ca nhng i lng. Nc Nht t nhn thy mnh qu
b nh trong mt th gii cc i lng. Nhng i lng nh Lin
X, Trung Quc s l nhng i lng b v tung, nh Lin X
v thnh nhng X Vit, tuy rng vn cn hnh thc lin bang hay
mt h thng thng tr no . Nc Nht i u vi nhng
khi y, theo cch ca h chnh l phn tn v thit lp khp ni
nhng c s ca Nht Bn. V cng ng chu u th thit ch ny
ang hnh thnh nhanh chng. Nhng s c kt ca chu u din ra
chm hn, bi v s hi nhp ca cc nc ng u s lm cho qu
trnh chu u ha chm li. Trong lc , nc Nht s c thi gian
tin hnh mt chin dch, m u t nc Anh, B o Nha, Ty
Ban Nha. Tip n mnh hn l Php, c v tt nhin l c
ng u. i vi nn cng nghip Nht Bn, l nhng mnh
t qu tt. Ngi Nht n vi vn ln khng ai b kp, d l
ngi c hay bt c ai khc. Cui cng ngi Nht s ng chn
c cng ng chu u. Chng ta s c bit mt qu trnh
chu u ha Nht Bn. Bi vy, chng ta khng th ni rng Nht
Bn i chinh phc th gii. y l mt vn khc hn. l vic
xy dng mt th gii mi bc vo thin nin k th ba, trong
Nht Bn khng phi l k chinh phc, v h khng c nh xm
lc cc dn tc, m n gin l mt t nc c mt khp ni,
th hin ton b cc kh nng to ln ca n.

Nc Nht ca thin nin k th ba

Tuy nhin, ti lu ng c Robert Guillain; d c hay khng c

thng tr, th qu trnh phi a phng ha trn quy m ln ca
cc cng ty Nht v sc mnh ti chnh to ln ca Nht Bn, trn
thc t chnh l s thng tr.

Nhng Guillain vn vng tin vo tng lai:

Ti ngh rng ngi ta khng th tr li cu hi ca ng c.

Khng loi tr thc t . Nhng nn kinh t ca thin nin k th
ba s cc k nng ng v cc k cnh tranh. Nhng ti khng
thy c l do no cui cng nc Nht s thng tr c nc M .
Nc M c lc biu hin suy yu, nhng ngi ta c th on
chc rng nc M u c cho tn mnh b xa khi bn .
Nc M khng th cho nc Nht thng tr mnh.

Sc mnh ca nc ny (Nht) s dn n n u ? Phi ni th

no v nhng khuynh hng dn tc ch ngha ? Nc Nht c th
mt ln na b nhng con qu nguy him cm d khng ? Guillain
tr li:

Tt nhin l c th c nhng bin i v nhng bin ng. Cho

n nay, c th chng minh rng khi nc Nht c nhng bi ri
nghim trng, th l nhng vn n t bn ngoi ch khng
phi t vn hnh bn trong ca b my. B my bn trong lun
chy kh tt. c nhng c sc nh c sc ng yn, c sc du
ha, song qua , nc Nht ng vng nh con tu trong cn
bo t, iu ny ch ra rng con tu c iu khin bi nhng hoa
tiu gii. Ti khng hiu ti sao li khng cho n tip tc nh
vy. Song c nhng hin tng thuc lnh vc tm l x hi c tm
quan trng ln hn chng ta tng. Nc Nht l mt sn khu ca
nhng bin i to ln m ngi ta ch mi bt u nhn thy v tm
hiu. Nc Nht, trc kia ngho nn, m bc, bit t s ngho
nn v lc hu y lm nn phn na sc mnh ca mnh. V c th
Nht ang chuyn bin, t mt nc giu c thnh mt nc trc
li, thnh mt nc bing nhc nu ta gi thit c ngi Nht
bing nhc, iu hi kh tng tng nhng ti chp nhn
rng nc Nht c bt u chm bc. Th h mi, theo kin
chung l mt th h ng kinh ngc, h khng c nhng phn ng
nh trc, tc l nhng phn ng ca lng yu nc, ca tnh on
kt, ca tnh cm gn b vi tp th nh tng c mt nc Nht
c xa. Ngc li, th h ny li hc i ch ngha c nhn, v bt
u lm vic theo n v c th.

Nc Nht mun tr a, khng phi tr th

M t cu hi na v nc Nht tng lai. Sau khi c bo h

di i cnh ca nc M , tr thnh hng cng, liu nc Nht
c th tr thnh k git cha ? Nc Nht s git nc M chng
?
 Ti khng h ngh nc Nht c nh y. Nhng t tng tr
a s thua trn ca mnh th chc c. Hn na, cng c th h
i qu s tr a, v by gi h c th ni vi M : Trc y cc
anh rt mnh, nhng by gi chng ti c sc mnh hiu qu hn
cc anh, bi chng ti s dng cc phng thc ha bnh; chng ti
khng lm nhng chuyn in r nh cc anh l nm bit bao
tin ca vo o tng phng th qun s v chin lc chin tranh
ht nhn. Chng ti ng ngang hng vi cc anh. y l s tr
a, khng phi s tr th.

V nc Nht, c nhng li ph phn cho rng: Khi ngi ta

yu cu Nht nh bt mi th ngi ta ch nhn c th ngn ng
ca k mnh Nn ngh th no v iu ?

Khi cp n nc Nht, ngn ng m ngi Nht hiu,

khng phi l ngn ng ca sc mnh, m l ngn ng ca cnh
tranh. Nc Nht hin i sinh ra t cnh tranh. N ln ln t cnh
tranh trn bnh din c nc cng nh trn bnh din tng con
ngi. Bi v mi ngi Nht phi cnh tranh vi k bn cnh bt
u t nm 7 tui, khi bc vo trng hc. H vn l bn b vi
nhau trng, nhng gia h c s ganh ua rt cng m chng
ta tuyt nhin khng th hiu c. Cho nn i vi nc Nht ch
c th s dng sc mnh bng mt s cnh tranh ngang sc. Chc
chn h s nhy cm khi c ai bt u ui kp hoc vt h
trong cnh tranh. Lc c l nc Nht chp nhn mt s mm
do hn v bit iu hn trong thng lng. Thng th nc
Nht khng bit iu trong thng lng, bi h thng thy nc
Php gi sang nhng quan chc kh nh d. bao ln ngi ta
thy mt quan chc Php n Tokyo ri b ngi Nht nh gi:
 l loi ngi i lt t theo chng ta. G ta dt nt m li kiu
ngo. V ngi Nht p li, khng phi bng sc mnh m n
gin l bng s vt tri ca h trong kinh t.

Nc Nht chun b th gii ngy mai

Phi ni th no v nhng bin php bo h ca nc Nht ? V

chuyn ngi Nht thng khng tn trng nguyn tc t do
mu dch ?

Nc Nht hm nay c thnh hnh vo khong nm

1850, vo mt thi k m ngi ta khng ni n khi nim m
ca hay mt ci g tng t. t ra ti cng khng tin rng hi
c nhng cng thc nh vy. Nc Nht c sinh ra t h
thng l p trng ca nh nc, bt chp mi phn bit gia ch
ngha nh nc v ch ngha t do, v n ch s dng phng thc:
nh nc nhn thy nhu cu ca t nc v ln k hoch cho nhu
cu . giai on u, iu ny ging nh ch ngha x hi. Nh
nc lp k hoch pht trin cn thit, tp hp mi ngi v tuyn
b: y l iu cc bn sp cng lm. Ti cho cc bn bao nhiu
y tin v hy lm i trn c s on kt hp tc vi nhau. M i
ngi bt tay vo vic v 10 nm sau trng p xong, lng p c
d i, th l Nh nc tiu vong. Ci h thng sn sinh ra nhng
nh cng nghip hin sn sng t do cnh tranh. Bi vy, nc
Nht theo ch ngha bo h mu dch, nhng ch trong mt thi
gian nht nh. Bin php nm trong chu k pht trin m nc
Nht lun bit t chc v qun l ht sc thnh cng. Bng chng
gn y nht l lnh vc tin hc.

Robert Guillain ni tip:

 M t khp, nc Nht l nc bit xc nh v chun b. H xc
nh cc k chnh xc u s l mi nhn th trng cho 20 nm
sau. H chun b iu t rt lu. Chng hn nh nhng o lut
c bn v xy dng ngnh tin hc: k hoch pht trin ny ngay t
nm 1957 tnh n vin nh ca nhng nm 1977 v 1987. iu
chng t nc Nht dnh gn 20 nm leo ln v tr hng
u. i vi h, khi quyt l lm, lm gii, t chc tt. S vic
tin trin nh th no ? Nhng tp on ln thng nht vi nhau v
bt tay vo lm mt thi gian. Sau , n mt lc ngi ta th lng
dy cng cho tng tp on. Th l cc tp on ln xu x nhau,
hoc cnh tranh vi nhau khng thng tic v tr nn rt mnh.

Ti sao li th ght n th ?

C phi nm 1945, ngi M qu tt vi ngi Nht chng ?

C phi nc Nht thiu lng hi hn ?

Ti ngh rng Tokyo lc khng c bu khng kh sm hi

v mt tm trng phm ti hay trch nhim. Ngi Nht khng bao
gi li lao vo nhng vic i loi nh th. H khng bit truy lng
nhng ti phm chin tranh, bi c tp th ngi Nht u cm
thy lin i su sc vi nhau v h khng mun y nhng ngi
c ti nng nht trong s h ra trc ta. Ni cch khc, ti ngh
rng lc y khng th c c mt s t ch trch t t nc ny,
mt t nc hon ton b nh gc, v b trng pht qu
khng khip.

Vng, nhng nc c, ngi ta buc h phi tha nhn sai

lm ca h, buc h phi sa li nhng sai lm . Ti c ca nc
Nht c phi cng gh tm ngang vi ca nc c khng ?
Guillain ni dt khot:

ng, ti c ng l nh th, song bn cht ca n c khc.

Tc l ti c khng c t chc mt cch c thc (nh
c). Vn ny rt t nh. Nhng ti ngh s tn bo ca ti c
chin tranh ngi Nht xut pht t trong mu Samourai thi
Trung c, t nhng cuc chin tranh ngy xa, t s tn bo
ng. Nhng nc Nht khng c mt M ein Kampf nh c, tri
vi iu b Edith Cresson ni. Khng h c M ain Kampf Nht
Bn.

Cuc cnh tranh gia phng Ty v Nht Bn hin c th lm

hi sinh chu u khng ? V phi chng chu u ch c cch l
chn ng chng khng l ny ? Guillain lc quan:

Nht nh l th. Ti tin chc nh vy. Ti tin rng nu vt

ln trn hn th v khng b, chu u c c may cng hin tr tu,
nn cng nghip ca h, xy dng mt t chc mi, theo hnh
thc lin bang t do v thun li cho s pht trin cc kh nng ca
con ngi. Chu u s rt rt mnh. Nn vn ha lu i ca chu
u s c dp pht trin vin mn, ni bt trong th gii mi, c th
hn chu M nhiu, tin xa hn chu M v vn ha. Kho tng vn
ha v kinh nghim chu u thot khi mi e da ht nhn, s lm
nn nhiu iu k diu.

Nhng ngi theo ch ngha xt li ca M

Khi sc mnh ca Nht bt u xm phm sc mnh ca M v

 gy tc hi thc s, qui ch lin minh chin lc vn cn gip
Nht Bn n trnh s phn kch ca M trong mt thi gian. Vi
quy ch u i ny, nc Nht d nm trong phe phng Ty, li
l k th li chnh trong cuc chin tranh lnh. Bi v khng ch trc
li nh s bo h ca M , Nht Bn cn trnh tham gia vo cuc
chy ua v trang lm khnh kit nhiu nc khc. Nc M
khng s hao tn c mt Nht Bn v chu . H cho khng
ci d ht nhn, bo v Nht Bn khi mi e da qun s ca
nc ngoi. Nc M th c tn ph v k tn, cn Nht Bn th
li s dng ng vn tch ly c pht trin. Nc Nht c
bo v nh mt nng cng cha. Richard Nixon, Gerald Ford,
Jimmy Carter, ri Ronald Reagan v phn no George Bush, tt c
u n lc duy tr mi quan h song phng v qun s v chin
lc vi Nht Bn, cho l sng cn i vi quyn li ca M
trn th gii.

Tuy nhin, thi k y qua ri, v hai l. M t l: nc M

bt u lo lng v quy m st gim ca mnh ngy cng nghim
trng, nht l khi so snh vi sc mnh ca nc Nht ang ln n
nh cao. M khng cn phng cch no c quyn ng vai
tr sen m quc t. Hai l: nh gi li c s ca lin mnh M -
Nht. S sp ca nhiu nc cng sn v s kt thc chin
tranh lnh cng lc cng cho thy chin thng ca sc mnh kinh t
i vi sc mnh qun s, chin thng ca ch ngha thc dng i
vi cc thc h. Cng lc, nhng i hi cp bch v a l
chin lc lm c s cho lin minh M -Nht tr nn li thi.
Cp i M -Nht khng phi tan r trong ngy mt ngy hai,
nhng M cng ngy cng khng cn cm thy ngi ngng tch
khi Nht Bn v ln ting cng kch t nc mt tri mc.
 Hin nay, nhng li cng kch cay c nht i vi Nht Bn li
t pha ngi M . M t s ngi nguyn l quan chc ca chnh
ph M tng hiu r qu trnh thng trm gia Washington v
Tokyo t trong rut. S khc l nhng gio s i hc. Bo ch M
gi ngay cc gii ny l xt li, mt ci tn m nhng k c lin
quan kch lit phn i. Nhng nm gn y sch xut bn M
ni nhiu v v n nc Nht.

Hai l thuyt gia ngi M v s suy tn ca Hoa K v s

vt tri ca Nht Bn l Clyde V.Prestowit, cu c vn V Nht
Bn ca B trng B thng mi, v Chalmers Johnson, gio s
i hc California San Diego v l chuyn gia v quan h quc t.
Ngi th nht l tc gi cun sch ni ting Trading Places, How
we allowed Japan to take the Lead. n hnh nm 1988, cun sch
gii thch t m ti sao ngi M l th phm ch yu ca chnh s
ph sn ca h v s u vit ca Nht Bn trong vic chy ua
pht trin. Ngi th hai cng l tc gi ca mt cun sch ni
ting khng km: M ITI and Japanese M iracke. Cun sch gii
thch nguyn nhn ca php l Nht Bn, c bit l vai tr trung
tm ca ci t chc ng s l M ITI, tc l B cng nghip v
thng mi quc t. Cng phi k n mt ngi gc H Lan sng
Nht Bn l Karel Van Wolferen, tc gi cun LEnigme de la
[91]
puissance Japonaise . Qua tng trang tc phm, tc gi vch
trn ci gi l huyn thoi Nht Bn trong vic m ca v thm
nhp vo h thng t do mu dch.

Johnson Chalmers: Nc M, thuc a ca Nht Bn ?

C mt hin tng m b ngoi rt l, nhng thng lp li

Nht Bn: mi ln c mt nhn vt nc ngoi no ch trch h
thng Nht Bn, th hu nh chc chn nhn vt s c mi
n thm Tokyo. Chnh v th, b Edith Cresson nhiu ln c
chnh ph Nht mi n thm. B B trng Php ngh rng mt
chuyn i nh vy khng c g cp bch. Karel Van Wolferen l
khch mi ca t chc Nh Nht Bn vo ma xun nm 1990.
Nhiu ngi khc n thm Tokyo. Bng cch , nh chc
trch Nht hy vng xa c ci h gi l s hiu lm. M t trong
nhng chin thut thng dng Tokyo l ni rng nc Nht b
hiu khng ng nc ngoi. Cho nn, nu nh ngi nc ngoi
cha hiu r s vic, c cn gii thch n o khng ? Nht Bn
thng tm gii php lm thn. M t phng thc thun ty
Chu: khng nn ni gia nh lng, m hy dn xp trong gia nh,
ch kn o. M t gii php na l mua chuc nhng k gim pha.

Nhng Johnson Chalmers khng phi l ngi d b bt ming.

M a xun nm 1990, ng trnh by nhng lun im ch yu
trong nhng ph phn ca ng ni cu lc b phng vin nc
ngoi Tokyo. Di y l nhng trch on c ngha nht. ng
ch l ng dnh nhng li cng kch cay c nht cho chnh nc
M . ng c bit ly lm tic v vic M khng c mt ng
li chin lc v cng nghip, v ng phn ng quyt lit chng li
s ngy th v thc ca M trong ci ng gi l ch ngha t do
[92]
bung th .

Chc y l ln u tin trong lch s c mt t nc (M )

ang sp b xm lc, m trc y chnh nc phi tr gi
t bo v k ang xm lc mnh hm nay. l mt tnh th
khng bnh thng, cha y cng thng, him nguy v phn trc.
Nu nc M khng khc phc c s thm thng trong trao i
mu dch M -Nht mi quan h i tc theo ngha chung ca t y,
th nc M s khng th sng cn. S thm thng mu dch u
t ca Nht Bn vo M , ch ngha dn tc trong cng ngh, sc
mnh ti chnh ca Nht Bn, ngun vn di hn ch yu ca th
gii hin nay, l ngun b p cho tnh trng thm thng ngn sch
v mu dch M : tt c nhng iu ang lm gia tng kh nng
n ra mt cuc khng hong kinh t ca M . Nhng vn
khng h ng ring r, m to thnh mt b phn ca qu trnh
chuyn bin ang lay ng nhng cu trc cn bn nht ca cc
quan h quc t.

Xin mt v d c th ?

Nu ng i trn con ng lin bang 75 gia Chio v Kentucky,

ng chc s c n tng ngay l vng y b xm lc. Hnh nh
chnh sch u t ca Nht Bn vt khi mi kim sot. Cc
khon u t ca Nht Bn nu khng c ch ng v khng gp
s i trng th s dn n i khng vi M ch khng phi l
thuc M .

S st gi ng la i vi ng yn khin cho Nht Bn

u t t ra nc ngoi. Johnson Chalmers ni tip:

M i thanh nin i du lch Honolulu by gi u cm thy b

buc mua t nht mt cn h, cn khng l mt khch sn do gi c
r mt. iu ny nh hng nghim trng n i sng ngi
dn Hawai. Hn na, c nhn xt rng ngi H Lan, ngi Anh,
ngi Canada nm gi nn kinh t M nhiu hn ngi Nht. iu
rt ng. Nhng vn y l thiu s i trng gia M v
Nht. Ti c th m mt thng v Amsterdam ngay ngy mai,
cng nh Canada hay ni no khc, nhng ti khng th m
Nht Bn.

Chalmers ni r thm:

iu c ngha l anh s phi ng u vi mt cuc cch

mng x hi, nu nh chng ta mua c nhanh v mua c nhiu
s ti sn m ngi Nht thch gi l nhng chin tch ca h. Nu
nh iu ny li din ra Nht Bn...

Theo gio s Chalmers, trong vng 20 nm u sau chin tranh

th gii ln th hai, ng li Hoa K i vi Nht da trn mt
nguyn tc cn bn l: nc Nht em li cho M mt li th chin
lc ln v mt li th kinh t nh. Chnh trn cn bn m Hoa
K m ca th trng ca mnh cho xut khu ca Nht Bn, bo
tr cho Nht Bn gia nhp nhng t chc quc t ln nh GATT
[93] [94]
v OCDE , tin hnh chuyn giao cng ngh khng hn
ch cho Nht Bn vi gi tng trng v cho php Nht Bn ng
ca th trng ca mnh lu hn bt c nc ng minh no khc
phng Ty. n nm 1987, c ba nhn t lm ngi M phi
sng mt ra v s bi ngha ca Nht Bn: hng Toshiba b mt xut
sang Lin X nhng my cng c ti tn dng cho nhu cu qun s,
khng h c M ng ; Nht Bn t chi tham gia theo ngha
v vo cc n lc chung ca cc nc ng minh, gi cho ngun
du ha vng Vnh khng b tc nghn trong cuc chin tranh
Iran-Irak, trong lc chnh Nht Bn l nc cng nghip ph thuc
nhiu nht vo du ha ca Trung ng; cui cng l vic Nht Bn
t chi mua chin u c M v s ni n ca M cng vi M
thit k mt loi chin u c khc, chic FSX.

Chin tranh lnh chm dt v s tan v ca khi cc nc x hi

ch ngha trn th gii c nh du s chin thng ca ch ngha t
bn vi ch ngha cng sn khng ?

Phe t bn ch ngha c th thng th, nhng trong th trn

ny, ch l bng chng v s u vit ca kinh t M so vi kinh
t Lin X m thi. Chin tranh lnh chm dt hn ri, nhng
nc Nht xem ra chin thng. C th l v Nht khng bao gi
tun theo lut chi m M v Lin X t ra.

Chalmers ni thm:

Khi M nhn li pha sau, nc ang ui theo M khng phi

l mt cng quc qun s nh Lin X, m l Nht Bn mt quc
gia bun bn (...). Nu ngi ta nh gi Nht Bn l anh chng
khng l v kinh t v anh ln v chnh tr, theo nh ch dng ca
nguyn b trng Ti chnh Nht-M iyazawa, th M ng l anh
khng l v qun s v anh ln v kinh t.

Lm g by gi ? M cn tng sc p nhm buc Nht Bn tng

vin tr kinh t cho th gii th ba, m khng gn iu vi vic
mua sn phm ca Nht Bn. Lm nh vy l Nht gnh thm
phn trch nhim quan trng i vi chi ph ca vic lc lng M
tr ng trn t Nht, Nht Bn tham gia tch cc hn vo n
lc ca cc t chc quc t duy tr ha bnh, Nht Bn tip nhn
nhiu hn nhng ngi t nn n t cc nc kh khn, v cui
cng Nht Bn m rng hn na th trng cho nhng sn phm
ca nc ngoi. Tm li, nc Nht phi gnh trch nhim ca h
trn chnh trng quc t, tng ng vi kh nng kinh t ti chnh
ca h. V phn mnh, nc M cng phi gim s hin din qun
s chu -Thi Bnh Dng, nhng khng nn rt hn khi khu
vc ny. Gio s Chalmers ni thm:

Nhiu nc trong khi ASEAN (Thi Lan, M alaisie,

Singapour, Philippines, Indonsie, Brunei) rt hoan nghnh s c
mt ca M v xem l iu kin trnh s l thuc hon ton
vo Nht Bn.

Cn i vi Trung Quc, nhng nh chin lc Hoa K no cn

tip tc m mng s dng con bi Trung Quc chng Nht Bn
th h s b la. H hy vng cp i Trung-M c th chng li sc
mnh ca Nht, nhng h tnh lm mt cch nghim trng v
sc mnh kinh t ca Trung Quc tng lai.

Nc Nht c git cht nc M hay khng ?

Gio s Chalmers cho rng l cu hi cn nhanh chng tm

cu tr li:

Nc Nht cn quyt nh iu phi lm khi sc mnh b ch

l nc M bt u suy yu. H c cn gip cho b quyn tip
tc hay khng ? Hay h s xa b v t b n cng vi gnh nng
trch nhim ca n ? H s t chi iu no trong hai iu trn v
ch i k i tc no khc quyt nh tip tc cuc du hnh
min ph vi ph tn ca k khc ? Ti c cm gic Nht Bn c
nhng tp on chnh tr quan trng ti tr cho mt quan im
chnh tr c cu tr li tch cc i vi mt trong ba cu hi trn.

Th gii ti chnh v kinh doanh Nht tip tc ym tr M bng

cch mua v s c phiu ca Ngn kh M , bt k nguy c thit
hi nu ng la mt gi. V pha mnh, ch ngha dn tc Nht
Bn d on Hoa K ang tr thnh mt quc gia li nhc, v
nh vy, tt nht l Nht Bn tip tc cuc hnh trnh mt mnh.
Trong cc gii ny c ch tch hng Sony, Akio M orita v chnh tr
gia cnh hu, Shutaro Ishihara, tc gi cun sch Nc Nht c th
ni Khng. Cn i vi nhng nng gia Nht, nhng tiu thng
v nhng nh thu xy dng, hot ng ca h tch bit s cnh
tranh quc t v h thch sng da v cng ng quc t. S ny
kh ng Nht; ting ni ca h trong bu c l rt nng k. iu
minh chng rng khng th ch Nht sm t nguyn tha thun
v vai tr ca h trn th gii, v quan h ca h vi Hoa K.
Chnh v th, gy sc p l cn thit.

Nc Nht b t trc ba ng li i ngoi khc nhau. M t

l ng li ca B Ngoi giao Nht gi l Gaimusho, ch trng
tng cng lc lng quc phng v vin tr kinh t. Nc Nht
tr thnh mt cng quc qun s. Chi ph quc phng ca Nht
Bn tip tc tng ln. Trong k hoch 5 nm s kt thc vo nm
1991, Cc phng v Nht Bn s chi tiu tng ng 75 t la
(360 t franc theo t gi nm 1985). Trong k hoch 5 nm tip
theo, ngn sch quc phng Nht Bn do Cc phng v d ton l
tng ng 175 t la (860 t franc theo t gi 1990). Cn ghi
nhn rng s tin k lc ny c chi tiu trong lnh vc qun s,
vo lc m ngn sch quc phng ca cc nc pht trin khng
li hoc gim st. Nc Nht s dng sc mnh qun s y vo
vic g ? Chalmers nhn mnh rng, vi s ni ln ca cc tiu quc
chu nh s tng trng kinh t mnh m, nc Nht cho rng
cn phi c c mt kh nng qun s ring c th ng ph vi
nhng vn s t ra trong tng lai. Nhng l do ng nht l
Nht Bn phi chun b t m ng nn quc phng ca h,
lc m cy d qun s ca Hoa K khng cn na. Chng hn
nhng nh chin lc Nht Bn phi hnh dung phng thc bo
v ngun nguyn liu du ha ca h nh th no ?

ng li i ngoi th hai l ca M ITI, cn c vo vic hnh

thnh mt khi kinh t chu , trong ng yn s l ng tin
ch o, tng ng vi s hnh thnh khu vc t do mu dch M -
Canada-M ehico, v cng ng kinh t chu u. Chng ta thy
ti chu bng n nhng phn ng mnh m i vi mt d
kin nh vy bi m nh khng khip v ch ngha quc Nht
cn sng ng trong k c. Bi vy, gii cm quyn Nht Bn t ra
rt thn trng trong hng ny. Nhng nh Chalmers lu , ngi
Nht bt u nghin cu tm hiu kh nng hnh thnh mt
khi kinh t do Nht Bn iu khin, trong trng hp cn thit.

ng li i ngoi th ba, con ca B Ti chnh, l lm sao

nn kinh t Nht v M tr thnh tng thuc nhau n mc
khng bn no dm quyt nh ct t mi quan h m li khng
phi tr mt ci gi khng khip. Chng ta s thy nhiu quan chc
kinh t ca Nht Bn tip tc tn thnh cng thc an ton, ngha l
duy tr trc Washington-Tokyo hn l lao vo bt k mt cuc
phiu lu no khc. Nhng liu nc M c sn sng khng ?

Nc Nht c th ni Khng
 Nu gi l kch ng tm l chin tranh M v u c
thm mi quan h ang gay cn gia Washington v Tokyo, th c
l khng ai lm tt hn Akio M orita v Shintaro Ishihara. Cun
sch nh dy 160 trang vi ta ting Nht l No to Ieru Nippon:
Shin Nichi-Bei Kankei no Kaado, dch l: Nc Nht c th ni
Khng: L bi mi trong quan h M -Nht. Cun sch gy
chn ng ln Nht. Nh xut bn Kobunsha hi lng: hn mt
triu n bn c bn sch. Nhng h khng c nh dch ra
ting Anh. L do: ti liu ny ch tiu th trong nc Nht,
khng phi cho c gi nc ngoi. Nhng Lu Nm Gc nhanh
chng cho dch ra ting Anh v cun sch gy hoang mang trong
gii kinh doanh v chnh tr Hoa K. Cun sch ni g vy ?

Shintaro Ishihara l mt ngh s cc hu, theo lp trng dn tc

ch ngha cc oan. ng ta h ho cc cng dn Nht hy thc v
sc mnh ca nc Nht v cn dt b mc cm. ng ni nc
M bt u suy thoi khng cch g trnh khi. i vi nc
Nht, ci u chiu theo cc i hi ca h l iu khng th chp
nhn c na. Nu chnh ph M i qu xa, th Nht Bn rt c
th s quay sang Lin X. V li, Hoa K khng cn la chn no
khc, v h l thuc vo ngnh cng nghip in t ca Nht Bn
m bo cho cc tn la ca h t c chnh xc cao. S cn
bng chin lc M -X s i n u nu Nht Bn t chi bn
cho M nhng t hp in t, m giao chng cho Lin X ? Ngi
M c thi phn bit chng tc khi giao tip vi ngi Nht,
v ngi Nht phi lun nh iu khi i x vi h. Lun c
chng minh cho li kt ti ny l g ? Trong chin tranh th gii ln
th hai, ngi M b loi bom thng vo nhng mc tiu dn
s c, nhng h li dnh bom nguyn t cho nc Nht. H
lm nh vy v mt l duy nht l h c x theo kiu phn bit
chng tc. Cho nn nhng gi nh v quan h M -Nht bt ngun
t nhng nh kin phn bit chng tc su sc ca M .

M t khc, theo Ishihara, ngi M cn phi nhn thng vo s

tht: trung tm sc mnh th gii chuyn t Ty sang ng,
sang chu . S co chung ca th k XX nh du s co chung
k nguyn thng tr ca ngi da trng. T rt ra kt lun:
bui bnh minh ca k nguyn mi ny, ngi Nht phi thc tnh
v thot ra khi trng thi t di v tinh thn. H cn ni r cho
ngi M hiu rng Nht Bn khng cn n s bo h qun s
ca M na, v nc Nht phi m nhn ly vai tr trung tm ti
chu bng cch xy dng nhng quan h hi ha. Tht vy: lch
s s chng minh ni ging Nht Bn c phi l ni ging thng
ng hay khng.

Akio M orita tuy t khiu khch hn trong li l cng kch ca

mnh, nhng cng khng tic li ph phn cay c m thng rt
ng i vi M . ng ni, nhng nh doanh nghip M khng
phi l nhng ch nhn xng ng vi danh hiu y. Nhng ng ch
ngi Nht bit tin liu v chun b tnh th trc 10 nm, cn
nhng ng ch M ch c th d on tnh hung ca 10 pht sp
ti. H c thu nhp ln, sng xa hoa, c bc v a gin vi tin
vn ca cng ty m khng h quan tm n s pht trin di hn
ca c s mnh, cng nh s phn ca cng nhn. Thch c li
nhun d dng, h khng ngn ngi sa thi cng nhn khi khng cn
n na. Cch qun l nh vy dn nc M n ch hy dit. V
s chnh lch giu ngho hin khng th chu ng ni, 1% dn M
chim gi 36% ca ci quc gia.
 ng ch hng Sony gii thch rng trong mt chuyn thm Hoa
K, mt ng nghip ngi M ca ng mi ng n nh ngh
mt ma h ca anh ta chi golf. L ngi hay ph phn nc
Nht, nhng ng ch M ny li s dng cc cu lc b chi golf
Nht Bn. Ngi nh ng y p sn phm Nht: m t trt tuyt
kawasaki, mt chic tu c ng c Nht, mt my thu hnh Sony
v nhiu vt hiu Nht khc. Lm sao ngi M c th ch i
ngi tiu dng Nht Bn mua sn phm ca M nu chnh h li
ch dng hng Nht ? Song theo M orita: tnh hnh kinh t M ang
lm c th gii quan tm. Bi v s ph sn ca nn kinh t M s
ko theo c mt thm ha cho hnh tinh. trnh iu , n
lc ngi Nht phi c dng cm cn thit ni vi ngi M
nhng iu cn ni. Cho d i vi Nht Bn iu ny c kh, v
tri vi tp tc Khng-M nh, nhng nc Nht phi hc ni r
ting khng khi cn thit.

T khi c xut bn, cun sch tr thnh v kh M gy

sc p mnh m i vi Nht Bn nhm ko n v vi l phi.
Ngi M ni, cc ngh thm kn v nhng mong mun ca ngi
Nht gi y c phi by gia thanh thin bch nht. Nhng
g h cha dm ni cng khai, by gi c vit ln giy trng
mc en ri. Nhn thc r nhng tc ng ca cun sch, M orita
li mt bc: ng ph nhn nhng trang vit ca ng trong bn
dch chnh thc ting Anh l do mt nh xut bn M mua li. M t
khc, ng n trnh mi cng kch cng khai. Khi ti ngh c
gp ng Tokyo, ng i ti a trc mt lot cu hi. Ti
tht th trnh by tt c nhng cu hi m thc lng ti mun t
ra vi ng, tt c xoay quanh kht vng mun thng tr th gii ca
nc Nht. Cuc phng vn b t chi. Ty vin bo ch ca
ng cho s qun Php Tokyo bit rng nhng cu hi khng
lin quan g n nhng hot ng ca hng Sony, cu tr li l thoi
thc. Khi ni chuyn trn in thoi, ng ny gii thch cho ti rng
Akio M orita khng phi l mt Nht Bn i nhn. Bng mt
ging ni lch s nhng kin quyt, ng ni thm: ng M orita
khng quan tm n chnh tr - ng y l mt nh kinh doanh.

Ngi Nht tr li

hiu mt tnh hnh t trong bn cht, phi hiu tt c cc

trng thi ca n. Tm hun chng no cng c mt tri ca n.
Nc Nht ng i cng vy. Nc Nht c mun thng tr th
gii khng ? M t s ngi cho l iu tt nhin. M t s khc li
cho l mt ngh qui g. Khng th c kin, cng khng th
a ra phn on nu khng hiu ngi Nht ni g v vn .
Chnh v th, ti nht thit phi hi kin mt s nhn vt Nht
Bn ang hoc gi mt s trng trch trong gii kinh t, ti
chnh, thng mi, chnh tr v x hi ca bn c Nht Bn. M u
chn chc l kh tiu biu... Hn 20 nhn vt, du hin ang l
nhng din vin hng u Nht Bn cng khng th ni thay cho
120 triu ngi Nht. c cht lc trong thi gian ti sng
Nht, mu chn ny cng khng th c gi tr ph bin. M t cch
khim tn, n ch c th trnh by mt mng khin phn nh quan
im hoc ca chnh ph, hoc ca x hi Nht. Bng th ngn ng
khi th bnh dn, khi th ng khu bt ng, i khi li biu l s
kinh ngc hoc gin d, nhng ni chung u l nhng pht biu
bnh tnh: nhng dng di y ch c tham vng duy nht l dnh
din n cho ngi Nht - nu c th - lm r thm mt thc t
ang khin c th gii lu tm t vn .

Kato S huichi : nc Nht l a con hoang ng

 Kato Shuichi, gio s i hc Tokyo, gim c Th vin quc
gia Tokyo - mt nhn vt ni ting Nht Bn. L mt tr thc
cnh t uyn bc v c nhiu nh hng, ng l mt trong s cc
gio s i hc ca Nht Bn i chu du th gii nhiu nht.
Thng c cc trng i hc ni ting mi, ng bao ln
thuyt trnh v ti nc Nht ng i. Cuc trao i ca
chng ti din ra bng ting Php. C th dng c ting Anh. Kato
Shuichi khng phi mt trng hp ngoi l: ti gp nhiu nh
lnh o, k c gim c x nghip, cng ty ni tho ting Php
hoc ting Anh. l bng chng v s quan tm thc s i vi
nn vn ha phng Ty. V ng thi cng l bi hc cho chnh
nhng ngi phng Ty chng ta. Ai trong s nhng nh chnh tr
phng Ty ni thng tho ting Nht hoc ting Hoa ? l cha
k n th ting Anh di c ni nhng nh lnh o ca chng ta.

Cu hi u tin ca ti l: Nc Nht c bit mnh ang i v

u khng ? Kato Shuichi tr li:

T sau chin tranh th gii ln th hai, lch s nc Nht l

mt chui nhng phn ng, i khi kh t nh, kh linh hot, kh
khn kho, i khi khng . Lch s t sau chin tranh n nay l
mt chui nhng phn ng ca nc Nht i vi nhng nc s
kin do nhng nc khc gy ra. Ti tin rng ng bo ti nhn
thc c l nc Nht thiu hn sng kin. Bi vy, h c tm ra
mt ngha, mt chiu hng no . Nhng tin trnh y khng i
n u. Ti tin rng cho n by gi, cha h c mt phng n
ton cu no xc nh vai tr quc t ca nc Nht.

Nhng phi ngh th no v kin khng nh: nc Nht

mun thng tr th gii?

Sai hon ton. Bao gi cng th, ngi ta li gn nhng tng

ca phng Ty cho nc Nht. Hn na, y li chnh l iu
ngi Chu u c th lm nu h c c nhng iu kin nh
nc Nht. Nu nc Php l mt cng quc ti chnh v cng
ngh nh nc Nht by gi, ngi ta s thy l nc Php s cho
tin hnh son tho nhng phng n cng khai hoc b mt. Vi
mt sc mnh nh vy, chc rng ngi Php s lao vo vic xy
dng nhng phng n v i mang tnh ton cu. Nhng no trng
ca ngi Nht li khc.

Thiu mt phng n c tnh ton cu

Khi ni, ng nhn thng vo mt ngi i thoi. Khng th nghi

ng lng trung thc ca ng. Nhng, th t vn mt cch khc:
Vng, nc Nht by gi khng mun thng tr th gii, nhng sp
ti c kh nng khng ?

Ti khng bit. C th c, c th khng. Ti khng bit. Ti

mun ni vi ng th ny: u l l do thn trng thi qu hoc hn
ch ca no trng Nht Bn i vi nhng tro lu t tng trit
hc hoc chnh tr ln ? Ti sao nc Nht li phi qu thn trng
khi xc nh mt khi nim ton cu v trt t theo cch nhn ca
Nht Bn ? l do gn nh thiu thi quen xc nh trt t v v
tr ca t nc trong lch s ? Ti sao ? C hai l do: mt l do
hon cnh: thiu mt ng li ngoi giao, nht l mt phng n
bao trm t nhng nm 30. Trong nhng nm 30, chng ti b chi
phi bi th ch ngha qun phip Nht Bn, ch ngha siu qun
phit. ng li ngoi giao ng ngha vi ng li qun s. Gii
qun nhn chi phi thm ch c B ngoi giao, nhng quan chc dn
s b c chc nng rt hn ch. V l do qun s. Di bng cc
nh qun s, cc nh ngoi giao Nht lc chng nhng t c t
do hnh ng, m cn t c kinh nghim trong lnh vc ngoi giao
thun ty khng phi l qun s. Cho n nm 1945, gii qun
nhn l ngi ch yu xc nh vai tr ca nc Nht trn sn khu
th gii. Tt nhin, vic xc nh ca gii qun nhn li lun rt gin
n, thm ch siu gin n v tnh hnh. Kt qu l mt thm ha.

Kato Shuichi ni tip:

Sau nm 1945, nc Nht b chim ng cho n nm 1952.

Chnh ph Nht khng c quyn hnh g. Sau khi c c lp,
trong mt thi gian di, nc Nht tp trung pht trin kinh t v
cng nghip trong khun kh chnh tr - qun s th gii do ngi
M xc nh. Chng ti t ra trung thnh vi Washington. Chnh
ph Nht khng h ngh n mt phng n chnh tr quc t, nht
l mt phng n ln. Bi v ci khun kh c ngi M p
t cho chng ti. ng li chnh c ngi M hoch nh.
By gi, chng ti t nhiu thot khi s kim sot ca ngi
M . Chng ti c th t hoch nh ng li cho chnh mnh.
Kh nng th c , nhng nc Nht li khng c kinh nghim
thc hin. l do thiu kinh nghim ngoi giao t trc 1950 n
nay ko di gn na th k: l l do hon cnh.

L do th hai c tnh c cu, truyn thng v thuc phm vi vn

ha hn; c th l l do su xa. Ton b h thng x hi ca Nht
Bn, k c h thng gio dc, khin cho ngi Nht chng ti t
ra rt hu hiu trong vic to ra nhng phng tin t n mc
 nh, nhng li khin chng ti tr nn km ci trong vic hnh
thnh nhng gii php hp l xc nh c mc tiu chung
cuc. C s tng phn gia tnh kho lo v tnh hiu qu trong x
hi Nht Bn trong vic hnh dung ra phng tin v tnh trng non
km c bit ca Nht Bn trong vic la chn cc mc tiu. Trong
lnh vc kinh t, mc tiu li cc k d xc nh: chi phi th
trng hoc kim li nhun. Khi mc tiu y c xc nh r rng
v c mi ngi chp nhn, vn phc tp cn li l vn
phng tin. Chng hn bng cch no chi phi th trng th gii
v xe hi ? Cc k kh. Nhng li v cng n gin trong vic nh
ra mc tiu chi phi th trng xe hi. Tr con cng lm c.
Nhng trong i ngoi, th ngc li: vic chn la ng li ch
o rt kh, rt phc tp, trong lc phng tin cn thit li cc
k n gin. V d: khi Nht t quan h ngoi giao vi Cng ha
nhn dn Trung Hoa vo nm 1972, sau chuyn thm Bc Kinh ca
Nixon t lu; vic cng nhn Bc Kinh c phi v li ch quc gia
hay khng ? l mt cu hi kh phc tp. Song mt khi c
quyt nh cng nhn Bc Kinh, th vic thc hin n li rt d: ch
cn mua v kh hi Bc Kinh - Tokyo l ! Bi vy, Nht Bn l
mt i cng quc v kinh t cng ngh, nhng l mt tiu quc
trn lnh vc chnh tr quc t. S tng phn l cc k l lng.

Ngi Nht, nhng con vt kinh t

Ti lu Kato Shuichi v nhng c gng gn y trong lnh vc

ngoi giao ca Nht Bn vt qua ci gim h ca Hoa K,
hnh thnh mt ng li i ngoi ca ring nc Nht. nh
ny biu hin c bit r trong vic tm kim gii php ha bnh cho
cuc xung t Kampuchia, trong vic bnh thng ha quan h
vi Bc Triu Tin. Tuy nhin, con ng i n s gi dn v
chnh tr dng nh cn di v khc khuu. n ngi Trung
Quc cn quen nh gi ngi Nht l nhng Jingji dongwu,
nhng con vt kinh t tm thng. Kato p:

ng vy. ch chng ti thng quen ngh n kinh t trc

tin. Ngi Trung Quc ni nh vy l c l ca h. Thm ch
tng c nhn cng vy thi. Cao hn th ngh n kinh t, hoc t
hn th ch ngh n tin ! Nhng hin tng chng nhng lin
quan n hon cnh m n c tp qun. Trc chin tranh, vo
nm 1930, ngi ta ch ngh n qun s. By gi ngi ta ch ngh
n kinh t. Ngi Nht c tm l k cc l mi lc ch ngh n
mt chuyn m thi (Kato ci). Nhiu khi nh th cng ng s
tht. Hn na, t lu i nc Nht l mt x hi hng v tp
th. M t x hi duy tp th, trong mi ngi u ng x ging
nhau trong cng mt khun kh. Tt nhin, tng c nhn th khc
nhau. Nhng tt c mi ngi chp mt khun kh. Thm c ngi
ta khng h ngh n vic bi bc ci khun kh hin c na. Cho
nn, khi Bc Kinh, ngi Trung Quc gp mt ngi Nht ch
bit ngh n kinh t, th cho l ngi tiu biu ca phn ng
Ngi Nht !

M t s ngi Nht thuc tng lp u t, mt s tri thc th

khc. Nhng ni chung, xu hng chnh l ha trn vo x hi tp
th. Khng phi ch c x hi Nht Bn mi ch nhm mt mc tiu
duy nht, m trong gin giao hng ln ny, tt c mi ngi u c
u hng v mt mc tiu duy nht. Bi vy, x hi Nht Bn t
ra kh hiu qu trong vic t c mc tiu l iu d hiu, nht l
khi mc tiu l k thut hoc cng ngh ! Ngoi ra, cn li th...
M t s nh lnh o, mt s quan chc cao cp, k c trong ng
bo th cm quyn, u thc c iu . H thiu mt
ng li i ngoi, trong khi nc Nht c c mt sc mnh kinh
t v cng ngh trn trng quc t. H nhn thy mt tnh th
nh th l khng th ko di c. Cn phi lm mt ci g . H
cm thy cn phi c mt ng li ring ca Nht Bn m hin
nay h cha c. Bi vy, h tin hnh mt s sng kin hiu nh
vn CPC. Cho n nay, nc Nht khng h c mt ng li
no i vi CPC. Chng c g c. Trng rng. Khng c mt sng
kin no! By gi, phi bt u tng bc, nhng chng ti cha
t n mc vch ra mt k hoch ton cu, mt mc tiu ln, mt
t tng ln.

Nc Nht, mt a tr non nt v m ci

Nhn nc Nht trn tri, ngi ta lin so snh n vi mt a

tr cha trng thnh, cn cn cha cm tay dn i. Ti chn hnh
nh ny v nhn mnh: ngi cha u ca nc Nht l Hoa K,
cng chng lm c chc nng . Vy th, nc Nht tr thnh
m ci ? - Kato ku ln:

Vng, vng ! ng vy. Nc Nht l mt a con hoang ng.

Khng th chi ci c na. Nhng li c no trng ca mt a
b non nt. M i khi ti t M hoc mt nc no tr v
Tokyo, ti nhn ra ngay tnh cht u tr . Chng hn ti va t
tr v. Nht Bn mt s lnh vc c tin b hn, v hon
thin hn, trn bnh din k thut. ng c nhn xem in thoi, bu
in v nhiu chuyn khc. Tt c tin trin rt tt, him xy ra
trc trc. Song nu m truyn hnh th cc chng trnh ca Nht
Bn l rt u tr. , cng nh mi ni, chng trnh truyn
hnh thng l ng ngn v tm thng nhng khng u tr. Cn
Nht Bn, th chng nhng ngy ng, m cn rt Nht: nhng bui
pht hnh tht u tr ! l iu k l.

Ti tng ging dy trng i hc. Ti c th so snh: tr

thng minh ca sinh vin Nht, , M gn nh nhau. M t s th
rt thng minh, mt s khc th khng. Nhng t khi ngy ng. Hy
c nhn gng mt cc sinh vin ny. S thng minh c th cm
nhn c sinh vin Chu u, ri n M . M t s sinh vin M
c th cn tr con, nhng khng qu nhiu nh Nht Bn. V mt
thng minh th khng c g khc nhau. Nhng v mt trng thnh
trong cuc i, nht l v tnh cm th rt khc nhau. S tng
phn rt r. Ti cho rng l triu chng ca ton b x hi Nht.
Ngoi ra, c mt tp qun rt xa ca Nht, xa hn ch ngha
qun phit hay tnh trng thiu mt ng li i ngoi nm 1930,
l tnh trng khp kn ca nc Nht. Cuc chin tranh nm 40,
cuc xm lc Trung Quc v cuc chin tranh Thi Bnh Dng
ch l mt giai on ngn trong chng ti c dp tip xc vi
ngi nc ngoi. Ngoi tr thi gian cn th t th k XVIII,
nc Nht khng h tip xc vi ngi nc ngoi. Tnh trng
thiu tip xc c thnh mt no trng khp kn ca Nht
Bn. Cho nn, vi mt no trng nh vy, nu nh nc Nht tham
gia chnh trng quc t, hay ng hn khi n b buc phi tham
gia, n ch c th gii thch th gii quanh n theo nhng chun mc
ca mt t nc t lu khp kn.

Bo ch Nht: dnh t cho Base-ball v S umo

Hy nhn bo ch ca chng ti. N phn nh nc Nht hin

nay. Nhng s kin thun ty Nht Bn v th gii u c phn
nh tt. X hi Nht c thng tin v mi iu nh th. Nhng
nu nhng s kin khng ng chm trc tip n quyn li ca
nc Nht hoc ngi Nht, th bo ch s dnh cho n cht t t
thi. Bi vy, ngay c bo ch hin cng phn nh trung thc ci
no trng khp kn . Nht, khng c t bo cht lng cao nh
t New York Times hoc t Times Lun n, hoc t Le M onde.
Khng h c. Bo ch thng tn, theo chun mc Nht Bn, ch
bao gm mt cng chng hn ch, tc l khong na triu ngi
Nht. Vi s bn in na triu, mt t bo khng th sng c
y. Nhng nht bo ln nh Asahi, Yomiuri, khng phi in vi
trm ngn bn, m hng triu bn, 6 hay 7 triu. Song chng ch
nhnh hn nhng t bo bnh dn phng Ty mt cht thi.
Anh hoc M , bo ch tht khng khip, mt tai ha. T Asahi
tt hn nhng t bo bnh dn, nhng khng bng t Le M onde
chng hn. Th th, iu g din ra vi na triu ngi Nht tr thc,
tng lp u t ? H ch c t Asahi c thng tin. Vy m
trong t Asahi, c ba trang dnh cho base-ball v sumo, so vi ch
c mt trang ri dnh cho ton b thng tin quc t.

Nh vy, i vi t bo tt nht Nht, dng nh mi quan

tm ca x hi Nht n tin tc th gii ch bng na mi quan tm
n tin tc th thao. iu khng th hiu ni i vi t Le
M onde hay t Libration. Cn phi nhn mnh rng khi cng
chng Nht c mt t bo nh t bo nh t Asahi c th c
thng tin tt hn nhng ngi Chu u c nhng t bo bnh dn.
Nhng nhng ngi Nht c trnh hc vn cao, trong s na
triu ni trn, r rng c thng tin t hn nhng c gi ca t Le
M onde. Bi vy v sao Nht Bn, trong chnh ph ln cc x
nghip hng u, cc cn b cao cp, cc chuyn gia hiu bit lu
lu cng vic ca hc, nhng rt dt v mi iu khc. M t chuyn
vin v xe hi th khng c ai b kp anh ta trn lnh vc , nhng
anh ta li chng bit g ngoi lnh vc y c, chng hn nh v tu
ha, hay my bay, cha k l anh ta khng th pht biu c g v
tnh hnh kinh t chung hoc tnh hnh chnh tr - x hi. Nhng
ngi khng bit g ht, hon ton khng bit. y l tm tt
mt trong nhng kh khn m Nht Bn gp phi nu Nht Bn
mun m ca ra bn ngoi. Vy, ng c th ngh xem khi n li
phi xc nh c mt ng li i ngoi nht qun th lm th no
c ?

Nhng phi chng cn ch c nhng o ln trong tng lai

Nht Bn? Nhiu nh ngoi giao Nht Bn ni l cn c c l
tho ngi n cho nhng k thiu kin nhn phng Ty. Nhng
theo Kato Shuichi t ra trung thc:

Ti khng ngh rng s c nhng o ln ln xy ra trong

nhng nm sp ti, cho l 10 nm sp ti i. Xu hng hin nay s
tip tc ngha l u tin cho kinh t v cng ngh. Nc Nht vn
l mt tiu quc v phng din chnh tr.

M t s mt cn i nh vy c nguy c khin ch ngha dn tc

tri dy khng?

Ch ngha dn tc th c th. Nhng l mt th ch ngha dn

tc cha kt tinh thnh mt thc chnh tr. Cng nh cha kt
tinh thnh mt trit l chnh tr. Nhng tnh cm v th ch ngha
tn-dn tc th cn rt phn tn, rt m h, song cng rt ph bin,
nhng khng t n trnh kt tinh vo mt chng trnh chnh.
Tt nhin l c ngoi l thi. C nhng ngi theo ng li tn -
dn tc ch ngha, nh Shintaro Ishihara. Nhng nhng ngi
rt t v khng c nh hng lm.

Nc Nht ni khng vi ch ngha qun phit

Nh phn ng gii tr thc Nht Bn, Kato Shuichi cho rng

nguy c ch ngha qun phit hin nay l Nht Bn l hon ton
khng c.

Ci g cn tr s phc hi ch ngha qun phit? Trc ht l

gii hn v mt k thut. nc chng ti hon ton khng th
pht trin v kh ht nhn. Tnh cm qun chng quyt lit chng
li iu . Ngay nh hin nay cng cn 70% dn chng cng khai
tuyn b chng li v kh ht nhn, k c trong gii tr. 60% chng
vic tng ngn sch quc phng. H mun tnh trng c nh hin
nay. Do , khng th ni l c s tri dy ca ch ngha qun
phit Nht Bn. Ngc li, Nht c mt tro lu chng li ch
ngha qun phit. Chnh ph khng th khng bit n a s qun
chng ny. Tr ngi th hai l tnh hnh quc t. C th gii s
chng li ch ngha qun phit Nht. Bi vy, nu nh chnh ph
khng n ni qu ngu ngc, th khng th i theo hng ch ngha
qun phit c. V d lun quc t dt khot s chng li.

Ch c mt tnh th duy nht y t nc M t tr mc n

nhng cc oan nguy him, l ng li phng Ty mun c
lp nc Nht.

S kin Trn Chu cng l mt phn ng ngu ngc v bnh

hon, nhng l phn ng trong cn tuyt vng. Vo lc cc k b
c lp. ng nn y qu xa chnh sch c lp Nht Bn. iu
s rt nguy him. V khng y nc Nht vo th c lp, th
l trch nhim ca cc cng quc phng Ty cng nh ca bn
thn nc Nht. V phn ti, ti ang u tranh theo hng ny.
Ti c lm sao cho mt tnh th nh th khng xy ra nc
Nht.

Nada Inada: nc Nht vn s theo chn Hoa K

Nada Inada l mt nh ngoi l i vi mt nc Nht quy c

v cng thc. L do: ng cng khai tuyn b theo ch ngha v
chnh ph. i vi mt ngi Nht trung bnh, vic khng nh
mnh theo mt tro lu chnh tr khc l l chuyn khng bnh
thng. Tuy nhin tc phm ca ng kh ni ting Nht Bn.
Nada Inada c yu thch v ng kch khch quan v khng
khoan nhng nhng tt xu ca x hi Nht Bn. M t th php
c bit c bit kh, trong iu kin ngi Nht rt nhy cm. Va
thn Php va ni gii ting Php, Nada Inada sn sng tr li
phng vn ca ti v v tr ca nc Nht trn th gii.

Nhiu ngi Nht ni chuyn vi ti cho rng tnh trng u

c t ai v nh ca l tai ha hng u ca nc Nht hin nay.
Do u c, k giu c giu thm cn k ngho c ngho thm. Nada
Inada ngh th no ?

a s ngi lao ng v lm cng khng c t ct nh, phi

xa trung tm Tokyo. Nhiu ngi lm cng rt xa ni lm vic,
t 60-100 cy s, c khi hn. By gi kim mt ming t xy
nh rt kh. Gi c tng vt. Nhng ai c c mt cn nh coi
nh ch mt ti sn ln. Bi vy, h c th vay tin vi cn nh
ca mnh v kim li. H li dng tnh trng gi nh t tng cao.
Cho nn ngi giu th giu v k. Nhiu ngi khc khng c
nh vy. C ngi c cng giu ln v cng c ngi c ngho mi.
ng th hnh dung xem, v l m nhiu k tr nn giu x n
mc cc cuc bn u gi nhng bc danh ha ni ting, ngi
Nht l khch mua thng xuyn. Cng ngy cng c nhiu ngi
Nht mua tranh ca Van Gogh, c phi khng? K mua tranh l
nhng k lm giu theo cch . H l nhng nh giu mi.

Tnh trng u c c e da s n nh x hi ca nc Nht

khng ? V c th kim tin d dng, c k li rt kh, d lao ng
ct lc, nh vy ngi lao ng Nht c th gim nhit tnh i vi
cng vic ca mnh khng ?- Nada Inada cng ngh n iu :

S bt bnh c ri. Chc chn l c nh vy. M i ngi dn

Nht u c m mua c mt cn nh. Gic m khng th
thc hin c. Ngi Nht khng n ni qu chnh tr. H
thin v tnh cm hn l l tr v khng d quy t h di mt ngn
c thc h. H phn ng thng theo tnh cm. Nu c mt bin
c hay mt s kin kch ng tnh cm ca hc th ti ngh ri lon
s xy ra. ng c nh nhng ri lon ca cnh t nm 1960 khng ?
Ci cht ca mt n sinh vin bt bt ng lm bng n l thuc
sng mt nc Nht bnh lng. S kin ny dy ln c mt phong
tro chng chnh ph rng ln.

Nada Inada ni thm:

Cng c kh nng l ngi lao ng Nht mt hng th lm

vic. Thm ch l gii tr cng chn ngn. M t cuc iu tra
c thc hin gn y trong hc sinh Nht v M . Hc sinh M
t nhiu hy vng tng lai, trong khi i vi hc sinh Nht,
vic tuyn chn qu gay gt, n ni kh ng hc sinh chng cn
ch i g nhiu tng lai. Vic tuyn chn ny lm nn lng
nhng thanh nin mun phn u thnh t.

Cu hi chnh: Phi chng nc Nht trng thnh, sn

sng thc hin cc trch nhim chnh tr v x hi m v tr kinh t
mang li cho n trong th gii hin nay ?

Tt c ty thuc vo ch hiu th no v khi nim trng

thnh. Ngi Nht lo s l v h cn nh n cuc chin tranh th
gii va qua. H khng mun ch ng m bng lng vi mt vai
tr ph tr cho Hoa K. Chng hn, chnh ph quyt nh ngn
sch ca mnh ty theo nhng g Hoa K ni. Hoa K gp kh
khn ? Nc Nht s lp vo khong trng . Ngi Nht rt s
M , s nhng chnh tr gia M . Hu qu: Ti ngh rng nc Nht
s khng h c mt chnh khch no c mt hc thuyt ra
nhng sng kin nht qun trn sn khu chnh tr th gii.

V nu nh nc Nht b buc phi ng ra nu sng kin th

sao ?

iu khng c thay i g ln u. Ngi Nht lc s tr

thnh nhng cng chc l , khng hn khng km. Ngi Nht
t chi nhn lnh trch nhim. Cho n gi, h khng c mt ch
thuyt chnh tr no. Nhng ngi theo ch ngha t do, ch ngha
x hi th cng ging nh nhau thi. Nhng nh chnh tr u b
tnh hnh a y. H khng lm ch c tnh hnh.
 C th thay i iu c khng ? Nada Inada lc u:

iu s khng thay i c u. M t v d: vn tr
gip cc nc chm pht trin, c phi nhng nh chnh tr
xng ra khng ? Khng, l nhng nh kinh t. Chnh nhng
cng ty ln ra sng kin v thc y chnh ph vin tr c th l
bao nhiu tin, v cho bao nhiu nc chm pht trin !.

Nhng, ngh cho cng, liu nc Nht li khng c x tt hn

th sao ?

Ti khng th ni iu y. Cho n gi, ti thng cng kch

nc Nht, v ti xin trch cu ni ni ting ca De Gaulle khi n
gp Th tng Nht Ikeda: Ti mong gp mt nh chnh tr Nht
Bn, nhng ngi m ti gp li ch l mt nh bun transistor. M a
mai tht ! Vo thi , nm 1964, ti ni rng ngi Nht c phc
v khng c nhng chnh khch m ch c nhng ngi cho hng
v transistor. Vo thi , nc Nht rt c phc v d khng c
mt nh chnh tr lnh o. T n nay, khng c g thay i c.
Nhng nh chnh tr Nht Bn lun t ra km kh nng lnh o.
Nu ng i hi mt nh chnh tr Nht Bn ng vai tr nh De
Gaulle, th iu l khng th c c.

Tuy vy, nc Nht c nhng nh tr thc rt gii, ti sao

nhng v y khng cm cng quyn lc chnh tr ?

Khng. Khng. Nhng tr thc ph phn nhng h khng lm

chnh tr, tr mt s t. Ti cho nh th l tt nht. ng hn, ti
l ngi v chnh ph. Ti kh chp nhn mt g no ln nm
chnh quyn. i vi gii tri thc chng ti, tt nh l gi quyn
ph phn, quyn chng li. Ti thy tnh th hin nay nh vy l
tt.

Song nu nc Nht lm vo mt cn st dn tc ch ngha th

sao ?

Rt c th, nhng u phi l mt hin tng thun ty

Nht Bn. Ti sao ch ngha dn tc li xut hin khp ni ? L do
s khng hong ca ch ngha x hi. Cn nc Nht, chng ti rt
tho ngh bt chc. ng xem lnh vc xe hi. Chic xe u tin ca
ti l chic Ranault 4CV mua li xe c. Thi , c loi xe hi Nht
tt khng? Khng. Ngi Nht sn xut theo hp ng y quyn
ca cc hng Austin, Hillmann v Renalt. Ngi Nht hc bng
cch bt chc xe hi phng Ty. H thm nhun t duy cng
nghip phng Ty n rt cuc h li sn xut y nh th. Nh
ng Robert Guillain ni, nc Nht l ngi hc tr gii ca
phng Ty.

Mt nn vn ha da trn s bt chc

Nada Inada nhn mnh:

Nhng cho n nay, ngi Nht vn bt chc, bt chc, v

cn tip tc bt chc. i khi ngi Nht ni gin v cc ng ni
h l nhng k bt chc. Nhng ti chng thy c g ma mai
trong . Khng! Nn vn ha chng ti l do s bt chc. Tr
con bt chc cha m, chu cht bt chc ng b. C tip tc tri
qua ba i nh th, ri mt nn vn ha c nh hnh. Vi cch
ny, nc Nht thnh cng. Thnh cng n mc n nh bi
ngay c chnh ng thy ca mnh. Ri by gi n thiu thy! V v
thiu thy nn nc Nht bt u tm, t to ra ng thy cho mnh.
y l l do ti sao nc Nht quay v qu kh, to ra mt hnh
nh gi ca chnh mnh. C th ni y l mt cuc khng hong v
bn sc. Ngi hc tr gii khng th l hc tr gii nu khng tm
thy bn sc ca mnh. Bi trong tnh hung nh vy, i khi con
ngi tr nn m sng tht s. M t th ch ngha dn tc qu
khch, khng tng, cng ging nh ch ngha quc x. Nc Nht
d tng c ch ngha quc x ca mnh. N c th tr li thi k .
iu ny l rt c th. Khi ti ni chuyn vi mi ngi h thng
ni vi ti rng, ni cho cng nn vn ha Nht u n ni t th.
Bi v nu cho n nay ngi Nht cn mang mc cm, th by gi
h bit t duy, thy mnh thng minh, sng to. Nhng ngi
suy ngh nh vy ngy cng nhiu.

Nhng kiu lp lun ny c khp khing khng?

Khng hn l sai, tt nhin. Nhng tt nht l nn khim tn!

Nhng mt ngi Nht bit t mnh suy ngh, khng cn n

ngi M , l hin tng ng khuyn khch ch?

ng. Song ni bt hnh l khi a con vt c cha, li

mun bo th cha. iu nguy him. Cho n by gi, ngi
Nht gi gn khng tr thnh k git cha. H s. l thi
ca ngi Nht i vi M (Nada Inada ci, v ng tm c
mt hnh nh ni thay cho ng). M ac Urthur khi n Tokyo i
x vi ngi Nht nh vi a tr 13 tui. ng ta t xem mnh l
ln v c x vi ngi Nht nh vi nhng a tr. S so snh
 khc su trong tm khm ngi Nht. Ngi Nht thng ni
n iu . Tnh hnh l th y. Trc y ngi Nht 13 tui,
th by gi h bao nhiu tui?

Ngi Nht mun chin thng trong cuc chin tranh kinh
t

Nh vy l tr th hay tr a?

Nhng nh kinh t Nht th mun tr th. iu khng cn

phi bn ci. Trong thm su, c mt th tm l phc th Nht
Bn. Ti xin gii thch: ngay sau chin tranh, trong s nhng nh
lnh o cng nghip hng u ca Nht Bn c nhiu s quan c.
C ngi tt nghip trng hi quan. Chng hn nh Sejama
Ryuso, cnh tay phi ca cu th tng Yasuhiro Nakasone trong
lnh vc kinh t, l mt cu qun nhn. C rt nhiu cu s qun
nhn nh ng y. Ti cng l mt cu qun nhn. ca h l khi
phi t b mi hy vng chin thng bng qun s th phi chin
thng bng kinh t. Lm nh vy ra nhc cho nc Nht. l
suy ngh ca h. Khi nhng cu qun nhn thy nc Nht t
trnh ngang hng vi M , h tht s reo mng! Ti cn nh tc
gi mt cun sch ni v ngi Do Thi v ngi Nht: Yamamoto
Shichiro. ng cng l mt cu qun nhn. ng ni g trong cun
sch ? ng ni rng ngi Nht c mc cm trc ngi M . V
ng mun khi dy lng dng cm ca ngi Nht vn ln
trnh tr tu nh ngi M .

Nada Inada gii thch:

Cun sch ca ng ra i vo lc nhng mu thun v kinh t

gia Hoa K v Nht mc cao nht. Hng dt ca Nht Bn
chim lnh th trng M . Nhiu vin chc ca M ITI qua li
Washington thng lng. B trng M ITI dn h iu g?-
Hy c cun sch ca Yamamoto Shichiro! Lp tc, cun sch tr
thnh mt th best-seller, bn hng triu bn. ng thy chng
cn nghi ng g na, nhng quan chc kinh t y tht hi lng v
thng trong cuc chin trang kinh t! Ngi Nht xy dng mt
nn kinh t ca mnh; h kinh doanh vi c mt thc chin
u. V ch c hoc chin thng hoc tht bi. M t khc, thm ch
trong kinh t, h cng vn thng dng nhng t qun s nh
chin lc, v kh chin lc, lc lng. Nhng xin nh cho
rng l trong lc h vn s cha h.

Nh vy, n khi no th chuyn git cha xy ra?

Git cha, git nc M l chuyn cn ngoi vng thc.

Ngi Nht c mi lo s thnh thin l thng hon ton ngi M .
H s phm ti tht s. Cho nn nhng chnh khch ca chng ti
do d khi a ra nhng sng kin trc mt Hoa K. H khng
dm. H c bt u ph phn i cht, song h cn cha dm ni
ra nhng iu h mun ni. Cn ti, ti l nh vn. Ti thch nhng
nhn vt c cht mc cm. Bi v nhng con ngi khng c cht
mc cm no, qu bnh thng, th khng c g hp dn i vi ti
c. Nc Nht thnh cng v kinh t, song cng lc cn cht
mc cm, theo ti nh th l lnh mnh.

Nhng bng cch no ngi Nht c th hy vng tr thnh

ngi sng to trong iu kin nh vy? Nada Inada nhn mnh
rng, tuy vy i khi mc cm li l ngun sng to.
 V trong cuc khng hong v bn sc ny, liu nc Nht c
mun xch li gn vi phn cn li ca Chu u khng? Trn bnh
din trit hc, l hnh thnh mt khi chng li phng Ty?

Nc Nht mong mun iu . Ngi Nht mong mun xch

gn vi phn cn li ca Chu . Nhng cho n nay, nc Nht
rt vng v, v nhng nc Chu t chi vai tr thng tr ca
Nht. H t chi mt nc Nht li dng sc mnh kinh t ca
mnh, mun mnh tr thnh k ch huy c chu . Nu nc Nht
t cho mnh nh k ch huy Chu th s vp phi s phn khng
khng th trnh khi.

Nc Nht s khng bao gi l b ch th gii

Phn ng ca ngi Nht ra sao, khi h cm thy h khng c

yu thch lm trn th gii? Nhng vt thng ca Chu cha
phi lnh hn, cn nhng li cng kch th lan trn th gii
phng Ty. Nc Nht thy mnh b c lp. Nada Inada bc li:

Ti mong rng ngi Nht s khng phn ng nh mt a tr

h n, c khc lc m khng ngh g n nguyn nhn ca trn
n m n phi chu. Ti khng mun bin vn ca t nc ti
tr thnh chuyn ring t. Nhng c khng t ngi Nht thc
c mi him nguy b c lp. M t s nh tr thc Nht c t
quan h cht ch vi nhng tr thc khc trn th gii. Nht c
khng t cc nhm cng kch vic chnh ph vin tr cho vng Nam
, h cho rng cc khon vin tr s ph hy mi sinh ca
nhng nc Chu . Nhiu ngi Nht ph bnh vic . C l
ngi phng Ty ch nhn thy mt mt ca nc Nht! Tc l
ch thy nhng chnh khch v nhng i din ca cc ngnh cng
nghip ln? Nhng cn hiu rng ng sau h cn c dn tc Nht.
V dn tc khng phi mt ht hng tri.

Li cng kch c th gy ra kh nng: mt l s khc t v

khp kn, hai l s m ca rng hn. Nc Nht s chn hng
no?

Theo ti l m ca! Xu hng hin nay l tch cc. Gii

tr Nht c nhiu dp i du lch. H khng cn khp kn na vi
v th gii bn ngoi. V h cng khng th c mi m tt mi. Tip
xc vi th gii, h s thay i dn. Nu ng gp nhng ngi Nht
sng Paris, ng s thy nhiu ngi cng cng kch nc Nht, d
h l ngi Nht!

C mt chm ngn Nht ni: inh l ng th ng lun.

c phi l nc Nht hin nay khng? Nada Inada bnh lun:

Nn hiu rng l phn ng nhm chi t trch nhim. N

trnh trch nhim ca chnh mnh v mong thay i li ch trch ca
i phng. M i ngi u lm nh vy c. Khi ngi Php thnh
t, h n trnh trch nhim v cng kch ngi khc. Ngi Nht
cng vy. Khi khng thnh t, khi ng u kh khn, h vng v
(nhiu chnh khch ca chng ti rt vng v), h lin trt trch
nhim v s vng v ca h ln k khc. H ni tt c nhng li ch
trch nc ngoi ch l bi Nht, l nhng li ni xu khng cn
c. ng nn bit gia nhng ngi c trch nhim ca gii ch nhn
Keidanren v Nikkeiren, h cng cng kch ln nhau.

ng l Nht sau nhiu nm thiu thiu ng trn nhung la

quyn lc, s ph phn dn ni ln. Chng hn gii chc cao
cp B Ti chnh khinh mit gii quan chc ngn hng v ngc
li. Nhng mu thun gia h, ln u tin c pht biu cng
khai, khin gii bo ch Nht u thch th!

Nh vy, chuyn nc Nht lm ch th gii, c phi l chuyn

tm by khng?

Vng, l mt chuyn by. Nc Nht s khng thnh ng

ch th gii. Khng bao gi! Tnh hnh pht trin cng nghip s
khng th tip tc theo nhp hin nay c lu. Vo gia th k
XXI bit u chin thng li thuc v nhng nh sinh thi hc? Ai
bit c? Th no chng ta cng n . Lc ( th k XXI)
nc no c kh nng lnh o cc nc khc? C th l nhng nh
lnh o nhng nc ngho s xng mt trit l, nhng h t
tng. Trong lnh vc ny Trung Quc hin cn ang rt b bn,
nhng l no ngy mai cng th sao? V phn ti, trong cuc u
tranh gia ch ngha dn tc v ch ngha quc t, ti chin u cho
s chin thng ca ch ngha quc t. Ch ngha dn tc khng c
tng lai u. nht quc t thua cuc. nh quc t v
tam quc t da trn nhng c s khng ng. Cn ti, ti tin vo
s chin thng ca t quc t.

Yukio S himanaka: phng Ty git cht truyn thng

ca nc Nht

Gim c Nh xut bn Chuo-Koron, mt trong nhng nh xut

bn quan trng ca Nht, Yukio Shimanaka va trn 40 tui, nhng
ng khc ha tn mnh trong gii tr thc v vn hc Nht Bn.
ng cng l ngi thn Php, gii ting Php, ng khc vi mt s
ng ng bo ng khuynh hng tn trng mnh m truyn
thng Nht, tn sng qu tc v nh vua, tm li, c mu sc cnh
hu pha mt cht dn tc ch ngha. Yukio Shimanaka l con mt
gia nh gia gio. Cha ng l mt nhn vt ni ting, l gim c lu
nm ca Nh quc t Nht Bn (International House of Japan),
mt loi cu lc b tr thc Roppongi, trung tm Tokyo thanh
lch, c hoi bo lm cu ni gia nn vn ha Nht v nc ngoi.
Chng ti gp nhau v cuc phng vn din ra Cu lc b Nh
quc t Nht. M t con ngi c dng vc p, tc nu, n mc chi
chut, ng ni ting Php kh lu lot. ng Paris 4 nm. Yukio
Shimanaka tr thnh mt ngi mang trng trch. ng xut bn
nhiu tc phm mi, nh b lch s Nht bng tranh in 200.000 bn
mi tun. Cng vic ny thnh cng n mc ng nh xut bn b
lch s th gii. Con ngi cc k nng ng ny lm vic sut
ngy n tn na m. Nh xut bn ca ng cng n hnh tp ch
M arie Claire Japon t nhiu nm, trc khai xut hin tp ch Elle
Japon v Le Figaro M adame Japon.

Chng ti ni chuyn vi nhau v nc Nht hin i v nhng

truyn thng ang mt i t khi c nhng thay i do phe ng
minh to ra t sau chin tranh th gii ln th hai. M t ti khin
ng tr nn si ni.

Ngi phng Ty cc ng ph hoi hon ton th cn bng

tng tn ti trc y Nht. Cc ng bp v tiu dit tt
c cc giai cp x hi, nht l tng lp tr thc. Trc y, chng ti
hu nh c cng mt nn gio dc nh Php, mt h thng
trng o to n trnh cao. Chng ti c cc trng trung hc
nh s (S 1, s 2, s 3) trong mi tnh. Tt c to thnh mt loi
hc vin cho nhng trng hc ln. Th nhng cc ng cng ph
ht cc trng ln ca chng ti. Trc kia, Nht c Trng i hc
hong gia Tokyo v Kyoto. By gi chng ti ch cn Trng
i hc Tokyo, mt phn khoa Lut cn hi hng cht t ngi
trng ln. Do , nc Nht khng cn tng lp tr thc u t.
y khng th c nim v leader (lnh t), thm ch khng th c
nim v leader. Nc Nht tr thnh mt x hi dn ch, mi
ngi c quyn ni bt c iu g, mi trnh . Nh vy, trong
y ban xt duyt kch bn ca chng ti, chnh nhng ngi tr
quyt nh mi chuyn, kin ca h chi phi.

Yukio Shimanaka luyn tic ch c chng?- Cu tr li ca

ng kh t nh:

C th trong mt ngha no , tnh hnh mi l rt tt. M i

ngi u c quyn ni iu mnh mun ni. Nhng, trong lnh vc
quan h quc t, trn chnh trng th gii, chng ti li rt kh
a ra nhng kin hnh thnh mt ng hng. Chng hn, lm
th no sng chung vi ngi nc ngoi? l mt vn cc
k kh khn.

Nc Nht c cn tm li nhng leader gy dng mt tng lp

u t?

i vi ngi Nht, tng lp u t, nhng leader m chng ti

c trc y, ni chung l rt hay. Nhng trong vic chung sng
vi th gii bn ngoi th li l mt chuyn rt d. Nhng quc
gia khc, k c Hoa K, khng cng nhp sng nh chng ti. H
khng c khi nim v s vt nh chng ti. Hy c xem lch s
nc Nht. Thu xa, dn tc Nht gn nh v chnh ph. Nht l
trong gii tr thc. H ph nhn ngha ca Nh nc. Th m khi
ni n Nh nc, th li cn phi c mt leader, cn mt nh
hng chnh tr, mt chin lc i ngoi. Nc Nht hm nay
khng th xc nh c mt nh hng chnh tr g cho r rng.

Nc Nht khng c ngha l cm u

to ra ra s nht tr Nht, trc ht phi c mt ai

phn xung, ch ra ci phi lm v ci khng dc lm. Ngi
phi c uy th vi dn tc. iu ng tic l nhng ngi phng
Ty cc ng ph hy tt c h thng . V th by gi chng ti
thiu hn nhng nh chnh tr c bn lnh.

Yukio Shimanaka tip tc dng suy ngh ca mnh v cho rng

trong lch s gn y, ngi Nht t ra gh tm su xa i vi chnh
tr v nhng nh chnh tr.

Hy nhn xem iu g xy ra sau tht bi ca triu i tng

qun, tt c t ca tng qun u tr thnh nh bo, nh tr
thc, gio s. H lm nhng ngh t do. Cng lc , nhng t
ca Shimaju ( lnh o chng li triu i tng qun v tip tc
ng h hong ) li tr thnh nhng cng chc, nhng nh hot
ng chnh tr. Truyn thng vn gi. Nhng k cai tr chng ti
thng b khinh mit. Cng nh Php, Napolon v nhng ngi
bo hong. Trong nhng gia nh tr thc, ngi ta c xu hng gh
tm nhng nh chnh tr. Khi ng ngoi ti, lc l gio s ging
dy chnh tr i hc Tokyo, c nh mun ra ng c quc hi
th h hng, bn b u phn i. L v tr thnh nh chnh tr th
coi nh khn kh, ang h thn. l no trng ca gii tr thc
Nht trc chin tranh.
 Tuy nhin Yukio Shimanaka ni thm:

Trc chin tranh, nc Nht cng c mt s nhn vt chnh

tr ln. K c sau chin tranh. Hai hay ba ngi g . Bi v trc
chin tranh, h thng gio dc Nht t ra c hiu qu. Nhng sau
, h thng gio dc mi ch o to ra nhng nh chnh tr thiu
gio dc, khng cso vi gi l lch s qu phi. Nht, chng ti
khng cn ci lch s qu phi na. Th nhng, c x vi
ngi nc ngoi, th lch s qu phi rt cn cho c hai pha, c
phi khng? l l do ti sao trong nc Nht ngy nay, chng
ti khng c leader, khng c ci lch s qu phi. M i ngi c
quyn ni bt c ci g, nh nc ng vo thi im ny xy ra
bin c thng 5/1960. Trong x nghip, vn cn tn ti trt t, mc
d kh hnh thc, v ch trong ni b tng gia nh th tn ti trt t
mi c hiu lc. Nh vy, tt c x nghip cng nghip u tip tc
hot ng c hiu qu.

V th, phi chng nc Nht ang i tm s trng thnh mi?

thch nghi vi nhp sng do ngi nc ngoi p t v theo

yu cu ca h, phi c mt leader rt thng minh. Trong ni b
nc Nht th d hn. Leader nay vn l thnh vin ca cng ng,
ca mt gia tc. ng ta tun theo cc lut l, nhng m bo
ng chc nng mt leader c tm vc quc t th cn vng v.
Rt kh. Leader y phi l mt din vin gn nh thin ti. V theo
ti, iu rt nguy him. Ti rt lo nhng h qu t m ra.

Hong b trut ph, nhng him ha ca ch ngha tn-

dn tc
 Phi chng iu c ngha l nc Nht phn ng v chng li
nhng p t t bn ngoi? M t s phn ng s kt tinh trong ch
ngha tn-dn tc? Yukio Shimanaka ng :

Vng, ng nh vy. Ti rt lo iu . Nhng l li ca

chnh cc ng! Nht l li ca ngi M . Cc ng buc chng ti
phi t b Hip php ca Chu u hoc Hoa K. C mt sai lm
ln: Hong Nht khong h l k th ca cc ng, nhng cc ng
hy hoi ht mi th, t vai tr, chc trch l ngi chn dt
dn tc, n vai tr ngi cha, lnh t tinh thn. V ch qun
ch khong cn c th hot ng c na. Ngy hm qua trong bo
Yomiuri, ti c mt trang dnh cho lp tr 17 tui ca Anh v
Nht. Chng phi tr li cu hi: Bn c tn knh Hong hay
Hong gia hay khng?. Hc sinh Anh tr li: C, v gii thch s
tn knh. Cn hc sinh Nht a s tr li: Khng, Khng bao
gi, Ti khng bit ng ta, Ti bt cn, hoc thm ch: Ti
cho rng Hong gia l khng cn thit i vi t nc.

iu c ngha l nh mt bn sc nc Nht ?

Vng. Ti ngh th. Bi v trong thm su, iu tri hn vi

nhng g cc ng, nhng ngi Php bnh thng, suy ngh. Hong
l ch t nc, tt nhin ch trn lnh vc tinh thn. T vi th
k nay, chng ti c hong lm vic tht s, m nhim c vai
tr Nh vua v Th tng. ng ta lm chnh tr. Trc y c
nh vy. Nhng xt cho cng Hong vn l ngi chn dt tinh
thn ca dn tc.
 Nc Nht mt ngy no s ng dy chng s p t ca
phng Ty chng? Yukio Shimanaka kh nhn vai. Khng. Ht
ri. Song, xt cho cng, vic ngi Nht t suy ngh, khng cn s
hng dn t bn trn c l mt du hiu tch cc khng? M t biu
tng chn chn v chnh tr? Yukio tr li ngay:

Ti khng hon ton ng vi ng c. D sao, khi nim

cng dn n vi nc chng ti chm, cng nh nc cc ng.
Ngi Nht hoc ngi Php bnh thng ca th k XVI, XVII.
Khi nim y ch thc s c nc Nht t triu i Edo (1603-
1867).

Yukio bi thm:
 Chng ti khng ch i ngi ngoi n y xy dng mt
x hi bit tn trng c nhn. Nu khng, by gi ng khng th
c vn hc triu i Edo, xem mt v kch ca Kabuki. K c
trc , t th k XVIII, di triu i Kamakura, nc Nht
c mt thi k pht trin v ngh th cng mang du n c nhn v
c sng to. Cn cc v s o ca chng ti, c so snh h vi cc
hip s ca cc ng. C khc l v s o ca chng ti t do hn.
Cho nn, tht sai lm nu cho rng tt c nhng cng dn bnh
thng u b km kp trong nanh vut ca lnh cha. Tng lp u
t ca chng ti khng phi ch trong gii v s o, m c
nhng ngi thng. Sau ba, hoc bn i, xut hin nhng gia tc
bun bn ln. Cn gii qu tc vn ngho. iu ny cng khc vi
nc cc ng, hip s c th tr thnh qu tc; Nht th
khng h c nh th. Qu tc vn l mt tng lp x hi bt di bt
dch. H khng nh ai, khng git ai. V s o lm thay h, ging
nh Hng y bn cnh Gio hong.

Nhng truyn thng li tn

Phi lm g ha gii truyn thng vi hin i?

M t ngi Nht ch c th thch nghi vi mi trng chung

quanh khi thay i hon ton h qui chiu ca anh ta. V d: Ch
mt x nghip Nht c gio dc t trnh lch s qu
phi ch yu trong c s ca ng ta. Nhng nc ngoi th
sao? M i khi ngi ta c h ra nc ngoi xy dng nhng x
nghip th no trng ca h thay i. Song mun c c nhng
thay i , phi thay i ton b h qui chiu ca h. i vi
nc Nht cng vy thi. Phi thay i c h thng x hi, c trong
x nghip. nc cc ng, ngi ch quyt nh, gim c quyt
nh. y th khng phi nh vy. C mt y ban quyt nh.
Phi c s nht tr. ng ch, ch tch hoc gim c ch c mt
chun y, ng ta c quyn ph quyt, nhng quyt nh th
vn thuc v tp th. ng ch ch c th ni c hoc khng,
ng ta khng ngh cng khng ra lnh.

Yukio Shimanaka khng s ni tht:

Ti bit quan im ca ti tht s c o. Rt khc vi quan

im ngi khc. Nhng l mt quan im c tht. Ti l mt
ngi theo ch ngha truyn thng. Chng ti thch chim ngng
nhng tc phm sn sinh t s sng to ca dn tc Nht. M t
cuc trin lm, mt v kch ca Kabuki. V xem Kabuki, phi
bit ting Nht. bit ting Nht, phi bit c, phi hc ting
Kanji ( ch Trung Quc, vi hai mu t Hiragana v Katakana, hp
thnh vn t Nht truyn thng). Phi bit c vn hc Edo. V
mun hiu thu o vn hc Edo, phi bit vn hc c in Trung
Quc trc cng nguyn. Ngi Php cc ng, cc ng b dy
ting la tinh. Chng ti, chng ti b dy ting Kanji. ng tic
tht!.

Gng mt ca Yukio Shimanaka khng h bc l nhng tnh

cm ca ng khi ng ni. Nhng ging ni ca ng rt anh thp:

Ngi Nht by gi khng cn c th sng to ra t mi t vn

t Trung Quc na. Bi v nu khng hiu nguyn gc ca t th
khng sng to c. Tht t hi. ng xem: gi in thoi by
gi l phi ni telefon. Trc y ngi ta ni n denwa. Den l
t ch in, wa l li ni. in thoi c ngha l li ni bng
in. Chng ti c th to ra mi t mi v t khoa hc tha
thch. Trc chin tranh, di triu i M inh Tr, chnh ngi Nht
to ra t mi ri truyn cho ngi Trung Quc, ngi Triu
Tin. Tt c nhng thut ng k thut hoc trit hc hin i u
gc t Nht. Bi vy, keizai c ngha l kinh t. T khng c
trong ting Hoa, cng khng c trong ting Nht. Chnh nhng
ngi Nht am hiu vn hc Trung Hoa v c vn hc Chu u,
dch, pht minh ra t . Ngi Trung Hoa v ngi Triu Tin
vn lun s dng. Cn ngi Nht nay mt kh nng sng to
ny ri.

Yukio Shimanaka th nhn bt u say m truyn thng Nht

khi tip xc vi nn vn ha phng Ty, lc ng sng Php.

Chnh v l m ti rt yu thch Kabuki, nhng l hi ma

ca chng ti. Ti c to li cc l hi ny cho con ti vo dp Tt
v nhng ngy l ln, truyn li cho chng tnh yu truyn
thng .

ng ni tip:

Nc Nht c mt nh tiu lun, ng cht t hn 20 nm

nay, l Oya Soichi. M t nh vn tiu lun v i. ng rt thch nu
ln nhng cch ngn. M t hm, ng ni: Ngi cnh hu l bo
th, l ngi c i ra nc ngoi. Ngi cnh t, l ngi c
i ch trong nc Nht. Ti cho rng qu ng nh th. Nim
hy vng ca ti l lp tr Nht ngy cng ng i du lch nc
ngoi: Php, Chu u. M i nm trc y, chng ch i
Hawai, o Guam hoc Hoa K, Los Angeles hay NewYork. By
gi tip xc vi Php, c, Chu u, tip xc vi nhc vin, vi
nn vn ha ca cc nc , chng bt u hiu s khc nhau gia
Nht Bn vi nhiu nc khc.

Nh vy, vic Nht Bn m ca ra th gii cng l mt c may

chng ?

Vng. Cui cng chng ti c c may thc tnh. Kh kh

khn v nng n. Nht l khi ngi ta ang m mnh trong s sung
tc vt cht, trong tin nghi. iu ang hy dit nn vn minh
Nht Bn.

Nn dn ch Nht Bn: mt th ch ngha duy vt nguy

him?

Yukio Shimanaka cho rng nn dn ch phng Ty c sao

chp vo x hi Nht Bn, c nguy c to ra mt h thng ch
ngha x hi duy vt c bit nguy him cho th gii. N s tiu dit
nt nhng truyn thng Nht Bn. M t khc, n cn lm cho ngi
Nht tr thnh nhng k ch cn bit hng v sn xut v tiu th.
M t bn p cho cuc chinh phc hung hn, m qung cc th
trng th gii.

Nu nc Nht c tip tc nfy, n s chinh phc ht cc th

trng. Ngi Nht s c x vi th gii nh nhng con voi trong
rng gi: chng khng h lc no ngh n s c mt ca cc loi
th khc. Chng ti ch c suy ngh l lm vic ht sc mnh, v,
nh nhng con voi, chng ti lao v pha trc, khng bao gi ngh
n bao nhiu cy ci ng rp trn ng chng ti qua, khng
quan tm n nhng tn ph m chng ti gy ra>

T nhn mnh l ngi theo ch ngha truyn thng, khng h l

iu d dng Nht.

ng xem, khi mt ngi va ni iu g bnh vc s tn trng

truyn thng, ngi b lit vo phe hu! Tht l c chp.

Yukio Shimanaka bng ph ln ci. ng ni n ng X hi

Nht v lnh t ng, b Takako Doi, mt ph n, theo ng, chng
hiu g v nn vn ha c Nht Bn.

Chng hn, ti sao nhng ph na ca ng X hi Nht li

cng kch Kabuki? L v trn sn khu khng c n din vin. Tht
l bch v in r! chnh l truyn thng duy nht ca nhng
nhm ngh s Nht th k XV cn st li. Vi sn khu N cng
vy. Php, nh ng bit, vo trc th k XV, cc vai ph n u
do nhng din vin nam ng. Ch sau mi c cc din vin n,
vo thi M olire. Ngi Nht bo tn truyn thng . Cc ng
th b n ri. Cn ti, ti cho rng gn gi li l iu quan trng.

Makoto Kuroda: sc mnh ca nc Nht khng phi l

vnh cu

M akoto Kuroda tri qua nhiu chc v danh ting, nguyn

th trng B Ngoi thng, nguyn tng gim c M ITI, ng
gi vai tr ch cht trong iu hnh ng li cng nghip ca
Nht. Nguyn l i din Nht m phn vi Hoa K v cc vn
thng mi, vo lc cao im ca cuc chin tranh mu dch c
nguy c e da c Tokyo v Washington, ng l mt trong s
nhng nhn vt ha gii chnh bo v ha bnh cho c hai b
Thi Bnh Dng. C vn c bit ca T chc kinh t Nht Bn,
c vn ca nhiu cng ty ti chnh v cng nghip t nhn, M akoto
Kuroda hon ton c th t ho v s nghip c bit sng chi ca
mnh. Khi ng ni, ng t ra rt t tin.

Vo lc ny, khi t mc tng trng kinh t nhanh, nc Nht

tr nn hng mnh. Chng ti ang tri hn phng Ty ca cc
ng mt cht. Chng ti cn c th duy tr u th ny trong vi
nm na. Chng ti ang dn trc cc ng. Chng ti tin hnh
tt vic thch nghi vi hon cnh mi, vi vic ng dng cc ci tin
cng ngh mi. Nhng, ng bit y, c may ca chng ti v
pha sau. N khng cn mang li hiu qu tt i vi nn kinh t
Nht. ht ri ci thi h gi du thi, vn to nhiu thun li
cho chng ti v kinh t. Chng ti cng cn gp may, nhng chng
ti tr li hon ton cnh bnh thng. Vng, ng th... Chng
ti cn kh mnh v tip tc cn mnh, v chng ti nm gi
c xu th pht trin kinh t trn th gii. Nhng nhng iu kin
thnh cng ca chng ti trc y th nay khng cn tc ng nh
trc na.

X hi gi nua nht th gii

Cn nhc im ch yu ca chng ti, vn tt l tnh trng

u c tn dng, u c a c. Chnh sch tin t v ti chnh ca
chng ti c nguy c gy ra lm pht. Theo ngha , ti cho rng
vic h tn dng t cui nm 1989 khng nht thit l mt iu xu.
l mt s sa sai cn thit, mt s iu chnh lnh mnh. Tuy
nhin, gi nh t c tip tc tng. Hin tng ny gy cng thng
x hi. Nc Nht may mn bit n mt x hi bnh qun,
mi ngi u cm thy mnh vo tng lp trung lu. iu trc
y rt c li cho s pht trin kinh t th nay ang tr thnh vn
. l mt nhng nhc im ca chng ti. M t nhc im
khc c nh hng c bn hn, l c cu dn s. n u th k
sau, chng ti s l mt x hi gi nht th gii. Ngi Nht trong
tui lao ng s phi gnh nng thm: s ngi gi v hu s nhiu
hn. Liu chng ti c th sn xut p ng nhu cu ca
nhng ngi gi y khng? Ti khng bit.

C phi nc Nht ang dn u mi lnh vc? M akoto Kuroda

ni:

Chc l khng. Chng hn, chng ti rt lc hu trong lnh vc

khng gian. Trong lnh vc v kh cng vy. V chng ti cm xut
khu v kh, th trng chng ti b co hp v chng ti cng khng
sn xut ci g ra hn trong lnh vc ny. Lnh vc hng khng cng
khng phi l th mnh ca chng ti. khc phc s chm tr
trong lnh vc ny, chng ti phi u t ln. Ngi M v ngi
Chu u cc ng i trc chng ti trong cc lnh vc . Nhng,
chng ti ang mun ui kp cc ng. Chng ti tin hnh cc
chng trnh hp tc vi M v Chu u. Nhng y, mc tiu
ca chng ti khng phi l dn u, m ch n gin l khc phc
tnh trng chm tr ca chng ti.

Ti ng t t mt cu hi m nhiu nh cng nghip

phng Ty t ra: phi chng nhng nh kinh doanh ln ca
Nht thng lng vi nhau phn chia ci bnh th trng th
gii, nhm trnh mt cuc ng u tiu dit ln nhau? Ni cch
khc, phi chng Tokyo ngi ta c nh i n tha thun b
mt, nh phng Ty ngi ta thng c n tng v nhng trc
chin lc ca cuc chinh phc nc ngoi nhm trnh nhng
tnh hung cnh tranh m cc nh cng nghip Nht phi tr gi
t? Chng hn nh ng ch Nissan, Toyoto v Honda cng ng
trc mt qu a cu, ti mt cuc hp tuyt mt, phn chia
th gii? M akoto Kuroda nhn ti trc khi tr li:

Khng. Nhng nh cng nghip Nht khng thng lng vi

nhau v nhng vn nh th. iu khng th c. Cnh tranh l
mt cuc chi t do. Th gii tr nn hp. Nhng nh cng nghip
ca chng ti cm thy nhu cu phi m nhng n v sn xut
nc ngoi, gn th trng tiu th hn. l xu th chung nc
chng ti. M mt x nghip nc ngoi s c li hn l duy tr
nhng c s xut khu ca chng ti. V trong qu trnh phi a
phng ha ny, tnh hnh cnh tranh trong ni b nc Nht cng
rt khc nghit. Khng th c loi thng lng nh th. Khng th
ng vi hnh thc . Khng c nhng cuc hp tuyt mt.
ng l nh ch ti bit c mt s ngi M ngy ng qu quyt
rng chng ti c nhng tha hip gia nhng tp on ln vi
nhau. Nhng iu khng ng. Ch c cnh tranh. V chnh
lm nn sc mnh ca chng ti.

Ti chuyn qua mt cu hi m ti bit cu tr li ca ng:

nc Nht c mun chinh phc th gii, nh b Edith Cresson ni
khng? Hoc nh Roger Fauroux ngh? Nu xe hi Nht bn c
nhiu hn, phi chng ch n gin v xe Nht tt hn v r hn?

Fauroux c l 100%. Cn iu b Cresson ni th tru tng

qu. Ti hy vng ch i din cho mt thiu s nhng nh lnh o
ca cc ng. B i din cho M .Calvet! V khng i din cho ai
khc!

M akoto Kuroda ph ci lm ti hi lnh xng sng

Ti lun t hi ti sao b Cresson li c quan im nh vy.

B trc l B trng ngoi thng. Vi t cch , b n
Nht. Nh vy b khng th khng bit v nc Nht. Vy m b
ni ln nhng iu ngu xun nh vy! Ti sao? Ti tht s t
hi mnh nh vy.

Ti tr li l Chu u, r rng nhng khon u t ca Nht

git cht nhiu ngnh cng nghip Php. Ti k ra v d v nc
Anh m ngi ta ni l b t bn Nht xm lc mt ri.
M akuto Kuroda p:

Ti c th m bo vi ng rng nc Nht khng h c nh

thng tr lc lng cng nghip th gii. ng l chng ti ang c
gng tr nn mnh. Nhng khng h c nh thng tr. V lp
lun cho rng nc Nht c th kim sot c nn kinh t ca mt
quc gia khc, th lch s ch ra rng vic ng ca bin gii
khng bao gi tng cng nn kinh th quc gia. Chnh sch bo h
lm quc gia yu i, hn l lm cho n mnh ln. ng c tin rng
cng nghip in t ca nc Php by gi mnh hn trc khng
?

Chu u nm 1992 khng lm nc Nht s hi

Nc Nht c lo s Chu u nm 1992 s tr thnh pho i

bo h khng ? M akoto Kuroda p khng cht do d:
 tng v nm 1992 bn thn n tn ti ch v nhng nh lnh
o ca ng cho rng Chu u cn mt s cnh tranh ngy cng
tng, v Chu u ng u vi nhng bin i cng ngh ln. Ti
cho rng nhng nh lnh o ny rt i thng minh khi dt nm
1992 nh mt thi hn ch. Nhiu ngi Chu u cc ng cng
khc y. Hy xem cch Chu u li ko c s ch ca ton
th gii! M t vi ngi M bo ng rng cc ng ang xy dng
mt pho i Chu u. Nhng ti, ti ni rng Chu u ko c
cch no tr thnh pho i. L l sng cn ca nm 1992 chnh l
cn phi cnh tranh nhiu hn. Ti sao cc ng li tha mn vi mt
th trng 320 triu dn? Th trng y khng . Th trng phi
l c th gii. Nhng hy cnh gic vi nhng quan chc ca cc
ng Bruxelles. C nhng ngi qu thng minh, qu nhit tnh
n mc mun s dng c gii hn ca cuc thng lng c c,
thng qua nhng lut l hn ch v nhng quy nh k thut ngu
xun, nhng quy nh v ni dung a phng trong sn xut phi
a phng ha ca nc ngoi, v vic chng ph gi, hay x
nghip gia cng. Hy cnh gic vi nhng ci . Rt nguy him!

t nhin, M akoto Kuroda a mt lo lng nhn my ghi m ca

ti. ng gi b b bt ng, hay l nh ti ngh, ng bit r l my
ang chy? ng ku ln: , ng ghi m !. Ri ng ph ln ci.

Phng Ty khng c bi hc no dy cho Nht

Vi mt sc mnh v kinh t nh vy, liu nc Nht c cn gi

mt vai tr quan trng hn trn trng quc t v mt chnh tr v
ngoi giao hay khng? Khi ti t ra cu hi vi ng, liu
M akoto Kuroda cm thy nh y l mt ci by? Liu ng c bc
b nh mi ln khng?
 ng ngh rng chng ti cn phi ln ting nhng lnh vc
khc ngoi lnh vc kinh t ? Nhng ng nn hiu rng chng ti
khng mun dng sc mnh p t quan nim trit hc ca
chng ti cho ngi khc. Trn bnh din kinh t, quc t c
quc t ha. Sc mnh ca th trng ph cc bin gii; mc
d vy, chng ta vn cn chia thnh 160 nc c ch quyn. V
cn c mt vi nc cn kh ngy th ngh rng h c th ngn tr
s t do trong trao i kinh t. Trong mt cuc chi kinh t c tnh
ton cu ny, ng l chng ti c gng pht ng l tng v
nn kinh t dn tc v mun t ti mt th mnh cng nghip no
. Nu khng c mt sc mnh cng nghip th chng ti khng
th vn n mt mc sng tt hn. Nhng iu cn phi lm
khng phi chng ti ginh phn to hn trong ci bnh; m chnh l
c mt ci bnh to hn cho mi ngi u c th c phn mnh
ngon hn!

ng ni tip:

Cn v chnh tr, trit hc, vn ha, ngi Php lun cho mnh
l trung tm ca v tr

Ting ci ca M akoto Kuroda qu c tnh tru chc. Nhng

ng ni ng.

Ngi Trung Quc xa kia cng t xem l trung tm ca v

tr. Ngi M cng vy, h tr thnh hi k quc khi h bt u
ngh rng x hi M l phi tt nht th gii v cch lm ca h c
gi tr ph bin! Cn nhng ngi Nht chng ti, chng ti khng
c nh y. Ngi Php chc l rt tt, nhng h u phi l u
t nht! Ngi Trung Hoa c th cng hin nhiu iu rt hp dn,
nhng chng ti khng c nh theo gng h. Cn ngi M , h
a ra nhiu iu th v. Nhng phi chng h ch i chng ti
thay i x hi chng ti c quan h tt vi h ? ng thy y,
mi quc gia c nn vn ha ring, mt h thng gi tr ring, truyn
thng ring, lch s ring. l l do ti sao ti li chu kh tr li
khi ngi ta ni rng, nc Nht thay v gi im lng, cn phi ng
mt vai tr tch cc hn trong nn chnh tr th gii. Lc ny chng
ti t ra th ng. Chng ti th th cm vi ngi khc. Bi v
chng ti c gi ha hp vi mi ngi. C g xu u?

Okita S aburo: Th gii ngy mai s thnh th ba cc

Nguyn b trng B ngoi giao, ch tch Vin nghin cu chnh

tr i ni v quc t ca Nht, Okita Saburo l nhn vt thuc
hng lo lng ca nn ngoi giao Nht Bn. Hiu bit ca ng v th
gii l ng hc tp. ng thm Trung Quc 20 ln. Sinh M n
Chu-Trung Quc, lc x ny cn nm di ch h ca Nht,
ng thuc nhm s t nhng nh chnh tr Nht Bn lm nn lch
s nc Nht sau chin tranh. Vo tui hn 70, ng khng cht
kiu ngo v qu kh. Ch mn nguyn v mt cuc sng trn vn
vi mt s mnh hon thnh. Tuy nhin khng c chuyn ng
v hu. ng thuc s nhng con ngi ch chu cht khi ang cn
lm nhim v. Ti biu ng mt mn qu lm k nim ca nc
Php. Rt nhy cm, ng lc t sch v tng ti bn cun sch ng
vit v nn kinh t Nht v vai tr ca nc Nht trn th gii. ng
ni chm, v mt nhc. ng d xn c ch. Nhng ng ni ting
Anh thng tho, trong sng.

Nhiu ngi ni rng trung tm a l chnh tr th gii s

chuyn sang Chu vo th k ti. Sau th k ca Hoa K, th
k XXI s l th k ca Chu -Thi Bnh Dng chng?

Ti khng tin iu c th xy ra. Nhng ngi ni iu

quan st thy t trng ca ng Nam v Ty Thi Bnh
Dng ang ln dn trn th gii. Nhng hin nay, chng ta cng
ang chng kin vic xy dng Chu u nm 1992 v mi quan h
cht ch hn gia Chu u vi ng u, k c vi Lin X. y
c th to ra mt sc mnh lm hi sinh Chu u. Ti ch n mt
s tng trng kinh t nng ng Chu u cng nh Thi Bnh
Dng. Tm quan trng tng ng ca chng s pht trin trong
tng lai. Th gii s t chc li theo ba cc kinh t ch o: Bc
M , Chu u v ng Nam .

Nc Nht khng th thng tr th gii

M c tiu cui cng ca Nht l c l thng tr th gii khng?

Okita Saburo mm ci:

l mt nhn xt tht ngu xun! ng l chng ti c t

c nhng tin b u n v cng ngh. Nn kinh t ca chng
ti ghi c nhiu im v ang tng trng vi nhp tng
ng vi Chu u hoc Chu M . Nhng v lu v di, ti ng
rng nc Nht c th b kt vi cc nc Chu ang pht trin
nhanh hn. ng hy th mt n s lng hng ha Triu Tin,
i Loan, Hng Kng, ng Nam trn th trng chng ti.
Tnh trng cnh tranh mt hng in t ang rt gay gt M . Cc
nn kinh t phn cn li ca Chu ang lao vo qu trnh khc
phc s chm tr so vi Nht. Ngoi ra c mt yu t c th lm
sng dy nn kinh t Hoa K. By gi mt s ng ngi M
ni: Chng ta phi thc dy ! Hi nhng ngi M , hy thc dy
! i loi l c nhng khu hiu tng t ! Cch y khng lu,
mt bin tp vin t New York ni: i vi Hoa K, tun ra
li ra x chng li Nht Bn chng c ngha g. iu quan trng l
chnh ngi M !. Chu u cng vy. C g tch cc trong tuyn
b ca b Cresson khng? Tun ra li ra x nc Nht, nh th l
tch cc ? Ngc li, c hi cho Chu u, cng nh nc Php.
Thay v nh th, nhng ngi Chu u cc ng hy thc dy ! V
hy lin kt sc mnh ca chng ta, nhng ngi Nht, nhng
ngi M v nhng ngi Chu u, cng hin cho s pht trin
nhng vng chm tin nht ca th gii.

Liu nc Nht s gnh trch nhim ca mnh trong th

gii ?

ng ni thm:

Nguyn th tng Nht Noboru Takeshita, ngi u tin

thng bo rng nc Nht mun cng hin hn na cho s nghip
ca ton th gii. ng ni r rng nguyn ny lin quan c
bit n mt s ng gp tch cc hn vo vic gi gn ha bnh,
trao i vn ha v vin tr kinh t. T n nay, chng ti
tng thm mt lnh vc khc : lnh vc sc khe cc nc ang
pht trin. Nc Nht va quyt nh tng gp i s vin tr kinh
t trong nm nm. Vin tr kinh t ca Nht vt qu s vin tr
ca Hoa K, V trong s tin Nht chi ra 2 t la mt nm s
c dnh cho nhng n bo v mi trng. S ng gp ca
Nht khng nm vo cc lc lng v trang. Du vy iu ny
li thi ri. Th gii by gi hng v gii tr qun b. V Nht rt
nht tr vi xu hng .
 Nhng phi chng nhng nh chnh tr Nht Bn c chun
b c nhiu sng kin hn trn trng quc t ? Okita Saburo vn
thn trng :

iu s lm tng bc. Chng ti s tip tc gi mt vai tr

khim tn, v kinh nghim ca chng ti trong cuc chin tranh, v
s xm lc trc y i vi nhng nc ln cn. ng li ngoi
giao ca chng ti s vn thn trng. Hn na, d lun cng chng
Nht kin quyt chng li vic Nht tr thnh mt cng quc
qun s. Ngi Nht rt yu ha bnh. Cng c ngoi l, nhng
ch l mt thiu s. Tuy nhin, Nht cng nhn thc c rng th
gii tr nn nh b cng vi tin b ca nhng phng tin
truyn thng, vn ti, chuyn i tin t. K c nhng vng nh
Chu u, Chu hay Bc M cng tr thnh qu hp. Nhng
quan h quc t mang tnh ton cu. T , nhng cng ty ca
chng ti tnh ton cng vic trong khun kh ca tin trnh ton
cu ha. Ti ngh rng Chu u v lu v di cng s chn hng
ton cu ha. Nhng truyn thng ca Chu u ang cn tr nh
hng . Nhng vi thi gian, Chu u s n kp vi xu hng
ton cu ha. c bit l vi s m rng ca th trng Chu u
hin nay. V li ch ca mnh, Chu u s tham gia vo s pht
trin kinh t Chu . l th ph thuc ln nhau.

ng ca = ngho kh; M ca = thnh vng

Liu nc Nht c b cm d bi ch ngha duy dn tc khng ?

Okita Saburo lc u :
 Khng, mc d c mt s ngi Nht thch ch ngha duy dn
tc. Nc Nht thc c rng khng th thnh vng nu khng
c quan h quc t mt thit. Trong khun kh tin trnh ton cu
ha m ti ni trn, k c Lin X cng thy khng th t c lp
vi phn cn li ca th gii. C lp ng ngha vi ngho kh.
iu ny cng ng hn i vi nc Nht, bi n ph thuc vo
ngun nguyn liu thin nhin ca nc ngoi, 99% du ha ca
chng ti l nhp khu. Hai phn ba ng c cng vy. Nc Nht
khng th b qua th gii bn ngoi m c th ng c mc
nh hin nay v pht trin. Bi vy, tnh cm dn tc ch ngha dn
tc c th pht trin trong mt thi gian nh trong khun kh
nhng cuc thng lng Nht M . Nhng iu ny s khng
ko di. M i ngi u hiu rng nc Nht khng th t ct mnh
ra khi th gii, Ngc li l ng khc.

Eto S hinkichi : nhng nguy c ca ch ngha dn tc Nht

Bn.

M i ngi khng phi ai cng dt khot c nh Okita Saburo

trong nh gi. Eto Shinkichi, ch tch i hc Chu , mt khu
qun th i hc ngoi Tokyo, l mt con ngi thng tin
nhanh Nht. Thng 5/1990, t Asahi Shimbun dnh hn mt
trang ng nh ca ng, gii thiu ng trong b qun o th thao,
nh mt hnh mu ca gii tr thc Nht hin i, m ra th gii
hin i. Thn cn vi gii cm quyn. ng sinh Thm Dng,
Trung Quc, lc b Nht chim ng, ng ri Thm Dng nm
16 tui. ng am hiu kh su sc ngn ng v x hi Trung Quc.
Cuc phng vn ng tin hnh thoi mi bng ting Hoa.

Nc Nht s phi nm gi mt vai tr chnh tr quan trng hn

trong th gii hin nay ?

V lu di th c, nhng trc mt th khng. L do rt n

gin : sau khi thm bi di ha lc ca qun ng minh, nhng
nh lnh o Nht mt t tin trn lnh vc chnh tr. Cuc hi sinh
kinh t ca chng ti l iu k diu, v lng t tin tr li. Nhng
cha phi trn lnh vc chnh tr. ng hy nghin cu kt qu thm
d d lun gn y. a s ngi Nht khng mun nc Nht tr
thnh mt cng quc v chnh tr. H mong mun Nht vn l
mt nc nh trn lnh vc ny. Nhng v lu v di, sc mnh
kinh t s tr thnh sc mnh chnh tr. Tin trnh bt u.
Chng hn chuyn i va ri ca th tng Nht Toshiki Kaifu (
ma xun nm 1990) qua Indonsie, Bangladesh v Sri Lanka.
Chnh ph cc nc u vui mng. Hn na, tt c u xin tin
nc Nht. Th tng chng ti tr li h : Vng, vng, vng,
chng ti s cho cc ng. c ci thin mi quan h gia Nht
vi cc nc ng n thm. Nh vy, tin l mt loi th lc
chnh tr. V lu di, tng bc, vai tr chnh tr ca Nht trn th
gii s ln dn. l kin ca ti.

Nhng ngi Nht hin nay trng thnh t xc nh

mt ng li chnh tr i ngoi v mt nn ngoi giao tht s c
lp vi Hoa K cha?
Cu tr li ca ti c tnh hai mt : va c, va khng. Vng,
ngi Nht trng thnh quyt nh khng bin nc
Nht thnh mt cng quc qun s. Sc mnh qun s khng
phi l mt phng tin iu khin nn chnh tr th gii, l
iu ngi Nht hc c trong lch s gn y ca mnh.
Nhng ti mun ni thm rng, v ngi Nht tm li c lng
t tin t sc mnh kinh t ca mnh, h nhim thi suy ngh ca
mt anh nh giu mi By gi ta c tin : thi suy ngh
nh vy kh ph bin. H bt u nhn cc nc ngho t bn trn.
l l do ti sao cu tr li ca ti va c va khng.

Trong bi cnh , phi chng nc Nht s khng cn n s

bo tr ca M ? Eto Shinkichi tr li :

Khng. Sau khi bi trn, ngi Nht pht trin mi quan h

mt thit vi Hoa K. M i quan h th hin khng ch lin
minh qun s gia hai nc, m c lng tin cy vng chc vi
Nht i vi nn dn ch i ngh Hoa K v c i vi nn dn
ch Chu u na. Trong lnh vc khoa hc x hi v khoa hc t
nhin, cc dn tc trn y ang xch li gn nhau. Chng ti hp
tc cht ch vi Hoa K v mt khoa hc. a s nhng nh nghin
cu hng u ca Nht theo hc Hoa K. Trong gii doanh
nghip v qun l x nghip cng vy. Chng ti cng hc c
nhiu iu ngi M trn lnh vc ny. V ti khng ngh rng
cc mi quan h s li lng trong mt tng lai gn. Nu nh c
mt tro lu dn tc ch ngha cc oan dn n s chia ct nc
Nht vi Hoa K, th iu l mt bo hiu nguy him v s tri
dy ca ch ngha qun phit Nht, M i quan h mt thit gia
Hoa K v Nht l mt c ch tt, ngn chn s tri dy nh th.

Ngi Nht tr nn xc xc

Nhng, mt khi nc Nht thy mnh ng u trn nhiu

lnh vc, liu ngi ra c phi lo ngi v s bc pht ca ch ngha
dn tc hay ch ngha tn-dn tc ?
 Eto Shinkichi tr li :

Vng. Ti rt s iu . S khi phc s t tin t thnh tu

kinh t kch thch phc hi s t tin trn nhng lnh vc khc.
Nh ti ni vi ng, s t tin v kinh t s pht trin thnh s
t tin chnh tr. l ch ngha dn tc. Nu ch ngha dn tc lan
trn khp ni th s rt nguy him. Ti xin ly mt v d : Nm
1932 hoc 1933 g , qun i hong gia Nht c mua mt s xe c
gii M hiu Ford v Chevrolet dng vo mc ch qun s. Bng
cch , qun i ny khng th hot ng theo mnh mt cch
c lp vi M . Ni cch khc, cng nghip xe hi M gip
qun s ha nc Nht, gip Nht xm lc Trung Quc vo u
nhng nm 30. Sau , chnh ph Nht n lc v thnh cng
trong vic ch to xe hi, tu thy v my bay ngay ti Nht. V
th l n nm 1941, chnh ph qun phit Nht tuyn chin vi
Hoa K.

Eto Shinkichi chng minh tip :

Lng t tin vo nn kinh t ca chng ti l mt iu tt.

Nhng nu s t tin c phc hi t mt nn kinh t hng mnh,
li dn n s khi phc t tin v chnh tr th s rt nguy him.
Ti thy mt s ngi Nht thi ngo mn, hung hng i
vi nhng quc gia lng ging v ngay c i vi Hoa K. Tranh
lun thng thn vi mt ngi ngoi quc th tt. Song thi xc
xc th khng tt. Nhng, bt hnh thay, ngi Nht li cng lc
cng t ra xc xc. H tr nn hiu chin i vi nhng dn tc
khc. in hnh nht c l l cch c x ca khch du lch Nht,
nhng thanh nin i du lch Hng Kng, M anille, Singapour. H c
tin, h mua sm th, v h khng giu gim thi khinh mit
i vi ngi dn a phng. Chiu hng l triu chng ca
mt mi him ha tim tng !

Ti by t s knh phc i vi thi thng thn ca Eto

Shinkichi v hi ng xem xu hng s dn n u ?

Ti khng ngh rng ngi Nht phi che giu lng t tin tm
li c. Song ti cng khng tin rng h li cn phi tr nn qu
ngo mn v hung hng nh vy. iu quan trng l cch gio dc
lp tr sao cho h thm nhun cch c x th no trong cng ng
quc t. l l do ti sao ti nh gi cao tm quan trng ca
ngng gio dc. Ti ng h t tng rt vng chc v vic nht
thit phi gio dc cho lp tr Nht ci gi l lch s qu phi.
Chng ti phi u tranh chng xu hng tr thnh nhng anh nh
giu mi. Nc Nht khng c ngun ti nguyn thin nhin, t
ai khng rng. Kho tng duy nht ch thc ca nc Nht l
ngun nhn lc. l l do ti sao dn tc Nht phi xng ng
c tin cy nc ngoi. V xng ng c tin cy, h phi
chn thnh hn, tn trng nhng cam kt ca mnh. Ch c ci thin
nhng mi quan h gia dn tc Nht vi cc dn tc khc trn th
gii th mi m bo c nn thnh vng ca nc Nht. l l
do ti sao ti ang n lc truyn dy nhng gi tr y y. Nu
khng, chng ti s d tr thnh mt th ngi Carthage mi : H
c tin nh khng ch nn thng mi a Trung Hi, h tr nn
hng mnh, nhng cui cng h b ngi La M nh bi. Chng
ti tr nn ging ngi Carthage ri chng ? Cn La M , c th
mai y s l ngi Nga, ngi Trung Quc.
 Ngi Nht no dm m n chuyn thng tr th gii?

C phi v nhng l do va nu qua m phng Ty c mi lo

s mi hnh thnh. Lo s v mt nc Nht vn t t cho mnh
s mnh, nh cch y 60 nm chinh phc th gii ? Eto Shinkichi
tr li ngay :

Tht ngu xun, ngu xun ! Hitler tin hnh mt chin dch
tuyn truyn rng ln kt ti ngi Do Thi l nui mng lu di
thng tr th gii. Nc Nht khng c tham vng . Chng ti l
mt nc nh. V li, lin minh qun s gn chng ti vi Hoa K
l rt quan trng. Lin minh , t hai b Thi Bnh Dng, s tiu
dit mi kh nng bc pht tham vng thng tr th gii ca Nht
Bn. Du rng ti ngh khng th c, nhng gi nh ng gp mt
ngi Nht no nui tham vng nh th, xin ng vui lng tr li ni
cho ti bit (Eto Shinkichi ci rn r v ni tip) Nhng ngi
nh ng Ishihara ch l mt thiu s thuc cnh hu. Cn ng
M orita th ch l mt nh doanh nghip.

Ti thong thy mt cm gic khinh b trn gng mt ca Eto

Shinkichi khi ng ni n ting nh doanh nghip.

Tuy vy, theo nhp ca chi ph qun s hin nay, d mun d

khng, nc Nht s l mt cng quc qun s quan trng trong
vng 10 nm. iu c tt khng ?

Tt hay xu, ti khng bit. Nhng ng nhin kh nng qun

s ca Nht s tip tc t mc quan trng, theo yu cu ca ngi
M . H mun gim chi ph ca h trong khu vc. Chng no m
lc lng qun s ca Lin X Sibrie khng tng cao qu th
nhng kh nng qun s ca Nht ch c th pht trin tng bc.
iu ny khng th trnh khi. Hy yu cu ca nhng nh lnh
o Lin X gii tn nhng kho v kh ca h khu ng . i
li, lc lng qun s M v Nht s c ct gim.

Lp tr Nht m rng vi th gii

Nc Nht ngy mai, l lp thanh nin. Liu h c i ng

hng khng ? H c hiu th gii bn ngoi tt hn cha ng h
khng ? Eto Shinkichi ni :

Vng, khng th chi ci. Th h tr khng ngng pht trin

s hiu bit th gii hin i v s hp tc quc t. Nhng, ng
thi, vi iu kin vt cht d tha, lp tr cng ln cng tr nn
ch k. Phn ng h khng hiu cc c tnh bc i v t nguyn.
Chu u cc bn, bn c c mt tn gio nhn i, l o
Ky-t. o Ky-t c hai b mt. M t mt mang mt quan im
ht sc hp hi : tin vo s hin hu ca mt thng duy nht
v tin rng lng tin vo thng l iu tch cc duy nht, cn li
ht thy l sai lm. Nh th th tht hp hi. Nhng, ng thi,
gio l ca Gisu tht l bc i. Bn c l th u gi cho ngi
Corinth trong chng 13 cha ? Hy c i ! M t chng ca ngi
tnh thng tuyt vi ! Gio l ny khi dy ni cc bn c
tnh t nguyn. l l do ti sao nhiu ngi Chu u t nguyn
ra nc ngoi gip tha nhn. Vin tr kinh t ca Chu u
cho cc nc thuc th gii th ba tht l ln. V phn ngi
Nht chng ti, sau chin tranh, chng ti tr nn ch k. Ch khi
min cng v b p buc, chnh ph mi tng vin tr kinh t cho
cc nc th gii th ba. Tu chung, lp tr ang i ng hng,
nhng chng phi y hn na s nghip gio dc.

Thiu mt m hnh pht trin, song v gii hn thy ca h,

nc Nht s lm g ?

y l mt thch mi cho chng ti. Chng ti bit. T hn

2.000 nm nay, tai chng ti nghe, mt chng ti thy v em
v nc bit bao nhiu iu t bn ngoi, ri sau , Nht ha tt
c. By gi, iu ang thay i. Chng ti phi tp trung vo
chnh nhng gi tr ca chng ti. Phi lm th no hon thin
chng. Vai tr ca gio dc s l cn bn. Liu nc Nht s ng x
nh th no vi v th s mt v cng ngh trn th gii ? Cng nh
vi t cch ngi giu nht th gii ? v.v Nhng ti lc quan hn
v ti rt hnh din dnh trn i ti cho s nghip gio dc
thanh nin.

Miyoshi Osamu : Nc Nht phi l ngi bo v Chu

M iyoshi Osamu l ch tch Hi ngh chin lc ton cu ca

Nht, gio s danh d ca i hc Kyoto. l mt ng gi mt
mi. Nhng ng vn khng t b quan im ca mnh, i khi rt
gn vi th ch ngha tn-quc gia. Ti gp ng ta ti nh, mt
cn h lng ly ca mt cng th nm pha bc Tokyo, c tn l
Acro City. Biu tng ca nc Nht ngy mai, khi cng trnh
thu nh ny trng tht ng s. Acro City l mt tng th b
tng khng l, gn ga Veno, li vo ca n c trang tr bng ba
ct tr theo kiu Hylp, cn ton b cng trnh li ch thp thong
bng dng ca li kin trc ny. Trong cc thang my cc k hin
i, nhc nh ni ln thng xuyn. T hp bt ng sn trng
phi v lai ny xa l hn vi hon cnh ca khu M inami Senju, mt
khu vc cui cng ca th cn gi li c cnh quan ca
Tokyo c knh.

Cc kin ca M iyoshi Osamu i khi ng i ngi. Nhng ng

qu quyt chng li th ch ngha quc gia ca Ishihara. Song, ng
tranh u cho mt nc Nht hng mnh sn sng tr thnh ngi
gi gn s n nh ca Chu . C phi ng thuc v thiu s
ngi luyn tic mt nc Nht c qua, nh mt vi ng bo
ca ng oan quyt ?

Trong vng mi nm ti ng ni chng ti s tham d vo

qu trnh ton cu ha nn kinh t th gii. Nhng, ng thi, th
gii li s chia ra lm ba khi kinh t : cng ng Chu u; ng
vi trung tm l Nht; v Bc M . Ti hy vng mt s chuyn
bin nh th s khng dn n mt tnh hung tng t nh u
nhng nm ba mi. trnh iu , chng ti phi thc y s
tng ng gia ba khi y. Ch mi cch y mt nm, ngi ta
h hon ln rng trung tm kinh t th gii chuyn v Chu
-Thi Bnh Dng. By gi, ngi ta li khng nh rng tri tim
kinh t thc th li t Chu u, cn CEE tr thnh trung tm
ca mt Chu u ln v Lin X gia nhp c cu ny. Trn binh
din kinh t, chng ti c th vn cn lc quan i cht v s
chuyn dch trung tm th gii v Chu . Nhng, trn bnh din
chnh tr th khng, bi phn th gii ny rt manh mn, khng chc
chn. Tng lai Trung Quc s ra sao ? Vit Nam s ra sao ? Bc
Triu Tin ra sao ? v Phillippines na ? Trong tng lai, Nht s
i u vi nhiu tnh hung rt bt n.

ng ni thm :
 So vi Chu u, nc Nht c nhiu bt li. Ti Chu u, cc
bn lm vic cho mt cng ng v cng ng ny m bo an ninh
chung, gip cho vic s dng tt hn cc kh nng sng to ca dn
tc cc bn, k c cc nc ng u. Cc din Chu li l s
chi ct. Cc h thng chnh tr i nghch nhau. S khc bit rt ln
v mc giu c. Trc ngng ca nc Nht, nhiu cc din e
da bng n. C th chc l cc cn c qun s M Chu s
ng ca trong thp nin ti. Nm 1998 s k nim 100 nm s
hin din ca M Phillippines. Nhng ti ngh rng trc khi n
ngy , s hin din qun s ny s phi bin mt khi lnh th
Phillippines. Quc s M ang chun b cho tnh hung ny.

Vy, vn ch cn li l Nht phi tr nn chn chn hn trn

bnh din v chnh tr, t chun b cho cc thay i ny ?
M iyoshi Osamu ci :

, cm n ! Cm n. Ti vn cn kh bi quan v iu y. Phm
cht tr tu ca cc chnh tr gia ca chng ti cn rt km. Ci nhn
ca h v chin lc ton cu ca Nht cn rt non yu.

Nh tr thc ny ni tip :

Ai s l ngi trong s cc chnh tr gia ca Nht c th tr

thnh mt lnh t tm c th gii, nu nh ng ta c nc Nht
tuyn la ? Bn c tm ra c ai khng ? Khng. Khng c ly
c mt ngi. T lu, ti ngh rng Nht cn phi tr nn c
lp hn i vi M . Tt nhin khng nht thit phi on tuyt
vi h. Nc Nht l mt o quc v n cn lin minh vi cc
cng quc khc. Nhng Nht cn phi c lp hn na. Th
nhng, ti ch ton tht vng v vn ny. cho cc mi quan
h gia Tokyo v Washington tr nn chn mui hn, cn phi
cho Nht c lp hn, cho n t quyt nh chin lc quc gia
ca n. ng l B ngoi giao c nghing v vn ny. Nhng c
quan Phng v (B) th khng h c kin v vn ny. V ng
ngh rng Nht Bn ri s tr thnh cng quc qun s th ba ca
th gii. l chuyn b lp ! Xt v mc chi ph qun s th c
th l nh vy. Song ngn sch quc phng ca chng ti b
hoang ph. Qu nhiu tin ra ch c c nhng kt qu nh
nhoi. V mt qun s, Nht vn cn l thuc rt nhiu vo s bo
tr ca Hoa K. T mt mnh th Nht s dng khng c bao
nhiu cc sc mnh ca n. N cn c M bo tr. Th m cc
lc lng ca M li s rt khi phn t ny trc khi nhng nm
90 kt thc.

Nc Nht phi ti v trang, nhng li cn e ngi

M iyoshi Osamu gii thch:

Chng ti s phi t vch ra chin lc ring ca mnh v t

chc mt h thng phng th hiu qu hn, sc n nh tnh
hnh chnh tr trong khu vc ny ca th gii. Nhng chnh ph ca
chng ti, ng Dn ch-T do cm quyn, lo s cc phn ng ca
cng ng quc t v trong ni b nc Nht. Chnh ph cng lo
ngi s chng i ca mt s quc gia nh Nam Triu Tin, Trung
Quc v cc nc ASEAN. Th m chng ti li c trch nhim n
nh tnh hnh chu v Thi Bnh Dng. V vy, chng ti
phi c mt chin lc quc gia. t mc ch , chnh ph
chng ti, bt u t th tng, s phi c thuyt phc dn Nht
v cc quc gia lng ging v s cn thit ca cc thay i ny, vn
s ch nhm n nh tnh hnh Vin ng v khu vc Thi Bnh
Dng. Chng ti khng c nh lp li nhng sai lm trong qu
kh. Nhng, c nh th, chnh ph phi t chc li ton th
cc B, khng ch B Ngoi giao v Cc phng v, m c M ITI, B
Gio dc v cc c quan chnh quyn khc na.

M c chi ph qun s chim 1% tng sn phm quc gia l .

Vn thc s trong vic phng th ca chng ti thuc v lnh
vc tm l. M t vn tm l tm c quc gia lin quan n mt
vn hp php. Nc Nht b cm xy dng mt qun i ng
ngha. Nu c chin tranh, chng ti s khng th no ng vai tr
g mt mnh c. Nh vy, trong trng hp gi s Lin X tin
chim o Hokkaido, th mt tnh trng cc k hn lon s bao
trm cc vn phng ca Cc phng v. Hy th xem no ! Xe tng
ca chng ti s c cc nhn vin cnh st cc ng t ng
ph iu khin. Tht nc ci. Nhng cho n by gi, cc chnh
ph k tc nhau Nht vn ln trch khng cp n cc vn
phc tp . H khng chu ni s tht cho dn chng v s bt n
ca tnh hnh chu -Thi Bnh Dng.

Nht Bn, cng quc ang suy tn chu ?

M iyoshi Osamu ni thm :

Nu nh cc quyt nh ny khng c chp nhn, ti e rng

sc mnh ca Nht Bn s b gim i. ng r dn tc chng ti
ang gi i. C nhiu ngi gi hn v c t tr em hn. Nht Bn
sp sa t n nh cao sc mnh ca n trong nhng nm 90 ch
khng phi trong th k. Chng ti cn c nhiu tr con hn na.
Chng ti khng th ngn cn ph n lm vic, nhng chng ti
phi thuyt phc h c nhiu con hn.

Cn v kh nng thng tr ton cu ca Nht ? Cng ging nh

nhng ngi khc, M iyoshi Osamu cho rng iu kh tin.
Nhng ng khng ci.

Ti c bit cc quan im ny. l mt phn ng qu cm

tnh. Chng ti c xm lng nc no u ! Ngay c trn phng
din hon ton kinh t. Tuy vy, ng l chng ti c thch nghi vi
th gii bn ngoi. Nhng thng tr ? Chng ti khng th lm
iu . Chng ti ch c c mi sc mnh kinh t v ti chnh
thi. Khng h c tim nng chnh tr v ngoi giao. Cng khng c
bn lnh vch ra chin lc lu di. ng th bo lm sao m
chng ti chim gi c mt v tr thng tr c ? Ti so snh
Lin X vi Nht Bn. M t nc l ngi khng l v qun s,
nhng l mt anh ln v kinh t. Nc kia l ngi v i v kinh
t, nhng l mt em b v qun s v chnh tr. Khng c chin
lc s dng sc mnh kinh t ca mnh, nc Nht b mt cn i
rt nhiu. C th ni sc mnh qun s ca n b v hiu ha. M t
quc gia nh th khng c iu kin tr thnh mt cng quc
b ch. B Cresson sai lm.

thay i ngy mai m khng gy khng hong, nc Nht

phi trnh khiu khch cc quc gia lng ging v gi mt thi
thn trng. Chng ti s cn phi gi s khim tn trong mt thi
gian rt lu trnh tr nn xc xc. M iyoshi Osamu nhn nhn
rng cc nh lnh o kiu nh Ishihara s a nc Nht n mt
thm ha mi. thay i trong nhng iu kin tt p, cn cng
khai tha nhn nhng li lm ca qu kh, khng s phi ni r s
tht, ton b s tht, cho lp tr. K c cc li lm bi thm m
nc Nht mc phi. cho lp tr Nht hiu r lch s ca
nc h, trong cc s xm lc ca Nht Chu . Nhng ng
thi, hc sinh Nht s phi t ho ln na v l c T quc mnh,
Hinomaru. V li, vic cho c trong cc trng hc, mi y
chnh thc tr thnh qui nh bt buc, bt chp s phn i ca
phn ng ph huynh v gio chc Nht. Nhng M iyoshi Osamu
th ng h.

Cc sch gio khoa ca chng ti phi ging dy cho tr em

Nht v cch thc chng ti x s trong thi k chin tranh vi
Trung Hoa v Hoa K. Vic cho c Hinomaru trong trng hc c
nguy c lm sng dy k nim bi thm m chng ti tri qua.
Nhng iu tht l tt p ! Chu u cng vy, tr em c
tip cn vi k c tp th. V iu tht lnh mnh. Bi l s
tht lch s. Chng cn phi bit. iu ny tht thit yu.

Kazuo Nukazawa : Nc Nht khng th cn mnh mi

c

L tng gim c ca Keidanren, t chc gii ch ln u tin,

Kazuo Nukazawa l mt nhn vt quyn th, c ting ni quyt
nh trong gii cm quyn chp bu Tokyo. Kin thc rng, ni
ting Anh, ngng m vn hc Chu u, say m in nh, ng
t mnh lm nn s nghip. Xut thn t mt gia nh b ph sn
sau chin tranh, ng vn cn nh nhng nm thng kh khn v
thiu thn, khi m nhng ngi trong gia nh ng chen chc trong
cn nh lp xp gn mt ci ging Fukushima pha Bc nc
Nht. ng phi bn chi sng cn. Ngy nay, ng c th lc
v giu c. ng tip ti sut nhiu ting ng h ti vn phng ca
mnh, trn tng by cao c ca Keidanren ti Otemachi, tri tim v
l phi ti chnh ca nc Nht. Trong li vo ta nh, cng nh
mi tng lu, mt mn nh ch s in t, khng phi ch gi, m l
cho bit tr gi ng thi ca ng yn i vi la M . tng
th 14 v 15 l cn phng vng v cn phng kim cng y b
n, ni hi hp sang trng dnh ring cho gii lnh o cao cp.

Kazuo Nukazawa t ra cc k nhit tnh trong lc tip ti. ng

ch cho ti xem cc bc chn dung khc nhau v nh v gim c
tin nhim ca Keidanren. Ti c mi cng n tra vi ng gm
hai a sashimi tuyt vi ( tht c sng), mt n chiu i vin
khm nm phc v theo kiu Nht. Chng ti ni chuyn nhiu v
Pht gio, v Ky t gio, v Khng gio, v cc nh vn ln Chu
u v ni mt cht t v kinh t. M c du l ngi c th lc v
giu c, Kazuo Nukazawa bit cch to s thoi mi cho mt nh
bo nh ti. ng k cho ti v gia ph ca gia nh mnh m ng
tm ra c gc gc xa n 1.200 nm Triu Tin v Nht Bn.
Vui tnh v khe mnh, ng cha lc no ri b v vui ti ca
mnh, d l i khi cc cu hi t ra cho ng c pha cht hn xc.

C phi nc Nht s hng v th gii bn ngoi nhiu hn na

trong nhng nm sp n ?

l l tt nhin. C khi khng c n lc c bit no v phn

mnh, chng ti vn c mi nm khong 10 triu ngi i du lch
nc ngoi. H dng thc n thc ung nc ngoi, ni chuyn
vi ngi nc ngoi, trao i cc kin, tht cht cc dy lin h.
M t khc, mt lng ln ngi nc ngoi sng Nht Bn, nht
l cc nh doanh nghip v ti chnh. Dn dn ngi Nht quen
thuc nhiu hn vi th gii chung quanh. Khng phi l mt
chuyn i du lch lm thay i h c u. Nhng tht ra cng tt
hn l ngi nh nhiu, phi khng ? Khi h quan st cc ng,
ngi Php, ngi M hay ngi nc khc, nhng ngi Nht
ny nhn ra cc ng cng l con ngi nh chng ti.

Kazuo Nukazawa ngh g v vic ngi ta gn cho Nht mun

thng tr th gii ? ng ci ph ln rt lu ri sau ng ni :

Ti moi trong u c tm nhng t tao nh hn l t

ngu xun. Nhng tic thay, ti khng tm ra. Ngu xun l t
thch hp hn c. Lm th no m Nht Bn c th thng tr c ?
Nu mun thng tr th phi cn c mt b my sc duy tr s
thng tr y. Phi c lc lng hi qun, khng qun, h thng cng
an. Phi c trong tay nhng phng tin trng pht nhng k
bt tun phc. Ti khng ngh rng chng ti c tt c nhng th
, ng bit y, khi Sony thit lp mt nh my Alsace th c
phi l chng ti thng tr nc Php khng ? Ti khng tin nh
vy. M t khc, chnh ph Php c quyn lm bt c vic g h
mun v ci nh my ch. Cng bng cch , c s Sony xy
dng San Diego c th b quc hu ha, nu nh bng California
mun nh th. Vy hy nn ni v s tng thuc, khng c
chuyn thng tr.

Th nhng, khi mt cng ty hng u ca Nht tin hnh vic

phi a phng ha, th thng quan im v cc mc tiu sn xut
ca n u do hng m Nht Bn quyt nh ? Kazuo tr li :
 Vng, trong vng mt hoc hai nm. Nhng, ngy cng nhiu,
cc cng ty Nht b tr nhng n v nghin cu v pht trin
(R&O) Chu u hoc M . Bi v nu khng s dng n cc
ti nng ti ch, th s tht bi. Nhng qui lut n gin ca th
trng mch bo cho cc hng ny phi m nhng c s ti ch.
Cn phi s dng nhng ti nng ln ti ni cc x nghip ny ng
chn. l l do ti sao Nissan n yu cu cc nh v kiu
ngi v mu xe hi cho Nissan. y chnh l iu din ra khi ta
c mt tm vc quc t. Trc tin, l iu chnh cc khon u t
nc ngoi. Sau l nh n ngun nguyn liu a phng
p ng tt hn s thch ca qun chng a phng.

Nhng hy xem nhng g din ra nc Anh. Nhiu ngnh kinh

t b b cht ri hoc sp cht. Cc nh u t Nht khng th
tr thnh mt th v kh thng tr tt hn sao ?

Khng, ti khng tin. Thm ch ngay c khi chng ti tip tc

u t theo cng mt nhp trong 10 nm, 20 nm th sn
lng ca Nht Bn nc Anh cng ch vo khong 10% tng sn
lng ca Anh. 90% cn li s vn l sn lng quc gia ca Anh,
hoc do ngun u t ca cc nc khc. Cho nn, khi ti nghe
nhng g b Cresson ni, ti mun ni vi b rng : u l l
do khin b e ngi ? Lm th no Nht c th sc thng tr ?
Hy c hi nc Anh xem c phi chnh sch ngoi giao hoc chnh
sch i ni ca h s b nhng nh doanh nghip Nht thng tr ?.
Nhng, ng thy khng, ti ngh rng trong thm tm ngi Nht
hiu r cc tm trng ca b Cresson. H cng ni ht nh b y,
khi ni v s thng tr ca M , v s thch ca Nht, ht
thy ri cng s kt thc. ng hiu r s thch ca Php
Chu Phi, Algrie hoc ng Dng l g y ch ? Th m
xong ri y. V lch s li lp li. Hn na, i vi cc ng, iu
cn c tng cng bng mt lc lng qun s. Cc ng c
trong tay mt b my n p, Ngi Nht li khng c ci .

S suy sp ca Nht Bn ch l vn thi gian

Kazuo Nukazawa khng nh :

D th no i na s suy sp ca Nht cng s n. Cu hi

duy nht l khi no. V chng ti khng bit c. Nhng, c l
iu khng quan trng lm. Bi v, so vi lch s lu di 2.000
nm n 3.000 nm ca t nc chng ti, mt khong cch 10
nm th chng c ngha l g. Nu s suy sp bt u vo thin
nin k th hai hoc vo nm 2020 th iu chng c g khc bit
c. Bao lu nc Nht khng nh nhau vi Trung Quc hoc Lin
X th mi chuyn u tt. Nu nh ngi Nht c mc thu nhp
hng nm t 20.000 n 25.000 la th mt s suy sp ch c g
quan trng. Nu nh s suy sp ny lm gim thu nhp t 25.00
la xung cn 24.000 la th cuc i vn tip tc ch, phi
khng ? R rng l dn s Nht ang gi i. Trong iu kin ny,
lm sao nn sn xut ca Nht c th tip tc m khng b nh
hng ? Cn v trng thi tm l ca qun chng trc suy sp
ny, trc khi thu nhp ca h gim t 25.000 la xung 20.000,
ri 18.000 hoc 15.000 la, th ch l tri qua mt giai on m
mi ngi cm thy kh chu. Cng ging nh trng hp Tn Ty
Lan hin nay. Ti t Tn Ty Lan v v ti nhn thy s suy
sp ny. H c mc sng thuc vo loi cao nht th gii. By gi,
th hng ca h trn th gii khng ngng tt xung. Nhng hy
nhn h sng. H sng bnh an tng mt mi trng lnh mnh. V
y c th s l tng lai ca ngi Nht. V ri, ng bit khng,
nm 2.020 hoc 2.030, trong 30 hoc 40 nm, d Nht hoc mt
lng Nht B o Nha, hoc mt lng Nht Canada i na,
chng ti bt u ht : Cn nh chi ca ti Canada. Khi n
nh cao, ta bt cn bit nn kinh t quc gia bt u xung dc hay
khng. V ri, d sao th ti cng nhng vn ny li cho
nhng a con ca con gi ti. Tt hn c l li vn gii quyt
cho cc con ca ta. Khng nn tm cch gii quyt tt c trong th
h hin nay. iu khng hay. V ti ri ti, chng ti tit
kim rt nhiu tin li cho chng. Nhng cha hn chuyn
hay. C l chng ti nn ni vi chng th ny th tt hn : Cc
con by gi tt nghip i hc, hy t xoay x ly. Chng ti
nung chiu chng qu.

Chu u c mt tng lai xn ln

Liu cc nh doanh nghip hng u ca Nht c th t dn xp

vi nhau phn chia cc th trng ln trn th gii ? Nukazawa
ni :

Khng h c chuyn ch chng ti. Nhng mi ng ch,

d l Nht hay M , u mong thng i th ca mnh. Hy c hi
bt k ch tch hay gim c cng ty no xem: iu m c thit
thn nht ca h l thy i th cnh tranh ca mnh bin mt.
l mt m c t nhin, phi khng ? Nu ng l ng ch ca nht
bo Le M onde, ng ao c c thy t Le Figaro bin mt.
Chuyn cng nh vy i vi ng ch hng Sony. ng ta mong cho
Philips bin mt. Nhng ng ta cng mong c Toshiba, Hitachi hoc
National bin mt lun. Trong cuc cnh tranh bn ngoi, ngi
Triu Tin ang bm st nc Nht. Hy xem cng nghip ng tu
ca Triu Tin. Khng ai dn u mi c. l quy lut. Tao
nh my, my p tao, ai nh p tao. Th gii l nh vy.
Nhng chu u c l do hi lng. N ln ln vi nhng lnh
th mi. V nu chu u s dng tay ngh c phm cht tt ca
ng c v ca Tip Khc th l mt im mnh. Cc ng
cng c nhng im yu. Cc ng phi cung cp cho cc nc ng
u c mt c s h tng cn thit. Tm huy chng ca chu u c
hai mt. M t mt: l mt ngi em h ngho i n vi gia nh
ta, ngi vo bn v ta phi nui t t. M t cn li: l ta c thm
mt cnh tay c th mang li cho ta ngun li tc b xung. Vy l
mt mt tiu cc v mt mt tch cc. V lu di, bn kt ton l
tt p, song trc mt trong vng ba nm u tin, rt xu. Cc
ng phi cho h tt c mi th t o to, vn, nng lng. Tht l
nng n. Nhng sau th .

Tr thnh s 1 liu c ch g ?

Khng th khng tha nhn rng mt s ngi Nht by t cng

khai s khinh mit ca mnh i vi cc nc lng ging. Kazua
Nukazawa tha nhn:

Vng, l s tht. H biu l s khinh mit ca h. Nhng

chng ti phi cc kh c c v tr ngy nay. Trong sut
120 nm gn y, ngi Nht khng ngng nhn v phng Ty v
t nh h phi vn ln cng trnh . V ng lc thc s ng
sau mc ch l chng ti mun cui cng cng c i x
ngang hng vi ngi phng Ty. Chng ti mun khng l ci
ch cho s khinh mit ca phng Ty. Theo ti ngh l mt
phn ng rt con ngi. V nu nh chng ti c by t s khinh
mit ca chng ti i vi cc nc ngho chu , c th l mt
iu tt cho h. H cng s phi lm vic cc kh thot ra khi
ngho i. Ngi Triu Tin bt tay vo ri. M t nh nghin
cu Triu Tin rt ni ting c ln ni vi ti v c vng ca
dn tc Triu Tin. H hi vng thng nht bn o Triu Tin v h
hy vng qua mt Nht. Khi nghe ni vy, ti hi ng ta: Anh
mun qua mt Nht lm ci qui g ? Khi anh t c n trnh
ny anh s thy rng chng c ci g c !. Nhng ng ta
vn li ti: Chng ti mun qua mt Nht. C th, cui cng l
chng ti s khng thy g c, nh anh ni. Nhng du sao i na,
chng ti mun n .

Kht vng ny hon ton t nhin. V c l cn phi n hn 50

nm Triu Tin t mc ch. Nhng h s n. Bi v chng ti,
ngi Nht, chng ti mt i mt ci g quan trng: mt nng lc
quc gia. Chng ti thy rng khi t n trnh pht trin ny,
th chng ti li pht hin ra nhng vn x hi mi. Cng ging
nh nc M , y ry ti c v ti phm, mt x hi bt n ngay
trong cng mt gia nh, vi nhng con ngi m ngay sau khi tt
nghip cc trng i hc ni ting a v Wall Street chp
git tin ca k khc, vi nhng con c mp cum bc triu S
giao dch chng khon ch nh vo cc thng tin m bn b ca
chng Ngn kh M cung cp. l mt s thoi ha hon ton
cc phm tr o c. Vo lc ngi dn pht hin ra nhng k
kim c bc triu nhng khng phi tn sc m nh vo m hi
k khc, th ton b x hi b e da. Nc Nht ang i trn cng
mt ng. V th, ti khuyn khch hai con gi ti phi hc ct lc
trng i hc, phi thm nhun cc gi tr ph bin, phi c
nhiu. C kin thc th l mt ngun vui vnh cu. Khi ta c
mt cun sch ca Descartes, cng ging nh ta ni chuyn trc
tip vi anh ta. Tin, quyn lc ch l ph thuc v th yu trong
i.

S eizaburo S ato: Nc Nht khng sao chp, m hc tp ?

L gio s khoa Chnh tr ti i hc Tokyo v gim c nghin

cu ca Vin quc t v ha bnh ca Nht Bn, Seizaburo Sato l
mt loi ngi khc. Kh khan v d kch ng, khun mt lun
lun c ng, d ci. Ni rng ng t ra rt t tin th hi qu. ng
ta chng khim tn, cng chng rt r, m phi ni l hon ton
ngc li. Tuy nhin, ng ta cng nh nhng ngi lnh o Nht
khc m ti gp, ti ch thy thi t mn v khoa trng, vn cng
l thi ph bin rng ri nc chng ti. ng l ngi xc tn vo
s lin minh a phng gia Nht v M , v kin quyt chng i
nhng k, Nht m v mt khi chu mi do Nht lnh o.

Nc Nht c cn phi u tranh c c lp hn na i

vi ngi anh em M ? Seizaburo Sato tr li rng khng cn.

S hi nhp ca hai nn kinh t Nht v M n mc khin

chng ti hiu rng chng ti ang sng trong mt th gii tng
thuc. Hy c nhn nhng g ang xy ra trong CEE. Ngi Php
cc ng khng i c thm s c lp no, vo thi im ny. Ngay
c Charles De Gaulle, nu nh ng ta cn sng, cng s khng bo
rng nc Php cn phi c c lp hn. Ngc li, ng ta s
hnh ng thc y cho mt s hi nhp rng ln hn na
Chu u. Hi nhp theo vng : y l giai on m chng ta ang
sng, cc ng cng nh chng ti. V th, nc Nht chng cn tm
kim thm s c lp. Ngc li, n phi gi mt vai tr quan
trng hn trong cng ng quc t. l iu d nhin. l mt
trng trch khng trnh c ca bt c quc gia no c c mt
sc mnh kinh t nh Nht.

Nhng ngi Nht c mang li c sng kin mi no cho nhn

loi khng ? Seizaburo Sato nhn ti, hi ng ng v bi ri ra mt.
Ti thy vi tia gin ngm trong nh mt ca ng ta. Lm th no
mt ngi nc ngoi li dm t mt cu hi nh vy ? ng bt
u ni mt cch kch ng :

ng ngh rng ngi Nht ngu n mc khng th no c c

nhng sng kin ring ca n sao ? Nhng g ngi M lm c,
ngi Anh v ngi Php lm c, ti sao ngi Nht li khng
th lm c ?

M c cho ging ni da nt ca ng, ti bi thm mt nhn xt l

chnh nhiu tr thc Nht cng khng nh rng ngi Nht vn
cn hi non nt v thng rt lng tng mi khi cn phi sng to
t con s khng. Sato ht ng ln ti :

V ti, ti ngh rng ch nhng tr thc m ng va k mi l

non nt. Ti khng th no ng vi h c. D nhin ngi
Nht c th hnh thnh nhng sng kin mi. Nhng hy nn thng
nht vi nhau rng : nhng ngi nh hng chnh tr cho hnh
ng phi l gii cm quyn v nhng nh lnh o kinh t. Khng
phi l bt k ai cng c. Nu ng quan st nhng ngi Php
ni chung, b ng tng l ngi Php gp gc ng ph no
c kh nng nu ra c mt ngh g v cc quan h quc t trong
th gii ngy nay sao ?

Nc Nht phi to ra ting ni ca mnh trn din n

quc t

D sao trong vng 40 nm gn y, nc Nht vn cn yu trn

lnh vc ny.

Phi, nhng bi v nc Nht b bi trn trong chin tranh

th gii ln th hai. Thi ci u trong cch ng x ca chng ti
l tt nht. Ba mi nm trc y Nht Bn vn cn yu v
ngho, xp vo hng th 30 trn th gii v tng sn phm quc gia
( GNP ). GNP ca Nht tnh trn u ngi cn thp hn
Achentina. Ting ni ca Nht trn din n quc t chng c ai
nghe. By gi thi im ting ni ca n c lng nghe n.
iu l khng th c. V li, khng mt quc gia no c th
lm c iu . Chng hn chng ti khng th c uy tn trong
vic dy ting Php. Nht khng th i hi mt v tr lnh o.
(Sato bt u nho bng v s ma mai ca ng ta tht cay chua).
Nhng ti sao khong th xo nu li mi ? Nht c th c mt
vi kinh nghim trong chuyn ny. By gi chng ti xo nu li
mi theo kiu Php cng khng ti lm u !

To ra mt ting ni c phi l Nht cn cm u mt lin minh

Chu khng ?
l mt tng bun ci. Khng mt quc gia no Chu
mun mt iu nh th trong qu kh cng nh hin ti. Bi v
kinh t Nht mnh hn rt nhiu so vi cc quc gia khc Chu
. GNP ca Nht Bn r rng cao hn so vi GNP ca Trng Quc
hoc n , mc d dn s ca h ng hn rt nhiu. Trong lnh
vc cng ngh cng vy, s cch bit l qu ln. V Chu u,
ngay nh nc Php cng mun lc lng M ng trn lnh th
Chu u. L do tht n gin. ng, mi e da ca Lin X vn
lun cn . Nhng, cc ng cng lo ngi sc mnh ca c. Nc
c thng nht nay qu ln ! Tnh hnh Chu cn mt cn
bng hn. V Chu u, Php, , Anh, cn c cc nn kinh t
pht trin tng i v c th i trng c vi sc mnh ca
c. D vy, mt vi nc lng ging ca c ang lo ngi s
thng tr ca c vn l mt thc t. Bi vy, hy nhn v Nht !
GNP ca nc c thng nht vn cn thp hn t 50 75% so
vi Nht. Xt v mt lnh th, Nht cn ln nc c thng nht,
d rng c nh hn i cht s vi Php. V th nn Nht l mt
cng quc ! Cho nn tht l t nhin khi cc quc gia lng ging
nm np mt mi lo ngi su sc i vi kh nng thng tr ca
Nht v khc t mi lin minh vi n. Nhng cc quc gia ny s
chp nhn lu di s lnh o ca Nht Bn cho n khi ngi M
vn cn duy tr lc lng qun s ca h ti y v lin minh M -
Nht vn cn tt p. M t vi ngi Nht ni rng chng ti cn
phi ct t mi lin h ca chng ti vi nc M v thit lp
mt lin minh vi cc nc Chu . l tng tht bun ci.

Khng cn ch ng cho cc b ch trong thi i hin

nay

Ranh gii gia s thng tr khu vc v s thng tr ton cu tht

l m. Liu c nguy c Nht thng tr th gii khng ? S ma mai
ca Seizaburo Sato chuyn sang ci ngt :

tng mi khi hi lm sao ! D nhin, ti tha nhn l c

nhng k kh kho trn th gii cng nh Nht ! R rng l khi
hi ! Trc ht, chng ta ang sng trong mt k nguyn ca s
tng thuc. Tng thuc c ngha l chuyn giao cng ngh thng
tin, ca ci, dch v v t bn d dng hn v nhanh hn. Bng cch
ny, mt quc gia n l khng th no tr thnh b ch c
na. Ngay c nc M cng khng th cn l mt cng quc b
ch c na. Vy th lm sao nc Nht c th lm c iu
? Thi k b quyn vnh vin qua ri. Chng ta ang trong
thi k ca s tng thuc. Khng th chi ci sc mnh kinh t
cng l mt sc mnh chnh tr. Nhng iu th bao gi cng
vy. khng phi l mt hin tng mi m g. Ti sao nc Anh
li hng mnh n th vo th k XVIII v XIX ? l nh vo
sc mnh kinh t v cng nghip. Anh l quc gia hin i ha
u tin trn th gii. Nhng c s cho s thng tr ca quc
Anh l nh vy y. Cho n by gi, trong lch s nhn loi, sc
mnh kinh t lun sn sinh ra mt cng quc qun s. Nhng,
y l ln u tin, n s din ra khc i Nht.

u t ca Nht Bn : mt c may cho Chu u

V iu g s xy ra nu nh nh vo cc gii u t t, Nht
li gy sc p cho chnh tr ngy cng mnh ni cc chnh ph
nc ngoi ?

Cc chnh ph ny, bt k thi im no, lun c th chim

ot cc ngun u t ca Nht Bn. Vy u l ranh gii cho hnh
ng ca Nht ? M t khc, M u t t vo Chu u t cui
nhng nm 50 cho n u nhng nm 70. Ngi ta ni n s
thch ca M , Bi th cng ni ln mt ni lo ngi rng ri
trong ngi Chu u v nguy c tr thnh nn nhn cho s thng
tr ca M . Nhng s thng tr ny khng xy ra. Ngc li, cc
ngun u t ca M t ra l mt yu t kch thch tt nht
i mi v pht trin nn kinh t Chu u. M t iu tng t cng
s xy ra vi ngun u t ca Nht. M t khc, n gin l cc
ngun u t ca Nht khng th no ko di hn na vi cng mt
nhp nh hin nay. Bi v cc ngun u t c ti tr nh vo
cc thng d mu dch. Nu ngun tip tc u t nc ngoi, v
lu di cc thng d ny s khng cn. iu ny khng trnh khi.

Khi ti ni xu hng ca ngi Nht l sao chp cc k thut

phng Ty th Sato, tri vi bn tnh c hu ca ngi Nht l gi
kn cc cm xc, khng th kim ch v mt gin d. Ging
ng r cao :

Chng ti khong h sao chp. Nu ng ni rng chng ti sao

chp, th l mt thi rt xc lo. Chng ti hc tp. Chng
ti c c mt s kinh nghim nht nh, bi v chng ti
khng ngng hc tp th gii bn ngoi trong sut hai thin nin
k va qua. u tin l hc ca Trung Hoa, k l Triu Tin, sau
l n , ri n phng Ty. l mt truyn thng ca
Nht Bnar. V chng ti tip tc hc hi cc dn tc khc. V
khng ch hc ngi Php, cn hc c ngi B, ngi Nga, ngi
Nam Dng. Chng ti phi hc hi. ng l v phng din cng
nghip v cng ngh, ngy nay chng ti khng cn phi hc nhiu
na. Nhng ti khng ngh rng chng ti khng cn phi hc hi
na. Ngh th l rt xc lo v ti ngh rng mt dn tc qu quyt
l khng cn g hc hi ngi khc na th l m u cho s
suy tn ca t nc vy.

Hideyasu Nasu : Nc Nht nh mt tinh thn v s

o

L ph tng gim c c quan k hoch ha v iu phi ca t

hp cng nghip v ti chnh khng l Sumitomo, tng gim c
y ban lin lc, Hideyasu Nasu l ngi thn Php. Cu ch tch
kim tng gim c Cng ty Sumitomo France t 1982 1987,
ng gi mt thin cm c bit i vi nc Php. B thu ht v
chu nh hng mnh m ca nn vn ha Php, ng khng cn
hon ton l ng ngy ng phi tr v Nht. Khng hn l ngi
Php, khng hn l ngi Chu u, cng khng hn l ngi Nht
tht s. Sau , tri qua mt giai on ti thch nghi y kh khn
vi cc qui nh trong i sng x hi ca Nht, ng tr li vi ci
khun c Nht v ri lm vic 10 gi mt ngy, 6 ngy mt
tun, ton tm ton cho x nghip. Trong cuc phng vn ca
chng ti, ng cng by t nhiu tm s.

Phi chng s tng trng ca Nht s cn tip tc lu di vi

mt nhp nh th ?

C l khng. S tng trng s chm li, v nn kinh t Nht

Bn t n ngng ca ca tui trng thnh. Ni cch khc,
giai on tng trng nhanh ca nn kinh t Nht chm dt ri.
Nhng ngi chng hn nh ti y, lm vic trong giai on
ny v m ng vai tr u tu cho nn kinh t Nht, th ny
u gi c. Phn ng qu tui 50. Cn i vi th h mi,
chng ti nhn thy c nhng thay i trong bc thang gi tr ca
chng. Chc chn th h mi ny, nht l lp thanh nin tui 20 s
khong cn lm vic ging nh chng ti na. H khng chu hi sinh
cuc sng ring t, ging nh chng ti lm, cho s phn vinh
ca x nghip v ni rng ra hn l cho nn kinh t Nht. Dn d,
th h mi bt u nh mt i tinh thn v s o m th h chng
ti lun lun gi gn. Tinh thn v s o, iu c ngha l
chng ti dnh u tin cho li ch quc gia v cho s vinh quang
ca T quc. Nhng quan nim ny i vi chng ti l mt ci g
v cng qu gi, khng th lng gi bng tin c. Nhng, i
vi th h mi th khng ging nh vy.

Nasu ni tip :

M t khc, th h mi ny khng c c ngun ng lc mnh

m trong lao ng m chng ti c. Chng ti bit th no l
ngho i, l khn cng, l chin tranh. V khi chin tranh kt thc,
chng ti quyt tm lao ng khc phc s thua trn v
nhng sai lm ca mnh. Chng ti phm mt sai lm nghim
trng. Cn phi lm vic b li. Nhng bng cch no ? Phi
nng cao mc sng kinh t. Chng ti b ngi M p phi t
b quyn s dng sc mnh qun s. Nhng s t b ny cng t
nhin thi. Trong thm tm, chng ti cng cm thy gii php tt
nhp l t b hon ton sc mnh qun s v thay vo , cn tp
trung sc lc ca mnh vo kinh t. Chng ti c ng vin v
mc tiu ny. l l do v sao chng ti dn ht cng sc ca
mnh. Song chng ti li ang thy th h mi khng c c ngun
ng lc ny. M cng t nhin thi. Chng ti khng hi tic v
s thay i trong no trng ny. Hon ton l iu bnh thng,
ti tin nh vy.

Ngi Nht khng phi l nhng nh sng to

Phi chng cn nhng lnh vc m Nht cn lc hu ch ? Cu

hi khim nh. Nh Hideyasu Nasu vn t ra khim tn. C th l
qu khim tn na.
 Vng, vng, rt nhiu lnh vc ! V tr, ngnh hng khng, ha
hc. Trn thc t, nhng lnh vc m Nht xut sc nht vn cn
rt gii hn nh in t, cach mch tch hp, xe hi v luyn kim.
Ht ri ! Nc Nht c khc phc s lc hu trong lnh vc khc
khng ? iu ny ty theo lnh vc hot ng c cp. i vi
ngnh cng ngh v tr, chng ti s c mt vi kh khn, bi theo
Hin php ca mnh, chng ti khng th qun c qun i. l
mt ci phanh km hm cc bc tin v cng ngh trong lnh vc
ny. S cn phi c thi gian bt kp ngi Chu u, ngi
phng Ty. Nhng chng ti s bt kp mt ngy no . Tuy
th, t nht cng cn khong 10 nm. Ngi Nht nhy bt chc
hoc thch ng nhng g c ch to ni khc. Ngay c hin
nay, h cng cha kh nng t sng to ra mt ci g mi
v c o. Nhng nh tr thc hiu r iu : ngay n nay,
ngi Nht cng khong phi l nhng nh sng to. Chng ti tip
tc bt chc hoc thch ng. Bi iu khc su trong truyn
thng ca chng ti. Chng ti khng c sinh ra sng to.
Chng ti c to ra hc hi nhng g m cc nc phng
Ty c ri. V vy, vic ci to phng php t duy ca chng
toi i hi cn rt nhiu thi gian.

Nc Nht s t ti nh cao sng to khng ?

Trong mt s lnh vc, iu c th c. Cn ngoi ra, ti

khng chc lm. Bi v, trong sut chiu di lch s ca mnh, ngi
Nht cha bao gii a ra c nhng gi tr ph qut. Phi ni l
cha bao gi. V h khong c c m hnh c th xut khu.
Tht ra, cng c mt s lnh vc chng hn nh m thut, th
chng ti l ngi sng to. Cc bn th ha ca chng ti rt c
o. V vn chng, qu l ngi Nht vit tiu thuyt t rt
sm. Nhng ch l nhng tc phm tm pho, th cp. Cn ci
thit yu nh cc c cu ca nn siu hnh hc hin i, chng ti
chng l g c. Chng ti chng ng gp c g vo cc nn
tng ca n c.

V kh nang thng tr th gii, phi chng ng ni qu li ?

Khng, khng, khng ! Nc Nht khng c kh nng lm iu

m. Qu quyt mt iu ngc li ch chng t mt s thiu
hiu bit ln v lch s v vn ha Nht. Ch cn nghin cu mt t
v nc Nht v dn tc Nht bit rng, trong lch s ca t
nc ny cha bao gi c th tin hnh c mt chin lc
nghim chnh cho ti ni ti chn. Cha bao gi, Thm ch trong
nhng nm 30, ch ngha qun phit Nht cng chng da vo mt
c s khc trit v mang tnh r rng, thuyt phc. Tht ra, chng
ti cng c ni n mt th ch ngha pht xt, song khng g
khc hn l mt nguyn vng c c nc ng tnh.

Nc Nht vn mi b xem l mt m hnh bn l

Nh vy l Nht khng mun, nu nh cha phi nh vy, bt

u con ng bnh trng chnh tr - kinh t sao ?

Khng, khng. Ti kch lit ph nhn iu . ng l ngi

Nht thng minh. Nhng bn cht thng minh ca chng ti l g ?
Chng hn v php lm tnh trong ton hc, ngi Nht chng ti
cng thuc vo hng nhng ngi nhanh nht th gii ! (Hideyasu
Nasu ci ). Nhng ton hc khng ch l php tnh. N cng l s
kin to vo sp xp t tng, phi khng ch ? Nn khi cn phi
vt qua khun kh ca php tnh th nhng u c Nht ca
chng ti li khng hot ng tt c na. l iu ti
nghim thy. Hn na, ti ng l trong tng lai, nn vn ha
ca chng ti vn s mi cn nm bn l, khng phi l nn vn ha
trung tm sc ht cc nc khc. Ni iu , ti hi bun,
nhng l ni rt tht th. Khi ti nghin cu lch s v vn ha ca
chng ti, ti buc phi tha nhn iu . Bi v chng ti khng
c c nhng nn tng vng chc. ng s thy chng ti cc nh
hng ca Pht gio, Khng gio, Thn o v c ca Thin Cha
gio na. Nht khng c mt tn gio tht s. iu c ngha l
ngi Nht chng ti vn khng c nhng gi tr tm linh nn
khng ngng phi tm kim nhng gi tr vt cht v nhng li ch
trc mt ca mnh. Chng ti khng c nhng con ngi c kh
nng nhn xa trng rng v tng lai. Bt hnh thay, chng ti li
thiu loi nhn quan v thiu tnh l lun.

Ngoi ra, ti khng thy mt quc gia Chu no c th tng

cho cc nc phng Ty nhng gi tr ph qut. Nhng gi r no
quan trng nht ? S t do, s bnh ng, quyn con ngi v nn
dn ch. Ngi Chu u cc ng ni n cc iu ngay u
th k XX. M t th k sau, th gii mi bt u nhn thc c
tm quan trng ca cc gi tr ph quan . Chnh ngi phng
Ty cng hin chng ti cho nhn loi. Trong khi , ngi Chu
, chng ti, ngoi tr n mang li nhng gi tr g c th
so snh c vi h ? Ngay c Trung Quc, vi 5.000 nm lch s
y n tng, cng chng em li c g thc s l ph qut.
ti ny l mt vn ln cho ti. Ti sao ngi Chu , bao gm
c Trung Quc khng cng hin c cho nhn loi gi tr ph qut
no, trong khi ngi phng ty lm c ? l nguy c y
chng ti ra bn l bc tin ca th gii. Karl M arx ni v vn
ha v tinh thn, ti phi tha nhn ng ta c l.

hc cch t mnh suy ngh, cui cng nc Nht c cn ct

t cung nhau vi M ?

ng l cn thit. Nhng theo ti, ngi Nht vn cn l

nhng a tr. Nhng a con nt. X s ca chng ti vn cn tr
con. Chng ti vn cha c mt nn trit hc. Qu l, chng ti c
mnh v kinh t y. Nhng liu nhng a b lun c c ngun
nng lng bn li khng ? V c th l hi mt cho cc ngi
ln y, phi khng ? (Hideyasu li ci ). Bi vy, sc mnh l
. ng ra ch l sc mnh vt l m li khng c ci ct yu,
l tinh thn. Nhng ti vn lc quan. Bi v ti tin chc rng a b
, do th h mi ca Nht i din, s tip tc yu ha bnh. N
yu ha bnh v khng yu chin tranh. l ci chnh, ti tin th.
Nhng, ng thi, n li khng yu lao ng lm. V th, chng ti
phi chp nhn mt s tng trng rt chm v phi bng lng l
mt nc nh bn l. y l d on ca ti. Chng ti sp mt
tnh hiu chin trong kinh t ca mnh. iu so l khng trnh
khi. Vy, s tng trng kinh t ca chng ti cng s chm li
nhiu. Nhng cng l iu t nhin v cng tt thi.

Ti by t s knh trng ca mnh i vi s khim tn, c th

hi qu, ca Nasu, cng nh i vi kh nng ca ng khi v nhng
lnh vc khng lin quan n nhng mc tiu pht trin ca
Sumitomo trn th gii. Nhng nhng li khen lm ng ngng
ngp. S khim tn ca ng tht mu mc.
 Thng thng, ngi Nht ch bit ni v kinh t. Khi mt nh
kinh doanh Nht gp mt kinh doanh Nht khc, h ch ni v kinh
t. Bao nhiu xe hi c xut khu ? S d mi nht ca ngoi
thng l bao nhiu ? Nhng ci ng ni tht s, khng phi l
nhng chuyn .Vn l ch khc, su xa hn. l nhng
nn tng vn ha ca chng ti. Nu chng ti khng cp n n,
vn s khng bao gi c gii quyt. Cn ni ngay cuc tranh
lun ny khng h hoc gn nh khng h din ra Nht. Thng
thn m ni gia cc nh lnh o cng nghip, cc vin chc, cc
ch ngn hng, thm ch i khi c cc gio s i hc, ng s ch
tm c rt t ngi suy ngh v nhng vn ny v sn sng i
thoi vi ngi phng Ty v ngi M . Tht ng bun.

Tuy nhin, ti ch c th by t s bt ng ca mnh v ti

nhn mnh rng rt ng nhng ngi ni chuyn ca ti, k c cc
nh lnh o kinh t, cng chng t s quan tm ca hc i vi
nhiu vn khc hn l cc biu thng k. Song ni lm vic,
h c tho lun vi nhau v cc vn khng ? Trc mt
Hideyasu Nasu, ti ni thm rng ti rt ngng m Pht gio m
toi coi l mt trit l khoan dung, v kh nhiu phng din cn
cao hn Thin Cha gio ca chng ti. Chng ti gn nh ng
kin.

ng y. Nu nh c mt ch tm linh m ngi Chu

c th snh c vi ngi phng Ty, so chnh l lng khoan
dung. Bi v, xin th li cho ti v li ch trch c th gy kh chu
ny : ngi phng Ty qu kiu hnh v qu ngo mn. Ti ngh
rng ngun gc ca hin tng ny l t Thin Cha gio. Con
ngi l con ca thng v cao hn con vt, n c quyn chinh
phc thin nhin. Trong t tng ny c mt ci g khng n.
Trong khi Chu , ng s tm thy nhiu hn s rng lng v
cm thng, bi v Pht gio dy chng ti tr nn ng nht vi
thin nhin v ng t mnh tch bit vi cc sinh vt khc. Cn
tn trng tt c mi hnh thi ca s sng. C th y l mt khi
nim c tnh Chu , kh d ng gp c lm phong ph cho
nn vn minh ca cc ng ?.

Trong tng lai, ci g s to nn sc mnh tinh thn ca

Nht, khi cc kh khn vt cht s ph nhn cc thnh tu hin ti
? Nasu t ra tht hng hn :

Ngc li vi iu cc ng c th ngh, ngi Nht khng h

hiu chin. Theo truyn thng, chng ti l nhng ngi hiu ha.
Chng ti l loi ngi n thc vt v go, khng n tht. Ti cho
rng y l mt yu t quan trng i vi ton Chu . c tnh
ny s vn cn l ca chng ti. Lng khoan dung ca chng ti
cng vy. V ti sao l lng khoan dung nh ? Bi v chng ti phi
tm mt s tha hip vi thin nhin. nc Nht chng ti khng
ngng xy ra cc trn ng t. ng t, l mt sc mnh
tuyt i, phi khng ? khng phi l sc mnh ca Thng ,
m l ca thin nhin. Cn phi chp nhn n. i vi nhng trn
bo hng nm tn ph nc ti cng th. Chng ti thm nhun
mt khi nim v chu k s vt c tr i tr li khng ngng v
cng khng cng tn. Xun, h, thu, ng c ni tip nhau n
mun i. Khi nim ny gn vi ch ngha bi quan, nhng khng
phi l ch ngha bi quan. Cc chu k c lp li m ta khng th
lm g c. Bi vy, tht v ch khi ct cng xy dng nhng cng
trnh v i. Trong su lng tm hn ca ngi Nht, tn ti mt
cm thc v s bung tri, v s t b, s nhn nhc. M t mt
nso th hin s th nhn bt lc. Nhng, mt khc, l s khn
ngoan.

Hideyasu Nasu, ngi lnh o ca Sumitomo, nhn thng vo

mt ti v ci du dng.

Yoichi Tsuchiya : Chu u s chng phi l mt pho i

L ch tch Cng ty mua bn chng khon Sanyo, hng giao dch

chng khon ng hng th 8 ca Nht, Yoichi Tsuchiya thu vo c
bc t trong mt ngy. V nam tc ca gii ti chnh chp bu cn
tr. Cha qu tui 50, p ngi, mi tc y v hoa rm. ng
tha k c s hin ti t ngi cha, mt c ph Nht, bn thn ng
lu nm lm ch cng ty ni trn. Yoichi Tsuchiya l mt ngi
im m. ng ni chuyn t tn, bng mt ging u u, khng
h biu l cht g bc bi. Thng dch vin ngi Canada ca ng
gii thch cho ti, trc khi cuc gp g bt u, rng s cnh tranh
gia cc hng mi gii Nht l mt cuc chin u trng k.
Thng li dnh cho hng no m c nhng thng v bo b
v kp thi nh ra nhng thng v mt n trc khi gi th trng
xung. B quyt thnh cng l thng tin. Ch hng giao dch chng
khon mi l ni u tin bit c u l mt c hi ng gi.

Cng ty mua bn chng khon Sanyo xoay s kh tt, bi v

t hng th 12, n leo ln c hng th 8 trong nc, ch trong
vi nm. Nhng k t thng 12 nm 1989, i vi cc hng ca
Nht th cng vic lm n ti t hn v thi gi gim mnh Kabuto
Cho S Giao dch Tokyo.
 Th nhng, Cng ty mua bn chng khon Sanyo khng h b e
da ph sn. N c mt vn phng cao c gn trung tm Tokyo v
cng l phng thng mi ln nht Nht. Trong cc hnh lang ca
tng lu dnh ring cho gii lnh o, trn cc bc tng v trn bn
u c trang tr rt nhiu tranh v m ngh phng Ty.

M u cuc phng vn, mt n nhn vin Nht mang c ph

ng trong mt ci tch m vng mng. Ti lic mt quan st thy
c gi ci cho, nhiu ln, gn nh ci st mt t biu l s knh
trng v khim tn, trc khi nh nhng khp ca li. Tr ti ra,
khng mt ai trong phng lu n c ta.

Yoichi Tsuchiya dnh cho ti 45 pht hi kin. l mt c ch

quan trng i vi mt ngi thng xuyn b ra 12 n 15 gi mi
ngy trong c i lm vic vn phng ca mnh. ng bt u
ni :

Ti ngh rng rt khng chc chn l Chu u tr thnh mt

pho i sau nm 1992. Chu u s khng th ng ca th trng
ca n trc th gii bn ngoi. Trong thc t, mt th trn hp
nht s tr nn d tip cn hn l mt tp hp cc th trng manh
mn vn sp hp nht . S a dng ca cc ng tin Chu u
s khin mi vic tr nn kh khn. Vic lu hnh ng tin duy
nht trong CEE cho th trng duy nht, s lm gim i nhng
phin toi trong hi oi. Chng ti s d dng giao dch vi cc
ng. Nhng im yu ln nht trong quan h ca chng ti v lch
s ca lc a ny. Rt nhiu nhng kha cnh ca Chu u m
chng ti khng bit n nu nh khng c cc sch lch s
hiu r. Chng hn, nhng lin h gia Ty u v ng u, s
hp nht ca hai nc c. l iu kh hiu i vi chng ti.
Ngi Nht chng ti cn phi n lc hiu r hn thc t ca
Chu u ngy nay.

Liu nc Nht c th ha gii nhng mi e da ca ch ngha

bi Nht Chu u khng ?

iu quan trng trc tin l chng ti cn xy dng cc quan

h thn thin khng t trn c s i u. M t trong nhng l do
thc y nhiu ngi Chu U tin vo mt s xm lc ca Nht,
ch n gin l qui m cc x nghip Chu u v Nht Bn. Cc x
nghip Chu u, nht l cc x nghip t, u nh hn rt nhiu
so vi cc tp on Nht. Nhng ti tin rng ang tn ti mt
nguyn vng c cng lm vic trong s tin tng, trn c s mt
cuc cnh trang nghim chnh ch khng phi mun thng tr.
M t l do khc vn to ra nhng nghi ng Chu u. C nhng
kh khn do hai ngn ng khc nhau. Nhng ti ngh v lu di, vn
ny s c khc phc tng bc so s s dng ngy cng ph
bin ting Anh nh mt ngn ng chung cho cc bn khc nhau.
Nc Nht khng h c mun thng tr. V hn na, ti khng
ngh rng chng ti c sc kim sot th gii. Nhng chng
ti trin khai cc t tin cng bn b l hiu r c th trng v
p ng nhng nhu cu ca cc th trng y. Ngi Nht tin
hnh mt cuc phn tch cn k cho cc x nghip ca mnh c
th sn xut nhng loi hng ha ph hp nht vi s ch i ca
khc hng Chu u. i vi chng ti, chng ti ngh cn phi lm
sao tha mn nhng nhu cu ca ngi tiu th ti ch. Bi vy,
i vi Chu u, chng ti mun tha mn cc nhu cu ca ngi
Chu u nhng qui cch Nht Bn. Chng ti mun to ra nhng
hng ha ch to c bit, ng cch ngi Chu u.

l l do chnh khin ngi M gp kh khn khi mun bn

hng cho th trng Nht Bn.

L do chnh khin ngi Nht khng mua xe hi M v ngi

M khng ch to cc loi xe hi m chng ti tm kim. ng
ph Nht rt hp, v ngi Nht khng mun li nhng chic xe
hi knh cng ca M . Bi vy, nu nhng nh sn xut M mun
bn xe hi trn th trng chng ti, h phi ch to ra cc kiu
dng nh hn, t tn nhin liu nhiu hn v tay li bn phi ch
khng phi bn tri. C l cng ng nh vy i vi nhng nh
sn xut Chu u. V cng cn phi ni r rng xe hi Chu u
ni ting l mng manh. Chic Flat m ti mua hai nm trc
y trong tnh trng thm hi. N thng ch ng g. Li
na, ngi Chu u cn c hiu r nhng c th ca th trng
Nht. Chng hn, mt kiu xe no ca Chu u c khi ch di
thm hn 2 cm li b nh thu cao hn Nht bi v chng loi ca
n khc. Vy n phi c rt ngn 2 cm c th c li th
hn trong cnh tranh. Nhng chi tit loi ny rt c cc x nghip
Nht ch trng trc khi sn xut.

Vi khi lng sn phm Nht trn ngp cuc sng ca ngi

phng Ty hng ngy, lic c c nguy nc Nht ln dn v bin
i nhng gi tr vn ha ca phng Ty khng ?

ng qun l nc Nht ngy cng thay i. Ngi Nht

chng ti cng chu nhng p lc bin i nh th khi nng cao
mc sng ca mnh. Hy xem : cc nhn vit s dng ngy cng
nhiu hai ngy ngh mi tun. Dn dn, ngi Nht bt coi trng
ng tin. Ngc li, h cng quan tm nhiu hn n cc nim
ca i sng tinh thn. Nc Nht ch mi thot khi s ngho n
ni h ch ngh trc tin n thc phm, qun o v nh . Bo
tn cc truyn thng l quan trng, ch vi iu kin nhng truyn
thng ny phi tt. C mt s truyn thng Chu u c ngi
Nht nh gi rt cao.

Mt ngy no , Nht Bn s b Triu Tin, n qua

mt ?

Liu n lc Chu u quay sang hc hi nc Nht cha ?

Yoichi Tsuchiya d dt. ng t ra qu thng minh khi khoe khoang
sc mnh ca Nht.

Hai th k trc y, trong lc nc Php xy dng c

nhng th hin i lng ly, th nc Nht by gi ch l mt
nc chm tin v ch mc n hoc Bangladesh ngy nay.
Sau , nc Nht d pht trin nhanh hn nc Php. Nhng
Nht s gp phi s suy thoi. S n mt ngy no khi Nht
t n nh cao ca n v n c th b Triu Tin hoc thm ch
n v Trung Quc qua mt. Tht kh ni. Nu chng ti bit
d on nhng nhu cu d tr cho tng lai, th d suy thoi,
nc Nht cng s khng qu yu. Tht qu l ging nh tt c mi
con ngi i u c sinh, c t, t nc chng ti cng s c
sinh c t. i vi cc x nghip cng th thi.

ng ni thm :
 Hy nhn hnh tinh Tri t : mt dn s 5,3 t ngi, nhng
cc ngun ti nguyn thin nhin rt gii hn. Chng ta phi lu
tm n mt s phn khi ng u hn cc ti nguyn cho mi
con ngi. Trong khun kh , c th cn phi lm chm li nhp
pht trin ca Nht c th phn phi tt hn cc ngun ti
nguyn. Hy ly v d mt vn hoa. thng ngon c v
p ca n, cn ngng u nhn n. Nhng ngi Nht khng lm
th, h c cm u cm c lao thng n trc m khng h ch
n n. Vn l cng cng lc h nht cc cnh hoa v cho co ti
(Yoichi Tsuchiya ci v hnh nh ri ng ni tip ), th nn bt
u suy ngh v s cn thit phi chm dt xu hng ny. Ngi
Nht rt lanh l trong vic thay i. Bi vy, chng ti cn phi
lm vic ct lc cho nhng phin trch m ngi ta nghe c
phng Ty v chng ti, chm dt.

Ngi Nht v ngi Php u l nhng cng dn th gii

S trng thnh ca dn tc Nht l g ?

Ti ngh l nc Nht trng thnh. C th gi y n l

ngi n ng 30 tui, trong khi Triu Tin hoc i Loan ch mi
l nhng thanh nin 18 tui. C th ngi Php cc ng, khi quan
st nhng quc gia nh Triu Tin v i Loan, cc ng c khuynh
hng ngh rng ch n gin l nhng th trng nh khng
quan trng v khng nh hng ? Nhng ti cho rng tt hn l nn
xem xt li thi quen . V khi cc bin gii mt i, con ngi, tin
ca, hng ha lu chuyn d dng hn. V ri y c th khng cn
nhiu khc bit gia ngi Php v ngi Nht. Chng ta khng
nn l lun cng mt cch nh hin nay. S khng cn bt ha gia
chng ta, gia Nht v M hoc gia M v Lin X. Nhng,
chng ta cn cng nhau suy ngh v cc vn ca th gii. T do
s l quyn di chuyn ty khp ni. Nam bn cu vo ma
ng v Bc bn cu vo ma h. T do s l mt t do chia x
cho mi ngi.

Koji S ugiue : Nc Nht phi t ra mm mng

L gim c V cng ng Chu u ca B cng nghip v

thng mi quc t, Koji Sugiue, 40 tui, mt trong nhng nh lnh
o tr nht ca b my kinh t v i v y uy lc ny. Nm
trong khu Kasumigazeki trung tm Tokyo, cch cung in Hong
gia mt tm nm , M ITI l mt qun th khng l cc cao c, b
tr trn hng chc ngn thc vung din tch. V s hn l sch
s v hin i, khc vi nhng tr s khc ca chnh ph Nht,
M ITI l trung tm thn kinh ca ng li cng nghip ni quc gia
ny. Chnh ti y, hng ngn vin chc tn ty hnh thnh, cn
nhc ton b cc chnh sch ti chnh, kinh t v thng mi ca
Nht, tng th k hoch u t nc ngoi, cc chin dch phn
cng ca Nht trc s thng nht Chu u v nhiu k hoch
khc m cng chng khng bit c. Tng cng c 10.000 ngi
Nht lm vic M ITI, ri rc trong cc vn phng khc nhau nm
nc Nht. 2.500 ngi lm vic trong 16 phng nghin cu ca
Cc cng nghip, khoa hc v cng ngh ca M ITI. Nhng ngi
lnh ca nc Nht hin i ny ang chun b cho th gii tng
lai.

Cuc trao i ca ti vi Koji Sugiue din ra trong vn phng to

ln ca ng, ni ng cng lm vic vi cc ng nghip. L mt vin
chc chnh ph, ng ta t ra c phn thn trng trong cc pht
biu. i khi hi v thng v pht, nhng khng km th v. Rt
nhiu my vi tnh c nhn cao cp t trn cc bn lm vic. Ch
kia ang v cc ng biu din, ch ny ang tnh ton, xa hn
ang sp xp cc s liu. Trn mt hc t bng st, thay v tr chi
go c truyn, ti pht hin c hai b c chin lc rt quen thuc
vi chng ti : c M onopoly v c Risk. Lut chi c
M onopoly n gin : mua cng nhiu cng tt cng ng ph
Paris tch ti sn v y cc i th n ch ph sn. V c Risk
l chim lnh th gii; lm ch bng sc mnh v th lin minh qun
s vi ngi ny hoc ngi kia trong s cc i th cng chi. Ti
ch cc b c cho Koji Sugiue v hi ng c thch chi c khng.
ng tr li khng vi n ci ngng ngp, kn o ch v pha cc
ng nghip. Khng giu gim, s hin din ca cc b c ni ln
nhiu ngha

C ng ta, ng ta cng tin chc rng Chu u khong c kh nng

tr thnh mt pho i.

Pho i Chu u ? l mt t ng ni ting ! Nhng

chng ti khng h lo s v vic ny. Nhng ngi lnh o CEE,
chnh h cng cng khai tuyn b l CEE s khng phi l mt
pho i. Ngc li, CEE ang chun b m ca rng hn na k
t nm 1992. Chng ti khng c l do nghi ng g v nhng li
ha hn ny. Hn na, chng ti quan nim th gii chia lm ba
vng kinh t ln : M , Nht v CEE. iu cn thit hn c l ba
vng ny duy tr cc quan h kinh t tt p. iu s m bo
cho s n nh chung ca th trng th gii. Song thng thn m
ni, th M v Nht r rng mnh hn Chu u. Cho nn, sau cuc
hi nhp ca th trng Chu u, Chu u c li th c sc
cnh trang hn. V li, l l do tn ti ca th trng duy nht.
Chng ti cho rng s hi nhp Chu u s mang li cho Chu u
mt lot cc nhn t tch cc cho nn kinh t ca n. Cc triu
chng thy r : sn xut tng ln, u t vt ln. Chng ti vui
mng v s hi nhp sp ti ca th trng Chu u.

Ti Chu u, Nht thng v nh gi l bn hng khng trung

thc. Phi chng Nht khng cn m ca hn na cho hng nc
ngoi vo, nht l hng ca Chu u ? Koji Sugiue ci. Nhng ch
trch ny, ng rt r, v thng nghe nhiu. D nhin, ng cng
bit cu tr li. Thng 13/1989, Nht Bn n phng bi b
cc hn ch thu quan cho gn 1.000 sn phm, ch ring nng
nghip l vn cn c bo h cht ch.

Nhng cuc tranh lun lien quan n vic m ca th trng

Nht l mt cu chuyn di dng vi CEE cng nh vi M . Song
ng l trc y, mt mc nht nh, Nht l mt th
trng khp kn. Hin nay ch cn mt vi lnh vc nhng nng
nghip l vn cn ng ca. Nhng iu ny cng ging nh tt
c cc nc. Tuy nhin, i vi cc sn phm cng nghip, Nht
Bn c gng rt ln. ng c bit rng ch c sn phm cng ngh
l lnh vc duy nht m Nht cn bo v c th trng ca mnh
ch ? l th trng cc sn phm nh da, giy. Cn ngoi ra l
hon ton t do trao i. V thu quan ca chng ti thuc loi
thp nht th gii. Cc x nghip nc ngoi c th bn hng vi cc
chnh sch u i ging nh i vi cc x nghip Nht. Theo quan
im M ITI v cc sn phm cng nghip, th trng ca chng ti
khng cn ng ca na.

Nhng phi ni th no v nhng hn ch c giu kn, chng

hn nh h thng phn phi ca Nht, mi cho n by gi, cng
vn ty chay vic bun bn hng nc ngoi trn khp nc Nht ?

Cc din vn c c ln y ni v t chc x hi v
cc thi quen mua bn Nht, ni cho ng ra, u khng phi l
nhng hn ch thu quan c in. Nhng y l mt ti kh
khn. M i nc u c lch s ring, tp qun ring, thc t ring
v thi quen ring. Khng c g t nhin hn th. Bi vy cn phi
ht sc thn trng khi so snh cc h thng khc nhau ca cc nc
khc nhau. Ci no l tt nht ? Ai c th thm nh c ? C l
ch mt mnh Thng ? Nhng Thng khng trn trn
gian, phi khng ? Xin hiu ti cho r : ti khng mun tn dng
h thng Nht v tuyn b rng cc thng khc l km. M i quc
gia u c h thng ring. l mt thc t. V cng ging nh
vy, c mt thc t l khng mt nc no c quyn ch trch h
thng ca mt nc khc.

Koji Sugiue hi cao hng. ti ny lm ng ta khoi.

iu quan trng i vi ti l tt c cc nc cn c gng hon

thin h thng ca mnh. V th, Nht cng cn ci tin h thng
phn phi, cc mch bn hng. Vng. H thng Nht cn cha hon
chnh. Chnh v th, ngi Nht chng ti mong mun hon thin
h thng ca mnh v chng ti sn lng nghe nhng kin ca cc
nc khc. Chng ti khng i u trong tho lun vi cc chnh
ph khc, ci tin h thng v cc thi quen mua bn ca mnh.
Hy xem xt kt qu ca nhng cuc tho lun gia chng ti vi
ngi M v s tha thun ni bn Sng kin v Cu trc hn ch
(SII). Tt nhin, ti ng vi ng rng : Nht cn phi t ra mm
mng hn. Tuy nhin, chng ta khng nn qun rng cc chnh ph
u mm do v linh hot hn cc nh cng nghip. Bi v chnh cc
nh cng nghip mi sng bng thng mi v h cn c mt t thi
gian t chun b cho cc thay i ny.

H s v v xe hi : chnh Chu u c li

Khi cp n h s nng bng v xe hi, vn gy ra nhng

cuc tranh lun gay gt gia CEE v chnh ph Nht t nm 1989,
Koji Sugiue t ra nm vng vn thuc lnh vc m ng am hiu
nht. Song, v nhng cuc tranh lun c bit nhy cm ny qu
cn lu mi chm dt, ng ta khng th ni nhiu v chuyn
c. Tuy nhin, ng vn sn sng tr li cuc tranh lun v vn
khng ngi t ra l ngi cng ci i vi nhng nh thng tho
Chu u. Liu Nht Bn c sn sng t nhn cc hn ngch xut
khu xe hi sang CEE sau nm 1992 ? Nh chng ta thy, nhiu
quc gia, trong c Php, qui nh cc hn ngch cht v vic
nhp khu xe hi. Php, nhp khu xe hi ca Nht b gii hn
mc 3% s ng b. Sau nm 1992, tt c cc hn ngch quc gia s
b bi b nhng ch cho cc quyt nh ca cng ng Chu u
vn c ch mnh n s c quyn quyt nh ra lut l. Liu Nht
Bn sn sng nhng b ?

Ha ha ! l mt cu hi qu c th ! Qu rt kh tr li ngay
by gi. M t cu qu t nh, ng hiu ch ! Nhng ngi Nht
chng ti tha nhn rng xe hi l mt vn ln gia Nht v
CEE. Chng ti hiu rng vi s hi nhp ca th trng Chu u,
sau nm 1992, nhng nc nh Php v s phi bi b nhng
hn ch nhp khu ca h. Bi vy, Chu u ang c chun b mt
chnh sch chung cho vn ny. Nhng dng nh cc quc gia
thnh vin vn cha i n mt thng nht ( n ma ng 1990
1991). M t cch tng qut, mi hn ch nhp khu u tri vi cc
qui nh ca GATT. Bi th, vic hy b cc hn ch ny l bt
buc nu Chu u nm 1992 mun tn trng cc qui nh ca
GATT.

Koji Sugiue nhn mnh :

D g i na, nc Nht cng s khng h chu b l i ly

s t do ha ca th trng Chu u. Trch nhim ca CEE l phi
t do ha v t hy b nhng hn ch bt hp l, chiu theo cc
qui nh ca GATT. CEE s khng c i hi b l. Chng ti
khng c li g. Chnh CEE mi c li. Ti sao lo phi tr tin b
l ? Nhng ni nh th, chng ti hiu tm quan trng ca v vic
ny v chugns ti t gi mt thi hp tc vi CEE.

Koji Sugiue h cho thy nc ng s sn sng chp nhn mt s

t hn ch xut khu ca mnh sang th trng CEE sau nm
1992 trong mt thi gian nht nh. Nhng ng vi thm rng Nht
khng chp nhn nguyn tc do mt s nc nh Php i hi, l
phi tnh chung trong cc hn ngch nht thi y sn lng xe hi
Nht sn xut ti cc nc ny ( phi a phng ha).

Chng ti nghe ni rng mt s nc ca CEE c nng nc i

cho bng c l sn lng xe hi trong cc x nghip phi a
phng ha ca Nht ti Chu u cng phi c tnh vo hn
ngch. l mt vn cn bn, v s tc ng ca n qu ln i
vi Nht. Khng ch trong lnh vc xe hi, m cn trong tt c cc
lnh vc khc v trong tt c cc nc khc. N s l mt tin l
nghim trng v khng th chp nhn c. Cc ngun u t ca
Nht nc ngoi khng th b pht v nh vy. Tt c cc x
nghip thnh lp nc ngoi vi vn u t ca Nht nh Nissan
nc Anh, cn phi c i x nh l mt x nghip ca CEE.
M t ln na, l v s hp l m chng ti ni.

Nh kt lun, Koji Sugiue khng nh l tuy vy nc Nht

rt ta c nhiu bi hc trong hp tc kinh t i khi y sng
gi vi th gii bn ngoi.

Nu cng nghip Nht mun tn ti v tip tc phn thnh, cc

x nghip ca n cn phi ton cu ha nhng hot ng ca mnh
trong cc nc khc. Song cc x nghip ny cng phi suy ngh v
nhng ng gp m h mang li cho nc ch nh, cho nn cng
nghip a phng, cho chnh ph ca nc ny. Ni tm li, cc x
nghip ny phi x s nh cc cng dn tt ca cc nc ch nh.

Cng vic cn li i vi mt ngi nc ngoi sau khi ni

chuyn vi Koji Sugiue l phi phn bit trong cc kin ny,
u l phn din vn v tnh hnh ca mt nc Nht ang tm cch
chi tr ru ng nhng ng vc ca Chu u v u l phn pht
biu chn tht ca mt nc Nht ang thc s lo u v hnh nh
nhn hiu ca n nc ngoi ang xung cp.

Keiichi S amoshida : nc Nht gy nhim th gii

Ti tha nhn rng nhng cuc trao i ny trnh by mt hnh

nh gn nh an tm ca nc Nht. c nhng dng ch ny, cm
tng chung l nc Nht ang e da lm lch cc cn bng gia
Chu u v M , song nu nh n lao vo mt cuc chinh phc
in cung cc th trng th n khng h c nh chinh phc
hoc xa hn l thng th th gii. Nhng trang sch ny cng cho
thy hnh nh mt nc Nht, ang t vn v tng lai v v cc
quan h ca mnh vi th gii. Ti ng l nhn xt ny l ng.

iu ny cng ng hn bi cng c mt s ngi Nht t

t cho mnh nhng cu hi n mc h khng ph phn gay gt
t nc ca h. Chng hn nh Keiichi Komoshida, tr l ch
nhim bo Asahi Shimbun, mt trong hai nht bo ln nht Nht.
L cu c phi vin Paris, ng thi ng l chnh vn phng cc
quan h i ngoi ca t bo. Ti gp ng trong mt nh hng
cao c ca bo Asahi Shimbun, ti Tsukiji, v pha ng Nam
Tokyo. L ta nh chc tri s, trn nc php phi l c Nht,
cng trnh kin trc ny l biu tng cho sc mnh ca bo Asahi
Shimbun. N che bng nhiu ta nh ca nhiu hng thng tn quc
t ln Tokyo, trong c AFP. Cuc trao i vi Keiichi
Kamoshida, con mt ch ngn hng Nht ti Trung Hoa trong thi
k thuc a, l cuc gp g cm ng nht ca ti Nht. Nhiu
ln, khi ng nu ln nhng tn hi do nc mnh gy ra trn th
gii, ti thy ng xc ng mnh, gn nh mun khc. Cui cuc
trao i, ng tm s vi ti rng, sau mt nm tr v Nht, ng
khng bao gii c dp ni tt c nhng chuyn . Tr v nc,
Keiichi Kamoshida c tr li trong gung my ti ch khng ? V
th xc th c nhng tm hn th khng.

Ti yu cu ng k li thi th u ca mnh Trung Hoa.

Cha ti l mt trong s nhng ngi thc dn Nht Trung

Hoa. Ti sinh ra Harbin. Khi chng ti ri Trung Hoa, ti ch mi
8 tui. Nhng ti nh rt r cuc sng rt thc dn ca cha ti. Sau
khi nc Nht bi trn, chng ti tr v nc bng tu ha v
thuyn. Ti cn nh lc qun i Lin X chim ng Harbin.
Chng ti phi gp rt tn c khi thnh ph. M ti ci nam
trang v lo s. Chng ti bn sch nhng g chng ti c : t
ging v qun o. Trong cuc tho chy, nhiu tr em Nht b b
li ti ch. Ngy nay, nhng a m ci y ang tm kim cha m
chng Nht. Tht may mn, cha m ti mang ti theo. iu
c th ti kinh nghim u tin v cc quan h ca ngi Nht Nht
vi th gii bn ngoi. iu ghi du mi trong ti. Sau khi tr v
Nht, trng tiu hc, ti bit n s k th bi v ti l mt
ngi Nht tr v t nc ngoi. vt qua c s k th ,
ti phi hc hnh ct lc.

Keiichi Kamoshida l ngi ng h nhit tnh ca Edith Cresson.

B Cresson c l. C l khong 70%. Nm ti, khi s vic din

ra, b s c l 80%. Quan im ca ti v Nht khng h thay i
k t khi ti ri nc ny cch y hn 10 nm. Ti c c i
cng tc Le Caire. Chnh s giao tip vi ngi nc ngoi lm
cho ti m mt ra. H ni rt thng thn vi ti v cc vn
lin quan n thi ca Nht trn th gii. Nhiu ngi ni vi
ti rng h khng th no chp nhn nc Nht c. Chng ti
khng th chp nhn cc phng php ca Nht. Ngi Nht cc
ng rt mnh trn lnh vc cng ngh. Nhng cc ng cn t ra
khim tn v hy cnh gic v s xm lc kinh t. Ti nghe
nhng iu ln u tin vo nm 1976 Le Caire. V ti ng
vi nhng ngi . Tr v Nht, ti ha nhp tr li vi cuc sng
 Tokyo. Nhng mt ci g khc l ny sinh trong con ngi
ti. C l ti thuc v mt thiu s rt nh Nht. Nhng quan
im ca ti ngy cng t ra chnh xc. V ngy nay, c th gii u
t vn v v tr ca Nht trong th gii.

Bi vy, cn phi lm g o ln khuynh c lp Nht Bn ?

Keiichi Kamoshida khng ngn ngi :

Chng ti phi chn mt ng li ha hon hn, khoan dung

hn. Nhng ti ngh rng qu tr. Thc t, ti rt bi quan v
tng lai ca nc Nht. Chng ti thiu nhy cm trong cc quan
h quc t. V d gn nht l g nh ? l trc nhng chuyn
bin ng u, nhiu nh lnh o cao cp ca chng ti ch ngh
n chuyn kim tin cc th trng mi . Ngu xun lm sao !
M t hnh ng khiu khch mi i vi Chu u, M v Lin X.
Ci ch ca tt c cc nc ny by gi l Nht. Ti khng thch
ni rng lch s lp li, song dng nh l nh vy. C th nhn
thi ca Nht trc chin trang th gii ln th hai. Tnh hnh
hin nay cho thy vi du hiu tng t. Chng ti cng cng ng
mt vai tr tng t. V trong vi nm na, c th ri nc Nht
tr nn ngo mn hn. Ngo mn n mc khng cn ai c th ch
ng c ni cn in lon ny na. Ngi c chng t s
thng minh hn, bi l ton th Chu u tin hnh s hp nht
c. Ti khng th thy iu Chu . Ti ng rng trong
cc nm sp ti, ch ngha dn tc s c phc hi Nht. V bi
vy, thi k c lp mnh m nht s n. V nh th, vi nh lnh
o mi ca Nht s c th du vo la bng cch kch ng
qun chng. Khng ai i theo mt nh lnh o nh th vo lc
ny. Nhng cn ngy mai ? V trong trng hp , cc quan h
ca chng ti vi Trung Quc, vi Triu Tin s tr nn t nh hn.

Phi chng ngi Nht in r n ni khng nh n mt qu

kh mi y sao ?

Ti khng ngh rng mt ch ngha dn tc hp hi c th pht

trin tr li Nht. Nhng mt th ch ngha dn tc ci m hn,
l c c s. M t ch ngha dn tc bao gm c Chu chng hn.
N gm c Trung Quc, Triu Tin, ng v Nam . S khng
cn l ch ngha dn tc, nhng l th ch ngha khu vc. M nh v
kinh t, ngi Nht tr nn y tham vng. M i y thi, t
ra vn hp tc gia quan i Nht v qun i Thi Lan. Qu l
iu khng c c th ha. Nhng 10 nm trc y, bn thn
tng b xem l k cc. Khi khng cn lc lng qun s M ,
qun i Nht tm cch chng t kh nng ca n trong vng.
Nhiu gii Nht tr nn rt hiu chin. M t s cng rt thng
minh. H ch i mt bin chuyn quc t khai thc c li cho
h. Sau chin tranh th gii ln th gii, nhng tng lp ngi Nht
ny b nh bi v nc Nht phi ni lc xy dng li
nn kinh t ca mnh.

Nhng gii ny khng th ni c g, bi v gi y thi im

l ca xut khu v ci tin cng ngh. Nhng, by gi nc Nht
ly li c s t tin ni mnh. Chng ti c ng yn rt mnh.
Chng ti c th gy nh hng n chnh ph M v Chu u.
S t tin ny c th d dng chuyn thnh s ngo mn. Bi vy,
nhng tng lp ngi Nht ny sp ngc u dy. H ang phc
hi cc lc lng ca h. Ti cm thy c hn mt i bn
doanh gm cc c nhn sn sng nm quyn kim sot nc
Nht. V vy, ti rt lo ngi cho tng lai ca chng ti.

Keiichi Kamoshida qu quyt rng khng ch mt mnh ng ngh

nh vy m c c nhng vin chc cao cp B ngoi giao. ng
ni tip :

trnh thm ha, cc nh lnh o Nht phi bt u bng

vic yu cu cc nh doanh nghip nc ngoi tr v Nht. Chng
ti phi chm dt s bnh trng ny. Chng ti cng phi gim s
lng du khch Nht. Th nhn xem : 10.000.000 ngi i du lch
trong nm 1990 ! Vic ngi Nht i tham quan nc ngoi, tiu
tin , xem ra c v l tt. Song trc ht, chng ti cn h yu
mn chnh t nc mnh. Nhng ngi Nht ny gy phin h cho
ngi dn a phng. K n, h tiu xi, mua sm nh in cung
! H ph hy truyn thng ca dn tc ny. y l vn vn ha,
mt phm gi ca nhng ngi n ng v nhng ngi n b
nc ngoi v v phm gi ca nhng ngi Nht ny.

Keiichi Kamoshida gii thch thm :

Khi ti ri Paris cng vi gia nh tr v Nht vo thng 10/

1989, ti a con th hai ca ti li . N 20 tui v
nay ang hc i hc. Lc ti gp n, chng ti trao i v nc
Nht v nc Php. Cch khng lu, n tr v Nht trong mt
thng. Nc Nht, l T quc ca n. N phi tr v v l mt
sinh vin Nht. Trong thi gian Tokyo, n quan st khc ni,
n n cc siu th, n gp bn b, n i nhy cc v trng, i
xem phim Nhng, sau thi gian ngh h, n n gp ti v ni
ring vi ti rng : Tha ba, con s khng bao gi yu mn nc
Nht. N ra i v quyt nh sng Php.

Hidetada Maezawa : tin n mt ch thc dn v kinh

t ?

L ngi vit x lun ca bo Nihon Keizai Shimbun (Nikkei),

Hidetada M aezawa nh ngi v nng ny. Cu c phi vin ca
Nikkei ti Paris, ng chn ting Php ni chuyn, mc d ng
khng hon ton lm ch c ngn ng ny. ng cng cho rng b
Cresson c l v cnh gic Chu u trc mt s cnh trang ca
Nht c th sm mun g cng bp Chu u.

T bo ca ng l mt ngi khng l ca gii bo ch Nht. Bo

Nikkei pht hnh mi sng hn 2,9 triu bn, ng hng u trn
th gii. c gi ca n Nht l gii chp bu trong chnh ph, gii
doanh nghip, cng nghip, ti chnh, chng khon, thng mi.
Ngoi nc Nht, n c n hnh cng lc New York, Los
Angeles v Singapour. Bo Nikkei cng n hnh mt nht bo kinh
t bng ting Anh, t Japan Economic Journal, c in cng lc
Nht, Chu u v M . L mt t bo giu s, Nikkei c mt ta
nh chc tri s Otemachi. Trn mt tin ta nh, mt ng h
in t hng ngy thng bo thi gi th trng chng khon
Tokyo. Bo Nikkei s dng cc k thut tin hc tin b nht
thng tin v n lot. Bo Nikkei cng l mt trong nhng c s d
liu kinh t v ti chnh ca hn 5 triu sn phm vo mt thi
im c th nh mt trung tm tin hc. 42.000 trung tm nh th
c ni vi Nikkei, hot ng hng trm thnh ph khp th
gii.

Hidetada M aezawa ni g ?
 Ti tin rng nhng g b Cresson ni l ng. Nhng rt nhiu
cc x nghip Nht hiu rt r nhng g b tm kim. l mt loi
th on. Bi vy ti tin chc rng vic u t Chu u. M t
khc, cc nh lnh o khc ca Php li c mt quan im khc.
Nhng b ta c l ch no ? Cho n nay, ngi Nht xut
khu vi s lng ln sang th trng Chu u. H tiu dit
nhiu x nghip hng u ca Chu u. Chng hn nh trong lnh
vc my nh. Ti cng hiu rt r iu ng M . Calvet ni. ng lo
ngi rng ngi Nht trit h ngnh cng nghip xe hi ca Chu
u. Nhng iu lo ngi tht t nhin. ng cho rng ngnh cng
nghip xe hi Chu u khng th ng vng trc cuc cnh tranh
ca ngnh cng nghip Nht Bn. Bi vy, cn phi c mt thi
gian khc phc s chm tr v mt k thut v cng nghip.

Nc Nht c nh chinh phc th gii khng ?

V phng din cng ngh, cng nghip v ti chnh th c th.

Nht l Chu u. Cn v ngnh cng nghip xe hi, ti cng tin l
c th. Nhiu ng ch ngnh xe hi Nht Bn ngh rng sm mun
g cc nhn hiu xe hi Chu u ni ting cng s bin mt. H ch
ni ring vi nhau. Ti nghe nhng pht biu . Trong 10 nm
ti, ti ngh rng ch cn cc nhn hiu ny ti Chu u, l Fiat,
Volkswagen, Toyota, Nissan v Honda. M erceds cng cn p
ng loi th hiu cao cp. V cng c th cn Volvo. i vi
Peugeot v Renault, tht kh tn ti ni. Hai hng ny khng
sc cnh trang.

Hidetada M aezawa t ra n hn v cuc chm tu ca cc hng

ny do nn cng nghip ca cc nc mnh gy ra :

Ti ngh l cc nh sn xut xe hi Nht cn cho cc nh sn

xut Chu u c thi gian c th kp thch ng.

Nhng h c lm iu khng ? Cu tr li xem ra l khng.

ng bit khng, h ch lun ngh n tin, n quyn lc, n

phn th trng c chia. Nhng cng nn ni r l chuyn
hon ton bnh thng. l qui lut ca kinh doanh v sn xut.

Hidetada M aezawa khng h ngh rng u t ca Nht nc

Anh mang hnh thi mt s thc dn ha v kinh t. Song ng nhn
mnh rng chnh nc Anh quyt nh b mc cho Nht mt s
lnh vc cng nghip then cht. Bn thn ng ta, nu l mt ngi
c trch nhim quyt nh nn kinh t Php, chc ng s chin u
n hi th cui cng bo v nn kinh t t nc trc sc tin
cng ca Nht.

Nhng li ch trch Nht liu c ch g ?

Ti tin rng nhiu ngi Nht ang suy ngh v nhng iu b

Cresson ni. H s rt ra kt lun l cn ch n cc li ch trch
ny sa i chnh sch u t ca Nht Chu u. Sony v nhiu
x nghip Nht khc ang suy ngh v nhng g h sp tin hnh
Chu u. Nh ng bit, h mun thch nghi vi Chu u. H c
gng hiu nn vn ha Chu u thch nghi tt hn vi Chu u
tng lai v nh y tr thnh nhng ngi bn ng hnh thc s
vi ngi Chu u. D sao, i vi Nht, gi mt s hp tc tt
vi cc ngi bn Chu u v M l iu cn thit. D sao, nc
Nht khng th n mt mnh c.

Song trc vin nh ca th trng thng nht Chu u vo nm

1992, phi chng s lo s ang bao trm trn cc bt tham mu
ca nn cng nghip Nht Bn ?

Vng, l l do v sao cc x nghip Nht Bn ang vi v u

t vo Chu u trc khi cnh ca ng li vo nm 1992.

Du sao, qua kin ca Hidetada M aezawa th nc Nht

khng lao vo mt cuc chin tranh kinh t vi phn cn li ca th
gii. Ai ni ngc li l khng ng bi v nc ng ch s dng cc
qui lut chi ca ch ngha t bn m thi. Khng h c nhng cuc
gp g b mt gia cc ng ch hng u ca Nht cng nhau
phn chia th gii.

iu m ng nu ln l chuyn do ngi Chu u ngh ra. Ti

ngh rng ngi Nht u thch th trng t do hn. H khng h
bit n khi nim ny. M i x nghip eo ui mt ng li ring
ca n. Cng khng h c s nht tr ca cc tp on cng nghip.
Tri li, ang din ra mt s cnh tranh rt gay gt gia cc x
nghip. Lm sao cc x nghip ny c th ni n mt s phn chia
? Chng ti c nhng t chc ca gii ch nhn nh Keidanren.
Song, ni ng ra, khi cc ng ch gp nhau, h khng h ni nhiu,
c chng l tranh lun vi nhau v nhng vn vn ha hoc x
hi.
 Ni chung, i vi Hidetada M aezawa, iu quan trng nht i
vi nc Nht l hc cch hiu th gii chung quanh.

Nc Nht phi tn trng nhng khc bit. Cho n nay, ngi

Nht ngh rng khc ni u cng s dng nhng tiu chun
nh nhau. Th m, r rng c nhng khc bit tn ti gia ngi
Chu u v ngi Nht. Ci no trng thay i ri. Ngi ta bt
u thy ra iu ny. Song cn phi c thi gian. Khi ti vit v
nhng vn ny trn t bo ca ti, ti nhn c nhiu c in
thoi ca nhiu ngi gi n cm n ti. Thnh thong, cng c
nhng ng ch mun gp ti tham kho kin ca ti. Song,
trong thm tm ngi Chu u cc ng cng ang ngh nh vy.
Ti ngh rng t c ngi Chu u no ct cng tm hiu nc
Nht. i vi cc ng, y ch l mt t nc qu xa xi v qu
kh hiu. Nc Php c nhiu bn b Chu u, phi khng ?
Tic thay l nc Nht li c qu t.

kt thc, ti hi Hidetada M aezawa liu theo ng c th mt

ngy no , nu nh t nc M t tri mc tip tc pht trin
mnh m nn kinh t ca mnh, th th gii c phn chia thnh hai
vng khng ? M t vng l nc Nht gi vai tr b c v mt vng
l phn cn li ca hnh tinh ng vai tr cc bp tht. Nc Nht
s xy dng nh my ca mnh khp ni v sn xut theo lnh ca
Tokyo. Cu tr li ca ng tht ng ngc nhin :

Ti hiu rt r cu hi ca ng, song ti khng h ngh n iu

ny.
 [1]
Cuc thm st Nam Kinh d khin hng ngn dn thng b cht trong vng vi ngy.
Lnh Nht hnh ng man r cha tng thy. V d, theo li nhiu nhn chng, tr em Trung
Hoa b nm tung ln tri ri lnh nht dng li l m xc ln.

[2]
iu tra do B Y t Nht cng b ngy 16 thng 5 nm 1990.

[3]
Phng vn ca bo Asahi Shimbun ngy 14 thng 5 nm 1990.

[4]
New York Time, ngy 4-11-1990.

[5]
Adenauer: Th tng Ty c t nm 1949. c ti c cc nhim k 1953, 1957, 1961.
Ch tch ng Dn ch - Thin cha gio, ngi kch lit chng ch ngha Mc, theo ch ngha
dn tc v c xu hng t do trong kinh t.

[6]
S liu v d bo ca Hip hi ngi my cng nghip Nht Bn.

[7]
Thng k ca hng ng h Citizen, hng sn xut ng th hai trn th gii.

[8]
A Worms Ey e View of its Evolution Japanese Electronics, Simul International, Toky o,
1983, tr.76.

[9]
Cly de V.Prestowit Jr., Trading Places. How we Allowed Japan to take the Lead, Basic
Books Inc., New York, 1988.

[10]
The Economist, 21/4/1990, trang 19.

[11]
cole nationale dadministration: Trng quc gia hnh trnh Php.

[12]
iu tra do nh tm l hc Airlen Richard Ly nn cng b trong tp ch khoa hc Anh
Nature vo thng 6/1982.
 [13]
Thng k ca Trung tm kim sot bnh tt Atlanta bang Gorgie, M .

[14]
Toky o Shimbun, 4/8/1990.

[15]
Institut de recherche sur la population de la Nippon University de Toky o, 12 september,
1990.

[16]
Statistique de la Socilt pour le dveloppement de I conomie Suisse (SDES, publies
le 23 janvier 1990).

[17]
C quan k hoch ha kinh t Nht bn (Sch trng, 11/1989).

[18]
Estude du Centre japonaise de la productivit, publie en Mai 1990

[19]
Bo co cng b ngy 13/4/1990

[20]
C quan k hoch ha kinh t Nht Bn (Sch trng, 11/1989)

[21]
Nghin cu ca ngn hng tn dng di hn, 1/6/1990.

[22]
Enqute de I Institut priv de I administration japonaise du Travail, 20 novembre, 1990

[23]
Thng k ca cc k hoch ha kinh t Nht Bn

[24]
Nihon Keizai Shimbun, 6/8/1990

[25]
iu tra ca vn phng th tng Nht v i sng quc gia, thng 10/1989

[26]
Trung tm nghin cu v cc u tin v chnh sch ngn sch (Washington). S liu cng
b ngy 24/7/1990.
 [27]
S liu ca b x hi Anh, cng b ngy 24/7/1990

[28]
S liu ca cc du lch Nht Bn

[29]
Sch trng ca b ngoi giao Nht (5/10/1990) v bo co ca OCDE.

[30]
Bo co ca OCDE

[31]
D on ca Vin Kinh t Nng lng (IEE), c quan do 160 hng ln ca Nht trong
lnh vc nng lng thnh lp (4/10/1990).

[32]
Thng k ca B Ti chnh Nht

[33]
Thng k ca B Ti chnh Nht

[34]
Thng k ca B Cng nghip v ngoi thng Nht (MITI)

[35]
Thm d kin 1.500 ngi, thc hin trc chuy n thm M ca Mikhail Gorbatchev
vo thng 5/1990, Mainichi Shimbun, 8/1990.

[36]
AFP, 13/3/1990

[37]
TTX Ky odo, 18/7/1990.

[38]
Phng vn ca Newsweek, 2/4/1990.

[39]
Tuy n b ti din n kinh t Davos (Thy S), AFP, 2/2/1990

[40]
Thng k ca JETRO (T chc Ngoi thng Nht Bn)

[41]
Nghin cu ca Jean Michel Dinand, trng vn phng Nht Bn ca Tng cc nghin
cu thuc ngn hng Php quc, thng 11/1989.

[42]
Thng k ca B ti chnh Nht, Nihon Keizai Shimbun, 12/5/1990.

[43]
Hirohiko Okumura, Lch trnh thay i c cu kinh t v ti chnh Nht trong nhng
nm 1990. Vin nghin cu Nomura, 4/1990.

[44]
Gorota Kume (Eximbank) v Keisuke Totsuka (Sumitomo Life Research Institude Inc.),
Japanese Manufacturing Investment in the European Community, 4/1990

[45]
Trch dn ca Nihon Keizai Shimbun, 11/11/1990.

[46]
Thng k ca b ti chnh Nht, Trends in Japans Direct Investment Abroad in FY 1989,
thng 7/1990

[47]
S liu thng k ca b ti chnh Nht

[48]
S liu thng k ca b thng mi M , nm 1988

[49]
Bo co ca Gorota Kume, chuy n gia ca trung tm nghin cu u t nc ngoi ca
Ngn hng xut nhp khu Nht Bn (Eximbank), thng 4/1990

[50]
Sondage publi par le Nihon Keizai Shimbun, 18 Dcembre 1989, portant sur 300 socit
japonaise exportatrices et cotes la Bourse de Toky o.

[51]
Thng k ca B Ti chnh Nht 1/6/1990, v ca ngn hng xut nhp khu Nht,
15/8/1990.

[52]
Tribune de I conomie (Din n kinh t), ngy 16/1/1991.

[53]
Thng k ca Ngn hng pht trin chu (BAD) thng 4/1990.
 [54]
Gorota Kume, Recent Trend of Japanese Direct Investment with special reference to
that in the Asian Region, Eximbank, thng 7/1989

[55]
Tp ch International Herald Tribune, 15/10/1990.

[56]
Bo co cng b ngy 19/10/1990.

[57]
Gorota Kume, Japanese Manufacturing Investment in the European Community,
Eximbank, thng 4/1990

[58]
S liu ca trung tm ngoi thng Nht Bn (JETRO).

[59]
Charles Smith v Louise de Rosario, Empire of the Sun, tp ch kinh t Vin ng
3/5/1990.

[60]
Japanese carporate activity in international mergers and acquisitions is entering a thied
phase, Nihon Keizai Shimbun, 25 thng 3 nm 1989.

[61]
Thng k ca M&A Nht Bn, pht hnh ti Lun n, thng 3/1990.

[62]
Thng k ca b xy dng Nht Bn, 13/6/1990.

[63]
International Herald Tribune, 6/2/1990, trang 1

[64]
USA Today, 2/11/1989, tr. 20

[65]
S liu ca hng Kenneth Leventhal and Co, thng 3/1990.

[66]
Washington Post, 14/2/1990.

[67]
S liu ca y ban u t nc ngoi Tn Ty Lan, 30/8/1990.
 [68]
Bo Le Monde, 13/10/1989.

[69]
Le Monde, 14/8/1990.

[70]
La Tribune de Iexpansion, 10/1/1990.

[71]
Pat Choate, Agents of Influence: How Japans Lobby ists in the United States Manipulate
Americas Political and Economic Sy stem, Knopf, thng 10/1990.

[72]
Washington Post, thng 9/1990.

[73]
Phng vn ca AFP

[74]
Valeur actuelles, ngy 16/7/1990.

[75]
Le Monde, ngy 6/1/1990.

[76]
Hp bo ngy 20/7/1990 ti Toky o.

[77]
Le Figaro, ngy 2/5/1990.

[78]
Abel Farnoux, Llectronique dans de monde, Positions 1989, Prospective 1995, nghin
cu ca EIC.

[79]
Agence France-Press, ngy 6/8/1990.

[80]
Agence France-Press, ngy 25/10/1990.

[81]
New York Times, ngy 17/5/1989.

[82]
New York Times, ngy 11/6/1990.
 [83]
Tuy n b trn i truy n hnh TIF (Php) ngy 24/11/1989.

[84]
Pht biu ngy 17/2/1990 ti Hi ngh ca gii cng nhn ngnh xe hi chu u.

[85]
Tr li phng vn bo La Tribune de Iexpansion (Din n khuch trng kinh t).

[86]
Le Club de la presse (Cu lc b bo ch), Europe 1.

[87]
Tr li phng vn t Journal du dimanche

[88]
Mein Kampf (i chin u ca ti): tp sch ca nh c ti Adolf Hitler xut bn nm
1925 ni v nhng nguy n tc cn bn ca ch ngha dn x, ch ngha pht xt.

[89]
Le Meilleur des mondes, tiu thuy t vin tng ca nh vn A. Huxley (1932).

[90]
V vic ny c a ra cng khai vo thng 11/1990. N lin quan n nhng b mt
ca chng trnh Chin tranh gia cc v sao ca M . Ngi k s M a cho ngi Nht
nhng thng s quan trng v k thut phng tn la.

[91]
LEnigme de la puissance Japonaise, Nxb Robert Laffont, 1990

[92]
Pht biu ngy 28/3/1990.

[93]
GATT: ch vit tt ca General Agreement on Tariffs and Trade (Hip nh tng qut v
thu quan v mu dch). Hip nh c k nm 1947 Genve, l c s cho cc hip nh thng
mi quc t.

[94]
OCDE: ch vit tt ca Organisation de Coopration et de Dveloppement Economique
(T chc hp tc v pht trin kinh t)
Mi cc bn gh thm: o Tiu V's eB ook ti thm nhiu ebook hn na.