1.

Vaa osnovna saznanja o motivu

Motiv je najmanji muziki element u jednoj kompoziciji. Motiv je najmanja ritmiko-melodijska

cjelina koju moemo izdvojiti i uiniti samostalnom. Motiv treba da ima i melodijsku i ritmiku
komponentu, te da se eventualne promjene u okviru motiva deavaju upravo na bazi promjena ritma
ili melodije motiva . Stoga imamo motive ija karakteristinost lei samo u ritmu, ili samo u melodiji, a
esto i u oba ova elementa istovremeno.

esto, karakterisitnost motiva lei i u ritmu i u melodiji.

Porijeklo rijei motiv upuuje nas na njeno pravo znaenje: radnja-kretanje sa jednog tona na drugi
Da bi se ostvario ritmiki ili melodijski pokret potrebna su najmanje dva tona; jedan ton, sam za
sebe, ne predstavlja nikavu radnju ili zbivanje. Zato motiv treba sadravati najmanje dva tona, ista ili
razliita.

2. Objasniti pojmove

HARMONSKA FIGURACIJA

Figura, sa motivom ima zajedniko to to se u kompoziciji esto ponavlja, mada je, za razliku od
motiva, melodijski i ritmiki neizraajna i beznaajna. Javlja se, uglavnom, u prateem glasu i slui kao
pratnja obuhvatajui pritom stalno isti broj tonova. Ovo su najee i najtipinije figure. Izgraene su
od jednolino ritmizovanih razloenih akorada i nazivamo ih harmonska figuracija. Najee ih
sreemo u kompozicijama bekih klasiara, ali i kasnije kao nain pratnje i davanje harmonske
podloge melodiji.

MELODIJSKA FIGURACIJA

Postoje i figure koje su graene od niza tonova (prolaznica ili skretnica), pa, za razliku od prethodno
opisane harmonske figuracije, u svojoj grai imaju odreeni melodijski slijed. I za njih je tipino
mnogostruko ponavljanje - u funkciji pratnje, a zbog postojanja melodijskog elementa u ovim
figurama esto ih nazivamo melodijska figuracija.

FIGURIRANI PASA

Pasa se, za razliku od figure, javlja u vodeemmelodijskom glasu. Ponavljanje nije njegova
karakteristina crta i nastupa esto samostalno (ne kao pratnja). Moe da obuhvata vei broj tonova
koji obino sainjavaju ljestvice ili razloeni akordi.

Pasa moe biti sastavljen i od figura koje se ponavljaju na raznim tonskim visinama (u vidu
sekvence), pa ga tada oznaavamo kao figurirani pasa.

3. NABROJATI I OBJASNITI POSTUPKE KOJIMA SE MOTIVSKI MATERIJAL OBRAUJE U TOKU

KOMPOZICIJE (MOTIVSKI RAD)

Rad sa motivom podrazumjeva itav niz postupaka i naina kojim se motivski (tematski) materijal
obrauje u toku kompozicije. Sve promjene motiva moemo podijeliti na 1.apsolutne i 2.relativne
promjene.
Apsolutne ritmike promjene motiva podrazumijevaju mijenjanje trajanja svih tonova u motivu
podjednako (produavanje ili skraivanje notnih vrijednosti u motivu). Tako razlikujemo:
augmentaciju (dvostruko produenje trajanja svih notnih vrijednosti u motivu) i diminuciju
(dvostruko skraenje trajanja svih notnih vrijednosti u motivu). Apsolutne melodijske promjene
motiva ne donose nikakvu stvarnu promjenu u okviru motiva, ve se motiv, nepromijenjen, samo
prenosi transponuje na neku novu tonsku visinu, na neki drugi stupanj, u drugu oktavu ili drugi
tonalitet.

Relativne ritmike promjene ne mijenjaju trajanje svih tonova podjednako; neke notne vrijednosti se
skrauju, neke produavaju, a neke zadravaju svoj prvobitni izgled (trajanje). Relativne melodijske
promjene su znaajnije jer donose vee izmjene u motivu. Ovdje se zadire u samu strukturu motiva,
mijenjaju se intervalski pokreti melodije tj. intervali mogu da se poveavaju ili smanjuju.

Definicija: - skup postupaka kojima se obrauje motivski materijal Promjene po osnovu : - ritma i
melodije ; potom dinamike i harmonije

Apsolutne i relativne promjene

APSOLUTNE PROMJENE

RITMIKE promjene (mijenjaju trajanje svih tonova podjednako)

augmentacija (dvostruko produenje trajanja notnih vrijednosti)

diminucija (dvostruko skraenje trajanja notnih vrijednosti)

MELODIJSKE promjene

transponovanje motiva sekvenca

RELATIVNE PROMJENE

RITMIKE promjene (ne mijenjaju trajanje svih tonova podjednako)

MELODIJSKE promjene

poveavanje ili smanjivanje veliine intervala u motivu

inverzija motiva

kombinacija navedenih naina

4. VAA OSNOVNA SAZNANJA O DVOTAKTU

Dvotakt (grupa od dva takta) je najmanja metriko-formalna cjelina, za razliku od motiva koga smo
okarakterisali kao najmanju ritmiko-melodijsku cjelinu. Odreenje metrika odnosi se na injenicu
da su u pitanju dva takta metriki razliita po teini. ee je prvi takt lak, a drugi teak, mada
ima i obrnutih sluajeva . Granice dvotakta, kao ni granice motiva, ne moraju se poklapati sa taktnim
crtama.Po tematskom sadraju razlikujemo dvije vrste dvotakta: - pravi (nedjeljiv) dvotakt (u sebi
sadri samo jedan motiv, to znai: motiv=dvotakt)

- sloeni (djeljiv) dvotakt (izgraen je od dva razliita ili jednog-ponovljenog motiva). Dvotakt je
osnovna metriko-formalna cjelina, mada se, ponekad, umjesto njega, na tom mjestu moe pojaviti i
jedan takt, trotakt ili etvorotakt. To esto zavisi od tempa u kojem se kompozicija izvodi.

5. TA SU KORESPODENTNI DVOTAKTI

Korespodnetni dvotakti su oni koji donose isti ili slian tematski materijal (sadraj), ali su harmonski
zavisni jedan od drugog: prvi dvotakt se zavrava polukadencom na dominanti, a drugi autentinom
kadencom na tonici (jedan prema drugome se odnose kao pitanje i odgovor).

6. NAVEDI VAAN PRINCIP IZGRADNJE MUZIKIH OBLIKA

Vaan princip izgradnje muzikih oblika u klasicizmu koji glasi: Ponavljanje (doslovno, sekventno ili
varirano) ne gradi cjelinu vieg reda (jedino kod najmanjih dijelova oblika (motiva) ovo pravilo ne
vai; tanije: doslovno, sekventno ili varirano ponovljeni jednotaktni motiv moe graditi dvotakt i
uestvovati u izgradnji renice.

7. TA JE PERIOD

Period je zaokruena cjelina koju sainjavaju dvije reenice koje nisu potpuno iste (trebaju imati bar
minimum slinosti -u tematskom materijalu i minimum razlike u zavrecima tj. kadencama). Dakle,
period sainjavaju dvije reenice koje su po tematskoj sadrini srodne, a harmonski meusobno
zavisne na taj nain to se prva reenica zavrava manje ubjedljivom kadencom, a druga - potpunom,
ubjedljivom kadencom na tonici.

8. KOJI SU NAJEI ODNOSI ZAVRETAKA (KADENCI) I i II REENICE U PERIODU

U klasicizmu, najei odnosi zavretaka I i II reenice u periodu su bili: Prva reenica zavrava na
dominanti (polukadencom), a druga kadencira na tonici (autentinom ili plagalnom kadencom).

I reenica zavrava: II reenica zavrava:

1. dominantom (ili istupanjem u domin. tonalitet) tonikom

2. tonikom (oslabljena) tonikom (potpuna)

3. T ili dominantom (osnovnog tonaliteta) tonikom novog tonaliteta

9. TA JE DVOPERIOD

Dvoperiod sadri dva perioda slinog tematskog sadraja; prvi period ima neto slabiju kadencu, a
drugi- jau. (Periodi su u slinom odnosu kao reenice u samom periodu). {Primjeri iz literature:
P.I.ajkovski: Sentimentalni valcer; F.ubert: Valcer u Des-duru.}
10. NABROJ POSTUPKE POMOU KOJIH NASTAJU NEPRAVILNE REENICE I PERIODI (NESIMETRINE
CJELINE)

Najvaniji nain naruavanja simetrije u reenici jeste proirenje. Proirenje moe biti unutranje i
spoljanje. Unutranje proirenje deava se u okviru reenice - prije kadence i moe se postii na
etiri naina: 1) Doslovnim, variranim ili sekventnim ponavljanjem taktova ili dvotakta. 2)
Produenjem kadence. 3) Odlaganjem kadence. 4) Primjenom sloenijeg rada sa motivom. Navedeni
naini mogu se i kombinovati. Proirenja mogu nastati i primjenom sloenijeg rada sa motivom .
Spoljanje proirenje nastaje poslije kadence i njime se kadenca obino dodatno potvruje. Ovakvih
dodataka (proirenja) moe biti i vie. Spoljanje proirenje se obino postie na slijedee naine:
Ponavljanjem same kadence (esto kao eho-efekat). | Ponavljanjem manjeg ili veeg dijela reenice.
Dodavanjem nekoliko taktova novog tematskog materijala koji ima ulogu zaokruivanja i
potvrivanja kadence. Reenica moe biti proirena i na samom poetku reenice, dodavanjem
jednog ili vie taktova. Tumaimo ga kao spoljanje proirenje na poetku reenice (ponekad se
tumai kao uvod u reenicu). Mnogo rjea nepravilnost u okviru reenice je njeno skraenje.
Skraenje reenice nastaje izostavljanjem (elizijom) nekog takta ili dvotakta. Uglavnom se izostavljaju
neparni tj. laki taktovi i dvotakti. Skraenje moe nastati i prilikom lananog vezivanja reenica
(zavretak jedne reinice je istovremeno i poetak druge tj. kadenca jedne i poetak druge reenice
deavaju se u isto vrijeme. Zbog toga u narednom primjeru dvije reenice od po 4 takta u zbiru
(periodu) daju 7 taktova).

11. KOJI OBLIK PJESME POZNAJE

U vokalnoj i instrumentalnoj muzici klasicizma i romantizma pjesma kao oblik je veoma zastupljena,
bilo kao samostalna kraa kompozicija ili kao dio ili stav u okviru neke cikline (viestavane)
kompozicije. Nabrojaemo osnovne tipove (vrste) pjesama: Dvodjelna pjesma, Trodjelna pjesma,
Prelazni oblik izmeu dvodjelne i trodjelne pjesme, Sloena trodjelna pjesma.

12. NAVEDI RAZLIKU IZMEU PRELAZNOG OBLIKA I PRAVE TRODJELNE PJESME

Prvi dio (aa1) je period, drugi dio (ba) donosi strukturalni, harmonski i rjee tematski kontrast (b) i
reprizu (a) samo jedne reenice iz prethodnog perioda. To je i najvanija razlika izmeu ovog oblika i
trodjelne pjesme, ija je repriza potpuna.

13. KAKVA SU PONAVLJANJA (REPETICIJE) UOBIAJENA KOD POJEDINIG OBLIKA PJESME

Veoma esto se dijelovi dvodjelne pjesme (a b) ponavljaju. Ponavljanje se ponekad obiljeava znakom
repeticije ||:a:||:b:|| ili rjee a ||:b:||, a ima i variranih ili doslovnih ponavljanja koja se ispisuju u
cjelini (ispisana repeticija).

Repeticije u trodjelnoj pjesmi su najee ovakve: ||:a:||:b a:|| to znai da se prvi odsjek (a)
ponavlja posebno, a drugi (b) i trei reprizni (a) -zajedno.

Rjee: ||:a:|| b a ili a ||:b a:||.

Ponovljeni dijelovi mogu biti i ispisani (aa ba ba) to u konanici ponovo daje

||:a:||:b a:||, ili aa ba (||:a:|| b a) ili a ba ba (a ||:b a:||). Repeticije mogu biti naznaene ili ispisane
ponavljaju se oba dijela ili samo drugi dio: ||:aa1:||:ba:|| ili aa1||:ba:||.
14. KOJI OBLIK PJESME OZNAAVA SHEMA a b c