KOSBED, 2015, 29: 131 - 142

Mzikli Oyun Trnde

Trk\Osmanl\slam Motiflerinin
Kullanld lk rnek
Elif Sanem Gle Klekci Trk Karnaval Oyunu
(Des Turken Vasnachtspil)

The First Example of Turkish/Ottoman/Islamic Motifs

in Musical Plays: Des Turken Vasnachtspil

zet

Birey veya toplumun kendisini nasl alglad sorusunun yantlar onun kimliini ya da
kimliklerini oluturur. Bakalarnn onun hakkndaki izlenimleri, yarglar ise imge veya imgeler
olarak tanmlanr. mgeler, tarihi kklere dayanmakla birlikte ancak greceli gerekleri ifade
ederler.

Hal seferlerinden sonra Trk imgesi Hristiyan-Mslman ikilii zerine kuruluyken, stanbulun
fethiyle Batllar, Trkleri Dounun ve slamn temsilcisi olarak grmeye balar.

Trk-Osmanl-slam imgelerinin ilk kullanld yer mzikli oyunlardr (singspiel). Mzikli oyunlar
Almanya'da ya da Avusturya'da operann balang noktas olarak gsterilir. Bu oyunlar ierisinde
"Trk konulu operalar" trnn ilk rnei; Johannes ya da Hans Rosenplt'n Trk Karnaval
Oyunu (Des Turken Vasnachtspil-1453) adl yaptdr. Oyun, stanbul'un alnyla Ekim 1453'te
Papa V. Nicolausun, Hristiyanlar Hal Seferi'ne ard bir dnemde yazlr.

15. yzylda Trklere ilikin yaznsal deerlendirmelere bakldnda, genellikle Trk kart
zellikler dikkat eker. Hans Rosenplt'n Trk Karnaval Oyunu; ktlemeyi ve olumsuzlamay
batan amalamayan, eletirel ierii ile Alman kltrnde yaygnl, tannml ve Trk
imgesine olumlu katklar bakmndan nemli bir yapttr.

Anahtar Kelimeler: Trk Karnaval Oyunu, Hans Rosenplt, Trk-Osmanl-slam imgesi.

Jel Kodu: Z19

Yrd.Do.,Kocaeli niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Mzik Blm, elifsanem@gmail.com

132 Kocaeli niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 2015, 29

Giri

mgebilim, bireylerin ve toplumlarn olgular alglama ekillerini ve bunlarn

kalplam biimlerini inceleyen bir bilim olarak bireyin kendi ve tekinin kltrel
deerlerine nasl ve neden baktn, bir toplumun kendini grme ve bakasn hayal
ederek grme deikenliini incelemektedir (Ulal 2006: 26-27).

Birey veya toplumun kendisini nasl alglad sorusunun yantlar onun kimlii ya
da kimliklerini oluturur. Her toplum kendisini dnyann hatta evrenin merkezine
koyarken, tekileri kendinden genellikle aa bir yerde deerlendirir. Bu nedenle hibir
lkenin kimlii ile imgesi birbirine tpatp uymaz, uyumaz. Bizmerkezcilik ad verilen
bu eilim lkelerin imgelerini de etkiler. Bu anlamda imgeler, tarihi kklere dayanmakla
birlikte ancak greceli gerekleri ifade ederler (Gven, 2000).

Avrupada Trk imgesinin kkenleri 5. yzyldaki Hun saldrlarna dek uzanr.

Hunlar Trk imgesinden ok Avrupal ya da Romal olmayan barbar kavimler imgesine
yaklamaktadr. Barbar szcnn ierii vahi, zalim, kaba ve aklsz Douludur.
Barbar kavimler, korku, vahet ve talan artrr. Ortaa sonunda ise Avrupay
gneyden ve Akdenizden zorlayan Mslmanlar, Hunlara ait barbar imgesini
stlenirler. Daha sonra Hristiyan Batya kar Mslman Douyu temsil eden Trkler
eski mirasn yeni sahibi olur (Gven, 2000).

Hal seferlerinden (1095-1270) sonra Trk imgesi Hristiyan-Mslman ikilii

zerine kuruluyken stanbulun fethiyle Batllar Trkleri Dounun ve slamn temsilcisi
olarak grmeye balarlar. Bu geliim sreci iinde Bat, Trk incelemeye ve tanmaya
deer bir dman olarak grr. Osmanl Baty yzyllar boyunca kmser ve
incelemeye gerek duymazken Bat Trk her ynyle inceler ve kendi bak asna gre
bir Trk imgesi yaratr. Bu imge kat ve kesin snrlar olan bir imge deildir. Dou-Bat
ilikilerinin seyrine ve bu iki dnyann niteliksel deimelerine paralel olarak deiir
(Timur, 2000).

1. Trk Karnaval Oyununun Yazld Dnemde Avrupa ve Avrupada Trk

Etkisi

Karnaval oyunlar olarak tanmlanan oyunlarn kkenine baktmzda;

sa'nn lm ve gn sonra dirilerek ge ykselmesiyle ilgili en nemli dini

bayram olarak kutlanan Karnaval'dan (Paskalya) nce, Hristiyanlk dnyasnn krk gn
oru tuttuu grlr. Oru tutmaya her zaman aramba gn balanr ve orutan n-
ceki geceye ise oru geceleri (Fastnachte) denilir. nsanlar oru ncesi gn ve
geceyi her zamankinden ok farkl, deiik kyafetler giyerek, zgrce ve mutlu bir
ekilde geirmek isterler. Oru gecelerinde farkl rollerin canlandrld folklorik
oyunlar oynamak gelenek haline gelir ve bu oyunlara oru gecesi oyunlar
(Fastnachtsspiele) ad verilir (Akpnar, 2001:30).
 Mzikli Oyun Trnde Trk\Osmanl\slam Motiflerinin Kullanld
lk rnek Trk Karnaval Oyunu (Des Turken Vasnachtspil) 133

13. ve 14. yzylda oynanan oyunlar genellikle dinsel ierikliyken, karnaval

oyunlarnn konularn dnyasal olaylar yani toplumsal gereklikler oluturur. Karnaval
oyunlar (Fastnachtsspiele) dnyevi oyunlarn balangcn temsil etmesi asndan
nemlidir.

14. yzyln bandan itibaren Papalk eski gcn yitirirken ve Alman mpara-
torluu kk devletiklere ve kentler olmak zere yeni ynetim bakmndan zerk
glere ayrlr. Merkezi otorite zayflar.

Prenslerin ve dier ynetim birimlerinin giderek bamszlama ve topraklarn

geniletme politikalar, eitli toplumsal gruplar arasnda smry ve birtakm
kuralszlklar ve babozukluklar beraberinde getirir. Halkn gvenliinin salanmas ve
refah nceliini yitirir, siyasal karlar n plana geer(Akpnar, 2002: 92).

Kentlemeyle yeni eitim hedeflerini gzeten ve deien yapyla ilgili ortaya kan
yeni gereksinimleri karlayacak okullarn kurulmas salanr. Bylece zanaatlarn,
ticaretle uraanlarn ve yoksul halk tabakalarnn ocuklar okula gitmeye balar. Bunu
birok niversitenin kurulmas izler.

Birbirini izleyen btn bu gelimeler, Rnesans, Hmanizm ve Reform

Hareketleri gibi byk dnsel akmlarn olumasnda nemli bir rol oynayan okul
mfredatlarnn ve bilimin laiklemesini beraberinde getirir. Bu deiimler bilim, siyaset
ve din gibi yaamsal alanlarda eletirel bir bak asnn gelimesini salar. Merkezi
otoritenin zayflamas sonucunda yaanan siyasal, ekonomik, toplumsal ve ahlaki
knt ve buhran, bu yeni bak asyla ele alnmaya ve acmaszca sorgulanmaya
balar. Sava ve smrnn her trlsn knayan yazarlar ortaya kar.

1450 dolaylarnda matbaann bulunmas ve keif seyahatleri bu siyasal ve sosyal

deiim srecini hzlandrr ve yaamsal gereklerin allmam bir ekilde daha geni
kitlelerin nne konulmas olanaklarn sunar. Artk yazn, siyasal ve dnsel
sorunlarn tartmasz arac olur (Akpnar, 2002: 91-92).

1453de stanbulun Trklerin eline gemesiyle Trkler artk Avrupann balca

sorunudur. stanbulun fethinden ay sonra Ekim 1453'te Papa V. Nicolaus Hal
Seferleri iin arda bulunur.

1454 Nisan ve Mays aylarnda Almanya'nn Regensburg kentinde toplanan

"mparatorluk Meclisi"nde Trklere kar Hal Seferi dzenlenmesi kararlatrlr.

Alman mparatoru III. Friedrich'in danman Aeneas Sylrius Piccolomini 1454

Eyll'nde sefer hazrlklarn tamamlamak amacyla Frankfurt'ta soylular toplar.
Yaplan aklamada, "Trkiye'de, Yunanistan'da, Asya ve Avrupa'da, dnyann her
yerinde tek bir Trk'n canl braklmamas" istenir.
134 Kocaeli niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 2015, 29

Kayser III. Friedrich 1455 ylnda Trklere kar sava ars yapar. Aralarnda
Niclas Muffel'in de bulunduu nemli kii grmelerde bulunmak zere Viyana'ya
gnderilir.

1456'da Drontheim bapiskoposu Heinrich Kalteisen Nrnberge gelir. Grg

tan kroniki Heinrich Deichsler'in bildirdiine gre, bapiskopos yapt konumada
"Trklere kar sefere kmak zere, ha alanlarn her trl gnah, ktlk ve
sularndan kurtulacaklarn" belirtir.

Hristiyanlar Trklere kar Hal Seferi'ne kmaya ynelik dinsel

isteklendirmeler etkisini gsterir. Yine Johannes Mllner'in bildirdiine gre, 1456
Austos'unda 11.000 Nrnbergli silahlanr; ha alr ve Trklere kar savamak zere
Macaristan'a gider (Kula, 2011:375-376).

2.Trk Karnaval Oyununda Trk mgesi

Hans Rosenplt, 15. yzyln ortalarnda yaam Bavyeral bir air ve top dkm
ustasdr (Kula, 2011: 378). Rosenplt, yaznsal bakmdan halk tipi karnaval oyunu
trnn en nde gelen temsilcisidir. Eski anlatm birikimini yeni durumlara baarl bir
biimde uyarlayarak, yeni yaznsal evrenler amtr. Yaptlarnda toplumsal eletiri ve
retici bir tutum sergilemitir (Kula, 2004: 336). "Trk Karnaval Oyunu" (1456) Alman
dilinde yazlm "ilk siyasal ierikli (politik) oyun" olma zelliine sahiptir (Akpnar,
2002: 92).

Karnaval oyunu denilen elenceli oyunlarn yaps, karnavala katlan cemaati

elendirme ilevinden domutur. Bu yapya en uygun katky, Hans Rosenplt (1400-
1470 civar)de arlkl olarak grlen eski sra oyunu biimi yapmtr (ztrk, 2002:
229) .

Karnavallar toplumsal siyasal eletirinin karnaval havasnda yapld zgrlk

ortamdr. Karnaval oyunlar, yemek yenilen grltl ortamlarda bir rtkan (tellal)
tarafndan balatlr. Ama; izleyicinin skntlarndan ve umutlarndan bahsederek
seyirciyi oyunun iine dahil edebilmektir.

Trk Karnaval Oyunu rtkann szleriyle balar.

rtkan

"Artk susun ve yabancy dinleyin.

Byk Trk gelmi, kulak verin!

O ki, Yunanistan' alm,

Ve bilge divann getirmi,

 Mzikli Oyun Trnde Trk\Osmanl\slam Motiflerinin Kullanld
lk rnek Trk Karnaval Oyunu (Des Turken Vasnachtspil) 135

Dou'dan gnein doduu yerden,

Mutlu ve barl lkeden

Byk Trkiye lkesinin ad,

Vergisiz yaatr insan." (Kula, 2011: 379)

Byk Trk nitemi, Trklerin byk olduklarn anlatmaktan ok, Almancada

"padiah" veya "sultan" belirtmek iin kullanlmaktadr. Osmanl/Trk padiahyla ilgili
bahsedilen btn nitelemeler Avrupallarn en gereksinim duyduklar ve giderilmesini
istedikleri eksikliklerdir. Dier taraftan dindar Hristiyanlar, kyller ve tccarlar Alman
lkesinde ve Avrupa'da gvenlik kalmadndan yaknrlarken, Trklerin egemenlikleri
altndaki lkelerde insanlarn can, mal gvenliinin salandn belirtirler. rtkan,
Trk padiahnn Almanyaya gelip olumsuzluklar dzeltme isteini duyumsatarak
szlerini tamamlar. Padiahn ordusuyla deil, bilge danmanlar kurulu ile barl ve
yapc amalar iin geldii zellikle vurgulanr. Bu vurgulama son derece olumlu bir
Trk imgesinin gstergesi olarak yorumlanabilir (Kula, 2011) .

Alman imparatorunu temsil eden bir valye grlr. valye; Trk padiahnn,
"Hristiyan din adamlarnn ve ahalinin dman olduunu, padiahn Tanr'snn
eytann kardei olduunu", Almanlar iin "padiaha inanmaktan daha byk bir ya-
nlg" olamayacan dile getirir (Kula, 2011: 381). Yazar, Alman kamuoyunu etkileyen
glerin grleri ve toplumun gncel eilimlerini sergilerken, yanl grlerin dzeltil-
mesine de ortam hazrlar.

Padiahn danman; Avrupallarca arzulanan "g", zenginlik", "Tanr'ya inan"

ve "zafer" gibi nemsenen konulardan bahseder.

Rosenplt ayrca, Osmanl aknlarnn Avrupa'da yol at sonular da dile getirir.

Bu amala bir baka soylu Alman' yle konuturur.

"Trkiyeli Byk Trk dinle! 1

Danmanlarna bizim kim olduumuzu syle!

Sana ok uzaklara gitmeni tleyenler,

Kadnlarn dul, ocuklarn yetim brakldn bilirler" (Kula, 2011: 382).

1 "Trkiyeli Byk Trk dinle" dizesinin Almanca zgn yazm, "Hr, grosser Trk aus der
Trkei" eklindedir. Trk ve Trkiye szcklerinin Almancada 1470'li yllarda ve imdi ayn
biimde yazld grlmektedir (Kula, 2011: 382).
136 Kocaeli niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 2015, 29

Trk'n (padiahn) bir baka danman, Alman konta, fkelenmeyi brakalm ve

hereyi ak konualm!(Kula, 2011: 383) derken yazar Almanyadaki kt yaam
koullarn, Trk egemenliinin kt ynlerini izleyicilerin tartmasna sunmay
amalar.

Trk danman, Alman szcnn Trklere ve padiaha ilikin "densiz" szlerine

deinmeden, padiaha yarar saygn bir ortam hazrlar.

Rosenplt, Almanlarn szleri ile eylemlerinin birbirine uymadn zellikle

belirtir ve bunu Trk danmana syletir.

Barsever ve yenilmez padiah alakgnlllk gstererek Hristiyanlarn

sorunlarna ve ihtiyalarna zm retir. Alman edebiyatnda Trklere ilikin yazlm
yaptlarda var olan gnl ycelik bir yan motif olarak oyunda da yer alr.

Padiah

Bizler yce soylu Trkleriz,

Yenilgi nedir bilmeyiz.

Buraya savamaya gelmedik,

Hi kimseyi aldatmak istemedik! (Kula, 2011: 384)

Padiah u noktalarn altn izer:

Kutsal Kitap'ta yazl olduu zere, hak yoluna gidilecek, bilen bilmeyene, zengin
yoksula rnek olacaktr (Kula, 2011: 384).

Almanya'da yaanan tm olumsuzluklar padiaha anlatlr. Padiah; "ahlaksal ve

toplumsal bozukluklar, her trl olumsuzluun kaynadr cevabn verir (Kula, 2011:
385).
Padiahn bu szleri uyar ve tehdit olarak alglanabilir.

Trk padiah (Fatih Sultan Mehmet) Hristiyan halkn kendisine bavurduunu ve

"dokuz olumsuzluk" hakknda honutsuzluklarn dile getirdiklerini syler.

Padiah

Kibir,

Faizcilik,

Zina,

Yalanc tanklk,
 Mzikli Oyun Trnde Trk\Osmanl\slam Motiflerinin Kullanld
lk rnek Trk Karnaval Oyunu (Des Turken Vasnachtspil) 137

Dininden dnme,

Mahkemelerde rvet ve adam kayrma,

Kutsal deerlerin para karl satlmas,

Vergi ve rler,

st konumlarda bulunanlarn alttakileri aalamas (Kula, 2011: 385)

Kula, eserin yazld dnemde Mslmanla geen Hristiyan saysnda bir art
olduunu, bu artn Avrupallar endieye srklemesi nedeniyle yazarn padiaha bu
szleri sylettii, ayrca dininden dnmeye eilimli Hristiyanlar uyarmak amacyla,
padiahn azndan dininden dnmeyi bir erdemsizlik olarak dile getirdiini syler
(Kula, 2011). Oyunda Trk padiah; Hristiyanlar dinlerinden dnmemeleri konusunda
uyarmakta, Hristiyanln koruyucusu ve dzelticisi olarak gsterilmektedir. Yazarn
bavurduu toplumsal eletiri sayesinde Alman toplumunun noksanlar ve insancl
birliktelii zorlatran ynleri padiahn azndan anlatlr.

Padiah; "ne kimseyi basklamaya, ne de ldrmeye gelmitir." Trkler, sadece

"kendilerine teslim (kul) olana, Tanr'nn yardmn esirgemeyeceini anmsatmak
istemektedir (Kula, 2011: 386).

Papa adna Alman temsilcisi konuturulur.

Temsilci

Habercisiyim ben, papann,

Roma'dan gnderildim, topraklarna Almanlarn.

Byk Trk unu ileteceim sana,

Yaam zehir ediyorsun dindar Hristiyanlara.

Roma kiliselerini blmek istiyorsun,

Kutsal babamzn cn unutuyorsun (Kula, 2011: 387)

Temsilcinin azndan; Papa, sade bir kylnn dzeyine indirilirken, padiaha;

papa adna "eek pislii", "kyl dks" yedirir, "sidik" iirir. Szlerine inanmyorsa,
elindeki mektubu okumasn syler (Kula, 2011: 387). Kula, Rosenpltn temsilciyi
sokak azyla konuturmasnn sebebini; Avrupa'da birok olumsuzluun nedeni olarak
grlen, gcn iyice yitirmi Papa ve Papalk kurumuna ynelik kapal bir eletiri ve bu
kurumun Hristiyanl Osmanl ynetimine kar koruyamayacann bilincinde olmas
olarak aklar.
138 Kocaeli niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 2015, 29

Trk'n nc danman grnr ve Trk hkmdarnn Roma kiliselerini

ykmay hibir zaman dnmediini, Nrnberg'e gelilerini birok Alman'n bildiini,
Almanlarn birlikten yoksunluunu, Almanyada yarglarn sahte, devlet grevlilerin
sadakatsiz olduunu vurgular (Kula, 2011: 387-388). Yazar, nc danmann azndan
Alman toplumunun sorunlarn aa vurur.

Rosenplt, Alman egemenlerin szclerine yle eyler syletir ki Alman

egemenlerin ve Kilise'nin, halkn sorunlarn zebilecek gc olmadnn altn izer.

Trk Danman

Alman Egemenler Keyif Srer

Halk Ter Dker (Kula, 2011: 390)

Yazar, Alman kamuoyunun ynetime kar eletirel tavrn belirginletirmek

amacyla padiahn danmanna u szleri syletir.

Padiahn Danman

Almanlar egemenlerine baksnlar,

Onlar keyif srer,

alanlar ter dker.

Atlar grkemli ve semizdir

Hep gl ve temizdir

Ne ifte koulurlar

Ne de renperin gelirini oaltrlar (Kula, 2011: 390-391).

Yazar Alman toplumunun toplumsal-siyasal duyarlln artrmaya, Alman

ynetimi ile Alman halknn karlarnn farklln ortaya karmaya almaktadr.

Oyunun devamnda halk temsil eden iki Alman yurtta gelir.

Alman Yurttalar

ster kayser, ister sade bir kyl,

Kim ki Trk padiahna kar dikleir, cezasn bulmaldr;

Trk padiah Bat'nn da kayseri olmaldr (Kula, 2011: 391).

 Mzikli Oyun Trnde Trk\Osmanl\slam Motiflerinin Kullanld
lk rnek Trk Karnaval Oyunu (Des Turken Vasnachtspil) 139

Trk padiahna kar olanlar, Alman egemenlerdir. Halk ise Trklerden yanadr.
Yazarn halk Trklerden yana gstermesinin nedeni; egemenlere adaleti ve gveni
salamadklar srece halkn desteini kaybedecekleri ynnde bir uyardr (Kula, 2011).

Padiah

Gelirseniz lkemize,

Uyacaktr Halknz Tremize

Rosenplt'n adaletin ve gvenliin simgesi olarak ne kard Trk

hkmdar, "saygdeer" diye nitelendirdii yurttalardan honuttur. Hkmdarn
szleri uyarnca, Almanlar Trkleri dost bilmelidir (Kula, 2011: 391).

Padiah

Gvenlikli ve zgr gidin her yere,

Gidin ok uzaklara dinsizler lkesine.

Gelirseniz yremize, inansz halknz uyacaktr tremize.

Doludur yreimiz sevgiyle,

Selamlayacaktr sizi herkes saygyla (Kula, 2011: 392).

Dialogda geen "dinsizler lkesiyle", Osmanl topraklar, "inansz halk" szleriyse

Trkleri anlatmaktadr. Bu durum Rosenpltn oyunda Trk ynetimine ve Trklere
kar olumlu tavrna ramen dnemin yaygn anlayn belli llerde iselletirdiini
gsterir (Kula, 2011: 392).

Yazarn deyiiyle inansz Trkler trelerine uyacak, Almanlara kar da

konukseverliklerini gstereceklerdir yorumunu Kula yle aklamaktadr;

15. yzyln ikinci yarsnda Venedik Trklerle, zellikle deniz ticareti bakmndan
youn ilikiler ierisindedir. Anlalan o ki, Nrnberg, Venedik'le yarmak istemektedir.
Nrnberg kenti dolaysz olarak imparatora baldr; lkeleraras ticaretin nemli
merkezlerinden biridir; yaps ve ynetimi farkldr. Trk Karnaval Oyunu'nun
Nrnberg'de gemesinin nedenleri arasnda bu olgu da vardr (Kula, 2011: 392).

Trk Karnaval Oyunu'nda betimlenen ayrl scaktr.

Btn bu szleri verenler biz inansz Trkleriz,

Ayrlyoruz sizden, hoa kaln deriz.

140 Kocaeli niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 2015, 29

Oyun, karnaval oyunlarna zg rahat anlatm, erotik szler, svgler ve

honutluk anlatmlaryla biter (Kula, 2011: 392).

Hem edebiyat tarihi asndan hem karnaval oyunlar arasnda sekin bir yeri olan
Trk Karnaval Oyunu'nun ada eserlerle karlatrldnda olumsuzlamay batan
amalamad grlmektedir.

Sonu

Osmanl mparatorluu Avrupaya ilerlerken bugnk Almanyann ilerine kadar

ulamamasna ramen Avrupada Trk Tehlikesinden en fazla etkilenen lke Almanya
olur. Trk-Osmanl-slam motif ve konular Alman edebiyatnda ve mziinde de byk
yer tutar. Mzikli oyun trnde bunun ilk rnei Hans Rosenpltn Trk Karnaval
Oyunu adl yaptdr.

Trk Karnaval Oyunu, Trklerin Avrupa ilerine doru hzla ilerledikleri bir
dnemde yazldndan, 15. yzylda Trklere ilikin yaznsal deerlendirmeler
genellikle Trk kart zellikler tar.

Oyun stanbul'un fethinden yl sonra yazlmtr. Bu nedenle, Trklere kar

nlem almak anlamnda Hristiyan lkelerdeki aksaklklar eletirmesi ve Trk tehlikesi-
ne dikkat ekmesi asndan olaandr. Oyunda dikkate deer olan yazarn Hristiyanlk
iin tehlike olarak gsterdii bir dnyay rnek tekil edecek ekilde sunmasdr. Ortaa
Avrupasndaki yaygn olumsuz Trk imgesinin aksine, olumlu bir Trk padiah imgesi
gelitirir. Padiah, Trklerin egemen olduu her yerde Almanlara gvence verir. Trk
Sultan'nn rnek ynetimi, Hristiyan halklarn durumunu gzler nne sermek iin ara
olarak kullanlr. Eletiriye uygun zemin hazrlayabilmek iin, Trklerin lkesindeki
koullarn vgsnn ardndan, bu olumlu imgeyi unutturmak isteyen acmasz bir
dman imgesi ana hatlaryla izilir. Balangta verilen imgeyle byk eliki iinde
bulunan ve dinsel olarak ekillenmi bu imge, Ortaa Mslman-Trk imgesiyle
rtmektedir.

Trk imgesini olumsuz gsteren tm dinsel ifadelerin, Hristiyan mparatorunu

tehdit etmek, uyarmak ve olumsuzluklar konusunda nlem almak amacyla kurguland
kolayca anlalmaktadr. Hristiyan ynetici ve halkn dinsel duygularna hitap edilerek,
onlar toplumsal dzen ve bar yeniden kurmaya katkda bulunmalarn salama ve
ayn zamanda da Trklere kar harekete geirme amac gdlmektedir.

Trk Karnaval Oyunu dnsel deiikliklerin yaand bir srece tanklk etmesi,
halkn ihtiyalarn ortaya koymas ve ynetimi ar bir dille eletirmesi asndan ilk
siyasal ierikli oyundur. Alman kltrnde yaygnl, tannml ve Trk imgesine
olumlu katks bakmndan nemli bir yapttr.
 Mzikli Oyun Trnde Trk\Osmanl\slam Motiflerinin Kullanld
lk rnek Trk Karnaval Oyunu (Des Turken Vasnachtspil) 141

Kaynaka

Kitaplar

Akpnar Dellal, Nevide (2002). Alman Kltr Tarihinden Seme Tarihi ve Yaznsal
rnlerde Trkler (Avrupada Trk mgesine Bir Katk). Ankara: Kltr Bakanl
Yaynlar.

Gven, Bozkurt (2000). Trk Kimlii. stanbul: Remzi Kitabevi.

Kula, Onur Bilge (2011). Bat Edebiyatnda Oryantalizm I. stanbul: Trkiye Bankas
Yaynlar.

Timur, Taner (2000). Osmanl Kimlii. Ankara: mge Kitabevi.

Ulal, Serhat (2006). mgebilim tekinin Bilimine Giri. Ankara: Sinemis Yaynlar.

Makaleler

Akpnar Dellal, Nevide (2001). Hans Rosenpltn Trk Karnaval Oyununda Trk
mgesi. Tarih ve Toplum. S. 210, ss.30-34.

Kula, Onur Bilge (2004). La Notion de L'Europe Dans L'Histoire Littraire et

Philosophique Allemande Sous L'Angle des Notions de Turc et de Turquie
Considrs Comme "Autre". Frankofoni. S. 16, ss.307-338.

ztrk, Ali Osman, (2002). Usta arkclarnn Andreas Gryphiusun Tiyatro Eserinde
Sergilenmesi (Meistersang und seine Darstellung im Schimpfspiel von Andreas
Gryphius). S. 7, ss.227-232.
 KOSBED, 2015, 29 : 131 - 142

THE FIRST EXAMPLE OF TURKISH/OTTOMAN/ISLAMIC MOTIFS IN MUSICAL

PLAYS: DES TURKEN VASNACHTSPIL

Elif Sanem Gle Klekci

Abstract

Answers to the question how an individual or society perceives itself constitute the identity.
Impressions and judgments of another about the individual or society are defined as images.
Images represent only relative facts, although they have historical roots.
Following the Crusades, image of the Turk was based on the dichotomy of Christians and Muslims;
when Istanbul was conquered, Westerners started regarding Turks as the representative of the East
and Islam.
Turkish-Ottoman-Islamic images were first used in musical plays (singspiel). Musical plays are
shown as the starting point of opera in Germany or Austria. The first example of Turkish themed
operates among these plays is the work of Johannes or Hans Rosenplts Des Turken
Vasnachtspil (1453). The play was written when Pope Nicholas V summoned Christians to the
Crusade in October 1453 after Istanbul was conquered.
Written assessments about Turks in the 15th century generally display anti-Turkish features.
Turkish Carnival Play of Hans Rosenplt is an important work that doesnt intend to disparage
or negate and has made significant contributions to Turkish image as a popular and recognized
work in German culture with critical contents.
Keywords: Des Turken Vasnachtspil, Hans Rosenplt, Turkish-Ottoman-Islamic image.
Jel Code:Z19

Yrd.Do.,Kocaeli niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Mzik Blm, elifsanem@gmail.com