BLM 8

Ekipmanlarn Seimi ve Yerleimi

8.1 Genel Kurallar

8.1.1 Sprinkler sistemlerinin gvenilirlii ve performansn etkileyen dier bir faktr, ekipman ve
malzeme seimidir. Malzeme ve ekipman seiminde deerlendirilmesi gereken baz faktrler,
gvenilirlik ve montaj yaplan evre koullarna uyum ve maliyettir. Otomatik sprinkler
sistemlerinde, ekipmanlarn yerleimi konusunda aada verilen temel prensip ve kurallar
dikkate alnmaldr.

8.1.2 Su basnc, 12 bar gememelidir. Pompal sistemlerdeki basn, kapal vana durumundan
kaynaklanan debi ve basnta art olaca dnlerek dikkate alnmaldr. Su basncnn 12
bardan yksek olduu durumlarda, vanalar basn snfna uygun seim yaplmaldr. Yksek
statik basnlarn bulunmasnn muhtemel olduu yerlerde, zellikle yksek binalarda, btn
vanalarn sistem basncna uygunluunun salanmasna zen gsterilmelidir.

8.1.3 Su kaynaklar ve sprinkler kontrol vana setleri arasndaki balantlar aadakileri salayacak
ekilde dzenlenmelidir.
(a) Bir su beslemesinde yaplan bakm, dier herhangi bir kaynak veya su beslemenin
almasna zarar vermeden yaplabilmelidir.
(b) Bir su beslemesinde meydana gelen herhangi bir problem, dier hi bir kaynak veya su
beslemesinin almasna zarar vermemelidir.
(c) Pislik tutucular, pompa setleri, tek ynl vanalar ve debi lerler gibi ana bileenlerin
bakmlarnn yaplmas salanr.

8.1.4 Her sprinkler tesisat, EN 12259-2 veya EN 12259-3e uygun bir alarm vana setine sahip
olmaldr.

8.1.5 Yangn tesisatlarnda, su akn kesebilen vanalar, blgesel kontrol vanalar ve su kayna ile
sprinkler tesisat arasndaki besleme hatlarnda bulunan tm kontrol vanalarnn devaml ak
kalmasn salayacak nlemler alnmaldr. Vanalar, konum gstergeli ve izlenebilir olmaldr. 4
(a) ok zonlu sistemlerde ve yksek binalarda sprinkler sistemini oluturan tm vanalarda
elektriksel izleme salanmaldr.
(b) Elektriksel izlemenin yaplmad durumlarda, vanalar doru konumda kilitlenerek veya
etraf it ile evrili kapal blmeler iindeki vanalar ak pozisyonda mhrlenerek ve
haftada bir kez denetlenmelidir.
(c) Vanalar gz seviyesinin zerinde bir noktaya yerletiriliyorsa, altndaki kattan bakldnda
konum gstergesi grlebilir olmaldr.

8.1.6 Sprinkler alarm vanalar bina iinde dzenlenen ring halindeki ana besleme hattndan
besleniyorsa, ana besleme ringi blgesel kontrol vanalar ile blgelere ayrlmaldr. Ringin her
blmnden en fazla 4 adet alarm vanasna besleme yaplmasna izin verilir.5

8.1.7 Sprinkler sistemi ana besleme borusu birden fazla yangn zonuna hitap ediyorsa; her bir zon
veya kolon hattna ak anahtar, test drenaj vanas ve izlenebilir kesme vanasndan meydana
gelen kat vana grubu konulmaldr.6

EN12845-Madde 8.2 4
EN12845-Madde 15.2, Ek D
EN12845-Madde 9.7 5
EN12845-Madde 15.3
EN12845-Madde 15.1 6
EN12845-Ek D

96
8.1.8 Pompalar gibi su besleme donanmlar, binalarda veya tehlikeli ilemlerin yapld veya
patlama tehlikelerinin olduu bina ve mtemilatnda bulunmamaldr. Su beslemeleri,
durdurma vanalar, kontrol vana setleri herhangi bir yangn annda gvenli ekilde
ulalabilecek biimde monte edilmi olmaldr. Su beslemelerinin ve kontrol vana setlerinin
btn bileenleri yetkilendirilmemi ahslar tarafndan kullanlmasna kar gven altna
alnacak ve donmaya kar uygun koruma salanacak ekilde montajlar yaplmaldr.

8.1.9 Su beslemelerinde en az uygun bir ak ve basn lme dzenei kalc bir ekilde monte
edilmeli ve bu dzenek her bir su beslemesini kontrol edebilmelidir.

8.1.10 Pozitif basn ykyle ak tanklardan beslenen pompalarda, tank dnda su alma borusuna
bir pislik tutucu monte edilmelidir. Ayrca tank ve pislik tutucu arasna bir durdurma vanas
monte edilmelidir. Izgaralar, borunun anma alannn asgari 1,5 kat olan bir kesit alanna sahip
olmal ve ap 5 mmden byk olan cisimlerin gemesine izin vermemelidir.

8.1.11 Birden fazla pompann verildii durumda, bir pompa bakm iin karldnda, her bir
pompann almaya devam etmesini salamak iin durdurma vanalarna taklmas artyla
emme borular birbirine balanabilir.4

8.1.12 25 mm hortum sistemlerinde basncn 7 bar gemesi durumunda basn drcler

kullanlmaldr. 50 mm hortum sistemlerinde basncn 9 bar gemesi durumunda basn
drc kullanlmaldr.5

8.1.13 Binada otomatik sprinkler sistemi bulunuyorsa, sprinklerin almas durumunda yangn alarm
sisteminin otomatik alglama yapmas salanmaldr. Bu amala her bir zon hattna su ak
anahtarlar tesis edilecek ve bu ak anahtarlarnn kontak klar yangn alarm sistemine
giri olarak balanmaldr.6

8.1.14 Bir bina ya da yapda, sprinkler sistemi kurulduu takdirde sprinkler alarm istasyonlar ve ak
anahtarlar yangn alarm sistemine balanmaldr. Sprinkler sisteminden gelen alarm uyarlar
ya ayr bir blgesel izleme panelinde ya da yangn kontrol panelinde ayr blgesel alarm
gstergeleri oluturularak izlenecektir. Hat kesme vanalarnn izleme anahtarlar ve sprinkler
sistemine ilikin dier arza kontaklar da ayn ekilde yangn alarm sistemi tarafndan srekli
olarak denetlenecektir.7

8.1.15 Kuru borulu sistemlerde, sprinklerin al ile su boaltlmas iin geen srenin 60 saniyeden
az olduunu gstermek iin yaplan deneyler, uzaktaki deney vanas kullanlarak yaplmaldr.8

8.1.16 Hidrolik bakmdan en uzaktaki balanan ve tek bir sprinklerden boalmaya eit bir ak
aktaran boru sistemini ieren deney tesisi salanmaldr.9

8.1.17 Kuru ve n etkili tesisatlar, grnr ve sesli uyar iin bir dk hava/gaz basn alarmyla
donatlmaldr.10

EN12845-Madde 8.4 6
Ynetmelik Madde 75
EN12845-Madde 8.5.2 7
Ynetmelik Madde 78
EN12845-Madde 9.3.6 8
EN12845/Madde 11.2.2
4
EN12845-Madde 10.6.2.2 9
EN12845/Madde 15.2.2
5
Ynetmelik Madde 94 10
EN12845/Madde 16.2.3

97
8.1.18 Sprinkler tesisatlar basn ve debinin llmesi iin daimi cihazla birlikte verilmelidir. Deney
suyunun atlmas iin uygun bir tesisat salanmaldr.

8.1.19 Su beslemelerinde en az uygun bir ak ve basn lme dzenei kalc bir ekilde monte
edilmeli ve bu dzenek her bir su beslemesini kontrol edebilmelidir. Deney tertibat yeterli
kapasitede olmal ve tedarikinin talimatlarna uygun olarak monte edilmelidir.Tertibatlar
donmaya maruz kalmayan bir alanda monte edilmelidir.

8.1.20 Pompalar, basn tanklar ve cazibeli tanklar gibi su besleme donanmlar, binalarda veya tehlikeli
ilemlerin yapld veya patlama tehlikelerinin olduu bina ve mtemilatnda bulunmamaldr. Su
beslemeleri, durdurma vanalar, kontrol vana setleri herhangi bir yangn annda gvenli ekilde
ulalabilecek biimde monte edilmi olmaldr. Su beslemelerinin ve kontrol vana setlerinin btn
bileenleri yetkilendirilmemi ahslar tarafndan kullanlmasna kar gven altna alnacak ve
donmaya kar uygun koruma salanacak ekilde montajlar yaplmaldr.

8.2 Blgesel Kontrol Vanalar

8.2.1 Sadece besleme borusu ayrlm bir blmn suyunun dierlerinden bamsz olarak
kesilmesini salamak zere, su besleme hatt zerine konulmu olan kesme vanalar,
blgesel kontrol vanalar olarak tanmlanr.

8.2.2 Yangn sistemlerinde kullanlan vanalarn konumunun grlebilir ve izlenebilir olmas gereklidir.

8.2.3 Bina ii borulamada; blgesel kontrol vanas olarak izleme anahtar ile birlikte ykselen milli
vana veya izleme anahtarl kelebek vana kullanlr.

8.2.4 Yeralt ana yangn besleme hatlarnda, blgesel kontrol vanas olarak genellikle boyunlu vana
ve ama kapama iin kolaylkla vana konumunun da izlenebildii post indikatr kullanlr.
Boyunlu vana yeralt borulamada vana kutusu iine yerletirilerek de kullanlabilir. Vana
EN12845/Madde 8.5
EN12845/Madde 8.5.2
EN12845/Madde 8.4

98
 kutusu veya pit iinde kullanlmas durumunda ykselen milli vana da yeralt borulamada
kullanlabilecek bir seenektir.

8.2.5 Tasarm in Gerekli Bilgiler

(a) Sprinkler sistemi veya dier sulu sndrme sistemi su beslemeleri ana yangn hattndan
alnyorsa, alnan hat zerinde blgesel kontrol vanalar kullanlmaldr.
(b) Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakm ilemlerinin yaplmasn
kolaylatracak uygun noktalarda ve yerlerde yeralt ve/veya yerst hat kesme vanalar
temin ve tesis edilmelidir.
(c) Yeralt borulamada boyunlu veya ykselen milli vana kullanmna aadaki artlarn
salanmas halinde izin verilir:
 Yeraltnda boyunlu vana ile birlikte post indikatr kullanlmas durumunda vana kutusu
kullanlmaz. Boyunlu vanann ama kapama fonksiyonu iin T anahtar kullanmna,
sadece yetkili kiilerce kullanmn salayacak dzenlemelerin yaplmas durumunda
izin verilir. T anahtar kullanlmas durumunda, boyunlu vana vana kutusu iine
alnmaldr .
 Yeraltnda kullanlan vanalar ykselen milli vana tipte seilirse, vana kutusu iine
alnmaldr. Ykselen milli vanalar tercihen d saha artlarna uygun izleme anahtar ile
izlenmeli veya ak pozisyonda kilitlenmelidir. Ykselen milli vanann mili ayn zamanda
konum gstergesi grevini grr.

Post ndikatrl Boyunlu Vana Boyunlu Vana Kutusu

ekil 8.2 Ana Yangn Besleme Hatt

8.3 Kesme ve Kontrol Vanalar

8.3.1 Kontrol vanas; ana besleme hatlar zerinde yer alan ve sprinkler tesisatna su akn kontrol
etmek zere su besleme borusu zerinde kullanlan vanalar kontrol vanas olarak tanmlanr.
Kesme vanas; deiik amalarla (bakm, onarm vb.) sistemin geici olarak kapatlmasn

99
 salamak zere suyu kesen (pompa k, kat kesme vanalar) kapatma vanalar kesme vanas
olarak adlandrlr. Kat kontrol vana grubu; belli bir yatay dalm (rnein kat) blgesinin
suyunu kesmek, hatt boaltabilmek ve o blgeden bamsz alarm bilgisini test edebilmek iin
oluturulan vana grubudur.

8.3.2 Kesme veya kontrol amal olarak kelebek vana veya ykselen milli vana kullanlr. Kelebek
vanalar dili kutulu volanl tiptedir. Kelebek vanalarn izleme anahtar vana iindedir ve zerinde
ak kapal konum gstergesi bulunur. Kelebek vanalarda anl, yivli veya an aras balant
seenekleri mevcuttur. Ykselen milli vanalar; tam ak konumunda dzgn ak bozmayan
ak konumu milin yukar aa hareketi ile gzle izlenebilen, izleme anahtar taklarak elektriksel
izleme yaplabilen srgl vana tipidir. Ykselen milli vanalar genellikle anl balantya uygundur.

8.3.3 Tasarm Bilgileri

(a) Her alarm vanasnn altna kesme vanas yerletirilmelidir.
(b) Pozitif basn altndaki sistemlerde, her pompa emi hattnda kesme vanas kullanlmal
ve emi hattndaki tm vanalar ykselen milli vana olmaldr. Kelebek vana klapesi vana
gvdesindeki gei alann azaltr ve ykselen milli vana ile kyaslandnda daha fazla
hidrolik kayp yaratr. Klape trblansa sebep olur bu nedenle pompa emi hatlarnda
kelebek vana kullanlmamaldr.
(c) Pompa emi hatlarnn birbirine balanmas durumunda su deposu klarnda kontrol
vanas kullanlmaldr.
(d) Her pompa basma hattna bakm onarm amal olarak kesme vanas yerletirilmelidir.
(e) Elektriksel izleme gerekli olan yerlerde ykselen milli vana, izleme anahtar ile birlikte
kullanlmaldr.

Ykselen Milli Vana zleme Anahtarl Kelebek Vana

ekil 8.3 (a) Islak Borulu Sprinkler Sistemi Kat Vana ekil 8.3 (b) Birleik Sistem Kat Vana Grubu
Grubu

100
 (f) Her kat giriindeki kat kontrol vana gurubunda kesme vanas kullanlmaldr. Kesme
vanas olarak, izleme anahtar ile birlikte ykselen milli vana veya izlenebilir kelebek
vana tipleri kullanlr. Genellikle kat girilerinde daha kompakt ve az yer kaplamas
nedeniyle, ykselen milli vana yerine izleme anahtarl kelebek vana tercih edilir.
Not:
NFPA13e gre; itfaiye balant vanalar ile sprinkler sisteminin ayn kolondan beslendii birleik
tesisatlarda, sprinkler sistemi balantlarnda kesme vanasndan sonra ek valf kullanm zorunludur.

8.4 Alarm Vanalar

8.4.1 Islak Alarm Vanas

8.4.1.1 Islak borulu sprinkler sistemlerinde bir veya daha fazla sayda alan sprinklerden su ak ile
elektriksel ve mekanik alarmlar aktive etmek zere kullanlan ek vanadr.

8.4.1.2 alma Prensibi

Sprinkler tesisatndaki su basnc besleme su basncna eit veya daha fazla olduu srece
alarm vanas kapal konumdadr. Bir veya daha fazla sayda sprinklerin almasyla, alarm vanas
klapesi alr, sisteme ve geciktirme hcresine su ak balar. Geciktirme hcresi tamamyla su ile
dolduunda su basnc ile presostat ve su alarm gongu aktive olur. Yangnn kontrol altna alnmasn
takiben, sprinkler alan blgenin slak alarm vana istasyonundaki kesme vanas kapatlarak blgeye
su ak durdurulabilir. Islak alarm vanas zerinde aadaki yardmc ekipmanlar bulunur:

(a) Geciktirme Hcresi

Su giri basncndaki dzensizlik ve dalgalanmalar nedeniyle oluabilecek hatal alarmlar
engellemek iin slak alarm vanas ile birlikte kullanlan cihazdr:

(b) Su Alarm Gongu

Alarm vanasndan su geii ile tetiklenen suyun ak gc ile alan alarm zilidir.
ounlukla bina dna monte edilerek sprinkler sisteminin alarm durumunda olduunu
iletmek iin kullanlr.

(c) Presostat
nceden ayarl basn deeri veya ayarlanabilen basn deerinde elektriksel olarak
kontakt salamak iin alarm vanasna balanan elemandr. Presostat, her zonda su ak
alarm almak iin kullanlr.

(d) Basn Gstergeleri

Islak alarm vanas giri ve kndaki basnc gstermek iin kullanlr.

(e) Ana Drenaj Vanas

Sprinkler zonundaki su boaltlmak isteniyorsa, kesme vanas kapatldktan sonra alarm
vanas zerindeki ana drenaj vanasndan boaltlabilir.

8.4.1.3 Tasarm Bilgileri

(a) Her bir slak borulu sprinkler zonunda bir adet slak alarm vanas kullanlmaldr.

NFPA13/2007- Madde 8.17.5.2

101
 (b) Her alarm vanasnn altna kesme vanas yerletirilmelidir.
(c) Sprinkler alarm vanalar bina iinde dzenlenen ring halindeki ana besleme hattndan
besleniyorsa, ana besleme ringi blgesel kontrol vanalar ile blgelere ayrlmaldr. Ringin
her blmnden en fazla 4 adet alarm vanasna besleme yaplmasna izin verilir.
(d) Alarm vanas ap hidrolik hesapla belirlenen yangn zonu tesisat kolonunun apna gre
seilmelidir.

8.4.2 Kuru Alarm Vanas

8.4.2.1 Kuru borulu sprinkler sisteminde basnl hava ile suyu birbirinden ayran ve kontrol salayan
vanadr.

8.4.2.2 alma Prensibi

Kuru alarm vanas kuru borulu sprinkler sistemlerinde kullanlr. Kuru borulu sprinkler sistemleri, kuru
alarm vanasnn st ksmnn basnl hava veya inert gaz ile srekli olarak basn altnda tutulduu
ve kuru alarm vanasnn alt ksmnn su ile basn altnda tutulduu sistemlerdir. Kuru alarm vanas
sonrasndaki sprinkler boru tesisatnda tutulan basnl hava kuru alarm vanasn kapal tutmak iin
mekanik g oluturur. Otomatik sprinkler veya test drenaj vanasnn almasyla, hava basnc hava/
su basnc dengeleme noktas veya orannn altna der. Kuru alarm vanasn kapal tutan dengeleme
basncnda klape alr ve sprinkler tesisatna su ak balar. Vanann almasyla presostat ve su alarm
gongu aktive olur. Mekanik ve elektriksel alarmlar devreye girer. Kuru alarm vanas aldktan sonra
retici kurma talimatna gre sfrlanmas gereklidir. Kuru alarm vanas zerinde aadaki yardmc
ekipmanlar bulunur:

(a) Su Alarm Gongu

Alarm vanasndan su geii ile tetiklenen suyun ak gc ile alan alarm zilidir.
ounlukla bina dna monte edilerek sprinkler sisteminin alarm durumunda olduunu
iletmek iin kullanlr.

(b) Presostat
nceden ayarl basn deeri veya ayarlanabilen basn deerinde elektriksel olarak
kontakt salayarak zonda su ak alarm almak iin kullanlr.

(c) Basn Gstergeleri

Alarm vanas giri ve kndaki basnc gstermek iin kullanlr.

(d) Ana Drenaj Vanas

Sprinkler zonundaki su boaltlmak isteniyorsa, kesme vanas kapatldktan sonra alarm
vanas zerindeki ana drenaj vanasndan boaltlabilir.

(e) Hava Basn Ayar Dzenei

Kuru alarm vanas ile birlikte kullanlan hava basn ayar dzenei ile hava beslemesinin
basnc dzenlenerek sistem iin gerekli basnca getirilir. Hava basn ayar dzeneinin
iki tipi bulunmaktadr. Hava beslemesi, sprinkler tesisatnda gerekli basn ihtiyacnn
zerinde olan tesis ii sabit basnl hava hattndan salanyorsa basn drc tipte
sahada ayarlanabilir tip basn reglatr ihtiva eden tipte hava basn ayar dzenei

TS EN12845-Madde 15.3

102
 kullanlmaldr. Hava beslemesi kk veya tanksz bir kompresr vastasyla yaplyorsa,
sistem basnlarn uygun aralkta salamak zere kompresr kontrol tipi hava basn
ayar dzenei kullanlmaldr. Kompresr tipi hava basn ayar dzenei, sistemde hava
kaaklar olmas durumunda zerindeki basn anahtar vastasyla kompresr devreye
sokup, istenen basnca ulaldnda devre d brakma zelliindedir.

(f) Hzlandrc
Basnl hava hattndaki hzl basn farklarn izleyerek, tesisattaki basnl havay
boaltarak kuru alarm vanasnn daha hzl almasn salar. zellikle byk sistemlerde
kuru alarm vanasnn hzl almasn salayan bir aksesuardr. Kuru borulu sistemlerde
suyun en uzak noktadaki sprinklere en fazla 60 saniye iinde ulamas gereklidir.

(g) Hava Presostat

Hava beslemesi basn durumunu izlemek amacyla kullanlmaldr.

8.4.2.3 Tasarm Bilgileri

(a) Her kuru borulu sistem zonunda, kuru alarm vanas kullanlmaldr.
(b) Kuru alarm vanas ve besleme hatt donma riski olmayan stlm mahallere yerletirilmelidir.
(c) Klapeyi kapal tutacak gc salayan hava basnc, sistem su basncna gre retici
kataloglarnda belirtilir. Yaklak olarak hava basncnn su basncna oran 1/3 alnabilir.
Kesin deerler iin retici kataloglarna baklmaldr.
(d) Kuru alarm vanasna hava beslemesi yaplan kaynak srekli olmaldr. Hava beslemesi,
sistemin dolumunu 30 dakika iinde salayacak kapasitede olmaldr.

8.4.3 n Tepkili Alarm Vanas

8.4.3.1 n tepkili sprinkler sisteminde basnl hava ile suyu birbirinden ayran ve kontrol salayan vana
veya vanalar grubudur. n tepkili alarm vanas sprinkler su tesisatna su giriini kontrol altnda tutar.

8.4.3.2 n tepkili alarm vanalar alma prensiplerine gre tipi bulunur:

(a) Kilitlemesiz n Tepkili Alarm Vanas

Kilitlemesiz n tepkili alarm vanas, alglama cihaznn aktive olmasyla veya sprinklerin
almasyla boru tesisatna su giriine izin verir ve ak olan sprinklerden su boalr.
Kilitlemesiz n tepkili alarm vanasnda iki tip aktivasyon seenei bulunur:

 Pnmatik Aktivasyon
Korunan mahalde basnc spervize edilen bir pilot hat devresi bulunur ve pilot hat
zerinde bulunan bir sprinkler veya sistem tesisat zerindeki bir sprinkler aldnda
vana diyaframndaki su boalr ve vana alr. Sadece pilot sprinkler alrsa ve
sistemdeki sprinkler almasa bile, su tesisat doldurur ve alarmlar alr. Sadece
sistem zerindeki sprinkler alrsa veya sprinkler hasar grrse, su sisteme dolar ve
ak olan sprinklerden boalr ve alarmlar alr.

 Pnmatik/Elektrikli Aktivasyon
Bu sistemde hem pnmatik basnl sprinkler tesisat, hem de elektriksel aktivasyon
elemanlar (solenoid vana, sndrme paneli ve dedektrler) bulunur. Bu sistemde

103
 n tepkili alarm vanas, tesisattaki hava basncnn dmesi veya elektrikli alglama
sisteminin devreye girmesi olaylarnn herhangi birinin gereklemesi durumunda alr.
Sadece elektrikli alglama sistemi devreye girdiinde ve sprinkler almad halde su
tesisat doldurur ve alarmlar alr. Sadece sistem zerindeki sprinkler alrsa veya
sprinkler hasar grrse, elektrikli alglama sistemi devreye girmemi olsa bile sisteme
su dolar ve ak olan sprinklerden boalr ve alarmlar alr.

(b) Tek Kilitlemeli n Tepkili Alarm Vanas

Tek kilitlemeli n tepkili alarm vanas dedektrlerin aktive olmasyla sprinkler boru tesisatna
su giriine izin verir ve ak olan sprinklerden su boalr. Sprinklerin yanllkla almas veya
boruda kaak olmas durumunda izleme basn anahtarndan arza alarm alnr ancak baskn
vana almaz. Tek kilitlemeli n tepkili alarm vanasnda iki tip aktivasyon seenei bulunur:

 Pnmatik Aktivasyon
Korunan mahalde basnc spervize edilen bir pilot hat devresi bulunur ve pilot hat
zerinde bulunan bir sprinkler aldnda vana diyaframndaki su boalr ve vana
alr. Sprinkler tesisatnda sadece izleme amal pnmatik basn salanr ve dk
basn alarm anahtar ile kaaklar izlenir. Pilot hatta bulunan sprinkler aldnda
ve sistemdeki sprinkler almadan, sprinkler tesisat su ile dolar ve alarmlar alr.
Sadece sistemdeki sprinkler veya boru sisteminde hasar olduunda vana almaz,
dk hava basn alarm anahtar devreye girer ancak hatta su girii olmaz.

 Elektriksel Aktivasyon
n tepkili alarm vanas ile birlikte solenoid vana, sndrme paneli ve alglama
sistemi kullanlr. Alglama Sistemi devreye girdiinde solenoid vanann almasyla,
vana diyaframndaki su boalr ve vana alr. Sprinkler tesisatnda sadece izleme
amal pnomatik basn salanr ve dk basn alarm anahtar ile kaaklar izlenir.
Alglama sistemi ile elektriksel boaltm mekanizmas aldnda, sistemdeki sprinkler
almadan, sprinkler tesisat su ile dolar ve alarmlar alr. Sadece sistemdeki
sprinkler veya boru sisteminde hasar olduunda vana almaz, dk hava basn
alarm anahtar devreye girer ancak hatta su girii olmaz.

(c) ift Kilitlemeli n Tepkili Alarm Vanas:

ift kilitlemeli n tepkili alarm vanasnn almas iin solenoid vana ve kuru pilot aktivatr
ile gerekleir. ift kilitlemeli vanann almas iin iki bamsz olayn gereklemesi
gerekir. Bir veya daha fazla saydaki sprinklerin almasyla tesisattaki hava basncnn
dmesi ve alglama sisteminin devreye girmesiyle solenoid vanann almas gereklidir.
ift kilitlemeli n tepkili alarm vanas sadece hem kuru pilot aktivatr, hem de solenoid
vana aldnda aktive olur. Aktivasyon yntemi mahalde kullanlmas uygun grlen
alglama sistemi seeneine gre belirlenir.

 Pnmatik/Elektrik Aktivasyon:
Bu sistemde hem pnomatik basnl sprinkler tesisat, hem de elektriksel aktivasyon
elemanlar (solenoid vana, sndrme paneli ve dedektrler) bulunur. Bu sistemde
n tepkili alarm vanas, tesisattaki hava basncnn dmesi ve alglama sisteminin
devreye girmesi olaylarnn her ikisinin de gereklemesi durumunda alr. Sadece
tesisattaki hava basncnn dmesi durumunda, ikinci olay gerekleene kadar vana

104
 aktive olmaz. Bu sayede sprinkler veya borulamadaki yanllkla hasar olumas gibi
durumlarda hatta su girii olmaz. lave olarak alglama sisteminden sinyal alndnda,
hava basncnda d yoksa yine vana aktive olmaz. Her iki olayn tek bana
gereklemesi durumunda kullanc sadece uyar alarmlarn alr.

 Elektrik/Elektrik Aktivasyon:
Elektrik aktivasyon mekanizmasnda iki ayr elektriksel alglama cihaz kullanlr.
Mahalde dedektrler ve sprinkler tesisatnda dk hava basn anahtar kullanlr.
Alglama cihazlar apraz zonlu sndrme kontrol paneline balanr. Bu sistemde n
tepkili alarm vanas, tesisattaki dk hava basn anahtar ve alglama cihazlarnn
devreye girmesi olaylarnn her ikisinin de gereklemesi durumunda alr. Sadece
tesisattaki hava basncnn dmesi durumunda, ikinci olay gerekleene kadar vana
aktive olmaz. Bu sayede sprinkler veya borulamadaki yanllkla hasar olumas gibi
durumlarda hatta su girii olmaz. lave olarak alglama sisteminden sinyal alndnda,
hava basncnda d yoksa yine vana aktive olmaz. Her iki olayn tek bana
gereklemesi durumunda kullanc sadece uyar alarmlarn alr.

 Pnmatik/Pnmatik Aktivasyon:
Bu aktivasyon sistemi iin korunan mahale sprinkler tesisat dnda bir de pilot
sprinkler hatt yaplr. Pilot sprinkler tesisat, uygun vana trimleri salanarak, slak veya
kuru pilot hat olarak dzenlenir. n tepkili alarm vanas hem pilot hattaki sprinkler hem
de sistemdeki sprinkler aldnda aktive olur. Sadece bir hattaki sprinkler aldnda
vana almaz ve tesisata su girii olmaz. Her iki olayn tek bana gereklemesi
durumunda dk basn izleme alarm alnr. ki ayr olayda da pnmatik aktivasyon
sistemi kullanldndan, sndrme paneli kullanmna gerek yoktur.

8.5 Alarm Cihazlar

8.5.1 Su Alarm Gongu

8.5.1.1 Alarm vanasndan su geii ile tetiklenen suyun ak gc ile alan alarm zilidir. ounlukla bina
dna monte edilerek, sprinkler sisteminin alarm durumunda olduunu iletmek iin kullanlr.

8.5.1.2 Tasarm Bilgileri

(a) Su alarm gongu merkez hatt alarm vanasna balant noktasndan 6 mden fazla
olmayan ykseklikte ve an d duvarn dnda kalacak ekilde yerletirilmelidir.
Temizleme iin kolayca ulalabilir olmas nedeniyle pislik tutucu su motor gongu ile alarm
vanas balants arasna monte edilmelidir.
(b) Su motoru balant borular, 20 mm apl galvanizli elik olmaldr. Alarm vanas ve su
motoru arasndaki borunun e deer uzunluu her yn deiimi iin 2 m e deer uzunluk
alnarak hesaplanmal ve toplam edeer boru uzunluu 25 mden fazla olmamaldr.
(c) Su alarm gongunun su k herhangi bir su ak olduunda grlebilmesi mmkn
klnacak ekilde dzenlenmelidir.

8.5.2 Su Ak Anahtar

8.5.2.1 Tek sprinklerin almas durumundaki su ak ile alarm iin kontakt alnan bir cihazdr.

105
8.5.2.2 Islak borulu sistemlerde tek sprinklerin almas durumundaki su ak ile yangn alarm bilgisi
alnarak, hangi blgede yangn olduunun tespit edilmesiyle mdahale olana salanr.

8.5.2.3 Tasarm Bilgileri

(a) Su ak alarm anahtarlar sadece sulu tesisatlarda kullanlmaldr.
(b) Sprinkler says 20den fazla olan sprinkler tesisatnda, blgesel su ak alarm anahtar
kullanlmaldr.
(c) Dikey ve yatay olarak monte edilebilir. Yatayda monte edilirken borunun stne monte
edilmelidir.
(d) Su ak anahtarnn yerleiminde, tesisatta bulunan ttinglere, drenaj ve vanalara
mesafesi reticinin belirledii deerlere uygun olmaldr.

8.5.3 Presostat

8.5.3.1 nceden ayarl basn deeri veya ayarlanabilen basn deerinde elektriksel olarak kontakt
salayan cihazdr.

8.5.3.2 Islak veya kuru borulu sistemlerde su ak alarm almak iin kullanlr. Presostat dk basn
alarm iin de kullanlabilir. Tesisat veya alarm vanasna balanr.

8.6 Basn Gstergeleri

8.6.1 Tesisatta bal olduu noktadaki basnc gstermek iin kullanlr.

8.6.2 Basn gstergeleri aada verilen zellikte olmaldr:

(a) 10 bardan az veya 10 bara eit bir en byk skala deeri iin 0,2 bar.
(b) 10 bardan byk en byk skala deeri iin 0,5 bar.
(c) En byk skala deeri en byk basncn %150si seviyelerinde olmaldr.
(d) Tesisata su veya hava beslemesi kesilmeksizin, her basn gstergesinin karlmasn
mmkn klan aralar salanmaldr.

8.6.3 Aadaki yerlerin her birine bir basn gstergesi monte edilmelidir:
(a) Her alarm vana setinin giri ve knda
(b) Kuru ve n tepkili alarm vanalarnn hava beslemesi giriinde
(c) Her pompa giri ve knda
(d) Her basn drcnn giri ve knda

106
8.7 Test ve Drenaj Vanas

8.7.1 Test Drenaj Vanas

Sprinkler sistemlerindeki periyodik testlerin yaplabilmesi amacyla kullanlan, iindeki oris
sayesinde sadece bir sprinklerden geen aka eit ak oluturarak, bir sprinkler su ak
durumunda hatlardaki alarm cihazlarnn kontol amal testlerinin yaplmasn salayan ve
ayn zamanda konumu deitirilerek drenaj vanas olarak borulamadaki suyun boaltlmasn
salayan vanadr. Kapal gidere balanmas durumunda akn olup olmadnn
gzlenebilmesi iin zerinde gzetleme cam bulunur.

8.7.2 alma Prensibi

(a) Islak Borulu Sistemlerde;

En kk orise sahip bir adet sprinklerden geecek su debisine eit veya daha az
debide su ak salayarak, bu ak deerinde alarm cihazlarnn altn test etmek
iin kullanlr. Kuru borulu ve n tepkili sistemlerde; sprinklerin aldktan sonra suyun
boalmas iin geen srenin istenen limitlere uygun olduunu belirlemek iin yaplan
testlerde kullanlr.

(b) n Tepkili Sistemlerde,

Hava basncn kontrol eden alarmlar izleme testlerinde ve sprinkler aldktan sonra
suyun boalmas iin geen srenin istenen limitlere uygun olduunu belirlemek iin
yaplan testlerde kullanlr.

8.7.3 Tasarm Bilgileri

(a) Test ve drenaj vanas oris ap, her zonda kullanlan en kk orise sahip sprinklerin
orisine eit olmaldr.
Tablo 8.7.3(a) Test Drenaj Vanas Oris aplar
Sprinkler K Faktr Metrik (U.S) 60 (4.2) 80 (5.6) 115 (8) 160 (11.2) 14 (200)

Test Drenaj Vanas Oris ap (in) 7/16" 17/32 5/8

(b) Test ve drenaj vanas balant ap; bal olduu kolon veya hat apna gre belirlenmeli
ve 25 mmden az olmamaldr.

Tablo 8.7.3(b) Boru apna Gre Test ve Drenaj Vanas Balant aplar
Kolon veya Hat ap Test ve Drenaj Vanas ap

50 mmye kadar 25 mm

50 mm < Dk < 100 mm 32 mm

Dk 100 mm 50 mm

(c) Kat kontrol vana grubunda yer alan test ve drenaj vanalar ortak bir drenaj hattna
balanyorsa, ortak drenaj hattnn ap, sistemde kullanlan en byk aptaki test drenaj
vanasnn bir st ap seilmelidir.
(d) Islak borulu sistemlerde, test ve drenaj vanas her su ak alarm anahtarndan sonra
herhangi bir noktaya yerletirilebilir.4
TSEN12845/D.3.5 NFPA13 2007/Madde 8.16.2.4.7
4
NFPA13 2007/Madde 8.16.2.4.3,Madde 8.17.4.2 NFPA13 2007/Madde 8.17.4.2.4

107
 (e) Kuru borulu ve n tepkili sistemlerde, test ve drenaj vanas tesisatn en st mahalinde ve
en uzak noktadaki sprinkler borusunun en u noktasna yerletirilmelidir.
(f) Basn drc kullanlan sistemlerde, test ve drenaj iin istenen tm gereklilikleri
salamak zere relief vana ile kompakt halde bulunan tipte test ve drenaj vanalar
kullanlr. Tm drenaj hatlarnn baland drenaj hatt en az basn drc vanann
geirecei maksimum sistem su ihtiyacnn ihtiyac olan apta boyutlandrlmaldr.
(g) Baskn sistemlerde, test vanas kullanlmaz.
(h) Ak dar doru, maksimum ak kaldrabilecek bir drenaj hattna veya su hasar
oluturmayacak baka bir yere doru olmaldr.4

Relief Vanal Test ve Drenaj

Vanas ekil 8. 7 Kuru Borulu Sistemde
Test ve Drenaj Vanas Yerleimi
8.8 ek Vanalar

8.8.1 ek vanalar suyun tek ynde akn salayan cihazlardr.

8.8.2 alma Prensibi

alparal tip ek vanalar su ak ile alr. Ak olmad zaman hattaki geri basn veya ekvaln
mekanizmasnn arl ile kapanr. Flanaras ekvaler su ak ile alr. Ak olmad durumda, su
darbesi ters ak meydana gelmeden yay mekanizmas ile otomatik olarak kapanr. Flanaras ekvalf
kullanm pompa alma ve durma gibi durumlarda su darbelerini nler. Boru sisteminde, sktrlamaz
svnn boru tesisatndan geerken belli basn ve hzda aniden durmas su darbesi, grlt ve vibrasyon
gibi tahrip edici kuvvetlere sebep olur. Su darbesi meydana geldiinde, oluan dalga boru sisteminde
geriye doru daha byk bir ap veya ana hat gibi rahatlatc bir noktaya kadar ilerler. ok dalgas bu
noktada ileri geri hareket ederek, hasar verici enerji bazen boruda krlmaya sebep olurken, sistem iinde
snmlenir. Flanaras ekvaler az yer kaplamas ve dikey montaj olana ile alpara ekvalere gre
avantaj salar. Genellikle pompa knda ve su darbesi olabilecek yerlerde kullanlr. Dier yerlerde
alparal tip ek vana kullanlabilir.

NFPA13 2007/Madde 8.17.4.3, 8.17.4.4 NFPA13 2007/Madde 8.17.4.5

NFPA13 2007/Madde 8.16.2.4.5 4
NFPA13 2007/Madde 8.17.4.5

108
8.8.3 Tasarm Bilgileri
(a) Her yangn pompas knda ek vana kullanlmaldr.
(b) Birden fazla su kaynann kullanld sistemlerde (rn. yangn pompas, ykseltilmi
depo), her balantda ek vana kullanlmaldr.
(c) tfaiye balant az hattnda ek vana kullanlmaldr.
(d) ek vana dikey veya yatay montaj iin onayl olduklar konuma gre, dikey hatlarda su
ak yukar ynde olacak ekilde monte edilmelidir.
(e) ek vanalar yeralt borulamada kullanlyorsa bakm iin eriim tedbirleri alnmaldr.4
(rnein su geirmez, donmaya direnli beton pitler iinde)
(f) Su darbesi ek vanalarn kelebek vanalarn gvdelerine direkt monte edilmesi sakncaldr.
Kelebek vanann klapesinin alp kapanmas iin uygun mesafelere monte edilmelidir.

alparal ek Vana Flan Aras ek Vana

8.9 Relief Vanalar

8.9.1 Relief vanalar; sistemdeki basncn belli bir limit deerin zerine ktnda, alarak fazla
basncn dar atlmas ile sistemi rahatlatmak iin kullanlr. Sistem basnc vanann ayarl
olduu limit deere dtnde vana tekrar kapanr.

8.9.2 Debi deiikliklerinden bamsz olarak sistemde sabit basn salar. Pilot kontroll relief
vanalarn set deeri kndaki geri basntan etkilenmez. Pilot kontrol mekanizmas sistemi
debisi azaldnda, sistem basncn sabit tutmak iin hzl alr. Sistem basnc vanann ayarl
olduu deere dtnde kapanr.

8.9.3 alma Prensibi

Pompa altnda, relief vana pompa knda pozitif basn salamak iin fazla debiyi
boaltarak ayarlar. Sistem ihtiyac yavaladnda veya bittiinde relief vana alarak,
pompann hatlarda darbeye sebep olmadan durmasn salamak iin tm pompa kn
boaltm hattna aktarr.

8.9.4 Tasarm Bilgileri

(a) Pompalarn sfr debideki basnc ile statik emi basnc toplam sistem elemanlarnn
maksimum alma basncnn (maks.12 bar) zerine kmas durumunda, sistem
elemanlarn yksek basnca kar korumak iin relief vana kullanlr. ou durumda,
borulardaki basn kayplar dk tutularak boru aplarnn belirlendii ve pompa
karakteristik erisinin sistem tasarmna uygun olarak seildii iyi uygulanm
tasarmlarda, sfr debide yksek basn problemine neden olan bir durumla
karlalmaz.
TSEN12845/Madde 10.5 Ynetmelik Madde 97
4
Bkz. TSEN12845/Madde 9.7 NFPA13-2007/A.8.16.1.1.3.4

109
 (b) Yapda oluacak yangn esnasnda pompa anma debilerinden daha az su saryat olur
ise muhtemel basn ykselmelerini dengelemek iin sistem elemanlarn yksek basnca
kar korumak iin pompa kolektr zerinde kullanlmaldr.

Tablo 8.9.4(d) NFPA 20ye Gre Pompa Kapasitesi in Gerekli Minimum Relief Vana aplar
Maksimum Pompa
150-250 300 400-500 750 1000 1250-1500 2000-2500 3000-3500 4000-5000
Anma Debisi (GPM)
Vana ap (in) 2 2 3 4 4 6 8 8 8
Relief Vana Boaltm
2 4 5 6 8 8 10 12 14
Hatt ap (in)

(c) Dizel pompalarn srcs yksek hzda kapatma zellii bulunan tipte ise dizel
pompalarn knda relief vana kullanmna gerek yoktur. Ancak dizel srcnn yksek
hzda kapatma zellii standartlara gre zorunlu deildir. Dizel pompa srcsnde bu
zellik bulunmuyorsa, pompa istasyonunda relief vana salanmaldr.
(d) Relief vana ap ve boaltm hatt ap pompa kapasitesine gre belirlenmelidir.
(e) Relief vanadan akan su grlebilmelidir. Su aknn grlemedii balantlarda, bu
amala relief vana knda kapal gzetleme caml boaltm konisi kullanlr.
(f) Yeralt drenaj hatlarna balantlarda su tama durumu dikkate alnmaldr. Relief
boaltma hatt, su deposuna geri gnderiliyorsa, relief vanann kndaki geri basn
limitleri dikkate alnmaldr. Relief vana boaltm hatt su deposunun minimum su seviyesi
altndan yaplyorsa, hava problemi olumaz. Eer su deposunun zerinden yaplyorsa,
boaltm hatttnn normal su seviyesinin altna uzatlmasyla hava yapma problemi
azaltlr.
(g) Relief vana giri ve knda kesme vanas kullanlmaz.

Relief Vana
ekil 8.9 Pompa stasyonu Relief Vana Yerleimi

8.10 Basn Drc Vanalar

8.10.1 Basn drc vana; yksek giri su basncn, hem statik (ak olmayan durum) hem de
alma (ak durumu) durumunda daha dk k basncna drmek iin kullanlr.

110
8.10.2 Islak borulu sprinkler sistemlerinde kullanlan basn drc vanalar pilot mekanizmal
olmaldr. Kuru borulu ve n tepkili sprinkler sistemlerinde pilot mekanizmal vana kullanlmaz.
Bu vanalarn doru almas iin hidrolik devresinin suyla dolu olmas gereklidir. Basn
drc vanalar yksek giri basnlarn, giri debi ve basncndaki deiikliklerden
bamsz olarak sabit k basncna drr. stenen ayar basncn salamak iin pilot
mekanizmas vanann zerindeki aktaki basn dalgalanmalarna kar hassastr.

8.10.3 Yangn korunum sistemlerinde basn drc vana kullanmndan mmkn olduunca
kanlmal veya basn drc vana ihtiyac azaltlmaya allmaldr. Yangn pompalarnn
doru seimi sklkla yksek basn problemini ortadan kaldrarak basn drc vana
kullanmn ortadan kaldrr veya basn drc vana saysnn azaltlmasn salar.
(a) Yangn dolab ve itfaiye balant vanalarn besleyen sabit boru sistemlerinde maksimum
basnc istenen snr deerler iinde tutmak iin kullanlr.
(b) Yksek binalarda maksimum statik basncn sprinkler sistemi ekipmannn limit deerleri
iinde kalmasn salamak iin kullanlr. Sprinkler sistemlerinin, maksimum alma
basnc 12 bar olan ekipmanlarn kullanld ve sistem su basncnn 12 barn zerinde
olduu sistem blmlerinde basn drc vana kullanlmaldr.
(c) Yksek binalarda birleik sistem kolonlarnda (yangn dolab/sprinkler/itfaiye vanalar)
kullanlr. Birleik sistemlerde hortum balantlarnda maksimum basnc istenen snr
deerler iinde tutmak ve maksimum statik basnc sprinkler sistemi ekipmannn limit
deerleri iinde kalmasn salamak iin kullanlr.

8.10.4 Tasarm Bilgileri

Basn drc vana kullanm kanlmazsa vana apnn doru tespit edilmesine dikkat edilmelidir.
(a) Ak durumunda; basn drc vana, yangn sndrme sistemi iin gerekli olan debi
ve basnc salamak iin mevcut giri basncn kullanabilmelidir.
(b) Statik durumda; basn drc vana kndaki statik basncn sistem elemanlarnn
maksimum alma basncnn zerine kmasn nlemelidir.
(c) Pilot mekanizmal basn drc vanalar sistemin ihtiyac olan minimum ve maksimum
debileri geirebilmeli ve yksek statik k basncn nlemelidir. Vana maksimum debi
aralnn %20 ve %80i iinde alacak ekilde boyutlandrlmaldr. Bir sistemde geni bir
debi aral sz konusu ise, iki veya daha fazla sayda vanann paralel balants gerekli
olabilir. Sistemde yksek bir basn dm isteniyorsa iki veya daha fazla sayda vanann
seri balants gerekli olabilecektir. Vana reticilerinin tablolarnda yksek ve dk debiye
gre boyutlandrma ve debiye bal maksimum basn dm grakleri kullanlarak
boyutlandrma yaplmaldr. Doru boyutlandrma iin aadaki durumlar deerlendirilmelidir:
 Maksimum Mevcut Statik Giri Basnc: Su beslemesi ve vanann bulunduu
yksekliin bir fonksiyonudur.
 Maksimum zin Verilen Statik k Basnc: Sistem elemanlarnn basn snf ve
zorunlu standartlarn bir fonksiyonudur. Maksimum statik basn 12 bar olarak alnr.
 Minimum Mevcut Giri alma Basnc: Su beslemesinin minimum statik basnc,
vanann bulunduu ykseklik, sistemdeki maksimum ak durumundaki kayplarn bir
fonksiyonudur.
 Minimum stenen k alma Basnc: Sistem iin gerekli su debisi ve sistemin
hidrolik hesaplarnn bir fonksiyonudur.
 Vanadan Gemesi stenen Debi Aral
(d) Basn drcnn giri ve knda basn gstergesi bulunmaldr.

111
 (e) Basn drc vanann giri tarafnda izlenebilir vana bulunmaldr.
(f) Basn drcnn knda 12 bara set edilmi ve ap 13 mm (1/2)den az olmayan
relief vana ve drenaj hatt salanmaldr. Genellikle basn drc vanalardan sonra
relief, basn gstergesi, test ve drenaj iin tm gereklilikleri salamak zere relief vana
ile kompakt halde bulunan tipte test ve drenaj vanalar kullanlr. Basn drcden sonra
relief vana ve drenaj kullanlmasnn sebebi, basn drcde meydana gelebilecek
kaak veya arza durumunda sistemdeki yksek basncn dar atlmasdr. Relief vanadaki
ak halinde ayn zamanda su ak alarm devreye girer ve tepkili personel basn drc
problemi konusunda uyarlm olur. Relief vana kndaki drenajlar basn drc vana
testleri srasndaki suyun boaltlmasn salar. Test ve drenaj vanasnn ap en az basn
drc vana apnn yars kadar olmal ancak 1 den daha az olmamaldr.
(g) Hattaki yabanc partikllerden dolay uygun alma salanamama riskine kar basn
drc vanalarn yatay montaj tavsiye edilir.
(h) Birleik sistemlerde drenaj hatt kolon ap en az 3 olmaldr.
(i) Yay mekanizmal tip basn drc vana tipleri birleik sistemler ve ok zonlu
sistemlerde tavsiye edilmez

Basn Drc Vana Relief Vanal ve Basn Gstergeli Test ve Drenaj Vanas

ekil 8.10 Tipik Basn Drc Vana Hatt

112
8.11 Ykama Balantlar

8.11.1 Boru tesisatnn iletmeye alnmadan nce ykanmasna ek olarak, suyun mevcut olduunu
kontrol etmek, basn ve debi deneylerini yapmak iin kullanlan balantlardr.

8.11.2 Tasarm Bilgileri

(a) Tm sprinkler sistemlerinde, zerinde sabit boaltma vanas bulunan veya bulunmayan
ykama balantlar dzenlenmelidir.
(b) Branman borularnn baland ana datm borularnn tamamnn ularnda sklebilir
balantlar veya boaltma vanalar bulunmaldr.
(c) Ykama balantlar, datm borular ile ayn anma boyutunda olmal ve pirin bir tapa
veya kapakla monte edilmelidir.
(d) Tamamen suyla dolu boru sistemleri, scaklk artna bal olarak basncn artmasyla hasar
grebilir. Havann tamamen boaltlmas sz konusu olduunda (rnein, zgara borulama
sistemlerinde) tesisata bir basn tahliye vanasnn taklmasna dikkat edilmelidir.

Branman Datm Boru Ucunun

Nipel ve Kapakla Kapatlmas

Ykama Balantsnda Boaltma Vanas Basn Tahliye Vanas

ekil 8.11 Izgara Borulama Sisteminde Ykama Balants Yerleimi

TSEN12845 /Madde 15.6 TSEN12845 /Madde 15.6

TSEN12845 /Madde 15.6

113
 (e) Grid tesisat yaplmas durumunda basn artlarn absorbe edecek havalk
bulunmuyorsa, boyutu en az 6 mm olacak ekilde relief vana kullanlmaldr. Relief vana
basnc 12 bar veya sistem maksimum basncnn 0.7 bar fazlas olan basn deerinden
hangisi daha bykse o deere set edilmelidir.
(f) Grid boru sistemleri, branman borularnda ykama yaplacak ekilde dzenlenmelidir.

8.12 Drenaj Balantlar

8.12.1 Drenaj Vanas

Sistem borulamas iindeki suyun drenaj amacyla kullanlan ve sistemin en dk kotuna
balanan kresel veya iber vanadr.

8.12.2 Tasarm Bilgileri

(a) Tm sprinkler tesisat; bakm durumunda drenaj salanacak ekilde dzenlenmelidir.
Tm boru ve tesisat elemanlarnn, ana kolon zerindeki drenajdan boaltmaya uygun
olarak dzenlenmesine dikkat edilmelidir. Boru sisteminde 2 mm/mden az olmayan eim
bulunmaldr. Kuru ve n tepkili sistemlerde branman borular 4 mm/m, souk odalarda
ana hatlar ve branman borular 4 mm/mden az olmayan eimli olmaldr.
(b) Gerekli grlen yerlerde, sprinkler tesisatn uygun ekilde boaltlmasn salamak zere
drenaj hattnda gerekli tedbirler alnmaldr. 6 kat geen binalarda drenaj hattnn en st
noktasna havalk koyulmas uygundur. Drenaj kolonunun en st noktasnda dirsek ve
yatay ek valf kullanm da uygun bir seenektir. En st noktada ek vana havann drenaj
hattna giriini salayarak kolondaki vakum etkisini engelleyecektir.4
(c) Sistem kolonuna veya ana besleme hatlarna drenaj balantlar Tablo 8.12(c)ye gre
boyutlandrlmaldr.5 Islak alarm vanas zerindeki ana boaltma vanas ayn zamanda
kolon drenaj vanas olarak grev yapar.
8.12(c) Drenaj Balant ap
Kolon veya Hat ap (Dk) Drenaj ap

50 mmye kadar 20 mm

50 mm < Dk <100 mm 32 mm

Dk 100 mm 50 mm

(d) Ana kolon zerindeki drenaj vanasndan boaltma yaplamyorsa, tek sprinkler iin
kullanlan boru uzatma paralar hari, boru tesisat ynnde deiiklik veya kot
deiiklii bulunmas gibi durumlarda, boru sistemini boaltmaya imkn vermek iin
Tablo 8.12(d)de verilen aplara uygun olarak boaltma vanalar kullanlmaldr. Vanalar

Tablo 8.12(d) Minimum Boaltma Vanas aplar

Boaltma Vanas Minimum Boaltma Vana ap

Kapal datm borular > 80 40

Kapal datm borular 80 25

Kapal branman borular 25

4
NFPA13/Madde 7.1.2 NFPA13-2007/Madde 8.16.2.4.1
5
NFPA13/Madde 8.16.3.4 NFPA13-2007/Madde 8.16.2.4.2
NFPA13-2007/Madde 8.16.2.3

114
 borunun dk seviyedeki ucuna monte edilmeli ve k demenin 3 mden daha
yukarsnda olmamal ve ucunda bir pirin tapa monte edilmelidir.
(e) Blgesel kontrol vanalar veya kat kontrol vanalarnn kullanld yerlerde, her kontrol
edilen blge iin Tablo 8.12(c)de belirtilen aplara uygun drenaj vanalar kullanlmaldr.
Kat kontrol grubunda kullanlan test ve drenaj vanas ayn zamanda blgesel drenaj
vanas olarak grev yapar.
(f) Kat kontrol vanalarnda kullanlan test ve drenaj vanalar ortak bir drenaj hattna
balanyorsa, ortak drenaj hattnn ap, sistemde kullanlan en byk aptaki drenaj
hattnn bir st ap seilmelidir.
(g) Drenaj hatt, tm drenaj balantlar ile birlikte basn drc vana drenajna da hizmet
veriyorsa, drenaj hatt en az basn drc vanann geirecei maksimum sistem su
ihtiyacnn ihtiyac gerektirdii apta boyutlandrlmaldr.

8.13 Yerst Hidrantlar

8.13.1 Ana yangn besleme hattndan hortum ve dier yangndan korunma cihazlarna su almak
amacyla ana yangn besleme hattna yaplan balantdr.

8.13.2 Yangn hidrantlar yer st yangn hidrant olmal ve TS2821 Standardna uygun olmaldr.

8.13.3 Tasarm Bilgileri

(a) Hidrantlar aras uzaklk ok riskli blgelerde 50 m, riskli blgelerde 100 m, orta riskli
blgelerde 125 m, az riskli blgelerde 150 m alnmaldr.
(b) Normal artlarda hidrantlar korunan binalardan ortalama 5-15 m kadar uzaa
yerletirilmelidir.
(c) Hidrant sistemine suyu salayan boru donanmnda ring sistemi mevcut deilse
kullanlabilecek en dk boru ap 150 mm olmaldr.

Doal zemine
kar bask yata

ekil 8.13 Hidrant Yerleimi

TSEN12845 15.4 NFPA13 2007/Madde 8.16.2.4.5
NFPA13 2007/Madde 8.16.2.4.7

115
 (d) Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakm ilemlerinin yaplmasn
kolaylatracak uygun noktalarda ve yerlerde yeralt ve/veya yerst hat kesme vanalar
temin ve tesis edilmelidir.
(e) Hidrant boylar, kullanllan blgenin iklim artlarna bal donma derinlii gz nne
alnarak seilir.
8.14 Yangn Dolaplar

8.14.1 Hortum sistemleri; Hortum makaras, nozul veya lans ve hortum vanasnn kombinasyonudur.
Hortum sistemleri, iine yerletirildii kapakl dolap ve dolap iinde konulabilen dier
ekipmanlarla birlikte yangn dolab olarak tanmlanr.
8.14.2 Bina ii hortum sistemleri, yangna elle mdahale salamak zere, otomatik sndrme
sistemlerini tamamlayc sistemlerdir. Yangnn erken bildirildii durumlarda, daha otomatik
sprinkler sistemi devreye girmeden, yangnn ilk evrelerinde bina iindekilerin yangnn
balad noktada mdahale etmesi iin kullanlabilecei gibi, otomatik sprinkler sistemi
tarafndan kontrol altna alnan veya sndrlen yangnlarda, soutma almalarnda
kullanlabilir. 50 mm apl hortumlar serme ve balama konusunda eitilmi personel veya
itfaiye grevlileri tarafndan kullanlr.

8.14.3 Hortumlar, serme ve balama gibi becerilere sahip eitilmi personel veya itfaiye grevlisi
olmayan yaplarda, yuvarlak yar-sert hortumlu yangn dolaplar TS EN 671-1e uygun
olmaldr. Hortum, yuvarlak yar-sert TS EN 694 normuna uygun, ap 25 mm olmal ve
hortum uzunluu 30 myi amamaldr. Nozul veya lans kapama, pskrtme ve/veya fskiye
yapabilmelidir. Yetimi yangn sndrme grevlisi bulundurmak zorunda olan yaplarda,
kullanlabilecek yass hortumlu yangn dolaplar TS EN 671-2 nolu standartlara uygun
olmaldr. Yass hortum anma ap 50 mmyi ve hortum uzunluu 20 myi gememelidir. Nozul
veya lans kapama, pskrtme ve/veya fskiye yapabilmelidir.

8.14.4 Yangn dolaplarnn aadaki mahallerde kullanm zorunludur.

(a) Yksek yaplar
(b) arlar
(c) Toplanma amal binalar
(d) Konaklama ve salk amal yaplar
(e) Kapal kullanm alan 2000 mden byk olan btn binalar
(f) 1000 mden byk imalathane ve atlyeler
(g) Ara kapasitesi 20den fazla olan kapal tip otoparklarda

8.14.5 Tasarm Bilgileri

(a) Sulu sndrme sistemi olarak sadece yangn dolaplar sisteminin bulunduu yaplarda;
 Su deposu kapasitesi en az 200 lt/dk debiyi 60 dakika sre ile karlayacak ekilde en
az 12 m olacaktr.
 Yangn dolaplar sistemlerine suyu salayan sabit boru tesisat ap 50 mmden az
olmamak zere yaplacak hidrolik hesaplara gre belirlenmelidir.
 Yangn dolaplar her katta ve yangn duvarlar ile ayrlm her blmde aralarndaki
uzaklk 30 mden fazla olmayacak ekilde dzenlenmelidir. Yangn dolaplar mmkn
olduu kadar koridor k ve merdiven sahanl yaknna kolaylkla grlebilecek
ekilde yerletirilmelidir.

Ynetmelik Madde 94

116
 (b) Sprinkler sistemi ile korunan ve katlarda itfaiye balant vanas kullanlan binalarda,
yangn dolaplar arasndaki uzaklk 45 mye kadar karlabilir.
(c) Birleik veya ayr yangn dolab sabit boru tesisatna balanan 25 mm hortum
sistemlerinde, basncn 7 bar gemesi durumunda basn drcler kullanlmaldr.
(d) Birleik veya ayr yangn dolab sabit boru tesisatna balanan 50 mm hortum
sistemlerinde basncn 9 bar gemesi durumunda basn drc kullanlmaldr.
(e) 25 mm hortum sistemlerini bulunduran yangn dolaplarnn sprinkler tesisatna baland
birleik sistemlerde yangn dolab balant hatlarnn aadaki durumlara uygun
yaplmas tavsiye edilir.
 25 mm hortum sistemi ieren yangn dolaplar sprinkler sistemine balants 65
mmden daha kk apl besleme borularna balants uygun deildir. Ancak
hidrolik hesap ile belirlenmesi durumunda, loop ve grid sistemlerde yangn dolabnn
baland sprinkler tesisat boru ap 50 mm olabilmektedir.
 Sprinkler tesisat borusuna tek bir yangn dolab balants durumunda, dolap balant
boru uzunluu 6 mye kadar en az 25 mm apnda, 6 m ile 24 m arasnda en az 32
mm, 24 mden fazla ise en az 50 mm olmaldr.
 Sprinkler tesisat borusuna ok sayda yangn dolab balanyorsa, yangn dolab
balant borularnn en az 50 mm olmas tavsiye edilir.

8.15 Hortum Vanalar

8.15.1 Islak veya kuru sabit boru sistemi zerindeki balant azlarna taklarak hortum balantsnn
ve ama kapama kontrolnn kolaylkla yaplmasna olanak salayan vanadr.

8.15.2 Yangn esnasnda rezerv su stokunun itfaiye veya eitilmi personel tarafndan kullanm iin
hortum balantsna olanak salar. Bu vanalarn itfaiyenin kullanmna uygun hortum rakorlar
ve kapaklar bulunmaldr.

8.15.3 Tasarm Bilgileri

(a) Yksek binalar, alveri merkezleri, otoparklar ve benzeri yerlerde kullanm zorunludur.
(b) Ara kapasitesi 20den fazla olan kapal tip otoparklarda itfaiye balant azlar yaplmas
zorunludur.

ekil 8.15 Tipik Hortum Vanas Yerleimi

FM 2-8N/ Madde 4.13-20 Ynetmelik Madde 60

Ynetmelik Madde 94

117
 (c) Bu balant azlar yangn merdiveni veya yangn gvenlik hacmi gibi korunmu
mekanlarda olmaldr.
(d) Balant azlarnn, sprinkler ve yangn dolaplar sistemine de suyu salayan birleik
boru tesisatnda braklmas durumunda, bu balantlar ana kolonlar zerinden dorudan
yaplmaldr.
(e) Sabit boru tesisat ap 50 mmden az olmamak zere yaplacak hidrolik hesaplara gre
belirlenmelidir.
(f) Balant az ap binann risk durumuna gre ve otoritelerin talepleri dorultusunda 2
veya 2 olacak ekilde dzenlenir.

8.16 tfaiye Balant Az

8.16.1 Yangn esnasnda: itfaiyenin dardan ieriye su takviyesi yapabilmesi amacyla kullanlan
balantdr.

8.16.2 tfaiye balant az zerinde yerel itfaiyenin kullanmna uygun hortum rakorlar ve kapaklar
bulunmaldr. Estetik nedenlerle kullanm iin pirin, parlatlm pirin, krom kaplamal, nikelajl
malzeme seenekleri mevcuttur.

8.16.3 Tasarm Bilgileri

(a) Yksek yaplarda (ykseklii 21.50 mden fazla veya yap ykseklii 30.50 mden fazla
olan binalar) ve bina oturma alan 1000 mden byk binalarda veya cephe genilii 75
myi aan yaplarda, itfaiyenin sisteme dardan su basabilmesi iin itfaiye balant az
kullanm zorunludur. tfaiye balant az hatt zerinde ek valf bulunmal ve ekvalf ile
itfaiye balants arasndaki borulardaki suyun otomatik olarak boalmasn salamak
iin otomatik damlatma vanas kullanlmaldr. tfaiye aralarnn balant azna ulama
mesafesi 18 mden fazla olamaz.4
(b) tfaiye balant az hattnda kesme vanas bulunmamaldr.5
(c) tfaiye balant az yerden mesafesi en az 46 cm ve en fazla 1.2 m olmaldr.6
(d) tfaiye balant az hatt en az 4 olmaldr. ok sayda sprinkler sistem kolonunun
balantl olduu manifoldlarda, tek sistem kolon apndan daha byk seilmesine gerek
yoktur. tfaiye balant aznn amac sprinkler sistemi kolonuna basn takviyesidir. Bu
nedenle itfaiye balant aznn sistem su ihtiyacna gre boyutlandrlmas beklenmez.7

tfaiye Balant Az A- Islak Borulu Sistem B- Kuru Borulu Sistem C- Islak ve Kuru Borulu Sistem

5
Ynetmelik Madde 94 NFPA13-2007/8.17.2.5.2
6
Ynetmelik Madde 94 NFPA13-2007/A.8.17.2
7
Ynetmelik Madde 94 NFPA13-2007/8.17.2.3
4
Ynetmelik Madde 97

118
 ekil 8.16 tfaiye Balant Az Yerleimi

(e) ok sayda sistem kolonunun bulunduu manifoldlarda, itfaiye su verme balant az su

besleme kontrol vanas ile sistem kontrol vanas arasnda bir noktaya balantl olmaldr.
(f) Tek sistem kolonu bulunmas durumunda itfaiye balant az; slak borulu sistemlerde;
alarm vanasndan sonra sistem tarafna, kuru borulu sistemlerde; sistem kontrol vanas
ile kuru alarm vanas arasna yerletirilir.

8.17 Debi ler

8.17.1 zerinde bulunduu hattaki suyun debisinin lm iin yangn pompas performans
testlerinde kullanlan cihazdr.

8.17.2 Pompa yangn sndrme sistemlerinin en nemli ekipmanlarndan biridir. Her pompa
setinin durumu her yl performans testi ile kontrol edilmelidir. Performans testlerinde debi
okumas iin debi ler kullanlr. Debi ler zerinden okunan debi deerleri ve pompa
basn gstergelerinden okunan basn deerleri saha test erisi olarak kaydedilir ve pompa
karakteristik erisi veya bir nceki saha test erisi ile karlatrlr. Eri kyaslamasnda
grlen pompa performansndaki dler, pompa ark veya emi hattndaki tkanklar gibi
pompada meydana gelen problemlerin gstergesi niteliindedir.

NFPA13-2007/8.17.2.4.3
NFPA13-2007/8.17.2.4.2

119
8.17.3 Tasarm Bilgileri
(a) Debi lerin montaj ile ilgili mesafeler retici kataloglarndan alnmal ve montaj tedariki
talimatlarna uygun olarak yaplmaldr.
(b) Debi ler ve test hattnn ap aadaki tabloda belirtilen deerlerden az olmamaldr.
Tablodaki deerler toplam boru edeer uzunluu en fazla 30 m olan borulama iin
kullanlabilir.
Tablo 8.17.3(b) NFPA 20ye Gre Pompa Kapasitesi in Gerekli Minimum Debi ler aplar
150- 250- 500- 1000- 1500- 3500- 4000-
Pompa Anma Debisi (GPM) 25 50 100 1000
200 450 750 1250 3000 5000 5000

Debi ler Minimum Hat ap (in) 1 2 2 3 4 5 6 4 8 10 8

(c) Debi lerin lm aral, pompann anma debisinin %175inde lm yapabilecek

deerlerde olmaldr.
(d) Test suyunun atlmas iin uygun bir tesisat salanmaldr. Debi ler boaltm hatt
drenaja veya su deposuna geri gnderilir. Test hatt balants su deposunun minimum
su seviyesi altndan yaplyorsa, hava problemi olumaz. Eer su deposunun zerinden
yaplyorsa, boaltm hattnn normal su seviyesinin altna uzatlmasyla hava yapma
problemi azaltlr.
(e) Debi ler donmaya maruz kalmayan bir alanda monte edilmelidir.

ekil 8.17 Pompa Test Hatt

8.18 Geri Ak nleyici Cihazlar

8.18.1 Birden fazla ek vana veya zel ekipman ieren ynl ak elemanlarna geri ak nleyici denir.

8.18.2 Yangn korunum sistemlerinin ehir ebeke su beslemesine balantl olduu sistemlerde, su
darbesi, termal genleme, geri basn veya ters sifon yoluyla ebekeye su giriini engellemek
iin geri ak nleyici cihazlar kullanlr. Geri ak nleyici cihazlarn basn drc
zellikte olan tipleri de sklkla kullanlmaktadr. Sprinkler sisteminde bekleyen su istenmeyen
konsantrasyonlarda metalik partikl ve yabanc madde oluturur. Bu nedenle yangn
sistemlerindeki suyun ehir su ebekesine karmasna kar ilgili kurumlarca belirlenen
tedbirlerin alnmas zorunludur. Trkiyede yaplan uygulamalarda, sprinkler sistemi ve dier

120
 yangn sndrme sistemleri iin gerekli su basn ve debi deerleri ehir ebekesi tarafndan
karlanamadndan ebekeye balant yaplmakszn, yangn pompas ve su deposu
kullanlr.

8.18.3 Tasarm Bilgileri

(a) Sistem iin gerekli su basn ve debisini salayabilecek merkezi bir su besleme
ebekesine balant yaplmas durumunda, geri ak nleyici cihaz kullanm
deerlendirilmelidir.
(b) Geri ak nleyici cihazlar donma riski olan mahallerde sprinkler sistemindeki antfriz
uygulamalarda da kullanlmaldr.

ift ek Vana Grubu Geri Ak nleyici

8.19 Pislik Tutucu

8.19.1 Suyun iindeki belli ldeki katlarn uzaklatrmas iin tasarlanm cihazdr.

8.19.2 Pislik tutucular, su besleme boru hatlarnda hat zerinde bulunan pompa kompresr, lm
cihazlar ve basn drc gibi ekipmanlarn suyun iindeki partikllerden hasar grme
olasln azaltmak iin kullanlr. Pislik tutucu baz sistemlerde (su sisi sndrme sistemleri
vb.) kullanlan nozullarn orislerinin ok kk olmas sebebiyle, oriste tkanmalar nlemek
amacyla kullanlmaktadr.

8.19.3 Kullanm Zorunlu Yerler :

(a) Pozitif basn ykyle ak tanklardan beslenen pompalarda, tank dnda su alma
borusuna bir pislik tutucu monte edilmelidir. Ayrca tank ve pislik tutucu arasna bir kesme
vanas monte edilmelidir.
(b) Emerek su ekme ileminde kullanlan pompalarda zgara, pompann su alma
borusundaki supabnn giri ksmna monte edilmelidir. Pislik tutucu, tank boaltlmadan
temizlenebilecek ekilde monte edilmelidir.
(c) Pislik tutucular, borunun anma alannn en az 1,5 kat olan bir kesit alanna sahip olmal
ve ap 5 mmden byk olan cisimlerin gemesine izin vermemelidir.
(d) Tkenmeyen kaynaklardan keltme ve su alma blmelerine boru ile su alnmas
durumunda, bu blmeleri besleyen boru giriinde, toplam ak alan borunun kesit
alannn en az be kat alana sahip bir pislik tutucu bulunmaldr.
(e) Pislik tutucunun aklklar 25 mm apndaki cisimlerin geiini engelleyecek lde
olmaldr.

TS EN12845/9.3.6 EN12845/9.4.5
TS EN12845/9.4.5

121
8.19.4 Tasarm Bilgileri
(a) Santrifj pompalarn emi hatlar zerinde yer alan pislik tutucular karlabilir ve
temizlenebilir zellikte olmaldr. Pislik tutucu pompa emi anna en az 10 boru ap
mesafede olacak ekilde yerletirilmelidir. Szgeci karlabilir olmal ve deliklerin serbest
alan emi balant boru apnn en az 4 kat olmaldr. Delik ls 7.9 mm boyutundaki
partikllerin geiini engellemelidir.
(b) Dik trbin tip pompalarda metal koni veya basket tipte pislik tutucu pompa emiine
yerletirilmeli ve deliklerin serbest alan emi balant apnn en az 4 kat olmaldr.
Szge deliklerinin ls 12.7 mm apndaki cisimlerin geiini engellemelidir. Dik trbin
tip pompalarn su alma blmeleri iinde kullanmnda su alma blmesinde kullanlan
zgaraya ilave olarak pislik tutucu yerletirilmelidir.

Dik turbin tip yangn pompas

ekil 8.19 Su Alma Blmesi inde Dik Trbin Tip Pompa Yerleimi
8.20 Yangn Pompalar

8.20.1 Sulu sndrme sistemlerine basnl su salayan, anma debi ve anma basn deeri ile ifade
edilen pompalardr.

8.20.2 zellikleri
(a) Pompalar, kapal vana (sfr debi) basma ykseklii anma basma ykseklii deerinin en
fazla %140 kadar olmal ve %150 debideki basma ykseklii, anma basma yksekliinin
%65inden daha kk olmamaldr.
(b) Pompann evrilmesi elektrik motorunun yan sra iten yanmal motorlar veya trbinler ile
olabilir.
(c) Yangn pompalarnn, otomatik hava boaltma val, sirklasyon rahatlama val gibi
yardmc elemanlar bulunmaldr.
(d) Her pompann ayr bir kumanda panosu olmaldr. Pano kilitli olmaldr. Elektrik kumanda
panosu, faz hatas, faz sras hatas, kumanda faz hatas bilgi klaryla donatlmaldr.
Ama kapama alterine pano kilidi almadan eriilememelidir.
(e) Her pompann ayr bir kumanda basn anahtar olmaldr. Basn anahtarlar,
kumanda panosunun iine yerletirilmi, su basncn boru balantsyla hisseden, su
darbelerine kar korumal, alt ve st deerler ayr ayr ve bamsz olarak ayarlanabilir
ve ayarlandktan sonra kilitlenebilir olmaldr. Pompa kontrol basn kumandal tam
(otomatik bala-otomatik dur) veya yar otomatik (otomatik bala-elle dur) olabilir.

122
8.20.3 Tasarm Bilgileri
(a) Yedek diesel pompa kullanlmad takdirde yangn pompalarnn enerji beslemesi gvenilir
kaynaktan salanarak, yapnn genel elektrik sisteminden bamsz beslenecektir.
(b) Pompa odas veya pompa istasyonunda +4 C zerinde scakln srekli salanabilmesi
iin uygun gereler salanacaktr.
(c) Pompa istasyonunda, servis, muayene ve ayar gerektiren cihazlarn alma alan
etrafnda acil aydnlatma salanacaktr.
(d) Zemin yeterli bir drenaj iin eimli olarak hazrlanarak pompa, src, kontrol panosu gibi
kritik cihazlardan suyun uzaklatrlmas salanacaktr.
(e) Bu tr pompalar, istenen basn deerini karlamak kouluyla, anma debi deerlerinin
%130u kapasitedeki sistem talepleri iin kullanlabilir. Sistemde bir pompa kullanlmas
halinde ayn kapasitede yedek pompa olmaldr.
(f) Birden fazla pompa olmas halinde toplam kapasitenin en az %50si yedeklenmek artyla
yeterli sayda yedek pompa kullanlacaktr.
(g) Yangn pompalar, yangndan korunma dnda hi bir ama iin kullanlmayan 60 dakikadan
az olmayan bir yangn direncine sahip bir kompartman iinde muhafaza edilmelidir.
Bu blme aadakilerden biri olmaldr (tercih srasna gre):
 Ayr bir bina
 Dardan kolayca eriilebilir, sprinkler sistemi ile korunan binaya bitiik bir bina
 Dardan kolayca eriilebilir, sprinkler sistemi ile korunan bina ierisindeki blme
(h) Pompa odas aadaki scaklklarda veya bu scaklklarn zerindeki scaklklarda
bulundurulmaldr:
 Elektrikli motorla altrlan pompalar iin 4 C
 Dizel motorla altrlan pompalar iin 10 C
(i) Dizel motorla altrlan pompalar iin, tedarikinin tavsiyelerine gre pompa blmlerine
uygun havalandrma salanmaldr.

1. Yerst Su Deposu 8. Emi Basn Gstergesi

2. Giri Dirsei ve Kare elik Vorteks Plakas (Vorteks 9. Yatay Blnebilir Gvdeli Pompa
plakas lleri emi borusu apnn en az iki 10. Otomatik Hava Tahliye Vanas
kat olmaldr. Vorteks plakasnn depo tabanna 11. Basma Basn Gstergesi
mesafesi emi boru apnn yars kadar ancak 152 12. Inegal Basma T
mmden az olmamaldr.) 13. ek vana
3. Emi Borusu 14. Relief Vana (gerekli ise)
4. Donma Emniyeti 15. Sistem Besleme Borusu
5. Pompa ve Rijit Emi Borusu Ayr Kaideler zerinde 16. Otomatik Damlatma Vanas
se Yaplan Esnek Kaplinli Boru Balants 17. Ak Testi Hortum Vana Manifoldu
6. Ykselen Milli Vana 18. Boru Sabitleme Elemanlar
7. Eksantrik Redksiyon 19. zleme Anahtarl Kelebek Vana veya Ykselen Milli Vana
ekil 8.20 Tipik Yangn Pompa stasyonu

123
8.21 Merkezi Bina Ynetim stasyonlar Balantlar

8.21.1 Sprinkler izleme sistemlerinin amac, sistemin ana fonksiyonlarnn srekli kontroldr. Bir
baka deyile bu sistemlerin bozulmas yangn durumunda sistemin doru ekilde otomatik
almasn bozabilir.

8.21.2 zleme ve alarm cihazlarndan salanan alarmlar, sprinkler kontrol odas veya pompa
odasnda bir yangn alarm paneline monte edilmeli ve alarmn nemine bal olarak tesis veya
dnda srekli kontrol noktasndaki sorumlu personele iletilmelidir.

8.21.3 Sprinkler tesisatndan yangn ekibine veya uzaktan kumandal, insan bulunan merkeze alarm
sinyalinin otomatik olarak iletilmesini salayan cihazn balantsnn sreklilii ve cihazla
kontrol birimi arasndaki balantnn sreklilii salanmaldr.

8.21.4 Su ak sinyali gibi bir yangnn gstergesi olabilen sinyaller yangn alarm (A) olarak
gsterilmelidir. Yangn durumunda sistemin doru bir ekilde almasn nleyen g hatas
gibi teknik arzalar, arza alarmlar olarak gsterilmelidir. (B)

8.21.5 Pompa odasnn binadan ayr olduu yerde, binann alarm vana setlerinden sprinkler
korumasnn salanmas pratik olmayabilir. Pompa odasndaki sprinkler tesisatnn pompann
kndan bir durdurma vanas ve ak anahtar ile alnmas durumunda, ak anahtarndan
su ak alarm bilgisi salanr.

8.21.6 Elektrikli pompa genel arza sinyali; 3 fazdan birinde hata durumu ve ar yksek veya dk
voltaj durumunda alnr.

8.21.7 Aadaki artlarn her biri dizel pompa setlerinin bulunduu yerde ve ayrca gvenilir bir
yerde belirtilmelidir:
(a) Motorun otomatik olarak altrlmasn engelleyen her bir anahtarn kullanlmas
(b) Alt giriimden sonra motorun altrlamamas
(c) Pompann almas
(d) Dizel motorun kontrol mekanizmas arzas, uyar klar uygun ekilde almaldr.

8.21.8 Donma riski olan mahallerde bulunan slak sprinkler sisteminin baz blmleri elektrikli izlemeli
stma sistemi ile korunuyorsa arza durumu izlenmelidir.

8.21.9 Kuru ve n etkili sistemlerde her tesisat grnr ve sesli uyar vermesi iin bir dk hava
basn anahtar ile donatlmaldr.

8.21.10 Aadaki belirtilen yerlerdeki ekipmanlarn izleme cihazlar bir kontrol ve gsterge paneline
elektrik balantl olmal, panel tesiste ulalabilir bir yere yerletirilmelidir.
(a) Tesisata su akn kesebilen tm vanalarn izleme anahtarlar ve varsa by-pass
hatlarndaki vanalar
(b) Her kat kontrol veya zondaki su ak alarm anahtarlar
(c) Her ana zon alarm vana setindeki basn anahtar

TS EN12845/Madde 16.2.3

124
8.21.11 Aada belirtilen genel fonksiyonlar izlenmelidir
(a) Normalde ak olan btn kontrol vanalarnn ksmen kapal konumu izlenmelidir. Btn
vanalarn ksmen kapal konumu basn anahtar, hidrolik alarm, ak anahtar gibi
alarmlarn doru almasna engel olur.
(b) Su depolama tanklar ve makine yakt tanklar dhil olmak zere, btn kritik su seviyeleri
izlenmelidir. Depolanan suyun anma dolum seviyesinin % 10undan daha az bir depolama
su seviyesine dmesinden nce veya depolanan yaktn anma dolum seviyesinin %
25inden fazla bir yakt seviyesine dmesinden nce bir sinyal verilmelidir.
(c) Btn kuru ve n tepkili alarm vana setlerine su besleme ve klar dhil tm basnlar
izlenmelidir. Statik basn hesaplanan alma basnc seviyesinin % 20den daha az
olduunda bir sinyal verilmelidir.
(d) Elektrikli yangn pompalar veya dier kritik elektrikli cihaza g beslemesi arzas: Ana
beslemenin herhangi noktasnda veya ana beslemede veya kontrol devresinde veya
elektrikli veya dizel pompa kontrol mekanizmalarnda veya dier herhangi kritik kontrol
cihaznda bir veya daha fazla faz arzalanmsa, bir sinyal verilmelidir.
(e) Alarm vanas ve pompa odasnn en dk scakl: Scaklk istenen en dk seviyenin
altna dtnde, bir sinyal verilmelidir.

Tablo 8.21 Merkezi Bina Ynetim stasyonuna letim in Alarm Tipleri

Alarm Alarm Tipi Aklamalar
Pompa odas su ak alarm A Madde 8.25.5
Elektrikli yangn pompas
- Pompa devrede B
- Pompa genel arza B Madde 8.21.6
- Pompa alt A
- Pompa g kesintisi B
Dizel yangn pompas
- Pompa otomatik modu kapal B
- Pompa almad B Madde 8.21.7
- Pompa alt A
- Kontrol paneli arzas B
Istc kablo devreleri B Madde 8.21.8
Dk hava basnc
Madde 8.21.9
Kuru ve n tepkili sistemler B
Zonlu sistemler
- Kontrol vanas ksmen kapal B
Madde 8.21.10
- Tesisatta su ak A
- Zonda su ak A
Genel izlenen fonksiyonlar
- Ksmen kapal kesme vanalar B
- Sv seviyeleri B
Madde 8.21.11
- Dk basn B
- G arzas B
- Pompa odasndaki dk scaklk B
TS EN 12845 Tablo I.1

125