TEHNOLOKE

OPERACIJE

Predavanje 9
RAZMENA
TOPLOTE
 Prenos
toplote

Provoenje Strujanje Zraenje

(kondukcija) (konvekcija) (radijacija)
 RAZMENJIVAI TOPLOTE

Koliina toplote moe da pree sa jednog tela na drugo samo ako

postoji temperaturna razlika T

U razmenjivau toplote (RT) hladniji medijum se greje, a topliji hladi

U prehrambenoj i hemijsko-preraivakoj industriji najveu primenu

imaju ploasti RT, RT sa cevnim snopom i dvocevni RT

Oznaavanje:
- temperatura toplijeg medijuma indeks 1
- temperatura hladnijeg medijuma indeks 2
 RAZMENJIVAI TOPLOTE

Kategorizacija i podela razmenjivaa toplote vri se prema:

1. Konstrukciji

2. Vrsti fluida

3. Broju prolaza

4. Smerovima tokova

5. Ulazu i izlazu fluida

6. Upotrebljenim materijalima za izradu itd.

Kategorizacija i podela razmenjivaa toplote prema konstrukciji:

Ploasti RT Dvocevni RT

RT sa cevnim snopom
Kategorizacija i podela razmenjivaa toplote prema vrsti fluida:

Fluidi koji se primenjuju su:

vazduh, voda ili ulje (najee)

azot, vodonik, gasovite smee, korsantin, specijalna tehnoloka ulja
itd. (u posebnim sluajevima, prema tehnolokim zahtevima)

U zavisnosti od izbora fluida, mogue su kombinacije u RT:

voda-voda
vazduh-voda
vazduh-ulje
voda-ulje
azot-voda
voda-vodonik itd.
Kategorizacija i podela razmenjivaa toplote prema broju prolaza:

Po broju prolaza mogu biti:

sa jednim, dva ili vie (do osam) prolaza kroz cevi

i do etiri prolaza fluida kroz meucevni prostor
Kategorizacija i podela razmenjivaa toplote prema smerovima toka:

U zavisnosti od smera prenosa toplote razmenjivai mogu biti:

- jednosmerni (istosmerni)

- suprotnosmerni

- unakrsni (pod uglom od 90)

 Jednosmerni (istosmerni) RT

t1u t1i
t1u - temperatura toplijeg fluida na ulazu u RT
t1i - temperatura toplijeg fluida na izlazu iz RT
t2u t2i
t2u - temperatura hladnijeg fluida na ulazu u RT
t2i - temperatura hladnijeg fluida na izlazu iz RT
U istosmernom RT temperatura
hladnijeg medijuma na izlazu t2i
nia je od temperature toplijeg
medijuma na ulazu t1u i
temperature toplijeg medijuma na
izlazu iz RT t1i

t2i < t1i < t1u

t2i > t2u

t u t 1u t 2u

t i t 1i t 2i
 Suprotnosmerni RT

t1u t1i
t1u - temperatura toplijeg fluida na ulazu u RT
t1i - temperatura toplijeg fluida na izlazu iz RT
t2i t2u
t2u - temperatura hladnijeg fluida na ulazu u RT
t2i - temperatura hladnijeg fluida na izlazu iz RT
U suprotosmernom RT temperatura
hladnijeg medijuma na izlazu t2i
moe biti vea od temperature
toplijeg medijuma na izlazu t1i
zbog ega se suprotnosmerno
strujanje vie koristi.

t2i > t1i

 RAZMENJIVAI TOPLOTE

Jednaina bilansa toplote:

dQ m1 c 1 dT1 m2 c 2 dT2 (W )

gde je:
dQ - elementarno toplotno optereenje (W)
m1 i m2 - maseni protoci toplijeg i hladnijeg medijuma (kg/s)
c1 i c2 - specifine toplote toplijeg i hladnijeg medijuma (J/kgK)
T1 i T2 - temperature toplijeg i hladnijeg medijuma (K)
 Jednaina prolaza toplote za RT:

Q K A T sr (W )

gde je:
Q - elementarno toplotno optereenje (W)
K - koeficijent prolaza toplote (W/m2K)
Tsr - srednja logaritamska razlika temperatura (K)

Srednja logaritamska razlika temperatura

T u T i T u T i
T sr (K )
T u T u
2,3 log ln
T i T i
 Tu T i
Q K A (W )
ln Tu ln T i

Potrebna povrina razmenjivaa toplote:

Q
A (m 2 )
K T sr
Ako je jedan od medijuma suvozasiena para, ija se
temperatura ne menja tokom razmene toplote, uzajamni smer
strujanja nema znaaja
Ako je jedan od medijuma pregrejana para ili suvozasiena
para, iji se kondenzat hladi tokom razmene toplote,
uzajamni smer strujanja ima znaaj
 Bilans toplote:

Q m2 c2 T2i T2u Qhl Qk Qp (W)

gde su:
Qhl, Qk i Qp (W) - toplota hlaenja pregrejane pare do temperature
zasienja, toplota kondenzacije i toplota pothlaivanja kondenzata,
pri emu je:

Qhl m1 c1p T1u Ti '
(W)

Qk m1 c1k T1
'
T1i (W)

Qp m1 c1k T1
'
T1i (W)
c1p i c1k (J/kgK) - specifina toplota pregrejane pare i kondenzata
T (K) - temperatura zasiene pare
 Potrebna povrina razmene toplote:

A Ahl Ak Ap 2
(m )

gde su:
Qhl
Ahl (m2 )
K hl Ts hl
Qk
Ak (m2 )
K k Ts k

Qp
Ap 2
(m )
K p Ts p
 Srednje logaritamske razlike temperatura:

Tu hl Ti hl
Ts hl (K )
Tu hl
ln
Ti hl

Tu k Ti k
Ts k (K )
Tu k
ln
Ti k

Tu p Ti p
Ts p (K )
Tu p
ln
Ti p
 IZVORI I NOSIOCI TOPLOTE

Grejanje je jedna od najeih operacija. Koristi se za:

Ubrzanje hemijskih reakcija

Uparavanje
Destilaciju
Suenje ...

Kriterijumi za izbor grejnog medijuma su:

Temperatura grejanja
Mogunost podeavanja temperature medijuma
Toplotna postojanost
Zapaljivost i otrovnost grejnog medijuma
Grejanje neposrednim izvorima toplote:

Sagorevni gasovi
Elektrina struja

Grejanje posrednim grejnim medijumima:

Posebni grejni medijumi

Organski grejni medijumi
Rastvor soli
iva i teni metali
Topla voda
Pregrejana voda
Vodena para
Mineralna ulja
Rashladne sole
Sagorevni gasovi
Moe se postii temperatura grejanja > 1000 C
Ne moe se brzo podeavati temperatura grejanja
Mogue je pregrevanje tenosti
Postoji opasnost kada se zagrevaju zapaljive i eksplozivne
tenosti
Temperatura sagorevnih gasova se podeava tako to se na
izlazu iz loita mea sa hladnim vazduhom. Uvoenjem
vazduha poveava se udeo kiseonika, to ima za posledicu
oksidisanje metalnih povrina aparature

Elektrina struja
Moe se postii temperatura grejanja do 3200 C
Stepen iskoriavanja je visok: 0,95
Cena je visoka
Posebni grejni medijumi
Organski grejni medijumi, iva, smee soli

iva
iva nije zapaljiva, ima visoku temperaturu kljuanja. Zbog
opasnosti ivinih para sistem mora biti dobro zaptiven u kome
mora vladati podpritisak

Rastvor soli
Koristi se smea npr. NaNO2, NaNO3, KNO3

Mineralna ulja
Mineralna ulja imaju mali koeficijent prelaza toplote a. Postiu
se temperature do 250 C

Rashladne sole
To su fluidi koji nisu ista voda. Obino su meavine nekog
tipa glikola i vode (u koncentraciji 20-40%). esto se koristi
propilen-glikol zbog manje toksinosti, nego npr. etilen-glikol