Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 9

rk.k vkf.

k ;ksx

l/;kps tx gs /kdk/kdkps ra=Kkukps vkf.k osxkps vkgs- izR;sd {ks=ke/;s


Li/kkZ vkgs- fVdqu jkg.;klkBh dV vkgsr- gs tls vkgs R;kp cjkscj thou lq[kh
cufo.;klkBh lq[k&lqfo/kk fg vkgsr- dkgh okkZiqohZ dfB.k okV.kk;k xksVh lgt
miyC/k vkgsr- ,danjhrp ekxhy dkgh okkZe/;s ekuoh thouke/;s veqykxz cny
>kysyk fnlrks- vkf.k R;k cnykps tls Qk;ns vkgsr R;kizek.ks rksVs ns[khy vkgs
R;krhy ,d rksVk Eg.kts thou txrkuk g;k loZ lalk/kukapk esG ?kkyrkuk
ekufld vkf.k kkjhjhd ikrGhoj fuekZ.k gks.kkjk rk.k-
rk.k fdaok VsUku gk Qkj ijoyhpk kCn >kyk vkgs- rhu okkZP;k
eqyhiklqu 80 okkZP;k vktksckai;Zr lxG;kaP;k rksaMh ^^eyk Qkj rk.k vkgs**
vkh okD; ,sdk;yk feGrkr- rk.k gk kCn oki:u brdk xqGxqGhr >kyk vkgs
dh] R;keqGs R;kph [kksyh o frozrk tk.kor ukgh R;kpcjkscj ^^eyk [kqi VsUku
vkys vkgs-** Eg.kts uDdh dk; >ky vkgs\ rs deh dj.;klkBh dk; djk;ps\
R;kps dkgh izdkj vkgsr dk\ VsUkuph Qk;n;kph cktq gh vlq kdrs dk\ VsUku
tkLr >kY;kl R;kps nqifj.kke dk; gksrhy\ ;k lokZapk lkdY;kus fopkj gks.ks
vko;d vkgs- dkj.k R;k fkok; rk.k Eg.kts uDdh dk;\ o rks dlk
gkrkGk;pk\ rs let.kkj ukgh- dkj.k lektke/;s ygku eqys lkafxrys xksVh
,sdr ukgh ;kpkgh rk.k ;s.kkjs ikyd vkgsr vkf.k lrr baftfuvjhx e/;s ukikl
gks.kkjs ikydkauk vftckr rk.k ;sr ukgh- vls gh mnkgj.ks lektkr vkgsr-
Eg.kts uDdh rk.k Eg.kts dk;\ ;kps dkVsdksj eksteki dj.ks vo?kM vkgs- dkj.k
rh O;Drh ijRos cnyukjh laKk vkgs vls okVrs eqykaoj vH;klkpk tks rk.k ;srks rks
ikydkauk gok goklk okV.;kph kD;rk vkgs- dkj.k R;kaP;k ers VsUku ulsy rj
eqys vH;kl dlk djrhy\ daiuhrhy dkexkajkuk tks rk.k vkgs- rks ekydkauk

1
xjtspk ?kVd okV.;kph kD;rk vlq kdrs- ;ke/khy vrhk;ksDrhpk Hkkx
lksMyk rj izu iMrks uDdh rk.k Eg.kts dk;\
ekulkkL=kP;k ers] ^^rk.k Eg.kts vusd ikrGhoj pky.kkjh izf;k vlqu
tks ?kVuspk] izfrf;sP;k :ikr mRiUu gksrks- T;kpk kkfjfjd o ekufld dk;kZoj
foijhr ijh.kke gksrks-**
FkksMD;kr dks.kR;kgh ?kVusyk fnysyk udkRed izfrlkn] T;keqGs eu o
kjhjkokj foijhr ifj.kke gksrks- vkiY;k ftouke/;s lrr cny gksr vlrkr
ifjfLFkrh cnyr vlrs- okrkoj.k cnyr vlrs- gs tqGoqu ?ksrkuk eukoj ncko
fuekZ.k gksrks R;kyk rk.k Eg.krkr- tqGoqu ?ks.ks Eg.kts lek;kstu lek;ksthr
gksrkuk fuekZ.k gks.kkjk ncko Eg.kts rk.k- mnkgj.kkFkZ % dkyi;Zr glr [ksGr
ckxMr tk.kkjs vk;w; vkt vpkud ,d fikoh ikBhoj yVdoqu] ,dk tkxsoj
cl.;kph lDrh e/;s :ikarj >kys rj R;k cnykpk R;k fpeqdY;kP;k eukoj o
kjhjkoj fuekZ.k gks.kkjk ncko Eg.kts rk.k fdaok glr & [ksGr okrkoj.kke/;s
vkWQhlps dke pkyq vlrs- vkf.k QDr vkf.k QDr rqeP;k leksj vtZaV Eg.kqu
,d QkbZy ;srs dh] thP;k eqGs ?kjh tk;yk mkhj gks.kkj vlrks- gk cnyysY;k
ifjfLFkrhpk eukskkjhfjd tks la?kkZ fuekZ.k gksrks ;kyk Eg.krkr rk.k-
1 lk/;k lksI;k Hkkksr rk.k Eg.kts xjtsis{kk tkLr izek.kkr lrr ,dkp
xksVhpk fopkj dj.ks Eg.kts ,dk xksVhaoj fu.kZ; ?ks.;klkBh nksu feuhVkapk fopkj
vko;d vkgs- izR;s{kkr O;Drh nksu fnol QDr ;kpkp fopkj djr vlsy rj
vuko;d rk.k fuekZ.k gks.kkjp mnk- pkj pkdsph lfoZflax djk;ph vlsy
;klkBh nksu feuhVkae/;s fopkj d:u fu.kZ; ?ksoq kdrks- i.k jkst ldkGh mBY;koj
;koj 10 feuhVs fopkj dsyk tkr vlsy vkf.k ekxhy 15 fnolkaiklqu gsp lq:
vlsy rj R;kyk rk.k Eg.krkr- oS;Drhd dqorhis{kk fdaok {kersis{kk tkLrhP;k
vis{ksus rk.k fuekZ.k gksrks- Eg.kts cny gk ekuoh vk;q;kpk vfoHkkT; vax vkgs-

2
rj rk.k gh vfoHkkT; vax vkgs- vlk R;kpk vFkZ vkgs- rj ex rk.k pkaxyk dh
okbZV\ rk.kkyk QDr udkjkRedp cktq vkgs dk\
;klkBh vk/khpsp mnkgj.k ikgq eqykauk vH;klkpk rk.k ulsy rj rs vH;kl
djrhy dk\ ifj{kkp ulrhy rj eqys vH;kl djrhy dk\ ekulkkL=kizek.ks
rhu rhozrspk rk.k vlrks- deh] e/;e] rhoz- ;kiSdh vkiY;k izxrhlkBh e/;e
rhozrspk rk.k vko;d Modrate) vlrks- Stress gk O;DrhfodklklkBh
vko;d vlrks- i.k gkp rk.k tkLr >kY;kl R;kps nqifj.kke fnlq ykxrkr-
rk.k deh vlY;kl O;Drhph izxrh deh izek.kkr gksrs- R;keqGs vls Eg.kkos ykxrs
dh] e/;e rk.k vko;d vkgs i.k R;kpk vfrjsd udks- vls vftckr ukgh dh]
eksB;k ladVkP;k osGh] dfB.k izlaxhp rk.k ;srks- vxnh NksV;k NksV;k xksVhaP;k
ek/;ekrqugh rk.k ;srks- ijarq R;kph ikrGh dhrh vkgs- ;kyk tkLr egRo vkgs-
vfrizek.kkr rk.k vkY;kl R;kP;k kjhj eukoj foijhr ifj.kke gksrks-
Eg.kts kjhjkps o eukps dk;Z gGqgGq fc?kM.;kl lq:okr gksrs- eukP;k dk;kZr
fc?kkM gksrks Eg.kts uDdh dk; gksrs\ eukph rkdr ,dkxzrse/;s vkgs- eu ,dkxz
rso<s R;kps dke dj.;kps rkdr tkLr vlrs- ekuokyk ts dkgh kks/k ykxys rs loZ
eukP;k ,dkxz voLFkse/;sp ykxys vkgsr- Eg.kts eu ,dkxz vl.ks tkLr
Qk;n;kps vlrs ijarq lrr osxGs fopkj ;sr jkghys rj R;kph rkdr deh gksrsp
fkok; rk.k ok<r tkrks- tls eksckbZy e/;s R;kph {kerk deh vlrkuk iVkiV
vusd dkes dj.;kpk iz;Ru dsY;kl rks gx gksrks- rl dkghl eukP;k ckcrhr
gksrs- eu gh tkZ vkgs- R;kpk mi;ksx laosnu] fk{k.k ;ke/;s gksrks- ikp
banzh;kadMqu ts Kku gksrs R;ke/;s mtsZph Eg.kts eukph vko;rk vlrs- rs ulY;kl
Kku gks.;kps dke gksr ukgh- ^vjs eh rqyk dhrh vkokt nsr gksrks] rq ,sdys ukghl
rw>s y{k dksBs vkgs\ vlk laokn vkiY;k ifjp;kpk vkgs- ;k fBdk.kh vkiY;k
dkukr fc?kkM ulrks QDr vkiys y{k fdaok vo/kku fdaok eu R;k vkoktkoj
ulrs- vlsp loZ banzh;kaP;k ckcrhr gksrs- r.kkoxzLr ek.klkyk tsorkuk po

3
ykxr ukgh- ;kps dkj.k gs vkgs- tso.kkr ehB deh vkgs gs i.k y{kkr ;sr ukgh-
dkj.k r.kkokeqGs y{k tso.kkr ulrsp gk >kyk eukrhy fc?kkM- vkrk kjhjhrhy
fc?kkM ikgq-
eukpk vkf.k kjhjkpk [kqi toGpk laca/k vkgs- tsOgk eukyk rk.k fuekZ.k
gksrks- R;kyk kjhj izfrlkn nsrs- tsOgk tsOgk rk.k euke/;s fuekZ.k gksrks rsOgk
R;kyk izfrlkn Eg.kqu Sympathetic Narvous System Activate gksrks-
thyk vuqdaih psrklaLFkk Eg.krkr T;ke/;s ,[kknh f;k] izrhf;k ns.;klkBh
kjhjkr cny gks.ks vko;d vlrkr- rs loZ cny gksrkr tls dh] MksG;kph cqcqGs
foLrkj.ks] gn;kph /kM/kM ok<.ks] jDrizokg tksjkr gks.ks] okl Qwy.ks] kjhj
yVyV dki.ks] tksjkr y?kohph laosnuk gks.ks vkh y{k.ks fnlrkr- ;kykp Fight
or Flight Situation Eg.krkr- vpkud leksj ok?k vkyk rj\ rqeP;kdMs nksup
i;kZ;] R;kP;kkh y<k fdaok iGoqu tk\ vkf.k ;k nksUgh ifjfLFkrhe/;s ojhy loZ
kkjhjhd cny vko;d vlrkr- rs dls gksrkr\ rs kjhjkps loZ fu;a=.k
varL=koh xzaFkhP;k ek/;ekrqu dsys tkrs- T;ke/;s Hypothalamus, Pitutary,
Thyroid Adrinaline ;k va%rL=koh xzaFkh egRokP;k vkgsr- T;kyk HPA
Axis Eg.krkr- T;ke/;s Hypothalamus tsOgk rk.k fuekZ.k dj.kkjh ifjfLFkrh
letrs rsOgk CRH ukokps Hormones lksMrs- T;kewGs Pitutory xzaFkhyk
mRrstuk feGrs o rh ACRH Hormones lksMrs- T;keqGs Adrenal xazFkhyk
lqpuk feGrkr o rh Adrinaline o Cortisol ukokps Hormones jDrkr lksMrs
T;ke/;s kjhjke/;s oj lkafxrysys cny gksrkr-T;ke/;s eq[;Ros jDrnkc ok<.ks]
jDrrhy kdZjk ok<.ks ;klkj[ks cny gksrkr- dkj.k Qkj tyn gkypkyh lkBh
tkLr jDrnkc] tkLr kwxj ph xjt kjhjkyk iMrs gs >kys loZ lkekU;
ifjfLFkrhe/;s i.k vkh ifjfLFkrh ulrkuk] {k.kk {k.kkyk lrr gs Hormones
L=or jkghys rj dk; gksbZy\ vkrk rweP;k y{kkr ;sbZy rk.k vl.kk;k O;Drhauk
fc-ih pk =kl kqxjpk =kl dk gksrks\ rk.kkeqGs Sympathetic system

4
Overdrive Eg.kts rhpk vfrokij gksrks vkf.k R;keqGs kjhjkoj ifj.kke Eg.kts
ch-ih-] e/kwesg] fuanzkukk] Hkqd deh ykx.ks] otu deh gks.ks] eq=fiaMkps fodkj]
foLej.k ;klkj[;k O;k/kh ekxs ykxrkr- Eg.kqu ;ksx kkL=ke/;s vls EgVys tkrs-
loZ O;k/khaps eqG euke/;s vkgs- eukse; dkskkrhy fc?kkM kjhj ikrGhoj ;srks-
kjhjkr gks.kk;k ;k cnykewGs rk.kkyk Scilent Killer Eg.krkr- dkj.k rk.kkeqGs
jDrkrhy lk[kjsps izek.k ok<rs R;kewGs e/kqesg gksrks- e/kwesg mPp jDrnkc vkf.k
gn;fodkjkph tuuh vlrs- e/kqesgkus Nueoropathy gksoq kdrks- e/kqesgkph
vkSk/ks ?ksoqugh jDrkrhy kwxjps izek.k fu;a=.kkr jkgr ukghr- ;k ekxs rk.k gs
,d dkj.k vlw kdrs- e/kqesgkph vkSka/kkph la[;k o rhozrk ok<rp tkrs- ch-ih-
P;k xksG;k tkLr frozrsP;k gksr tkrkr- dkj.k rk.k tkLr vl.ks- R;klkBh
MkWDVj] ;ksxk] esMhVsku] O;k;ke dj.;kpk lYyk nsrkr-
ex v;k ifjfLFkrh e/;s ;ksx dkh enr d: kdrks\ ;k fBdk.kh gs y{kkr
?ks.ks vko;d vkgs- dh] ifjfLFkrheqGs rk.k fuekZ.k gksrks- ijarq rk.k gk rqeP;k
euke/;s fuekZ.k gksr vlrks- Eg.kts rk.kkps O;oLFkkiu djk;ps vlsy vkf.k
eukps] eukrhy fopkjkaps Hkkoukaps O;oLFkkiu vko;d vkgs- vkf.k ;k
iznskke/;s ekulkkL= vkf.k ;ksx brds l[kksy dk;Z brj dks.kh dsysys ukgh- ex
;k nksu kkL=kaP;k feykikrqu rk.kkps O;oLFkkiu dls djrk ;sbZy\ R;kph dkgh
Hkkx vkgs-
I Lor% nso cu.;kpk iz;Ru d: udk-
izFke nkZuh okprkuk tjk osxGs okVsy ijarq cjkp osGk vkiY;kyk okVr jkgrks- ^^gs
vls vlkos] rs rla vlrs rj fdrh cja >kya vlrs- ijarq vkiY;k okV.;kus
ifjfLFkrh cnyr ulqu ifjfLFkrhizek.ks vkiY;ke/;s cny gks.ks vis{khr vkgs-
cjkp osG vkiY;k okV;kyk ;s.kkjs nq%[k] osnuk] dfB.k ifjfLFkrh ;koj vkiys
fu;a=.k vftckr ulrs ex ek;kp okV;kyk dk\ vlk izu eukyk NGr jkgrks-
R;k ,soth R;koj mik; kks/k.;klkBh eukP;k mtsZpk okij djkok- vk;q;kr
5
dks.kkoj rjh fookl vlkok ykxrks- tls ?kjkr oMhy vlrhy eqykauk Hkfo;kpk
rk.k deh vlrks- rls ;k l`Vhpk fu;a=.k dj.kkjk vkiY;kis{kk dq.khrjh osxGk
vkgs- Hkys /kekZizek.ks R;kps ukos cnyrhy ijarq vkh tkxk vkgs- T;koj lksMqu
rqEgh rqeP;kojhy rk.k deh d: kdrk- ;kykp ;ksxke/;s bZoj izf.k/kku
Eg.krkr- loZ nsokoj lksMqu n;k] vlk R;kpk vFkZ ulqu rqeps dke rqEgh djk ijarq
ts QG feG.kkj vkgs- rs nsokyk viZ.k djk gk fopkj Qkj egRokpk vkgs- mnkgj.k
?;k;ps >kY;kl rqEgh jLR;koj xkMh pkyor vkgsr- kstkjhy xkMhojhy r:.k
eqyxk xkMh osMhokdMh pkyor vkgs- okgrqdhps fu;e ikGr ukgh- ddZ; gkWuZ
oktor vkgs- vkk osGh rqEgkyk =kl gksbZy rqEgkyk R;k O;Drhyk iksfylakP;k
rkC;kr n;kos vls okVsy- ukghrj rqEgh Lor% ;kckcr tkc fopkjyk;yk tkos vls
okVsy ijarq rqEgh ,d xksV y{kkr ?ksryh dh] R;kus dls okxkos- gs vkiY;k gkrkr
ukgh vki.k dls okxkos gs vkiY;k gkrkr vkgs- rj rwEgh rqeph xkMh jLR;kP;k
dMsyk ?ksoqu Lor%pk cpko djky R;kP;k d`rhpk tkc fopkj.ks R;kyk fk{kk dj.ks
gs vkiys dke ulqu R;klkBh nso vkgs- rqEgh nso cu.;kpk iz;Ru d: udk
rqeP;kojhy cjkp rk.k deh gksbZy- vls fopkjke/;s ifjorZu vko;d vkgs-
dkj.k fopkjkeqGs rk.k fuekZ.k gksrks-
rqEgh vls gh ikghy vlsy dh] rweP;k kstkjP;k Vscykoj rqeP;klkj[ksp
dke dj.kkjk] rqeP;kp o;kpk rwepk fe= ijarq rks glr [ksGr rweP;k brdsp dke
djrks\ R;kyk VsUku dk ;sr ukgh\ dkj.k VsUku ifjfLFkrhe/;s ukgh rj fopkje/;s
vkgs- rh ifjfLFkrh rqEgh dks.kR;k n`Vhdks.kkrqu ikgrk] ;koj rk.k fdrh fuekZ.k
gks.kkj voyacwu vlrs- rk.k gh nksu izdkjpk vlrks State stress vkf.k Trait
stress dkgh rk.k fuekZ.k dj.kkjh ifjfLFkrh mn~Hkoyh dh rk.k fuekZ.k gksrks-
tls osGsojhy cl lqVyh vkrk vkWQhlyk tk;yk mkhj gks.kkj Eg.kqu ;s.kkjk rk.k
State stress Eg.krkr- ijarq dkgh O;Drh lnkloZdkG rk.kk[kkyhp vlrkr-
leksjP;kus fdrhgh eksBk fouksn d: n;k- R;kaP;k rksaMkoj ckjk oktysys vlrkr

6
vkk rk.kkyk Trait stress Eg.krkr- rk.k R;kP;k O;DrheRokpkp Hkkx cuysyk

vlrks- vkk osGh vkh ,d tkxk ekU; djk rsFks loZ rk.k lksMqu nsrk ;sbZy eu
gyds gksbZy-
2 eukyk vkuanh jkg.;kph lo; ykok
rqEgh Eg.kky gs dk; vkgs- ijarq ek;k ers nq%[k rk.k mnkflurk ;kp cjkscj
vkuan] lek/kku g;k Hkkoukgh eukrp mRiUu gksrkr- rqEgkyk ;s.kkjk rk.k ckg;
ifjfLFkrheqGs ulqu R;kP;k Perception oj vkgs- rj vkuanklkBh ckg; ?kVdkaoj
voyacqu dk jkgk;ps\ dks.kR;kgh dkj.kkfkok; vki.k vkuanh lek/kkuh jkgq
kdrks-
Bsfoys vuars rSlsph jkgkos
fpRrh vlq n;kos lek/kku
;k fBdk.kh lek/kku gs ekul ikrGhojhy vkgs- dekZP;k ckcrhr ukgh-
lrr deZ djkos i.k euke/;s ts vkgs R;k fok;h lek/kku vlkos- vkiY;k toG ts
vkgs R;kyk Appriciate dj.ks Eg.krkr-
ex vkuankph lo; ykok;ph Eg.kts dk;\ lo; Eg.kts cka/kqu Bso.ks]
R;kfok;h terp ukgh vkh voLFkk Eg.kts lo;- rackdq [kk.;kph lo; rack[kq
fkok; terp ukgh- vls vkuankfok;h >kys rj\ rqEgh tj vkuanh jkgk;ps Bjoys
tj ckg; ifjfLFkrh dkhgh vlyh rjh rqEgh vkuanh jkgky- gh lo; yko.;klkBh
lq)k dV vkgsr- izR;sd osGh ckg; ifjfLFkrh foijhr gksbZy rsOgk eukr tk.kho
iqoZd ldkjkRed fopkj vk.kk- R;kus Practice gksoqu vkiksvkip ldkjkRed
fopkjkus rwEgh vkuanh jkgky- vkf.k tjh rk.k vkyk rjh rks deh dkGklkBh
vlsy-
3 lek;kstu kDrh ok<ok
cny gk fulxZ fu;e vkgs- R;kP;kkh tqGoqu ?;k;yk fkdk- dkj.k fczVhk T;k
i)rhus diMs okijk;ps rlsp diMs vkiY;kdMhy cMokys vkrk okijrkr] rlsp

7
vxksnj lkekU; ek.kls fQj.;klkBh ?kksM;kapk okij djr vkf.k eksVkj xkMh QDr
JhearkdMs vlk;ph vkrk ?kjks?kjh eksVkj xkMh vkgs vkf.k JhearkdMs ?kksMs- ^^lc
ns[kusdk utjh;k gS esjs nksLr-** vkk cny.kk;k ifjfLFkrh lkscr tqGoqu ?ks.ksp
;ksX; vkgs- R;keqGs vkiY;k okV;kyk vkysys ukrs laca/k] dkekP;k fBdk.kkojhy
okrkoj.k] ifjfLFkrh ;kaP;kkh tqGoqu ?;k- ;kyk ;ksxk e/;s ^frrh{kk* Eg.krkr-
foijhr ifjfLFkrh e/;s rx /k:u jkg.ks-
4 eukyk ,dkxz dj.;kpk iz;Ru djk-
;ksxke/;s izk.kk;ke] /kkj.kk] /;ku ;kalkj[;k vaxkpk eq[; msk eukyk ,dkxz
dj.ks gk vkgs- eukP;k ,dkxzrsus R;koj vlysyk rk.k deh gksrksp i.k ufou
lakks/kukuqlkj izk.kk;ke] /;ku] /kkj.kk ;kapk vH;kl dsY;kus Happy

chemicals mnk-Serctonin, endorphin oxcitocin, dopamine ;kaP;k fufeZrh


e/;s ok< gksrs- esanwrhy Hippocampus ;k Hkkxke/;s ;kaph fufeZrh gksrs vkf.k
R;kapk laca/k vkiyh Lerh vkf.k vkuanklkscr vlrks- rk.kkph ikrGh deh gksrs-
R;keqGs jkst fdeku 20 fefuVs izk.kk;ke vkf.k /;ku djkosp- R;keqGs eukyk
,dkxz gks.;kph lo; ykxrs vkf.k vk;q;krhy ?kVukapk rk.k deh ;srks- dke
dj.;kph {kerk ok<rs] fu.kZ; {kerk ok<rs] Le`rh O;ofLFkr Bsork ;srs-
5 O;k;kekyk nSuafnuhpk Hkkx cuok-
vki.k pkjpkdh fdaok nqpkdh dks.krsgh okgu pkyor vlky rj rs nksu xksVhaoj
pkyrs- ifgys Eg.kts ba/ku vkf.k nqljs Eg.kts R;k ogkukph lfoZflax- vkiys
kjhjgh nksu xksVhaoj pkyrs- ,d Eg.kts vUu Eg.ktsp ba/ku vkf.k nqljs Eg.kts
O;k;ke Eg.ktsp lfoZflax- iUukl gtkjP;k xkMhph dkGth ?ksrk vkf.k vueksy
kjhjkdMs nqyZ{k djrk dkj.k rs QqdV feGkys vkgs- MksG;kaph fadaer va/k O;Drhyk
fopkjk Eg.kwu njksjkst 40 fefuVs O;k;ke gok rks dks.kR;kgh Lo:ikpk vlks-
pky.ks] iksg.ks] lk;dy pkyfo.ks] ;ksxklus vls dkghgh pkysy QDr jkstP;k

8
dkekO;frfjDr vlkos- O;k;kekeqGs Luk;woj vkysyk rk.k ukghlk gksrks-
Sympathetic system yk vkjke nsowu Para Sympathetic System fu;af=r
dj.;kl enr gksrs- R;keqGs kjhjkojhy rk.k deh gks.;kl enr gksrs- vkk izdkjs
10 ehfuV izk.kk;ke 10 feuhV /;ku] 40 fefuV O;k;ke ;kus kjhj eukojhy
rk.k uDdh deh gksbZy vkf.k ;kpk vkuaniw.kZ fujke; vk;q; tx.;k;lkBh
mi;ksx gksbZy- vko;d rsFks fopkj dj.;kP;k izf;se/;s cny] thoukdMs
ikg.;kP;k n`Vhdksukr cny ;ksxklus] izk.kk;ke] /;ku /kkj.kk ;k lokZapk voyac
dsY;kl uDdhp vrhrk.kk iklwu lqVdk gksbZy-
ksoVh ,o<p lkaxsu rk.k vk;q;kpk vfoHkkT; vax vkgs- rks ulsy rjh
daVkGk ;srks- rk.kkfkok; vki.k txwp kdr ukgh- QDr R;kyk vksG[kk]
R;kP;kkh lek;ksftr Ogk vkf.k R;kP;kiklwu gks.kk;k nqijhukekaiklwu Lor%ph
lqVdk djk !
/kU;okn !
Shankar Khedkar
Clinical Psychologist
Yoga Therapist (M.Sc. Yoga)
(D.TRY)

You might also like