15.11.2012.

22.11.2012.
29.11.2012.
 Usitnjavanje je farmaceutsko-tehnoloka
operacija razdvajanja kojim se smanjuje
veliina estica neke supstance
Usitnjavanjem se postie:
Poveavanje ukupne povrine materije
Lake meanje
Bre rastvaranje
Lake ekstahovanje
 Odnos dimenzija komada materije pre i posle
usitnjavanja naziva se STEPEN REDUKCIJE
USITNJAVANJE MOE BITI:
Grubo (drobljenje)
Fino (mlevenje)
Grubo usitnjavanje se koristi uglavnom u
industrijama i koriste se drobilice
Fino usitnjavanje se koristi u apotekarskoj
praksi i koriste se mlinovi
 Najei postupci usitnjavanja u apotekarskoj
praksi su:
Pulverizacija
Levigacija
Seenje
Struganje
Gnjeenje
Tucanje
 Usitnjavanje (pulverizacija) se vri u tarioniku
sa pistilom, krunim pokretom pistila zdesna
an levo (suprotno od kretanja kazaljke na
satu)-KA SRCU
Uz pomo plastine kartice se povremeno
skida vrsta supstanca sa zida tarionika
1. Mehaniko usitnjavanje
Vri se primenom mehanike sila na materijal koji
se usitnjava
sile prilikom meh. Usitnjavanaj mogu biti:
Udar
Pritisak
Istiranje
Proces usitnjavanja zavisi od vrstine, fizikih
osobina materije i koliine vlage u materijalu
Vlaga u materijalu vea od 5% moe dovesti do
potekoa jer je uzrok slepljavanja materijala,
ime se znaajno gubi na efikasnosti usitnjavanja
2. Fiziko usitnjavanje
a. Sublimacija-fiziko farmaceutska operacija koja
se izvodi po principu lako isparljivih vrstih
supstanci. Po ovom postupku, zagrevanjem se
vrsta materija prevodi u paru, a kondenzacijom
pare dobija se opet supstanca u vrstom stanju, u
obliku finog praka
b. Levigacija-usitnjavanje supstanci do finog praha
dodatkom tenosti u kojoj se ta supstanca ne
rastvara
c. Usitnjavanje vrste supstance uz dodatak drge
vrste supstance
3. Hemijsko usitnjavanje
Postie se hemijskim reakcijama kada dve
razliite hemijske supstance stvaraju novo
jedinjenje u obliku finih estica precipitata. Sam
proces naziva se precipitacija
 Farmaceutsko-tehnoloka operacija kojom se
pazdvajaju estice vrste materije prema
veliini, a ureaj koji se koristi naziva se SITO
Na ovaj nain se dobija uvid u koliinski udeo
pojedinih frakcija u uzorku usitnjenog
materijala, a moe se izvriti i procena
veliine estica
 Veliina estica se procenjuje prosejavanjem
kroz odreeno sito
Definie se preko promera otvora mreice
sita kroz koji je materija prola
Prema farmakopeji, stepen usitnjenosti droga
vrstih supstanci oznaava se arapskim
brojem iza naziva preparata
Brojevi se odnose na broj sita i oznaavaju
duinu stranice otvora kroz koji usitnjene
estice jo mogu proi
 Konstruisana su od materijala koji NE SME da
reaguje sa supstancom koja se prosejava
Farmakopeja daje propis o procentualnom
ueu krupnijih i sitnijih estica propisanih
dimenzija u uzorku materijala koji se
prosejava
Prosejavanje se izvodi serijom standardnih sita
koje imaju razliite otvore na mreicama sita
Dimenzije na mreicama se menjaju po
odreenom pravilu koje se naziva MODUL SITA
 Kvalitet i efikasnost prosejavanja su vei ako
materijal koji se prosejava ne sadri vlagu i
ako se prosejavanje vri sporo, a sloj
materijala na sitastim povrimana bude tanak
Sita za farmaceutsku upotrebu u apoteci se
sastoje iz rama u koji se stavljaju mreice
sita, prijemnika i poklopca sita
Ovakvo sito se naziva UNIVERZALNO
FARMACEUTSKO SITO
 veliina otvora
(dimenzije otvora) u oznaka po Ph. Jug II oznaka po Ph. Jug IV stepen usitnjenosti
mm

6 I 6 grubo seene droge

drogae ruditer conscissa

3 II 3 polusitno seene droge

drogae grosso conscissa

2 III 2 sitno seene droge

drogae mediae conscissa

0,75 IV 0,75 grub praak

pulvis grossus

0,30 V 0,30 sitan praak

pulvis subtilis

0,15 VI 0,15 vrlo sitan praak

pulvis subtilissimus
neni delovi biljke, list,
sito 6
nadzemni deo

kora, koren sito 3

plod, seme sito 2

 Provera stepena usitnjenosti po Ph. Jug IV se
vri na sledei nain
Uzorak usitnjene supstance od 25-100g se proseje
propisano sito
Deo materijala koji ostne na situ se izmeri, a deo
koji je proao kroz sito se proseje kroz gue sito
od propisanog
Uzorak NE SME da sadri vie od 40% sitnijih
estica koje prolaze kroz sita manjih otvora od
propisanog sita i vie od 5% krupnijih estica koje
zaostanu na propisanom situ
Sistem sita po Ph. Jug. V sainjava 18 sita ije se
duina stranica otvora izraava u mikrometrima
Postoje i vibraciona sita koja rade na elektini
pogon
1. Usitniti 1g NaCl u tarioniku pomou pistila
2. Usitniti 1g H3BO3 metodom levigacije
(etanol)
3. Proveriti stepen usitnjenosti droge franguae
cortex