ywoty witych

wici Pascy

Stycze Luty Marzec

Kwiecie Maj Czerwiec

Lipiec Sierpie Wrzesie

Padziernik Listopad Grudzie

Biogramy w ukadzie alfabetycznym

Na podstawie:

Leksykon witych, Ks. Wiesaw Al. Niewgowski

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999

ywoty witych Paskich na kady dzie

Wedug Kalendarza Rzymskiego opracowa O. Hugo Hoever SOCiest
Warmiskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1985
Leksykon witych jest ksik dla kadego, kto nosi imi. Swoim yciem wici wyznaczyli granic,
do ktrej czowiek moe wzlecie w czowieczestwie. Wedle uproszczonego schematu byli dobrzy od
pierwszego oddechu a po ostatni. Faktycznie byli ludmi wewntrznych zmaga ze sob, czsto z oto-
czeniem. Nie pozbawieni wad. Wybitni myliciele, pisarze, artyci, spoecznicy, reformatorzy, politycy,
uczeni, ludzie proci - geniusze serca i powicenia. Wystpowali przeciw niewolnictwu, nieli owiat,
zakadali pierwsze bezpatne szpitale i pierwsze uniwersytety, przyznawali kobietom nalene im miejsce
w spoeczestwie. Ewangelia bya im wiatem i si, prowadzia i odradzaa. Czasami proponowane
przez nich wzory ycia bywaj nieaktualne, jednak niektre z nich powracaj z now wyrazistoci. Ich
droga podobna do naszej - zmieniy si tylko pojazdy, stroje i rekwizyty. Kada epoka czy okres historii
miay swojego witego, ktry wyciska pitno na ich duchowoci, kulturze, cywilizacji. Oni wsptwo-
rzyli Europ, wiat. Aureola, jak si legitymuj, jest odblaskiem dobra, ktremu si oddali. W uznaniu
cnt otrzymali najwysze wyrnienie, jakie Koci nadaje po dzi dzie.
Pojawiali si, gdy panowao zo, aby je przezwycia lub agodzi. Brali na siebie ciar swoich trud-
nych czasw. Czstokro nie pojmujemy ich roli, cierpie, dowiadcze, poniewa zbyt powierzchownie
patrzymy na odleg i niedawn przeszo. Problem ich witoci jest tajemnic. Nie sposb dotrze do
tego, co w nich najgbsze i najistotniejsze. Wrd rozlicznie przypisywanych im cudw pewne jest, e
jedynym cudem, jakiego dokonali, byo ich wasne ycie, jak napisaa Phyllis McGinley. Ich tropem
id nastpni - wspczeni wici, ktrzy znosz przeladowanie, wystpuj przeciw krzywdzie, zajmuj
si narkomanami i chorymi na AIDS, ucz czytania analfabetw, dogldaj starych i nieszczliwych,
opatruj rannych na polach bitew. yj wrd nas. Rozmawiamy z nimi, podajemy im donie na powita-
nie lub suchamy, co mwi. Ogromna wikszo z nich nigdy nie bdzie wyniesiona na otarze. Jednak
bez wtpienia wrd nich s i nasi bliscy, znajomi. Ksika ta ma swoj histori. Kiedy po raz pierwszy
zwrcono si do mnie z prob o napisanie tekstu o witych, odmwiem. Podczas drugiej wizyty za-
czem si nieco waha, ale nadal nie byem przekonany. I wtedy wydarzya si dziwna rzecz. Byem
 ywoty witych

umwiony na rozmow z pewn osob. Przysza wkrtce po moim spotkaniu z Wydawcami. Ju na po-
cztku wizyty rozwina aksamitn materi i wyja z niej jaki przedmiot. Pragn ksidzu przekaza ten
upominek - powiedziaa wrczajc mi zawinitko. Kiedy rozpakowaem je, oczom moim ukaza si
pikny relikwiarz. W srebrnej XVIII-wiecznej ramce za krysztaowym szkem znajdoway si relikwie
prawie stu witych! Ich drobne czstki uszeregowano w kolejnoci kalendarzowej - na kady dzie
kwietnia, maja i czerwca. Zapewne jest to cz wikszej caoci. Relikwiarz skada si z czterech czci
- zimowej, wiosennej, letniej i jesiennej. Mnie dostaa si wanie wiosenna. Byem gboko poruszony
darem. Razem z ofiarodawczyni przyszo stu witych. Ona wysza. Oni pozostali. Podjem prac, a jej
owoc skadam w rce Czytelnika. Niniejsza publikacja prezentuje witych i bogosawionych Kocioa
katolickiego, ktrzy maj szczeglne znaczenie w jego historii, duchowoci oraz w kulturze Europy.
Uwzgldnia wszystkich witych i bogosawionych w Polsce. Odwouje si do onomastyki - nauki o
znaczeniu i pochodzeniu imion - podajc krtk charakterystyk identyfikujc osob, do hagiografii
przywoujcej witych, ktrzy nosili to imi i je uwicili swoim yciem, do ich ywotw oraz do
krtkiej refleksji nad ich ikonografi i atrybutami. Kult witych siga II wieku, kiedy oddawano cze
mczennikom tamtego czasu. Dzie mierci by dniem ich narodzin dla nieba - dies natalis, natalicia-
e, std tradycja Kocioa przeja ten zwyczaj i uczynia go dniem witego. Jego dzie jest zazwyczaj
obchodzony jako dzie imienin. Jednak nie zawsze jest moliwe dokadne ustalenie owej daty, zwaszcza
w yciu dawnych mczennikw i witych. rdem zamieszania byy rne lokalne kalendarze - marty-
rologia, synaksaroa, redagowane niezalenie od siebie, a take wpisywanie dat przeniesienia relikwii da-
nego witego (translacji) lub zoenia go w otarzu albo na innym honorowym miejscu (elewacji). Kult
witego oznacza miejscowy biskup. Spontaniczny kult stopniowo zosta ujty w cilejsze normy kano-
niczne. Obrzd oficjalnej kanonizacji wywodzi si ze redniowiecza. Pierwszy dekret papieski o kanoni-
zacji siga 993 roku. Koci Wschodu i Zachodu oddaje wsplnie cze witym wyniesionym przed
rokiem 1054. Istnieje take pewien wsplny kanon witych, aniow i postaci biblijnych. Ostatni prb
uporzdkowania kalendarza witych, przywracajc ich waciwe miejsce - dies natalis, podjto po So-
borze Watykaskim II (1969). Beatyfikacja dozwala na kult lokalny, w danym kraju lub regionie. Kano-
nizacja, akt ogoszenia witego, dozwala na kult w caym Kociele katolickim.
[...]
Postaci witych stanowiy niewyczerpane rdo nie tylko chrzecijaskiej wiary, ale i artystycznej in-
spiracji. Ikonografia hagiograficzna ma w sztuce szczeglne miejsce i sobie waciwy jzyk. Poprzez
atrybuty wypowiada osob witego lub szczeglne fragmenty z jego ycia, jego duchowo lub dziaal-
no. Praca niniejsza po raz pierwszy w Polsce, prezentujc witych przywouje szerzej ich bogat iko-
nografi, uwzgldnia take waciwe im atrybuty i symbole.
wici yj w Bogu. S mieszkacami nieba. Nadal stanowi pouczenie, przykad, zacht. Mona i trze-
ba odwoujc si do nich, bliskich nam nie tylko imieniem, prosi ich o pomoc i wstawiennictwo u Boga.
S bowiem prawdziwie wiernymi przyjacimi.
Ks. Wiesaw Al. Niewgowski
 ywoty witych

Kalendarz zawiera ywoty w ukadzie kalendarzowym

wedug martyrologium rzymskiego

A
w. Adam 24 grudnia
w. Adelajda +999 16 grudnia
w. Adrian +710 9 stycznia
w. Agapit I pp. +536 22 kwietnia
w. Agata +251 5 lutego
w. Agnieszka +305 21 stycznia
w. Agnieszka z Montepulciano +1317 20 kwietnia
w. Agnieszka z Pragi +1282 6 marca
w. Albert +1214 14 wrzenia
w. Albert - Adam Chmielowski +1916 17 czerwca
w. Albert Wielki +1280 15 listopada
w. Albin 1 marca
w. Aleksander +328 26 lutego
w. Aleksander Sauli +1592 11 padziernika
w. Aleksandra 20 marca
w. Aleksy + V w. 17 lipca
w. Aleksy Falconieri +1310 17 lutego
w. Alfons Maria Liguori +1787 1 sierpnia
w. Alfons Rodriguez +1617 31 padziernika
w. Alina z Forest +640 17 czerwca
w. Alojzy Gonzaga +1591 21 czerwca
B. Alojzy Orione +1940 12 marca
B. Amadeusz +1472 30 marca
w. Ambroy +397 7 grudnia
w. Anastazja +67 15 kwietnia
w. Anastazy + 401 19 grudnia
w. Andrzej +1374 4 lutego
w. Andrzej Ap. +70 30 listopada
w. Andrzej Bobola +1657 16 maja
w. Andrzej Kim Taegon +1839 20 wrzenia
ww. Andrzej wierad i Benedykt +1030, 1033/1037? 13 lipca
w. Aniela +1309 4 stycznia
w. Aniela Merici +1540 27 stycznia
B. Aniela Salawa +1922 9 wrzenia
w. Anna + I w. 26 lipca
w. Antoni +356 17 stycznia
B. Antoni Chevrier +1879 2 padziernika
w. Antoni Maria Claret +1870 24 padziernika
w. Antoni Maria Zaccaria +1539 5 lipca
w. Antoni Peczerski +1073 10 lipca
w. Antoni z Padwy +1231 13 czerwca
w. Anzelm +1109 21 kwietnia
w. Apolonia +248/249 9 lutego
w. Arkadiusz +305 12 stycznia
w. Atanazy Wielki +373 2 maja
 ywoty witych

w. Atanazy z Athos +1003 5 lipca

w. August Schoeffler +1851 1 maja
w. Augustyn +430 28 sierpnia
w. Augustyn z Canterbury +604/605? 27 maja
w. Aureliusz + V w. 26 kwietnia
B
w. Bakchus + III/IV w. 7 padziernika
w. Barbara +306 4 grudnia
w. Barnaba Ap. +60 11 czerwca
w. Bartomiej Ap. + I w. 24 sierpnia
w. Batylda 30 stycznia
w. Bazyli +379 2 stycznia
w. Beata + III w. 8 marca
B. Beatricze d'Este +1226 10 maja
w. Beda +735 25 maja
w. Benedykt (Baducinga) 12 stycznia
w. Benedykt +547 11 lipca
ww. Benedykt, Jan, Mateusz, Izaak, Krystyn +1003 13 listopada
B. Benedykt XI pp. +1304 7 lipca
w. Benedykt Jzef Labre +1783 16 kwietnia
w. Benedykt z Anianu +821 12 lutego
w. Beniamin +424 31 marca
B. Benigna +1241 20 czerwca
B. Benwenuta Bojani +1292 30 padziernika
w. Bernadeta Soubirous +1879 16 kwietnia
w. Bernard +1081 15 czerwca
w. Bernard z Clairvaux +1153 20 sierpnia
w. Bernardyn ze Sieny +1444 20 maja
w. Bernardyn Realino +1616 2 lipca
w. Baej +316? 3 lutego
B. Bogumi +1183 10 czerwca
B. Bolesawa Lament +1946 29 stycznia
w. Bonawentura +1274 15 lipca
w. Bonifacy +305 14 maja
w. Bonifacy Winfryd +754 5 czerwca
B. Bronisawa +1259 1 wrzenia
w. Bruno(n) Bonifacy z Kwerfurtu +1009 12 VII
w. Brunon Kartuz +1101 6 padziernika
w. Brygida +1373 23 lipca
w. Brygida z Kildar +523 1 lutego
C
w. Cecylia + II/III w. 22 listopada
w. Cezary z Nazjanzu +369 25 lutego
w. Chryzant +283/284? 25 padziernika
w. Cyprian +258 16 wrzenia
w. Cyryl +869 14 lutego
w. Cyryl Aleksandryjski +444 27 czerwca
w. Cyryl Jerozolimski +386 18 marca
B. Czesaw +1242 20 lipca
 ywoty witych

D
w. Damazy I pp. +384 11 grudnia
w. Damian + III w. 26 wrzenia
w. Daniel +309 6 lutego
w. Daria +283/284? 25 padziernika
w. Dionizy +180 8 kwietnia
w. Dominik +1221 8 sierpnia
w. Dominik Savio +1857 9 marca
w. Donacjan i Rogacjan + III w. 24 maja
w. Donat +875/8777 22 padziernika
w. Dorota +305 6 lutego
B. Dorota z Mtoww +1394 25 czerwca
E
w. Edgar Spokojny +975 8 lipca
w. Edmund Campion +1581 1 grudnia
w. Edward +978 18 marca
w. Edward Wyznawca + 1066 5 stycznia
w. Edwin +633 12 padziernika
w. Efrem +373 9 czerwca
w. Egwin +717 30 grudnia
w. Elbieta Anna Saton 4 stycznia
w. Elbieta + I w. 5 listopada
B. Elbieta od Trjcy Przenajwitszej +1906 9 listopada
w. Elbieta Portugalska +1336 4 lipca
w. Elbieta Wgierska +1231 17 listopada
w. Elbieta z Schnau +1164 18 czerwca
w. Ernest +1147(?) 27 marca
w. Eryk IX Jedvardsson +1160 18 maja
w. Etelbert 24 lutego
w. Eucheriusz 20 lutego
w. Eugeniusz + po. IV w. 20 grudnia
w. Eulegiusz 11 marca
w. Euzebiusz z Vercelli +371 2 sierpnia
w. Ewa 24 grudnia
F
w. Fabian pp. +250 20 stycznia
w. Faustyna Kowalska +1938 5 padziernika
w. Felicjan bp +251 24 stycznia
w. Felicjan +III w. 29 padziernika
w. Felicyta +203 7 marca
w. Feliks +260? 14 stycznia
w. Feliks III pp. + 492 1 marca
w. Filip Ap. + I w. 6 maja
w. Filip Neri +1595 26 maja
w. Flora +851 24 listopada
w. Florian +304 4 maja
w. Franciszek Caracciolo +1608 4 czerwca
w. Franciszek Ksawery +1552 3 grudnia
w. Franciszek Salezy +1622 24 stycznia
 ywoty witych

w. Franciszek z Asyu +1226 4 padziernika

w. Franciszek z Paoli +1507 2 kwietnia
w. Franciszka Ksawera Cabrini +1917 22 grudnia
w. Franciszka Rzymianka +1440 9 marca
w. Fulbert +1028 10 kwietnia
G
w. Gabriel Archanio 29 wrzenia
w. Gabriel Lalemant +1649 16 marca
w. Gabriel Possenti +1862 27 lutego
w. Gemma Galgani +1903 11 kwietnia
w. Genowefa +500/502? 3 stycznia
w. Gerard +1046 24 wrzenia
w. German z Parya +576 28 maja
w. Gertruda +653/659? 17 marca
w. Gertruda Wielka +1302 16 listopada
w. Gerwazy +38 19 czerwca
w. Gildas 29 stycznia
B. Gizela +1060 7 maja
w. Godfryd +1115 8 listopada
w. Grzegorz I Wielki pp. +604 3 wrzenia
w. Grzegorz II pp. +731 11 lutego
w. Grzegorz III pp. +741 10 grudnia
w. Grzegorz VII pp. +1085 25 maja
w. Grzegorz z Nazjanzu +389/390? 2 stycznia
w. Grzegorz z Nyssy +395 10 stycznia
w. Guntram 28 marca
w. Gwidon +1012? 12 wrzenia
H
w. Helena +328 2 marca; 18 sierpnia
w. Henryk +1160 19 stycznia
w. Heribert 16 marca
w. Hiacynt +304? 11 wrzenia
w. Hiacynta Marescotti +1640 30 stycznia
w. Hieronim +420 30 wrzenia
w. Hieronim Emiliani +1537 8 lutego
w. Hilary +367 13 stycznia
w. Hilary I pp. +468 28 lutego
w. Hipolit +235 13 sierpnia
B. Honorat Komiski +1916 13 padziernika
w. Honorata +500 11 stycznia
w. Hugon +1132 1 kwietnia
I
w. Ignacy Antiocheski +107 17 padziernika
w. Ignacy z Loyoli +1556 31 lipca
w. Ildefons +667 23 stycznia
w. Innocenty I pp. +417 27 lipca
B. Innocenty XI pp. +1689 12 sierpnia
w. Ireneusz +202 28 czerwca
w. Ita 15 stycznia
 ywoty witych

w. Iwo(n) +1303 19 maja

w. Izaak +1003 13 listopada
w. Izabela +1270 23 lutego
w. Izydor bp +636 4 kwietnia
w. Izydor + ok. 1130 15 maja
J
w. Jacek Odrow +1257 17 sierpnia
w. Jadwiga Krlowa +1399 17 lipca
w. Jadwiga lska +1243 16 padziernika
w. Jakub Mniejszy Ap. +62 6 maja
B. Jakub Strzemi +1409 21 padziernika
w. Jakub Wikszy Ap. +44 25 lipca
B. Jakub de Voragine +1289 14 sierpnia
w. Jan +362 26 czerwca
w. Jan I pp. +526 18 maja
w. Jan Ap.i Ew. + ok. 100 27 grudnia
w. Jan Bosco +1888 31 stycznia
w. Jan Boy - Jan Cidade +1550 8 marca
w. Jan Chrzciciel + ok. 32 24 czerwca
w. Jan Chrzciciel de la Salle +1719 7 kwietnia
w. Jan Chryzostom +407 13 listopada
w. Jan Damasceski +ok. 749 4 grudnia
w. Jan Eudes +1680 19 sierpnia
w. Jan Fisher +1535 22 czerwca
B. Jan Fra Angelico +1445 18 lutego
w. Jan Jzef od Krzya - Karol Gaetano +1734 5 marca
w. Jan Kanty +1473 20 padziernika
w. Jan Kapistran +1456 23 padziernika
B. Jan Karol Steeb +1856 15 grudnia
w. Jan Kemble +1679 22 sierpnia
w. Jan Klimak 30 marca
w. Jan Maria Vianney +1859 4 sierpnia
w. Jan Nepomucen +1393 21 maja
w. Jan od Krzya +1591 14 grudnia
w. Jan Sarkander +1620 30 maja
w. Jan Wall +1679 22 sierpnia
w. Jan z Dukli +1484 3 padziernika
w. January +305 19 wrzenia
w. Jerzy +305? 24 kwietnia
B. Jerzy Matulewicz (+ 1927) 27 stycznia
w. Joachim +I w. 26 lipca
w. Joanna +1505 4 lutego
w. Joanna D'Arc +1431 30 maja
w. Joanna Franciszka de Chantal +1641 12 grudnia
w. Joanna Maria de Maille +1414 28 marca
B. Jolanta +1298 15 czerwca
B. Jordan z Saksonii +1237 13 lutego
w. Jozafat Kuncewicz +1623 12 listopada
w. Jzef - Oblubieniec NMP + I w. 19 marca; 1 maja
w. Jzef Benedykt Cottolengo +1842 30 kwietnia
 ywoty witych

w. Jzef Cafasso +1860 23 czerwca

w. Jzef Kalasanty +1648 25 sierpnia
B. Jzef Sebastian Pelczar +1924 19 stycznia
w. Jzef z Arymatei + I w. 31 sierpnia
w. Juda Tadeusz Ap. + I w. 28 padziernika
w. Julian +305? 9 stycznia
w. Juliana +305 16 lutego
B. Julian(n)a pustelnica +1258 5 kwietnia
w. Juliusz I pp. +352 12 kwietnia
w. Justyn +165 1 czerwca
w. Justyna +1319 12 marca
B. Juta z Chemy +1260 5 maja
K
ww. Kacper, Melchior, Baltazar + I w. 6 stycznia
w. Kajetan +1547 7 sierpnia
w. Kalikst I pp. +222/223? 14 padziernika
w. Kalinik +638 6 listopada
w. Kamil de Lellis +1614 14 lipca
B. Kamila Verano +1524 31 maja
B. Karol +1127 2 marca
w. Karol Boromeusz +1584 4 listopada
w. Karol Lwanga +1886 3 czerwca
B. Karolina Kzkwna +1914 18 listopada
w. Kasper del Bufalo +1836 28 grudnia
w. Katarzyna Aleksandryjska +307/312? 25 listopada
w. Katarzyna Genueska +1510 15 wrzenia
w. Katarzyna Laboure +1876 31 grudnia
w. Katarzyna Mammolini +1463 9 marca
w. Katarzyna Ricci +1590 2 lutego
w. Katarzyna Szwedzka +1380 24 marca
w. Katarzyna ze Sieny +1380 29 kwietnia
w. Kazimierz +1484 4 marca
B. Kinga +1292 24 lipca
w. Klara +1253 11 sierpnia
w. Klaudiusz +1682 15 lutego
w. Klemens I pp. +97 23 listopada
w. Klemens Maria Hofbauer-Dworzak +1820 15 marca
w. Klet pp. +88?/90 26 kwietnia
w. Klotylda +545 3 czerwca
B. Kolumba Gabriel +1926 24 wrzenia
w. Koleta 6 marca
w. Konrad z Piacenzy +1351 19 lutego
w. Konstancja + IV w. 18 lutego
w. Konstantyn +598 11 marca
w. Korneliusz +253 16 wrzenia
w. Kosma + III w. 26 wrzenia
w. Krystyn +1003 13 listopada
w. Krystyna +559 13 marca
w. Krzysztof +250 25 lipca
w. Kunegunda +1033 3 marca
 ywoty witych

L
w. Lea 22 marca
w. Leokadia +304 9 grudnia
w. Leon I Wielki pp. +461 10 listopada
w. Leon IX pp. 4-1054 19 kwietnia
w. Leonard z Porto Maurizio +1751 26 listopada
w. Leoncjusz z Rostowa +1071 23 maja
w. Lidia +I w. 3 sierpnia
w. Linus +76 23 wrzenia
w. Lucjan + 250/251? 26 padziernika
w. Lucjan kp. +312 7 stycznia
w. Ludger +809 26 marca
w. Ludwik IX +1270 25 sierpnia
w. Ludwik Bertrand +1581 8 padziernika
w. Ludwik Maria Grignion de Monfort +1716 28 kwietnia
w. Ludwika de Marillac +1660 15 marca
w. Lutgarda +1246 16 czerwca

w. azarz + I w. 17 grudnia
w. ucja + ok. 304 13 grudnia
w. ukasz Ew. + I w. 18 padziernika
M
w. Maciej Ap. + ok. 50 14 maja
w. Magnus z Fussen +ok. 772 6 wrzenia
w. Makary kp. + po. IV w. 20 grudnia
w. Makary bp 10 marca
w. Makryna Modsza +379 19 lipca
w. Maksym Wyznawca +662 13 sierpnia
w. Maksymilian +295 12 marca
w. Maksymilian Maria Kolbe +1941 14 sierpnia
w. Malachiasz +1148 2 listopada
w. Magorzata +1270 18 stycznia
w. Magorzata Clitherow +1586 25 marca
w. Magorzata Maria Alacoque +1690 14 padziernika
w. Magorzata Ward +1588 30 sierpnia
w. Magorzata z Kortony +1297 22 lutego
w. Mamert +477 11 maja
w. Marceli I pp. +309 16 stycznia
w. Marcelin +299/304? 2 czerwca
w. Marcin I pp. +655 13 kwietnia
w. Marcin de Porres +1639 3 listopada
w. Marcin z Tours +397 11 listopada
w. Marcjan +250/251? 26 padziernika
w. Marek Ew. +I w. 25 kwietnia
w. Marek+1510 24 lutego
B. Maria Angela Truszkowska +1899 10 padziernika
w. Maria Goretti +1902 6 lipca
B. Maria Klementyna Nengapeta +1965 29 listopada
w. Maria Kleofasowa +I w. 9 kwietnia
 ywoty witych

w. Maria Magdalena +I w. 22 lipca

w. Maria Magdalena de Pazzi +1607 25 maja
w. Maria Magdalena Postel +1846 16 lipca
B. Maria od Aniow Wllenweber +1907 25 grudnia
B. Maria od Jezusa Ukrzyowanego Baourdy+1878 26 sierpnia
B. Maria od P.J. Dobrego Pasterza Fr. Siedliska +1902 25 listopada
B. Maria od Wcielenia Guyard-Martin +1672 30 kwietnia
B. Maria Teresa Ledchowska +1922 6 lipca
w. Marian +1083/1086? 9 lutego
w. Mariusz 19 stycznia
w. Marta +I w. 29 lipca
Najw. Maryja Panna + I w. 1 I; 2 II; 11 II; 25 III; 3 V; 24V; 31 V;
16 VII; 5 VIII; 15 VIII; 22 VIII; 26
VIII; 8 IX; 12 IX; 15 IX; 7 X; 21 XI; 8
XII
w. Mateusz +1003 13 listopada
w. Mateusz Ap. i Ew. + I w. 21 wrzenia
w. Matylda +968 14 marca
w. Maurycy + III w. 22 wrzenia
w. Maurycy Csak +1336 20 marca
w. Medard +560 8 czerwca
w. Melchior Grodziecki +1619 7 wrzenia
w. Metody +885 14 lutego
w. Metody Wyznawca +847 14 czerwca
w. Micha Archanio 29 wrzenia
B. Micha Kozal +1943 14 czerwca
w. Mikoaj + 343/352? 6 grudnia
w. Mikoaj Taveli +1391 14 listopada
w. Mikoaj z Fle +1487 21 marca
w. Monika +387 27 sierpnia
N
w. Nikodem + I w. 31 sierpnia
w. Norbert +1134 6 czerwca
O
w. Odo(n) z Cluny +942 18 listopada
w. Oktawian +1132 6 sierpnia
w. Olimpia +408 25 lipca
w. Onezym 16 lutego
w. Onufry + 1V/V w. 12 czerwca
w. Oskar +865 3 lutego
w. Oswald 29 lutego
w. Oswald +642 5 sierpnia
w. Otton z Bambergi +1139 1 lipca
P
w. Pachomiusz Starszy +347 9 maja
w. Pankracy +354 12 maja
w. Paschalis Baylon +1592 17 maja
w. Patrycja + I 13 marca
w. Patryk +461 17 marca
 ywoty witych

w. Paulin 11 stycznia
w. Pawe +362 26 czerwca
w. Pawe Ap. +67 25 stycznia, 29 czerwca
w. Pawe Chong Hasang +1867 20 wrzenia
ww. Pawe Mi, Piotr Doung-Lac, Piotr Truat +1838 18 grudnia
w. Pawe Mika +1597 6 lutego
w. Pawe od Krzya +1775 19 padziernika
w. Pawe Pustelnik +341 15 stycznia
w. Perpetua +203 7 marca
w. Piotr + 299/304? 2 czerwca
w. Piotr Ap. +67 29 czerwca
w. Piotr Chryzolog +450 30 lipca
w. Piotr Damiani +1072 21 lutego
w. Piotr Kanizy +1597 21 grudnia
w. Piotr Klawer +1654 9 wrzenia
w. Pius X pp. +1914 21 sierpnia
w. Polikarp +ok. 167 23 lutego
w. Poncjan +235 13 sierpnia
w. Porfiriusz 26 lutego
w. Prot +304? 11 wrzenia
w. Protazy +386 19 czerwca
w. Prudencjusz +861 6 kwietnia
w. Pulcheria +453 10 wrzenia
R
B. Radzim Gaudenty +1006/1011? 14 padziernika
w. Rafa Archanio 29 wrzenia
B. Rafa Melchior Chyliski +1741 2 grudnia
w. Rafa Kalinowski +1907 20 listopada
w. Robert +1159 7 czerwca
w. Robert op. +1111 17 kwietnia
w. Robert Bellarmin +1621 17 wrzenia
w. Roch +1327/1379? 16 sierpnia
w. Roderyk 13 marca
w. Roman Jurajski +463 28 lutego
w. Romaryk +653 8 grudnia
w. Romuald z Camaldoli +1027 19 czerwca
w. Rozalia +1165/1170? 4 wrzenia
w. Ra z Limy +1617 23 sierpnia
w. Ra z Viterbo +1253 6 marca
w. Rupert 27 marca
B. Rycheza +1063 21 maja
w. Ryszard +722 7 lutego
w. Ryszard de Wyche +1253 3 kwietnia
w. Ryszard Pampuri +1930 18 kwietnia
w. Ryta +1457 22 maja
S
w. Saba Jerozolimski +532 5 grudnia
w. Sabina m. + II w.? 29 sierpnia
w. Sabina + II/III w. 27 padziernika
 ywoty witych

B. Sadok +1259/1260? 2 czerwca

B. Salomea +1268 19 listopada
w. Saturnin 12 lutego
w. Sawa 14 stycznia
w. Scholastyka +542 10 lutego
w. Sebastian +288? 20 stycznia
B. Serafina de Montefeltro +1478 8 wrzenia
w. Sergiusz + III/IV w. 7 padziernika
w. Serwacy +384 13 maja
w. Seweryn +482 8 stycznia
B. Stanisaw Kazmierczyk +1489 5 maja
w. Stanisaw Kostka +1568 18 wrzenia
w. Stanisaw ze Szczepanowa +1079 8 maja
w. Stefan I +1038 16 sierpnia
w. Stefan IX pp. +1058 29 marca
w. Stefan Modszy +764 28 listopada
w. Sykstus II pp. +258 7 sierpnia
w. Sylwester I pp. +335 31 grudnia
w. Symplicjusz I pp. +483 10 marca
w. Szczepan +36? 26 grudnia
w. Szymon Ap. + I w. 28 padziernika
w. Szymon Supnik +459 5 stycznia
w. Szymon Stock +1265 16 maja
B. Szymon z Lipnicy +1482 18 lipca
T
w. Tarsycjusz +257 15 sierpnia
w. Tarazjusz 25 lutego
w. Teodor +306 7 lutego
w. Teofan 12 marca
w. Teofil +792 30 stycznia
B. Teresa Benedykta - Edyta Stein +1942 9 sierpnia
w. Teresa od Dziecitka Jezus +1897 1 wrzenia
w. Teresa od Jezusa +1582 15 padziernika
w. Tomasz Ap. + ok. 67 3 lipca
w. Tomasz Becket +1170 29 grudnia
w. Tomasz More +1535 22 czerwca
w. Tomasz z Akwinu +1274 28 stycznia
w. Tyburiusz z Mogrovejo +1606 23 marca
w. Tymoteusz + I w. 26 stycznia
w. Tytus + I w. 26 stycznia
U
w. Urban I pp. +230 19 maja
B. Urszula Ledchowska +1939 29 maja
W
w. Wacaw +929 28 wrzenia
w. Walenty +270 14 lutego
w. Walerian + II/III w 14 kwietnia
w. Wawrzyniec (Laurencjusz) +258 10 sierpnia
w. Wawrzyniec z Brindisi +1619 21 lipca
 ywoty witych

w. Weronika + I w. 4 lutego
w. Weronika Giuliani +1727 9 lipca
B. Weronika Nagroni +1497 13 stycznia
w. Wiktor + ok. 610 25 lutego
w. Wiktor I pp.+198 28 lipca
w. Wiktoria + III/IV w. 23 grudnia
w. Wiktoryn + ok. 98 5 wrzenia
w. Wilhelm z Bourges 10 stycznia
w. Wilhelm +1075 2 wrzenia
w. Willibrord +739 7 listopada
w. Wincenty + 304 22 stycznia
w. Wincenty de Paul + 1660 27 wrzenia
w. Wincenty Ferreriusz +1419 5 kwietnia
B. Wincenty Kadubek +1223 9 padziernika
w. Wincenty Pallotti + 1850 22 stycznia
w. Wirgiliusz Fergal + 784 27 listopada
w. Wit +304/305? 15 czerwca
w. Wadysaw +1095 30 czerwca
B. Wadysaw z Gielniowa +1504 25 wrzenia
w. Wojciech +997 23 kwietnia
w. Wolfram 20 marca
w. Woluzjan 18 stycznia
w. Wulstan 19 stycznia
Z
w. Zachariasz + I w. 5 listopada
w. Zachariasz pp. +752 22 marca
B. Zdzisawa +1252 3 stycznia
w. Zenobiusz +310 20 lutego
w. Zenon z Werony +371 12 kwietnia
w. Zofia + II w. 15 maja
w. Zygmunt +524 2 maja
w. Zyta +1272 27 kwietnia
 ywoty witych

STYCZE
1 stycznia
MARYJA
akkad. mariam - napenia radoci; egip. meri-jam - ukochana przez Boga; hebr. Mirjam - pani.
Ze wzgldu na cze wobec Matki Boej uywa si imienia Maryja; kobiety, ktre przyjty Jej imi,
uywaj formy: Maria.
Maryja, wita Boa Rodzicielka. Pochodzia z krlewskiego rodu Dawida, z pokolenia Judy. Crka Jo-
achima i Anny. Przez Boga wybrana na Matk Jezusa Chrystusa. Jej posta jest obecna na kartach Nowe-
go Testamentu od chwili Zwiastowania po Zesanie Ducha witego. Anio Gabriel zwiastuje Jej naro-
dzenie Syna, ktry bdzie Synem Najwyszego (k 1,26-38). Od tej chwili cakowicie oddaa si Bogu.
Za wskazaniem anioa odwiedza swoj krewn, w. Elbiet, przysz matk Jana Chrzciciela (k 1,39-
58). Wraz ze swym oblubiecem, w. Jzefem, w zwizku ze spisem ludnoci udaje si do Betlejem, mia-
sta, z ktrego wywodzi si Jej rd. Tutaj przychodzi na wiat Jezus (k 2,1-20). Zgodnie z ydowskim
obyczajem ofiarowuje Syna w wityni (k l, 21-38). Wobec zagroenia ze strony Heroda ucieka z Jezu-
sem i w. Jzefem do Egiptu (Mt 2,13-18). Po mierci krla wraca do Nazaretu (Mt 2,19-23). Podczas
pobytu w Jerozolimie przeywa niepokj z powodu zagubienia swego Syna (k 2,41-49). Na godach we-
selnych w Kanie poprzez Jej wstawiennictwo Jezus czyni swj pierwszy cud (J 2,1-11). Maryja - wiadek
narodzin i mierci Chrystusa. Stoi pod krzyem Jezusa, ktry powierza J opiece swego umiowanego
ucznia Jana (J 19,25-27). Pod krzyem zostaje Matk Kocioa i ludzkoci. Po ukrzyowaniu i zmar-
twychwstaniu pozostaje wrd apostow w Jerozolimie. Osoba najblisza Jezusowi. Ma szczegln rol
w dziele Zbawienia. Jej niezwyke posannictwo i miejsce w chrzecijastwie odsania tekst Apokalipsy
Koci od pocztku wierzy, e Jezus zachowa ciao Maryi od skaenia mierci. Zabra J z ciaem i
dusz do nieba, koronujc J na Krlow nieba i ziemi. Jest patronk Kocioa powszechnego, wielu die-
cezji, zakonw, krajw, miast oraz asysty kocielnej, lotnikw, matek, motocyklistw, panien, piekarzy,
przdek, studentw, szk katolickich.
Wedug tradycji po wniebowstpieniu Jezusa ya jeszcze 12 lat. Niektre dokumenty mwi, e miesz-
kaa ze w. Janem w Efezie, inne, e nie opuszczaa Jerozolimy. Pusty grb Maryi znajduje si obok
Ogrodu Oliwnego w dolinie Cedron. Fakty z Jej ycia, tytuy i wezwania modlitewne oraz cudowne wy-
darzenia za Jej przyczyn Koci rozwaa w cigu wielu wit podczas caego roku liturgicznego.
W ikonografii Najwitsza Panna Maryja obok Jezusa jest najczciej wystpujc postaci. Sztuka
chrzecijaska rozwina szereg typw Madonny: z Dziecitkiem, Matki Boej tkliwej, majestatycznej (w
sztuce bizantyjskiej), tronujcej, opiekuczej, ordujcej, dziewczcej, surowej wadczyni, krlowej,
mieszczki, wieniaczki, wytwornej damy Ukazywana jest jako Bogurodzica, Niepokalana, Bolesna,
Wniebowzita, Niewiasta z Apokalipsy, Racowa, Wspomoycielka, Krlowa, Matka Kocioa. Jej
atrybutami s m.in.: gob - symbol Ducha witego, siedem gobi - oznaczajcych siedem darw Ducha
witego, jagni, jaskka, jednoroec; ciaa niebieskie: gwiazdy ksiyc, pksiyc, soce i gwiazdy;
kwiaty: anemon, fioek, irys, lilia, lilia w rku - symbol Niepokalanej, ra, rany szpaler; drzewa: cedr,
db, drzewo figowe; owoce: cytryna -znak cierpienia, godzik, jabko - symbol Odkupienia, truskawka,
winorol, winogrono jako symbol Jezusa zrodzonego ze szlachetnego winnego szczepu; ciernie, Iza, may
krzy, krucyfiks, miecz, miecz w piersi, siedem mieczw, narzdzia mki w doniach anioa; Boskie Mia-
sto, kielich, kielich z hosti, korona, ksiga, otwarta ksiga, naszyjnik, naszyjnik z korali, pera, raniec,
smok u stp, studnia.
wito Boej Rodzicielki Maryi. Najwyszy tytu Maryi. Podkrela wag Jej macierzystwa. To najstar-
sze Maryjne wito.

w. Almachiusza m. (+ ok. 400),

w. Fulgencjusza bpa (+ 533),
w. Jzefa Marii Tomasi kard. (+ 1713),
w. Martyny dz. m. (+ ok. 226),
 ywoty witych

w. Odilona op. (+ 1049),

w. Wincentego Marii Strambi bpa zk. (+ 1824).

2 stycznia
BAZYLI
gr. basileus - wdz, krl, cesarz.
w. Bazyli Wielki, pustelnik, biskup, doktor Kocioa (329 - 379). Urodzi si w rodzinie zamonej i g-
boko religijnej. Jego babka, matka Emmelia, siostra Makryna Modsza i dwaj bracia - Grzegorz z Nyssy i
Piotr z Sebasty, zostali wpisani do kanonu witych. Jest to wyjtkowy fakt w dziejach Kocioa. Studio-
wa retoryk oraz prawo w Konstantynopolu i Atenach. W tym okresie zaprzyjani si z Grzegorzem z
Nazjanzu. Przeycia po mierci brata powanie wpyny na jego ycie. Odby podr po Egipcie, Pale-
stynie, Syrii, Mezopotamii, zapoznajc si z yciem ascetw. Powrciwszy do rodzinnego domu, rozda
swoj majtno ubogim, a sam podj ycic pustelnicze. Nad rzek Iris zaoy pustelni, gdzie zaczy
gromadzi si zastpy mnichw. W 364 roku zosta kapanem, sze lat pniej arcybiskupem w swoim
miecie - Cezarei Kapadockiej. Czowiek szerokiej wiedzy, znakomity mwca, pracowity i miosierny.
Broni chrzecijastwa przed arianami. Pozostawi bogat spucizn literack. Poprzez swj Asceticon"
stal si ojcem i prawodawc monastycyzmu wschodniego. Twrca liturgii wschodniej. W Kociele
Wschodnim doznaje czci jako jeden z najbardziej popularnych witych. Patron bazylianw i sistr w.
Krzya.
W ikonografii przedstawiany jest w. Bazyli jako biskup w pontyfikalnych szatach rytu aciskiego, a
take ortodoksyjnego, jako mnich w benedyktyskiej kukulli, eremita. Jego atrybutami s: czaszka, gob
nad gow, ksiga, model kocioa, paliusz, rylec.

GRZEGORZ
gr. gregrios - gorliwy, czuwajcy.
w. Grzegorz z Nazjanzu, pustelnik, biskup, patriarcha, doktor Kocioa (330 - 389/390). By wielkim
teologiem, humanist i poet. Po studiach w Cezarei Palestyskiej, Aleksandrii i Atenach podj ycie
klasztorne w Foncie, gdzie przebywa ju w. Bazyli. By biskupem Sasiny a nastpnie pierwszym pa-
triarch Konstantynopola. Zrzek si godnoci metropolity, aby w samotni oddawa si kontemplacji i
pracy pisarskiej. W swych poematach, ktrych ocalao 245, pisze o tajemnicy wiary oraz przeycia mi-
stycznego. Patron bazylianw i poetw.
W ikonografii w. Grzegorz ukazywany jest jako biskup rytu bizantyjskiego lub w pontyfikalnych szatach
rytu rzymskiego. Czasami u jego stp Lucyfer - symbol herezji. Jego atrybutami s: anio, ksiga Ewan-
gelii, paliusz.

w. Adelarda (+ 837),
ww. braci: Argeusa, Narcyza, Marcelina mm. (+ pocz. IV w.),
w. Makarego z Aleksandrii kp. op. (+ 394),
w. Martyniana bpa (+ ok. 431),
b. Stefanii Ouinzani zk. (+ 1540).

3 stycznia
GENOWEFA
z rom.- celt. i germ. gena- - rd, gatunek i -wifa - ona, kobieta; kobieta szlachetnego rodu.
w. Genowefa, dziewica (422 - 500/502?). Pochodzia z rycerskiego rodu. Prowadzc ycie ascetyczne,
pene gorliwoci i wyrzecze, oddziaywaa szeroko poprzez swoj duchowo. Kilkakrotnie stawaa si
wybawicielk Parya. W roku 451 na wie o nadcigajcych Hunach pod wodz Attyli powsta popoch
w miecie, gdy obawiano si najazdu hordy Genowefa zachcaa do zachowania spokoju, przepowiada-
jc, e Bg ochroni miasto. Rzeczywicie Attyla skierowa swoje wojsko w inn stron. Gdy mieszka-
com Parya grozi gd, zorganizowaa flotyll rzeczn, ktra zaopatrzya miasto w ywno. Zmara 3
 ywoty witych

stycznia 500/502? roku. Gwna patronka Francji i Parya. Jest take patronk dziewic, pasterzy, produ-
centw wiec woskowych, rybakw, rzemielnikw, wacicieli skadu win, onierzy.
W ikonografii w. Genowefa przedstawiana jest jako moda mniszka lub pasterka pasca owce. Malowa-
na take z dwoma kluczami Parya, zawieszonymi u pasa; ukazywana, gdy przywraca wzrok, a take ze
wiec, ktr - wedug legendy - zdmuchiwa diabe podczas modlitwy, a anio zapala z powrotem. Jej
atrybutami s: anio i ksiga, czasza, kdziel, kij pasterski, dwa klucze, medalik, naczynie; niewidomy,
ktrego uzdrawia; owca.

ZDZISAWA
imi sow. zdzi- - ka, podziwia i staw sawa.
B. Zdzisawa Czeska, ona, matka (1215 - 1252). Bogosawiona urodzia si na zamku Krzyanow (Mo-
rawy). Jako 17-letnia dziewczyna wysza za m, stajc si pani na Lemberku. Wychowaa wzorowo
czworo dzieci. Oddana modlitwie i ludziom. Jest patronk modych maestw i matek. Obchodzcy w
dniach 29 stycznia, 28 listopada, 16 grudnia swoje imieniny, maj tylko t patronk.

w. Antera pp. m. (+ 236),

ww. Cyryna, Pryma, Teogenesa, mm. (+ 320),
w. Florencjusza bpa (+ ok. 378),
w. Gordiusza setnika, m. (+ ok. 304),
w. Piotra m. (+ ok. 310),
ww. Teopempta, Teonasa, mm. (+ 300).

4 stycznia
ANIELA
ac. angela - anielska, posanniczka.
B. Aniela, wdowa, pustelnica (1248 - 1309) z Foligno we Woszech. ona, matka kilku synw, kobieta
cieszca si peni zamonego ycia, majc okoo czterdziestu lat traci (zapewne podczas epidemii) mat-
k, ma, dzieci. Rozpoczyna inne ycie - w wyrzeczeniu, pokucie, modlitwie. Ostatni czas spdzia jako
rekluza - pustelnica zupenie odcita od wiata. Odznaczaa si szczeglnym naboestwem do Trjcy
Przenajwitszej oraz Chrystusa cierpicego. Zaliczana jest do najwikszych mistyczek redniowiecza.
Relikwie b. Anieli spoczywaj w kociele w. Franciszka w Foligno. Jako mistyczka otrzymaa znak na
sercu, ktry mona oglda w osobnym relikwiarzu.

ELBIETA
w. Elbieta Anna Seton, wdowa. Urodzia si w roku 1774 w zamonej i szanowanej rodzinie nalecej
prawdopodobnie do episkopalnego kocioa witej Trjcy w Nowym Jorku. Bya wiern i gorc zwo-
lenniczk tego kocioa, a do nawrcenia si na wiar katolick. W roku 1794 wysza za m za Willia-
ma Setona. Pord cierpie i chorb wychowaa picioro dzieci. w. Elbieta i jej chory m popynli do
Livorno we Woszech, gdzie William zmar. We Woszech w. Elbieta zetkna si z katolicyzmem i w
roku 1805 zoya katolickie wyznanie wiary. W roku 1808 zaoya pierwsz katolick szko w Balti-
more, a w nastpnym roku szkk wyznaniow w Emmitsburgu. Matka Seton doya czasu, kiedy jej
szkka sistr nauczajcych rozrosa si i rozprzestrzenia; podobne szkoy powstay w Nowym Jorku
(1814), Cincinnati (1829), Halifax (1849), New Jersey (1859), Greensburgu (1870) i St. Louis (1909).
Umara 4 stycznia 1821 roku. Zostaa beatyfikowana w roku 1963, kanonizowana 14 wrzenia 1975 roku
przez papiea Pawa VI.

w. Dafrozy ony matki m. (+ ok. 362),

w. Grzegorza bpa w Langres (+ 539),
ww. Hermeta, Ageusza, Kajusa, mm. (+ 235/238?),
w. Rygoberta bpa w Reims (+ ok. 740).
 ywoty witych

5 stycznia
EDWARD
germ. ed- - dobrobyt, posiado, dziedzictwo i -weard - opiekun, obroca, str; str dziedzictwa.
w. Edward Wyznawca, krl. Urodzi si okoo 1003 roku w Islip koo Oksfordu. Wstpi na tron Anglii
w wieku 39 lat, syn z wielkiej pobonoci. Jako krl cieszy si mioci i szacunkiem swoich podda-
nych. Otacza opiek ubogich, chorych, uomnych. Tryb ycia bardziej mniszy ni krlewski da mu
przydomek Wyznawca". Zmar 5 stycznia 1066. Pochowany w katedrze westminsterskiej, ktr ufun-
dowa, w kaplicy mieszczcej si za gwnym otarzem. Kanonizowany przez Aleksandra III w 1161 ro-
ku. Od XIV wieku gwny patron Anglii oraz angielskich krlw. W kalendarzu wspominany take 13
padziernika - w rocznic pierwszego przeniesienia relikwii witego (1166 r.).
W ikonografii w. Edward przedstawiany jest jako wysoki mczyzna z brod, w krlewskim paszczu.
Czasami niesie chorego. Podanie bowiem gosi, e sam bra niejednego z nich na plecy i zanosi do swo-
jego zamku. Czasem ukazywany jako rycerz w penej zbroi. Jego atrybutami s: anio, bero krlewskie,
kubek, miecz, piercie, posta trdowatego.

SZYMON
imi biblijne pochodzenia hebr. shime'on - oznacza Bg wysucha. Wystpuje w dwch formach:
SYMEON i SZYMON.
w. Szymon Supnik, asceta. Urodzi si w kocu IV wieku w rodzinie pasterza w Sis - na pograniczu
Cylicji i Syrii. Prbowa stosowa w yciu rne formy ascezy. Wreszcie zamieszka w pobliu Antiochii
Syryjskiej na zbudowanym przez siebie kamiennym supie z ma platform, na ktrej przebywa okoo
40 lat (std jego przydomek Supnik). By czowiekiem kontemplacji i wielkim pokutnikiem. Pokarm
ogranicza do minimum. Przed deszczem i upalnym socem chroni go jedynie paszcz z kapturem. Ta
nietypowa forma surowej ascezy i modlitwy cigaa wielu przybyszw - jedni prosili o rad, drudzy o
modlitw, innymi kierowaa ciekawo. Wtedy kolumna, na ktrej przebywa, stawaa si ambon. Zmar
28 sierpnia 459 roku. Na miejscu, gdzie sta sup, wybudowano wityni, do ktrej wdrowali ptnicy do
XVII wieku. Pniej zostaa ona zburzona przez Arabw. Dzi stoi tam otarz.
W ikonografii w. Szymon przedstawiany jest najczciej w scenie na supie. Jego atrybutem jest bicz.

w. Emiliany dz. (+ VI w.),

w. Jana Nepomucena Neumanna bpa Filadelfii (+ 1860),
b. Piotra Bonilli kp. zk. (+ 1935),
b. Rogera kpt. zk. (+ 1237), w. Telesfora pp. m. (+ 136).

6 stycznia
TRZEJ KRLOWIE: KACPER, MELCHIOR, BALTAZAR
Kacper (Kasper) - z per. sowa: gizbar - str skarbca, stranik, albo od gathaspar - wspaniay,
Melchior - hebr. melki-or - oznacza Bg (krl) jest moj wiatoci,
Baltazar - sem. Belszassar - Niech Bg zachowa jego ycie.
Pokon Mdrcw ze Wschodu zoony Dzieciciu Jezus, opisywany w Ewangelii przez w. Mateusza
(2,1-12), symbolizuje pokon wiata pogan, wszystkich ludzi, ktrzy klkaj przed Bogiem Wcielonym.
To jedno z najstarszych wit w Kociele. Trzej krlowie by moe byli astrologami, ktrzy ujrzeli
gwiazd - znak narodzin Krla. Jednak pozostanie tajemnic, w jaki sposb staa si ona dla nich czytel-
nym znakiem, ktry wyprowadzi ich w dalek i niebezpieczn podr do Jerozolimy. Herod podejmujc
ich dowiaduje si o celu podry Podejrzewa, e narodzi si rywal. Na podstawie proroctwa w ksidze
Micheasza (5,1) kapani jako miejsce narodzenia Mesjasza wymieniaj Betlejem. Tam wyruszaj Mdrcy
Odnajdujc Dzieci Jezus, ofiarowuj mu swe dary. Otrzymawszy we nie wskazwk, aby nie wracali
do Heroda, udaj si do swoich krajw inn drog. Tradycja na podstawie trzech hojnych darw: zota,
kadzida i mirry okrela ich liczb, wiek, kolor skry i symbolik. W VI wieku dodano im tytuy krlew-
 ywoty witych

skie i wit, a w IX imiona: Kacper, Melchior i Baltazar. Z czasem ksztatuje si wyobraenie, e repre-
zentuj trzy znane czci wiata: Europ, Azj i Afryk. Trzej Mdrcy byli natchnieniem dla artystw i
poetw.
W ikonografii od czasw wczesnochrzecijaskich s przedstawiani jako ludzie Wschodu w barwnych,
czstokro perskich szatach. W X wieku otrzymuj korony. Z czasem w malarstwie i rzebie rozwijaj si
rne typy ikonograficzne Mdrcw.

w. Andrzeja Corsini mn. bpa Fiesole (+ 1374),

w. Karola z Sezze zk. (+ 1670),
w. Makry dz. m. (+ III w.),
w. Melaniusza bpa Rennes (+ ok. 530),
w. Piotra Tomasza mn. bpa m. (+ 1366),
w. Rafaela Marii Porrasdz. (+ 1925).

7 stycznia
LUCJAN
ac. Lucius - urodzony o pierwszym promieniu soca, o wicie; Lucjanus - nalecy do Lucjusza.
w. Lucjan, kapan, mczennik. Wszechstronnie wyksztacony, zaoy wasn szko w Antiochii i Ni-
komedii. W prowadzonych studiach biblijnych przyznawa pierwszestwo dosownej interpretacji Pisma
witego, chyba e tekst natchniony ma sens ukryty, jak w przypowieci, przenoni itp. Ta norma obo-
wizuje do dzisiaj. Za cesarza Licyniusza torturowano go, aby wyrzek si Chrystusa. city mieczem 7
stycznia 312 roku. Podanie gosi, e cesarz Konstantyn Wielki kaza zoy ciao w. Lucjana w Heleno-
polis. Pod koniec ycia mia przyj chrzest przy relikwiach tego Mczennika.

w. Kanuta Lawarda ksicia (+ 1131),

b. Mateusza z Agrigento bpa (+ 1451),
w. Niceta bpa (+ V w.),
w. Rajmunda de Penafort kp. zk. (+ 1275),
w. Teodora mn. (+ VI w.)

8 stycznia
SEWERYN
ac. severus - powany, surowy.
w. Seweryn, pustelnik (410 - 482). Pochodzi z rzymskiego rodu. Z pustym, gdzie wid ycie pene
pokuty uda si do staroytnej prowincji Noricum (obecne tereny Austrii). W czasie niespokojnym, za-
kcanym przez najazdy Germanw, chroni miejscow ludno. Speniwszy swe publiczne, charytatyw-
ne zadania, udawa si do klasztoru, ktry zaoy w Favianac, gdzie w ascezie powica wiele godzin
modlitwie. Austria czci w. Seweryna jako swojego gwnego patrona. Take Bawaria i diecezja w Linz.
W ikonografii w. Seweryn przedstawiany jest jako mnich lub pielgrzym. Jego atrybutem jest anio i
dzban na oliw.

w. Erharda bpa Ratyzbony (+ ok. 689),

w. Maksyma bpa Pawii (+ VI w.),
w. Pacjensa bpa (+ II w.),
ww. Teofila dk. i Helladiusza, mm. (+ ok. 340),
w. Wawrzyca Justiniani bpa patr. Wenecji (+ 1455).

9 stycznia
ADRIAN
imi ac. od nazwy miejscowoci Hadria koo Wenecji.
 ywoty witych

w. Adrian, opat. Urodzi si w Pnocnej Afryce. Bdc zakonnikiem w klasztorze niedaleko Monte
Cassino, otrzyma nominacj na arcybiskupa Canterbury. Wymwi si od tej godnoci. Po pewnym cza-
sie uda si do Brytanii, aby naucza tam wiary Zmar w 710 roku.

JULIAN
imi starorzym. Iulianus.
w. Julian, mczennik. Pochodzi z rzymskiej rodziny zamieszkaej w Antiochii - stolicy Syrii. Przymu-
szony przez rodzicw do maestwa, za obopln zgod ze sw maonk Bazyliss, postanowi y w
dziewictwie (podobne postanowienia w hagiografii nie nale do rzadkoci). Podczas krwawego przela-
dowania chrzecijan przez Dioklecjana zadenuncjowano go, i w swoim domu dawa schronienie kapa-
nom. Bdc w wizieniu swoj wiar nawrci m. in. 20 onierzy rzymskich. Po torturach city mie-
czem w roku 305(?).
b. Alicji Le Clerc zk. (+ 1622),
b. Antoniego Fatati bpa Ancony (+ 1484),
w. Marcelina bpa Ancony (+ ok. 550),
w. MarcJany dz. m. (+ ok. 303),
w. Piotra bpa Sebasty (+ 391).

10 stycznia
GRZEGORZ
w. Grzegorz z Nyssy, biskup, doktor Kocioa (335 - 395). Modszy brat w. Bazylego. Retor, pisarz.
Wstpi do klasztoru pooonego nad Morzem Czarnym, ktry zaoy jego brat, w. Bazyli. Stamtd po-
woano go na biskupa Nyssy (371). W 380 roku wybrany metropolit Sebasty. Na soborze w Konstanty-
nopolu (381) witano go owacyjnie jako filar Kocioa. Jeden z najwybitniejszych teologw Kocioa
Wschodniego. Pozostawi po sobie bogat spucizn pism religijnych, m. in. ascetycznych i mistycznych,
komentarzy biblijnych.
W ikonografii w. Grzegorz ukazywany jest jako grecki biskup. Trzyma ewangeliarz.

WILHELM
w. Wilhelm z Bourges, biskup. Wilhelm de Donjeon by potomkiem rodziny dawnych hrabiw z
Nevers. Wychowywa go wuj Piotr, archidiakon z Soissons. Ju w modoci nauczy si pogardza pr-
noci tego wiata, z zapaem praktykowa cnot pobonoci i zdobywa wiedz. Po przyjciu wice
kapaskich zosta kanonikiem w Soissons i w Paryu. Pniej postanowi opuci wiat i wstpi do za-
konu w Granimont. Przez pewien czas y w tym zakonie i praktykowa wielk ascez. Na skutek wani
pomidzy ojcami i braciszkami postanowi przej do surowego zakonu w Citeaux, ktry zosta niedawno
zaoony. Przywdzia habit w Pontigny i po pewnym czasie zosta opatem, najpierw w Fontaine-Jean, a
potem w Chalis niedaleko Senlis. Odznacza si szczeglnym naboestwem do Najwitszego Sakra-
mentu i z upodobaniem spdza dugie godziny u stp otarza. W roku 1200 duchowiestwo w Bourges
wybrao go na swego arcybiskupa, mia zosta nastpc Henryka z Sully. Wie ta napenia go smutkiem
i tylko podwjny rozkaz: jego generaa, opata w Citeaux, i papiea zmusi go do przyjcia tej godnoci.
Na nowym urzdzie zdwoi ascez; zawsze nosi wosiennic i nigdy nie jada misa. mier zaskoczya
go w trakcie przygotowa do misji wrd albigensw. Umar na klczkach, przy modlitwie, w roku 1209.
Zgodnie ze swym yczeniem zosta pochowany w trumnie wypenionej popioem i we wosiennicy.

w. Agatona pp. (+ 682),

b. Anny od Aniow Monteagudo zk. (+ 1686),
b. Grzegorza X pp. (+ 1276),
b. Idziego zk. (1518),
w. Jana Dobrego bpa w Mediolanie (+ VII w.),
w. Marcjana kpt. (+ 470),
 ywoty witych

w. Piotra Orseolodoy mn. (+ 987),

11 stycznia
HONORATA
ac. Honorata - czczona, szanowana.
w. Honorata, dziewica. Urodzia si w Pawii. Jako moda dziewczyna powicia si Bogu. Gdy w roku
476 Odoaker, krl Gotw, zupi miasto, znalaza si wrd branek. Wraz z innymi jecami wykupi j
w. Epifaniusz, biskup, jej brat. ycie Honoraty pene byo modlitwy, miosierdzia i oddania ludziom,
ktrzy darzyli j powszechnie czci. Zmara okoo 500 roku.
W ikonografii w. Honorata ubrana jest w tunik. Trzyma ksig.

PAULIN
w. Paulin, patriarcha Akwilei. w. Paulin urodzi si okoo roku 726 na wsi w pobliu Friuli we Wo-
szech. Modo spdzi pomagajc borykajcej si z trudnociami rodzinie, pracowa w polu, ale znalaz
take czas na nauk. Wkrtce sta si tak biegy w gramatyce, i zyska rozgos i tytu profesora. Okoo
roku 776 Karol Wielki zaprosi go na swj dwr. Tam spotka znanego Alkuina z Yorku i zaprzyjani si
z nim. W roku 787 cesarz wyznaczy go na patriarch Akwilei. Byy to jego strony rodzinne, Akwilea
rwnie ley w pnocnych Woszech, niedaleko Friuli. Dziki jego gorliwoci, pobonoci i nadzwy-
czajnym zdolnociom Akwilea staa si synna w caych Woszech. Bra udzia we wszystkich wielkich
synodach, ktre odbyway si w owym czasie; sam zwoa synod we Friuli w roku 791 (lub 796), aby
zwalcza powszechne wwczas bdy na temat tajemnicy Wcielenia. Napisa nawet dwie rozprawy prze-
ciwko najwaniejszemu z tych bdw, adopcjanizmowi, ktry twierdzi, e Chrystus jako czowiek jest
tylko adoptowanym Synem Boym. Napisa rwnie hymny, wiersze i inne dziea. Kiedy Pepin podbi
Aearw, w. Paulin wysa natychmiast misjonarzy, by nawracali tych pogan. Jednak stanowczo potpi
wczesne praktyki udzielania zbiorowego chrztu nie douczonym jeszcze nawrconym lub nawracania si
tych, ktrzy sobie tego nie yczyli. 11 stycznia 804 roku zakoczya si ziemska droga witego ma.

w. Anastazego mn. (+ ok. 570),

w. Hygina pp. m. (+ 140),
w. Melchiadesa (Miicjadesa) pp. m. (+ 314),
w. Palemona op. (+ ok. 330),
w. Salwiusza bpa Amiens m. (+ ok. 625),
w. Teodozego Cenobiarchy mn. (+ 529),
b. Tomasza z Cori kp. zk. (+ 1729).

12 stycznia
ARKADIUSZ
gr. Arkddios - rodem z Arkadii, krainy prostoty i szczliwoci.
w. Arkadiusz, mczennik (284 - 305). Pochodzi z Cezarei Mauretaskiej (dzisiaj w Algierii). Na po-
cztku przeladowania chrzecijan za czasw Dioklecjana Arkadiusz uciek z miasta i ukrywa si. Na
wie o aresztowaniu rodziny wrci i sam stawi si przed sdzi. Po bezskutecznych namowach, aby
porzuci wiar, poddano go torturom. Poamawszy mu nogi ukrzyowano.

BENEDYKT
w. Benedykt (Biscopa Baducinga), opat. w. Benedykt lub Bennet jak go si powszechnie nazywa, po-
chodzi z angielskiej szlachty. By synem oficera. Ojciec jego suy pobonemu krlowi Nortumbrii, w
sidmym wieku. Majc dwadziecia pi lat opuci dom, pielgrzymujc do Rzymu, po powrocie zacz
pilnie studiowa Pismo w., oddawa si te pobonym praktykom. Po dwch latach spdzonych w od-
nowionym klasztorze w Lerynie przywdzia habit i towarzyszy w. Teodorowi arcybiskupowi Canterbu-
ry i w. Adrianowi w podry do Anglii na yczenie papiea Witalisa. Kilkakrotnie wraca do Rzymu,
 ywoty witych

aby studiowa teologi i zbiera ksiki i wite obrazy. Po odbyciu suby u Teodora i Adriana otrzyma
od krla darowizn i wybudowa synne klasztory w Wearmouth i Jarrow. Sprowadzi z Francji budowni-
czych i rzemielnikw, starajc si zbudowa klasztory na wzr rzymski, ktry pamita ze swych podr-
y. Aby maksymalnie upodobni swoje klasztory do wzorw rzymskich, uprosi papiea Agatona, aby ten
pozwoli mu zabra z powrotem do Anglii kantora bazyliki w. Piotra w Rzymie. Kantor mia uczy mni-
chw piewu gregoriaskiego. Po trzech latach cierpie, spowodowanych nieuleczalna chorob, zmar w
styczniu 690 roku.

b. Aelreda op. (+ 1167),

w. Antoniego Marii Pucci kp. zk. (+ 1892),
b. Bernarda z Corleone zk. (+ 1667),
w. Jana bpa Rawenny (+ 494),
b. Magorzaty Bourgeoys dz. zk. z Kanady (+ 1770),
ww. Tygriusza kp. i Eutropiusza lektora, mm. (+ 404).

13 stycznia
HILARY
ac. hilaris - pogodny, radosny, wesoy.
w. Hilary z Poitiers, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 315 roku, jako syn pogaskich notabli.
Studia filozoficzne i lektura Ewangelii doprowadziy go do chrzecijastwa. Przyj chrzest jako onaty
mczyzna w 345 roku. By na tyle gorliwym wyznawc, i w 350 roku obrano go biskupem rodzinnego
miasta. Zgodnie z wczesn praktyk czasami onaci mogli by podnoszeni do takiej godnoci. Za sprze-
ciw wobec arian skazano go na wygnanie do Azji Mniejszej. Po powrocie prowadzi czynne ycie jako
pasterz, teolog, wpywajc na charakter Kocioa Galii. Zmar w 367 roku. Pozostawi po sobie spor
spucizn literack. w. Hilary naley do pierwszych wyznawcw, ktremu Koci na Zachodzie zacz
oddawa publicznie liturgiczn cze. Dotychczas byo to niemal wycznym przywilejem mczennikw.
Patron Poitiers, La Roche. Jako nauczyciel i obroca prawd wiary zosta ogoszony doktorem Kocioa.
Modl si do niego ukszeni przez we.
W ikonografii w. Hilary przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybutami s: ksiga, laska paster-
ska, mitra, piro pisarskie, piorun; smok lub w - symbolizujce arian.

WERONIKA
gr. Berenike - przynoszca zwycistwo; w wiekach rednich imi to tumaczono jako iere eikon - wite
oblicze i czono z podaniem o chucie Weroniki.
B. Weronika Nagroni, mniszka (1445 - 1497). Pochodzia z bardzo ubogiej rodziny w Binasco. Jako 22-
letnia dziewczyna wstpia do klasztoru o surowej regule. W nim nauczya si czyta i pisa, a przede
wszystkim poznawa i kocha Boga. Bya mistyczk. Syna z mdroci, proroctw oraz daru czytania w
ludzkich sercach.

w. Agrycjusza bpa Trewiru (+ ok 335),

w. Glafiry dz. (+ IV w.),
ww. Gumezynda kp. i Servusdei mn, mm. w Hiszpanii (+ 852),
ww. Hermyla i Stratonika, mm. (ok. 315),
w. Leoncjusza bpa w Cezarei Kapadockiej (+ IV w.),
w. Remigiusza bpa w Reims (+ 533).

14 stycznia
FELIKS
ac. felix - szczliwy, przynoszcy szczcie, urodzajny.
 ywoty witych

w. Feliks, kapan z Noli (Wochy). By Syryjczykiem, synem oficera. Przyj wicenia kapaskie. Za
panowania Decjusza, gdy wybucho przeladowanie wyznawcw Chrystusa, zosta osadzony w wizie-
niu. Wedug relacji w. Paulina - Feliks by torturowany Jego poranione ciao wleczono po ostrych
muszlach i skorupach. Podobnie jak ongi w. Piotr, uszedszy z wizienia, ukrywa si przez pewien czas
w wyschej studni. Po mierci cesarza powrci do swej miejscowoci. Poniewa jego rodzinny majtek
skasowano, yt z pracy rk. Zmar okoo 260 roku.
W ikonografii przedstawiany jest w towarzystwie anioa. Obok niego pajk symbol roztropnoci, ostro-
noci, ocalenia - bowiem otwr studni, gdzie w. Feliks spdzi kilka miesicy, by osonity pajczyn,
ktra ochronia go przed przeladowcami.

SAWA
w. Sawa, biskupa, patron Serbii. Rastko, modszy syn ksicia Stefana I, zaoyciela niepodlegego pa-
stwa Serbii, urodzi si w roku 1175. W roku 1191 zosta mnichem na grze Athos, przybierajc zakonne
imi Sawa. W roku 1219 zosta metropolit cerkwi serbskiej, ktra za jego ycia bya zjednoczona z
Rzymem. Serbowie zaliczali si wwczas do najbardziej zaniedbanych ludw Europy. Sawa zorganizo-
wa waciwie Koci w Serbii, sprowadzi zakonnikw, ktrzy prowadzili prac duszpastersk i misyj-
n. Niestrudzonym wysikiem umocni chrzecijastwo wrd Serbw i ustanowi hierarchi kocieln.
Dziaa rwnie aktywnie w sprawach wieckich, przyczyniajc si do zjednoczenia Krlestwa Serbii pod
panowaniem swego brata Stefana II. Umar w roku 1235 w Tyrnowie, w Bugarii, wracajc z podry do
Palestyny i Egiptu. Pochowany w monasterze serbskim w Mileszewie.

w. Dacjusza bpa w Mediolanie (+ 552),

w. Makryny (+ 340),
w. Malachiasza proroka (+ V w. przed Chr.),
w. Nino (+ IV/V w.),
b. Odoryka z Porclenone kp. zk. (+1331),
w. Piotra Dondersa kp. misjonarza w Gujanie (+ 1887).

15 stycznia
PAWE
ac. paulus - may, drobny.
w. Pawe z Teb, pustelnik (228 - 341). Urodzi si w staroytnej stolicy faraonw. Za jego czasw Teby
byy ju tylko ma wiosk. Gdy za cesarza Dioklecjana rozpoczo si przeladowanie, aby unikn tor-
tur i mierci, uszed na pustyni. Mia wtedy 20 lat. Mimo zakoczonego wkrtce przeladowania pozo-
sta na niej a do mierci. By czowiekiem modlitwy i wielkiego wyrzeczenia. Jako pustelnik, mieszkajc
w jaskini, spdzi samotnie 90 lat. Zmar majc 113 lat. Zakon paulinw czci go jako swego patrona.
Take piekarze i tkajcy dywany
W ikonografii w. Pawe Pustelnik przedstawiany jest w tkanej sukni z lici palmowych. Jego atrybuty:
kruk, kruk z chlebem w dziobie, lew kopicy grb, przeamany chleb.

ITA
w. Ita, dziewica. w. Ita urodzia si w hrabstwie Waterford pod koniec szstego wieku. Pochodzia z
rodziny szlacheckiej. Do wczenie postanowia powici si Bogu. Zaoya klasztor w Killeedy, w
hrabstwie Limerick, gdzie pozostaa przez cae ycie. Klasztor sta si pniej sawny jako szkoa dla
chopcw. Z jej wiatych rad korzystali nawet biskupi. Dziki jej wskazwkom dwaj uczcy si w
klasztorze chopcy zostali pniej witymi. Jeden z nich imieniem Brendan zapyta j pewnego ranka,
jakie trzy rzeczy Bg ukocha szczeglnie? Odpowiedziaa: Prawdziw wiar czystego serca w Boga,
zwyczajne ycie wedug zasad religii i szczodrobliwo kierowan miosierdziem. Zapytana, jakie trzy
rzeczy budz w Bogu szczegln odraz, odpowiedziaa: Skrzywiona zoci twarz, upr w czynieniu
 ywoty witych

za i zbytnia ufno w potg pienidza. w. Ita umara 15 stycznia 570 roku; jest znana jako druga w.
Brygida. Obydwie s najbardziej czczonymi witymi w Irlandii.

w. Arnolda Janssena zaoyciela werbistw (+ 1909),

w. Bonita bpa Clermont (+ 710),
b. Franciszka de Capillas kp. i zk. (+ 1648),
w. Izydora z Aleksandrii (+ 404),
w. Jana Calibita mn. (+ 450),
w. Makarego op. (+ 390),
w. Maksyma bpa (+ III w.),
w. Maura op. (+ VI/VII w.).

16 stycznia
MARCELI
ac. Marcelli - staroytny rd patrycjuszowski.
w. Marceli I, papie, mczennik. Jego pontyfikat trwa krtko - od maja 306 roku do 16 stycznia 309.
Zreorganizowa rozbit w wyniku przeladowa administracj kocieln. Duo przykroci dozna ze stro-
ny tzw. lapsi - chrzecijan, ktrzy w czasie przeladowa wyrzekli si wiary, a po wymaganym warun-
kom pokuty Papie zosta aresztowany na rozkaz cesarza Maksencjusza. Obito go rzgami, a nastpnie
zesano na wygnanie, gdzie umar w ndzy. Patron Raciborza oraz stajennych. Wedug panujcej opowie-
ci, w dzie witego - 16 stycznia 1241 roku - Tatarzy obiegli miasto Racibrz. Wwczas pojawi si na
obokach w. Marceli. Oddziay przelky si tego niezwykego widoku i odstpiy od miasta. Wdziczni
mieszkacy ufundowali figur Papiea w kaplicy i na miejskim placu.
W ikonografii w. Marceli przedstawiany jest w stroju papieskim. Jego atrybutami s: dyscyplina, konie
przy obie, osio.

w. Furseusza (+ 648),
b. Gonsalwa zk. (+ ok. 1259),
w. Hilarego bpa (+ 429),
w. Honorata op. (+ ok. 450),
w. Melasa bpa (+ ok. 390),
ww. Ottona kp., Bernarda dk., Akursjusza, Adiuta, Piotra braci zakonnych - mm. w Maroku (+ 1220),
w. Pryscylii (+ ko. I w.),
w. Tycjana bpa (+ V w.).

17 stycznia
ANTONI
imi starorzym. Antoninus - pochodzcy z rodu Antoniuszw.
w. Antoni, opat (251-356), zwany w Kociele Wschodnim Wielkim. Urodzi si w rodkowym Egip-
cie. Rodzicw straci wczenie. Majc 20 lat, rozda ubogim odziedziczony majtek i uda si na pustko-
wie, gdzie prowadzi ycie pene umartwienia, milczenia, modlitwy. Mia dar widzenia rzeczy przy-
szych. Syn ze witoci i mdroci. Walki wewntrzne, jakie ze sob stoczy, stay si pniej ulubio-
nym tematem malarzy (np. H. Bosch, M. Gruncwald) i pisarzy (G. Flaubcrt, A. France). Jego postawa
znalaza wielu naladowcw. Sawa i cuda sprawiy, e zaczli ciga uczniowie, pragncy podda si
jego duchowemu kierownictwu. Po wielu sprzeciwach zdecydowa si ich przyj i odtd oaza Farium na
pustyni zacza zapenia si rozrzuconymi wok celami eremitw (miao ich by okoo 6000). Owe
wsplnoty pustelnikw nazwano laurami (pniej take awrami). ycie w. Antoniego byo przy-
kadem dla wielu nie tylko w Egipcie, ale i w innych stronach chrzecijaskiego wiata. Patron zakonu
antoninw, dzwonnikw, chorych, hodowcw trzody chlewnej, koszykarzy, rzenikw, szczotkarzy,
 ywoty witych

ubogich. Ordownik w czasie poarw. W cigu wiekw wzywano go podczas epidemii oraz chorb
skrnych.
W ikonografii w. Antoni przedstawiany jest jako pustelnik, czasami w dugiej szacie mnicha. Szczeglne
zainteresowanie artystw budzi temat kuszenia w. Antoniego. Jego atrybutami s: jeden, dwa lub trzy
diaby, diabe z pucharem, dzwonek, dzwonek i laska, krzy egipski w ksztacie litery Tau, ksiga re-
guy monastycznej, lampa, lampka oliwna, laska, lew kopicy grb, pochodnia, winia, pod postaci kt-
rej kusi go szatan, rdo.

ww. Antoniego, Merula, Jana, mn. (+ VI w.),

w. Juliana ps. (+ IV w.),
b. Rozeliny mn. (+ 1329),
w. Sulpicjusza bpa (+ 647).

18 stycznia
MAGORZATA
gr. margerites pera.
w. Magorzata Wgierska, krlewna, zakonnica. Crka krla Wgier Beli IV i Marii Laskaris. Jej dzia-
dek po kdzieli by cesarzem bizantyjskim. Na wychowanie oddano j do klasztoru, bya bowiem ofiaro-
wana Bogu jako votum dzikczynne za ocalenie kraju od najazdu Tatarw. Gdy chciano j pniej zwol-
ni z zobowiza, aby moga wyj za m, odmwia. Przebywaa w ufundowanym przez ojca klaszto-
rze na wyspie, ktra od jej imienia wzia miano i dzisiaj jest czci Budapesztu. Prowadzia ycie su-
rowe. Uczynna, miosierna, miaa dar kontemplacji. Zmara 18 stycznia 1270 roku w wieku 28 lat. Beaty-
fikowana w 1776 roku, kanonizowana w 1943.
W ikonografii przedstawiono wit w habicie dominikaskim, z krlewsk koron zoon u jej stp, do
rki za woono lili i ksig. Atrybutem jej s take stygmaty.

WOLUZJAN
w. Woluzjan, biskup. Legenda mwi, e w. Woluzjan pochodzi z rodziny senatorskiej. Sprawowa
urzd biskupa Tours w latach 488-496. Skpe informacje, jakie o nim mamy, dotycz ostatnich lat jego
ycia. Z racji swego pochodzenia bra ywy udzia w wczesnych sprawach politycznych. W rezultacie
Wizygoci wypdzili go z biskupstwa, byli bowiem przekonani, e biskup zamierza sprzymierzy si z
Frankami przeciwko nim. w. Woluzjan musia ratowa si ucieczk. Uda si na wygnanie do Hiszpanii,
gdzie wkrtce umar. Niektrzy historycy utrzymuj, e w lad za w. Woluzjanem podyli do Hiszpanii
wysannicy Wizygotw, ktrzy pojmali go i cili. To prawdopodobne mczestwo stao si podstaw
kanonizacji w. Woluzjana.

DEIKOL
w. Deikol, opat. w. Deikol, znany rwnie jako w. Desli, opuci ojczyst Irlandi razem ze w. Ko-
lumbanem. Obydwaj osiedlili si w Luxueil we Francji. w. Deikol zaoy klasztor w Lurc, gdzie pozo-
sta do koca ycia jako eremita. Pomimo cierpie zawsze by pogodny i umiechnity. Kiedy w. Ko-
lumban zapyta go: Dlaczego zawsze si umiechasz?, wity odpowiedzia mu po prostu: Poniewa
nikt nie moe mi zabra Boga. Umar okoo roku 625.

w. Atenogena teologa m. (+ III/IV w.),

w. Beatrycze d'Este wdowy (+ 1262),
w. Krystyny Ciccarelli zk. (+ 1543),
w. Leobarda ps.(+ ok. 593),
w. Liberaty dz. (+ 580),
ww, Moseusza i Ammoniusza onierzy, mm. (+ ok. 250),
w. Pryski dz. m. (+ 250),
 ywoty witych

19 stycznia
HENRYK
imi germ. zoone z elementw, heim- -ojcowizna i -rihhi - wadca. Calo mona interpretowa jako
pan domu, wadca ojczyzny.
w. Henryk, biskup, mczennik, pochodzi zapewne z Anglii. Do Szwecji przyby w roku 1153, towarzy-
szc legatowi papieskiemu, Mikoajowi z Albano, pniejszemu papieowi Hadrianowi IV. Zosta bisku-
pem Uppsali. Std wyprawi si z krlem szwedzkim do Finlandii, gdzie podj dziaalno misyjn i or-
ganizowanie Kocioa. Zgin w roku 1160 na zamarznitej taili jeziora Kyulo, zamordowany przez wie-
niaka, ktrego ju wczeniej za zabjstwo oboy kanoniczn kltw. w. Henryk jest patronem Finlan-
dii.
W ikonografii w. Henryk przedstawiany jest w stroju biskupim z mitr i pastoraem. Niekiedy towarzy-
szy mu posta chopa-zabjcy.

JZEF
hebr. jasaf- przyda; Joseph lub Jehoseph - niech Bg pomnoy.
B. Jzef Sebastian Pelczar, rektor uniwersytetu, biskup. Urodzi si 17 stycznia 1842 roku w Korczynie
koo Krosna. Po wiceniach kapaskich podj prac w Samborze. Nastpnie studiowa w Rzymie,
gdzie uzyska dwa doktoraty: z teologii i prawa kanonicznego. By profesorem seminarium przemyskie-
go, nastpnie dziekanem i rektorem Uniwersytetu Jagielloskiego. W 1900 roku zosta biskupem w
Przemylu. Z myl o opiece nad sucymi i robotnikami zaoy zgromadzenie Suebnic Najwitszego
Serca Jezusowego - sercanki. Zmar 28 marca 1924 roku w opinii witoci. Beatyfikowany w Rzeszowie
2 czerwca 1991 roku przez Jana Pawa II.
W ikonografii b. Jzef Pelczar przedstawiany jest w stroju biskupim i w mitrze.

MARIUSZ
imi starorzym. Marianus.
w. Mariusz, mczennik. Wedug starego martyrologium przyby z Persji do Wiecznego Miasta, aby od-
wiedzi groby Apostow. Za panowania cesarza Dioklecjana zgin mierci mczesk wraz ze swoj
on Mart oraz synami: Audifaksem i Abakukiem przy Via Cornelia pod Rzymem.

WULSTAN
w. Wulstan, biskup. w. Wulstan, benedyktyn, by jedn z najwybitniejszych postaci w historii Kocioa
w Anglii. Urodzony w roku 1009 spdzi dwadziecia pi lat w klasztorze w Worcester. Cieszy si tam
wielkim szacunkiem z racji swojej ascezy i pokory. W roku 1062 przyj, acz niechtnie, urzd biskupa w
Worcester. Zasyn jako zdolny administrator swojej diecezji. Zmar w roku 1095. Dziaajc wsplnie z
arcybiskupem Lanfrankiem z Canterbury zlikwidowa handel niewolnikami, ktry kwit wwczas w
Brytanii i Irlandii. W wczesnych walkach opowiedzia si po stronie Wilhelma I przeciwko baronom i
Wilhelma II przeciwko Walijczykom, Przekona swoich nie zmieni nawet wwczas, gdy wadz obj
Wilhelm Zdobywca. Uwaa si go za inicjatora odwiedzin duszpasterskich na terenie Brytanii.

w. Basjana bpa (+ 413),

w. Germanika m. (+ 156),
w. Jana bpa Rawenny (+ 167),
w. Kanuta krla m. (+ 1086),
b. Marcela Spinola y Maestre bpa Sewilli kard. (+ 1906),
ww. Pawa, Geroncjusza, Januarego, Saturnina, Sukcesa, Juliusza, Katusza, Pil, Germany, mm. (+ IV
w.),
w. Poncjana m. (+ ok. 160),
 ywoty witych

20 stycznia
FABIAN
z ac. fabius - uprawiajcy bb.
w. Fabian, papie, mczennik. Jego pontyfikat, podczas ktrego umocni i usprawni organizacyjnie
Koci rzymski, dzielc Wieczne Miasto na siedem dystryktw, trwa 14 lat. Za czasw Decjusza sta si
ofiar przeladowa. Ponis mier mczesk na arenie 20 stycznia 250 roku. Jego pyt nagrobn z
imieniem wypisanym po grecku odkryto na cmentarzu Kaliksta w 1854 roku. Patron garncarzy.
W ikonografii wity jest przedstawiany w papieskim stroju pontyfikalnym lub w kapie i tiarze. Czasami
z gobiem na gowie. Podanie gosi, e Fabian znalaz si na zgromadzeniu kleru i ludu, ktre zwoano w
celu wybrania nowego papiea po mierci Anterosa. Niespodziewanie spocz nad jego gow gob. Fakt
ten odczytano jako widomy znak Boy i dokonano wyboru. Jego atrybutami s: anio z narzdzia-mi m-
ki, krucyfiks, miecz, palma mczeska.

SEBASTIAN
gr. sebastos - czcigodny, dostojny, wity, szanowany, znakomity.
w. Sebastian, onierz, mczennik. By moe by oficerem gwardii cesarskiej. W czasie przeladowa,
za wyznawanie nauki Chrystusa, umczony Dioklecjan kaza onierzom przywiza go na rodku pola i
zabi strzaami z ukw. Tyle strza tedy utkwio w nim, e podobny by do jea, a onierze przypusz-
czajc, e ju nie yje, odeszli - zapisa Jakub De Voragine. Na p umarego odnalaza go pewna nie-
wiasta i zaopiekowaa si nim. Skoro Sebastian odzyska zdrowie i siy, ponownie uda si do cesarza,
wyrzucajc mu krzywd i niesprawiedliwo wobec chrzecijan. Wwczas cesarz kaza go zabi pakami.
By rok 288(?). Ciao mczennika wrzucone do Cloaca Maxima odnaleziono i pochowano w rzymskich
katakumbach. Patron Niemiec; inwalidw wojennych, kamieniarzy, ucznikw, myliwych, ogrodnikw,
rusznikarzy, stranikw, strzelcw, rannych, onierzy Sebastian nalea przez stulecia do najbardziej
znanych witych. Powicono mu liczne i wspaniale dziea. Jego mczestwo natchno wielu artystw -
malarzy, rzebiarzy, pisarzy muzykw.
W ikonografii przedstawiany jest w biaej tunice lub jako pikny obnaony modzieniec, przywizany do
supa albo drzewa, przeszyty strzaami. Czasami u jego ng ley zbroja. Na starochrzecijaskiej mozaice
w kociele w. Piotra w Okowach w Rzymie ukazany jest jako czowiek stary z bia brod, w uroczy-
stym dworskim stroju. Atrybuty witego: krucyfiks, palma mczestwa, wcznia, miecz, tarcza, dwie
strzay w doniach, przybity wyrok mierci nad gow.

b. Eustochii dz. zk. (+ 1486),

w. Eutymiusza op. (+ 483),
w. Maura bpa (+ ok. 946).

21 stycznia
AGNIESZKA
w. Agnieszka, dziewica, mczennica. Jedna z najbardziej popularnych witych w staroytnoci. Jako
12-letnia dziewczynka, pochodzca ze starego rodu, miaa ponie mczesk mier na stadionie Domi-
cjana okoo 305 roku. Na miejscu wiadectwa krwi" dzisiaj jest Piazza Navona - jedno z najpikniej-
szych i najbardziej uczszczanych miejsc Rzymu. Tu obok, nad grobem mczennicy, wzniesiono bazyli-
k pod jej wezwaniem, w ktrej 21 stycznia - zgodnie ze starym zwyczajem - powica si dwa biae ba-
ranki. Patronka dzieci, panien, ogrodnikw. Wedug legendy w. Agnieszka, cakowicie obnaona na
stadionie, zostaa rzucona na pastw spojrze tumu. Za spraw cudu okrya si paszczem wosw.
W ikonografii przedstawia si wit z barankiem majcym nimb lub z dwiema koronami - dziewictwa i
mczestwa. Nieraz obok ponie stos, na ktrym j prawdopodobnie spalono. Jej atrybutami s: baranek z
nimbem lub ze sztandarem, gazka palmowa, dwie korony - dziewictwa i mczestwa, ko soniowa,
lampka oliwna, lilia, miecz, zwj.
 ywoty witych

w. Epifaniusza bpa Pawii (+ 496),

ww. Fruktuosa bpa, Auguriusza, Eulogiusza dk., mm. (+ ok. 260),
b. Jana Chrzciciela Turpin du Cormier (+ 1794),
b. Jzefa Nascimbeni kp. (+ 1922),
w. Meinrada kpt. mn. (+ 862),
w. Patroklusa m. (+ II w.),
w. Publiusza bpa Aten (+ ok. 1000).

22 stycznia
WINCENTY
ac. vinco - zwycia; zwycizca.

22 stycznia wspomina si dwch witych o tym samym imieniu:

w. Wincentego - mczennika i w. Wincentego Pallottiego.

w. Wincenty, diakon, mczennik. Archidiakon w Saragossie. Powierzono mu opiek nad ubogimi oraz
zarzdzanie dobrami diecezji. Podczas przeladowa poddany torturom, aby wyrzek si wiary a take
wyda dobra kocielne. Zamczony 22 stycznia 304 roku. Patron Portugalii oraz lenikw, drwali, rolni-
kw.

w. Wincenty Pallotti, kapan, zakonnik (1795 - 1850). Urodzi si i pracowa w Rzymie. Doktor filozofii
i teologii, magister filologii greckiej. Duszpasterz chorych, winiw, onierzy i ubogich. Tworzy
szkoy wieczorowe, stowarzyszenia cechowe dla robotnikw, sierocice ochronki dla dziewczt. Zaoy-
ciel Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego charakteryzujcego si nowatorskim programem duszpaster-
skim, ktry opiera si na wsppracy wieckich i duchownych. Centraln cz tego dziea stanowi ksi-
a i bracia pallotyni oraz siostry pallotynki. Zmar 22 stycznia z powodu choroby, ktrej nabawi si spo-
wiadajc w zimnym kociele, oddawszy swj paszcz ebrakowi. Papie Pius XII ogosi Wincentego
bogosawionym, a Jan XXIII witym.

w. Anastazego mn. m, (+ 628),

w. Dominika op. (+ 1031),
w. Gaudentego bpa Nawarry (+ 418),
b. Laury Nicuna (+1904).

23 stycznia
ILDEFONS
germ. hild- - walka; -funs -gotowy; gotw do walki.
w. Ildefons, zakonnik, biskup (607 - 667). W hagiografii jedyny o tym imieniu. Syn Wizygota osiadego
w okolicach Toledo. Otrzyma staranne wyksztacenie. Pisarz i teolog. Pozostawi po sobie bogat spu-
cizn literack, m.in. znan rozpraw De virorum illustrium scriptis" - O pismach synnych mw.

w. Agatangela m. (+ 303),
w. Asklasa m. (+ ok.287),
w. Bernarda bpa w Vienne (+ 841),
w. Emerencji dz. m. (+ ok. 305),
w. Klemensa bpa m. (+ ok. 303),
w. Martyriusza mn. (+ VI w.),
w. Permensasa dk. m. (+ ok.110),
ww. Seweriana i jego ony Akwili, mm. (+ III w.).
 ywoty witych

24 stycznia
FRANCISZEK
germ. frank - wolny, wolno urodzony.
w. Franciszek Salezy, biskup, doktor Kocioa (1567-1622). Syn hrabiego Sales w Sabaudii. Studia
teologiczne, biblijne i prawnicze na uniwersytetach w Paryu oraz Padwie zakoczy doktoratem. Po po-
wrocie do domu przyj wicenia kapaskie, na co rodzice niechtnie udzielili mu zgody. Pracowa w
kalwiskim okrgu Chablais. Na murach i parkanach rozlepia ulotki - zwize wyjanienia prawd wiary.
W epoce fanatyzmu i zaciekych sporw objawia wprost wyjtkowy umiar i agodno. Jego ujmujca
uprzejmo i takt spowodoway, i nazwano go wiatowcem pord witych. W kontaktach midzy
ludmi wyznawa zasad: Wicej much si zapie na kropl miodu anieli na ca beczk octu". Majc
35 lat zosta biskupem Genewy. Stworzy nowy idea pobonoci - ycie duchowe, wewntrzne, prakty-
kowane w klasztorach, wydoby z ukrycia, aby wskazywao drog tym, ktrzy yj wrd wiata". Ze
w. Joann de Chantal zaoy zakon Sistr Nawiedzenia NMP (wizytki). Autor wielu pism zaliczanych
do klasyki literatury francuskiej. Jego relikwie znajduj si w kociele Nawiedzenia NMP w Annecy.
Doktor Kocioa. Patron wizytek, salezjanw i salezjanek; Annecy Chabery Genewy; dziennikarzy i pisa-
rzy, prasy katolickiej.
Ikonografia przedstawia w. Franciszka Salezego w stroju biskupim - w rokiecie i mantolecie lub w stroju
pontyfikalnym z mitr na gowie. Jego atrybutami s: gorejca kula omiopomienna, ksiga, piro, serce
przeszyte strza i otoczone cierniow koron trzymane w doni.

FELICJAN
ac. felix - szczliwy, urodzajny.
w. Felicjan, biskup, mczennik. Aposto Umbrii, biskup Foligno. Zgin jako mczennik w okresie prze-
ladowa za cesarza Decjusza (249-251). Ordownik podczas trzsienia ziemi. Patron diecezji i miasta
Foligno.
W ikonografii w. Felicjan przedstawiany jest w paliuszu. Jego atrybutami s narzdzia mki: gwodzie,
haki, obcgi, elazne pazury, ktrymi go szarpano, paliusz.

ww. Babylasa bpa Antiochii oraz Urbana, Prylidiana, Epoloniusza mm. (+ ok. 250),
b. Markolina zk. (+ 1317),
b. Pauli Gambara-Gosta wdowy tercjarki (+ 1315),
w. Surana op. (+ VI w.),
b. Tymoteusza Giaccardo (+ 1948).

25 stycznia
PAWE (zob. 15 stycznia)
W dniu dzisiejszym wspominany jest w. Pawe Aposto i jego nawrcenie (zob. 29 czerwca). u bram
Damaszku w 35 roku. O tym wydarzeniu opowiedzia w. ukasz (Dz 9) i sam Aposto w Licie do Fili-
pian.

w. Ananiasza m. (+ I w.),
w. Bretaniona bpa w Tomi (+ IV w.),
w. Emanuela Domingo y Sol kp. (+ 1909),
ww. Juwentyna i Maksyma mm. (+ ok. 362),
w. Popona op. (+ 1048),
ww. Projekta bpa Clermont i Amaryna op., mm. (+ 676).

26 stycznia
TYMOTEUSZ
gr. time- cze i thes - Bg; oddajcy cze Bogu.
 ywoty witych

w. Tymoteusz, biskup (+ I w). Urodzi si w Listrze - ojciec by Grekiem, matka ydwk. Wierny i
oddany ucze oraz wsppracownik w. Pawia. Towarzyszy mu w podrach apostolskich oraz w wi-
zieniu w Rzymie (Flp 2,19-22). Aposto Narodw wysya go w trudnych i poufnych misjach do gmin
chrzecijaskich w Koryncie, Filippi, Tesalonikach. Dwa listy Pawiowe do Tymoteusza znajduj si w
kanonie ksig Nowego Testamentu. Pierwszy biskup Efezu. Mia misjonowa w Dalmacji i na Krecie.
Tradycja gosi, e za czasw Trajana ponis mier mczesk. Kiedy Tymoteusz zaprotestowa pu-
blicznie przeciwko krwawym igrzyskom, wzburzony tum ukamienowa go. Patron Krety. Relikwie
witego przeniesiono z Efezu do Konstantynopola (356 r.), a nastpnie krzyowcy (XII w.) wywieli je
do woskiego miasta Termoli. Zamurowane, zostay odnalezione przypadkiem 7 maja 1945 roku.
W ikonografii w. Tymoteusz przedstawiany jest w tunice lub jako biskup w liturgicznych szatach. U
jego stp le kamienie.

TYTUS
ac. titus - dziki gob.
w. Tytus, biskup (+ I w). Znany jest wycznie z listw w. Pawa. Pochodzi z rodziny greckorzym-
skiej, zamieszkaej w okolicy Antiochii Syryjskiej. Jeden z najbliszych i najbardziej zaufanych uczniw
w. Pawa. Towarzyszy mu w podrach i na sobr apostolski w Jerozolimie. Pawe ustanowi go bisku-
pem gminy chrzecijaskiej na Krecie. List Apostoa Narodw skierowany do niego naley do kanonu
biblijnych ksig. Zmar majc 94 lata. Patron Krety.
W ikonografii wity przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybutem jest ksiga.

b. Andrzeja z Peschiera zk. (+ 1485),

w. Pauli wdowy (+ 404),
w. Teogenesa bpa Hippony m. (+ ok. 258).

27 stycznia
ANIELA (zob. 4 stycznia).
w. Angela Merici, dziewica, zakonnica. Urodzia si w roku 1470(?) w Desenzano nad jeziorem Garda
w pnocnych Woszech. Wczenie osierocona, przebywaa u dalszej rodziny, zajmujc si gospodar-
stwem. Miaa 40 lat, gdy zamieszkaa w miecie. Nalec do ruchu Del Divino Amore podja prac
charytatywn. Prowadzia ycie pene modlitwy i wyrzeczenia. Zyskaa wkrtce taki autorytet, e zapro-
ponowano jej prowadzenie dzie dobroczynnych w Wenecji, a nastpnie w Rzymie. Trzewa obserwacja
oraz pogbione ycie duchowe doprowadziy j do poszukiwania nowych drg duchowoci w chrzeci-
jastwie. Wrd skromnych posug, jakie wykonywaa, umiaa odnale now rol kobiety w spoecze-
stwie przeksztaconym przez Odrodzenie. Podja prac wychowawcz, uwaajc, i niead w spoe-
czestwie wywodzi si z nieadu w rodzinie. Zaoya nowy zakon - Sistr Urszulanek - ktrego czon-
kinie, nie wyrniajc si strojem, nie bdc zamknite w klauzurze, powicaj si wychowaniu dziew-
czt, przyszych matek. Swoim zakonnicom kazaa i w lud". Stworzya nowy model apostoowania w
Kociele. Nie majc elementarnego wyksztacenia, posiadaa wyjtkow inteligencj i wielk mdro.
Pod jej duchowym wpywem pozostawaa powana cz elity wczesnych Woch. Zmara 27 stycznia
1540 roku.W ikonografii wita przedstawiana jest w habicie urszulanki z bia chust na szyi.

JERZY
gr. georgeo - uprawiam, georgos rolnik.
B. Jerzy Matulewicz (Jurgis Matulaitis), zakonnik, biskup. Urodzi si w 1871 roku w wielodzietnej ro-
dzinie litewskiej, we wsi Lugine koo Mariampola na Suwalszczynie. Oboje rodzice umarli, gdy byt
maym dzieckiem. Po paru latach nauki w gimnazjum na prawach ekstemisty zachorowa na grulic ko-
ci. Choroba ta gnbia go do koca ycia. Studiowa w seminarium duchownym w Kielcach. Zapamita-
no go jako kleryka penego spokoju, wewntrznej rwnowagi, otwartego, pracowitego. Gdy wadze car-
skie zamkny seminarium, kontynuowa nauk w Warszawie, nastpnie w Petersburgu. wicenia ka-
 ywoty witych

paskie przyj w 1898 roku. Doktorat uzyska na uniwersytecie we Fryburgu Szwajcarskim. Powrci
do Kielc, gdzie podj zajcia jako profesor seminarium. Nastpnie rozwin dziaalno spoeczn w
Warszawie, zakadajc m. in. Stowarzyszenie Robotnikw Katolickich oraz gimnazjum na Bielanach. By
zaoycielem zgromadzenia Sistr Ubogich od Niepokalanego Poczcia NMP. W 1907 roku obj katedr
socjologii w Akademii Duchownej w Petersburgu. W dwa lata pniej wstpi do zakonu marianw. Zre-
formowa go, przystosowujc do potrzeb wspczesnoci. W 1911 roku zosta generaem zakonu, ktrym
kierowa do mierci. W 1918 roku mianowano go biskupem wileskim. W 1925 zosta arcybiskupem i
wizytatorem apostolskim Litwy Zmar 27 stycznia 1927 roku w Kownie. Beatyfikowany przez Jana
Pawa II w 1987 roku. Jego relikwie spoczywaj w kociele w Mariampolu. Jest jednym z patronw Li-
twy.

ww. Dacjusza i Reatrusa mm. (+ V w.),

w. Jana z Warneton bpa Cambrais (+ 1130),
w. Witaliana pp. (+ 672).

28 stycznia
TOMASZ
aram. toma - bliniak; hebr. t'om; gr. Thomas.
w. Tomasz z Akwinu, dominikanin, doktor Kocioa (1226 - 1274). Urodzi si na zamku Roccasecca
niedaleko Akwinu jako syn rycerza. Wychowywa si w klasztorze Monte Cassino. Podczas studiw na
uniwersytecie w Neapolu wstpi do zakonu dominikanw, co spotkao si z dezaprobat rodziny. Wszel-
kimi sposobami, wcznie z dwuletnim aresztem domowym, prbowano zmieni jego decyzj. Bezsku-
tecznie. Dalsze studia odby w Kolonii, przyj wicenia kapaskie. Wykada na macierzystych uczel-
niach, w Rzymie oraz na dworze papiea Urbana IV Kaznodzieja, poeta, ale przede wszystkim wielki
myliciel, czowiek niezwykej wiedzy, ktr umia poczy z nie mniej wielk witoci. Powiedziano
o nim, e midzy uczonymi by najwikszym witym, a midzy witymi najwikszym uczonym W
swej skromnoci odmawia kilkakrotnie propozycji zostania biskupem. Stworzy zwarty system nauki
filozoficznej i teologii katolickiej, zwany tomizmem. Wywar gboki wpyw na ukierunkowanie zachod-
niej myli chrzecijaskiej. Jego spucizna naukowa obejmuje dziesitki tomw. Zadziwia w nich uni-
wersalizm podejmowanych zagadnie, gbia i prostota wyjanie, byskotliwo myli. w. Tomasz
zmar w drodze do Lyonu, podajc na sobr. Mia 48 lat. Jest doktorem Kocioa. Patron dominikanw,
szk katolickich, ksigarni, studentw, teologw. Opiekun podczas sztormw.
W ikonografii w. Tomasz przedstawiany jest w biaym habicie dominikaskim, w czarnym habicie i
biaym szkaplerzu. Jego atrybutami s: anio, gob; infua u ng, ktrej nie przyj; kielich, kielich z Ho-
sti, ksiga, laska, model kocioa, monogram IHS, monstrancja, piro pisarskie, raniec, soce na pier-
siach, ktre symbolizuje jego Bosk inspiracj. Jego znakiem jest take Chrystus w aureoli.

w. Flawiana m. (+ 303),
w. Jakuba ps. (+ VI w.),
b. Jzefa Freinademetza zk. w Chinach (+ 1908),
w. Juliana bpa w Cuence (+ 1208),
b. Juliana Maunoir ap. Bretanii (+ 1683),
w. Leonidasa m. (+ 303),
ww. Leucjusza, Tyrsa, Kalinika, mm. (+ ok. 250),
b. Marii Mancini wdowy zk. (+ 1431),
w. Piotra Nolasco zk. (+ 1256),
w. Piotra Tomasza bpa m. (+ 1366).
 ywoty witych

29 stycznia
BOLESAWA
sow. bolje- - duo, wicej i -sawa; ta, ktra bdzie miaa duo sawy.
B. Bolesawa Maria Lament, zakonnica. Urodzia si w 1862 roku w owiczu. Ojciec jej by rzemielni-
kiem. Majc 22 lata wstpia do zgromadzenia Sistr Rodziny Maryi. Pracowaa jako nauczycielka i wy-
chowawczyni w Warszawie, Petersburgu i na Krymie. Zaoya nowe zgromadzenie Misjonarek witej
Rodziny (1905), ktrego celem bya praca ekumeniczna na ziemiach piskiej, biaoruskiej, wileskiej -
terenach zrnicowanych pod wzgldem narodowociowym i wyznaniowym, a take pomoc ludziom
biednym, upoledzonym, zepchnitym na margines spoeczestwa. Bolesawa zaoya nowe placwki
swego zgromadzenia na Biaorusi, w Estonii, Finlandii, Litwie, Polsce, Rosji, Ukrainie. Stawiajc sio-
strom i sobie wzr witej Rodziny, naladowaa J w ubstwie, umiowaniu pracy, wytrwaoci, deli-
katnoci. W jej duchowoci uderza wierno woli Boej, postawa wstawiennicza i wynagradzajca.
Zmara 29 stycznia 1946 roku w Biaymstoku w opinii witoci. Beatyfikowa j w 1991 roku Jan Pawe
II. Relikwie Bogosawionej spoczywaj w kociele w Ratowie.
W ikonografii b. Bolesawa przedstawiana jest w habicie zgromadzenia. W doniach trzyma otwart
ksig.

GILDAS
w. Gildas, zwany Mdrym, opat. Urodzony okoo roku 500 w Brytanii w. Gildas jest otaczany wielk
czci jako nauczyciel i pierwszy brytyjski historyk. Fakty z jego ycia s raczej niepewne. Zgodnie z
najwczeniejsz wersj, jak posiadamy, musia szuka schronienia w Walii, gdzie oeni si, a gdy
owdowia, zosta uczniem w. Illtuda. Przez pewien czas przebywa w Irlandii, nastpnie za okoo roku
520 odby pielgrzymk do Rzymu. W drodze powrotnej zaoy w Ruys w Brytanii dom religijny; do
Walii dotar w roku 527. Pniej odwiedzi ponownie Ruys i Irlandi. Zmar w Ruys 29 stycznia 570 ro-
ku otoczony przez swoich uczniw. w. Gildas napisa synny list potpiajcy wady i naduycia duchow-
nych i wieckich; jest to jedyna historia Celtw. Obejmuje okres od przybycia Rzymian do jego czasw.
w. Gildas pisa j jednak bardziej jako napominajcy wiernych nauczyciel - ni jako historyk, std ten-
dencyjno i pewna jednostronno jego dziea. Napisa rwnie kilka kanonw pokutniczych.

w. Konstancjusza bpa Perugii m. (+ II w.),

ww. Papiusa i Maura onierzy mm. (+ 303),
ww. Sarbeliusza i jego ony Barbei mm. (+ II w.),
w. Sulpicjusza Sewera bpa w Bourges (+ ok. 590).

30 stycznia
HIACYNTA
gr. Hyakinthos - imi to nosi mitologiczny ulubieniec Zeusa i Zefira. Z jego krwi wyrosy kwiaty zwane
hiacyntami.
w. Hiacynta (Giacinta Marescotti), ksiniczka, dziewica, zakonnica (1585 - 1640). Pochodzia ze stare-
go rzymskiego rodu. Majc 19 lat wstpia do klasztoru klarysek w Viterbo. Dopiero podczas cikiej
choroby poznaa waciwy sens swojego powoania. Po ustpieniu choroby podjta ycic modlitwy i po-
kuty. Rozwijaa szerok dziaalno charytatywn. Nawiedzaa wizienia, szpitale, przytuki, niosc tam
pomoc i speniajc najnisze posugi. Zaoya dwa stowarzyszenia (1636, 1638) opiekujce si ludmi
chorymi i starymi. Jako mona pani, posugujca ndzy ludzkiej, dawaa wielce budujcy przykad lu-
dziom tamtego czasu. Mistyczka. Spisaa diariusz duchowy. Beatyfikowana w 1726 roku, kanonizowana
w 1807.
 ywoty witych

TEOFIL
gr. theos- - Bg, -philos - przyjaciel; przyjaciel Boga.
w. Teofil, onierz, mczennik. By dowdc garnizonu cesarskiego. W czasie jednej z wypraw arab-
skich zosta pojmany i wzity do niewoli. Przez cztery lata wrd ponie i mk wiziono go na Cyprze.
Kalif Hamn-al-Raszyd bezskutecznie usiowa go skoni, aby przyj islam. 30 stycznia 792 roku zamor-
dowa go rozfanatyzowany tum witujcy zakoczenie ramadanu.
W ikonografii witego przedstawia si z okrtem, czasami z obrazem Matki Boej.

w. Aldegundy dz. (+ 684),

w. Aleksandra m. (+ 250),
w. Armentariusza bpa Pawii (+ VIII w.),
w. Barsa bpa Edessy m. (+ 378),
w. Barsymeusza bpa Edessy m. (+ pocz. II w.),
w. Batyldy krlowej (+ 680),
w. Martyny dz. m. (+ III w.).

31 stycznia
JAN
hebr. imi biblijne Johhanan - Bg jest askawy.
w. Jan Bosco, kapan (1815 - 1888). Syn wieniakw piemonckich. Mia 2 lata, gdy zmar mu ojciec.
Mode lata spdzi w ubstwie. Wczenie musia podj prac zarobkow. W 1841 roku otrzyma wi-
cenia kapaskie. Wkrtce potem rozpocz prac wrd ubogiej, zaniedbanej i opuszczonej modziey.
Szuka dla niej zatrudnienia, uczy rzemiosa, organizowa szkoy elementarne, zawodowe, internaty Tro-
sce o byt towarzyszyy dziaania katechetyczne, a take i rekreacyjne. Zanis wiar, nadziej i pokj
tam, gdzie samotno rodzia ndz (z hymnu brewiarzowego). Ten aposto modziey uwaany jest za
jednego z najwikszych pedagogw w dziejach Kocioa. Aby zapewni sta piecz nad modzie, za-
oy rodzin zakonn tzw. salezjanw. Jan Bosco proponowa uwicenie przez sumienne wypenianie
obowizkw. Bdc tak aktywny, potrafi odnajdywa czas na modlitw, gbokie ycie wewntrzne.
Obdarzony niezwykymi charyzmatycznymi przymiotami, majc dar czynienia cudw (ktre skrupulatnie
udokumentowano podczas procesu kanonicznego), pozostawa czowiekiem pokornym i skromnym.
Uwaa siebie za liche narzdzie Boga. Jest patronem modziey, modych robotnikw, rzemielnikw.
W ikonografii w. Jana Bosco przedstawiany jest jako kapan w sutannie zakonnej.

BATYLDA
w. Batylda, wdowa. w. Batylda bya Angielk. ya w VII wieku. Pochwycona przez piratw, zostaa
sprzedana jako niewolnica rodzinie burmistrza Parya w roku 641. Zmuszono j do polubienia krla
Klodwiga II, szalonego i rozwizego czowieka. Po jego mierci zostaa regentk. Zwalczaa symoni i
handel niewolnikami; za jej spraw dokonao si wiele zmian na lepsze w yciu ludu francuskiego. Ufun-
dowaa opactwo w Corbie i eski klasztor w Challes. W roku 665 sama schronia si do tego klasztoru,
aby powici si bez reszty modlitwie i ascezie. Zmara w roku 680.

ww. Cyrusa i Jana mm. (+ 303),

w. Franciszka Ksawerego Bianchi zk. (+ 1815),
w. Geminiana bpa Modeny (+ 348?),
b. Ludwiki Albertoni wdowy (+ 1533),
w. Marceli wdowy (+ 410),
w. Metrana m. (+ ok. 250).
 ywoty witych

LUTY
1 lutego
BRYGIDA
celt. brig - sia, cnota, mstwo.
w. Brygida z Kildar, dziewica, ksieni (przeoona zakonu) (452 - 523). Pogodna i hojna, energiczna i
przedsibiorcza, dobra i sprawiedliwa. Zaoya w Kildar, na zachd od Dublina, pierwszy klasztor w
Irlandii. Niosa pomoc cierpicym i ubogim. Jest patronk Irlandii. Opiekunka pracujcych na roli.
W ikonografii wita przedstawiana jest w stroju mniszki, w biaym habicie i czarnym welonie. Czasami
rozdaje oseki masa. Jej atrybutami s: otwarta ksiga, u jej stp krowa, pastora ksieni, pomie nad
gow, wieca w doni.

b. Andrzeja de Segni kp. zk. (+ 1302),

b. Anny Michelotti zk. (+ 1888),
w. Pawa bpa (+ VI w.),
w. Pioniusza kp. m. (+ 250),
w. Sewera bpa Rawenny (+ 344),
w. Wiridiany dz. ps. (+ 1242).

2 lutego
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Matka Boa Gromniczna. Od V wieku obchodzone jako wito Ofiarowania Paskiego. Cesarz Justynian
I w 542 roku uczyni je obowizujcym w caym cesarstwie rzymskim. W Polsce - wito Maryjne, siga
wczesnego redniowiecza. Powicenie wiec i procesja od X wieku.

KATARZYNA
gr. katharos - czysty, bez skazy, prawy.
w. Katarzyna Ricci, dziewica, zakonnica. Urodzia si 23 kwietnia 1522 roku we Florencji. Ojciec by
naczelnikiem republiki florenckiej. Kiedy miaa 5 lat, po mierci matki, zostaa umieszczona na wycho-
wanie w klasztorze benedyktynek, gdzie opatk bya jej ciotka. Majc kilkanacie lat, wstpia do klaszto-
ru dominikanek w Prato. W kilka lat pniej zostaa przeorysz. Wielka mistyczka i stygmatyczka. Prze-
ywaa w sposb wyjtkowy mk Chrystusa. Swj apostolat speniaa za pomoc listw kierowanych do
wanych osobistoci ycia kocielnego i wieckiego. Zostawia po sobie pisma ascetyczne, utwory po-
etyckie, korespondencj, Zmara 2 lutego 1590 roku.

w. Andrzeja Karola Ferrari bpa kard. (+ 1921),

w. Aproniana m. (+ IV w.),
w. Floskula bpa Orleanu (+ ok. 450),
b. Jana Teofana Venarda kp. m. w Chinach (+ 1861),
w. Joanny de Lestonnac wdowy (+ 1640),
w. Korneliusza setnika (+ I w.),
b. Mikoaja Saggio de Longobardi (+ 1709),
ww. Piotra Baptysty, Marcina, Franciszka kp. Filipa, Gundisalwusa, Franciszka braci zk., mm. (+
1597),
b. Stefana Belessini kp. zk. (+ 1840),
w. Wawrzyca bpa Canterbury (+ 619).

3 lutego
BAEJ
czone z nazw rodu rzym. Blasia - czowiek z rodu Blasia, lub od ac. blaesus - seplenicy, take z gr.
blaisos - krzywonogi, chory na artretyzm.
 ywoty witych

w. Baej, biskup, mczennik, pochodzi z Sebasty w Armenii. Studiowa filozofi. Zosta lekarzem.
Porzuci jednak swj zawd i podj ycie na pustyni. Stamtd wezwano go na stolic biskupi w rodzin-
nym miecie. Podczas przeladowa za cesarza Licyniusza zosta aresztowany i uwiziony Po okrutnych
torturach city mieczem w 316(?) roku. Patron m. in. kamieniarzy i miasta Dubrownika. Przyzywany
podczas chorb garda. Opiekun zwierzt. Jeden z Czternastu witych Wspomoycieli.
W ikonografii w. Baej przedstawiany jest jako biskup, ktry bogosawi. Atrybutami jego s; jele,
pastora, ptaki z poywieniem w dziobie, dwie skrzyowane wiece, zgrzebo - narzdzie tortur.

OSKAR
staroniem. Ans- - bg mitologii germ. i -ger - oszczep, wcznia; posiadajcy wczni Ansa.
w. Oskar, zakonnik, biskup (801 - 865). Urodzi si w rodzinie szlacheckiej we Francji. Pierwszy biskup
Hamburga, Arcybiskup Bremy Przez Grzegorza IV mianowany legatem papieskim na kraje skandynaw-
skie. Aposto Pnocy - ewangelizowa Dani, a nastpnie Szwecj, gdzie zbudowa pierwszy koci.
Ochrzci Eryka, krla Jutlandii. Zwalcza handel niewolnikami. Na zewntrz by apostoem, wewntrz
mnichem. Jest patronem Szwecji.

w. Ansgara bpa Hamburga (+ 865),

w. Celeryna dk. m. (+ 280),
b, Jana Nelsona kp. m. w Londynie (+ 1578),
ww. Laurentyna, Ignacego, Celeryna, mm. (+ 280).

4 lutego
ANDRZEJ
gr. andreas - mski, mny, dzielny, odwany.
w. Andrzej, biskup (1302 - 1374). pochodzi z monego rodu florenckiego Corsinich. Po okresie burzli-
wej modoci wstpi do karmelitw bosych. Tak speni si sen jego matki, ktra przed urodzeniem sy-
na ujrzaa wilka wstpujcego do pewnego klasztoru we Florencji, W progu zamieni si on w baranka.
Po studiach w Paryu i Awinionie, majc 22 lata, przyj wicenia kapaskie. Zosta prowincjaem. W
par lat pniej, mimo protestw i ucieczki, biskupem Fiesole. Miosierny i energiczny, kilkakrotnie go-
dzi zwanione midzy sob woskie miasta. Kanonizowany w 1724 roku.

JOANNA
eska forma imienia Jan - hebr. Johbanan - Bg Jest askawy.
w. Joanna de Valois, ksina. Crka Ludwika XI, krla Francji, i Charlotty Sabaudzkiej. Jako 12-letni
dziewczynk, ze wzgldw dynastycznych i politycznych, wydano za m za Ludwika, ksicia Orleanu.
Maestwo nie byo udane. Kiedy Ludwik otrzyma koron francusk, przeprowadzi kanoniczne unie-
wanienie maestwa. Joanna pozbawiona tytuu krlewskiego otrzymaa ksistwo Berry. Administro-
waa nim sprawiedliwie i mdrze. Otaczaa trosk chorych, upoledzonych, opuszczonych. Ksina bya
czowiekiem modlitwy i wyrzeczenia. Zaoya zakon klauzurowy annuncjatek, ktrych celem byo na-
ladowanie cnt Najwitszej Maryi Panny. Zmara 4 lutego 1505 roku, majc 41 lat.

WERONIKA (zob. 11 stycznia)

w. Weronika - niewiasta jerozolimska (+ I w.). Towarzyszc Jezusowi nioscemu krzy na Gr Kalwa-
ri, wytara Mu chust twarz. Jak przekazuje tradycja, otrzymaa w zamian odbity na ptnie obraz Jego
oblicza: Vera icon -Prawdziwy wizerunek. Jest patronk m. in. fotografw.
W ikonografii przedstawiana jest z odbitym wizerunkiem twarzy Chrystusa.

w. Awentyna kp. (+ ok. 537),

w. Eustachego m. (+ III w.),
w. Fileasza bpa m. (+ 306),
 ywoty witych

w. Gilberta kp. zk. (+ 1190),

w. Izydora kp. (+ 449),
w. Jana de Britto zk. m. w Indiach (+ 1693),
w. Jzefa z Leonissy zk. (+ 1612).

5 lutego
AGATA
z gr. Agath - dobra, dobrze urodzona, pochodzca ze szlachetnego rodu.
w. Agata, dziewica, mczennica. Jedna z najbardziej czczonych w chrzecijastwie witych. Wedug
opisu mczestwa, tzw. - Passio z VI wieku, pochodzia z Katanii na Sycylii. Po przyjciu chrztu po-
stanowia powici si Chrystusowi. Jej uroda zwrcia uwag Kwincjana, prefekta miasta. Zapropono-
wa jej maestwo. Agata odmwia, wzbudzajc w odrzuconym senatorze pragnienie zemsty. Trway
wwczas przeladowania chrzecijan, zarzdzone przez cesarza Dioklecjana. Namiestnik odda Agat do
domu rozpusty, o czym opowiada w ywotach ks. Piotr Skarga. Namiestnik skaza w. Agat na okrut-
ne tortury, podczas ktrych obcito jej piersi. Poniosa mier, rzucona na rozarzone wgle, w roku 251.
w. Agata jest patronk Sycylii, miasta Katanii; ludwisarzy Wzywana przez kobiety karmice, w choro-
bach piersi.
W ikonografii w. Agata przedstawiana jest w dugiej sukni, z kleszczami, ktrymi j szarpano. Atrybu-
tami s: chleb, dom w pomieniach, korona w rkach, ko soniowa - symbol czystoci i niewinnoci
oraz siy moralnej, palma mczeska, obcite piersi na misie, pochodnia, ponca wieca - symbol Chry-
stusa.

w. Adelajdy ksieni (+ 1015),

w. Albuina bpa Brixen (+ 1006),
w. Awita bpa w Vienne (+ 525),
w. Ingenuina bpa (+ ok. 640),
w. Izydora onierza m. (+ 250).

6 lutego
DOROTA
gr. doron dar, thes Bg; dar od Boga.
w. Dorota, dziewica, mczennica (+ 305). Martyrologium rzymskie w paru zdaniach opisuje jej dzie-
je: W Cezarei, w Kapadocji, rocznica zgonu w. Doroty. Z wyroku Saprycjusza, namiestnika tej prowin-
cji, najpierw drczono ja w katowni, w kocu skazano na cicie. Na widok jej mczestwa nawrci si
mody mwca imieniem Teofil. Zaraz tez mczono go okrutnie na katowni, nastpnie cito mieczem.
Patronka m.in. modych maestw, ogrodnikw, botanikw, grnikw. Jej posta jest w herbie Wroca-
wia. Jedna z Czternastu witych Wspomoycieli. w. Dorot, czczona szeroko w Europie, upodobay
sobie sztuka i literatura. Opis mierci witej przekazuje legenda. Teofil (adwokat, kat?) mia skazan
zapyta z ironi, czemu jej tak spieszno do mierci. Ta miaa odpowiedzie: Bowiem id do niebieskich
ogrodw. Wwczas ten mody przeciwnik chrzecijan powiedzia kpico: Gdyby mi z twoich ogrodw
niebieskich podarowaa owoce i kwiaty, to uwierzybym. Nagle, mimo e bya to zima, zjawio si pa-
chol z koszykiem penym dorodnych jabek i piknych r. Fakt ten mia sta si przyczyn nawrcenia
Teofila.
W ikonografii atrybutami w. Doroty s: anio, trzy jabka i trzy re lub kosz z owym rajskim prezen-
tem, a take korona, krzy, lilia, miecz, palma mczestwa. w. Dorota przedstawiana jest w stroju kr-
lewskim z koron na gowie. Czasami wrd chrw anielskich.

PAWE (zob. 15 stycznia)

w. Pawe Mika, mczennik (1505 - 1597). Na pocztku XVI wieku chrzecijastwo w Japonii rozwijao
si dynamicznie. Przeladowanie chrzecijan w tym kraju wybucho nagle. Wrd umczonych znalaz
 ywoty witych

si Pawe Mika i 25 osb, ktre razem z nim zostay oskarone. w. Pawe urodzi si koo Kioto w za-
monej rodzinie. Ksztaci si u jezuitw, do ktrych potem wstpi. Po nowicjacie i studiach jako kate-
cheta przemierzy niemal ca Japoni, goszc nauk Chrystusa, Aresztowano go i poddano torturom,
aby wyrzek si wiary. W pobliu miasta Nagasaki wraz z innymi chrzecijanami zosta ukrzyowany, a
nastpnie przebity wczni. S to pierwsi mczennicy Dalekiego Wschodu.

w. Amanda mn. bpa Utrechtu (+ 676/679?),

w. Guaryna bpa kard. (+ 1158),
w. Wedasta bpa (+ 540).

7 lutego
RYSZARD
germ. rich- - wadca, -hard - mocny, trway.
w. Ryszard, krl. Ksi, a nastpnie krl zachodniej Saksonii. Wiadomoci o nim s skpe. Najbardziej
istotn informacj jest wito jego trojga dzieci: Willibalda, Winebalda i Walburgii, ktre zostay wy-
niesione na otarze. wity zmar w 722 roku w Lucce podczas pielgrzymki do Rzymu.

TEODOR
ac. theo (Iheos) - bg, doros darowany.
w. Teodor, onierz w armii cesarza Maksymiana. Dokumentujc swoj wiar, podpali wityni po-
gaska i zosta za to zamczony w 306 roku w Euchaicie.

b. Antoniego ze Stroncone zk. (+ 1461),

w. Augula bpa m. (+ ok. 305),
b. Egidiusza Marii od w. Jzefa zk. (+ 1812),
b. Eugenii Smet zk. (+ 1871),
bb. Jakuba de Sales kp. i Wilhelma Sautemouche mm. (+ 1593),
b. Jana z Triory kp. m. w Chinach (+ 1816),
w. Mojesza bpa (+599),
b. Rizeriusza zk. (+ 1236).

8 lutego
HIERONIM
gr. hiers - wity, noma - imi: noszcy wite imi.
w. Hieronim Emiliani, kapan (1486 - 1537). Urodzi si w Wenecji w starej, patrycjuszowskiej rodzi-
nie. Ojciec by senatorem, matka pochodzia z dow. W czasie wojny by dowdc jednej z twierdz We-
necji. Po przegranej wojnie republiki weneckiej z krlem francuskim Ludwikiem XII zosta uwiziony w
Castel Nuovo. W odosobnieniu podejmuje decyzj o zmianie swego ycia. Po udanej ucieczce rozpoczy-
na studia teologiczne, zostaje kapanem, suy chorym, ubogim, opuszczonym. Okoo roku 1530 w. Hie-
ronim zakada pierwszy w historii sierociniec. W nastpnych latach zaoy kolejne. Wychowanie sierot
poczono tani z nauka zawodu. Budowa take szpitale i domy opieki. Z myl o prowadzeniu podjtego
dziea zaoy w Somasca zgromadzenie zakonne Klerykw Regularnych, ktre do dzisiaj realizuje pro-
gram wytyczony przez witego. Zmar jako ofiara epidemii, w czasie ktrej pielgnowa chorych. Be-
atyfikowany w 1747 roku, kanonizowany w 1767 r. Patron sierot i opuszczonej modziey.
W ikonografii w. Hieronim przedstawiany jest jako kapan w otoczeniu dzieci. Jego atrybutami s: a-
cuch na rkach - znak wyzwolenia z niewoli, zoone rce.

w. Honorata bpa (+ ok. 570),

b. Izajasza Bonera zk. (+ 1471),
w. Juwencjusza bpa (+ 396),
 ywoty witych

w. Kointy m. (+ ok. 250),

w. Pawa bpa Verdun (+ 649),
b. Piotra bba Albano kard. (+ 1089),
w. Stefana op. (+ 1124).

9 lutego
APOLONIA
gr. Apollon - naleca do Apolla.
w. Apolonia, dziewica, mczennica. Pierwszy historyk Kocioa, Euzebiusz, przytacza list w. Dionize-
go Wielkiego, ktry opisuje pogrom chrzecijan, jaki odby si w Aleksandrii pod koniec 248 roku lub na
pocztku 249 r. By moe, Dionizy byt naocznym wiadkiem wydarze. Na pewno zna wiadkw. W
Jednym z fragmentw owego listu jest opis mczestwa w. Apolonii. Apolonia bya ju podesza wie-
kiem. A jednak poganie, nie patrzc na to, rzucili si na ni, zmiadyli jej szczki i powybijali wszystkie
zby. Nastpnie tum rozszalay dz krwi rozpali stos przed miastem i zagrozi witej, e j ywcem
spali, jeli nie bdzie zorzeczy Chrystusowi. Na to wita poprosia o chwil do namysu, a potem go-
towa na ofiar, sama si w ogie rzucia i spona. Pontyfikat krakowski z XV wieku nazywa w.
Apoloni patronka Regni Poloniae - Krlestwa Polskiego.
W ikonografii w. Apolonia przedstawiana jest z kleszczami, ktrymi wyrwano jej zby. Jej atrybuty to:
korona, ksiga, palma mczestwa oraz stos, na ktrym spona.

MARIAN
ac. Marianus - nalecy do Mariusa, przyjty do rodu Mariusw.
B. Marian Szkot, opat. Pochodzi z Irlandii. Przez pewien czas przebywa w klasztorze w. Michaa w
Bambergu. Okoo 1072 roku osiedli si w Ratyzbonie jako rekluz. Tam wybudowa irlandzki klasztor
w. Piotra, w ktrym zaoy skryptorium do przepisywania ksig. Zmar w 1083/1086? roku.

w. Ansberta bpa Rouen (+ 693),

w. Apolonii dz. m. (+ 248/249),
w. Cyryla bpa Aleksandrii (+ 4441),
b. Jakuba Cusmano kp. (+ 1888),
ww, Pryma dk., Donata dk., mm. (+ 361),
w. Sabina bpa (+ pocz. VI w.).

10 lutego
SCHOLASTYKA
w. Scholastyka, dziewica, ksieni. Pochodzia z Nursji. Ksieni klasztoru eskiego w Plombariola - w
pobliu klasztoru na Monte Cassino, zaoonego przez jej brata w. Benedykta. Umara 10 lutego 542
roku. Uwaana za matk duchow rodzin wszystkich benedyktynek. Patronka miast Lc Mans i Subiaco.
W ikonografii wita przedstawiana jest z gobiem. Wie si to z relacj w. Grzegorza Wielkiego,
papiea, ktry powici jej pikne wspomnienie w swoich Dialogach. Opowiada w nim midzy inny-
mi, i kiedy w. Benedykt patrzy ze swej klasztornej celi na Monte Cassino i na klasztor, w ktrym ya
w. Scholastyka, ujrza jej dusz w postaci biaej gobicy, unoszc si do nieba. Sztuka religijna uka-
zuje w. Scholastyk w habicie benedyktyskim. Jej atrybutami s: krzy, ksiga, pastora ksieni.

w. Austreberty dk. (+ 704),

w. Michata Febres Corderoy Munoz (+ 1910),
w. Soterydz. m. (+ 304),
w. Wilhelma ps. (1157).
 ywoty witych

11 lutego
MARYJA
NMP z Lourdes. W 1858 roku, w cztery lata po ogoszeniu dogmatu o Niepokalanym Poczciu, Matka
Boa zjawia si ubogiej pasterce Bernadecie Soubirous (zob. 16 kwietnia) w Grocie Massa-bielskiej, w
Lourdes. Podczas osiemnastu zjawie Maryja wzywaa do modlitwy i pokuty. Polecia, aby na miejscu
objawie wybudowano koci. Dzisiaj Jest to jedno ze wiatowych centrw kultu Maryjnego. wito
ustanowi Leon XII. Decyzj Piusa X obchodzone w caym Kociele od 1907 r.

GRZEGORZ
w. Grzegorz II, Rzymianin, papie. Urodzi si w 669 roku w Rzymie. Modo spdzi na dworze pa-
pieskim - Po wiceniach diakonatu papie Konstantyn zabra go ze sob do Konstantynopola na rozmo-
wy z cesarzem Justynianem II, podczas ktrych w. Grzegorz wykaza mdro, roztropno i stanow-
czo. Po mierci Konstantyna zosta wybrany jego nastpc. Dopiero wtedy otrzyma wicenia kapa-
skie, sakr biskupi, a nastpnie wadz Najwyszego Kapana. Podczas 16 lat pontyfikatu realizowa
program rozszerzenia chrzecijastwa w Niemczech, dokd wysta w. Bonifacego. Po najedzie Longo-
bardw na pastwo kocielne i zniszczeniu Rzymu zaj si odbudow miasta oraz spustoszonego kraju.
Zmar 11 lutego 731 r.

w. Cedmona brata zk. (+ 6801),

w. Jonasza op. (+ IV w.),
w. Lucjusza bpa m. (+ 348),
w. azarza bpa Mediolanu (+ 450),
w. Paschalisa I pp. (+ 824),
ww Saturnina kp., Ampeliusza, Feliksa, Datywa, mm. (+ ok. 304),
w. Seweryna op. (+ 507),
w. Teodory cesarzowej (+ 867).

12 lutego
BENEDYKT
ac. benedicere - dobrze komu yczy, dobrze o kim mwi; benedictus - taki, ktremu dobrze yczono.
w. Benedykt z Aniami, opat (750 - 821). Urodzi si w rodzinie monowadcy Dworzanin Pepina i Ka-
rola Wielkiego. Majc 24 lata, wstpi do klasztoru Saint-Seine. Niedugo potem zosta w nim opatem.
Szukajc form ycia bardziej doskonaego, uda si na pustelni. W wyniku przemyle zaoy klasztor
oparty na odnowionej regule. W cigu lat nastpnych podj reorganizacj i dzieo odnowy ycia zakon-
nego w caym cesarstwie Frankw. By doradca Ludwika Pobonego.

SATURNIN
w. Saturnin i towarzysze mczennicy. Okoo 304 roku podczas przeladowa zarzdzonych przez cesa-
rza Dioklecjana w Abisynii w Afryce zosta uwiziony kapan oraz czterdziestu omiu innych chrzeci-
jan, mczyzn, kobiet i dzieci. Pochwycono ich podczas niedzielnej Mszy w. i uwiziono, poniewa od-
mwili oddania Pisma witego. Wrd uwizionych byo czworo dzieci w. Saturnina, dwoje najstar-
szych byo lektorami: Maria - dziewica powicona Bogu i Hilary - mody chopiec. Wszyscy zostali wy-
sani do Kartaginy na przesuchanie i stanli przed prokonsulem Anulimusem. Niektrych torturowano,
ponownie postawieni przed obliczem Anulimusa 11 lutego 304 roku zaarcie bronili swojej wiary. Ode-
sano ich wic z powrotem do wizienia. Nie wiemy na pewno, czy wierni wyznawcy Chrystusa zginli
jeszcze tego samego dnia, czy te prokonsul pozwoli im umrze z godu.

w. Antoniego bpa (+ 901),

w. Eulalii dz. m. (+ 304),
w. Gaudentego bpa Werony (+ V w.),
 ywoty witych

w. Melecjusza bpa Antiochii (+ 581),

13 lutego
JORDAN
hebr. Jordan - rzeka biblijna; yarad - spada, pdzi w dal.
B. Jordan z Saksonii, zakonnik, kapan. Urodzi si w Borberge koo Paderborn. Studiowa w Paryu. W
1220 roku wstpi do dominikanw, w dwa miesice pniej zosta prowincjaem Lombardii, a w 1222
roku generaem zakonu. Podejmowa dziaalno porzdkujc prawo zakonne oraz troszczy si o wy-
ksztacenie zakonnikw. By wietnym kaznodziej. Mia powany udzia w misji dominikanw do Ma-
roka i do Pieczyngw. Podczas podry z Ziemi witej okrt, ktrym pyn, rozbi si na wybrzeu
syryjskim. Jordan uton 12/13? lutego 1237 roku. Beatyfikowany przez Leona XII w 1827 r.

w. Benignusa kp. m. (+ pocz. IV w.),

w. Eulogiusza bpa patr. Aleksandrii (+ 608),
w. Giiberta bpa (+ 1008),
b. Jakuba z Viterbo bpa (+ 1308),
ww. Maury i jej crki Fuski mm. (+ po. III w.),
w. Polieukta mm z Armenii (+ 259),
w. Stefana bpa Lyonu (+ ok. 517),
w. Stefana op. (+ VI w.).

14 lutego
CYRYL
gr. Kyrillos - nalecy do Pana.
w. Cyryl (Konstanty) mnich, patron Europy (826 - 869). Urodzi si w Tesalonikach jako sidme dziec-
ko w rodzinie Leona, ktry by wyszym oficerem miejscowego garnizonu, Jego waciwe imi to Kon-
stanty, imi Cyryl przyj pod koniec ycia, wstpujc do zakonu. Po studiach w Konstantynopolu zosta
bibliotekarzem, przy kociele Hagia Sophia. Pniej odsun si na ubocze. Jednak odnaleziony, podj w
szkole cesarskiej wykady z filozofii. Wkrtce potem uda si na gr Olimp do klasztoru w Bitynii, gdzie
przebywa ju jego starszy brat - w. Metody Na danie cesarza Michaa III wyruszyli obaj do kraju
Chazarw na Krym, aby rozwiza spory religijne midzy chrzecijanami, ydami i Saracenami. w.
Cyryl przygotowa si do tej misji bardzo starannie - nauczy si jzyka hebrajskiego i syryjskiego. Po
udanej misji zosta wysany z bratem przez patriarch w. Ignacego, aby nie chrzecijastwo Bugarom.
Pord nich pracowali pi lat. Nastpnie, na prob ksicia Rocisawa udali si z podobn misj na Mo-
rawy, gdzie wprowadzili do liturgii jzyk sowiaski pisany alfabetem greckim (gagolic). w. Cyryl
przetumaczy Pismo wite na jzyk starocerkiewno-sowiaski. Inkulturacja chrzecijastwa staa si
przyczyn ich cierpie, a nawet przeladowa. Wezwani do Rzymu, spotkali si ze zrozumieniem papiea
Hadriana II. Wkrtce potem w. Cyryl wstpi do jednego z greckich klasztorw, gdzie zmar.

METODY
gr. methodos - mylenie, plan. umiejtno, metoda.
w. Metody biskup, patron Europy (815 - 885). Jego imi chrzestne - Micha, W modym wieku zostaje
archontem, czyli zarzdc cesarskim w jednej ze sowiaskich prowincji. Rezygnuje z urzdu, wstpujc
do klasztoru w Bitynii, gdzie zostaje przeoonym. Okoo 855 roku przybywa jego starszy bra w. Cyryl,
Odtd dziea razem swj los w ziemi Chazarw, Bugarw, na Morawach, Po mierci w. Cyryla Hadrian
II konsekruje w. Metodego na arcybiskupa Moraw i Panonii (Wgier) oraz daje mu uprawnienia legata.
Jako biskup kontynuuje rozpoczte dzieo. Z powodu wprowadzenia obrzdku sowiaskiego, mimo
aprobaty Rzymu, jest atakowany przez arcybiskupa Salzburga, ktry podczas synodu w Ratyzbonie uwi-
zili go w jednym z bawarskich klasztorw. Interwencja papiea Jana VII przynosi w. Metodemu wol-
 ywoty witych

no. Udaje si ponownie do Rzymu, a stamtd do Konstantynopola, gdzie zostaje przyjty uroczycie
przez cesarza i patriarch. Powrciwszy na Morawy, wkrtce umiera w Welehradzie.
Obaj wici s uwaani za apostow Sowian. W roku 1980 papie Jan Pawe II ogosi ich wsppatro-
nami Europy.
W ikonografii obaj wici przedstawiani s w stroju pontyfikalnym jako biskupi greccy lub aciscy Cza-
sami trzymaj w rkach model kocioa. w. Cyryl ukazywany jest w todze profesora, w rce ma ksig
pisan cyrylic. Ich atrybutami s: krzy, ksiga i kielich, rozwinity zwj z alfabetem sowiaskim.

WALENTY
ac. valens - mocny, potny, zdrowy.
w. Walenty, biskup, mczennik. By biskupem Terni w Umbrii. Za czasw panowania Klaudiusza II
Gota wybucho kolejne przeladowania chrzecijan. w. Walenty zostaje aresztowany, poddany torturom.
Nastpnie przewieziony do Rzymu i city. By 270 rok. W redniowieczu na terenie niemieckim wity
by wzywany jako ordownik podczas cikich chorb, zwaszcza nerwowych i epilepsji. w. Walenty
przedstawiany jest jako kapan w ornacie, z kielichem w lewej rce, a z mieczem w prawej, take w stroju
biskupa uzdrawiajcego chopca z padaczki.

w. Aksencjusza op. (+ V w.),

w. Antonina op. (+ 830),
w. Eleuchadiusza bpa Rawenny (+ ok. 112),
b. Mikoaja Palea z Giovinazzo zk. (+ 1255),
w. Nostriana bpa Neapolu (+ ok. 450),
w. Zenona m. (+ III w.).

15 lutego
KLAUDIUSZ
ac. Claudius - czowiek nalecy do rodu Klaudiuszw.
w. Klaudiusz de La Colombiere, kapan, zakonnik (+ 1682). po wstpieniu do jezuitw studiowa w
Lyonie, Awinionie, Paryu. Zyska saw jako mwca i wychowawca. Bdc spowiednikiem sistr z
klasztoru wizytek w Paray-le-Monial, pozna w. Magorzat Mari Alacoque, apostok kultu Najwit-
szego Serca Jezusowego. Od tej chwili upowszechnia naboestwo do Serca Pana Jezusa sowem i pi-
rem. W 1676 roku zostaje kapelanem ksinej Yorku, Marii Beatrycze d'Este, przyszej krlowej Anglii.
Ksin jako katoliczk i jej dwr inwigilowano. Poniewa Klaudiusz nawrci ksicia Yorku i kilku an-
glikanw, zosta wtrcony do lochw wizienia King Bench. Po paru tygodniach aresztu, gdzie zapad na
nieuleczaln chorob, zosta wydalony z kraju, Kilka miesicy pniej umiera w Paray-le-Monial, majc
41 lat. Beatyfikowany w 1929 roku. Kanonizowany przez Jana Pawia II w 1992 r.

w. Dekoroza bpa Kapui (+ ok. .680),

ww. Faustyna i Jowity mm. (+ II/III w.),
w. Georgii dz. (+ 500),
w. Kwinidiusza bpa (+ ok. 578),
w. Sewera kp. (+ ok. 530),
b. Wirginii Centurione-Bracelli wdowy zk. (+ 1651),
w. Zygfryda bpa misjonarza (+ po. XI w.).

16 lutego
DANIEL
imi biblijne Dam-y-al lub Dan-i-el Bg osdzi.
 ywoty witych

w. Daniel, mczennik. By Egipcjaninem. Oskarono go wraz z towarzyszami: Eliaszem, Izaakicm, Je-

remiaszem i Samuelem, i s wyznawcami Chrystusa. Po bezskutecznych namowach, aby wyparli si
wiary, na rozkaz namiestnika Cezarei Palestyskiej, Frimiliana, zostali cici w 309 r.

JULIANA, JULIANNA
ac. imi mskie Julius - pochodzcy z rodu Julia, Julianus - nosi je rzymski cesarz Flavius Claudius Ju-
lianus.
w. Juliana, dziewica, mczennica (+ 305). Ojciec postanowi j wyda za prefekta Nikomedii. Wobec
odmowy kaza sw crk, jako chrzecijank, przyprowadzi przed sd, ktremu przewodniczy. Kiedy
zachty i groby nie odnosiy skutku - nie mogc poj, jak moe odrzuca zaszczytn dla siebie ofert
maesk - podda j torturom, a nastpnie skaza na mier przez cicie mieczem.
W ikonografii w. Juliana przedstawiana jest w dugiej szacie. Jej atrybutami s: u stp diabe w acu-
chach, korona, ksiga, krzy, lilia, miecz, palma mczeska.

ONEZYM
w. Onezym, mczennik. w. Onezym pochodzi z Frygii. Ograbi swego nauczyciela Filemona i zbieg
do Rzymu. Tam spotka w. Pawa, ktry by wwczas winiem. Aposto nawrci go, ochrzci i odesa
do Kolosw z pismem do Filemona. W pimie bya proba o przebaczenie dla dawnego ucznia. Ten list
napisany wasnorcznie przez w. Pawa odnis skutek: w. Onezym otrzyma przebaczenie. Nastpnie
powrci do w. Pawa, ktremu wiernie suy. W kocu razem z Tychikiem wysano go do Kolosw,
aby dorczy pismo znane potem jako List do Kolosan.

b. Bernarda Scammaca (+ 1486),

b. Filipy Marerii dz. zk. (+ 1236),

17 lutego
ALEKSY
gr. Aleksis od sowa lexi - pomoc, opieka.
w. Aleksy Falconieri, zakonnik. Mieszka we Florencji w czasach, kiedy kraj przeywa rozdarcie i
bratobjcze walki. By zapewne kupcem. Wraz z szeciu rwienikami, florenckimi kupcami, porzuci
zajcia i usun si na ubocze, gdzie by w ubstwie i pokucie. Zaoy z nimi pobon konfraterni, ktra
podejmowaa zadouczynienie za ycie i grzechy wspziomkw. Z czasem przeniosa si ona na Monte
Senario. Jej czonkowie rozwaali Mk Pask i mieli yw cze do Matki Boej Bolesnej. Za Jej na-
tchnieniem w roku 1233 powoali nowy zakon, tzw. serwitw, czyli sug Maryi. Jako wdrowni kazno-
dzieje przemierzyli Itali, Francj, Niemcy, Wgry. Dotarli nawet do Polski. w. Aleksy zmar w 1310 r.
doywszy 100 lat.

w. Fintana op. (+ 603),

b. ukasza Belludi zk. (+ 1285),
b. Reginalda zk. (+ 1220),
w. Sylwana bpa (+ 715),
w. Teodula m. (+ 309).

18 lutego
JAN
B. Jan z Fesulis, Fra Angelico, kapan, zakonnik. Gnido da Pitro urodzi si okoo 1400 roku w Castello
Vecchio w Mugello. Wstpi do dominikanw majc 20 lal. luby zoy okoo 1425 roku, przyjmujcie
imi zakonne Jan. Gdy zawakowao biskupstwo florenckie, zaproponowano mu je. Brat Jan baga papie-
a, aby nie musia przyjmowa lego obowizku. By nie mniej znakomitym malarzem, jak i miniaturzy-
st, i niezwykle przykadnym mnichem - zapisa Giorgio Vasari. Jego gwnym rdem natchnienia
 ywoty witych

byo Pismo wite. W otoczeniu Jana i w dziejach sztuki przyjo si nazywa go Angelico - anielski.
Zmar w 1445 roku w Rzymie. Zosta pochowany w kociele Sancta Maria Sopra Minerva. Beatyfikowa-
ny przez Jana Pawa II w 1982 roku. W Polsce jest patronem historykw sztuki.

KONSTANCJA
ac. Constantius - stay, stateczny, konsekwentny.
w. Konstancja, crka cesarza, wdowa (+ IV w.). Crka cesarza Konstantym Wielkiego i Flawii Maksy-
my Fausty Polubia jednego ze swych kuzynw, Hannibaliana, Po mierci ma pocztkowo miaa pro-
wadzi ycie swobodne. Kiedy przyja chrzest, zmienia si radykalnie. Zmara w opinii witoci.

w. Pawiana bpa patr. Konstantynopola (+ 451),

b. Gertrudy Comensoli zk. (+ 1903),
w. Helladiusza bpa Toledo (+ ok. 631),
b. Jana Piotra Neel kp. m. w Chinach (+ 1862),
ww, Klaudiusza, Jego ony Prepedigny, ich synw Aleksandra i Kucjasza, Maksyma, mm. (+ pocz. IV
w.),
w. Symeona bpa m. (+ ok. 107).

19 lutego
KONRAD
germ. kuoni- - miay i -rai - rada; miay w radzie.
B. Konrad z Piacenzy, pustelnik, urodzi si w roku 1290. W czasie polowania spowodowa poar, za co
skazano na mier niewinnego czowieka. Dowiedziawszy si o tym, Konrad przyzna si do winy a na-
stpnie sprzeda swj majtek wynagradzajc straty. Wydarzenie to stao si przeomem religijnym w
yciu jego i maonki, ktra wstpia do klasztoru klarysek. B. Konrad zacz prowadzi ywot wdrow-
nego ascety. Jako pielgrzym pokutny nawiedzi wiele sanktuariw Italii. Osiad jako pustelnik w dolinie
Noto koo Syrakuz na Sycylii, gdzie wid ycie pene wyrzeczenia. Posiada dar prorokowania. Zmar 19
lutego 1351 r.

b. Alwareza zk. (+ 1420),

w. Barbatusa bpa Benewentu (+ 682),
w. Gbina kp. m. (+ pocz. IV w.),
w. Mansweta bpa (+ 680),
w. Zambdasa bpa (+ 304).

20 lutego
ZENOBIUSZ
gr. imi teoforyczne: Zeus - bg i bios - ycie
w. Zenobiusz, lekarz, kapan, mczennik. Kapan w Sydonie (Liban). Historyk kocielny Enzebiusz (+
340) zapisa: W Antiochii chrzecijanie przez sw wytrwao, posunit do mierci, uwielbili Boe
Sowo. [...] Zenobiusz, najlepszy z lekarzy, mier ponis wrd strasznych mczarni, zadawanych mu w
boki. Stao si to okoo 310 roku.

EUCHERIUSZ
w. Eucheriusz, biskup. w. Eucheriusz urodzi si w Orleanie we Francji. Rozmylania nad listami w.
Pawa skoniy go do porzucenia ycia wieckiego. W roku 714 osiad w klasztorze Jumieges w diecezji
Rouen. Wkrtce zyska opini witego i po mierci wuja biskupa Orleanu zaczto wymienia w. Euche-
riusza jako kandydata na stolic biskupi. Karol Martel (Mot), marszaek krlewskiego dworu, ktry
praktycznie rzdzi Francj, speni powszechne yczenie, mimo i nie lubi witego. W ten sposb w.
Eucheriusz opuci ukochan samotno i w roku 721 przyj godno biskupa. Apostolsk gorliwo
 ywoty witych

umia poczy z agodnoci, ktra zjednywaa mu prawdziwe uwielbienie wszystkich, ktrzy go znali.
Wkrtce jednak Karol Mot zesa go na wygnanie za sprzeciwianie si konfiskacie majtkw kociel-
nych. w. Eucheriusz przebywa w Kolonii i Leodium. Nie chcc naraa tych, co mu udzielili gociny,
na gniew krlewski, wrci z wygnania i schroni si w klasztorze w Saint-Trond, gdzie spdzi reszt
ycia na modlitwie i rozmylaniach. Umar w roku 743.

w. Eleutera bpa m. (+ ok. 491),

b. Jana Ogilvie kp. m. (+ 1615),
w. Leona bpa Katanii (+ 787),
w. Sadota m. (+ 342),
ww. Tyrannia, Sylwana, Peleusa, Nilusa bpw mm. (+ pocz. IV w.).

21 lutego
PIOTR
w. Piotr Damiani, opat, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si w 1007 roku w Rawennie, w licznej i nie-
zamonej rodzinie. Wczenie osierocony. Wyksztacenie zawdzicza starszemu bratu. Studiowa w ro-
dzinnym miecie, w Faenzie i Farmie. Przyj wicenia kapaskie. Po pewnym czasie zrezygnowa z
czynnego ycia. Zosta mnichem, a nastpnie opatem eremu w Ponte Avellana. Odnowi ycie zakonne.
By przyjacielem kolejnych cesarzy: Ottona III i Henryka IV, doradc papiey: Klemensa II, Damazego
II, Leona IX, Stefana II. Ten ostatni mianowa go biskupem Oslii i kardynaem. Piotr Damiani pracowa
nad wewntrzn odnowa Kocioa. Bywa legatem papieskim na synodach oraz wielokrotnie peni funk-
cj mediatora. Wielki znawca Biblii i Ojcw Kocioa oraz, znakomity prawnik, kanonista. Pozostawi
bogat spucizn literack, w tym 240 utworw poetyckich. Zmar w 1072 r.
W ikonografii w. Piotr przedstawiany jest jako biskup w mitrze, jako kardyna w cappa magna lub jako
mnich w habicie. Atrybuty: anio trzymajcy kapelusz kardynalski, cappa magna, czaszka, krucyfiks.

b. Henryki Dominici zk. (+ 1894),

w. Pateriusza bpa Brescii (+ ok. 604),
w. Piotra z Majumy m. (+ 743),
w. Roberta Southwell m. (+ 1594),
w. Sewerlana bpa m. (+ 452).

22 lutego
MAGORZATA
w. Magorzata z Kortony, pokutnica (1247 - 1297). Urodzia si w Toskanii. Wyrniaa si niezwyk
urod. Jako moda dziewczyna zwizaa si z bogatym wielbicielem, prowadzc ycie bdce zgorsze-
niem dla okolicy Nieoczekiwana mier kochanka spowodowaa w niej wewntrzny wstrzs. Oddaa si
surowej pokucie. Z czasem dowiadczya mistycznych ask. Wywara powany wpyw na wielu ludzi we
Woszech, Francji, Hiszpanii.

w. Abiliusza bpa Aleksandrii (+ I w.),

w. Jakuba Canzalho kp. m. w Japonii (+ 1624),
w, Konkordii m. (+ III w.),
w. Maksymiana bpa (+ 556),
w. Papiasza bpa Hierapolu (+ II w.),
w. Paschazego bpa Vienne (+ ok. 312).

23 lutego
POLIKARP
gr. polykarpos urodzajny.
 ywoty witych

w. Polikarp, biskup, mczennik (+ ok. 167). By uczniem w. Jana Ewangelisty. W Rzymie z papieem
Anicetem prowadzi rozmowy ustalajce termin obchodzenia Wielkanocy. Biskup Smyrny Oskarono go
o lekcewaenie pogaskiego zwyczaju. Prokonsul Stacjusz Kodrados nakania go do zaparcia si wiary,
na co w. Polikarp odpowiedzia: Osiemdziesit sze lat su Chrystusowi, nigdy nie wyrzdzi mi
krzywdy, jakebym mg bluni memu Krlowi i Zbawcy? Zosta skazany na mier przez spalenie.
Gdy na stadionie wykonywano na nim wyrok, pomienie si go nie imay Zabito go pchniciem sztyletu.
Pozostawi po sobie list do Filipian - wiadectwo tradycji apostolskiej.
W ikonografii w. Polikarp przedstawiany jest jako mczennik lub jako biskup.

IZABELA
hiszp. forma imienia Elbieta.
w. Izabela Francuska, krlewna, dziewica, zakonnica. Rodzona siostra krla w. Ludwika IX. Urodzia
si w 1225 roku. Ze wzgldw dynastycznych kilkakrotnie proponowano jej maestwo. Odmawiaa.
Nie zgodzia si na zalubiny z Konradem, synem cesarza Fryderyka II, mimo interwencji papiea Inno-
centego IV. Wybraa sub Bogu, speniajc czyny pokutne i dziea miosierdzia. Zaoya now rodzin
zakonna - klarysek w I.ongchamps koo Parya. Tam te spdzia swoje ostatnie lata. Zmara 23 lutego
1270 r.

w. Feliksa bpa (+ 656),

w. azarza mn. (+ 867),
w. Marty dz. m. (+ ok. 250),
w. Miburgi krlewny dz. (+ 722),
w. Romany dz. (+ IV w.),
w. Syrena m. (+ pocz. IV w.).

24 lutego
MAREK
ac., pochodzi od rzymskiego boga wojny Marsa; Marcus - nalecy do Marsa, zwizany z Marsem.
w. Marek Marcom, zakonnik (1480 - 1510). Urodzi si niedaleko Mantui. Jako 10-letni modzieniec
wstpi do klasztoru. Zasyn z ycia pobonego i daru prorokowania.

ETELBERT
w. Etelbert, krl Kentu. w. Etelbert by potomkiem Hengista, legendarnego zaoyciela pokolenia Ju-
tw z Kentu. Zosta krlem w roku 560 i rozszerzy swoje panowanie na ca Brytani. Oeni si z
chrzecijask ksiniczk Bert, crk merowiskiego krla Chariberta. Wtedy to po raz pierwszy
wprowadzono w Anglii chrzecijastwo, poniewa ojciec Berty nalega, aby crce pozostawiono swobo-
d w wyznawaniu jej wiary. Kiedy w. Augustyn z Canterbury przyby na misje do Brytanii w roku 597 -
zosta yczliwie przyjty przez Etelberta, ktry sam by nadal poganinem. Pobudzony przykadem swojej
maonki i gorliwoci w. Augustyna, Etelbert tego samego roku nawrci si i zosta ochrzczony w
Zielone wita, stajc si pierwszym chrzecijaskim wadc Brytanii. W nastpnych latach popiera
krzewienie chrzecijastwa w swoim krlestwie, nieustannie troszczc si o dobro swojego ludu. Za jego
rzdw powsta kodeks praw, ktry przez dugie wieki cieszy si uznaniem w Brytanii. W caym krle-
stwie zosta zniesiony kult bokw, a ich witynie zamieniono na kocioy lub zamknito. w. Etelbert
przyczyni si rwnie do nawrcenia Seberta, wadcy plemion saksoskich we wschodniej Brytanii i
Redwala, wadcy Anglw. Umar w roku 616 po przeszo pwiecznym panowaniu.

b. Awartana mn. (+ 1380),

w. Jana niwiarza mn. (+ 1130),
b. Jzefy Naval Girbes (+ 1893),
w. Modesta bpa Trewiru (+ 480),
 ywoty witych

ww. Montana, Lucjusza, Juliana, Wiktoryka, nawiana, mm. (+ ok. 255),

w. Pretekstata bpa Rouen m. (+ 586),
w. Sergiusza m. (+ ok. 304).

25 lutego
CEZARY
ac. Caesar; dziecko urodzone w wyniku cesarskiego cicia lub od caesaries - dugowosy, kdzierza-
wy.
w. Cezary z Nazjanzu, pustelnik (330 - 369). Pochodzi z rodziny witych: ojciec - w. Grzegorz z Na-
zjanzu, matka - w. Nona, siostra - w. Gorgonia, brat - w. Grzegorz. Teolog. Urodzi si w Azjanzos.
Studiowa medycyn, filozofi, astronomi i geometri w Aleksandrii. By cesarskim lekarzem w Kon-
stantynopolu. Cesarz Walens mianowa go namiestnikiem i powierzy zarzdzanie dobrami prowincji
Bitynii. Cezary przyj chrzest majc 38 lat. Wkrtce potem zrezygnowa z ycia publicznego, zostajc
pustelnikiem.

WIKTOR
ac. victor zwycizca.
w. Wiktor, pustelnik pod Arcis-sur-Aube. Zmar okoo 610 roku.

TARAZJUSZ
w. Tarazjusz, biskup. w. Tarazjusz by poddanym Imperium Bizantyjskiego. Zosta podniesiony do
najwyszych godnoci Imperium jako konsul, a pniej sekretarz cesarza Konstantyna i jego matki Ireny.
Wybrany patriarch Konstantynopola, zgodzi si przyj ofiarowan mu godno pod warunkiem, e
Rada Gwna rozwie spr o sposb oddawania czci witym obrazom (Konstantynopol oddzieli si od
Stolicy Apostolskiej z powodu wojny midzy cesarzami). Rada zebraa si dwukrotnie: w roku 786 w
kociele witych Apostow w Konstantynopolu i ponownie w Nicei w nastpnym roku. Jej dekrety
zostay zatwierdzone przez papiea. w. patriarcha narazi si cesarzowi, poniewa konsekwentnie od-
mawia mu uznania rozwodu z prawowit cesarzow. By wiadkiem mierci Kontantyna, spowodowanej
przez jego matk, przey panowanie i upadek cesarzowej Ireny i objcie wadzy przez uzurpatora Nice-
forusa. Cae ycie w. Tarazjusza jako biskupa byo pasmem pokuty, modlitwy i cikiej pracy nad
uwicaniem swego kleru i wiernych. Trwao to dwadziecia jeden lat i dwa miesice. Jego charaktery-
styczn cech byo miosierdzie wobec biednych. Osobicie odwiedza wszystkie domy opieki i szpitale
w miecie nie pomijajc nikogo w rozdziale jamuny. Zosta wezwany po wieczn nagrod w roku 806.

ww. Donata, Justa, Heleny mm. (+ 253),

b. Konstancjusza z Fabriano zk. (+ 1481),
w. Walburgii krlewny dz. (+ 779),
ww. Wiktoryna, Wiktora, Nicefora, Klaudiana, Dioskora, Serapiona, Papiasa, mm. (+ 284).

26 lutego
ALEKSANDER
gr. alexo - broni, wspomagam, oraz ner - m. mczyzna; bronicy mw, troszczcy si o mw.
w. Aleksander, biskup (250 - 328). By biskupem i patriarch Aleksandrii. arliwy obroca wiary oraz
doskonay administrator i duszpasterz. Zwoa synod biskupw Egiptu i Libii (320). Uczestniczy w
pierwszym soborze powszechnym, ktry obradowa w 325 roku w Nicei (Azja Mniejsza). Znany orator i
autor listw, ktrych cz si zachowaa.
W ikonografii przedstawiany jest z rylcem w doni.
 ywoty witych

PORFIRIUSZ
w. Porfiriusz, biskup. w. Porfiriusz urodzi si w Tesalonice w Macedonii. W roku 378, jako dwudzie-
stopicioletni modzieniec opuci dom i przyjaci, by powici si Bogu w gronie egipskich mnichw.
Po piciu latach wicze zakonnych wybra si do Palestyny, aby odwiedzi wite miejsca w Jerozoli-
mie, a nastpnie zamieszka w pieczarze nad rzek Jordan, gdzie spdzi jeszcze pi lat. Pewnego dnia,
kiedy modli si na Grze Kalwarii, zosta cudownie uzdrowiony z choroby, po ktrej nie zostao ani la-
du. W roku 393 biskup Jerozolimy, wbrew yczeniom witego, wywici go na ksidza i powierzy mu
opiek nad witym Krzyem. W trzy lata pniej, Jan, arcybiskup Cezarei, uy podstpu, by uczyni go
biskupem Gazy: pod pozorem zasignicia rady sprowadzi go do Cezarei, a kiedy mia go ju w swojej
mocy, narzuci mu wicenia biskupie. w. Porfiriusz umar 26 lutego 420 roku. Jego ywot, spisany
przez diakona Marka, wiernego ucznia i towarzysza, jest wanym rdem informacji na temat pogastwa
istniejcego wwczas na chrzecijaskim Wschodzie. w. Porfiriusz dokada wszelkich stara, aby po-
gastwo wykorzeni cakowicie. Od cesarzowej Eudoksji otrzyma pozwolenie na zburzenie wityni
Marnasa w Gazie, co wywoao przeciw niemu i chrzecijanom namitne napaci zwolennikw poga-
stwa. Na miejscu tej wityni zbudowa w. Porfiriusz wielki koci i powici go w roku 408.

w. Faustyniana bpa Bolonii (+ ok. 350),

w. Nestora Ppa m. (+ ok. 250),

27 lutego
GABRIEL
hebr. geber- - m silny i -el - Bg; m Boy, m silny Bogiem, Bg jest moim mstwem.
w. Gabriel od Matki Boej Bolesnej (Francesco Posscnii), zakonnik (1838 - 1862). Urodzi si w Asyu.
Ojciec piastowa urzd gubernatora tego miasta i okolic. W czwartym roku ycia umiera mu matka. Po
krtkim okresie zbyt swobodnej modoci wstpi do klasztoru pasjonistw w Morovalle, gdzie przyj
imi zakonne Gabriel. Podejmujc pokut, wyrzeczenia oraz pogbiajc w sobie naboestwo do Mki
Paskiej i do Matki Boej Bolesnej w cigu zaledwie kilku lat doszed do prawdziwej witoci. Zmar na
grulic majc 24 lata. Wosi nazywaj w. Gabriela Santo del sorriso - witym umiechu. Jest pa-
tronem modziey woskiej, klerykw, modych zakonnikw. Beatyfikowany w 1908 roku, kanonizowa-
ny w 1920 r.

w. Baldomera mn. (+ 650),

ww. Bazylego i Prokopa (+ ok. 740),
w. Bezasa onierza m. (+ 250),
ww. Juliana, Eunusa, mm. (+ 250),
ww. Leonarda Ppa i Florentyny z Sewilli (+ 600),
b. Willany zk. (+ 1560).

28 lutego
HILARY
w. Hilary I, papie. Pochodzi z Sardynii. By legatem papieskim na synodzie w Efezie. Zosta wybrany
na stolic Piotrow 19 listopada 461 roku. Prbowa uporzdkowa Koci od strony administracyjnej,
zwaszcza na terenie Galii. W Rzymie wybudowa m. in. bazylik w. Wawrzyca za Murami. Zmar 29
lutego 468 roku.

29 lutego
ROMAN
ac. Romanus - z Rzymu pochodzcy.
w. Roman Jurajski, opat (ok. 400 - 463). Urodzi si we francuskich grach Jura. Majc 35 lat uda si
na pustkowie i osiad jako pustelnik. Niedugo potem doczy do niego modszy brat - w. Lupicyn, a
 ywoty witych

potem coraz liczniejsi uczniowie. Tak powsta w Galii pierwszy klasztor - Saint-Claude. Napyw kandy-
datw by tak duy e trzeba byo zaoy kolejne dwa orodki. W ikonografii wity przedstawiany jest
z dyscyplin.

OSWALD
w. Oswald, biskup. Duczyk z urodzenia, w. Oswald studiowa we Francji w domu swego wuja, arcy-
biskupa Odona z Fleury. Tam te zosta wywicony na ksidza. Gdy wrci do Brytanii w roku 959, w.
Dunstan mianowa go biskupem Worcesteru (962). Na tym urzdzie ciko pracowa nad usuniciem
naduy; zbudowa wiele klasztorw, w tym rwnie synny klasztor w Ramsay. W roku 972 w. Oswald
zosta arcybiskupem Yorku, zachowujc jednak biskupstwo w Worcesterze. W ten sposb mg strzec
swoich reform ycia klasztornego, przeciw ktrym wystpowa Elfher, krl Mercji. Usilnie stara si po-
prawi moralno swego kleru, nieustannie pracowa rwnie nad pogbieniem swojej wiedzy teologicz-
nej. Napisa dwa traktaty i kilka dekretw synodalnych. Przez wikszo ycia publicznie wsppracowa
ze w. Dunstanem i w. Etelwoldem. Zmar w roku 992. Niebawem jego imi stao si popularne jak kult,
ktrym otaczano w. Dunstana i w. Etelwolda. Odtd czczono go jako jednego z trzech witych, ktrzy
odnowili ycie klasztorne w Brytanii.

b. Antonii wdowy, ksieni (+ 1472).

 ywoty witych

MARZEC
1 marca
FELIKS
ac. felix - szczliwy, przynoszcy szczcie.
w. Feliks III, papie. Za modu owdowia, pozostajc z dwojgiem dzieci. Kilka miesicy przedtem
utrzyma diakonat. Musia si wyrnia wyjtkowymi darami umysu i serca, skoro jedenacie lat p-
niej, w roku 483 zosta wyniesiony na stolic Pitrow. Przyj imi Feliks III. Za jego pontyfikatu wybu-
cha schizma akacjaska, powodujca pierwsze oderwanie si Kocioa Wschodniego od Zachodniego.
Dotkliwy cios spotka take Koci w Afryce Pnocnej, na terenach dzisiejszego Maroka, Algierii i Tu-
nisu, ktre zajli wtedy ariascy Wandalowie. Zmar 1 marca 492 roku. Pochowano go w bazylice w.
Pawa za Murami.

ALBIN
w. Albin, biskup. Albin urodzi si w szlacheckiej rodzinie w Brytanii. Od dziecistwa arliwie prakty-
kowa pobono; przyj habit zakonny w Cincillae w pobliu Angers. W roku 504, majc trzydzieci
pi lat, zosta wybrany opatem; urzd ten sprawowa przez dwadziecia pi lat, a do czasu, gdy zosta
biskupem Angers. Rzdzi diecezj a do mierci, co nastpio w roku 554. Jako zakonnik w. Albin by
doskonaym wzorem cnt, zwaszcza w modlitwie, umartwianiu si i posuszestwie. Nie dba o siebie,
y tylko dla Chrystusa. Jako biskup gorliwie zarzdza diecezj przywracajc wszdzie dyscyplin; jako
czowiek y rwnie witobliwie jak wtedy, gdy by zakonnikiem. Jego pokora bya rwna innym cno-
tom; sam uwaa si za najlichszego ze sug Boych.

w. Antoniny m. (+ ok. 306),

w. Dawida bpa Walii (+ 601),
w. Eudocji m. (+ ok. 152),
w. Herkulana bpa m. (+ ok. 552),
w, Suitberta bpa (+ 713),
w. Sywiarda op. (+ ok. 680).

2 marca
KAROL
starogerm. karl, charal, carl - m, bohater, czowiek wolnego stanu.
B. Karol, krl, mczennik. By synem w. Kanuta IV krla Danii. Po mierci ojca wychowywa si na
dworze swojego dziadka, Roberta II hrabiego Flandrii. Po mierci dziadka, a nastpnie stryja Balwina
zosta wadc tej ziemi. Odznaczy si mdroci, miosierdziem, witoci. Do historii przeszed jako
Karol Dobry. Zosta zamordowany przez przeciwnikw w Brugii 1127 roku. Wyniesiony na otarze jako
bogosawiony.
W ikonografii b. Karol przedstawiany jest w stroju krlewskim. Atrybutem jego jest korona.

HELENA (zob. 18 sierpnia).

w. Ceaddy bpa (+ 672),

b. Henryka Suzo zk. (+ 1366),
w. ukasza Casali op. (+ ok. 800).

3 marca
KUNEGUNDA
germ. kunni - rd i gund walka.
w. Kunegunda, cesarzowa, wdowa zakonnica (978 - 1033). Bya crk Zygfryda, hrabiego Luksembur-
ga. Polubia Henryka II, ksicia Bawarii, ktry po mierci Ottona III zosta wybrany cesarzem Niemiec.
 ywoty witych

Wraz z mem otrzymaa w Rzymie koron z rk papiea Benedykta VIII. Oboje yli jako dziewicze
maestwo. Po mierci ma wstpia do klasztoru, ktry ufundowaa. Podczas uroczystoci powicenia
tego klasztoru, po liturgii Sowa, cesarzowa zdja cesarskie szaty, ostrzyga wosy i odziaa si w
zgrzebny habit. Zrobio to wielkie wraenie na uczestnikach ceremonii. Opisuje to wydarzenie ks. Piotr
Skarga w ywotach witych. Jako zakonnica suya z oddaniem ludziom, zwaszcza ubogim. Zmara
3 marca. Pochowano j obok ma w katedrze bamberskicj.
W ikonografii wita wystpuje w stroju cesarskim, najczciej z mem w. Henrykiem. Przedstawia si
j take w habicie zakonnym trzymajc w rku koci.

ww. braci Hemiteriusza i Cheledoniusza onierzy mm. (+ 298),

b. Innocentego z Berzo kp. zk. (+ 1890),
b. Jakuba de Canepacci zk. (+ 1508),
b. Jana Scalvinoni zk. (+ 1890),
ww. Kleonika, Eutropiusza, Bazyliszka, mm. (+ pocz. IV w.),
ww. Maryna onierza i Asteriusza senatora, mm. (+ III w.),
b. Teresy Eustochii Verzeri dz. zk. (+ 1852),
w. Tycjana bpa (+ ok. 526).

4 marca
KAZIMIERZ
sow.: kazi - kazi, niszczy: mir - pokj, przymierze (Kae-mir - nakazuje pokj).
w. Kazimierz, krlewicz. Drugi z kolei syn Kazimierza Jagielloczyka. Urodzi si 3 padziernika 1458
roku w Krakowie na Wawelu. By modziecem szlachetnym, rzadkich zdolnoci i godnego pamici
rozumu - pisa jego nauczyciel, ks. Jan Dugosz. W 1471 roku wyrusza na Wgry gdzie obiecano mu
koron. Wyprawa koczy si fiaskiem. Po powrocie do kraju krlewicz bierze czynny udzia w yciu
politycznym. Podczas dwuletniego pobytu ojca na Litwie jako namiestnik rzdzi w Koronie. Obowizki
pastwowe umia pogodzi z bogatym yciem duchowym. Wezwany przez ojca do Wilna, umiera w dro-
dze. W Grodnie Opowiedziawszy dzie mierci swej tym, ktrzy mu w niemocy suyli [...] ducha Panu
Bogu poleciwszy wypuci 4 dnia marca R.P. 1484, lat majc 26 - napisa ks. Piotr Skarga. Pochowano
go w katedrze wileskiej, ktra od tej pory staa si miejscem pielgrzymek. Jest jednym z najbardziej
popularnych witych polskich. Patron Polski, Litwy.
W ikonografii atrybutem witego jest mitra ksica. Przedstawiany take ze zwojem w doni, na kt-
rym s sowa aciskiego hymnu: Omni die dic Mariae - ku czci Matki Boej, do ktrej w. Kazimierz
mia wielkie naboestwo.

ww. Bazylego, Eugeniusza, Agathodora, Elpidiusza, Kapitona, Efrema, Nestora, Arkadiusza, bpw
mm. (+ ok. 300),
w. Kajusa m. (+ 260),
w. Lucjusza I pp. m. (+ 254),
b. Placydy Viel zk. (+ 1877),
b. Umberta III (+ 1189).

5 marca
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Jzef od Krzya (Karol Gaetano), zakonnik. Urodzi si w poowic XVII wieku na wyspie Ischia
koo Neapolu. Majc 16 lat wstpi do zakonu franciszkaskiego o najsurowszej regule. Kapan. Refor-
mator zakonu. Mistrz nowicjatu. Prowincja. Czowiek wielkiej pokory, umartwienia, roztropnoci. Obda-
rzony darem kontemplacji, prorokowania, bilokacji. Zmar w Neapolu 5 marca 1734 roku.

w. Fokasa m. (+ ok. 320),

 ywoty witych

w. Gerazyma op. ps. (+ ok. 475),

b. Krzysztofa z Mediolanu kp. zk. (+ 1485),
w. Teofila bpa (+ ok. 195),
w. Wirgiliusza bpa (+ 618).

6 marca
AGNIESZKA (zob. 21 stycznia)
w. Agnieszka z Pragi (Agnieszka Czeska), krlewna, ksieni (1205 - 1282). Crka krla Czech Przemy-
sawa Ottokara I. Przez duszy czas wychowywaa si u w. Jadwigi w Trzebnicy Po mierci narzeczo-
nego - jednego z synw Henryka Brodatego - odmwia rki starajcym si o ni, m. in. cesarzowi Fryde-
rykowi II. Prowadzia ycie pene wyrzeczenia i dzie miosierdzia. Zmara jako ksieni klarysek. Jan Pa-
we II kanonizowa j w 1989 roku.
W ikonografii w. Agnieszka z Pragi przedstawiana jest w habicie franciszkaskim.

RA
ac. rosa ra.
w. Ra z Viterbo, dziewica, zakonnica. Jej rodzice zajmowali si rolnictwem. Ra majc 12 lat zapi-
saa si do III Zakonu w. Franciszka. Po cikiej chorobie przywdziaa zakonny habit. Podejmowaa
gorliw modlitw i surowe praktyki pokutne w intencji nawrcenia grzesznikw. Swymi wystpieniami
wzbudzia gniew mieszkajcych w Viterbo palarynw i katarw, ktrzy zmusili j i jej rodzin do opusz-
czenia miasta. Po mierci Fryderyka II, kiedy miasto zajy wojska papieskie, moga powrci do rodzin-
nego domu, ktry przetrwa do dzi. Zmara 6 marca 1253 roku, majc 20 lat. Jej ciao w stanie nienaru-
szonym spoczywa w kociele klarysek. We Woszech jest patronk modziey eskiej oraz Akcji Kato-
lickiej.
W ikonografii wita przedstawiana jest z krzyem.

KOLETA
w. Koleta, dziewica. w. Koleta (Nicolette Boilet) urodzia si we Francji, w roku 1381. Oboje rodzice
byli wwczas w do zaawansowanym wieku. Gdy miaa dwadziecia dwa lata, rodzice j odumarli, wte-
dy zostaa pustelnic yjc wedug reguy trzeciego zakonu w. Franciszka. Po czterech latach zostaa
natchniona do wprowadzenia surowej reguy w zakonie klarysek; w owych czasach klaryski miay w
praktyce do du swobod w ramach swojej reguy. Z powierzon przez papiea Benedykta XIII misj
reformy trzeciego zakonu w. Franciszka, w. Koleta jako generalna przeoona zakonu podrowaa po
caej Francji, Sabaudii i Niemczech, zakadajc nowe lub reformujc istniejce zakony. Legenda gosi, e
w jednej ze swych podry spotkaa si ze w. Joann d'Arc w Moulins w roku 1429. W cigu czterdzie-
stoletniej dziaalnoci musiaa przezwyciy wiele duchowych i fizycznych trudw; efektem tej pracy
byo ustanowienie siedemnastu nowych klasztorw. Przez pami dla niej jeden z odamw klarysek jest
do dzi nazywany koletyskim. mier zastaa t wit i niestrudzon pracownic Bo w Gandawie
w roku 1447.

w. Cyryla z Konstantynopola mn. (+ 1224),

w. Ewagriusza bpa (+ 378),
w. Fridolina misjonarza (+ 540),
b. Jordana zk. (+ 1311),
w. Konona m. (+ 250),
w. Ollegarego bpa Tarragony (+ 1137).

7 marca
PERPETUA
ac. perpetuus, -a - nieprzerwany, cigy, wieczny.
 ywoty witych

FELICYTA
bogosawiestwo; uosobienie szczcia.
w. Perpetua i w. Felicyta, matki, mczennice (+ 203). Obie byy modymi matkami. Oskarone
jako chrzecijanki zostay pojmane i sprowadzone do Kartaginy. w. Perpetua miaa malutkiego synka,
ktrego przynoszono jej do karmienia. w. Felicyta bya w smym miesicu ciy. Urodzia w wizieniu
dziecko, ktre odebrano jej. Zachoway si autentyczne dokumenty, opisujce powysze wydarzenia -
pamitnik pisany w wizieniu przez w. Perpetu oraz relacja naocznego wiadka - Mimo prb ojca,
ktry odwiedza Perpetu w wizieniu, nie wyrzeka si swojej wiary. Podczas procesu obie kobiety i
trzech mczyzn skazano na mier. Tu przed mczestwem otrzymay chrzest, bowiem w czasie
aresztowania byy jeszcze katechumenkami. Na arenie wypuszczono na nie dzikie zwierzta, ktre nie
okazay si zbyt drapiene. Jedynie dotkliwie poraniy kobiety. Gladiatorzy dobili je mieczami. Mcze-
stwo to stao si sawne w caym Kociele, Liturgia przypominaa imiona witych bohaterek wiary
Perpetuy i Felicyty w kadej Mszy a do 1969 roku.
W ikonografii w. Perpetua przedstawiana jest w bogatym stroju patrycjuszki, z naszyjnikiem, welonem.
w. Felicyta w skromnej sukni bez ozdb.

w. Eubula m. (+ 308),
w. Gaudioza bpa (+ 445),
w. Pawa ps. (+ 540),
w. Pawa bpa Pelusium (+ 850),
w. Teofila bpa (+ 845),
w. Teresy Magorzaty Redi m. (+ 1770).

8 marca
BEATA
ac. beatus - uszczelniony bogaty, wspaniay, szczliwy.
w. Beata, dziewica, mczennica (+ III w.). Pochodzia z Afryki. Podczas przeladowa poniosa mier
mczeska za wiar. Nie zachoway si akta jej mczestwa.

JAN (zob. 31 stycznia).

w. Jan Boy (Jan Cidade), brat zakonny. Urodzi si w Portugalii. Majc kilka lat, pod wpywem opo-
wieci przygodnego wdrowcy wiedziony chci poznania wiata, opuci potajemnie rodzinny dom. Po
parotygodniowej wdrwce znalaz schronienie i opiek u jednego z mieszkacw hiszpaskiego mia-
steczka Oripeza, ktry nazwa maego chopca Janem otrzymanym od Boga - a Deo. Majc dwadzie-
cia kilka lat opuci dom opiekunw. Kilkakrotnie zaciga si do wojska, Bra udzia w wojnie hiszpa-
sko-francuskiej, by pod Wiedniem z korpusem ekspedycyjnym ksicia d'Alba. Przebywa w afrykaskiej
Ceucie, nastpnie na Gibraltarze. Przez pewien czas by wdrownym ksigarzem. Podczas pobytu w Gra-
nadzie, pod wpywem kazania w. Jana z Avili, podj radykaln zmian swego ycia. ywioowo, z
jak okazywa al za grzechy i duchow przemian, spowodowaa, e posdzono go o postradanie zmy-
sw. Umieszczono go w szpitalu dla umysowo chorych, w ktrym zetkn si z nieludzkimi sposobami
traktowania chorych. Kiedy odzyska wolno, podj si na stae opieki nad chorymi. Zaoy wasny
szpital, ktry utrzymywa z kwesty. Organizowa w nowej formie szpitalnictwo. Opiekowa si take sie-
rotami, ludmi starymi, bezdomnymi, ubogimi, wdrowcami. Z czasem pozyska sobie towarzyszy - two-
rzc pocztki zakonu szpitalnego zwanego dobrymi brami bonifratrami. Wyczerpany pokut i nie-
zwyke aktywnym trybem ycia, w. Jan zmar w roku 1550, majc 55 lat. Jego relikwie spoczywaj w
Granadzie. Jest patronem Granady; ksigarzy, chorych, pielgniarek i szpitali, opiekunem suby zdro-
wia.
W ikonografii przedstawiany jest w prostym habicie bonifratra. W rku trzyma przekrojony owoc grana-
tu, z ktrego wyrasta krzy. Jego atrybutami s: cierniowa korona, ebrak na plecach, ebrak u stp.
 ywoty witych

ww. Apoloniusza dk. Filemona, mm. (+ 511),

ww. Ariana, Teotyka, mm. (+ ok. 311),
w. Feliksa bpa (+ 647),
ww. Franciszka, Szymona, Berneux i Antoniego Davelny, bpw mm. w Korei (+ 1866),
w. Juliana bpa Toledo (+ 690),
w. Poncjusza dk. m. (+ 260).

9 marca
FRANCISZKA (zob. 24 stycznia)
w. Franciszka Rzymianka, wdowa (1384-1440). Urodzia si w patrycjuszowskiej rodzinie w Perrione
koo Rzymu. W bardzo modym wieku wydano j za m. Miaa troje dzieci. Zasyna z dobroczynnoci.
Podczas wojny krla Neapolu z papieem paac jej zrabowano, traci rodki do ycia, pozostaje sama, bo-
wiem ma i syna skazano na wygnanie. W czasie epidemii, jaka nawiedzia Rzym w lalach 1413 - 1414,
z naraeniem wasnego ycia usuguje zaraonym. Jej przykad przycign do pracy charytatywnej, mo-
dlitwy i pokuty inne rzymskie matrony Utworzyy one stowarzyszenie podporzdkowane regule w. Be-
nedykta. Po mierci ostatniego syna, a nastpnie ma Franciszka przyja habit i zamieszkaa przy ko-
ciele S. Maria Nova blisko Forum Romanum. W nim pochowano wit, ktra zmara 9 marca, majc
56 lat. Bya obdarzona niezwykymi askami mistycznymi.
W ikonografii w. Franciszka przedstawiana jest w czarnej sukni i biaym welonie, towarzyszy jej anio,
cieszya si bowiem przywilejem czstego ogldania swego Anioa Stra. Na niektrych obrazach jej
atrybutem jest osio - symbol pracowitoci, wytrwaoci, cierpliwoci, zdrowego rozsdku, - oraz otwarta
ksiga.

KATARZYNA
gr. kathars - czysty, niepokalany, bez skazy.
w. Katarzyna Mammolini, dziewica, ksieni (1413-1463). Otrzymaa przydomek Boloskiej. Crka pro-
fesora uniwersytetu. Wyksztacona, utalentowana. Majc 18 lat wstpia do jednego z najsurowszych za-
konw - klasztoru klarysek. Przyzwyczajona do wygd, jakie miaa w domu, podja ycic surowe, wy-
konujc najnisze posugi. Kiedy mieszkacy w jej rodzinnym miecie Bolonii ufundowali klasztor kla-
rysek, przeniesiono j z Ferrary Zostaa przeoon. Pozostawia po sobie pisma ascetyczne, poezje, ry-
sunki. Przepowiedziaa dokadnie dat swej mierci. Jest patronk Bolonii.

DOMINIK
ac. dominicus - paski, nalecy do Pana Boga.
w. Dominik Savio, zakonnik (1842-1857). Najmodszy wyznawca, jakiego kanonizowa Koci. Uro-
dzi si w wiosce Riva di Chieri w Piemoncie. Jego ojciec by rzemielnikiem, matka krawcow. Majc
12 lat spotka w. Jana Bosco, ktry przyj go do swego Oratorium w Turynie. Nawizaa si midzy
nimi szczeglna duchowa wi, W trzy lala pniej umar. Mimo bardzo modego wieku, pord zwy-
czajnych obowizkw codziennoci, przebywajc midzy rwienikami, osign wito, Jej rozumie-
nie zawar w licie do przyjaciela: Tu, na ziemi wito polega na tym, aby stale by radosnym i wier-
nie wypenia nasze obowizki. Pius XI powiedzia o nim; May wity ale gigant ducha. Beatyfiko-
wany w 1950 roku, kanonizowany w 1954. Jest patronem ministrantw i modziey.
Ikonografia ukazuje witego z lili lub z krzyem w doni. Czasami stoi przed statu Matki Boej, Bywa
przedstawiany z anioem.

ww. Cyriona, Kandyda, mm. (+ ok. 320),

w. Grzegorza bpa (+ 394),
w. Pacjana bpa Barcelony (+ 390).
 ywoty witych

10 marca
SYMPLICJUSZ
ac. simplex - prosty, uczciwy, szczery.
w. Symplicjusz I, papie. Urodzi si w Tivoli. Jego pontyfikat obejmowa lata 468-483. W swej dzia-
alnoci podejmowa spraw prerogatyw biskupa Rzymu na Wschodzie oraz zwalcza monofizytyzm.

MAKARY
w. Makary, biskup. w. Makary by biskupem Jerozolimy prawdopodobnie w latach 314-334. Do koca
swoich dni by zawzitym przeciwnikiem arianizmu i energicznie zwalcza t herezj. Wzi udzia w
soborze nicejskim w roku 325; wnis duy wkad w redakcj podstawowych dokumentw soborowych.
Wkrtce po soborze wesp ze w. Helen dokona cudownego odkrycia: odnalaz w Jerozolimie auten-
tyczny krzy Pana Jezusa. Syn w. Heleny, cesarz Konstantyn, upowani go do zbudowania kocioa pod
wezwaniem Grobu witego i Zmartwychwstania. Nieco pniej w. Makary i jego towarzysze, biskupi
palestyscy, otrzymali nastpne pismo od Konstantyna, nakazujce wybudowanie kocioa w Mamre.

w. Attali op. (+ 626),

w. Droktoweusza op. (+ ok. 580),
b. Eugenii Milleret zk. (+ 1898),
ww. Kajusa i Aleksandra, mm. (+ II w.),
b. Piotra od Jeremiasza zk. (+ 1452).

11 marca
KONSTANTYN
ac. constans - niezmienny, stay, wytrway, stanowczy.
w. Konstantyn, krl, kapan, mczennik (+ 598). By krlem Szkocji. Prowadzi ycie wystpne. Jednak
opamita si i rozpocz arliw pokut. W roku 587 abdykowa. Wstpi do klasztoru irlandzkiego w
Offaly. Po otrzymaniu wice kapaskich uda si do rodzinnego kraju, aby nie Ewangeli, Ponis
mier mczeska.

EULOGIUSZ
w. Eulogiusz, mczennik. w. Eulogiusz pochodzi z rodziny szlacheckiej. Urodzi si w Kordobie, kt-
ra wwczas bya hiszpask stolic Maurw. Po odebraniu wice kapaskich zosta kierownikiem
synnej na ca Hiszpani szkoy kocielnej w Kordobie. Jego cnoty, wspomagane wytrwa modlitw i
postami, zdobyy mu powszechny szacunek. W roku 850, w czasie gwatownego przeladowania chrze-
cijan, dodawa odwagi mczennikom, za co zosta wtrcony do wizienia razem ze swoim biskupem i
wieloma ksimi. Napisa egzort upamitniajc mczestwo dziewic Flory i Marii, ktre cito 24 li-
stopada 851 roku. Obydwie wite przyrzeky modli si za swoich towarzyszy. W tydzie po ich mierci
w. Eulogiusz i inni zostali wypuszczeni na wolno. Przeladowania trway nadal. w. Eulogiusz by
prawdziw podpor rozproszonych chrzecijan. Do koca dodawa odwagi grupie mczennikw, ktrzy
zostali straceni w roku 853. Napisa ich histori zatytuowan Pamitnik witych, z kart ksiki ema-
nuje arliwa wiara i duch mczestwa. W roku 858 przysza kolej na w. Eulogiusza. On take mia po-
nie mczesk mier za wiar. Dziewica zwana Leokrycj (lub Lukrecj) ze szlacheckiego rodu Mau-
rw nawrcia si. Szukajc schronienia przed gniewem rodzicw, zwrcia si do w. Eulogiusza, ktry
ukry j u swoich przyjaci. Przypadek sprawi, e wszyscy zostali odkryci - skazano ich na mier. w.
Eulogiusz zosta city 11 marca 859 roku, a w. Leokrycja cztery dni pniej.

w. Benedykta bpa Mediolanu (+725),

b. Dominika Cam kp. m. w Indochinach (+1859),
w. Eulogiusza kp. m. w Kordobie (+ 859),
w. Eutymiusza bpa m. (+ 829),
 ywoty witych

b. Jana z Farbiano kp. zk. (+ 1539),

w. Sofroniusza bpa patr. Jerozolimy (+638),
w. Teresy Magorzaty m. (+ 1770),
ww. Trofima i Talusa, mm. (+ 308).

12 marca
MAKSYMILIAN
ac. maximus - bardzo duy. najwikszy.
w. Maksymilian, mczennik. Pochodzi z Numidii (dzisiejsza Algieria). Byt synem legionisty Pabiusza
Wiktoryna. Majc 21 lat zosta powoany do wojska. Przekonany, zgodnie z waciwym w tym czasie
rozumieniem, e suba ta jest sprzeczna z yciem chrzecijanina, odmwi jej. Zosta za to skazany na
mier przez cicie mieczem 12 marca 295 roku. Zachoway si akta procesu w. Maksymiliana.

JUSTYNA
ac. Justinus - naleca do Justa.
w. Justyna Francucci Bezzoli, dziewica, mniszka. Bya zakonnic u benedyktynek z klasztoru S. Maria
del Ponte w Arezzo (Wochy). Wybraa ycie w pustelni, gdzie przebywaa przez wiele lat. Gdy stracia
wzrok, powrcia do klasztoru. Wyrniaa si wielk gorliwoci oraz duchem pokory Zmara 12 marca
1319 roku.

ALOJZY
germ. al-wis - wszystko wiedzcy.
B. Alojzy Orione, kapan, zakonnik (1872-1940). Syn kamieniarza. Studiowa w seminarium duchow-
nym w Tortonie. Ju jako kleryk zajmowa si opuszczonymi dziemi i modzie. Sta si ich wycho-
wawc i powiernikiem. Wochy przeyway wtedy kryzys gospodarczy W zwizku z tym wiele modych
osb, nie mogc znale pracy, wikszo czasu spdzao na ulicach. Alojzy po wiceniach zakada
szkoy, uczy w nich rzemiosa, przygotowuje do pracy na roli, tworzy internaty Aby zapewni modziey
stal opiek i prac, powouje zgromadzenie zakonne zwane pniej orionistami - lini msk i eska.
Nastpnie zakada zakon kontemplacyjny, ktry ma stanowi duchowe i modlitewne zaplecze dla podej-
mowanej dziaalnoci. Don Orione czy aktywno z kontemplacj. Synne stay si jego akcje ratun-
kowe prowadzone po trzsieniu ziemi na Sycylii. Mia due poczucie humoru. Don Orione zmar na za-
wa serca. Jan Pawe II ogosi go bogosawionym w 1980 r.

TEOFAN
w. Teofan, kronikarz. Mona by rzec, i wiat sprzysig si przeciwko temu witemu starajc si prze-
szkodzi wszystkim jego poczynaniom. w. Teofan urodzi si w Samotrace w Grecji, okoo roku 759.
Bogata i wpywowa rodzina zmusia go do maestwa, mimo i on sam by tym planom przeciwny. Kie-
dy za jego aprobat ona wstpia do zakonu, wycofa si z dworu cesarza Konstantyna V i zacz y w
samotnoci. By wspzaoycielem dwch klasztorw. W jednym z nich, na grze Sigriana, chciano
mianowa go opatem, jednak nie przyj tej godnoci. Powici si badaniom naukowym i zacz pisa
chronografi, czyli histori wiata. Ale nawet tutaj spotkao go niepowodzenie. Poszukiwania naukowe
zostay przerwane przez cesarza Leona Izauryjczyka (Ormianina), ktry znajc jego wpywy, pragn
pocign go do obrazoburstwa. Gdy to si nie powiodo, kaza w. Teofana owiczy i uwizi. Po dwu
latach wizienia w. Teofan zosta wygnany na wysp Samotrak i tam, w siedemnacie dni po przyby-
ciu, zmar na skutek wyczerpania. Mimo wszystkich przeciwnoci i cikich prb, w. Teofan nie utraci
mioci Boga. Pan sprawi, e wszystko, co wity robi, obracao si na jego korzy.

w. Bernarda bpa Kapui (+ ok. 1109),

w. Egduna kp. m. (+ pocz. IV w.),
w. Innocentego I pp. (+ 417),
 ywoty witych

w. Piotra dworzanina cesarza m. (+ 303),

13 marca
KRYSTYNA
ac. Christinus - nalecy do Chrystusa.
w. Krystyna, mczennica, urodzia si w Persji. Podczas krwawego przeladowania z nakazu krla
Chozroesa I zgina mierci mczesk 13 marca 559 roku.
W ikonografii w. Krystyna przedstawiana jest w szacie matrony z palm mczesk w rku.

PATRYCJA
ac. patricius patrycjusz.
Patrycja z Nikomedii, mczennica (+ IV w.). Wedug skpych informacji Breviarium syryjskiego bya
on kapana Macedoniusza, matk Modesty Razem z nimi poniosa mier za wiar. Jest patronk Ne-
apolu.

RODERYK
w. Roderyk, mczennik. Roderyk (Ruderyk albo Rodryg) by kapanem. y w IX wieku w Hiszpanii
zajtej wwczas przez Maurw. Mia dwch braci: jeden zosta muzumaninem, drugi praktycznie porzu-
ci wiar. Pewnego dnia, prbujc pogodzi kccych si braci, zosta przez nich ciko pobity. Jeden z
braci zacz wwczas obnosi nieprzytomnego Roderyka po caym miecie, owiadczajc publicznie, e
oto brat wyrzek si Chrystusa i chce umrze jako muzumanin. Roderyk, zbyt pobity, eby mwi, cier-
pia w milczeniu, ale gdy przyszed troch do siebie, wyrwa si z rk brata i salwowa si ucieczk. Brat
schwyta go jednak i doprowadzi przed oblicze sdziego oskarajc, e przeszedszy na mahometanizm,
znw powrci do wiary chrzecijaskiej. wity owiadczy dumnie, i nigdy nie zapar si swojej wia-
ry. Jego sowa nie znalazy uznania w oczach sdziego, ktry kaza uwizi w. Roderyka w jednym z
najgorszych lochw Kordoby. Tam Roderyk zaprzyjani si z Salomonem, ktrego rwnie oskarono o
odstpstwo od mahometanizmu. Obaj ofiarni wyznawcy Chrystusa nawzajem dodawali sobie odwagi;
pobyt w wizieniu by dugi, gdy w ten sposb chciano zama ich upr. Widzc, e ta strategia nie daje
adnych rezultatw, sdzia kaza ich rozdzieli; kiedy to rwnie nie dao efektu, w roku 857 skaza oby-
dwch na cicie. w. Eulogiusz (ktrego zamczono podczas tego samego przeladowania: zob. 11 mar-
ca) widzia, jak onierze topili w rzece zbroczone krwi witych kamienie, aby mie pewno, e chrze-
cijanie nie uczyni z nich relikwii.

b. Angellusa z Pizy kp. m. (+ 1232),

w. Ansowina bpa Camerino (+ 840),
w. Salomona, m. (+ 857),
w. Sabina m. (+ IV w.).

14 marca
MATYLDA
germ. ma(h)t- - moc, mstwo, sia; -hild - walka, wojna.
w. Matylda, krlowa (895-968). Crka ksicia saskiego Teodoryka i Reinhildy - pochodzcej z duskie-
go rodu krlewskiego. Wychowywaa j babka - ksieni klasztoru w Herford. Majc 14 lat polubia Hen-
ryka Ptasznika, ktry w dziesi lat pniej zosta krlem Niemiec. Bya matk piciorga dzieci - m. in.
Ottona I, cesarza. Po mierci ma oddaje si modlitwie i czynom miosierdzia. Codziennie gocia przy
stole ubogich, widzc w nich samego Chrystusa. Bya fundatork kociow i klasztorw. Ostatnie lata
spdzia w opactwie w Kwedlinburgu. Tam te w kaplicy zamkowej zostaa obok ma pochowana.

b. Ewy z Leodium ps. (+ 1264?),

w. Eutychiusza patrycjusza m. (+ 740),
 ywoty witych

w. azarza bpa Mediolanu (+ 449),

ww. Piotra i Afrodyzjusza mm. (+ V w.).

15 marca
LUDWIKA
germ. hlud- - sawny, gony; -wig -walka, bitwa, wojna.
w. Ludwika de Marillac, wdowa, zakonnica (1591-1660). Urodzia si w Paryu. Jej ojciec by radc
parlamentu francuskiego. Majc 24 lala polubia Antoniego Le Gras, sekretarza Marii Medycejskiej. W
dwanacie lat pniej zostaa wdow. Bya osob wyksztacon. Do dziea pomocy potrzebujcym w-
czy j w. Wincenty aPaulo. Wizytowaa zaoone przez niego bractwa miosierdzia, prowadzce szpi-
tale, przytuki, sierocice. Wtedy stawaa si aprowizatork, pielgniark, katechetk. Pragnc zapewni
sta i fachow opiek chorym i ubogim, z pomoc w. Wincentego zaoya zakon Sistr Miosierdzia,
zwany u nas szarytkami. Zmara 15 marca. Jest patronk suby socjalnej.

KLEMENS
ac. clemens - agodny, spokojny, cichy, askawy, pobaliwy.
w. Klemens Maria Hofbauer (Dworzak), kapan, zakonnik. Urodzi si 26 grudnia 1751 roku na Mora-
wach w Tasovicach w licznej rodzime rzenika. Po mierci ojca pracowa jako piekarz. Dugi czas poszu-
kiwa swego miejsca w yciu. Dziki wytrwaoci i ludzkiej pomocy ukoczy studia uniwersyteckie w
Wiedniu. W Rzymie zetkn si z zakonem redemptorystw, do ktrego wstpi. Po otrzymaniu wice
kapaskich wysano go do Wiednia, a nastpnie na Pomorze, Ze wzgldu na ze drogi i ostr zim za-
trzyma si na jaki czas w Warszawie. Chwilowy postj przemieni si w pobyt trwajcy 21 lat, Klemens
wraz z dwoma towarzyszami otrzyma w opiek koci w. Benona, dom sierot i szko rodzin rzemiel-
niczych. Czasami musia ebra, aby je utrzyma. Pewnego dnia zaszed po probie do karczmy Kiedy
zwrci si o datek do grajcych w karty, jeden z graczy uderzy go w twarz, na co wity odpowiedzia:
<To dla mnie, a co dla moich sierot?> Skruszeni kompani oddali ca ugran. Prowadzi dziaalno
charytatywn, opiek nad sucymi - ktrych byo wtedy w stolicy okoo 11000. Uruchomi drukarni i
wydawnictwo ksiek religijnych oraz stowarzyszenie dla pogbiania wiedzy religijnej. W ten sposb
powstaa pierwsza placwka jego zakonu w Polsce. By wybitnym kaznodziej. W roku 1808 wydano
dekret o kasacie zakonu redemptorystw. Klemens wraz z innymi zosta wywieziony do twierdzy w Ko-
strzynie. Po uwolnieniu zosta przymuszony do opuszczenia Polski. Uda si wic do Wiednia, gdzie roz-
pocz dziaalno duszpastersk, zwaszcza wrd modej inteligencji. Jego gorliwo budzia sprzeciw
miejscowych wadz. Zmar w opinii witoci 15 marca 1820 roku. Patron Warszawy Take kelnerw i
piekarzy.
W ikonografii w. Klemens przedstawiany jest w habicie. Jego atrybutem jest krzy.

w. Leokrycji dz. m. (+ ok. 860),

w. Matrony m. (+ 304),
w. Menigna m. (+ 250),
w. Nikandra m. (+ ok. 304),
w. Placyda Riccardi m. (+ 1915),
w. Probusa bpa Rieti (+ ok. 570),
w. Specjoza mn. (+ ok. 545),
w. Zachariasza pp. (+ 752).

16 marca
GABRIEL (zob. 27 lutego)
w. Gabriel Lalemant, zakonnik, mczennik. Urodzi si w 1610 roku w Paryu. By synem adwokata.
Majc 20 lat wstpi do jezuitw. Studiowa teologi w Bourges. Przyjwszy wiecenia kapaskie uczy
w La Feche, Moulins, Bourges. W 1646 roku przyby do Quebecu, gdzie prowadzi dziaalno ewangeli-
 ywoty witych

zacyjna. W 1648 roku razem z Janem de Brebeuf podj prac misyjna wrd Indian. Zgina mierci
mczesk 16 marca 1649 roku podczas walki Irokezw z Huronami. Beatyfikowany przez Piusa XI w
1925 roku, kanonizowany w 1930 r.

HERIBERT
w. Heribert (Herbert), biskup. w. Heribert urodzi si w Wormacji w Niemczech okoo roku 970; wy-
chowa si w klasztorze w Lotaryngii. Tame chcia wstpi do zakonu benedyktynw, ale posuszny
wezwaniu ojca wrci do Wormacji, gdzie otrzyma kanoni. Jako mody kapan zosta zaufanym doradc
modego cesarza Ottona III, kanclerzem diecezji, a w kocu w roku 998 arcybiskupem Kolonii. W tym
samym roku wyjecha z cesarzem do Rzymu; towarzyszy rwnie cesarzowi w jego ostatnich chwilach.
Otton III zmar w roku 1002. W sporze o sukcesj w. Heribert wystpowa pocztkowo przeciwko Hen-
rykowi II, z ktrym by porniony. Jednak wkrtce obaj wici, arcybiskup i cesarz, uroczycie si po-
godzili i odtd pracowali wsplnie dla dobra ludzi. w. Heribert by wzorem czowieka i kapana. Z natu-
ry by agodny i spokojny, ale rwnoczenie bardzo wymagajcy, witobliwy, ale znajcy warto pie-
nidza. Osobicie pilnowa, aby jego majtek by zawsze sprawiedliwie dzielony midzy biednych. By
czowiekiem modlitwy. Pewnego razu jego modlitwy sprowadziy ulewny deszcz, ktry uratowa zbiory i
pozwoli unikn klski godu. Umar w roku 1021. W modlitwach wzywa si go w czasie suszy.

w. Abrahama ps. (+ IV w.),

w. Agapita bpa (+ ok. 232),
ww. Jana de Brebeuf kp. Antoniego Daniela, Karola Garnier, Natalisa Chabanela, zk. mm. (+ 1649),
w. Juliana m. (+ IV w.),
w. Papasa m. (+ ok. 300),
b. Torello ps. (+ 1282).

17 marca
PATRYK
ang. forma imienia ac. Patricius - szlachetnie urodzony, czonek rodu, ktrego ojciec zasiada w sena-
cie.
w. Patryk, biskup. Urodzi si w Brytanii w 385 roku. Kiedy mia 16 lat, porwano go do Irlandii. Przez 6
lat by pasterzem owiec. Na przypadkowym statku udao mu si zbiec do pnocnej Francji. Podj stu-
dium przygotowujce go do pracy na misjach. By uczniem w. Germana z Auxerre. Przez jaki czas
przebywa w Italii i w koloniach mniszych na wyspach Morza Tyrreskiego. Jako biskup podj prace w
Irlandii, ziemi swej modzieczej niedoli, ktra bya wtedy krajem misyjnym. Swoim umiarem, spokojem
zyska przychylno dla pasterskiej posugi. Niestrudzenie podrowa po caej Zielonej Wyspie. Zaoy
stolic biskupi w Armagh, ktre stao si siedzib prymasw irlandzkich. Zorganizowa hierarchi ko-
cieln w Irlandii. Ostatnie lata spdzi w klasztorze. Zmar 17 marca 461 roku. Jest apostoem i patronem
Irlandii; fryzjerw; kowali, grnikw, upadych na duchu oraz opiekunem zwierzt domowych.
W ikonografii wity przedstawiany jest w biskupim stroju. Jego atrybutem jest li koniczyny, w.

GERTRUDA
germ. ger- - oszczep, dzida; -trude - wierny, drogi, miy.
w. Gertruda, krlewna, ksieni. Urodzia si w Nivelles w 626 roku. Crka krla Pepina i w. Idubergi.
Jej matka po mierci ma zaoya klasztor eski, do ktrego wstpia wraz z crk. Z czasem Gertruda,
pena gorliwoci i miosierdzia, zostaa w nim ksieni. Dziki jej wysikom klasztor zasyn jako orodek
promieniujcy wiedz i kultur. Zmara 17 marca 653/659? roku. Jest patronk miasta Nivelles; piel-
grzymw, podrujcych, ogrodnikw, szpitali. Opiekunka kotw.
W ikonografii wita przedstawiana jest w uroczystych szatach z koron ksica na gowie. Jej atrybuty:
korona, model kocioa, a take szpitala, otwarta ksiga, mysz na ksice lub u stp.
 ywoty witych

w. Agrykoli bpa (+ 580),

w. Patryka bpa (+ 461),
w. Pawa m. (+ ok. 760).

18 marca
CYRYL (zob. 14 lutego)
w. Cyryl Jerozolimski, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 313 roku w Jerozolimie. By mni-
chem. Pniej zosta biskupem. Trzykrotnie zsyany na wygnanie z powodu zdecydowanej postawy wo-
bec arian. Uczestniczy w Soborze Konstantynopolitaskim I (381). Zmar 18 marca 386 roku. Pozostawi
po sobie spucizn literack, Leon XIII ogosi go doktorem Kocioa w 1882 r.

EDWARD (zob. 5 stycznia)

w. Edward, krl, mczennik. Urodzi si w 963 roku. By najstarszym synem Edgara Spokojnego, krla
Anglii. Mia 12 lat, gdy obj tron. Za doradc obra sobie w. Dunstana, prymasa Anglii. Za jego pano-
wania nastpia reakcja przeciw prochrzecijaskiej polityce ojca. 18 marca 978 roku, jadc z polowania,
uda si na zamek Corfe, aby odwiedzi macoch i brata. Zanim zsiad z konia, napadli go i zamordowali
najemnicy nasani przez macoch(?). Pochowano go w opactwie Shaftesbury. Grb otoczono czci, ktr
wzmg rozgos cudw. W ikonografii w. Edward ukazywany jest z koron na gowie w dugiej, krlew-
skiej szacie. Jego atrybutami s: sztylet, puchar z wem.

w. Anzelma bpa Mantui (+ 1086),

w. Frigidiana bpa (+ 588),
ww. Narcyza bpa i Feliksa dk. mm. (+ IV w.),
w. Salwatora z Horty m. (+ 1567).

19 marca
JZEF (zob. 19 stycznia)
w. Jzef, Maonek i Oblubieniec Najwitszej Maryi Panny, opiekun pana Jezusa. Wywodzi si z.
rodu krla Dawida. Mimo wysokiego pochodzenia nie posiada adnego majtku. Na ycie zarabia sto-
larstwem, ciesielk. Zarczony z Maryj, stan przed tajemnic cudownego poczcia. Postanowi ww-
czas dyskretnie si usun. Wprowadzony jednak przez anioa w tajemnic, wzi Maryj do siebie, do
domu w Nazarecie (Mt 1-2; 13, 55; k 1-2). Podporzdkowujc si dekretowi o spisie ludnoci, uda si z
Ni do Betlejem, gdzie urodzi si Jezus. Po nadaniu Dziecku imienia i przedstawieniu Go w wityni, w
obliczu przeladowania ucieka z Matk i Dzieckiem do Egiptu. Po mierci Heroda wraca do Nazaretu. Po
raz ostatni Jzef pojawia si na kartach Pisma witego podczas pielgrzymki z dwunastoletnim Jezusem
do Jerozolimy Uwaa si, e zmar wczenie, jeszcze przed rozpoczciem nauczania publicznego przez
Pana Jezusa. Apokryfy i pisma Ojcw Kocioa wysawiaj jego cnoty i niewysowione powoanie - ob-
lubieca Maryi, ywiciela i wychowawcy Jezusa. Jest patronem Kocioa powszechnego, licznych zako-
nw, krajw: Austrii, Czech, Filipin, Hiszpanii, Kanady, Portugalii, Peru, wielu diecezji, miast oraz pa-
tronem maonkw i rodzin chrzecijaskich, ojcw, sierot, a take cieli, drwali, rkodzielnikw, robot-
nikw, rzemielnikw, wszystkich pracujcych, uciekinierw. Patron dobrej mierci.
W ikonografii w. Jzef przedstawiany jest z Dzieciciem Jezus na rku, z lili w doni. Jego atrybutami
s m. in. narzdzia ciesielskie: pia, siekiera, warsztat stolarski; bukak na wod, kij wdrowca, kwitnca
rdka (Jessego), miska z. kasz, lampa, winorol.

b. Jana z Parmy kp. m. (+ 1289),

w. Jana z Syrii m. (+ IV w.),
ww. Landoalda kp. Amancjusza dk. mm. (+ 668),
w. Marcela Callo (+ 1945),
w. Marka z Montegallo kp. m. (+ 1496),
 ywoty witych

w. Panchariusza m. (+ ok. 303),

w. Sybiliny Boscossi ps. (+1367).

20 marca
ALEKSANDRA (zob. 26 lutego)
w. Aleksandra, mczennica. Pochodzia z Ancyry (dzisiejszej Ankary). Miaa odmwi udziau w pro-
cesji z poskami Artemidy i Ateny. Podczas wyznania wiary w Chrystusa zostaa skazana na mier.
Utopiono j wraz z szecioma innymi dziewcztami w bagnach, w pobliu rodzinnego miasta.

MAURYCY
ac. Maurus lub Mauritius - nalecy do Maurusa.
w. Maurycy Csak zwany take Panoskim, ksi, zakonnik (1280-1336). Pochodzi z rodziny wgier-
skiego monowadcy. Po trzech latach maestwa jego ona wstpia do dominikanek, on za do domi-
nikanw rezydujcych na wyspie w. Magorzaty w Budapeszcie. Zasyn z gorliwoci w modlitwie,
pokorze, w posugiwaniu potrzebujcym.

WOLFRAM
w. Wolfram (Wulfram), biskup. Jego ojciec by oficerem na dworze francuskiego krla Dagoberta. On
sam spdzi kilka lat na dworze krla Klotara III, wadcy, ktry mimo wiatowych pokus gorliwie prakty-
kowa cnoty. W roku 682 zosta konsekrowany na arcybiskupa Sens; zarzdza diecezj przez dwa i p
roku. Przykad misjonarzy angielskich nawracajcych pogaskich Fryzw skoni w. Wolframa do rezy-
gnacji z biskupstwa. Po krtkim pobycie w klasztorze w Fontenelle wyjecha do Fryzji jako misjonarz.
Udao mu si ochrzci du liczb pogan. Zakoczywszy prac we Fryzji, ponownie uda si do klasztoru
w Fontenelle. Tam przygotowywa si na mier. Umar okoo roku 703.

b. Ambroego z Sieny zk. (+ 1286),

b. Hipolita Galantini zk. (+ 1619),
w. Kutberta bpa (+ 687),
w. Nicetasa bpa w Apolonii (+ 735),

21 marca
MIKOAJ
gr. Nikolaos; nike- - zwycistwo, -laos - lud; oby odnosi zwycistwo dla swego ludu; oby zwycia
lud.
w. Mikoaj z Filie, pustelnik (1417-1487). Syn skromnego grala. Na yczenie rodzicw poj za on
Dorot Wyss, z ktr mia dziesicioro dzieci. Mikoaj by radc, kantonalnym sdzi, deputowanym do
federacji kantonw szwajcarskich. W latach 1433-1460 peni sub wojskow w randze oficera. Cieszy
si powaaniem i szacunkiem. Majc 50 lat za zgod maonki opuci dom, rodzin i zosta pustelni-
kiem. Przychodzili do ludzie szukajc rady i pomocy. Modlitw czy z pokut. By jednym z najwy-
bitniejszych mistrzw medytacji u schyku redniowiecza. Mistyk. Obdarowany niezwykymi charyzma-
tami - przez 19 lat jego poywieniem bya wycznie Eucharystia. Podczas wojny domowej pomidzy
stanami uratowa jedno Szwajcarii. Mediowa w sporze midzy Austri, a swoj ojczyzn. Zmar 21
marca 1487 roku. Gwny patron Szwajcarii.
W ikonografii w. Mikoaj przedstawiany jest w dugiej pokutnej szacie, boso. Jego atrybutami s: kij
wdrowca, wieniec z r.

b. Hugolina Zeffirini ps. (+ 1370),

w. Lupicyna op. (+ 480),
w. Serapiona ps. bpa (+ ok. 362).
 ywoty witych

22 marca
ZACHARIASZ
hebr. imi teoforyczne Zekkarjah - pami Jahwe; Jahwe pamita.
w. Zachariasz, papie. By Grekiem. W roku 74I roku wybrany na stolic Piotrow. agodnoci i
yczliwoci zjedna sobie lud Italii, cesarza, ssiadw. Utrzymywa dobre stosunki z Konstantynopolem.
Zawar pokj z Longobardami, odzyskujc cz ziem i jecw. Kiedy zaprzyjaniony krl Ratchis utra-
ci tron, przyj go do siebie. Zawar sojusz z Frankami oraz udzieli poparcia Pepinowi Maemu. Zmar w
752 roku.

LEA
w. Lea, wdowa. Jedyne wiadomoci o w. Lei, pobonej wdowie z IV wieku, znajduj si w licie, ktry
w. Hieronim napisa do w. Marceli. Po mierci ma usuna si do rzymskiego klasztoru; w kocu
zostaa jego przeoon. w. Hieronim tak o niej pisze: Bo kt moe godn pochwa wysawi ycie
naszej Lei? Tak cakowicie nawrcia si do Pana, e staa si przeoon klasztoru i dziewic; nosia kie-
dy mikkie szaty, teraz workiem ciao umartwiaa; noce spdzaa na modlitwach i towarzyszki swoje
wicej nauczya przykadem ni sowami. Odznaczaa si tak wielk i ulegoci pen pokor, e - nie-
gdy pani nad wieloma - moga by uwaana za sug wszystkich, gdyby nie bya raczej suebnic Chry-
stusa ni pani ludzi. Prosta szata, skromny pokarm, gowa niepielgnowana - we wszystkim jednak, co
czynia, unikaa popisywania si przed innymi, aby nie wzi nagrody na tym wiecie. Teraz wic za
krtk prac zaywa wiecznej szczliwoci; przyjmuj j chry anielskie, przebywa na onie Abrahama i
z azarzem niegdy ubogim widzi, jak bogacz odziany purpur i konsul, nie uwieczony, ale obleczony
w aobn szat, prosi o podanie kropli wody na maym palcu (por. k 16, 19 i nn.). O jaka odmiana!
Ten, ktrego przed niewielu dniami ozdabiay najwysze godnoci, ktry jakby nad podbitymi wrogami
triumf odnosi, wstpowa na zamek kapitoliski, ten, ktrego oklaskami, z uciech przyj lud rzymski,
ktrego zgonem cae miasto zostao poruszone, teraz jest opuszczony i nagi, nie w mlecznym paacu nie-
ba, jak sobie tumaczy nieszczliwa ona (Aconia Fabia Paulina, kapanka Cerezy), ale zamknity w
gstych ciemnociach. Ta za, ktr otaczay ciany jednej ukrytej izdebki, ktra wydawaa si ubog i
nic nie znaczc, ktrej ycie uwaano za szalestwo, idzie za Chrystusem i mwi: Jakemy syszeli,
takemy widzieli w miecie Boga naszego itd. (Ps 47, 9). Przeto ostrzegam i z paczem oraz wzdycha-
niem bagam, bymy dopki bieymy drog tego wiata, nie odziewali si w dwie tuniki, tj. w podwjn
wiar, nie obciali si skrzanym obuwiem, t j. uczynkami martwymi (por. Mt 10, 10 i nn.), bymy nie
szukali rzeg, t j. podpory w wieckiej wadzy, bymy nie chcieli rwnoczenie posiada Chrystusa i
wiata. Niech zato po tym, co krtkie i znikome, nastpi rzeczy wieczne i gdy codziennie - mwi o
ciele - umieramy, nie uwaajmy si w innych rzeczach za wiecznych, bymy wieczni by mogli.

b. Baldwina z Boucle m. (+ 1205),

w. Bazylego kp. m. (+ ok. 362),
w. Benwenuta bpa Osimo (+ 1282),
w. Deogratias bpa Kartaginy (+ 457),
b. Isnarda zk. (+ 1244),
w. Oktawiana adk. m. (+ ok. 484),
w. Pawa bpa w Narbonne m. (+ III w.).

23 marca
TYBURIUSZ
ac. thuribulum kadzielnica.
w. Tyburiusz z Mogrovejo, biskup. Urodzi si w 1531 roku w rodzinie szlacheckiej w Mayorga - pro-
wincja Leon (Hiszpania). Studiowa w Salamance i Koimbrze, W 1579 roku zosta biskupem Limy W
ogromnej, prawie misyjnej diecezji prbowa uporzdkowa ycie religijne, podnie poziom intelektual-
ny i moralny kleru. By czowiekiem modlitwy. Prowadzi ycie pene umartwienia. Zmar podczas pa-
 ywoty witych

sterskiej wizytacji 23 marca 1606 roku. Beatyfikowa go Innocenty XI w 1679 r., kanonizowa Benedykt
XIII w 1726 r. Jest patronem Peru.

w. Benedykta m. (+ VI w.),
w. Jzefa Oriol kp. (+ 1702),
w. Nikona m. (+ 251),
b. Rebeki Al-Rayes zk. (+ 1914),
w. Wiktoriana prokonsula m. (+ 434).

24 marca
KATARZYNA (zob. 2 lutego)
w. Katarzyna Szwedzka, ksiniczka, zakonnica (1330-1380). Crka w. Brygidy i ksicia Ulfa Gud-
marssona. Podczas pielgrzymowania z matka do Wiecznego Miasta otrzymuje wiadomo o mierci m-
a. Odtd podejmuje dziea miosierdzia, pomaga swej matce w zaoeniu i utrwaleniu nowej rodziny
zakonnej, brygidek; pielgrzymuje z ni do miejsc witych. Po powrocie z Ziemi witej w roku 1373
umiera w. Brygida. Katarzyna przewozi jej ciao z Rzymu do Szwecji. Podczas tej podry przejeda
przez polskie Pomorze. W roku 1377 otrzymuje od papiea aprobat zakonu, ktremu patronowaa.
Umiera w klasztorze brygidek w Vadsena. Jest patronk Szwecji, a take ludzi dotknitych niepowodze-
niami.
W ikonografii wita ukazywana jest z kielichem w doni.

b. Jzefa Dydaka kp. zk. (+ 1801),

b. Jana del Bastione zk. (+ 1290),
w. Latyna bpa (+ ok. 115),
w. Pigmeniusza kp. m. (+ ok. 362),
ww. braci Romulusa i Sekunda mm. (+ 305),
w. Symeona m. (+ 1475),
ww. Tymolausa, Aleksandra, Dionizego, Pauzydesa, Agapiusza, mm. (+ ok. 305).

25 marca
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Zwiastowanie NMP. wito, w ktrym czci si i rozwaa misterium Wcielenia Syna Boego. Przypomina
przywilej Boskiego Macierzystwa Maryi. Obchodzone od VI wieku.

MAGORZATA (zob. 18 stycznia)

w. Magorzata Clitherow, mczennica (1555-1586). Urodzia si w Anglii, w rodzinie anglikaskiej.
Majc kilkanacie lat wychodzi za m. Matka dwojga dzieci. W kilka lat po lubie przyjmuje katoli-
cyzm. Za udzielanie schronienia w swym domu katolickim ksiom zostaje aresztowana i osadzona w
wizieniu, gdzie wywierano na ni presj, aby wyrzeka si wiary. Po dwch latach wizienia wykonano
na niej wyrok mierci przez zmiadenie.

ww. Baroncjusza, Dezyderego (+ VII w.),

w. Hermelanda op. (+ ok. 720),
w. Ireneusza bpa m. (+ 305),
w. ucji Filippini dz. zk. (+ 1732),
w. Kwiryna m. (+ ok. 268),
w. Pelagiusza bpa Laodycei (+ 381),
w. Prokopa op. (+ 1053).
 ywoty witych

26 marca
LUDGER
germ. Ludger wojownik synny oszczepem.
w. Ludger, biskup. Urodzi si okoo 742 roku w Fryzji. Wyksztacenie uzyska w szkole przyklasztor-
nej w Ultrechcie oraz w Yorku. Przyjwszy wicenia kapaskie podj prac misyjn. Po pewnym cza-
sie, z powodu powstania Sasw, uda si do benedyktynw na Monte Cassino. Tam przebywa okoo
trzech lat. Wezwany przez Karola Wielkiego (787), podj przerwan prac misyjn, stajc si apostoem
Fryzw, Danii, Westfalii, Zakada liczne kocioy oraz klasztory. W 804 roku zosta biskupem Minigar-
deford. Stao si ono zalkiem miasta Mnster. Biskup Ludger zmar 26 marca 809 r.

w. Brauliona bpa Saragossy (+ ok. 651),

w. Dyzmy Dobrego otra (+ I w.),
w. Eutychiusza m. (+ VI w.),
w. Feliksa bpa Trewiru (+ ok. 400),
w. Kastula m. (+ pocz. IV w.).

27 marca
ERNEST
germ. ernst, ernust - powaga, surowo, zapa; oby by powany, wytrway.
w. Ernest, opat, mczennik. Pochodzi z rodziny szlacheckiej. By opatem w klasztorze w Zwiefalten.
Wzi udzia w II wyprawie krzyowej do Ziemi witej. Zgina pod Doryle we Frygii w 1147 roku
podczas bitwy z wojskami otomaskimi. Wedug innej wersji gosi Ewangeli Persom i Arabom. Zgina
w 1148 roku mierci mczeska z rk muzumanw w Mekce.

RUPERT
w. Rupert z Salzburga, biskup. w. Rupert, narodowoci frankoskiej, by biskupem w Wormacji a do
ostatnich lat VII wieku (697), kiedy to uda si na misje do Regensburga w Bawarii. Zdoa nawrci i
ochrzci ksicia Teodora, ktry sprawowa tam wadz absolutn. Zjednawszy sobie ksicia, w. Rupert i
jego towarzysze mogli bez przeszkd prowadzi dzieo nawrcenia zarwno wrd monych, jak i wrd
ludu. Zachcony dobrymi wynikami swej pracy w Regensburgu gorliwy biskup uda si nastpnie do
Alltotting, obejmujc swoj dziaalnoci misyjn ogromny obszar ziem nad Dunajem. Praca ta wyda-
waa wspaniae owoce. W centrum tego terytorium leao stare zrujnowane miasto Juvavum; w. Rupert
odbudowa je i przemianowa na Salzburg. Oprcz dziea nawracania i wznoszenia kociow i klaszto-
rw, wity zajmowa si rwnie cywilizowaniem nawrconych: przyczyni si do rozwoju kopal soli
w rejonie Salzburga. Dba wic nie tylko o dusze, ale take o ciaa swego ludu. Pan wezwa swego sug
po nagrod w Niedziel Wielkanocn okoo roku 710.

w. Aleksandra onierza m. (+ pocz. IV w.),

b. Franciszka Fa di Bruno kp. zk. (+ 1888),
w. Gelazego bpa Armagh (+ 1174),
w. Jana ps. (+ 394),
ww. Zanitasa, azarza, Marotasa, Narsesa, mm. (+ IV w.).

28 marca
JOANNA (zob. 4 lutego)
B. Joanna Maria de Maill, wdowa (1332 - 1414). Polubia modego barona de Silly, ktry wrciwszy z
niewoli angielskiej zmar z trudw i wyczerpania. Joanna osiada w Lours, w skromnym mieszkaniu
przylegajcym do klasztoru franciszkanw. Wioda ycie pene umartwienia, modlitwy i powiecenia.
Przez pewien czas pracowaa jako posugaczka w miejscowym szpitalu. Umara majc 82 ata.
 ywoty witych

GUNTRAM
w. Guntram, krl Frankw. w. Guntram, czwarty syn Klotara I, by krlem Burgundii i duej czci
Akwitanii w latach 561-592. Cieszy si za ycia popularnoci wrd poddanych, ktrzy potem czcili go
jak witego. Cze ta susznie si mu naleaa, mimo i czasami ulega ludzkim sabostkom, np. roz-
wid si z pierwsz on i mia syna, lekarza, z inn kobiet skazan potem na kar mierci. Jednak duo
pokutowa i przejawia wielk gorliwo religijn. Kiedy jego ziemi zacza pustoszy epidemia znana
pod nazw ognia w. Antoniego, pilnowa, aby najbiedniejsi i dotknici chorob mieli opiek, narzuci
sobie surowe posty, a w kocu zoy siebie jako ofiar Boskiej sprawiedliwoci, aby ocali swj lud. w.
Guntram by wadc sprawiedliwym i gorliwym krzewicielem wiary. Wnis znaczny wkad w organiza-
cj trzech synodw, aby podnie dyscyplin kleru; hojnie uposay kocioy i klasztory.

w. Kastora m. (+ pocz. IV w.),

ww. Pryskusa, Malachiasza, Aleksandra, mm. (+ ok. 260),
ww. Rogata, Sukcesa, mm. (+ 513),
w. Spesa op. (+ 513).

29 marca
STEFAN
gr. stphanos - wieniec, korona.
w. Stefan IX, papie (+ 1058). By synem diuka Lotaryngii, wnukiem ostatniego krla Italii. Leon IX
zabra go ze sob do Rzymu. Po mierci papiea uda si na Monte Cassino. Tam zosta opatem, a wkrt-
ce kardynaem. W roku 1057 wybrany na stolice Piotrow. Podj wewntrzn reform Kocioa. Jego
pontyfikat trwa niecay rok.

ww. Armogasta dworzanina, Maskulg aktora, Satura, mm. (+ V w.),

b. Bertolda m. (+ po. XIII w.),
w. Cyryla dk. m. (+ ok. 362),
w. Eustazjusza bpa Neapolu (+ III w.),
w. Ludolfa z Ratzenburga (+ 1250).

30 marca
AMADEUSZ
ac. amo - kocha i deus - Bg; miy Bogu.
B. Amadeusz IX Sabaudzki, ksi. Syn Ludwika ksicia Sabaudii. Pragn zosta duchownym, ale pod-
dajc si woli ojca polubi Joann, crk Karola VII, krla Francji. By ojcem Ludwiki, pniejszej bo-
gosawionej. Jako ksi przywizywa wag do ycia duchowego. By wielkim jamunikiem. Zmar 30
marca 1472 roku, majc 37 lat.

JAN
w. Jan Klimak, opat na Synaju. w. Jan Scholastyk, zwany Klimakiem od swojej ksiki Drabina
(Klimax) doskonaoci do raju, y na przeomie VI i VII wieku. Gdy mia szesnacie lat, wyrzek si
dbr ziemskich, by powici si Bogu, i wstpi do klasztoru. Przez czterdzieci lat y jako pustelnik w
Palestynie u stp gry Synaj. W roku 600 zosta wybrany opatem na Synaju i przeoonym - generaem
wszystkich zakonnikw i eremitw w tym kraju. Sawa jego bya tak wielka, i w. Grzegorz Wielki,
papie, napisa do niego, polecajc si jego modlitwom i przysa mu dary dla jego szpitala w pobliu
Synaju. w. Jan nigdy nie szuka chway ani sawy; przeciwnie, usiowa ukry swoje zarwno naturalne,
jak i nadprzyrodzone dary, aby tym skuteczniej praktykowa pokor. Jego synne dzieo Drabina dosko-
naoci do raju zostao napisane na zamwienie. Jest to zwizy traktat duchowy, zawierajcy kilkana-
cie przykadw, ktre opisuj wczesne ycie klasztorne. Kierowa klasztorem na Synaju przez cztery
lata, z pokor znoszc ciar tej godnoci, zrezygnowa z niej na krtko przed mierci. Kontemplowanie
 ywoty witych

nieba i cigle wiczenia w mioci Boej i modlitwie byy mu pociech i ulg w ziemskiej pielgrzymce.
30 marca 645 roku witobliwy m zmar w swojej pustelni, ktra bya wiadkiem jego nieprzerwanej
cznoci z Bogiem. Od pocztku swego klasztornego ycia usilnie zwalcza w sobie uczucie zadowole-
nia z wasnych osigni, praktykowa milczenie jako nauk pokory. Z pokory uczyni zasad, ktrej nig-
dy nie zama i nigdy z nikim nie dyskutowa. Jego poddanie si woli Boej byo tak wielkie, i mona by
niemal powiedzie, i nie mia wasnej woli.

w. Kliniusza (+ V w.),
w. Leonarda Murialdo zk. (+ 1900),
w. Piotra Regalata kp. zk. (+ 1456),
w, Zozyma bpa w Syrakuzach (+ ok. 662).

31 marca
BENIAMIN
hebr. Ben-jamin - syn prawicy.
w. Beniamin, diakon, mczennik (+ 424). By diakonem biskupa Abdasa. Kiedy w Persji wybucho
przeladowanie w latach 420 - 422, Beniamin dosta si do wizienia. W wyniku interwencji ambasadora
Bizancjum zaprzestano przeladowa. Wraz z innymi zwolniono i Beniamina pod warunkiem, e zaprze-
stanie apostoowania. Jednak wkrtce potem zosta powtrnie uwiziony, torturowany i city.

w. Balbiny dz. m. (+ IV/V w.),

b. Bonawentury Tornielli zk. (+ 1491),
w. Gwidona z Pompozy op. (+ 1046),
b. Joanny z Tuluzy zk. (+ XIV w.).
 ywoty witych

KWIECIE
1 kwietnia
HUGON
germ. hugu (huge) - zmys, rozum, talent.
w. Hugon, ksi, biskup, mnich (1053 - 1132). Pochodzi z ksicej rodziny. Po ukoczeniu szkoy
katedralnej i studiw w Walencji zosta kanonikiem katedry Majc 27 lat otrzyma sakr biskupi w
Rzymie z rk papiea Grzegorza VII. Obj biskupstwo w Grenoble, okazujc si dojrzaym tak w cno-
tach, jak i w sztuce rzdzenia. Wprowadzi reformy, porzdkujce ycie w podlegej mu diecezji. Za
jego czasw rozkwito biskupie miasto. Po 45 latach posugi pasterskiej zrealizowa pragnienie ycia
klasztornego. Zosta kartuzem w zakonie Chartreuse, ktrego zaoenie wspomaga jako biskup. Umar l
kwietnia.
W ikonografii w. Hugon przedstawiany jest w stroju biskupim lub w zakonnym habicie. Atrybutem
witego jest Dziecitko Jezus w kielichu, abd - symbol doskonaoci, mdroci, umiejtnoci odr-
niania spraw istotnych od nieistotnych, jaka go cechowaa.

ww. sistr Agape, Chionii, Ireny, mm. (+ 304),

w. Celsa bpa (+ 1129), w Makarego (+ 830),
b. Tomasza z Tolentino misjonarza m. w Indiach (+ 1322),
w. Waleryka op. (+ 619),
w. Wenancjusza bpa m. (+ po. III w.).

2 kwietnia
FRANCISZEK (zob. 24 stycznia)
w. Franciszek z Paoli, pustelnik. Urodzi si w 1416 r. Pochodzi z ubogiej rodziny w Kalabrii. Majc
kilkanacie lat uda si na pustkowie i podj ycie eremity. Jego asceza, gorliwo sprawiy, e zaczli
przybywa do niego uczniowie. Z myl o nich zaoy klasztor i nazwa ich brami najmniejszymi -
minimi. Wezwany do Francji przez umierajcego Ludwika XI, wywar na nim i na otoczeniu niezapo-
mniane wraenie. Zosta doradc Karola VIII. Jako asceta wzorowa si na dowiadczeniach ojcw pu-
styni. Umar 2 kwietnia 1507 r. w Tours. Beatyfikowany w 1513 r., kanonizowany w 1519. w. Franci-
szek (de Paula) jest gwnym patronem Krlestwa Neapolu, Sycylii, Kalabrii. Za swego opiekuna uznay
go m. in. miasta: Tours, Frejus, Turyn, Genua, Neapol. Podanie gosi, e kiedy statek nie chcia zabra
witego na Sycyli, gdzie mia zaoy nowy klasztor, przepyn z Italii na t wysp na swoim pasz-
czu. Patron woskich marynarzy.

w. Abundiusza bpa Como (+ 468),

w. Afiana m. (+ pocz. IV w.),
b. Franciszka Coli kp. (+ 1875),
b. Leopolda z Gaiche kp. zk. (+ 1815),
w. Marii Egipcjanki pokutnicy (+ V w.),
w. Nicecjusza bpa Lyonu (+ 573),
w. Teodozji z Tyru m. (+ pocz. IV w.),
w. Urbana bpa (+ ok. 450),
w. Wiktora bpa Kapui (+ 554)

3 kwietnia
RYSZARD (zob. 7 lutego)
w. Ryszard de Wyche, biskup (1197 - 1253). Po ukoczeniu studiw w Oksfordzie swoj wiedz pog-
bia na uniwersytetach w Paryu i Bolonii. Mia 38 lat, kiedy wybrano go rektorem uniwersytetu w Oks-
fordzie. Wkrtce potem zosta mianowany kanclerzem prymasa Anglii. Po kilku latach przyj wicenia
kapaskie i zosta proboszczem. W 1244 r. mianowany biskupem Chichester. Sakr otrzyma z rk Inno-
 ywoty witych

centego IV. Zajmowa jednoznaczne stanowisko w sprawie niezalenoci Kocioa od wadzy wieckiej.
Umar w Dover podczas wizytacji pasterskiej 3 kwietnia.
Ikonografia przedstawia witego w stroju biskupim. Trzyma w doni kielich - przypominajcy pewne
wydarzenie z jego ycia. Wedug starej opowieci, kiedy w. Ryszard odprawia Msz wit, wypad mu
z rki kielich, ale konsekrowane wino - Krew Chrystusa - nie wylao si z niego.

w. Benedykta zk. (+ 1589),

w. Burgundofary (Fary) dz. ksieni (+ 657),
b. Gandulfa z Binasco kp. zk. (+ 1260),
b. Jana kp. zk. (+ 1275),
w. Jzefa Hymnografa (+ 886),
w. Nicetasa op. (+ 824),
w. Pankracego bpa Toarminy m. (+ I w.),
w. Sykstusa I pp. m. (+ 126),
w. Wulpiana m. (+ III w.).

4 kwietnia
IZYDOR
gr. Isidoros; imi bogini egipskiej - Izis-i -doron - dar; dar Izydy.
w. Izydor z Sewilli, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 560 r. w Kartaginie. Pochodzi z rodziny,
ktra daa Kocioowi dzieci wyniesione do chway otarzy - w. Leonarda i w. Fulgencjusza, braci w.
Izydora, oraz w. Florentyn - ich siostr. Wychowywa si i ksztaci u boku swego starszego brata Le-
onarda, biskupa Sewilli. Po jego mierci obj biskupstwo. Podj wysiek odnowy Kocioa. Kierowa
synodami w Sewilli (619), w Toledo (633), ktre m. in. uoyy symbol wiary odmawiany w Hiszpanii
oraz ujednolici liturgi. Fundator kociow, klasztorw, szk, bibliotek. Zabiega o podniesienie po-
ziomu intelektualnego i duchowego kleru. By znakomitym pisarzem. Pozostawi po sobie bogat spuci-
zn literack. Jego najwikszym dzieem jest dwudziestotomowy Codex etimologiarum - pierwsza pr-
ba naukowej encyklopedii, synteza wiedzy, jak posiadano za jego czasw. Zapamitano go jako czo-
wieka wyjtkowego miosierdzia. Zmar 4 kwietnia 636 r. Kanonizowany w 1598 r. Innocenty XIII ogo-
si go doktorem Kocioa (1722). Jest patronem Hiszpanii, Sewilli.
W ikonografii w. Izydor przedstawiany jest w stroju biskupim. Ma paliusz. Czasami ukazywany jako
jedziec na koniu. Jego atrybutem jest miecz.

ww. Agatopoda dk., Teodula mm. (+ pocz. IV w.),

b. Jzefa Benedykta Dusmena bpa kard. (+1894),
w. Platona op. (+ 814?).

5 kwietnia
JULIANA (zob. 16 lutego)
B. Julian(n)a z Mont Cornillon, pustelnica. Urodzia si w 1192 r. w Retinne koo Liege. Po mierci ro-
dzicw zostaa oddana do konwentu sistr augustianek w Cornillon. Majc 15 lat wstpia do tej zakonnej
wsplnoty Podczas pobytu w klasztorze doznawaa wizji mistycznych. Pod ich wpywem, ju jako prze-
oona, wystpia do miejscowego biskupa o wprowadzenie wita Boego Ciaa. Po raz pierwszy obcho-
dzono to wito w 1247 r. w Liege. Miejscowy archidiakon, Jakub Pantaleon, by szczeglnym ordow-
nikiem naboestwa do Ciaa i Krwi Chrystusa. Kiedy zosta papieem, przyjmujc imi Urbana IV,
wprowadzi wito Boego Ciaa jako obowizujce w caym Kociele. B. Juliana nie doczekaa tego
faktu. Usunita z funkcji przeoonej spdzia reszt ycia jako rekluza - pustelnica zamurowana w swej
celi. Zmara w dniu, ktry przepowiedziaa: 5 kwietnia 1258 r.
 ywoty witych

WINCENTY (zob. 22 stycznia)

w. Wincenty Ferreriusz, zakonnik, kapan (1350 - 1419). Urodzi si w Walencji. Majc 17 lat wstpi
do dominikanw. Studiowa w Walencji, w Barcelonie i w Leridzie. Otrzyma wicenia kapaskie w
wieku 25 lat. Nauczyciel filozofii. Przeor dominikanw. By spowiednikiem antypapiea Benedykta XII,
ale opuci go, kiedy nie udao mu si nakoni go do rezygnacji. Majc 50 lat podj wielk misj kazno-
dziejsk, przemierzajc Europ. Nawoywa do pokuty Przemawia na placach, bo adne kocioy nie
mogy pomieci gromadzcych si tumw. Swoj charyzm budzi zachwyt, ale i sprzeciw. Zmar w
Vannes, wracajc z misji w Anglii, gdzie przebywa na zaproszenie krla.
W ikonografii w. Wincenty bywa przedstawiany w habicie dominikaskim. Jego atrybutem jest ko.

w. Ireny dz. m. (+ 304),

b. Jeremiasza z Wooszczyzny zk. (+ 1625),
w. Katarzyny Thomas zk. (+ 1574),
b. Marii Krescencji Hasszk. (+ 1744).

6 kwietnia
PRUDENCJUSZ
ac. prudens - ostrony, dowiadczony.
w. Prudencjusz, biskup. Nosi imi Galendo. Pochodzi z Hiszpanii. By kapelanem na dworze Ludwika
I Pobonego. W 843 r. zosta biskupem w Troyes. Po reorganizacji ycia kocielnego przeszed do obozu
przeciwnikw krlewskich. Opowiada si za skrajnym augustianizmem. Autor Annales Bartiniani.
Zmar 6 kwietnia 861 r.

w. Galii wdowy (+VI w.), w. Marcelina m. (+ 413),

b. Michaa Rua zk. (+ 1910),
b. Notkiera Jkaty zk. (+ 912),
w. Piotra z Werony kp. zk. (+ 1252),
w. Wilhelma op.(+ 1203).

7 kwietnia
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Chrzciciel de la Salle, ksi, zakonnik, kapan (1651 - 1719). Urodzi si w podupadej rodzinie
ksicej jako najstarszy z jedenaciorga rodzestwa. Straciwszy rodzicw przerwa studia na paryskim
uniwersytecie, aby zaj si najblisz rodzin. Po pewnym czasie kontynuowa nauk, koczc j dokto-
ratem. W wieku 27 lat przyj wicenia kapaskie. Jako proboszcz zajmowa si na terenie wasnej pa-
rafii opuszczonymi dziemi. Gromadzi ich na swej plebanii, ktrej cz zamieni na internat. Nastpnie
na uytek biednych dzieci odda swj rodzinny paac. Z jego ofiarnych pomocnikw wyonio si zgro-
madzenie zakonne pod nazw Braci Szkolnych. w. Jan stworzy wiele typw szk - podstawowe, wie-
czorowe, niedzielne, zawodowe, rednie, seminaria nauczycielskie. Nauka w nich odbywaa si w jzyku
ojczystym i bya bezpatna. Podjte i prowadzone przez w. Jana szkolnictwo objo du cz Francji,
stajc si wzorcowym i konkurencyjnym. Dzisiaj Bracia Szkolni maj swe szkoy w prawie 90 krajach.
Zmar 7 kwietnia 1719 r. w. Jan Chrzciciel de la Salle pozostawi po sobie pisma, ktre przez dugi
okres naleay do kanonu dydaktyki. Beatyfikowany w 1888 r., kanonizowany w 1900. Jest patronem
nauczycieli i wychowawcw.

w. Afrahata ps. (+ IV w.),

w. Hegezypa (+ II w.),
b. Jzefa Hermana zk. (+ 1241),
w. Kaliopiusza m. (+304),
b. Marii Assunty Pallotta misjonarki (+ 1905),
 ywoty witych

w. Teresy Magorzaty od Serca Jezusowego zk. (+ 1770).

8 kwietnia
DIONIZY
gr. Dionysios - nalecy do boga Dionizosa.
w. Dionizy, biskup, mczennik (+ 180). Dionizy by biskupem w Koryncie. Autor siedmiu listw kato-
lickich, m. in. do Lacedemoczykw, Ateczykw, Nikomedyjczykw, Rzymian, mieszkacw Krety S
one rdem wiedzy o zasadach wiary i moralnoci wczesnego chrzecijastwa. w. Dionizy odbiera
cze jako mczennik. Informacj o nim czerpiemy z pism w. Hieronima i Euzebiusza z Cezarei. Krzy-
owcy w poowie XIII wieku przewieli ciao w. Dionizego do Rzymu i oddali pod opiek klasztoru pod
wezwaniem witego.

w. Amancjusza bpa (+ 446),

w. Edezjusza m. (+ pocz. IV w.),
ww. Herodiana, Asynkryta, Flegona (+ I w.),
b. Juliana od w. Augustyna zk. (+ 1606),
w. Julii Billiart dz. zk. (+ 1816),
w. Perpetuusa bpa Tours (+ 419),
w. Redemptusa bpa FerentinI (+ 586),
w. Waltera op. (+ 1095).

9 kwietnia
MARIA (zob. 1 stycznia)
w. Maria Kleofasowa, maonka (+ I w.). Naleaa do rodziny Maryi. By moe bya rodzon siostr
w. Jzefa lub on Kleofasa albo ktrego z braci w. Jzefa (tradycja apostolska nazywa Kleofasa bra-
tem w. Jzefa). Synami Mani Kleofasowej byli: w. Jakub Modszy, Jzef i Juda Tadeusz, ktrych
Ewangelie nazywaj brami, czyli krewnymi Jezusa. Maria naleaa do najbliszego grona Pana Jezusa.
Wraz z innymi pobonymi niewiastami towarzyszya Mu podczas wdrwek apostolskich. Trwaa przy
Nim a do mierci. Obok krzya Jezusowego stay: Matka Jego i siostra matki Jego - Maria, ona Kleo-
fasa - potwierdza bezporedni wiadek, w. Jan Aposto (19,25). Kiedy udaa si w poranek wielkanocny
do Grobu Pana Jezusa, aby namaci Jego ciao olejkami, pierwsza ujrzaa anioa - wiadka zmartwych-
wstania i rozmawiaa z nim.

w. Akacjusza bpa (+ V w.),

b. Antoniego Pavoni zk. (+ 1374),
w. Eupsychiusza m. (+ ok. 362),
w. Heliodora bpa (+355),
w. Hugona bpa Rouen (+ 730),
w. Marcelego bpa Digne (+ 474),
b. Waldetrudy p. (+688).

10 kwietnia
FULBERT
germ. volk- - lud i -berht - sawny; ktry ma sawny lud, ktry pochodzi ze sawnego ludu.
w. Fulbert, biskup (960 - 1028). Uczy si w szkole katedralnej w Reims. Jego mistrzem by Gerbert,
pniejszy papie Sylwester II. Okoo 990 r. przyby do Chartres, gdzie tamtejsz szko katedraln
uczyni orodkiem kulturalnym Francji. Tam te zosta biskupem (1006). By czynny w wielu dziedzi-
nach ycia publicznego, kulturalnego i kocielnego. Wnikliwy teolog. czy mdro ze witoci. Po
poarze katedry podj jej odbudow. Pozostawi po sobie bogat spucizn literack.
 ywoty witych

b. Antoniego Neyrot zk. (+ 1460),

w. Apoloniusza kp. m. (+ pocz. IV w.),
w. Magdaleny z Canossy dz. zk. (+ 1835),
w. Makarego bpa Antiochii (+ 1012),
w. Marka Fantuzzi kp. zk. (+ 1479),
w. Michaa de Sanctis zk. (+ 1625),
w. Palladiusza bpa (+ 660),
ww. Terencjusza, Afrykanina, Pompejusza, mm. (+ ok. 250).

11 kwietnia
GEMMA
ac. gemma - szlachetny kamie, klejnot.
w. Gemma Galgani, dziewica (1878 - 1903). Pochodzia z ubogiej, wielodzietnej rodziny. Majc 8 lat
stracia matk. Jako kilkunastoletnia dziewczyna, po mierci ojca, pozostaa bez rodkw do ycia. Ostat-
nie 4 lata ycia spdzia u zaprzyjanionej rodziny Gianninich. Dowiadczaa blu i cierpienia wynikaj-
cego z kolejnych chorb grulicy, schorzenia krgosupa, guchoty, paraliu. W gbokich dowiadcze-
niach wspia si na szczyty mistyki chrzecijaskiej. Bya stygmatyczk. Zmara 11 kwietnia, majc 25
lat. Beatyfikowana przez Piusa XI w 1933 r., kanonizowana przez Piusa XII w 1940.

b. Anioa z Chivasso kp. zk. (+ 1495),

w. Antypasa m. (+ I w.),
w. Barsanufiusza ps. (+ po. VI w.),
w. Domniona bpa m. (+ 304),
w. Filipa bpa Gortyny (+ II w.),
w. Heleny Guerra zk. (+ 1914),
w. Izaaka mn. (+ ok. 550),
w. Sanczii krlewny (+ 1229).

12 kwietnia
JULIUSZ (zob. 16 lutego)
w. Juliusz I, papie. Na tron Piotrowy wstpi 6 lutego 337 r. Zwoa synod do Rzymu, nastpnie w Sar-
dyce, podejmujc problemy zwizane z arianizmem. Zmar 12 kwietnia 352 r.
W ikonografii w. Juliusz I jest ukazywany z kocioem lub rulonem pergaminu w doni.

ZENON
gr. imi teofaniczne zwizane z osoba Zeusa.
w. Zenon z Werony, biskup (+ 371?). Urodzi si w Cezarei Mauretaskiej (teren dzisiejszego Maroka).
Studiowa w znanych wczenie orodkach kultury i nauki Afryki Pnocnej w Cyrcie i Madaurze. W
350 r. wywicono go na kapana w Weronie. Dwanacie lat pniej zota biskupem tego miasta. Trzod
swoj ochrania przed niebezpieczestwami arianizmu i panujcego wok pogastwa - stwierdza
Martyrologium rzymskie. Pozostawi po sobie tzw. traktaty (93), bdce cennym wiadectwem wcze-
snej mentalnoci, metod duszpasterskich i wskaza liturgicznych. Jest patronem Werony; aziebnych,
ebrakw.
W ikonografii wity jest przedstawiany w stroju biskupim z wdk lub ryb w rce, z dwiema rybami na
ksice (symbol gorliwego pasterza) lub w saku - moe dla przypomnienia faktu, ktry opisuje w. Grze-
gorz, i w czasie wylewu Adygi - dopywu Padu, na modlitw w. Zenona rozszalae wody, ktre zalay
miasto, oszczdziy jego katedr.

w. Damiana bpa Pawii (+ ok. 697),

w. Jzefa Moscati lekarza (+ 1927),
 ywoty witych

w. Konstantyna bpa w Gap (+ VI w.),

w. Saby Gota m. (+ 372),
w. Wiktora m. (+ IV w.),
w. Wisji dz. m. (+250).

13 kwietnia
MARCIN
ac. imi teoforyczne; nalecy do boga wojny Marsa, powicony Marsowi.
w. Marcin I, papie, mczennik. Pochodzi z miasta woskiego Todi. Bdc diakonem peni funkcje
apokryzjariusza (jakby nuncjusza) na dworze cesarza w Konstantynopolu. W 649 r. zosta wybrany pa-
pieem. Nie uzyska jednak aprobaty Konstantyna II. Po zwoanym do Rzymu synodzie (649), na ktrym
potpiono monoteletyzm, popad w nieask cesarza. Namiestnik Teodor Kalliop aresztowa schorowane-
go papiea i przemoc wywlk z bazyliki na Lateranie (17 padziernika 653). W bardzo cikich i upo-
karzajcych warunkach wieziono Marcina I na wschd. Zosta osadzony w wizieniu w Konstantynopolu.
Urzdzono parodi procesu o zdrad stanu. Sd cesarski skaza papiea na degradacj ze wszystkich
wice duchownych i funkcji. Zdarto z niego pontyfikalne szaty, zaoono kajdany i skazano na mier.
Ostatecznie kar zamieniono na doywotnie zesanie na Krym. w. Marcin zmar tam z biedy i udrcze-
nia w 655 r. Koci uzna go za mczennika.
W ikonografii w. Marcin ukazywany jest w papieskim stroju pontyfikalnym z ksig w doni.

w. Hermenegilda krlewicza m. (+ 586),

w. Idy z Lowanium zk. (+ 1290),
ww. Karpusa bpa. Papylusa dk., jego siostry Agatoniki, Agatodora, mm. (+ II/III w.),
ww. Maksyma, Kwintyliana, Dady, mm. (+ 303),
b. Magorzaty z Meldola zk. (+ 1320),
w. Ursusa bpa Rawenny (+ 398).

14 kwietnia
WALERIAN
ac. imi Valerianus - nalecy do Valeriana.
w. Walerian, mczennik. Wedug bardzo skpych danych by bratem w. Tyburcjusza. Obaj zginli
mierci mczesk w II lub na pocztku III wieku.

w. Abundiusza (+ ok. 564),

w. Lamberta bpa (+ 688),
w. Ludwiny dz. (+ 1433),
w. Tomaidy m. (+ 475),
ww. Tyburcjusza, Maksyma, mm. (ok. + 230).

15 kwietnia
ANASTAZJA
gr. Anstasis - powstanie, zmartwychwstanie; imi chrzecijaskie nawizujce do Zmartwychwstania
Chrystusa.
w. Anastazja, mczennica (+ 67). Wspominana jest w Martyrologium rzymskim jako matrona i
uczennica apostolska. Za czasw Nerona poniosa mier przez cicie razem ze w. Bazyliss.
W ikonografii atrybutem w. Anastazji s noyce.

w. Bazylissy, m. (+ 67),
b. Cezara de Bus kp. (+ 1607),
ww. Maksyma, Olimpiadesa, mm. (+ ok. 250),
 ywoty witych

ww. Marona, Eutychesa, Wiktoryna, mm. (+ ok. 110),

w. Piotra Gonzales zk. (+ 1246),
ww. Teodora, Pausylipa, mm. (+ II w.).

16 kwietnia
BENEDYKT (zob. 12 lutego)
w. Benedykt Jzef Labre, wyznawca (1748 - 1783). Urodzi si w Amettes we Francji. Jego rodzice byli
wieniakami. Mieli pitnacioro dzieci. Po latach poszukiwa swego powoania yciowego, w tym, nie-
udanym pobycie u cystersw, podj ycie Boego tuacza. Jako pielgrzym, pokutujcy za winy swoje i
wiata, wdrowa do sanktuariw we Woszech, Francji, Hiszpanii, Szwajcarii, Niemczech. Jego klaszto-
rem stay si ulice i drogi. By znany z dobroci, mioci i daru modlitwy. Umar w opinii witoci, majc
35 lat. Pochowano go w Rzymie, w kociele Maria del Monti, gdzie znaleziono go konajcego na stop-
niach. Beatyfikowany w 1861 r., kanonizowany w 1881.

BERNADETA
fr. imi od germ. imienia m. Bernard - ten, ktry ma niedwiedzi sil.
w. Maria Bernadeta Soubirous, dziewica, zakonnica (1844 - 1879). Bya crk ubogiego mynarza. Kie-
dy miaa 11 lat, przyja j do siebie krewna, u ktrej pasaa owce. Po trzech latach wrcia do rodzinnego
Lourdes, aby przygotowa si do I Komunii witej. I wtedy - 11 lutego 1858 r. - po raz pierwszy Berna-
decie objawia si Matka Boa w pobliu groty Massabielle. Wezwaa j do modlitwy racowej oraz do
czynw pokutnych o nawrcenie grzesznikw. W cigu p roku Matka Boa objawia si witej 18
razy. Wizje te day pocztek synnemu sanktuarium w Lourdes. Aby unikn pielgrzymw i ciekawskich,
zamieszkaa w zakonnym zgromadzeniu Sistr Miosierdzia, do ktrego pniej oficjalnie wstpia.
Zmara 16 kwietnia, majc 35 lat.

w. Drogona (+ 1186),
w. Enkratydy dz. m. (+ 305),
w. Fruktuosa bpa (+ 660/670?),
b. Joachima zk. (+ 1303),
ww. Kajusa i Kremensjusza, mm. (+ 304),
ww. Kaliksta i Charyzjusza, mm. (+ III w.),
ww. Optata, Luperka, Sukcesa, Marcjalisa, Urbana, Julii, Kwinktiliana, Publiusza, Frontona, Feliksa,
Cecyliana, Ewencjusza, Prymitywa, Apodemiusza, mm. w Saragossie (+ 304),
w. Paternusa bpa (+ 565),
w. Turybiusza bpa (+ ok. 460).

17 kwietnia
ROBERT
germ. hrot (rod, rot) - sawa i -berth (beraht) znakomity.
w. Robert, opat. Urodzi si ok. 1024 r. w Szampanii (Francja). Pochodzi ze starego rodu. Majc 15 lat
wstpi do klasztoru benedyktynw. Jako mody czowiek syn ju ze witoci. W Morier la Cella wy-
brano go przeorem. Nastpnie zaproszono jako opata klasztoru w rodzinnym Tonnerre. W Citeaux (Bur-
gundia) zaoy opactwo, tworzc now rodzin zakonn - cystersw. w. Robert duchowo poczy z
ubstwem, milczeniem, prac wasnych rk. Cystersi stali si twrcami i krzewicielami kultury material-
nej w Europie - rozwinli rzemioso, przemys, rolnictwo, sadownictwo, pasterstwo. Uruchamiali kopal-
nie, huty i zakady metalurgiczne, budowali mosty, meliorowali pola, karczowali lasy, zakadali wsie.
wity zmar w 1111 r.
W ikonografii atrybutem w. Roberta jest piercie - znak wizi z Bogiem.

w. Aniceta pp. m. (+ 165),

 ywoty witych

ww. Eliasza kp., Pawa, Izydora, mn., mm. (+ 856),

w. Innocentego bpa Tortony (+ 350),
b. Katarzyny Tekakwitha (+ 1680),
b. Klary Gombacort zk. (+ 1419),
w. Mappalika m. (+ III w.),
w. Pantagata bpa Vienne (+ 540),
w. Stefana op. (+ 1134),
w. Symeona bpa m.(+ 341).

18 kwietnia
RYSZARD (zob. 7 lutego)
w. Ryszard Pampuri, zakonnik (1897 - 1930). By lekarzem znanym z powicenia. Wstpi do zakonu
bonifratrw. Zmar na grulic. Beatyfikowany w 1981 r. przez Jana Pawa II.

w. Amideusza zk. (+ 1266),

w. Apoloniusza senatora m. (+ II w.),
ww. Eleutera bpa, Antiijego matki, mm. (+ ok. 130),
w. Galdina bpa Mediolanu kard. (+ 1176),
w. Koreba m. (+ ok. 130),
b. Marii od Wcielenia mn. (+ 1618),
w. Perfekta kp. m. (+ 850),
b. Sabiny Pertelli zk. (+ 1923).

19 kwietnia
LEON
gr. lon - lew lub od leos - lud
w. Leon IX, papie (1002 - 1054). Brunon urodzi si w rodzinie hrabiw z Egisheim (Alzacja). Po
przyjciu wice kapaskich peni obowizki kapelana cesarskiego na dworze Konrada II. Majc 24
lata zosta biskupem w Toul. W 1048 r. cesarz Henryk III na sejmie w Worm wynis Brunona na stolic
Piotrow. Nowy papie wszed do Rzymu skromnie, bez orszaku, jako pielgrzym. Jego pontyfikat trwa 5
lat. W tym czasie zreformowa ycie duchownych oraz kuri rzymsk i papiesk. W ostatnich miesicach
ycia Leona IX Bizantyjczycy zajli pnocn Itali, Normanowie za najechali poudniow. Papie w
bitwie pod Civitate ponis klsk i dosta si do niewoli. Zmar wkrtce po powrocie do Rzymu, 19
kwietnia.

w. Ekspedyta m.,
w. Elfega bpa m. (+ 1012),
w. Jerzego bpa Antiochii (+ 818),
w. Konrada kp. zk. (+ 1289),
w. Krescencjusza (+ IV w.),
ww. Sokratesa, Dionizego, mm. (+ II w.),
w. Tymona dk. m. (+ I w.),
w. Ursmara bpa Lobbes (+ 713),
w. Wincentego m. (+ ok. 303).

20 kwietnia
AGNIESZKA (zob. 21 stycznia)
w. Agnieszka z Montepulciano, dziewica, zakonnica (1268 - 1317). Pochodzia ze szlacheckiej rodziny.
Tamtejszym zwyczajem majc 9 lat zostaa oddana na wychowanie do klasztoru sakinek, jako czterna-
stoletnia dziewczyna postanowia zosta w nim zakonnic. Majc kilkanacie lat zostaa przeoon
 ywoty witych

klasztoru w Proceno, gdzie daa si pozna jako osoba pobona, pokorna, cierpliwa i roztropna. Bya mi-
styczk. W 1306 r. zaoya w swoim rodzinnym miasteczku klasztor, ktry wczya do dominikaskiej
rodziny zakonnej. Kanonizowana w 1726 r.

w. Marcelina bpa w Embrun (+ 374),

w. Margana kp. (+ 488),
w. Tedora Wochatego mn. (+ IV/V w.),
w. Teotyma bpa w Torni (+ V w.),
ww. Wiktora, Zotyka, Zenona, Acyndyna, Cezareusza, Seweriana, Chryzofora, Teonasa, Antonina,
mm. (+ ok. 303).

21 kwietnia
ANZELM
germ. imi teoforyczne; Ans- - bg, -helm - hem; posiadajcy hem boga Ansa.
w. Anzelm, benedyktyn, biskup, doktor Kocioa (1033 - 1109). Urodzi si w monej rodzinie w mia-
steczku Aosta (Piemont). Majc 27 lat przyj habit benedyktyski w Le Bec. W trzy lata pniej zosta
wybrany przeorem, nastpnie opatem. W 1078 r. Wilhelm II powoa go na stolic prymasowsk w Can-
terbury. Wkrtce jednak doszo do konfliktu na tle krlewskich roszcze dotyczcych zarzdzania Ko-
cioem na terenie Anglii. Anzelm musia wyjecha na kontynent. Prosi Urbana II, aby zwolni go z
urzdu arcybiskupa, ale bezskutecznie. Przez pewien czas wid ycie tuacze. Kiedy po mierci Wilhel-
ma II wstpi na tron Henryk I, na jego zaproszenie prymas Anzelm powrci do Anglii. Realizujc wy-
tyczne papieskie dotyczce inwestytury, wszed w ponowny konflikt. Zosta skazany na wygnanie. Poro-
zumienie midzy Rzymem i krlem, ktry zrzek si wadzy mianowania biskupw i obsadzania urzdw
kocielnych, umoliwio Anzelmowi powrt do Canterbury Zaj si gorliwie duszpasterstwem oraz re-
formowaniem ycia zakonnego. Powstay wtedy jego dziea teologiczne i filozoficzne, ktre utoroway
drog do syntezy scholastycznej - std nazywany jest Ojcem scholastyki. Stworzy podstaw do rozwa-
a wzajemnego stosunku wiary i rozumu, ktre nie wykluczaj si, ale uzupeniaj. Wedug biskupa
Anzelma wiara uprzedza rozum, a ten wyjania jej tajemnice. W 1720 r. zosta ogoszony doktorem Ko-
cioa.
Nie pragn wiedzie, aby mc wierzy, ale wierz, aby mc rozumie.
w. Anzelm

W ikonografii w. Anzelma przedstawia si w szatach biskupich z pirem lub z ksig w doni. Jego atry-
butem jest take zajc - znak tuaczego ycia podczas dwukrotnego zesania na wygnanie.

w. Anastazego Synaity bpa Antiochii (+ ok. 700),

ww. Apollina, Izacjusza, Kodrata, mm. (+ ok. 303),
w. Apoloniusza filozofa m. (+ 185),
w. Konrada z Parzham zk. (+ 1894),
ww. Symeona bpa Seleucji, Ustazanesa, Abdechalasa, Ananiasza, Puzycjusza, mm.(+ 341).

22 kwietnia
AGAPIT
gr. Agpetos - drogi, kochany
w. Agapit I, papie. Urodzi si w Rzymie. Syn prezbitera rzymskiego Gordiana. Archidiakon. Wybrany
na stolic Piotrow w 535 r., zaj si porzdkowaniem spraw kocielnych, m. in. wprowadzeniem zasady
obieralnoci papiea. W swych dokumentach ustosunkowa si do arianizmu. Wiosn 536 r. uda si do
Konstantynopola, aby powstrzyma militarne zamiary wobec Italii. Podczas pobytu na dworze cesarskim
zmar 22 kwietnia 536 r.
 ywoty witych

w.w. Apellesa, Lucjusza (+ I w.),

ww. Azadesa, Millesa bpa, Acepsyma bpa, Mareasa bpa, Bikora bpa, Jakuba, Altala, Jzefa kp., Ab-
diesusa dk., Tarbuli, mm. w Persji (+ 376),
b. Bartomieja Cervierzk. m. (+ 1466),
ww. Epipodiusza, Aleksandra, mm. (+ 177),
b. Franciszka Yenimbeni kp. zk. (+ 1322),
w. KaJusa pp. m. (+ 296),
w. Leona bpa w Sens (+ 547),
w, Leonidasa m. (+ III w.),
ww. Parmeniusza kp., Helimena kp., Chryzotela kp., ukasza dk., Musjusza dk. mm. (+ 251),
w. Sotera pp. (+ 175),
w. Teodora Sykeoty op. bpa (+ 613).

23 kwietnia
WOJCIECH
sow. woj- - wojownik, -ciech - uciecha, pociecha; ten, kogo cieszy walka, kto znajduje pociech w
wojowaniu.
w. Wojciech (Adalbert), biskup, mczennik (956 - 997). Urodzi si w monej rodzinie Sawnikowicw
w Lubicach (Czechy). Ksztaci si w Magdeburgu pod opiek tamtejszego arcybiskupa Adalberta. Ku
jego czci Wojciech przyj (podczas bierzmowania?) imi Adalbert, pod ktrym jest znany i czczony w
Europie. Majc 27 lat zostaje biskupem Pragi. Po piciu latach wysikw pasterskich, widzc brak ich
skutecznoci, w. Wojciech uda si do Rzymu, aby papie zwolni go z obowizkw. Za rad sdziwego
ascety, w. Nila, przyj habit benedyktyski. Po paru latach zmar biskup Falkold, ktry zastpowa go w
zarzdzaniu diecezj. Czesi zadali, aby Wojciech powrci na biskupi stolic. Przychylajc si do y-
czenia papiea, wity wrci do Pragi. Jednak stosunki wewntrzne w kraju nie poprawiy si i biskup
znalaz si porodku rywalizujcych ze sob rodw. Kiedy zaprotestowa przeciwko zamordowaniu ko-
biety, szukajcej na terenie kocioa azylu, wrogie stronnictwo przymusio go do opuszczenia kraju.
Wkrtce potem spalio doszcztnie rodzinny grd Lubice oraz wymordowao czterech braci Wojciecha
wraz z ich rodzinami. Biskup Wojciech uda si do Italii, gdzie spotka si z Ottonem III, ktry zachca
go do dziaalnoci misyjnej. Wojciech podj t myl. Jesieni 996 r. wybra si do Polski, aby pody
dalej na pnoc. Krl Bolesaw Chrobry przyj go na swym dworze yczliwie. Proponowa mu funkcj
porednika w polskich misjach dyplomatycznych. Biskup Wojciech wyrazi jednak ch pracy wrd
pogan. Wiosn roku nastpnego popyn Wis do Gdaska. Krl da mu oson z 30 wojw. Udajc si
z Gdaska w okolice Pregoy (?) biskup oddali rycerzy Na terenie Prus 23 kwietnia 997 r. w pitek o
wicie uzbrojony tum rzuci si na Wojciecha i towarzyszcych mu misjonarzy. Najpierw zosta uderzo-
ny wiosem, potem przeszyty wczniami. Odcito mu gow i wbito na pal. Chrobry wykupi ciao M-
czennika i z honorami pochowa je w Gnienie. W dwa lata pniej papie Sylwester II uroczycie wpisa
Wojciecha do kanonu witych. W marcu 1000 r. Otton III odby pielgrzymk do grobu witego. Wtedy
- podczas spotkania z Bolesawem Chrobrym - zostaa uroczycie proklamowana metropolia gnienieska
z podlegymi jej diecezjami w Krakowie, Koobrzegu i Wrocawiu. w. Wojciech sta si patronem Ko-
cioa w Polsce. Jego kult ogarn Wgry, Czechy oraz kolejne kraje Europy. w. Wojciech jest jednym z
trzech gwnych patronw Polski. Jest te patronem archidiecezji gnienieskiej, gdaskiej, warmiskiej
i diecezji koszalisko-koobrzeskiej oraz miast, m.in. Gniezna, Trzemeszna, Serocka. ycie w. Wojcie-
cha zostao przedstawione na drzwiach gnienieskich - jednym z najwikszych dzie sztuki rednio-
wiecznej w Polsce.
W ikonografii wity wystpuje w stroju biskupim, w paliuszu, z pastoraem. Jego atrybuty to take
orze, wioso oraz wcznie, od ktrych zgin.

ww. Feliksa kp., Fortunata dk., Achillesa dk., mm. (+ ok. 212),
w. Gerarda bpa w Toul (+ 994),
 ywoty witych

b. Idziego z Asyu mn. (+ 1262),

b. Marii Gabrieli Sagheddu mn. (+ 1939),
w. Marola bpa Mediolanu (+ 423).

24 kwietnia
JERZY (zob. 27 stycznia)
w. Jerzy, onierz, mczennik (III/IV w.). Pochodzi z Liddy (Azja Mniejsza). Zachoway si o nim ni-
ke dane biograficzne, jednak s bardzo liczne i wczesne dowody kultu witego. Jego ojcem mia by
Pers - Geroncjusz. Jerzy jako ochotnik wstpi do legionw rzymskich. Doszed do rangi wyszego ofice-
ra (trybuna?). Podczas przeladowa za czasw Dioklecjana jako chrzecijanin odmwi zoenia ofiary
bstwom rzymskim (305?). Poddano go okrutnym i dugim mczarniom - wedug niektrych tekstw
trway one a 7 lat. M. in. przybijano go do krzya, torturowano na katowskim kole. Umczono go w
Diospolis na terenie Palestyny Okruciestwo zastosowane wobec w. Jerzego musiao by wyjtkowe,
skoro wrd tak ogromnej liczby mczennikw, ktrzy wwczas zginli za wiar, jemu nadano tytu
Wielkiego Mczennika. Do kultu i legendy o witym przyczyniy si wyprawy krzyowe, z ktrych
jedna stacjonowaa pod Lidd. Za swego patrona uznaj go: Anglia, Holandia, Niemcy, Szwecja, Litwa,
Bonia; archidiecezja biaostocka, wileska, diecezja piska; m. in. miasta: Ferrara, Neapol. Pod wezwa-
niem w. Jerzego powstao wiele bractw rycerskich oraz zgromadze zakonnych. Sta si patronem ryce-
rzy, onierzy, ludzi majcych zwizek z broni i walk - rusznikarzy, zbrojmistrzw, puszkarzy, kawale-
rzystw, wojsk pancernych, take rolnikw, skautw i harcerzy. Jest ordownikiem podczas epidemii
oraz w chorobach skry, trdu.
W ikonografii wity ukazywany jest w krtkiej tunice jako rycerz na koniu zabijajcy smoka. Jego atry-
butami s: anio z wiecem laurowym lub z koron, baranek, biaa chorgiew lub lanca z czerwonym
krzyem, ko, palma mczestwa oraz m. in. przedmioty jego mki - gwodzie, kamie myski i koo,
miecz, smok u stp, smok zabity.

w. Aleksandra m. (+ II w.),
ww. Bony, Dony (+ ok. 650),
w. Egberta kp. mn. (+ 729),
ww. Euzebiusza, Neona, Leoncjusza, Longina, mm. (+ ok. 303),
w. Fidelisa z Sigmaringen kp m. (+ 1622),
w. Grzegorza bpa w Elwirze (+ ok. 392),
w. Honoriusza bpa (+ 586),
w. Marii Pelletier dz. zk. (+ 1869),
w. Mellita bpa (+ 624),
w. Saby dowdcy onierzy m. (+ 272).

25 kwietnia
MAREK (zob. 24 lutego)
w. Marek, Ewangelista (+ I w.). W ksigach Nowego Testamentu wystpuje pod imieniem Jan, Dzieje
Apostolskie (Dz 12,12) wspominaj go jako Jana zwanego Markiem, syn Marii, ktra prawdopodobnie
bya wacicielk domu, w ktrym odbyta si Ostatnia Wieczerza. By uczniem w. Piotra. Jego Ewange-
lia jest wiernym echem katechezy Ksicia Apostow. Marek ze swoim krewnym Barnab towarzyszy
w. Pawowi w jego pierwszej podry misyjnej. Przebywa szklarzy oraz miast: Bergamo, Wenecji, a
take Albanii. Przyzywany podczas sieww wiosennych oraz w sprawach pogody.
W ikonografii w. Marek ukazywany jest w stroju arcybiskupa, w paliuszu albo jako biskup wschodniego
rytu. Trzyma w doni zamknit lub otwart ksig. Symbolizuje go m. in. lew ze skrzydami - jedno z
ewangelicznych zwierzt, lew u stp, drzewo figowe, zwj.

w. Aniana bpa Aleksandrii (+ 86),

 ywoty witych

w. Ermina bpa w Lobbes (+ 737),

ww. braci Ewodiusza i Hermogenesa, ich siostry Kaliksty, mm. (+ 304),
ww. Filona dk., Agatopoda dk. (+ II w.),
w. Franki ksieni (+ 1218),
w. Rustyka bpa (+ 501),
w. Stefana bpa Antiochii m. (+ 479).

26 kwietnia
KLET
gr. klets - wybrany, wezwany
w. Klet (Anaklet I), papie, mczennik. y w I wieku. Zosta umczony za cesarza Domicjana. Wedug
najstarszego wykazu papiey mia by drugim z kolei nastpc w. Piotra (79-887/90). Wymieniany w
kanonie rzymskim.

AURELIUSZ
ac. Aurelius; aureus - zoty
w. Aureliusz, mczennik. y w V wieku. By jednym z szeciu towarzyszy w. Cyryla. Umczono ich
w Axiopolis.

w. Bazyleusa bpa m. (+ ok. 322),

bb. Dominika, Grzegorza zk. (+ XIII w.),
w. Eksuperancji dz. (+ ok. 380),
w. Klarencjusza bpa w Vienne (+ ok. 620),
w. Lucydiusza bpa Werony (+ IV w.),
w. Marcelina pp. m. (+ 304),
w. Paschazego Rodberta op. (+ 865),
w. Piotra bpa w Bradze m. (+ V/VI w.),
w. Ryszarda kp. mn.(+ ok. 650).

27 kwietnia
ZYTA
w. citta, zitta, zita dziewczyna.
w. Zyta, dziewica (1218 - 1272). Urodzia si w Monsgrati koo miasta Lucca, w rodzinie biednych wie-
niakw. Cae ycie, od 12 roku, bya suc. Cicha, sumienna, pracowita, uprzejma, prowadzia ycie
surowe. Zyta bya obdarzona darem kontemplacji i ekstaz. Wraliwa na niedol potrzebujcych i bied-
nych rozdawaa im swoje skromne oszczdnoci. Wsawiy j cuda, ktre zapisano przy zastosowaniu
formalnoci notarialnych. wita jest patronk miasta Lucca; ubogich dziewczt, pracownic domowych,
sucych.
W ikonografii w. Zyta przedstawiana jest z dzbanem, w ktrym woda przemienia si w cudowny sposb
w wino. Bywa ukazywana w fartuchu penym kwiatw, w ktre zamieni si chleb niesiony ubogim.

w. Antyma bpa Nikomedii m. (+ 303),

b. Jakuba z Ilirii zk. (+ 1485),
w. Jana Ihumena op. (+ 832),
b. Jzefa Moscati lekarza (+ 1927),
w. Piotra Armengaudiusza zk. (+ 1272),
w. Symeona bpa Jerozolimy m. (+ 107),
w. Teodora op. (+ 368),
w. Teofila bpa (+ V w.),
w. Tertuliana bpa Bolonii (+ ok. 470).
 ywoty witych

28 kwietnia
LUDWIK (zob. 15 marca)
w. Ludwik Maria Grignion de Montfort, kapan (1073 - 1710). Pochodzi ze starego francuskiego rodu.
Uczy si w Rennes oraz w Paryu. Po przyjciu wice kapaskich pracowa jako kapelan szpitala w
Poitiers. Zaoy z Mari Ludwik Trichet zgromadzenie eskie dla pielgnowania chorych. Nastpnie z
woli przeoonych zosta misjonarzem. Wdrowa od wioski do wioski, od miasteczka do miasteczka i
gosi Boe Sowo. Ludwik mia szczeglne naboestwo do Matki Boej. Oddal si Jej w niewol mi-
oci i na wyczn wasno. Pisa traktaty teologiczne i ascetyczne, teksty modlitw i pobonych pieni.
Najwaniejszym tekstem, aktualnym do dzisiaj, jest Traktat o doskonaym naboestwie do NMP. Po-
zostawi po sobie dwa zakony. Akt oddania siebie Maryi podejmowali pniej papiee, teologowie, m. in.
Stefan kardyna Wyszyski oraz Jan Pawe II, ktry w swoim herbie umieci zawierzenie Bogurodzicy:
Totus Tuus - Cay Twj. On te w uroczystym akcie powierzy NMP Koci i wiat.

b. Joanny Beretty Molla (+ 1962),

w. Pamfila bpa zValvy (+ 700),
ww. Patrycjusza bpa, Akacjusza, Menandra, Poyena, mm. (+ ok. 360),
w. Piotra Chanel kp. m. w Oceanii (+ 1841),
w. Poliona dk. m. (+ 304),
ww. Teodory dz., Dydyma, mm. (+ 304),
w. Waleni m. (+ II w.).

29 kwietnia
KATARZYNA (zob. 2 lutego)
w. Katarzyna ze Sieny dziewica, zakonnica, doktor Kocioa. Urodzia si 25 marca 1347 r. w Sienie.
Bya przedostatnim dzieckiem z dwudziestu piciu, w mieszczaskiej rodzinie Jakuba i Mony Benincasa.
Jej matka bya crk poety Nuccio Piagenti. Katarzyna jako kilkuletnia dziewczynka bya przeniknita
duchem pobonoci. Majc kilkanacie lat wstpia do zakonu dominikanek. Modlitwa, pokuta, posugi-
wanie trdowatym wypeniay jej mode ycie. W wieku 20 lat jest ju osob w peni uksztatowan,
wielk mistyczk. 1 kwietnia 1375 r. otrzymaa stygmaty Z jej przemyle i duchowych przey zrodzio
si zaangaowanie w sprawy Kocioa i wiata. Podczas licznych wtedy konfliktw na terenie Italii i w
samym Kociele bya ordowniczk pokoju i mediatorem. Domagaa si od kolejnych papiey ich po-
wrotu z Awinionu do Rzymu. Wobec nieskutecznoci wysyanych listw udaa si do Awinionu, by sko-
ni Grzegorza XI do zamieszkania w Wiecznym Miecie. Kiedy papie zdecydowa si powrci, jej po-
rednictwu przypisywano to wane wydarzenie. Po jego mierci, na yczenie Urbana VI, wita udaa si
do Rzymu, aby podj dziaalno dla dobra Kocioa. Umara 28 kwietnia 1380 r. w wieku 33 lat. Jej
relikwie znajduj si w rzymskim kociele S. Maria sopra Minerva. Jest patronk Woch, Rzymu, Sieny
oraz pielgniarek, stranikw, straakw.
W ikonografii wita przedstawiana jest w habicie dominikanki, w koronie cierniowej, z krzyem w do-
niach, z racem. Trzyma tiar. Ukazywana jest take z Dziecitkiem Jezus, ktre podaje jej piercie -
znak mistycznych zalubin, ktrych dostpia. Jej atrybutami s take: czaszka, diabe u stp, krucyfiks,
lilia, serce.

ww. Agapiusza, Sekundyna bpw, Emiliana onierza, Tertulii, Antoniny, mm. (+ ok. 259),
w. Hugona z CIunyop. (+ 1109),
w. Roberta op. (+ 1110),
w. Sewera bpa Neapolu (+ 409),
w. Torpeta m. (+ I w.),
w. Tychika (+ I w.).
 ywoty witych

30 kwietnia
JZEF (zob. 19 stycznia)
w. Jzef Benedykt Cottolengo, kapan (1786 - 1842). Urodzi si w miasteczku Br w Piemoncie. Studia
na uniwersytecie w Turynie zakoczy doktoratem. wicenia kapaskie otrzyma w 1811 r. Znany by
jako wielki jamunik. Z myl o chorych, guchoniemych, niewidomych zaoy kilka instytucji chary-
tatywnych oraz zgromadzenia zakonne.

MARIA (zob. 1 stycznia)

B. Maria od Wcielenia Guyard-Martin, wdowa, zakonnica (1599 - 1672). Teresa przysza na wiat w
Tours (Francja). Majc 17 lat wysza za m za Claude Martina, waciciela przdzalni jedwabiu. Po
dwch latach zmar jej m, zostawiajc j z kilkutygodniowym synem. W dziesi lat pniej, 10-
letniego syna pniejszego benedyktyna, oddaa pod opiek siostrze, a sama wstpia do urszulanek. Na-
stpnie wyjchaa do Quebecu, gdzie podja prac misyjn. Nauczya si jzyka Irokezw, pracowaa
wrd Indian. Napisaa dla nich sowniki i katechizmy Nazwano j Teres Nowej Francji. Bya mi-
styczk. Jan Pawe II ogosi j 22 czerwca 1980 r. bogosawion.

ww. Amatora kp., Piotra mn.. Ludwika, mm. w Kordobie (+ 855),

b. Benedykta z Urbino kp. zk. (+ 1625),
w. Donata bpa w Evorei (+ IV w.),
w. Erkonwalda bpa Londynu (+ 693),
w. Kwiryna m. (+ III w.),
w. Maksyma m. w Efezie (+ ok. 250),
ww. Mariana, Jakuba dk., mm. (+ 259),
w. Piusa V pp. (+ 1572),
w. Pomponiusza bpa (+ 536),
w. Wawrzyca kp. m. (+ ok. 397),
w. Zofii dz. m. (+ 250).
 ywoty witych

MAJ
1 maja
JZEF
w. Jzef z Nazaretu, Oblubieniec NMP (zob. 19 marca)

AUGUST
ac. augustus - szczliwy, pomylny.
w. August Schoeffler, mczennik (+ 1851). Pochodzi z Alzacji. By czonkiem towarzystwa misji za-
granicznych. W 1847 r. wyjecha do Tonkinu w Indiach Wschodnich i tam w cztery lata pniej zosta
city. Beatyfikowa go Leon XIII, kanonizowa Jan Pawe II (1988).

w. Amatora bpa w Auxerre (+ 418),

w. Andeola m. (+ ok. 208),
w. Azafa bpa w Elwy (+ ok. 600),
w. Jeremiasza proroka (+ IV w. przed Chr.),
b. Juliana z Valle kp. zk. (+ XIV w.),
w. Oriencjusza bpa w Auch (+ V w.),
w. Peregryna zk. (+ 1345),
b. Petroneli ksieni (+ 1355)
b. Wiwalda ps. (+ 1320).

2 maja
ATANAZY
gr. athanasia - niemiertelno (grecka przerbka imienia egipskiego?).
w. Atanazy Wielki, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si w 295 r. w Aleksandrii. W modym wieku y
w odosobnieniu na pustyni egipskiej, gdzie spotka w. Antoniego Pustelnika, swego mistrza. W 319 r.
przyj diakonat. Jako sekretarz biskupa Aleksandra bra udzia w synodzie w Nicei (325) i przyczyni si
do potpienia arian. Pniej zosta metropolit Aleksandrii. Walka arian z Kocioem, w ktr wczali
si kolejni cesarze, rzucia gboki cie na ycie i pasterzowanie Atanazego. Piciokrotnie by zmuszany
przez kolejnych wadcw do opuszczenia Aleksandrii i przebywania na wygnaniu. Trewir, Rzym, pusty-
nia byy miejscami jego 17-letniej banicji. Atanazy gosi chrzecijastwo w Etiopii i Arabii. By znako-
mitym kaznodziej oraz wybitnym teologiem. Zmar 2 maja 373 r. Pozostawi traktaty. W ywocie w.
Antoniego da podwaliny pod koncepcje ycia zakonnego.
W ikonografii w. Atanazy przedstawiany jest w stroju biskupa rytu aciskiego lub ortodoksyjnego. Cza-
sami jako kardyna albo mnich. Jego atrybutami s: dka, rylec, zwj.

ZYGMUNT
germ. sigi- - zwycistwo i mund - opieka, pomoc, obrona.
w. Zygmunt, krl, mczennik (+ 524). Arianin. Pod wpywem nauk w. Awita, biskupa Vienne, prze-
szed na katolicyzm. W swoim yciu dopuci si zbrodni, wydajc wyrok mierci na wasnego syna,
oskaronego o rzekom zdrad stanu. Za zbrodni pokutowa w opactwie Saint-Maurice (Valais). Kiedy
Frantowie napadli na Burgundi, opuci klasztor i podj z nimi walk. Pokonany, dosta si z rodzin do
niewoli. We wsi Clumiers koo Orleanu utopiono ich w studni. Tradycja zachowaa Zygmunta jako krla
pobonego. Chtnie porwnywano go z krlem Dawidem, ktry dopuci si zbrodni, ale odpokutowa
swj grzech. w. Zygmunt jest patronem Kremony, Pocka. Ordownik podczas malarii.
W ikonografii atrybutem witego jest studnia, w ktrej zosta utopiony.

w. Eksuperiusza, jego ony Zoe, ich synw Cyriaka i Teodula, mm. (+ ok. 127),
w. Windemialisa bpa m. (+ V w.).
 ywoty witych

3 maja
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Najwitsza Maryja Panna Krlowa Polski. Kult Maryi jako szczeglnej Opiekunki Krlestwa i Korony
Polskiej datuje si co najmniej od lubw Jana Kazimierza (1 kwietnia 1656). Od 1923 r. wito obcho-
dzone oficjalnie w caym kraju. Jan XXIII ogosi Maryj Krlow Polski gwn patronk kraju i niebie-
sk opiekunk naszego narodu (1962).

ww. Aleksandra, Ewencjusza, Teodula, mm. (+ ok. 119),

ww. Aleksandra onierza, Antoniny dz. mm. (+ pocz. IV w.),
ww. Diodora i Rodopiana, mm. (+ 305),
w. Juwenalisa bpa Narni (+ 376),
w. Piotra Cudotwrcy bpa (+ 922),
ww. maonkw Tymoteusza i Maury, mm. (+ 286).

4 maja
FLORIAN
ac. florus - kwitncy, lnicy, wspaniay.
w. Florian, onierz, mczennik. Dowdca wojsk rzymskich (?). Podczas przeladowania chrzecijan
przez Dioklecjana zosta aresztowany wraz z 40 onierzami i przymuszony do zoenia ofiary bogom.
Wobec odmowy wychostano go i poddano torturom. 4 maja 304 r. uwizano mu kamie myski do szyi
i zrzucono do rzeki Enns. W XV wieku na prob ksicia Kazimierza Sprawiedliwego sprowadzono cz
relikwii witego do Krakowa. Ku jego czci wybudowano na Kleparzu koci. Kiedy w 1528 r. poar
strawi t cz Krakowa, ocalaa jedynie ta witynia. Odtd zaczto w. Floriana czci w caej Polsce
jako patrona podczas klsk poaru, powodzi i sztormw. Patron Austrii, Bolonii, Krakowa; hutnikw,
straakw, kominiarzy
W ikonografii w. Florian przedstawiany jest jako oficer rzymski z naczyniem gaszcy poar. Czasami
jako ksi. Bywa, e w rku trzyma chorgiew. Jego atrybutami s: kamie myski u szyi, kolczuga,
krzy, czerwony i biay krzy, miecz, palma mczeska, poncy dom, orze, tarcza, zbroja.

w. Antoniny m. (+ III/IV w.),

w. Gotarda bpa w Hildesheim (+ 1038),
b. Jana Marcina Moy kp. misjonarza (+ 1793),
w. Kurkodoma dk. (+ III w.),
w. Pelagii dz. m. (+ III/IV w.),
w. Sacerdota bpa z Limoges (+ 720),
w. Sylwana bpa Gazy m. (+ pocz. IV w.),
w. Weneriusza bpa (+ 409).

5 maja
JUTA (JUTTA)
skrcona forma imienia Judyta - hebr. Jehudit - ydwka chwalca.
B. Juta z Chemy, wdowa, pustelnica (1220?- 1260). Urodzia si w Turyngii. Kiedy miaa 20 lat, umar
jej m w drodze do Ziemi witej. Juta rozdaa majtek ubogim, a sama o ebraczym chlebie odwie-
dzaa sanktuaria. Posugiwaa chorym. Okoo 1256 r. krewny jej ma zosta wielkim mistrzem krzyac-
kim. Zaprosi Jut do ziemi chemiskiej, aby modlitw i pokut wspieraa dzieo nawracania Prus, Litwy
i Jawierzy. wita zamieszkaa w pustelni, niedaleko Chemy. Codziennie przybywaa do miasta na
Msz w. oraz pielgnowaa chorych w szpitalu pooonym poza murami miasta. Zmara w opinii wito-
ci. Pochowano j w poudniowej nawie katedry w Chemy. Pisa o niej w swoich mistycznych tekstach
Mech-tylda z Magdeburga. Jest patronk Prus.
 ywoty witych

W ikonografii b. Juta przedstawiana jest w prostej sukni, przypominajcej zakonny habit, we wdowim
welonie na gowie.

STANISAW
pol. stani- - od czasownika sta, stan i -staw sawa.
B. Stanisaw Kazmierczyk, kapan. Urodzi si w 1433 r. w Kazimierzu, wwczas osobnym miecie pod
Krakowem. Ojciec by tkaczem, a zarazem rajc miejskim. Stanisaw ukoczy Akademi Krakowsk w
1461 r. Nastpnie wstpi do zakonu kanonikw regularnych przy kociele Boego Ciaa. Otrzymawszy
wicenia kapaskie (1462/1463?), peni obowizki magistra nowicjuszw oraz kaznodziei. Dla wielu
by przewodnikiem na drogach ycia duchowego - powiedzia o nim Jan Pawe II. Stanisaw prowadzi
ycie pene modlitwy, wyrzecze i umartwie. Przey 33 lata w klasztorze. Zmar 3 maja 1489 r. w opi-
nii witoci. Pochowano go pod posadzk kocioa Boego Ciaa, zgodnie z jego pokorn prob, aby
wszyscy go deptali. Elewacja relikwii odbya si w 1632 r. Beatyfikowany przez Jana Pawa II w 1993
roku.

w. Anioa kp. m. (+ 1225),

b. Benwenuta z Recanati mn. (+ 1289),
w. Eulogiusza bpa Edessy (+ 383),
w. Eutymiusza m. (+305),
w. Geruncjusza bpa (+V w.),
w. Hilarego bpa Aries (+ 449),
ww. Ireneusza, Peregryna, Ireny, mm. (+ ok. 300),
w. Jowiniana (+ ok. 260),
w. Maksyma bpa Jerozolimy (+ ok. 350),
b. Nuncjusza Suiprizio robotnika (+ 1836),
w. Sacerdota bpa Saguntu (+ VI w.),
w. Teodora bpa Bolonii (+ VI w.).

6 maja
FILIP
gr. philos - przyjemny, mity, drogi, mionik i hippos - ko; znajcy si na koniach, lubicy konie.
w. Filip, Aposto, mczennik (+ I w.). Pochodzi z Betsaidy nad jeziorem Galilejskim. Ucze Jana
Chrzciciela. Powoany przez Jezusa zosta jednym z dwunastu Jego uczniw (J 1,43-46). Wspominaj go
Ewangelie: kiedy do Mistrza przyprowadzi Natanaela (J 1,43-48), podczas rozmnoenia chleba i ryb (J
6,1-7), gdy Grecy pragnli spotka Jezusa (J 12,21-22) oraz na Ostatniej Wieczerzy (J 14,7-10). Jego dal-
sze dzieje nie s zapisane. Tradycja podaje, e Filip gosi Ewangeli w krainie Partw, Grecji, Scytii,
Lidii, Frygii, Azocie. Tam zosta ukrzyowany (ukamienowany?). Jest patronem Antwerpii oraz pilnia-
rzy i czapnikw.
W ikonografii w. Filip przedstawiany jest z krzyem, z pastoraem, ze zwojem. Czasami trzyma w rku
kamienie - znak mczestwa. Towarzyszy mu anio.

JAKUB
hebr. Jaaqob - niech Bg wspomoe, niech Bg strzee.
w. Jakub, Aposto zwany Mniejszym lub Modszym (+ 62). By (Mk 15,40) synem Kleofasa i Marii,
rodzonym bratem w. Judy Tadeusza, krewnym Jezusa. Pochodzi z Nazaretu. Po opuszczeniu przez w.
Piotra Jerozolimy pierwszy biskup w tym miecie. Odgrywa powan rol jako gospodarz tzw. Soboru
Apostolskiego. Ponis mier mczesk - strcony ze szczytu wityni, a nastpnie ukamienowany.
Pisze o tym w Dawnych dziejach Izraela Jzef Flawiusz (XX, XI, 1). w. Jakub jest patronem dekarzy.
 ywoty witych

W ikonografii w. Jakub przedstawiany jest w tunice i paszczu, z mieczem oraz z ksig. Czasami jako
biskup rytu wschodniego. Jego atrybutami s take: halabarda, kamienie, korona w rkach, torba podr-
na, zwj.

b. Bartomieja Pucci mn. (+ 1330),

w. Benedykty dz. (+ V w.),
w. Eadberta bpa z Lindisfarne w Brytanii (+ 698),
w. Ewodiusza bpa Antiochii m. (+ 67),
w. Franciszka de Montmorency-Laval bpa Quebecu (+ 1708),
w. Protogenesa bpa Karrha w Mezopotamii (+ IV w.),
w. Teodota bpa z Cyrinii (+ ok. 325).

7 maja
GIZELA
germ. gisil strzaa.
B. Gizela, krlowa, ksieni (985 - 1060). Ojcem jej by Henryk II, ksi Bawarii, matk Gizela Bur-
gundzka. Wysza za m za Stefana I, krla Wgier. Miaa jedynego syna - Emeryka, ktry zgin w wie-
ku 24 lat. Obaj z ojcem byli kanonizowani. B. Gizela przesza do historii jako krlowa zaangaowana w
dzieo chrystianizacji Wgier. Bya fundatork wielu klasztorw i kociow. Po mierci ma w 1038 r.
doznaa udrk i przeladowa ze strony pretendentw do tronu oraz odradzajcego si pogastwa. Przy
pomocy swego brata - Henryka II, cesarza, powrcia do Niemiec. Wstpia do benedyktynek w Niedern-
burg. Zmara jako ksieni tego opactwa.
W ikonografii b. Gizel przedstawia si jako krlow w koronie. Jej atrybutem jest model kocioa i r-
aniec.

w. Jana bpa w Beverley (+ 721),

w. Kwadratusa m. (+ ok. 257),
w. Piotra bpa Pawii (+ 743),
b. Ry Venerini dz. zk. (+ 1728).

8 maja
STANISAW (zob. 5 maja)
w. Stanisaw Szczepanowski, biskup, mczennik. Urodzi si w Szczepanowie okoo 1030 r. Uczy si
w szkole katedralnej. Moliwe, e rwnie za granic (Pary?). wicenia kapaskie przyj w 1060 r. W
dwanacie lat pniej zosta biskupem Krakowa. Da si pozna jako pasterz gorliwy, ale i bezkompromi-
sowy. Konflikt, ktry wybuch pomidzy krlem Bolesawem, a biskupem Stanisawem - jego powd do
dzisiaj nie jest w peni jasny, by moe chodzio o niemoralne ycie monarchy lub obron poddanych
przed jego surowoci - mia tragiczny fina. Biskup Szczepanowski zosta zabity przez druyn krlew-
sk (lub samego krla?) podczas Mszy w., ktr celebrowa 11 kwietnia (lub 8 maja) 1079 r. w kociele
w. Michaa na Skace. Ciao witego powiartowano. W kilka lat pniej przeniesiono je do katedry na
Wawelu, gdzie spoczywa do dzisiaj. Po dokonaniu zbrodni krl musia ucieka z kraju - wedug tradycji
zosta mnichem-pokutnikiem w klasztorze benedyktyskim w Osjaku. Biskupa Stanisawa, jako pierw-
szego Polaka, ogoszono witym w Asyu. w. Stanisaw jest patronem Polski; archidiecezji gdaskiej,
gnienieskiej, krakowskiej, poznaskiej, warszawskiej, diecezji: chemiskiej, lubelskiej, pockiej, san-
domierskiej, tarnowskiej. Jan Pawe II nazwa go patronem chrzecijaskiego adu moralnego. W cigu
wiekw przywoywano legend o zroniciu si rozsieczonego ciaa w. Stanisawa. Kult witego ode-
gra w XIII i XIV wieku wan rol historyczn jako czynnik ksztatowania si myli o zjednoczeniu Pol-
ski. Wierzono, e w ten sam sposb - jak ciao w. Stanisawa - poczy si i zjednoczy podzielone ww-
czas na ksistwa dzielnicowe Krlestwo Polskie.
 ywoty witych

W ikonografii w. Stanisaw przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pastoraem. Jego atrybutami s:

miecz, palma mczeska, u stp wskrzeszony Piotrowina. Bywa ukazywany z orem - godem Polski.

Pragn opisa mj Koci w czowieku, ktremu dano imi Stanisaw.

I imi to Krl Bolesaw mieczem wpisa w najstarsze kroniki.
Imi to mieczem wypisa na posadzce katedry, gdy spyny po niej strugi krwi...

Karol kardyna Wojtya.

w. Agacjusza setnika m. (+ 303),

b. Amata Ronconi (+ 1266),
w. Arseniusza dk. ps. (+ III/V),
w. Benedykta II pp. (+ 685),
w. Bonifacego IV pp. (+ 615),
w. Dionizego bpa (+ IV w.),
w. Helladiusza bpa (+ IV w.),
w. Piotra mn. bpa (+ 1174),
b. Piotra Rogue kp. zk. m. (+ 1796),
b. Ulryki Nisch zk. (+1913),
w. Wiktora m. (+ ok. 303),
w. Wirona bpa (+ ok. 700).

9 maja
PACHOMIUSZ
gr. Pachm, Pachmios - czowiek boy.
w. Pachomiusz Starszy, pustelnik. Urodzi si okoo 287 r. w Sne (Grny Egipt). Po okresie suby woj-
skowej przyj chrzest. Wkrtce potem uda si na pustyni, gdzie podj ycie w surowej ascezie. Wobec
licznie gromadzcych si wok niego mnichw wybudowa duy klasztor w Tabennesi, nastpnie kolej-
ne. Uoy Regu, kadc podwaliny pod zorganizowane ycie pustelnicze. Jest ojcem cenobizmu -
ewangelicznego ycia we wsplnotach. Zmar 9 maja 347 r.

w. Geroncjusza bpa z Cervii m. (+ 501),

w. Hermasa (+ I/II w.),
b. Marii Teresy od Jezusa Gerhardinger zk. (+ 1879),
b. Mikoaja Albergata mn. (+ 1443).

10 maja
BEATRICZE
rzym. Beatrix od czasownika beare - uszczliwia, lub od beatus szczliwy.
B. Beatricze dEste, ksiniczka, mniszka. Urodzia si okoo 1200 r. w starym ksicym rodzie. Na
wie o planowanym maestwie ucieka z domu i schronia si w klasztorze benedyktynek w Salarola.
Nieco pniej sama zaoya klasztor na grze Gemmola, gdzie przebywaa jako skromna mniszka.
Zmara w 1226 r. Jej kult zatwierdzi Klemens XIII (1763).

ww. Alfiusza, Filadelfa, Cyryna, mm. (+ ok. 251),

w. Antonina zk. bpa Florencji (+ 1459),
ww. Gordiana, Epimacha, mm. (+ ok. 362),
ww. Kalepodiusza kp., Palmacjusza konsula, Symplicjusza senatora, Feliksa, jego ony Blandy, mm.
(+ ok. 222),
w. Kana Avila (+ 1569),
 ywoty witych

w. Katalda bpa (+ 685),

w. Komgalla op. (+ 601),
ww. Nazariusza, Celsa, mm. (+ ok. 68).

11 maja
MAMERT
ac. imi teoforyczne od imienia boga Marsa.
w. Mamert, biskup (+ 477). Zasyn jako m modlitwy za swych wiernych w Vienne, dotknitych
takimi nieszczciami, jak trzsienie ziemi, poar, nieurodzaje. Z myl o uproszenie urodzajw zaini-
cjowa tzw. dni krzyowe. Podczas nich przez trzy dni (przed uroczystoci Wniebowstpienia Paskie-
go) zanoszono bagalne mody poczone z procesjami. Zwyczaj ten przetrwa do naszych czasw - pro-
cesje wyruszaj na pola, a naboestwa odbywaj si przy krzyach przydronych. Jest patronem mamek
i ordownikiem w chorobach piersi.

b. Alberta z Villa dOgna mn. (+ 1279),

b. Alojzego Rabata mn. (+ 1490),
w. Antyma kp. m. (+ ok. 305),
w. Franciszka de Hieronimo kp. zk. (+ 1716),
w. Ignacego z Laconi zk. (+ 1781),
w. Majola op. (+ 994),
ww, Maksyma, Bassusa, Fabiusza, mm. (+ ok. 305),
ww. Syzyniusza dk., Diokleta, Florencjusza, mm. (+ 305).

12 maja
PANKRACY
gr. pancrates - wszechmogcy, zwyciski.
w. Pankracy, mczennik (+ 354). Zachowao si niewiele wiadomoci o tym witym, ale dobrze udo-
kumentowany jest jego wczesny kult. Jako sierota mia przyby z Frygii do Rzymu, gdzie przyj chrzest.
Podczas przeladowa ponis mier na arenie - liczy wtedy 14 lat (?). Nad jego grobem papie Sym-
mach (+ 514) wybudowa bazylik. w. Pankracy uwaany jest za stra przysig i mciciela krzywo-
przysistwa. Patron dzieci, opiekun rycerstwa. Przyzywany podczas wiosennych przymrozkw.
W ikonografii w. Pankracy przedstawiany jest jako modzieniec w bogatej tunice z paszczem. Czasami
jako onierz Chrystusa. Jego atrybutami s: miecz, palma mczeska, serce, wcznia.

w. Dominika z Calzada (+ 1109),

w. Epifaniusza bpa w Salaminie (+ 403),
ww. Flawii Domitylli, jej crki Plautylli, Eufrozji, Teodory, mm. (+ ok. 100),
w. Germana, bpa patr. Konstantynopola (+ 733),
b. Imeldy Lambertini dz. zk. (+ 1333),
b. Joanny infantki portugalskiej (+ 1490),
w. Modoalda bpa Trewiru (+ 640),
ww. Nereusza i Achillesa onierzy, mm. (+ ok. 304).

13 maja
SERWACY
ac. servatus - uratowany, ocalony, zachowany.
w. Serwacy, biskup (+ 384). Po 345 r. biskup w Tongres (dzisiejsza Belgia). Identyfikowany z Sarbatio-
sem, jednym z biskupw pozostajcych w ostrej opozycji wobec arian na synodzie w Rimini. Gorliwy
czciciel Matki Boej. Zmar w Maastricht. Ordownik podczas przymrozkw. Patron diecezji w Worms,
miasta Maastricht; hutnikw, stolarzy; osb majcych reumatyzm i febr.
 ywoty witych

W ikonografii w. Serwacy przedstawiany jest w biskupich szatach pontyfikalnych. Czasami razem ze

w. Piotrem, ktry wedug legendy podaje mu srebrny klucz do bram nieba. wity moe tam wprowa-
dzi kadego, kogo chce. Atrybutami s: chodaki, smok.

w. Andrzeja Huberta Fournet kp. zk. (+ 1834),

b. Gerarda z Villamagna giermka (+ 1245),
w. Glicerii m. (+ 177),
w. Jana Milczcego bpa mn. (+ 558),
b. Magdaleny Albrici ksieni (+ 1465),
w. Mucjusza kp. m. (+ ok. 305)

14 maja
MACIEJ
hebr. imi teoforyczne Mattatyah - dar Jahwe.
w. Maciej, Aposto (+ ok. 50). By jednym z 72 uczniw Jezusa. Wybrany przez Apostow do ich gro-
na na miejsce Judasza, po jego zdradzie i samobjstwie (Dz 1,15-26). Poza opisem powoania nie ma o
nim pewnych informacji. Wedug tradycji Maciej Aposto gosi Ewangeli w Judei, Etiopii, Kolchidzie.
Euzebiusz z Cezarei Palestyskiej podaje, e w Jerozolimie ponis mczesk mier przez ukamieno-
wanie, natomiast Klemens Aleksandryjski odnotowuje, e zmar mierci naturaln. w. Maciej jest pa-
tronem Hanoweru oraz m. in. budowniczych, kowali, cukiernikw i rzenikw. Wzywaj go niepodne
maestwa oraz chopcy rozpoczynajcy szko.
W ikonografii przedstawiany jest w. Maciej w dugiej, przepasanej tunice i w paszczu. Jego atrybuty:
halabarda, ksiga, krzy; kamienie, miecz, topr, wcznia - ktrymi mia by dobity.

BONIFACY
ac. bonum - dobro i fatum - los; czowiek dobrego losu.
w. Bonifacy, mczennik (+ 305). Pochodzi z Tarsu. Podczas przeladowa chrzecijan za czasw Dio-
klecjana aresztowany, torturowany, a nastpnie city mieczem. W XVII w. Stanisaw Herakliusz Lubo-
mirski, marszaek wielki koronny, sprowadzi z Rzymu do Warszawy relikwie w. Bonifacego. Spoczy-
waj one na Czerniakowie w kociele pod wezwaniem witego.

b. Idziego z Vouzella mn. (+ 1265),

w. Marii Dominiki Mazzarello dz. zk. (+ 1881),
w. Michaa Gericoits zk.(+ 1863).

15 maja
ZOFIA
gr. sophia mdro.
w. Zofia, wdowa, mczennica (+ II w). Wedug tekstw z VII wieku zgina w Rzymie podczas przela-
dowa chrzecijan za czasw Hadriana I. Kult witej rozwin si w poowie VII w. z chwil sprowa-
dzenia jej relikwii do alzackiego klasztoru w Eschau oraz za pontyfikatu papiea Sylwestra II.
W ikonografii w. Zofia przedstawiana jest w otoczeniu trzech crek: Wiary, Nadziei i Mioci, ktre
wedug opowieci poniosy mczesk mier ze swoj matk. Wedug innej wersji w. Zofia zmara w
kilka dni pniej na ich grobie.

IZYDOR (zob. 4 kwietnia)

w. Izydor Oracz (1080-ok. 1130). Urodzi si w Madrycie. Gdy miasto zdobyli Arabowie, wraz ze swoj
on - b. Mari Toribia i synkiem schroni si na wsi. Pracowa jako parobek. Syn z wiernego wype-
niania obowizkw, pobonoci, miosierdzia i pokuty Jest patronem diecezji kieleckiej, Madrytu, Sara-
gossy; rolnikw.
 ywoty witych

W ikonografii wity przedstawiany jest z atrybutami nawizujcymi do wydarze w jego yciu. S nimi:
Anio, ktry orze podczas modlitwy witego, pug zaprzony w dwa woy, kosy, laska, spod ktrej
wypywa rdo, raniec.

w. Dympny krlewny Irlandii dz. m. (+ VI w.),

ww. Kasjusza, Wiktoryna, Maksyma, mm. (+ III w.),
ww. Piotra, Andrzeja, Pawa, Dionizji, mm. (+ 251),
w. Retyka bpa (+ 334),
w. Symplicjusza bpa m. (+ 304).

16 maja
ANDRZEJ
w. Andrzej Bobola, zakonnik, mczennik. Urodzi si 30 listopada 1591 r. w Strachocinie koo Sanoka.
Pochodzi ze szlacheckiej rodziny. Majc 20 lat wstpi do jezuitw w Wilnie, gdzie odby studia. W
1622 r. przyj wicenia kapaskie. Pracowa jako kaznodzieja, spowiednik, wychowawca modziey w
Wilnie, Poocku, Warszawie, omy, Pisku. Podejmowa szczeglne wysiki na rzecz pojednania pra-
wosawnych z katolikami. Jego gorliwo, ktr okrela nadane mu okrelenie owca dusz duszo-
chwat, bya powodem wrogoci ortodoksw. W czasie wojen kozackich przerodzia si w nienawi i
miaa tragiczny fina. W maju 1657 r. Kozacy napadli na Janw Poleski i dokonali rzezi wrd katolikw
i ydw. Andrzeja Bobol pochwycili w pobliskiej wiosce. Przywleczony do Janowa, zosta skatowany,
straszliwie okaleczony, a nastpnie na rynku miejskim powieszony do gry za nogi i dobity szabl. Reli-
kwie witego odbyy szczegln wdrwk w wyniku wydarze historycznych. Z Piska, przez Poock,
Moskw (1917), Rzym, przybyy w 1938 r. do Warszawy. Tutaj dzieliy losy wojenne Starwki. Od 1945
spoczywaj w kociele pod wezwaniem w. Andrzeja Boboli przy ul. Rakowieckiej. wity jest patronem
archidiecezji biaostockiej, warmiskiej, diecezji: drohiczyskiej, omyskiej, piskiej, pockiej, oraz
kolejarzy
W ikonografii w. Andrzej Bobola przedstawiany jest w stroju jezuity z szablami wbitymi w jego kark i
praw rk lub jako wdrowiec.

SZYMON (zob. 5 stycznia)

w. Szymon Stock, zakonnik. Urodzi si w 1175 r. w hrabstwie Kent, w Anglii. Wczenie podj pustel-
nicze ycie. Cel urzdzi sobie w pniu starego drzewa. Std jego drugie imi: Szymon Pie (ang. stock -
pie). Kiedy Turcy zmusili karmelitw do opuszczenia Ziemi witej, ci przybyli do Anglii (1237). Szy-
mon wkrtce wstpi do tego kontemplacyjnego zakonu, a w roku 1245 wybrano go generaem. Podczas
jego kadencji karmelici stali si popularnym zakonem w caej Europie. Mieszkajc dotychczas zazwyczaj
na pustkowiu w eremach, swoje obowizki duszpasterskie podjli teraz take w miastach. w. Szymon
jest jednak znany przede wszystkim w zwizku z naboestwem szkaplerza. W roku 1251 mia wizj,
podczas ktrej NMP miaa mu wrczy szkaplerz i zapewni, e wszyscy, ktrzy go bd nosi, cieszy
si bd szczeglnym bogosawiestwem, a po mierci unikn wiecznej kary. Szkaplerz - to dugi, roz-
city po bokach paszcz bez rkaww. Nosz go zakonnicy Jest rnego koloru, w zalenoci od zakonu:
biay, czarny, brzowy. Szkaplerz karmelitaski przybra okrojon form dwch pcienek zawieszonych
na szyi lub medalika, na ktrym jest przedstawiony. Szymon Stock zmar 16 maja 1265 r. w Bordeaux
podczas wizytacji.
W ikonografii w. Szymon przedstawiany jest jako mnich w habicie karmelitw. Czasami w scenach z
Matk Bo, ktra wrcza mu szkaplerz lub wraz ze witym wyprowadza z czyca cierpicych. Jego
atrybutem jest pies przynoszcy chleb.

w. Brendana op. (+ ok. 580),

w. Domnola bpa w Le Mans (+ 581),
w. Fidola (+ VI w.),
 ywoty witych

w. Honorata bpa w Amiens (+ 600),

w. Peregryna bpa Auxerre (+ 304),
w. Posydiusza bpa Kalamy w Numidii (+ 437),
w. Ubalda bpa Gubbio (+ 1160).

17 maja
PASCHALIS
hebr. Pesach - Pascha - przejcie; ac. Pascha - Wielkanoc; paschalis wielkanocny.
w. Paschalis Baylon, brat zakonny (1540-1592). Urodzi si w Torre Hermoza w Aragonii. By paste-
rzem owiec. Z powodu zaniedbanego wygldu nie chciano go przyj do klasztoru. Kiedy mia 24 lata,
jego pobono, dar kontemplacji byy ju szeroko znane w okolicy. Franciszkanie otworzyli przed nim
bramy nowicjatu w Montfort koo Walencji. Zaproponowano mu studia i przyjcie wice kapaskich.
Nie przyj tej oferty. Pozosta skromnym bratem zakonnym. By mistykiem. Mia szczegln cze dla
Chrystusa w Najwitszym Sakramencie. Posiada dar czytania w ludzkich sercach oraz w przyszoci.
Jest patronem stowarzysze i kongresw eucharystycznych.
W ikonografii w. Paschalis przedstawiany jest w habicie lub jako pasterz, czasami z kijem pasterskim.
Bywa ukazywany jako adorujcy Chrystusa w monstrancji. Jego atrybutem jest take krzy.

b. Andrzeja Abellon zk. (+ 1450),

b. Antonii Messina m. (+ 1935),
b. Wilhelma zk. (+ 1368).

18 maja
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan I, papie, mczennik (+ 526). Urodzi si w Toskanii. Stolic Piotrow obj w sierpniu 523 r.
Wprowadzi do kalendarza liczenie lat od narodzin Pana Jezusa, wedug oblicze Dionizego Maego,
mnicha syryjskiego. W zwizku z dekretem cesarza Justyniana, nakazujcym arianom zwrot wszystkich
kociow katolikom, krl Ostrogotw, Teodoryk, przymusi papiea, aby uda si do Konstantynopola w
celu zagodzenia zarzdzenia. Jan I zosta przyjty na dworze cesarskim z honorami. Dokona koronacji
cesarza. Po powrocie do stolicy Ostrogotw Rawenny Jan I przedoy utrzymanie edyktu cesarskiego.
Nieoczekiwanie zosta przez krla zatrzymany si. W kilka dni pniej zmar. Jego ciao przeniesiono do
Rzymu w 530 r.
W ikonografii w. Jan I przedstawiany jest w stroju papiea. Jego atrybutem jest wizienie.

ERYK
pn.-germ. rea- (Ehre) - zaszczyt;-rihhi - panowanie; krl, ktry zaszczytnie panuje.
w. Eryk IX Jedvardsson, krl. Urodzi si okoo 1120 r. w okolicy jeziora Melar. Od 1158 r. rzdzi
Szwecj (Vestergoland). Z biskupem Henrykiem (zob. 19 stycznia) uczestniczy w misyjnej wyprawie do
Finlandii, gdzie zaoy wiele kociow. Zgin 18 maja 1160 r. w Starej Uppsali, ktra bya orodkiem
pogastwa. Duski ksi Magnus Henriksson napad go i zabi, gdy uczestniczy w Mszy w. Od 1273 r.
jego szcztki spoczywaj w katedrze w Uppsali. w. Eryk jest patronem Szwecji.
W ikonografii wity przedstawiany jest w stroju krlewskim z koron na gowie - w jednej rce trzyma
miecz, w drugiej sztandar. Jego atrybuty: model kocioa w Uppsali; otarz, przy ktrym zosta zamordo-
wany; palma mczeska.

w. Feliksa z Cantalice zk. (+ 1587),

w. Iwona kp. (+ 1303),
w. Potamona bpa Heraklei m. (+ ok. 341),
ww. Teodora, Tekuzy, Aleksandry, Klaudii, Fainy, Eufrazji, Matrony, Julitty, mm. (+ ok. 303).
 ywoty witych

19 maja
URBAN
ac. urbanus - miejski, mieszkaniec miasta, a take kulturalny, wyksztacony, obyty, grzeczny.
w. Urban I, papie. Lata 222 - 230 wyznaczaj jego pontyfikat. W redniowieczu by jednym z najbar-
dziej popularnych witych. W jego dzie bogosawiono pola. Patron wacicieli winnic, winnej latoro-
li, ogrodnikw, rolnikw, dobrych urodzajw. Wedug podania w. Urban wyda instrukcj, aby kler do
Mszy w. uywa kielicha i pateny ze zota lub srebra.
W ikonografii ukazuje si witego w pontyfikalnych szatach i w tiarze. Jego atrybutami s: kielich, kru-
cyfiks, ksiga, miecz, winne grono, winne grono na ksidze.

IWO(N)
staroniem. iwa - cis, drzewo cisowe, uk z drzewa cisowego; lub celt. forma imienia Jan.
w. Iwo Helory, prawnik, kapan. Urodzi si 17 padziernika 1253 r. w Bretanii. Studiowa w Paryu
teologi, w Orleanie prawo. Znany by jako adwokat biedakw. Czsto opaca za nich koszty sdowe i
odwiedza ich w wizieniu. Majc 31 lat przyj wicenia kapaskie. Wkrtce zosta proboszczem. W
1297 powrci do rodzinnego Kermartin. Zmar 19 maja 1303 r. Jest patronem Bretanii; prawnikw, ad-
wokatw, sdziw, notariuszy, proboszczw, ubogich, sierot.
W ikonografii wity ukazywany jest jako sdzia w todze i birecie, czasami jako diakon w dalmatyce.
Jego atrybutami s m. in.: ksiga, zwj pergaminu, piro.

w. Celestyna V pp. (+ 1296),

w. Dunstana bpa Canterbury (+ 988),
b. Humiliany Cerchii wdowy (+ 1246),
w. Kryspina z Viterbo zk. (+ 1750),
bb. Jana de Cetina. Piotra de Duenas, mm. (+ 1397),
w. Teofila z Corte kp. zk. (+ 1740).

20 maja
BERNARDYN (zob. 16 kwietnia)
w. Bernardyn ze Sieny, zakonnik, doktor Kocioa (1380 - 1444). Wczenie osierocony, wychowywa
si u krewnych. Mia 19 lat, kiedy skoczy prawo w Sienie. W 1402 r. wstpi do franciszkanw. W dwa
lata pniej przyj wicenia kapaskie. Da pocztek nowej gazi zakonu - zwanego obserwantami (u
nas bernardynami) - wprowadzajc surow regu. Bernardyn jako wybitny mwca przemierzy wczesn
Itali. Jego kazania oddziayway na wielu suchaczy. Twrca cennych dziel teologicznych. Czowiek
pokorny - trzykrotnie odmwi proponowanego mu biskupstwa w Sienie, Ferrarze i Urbino. Znany z gor-
liwej modlitwy i szczeglnej czci Imienia Jezus. Naboestwo do Imienia Zbawiciela zawdzicza mu
decydujcy rozwj. Bernardyn w latach 1438 - 1442 peni urzd wikariusza generalnego zakonu. Bra
udzia w Soborze Florenckim (1439), gdzie dziaa na rzecz zjednoczenia Greckiego Kocioa Ortodok-
syjnego z Katolickim. Zmar w Aquili i tam go pochowano. Jest patronem bernardynw, Sieny, rodzinnej
miejscowoci Massa Martitima oraz tkaczy. Ordownikiem chorych na gardo i krwawicych. Wrd
bernardynw s polscy bogosawieni i wici: Szymon z Lipnicy, Jan z Dukli, Wadysaw z Gielniowa.
Wywarli oni powany wpyw na ycie religijne w Polsce.
W ikonografii wity przedstawiany jest w habicie bernardyskim; czasem jako kaznodzieja. Jego atry-
butami s: u ng trzy infuy, ktrych odmwi; otwarta ksiga; krzy z monogramem IHS; w rku mono-
gram IHS w promieniach.

w. Austregisyla bpa w Bourges (+ 624),

w. Anastazego bpa (+ 608),
b. Karola de Mazenod kp. zk. (+ 1861),
b. Kolumby z Rieti zk. (+ 1501),
 ywoty witych

ww. Taleleja, Asteriusza, Aleksandra, mm. (+ ok. 272),

w. Teodora bpa (+ 778).

21 maja
RYCHEZA
B. Rycheza (Ryksa), krlowa. Bya crk Erenfryda, palatyna Nadrenii; siostrzenic cesarza Ottona III.
ona Mieszka II, krla Polski. Po jego mierci usuna si do Saalfeld w Turyngii. Dziki zabiegom Ry-
chezy u papiea Benedykta IX jej syn, jedyny dziedzic tronu znajdujcy si w klasztorze, obj panowa-
nie jako Kazimierz I Odnowiciel. B. Rycheza zmara w 1063 r. Pochowano j w Kolonii.

JAN (zob. 31 stycznia)

w. Jan Nepomucen, kapan, mczennik (1348 - 1393). By notariuszem biskupim i proboszczem w Pra-
dze. Wysany do Padwy na studia, ukoczy je jako doktor prawa. Po powrocie zosta mianowany kolej-
no: proboszczem, kanonikiem, archidiakonem, wikariuszem generalnym. Podczas trwajcego sporu mi-
dzy Wacawem IV Luksemburczykiem a arcybiskupem Pragi w. Jan, bdc mediatorem, zosta uwizio-
ny przez porywczego krla i poddany torturom. Nastpnie zrzucono go do Wetawy. Wedug Kroniki
Tomasza Ebendorfera z Haselbach z 1450 r. w. Jan zgin, poniewa odmwi ujawnienia tajemnicy
spowiedzi maonki krlewskiej - krlowej Zofii. wity jest patronem zakonu jezuitw, Pragi; spowied-
nikw, szczerej spowiedzi, dobrej sawy, toncych. Ordownikiem podczas powodzi. Beatyfikowany w
1721 r., kanonizowany w 1729.
W ikonografii wity przedstawiany jest w stroju kapaskim, w sutannie, rokiecie, birecie. W rku pal-
ma mczeska. Niekiedy trzyma palec na ustach (symbol zachowanej tajemnicy). Jego atrybutami s:
klucz, ksika, kdka, krzy w rce, zapiecztowany list, most, z ktrego zosta zrzucony, piecz, wie-
niec z piciu gwiazd, wieniec z gwiazd - w rodku napis TACUI - milczaem; woda, zamek.

w. Hospicjusza (+ VI w.),
ww. Nikostrata, Antiocha, trybunw, mm. (+ IV w.),
ww. Polieukta, Wiktoriusza, Donata, mm. (+ III w.),
w. Sekunda kp. m. (+ IV w.),
w. Sekundyna m. (+ ok. 260),
w. Serapiona Syndonity ps. w Egipcie,
ww. Synezjusza, Teopompa, mm. (+ III w.).

22 maja
RYTA
w. zdrobnienie od Margerita Magorzata.
w. Ryta, wdowa, zakonnica. Jedna z najbardziej popularnych witych na wiecie. Urodzia si okoo
1380 r. w rodzinie ubogich grali w Rocca Porena, niedaleko Cascii (Umbria) jako jedyne dziecko. Na
yczenie rodzicw wysza za m. Zwizek by nieudany. Porywczy, brutalny m by powodem jej dra-
matw. Zgin zabity w porachunkach wendety. Ryta bya matk dwch synw, z ktrymi miaa kopoty
wychowawcze. Bojc si, by nie kontynuowali wendety, prosia Boga, aby raczej zabra ich ze wiata, ni
mieliby sta si zabjcami. Zmarli podczas epidemii. Ryta jako trzydziestokilkuletnia wdowa wstpia do
zakonu augustianek. Odznaczaa si posuszestwem, duchem modlitwy i cierpliwoci. Bdc prost i
niewyksztacon osob, osigna szczyty kontemplacji. Pewnego dnia podczas modlitwy przed Ukrzy-
owanym, ktrego posta bya na fresku, cier oderwa si z korony Jezusa i wbi si w jej czoo. Ta bo-
lesna rana - szczeglny stygmat - bya powodem jej niesychanych cierpie przez 15 lat. Zmara na gru-
lic 22 maja 1457 r. w Cascii. Tam spoczywa jej ciao nienaruszone do dzi. Sanktuarium witej, obej-
mujce jej rodzinny dom w Rocca Porena oraz klasztor i koci w Cascii, w ktrym zostaa pochowana,
jest miejscem tumnych pielgrzymek. Beatyfikowana w 1627 r., kanonizowana w 1900. w. Ryta jest
patronk w sprawach trudnych i beznadziejnych. Jest opiekunk wielu dziel charytatywnych i bractw.
 ywoty witych

W ikonografii wita przedstawiana jest w stroju zakonnym - w czarnym habicie i w biaym welonie, z
cierniem na czole. Jej atrybutami s: dwoje dzieci, krucyfiks, cier, figa, pszczoy, ra.

w. Attona bpa w Pistoli (+ 1143),

w. Bazyliszka m. (+ IV w.),
w. Fulka (+ XII w.),
w. Heleny dz. (+ V w.),
ww. Kasta i Emila, mm. (+ III w.),
w. Marcjana bpa (+ 127),
ww. Piotra od Wniebowzicia, Jana Machado, mm. w Japonii (+1617),
w. Romana op. (+ VI w.).

23 maja
LEONCJUSZ
gr. Lentios od miejscowoci Leontis.
w. Leoncjusz z Rostowa, biskup, mczennik. By Grekiem. Jako mnich w awrze Pieczerskiej powoa-
ny zosta na biskupa do Rostowa nad Donem. Jego gorliwo spotykaa si z duym sprzeciwem ze stro-
ny mieszkajcych tam pogan. Zgin w 1071 r. podczas zamieszek na tle religijnym.

w. Dezyderego bpa z Vienne m. (+ ok. 407),

ww. Eutychiusza, Florencjusza, mn. (+ VI w.),
b. Jana z Prado kp. m. (+ 1631),
w. Jana de Rossi kp. zk. (+ 1764),
ww. Kwinkcjana, Lucjusza, Juliana, mm. (+ 259),
w. Michaa bpa w Synnadzie (+ 826),
w. Wilberta rycerza mn. (+ 962)

24 maja
MARYJA
Maryja Wspomoycielka Wiernych. Tytu Wspomoycielka Wiernych wprowadzi do Litanii Loreta-
skiej Pius V na wie o zwycistwie pod Lepanto floty chrzecijaskiej nad tureck (7 padziernika
1571). wito ustanowi Pius VII po swoim powrocie do Rzymu z wizienia, do ktrego wtrci go Na-
poleon (1814). W Polsce wito, zatwierdzone przez Stolic Apostolsk (1959), obchodzone jest na pro-
b polskich biskupw z ks. kard. Stefanem Wyszyskim na czele, w celu uproszenia szczeglnych ask
od Maryi w czasach trudnych dla narodu.

DONACJAN
ac. Donatianus - syn Donata; Donat od dono - dawa; dany przez Boga, dar Boga

ROGACJAN
ac. rogatus - uproszony, wymodlony.
w. Donacjan i w. Rogacjan, mczennicy (+ III w). Byli brami. Donacjan by chrzecijaninem, Roga-
cjan katechumenem. Od staroytnoci zwani dziemi nantejskimi, poniewa ponieli mier w modym
wieku.

b. Franciszka Clet kp. m. w Chinach (+ 1820),

b. Joanny ony Chuzy (+ I w.),
w. Ludwika Zefiryna Moreau bpa w Kanadzie (+ 1901),
w. Manachena (+ I w.),
w. Wincentego z Lrins mn. (+ 450).
 ywoty witych

25 maja
BEDA
ang. beado - walka, wojna.
w. Beda Czcigodny, zakonnik, kapan, doktor Kocioa (673 - 735). Kiedy mia 7 lat, powierzono jego
wychowanie i wyksztacenie opactwu Wearmouth (Brytania). Nastpnie przenis si do opactwa bene-
dyktyskiego w Jarrow, gdzie jako mnich spdzi ponad 50 lat. W wieku 30 lat przyj wicenia kapa-
skie. By wielkim uczonym, o niezwykle szerokich zainteresowaniach. Pozostawi po sobie olbrzymi
spucizn naukow i literack, by take poet. Zajmowa si homiletyk oraz studium biblijnym. Na-
zwano go najwikszym egzeget redniowiecza. Da si pozna jako znakomity historyk. Zachd m-
droci swoj owieci - powiedzia o nim w. Robert Bellarmin. Synod w Akwizgranie (836) nada mu
przydomek Venerabilis" - Czcigodny". Leon XIII ogosi go w 1899 roku doktorem Kocioa.
W ikonografii w. Beda wystpuje rzadko. Jest przedstawiany w benedyktyskim habicie. Atrybutami
witego s: ksiga, piro, zwj pergaminu.

GRZEGORZ (zob. 2 stycznia)

w. Grzegorz VII, papie. Urodzi si w 1028 r. w Toskanii. Mia na imi Hildebrand. Przyby wczenie
na Lateran. By moe przedtem by mnichem u benedyktynw w Chiny. By wysyany przez papiey
(Grzegorza VI, Leona IX, Mikoaja II) z misjami do rnych krajw. W 1054 - 1056 legat papieski we
Francji, w 1057 w Niemczech. Pniej zarzdza bazylik w. Pawa za Murami. By skarbnikiem Stolicy
Apostolskiej. Mia powany wpyw na polityk papiey XI wieku. Aleksander II mianowa go kardyna-
tem-archidiakonem. Po mierci tego papiea Hildebrand zosta wybrany na stolic Pitrow 22 kwietnia
1073 r. Przyj wtedy wicenia kapaskie i biskupie. Podj gbok reform Kocioa, pragnc unieza-
leni go od wadzy wieckiej. Wypowiedzia walk: symonii (kupowaniu urzdw kocielnych), inwe-
styturze (wybieraniu przez panujcych na stanowiska kocielne m.in. biskupw i opatw) oraz niezacho-
wywaniu celibatu przez duchownych. Na synodzie rzymskim w lutym 1076 r. ekskomunikowat krla
niemieckiego Henryka IV ktry wystpi przeciw jego dekretom. W rok pniej w Canossie krl jako
pokutnik sta przez trzy dni u bram zamku, proszc papiea o przebaczenie. Grzegorz zdj z niego kl-
tw, ale konflikt nie usta. W 1084 r. Henryk IV zdoby Rzym i osadzi w nim antypapiea Klemensa III.
Grzegorz VII podczas najazdu schroni si w Zamku Anioa. W kilka tygodni pniej z odsiecz przyszy
wojska normaskie i przymusiy do odwrotu krla niemieckiego oraz antypapiea. Grzegorza uwolniono.
Wezwani przez niego sprzymierzecy zachowali si jednak jak wrogowie - rabujc, niszczc i palc.
Grzegorz VII zosta zmuszony do opuszczenia Rzymu. Uda si do Salerno. Tam 25 maja 1085 r. zmar.
Na ou mierci wypowiedzia sowa, ktre umieszczono w katedrze przy otarzu, gdzie spoczywa:
Umiowaem sprawiedliwo, a znienawidziem nieprawo, dlatego umieram na wygnaniu. Kanoni-
zowany w 1606 r.
W ikonografii Grzegorz VII przedstawiany jest w papieskim stroju, czsto w tiarze. Jego atrybutami s:
gob, ksiga, zy (z powodu dowiadczanych przeladowa), obraz Matki Boej, do ktrej mia szcze-
glne naboestwo.

MARIA (zob. 1 stycznia)

w. Maria Magdalena de Pazzi, dziewica, zakonnica. Urodzia si 2 kwietnia 1566 r. w monej rodzinie
Pazzi we Florencji. Nadano jej imi Katarzyna. Majc 18 lat wstpia do klasztoru karmelitaskiego Mat-
ki Boej Anielskiej i przyja imi zakonne Maria Magdalena. W rok pniej podczas choroby zoya
luby. Kolejno penia obowizki: zakrystianki, furtianki, mistrzyni nowicjatu, przeoonej domu. Wioda
ycie umartwione i przeniknite modlitw. Maria Magdalena dowiadczaa wielu cierpie. Miaa dar
stygmatw i prorokowania. Bya mistyczk. Doznaa duchowych zalubin. W wizjach otrzymaa m.in.
zrozumienie tajemnicy Trjcy Przenajwitszej i Wcielenia Jezusa. wita pozostawia pisma ukazujce
gbokie dowiadczenia duchowoci chrzecijaskiej. Zmara 25 maja 1607 r. Jest patronk Florencji i
Neapolu. Beatyfikowana w 1626 r., kanonizowana w 1669.
 ywoty witych

W ikonografii w. Maria Magdalena ukazywana jest w habicie karmelitanki. Jej atrybutami s: Dzieci
Jezus, dyscyplina, gobica, korona cierniowa, krzy, lilia, serce trzymane w prawej doni, stygmaty.

w. Aldhelma bpa w Sherborne (+ 709),

w. Dionizego bpa (+ ok. 360),
w. Leona (+ 550),
w. Magdaleny Zofii Barat dz. zk. (+ 1865),
w. Zenobiusza bpa (+ V w.).

26 maja
FILIP (zob. 6 maja)
w. Filip Neri, kapan (1515 - 1595). Urodzi si we Florencji. Studiowa filozofi i teologi na uniwer-
sytecie w Rzymie. Prowadzi ycie modlitwy, umartwienia, miosierdzia. W trosce o pielgrzymw i cho-
rych zaoy religijne bractwo, zyskujc miano Apostoa Rzymu. Majc 36 lat przyj wicenia ka-
paskie. Wkrtce potem zorganizowa stowarzyszenie ksiy, z ktrego wyoni si nowy zakon - orato-
rianw (tzw. filipini). Do duszpasterstwa obok nauczania katechizmu, wicze duchowych, pielgrzymek
wczy nauk i kultur. Doradca papiey, kierownik duchowy wielu dostojnikw. By jednym z najbar-
dziej wesoych witych.
W ikonografii w. Filip przedstawiany jest jako mczyzna w rednim wieku, z krtk brod, w sutannie i
birecie. Jego atrybutem jest lilia, serce i lilia.

w. Eleutera pp. m. (+ 189),

w. Kwadratusa m. (+ ok. 129),
w. Lamberta bpa (+ 1154),
w. Marii Anny od Jezusa de Paredes tercjarki (+ 1645),
w. Symitriusza kp. m. (+ II w.),
w. Zachariasza bpa (+ III/IV w.).

27 maja
AUGUSTYN
ac. Augustus -szczliwy, pomylny; syn Augusta; urodzony w miesicu Augusta (sierpniu).
w. Augustyn z Canterbury, biskup (+ 604/605). Aposto Anglii. Bdc opatem benedyktyskiego
klasztoru w. Andrzeja w Rzymie, zosta wysany przez Grzegorza Wielkiego do Brytanii (596). Przyby
tam z czterdziestu misjonarzami. Krl Kentu w. Etelbert wraz z maonk Bert przyj ich yczliwie.
Augustyna osadzi w stolicy Canterbury. Tam podj on misj ewangelizacyjn, a nastpnie erygowa
biskupstwo i katedr. W 601 r. Grzegorz Wielki mianowa Augustyna arcybiskupem i pierwszym pryma-
sem Anglii. Zaleci mu take tworzenie biskupstw w Yorku i Londynie. wity zmar 26 maja 604/605?
r.
W ikonografii przedstawiany w stroju biskupim lub jako benedyktyn.

w. Eutropiusza bpa Orange (+ V w.),

w. Fryderyka bpa (+ 1121),
w. Juliana m. (+ 297),
b. Magorzaty Pole w Londynie (+ 1541).
 ywoty witych

28 maja
GERMAN
w. German z Parya, biskup (496 - 576). Po studiach w Avallon podj ycie pustelnika. Okoo 540 r.
przyj wicenia kapaskie. Na yczenie biskupa Autun przeprowadzi reform tamtejszego klasztoru
w. Symforiana. W 556 r. zosta mianowany biskupem Parya. Na terenie diecezji podj dziaalno cha-
rytatywn i reformatorsk. Zaoy opactwo w. Krzya i w. Wincentego z Saragossy (od VIII w. Saint-
Germain-des-Prs). Zmar 28 maja 576 r. w Paryu.

w. Helikonidy m. (+ III w.),

b. Herkulana z Piegaro kp. zk. (+ 1451),
w. Justa bpa w Urgel (+ ok. 550),
b. Marii Bagnesi (+ 1578),
w. Podiusa bpa Florencji (+ X w.),
w. Senatora bpa (+ ok. 480),
w. Wilhelma mn. (+ 812).

29 maja
URSZULA
ac. ursus - niedwied; niedwiadek.
B. Urszula Ledchowska, zakonnica. Urodzia si w 1865 r. w Loosdorf koo Wiednia. Miaa na imi
Julia Maria. W 1883 r. wraz z bliskimi przeniosa si do nabytego przez ojca majtku w Lipnicy Muro-
wanej koo Bochni. Jako 21-letnia dziewczyna wstpia do klasztoru urszulanek w Krakowie i przyja
zakonne imi Urszula. Zajmowaa si modzie, penic funkcje wychowawczyni internatu oraz nauczy-
cielki. W 1904 r. zostaa przeoon. W 1907 r. wyjechaa do pracy dydaktycznej w Petersburgu. Nastp-
nie przeniosa si do Finlandii, gdzie otworzya gimnazjum dla dziewczt. Podczas I wojny wiatowej
apostoowaa w krajach skandynawskich, wygaszajc odczyty o Polsce, organizowaa pomoc dla osiero-
conych polskich dzieci. W roku 1920 wrcia do Polski. Osiedlia si w Pniewach koo Poznania, gdzie -z
myl o pracy apostolskiej w nowych warunkach - zaoya zgromadzenie Sistr Urszulanek Serca Jezusa
Konajcego, zw. urszulanki szare. Cae jej ycie byo ofiarn sub Bogu, ludziom. Kocioowi i ojczy-
nie. Umara 29 maja 1939 r. w Rzymie. Beatyfikowana przez Jana Pawa II 20 czerwca 1983 roku w Po-
znaniu.
W ikonografii przedstawiana jest b. Urszula w szarym zakonnym habicie.

w. Andrzeja z Chio m. (+ 1465),

w. Maksymina bpa w Trewirze (+ 346),
bb. Stefana kp. zk., Rajmunda kp. zk., mm. (+ 1242),
ww. Syzyniusza, Martyriusza, Aleksandra, mm, (+ 397),
b. Wilhelma Arnaud m. (+ 1242).

30 maja
JOANNA (zob. 4 lutego)
w. Joanna dArc, dziewica. Urodzia si 6 stycznia 1412 r. w Domremy (Lotaryngia), w rodzinie ubo-
gich wieniakw. Od 13 roku ycia towarzyszyy jej gosy i wizje. Pod wpywem duchowych dowiad-
cze w 1428 r. ta wiejska, prosta dziewczyna, analfabetka, podejmuje dzieo wyzwolenia Francji zajtej
przez wojska angielskie. Po spotkaniu z Karolem VII oraz poddaniu Joanny i jej widze badaniom du-
chownych z Poitiers, dziewczynie podarowano zbroj, sztandar i pozwolono jej wyruszy z oddziaem
naprzeciw nieprzyjaciela. W maju 1429 r. w trakcie bitwy o Orlean Joanna (odtd nazywana take Dzie-
wic Orleask) zagrzewa swoich rodakw do walki i przeamuje losy prowadzonej wojny. Po niej w
cigu tygodnia Anglicy opucili ca dolin Loary. Joanna nalega na niezdecydowanego Karola VII, aby
wyruszy do Reims oraz dopeni obowizku koronacji, co nastpio 17 lipca 1429 r. Wiosn 1430 r. Jo-
 ywoty witych

anna wzia udzia w potyczce pod Compiegne. Tam dostaje si do niewoli Burgundw. Ci odsprzedali j
Anglikom, ktrzy powoali trybuna kocielny i wytoczyli jej proces w Rouen. Oskarono j o uywanie
stroju mskiego, o herezj i czarnoksistwo. Jej glosy i objawienia uznano za faszywe. wita odwoaa
si od wyroku inkwizycji do papiea. Bezskutecznie. Oddana w rce wadzy wieckiej zostaa skazana i
spalona na stosie 30 maja 1431 r. Wyrok zakwestionowano. Pod naciskiem opinii publicznej Karol VII
ustanowi komisj, ktra przeprowadzia proces rehabilitacyjny. Take papie Kalikst III wyda polecenie
zbadania przeprowadzonego procesu. 7 lipca 1456 r. Rzym wydal wyrok uniewinniajcy Joann oraz
okreli przeprowadzony proces w Rouen jako sprzeczny z prawem. Joann kanonizowa papie Bene-
dykt XV. w. Joanna jest patronk Francji, Orleanu, a take telegrafu i transmisji radiowych.
W ikonografii w. Joanna przedstawiana jest jako dziewczyna w zotej zbroi na koniu. Jej atrybutami s:
miecz, sztandar i miecz, lanca.

JAN (zob. 31 stycznia)

w. Jan Sarkander, kapan, mczennik. Urodzi si 20 grudnia 1576 r. w Skoczowie. Po mierci ojca jego
rodzina przeniosa si do Przybora na Morawach. Ksztaci si u jezuitw w Oomucu. Doktorat z filozo-
fii uzyska na uniwersytecie w Pradze, a z teologii w Grazu. W 1609 r. przyj wicenia kapaskie oraz
pod prac jako wikariusz. W kilka lat pniej zosta proboszczem w Holeszowie. Jego gorliwo i bez-
kompromisowo wzbudzia powany sprzeciw tamtejszych husytw i protestantw. Kiedy wybucha
wojna trzydziestoletnia, przynaglony przez swoich parafian, opuci Holeszw. Pielgrzymowa do Cz-
stochowy, jaki czas przebywa w Rybniku i Krakowie. Poniewa nie przyjto jego rezygnacji z urzdu
proboszcza, wrci na swoj placwk. W 1620 r. uchroni miasto przed grabie i spaleniem, wychodzc
procesjonalnie naprzeciw nadcigajcym wojskom lisowczykw. Posdzony przez protestantw o ich
sprowadzenie, zosta aresztowany, uwiziony i okrutnie torturowany. Par tygodni pniej 17 marca 1620
r., zmar w wizieniu wskutek odniesionych ran. Kanonizowa go papie Jan Pawe II w 1995 r.

w. Anastazego bpa (+ ok. 680),

b. Andrzeja Franchi zk. bpa (+ 1401),
ww. Bazylego, jego ony Emmelii (+ ok. 355),
w. Eksuperancjusza bpa Rawenny (+ 418),
w. Feliksa I pp. (+ 274),
w. Ferdynanda III krla Kastylii i Leonu (+ 1252),
ww. Gabina i Kryspula, mm. (+ ok. 130).

31 maja
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Nawiedzenie NMP. wito powicone wydarzeniu ewangelicznemu, jakim byty odwiedziny Maryi w
domu w. Elbiety Wypowiedziaa Ona wtedy peen pokory mioci i uwielbienia hymn dzikczynny:
Magnificat. wito obchodzono najpierw w Kociele Wschodnim. Od XII w. rwnie na Zachodzie.
Ustanowi je Bonifacy IX (1398). Przyjte powszechnie w Kociele po soborze w Bazylei (1441). Do
1969 r. obchodzono je 2 lipca.

KAMILA
od ac. imienia mskiego Camillus - szlachetnie urodzony chopiec, pomocnik kapana.
B. Kamila Baptysta Verano, dziewica, zakonnica (1458 - 1524). Pochodzia z rodziny ksicej. Majc
23 lata wbrew woli rodzicw wstpia do klarysek w Urbino. Tam przyja imi zakonne Baptysta. W
trzy lata pniej przeniosa si do nowego klasztoru w Camerino, ktry ufundowa jej ojciec. Nastpnie
zaoya klasztor w Fermo. Prowadzia ycie surowe i pene wyrzecze. Doznaa wielu cierpie. Miaa
dar mistycznego zjednoczenia z Jezusem, proroctwa oraz czytania w ludzkich sercach. Zmara podczas
epidemii 31 maja 1524 r.
 ywoty witych

b. Feliksa z Sycylii zk. (+ 1787),

ww. Kancjusza, Kancjana, Kancjanilli, rodzestwa, mm. (+ ok. 290),
w. Paschazego dk. m. (+ V w.),
w. Petroneli m. (+ I/II).
 ywoty witych

CZERWIEC
1 czerwca
JUSTYN (zob. 12 marca)
w. Justyn, filozof i mczennik (+ ok. 165). Urodzi si we Flavia Neapolis (dzisiejszy Nablus w Sama-
rii), w pogaskiej rodzinie. Po upadku Jerozolimy w 70 r. miasto byo jednym z waniejszych centrw
kultury greckiej i rzymskiej na terenie Palestyny. Uczszcza do szkoy filozoficznej. W swoich poszuki-
waniach religijnych dotar do Biblii i chrzecijastwa. W wieku 33 lat przyj chrzest. Sta si gorliwym
wyznawc. Justyn to najwaniejszy apologeta chrzecijastwa w II wieku. Pragnc wyjania i broni
wiary, uda si do Rzymu, gdzie zaoy wasn szko. W tym czasie wyda dwie apologie - do cesarza i
senatu rzymskiego oraz Dialog z ydem Trytonem. Podczas przeladowa chrzecijan za czasw Mar-
ka Aureliusza zosta aresztowany i z wyroku sdu city mieczem w 165 r. W swoich pismach podj
pierwsze prby zblienia nauki chrzecijaskiej i filozofii greckiej.

Tylko nieprawy porzuca prawd dla faszu.

w. Justyn

W ikonografii wity przedstawiany jest w chwili, gdy wrcza swoj Apologi cesarzowi Hadrianowi.

b. Alfonsa de Mena (+ 1622),

b. Alfonsa Navarette zk. m. (+ 1617),
w. Enekona op. (+ ok. 1600),
ww. Felina i Gracjana, mm. (+ ok. 250),
w. Firmusa m. (+ III w.),
w. Fortunata kp. (+ IV/V w.),
w. Ischyriona onierza m. (+ III w.),
w. Justyny, w. Konrada (+ 1066),
w. Kaprazego op. (+ ok. 430),
w. Krescencjana onierza m. (+ III w.),
ww. Pamfila kp., Walensa dk., Pawa, mm. (+ ok. 309),
w. Prokula m. (+ III w.),
w. Symeona z Syrakuz (+1035),
w. Tespezego m. (+ 230).

2 czerwca
MARCELI(N) (zob. 16 stycznia) i PIOTR (zob. 21 lutego)
w. Marceli(n) i w. Piotr, mczennicy (+ 299/304?). Marceli by kapanem, Piotr mia wicenia mniej-
sze - egzorcysty. Ponieli mier w Rzymie podczas przeladowa za czasw Dioklecjana. Wedug w.
Damazego papiea - ktry w napisanym epitafium stwierdza, e dziki nim zosta chrzecijaninem - ka-
zano im wykopa grb, potem cito i do niego wrzucono. Doznawali wielkiej czci. Ich imiona zostay
wczone do kanonu Mszy w. Nad ich grobem przy Via Labicana wzniesiono bazylik.
W ikonografii w. Marceli przedstawiany jest w ornacie, w. Piotr w tunice. Ich atrybutami s: kielich i
hostia, ksiga, krzy, miecz, palma, zwj.

SADOK
hebr. saduk - wity, sprawiedliwy.
B. Sadok, kapan, mczennik. By moe, by uczniem w. Dominika. Dziaa na Wgrzech w Lorch.
Przeor dominikanw w Zagrzebiu i w Sandomierzu. W zimie 1259/1260? r. - podczas drugiego najazdu
Tatarw na Polsk - najedcy podstpem zdobyli Sandomierz. Zgino wtedy wielu mieszkacw. Cz
 ywoty witych

z nich wraz z przeorem i 49 dominikanami zostaa wymordowana w kociele w. Jakuba, dokd si

schronia. Kult b. Sadoka i jego towarzyszy zosta zatwierdzony w 1807 r.
W ikonografii b. Sadok przedstawiany jest z towarzyszami w dominikaskich habitach - czyta im z
otwartej ksigi; niekiedy ukazywany jest w scenie mczestwa - przeszywany strzaami.

w. Abla (+ 50),
w. Blandyny m. (+ 177),
w. Erazma bpa m. (+ 303),
w. Eugeniusza I pp. (+ 657),
Marianny de Flores (+ 1645),
w. Mikoaja Pielgrzyma (+ 1094),
w. Nicefora bpa Konstantynopola (+ 829).

3 czerwca
KAROL (zob. 2 marca)
w. Karol Lwanga, mczennik. Do VIII wieku Afryka Pnocna wydaa wielu witych. Afryka Czarna -
rodkowa i Poudniowa zetkna si z Kocioem w poowie XIX wieku. Do Ugandy chrzecijastwo
dotaro w latach dziewidziesitych. W 1879 przybyli tam biali ojcowie, ktrzy spotkali si z przy-
chylnoci mieszkacw. Jednak w kilka lat pniej razem z anglikaskimi misjonarzami byli zmuszeni
przez krla Mtera do opuszczenia kraju. Kiedy po jego mierci wstpi na tron Mwanga, rozpoczto si
krwawe przeladowanie chrzecijan. Ofiar padli neofici katoliccy wrd nich dworzanie krla. 3 czerw-
ca 1886 r. w Rubaga spalono owinitego w trzcinow mat Karola Lwanga - wodza plemienia Nagweya,
ktry by przeoonym krlewskich paziw. Mia 25 lat. W tym dniu razem z nim ponioso mier 12
towarzyszy. W 1920 roku beatyfikowa ich Benedykt XV Kanonizowa Pawe VI (1964). w. Karol jest
patronem modziey i Akcji Katolickiej w Afryce.

KLOTYLDA
germ. hlut- - sawna i -hiltj(a) - walka; sawna w walce, stawna bojowniczka.
w. Klotylda, krlowa, wdowa. Urodzia si w Lyonie okoo 474 r. Bya crk krla Childeryka I i Ca-
rateny. Kiedy miaa 6 lat, zosta zamordowany jej ojciec. Rodzina usuna si do Genewy. Majc 18 lat
wysza za m za krla Frankw, Chlodwika. Bya matk piciorga dzieci. Swoim przykadem i mdro-
ci sprawia, e jej krlewski maonek wraz z dworem przyj chrzest na Boe Narodzenie 496 r. Po
mierci Chlodwika dowiadczaa udrk wojny domowej, ktr prowadzili midzy sob jej synowie.
Zmara 3 czerwca 545 w Tours.

b. Andrzeja kp. (+ 1254),

w. Cycyliusza kp. (+ III w.),
w. Dawina (+ 1051),
w. Izaaka mn. m. (+ 851),
b. Jana Grande zk. (+ 1600),
ww. Laurentego i Pergentyna, mm. (+ III w.),
w. Lifarda kp. (+ VI w.),
bb. Piotra Sanz bpa, Franciszka Serano bpa, Jana Alcober, Joachima Royo, Franciszka Diaz, mm. w
Chinach (+ 1747 - 1748).

4 czerwca
FRANCISZEK (zob. 24 stycznia)
w. Franciszek Caracciolo, kapan, zakonnik. Urodzi si 13 padziernika 1563 r. w Villa Sancta Maria
(krlestwo Neapolu). Pochodzi ze znakomitej rodziny. Studiowa teologi na uniwersytecie w Neapolu.
Po przyjciu wice kapaskich w 1587 r. podj prac duszpastersk wrd winiw i galernikw.
 ywoty witych

Nastpnie razem z genueczykiem Janem Adorno zaoy nowy zakon Kanonikw Regularnych opieku-
jcy si biednymi, chorymi i winiami. Mniejszych. Majc 26 lat zoy luby i w miejsce dotychczaso-
wego: Askaniusz, przyj nowe imi zakonne - Franciszek. W 1591 r. zosta generaem zakonu. Zaoy
domy zakonu we Woszech i Hiszpanii. Odznacza si gorliwoci, umartwieniem oraz naboestwem do
Najwitszego Sakramentu. Po kilku latach zoy urzd. Umar 4 czerwca 1608 r. w Anconie pielgrzy-
mujc do sanktuarium Matki Boej w Loreto. Pochowano go w kociele Matki Boej Wikszej w Ne-
apolu. Beatyfikowany w 1769 r., kanonizowany w 1807. Jest patronem tego miasta.

w. Klateusza bpa Brescii m. (+ po. I w.),

w. Kwiryna bpa z Sisak (+ 309),
w. Metrofanesa bpa (+ ok. 325),
w. Optata bpa w Mileve (+ 400),
w. Pacyfika z Nawarry zk. (+ 1482).

5 czerwca
BONIFACY (zob. 14 maja)
w. Bonifacy Winfryd, mnich, biskup, mczennik. Urodzi si okoo 673 r. w krlestwie Wessex. Bene-
dyktyn w Exeter. Przyj wicenia kapaskie w wieku 30 lat. W roku 719 uda si na misje do Fryzji.
Trzy lata pniej otrzyma sakr biskupi z rk papiea Grzegorza VII. W 732 zosta arcybiskupem mi-
syjnym, w sze lat pniej legatem papieskim na Frankoni i Niemcy. Zaoy biskupstwa w Bawarii,
Almanii, Hesji, Turyngii. Majc 80 lat, powtrnie uda si na misje do Fryzji. 5 czerwca 754 r. wraz z 54
towarzyszami zosta zamordowany w Dokkum (teren dzisiejszej Holandii). Ciao witego sprowadzono
do Fuldy gdzie spoczywa do dzisiejszego dnia. w. Bonifacy jest patronem Niemiec, diecezji w Fuldzie,
Erfurcie, Moguncji, omyskiej, archidiecezji warmiskiej, take kasjerw, krawcw, ksigarzy piwo-
warw.
W ikonografii w. Bonifacy jest przedstawiany w biskupim stroju - w ornacie, paliuszu, mitrze lub jako
benedyktyski mnich. Jego atrybutami s: kruk, lis, krzy z podwjnym ramieniem - symbolizujcy le-
gata papieskiego, ksiga Ewangelii przebita mieczem (tak bowiem znaleziono przy nim po mczeskiej
mierci).

w. Doroteusza kp. m. (+ ok. 362),

b. Ferdynanda Portugalskiego (+ 1443),
b. Jakuba Salomoniusza zk. (+ 1314),
w. Sancheza m. (+ 851).

6 czerwca
NORBERT
germ. nord- - pnoc oraz -beracht - sawny, byszczcy.
w. Norbert, biskup. Urodzi si okoo 1080 r. w Nadrenii. By subdiakonem i kanonikiem w Xanten.
Przebywajc na dworze arcybiskupa Kolonii Fryderyka II i cesarza Henryka V, prowadzi ycie wieckie.
W 1115 r. podczas burzy omal nie zgin od pioruna. Wydarzenie to spowodowao zmian jego ycia.
Wstpi do benedyktynw podejmujc pokut. Wyrzek si godnoci i majtkw kocielnych. Po przyj-
ciu wice kapaskich zacz pracowa jako wdrowny kaznodzieja. W 1120 r. zaoy zakon wedug
reguy w. Augustyna w Prmontr (norbertanw). Od 1126 r. by arcybiskupem Moguncji, gdzie praco-
wa nad odnow Kocioa. Peni take obowizki kanclerza Rzeszy. Zasadniczo i surowo biskupa
Norberta stay si powodem rozruchw, a w konsekwencji opuszczenia przez niego miasta. Na tle gor-
liwej i owocnej pracy dla Kocioa cieniem kadzie si jego stosunek do Polski - pisa Henryk Fros SJ.
Wychowany w ideologii witego cesarstwa rzymskiego, z ktrym tak atwo utosamiano dobro Kocio-
a, wysuwa roszczenia jurysdykcyjne wobec diecezji polskich, nie uznajc metropolii gnienieskiej.
 ywoty witych

Umar 6 czerwca 1134 r. Kanonizowany w 1582 r. Jest patronem Pragi, zakonu norbertanw, sistr nor-
bertynek oraz wszystkich wsplnot jego imienia.
W ikonografii ukazywany jest w. Norbert w stroju biskupim, w mitrze, z krzyem w doni. Jego atrybu-
tami m. in. s: anio z mitr, diabe u stp, gazka palmy, kielich, model kocioa, monstrancja, pajk.

w. Aleksandra bpa Fiesole m. (+ IX),

ww. Artemiusza, ony Kandydy, crki Pauliny, mm. (+ 304),
w. Cylicji m. (+ III/IV w.),
w. Eustorgiusza II bpa Mediolanu (+ 518),
w. Filipa dk. (+ I w.),
w. Klaudiusza opata bpa (+ 703),
Marcelego Jzefa Champagnat kp. zk. (+ 1840),
b. Wawrzyca z Villamagna kp. zk. (+ 1535).

7 czerwca
ROBERT (zob. 17 kwietnia)
w. Robert, opat. Urodzi si w kocu XI w. w Anglii. Studiowa w Paryu. Po przyjciu wice kapa-
skich wstpi do benedyktynw, a nastpnie w 1135 r. przeszed do cystersw w opactwie Fountains. W
trzy lata pniej zaoy nowe opactwo w Newminster, z ktrego powstao kilkanacie innych. Opat Ro-
bert by czowiekiem pokuty i wielkiej modlitwy. Odmawia codziennie cay psaterz - 150 psalmw.
Zmar 7 czerwca 1159 r. wity mia szczegln moc nad zymi duchami. Wyleczy wielu optanych.
W ikonografii przedstawia si go, gdy trzyma na acuchu szatana i poskramia zego ducha wzniesionym
krzyem.

b. Anny od w. Bartomieja zk. (+ 1626),

w. Antoniego Marii Gianelli bpa (+ 1846),
w. Pawa bpa Konstantynopola m. (+ ok. 350),
ww. Piotra kp., Wallabonsa dk., Sabiniana, Wistremunda, Habencjusza, Jeremiasza, mm. w Kordobie
(+ 851),
b. Teresy de Soubiran zk. (+ 1899).

8 czerwca
MEDARD
germ. math; maht- - mstwo, potga, moc oraz -hard - silny, odwany, miay.
w. Medard, biskup (+ 560). Urodzi si na pocztku VI wieku w Salancy (Francja). w. Remigiusz kon-
sekrowa go na biskupa Noyon. W swej diecezji usun resztki pogastwa. Po spustoszeniu jej przez Hu-
nw woy wiele wysikw w odbudow miasta i okolic. Kiedy krlowa Radegunda uzyskaa z Klotarem
I separacj, wprowadzi j uroczycie do klasztoru jako mniszk. W pamici przetrwa jako czowiek do-
brego przykadu. Pisali o nim w. Wenancjusz Fortunat, w. Grzegorz z Tours. W redniowieczu kult
Medarda by bardzo ywy w caej Europie. Jest patronem rolnikw, ogrodnikw, plantatorw winnej la-
toroli, piwowarw. Ordownikiem podczas blu zbw oraz o dobr pogod.
W ikonografii ukazywany jest w stroju biskupim. Atrybutami witego s orze i ko.

w. Herakliusza bpa (+ VI w.),

b. Jakuba Berthieu m. na Madagaskarze (+ 1896),
w. Klodulfa bpa Metzu (+ ok. 660),
b. Marii Droste zu Vischering zk. (+ 1899),
w. Seweryna bpa (+ VI w.),
w. Wilhelma bpa Yorku (+ 1154).
 ywoty witych

9 czerwca
EFREM
hebr. ephraim - kurz, piasek, popi, ziemia; imi biblijne.
w. Efrem, diakon, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 306 r. w Nisibis (Mezopotamia). Jako nauczyciel
przyj wicenia diakonatu. Gdy w roku 363 miasto zdobyli Persowie, wyemigrowa do Edessy. By
wybitnym egzeget, kaznodziej. Jego spucizna literacka - pieni, poematy, hymny, komentarze - wska-
zujca na rozleg kultur teologiczn, jest ogromna. W wielu tekstach wyraa przywizanie i cze do
Matki Boej. Nazwano go harf Ducha witego. Z utworw penych arliwoci i poetyckiego na-
tchnienia wyania si osobowo wraliwa, ciepa, o urzekajcej pobonoci. Jest najwikszym poet sy-
ryjskim, jednym z najwikszych poetw chrzecijaskich. Zmar 9 czerwca 373 r. Jest patronem Asturii.
W ikonografii w. Efrem przedstawiany jest w stroju mnicha lub diakona. Jego atrybutem jest ksiga lub
zwj oraz krowa. Rzadko wystpuje w sztuce religijnej zachodniej.

b. Anny Marii Talgi matki (+ 1837),

bb. Cecylii i Amaty zk. (+ 1290),
ww. Felicjana i Pryma, mm. (+ 297),
w. Jzefa Anchiety zk. (+ 1591),
w. Kolumba kp. op. (+ 597), w. Maksymiana bpa Syrakuz (+594),
w. Ryszarda bpa Andrii (+ XII w.).

10 czerwca
BOGUMI
sow. Bogu miy.
B. Bogumi - Piotr II, biskup. Urodzi si w Kominie (Wielkopolska). Informacje o Bogosawionym s
nike. Jest utosamiany z arcybiskupem Piotrem II, cystersem. W 1167 r. zosta mianowany arcybisku-
pem gnienieskim. W trzy lata po nominacji abp Bogumi zrezygnowa z urzdu i przenis si do pu-
stelni koo Dobrowa. Tam prowadzi ycie pene umartwienia i modlitwy. Dobra rodzinne przeznaczy na
misje wrd pogaskich Prusw. Umar 10 czerwca 1183 r. Jest patronem archidiecezji gnienieskiej,
gdaskiej, poznaskiej, wrocawskiej; diecezji wocawskiej. Ordownikiem odbywajcych rekolekcje i
skupienia. Zwracano si do niego o szczliwe polowy ryb.
W ikonografii b. Bogumi przedstawiany jest w pontyfikalnym stroju biskupim z krzyem w rku. Cza-
sami ukazywany, gdy przechodzi such nog przez rzek. Atrybutem jego jest ryba.

w. Asteriusza bpa (+ IV w.),

w. Aureliusza m. (+ po. II w.),
w. Censuriusza bpa Auxerre (+ V w.),
b. Diany Andalo zk. (+ 1236),
ww. Getuliusza, Cerealisa, Amancjusza, Prymitywa, mm. (+ pocz. II w.),
b. Henryka z Trevisio (+ 1315),
b. Jana Dominici bpa kard. (+ 1419),
w. Maksyma bpa Neapolu m. (+ IV w.),
w. Tymoteusza bpa Bitynii m. (+ po. IV w.).

11 czerwca
BARNABA
aram. Bar-nebuch - syn pocieszenia, proroctwa.
w. Barnaba, Aposto (+ ok. 60). Pochodzi z Cypru. Przyjwszy chrzecijastwo ca swoj majtno
przekaza Apostoom, co odnotowuj Dzieje Apostolskie: Jzef, nazwany przez Apostow Barnabas, to
znaczy Syn Pocieszenia, lewita rodem z Cypru, sprzeda ziemi, ktr posiada, a pienidze przynis i
zoy u stp Apostow (4,36-37). Po raz pierwszy wprowadzi w. Pawa do chrzecijaskiej gminy w
 ywoty witych

Jerozolimie. By czowiekiem dobrym, penym Ducha witego i wiary (Dz 11,24). Wysany do Antio-
chii Syryjskiej, aby kierowa i umacnia chrzecijan, odszuka w. Pawa w Tarsie i razem z nim pracowa
przez rok (42 r.). By towarzyszem Apostoa Narodw w jego pierwszej podry misyjnej w Azji Mniej-
szej (Dz 13,1-14,27). Wedug tradycji po Soborze Jerozolimskim (Dz 15,2 n) powrci na Cypr, gdzie
prowadzi dziaalno apostolsk jako pierwszy biskup i pasterz tej wyspy. Mia dziaa w Rzymie, Alek-
sandrii, Mediolanie. Wedug tradycji okoo 60 roku w Salaminie ponis mier mczesk przez uka-
mienowanie. Patron Florencji i Mediolanu, w ktrym wedug opowieci naucza. Ordownik podczas
ktni, sporw, smutku oraz burz gradowych.
W ikonografii w. Barnaba przedstawiany jest jako starszy mczyzna z dug brod w tunice i paszczu
albo w szatach biskupich, czasami jako kardyna. Jego atrybutami s: ewangeliarz, zwj pergaminu, ga-
zka oliwna, halabarda, model kocioa.

w. Feliksa i Fortunata, mm. (+ 296),

b. Flory z Beaulieu (+ 1347),
w. Jana od w. Fakunda zk. (+ 1479),
w. Paryzjusza mn. (+ 1267),
w. Pauli Frassinetti dz. zk. (+ 1882),
w. Remberta bpa Hamburga (+ 888).

12 czerwca
ONUFRY
gr. onophorbs - pasterz owiec.
w. Onufry Wielki, pustelnik. y w Egipcie na przeomie IV i V wieku. Po edukacji w klasztorze w
Hermopolis przez ponad 60 lat przebywa samotnie na pustyni w pobliu Tebaidy. Wedug podania caym
jego okryciem byy dugie wosy i broda sigajca do kolan. Jest patronem mnichw, dorokarzy, piel-
grzymw, tkaczy. Szczeglnie czczony w Kocioach Wschodu.
W ikonografii w. Onufrego przedstawia si z dugimi wosami i brod. Jego atrybutami s: anio z ho-
sti, czaszka, grota przy rdle, dwa lwy kopice mu d, korona, kruk z chlebem w dziobie, krzy w do-
ni; duy, stojcy krzy, acuch wok go opasujcy.
w. Amfiona bpa Cylicji (+ IV w.),
w. Antoniny m. (+ 304),
ww. Bazylidesa, Cyryna, Nabora, Nazariusza, onierzy, mm. (+ po. II w.),
w. Bernarda z Mentone zk. (+ 1081),
b. Gwidona z Cortony kp., zk. (+ 1250),
w. Kaspra Bertoni zk. (+ 1853),
w. Leona III pp. (+ 816),
w. Olimpiusza bpa (+ IV w.),
b. Stefana Bandelli zk. (+ 1450).

13 czerwca
ANTONI (zob. 17 stycznia)
w. Antoni z Padwy, kapan, doktor Kocioa. Ferdynand Bulonne urodzi si w Lizbonie w 1195 r. W
modym wieku wstpi do kanonikw regularnych w Coimbrze, gdzie na uniwersytecie zdoby gruntowne
wyksztacenie teologiczne. Przyj imi Antoni. Pniej przeszed do franciszkanw, aby gosi Ewange-
li w Afryce. Skierowano go jednak do pracy w Europie. Apostoowa jako kaznodzieja ludowy we Wo-
szech i Francji. Wielki dar wymowy, poczony z ascez i duchowym arem, gromadzi wok niego tu-
my. Dziaa na rzecz ubogich i pojednania. Obdarzony wielu charyzmatami - mia dar bilokacji, czytania
w ludzkich sumieniach, proroctwa. Wykada filozofi na uniwersytecie w Bolonii. W 1230 r. przyby do
Padwy Zmar w tym miecie 13 czerwca 1231 r. W niespena rok pniej zosta kanonizowany przez
Grzegorza IX. Pozostawi po sobie dorobek pisarski, m.in. zbir kaza Sermones. W 1946 r. Pius XII
 ywoty witych

ogosi go doktorem Kocioa. Jest patronem zakonw: franciszkanw, antoninek oraz wielu bractw;
Padwy Lizbony, Padeborn, Splitu; dzieci, grnikw, maestw, narzeczonych, poonic, ubogich, po-
drnych, ludzi i rzeczy zaginionych. Na miejscu grobu w. Antoniego - Il Sancto - wznosi si potna
bazylika, jedno z najbardziej popularnych sanktuariw w Europie. Przeprowadzone w 1981 r. badania
szcztkw witego ustaliy, e mia 190 cm wzrostu, twarz pocig, wosy ciemnobrzowe. Na kola-
nach wykryto cienkie pknicia, spowodowane zapewne dugim klczeniem.

Widz. Idziesz po niebie.

Popatrz, gdziem si zapodzia,
Bom zgubi sam siebie.
Niech si wici chwata Twoja,
Niech si znajdzie zguba moja. Amen.
Jan Lecho, wity Antoni

W ikonografii w. Antoni przedstawiany jest w habicie franciszkaskim; nieraz gosi kazanie, czasami
trzyma Dzieci Jezus, ktre mu si ukazao. Jego atrybutami s: ksiga, lilia, serce, ogie - symbol gorli-
woci, bochen chleba, osio, ryba.

w. Akwiliny dz. m. (+ III/IVw.),

w. Fandilasa kp. mn. m. (+ ok. 852),
b. Gerarda zk. (+ 1138),
w. Grzegorza Barbarigo bpa kard. (+ 1697),
w. Peregryna bpa m. (+ ok. 600),
w. Tryfiliusza bpa Cypru (+ ok. 370).

14 czerwca
METODY (zob. 14 lutego)
w. Metody Wyznawca, patriarcha. Urodzi si w Syrakuzach na Sycylii. Wczenie wstpi do zakonu.
Wybudowa klasztor na wyspie Chios. Wezwany przez wczesnego patriarch Konstantynopola - w.
Nicefora, by wkrtce wiadkiem jego wygnania. Szerzya si wwczas herezja ikonoklastw, tzw. obra-
zoburcw, ktrzy majc za sob cesarza Leona V Armeczyka, przeladowali czcicieli ikon i oddajcych
kult witym obrazom. Metody zosta wysany do Rzymu, aby powiadomi o tym papiea. Po powrocie
uwiziono go, poddano chocie i zesano na 7 lat na wysp Antigoni na Morzu Czarnym. W roku 842,
kiedy obja tron cesarzowa Teodora, wezwaa w. Metodego z wygnania i powoaa go na stolic pa-
triarchy. Wtedy wity zwoa sobr, ktry w peni potwierdzi prawo oddawania czci witym obrazom.
Dla Kocioa Wschodniego ustanowi w zwizku z tym doroczne wito prawowiernoci. Biskupw
za i przeoonych klasztorw, ktrzy opowiedzieli si za wyrzuceniem z kociow obrazw i relikwii,
deponowa. w. Metody zmar 14 czerwca 847 r., majc 50 lat.

MICHA
hebr. imi teoforyczne mika-el - Kt jak Bg.
B. Micha Kozal, biskup, mczennik (1893 - 1943). Urodzi si w 1893 r. w rodzinie chopskiej, w No-
wym Folwarku pod Krotoszynem. Wywicony na kapana (1918), pracowa jako wikariusz, katecheta w
Bydgoszczy, ojciec duchowny, a nastpnie rektor seminarium duchownego w Gnienie. 12 czerwca 1939
r. mianowany biskupem pomocniczym we Wocawku. 7 listopada tego roku wraz z duchowiestwem
zosta aresztowany przez Niemcw i osadzony w wizieniu wocawskim, nastpnie internowany w L-
dzie nad Wart. W kwietniu 1941 wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau. Tam wspomaga
towarzyszy niedoli i podtrzymywa ich na duchu. Pielgnujc chorych zachorowa na tyfus. Zmar 26
stycznia 1943 r. zabity mierciononym zastrzykiem. Beatyfikowany przez Jana Pawa II w 1987 r.
 ywoty witych

W ikonografii b. Micha przedstawiany jest w stroju biskupim lub w pasiaku wiziennym. Jego atrybu-
tami s: mitra, fioletowy trjkt i numer obozowy 24544.

b. Alojzego Marii Palazzola kp, zk. (+ 1886),

ww. Anastazego kp., Feliksa mn., mm. (+ 852),
w. Elizeusza proroka, w. Eteriusza bpa (+ VII w.),
w. Kwinkcjana bpa Rodez (+ ok. 526),
w. Marcjana bpa m. (+ I w.),
ww. Rufina i Walerego, mm. (+ III w.),
b. Ryszarda op. (+ 1046).

15 czerwca
WIT
ac. vitus - chtny, ochoczy.
w. Wit, mczennik. Pochodzi z Sycylii. Zosta umczony w roku 304/305? podczas przeladowa za
panowania Dioklecjana. O witym zachoway si wczesne, cho porednie informacje oraz liczne i stare
dowody kultu. Czczony jako jeden z Czternastu Wspomoycieli. Znane s jego liczne sanktuaria w Euro-
pie, m.in.: w Pradze, San Denis, Corbei. Od redniowiecza uwaany za patrona Pomeranii, Saksonii, Sy-
cylii, lska; aptekarzy, aktorw, artystw, grnikw, karczmarzy, kotlarzy, tancerzy warzelnikw. Przy-
zywany podczas epilepsji (std tzw. choroba w. Wita), choroby oczu, histerii, chorb nerwowych, przez
niewidomych, guchoniemych i ukszonych przez wy.
W ikonografii w. Wit przedstawiany jest jako modzieniec w krtkiej tunice, z kotem, w ktrym dozna-
wa mk. Jego atrybutami s: lew - ktremu wedug opowieci rzucono go na poarcie, a ten przeegnany
krzyem leg u stp witego, kogut, orze, uwizany pies.

BERNARD (zob. 16 kwietnia)

w. Bernard, zakonnik (+ 1081). Pochodzi z Aosty w pnocnej Italii. By archidiakonem. Podejmowa
dziaalno charytatywn wrd grali oraz pielgrzymw. W Alpach zaoy dwa schroniska na prze-
czach, zwane od jego imienia Wielkim i Maym Bernardem. Relikwie jego spoczywaj w Novarra. Jest
patronem alpinistw i grali alpejskich.
W ikonografii przedstawia si w. Bernarda w habicie benedyktyskim. Jego atrybutami s: krzy w
ksztacie laski, laska alpejska, pies bernardyski, narty toporek, szatan w acuchach lub o czterech go-
wach.

JOLANTA
gr. ion- -fioek, -anthos - kwiat lub wg. jo leany - dobra dziewczyna.
B. Jolanta, ksina, wdowa, zakonnica (ok. 1244 - 1298). Crka wgierskiego krla Beli IV i Marii z
cesarskiego rodu Laskarisw. Jako kilkuletnia dziewczynka przybya do Krakowa na dwr swej siostry
w. Kingi, ony Bolesawa Wstydliwego, i tu wychowywaa si. Majc 17 lat polubia ksicia kaliskiego
Bolesawa Pobonego. Wzorowa ona i matka trojga dzieci. Swoj postaw wywieraa wielki wpyw na
otoczenie. Opiekowaa si biednymi i chorymi. Wraz z mem bya fundatork klasztorw i kociow.
Po mierci ma w 1279 r. wstpia wraz z siostr King do klasztoru klarysek w Starym Sczu. Po
mierci Kingi przeniosa si do klarysek w Gnienie. Tam zmara w opinii witoci. Beatyfikowana
przez Leona XII w roku 1827. Jest patronk archidiecezji gnienieskiej oraz miasta Kalisza.
W ikonografii b. Jolanta przedstawiana jest w habicie klaryski. Czasami klczy obok w. Kingi.

w. Abrahama z Auvergne (+ 477),

w. Adelajdy (+ 1250),
w. Benildy m. (+ 853),
w. Germany Cousin dz. (+ 1601),
 ywoty witych

w. Hezychiusza onierza, m. (+ III w.),

ww. Leonisy, Liby, Eutropii, mm. (+ IV w.).

16 czerwca
LUTGARDA
germ. Hut- - lud, plemi, -ger oszczep.
w. Lutgarda, dziewica (1182 - 1246). Urodzia si w Tongres na terenie Belgii. Majc 18 lat zoya
profesj zakonn u sistr benedyktynek. W pi lat pniej zostaa przeorysz. Nastpnie przeniosa si
do cystersek. W 1235 r. stracia wzrok. Syna z daru uzdrawiania chorych i nawracania grzesznikw.
Mistyczka. Prekursorka naboestwa do Najwitszego Serca Jezusowego. Jej relikwie spoczywaj w
Bass-Ittre. Jest patronk Belgii.
Ikonografia przedstawia wit podczas modlitwy przed Chrystusem Ukrzyowanym.

w. Aureliana bpa Aries (+ 549),

ww. Aureusa bpa, jego siostry Justyny, mm. (+ ok. 460),
w. Benona bpa (+ 1106),
ww. Ferreola kp., Ferucjona dk., mm. (+ ok. 212),
w. Jana Franciszka Regisa zk. (+ 1640),
ww. Kwityka, jego matki Julity, mm. (+ IV w.),
w. Symiliana bpa Nantes (+ IV w.),
w. Tychona bpa (+ V w.).

17 czerwca
ALINA
germ. zdrobnienie od. Adelina, Adelajda - wywodzca si ze szlachetnego rodu.
w. Alina z Forest, mczennica (+ 640). Mieszkaa z rodzicami w Dielbeek, niedaleko Brukseli. Przyjta
chrzest bez wiedzy rodzicw, w zwizku z tym zostaa si sprowadzona do domu i zamknita. Zraniona
przez pilnujcego j stranika, zmara w 640 r.

ALBERT
germ. Adalbert - m stawny doskonaoci, szlachetnoci.
w. Albert, zakonnik. Adam Hilary Chmielowski urodzi si 17 czerwca 1845 r. w Igoomii pod Krako-
wem. Uroczysto chrztu z wody dopeniono w kociele Nawiedzenia Panny Marii na Nowym Miecie
w Warszawie. Pochodzi z zuboaej rodziny ziemiaskiej. Kiedy mia 8 lat, umar mu ojciec. W War-
szawie skoczy gimnazjum. Studia podj w Instytucie Rolniczo - Lenym w Puawach. Przerwa je, aby
wzi udzia w powstaniu styczniowym. Mia wtedy 17 lat. Ciko ranny w bitwie, straci nog. Wobec
groby zesania na Sybir zorganizowano mu wyjazd za granic. Podj studia malarskie w Paryu i Mo-
nachium. Po ogoszeniu amnestii w 1865 r. powrci do kraju. W 1880 r. nastpi duchowy zwrot w jego
yciu. Zosta tercjarzem franciszkaskim, a w jego artystycznej twrczoci dominuje tematyka religijna.
Religijne obrazy Adama Chmielowskiego przyniosy mu miano polskiego Fra Angelico. W 1884 r.
przenis si do Krakowa. Tutaj zajmowa si ndzarzami i bezdomnymi, widzc w ich twarzach sponie-
wierane oblicze Chrystusa. Z myl o nich zaoy zgromadzenie braci (1888) i sistr (1890). Rezygnacja
z pdzla bya dla niego cik ofiar. By czowiekiem rozmodlonym, pokutnikiem. Odznacza si hero-
iczn mioci bliniego, dzielc los z najuboszymi i pragnc przywrci im godno. Zmar w przytu-
ku, ktry zaoy dla mczyzn, 25 grudnia 1916 r. w Krakowie. Jan Pawe II beatyfikowa go w 1983 r.,
kanonizowa w 1989. Jest patronem zakonw albertynek i albertynw, w Polsce artystw plastykw.
W ikonografii w. Albert przedstawiany jest w szarobrzowym paszczu zakonnym. Ramieniem otacza
ubogiego.

w. Antydiusza bpa m. (+ ok. 411),

 ywoty witych

w. Awita kp, (+ ok. 530),

w. Bessariona ps. (+ IV w.),
w. Hipacego (+ ok. 446),
w. Montana onierza, m. (+ pocz. II w.),
ww. Nikandra i Marcjana, mm. (+ kon. III w.),
w. Rajnera z Pizy (+ 1160),
w. Teresy Portugalskiej ksiniczki (+1250).

18 czerwca
ELBIETA
hebr. imi teoforyczne Elisheba - mj Bg jest doskonaoci, Bg moj przysig.
w. Elbieta z Schnau, dziewica, zakonnica. Urodzia si okoo 1129 r. W modym wieku wstpia do
klasztoru benedyktynek w Schnau, niedaleko Bonn. Mistrzyni nowicjatu, przeoona. Przewleka i do-
tkliwa choroba uniemoliwia jej chodzenie. Bya obdarzona przeyciami mistycznymi. Wizje te miay
wpyw na mariologi i religijno redniowiecza. Kiedy umieraa dnia 18 czerwca 1164 r., miaa 35 lat.
Do Martyrologium romanum wpisa j Grzegorz XIII (1584).

w. Amanda bpa Bordeaux (+ pocz.V w.),

w. Eteriusza m. (+ IV w.),
b. Hosanny Andreasi (+ 1505),
w. Klaogera ps. (+ 485),
ww. Leoncjusza onierza, Hipacego trybuna, Teodula, mm. (+ IV w.),
ww. braci Marka i Marcelina, mm. (+ 287)

19 czerwca
GERWAZY
gr. gero - uroczycie obchodz, wielbi i PROTAZY gr. protos pierwszy.
w. Gerwazy i w. Protazy, mczennicy (+ 386). Wedug legendarnej Passio byli bliniakami w rodzi-
nie w. Witalisa i w. Walerii. Po mierci rodzicw rozdali sw majtno i prowadzili ycie modlitwy i
umartwienia. Skpe informacje podaj, e za panowania Dioklecjana ponieli mier mczesk - Ger-
wazy przez ubiczowanie, a Protazy przez cicie mieczem. S patronami Mediolanu.
W ikonografii przedstawiani s jako modziecy czasami w stroju diakona. Ich atrybutami s narzdzia
mki - bicz, miecz oraz palma mczeska, wieniec zwycistwa, krzy, dyscyplina.

ROMUALD
germ. hrom- - sawa i -walt - rzdzi, panowa.
w. Romuald z Camaldoli, opat. Pochodzi z Rawenny z monej rodziny diukw Onesti. Mia 20 lat, kie-
dy wstpi do benedyktynw w Classe (972). Po kilku latach, spragniony doskonalszego skupienia, podj
ycie pustelnicze. Po powrocie zreformowa wiele wsplnot pustelniczych na pnocy Italii i we Francji.
W Camaldoli da pocztek kongregacji kameduw, ktra prowadzi ycie wsplne i pustelnicze. Siln
osobowoci fascynowa wielu wspczesnych sobie. Umar w klasztorze Val di Castro, niedaleko Anko-
ny, 19 czerwca 1027 r., majc 75 lat. Patron kameduw.
W ikonografii w. Romuald przedstawiany jest jako stary czowiek w biaym, dugim habicie kamedul-
skim. Czasami w stroju opata. A take, jak we nie widzi tajemnicz drabin, sigajc nieba, po ktrej
biae postacie jego duchowych synw opuszczaj ziemi. Jego atrybutami s: czaszka, otwarta ksiga, kij
podrny, laska.

w. Bonifacego bpa m. (+ 1009),

ww. Gaudentego bpa, Kulmacjusza dk., mm. (+ IV/V w.),
w. Juliany Falconieri dz. zk. (+ 1341),
 ywoty witych

b. Michaliny wdowy (+ 1356),

w. Ursycyna m. (+ I w.).

20 czerwca
BENIGNA
ac. benignus - uprzejmy, yczliwy, dobroczynny.
B. Benigna, dziewica, mczennica. Bya mniszk klasztoru cysterskiego w Trzebnicy(?). Zgina pod-
czas najazdw tatarskich w 1241 r. Stare przekazy liturgiczne wspomnienie jej mierci wi z dziewic-
twem bronionym za cen ycia. Jej kult by szczeglnie rozwinity na Kujawach i we Wrocawiu.

w. Florentyny dz. (+ VII w.);

ww. Franciszka Pacheco zk., Jana Chrzciciela Zoli zk., Baltazara de Torres zk., mm. w Japonii (+
1626),
w. Jana z Matera op. (+ 1139),
w. Makarego bpa w Petry (+ IV w.),
w. Sylwera pp. m. (+ 537),
b. Tomasza Whitebreada zk. m. (+ 1679),
w. Wincenty Geroza dz. (+ 1847).

21 czerwca
ALOJZY (zob. 12 marca)
w. Alojzy Gonzaga, zakonnik. Urodzi si w roku 1568 koo Mantui. Najstarszy syn margrabiego Fer-
dynanda di Castiglione. Bdc paziem na dworach w Mantui, Florencji i Madrycie odznacza si umio-
waniem modlitwy czystoci i umartwieniem. Jako siedemnastoletni modzieniec wstpi do zakonu je-
zuitw w Rzymie, gdzie pogbi w sobie ducha pokuty, pokory, posuszestwa. W 1590 r. ukoczy stu-
dia teologiczne. Umar jako kleryk 21 czerwca 1591 r., zaraziwszy si dum przy pielgnowaniu cho-
rych. Beatyfikowany w roku 1605, kanonizowany w 1726. Jest patronem Mantui oraz modziey, zwasz-
cza studiujcej.
W ikonografii w. Alojzy przedstawiany jest w sutannie jezuickiej, w biaej komy z szerokimi rkawa-
mi. Jego atrybutami s: czaszka, Dzieci Jezus w ramionach, mitra ksica u stp, krzy, lilia, czaszka.

w. Albana m. (+ 450),
w. Euzebiusza bpa z Samosaty m. (+ 380),
w. Leutfryda op. (+ 738),
w. Rajmunda bpa Barbadro (+ 1126),
w. Terencjusza bpa Ikonium m. (+ I w.).

22 czerwca
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Fisher, biskup, mczennik (1469 - 1535). By studentem, a potem profesorem i kanclerzem uni-
wersytetu w Cambridge. Wielki humanista. Jako biskup Rochester odznacza si duchem pokuty oraz
gorliwoci w obronie wiary katolickiej. Zosta uwiziony, bowiem odmwi uznania zwierzchnictwa
Henryka VIII nad Kocioem w Anglii. W wizieniu mianowany kardynaem przez papiea Pawa III.
city z rozkazu krlewskiego. Patron prawnikw.

TOMASZ (zob. 28 stycznia)

w. Tomasz More, kanclerz pastwa, mczennik. Urodzi si w Londynie w 1478 r. Z wyksztacenia
prawnik. By czowiekiem o wszechstronnych, humanistycznych zainteresowaniach. Adwokat i pose do
parlamentu, m stanu i pisarz polityczny, gboko pobony, ale z wielkim poczuciem humoru. Ojciec
czworga dzieci. Peni urzd kanclerza krla angielskiego Henryka VIII. Zrezygnowa z tej godnoci,
 ywoty witych

sprzeciwiajc si w ten sposb rozwodowi krla i jego polityce wobec Kocioa. Stracony 6 lipca 1535 r.,
odmwi bowiem uznania supremacji krla nad Kocioem. Pozostawi po sobie szereg pism, m. in. listy
do crki Magorzaty i Utopi. Kanonizowany w 1935 r. Jest patronem prawnikw.
W ikonografii w. Tomasz przedstawiany jest w stroju lorda. Jego atrybuty to czaszka, krzy, acuch.

w. Albana m. (+ 287),
w. Eberharda (+ 1164),
w. Flawiusza Klemensa konsula m. (+ I w.),
b. Innocentego V pp. (+ 1276),
w. Jana bpa Neapolu (+ ok. 432).

23 czerwca
JZEF (zob. 19 stycznia)
w. Jzef Cafasso, kapan (1811 - 1860). Urodzi si w Castelnuovo d'Asti w Piemoncie. Po studiach
teologicznych w Turynie przyj wicenia kapaskie. Mia wtedy 22 lata. By wykadowc, a pniej
rektorem Instytutu Teologii Moralnej. Zasyn jako duchowy przewodnik modych kapanw. Przez
wiele lat posugiwa jako kapelan wizienny y w skrajnym ubstwie. Beatyfikowany przez Piusa XI,
ktry nazwa witego per kleru Italii. Kanonizowany w 1947 r. Jest patronem winiw i wizie.

w. Agrypiny dz. m. (+ III w.),

ww. Arystoklesa, Atanazego, Demetriana, mm. (+ II w.),
w. Edeltrudy krlowej dz. (+ 679),
w. Jana m. (+ po. IV w.),
b. Marii z Nivelles zk. (+ 1213),
b. Piotra z Juilly (+ 1136),
ww. Zenona i Zenasa, mm. (+ 304).

24 czerwca
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Chrzciciel (+ ok. 32). Urodzi si w Judei, wedug tradycji w Ain Karim, jako syn kapana Zacha-
riasza i Elbiety (k 1,5-80). By krewnym Jezusa Chrystusa. W modym wieku uda si na pustyni,
gdzie podj ycie ascety. Na przeomie 28/29 roku nad Jordanem, w pobliu Jerycha, rozpocz publicz-
ne nauczanie o nadchodzcym Krlestwie Boym oraz udziela chrztu pokuty. Wskaza na Jezusa jako
oczekiwanego Baranka Boego (J 1,29 nn) i nazwa Go Mesjaszem (J 1,20-34). Uchodzi za proroka, ale
Chrystus okreli go jako kogo wicej ni proroka (Mt 11,9 nn), posaca przed Bogiem. Wystpi prze-
ciw krlowi Herodowi Antypasowi, potpiajc jego kazirodcze maestwo z Herodiad, bratow. Zosta
przez niego aresztowany i uwiziony w twierdzy Macherontu (Mt 11,2-6), a nastpnie city (Mk 6,17-
28). Mia wtedy trzydzieci kilka lat. W Janie Chrzcicielu uderza jego wito, ycie pene ascezy i po-
kuty, sia charakteru, bezkompromisowo. By pierwszym witym czczonym w caym Kociele. Jemu
dedykowana jest bazylika rzymska w. Jana na Lateranie, przy ktrej przez prawie 1000 lat mieli swoj
siedzib papiee. Jest patronem Austrii, Francji, Holandii, Malty, Niemiec, Prowansji, Wgier; Akwitanii,
Aragonii; archidiecezji warszawskiej i wrocawskiej; Amiens, Awinionu, Bonn, Florencji, Frankfurtu nad
Menem, Kolonii, Lipska, Lyonu, Neapolu, Norymbergi, Nysy, Wiednia, Wrocawia; jest patronem wielu
zakonw, m. in. joannitw (Kawalerw Maltaskich), mnichw, dziewic, pasterzy i stad, kowali, kraw-
cw, kunierzy, rymarzy; abstynentw, niezamnych matek, skazanych na mier. Jest ordownikiem
podczas gradobicia, w chorobach epilepsji.
W ikonografii w. Jan przedstawiany jest jako dziecko, modzieniec lub m ascetyczny, ubrany w skr
zwierzc albo paszcz z sierci wielbda. Jego atrybutami s: Baranek Boy, baranek na ramieniu, na
ksidze lub u stp, baranek z kielichem, chopiec bawicy si z barankiem, gowa na misie, krzy. W tra-
dycji wschodniej, zwaszcza w ikonach, ukazywany jest jako zwiastun ze skrzydami.
 ywoty witych

w. Rumolda bpa m. (+ 775),

w. Symplicjusza bpa Autun (+ 350),
w. Teodulfa bpa (+ 776).

25 czerwca
DOROTA (zob. 6 lutego)
B. Dorota z Mtoww, wdowa. Urodzia si w 1347 r. w Mtowach Wielkich koo Malborka. Bya crk
osadnikw holenderskich. W modoci rodzice wydali j za gdaskiego patnerza Adalberta. Dorota uro-
dzia dziewicioro dzieci. Z nich omioro umaro podczas kolejnych epidemii. Bdc gospodyni domu,
dya do chrzecijaskiej doskonaoci. Po mierci ma udaa si do Kwidzyna - siedziby biskupa po-
mezaskiego, aby korzysta z duchowego kierownictwa teologa Jana. Za jego zgod zamurowaa si w
celi przylegajcej do prezbiterium katedry, podejmujc bezustann modlitw i pokut. Bya stygmatycz-
k. Zmara 25 czerwca 1394 r. B. Dorota jest patronk Pomorza; kobiet, matek, odlewnikw.
W ikonografii Bogosawiona przedstawiana jest ze stygmatami. Jej atrybutem jest wiea, w ktrej pole-
cia si zamurowa.

w. Adelberta (+ 714),
w. Maksyma bpa Turynu (+ 423),
w. Prospera bpa (+ V/VI w.),
w. Sozypatra (+ I w.),
w. Wilhelma z Vercelli op. (+ 1142).

26 czerwca
JAN (zob. 31 stycznia) i PAWE (zob. 15 stycznia)
w. Jan i w. Pawe, mczennicy (+ 362). Byli brami. Zajmowali wysokie stanowiska na dworze Kon-
stantyny, crki cesarza Konstantyna Wielkiego. Wyraajc sprzeciw wobec przeladowa chrzecijan, nie
przyjli zaproszenia przesanego im przez cesarza Juliana Apostat. Przymuszeni do zoenia ofiary Jowi-
szowi, odmwili, za co zostali potajemnie zgadzeni w nocy, w ich wasnym domu. Ich imiona wymie-
niano w kanonie rzymskim Mszy witej.

w. Antelma op. bpa (+ 1178),

w. Dawida ps. (+ ok. 540),
b. Josemarii Escriva de Belaguer (+ 1975),
w. Maksencjusza kp. (+ 515),
w. Pelagiusza m. (+ 925),
ww. Salwiusza bpa i Superiusza (+ VIII w.),
w. Wigiliusza bpa Trydentu (+ 405).

27 czerwca
CYRYL (zob. 14 lutego)
w. Cyryl Aleksandryjski, biskup, patriarcha, doktor Kocioa. Urodzi si w Aleksandrii w 370 r. Przez
jaki czas przebywa wrd mnichw na pustyni. W 412 r. zosta biskupem. Popierany przez papiea,
skoni cesarza Teodozjusza II do zwoania soboru, ktry odby si w Efezie (431). Podczas obrad Cyryl
przyczyni si do zdefiniowana nauki katolickiej, i dwie natury: boska i ludzka, s zczone w jednej
osobie Jezusa Chrystusa, oraz do ogoszenia dogmatu, e Najwitsza Maryja Panna jest prawdziw Mat-
k Boga (Theotokos). w. Cyryl zmar 27 czerwca 444 r. Pozostawi po sobie obfit spucizn teolo-
giczn. Leon XIII ogosi go doktorem Kocioa.
 ywoty witych

W ikonografii w. Cyryl ukazywany jest w stroju biskupim rytu bizantyjskiego z charakterystycznym

kapturem zdobionym krzyykami, a take w scenie, gdy Matka Boa ukazuje si witemu. Atrybutem -
gob na ramieniu, czasami kodeks.

w. Anekta m. (+ III/IV w.),

b. Bonawentury z Gubbio zk. (+ 1232),
w. Jana kp. (+ VI w.),
bb. Marii Magdaleny Fontaine, Marii Franciszki Lanel, Teresy Fantou, Joanny Gerard, mm. w Cambrai
(+ 1794),
w. Sampsona kp. (+ 560).

28 czerwca
IRENEUSZ
gr. eirenaios - spokojny, pokojowy.
w. Ireneusz, biskup, mczennik. Urodzi si w Smyrnie okoo 130 r. By uczniem tamtejszego biskupa,
w. Polikarpa - ucznia w. Jana Apostola. Apostoowa w Galii. Stamtd w 177 r. zosta wysany przez
chrzecijan do papiea Eleuteriusza z misj. Po powrocie do Lugdunum (Lyon) Ireneusza wybrano na
stolic biskupi, na miejsce umczonego biskupa Potyna. Jako wybitny teolog zwalcza w swoich pi-
smach gnostykw, wykazujc, e tylko Koci przechowa wiernie tradycj otrzyman od Apostow.
Ponis mier mczesk w Lyonie w 202 r. Jest patronem diecezji w Lyonie.
W ikonografii jest przedstawiany w stroju biskupa rytu rzymskiego z mitr i pastoraem.

w. Argymira m. w Kordoble (+ 856),

w. Pawa I pp. (+ 767),
ww. Plutarcha, Serena, Heraklidesa, Herona, Raisy, Potamieny, Marceli, mm. (+ 202).

29 czerwca
PIOTR (zob. 21 lutego)
w. Piotr, Aposto (+ 67). Syn rybaka Jony z Betsaidy Galilejskiej. Nosi imi Szymon. Mieszka w Ka-
farnaum. Chrystus powoa go wraz z jego bratem, Andrzejem, na swojego ucznia. W ewangelicznej rela-
cji o ustanowieniu grona Dwunastu otrzyma od Jezusa nowe imi - Piotr. Nalea do Jego najbliszego
grona. Obecny podczas przemienienia na grze Tabor; zoy wyznanie, e Jezus jest Mesjaszem, Synem
Boga (Mt 16,16 nn); kroczy po wodzie ku Jezusowi; by przy Nim w Ogrjcu; podczas aresztowania
Mistrza broni Go, atakujc sug arcykapana (J 18,10). Po zmartwychwstaniu Chrystus ukaza si Pio-
trowi, przekazujc mu wadz pastersk (J 21,15-17). Po Zesaniu Ducha witego wygosi mow mi-
syjn do ydw, stajc na czele uczniw i wyznawcw Chrystusa. Duszpastersk dziaalno prowadzi
poza Jerozolim - w Samarii, Liddzie, Jaffie, Cezarei Nadmorskiej. Wdrowa do Antiochii, nastpnie do
Azji Mniejszej, a potem do Rzymu. Tutaj zaoy gmin chrzecijask i zosta jej pierwszym biskupem.
Po mierci Heroda (+ 44) wrci do Jerozolimy. W roku 48/49 przewodniczy Soborowi Jerozolimskie-
mu, po czym wrci do Rzymu. Ewangelie ukazuj jego szczegln pozycj w gronie apostow. Pisma
Nowego Testamentu wymieniaj go 150 razy Podczas przeladowania chrzecijan przez Nerona w latach
64 - 67 w. Piotr zosta aresztowany i ukrzyowany gow w d. Jest autorem dwch listw nalecych
do Nowego Testamentu. Nad jego grobem wzniesiono w 320 r. koci, ktry ostateczn form przybra
w postaci bazyliki Watykaskiej. w. Piotr, pierwszy papie, jest patronem m. in. diecezji w Rzymie,
Berlinie, Lozannie; miast: Awinionu, Biecza, Dusznikw Zdroju, Frankfurtu nad Menem, Genewy Ham-
burga, Nantes, Poznania, Rygi, Rzymu, Trzebnicy; a take blacharzy, budowniczych mostw, kowali,
kamieniarzy, marynarzy, rybakw, zegarmistrzw. Wzywany jako ordownik podczas epilepsji, gorczki,
febry, ukszenia przez we.
W ikonografii w. Piotr ukazywany jest w stroju apostoa, jako biskup lub papie w pontyfikalnych sza-
tach. Od IV w. (medalion z brzu - Watykan, mozaika w S. Clemente) ustali si typ ikonograficzny w.
 ywoty witych

Piotra - szerokie rysy twarzy, ysina lub lok nad czoem, krtka, gsta broda. Od XII wieku przedstawiany
jest jako siedzcy na tronie. Atrybutami Ksicia Apostow s: anio, kajdany, dwa klucze symbolizujce
klucze Krlestwa Boego, kogut, odwrcony krzy, ksiga, d, zwj, pastora, ryba, sieci, skaa - sta-
nowice aluzje do wydarze w jego yciu, tiara w rkach.

PAWE (zob. 15 stycznia)

w. Pawe, Aposto (+ 67). Aposto Narodw. Autor 13 listw do gmin chrzecijaskich, wczonych do
ksig Nowego Testamentu. Ksi mistykw. Szawe urodzi si w Tarsie okoo 5 - 10 roku po Chrystu-
sie. Pochodzi z ydowskiej rodziny silnie przywizanej do tradycji. Byli niewolnikami, ktrzy zostali
wyzwoleni. Szawe odziedziczy po nich obywatelstwo rzymskie. Uczy si rzemiosa - tkania ptna na-
miotowego. Pniej przyby do Jerozolimy, aby studiowa Tor. By moe by uczniem Gamaliela. Gor-
liwo w strzeeniu tradycji religijnej sprawia, e majc okoo 25 lat sta si zdecydowanym przeciwni-
kiem i przeladowc Kocioa. Uczestniczy jako wiadek w kamienowaniu w. Szczepana. Okoo 35 r. z
wasnej woli uda si z listami polecajcymi do Damaszku (Dz 9,1 n; Gal. 1,15-16), aby tam ciga chrze-
cijan. U bram miasta olnia go nagle wiato z nieba. A gdy upad na ziemi, usysza gos: <Szawle,
Szawle, dlaczego Mnie przeladujesz? > - <Kto jeste, Panie?> - powiedzia. A On: <Jestem Jezus, ktre-
go ty przeladujesz. Wsta i wejd do miasta, tam ci powiedz, co masz czyni.> (Dz 9,3-6). Po nawr-
ceniu nagym, niespodziewanym i cudownym przyj chrzest i zmieni imi na Pawe. Po trzech latach
pobytu w Damaszku oraz krtkim pobycie w Jerozolimie odby trzy misyjne podre: pierwsz - w latach
44 - 49: Cypr - Galacja, razem z Barnab i Markiem; drug w latach 50 - 53: Filippi -Tesaloniki - Berea -
Achaia - Korynt, razem z Tymoteuszem i Sylasem; trzeci w latach 53 - 58: Efez - Macedonia-Korynt -
Jerozolima. W Palestynie zosta aresztowany, przesuchiwany przez prokuratorw Feliksa i Festusa. Dwa
lata przebywa w wizieniu w Cezarei. Gdy odwoa si do cesarza, zosta deportowany drog morsk do
Rzymu. Dwa lata przebywa w wizieniu o do agodnym regulaminie. Uwolniony, uda si do Efezu,
Hiszpanii (?) i na Kret. Tam aresztowano go po raz drugi (64 r.). W Rzymie oczekiwa na zakoczenie
procesu oraz wyrok. Zgin mierci mczesk przez cicie mieczem w tym samym roku - 67 - co w.
Piotr. W Rzymie w IV wieku szcztki Pawa Apostoa zoono w grobowcu, nad ktrym wybudowano
bazylik w. Pawa za Murami. Jest patronem licznych zakonw, Awinionu, Berlina, Biecza, Frankfurtu
nad Menem, Poznania, Rygi, Rzymu, Saragossy oraz marynarzy, powronikw, tkaczy.
W ikonografii przedstawiany jest w dugiej tunice i paszczu. Jego atrybutami s: baranek, ko, ko so-
niowa, miecz.

w. Benedykty dz. (+ III w.),

w. Emmy wdowy (+ 1045),
w. Kasjusza bpa Nami (+ 558),
w. Marii (+ I w.),
b. Rajmunda m. na Majorce (+ 1316),
w. Syrusa bpa Genui (+ ok. 330).

30 czerwca
WADYSAW
sow. wodzi- - wada, panowa; -slaw - sawa; ten, ktry posiad saw.
w. Wadysaw, krl (1040 - 1095). Syn krla wgierskiego Beli I i Rychezy, crki krla polskiego
Mieszka II. Urodzi si w Krakowie. Dziecistwo i modo spdzi na dworze Kazimierza Odnowiciela,
a potem Bolesawa miaego. Zna dobrze jzyk polski i polskie obyczaje. Majc 16 lat uda si na W-
gry. Po mierci starszego brata Gejzy obj panowanie. Na pocztku nieatwe byy to rzdy walczy bo-
wiem ze sprowadzonymi przez przeciwnikw jego sukcesji Awarami i Pieczyngami, a nastpnie z cesa-
rzem niemieckim Henrykiem IV, ktry najecha Wgry. w. Wadysaw mia trzy crki. By wzorem
redniowiecznego rycerza. Syn ze witobliwego ycia. Po przyczeniu Kroacji do korony wgierskiej
 ywoty witych

w Zagrzebiu ufundowa biskupstwo. Kanonizowany przez papiea Celestyna III w 1192 r. Jest patronem
Wgier.
W ikonografii w. Wadysaw przedstawiany jest z insygniami krlewskimi. Jego atrybutami s: anio
podajcy wczni, chorgiew, krzy, turban turecki.

w. Bazylidesa m. (+ ok. 202),

w. Jana Hagioryty zk. (+ 1065),
ww. Marcjalisa bpa, Alpiniana, Austrikliniana (+ III w.),
w. Teobalda kp. ps. (+ 1066).
 ywoty witych

LIPIEC
1 lipca
OTTON
germ. Odward - dziedzictwo, majtek.
w. Otton z Bambergi, biskup (ok. 1060 - 1139). Urodzi si w Szwabii, w rodzinie szlacheckiej. Do Pol-
ski przyby jako kleryk w orszaku opata Henryka z Wurzburga, ktry zosta pniej arcybiskupem gnie-
nieskim. W modym wieku by kapelanem na dworze ksicia Wadysawa Hermana. Po powrocie do
Niemiec zosta kanclerzem cesarza Henryka IV, a pniej biskupem Bambergi. Da si pozna jako wy-
trawny dyplomata, budowniczy i administrator. W roku 1124 na prob Bolesawa Krzywoustego Otton
przyby na Pomorze, aby je chrystianizowa. Ewangelizowa i chrzci m. in. w Stargardzie, Pyrzycach,
Kamieniu, Szczecinie, Lubinie, Koobrzegu, Biaogardzie. Jego misja, mimo trudnoci i przeciwiestw,
zakoczya si pomylnie. Podczas drugiej wyprawy stworzy na Pomorzu zrby organizacji kocielnej.
Pochowano go w opactwie na Grze w. Michaa niedaleko Bambergi. Kanonizacji dokona papie Kle-
mens III w 1189 r. w. Otton jest patronem archidiecezji szczecisko-kamieskiej, Pomorza.
W ikonografii w. Otton przedstawiany jest w stroju biskupa, czasami ma paliusz.

ww. Aarona i Juliana, mm. (+ 287),

w. Domicjana op. (+ V w.),
w. Eparchiusa op. (+ 581),
w. Galia bpa Clermont (+ 551),
w. Marcina bpa (+ III w.),
w. Symeona Salos (+ VI w.),
w. Teodoryka kp. (+ 633).

2 lipca
BERNARDYN (zob. 20 maja)
w. Bernardyn Realino, kapan. Urodzi si w Carpi koo Ferrary. Studiowa medycyn w Modenie i
Bolonii. Doktor prawa rzymskiego i cywilnego. By burmistrzem Felizzano, sdzi w Castel Leone, do-
radc i penomocnikiem namiestnika Neapolu. Kiedy mia 34 lata, podczas rekolekcji podj decyzj ra-
dykalnej zmiany ycia. Wstpi do jezuitw. W trzy lata pniej przyj wicenia kapaskie. Pracowa
jako mistrz nowicjatu. Uznanie zyska jako wybitny kaznodzieja. W 1574 r. wysano go do Lecce, gdzie
pozosta do mierci. Swoj yczliwoci i pobonoci podbi serca mieszkacw, ktrzy nazywali go
ojcem miasta. Mia dar ekstaz, proroctw, uzdrawiania. Pod koniec ycia bardzo cierpia. Trzy lata przed
mierci utraci wzrok. Zmar 2 lipca 1616 r. Beatyfikowany przez Leona XIII w 1895 r. Kanonizowa go
Pius XII (1947). w. Bernardyn jest patronem Lecce.
W ikonografii przedstawiany jest z Dzieciciem Jezus na rkach, ktre mia otrzyma od Matki Boej
podczas jednej ze swoich ekstaz.

w. Eutychiusza m. (+ III w.),

w. Monegundy (+ VI w.),
b. Piotra bpa z Luksemburga kard. (+ 1387),
ww. Procesa i Martyniana, mm. (+ III w.),
w. Swituna bpa Winchester (+ 862).

3 lipca
TOMASZ (zob. 28 stycznia)
w. Tomasz, Aposto (+ ok. 67). Zwany take Didymos, Bliniak. Nalea do cisego grona Dwunastu
Apostow. Ewangelie wspominaj go kilkakrotnie: kiedy jest gotw pj z Jezusem na mier (J
11,16); w Wieczerniku podczas Ostatniej Wieczerzy (J 14,5); osiem dni po zmartwychwstaniu, kiedy ze
sceptycyzmem wkada rk w bok Jezusa (J 20,19 nn); nad Jeziorem Genezaret, gdy jest wiadkiem cu-
 ywoty witych

downego poowu ryb po zmartwychwstaniu Jezusa (J 21,2). Wedug tradycji w. Tomasz ewangelizowa
Fartw (Iran). Dotar do Indii, gdzie ponis mczesk mier w Kalaminie (?). Pochowano go w Maila-
pur (dzisiaj przedmiecie Madrasu). W III wieku relikwie przeniesiono do Edessy, potem na wysp
Chios. W 1258 r. krzyowcy przewieli je do Ortony w Italii. w. Tomasz jest patronem Indii, Portugalii,
Urbino, Parmy, Rygi, Zamocia; architektw, budowniczych, cieli, geodetw, kamieniarzy, murarzy,
stolarzy, maestw, teologw.
W ikonografii w. Tomasz przedstawiany jest jako modzieniec (do XIII w. na Zachodzie, do XVIII w. na
Wschodzie), pniej jako starszy mczyzna w tunice i paszczu. W prezentacji ikonograficznej powraca
wtek niewiernego Tomasza. Atrybutami witego s: ktownica, kielich, ksiga, miecz, serce, wcz-
nia, ktr go przeszyto, zwj.

w. Anatola bpa Laodycei (+ 458),

w. Datusa bpa Rawenny (+ IV w.),
w. Heliodora bpa Altino (+ IV w.),
w. Jzefa Nyen m. w Indochinach (+ 1838),
w. Leona II pp. (+ 683),
w. Tryfona m. (+ III w.).

4 lipca
ELBIETA (zob. 18 czerwca)
w. Elbieta Portugalska, krlowa. Urodzia si w Saragossie w 1271 r. Bya crk Piotra III, krla Ara-
gonii, i Konstancji, krlewny Sycylii. Jej ciotk bya w. Elbieta Wgierska. Kiedy miaa 12 lat, wydano
j za Dionizego, krla Portugalii. Miaa z nim dwoje dzieci: Konstancj i Alfonsa. Maestwo jednak nie
byo szczliwe. Elbieta przyjmowaa to z cierpliwoci. Modlia si, pocia, wiadczya miosierdzie.
Bya fundatork wielu kociow i klasztorw. Posiadaa dar godzenia zwanionych monarchw. W
Coimbrze, a potem w Lizbonie doprowadzia do zgody midzy Dionizym i Alfonsem, ktry zbuntowa
si przeciw rodzonemu ojcu. Interweniowaa w zatargach swego ma Dionizego z jego bratem oraz z
Ferdynandem Kastylijskim. Podczas walk midzy jej synem Alfonsem IV, a jej wnukiem Alfonsem IX,
krlem Kastylii, podya na pole bitwy, zapobiegajc wojnie. Nazwano j anioem pokoju. Po mierci
ma, ktry umar na jej rkach peen skruchy i nawrcenia, wstpia do III Zakonu w. Franciszka i za-
mieszkaa w zaoonym przez siebie klasztorze klarysek w Coimbrze. Zmara 4 lipca 1336 r. Beatyfiko-
wana przez Leona X w 1516 r. Kanonizowa j papie Urban VIII w roku 1626. w. Elbieta jest patron-
k Portugalii, Coimbry, Estremoz, Saragossy. Ordowniczka podczas udrk wojny.
W ikonografii wita przedstawiana jest w stroju krlewskim, czasami w habicie klaryski. Jej atrybutami
s: dzban na wino, flakonik z wod zamienion wedug legendy w wino, korona krlewska w doniach,
ra, ksiga.

w. Andrzeja bpa Krety (+ 740),

w. Atanazego dk. m. (+ ok. 451),
w. Hiacynta m. (+ pocz. II w.),
w. Lauriana bpa Sewilli (+ VI w.),
w. Namfaniona m. (+ ok. 180),
w. Odo Dobrego (+ 959),
b. Piotra Frassati tercjarza (+ 1925),
w. Teodora bpa (+ 150),
w. Udairyka bpa Augsburga (+ 973).
 ywoty witych

5 lipca
ANTONII (zob. 17 stycznia)
w. Antoni Maria Zaccaria, kapan, zakonnik. Urodzi si w Cremonie 1502 r. Studiowa medycyn w
Padwie. Da si pozna jako lekarz peen troski, yczliwoci i bezinteresownoci. Katechizowa dzieci i
modzie. Majc 26 lat przyj wicenia kapaskie. W 1530 r. zaoy kongregacj Klerykw Regular-
nych w. Pawa. Od kocioa w. Barnaby w Mediolanie, gdzie osiedli si nowy zakon, nazwano ich bar-
nabitami. Spopularyzowa 40-godzinne naboestwo. Wyniszczony prac apostolsk, zmar 5 lipca 1539
r. Do dzi wielu pielgrzymw gromadzi si przy jego grobie w Mediolanie.
W ikonografii w. Antoni przedstawiany jest m. in. w towarzystwie w. Pawa Apostoa, do ktrego mia
szczeglne naboestwo. Bywa ukazywany z monstrancj w rku. Czasami, jako czciciel Mki Paskiej,
trzyma krzy. Atrybuty: hostia, kielich, lilia.

ATANAZY (zob. 2 maja)

w. Atanazy z gry Athos, opat. Urodzi si w Trebizondzie okoo 920 r. Studiowa w Konstantynopolu.
Nastpnie przebywa w klasztorze Kyminas w Bitynii. Kiedy chciano go obra opatem, uciek na Athos,
gdzie wid ycie pustelnika. Cesarz Nicefor Fokas, jego przyjaciel z czasw szkolnych, przymusi go do
przyjcia powanej sumy na wybudowanie klasztoru. Prace podjte w 963 r. stay si pocztkiem Wiel-
kiej awry. Inicjatywa ta wywoaa jednak zdecydowany sprzeciw mieszkajcych tam pustelnikw.
Dwukrotnie Atanazy musia ratowa si ucieczk. Zgin w 1003 r. przywalony kopu podczas budowa-
nia kocioa. W chwili mierci by przeoonym okoo szedziesiciu mniszych osiedli na witej grze
Athos.

w. Cyryli m. (+ IV w.),
b. Eliasza de Bourdeille bpa Tours kard. (+ 1484).

6 lipca
MARIA (zob. 1 stycznia)
w. Maria Goretti, dziewica, mczennica (1890 - 1902). Urodzia si w Corinaldo koo Ankony. Pocho-
dzia z ubogiej wiejskiej rodziny. Kiedy miaa 10 lat, umar jej ojciec. Maria pomagaa matce i opieko-
waa si rodzestwem. W wieku 12 lat, bronic swej niewinnoci, zostaa zasztyletowana przez 16-
letniego chopca z ssiedztwa. Przed mierci darowaa win swemu zabjcy W procesie beatyfikacyj-
nym wiadkowie podkrelali niezwyk dla tak modej dziewczyny pracowito, zaradno i nadzwyczaj-
n pobono. Pius XII beatyfikowa j w 1947 r. Kanonizowa w trzy lata pniej. Jest patronk mo-
dziey.

MARIA (zob. 1 stycznia)

B. Maria Teresa Ledchowska, dziewica, zakonnica. Urodzia si 29 kwietnia 1863 r. w Loosdorf w Au-
strii, dokd jej rodzina wyemigrowaa po powstaniu listopadowym. Otrzymaa religijne wychowanie. W
1883 r. przeniosa si z rodzin do Lipnicy Murowanej koo Bochni. Po mierci ojca zostaa dam dworu
ksiny toskaskiej w Salzburgu. Tutaj zetkna si z problemami misji w Afryce. W 1889 r. zacza wy-
dawa pismo Echo aus Africa, ktre w cztery lata pniej ukazao si w jzyku polskim. Za zgod Le-
ona XIII zaoya instytut zakonny, ktry nazwaa Sodalicj w. Piotra Klawera. Jako pierwsza zoya w
nim luby zakonne. Bya czowiekiem niezwykej energii i pracy. Miaa szczeglne naboestwo do Naj-
witszego Serca Jezusa. Zmara 6 lipca 1922 r. w Rzymie. Beatyfikowa j w 1975 r. Pawe VI. Jest pa-
tronk dzie misyjnych w Polsce.
W ikonografii b. Maria Teresa przedstawiana jest w habicie Sodalicji w. Piotra Klawera, czasami z mu-
rzyskimi dziemi.

w. Dominiki dz. m. (+ III w.),

w. Goara kp. (+ VI w.),
 ywoty witych

b. Piotra od Krzya zk. (+ 1522).

7 lipca
BENEDYKT (zob. 12 lutego)
B. Benedykt XI, papie. Micha Boccasini urodzi si w 1240 r. w Trevisio. Matka jego bya praczk.
Gdy mia 14 lat, wstpi do dominikanw. Po ukoczonych studiach teologicznych w Wenecji i Genewie
zosta wkrtce prowincjaem. Bonifacy VIII mianowa go biskupem Ostii i kardynaem. Jako kardyna
prowadzi liczne misje dyplomatyczne z ramienia Kocioa - poredniczy w zawarciu pokoju pomidzy
Filipem Piknym, krlem Francji, a Edwardem I, krlem Anglii. By wysany jako legat na Wgry, do
Polski, Serbii, Dalmacji. Czowiek agodny, yczliwy, gbokiej modlitwy. W 1303 r. zosta wybrany
papieem. Benedykt XI zmar 7 lipca 1304 r. w Perugii. Tam w kociele w. Dominika spoczywaj jego
relikwie. Beatyfikowany przez Klemensa XII w 1736 r.

bb. Cezydiusza Giacomantonio, Jzefa, Gambaro, Antonina Fantosati, mm. w Chinach (+ 1900),
w. Edylburgi krlewny ksieni (+ VIII w.),
w. Heddy bpa (+ 705),
w. Illidiusza bpa (+ 384),
w. Odona bpa (+ 1122),
w. Pantena (+ II w.),
ww. Peregryna, Lucjana, Pompejusza, Hezychiusza, Papiusa, Saturnina, Germana, mm. (+ II w.),
w. Wilibalda bpa (+ 787).

8 lipca
EDGAR
germ. ed-, od-, ot- - posiadanie, majtek, dziedzictwo; -gard - obroca, str; obroca wasnoci, str
dziedzictwa.
w. Edgar Spokojny, krl. Urodzi si w 943 r. jako drugi syn Edmunda Wspaniaego. Po mierci brata
Edwina obj rzdy w caej Anglii. Da pocztek ustawodawstwu angielskiemu. Opiekowa si Kocio-
em. Przy wsppracy ze witymi biskupami Dunstanem, Etelwoldem i Oswaldem stworzy warunki do
odrodzenia religijnego, zwaszcza zakonw. W wyniku tych dziaa Koci w Anglii zacz wysya
misjonarzy do Skandynawii. W yciu krla Edgara uderzaa wito i sprawiedliwo - zapisa biograf
Wilhelm z Malmesbury. Spord czworga jego dzieci dwoje zostao wyniesionych na otarze: w. Edward
(+ 978) i w. Edyta (+ 984). w. Edgar zmar 8 lipca 975 r.

ww. maonkw Akwili i Pryscylii, mm. (+ I w.),

b. Eugeniusza III pp. (+ 1153),
w. Kiliana bpa (+ 689),
b. Piotra z Amiens zk. (+ 1115),
w. Prokopa m. (+ 303).

9 lipca
WERONIKA (zob. 13 stycznia)
w. Weronika Giuliani, dziewica, ksieni. Urodzia si 27 grudnia 1660 r. w Mercatello, w zamonej ro-
dzinie Mancini. Rodzice dali jej na chrzcie imi Urszula. Majc 17 lat chciaa zosta zakonnic. Ojciec
wyrazi na to zgod dopiero w obliczu choroby grocej jej mierci. Urszula wstpia do klasztoru kapu-
cynek w Citta di Castello. Przesza przez wszelkie zakonne funkcje a po urzd ksieni. W kontakcie z
siostrami bya yczliwa, wobec siebie wymagajca i surowa. Spotkao j wiele cierpie. Obdarowana
dowiadczeniami mistycznymi, w Wielki Pitek - 5 kwietnia 1697 r. - otrzymaa stygmaty. Miaa szcze-
glne naboestwo do Mki Chrystusa. Zmara 9 lipca 1727 r. Pozostawia dziennik Pamitnik mki, w
 ywoty witych

ktrym jest zapis ekstaz, przey mistycznych, dowiadcze religijnych. Beatyfikowana przez Piusa VII
w 1802 r. Kanonizacji dokona w 1839 r. Grzegorz XVI.

b. Adriana Fortescue m. (+ 1538),

ww. Anatolii dz., Audaksa, mm. (+ po. III w.),
w. Brycjusza bpa Martuli (+ IV w.),
w. Cyryla bpa (+ po. III w.),
w. Hadriana III pp. (+ 885),
w. Jana z Kolonii m. (+ 1572),
b. Joanny Scopelli zk. (+ 1491),
w. Mikoaja Pieck zk. m. (+ 1572),
ww. Patermucjusza, Kopresa, Aleksandra, mm. (+ IV w.).

10 lipca
ANTONII (zob. 17 stycznia)
w. Antoni Peczerski, opat (983 - 1073). Jego pierwotne imi to Antypas. Pochodzi z grodu Lubecz,
lecego na pnoc od Kijowa. Jako mody czowiek zapozna si z ydem zakonnym na grze Athos. Po
powrocie na Ru w pobliu Kijowa zaj pieczar, w ktrej wid surowe ycie pustelnika. Od tego miej-
sca otrzyma przydomek Peczerski. Po pewnym czasie zaczli gromadzi si wok niego uczniowie. Z
ich pomoc powikszy pieczar i urzdzi w niej cerkiew. Wok wydrono groty-cele. Da tym samym
pocztek awrze Pieczerskiej. Kiedy ycie wsplnoty byo w miar zorganizowane, mianowa igumena, a
sam usun si do osobnej groty, ktrej nie opuszcza. Zmar majc 90 lat. Ru widziaa w nim swego
ojca yda monastycznego, zwizanego z tradycj wschodni.

w. Amalbergi zk. (+ IX w.),

ww. Bianora, Sylwana, mm. (+ IV w.),
b. Emanuela Ruiz m. w Libanie (+ 1860),
ww. Leoncjusza, Maurycego, Daniela, mm. (+ IV w.),
ww. sistr Ruflny i Sekundy, mm. (+ III w.).

11 lipca
BENEDYKT (zob. 12 lutego)
w. Benedykt, opat. Urodzi si w Nursji okoo 480 r. By synem waciciela ziemskiego. Ksztaci si w
Rzymie, lecz przerwa nauk i podj ycie pustelnika w Affile. Po paru latach przenis si w gry nie-
daleko Subdiaco. Kiedy zaczli gromadzi si wok niego uczniowie, zaoy w okolicy 12 klasztorw.
Pniej przenis si w ruiny opuszczonej, niewielkiej fortecy na Monte Cassino, gdzie zaoy opactwo.
Tutaj napisa Regu, ktra staa si podstaw ycia monastycznego na Zachodzie. Zaleca w niej roz-
tropno i umiar w modlitwie, pracy i spoczynku. Ukazuje drog do doskonaoci religijnej poprzez pa-
nowanie nad sob, pokor, posuszestwo. Powan cz dnia zakonnika przeznaczy na lectio divina
- czytanie Pisma witego. wity wprowadzi do zakonu profesj - prawem zagwarantowan przynale-
no do klasztoru, oraz stabilno miejsca, czyli zobowizanie mnichw do pozostawania w jednym
klasztorze a do mierci. Jego sawa cigaa wielu wspczesnych mu, m. in. odwiedzi go krl Gotw,
Totia. w. Scholastyka, bliniacza siostra w. Benedykta, w pobliu Monte Cassino zaoya benedyk-
tysk ga esk. wity umar 21 marca 547 r. W klasztorze na Monte Cassino yo wtedy 150 mni-
chw. Regua w. Benedykta wywara powany wpyw na cae ycie klasztorne Europy Zachodniej. W
Polsce najbardziej znanym opactwem benedyktyskim jest Tyniec. Tradycja nadaa w. Benedyktowi
tytu patriarchy - monastycyzmu Zachodu. Pawe VI w r. 1964 ogosi go patronem Europy w. Bene-
dykt jest take patronem wielu zakonw, diecezji tarnowskiej, Francji; architektw, grnikw, inynie-
rw, nauczycieli, speleologw, uczniw, wydawcw. Ordownik w chorobach ry oraz konajcych. 11
lipca upamitnia dzie przeniesienia relikwii witego.
 ywoty witych

W ikonografii w. Benedykt przedstawiany jest w habicie benedyktyskim, w kukulli, z krzyem w doni.

Jego atrybutami s: anio, bicz, hostia, kielich z wem, ksiga, kruk z chlebem w dziobie, ksiga reguy
w rce, kubek, pastora, pies, rozbity puchar, infua u ng z napisem Ausculta fili - Synu, bd po-
suszny, wizka rzg.

w. Abundiusa kp. m. w Kordobie (+ 854),

w. Cyndeusza kp. m. (+ III w.),
w. Jana bpa Bergamo m. (+ ok. 680),
w. Olgi Mdrej ksiny (+ 969),
w. Piusa I pp. (+ 155),
w. Sabina (+ VI w.).

12 lipca
BRUNON
germ. braun - brunatny, ciemny, brzowy; prawdopodobnie imi pochodzce od koloru wosw.
w. Bruno(n) Bonifacy z Kwerfurtu, biskup, mczennik (970 - 1009). Urodzi si w rodzinie grafw nie-
mieckich. W modoci by kapelanem Ottona III. Majc 28 lat wstpi do benedyktynw w Rzymie i
przyj imi Bonifacy. Nastpnie y w pustelni w. Romualda w Pereum pod Rawenn. Wysany przez
papiea Sylwestra II na czele misji do Prus, otrzyma sakr biskupi w Magdeburgu oraz paliusz metro-
polity misyjnego. Bywa z misj na Wgrzech, w Kijowie, w kraju Pieczyngw nad Morzem Czarnym.
Polsk, gdzie by zwizany wielorakimi wizami z krlem Bolesawem Chrobrym, odwiedzi kilka razy.
Dotar do Prus. Nastpnie uda si na pogranicze Prus i Litwy (dzisiaj Pomorze Suwalskie), gdzie na zie-
mi Jadwingw zgin mierci mczesk wraz z 18 towarzyszami. Bolesaw Chrobry wykupi jego
ciao. w. Bruno by autorem tekstw, w ktrych jest wiele wiadomoci dotyczcych Polski. wity jest
patronem diecezji omyskiej.

w. Andrzeja z Rinn (+ XIV w.),

w. Epifany m. (+ III/IV w.),
w. Hermagorasa bpa Akwilei (+ I w.),
w. Jana Gwalberta op. (+ 1073),
w. Jana Jones m. w Anglii (+ 1598),
b. Jazona (+ I w.),
ww. Nabora, Feliksa, mm. (+ ok. 304),
w. Paterniana bpa Bolonii (+ IV w.),
w. Paulina m. (+ I w.),
ww. Proklusa i Hilariona, mm. (+ II w.),
w. Wiwencjola bpa Lyonu (+ ok. 524).

13 lipca
ANDRZEJ (zob. 12 lutego) i BENEDYKT (zob. 12 lutego)
w. Andrzej wierad (Andrzej urawek), pustelnik (+ 1030). Wedug tekstu z 1064 r., napisanego przez
wgierskiego biskupa Maurusa, wity pochodzi z Polski. Wstpi do benedyktyskiego klasztoru w.
Hipolita na grze Zabr koo Nitry. Nastpnie przenis si na pustelni w pobliu klasztoru, gdzie zasy-
n z surowej pokuty.
w. Benedykt, pustelnik (+ 1033/1037). Towarzysz pustelniczego ycia w. Andrzeja. Po jego mierci
opowiada biskupowi Maurusowi o cnotach i umartwieniach swego mistrza. Kontynuowa surowy tryb
ycia w pustelni. Podobnie jak w. Andrzej mia przyby de terra Poloniensi. W trzy lata po mierci w.
Andrzeja napadli go zbjcy i zabili. Ciao wrzucili do rzeki Wag. Relikwie obu witych spoczywaj w
kociele w. Emmerama w Nitrze. Obaj wici odbieraj szczegln cze w Polsce - w Tropiu (nowos-
deckie) i w Opatowcu.
 ywoty witych

W ikonografii ukazuje si w. Andrzeja jako pustelnika. Jego atrybutem jest dziupla.

ww. Eugeniusza bpa, Salutarisa dk., Moritty, mm. w Kartaginie (+ 505),

w. Henryka II cesarza (+ 1024),
w. Kleili Barbieri zk. (+ 1870),
w. Myropy m, (+ 307),
w. Serapiona m. (+ ok. 210),
w. Sylasa bpa (+ I w.),
w. Turiawy bpa (+ VII/VIII w.).

14 lipca
KAMIL (zob. 31 maja)
w. Kamil de Lellis, kapan, zakonnik. Urodzi si 25 maja 1550 r. w Abruzzach. W latach 1559 - 1574
prowadzi ycie onierza, walczc przeciw Turkom w subie Wenecji. 2 lutego 1575 r. dozna nawrce-
nia. Odmieni ycie. Pragn zosta kapucynem, ale z powodu rany w nodze musia opuci zakon. Wa-
sne cierpienie zaprowadzio go do szpitala w. Jakuba dla nieuleczalnie chorych w Rzymie. Tutaj spenia
najnisze posugi i przygotowywa chtnych do dobrej mierci. Tu odnalaz swoje powoanie. Jako 32-
letni mczyzna rozpocz nauk, aby zosta kapanem. W 1586 r. zaoy zakon Klerykw Regularnych,
aby posugiwa chorym (kamilianie). By jego przeoonym. Umar 14 lipca 1614 r. Jest patronem kami-
lianw, szpitali i chorych, pielgniarek i pielgniarzy.
W ikonografii w. Kamil przedstawiany jest w sutannie, na ktrej widnieje czerwony krzy. Jego atrybu-
tami s: anio, krzy, ksiga, raniec.

JAKUB (zob. 6 maja)

B. Jakub de Voragine, biskup (1228 - 1289). Urodzi si w Genui. Majc kilkanacie lat wstpi do do-
minikanw. W zakonie piastowa wiele urzdw, m. in. prowincjaa Lombardii oraz generaa zakonu. W
1282 r. zosta arcybiskupem Genui. Zasyn jako autor Zotej legendy, ktra bya tumaczona i wyda-
wana w wielu jzykach. Wywara olbrzymi wpyw na rozwj hagiografii, sztuki i kultu witych.

b. Angeliny Marsciano wdowy (+ 1435),

w. Franciszka Solano kp. zk. (+ 1610),
w. Feliksa bpa Como (+ ok. 390),
w. Foksa m. (+ pocz. II w.),
w. Heraklesa bpa w Aleksandrii (+ ok. 248),
w. Marcelina kp. (+ ok. 775),
w. Optacjana bpa Brescii (+ IV w.).

15 lipca
BONAWENTURA
ac. bona ventura - dobra przyszo.
w. Bonawentura, zakonnik, biskup, kardyna, doktor Kocioa. Jan di Fidanza urodzi si okoo 1217 r.
w Bagnoregio koo Viterbo. Ojciec by lekarzem. Jan studiowa filozofi w Paryu. Majc 25 lat wstpi
do franciszkanw, przyjmujc imi zakonne Bonawentura. Nastpnie skoczy studia teologiczne i podj
wykady. 2 lutego 1257 r. zosta generaem zakonu i na tym urzdzie zasuy sobie na miano drugiego
zaoyciela franciszkanw. W zakonie mediowa pomidzy frakcj rygorystyczn, a zwolennikami a-
godniejszej reguy. Odby wizytacje w Anglii, Flandrii, Niemczech, Hiszpanii, we Woszech. Bonawentu-
ra posiada umiejtno czenia ycia czynnego, publicznego z bogatym yciem wewntrznym. Mia
wielkie naboestwo do Mki Paskiej. Papie Grzegorz X mianowa go kardynaem, biskupem Albano.
Delegacja papieska z wiadomoci o nominacji zastaa go przy myciu naczy kuchennych w klasztorze.
Przygotowa sobr w Lyonie. Prowadzi negocjacje w sprawie unii Kocioa katolickiego z greckim Ko-
 ywoty witych

cioem ortodoksyjnym. Niestety, wkrtce potem zostaa ona zerwana. Umar 15 lipca 1274 r. podczas
trwania soboru w Lyonie. By jednym z najwybitniejszych teologw redniowiecza. Pozostawi po sobie
wiele traktatw i dzie teologicznych. Kanonizowany w 1482 r. przez Sykstusa IV w. Bonawentura jest
patronem franciszkanw, matek oczekujcych potomstwa, dzieci, robotnikw, teologw.
W ikonografii wity przedstawiany jest w habicie franciszkaskim z biskupim krzyem na piersiach;
jako kardyna w cappa magna; jako teolog nad pulpitem. Jego atrybutami s: anio przynoszcy mitr,
kapelusz kardynalski trzymany przez anioa lub lecy u stp, ksiga, krzy w doniach, drzewo Krzya
witego (jest to aluzja do traktatu Ecce lignum Vitae), zwj.

w. Abudemiusza m. (+ III/IV w.),

b. Anny Marii Javouhey zk. (+ 1851),
ww. Antiocha z Sebasty i Cyriaka, mm. (+ III/IV w.),
w. Atanazego bpa Neapolu (+ 872),
b. Ignacego de Azevedo m. (+ 1570),
w. Pompilusza Marii Pirotti zk. (+ 1766),
w. Wodzimierza I Wielkiego ksicia (+ 1015).

16 lipca
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Matka Boa Szkaplerzna (Matka Boa z Gry Karmel). wito wprowadzili karmelici. Ich generaowi
zakonu - w. Szymonowi Stockowi (zob. 16 maja) - Maryja miaa objawi t form pobonoci w 1251 r.
Benedykt XII ustanowi to wito dla caego Kocioa (1726).

MARIA (zob. 1 stycznia)

w. Maria Magdalena Postel, dziewica (1756 - 1846). Urodzia si w Barfleur, w Normandii, jako naj-
starsze z siedmiorga dzieci Jana i Teresy Levallios. Po szkole podstawowej oddano j na wychowanie do
benedyktynek. Kiedy wybucha Rewolucja Francuska, jej domek nad zatok sta si schronieniem dla
ukrywajcych si i uchodzcych do Anglii duchownych. Julia - imi otrzymane na chrzcie - roznosia
chorym Komuni w. potajemnie katechizowaa dzieci, zajmowaa si prac apostolsk wrd opuszczo-
nych. Po rewolucji przystpia do zakadania bezpatnych szk i internatw dla dziewczt oraz sieroci-
cw. Z myl o tym dziele zaoya zakon Ubogich Crek Miosierdzia. Zmara w wieku 90 lat. Kanoni-
zowa j Pius XI w 1925 r.

w. Atenogena bpa Sebasty m. (+ III/IV w.),

w. Eustachego bpa (+ ok. 338),
w. Fausta m. (+ III w.),
w. Rajneldy dz. m. we Francji (+ 680),
w. Syzenanda m. w Kordobie (+ 851).

17 lipca
JADWIGA
germ. hadu- i -wig - obie czci znacz: walka
w. Jadwiga, krlowa. Urodzia si 18 lutego 1374 r. jako crka Ludwika, krla Wgier i Polski, oraz
Elbiety Boniackiej. Po ojcu odziedziczya tron Polski. W wieku 10 lat zostaa koronowana 16 padzier-
nika 1384 r. Ze wzgldw dynastycznych w wieku 4 lat zostaa zarczona z Wilhelmem, synem cesarza
Leopolda. Ustalenia te anulowano. Jednak Wilhelm pojawi si w Krakowie, pragnc polubi Jadwig.
Mimo yczliwoci i uczucia, jakim darzya go modziutka krlowa, musia jednak opuci Krakw. W
zwizku z zaistnia sytuacj polityczn, a take wobec dalekosinych planw polskich rozwaano mo-
liwo unii Polski z Litw. Staa si ona faktem dziki maestwu krlowej Jadwigi z Wadysawem
Jagie, wielkim ksiciem Litwy. Ceremonia zalubin, poprzedzona chrztem Jagiey (15 lutego), odbya
 ywoty witych

si w katedrze krlewskiej 18 lutego 1386 r. Jadwiga miaa wtedy 12 lat, a Jagieo 35. Krlowa staa si
sprawczyni i uczestniczk chrystianizacji Litwy. Biorc czynny udzia w rzdzeniu pastwem, prowa-
dzia gbokie ycie religijne. Wojciech Jastrzbiec, arcybiskup gnienieski, ktry przez pewien czas by
kanclerzem krlowej, zapisa: Z dowiadczenia wiemy, e speniaa przerne uczynki miosierdzia,
cierpliwoci, postw, czuwa oraz innych niezliczonych dzie pobonych. Poprzez akt fundacyjny i te-
stamentalny zapis na rzecz Akademii Krakowskiej uchodzi za wspzaoycielk Uniwersytetu Jagiello-
skiego. Zmara, wkrtce po poogu, 17 lipca 1399 r. w Krakowie. 8 czerwca 1979 r. w katedrze na Wa-
welu Jan Pawe II odprawi po raz pierwszy Msz w. ku czci bogosawionej krlowej Jadwigi, wyno-
szc j tym samym na otarze. Kanonizowa j w 1997 r.

Przy budowie kocioa NMP na Piasku, ktry istnieje do dzi, krlowa Jadwiga sama dogldaa robt.
Pewnego dnia Jej czujne oko dojrzao kamieniarza, ktry byt smutny i robota <leciaa mu z rk>. Kiedy
zapytaa o powd, odpowiedzia, e w domu zostawi ciko chor on, boi si, e go zostawi z drobny-
mi dziemi, a nie ma pienidzy na lekarza. Krlowa, nie namylajc si, oderwaa ze swego bucika zot
klamr, wysadzan drogimi kamieniami, i oddalaj robotnikowi, aby opaci lekarza. Nie zauwaya tyl-
ko, e stop pooya na kamieniu oblanym wapnem. Odbity lad bucika wdziczny kamieniarz obku
dokoa i wraz z kamieniem wmurowa w zewntrzn cian wityni. Do dzisiaj mona go oglda.

Wincenty Zaleski, wici na kady dzie.

W ikonografii w. Jadwiga przedstawiana jest w stroju krlewskim. Jej atrybutem s buciki.

ALEKSY (zob. 17 lutego)

w. Aleksy, wyznawca (+ V w.). Wedug syryjskiego tekstu z V wieku by Rzymianinem z zamonej
rodziny. W dniu swego lubu potajemnie opuci dom i uda si z pielgrzymk do Ziemi witej. W Ede-
ssie mia by ebrakiem. Tu przed mierci wyjawi, kim jest. Wedug innej wersji wid ycie eremity
koo Edessy Nastpnie powrci do Rzymu i nie rozpoznany przey 17 lat w malekiej celi pod schoda-
mi rodzinnego domu. ycie spdzi na modlitwie i nawiedzaniu sanktuariw rzymskich. Po mierci zna-
leziono w jego rku kartk z opisem ycia. W jego yciorysie przemieszana jest tradycja z legend. W
redniowieczu w. Aleksy by bardzo popularn postaci w Europie i Pnocnej Afryce. Patron licznych
zakonw, a take ubogich, pielgrzymw, wdrowcw, ebrakw. Ordownik podczas trzsienia ziemi,
suszy, zej pogody, w czasie epidemii i plag. w. Aleksy by ulubion postaci w redniowiecznej litera-
turze i w sztuce scenicznej. Poemat o w. Aleksym jest jednym z najstarszych zabytkw jzyka we Fran-
cji. Pojawia si rwnie wczenie m. in. w tekstach niemieckich, polskich - Legenda o w. Aleksym
(XV w.). W Polsce wity odbiera szczegln cze w Tumie pod czyc oraz w Pocku.
W ikonografii w. Aleksy przedstawiany jest w ubiorze pustelnika lub pielgrzyma, czasami jako posta
leca pod schodami. Atrybuty: ksiga, kij pielgrzyma, schody, zwj.

w. Ennodiusza bpa Pawii (+ 521),

w. Leona IV pp. (+ 855),
w. Marceliny dz. (+ 398),
ww. Sperata, Narzalisa, Cytyna, Weturiusza, Feliksa, Acylina, Letancjusza, Januarego, Generosa, We-
stina, Donata, Sekunda, mm. w Kartaginie (+ 180),
w. Teodoty m. (+ VII w.),
w. Teodozego bpa Auxerre (+ pocz. VI w.).
 ywoty witych

18 lipca
SZYMON (zob. 5 stycznia)
B. Szymon z Lipnicy, kapan. Urodzi si okoo 1437 r. w Lipnicy. Studiowa na Akademii Krakowskiej,
po czym pod wpywem kaza w. Jana Kapistrana wstpi do bernardynw. Peni wiele funkcji w zako-
nie, m. in. by gwardianem w Tarnowie, kaznodziej w Stradomiu i Krakowie, magistrem nowicjatu. Po-
drowa do Akwilei, Pawii, Rzymu oraz do Ziemi witej. W zakonie odznacza si surowoci ycia,
naboestwem do Najwitszego Sakramentu i Matki Boej. Umar posugujc chorym, podczas zarazy
w Krakowie 18 lipca 1482 r. Beatyfikacji w roku 1685 dokona Innocenty IX. Relikwie b. Szymona spo-
czywaj w kociele bernardynw w Krakowie.
W ikonografii b. Szymon przedstawiany jest jako goszcy kazanie.

w. Arnulfa bpa ps. (+ 640),

w. Brunona bpa w Segni (+ 1123),
w. Emiliana m. (+362),
w. Filastriusza bpa (+ ok. 397),
w. Fryderyka bpa m. (+ 838),
w. Gaudenty dz. m. w Kartaginie (+ 203),
w. Maryny dz. m. (+ III w.),
w. Materna bpa (+ IV w.),
ww. Symforozy i jej siedmiu synw: Krescenta, Juliana, Nemezjusza, Prymitywa, Justyna, Stakteusza,
Eugeniusza, mm. w Tivoli (+ pocz. II w.).

19 lipca
MAKRYNA
rzym. macer, macra - chudy, dugi.
w. Makryna Modsza (ok. 327 - 379). Urodzia si w Cezarei Kapadockiej. Po mierci swego narzeczo-
nego zaja si wychowywaniem modszego rodzestwa. Spord dziewiciorga rodzestwa trzech braci
zostao witymi: Bazyli Wielki, Piotr - biskup Sebasty i Grzegorz - biskup Nyssy. Prowadzia z domow-
nikami ycie na p klasztorne. w. Grzegorz z Nyssy napisa o niej wspomnienie, w ktrym przekaza
modlitw w. Makryny na ou mierci.

w. Ambroego Autperta op. (+ 781),

w. Aurei m. (+ 856),
w. Epafrasa bpa Kolosan (+ I w.),
ww. Justyny i Rufiny, mm. w Sewilli (+ ok. 287),
w. Symmacha pp. (+ 514),
w. Teodora mn. (+ 848).

20 lipca
CZESAW
sow. cze- - cze, -slaw - sawa
B. Czesaw, kapan. Urodzi si okoo roku 1180 w Kamieniu Opolskim. Studiowa w Paryu (?). Jako
kapan wstpi do dominikanw. Habit otrzyma z rk w. Dominika. W roku 1222 roku przyby z innymi
wspbrami do Krakowa. Std uda si do Pragi, gdzie zaoy pierwszy klasztor. W par lat pniej zo-
sta przeorem we Wrocawiu. W miecie tym przebywa a do mierci (1242). Beatyfikowany przez Kle-
mensa XI w 1713 r. Jest patronem Wrocawia.
W ikonografii przedstawiany z kul ognist lub ze supem ognia nad gow, ktry wedug tradycji ukaza
si podczas oblenia Wrocawia przez Tatarw. Niecodzienne to zjawisko spowodowao ich odwrt.
Atrybutami Bogosawionego s: krzy misyjny, kielich, otwarta ksiga Ewangelii, laska pielgrzyma,
lilia, monstrancja, puszka z komunikantami, raniec.
 ywoty witych

w. Ansegiza (+ 833),
w. Aureliusza bpa Kartaginy (+ 429),
w. Eliasza proroka, w. Eliasza bpa Jerozolimy (+ 516),
w. Flawiana II bpa Antiochii (+ 512),
w. Hieronima Emilian I zk. (+ 1537),
bb. Leona Ignacego Mangin, Pawa Denn, Modesta Andlauera, Remigiusza Isore, mm. w Chinach (+
1900),
w. Ludwiki Sabaudzkiej ksiny wdowy zk. (+ 1503),
w. Magorzaty dz. m. (+ III w.),
w. Pawa dk. m. (+ 851),
w. Sewery (+ ok. 660),
w. Wulmara op. (+ ok. 700).

21 lipca
WAWRZYNIEC (LAURENCJUSZ)
ac. Laurentium; pochodzcy z miasta Laurentium.
w. Wawrzyniec z Brindisi, kapan, doktor Kocioa. Juliusz Cezary Russo urodzi si w roku 1559.
Wstpi do zakonu kapucynw, przyjmujc imi zakonne Wawrzyniec. Na studiach w Padwie i Wenecji
zdoby wyksztacenie teologiczne i biego w kilku jzykach. Wywicony na kapana, pracowa gorli-
wie nad reform Kocioa w Italii, Niemczech, Czechach. Majc 43 lata zosta generaem zakonu. Znany
jako kaznodzieja, gorliwy aposto oraz dyplomata, mediator midzy panujcymi. Przyczyni si do odnie-
sienia zwycistwa nad Turkami pod Szkesfhervr w 1601 r., do stworzenia Ligi witej. Peni misje
dyplomatyczne we Woszech, na dworach Austrii, Bawarii, Hiszpanii, Francji. Zmar, podczas misji dy-
plomatycznej, w Lizbonie 22 lipca 1619 r. Pozostawi po sobie bogat spucizn literack i teologiczn.
Kanonizowa go Leon XIII w 1881 r. Jan XXIII ogosi doktorem Kocioa. Jest patronem zakonu kapu-
cynw.
W ikonografii w. Wawrzyniec przedstawiany jest w brzowym habicie kapucyskim. Jego atrybutami
s: obraz Matki Boej, krucyfiks, ksiga, piro, czaszka, lilia, anio z koron.

b. Alberta Crescitelli m. w Chinach (+ 1900),

w. Argobasta bpa Strasburga (+ VI w.),
w. Daniela proroka,
ww. Klaudiusza, Justa, Jukundyna, mm. (+ po. II w.),
w. Jana mn. (+ IV w.),
w. Praksedy dz. (+ 491),
w. Wiktora m. w Marsylii (+ 290),
w. Zotyka bpa i m. (+ II w.).

22 lipca
MARIA MAGDALENA
hebr. Magdalena - wiea ryb.
w. Maria Magdalena. Wedug biblijnej relacji pochodzia z Magdali - wiey ryb nad Jeziorem Galilej-
skim. Jezus wyrzuci z niej siedem zych duchw (Mk 16,9; k 8,2). Odtd zalicza si do krgu Jego
uczniw i wraz z innymi niewiastami troszczy si o wdrujce z Nim grono. Bya obecna podczas ukrzy-
owania i mierci Jezusa (Mk 15,40; Mt 27, 56; J 19,25) oraz zdjcia Go z krzya i pogrzebu. Bya jedn
z trzech Marii, ktre uday si do grobu, aby namaci ciao Ukrzyowanego, ale grb znalazy pusty (J
20,1). Marii Magdalenie ukaza si Zmartwychwstay Jezus jako ogrodnik (J 20,15). Ona pierwsza po-
wiedziaa Apostoom o Chrystusie, e On yje (Mk 16,10; J 20,18). W tradycji Mari Magdalen utosa-
miano z innymi Mariami - Mari z Betanii, siostr azarza; z Mari, grzesznic obmywajc nogi w do-
 ywoty witych

mu Szymona (J 12,3; k 7,37-48) oraz z Mari Egipcjank, nierzdnic (V w.), ktra po nawrceniu
miaa y jako pustelnica nad Jordanem. Wedug greckiej tradycji Maria Magdalena zmara w Efezie, a
jej relikwie zostay przeniesione w roku 899 do Konstantynopola przez cesarza bizantyjskiego Leona VI
Mdrego. Wedug tradycji Zachodu przybya do poudniowej Francji, gdzie gosia wiar w Chrystusa w
okolicach Marsylii i Aix. Potem trzydzieci lat spdzia na pustelni w St. Baume. Maria Magdalena jest
patronk zakonw kobiecych; Prowansji, Sycylii, Neapolu; dzieci, ktre maj trudnoci z chodzeniem,
fryzjerw, kobiet, osb kuszonych, ogrodnikw, studentw, winiw.
W ikonografii w. Maria Magdalena przedstawiana jest wedug tradycji, ktra utosamia j z innymi
Mariami. Ukazywana w dugiej szacie z nakryt gow; w bogatym ksicym wschodnim stroju lub jako
pokutnica, ktrej ciao osaniaj dugie wosy; w malarstwie barokowym ukazywana bez odziey lub p-
nago. Jej atrybutami s: dyscyplina, instrumenty muzyczne, krucyfiks, ksiga - znak jej misyjnej dziaal-
noci, naczynie z olejkiem, kadzielnica, gazka palmowa, czaszka, wosiennica, zwierciado.

b. Benona bpa (+ 1088),

w. Cyryla bpa (+ ok. 306),
w. Jzefa ze Scytopola (+ ok. 355),
w. Meneleusa op. (+ ok. 700),
w. Nicefora od Jezusa zk. m. w Hiszpanii (+ 1936),
w. Platona m. (+ III/IV w.),
w. Syntychy (+ I w.),
w. Teofila pretora m. na Cyprze (+ 792),
w. Wandregizyla op. (+ 668).

23 lipca
BRYGIDA (zob. 1 lutego)
w. Brygida, krlowa, wdowa, zakonnica. Urodzia si w 1303 r. w Finstad koo Uppsali. Jej rodzina
bya spokrewniona z krlem szwedzkim. Od dziecistwa miaa nadprzyrodzone wizje. W wieku 15 lat
wydano j za m za 18-letniego ksicia Ulfa Gudmarssona. Maestwo byo szczliwe. Brygida wy-
chowaa omioro dzieci, w tym Katarzyn, pniejsz wit. Z mem pielgrzymowaa do Santiago de
Compostela. Po powrocie Ulf wstpi do cystersw w Alyastra, gdzie zmar w lutym 1344 r. W dwa lata
pniej Brygida pooya kamie wgielny pod klasztor nowego zakonu - Najwitszego Zbawiciela
(brygidki). Jej ycie wypeniaa modlitwa, umartwienia, pokuta. Bya hojna dla fundacji kocielnych i
charytatywnych. Doznawaa licznych przey mistycznych i objawie. W ich wyniku wzywaa kolejnych
papiey, aby powrcili z Awinionu do Wiecznego Miasta. Bya prekursork naboestwa do Najwit-
szego Serca Jezusa. W 1372/1373 w towarzystwie crki Katarzyny odbya pielgrzymk do Ziemi witej.
Ostatnie 24 lata spdzia w Rzymie. Tam zmara 23 lipca 1373 r., w dniu, ktry przepowiedziaa. Jej ciao
poprzez Korsyk, Styri, Morawy, Polsk sprowadzono do Szwecji, gdzie zoono w klasztorze w Vad-
sena, ktry zaoya. Pozostawia po sobie ksig Objawie, ktra ze wzgldu na przepowiednie doty-
czce Kocioa, losw pastw cieszya si wielkim zainteresowaniem w Europie. Kanonizowana w 1391
r. Jest patronk Szwecji, pielgrzymw oraz dobrej mierci.
W ikonografii w. Brygida przedstawiana jest w ciemnowiniowym habicie z czerwonym welonem, na
nim korona z biaego ptna z picioma czerwonymi znakami - symbolizujcymi pi ran Jezusa. Czasa-
mi siedzi przy pulpicie i spisuje swoje wizje. Jej atrybutami s: heraldyczny lew, korona; ksiga, ktr
pisze; ptasie piro, pielgrzymi kapelusz, serce i krzy.

w. Apolinarego bpa m. (+ II/III w.),

w. Jana Kasjana mn. (+ 433),
b. Joanny z Onieto zk. (+ 1305),
w. Liboriusza bpa w Le Mans (+ IV w.),
ww. Romuli, Redempty, Herundy, mm. w Rzymie (+ VI w.),
 ywoty witych

ww. Trofima i Teofila, mm. (+ pocz. IV w.).

24 lipca
KINGA
wgier. zdrobnienie imienia niem. Kunegunda; kunni - rd i gund - walka; walczca za swj rd,
walczca dla swojego rodu.
B. Kinga (Kunegunda), ksina, dziewica. Urodzia si w 1234 r. jako crka Beli IV krla wgierskiego,
i jego ony Marii, cesarzwny bizantyjskiej. Bya siostr w. Magorzaty Wgierskiej oraz b. Jolanty.
ona Bolesawa Wstydliwego, ksicia krakowskiego, z ktrym dzielia trudy dugiego panowania. Spro-
wadzia grnikw wgierskich, z czym wie si legenda o odkryciu przez ni soli w Bochni. Matka
biednych i strapionych. Po mierci ma wstpia do klasztoru klarysek w Starym Sczu, ktry wczeniej
ufundowaa. Umara 24 lipca 1292 r. w Starym Sczu. Beatyfikowana przez Aleksandra VIII w 1690 r.
Jest patronk Polski i Litwy oraz diecezji tarnowskiej.
W ikonografii przedstawiana jest w stroju klaryski lub ksinej, w rku trzyma makiet klasztoru ze Sta-
rego Scza, czasami bry soli, bywa w niej piercie.

b. Augustyna z Biella zk. (+ 1493),

ww. Borysa i Gleba, mm. pod Kijowem (+ XI w.),
w. Krystyny z Bolsena dz. m. (+ III/IV w.),
w. Ursycyna bpa (+ V w.),
w. Wiktora onierza m. (+ III/IV w.).

25 lipca
JAKUB (zob. 6 maja)
w. Jakub, Aposto. Jakub, zwany Wikszym lub Starszym, by synem rybaka Zebedeusza i Salome z
Betsaidy (Mt 27,56). Starszy brat w. Jana Ewangelisty. By powoany przez Jezusa, razem ze swym
bratem Janem, jako jeden z Jego pierwszych uczniw (Mt 4,21). Wraz z Piotrem i Janem nalea do gru-
py Apostow najbliszych Mistrzowi. wiadek wskrzeszenia crki Jaira (Mk 5,37), Przemienienia Pa-
skiego (Mt 17,1 nn) oraz agonii Chrystusa w Getsemani (Mt 26,37). ywe usposobienie Jakuba i Jana
sprawio, e Jezus nazwa ich synami gromu (Mk 3,17). wity Jakub jako pierwszy z Apostow po-
nis, zgodnie z przepowiedni Chrystusa (Mk 10,39), mczesk mier. W Jerozolimie okoo 44 roku
zosta city mieczem na rozkaz Heroda Agryppy I (Dz 12,1-2). Wedug starej tradycji hiszpaskiej jego
relikwie spoczywaj w Santiago de Compostela. W redniowieczu jego sanktuarium byo jednym z trzech
najwaniejszych w chrzecijastwie. Do dzisiaj jest licznie odwiedzane. wity jest patronem Hiszpanii i
Portugalii; m. in. zakonw rycerskich, czapnikw, hospicjw, szpitali, kapelusznikw, pielgrzymw, sie-
rot.
W ikonografii w. Jakub przedstawiany jest jako starzec o silnej budowie ciaa w dugiej tunice i w pasz-
czu lub pielgrzym w mikkim kapeluszu z szerokim rondem. Jego atrybutami s: bukak, kij pielgrzyma,
ksiga, miecz, muszla, torba, turban turecki, zwj.

KRZYSZTOF
gr. Christo-phoros - noszcy Chrystusa, wyznajcy Go.
w. Krzysztof, mczennik (+ ok. 250). By moe pochodzi z miejscowoci Samon w rzymskiej prowin-
cji Licji pooonej w Azji Mniejszej. Ponis mczesk mier podczas przeladowa za czasw Diokle-
cjana. Jeden z Czternastu Wspomoycieli, czyli szczeglnych patronw. Jest patronem Ameryki, Wilna;
sadyb ludzkich i grodw oraz chrzecijaskiej modziey, kierowcw, farbiarzy, flisakw, introligatorw,
modniarek, marynarzy pielgrzymw, podrnych, przewonikw, tragarzy, turystw, eglarzy. Ordow-
nik w miertelnych niebezpieczestwach.
W ikonografii wity przedstawiany jest jako modzieniec, najczciej jednak jako olbrzym przechodz-
cy przez rzek, na barkach niesie Dziecitko Jezus, w rku trzyma maczug, czasami kwitnc. A take
 ywoty witych

jako potny mczyzna z gow lwa. Jego atrybuty to m. in.: dziecko krlujce na globie, palma m-
czeska, pustelnik z lamp, ryba, sakwa na chleb, wieniec r, wiosa.

OLIMPIA
gr. Olimpia - niebiaska, mieszkanka Olimpu, pochodzca z Olimpu.
w. Olimpia, wdowa. Urodzia si w 361 (368?) r. w rodzime cesarskich dostojnikw Konstantynopola.
Po dwudziestu miesicach nieszczliwego maestwa z prefektem Nebrydiu-szem owdowiaa. Cesarz
Teodozjusz Wielki postanowi j wyda za swego krewnego. Jednak stanowczo odmwia. Prowadzia
ycie pene pobonoci i wyrzeczenia. Studiowaa Bibli, orientowaa si w wielu zagadnieniach teolo-
gicznych. Patriarcha Nektariusz mianowa j diakonis. Cieszya si przyjani w. Grzegorza z Nyssy
oraz w. Jana Chryzostoma. Poniewa wstawiaa si za przebywajcym na wygnaniu w. Janem, popada
w nieask cesarza. Skonfiskowano jej majtek oraz przymuszono do opuszczenia stolicy. Zmara w Ni-
komedii 25 lipca 408 r.

w. Kukufasa m. w Barcelonie (+ pocz. IV w.),

w. Magneryka bpa (+ ok. 596),
w. Pawa m. (+ 308),
b. Piotra z Mogliano kp. zk. (+ 1490),
bb. Rudolfa Acquavivy kp.. Alfonsa Pacheco kp., Piotra Berno kp.. Antoniego Francisco kp., Fran-
ciszka, Aranha zk., mm. w Goa (+ 1583),
w. Teodemira mn. m. (+ 851),
w. Walentyny m. (+ 308).

26 lipca
ANNA
hebr. hanna aska
JOACHIM hebr. Jeho - Bg-Jahve i -jaqim - podnie; Bg wzmocni, podniesie.
w. Anna i w. Joachim, rodzice Najwitszej Maryi Panny (+ I w.). Ewangelie nie przekazay o nich
adnej wiadomoci. Milczenie Biblii dopenia bogata literatura apokryficzna. Anna pochodzia z rodziny
kapaskiej z Betlejem. Od IV wieku do dzisiaj pokazuje si przy Sadzawce Owczej w Jerozolimie miej-
sce, gdzie sta dom Anny i Joachima. Obecnie wznosi si na nim trzeci z kolei koci. Wybudowali go
krzyowcy. w. Anna jest patronk diecezji opolskiej, miast, m.in. Hanoveru, oraz kobiet rodzcych,
matek, wdw, poonic, ubogich robotnic, grnikw kopalni zota, mynarzy, powronikw, eglarzy.
w. Joachim czczony by w dawnej Polsce jako protektor Krlestwa. Oboje patronuj maonkom.
Apokryficzna Protoewangelia Jakuba z II wieku podaje, e Anna i Joachim byli bezdzietni. Joachim w
podeszym wieku uda si na pustyni, gdzie przez 40 dni i nocy modli si oraz poci, proszc o potom-
stwo. Anna za bagaa Boga w swoim domu o zdjcie z niej pitna niepodnoci. Zostali wysuchani.
Anio zapowiedzia im narodzenie si dziecka. Po urodzeniu si Maryi, speniajc uprzednio zoony
lub, oddali sw jedynaczk na sub w wityni. Wedug jednej z legend Annie przypisuje si
trinubium - po mierci Joachima miaa wyj jeszcze dwukrotnie za m.
W ikonografii w. Anna ukazywana jest w scenach z apokryfw oraz obrazujcych ycie Maryi. Przed-
stawiana jako starsza kobieta z welonem na gowie. Od XIV wieku pojawia si nowy motyw ikonogra-
ficzny, tzw. Anna Samotrzecia - ukazujcy Ann z Maryj i Dziecitkiem Jezus. Ulubionym tematem jest
w. Anna uczca czyta Maryj. Niektre Jej atrybuty: palec na ustach, ksiga, lilia.
w. Joachim ukazywany jest jako starszy, brodaty mczyzna w dugiej sukni lub w paszczu. Wystpuje
w licznych cyklach mariologicznych oraz z ycia w. Anny Jego atrybutami s: anio. Dzieci Jezus w
ramionach, dwa gobki w doni, na zamknitej ksidze lub w maym koszyku, jagni u stp, laska, kij
pasterski, ksiga, zwj.

w. Barttomiei Capitanio zk. (+ 1833),

 ywoty witych

w. Erasta bpa Filippi (+ I w.),

w. Jacka m. (+ I/II w.),
w. Symeona ps. (+ 1016),
b. Tytusa Brandsma zk. m. (+ 1941),
b. Wilhelma Warda kp. m. (+ 1641).

27 lipca
INNOCENTY
ac. innocens - niewinny, prawy.
w. Innocenty I, papie (V w.). Pochodzi z Albano. Kocioem rzdzi w latach 401 - 417. Dokona
wielu rozstrzygni w dziedzinie doktryny, liturgii i duszpasterstwa. agodzi konflikty. Prowadzi roko-
wania z Alarykiem. Interweniowa w sporach episkopatu afrykaskiego, ktre powstay wskutek potpie-
nia herezji pelagianizmu. Dziaa energicznie, aby zaegna niebezpieczestwo nestorianizmu.

w. Antuzy m. (+ VIII w.),

b. Bertolda op. (+ 1142),
w. Celestyna I pp. (+ 432),
w. Feliksa (+ 852),
ww. Jerzego dk., Aureliusza z on Natali i Feliksa z on Lilios, mm. (+ 852),
ww. Hermolausa kp. oraz braci Hermippusa i Hermokratesa, mm. (+ 305),
b. Marii Magdaleny Martinengo zk. (+ 1737),
w. Maura bpa i Sergiusza, mm. (+ pocz. II w.),
b. Novellona zk. (+ 1280),
w. Pantaleona lekarza m. (+ ok. 305).

28 lipca
WIKTOR (zob. 25 lutego)
w. Wiktor I, papie. Wedug Liber Pontificalis pochodzi z Afryki Pnocnej; wedug w. Hieronima z
poudniowej Italii. Jego pontyfikat trwa 10 lat (189 - 198). Rozpoczynajcy si wtedy proces tzw. latyni-
zacji Kocioa przejawi si w sporze o dat Wielkanocy. Na Wschodzie witowano dzie zbieny z dat
ydowskiej Paschy, na Zachodzie pamitk Zmartwychwstania obchodzono w niedziel. Wiktor I zaan-
gaowa si w ten spr na tyle energicznie, e grozio to odczeniem si gmin chrzecijaskich Azji
Mniejszej od Rzymu. Sytuacj zaagodzi w. Ireneusz z Lyonu. Papie wystpowa przeciwko wcze-
snym herezjom - gnozie i monarchizmowi. Nie wiadomo, jak zmar mierci, mimo e Liber Pontifica-
lis zwie go mczennikiem. Pochowany zosta na Watykanie.

w. Akacjusza m. (+ ok. 310),

b. Alfonsy od Niepokalanego Poczcia, Muttathupadam zk. (+ 1946),
b. Antoniego delia Chiesa zk. (+ 1459),
b. Melchiora Garda Sampedro bpa m. w Indochinach (+ 1858),
ww. Nazariusza i Celsa, mm. (+ III w.),
w. Samsona bpa w Bretanii (+ 565),
b. Urbana II pp. (+ 1099).

29 lipca
MARTA
aram. marta - pani, wadczyni.
w. Marta (+ I w.). Pochodzia z Betanii. Siostra Marii i azarza, ktrych Chrystus darzy sw przyjani.
Wiele razy gocia Go w swoim domu. w. ukasz opisuje szczegowo jedno ze spotka (k 10,38-42).
Mart wspomina w Ewangelii w. Jan, odnotowujc wskrzeszenie azarza. Wyznaa ona wtedy wiar w
 ywoty witych

Jezusa jako Mesjasza i Syna Boego (J 11,1-45). Ewangelista Jan opisuje take wizyt Jezusa u azarza
na sze dni przed wieczerz paschaln, gdzie posugiwaa Marta (J 12,1-11). w. Marta jest patronk
gospody domowych, hotelarzy, kucharek, sprztaczek, wacicieli zajazdw. Legenda prowansalska
gosi, e po Wniebowstpieniu Jezusa ydzi wprowadzili azarza, Mari i Mart na statek bez steru i tak
pucili ich na Morze rdziemne. Dziki Opatrznoci wszyscy wyldowali szczliwie na wybrzeu
Francji, niedaleko Marsylii. azarz mia zosta pierwszym biskupem tego miasta, Marta zaoya w po-
bliu eski klasztor, a Maria pokutowaa w niedalekiej pustelni.
W ikonografii w. Marta przedstawiana jest w skromnej szacie z pkiem kluczy za pasem. Czasami we
wspaniaej sukni z koron na gowie. S prezentacje, w ktrych prowadzi smoka na pasku lub kropi go
kropidem. Nawizuj one do legendy, i pokonaa potwora Taraska. Jej atrybutami s: drewniana yka,
sztuce, ksiga, naczynie, raniec.

ww. Feliksa, Symplicjusza, Faustyna, Beatrycze, Rufina, mm. (+ 304),

ww. Lucylli, Flory, Eugeniusza, Teodora, Antonina, mm. (+ po. III w.),
w. Lupusa bpa Troyes (+ 478),
w. Olafa II krla (+ 1030),
w. Prospera bpa Orleanu (+ V w.),
w. Serapii dz. m. (+ pocz. II w.),
w. Wilhelma bpa Saint-Brieuc (+ 1234).

30 lipca
PIOTR (zob. 21 lutego)
w. Piotr Chryzolog, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 380 r. w miasteczku Imola. W roku 431
zosta arcybiskupem Rawenny, wwczas stolicy Zachodniego Cesarstwa. By doradc cesarzowej Galii
Placydii i jej synw. Wytrawny dyplomata. Budowniczy kociow. Gorliwy duszpasterz. Wybitny ka-
znodzieja. Wygaszane mowy zjednay mu przydomek Zotousty - po grecku Chryzolog. Umar 31
lipca 450 r. Jest patronem diecezji i miasta Imoli.

ww. Abdona i Sennena, mm. (+ III w.),

ww. Maksymy, Donatelli, Sekundy, mm. (+ 304),
b. Mannesa zk. (+ 1230),
w. Ursusa bpa (+ VI w.).

31 lipca
IGNACY
ac. ignis - ogie
w. Ignacy z Loyoli, kapan. Inigo Lopez de Loyola urodzi si w roku 1491 w kraju Baskw, jako trzy-
naste dziecko w zamonym rycerskim rodzie. Otrzyma staranne wychowanie. By paziem ministra skar-
bu krla hiszpaskiego, nastpnie suy jako oficer w wojsku wicekrla Nawarry. W czasie walk hisz-
pasko-francuskich znalaz si w oblonej Pampelunie. Zraniony powanie w nog, zosta przewieziony
do rodzinnego zaniku. Rekonwalescencja bya dla niego okresem aski i gruntownej przemiany. Po po-
wrocie do zdrowia zawiesi or przed cudownym obrazem Matki Boej w opactwie benedyktyskim
Montserrat i zamieszka w grocie pod Manrez. Tu, w oparciu o dzieo opata Garcii de Cisneros, napisa
szkic sawnych wicze duchownych. W 1523 r. przez Rzym, Wenecj uda si do Ziemi witej.
Chcia tam pozosta do koca ycia, dopiero w wyniku nalega tamtejszego legata papieskiego wrci do
kraju. Uczy si, a nastpnie studiowa w Barcelonie, Alcala, Salamance, Paryu. Tam 15 sierpnia 1534 r.
wraz z szeciu przyjacimi zoywszy luby ubstwa, czystoci oraz wiernoci Kocioowi, a zwaszcza
Ojcu witemu, da pocztek nowemu zakonowi, zwanemu Towarzystwem Jezusowym. W 1537 r. Igna-
cy przyj wicenia kapaskie. Papie Pawe III zatwierdzi now wsplnot w 1540 r. Wkrtce potem
w. Ignacy zosta wybrany przeoonym generalnym, urzd ten piastowa do mierci. Pozostawi po sobie
 ywoty witych

7 tysicy listw, zawierajcych nieraz cenne pouczenia duchowe, Opowiadanie pielgrzyma oraz
Dziennik duchowy - wiadectwo ignacjaskiej mistyki. W ewolucji chrzecijaskiej duchowoci maj
szczeglne znaczenie jego Konstytucje zakonu, w ktrych znis obowizek wsplnego odmawiania
oficjum, przestrzegania reguy klasztornej, nakazujc w zamian praktykowanie codziennej modlitwy
mylnej, liturgi jako rdo ycia duchowego, oraz wiczenia duchowne - pierwowzr rekolekcji. W
swoim nauczaniu przypomina, e czowiek musi dokona pewnego wysiku, aby wsppracowa z Bo-
giem. w. Ignacy zmar 31 lipca 1556 r., przepowiedziawszy dat swej mierci. Beatyfikowany przez
Pawa V (1609), kanonizowany przez Grzegorza XV (1622). Jest patronem trzech diecezji w kraju Ba-
skw; zakonu jezuitw; dzieci, matek oczekujcych dziecka, kuszonych, skrupulantw, onierzy oraz
rekolekcji. Jego relikwie spoczywaj w rzymskim kociele Di Gesu.
Zakon jezuitw odegra w naszej Ojczynie szczegln rol. Wyda midzy innymi takie postaci, jak: w.
Stanisaw Kostka, w. Andrzej Bobola, w. Melchior Grodziecki oraz Jakub Wujek (tumacz pierwszej
drukowanej Biblii w Polsce), Piotr Skarga Pawski (wybitny kaznodzieja). Maciej Sarbiewski (poeta
zwany polskim Horacym), Franciszek Bohomolec (ojciec komedii polskiej), Adam Naruszewicz (biskup,
historyk, poeta), Franciszek Knianin (poeta), Jan Woronicz (arcybiskup, prymas Krlestwa Polskiego,
poeta), Grzegorz Piramowicz (sekretarz Komisji Edukacji Narodowej), Jan Beyzym (aposto trdowatych
na Madagaskarze).
W ikonografii w. Ignacy przedstawiany jest w sutannie i birecie lub w stroju liturgicznym z imieniem
IHS na piersiach. Niekiedy w stroju rycerskim i w szatach pielgrzyma. Jego atrybutami s: ksiga; glo-
bus, ktry popycha nog; monogram Chrystusa - IHS; napis AMDG - Ad maiorem Dei gloriam - Na
wiksz chwa Boga; krucyfiks, zy, serce w promieniach, smok, sztandar, zbroja.

b. Fabiusza m. (+ ok. 303),

w. Firmusa bpa w Tagacie (+ III/IV w.),
w. Heleny m. w Szwecji (+ po. XII w.),
w. Germana bpa (+ 448),
w. Jana Columbini zk. (+ 1367),
w. Justyna de Jacobis bpa m. w Abisynii (+ 1855),
w. Kalimeriusza bpa m. (+ II w.),
w. Leopolda Mendic z Castelnovo (+ 1942).
 ywoty witych

SIERPIE
1 sierpnia
ALFONS
germ. al- (adal-) - szlachetny i -funs - szybki, chtny, yczliwy.
w. Alfons Maria Liguori, biskup, doktor Kocioa (1693 - 1787). Urodzi si w Marinelli pod Neapolem
w zamonej rodzime szlacheckiej. By wszechstronnie uzdolniony: malarz, poeta, muzyk. Majc 17 lat
skoczy studia uzyskujc doktorat obojga praw. Pewne niepowodzenie w trakcie wykonywania zawodu
adwokata spowodowao zmian jego zainteresowa. Po studiach teologicznych zosta ksidzem w 1726 r.
Podj prac duszpastersk wrd ludu neapolitaskiego. Gosi misje ludowe i peni bezustann posug
w konfesjonale. Z myl o tego rodzaju staej pracy zaoy zgromadzenie zakonne Najwitszego Zba-
wiciela - redemptorystw (1732). w. Alfons w wieku 66 lat zosta biskupem diecezji Santa Agata dei
Goti. Prace pasterza wypenia z nadzwyczajn gorliwoci. Prowadzi surowy tryb ycia. Swoje dochody
oddawa ubogim. Kiedy nasta gd, sprzeda sprzty i naczynia z biskupiego domu, aby za to kupi chleb
dla godujcych. Po 13 latach pracy biskupiej choroba przykua go do fotela. Zwolniony z obowizkw
ordynariusza, powrci do swego zakonu, gdzie wiele wycierpia od wspbraci i z powodu wasnych
skrupuw. w. Alfons Liguori by ekspertem w tym, co dzisiaj nazywane jest teologi pastoraln. Napi-
sa ponad 100 ksieczek i rozpraw dotyczcych moralnoci, ascetyki, pobonoci i modlitwy, ktre cie-
szyy si wielk popularnoci. Np. jego Teologia moralna miaa 82 wydania, a Nawiedzenie Naj-
witszego Sakramentu 2000 wyda (!). Jego prace zostay przetumaczone na 61 jzykw. Nauczanie
duchowe w. Alfonsa zdominowao ycie chrzecijaskie Italii XVIII w. Zmar l sierpnia 1787 r. Beatyfi-
kowany w 1816 r. Kanonizowany 23 lata pniej. Jego relikwie spoczywaj w kociele w Pagani niedale-
ko Salerno. Jest patronem zakonu redemptorystw; adwokatw, osb wieckich, spowiednikw, teolo-
gw, zwaszcza moralistw.
W ikonografii w. Alfons przedstawiany jest w czarnej, zakonnej sutannie lub w szatach biskupich. Cza-
sami trzyma krzy lub ma raniec na szyi. Bywa, e stoi przy nim anio z pastoraem i mitr.

ww. Aleksandra, Atcjusza, Leoncjusza, mm. (+ IV w.),

w. Etelwolda bpa (+ 984),
w. Feliksa m. (+ II/III w.),
w. Justyna m. (+ V w.),
w. Nemezjusza wyznawcy; w. Siedmiu Braci Machabeuszw (+ 168 przed Chr.),
w. Piotra Juliana Eymard kp. (+ 1868),
w. Werusa bpa (+ IV),
ww. sistr Wiary, Nadziei, Mioci (+ po. II w.).

2 sierpnia
EUZEBIUSZ
gr. eusebes - pobony, sprawiedliwy.
w. Euzebiusz z Vercelli, biskup. Urodzi si okoo 283 r. na Sycylii. By lektorem w Rzymie. W 345 r.
zosta pierwszym biskupem Vercelli w Piemoncie. Zainaugurowa w Europie nowy styl Vita Communis -
ycia wsplnego duchownych. W 355 r. na synodzie w Mediolanie, gdy biskupi ariascy odrzucili posta-
nowienia soboru w Nicei (325), zarzdzenia papiea oraz potpili w. Atanazego, Euzebiusz jako prawo-
wierny biskup zosta deponowany i skazany na wygnanie do Scytopolis w Palestynie. Biskup-tuacz
przebywa potem w Kapadocji i Tebaidzie. Po mierci cesarza Konstancjusza nastpca pozwoli mu po-
wrci do diecezji. Reszt swego ycia powici wykorzenianiu arianizmu. Zmar l sierpnia 371 r. Po-
chowano go w bazylice, ktr uprzednio wybudowa. Euzebiusz pozostawi po sobie spor spucizn lite-
rack. Z powodu wielu cierpie, jakie ponis dla Chrystusa, diecezja w Vercelli czci go jako mczenni-
ka. w. Euzebiusz jest patronem diecezji przedalpejskich.
W ikonografii wity przedstawiany jest jako biskup w szatach pontyfikalnych. Czasami jako wygnaniec.
Jego atrybutem jest ksiga.
 ywoty witych

w. Maksyma bpa (+ II w.),

w. Piotra z Osmy bpa (+ 1109),
w. Rutiliusza m. (+ II/III w.),
w. Stefana I pp. m. (+ 257),
w. Teodoty m. (+ IV w.).

3 sierpnia
LIDIA
gr. osoba pochodzca z Lidii (Lydii) krainy w Azji Mniejszej.
w. Lidia (+ I w). Mieszkaa w Filippi, w Macedonii. Bya zapewne osob zamon, bowiem purpura -
tkanina, ktr sprzedawaa, stanowia towar luksusowy. Kiedy w. Pawe przyby do miasta, w ktrym
mieszkaa, Lidia bya pogank skaniajc si ku monoteizmowi. Spotkawszy Apostoa przyja chrzest.
Tekst ukasza odnotowuje, e udzielia mu gociny (Dz 16,12-15). Pawe pozyska j dla Chrystusa jako
pierwsz pogank w Europie. Jest patronk farbiarzy.

w. Asprena bpa (+ III w.),

b. Augustyna Gazoti bpa (+ 1323),
ww. Cyry i Marany (+ V w.),
w. Dalmacjusza zk. (+ 440),
w. Eufroniusza bpa (+ 471),
w. Piotra bpa w Anagni (+ 1105).

4 sierpnia
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Maria Vianney, kapan. Urodzi si w rodzinie ubogich wieniakw w Dardilly koo Lyonu. Do
Pierwszej Komunii przystpi potajemnie podczas Rewolucji Francuskiej. Dwukrotnie odmawiano mu
przyjcia do seminarium. Pokonawszy wiele trudnoci, otrzyma wicenia kapaskie w 1815 r. Po
trzech latach sprawowania funkcji wikariusza zosta proboszczem w parafii Ars. Jan yjc w wielkim
ubstwie, oddajc si surowym postom, niezwykym wyrzeczeniom oraz wytrwaej modlitwie, zacz z
wolna odradza zobojtniaych parafian. Mia dar czytania w ludzkich sumieniach i przepowiadania przy-
szoci. Zasyn jako spowiednik. W konfesjonale spdza od 13 do 17 godzin dziennie. Jego wito
cigaa tysice pielgrzymw z dalekich stron. Czsto dowiadcza fizycznej obecnoci i napaci szatana.
Wyczerpany nadludzk prac i umartwieniami zmar 4 sierpnia 1859 r. Pius X beatyfikowa go w roku
1905. Kanonizowany przez Piusa XI (1925). Jest patronem proboszczw.
W ikonografii wity przedstawiany jest w stroju duchownym ze stu na szyi, czsto w otoczeniu dzieci.

b. Arystarcha bpa Tessalonik (+ I w.),

w. Eufroniusza bpa Tours (+ 573),
b. Franciszka Gecco ps. (+ 1350),
b. Fryderyka Janssoone zk. (+ 1916),
ww. Justyna, Krescencjusza, mm. (+ 258),
b. Rajnera bpa (+ 1180),
w. Tertuliana kp. m. (+ po. III w.).

5 sierpnia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Matki Boej nienej. Pocztkowo byo to wito w bazylice Santa Maria Maggiore - Matki Boej Wik-
szej w Rzymie. Sykstus III (432 - 440), pragnc uczci zakoczenie soboru w Efezie, na ktrym ogoszo-
no dogmat o Boym Macierzystwie Maryi (Theotokos), postanowi wybudowa w Rzymie bazylik.
 ywoty witych

Legenda opowiada, e miejsce pod wityni ad nives wskazaa patrycjuszowi Janowi sama Maryja, uka-
zujc obszar pokryty niegiem w okresie najwikszych upaw - 5 sierpnia. wito obchodzone jest od
czasw Benedykta XII (1726).

OSWALD
germ. os- - bg i -wald - wadca, krl.
w. Oswald, krl. Urodzi si okoo 604 r. jako syn Etelfryda, krla Nortumbrii. Gdy Brytowie wywoali
powstanie, w ktrym poleg jego ojciec, Oswald musia ucieka do Szkocji. Zatrzyma si na wyspie Hy
w klasztorze w. Kolumbana, gdzie przyj chrzest. W roku 634 pokona krla Brytw, Caedwalla, i od-
zyska tron. Rozpocz dzieo chrystianizacji kraju. Zaoy klasztor w Lindisfarne, ktry sta si centrum
pracy misyjnej. Cz opozycji hodujcej pogastwu wystpia przeciwko Oswaldowi i razem z krlem
ssiedniej Mercji, Pend, wypowiedziaa mu walk. 5 sierpnia 642 r. Oswald poleg w bitwie na Maser-
felth. Sta si bohaterem eposw, zwaszcza w Niemczech. Oswald jest patronem angielskiej rodziny
krlewskiej, krzyowcw, niwiarzy.
W ikonografii w. Oswald jest przedstawiany jako krl w suto ukadajcym si paszczu. Jego atrybutami
s m. in.: gazka palmowa, kosy pene ziarna, kruk na rku lub na ksidze, piercie w doni.

w. Afry m. (+ 304),
w. Eusigniusza m. (+ po. IV w.),
w. Kasjana bpa w Autun (+ IV w.),
w. Memiusa bpa Chlons (+ III/IV w.),
w. Nonny (+ 374) - matki w. Grzegorza z Nazjanzu,
w. Parysa bpa w Teano (+ 346),
w. Wenancjusza bpa Viviers (+ 525).

6 sierpnia
OKTAWIAN
ac. Octavianus - przyjty do rodu Octavia.
w. Oktawian, biskup (ok. 1060 - 1132). Urodzi si w Quingey (Francja). Studiowa prawo i teologi w
Bolonii. Na wie o chorobie ojca wybra si do domu. Kiedy w Pawii dotara do niego wiadomo, e
ojciec nie yje, przerwa podr i wstpi do benedyktynw w Ciel dOro. W 1129 r. zosta biskupem
Savony. Niedugo zarzdza diecezj. Zmar 6 sierpnia w trzy lata pniej.

w. Hormisdasa pp. (+ 523),

w. Jakuba z Amidy ps. (+ VI w.),
ww. Justa, Pastora, mm. (+ 304),
ww. Stefana op. Piotra z Cardeny (+ IX w.).

7 sierpnia
SYKSTUS
gr. ksystos - elegancki, wygadzony.
w. Sykstus II, papie, mczennik. Wstpi na stolic Piotrow w 257 r. Zaagodzi spr wrd biskupw
azjatyckich i afrykaskich w sprawie wanoci chrztu, udzielanego przez heretykw. Ju w nastpnym
roku, podczas przeladowania chrzecijan przez cesarza Waleriana, zosta aresztowany podczas celebro-
wania Mszy w. w katakumbach w. Kaliksta. Papiea cito mieczem 6 sierpnia 258 r. wraz z towarzy-
szcymi mu diakonami: Januarym, Magnusem, Wincentym i Stefanem. Tego samego dnia zostali cici
dwaj inni diakom: Felicysym i Agapit. Imi w. Sykstusa wymienia si w Kanonie rzymskim. W roku
1854 odkryto jego grb w katakumbach w. Kaliksta, w krypcie papiey.
 ywoty witych

W ikonografii w. Sykstus przedstawiany jest w papieskich szatach, w ornacie, paliuszu i prostej tiarze.
Jego atrybutami s: miecz, moneta w doni, palma, pastora z podwjnym krzyem, sakiewka, sakiewka
na ksidze.

KAJETAN
ac. od nazwy miasta Caeta; pochodzcy z miasta Kajeta.
w. Kajetan, kapan. Urodzi si w 1480 r. w Vicenza (Italia). Studia na uniwersytecie w Padwie zako-
czy doktoratem obojga praw. Majc 36 lat przyj wicenia kapaskie. Suy ubogim, nieszczliwym.
Wierzy gboko w Opatrzno Bo oraz mia szczeglne naboestwo do Dziecitka Jezus. W 1524 r.
jako praat Kurii Rzymskiej zaoy z Piotrem Carafa, pniejszym papieem Pawem IV, pierwsze
zgromadzenie Klerykw Regularnych, ktrych nazwano teatynami. Zosta przeoonym zgromadzenia w
Wenecji, nastpnie w Neapolu, gdzie zmar 7 sierpnia 1547 r. Z powodu wielkiej gorliwoci zwano go
owc dusz. Beatyfikowany w 1629, kanonizowany w 1671 r.
W ikonografii w. Kajetan przedstawiany jest w zakonnym habicie przepasany rzemieniem, w biaych
skarpetkach, w birecie, z racem w doni. Jego atrybutami s m. in.: czaszka, Dzieci Jezus na rkach,
krzy, lilia, otwarta Ewangelia, ptak, zwj.

ww. Agatangela z Vendme kp., Kajetana z Nantes kp., mm. (+ 1638),

w. Alberta z Trapani zk. (+ 1307),
w. Domecjusza mn. m. (+ IV w.),
w. Donata bpa Nikomedii (+ 362),
w. Wiktrycjusza bpa Rouen (+ 407),
b. Wincentego zk. (+ 1504).

8 sierpnia
DOMINIK (zob. 9 marca)
w. Dominik, kapan. Dominik Guzman urodzi si okoo 1172 r. w Caleruega (Kastylia). Po studiach
teologicznych w Palencji zosta kapanem i kanonikiem katedralnym w Osma (1196). Ze swym przyja-
cielem biskupem Diego di Acebes uda si do Rzymu. Nastpnie towarzyszy mu w misji dyplomatycznej
do Danii. Wysany przez papiea Innocentego III do poudniowej Francji, dotknitej herezj albigensw,
zrozumia, e do takiej pracy potrzeba misjonarzy gboko wyksztaconych i yjcych w ewangelicznym
ubstwie. W tym celu zaoy pod Tuluz Zakon Kaznodziejski - dominikanw, oparty na regule w. Au-
gustyna. Zakon, zatwierdzony w 1216 r. przez papiea Innocentego III, przyczyni si wraz z franciszka-
nami do odrodzenia redniowiecznego Kocioa. Dominik pracowa jako wdrowny kaznodzieja we
Francji, Hiszpanii, Italii. Umar w Bolonii 6 sierpnia 1221 r. Tam znajduj si jego relikwie. Kanonizo-
wany w 1234 r. wity Dominik jest patronem zakonu dominikanw - gazi eskiej i mskiej, Bolonii,
Kordoby, Madrytu, Palermo.
W ikonografii w. Dominik przedstawiany jest w dominikaskim habicie. Jego atrybutami s: gwiazda
szecioramienna, infua u stp, lilia - czasami zota, ksiga, podwjny krzy procesyjny, pastora, pies w
czarne i biae aty trzymajcy pochodni w pysku (symbol zakonu: Domini canes - Paskie psy), r-
aniec.

w. Altmana bpa Passawy (+ 1091),

ww. Cyriaka, Larga, Smaragda, mm. (+ 309),
w. Emiliana bpa w Kizyku (+ IX w.),
b. Jana Feltona m. (+ 1570),
b. Joanny z Aza (+ XII w.) - matki w. Dominika Guzman,
w. Marynusa m. (+ 310),
w. Mirona bpa Krety (+ IV w.),
w. Sewera kp. (+ V w.).
 ywoty witych

9 sierpnia
EDYTA
staroang. ead- - majtek, bogactwo, szczcie i -gut - walka; walczca o majtek, bogactwo, szczcie.
B. Teresa Benedykta - Edyta Stein, zakonnica. Urodzia si 12 padziernika 1891 r. we Wrocawiu w
ydowskiej rodzinie. Studiowaa we Wrocawiu, w Getyndze. W 1915 r. zoya egzamin pastwowy z
propedeutyki filozofii, historii i jzyka niemieckiego. Wykadaa te przedmioty w gimnazjum wrocaw-
skim im. Wiktorii. W roku nastpnym zostaa asystentk Edmunda Husserla we Fryburgu. W 1917 dokto-
ryzowaa si z filozofii z wynikiem summa cum laude. W swoich badaniach wychodzc od filozofii
dosza do mistycznego dowiadczenia wiary. Szukajc prawdy, znalaza Boga. W 1922 r. przyja chrzest
w Kociele katolickim. W latach 1923 - 1931 wykadaa w liceum i seminarium nauczycielskim w Spirze.
Jedzia take z odczytami do Niemiec, Austrii, Czech, Francji, Szwajcarii. W 1932 r. obja wykady w
Instytucie Pedagogiki Naukowej w Monasterze. Reim hitlerowski, ustaw o eliminacji ze stanowisk
pastwowych osb pochodzenia niearyjskiego, uniemoliwi jej dalsz prac dydaktyczn oraz uzyskanie
habilitacji. 14 padziernika 1933 r. wstpia do karmelu w Kolonii, przyjmujc imi zakonne Teresy Be-
nedykty od Krzya. luby wieczyste zoya w 1938 r. W kilka miesicy pniej musiaa ucieka z Kolo-
nii do karmelu holenderskiego w Echt. W sierpniu 1942 r. zostaa aresztowana przez gestapo i internowa-
na w obozie w Westerbork. Nastpnie deportowana do Owicimia, gdzie w tydzie pniej, 9 sierpnia
poniosa mier w komorze gazowej. Pozostawia po sobie pisma, listy, notatki z filozofii osoby, teologii
- zwaszcza przemylenia dotyczce wiedzy krzya. Beatyfikowa j Jan Pawe II w 1987 r.
Dobrze jest pamita, e mamy prawo obywatelstwa do nieba, a witych Paskich za towarzyszy i do-
mownikw. Wtedy atwiej si dwiga sprawy, <quae sunt super terram> [te na ziemi].

w. Ireny cesarzowej (+ 803),

w. Domicjana bpa Chlons (+ IV w.),
b. Jana z Fermo kp. zk. (+ 1322),
b. Jana z Salerno zk. (+ 1241),
ww. Juliana, Marcjana, mm. (+ 729),
w. Romana onierza m. (+ 258),
ww. Sekundiana, Marcelina, Weriana, mm. (+ po. III w.).

10 sierpnia
WAWRZYNIEC (LAURENCJUSZ) (zob. 21 lipca)
w. Wawrzyniec, diakon, mczennik. By jednym z siedmiu diakonw Kocioa rzymskiego za czasw
papiea Sykstusa II. Zarzdza dobrami kocielnymi. Opiekowa si ubogimi. Podczas przeladowania za
cesarza Waleriana, przewidujc swoj mier, rozda biednym majtek kocielny W kilka dni po mcze-
stwie papiea Sykstusa prefekt Rzymu zada wydania skarbu kocielnego. Wawrzyniec zgromadzi
ubogich i odpowiedzia: Oto s prawdziwe skarby Kocioa. Wedug tradycji zosta umczony na roz-
palonej kracie 10 sierpnia 258 r. Imi witego wymienia si w Kanonie rzymskim. Jest patronem Hisz-
panii (Filip II w ho-dzie witemu wybudowa swj krlewski paac Escorial w ksztacie kraty), Norym-
bergi; bibliotekarzy, kucharzy, piekarzy, studentw, ubogich.
W ikonografii w. Wawrzyniec przedstawiany jest jako diakon w dalmatyce, czasami jako diakon ze stu-
. Jego atrybutami s: ksiga, krata, palma, otwarta szafka, a w niej ksigi Ewangelii, sakiewka, zwj.

w. Amadeusza Portugalskiego zk. (+ 1482),

w. Asterii dz. m. (+ 310),
w. Deusdedit wyznawcy (+ VI w.),
w. Hugona bpa w Auxerre (+ 1136).
 ywoty witych

11 sierpnia
KLARA
ac. clara sawna.
w. Klara, dziewica. Urodzia si w 1194 r. w Asyu. Pochodzia z zamonej rodziny. W tajemnicy przed
rodzicami 1212 r. w Porcjunkuli przyja habit zakonny z rk w. Franciszka i zaoya wedug reguy
franciszkaskiej pierwszy eski klasztor Pa Ubogich, zwanych pniej klaryskami. Jego szczegln
cech jest przywilej ubstwa. Usytuowano go przy kociele w. Damiana. Niebawem doczya jej sio-
stra b. Agnieszka. Klara bya pierwsz ksieni. Gdy w. Franciszek po otrzymaniu stygmatw ciko
zapad na zdrowiu, Klara pielgnowaa go w specjalnej celi zbudowanej w ogrodzie klasztoru. Miaa
szczeglne naboestwo do Mki Paskiej i Eucharystii. Mimo choroby prowadzia ycie surowe. Jej
modlitwom przypisywano fakt odstpienia Saracenw od obleganego Asyu. Umara 11 sierpnia 1253 r.
Aleksander IV kanonizowa j w dwa lata pniej. Jest patronk zakonu klarysek, kapucynek; Asyu;
bieliniarek, hafciarek, praczek, radia i telewizji.
W ikonografii w. Klara ukazywana jest jako zakonnica w habicie klaryski stojca w bramie klasztoru.
Czasami przedstawiana podczas modlitwy lub z monstrancj w doniach, kiedy na murach miejskich bro-
ni Asyu. Jej atrybutami s m. in.: krucyfiks, ksiga, lilia, monstrancja.

w. Aleksandra bpa w Komanie (+ 250),

w. Ekwicjusza op. (+ 571),
w. Filomeny m., w. Gaugeryka bpa w Cambrai (+ 625),
w. Piotra Fabera kp. (+ 1546),
w. Rufina bpa (+ ko. III w.),
w. Tauryna bpa Evreux (+ IV w.),
w. Tyburcjusza m. (+ 288),
w. Zuzanny dz. m. (+ IV w.?).

12 sierpnia
INNOCENTY (zob. 27 lipca)
B. Innocenty XI, papie (1611 - 1689). Urodzi si w monym rodzie Odescalchich. Majc 24 lata wst-
pi na drog kapastwa. Po studiach w Rzymie i Neapolu, zyskawszy doktorat obojga praw, zosta pre-
fektem Kamery Apostolskiej. Innocenty X mianowa go kardynaem. By legatem papieskim w Ferrarze.
Nastpnie zarzdza diecezj w Novarze. Potem pracowa w rnych kongregacjach rzymskich. Wid
ycie surowe, niemal odosobnione. Innocenty zosta obrany papieem w wieku 65 lat po mierci Klemen-
sa X. Jego pontyfikat by jednym z waniejszych w dziejach Kocioa. Wystpi przeciw nepotyzmowi i
wystawnoci papieskiego dworu. Potpi kwietyzm. Zabiera gos w sprawie Murzynw afrykaskich
porywanych do Ameryki. By przeciwnikiem absolutyzmu Ludwika XIV oraz gallikanizmu. Doprowadzi
do ukadu krla Polski Jana III Sobieskiego z Leopoldom I, cesarzem, w wyniku ktrego doszo do
wsplnej akcji pod Wiedniem i zwycistwa nad Turkami (1683). Jako wyraz wdzicznoci papie usta-
nowi wito Imienia Maryi. Zdeptanie potgi tureckiej, zagraajcej Europie, byo poniekd ukoronowa-
niem pontyfikatu Innocentego XI. Pochowano go w bazylice w. Piotra. Napis na nagrobku lapidarnie
streszcza jego ycie i dzieo: Religio et justitia. Beatyfikowany w 1956 r. Po zwycistwie pod Wied-
niem Jan III przesa papieowi chorgiew Kara Mustafy ze sowami: Przybyem, ujrzaem, jak Bg
zwycia. Innocenty XI przekaza w podzice krlowi Polski symboliczny miecz w drogocennej po-
chwie.
W ikonografii Innocenty XI przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym.

ww. Aniceta, Fotina, mm. w Nikomedii (+ ok. 305),

w. Eupliusa dk. m. (+ 304),
w. Euzebiusza bpa Mediolanu (+ 460),
ww. Digny, Euprepil, Eunomii, mm. i Hilarii m. - matki w. Afry (+ 304),
 ywoty witych

w. Herkulana bpa w Brescii (+ VI w.),

ww. Juliana, Krescencjana, Kwiriaka, Largiona, Nimii, mm. (+ 304),
ww. Juliana, Makarego, mm. w Syrii (+ IV w.),
w. Porkariusza op. m. (+ VIII w.).

13 sierpnia
PONCJAN
ac. Pontianus czowiek pochodzcy z Pontu.
w. Poncjan, papie. Zosta biskupem Rzymu 21 lipca 230 r. W cztery lata pniej, za panowania Mak-
syma Traka, zosta zesany do kamienioomw na Sardyni. Zrzek si urzdu. Wyczerpany przymusow
cik prac, umar na wygnaniu w 235 r. Ciao jego sprowadzono do Rzymu i pochowano na tutejszym
cmentarzu. W 1909 r. w katakumbach w. Kaliksta, w krypcie papiey, znaleziono grb w. Poncjana z
napisem: Poncjan, biskup, mczennik.

MAKSYM (zob. 12 marca)

w. Maksym wyznawca. Urodzi si w do wpywowej rodzime w 580 r. w Konstantynopolu. Podj
karier polityczn, by pierwszym sekretarzem cesarza Herakliusza. Zrezygnowa z tego urzdu i zapuka
do bramy klasztornej w Chrysopolis. Tam przywdzia habit mnicha. Zasyn wiedz i witoci. Gdy
pojawia si groba najazdu perskiego, uda si na Kret, a nastpnie przez Cypr do Afryki. Maksym by
inspiratorem wielu synodw afrykaskich. Po powrocie do Rzymu zainicjowa synod, na ktrym pot-
piono herezje monofizytyzmu i monoteletetyzmu, po stronie ktrych zaangaowali si cesarze bizantyj-
scy. Dlatego te wraz z papieem Marcinem I zosta aresztowany w 653 r. na rozkaz Konstansa II i wy-
wieziony do Konstantynopola. Oskaronego o zdrad stanu zesano do Bizji w Tracji. Tam wyrwano mu
jzyk i odrbano praw rk. Umar 13 sierpnia 662 r. w twierdzy Schemarion. Za mczeskie wyznanie
wiary potomno nadaa mu zaszczytny tytu Wyznawcy. Maksym by najwikszym uczonym i misty-
kiem chrzecijaskim VII wieku. Pozostawi po sobie olbrzymi spucizn pisarsk. Ujmowa w niej
syntetycznie dotychczasow nauk soborw, teologi, ascetyk, filozofi.

w. Benilda brata zk. (+ 1862),

w. Jana Berchmansa kleryka (+ 1621),
w. Kasjana m. (+ 300),
w. Radegundy krlowej (+ 587),
w. Wigberta kp. (+ 738).

14 sierpnia
MAKSYMILIAN (zob. 12 marca)
w. Maksymilian Maria Kolbe, kapan, zakonnik. Urodzi si w Zduskiej Woli koo odzi w 1894 r. Na
chrzcie otrzyma imi Rajmund. Wstpujc do zakonu franciszkanw, przyj imi Maksymilian. Studia
filozoficzne i teologiczne odbywa w Rzymie. Ukoczy je doktoratem. W 1918 r. otrzyma wicenia
kapaskie. Mimo osobistego zamiowania do skrajnego ubstwa, w pracy apostolskiej posugiwa si
najnowoczeniejszymi rodkami. Gorliwie szerzc cze Maryi Niepokalanej, zaoy stowarzyszenie
ludzi oddanych apostolstwu - Milicj Niepokalanej. W 1922 r. zorganizowa wydawnictwo oraz redak-
cj Rycerza Niepokalanej. Powoa nowe placwki w Grodnie i Teresinie pod Warszaw, ktry nazwa-
no wkrtce Niepokalanowem. W 1930 r. wyjecha do Japonii, gdzie stworzy tamtejszy Niepokalanw
oraz now wersj Rycerza Niepokalanej. W roku 1936 wrci do Polski. Nastpnie podj starania o
otwarcie podobnych orodkw w Belgii i na Litwie. By dwukrotnie aresztowany przez Niemcw: po raz
pierwszy na pocztku okupacji, po raz drugi w roku 1941. Osadzono go na Pawiaku, w kilka miesicy
pniej przewieziono do obozu koncentracyjnego w Owicimiu. Tam wszystkim dawa przykad cier-
pliwoci. Przyj dobrowolnie mier w bunkrze godowym zamiast innego winia. Dobity zastrzykiem
z fenolu zmar 14 sierpnia 1941 r. Beatyfikowa go Pawe VI w 1971 r. Jedenacie lat pniej kanonizo-
 ywoty witych

wa Jan Pawe II. Jest patronem archidiecezji gdaskiej i diecezji koszaliskiej oraz - jak powiedzia Jan
Pawe II - naszych trudnych czasw.
W ikonografii w. Maksymilian przedstawiany jest w habicie franciszkaskim lub w wiziennym pasia-
ku, czasem z numerem obozowym 16670 na piersi. Towarzyszy mu Maryja Niepokalana. Jego atrybutem
jest korona z drutu kolczastego lub dwie korony - czerwona i biaa.

w. Atanazji wdowy (+ IX w.),

b. Elbiety Renzi zk. (+ 1859),
w. Euzebiusza kp. (+ IV/V w.),
w. Marcelego bpa w Apamei m. (+ 390),
b. Sanctesa z Monte Fabri zk. (+ 1390),
w. Ursyniusza m. (+ ko. III w.).

15 sierpnia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Wniebowzicie NMP. wito pocztkowo nosio nazw Zanicia Najwitszej Panny i tak pozostao w
obrzdku wschodnim. Koci Zachodni pielgnowa myl o Wniebowziciu NMP. Prawda ta zostaa
uwieczona dogmatem wiary przez Piusa XII (1950). W Polsce obroso ono w zwyczaje i tradycje ludo-
we. W tym dniu wici si plony, urzdza doynki. Std druga nazwa wita: Matki Boskiej Zielnej. Jest
to dzie Cudu nad Wis - odparcia naway bolszewickiej. wito onierza Polskiego.

TARSYCJUSZ
w. Tarsycjusz, mczennik (+ 257). Podczas przeladowa za czasw Dioklecjana, kiedy chrzecijanami
zapeniy si wizienia, noszono im potajemnie Komuni wit. Gorliwoci w tej posudze wyrnia
si kilkunastoletni Tarsycjusz. Zgin bronic przed profanacj Najwitszy Sakrament.

b. Aimona Taparelli zk. (+ 1495),

w. Alipiusza bpa w Tagacie (+ 430),
w. Arnulfa bpa Soissons (+ 1087).

16 sierpnia
STEFAN (zob. 29 marca)
w. Stefan I, krl (ok. 969 - 1038). Syn ksicia wgierskiego Gejzy i Adelajdy - crki ksicia polskiego
Mieszka I, urodzi si w Ostrzychomiu (Esztergom). Bierzmowany przez w. Wojciecha. W 995 r. polu-
bi Gizel, crk ksicia bawarskiego i siostr cesarza Henryka II. Po mierci ojca obj rzdy. Jego naj-
wiksz zasug jest zjednoczenie i umocnienie pastwa po okresie rozbicia dzielnicowego. Rzdzi pa-
stwem wgierskim 41 lat. Stworzy organizacj kocieln i gorliwie szerzy chrzecijastwo. Wadca m-
dry i sprawiedliwy. W dzie Boego Narodzenia roku 1000 by koronowany na krla. Kanonizowany
razem z synem w. Emerykiem w 1083 r. Patron Serbii, Wgier; tkaczy.
W ikonografii w. Stefan przedstawiany jest w stroju krlewskim, w koronie. Jego atrybutami s: chor-
giew z NMP, glob, a na nim krzy - symbol misyjnej dziaalnoci, korona, makieta kocioa w rku.

ROCH
germ. hroc - spokj; bd skand. hrokr - silny, dzielny.
w. Roch, pielgrzym (1295 - 1327 lub 1345 - 1379?). Niewiele zachowao si o nim pewnych wiadomo-
ci. Jest zaliczany do Czternastu Wspomoycieli. Bg da mu dar uzdrawiania. W Piacencji, posugujc
zaraonym na dum, sam zapad na zdrowiu. Po cudownym uzdrowieniu przez anioa wyruszy na p-
noc. W miasteczku Angera, jako podejrzanego o szpiegostwo, wtrcono do wizienia i poddano torturom.
Tam po piciu latach zmar. Jego niewinno i wito ujawni cudowny napis na cianie wizienia: Ci,
ktrzy zostan dotknici zaraz, a bd wzywa na pomoc w. Rocha, jako swego porednika i ordowni-
 ywoty witych

ka, bd uleczeni. Patron Montpellier, Parmy, Wenecji; aptekarzy, lekarzy, ogrodnikw, rolnikw, szpi-
tali, winiw. Opiekun zwierzt domowych.
W ikonografii w. Roch przedstawiany jest jako mody pielgrzym lub ebrak w achmanach, z psem li-
cym mu rany albo biegncym obok. Jego atrybutami s: anio, anio i pies trzymajcy w pysku chleb,
pies, torba pielgrzyma.

b. Aniota Augustyna Mazzinghi zk. (+ 1438),

w. Arsacjusza ps. (+ 358),
w. Diomedesa m. (+ 305),
w. Eleuteriusza bpa Auxerre (+ 561),
w. Symplicjusza bpa (+ 401),
w. Tytusa dk. m. (+ 426),
w. Wawrzyca zk. (+ 1243).

17 sierpnia
JACEK (HIACYNT) (zob. 30 stycznia)
W Polsce imi Hiacynt przemienione na Jacek.
w. Jacek Odrow, kapan (+ 1257). Urodzi si w Kamieniu lskim na Opolszczynie pod koniec XII
w. Po studiach w Paryu i Bolonii zosta kapanem i kanonikiem krakowskim. Towarzyszc Iwonowi,
biskupowi Krakowa, w podry do Rzymu, zetkn si ze w. Dominikiem i jego duchowym ruchem.
Razem z b. Czesawem (zob. 20 lipca) przyj od niego habit. Po powrocie do Krakowa zaoy przy
kociele w. Trjcy pierwszy w Polsce klasztor dominikanw. Z Krakowa podejmowa liczne wyprawy
misyjne do Kijowa, Gdaska, Prus i na pogranicze Litwy Nazwano go apostoem Pnocy. Wyniszczo-
ny prac umar w Krakowie. Od chwili mierci o. Jacek by czczony jako wity W zapiskach konwentu
klasztornego znajduje si tekst z 1277 r.: W klasztorze krakowskim ley brat Jacek, mocen wskrzesza
umarych. Jego relikwie znajduj si w kociele dominikanw. Beatyfikowa go Klemens VII (1527),
kanonizowa Klemens VIII (1594). Jest jednym z najbardziej znanych za granic witych polskich. Pa-
tron archidiecezji katowickiej i diecezji opolskiej.

Wedug legendy, kiedy ucieka z Kijowa przed Tatarami, zabra ze sob Najwitszy Sakrament, by nie
narazi go na zniewagi. Wychodzc z kocioa usysza gos idcy od figury: <Jacku, zabierasz Syna, a
zostawiasz Matk.> Kiedy wity da do zrozumienia, e kamiennej figury nie udwignie, Matka Boa
zapewnia go, e nie bdzie taka cika. W kociele dominikanw w Krakowie pokazuj du kamienn
statu jako <Matk Bo Jackow>.

Wincenty Zaleski, wici na kady dzie.

W ikonografii wity przedstawiony jest w habicie dominikanina, z monstrancj w jednej rce i figur
Matki Boej w drugiej.

w. Anastazego bpa w Terni (VII/VIII w.),

ww. Bonifacego dk., Liberta op., Servusa sdk., Rustyka sdk., Septyma mn.. Rogata mn.. Maksyma,
mm. w Kartaginie (+ 484),
w. Euzebiusza pp. (+ 310),
w. Joanny Delanoue dz. zk. (+ 1736),
w. Klary de Montefalco dz. ksieni (+ 1308),
w. Mamasa m. (+ 274),
w. Mirona kp. m. (+ 250).
 ywoty witych

18 sierpnia
HELENA
od gr. hele - blask, jasno lub helane pochodnia.
w. Helena, cesarzowa. Urodzia si w 255 r. w Drepanon w Bitynii (pniejsze Helenopolis). Bya crk
karczmarza. Zostaa on (lub konkubin - na co zezwalao wczesne prawo rzymskie) Konstancjusza
Chlorusa, zarzdcy prowincji. W 274 r. urodzia syna Konstantyna. Osiem lat pniej jej m zosta wy-
niesiony do godnoci cesarza. Ze wzgldw politycznych musiaa usun si na ubocze. W 306 r. jej syn
zosta obwoany przez legiony cesarzem. Swoj matk Helen wynis do godnoci augusty, cesarzowej.
Przyjwszy chrzecijastwo staa si gorliw jego protektork. Fundatorka wielu kociow w Rzymie,
Konstantynopolu oraz Ziemi witej. Pod koniec ycia (326) Helena udaa si z pielgrzymk do ojczyzny
Jezusa. Podczas podry zmara w Nikomedii (328). Od IV wieku tradycja przypisuje jej odnalezienie
drzewa krzya witego. Jest patronk m.in. diecezji w Trewirze, Ascoli, Bambergu, Pesaro, Frankfurcie,
miasta Bazylei; farbiarzy, wytwrcw igie i gwodzi.
W ikonografii przedstawiana jest w stroju cesarskim z koron na gowie lub w bogatym wschodnim
stroju, czasami w habicie mniszki. Jej atrybutami s: duy krzy stojcy przy niej, krzy, ktry otacza
ramieniem, may krzy w doni, trzy krzye, krzy i trzy gwodzie, model kocioa.

w. Agapita m. (+ 274),
w, Firmina bpa (+ IV/V w.),
ww. Jana, Kryspa, mm. (+ III/IV w,),
bb. Ludwika Flores zk., Piotra de Zunigazk., mm. w Japonii (+ 1622),
b. Pauli z Montaldo dz. zk. (+ 1514).

19 sierpnia
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Eudes, kapan. Urodzi si w 1601 r. w rodzinie wieniakw, w Ry (Normandia). Majc 22 lata
wstpi do oratorianw. W dwa lata pniej przyj wicenia kapaskie. Podj prac wdrownego ka-
znodziei w Normandii, Bretanii i Burgundii. Przeprowadzi tam 110 misji, powodujc liczne nawrcenia.
Uznano go za jednego z najwikszych misjonarzy epoki. W 1643 zaoy zgromadzenie ksiy, ktre
prowadzio misje ludowe (eudyci) oraz seminaria przygotowujce do tego rodzaju dziaalnoci duszpa-
sterskiej. Da pocztek zgromadzeniu Crek Matki Boej Miosierdzia, ktre podjo opiek nad zanie-
dbanymi i upadymi dziewcztami. Mia szczeglny kult do Serca Jezusa i Matki Boej, ktry gorliwie
szerzy podczas swej misyjnej dziaalnoci. Zmar 19 sierpnia 1680 r. Beatyfikowany w 1909, kanonizo-
wany w 1925 r.

ww. Agapiusa, Tekli, Tymoteusza, mm. (+ ok. 305),

w. Andrzeja trybuna m. (+ ok. 300),
w. Donata kp. (+ ok. 535),
b. Emilii dz. zk, (+ 1314),
b. Ezechiela Moreno y Diaz bpa (+ 1906),
w. Ludwika bpa Tuluzy (+ 1297),
w. Magnusa bpa m. (+ III w.),
w. Mariana wyznawcy (+ VI w.),
w. Sebalda ps. (+ VIII w.),
w. Sykstusa III pp. (+ 440).

20 sierpnia
BERNARD (zob. 15 czerwca)
w. Bernard z Clairvaux, opat, doktor Kocioa. Urodzi si w rycerskim rodzie burgundzkim, na zamku
Fontaines pod Dijon (Francja), w 1090 r. Majc 22 lata wstpi do surowego opactwa cystersw w Cite-
 ywoty witych

aux, pocigajc za sob trzydziestu towarzyszy modoci. Trzy lata pniej zaoy opactwo w Clairvaux
i by tam przeoonym do mierci. Bernard by nie tylko gorliwym opatem swojej rodziny zakonnej. My-
liciel, teolog, kontemplatyk. Umia czy ycie czynne z mistyk. Zaoy okoo trzystu fundacji zakon-
nych, w tym take cystersk fundacj w Jdrzejowie. Wywar wpyw na ycie Kocioa swej epoki. Jedna
z najwikszych postaci XII wieku. Nazwano go wyroczni Europy. By obroc papiea Innocentego
II. Pooy kres schizmie Anakleta w Rzymie. Z polecenia Eugeniusza III ogosi II Krucjat krzyow.
Napisa regu templariuszy oraz wyjedna u papiea ich zatwierdzenie. Nadzwyczajny dar wymowy
zjedna mu tytu doktora miodopynnego. By jednym z najwikszych piewcw Matki Boej. Zostawi
wiele tekstw teologicznych, homilii, a take modlitwy ku Jej czci. Umar w Clairvaux 20 sierpnia 1153
r. Kanonizowa go Aleksander III w 1174 r. Patron cystersw, Burgundii, Ligurii, Genui, Gibraltaru, Pel-
plina; pszczelarzy. Opiekun podczas klsk ywioowych, sztormw oraz w godzinie mierci.
W ikonografii wity przedstawiany jest w stroju cysterskim. Jego atrybutami s m. in.: ksiga, krzy
opacki, krucyfiks. Matka Boa z Dziecitkiem, narzdzia Mki Paskiej, piro pisarskie, raniec, trzy
infuy u stp, rj pszczeli, ul.

w. Filiberta op. (+ 685),

ww. Leowigilda mn., Krzysztofa mn., mm. (+ 852),
w. Lucjusza senatora m. (+ IV w.),
w. Maksyma z Chinon wyznawcy (+ V w.),
w. Manetta zk. (+ 1206),
b. Marii de Mattiasdz. zk. (+ 1866),
ww. Memenona, Sewera, mm. (+ III/IV w.),
w. Samuela proroka.

21 sierpnia
PIUS
ac. pius - pobony, uczciwy, oddany Bogu.
w. Pius X, papie (1835 - 1914). Giuseppe Sarto urodzi si w rodzinie wiejskiego listonosza, w Riese
koo Wenecji. Po studiach teologicznych by kolejno wikariuszem, proboszczem, kanclerzem kurii, pre-
fektem i ojcem duchownym w seminarium, biskupem Mantui, kardynaem i patriarch Wenecji. W roku
1903 zosta wybrany na stolic Piotrow. Odrodzi ycie eucharystyczne, wydajc dekrety o czstszym
przystpowaniu do Eucharystii i pozwalajc dzieciom na wczeniejsz Komuni w. Nazwano go
papieem dzieci. Zreformowa kuri rzymsk oraz przepisy dotyczce konklawe, kalendarz kocielny
liturgi i muzyk sakraln. Powica uwag sprawom spoecznym. By mediatorem w konflikcie midzy
Boliwi, Peru i Brazyli. Wystpowa zdecydowanie przeciw bdom ewolucjonizmu i modernizmu. By
czowiekiem gbokiej modlitwy penym pokory. Beatyfikowany w 1951, kanonizowany w 1954 r. przez
Piusa XII. Pochowany w bazylice w. Piotra na Watykanie. Patron esperantystw.
W ikonografii w. Pius X przedstawiany jest w stroju papieskim.

w. Anastazego m. w Dalmacji (+ 304?),

w. Apolinarego Sydoniusza bpa (+ 480),
ww. Bassy i jej trzech synw Agapiusza, Fidelisa, Teogona, mm. w Edessie (+ IV w.),
b. Bernarda Tolomei op. (+ 1348),
ww. Bonoza, Maksymiliana, mm. (+ 363),
w. Cyriaki wdowy m. (+ III w.),
ww. Cysella, Kameryna, Luksoriusza, mm. w Sardynii (+ ok. 300),
w. Kwadrata bpa (+ III/IV w.),
w. Prywata bpa m. (+ 275),
w. Sydoniusza bpa w Auvergne (+ 479),
b. Wiktorii Rasoamanarivo wdowy z Madagaskaru (+ 1894).
 ywoty witych

22 sierpnia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Najwitsza Maryja Panna Krlowa. Krlowa nieba i ziemi. wito ustanowi Pius XII w 1955 r.

JAN (zob. 31 stycznia)

w. Jan Kemble, kapan, mczennik (+ 1679). Ksztaci si w Douai. wicenia kapaskie przyj w
1625 r. Po czym powrci do Anglii, gdzie w rodzinnym hrabstwie pracowa 54 lata jako duszpasterz. W
wieku 80 lat aresztowano go, bowiem nie chcia przej do Kocioa anglikaskiego. Zosta powieszony i
powiatrowany w Herford.

w. Jan Wali, kapan, mczennik (+ 1679). W 1651 r. wstpi do franciszkanw. Po 22 latach pracy w
Anglii wadze pastwowe, kasujc placwki Kocioa katolickiego, zaday, aby zrezygnowa z pracy i
wystpi z zakonu. Kiedy odmwi, skazano go na mier.
Obaj wici byli beatyfikowani w 1929 r. Kanonizowa ich w 1970 r. Pawe VI.

b. Bernarda kp. zk. (+ 1694),

w. Filipa Benicjusza zk. (+ 1285),
w. Hipolita bpa m. (+ ok. 235),
w. Symforiana m. (+ 257),
w. Tymoteusza m. (+ ok. 303),
b. Tymoteusza z Montecchio kp. zk. (+ 1504).

23 sierpnia
RA (zob. 6 marca)
w. Ra z Limy, dziewica. Urodzia si w 1586 r. w Limie. Jej rodzice przybyli z Hiszpanii. Na chrzcie
dano jej imi Izabela. Imi Ra przylgno do niej jako przydomek, gdy pono bya bardzo pikna.
Majc 20 lat zostaa tercjark dominikask i mimo sprzeciww rodziny wioda ycie modlitwy oraz su-
rowych wyrzecze. Mistyczka. Gbokie doznania religijne czya z powiceniem dla chorych i bied-
nych. Wiele cierpiaa. Umara w dniu, ktry przepowiedziaa, 24 sierpnia 1617 r. Jest patronk Ameryki
aciskiej, Peru, Filipin i Antyli, Limy, a take kwiaciarek, ogrodnikw. Beatyfikowana w 1668 r., kano-
nizowana w 1671.
W ikonografii w. Ra przedstawiana jest jako moda dominikanka w habicie. Atrybuty: Dzieci Jezus
w ramionach, korona z cierni, kotwica, krzy, ra, wianek z r; wizanka r, z ktrych wychyla si
Dzieci Jezus.

ww. Abbondiusza, Ireneusza (+ III w.),

ww. Archelausa i Cyriaka (+ III w.),
w. Asceliny dz. zk. (+ 1195),
ww. Asteriusza, braci Klaudiusza i Neona, Donwiny i Teonili, mm. w Cylicji (+ 303),
w. Flawiana bpa Autun (+ V/VI w.),
b. Jakuba zk. (+ 1301),
w. Kalinika bpa patr. Konstantynopola (+ 705),
ww, Kwiriaka bpa, Maksyma kp., Archelausa dk., mm. (+ pocz. III w.),
w. Teonasa bpa Aleksandrii (+ 300),
b. Wiktora bpa (+ V w.),
w. Zacheusza bpa Jerozolimy (+ II w.).
 ywoty witych

24 sierpnia
BARTOMIEJ
aram. Bar-Tholomai - syn Tolmy lub syn oracza.
w. Bartomiej, Aposto (+ I w.). Pochodzi z Kany Galilejskiej. Wymieniaj go Ewangelici synoptycz-
ni. w. Jan Ewangelista nazywa go Natanaelem. Jezus powoujc go powiedzia o nim: To prawdziwy
Izraelita, w ktrym nie ma podstpu (J 1,47). Pniejsze komentarze utosamiaj Natanaela z Barto-
miejem. Na stronach Nowego Testamentu wystpuje po raz drugi nad Jeziorem Galilejskim, gdy aposto-
om ukaza si zmartwychwstay Chrystus (J 21,2). w. Bartomiej-Natanael jest m. in. patronem Arme-
nii, Fermo, Frankfurtu nad Menem, Maastricht; introligatorw, garbarzy rybakw, rzenikw.
W ikonografii w. Bartomiej jest przedstawiany w dugiej tunice, przepasanej paskiem, czasami z ana-
tomiczn precyzj jako muskularny mczyzna. Bywa ukazywany ze cignit z niego skr. Jego atry-
butami s: ksiga, n, zwj.

w. Audoena bpa Rouen (+ 648),

w. Emilii de Vialar dz. zk, (+ 1856),
ww. Galiena I Waleriana, mm. (+ III/IV w.),
w. Janiny Antida Thouret dz. zk. (+ 1826),
w. Jerzego mn. m. (+ ok. 730),
w. Marii Michaeli od Najwitszego Sakramentu dz. zk. (+ 1856),
w. Patryka op. (+ VI w.),
ww. Ptolemeusza i Eutychlusza, mm. (+ I w.),
w. Tacjona m. (+ III/IV w.).

25 sierpnia
LUDWIK (zob. 15 marca)
w. Ludwik IX, krl (1214 - 1270). By synem Ludwika VIII i Blanki Kastylijskiej. Majc 12 lat wstpi
na tron. Przez pewien czas sprawowaa w jego imieniu rzdy regencyjne krlowa matka. W 1230 r. oeni
si z Magorzat, crk hrabiego Prowansji. Ludwik by wybitn osobowoci. Wzorowy m i opiekun
licznej rodziny Jako polityk zrczny i rozwany Francj doprowadzi do rozkwitu. Powoa parlament.
Zreformowa administracj, sdownictwo oraz system monetarny Zakaza wojen prywatnych i pojedyn-
kw oraz lichwy. Odegra powan rol w fundacji Sorbony. By mecenasem sztuki, co najbardziej upa-
mitnia sawna kaplica Sainte-Chapelle w Paryu. Popiera i ufundowa wiele instytucji charytatywnych.
Sam opatrywa chorych i niejednokrotnie goci ubogich u swego stou. y skromnie, prowadzc ycie
religijne, pene surowej ascezy, czym cign na siebie zarzut, e jest krlem mnichw. Ludwik bra
dwukrotnie udzia w wyprawach krzyowych. Podczas sidmej wyprawy w latach 1248 - 1254 przez
Cypr dotar do Egiptu. W trakcie jednej z walk dosta si do niewoli. Po zoeniu okupu przebywa w
Palestynie, gdzie prowadzi ukady w sprawie pastwa krzyowcw. W 1270 r. podj na nowo wypraw
krzyow. Podczas niej zmar na tyfus u bram Tunisu 25 sierpnia 1270 r. Kanonizowany przez Boniface-
go VIII (1297). Jest patronem kilku eskich zgromadze zakonnych noszcych jego imi; drukarzy, fry-
zjerw, hafciarek, introligatorw, kamieniarzy, krawcw, piekarzy, pielgrzymw, niewidomych, ryba-
kw, tkaczy, uczonych.
W ikonografii w. Ludwik przedstawiany jest w stroju krlewskim z koron na gowie. Jego atrybutami
s m. in.: gwd, korona cierniowa, korona cierniowa i wok gwodzie, lilia, trzy lilie na tarczy, miecz,
obrczka, sok, wieniec laurowy.

JZEF (zob. 19 stycznia)

w. Jzef Kalasanty, kapan (1550 - 1648). Urodzi si w rodzinie szlacheckiej, w Paralta de la Sal na
terenie Aragonii (Hiszpania). Po studiach teologicznych przyj wicenia kapaskie (1583), nastpnie
podj prac duszpastersk oraz w administracji kocielnej. W kilka lat pniej towarzyszy kardynaowi
Markowi Colonnie w podry do Rzymu. W Wiecznym Miecie uderzya go wielkomiejska ndza, a
 ywoty witych

zwaszcza zaniedbane bezdomne dzieci. Z myl o nich otworzy na Zatybrzu pierwsz powszechn, bez-
patn szko w Europie (1597). Chcc kontynuowa t prac oraz tworzy nowe placwki, zaoy razem
ze wsppracownikami zgromadzenie Klerykw Regularnych dla Chrzecijaskich Szk - zwane pijara-
mi. Otrzymawszy aprobat Piusa V (1617), zaczo ono rozwija si w Italii, na Morawach, w Czechach i
w Polsce. W 1621 r. Jzef zosta generaem zgromadzenia. Jego nastpne lata wypeniy cierpienia fi-
zyczne i duchowe. Przyjmowa je cierpliwie i pokornie. Pozostawi po sobie ok. 5000 listw, bdcych
bogatym rdem wiedzy o witym i jego dziele. Jego relikwie znajduj si w kociele w. Pantaleona w
Rzymie. Beatyfikowany przez Benedykta XIV (1748). Kanonizowa go Klemens XIII w 1767 r. Jest pa-
tronem pijarw oraz szk katolickich.
W ikonografii wity przedstawiany jest w habicie zgromadzenia. Jego atrybutami s: lilia, ksiga, mitra
i kapelusz kardynalski jako znak odmwionych godnoci, piro pisarskie.

ww. Euzebiusza, Peregryna, Poncjana, Wincentego (+ II w.),

w. Genezjusza m. (+ ok. 303),
w. Grzegorza bpa Utrechtu (+ 775),
w. Juliana z Syrii m. (+ IV w.),
w. Menny bpa w Konstantynopolu (+ 552),
b. Michaa Carvalho kp. m. w Japonii (+ 1624),
w. Tomasza bpa w Herford (+ 1282).

26 sierpnia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Matki Boej Czstochowskiej. wito patronalne Polski. Wizerunek Madonny Jasnogrskiej, obecny na
naszych ziemiach od 1382 r., by koronowany 8 wrzenia 1717. wito ustanowi Pius X w 1904 r.

MARIA (zob. 1 stycznia)

B. Maria od Jezusa Ukrzyowanego Baourdy (+ 1878). Crka Palestyczykw. Osierocona w trzecim
roku ycia. Wczenie wstpia do jzefitek, a te, dostrzegajc w modej zakonnicy niezwyke dary Boe i
uzdolnienia, skieroway j do karmelu w Pau. Nastpnie przebywaa w indyjskim Mengalore. Pod koniec
ycia zajmowaa si zakadaniem karmelu w Betlejem i w Nazarecie. Bya niemal analfabetk, ale w y-
ciu religijnym osigna szczyty - mistyczka, miaa dar ekstaz, wizji, prorokowania. Beatyfikowa J Jan
Pawe II (1983).

w. Aleksandra z Bergamo m. (+ III/IV w.),

ww. Dreneusza, Abundiusza, mm. (+ po. II w.),
w. Hadriana - syna cesarza Probusa m. (+ ok. 310),
w. Joanny Elbiety Bichier des Ages dz. zk. (+ 1838),
ww. braci Konstantego i Wiktoriana, ich ojca Symplicjusza, mm. (+ po. II w.),
w. Maksymiliana bpa m. (+ 284),
w. Teresy od Jezusa Jornet e Ibaris dz. zk. (+ 1897),
w. Zefiryna bp. m. (+ 217).

27 sierpnia
MONIKA
gr. mnos - samotna, jedna, jedyna, sama.
w. Monika, wdowa (332 - 387). Urodzia si w Tagacie (Pnocna Afryka), w rodzinie chrzecijaskiej.
Jako mod dziewczyn wydano za urzdnika, Patrycjusza, ktry by poganinem. Maestwo nie byo
zbyt udane. Jednak swoj agodnoci, taktem i cierpliwoci pozyskaa ma, ktry u schyku ycia
przyj chrzecijastwo. Miaa troje dzieci. Najwicej troski i ez kosztowa j Augustyn. Swoimi wy-
 ywoty witych

trwaymi modlitwami wyprosia mu nawrcenie - po przyjciu chrztu zosta kapanem, biskupem, wi-
tym. Monika zmara w Ostii. Jest patronk kocielnych stowarzysze matek, wdw.
W ikonografii w. Monika przedstawiana jest w stroju wdowy. Jej atrybutami s ksika, krucyfiks, ra-
niec.

ww. Aroncjusza, Fortunata, Honorata, Sabiniana mm. (+ ok. 304) - synw w. Bonifacego i w. Tekli,
w. Cezarego z Aries bpa (+ 543),
b. Dominika od Matki Boej Barberiego kp. (+ 1849),
w. Jana bpa Pawii (+ IX w.),
w. Liceriusza bpa (+ ok. 540),
w. Magorzaty wdowy z San Severino (+ ok. 1345),
ww. maonkw Marcelina trybuna i Mannel oraz ich synw Jana, Piotra i Serapiona, mm. (+ ok. 287),
w. Pemena ps. (+ IV/V w.),
ww. Rufusa, Karpofora, mm. (+ III/IV w.),
w. Syagriusza bpa (+ ok. 600).

28 sierpnia
AUGUSTYN (zob. 27 maja)
w. Augustyn, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si w roku 354 w Tagacie. Syn Patrycjusza i w. Moniki
(zob. 27 sierpnia). Ksztaci si w Tagacie, Madurze i Kartaginie. Mimo troskliwego wychowania przez
matk, w modoci prowadzi ycie grzeszne. W 17 roku ycia zwiza si z kobiet, ktra urodzia mu
syna - Adeodata. Konkubinat ten trwa 15 lat. Jako nauczyciel retoryki, zwizany ze rodowiskiem mani-
chejczykw, pracowa w Kartaginie, Rzymie i Mediolanie. Tam sucha kaza w. Ambroego, dziki
ktrym podj lektur Pisma witego. W roku 386 dozna duchowego wstrzsu, ktry spowodowa na-
wrcenie. W Wielkanoc 387 r. wraz ze swoim synem przyj chrzest. Rezygnujc z pracy powrci do
Afryki. Podczas podry, w Ostii umara mu matka. Po powrocie do Afryki sprzeda swj skromny ma-
jtek i w Tagacie zaoy klasztor, w ktrym przebywa do 391 r. Wtedy otrzyma wicenia kapaskie.
W pi lat pniej zosta biskupem Hippony. Da si pozna jako gorliwy i mdry pasterz. Zaj zdecy-
dowan postaw wobec bdw manicheizmu, donatyzmu i pelagianizmu. Jego nauka filozoficzna, teolo-
giczna ogarna cay Koci Zachodni. Wywar ogromny wpyw na duchowo chrzecijastwa, a take
na ycie zakonne. Jego mowy i pisma zalicza si do najwietniejszych dzie chrzecijastwa. Najbardziej
znane s Wyznania. Umar 28 sierpnia 430 r. podczas oblenia Hippony przez Wandalw. Jest jednym
z czterech wielkich doktorw Kocioa Zachodniego. Patron augustianw, kanonikw regularnych, mag-
dalenek, Kartaginy; drukarzy, wydawcw, teologw. Jego relikwie znajduj si w kociele S. Piotro in
Ciel dOro w Pawii.

Nauczcie si kocha siebie, nie kochajc samych siebie.

Prawdziwa wolno polega na czynieniu dobrze z radoci.

w. Augustyn

W ikonografii w. Augustyn przedstawiany jest w stroju biskupim, czasami jako zakonnik. Jego atrybu-
tami s: anio mwicy mu do ucha, dziecko nad brzegiem morza przelewajce wod do doka, ksiga,
pastora, serce w doni, serce przeszyte dwiema strzaami, ucze lub grupa uczniw.

w. Aleksandra bpa w Konstantynopolu (+ 336),

ww. Fortunata, Kajusa, Antesa, mm. (+ III/IV w.),
w. Hermesa m. (+ III w.),
w. Joachimy de Vedruna maonki, matki zk. (+ 1181),
w. Juliana m. (+ III w.),
 ywoty witych

b. Junipera Serra kp. misjonarza (+ 1784),

w. Mojesza z Etiopii ps. (+ ok. 400),
w. Pelagiusza m. (+ ok. 283),
ww. Septyma, Januarego, Feliksa, Bonifacego, Tekli, mm. (+ 304),
w. Wiwiana bpa w Saintes (+ V w.).

29 sierpnia
SABINA
ac. Sabinowie -jeden z najstarszych szczepw w Italii rodkowej; Sabinus(-a) nalecy(-a) do rodu Sabi-
nw.
w. Sabina, mczennica (w. II?). Wedug tradycji bya on rzymskiego patrycjusza Walentyna. Chrze-
cijastwo przyja dziki w. Serapii (Serafii) z Antiochii, ktra gocia w ich domu. Umczona podczas
przeladowa za rzdw Hadriana. Jej relikwie (czaszka) ma si znajdowa si w katedrze poznaskiej.
W ikonografii atrybutem witej jest korona.

w. Adelfa bpa w Metzu (+ V w.),

ww. Andrzeja kp., Hipacego bpa, mm. (+ ok. 740),
b. Beatrycze z Nazaretu dz. zk. (+ 1268),
ww. Eutymiusza i Jego syna Krescencjusza, mm. (+ ko. III w.),
ww. Jana z Perugii kp., Piotra z Sassofrrato brata zk., mm. w Hiszpanii (+ 1231),
w. Mederyka kp. (+ ok.700),
b. Michaa Ghebr m. (+ 1855),
w. Sebbusa krla Anglii (+ 690).

30 sierpnia
MAGORZATA (zob. 18 stycznia)
w. Magorzata Ward, mczennica. Pochodzia z arystokratycznej rodziny Cogleton. Bya dam dworu
ksinej Whitall w Londynie. Podczas przeladowa katolikw za Henryka VIII aresztowanemu i skaza-
nemu na mier ksidzu pomoga uciec z wizienia. Z tego powodu zostaa uwiziona i torturowana.
Stracona 30 sierpnia 1588 r. Beatyfikowana w roku 1929, kanonizowana przez Pawa VI (1970).

w. Bononiusza op. (+ 1026),

ww. Feliksa kp., Adaukta, mm. (+ ok. 304),
w. Fiakriusza wyznawcy (+ 675),
b. Jana Juwenala Ancina bpa (+ 1604),
w. Pammachiusza kp. (+ 410),
w. Piotra z Trevi wyznawcy (+ 1050).

31 sierpnia
JZEF (zob. 19 marca)
w. Jzef z Arymatei (I w.). By czonkiem Sanhedrynu, najwyszej wadzy ydowskiej w zakresie spraw
pastwowych, prawnych i religijnych (k 23,50-53, Mt 27,57-58, Mk 15,42-46, J 19,38-42). Wedug
Ewangelistw, Mateusza i Jana, by uczniem Jezusa. Nie zgodzi si z decyzj Sanhedrynu skazujc Je-
zusa na mier. Po ukrzyowaniu poprosi Poncjusza Piata o wydanie ciaa Jezusa. Uczestniczy w zdj-
ciu Go z krzya oraz w pogrzebie. Jzef zabra ciao, owin je w czyste ptno i zoy w swoim nowym
grobie, ktry kaza wyku w skale - odnotowuje Mateusz Ewangelista (27,59-60).
W ikonografii w. Jzef wystpuje przewanie w scenach zdjcia z krzya, zoenia do grobu i opakiwa-
nia Jezusa.
 ywoty witych

NIKODEM
gr. nike - zwycistwo oraz demos - lud; zwycizca ludu.
w. Nikodem (I w.). Czonek ydowskiego Sanhedrynu. Nalea do wpywowej grupy religijnej - faryze-
uszw (J 7,45-52; 19,39-42). Wedug Ewangelii w. Jana Jezus przeprowadzi z nim nocn rozmow o
potrzebie nowych narodzin z ducha (J 3,1-11). Nikodem podczas sdu Jezusa przez Sanhedryn wstawi
si za Nim, wskutek czego pado na niego podejrzenie, e podobnie jak oskarony jest Galilejczykiem.
Przyszed do grobu Jezusa, przynoszc mirr i aloes do zabalsamowania ciaa.
W ikonografii w. Nikodem przedstawiany jest przewanie razem z Jzefem z Arymatei w scenie zdjcia
z krzya.

w. Aidana op. bpa z Lindisfarne (+ 651),

w. Amata bpa w Nusco (+ 1093),
w. Arystydesa Marcjanusa m. (+ II w.),
w. Bonajunkty wyznawcy (+ 1257),
w. Jana z Rity ps. (+ 946),
w. Optata bpa (+ pocz. VI w.),
w. Paulina bpa Trewiru (+ 358),
w. Rajmunda Nonnata zk. bpa kard. (1240).
 ywoty witych

WRZESIE
1 wrzenia
BRONISAWA
sow. broni- - broni i -slaw sawa.
B. Bronisawa, dziewica (ok. 1200 - 1259). Urodzia si w Kamieniu na lsku. Krewna w. Jacka i b.
Czesawa. Majc 16 lat wstpia do klasztoru norbertanek w Zwierzycu pod Krakowem. W yciu za-
konnym dosza do wyyn modlitwy mistycznej. Jej relikwie spoczywaj w kociele norbertanek w Kra-
kowie. Jest patronk diecezji opolskiej oraz dobrej sawy.
W ikonografii Bogosawiona przedstawiana jest w biaym habicie, czasami klczy przed Chrystusem
trzymajcym krzy lub przed Trjc Przenajwitsz. Jej atrybutem jest lilia.

w. Ammona dk m. (+ IV w.),
w. Beatryczy Silva Meneses dz. zk. (+ 1490),
ww. Donata, Feliksa, mm. (+ 304),
w. Egidiusza (+ VII/VIII),
b. Ghebre-Michaa kp. m. w Abisynii (+ 1855),
w. Idziego op. (+ VII/VIII w.),
w. Lupusa bpa (+ 623),
ww. Repozyta, Satora, Witalisa, mm. (+ 304),
w. Sykstusa pierwszego bpa w Reims (+ III w.),
w. Wereny dz. (+ ok. 300 w.?),
w. Wiktoriusza bpa w Le Mans (+ ok. 490).

2 wrzenia
WILHELM
germ. ville- - ch, wola i -hem - opieka, pomoc.
w. Wilhelm, biskup (+ ok. 1075). Pochodzi prawdopodobnie z Anglii. By biskupem w Roskilde (Da-
nia), a take doradc krla Swena. Przeszed do historii jako gorliwy aposto wrd Duczykw.

w. Antonina m. (+ IV w.),
ww. Aleksandra Lanfant zk., Apolinarego Morel zk., Franciszka-Jzefa bpa, Piotra-Ludwika de la Ro-
chefoucauld bpa, Jakuba Bonnaud zk., Jana Franciszka Bourtez zk., Jana-Marii du Lau bpa, Seweryna
Giraud zk., Wilhelma Delfaud zk., mm. podczas Rewolucji Francuskiej (+ 1792),
w. Elpidiusza bpa z Lyonu (+ V w.),
b. Ingryd dz. zk. (+ 1282),
w. Nonnoza op. (+ VI w.),
b. Salomona m. (+ 1792),
w. Zenona z Nikomedii m. (+ III w.?).

3 wrzenia
GRZEGORZ (zob. 2 stycznia)
w. Grzegorz I Wielki, papie, doktor Kocioa (540 - 604). Na Wschodzie czczony jako Grzegorz Dia-
logos. Urodzi si w rodzinie rzymskich patrycjuszw. Jego rodzice, w. Gordian i w. Sylwia, doznaj
chway otarzy. Bdc prefektem miasta, nie mogc pogodzi suby Bogu i wiatu, porzuci karier i we
wasnym domu zaoy klasztor dla dwunastu towarzyszy (575) oraz sze innych klasztorw w swoich
dobrach na Sycylii. W cztery lata pniej papie Pelagiusz II udzieli mu wice diakonatu i jako swego
przedstawiciela wysa do Konstantynopola (578 - 586). Wykaza due umiejtnoci dyplomatyczne. Po-
wrciwszy do Rzymu prowadzi nadal ycie zakonne. Po mierci papiea zosta wybrany na stolic Pi-
trow 3 wrzenia 590 r. Jego pontyfikat trwa 15 lat. By to burzliwy okres wdrwki ludw. Grzegorz I
pozyska dla Kocioa Wizygotw w Hiszpanii, ariaskich Longobardw, Gallw oraz brytyjskich An-
 ywoty witych

glosasw. Historia nazwaa go apostoem ludw barbarzyskich. On za okreli siebie: servus servo-
rum Dei - suga sug Boych. Grzegorz odnowi ycie kocielne, zreformowa i ujednolici liturgi i
piew kocielny. Od jego pontyfikatu pochodzi zwyczaj odprawiania 30 Mszy w. za zmarych - zwanych
gregoriaskimi. Pozostawi po sobie bogat spucizn literack, ktra wywara powany wpyw na
ksztatowanie si myli chrzecijaskiego Zachodu, zwaszcza w zakresie duchowoci i prawodawstwa.
Naley do czterech wielkich doktorw Kocioa Zachodniego. Jest patronem m. in. uczniw, studentw,
nauczycieli, chrw szkolnych, piosenkarzy, muzykw.
Gdy Rzym nawiedzia w 590 r. zaraza, Grzegorz zarzdzi pokutn procesj dla odwrcenia klski. Pod-
czas niej nad mauzoleum Hadriana zobaczy anioa chowajcego wycignity, skrwawiony miecz. Wizj
t zrozumiano jako koniec plagi. Utrwalono j artystycznie. Do dnia dzisiejszego nad tym mauzoleum
Hadriana, zwanym Zamkiem witego Anioa, dominuje ogromny posg anioa ze wzniesionym mie-
czem.
W ikonografii w. Grzegorz Wielki przedstawiany jest jako mczyzna w starszym wieku, w papieskim
stroju liturgicznym, w tiarze. Czasami podczas pisania dziea. Nad ksig lub nad jego gow unosi si
Duch wity w postaci gobicy, inspirujc witego. Jego atrybutami s: anio, trzy krwawice hostie,
krzy pontyfikalny, model kocioa, otwarta ksiga, parasol - jako oznaka papiestwa, zwinity zwj.

w. Auksana bpa w Mediolanie (+ 559),

w. Bazylissy dz. m. (+ pocz. IV w.),
w. Feby (+ I w.),
b. Gauli bpa w Brescii (+ 1244),
w. Mansweta bpa w Toul (+ IV w.),
w. Marinusa ps. (+ IV w.),
w. Remakla bpa (+ 675).

4 wrzenia
ROZALIA
ac. rosa - ra i lilium lilia.
w. Rozalia, dziewica, pustelnica (ok. 1130 - 1165/1170?). Bya pustelnic, yjc w grocie na Sycylii.
Do dnia dzisiejszego jest czczona w wityni wybudowanej na miejscu jej ycia, modlitwy i mierci. We-
dug starej opowieci urodzia si na zamku Olivella w pobliu Pergamo, jako crka ksicia sucego
krlowi Normanw Rogerowi II. Przed jej urodzeniem matka otrzymaa polecenie we nie, aby nazwaa
j Rozalia, bdzie bowiem najpikniejszym kwiatem rodu i wyspy. Poniewa rodzice przynaglali j do
maestwa, ucieka z paacu na poblisk gr i tam zamieszkaa, prowadzc ycie pene pokuty i wyrze-
cze. Nie przyzwyczajona do surowego ycia zmara modo.
W ikonografii w. Rozalia przedstawiana jest z postaci, ktra pisze na cianie jej imi. Atrybutem
witej s: czaszka, grota, w ktrej mieszkaa, wieniec z r.

ww. Ammiana, Juliana, Oceana, Teodora, mm. (+ 303),

w. Bonifacego I pp. (+ 422),
w. Idy wdowy (+ 825),
w. Katarzyny z Racconigi tercjarki (+ 1547),
bb. Ludwika-Jzefa Francois, Jana-Henryka Gruyer, mm. podczas Rewolucji Francuskiej (+ 1792),
w. Marcelego m. (+ II w.?),
w. Maryna dk. m. (+ IV w.),
w. Mojesza prawodawcy i proroka; w. Tamela m (+ II w.).

5 wrzenia
WIKTORYN
ac. od victor zwycizca.
 ywoty witych

w. Wiktoryn, mczennik (+ ok. 98). Wedug Martyrologium Romanum ludno miasta i okolic Ami-
ternum obraa go biskupem. Za panowania Trajana zosta skazany na zesanie do Cotigliano. Tam przez
trzy dni wisia gow w d, nastpnie zmar mczesk mierci. Ciao jego przywieziono i pochowano
w Amiternum.

w. Bertyna op, (+ 698),

b. Gentilisa z Matelicy kp. m. w Persji (+ 1340),
w. Herkulana onierza m. (+ 252),
ww. Menedema, Teodora, Urbana, mm. (+ 370),
b. Peregryna z Falerone kp. (+ 1232),
w. Wawrzyca Justiniani bpa patriarchy Wenecji (+ 1455).

6 wrzenia
MAGNUS
ac. magnus wielki.
w. Magnus z Fssen (+ ok. 772). Ksztaci si w St-Gallen. Apostoowa w okrgu Allgau. Potem w
Fssen wybudowa cel, ktra staa si zacztkiem klasztoru. Uwaany jest za zaoyciela i pierwszego
opata. czy prac misyjn z osobist ascez. W Szwajcarii, Szwabii, Tyrolu i Bawarii czczony jako
jeden z Czternastu Wspomoycieli. Jest ordownikiem osb ukszonych przez we i mije.
W ikonografii w. Magnus przedstawiany jest jako wdrowny misjonarz - w dugich szatach, z czapk na
gowie, z brod. W rku trzyma pastora. Ukazywany jest take jako mnich w chwili, kiedy uzdrawia
niewidomego.

b. Bertranda z Garrigi kp. zk. (+ 1233),

ww. Donacjana, Fuskulusa, Germana, Mansweta, Prezydiusza, bpw (+ V w.),
w. Eleuteriusza op. (+ VI w.),
w. Fausta m. (+ 311),
b. Liberata kp. zk. (+ 1258),
w. Onezyfora m. (+ I w.),
bb. Tomasza Tzugi kp., Michaa Nagaxima, mm. w Japonii (+ 1627).

7 wrzenia
MELCHIOR (zob. 6 stycznia)
w. Melchior Grodziecki, kapan, mczennik. Urodzi si w szlacheckiej rodzinie herbu Radwan, w Cie-
szynie w 1582 r. Po skoczeniu szkoy redniej u jezuitw w Wiedniu wstpi do tego zgromadzenia. Po
nowicjacie odby praktyk nauczycielsk w kolegium jezuickim w Brnie, a potem w Kodzku. W 1614 r.
przyj wicenia kapaskie. Zosta mianowany kaznodziej w Pradze, a nastpnie kapelanem wojsko-
wym w Koszycach. Podczas przeladowania katolikw w Czechach, kiedy Koszyce zajo wojsko Jerze-
go Rakoczego, pochwycono w. Melchiora oraz dwu innych kapanw. Poddany okrutnym torturom, po-
nis mczesk mier 7 wrzenia 1619 r. razem ze Stefanem Pongraczem, Wgrem, jezuit i Markiem
Kriem, Chorwatem, kononikiem ze Strzygonia. Pochowano ich w okolicy Koszyc, nastpnie przeniesio-
no do kocioa sistr urszulanek w Tyrnawie. Beatyfikowani przez Piusa X (1905). Mczennikw kano-
nizowa Jan Pawe II w 1995 r. Patron archidiecezji katowickiej.
W ikonografii mczennicy przedstawiani s w szatach jezuickich.

w. Augustallsa bpa (+ 450),

w. Eworcjusza bpa Orleanu (+ IV w.),
b. Jana m. w Nikomedii (+ 303),
w. Klodoalda kp. (+ VII w.),
w. Nemoriusza dk. m. (+ ok. 450),
 ywoty witych

w, Pamfila bpa (+ VII w.),

w. Reginy dz. m. (+ III lub IV? w.),
w. Sozona m. (+ 304).

8 wrzenia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Narodzenie NMP. Od V wieku wito obchodzone w kociele w. Anny w Jerozolimie. Wedug starej
tradycji sta tam dom rodzinny Maryi. W Polsce nazwane witem Matki Boej Siewnej.

SERAFINA
hebr. seraphim - poncy, palcy.
B. Serafina de Montefeltro, wdowa, ksieni. Urodzia si w Urbino 1434 r., w monej rodzinie, spokrew-
nionej ze starymi rodami woskimi. W wieku 14 lat, wbrew jej woli, wydano j za m za Aleksandra
Sforze, ktry rzdzi wwczas w Pesaro. Po kilku latach maestwa m przymusi j do przebywania w
klasztorze klarysek. Spotykajce j niepowodzenia i przykroci przyjmowaa z podziwu godn cierpliwo-
ci. Po mierci ma zostaa ksieni (1475). Zmara 8 wrzenia 1478 r. Beatyfikowa j Benedykt XIV.

b. Alanusa de la Roche kp. (+ 1476),

ww. Ammona, Neoteriusza, Teofila, mm. (+ 311),
ww. Euzebiusza, Nestaba i Zenona, mm. (+ ok. 362),
w. Korbiniana bpa Freising (+ 725),
w. Nestora m. (+ 362),
w. Sergiusza I pp. (+ 701).

9 wrzenia
ANIELA (zob. 4 stycznia)
B. Aniela Salawa, tercjarka. Urodzia si 9 wrzenia 1881 r. w Sieprawie pod Krakowem. Jako moda
dziewczyna podja prac sucej. Odznaczaa si urod. Majc 32 lata zostaa tercjark. Posugiwaa
chorym, pniej rannym w szpitalach. Bya czowiekiem modlitwy i umartwienia. Zmara na grulic 12
marca 1922 r. Beatyfikowana w 1991 r. w Polsce przez Jana Pawa II.
W ikonografii b. Aniel przedstawia si w pomieszczeniu kuchennym. Jej atrybutem jest take szczotka
do zamiatania.

PIOTR (zob. 21 lutego)

w. Piotr Klawer, kapan. Urodzi si 1580 r. w Verdu (Katalonia). Majc 22 lata wstpi do Towarzy-
stwa Jezusowego. Studiowa filozofi w Palmie na Majorce, a teologi w Barcelonie. Stamtd zosta wy-
sany do Indii Zachodnich (Kolumbia). Tam otrzyma wicenia kapaskie. Przez czterdzieci lat podej-
mowa niestrudzenie dziaalno apostolsk wrd najbardziej nieszczliwych. Otrzyma miano
niewolnika niewolnikw. Zmar 8 wrzenia 1654 r. Beatyfikowany w 1851, kanonizowany w 1888 r.
Przez Leona XIII ogoszony patronem misji wrd Murzynw. Jest take patronem sistr klawerianek.

w. Audomara bpa (+ ok. 670),

ww. Doroteusza, Gorgoniusza, mm. rzymskich (+ 303),
b. Franciszka Garate brata zk. (+ 1929),
b. Jakuba Laval kp. (+ 1864),
w. Jana Dezyderego Laval kp. (+ 1864),
w. Kwerana kp. op. (+ ok. 550),
w. Seweriana onierza m. w Armenii (+ 320?),
w. Stratona m. (+ ok. 310).
 ywoty witych

10 wrzenia
PULCHERIA
ac. pulchera pikna.
w. Pulcheria, cesarzowa. Urodzia si 19 stycznia 399 r. w Konstantynopolu jako jedno z piciorga dzie-
ci cesarza Arkadiusza. Otrzymaa wszechstronne wyksztacenie. Jej brat, Teodozjusz II, powoa j do
wsprzdzenia pastwem, nadajc tytu augusty - cesarzowej (414). Popieraa rozwj kultury, wspieraa
budow nowych wity. Z jej inicjatywy wyszy dekrety potpiajce wczesne herezje. W wyniku intryg
odsunito j od rzdw, musiaa opuci dwr cesarski. Zamieszkaa w paacu Hebdomon, prowadzc
ycie niemal klasztorne. W kilka lat pniej umar Teodozjusz II. Po jego mierci obja rzdy Polubia
60-letniego dowdc wojsk - Marcjana. Warunkiem, jaki postawia, byo dziewicze maestwo. Dopro-
wadzia do zblienia Konstantynopola z Rzymem. Pozostawaa w staym kontakcie z papieem Leonem I.
Przyczynia si do zwoania Soboru Chelcedoskiego, w ktrym zgodnie z wczesnym zwyczajem
uczestniczya (451). Panowania 39 lat. Zmara w 54 roku ycia.
W ikonografii wita cesarzowa przedstawiana jest w stroju cesarskim, w koronie na gowie. W doni
trzyma model kocioa.

w. Agapiusa bpa (+ V w.),

b. Antoniego Ixidy kp. m. w Japonii (+ 1632),
ww. Apeliusa, Klemensa, ukasza, mm. (+ I w.),
ww. Datywa, Feliksa, Liteusza, Lucjusza, Nemezjana, Poliana, Wiktora, bpw, mm. (+ III w.),
w. Kandydy Modszej (+ ok. 585),
w. Mikoaja z Tolentino kp. (+ 1305),
w. Piotra bpa Compostelli (+ ok. 1002),
ww. Sebastiana Kimury kp., Franciszka z Morales, Aniota Orsucci kp Karola Spinoli kp., mm. w
Japonii (+ 1622),
w. Salwiusza bpa Albi (+ 564),
w. Teodora bpa m. (+ ok. 670).

11 wrzenia
PROT (zob. 19 czerwca) i HIACYNT (zob. 30 stycznia)
w. Prot i w. Hiacynt, mczennicy (+ 304?). Niewiele informacji zachowao si o nich. Podczas bada
archeologicznych prowadzonych w katakumbach Bazylii (1845), odkryto grb w. Hiacynta z dobrze
zachowanym napisem. Spalone ciao byo zawinite w resztki drogocennego materiau. w. Damazy,
papie, mczennikw rzymskich nazwa brami, nie wiadomo jednak, czy w tym sformuowaniu chodzio
o wizy krwi.

b. Bonawentury z Barcelony brata zk. (+ 1684),

ww. Diodora, Diomedesa, Dydyma, mm. w Syrii (+ ok. 630),
w. Emiliana bpa (+ VI w.),
b. Jana Gabriela Perboyre kp. m. w Chinach (+ 1840),
w. Pacjensa bpa (+ 480),
w. Pafnucego bpa w Egipcie (+ IV w.),
w. Teodory ps. (+ V w.),
w. Wincentego op. m. (+ ok. 630).
 ywoty witych

12 wrzenia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Imienia Maryi - imieniny Matki Boej. wito obchodzono w Hiszpanii w XVI wieku. Na pamitk
odniesionego w tym dniu zwycistwa przez polskiego krla Jana III Sobieskiego nad Turkami (1683)
wprowadzi je papie b. Innocenty XI take w Austrii, Polsce i Niemczech.

GWIDON
germ. witu - las; odpowiednikiem ac. silvester - czowiek leny.
w. Gwidon z Anderlecht (950 - 1012?). W Laeken pod Bruksel by kocielnym. Potem zaj si ku-
piectwem. Ale wkrtce zbankrutowa. W wyniku przemyle i dowiadcze podj ycie pene wyrze-
cze. Odby pielgrzymk do Rzymu i Ziemi witej. Zmar wkrtce po powrocie do Belgii. Do grobu
pokutnika zaczli przybywa ludzie, oddajc mu cze i proszc o wstawiennictwo u Boga. w. Gwidon
jest patronem celnikw, chorych, kocielnych, pielgrzymw i rolnikw.
W ikonografii w. Gwidon przedstawiany jest jako pielgrzym, czasami w otoczeniu zwierzt domowych
lub przy pracy na roli.

w. Autonoma bpa m, (+ IV w.),

b. Franciszka z Caldalora kp. zk. (+ 1507),
ww. Juwencjusza i Syrusa bpw w Pawii (+ 396?),
ww. Macedoniusza, Tacjana, Teodula, mm, (+ 362),
w. Sacerdosa bpa (+ 552).

13 wrzenia
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Chryzostom (Zotousty), biskup, patriarcha Konstantynopola, doktor Kocioa. Urodzi si w
Antiochii ok. 349 r. Pochodzi z monej rodziny. Ojciec by oficerem cesarskim. Wczenie umar.
Wszechstronne wyksztacenie zapewnia mu matka. U jej boku wid ycie na p mnisze. Chrzest przy-
j bdc dorosym. Przez 6 lat przebywa na pustkowiu, prowadzc ycie eremity Stan zdrowia wymusi
na nim powrt do Antiochii. W 381 r. przyj diakonat. W 5 lat pniej zosta kapanem. Podj dziaal-
no kaznodziejsk. Gromadzi tumy pragnce sucha jego nauk. Sawa jego wymowy rozesza si po
caym chrzecijaskim Wschodzie. W 397 r. zaproszono go do Konstantynopola, gdzie nieoczekiwanie
dla niego osadzono na stolicy patriarchy. Obejmujc biskupstwo podj surowe ycie, wprowadzi dyscy-
plin w rodowisku duchownych. Otacza troskliw opiek ubogich i chorych, budowa dla nich hospicja
i szpitale. Jego postawa spowodowaa reakcj oponentw. Podczas kazania o kobietach dopatrzono si
aluzji do cesarzowej Eudoksji. W zwizku z tym zgromadzenie opozycyjnych biskupw, zwane synodem
Pod Dbem, deponowao Jana i zadao od cesarza skazania go na wygnanie. W jego obronie stan
lud. Doszo do krwawych zamieszek. Jan, odmawiajc uprawnie nielegalnemu synodowi, odda si w
rce wadz cywilnych. Zosta skazany na wygnanie do Bitynii (403). W obliczu rozruchw, katastrofy w
paacu, a take trzsienia ziemi - w ktrych upatrywano nadzwyczajnych znakw - sprowadzono Patriar-
ch do Konstantynopola. Jednak w nastpnym roku ponownie wydano wyrok (9 czerwca 404), skazujc
go na wygnanie w okolice Armenii. W trzy lata pniej zadecydowano przeniesienie go do Pitsundy u
stp Kaukazu. Jan pdzony pod eskort, pieszo, zmar w drodze 14 wrzenia 407 r. Pozostawi po sobie
ogromn spucizn literack. Obok wspaniaych mw i szerokiej korespondencji zachoway si teolo-
giczne traktaty o naturze boskiej i ludzkiej Jezusa, o Eucharystii - jako identycznej ofierze z ofiar na
Krzyu, o prymacie papieskim. W dwadziecia lat pniej Teodozjusz II i w. Pulcheria (zob. 10 wrze-
nia) sprowadzili ciao Patriarchy do Konstantynopola i uroczycie zoyli je w kociele witych Apo-
stow. Jego relikwie znajduj si dzisiaj take na Grze Athos, w Brugii, Clairvaux, Dubrowniku, Kijo-
wie, Maintz, Messynie, Moskwie, Paryu, Rzymie, Wenecji. Ogoszony przez Piusa V doktorem Ko-
cioa w 1568 r. Jest patronem kaznodziejw.
 ywoty witych

W ikonografii w. Jan Chryzostom przedstawiany jest jako patriarcha w stroju rytu ortodoksyjnego, cza-
sami jako biskup Kocioa katolickiego. Jego atrybutami s: ksiga, osio, pisarskie piro.

w. Amata op. (+ ok. 628),

w. Apolinarego zk. m. w Japonii (+ 1622),
w. Awita op. (+ VII w.),
w. Eulogiusza (+ ok. 607),
ww. Juliana, Makrobiusza, mm. (+ IV w.),
b. Marii od Jezusa Liopez de Rivas zk. (+ 1640),
w. Mauriliusza bpa (+ 453),
w. Weneriusza ps. (+ VII w.).

14 wrzenia
ALBERT (zob. 17 czerwca)
w. Albert, biskup, patriarcha Jerozolimy (1149 - 1214). Urodzi si w okolicach Vennes (Francja). Pia-
stowa urzd generaa zakonu w zgromadzeniu kanonikw regularnych. W 1184 r. zosta biskupem. Po-
redniczy w sporze midzy Klemensem III a Fryderykiem I Barbaross. Doprowadzi take do pokoju
walczce ze sob miasta Farm i Piacenz, pniej Mediolan i Pawi. W 1204 r. wybrano go patriarch
Jerozolimy. Jednoczenie peni urzd legata Stolicy Apostolskiej w Ziemi witej. Rezydowa w Akce.
Podejmowa dziaalno na rzecz pokoju, doprowadzi do zgody midzy krlem Cypru a Jerozolimy,
midzy krlem Armenii a ksitami Trypolisu, midzy templariuszami a krlami Cypru i Armenii. Sta-
ra si uly doli jecw. Skodyfikowa obyczaje mnichw z gry Karmel, dajc podwaliny pod rozwj
powstajcego zakonu. W czasie procesji, 14 wrzenia 1214 r., zosta zasztyletowany przez mnicha, ktre-
go zoy z urzdu. Odbiera cze w diecezji Vercelli, w zakonach kanonikw regularnych i karmelitw.

ww, maonkw Cerealisa i Salustii, mm. (+ III w.),

b. Jana Gabriela Taurin Dufresse m. w Chinach (+ 1815),
b. Korneliusza pp. m. (+ 253),
ww. Krescencjusza, Generallsa, Rosuli, Wiktora, mm. (+ III w.).

15 wrzenia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Matki Boskiej Bolesnej. Tajemnica uczestnictwa Maryi w dziele Odkupienia towarzyszya chrzecijanom
od pocztku. W 1423 r. synod diecezji pnocnoniemieckich w Kolonii ustanowi to wito na swoim
terenie. Pius VII po powrocie z napoleoskiej niewoli (1814) rozszerzy je na cay Koci.

KATARZYNA (zob. 2 lutego)

w. Katarzyna Genueska, wdowa (1447 - 1510). Crka wicekrla Neapolu. W szesnastym roku ycia
zostaa przymuszona do maestwa z Julianem Adoro, czowiekiem, ktry mia ju picioro nielubnych
dzieci. Zwizek nie by szczliwy. Katarzyna przez kilka lat ya w osamotnieniu, po czym podja ycie
towarzyskie, waciwe jej sferze. 11 marca 1473 r. doznaa aski nawrcenia i przemiany, odtd modlitw
poczya z surowymi postami i pokut. Dziaalno charytatywn skoncentrowaa szczeglnie na posu-
giwaniu chorym. W roku 1490 obja kierownictwo szpitala. Podczas epidemii, jaka nawiedzia miasto,
ciko zachorowaa. Jej m, ktry wczeniej nawrci si i razem z ni suy biednym oraz chorym,
zmar podczas tej zarazy. Katarzyna bya mistyczk. Miaa dar wizji i duchowego zjednoczenia z Chry-
stusem. Wiele cierpiaa. Zmara 15 wrzenia 1510 r. Pozostawia cenne pisma na temat ycia duchowego
oraz czyca. Kanonizowana przez Klemensa XII w 1737 r. Jest patronk Genui, a take chorych i szpi-
tali.

w. Aicharda op. (+ VII w.),

 ywoty witych

w. Albina bpa (+ VI w.),

w. Apra bpa (+ VI w.),
ww. Emilasa dk., Jeremiasza, mm. w Kordobie (+ 852),
w. Eutropli wdowy (+ V w.),
w. Leobina bpa w Chartres (+ ok. 560),
w. Nicetasa m. (+ 370),
w. Nikomedesa kp. m. (+ III w.),
b. Rolanda deMedici ps. (+ 1386),
w. Waleriana m. (+ III w.).

16 wrzenia
KORNALIUSZ
ac. pochodzcy z rodu Cornelia; cornu rg.
w. Korneliusz, papie, mczennik. Z pochodzenia Rzymianin. Rzdzi Kocioem w latach 251 - 253.
Broni jego jednoci, zwalczajc schizm Nowacjana. Umar na wygnaniu w Civitavecchia w 253 r.
W ikonografii w. Korneliusz przedstawiany jest w stroju papieskim z paliuszem, czasami w tiarze. Jego
atrybutami s: korona w rku, gazka palmowa, miecz, rg, tiara.

CYPRIAN
ac. Cyprianus - czowiek wywodzcy si z Cypru, Cypryjczyk.
w. Cyprian, biskup, mczennik. Urodzi si w Kartaginie (Tunezja). By czowiekiem wyksztaconym. Z
zawodu adwokat. Po przyjciu chrzecijastwa zosta kapanem, a pniej - przez aklamacj miasta - bi-
skupem Kartaginy. Jako duszpasterz musia stawi czoo przeladowaniom i wewntrznym sporom.
Dziki swej witoci i wiedzy wywiera powany wpyw na Koci zwaszcza w Afryce. Jego kore-
spondencja z papieem Korneliuszem stanowi wiadectwo prymatu biskupa Rzymu. W czasie przelado-
wa za cesarza Waleriana zosta aresztowany i zesany na pustyni koo Curubis (257). Sprowadzony do
Kartaginy, zosta city mieczem 14 wrzenia 258 r. w obecnoci wiernych. W tym samym czasie w
Rzymie odbywao si przeniesienie relikwii w. Korneliusza. Imiona obu mczennikw wymienia si w
Kanonie rzymskim.
W ikonografii w. Cyprian przedstawiany jest w szatach biskupich. Jego atrybuty: biskupi krzy, ksiga,
gazka palmowa, miecz, paliusz, pastora.

ww. Abundiusza kp., Abundancjusza dk., mm. (+ ok. 304),

w. Edyty krlewny zk. (+ ok. 984),
w. Eufemii m. (+ 303),
w. Jana Macias zk. (+ 1645),
w. Ludmiy (+ 920),
ww. ucji i Geminiana, mm. (+ 304),
w. Ninlana bpa w Szkocji (+ V w.),
ww. Rogellusa i Seryusdei, mm. w Kordobie (+ 852),
b. Wiktora III pp. (+ 1087).

17 wrzenia
ROBERT (zob. 17 kwietnia)
w. Robert Bellarmin, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si w 1542 r. w monej rodzinie w Montepulcia-
no (Toscania). Matka bya siostr papiea Marcelego II. W roku 1560 wstpi do Towarzystwa Jezuso-
wego. Po studiach filozoficznych w Kolegium Rzymskim i we Florencji oraz teologicznych w Padwie i w
Belgii przyj wicenia kapaskie. Dziaa jako kaznodzieja i profesor teologii - najpierw na uniwersy-
tecie w Lovanium, pniej w Kolegium Rzymskim. By kierownikiem duchowym wielu czoowych po-
staci ycia publicznego. Skromny, ascetyczny, budzi podziw sw wiedz. Jego prace polemizujce z
 ywoty witych

protestantami spowodoway powstanie katedr antybellarminowskich. Mianowany kardynaem w 1596 r.

W trzy lata pniej zosta arcybiskupem Kapui. Jako czonek Kongregacji w. Oficium by zobowizany
powiadomi Galileusza o wyroku na system kopernikaski. Umar 17 wrzenia 1621 r. Pozostawi po
sobie bogat spucizn pisarsk, gwnie apologetyczn. Beatyfikowany (1923) i kanonizowany (1930)
przez Piusa XI. On te ogosi w. Roberta doktorem Kocioa. Relikwie witego znajduj si w kociele
w. Ignacego w Rzymie. Jest patronem kanonistw.
W ikonografii w. Robert przedstawiany jest jako kardyna, w mantolecie i birecie.

w. Franciszka Marii z Camporosso zk. (+ 1866),

ww. Gordiana, Makryna, Waleriana, mm. (+ IV w.),
w. Hildegardy ksieni (+ 1179),
w. Kolumby dz. m. w Kordobie (+ 853),
w. Lamberta bpa w Maastricht (+ 705),
w. Piotra de Arbues m. (+ 1485),
w. Satyra wyznawcy (+ ok. 377),
w. Teodory (+ ok. 300).

18 wrzenia
STANISAW (zob. 5 maja)
w. Stanisaw Kostka, kleryk. Urodzi si 28 grudnia 1550 r. w Rostkowie na Mazowszu. By synem
kasztelana zakroczymskiego. W wieku 14 lat razem z bratem zosta wysany do szk jezuickich w Wied-
niu. Stanisaw poczy nauk z yciem religijnym. W grudniu 1565 r. ciko zachorowa. Nage uzdro-
wienie przypisa Matce Boej, do ktrej mia wielkie naboestwo. Stanisaw pragn wstpi do zgro-
madzenia jezuitw, ale nie mg liczy na pozwolenie rodzicw. W sierpniu 1567 r. pieszo, w przebraniu,
uciek z Wiednia. Dotar do Dyllingi w Bawarii (ok. 650 km) i zgosi si do w. Piotra Kanizjusza. Ten
wysa go do Rzymu, gdzie w. Franciszek Borgiasz przyj go 28 padziernika 1567 r. do nowicjatu.
Swoim wzorowym yciem, duchow dojrzaoci i rozmodleniem budowa cae otoczenie. Majc 18 lat
zoy luby zakonne. Zmar w sierpniu 1568 r., przepowiedziawszy swoj mier. Kult zrodzi si na-
tychmiast i spontanicznie. Beatyfikowany w 1670 r. Kanonizowany przez Benedykta XIII (1726). Reli-
kwie witego spoczywaj w kociele w. Andrzeja na Kwirynale w Rzymie. w. Stanisaw jest patro-
nem Polski (od 1671 r.) i Litwy, archidiecezji dzkiej i warszawskiej, diecezji chemiskiej i pockiej,
Gniezna, Lublina, Lwowa, Poznania, Warszawy; studentw oraz nowicjuszy jezuickich, a take polskiej
modziey. w. Stanisawowi przypisuje si zwycistwo Polski odniesione nad Turkami pod Chocimiem
w 1621 r. W tym dniu o. Oborski, jezuita, widzia w. Stanisawa w obokach, jak baga Matk Bo o
pomoc. Krl Jan Kazimierz przypisywa ordownictwu witego zwycistwo odniesione pod Berestecz-
kiem (1651).
W ikonografii przedstawiany jest w. Stanisaw Kostka w stroju jezuity. Jego atrybutami s: anio podaj-
cy mu Komuni, Dzieci Jezus na rku, krucyfiks, laska pielgrzymia, lilia, Madonna, raniec.
Pokj w. Stanisawa w dawnym rzymskim nowicjacie zamieniono na kaplic. Piotr Le Gros wykona
pikn rzeb witego, ktry ley na ou mierci. Nad nim obraz Matki Boej rzucajcej ku niemu r-
e. Pod obrazem wiersz Cypriana Norwida:
W komnacie, gdzie Stanisaw wity zasn w Bogu, Na miejscu oa jego stoi grb z marmuru taki, e
widz niechccy wstrzymuje si w progu, Mylc, e wity we nie zwrci twarz od muru, i rannych
dzwonw echa w powietrzu dochodzi, i wsta chce - i po pierwszy raz czowieka zwodzi.
Nad oem tym i grobem wieci wizerunek Krlowej Nieba, ktra z witych chrem schodzi i tron
opuszcza, ndzy pieszc na ratunek.
Palm wiele, kwiatw wiele anioowie nios, Skrzydami z ram lub nog wystpujc bos. Gdzie za od
dou obraz koczy si, ku stronie, W ktr Stanisaw Kostka blade zwraca skronie, Jeszcze na ram zoce-
niu ra Jedna wieci:
 ywoty witych

Niby e, po obrazu stoczywszy si ptnie, Upa ma jak ostatni dwik, gdy skadasz lutni. I nie zle-
ciaa dotd na ziemi i leci...

w. Aretasa m. (+ 523),
w. Eustorgiusza I bpa Mediolanu (+ ok. 355),
w. Ferreola trybuna m. (+ III w.),
w. Jzefa z Kapistranu kp. zk. (+ 1663),
w. Metodego bpa w Tyrz i Fenicji (+ ok. 312),
w. Ryszardy cesarzowej (+ 894, 896?).

19 wrzenia
JANUARY
ac. mensis lanuarius - urodzony w styczniu
w. January, biskup, mczennik (+ 305). Niewiele informacji zachowao si o witym. By biskupem
Beneventu. Wedug dokumentu z V wieku, kiedy wybucho przeladowanie chrzecijan za cesarza Dio-
klecjana, zosta aresztowany jego diakon Sozjusz. January uda si do wizienia, aby go pocieszy. Towa-
rzyszyli mu diakoni: Festus i Dezyderiusz. Wszystkich aresztowano. Kiedy nie chcieli zoy ofiary bo-
kom, skazano ich na poarcie przez dzikie niedwiedzie w amfiteatrze. January jest gwnym patronem
Neapolu, gdzie w katedrze znajduj si jego relikwie. Kilkakro w cigu roku powtarza si tzw. cud w.
Januarego. Na oczach pielgrzymw zakrzepa krew witego, przechowywana w dwch zamknitych
ampukach, blisko czaszki w relikwiarzu, staje si pynna i pulsujca, jakby wieo wylana. Zjawisko to
jest notowane od XIV wieku.
W ikonografii w. January przedstawiany jest w stroju biskupim z paliuszem lub w tunice i paszczu. Jego
atrybutami s: fiolki z krwi w doniach aniow, gazka palmowa, korona, krzy biskupi trzymany
przez anioa, lwy u jego stp, miecz.

w. Eustochiusza bpa (+ 461),

ww. Festusa, Prokula dk., Sozjusza dk,, Dezyderiusza lektora, Akacjusza i Eutychiusza, mm. (+ 305),
b. Marii de Cervellon zk. (+ 1290),
w. Marii Wilhelminy Emilii de Rodat dz. zk. (+ 1852),
ww. Marty i Zuzanny, mm. w Palestynie (+ IV w.),
ww. Peleusa bpa, Nilusa bpa, Eliasza bpa, mm. w Palestynie (+ 310),
w. Pompozy dz. m. w Kordobie (+ 853),
w. Sekwana kpt. (+ VI w.),
w. Teodora bpa Tyru (+ 690).

20 wrzenia
ANDRZEJ (zob. 4 lutego) i PAWE (zob. 15 stycznia)
w. Andrzej Kim Taegon, kapan (+ 1839) i w. Pawe Chong Hasang (+ 1867) - mczennicy. Z poczt-
kiem XVII wieku wieccy chrzecijanie zanieli wiar do Korei. Misjonarze francuscy przybyli tam do-
piero w 1836 r. Wkrtce potem wybuchy krwawe przeladowania, podczas ktrych zginli midzy in-
nymi: pierwszy kapan koreaski Andrzej Kim Taegon i wybitny aposto wiecki Pawe Chong Hasang.
W XIX wieku okoo 10000 wiernych oddao ycie za Chrystusa.

ww. maonkw Eustachego i Teopisty oraz ich synw Agapita i Teopista, mm. (+ III w.),
b. Franciszka de Posadas kp. zk. (+ 1713),
w. Gliceriusza bpa (+ ok. 438),
w. Jana Karola Cornay m. w Indochinach (+ 1837).
 ywoty witych

21 wrzenia
MATEUSZ
hebr. imi teoforyczne - Mattanja - dar Jahwe, dany przez Boga.
w. Mateusz, Aposto i Ewangelista (+ I w). Nalea do grona dwunastu Apostow. W Ewangelii w.
Marka (2,14) jest nazwany: Lewi, syn Alfeusza z Kafarnaum. Jezus powoa go na swego ucznia, kiedy
peni urzd celnika (Mt 9,9-13). Mateusz przed pjciem z Mistrzem wyda uczt, na ktr zaprosi cel-
nikw i grzesznikw. Najstarsza tradycja przypisuje Mateuszowi, autorstwo pierwszej Ewangelii, napisa-
nej dla ydw w jzyku aramejskim, argumentujcej, e Jezus jest oczekiwanym przez nich Mesjaszem.
W Nim speniy si wszystkie proroctwa. Jak wiadczy Klemens Aleksandryjski - Mateusz do 42 roku
przebywa i naucza w Jerozolimie, nastpnie uda si do Etiopii, gdzie ponis mier mczesk. We-
dug innych opinii apostoowa w kraju Fartw oraz w Persji. Jego relikwie w X wieku miay by prze-
wiezione ze Wschodu do Salerno w pobliu Neapolu. w. Mateusz jest patronem diecezji i miasta Saler-
no, alkoholikw, ksigowych, pracownikw kantorw, celnikw, urzdnikw podatkowych.
W ikonografii w. Mateusz przedstawiany by w postaci modzieca, pniej - zwaszcza w sztuce bi-
zantyjskiej, jako siwowosy, stary mczyzna. W sztuce zachodniej od czasw redniowiecza dominuje
obraz silnie zbudowanego, brodatego mczyzny w rednim wieku. Ubrany bywa w tradycyjn dug,
bia sukni apostolsk i w tunik. Bywa take ukazywany w postawie siedzcej, kiedy pisze - przy nim
stoi anio, przekazujcy natchnienie. Jego atrybutami s: ksiga i piro, miecz lub halabarda, posta
uskrzydlonego modzieca, sakwa z pienidzmi u stp, torba podrna.

b. Marka z Modeny zk. (+ 1499),

w. Pamfila m. (+ ok. III w.).

22 wrzenia
MAURYCY (zob. 20 marca)
w. Maurycy, onierz, mczennik (+ III w.). Wedug relacji biskupa Eucheriusza z Lyonu, Maurycy by
dowdc rzymskiej Legii tebaskiej, w ktrej onierzami byli chrzecijanie. Legion ten w liczbie 6000
osb stacjonowa w Agaunum (dzi St-Maurice w Szwajcarii). Przed bitw zadano, aby onierze zo-
yli bogom ofiar. Na to nie pozwalao ich sumienie. Wtedy cesarz Maksymilian nakaza otoczy legion i
zdziesitkowa go. Legion nie podda si. Wybito wszystkich, do ostatniego onierza. Wrd nich Mau-
rycego, Eksuperiusza i senatora Kandyda. Na miejscu nekropolii mczennikw, Teodor, biskup Octodu-
rum wybudowa kaplic (IV w). Nastpnie wzniesiono klasztor, przy ktrym z czasem powstao potne
opactwo, skupiajce 900 mnichw. Niebawem wok opactwa powstao miasto St-Maurice. Badania ar-
cheologiczne potwierdziy istnienie kaplicy oraz jamy grobowej, jednak mimo tego nie wyjaniono jesz-
cze w peni tego mczestwa. w. Maurycy odbiera szczegln cze w cesarstwie niemieckim. Podczas
koronacji cesarze otrzymywali do rk wczni w. Maurycego. Kopi tej wczni podarowa cesarz Otto
III krlowi Bolesawowi Chrobremu. Znajduje si ona w skarbcu wawelskim. w. Maurycy jest patronem
zakonu w. Maurycego, cesarskiego domu Ottonw, krlestwa Burgundii, Longobardw; miast: Einsie-
detn, Magdeburga, Valais; farbiarzy, kapelusznikw, piechoty, rycerstwa, onierzy.
W ikonografii w. Maurycy przedstawiany jest w krtkiej tunice onierza. Jego atrybuty to: gazka pal-
mowa, flaga i lanca, ko, miecz, sztylet, tarcza, tarcza z orem.

w. Bazylii m. (+ 304),
ww. Digny dz., Emeryty dz., mm. (+ 260),
ww. Eksuperiusza, Kandyda, Wiktora, Innocentego, Witalisa, mm. (+ III w.),
w. Emmerana bpa m. (+ VII w.),
w. Feliksa IV pp. (+ 530),
w. Florencjusza kp. (+ V/VI w.),
b. Ignacego z Santhia zk. (+ 1770),
w. Iraidy z Aleksandrii m. (+ ok. 300),
 ywoty witych

w. Jonasza kp. m. (+ III w.),

w. Lautona bpa (+ 568),
w. Salabergi ksieni (+ 665),
w. Sanktyna bpa Meaux (+ IV w.),
w. Tomasza z Villanuova bpa Walencji (+ 1555).

23 wrzenia
LINUS
gr. imi mitologiczne, nosi je syn Apollina i muzy Terpsychory.
w. Linus, papie, mczennik (+ 76). Pierwszy nastpca w. Piotra Apostoa na stolicy rzymskiej. Pocho-
dzi z Tuscji. w. Ireneusz utosamia go z Linusem wspominanym przez w. Pawa (2 Tym 4,21). Mia
rzdzi Kocioem w latach 67 - 76. Wedug tradycji ponis mier mczesk. Jest wymieniany w ka-
nonie mszy rzymskiej.

w. Adamnana op. (+ 704),

ww. Andrzeja, Jana, Piotra, Antoniego, mm. (+ ok. 881),
w. Konstancjusza (+ V w.),
b. Piotra Acotanto zk. (+ 1187),
b. Sozjusza dk. m. (+ ok. 304),
w. Tekli dz. m. (+ I w.).

24 wrzenia
GERARD
germ. ger- - oszczep i -walt - rzdzi, panowa; rzdzcy oszczepami.
w. Gerard (Gellert), biskup, mczennik (977 - 1046). Urodzi si w zamonej rodzinie w Wenecji. W
modym wieku wstpi do opactwa benedyktynw na wyspie w. Jerzego w Wenecji. Studiowa w Bolo-
nii. W kilka lat pniej zosta opatem. W drodze do Ziemi witej z powodu burzy musia zatrzyma si
w Dalmacji. Zmieniajc plan wyruszy na Wgry, gdzie namwiono go, aby pozosta i podj dzieo
ewangelizacji. w. Stefan, krl, ustanowi Gerarda wychowawc swego syna w. Emeryka. Po pewnym
czasie Gerard usun si do puszczy, gdzie spdzi kilka lat jako eremita. Kiedy powstawaa metropolia
Csanad, zosta wezwany do objcia stolicy biskupiej (1030). Zgin jako mczennik z rk reakcji poga-
skiej, prbujcej przywrci poprzedni ksztat pastwa. Strcono go do Dunaju ze stromej gry Kelem,
zwanej dzisiaj Gr w. Gerarda (Gellerta). Na kult witego zezwoli Grzegorz VII (1083). Aposto
Wgier. Patron diecezji Csanad.

KOLUMBA
ac. columba gobica.
B. Kolumba Gabriel, zakonnica. Ra Biaecka urodzia si w 1858 r. w Stanisawowie. Szko redni i
studium nauczycielskie ukoczya u benedyktynek we Lwowie. Pracowaa jako nauczycielka. Majc 23
lata wstpia do benedyktynek. W kilka lat pniej wyjechaa do Rzymu. Wraliwa, inteligentna, o du-
ym zmyle organizacyjnym, odnalaza swoje powoanie. Zaja si opiek nad modymi robotnicami. Z
myl o nich zaoya kontemplacyjno-czynne zgromadzenie Benedyktynek Mioci (1908). Wszczepia
czynne apostolstwo w kontemplacyjny rys reguy benedyktyskiej. Penia rne funkcje: przeoryszy,
mistrzyni nowicjatu, ksieni. Zmara w opinii witoci 24 wrzenia 1926 r. w Rzymie. Beatyfikowa j
Jan Pawe II w 1993 r.

w. Anatalona bpa w Mediolanie (+ II w.),

w. Geremara op. (+ ok. 660),
b. Hermana Kaleki (+ 1054),
w. Pacyfika kp. zk. (+ 1721),
 ywoty witych

w. Pafnucego m. (+ IV w.),
w. Seweryna kp. (+ 1721).

25 wrzenia
WADYSAW (zob. 30 czerwca)
B. Wadysaw z Gielniowa, kapan, zakonnik (ok. 1440 - 1504). Urodzi si w Gielniowie koo Opoczna.
Studiowa na Akademii Krakowskiej. Majc 22 lata wstpi do bernardynw w Warszawie, gdzie przyj
imi zakonne Wadysaw. W kilka lat pniej zosta kapanem. W Krakowie peni funkcj prowincjaa.
Bra udzia w kapituach generalnych zakonu w Urbino (1490) i w Mediolanie (1598). ycie jego byo
przepenione modlitw i duchem pokuty Mia szczeglne naboestwo do Mki Paskiej. Zapamitano
go jako pomiennego kaznodziej. By jednym z pierwszych duchownych, ktry wprowadzi do Kocioa
jzyk polski poprzez kazania i poetyckie teksty. Tradycja przypisaa mu autorstwo wielu pobonych pie-
ni. W 1504 r. zosta gwardianem przy kociele w. Anny w Warszawie. Tutaj umar wkrtce po ekstazie,
jak przey podczas kazania, ktre gosi w Wielki Pitek. Beatyfikowany w 1750 r. Klemens XIII ogo-
si b. Wadysawa patronem Krlestwa Polskiego i Wielkiego Ksistwa Litwy (1759). Od 1962 r. jest
patronem Warszawy.

w. Anachariusza bpa (+ 605),

w. Ceofryda op.,
w, Firmina bpa w Amiens m. (+ IV),
w. Kleofasa ucznia Chrystusa (+ I w.),
w. Lupusa ps. bpa (+ ok. 538),
w. Principiusa bpa (+ V w.),
w. Solemniusa bpa (ok. 51).

26 wrzenia
KOSMA
gr. kosmos - porzdek, wiat i
DAMIAN
gr. Damios - imi bogini czczonej w Epidaurze.
w. Kosma i w. Damian, mczennicy (+ III w.?). Zachowao si wiele wiadectw wczesnego kultu obu
witych. Zginli mierci mczesk w Cyrze (wschodnia Syria) podczas przeladowa za cesarza Dio-
klecjana. S patronami zgromadzenia jezuitw; Florencji; fakultetu medycyny na uniwersytetach; apteka-
rzy, chorych, dentystw, lekarzy, pielgniarek. Wedug legendy byli bliniakami. Studiowali medycyn.
Jako lekarze nie brali pienidzy za swoj pomoc - tzw. anargyroi, nie biorcy zapaty. Jak Chrystus
podnosili paralitykw, przywracali wzrok, wyrzucali diaby, wskrzeszali. W ten sposb nawrcili wielu
na chrzecijastwo.
W ikonografii ich atrybutami s m.in.: instrumenty medyczne, korona w rkach, krzy i kamie, miecz.

w. Amancjusza kp. (+ 600),

b. Dalmacjusza (+ 1341),
w. Euzebiusza bpa (+ 400),
w. Kalistrata m. (+ III w.),
b. ucji zk. (+ XIII w.),
w. Nila z Rossano op. (+ 1005),
w. Senatora m. z Albano (+ III ?),
w. Teresy Couderc zk. (+ 1885).
 ywoty witych

27 wrzenia
WINCENTY (zob. 22 stycznia)
w. Wincenty de Paul, kapan (1581 - 1660). Urodzi si w rodzinie wiejskiej w Pouy niedaleko Dax
(obecnie St-Vincent-de-Paul). Studiowa w Tuluzie. Majc 19 lat zosta kapanem. W latach 1605 - 1607
mia przebywa w niewoli mauretaskiej w Tunisie (?). Od 1608 r. mieszka w Paryu. Tutaj zosta pro-
boszczem. By take kapelanem w domu generaa galer krlewskich. W tym czasie zoy lub powice-
nia si ubogim. W cigu najbliszych lat zgromadzi kapanw, ktrzy pragnli podj opiek nad potrze-
bujcymi. W 1625 r. zaoy zgromadzenie Misjonarzy - lazarystw. Powoa take zgromadzenie eskie
Sistr Miosierdzia, zwane wincentkami lub szarytkami. Wnis wielki wkad w dzieo chrzecijaskiego
miosierdzia - zorganizowa Caritas we Francji. Przyczyni si do odnowy ycia religijnego. W okresie
frondy nis pomoc rzeszom godujcych, dotknitym nieszczciami i zniszczeniami wojennymi. Przez
wiele lat by czonkiem Rady Krlewskiej - tzw. Rady Sumienia, ktrej podlegay wszystkie sprawy Ko-
cioa. Zajmujc wysokie stanowisko pozosta cichy i skromny. Zmar w wieku 79 lat. Beatyfikowany w
1729 r., kanonizowany w 1737. Leon XIII ogosi w. Wincentego patronem wszystkich dzie miosier-
dzia w Kociele katolickim. Jest take patronem zgromadzenia lazarystw, szarytek, kleru, organizacji
charytatywnych, podrzutkw, szpitali, winiw.
W ikonografii w. Wincenty de Paul przedstawiany jest w dugiej szacie zakonnej i szerokim paszczu.
Jego atrybutami s: anio, dziecko w ramionach, dziecko u stp, krucyfiks.

w. Aderita bpa (+ III w.),

ww. Adolfa, Jana, mm. (+ ok. 825),
w. Elzeara hrabiego z Ahano (+ 1323),
w. Hiltrudy (+ 800),
b. Wawrzyca z Ripafratta zk. (+ 1457).

28 wrzenia
WACAW sczechizowana forma imienia pol. Wicesaw; Wice- - wicej i -saw sawa.
w. Wacaw, krl, mczennik (+ 929). Urodzi si okoo 907 r. jako syn ksicia czeskiego Wratysawa I.
Zosta wychowany przez swoj babk w. Ludmi. Po mierci ojca, majc 18 lat, obj rzdy. Stara si o
rozszerzenie chrzecijastwa, popierajc misjonarzy. Hojny dla ubogich, yczliwy dla prostych. Mia
przeciw sobie opozycj o tendencjach odrodkowych i tradycyjno - pogaskich. Zgin z rk siepaczy
nasanych przez rodzonego brata Bolesawa Okrutnego w Starym Bolesawcu. Mordu miano dokona u
bram kocioa. Relikwie jego spoczywaj w katedrze praskiej. w. Wacaw jest patronem Czech, Moraw,
Pragi, katedry krakowskiej.
W ikonografii atrybutami w. Wacawa s: anio podajcy wczni, anioowie nioscy jego trumn, ko-
rona, sztylet, ktrym go zabito, zbroja rycerska z biaym orem na tarczy lub proporcu.

b. Bernardyna z Feltre kp. zk. (+ 1494),

w. Eksuperiusza bpa (+ ok. 411),
w. EustochiI dz. (+ 419),
w. Lioby ksieni (+ 792),
w. Prywata m. (+ ok. 222),
w. Salomona bpa (+ ok. 450),
w. Sylwina bpa (+ V w.),
w. Tymona bpa (+ 1100),
w. Wawrzyca Ruizm. (+ 1637).

29 wrzenia
Anioowie s duchami przeznaczonymi do usug, posanymi na pomoc starajcym si posi zbawie-
nie (Hbr 1,14), aby im objawi plany Stwrcy oraz broni przed szatanem. W rocznic konsekracji sta-
 ywoty witych

roytnej bazyliki w. Michaa w Rzymie Koci czci trzech archaniow, ktrzy odegrali szczegln rol
w historii zbawienia.

MICHA (zob. 14 czerwca)

w. Micha archanio. W chrzecijaskiej tradycji pierwszy i najwaniejszy spord aniow (Dn 10,13;
12,1; Ap 12,7 nn). Obdarzony przez Boga szczeglnym zaufaniem i kluczami do nieba. Stoczy walk z
Lucyferem i zbuntowanymi anioami, ktrzy stali si szatanami. W Apokalipsie prowadzi anielskie zast-
py do zwyciskiego boju ze smokiem - szatanem i jego sugami. Anio sprawiedliwoci i sdu, aski i
zmiowania. Wedug Orygenesa zanosi do Boga ludzkie modlitwy Jako praepositus paradisi ma way
dusze na Sdzie Ostatecznym. W Biblii protektor Ludu Boego i dlatego Koci, spadkobierca Izraela,
czci go jako swego opiekuna. Patron zakonw: michalitek, michalitw; witego Cesarstwa Rzymskiego,
Anglii, Austrii, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Wgier, Maopolski; diecezji omyskiej; Amsterdamu,
acuta; mierniczych, radiologw, rytownikw, szermierzy szlifierzy, zotnikw, onierzy Take patron
dobrej mierci.
W ikonografii w. Micha archanio przedstawiany jest w tunice i paliuszu, w szacie wadcy, jako wojow-
nik w zbroi. Skrzyda w. Michaa s najczciej biae, niekiedy pawie. Wosy upite opask lub diade-
mem. Jego atrybutami s: globus, krzy, laska, lanca, miecz, oszczep, puklerz, szatan w postaci smoka u
ng lub skrpowany, tarcza z napisem: Ouis ut Deus - Kt jak Bg, waga.

GABRIEL (zob. 27 lutego)

w. Gabriel archanio. Po raz pierwszy pojawia si pod tym imieniem w Ksidze Daniela (8,15-26; 9,21-
27). W tradycji chrzecijaskiej (k 1,11-20) przynosi Dobr Nowin. Ukazuje si Zachariaszowi zapo-
wiadajc mu narodziny syna Jana Chrzciciela. Zwiastuje Pannie Maryi, e zostanie Matk Syna Boego
(k 1,26-31). Wedug niektrych pisarzy kocielnych Gabriel by anioem strem witej Rodziny
Przychodzi w snach do Jzefa (Mt 1,20-24; 2,13; 2,19-20). Mia by anioem pocieszenia w Ogrjcu (k
22,43) oraz zwiastunem przy zmartwychwstaniu Pana Jezusa (Mt 28,5-6) i przy Jego wniebowstpieniu
(Dz 1,10). Patron dyplomatw, filatelistw, posacw, pocztowcw, radia i telewizji, telekomunikacji.
W ikonografii w. Gabriel archanio wystpuje niekiedy jako modzieniec, przewanie uskrzydlony i z
nimbem. Odziany w tunik i paliusz, czasami nosi szaty liturgiczne. Na wosach ma przepask lub dia-
dem. Jego skrzyda bywaj z pawich pir. Szczeglnie ulubion scen, w ktrej jest przedstawiany w
cigu wiekw, jest Zwiastowanie. Niekiedy przekazuje Maryi jako herold Boy zapiecztowany list lub
zwj. Za atrybut suy mu bero, lilia, gazka palmy lub oliwki.

RAFA hebr. Raphael - Bg uzdrawia.

w. Rafa archanio. Przedstawi si w Ksidze Tobiasza, i jest jednym z siedmiu aniow, ktrzy stoj
w pogotowiu i wchodz przed majestat Paski (12,15). Wystpuje w niej pod postaci ludzk, przybiera
pospolite imi Azariasz i ofiarowuje modemu Tobiaszowi wdrujcemu z Niniwy do Rega w Medii
swoje towarzystwo i opiek. Ratuje go z wielu niebezpiecznych przygd, przepdza demona Asmode-
usza, uzdrawia niewidomego ojca Tobiasza. w. Rafa archanio ukazuje dobro Opatrznoci. Pobono
ludowa widzi w nim prawzr Anioa Stra. Patron aptekarzy lekarzy, emigrantw, pielgrzymw, podr-
ujcych, uciekinierw, wdrowcw, eglarzy.
W ikonografii w. Rafa archanio przedstawiany jest jako modzieniec bez zarostu w typowym stroju
anioa - tunice i chlamidzie. Jego atrybutami s: krzy, laska pielgrzyma, niekiedy ryba i naczynie. W
ujciu bizantyjskim ukazywany jest z berem i globem.
ww. maonkw Dadasa i Kasdoi oraz ich syna Gabdelasa, mm. (+ IV w),
w. Fraternusa bpa m. (+ ok. 450),
w. Grimoalda kp. (+ ok.1137),
w. Kwiriaka ps. (+ 557),
b. Mikoaja de Forca Palena zk. (+ 1449),
w. Rypsymy dz. m. (+ ok. 312).
 ywoty witych

30 wrzenia
HIERONIM (zob. 8 lutego)
w. Hieronim, kapan, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 340 roku w bogatej chrzecijaskiej rodzinie,
w Strydonie (dzisiejsza Istria). Studiowa w Rzymie. Tam przyj chrzest z rk papiea Liberiusza. Po
skoczeniu studiw uda si do wczesnej stolicy cesarstwa - Trewiru, gdzie na yczenie rodziny podj
karier urzdnicz. W kilka lat pniej w Akwilei zosta duchownym. Stamtd uda si do Syrii, gdzie na
Pustyni Chalcydyckiej prowadzi ycie pustelnicze, studiujc Pismo wite i jzyki wschodnie. Wyczer-
pany postami znalaz si w obliczu mierci. W Antiochii przyj wicenia kapaskie (377). W pi lat
pniej uda si na synod do Rzymu, gdzie skupi wok siebie elit intelektualn i religijn. W latach
382 - 384 by sekretarzem i doradc papiea Damazego. Po jego mierci, w 385 r. przez Egipt, Palestyn,
wielkie klasztory Wschodu, skierowa si do Betlejem, w ktrym mieszka do mierci. Organizowa tam
dziaalno charytatywn, prowadzi wykady, pod jego opiek powstay cztery klasztory. Hieronim od-
znacza si encyklopedyczn wiedz, wybuchowym temperamentem, umiowaniem ascezy, pracowito-
ci, gorcym przywizaniem do Kocioa, czci do Matki Boej, a przede wszystkim umiowaniem Pi-
sma witego. Przeoy Bibli na jzyk aciski. Dzieo to zajo mu 24 lata. Jego przekad, tzw. Wul-
gata, zosta przyjty jako tekst urzdowy Kocioa Zachodniego. Pozostawi po sobie spucizn literack,
ktrej ogromu niepodobna przypisa jednemu czowiekowi. Napisa komentarze do wielu ksig Pisma
oraz przeoy wiele tekstw ojcw Kocioa. Zwalcza wspczesne mu herezje. Ostatnie lata spdzi w
grocie ssiadujcej z Grot Narodzenia Pana Jezusa. Zmar 30 wrzenia 420 r. Jego relikwie sprowadzono
z czasem do Rzymu. Obecnie znajduj si w bazylice S. Maria Maggiore. Jest jednym z czterech wielkich
doktorw Kocioa Zachodniego. Patron eremitw, biblistw, egzegetw, ksigarzy, studentw.

Jedyn doskonaoci ludzk jest wiadomo wasnej niedoskonaoci.

Nawrcenie nigdy nie jest zbyt pne. otr z krzya przychodzi do raju...
w. Hieronim

Ikonografia ukazuje najczciej w. Hieronima jako wielkiego pokutnika w dugiej szacie albo obnaone-
go starca, w przepasce na biodrach, wycieczonego postami. Czasami przedstawiany jest w kapeluszu
kardynalskim, co jest aluzj do jego funkcji sekretarza papieskiego, lub w postawie siedzcej przy pulpi-
cie. Atrybutami witego s: czaszka, gobica, kamienie, klepsydra, ksiga, lew u stp, oswojone lwit-
ko, model kocioa, piro pisarskie, rylec do pisania i tabliczka, trba powietrzna przypominajca Sd
Ostateczny, wielbd.

b. Felicji Medy z Mediolanu ksieni (+ 1444),

w. Franciszka Borgiasza kp. generaa Jezuitw (+ 1572),
w. Grzegorza Owieciciela bpa apostola Armenii (+ 326),
w. Honoriusza bpa (+ 653),
w. Leoparda m. (+ IV w.),
ww. Wiktora, Ursusa, mm. (+ III w.),
w. Zofii wdowy (+ II w.?).
 ywoty witych

PADZIERNIK
1 padziernika
TERESA
eska forma bizant. imienia Tardsios; gr. teresis - obrona, opieka
w. Teresa od Dziecitka Jezus, dziewica. Maria Franciszka Teresa Martin urodzia si w Alencon (Nor-
mandia) w 1873 r., jako dziewite dziecko Ludwika i Zofii. Kiedy miaa 4 lata, umara jej matka. Wy-
chowana w pobonej rodzinie chrzecijaskiej i w internacie benedyktynek w Lisieux, w pitnastym roku
ycia - za osobist dyspens Leona XIII - wstpia do klasztoru karmelitanek. Tam otrzymaa imi Teresy
od Dziecitka Jezus. W zakonnym yciu zadziwiaa jej dojrzao duchowa. Staraa si doskonale spe-
nia wszystkie, nawet najmniejsze obowizki. Nazwaa t drog do doskonaoci ma drog dziecic-
twa Boego. W 1890 r. zoya luby W trzy lata pniej zostaa mistrzyni nowicjuszek. Widzc, e
mio Boga jest zapomniana, oddaa si Bogu jako ofiara za zbawienie wiata. Swoje przeycia i cier-
pienia opisaa w ksidze Dzieje duszy. Zmara na grulic 30 wrzenia 1897 r., zapowiedziawszy:
Chc, przebywajc w niebie, czyni dobro na ziemi. Po mierci spuszcz na ni deszcz r. Beatyfiko-
wa j Pius XI w 1923 r., kanonizowa w dwa lata pniej. Jest patronk zakonw: karmelitanek, teresek,
terezjanek; misjonarzy, misji katolickich; archidiecezji dzkiej, Francji.
W ikonografii w. Teresa przedstawiana jest na podstawie autentycznych fotografii. Jej atrybutami s:
Dzieci Jezus, ksiga, pk r, piro pisarskie.

w. Bawona z Gandawy (+ ok. 659),

w. Domnina m. (+ IV w.),
w. Romana Hymnografa dk. (+ 650),
ww. Werysyma, Jego sistr Maksymy i Julii, mm. (+ 303).

2 padziernika
ANTONI (zob. 17 stycznia)
B. Antoni Chevrier, wyznawca (+ 1879). Jamunik oraz organizator przystani dla ubogich i dzieci.
Kongresy Eucharystyczne zawdziczaj mu swe powstanie. Jan Pawe II beatyfikowa go w 1986 r.

Aniow Strw;
w. Eleuteriusza onierza m. (+ ok. 680),
w. Geryna m. (+ ok. 678),
w. Leodegara bpa (+675),
w. Teofila mn. (+ VIII w.).

3 padziernika
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan z Dukli, kapan (1414 - 1484). Urodzi si w rodzinie mieszczaskiej. Po studiach na uniwersyte-
cie w Krakowie wstpi do zakonu franciszkanw. Zostawszy kapanem pracowa w rnych klasztorach
Maopolski. Pod wpywem w. Jana Kapistrana przenis si do bernardynw. Dziaa w Krakowie, Po-
znaniu i Lwowie. Pod koniec ycia straci wzrok. Mia dar proroctwa. w. Jan zosta beatyfikowany przez
Klemensa XII (1733). Kanonizowany przez Jana Pawa II (1995), Patron Krlestwa Polskiego, Wielkiego
Ksistwa Litewskiego, archidiecezji przemyskiej, Lwowa, rycerstwa polskiego. Relikwie witego spo-
czywaj w kociele w Dukli.
W ikonografii przedstawiany jest w. Jan z Dukli w habicie zakonnika, czasami jako niewidomy Jego
atrybutem s promienie wiata.

ww. Dionizego, Fausta, Kajusa, Piotra, Pawa, mm. (+ III w.),

b. Dominika Spadofory zk. (+ 1521),
ww. Ewalda Biaego i Ewalda Czarnego misjonarzy, mm. (+ 690/696?),
 ywoty witych

w. Froilana bpa (+ 905),

w. Gerarda op. (+ 959),
w. Hezychiusza wyznawcy (+ IV w.),
w. Kandydy m. (+ ok. III w.),
w. Maksymiana bpa Bagai (+ V w.),
w. Marii Jzefy Rosello zk. (+ 1880).

4 padziernika
FRANCISZEK (zob. 24 stycznia)
w. Franciszek z Asyu, diakon. Jan Bemardone urodzi si w Asyu 1182 r. By synem zamonego kup-
ca Piotra i Joanny Pica. Ojciec po powrocie z Francji do imienia syna Jan doda Franciszek (Francuzik).
Jako mody czowiek Franciszek odznacza si wraliwoci, lubi poezj, muzyk. Ubiera si do eks-
trawagancko. By to czas jego beztroskiego ycia. Podczas zbrojnego konfliktu midzy Asyem a Perugi
wzi udzia w walce i dosta si do niewoli. Prawie roczny pobyt w wizieniu powanie nadwery jego
zdrowie. Po powrocie do domu ciko zachorowa. Wwczas powzi zamiar zmiany yda. Nie by on
jednak trway. W roku 1205 uzyska ostrogi rycerskie i uda si na wojn, prowadzon midzy Frydery-
kiem II a papieem. W Spoletto mia sen, w ktrym usysza wezwanie Boga. Powrci do Asyu. Podj
modlitw, umartwienia i posug ubogim. Pewnego dnia w kociele w. Damazego usysza gos:
Franciszku, napraw mj Koci. Wezwanie zrozumia dosownie, wic zabra si do odbudowy zruj-
nowanej wityni. Aby uzyska potrzebne fundusze, wynis z domu kawa sukna. Ojciec zareagowa na
to wydziedziczeniem syna. Pragnc nada temu charakter urzdowy, dokona tego wobec biskupa. Na
placu publicznym, pord zgromadzonego tumu przechodniw i gapiw, rozegraa si dramatyczna sce-
na midzy ojcem a synem. Po decyzji ojca o wydziedziczeniu Franciszek zdj z siebie ubranie, ktre
kiedy od niego dosta, i nagi zoy mu je u stp mwic: Kiedy wyrzek si mnie ziemski ojciec, mam
prawo Ciebie, Boe, odtd wycznie nazywa Ojcem. Po tym wydarzeniu Franciszek zaj si odnow
zniszczonych wiekiem kociow. 24 lutego 1208 r. podczas czytania Ewangelii o rozesaniu uczniw
uderzyy go sowa: Nie bierzcie na drog torby ani dwch sukien, ani sandaw, ani laski (Mt 10,10).
Odnalaz swoj drog ycia. Zrozumia, e chodzio o budow trudniejsz - odnow Kocioa targanego
wewntrznymi niepokojami i herezjami. Zaoy zakon Braci Mniejszych, franciszkanw (1209), ktrzy
oddawali si wdrownemu kaznodziejstwu. Pniej z pomoc w. Klary zaoy drugi zakon - eski,
klaryski (1211). Wreszcie dla wieckich zaoy tzw. trzeci zakon (1221). Uczestniczy w Soborze Late-
raneskim IV Z myl o ewangelizacji pogan wybra si na Wschd. W Egipcie dotar do sutana Meleka-
el-Kamela, ktry wystawi mu glejt, dziki ktremu odby pielgrzymk do Ziemi witej. Na Boe Naro-
dzenie 1223 r., podczas jednej ze swoich misyjnych wdrwek, w Greccio zainscenizowa religijny mi-
modram. W obie, przy ktrym sta w i osio, pooy mae dziecko na sianie. Po czym odczyta frag-
ment Ewangelii o narodzeniu Pana Jezusa i wygosi homili. Inscenizacj owego ywego obrazu" nada
pocztek obkom", jasekom, teatrowi nowoytnemu w Europie. W ostatnich latach ycia usun si
do Alvemii. Tam podczas czterdziestodniowego postu - 14 wrzenia 1224 r. - otrzyma stygmaty Mki
Paskiej. Aprobowa wiat i stworzenie, obdarzony by niewiarygodnym osobistym wdzikiem. Dziki
niemu wiat ujrza ludzi z kart Ewangelii: prostych, odwanych, pogodnych. Wywar olbrzymi wpyw na
ycie duchowe i artystyczne redniowiecza. Kiedy umiera w Asyu 3 padziernika 1226 r., kaza zwlec z
siebie odzienie i pooy na ziemi. Rozkrzyowa przebite stygmatami rce. Z psalmem 141 na ustach
odszed. Mia 45 lat. W dwa lata pniej kanonizowa go Grzegorz IX. Najpopularniejszym tekstem w.
Franciszka jest Pie soneczna. Pozostawi po sobie pisma: Napomnienia, listy, teksty poetyckie,
modlitewne. w. Franciszek jest patronem zakonw, m. in.: albertynw, franciszkanw, kapucynw,
franciszkanw konwentualnych, bernardynek, kapucynek, klarysek, koletanek; tercjarzy; Woch, Asyu,
Bazylei; Akcji Katolickiej; aktorw, ekologw, niewidomych, pokoju, robotnikw, tapicerw, ubogich,
winiw.
Pochwalony bd. Panie mj, ze wszystkimi Twoimi stworzeniami,
szczeglnie z panem bratem socem,
 ywoty witych

przez ktre staje si dzie i nas przez nie owiecasz. [...]

Pochwalony bd, Panie mj, przez brata ksiyc i gwiazdy,
uksztatowae je na niebie jasne i cenne, i pikne. [...]
Pochwalony bd. Panie mj, przez brata ogie, ktrym rozwietlasz noc;
a on jest pikny, i radosny, i krzepki, i mocny.
Pochwalony bd, o Panie mj, przez siostr nasz matk ziemi,
ktra nas ywi i chowa, i wydaje rne owoce z barwnymi kwiatami i trawami.

w. Franciszek, Pie soneczna

W ikonografii w. Franciszek ukazywany jest w habicie franciszkaskim, czasami ze stygmatami. Bywa

przedstawiany w otoczeniu ptakw. Jego atrybutami s: baranek, krucyfiks, ksiga, ryba w rku.

w. Aurei ksieni (+ 666),

ww. Kajusa, Fausta, Euzebiusza, Cheremona, Lucjana, mm. (+ III w.),
ww. Kryspusa i Kajusa (+ I w.),
w. Petroniusza bpa (+ 450),
w. Piotra bpa m. (+ 715).

5 padziernika
FAUSTYNA
ac. faustus - bogi, szczliwy.
B. Faustyna Kowalska, zakonnica. Helena Kowalska urodzia si 25 wrzenia 1905 r. w Gogowcu nie-
daleko odzi. Pochodzia z wiejskiej ubogiej rodziny Majc 16 lat pracowaa jako suca. W cztery lata
pniej zostaa przyjta do klasztoru sistr Matki Boej Miosierdzia w Warszawie. Nadano jej imi Fau-
styna. Wykonywaa prace suebne w ogrodzie, w kuchni, w piekarni, na furcie. Miaa jedno pragnienie:
uwici si wrd pracy i cierpienia. Posiadajc zaledwie elementarne wyksztacenie signa szczytw
nieba. Bya obdarzona darem modlitwy kontemplacyjnej. Na polecenie spowiednika spisaa swe mistycz-
ne przeycia w Dzienniczku, ktry stanowi per duchowoci chrzecijaskiej. Ogosia na nowo lu-
dziom wielkie ewangeliczne przesanie o Miosierdziu Boga. Na podstawie objawie polecia namalowa
obraz Zbawiciela z podpisem Jezu, ufam Tobie. Zmara 5 padziernika 1938 r. w Krakowie - agiew-
nikach. Beatyfikowana przez Jana Pawa II w 1993 r.
W ikonografii b. Faustyna przedstawiana jest w czarnym habicie, stroju swego zgromadzenia.

w. Apolinarego bpa (+ ok. 250),

w. Attylana bpa (+ ok. 916),
b. Bartomieja Longo wyznawcy (+1926),
w. Charytyny m. (+ IV w.),
ww. Placyda, Maura, Eutychiusza, Wiktora, Flawii, Donata, Firmata, Fausta, mm. (+ VI w.),
b. Rajmunda z Kapui zk. (+ 1399),
w. Trazeasza bpa (+ ok. 175).

6 padziernika
BRUNON (zob. 12 lipca)
w. Brunon Kartuz, opat. Urodzi si w Kolonii okoo 1030 r. Ksztaci si w Kolonii i Reims, po czym
prowadzi szkol katedraln. W 1055 r. otrzyma kanoni. Nastpnie przyj wicenia kapaskie. Arcy-
biskup Manasses I mianowa go swoim kanclerzem. Kiedy Brunon wystpi przeciw niemu z powodu
symonii, straci urzd, majtek i musia opuci miasto. Wrci do Reims w 1080 r., gdzie zaproponowa-
no mu biskupstwo. Jednak nie przyj tej godnoci. W 1084 r. pod Grenoble, w okolicy gr Chartreuse,
zaoy z szeciu towarzyszami osad eremick, zwan Wielk Kartuzj, ktra staa si kolebk nowego
 ywoty witych

zakonu - kartuzw. W 1090 r. zosta wezwany do Rzymu przez swojego dawnego ucznia - papiea Urba-
na II - na doradc. Dwa lata pniej, otrzymawszy zgod papiea na opuszczenie Rzymu, uda si do no-
wej pustelni. Zaoy j w La Torre. W pobliskim za San Stefano in Bosco stworzy fili. Tam zmar w
1101 r. Nie by oficjalnie kanonizowany Jego kult potwierdzi oficjalnie Grzegorz XV (1623). Jest patro-
nem kartuzw.
W ikonografii w. Brunon przedstawiany jest w biaym habicie kartuzw. Jego atrybutami s: gazka
oliwna, globus, krzy, mitra i pastora u stp, palec przy ustach, czaszka.

w. Adalberona bpa (+ 1090),

w. Artalda zk. bpa (+ 1206),
w. Magnusa bpa (+ VII w.),
w. Marii Franciszki od piciu Ran Pana Jezusa dz. (+ 1791),
w. Romana boa w Auxerre (+ ok. 550),
w. Wiary (+ III w.).

7 padziernika
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Matki Boej Racowej. Naboestwo to zainicjowali dominikanie. Pius V ogosi wito Matki Boskiej
Zwyciskiej po zwycistwie floty chrzecijaskiej nad tureck pod Lepanto 7 padziernika 1571 (wsp-
czeni przypisywali pokonanie Turkw Maryi). Klemens XII wprowadzi je pod obecn nazw w 1716 r.

SERGIUSZ
ac. pochodzcy z rzymskiego rodu Sergia i BAKCHUS gr. imi boga, si natury, plonw, wina.
w. Sergiusz i w. Bakchus, mczennicy (+ III/IV w.). Najbardziej popularni wici staroytnego
Wschodu. Nie zachoway si o nich blisze informacje. Staroytna Passio prezentowaa ich jako ofice-
rw cesarskich wojsk pogranicznych stacjonujcych nad Eufratem. Za swe przekonania religijne zostali
uwizieni i poddani torturom. Ponieli mier w czasach Maksymiliana lub Maksyma Dyzmy.
Martyrologium rzymskie podaje lakoniczn not: Bakchusa tak dugo chostano elaznymi knutami,
a poraniony na caym ciele wyzion ducha, wyznajc nieustannie Jezusa Chrystusa. Sergiuszowi za
woono na nogi buty nabite wewntrz gwodziami. A poniewa niezomnie trwa w swojej wierze,
cito go mieczem. Odzwierciedleniem rozpowszechnionego kultu witych s liczne kocioy Wscho-
du, powstae ju w V wieku, oraz bogata ikonografia ruska.
W ikonografii wici mczennicy przedstawiani s z insygniami oficerskimi. Ich atrybutem jest krzy,
korona i palma mczeska.

w. Augusta kp. (+ ok. 560),

w. Justyny z Padwy dz. m. (+ I/II w.),
ww. Marcelego, Apulejusza, mm. (+ I w.),
w. Marka pp. (+ 336),
w. Mateusza Carrieri zk. (+ 1470).

8 padziernika
LUDWIK (zob. 15 marca)
w. Ludwik Bertrand, kapan. Urodzi si w 1526 r. w Walencji. Pragn pj za Chrystusem. Wobec
sprzeciwu ojca uciek z domu. Wstpi do dominikanw. Kiedy skada luby zakonne, mia 19 lat. Ka-
pastwo przyj w 1547 r. Jego ycie zakonne oywiao pragnienie pracy misyjnej. 14 lutego 1562 r.
wyruszy okrtem do Ameryki Poudniowej. Dotar do Kolumbii. Tam pieszo przemierza ogromne ob-
szary, goszc Ewangeli. By opiekunem i obroc Indian. Zyska przydomek apostoa Indian. Nie-
zmierne trudy misyjne, surowe warunki ycia wyniszczyy o. Ludwika. Musia wraca do Walencji. Tutaj
 ywoty witych

podj prac przede wszystkim w konfesjonale. By spowiednikiem m. in. w. Teresy z Avili. Zmar 9
padziernika 1581 r. Beatyfikowa go Pawe V (1608), kanonizowa Klemens X (1671).

w. Artemona kp. m. (+ III/IV w.),

w. Ewodiusza bpa (+ V w.),
ww. Palacjaty i Laurencji, mm. (+ III/IV w.),
w. Pelagii dz. m. wAntiochii (+ 302),
w. Reparaty dz. m. (+ po. III w.),
w. Walerii z Honnecourt (+ VII w.).

9 padziernika
WINCENTY (zob. 22 stycznia)
B. Wincenty Kadubek, biskup, zakonnik (1160 - 1223). Urodzi si w Karwowie pod Opatowem. Po-
chodzi z rodu Porajw herbu Ra. Studiowa w Paryu i Bolonii. Przyj wicenia jako kapan diecezji
krakowskiej. Majc 34 lata obj prepozytur w kolegiacie sandomierskiej. W roku 1203 zosta biskupem
w Krakowie. Bra udzia w obradach Soboru Lateraneskiego IV. Po kilkunastu latach rzdw zrzek si
biskupstwa i przywdzia habit cystersw w Jdrzejowie. Tam zmar. Jako pierwszy Polak opisa dzieje
narodu w Kronice polskiej. Beatyfikowa go Klemens XIII w 1764 roku. Jest patronem archidiecezji
warmiskiej oraz diecezji kieleckiej, sandomierskiej.
W ikonografii b. Wincenty przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybutami s pastora oraz infua
u stp.

w. Abrahama bpa patriarchy, w. Dionizego bpa m. (+ 258),

w. Deusdeditop. (+ 834),
w. Gislena bpa mn. (+ ok. 685),
w. Jana Leonarda zk. 1609),
w. Publii ksieni (+ po. IV w.).

10 padziernika
MARIA (zob. 1 stycznia)
B. Maria Angela Zofia Truszkowska, zakonnica. Urodzia si 16 maja 1825 r. Ojciec jej by prawnikiem.
Przy wspudziale b. Honorata Komiskiego zaoya Zgromadzenie Sistr Felicjanek w Warszawie
(1855), zajmujce si dziemi. W czasie powstania styczniowego felicjanki zamieniay ochronki na szpi-
tale polowe. Za patriotyczn dziaalno zgromadzenie ulego kasacie. Maria Angela przeniosa si do
Krakowa i tam zaoya kolejny dom. Pomoc potrzebujcym czya z gbok modlitw, a szczeglnie z
adoracj Najwitszego Sakramentu. Zmara 10 padziernika 1899 r. Jej ycie znaczone byo mioci.
Bya to troska o wszystkich godnych chleba, serca i domu oraz prawdy ewangelicznej - powiedzia o
niej Jan Pawe II, ktry beatyfikowa j w 1993 r.

ww. Daniela zk. Samuela zk. mm. (+ 1227),

ww. Dionizego bpa, Rustyka kp., Eleuteriusza dk., mm. (+ III w.),
w. Gereona m. (+ III w.),
w. Paulina z Yorku bpa (+ 644),
w. Pinytosa bpa Knossos (+ ok. 180).

11 padziernika
ALEKSANDER (zob. 26 lutego)
w. Aleksander Sauli, biskup (1534 - 1592). Urodzi si w Mediolanie. Majc 17 lat wstpi do bamabi-
tw. W 1556 r. otrzyma wicenia kapaskie. Studia w Pawii zakoczy doktoratem. By profesorem
uniwersytetu, nastpnie generaem zakonu. W roku 1570 zosta biskupem w Alerii na Korsyce. Rozwin
 ywoty witych

duszpasterstwo dzieci, chorych, marynarzy, pielgrzymw. y jak najuboszy mnich. Po dwudziestu la-
tach pracy ofiarowano mu biskupstwo w Pawii. Tam podczas wizytacji pasterskiej zmar. Przy mierci
prosi spowiednika, aby mu czyta Mk Pask. Beatyfikowa go Benedykt XIV (1741), kanonizowa
Pius X (1904).

w. Brunona z Kolonii bpa (+ 965),

w. Emanuela Torres Acosta zk. (+ 1887),
w. Firmina bpa (+ ok. 552),
w. Gumara (+ 775),
w. Kanika kp. op. (+ 600),
w. Placydii dz. (+ 532),
w. Sarmaty (+ 357),
ww. Taraka, Probusa, Andronika, mm. (+ 304).

12 padziernika
EDWIN
germ. ed- - posiadanie, wadza, majtek i -win - przyjaciel; przyjaciel dziedzictwa.
w. Edwin, krl (584 - 633). Modo spdzi na wygnaniu. Odzyskawszy tron Northumbrii (jedno z
krlestw na terenie dawnej Anglii), stan w obliczu kolejnych wojen. Oeni si z w. Etelburg, crk
w. Etelberta, krla Kentu. Maestwo to dao pocztek chrzecijastwu w Anglii. Przyjwszy chrzest
razem z dworem (627), podj dzieo chrystianizacji swego krlestwa. Zostao ono zahamowane po jego
mierci. Edwin zgin pod Hatfield w czasie bitwy z Pend, krlem Mercji.

w. Domniny m. (+ kon. III w.),

ww. Feliksa bpa, Cypriana bpa, mm. (+ ok. 484),
w. Monasa bpa Mediolanu (+ ok. 300),
w. Serafina z Montegranaro zk. (+ 1604),
w. Walfryda bpa Yorku (+ 709).

13 padziernika
HONORAT (zob. 11 stycznia)
B. Honorat Komiski, zakonnik, kapan. Wacaw Komiski urodzi si w rodzinie inteligenckiej w
1829 r. w Biaej Podlaskiej. Matur uzyska w Pocku. Studiowa na wydziale budownictwa przy Szkole
Sztuk Piknych w Warszawie. Jego modziecze lata cechowaa obojtno wobec Boga. Pod zarzutem
przynalenoci do spisku politycznego zosta aresztowany i osadzony w X pawilonie Cytadeli warszaw-
skiej. W wizieniu zachorowa na tyfus. Po jedenastu miesicach wizienia zosta zwolniony Przeycia
wizienne radykalnie zmieniy jego stosunek do Boga. Po ukoczeniu studiw wstpi do klasztoru kapu-
cynw (1848), przyjmujc imi zakonne Honorat. Wywicony na kapana w 1852 r. By wybitnym ka-
znodziej oraz znanym spowiednikiem. Swoj gbok religijnoci i trosk o czowieka zjednywa wielu
ludzi dla Chrystusa. O. Honorat zaoy szereg zgromadze zakonnych - do dzi istniej trzy zgromadze-
nia habitowe: felicjanki - powoane razem z b. Mari Angel Zofi Truszkowsk (zob. 10 padziernika),
serafitki, kapucynki, i czternacie bezhabitowych, tzn. utajonych przed carskim zaborc, ktry po kasacie
klasztorw nie dopuszcza do ich odrodzenia si czy powstawania nowych. Zgromadzenia o. Honorata
podejmoway prace charytatywne i apostolskie m. in. wrd modziey szkolnej i rzemielniczej, w fa-
brykach, wrd ludu wiejskiego, w przytukach dla ludzi starych i upoledzonych. Po powstaniu stycz-
niowym skasowano klasztor, w ktrym przebywa. Zakonnikw, wrd nich i o. Honorata, wywieziono
do Zakroczymia. Ostatecznie osiad on w Nowym Miecie nad Pilic. Wyczerpany prac apostolsk,
zmar w opinii witoci 16 grudnia 1916 r. Beatyfikowa go Jan Pawe II (1988).
W ikonografii b. Honorat przedstawiany jest w habicie kapucynw.
 ywoty witych

w. Chelldonii dz. (+ XII w.),

ww. Januarego, Fausta, Marcjalisa, Karpusa, mm. (+ I w.),
w. Kolmana m. (+ 1012),
w. Komgana op. (+ VIII w.),
b. Magdaleny Panatrieri zk. (+ 1503),
w. Reginbalda bpa (+ 1039),
w. Teofila bpa Antiochii (+ ok. 180),
w. Wenancjusza op. (+ V w.).

14 padziernika
KALIKST
gr. kals - pikny, dobry.
w. Kalikst I, papie, mczennik (+222/223?). By niewolnikiem Karpofora, ktry da mu wolno. Po
powrocie z zesania w kopalniach na Sardynii zosta archidiakonem. Zarzdza cmentarzem przy Via Ap-
pia w Rzymie, ktry do dzi nosi jego imi. W 217 r. zosta wybrany papieem. Jego pontyfikat trwa 5
lat. W tym czasie zaj zdecydowane stanowisko wobec herezji sabelianizmu i monarchizmu, ktre bd-
nie interpretoway tajemnic Trjcy witej, a take wobec schizmy Hipolita. Akceptowa zwizki ma-
eskie zawierane midzy osobami wolnymi a niewolnikami. Umoliwi powrt do Kocioa chrzecija-
nom, ktrych poprzednio wykluczano z pokuty kocielnej, pozostawiajc ich sdowi Boemu.
W ikonografii w. Kalikst przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z tiar na gowie. Jego atrybutami
s: ksiga, kamie na ksidze, pastora.

RADZIM
ac. gaudens - radujcy si.
B. Radzim Gaudenty, biskup (+ 1006/1011?). Pochodzi z ksicego czeskiego rodu Sawnikowicw.
By przyrodnim bratem w. Wojciecha. Stale przebywa w jego otoczeniu. Razem z Wojciechem wstpi
do benedyktynw na Awentynie. Z nim przyby do Polski i towarzyszy mu w misji do Prusw. Po m-
czeskiej mierci w. Wojciecha i przeniesieniu ciaa do Gniezna uda si do Rzymu. Papie Sylwester II
ustanowi go biskupem. Po powrocie do Polski b. Radzim podj w 1000 roku obowizki pierwszego
arcybiskupa gnienieskiego. Metropolii podlegay wtedy biskupstwa w Krakowie, Wrocawiu i Koo-
brzegu.

MAGORZATA (zob. 18 stycznia)

w. Magorzata Maria Alacoque, dziewica, zakonnica. Urodzia si 1647 r. w Burgundii. Ojciec jej by
notariuszem i sdzi. Majc 24 lata wstpia do wizytek w Paray-le-Monial. Mistyczka. Pan Jezus w
wielu objawieniach przedstawi jej swe Serce - kochajce ludzi i spragnione ich mioci. W zwizku z
otrzymanym ordziem i poleceniem, aby ustanowiono wito czczce Jego Najwitsze Serce oraz przy-
stpowano do pierwszopitkowej Komunii w. wynagradzajcej, doznaa wielu przykroci i sprzeciww.
Magorzata zmara 17 padziernika 1690 r. Beatyfikowa j Pius IX (1864), kanonizowa Benedykt XV
(1920).
W ikonografii w. Magorzata Maria przedstawiana jest w czarnym habicie wizytek, w rkach trzyma
przebite serce.

w. Burkharda bpa (+ 754),

w. Dominika Lorykata Opancerzonego ps. (+ 1060),
w. Donacjana bpa Reims (+ IV w.),
w. Fortunata bpa (+ ok. 542),
w. Fortunaty dz. m. (+ pocz. IV w.),
w. Gaudentego bpa (+ III/IV w.),
w. Justa bpa Lyonu (+ IV w.),
 ywoty witych

w. Rustyka bpa (+ VI w.).

15 padziernika
TERESA (zob. 1 padziernika)
w. Teresa od Jezusa, dziewica, zakonnica, doktor Kocioa. Urodzia si w 1515 r. Pochodzia ze szla-
checkiej i zamonej rodziny zamieszkaej w Avili. Jako dziecko marzya o mczestwie za wiar. Majc
12 lat przeya mier matki. Pisaa o tym w swej biografii: Gdy mi umara matka... rozumiejc wielko
straty, udaam si w swoim utrapieniu przed obraz Matki Boej i rzewnie paczc, bagaam J, aby mi
bya matk. Proba ta, cho z dziecinn prostot uczyniona, nie bya - zdaje mi si - daremn. W 20 roku
ycia wstpia do klasztoru karmelitanek w rodzinnym miecie, w Avili. Po zoeniu lubw ciko za-
chorowaa. Przez rok leczya si poza klasztorem. Po powrocie do klasztoru jej ycie duchowe ulega po-
gbieniu. Utalentowana i wraliwa odkrywa, e modlitwa jest tajemnicz bram, przez ktr wchodzi si
do twierdzy wewntrznej. Mistyczka i wizjonerka, a jednoczenie osoba o umysowoci wielce rze-
czowej i praktycznej. Przeprowadzia reform swojego zakonu fundujc 32 klasztory Cz ycia sp-
dzia w cigych podrach, na pertraktacjach z wadzami duchownymi i wieckimi, wygaszaniu konfe-
rencji o odnowie ycia zakonnego. Z pomoc w. Jana od Krzya przedsiwzia rwnie reform kar-
melitw. Now ga zakonu nazwano karmelitami bosymi. czya kontemplacj z aktywnoci i
umartwieniem. Mimo przeciwnoci konsekwentnie realizowaa swoje zakonne powoanie. Miaa dar ser-
decznej zayoci z Bogiem. W oparciu o osobiste dowiadczenie w. Teresa napisaa dziea, ktre s
perami literatury mistycznej. Za najwiksze uwaana jest Twierdza wewntrzna. Jest klasykiem lite-
ratury hiszpaskiej. Umara 15 padziernika 1582 r. Beatyfikowa j Pawe V (1614), kanonizowa Grze-
gorz XV (1622). Pawe VI ogosi w. Teres doktorem Kocioa (1970). Jest patronk Hiszpanii, miasta
Avila, Aba de Tormes; karmelitw bosych, karmelitw trzewiczkowych, chorych -zwaszcza uskaraj-
cych si na ble gowy i serce, dusz w czycu cierpicych.
w. Teresa bya czowiekiem radoci. W porze rekreacji ukadaa zabawne piosenki i wypiewywaa je
przy tamburynie i kastanietach. Chyba jedyna wita z kastanietami. Dziwiy si wielce siostry zakonne i
troch gorszyy: < Jake to tak?> A Teresa z ukosa: <Potrzebne to wszystko, aby ycie byo znone.>
Namiewano si z niej w Toledo, e ma trzy dukaty i pragnie klasztor fundowa. Rzeka: <Teresa i trzy
dukaty to Jest nic. Ale Bg, Teresa i trzy dukaty - to jest wszystko. A zatem moi panowie?> Rajcw za-
murowao. Dostaa zgod. Klasztor stan, chocia na pocztku jedno Jajko dzielono na trzy osoby, bo
fundacja bya znw bez zaopatrzenia.

Tadeusz ychiewicz ywoty

W ikonografii w. Teresa przedstawiana jest w habicie karmelitanki. Jej atrybutami s: anio przeszywa-
jcy jej serce strza mioci, gob, krzy, piro i ksiga, napis: Misericordias Domini in aeternum can-
tabo, strzaa.

w. Antiocha bpa (+ V w.),

w. Eutymiusza Modszego op.(+ 898),
w. Sewera bpa (+ V w.),
w. Tekli dz. ksieni (+ 790),
w. Teodoryka zk. (+ 1377).

16 padziernika
JADWIGA (zob. 17 lipca)
w. Jadwiga lska, ksina, wdowa. Urodzia si w 1174 (1179?) roku jako crka Bertolda IV hrabiego
na Andechs (Bawaria). Otrzymaa staranne wychowanie i wyksztacenie w domu rodzinnym i u bene-
dyktynek w Kitzingen. W trzynastym roku ycia polubia Henryka I Brodatego, ksicia Wrocawia, z
ktrym miaa siedmioro dzieci. W swoim yciu dowiadczya tajemnicy Krzya. Przeya mier ma i
 ywoty witych

prawie wszystkich dzieci. Jej ukochany syn, Henryk Pobony, poleg w bitwie z Tatarami pod Legnic.
Ostatnie lata spdzia w ufundowanym przez siebie klasztorze cystersek w Trzebnicy, gdzie jej crka
Gertruda bya przeoon. Zasyna z pobonoci i czynw miosierdzia. Wyczerpana surowym yciem
mniszki, chocia nie skadaa lubw, zmara 15 padziernika 1243 r. Kanonizowana przez Klemensa IV
w 1267 r. Jej relikwie spoczywaj w Trzebnicy. Patronka Polski, lska, archidiecezji wrocawskiej i
diecezji w Gorlitz; miast: Andechs, Berlina, Krakowa, Trzebnicy, Wrocawia, Europy; uchodcw oraz
pojednania i pokoju.
W ikonografii w. Jadwiga przedstawiana jest jako moda matka w dugiej sukni lub w ksicym
paszczu z diademem na gowie. Czasami w habicie cysterskim. Jej atrybutami s: but w rce, krzy,
ksiga, figurka Matki Boej, makieta kocioa w doniach, raniec.

w. Berchariusza op. m. (+ 685),

w. Eliflusa m. (+ IV w.),
w. Gawa (Galia) ps. (+ 627/645?),
w. Gerarda Majelli zk. (+ 1755),
w. Lullusa bpa (+ 786),
ww. Martyriana, Saturiana, mm. i Maksymy dz. (+ V w.).

17 padziernika
IGNACY (zob. 31 lipca)
w. Ignacy Antiocheski, biskup, mczennik (+ ok. 107). Nastpca w. Piotra na biskupstwie w Antiochii
(Syria). W czasie przeladowania za cesarza Trajana zosta uwiziony i skazany na mier. Wysano go
do Rzymu, aby tam rzuci na poarcie dzikim zwierztom. W drodze napisa siedem listw do gmin
chrzecijaskich Maej Azji, wyraajc w nich arliwo wiary oraz gboki pokj serca wobec czekaj-
cego go mczestwa. Listy te s wanym dokumentem wiary pierwotnego Kocioa. w. Ignacy,
Teoforos - jak przedstawia si w pismach, zgin mierci mczesk na arenie w Rzymie. Jego imi
wymieniane jest w Kanonie rzymskim.
W ikonografii w. Ignacy ukazywany jest w szatach biskupich rytu wschodniego lub jako mody biskup z
ran na piersi. Atrybutami s: lew u stp, IHS na piersi witego.

w. Contarda Ferrini prof. uniwersytetu (+ 1902),

w. Florentyna bpa (+ ok. 527),
w. Herona bpa (+ II w.),
w. Mamelty m. (+ ok. 343).

18 padziernika
UKASZ
gr. Lucans - pochodzcy z Lukami; urodzony o wicie.
w. ukasz, Ewangelista (I w.). Euzebiusz i Tertulian pisz, e jego rodzinnym miastem bya Antiochia
Syryjska. Z pochodzenia - poganin, z zawodu - lekarz (Kol 4,14). Okoo 50 roku przyczy si do w.
Pawa, gdy ten odbywa drug misyjn podr. Towarzyszy mu w Troadzie, Filippi, Jerozolimie. By z
nim w Rzymie, a take podczas trzeciej podry misyjnej. Po mierci Apostoa Narodw dziaa (jako
biskup?) w Achai i Egipcie. Wedug tradycji ukasz jest autorem Ewangelii oraz Dziejw Apostolskich.
Zawdziczamy mu prawie wszystkie wiadomoci o dziecistwie Pana Jezusa oraz niejeden rys jego Mat-
ki. Dante okreli go historykiem agodnoci Chrystusowej. Mia umrze mierci naturaln w wieku
84 lat w Beocji. Patron Hiszpanii, miasta Achai; introligatorw, lekarzy, malarzy i rzebiarzy, notariuszy,
rzenikw, zotnikw. Wedug legendy malowa portrety Jezusa, apostow, a zwaszcza Maryi, Matki
Boej. Jeden z nich, jak opisuje Teodor Lektor z VI wieku, cesarzowa Eudoksja, ona Teodozego II
Wielkiego, zabraa z Jerozolimy i przesaa w. Pulcherii, siostrze cesarza. Wedug innej opowieci kopi
jednego z obrazw w. ukasza jest Ikona Jasnogrska.
 ywoty witych

W ikonografii w. ukasz prezentowany jest jako modzieniec o ciemnych, krtkich, kdzierzawych wo-
sach, w tunice. Sztuka zachodnia ukazuje go z tonsur lub ysin, czasami bez zarostu. Bywa przedsta-
wiany, gdy maluje obraz. Jego atrybutami s: ksiga, paleta malarska, przyrzdy medyczne, skalpel, wi-
zerunek lub figura Matki Boej, w, zwj.

w. Asklepiadesa bpa m. (+ 218),

w. Atenodora bpa m. (+ III w.),
ww. Izaaka Jogues kp., Jana de la Lande zk., Renata Goupil zk., mm. (1642/1646),
w. Juliana ps. (+ 377),
w. Justa m. (+ III w.),
w. Piotra z Alkantar kp. zk. (+ 1562),

19 padziernika
PAWE (zob. 15 stycznia)
w. Pawe od Krzya, kapan. Pawe Franciszek Danei urodzi si w 1694 r. w Ovada (Piemont). Pocho-
dzi z zuboaej rodziny szlacheckiej. Majc 19 lat zacign si do armii weneckiej, aby walczy z Tur-
kami. Ale ju po roku podj ycie pustelnika. W jedenacie lat pniej zosta kapanem. By jednym z
najwikszych kaznodziejw XVIII stulecia. Jego pobono cechowaa pasyjno, czyli rozwaanie i
uczestniczenie w tajemnicy Mki Paskiej. Powoa zgromadzenie pasjonistw, ktrego celem jest go-
szenie naboestwa do Mki Chrystusa i wzywanie do pokuty Zaoy klasztor na Monte Argentario nie-
daleko Orbetello (1728). By pierwszym, a zarazem doywotnim generaem zakonu. Razem z Mari
Croifissa di Ges powoa take eskie zgromadzenie pasjonistek. Zmar w Rzymie 18 padziernika
1775 r. Zosta pochowany w bazylice w. Jana i Pawa. Beatyfikowa go Pius IX w 1853 r., kanonizowa
w 1867. Jest patronem pasjonistw, pasjonistek oraz ordownikiem naboestwa do Mki Paskiej.
W ikonografii przedstawiany jest w. Pawe w czarnym, zakonnym habicie z napisem Passio Domini
Nostri Iesu Christi w obwdce w ksztacie serca. Jego atrybutami s krucyfiks i czaszka.

w. Akwilina bpa (+ ok. 690),

w. Etbina op. (+ VII w.),
w. Fredeswindy dz. (+ ok. 750),
ww. Ptolemeusza i Lucjusza, mm. (+ ok. 160),
w. Warusa onierza m. (+ IV w.),
w. Worana bpa (+ 585).

20 padziernika
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Kanty, kapan. Urodzi si w 1390 r. w Ktach. Studiowa filozofi i teologi na Uniwersytecie
Jagielloskim, gdzie pniej zosta profesorem. Peni funkcj kanonika i kustosza kolegiaty w. Floriana
w Krakowie oraz przez krtki czas proboszcza w Olkuszu. By czowiekiem ywej wiary i gbokiej po-
bonoci. Kilkakrotnie pieszo pielgrzymowa do Rzymu. Przez cae ycie kapaskie powstrzymywa si
od spoywania misa. Niezwykle pracowity, przepisywa manuskrypty. Odnalezione niedawno rkopisy
licz 18000 stron (!). Syn z wielkiego miosierdzia. Nie mogc zaradzi ndzy, wyzby si nawet wa-
snego odzienia i obuwia. Zmar 24 grudnia 1473 r. Beatyfikowa go Innocenty XI (1680), kanonizowa
Klemens XIII (1767). Jego relikwie spoczywaj w kociele w. Anny w Krakowie. Jest patronem Polski,
archidiecezji krakowskiej, Krakowa; profesorw, nauczycieli i studentw, szk katolickich, Caritasu.

Strze si obrazi kogo, bo przeprasza jest niebogo.

w. Jan Kanty
 ywoty witych

W ikonografii w. Jan przedstawiany jest w todze profesorskiej. Czsto w rku ma krzy. Bywa ukazy-
wany w otoczeniu studentw lub ubogich. Jego atrybutami s: scalony dzbanek, obuwie, ktre daje ubo-
giemu, pienidze wrczane zbjcom, raniec.

w. Andrzeja z Krety mn. m. (+ 766),

w. Artemiusza wodza cesarskiego m. (+ 362),
w. Felicjana bpa m. (+ 251),
w. Ireny dz. m. (+ VI w.),
ww. Jerzego dk. i Aureliusza z Kordony (+ 858),
w. Kaprasjusza m. (+ III w.),
b. Marii-Bertilli Boscardin dz. (+ 1922),
w. Syndulfa kp. (+ ok. 600).

21 padziernika
JAKUB (zob. 6 maja)
B. Jakub Strzemi (Strepa), biskup (1340 - 1409). By franciszkaninem. Peni funkcj gwardiana misyj-
nego Stowarzyszenia Braci Pielgrzymujcych dla Chrystusa we Lwowie. Zasyn jako gorliwy misjonarz
wschodnich 1 Kresw. W 1391 r. zosta arcybiskupem Halicza na Rusi, gdzie konsekwentnie pracowa
nad oywieniem yda religijnego w rozlegej archidiecezji. Doradca Wadysawa Jagiey Senator. Pro-
wadzi ycie skromne i ubogie. W swej pobonoci mia szczeglny kult do Najwitszego Sakramentu i
NMP. Beatyfikowany przez Piusa VI (1790). Jego relikwie spoczywaj w katedrze w Lubaczowie. Patron
archidiecezji Iwowskiej, Lwowa, prowincji franciszkanw konwentualnych.
W ikonografii b. Jakub przedstawiany jest w stroju biskupa. Jego atrybut to piecz herbowa z wizerun-
kiem Matki Boej.

w. Celiny (+ 458),
ww. Dasjusza, Zotyka, Kajusa onierzy, mm. (+ IV w.),
w. Hilariona op. (+ ok. 317),
w. Malchusa mn. (+ IV w.),
b. Piotra Capuzi z Tiferno zk. (+ 1445),
w. Urszuli m. (+ IV w.).

22 padziernika
DONAT
ac. Donatus - dany przez Boga.
w. Donat, biskup (+ ok. 875/877). Pochodzi z zamonej rodziny Podczas pielgrzymki do Rzymu, w
toskaskim miasteczku Fiesole wybrano go przez aklamacj na biskupa. Peni t funkcj przez 40 lat.
Bra udzia w koronacji Ludwika II oraz w synodzie rzymskim (861). Pozostawi po sobie teksty poetyc-
kie.
W ikonografii w. Donat przedstawiany jest w stroju biskupim. Stoi obok Matki Boej. Jego atrybutem
jest rozbity kielich.

ww. Filipa bpa, Sewera kp., Euzebiusza, Hermesa, mm. (+ 303),

w. Marka bpa Jerozolimy (+ II w.),
w. Melaniusa bpa (+ 300),
ww. Nunilony dz., Alodii dz., mm. (+ 851),
w. Salome (+ I w.),
w. Werekunda bpa (+ VI w.).
 ywoty witych

23 padziernika
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Kapistran, kapan. Urodzi si w 1386 r. w Capestrano. Po studiach prawniczych w Perugii by
radc dworu neapolitaskiego, nastpnie sdzi i gubernatorem. Podczas walk dosta si do niewoli.
Przebywajc w wizieniu przey wizj, pod wpywem ktrej zmieni ycie. Po uwolnieniu wstpi do
franciszkanw obserwantw - bernardynw. Podj prac wdrownego kaznodziei. Kazania gosi we
Woszech, Austrii, Francji, Niemczech, w Polsce, na pograniczu Czech i Moraw, na Wgrzech. Przemie-
rzajc te kraje organizowa szpitale i inne dziea miosierdzia. W Polsce przebywa 8 miesicy. By na
lubie krla Kazimierza Jagielloczyka z Elbiet, crk cesarza Albrechta II. Pozostawi po sobie dwa
klasztory bernardynw: w Krakowie i Warszawie. w. Jan by mediatorem w sporze o tron neapolitaski,
w konflikcie midzy Mediolanem a Bazyle oraz na Sycylii. W swym aktywnym yciu powica wiele
czasu na modlitw. Prowadzi ycie umartwione. Czsto poci. Mia dar przepowiadania przyszoci. w.
Jan Kapistran mianowany przez Piusa II legatem - wzywa do zjednoczenia sil chrzecijaskich przeciw
inwazji muzumaskiej na Europ. Przyczyni si do zwycistwa nad Turkami w bitwie pod Belgradem
(1456). Zmar w kilka miesicy pniej 23 padziernika w Ilok nad Dunajem. Nazwano go apostoem
zjednoczonej (po schizmie) Europy. Beatyfikowany w 1622, kanonizowany w 1690 r. Patron prawni-
kw.
W ikonografii w. Jan Kapistran przedstawiany jest w habicie franciszkaskim. Jego atrybuty: gwiazda
koo gowy, krucyfiks, ksiga, monstrancja w rkach, noga depczca turecki turban, sztandar z krzyem.

b. Bartomieja de Breganza bpa (+ 1270),

w. Domicjusza kp. (+ VIII w.),
w. Ignacego bpa patr. Konstantynopola (+ 877),
b. Jana Dobrego zk. (+ 1249),
ww. Serwanda i Germana, mm. (+ III w.),
w. Seweryna bpa (+ V w.),
w. Teodora kp. m. (+ 363).

24 padziernika
ANTONI (zob. 17 stycznia)
w. Antoni Maria Claret, biskup (1807 - 1870). Pochodzi spod Barcelony W modoci uczy si tkactwa.
Po studiach teologicznych przyj wicenia kapaskie (1835). Jako kapan pracowa w duszpasterstwie
parafialnym, a pniej jako misjonarz w Katalonii i na Wyspach Kanaryjskich. W 1849 r. zaoy zgro-
madzenie Misjonarzy Synw Niepokalanego Serca NMP - klaretynw. Wkrtce potem mianowano go
arcybiskupem w Santiago na Kubie. Okaza si gorliwym i przedsibiorczym pasterzem. Utworzy 53
parafie. Popiera eskie zgromadzenie - Instytut Apostolski Maryi Niepokalanej. W 1857 r. zosta od-
woany do Hiszpanii, aby podj posug spowiednika krlowej Izabeli II i wychowawcy dzieci krlew-
skich. Zaoy Akademi w. Michaa skupiajc artystw. Po wybuchu rewolucji w Hiszpanii towarzy-
szy krlowej na wygnaniu w Pau i Paryu. W latach 1869 - 1870 uczestniczy w Soborze Watykaskim
I. Beatyfikowa go Pius XI (1934), kanonizowa Pius XII (1950).
W ikonografii w. Antoni Maria Claret przedstawiany jest w stroju biskupa z regu zakonu klaretynw w
rku. Jego atrybutem jest medalion na szyi, krzy na kufrze podrnym.

b. Alojzego Guanella zk. (+ 1915),

w. Ewergisla bpa (+ ok. 614),
ww. Feliksa bpa, Audakta kp Januarego kp., Fortunata i Septyma, lektorw, mm. (+ III w.),
b. Jzefa Baldo kp. (+ 1915),
w. Marka ps. (+ 580),
w. Proklusa bpa (+ 446).
 ywoty witych

25 padziernika
CHRYZANT
gr. chrysanthes - zoty kwiatek i DARIA
pers. Darajawahusz - posiadajcy dobro, posiadacz dobra; gr. Dareios.
w. Chryzant i w. Daria, mczennicy (+283/284?). W oparciu o inskrypcje w Passio mona przyj,
e Chryzant przyby do Rzymu na studia. Nawrciwszy si, przywid do Chrystusa westalk Dari oraz
innych mieszkacw. Podczas przeladowania za czasw cesarza Numeriana zostali oni pochwyceni i
skazani na mier. Wyrok wykonano w sposb okrutny - wrzucono ich do dou powstaego po nie uy-
wanym akwedukcie przy via Salaria i tam ywcem zasypano ziemi oraz kamieniami.
W ikonografii przedstawia si w. Chryzanta jako rzymskiego modzieca z palm w doni. Czasami jako
rycerza Chrystusa w wianku na gowie. Jego atrybutami s: chorgiew, kamienie, korona, tarcza. w.
Daria ukazywana jest w sztuce religijnej jako matrona rzymska z palm w jednej, a z ksig w drugiej
rce. Jej atrybutami s: kamienie, korona, lew.

ww. Chrystiana i Kryspina, mm. (+ 285),

ww. Cyryna i Antonina, mm. (+ III w.),
w. Gaudentego bpa (+ ok. 410),
w. Hilarego bpa (+ ok. 535),
ww. Kryspina i Kryspiniana, mm. (+ III/IV w.),
w. Martyriusa i Margana, mm. (+ ok. 351),
w. Miniasa onierza m. (+ III/IV w.),
ww. Prota, Januarego dk mm.(+ III/IV w.),
w. Tadeusza Macharbpa(+ ok. 1495).

26 padziernika
LUCJAN (zob. 7 stycznia) i MARCJAN
ac. Martianus - nalecy do Marsa, powicony Marsowi.
w. Lucjan i w. Marcjan, mczennicy (+ 250/251?). W Nikomedii podczas przeladowania za czasw
Decjusza, ponieli mier przez spalenie. Ich relikwie znajduj si w miejscowoci Vich, w Hiszpanii.
w. Bernarda Calvo bpa (+ 1243),
w. Bonawentury z Potenzy zk. (+ 1711),
b. Damiana z Final-Borgo (+ 1484),
w. Dymitra z Salonik m. (+ IV w.),
w. Ewarysta pp. m. (+ 105),
w. Fulka bpa (+ 1229),
w. Kwadragesima (+ VI w.),
ww. Rogacjana kp., Felicyssyma, mm. (+ III w.),
w. Rustyka bpa (+ 461).

27 padziernika
SABINA (zob. 29 sierpnia)
w. Sabina, mczennica (II/III w.). Wedug starego przekazu bya siostr Wincentego i Chrestyny. Wszy-
scy troje mieli zgin jako ofiary przeladowa w Avili (?). Mczennikw wspominaj stara martyrologia
oraz liturgia mozarabska.
W ikonografii w. Sabina przedstawiana jest w koronie, z palm mczesk w rku.

b. Antoniny zk. (+ 1507),

w. Elesbaana krla Abisynii (+ IV w.),
w. Frumencjusza bpa w Etiopii (+ 380),
w. Gaudioza bpa (+ V/VI w.),
 ywoty witych

w. Jzefa Pignatelli (+ 1811),

ww. Kapitoliny i Eroteidy, mm. (+ IV w.),
ww. Wincentego, Chrestyny, mm. (+ po. III w.).

28 padziernika
SZYMON (zob. 5 stycznia) i JUDA TADEUSZ
hebr. Jehuda - godny czci.
w. Szymon, Aposto (I w). Ewangelie wymieniaj go w cisym gronie uczniw Pana Jezusa. Mia
przydomek Zelota - Gorliwy (Mk 3,18), z arliwoci bowiem zachowywa Prawo Mojeszowe. We-
dug pnych rde pracowa na terenie dzisiejszej Brytanii(?) oraz w Babilonii i Persji. Zgin mcze-
sk mierci razem ze w. Juda Apostoem. Patron diecezji siedleckiej oraz farbiarzy, garncarzy, graba-
rzy, spawaczy.
W ikonografii w. Szymon w sztuce wschodniej przedstawiany jest z krtkimi wosami lub ysy, w sztuce
zachodniej ma dusze wosy i kdzierzaw brod. Jego atrybutami s: ksiga, kotwica, palma i pia
(drewniana), ktr mia by rozcity, topr, wcznia.
w. Juda Tadeusz, Aposto (I w.). Pisz o nim Ewangelici: w. Jan podczas opisu Ostatniej Wieczerzy
(14,22), w. Mateusz (10,3) i w. Marek (3,18). Juda by bratem Jakuba Modszego, krewnym Pana Jezu-
sa. Jest autorem jednego z listw Nowego Testamentu. Po Zesaniu Ducha witego mia prowadzi mi-
sj w Edessie. Wedug innych rde apostoowa w Mezopotamii, gdzie ponis mier mczesk razem
ze w. Szymonem. Patron diecezji siedleckiej, Magdeburga. Ordownik w sprawach beznadziejnych.
W ikonografii w. Juda Tadeusz przedstawiany jest w dugiej, czerwonej szade lub w brzowo-czamym
paszczu. Trzyma mandylion z wizerunkiem Jezusa. Jego atrybutami s: barka rybacka, kamienie, krzy,
ksiga, laska, maczuga, miecz, paki, ktrymi zosta zabity, topr.

ww. Anastazji i Cyryla, mm. (+ po. III w.),

w. Cyryli m. (+ po. III w.),
w. Farona bpa (+ ok. 670),
w. Fidelisa m. (+ III/IV w.),
w. Firmiliana bpa (+ 268),
w. Honorata bpa (+ ok. 397).

29 padziernika
FELICJAN (zob. 24 stycznia)
w. Felicjan, mczennik (III w.). Martyrologium rzymskie wspomina jego mier mczesk w Karta-
ginie razem ze 124 towarzyszami. By moe wspmczennicy ponieli mier podczas tego samego
przeladowania, ale w rnych miejscowociach.

w. Abrahama zk. (+ IV w.),

w. Donata bpa (+ 387),
ww. Maksymiliana bpa m Walentego bpa (+ ok. 440),
w. Michaa Rua kp. (+ 1910),
w. Narcyza bpa (+ ok. 212),
w. Serafina z Francofonte ps. (+ 1616),
b. Teodora op. (+ 575),
w. Zenobiego kp. m. (+ IV w.).
 ywoty witych

30 padziernika
BONAWENTURA
w. bemenuto - przyjcie na wiat upragnionego dziecka; dziecko urodzone w szczliwym porodzie.
B. Benwenuta Bojani (1255 - 1292). Urodzia si w Cividale del Friuli (pnocne Wochy). Bya sidm
crk woskiego szlachcica. Zostaa tercjark dominikask. Podejmowaa surowe umartwienia. Obda-
rowana szczeglnymi askami Boga. Beatyfikowana przez Klemensa XIII w 1765 r.

b. Anioa kp. zk. (+ 1730),

w. Eutropii m. (+ I w.),
w. Gerarda bpa (+ 1122),
w. Germana bpa Kapui (+ 540),
ww. Juliana, Eunusa, Makarego, mm. (+ III w.),
ww. Klaudiusza, Luperka, Wiktoriusza, ich ojca Marcelego, mm. (+ III w.),
w. Liberata z Loro Piceno zk. (+ 1260),
w. Maksyma m. (+ pocz. IV w.),
w. Saturnina m. (+ III/IV w.),
w. Serapiona bpa (+ 212),
ww. Zenobiego bpa i Zenobii, mm. (+ pocz. IV w.).

31 padziernika
ALFONS (zob. 1 sierpnia)
w. Alfons Rodriguez (1531 - 1617). Urodzi si w rodzinie kupca w Segowii (Hiszpania). Po mierci
ojca prowadzi rodzinne przedsibiorstwo. W wieku 17 lat oeni si. Siedem lat pniej straci on i
dwoje dzieci. Dwukrotnie rozpoczyna studia teologiczne, niestety bez powodzenia. W 1571 r. wstpi do
jezuitw. Jako brat zakonny przez 40 lat peni funkcj furtiana kolegium w Palma na Majorce. Zasyn z
uprzejmoci, dobroci i cierpliwoci. By mem surowych umartwie i cigej modlitwy. Wznis si na
szczyty modlitwy mistycznej. W roku 1825 beatyfikowany. Kanonizowa go Leon XIII (1888).

ww. Ampliata, Urbana, Narcyza, mm. (+ I w.),

w. Antonina bpa (+ VII w.),
b. Krzysztofa z Romandiola kp. zk. (1272),
w. Kwinktyna senatora m. (+ III w.),
b. Tomasza z Florencji zk. (+ 1447),
w. Wolfganga bpa (+ 994).
 ywoty witych

LISTOPAD
1 listopada
WSZYSTKICH WITYCH
w. Bonifacy IV papie. wicc Panteon 13 maja 609 r., zarzdzi, aby ten dzie obchodzono ku czci
NMP i witych mczennikw. Papie Grzegorz IV w 835 r. postanowi, e bdzie to Uroczysto
Wszystkich witych.

w. Austremoniusza bpa Clermont (+ 300),

w. Benigna kp. m. (+ po. II w.),
ww. Curenii i Juliany, mm. (+ pocz. II w.),
ww. Jana bpa, Jakuba kp., mm. (+ 344),
w. Licyniusza bpa (+ ok. 606),
w. Marcelego bpa (+ IV w.),
w. Marii m. (+ pocz. II w.),
b. Rajnera z Arezzo zk. (+ 1304),
b. Rupera Mayera (+ 1937),
w. Seweryna mn. (+ VI w.),
w. Wigora bpa (+ VI w.).

2 listopada
MALACHIASZ
hebr. imi teoforyczne Malakijah - posaniec Jahwe, zwiastujcy Jahwe.
w. Malachiasz, biskup, kardyna (1094 - 1148). Urodzi si w Armagh (Irlandia). Ojciec by lektorem w
szkole klasztornej. Malachiasz otrzyma wicenia kapaskie w 1119 r. W cztery lata pniej zosta bi-
skupem w Connor, a nastpnie w Down. Prowadzi ycie ascety Kiedy Malachiasz by w Rzymie, Inno-
centy II mianowa go swoim legatem na Irlandi. Podczas podry zatrzyma si w Clairvaux, gdzie za-
przyjani si ze w. Bernardem. W Irlandii, ewangelizujc sw ojczyzn, zaoy liczne klasztory W cza-
sie nastpnej wyprawy na kontynent zmar w Clairvaux. w. Bernard nazywa Malachiasza biskupem-
prorokiem. By moe powaga witego zawaya na tym, e Malachiaszowi zaczto przypisywa prze-
powiedni o papieach i ich pontyfikatach, ktr odnaleziono dopiero w 1595 r. Kanonizowa go Kle-
mens III (1190).

ww. Acyndyna, Pegazjusza, Aftoniusza, Elpidifora, Anempodista, mm. (+ ok. 350),

w. Ambroego op. (+ 521),
w. Eustochii m. (+ po. IV w.),
w. Jerzego bpa w Vienne (+ ok. 670),
ww. Karteriusza, Styriaka, Tobiasza, Eudoksjusza, Agapiusa, mm. (+ IV w.),
b. Magorzaty ksinej dAlencon zk. (+ 1521),
w. Marcjana bpa Kyros (+ ok. 381),
w. Teodota bpa Laodycei (+ IV w.),
w. Wiktoryna bpa m. (+ III w.).

3 listopada
MARCIN (zob. 13 kwietnia)
w. Marcin de Porres, zakonnik. Urodzi si 9 grudnia 1569 r. w Limie. By nielubnym dzieckiem Mu-
latki Anny Valasquez i hiszpaskiego szlachcica Juana de Porres - pniejszego gubernatora Panamy
Marcin przerwa studia medyczne i pracowa jako felczer-balwierz. Mimo sprzeciwu ojca wstpi do do-
minikanw, gdzie do koca ycia jako brat zakonny prowadzi infirmeri (szpitalik zakonny). Opiekowa
si tam nie tylko chorymi zakonnikami, ale wszystkimi, ktrzy przychodzili, niezalenie od ich pozycji
spoecznej i koloru skry. Dobro okazywana chorym, opuszczonym, nieszczliwym uczynia z niego
 ywoty witych

yw legend. Spdza wiele czasu, zwaszcza w nocy, na modlitwie i surowej pokucie. Mia szczeglne
naboestwo do Chrystusa w Najwitszym Sakramencie. Otrzyma od Boga wiele ask, midzy innymi
dar czytania w ludzkich sercach i sumieniach. Mistyk. Zmar 3 listopada 1639 r. Beatyfikowa go Grze-
gorz XVI (1837), kanonizowa Jan XXIII (1962). Patron fryzjerw, pielgniarek, robotnikw, szkl i te-
lewizji w Peru.
W ikonografii w. Marcin przedstawiany jest w habicie dominikaskim. Jego atrybuty to: anio trzymaj-
cy bicz i acuch, koszyk chleba, a obok mysz, krzy, raniec.

w. Domnusa bpa (+ ok. 538),

ww. Germana, Teofila, Cezarego, Witalisa, mm. (+ II/III w.),
w. Hermengaudiusa bpa (+ 1035),
w. Huberta bpa (+ 727),
w. Kwartusa (+ I w.),
w. Piotra Franciszka Nron kp. m. (+ 1860),
w. Pirmina bpa w Meaux (+ ok. 755),
w. Sylwii (+ ok. 594) - matki w. Grzegorza Wielkiego,
b. Szymona zk. (+ ok. 1329),
w. Wenefrydy dz. m. (+ VII w.).

4 listopada
KAROL (zob. 2 marca)
w. Karol Boromeusz, biskup. Urodzi si na zamku Arona w 1538 r. jako syn arystokratycznego rodu.
Studia ukoczy na uniwersytecie w Pawii, uzyskujc doktorat obojga praw (1559). Znawca sztuki. Gra
piknie na wiolonczeli. W 23 roku ycia mianowany kardynaem i arcybiskupem Mediolanu. wicenia
kapaskie i biskupie przyj dopiero dwa lata pniej. Po niespodziewanej mierci brata, ktra bya dla
niego duchowym wstrzsem, podj ycie pene pobonoci i ascezy Wsppracujc ze swoim wujem,
papieem Piusem IV, doprowadzi do koca Sobr Trydencki. Uchway tego soboru wprowadzi w swej
diecezji. Zaoy pierwsze seminarium duchowne. Hojny dla ubogich, y ubogo. Podczas zarazy w Me-
diolanie (1576) nis pomoc chorym, odda wszystko, nawet wasne ko. Zmar 3 listopada 1584 r. Po-
zostawi po sobie dorobek pisarski. Beatyfikowany w 1602 r., kanonizowany w 1610. Patron borome-
uszek, diecezji w Lugano i Bazylei, uniwersytetu w Salzburgu; bibliotekarzy, instytutw wiedzy kate-
chetycznej, proboszczw, profesorw seminarium.
W ikonografii w. Karol Boromeusz przedstawiany jest w stroju kardynalskim. Jego atrybutami s: bicz,
czaszka, gob, kapelusz kardynalski, krucyfiks; postronek na szyi, ktry nosi podczas procesji pokut-
nych.

ww. Agrykoli i Witalisa, mm. (+ 304),

w. Amancjusza bpa (+ V w.),
w. Emeryka krlewicza (+ 1031),
b. Franciszki Amboise ksinej i zk. (+ 1485),
b. Heleny Enselmini zk. (+ 1230),
w. Joannicjusza op. (+ 846),
w. Modesty dz. (+ ok. 659),
w. Pieriusa kp. (+ IV w.).

5 listopada
ZACHARIASZ (zob. 22 marca)
w. Zachariasz (+ I w.), Kapan z oddziau Abiasza. Ojciec Jana Chrzciciela (k 1,5-25,59-79). Spra-
wiedliwy m yjcy ze swoj on Elbiet w bezdzietnym maestwie. Kiedy, wyznaczony przez lo-
sowanie, skada w wityni ofiar kadzenia, ukaza mu si anio i przepowiedzia, e jego ona urodzi
 ywoty witych

syna, ktremu ma nada imi Jan. Z powodu niedowierzania zosta poraony niemow. Odzyska mow
dopiero przy obrzezaniu syna, kiedy napisa na tabliczce jego imi Jan. Ewangelia w. ukasza wkada w
jego usta hymn Benedictus, ktry wskazuje na posannictwo Jana Chrzciciela. Po narodzeniu Jana
Chrzciciela ani Pismo wite, ani tradycja nie podaj o jego rodzicach adnych informacji.

ELBIETA (zob. 18 czerwca)

w. Elbieta (+ I w) ona Zachariasza i matka Jana Chrzciciela (k 1,5-80). Wedug Ewangelii w. uka-
sza pochodzia z rodu Arona. Uchodzca za bezpodn, mimo podeszego wieku urodzia syna. Jej brze-
mienno - przedstawiona w kontekcie zwiastowania NMP - miaa by dowodem, e dla Boga nie ma
nic niemoliwego. Maryja odwiedzia spokrewnion z ni Elbiet, ktra za natchnieniem Ducha wi-
tego poznaa w niej Matk Boga i powitaa j sowami: Bogosawiona jeste midzy niewiastami i bo-
gosawiony owoc ywota Twojego. Maryja pozostaa przy Elbiecie a do jej rozwizania. w. Elbieta
jest patronk matek, on, poonych.
W ikonografii w. Zachariasz, podobnie jak w. Elbieta, wystpuj w cyklach powiconych Janowi
Chrzcicielowi. Atrybutami w. Zachariasza s: gazka oliwna w rce, imi Jan; czasami bywa przedsta-
wiany na ole jako zapowied Chrystusa triumfujcego w Niedziel Palmow. w. Elbieta ukazywana
jest czsto w scenie nawiedzenia NMP lub tu po urodzeniu w. Jana. Rzadko wystpuje osobno.

w. Dominika Mau m. (+ 1862),

ww. Domnina, Teotyma, Filoteusza, Sylwiana, mm. (+ 307),
w. Fibicjusa op. bpa (+ VI w.),
w. Geralda bpa (+ 1122),
b. Gomidiasa Keumurdiana m. (+ 1707),
w. Letusa kp. (+ ok. 875),
w. Magnusa bpa (+ ok. 550).

6 listopada
KALINIK
gr. Kallimachos, Kallichoros; kols - najpikniejszy, nike - zwycistwo - witujcy zwycistwo, zwy-
ciski.
w. Kalinik, mczennik (+ 638). Wedug Martyrologium rzymskiego po bitwie pod Yarmouk panowa-
nie bizantyjskie w Syrii i Palestynie zostao zamane. Saraceni w lecie 637 r. opanowali Gaz. Dowdca
arabski Amr kaza przyprowadzi bronicych j onierzy. Od Kalinika i jego 10 towarzyszy zada, aby
wyrzekli si wiary. Gdy odmwili, zostali uwizieni. Wycierpieli wiele. Potem przywieziono ich do Jero-
zolimy i stracono u bram miasta.

w. Feliksa m. (+ III/IV w.),

w. Feliksa mn. (+ VI w.),
bb. Hieronima Hermosilla, Walentego Berrio-Ochoa, bpw, mm. (+ 1861),
b. Krystyny (+ 1312),
w. Leonarda z Limoges eremity (+ pocz. XI w.),
w. Melaniusza bpa (+ 540),
b. Nuna zk. (+ 1431),
w. Winoka op.(+ ok. 715).

7 listopada
WILLIBRORD
germ. wille- - ch, wola i -bala - mocny, odwany, mny.
w. Willibrord, biskup (658 - 739). Urodzi si w Northumbrii. Jego ojciec Wilgilis po mierci maonki
uda si na pustelni i tam zamieszka z kilku towarzyszami. Willibrord zosta mnichem, wstpi do
 ywoty witych

opactwa w Ripon. Stamtd uda si do Irlandii, a potem ju jako kapan popyn do Fryzji (Holandia),
gdzie podj prac misyjn. Krl Frankw, Pepin II, wydelegowa go do Rzymu w celu uzyskania ko-
cielnych uprawnie na ten teren misyjny Podczas drugiej podry do Rzymu Willibrord otrzyma sakr
biskupi i paliusz arcybiskupa misyjnego (695). Po powrocie zamieszka w Utrechcie, gdzie wybudowa
katedr oraz zaoy szko katedraln. By fundatorem klasztorw w Esternacht i Limburgu. Jest patro-
nem diecezji w Utrechcie, Haarlem, Niderlandw, Luksemburga.
W ikonografii w. Willibrord przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybuty: beczka, mitra, pasto-
ra, dziecko na ksidze, model kocioa.

b. Achillesa bpa (+ 312),

b. Antoniego Baldinucci kp. (+ 1717),
w. Engelberta bpa m. (+ 1225),
w. Florencjusza bpa (+ ok. 600),
w. Herkulana bpa m. (+ ok. 549),
ww. Hierona, Nikandra, Hezychiusza, mm. (+ III w.),
ww. Melazypa, Antoniego, Karyny, mm. (+ IV w.),
b. Piotra z Ruffii m. (+ 1365),
w. Prosdocyma bpa Padwy (+ III w.),
w. Rufusa bpa (+ IV w.),
b. Wincentego Grossi kp. (+ 1917).

8 listopada
GODFRYD
germ. Gotfryd - Bg moj pewnoci, pokojem.
w. Godfryd z Amiens, biskup (1005 - 1115). Majc 25 lat otrzyma wicenia kapaskie. Wkrtce po-
tem zosta opatem w Nogent-sous-Coucy, gdzie odnowi ycie zakonne. W 1104 r. mianowano go bisku-
pem w Amiens. Poniewa popiera stanowisko mieszczan, pragncych uzyska wiksz wolno, by
zmuszony do opuszczenia swojej stolicy. Schroni si w Chartreuse - Wielkiej Kartuzji, podejmujc ycie
mnicha. Synod w Beauvais nakaza mu powrt do diecezji. Niedugo po ponownym objciu diecezji
zmar w Soissons, gdzie go pochowano.

w. Adeodata pp. (+ 618),

witych Czterech Koronowanych, mm. (+ 306),
b. Jana Dunsa Szkota (+1308),
ww. Jzefa Nghi, Pawa Ngan, Marcina Thinh, Marcina Tho, Jana Cou, mm. (+ 1840),
w. Klarusa kp. (+ ok. 369),
ww. Klaudiusza, Nikostrata, Symforiana, Kastoriusza, Symplicjusza, mm. (+ 306),
w. Maura bpa (+ IV/V w.),
ww. Sewera, Seweriana, Korpofora, Wiktoryna, mm. (+ IV w.),
w. Willehada bpa (+ 789).

9 listopada
ELBIETA (zob. 18 czerwca)
B. Elbieta od Trjcy Przenajwitszej. Elbieta Catez urodzia si 18 lipca 1880 r. w Avor niedaleko
Bourges, gdzie stacjonowa oddzia, w ktrym jej ojciec by kapitanem. Kiedy miaa 7 lat, zmar jej oj-
ciec. Matka wychowywaa j do surowo. O jej yciu zadecydoway fakty zwizane z przygotowaniem
si do pierwszej Komunii w. Elbieta potwierdzaa wielokrotnie, e dzie ten by dla niej decydujcy.
Jako kilkunastoletnia dziewczyna dowiadczaa pierwszych ask mistycznych. Bya pikna, radosna i na-
turalna w sposobie bycia, budzia ogln sympati. Jej pragnienia wstpienia do klasztoru spotykay si
ze zdecydowanym i staym sprzeciwem matki. Dopiero kiedy Elbieta skoczya 21 lat, wyrazia po-
 ywoty witych

wcigliw zgod. W cigu piciu lat pracy, modlitwy, gbokiego cierpienia wspia si na szczyty du-
chowe. Jej zakonne imi Od Trjcy Przenajwitszej stao si programem jej ycia, a take drog, na
ktrej odkrya Boga Trjjedynego. Ostatnie miesice przyniosy jej cik chorob, ktr przeya jako
wstpowanie przez krzy ku Bogu. Zmara w marcu 1906 r. Pozostawia po sobie pisma mistyczne. Be-
atyfikowa j Jan Pawe II w 1984 r.
Wiara to twarz w twarz w ciemnociach...

w. Agrypina bpa (+ III w.),

w. Benigny bpa (+ 467),
b. Joanny zk. (+ 1307),
b. Ludwika Morbioli (+ 1485),
w. Orestesa m. (+ III/IV w.),
ww. Sopatry cesarzwny i Eustolii (+ VI/VII w.),
w. Teodora onierza m. (+ IV w.).

10 listopada
LEON (zob. 19 kwietnia)
w. Leon Wielki, papie, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 400 r. w Tuscji. Papie Celestyn I mianowa
go archidiakonem. Kiedy przebywa jako legat w Galii, zosta obrany papieem (440). Jego pontyfikat
przypad na czasy licznych sporw teologicznych i zamieszania pord hierarchii kocielnej. Musia
zwalcza liczne herezje oraz tendencje odrodkowe, podejmowane przez episkopaty Afryki Pnocnej,
Galii. Poprzez swoich legatw bra udzia na soborze w Chelcedonie (451). Przeprowadzi uznanie pry-
matu stolicy Piotrowej zarwno przez cesarza zachodniego Walentyniana III, jak i przez Konstantynopol.
Broni Itali i Rzym przed najazdami barbarzycw. Wyjecha naprzeciw Attyli, krla Hurtw, i jego
wojskom, wstrzyma ich marsz i skoni do odwrotu (452). W trzy lata pniej podj pertraktacje ze sto-
jcym u bram Rzymu Genzerykiem, krlem Wandalw. Niestety, krl nie dotrzymawszy umowy zupi
Wieczne Miasto. Papie by obroc kultury zachodniej. Zmar 10 listopada 461 r. Zachowao si po nim
200 listw i 100 mw wygoszonych do Rzymian podczas rnych wit. Pozwalaj one pozna wiedz
teologiczn papiea oraz wczesne ycie liturgiczne. Pochowany w bazylice w. Piotra na Watykanie. W
roku 1754 Benedykt XIV ogosi go doktorem Kocioa. Patron muzykw i piewakw.
W ikonografii w. Leon Wielki przedstawiany jest w szatach papieskich i w tiarze, czasami w szatach
liturgicznych rytu wschodniego lub jako papie piszcy Jego atrybutami s: ksiga, kielich oraz orszak z
pksiycem, ktremu zastpuje drog.

w. Aida bpa (+ 589),

w. Andrzeja Avellino kp. (+ 1608),
ww. Demetriusza bpa, Aniana dk., Eustozjusza, mm. (+ ok. 260),
w. Justa bpa (+ ok. 627),
w. Monitora bpa (+ V w.),
w. Probusa bpa (+ IV/V w.),
ww. Tryfenny i Tryfozy (+ I w.).

11 listopada
MARCIN (zob. 13 kwietnia)
w. Marcin z Tours, biskup. Urodzi si w 316/317? r. w Sabarii (Szombathely?) - na terenie dzisiejszych
Wgier. Jego ojciec by trybunem wojskowym. Uczy si w Ticinium (Pawia). Majc 15 lat wstpi do
armii Konstancjusza II. ebrakowi proszcemu o jamun u bram miasta Amiens odda poow swej
opoczy Nastpnej nocy ukaza mu si Chrystus odziany w ten paszcz. Pod wpywem tego wydarzenia
przyj chrzest i opuci wojsko (356). Mia wtedy 18 lat. Odwiedzi swoich rodzicw, ktrych doprowa-
dzi do chrzecijastwa. Nastpnie uda si do w. Hilarego, biskupa Poitiers, stajc si jego uczniem. Po
 ywoty witych

pewnym czasie osiad jako pustelnik na wysepce Gallinaria w pobliu Genui. W 361 r. zaoy pierwszy
klasztor w Galii - w Ligug. Dziesi lat pniej, mimo jego sprzeciwu, lud wybra go biskupem Tours.
w. Marcin jako pasterz diecezji prowadzi nadal surowe ycie mnisze, budzc sprzeciw okolicznych
biskupw. Klasztory, ktre zakada, czyy koncepcj ycia mniszego z prac misyjn. Sam odby wiele
wypraw misyjnych. Zmar 8 listopada 397 r. w Candes podczas podry duszpasterskiej. Jego ciao
sprowadzono Loar do Tours i pochowano 11 listopada. Jako pierwszy wyznawca - nie mczennik - za-
cz odbiera cze witego w Kociele Zachodnim. Relikwie spoczywaj w bazylice wzniesionej ku
czci witego. Jest patronem Francji, krlewskiego rodu Merowingw, diecezji w Eisenstadt, Mainz,
Rotterburga, Amiens; dzieci, hotelarzy, jedcw, kawalerii, kapelusznikw, kowali, krawcw, mynarzy,
tkaczy, podrnikw, winiw, wacicieli winnic, ebrakw, onierzy.
W ikonografii przedstawiany jest w. Marcin w stroju biskupa lub jako onierz oddajcy paszcz ebra-
kowi. Jego atrybutami s: dzban, g na ksidze, g u jego stp, ko, ksiga, model kocioa, dwa psy
lub ebrak u jego stp.

w. Bartomieja op. (+ 1055),

w. Jana Jamunika bpa (+ 619),
w. Mennasa ps. (+ ok. 580),
w. Mennasa otnierza m. (+ III/IV w.),
w. Teodora Studyty op. (+ 826),
w. Werana bpa (+ V w.).

12 listopada
JOZAFAT
hebr. imi biblijne Jehoszafat - Jahwe sdzi.
w. Jozafat Kuncewicz, biskup, mczennik. Jan urodzi si w 1580 r. we Wodzimierzu Woyskim. Po-
chodzi z rodziny mieszczaskiej. Wysany do Wilna, aby przysposobi si do zawodu kupieckiego, ze-
tkn si tam ze spraw unii. W 1604 r. przyj habit bazyliaski oraz imi Jozafat. W pi lat pniej po
studiach teologicznych zosta kapanem. W wieku 38 lat zosta arcybiskupem unickim w Poocku, gdzie
podj prac bardziej misjonarza ni pasterza. Bdc biskupem nadal prowadzi ycie skromne i surowe.
Swoje jednoizbowe mieszkanie dzieli z bezdomnym. Jego dziaalno budzia niezadowolenie przeciw-
nikw unii z Kocioem Rzymskim. Po powrocie z sejmu w Warszawie (1621) doszo nawet do zamie-
szek i tumultw prawosawnej ludnoci. Kiedy wyszed do tumu demonstrujcego przed jego mieszka-
niem w Witebsku 12 listopada 1623 r., zosta napadnity i zabity Sponiewierane ciao witego utopiono
w Dwinie. Arcybiskup Jozafat zosta beatyfikowany w 1643 r. Kanonizowany w 1867 r. Jest patronem
diecezji siedleckiej, drohiczyskiej, zakonu bazylianw, Rusi, Litwy, Wilna. Jego relikwie odbyy tuacz
i dug drog. W zwizku z rozszerzajcym si wpywem prawosawia na terenach wschodnich Krle-
stwa Polskiego byy one skadane w miastach Biaorusi, na Litwie, w Polsce. W 1667 r. powrciy do
Poocka. W 1706 r. z obawy przed profanacj umieszczono je w kaplicy zamku Radziwiw w Biaej
Podlaskiej. Po kanonizacji witego carat zada, aby je ukryto w podziemiu kocioa bazylianw. W
1916 r. przewieziono je do kocioa bazylianw w. Barbary w Wiedniu. Od 1949 r. spoczywaj w bazy-
lice w. Piotra na Watykanie.
W ikonografii w. Jozafat Kuncewicz przedstawiany jest w stroju biskupim rytu wschodniego. Jego atry-
butem jest topr.

ww. Aureliusza bpa, Publiusza bpa, mm. (+ II/III w.),

w. Diego (+ 1463),
w. Emiliana de la Cogolla mn. (+ 574),
b. Gabriela Ferretti kp. (+ 1456),
b. Jana Della Pace zk. (+ 1332),
w. Kuniberta bpa Kolonii (+ 660),
 ywoty witych

w. Lebuina kp. (+ 785),

w. Nila op. (+ V w.).

13 listopada
BENEDYKT (zob. 12 lutego)
JAN (zob. 31 stycznia)
MATEUSZ (zob. 21 wrzenia)
IZAAK hebr. imi biblijne Jishak - Bg si umiechn.
KRYSTYN (zob. 13 marca)
wici: Benedykt, Jan, Mateusz, Izaak, Krystyn, mczennicy (+ 1003). Benedykt (ur. 970) pochodzi z
Benewentu. By benedyktynem, nastpnie pustelnikiem. Po pewnym czasie przyczy si do w. Romu-
alda. Jan (ur. 940) pochodzi z rodziny patrycjuszw weneckich. Z do Piotrem I Orseolo potajemnie
opuci Wenecj, udajc si do opactwa benedyktyskiego w Cusan koo Perpignan. Bya to jedna z sen-
sacji redniowiecza. Tam pdzili ycie pustelnicze. Po pewnym czasie opucili opactwo. Jan uda si do
w. Romualda, tam zaprzyjani si z Benedyktem. Obaj przez pewien czas byli eremitami. Zapewne na
prob Brunona z Kwerfurtu zdecydowali si na wyjazd do Polski. Po przybyciu na dwr Bolesawa
Chrobrego i zaoeniu pustelni na terenie, ktry im podarowa (osiedlili si na terenie dzisiejszego Woj-
ciechowa pod Midzyrzeczem), doczyli do nich Polacy monego rodu: rodzeni bracia Mateusz i Izaak -
nowicjusze, oraz Krystyn - klasztorny suga. W nocy z 10 na 11 listopada 1003 r. zostali napadnici przez
zbjcw i wymordowani. ywot piciu braci mczennikw napisa wkrtce potem Bruno z Kwerfurtu
(1006). S to pierwsi mczennicy polscy wyniesieni na otarze. W poczet witych wpisa ich Jan XVIII.
Patronuj diecezji gorzowskiej. W archidiecezji poznaskiej i wocawskiej ich pamitk obchodzi si
jako wito.
W ikonografii Piciu Braci Mczennikw przedstawianych jest w biaych habitach kamedulskich. Atry-
butem jest koo tortury.

b. Alojzego Versigilia bpa (+ 1930),

ww. Antonina, Zebinasa, Germana, Ennaty, mm. (+ 308),
ww. Arkadiusza, Paschazego, Probusa, Eutychiana, mm. (+ 437),
b. Augustyny Pietreniani (+ 1894),
w. Brycjusza bpa (+ 444),
w. Dydaka zk. (+ 1463),
w. Eugeniusza bpa w Toledo (+ 657),
w. Homobona (+ 1197),
b. Kaliksta Caravario kp. m. (+ 1930),
w. Mikoaja I pp. (+ 867),
w. Mitriusa m. (+ ok. 300),
ww. Walentego, Solutora, Wiktora, mm. (+ III/IV w.).

14 listopada
MIKOAJ (zob. 21 marca)
w. Mikoaj Taveli. Wedug Martyrologium rzymskiego pochodzi z dalmatyskiego ibenika. By
franciszkaninem. Pracowa jako duszpasterz w Boni. Wysany do Ziemi witej dziaa tam przez du-
szy czas. Zgin wraz z trzema towarzyszami city mieczem w 1391 r. Mczennikw kanonizowa Pa-
we VI (1970).

w. Hipacego bpa (+ IV w.),

b. Jana Licci zk. (+ 1511),
w. Jukunda bpa (+ VI w.),
ww. Klementyna, Teodota, Filomena, mm. (+ ok. II w.),
 ywoty witych

w. Serapiona bpa Aleksandrii (+ 251),

b. Serapiona zk. m. (+ 1240),
b. Stefana Teodora Cunot bpa m. (+ 1861),
w. Wawrzyca bpa Dublina (+ 1180).

15 listopada
ALBERT (zob. 17 czerwca)
w. Albert Wielki, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 1200 r. w rodzie rycerskim w Szwabii.
Podczas studiw w Padwie wstpi do dominikanw. Po przyjciu wice kapaskich (1223) naucza w
Kolonii, Hildesheimie, Fryburgu, Ratyzbonie, Strasburgu. Wykada na uniwersytecie w Paryu. Mistrz
w. Tomasza z Akwinu. W 1254 r. zosta prowincjaem na terenie Niemiec. W roku 1260 mianowany
biskupem Ratyzbony. Przyczyni si do odnowy tej zaniedbanej diecezji. W dwa lata pniej zrezygno-
wa z funkcji rzdcy diecezji. W latach nastpnych spenia niektre poruczenia papieskie - zwaszcza
mediacyjne. Bra take udzia w goszeniu krucjaty na terenie Niemiec i Czech. Uczestniczy w soborze
powszechnym w Lyonie (1274). w. Albert by jednym z najwikszych umysw chrzecijaskiego re-
dniowiecza. Przedmiotem jego naukowych zainteresowa byy niemal wszystkie dziedziny wczesnej
wiedzy. Jednoczenie posiada umiejtno czenia wiedzy z dobroci, dlatego by nazywany doktorem
powszechnym i sum dobroci. Zmar 15 listopada 1280 r. w Kolonii, gdzie go pochowano. Beatyfi-
kowany przez Grzegorza XV w 1438 r. Kanonizowa go i ogosi doktorem Kocioa Pius XI (1931). Pa-
tron grnikw, studiujcych nauki przyrodnicze, uczonych.
W ikonografii w. Albert przedstawiany jest w habicie dominikaskim, czasami w mitrze lub jako profe-
sor. Jego atrybutami s: ksiga, krzy, lilia jako symbol wiernej duszy, mitra, ptasie piro.

w. Abiba dk. m (+ 322),

ww. Guriasa i Samonasa, mm. (+ 306),
w. Jzefa Pignatelli kp. zk. (+ 1811),
w. Leopolda margrabiego (+ 1136),
w. Mahuta bpa w Aleth (+ ok. 640).

16 listopada
GERTRUDA (zob. 17 marca)
w. Gertruda Wielka, dziewica, zakonnica. Urodzia si w 1256 r. w Turyngii. Gdy miaa 5 lat, powie-
rzono j wczesnym zwyczajem na wychowanie benedyktynkom w Helfta. Spdzia tam cae ycie. Naj-
pierw jako uczennica, zdobywajc solidne wyksztacenie humanistyczne i teologiczne, pniej jako
mniszka. Jest jedn z najwikszych mistyczek chrzecijastwa. Jej zjednoczenie z Bogiem skupio si na
tajemnicy mioci Serca Jezusowego. Swoje modlitwy i objawienia zapisaa w pismach, ktre po niej
pozostay. Umara 13/17? listopada 1302 r. Jest patronk Ameryki Poudniowej. Kult witej na prob
krla polskiego Augusta II Sasa, rozcign na cay Koci Klemens XII w 1732 r.
W ikonografii w. Gertruda przedstawiana jest w stroju opatki, z krzyem w rku.

w. Agnieszki z Asyu dz. zk. (+ 1253),

w. Edmunda bpa (+ 1240),
w. Eucheriusza bpa (+ 449),
b. ucji z Narni dz. (+ 1544),
w. Magorzaty Szkockiej, krlowej (+ 1093),
w. Otmara op. (+ 759).
 ywoty witych

17 listopada
ELBIETA (zob. 18 czerwca)
w. Elbieta Wgierska, krlowa (1207 - 1231). Crka Andrzeja II krla Wgier. Majc 14 lat polubia
landgrafa Turyngii, Ludwika IV. Z maestwa urodzio si troje dzieci. M zmar podczas wyprawy
krzyowej. Elbieta, zgodnie z frankoskim prawem spadkowym opuciwszy Wartburg, zamieszkaa w
Marburgu, gdzie ufundowaa szpital. W 1228 r. zoya lub wyrzeczenia si wiata i przyjta habit ter-
cjarki w. Franciszka. Ostatnie lata spdzia w skrajnym ubstwie, oddajc si bez reszty chorym i bied-
nym. W 4 lata po mierci kanonizowa j Grzegorz IX. Jest patronk elbietanek, III zakonu w. Fran-
ciszka, Niemiec, Wgier. Jej imi przyjo jako swoj nazw kilka zgromadze zakonnych i dzie katolic-
kich.
W ikonografii w. Elbieta przedstawiana jest w stroju krlewskim. Jej atrybutami s: chleb, kilka monet;
re, w ktre wedug legendy zamieniy si w chleb w chwili, gdy ukradkiem wynoszc je dla biednych
natkna si na ma, ktry z tego powodu robi jej czsto wyrzuty; raniec.

ww. Acisklusa i Wiktorii, mm, (+ 400),

ww. Alfeusza i Zacheusza, mm. (+ 303),
w. Grzegorza Cudotwrcy bpa (+ ok. 270),
w. Grzegorza bpa Tours (+ 594),
w. Hugona bpa (+ 1200),
bb. Rocha Gonzalesa de Sancta Cruz, Alfonsa Rodrigueza, Jana del Castillo, mm. (+ 1628).

18 listopada
KAROLINA (zob. 2 marca)
B. Karolina Kzkwna, dziewica, mczennica (1898 - 1914). Urodzia si w podtarnowskiej wsi Wa-
Ruda. Rodzice jej posiadali niewielkie gospodarstwo. Pracowaa z nimi na roli. Bya prost, religijn
dziewczyn. Zgina na pocztku I wojny wiatowej. Carski onierz uprowadzi j przemoc i bestialsko
zamordowa gdy bronia si pragnc zachowa dziewictwo. Po kilku dniach znaleziono jej zmasakrowane
zwoki. Pochowano j w parafialnym kociele we wsi Zabawa. W 1987 r. Jan Pawe II beatyfikowa Ka-
rolin w Tarnowie.
W ikonografii Bogosawiona przedstawiana jest z palm w rce.

ODO(N)
germ. Odward - dziedzictwo, majtek.
w. Odo(n) z Cluny, opat (ok. 878 - 942). Urodzi si w Akwitanii. Pochodzi z rycerskiego rodu. Wy-
chowywa si na ksicym dworze Wilhelma Akwitaskiego. W wieku 30 lat wstpi do benedyktynw.
W 924 r. zosta opatem sprawujcym zwierzchno nad klasztorami w Baume i Chluny. Za jego czasw
Chluny, po przeprowadzonych reformach ycia zakonnego, otrzymao niezaleno oraz zyskao znacze-
nie w Europie.

w. Filipiny Duchesne (+ 1852),

w. Hezychiusza onierza m. (+ IV w.),
w. Leonarda Kimury m. (+ 1619),
w. Orikulusa m. (+ V w.),
w. Romana m. (+ 303),
w. Tomasza mn. (+ 551).

19 listopada
SALOMEA
hebr. shalom pokj.
 ywoty witych

B. Salomea, ksina, dziewica, zakonnica (1212 - 1268). Bya crk Leszka Biaego i Grzymisawy,
ksiniczki ruskiej. Polubia ksicia wgierskiego Kolomana. ya z nim w dziewiczym maestwie. W
roku 1219 zasiada z mem na tronie halickim. Wkrtce potem, po klsce z wojskami ksicia nowo-
grodzkiego Mcisawa, zostali zmuszeni do rezygnacji z Halicza i udali si na Wgry. W 20 lat pniej
Koloman zmar na skutek ran odniesionych w bitwie z Tatarami. Po jego mierci Salomea wrcia do
Polski i w 1245 r. wstpia do klasztoru klarysek w Zawichocie koo Sandomierza. Ze wzgldu na nie-
bezpieczestwo najazdu Tatarw jej brat, ksi sandomierski i krakowski, Bolesaw Wstydliwy, ufun-
dowa i przenis klasztor do Skay pod Krakowem. Ksina Salomea zaoya przy nim miasto na prawie
niemieckim. Kult witej aprobowa Klemens X (1673). Jej relikwie spoczywaj w klasztorze francisz-
kanw w Krakowie.
W ikonografii atrybutem b. Salomei jest gwiazda uchodzca z jej ust w chwili mierci.

w. Azasa onierza m. (+ IV w.),

w. Barlaama m. (+ 303),
b. Jakuba Benfatti bpa (1332),
ww. Fausta z Aleksandrii dk., Dionizego, mm. (+ III/IV w.),
w. Kryspina bpa m. (+ III w.),
w. Matyldy (Mechtyldy) dz.(+ 1298).

20 listopada
RAFA (zob. 29 wrzenia)
w. Rafa Kalinowski, kapan, zakonnik. Jzef Kalinowski urodzi si w 1835 r. w Wilnie. Ojciec by
profesorem matematyki na Uniwersytecie Wileskim. Po ukoczeniu Instytutu Szlacheckiego (1843 -
1850) podj studia w Instytucie Agronomicznym w Hory-Horkach koo Orszy. Zrezygnowa z nich po
dwu latach. Przenis si do Mikoajewskiej Szkoy Inynierii Wojskowej w Petersburgu. Po jej uko-
czeniu (1855) zosta adiunktem matematyki oraz awansowa do stopnia porucznika. Nastpnie pracowa
przy budowie kolei elaznej Odessa - Kijw - Kursk. Z powodw zdrowotnych otrzyma zwolnienie z
wojska w 1863 r. Gdy wybucho powstanie styczniowe, obj obowizki naczelnika litewskiego Wy-
dziau Wojny. Po upadku powstania zosta aresztowany i osadzony w wizieniu. W wyniku procesu ska-
zano go na kar mierci. W wizieniu otaczaa go atmosfera witoci. Wskutek interwencji krewnych i
przyjaci, a take z obawy, e po mierci Polacy mog uwaa Jzefa Kalinowskiego za mczennika i
witego, wadze carskie zamieniy mu wyrok na dziesicioletni katorg na Syberii. Po cikich robo-
tach, zmianach kolejnych miejsc zsyki oraz wielu przeyciach Kalinowski powrci do kraju w 1874 r.
Tutaj zaproponowano mu stanowisko wychowawcy Augusta (kandydata na otarze) - syna ksicia Wa-
dysawa Czartoryskiego. Opiekowa si nim przez trzy lata. W 1877 r. Jzef Kalinowski wstpi do nowi-
cjatu karmelitw w Grazu, przybierajc imi Rafa. Po studiach filozoficznych i teologicznych otrzyma
wicenia kapaskie (1882). W kilka miesicy pniej zosta przeorem klasztoru w Czernej, nastpnie w
Wadowicach. By spowiednikiem o wyjtkowych darach, nazwano go ofiar konfesjonau. Zmar 15
listopada 1907 r. Jego relikwie spoczywaj w kociele karmelitw w Czernej. Beatyfikowa go Jan Pawe
II w 1983 r., kanonizowa w 1991. Patron oficerw i onierzy. Ordownik w sprawach trudnych i bezna-
dziejnych.
W ikonografii wity przedstawiany jest podczas modlitwy, w habicie karmelity.

w. Agapiusa m. (+ 306),
w. Bernwarda bpa (+ 1022),
w. Edmunda krla m. (+ 870),
ww. Eustachego, Tespezjusza, Anatola, mm. (+ IV w.),
w. Feliksa de Valois kp. (+ 1212),
w. Grzegorza z Dekapolu (+ 842),
b. Marii Kortuny Viti zk. (+ 1922),
 ywoty witych

w. Nersasa bpa (+ IV w.),

w. Sylwestra bpa (+ ok.525),
w. Symplicjusza bpa (+ III w.).

21 listopada
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Ofiarowanie Najwitszej Maryi Panny. Protoewangelia Jakuba z III w. mwi, i Maryj ofiarowano na
sub w wityni, kiedy miaa trzy lata. Od VI w. wito to obchodzono w Jerozolimie. Na Zachodzie od
czasw wypraw krzyowych. Potwierdzone przez Sykstusa V (1585 - 1590) i Klemensa VIII (1592 -
1605).

w. Alberta bpa Lige m. (+ 1192),

w. Gelazego I pp. (+ 496),
w. Heliodora m. (+ po. II w.),
w. Kolumbana op. (+ 615),
w. Rufusa (+ I w.).

22 listopada
CECYLIA
ac. ceacus - lepy, ciemny, wtpliwy; imi zwizane z rodow miejscowoci Caeculo.
w. Cecylia, dziewica i mczennica (II - III w.). Jedna z najsynniejszych mczennic Kocioa Rzymskie-
go. Trudno jednak odrni w opisie jej mczestwa fakty historyczne od legendy. Wedug starej tradycji
zoya lub czystoci, jednak zmuszono j do maestwa z poganinem Walerianem. wita pozyskaa
dla Chrystusa ma i jego brata Tyburcjusza. Razem z nimi poniosa mczesk mier przez cicie
mieczem. Ciao w. Cecyli odkryto w 822 r. w katakumbach, a nastpnie zoono w bazylice jej powi-
conej na Zatybrzu. Imi w. Cecylii wymieniane jest w Kanonie rzymskim. Jest patronk chrzystw,
lutnikw, muzykw, organistw, zespow wokalno-muzycznych.
W ikonografii w. Cecylia przedstawiana jest jako orantka. Pniejsze prezentacje ukazuj j w tunice z
palm mczesk w doni. Czasami gra na organach. Jej atrybutami s: anio, instrumenty muzyczne -
cytra, harfa, lutnia, organy, ponca lampka, miecz, wieniec z biaych i czerwonych r - oznaczajcych
jej niewinno i mczestwo.

ww. Filomena i Apfiasza, mm. (+ I w.),

ww. Marka i Stefana, mm, (+ III/IV w.),
w. Pragmacjusza bpa (+ 533),
w. Salwatora Lilli zk. m. w Ziemi witej (+ 1894).

23 listopada
KLEMENS (zob. 15 marca)
w. Klemens I, papie, mczennik (+ 97). Trzeci nastpca w. Piotra, rzdzi Kocioem w latach 88 - 97.
Wedug Tertuliana mia otrzyma wicenia kapaskie z rk Piotra Apostoa. Papie Klemens napisa list
do chrzecijan w Koryncie. Dokument ten jest wiadectwem znaczenia biskupa rzymskiego w I wieku.
Tradycja podaje, e ponis mczesk mier. Imi w. Klemensa wymieniane jest w Kanonie rzym-
skim. Patron narodw sowiaskich; dzieci, grnikw, kamieniarzy, kapelusznikw, marynarzy.
W ikonografii w. Klemens przedstawiany jest w papieskim stroju pontyfikalnym. Jego atrybutami s:
Baranek Apokalipsy, kotwica, ktr uwizano mu u szyi, ksiga, maty krzy, paliusz.

w. Amfilocha bpa (+ ok. 403),

w. Felicyty m. (+ III w.), w.
w. Grzegorza bpa (+ ok. 603),
 ywoty witych

w. Lukrecji m. (+ IV/V w.),

b. Michaa Augustyna Pro zk. m. w Meksyku (+ 1927),
w. Syzyniusza m. (+ III/IV w.),
w. Trudona kp. (+ 690).

24 listopada
FLORA
ac. imi bogini kwiatw i wiosny.
w. Flora, dziewica i mczennica (+ 851). Pochodzia z Kordoby. Jako chrzecijanka, ze swoj towa-
rzyszk w. Mari, zostaa cita przez Maurw.

w. Aleksandra m. (+ IV w.),
w. Balsamona op. (+ 1232),
w. Chryzogona m. (+ III/IV w.),
w. Kolmana bpa (+ VI w.),
b. Piotra Dumoulin Borie bpa m .(+ 1838),
w. Porcjana op. (+ ok. 532),
w. Protazego bpa (+ ok. 356),
w. Romana kp. (+ 380).

25 listopada
KATARZYNA (zob. 2 lutego)
w. Katarzyna Aleksandryjska, dziewica, mczennica. Poniosa mczesk mier ok. 307/312? r. Reli-
kwie znajduj si w klasztorze jej imienia, u podna Gry Synaj. Jest patronk zakonu katarzynek; No-
wego Targu; uniwersytetw; adwokatw, bibliotekarzy, drukarzy, filozofw chrzecijaskich, grzeszni-
kw, kolejarzy, koodziejw, literatw, matek, modych dziewczt, mynarzy, modystek, mwcw,
notariuszy, piekarzy, powronikw, przdek, studentw, szwaczek, uczonych, wonicw, zecerw. Nale-
y do Czternastu witych Wspomoycieli. Wedug legendy Katarzyna urodzia si w Aleksandrii. Bya
crk krla Kustosa. Otrzymaa gruntowne wyksztacenie. Syna z urody. Podczas przeladowania
chrzecijan przez cesarza Maksencjusza zostaa przymuszona do zoenia ofiary bogom. Odmwia go-
szc prawd o Bogu Jedynym. Wwczas cesarz zarzdzi dysput midzy Katarzyn a pidziesiciu
tamtejszymi filozofami i retorami. Katarzyna pokonaa swoich adwersarzy, udowadniajc prawdziwo
chrzecijastwa, i doprowadzia wielu z nich do wiary w Chrystusa. Miaa wtedy 18 lat. Cesarz rozgnie-
wany obrotem sprawy skaza j na gd, tortury, amanie koem. Modlitwa jej sprawia, e podczas mia-
denia koem zstpi anio i spowodowa, e rozpado si ono w rkach kata. Ostatecznie wykonano wy-
rok mierci przez cicie.
W ikonografii w. Katarzyna przedstawiana jest w koronie krlewskiej, z palm mczesk w doni. Jej
atrybutami s: anio, Dzieci Jezus, nakadajce na jej palec piercie jako oblubienicy, filozofowie, z
ktrymi prowadzia dysput, gazka palmowa, koo, korona w rku, krzy, ksiga, miecz, piorun.

MARIA (zob. 1 stycznia)

B. Maria od Pana Jezusa Dobrego Pasterza, zakonnica. Franciszka Siedliska urodzia si 12 grudnia 1842
r. w ziemiaskiej rodzinie, w Roszkowskiej Woli koo Rawy Mazowieckiej. Cika choroba wypenia jej
lata dziecistwa. Otrzymaa staranne i solidne wychowanie w domu. Niemiaa, agodna, cigle cierpica,
pragna wstpi do klasztoru, jednak sprzeciw ojca opni t decyzj. Zakonnic zostaa dopiero w
1870 r. Najpierw jako tercjarka franciszkaska, potem jako twrczyni i organizatorka nowego zgroma-
dzenia zakonnego Najwitszej Rodziny z Nazaretu - nazaretanek (1873). Przyja imi: Maria od Pana
Jezusa Dobrego Pasterza. Zgromadzenie podjo prac w szkoach, sierocicach, ochronkach, internatach
- w Rzymie, Stanach Zjednoczonych, Paryu, Londynie, Krakowie, Czstochowie, Lwowie. Zmara 21
listopada 1902 r. w Rzymie. Beatyfikowa j Jan Pawe II w 1989 r.
 ywoty witych

b. Beatryczy z Ornacieu zk. (+ 1303),

b. Elbiety Dobrej tercjarki (+ 1420),
b. Humilisa zk. (+ 1637),
w. Merkuriusza onierza m. (+ po. III w.),
w. Mojesza kp. m. (+ 251).

26 listopada
LEONARD (zob. 19 kwietnia)
w. Leonard z Porto Maurizio (1676 - 1751). Piotr Hieronim Casanuova urodzi si w maym porcie nad
morzem Liguryjskim. Ojciec by wacicielem statku. Matka osierocia go, kiedy mia 2 lata. Podczas
studiw w Rzymie wstpi do reformatw, przyjmujc imi zakonne Leonard. W 1703 r. zosta kapanem.
Wkrtce potem zapad na cik chorob. Swoje uzdrowienie przypisywa wstawiennictwu NMP. Le-
onard przez 43 lata gosi misje ludowe na terenie Italii, zyskujc tytu apostoa Woch. Rozpowszech-
ni naboestwo Drogi Krzyowej. Stacje Mki Paskiej erygowa w prawie szeciuset kocioach, mi-
dzy innymi w Koloseum rzymskim. Sterany wyczerpujc prac misjonarsk, zmar w Rzymie 26 listo-
pada 1751 r. Beatyfikowany w 1795 r., kanonizowany w 1867. Pius XI ogosi go patronem misji ludo-
wych.
W ikonografii atrybutem w. Leonarda jest chorgiew i ksiga.

w. Alpiusza bpa (+ 430),

w. Basola (+ VII w.),
w. Bellina bpa Padwy m. (+ 1147),
b. Delfiny dz. (+ 1358),
ww. Fileasza, Hezychiusza, Pachomiusza i Teodora, bpw, Fausta kp., Didiusa i Ammoniusa, mm. (+
IV w.),
w. Konrada bpa (+ 975),
w. Marcelego kp. m. (+ 347),
w. Nikona mn. (+ 998),
w. Piotra bpa Aleksandrii m. (+ 311),
w. Styliana ps. (+ ok. 610),
w. Sylwestra op. (+ 1267),
w. Syrycjusza pp. (+ 399).

27 listopada
WIRGILIUSZ
ac. Virgilius - czonek rodu Virgilia.
w. Wirgiliusz (Fergal), biskup (+ 784). Urodzi si w Irlandii. Ok. 743 r. przyby do Salzburga. W dwa
lata pniej zosta opatem klasztoru w. Piotra, a tym samym zarzdc diecezji. Sakr biskupi przyj w
roku 755. W Salzburgu wybudowa now katedr. Wysa misjonarzy do Karyntii (pd. Austria), stajc si
apostoem tego kraju. Kanonizowa go Grzegorz IX (1233).

ww. Akacjusza kp., Hirenarcha, mm. (+ ok. 500),

b. Bernardyna z Fossa zk. i kp. (+ 1503),
w. Jakuba m. w Persji (+ ok. 420),
w. Maksyma bpa w Riez (+ 460),
w. Waleriana bpa (+ 388).
 ywoty witych

28 listopada
STEFAN (zob. 29 marca)
w. Stefan Modszy, mczennik (713 - 764). Pochodzi z Konstantynopola. W modym wieku podj y-
cie mnicha. By igumenem mnichw na grze w. Auksencjusza. Zrzek si jednak tej godnoci i podj
ycie pustelnika. Podczas sporw o cze witych obrazw opowiedzia si po stronie obrocw dotych-
czasowego kultu. Tym samym narazi si na przeladowanie cesarza Konstantyna V. W czerwcu 762 r.
zadano od niego podpisania dokumentw nielegalnego synodu konstantynopolskiego, potpiajcego
oddawanie czci obrazom. Gdy odmwi, zamknito go w klasztorze, nastpnie zesano na jedn z wyse-
pek na morzu Marmara. Po pewnym czasie wtrcono go do wizienia w Konstantynopolu, gdzie z tych
samych powodw przebywao ju 300 mnichw. Dotkliwie pobity, wkrtce zmar.

ww. Bazylego mn., Piotra mn., Andrzeja mn., mm. (+ 764),

w. Jakuba z Marchii kp. zk. (+ 1476),
w. Jakuba Thompsona m. w Anglii (+ 1582),
ww. Papiniana, Mansweta, Waleriana, Urbana, Krescensa, Eustachego, Kreskoniusa, Krescencjana,
Feliksa, Hortulana, Florencjana, bpw, mm. (+ V w.),
w. Rufusa m. (+ III/IV w.),
w. Sostenesa (+ I w.).

29 listopada
MARIA (zob. 1 stycznia)
B. Maria Klementyna Anuarita Nengapeta (+ 1965). Moda, czarna zakonnica ze zgromadzenia Naj-
witszej Rodziny. Zgina bronic swej czystoci, gdy przybya odwiedzi siostry, ktre byy wtedy de-
portowane w Zairze. Jan Pawe II beatyfikowa j w Kinszasie w 1985 r.

bb. Dionizego zk., Redempta zk., mm. na Sumatrze (+ 1638),

w. Filemona m. (+ ok. 275),
b. Franciszka Antoniego Fasani kp. zk. (+ 1742),
w. Paramona m. (+ 250),
w. Radboda bpa (+ 917),
w. Saturnina bpa Tuluzy i m. (+ 250),
ww. Syzyniusza dk. i Saturnina, mm. (+ pocz. IV w.).

30 listopada
ANDRZEJ (zob. 4 lutego)
w. Andrzej, Aposto (+ ok. 70). pochodzi z Betsaidy. Brat w. Piotra. Rybak. Pocztkowo by uczniem
Jana Chrzciciela. Pod jego wpywem poszed za Chrystusem, gdy Ten przyjmowa chrzest w Jordanie.
Pierwszy powoany przez Jezusa na apostoa. Przez cay okres publicznej dziaalnoci Pana Jezusa nale-
a do Jego najbliszego otoczenia. W ich domu w Kafamaum Chrystus niejednokrotnie si zatrzymywa.
By wiadkiem cudu w Kanie (J 1,40-2,12), cudownego rozmnoenia chleba (J 6,8 nn). Poredniczy
midzy Mistrzem a poganami (J 12,21 nn). Po Zesaniu Ducha witego wedug apokryfw Andrzej
Aposto mia pracowa w Foncie i Bitynii (dzisiaj zachodnia Turcja) oraz w Tracji (Bugaria), Scytii
(dolny bieg Dunaju) i Grecji. Tam te 30 listopada 70 r. w Patras, przeegnawszy zebranych wyznawcw,
zosta ukrzyowany gow w d na krzyu w ksztacie litery X. Jest patronem prawosawia, Sowian
(szczeglnie obrzdkw wschodnich); archidiecezji warmiskiej, Austrii, Bugarii, Burgundii, Grecji,
Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Rosji, Sycylii, Szkocji; szeregu miast, m. in. Bordeaux, Brescii, Brugii,
Hanoweru, Neapolu, Rawenny, oraz maestw, podrujcych, rybakw, rycerzy, woziwodw, rzeni-
kw. Ordownik zakochanych, wspomaga w sprawach matrymonialnych i wypraszaniu potomstwa.
W ikonografii w. Andrzej Aposto przedstawiany jest jako starszy mczyzna o gstych, siwych wosach
i krzaczastej, krtkiej brodzie. Jako aposto nosi dugi paszcz. Czasami ukazywany jako rybak w krtkiej
 ywoty witych

tunice. Powracajc scen w sztuce religijnej jest chwila jego ukrzyowania. Atrybutami witego s:
krzy w. Andrzeja w ksztacie X, ksiga, ryba, sie.

b. Fryderyka brata zk. (+ 1329),

w. Konstancjusza (+ ok. 418),
w. Kutberta Mayne m. w Anglii (+ 1577),
w. Trojana bpa (+ 550),
w. Zozyma (+ ok. 550).
 ywoty witych

GRUDZIE
1 grudnia
EDMUND
germ. ed- - majtek, dziedzictwo, -mund -opieka; opiekun dziedzicznej posiadoci.
w. Edmund Campion, kapan, mczennik (1540 - 1581). Urodzi si w Londynie. Syn ksigarza. Stu-
diowa w Oxfordzie. By diakonem anglikaskim. Studium Ojcw Kocioa przekonao go o wycznej
autentycznoci Kocioa katolickiego, do ktrego wstpi w 1573 r. Z tego powodu zagroony aresztowa-
niem opuci Angli, schroni si na kontynencie, a nastpnie uda do Rzymu. Tam wstpi do jezuitw.
Po odbyciu nowicjatu w Brnie podj wykady z retoryki w Pradze. W 1579 r. otrzyma wicenia kapa-
skie. By wietnym mwc. Pisa wiersze i dramaty dla teatrw jezuickich kolegiw. Najbardziej znanym
jest jego traktat Decem rationes, w ktrym podejmuje polemik z Kocioem anglikaskim. Rok p-
niej wezwano go do Rzymu, skd zosta wysany z misj do Anglii. Do Londynu dotar wrd trudnoci.
Tam przez kilka miesicy pracowa duszpastersko w konspiracji. Wkrtce potem musia schroni si na
prowincj. Wskutek zdrady ks. Campion zosta ujty i wiziony w londyskim Tower. Tutaj obietnicami
i grobami usiowano go skoni do przejcia na anglikanizm. Odmwi. Wobec tego poddano go tortu-
rom, a nastpnie wytoczono proces, oskarajc o zdrad stanu. Z rozkazu krlowej Elbiety I skazany
na mier, zgin l grudnia 1581 r. na szafocie. Beatyfikowany w roku 1886, kanonizowany w 1970.
W ikonografii w. Edmund przedstawiany jest w stroju jezuity. Jego atrybutem jest strzaa.

w. Ageryka bpa (+ 588),

w. Aleksandra Briant kp. m. (+ 1581),
w. Ananiasza m. (+ 345),
w. Ansana m. (+ III/IV w.),
b. Antoniego Bonfandini kp. zk. (+ 1482),
w. Eligiusza bpa (+ 660),
b. Jana z Vercelli zk. (+ 1283),
w. Kastrycjana bpa (+ III w.),
w. Natalii (+ III/IV w.),
w. Olimpiadesa konsula m. (+ III/IV w.),
w. Prokula bpa m. (+ po. II w.),
w. Radulfa kp. m. (+ 1581),
w. Ursycyna bpa (+ ok. 344).

2 grudnia
RAFA (zob. 29 wrzenia)
B. Rafa Melchior Chyliski, kapan, zakonnik. Melchior Chyliski urodzi si w rodzinie szlacheckiej
1690 r., we wsi Wysoczka (woj. poznaskie). W 1712 r. zacign si do wojska, jako zwolennik krla
Stanisawa Leszczyskiego. Z czasem zosta oficerem i komendantem chorgwi. W trzy lata pniej opu-
ci wojsko. Wkrtce potem wstpi do franciszkanw. Tam otrzyma imi zakonne Rafa. Dwa lata p-
niej przyj wicenia kapaskie. ycie ascetyczne czy z posug misyjn. Przebywa w klasztorach w
Radziejowie, Poznaniu, Warszawie, Kaliszu, Gnienie, Warce nad Pilic. By cenionym spowiednikiem,
kaznodziej i opiekunem cierpicych, ubogich, opuszczonych. Jego pobono oraz miosierdzie zjednay
mu za ycia opini witoci. Zmar 2 grudnia 1741 r. w agiewnikach koo odzi. Tam znajduj si jego
relikwie. Ojca Rafaa beatyfikowa Jan Pawe II w Warszawie (1991).
W ikonografii b. Rafa przedstawiany jest w brzowym habicie franciszkaskim i w czerwonej stul.
Jego atrybutami s: ksiga na stole, dyscyplina, krzy.

w. Bibiany dz. m. (+ III w.),

w. Blanki krlowej (+ 1252),
w. Chromacjusza bpa (+ 408),
 ywoty witych

b. Jana Ruysbrocka kp. (+ 1381),

b. Marii Anieli Astorch zk, (+ 1665),
w. Sylwana bpa (+ V w.),
w. Sylweriusza pp. (+ 537).

3 grudnia
FRANCISZEK (zob. 24 stycznia)
w. Franciszek Ksawery, kapan. Urodzi si w 1506 r. na zamku Xavier (Hiszpania). Ojciec by dokto-
rem uniwersytetu w Bolonii, prezydentem Rady Krlewskiej Navarry. W 1525 r. Franciszek podj studia
teologiczne w Paryu. Uzyskawszy stopie magistra wykada w kolegium. Zaprzyjani si wtedy z
Ignacym Loyol. W 1534 r. zoy z nim i innymi towarzyszami luby. Dao to pocztek Towarzystwu
Jezusowemu. W trzy lata pniej przyj wicenia kapaskie. W latach 1537 - 1538 apostoowa w Bo-
lonii, a nastpnie w Rzymie. W tym czasie Pawe III zatwierdzi nowe zgromadzenie jezuitw. W 1541 r.,
zaopatrzony w krlewskie penomocnictwa oraz mandat legata papieskiego, przez Lizbon wyruszy na
misje do Indii. Wyldowa w Goa 6 maja 1542 r. Pokor i niezwyk postaw pen mioci zjedna sobie
tamtejszych mieszkacw. Nawrci niezliczone rzesze. Zorganizowa liczne misje, seminarium, nowi-
cjat. Odby misje, m. in. do Malakki (pnocny Singapur), na Moluki, Cejlon, wysp Ambon, Kochin
(Wietnam). Nastpnie rozpocz ewangelizacj w Japonii, gdzie zaoy stuosobow wsplnot chrzeci-
jan. By tytanem pracy nadzwyczajne sukcesy byy owocem jego modlitwy i gbokiego ycia wewntrz-
nego. Zmar 3 grudnia 1552 r. na wyspie Sancian koo Kantonu podczas misji do Chin. Ciao jego spro-
wadzono do Goa, gdzie spoczywa w kociele Di Ges. w. Franciszka kanonizowa Grzegorz XV (1622).
Jest patronem zakonu misjonarzy, misji katolickich (1927), Indii, Japonii; marynarzy. Ordownik w cza-
sie zarazy i burz.
W ikonografii w. Franciszek Ksawery przedstawiany jest w sukni jezuickiej obszytej muszlami lub w
komy i stule. Niekiedy otoczony jest gronem tubylcw. Jego atrybutami s: gorejce serce, krab, krzy,
laska pielgrzyma, stua.

w. Biryna bpa Dorchester (+ 650),

w. Galganusa ps. (+ 1181),
w. Kasjana m. (+ III/IV w.),
w. Lucjusza (+ II w.?),
w. Miroklesa bpa ( + ok. 341).

4 grudnia
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan Damasceski, kapan, doktor Kocioa (ok. 675 - ok. 749). Urodzi si w Damaszku w chrzeci-
jaskiej rodzinie arabskiej. By synem ostatniego namiestnika miasta. Jan przez kilka lat peni obowizki
logoteta - przedstawiciela ludnoci chrzecijaskiej wobec kalifa. Z powodu zaostrzenia si postawy kali-
fa w stosunku do chrzecijan zrezygnowa z urzdu i uda si do klasztoru w. Saby niedaleko Jerozoli-
my. Tam przyj wicenia kapaskie. Kocioowi suy ogromn wiedz i wymow. Przez dugie lata
by doradc patriarchy W sporze z obrazoburcami wy stpi w obronie obrazw. Napisa liczne i cenne
dziea teologiczne. Cz z nich jest syntez teologii wschodniej, na ktr wywar ogromny wpyw. Pisa
hymny powicone Matce Boej. Zmar w klasztorze w. Saby. Jest uwaany za ostatniego z Ojcw Ko-
cioa Wschodniego. W 1890 r. ogoszony doktorem Kocioa. Jest patronem farmaceutw, malarzy ikon
oraz obrazw witych.
W ikonografii w. Jan Damasceski przedstawiany jest w chwili, kiedy anio uzdrawia go, przykadajc
rk, ktr - wedug legendy - odci mu cesarz bizantyjski Leon. Jego atrybutem jest ksiga, piro pisar-
skie.
 ywoty witych

BARBARA
gr. brbaros - nie mwicy po grecku, barbarzyski, cudzoziemiec.
w. Barbara, dziewica, mczennica (+ 306). Poniosa mczesk mier w Nikomedii (lub Heliopolis).
Jest patronk archidiecezji katowickiej, Edessy, Kairu; architektw, cieli, dzwonnikw, flisakw, grni-
kw, hutnikw, kamieniarzy, kowali, ludwisarzy, marynarzy, murarzy, saperw, stranikw, szczotkarzy,
tkaczy, winiw, wytwrcw sztucznych ogni, onierzy (szczeglnie artylerzystw i zag twierdz)
oraz patronk dobrej mierci. Jedna z Czternastu witych Wspomoycieli. Wedug starej legendy bya
pikn crk bogatego poganina Dioskura z Heliopolis w Bitynii (pn. cz. Azji Mniejszej). Ojciec wysa
j na nauk do Nikomedii. Tam zetkna si z chrzecijastwem. Prowadzia korespondencj z wielkim
filozofem i pisarzem Orygenesem z Aleksandrii. Pod jego wpywem przyja chrzest i zoya lub czy-
stoci. Ojciec dowiedziawszy si o tym, pragnc wyda j za m i zama opr dziewczyny, uwizi j w
wiey. Jej zdecydowana postawa wywoaa w nim gniew tak wielki, e j zabi. Wkrtce przypaci to
nag mierci od pioruna.
W ikonografii w. Barbara przedstawiana jest w dugiej, pofadowanej tunice i w paszczu, z koron na
gowie, niekiedy w czepku. W rku trzyma kielich i Hosti. Wedug legendy tu przed mierci anio
przynis jej Komuni w. Czasami ukazywana jest z wie, w ktrej bya wiziona, oraz z mieczem, od
ktrego zgina. Atrybuty: anio z gazk palmow, dwa miecze u jej stp, gazka palmowa, kielich,
ksiga, lew u stp, miecz, monstrancja, pawie lub strusie piro, wiea.

w. Annona bpa (+ 1075),

w. Bernarda bpa kard. (+ 1133),
w. Feliksa bpa (+ ok.432),
b. Filipa Rinaldi zk. (+ 1931),
w. Maruty bpa (+ ok. 420),
b. Piotra Pettinaro tercjarza (+ 1361),
w. Osmunda bpa (+ 1099),
w. Teofanesa (+ 780).

5 grudnia
SABA
hebr. saba - zajcie, zmiana, niewola.
w. Saba Jerozolimski, kapan, opat. Urodzi si w 439 r. w Mutalasce koo Cezarei Kapadockiej. Gdy
ojca, oficera armii cesarskiej, przeniesiono do odlegego garnizonu, Saba wychowywa si u krewnych.
Od smego roku ycia przebywa w klasztorze. Kiedy mia 18 lat, uda si do Palestyny. Przez jaki czas
przebywa w klasztorze Theoktistos. W 469 r. podj ycie pustelnika na Pustyni Judzkiej. Z czasem
gromadzili si wok niego uczniowie. Zaoy dla nich Wielk awr - klasztor Mar Saba. wicenia
kapaskie przyj w wieku 48 lat. W kilka lat pniej zosta archimadryt wszystkich klasztorw i pu-
stelnikw palestyskich. Nie mogc podda dyscyplinie monastycznej niektrych pustelnikw, usun si
na pustelni. Po pewnym czasie opuci j jednak, uda si do Jerozolimy i tam w pobliu potoku Cedron
zaoy Now awr. Zgromadzia ona kilkuset mnichw mieszkajcych w rozlicznych grotach. Saba
zaoy w sumie 15 klasztorw i 3 hospicja dla pielgrzymw. W sporach doktrynalnych opowiedzia si
za nauk Soboru Chalcedoskiego (451). Z myl o jej przyjciu uda si do cesarza Anastazego I w
Konstantynopolu. Saba jest autorem Typikonu - ksigi regulujcej przebieg caorocznej liturgii. Zostaa
ona przyjta przez cay Koci Wschodni. Zmar w Mar Saba 5 grudnia 532 r.

b. Bartomieja zk. (+ 1495),

w. Dalmacjusza bpa m, (+ III w.),
w. Jana bpa w Polybotum (+ IX w,),
w. Jana Almonda m. (+ 1612),
ww. Juliusza, Potamii, Kryspina, Feliksa, Gratusa, mm. (+ 304),
 ywoty witych

w. Kryspiny m. (+ 304),
w. Mikoaja Stensena kp, (+ 1686),
w. Nicecjusza (+ 561),
w. Pelina bpa Brindisi m. (+ po. IV w.).

6 grudnia
MIKOAJ (zob. 21 marca)
w. Mikoaj, biskup (+ ok. 343/352?). Urodzi si w Patras w Grecji. By biskupem Miry (Azja Mniejsza)
na pocztku IV wieku. W dziaalnoci pasterskiej odznacza si wraliwoci na ludzk bied i nieszcz-
cie. Swoj pomoc ofiarowa dyskretnie lub anonimowo. Uczestniczy w soborze powszechnym w Nicei
(325). Posta witego, mimo braku wiadomoci o jego yciu, jest jedn z najbardziej barwnych w ha-
giografii. By tematem wielu legend. Jego relikwie od roku 1087 znajduj si w Bari. W XIII wieku po-
jawi si zwyczaj rozdawania w szkoach pod patronatem w. Mikoaja stypendiw i zapomg. Prze-
ksztaci si pniej w zwyczaj ofiarowania prezentw zwaszcza dzieciom. w. Mikoaj jest patronem
Grecji, Rusi, Antwerpii, Berlina, Miry, Moskwy, Nowogrodu; bednarzy cukiernikw, dzieci, flisakw,
jecw, kupcw, marynarzy, mynarzy, notariuszy panien, piekarzy pielgrzymw, piwowarw, podr-
nych, rybakw, sdziw, studentw, winiw, eglarzy. Jeden z Czternastu witych Wspomoycieli.
W ikonografii w. Mikoaj przedstawiany jest w stroju biskupa rytu aciskiego lub greckiego. Jego atry-
butami s m. in.: anio, anio z mitr, chleb, troje dzieci lub modziecw w cebrzyku, trzy jabka, trzy
zote kule na ksidze lub w doni (posag, jaki wg legendy podarowa biednym pannom), pastora, ksiga,
kotwica, sakiewka z pienidzmi, trzy sakiewki, okrt, worek prezentw.

w. Abrahama bpa (+ 557),

w. Aselli dz. (+ ok. 385),
ww. Dionizji, Datywy, Leoncji, Terencjusza, Emiliana, Bonifacego, mm. (+ 484),
w. Majoryka m. (+ 484),
w. Piotra Paschazego bpa z Jean m. (+ 1300),
w. Polichroniusza kp. m. (+ IV w.).

7 grudnia
AMBROY
gr. ambrosios - niemiertelny.
w. Ambroy, biskup, doktor Kocioa. Urodzi si okoo 340 r. w Trewirze. Ojciec by namiestnikiem
cesarskim, prefektem Galii. Po jego mierci Ambroy wraz z matk i rodzestwem przenis si do Rzy-
mu. Tam skoczy szko retoryki i prawa. W wieku 30 lat zosta mianowany przez cesarza namiestni-
kiem prowincji Ligurii i Emilii ze stolic w Mediolanie. W 374 r. podczas sporu arian z katolikami w
sprawie wyboru biskupa Ambroy uda si do kocioa, aby zaagodzi konflikt i oto nieoczekiwanie zo-
sta wybrany gow Kocioa w tym miecie. By jeszcze katechumenem. Zaskoczony namiestnik prosi o
czas do namysu. W nocy uciek z miasta. Po dugiej podry o witaniu ujrza, e stoi u bram Mediolanu.
Przyj to jako znak woli Boej. 30 listopada ochrzci si. W dniu 7 grudnia otrzyma sakr biskupi. Da
si pozna jako pasterz rozwany, wraliwy na krzywd ludzk. Wyrnia si siln wol, poczuciem
adu, zmysem praktycznym. Cieszy si wielkim autorytetem, o czym wiadcz nadawane mu okrelenia:
kolumna Kocioa, pera, ktra byszczy na palcu Boga. Ideaem przywiecajcym dziaalnoci w.
Ambroego byo pastwo, w ktrym Koci i wadza wiecka wzajemnie udzielaj sobie pomocy, a wia-
ra spaja cesarstwo. By wietnym mwc. Uczestniczy w synodach w Akwilei (381) i Rzymie (382).
Zaj zdecydowane stanowisko wobec arian, zwaszcza w sytuacji, gdy do Mediolanu przeniosa si mat-
ka cesarza Justyna, ich jawna zwolenniczka. By doradc cesarzy Pod wpywem Ambroego wydano de-
kret uznajcy wyznanie katolickie za jedyn religi pastwow (27 lutego 380). Nie bez sugestii biskupa
Mediolanu cesarz Gracjan zrzek si tytuu i stroju arcykapana, jaki przynalea cesarzom rzymskim,
oraz usun z gmachu rzymskiego senatu otarz bogini Wiktorii, stanowicy symbol dawnej wiary. Pozo-
 ywoty witych

stawa w przyjaznych stosunkach z cesarzem Teodozjuszem. Gdy ten z powodu zamieszek w Tesaloni-
kach (390) kaza zebra mieszkacw miasta w amfiteatrze i tam wymordowa ponad 7000 osb, Ambro-
y wymg na cesarzu odbycie publicznej pokuty Przyczyni si take do nawrcenia w. Augustyna.
Zmar w Wielki Pitek 397 r. Jego relikwie znajduj si w bazylice mediolaskiej. Pozostawi po sobie
liczne pisma moralno-ascetyczne, dogmatyczne, mowy, listy oraz hymny - te weszy na stale do liturgii.
Jego wito ustalono w rocznic konsekracji biskupiej. Jest patronem Bolonii, Mediolanu; pszczelarzy.
W ikonografii w. Ambroy przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym. Malarze czsto ukazywali go w
grupie czterech ojcw Kocioa. Jego atrybutami s: bicz o trzech rzemieniach, dziecko w koysce, gob
i ptasie piro jako znak boskiej inspiracji, ksiga, krzy, mitra, model kocioa, napis: Dobra mowa jest
jak plaster miodu, pastora, piro, ul.

w. Agatona onierza m. (+ 250),

w. Atenodora m. (+ IV w.),
w. Eutychiana pp. m. (+ 283),
w. Marcina op. (+ VI w.),
w. Serwusa m. (+ V w.),
w. Urbana bpa (+ IV w.).

8 grudnia
MARYJA (zob. 1 stycznia)
Niepokalane Poczcie NMP. Maryja w chwili poczcia zostaa zachowana od grzechu pierworodnego i
jego skutkw. Jedno z najstarszych wit (VIII w). W 1166 r. cesarz bizantyjski Manuel I Komnenos na-
da mu rang pastwow. Sobr w Bazylei (1437) zleci, aby byo obchodzone w caym Kociele. Pius IX
ogosi t prawd jako dogmat wiary katolickiej (8 grudnia 1854). Do jego zrozumienia i spopularyzowa-
nia przyczyniy si objawienia w Lourdes (1858).

ROMARYK
germ. hrom- - sawa i -rik - pan, wadca.
w. Romaryk, opat. Pochodzi z rodu Merowingw. Peni wysok godno na dworze krla Teodeberta
II. Zrezygnowa z zaszczytw i uda si do Luxeuil, gdzie zosta mnichem. Okoo 620 r. otrzyma od
krla posiado Villa Habendum w Wogezach. W niej ze swoim przyjacielem w. Amatem zaoy
klasztor. Pniej peni w nim obowizki opata. Zmar 8 grudnia 653 r.

w. Euchariusza bpa Trewiru (+ III w.),

w. Hildemana op. bpa (+ 843),
w. Makarego m. (+ 250),
w. Patapiusa ps. (+ VI w.).

9 grudnia
LEOKADIA
gr. Leokades - troszczcy si o lud.
w. Leokadia, dziewica, mczennica (+ 304). Pochodzia z Toledo. Informacje o witej s skpe. We-
dug przekazw umara z wycieczenia w wizieniu, do ktrego wtrci j namiestnik Dacjan podczas
przeladowania chrzecijan. W bazylice jej imienia, gdzie znajduj si relikwie witej, odbyway si
synne synody toledaskie w VII wieku. Jest patronk Hiszpanii, Toledo.
W ikonografii w. Leokadia przedstawiana jest z palm mczesk. Jej atrybutem jest wiea.

w. Cypriana op. (+ VI w.),

w. Gorgonii (+ ok. 370),
b. Liboriusza Wagnera kp. m. (+ 1631),
 ywoty witych

w. Piotra Fourrier kp. zk. (+ 1640),

w. Prokula bpa (+ 300),
w. Restytuta bpa m. (+ ok. 360),
w. Syrusa bpa Pawii (+ IV w.).

10 grudnia
GRZEGORZ (zob. 2 stycznia)
w. Grzegorz III, papie. By z pochodzenia Syryjczykiem. Jako papie kontynuowa dziaalno swego
poprzednika Grzegorza II. Nie dopuci do niszczenia obrazw w Italii. Na synodzie rzymskim (731), po
nieudanych prbach pojednania z cesarzem Leonem III Izauryjskim, ekskomunikowa popieranych przez
niego obrazoburcw. Wraz z senatem mianowa Karola Mota konsulem Rzymu oraz wezwa go do obro-
ny przed Longobardami. Zmar w 11 roku pontyfikatu - 10 grudnia 741 r.
W ikonografii w. Grzegorz przedstawiany jest w kapie, paliuszu lub tiarze na gowie.

w. Deusdedita bpa (+ ok. 680),

ww. Eulalii i Julii, mm. (+ 304),
w. Gemella m. (+ po. IV w.),
ww. Karpofora kp. i Abundiusa dk., mm. (+ III/IV w.),
w. Maura m. (+ III w.),
w. Melchiadesa pp. m. (+ 314),
ww. Mennasa, Hermogenesa, Eugrafa, mm. (+ pocz. IV w.),
w. Syndulfa bpa (+ ok. 650),
w. Tomasza op. (+ 720).

11 grudnia
DAMAZY
gr. damo - ujarzmiam, oswajam; oswojony, ujarzmiony, agodny.
w. Damazy I, papie. Urodzi si okoo 305 r. w Hiszpanii. Za papiea Liberiusza (352 - 366) by diako-
nem i prezbiterem. Wybrany biskupem Rzymu (366), mia konkurenta Ursyna. Dopiero synod zwoany w
378 r. ostatecznie rozstrzygn spr. W swoich 10 listach do biskupw Wschodu Damazy wyjani dok-
tryn katolick wobec wczesnych herezji. Stanowisko to potwierdzi sobr konstantynopolitaski w ro-
ku 381. Dziki wpywom papiea Teodozjusz Wielki ogosi chrzecijastwo religi pastwow (380).
Na yczenie papiea Damazego w. Hieronim opracowa przekad Pisma w. na jzyk aciski, zwany
Wulgat. Sta si on urzdowym tekstem Kocioa. w. Damazy odnowi i udostpni rzymskie katakum-
by. Pochowanym tam witym dedykowa swoje heksametry. Zmar 11 grudnia 384 r. Jego relikwie spo-
czywaj w gwnym otarzu kocioa S. Lorenzo in Damaso, ktry sam ufundowa.
W ikonografii w. Damazy przedstawiany jest w ornacie, z tiar i pastoraem. Czasami jako papie spo-
czywajcy na tronie. Jego atrybutami s: ksika, pastora i piercie z diamentem, bdcym aluzj do
jego imienia - adamas (diament).

w. Barsaby m. (+ ok. 342),

w. Daniela Supnika (+ 493),
b. Hieronima Ramizzi zk. (+ 1455),
w. Hugolina Magalotti ps. (+ 1373),
w. Sabina bpa (+ 420),
ww. Trazona, Poncjana, Pretekstata, mm. (+ II - III w.),
w. Wiktoryna, Fuscjana, mm. (+ III - IV)
 ywoty witych

12 grudnia
JOANNA (zob. 4 lutego)
w. Joanna Franciszka Frmyot de Chantal, baronowa, wdowa, zakonnica (1572 - 1641). Urodzia si w
Dijon. Ojciec by prezydentem parlamentu Burgundii. Majc niecae dwa lata stracia matk. Otrzymaa
staranne wyksztacenie. W 1592 r. polubia Krzysztofa II barona de Chantal, z ktrym miaa szecioro
dzieci. Owdowiawszy w 29 roku ycia, powicia si wychowaniu dzieci oraz podja gbokie ycie
wewntrzne. W marcu 1604 r. spotkaa w. Franciszka Salezego. Od tego czasu datuje si ich wyjtkowa
i jedyna w swoim rodzaju przyja duchowa. W trzy lata pniej w. Franciszek przedstawi baronowej
projekt zgromadzenia akcentujcy umartwienie wewntrzne. W 1610 r. Joanna, zapewniwszy przyszo
dzieciom, opucia Dijon. W Annecy zaoya pierwszy klasztor nowego zgromadzenia Sistr Nawiedze-
nia NMP - wizytek. Przez nastpne lata zaoya 87 fundacji. Zmara podczas podry Jej relikwie zoo-
no w kociele wizytek w Annecy Beatyfikowa j Benedykt XIV (1751), kanonizowa Klemens XIII
(1767). Jest patronk sistr wizytek. Do Polski zakon ten sprowadzia w 1650 r. krlowa Maria Ludwika
Gonzaga, ona Jana Kazimierza.

ww. Ammonarii, Merkurii, Dionizji, mm. (+ 250),

b. Bartola tercjarza (+ 1300),
ww. Epimacha, Aleksandra, mm. (+ 250),
w. Finiana op. (+ 549),
b. Konrada z Offidy zk. (+ 1306),
ww. Maksencjusza, Konstancjusza, Justyna, mm. (+ III/IV w.),
w. Synezjusza m. (+ 275).

13 grudnia
UCJA
ac. Lucia - urodzona o wschodzie soca.
w. ucja, dziewica, mczennica (+ ok. 304). Pochodzia z Syrakuz na Sycylii. Po torturach, ktrymi
usiowano j skoni do porzucenia wiary, poniosa mier mczesk przeszyta mieczem. Imi jej wy-
mienia si w Kanonie rzymskim. Jest patronk Toledo; krawcw, ociemniaych, rolnikw, szwaczek,
tkaczy; ordowniczk w chorobach oczu. Legenda z V/VI wieku gosi, e ucja udaa si do grobu w.
Agaty, aby za jej porednictwem uprosi zdrowie dla swej chorej matki. Od witej otrzymaa nie tylko
dar, o ktry prosia, ale zapewnienie, e sama dostpi chwaty mczestwa. Po powrocie do domu zoya
lub dozgonnej czystoci i rozdaa majtek ubogim. Kandydat do jej rki zadenuncjowa j jako chrze-
cijank. Uwizion skazano na pohabienie w domu publicznym, lecz oprawcy adn si nie mogli jej
ruszy z miejsca, nawet par wow. Kiedy sdzia nakaza spali j na stosie, ogie jej nie tkn. Wtedy
wyda wyrok mierci przez cicie mieczem. Miaa 23 lata.
W ikonografii przedstawia si w. ucj w stroju rzymskiej niewiasty z palm mczestwa w rce i z
tac, na ktrej ley para oczu. Jej atrybutami s: lampa, miecz, palma mczestwa, pomie u stp; na
tacy oczy, ktre jej wyupiono; sztylet.

w. Antiocha m. (+ pocz. II w.),

b. Antoniego Grassi zk. (+ 1671),
w. Autberta bpa (+ ok. 670),
ww. Eustracjusza, Auksencjusza, Eugeniusza, Mardariusza, Orestesa, mm. (+ III/IV w.), w. Judoka
kp. (+ 669),
w. Otylii ksieni (+ 720).
 ywoty witych

14 grudnia
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan od Krzya, zakonnik, kapan, doktor Kocioa (1542 - 1591). Jan de Yepes urodzi si w Fontive-
ros koo Avili. Po mierci ojca pracowa zarobkowo jako krawiec, tkacz, pielgniarz. Majc 21 lat wstpi
do karmelitw. Podczas studiw w Salamance otrzyma wicenia kapaskie (1566). Pokochawszy krzy
Chrystusa, nigdy nie przesta cierpie. By gwnym pomocnikiem w. Teresy z Avila w reformie zako-
nu. Spowiednik, mistrz nowicjatu, wystpi z prb zreformowania zakonu. W 1578 r. zosta aresztowany
przez oponentw i osadzony na 9 miesicy w wizieniu klasztornym. Traktowany jako buntownik dost-
powa wielu mistycznych ask. Poematy, ktre wtedy powstay: Pie duchowa, Noce ciemnoci,
nale do szczytw mistyki. Jan od Krzya gosi konieczno cakowitego ogoocenia wewntrznego,
aby doj do peni zjednoczenia z Bogiem. Po ucieczce z zakonnego wizienia podj dalsz reform
klasztorw. Umar w Ubeda z 13 na 14 grudnia majc 49 lat. Pozostawi po sobie pisma proz i wier-
szem, ukazujce jego duchowe dowiadczenia oraz rozumienie mistyki od strony teologicznej. Jego reli-
kwie znajduj si w kociele karmelitw w Segovii. Beatyfikowany w 1591 r., kanonizowany w 1726.
Pius XI ogosi go doktorem Kocioa (1926). Jest patronem karmelitw bosych.
W ikonografii w. Jan od Krzya przedstawiany jest w habicie karmelitaskim. Jego atrybutami s:
otwarta ksiga, krucyfiks, lilia, orze u jego stp.

w. Agnella op. (+ 596),

ww. Druzusa, Zozyma, Teodora, mm. (+ II w.),
ww. Herona, Arseniusza, Izydora, mm. (+ 250),
b. Marii Franciszki Schervier zk. (+ 1876),
ww. Nikazjusza bpa Reims, jego siostry w. Eutropii, mm. (+ 407),
w. Pompejusza bpa Pawii (+ V w.),
w. Spiridiona bpa (+ 348),
w. Wenancjusza Fortunata bpa w Poitiers (+ 600),
w. Wiatora bpa Bergamo (+ IV w.).

15 grudnia
JAN (zob. 31 stycznia)
B. Jan Karol Steeb, kapan (+ 1856). Pochodzi z Tybingi. By protestantem. Na katolicyzm przeszed
pod wpywem lektury dzie Bossueta. W 1796 r. przyj wicenia kapaskie. Przy wspudziale Win-
cencji Poloni zaoy zgromadzenie Sistr Miosierdzia. Beatyfikowa go Pawe VI (1975).

w. Chrystiany m. w Gruzji (+ IV w.),

w. Euzebiusza bpa m. (+ 371),
ww. Ireneusza, Antoniego, Teodora, Satumina, Wiktora, mm. (+ III w.),
w. Maksymina (+ VI w.),
w. Marii od Krzya di Rosa zk. (+ 1855),
w. Maryna op. (+ 1170),
w. Waleriana bpa m. (+ ok. 460).

16 grudnia
ADELAJDA
germ. adal - szlachetny rd; wywodzca si ze szlachetnego rodu.
w. Adelajda, cesarzowa (931/932? - 999). Crka Rudolfa II, krla Burgundii. Wczenie wydano j za
Lotara II, krla Italii. Mieli crk Emm. Owdowiaa majc 20 lat. Uwiziona przez Berengariusza II,
pretendenta do tronu, zdoaa zbiec. Znalaza opiek u Ottona I, ktry poj j za on. Miaa z nim troje
dzieci. 25 grudnia 962 roku razem z mem otrzymaa z rk papiea Jana XII koron cesarsk. Po mierci
Ottona, jako regentka, okazaa niepospolite zalety umysu i serca. Nazwano j najwybitniejsz kobiet X
 ywoty witych

wieku. W ostatnich latach ycia usuna si do klasztoru Selz nad Renem i tam ya jako mniszka.
Zmara 16 grudnia 999 r. Jej imi jest wybite na odwrocie monety Bolesawa Chrobrego. Kanonizowa j
Urban II (1097).
W ikonografii przedstawia si w. Adelajd w stroju cesarzowej, z insygniami wadzy, w rku trzyma
koci lub klasztor.

w. Adona bpa (+ 875),

w. Albiny dz. m. (+ po. III w.),
w. Dawida krla i proroka (+ X w. przed Chr.),
w. Ireniona bpa (+ 391),
b. Marii od Aniow ksieni (+ 1717),
b. Sebastiana Maggi zk. (+ 1494),
ww. Walentego, jego syna Konkordiusza, Nawalisa, Agrykoli, mm. (+ III w.).

17 grudnia
AZARZ
hebr. Eleazar - Bg wspomg.
w. azarz, biskup (+ I w). Brat Marii i Marty. Mieszkali razem w Betanii, na wschodnim zboczu Gry
Oliwnej. Chrystus darzy ich swoj przyjani i bywa w ich domu. Kiedy azarz zmar i zosta pocho-
wany, Jezus przyby do Betanii i wskrzesi go (J 11,1-44). Ewangelista Jan opisuje take inny pobyt Jezu-
sa w domu azarza na dzie przed Jego wjazdem do Jerozolimy (12,1-11). Wedug starej tradycji
wschodniej azarz po Zesaniu Ducha witego uda si na Cypr i tam by biskupem. redniowieczna
legenda opowiada o skazaniu witego rodzestwa z Betanii na wygnanie. Umieszczono ich na statku bez
steru, ktry odepchnito od brzegu. Po wielu miesicach tuaczki przybyli oni do Marsylii. azarz by w
niej pierwszym biskupem.
W ikonografii ukazuje si w. azarza najczciej w scenie wskrzeszenia oraz na uczcie w Betanii.

b. Beggi zk. (+ 693),

ww. Floriana, Kalanika, mm. (+ 638),
w. Jana z Moutha kp. zk. (+ 1213),
w. Modesta patr. (+ 618),
w. Olimpii wdowy (+ ok. 409),
w. Sturmiusza op. (+ 779),
w. Wiwiny zk. (+ 1170).

18 grudnia
PAWE (zob. 15 stycznia) i PIOTR (zob. 21 lutego)
ww. Pawe Mi, Piotr Doung-Lac, Piotr Truat, mczennicy (+ 1838). Byli katechumenami. Gdy wybu-
cho przeladowanie chrzecijan w Wietnamie, aresztowano ich, wtrcono do wizienia, poddano tortu-
rom. Zamczono ich przez uduszenie. Beatyfikowani w 1900 r., kanonizowani w 1988.

w. Auksencjusza bpa (+ 360),

w. Gacjana bpa Tours (+ pocz. IV w.),
w. Kacjana bpa (+ V w.),
ww. Kwinktusa, Symplicjusza, mm. (+ po. III w.),
ww. Rufusa i Zozyma, mm. (+ 117/118),
ww. Tomasza Tran Van-Thieu (+ 1838), Emanuela Le Van-Phung (+ 1859) mm.,
w. Wunibalda op. (+ 761).
 ywoty witych

19 grudnia
ANASTAZY (zob. 15 kwietnia)
Anastazy I, papie. Pochodzi z Rzymu. Na stolic Piotrow wybrany w 399 r. Szczegln trosk otoczy
Koci afrykaski. Zmar 19 grudnia 401 r. w. Augustyn nazwa go mem apostolskiej gorliwoci.
W ikonografii przedstawia si w. Anastazego w papieskim stroju pontyfikalnym. Jego atrybutem jest
ksiga.

w. Eleonory mn. (+ 657),

w. Grzegorza bpa (+ VI w.),
ww. Meuris, Thei, mm. (+ 308),
w. Nemezjusza m. (+ 250),
w. Tymoteusza dk. m. (+ II w.),
b. Urbana V pp. (+ 1370).

20 grudnia
MAKARY
gr. makrios szczliwy
i EUGENIUSZ
gr. Eugns - dobrze urodzony.
w. Makary i w. Eugeniusz, kapani (+ po. IV w.). Byli kapanami w Antiochii. Publicznie wystpili
przeciw decyzjom i zachowaniu Juliana Odstpcy. Zostali pochwyceni i torturowani. Nastpnie zesano
ich do Mauretanii. Tam prowadzili dziaalno misyjn. Nie ma jednoznacznych dokumentw na temat
ich mczeskiej mierci.

ww. Ammona, Zenona, Ptolemeusza, Ingena, Teofila, mm. (+ 250),

w. Dominika bpa (+ 680),
w. Dominika z Silos op. (+ 1073),
w. Filogoniusza bpa Antiochii (+ 324),
ww. Liberata i Bajula (+ II w.),
bl. Wincentego Romano kp. (+ 1831).

21 grudnia
PIOTR (zob. 21 lutego)
w. Piotr Kanizy, kapan, doktor Kocioa. Urodzi si w 1521 r. w Nijmegen (Holandia) jako syn Jakuba
Kanijs, ktry peni w tym miecie urzd burmistrza. Piotr studiowa teologi w Kolonii. W 1543 r. wst-
pi do jezuitw. Po ukoczeniu doktoratu skierowano go do krajw germaskich, aby powstrzyma napr
protestantyzmu. Pracowa w Ingolstadzie, Wiedniu, Pradze, Augsburgu, Innsbrucku, Monachium. Jego
aktywno przejawiaa si gwnie w kaznodziejstwie oraz nauczaniu. Zaoy i zreformowa liczne kole-
gia, uniwersytety w Niemczech. W 1558 r. odby krtk podr do Polski (Krakw, owicz, Piotrkw),
towarzyszc nuncjuszowi Kamilowi Mentuati. Cieszy si przyjani kardynaa Hozjusza. Jako teolog
papieski bra udzia w soborze trydenckim (1562). Napisa wiele rozpraw apologetycznych. Jednym z
jego popularnych dzie by katechizm (200 wyda). Ostatnie lata spdzi we Fryburgu szwajcarskim.
Zmar 21 grudnia 1597 r. Beatyfikowa go Pius IX (1864), kanonizowa oraz ogosi doktorem Kocioa
Pius XI (1925). Jest okrelany apostoem Niemiec. Patron diecezji Brixen, Innsbrucku oraz szkolnych
organizacji katolickich w Niemczech.
W ikonografii przedstawia si w. Piotra Kanizego w sutannie jezuity. Jego atrybutami s: katechizm,
krucyfiks, motek, piro.

w. Anastazego bpa m. (+ 609),

w. Gliceriusza kp. m. (+ III/IV w.),
 ywoty witych

w. Jana Wincencjusza mn. (+ 1012),

w. Temistoklesa m. (+ III w.).

22 grudnia
FRANCISZKA (zob. 24 stycznia)
w. Franciszka Ksawera Cabrini, dziewica, zakonnica. Urodzia si w 1850 r. w Lombardii. Po studiach
nauczycielskich pracowaa przez dwa lata w szkole. Z powodu sabego zdrowia odmawiano jej przyjcia
do zakonu. W 1880 r. zaoya z kilku swymi towarzyszkami zgromadzenie Misjonarek Najwitszego
Serca Jezusowego, ktrego celem bya praca zarwno wrd wierzcych, jak i niewierzcych, zwaszcza
na Wschodzie. W 1887 r. otworzya dom w Rzymie. Leon XIII ze wzgldu na pilne potrzeby duszpaster-
skie emigracji woskiej w Stanach Zjednoczonych zachci j, aby tam podja prac ze swoimi siostrami.
Franciszka wyjechaa do Ameryki w 1888. Siostry prowadziy katechizacj, pracoway w szpitalach, w
wizieniach oraz wrd ubogich. W kilka lat pniej wyjechay na misje do Chin i Afryki. W 1907 r.
zgromadzenie misjonarek zostao zatwierdzone przez Stolic Apostolsk. Franciszka Ksawera zmara 22
grudnia 1917 r. w Chicago. Pius XII beatyfikowa j w 1938 r., kanonizowa w 1946. Franciszka jest pa-
tronk emigrantw.
W ikonografii w. Franciszka Ksawera przedstawiana jest w stroju zakonnym, zgodnie z fotografi z
1914 r. Jej atrybutem Serce Boe.

w. Cheremona bpa m. (+ 250),

w. Flawiana m. (+ po. IV w.),
w. Ischyriona m. (+ 250),
b. Judyty mn. (+ 1136),
w. Zenona onierza m. (+ III/IV w.).

23 grudnia
WIKTORIA (zob. 25 lutego)
w. Wiktoria, mczennica (III/IV w.). Pochodzia z Sabiny pod Rzymem. Zgina mierci mczesk.
Jej relikwie znajduj si w Subiaco oraz w katedrze w owiczu. Podanie gosi, e Wiktoria miaa przyja-
cik Anatoli. Obie byy zarczone: Wiktoria z Eugeniuszem, Anatolia z Aureliuszem. Obie luboway
czysto. Umocni je w tych postanowieniach Anio, ktry powiedzia: Jest miejsce na dziewictwo, czy-
sto i maestwo, z tym, e dziewictwo to zoto, czysto (niewinno) - srebro, maestwo - brz.
Dziewczta wybray zoto, co spowodowao agresj narzeczonych, ktrzy wydali je rzymskim wa-
dzom. Wiktoria zostaa przebita mieczem.
W ikonografii przedstawia si w. Wiktori, gdy rozdaje pienidze i klejnoty ubogim. Jej atrybutami s:
anio, miecz w sercu, palma mczeska.

w. Iwona z Chartres bpa (+1116),

b. Magorzaty Sabaudzkiej wdowy (+ 1464),
b. Marii Magorzaty dYouville zk. (+ 1771),
ww. Migdoniusza i Mardoniusza, mm. (+ IV w.),
b. Serwulusa (+ ok. 590),
ww. Teodula, Eupora, Gelazego, Saturnina, Eunicjana. Zetyka, Leomenesa, Agatopoda, Bazylidesa,
Ewarysta, mm. (+ 250),
w. Torlakura Thorhallsona bpa (+ 1193).

24 grudnia
ADAM hebr. adamah - ziemia, ziemski; sumer. adamu - mj ojciec
EWA hebr. hawwah - yjca, dajca, ycie, matka yjcych.
 ywoty witych

Adam i Ewa, pierwsi rodzice (Rdz 2,7-3,24). Adam - pierwszy czowiek, praojciec ludzkoci. Wedug
relacji biblijnej o stworzeniu Bg ulepi go z prochu ziemi i tchn w jego nozdrza tchnienie ycia (Rdz
2,7), czyli ducha, czynic go zdolnym do samodzielnej egzystencji fizycznej, religijno-moralnej.
Uksztatowa go na obraz i podobiestwo Swoje ( Rdz 1,26; 5,1). Z Ew, sw niewiast, cieszy si
rajem - peni szczcia. Po grzechu pierworodnym straci szczegln i wyjtkow wi z Bogiem. Mu-
sia pracowa i w pocie czoa zdobywa swj chleb powszedni. By pierwszym rolnikiem. Bdc ojcem
ziemskim jest figur Chrystusa, od ktrego pochodzimy wedug ducha (Rz 5,12-21; Kol. 1,15;3,9-10; l
Tm 2,13-14). Ewa - pierwsza kobieta, pramatka, maonka Adama (Rdz 3,20;4,1; Tb 8,6; 2 Kor 11,3; l
Tym 2,13). Opis jej stworzenia z ebra Adama podkrela tosamo czowieczestwa kobiety i m-
czyzny. Zwiedziona przez szatana popenia grzech, powodujc nieszczcie duchowe i egzystencjalne.
Grzech i kara nie przekreliy zawartego w bogosawiestwie Boym daru przekazywania ycia, cho
sprowadziy cierpienia i trudy. Ewa jest figur Maryi, przez ktr przyszo na wiat zbawienie. Jedna z
legend gosi, e Adam mia by pochowany w okolicach Hebronu, inna za podaje, e na Kalwarii, gdzie
krople krwi umierajcego Chrystusa pady poprzez szczeliny spkanej trzsieniem ziemi na czaszk
Adama.
W ikonografii ukazuje si Adama i Ew w scenach biblijnych: stworzenie Ewy obok Adama lecego na
ziemi; scena w raju: Adam w przepasce z lici figowych stoi pod drzewem wraz z Ew, ktra podaje mu
owoc zerwany z drzewa (czasami winogrona); Adam i Ewa wypdzani z raju przez anioa. Atrybutami s:
baranek, kos i opata - symbol troski o poywienie.

w. Adeli ksieni (+ 734),

w. Delfina bpa Bordeaux (+ ok. 404),
w. Grzegorza kp. m. (+ III/IV w.),
w. Irmy ksieni (+ 710),
w. Jzefa Sarbela Maklouf ps. (+ 1898),
b. Pauli-Elbiety Certoli zk. (+ 1865),
w. Tarsylii dz. (+ ok. 593).

25 grudnia
MARIA (zob. 1 stycznia)
B. Maria od Aniow Wllenweber, zakonnica (+ 1907). W 1888 r. zaoya zgromadzenie Sistr Sal-
watorianek. Bya w nim pierwsz przeoon. Beatyfikowa j Pawe VI (1968).

w. Anastazji (+ III/IV w.),

w. Eugenii m. (+ po. III w.).

26 grudnia
SZCZEPAN (zob. 29 marca)
w. Szczepan, diakon, mczennik (+ ok. 36?). By jednym z siedmiu diakonw Kocioa jerozolimskie-
go, podejmujcych prace charytatywne, m. in. opiek nad wdowami. Wedug Dziejw Apostolskich,
peen aski i mocy Ducha witego, gosi Ewangeli z mdroci, ktrej nikt nie mg si przeciwsta-
wi. Zosta oskarony przez Sanhedryn, e wystpuje przeciw Prawu i wityni. W mowie obroczej
Szczepan ukaza dzieje Izraela z perspektywy chrzecijaskiej, konkludujc, e nard ten stale lekcewa-
y wol Boga (Dz 6,8-7,53). Wyzna publicznie Chrystusa, za co zosta ukamienowany (Dz 7,54-60).
Protomartyr - pierwszy mczennik. Jego imi wczono do Kanonu rzymskiego. Patron diecezji wiede-
skiej; kamieniarzy, kucharzy, tkaczy.
W ikonografii w. Szczepan wystpuje jako mody diakon w biaej tunice lub w bogato tkanej dalmatyce.
Jego atrybutami s: ksiga Ewangelii, kamienie na ksidze lub w jego rkach, gazka palmowa.

w. Dionizego pp. (+ 268),

 ywoty witych

w. Teodora (+ VI w.),
b. Wincenty-Marii Lopez y Vicuna dz. zk. (+ 1890),
w. Zenona bpa (+ ok. 400),
w. Zozyma pp. (+ 418).

27 grudnia
JAN (zob. 31 stycznia)
w. Jan, Aposto, Ewangelista (+ ok. 100). Prorok, teolog, mistyk. By synem Zebedeusza i Salome,
modszym bratem Jakuba Starszego (Mt 4,21). Pracowa jako rybak. Ucze Jana Chrzciciela. Razem ze
w. Andrzejem poszed za Jezusem (J 1,38-40). By jego umiowanym uczniem. Ewangelia odnotowuje
obecno Jana podczas Przemienienia na Grze Tabor (Mk 9,2), przy wskrzeszeniu crki Jaira (Mk 5,37)
oraz w czasie aresztowania Jezusa w Ogrodzie Oliwnym (Mk 14,33). Podczas Ostatniej Wieczerzy spo-
cz na piersi Zbawiciela. Chrystus z krzya powierza mu swoj Matk, a Jej Jana jako przybranego syna
(J 19,26-27). Po zmartwychwstaniu przybywa razem ze w. Piotrem do grobu, gdzie ujrza i uwierzy (J
20, 8), e Chrystus yje. By z Piotrem podczas cudownego uzdrowienia paralityka przy Zotej Bramie
(Dz 4,13). Przebywa przez wiele lat w Jerozolimie (Gal 2,9), potem w Samarii (?), nastpnie w Efezie.
W tym miecie mia si opiekowa Najwitsz Pann Maryj a do jej Zanicia. W Efezie napisa
Ewangeli i trzy listy apostolskie. Przez cesarza Domicjana zosta zesany na wysp Patmos, tam napisa
Apokalips. Za panowania Nerwy powrci do Efezu. Tutaj, jako jedyny z apostow, zmar mierci
naturaln. Patron Albanii, Azji Mniejszej; aptekarzy bednarzy dziewic, zawodw zwizanych z pisaniem
i przepisywaniem: introligatorw, kopistw, krelarzy, litografw, papiernikw, pisarzy; oraz owczarzy,
patnerzy skrybw, lusarzy, teologw, uprawiajcych winorol, wdw. Jemu powicona jest katedra
papiey - bazylika Zbawiciela na La-teranie, matka wszystkich kociow.
W ikonografii w. Jan przedstawiany jest jako stary Aposto, czasami jako modzieniec w tunice i pasz-
czu, rzadko jako rybak. Najczciej wystpuje w scenach bdcych ilustracjami tekstw Pisma w: Jan
jest jedn z centralnych postaci podczas Ostatniej Wieczerzy, Jan pod krzyem obok Maryi, Jan podczas
Zanicia NMP, Jan na Patmos, Jan i jego wizje apokaliptyczne. Bywa przedstawiany w scenie mcze-
stwa - zanurzony w kotle z wrzc oliw. Jego atrybutami s: diakon Prochor, ktremu dyktuje tekst, go-
bica, kielich z Hosti, kielich z wem, kocio z oliw, ksiga, orze w locie, na ksidze lub u jego stp,
siedem apokaliptycznych plag, zwj.

b. Bartomieja Tolomei zk. (+ 1348),

w. Fabioli wdowy (+ 399),
w. Maksyma bpa (+ 282),
w. Nikarety dz. (+ ok. 404),
ww. braci Teodora i Teofanesa bpa, mm. (+ 841, 845).

28 grudnia
KASPER (zob. 6 stycznia)
w. Kasper del Bufalo, zakonnik. Po odbyciu studiw teologicznych w Rzymie zosta kapelanem i kano-
nikiem kocioa w. Marka. W czasach napoleoskich odmwiwszy przysigi konstytucyjnej y na wy-
gnaniu w pnocnej Italii i na Korsyce. Po upadku cesarstwa wrci do Rzymu, gdzie gosi misje ludowe
z tak gorliwoci, e okrelono je jako wielkie duchowe trzsienia ziemi. Z myl o tej formie duszpa-
sterskiego oddziaywania zaoy kongregacj msk i esk. Zmar podczas epidemii cholery w 1836 r.
Kanonizowa go Pius XII (1954).

w. Antoniego mn. (+ ok. 520),

w. Cezariusza m. (+ 310),
w. Domniona kp. (+ 394),
ww. Domny, Agapy, Teofilii dz., Indesa, mm. (+ III/IV w.),
 ywoty witych

w. Modziankw, mm., w. Troadiusa m. (+ 250).

29 grudnia
TOMASZ (zob. 28 stycznia)
w. Tomasz Becket, biskup, mczennik. Urodzi si w 1118 r. w Londynie. Studiowa w Paryu. Po
przyjciu wice kapaskich kontynuowa studia na prawie w Bolonii. Kiedy wrci do kraju, zosta
archidiakonem. W 1155 r. mianowany lordem kanclerzem, sta si najbliszym wsppracownikiem Hen-
ryka II. Kiedy siedem lat pniej zosta arcybiskupem Canterbury, zrezygnowa z kanclerstwa. Zmieni
radykalnie styl ycia, podejmujc ascez. Dawniejsze oddanie krlowi zamieni na gbok trosk o Ko-
ci, o zachowanie jego praw i przywilejw. Prby poszerzenia zakresu i kompetencji sdw krlew-
skich kosztem kocielnych oraz ograniczenia wadzy Kocioa spowodoway konflikt Tomasza z krlem.
Musia chroni si ucieczk. W 1170 r. doszo do pojednawczego spotkania krla z arcybiskupem. To-
masz powrci do Anglii. Jednak spokj trwa niezbyt dugo. Kiedy Tomasz odmwi zdjcia kar z bi-
skupw, zosta zamordowany podczas nieszporw w katedrze, 29 grudnia 1170 r. Aleksander III kanoni-
zowa arcybiskupa Tomasza w trzy lata pniej. Henryk II u jego grobu odby publiczn pokut. Grobo-
wiec witego i jego relikwie zniszczy Henryk VIII (1538). Patron Anglii, duchownych.
W ikonografii w. Tomasz przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybutami s: model kocioa,
krzy, miecz, palma mczeska.

ww. Dominika, Wiktora, Prymiana, Lybozjusza, Saturnina, Krescencjusza, Sekunda, Honorata, mm. (+
ok. 258),
w. Ebrufla op. (+ ok. 596),
w. Gerarda op. (+ 1029),
w. Marcelego op. (+ 480),
w. Trofima bpa Aries (+ I w.).

30 grudnia
EGWIN
germ. eg- - miecz, -win - przyjaciel; przyjaciel miecza, wojownik.
w. Egwin, biskup. Ksztaci si u benedyktynw w Worcester. Tam zosta mnichem, potem kapanem.
W 639 r. powoano go na biskupstwo w rodzinnym miecie. Reformator ycia kocielnego. Broni wi-
toci maestwa. Doradca Eldera, krla Mercji, jego syna Kenreda oraz Offy I, krla wschodnich Sasw.
Podczas pobytu w Rzymie otrzyma od papiea zgod na rezygnacj z biskupstwa. W ostatnich latach
ycia peni obowizki opata w Evesham. Zmar 30 grudnia 717 r.

w. Anyzji m. (+ ok. 300),

w. Anyzjusza bpa Tesalonik (+ 407),
w. Liberiusza bpa (+ IV w.),
b. Magorzaty Colonna zk. (+ 1284),
w. Rajnera bpa (+ 1077),
w. Sabina bpa, Eksuperancjusza dk., Marcelego dk., Wenustiana namiestnika, mm. (+ V/VI).

31 grudnia
SYLWESTER
ac. silvestris - leny, mieszkajcy w lesie.
w. Sylwester I, papie (+ 335). Z pochodzenia Rzymianin. Na stolic Piotrow wstpi w 314 r. Po
edykcie mediolaskim koczcym er przeladowa chrzecijan w cesarstwie rzymskim podj organiza-
cj kultu Boego. Za jego pontyfikatu odby si I sobr powszechny w Nicei (325). Wysa tam swoich
legatw, a nastpnie zatwierdzi uchway tego soboru. Za jego rzdw wybudowano bazyliki rzymskie:
 ywoty witych

w. Jana na Lateranie, w. Piotra w Watykanie, ktre konsekrowa. Patron diecezji i miasta Modeny Tam
znajduj si take jego relikwie.
Ikonografia przedstawia w. Sylwestra w papieskim stroju pontyfikalnym lub jako papiea w tiarze i
czerwonym paszczu. Jego atrybutami s: koci, ksiga, trzyramienny krzy, paliusz, tiara, w z ksi-
k, smok u stp.

KATARZYNA (zob. 2 lutego)

w. Katarzyna Labour, dziewica, zakonnica. Urodzia si w 1806 r. w burgundzkiej wiosce Fain-les-
Moutiers. Po mierci matki pomagaa ojcu w prowadzeniu gospodarstwa. Pragna wstpi do klasztoru,
lecz spotykaa si ze sprzeciwem ojca. Wysa j do Parya, gdzie u swego stryja pracowaa w skromnej
restauracji. Majc 24 lata wstpia do szarytek. Podczas odbywania nowicjatu w domu na rue du Bac w
Paryu doznaa mistycznych ask. Z wizji, jak miaa 27 listopada 1830 r., wywodzi si praktyka
cudownego medalika, bdcego wyrazem ufnoci i ordownictwa Maryi. Mimo sawy tych objawie
Katarzyna pozostaa cicha i nieznana. Zmara 31 grudnia 1876 r. Beatyfikowa j Pius XI (1933), kanoni-
zowa Pius XII (1947).

w. Barbacjana kp. (+ VI w.),

w. Kolumby dz. m. (+ III w.),
w. Melanii Modszej mn. (+ 439),
w. Zotyka kp. (+ IV w.).