Anandakanda

Based on the ed. by S.V. Radhakrishna Sastri,

Srirangam: Sri Vilasam Press, 1952.

Input by Oliver Hellwig

NOTE:
Chapter 1,18 not included!

आननदकनदः
आ.क., १, १
कैलासििखरासीन ं कालकनदपपनािनम् /
पसनं परमेिान ं जगदाननदकारणम् // आ.क.१,१.१ //
पणमय परया भकतया भैरवी सतुितमातनोत् /
देवदेव महादेव जनमदािरदरयनािन // आ.क.१,१.२ //
पसीद करणामूते पसन परमेशर /
िदवयागमरहसयािन कुलकौलािदकािन च // आ.क.१,१.३ //
जान े तव पसादेन मायामङलिवगह /
शोतुिमचछािम सवेि तव िदवयरसायनम् // आ.क.१,१.४ //
जराजनमामयघं च खेचरतवािदिसििदम् /
दािरदरयदःुखिमन ं बहतवािदवरपदम् // आ.क.१,१.५ //
ईशर उवाच /
साधु साधु महाभागे सवपलोकोपकािरिण /
ततसवप ं जायते सूताचछुिातमपाणवललभे // आ.क.१,१.६ //
सवपलोकोपकाराथप ं गुहात् गुहतमं िहतम् /
रसेनदसय समुतपििं लकणं च सुरािचपते // आ.क.१,१.७ //
ततसवप ं समपवकयािम िृणु भैरिव समपित /
<रसोतपििः>
सुरेनदैर ् मुिनिभर ् िदवयैः गनधवोरगिकंनरैः // आ.क.१,१.८ //
पािथपतो भवतया तु कुमारोतपििम् इचछििः /
तारकासुरनािाय लोकाना रकणाय च // आ.क.१,१.९ //
तदा िहमालयिगरेः गुहाया सुिचर ं िपये /
संकीडमानयोः कालो गतो नः पुतिलपसया // आ.क.१,१.१० //
ितजगतकोिभ सुरत ं तयिजतुं पेिितः सुरैः /
कपोतरपमासथाय वििः पागाद ् गवाकतः // आ.क.१,१.११ //
तं दषृटवा लजजया देिव िवसृषं सुरतं मया /
िनिकपतं वदन े विेरावयोसतेज उजजवलम् // आ.क.१,१.१२ //
तेन दनदहमानोऽििनगपङाया तननयमजजयत् /
तेन गङािप संतपता तदिहर ् िवससजप च // आ.क.१,१.१३ //
तत् ििधाभूदिहः पापय चैकं सकनदपसूतये /
अनयचछुिरसो जातो हापदबंुिधपारदः // आ.क.१,१.१४ //
ितयोजनिनमेिु पञचकूपेिु संिसथतः /
तनमला धातवो जाता मणयो िदवयवसतु च // आ.क.१,१.१५ //
तितकेतिविेिेण नामवणािदकान् गुणान् /
िभनः पापतो रसेनदोऽय ं जनमदािरदरयभञनः // आ.क.१,१.१६ //
ते कूपाः पलये पञच संजा जातािद वै मुखाः /
ससंचवणा िनवृततया िनिकपता िनयुतािन िह // आ.क.१,१.१७ //
पञचवणािन देवेिि सवपसततवयुतािन च /
पूवपसया पारदः शेतो नानावणैगपदापहः // आ.क.१,१.१८ //
चञचलो दिकणसया तु रसेनदो नीलवणपवान् /
दोिहीनोऽितरकश सुतरा चपलः िपये // आ.क.१,१.१९ //
तेन जाता भुजङेनदा जराजनमगदोिोिजिताः /
पिशमसया तु सूताखयः पीतवणो ऽितरककः // आ.क.१,१.२० //
सवपदोियुतोऽसौ तु िुिोऽषादिकमपिभः /
सवपिसििपदो देिव देहलोहािदिसििदः // आ.क.१,१.२१ //
उिरसया िदिो रकतः सवपदोििवविजपतः /
रसायन ं तु तेनवै देवा जनमजरोिजकताः // आ.क.१,१.२२ //
मधये तु िमशको जेयः सवपवणपसमिनवतः /
बिहशनदाकाचछायो रसो दोिसमिनवतः // आ.क.१,१.२३ //
स चाषादिसंसकारैः िुिः िसििपदो भवेत् /
अमराणा सवरप ं तु रसेनदो िह महेशरः // आ.क.१,१.२४ //
पूरयामासतुसतौ च सतोकतो हितदल
ु पभ ौ /
अनयेिु सवपकायेिु िसिदोऽिप िह कमपिभः // आ.क.१,१.२५ //
अषादििभरतयनतं िुिः िसििपदो दतुम् /
रसावतार ं यो वेिि स तु धािमपकसिमः // आ.क.१,१.२६ //
आयुषयसुखसंतानधनारोियमवापुयात् /
<रसपयायाः तिनरकतैसत>
जनमरोगजरामृतयुदािरदरयाभोिनधेः परम् // आ.क.१,१.२७ //
पार ं ददाित तेनवै पारदः पिरकीितपतः /
रसोपरसलोहािदकतृपतवाचच रसेनदकः // आ.क.१,१.२८ //
मम पतयङसूततवात् सूत इतयिभधीयते /
सूते यसमातसवपिसिि ं तसमातसूत इित समृतः // आ.क.१,१.२९ //
मम देहरसो यसमात् रससतसमातपकीितपतः /
जरामरणदािरदरयरोगनािाय िसयते // आ.क.१,१.३० //
तसमाशस इित पोकतो धातुतवाचच वरानन े /
सवपधातूनसतयेिः तसमाचच रस ईिरतः // आ.क.१,१.३१ //
िमतकारी सवणपतवातसवपिसििपदायकः /
पारदो वयािधसंहता रसेनदो रसकमपिण // आ.क.१,१.३२ //
धातुकमपसु सूतः सयाद ् रसेनदो रससाधन े /
सवपकमाहपततया सवपतया िपये // आ.क.१,१.३३ //
सवपिसििपदो देिव िमशकोऽयमुदाहृतः /
<रसगता दोिाः>
अमोघिसििममलं सवपिसििपद ं रसम् // आ.क.१,१.३४ //
आलोकय ितदिाः सवे बहिवषणुपुरेगमाः /
मामिभपाथपयामासुः सतोतैश िविवधैः िपये // आ.क.१,१.३५ //
रसेनददिपनादेव नरपिकमृगादयः /
िसिि ं नानािवधा यािनत तिनवारय िंकर // आ.क.१,१.३६ //
तसमात् ितधा कञचुकािभदोिैशासौ िनयोिजतः /
तदा पभृित दोिैश कञचुकािभश विजपतः // आ.क.१,१.३७ //
िुिोऽषादिसंसकारैः सूतो भवित िसििदः /
<रसावसथाः>
धूमिशिििचििशैव मणडू कपलुितरेव च // आ.क.१,१.३८ //
सकंपश िवकंपश पञचावसथा रससय तु /
<रसगतयः>
रससय गतयः पञच जले सयाजजलवदगितः // आ.क.१,१.३९ //
ं वदगितः /
धूमे धूमगितः सूतः सतरणे हस
िकटे िकटिनभा देिव पञचमो जीववदगितः // आ.क.१,१.४० //
ं मी गितः /
चतसो गतयो दशृयाः अदशृया पच
यनतौिधादै रोिवयाशतसो गतयः िपये // आ.क.१,१.४१ //
धयानमनतौिधादैश रोिवया पञचमी गितः /
ै िगपका दोिाः>
<नस
े शािनलसतथा // आ.क.१,१.४२ //
पािथपवश तथैवापय आिनय
नाभसो गजचमाखयः पुणडरीको िवसपपकृत् /
हािरदो रकतचमाखयो नारङो रकतिबनदक
ु ः // आ.क.१,१.४३ //
ै िगपकाः समृताः /
असहाििनश मणडू को मला नस
<औपिधका दोिाः>
कािलका मिलनी चैव कपोती रकतकञचुका // आ.क.१,१.४४ //
सलोमी िगिरजा चैव िपङली सपत कञचुकाः /
औपािधका इमा जेयाः पारदे कीितपताः िपये // आ.क.१,१.४५ //
<यौिगका दोिाः>
िविं नागश वङश यौिगकश तयः समृताः /
<दोिाणा सवरपम्>
भौमः कुषकरशापयो दोिोदेकं करोित सः // आ.क.१,१.४६ //
े ः कुरते दाह ं वायवयः िूलकृिवेत् /
आिनय
बािधयप ं नाभसो दोिो गजतविगजचमपकृत् // आ.क.१,१.४७ //
पुणडरीको ददक
ु रो िवसपपश िवसपपकृत् /
हािरदः पाडुकृतपोकतो रकतचमािकपािलम् // आ.क.१,१.४८ //
नारङो दमुबर ं कुषं रकतबीजो मसूिरकाः /
असहाििनर ् मोहकारी मणडू कशमपकीलकृत् // आ.क.१,१.४९ //
मलो मूचछाकरो देिव खयाता दोिोिवासतथा /
कािलका कृषणवणप ं च मिलनी मलसगहम् // आ.क.१,१.५० //
कपोती सवरसाद ं च िवसफोिं रकतकञचुका /
सलोमी वमन ं कुयात् िगिरजा जाडयकािरणी // आ.क.१,१.५१ //
े घी दोिाः कचुकजाः समृताः /
िपङली नत
िविं मृतयुपदो नागो जाडय ं वङससुरािचपते // आ.क.१,१.५२ //
कुरते पूितगनधतव ं गदा यौिगकसमभवाः /
<रससय सथानानतरगितः>
पथमातपवसुसनाता सुरपा िुभलकणा // आ.क.१,१.५३ //
िुिामबरधरा मालयगनधिनलपता सुभूििता /
उिमाशसमारढा रितसङिवविजपता // आ.क.१,१.५४ //
अभयचयप गणनाथं च भैरव ं च गुरं पुरा /
रसेनदभैरव ं धयातवा कूपसथं पारद ं िपये // आ.क.१,१.५५ //
पशयेचछीघं ततो गचछेत् न पुनः पृषमीकयेत् /
एिा योजनमातोआ कुमारी हयसाधना // आ.क.१,१.५६ //
तदानीम् आहरेितु कुमारासंिजघृकया /
कूपमधयात् समुतपतय सोऽनुधावित ता पित // आ.क.१,१.५७ //
यावदोजनमागतय पुनः कूपे िविेतकणात् /
पिरतः कृतगतेिु तेिु तेिु च संिसथतम् // आ.क.१,१.५८ //
तं रसेनद ं िुिचभूपतवा गृहीयादसदेििकः /
गौरवादििनवदनात् पिततो दरदाहये // आ.क.१,१.५९ //
देिे स सूतो भूलीनः तनतजै रसकोिवदः /
िनिकपय मृििकायनते पातनाखये समागतः // आ.क.१,१.६० //
पारदो गृहते देिव दोिहीनसस उचयते /
एवमेव तत तत िसििवदाधरैससदा // आ.क.१,१.६१ //
िनकेिपतः पारदेनदो िवदते देिव िसििदः // आ.क.१,१.६२ //

आ.क. १, २
शीभैरवी /
रसोपदेिदातार ं तिचछषय ं कािकनीिसतयम् /
रसपूजा तु पृचछािम यथावत् कथयसव मे // आ.क.१,२.१ //
शीभैरवः /
<रसोपदेिकलकणम्>
िृणु भैरिव ततसवपमपूवप ं कथयािम ते /
आचायो जानवानदकः िीलवान् गुणवान् िुिचः // आ.क.१,२.२ //
धमपजः सतयसंधश रसिासतिविारदः /
वेदवेदानततततवजो िनमपलः ििववतसलः // आ.क.१,२.३ //
देवीभकतः सदा िानतो रसमणडपकोिवदः /
मनतिसिो महावीरो देवतायागततपरः // आ.क.१,२.४ //
रसदीकािवधानजो मनतौिधमहारसान् /
रागसंखया बीजकलप ं िनिमेलापन ं िबडम् // आ.क.१,२.५ //
रञन ं सारणा तैलं दलािन कामणािन च /
वणोतकिप ं मृदतुव ं च जारणं बालवृियोः // आ.क.१,२.६ //
खेचरी भूचरी चैव यो वेिि स गुरभपवेत् /
<ििषयलकणम्>
गुरभकतः सदाचारो लोभमायािवविजपतः // आ.क.१,२.७ //
िनसपृहो िनरहङारः सतयवाििनयमिसथतः /
िनरालसयः सवधमपजः िटकमपिनरतः सुधीः // आ.क.१,२.८ //
ं ािदिनमुपकतः ििवाचारेिु दीिकतः /
दमभिहस
अतयनतसाधकः िानतो मनतानुषानततपरः // आ.क.१,२.९ //
दानतः ििषयः स िवजेयः ििकतमान् गतमतसरः /
<कािकनीलकणम्>
आकुिञचतिसनिधकेिा पदपतायतेकणा // आ.क.१,२.१० //
दीघोिुङघाणकेिा िवदमुाधरिोिभता /
दािडमीबीजदिना कमबुगीवोनतसतनी // आ.क.१,२.११ //
ििरीिमालामृदल
ु बाहपुाििवरािजता /
संकीणोरसथला िनमनािभः सूकमा चलाङका // आ.क.१,२.१२ //
तलोदरी रोमरािजविलतयिवभूििता /
िविालजघनोपेता रमभोरः सुभगा िपया // आ.क.१,२.१३ //
कादलोपमजङा च पािलाििघसरोरहा /
ं गितः िुभा // आ.क.१,२.१४ //
िोणामलनखोपेता राजहस
कलकोिकलिनधवानकलकणठािदमञुला /
िपपपलछदसंकािसमरमिनदरमिणडता // आ.क.१,२.१५ //
युवती शयामला िसनिधा सुरपा िुभलकणा /
चुमबनसपिपनाशलेिरितकमपिवचकणा // आ.क.१,२.१६ //
बहल
ु े या पुषपवती पके सा कािकनी समृता /
सवसववणपसितूा गाहा वापयनयवणपजा // आ.क.१,२.१७ //
रसकमपिण दीकाया पयोगे च रसायन े /
<कािकनीतवापादनम्>
कािकनयभावे तरणी सुरपानयाथवा भवेत् // आ.क.१,२.१८ //
गनधकं गोघृतोपेतं िनषकं ितः सपतवासरम् /
पातदपदािु सा नारी कािकनीसदि
ृ ा भवेत् // आ.क.१,२.१९ //
धािमपकः पापभीरश बलवान् जानिविमः /
नयायशेषः सवपसमो रसागमिविारदः // आ.क.१,२.२० //
भूपितशासय मनती च सवपिासतिविारदः /
सवपधमपरतः शेषो नयायमागपपवतपकः // आ.क.१,२.२१ //
<रसिालािनमाणम्>
रसिाला पवकयािम रसेनदसय वरानन े /
िनणपयेचच िनरातङे देिे च िनरपपलवे // आ.क.१,२.२२ //
आिसतकपािणसुभगे धनधानयसमाकुले /
सौराजये पूणपिवभवे िनरपाये हिननदके // आ.क.१,२.२३ //
नगरे सवपवणाढये महामाहेशरावृते /
ततािप िवजये सथान े पिवते च सुरिकते // आ.क.१,२.२४ //
सवयालपिुपकयािदसंबाधपिरविजपते /
समसथले च पाकारपिरघागपलभूििते // आ.क.१,२.२५ //
नारङदािडमडहजमबीरफलपूरके /
तालिहनतालवकुलनािरकेलामलपािले // आ.क.१,२.२६ //
अिोकजमबूपनससालपुंनागमिणडते /
किपतथपूगसरलदेवदारसुिबलवके // आ.क.१,२.२७ //
धातीनयगोधवरणमधूकामातमिणडते /
केतकीमिललकाजातीयूिथकामालतीयुते // आ.क.१,२.२८ //
मागधीकुनदकुरवितलके ितपतके /
कुमुदोतपलकलारपुणडरीकाबुजोतपलैः // आ.क.१,२.२९ //
ं सारसकारणडचकवाकिवरािजतैः /
हस
सरोिभः िीतलजले पिरतः पिरवेिषते // आ.क.१,२.३० //
िीतािनलािभलुिलतलिलतपसवािञचते /
िचतोदानऽेितरिचरे रसिाला पकलपयेत् // आ.क.१,२.३१ //
िोडिसतमभरिचरा चतुरशा समायताम् /
मनोजा देवदेवेिि मिवारणसंयुताम् // आ.क.१,२.३२ //
वातायनसमोपेता कवािागपलरिकताम् /
ककपताकासंयुकता सवोपकरणोजजवलाम् // आ.क.१,२.३३ //
समािलिखतिदकपाला समिचपतिवनायकाम् /
पितिषतोमामाहेिा िारपालैश रिकताम् // आ.क.१,२.३४ //
भेरीकाहलघणिािदिदवयवादिवनािदताम् /
वासतुलकणसंयुकता रसिाला पकलपयेत् // आ.क.१,२.३५ //
िालाया वेिदका काया सुदढ
ृ ा दपपणोपमा /
इषकैः खिचता रमया ससोपाना सलकणा // आ.क.१,२.३६ //
किपलागोमयािलपता िहरणयकलिावृता /
<रसेनदपूजािविधः>
वेिदकाया रसेनदसय भदपीठं पकलपयेत् // आ.क.१,२.३७ //
भदपीठे िलखेतसमयक् िसनदरूेण ििहसतकम् /
िटकोणं वसुपतं च तदिहशाषपतकम् // आ.क.१,२.३८ //
कमलं चतुरशं च चतुिारोपिोिभतम् /
रसिलङं नयसेदनते पुषपादैश समचपयेत् // आ.क.१,२.३९ //
<रससनधया>
अथ सनधया पवकयािम रसकमपफलपदाम् /
पिविेदसिाला च सनातः िुिोऽनुलेिपतः // आ.क.१,२.४० //
िुकलमालयामबरधरः संयतातमा िजतेिनदयः /
यतवाग् गुरभकतश सतयवादी दढ
ृ वरतः // आ.क.१,२.४१ //
उपिवशय समाचामेत् मृदल
ु े िचतकमबले /
वािमायाशीयुतं तोयम् आतमिवदाििवातमकम् // आ.क.१,२.४२ //
तततव ं च िोधयामीित ितवार ं िविधवितपबेत् /
धयायेिरदगायती ितवार ं पजपेितपये // आ.क.१,२.४३ //
रसभैरवगायती िृणु भैरिव तततवतः /
ऐ ं रसेशराय िवदहे रसाङुिाय धीमिह /
तनः सूतः पचोदयात् /
कोििसूयपपतीकािं दिकोिीनदस
ु ंिनभम् // आ.क.१,२.४४ //
े ं चनदिेखरम् /
िुभं पञचमुखं देव ं ितनत
अषादिभुज ं िानतं पञचकृतयपरायणम् // आ.क.१,२.४५ //
िुकलमालयाबरधर ं नागयजोपवीितनम् /
सफििकसङािं पेतारढं रसेशरम् // आ.क.१,२.४६ //
नीलकणठं च सवपजं सवाभरणभूिितम् /
वरद ं रसिासतं च पारद ं भुजङं सुधाम् // आ.क.१,२.४७ //
िङभैिजयकोदणडिूलखटवाङसायकम् /
डमरं करवालं च गदा पावकमीशिर // आ.क.१,२.४८ //
आरोिय ं िदवयमाला च हभय ं ििनवैः करैः /
रसाङुिी िनजोतसङे िबभाणं वृिवाहनम् // आ.क.१,२.४९ //
कपदपभाररिचर ं मनदहासानन ं ििवम् /
रसभैरवम् आिचनतय तसयोतसङे रसाङुिीम् // आ.क.१,२.५० //
अङुिं चाकमाला च दधती दकहसतयोः /
पािाभय ं च िबभाणा दिकणेतरहसतयोः // आ.क.१,२.५१ //
चतुभुपजा रकतवणा ितणेतािमनदि
ु ेखराम् /
रकतामबरधरा देवी कमबुगीवा कृपामयीम् // आ.क.१,२.५२ //
रतालङाररिचरा मनदहासिवरािजताम् /
धयायेदसाङुिी देवी देवसयािभमुखी ििवाम् // आ.क.१,२.५३ //
ततो भसम समादाय वामहसतेन धारयेत् /
नवैाधःपिततं पाते गृहीतवा गोमय ं सुधीः // आ.क.१,२.५४ //
िविोषय पदहेतकुणडे कमेण धारयेितपये /
पुनरिारणं चैव सदोजातािदिभभपवेत् // आ.क.१,२.५५ //
िनरीकणं पोकणं च ताडनाभयुकणं तथा /
सदोजातािदिभमपनतैरिभमनतय च ततपुनः // आ.क.१,२.५६ //
मूििप वकते च हदृ ये गुहे चरणयोः कमात् /
ईिानादैः पञचमनतैसतितसथानिेु िनिकपेत् // आ.क.१,२.५७ //
सवाङोिल ू न ं कुयात् भसमना पञचिभश तैः /
संकलप ं िविधवतकुयात् रसाचायो महेशरः // आ.क.१,२.५८ //
पाणायामतय ं कृतवा मूलमनतेण पावपित /
पोकयेनमिनततं तोय ं मूििप वामकरिसथतम् // आ.क.१,२.५९ //
आचमय च पुनसतोय ं मूलमनतेण मिनततम् /
ितधा दिकणहसतसथं िपबेदाचमन ं ततः // आ.क.१,२.६० //
अघयप ं मूलेन दततवा ितः पुनराचमय पावपित /
अषोिरितं जपवा मूलमनतमुदारधीः // आ.क.१,२.६१ //
समपपयेचच सूताय रससनधयेयमीशिर /
ितकालमेव ं कुवीत सनधया सवाघनाििनीम् // आ.क.१,२.६२ //
<रसाकुिरसाकुिीमूलमनतोिारः >
वकयेऽह ं मूलमनतसय िृणूिारकमं िपये /
वािमाया कमला चाथ चतुथयपनतो रसेशरः // आ.क.१,२.६३ //
ततो महाकालपद ं महाबलपद ं ततः /
अघोरभैरवपद ं वजवीरपद ं ततः // आ.क.१,२.६४ //
कोधकालपद ं चैततसवप ं समबुििसंयुतम् /
किषवगानतयुतः साधोदनतः सिबनदक
ु ः // आ.क.१,२.६५ //
इद ं पञचाकर ं कूिं ततः किपणसंयुतः /
सिवसगो ऽपयय ं कूिशतुवपणातमकः िपये // आ.क.१,२.६६ //
रसेनदभैरवसयाय ं मनतो िाितंिदणपकः /
गोिपतः सवपतनतेिु रहसयोऽतयनतदल
ु पभः // आ.क.१,२.६७ //
रसाङुिामनतमह ं वकयािम िृणु भैरिव /
े ी च रमा मकरकेतनः // आ.क.१,२.६८ //
वािमाया भुवनि
रसाङुिा चतुथया च नमोऽनतो िादिाणपकः /
मनतो रसाङुिायाश तव देवयाः पकीितपतः // आ.क.१,२.६९ //
रसभैरवसय छनदो ऽनुषुप् पकीितपतः /
निनदकेि ऋििः पोकतो देवः शीरसभैरवः // आ.क.१,२.७० //
र ं बीज ं लं भवेत् कीलम् अनतयाणपः ििकतरीिरतः /
रसाकुिायाः सकनदसयादप ं बीजं कीलकं रसः // आ.क.१,२.७१ //
नमः ििकतिरित खयातं रहसय ं मनतमुिमम् /
<रसिलङाचपना>
रसिलङाचपन ं वकये भैरिव िृणु तततवतः // आ.क.१,२.७२ //
वामपाद ं पुरसकृतय पिविेदागमिनदरम् /
आसन े मृदल
ु े िसथतवा िुिचः संयतमानसः // आ.क.१,२.७३ //
पाणानायमय संकलपय शीगुरं ििरिस िसथतम् /
िुिसफििकसंकािं पिानतं वरदाभयम् // आ.क.१,२.७४ //
समरेिनाम पूवप ं च तदनुजामवापय च /
िदिव िसथताश ये भूता भूिमसथा िवघकािरणः // आ.क.१,२.७५ //
पाताले ये महाभूताः ते नशयनतु ििवाजया /
अननेवै च मनतेण िदििविदकव् अकतान् िकपेत् // आ.क.१,२.७६ //
पुषपमसताय फिडित िनिकपेद ् अनतिरकके /
सवपितुपमथनी चेित दिकणपािषणपकाम् // आ.क.१,२.७७ //
ितवार ं घातयेिमूौ पाणायामो भवेतपुनः /
रसेनदभदपीठसय दिकणे चतुरशकम् // आ.क.१,२.७८ //
मणडलं हसतमातं च साधप ं कुयातसुिोभनम् /
ितकोणवृििटकोणचतुरशं भवेतकमात् // आ.क.१,२.७९ //
इनदािदलोकपालाश तिनामपुरःसरम् /
पणवािदनमोऽनतैश पूजयेतकुसुमाकतैः // आ.क.१,२.८० //
वािमायाकमलाबीजैर ् हृदयादीन् पपूजयेत् /
पाचयामवाचया कमिः पतीचयोिरयोः ििवे // आ.क.१,२.८१ //
े े पपूजयेत् /
ईिानलासुरमरतकोणे नत
असतं सवासु काषासु चतुथयपनतं फडनतकम् // आ.क.१,२.८२ //
छोििका दिपयेदष पशादाधारमाहरेत् /
ततैवावाहयेदििनमणडलं बीजमूलकम् // आ.क.१,२.८३ //
अिनदेपि कलासतत या गनधाकतैः कमात् /
ततः पातं समादाय भावयेतसूयपमणडलम् // आ.क.१,२.८४ //
मातपणडिादिकलासतताचयाशनदनाकतैः /
गनधोिमािनवतं तोय ं पूरयेद ् अघयपपातकम् // आ.क.१,२.८५ //
िचनतयेदैनदव ं िबमब ं तासतत पूजयेत् /
मधये ितकोणमािलखय ििकतबीज ं समुिललखेत् // आ.क.१,२.८६ //
तत िकपेत् गनधपुषप ं मूलमनतं ितधा जपेत् /
पूवािदिदकु चतसृिु चतुःपातािण धारयेत् // आ.क.१,२.८७ //
पूरयेतपूवपविािन गनधपुषपाकतैयपजेत् /
पोकयेनमूलमनतेण मधयपातोदकेन च // आ.क.१,२.८८ //
पातािण िनजगातािण पूजादवयािण सवपतः /
सवागतशतुरशं च मणडलं पिरकलपयेत् // आ.क.१,२.८९ //
पूवपवतपञचपातािण पूरयेचछुिवािरणा /
िनिकपेनमधयगे सूतं रतं दिकणके िकपेत् // आ.क.१,२.९० //
सवणप ं तिामपाते च ततसमीपे कुिं नयसेत् /
रतपातसमीपसथे पाते सयादषगनधकम् // आ.क.१,२.९१ //
पितपाते ितकोणं च िलखेनमायासमिनवतम् /
नयसेदगनधाकतं पुषप ं ितधा मूलेन मनतयेत् // आ.क.१,२.९२ //
सपतधा रसपातं च मूलमनतेण मनतयेत् /
रसपातोदकेनवै पूजादवयािण चातमनः // आ.क.१,२.९३ //
िरीरमुिमाङं च पोकयेतपीठदीपकम् /
आसनसय ऋििमेरः सुतलं छनद ईिरतम् // आ.क.१,२.९४ //
कूमपरपी तु भगवान् देवता पिरकीितपता /
पृिथव तवया धृता लोका देिव तव ं िवषणुना धृता /
तव ं च धारय मा देिव पिवतं कुर चासनम् /
अननेवै तु मनतेण चासन े कुसुमं िकपेत् // आ.क.१,२.९५ //
<भूतिुििः>
भूतिुिि ं पवकयािम पृथवी पीता सवजका /
किठना लंबीजयुता जानवनताङुषमूलतः // आ.क.१,२.९६ //
धयेया जानवािदकटयनतम् उपयपसयाधपचनदका /
िुभा वं बीजसिहता िविचनतया दवरिपका // आ.क.१,२.९७ //
कटयािद हदृ यानतं च बिहधयेयिसतकोणगः /
र ं बीज ं रकतवणपश सविसतकेन िवभूिितः // आ.क.१,२.९८ //
हृदािदकणठपयपनतं वायुः समयो ऽञनपभः /
यबंीजसिहतो देिव ििडबनदपुिरभूिितः // आ.क.१,२.९९ //
िटकोणः कणपदेिाचच बहरनधानतमीशिर /
वतुपलं हबंीजयुतं महाकृषणं िवयतसमरेत् // आ.क.१,२.१०० //
पृिथवीम् अपसु च तासतविनौ स च वायौ स सोऽमबरे /
मेलियतवा िादिानते सथापयेतपरमेशिर // आ.क.१,२.१०१ //
यबंीजेनातमनो देह ं मूलाधारािििोियेत् /
िडाधारािण िनिभपद यावत् बहिबलं िपये // आ.क.१,२.१०२ //
र ं बीजेन दहेदेह ं सवपमापलावयेितः /
वबंीजेन दवीभूतं बहरनधेनदमुणडलात् // आ.क.१,२.१०३ //
सयनदमानामृतेनवै तनुमापलावयेिचछवे /
आकािािायुमाददािसमाििि ं समाहरेत् // आ.क.१,२.१०४ //
विेरापः समादेयासताभयो भूिमं समाहरेत् /
एव ं पञच च भूतािन सवसवसथान े िनयोजयेत् // आ.क.१,२.१०५ //
वामकुिकिसथतं पापपुरिं कृषणरिपणम् /
धयायेिं िनगपतं देिव खडगचमपधर ं परम् // आ.क.१,२.१०६ //
नयासं रसाङुिेनवै कृतवाङुिलहृदािदिु /

ऐ ं ही शी कमौ कमं हा ही हूं है हौ हः फि् रसेशराय महाकालभैरवाय ििखायै विि् /

रौदरपाय कृषणिपङललोचनाय अवतर २ अवतारय २ जलप २ जलपय २ िुभािुभ ं कथय २ कथापय २ मम
महारका कुर कुर कारय २ मम रसिसिि ं देिह देिह १८८८ /
महाकालभैरवाय हृदयाय नमः /
पूवपवनमहाबलभैरवाय ििरसे सवाहा /
पूवपवत् अघोरभैरवाय ििखायै विि् /
पूवपवत् वजवीरभैरवाय कवचाय हंु /
े तयाय वौिि् /
पूवपवत् कोधभैरवाय नत
पूवपवत् कालभैरवाय असताय फि् /
एवमङुिलनयासः /

पितबीजैः समुचचायप चतुथप ं रसाकुिम् // आ.क.१,२.१०७ //

हृदािदपञचसथानिेु िवनयसेदीजपञचकम् /
ततशासताय फिडित चोििका िदकु दिपयेत् // आ.क.१,२.१०८ //
मातृका च कलानयासं पाजयोनयासं च कोलकम् /
पकुवीत ततो देिव चानतयपजनम् आचरेत् // आ.क.१,२.१०९ //
कुमभकेन हृदमभोजे समफुललं िवदधाित िह /
हृतपदकिणपकाया च रसमूितप ं च िचनतयेत् // आ.क.१,२.११० //
मानसैगपनधपुषपादैरपचारैः पपूजयेत् /
सवदेह ं गनधपुषपादैर ् अलंकुयाद ् यथासुखम् // आ.क.१,२.१११ //
अनतयपजनमेव ं सयाद ् बिहयपजनम् आचरेत् /
असतेण िलङं समपोकय िलङिुिि ं िवधाय च // आ.क.१,२.११२ //
वसतेन तोयेन पूिरता वधपनी िपये /
दकपाशे संिनवेशय पूजयेिा िवधानतः // आ.क.१,२.११३ //
पीठे िसनदरूरजसा िवदधयाचचतुरशकम् /
िटकोणं िविलखेििसमन् ऋजुं सवणपिलाकया // आ.क.१,२.११४ //
वसुपतं चाषपतं सचतुिारभूगृहम् /
चतुरशं बिहभागे िदकपालानपूजयेितपये // आ.क.१,२.११५ //
निनदन ं च महाकालं भृिङं िरििं महाबलम् /
कुमभकणप ं च सुगीव ं भृङकं च दढ
ृ ायुधम् // आ.क.१,२.११६ //
चतुिारे तु िवनयसय िौ िौ पागािदपूिजतौ /
रकमं रौपय ं तामसीसं वङकानतिठं हयः // आ.क.१,२.११७ //
पागािदिािुप समपूजय कमादवे िे महेशिर /
भूगृहाभयनतरे पाचया िुकमिनौ गह ं यजेत् // आ.क.१,२.११८ //
दिकणसया यजेददुमासुरे च समीरणम् /
पिशमसया ििव ं विि ं वायवयाम् उिरे हमुाम् // आ.क.१,२.११९ //
यजेतपावकमैिानया ततशाषदलागके /
पागादौ गनधकं तालं कासीसं च मनःििलाम् // आ.क.१,२.१२० //
कंकुषं मािककं चैव नृपावतप ं च गैिरकम् /
लेिपका केिपका चैव कािमका रिञका तथा // आ.क.१,२.१२१ //
लोहिी बनधकारी च भूचरी मृतयुनाििनी /
िवभूितः खेचरी चैव दि दतूयः कमेण च // आ.क.१,२.१२२ //
पूजयासतवषदले पदे हधूवाधसतादलेिु च /
मािणकयमुकतावैडूयपनीलगारडिवदमुाः // आ.क.१,२.१२३ //
गोमेदः पुषपरागश मणयः सवपिसििदाः /
िितीयवसुपतसय दलागेिु पपूजयेत् // आ.क.१,२.१२४ //
अषादिभुजा रदाः पञचवकतास् ितयमबकाः /
चनदाधपिोिभमकुिाः नीलगीवा वृिधवजाः // आ.क.१,२.१२५ //
सवसववणपधराः सवे तवषिवदेशरासतु ते /
पूजनीया महेिािन िितीयेऽषदलामबुजे // आ.क.१,२.१२६ //
रसकं िवमलं तापय ं चपलं तुतथमञनम् /
िटकोणसय दलागेिु सखयः सयुः सवपिसििदाः // आ.क.१,२.१२७ //
वजवैकानतवजाभकानतपािाणिङणम् /
भूनागः िकतयशैताः िडसेिु पपूजयेत् // आ.क.१,२.१२८ //
िहगंुलं ससयकं चैव ििलाजतवििनजारकम् /
ततकिणपकाया पूवादौ पराििकतचतुषयम् // आ.क.१,२.१२९ //
िहगंुलं मािलनी ििकतः परा ििकतश ससयकम् /
ििलाजतवपरा ििकतरििनजारः परापरा // आ.क.१,२.१३० //
पणवािदनमोऽनतैश तिनामपुरःसरम् /
सचतुथया यजेदेतानसावरणसंिसथतान् // आ.क.१,२.१३१ //
मधये तु िदवयिकतीना पूजयेदसभैरवम् /
ं ितिनषके तु दािवते िुिहािके // आ.क.१,२.१३२ //
सपतिवि
नविनषकं सूतराजं िवनयसेचचैकमानसः /
मधूिचछषकृते यनते िलङाकारे सुलकणे // आ.क.१,२.१३३ //
िनषपते हािके सूतं पतपते पिकपेिचछवे /
मुहूतातसवाङिीतं तं रसिलङं पयोऽनतरे // आ.क.१,२.१३४ //
सथापयेत् पुनरादाय हपुिरसथं मलं हरेत् /
संघृषय च समीकृतय िलङं संपोकयेितः // आ.क.१,२.१३५ //
एव ं रौपयािदलोहैवा वयसतैर ् वाथ समसतकैः /
अभकािदमसततवैवा िलङं कुयातसवििकततः // आ.क.१,२.१३६ //
रसिलङं ििधा पोकतं सकलं िनषकलं िपये /
पूवोकतं सकलं िलङं िनषकलं केवलो रसः // आ.क.१,२.१३७ //
बुभुकूणा िह सकलं िनषकलं मोकिमचछताम् /
रसिलङं हेमबि ं बहिवषणवीिवियः // आ.क.१,२.१३८ //
अपूजयन् रपयबि ं गणेिसकनदनिनदनः /
तवयाभसतवसमबि ं रसिलङं पपूिजतम् // आ.क.१,२.१३९ //
तामबि ं रमावाणीकुबेरेनदजलािधपाः /
कानतबि ं यममरनैरत
ृ ाः समपूजयन् // आ.क.१,२.१४० //
वङबि ं िसिसाधयिवदाधरमहिपयः /
नागबि ं नागवसुगनधवोरगिकनराः // आ.क.१,२.१४१ //
तीकणबि ं भदकालीयकभूतिपिाचकाः /
मुणडबि ं च दगुामबा चापसरोगुहकासुराः // आ.क.१,२.१४२ //
िनषकलं रसिलङं तु भृिियादा योिगनोऽचपयन् /
उकतािन रसिलङािन मानवाः फलकाििकणः // आ.क.१,२.१४३ //
पूजयेयुः पयतेन िनतय ं सवाथपिसिये /
उकताना रसिलङाना पाणसंसथापन ं िृणु // आ.क.१,२.१४४ //
पाणानायमय िविधवत् पाणििकतं समरेिचछवे /
िोिणतामभोिधमधयसथरकतामभोजासना पराम् // आ.क.१,२.१४५ //
रकताबरधरा रकता नानारतिकरीििनीम् /
िवमलेनदक
ु लाजूिा रिवविीनदल
ु ोचनाम् // आ.क.१,२.१४६ //
कणपतािङिकरणारणीकृतकपोलकाम् /
ं िवरािजताम् // आ.क.१,२.१४७ //
शीपणीकुसुमाकारनासावि
पवालपदरागाभिबमबाधरिवरािजताम् /
कुरिवनददलाकारशलकणदनतािभिोिभताम् // आ.क.१,२.१४८ //
िङािभरामकणठसथमुकताहारिवरािजताम् /
अङुलीयककेयूरकिकािदिवभूििताम् // आ.क.१,२.१४९ //
पािाङुिेकुकोदणडपुषपबाणाभयपदाम् /
रिधरापूणपपातेण िोभमानकरामबुजाम् // आ.क.१,२.१५० //
पीनसतनतिोिािसहारकुङुममिणडताम् /
काञचीमञीरकिकपादाङुिलिवभूििताम् // आ.क.१,२.१५१ //
पाणपितषा िलङसय कुवीतैकागमानसः /
ं ः सोऽहिमित िपये /
सृिणं मञच पािश हस
अमुषय िलङसय पाण इह पाणः /
अमुषय िलङसय जीव इह िसथतः /
अमुषय िलङसय सवेिनदयािण वािमनशकुःशोतिजहाघाणा इहागतय सुखं िचर ं ितषनतु सोऽह ं हस
ं ः सवाहा /
यरलवििसहॐ /
क्ॐ ही आं /
एतनमनतं समुचचायप पाणानावाहयेितपये /
असय शीपाणपितषामनतसय बहिवषणुमहेशरा ऋियः /
ऋियजुःसामािन छनदािस /
शीपराििकतदेवता /
आं बीजम् /
ही ििकतः क्ॐ कीलकम् /
अमुषय िलङसय पाणपितषाया िविनयोगः /
आसन ं पूजयेतपूवप ं गनधपुषपाकतािदिभः // आ.क.१,२.१५२ //
हा आधारिकतयै नमः /
ही कूमाय नमः /
हूं अननताय नमः /
है पृिथवयै नमः /
हौ कनदाय नमः /
अङुराय नालाय किणपकेभयः दलेभयः केसरेभयः किणपकायै तनमधये धमाय जानाय वैराियाय ऐशयाय अधमाय अजानाय
ै याय नमः /
अवैराियाय अनश
हृदमभोजिसथतं देव ं सह देवया महेशिर /
आवाहयेतसावरणं सवाङििकतसमिनवतम् // आ.क.१,२.१५३ //
पीठे संसथापयेिललङं मूलेनाघयप ं कुिोदकैः /
पाद ं गनधोदकैदपदात् हैमेनाचमन ं भवेत् // आ.क.१,२.१५४ //
रतोदकैभपवेतसनान ं सवप ं मूलेन िामभिव /
एकादिेन रदेण पवमानने पावपित // आ.क.१,२.१५५ //
चमकैः पुरिसूकतैश फलैः पञचामृतैरिप /
नािलकेरेकुसिललैः सुगनधोदकवािरणा // आ.क.१,२.१५६ //
संसनापय च ततो िलङं पीठे संसथापयेिचछवे /
िलङसय पिरतः ॐ वामदेवाय नमः जयेषाय रदाय कालाय कलिवकरणाय बलाय बलिवकरणाय बलपमथनाय
सवपभूतदमनाय इतयषासु िदकु मनोनमनाय इित ििवसिनधौ पुषपैरभयचयप /
ॐ हा हृदयाय नमः /
ॐ ही ििरसे सवाहा /
ॐ हूं ििखायै विि् /
ॐ है कवचाय हंु /
ॐ हौ नत े तयाय वौिि् /
ॐ हः असताय फि् /
हा ईिानाय नमः /
ही ततपुरिाय नमः /
हूं अघोराय नमः /
है वामदेवाय नमः /
हौ सदोजाताय नमः /
मूलमनतेण देवाय ददातपुषपाञिलं िपये // आ.क.१,२.१५७ //
मूलमनतिडङेन नयासं कुयािचछवसय च /
िलङसय दिकणे भागे ऋगादीिनगमानिप // आ.क.१,२.१५८ //
बहाणं पृिथवी तोय ं िवषणुं रद ं हत
ु ािनम् /
ईशर ं पवन ं चैवमाकािं च सदाििवम् // आ.क.१,२.१५९ //
शीकणठममृतािुं च भैरव ं भासकर ं तथा /
पर ं ििव ं परातमान ं पूजयेनमितमान् कमात् // आ.क.१,२.१६० //
िलङसय वामपाशे तु बाहयादीः सपत मातरः /
महालकमी महाकाली दगुा सकनदिवनायकौ // आ.क.१,२.१६१ //
योिगनयः केतपालाश िकतयशािदपीठकाः /
ओडयाणििकतर ् जालंधी तथा पूणा िगिरः िपये // आ.क.१,२.१६२ //
कामेशरीित संपूजया रदििकतः सुरािचपते /
लोपामुदा कुििजका च कालसंकिपणी तथा // आ.क.१,२.१६३ //
मधुरािदरसा गनधाः सवपधानयािन पावपित /
िदवयौिधयः सुधा हाला िविं चमािदधातवः // आ.क.१,२.१६४ //
इिनदयािण मनो बुििरहङारश चेतनः /
ििदादा िवियाः पूजया देहाङािन च िामभिव // आ.क.१,२.१६५ //
िलङसय पिशमे भागे समुदाः सिरतो नदाः /
पवपता मेरमुखयाश भासकरादा नव गहाः // आ.क.१,२.१६६ //
जयोितशकं धुवशैव िििुमारः पजापितः /
कलाः काषाश घििका मुहूताः पहरा िदनम् // आ.क.१,२.१६७ //
राितः पकश मासश ऋतुकालायनािन च /
संवतसरा युगाः कलपा िदिसतारािसतिथः ििवे // आ.क.१,२.१६८ //
पातालािन च नागेनदासतथा कालाििनरदकाः /
यकाः िपिाचभूताश राकसा दनुजासतथा // आ.क.१,२.१६९ //
गुहका दष
ु वेताला राजयकमादयो गदाः /
मनताः िसतािण चासतािण समपूजय कमिः िपये // आ.क.१,२.१७० //
िलङसय पूवपभागे तु संपूजया गुरपिकतयः /
िसिाः साधयाश मुनयो योिगनो बहवािदनः // आ.क.१,२.१७१ //
िवदाधराः िकनराश गनधवपशािशनौ तथा /
वसवोऽपसरसा मुखया िृङारािदरसा नव // आ.क.१,२.१७२ //
गीतं नृिािन तिेदाः काशयपादासतथा दि /
रदाः समनवः पूजया भासकरा वियसतयः // आ.क.१,२.१७३ //
िवशे देवाश िपतरो मातरः िपतृदेवताः /
कुलाचाया रसाचायाः पूवाचायाः ििवाचपकाः // आ.क.१,२.१७४ //
मतसयािददिजनमािन िजनो लोकायतसतथा /
नरकादाः सवपलोका गरडा गरडाणडकाः // आ.क.१,२.१७५ //
बहाणडाः खेचराः सवे भूचराश जलेचराः /
समपूजय देवताः सवाः पणवािदनमोऽनतकैः // आ.क.१,२.१७६ //
तिनामचतुथयपनतैः पुषपगनधाकतैः िपये /
देवाय वसतयुगलम् उपवीतिय ं तथा // आ.क.१,२.१७७ //
मधुपकप ं िदवयगनधमकतान् कुसुमािन च /
सदा कैतकवजयािन िदवयािन िवदलािन च // आ.क.१,२.१७८ //
ततपुषपािण च कहारकमलोतपलकैरवम् /
जातीचमपकपुनागपूगनारङकैः // आ.क.१,२.१७९ //
मागधीमाधवीमललीयूिथकापभृतीिन च /
दमनी मरव ं चैव रसेनदाय समपपयेत् // आ.क.१,२.१८० //
धूप ं दिाङं दीप ं चापूपानं घृतपायसम् /
सिडसािन िाकािन िुिगनधोिमािनवतम् // आ.क.१,२.१८१ //
लेह ं चोषयािद नवैेद ं पारदेनदाय दिपयेत् /
हसतपकालन ं देिव ददादगनधोदकेन च // आ.क.१,२.१८२ //
सुवािसतािन पूगािन घनसारयुतािन च /
अवदातािन सागािण नागवललीदलािन च // आ.क.१,२.१८३ //
मुकताफलोिव ं चूणप ं तामबूलं च समपपयेत् /
दपपणं चामरिनि ं छतं नृिं च गीतकम् // आ.क.१,२.१८४ //
उपचारेिु सवेिु ददादाचमन ं िपये /
सवोपचारानमूलेन ददातसतोतं जपेिचछवे // आ.क.१,२.१८५ //
रसेनदभैरव ं देव ं धयातवा देवी रसाकुिाम् /
माहेशराश िवनता गनधपुषपािदिभयपजेत् // आ.क.१,२.१८६ //
अङुषानािमकाभया च ददादगनधोिमािनवतम् /
िबनदमुूलेन देवाय देवयै च गुरपिकतये // आ.क.१,२.१८७ //
कमादावरणसथेभयो देवीभयोऽिप च तपपयेत् /
ही आननदििवमूितपमाराधयािम /
ही पराननदििवमूितपमाराधयािम /
ही परापराननदििवमूितपमाराधयािम /
ही आननदिसिमूितपमाराधयािम /
ही पराननदिसिमूितपमाराधयािम /
ही परापराननदिसिमूितपमाराधयािम /
कली आननदगुरमूितपमाराधयािम /
कली पराननदगुरमूितपमाराधयािम /
कली परापराननदगुरमूितपमाराधयािम /
तेभयो दततवा पसाद ं च तैरनुजािपतः सवयम् // आ.क.१,२.१८८ //
कुणडलयाम् आतमतततव ं च िवदातततव ं च नािभगम् /
हृदये ििवतततव ं च सवपतततव ं िह तालुगम् // आ.क.१,२.१८९ //
िततततवम् एव ं संिचनतय पसाद ं च समनतकम् /
ततः पजविलतं समृतवा जयोितरनतगपतं िपये // आ.क.१,२.१९० //
सवीकुवीत पसाद ं च यथेषं सुरसेिवते /
पीणिनत िपतरो हिानमूछपया सवपदेवताः // आ.क.१,२.१९१ //
अजाना [... औ३ Z एइछेनि् ] वपीितः स एवाह ं न संियः /
<रसेनदबिलकमः>
गनधोिमौदन ं िुिकतजं च घृतं मधु // आ.क.१,२.१९२ //
संयोजय पञचखणडं च कृतवा ददातकमेण च /
दिकणोिरपूवासु पिशमाया च मधयमे // आ.क.१,२.१९३ //
तासतानमनतानसमुचचायप बिलं ददाितो नरः /
पणव ं माया कमला देवी पुतपद ं ततः // आ.क.१,२.१९४ //
ततो विुकनाथाखय ं किपलं जिाभारभासुर ं च ततः िपङल ितणेत इमा बिलं पूजा गृह गृह सवाहा /
ॐ ही शी िसियोिगनीभयः सवपमातृभयो नमः /
ॐ ही शी सवपभूतेभयः सवपभूतपितभयो नमः /
ॐ ही शी सथानकेतपाल इमा बिलं पूजा गृह गृह सवाहा /
ॐ ही शी रसेनद केतपाल राजराजेशर इमा बिलं पूजा गृह गृह सवाहा /
बिलं ददािदित ििवे सवपिवघोपिानतये /
ततशाषोिरितं जपेनमूलं रसागतः // आ.क.१,२.१९५ //
ततः सतोतं जपेदेिव रसभैरवतुषये /
संतुषाः सवपदेवाः सयुः तुषे तु रसभैरवे // आ.क.१,२.१९६ //
अय ं िनतयाचपनिविधः पोकतः सवपत दल
ु पभः /
<पारदपूजाफलम्>
िविि मा पारद ं देिव ततसमता मतसमः िपये // आ.क.१,२.१९७ //
पारदसतविधको मिो मदीयतवाचच सारतः /
रससय समरणं पुणय ं दिपन ं सपिपन ं तथा // आ.क.१,२.१९८ //
पूजन ं भकणं दान ं िोढा पुणयमुदीिरतम् /
सािततवकं राजसं चैव तामसं ितिवध ं वपुः // आ.क.१,२.१९९ //
सािततवकं मुिकतद ं िुभं बालं ििभुजमिणडतम् /
े ं िकिङणीसजम् // आ.क.१,२.२०० //
पूणपपातं सूकमदणडं ििनत
राजसं भुिकतद ं रकतं िकरीिििििेखरम् /
चतुभुपज ं च तरणं नीलकणठं ितलोचनम् // आ.क.१,२.२०१ //
सवैशयपपद ं धयायेत् िूलपातवराभयम् /
तामसं कृषणवणप ं च जवलदधूवपििरोरहम् // आ.क.१,२.२०२ //
अषादिभुज ं तयकं पूवोकतं िचनतयेदसम् /
सवपिसििपद ं देिव सवपकामफलपदम् // आ.क.१,२.२०३ //
समरणं रसराजसय सवोपदवनािनम् /
हदृ मभोजिसथतं धयायेनशयनतयेनािस भैरिव // आ.क.१,२.२०४ //
दिपन ं पारदेनदसय हिनत पाप ं ितकालजम् /
सेतुकेदारपयपनतिदवयिलङौघदिपन े // आ.क.१,२.२०५ //
यतपुणय ं लभते मतयपः ततकोििगुिणतं भवेत् /
पृिथवया सवपतीथेिु सागरानतेिु दिपनात् // आ.क.१,२.२०६ //
सनानपानािदिभः पुणय ं ततकोििगुिणतं भवेत् /
गोहतयािनयुत ं देिव भूणहतयाितािन च // आ.क.१,२.२०७ //
बहहतयासहसािण नशयिनत रसदिपनात् /
गवा कोििपदानने सवणपकोििितेन च // आ.क.१,२.२०८ //
अशमेधसहसेण यतपुणय ं तचच दिपनात् /
रससय सपिपन ं हनयादगमयागमन ं िपये // आ.क.१,२.२०९ //
परदवयापहार ं च पाप ं पािणवधािजपतम् /
सपतिीपे धरणया च पाताले गगन े िदिव // आ.क.१,२.२१० //
यानयचपयित िलङािन ततपुणय ं रसपूजया /
ं ुवेिु िलङेिु िदवयेिु कृतपूजया // आ.क.१,२.२११ //
सवायभ
यतपुणय ं रसिलङसय पूजया ततफलं भवेत् /
योिगनोऽषाङिनरता यतपद ं बहवािदनः // आ.क.१,२.२१२ //
ततपद ं समवापोित रसिलङसय पूजया /
कु ंकुमागरकसतूरीकपूपरानतगपतं रसम् // आ.क.१,२.२१३ //
मूिछपतं रसिलङाय ददािदषाथपिसिये /
भकणादसराजसय सवपपाप ं िवनशयित // आ.क.१,२.२१४ //
अनािदमायामिलनमातमान ं च िविोियेत् /
भवरोगं हरेचछीघं ितताप ं च िवनाियेत् // आ.क.१,२.२१५ //
रसराजसय दानने चतुरिधयनतमेिदनीम् /
महामेरसमं सवणप ं दततवा यित् फलं भवेत् // आ.क.१,२.२१६ //
बहरपी िुिरसो िवषणुरपी स मूिछपतः /
भसमीकृतो रदरपी बिः सूतः सदाििवः // आ.क.१,२.२१७ //
कामरपी जलूकाभः कालरपी च दोिवान् /
मूिछपतो भिसमतो बिः पारदेनदो महेशिर // आ.क.१,२.२१८ //
वयािधमृतयुदिरदतव ं हरतेऽसौ कृपाकरः /
<रसेनदसतोतम्>
ददािस तव ं रसेनदािु ििदसपिपनधूमतः // आ.क.१,२.२१९ //
सवणपमबुपदकोटयनतं तािह खेचरिसििद /
नमसते कालकालाय नमः सवपगुणातमन े // आ.क.१,२.२२० //
वलीपिलतनािाय महावीयपपदाियन े /
नमः िसतासतहनते च मायामभोिनिधपारद // आ.क.१,२.२२१ //
पारदेनद नमसतुभय ं कािमनीकेिलमनमथ /
सुधारप ितदोिघ नमसते िडसातमन े // आ.क.१,२.२२२ //
घनतवातपृिथवीरप दवतवाजजलरिपणे /
तेजोऽिधकतवािेजिसवन् चाञचलयािायुरिपणे // आ.क.१,२.२२३ //
सूकमतवादसरपाय नमसते भूतरिपणे /
नमसते योगयोियाय पसीदामरविनदत // आ.क.१,२.२२४ //
ं या /
वेदगोििजराजेनदगुरवीरािदिहस
समभूतकयकुषादीनोगानहरिस पावन // आ.क.१,२.२२५ //
नषेिनदयाथानजानान् ताता तवमिस पारद /
सवौिधीभयोऽपयिधको हणुमातोपयोगतः // आ.क.१,२.२२६ //
एकोऽिप सवपदोिघोऽरिचनािन ते नमः /
तवया सृषा महेनदादाः सुरा बहादयः कलाः // आ.क.१,२.२२७ //
चनदाकपगहनकतििवभैरविकतयः /
जानाजानगुणा लोका गनधवोरगराकसाः // आ.क.१,२.२२८ //
िदवयौिधािन सवािण सवपिसििकराणयिप /
सूतेनद भवतः शीमन् कला नाहपिनत िोडिीम् // आ.क.१,२.२२९ //
पतयकिमभो सूतेनद िकमनयैभपवित िसथते /
अिणमािदगुणोपेते नानािसििपदायके // आ.क.१,२.२३० //
योिगनो हेममुखयािन लोहानयकयता सदा /
अमृततव ं पापुविनत सेवया तत कोजवल // आ.क.१,२.२३१ //
दशृयादशृयसवरप ं तवा भोगमोकपद ं परम् /
यो न जानाित सूतेनद स मा वेिि कथं नरः // आ.क.१,२.२३२ //
गुरमाता िपता भाता धन ं िवदा गितः सुहृत् /
ं रः // आ.क.१,२.२३३ //
रस तवमेव भूताना तविः कोऽनयो िहतक
रसेनद तव योगे च िासते सतोते रसायन े /
यसतु भिकतयुतो लोके स एवाह ं न संियः // आ.क.१,२.२३४ //
बहजानऽेिप िनषणातो यसतवा िननदित पारद /
तयाजयोऽसौ सवपलोकेिु नवैाह ं रिकतुं कमः // आ.क.१,२.२३५ //
यसतवा नासतीित च वदेत् तसय िसििनप कुतिचत् /
यसतवामसतीित च वदेिसय िसििभपवेतसदा // आ.क.१,२.२३६ //
रसेनद ं यसतु लोकेऽिसमनकुलीनो वाधमानवयः /
संसकृतं कुरते सूत तवामषादिकमपिभः // आ.क.१,२.२३७ //
स पुणयः स वरती धनयः स शलाघयः स च बुििमान् /
स पुमानस च सवपजः स िसिः स च दैवतम् // आ.क.१,२.२३८ //
ततकुलं पावन ं भूिमः पुणया राजा जयािनवतः /
ततपुर ं सोतसव ं िनतय ं कृताथा च तदिमबका // आ.क.१,२.२३९ //
तसय संदिपन ं पुणय ं सपिपन ं भािणं तथा /
पतयकािदपमाणेन पारद तव ं सदाििवः // आ.क.१,२.२४० //
तविो देहािद लोहािन वजतव ं यािनत हेमताम् /
रसेनद तवतपसादेन मािननयो मृगलोचनाः // आ.क.१,२.२४१ //
चकवाकसमोिुङपीनवृिसतनोजजवलाः /
चञचला मनमथासकता िवदमुाधरिोिभताः // आ.क.१,२.२४२ //
िुकतुणडपतीकािवकतीकणनखाङुराः /
ििरीिमालासुभुजाः चमपकसकसमपभाः // आ.क.१,२.२४३ //
िनमनािभसमुितूरोमरािजिवरािजताः /
सवाङसौषवाः कानताः िसनिधा वशया भविनत च // आ.क.१,२.२४४ //
सूतेनद िुषककाषाना राििमििनयपथा दहेत् /
तथैव जनमदािरदरयमृतयुदःुखमहामयान् // आ.क.१,२.२४५ //
जारणाथेऽििनमधये तवा धारयेतकित वासरान् /
तावतकलयसहसािण ििवलोके सुखं वसेत् // आ.क.१,२.२४६ //
तव कायेिु सूतेनद िकंिचददवय ं वययेनरः /
तेिा ददािस तिििं कोििकोििगुणािधकम् // आ.क.१,२.२४७ //
परमा पारदी िवदा सवपलोकेिु दल
ु पभा /
भोगमोकपदा पुणया पुतारोियपवधपनी // आ.क.१,२.२४८ //
ये तवा िननदिनत सूतेनद माजालखरवायसाः /
जमबूका ऋिभाः शानः कलीबानधबिधरा जडाः // आ.क.१,२.२४९ //
मूकाः कुिजाः पङवश वयङा वनधयाश रोिगणः /
े जनमसु // आ.क.१,२.२५० //
कैवताः पापकमाणो जायनतेऽनक
भवतो िननदकैः साधप ं भाणडपकवानिमशणम् /
यः कुयादासन ं ियया भोजनालापसंगितम् // आ.क.१,२.२५१ //
स पािपषो भवेततयाजयः सवपधमपबिहषकृतः /
इित सतोतं मया पोकतं पारदेनदसय भैरिव // आ.क.१,२.२५२ //
यः पठेत् िृणुयािकतया ितसनधय ं रसिसिये /
बहहतयािदपापैश पातकैरपपातकैः // आ.क.१,२.२५३ //
ितकमपकिलिभदेिव मुचयते नात संियः /
घोरे युिे महारणये िदिभमे ितुसंकिे // आ.क.१,२.२५४ //
नदीपतरणे देिव चोरवयाघािदसङिे /
जपेतसतोतिमद ं देिव धयातवा शीरसभैरवम् // आ.क.१,२.२५५ //
इित सतुतवा सूतराज ं सवप ं कमप समपपयेत् /
रसो दाता रसो भोकता रसः कता च कारणम् // आ.क.१,२.२५६ //
रसो होता च हवय ं च सवपवयापी रसः सदा /
अननेवै च मनतेण रसेनदाय समपपयेत् // आ.क.१,२.२५७ //
ततो नयासं च मूलेन कुयादधयातवा च पूवपवत् /
संहारमुदा कृतवाथ वहेनदा रसेशरम् // आ.क.१,२.२५८ //
हतृ पदे सथापयेदेव ं साङावरणििकतकम् /
ििवोऽहिमित सिाव ं िचनतयेदसदेििकः // आ.क.१,२.२५९ //
पूजासथान ं च संमाजयप पोकयेददुकेन च /
ततो होमालय ं पापय समाचमय च देििकः // आ.क.१,२.२६० //
िालायामििनिदिभागे योिनकुणडे ितमेखलम् /
दभैः पागुदगगैश पिरसतीणप ं यथािविध // आ.क.१,२.२६१ //
नयासं मूलेन संकलपय पाणायामं िवधाय च /
पञचभूसंसकृतं कृतवा सविसतया वा ििजेन वा // आ.क.१,२.२६२ //
आनीय विि ं िनिकपय कुणडे पजवालयेितः /
े ं िुकलवाससम् // आ.क.१,२.२६३ //
विि ं िपङजिाजूिं ितनत
रकतामभोजिसथत ं देव ं मालयाभरणभूिितम् /
सपतहसतं चतुःिृङं िििीिप ं च ितपादकम् // आ.क.१,२.२६४ //
ितधा बि ं च ऋिभ ं िकतयादायुधधािरणम् /
धयातवा तसयाघयपपादािद कुयातसवोपचारकम् // आ.क.१,२.२६५ //
गनधाकतसुपुषपैश पूजयेजजातवेदसम् /
तिसमनावाहयेदेव ं संिचनतय रसभैरवम् // आ.क.१,२.२६६ //
नयासं देवसय कुवीत मूलमनतेण होमयेत् /
ितलाजयवरीिहिभमपनतं ितमषोिर ं िपये // आ.क.१,२.२६७ //
े ् /
ं ित वा कुयात् मूलातपूवाहिुतं हनुत
अषािवि
पाणायामं ततो नयासं कृतवा च हृिद धारणम् /
एव ं िनतयाचपनिविधः पोकतसतव सुरािचपते // आ.क.१,२.२६८ //

आ.क. १, ३
<रसदीकाकमः>
अथ दीका पवकयािम सवपिसििपदाियनीम् /
सा च पञचिवधा पोकता समयािदिवभेदतः // आ.क.१,३.१ //
समया पथमा दीका साधकाखया िितीयका /
िनवाणाखया तृतीया च चतुथयाचायपसंजका // आ.क.१,३.२ //
पञचमी िसिसंजा च पायिो दल
ु पभा नृणाम् /
पूवोकतलकणोपेतः ििषयो भिकतनतः िुिचः // आ.क.१,३.३ //
गुरं पणमय चाषाङं सतुतवा च बहध ु ा ततः /
अनुगृहीषव मे दीकािमित िवजापयेदगुरम् // आ.क.१,३.४ //
दीका च िविधवतपापय ििषयः सवाथपदिृभवेत् /
<दीकायोियाः िुभितथयादयः>
अिशनीमूलरेवतयो मृगः पुणयः पुनवपसुः // आ.क.१,३.५ //
रोिहणी शवणो मैतं हसतः सयादि
ु रातयम् /
मघािशनी शेषतमा दीकाकमपिण तारकाः // आ.क.१,३.६ //
तृतीया पञचमी चैव सपतमी च चतुदपिी /
अषमी पौणपमासी च दिमी च तयोदिी // आ.क.१,३.७ //
एतासतु ितथयो मुखयाः सौमयेनदगुुरभागपवाः /
आिदतय इित वारेिु रसदीका सुिोभना // आ.क.१,३.८ //
<समयादीकाकमः>
िुकलपके सुयोगे च करिविषिवविजपते /
चनदताराबलोपेतिविुवायनसंकमे // आ.क.१,३.९ //
ू पके /
गहणे ििवराते च जनमके सुमुहत
िुभगहे िसियोगे ददादीका गुरिमः // आ.क.१,३.१० //
रसिाला पिवशयाथ सवोपकरणोजजवलाम् /
पुषपमालासमाकीणामुिोरणपतािकनीम् // आ.क.१,३.११ //
िनतयपूजाििनकायप ं च कृतवा दीकाकमं भजेत् /
देवसय दिकणे पाशे िवसतरे तणडुलान् िशतान् // आ.क.१,३.१२ //
चतुरशं च तनमधये िकपेतपसथं सुतणडुलम् /
तदधूवप ं िवनयसेतकुमभ ं िसतसूतेण वेिषतम् // आ.क.१,३.१३ //
वासोभया वेिषतं सूतपञचरतसमिनवतम् /
पञचमृतपललवतवििभः पािवतं जलपूिरतम् // आ.क.१,३.१४ //
दवूागनधोिमितलहेमदभाकतािनवतम् /
ििवसंजिमद ं कुमभ ं ििवरप ं िविचनतयेत् // आ.क.१,३.१५ //
तिामभागे संसथापय वधपनीसंजकं घिम् /
ििकतरप ं च पूवोकतसवपदवयसमिनवतम् // आ.क.१,३.१६ //
पिरतः सवपतोभद ं शीगौरीितलकं िलखेत् /
ननदावतप ं सविसतकं च पञचवणपिवरािजतम् // आ.क.१,३.१७ //
पकालय पादौ पाणी च समाचमय गुरिमः /
िनजासन ं समासाद पाणायामतय ं तथा // आ.क.१,३.१८ //
ििषयसयासयायुरारोियसंपतसंतानवृिये /
मुकतये चाषिसदधयै च संकलपयाभयचपयेिचछवम् // आ.क.१,३.१९ //
गनधपुषपाकैधूपपैदीपैनैवेददिपनःै /
ििवकुमभ ं वधपनी च पूजयेतसोपचारकम् // आ.क.१,३.२० //
रसाङुिी मूलमनतं पजपेचच सहसकम् /
तदिािं हनुतेकुणडे ितकोणे लकणािनवते // आ.क.१,३.२१ //
फलं ितमधुसंयुकतं ततो गनधोिमािनवतम् /
कमादावृितदेवाश चतुथया सवसवनामकम् // आ.क.१,३.२२ //
े िवः /
सवाहानतं पणवािद ं च समुचचायप हनुि
ििवतय ं पुरा देिव ततः िसितय ं यजेत् // आ.क.१,३.२३ //
ततो गुरतय ं देिव कुलवृिान् गुरिमः /
योिगनी पूजियतवा तु लिधानुजो गुरसततः // आ.क.१,३.२४ //
स ििकतमाननदििवमूितपमाराधयािम च /
तथा पराननदििवमूितपमाराधयािम च // आ.क.१,३.२५ //
एव ं ितिसिमूितप ं च शीबीजसिहतं यजेत् /
एव ं ितगुरमूितप ं च मारबीजयुतं यजेत् // आ.क.१,३.२६ //
तततवतय ं गृहीतवा च पुननयासं समाचरेत् /
सवय ं ििवतनुभूपतवा ििवोऽहिमित भावयेत् // आ.क.१,३.२७ //
हृषं ििकतयुतं ििषय ं ििवदषा िवलोकयेत् /
सववामपाशे संसथापय तनमूधपिन िविनिकपेत् // आ.क.१,३.२८ //
मूलािभमिनततं भसम तनेतं वसतरोिधतम् /
कृतवा तनमूििप संपोकय ििववधपिनवािरणा // आ.क.१,३.२९ //
ितधा सवदिकणे हसते ििव ं सावरणं यजेत् /
िवजेयः ििवहसतोऽय ं भवपाििनकृनतनः // आ.क.१,३.३० //
अङुिीमूलमनतं च ितवार ं च समुचचरेत् /
ििषयदिकणकणे च कुयानमनतोपदेिकम् // आ.क.१,३.३१ //
पूवप ं गणपतेमपनतं केतपालमनुं ततः /
ऋििसतु गणकशछनदो नयृिचदगायितका समृतम् // आ.क.१,३.३२ //
देवो गणपितजेयो नयासं बीजाकरेण च /
आिदवगपतृतीयाणप ं साधपचनद ं गणाखयकम् // आ.क.१,३.३३ //
पितं चतुथया संयुकतं नमोऽनतं मनुमुचचरेत् /
पािाङुिं मोदकं च िबभाणं सविवपाणकम् // आ.क.१,३.३४ //
गजानन ं पवालाभ ं मकुिेनदक
ु लाधरम् /
तुिनदलं गणनाथं च धयातवा लकं जपेनमनुम् // आ.क.१,३.३५ //
े ् /
दिािं तपपणं होमं सगुडं सितलं हनुत
कििबनदयुुतं केतपालं च सचतुिथपकम् // आ.क.१,३.३६ //
नमोऽनतं मनुमुचचायप नयासं बीजाकरेण च /
छनदः पििकतमुपिनजेयो भृगुदेवश भैरवः // आ.क.१,३.३७ //
चतुभुपज ं िूलपातवरदाभयिोिभतम् /
कालामबुदिनभ ं नागभूिणं िकिङणीसजम् // आ.क.१,३.३८ //
े ं वकदषंटं च धयातवा लकं जपेनमनुम् /
ितनत
दिािं तपपणं होमं पायसं ितमधुपलुतम् // आ.क.१,३.३९ //
हनुिेदित समािदशय सामयाचािरकं भजेत् /
देवतापिरचया च िुशूिा च गुरोः कुर // आ.क.१,३.४० //
अतिनदतो जप ं कुयात् िासतशवणमादरात् /
पूवोकताचारमागेण िनरतो भव संततम् // आ.क.१,३.४१ //
पहः कृताञिलभूपतवा किरषयािम तथा पभो /
धनयोऽह ं कत
ृ कृतयोऽिसम शीनाथ तवतपसादतः // आ.क.१,३.४२ //
इित िवजापयेिचछषयः समयाचारबृंिहतः /
पातसतरा समुतथापय गुरंश ििरिस समरेत् // आ.क.१,३.४३ //
िनवेदावशयकं कमप सनातः संधया समाचरेत् /
नदासतीथे तिाके वा पुषकिरणया िुचौ जले // आ.क.१,३.४४ //
उपसपृशय च संकलपय िनतयतपपणमाचरेत् /
आदौ ििवतय ं िवघनाथं केतािधप ं हिरम् // आ.क.१,३.४५ //
बहाणं भासकरादीश गहान् दगुा च मातृकाः /
भैरवानिसताङादीन् ततः िसितय ं वदेत् // आ.क.१,३.४६ //
आिदनाथं मीननाथं गोरकं कोङणेशरम् /
जालनधेिं कनधनीिम् ओडडीिं िचिञचणीशरम् // आ.क.१,३.४७ //
चौरिङम् एतान् नाथाखयानव संतपपयेितः /
चौरिङं चपपििं घोडाचूिलं रामिय ं ततः // आ.क.१,३.४८ //
भोलगोिवनदिसि ं च वयािडं नागाजुपन ं तथा /
कोरणडं िूपपकणप ं च मुकतायी रेवणं तथा // आ.क.१,३.४९ //
िसि ं कुकुरपाद ं च िूपपपाद ं कणैिरकम् /
िसि ं िकिङिणकाखय ं च िसिान् िोडि तपपयेत् // आ.क.१,३.५० //
ततो गुरतय ं तपयप मातर ं िपतर ं गुरम् /
आचायप ं भातर ं िमतं तपयप चानयानकुलोिवान् // आ.क.१,३.५१ //
तपपयेिििधनाचमय देवताराधन ं ततः /
नदासतीरे तिाके वा गोषे देवालये तथा // आ.क.१,३.५२ //
िुिचसथले वा संसतीयप सैकत ं वतुपलाकृितम् /
आवाहयेिदनाधीिं पािलं ििवरिपणम् // आ.क.१,३.५३ //
 े पदयुगलधािरणं ििभुज ं परम् /
ििनत
रकतसगमबरालेपभूिापदासनोजजवलम् // आ.क.१,३.५४ //
धयातवाचपयेदकतपुषपैसततो िवघेिभैरवौ /
धयातवा पूवोकतविौ िौ रकतपुषपैः समचपयेत् // आ.क.१,३.५५ //
अषाङदणडपणितं कुयात् िादिवारकम् /
पुनः संसथापयेतसवानते सेवायै सवगुरोवरपजेत् // आ.क.१,३.५६ //
इतयुकता समया दीका साधका कथयतेऽधुना /
<साधकदीका>
समयाचारिनरतं सिचछषय ं पकवमानसम् // आ.क.१,३.५७ //
दीकयेतसुिदन े लिन े दीकया साधकाखयया /
कुयानैिमििकी पूजा ििषयमावाहयेदगुरः // आ.क.१,३.५८ //
सवय ं ििवतनुः ििषय ं गौरीगभपगतं समरेत् /
भूमौ िवभूितं संसतीयप तिसमनकोणतय ं िलखेत् // आ.क.१,३.५९ //
ततोपवेशय ििषय ं च बनधियतवा िवलोचन े /
गभाधान ं पुंसवन ं सीमनतोनयन ं ततः // आ.क.१,३.६० //
जातकमप च दीकाङं नामधेय ं च कलपयेत् /
वरतकमपिण समपोकय मूलमनतेण भसमना // आ.क.१,३.६१ //
गौरीपुतं भावियतवा तसय दीका पकलपयेत् /
ििवदषृटया िवलोकयामुं ििवभसम च मूधपिन // आ.क.१,३.६२ //
िनधाय मूलमनतं च पूजयेदिवारकम् /
तसय दिकणकणे च उपिदशयाद ् दिाकरम् // आ.क.१,३.६३ //
<रसगायती>
रसेनदभैरव ं मनतं गायती रससंिजकाम् /
स िबनदहुतु भुिबीज ं रसेनदसय पद ं ततः // आ.क.१,३.६४ //
भैरव ं च चतुथयपनतं कमासतं च दिािकम् /
वििबीज ं दीघपयुकतं करनयासं समाचरेत् // आ.क.१,३.६५ //
अघोराखय ऋििशछनदो िवराडदेवो महेशरः /
पूवपसेवाजप ं लकं दिािं होमतपपणम् // आ.क.१,३.६६ //
ितलाजयवरीिहिभः कुयािोमं िनशलमानसः /
पूवोकता रसगायती जपेललकं च तपपणम् // आ.क.१,३.६७ //
हनुदेिािमाजयेन सितलवरीिहिभः िपये /
ददािचछषयायाकमाला रसिलङं रसागमम् // आ.क.१,३.६८ //
पूवोकताचारवान् भूतवा रसिलङं समचपयेत् /
सविासताथावगमन ं कुयातसूतेनदसंसकृितम् // आ.क.१,३.६९ //
गुरसेवारतं िनतय ं ििषयमाजापयेिदित /
ििषयो बिाञिलर ् नमसतवाजाम् आचरामयहम् // आ.क.१,३.७० //
इतयुकता साधका दीका िनवाणाखया पिसयते /
<िनवाणदीका>
कृतिनतयिकयः पूवप ं कृतनिैमििकाचपनः // आ.क.१,३.७१ //
पूवपविचछवकुमभािद वधपनी सथापयेतकमात् /
सववामे भसम संसतीयप िटकोणं भूगृह ं िलखेत् // आ.क.१,३.७२ //
ििषय ं संवेशय कुमभसथजलैः संपोकयेदगुरः /
मूलािभमिनततं भसम तसय मूििप िनिकपेत् // आ.क.१,३.७३ //
गनधपुषपाकतं ददात् बिीयादिकणे करे /
कङणं चरणाङुषबहरनधानतमानकम् // आ.क.१,३.७४ //
सूतं तनमूलमनतेण मिनततं सुरभीकृतम् /
ििवहसतं च तनमूििप िनधाय गुरसिमः // आ.क.१,३.७५ //
रसाकुिा िादिाणाम् उपिदशयान् मनुं परम् /
रसभैरवदैवतय ं ददािचछषयाय देििकः // आ.क.१,३.७६ //
ऋििशछनदो देवता च नयासं पूवोकतवितपये /
तपपणं चाथ होमं च धयान ं कुयाचच पूवपवत् // आ.क.१,३.७७ //
उतथाय च गुरं नतवा बहि ु ः सतोतमुचचरेत् /
गुरः ििषयाय वै ददादवयाघचमासन ं च यत // आ.क.१,३.७८ //
भिसतका वसतसमपूणा ददािैिजयभिसतकाम् /
रसागमं पाठियतवा भव ििषय िचिकतसकः // आ.क.१,३.७९ //
रदरपी भवान् जातः सवपभूतिहतो भव /
इतयािदिेदगुरः ििषय ं ििषयो हृषमनासततः // आ.क.१,३.८० //
कृतकृतयोऽिसम पूतोऽिसम तीणपसंसारसागरः /
इित िवजापयेिचछषयः सतुतवा च बहधु ा गुरम् // आ.क.१,३.८१ //
पोकता िनवाणदीकेयम् अथाचायािभिेचनम् /
<आचायपदीका>
िनवाणदीिकतसयासय ििषयसयािप महातमनः // आ.क.१,३.८२ //
आचायपदीका कुवीत यथावदगुरसिमः /
यथा िनवाणदीकायासतथा सवप ं पकलपयेत् // आ.क.१,३.८३ //
िविेिािचछववधपनयोः पुरतः सथापयेदिम् /
रपयगनधािदलोहािािदवयौिधगणािनवतम् // आ.क.१,३.८४ //
ििवकुमभवदनयचच सवपमिसमन् िविनिकपेत् /
गुरकुमभ ं जपेतसपृषटवा मूलमषोिर ं ितम् // आ.क.१,३.८५ //
गुरकुमभिममं िविि गुरमनतेण पूजयेत् /
आवाहनासनाघयादैर ् उपचारैश िोडिैः // आ.क.१,३.८६ //
ििवािदपििकतं ततैव पूजयेदगुरणा सह /
यथापूवप ं समासीन ं ििषय ं चैकागमानसम् // आ.क.१,३.८७ //
पूवपविचछववधपनयोरमबुना पिरिेचयेत् /
पूवपविचछवहसतं च मूलमनतोपदेिकम् // आ.क.१,३.८८ //
ु माङे च गुरपििकतं गुरं तथा /
कृतवा तदि
आवाहनादैः समपूजय गनधसिदीपकैः // आ.क.१,३.८९ //
फलगनधोिमोपेतैनैवेदैः पूजयेतकमात् /
गुरः कुमभजलैः कुयातपोकणं पञचपललवैः // आ.क.१,३.९० //
मूलमनतेण ितधा ििवपिकतया ितसपतधा /
तथैव िसिपिकतया च गुरपिकतया तथैव च // आ.क.१,३.९१ //
ििषयाय गुरभकताय ििकतयुकताय धीमते /
हारकेयूरकिकमुिदकामकुिािन च // आ.क.१,३.९२ //
वाहनासनसचछतचामरवयजनािन च /
मिणकुणडलयुिमं च भूतयाढय ं पातमकयम् // आ.क.१,३.९३ //
सििरसताणमुषणीिं पटकूपासमुिमम् /
योगपटं योगदणडं तथैवोडयाणबनधनम् // आ.क.१,३.९४ //
ददािसमै तथैवाजा तवमाचायोऽिस संपित /
ईशरोऽसयद धनयोऽिस सवेिा देििको भव // आ.क.१,३.९५ //
रसागमाना िदवयाना वयाखयाता भव तततविवत् /
इतयािदिेदगुरः ििषय ं पणतं गुरवतसलम् // आ.क.१,३.९६ //
इित चाचायपदीकेय ं िसिदीकाद कथयते /
<िसिदीका>
नव ं सपतरातं वा पञचरातं ितरातकम् // आ.क.१,३.९७ //
ं ित चानवहम् /
वीराः ििकतयुताः पूजयाः एकिवि
ततसंखया योिगनः पूजयाः कुमाराः कनयकाः िसतयः // आ.क.१,३.९८ //
गनधपुषपाकतैः पुषपैः फलगनधोिमापपणैः /
तोिियतवा पददाचच वसताभरणदिकणाः // आ.क.१,३.९९ //
अथासनसमासीन ं ििषय ं भिकतयुतं िुिचम् /
सपृषटवा कराभया तचछीिप ं दिकणे शवणे मनुम् // आ.क.१,३.१०० //
विि ं सबीजं िीतािुं सिवसगप ं च दीकयेत् /
मूलाधारातसमुितूं रेफं वििििखोपमम् // आ.क.१,३.१०१ //
िडाधारामबुज ं तीतवा बहरनधानतगं समरेत् /
बहरनधाददवीभूतं सकार ं सोमरिपणम् // आ.क.१,३.१०२ //
आपलावयनतं सवाङं िसिः संिचनतयेनमनुम् /
उचछवासिनशासभव ं संहारिसथितकारणम् // आ.क.१,३.१०३ //
जातवेतथं मनसा िनतय ं सवपमनतातमकं सदा /
सवपदेवमय ं पुणय ं सवपिसििपदायकम् // आ.क.१,३.१०४ //
जीवतो मुिकतद ं िुि ं ििविकतयातमकं परम् /
रसमनतिममं िविि चािनीिोमातमकं भज // आ.क.१,३.१०५ //
ं ितसाहसिटितािधकसंखयकम् /
एकिवि
पवितपतं िदवारातं मनसतत िनधेिह च // आ.क.१,३.१०६ //
मनतसयासय ऋििजीवि् छनदेतयुकताः पकीितपताः /
रसो देवसतु र ं बीज ं सं ििकतसतु पकीितपतः // आ.क.१,३.१०७ //
रेफदीघपयुतं कुयातकराङनयासमाचरेत् /
धयायेिदृमबुजे देिव कोििसूयेनदस
ु िनभम् // आ.क.१,३.१०८ //
िुिसफििकसंकािं रसं संसारपारदम् /
एव ं िनषकलरप ं तं धयातवा तनमयता वरजेत् // आ.क.१,३.१०९ //
<िनषकलरससतोतम्>
तव ं रससतव ं ििवसतव ं िह ििकतसतव ं भैरवेशरः /
तव ं बहा तव ं िह रदश सूयपसतव ं िीतदीिधितः // आ.क.१,३.११० //
तव ं भूसतव ं सिललसतव ं च वििसतव ं च सदागितः /
तव ं वयोम तव ं पराकािः तव ं जीवसतव ं परा गितः // आ.क.१,३.१११ //
तव ं िसिसतव ं पबुिसतव ं सुगनधसतव ं च मनमथः /
तव ं लोकपालसतव ं तारा मातृकासतव ं गजाननः // आ.क.१,३.११२ //
तव ं सकनदसतव ं गुरसतव ं च तव ं सवपजनकः िुिचः /
तव ं यजवा तव ं हिरसतव ं च तेताििनसतव ं च ऋितवजः // आ.क.१,३.११३ //
येन तवमचयपसे तेन पूिजताः सवपदेवताः /
तविय तुषे च संतुषा बहिवषणुमहेशराः // आ.क.१,३.११४ //
तवतपादोदकपानने सवपतीथपफलं लभेत् /
यसतवा पशयित सिकतया तम् आलोकयते ििवः // आ.क.१,३.११५ //
यसतवा संकीतपयेिसय सवपमनतफलं भवेत् /
यत तव ं कणमाते च पुणयकेतं तदचुयते // आ.क.१,३.११६ //
तव ं य ं पशयित िसिेनद स बहा िवषणुरीशरः /
यत भुिके ऽनकवलं तत तैलोकयमित िह // आ.क.१,३.११७ //
येन तव ं िधयसे नाथ तवयाय ं िसतयतेकणम् /
स एव िचतसदाननदः परमातमा धुव ं भवेत् // आ.क.१,३.११८ //
एव ं िनिशतिचिसय िसिसय तव योिगनः /
वणाशमसदाचाराः कृतयाकृतयिववेकतः // आ.क.१,३.११९ //
पाप ं पुणय ं सुखं दःुखं िीतमुषणं िपयािपये /
सनानासनान ं हािनवृिी िुिािुि ं भयाभयम् // आ.क.१,३.१२० //
गाहागाह ं कुधा तृषणा न िकंिचद ् इह िवदते /
सवेचछाहारिवहारश सुखी संहृषमानसः // आ.क.१,३.१२१ //
िनमपमः सवपकायेिु कलतािदिु बनधुिु /
एवमाचायपवचनमङीकृतय च दीिकतः // आ.क.१,३.१२२ //
अद पभृित वनदसतव ं मा कुर पणितं कविचत् /
मतसमानोऽिस िसिोऽिस जीवनमुकतोऽिस संपित // आ.क.१,३.१२३ //
इतयुकतवाचायपवयोऽिप िसिमािलििय च कणम् /
िसिदीकेयमाखयाता ििवसायुजयदाियनी // आ.क.१,३.१२४ //
दल
ु पभा सवपतनतेिु तव पीतया पकाििता /
देवीतथमेव मनतवय ं दल
ु पभ ं समयेिु च // आ.क.१,३.१२५ //
आ.क. १, ४
<रससंकाराः>
शीभैरवी /
रससंसकारमीि तव ं यथावतकथयसव मे /
शीभैरवः /
अषादि सयुः संसकारा रससय परमेशिर // आ.क.१,४.१ //
तािनसिसाधकाभयचये यथावतकथयािम ते /
अथादौ सवेदन ं कमप िितीय ं मदपन ं िपये // आ.क.१,४.२ //
मूछा तृतीयमुतथान ं चतुथप ं पातन ं ििवे /
पञचमं रोधन ं िषं िनयामं सपतमं समृतम् // आ.क.१,४.३ //
दीपन ं चाषमं देिव नवमं चानुवासनम् /
दिमं चारणं देिव जारणं रदसंखयकम् // आ.क.१,४.४ //
गभपदिुतिादिी सयात् बाहदिु तसतयोदिी /
चतुदपिं सयादागाखय ं सारणा दिपञचमी // आ.क.१,४.५ //
अनुसारणा िोडिी च िवखयाता पितसारणा /
सपतदिी चाषदिं वेधन ं देहलोहयोः // आ.क.१,४.६ //
<रससंसकारपकारः>
अथ वकयािम संसकारान् रसराजसय पावपित /
िलङसय दिकणे भागे िलखेत् िटकोणमणडले // आ.क.१,४.७ //
तदिहशाषपतं च कमलं चतुरशकम् /
िदििारिोिभतं तसय किणपकाया नयसेिचछवे // आ.क.१,४.८ //
तामज ं कानतज ं वािप खलव ं तु सवणपरेिखतम् /
तनमधये रसराज ं तु पलाना ितमातकम् // आ.क.१,४.९ //
तदधप ं वा तदधप ं वा िकपवा भकतया पपूजयेत् /
साधको रसराजसय ततः संसकारमाचरेत् // आ.क.१,४.१० //
<सवेदनम्, धानयामलसनधानपकारः>
यवगोधूमकलममािमुदगचणािदिभः /
शयामाककोदवादैश नानाधानयैश िनसतुिैः // आ.क.१,४.११ //
धानय ं चतुगुपणजले मृदिे िनिकपेितपये /
पापोित यावदमलतव ं तावदतेन रकयेत् // आ.क.१,४.१२ //
ं पादी च मीनाकी ििपुननपवाम् /
तनमधये हस
िचतकं भृङराज ं च िवषणुकानता ितावरीम् // आ.क.१,४.१३ //
सपाकी िगिरकणीं च मुणडी च सहदेिवकाम् /
े ािनविनिकपेत् // आ.क.१,४.१४ //
ितफला खणडिः कृतवा सवानत
धानयसय च चतुथािान् धानयामलिमदमुिमम् /
सवेदनािदिु कायेिु पारदसय िवििषयते // आ.क.१,४.१५ //
आतपते कानतजे खलवे रसराज ं िविनिकपेत् /
चूणप ं च गृहधूमं च िचतकं ितफला गुडम् // आ.क.१,४.१६ //
दिधोणािमषका कनया लवणं बृहतीियम् /
मागधी रािजका चैव वनधया ककोिकी तथा // आ.क.१,४.१७ //
एतानकलािानसूतसय तिसमिनकपवा िवमदपयेत् /
दततवा दततवाथ धानयामलमेव ं कृतवा िदनतयम् // आ.क.१,४.१८ //
समयक् सोषणारनालेन रसं पकालयेितपये /
पिुं राजी ितकिुकं मूलकं िचतकं वराम् // आ.क.१,४.१९ //
पुननपवा मेििृङी मेघनाद ं दरुालभाम् /
आदपकं रजनी नागबला च नवसारकम् // आ.क.१,४.२० //
समं धानयामलकैः िपषटवा शलकणं वसते पलेपयेत् /
यावदङुिलमातं च तिसमनपूवपरसं िकपेत् // आ.क.१,४.२१ //
तददधवा तामजे पाते िकपवा धानयामलपूिरते /
घिे दोलाखययनते च सवेदयेिमहिनपिम् // आ.क.१,४.२२ //
तमुितृय पुनः सोषणैर ् आरनालैः िरावके /
पकालयेतसूतराजमेव ं कुयािततसपतधा // आ.क.१,४.२३ //
पसवेिदतं सूतराज ं ततः संमदपयेत् िपये /
<मदपनम्>
अथातो मदपन ं कमप वकयािम िृणु भैरिव // आ.क.१,४.२४ //
चूणािदपूवपवददवय ं िविाला राजवृककम् /
अङोलं कृषणधुिूर ं ितकिुं च समं समम् // आ.क.१,४.२५ //
सवप ं सूतकलािं च तपतखलवे रसं िकपेत् /
मदपयेत् पूवपधानयामलैर ् िदवारातं पुनश तम् // आ.क.१,४.२६ //
कालयेनमृणमये पाते ततः सोषणारनालकैः /
मदपन ं कालन ं चैवमेकिवि
ं ितवासरम् // आ.क.१,४.२७ //
एव ं िवमिदपतं सूतं समादायाथ मूछपयेत् /
अभजीणोऽथवा बीजजीणपः सूतोऽिप मदपते // आ.क.१,४.२८ //
चूणािदपूवपदवयैश रागान् गृहाित िनमपलः /
<मूचछा>
अथ मूछा पवकयािम िृणु तव ं सावधानतः // आ.क.१,४.२९ //
रािजका मेििृङी च िचतकं च फलतयम् /
कीरकनद ं सूरणं च सपाकी काकमािचका // आ.क.१,४.३० //
नीला वचा बला कनया कृषणोनमिसतथाकुली /
शेतापरािजताङोलं गोिजहा गरडी तथा // आ.क.१,४.३१ //
एतेिा सवरसैमपदो रिवकीरेण पारदः /
वयसताना वा समसताना रसैरेिा िदनाविध // आ.क.१,४.३२ //
मदपयेिपतखलवे च मूिाया तं रसं िकपेत् /
िनरधय भूधरे यनते िवपचेिं पुनः िपये // आ.क.१,४.३३ //
रािजकादौिधभवै रसैस् ितः सपतवासरम् /
मदपन ं भूधरे पाकं कुयातसंमूिछपतो रसः // आ.क.१,४.३४ //
भवेिदतुथानिविध ं पकुवीत सुरािचपते /
<उतथापनिविधः>
एव ं संमूिछपतं सूतं कालयेतकािजकेन च // आ.क.१,४.३५ //
सोषणेन वािरणा वािप सूतमुतथापयेितपये /
पातनायनतयोगे वा रससयोतथापन ं भवेत् // आ.क.१,४.३६ //
<पातनम्>
पातन ं ितिवध ं पोकतं रसराजसय पावपित /
ऊधवपपातमधःपातं ितयपकपातनमुचयते // आ.क.१,४.३७ //
<ऊधवपपातनिविधः>
रससय पातन ं वकये पाठा बाही च िचतकम् /
िाङेरी काकमाची च मणडू की िगिरकिणपका // आ.क.१,४.३८ //
कुमारी च जया भृङी गोिजहा िङपुिषपका /
भूपािली च िनगुपणडी काकजङा ितावरी // आ.क.१,४.३९ //
आदपकं देवदाली च ितलपणी च नीिलका /
आरिवधः कीरकनदमङोलो देवदार च // आ.क.१,४.४० //
एिा रसैः समसताना वयसताना वा िदन ं रसम् /
मदपयेिपतखलवे तत् िुलब ं सूतचतुथपकम् // आ.क.१,४.४१ //
तं िपषटवा पातयेदनते हधूवपपातनके िदनम् /
ऊधवपलिन ं रसं िुि ं तमादायाथ मदपयेत् // आ.क.१,४.४२ //
पूवोिदतौिधरसैः पूवपवत् िुलबसंयुतम् /
पातयेनमदपयेदेव ं सपतधैव ं पुनः पुनः // आ.क.१,४.४३ //
ऊधवपपातनसंिुि ं पारद ं पातयेदधः /
<अधःपातनिविधः>
अथाधःपातन ं वकये तयूिणं लवणं वराम् // आ.क.१,४.४४ //
िचतकं रािजका ििगुं सवप ं सूतसमं िकपेत् /
मदपयेिपतखलवे च रसं धानयामलकेन च // आ.क.१,४.४५ //
ततकलकेन िलपेदधूवप ं भाणडं समयक् िनरोधयेत् /
ऊधवपभाणडसय पृषे तु ददाललघुपुिं ततः // आ.क.१,४.४६ //
इतयधःपातन ं कुयातसपतवार ं पुनः पुनः /
अधःपातनिुिसय ितयपकपातनमाचरेत् // आ.क.१,४.४७ //
<ितयपकपातनिविधः>
वकयािम ितयपकपतन ं सूतं धानयाभकं समम् /
धानयामलैमपदपयेदामं ितयपकपातनयनतके // आ.क.१,४.४८ //
चणडाििनना पचेदेव ं सपतवार ं पुनः पुनः /
एव ं ितधा पािततं च ततः सूतं िनरोधयेत् // आ.क.१,४.४९ //
अभकं वाथ गनध ं वा मािककं िवमलामिप /
सवणप ं वा रजतं वािप कानतं वा तीकणमेव वा // आ.क.१,४.५० //
पतयेकं िोिधतं देय ं तामवतपादमातकम् /
पाठािदकरसैः कुयानमदपन ं पातन ं कमात् // आ.क.१,४.५१ //
यदददवयािनवतः सूतस् तिददवयगुणपदः /
पातन े तामयोगेन नागवङौ तयजेदसः // आ.क.१,४.५२ //
अथवा दीिपकायनते िुिः सयातपािततो रसः /
<िनरोधनम्>
कदिथपतो भवेतसूतः सवेदादैः पञचकमपिभः // आ.क.१,४.५३ //
आपयायनाथप ं सूतसय कमप कुयािनरोधनम् /
अथ कमप िनरोधाखय ं पेियेललवणं जलैः // आ.क.१,४.५४ //
सथालीमधये रसं िकपवा तदधूवप ं लवणं िकपेत् /
िकंिचज् जलं च िनवपेिं िरावेण रोधयेत् // आ.क.१,४.५५ //
कुयातसमयक् सिनधलेप ं तदधूवप ं च पुिेललघु /
एव ं िनरोधन ं कमप िवदधयातसपतधा िपये // आ.क.१,४.५६ //
आपयाियतो भवेतसूतोऽनने िणडतवविजपतः /
िनरोधकमपिसिोऽसौ वीयपवान् सुिनयमयते // आ.क.१,४.५७ //
<िनयामनम्>
अथो िनयामन ं कमप कथयािम वरानन े /
यविचञचा कीरकनद ं सपाकी पिु भृङराि् // आ.क.१,४.५८ //
वनधया ककोिकी िनमबः सवप ं धानयामलपेिितम् /
कृतवालोडयारनालेन तददवैः सवेदयेिदनम् // आ.क.१,४.५९ //
यनते िनयामके सपतवासर ं तं च दीपयेत् /
<दीपनम्>
अथातो दीपन ं कमप वदािम तव पावपित // आ.क.१,४.६० //
सवणपपुषपी च मरीचं ितकार ं पञचपुिषपका /
भूखगः पञचलवणं रािजका ििगुमूलकम् // आ.क.१,४.६१ //
कासीसं िवजया कनया पातालगरडी कणा /
कीरकनद ं च ककोिी िगिरकणी जया मधु // आ.क.१,४.६२ //
िचतकं काकजङा च सवपममलगणेन च /
कलकयेतपारद ं तेन मदपयेिददवैरिप // आ.क.१,४.६३ //
डोलायनते पचेदेकिदनमेव ं च सपतधा /
मदपन ं पाचन ं कुयात् गासाथी दीिपतो रसः // आ.क.१,४.६४ //
एव ं पदीिपतं सूतं िुि ं तमनुवासयेत् /
<अनुवासनम्>
अथानुवासन ं कमप मृतपाते दीिपतं रसम् // आ.क.१,४.६५ //
िकपवा जमबीरजदावैसतीवरघमेऽनुवासयेत् /
एव ं सपतिदन ं कुयाितशारणमाचरेत् // आ.क.१,४.६६ //
नविभः सवेदनादैश िुिः सयातकमपिभः िपये /
पारदः सवपरोगघः सपतकञचुकविजपतः // आ.क.१,४.६७ //
शीभैरवी /
सवेदनादीिन कमािण शुतािन वद िङर /
तवतपसादाद ् असंदेह ं संिृणवे चारणािदकम् // आ.क.१,४.६८ //
शीभैरवः /
साधु पृषं महाभागे िृणु तचचारणािदकम् /
<चारणिविधः>
अथाभचारणं कमप वकयािम परमेशिर // आ.क.१,४.६९ //
समुखे वा िनमुपखे वा रसे वा वासनामुखे /
गगन ं चारयेदगभपिपिषगासकमैः कमात् // आ.क.१,४.७० //
<समुखचारणम्>
अतादौ कथयते देिव समुखं चारणं सफुिम् /
समुखो गसित गासं िनमुपखो गसनाकमः // आ.क.१,४.७१ //
तसमातपर ं रसेनदसय मुखीकरणमाचरेत् /
<पथमो मुखीकरणपकारः>
इषकामधयभागे तु गमभीर ं वतुपलं समम् // आ.क.१,४.७२ //
गतप ं कृतवा तत सूतं पिकपेदनुवािसतम् /
िनरनधयातसवचछवसतेण रससय दिमािकम् // आ.क.१,४.७३ //
गनध ं तदधूवप ं िनिकपय िरावेण िनरोधयेत् /
ततपृषेऽलपपुिं ददात् गनधे जीणे पुनः पुनः // आ.क.१,४.७४ //
िकपवा िकपवा ितगुणं चारयेतपातयेिदित /
चतुगुपणे सानदवसते गालयेिं रसेशरम् // आ.क.१,४.७५ //
वेणौ िकपवा िनरधयासय ं पचेदगोमूतपूिरते /
भाणडे ितसपतिदवसं पुनसतं तपतखलवके // आ.क.१,४.७६ //
जमबीरमातुलुङामलवेतसैर ् भूखगैस् तयहम् /
भूनागैश तयह ं मदप ं तं पशािदषकोदरे // आ.क.१,४.७७ //
एकैकं गतपमाददािानयाभं गनधकं तथा /
पतयेकं दििनषकं च यामं जमबीरमिदपतम् // आ.क.१,४.७८ //
अनने लेपयेद ् गतपियम् एकेषकानतरे /
गते िकपवाथ तं तं िवि
ं िनषकं तदधूवपतः // आ.क.१,४.७९ //
अपराम् इषका ददात् ततसिनध ं लोणमृतसनया /
ृ ं िलपवाथ दीपािनौ पचेतसपतिदनाविध // आ.क.१,४.८० //
दढ
इषका सवाङिीता ताम् अवतायप हरेदसम् /
िकटहीन ं पुनरिप कुयािदतथं ितवारकम् // आ.क.१,४.८१ //
एव ं कृते रसेनदसय सुखं सयादेवसंजकम् /
<िितीयो मुखीकरणपकारः>
पुनरनय ं पवकयािम मुखीकरणमुिमम् // आ.क.१,४.८२ //
रसेनद ं जीिवभूनागसमं संमदपयेततयहम् /
तितकपेत् भूलतािलपतमूिाया संिनवेियेत् // आ.क.१,४.८३ //
तदधूवप ं भूलताकलकं िकपवा रदधवा िविोियेत् /
आदपगोमयिलपता ता पादमिना िनवेियेत् // आ.क.१,४.८४ //
तदगते च पुिं देय ं तुिकारीिवििना /
िदनानते ततसमुितृय पूवपवनमदपयेतपचेत् // आ.क.१,४.८५ //
ितंििार ं पुनः कुयािदतथं वििमुखो रसः /
गसते गुहसूतोऽय ं सवपिसििपदो भवेत् // आ.क.१,४.८६ //
<तृतीयो मुखीकरणपकारः>
पुनरनय ं पवकयािम मुखीकरणमुिमम् /
गोमूतपूिरते भाणडे डोलायनते पचेदसम् // आ.क.१,४.८७ //
ितः सपतवार ं समयकच रिनधतं वेणुनालके /
मुखं भवित सूतसय चारणाहप ं वरानन े // आ.क.१,४.८८ //
<चतुथो मुखीकरणपकारः>
इषकाियमधये च गतप ं तु चतुरङुलम् /
दििनषकं िुिगनध ं धानयाभं दििनषककम् // आ.क.१,४.८९ //
जमबीरनीरैः संमदप यामं कलकेन तेन च /
गतपिय ं समािेन िलपवा गते िविनिकपेत् // आ.क.१,४.९० //
वािसतं रसराज ं तं िवि
ं िनषकं तदधूवपतः /
इषकामपरा नयसय शलकणमृललवणैदपढ
ृ म् // आ.क.१,४.९१ //
लेपयेदथ दीपाििनमधः पजवालयेितपये /
अनुसयूतं सपतरातं सवाङिीतं समुिरेत् // आ.क.१,४.९२ //
िकटं िवहाय तं सूतं पूवपवचच ितवारकम् /
कुयादेव ं िह सूतसय मुखं भवित िोभनम् // आ.क.१,४.९३ //
<िनमुपखचारणापकारः>
िदवयौििधपभावेन रसशरित िनमुपखः /
अथवा वजवैकानतसपिाद ् अभािदकं चरेत् // आ.क.१,४.९४ //
पारदसय चतुःििषिनषकं वैकानतभसम च /
चतुिनपषकं वजभसम िनषकं िदवयौििधदवैः // आ.क.१,४.९५ //
सवप ं सपतिदन ं मदप स रसोऽभािदकं चरेत् /
<वासनामुखचारणम्>
गनधकं जारयेतसूते दोलाखये पूवपभाििते // आ.क.१,४.९६ //
यनते च िोडिगुणं रसः सयािासनामुखः /
<अभकािभिेकः चारणीयाभकसय संसकारः>
चारणाहाभकसयाहम् अिभिेकं वदािम ते // आ.क.१,४.९७ //
<पथमः पकारः>
मृतमभं तु रिधरैः कारैर ् जलकणैर ् अिप /
सृिषतयैस् तुमबुरिभर ् मदपयेद ् अमलवगपकैः // आ.क.१,४.९८ //
सपताह ं तचचरेतसूतः समुखो िनमुपखोऽथवा /
<िितीयः पकारः>
मृतमभं च कदली मूलकं च ितावरी // आ.क.१,४.९९ //
पुननपवा मेघनादो यविचञचा च ििगुकः /
सूरणं च रसैरेिा मदपयेिावयेितपये // आ.क.१,४.१०० //
सपताह ं तचचरेतसूतः समुखो िनमुपखोऽथवा /
<तृतीयः पकारः>
िुलवपाते तु लवणसिजपिङणभूखगान् // आ.क.१,४.१०१ //
िकपवारनालं ितिदन ं कुयातपयुपिितं यथा /
तिसमनागं तु िवदावय ढालयेचछतधा िपये // आ.क.१,४.१०२ //
रौपयकमपिण वङसय तददवैभावयेद ् घनम् /
सपताह ं तचचरेत् सूतः समुखो िनमुपखोऽथवा // आ.क.१,४.१०३ //
<चतुथपः पकारः>
धानयाभमकपकीरेण मदपयेदेकवासरम् /
िनरधय संपुिे पचयातकपोताखये पुिे पुनः // आ.क.१,४.१०४ //
चतुवार ं पुिेदेव ं मदपयेचच पुनसतथा /
रमभादवैिसतधा मदप ं मूलकसय दवैिसतधा // आ.क.१,४.१०५ //
काकमाची मेघनादो मतसयाकी च पुननपवा /
अपामागपिशतकं च िवदारी भृङराणमुिनः // आ.क.१,४.१०६ //
चतुवार ं पचेदेव ं मदपयेचच पुनसतथा /
एतैरेकैकधा मदप ं पुिपाकं पृथक् पृथक् // आ.क.१,४.१०७ //
तदभकं भावयेचच मुसली यविचिञचकाः /
तणडुली कदली ििगुवपरी चाकपः पुननपवा // आ.क.१,४.१०८ //
एकैकैश दवैभावयमेकैकं िदवसं पृथक् /
तदभकं पारदेनदशरतयेव सुरािचपते // आ.क.१,४.१०९ //
<पञचमः पकारः>
धानयाभं रिवदिुधेन मदपयेदाममातकम् /
तदभं संपुिे रदधवा कपोताखयपुिे पचेत् // आ.क.१,४.११० //
वाराशतुदपिैव ं सयाितो रमभाकपपीलुकाः /
नागवलली च मुसली कुबेराकी च ििगुकः // आ.क.१,४.१११ //
तुमबी तुमबुरर ् अङोलबलापामागपकाः िपये /
गृहीतवैिामेकरसं सवयोिं च सकािजकम् // आ.क.१,४.११२ //
भाणडमधये िविनिकपय डोलायनते पचेततयहम् /
पूवाभं च ततसतसमातसमुितृयाथ साधयेत् // आ.क.१,४.११३ //
िङणं तुवरी िसनधुकासीसं च समं समम् /
अभकसय दिािं तु सवपमेतििमदपयेत् // आ.क.१,४.११४ //
तदभकं चरेतसूतः समुखो िनमुपखोऽथवा /
<िषः पकारः>
मुणडीदवे तु ितधा दतुं नागं पढालयेत् // आ.क.१,४.११५ //
तददवेण च धानयाभं मदपयेतसंपुिे िकपेत् /
रदधवा पचेतकपोताखये पुिे चैव ं तु सपतधा // आ.क.१,४.११६ //
आदपकसय दवैरेव ं सपतधा िचतकदवैः /
ततसमं गनधकं दततवा मदपयेद ् भावयेत् कमात् // आ.क.१,४.११७ //
पागुकतमुणडीसवरसैर ् बीजपूररसेन च /
सतनयैरेकिदन ं भावय ं तदभं च चरेदसः // आ.क.१,४.११८ //
एव ं सवािण बीजािन सततव ं चाभकसय च /
सवणािदसवपलोहािन सतवािन िविवधािन च // आ.क.१,४.११९ //
िनिािन सवपरतािन यदतसयाचचारणाहपकम् /
तत् तत् िपषटवाभवत् कायप ं तिचचरित पारदः // आ.क.१,४.१२० //
<सपतमः पकारः>
ितलपणीरसैः िपषटवा धानयाभं पुियेत् ितधा /
सपतधा भावयेदसय मदपनने च पारदः // आ.क.१,४.१२१ //
िपषता याित सहसा गगन ं चरित कणात् /
<अषमः पकारः>
ितकार ं पञचलवणं कािकी कासीसिङणम् // आ.क.१,४.१२२ //
भूखगं हेममाकीकं सौराषटी वतसनाभकम् /
तुवरी वेतसामलं च सवपमेततसमािकम् // आ.क.१,४.१२३ //
ततसमािं तु धानयाभं धानयामलैमपदपयेिदनम् /
अकपकीर ं भृङराजो मेघनादः पुननपवा // आ.क.१,४.१२४ //
मूलकं िचतकं रभ
ं ा काकमाची ितावरी /
अपामागपसतालमूली िवदारी तणडुली मुिनः // आ.क.१,४.१२५ //
मीनाकी ििगु बृहती कुमारी यविचिञचका /
बला तुमबी कुबेराकी वयोिं तुमबुरपीलुनी // आ.क.१,४.१२६ //
अङोलः फिणवलली च सवपमेततसमािकम् /
संपेषय कलकयेदेिव धानयामले तचचतुगुपणे // आ.क.१,४.१२७ //
दतुं नागं ितं वारािनकपेििसमनपुनः पुनः /
कलकदवेण पूवाभं यामं संमदपयेदढृम् // आ.क.१,४.१२८ //
कपोताखये पुिे पचयादेव ं िवि
ं ितवारकम् /
तिुलय ं गनधकं दततवा पूवोकतैरौिधदवैः // आ.क.१,४.१२९ //
ससतनयैर ् बीजपूरोतथैर ् दवैर ् भावय ं ितवासरम् /
एतदभं तु सूतसय चारणे परमं िहतम् // आ.क.१,४.१३० //
ििंितं वयोमसतव ं च बीजािन िविवधािन च /
हेमािदसवपलोहािन रतािन िविवधािन च // आ.क.१,४.१३१ //
ििंितं वजबीज ं च चारणाया िवधीयते /
समसतमेततपूवोकतपकारेणैव कारयेत् // आ.क.१,४.१३२ //
तदा रसेनदशरित ततसवप ं चारणोिचतः /
<नवमः पकारः>
पाते तु कासीसं काकी माकीकगनधकम् // आ.क.१,४.१३३ //
कारतय ं पञचलोणम् अमलयुकतं कणं िकपेत् /
िदवयािभिेकयोगोकत ं ितधा ढालयेदिहम् // आ.क.१,४.१३४ //
वङं वानने वसतूिन चारणाहािण भावयेत् /
ं ा गवाकी यविचिञचका // आ.क.१,४.१३५ //
वरी पुननपवा रभ
ििगुका मेघनादश रसैरेिा िवभावयेत् /
वजाभकं कमेणैव सपताह ं सुरविनदते // आ.क.१,४.१३६ //
तदभकं नागवललया कोबेया ििगुकसय वा /
ं ासफोताना पीलुकसय वा // आ.क.१,४.१३७ //
बाणाङोलबलारभ
अलमबुिािहमरचामुसलीतुमबुरोर ् अिप /
अथवा खरमञयािसतकतिाकसय वा िपये // आ.क.१,४.१३८ //
एकेनिैा रसेनवै वयोिसिपपसंयुतम् /
िसवनं ितिदवसं कुयाििसमनिङणसैनधवम् // आ.क.१,४.१३९ //
कासीसं तुवरी िकपवा पूवािभिवयोगतः /
एतदभं चरेतसूतः समुखो िनमुपखोऽथवा // आ.क.१,४.१४० //
तदभकपभावेन गोलकः िसििदो भवेत् /
<दिमः पकारः>
धानयामलैरमलवगैश सवेदयेदभकं िदनम् // आ.क.१,४.१४१ //
ततः सनुककीरतो मदप ं कपोताखये पुिे दहेत् /
मुिनतय ं मेघनाद ं रमभाकनद ं च मूलकम् // आ.क.१,४.१४२ //
मतसयाकी िृिङवेर ं च काकमाची पुननपवा /
अपामागपस् तव् अरपूगशैतेिा तु रसेन च // आ.क.१,४.१४३ //
एकैकेन पुनदपदादेकैकं पूवपमभकम् /
डोलायनते सनुहीकीरयुकतमेकिदन ं पचेत् // आ.क.१,४.१४४ //
ततशछायागते िुषके घनऽेिसमनवसारकम् /
िनमब ं वचा च कासीसं चणकामलं पृथकपृथक् // आ.क.१,४.१४५ //
अभसय िोडिािं च िनिकपेिामभाजन े /
घिपयेिचचरेतसूतो लोहपातसय योगतः // आ.क.१,४.१४६ //
<एकादिः पकारः>
धानयाभं मदपयेतसोमवललीतोयैिदपन ं दढ
ृ म् /
पुिेदेव ं ितधा पशात् सोमवललया रसेन च // आ.क.१,४.१४७ //
भावयेतसपतधा देिव रसशरित तदनम् /
<िादिः पकारः>
सारनाले तु ितधा िनििचय तमनने च // आ.क.१,४.१४८ //
ितधा पलावयेदभं तामवासनया सह /
खललया तचचरेतसूतो नात काया िवचारणा // आ.क.१,४.१४९ //
<गनधकभावना>
चारणाथपसय गनधसय भावना िृणु पावपित /
सौराषटं चाजमोद ं च सजीं सीसमेव च // आ.क.१,४.१५० //
मदपयेिचछगुतोयेन गनधकं तेन भावयेत् /
सपताह ं मिदपतं गनध ं चारयेतपारदसय च // आ.क.१,४.१५१ //
रागं धिे रसेनदसय बीजाना पाकजारणे /
पकचछेदे रसेनदसय शेषः सयात् सवपकमपिण // आ.क.१,४.१५२ //
पलािपुषपसवरसैः िाकवृकचछददवैः /
िवषणुकानतादवैगपनध ं भावयेतसपतवासरम् // आ.क.१,४.१५३ //
तं गनध ं चारयेतसूते इषकायनतयोगतः /
<अमचारणे शेषा िदवयमूलयः>
अथाभचारणे शेषा िदवयमूलीवपदािम ते // आ.क.१,४.१५४ //
ं ा हस
वजी रभ ं पदी िचिञचका वयाघपािदका /
मणडू की बृहती पुङा कुमारी लाङली तथा // आ.क.१,४.१५५ //
सपाकी चाििनधमनी िङपुषपीनदवारणी /
िणडजारी च ककोिी िवखयाता िदवयमूिलका // आ.क.१,४.१५६ //
<गनधकाभकचारणम्>
अथातशारणं कमप पवकयािम समासतः /
धानयाभकं दतुे गनधे समं िकपवा िनयोजयेत् // आ.क.१,४.१५७ //
खयातो गनधाभयोगोऽय ं शेषशारणकमपिण /
समुखं िनमुपखं वािप पारद ं दििनषककम् // आ.क.१,४.१५८ //
गनधाभयोगिनषके िे िपषं कुयादथा तथा /
तं िपषं नागिपषटयाथ समया पिरवेषयेत् // आ.क.१,४.१५९ //
हेमकमपिण वङसय िपषटया रजतकमपिण /
तामिपषटया देहिसिौ वेषयेतपरमेशिर // आ.क.१,४.१६० //
ता िपिषं िवदतुे गनधे िवपचेिदवसतयम् /
ता िपिषं दीिपकायनते पाचयेतपातयेदधः // आ.क.१,४.१६१ //
तं रसं पूवपवितपिषं कुयािेषनविजपताम् /
ितिदन ं िवदतुे गनधे िवपचेतपातयेदधः // आ.क.१,४.१६२ //
तं रसं तपतखलवे तु चतुःििषगुणं िकपेत् /
भागैकमिभििकताभं मदप ं िदवयौिधैिदपनम् // आ.क.१,४.१६३ //
तितकपेचचारणायनते जमबीररससंयुते /
तीवरातपे िदन ं सथापय ं सूतशरित तदनम् // आ.क.१,४.१६४ //
एव ं पुनः पुनगपभपिपषीगासकमातमकम् /
पतताभचारणं पोकतमेव ं सतवाभचारणम् // आ.क.१,४.१६५ //
एव ं कुयाद ् यथािकय ं चारणं परमेशिर /
रसेऽभं चारयेतपूवप ं चतुःििषतमािकम् // आ.क.१,४.१६६ //
िाितंििमभागं सयािदेततिोडिािकम् /
अषमािं चतुथािं िितीयािं समं कमात् // आ.क.१,४.१६७ //
ििगुणं चतुगुपणं चाषगुणं िोडिकं गुणम् /
िाितंिदगुणमेव ं सयातचतुःििषगुणं कमात् // आ.क.१,४.१६८ //
पकचछेदसतवदोितव ं लघुता गासयोियता /
मुिखताििनसहतव ं च वयािपतव ं गितहीनता // आ.क.१,४.१६९ //
रसेनदसयानवसथतव ं च भवेदभकचारणात् /
<जारणा>
यसयाहमिप तुषः सया तसय सूतेनदजारणे // आ.क.१,४.१७० //
मितभपवेन सनदेहो जारणा भुिकतमुिकतदा /
ु पभा जारणा देिव िवना भािय ं न लभयते // आ.क.१,४.१७१ //
दल
जारणा िििवधा बालजारणा वृिजारणा /
<जारणे कमः>
गगन ं जारयेतपूवप ं सवपसतवानयतः परम् // आ.क.१,४.१७२ //
ििंािन सवपलोहािन पकवबीजािन भैरिव /
पदरागािदरतािन जारयेचच यथाकमम् // आ.क.१,४.१७३ //
<जारणाय अभकसतविनमाणपकारः, पथमः पकारः>
जारणाहप ं वयोमसतव ं रसराजसय वकयते /
धानयाभकं च िविधवनमारयेिजसंजकम् // आ.क.१,४.१७४ //
अिभिेकं पूवपवत् सयात् तिसमन् तापय ं दिािकम् /
पञचमािहिगवयश मदपयेतकिपसिनभाः // आ.क.१,४.१७५ //
कुवीत वििकाः कोषीयनते सतव ं िवपातयेत् /
सतवसय च चतुथािं तापये मूिागतं धमेत् // आ.क.१,४.१७६ //
एव ं कृतवा चतुवार ं ततसतव ं रसजारणे /
रसायन े च भैिजये शेषं सकलकमपिण // आ.क.१,४.१७७ //
<िितीयः पकारः>
मृताभं तचचतुथािं नागं ततपादमािककम् /
पञचिभमािहिैगपवयैः पातयेतसततवमुजजवलम् // आ.क.१,४.१७८ //
ततसतव ं तचचतुथािं मािककं ततसमा ििलाम् /
धमेतपिलपतमूिाया सतव ं सयािेमसिनभम् // आ.क.१,४.१७९ //
एव ं कुयाचचतुवार ं ततसतव ं गसते रसः /
<तृतीयः पकारः>
मृताभकं िोडिािं तचचतुथािकं तपु // आ.क.१,४.१८० //
ततसमं तालकं िकपवा पञचमािहिगवयतः /
सततव ं िनपातयेिचच चतुथप ं हिरतालकम् // आ.क.१,४.१८१ //
िकपवा िकपवा चतुवार ं ततसतव ं गसते रसः /
<चतुथपः पकारः, अभकसततवमृदक
ू रणम्>
वजमूिागतं कृतवा घनसतव ं च ततसमम् // आ.क.१,४.१८२ //
कचं च िङणं िकपवा रदधवा तीवराििनना धमेत् /
तितकपेदमलवगेण िचञचाबीज ं सनुहीदलम् // आ.क.१,४.१८३ //
िपषटवा तिसमनपुनसतितकाचिङणयोगतः /
धमेदेव ं सपतवार ं सेचन ं च पुनः पुनः // आ.क.१,४.१८४ //
तदभसततव ं िुभं सयानमृद ु सयाचचारणोिदतम् /
<पञचमः पकारः>
रसेनद ं िङणं तापय ं भागैकैकं पृथकपृथक् // आ.क.१,४.१८५ //
ितभागं िोिधतं नागं मृताभं दिभागकम् /
यवकार ं च दिधोणा सजपकार ं च गुिगुलुम् // आ.क.१,४.१८६ //
अजापञचाङसंयुकतम् अमलमूतगणैयुपतम् /
मदपयेतपूवपवतसतव ं पातयेनमृद ु िनमपलम् // आ.क.१,४.१८७ //
<िनिमेलापनाय मूिालेपः: पथमः पकारः>
िनिमेलापन े मूिालेप ं वकयािम पावपित // आ.क.१,४.१८८ //
मेििृङं खुर ं गुञा िङणं च िविं समम् /
सथूलभेकसय वसया िपषटवा मूिा पलेपयेत् // आ.क.१,४.१८९ //
िमलिनत सवपसतवािन मूिाया चूिणपतािन च /
गुिगुलुं धातकीपुषप ं गुडं कारतय ं समम् // आ.क.१,४.१९० //
सतनयैः िपषटवाथ मूिाया लेपन ं िनिमेलनम् /
<िितीयः पकारः>
अशमभेदी लाङली च भूलता च मरीचकः // आ.क.१,४.१९१ //
कापाससय फलं िकगोपशैताश मदपयेत् /
नारीसतनयेन तेनवै मूिामनतः पलेपयेत् // आ.क.१,४.१९२ //
तसया िमलिनत सतवािन सवािण च महारसाः /
हेममुखयािन लोहािन चणडाििनधमनने च // आ.क.१,४.१९३ //
<तृतीयः पकारः>
चुचुनदयाश िपिितं िङणं च िविं समम् /
मदपियतवा च मूिानतलेपयेित िनिकपेत् // आ.क.१,४.१९४ //
िनियोिय ं तु यदतसयाितसवप ं धमनािनमलेत् /
<चतुथपः पकारः>
भसमीकृतमपामागप ं कङुणीतैलमिदपतम् // आ.क.१,४.१९५ //
मूिाया लेपयेिेन िनिदवय ं िविनिकपेत् /
िमलेिीवराििनधमनाििनमारकवापनात् // आ.क.१,४.१९६ //
<िनिमेलापनम्>
अत एव पवकयािम िनिमेलापन ं िृणु /
विाभूकदलीकनदकाकमाचीपुननपवम् // आ.क.१,४.१९७ //
सवणप ं नरकपालं च गुञा िङणमभकम् /
सतव ं मूिागतं धमातं हेमाभं िमलित कणात् // आ.क.१,४.१९८ //
अभकं चूणपियतवा तु काकमाचीरसपलुतम् /
किपतथतोयसंयुकतं सूतिङणसंयुतम् // आ.क.१,४.१९९ //
वङपतानतरे नयसतं धमातं वङाभकं िमलेत् /
आवतयप किुतैलेन भसमापामागपज ं िकपेत् // आ.क.१,४.२०० //
हेमाभं नागतापयेन ताराभं हिरतालकात् /
गनधकेन तु िुलवाभं तीकणाभं िसनधुिहङुलात् // आ.क.१,४.२०१ //
वङाभं हिरतालेन नागाभं ििलया िमलेत् /
लाङली चमरीकेिाः कापासािसथ कुलतथकम् // आ.क.१,४.२०२ //
भूलता चाशमदमनी सतीसतनय ं सुरगोपकः /
िनिे पिलपतमूिाया सुधमातासतीवरवििना // आ.क.१,४.२०३ //
कानताभिैलिवमलाः िमलिनत सकलाः कणात् /
अथ चुचछुनदरीमासं िवििङणयोिजतम् // आ.क.१,४.२०४ //
मूिापलेपातकुरते सवपिनिेिु मेलनम् /
जौरभमरिृङं च मणडू कसय वसािमिम् // आ.क.१,४.२०५ //
गुञािङणलेपेन सवपसतवेिु मेलनम् /
िङणोणािगिरजतुकणाकीमलककपिैः // आ.क.१,४.२०६ //
िमलिनत सवपदवयािण सतीसतनयपिरपेिितैः /
धातकीगुिगुलुगुडसजपयावकिङणैः // आ.क.१,४.२०७ //
सतीसतनयपेिितं िसतं िनि ं सयािु रसायन े /
सूकमचूणप ं तु यत् िकंिचत् पूवपकलकेन संयुतम् // आ.क.१,४.२०८ //
अनधमूिागतं धमातं संकर ं िमलित कणात् /
वािपतं तापयरसकससयकैदपरदेन च // आ.क.१,४.२०९ //
स सतव ं सयाद ् अिनिबडं दढ
ृ ं धमातं िमलेितः /
रसोपरसलोहािन सवाणयेकत मेलयेत् // आ.क.१,४.२१० //
<पथमः पकारः>
अनयोनय ं ििंता यािनत दविनत सिललं यथा /
वजाभसततवचूणप ं तु यत् िकंिचल् लोहचूणपकम् // आ.क.१,४.२११ //
िय ं समं तयोसतुलयम् अिरवगप ं िविनिकपेत् /
िनिमेलनमूिाया धमनानमेलन ं भवेत् // आ.क.१,४.२१२ //
<िितीयः पकारः>
मदपयेटङणं रमभाकनदतोयेन लेपयेत् /
मूिा शेताभकं वङं धमनािनमलित िपये // आ.क.१,४.२१३ //
<तृतीयः पकारः>
वनििगुषङणश गुञा च नृकपालकम् /
िपषटवा योिितसतनयनीरैसतेन मूिा पलेपयेत् // आ.क.१,४.२१४ //
वङशेताभसतव ं च चूणपियतवा िकपेिमेत् /
असंिय ं िमलनतयेव शेषं रजतकमपिण // आ.क.१,४.२१५ //
<चतुथपः पकारः>
शेताभसतव ं संचूणयप तचचतुथािपारदम् /
सूततुलय ं िङणं च मदपयेत् काकमािचजैः // आ.क.१,४.२१६ //
दवैसतदगोलकं कृतवा वङपतेण वेषयेत् /
शेताभसतवतुलयेन िलपतमूिागतं धमेत् // आ.क.१,४.२१७ //
भवेत् सममेलन ं समयक् मुखयः सयादपूयकमपिण /
<वजहेममेलापन े मूिालेपः: पथमः पकारः>
अथातो वजकनकिनिमेलापलेपनम् // आ.क.१,४.२१८ //
गुञा कानतमुखं तुलय ं िनियोििपगुणं बिलम् /
सतनयेन योििता िपषटवा मूिायामनतरे तथा // आ.क.१,४.२१९ //
मेलयेिजमेलापोऽय ं किथतो मया /
<िितीयः पकारः>
ििलाधातुः कानतमुखं ििदनताश गनधकः // आ.क.१,४.२२० //
अमलवेतसकं तुलय ं िपषटवा मूिा पलेपयेत् /
हेमवजं िमलतयेव मूिाया नात संियः // आ.क.१,४.२२१ //
<तृतीयः पकारः>
कुलीरािसथ ििलाधातु मिहिीकणदि
ृ मलम् /
िङणोणासमं सवप ं कानतासतनयेन मदपयेत् // आ.क.१,४.२२२ //
अनने लेपयेनमूिा हेमवजं िमलतयलम् /
<चतुथपः पकारः>
कानतासय ं िङणं बालवतसिवडभमरािसथ च // आ.क.१,४.२२३ //
मनुषयिचकुरासथीिन सतीसतनयेन िवमदपयेत् /
अनने िलपतमूिाया हेमवजं िमलेदधुवम् // आ.क.१,४.२२४ //
<पञचमः पकारः>
तापयिङणभूनागकानतकाचमधूिन च /
कुलीरािसथ सनुहीकीरमकपकीर ं समं समम् // आ.क.१,४.२२५ //
सतनयेन मदपयेतसवप ं मूिालेप ं तु कारयेत् /
मूिालेपो भवेदेि वजहािकमेलनः // आ.क.१,४.२२६ //
वजं भसमीभवेदैसतैमूपिामनतिवपलेपयेत् /
धमेिीवराििनना हेमवजमेलापन ं भवेत् // आ.क.१,४.२२७ //
<वजहेममेलापनम्; पथमः पकारः>
अथातो मेलन ं वकये वजहेमोः सुरेशिर /
सवणप ं िादिभागं सयािदधप ं िुिपारदम् // आ.क.१,४.२२८ //
रसेनदाधप ं नागभसम नागाधप ं मृतवजकम् /
एतचचतुषय ं चामलैमपदपयेिपतखलवके // आ.क.१,४.२२९ //
उितृय िनिमेलापे मूिाया रोधयेिमेत् /
हठािचच िमलतयेतनात काया िवचारणा // आ.क.१,४.२३० //
<िितीयः पकारः>
भावयेचछािरवाकीरे मृतं वजं िदन ं ततः /
मदपयेदगोलकं कृतवा िेियेचचैकभागकम् // आ.क.१,४.२३१ //
ितभागं रसराज ं च चतुभागं सुवणपकम् /
अमलेन मदपयेितपिषं कृतवा तदगोलकम् // आ.क.१,४.२३२ //
तितपषटवा वेषयेिचच भूजपपतेण वेषयेत् /
पकं नयसेिानयरािौ तदि
ु तृय पुनः पुनः // आ.क.१,४.२३३ //
धमेिठािनमलतयेव नात काया िवचारणा /
<तृतीयः पकारः>
वजं िोडिभागेन हेमपतेण वेषयेत् // आ.क.१,४.२३४ //
तितकपेिललपतमूिाया सवणािं शेतकाचजम् /
चूणप ं वा नृकपालं वा चूणप ं कृतवा िविनिकपेत् // आ.क.१,४.२३५ //
िनरधय च धमेिीवरमेव ं कुयातपुनः पुनः /
िकपवा िकपवा शेतकाचं नृकपालमथािप वा // आ.क.१,४.२३६ //
सपतधैव ं िमलतयेव पुनरेव ं िवधीयते /
असय हेमः िोडिािं मृतं वजं िविनिकपेत् // आ.क.१,४.२३७ //
पूवपविललपतमूिाया काचं वा नृकपालकम् /
िकपवा िकपवा धमेिीवरं सपतवार ं िमलतयलम् // आ.क.१,४.२३८ //
एव ं तृतीयवार ं च कुयादेव ं चतुथपकम् /
<ििनितानामिभिेकः>
अथातो ििंिताना च पवकयामयिभिेचनम् // आ.क.१,४.२३९ //
कासीसं पञचलवणं माकीकं गनधकं तथा /
काकी कारतय ं तुलयमारनालेन मदपयेत् // आ.क.१,४.२४० //
ततकलकम् आतपे तामपाते संसथापयेततयहम् /
तिसमिनकपेददतुं नागंितधा तददतुं दतुम् // आ.क.१,४.२४१ //
तामपातसथसौवीरैर ् भावयेचछतवारकम् /
ििंितं तचचरेतसूतो यत् िकंिचज् जारणाहपकम् // आ.क.१,४.२४२ //
रपयकमपिण वङं सयानागं सयािेमकमपिण /
<पकवबीजिवधानम्>
अथातः समपवकयािम पकवबीजं सुरािचपते // आ.क.१,४.२४३ //
<पथमं िवधानम्>
सुवणे िवदतुे तुलय ं नागाभं ििंितं िपये /
वाहयेदवादिगुणं सवणपिेिं यथा धमेत् // आ.क.१,४.२४४ //
पकवबीजम् इद ं खयातं जारयेतपारदे कमात् /
<िितीय ं िवधानम्>
पीताभसतव ं सवणप ं च समािं ििंितं धमेत् // आ.क.१,४.२४५ //
वाहयेद ् िादिगुणं सवणपिेिं यथा धमेत् /
पुनः पीताभसतव ं च वहेदिगुणं िनःै // आ.क.१,४.२४६ //
सवणपिेिं भवेद ् यावत् पकवबीजम् इद ं भवेत् /
<तृतीय ं िवधानम्>
नागाकपवयोमरसकं चतुिसतदवयेकभािगकम् // आ.क.१,४.२४७ //
चूणपयेिललपतमूिायाम् अनधयेचच धमेदढृम् /
मािककेण च ततखोिं संपेषयामलैः पुिे पचेत् // आ.क.१,४.२४८ //
पुनसततसममाकीकममलैः िपषटवा पुिे पचेत् /
एव ं पञचपुिं दततवा तददतुे हेिम वाहयेत् // आ.क.१,४.२४९ //
धमेदिगुणं यावत् तावत् सयात् पकवबीजकम् /
<चतुबीजकमः>
अथातः समपवकयािम चतुबीजं वरानन े // आ.क.१,४.२५० //
हेमतारािहकुििलबीजानयेतािन तततवतः /
हेमबीज ं नागबीज ं िसयते हेमकमपिण // आ.क.१,४.२५१ //
तारबीज ं वङबीजं किथते रपयकमपिण /
हेमबीज ं तारबीज ं भवेता च रसायन े // आ.क.१,४.२५२ //
नागबीजं वङबीजं न रसायनकमपिण /
चतवायेतािन बीजािन भवेयू रोगिानतये // आ.क.१,४.२५३ //
अनयथा नवै योजयािन बीजानयेतािन िामभिव /
<हेमबीजिवधानम्, पथमं हेमबीजम्>
गनधकं ससयकं वािप माकीकं वाथ तालकम् // आ.क.१,४.२५४ //
ििला च िवमला वािप वैकानतं वाञन ं च वा /
खपपर ं वा कानतमुखं वा चूणपियतवा समािकम् // आ.क.१,४.२५५ //
ितवारानदतुे हेिम वाहयेचच पुनः पुनः /
<िितीय नागभसमिसि ं हेमबीजम्>
सूतिहगंुलकंकुषलोहपपपििकाभकम् // आ.क.१,४.२५६ //
मृताकपमाकीकििलािवमलाश समािकान् /
एतानागकलाभागान् सनुहकपपयसा िपये // आ.क.१,४.२५७ //
मदपयेिेन पतािण िुिनागसय लेपयेत् /
पुिेदवाितंिितपुिे नागो भसमित तिहेत् // आ.क.१,४.२५८ //
समं समं च ितधा िवदतुे पूवपवािहते /
सुवणे च तथा हेमिेिं ताविमेदढृम् // आ.क.१,४.२५९ //
<तृतीय ं वङभसमिसि ं हेमबीजम्>
अथवा भसमयेिङं तालिङाभपारदैः /
िचञचाकारैसतपुसमैः सनुहकपकीरमिदपतैः // आ.क.१,४.२६० //
पुिेत् िोडििभसतचच ितधा हेिम वाहयेत् /
<चतुथप ं तामभसमिसि ं हेमबीजम्>
अथवा मारयेचछुलबमूधवाधो गनधकं समम् // आ.क.१,४.२६१ //
िकपवा पुिेद ् अषवार ं तिामं हेिम वाहयेत् /
<पञचमं तीकणभसमिसि ं हेमबीजम्>
अथवा मारयेिीकणं तीकणतुलय ं च िहगंुलम् // आ.क.१,४.२६२ //
सतीसतनयैर ् मदपियतवा तु पुिेदथ कलािकम् /
तीकणसय िहगंुलं दततवा मदपयेत् पुियेत् कमात् // आ.क.१,४.२६३ //
एव ं तत् िोडिपुिैः तिीकणं हेिम वाहयेत् /
ितधा हेम तिदिं िवदतुे हेिम वाहयेत् // आ.क.१,४.२६४ //
<िषं हेमबीजम्>
तिेिम ििगुणं तापय ं पूिणपतं तिमेदढृम् /
तचचूणपयेद ् ििितपुिैः पञचिभर ् मािरतं भवेत् // आ.क.१,४.२६५ //
तिाहयेदिगुणं दतुे हेिम धमन् धमन् /
तदेव जायते िदवय ं सवपिसििपदायकम् // आ.क.१,४.२६६ //
हेमबीजिमद ं खयातं िहतं सयादसजारणे /
<सपतमं हेमबीजम्>
ससयकाभकवैकातसतव ं सवणपमिह ं रिवम् // आ.क.१,४.२६७ //
तीकणं च चूणपयेिललपतमूिाया चािनधतं धमेत् /
पुनः पकिमूिाया धमेििसमनदतुे सित // आ.क.१,४.२६८ //
मािककं िनिकपेत् िकंिचत् िकंिचद ् दततवा पुनः पुनः /
यावतसवणाविेिं सयात् ततसतिसमन् िविनिकपेत् // आ.क.१,४.२६९ //
सवणप ं नागं रिव ं तीकणं पूवपवचच धमेतकमात् /
वाहयेनमािककं तििमेत् सवणाविेिकम् // आ.क.१,४.२७० //
हेमबीजिमद ं खयातं िहतं सयादसजारणे /
<अषमं हेमबीजम्>
समािं चूणपयेदभं सतव ं ताममय ं िुभम् // आ.क.१,४.२७१ //
अभकािदवगुणं धौतं तापय ं सवप ं धमेिठात् /
मूिाया िनििलपताया ततखोिं चूणपयेितः // आ.क.१,४.२७२ //
मदप ं िदवयौििधरसैः संपुिे रोधयेदढृम् /
पचेदगजपुिे तिचचूणपयेनमदपयेतपुिेत् // आ.क.१,४.२७३ //
एव ं पञचपुिैः पकव ं तिहेतकनके दतुे /
यावदिगुणं तावनमूिाया पकिे धमेत् // आ.क.१,४.२७४ //
ततसतिसमन् िुितापय ं िकपवा िकपवा धमेिमेत् /
यावतसवणाविेिं सयातसवणपबीजिमद ं िपये // आ.क.१,४.२७५ //
<नवमं हेमबीजम्>
तीकणाकपनागभसमािन तापयचूणप ं समं समम् /
एतददतुे वहेिेिम यावदिगुणं भवेत् // आ.क.१,४.२७६ //
तावतसवणाविेिं सयातसवणपबीजिमद ं िपये /
<दिमं हेमबीजम्>
मृतताराकपतीकणायः समं सवप ं धमेदढृम् // आ.क.१,४.२७७ //
मूिाया िनििलपताया ततखोिं चूणपयेितः /
तचचूणप ं दािवते सवणे वाहयेचच िनःै िनःै // आ.क.१,४.२७८ //
यावदिगुणं पशािापयचूणप ं िकपिनकपन् /
धमेतसवणाविेिं सयािेमबीजिमद ं िपये // आ.क.१,४.२७९ //
<एकादिं हेमबीजम्>
नागमेकं चतुसतामं सततव ं रसकसमभवम् /
मूिाया िनििलपताया सवप ं धमातं िवचूणपयेत् // आ.क.१,४.२८० //
तचचूणप ं वाहयेतसवणे िवदतुे िडगुणं िनःै /
सवणपिेिं भवेद ् यावत् तावत् सयात् सवणपबीजकम् // आ.क.१,४.२८१ //
<िादिं हेमबीजम्>
तापयेन मारयेिामं तनागे वाहयेचछनःै /
यावचछतगुणं तापय ं चूणप ं िकपवा धमनधमन् // आ.क.१,४.२८२ //
तिाहयेिमेिेिम कमाद ् िाितंितं गुणम् /
सवणपिेिं भवेदावत् तावतसयािेमबीजकम् // आ.क.१,४.२८३ //
<तयोदिं हेमबीजम्>
भागैकं खपपरीसतव ं ििभागं चाभसतवकम् /
ितभागं तामचूणप ं च िलपतमूिागतं धमेत् // आ.क.१,४.२८४ //
ततखोिं चूणपयेिापय ं तुलयममलैिवपमदपयेत् /
तितकपेतसंपुिे रदधवा पुिेललघुपुिे पुनः // आ.क.१,४.२८५ //
एव ं पञचपुिैः पकव ं तचचूणप ं वाहयेददतुे /
सहसगुिणतं हेिम यावतसवणाविेिितम् // आ.क.१,४.२८६ //
ताविापय ं वहेदकुतया सयािदद ं हेमबीजकम् /
<चतुदपिं हेमवीजम्>
भागैकमभसतव ं च ििभागं िुितामकम् // आ.क.१,४.२८७ //
चूणपयेिललपतमूिाया िकपवा रदधवा धमेदढृम् /
ततसतं चूणपयेिापय ं तुलयममलेन मदपयेत् // आ.क.१,४.२८८ //
तद ् रदधवा संपुिे पचयातपुिे तचचूणपयेतपुनः /
पूवपवनमािकके िकपवा मदपयेतपातयेितपये // आ.क.१,४.२८९ //
एव ं पञचपुिे काये तचचूणप ं वाहयेितपये /
सवणे ितगुणं याविावतसयािेमबीजकम् // आ.क.१,४.२९० //
<पञचदिं हेमबीजम्>
मािककं गनधपािाणं हिरतालं मनःििलाम् /
वैकानतकं कानतमुखं ससयकं िवमलाजन े // आ.क.१,४.२९१ //
रसकं चािप ितिशूिणपतं हेिम वाहयेत् /
लोहपपपििकातापयकङुषिवमलाभकैः // आ.क.१,४.२९२ //
मृतिुलबििलासूतसनुहकपकीरिहङुलैः /
नागो िनजीवता याित योगैः पुनः पुनः // आ.क.१,४.२९३ //
रसतालकिुििचंचाकारैसतथा तपु /
मृतं नागं मृतं वङं िुलब ं तीकणं च वा मृतम् // आ.क.१,४.२९४ //
एकैकम् उिमे हेिम वाहयेतसुरविनदते /
िनरिे पनगे हेिम िनवयूपढे ितसंगुणैः // आ.क.१,४.२९५ //
<हेिम नागािदिनवपहणेन वणपवयतयासः>
नागजीणप ं रोचनाभ ं हारीतं तामवािहतम् /
तीकणजीणप ं रिवसमं वङजीणप ं जपािनभम् // आ.क.१,४.२९६ //
<पथमं तारबीजम्>
शेताभसतव ं तीकणं च तापय ं च िवमला तथा /
खपपर ं च समं सवप ं कुििलं च चतुगुपणम् // आ.क.१,४.२९७ //
धमेतसवप ं चूणपयेचच भसमयेत् पुिपञचकैः /
तारे दतुे ितगुणं वाहयेचच िनःै िनःै // आ.क.१,४.२९८ //
तारबीजम् इद ं खयातं जारणे परमं िहतम् /
<िितीय ं तारबीजम्>
यथा तापयेन कुििलं तथा तापयेन मारयेत् // आ.क.१,४.२९९ //
तिागं च समं तालं ततसमं रजते दतुे /
ितंिदगुणं भवेद ् यावत् तावद ् वाह ं कमेण च // आ.क.१,४.३०० //
तारबीजिमद ं खयातं पारदे तचच जारयेत् /
<तृतीय ं तारबीजम्>
तीकणं वङं च िवमला समािं चूणपयेितपये // आ.क.१,४.३०१ //
िनिमेलोपिलपताया धमेत् ततखोिकं भवेत् /
ततखोिं चूणपयेद ् अमलैर ् मदपयेत् पुियेिदित // आ.क.१,४.३०२ //
पञचवार ं पकुवीत भसम तजजायते िपये /
तिसम िवदतुे तारे वाहयेचच समं समम् // आ.क.१,४.३०३ //
धमन् धमन् दिगुणं यावद ् भवित भैरिव /
तारबीजम् इद ं शेषं रसराजसय जारणे // आ.क.१,४.३०४ //
<चतुथप ं तारबीजम्>
शेताभसतव ं कुििलं तारमाकीकसतवकम् /
तय ं समािं संचूणयप िलपतमूिागतं धमेत् // आ.क.१,४.३०५ //
तचचूणप ं वाहयेिारे तारतुलय ं िविनिकपेत् /
यावदिगुणं तावत् तारमाकीकवापतः // आ.क.१,४.३०६ //
तारबीजम् इद ं पोकतं जारणे परमं िहतम् /
<पञचमप ं तारबीजम्>
ितदवयेकभागान् देवेिि तीकणतालामलान् कमात् // आ.क.१,४.३०७ //
चूिणपतान् िलपतमूिाया िकपवा तीवराििनना धमेत् /
ततखोिं चूणपयेद ् अमलैर ् मदपयेत् पुियेिदित // आ.क.१,४.३०८ //
सपतधा तददतुे तारे वाह ं दिगुणं ततः /
िकपवा िकपवा तालचूणप ं तारिेिं यथा धमेत् // आ.क.१,४.३०९ //
तारबीजिमद ं शेषं जारणे परमं िहतम् /
<िषं तारबीजम्>
खपपरी तालिुभाभसततवकं तारमािककम् // आ.क.१,४.३१० //
तुलय ं सवपसमं वङं सवप ं मूिागतं धमेत् /
चूणपयेनमदपयेदमलैः पुिेदेव ं तु सपतधा // आ.क.१,४.३११ //
तचचूणप ं वाहयेिारे दतुे दिगुणं धमन् /
तारिेिं भवेद ् यावत् तावत् सयात् तारबीजकम् // आ.क.१,४.३१२ //
<सपतमं तारबीजम्>
शेताभसतव ं वङं च िनि ं कुयाचच पूवपवत् /
तचचूणे तालकं दततवा पादममलैिवपमदपयेत् // आ.क.१,४.३१३ //
पुिेििसमिनकपेिालं पूवपवनमदपन ं पुिम् /
एव ं पञचपुिं कुयािचचूणप ं वाहयेददतुे // आ.क.१,४.३१४ //
रजते िादिगुणं तिवेिारबीजकम् /
<अषमं तारबीजम्>
शेताभसतव ं वङं च वङाधप ं तीकणचूणपकम् // आ.क.१,४.३१५ //
तीकणािा तारिवमला सवप ं मूिागतं धमेत् /
ततसतचचूणपयेदमलैः िपषटवा रदधवा पुिेतपचेत् // आ.क.१,४.३१६ //
पञचवार ं पुनसतचच वाहयेदजते दतुे /
यावचछतगुणं ताविालकं च िकपन् धमेत् // आ.क.१,४.३१७ //
तारिेिं भवेदावत् तावतसयािारबीजकम् /
<तामबीजम्>
तामबीजं पवकयािम जारणाथप ं रससय तु // आ.क.१,४.३१८ //
सवणप ं तामं समं देिव तयोसतुलय ं च मािककम् /
ऊधवाधो िनिकपेिललपतमूिाया तिमेदढृम् // आ.क.१,४.३१९ //
धमेदेव ं च दिधा दततवा दततवाथ मािककम् /
तामबीजिमद ं खयातं भासवितकरणसंिनभम् // आ.क.१,४.३२० //
<पथमं नागबीजम्>
अभकं रसकं तुलय ं नागभसम चतुगुपणम् /
धमयेचचूणपयेिचच मािककेण च मारयेत् // आ.क.१,४.३२१ //
एततसमं ििलाचूणपमेकीकृतयाथ वापयेत् /
ृ े हेिम िवदतुे ितधा िपये // आ.क.१,४.३२२ //
तिमेतसदि
नागबीजिमद ं पोकतमेततसूते तु जारयेत् /
<िितीय ं नागबीजम्>
नागबीजं पवकयािम शेषं तदसजारणे // आ.क.१,४.३२३ //
रसकाभकतामेऽिह ं भागवृदधया धमेितः /
मािककेण हतं तचच बीज ं िनवाहयेितपये // आ.क.१,४.३२४ //
िाितंिािगुणं हेिम वङं तापयहतं वहेत् /
ितंिदगुणं ििलावापय ं नागबीजमुदाहत
ृ म् // आ.क.१,४.३२५ //
<वङबीजकमः>
बीज ं पवकयािम वङं तालं च तापयकम् /
समं धमेचचूणपयेचच ततसमं तापयतालकम् // आ.क.१,४.३२६ //
मदपयेतपुियेदमलैभपसम सयातिोडिैः पुिैः /
तारे दतुे ितगुणं वाहयेिङभसम च // आ.क.१,४.३२७ //
तिारे तालकं देिव िाितंिदगुणमावहेत् /
वङबीजिमद ं जेयमेततसूते तु जारयेत् // आ.क.१,४.३२८ //
<जारणे िबडयोगाः>
िवडयोगानपवकयािम जारणाहान् सुरािचपते /
<१. वडवानलिवडः>
सौवीर ं गनधकं काकी कासीसं वयोिसैनधवम् // आ.क.१,४.३२९ //
सौवचपलं सिजपका च मालतीतीरसमभवम् /
ििगुमूलरसैः सवप ं भावयेतसपतवासरम् // आ.क.१,४.३३० //
िबडोऽय ं जारणे शेषो नामा च वडबानलः /
<२. वैशानरिवडः>
अकपकीरैदपिधिङं भावयेतपुियेितपये // आ.क.१,४.३३१ //
ितधाय ं िवडः पोकतो नामा वैशानरो महान् /
<३. जवालामुखिबडः>
गनधकं िङचूणप ं च सैनधव ं च िविं समम् // आ.क.१,४.३३२ //
ितवार ं गवा मूतैः ििगुमूलरसैसतथा /
भािवतो ऽय ं िबडः पोकतो नामा जवालामुखः समृतः // आ.क.१,४.३३३ //
<४. अििनिजहकिबडः>
पलािसय रसैभावय ं िङणं ितधा िपये /
लोहाना जारणे शेषो िबडो नामाििनिजहकः // आ.क.१,४.३३४ //
<५ वडबािबडः>
कानतासय ं गनधकं चूली चैकैकं लोहजारकम् /
चूलीगनधकिसनधूतथतालभूखगिङणान् // आ.क.१,४.३३५ //
सकारमूतैर ् िवपचेनामाय ं वडबामुखः /
<६. महावैशानरो िवडः>
देवदािलं मोककं च िनचुलं च पुननपवाम् // आ.क.१,४.३३६ //
पलािं काञचन ं वासामेरणडं वासतुकं ितलम् /
कदलीमिप सवाङं खिणडतं नाित िोियेत् // आ.क.१,४.३३७ //
मूतवगे चाषगुणे पिकपेिदननतरम् /
समूलं मूलकं दिधवा ितलकाणडं च ततसमम् // आ.क.१,४.३३८ //
कारिय ं पूवपरसे िकपवा सथापय ं तयह ं खरे /
आतपे तिसतपूतं लोहपाते दव ं पचेत् // आ.क.१,४.३३९ //
बहवो बुददुा बाषपा उिविनत यदा यदा /
ितकार ं ितकिुं गनध ं कासीसं लोणपञचकम् // आ.क.१,४.३४० //
सौराषटी रामठं चूिलं समं चूणीकृतं िकपेत् /
पचालयेललोहदवया गुडपाको यथा भवेत् // आ.क.१,४.३४१ //
समुिायप िकपेललोहसंपुिे सपतवासरम् /
भूगभे धानयरािौ च सपताह ं धारयेतपुनः // आ.क.१,४.३४२ //
सपताह ं धारयेदमे महावैशानरो िबडः /
<७. विििबडः>
जमबीरामलेन ितधा वनििगुरसेन च // आ.क.१,४.३४३ //
गनधकं भावयेदेि िबडः सयाद ् वििसंजकः /
नवसारोऽिप च तथा गनधवतस िबडो भवेत् // आ.क.१,४.३४४ //
<८. िचतभानुिबडः>
गनधकं िनचुलकार ं गुंजाबीज ं च िङणम् /
मूलबीज ं देवदालयाः समं सवप ं च भावयेत् // आ.क.१,४.३४५ //
ितकतकोिातकीनीरैः सपतधामलगणैस् तथा /
िबडोऽय ं िचतभानुः सयात् पधान ं हेमजारणे // आ.क.१,४.३४६ //
<९. महािबडः>
मूलकं िृिङवेर ं च विि ं दिधवा तय ं समम् /
गोमूते िनिकपेिचच वसतपूतं च कारयेत् // आ.क.१,४.३४७ //
अनने भािवतो गनधः ितधा सयानमहािबडः /
<१०. अनयो महािबडः>
तालं ििला िङणं च िङं लवणिुिकतके // आ.क.१,४.३४८ //
मूतामलैिवपपचेनमनद ं विावेि िबडो महान् /
<११. वजानलिबडः>
अकपकीरैदपिधिङं ितधा भावयेितः // आ.क.१,४.३४९ //
मदपियतवामलवगेण रदधवा पञचपुिैः पचेत् /
ततसमं िङणकार ं िकपवामलगणभािवतम् // आ.क.१,४.३५० //
कृतवा मनःििला गनध ं दरद ं िवदमुं ततः /
नृपावतप ं तु पञचाना िंखचूणप ं समं िपये // आ.क.१,४.३५१ //
भावयेदमलवगेण ितिदन ं सयानमहािबडः /
नामा वजानलः पोकतः खोिः सूतसय जारणे // आ.क.१,४.३५२ //
िनिमेलापमूिाया सारणे योजयेतसदा /
पारदसतु कणादेव वजादीनयिप जारयेत् // आ.क.१,४.३५३ //
<१२. अनयो िवडः>
िनदपिधिङचूणप ं च रिवकीरितापलुतम् /
पुिितं बहि
ु ो देिव पिसतो जारणे िबडः // आ.क.१,४.३५४ //
<१३. बडबामुखो िबडः>
ितिो वा पलुतं चूणप ं गनधकसय गवा जलैः /
िनदपिधिङचूणप ं तु ििगुमूलामबुभािवतम् // आ.क.१,४.३५५ //
ितिो िवििसनधूतथसंयुतं वडबामुखः /
<१४. सवपजारकिबडः>
गनधकं भावयेतकनयाधुिूरकरवीरजैः // आ.क.१,४.३५६ //
दवैसतु ितधा घमे िवडोऽसौ सवपजारकः /
<१५. अनयो िबडः>
तामवललीदलरसैः पलावयेद ् गनधसैनधवम् // आ.क.१,४.३५७ //
सपताहेन भवेदेन ं िनयुञजयािेमजारणे /
<१६. िसििबडः>
सैनधव ं कुनिी गनध ं पतयेकं च पलं पलम् // आ.क.१,४.३५८ //
भूलता ितपलं सवप ं मदपयेचछोियेत् पचेत् /
एव ं कुयादषवारम् अय ं िसििबडः समृतः // आ.क.१,४.३५९ //
<अभकजारणम्>
अथाभजारणं कमप वकयािम िृणु पावपित /
तपतखलवे चतुःििषिनषकसूतं सुचािरतम् // आ.क.१,४.३६० //
भािवतं गगन ं चैकं िनषकं तत िविनिकपेत् /
ितकार ं पञचलवणं भूखगामलजवेतसान् // आ.क.१,४.३६१ //
िोडिािान् रसेनदसय िकपेजजमबीरवािरणा /
मदपयेदाममातं तु कूमपयनते िवडािनवते // आ.क.१,४.३६२ //
पचेिदन ं िविनिकपय जीणपगासो भवेदसः /
एततसूतं तपतखलवे िकपवा राजीगुडोणपकम् // आ.क.१,४.३६३ //
इिषका गृहधूमं च सैनधव ं पारदसय तु /
एततसवप ं िोडिािं मदपममलगणैिदपनम् // आ.क.१,४.३६४ //
चणडातपे िपिणडतं तदसे बदधवाथ पोिलम् /
अमलवगेण भिरते डोलायनते पचेिदनम् // आ.क.१,४.३६५ //
पितगासे ितवद ं कुयातपुनगासम् अपेकते /
गासो ऽजीणो यिद भवेतपाचयः कचछपयनतके // आ.क.१,४.३६६ //
एव ं गासकमेणैव जारयेदगगनािदकम् /
चतुःििषतमािािद चतुःििषगुणाविध // आ.क.१,४.३६७ //
रसेनदे जारयेदगासं दततवा दततवा पुनः /
<जीणाभकरसलकणम्>
ं के सूतो वयोमसतवे तु जािरते // आ.क.१,४.३६८ //
चतुःिषटयि
ं के /
दणडधारी जलूकाभो वैि िाितंिदि
िोडिािे वायससय िवषातुलयोऽषमािके // आ.क.१,४.३६९ //
दिधमणडसमो देिव चतुथािे तु जािरते /
ं े गोलाभो जािरतो भवेत् // आ.क.१,४.३७० //
नवनीतसमो दवयि
अभके समजीणे तु ितवेधी भवेदसः /
घन े ििगुणजीणे तु सहसािेन वेधयेत् // आ.क.१,४.३७१ //
चतुगुपणेऽभके जीणे तवयुतायुभपवेितपये /
गगनऽेषगुणे जीणे बहायुर ् लकवेधकः // आ.क.१,४.३७२ //
िवषणवायुः िोडिगुणे जीणेऽभे कोििवेधकः /
िाितंिदगुिणते जीणे रदायुर ् दिकोिििभः // आ.क.१,४.३७३ //
चतुःििषगुणे जीणे िनतयायुः ितकोिििभः /
अभके समजीणे तु रसो दोिािनवमुञचित // आ.क.१,४.३७४ //
जहाित सवगतानसवान् सवपलोहािन भकयेत् /
<पकचछेद >
यनतादधो न पतित नवैोतपतित चोधवपतः // आ.क.१,४.३७५ //
नोदगारी किपलो वणे विौ ितषित िनशलः /
िवपुिो मुञचते देिव िछनपको भवेदसः // आ.क.१,४.३७६ //
समजीणे तु बालः सयादवुा जीणपचतुगुपणः /
वयोमिडगुणजीणपसतु वृिसंजो भवेदसः // आ.क.१,४.३७७ //
बालो िवधयित कलकेन युवा पतपलेपतः /
जािरतसतु रसेनदोऽय ं वृिो लोहािन िवधयित // आ.क.१,४.३७८ //
बालः सूतो रजं हिनत न समथो रसायन े /
युवा रसायन े दको वृिः सयादेहलोहयोः // आ.क.१,४.३७९ //
<अनयजारणपकारः>
अभावे घनसतवसय कानतसतव ं पदीयते /
तदभावे भवेिीकणमेव ं िनिािन जारयेत् // आ.क.१,४.३८० //
घनजीणपसय सूतसय ततो िनिािन जारयेत् /
रसेनदो िनिरिहतं न चरेदभसतवकम् // आ.क.१,४.३८१ //
तसमािेमािदलोहेन युकतमभं चरेदधुवम् /
नागाभं वािप वङाभं तामाभं वा सुरािचपते // आ.क.१,४.३८२ //
ताराभं वािप हेमाभं तापयाभं वािप जारयेत् /
घनसतव ं यथा जीणप ं तथा िनिािन जारयेत् // आ.क.१,४.३८३ //
िनिबीजरससयाथ पकवबीजािन जारयेत् /
<जारणाफलम्>
खलव ं तु पीिठका देिव रसेनदो िलङ उचयते // आ.क.१,४.३८४ //
मदपन ं चनदन ं तसय गासः पूजा िवधीयते /
कीयमाणे पातकौघे सुलभा रसजारणा // आ.क.१,४.३८५ //
जारणाया च लिधाया जान ं कैवलयद ं भवेत् /
तावनमुिकतः कुतः कानते यावनो वेिि जारणाम् // आ.क.१,४.३८६ //
जारणा साधकेनदसय मुिकतवयिकतकरा िपये /
जारणाथप ं रसो याविदन ं विौ तु धायपते // आ.क.१,४.३८७ //
ििवलोके सुखं भुिकते तावतकलपसहसकम् /
धारयेदो रसं विावेकाह ं वा तदधपकम् // आ.क.१,४.३८८ //
कीयनते तसय पापािन बहज ु नमािजपतािन च /
सुवणपरेतसो िमतं सवणपदेहसतथा रसः // आ.क.१,४.३८९ //
असहतव ं सूतविौ तोये मैतं सुवणपतः /
चतुगुपणेन वसतेण पीिडतो िनमपलश सः // आ.क.१,४.३९० //
गालनिकयया गासे सित िनःिेििनगपते /
स भवेदणडधारी च जीणपगाससतदा रसः // आ.क.१,४.३९१ //
हा ही हूं है हौ हः फि् रसेशराय सवपसततवोपहाराय गासं गृह गृह ही सवाहा /
<गभपदिुतः; गभपदावणयोियबीजिसििः; पथमः पकारः>
गभपदिुतं पवकयािम जािरतसय रससय च /
गभपदावणयोियािन बीजािन िृणु भैरिव // आ.क.१,४.३९२ //
नागभसम च माकीकं गनधकं च समं समम् /
चूिणपतं वाहयेतसवणे ितगुणं दािवते धमन् // आ.क.१,४.३९३ //
पूितबीजिमद ं सूतगभे दवित ततकणात् /
<िितीयः पकारः>
सवणे नागं समावतयप ििलाचूणप ं िकपिनकपन् // आ.क.१,४.३९४ //
नागकये पुननागं दततवा दततवा ितवारकम् /
सवणपिेिं भवेदाविाविामय ं पुनः पुनः // आ.क.१,४.३९५ //
एतदीज ं दवतयेव रसगभे तु मदपनात् /
<तृतीयः पकारः>
सुवणप ं तापयसतव ं तु समं मूिागतं धमेत् // आ.क.१,४.३९६ //
तिसमनदतुे तापयचूणप ं तुलय ं तुलय ं िकपिनकपन् /
माकीकसतव ं ितगुणमेव ं वाह ं पुनः पुनः // आ.क.१,४.३९७ //
एतदीज ं रसेनदसय गभे दवित मदपनात् /
<चतुथपः पकारः>
सुवणपसय समं तापयसतवमावतपयेितः // आ.क.१,४.३९८ //
कुयातकणिकवेधयािन पतािण च िवलेपयेत् /
लवणेनामलिपषेन गनधतुलयेन पावपित // आ.क.१,४.३९९ //
तािन पतािण च पुिे पचेिेमाविेिितम् /
एतदीज ं रसेनदसय गभे दवित मदपनात् // आ.क.१,४.४०० //
<पञचमः पकारः>
तापयतुलय ं च िसनधूतथं मदपयेदमलकेन च /
ततसंपुिे पुिे पचयात् पुनः संमदपयेत् पुिेत् // आ.क.१,४.४०१ //
पुनः पुनििपिडवारमसय तुलय ं च नागजम् /
भसम संमदपयेदमलैरनने सवणपपतकम् // आ.क.१,४.४०२ //
िलपवा िलपवा धमेतसपतवार ं तिाहयेितः /
दतुं तं वापयेतपूवप ं किलकतैः सपतवारकम् // आ.क.१,४.४०३ //
एतदीज ं रसेनदसय गभे दवित मदपनात् /
<िषः पकारः>
कासीसं िङणं गनध ं तापय ं सौवचपलं ििलाम् // आ.क.१,४.४०४ //
तुलय ं संमदपयेतसवाशणकामलैिदपनाविध /
एतदीज ं रसेनदसय गभे दवित मदपनात् // आ.क.१,४.४०५ //
<गभपदावणे मूिायनतिसििः>
सुवचपलं च कासीसं यवकार ं च िङणम् /
मािककं सैनधव ं चुलली सामुद ं रािजका तथा // आ.क.१,४.४०६ //
तुलय ं काकी च कपूपरम् अकपसनुककीरमिदपतम् /
अनने लेपयेनमूिा िबडेनागुलमातकम् // आ.क.१,४.४०७ //
मूिायनतिमद ं शेषं गभपदावणकमपिण /
<गभपदिुतपकाराः; पथमः पकारः>
सवणप ं तामं मृतं तीकणं रिञतं पकवबीजकम् // आ.क.१,४.४०८ //
गभपदावणबीज ं च सवपमावतपयेदढृम् /
दतुेऽिसमंसतापयचूणप ं च िकपवा िकपवा धमनधमन् // आ.क.१,४.४०९ //
यावतकय ं गते तामतीकणे तावतसुरेशिर /
एतदीज ं रसेनदसय गभे दवित मदपनात् // आ.क.१,४.४१० //
<िितीयः पकारः>
हेम गनधहतं नागं पकवबीजसय साधनम् /
तदवय ं िलपतमूिायाम् अनधियतवा धमेदढृम् // आ.क.१,४.४११ //
तचचूणपम् अिभििकतं च रसगभे दवतयलम् /
<तृतीयः पकारः>
सुवणे िवदतुे िुलब ं मृतं तीकणं िनःै िनःै // आ.क.१,४.४१२ //
वाहयेत् िडगुणं याविदसे दवित िपये /
<चतुथपः पकारः>
महारसाननुरसानकीणलोहािन चाकये // आ.क.१,४.४१३ //
समािं सममाकीकगनधकावापयोगतः /
ितिो वाहयेदेतदकीणािाविेिितम् // आ.क.१,४.४१४ //
समािं रसराजसय गभे दवित िनिशतम् /
<पञचमः पकारः>
जािरतसय रसेनदसय चतुःििषतमािकम् // आ.क.१,४.४१५ //
गभपदावणबीज ं च तपतखलवे िविनिकपेत् /
ििलारचकमाकीकगनधकासीसिङणैः // आ.क.१,४.४१६ //
मदपयेचचणकामलेन सवपमेतिदनाविध /
रससयैततिोडिािं दततवा बीज ं च दापयेत् // आ.क.१,४.४१७ //
मुचयते यत यतैव तत् तद ् दवित ततकणात् /
<िषः पकारः>
अपामागपपलािोतथभसमकार ं समाहरेत् // आ.क.१,४.४१८ //
िङणं सयवकार ं कासीसं च सुवचपलम् /
सामुद ं सैनधव ं राजी मािककं नवसारकम् // आ.क.१,४.४१९ //
कपूपर ं मािककं तुलय ं सनुहकपकीरमिदपतम् /
मूिालेपमननेवै कृतवा कुयािदडेन च // आ.क.१,४.४२० //
लेपम् अङुलमानने पाकसूतं चात िनिकपेत् /
ै ं तु करीिािनौ दवतयलम् // आ.क.१,४.४२१ //
रदधवा सवेद ं िदनक
इतयेव ं दािवतं जायप ं यावद ् बीज ं तु िडगुणम् /
<१३. बाहदिुतः>
ििवे वकयािम ते बाहदिुतकमप यथाकमम् // आ.क.१,४.४२२ //
येनोपायेनाभकािददिु तर ् भवित तचछृणु /
<अभकदिुतः>
अथाभकदिु तं वकये कञचुकीकनदमेव च // आ.क.१,४.४२३ //
किपितनदौ केितैले पतयेकं तु ितधा वपेत् /
मूिाया दावियतवा तदभसतव ं दिुतर ् भवेत् // आ.क.१,४.४२४ //
<सवणपदिुतः>
फलपािुर ् देवदालयाः िकगोपो ऽशलालकाः /
िङणं जािलनीनीरैर ् भावयेद ् बहध
ु ा िपये // आ.क.१,४.४२५ //
दावयेत् काञचन ं तत वपेत् सूतसमा दिु तः /
<सवपरतदिुतः>
ितकार ं चणकामलं च रामठं चामलवेतसम् // आ.क.१,४.४२६ //
तथा जवालामुखीकार ं सथलकुमभीरसेन च /
िपषटवा सनुहकपयोः कीरैसतदगोले मृद ु हीरकम् // आ.क.१,४.४२७ //
िनिकपेिचच जमबीरे डोलायनते तयह ं पचेत् /
एव ं कृते हीरकसय दिुतर ् भवित सूतवत् // आ.क.१,४.४२८ //
पदरागािदरताना दिु तरेव कृते भवेत् /
<दिुतमेलापनम्>
दतुीना मेलन ं वकये िृणु भैरिव तततवतः // आ.क.१,४.४२९ //
कृषणागरश कसतूरी बहबीजं च मािककम् /
नारीपुषप ं िविं िहगंु लिुन ं िङणं िनिा // आ.क.१,४.४३० //
एतैः समं दिुतं सूतं तपतखलवे िवमदपयेत् /
पाठा वनधया तालमूली नीली ितिवधिचतकम् // आ.क.१,४.४३१ //
पदकनद ं कीरकनद ं बला गुञामृतादपकम् /
अशलाला िनमबपतं सतीसतनय ं च समं समम् // आ.क.१,४.४३२ //
एतेिा गाहयेतसवचछं रसं वसतेण गािलतम् /
एतददिु तयुते सूते िकपवा िकपवा िवमदपयेत् // आ.क.१,४.४३३ //
िमलिनत दतुयः सवाः पारदे नात संियः /
दतुयो िमिलता येन यनतं तेनवै कचछपम् // आ.क.१,४.४३४ //
िलमपेचच िबडयोगेन मेलयेजजारयेतकमात् /
इतयेव ं रसराजसय िडगुणा जारयेददिु तम् // आ.क.१,४.४३५ //
<१४. रञनम्>
दिु तजीणपसय सूतसय रञन ं िृणु पावपित /
तसमादञकबीजाना रञन ं च वदािम ते // आ.क.१,४.४३६ //
<रञनतैलिविधः>
पलािपुषप ं मिञषा लोिहतं करवीरजम् /
पुषप ं च खिदर ं रकतचनदन ं कुकुिी तथा // आ.क.१,४.४३७ //
िनिािय ं च सरलं देवदारं जपासुमम् /
अनयािन रकतपुषपािण लाकातोयेन मदपयेत् // आ.क.१,४.४३८ //
एतचचतुगुपणं तैलं तैलादकतपसूनजम् /
दव ं चतुगुपणं देय ं तैलिेिं यथा भवेत् // आ.क.१,४.४३९ //
ं ितवारकम् /
तिसमन् िनिेचयेद ् बीजम् एकिवि
रञयेतपकवबीजािन सवाणयेव ं सुरािचपते // आ.क.१,४.४४० //
<नागबीजरञनम्>
खपपरे नागमादाय चणडाििन ं जवालयेदधः /
पलािपणपबीजािन िकपेििसमनपचालयेत् // आ.क.१,४.४४१ //
पलािदणडेनामदप ं चतुयामेन भसमित /
तिसम गनधकं तुलयममले यामं पपेियेत् // आ.क.१,४.४४२ //
रदधवा पुिेदगजपुिे सवाङिीतं तदि
ु रेत् /
तचचतुथािकं गनध ं दततवा िपषटवा पुिे पचेत् // आ.क.१,४.४४३ //
एव ं ििसपतवारेण नागं सयादकतवणपकम् /
वािापञचाङचूणप ं च तचचूणप ं ककुभसय च // आ.क.१,४.४४४ //
ििगुिकंिुककोरणडिाकपुषपािण नािगनीम् /
अिहमार ं कुमारी च नागकनया च चूणपयेत् // आ.क.१,४.४४५ //
एततसवप ं चैकभागं ििभागं च मनःििलाम् /
भाणडे सवप ं िविनिकपय गवा मूते चतुगुपणे // आ.क.१,४.४४६ //
पचेतपादाविेिं तु पूवपनागे िकपिनकपन् /
चुललया पचेदबहदणडैशालयेतसपतवासरम् // आ.क.१,४.४४७ //
इद ं नागं पकवबीजे दतुे िनवाहयेिततधा /
रिञतं जायते बीज ं मुखय ं सयादसरञन े // आ.क.१,४.४४८ //
<बीजरञनपकारः>
तापयसतव ं च कृषणाभसतवचूणप ं धमेतसमम् /
तिसमनदतुे तापयचूणप ं मृतिुलब ं कमािहेत् // आ.क.१,४.४४९ //
ितगुणं तिवेदीजं रञकं परमेशिर /
<अनयः पकारः>
कुनिी मािककं गनध ं दरद ं पेियेतसमम् // आ.क.१,४.४५० //
रकतवगपसय गोमूते पेिितसय रसे िपये /
पेियेचछोियेत् सपतवार ं तचचूणपयेितकपेत् // आ.क.१,४.४५१ //
ििंिते तीकणतामे च तुलय ं िकपवा धमेदढृम् /
जयोितषमतीतैलयुकते रकतवगे िनिेचयेत् // आ.क.१,४.४५२ //
पुनश पूवपचूणप ं तु तुलय ं िकपवा धमेत् िपये /
सेचयेत् सपतधा तवेव ं सयादीज ं रसरञकम् // आ.क.१,४.४५३ //
<अनयः पकारः>
तार ं च िवमलासततव ं समािं दावयेत् ततः /
सरकतवगे गोमूते भािवतं दरद ं ितधा // आ.क.१,४.४५४ //
तिुलय ं िनिकपेत् तिसमन् धमेद ् एव ं तु सपतधा /
िकपवा िकपवा च दरद ं सयादीज ं रसरञकम् // आ.क.१,४.४५५ //
<अनयः पकारः>
घनसततवम् अिह ं सवणप ं समािं ििंितं धमेत् /
खपपरे रकतवगप ं च मािककं गैिरकं ििलाम् // आ.क.१,४.४५६ //
समं संचूणपयेत् तिसमन् वापयेचच समं समम् /
दिवार ं भवेद ् एतद ् बीज ं सूतेनदरञकम् // आ.क.१,४.४५७ //
<अनयः पकारः>
यविचञचारसैभावया रकतवणा मनःििला /
 ं िार ं पयतेन तेन कलकेन लेपयेत् // आ.क.१,४.४५८ //
िवि
नागपतं पुिे पचयादावचचूणपमुपागतम् /
रसकसय तु भागासतीन् भागैकं दरदसय च // आ.क.१,४.४५९ //
ििलागनधिविाणा च तयाणामेकभागकम् /
सेचयेनमातुलुङामलैः तेन कलकेन लेपयेत् // आ.क.१,४.४६० //
मूिागभे िकपेत् तितपूवपनागं धमेत् ततः /
दतुं यावत् समुितृय िलपवा मूिा पुनर ् धमेत् // आ.क.१,४.४६१ //
इतयेव ं सपतधा धामय ं नागं सवणपिनभ ं भवेत् /
<अनयः पकारः>
पीताभकसय सतव ं तु पूवपनागं च ततसमम् // आ.क.१,४.४६२ //
ििंितं पूवपयोगेन हिभििकत ं च कारयेत् /
अनने िनियोगेन वापो देयो दतुसय च // आ.क.१,४.४६३ //
पकवबीजसय वारासतीन् तदीज ं रिञतं िुभम् /
<तारबीजरञनम्>
अथातस् तारबीजाना रञन ं िृणु पावपित // आ.क.१,४.४६४ //
नानाभूरहसमभूतशेतपुषपरसे िपये /
चतुभागे चैकभागं कङुणीतैलकं िकपेत् // आ.क.१,४.४६५ //
तैलाविेिं िवपचेिारबीजािन तत वै /
भूयो भूयो दावियतवा सेचयेदेकिवि
ं ितम् // आ.क.१,४.४६६ //
बीजािन रिञतानयेव ं भवेयू रसरञन े /
एव ं वङसय बीजािन रञयेत् परमेशिर // आ.क.१,४.४६७ //
<रञनकमः>
दिु तजीणपसय सूतसय चतुःििषतमािकम् /
िनिकपेदञकं बीज ं तपतखलवे िदनाविध // आ.क.१,४.४६८ //
मदपयेत् तपतखलवे तु पचेत् कचछपयनतके /
एव ं गासकमेणैव िडगुणं जारयेत् िपये // आ.क.१,४.४६९ //
<१५. - १७. सारणतयम्; सारणाथे वजबीजसाधनम्; पथमः पकारः>
रिञतसय रसेनदसय पवकये सारणातयम् /
सारणा योियबीजािन िदवयािन च सुरािचपते // आ.क.१,४.४७० //
सवणप ं िादिभागं सयात् तदधप ं िुिपारदम् /
रसेनदाधप ं नागभसम चतुभागं मृतं पिवम् // आ.क.१,४.४७१ //
एतचचतुषय ं चामलैमपदपयेिपतखलवके /
उितृय िनिमेलापमूिाया रोधयेिमेत् // आ.क.१,४.४७२ //
हठािचच िमलतयेव वजबीजम् इद ं िपये /
<िितीयः पकारः>
भावयेचछािरबाकीरैर ् मृतं वजं िदन ं ततः // आ.क.१,४.४७३ //
मदपयेद ् गोलकं कृतवा िोियेचचैकभागकम् /
ितभागं रसराज ं च चतुभागं सुवणपकम् // आ.क.१,४.४७४ //
अमलेन मदपयेत् िपिषं कृतवा तिजगोलकम् /
तितपषटया वेषयेत् तचच भूजपपतेण वेषयेत् // आ.क.१,४.४७५ //
पकं नयसेद ् धानयरािौ तद ् उितृय पुनः िपये /
धमेिठािनमलतयेव वजबीजम् इद ं भवेत् // आ.क.१,४.४७६ //
वजिोडिभागेन सवणपपतेण वेषयेत् /
तितकपवा िलपतमूिाया सवणािं शेतकाचजम् // आ.क.१,४.४७७ //
चूणप ं वा नृकपालं वा चूणप ं कृतवा िविनिकपेत् /
िनरधय च धमेत् तीवरम् एव ं कुयात् पुनः पुनः // आ.क.१,४.४७८ //
िकपवा िकपवा शेतकाचं नृकपालमथािप वा /
सपतधैव ं िमलतयेव वजबीजिमद ं भवेत् // आ.क.१,४.४७९ //
<सारणातैलम्>
अतः पर ं सारणाया पवकये तैलसाधनम् /
जयोितषमतीकरञाककिुतुमबीसमुिवम् // आ.क.१,४.४८० //
तैलं कूमपवराहािदमेिमतसयसमुिवम् /
जलूकाभेकजाता च वसा गाहा िवधानतः // आ.क.१,४.४८१ //
रकतवगपः पीतवगपः कवाथयः कीरैशतुगुपणैः /
े ाना दव ं हरेत् // आ.क.१,४.४८२ //
पुषपाणा रकतपीतानाम् अनक
पािलीकाकतुणडयुतथमहाराषटीदव ं तथा /
एकािं तैलम् एकािा वसा कवाथशतुगुपणः // आ.क.१,४.४८३ //
ं ैः पुषपदवैर ् दवयि
दवयि ं ान् पािलयािददवानिप /
सवप ं ताममये पाते मृदनुा वििना पचेत् // आ.क.१,४.४८४ //
तिसमिनकपेत् िोडिािं भूलतामलतापयकम् /
िवखयातं सारणातैलं रसराजसय जारणे // आ.क.१,४.४८५ //
रिञतं रसराज ं तु सारणातैलसंयुतम् /
िनिकपेतसारणायनते नालमूिा गतं दतुम् // आ.क.१,४.४८६ //
बीज ं तु ढालयेतसूते चतुःििषतमािकम् /
उितृय तपतखलवे तु पटवमलैर ् मदपयेिदनम् // आ.क.१,४.४८७ //
ततः कचछपयनते तु सिववये पाचयेद ् िदनम् /
इतयेव ं िडगुणं सायप ं सािरतो जायते रसः // आ.क.१,४.४८८ //
एव ं िितीयवारे तु कृते सूतोऽनुसािरतः /
तथा तृतीयवारे तु रसः सयात् पितसािरतः // आ.क.१,४.४८९ //
<१८. वेधः>
सािरतसय रसेनदसय हिरतालं समािकम् /
मदपयेद ् धूतपतैलैश िदन ं िदवयौििधदवैः // आ.क.१,४.४९० //
तत उितृय िकपेद ् वजमूिाया िवपचेिदनम् /
करीिािनािवित पुनर ् मदप ं पाचय ं ितधा िपये // आ.क.१,४.४९१ //
अनने कमपणा देिव सूतो बिमुखो भवेत् /
बिवकतसय सूतसय भागमेकं सुरािचपते // आ.क.१,४.४९२ //
सुतारतामतीकणाना चूणानाम् एकभागकम् /
सवप ं संमदपयेद ् देवदालीनीरैर ् िदन ं ततः // आ.क.१,४.४९३ //
मधवाजयैश िदन ं मदप ं तेन कुयात् सुगोलकम् /
िनिकपेद ् वजमूिाया रदधवा तीवराििनना धमेत् // आ.क.१,४.४९४ //
स रसः खोिबिः सयात् ततखोिं काचिङणैः /
तेजःपुञो भवेदावत् तावत् कुयाद ् धमन् धमन् // आ.क.१,४.४९५ //
तं रसं योजयेद ् देहे लोहे रोगे च पावपित /
<देहवेधकमः>
देहवेध ं पवकयािम सावधान ं िृणु िपये // आ.क.१,४.४९६ //
पाचनसनहेनसवेदवमनारेचनःै कमात् /
िरीर ं िोधयेललोणकारामलािदिवविजपतः // आ.क.१,४.४९७ //
ततसतवारोिकं सूतं भकयेत् परमेशिर /
केतं कृतवा िरीर ं तु ततः िसिरसं िकपेत् // आ.क.१,४.४९८ //
ितवेिधरसं पूवप ं ततः साहसवेधकम् /
दिसाहसवेध ं च लकवेधकर ं रसम् // आ.क.१,४.४९९ //
वेधकं दिलकसय कोििवेध ं सुरािचपते /
गनधकेन युतं सूतं कमेणानने सुवरते // आ.क.१,४.५०० //
स रसः कमते देहे िसियः समभविनत िह /
रसायन े तु याः पोकता मूिलका देहिसििदाः // आ.क.१,४.५०१ //
तािभयुपकतो रसेनदसतु देहे संकमते िपये /
कामित तनौ िह सूतो जनयित पुताशदेवतागभान् // आ.क.१,४.५०२ //
खे गमनने च िनतय ं संचरणं सकलभुवनिेु /
धाता भुवनिततये सषादो बहयोिनिरव // आ.क.१,४.५०३ //
िवषणुिरव पालनाथे संहता रददेववतसतकलम् /
<लोहवेधकमः>
कामणं लोहवेधसय वकयािम िृणु भैरिव // आ.क.१,४.५०४ //
दरद ं मािककं कानतं ििला गनध ं िविं घनम् /
रसकं भूलता िहङु कानतासय ं िङणं िपये // आ.क.१,४.५०५ //
गनधकेन हतं तामं भुजङं ििलया हतम् /
दरदेन हतं तीकणं मिहिीकणपसमभवम् // आ.क.१,४.५०६ //
मलं वायसिवषा च पथमातपवरकततः /
अनने वेषयेत् िसिसूतं लोहेिु वेधयेत् // आ.क.१,४.५०७ //
तारकृषटयषनवितः सवणपमेकं तथा रसः /
ितवेधी तु िवखयातसतवेव ं साहसवेधकः // आ.क.१,४.५०८ //
वेधयेदिसाहस ं लकं कोििमथाबुपदम् /
जारणाया बलं यावत् तावललोहािन वेधयेत् // आ.क.१,४.५०९ //
<१. कामणयोगः>
मािककं भूलता सूतं कुनिी िङणं तथा /
सतीसतनयरकतं सिमपषं कामणं केपलेपयोः // आ.क.१,४.५१० //
<२. कामणयोगः>
िहङुलं रसकं कानतम् इनदगोप ं िविं तथा /
मदपयेत् तैलरकताभया कामणं केपलेपयोः // आ.क.१,४.५११ //
<३. कामणयोगः>
े ज ं मलम् /
गणडोलिविभेकासयमिहिीनत
रिधरेण समायुकतं रससंकामणे िहतम् // आ.क.१,४.५१२ //
<४. कामणयोगः>
रोचन ं गुिगुलुं सतनयम् इनदगोप ं िविं तथा /
सवप ं संमदपयेद ् देिव रससंकामणे िहतम् // आ.क.१,४.५१३ //
<५. कामणयोगः>
िवषणुकानता मधूिचछषं मािहिं कणपज ं मलम् /
भूलता काकिवषा च लाङली ििपदीरजः // आ.क.१,४.५१४ //
नररकतं बहसोमा सुरसा िैलज ं िपये /
िृङी च लकमणा गृधकणी च कामणं परम् // आ.क.१,४.५१५ //
<६. कामणयोगः>
शीवेषिनमबिनयाससतीसतनयिवििङणैः /
गोघृतेन समायुकतो लोहे संकामते रसः // आ.क.१,४.५१६ //
<७. कामणयोगः>
परमं कामणं वङं मृगनाभ ं च पावपित /
मातृवाहः कुलीरश िङाभयनतरजो मलः // आ.क.१,४.५१७ //
तथा किपतथिनयासो रससंकामणं परम् /
कामणं रसराजसय वेधकाले पदापयेत् // आ.क.१,४.५१८ //

आ.क. १, ५
<िविेिजारणाकमः>
शीभैरवी /
सामानयजारणा पोकता तवया पूवप ं सदाििव /
िविेिजारणं बूिह यथा जानामयह ं पभो // आ.क.१,५.१ //
शीभैरवः /
िृणु देिव वकयािम भूचराखय ं तु जारणम् /
<भूचरी जारणा>
कृषणं पीतं तथा रकतं िुलबे तीकणे च मेलयेत् // आ.क.१,५.२ //
िुलब ं िुि ं यदा जीणप ं िािवि
ं ितगुणं मते /
गनधनागं ततोऽधप ं तु कमेणैव तु मेलयेत् // आ.क.१,५.३ //
हेमा तु सह दातवय ं सूतकैकेन िोडि /
गनधनागं यदा जीणप ं तदा बिो भवेद ् रसः // आ.क.१,५.४ //
हेिम जीणे ततोऽधेन मृतलोहेन रञयेत् /
गनधकेन हतं िुलब ं मािककं दरदायसम् // आ.क.१,५.५ //
पुिेन मारयेचछुि ं हेम ददािु िडगुणम् /
सूतके हेमबीज ं च यदा जीणप ं चतुगुपणम् // आ.क.१,५.६ //
बिरागं िवजानीयािेमाभो जायते रसः /
सारणायनतमधयसथं तेनवै सह सारयेत् // आ.क.१,५.७ //
ितभागं सािरतं कृतवा पुनसततैव जारयेत् /
जािरतः सािरतशैव पुनजािरतसािरतः // आ.क.१,५.८ //
सपतिृङिलकायोगात् कोििवेधी भवेदसः /
भूचरी जारणा पोकता खेचरी जारणा िृणु // आ.क.१,५.९ //
<खेचरी जारणा>
हीनरागािन रतािन रसोिचछषािन कारयेत् /
किुतुंबसय बीजािन तसयाधेन तु दापयेत् // आ.क.१,५.१० //
महाजारसमायुकतं कलकं कुयाद ् िवचकणः /
वजमूिामुखे चैव तनमधये सथापयेद ् रसम् // आ.क.१,५.११ //
कतकं कनकं चैवम् एकीकृतय िवमदपयेत् /
पदरागपलेप ं तु रसे गासं तु दापयेत् // आ.क.१,५.१२ //
भिकतवय ं पयतेन नतवा च गुरदेवयोः /
सवपिसिान् नमसकृतय देवताश िविेितः // आ.क.१,५.१३ //
मूचछाङदाहश ततो जायते नात संियः /
आतमानमुितथतं पशयेद ् िदवयदेहो महाबलः // आ.क.१,५.१४ //
िङकाहलिनघोिैः िसििवदाधरैः सह /
इचछया िवचरेललोकान् कामरपी िवमानगः // आ.क.१,५.१५ //
देवा वै यत लीयनते िसिसततैव लीयते /
<अनयो जारणापकारः>
पुनरनय ं पवकयािम जारणायोगम् उिमम् // आ.क.१,५.१६ //
सुघृषं पािततं सूतं सवपदोिोिजितं ततः /
िाकपललवसारेण िवषणुकानतारसेन च // आ.क.१,५.१७ //
पालािपुषपतोयेन भािवतं गनधकं समम् /
समं कृषणाभसतव ं च रसकं चाषकं गुणम् // आ.क.१,५.१८ //
तीकणिुलबोरगं चैव कूमपयनतेण जारयेत् /
काञचन ं जारयेत् पशाद ् िबडयोगेन पावपित // आ.क.१,५.१९ //
ततः िसि ं िवजानीयाद ् िैध ं िुलवसय दापयेत् /
कमपसंखयापमाणेन नागो भवित काञचनम् // आ.क.१,५.२० //
अतः पर ं पवकयािम जारणाकमम् उिमम् /
बीजचूणािन तैलेन भावियतवा पुनः पुनः // आ.क.१,५.२१ //
िोडिािेन तं गासमङुलया मदपयेचछनःै /
आदपकािद ततो योगाद ् दातवय ं िोडिाितः // आ.क.१,५.२२ //
भूजे दततवा ततो देय ं डोलायनते िविनिकपेत् /
अहोरातेण तदीज ं सूतको गसित िपये // आ.क.१,५.२३ //
समुितृय रसं देिव खलवे संमदपयेत् ततः /
ततो यनते िविनिकपय िदवारातं दढृाििनना // आ.क.१,५.२४ //
तपतं समुितृं यनतात् तपतखलवे िवमदपयेत् /
मदपियतवादपके िपणडे िकपवाथ ितपुिं दहेत् // आ.क.१,५.२५ //
ततो गभे पततयािु जरते ततसुखेन तु /
डोलायनते ततो ददाद ् आदपिपणडेन संयुतम् // आ.क.१,५.२६ //
तृतीयिदवसे सूतो जरते गसते ततः /
समजीणप ं ततो यावत् डोलायनते िवचकणः // आ.क.१,५.२७ //
पशातकचछपयनतेण समजीणप ं तु पावपित /
तामाििादिािेन कचछपेन तु जारयेत् // आ.क.१,५.२८ //
पािवद ् आदपकयोगं च गभपदावणम् एव च /
पशात् तं देिव िनिकपय पुिं ददाद ् िवचकणः // आ.क.१,५.२९ //
अषािेन ततो गासं गभपदाव ं च पूवपवत् /
कनदोदरे सूरणसय तं िविनिकपय सूतकम् // आ.क.१,५.३० //
पुियेिाितपकसतावत् यावत् कनदो न दहते /
पादािेन तु मूिाया गासः सूते िवधीयते // आ.क.१,५.३१ //
पूवपवचच िबडं ददादगभपदावणमेव च /
एव ं चतुगुपणे जीणे सूतको बलवान् भवेत् // आ.क.१,५.३२ //
ततः िलाकया गासमििनसथो गसते रसः /
ततो रतािन जायािण वकयमाणकमेण तु // आ.क.१,५.३३ //
अभकं भामकं चैव िङनािभ ं तथैव च /
रसानुपरसानदततवा महाजारसमिनवतम् // आ.क.१,५.३४ //
वजकनदलता बाहीमेििृिियमृतायसम् /
किुतुमबसय बीजािन मृतलोहािन पाचयेत् // आ.क.१,५.३५ //
सवािण समभागािन िििखिोिणतमिदपतम् /
ताविं मदपयेतपाजो यावतकमप दढ
ृ ं भवेत् // आ.क.१,५.३६ //
मूिा मललाकृितशैव कतपवयाचछादनःै सह /
तनमधये सथापयेतसूतमधोवातेन धामयेत् // आ.क.१,५.३७ //
आदौ तावतपकतपवय ं वजमौिधलेिपतम् /
ु ािन े // आ.क.१,५.३८ //
गृहते नात सनदेहो यथा तीवरहत
कुिलिािद भवेद ् दिध ं करीिा तेन मदपयेत् /
यावदेकादिगुणं कुिलिं जारयेदधुः // आ.क.१,५.३९ //
संदिधा िङनािभश मातुलुङरसपलुता /
मुकताफलं ततो देय ं वजजीणे तु सूतके // आ.क.१,५.४० //
अनने कमयोगेन हेकादिगुणं भवेत् /
केवलं िििखिपिं च नीलीिनयासिमिशतम् // आ.क.१,५.४१ //
नीलोतपलािन िलपतािन िनिकपतािन तु सूतके /
रसः िपबेनमहारागान् हीनरागान् पिरतयजेत् // आ.क.१,५.४२ //
रतािन िििखिपिं च महारतसमिनवतम् /
सदतं लेपयेत् तेन पिकपेद ् रसमधयतः // आ.क.१,५.४३ //
रजनी चैव कङुषं बहिनयासभािवतम् /
जारणं पुषपरागसय तेनवै सह दापयेत् // आ.क.१,५.४४ //
बहरुतेिु जीणेिु भृङराजेिु सुवरते /
रसेनदो दशृयता देिव नीलपीतारणचछिवः // आ.क.१,५.४५ //
<धूमवेधीरसः>
िुिािन हेमपतािण ितािेनानुलेपयेत् /
पुिेन मारयेदेतिदनदगोपिनभ ं भवेत् // आ.क.१,५.४६ //
संसपिाद ् वेधयेत् सवपम् इद ं हेम मृतं िपये /
ितभागं सूतकेनदसय तेनवे सह कारयेत् // आ.क.१,५.४७ //
मूिामधये िसथते तिसमन् पुनसतेनवै जारयेत् /
धूमवेधी भवेदेिव पुनः पुनः पसािरतः // आ.क.१,५.४८ //
अनने कमयोगेन यिद जीणा ितिृङला /
वेधयेनात सनदेहो िगिरपािाणभूतलम् // आ.क.१,५.४९ //
पाशे जयोितः पदशृयेत ऊधवप ं दशृयेत तेन वै /
भूचर ं तं िवजानीयाद ् रसेनद ं नात संियः // आ.क.१,५.५० //
तेनाशानतगितर ् देिव योजनाना ितं वरजेत् /
िदवयतेजा महाकायो िदवयदिृषर ् महाबलः // आ.क.१,५.५१ //
सवपरोगिविनमुपकतो जीवेचचनदाकपतारकम् /
तसय मूतपुरीिं तु सवपलोहािन िवधयित // आ.क.१,५.५२ //
<अनये वेधपकाराः>
समजीणेन वजेण हेमा च सिहतेन च /
अििनसथो जारयेललोहान् बनधम् आयाित सूतकः // आ.क.१,५.५३ //
सारयेिेन बीजेन सहसमिप वेधयेत् /
सािरतं जारयेतपशात् लेपय ं केपय ं सहसतः // आ.क.१,५.५४ //
सारयेिेन बीजेन लकवेधम् अवापुयात् /
अनने कमयोगेन कोििवेधी भवेदसः // आ.क.१,५.५५ //
केवलं तु यदा वजं समजीणप ं तु कारयेत् /
बिः सूतसतदा जेयो िनषकमपो िनरपदवः // आ.क.१,५.५६ //
अििनसथो जायते सूतः िलाका गसते कणात् /
हठाििनना धामयमानो गसते सवपमादरात् // आ.क.१,५.५७ //
गसते जरते सूतम् आयुदपवयपदायकः /
मूिासथं धमयेत् सूतं हठािनौ नवै कमपयेत् // आ.क.१,५.५८ //
जारयेत् सवपरतािन बिः खेचरता नयेत् /
अषलोहे ऽषगुिणते जीणे सयादसबनधनम् // आ.क.१,५.५९ //
लोहािन सवािसतगुणं ितगुणं कनकं तथा /
धूमावलोके वेधी सयात् भवेिनवाणदोऽमबरः // आ.क.१,५.६० //
आदावषगुणं जायप ं वयोमसततव ं महारसे /
समं हेमदिािेन वजरतािन जारयेत् // आ.क.१,५.६१ //
समं च जारयेद ् वजं तदासौ खेचरो रसः /
कमे पदिकणावतपः कोििवेधी च जायते // आ.क.१,५.६२ //
<जीणपदवयमानभेदािेधे िविेिः>
समे तु पनगे जीणे दिवेधी भवेदसः /
ििगुणे ितवेधी सयात् सहस ं ितगुणे भवेत् // आ.क.१,५.६३ //
चतुगुपणेऽयुतं देिव कमेणानने वधपयेत् /
उिरोिरवृदधया तु जारयेत् तत पनगम् // आ.क.१,५.६४ //
कुििलं पनगं जायप ं नवसंखयाकमेण तु /
दततवा कमेण देवेिि कोििवेधी भवेदसः // आ.क.१,५.६५ //
गनधकािदमपािाणे िडगुणे जीणपता गते /
रोगहता रसः सयािु समुखे तवदा भवेत् // आ.क.१,५.६६ //
तिसमन् ितगुणे जीणे रिजरामृतयुहा भवेत् /
अभकािदमपािाणसततवानयातमसमं गसन् // आ.क.१,५.६७ //
रिजरा मरणं िजतवा ितवेधी रसो भवेत् /
ितायुििपगुणे जीणे सूतः साहसवेधकः // आ.क.१,५.६८ //
चतुगुपणे सहसायुः पारदो ऽयुतवेधकः /
रसशाषगुणे जीणे लकायुर ् लकवेधकः // आ.क.१,५.६९ //
बहायुः िोडिगुणे कोििवेधी भवेद ् रसः /
िाितंिदगुिणते जीणे खेचरतवािदिसििदः // आ.क.१,५.७० //
िवषणोर ् आयुबपलं दिे पारदः सपिपवेधकः /
चतुःििषगुणे जीणे ििवायुः ििदवेधकः // आ.क.१,५.७१ //
<िडगुणाभकजारणेन सवपदोिनािः>
रससय सवपदोिासतु िडगुणेनाभकेण तु /
जीणेन नािम् आयािनत नात काया िवचारणा // आ.क.१,५.७२ //
तदा गसित लोहािन तयजेचच गितम् आतमनः /
<पञचावसथा>
धूमिशिििचििशैव मणडू कपलुितरेव च // आ.क.१,५.७३ //
सकमपश िवकमपश पञचावसथा रससय तु /
समजीणो भवेदालो यौवनसथशतुगुपणः // आ.क.१,५.७४ //
वृिः िडगुणजीणपसतु सवपकमपकरः िुभः /
<जारणे कमः>
गनधकं जारयेदादौ सवपसततवानयतः परम् // आ.क.१,५.७५ //
ततः सवािण लोहािन िनिािन िविवधािन च /
पकवबीजािन रतािन दिु तसततवे च जारयेत् // आ.क.१,५.७६ //
 ं के पूवप ं िाितंिािे तृतीयकः /
चतुःिषटयि
तृतीयः िोडिािे तु चतुथपशाषमेन च // आ.क.१,५.७७ //
ं े पकीितपतः /
पञचमोऽथ चतुथािे िषो दवयि
ितािे सपतमो जेयो गासमान ं रससय तु // आ.क.१,५.७८ //
<गासमानभेदेन सवरपभेदः>
ं के गासे दणडधारी भवेद ् रसः /
चतुःिषटयि
जलूकाभो िितीये तु गासयोगे सुरेशिर // आ.क.१,५.७९ //
गासे रसात् तृतीये च काकिवषासमो भवेत् /
चतुथो गोलकाकारः पञचमे दहनपभः // आ.क.१,५.८० //
िषे सूयपपभः सूतसतेजःपुञश सपतमे /
रसराजसय देवेिि कमाजजीणपसय लकणम् // आ.क.१,५.८१ //
समािं ििगुणं गासं ततः सूते चतुगुपणम् /
तथा चाषगुणं देिव जारयेचच कलागुणम् // आ.क.१,५.८२ //
िाितंिदगुिणतं देिव चतुःििषगुणं कमात् /
<संसकारैर ् जायमाना गुणाः>
तीवरतव ं जनयेत् सवेदाद ् अमलतव ं च मदपनात् // आ.क.१,५.८३ //
मूछपनाद ् दोिरािहतयम् उतथानात् पूितनािनम् /
रसायन ं पातनने रोधादापयायन ं भवेत् // आ.क.१,५.८४ //
अचापलय ं िनयमनाद ् दीपनातसमुखो जवलेत् /
वासनाद ् योगसागतय ं चारणादलचािरता // आ.क.१,५.८५ //
जारणादनधन ं समयगेकतव ं दावणियात् /
रकततव ं रञनात् तसय वयािपतव ं सारणातयात् // आ.क.१,५.८६ //
कािमतव ं कामणाद ् देहलोहेषविप च वेधनात् // आ.क.१,५.८७ //

आ.क. १, ६
<देहवेधकमः>
पणमय ििरसा िमभुं पपचछ िगिरजातमजा /
शीभैरवी /
देहवेधसतवया पूवप ं संकेपात् किथतः पभो // आ.क.१,६.१ //
तं देहवेधम् आचकव समयक् जानामयह ं यथा /
शीभैरवः /
देिव पवकयािम देवानामिप दल
ु पभम् // आ.क.१,६.२ //
योिगना भोगयुकताना देहवेध ं सुरेशिर /
पाचनािद पकुवीत पञचकमपिवधानतः // आ.क.१,६.३ //
<पञचकमािण; १. पाचनम्>
लवणािदसमुितकलषान् दोिान् संिोधयेत् कमात् /
ततो जीणपरसं चादात् कमाद ् एव ं सुरेशिर // आ.क.१,६.४ //
लघवाहारो िदवा भूतवा कुदाधानयाकनागरम् /
एतततय ं पलोनमेयम् उदकेषववलोडयेत् // आ.क.१,६.५ //
अषावििषं संकवाथय पितरातं िपबेततयहम् /
अननतर ं वराकवाथं पूवपवत् ितिदन ं िपबेत् // आ.क.१,६.६ //
इित पाचनम् आतनयाद ् अथ सनहेनम् आचरेत् /
<२. सनहेनम्>
घृतौदन ं छागरसं िदवा भुञीत मातया // आ.क.१,६.७ //
आजयानं वा मुदगरसं लघवािी सयािदन े सुधीः /
रातौ िपबेदतृं गवय ं सैनधवेन समिनवतम् // आ.क.१,६.८ //
िनषकमेकं सैनधव ं च घृतं िनषकचतुषयम् /
भृङामलकतैलेन सवाङम् अिभिेचयेत् // आ.क.१,६.९ //
एव ं सपतिदन ं कुयात् सनहेन ं परमं िहतम् /
<३. सवेदनम्>
मतसयमासं मािितलयवजामलसकतवः // आ.क.१,६.१० //
सवपम् एतद ् भवेत् पसथम् एकाषीलागरबला /
रासना वयाघी घनापतं कौििकाितिविा िनिा // आ.क.१,६.११ //
सवपमेतदवयपलं तककीरामबुकािजकम् /
दवयाढके िनिकपेत् सवप ं मृतपाते कवाथयेत् सुधीः // आ.क.१,६.१२ //
कुयात् तसयोषमणा गातं िसवनं ििघििकाविध /
एव ं सपतिदन ं कुयात् सवेदन ं परमं िहतम् // आ.क.१,६.१३ //
<४ वमनम्>
मदनसय फलं चैकं पाठा िोडििकं जलम् /
पादावििषं संकवाथय तजजले वसतिोिधते // आ.क.१,६.१४ //
िपपपलीनदयवा यिषलवणं किपमातकम् /
िनिकपेचच िपबेत् पातर ् वािनतः सयात् सवपरोगहा // आ.क.१,६.१५ //
<५. िवरेचनम्>
सूतिङणगनधाशम ितकिुं ितफला समम् /
एतैः समं तु जेपालं शलकणं तत् पिरमदपयेत् // आ.क.१,६.१६ //
गुञािितयमातं तु गुडेन सह भकयेत् /
िवरेचनम् इित पोकतं सवपवयािधिवनािनम् // आ.क.१,६.१७ //
पञचकमेित किथतं कमात् कुयाद ् िवरेचन े /
<दोििोधकयोगाः>
केतकीसतनजमबीर ं पतयह ं कुडुव ं िपबेत् // आ.क.१,६.१८ //
सपतवासरपयपनतं पातर ् लवणदोिहृत् /
सिलले िोडिपले ितफलैकपलं िकपेत् // आ.क.१,६.१९ //
कवाथयेत् पादिेिं तत् तिसमन् िीते मधोः पलम् /
िपबेत् पभाते ितिदन ं कारदोिहर ं परम् // आ.क.१,६.२० //
िवडङं सवचाकुषं केतकीसतनसंयुतम् /
कविथतं ितिदन ं पीतममलदोिहर ं िपबेत् // आ.क.१,६.२१ //
अथवा ितिनतणीकारसिललं पलमातकम् /
यवकारिसताकिप ं संयोजय ितिदन ं िपबेत् // आ.क.१,६.२२ //
अमलदोििवनािो ऽय ं किथतश रसायन े /
वचािबडालपालािबीजजनतुघकिपकम् // आ.क.१,६.२३ //
किप ं गुडं च तत् सवप ं भकयेद ् उषणवािर च /
िपबेत् पातिसतिदवसं भवेत् तत् िकिमपातनम् // आ.क.१,६.२४ //
शयामाविििवडङािन वािा तयूिं फलतयम् /
सैनधव ं देवदारं च मुसता चैततसमं समम् // आ.क.१,६.२५ //
घृतैः किप ं िलहेत् पातः सपताहात् सवपरोगिजत् /
एव ं कृतवा देहिुिि ं िालयनं कीरभोजनम् // आ.क.१,६.२६ //
समयिजातबलो भूतवा ततः कुयाद ् रसायनम् /
<रसायनोपयोगः>
कीराजयामलकरसकौदैः सुरतरिवम् // आ.क.१,६.२७ //
तैलं िनमपथय ततसवप ं ििपलं पतयह ं िपबेत् /
मासेन कािनतमेधा च भवतयेव न संियः // आ.क.१,६.२८ //
िितीयमािस पूवोकतं तत् िपबेत् तचचतुःपलम् /
े समभवाः // आ.क.१,६.२९ //
तेन िामयिनत दोिाश िवकारा नत
पुनसतृतीये मासे तु सेवय ं िटपलमातकम् /
तेनामरवपुर ् भूयानमहातेजा भवेद ् धुवम् // आ.क.१,६.३० //
<आरोिरससेवाकमः>
अथारोिरसः सेवयः कमेण परमेशिर /
अयःिुलबाभतापयेभयः पािततो मािरतः कमात् // आ.क.१,६.३१ //
अयमारोिकरसो देहिसििकरः परः /
सवेदनादैश संसकारैः सपतिभः संसकृतो रसः // आ.क.१,६.३२ //
मूिछपतो रिञतो देिव सूतस् तवारोिकः समृतः /
रसायन े रोगिानतया शेषः सवपगुणपदः // आ.क.१,६.३३ //
कानताभसतवारोिाश समं गुञाियोिनमतम् /
मधवाजयितफलािभश मासमेकं भजेिदित // आ.क.१,६.३४ //
एव ं कमेण संसेवय ं ििितवेदेिुिटकमात् /
एव ं िोडिमासानतं गुञािोडिमातकम् // आ.क.१,६.३५ //
आरोिकरसे चेतथं कुयानमतपाणवललभे /
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेचच िरदः ितम् // आ.क.१,६.३६ //
<आरोिरसः>
कानतसततवाभसततव ं च सवणपजीणपरससतथा /
सवपमेतत् समीकृतय भजेद ् आरोिकं तथा // आ.क.१,६.३७ //
केतीकरणमेतिि सहसायुषयकारकम् /
अभूमौ योिजतः सूतो न परोहित कुतिचत् // आ.क.१,६.३८ //
तसमातकेतमकृतवैव योजयेद ् यसतु सूतकम् /
न परोहेदसय िुभ ं बीजम् इवोिरे // आ.क.१,६.३९ //
<खोिबिरससेवाकमः>
पूवोकतखोिबिसय सूतसय िविधम् उिमम् /
कामणं च कमािकये तथा िविधिनिेधनम् // आ.क.१,६.४० //
िृणु पावपित यतेन तवतपीतया कथयामयहम् /
कानताभसवणपवजािण रससय कामणं परम् // आ.क.१,६.४१ //
कामणेन िवना सूतो न िसधयेद ् देहलोहयोः /
गुञामातं खोिबि ं कामणकौदसंयुतम् // आ.क.१,६.४२ //
मासमेकं भजेद ् इतथं पुनर ् िविधकमेण वै /
मासिोडिपयपनतं यथारोिरससतथा // आ.क.१,६.४३ //
स ितायुषयम् आपोित सवपरोगिवविजपतः /
पलमातोपयोगेन वयािधिभर ् नािभभूयते // आ.क.१,६.४४ //
िितीये िुकवृििः सयात् तृतीये बलवान् भवेत् /
चतुथे पिलतं हिनत विलं जयित पञचमे // आ.क.१,६.४५ //
े रोगहत
िषे शुितधरो वािमी सपतमे नत ृ ् /
अषमे ताकयपदिृषः सयाद ् बहायुबपहिवकमः // आ.क.१,६.४६ //
उपयुञजयानवपलं िसििमेलापकं भवेत् /
िविनयुञजयाद ् दिपलं िितीयः िङरो भवेत् // आ.क.१,६.४७ //
सहसायुषयकर ं सूतं मािमातं भजेनरः /
अयुतायुषकर ं सूतं यवमातं भजेितपये // आ.क.१,६.४८ //
लकायुषयकर ं सूतं वरीिहमातं भजेतसुधीः /
कोटया भजेत् सूतं खादयन् मुदगमातकम् // आ.क.१,६.४९ //
एतत् सवप ं रसाना तु कामणं पूवपवद ् भवेत् /
सहसायुःपदः सूतो बहतव ं िवदधाित सः // आ.क.१,६.५० //
अयुतायुषकरः सूतो िवषणुता पददाित च /
लकायुषयकरः सूतो रदतवम् उपपादयेत् // आ.क.१,६.५१ //
कोटयायुषयपदः सूतः ििवतव ं िवदधाित च /
माकीकजीणपसूतसतु धनदतव ं ददाित वै // आ.क.१,६.५२ //
इनदतव ं िवमलाजीणपसतवभजीणोऽकपता ददेत् /
बहता िुलबजीणपश िवषणुता तारजािरतः // आ.क.१,६.५३ //
रदता हेमजीणे सयादीितव ं वजजािरते /
सदाििवतव ं च ददेतपारदो दिुतजािरतः // आ.क.१,६.५४ //
सिचचदाननदरपतव ं सूतको बीजजािरतः /
सामानयेन तु तीकणेन रदतव ं पापुयानरः // आ.क.१,६.५५ //
एव ं यो लोहजीणप ं तु भकयेद ् भसमसूतकम् /
जलेन जलरपी सयातसथलेन सथलता वरजेत् // आ.क.१,६.५६ //
तेजसतव ं तेजसा देिव वायुना वायुरपभाक् /
कता हता सवय ं साकाचछापानुगहकारकः // आ.क.१,६.५७ //
यत मूतपुरीिं तु साधकसतु पिरतयजेत् /
पािाणं मृणमय ं तत सपृषं भवित काञचनम् // आ.क.१,६.५८ //
पसवेदात् तसय गातसय लोहानयषौ च वेधयेत् /
ततसवप ं कनकं िदवय ं भिकते िादिे पले // आ.क.१,६.५९ //
अथवा तारजीणप ं तु भकयेद ् भसमसूतकम् /
िुलबार ं वङघोिं च ततसवेदात् तारता भवेत् // आ.क.१,६.६० //
अथवा तीकणजीणप ं तु भकयेद ् भसमसूतकम् /
मूतेण तसय सपृषं तु वङं वरजित तारताम् // आ.क.१,६.६१ //
एकैकेन िनिेकेन सतमभन ं नागवङयोः /
गुञामातं रसं देिव हेमजीणप ं तु भकयेत् // आ.क.१,६.६२ //
ििगुञं तारजीणपसय रिवजीणपसय च तयम् /
ं ैका िेऽथवा भवेत् // आ.क.१,६.६३ //
तीकणाभकानतमािैकं गुज
वजवैकानतजीणप ं तु भकयेत् सिपपोिनमतम् /
नागवङवसाकीििविोपिविसंयुतम् // आ.क.१,६.६४ //
मूतयुकतं हठाद ् बि ं तयजेत् कलकं रसायन े /
हेमतारपवेिेन जातो योऽििनसहः कमात् // आ.क.१,६.६५ //
बिश रसराजोऽय ं देहिसििपदो भवेत् /
वजायसकानतमाकीकवैकानताभककाञचनम् // आ.क.१,६.६६ //
एतैजीणो यथालाभ ं रसः िसतो रसायन े /
िड् एवोपरसाशैव भकणाथप ं रसायन े // आ.क.१,६.६७ //
भसमनसतीकणजीणपसय पलम् एकं तु भकयेत् /
दिविपसहसािण वजकायः स जीवित // आ.क.१,६.६८ //
एव ं च िादिपलं तीकणजीणपसय भकयेत् /
एव ं जीवनमहाकलप ं पलयानते ििव ं वरजेत् // आ.क.१,६.६९ //
भसमनः िुलबजीणपसय पलेन बाहमायुिम् /
ििपले वैषणवायुषय ं रदायुिसतपलेन तु // आ.क.१,६.७० //
चतुथे तु पले देिव ििवतव ं पापुयानरः /
हेमजीणे भसमसूते ितपले भिकते कमात् // आ.क.१,६.७१ //
अषािीितसहसािण योिगनयो मददिपपताः /
तसय ितषिनत िकंकयपः कामरपी भवेनरः // आ.क.१,६.७२ //
यद ् यद ् भावयते रप ं तिदपूधरो भवेत् /
यत यत िवलीयनते िसििसततैव लीयते // आ.क.१,६.७३ //
िमते पले िादििभर ् हेमभसमिन भिकते /
गुंजैकमातं देवेिि जातवा चाििनबलं िनजम् // आ.क.१,६.७४ //
घृतेन मधुना चादात् तामबूलं कािमनी भजेत् /
एको िह दोिः सूकमोऽिप भिकते भसमसूतके // आ.क.१,६.७५ //
ितःसपताहािरारोहे कामानधो जायते नरः /
कािमनीना सहस ं तु कोभयेद ् िदवसानतरे // आ.क.१,६.७६ //
नारीसङाद ् वरारोहे देहे कामित सूतकः /
नारीसङाद ् िवना देिव हजीणप ं तसय जीयपते // आ.क.१,६.७७ //
मैथुनाचचिलते िुकले ितसपताहाद ् अधः कृतात् /
जायते पाणसंदेहस् तावनमैथुन ं तयजेत् // आ.क.१,६.७८ //
युवतया जलपन ं कायप ं युवतया चाङमदपनम् /
यसयाः सपिपनमातेण रसः कामित िवगहे // आ.क.१,६.७९ //
यथा तथा हादयते सुसतीरपिनरीकणम् /
तथा कामित देवेिि सूतकोऽसौ ततः कणात् // आ.क.१,६.८० //
अशतथसदि
ृ ो यसया आधारश समः िुभः /
ृ सतु भगो देिव भाजन े तु रसायन े // आ.क.१,६.८१ //
तादि
िनमासशैव दीघपश भगः िुषकििरासतथा /
दःुखदािरदरयकतार ं वजपयेिं रसायन े // आ.क.१,६.८२ //
पके िुकले िुभिदन े चनदताराबलािनवते /
सुमुहूते िचनतय ििवानलिवपगुरिनिजः // आ.क.१,६.८३ //
संतुषः सुमना भूतवा रसं सेवेत िसििदम् /
पयसा हेमिुणठीभया नसय ं कामणमुिमम् // आ.क.१,६.८४ //
हेमािद िडलोहकृतम् अञन ं कामणं परम् /
<रससेवाया पथयापथयम्>
अतः पर ं पवकयािम रससेवािहतािहतम् // आ.क.१,६.८५ //
रकतिालयनगोधूमं गवय ं कीर ं घृतं दिध /
जाङलं पललं मुदगं िकपरा मधु सैनधवम् // आ.क.१,६.८६ //
ं ोदकं वासतुकं च मेघनादः पुननपवा /
हस
पिोलालाबुकदलीधानयकेकुकदािडमम् // आ.क.१,६.८७ //
नािलकेरामबु िवशं च सदा तामबूलचवपणम् /
गनधसार ं कुङुमं च मृगनािभ ं िवलेपयेत् // आ.क.१,६.८८ //
सुरभीिण सुपुषपािण मृदि
ु ययेषकािमनीः /
ििवातमजानकथन ं मृदभ
ु ािा सुखािसका // आ.क.१,६.८९ //
िदवयामबरािण िुिािन छाया चालपिवपयपिम् /
मृतयुञयजपो हिो मनदहासश िुिता // आ.क.१,६.९० //
नतपनालोकन ं गीतशवणं ििवपूजनम् /
देवाििनगुरिवपाणा वनदन ं शुितपालनम् // आ.क.१,६.९१ //
समािधः पािणकरणा सतयवाकय ं िहतं िपयम् /
वािदेहमनसा चेषा यथा दःुखिनरोिधनी // आ.क.१,६.९२ //
एततसवप ं रसेनदसय कामणं किथतं िपये /
अिहतं रससेवायाः कथयािम िृणु िपये // आ.क.१,६.९३ //
अतयिन ं चाितपानम् अितिनदाितजागरम् /
अकाले भोजन ं सतीणामितसङोऽपयसिङता // आ.क.१,६.९४ //
असथानमदहासाश हिपः कोपोऽिधकसपृहा /
बहज
ु लपो जलकीडा दःुखम् अतयनतिचनतनम् // आ.क.१,६.९५ //
किलङं कारवेललं च कूषमाणडः ककपिी तथा /
काकमाची कुलतथं च काकोिी च कुसुिमभका // आ.क.१,६.९६ //
ितलातसीतैलमािकपोतकमसूरकाः /
तकभकतं च सौवीर ं ितकतकटवमललावणम् // आ.क.१,६.९७ //
कार ं कौद ं िपिचछलं च िपिलं च परिकम् /
मािहिीः कीरिवकृतीर ् िवदर ं सहकारकम् // आ.क.१,६.९८ //
नारङिबलविलकुचििगुनवैेदभोजनम् /
अििनसपिपनम् अििघभया ताडन ं गोििजनमनोः // आ.क.१,६.९९ //
कुमारीबालतुरगपशादीना च ताडनम् /
पातकं पािणिहस
ं ा च छेदन ं भूरहाम् अिप // आ.क.१,६.१०० //
अकािदसपतवयसन ं छायाशतथकिपतथयोः /
िलङसतीनरखटवाना तथा िीिपिवभीतयोः // आ.क.१,६.१०१ //
चतुषपथाितिनिवपकतसथान े िवणमूतमोचनम् /
ििवििजगुरसतीणा वीरयोिनयतातमनाम् // आ.क.१,६.१०२ //
समयशुितसूताना नदीतीथामभसा नृणाम् /
पलाणडुिहङुलिुनरािजकाबृहतीियम् // आ.क.१,६.१०३ //
िनषपावलङनोिितपिनिािाभरणिनदता /
सुिपतर ् मदासवौ तामचूडश जलजािमिम् // आ.क.१,६.१०४ //
तीकणोषणगुरिवषिमभरकिुषकािमिं मधु /
कदलीपतकासयेिु भोजन ं घमपसेवनम् // आ.क.१,६.१०५ //
एतािन दवयजालािन िनिििािन रसायन े /
<अपथयजिनता रोगाः>
सेवेत चेतपमादेन िवकृितजायते कणात् // आ.क.१,६.१०६ //
रसाजीणे भवेतकानते िोिो मूचछा भमो जवरः /
कलमः कमपः िकृनमूतरोधन ं िूलवेपथुः // आ.क.१,६.१०७ //
अिनदालसयिहका च कासशासिवजृिमभकाः /
अरोचकाितसारश िलङसतमभो ऽिककुिकिु // आ.क.१,६.१०८ //
वकःकणोदरािघौ च मेढरे ििरिस सिनधिु /
दाहोऽङभङसवेऽनये वयाधयः समभविनत वै // आ.क.१,६.१०९ //
रसाजीणपपिानतयथप ं योगोऽय ं कथयते मया /
राजकोिातकी पुङा गरडी कारविललका // आ.क.१,६.११० //
काकोिी काकमाची च देवदाली परािजता /
सवपम् एतचचैकपलं गोमूते तु चतुषपले // आ.क.१,६.१११ //
कवाथयेत् पादिेिं तु काििपकं सवचछसैनधवम् /
ं रम् // आ.क.१,६.११२ //
िनिकपेत् तत् िपबेत् कवाथं रसाजीणे िहतक
सुखीभवेत् ितिदवसे रससय कामणं भवेत् /
रसो वयथयते तिदङं संपिरमदपयेत् // आ.क.१,६.११३ //
वा सतनने च तनवििया िनवयपथः कमते रसः /
<सपतधातुवेधः>
तविवेधः पथमं देिव रकतवेधो िितीयकः // आ.क.१,६.११४ //
तृतीयो मासवेधः सयानमेदोवेधशतुथपकः /
अिसथवेधः पञचमः सयातिषो मजजातमको भवेत् // आ.क.१,६.११५ //
सपतमः िुकलवेधः सयात् नाडीवेधसतथाषमः /
नवमशकुिो वेधो दिमः सवपवेधकः // आ.क.१,६.११६ //
रसवेधेन भुजगः सवणप ं सयाद ् रकतवेधतः /
तपु सवणप ं भवेनमासवेधात् तीकणं च काञचनम् // आ.क.१,६.११७ //
मेदोवेधेन िुलब ं तु सवणप ं सयादिसथवेधतः /
रपय ं सवणप ं भवेनमजजवेधाललोहािन काचनम् // आ.क.१,६.११८ //
िुकलवेधेन मृतपातं काञचन ं भवित िपये /
वजजीणो वीयपवेधी मजजामभकजािरतः // आ.क.१,६.११९ //
हेमजीणपसतविसथवेधी रपयजीणो रसं िपये /
मेदोवेधी तापयजीणो मासवेधी तु पारदः // आ.क.१,६.१२० //
िुलबजीणो रकतवेधी कानतजीणो रसातमकः /
तीकणबिेन नीलाभस् तामेणारणसपभः // आ.क.१,६.१२१ //
रजतेननेदस
ु ंकािो हेमा काञचनसपभः /
धूमावलोकी वकतसथो मासातखेचरता नयेत् // आ.क.१,६.१२२ //
सपिपवेधी तु वकतसथो ििमासाितसििदायकः /
ितकोिििसतिभमासैि् चतुिभपर ् दिकोििकृत् // आ.क.१,६.१२३ //
पञचिभः कोििवेधी सयाद ् अषिभशायुतं पुनः /
साहस ं नविभमासैर ् दिमासे ितं पुनः // आ.क.१,६.१२४ //
तसय मूतपुरीिैसतु शलेषमणाङमलैस् तथा /
लेपािेमतवम् आयािनत यािन लोहािन भूतले // आ.क.१,६.१२५ //
ं तो वेधी मासम् एकादिसय तु /
चतुःिषटयि
िाितंिकवेधी तु विाद ् देह ं तु वेधयेत् // आ.क.१,६.१२६ //
सवपरोगैर ् िविनमुपकतो वलीपिलतविजपतः /
नासौ िछदेत िसतैश पावकेन न दहते // आ.क.१,६.१२७ //
वायुवेगी महातेजाः कामदेव इवापरः /
इचछया जायते दशृयोऽपयदशृयचैव जायते // आ.क.१,६.१२८ //
यसय संसपिपमातेण सवपलोहािन काञचनम् /
तिसमनेकाणपवे घोरे नषे सथावरजङमे // आ.क.१,६.१२९ //
देवा यत िवलीयनते िसिसततैव लीयते // आ.क.१,६.१३० //

आ.क. १, ७
<पदरागािदरतोतपििः>
पुरा कैलासििखरे गहरेऽिदसुतेशरौ /
िचरमासता कीडमानौ िजगूिू तौ परसपरम् // आ.क.१,७.१ //
तदा रेतः सूतरपपवाहोऽभूियोमपहान् /
ततपवाहपभावेन वेिधता दिृदोऽभवन् // आ.क.१,७.२ //
पदरागािदमणयो लोहा हेमादयसतथा /
गनधकादाश पािाणा िदवया ओिधयो लताः // आ.क.१,७.३ //
नानावणा बहिुवधा नानािसििपदायकाः /
पूवोकताना समसताना वजं शेषतमं महत् // आ.क.१,७.४ //
तजजाितलकणं देिव संसकार ं भजन ं फलम् /
कमािकयािम ते देिव सावधान ं िृणु िपये // आ.क.१,७.५ //
<वजलकणं वजभेदाश>
ििजनमानश राजनया ऊरवया वृिलाः कमात् /
िुभिोणहिरदाभाः काला नानािवधासतथा // आ.क.१,७.६ //
सतीपुंनपुंसकाशैव जातवयासते कमाितपये /
िुकलाः फलकसमपूणा जयोितषमनतो महिराः // आ.क.१,७.७ //
पुमाससते तु िवजेया रेखाबीजिवविजपताः /
बलाढयाः सतवसिहता लोहकमणहेतवः // आ.क.१,७.८ //
रसबनधकराः िकपं सवेिा िसििदायकाः /
रसायनकराः सथूला हषिसििपदायकाः // आ.क.१,७.९ //
िटकोणबीजरेखािभरजजवलासताः िसतयः समृताः /
देहजयोितःपजनना भोगकािनतसुखपदाः // आ.क.१,७.१० //
दीघासयसाश तनवो िनबोिवया नपुंसकाः /
कीणसतवाः सवलपवीयाः कामकाः सुरनाियके // आ.क.१,७.११ //
कलीबा नपुंसके सतीणा िसतयः सवपिहता नराः /
जातयानुरपाशोतसाह ं यथा सतव ं तथा गुणम् // आ.क.१,७.१२ //
यथा कािनतसतथा िीलं कुवपनतयेव ं ििजातयः /
वलीपिलतरोगघाः कितया मृतयुहािरणः // आ.क.१,७.१३ //
देहसथैयपकरा वैशया लोहाना वेधकािरणः /
ं कराः िूदा नानामयिवनािनाः // आ.क.१,७.१४ //
वयःसतभ
<वजसंसकारः>
वजसंसकारमधुना कथयािम िृणु िपये /
शयामा िमी मेघनादा विाभूधूतपकोदवाः // आ.क.१,७.१५ //
मेििृिियाखुकणी च कुलुतथं चामलवेतसः /
मदनागसतयिनगुपणडी चैतेिा सवरसैयुपते // आ.क.१,७.१६ //
डोलायनते पाचयेचच वयाघीकनदगतं िदनम् /
उितृय मािहििकृिललपतं कारीिवििना // आ.क.१,७.१७ //
दहेदातौ चतुयामं रातयनते पिरिेचयेत् /
हयमूतसनुहीकीरकुलतथकरसैसतथा // आ.क.१,७.१८ //
पाचयेदाहयेदेव ं सेचयेतसपतवारकम् /
एव ं ििजाितजातीयाः िोिधताः सयुश िसििदाः // आ.क.१,७.१९ //
<वजरसायनम्>
रसायनाहप ं वकयािम वजभसम सुरेशिर /
वैकानततापयगनधाशमििलामािककतालकम् // आ.क.१,७.२० //
कानतासयिङणकारकुलीरासथीिन पेियेत् /
सतनयेन गोलके िकपवा मूिाया िनिकपेत् ततः // आ.क.१,७.२१ //
धमेदढृतर ं पूवप ं पशादगजपुिे पचेत् /
तदेव वजमादाय तिसमनिोडिमातके // आ.क.१,७.२२ //
एकािं पारद ं तिसमन् पकवबीजेन जािरतम् /
सतनयेन मदपयेिौ िौ पुनर ् गजपुिे पचेत् // आ.क.१,७.२३ //
एव ं ततिोडिपुिादीजजीणपरसािनवतम् /
ृ ं कुवीत तिजं भवेिसम रसायनम् // आ.क.१,७.२४ //
दढ
िृणु रदािण वकयािम िदवय ं वजरसायनम् /
पूवोकतवतपकुवीत देहिुदधयािदकं िविधम् // आ.क.१,७.२५ //
िुभके सुमुहत
ू े च चनदताराबलािनवते /
ििवाििनगुरगोिवपिभिजः पूजयेतपुरा // आ.क.१,७.२६ //
ततः सेवेत तिसम यवमातं वरानन े /
कानताभसततव ं सौवणपभसम गुञैकमातकम् // आ.क.१,७.२७ //
ितफलामधुसिपपिभपः पातः िुिवपुर ् िलहेत् /
एव ं िोडिमासानतम् एकििितचतुषयम् // आ.क.१,७.२८ //
पितमासं वधपियतवा यावदावकिोडिम् /
कानतािदभसमिततय ं गुञावृििकमे तथा // आ.क.१,७.२९ //
िििनषकं ितफलाचूणप ं सिपपमपधु यथासुखम् /
पूवोकतविििध ं तयाजय ं पकुयानमम वललभे // आ.क.१,७.३० //
सेिवतं पलमातं तु वजभसम िदन ं कमात् /
वलीपिलतरोगघं ितायुषय ं ददाित च // आ.क.१,७.३१ //
ििपलं च सहसायुर ् अयुतं ितपलं तथा /
चतुषपलं लकमायुर ् दिलकं च पञचमम् // आ.क.१,७.३२ //
कोटयायुषय ं िटपलं च सुरेनदायुश सपतमम् /
बहायुषय ं चाषपलं िवषणुतव ं नवमं पलम् // आ.क.१,७.३३ //
रदतव ं दिमं देिव ईशरतव ं ततः परम् /
सदाििवतव ं िादशया वजभसम ददातयलम् // आ.क.१,७.३४ //
सवपजतव ं सवपगतव ं सवेचछािवहरणं तथा /
<वजौदनम्>
वजौदन ं पवकयािम रसायनिहतं परम् // आ.क.१,७.३५ //
पूवपवचछोिधते वजे मृदक
ु मप समारभेत् /
मातृवाहकमधयसथं ितििरीमासवेिषतम् // आ.क.१,७.३६ //
तीकणकानताननरसैः पुनस् तत् पिरवेषयेत् /
कुलतथितफलानीरकोदवेिु पृथकपृथक् // आ.क.१,७.३७ //
ितिदन ं पाचयेद ् एव ं तिजं वेषयेदलैः /
ितविारढतामबुलयास् तथा कापासकसय वा // आ.क.१,७.३८ //
चेिषतं जानुमधयसथं वजं यामियानमृद ु /
वजौदनम् इद ं पोकतं वजदिुतर ् अथोचयते // आ.क.१,७.३९ //
<वजदिुतः>
ितकार ं चणकामलं च रामठं चामलवेतसम् /
जवालामुखी चेकुरकं सथलकुमभीरसेन च // आ.क.१,७.४० //
िपषटवा सनुहकपयोः कीरैस् तदगोले मृद ु हीरकम् /
िनिकपेिचच जमबीरे दोलायनते तयह ं पचेत् // आ.क.१,७.४१ //
एव ं कृते हीरकसय दिुतर ् भवित सूतवत् /
<अनयदतुयितदेिः>
पदरागािदरताना दिु तर ् एव ं कृते भवेत् // आ.क.१,७.४२ //
अभकािदमपािाणा दवनतयेव ं कृते धुवम् /
दविनत रसरतािन मौिकतकं चामलवेतसम् // आ.क.१,७.४३ //
सपताह ं भावयेद ् घमे िकपेजजमबीरके ततः /
धानयरािौ ितसपताह ं पुिपाके दवतयलम् // आ.क.१,७.४४ //
<वजभसमगुणाः>
वजभसम यथा तिद ् दिु तमादपवयोरिप /
भवेद ् भसम वरारोहे जरादािरदरयमृतयुिजत् // आ.क.१,७.४५ //
रसायन े भवेतसौखय ं भसम दिु तमृदि
ू वम् /
रसायन े तु सतीपुंसौ कामणे तु नपुंसकः // आ.क.१,७.४६ //
िडसं िहमवीयप ं च सवामयिवनािनम् /
सवपदोिपिमन ं सवपसौखय ं रसायनम् // आ.क.१,७.४७ //
िवदतुपभा देहदाढयप ं सवचछं िसनिध ं च लेखनम् /
सौनदयप ं बलमायुषय ं गहालकमीिवनािनम् // आ.क.१,७.४८ //
िुििमृपददुतुीभसम वैकानतसय तु वजवत् /
<सवणप ं तिेदाः>
अथ वकये शेषतमं िृणु हेमरसायनम् // आ.क.१,७.४९ //
हेमोतपििः पुरा पोकता तथािप ितिवधा भवेत् /
रसवेधाद ् भवेचचैकम् इतरतकेतसमभवम् // आ.क.१,७.५० //
लोहसङरज ं चानयचछेषमधयकनीयसः /
कमेण पीतरकते च पीतरकतं च वणपतः // आ.क.१,७.५१ //
िनकिपछेददाहेिु कुङुमशेतिोिणतम् /
<सवणपिुििः>
िदवयम् एविंवध ं सवणप ं पटकं कणिः कृतम् // आ.क.१,७.५२ //
हिलनीकञचुकीकनदसनुहकाििनकरञकम् /
धूतपगुञेङुदीचीरमूलतालाशगिनधकाः // आ.क.१,७.५३ //
िपषटवेनदवारणी चैिा मूलािन मिथतेन वै /
लेपयेतसवणपपटािन तापयेजजातवेदिस // आ.क.१,७.५४ //
मूते मिथते तैले कुलुतथामभिस कािञके /
जमबीराकपपयोमधये पतयेकं सपतधा िकपेत् // आ.क.१,७.५५ //
लेपयेिापयेितसञचयाियूो भूयोऽिप सपतधा /
वलमीकमृिमूसारम् इषकापिुगैिरकम् // आ.क.१,७.५६ //
िपषटवा जमबीरनीरेण िलपवा पतं पुिीकृतम् /
चतुवपणाभकं तापय ं दरद ं तालकं ििलाम् // आ.क.१,७.५७ //
कानतकङुषरसकिवमलासूतभूलताः /
िपषटवामलेन विीः कुयािनषकमाताः सुरेशिर // आ.क.१,७.५८ //
पलादनू ं न कतपवयम् अिधकं च चतुषपलात् /
पुिितं हेम िुलब ं च दावयेचच समीकृतम् // आ.क.१,७.५९ //
तनमधये तददवीभूते चैकैका वििका िकपेत् /
सवणाद ् दिगुणा वाहा वििकाः िोििताः कमात् // आ.क.१,७.६० //
यावचछेिं भवेत् सवणप ं तावद ् एव ं धमेचछनःै /
िुि ं तजजायते िदवय ं जरामरणरोगहृत् // आ.क.१,७.६१ //
<सवणपभसम>
िचञचापतिनभ ं सवणप ं पतं िुि ं च पारदम् /
एकानतं मदपयेद ् अमलैस् तितपिषम् अिप लेपयेत् // आ.क.१,७.६२ //
समगनधकतापयाभया िपिषं मूिागता धमेत् /
िोडिािं सूतभसम हेमचूणे िविनिकपेत् // आ.क.१,७.६३ //
अमलेन मदपयेद ् गाढं पचेत् तिधूरे पुिे /
एव ं िोडिपयपनतं रसं पितपुिं िकपेत् // आ.क.१,७.६४ //
िनरतथं हेमभसमेद ं जायते सवपिसििदम् /
<हेमरसायनम्>
िवरेकवमनादैश िुिदेहः िुभे िदन े // आ.क.१,७.६५ //
अचपयेदीििवपाििनगुरवैदपुरःसरान् /
सेवेत िुिहृदयो िदवय ं हेमरसायनम् // आ.क.१,७.६६ //
कानताभयोः सततवभसम चैकगुञापमाणकम् /
मािोिनमतं हेमभसम वरामधवाजययुििलहेत् // आ.क.१,७.६७ //
पूवोकतवद ् वजमासिोडििकाविध /
पूवोकतवद ् िविध ं तयाजय ं पकुवीत रसायनी // आ.क.१,७.६८ //
िृणु िचता िगिरसुते सेवा हेमरसायन े /
पलमातोपयोगेन सवपरोगिवविजपतः // आ.क.१,७.६९ //
ततो ििपलयोगेन वलीपिलतविजपतः /
वािकसिििदपवयदिृषश ितपलेन भवेितपये // आ.क.१,७.७० //
चतुःपलोपयोगेन िविवयाघािहभीनप िह /
तथा पञचपलेनवै िदवयातमजािनता भवेत् // आ.क.१,७.७१ //
देिव िटपलयोगेन िसिसाधयपद ं भवेत् /
तथा सपतपलेनािप िवदाधरपद ं भवेत् // आ.क.१,७.७२ //
तथाषपलयोगेन सवेचछािवहरणे पिुः /
पलेन नवमेनािप चाषैशयपगुणािनवतः // आ.क.१,७.७३ //
तथा दिपलेनािप महेनदतवम् अवापुयात् /
एकादिपलैर ् देिव बहतव ं नात संियः // आ.क.१,७.७४ //
िादििभः पलैः कानते िवषणुतव ं समुपैित च /
तयोदिपलेनािप रौद ं पदम् अवापुयात् // आ.क.१,७.७५ //
तथा चतुदपिपलैर ् ऐशर ं लभते पदम् /
पलैः पञचदिैर ् एित सदाििवपद ं परम् // आ.क.१,७.७६ //
तथा सयात् िोडिपलैः सिचचदाननदिवगहः /
सवपजः सवपकता च हता गोपता स सवपगः // आ.क.१,७.७७ //
<हेमदिुतः>
हेमदिु तं पवकयािम िृणु संपित पावपित /
फलपािुर ् देवदालयाः िकगोपोऽशलािलका // आ.क.१,७.७८ //
िङणं जािलनीनीरैर ् भावयेदहध
ु ा िपये /
दावयेतकाञचन ं तत वपेतसूतसमा दिुतः // आ.क.१,७.७९ //
इमा दिुतं काञचनवद ् भसम सेवा च कलपयेत् /
सवाद ु ितकतं किाय ं च िीतम् उषणं रसायनम् // आ.क.१,७.८० //
हृद ं कािनतपद ं िुि ं चकुषय ं गुर लेखनम् /
धृितसमृतयायुरारोियनयवािकसििदायकम् // आ.क.१,७.८१ //
कयोनमादािदरोगाणा नािन ं दोििािनतकृत् /
िसनिध ं रचय ं दीिपतं वीयपकृदलवधपनम् // आ.क.१,७.८२ //
<कानतम् तिेदा लकणञच>
अथ कानते पवकयािम कानतं कानतरसायनम् /
िदवया औिधयः सनतु सवपिसििपदाियकाः // आ.क.१,७.८३ //
तेभयः कानतं शेषतमं वलीरकपिलतापहम् /
कलपानते ताणडव ं िंभुः िवाणीसिहतः सवयम् // आ.क.१,७.८४ //
उचचणडं वयतनोित संजाताः सवेदिबनदवः /
तत तत गतासतेऽिप हयसकानततवमाययुः // आ.क.१,७.८५ //
जाङले बहवो जाता देिे साधारणे कविचत् /
जलपायेऽिसत वा नािसत जातया पञचिवधाः समृताः // आ.क.१,७.८६ //
भामकं चुमबकं देिव किपकं दावकं तथा /
रोमकं च तथैकििितचतुः सवपतोमुखाः // आ.क.१,७.८७ //
तेिा पञचिवधाना तु पीतं कृषणं च िोिणतम् /
िमशं पृथकपृथकतेिा कमातसयुरिधदेवताः // आ.क.१,७.८८ //
बहिवषणवीिभूतातममातृकाः पिरकीितपताः /
पीतवणप ं सपिपवेिध कृषणं शेषं रसायन े // आ.क.१,७.८९ //
रसबनधकर ं रकतं िमशं सवपरजापहम् /
रोमकं गहभीितघं दावकं चोिमोिमम् // आ.क.१,७.९० //
उिमं मधयमं नीचं किपकं चुमबकं कमात् /
भामकं लकणं विचम लोह ं तु भामयेितः // आ.क.१,७.९१ //
तसमादभामकिमतयुकतं चुमबकं लोहचुमबकम् /
किपकं किपयेललोह ं दावकं दावयेदतः // आ.क.१,७.९२ //
सफुिनादोमजनन ं तदोमकमुदाहृतम् /
अतयुिमं बहमुुखं चतुःपञचासयमुिमम् // आ.क.१,७.९३ //
मधयमं सयािदवितमुखं नीचमेकमुखं भवेत् /
भामकं चुमबकं सवपरोगाणा नािन े िहतम् // आ.क.१,७.९४ //
किपकं दावकं शेषं रसयोगे रसायन े /
रसििपाङुििमद ं कानतं पञचिवध ं िपये // आ.क.१,७.९५ //
समीरणातपसपृषं न गाह ं ततकदाचन /
हसतिय ं समुतखाय कानतं गाह ं वरानन े // आ.क.१,७.९६ //
<कानतसततवपातनम्>
आदौ समपूजय दगुा च गणेिं भैरव ं िपये /
तीवराििनना दहेतकानतं सेचयेिततफलामबुना // आ.क.१,७.९७ //
ततकानतं चूणपयेतसूकमं काचसामुदिङणैः /
लाकागुिगुलुगुञािभर ् ऊणाजयमधुिसकथकैः // आ.क.१,७.९८ //
ै भललातितलकलककैः /
ििािसथकुदमीनश
सजपकारयवकाररालैि् िचरगुलैस् तथा // आ.क.१,७.९९ //
नयङुसैिरभदनतीना िविाणैश समािकैः /
एततसमािं ततकानतमजाकीरेण मदपयेत् // आ.क.१,७.१०० //
मेलयेत् पञचमािहषयैर ् दधयादैर ् गोमयानतकैः /
शलकणं िपषटवा विीः कुयात् किपमाताः सुरेशिर // आ.क.१,७.१०१ //
कोषीयनते वङनाले खिदराङारकैर ् दढ
ृ म् /
पञच पञच विीसतत िनिकपेचच िनःै िनःै // आ.क.१,७.१०२ //
ितयाममथनादेव कानतातसतव ं पतेचछुिच /
ततसवप ं कणिः कृतवा काचादैरौिधैः समैः // आ.क.१,७.१०३ //
मूिागतं धमेिीवरमेव ं धामय ं ितधा िपये /
एव ं कृतं तु ततकानतसतव ं सततवतमं भवेत् // आ.क.१,७.१०४ //
<कानतसवरपम्>
कानतलोहसय पातसथजले तैलसय िबनदवः /
न सपपिनत चणासतवेताः कृषणाः सयुर ् नात संियः // आ.क.१,७.१०५ //
घृषिहङोनप गनधः सयात् कीरोिमपः ििखराकृितः /
न कदािचद ् भुिव पतेिचछवा मुञचित ितकतताम् // आ.क.१,७.१०६ //
तललोहिकपतम् उषणामबु िीतलं भवित कणात् /
<लोहिुििः>
ऊन ं पञचपलानैव नोधवप ं पञचदिात् पलात् // आ.क.१,७.१०७ //
ितफला िोडिपला तचचतुगुपणममबु च /
कवाथयेत् पादिेिं तु तिसमनपतािण ढालयेत् // आ.क.१,७.१०८ //
ििरकतपिलपतािन िोियेदातपे पुनः /
तािपतािन पुनसतकतैलसौवीरसपींिि // आ.क.१,७.१०९ //
कौदाकपकीरजमबीरकुलतथकरसेषविप /
लेपन ं िोिणं दाह ं सेचन ं च कमाितपये // आ.क.१,७.११० //
पतयेकं सपतधा कुयाद ् िगिरदोिं तयजेदयः /
<लोहसंसकारमनताः>
आदौ मनतसततः कमप कतपवयो मनत उचयते // आ.क.१,७.१११ //
उिवोिवििदः सयाचचतुथयपनतो ऽमृतात् परः /
सवाहानतः पणवशादौ मनतोऽय ं मदपन े िसथतः // आ.क.१,७.११२ //
ॐ अमृतोिवोिवाय सवाहा /
रकायै लोहनरयोरयमेकोिवो मनुः /
िवना सवाहापद ं सथान े फडनतं यः समुचचरेत् // आ.क.१,७.११३ //
ॐ अमृतोिवाय फि् पणवोधवप ं नमशणडवजपाणय इतयिप /
ततः पर ं महायकसेनािधपतये नमः // आ.क.१,७.११४ //
ििरकतं सुरििदसय महािवदाबलाय च /
ततः सवाहेित मनतोऽय ं बिलकमपिण कीितपतः // आ.क.१,७.११५ //
ॐ नमशणडवजपाणये महायकसेनािधपतये नमः सुर सुर महािवदाबलाय सवाहा /
<लोहभसम>
एतािन लोहपतािण सूकमं संचूणपयेितः /
अयःपाते कानतचूणप ं िनिकपय ितफलारसैः // आ.क.१,७.११६ //
सेचयेिदयोदवया चालयनपाचयेिदित /
िपणडीभूतं तदादाय मृििकापिले िुभे // आ.क.१,७.११७ //
संपुिे िनिकपेतसमयक् िोडिाङुलगतपके /
िनधायारणयकारीिमधयगं कािरिं दहेत् // आ.क.१,७.११८ //
अहोरातं पकुवीत वातातपिवविजपतम् /
पुनः पातः समादाय वराकवाथेन मदपयेत् // आ.क.१,७.११९ //
सथालीसंपुियोरेव ं कुयातपाकपुिैः कमात् /
एव ं िवदधयातसपताह ं तिसमनकेपय ं च िहङुलम् // आ.क.१,७.१२० //
लोहसय िोडिािं च नारीसतनयेन मदपयेत् /
सथालया पाकं संपुिे च पुिं कुवीत िोडि // आ.क.१,७.१२१ //
िनरतथं तिवेिसम देिव योजय ं रसायन े /
<लोहभसमनोऽमृतीकरणम्>
यावतसयािततफला तसमाद ् भवेिािर चतुगुपणम् // आ.क.१,७.१२२ //
अषाविेिं कवाथयेत् कवाथसय सदि
ृ ं घृतम् /
घृततुलय ं कानतभसम तामपाते पचेितपये // आ.क.१,७.१२३ //
लोहदवया पचलयन् यावचछुषयित तदसः /
तावनमृिििनना पाचय ं लोहतुलया िसता िकपेत् // आ.क.१,७.१२४ //
अमृतीकरणिमतयुकतं सवपयोगवह ं परम् /
<लोहपाकभेदाः>
लोहपाकं पवकयािम तिवेिततिवध ं िपये // आ.क.१,७.१२५ //
मृदमुधयखराः पोकता जमबीरसदि
ृ ो मृदःु /
मधयमः िपणडसदि
ृ ो वालुकासदि
ृ ः खरः // आ.क.१,७.१२६ //
<कानतलोहरसायनसेवाकमः>
अथ सेवा पवकयािम कानतलोहसय भसमनः /
सुमुहूते िुभिदन े पूिजतेिािददेवतः // आ.क.१,७.१२७ //
सेवेत िसििद ं िदवय ं कानतभसम रसायनम् /
िुिदेहो िवरेकादैरभभसम पुरा िपये // आ.क.१,७.१२८ //
मासमेकं तु सेवेत तसमाचछुिवपुभपवेत् /
मािमातं कानतभसम गुञामाताभभसम च // आ.क.१,७.१२९ //
िििनषकं ितफलाचूणप ं मधुसिपपःसमिनवतम् /
िलहेत् पातर ् िविुिातमा सनानदानािदकमपिभः // आ.क.१,७.१३० //
अनुपेय ं ततो लोहाद ् गवय ं ििषगुणं पयः /
धारोषणं तदभावे तु कृतवा कीर ं समामबुकम् // आ.क.१,७.१३१ //
यावतकीणजलं कवाथय ं कीर ं चानुिपबेितपये /
तदसातमये वराकवाथं गुडूचया वा किायकम् // आ.क.१,७.१३२ //
इतयेकमासं सेवेत कमािदवितचतुषयम् /
पितमासं मािगुञावृििः कानताभभसमनोः // आ.क.१,७.१३३ //
एव ं िोडिमासानतं वृििः िोडिमातकाः /
पूवोकतविििध ं तयाजय ं कुयाितसििमवापुयात् // आ.क.१,७.१३४ //
असय वतसरयोगेन कुदामयिवनािनम् /
एतिदवविपयोगेन महारोगपणािनम् // आ.क.१,७.१३५ //
ितविातपिलतं हिनत चतुवपिाििलं हरेत् /
पञचमादपमृतयुघं िषे सयादायुिः ितम् // आ.क.१,७.१३६ //
सपतािदे सूयपवदीिपतं दिमे िसििमेलनम् /
वैदाधर ं समापोित विे चैकादिे िपये // आ.क.१,७.१३७ //
तयोदिािदे देवतवम् इनदतव ं च चतुदपिे /
तथा पञचदिािदे च सवपलोकिपयो भवेत् // आ.क.१,७.१३८ //
िोडिािदेऽषिसििः सयातसतय ं सतय ं महेशिर /
<कानतदिुतकमः>
सुवणपदिुतवतकानतदिु तः सयातपूवपवितपये // आ.क.१,७.१३९ //
कानतदिुतभपवेिसम कानतलोहसय भसमवत् /
<लोहभेदासतदगुणाश>
िकटं मुणडं तथा तीकणं कानतं पूवोिरोिरम् // आ.क.१,७.१४० //
गुणाढयाः सयुर ् दिितसहस ं लककं कमात् /
ितािधको भवेत् कानतसतवौिधाना रसायनम् // आ.क.१,७.१४१ //
ितदोििमन ं िदवय ं सवपरोगापहारकम् /
कािनतं रचय ं च चकुषय ं हद ृ म् आयुषयद ं िुिच // आ.क.१,७.१४२ //
सथैयप ं दाढयप ं च धातूना बलवचच रसायनम् /
<अभकोतपििः तिेदा लकणञच>
अथाभकं पवकयािम तदतुपततयािदकं कमात् // आ.क.१,७.१४३ //
पुरािदििकतर ् भवती शेतिीपे मनोरमे /
इनदाणीकमलावाणीगायतीपमुखैः सह // आ.क.१,७.१४४ //
अरनधतीमुखैर ् िदवयमुिनदारैश संयुता /
संिचकीडे महामाया िचतसदाननदरिपणी // आ.क.१,७.१४५ //
आननदाशुकणाः कौमे नयपतनबहवो दि
ृ ोः /
तदा ऋतुमती जाता ततः सवाद ु सिरतपतेः // आ.क.१,७.१४६ //
तीरे तयकतवा च तिसतं सनातवा कैलासमाययौ /
वातयाविेन तिसतं कीरािधौ नयपतिदा // आ.क.१,७.१४७ //
देवासुरैर ् मथयमानात् तसमात् कीरामबुधेसतदा /
समभूत् तदजोवसतं चतुधाभकसंजकम् // आ.क.१,७.१४८ //
कृषणाभकं साञनाभ ं पीतं देवयङलेपनात् /
रकतं तसय रजोरप ं कौमं शेतम् अभूिदित // आ.क.१,७.१४९ //
चतुिवपध ं तदालोकय रसबनधनकारणम् /
रसायन ं रोगहर ं सवपिसििपदायकम् // आ.क.१,७.१५० //
इतयूिचरे सुराः सवे साकादमृतसंिमतम् /
शेतं रजतकायेिु तयमनयतसुवणपके // आ.क.१,७.१५१ //
सवप ं रसायन े योजय ं रकतपीतिसतािसतम् /
शेताचछतगुणं रकतं रकतातपीतं सहसकम् // आ.क.१,७.१५२ //
पीताललकगुणं कृषणं जेय ं लोहे रसायन े /
पतयेकं तािन जायनते चतुधा जािततः कमात् // आ.क.१,७.१५३ //
िपनाकं ददपरु ं नागं वजं चेित चतुिवपधम् /
वजं समाहरेनमुखय ं तीणयनयािन िववजपयेत् // आ.क.१,७.१५४ //
िपनाकमििनिनिकपत ं मुञचते दलसंचयम् /
ततसेिवतं मलं बदधवा मारयेदोगकारणम् // आ.क.१,७.१५५ //
ददपरु ं विििनिकपतं कुरते भेकिनःसवनम् /
तदतुपादयते रोगमशमयाखयम् असाधयकम् // आ.क.१,७.१५६ //
नागमिनौ िविनिकपतं फूतकार ं िवतनोित यत् /
ततसेवया महाकुषं मणडलाखय ं भवेदधुवम् // आ.क.१,७.१५७ //
<गाहलकणम्>
एतितततयसेवािभजायते रोगसंचयः /
विििसथतं तु वजाभं िवकारानाचरेतकविचत् // आ.क.१,७.१५८ //
तसमािजाभकं सेवय ं वलीपिलतमृतयुिजत् /
राजहसतातपर ं गाह ं खिनतेन तदाकरात् // आ.क.१,७.१५९ //
<वजाभ:: परीका:: बद ् q उअिलतय्>
भारयुकतं पृथुदलं िसनिध ं मोचयदलं सुखम् /
काचचनदकिकटाभ ं न योजय ं ततकदाचन // आ.क.१,७.१६० //
<धानयाभकम्>
पूवोकतलकणयुतं वजाभं धमयेद ् दढ
ृ म् /
अकपकीरारनाले च गोमूते ितफलारसे // आ.क.१,७.१६१ //
मेघनादरसे चेतथं िनिकपेिेिु तिततधा /
समयिदलं मोचियतवा मेघनादामलयोर ् दवैः // आ.क.१,७.१६२ //
भावयेद ् आतपे तीवरे शलकणं िपषटवाथ वसतके /
िनिकपय धानयसिहतं बदधवा ततकािञके पुनः // आ.क.१,७.१६३ //
कराभया घटयेद ् गाढं सूकमं ततकािञके सवेत् /
तत् कुयाद ् आतपे िुषकम् एतद ् धानयाभकं समृतम् // आ.क.१,७.१६४ //
<अभकसतवपातनम्>
कानतवतसतवपतनमभकसय भवेितपये /
हेम रपय ं मािककं च वैकानतं मधु िङणम् // आ.क.१,७.१६५ //
गुञा गुडं घृतं भललम् एकैकं दििनषककम् /
िपषटवाकपपयसा काया वििकाः किपमातकाः // आ.क.१,७.१६६ //
ितिनषके ऽभसतवे ऽिसमन् िवदतुे वििकाः िकपेत् /
एकैकघििकामातं वटयः केपयाः िनःै िनःै // आ.क.१,७.१६७ //
यावत् तत् सततविेिं सयात् तावद ् धामयम् अतिनदतैः /
इदम् अभकसततव ं तु देवयोिय ं रसायनम् // आ.क.१,७.१६८ //
<अभकसतवभसम>
चूणीकृतयाभसततव ं तनमेघनादः पुननपवा /
सूरणोऽकपदलं मुसता जमबीरसतालमूिलका // आ.क.१,७.१६९ //
ितफला वजवलली च िाङेरी मिरचं तथा /
अमलवगो विजिा कापासमुिनििगुकम् // आ.क.१,७.१७० //
एकवीरा कोिकलाकी सपाकी तुलसी वचा /
पेिारी वाकुची कनया चैकैकसय रसैः पृथक् // आ.क.१,७.१७१ //
मदपन ं घमपपाकं च सथालीपाकं पुिं कमात् /
एकैकाह ं पकुवीत ततो दरदमािकके // आ.क.१,७.१७२ //
सतविोडिभागेन योजय ं पेषय ं वरारसैः /
पुििोडिपयपनतं कुयादेव ं िह भैरिव // आ.क.१,७.१७३ //
पूवोकतवत् सयाद ् अमृतीकरणं कानतसतववत् /
िनरतथं भसम भवित चायुरारोियदायकम् // आ.क.१,७.१७४ //
<अभकसतवसेवाकमः>
अथ सेवा पवकयािम घनसतवरसायन े /
वमनािदिविुिातमा पूिजतसवेषदेवतः // आ.क.१,७.१७५ //
गुञामाताभसतव ं च िििनषकं ितफलारजः /
मधवाजयाभया िलहेतपातरेकमासं भजेिदित // आ.क.१,७.१७६ //
एव ं िोडिमासानतं मासवृििकमेण वै /
गुञावृििभपवेदेिव सेवेतेतथं रसायनम् // आ.क.१,७.१७७ //
पूवोकतविििध ं तयाजय ं पकुवीत सुरेशिर /
विेण देहिुििः सयािदवविादामयाचचयुतः // आ.क.१,७.१७८ //
ितवतसरानमहारोगनािन ं भवित धुवम् /
चतुवपिान् महाकािनतबलवीयपपवधपनम् // आ.क.१,७.१७९ //
पञचविादेहदाढयप ं िषे वािकसििमेित िह /
सपतमे िदवयदिृषः सयादषमे िविनािनम् // आ.क.१,७.१८० //
नवािदे िसितामेित ततो िवदाधरो भवेत् /
एकादिािदे ितवनदतव ं िादिे बहता भवेत् // आ.क.१,७.१८१ //
तयोदिािदे िवषणुतव ं रदतव ं च चतुदपिे /
ईितव ं पञचदिके िोडिािदे सदाििवः // आ.क.१,७.१८२ //
अिणमािदयुतः सवैरी सवपजः सवपकृिवेत् /
<अभकदिुतः>
अथाभकदिु तं वकये कञचुकीकनद एव च // आ.क.१,७.१८३ //
किपितनदौ केितैले पतयेकं तु ितधा वपेत् /
मूिाया दावियतवा तदभसतवदिु तभपवेत् // आ.क.१,७.१८४ //
भसमीकुयातपयतेन दिु तमभकसतववत् /
<अभकगुणाः>
िडसः सवपरोगघिसतदोििमनः परः // आ.क.१,७.१८५ //
वीयायुषयबलपजाकािनतरपिववधपनः /
वपुदाढयपसथैयपयुकतो वलीपिलतमृतयुहा // आ.क.१,७.१८६ //
रचयो वृषयो लघुः िीतो मेधयः िसनिधो रसायनम् /
अभकं दीपन ं गािह शेषं पारदबनधनम् // आ.क.१,७.१८७ //
पकिजतसूतराजसय भसमीभूताभसतवकः /
अभसय पतं रोगघं तचच सतव ं दढ ं रम् // आ.क.१,७.१८८ //
ृ क
चेतसतव ं मृद ु हरेददिु तसताश दिरदताम् // आ.क.१,७.१८९ //

आ.क. १, ८
<रसायनसेवा>
सूतो वजं सुवणप ं च कानतलोह ं तथाभकम् /
पञचैतानयमृतािन सयुः किलपतािन नृणा मया // आ.क.१,८.१ //
मिकािििन यो वेिि सोऽिप साकानमहेशरः /
अह ं रसो रसशाहमावयोरनतर ं न िह // आ.क.१,८.२ //
तेन युकतासतु वजादाः िसििदाः सयुनप संियः /
पुरिं रससेवाहप ं वदािम िृणु पावपित // आ.क.१,८.३ //
सतीकलीबबालकाना च न िह योजय ं रसायनम् /
बालाः पञचदिािदा ये कुमारािसतंिदिदकाः // आ.क.१,८.४ //
पञचािििपदेिीया युवानः पिरकीितपताः /
अतः पर ं च सथिवराः भवेयुसते रसायन े // आ.क.१,८.५ //
यथोकतकाले िसििः सयातकुमारसय रसायनात् /
तसमािदवगुणकालेन यूनः िसििभपवेदधुवम् // आ.क.१,८.६ //
तसमािततगुणकालेन वृिः िसििमवापुयात् /
जातवयाः कमिो देिव हि
ु मो मधयमोऽधमः // आ.क.१,८.७ //
<रसायनसेवाकमः>
पूवपम् अभकमशीयाितः कानतरसायनम् /
अथ कानताभकं देिव पशािेमरसायनम् // आ.क.१,८.८ //
अथाभकं सवणपयोगं कानतहेमरसायनम् /
घनकानतसवणपयोगं ततो वजरसायनम् // आ.क.१,८.९ //
अथाभवजसेवा च कानतवजमतः परम् /
घनायसकानतहीर ं च हेमवजं ततो भवेत् // आ.क.१,८.१० //
पशादभसवणपवजं कानताषापदवजकम् /
घनकानतं हेमवजमतः पारदभकणम् // आ.क.१,८.११ //
तथाभरसयोगं सयाितः कानतरसं भवेत् /
घनकानतरसं देिव पशािेमरसं भवेत् // आ.क.१,८.१२ //
घनहेमरसं पशातकानतहेमरसं ततः /
घनकानतं हेमसूतमतो वजरसं भवेत् // आ.क.१,८.१३ //
घनवजरसं देिव कानतवजरसं ततः /
घनकानतं वजसूतं हेमवजरसं ततः // आ.क.१,८.१४ //
घनहेमपवीसूतं कानतहेमपवीरसम् /
घनकानतसवणपवजरसम् असमातपर ं न िह // आ.क.१,८.१५ //
उिरोिरतः सवे चैते सवपगुणोिराः /
रसायनािन पञच सयुरेकैकािन वरानन े // आ.क.१,८.१६ //
रसा ििदवयौिधभवािसततयौिधभवा दि /
चतुशतुभपवाः पञच तवेकः पञचौिधोिवः // आ.क.१,८.१७ //
एकितंििरारोहे रसायनिमित िपये /
घन ं कानतं हेम वजं पारदशेतरम् // आ.क.१,८.१८ //
पूवोिरोिरगुणा भविनत पाणवललभे /
रससय कामणं वजं हेमकानतघन ं भवेत् // आ.क.१,८.१९ //
वजसंकामणं हेम कानतं वयोम भवेितपये /
हेमः कानतभव ं योजय ं कानतसय कामणं घनम् // आ.क.१,८.२० //
अभसय कामणं चाभसततव ं िसििपद ं यतः /
एकैकौिधसेवाया यथोकतं कामणं भवेत् // आ.क.१,८.२१ //
युकतो ििितचतुःपञचभैिजयैः कामणं न िह /
ितफलामधुसपींिि सामानयकामणं भवेत् // आ.क.१,८.२२ //

आ.क. १, ९
<रसायनाहपरससंसकारः; पथमः पकारः>
शीभैरवी /
रसायनाहा सूतसय संसकृितं वद मे िवभो /
शीभैरवः /
िृणु पावपित यतेन संसकार ं िोधनािदकम् // आ.क.१,९.१ //
पुननपवारसैः पेषय ं धानयाभं पारद ं समम् /
तपतखलवे िदन ं देिव वजमूिागतं रसम् // आ.क.१,९.२ //
पचेिधूरयनते च पुनः संमदपयेचच तम् /
पूवपदवैयपथापूवप ं मदपन ं पाचन ं पुनः // आ.क.१,९.३ //
कृतवैव ं दिवार ं तं पातय ं पातनयनतके /
िुिः सयातपारदो देिव योजयो योगे रसायन े // आ.क.१,९.४ //
<िितीयः पकारः>
दिमािं रसादगनध ं तपतखलवे िविनिकपेत् /
वराजमबीरकनयाििनदवैयामं िवमदपयेत् // आ.क.१,९.५ //
पातयेतपातनायनते कुयादेव ं तु सपतधा /
सगनधकं मदपन ं च पातन ं भवित िपये // आ.क.१,९.६ //
िुिः सयातपारदो देिव योियो योगे रसायन े /
<तृतीयः पकारः>
ितलतैलैर ् मािहििकैर ् मूतैर ् मदामलकेन च // आ.क.१,९.७ //
गोमासैर ् िहङुलं पाचय ं लोहपाते कमाििनना /
सपताह ं लोहदणडेन चालयनसदव ं मुहःु // आ.क.१,९.८ //
सादपमायूरिपिेन भावयेदातपे िदनम् /
पाचयेतपातनायनते दरद ं खरवििना // आ.क.१,९.९ //
िुिो भवेचचतुयामातपारदः सयादसायन े /
<रसभसमकमः; पथमः पकारः>
ऊधवाधसतातखजीणपसय सूतसय समगनधकम् // आ.क.१,९.१० //
िनिकपेतपकवमूिाया गते िाभया चतुगुपणम् /
काकमाचीदव ं दततवा िनरधयैना कमाििनना // आ.क.१,९.११ //
पचेदगुणडकयनतसथा मूिा यामचतुषयम् /
भसमसाजजायते सूतो योजयेिु रसायन े // आ.क.१,९.१२ //
<िितीयः पकारः>
जीणपसूतं सनुककीरैः समं गनध ं िवमदपयेत् /
िदन ं ततो गभपयनते पुिे भसमित पूवपवत् // आ.क.१,९.१३ //
<तृतीयः पकारः>
खजीणपसूतं तुलयािं लाकोणामधुिङणम् /
गुञा भृङरसैः सवप ं िदनमेकं िवमदपयेत् // आ.क.१,९.१४ //
अिनधतं वजमूिाया धमेिसमित पारदः /
<चतुथपः पकारः>
घनजीणप ं रसं गनध ं तयह ं तुलय ं िवमदपयेत् // आ.क.१,९.१५ //
अिहमाया रसैवाथ हजामाया रसेन वा /
रसेन कीिमािरणयाः शेताङोलरसेन वा // आ.क.१,९.१६ //
िदवारातं करीिािनौ मृणमये संपुिे दहेत् /
तुिाििनना वा ितिदनािसमीभवित पारदः // आ.क.१,९.१७ //
तपतखलवे वजभसम जीणे सूते समं तयहम् /
ं पादीरसैर ् मदप ं बीजैिदपवयौिधोिवैः // आ.क.१,९.१८ //
हस
लेपयेिजमूिाया तत पूवप ं रसं िकपेत् /
तयह ं तुिाििनना पाचय ं हस
ं पादीदवैः पुनः // आ.क.१,९.१९ //
मदपयेिततिदन ं गाढं तदगोलं पूवपवतपचेत् /
भसमीभवित सूतेनदः िङकुनदेनदस
ु िनभः // आ.क.१,९.२० //
<जािरतरसमारणम्; पथमः पकारः>
अथ वकयािम देवेिि जािरतं रसमारणम् /
पथमं जारणं कुयातसबीज ं सुरनाियके // आ.क.१,९.२१ //
अजािरतं रसं मूढः पमादानमारयेदिद /
मम दोही स पािपषो महापातकवान् भवेत् // आ.क.१,९.२२ //
भूणहा गुरघाती च गोघः सतीबालघातकः /
तसमातसवपपयतेन कुयाजजारणपूवपकम् // आ.क.१,९.२३ //
मारणं रसराजसय मम बीजसय पावपित /
धराया गोमय ं देिव सथापियतवा तत उपिर // आ.क.१,९.२४ //
पकवमूिाया िविनिकपय तनमधये किुतुिमबजम् /
तैलं िनधाय सूतं च िनिकपेचच तत उपिर // आ.क.१,९.२५ //
काकमाचीरसो देयसतैलतुलयो वरानन े /
िुि ं गनध ं वरीिहमातं दततवा मूिा िनरोधयेत् // आ.क.१,९.२६ //
तदधूवप ं खािदराङारपूिरत ं शावकं नयसेत् /
जातवा ततसवाङिीततव ं पुनगपनध ं च तैलकम् // आ.क.१,९.२७ //
काकमाचीदव ं दततवा वििमेव ं पुनः पुनः /
अधसतादगोमय ं सानदमुपिरषाचच पावकम् // आ.क.१,९.२८ //
काकमाचीदवः सूतसतैलं चैतततय ं समम् /
जारयेतिडगुणं गनध ं रससयेतथं मुखीकृितः // आ.क.१,९.२९ //
िदन ं जमबीरनीरेण मदपयेिं रसं पुनः /
 ं कं हेमः पतं कणिकभेदनम् // आ.क.१,९.३० //
चतुः िषटयि
मयूरिपिं तैलं च िलपेतसिपपसंभवम् /
अभावे तैलिपिसय चूिलकालवणं बिलम् // आ.क.१,९.३१ //
जमबीरसय रसैमपदप ं तं रसं हेमपतकम् /
पाचयेतपूवपवििौ जमबीरसय रसैः पुनः // आ.क.१,९.३२ //
समपूणा रोधयेनमूिा पूवपवजजारयेतपुनः /
ं कं हेम िोडिािं तत उपिर // आ.क.१,९.३३ //
िाितंिदि
मदपयेजजारयेदेव ं ततः सूतसय मारणम् /
समूला कुिमभम् आदाय गवा मूतेण पेियेत् // आ.क.१,९.३४ //
िदनमेकं तदसेन मदपयेतपारद ं सुधीः /
संपुिे कानतजे िकपवा चोधवाधश िनयामकान् // आ.क.१,९.३५ //
चुललया मृिििनना पाचय ं िदन ं भसम भवेदसः /
अकीणो मृतयुनािी सयाजजरादािरदरयनािनः // आ.क.१,९.३६ //
<िितीयः पकारः>
वािसतं पारद ं किपमषगुञाः सुवणपकम् /
मृतं वजं चतुगुपञं मदप ं हस
ं पदीरसैः // आ.क.१,९.३७ //
तपतखलवे वजमूिागतं कृतवा िनरोधयेत् /
पचेिधूरयनते च पुनरादाय त ं रसम् // आ.क.१,९.३८ //
ं पादीदवैमपदप ं तपतखलवे िदनतयम् /
हस
पूवपविधूरे यनते पचेतसूतं पुनः पुनः // आ.क.१,९.३९ //
एव ं ितपुिं कृतवा भसम सयादकतवणपकम् /
एतािन रसभसमािन िसतािन च रसायन े // आ.क.१,९.४० //
<रसायनयोगाः; अभकरसायनम्>
एकििितचतुःपञचयोगयुकतं रसायनम् /
कमािकयािम देवेिि ततापयभकसेवनम् // आ.क.१,९.४१ //
वमनािदिविुिातमा तयकतकारामलकािदकः /
पूवपविसमयेदवयोमसतव ं भृङवरारसैः // आ.क.१,९.४२ //
ितः सपतधा भावनीय ं पातगुपञािय ं भजेत् /
सिसतं तदनु कौद ं घृतैः सितफलं िलहेत् // आ.क.१,९.४३ //
िाितंिदगुञका वृििः कामणं किपमातकम् /
एि िोडिमासानते सवपरोगाििमुचयते // आ.क.१,९.४४ //
स भवेतकानतसेवाहपसतवेवमभकसेवया /
<कानतरसायनम्>
पूवपविसमयेतकानतं वरािनगुपिणडभृङजैः // आ.क.१,९.४५ //
रसैिसतसपतवारािण मदपयेिावयेतकमात् /
कौदाजयाभया िलहेतपातिनपतय ं गुञाियोिनमतम् // आ.क.१,९.४६ //
अनु भकय ं िसनदवुारवराभृङभव ं रजः /
मधवाजयाभया किपमातं िुिाङो वमनािदिभः // आ.क.१,९.४७ //
िाितंिदगुिञका वृििः परमाविधरीशिर /
भवेत् िोडिमासानताजजरावयािधिभरिजितः // आ.क.१,९.४८ //
कानतसय सेवया पशािवेतकानताभकाहपकः /
<कानताभरसायनम्>
मृतं कानतं घन ं तुलय ं धातीभृङपुननपवाः // आ.क.१,९.४९ //
दवैरेिा पृथिमदप ं कलये गुञािय ं िलहेत् /
िकपरामधुसिपपिभपः िुिातमा वमनािदिभः // आ.क.१,९.५० //
भृङामलकविाभूचूणप ं कामणमुिमम् /
मधवाजयैरनु लेह ं तदवाितंिदगुञकाविध // आ.क.१,९.५१ //
मासिोडियोगेन वलीपिलतिजदली /
कानताभसतवभजनािेमसेवाहपको भवेत् // आ.क.१,९.५२ //
<सवणपरसायनम्>
पूवपविसमयेतसवणप ं दिमूलकिायतः /
ं ितवार ं तं मदपयेिावयेितपये // आ.क.१,९.५३ //
एकिवि
मधवाजयाभया मुदगमान ं िलहेतपातिवपिुिधीः /
गुडूचीितफलाकवाथं पलं चानुिपबेतसुधीः // आ.क.१,९.५४ //
अषगुञाविधर ् वृििर ् भवेत् िोडिमासतः /
तेजसवी बलवानधीमाशकुषमान् रोगविजपतः // आ.क.१,९.५५ //
वलीपिलतिनमुपकतिसतकालिवििजिवेत् /
<सवणाभकरसायनम्>
पूवपवनमारयेतसवणप ं तसमाद ् ििगुणमभकम् // आ.क.१,९.५६ //
दिमूलवराभृङीकवाथैर ् भावय ं ितसपतधा /
पातमाितय ं लेह ं मधवाजयैः कामणं िलहेत् // आ.क.१,९.५७ //
पलं गुडूचीितफलाकवाथं तदनु पावपित /
चतुिवपि
ं ितगुञासय वृििः सयातपरमाविधः // आ.क.१,९.५८ //
मासिोडियोगेन िदवयतेजा महाबलः /
घनकाञचनयोगेन सवणपकानताहपको भवेत् // आ.क.१,९.५९ //
<सवणपकानतरसायनम्>
पूवपवनमारयेतसवणप ं कानतं सवणपििभागकम् /
धातीफलैर ् ििसपतैव भावयेनमदपयेतकमात् // आ.क.१,९.६० //
सिकपर ं भजेत् पातिसतमािं च िपबेदनु /
धातीसतव ं घृतं कौद ं किपमातं सुरेशिर // आ.क.१,९.६१ //
चतुिवपि
ं ितका गुञा वृििः सयात् परमाविधः /
मासिोडियोगेन वलीपिलतविजपतः // आ.क.१,९.६२ //
तपतकाञचनसचछायः पञचबाण इवापरः /
हेमकानतासवादनने कानताभकनकाहपकः // आ.क.१,९.६३ //
<सवणाभकानतरसायनम्>
पूवपवनमारयेतसवणप ं कानतसततवाभसतवकम् /
समािन तीिण चैतािन भावयेचच ितसपतकम् // आ.क.१,९.६४ //
मुिणडिनगुपिणडकाभृङवरानीरेण पावपित /
माितयोिनमतं पातिलपहेतकौदघृतापलुतम् // आ.क.१,९.६५ //
मुणडीचूणप ं किपमातं मधवाजयाभया िलहेदनु /
गोकीर ं पलमातं च िपबेिदनु पावपित // आ.क.१,९.६६ //
वललिादिसंखयाता परा वृििर ् भवेत् िपये /
मासिोडियोगे िदवयकायो भवेनरः // आ.क.१,९.६७ //
हेमाभकानतभजनाद ् योियः सयािजभकणे /
<वजरसायनम्>
पूवपविसमयेद ् वजं धातीनीरेण मदपयेत् // आ.क.१,९.६८ //
भावयेतसपतधा धीमानवरीिहमातं िलहेितपये /
घृतकौदयुतं चानुिपबेिातीरसं पलम् // आ.क.१,९.६९ //
वललाविधर ् भवेििृिमासिोडियोगतः /
िचरजीवी वजकायो िदवयदिृषर ् महाबलः // आ.क.१,९.७० //
वजसय सेवया योियो भवेिजाभभकणे /
<वजाभरसायनम्>
पूवपवनमारयेदवयोम वजं वजाचचतुगुपणम् // आ.क.१,९.७१ //
घन ं धातयाः ितावया रसैर ् भावय ं ितसपतधा /
यवमातं िलहेतपातमपधवाजयाभया िलहेदनु // आ.क.१,९.७२ //
धातीितावरीनीर ं कामणं पलमातकम् /
चतुगुपञा परा वृििभपवेतिोडिमासतः // आ.क.१,९.७३ //
वािकसििर ् िदवयदिृषः सयादेवतासदि
ृ पभः /
सेवया घनवजसय कानतवजाहपको भवेत् // आ.क.१,९.७४ //
<कानतवजरसायनम्>
पूवपविसमयेिजं कानतं वजाचचतुगुपणम् /
कानतं ितसपतधा भावयमशगनधावरारसैः // आ.क.१,९.७५ //
यवमातं कौदघृतैयुपकतं लेह ं िदनोदये /
अशगनधावराचूणप ं किप ं गोपयसा िपबेत् // आ.क.१,९.७६ //
चतुगुपञाविधजेया वृििः सयातपरमाविधः /
मासिोडियोगेन बालसूयपसमदिुतः // आ.क.१,९.७७ //
महाबलो महातेजा वािकसिः िसिता वरजेत् /
सेवया वजकानतसय वजकानताभकाहपकः // आ.क.१,९.७८ //
<वजाभकरसायनम्>
पूवपवनमारयेिजं कानताभािण च हीरकात् /
चतुगुपणे च कानताभे वराभृङकुरणडजैः // आ.क.१,९.७९ //
रसैिसतसपतधा भावय ं यवमातं िलहेितपये /
समधवाजय ं भृङवराकुरणडकरजोयुतम् // आ.क.१,९.८० //
पलं िपबेचच गोकीर ं चतुगुपञापराविधः /
मासिोडियोगेन गृधदिृषर ् महाबलः // आ.क.१,९.८१ //
अवयाहतगितधीरः िसिसंघेन वतपते /
कानताभवजभजनादोियः सयािेमवजयोः // आ.क.१,९.८२ //
<सवणपवजरसायनम्>
पूवपवनमारयेिजं सवणप ं वजािदवभागकम् /
सुवणपवजं विाभूरसैभावय ं ितसपतधा // आ.क.१,९.८३ //
वरीिहमेय ं िलहेतकौदघृताभया च पुननपवाम् /
किप ं पलं च गोकीरमनुपेय ं सुरेशिर // आ.क.१,९.८४ //
ििगुञाविध वृििः सयानमासिोडियोगतः /
िचरकालं भवेजजीवी वलीपिलतविजपतः // आ.क.१,९.८५ //
वजहेमोपयोगेन सवणाभकुिलिाहपकः /
<सवणाभवजरसायनम्>
पूवपविसमयेिेमघनवजािण पावपित // आ.क.१,९.८६ //
हीरकाद ् ििगुणं सवणप ं सवणादभं ििभागकम् /
मुसलीकनदसारेण भावनीय ं ितसपतधा // आ.क.१,९.८७ //
यवमातं िलहेतपातमपधवाजयाभया िपबेदनु /
किप ं सयानमुसलीचूणप ं गोकीर ं पलमातकम् // आ.क.१,९.८८ //
चतुगुपञाविधर ् वृििमासिोडियोगतः /
मृतयुं जयेजजराहीनो वजकायो महाबलः // आ.क.१,९.८९ //
एतसय सेवया वजहेमकानताहपको भवेत् /
<सवणपवजकानतरसायनम्>
वजकानतसुवणािन पूवपवनमािरतािन च // आ.क.१,९.९० //
वजातसुवणप ं ििगुणं सवणातकानतं ििभागकम् /
ं ितवारकम् // आ.क.१,९.९१ //
धातीभृङरसैमपदपमेकिवि
यवमातं िलहेतपातमपधवाजयाभया िपबेदनु /
धातीभृङभव ं चूणप ं किप ं गोदिुधकं पलम् // आ.क.१,९.९२ //
गुञाचतुषयी वृििमासिोडियोगतः /
वलीपिलतिनमुपकतो िदवयतेजा महाबलः // आ.क.१,९.९३ //
एतसय सेवया कानतसवणपवजाभकाहपकः /
<सवणपकानतवजाभकरसायनम्>
भसमयेत् सवणपकानताभवजािण च यथोकतवत् // आ.क.१,९.९४ //
ं ितवारकम् /
जयोितषमतीरसैर ् भावयमेकिवि
यवमातं िलहेतपातमपधवाजयाभया िपबेदनु // आ.क.१,९.९५ //
अशगनधाकनदचूणप ं किप ं गोदिुधकं पलम् /
गुञाचतुषयी वृििः परमाविधरीशिर // आ.क.१,९.९६ //
मासिोडियोगेन साकािदनदसमो भवेत् /
एतसय सेवया देिव रसं सेिवतुम् अहपित // आ.क.१,९.९७ //
<रसभसम>
धानयाभं पारद ं मदप ं तपतखलवे िदनतयम् /
ितफलारिवधिनिाकुमारीकृषणधूतपजैः // आ.क.१,९.९८ //
पुननपवाििनजबंीरभवैर ् नीरैर ् िवमदपयेत् /
पातयेतपातनायनते तवेव ं मदपनपातनम् // आ.क.१,९.९९ //
कुयािततवार ं िुिः सयातपारदो दोिविजपतः /
िनयामकैमपदपयेिं मूिालेप ं िनयामकैः // आ.क.१,९.१०० //
कृतवा तं मिदपतं सूतं मूिाया िनिकपेतसुधीः /
अनधियतवा भूधराखये यनते पाचय ं सुरेशिर // आ.क.१,९.१०१ //
एव ं च सपतधा कुयानमदपन ं पुिपाचनम् /
रसभसम भवेचछुभं योजय ं योगे रसायन े // आ.क.१,९.१०२ //
<आरोिकरसाः; अभकजीणपरसभसम>
अथ चारोिकरसं देहिसदधयेककारणम् /
मािमातं िलहेतपातर ् मधवाजयितफलैः सह // आ.क.१,९.१०३ //
धारोषणं गोपयः पेय ं मातमनु िपये /
अषगुञाविध ं वृिि ं कृतवा िोडिमासकम् // आ.क.१,९.१०४ //
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेदाचनदतारकम् /
एतसय सेवया देिव हभसूताहपको भवेत् // आ.क.१,९.१०५ //
मुखीकृते रसे देिव चतुःििषकिनषकके /
अभसतव ं िनषकमातं िकपवा जमबीरजैदपवैः // आ.क.१,९.१०६ //
तपतखलवे मदपयेचच िदन ं कचछपयनतके /
सिबडं च पचेतपशािमादाय िवमदपयेत् // आ.क.१,९.१०७ //
अभसतव ं िििनषकं च जमबीरामलेन पावपित /
तपतखलवे कचछपाखये यनते पचनकमप च // आ.क.१,९.१०८ //
तृतीये च चतुिनपषकं चतुथे पञचमे कमात् /
अषिनषकाभसतव ं च ददातपञचमपातन े // आ.क.१,९.१०९ //
घनिोडििनषकं च िषे िाितंिदि
ं कम् /
सततव ं सपतमे सयातसममेव िह पावपित // आ.क.१,९.११० //
पारदेऽभकसतवसय जारणा भवित िपये /
एव ं जािरतसूतेनद ं भसमीकुयाचच पूवपवत् // आ.क.१,९.१११ //
पलं चैततसूतभसम वयोमसतव ं चतुषपलम् /
भृङराजदवैर ् मदप ं मूिायामनधयेदढृम् // आ.क.१,९.११२ //
कुकुिाखये पुिे पचयातसवाङिीतं समाहरेत् /
ितफलाभृङजैर ् नीरैर ् भावयेििततसपतधा // आ.क.१,९.११३ //
मधवाजयाभया गुञमातं िलहेतपातिवपिुिधीः /
िपबेदनु वराकवाथं पलं िनयतमानसः // आ.क.१,९.११४ //
गुञािोडििका वृििः सेवय ं िोडिमासतः /
आचनदतारकं जीवेिलीपिलतविजपतः // आ.क.१,९.११५ //
एतसय सेवया कानतसूतसेवाहपको भवेत् /
<कानतजीणपरसभसम>
मुखीकृते सूतराजे यथाभूदभजारणा // आ.क.१,९.११६ //
तथैव कानतसतवसय जारणा भवित िपये /
मारयेत् पूवपवतसूतं कानतसतवेन जािरतम् // आ.क.१,९.११७ //
एविंवध ं सभसम भागमेकं भवेतपुनः /
चतुभागं कानतभसम मदपयेिततफलामबुना // आ.क.१,९.११८ //
मूिायाम् अनधयेत् पशातपचेतकौकुििके पुिे /
तमादाय वरानीरैर ् भावयेचच ितसपतधा // आ.क.१,९.११९ //
मधवाजयाभया िलहेदगुञामातं पातरतिनदतः /
अनुपेय ं च गोकीर ं पलमातं सुरेशिर // आ.क.१,९.१२० //
गुञािोडििका वृििमासिोडियोगतः /
िदवयदिृषं खेचरतव ं पापुयाद ् ऐनदकं पदम् // आ.क.१,९.१२१ //
एतसय सेवया सूतघनकानताहपको भवेत् /
मुखीकृतरसे कुयातपूवपवदवयोमजारणम् // आ.क.१,९.१२२ //
<कानताभकजीणपरसभसम>
समं सूतसय देवेिि पशातकायप ं िवचकणैः /
पूवपवतकानतसतवसय जारणा सूतराटसमा // आ.क.१,९.१२३ //
कानतसतवाभसतवाभया जािरतः पारदो यिद /
स रसः पकहीनः सयाचचाञचलयरिहतः ििवः // आ.क.१,९.१२४ //
तं रसं पूवपवद ् िदवयैर ् औिधैर ् मािरतं रसम् /
पलं तिदवगुणं वयोमसतवभसम च ततसमम् // आ.क.१,९.१२५ //
भसम वैकानतसतवसय मदपमेव ं तय ं ितधा /
भृङधातीफलरसे ततो लघुपुिे पचेत् // आ.क.१,९.१२६ //
भृङधातीफलरसैशछायाया भावयेदसम् /
ितफलामधुसिपपिभपर ् गुञामातं िलहेदनु // आ.क.१,९.१२७ //
िपबेतपलं च गोकीर ं वृििः िोडिगुिञका /
मासिोडियोगेन जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,९.१२८ //
एतसय सेवया सूतसवणपसेवाहपको भवेत् /
<सवणपजीणपरसभसम>
हेमजीणप ं सूतराजं भसमीकुयाचच पूवपवत् // आ.क.१,९.१२९ //
एविंवध ं सूतभसम पलं सवणपपलियम् /
भृङधातीफलरसैशछायाया भावयेिततधा // आ.क.१,९.१३० //
रदधवा तं संपुिे पचयातकुकुिाखये पुिे पचेत् /
पुनिसतसपतधा भृङधातीनीरैश भावयेत् // आ.क.१,९.१३१ //
मािमातं िलहेत् पातर ् मधवाजयाभया युतं रसम् /
अनुपेय ं च गोकीर ं वृििः िोडिमािकम् // आ.क.१,९.१३२ //
मासिोडियोगेन देवतुलयिशरायुिः /
सेवया सवणपसूतसय घनहेमरसाहपकः // आ.क.१,९.१३३ //
<सवणाभकजीणपरसभसम>
मुखीकृतरसे चाभसतव ं जायप ं समं पुरा /
ततः सवणप ं समं जायप ं तं सूतं भसमयेितः // आ.क.१,९.१३४ //
पूवोकतवतसूतभसम पलं सवणपपलियम् /
चतुषपलं वयोमसतवभसम चैकत योजयेत् // आ.क.१,९.१३५ //
नीलीपतरसे मदप ं वराकवाथे िदन ं िपये /
रदधवा तं संपुिे पचयादनयैर ् िवि
ं ितगोमयैः // आ.क.१,९.१३६ //
नीलीरसवराकवाथैर ् भावयेिं ितसपतधा /
गुञोनमेय ं िलहेतकलये मधवाजयाभया िपबेदनु // आ.क.१,९.१३७ //
पलमातं वराकवाथं वृििः िोडिगुिञका /
मासिोडियोगेन जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,९.१३८ //
एतसय सेवया कानतहेमसूताहपको भवेत् /
<सवणपकानतजीणपरसभसम>
समुखे पारदे कानतसतव ं जायप ं यथोकतवत् // आ.क.१,९.१३९ //
जारयेचच तथा सवणप ं िाभया जीणप ं समं समम् /
िविधना भसमयेतसूतं कानतहािकजािरतम् // आ.क.१,९.१४० //
तं रसं पलमेकं च हेमभसम पलियम् /
चलं कानतसतवभसम युञजयादथािविध // आ.क.१,९.१४१ //
ितावरीवरानीरे िदन ं संमदप संपुिे /
रदधवा तं कुकुिपुिे पचेदादाय तं रसम् // आ.क.१,९.१४२ //
ितः सपतधा ितावया रसैभावय ं वरारसैः /
गुञामातं घृतकौदयुकतं लेह ं िपबेदनु // आ.क.१,९.१४३ //
ितावरीरसः पेयः पलमातं सुरेशिर /
गुञािोडििका वृििमासिोडियोगतः // आ.क.१,९.१४४ //
वलीपिलतिनमुपकतः पलयानत ं च जीवित /
एतसय सेवया सवणपकानताभरसभुग् भवेत् // आ.क.१,९.१४५ //
<सवणपकानताभजीणपरसभसम>
घनकानतसुवणािन चैकैकािन समािन वै /
मुखीकृतसय सूतसय जारयेतकमिः िपये // आ.क.१,९.१४६ //
घनािदजािरतं सूतं मारयेतपूवपवतसुधीः /
तसमािसमीकृतात् सूताद ् ििगुणं हेमभसम च // आ.क.१,९.१४७ //
हेमतुलय ं मृतं कानतं कानततुलय ं मृतं घनम् /
एतत् सवप ं वराकवाथमुणडीभृङरसैर ् िदनम् // आ.क.१,९.१४८ //
मदपयेतसंपुिे रदधवा पचेतकौकुििके पुिे /
तदादाय वराभृङमुिणडनीरैश भावयेत् // आ.क.१,९.१४९ //
ितः सपतवार ं छायाया पातगुपञोिनमतं िलहेत् /
िकपरामधुसिपपिभपर ् अनुपेय ं च गोपयः // आ.क.१,९.१५० //
गुञािोडििका वृििमासिोडियोगतः /
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,९.१५१ //
एतसय सेवया सूतवजसेवाहपको भवेत् /
<वजजीणपरसभसम>
समुखे पारदे कुयातपूवपविजजारणाम् // आ.क.१,९.१५२ //
वजजीणप ं रसं देिव भसमीकुयाचच पूवपवत् /
भसमीभूतरसाद ् वजभसम च ििगुणं िपये // आ.क.१,९.१५३ //
कनयाभृङवरानीरैर ् िदन ं मदप ं च संपुिे /
कुकुिाखये पुिे पचयािमादायाथ भावयेत् // आ.क.१,९.१५४ //
कनयाभृङवरानीरैर ् भावयेचच ितसपतधा /
यवमातं िलहेतपातमपधवाजयाभया िपबेदनु // आ.क.१,९.१५५ //
गोकीर ं पलमातं तु वृििगुपञाचतुषयम् /
मासिोडियोगेन जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,९.१५६ //
एतसय सेवया वजसूतवयोमाहपको भवेत् /
<वजाभकजीणपरसभसम>
घनजीणप ं वजजीणप ं भसमीकुयादसं सुधीः // आ.क.१,९.१५७ //
भसमीभूताद ् रसािजं ििगुणं वयोमभसम च /
चतुगुपणं च ततसवपमेकीकृतय िवमदपयेत् // आ.क.१,९.१५८ //
वराकवाथे रसैिदपन ं संपुिके पचेत् /
कृते लघुपुिे पशािावय ं भृङवरारसैः // आ.क.१,९.१५९ //
ितसपतधा समधवाजय ं मािमातं िपबेदनु /
गवय ं कीरपलं पेय ं वृििगुपञाषकाविधः // आ.क.१,९.१६० //
एव ं िोडिमासेन जीवेदाचनदतारकम् /
एतसय सेवया कानतवजसूताहपको भवेत् // आ.क.१,९.१६१ //
<कानतवजजीणपरसभसम>
कानतं वजं समं जायप ं समुखे पारदे िपये /
कानतहीरकजीणप ं तं पारद ं मारयेतसुधीः // आ.क.१,९.१६२ //
पूवोकतिविधना कानते एततपारदभसम च /
पारदािदवगुणं वजं वजातकानतं चतुगुपणम् // आ.क.१,९.१६३ //
पलािपुषपसवरसैिदपन ं मदप ं च संपुिे /
रदधवा कुकुिके पशािमादायाथ भावयेत् // आ.क.१,९.१६४ //
पलािपुषपनीरेण भावयेिं ितसपतधा /
समधवाजय ं मािमातं िलहेदनु िपबेतपयः // आ.क.१,९.१६५ //
अषगुञाविधर ् वृििर ् भवेतिोडिमासतः /
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,९.१६६ //
एतसय सेवया वजरसकानताभकाहपकः /
<कानतवजाभकजीणपरसभसम>
समुखे पारदे वयोमकानतवजािण च कमात् // आ.क.१,९.१६७ //
समािन जारयेतपशाजजीणप ं तं मारयेदसम् /
पूवपवतपारदािजं समं वजचतुगुपणम् // आ.क.१,९.१६८ //
कानतं कानतसमं वयोमसतव ं चैतािन मदपयेत् /
ितफलाभृङजरसै रदधवा संपुिके पचेत् // आ.क.१,९.१६९ //
लघुनाििनपुिेनवै तमादायाथ भावयेत् /
ं ितं वारमातपे // आ.क.१,९.१७० //
वराभृङरसैर ् एकिवि
मािमातं समधवाजय ं िलहेतपातिवपिुिधीः /
अनुपेय ं च गोकीर ं वृििगुपञाषकं भवेत् // आ.क.१,९.१७१ //
मासिोडियोगेन जीवेदाचनदतारकम् /
एतसय सेवया हेमवजसूताहपको भवेत् // आ.क.१,९.१७२ //
<सवणपवजजीणपरसभसम>
समुखे पारदे तुलये हेम वजं च जारयेत् /
तं रसं भसमयेदेिव रसं वजं समं समम् // आ.क.१,९.१७३ //
तयोः समं मृतं हेम वराकवाथेन मदपयेत् /
ततसवप ं संपुिे िकपवा भूधराखये पुिे पचेत् // आ.क.१,९.१७४ //
तमादाय वराकवाथैभावयेचच ितसपतधा /
मािमातं िलहेतपातिसतलाजयमधुसय
ं ुतम् // आ.क.१,९.१७५ //
गोकीरमनुपेय ं सयादषगुञाविध कमात् /
मासिोडिपयपनतं जीयाद ् आचनदतारकम् // आ.क.१,९.१७६ //
एतसय सेवया वयोमहेमवजरसाहपकः /
<सवणपवजाभकजीणपरसभसम>
समुखे पारदे वयोमहेमवजािण जारयेत् // आ.क.१,९.१७७ //
पारदसय समािािन ततः सूतं िवमारयेत् /
रसतुलय ं मृतं वजं तयोसतुलय ं च हािकम् // आ.क.१,९.१७८ //
सवपतुलय ं रसं वयोम ततसवप ं बहबीजकैः /
तैलैसयह ं पेिियतवा संपुिेिधूरे पुिे // आ.क.१,९.१७९ //
तं पलािकिायेण भावनाशैकिवि
ं ितः /
तं रसं मािमातं च तैलं बहदबुीजकम् // आ.क.१,९.१८० //
किपमातं िपबेचचानु यावदगुञाषकाविध /
मासिोडियोगेन िसिो भवित िाशतः // आ.क.१,९.१८१ //
एतसय सेवया कानतहेमवजरसाहपकः /
<सवणपकानतवजजीणपरसभसम>
मुखीकृते सूतराजे कानतं सवणप ं समं समम् // आ.क.१,९.१८२ //
जारयेिसमयेिं च ततसमं वजभसम च /
तयोसतुलय ं मृतं हेम कानतं सवपसमं िपये // आ.क.१,९.१८३ //
वराभृङरसे िपषटवा भूधरे संपुिे पचेत् /
ततो भृङवरानीरैरेकिवि
ं ितभावनाः // आ.क.१,९.१८४ //
वराकौदैर ् िलहेत् पातमािमातं रसं सुधीः /
गवय ं पयः पलं पेय ं वृििः िोडिमाििका // आ.क.१,९.१८५ //
मासिोडियोगेन भवेत् िसिसमः पभुः /
एतसय सेवया वयोमकानतहेमपवीरसम् // आ.क.१,९.१८६ //
सेिवतुं जायतेऽहोऽसौ संयतातमा महेशरः /
<सवणपकानतवजाभकजीणपरसभसम>
घनकानतसवणपवजं जारयेत् समुखे रसे // आ.क.१,९.१८७ //
पतयेकं पारदसममेव कायप ं सुरेशिर /
ततसतं मारयेदकुतया रसतुलय ं मृतं पिवम् // आ.क.१,९.१८८ //
तयोसतुलय ं मृतं हेम सवपतुलय ं मृतं घनम् /
ु ैः // आ.क.१,९.१८९ //
घनतुलयमयसकानतं सवपतुलय ं सुरदज
तैलैसततः संपुिे च िकपवा भूधरके पचेत् /
गुञामातं रसं चैतं िलहेत् पातः िुिचः सुधीः // आ.क.१,९.१९० //
देवदारजतैलेन किपमातं तु पावपित /
धारोषणं गोपयः पेय ं पलमातमनु िपये // आ.क.१,९.१९१ //
गुञािोडिपयपनतं मासिोडियोगतः /
य इमं पारद ं िदवय ं सेवते पथयभुकसदा // आ.क.१,९.१९२ //
वयािधजनमजरामृतयुविजपतः सवपिसििभाक् /
सवपजः सवपगः िसिः सृजतीव िपतामहः // आ.क.१,९.१९३ //
िवषणुवततायते िवशं हरतीव हरः सवयम् /
वािञछताथान् सवय ं दिे कलपदमु इवापरः // आ.क.१,९.१९४ //
कनदपप इव कामाकीः सहस ं रमयेत् कणात् /
सिचचदाननदरपोऽय ं रससेवी भवेदधुवम् // आ.क.१,९.१९५ //
घनािदपञचयोगोतथमेकितंिदसायनम् /
भवतसनहेेन किथतं रहसय ं देवदल
ु पभम् // आ.क.१,९.१९६ //

आ.क. १, १०
<घुििकािसििः>
पणमय परया भकतया भैरव ं भैरवी ििवम् /
उवाच िवनयेनदे ं लोकाना िहतकािकणी // आ.क.१,१०.१ //
शीभैरवी /
देवदेव कृपामूते सवानुगाहक पभो /
तवतपसादानमया जातं रहसयम् अितदल
ु पभम् // आ.क.१,१०.२ //
कानताभहेमकुिलिरसभसम रसायनम् /
अतः पर ं महादेव शोतुिमचछािम भैरव // आ.क.१,१०.३ //
एतैर ् घनादै रिचतघुििकाना रसायनम् /
शुतवा सिवनय ं वाकय ं भैरवयासतवािदभैरवः // आ.क.१,१०.४ //
िसथतवेतयुवाच वचन ं तिकयािम रसायनम् /
शीभैरवः /
<१. सञीवनी घुििका>
िृणु पावपित यतेन सावधानने सामपतम् // आ.क.१,१०.५ //
पथमं जारणं कायप ं पशातपारदबनधनम् /
तसमाजजारणबीजािन घनादीना वदािम ते // आ.क.१,१०.६ //
गनधतालििलातुतथखपपरीिहङुलामलाः /
भूनागतापयकासीसनृपावताभगैिरकम् // आ.क.१,१०.७ //
कानतितकारवैकानतासतवेते चूणपसमािकः /
िसिचूणपिमद ं खयातं शेषं सयाद ् बीजकमपिण // आ.क.१,१०.८ //
िनिमेलोपिलपताया मूिाया िनिकपेितपये /
कृषणसतवाभसतव ं च दावयेतसमिुलबकम् // आ.क.१,१०.९ //
सिमतपञचकं तिसमिनसिचूणप ं मुहमुुपहःु /
घनादिगुणं केपय ं धमेदगाढं वरानन े // आ.क.१,१०.१० //
घनसतवावििषं सयािमनीय ं च तावता /
कालेनदे ं वयोमसतवबीज ं जायप ं रसायन े // आ.क.१,१०.११ //
ं के िकपेत् /
समुखे पारदे बीज ं चतुःिषटयि
तपतखलवेऽमलवगेण मदपयेद ् िदवसतयम् // आ.क.१,१०.१२ //
तं सूतं कचछपे यनते सिबडे जारयेितपये /
ं ं च िोडिािं रससय तु // आ.क.१,१०.१३ //
ततो िाितंिदि
ं ं चैव समािकम् /
अषमािं चतुथािं दवयि
पारदे जारयेदेव ं कमादीजं सुरेशिर // आ.क.१,१०.१४ //
सूतमेविंवध ं वयोमसतव ं बीजसमं िपये /
तपतखलवेऽमलवगेण मदपयेदेकवासरम् // आ.क.१,१०.१५ //
िपिषं पारदराज ं तं जमबीरानतिवपिनिकपेत् /
दोलायनतेऽमलयुकते तं िवपचेतसपतवासरम् // आ.क.१,१०.१६ //
तमादाय बिलं िकपवा िसिचूणेन पावपित /
ततसतं भूधरे यनते पचेललघुपुिेन च // आ.क.१,१०.१७ //
यावतकिठनता याित तावतकायप ं मुहमुुपहःु /
दोलापाकं िसिचूणपलेप ं भूधरके पुिम् // आ.क.१,१०.१८ //
मृतसञीवनी नामा घुििका सवपिसििदा /
वकतानतरे गले मूििप बाहौ कणेऽथवा वहेत् // आ.क.१,१०.१९ //
हेमा सुवेिषता समयिवलीपिलतनाििनी /
वकतसथा मृतयुहा विाििििवगहनाििनी // आ.क.१,१०.२० //
िुि ं गनध ं किपमातं गवय ं कीर ं पलं िपबेत् /
अनने कमणेनवै सूतः संकमते तनुम् // आ.क.१,१०.२१ //
<२. िदवया घुििका>
कानतमलेचछमुखं रपय ं िलपतमूिानतरे समम् /
दावियतवा िसिचूणप ं कानतादिगुणं िनःै // आ.क.१,१०.२२ //
वहेनमुहमुुपहदुावय ं यावतकानतोऽवििषयते /
कानतबीजिमद ं पोकतं शेषं जायप ं रसायन े // आ.क.१,१०.२३ //
समुखे पारदे चेद ं बीज ं चायप ं च पूवपवत् /
ं कं पूवप ं समािं तं कमेण वै // आ.क.१,१०.२४ //
चतुःिषटयि
एविंवध ं सूतराजं कानतबीजं िय ं समम् /
मदपयेिपतखलवे च सामलवगे िदनतयम् // आ.क.१,१०.२५ //
िपषीभूतं च जमबीरे िकपवामलगणपूिरते /
दोलायनते पचेतसमयगेवम् आ सपतवारकम् // आ.क.१,१०.२६ //
तमादाय िलहेदाहे िसिचूणेन भैरिव /
ततो िदवयौिधैिलपपते संपुिे भूधरे पचेत् // आ.क.१,१०.२७ //
यावतकिठनता याित तावतकुयातकमेण च /
दोलापाकं िसिचूणपलेप ं भूधरपाचनम् // आ.क.१,१०.२८ //
पुिे तौ जारयेद ् िदवयनामाथ परमेशिर /
वकतानतरे गले मूििप बाहौ कणेऽथवा वहेत् // आ.क.१,१०.२९ //
हेमा सुवेिषतं धायप ं वलीपिलतनािनम् /
पूवपवतफलदा पुणया धाया यतेन मानवैः // आ.क.१,१०.३० //
पूवपवतकामणं कायप ं देहे संकमते रसः /
<३. कामेशरी घुििका>
समुखे पारदे वयोमकानतबीज ं च मारयेत् // आ.क.१,१०.३१ //
पतयेकं पारदसमं पूवपवचच िनःै िनःै /
ं कं चादौ समािं तं कमादसे // आ.क.१,१०.३२ //
चतुःिषटयि
असय सूतसय तुलयािं कानतबीजाभबीजकम् /
तपतखलवेऽमलवगेण मदपयेिासरतयम् // आ.क.१,१०.३३ //
िपषीकृतं च जमबीरे िकपवा दोलागतं पचेत् /
पुनरादाय ता िपिषं िसिचूणेन लेपयेत् // आ.क.१,१०.३४ //
िदवयौििधगणैिलपपते संपुिे भूधरे पचेत् /
यदा किठनता याित ििधा कुयातकमेण तु // आ.क.१,१०.३५ //
दोलासवेद ं चूणपलेप ं कृतवा भूधरपाचनम् /
कामेशरीय ं घुििका वकतसथा सवपिसििदा // आ.क.१,१०.३६ //
पूवपवतकामणं कायप ं रसेनदः कामते तनुम् /
<४. हेमसुनदरी घुििका>
सवणप ं रपय ं मलेचछमुखं कानतसतवाभसतवकम् // आ.क.१,१०.३७ //
िनिमेलोपिलपताया मूिाया तिििनिकपेत् /
तिसमनदतुे िसिचूणप ं सवणादिगुणं िकपेत् // आ.क.१,१०.३८ //
यावतसवणाविेिं सयािावददावय ं िनःै िनःै /
हेमबीजम् इद ं खयातं शेषं रसरसायन े // आ.क.१,१०.३९ //
समुखे पारदे देिव बीज ं रससमं कमात् /
ं कािदकम् // आ.क.१,१०.४० //
जारयेत् पूवपवदेिव चतुःिषटयि
एतदसं हेमबीजं समं खलवे च तािपते /
मदपयेद ् अमलवगेण तयहात् िपिषर ् भवेदसः // आ.क.१,१०.४१ //
िपिषं जमबीरजा कृतवा दोलायनतेऽमलपूिरते /
िडह ं पाचयेदेिव िसिचूणपपलेपनम् // आ.क.१,१०.४२ //
तथा संपुिलेप ं च तथा भूधरपाचनम् /
यावत् किठनता याित तावतकुयाचच पूवपवत् // आ.क.१,१०.४३ //
इय ं तु घुििका िदवया िवखयाता हेमसुनदरी /
वकतसथा िसििदा न्ःःणा जरामृतयुिविापहा // आ.क.१,१०.४४ //
पूवपवत् कामणं कायप ं सूतः संकमते पुनः /
<५. मदनसुनदरी घुििका>
मुखीकृते रसे वयोमबीज ं हािकबीजकम् // आ.क.१,१०.४५ //
ं कािदकम् /
समं समं कमाजजायप ं चतुःिषटयि
इतयेव ं जािरतं सूतं बीज ं गगनरकमयोः // आ.क.१,१०.४६ //
मदपयेत् पारदसमं तपतखलवेऽमलवगपतः /
ितिदनाजजायते िपिषः पुनर ् जमबीरगाम् कुर // आ.क.१,१०.४७ //
दोलायनतेऽमलभिरते पचेिा सपतवासरम् /
लेपन ं िसिचूणपसय तथा संपुिलेपनम् // आ.क.१,१०.४८ //
तथा भूधरपाकश यावतकिठनता वरजेत् /
िसििदा घुििका हेिा नामा मदनसुनदरी // आ.क.१,१०.४९ //
आसयानतरिसथता कुयात् सवपिसिीि् िचरायुिः /
वयालवयाघगजादीना राजा वशय ं िसतयामिप // आ.क.१,१०.५० //
पूवपवत् कामणं कायप ं कायम् आकामते रसः /
<६. खेचरी घुििका>
मुखीकृते रसे कानतहेमबीजं समं समम् // आ.क.१,१०.५१ //
रसोिनमते पृथक् जायप ं चतुःिषटयि
ं कािदकम् /
इतथं जीणप ं रसं बीज ं कानतहेमो रसोिनमतम् // आ.क.१,१०.५२ //
पूवपवत् िपिषका कृतवा दोलायनते च पाचनम् /
यावत् किठनता याित तावत् कायप ं मुहमुुपहःु // आ.क.१,१०.५३ //
घुििका जायते नामा खेचरी सवपिसििदा /
पूवपवत् कामणं कायप ं सुगनध ं गोपयः िपबेत् // आ.क.१,१०.५४ //
तेन संकमते देह ं घुििकानतगपतो रसः /
<७. वजेशरी घुििका>
समुखे पारदे वयोमकानतहेमा समं समम् // आ.क.१,१०.५५ //
बीज ं पृथकपृथक् जायप ं चतुःिषटयि
ं कािदकम् /
इतथंभूतसय सूतसय समं वयोमािदबीजकम् // आ.क.१,१०.५६ //
तय ं तािपतखलवेन तयहममलेन मदपयेत् /
स सूतः िपिषम् आपोित ता िपिषं पूवपवितपये // आ.क.१,१०.५७ //
दोलापाकं िसिचूणपलेप ं भूधरपाचनम् /
यावतकिठनता याित तावतकायपम् अतिनदतैः // आ.क.१,१०.५८ //
वजेशरीित घुििका वकतसथा सवपिसििदा /
पूवपवतकामणं कायप ं गातं वयापोित पारदः // आ.क.१,१०.५९ //
<८. महावजेशरी घुििका>
िुि ं सवणप ं वजभसम लोहचूणाभसतवकम् /
एतचचतुःसमं नागं मूिाया चािनधतं धमेत् // आ.क.१,१०.६० //
िनिमेलोपिलपताया पुनरादाय त ं िपये /
एकीभूतं च मूिाया पकिं च धमेतपुनः // आ.क.१,१०.६१ //
धौतसततव ं मािककं च सवलप ं सवलप ं मुहःु िकपेत् /
वजहेमाविेिं तु यावतसयात् तत उिरेत् // आ.क.१,१०.६२ //
एतिसमन् वयोमसतवायशूणपनागाश पूवपवत् /
ृ ं धमेत् // आ.क.१,१०.६३ //
िनिमेलोपिलपतायाम् अनधियतवा दढ
एकीभूतं समादाय मूिाया पकिं धमेत् /
हेमवजाविेिं सयाद ् यावत् तत् पुनराहरेत् // आ.क.१,१०.६४ //
वयोमसतवम् अयशूणप ं नागं वाह ं पुनः पुनः /
पूवपवत् कमयोगेन मािककं धौतसततवकम् // आ.क.१,१०.६५ //
मुहःु िकपय धमेिं तु बाहमेव ं तु िडगुणम् /
वजबीजिमद ं शेषं जायप ं रसरसायन े // आ.क.१,१०.६६ //
समुखे पारदे जायप ं वजबीजं रसोिनमतम् /
ं काद ं च कमात् संकामयेत् िपये // आ.क.१,१०.६७ //
चतुःिषटयि
इतथं जािरतसूतसय समं कुिलिबीजकम् /
तपतखलवेऽमलवगेण मदपयेद ् िदवसतयम् // आ.क.१,१०.६८ //
स िपिषर ् जायते सूतसता िपषी च समाहरेत् /
दोलापाकः िसिचूणपलेपः समपुिभूधरम् // आ.क.१,१०.६९ //
कुवीत पूवपवत् सवप ं यावत् किठनता वरजेत् /
महावजेशरी नामा घुििका िसििदाियनी // आ.क.१,१०.७० //
वकतसथा कामणं कायप ं पूवपवत् कामते रसः /
<९. वजखेचरी घुििका>
मुखीकृते रसे वयोमवजबीज ं रसोिनमतम् // आ.क.१,१०.७१ //
पृथक् पृथक् जारणीय ं चतुःिषटयि
ं कािदकम् /
अमुषय जीणपसूतसय समं वजाभबीजकम् // आ.क.१,१०.७२ //
तपतखलवेऽमलवगेण ितिदन ं मदपयेदढृम् /
स रसो जायते िपिषसता पुनः पूवपवितपये // आ.क.१,१०.७३ //
दोलासवेद ं िसिचूणपलेप ं भूधरपाचनम् /
यावत् किठनता यित तावद ् एव ं मुहमुुपहःु // आ.क.१,१०.७४ //
घुििका जायते िदवया नामेय ं वजखेचरी /
वकतसथा िसििदा नृणा पूवपवत् कामणं िपये // आ.क.१,१०.७५ //
<१०. कालिवधविंसनी घुििका>
मुखीकृते रसे कानतवजबीज ं रसोिनमतम् /
पृथकपृथग् जारणीय ं चतुःिषटयि
ं कािदकम् // आ.क.१,१०.७६ //
असय जीणपसय सूतसय समं कुिलिकानतयोः /
बीज ं संतपतखलवे ऽमलवगे मदप ं िदनतयम् // आ.क.१,१०.७७ //
िपिषर ् भवतयेि सूतः िपिषं ता पुनराहरेत् /
दोलासवेदः िसिचूणपलेपः संपुिभूधरम् // आ.क.१,१०.७८ //
यावत् किठनता याित तावदेव ं मुहमुुपहःु /
कालिवधविंसनी नामा घुििका जायते िुभा // आ.क.१,१०.७९ //
मुखसथा िसििदा िदवया पूवपवत् कामणं िपबेत् /
े री घुििका>
<११. गगनश
मुखीकृते सूतराजे वजकानताभबीजकम् // आ.क.१,१०.८० //
ं कािदकम् /
पृथकपृथकसूतराजे चतुःिषटयि
रससय तसय सदि
ृ ं वजबीजाभबीजकम् // आ.क.१,१०.८१ //
तपतखलवेऽमलवगेण तयहात् िपिषः सुमदपनात् /
दोलापाकः िसिचूणपलेपः संपुिभूधरम् // आ.क.१,१०.८२ //
यावत् किठनता याित तावत् कुयानमुहमुुपहःु /
े रीय ं घुििका वकतसथा सवपिसििदा // आ.क.१,१०.८३ //
गगनश
पूवपवत् कामणं कायप ं देहे कामित सूतकः /
<१२. वजघणिेशरी घुििका>
मुखीकृते सूतराजे बीज ं वजसुवणपयोः // आ.क.१,१०.८४ //
ं कािदकम् /
पृथकपृथकसमं जायप ं चतुःिषटयि
असय सूतसय सदि
ृ ं हेमो वजसय बीजकम् // आ.क.१,१०.८५ //
तपतखलवेऽमलवगेण तयहात् िपिषर ् भवेदसः /
ता िपिषं पुनरादाय पूवपवत् पिरकलपयेत् // आ.क.१,१०.८६ //
दोलापाकं िसिचूणपलेप ं भूधरपाचनम् /
यावत् किठनता याित तावत् कुयानमुहमुुपहःु // आ.क.१,१०.८७ //
वजघणिेशरी हेिा घुििका िसििदाियनी /
मुखसथा िसििदा िदवया पूवोकत ं कामणं िपबेत् // आ.क.१,१०.८८ //
<१३. वजभैरवी घुििका>
मुखीकृते सूतराजे हेमवजाभबीजकम् /
ं कािदकम् // आ.क.१,१०.८९ //
पृथकपृथकसमं जायप ं चतुःिषटयि
असय सूतसय सदि
ृ ं हेमवजाभबीजकम् /
मदपयेद ् अमलवगेण तपतखलवे िदनतयम् // आ.क.१,१०.९० //
िपिषभपवेत् पुनसता च समादाय ततः िपये /
दोलापाकं िसिचूणपलेप ं भूधरपाचनम् // आ.क.१,१०.९१ //
यावत् किठनतामेित तावतकायप ं मुहमुुपहःु /
घुििका जायते िदवया नामेय ं वजभैरवी // आ.क.१,१०.९२ //
मुखिसथता िसिकरी कामणं पूवपवितपये /
<१४. ितपुरभैरवी घुििका>
मुखीकृते रसे कानतवजहािकबीजकम् // आ.क.१,१०.९३ //
ं कािदकम् /
जायप ं पृथकसूतसमं चतुःिषटयि
जीणपसूतसमं कानतवजकाञचनबीजकम् // आ.क.१,१०.९४ //
तपतखलवेऽमलवगेण मदपयेिदवसतयम् /
जायते पारदः िपिषः पूवपविा समाहरेत् // आ.क.१,१०.९५ //
दोलापाकं िसिचूणपलेप ं भूधरपाचनम् /
यावत् किठनताम् एित तावतकायप ं मुहमुुपहःु // आ.क.१,१०.९६ //
घुििका जायते िदवया नामा ितपुरभैरवी /
मुखसथा िसििदा हेिा पूवपवत् कामणं िपये // आ.क.१,१०.९७ //
<१५. महाभैरवी घुििका>
मुखीकृते रसे कानतवजाभसवणपबीजकम् /
ं कािदकम् // आ.क.१,१०.९८ //
पृथकसूतसमं जायप ं चतुःिषटयि
असय सूतसय जीणपसय समं वयोमािदबीजकम् /
मदपयेद ् अमलवगेण तपतखलवे िदनतयम् // आ.क.१,१०.९९ //
िपिषर ् भवित सूतेनदसता िपिषं पुनराहरेत् /
दोलापाकं िसिचूणपलेप ं संपुिभूधरे // आ.क.१,१०.१०० //
यावत् किठनतामेित तावतकायप ं मुहमुुपहःु /
नामा महाभैरवीय ं घुििका सवपिसििदा // आ.क.१,१०.१०१ //
धारयेनमुखमधये तत् पूवपवत् कामणं िपबेत् /
<कामणािन>
ितफला मुसली मुणडी भृङराजश वाकुची // आ.क.१,१०.१०२ //
नीली कनया काकमाची हयगनधा ितावरी /
उिरा वारणी देवदाली िचता पुननपवा // आ.क.१,१०.१०३ //
िनगुपणडी सहदेवी च रदनती गजकिणपका /
भूतावरातभललातकाकतुणडामृतालताः // आ.क.१,१०.१०४ //
पलािः कुकुरिश धातीफलरसः पयः /
पलािबीजकं तैलं घृतं मधु ििवामबु च // आ.क.१,१०.१०५ //
िबलवमजजा च तैलं च तैलं जयोितषमतीभवम् /
एतािन कामणाहािण चौिधािन भविनत िह // आ.क.१,१०.१०६ //
एते चाषाधपगिदताः कामणाथे पयोगतः /
रसभसमपयोगे च घुििकाना रसायन े // आ.क.१,१०.१०७ //
<पञचदिघुििकाफलम्>
िपये पञचदिाना च घुििकाना फलं िृणु /
अभबीजेन रिचतघुििका रससंयुता // आ.क.१,१०.१०८ //
मुखिसथता िादिािद ं सवपरोगिवनािनी /
स जीवेितसरितं पुमाश परमेशिर // आ.क.१,१०.१०९ //
कानतबीजेन रिचता घुििका रससंयुता /
आसयसथा सवपरोगघी िादिािद ं वरानन े // आ.क.१,१०.११० //
धातुदाढयपपजननी सहसायुषयदाियनी /
कानताभबीजरिचता रसयुिघुििका िुभा // आ.क.१,१०.१११ //
िादिािद ं मुखानतसथा जरामयिवनाििनी /
अयुतायुषयदा िदवया महाबलिवविधपनी // आ.क.१,१०.११२ //
हेमबीजयुता सूतघुििका मुखमधयगा /
आ िादिािद ं देहसय वलीपिलतरोगहा // आ.क.१,१०.११३ //
आयुषयपदा पुणया नागायुतबलपदा /
हेमाभबीजघििता घुििका युकतपारदा // आ.क.१,१०.११४ //
वकतािसथताकपसंखयािद ं दिलकािदजीवदा /
िदवयबुििपजननी िदवयसतवपदाियनी // आ.क.१,१०.११५ //
कानतकाञचनबीजाभया ससूता घुििका कृता /
िादिािद ं मुखानता कोटयायुषयिवविधपनी // आ.क.१,१०.११६ //
महातेजःपजननी िबलिनधयािददििपनी /
कानताभहेमघििता घुििका रससंयुता // आ.क.१,१०.११७ //
मुखसथा िादिािदानताद ् दिकोटयिदजीवदा /
हालाहलािदसंवतपखेचरतवपदाियनी // आ.क.१,१०.११८ //
िनमुपकतवजबीजेन रसयुिघुििका िुभा /
मुखसथा िादिािदानतं सवपलोकगितपदा // आ.क.१,१०.११९ //
यावििूमः िसथरतरा तावदायुःपविधपनी /
तरणः सवपदा कामः कानताना सुरतकमः // आ.क.१,१०.१२० //
वजाभबीजरिचता घुििका रसगिभपता /
घुििका रससंखयािद ं मुखसथा सवपिसििदा // आ.क.१,१०.१२१ //
बहायुषयपदा पुंसा जगत् सृषुं कमात् पभुः /
पूजयते बहवदेवैर ् वेदवेदाङपारगः // आ.क.१,१०.१२२ //
सरसवतया च सािवतया सेवयते सवपलोकगः /
अषािभः िसिििभर ् युकतो हिणमािदिभर ् ईशिर // आ.क.१,१०.१२३ //
वजकाञचनबीजेन ससूता घुििका कृता /
मुखसथा िादिािदानतं िवषणवायुषयपदा नृणाम् // आ.क.१,१०.१२४ //
स च िवषणुतवमापोित िवषणुवत् पािलतुं कमः /
सेवयते सनकादैश िशया युकतो महाबलः // आ.क.१,१०.१२५ //
सवेचछागितर ् महेनदादैर ् िनजपरैः सेवयते सदा /
हेमाभवजबीजेन रिचता घुििका िपये // आ.क.१,१०.१२६ //
सपारदा मुखानतःसथा िादिािद ं वरानन े /
रदायुषपदा न्ःःणा रदतव ं सा ददाित िह // आ.क.१,१०.१२७ //
संहता रदवललोकं िविषणवनदादैश सेवयते /
अिणमादैश सिहतः सवपजः सवपलोकगः // आ.क.१,१०.१२८ //
सेवयते पमथशेषैर ् िदवयिकतया समिनवतः /
योगीनदैर ् धयायते धीरो महातेजा महाबलः // आ.क.१,१०.१२९ //
कानतकाञचनवजाणा बीजैः सूतयुता कृता /
घुििका भानुसंखयािद ं मुखसथा िसििदा नृणाम् // आ.क.१,१०.१३० //
ईशरायुषयमापोित खेचरतव ं च मानवः /
ितरोधिे सवय ं लोकादबहेनदादिभविनदतः // आ.क.१,१०.१३१ //
कोििसूयपपतीकािो महामारतसततववान् /
महाकलपानतकालेऽिप िवनािं न वरजेदधुवम् // आ.क.१,१०.१३२ //
योगकीडानुिकतातमा धयायते योगिविमैः /
कानताभहेमवजाणा कृता बीजै रसाितमका // आ.क.१,१०.१३३ //
घुििका रिवसंखयािदवकतसथा यसय भैरिव /
सदाििवायुः स भवेत् सवानुगाहकः पभुः // आ.क.१,१०.१३४ //
सदाििवतवम् आपोित देवानामिधपसतथा /
विौ वििर ् जले वािर मारते मारतातमकः // आ.क.१,१०.१३५ //
पृिथवया पृिथवीरपः िूनये िूनयातमको भवेत् /
तसयािकणीनदवुहनयका बहेनदादाश सेवकाः // आ.क.१,१०.१३६ //
गायका नारदादाश नतपकयशापसरोऽङनाः /
तदाजयैव बहेनदाः सृिषिसथितिवनािकाः // आ.क.१,१०.१३७ //
सिचचदाननदकः िकतः सवपगः सवपिविचछवः /
पराििकतयुतः पुणयो िनमायो िनषकलः परम् // आ.क.१,१०.१३८ //
एव ं गुणाः पकिथता घुििकाना मया िपये /
िसतसतमभकरशासा सवासाम् अिप िवदते // आ.क.१,१०.१३९ //
रसायनसय सवपसय िसििदोऽय ं महेशिर /
<घुििकािसिौ मनतपयोगः>
वकयते मनतराजोऽय ं सवपिसििपदायकः // आ.क.१,१०.१४० //
ऐ ं ही शी कली सौः अमृतेशरभैरव अमृतं कुर अमृतेशरभैरवाय हंु /
सौः कली शी ही ऐ ं हंु फि् सवाहा /
सौः कली शी ही ऐ ं /
पुमाननने मनतेण िीघं िसििमवापुयात् // आ.क.१,१०.१४१ //

आ.क. १, ११
<जीवत एव िदवयदेहिसििः; भूतकालानतकरसः>
शीभैरवी /
देवदेव महादेव किथतािन तवयाधुना /
रसायनािन िदवयािन िसििदािन महेशर // आ.क.१,११.१ //
िचरकालेन देहाना कलपाना िसििदािन िह /
सदः िसिियपथा देव जायते परमेशर // आ.क.१,११.२ //
तदबूिह नयूनाभयिधकहीनकीणािङनाम् अिप /
अथ गदगदमूकाना कुिजानामथ कुिषनाम् // आ.क.१,११.३ //
अनधपििवबलाना च जराजजपिरतातमनाम् /
सदा रोगातपिणडाना कृिाना भानतचेतसाम् // आ.क.१,११.४ //
भूतपेतिपिाचापसमारोनमियुजामिप /
पमादाजजीविेिाणा देहिसििपद ं नृणाम् // आ.क.१,११.५ //
शीभैरवः /
शुतवा तिैरवीवाकय ं साधु पृषं तवया िपये /
तथािवधा पवकयािम देहिसिि ं वरानन े // आ.क.१,११.६ //
पञचभूताितमकाः पञच कतपवया घुििकाः िपये /
जीवाितमका भवेतिषी घुििका िपणडकोषयुक् // आ.क.१,११.७ //
काले तु या कनया कुयातसंभोगमायतम् /
तिराङिसथतं रकतं िुकलं सयादवयोमसतवकम् // आ.क.१,११.८ //
तसयाः सदः पसूतसय िवषा पुतसय मारतम् /
तततव ं सयातकेवलं तसया रजसतेजातमसततवकम् // आ.क.१,११.९ //
तदपतयसय रिधर ं जलतततव ं पकीितपतम् /
ततसूतसय वपुः सवप ं पािथपव ं तततवमुचयते // आ.क.१,११.१० //
सूतसेवकिुकलं च जीवतततव ं भवेितपये /
कोििवेधकर ं सूतं किप ं किप ं िनयोजयेत् // आ.क.१,११.११ //
एकैकतततवमधये तु पसेकं तािन मदपयेत् /
तेिा च गोलकानकृतवा िडसं सथापयेतपृथक् // आ.क.१,११.१२ //
नृमानमुनतं कायमायामं तु तदधपकम् /
किाह ं तामघिितं िपणडसथौलय ं िडङुलम् // आ.क.१,११.१३ //
चतुमुपखमय ं कोषं तसयोपिर किाहकम् /
धारयेिनशलं समयकतदनतः पूरयेितपये // आ.क.१,११.१४ //
गोघृतं च महातैलं समभागिमद ं ियम् /
अचपयेदििदकपालान् योिगनीश कुमािरकाम् // आ.क.१,११.१५ //
शीगुरं िसिचकं च भैरव ं भैरवी तथा /
गणािधप ं केतपालं िनजेषदैवतं तथा // आ.क.१,११.१६ //
नवगहाििनिवपाश दैवजान् िभिगुिमान् /
तथानतरायकत्पःःःंश भूतपेतिपिाचकान् // आ.क.१,११.१७ //
यकराकसगनधवानमनतजानसवजनानिप /
तपपयेनमदमासैश वसतभूिणकाञचनःै // आ.क.१,११.१८ //
तिितपयकरैर ् िदवयैबपिलं िदकु िविनिकपेत् /
चतुिभपवपङनालैश धमयेतखिदराििनना // आ.क.१,११.१९ //
फेनहीनम् अधूमं च संतपतं च यदा भवेत् /
शीगुरं िनजदेव ं च चनदसूयाििनतारकाः // आ.क.१,११.२० //
भुवनािन नमसकृतय किाहे िनिकपेिनुम् /
जातवा समयिदतुं देह ं पािथपवाखय ं रसं िकपेत् // आ.क.१,११.२१ //
धमेदगाढं पयतेन ततकलकं च यदा भवेत् /
ततो ऽपतततवाखयरसकं िनिकपेद ् रकतता नयेत् // आ.क.१,११.२२ //
तेजसतततवरसं पशाितकपेिनमासता वरजेत् /
िनिकपेिायुतततवाखय ं रसं तत िविनिकपेत् // आ.क.१,११.२३ //
िुभवणपतवमापोित ततशाकाितततवकम् /
िनिकपेजजीवतततवाखय ं रसतततव ं च पावपित // आ.क.१,११.२४ //
रसं िकपेततविनधतसय सवणपसय ततसमं भवेत् /
सजीवो जायते िसिो हंक
ु ारतयम् उचचरेत् // आ.क.१,११.२५ //
यथोिदतो भानुिबमबो महाबुििपराकमः /
महावपुमपहातेजा नागायुतमहाबलः // आ.क.१,११.२६ //
मनमथोपमरपाढयो वाचा वागीशरीसमः /
बुदधया जीवसमः शीमािनवषणुविनदोपमः // आ.क.१,११.२७ //
तयागे रोिे च कालाििनगामभीयेण महोदिधः /
सषा हता च गोपता च सवानुगाहकः पभुः // आ.क.१,११.२८ //
िदवयदिृषर ् वजदेहः स साकािैरवसतवयम् /
अधपयोजनिवसतीणपहेमिकिङिणमिणडतम् // आ.क.१,११.२९ //
चलदभमरसिोभ ं नानामािणकयमिणडतम् /
हेममालापिरषवकतं घणिानादमनोहरम् // आ.क.१,११.३० //
िदवयदीपतमहानािदिङकाहलसंकुलम् /
वीणावेणुमृदङादैर ् वािदतैर ् मुरजैः समम् // आ.क.१,११.३१ //
तालैबपहिुवधैशानयैिदपवयघोिैः समाकुलम् /
गायितकनरगनधवैसतथा िकंपुरिैयुपतम् // आ.क.१,११.३२ //
लसनमािणकयकेयूरहारकङणमुदकाः /
काचनूपुरसंयुकता िदवयाभरणभूििताः // आ.क.१,११.३३ //
िदवयमालापिरषकारा िदवयगनधानुलेपनाः /
िदवयामबराशाररपा मिमनमथिवहलाः // आ.क.१,११.३४ //
िदवयाङनासतदा चैन ं समािशतय बुविनत च /
िकं कमप िसिसंखेदास् तवादेिो देव दीयताम् // आ.क.१,११.३५ //
उपासते िसिकनयाः परः ितसहसकम् /
यत यासयित ततैव चानुयामो वय ं वृताः // आ.क.१,११.३६ //
िदवयालयाश िविवधानहेममािणकयमिणडतान् /
िदवयािन सनानपानािन सवीकुवाणो मुहमुुपहःु // आ.क.१,११.३७ //
वजरयािदसवपलोकेिु सवेचछया िवहरतयसौ /
पूजयते देविसिौघैः यथाय ं भैरवसतथा // आ.क.१,११.३८ //
भुञानः सवपभोगाश कुितपपासािवविजपतः /
योिगनीितसाहस ं भोकता संिचनतयन् सुखम् // आ.क.१,११.३९ //
महाकलपानतकालेऽिप पकीणेऽिसमनवरानन े /
लीयते परमे वयोिम लीयनते यत देवताः // आ.क.१,११.४० //
भूतकालानतको नाम रससयासय पभावतः /
अभेदो ऽयम् अखणडयश तवदाहो भवित िपये // आ.क.१,११.४१ //
रसायनसय सवपसय िसििदोऽय ं महेशिर /
वकयते मनतराजोऽय ं रसिसििपदायकः // आ.क.१,११.४२ //
ऐ ं ही शी कली सौः शीभैरव // आ.क.१,११.४३ //

आ.क. १, १२
<शीिैले िसििलाभः>
शीभैरवी /
शीिैले िविवधा िसििः सदः पतययकािरणी /
सुलभा शूयते देव ता बूिह िविवधा पभो // आ.क.१,१२.१ //
शीभैरवः /
वकयािम िृणु ततसवप ं सदः िसििकर ं िपये /
कैलासानमनदरानमेरोिवपनधयादेश िहमालयात् // आ.क.१,१२.२ //
महेनदानमलयादेश सहादशृयिगरेरिप /
शेषः शीपवपतो िदवयः िसिियोगीनदसेिवतः // आ.क.१,१२.३ //
तत तीथािन सवािण सरािस सिरतः िपये /
िसििपदािन िलङािन लतापािाणपादपाः // आ.क.१,१२.४ //
मृििकाकनदतोयािन पतपुषपफलािन च /
एवमादीिन िवदनते सवपिसििकरािण च // आ.क.१,१२.५ //
शीपवपतोऽहमीिािन तवह ं साकातस पवपतः /
सथावर ं मामकं रप ं िविि तं सुरसेिवतम् // आ.क.१,१२.६ //
अिसमनयदिसत नानयत यदनयत िसथत ं च तत् /
िदवयिलङसपिपनीय ं जयोितिलपङमनामयम् // आ.क.१,१२.७ //
शीमिललकाजुपनिमित पखयातं परमेशिर /
वामपाशेऽसय िलङसय घणिािसिेशरः िसथतः // आ.क.१,१२.८ //
घणिा िवलमबते िारे तीथपकुणडं च िवदते /
उपोिितैिसतिभः कायप ं जागरकैरतिनदतैः // आ.क.१,१२.९ //
िनिि कृषणचतुदपशयामजस ं सनापयेिचछवम् /
एकः समानयेिोय ं कुणडसथमपरः िपये // आ.क.१,१२.१० //
घणिा िननादयेदनयशतुयामाविध िपये /
घणिािसिेशरसतुषो ददािेभयोऽिप खे गितम् // आ.क.१,१२.११ //
घणिािसिेशरसयासय दिकणे िनखनिेतपये /
जानुदघं तु ततैव दशृयते रोचनपभा // आ.क.१,१२.१२ //
मृििका ता समाहृतय किपमातं िपबेितपये /
कीरयुकता च सपताह ं स साकादमरो भवेत् // आ.क.१,१२.१३ //
शीिगरीिसय पुरतो गजाकारा महाििला /
सवतयेव िदवारातं िदवयगनध ं सुगुिगुलुम् // आ.क.१,१२.१४ //
तं गृहीयातपलािसय दवयालाबुकपातके /
पिकपेदगनधकयुतं भकयेतकिपमातकम् // आ.क.१,१२.१५ //
पतयह ं मासपयपनतं ततः िसििमवापुयात् /
सदाननदो युवा धीरो जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,१२.१६ //
िवदतुे मलेचछवदन े गुिगुलुं तं िविनिकपेत् /
कोििमंिं ततसतामं िदवय ं भवित काञचनम् // आ.क.१,१२.१७ //
<चनदोदक बेइ M अिललकाजुपन>
मिललकाजुपनदेवसय चनदवापयिसत पिशमे /
वैिाखपूिणपमाया तु साधयेतसाधकोिमः // आ.क.१,१२.१८ //
िनभपयो िनिवपकलपश वसंसतोयसमीपतः /
जपेनमृतयुञय ं मनतं रातौ वासोिवविजपतः // आ.क.१,१२.१९ //
िनिीथे चनदसिललं चनदसपृषं भवेददा /
तिीथपिचछददेिे च सवाञिलं पिकपेदतः // आ.क.१,१२.२० //
सपृषटवा चनदो यदा गचछेिदा तिोयमाहरेत् /
िपबेचच सहसा धीरो जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,१२.२१ //
वजकायः सौमयरपः िानतातमा स भवेनरः /
<T िरपुरानतक>
पूवपिारे शीिगरेसतु िवदते ितपुरानतकः // आ.क.१,१२.२२ //
देवसय िनकिे देिे चोिरे ितिनतणीतरः /
दशृयते तत मूले तु सवय ं शीभैरवः पभुः // आ.क.१,१२.२३ //
े िूमं तदगे दशृयते तदा /
नृमाता िनखनि
तपतकुणडं नीलजलं िदवयिसििपदायकम् // आ.क.१,१२.२४ //
तिििनतणीकपतािण वसते बदधवा िविनिकपेत् /
कुणडे तिसमंसतदा तािन सथूलमीना भविनत च // आ.क.१,१२.२५ //
गृहीतवा ितिनतणीकाषैः पचेदेव ं कमातसुधीः /
तेिा ििरःकणिकािन खािन च िववजपयेत् // आ.क.१,१२.२६ //
भकयेचछेिमिखलं साधकः िसििकािकया /
कणमातं भवेनमूचछा तेन पशाििबुधयते // आ.क.१,१२.२७ //
वसुधाया िबलं पशयेजजीवेिदवयायुतािदकम् /
<मिणपिलल>
पिशमे ितपुरानतसय गवयूितियमातके // आ.क.१,१२.२८ //
मिणपिललिरित गामसतसय पिशमभागतः /
िवदते कशन िगिरसततपशादेकवािकम् // आ.क.१,१२.२९ //
दशृयते पिविेित पूवासयश ततो वरजेत् /
दिकणािभमुखः पशाद ् दिचापानतमातकम् // आ.क.१,१२.३० //
तत चामफलाकारान् पािाणाञजवलनपभान् /
गृहीतवा बनधयेिसते तिसतं रकतता वरजेत् // आ.क.१,१२.३१ //
पािाणयुकतं तिसतं कीरमधये िविनिकपेत् /
ततः कीर ं रकतवणप ं सयात् िपबेत् साधकोिमः // आ.क.१,१२.३२ //
सपताहाजजायते िसििवपजकायो महाबलः /
जीवेद ् आचनदतार ं च आ कलपमिवलपकम् // आ.क.१,१२.३३ //
<कोिकलािबल>
ितपुरानतसयोदिभागे कोिकलािबलम् उिमम् /
जगतपकािं ततासते कृतवा देहिविोधनम् // आ.क.१,१२.३४ //
साधको वमनादैश तिदलं पिविेतसुधीः /
दिचापाविधसतत पािाणाः कोिकलोपमाः // आ.क.१,१२.३५ //
सिनत गृहीतवा ततपृषे ितलाः िकपताः सफुििनत च /
इतयेततपतयय ं दषृटवा ताश घृषय परसपरम् // आ.क.१,१२.३६ //
दिुधानतः पिकपेिाश ततकीर ं कृषणता वरजेत् /
ततकीर ं मासमातं च िपबेिदवयतनुभपवेत् // आ.क.१,१२.३७ //
बहणिसतिदन ं जीवेिलीपिलतविजपतः /
ृ िशछद ं पशयित भूतले // आ.क.१,१२.३८ //
वेगे समीरसदि
ितपुरानतसय पूवपसया िदिि योजनमातके /
े ् // आ.क.१,१२.३९ //
अिसत सवगपपुरीनाथो देवसतसयागतः खनत
जानुमातं च वसुधा तत सपपफणोपमाः /
सपिपसंजासतु पािाणा िनगपचछिनत वरानन े // आ.क.१,१२.४० //
ितपुरानतकदेवसय पिशमेऽधाधपयोजन े /
अिसत िदवयिबलिार ं तत चापतयानतरम् // आ.क.१,१२.४१ //
वरजेतखजूपरवृकोऽिसत कृषणवणपः फलािनवतः /
ततफलाना रसं पीतवा तेन मूचछा भवेतकणम् // आ.क.१,१२.४२ //
पबुिोऽसौ भवेितसिो जीवेद ् आ चनदभासकरम् /
शीिगरेर ् दिकणिारे वजेशरसुरेशरौ // आ.क.१,१२.४३ //
े िूमं तत शीफलसिनभाः /
ितषतो िनखनि
पािाणाः सपिपभेदाः सयुः संगाहासते सुरेशिर // आ.क.१,१२.४४ //
े सय सिनधौ /
तत रामेशराखयोऽिसत िनखनि
रदाकाकारपािाणाः सपिपभेदा भविनत ते // आ.क.१,१२.४५ //
<आवतपक>
जयोितःिसिविसथान े दिकणे चैकपादपः /
ितषतयावतपको नाम तदासने तु पिशमे // आ.क.१,१२.४६ //
े ालफलोपमाः /
पवपतो िवदते तत खनि
पािाणासतानधमेदगाढं तत् सवप ं काञचन ं भवेत् // आ.क.१,१२.४७ //
तसयैव दिकणे िारे िवदते कुणडलेशरः /
तिनकृषे जानुमातं खनि
े िूमं समुिरेत् // आ.क.१,१२.४८ //
रकताभाः शीफलाकाराः पािाणाः सपिपवेधकाः /
पुरिेशरदेवसय समीपे कुणडमिसत िह // आ.क.१,१२.४९ //
गुञािरडढौ च िवदेते वृकौ ततपततम् अशीयात् /
सपताहाजजायते िसिो जरामरणविजपतः // आ.क.१,१२.५० //
<हिसतििला>
े सतपमाणतः /
तत हिसतििला दके खनि
तत जमबूफलाकारा गाहासते सपिपसंजकाः // आ.क.१,१२.५१ //
खयाता हिसतििरोनामा खयाता हिसतििलेित सा /
<छायाछतत>
एकयोजनमाते तु तसया दिकणभागतः // आ.क.१,१२.५२ //
ििवरप ं ििवपोकतं छायाछततं तु िवदते /
वतुपलं ितहसतं तु िछद ं तसयापयधो वरजेत् // आ.क.१,१२.५३ //
न कैिशदशृयते सोऽिप िसिो भवित ततकणात् /
यदचृछया रदतुलयः कीडतयेव जगततये // आ.क.१,१२.५४ //
िसदधयषकं साधयेिा सवपिसििपदायकः /
कानताभसतवकनकसूताः कमगुणोिराः // आ.क.१,१२.५५ //
अमलेन मदपयेदगाढं गोलं कृतवा तु वेषयेत् /
ं ागे बदधवा शीकािलकामनुम् // आ.क.१,१२.५६ //
तदगोलं दीघपवि
जपेिनवेियेित छायाछततेण तेन च /
ं ागबिगोलानतजायते घुििका िुभा // आ.क.१,१२.५७ //
वि
वकतानतधारयेिा तु ततकणातखेचरो भवेत् /
ििला तालं वसतबि ं कृतवा वि
ं ागवेिषतम् // आ.क.१,१२.५८ //
े े समञयेत् /
छायाछतते िनवसयैतिाभया नत
िनिध ं पशयित भूिमसथं नात काया िवचारणा // आ.क.१,१२.५९ //
ं ागबिखडगं च छायाछतते िविनिकपेत् /
वि
मनतयेतकािलकामनतं तं खडगं धारयेत् करे // आ.क.१,१२.६० //
तैलोकयिवजयी धीरो भवेिीरो जगततये /
ं ागे रोचन ं बदधवा छायाछतते िनवेियेत् // आ.क.१,१२.६१ //
वि
ललािे ितलकं तेन कृतवा लोकं विं नयेत् /
सोतोञनाञन े तिचछायाचछते िनवेियेत् // आ.क.१,१२.६२ //
तेनाञननेािञतोऽसौ देवैरिप न दशृयते /
ु े पूवपवददधवा छायाचछते िनधापयेत् // आ.क.१,१२.६३ //
पादक
ु े धृतवा यत यतािभवाञछित /
पादाभया पादक
ु े // आ.क.१,१२.६४ //
पयातुं तत ततैव नयतसत ं च पादक
पूवपवद ् रकतवसतं च छायाचछते िनवेियेत् /
आवेषयेिं च पिमदशृयो भवित कणात् // आ.क.१,१२.६५ //
समुिजिते पिे पशादशृयतेऽसौ न संियः /
कानतं वयोम हेम सूतमेकीकृतय िवमदपयेत् // आ.क.१,१२.६६ //
गोलीभूतं तु वसतेण वि
ं ागे बनधयेतसुधीः /
छायाचछते सथापयेितकालीमनतेण मनतयेत् // आ.क.१,१२.६७ //
सपिपवेधी भवेदेततसतय ं सतय ं वरानन े /
शीिैलपिशमिारे देवो बहेशरः िसथतः // आ.क.१,१२.६८ //
दगुा देवी च ततसथा सोपान ं नवमं च यत् /
तुङभदाया च नदा ततो बहेशरसय च // आ.क.१,१२.६९ //
िारदेिे मुदगवणप ं चतवारः सपिपका अमी /
िचञचावन ं च नरैतृये िसथतं बहेशरसय िह // आ.क.१,१२.७० //
कुणडं च िवदते तत िचञचाधशिणडका िसथता /
एकपादेन सततं तिचचञचाफलम् आहरेत् // आ.क.१,१२.७१ //
वसतेण बनधयेतकुणडे िकपवा सनान ं समाचरेत् /
सनानानते तािन गृहीयािावनमतसया भविनत िह // आ.क.१,१२.७२ //
तिदनधनःै पचेिाश हिसथपुचछििरसतयजेत् /
ददादेवायैकम् अंिम् अितथीना िितीयकम् // आ.क.१,१२.७३ //
तृतीयािं सवय ं भकेनमूिछपतो भवित कणात् /
िदवयो भवित िसिोऽय ं िबलं पशयित भूतले // आ.क.१,१२.७४ //
जरामरणिनमुपकतो हबधयो िनजपरैरिप /
अलमपुरोिरे गामो िवदते भीमपादक
ु ः // आ.क.१,१२.७५ //
े ् /
पाशे तु तसय गामसय हसतमातं धरा खनत
पािाणा िह फणाकाराः सपिपसंजा भविनत ते // आ.क.१,१२.७६ //
योगीशरीित देवयिसत ततालंपुरदेवता /
े वुम् // आ.क.१,१२.७७ //
तसयागतो रमयगुहा तसया मधये खनि
पािाणा भेदसंकािा गाहा माजालिवषया /
संिमशरय िनिकपेिङे दतुे तिारता वरजेत् // आ.क.१,१२.७८ //
मधवाजयाभया िपबेिाश पािाणानसाधकोिमः /
िदवयो भवित िसिोऽय ं वलीपिलतमृतयुिजत् // आ.क.१,१२.७९ //
शीपवपतोिरिारे देवो नामा महेशरः /
ितषित भमरामश तत ततफलमाहरेत् // आ.क.१,१२.८० //
सफोियेचच तदनतसथा िनयािनत भमरासतथा /
सजीवा अथ तानसवानभमरासतािनववजपयेत् // आ.क.१,१२.८१ //
ततफलािन पचेतकारे यावचछकय ं पयः िपबेत् /
कणं मूचछा भवेिेन मूचछानते च पयः िपबेत् // आ.क.१,१२.८२ //
एव ं कुयातपयतेन चैकिवि
ं ितवासरम् /
तेन वजिरीरः सयािलीपिलतविजपतः // आ.क.१,१२.८३ //
वेदवेदाङतततवजो जीवेदािदतयतारकम् /
तरसा वायुना तुलयसततकणािवित िपये // आ.क.१,१२.८४ //
तदामसय फलेनवै तयकतभमरकेन च /
वङसय पलसाहस ं दािवतं रजतं भवेत् // आ.क.१,१२.८५ //
रनधमापादयेदामफले भृङं िववजपयेत् /
तनमधये िनिकपेतसूतं किप ं कृषणाभसतवकम् // आ.क.१,१२.८६ //
िनरधय वकतं समृदा गोमयेन च लेपयेत् /
छायाया िोियेतकाषैसतदीयैः पहर ं पचेत् // आ.क.१,१२.८७ //
सवभाविीतलं कृतवा वकतसथा कारयेतसुधीः /
खेचरतवमवापोित वलीपिलतविजपतः // आ.क.१,१२.८८ //
जीवेचचनदाकपपयपनतं वाििमतव ं बहणा समम् /
सूतं कृषणाभसतव ं चामफले पूवपवितकपेत् // आ.क.१,१२.८९ //
पिलपय गोिकृनमृदभया पुिेदारणयकोपलैः /
सविीतं पारद ं गाह ं मधुसिपपिभपर ् युतं िलहेत् // आ.क.१,१२.९० //
गुञामातं च मासानतं बालो भवित मानवः /
नवनागोपमः सतवे जीवेद ् बहैकवासरम् // आ.क.१,१२.९१ //
उिरे शीिगरीिसय िवदते िुकलपवपते /
पञचोपचारैः समपूजय ितिु लोकेिु िवशुतः // आ.क.१,१२.९२ //
ॐ हंु फटकारमनतेण िनिवपकलपेन साधकः /
पशयेतपिशमिदिभागम् अनतिरके िवमानकम् // आ.क.१,१२.९३ //
े रिचर ं सदः पतययकारकम् /
िदवय ं हनक
ततः पिशमिदिभागे वरजेिीतवा महानदीम् // आ.क.१,१२.९४ //
दशृयते च गुहा तत पिविेतपिशमाननः /
ितयोजन ं वरजेित िवभीर ् एको ऽिवकलपकः // आ.क.१,१२.९५ //
कदलीकानन ं तत दशृयते पञचयोजनम् /
अचछोदपूणा सरसी तनमधये भदपीठकम् // आ.क.१,१२.९६ //
ततपीठं तु महिदवय ं पशयेतसफििकसिनभम् /
उचचारयेनमनतिममं दणडवतपणितं भजेत् // आ.क.१,१२.९७ //
ॐ ही िवदावागीशरािधपतये ही ॐ सवाहा /
तत सनातवा जपेनमनतं लकमेकं वरानन े /
कनदमूलािनो वा यथेषं साधकः िपये // आ.क.१,१२.९८ //
िसंहासनानतरे देव ं पशयेतसफििकसिनभम् /
चतुभुपज ं ितणेतं च िविदेनदक
ु लाधरम् // आ.क.१,१२.९९ //
नीलगीव ं नागभूिं परशथमृगायुधम् /
वराभय ं वरेणय ं तं िवििषिवबुधािचपतम् // आ.क.१,१२.१०० //
नमसकुयाचच साषाङं मनतैः सतोतैर ् मुहमुुपहःु /
ततः पसनः स ििवो वर ं दिे यथेिपसतम् // आ.क.१,१२.१०१ //
ितमायतन ं तत कूपं नवितं यथा /
आरामाशािप ताविनत ननदनािन वनािन च // आ.क.१,१२.१०२ //
वापयो नवितं सिनत िववर ं चैव ततसमम् /
कलपवृकाश ताविनत एते सवेऽिप िसििदाः // आ.क.१,१२.१०३ //
ततासते मोहली नामा पिथता यिकणीषदा /
बूते सा देिह मे भुिकतं िसिि ं तव ं यिद वाञछिस // आ.क.१,१२.१०४ //
देिव दासयामयह ं भुिकतं वकतवयिमह चामुना /
कनदमूलं फलं तसयै पायसं वा समपपयेत् // आ.क.१,१२.१०५ //
सा यिकणी पुनवपिकत याविञ ु े सुतं मम /
धारयेर ् वकसा ताविर ं दासयािम ते महत् // आ.क.१,१२.१०६ //
िवसृजेसतव ं यिद तदा भवनतं हिनम िनदपया /
एव ं गतभयि् चीरः कुयाचचेत् िसििभािभवेत् // आ.क.१,१२.१०७ //
वरजेददुीचीिदिभागे ततसरो योजनाधपके /
ततासते चनदन ं िदवय ं पुषपपूणप ं महेशिर // आ.क.१,१२.१०८ //
ततपुषपाघाणमातेण कुितपपासा न बाधते /
भकयेदथवा तसय फलमेकं यथोिचतम् // आ.क.१,१२.१०९ //
वजकायो भवेिसय भकणादेव मानवः /
सरोदिकणिदिभागे गचछेदोजनपादकम् // आ.क.१,१२.११० //
ननदन ं दशृयते तत दािडमीवृकसंकुलम् /
ततफलं भकयेदसतु जीवेदगुसहसकम् // आ.क.१,१२.१११ //
तसयैव सरसः पूवपभागे कोिाधपमातकम् /
गचछेिातीफलैर ् युकतं िवदते ननदन ं वनम् // आ.क.१,१२.११२ //
अशीयाितफलं धीरो जीवेतसंवतपकतयम् /
सरससतसय भागे च पिशमे योजन ं वरजेत् // आ.क.१,१२.११३ //
तत शीफलसमपूणप ं ननदन ं िवदते वनम् /
अदते ततफलं येन जीवतय् आचनदतारकम् // आ.क.१,१२.११४ //
ततैव ननदनवन े िलङं सयानीलवणपकम् /
तसयोदििारमागेण िविेनागो महाबलः // आ.क.१,१२.११५ //
तत सपतफणोपेतसतूगभीितकरो महान् /
एविंवध ं महानागं हंहुंक
ु ार ं वदनमुहःु // आ.क.१,१२.११६ //
नमसकुयातपयतेन साधकः िसििकािकया /
वदतयेव ं महानागस् तवदशृयतव ं ददािम ते // आ.क.१,१२.११७ //
यािह सव ं पिशमिार ं िदवया कनयािसत तत वै /
समुचचरनमहामनतं वरजेितैव साधकः // आ.क.१,१२.११८ //
ददाित हार ं सा कनया पवेिं न ददाित च /
हार ं गले धारयेिं तेन सारसवतं भवेत् // आ.क.१,१२.११९ //
तसमादिकणिदििारे वरजेिीितकर ं परम् /
े ं िदगमबरम् // आ.क.१,१२.१२० //
तत पशयेनमुकतकेिं िजहनत
गदाहसतं नीलवणप ं दषृटवा शीकेतपालकम् /
वनदेत मनतमुचचायप सतोतैिवपघिनवारणम् // आ.क.१,१२.१२१ //
हाहाहेहेहंहुंक
ु ार ं फि् हंु सवाहानतमेव च /
केतपालोऽपयननेवै मनतेणािु पसीदित // आ.क.१,१२.१२२ //
सवागतव ं िवतरतयेि पवेिं न ददाित िह /
अथ वरजेत् पूवपिदिो िार ं तत गणािधपम् // आ.क.१,१२.१२३ //
िसथतं पपूजयेित पिविेतसाधकोिमः /
दशृयते िदवयिलङं च चापसतत मनोहरः // आ.क.१,१२.१२४ //
ॐ हङु ारेण मनतेण पूजयेचच तमीशरम् /
उपवासेन ततैव िदवारातं जपेतसुधीः // आ.क.१,१२.१२५ //
पतयको भवतीिानो ददाित िह वर ं परम् /
इतयेवमादयः सिनत िसियः कदलीवन े // आ.क.१,१२.१२६ //
ततैव सरसः पूवपभागे योजनमातके /
अकरैिलपिखतं िािर तत पदावतीिबलम् // आ.क.१,१२.१२७ //
वमनादैिवपिुिातमा पिविेित साधकः /
तत चापानतरितं गचछेित मृदङकम् // आ.क.१,१२.१२८ //
आलोकय वादयेिं च तदधविनशवणािदा /
पदावती सवय ं याित हमृतं च ददाित च // आ.क.१,१२.१२९ //
तसय पानने िसिोऽयममरतव ं लभेत च /
ततः सैन ं समागमय पाथपयेततव ं ममािनतकम् // आ.क.१,१२.१३० //
समागचछालये िदवये कनयापञचिताकुले /
िसथतवा मम पितभूपया बहायुषयाविध पभो // आ.क.१,१२.१३१ //
तदनते िाशतं सथान ं गिमषयिस न संियः /
तसय पूवपतिाकसय चािनयेया िदिि िवदते // आ.क.१,१२.१३२ //
कदमबेशरदेवोऽिप वृकः कादमबकोऽगतः /
तत पतािण चादाय किुतैलेन लेपयेत् // आ.क.१,१२.१३३ //
तदीजसंभवैसतैलैर ् िलमपेद ् वाथ पचेतसुधीः /
ततकाषैसतािन मतसयाः सयुसतामपाते िविनिकपेत् // आ.क.१,१२.१३४ //
वजयपमिसथ ििरः पुचछं कौदसिपपयुपतं भजेत् /
ततसेवया भवेितसिो रदतुलयो महाबलः // आ.क.१,१२.१३५ //
तिकृ श नदीतीरे कुणडलेिसय सिनधौ /
िवदते पूवपवदकुतया िसििभपवित नानयथा // आ.क.१,१२.१३६ //
असतयुिरे पुषपिगिरः कपोतेिश िवदते /
ितः पदिकणमातनयािसय मूधानमावरजेत् // आ.क.१,१२.१३७ //
खेचरतव ं भवेिसय साधकसय न संियः /
तसय पूवोिरे भागे छेिदकीिारकं िसथतम् // आ.क.१,१२.१३८ //
उदिमुखं िविेित ितचापानतरमादरात् /
मूििकाकारपािाणं तके िपषटवा िपबेनरः // आ.क.१,१२.१३९ //
िकपं मूचछा भवेिसय जीवेदबहिदनतयम् /
वेधयेत् सवपलोहािन सपिपमातान संियः // आ.क.१,१२.१४० //
उपोषय च िदवा नकतं देवागे िसििमापुयात् /
िवदते देवतायुिमं कपोतेशरदिकणे // आ.क.१,१२.१४१ //
आ नािभमातं िनखनदेवे ताियमधयतः /
गोरोचनोपमासतत पािाणाः सिनत तानहरेत् // आ.क.१,१२.१४२ //
िपषटवा कौदघृताभया च िपबेदः सोऽमरो भवेत् /
े सतमातकम् // आ.क.१,१२.१४३ //
कपोतेिसय वायवये िनखनि
तत पारावताकारपािाणाः सपिपसंजकाः /
देवताराधन ं कृतवा तेिामेकं समाहरेत् // आ.क.१,१२.१४४ //
ऐिानया शीिगरीिसय हसतयेव भृगुपातनम् /
ततसमीपे िदवयकुणडं मृद ं तसमातसमाहरेत् // आ.क.१,१२.१४५ //
गवयपञचकयुकता ता धमेतखिदरवििना /
तसमाललोह ं पतेनीलं मधवाजयाभया पतािपतम् // आ.क.१,१२.१४६ //
ततसेचयेतसपतधौते तदगोलं िनिकपेनमुखे /
िवषणुतुलयो भवेितसिः सवपजः सवपगः सुखी // आ.क.१,१२.१४७ //
भृगुपातनिैलागात् कोिे दिधकवािकम् /
अचछतैलिगिरर ् नामा तदगे िवदते सदा // आ.क.१,१२.१४८ //
िबलं ततपिशमे हिसत तनमधये चापपञचके /
गते पशयेित कुणडं तत लाकासमं रसम् // आ.क.१,१२.१४९ //
अलाबुपाते गृहीयात् स सूतः कोििवेधकः /
पाकारशनदगुपतसय शीिगरीिसय पिशमे // आ.क.१,१२.१५० //
तनमधये िवदते वेशम चैतय ं ततपूवपतः िसथतम् /
चैतयातपूवे ििला िदवया मुदगाभा सपिपसंजका // आ.क.१,१२.१५१ //
ततासते मोहनो दनती तमारह समािहतः /
पृषािसय तृणं गाह ं ततसवप ं काञचन ं भवेत् // आ.क.१,१२.१५२ //
े राम् /
तदगजसयोिरे पाशे जानुदघा खनि
जमबूफलाभाः पािाणाः सपिपसंजा भविनत ते // आ.क.१,१२.१५३ //
िकितं खनदेगजसयाधो जानुमातं लभेितः /
लकवेधकरा िसिा ितकोणे घुििका परा // आ.क.१,१२.१५४ //
मिललनाथसय वायवये नतवा देवहदः परः /
तीथप ं ततािसत पािाणा मुदगाभाः सपिपसंजः // आ.क.१,१२.१५५ //
िलङं कूमोपमं तत सपिपसंजं िुभ ं िपये /
पूिणपमाया कृििकाया पूजियतवा समाहरेत् // आ.क.१,१२.१५६ //
तसमादगवयूितयुगलातसमृता नीलवनी परा /
तसया िलङं च सिललं नीलवणप ं पिसयते // आ.क.१,१२.१५७ //
अशामकाकसङािाः पािाणाः सपिपवेधकाः /
देवालयानतिनपखनजेजानुमातानतरािराम् // आ.क.१,१२.१५८ //
मूििकाकारपािाणाः सपिपसंजा भविनत ते /
शीिगरीिसय नरैतृया खयाता गुणडीपभाखयया // आ.क.१,१२.१५९ //
तसयागगते पीताभा मृििका च पुिे दहेत् /
तसयािनःसरित सवणप ं िुिदेवाहपकं परम् // आ.क.१,१२.१६० //
ततासते भृङचूतोऽिप पूवपवत् िसििदायकः /
तथा तमबीपुरे चािसत तीथे च िवपुले िुभम् // आ.क.१,१२.१६१ //
सदाफलं तु िवखयातं तसयाः पूवोिरे सुधीः /
ृ े भागे महाननदेित िवशुतः // आ.क.१,१२.१६२ //
शीिगरेर ् नरैत
वरजेद ् घणिापथेनवै तसय पूवोिरे सुधीः /
ततासते कालकणठेिो नामागे तसय कुणडकम् // आ.क.१,१२.१६३ //
ततेनदगोपसङािं िसििः सूतसय िवदते /
भविनत सपत लोहािन सवणप ं तपतािन सेकतः // आ.क.१,१२.१६४ //
ऐिानये शीिगरीिसय चािसत शीमािलनीशरः /
तसयोिरिदिि खयातस् तूमापवपतसंजकः // आ.क.१,१२.१६५ //
तसयागे च ितिूलाभाः सिनत दभाः िुभङराः /
े ािभमातं नीला मृद ं हरेत् // आ.क.१,१२.१६६ //
तदधो िनखनन
अककाषैः पचेिा च देवाितथयिनये कमात् /
एकैकभागं कलपेत चतुथािं सवय ं भजेत् // आ.क.१,१२.१६७ //
जीवेतकलपायुतं िसिो महाबलपराकमः /
इलेशरसय िनकिे तत कोिीशरः िसथतः // आ.क.१,१२.१६८ //
पुषप ं पतं तदगेऽिसत सपिपवेधकर ं भवेत् /
तताचलेशरो देवः सपिपवेधकरः परः // आ.क.१,१२.१६९ //
तसय योजनमाते च दिकणे चामरेशरः /
ततः सवणपििला चािसत तदधूवप ं नरमासकम् // आ.क.१,१२.१७० //
गोमासं वा िकपेतकाषैबादरैजवालयेतसुधीः /
पातः काञचनसङािा दशृयते सा ििला तदा // आ.क.१,१२.१७१ //
पतयगपुषपवतयाश रजसा भािवतािुकम् /
लोडयेििचछलाया च िकपेदलपामबुपातके // आ.क.१,१२.१७२ //
तसय संसपिपमातेण लेहः सयातकाञचन ं परम् /
शीगुरौ यत ततािप िपणडभूिमिसथतोपलाः // आ.क.१,१२.१७३ //
किपमातं तु तचचूणप ं भकयेिततफला समम् /
वलीपिलतिजनमासाजजीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,१२.१७४ //
शीिगरीनदसय नरैतृया पिाहकणप ईशरः /
ं ितचापके // आ.क.१,१२.१७५ //
तसय पूवोिरे भागे पञचिवि
े त ििहसतकम् /
ििहसतमातोधवपििला खनि
िरावसंपुिाकारान् दिृदस् तानसमाहरेत् // आ.क.१,१२.१७६ //
कुवीत तान् अििनवणान् िसञचयात् कूषमाणडजैर ् दवैः /
तनमधयानवनीतं तु ददादेवाय भागकम् // आ.क.१,१२.१७७ //
भागैकमितथेदेय ं भागमेकं सवय ं िलहेत् /
िदवा नकतं भवेनमूचछा िविनदो भवित सवयम् // आ.क.१,१२.१७८ //
वलीपिलतसंवजयो जीवेििायुतं नरः /
सपिपकानतसय सोपान ं िितीय ं भवित िपये // आ.क.१,१२.१७९ //
तदेवपाशपयोः सवे पािाणाः शेतपीतकाः /
सपिाः सवा भवनतयेते तेिु चैकं समाहरेत् // आ.क.१,१२.१८० //
पाचया िह तसय देवसय समीपे कूपमिसत च /
मणडू काभाश पािाणाः सिनत च सपिपसंजकाः // आ.क.१,१२.१८१ //
तसयेशरसय चोदीचया िलङािदर ् िवदते महान् /
तदि
ु रसया िदशयिसत तििनी पूवपवािहनी // आ.क.१,१२.१८२ //
तििनयाः पिशमािाया िपङाभ ं िलङमिसत िह /
पूणपिैलोदकं कुणडं तत सयातकणवेधकम् // आ.क.१,१२.१८३ //
िियोजन े महेिसय दिकणे चिणडका िसथता /
िपिणडकाखया सुिवखयाता तसया वायवयकोणतः // आ.क.१,१२.१८४ //
अनधुरिसत िह तनमधये मुदगवणासतथोपलाः /
केिचतपथयािनभाः सिनत ते सवे सपिपसंजकाः // आ.क.१,१२.१८५ //
अततयाना च सवेिा सपिाना िविधरचयते /
यिद सथूलं पेियेिं शलकणं मूिानतरेण िह // आ.क.१,१२.१८६ //
कुयातसवािण लोहािन तसयामावतपयेत् िपये /
ततसवप ं जायते सवणप ं कुयादेव ं यथेषकम् // आ.क.१,१२.१८७ //
सूकमशेतसवपलोहाना दतुानामनतरे िकपेत् /
ततसपिात् सवपलोहािन काञचनतव ं पयािनत िह // आ.क.१,१२.१८८ //
वायवया मिललनाथसय तीथे सवेशराखयकम् /
तसय दिकणिदिभागे राजमागे िियोजन े // आ.क.१,१२.१८९ //
गते ड्ॐगिलका तत दशृयते तसय मूधपिन /
कृषणधातीफलानयेव सिनत तािन च भकयेत् // आ.क.१,१२.१९० //
सपतवासरपयपनतम् आ तृिपतं वजिवगहः /
जरामरणिनमुपकतो जीवेतकलपिततयम् // आ.क.१,१२.१९१ //
तसमाचच दिकणे भागे काकलारीमहावन े /
ततासते सतमबकदली पिविेित साधकः // आ.क.१,१२.१९२ //
कोिाधपमातं गचछेचच रसकुणडं च दशृयते /
अलाबुपाते संसथापय कोििवेधी भवेिु सः // आ.क.१,१२.१९३ //
ििलामयो नीलवणपः ििखणडी तत दशृयते /
तनमुखागेऽिसत कुणडं िवतिसतमाताितनीलकम् // आ.क.१,१२.१९४ //
ं ं च तनमधये कणं िकपतं नव ं भवेत् /
िुषकवि
ै ेन भवतयेव न संियः // आ.क.१,१२.१९५ //
पतं पुषप ं िदनक
तत पसथं रसं िकपवा तावनमातं जलं हरेत् /
मधुतुलय ं िपबेिं च मूचछा भवित ततकणात् // आ.क.१,१२.१९६ //
कणेन लिधजानः सयाजजीवेदगुसहसकम् /
शीिगरेवपिििदिभागे घििकािसिखेचरः // आ.क.१,१२.१९७ //
अिसत तसय पुरो भूमौ पञचहसत ं खनतेसुधीः /
बदराकारपािाणा िवदनते खगितपदाः // आ.क.१,१२.१९८ //
एकं वकते सदा धायप ं िसिैः खेगितिलपसुिभः /
<िसििकमः>
शीिैले सवपिसिीनामुकताना िविधरचयते // आ.क.१,१२.१९९ //
मनतनयासं पुरा कृतवा पशाललकं जपेनमनुम् /
अघोरानतेन वै िीघं तिितसििमवापुयात् // आ.क.१,१२.२०० //
<अथ नयासः>
ॐ ही महापवपतवािसनयै हृदयाय नमः /
ॐ ही जयेषायै ििरसे सवाहा /
ॐ ही रौदरयै ििखायै विि् /
ॐ ही कनककुणडिलनयै कवचाय हं ु /
े ेभयो वौिि् /
ॐ ही संजीिवनयै नत
ॐ ही मािलनयै असताय फि् /
ॐ हंु ििवाय नमः पादयोनयपसेत् /
ॐ व ं वामदेवाय नमः जङयोः /
ॐ प ं पिदनयै नमः गुहे /
ॐ का कनयाकुमायै नमः नाभौ /
ॐ िलौ नमः कुकौ /
ॐ दा ही दगुायै नमः उरिस /
ॐ हंु िवनधयवािसनयै नमः कणठमूले /
ॐ लं नमः गीवायाम् /
ॐ ही शी अषभुजायै नमः भुजयोः /
ॐ हंु सवपतोमुिखनयै नमः मुखे /
े योः /
ॐ पकाििकायै नमः नत
ॐ मिहिमिदपनयै नमः कणपयोः /
ॐ हा सवाङसुनदयै नमः मूििप नयसेत् /
एवम् अङरका कृतवा केतं पूजयेत् /
ॐ ही शी नमो भगवित सवेशिर देिव नमो मणडलवािसिन का की कूं हन हन पच पच मथ मथ िीघम् आवेिय
िीघमावेिय एहेिह भुवनविनदते सवाहा /
अनने मनतेण देवतामावाहयेत् /
े यै नमः सािनधय ं कुर कुर सवाहा /
ॐ हा ही हूं ितभुवनश
अनने मनतेण ततकेतदेवता पूजयेत् /
ॐ कृषणविणपिन अपरामुखयै नमः पूवपिसमन् /
े े /
ॐ सुधावििपणयै नमः आिनय
ॐ पवपताकृषणविणपनीरौदमुखयै नमः दिकणे /
ॐ बालाकपविणपनीमहालकमयै नमः नरैतृये /
ॐ खं रकतपवपतविणपनी /
महामिहिासुरमिदपनयै नमः पिशमे /
ॐ मा सवपविणपनीहङ
ु ारवािदेवयै नमः वायवये /
ॐ िसहवािहनयै नमः उिरे /
ॐ ििवाििवाििवाितिूलहसतायै नमः ऐिानये /
ॐ हा ही कली मनोनमनयै नमः आकािे /
ॐ हा ही महामोिहनयै नमः पाताले /
ॐ हा ही हूं है ह्ॐ हौ ह ं महािवदे जमभय जमभय मोहय मोहय दिपय दिपय मूछपय मूछपय कली मथ मथ
आकिपयाकिपय हंु फि् सवाहा /
मधये च पूजयेत् /
एव ं नयासं रका पूजा कृतवा ततकमपिण लकमेकम् अघोर ं जपेत् /
ततः िसििमवापोित /
मनतं यथा /
ॐ हा ही ह ं अघोरतर पसफुर पसफुर पकि पकि कह कह िम िम जात जात दह दह पातय पातय ॐ है हा
ह ं अधोरासताय फि् /
अमुं मनतं लकं जपेत् /
ततः सवपे पतयकीभूय देवता वर ं ददाित // आ.क.१,१२.२०१ //

आ.क. १, १३
<गनधकः>
शीभैरवी /
पणमय ििरसा िमभुमसतौिीतपरमेशरी /
शुतं तव पसादेन िदवय ं सवपरसायनम् // आ.क.१,१३.१ //
उतपििं गनधकसयािप जाितं संिोधन ं तथा /
सेवा रसायनफलं कमादबूिह महेशर // आ.क.१,१३.२ //
शीभैरवः /
देिव िृणु पवकयािम गनधकसय रसायनम् /
शेतिीपे पुरा देिव लताकलपदमुोजजवले // आ.क.१,१३.३ //
नानामिणगणाकीणे नानापुषपफलाकुले /
िसििवदाधरसतीिभः िकनयपपसरसा गणैः // आ.क.१,१३.४ //
े िनजपरसतीिभः कीडनती तव ं मदोललसा /
अनक
वेणुवीणािवनोदेन वादनादैमपनोहरैः // आ.क.१,१३.५ //
तालैर ् िललिरकाढकािननादैः करतालकैः /
अतयाननदेन देवेिि नृतयनती तव ं सुरािचपते // आ.क.१,१३.६ //
तदा ऋतुमती जाता सुसाव च रजो महत् /
सुगिनधना तदजसा तविसतं रकतता ययौ // आ.क.१,१३.७ //
िवहाय तदकतवसतं सनातवा कीरमहोदधौ /
े ामरकानतािभर ् वृता कैलासमावरजः // आ.क.१,१३.८ //
अनक
वायुना तदजोवसतं िकपत ं कीरमहोदधौ /
मिन ं ततैव तिसतं िचरकालं सुरेशिर // आ.क.१,१३.९ //
मथयमानानमहामभोधेर ् अमृतेन सहोिवम् /
शलाघयेन िनजगनधेन मोदयनसुरानसुरान् // आ.क.१,१३.१० //
तेनवै नामा ऊचुसते िकादाः सुरपुङवाः /
गनधकोऽय ं भवतवसय नामा जातं तु मितपये // आ.क.१,१३.११ //
चतुिवपध ं िोिणतं ते िदवय ं बलकर ं परम् /
समथोऽय ं गनधकसतु रसबनधे च जारणे // आ.क.१,१३.१२ //
रसेनदे ये गुणाः सिनत ते गुणाः सिनत गनधके /
इतयूचुर ् इनदपमुखा हृषा गनधकगनधतः // आ.क.१,१३.१३ //
तदा पभृित लोकेऽिसमनखयातोऽय ं गनधकः िपये /
जपाकुसुमसङािः कितयशोिमः िपये // आ.क.१,१३.१४ //
पीतो वैशयो मधयमः सयाचछवेतो िवपोऽधमः समृतः /
कृषणवणो भवेचछू दः िपये सयादधमाधमः // आ.क.१,१३.१५ //
रकतवणप ं लोहवेिध पीतवणप ं रसायनम् /
शेतवणप ं च भैिजये कृषणं कुषािदलेपन े // आ.क.१,१३.१६ //
<गनधकिुििः>
अथ वकये गनधकसय िोधन ं िसििदायकम् /
ितलपणयपजमोदाश बाही भृङी च धुिुरः // आ.क.१,१३.१७ //
एतेिा च रसैर ् भावय ं चूिणपतं गनधकं िदनम् /
कानतपाते िविनिकपय समािाजयेन पाचयेत् // आ.क.१,१३.१८ //
मृिििनना तु ततपकतवा हजाकीरे िविनिकपेत् /
गोकीराजयैः िकंिचदनू ं सथालया वकतं तु बनधयेत् // आ.क.१,१३.१९ //
सवचछािुकेन बिसय चूणप ं तदपुिर िकपेत् /
तदधूवप ं शावकं रदधवा ततसथापय ं गतपकानतरे // आ.क.१,१३.२० //
वनोतपलैर ् मृदपुुिं दततवा दवित गनधकम् /
पुनश ितलपणयादैभावयेचछोियेत् ितधा // आ.क.१,१३.२१ //
दावयेितसमादाय मतसयिपिेन सपतधा /
भावयेजजािलनीबीजचूणैस् तत् पिरपेियेत् // आ.क.१,१३.२२ //
ततो भृङदवैभावय ं सपतकृतवसतपे खरे /
जलैः पकालय तत् समयक् िोियेितपुनः पचेत् // आ.क.१,१३.२३ //
मृिििनना कानतपाते घृताकते तु कणं ततः /
भृङराजदवे िकपवा िुि ं तदगनधकं भवेत् // आ.क.१,१३.२४ //
रसे रसायन े योगे योजय ं सुखकर ं भवेत् /
<गनधकरसायनम्>
पूवोकतवद ् देहिुिि ं कुयािािनतिवरेचनःै // आ.क.१,१३.२५ //
ू े सुनकते पूजियतवा पर ं ििवम् /
सुमुहत
गणािधप ं केतपालं शीगुरं िभिज ं कमात् // आ.क.१,१३.२६ //
िनषकैकं ितफलाचूणप ं िनषकमेकं च गुिगुलुम् /
गुञोनमेय ं िुिगनध ं िलहेदेरणडतैलतः // आ.क.१,१३.२७ //
गुञावृििकमेणैव सेवय ं ततपितवासरम् /
िदनिोडिपयपनतं गुञािोडिमातकम् // आ.क.१,१३.२८ //
तदा िोडिघसानते सेवय ं ततपितवासरम् /
गुञािोडििकोनमेयम् अपूवप ं ितफला परम् // आ.क.१,१३.२९ //
एतसमादिधका वृििनप काया िसिििलपसुना /
एव ं मासपयोगेण कुषमषादिं हरेत् // आ.क.१,१३.३० //
तथा पमेहान् गुलमािन कासशासकयजवरान् /
वरणानभगनदरादीशािीितवातोिवानगदान् // आ.क.१,१३.३१ //
मासियपयोगेण बहक ु ािनतं पयचछित /
सवपवयािधपिमन ं भवेनमासतयाितपये // आ.क.१,१३.३२ //
ततः िणमासयोगेन वृिो यौवनमापुयात् /
एवमिदपयोगेण िसिो भवित िामभिव // आ.क.१,१३.३३ //
तनमूतमलयोगेन तामं काञचनता वरजेत् /
िविध ं च पितिेध ं च कुयातपूवोकतवतसुधीः // आ.क.१,१३.३४ //
रसािद पुणयममलं यः सेवेत रसायनम् /
स एव कृतकृतयः सयादैवतैरिप पूजयते // आ.क.१,१३.३५ //
सवपतीथेिु संसनातः सवपवरतफलािनवतः /
अशमेधािदयजाना सवेिा फलमापुयात् // आ.क.१,१३.३६ //
धनयः पुणयतमः शेषः शलाघनीयो मनीिििभः /
स योगिवजः सवपजः सवानुगाहकः पभुः // आ.क.१,१३.३७ //
िुिः सवपगतः िानतः िूरः सतवगुणोजजवलः /
तसय देहलयो नािसत हदशृयः ििवता वरजेत् // आ.क.१,१३.३८ //

आ.क. १, १४
<िविम्; िविोतपििः>
शीभैरवी /
शुतं सवप ं मया देव िदवय ं सवपरसायनम् /
िविोतपििं च जाितं च सेवा वद च ततफलम् // आ.क.१,१४.१ //
शीभैरवः /
कीरोदधौ मथयमान े मनथनीकृतमनदरैः /
िसििकनरगुहेनदिपिाचोरगराकसैः // आ.क.१,१४.२ //
बहादैरिखलैर ् देवैरेकतो दनुजािधपैः /
दैतयैरनयत िवपुलैमपहाबलपराकमैः // आ.क.१,१४.३ //
ततो जातािन रतािन कौसतुभादीिन कामगौः /
कलपवृको महालकमीर ् ऐरावतमहागजः // आ.क.१,१४.४ //
उचचैःशवासतथा चेनदध
ु पनवनतिरिभििवरः /
अमृतं च लता िदवया िदवयिसििपदायकाः // आ.क.१,१४.५ //
मनदरभमणशानतनागराजमुखात् ततः /
ं री // आ.क.१,१४.६ //
िविजवाला समुतपना तीवरा लोकभयक
ममजज कीरजलधावतयनतमथनातपुनः /
कालकूिं महाकवेडं कलपानतयमसिनभम् // आ.क.१,१४.७ //
संवताििनपतीकािं वीकय भीताः सुरासतदा /
ममािनतकं समाजिमुः सतुवनतो दीनमानसाः // आ.क.१,१४.८ //
सवािमनसवोिम तािह िरणागतपालक /
इतयािद बहधु ा सतोतं कुवाणासते सुरासुराः // आ.क.१,१४.९ //
अह ं िसमतमुखं कृतवा कालकूिं तदािपबम् /
तत ततावििषं तदहधु ा समभूििुव // आ.क.१,१४.१० //
कविचनमूलसवरपेण कवािप तवगूपतः िपये /
कुतािप पणपरपेण तोयरपेण कुतिचत् // आ.क.१,१४.११ //
एव ं बहिुवध ं जातं तत तत िविं गतम् /
तेिा शेषं कनदिविमषादििविं िपये // आ.क.१,१४.१२ //
<पोइसोन्:: १० िकनदस्>
कमािेद ं पवकयािम कालकूिं च ददपरुम् /
हालाहलं मेििृङं मोहद ं गिनथ ककपिम् // आ.क.१,१४.१३ //
रकतिृिङ हिरद ं च केसर ं दिमं समृतम् /
एते दििवधाः कवेडा न पयोजया रसायन े // आ.क.१,१४.१४ //
<पोइसोन्:: ८ िकनदस्>
शेतिृङी वतसनाभ ं सिपप ं िृिङ वालुकम् /
मुसतकं सकतुकं देिव चाषमं कदपमं भवेत् // आ.क.१,१४.१५ //
रसायन े योजनीयासतवषौ भेदाः पकीितपताः /
कालकूिं काकचञचुपभ ं ददपरुसिनभम् // आ.क.१,१४.१६ //
ददपरु ं नीलवणप ं च हालाहलिविं समम् /
मेििृङी तु मेिसय िृङाभ ं मोहद ं पुनः // आ.क.१,१४.१७ //
रकतनीलपभ ं देिव गिनथकं गिनथसंयुतम् /
ककपिं किपलाभ ं च रकतिृिङ महािविम् // आ.क.१,१४.१८ //
कृषणिपङं च रकताभ ं हिरदाभ ं हिरदकम् /
केसर ं पदिकञलकपभ ं दििवध ं ितवित // आ.क.१,१४.१९ //
शेतिृङीभदनताभ ं वतसनाभ ं च पाणडुरम् /
सिपपाकृितिभयुपकतं िबनदिुभः सिपप ं भवेत् // आ.क.१,१४.२० //
िृङी िृङाकृितजेयो वालुकं वालुकाकृित /
मुसताकृितमुपसतकं सयाचछवेतवणप ं तु सकतुकम् // आ.क.१,१४.२१ //
मधूिचछषाकृितदेिव कदपमं िविमुिमम् /
िविखणडेिु भिनिेु दशृयनते येिु िबनदवः // आ.क.१,१४.२२ //
शेतरकतपीतवणाः कृषणा िवपादयः कमात् /
शेता रसायन े रकता वशये पारदकमपिण // आ.क.१,१४.२३ //
कुदकमपिण पीताः सयुः कृषणवणासतु मारणे /
िविं युकतयामृतं देिव तदयुकतया िविं भवेत् // आ.क.१,१४.२४ //
तसमादकुतया िविं सेवयमयुकतया न कदाचन /
रसाभहेमकानताना वीयेण सदि
ृ ं िविम् // आ.क.१,१४.२५ //
<िवििुििः>
रकतसिपपतैलेन िलपते वसते च बनधयेत् /
ितिदनानते समुितृय िङणेन समं िविम् // आ.क.१,१४.२६ //
मदपयेचछलकणचूणप ं ततकारयेचच िविुधयित /
रोगे रसायन े योजय ं िसििद ं सयािरानन े // आ.क.१,१४.२७ //
<िविरसायनम्>
िुिदेहो िवरेकादैः पथयािी िविभुिभवेत् /
कमेण सेवनीय ं ततसिपप ं राजसिपपम् // आ.क.१,१४.२८ //
मुदगवरीिहयवा मािा गुञामातं पराविधः /
िकपरासिहतं सेवय ं कवेलं तदमृतं भवेत् // आ.क.१,१४.२९ //
कटवमललवणासतयाजया वयायामोषणातपादयः /
तैलसिपपखादाश वजया िविरसायन े // आ.क.१,१४.३० //
गवय ं कीर ं घृतं तकं िसनिध ं दिध च िकपरा /
सेवया सवादरुसदवया नोचेििकृितकारणम् // आ.क.१,१४.३१ //
<िविोपदवासतिचचिकतसा च>
मातया सेिवतं कवेलम् अमृतं भवित िपये /
अितमातं यिद भवेदमृतं च िविायते // आ.क.१,१४.३२ //
पमादादितमातं चेत् तदा वेगा भविनत च /
कषं पथमवेगे सयािेपथुश िितीयके // आ.क.१,१४.३३ //
तृतीये च तृिा दाहि् चतुथे गितभञनम् /
फेिनलासयः पञचमे सयातिषे कनधरभञनम् // आ.क.१,१४.३४ //
सपतमे च िनरतथान ं मरणं चाषमे भवेत् /
तसमाचछीघं पतीकारः करणीयो वरानन े // आ.क.१,१४.३५ //
िकंिचनमातािधकं कवेलं नानारोगानकरोित तत् /
भािनतिवसमृितिूलािन वानतयतीसारकं परम् // आ.क.१,१४.३६ //
सवरसाद ं गदगदतव ं दाह ं दिृषभमं तथा /
कणपरकशासकासादीन् अनयान् वातोिवान् गदान् // आ.क.१,१४.३७ //
यदाितमातं िचिािन दशृयनते वपुिि िपये /
तदा तु िङणं िनषकम् आजय ं चािप चतुगुपणम् // आ.क.१,१४.३८ //
पेय ं ततपिरहाराथप ं जलैवा तणडुलीयकम् /
मजजा वा पुतजीवसय फलािनषकं जलािनवतम् // आ.क.१,१४.३९ //
तुतथं पणियोनमेय ं नृमूतैर ् वा हिरदकम् /
वचा वा देवदाली वा सपाकी वाथ साबुपणीम् // आ.क.१,१४.४० //
पिोली िगिरपणीं नृमूतैिवपििजतपृथक् /
ला या वा हा चतुवपणैर ् गारडं संपुिीकृतम् // आ.क.१,१४.४१ //
सतमभसतोभनिनवाहिनिवपिीकरणं तथा /
ला प्ॐ ला अनने मनतेण सतमभनम् /
िीतजलघिम् अिभमनतय िविातुरसय मसतके जलं ढालयेत् /
िविं नाकामित /
या प्ॐ या अनने सतोभनमनतेण िविातुरसय िििखनमनधयेत् /
वा प्ॐ वा अनने िनवाहमनतेणाकपदणडं वा धुिूरकाषदणडं वािभमनतय िविातुरसय सवाङं सपृषटवा िविं िनवाहयेत् /
हा प्ॐ हा अनने िनिवपिीकरणमनतेण िनिवपिीकरणाथप ं िविातुरसय सवाङं दणडेनापामाजपयेत् सवसथो भवित /
जीणप ं कवेलं िरीरे चेितपिानतं वमन ं िपये // आ.क.१,१४.४२ //
आमानतं रेचन ं कायप ं तणडुलीयकमूलभुक् /
सेवेत मासं सघृतं िविदोिहर ं भवेत् // आ.क.१,१४.४३ //
पूवोकतमातासेवी यो महावयाधेिवपमुचयते /
देिव िणमासयोगेन जरापिलतखणडनम् // आ.क.१,१४.४४ //
संवतसरोपयोगेन जीवेचचनदाकपतारकम् /
िहमिीतवसनतेिु योजय ं िविरसायनम् // आ.क.१,१४.४५ //
गीषमविपिरतसवेतन पयोजय ं कदाचन /
वातसथिवरगिभपणयः कुिृडघमाधवपीिडताः // आ.क.१,१४.४६ //
नपुस
ं का गदकीणाः िपिकोधािधकासतथा /
यिकमणो नवै योियाः सयुः सदा िविरसायन े // आ.क.१,१४.४७ //

आ.क. १, १५
<िदवयौििधरसायनािन>
शीभैरवी /
े जराजनमगदापह /
मलमायािवहीनि
तवतपसादेन िविदतं रसादीना रसायनम् // आ.क.१,१५.१ //
इतःपरमिप सवािमन् िुशूिे िकमिप पभो /
सुखोपायोपयोिय ं च िदवयौििधरसायनम् // आ.क.१,१५.२ //
बूिह मे तििध ं िदवय ं सवपिसििपदायकम् /
शीभैरवः /
<१. बहकलपः; बहवृकतैलकलपः>
वकयािम बहवृकािद िदवयौििधरसायनम् // आ.क.१,१५.३ //
ततादौ बहवृकसय िृणु देिव रसायनम् /
बहवृकसय बीजािन िवदधयान् िनसतुिािण च // आ.क.१,१५.४ //
पिरिोषयातपे तीवरे सूकमचूणािन कारयेत् /
धातीफलेन सपताह ं भावयेतपयसाथवा // आ.क.१,१५.५ //
चकयनते िकपेिािन ततसतिैलमाहरेत् /
इतथमुतथािपतं तैलं दोिघं च रसायनम् // आ.क.१,१५.६ //
बहबीजजतैलसय पसथमाजय ं च ततसमम् /
िनिकपतं िसनिधभाणडे च धानयरािौ िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.७ //
मासाधपमासं देवेिि तसमािैलं समाहरेत् /
िुिदेहो िवरेकादैरिचपताििनगुरििजः // आ.क.१,१५.८ //
ििपलं च गवा कीर ं तिैलं िनषकमातकम् /
संिमशरय च िपबेतपातः पथयािी सयािजजतेिनदयः // आ.क.१,१५.९ //
एव ं िितीयेऽिप िदन े हेकाहानतिरते कमात् /
िनषकवृििर ् भवेदेव ं यावतिोडििनषककम् // आ.क.१,१५.१० //
एतिैलसय परमा माता हसयैवम् ईिरता /
पीतमाते कणं मूचछा जायते िसञचयेनमुखम् // आ.क.१,१५.११ //
पबुिे सघृतं ददादिुधानं िकपरािनवतम् /
एव ं तैलोपयोगेन मासाजजानी भवेनरः // आ.क.१,१५.१२ //
सकृदगाही सुकानतश िोडिािद इव िसथतः /
िितीये नागबलवान् सवपवयािधिवविजपतः // आ.क.१,१५.१३ //
इनदोपमबलो धीरशतुथे मािस च कमात् /
वजदेहो िदवयदिृषः पञचमे खेचरो भवेत् // आ.क.१,१५.१४ //
अिणमािदगुणोपेतः सवपगः सवपकािलकः /
िषे मािस सवय ं सषा भोकता हता ितमूितपवत् // आ.क.१,१५.१५ //
विैकसेवनादेिव भवेतसाकातसदाििवः /
याविैलोपजीवी सयात् तावत् कीरौदनािनः // आ.क.१,१५.१६ //
वमनािदिविुिाङः कृतवा वैदििजाचपनम् /
पातगोकीरकुडुब ं तैलं िकंिुकबीजजम् // आ.क.१,१५.१७ //
कुडुब ं पूवपवजजातमेकीकृतय िय ं िपबेत् /
ततपानमाते मूछा सयातकुयािं भसमिाियनम् // आ.क.१,१५.१८ //
सपतराते पबुिः सयादिवचछयन े िसथतः /
नाङािन चालयेदेि जायते िवचलेकणः // आ.क.१,१५.१९ //
तैले जीणे समापने संजा भवित भैरिव /
गोकीर ं तसय दातवय ं पतयह ं दिवासरम् // आ.क.१,१५.२० //
स तवचं च तयजेदेहात् कञचुकं भुजगो यथा /
ं ितवासरम् // आ.क.१,१५.२१ //
कीराहारी भवेिनतयमेकिवि
वाचा पितभपवेिीरः शुतं धारयते कणात् /
दरूशावी िदवयदिृषर ् जीवेदबहिदन ं सुधीः // आ.क.१,१५.२२ //
<बहवृकपललवकलपः>
पुणयके बहवृकसय पललवािन समाहरेत् /
िकिमकीििवहीनािन कोमलािन िुभािन च // आ.क.१,१५.२३ //
आतपे िोियेिीवरे चूिणपतं वसतगािलतम् /
कुयानूतनभाणडे च िनिकपेचच पयततः // आ.क.१,१५.२४ //
वमनादैिवपिुिाङो बहचारी िजतेिनदयः /
कारामलविजपताहारः कीरिालयनभोजनः // आ.क.१,१५.२५ //
कोषणं जलं िपबेिनतय ं िनवाते ियन ं भजेत् /
किपमातं च सेवेत मासं गोतकसंयुतम् // आ.क.१,१५.२६ //
िितीये च तृतीये च वृििः किािधका कमात् /
एव ं िोडिमासानतं सतकं कुडुब ं िपबेत् // आ.क.१,१५.२७ //
एव ं िनतयोपसेवी यः कुिञचतिसनिधकुनतलः /
मिमातङबलवान् जीवेदबहिदन ं नरः // आ.क.१,१५.२८ //
<बहवृकपुषपकलपः>
बहवृकसय पुषपािण छायाया िोियेतसुधीः /
चूणपयेदगालयेिसते नवभाणडे िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.२९ //
ं तपलं पुषपचूणप ं चतुिवपि
िवि ं ितगोघृतम् /
पलमेकत संिमशं धानयरािौ िनवेियेत् // आ.क.१,१५.३० //
तदि
ु रेचच मासानते कृतवा भागाशतुदपि /
एकैकं पतयेकं सेवयमेव ं मासतय ं भवेत् // आ.क.१,१५.३१ //
भुञीत िुलबपाते च लवणामलािदविजपतम् /
पायसािी किाय ं तृिातपः खािदर ं िपबेत् // आ.क.१,१५.३२ //
ितमासाजजायते गातं वजवन् नात संियः /
नागायुतबलो धीरो वायुवेगगितभपवेत् // आ.क.१,१५.३३ //
असय विोपयोगेन पुरीिमिप मूतकम् /
वेधयेतसवपलोहािन काञचनािन च कारयेत् // आ.क.१,१५.३४ //
जीवेदबहिदन ं साकादैवतैः सह मोदते /
<बहवृकबीजकलपः>
बहवृकसय बीजािन चूणपयेिनिकपेदिे // आ.क.१,१५.३५ //
मधवाजयिकपरायुकतं धानयरािौ िविनिकपेत् /
मासादधूवप ं समाहृतय पतयह ं किपमातकम् // आ.क.१,१५.३६ //
उपयुञीत िुिातमा गोकीर ं च िपबेदनु /
यावतपलं भवेििृिसतावदेवािधकं न िह // आ.क.१,१५.३७ //
एव ं संवतसराितसििजायते मृतयुविजपता /
जीवेदबहिदन ं िुिो मतङजबलोपमः // आ.क.१,१५.३८ //
<बहवृकवलकलकलपः>
सूकमचूणप ं पकुवीत बहवृकसय वलकलम् /
भावयेदगवयपयसा पलं चानुिदन ं िपबेत् // आ.क.१,१५.३९ //
िजतेिनदयश पथयािी भवेद ् आ वतसर ं सुधीः /
दिविपसहसािण जीवेितसिो भवेदधुवम् // आ.क.१,१५.४० //
<बहवृकिनयासकलपः>
बाही च मधुकं साजय ं िनयासं बहवृकजम् /
समभागािन सेवेत पलं चानुिपबेतपयः // आ.क.१,१५.४१ //
ं ुदिपनः िुिचः /
एवमेकािदयोगेन िुभय
जीवेदबहिदन ं जानी वलीपिलतविजपतः // आ.क.१,१५.४२ //
<बहवृकपञचाङकलपः>
पञचाङं बहवृकसय िविधवितसमाहरेत् /
छायािुषकं पकुवीत चूिणपतं पििोिधतम् // आ.क.१,१५.४३ //
किपमातं िलहेचछुिः कौदाजयाभया िदनोदये /
वलीपिलतिनमुपकतो वतसराजजायते नरः // आ.क.१,१५.४४ //
<बहवृकमूलगुपतधातीकलपः>
अितसथूलतर ं दीघप ं भेदयेदबहभूरहम् /
मूले ितहसतिेिं च तदगे गतपम् आरचेत् // आ.क.१,१५.४५ //
धातीफलािन पकवािन तत समपूरयेितपये /
तिचछनकाषिेिेण तदगतप ं च िनरोधयेत् // आ.क.१,१५.४६ //
कुिैः संवेषयेतसमयग् आ मूलागं च लेपयेत् /
मृदगोमयाभया मितमासततो वसतेण वेषयेत् // आ.क.१,१५.४७ //
पुनमृपदगोमयाभया च लेपयेचछोियेतसुधीः /
समयक् िुषके च पिरतः करीिैः पिरपूरयेत् // आ.क.१,१५.४८ //
दहेिं िीतलीभूते सानद ं ततफलमाहरेत् /
भाणडे कौदाजयभिरते िकपेिातीफलं च तत् // आ.क.१,१५.४९ //
भूगृहे वा िनवाते वा पदेिे च वसनसुखी /
यथेषं भकयेिनतय ं कीराहारी िजतेिनदयः // आ.क.१,१५.५० //
िणमासातपशयित िछद ं िनधानािन च भूतले /
तयजेततवचं सपप इव जीवेदबहयुगं नरः // आ.क.१,१५.५१ //
<२. शेतबहवृककलपः; शेतबहवृकपञचाङकलपः>
चूणपयेचछवेतपालािपञचाङं िोियेितपये /
छायाया वसतगिलत ं मधुना च िलहेितपये // आ.क.१,१५.५२ //
किपमातं ितमासानतर ् जरामृतयुं जयेनरः /
संवतसराचच बहायुः िसिः सवपगतो भवेत् // आ.क.१,१५.५३ //
<शेतबहबीजकलपः>
शेतपालािबीजािन चैकैकािन समाहरेत् /
अजाघृतेनानुिदन ं मासानमृतयुं जरा जयेत् // आ.क.१,१५.५४ //
संवतसराद ् बहयुगं जीवेत् िसििपुरोगमः /
ये पोकता रकतपालाितैलतवकपणपकािदिु // आ.क.१,१५.५५ //
ते गुणाः शेतपालािे सिनत साधकिसििदाः /
<बहवृककलपिसििः>
वकयािम बहवृकसय कलपिसिि ं मनुम् // आ.क.१,१५.५६ //
ॐ ही अमृतं कुर कुर अमृतमािलनयै नमः /
ं ितसाहस ं पुरशरणमाचरेत् /
पूवप ं िवि
सुधाकुमभवराकसिजानमुदा कराबुजैः // आ.क.१,१५.५७ //
िबभाणा मौिकतकं पािं धयायेदमृतमािलनीम् /
गहणेऽषोिरितं भकयेतसपतवारकम् // आ.क.१,१५.५८ //
चनदसूयोपरागािदकालेषवषसहसकम् /
मनतं िवना न िसििः सयातकलपकोििितैरिप // आ.क.१,१५.५९ //
समनते िीघिसििः सयाचचरेनमनतपुरःसरः /
<३. मुणडीकलपः>
अथ मुणडी पवकयािम साधकेषाथपदाियनीम् // आ.क.१,१५.६० //
चतुिवपधा भवेत् च रकता पीता िसतािसता /
पुषयाके पूणपमासया वा रेवतया शवणेऽिप वा // आ.क.१,१५.६१ //
उपरागािदकाले वा िसियोगेिु वा हरेत् /
कैदारी मुिणडनी ता च बिलपूजनपूवपकम् // आ.क.१,१५.६२ //
समाहरेतकृतसनानो मौनी मनतं समुचचरन् /
ॐ अमृतोिवाय अमृतं कुर कुर सवाहा ही सः /
मनतं िादिसाहस ं पुरशया समाचरेत् // आ.क.१,१५.६३ //
मूलं नालं फलं पुषप ं पतं पञचाङम् ईिरतम् /
स पञचाङं हरेनमुणडी समयक् िीतेन वािरणा // आ.क.१,१५.६४ //
पकालय िोियेिा च छायाया चूणपयेितः /
वसतेण िोधयेतकुमभे नूतन े सथापयेतकमात् // आ.क.१,१५.६५ //
िविुिदेहसतचचूणप ं किप ं गोपयसा सह /
िपबेजजीणे च भैिजये घृतमादौ िपबेनरः // आ.क.१,१५.६६ //
ततो भुञीत लवणतैलामलािदिवविजपतम् /
घृतपकव ं समधुर ं ििषकानं पयोऽिधकम् // आ.क.१,१५.६७ //
िणमासाजजायते िसििसतवचं सपप इव तयजेत् /
ृ ं वपुः // आ.क.१,१५.६८ //
पिलतािदिविनमुपकतो िदवयदिृषदपढ
मिनागबलो धीरो युवा दपपिवगहः /
संवतसरात् सवपिसििर ् भवेदबहायुिो नरः // आ.क.१,१५.६९ //
घृतोपयुकता सा मुणडी पूवपफलदा भवेत् /
<४. देवदालीकलपः>
अथ वकयामयह ं देिव देवदालीरसायनम् // आ.क.१,१५.७० //
शेता कृषणा च पीता च देवदाली ितधा मता /
शेता रोगपिमनी कृषणा पीता िविेितः // आ.क.१,१५.७१ //
रसायन े च फलदा लोहकमपिण पावपित /
चनदसूयोपरागेिु पूिणपमाया सुरािचपते // आ.क.१,१५.७२ //
तयोदशया कृषणपके पञचमया वा यथािविध /
िुभाहे िुभनकते चाहरेनमनतपूवपकम् // आ.क.१,१५.७३ //
ॐ अमृतगणरदगणानताय सवाहा /
अषोिरितं जपवा बिलपूवप ं समाहरेत् /
ॐ नमो भगवते रदाय फि् सवाहा /
साधकसय ििखाबनधनमनतः /
देवदालयाश पञचाङं छायाया िोियेतसुधीः // आ.क.१,१५.७४ //
वसतेण िोधयेतसमयिगवयकीरेण भकयेत् /
पचेिा लौहपातेण ततो मनदाििनना सुधीः // आ.क.१,१५.७५ //
मधवाजयाभया िलहेतकिप ं िुिातमा सपतवासरम् /
तसय िदवया भवेतपजा रोगहृनमाससेवया // आ.क.१,१५.७६ //
ििमासभकणेनवै िनधयािद ं पशयित धुवम् /
धातीफलरसं कौद ं देवदालीरसं घृतम् // आ.क.१,१५.७७ //
पतयेकं किपमातं सयातपतयह ं च िपबेललघु /
ं िदनादधूवप ं मेधावी शुतधारकः // आ.क.१,१५.७८ //
एकिवि
पञचाङं चूणपयेदेवदालया वसतेण िोधयेत् /
ििवामबुना वा पयसा गोमूतैवा िपबेतसदा // आ.क.१,१५.७९ //
पूवपवितसििदा सा सयातसवपकुषापहािरणी /
कािमलापलीहपवनिूलं हिनत भगनदरान् // आ.क.१,१५.८० //
तदसो गनधकोपेतः सवपलोह ं िवलापयेत् /
बिाित च रसं समयक् समं मूछपित ततकणात् // आ.क.१,१५.८१ //
गनधवपलजजागानधारीदेवदालीरससतथा /
लेपन ं मेितैलेन सतमभयेदििनमुजजवलम् // आ.क.१,१५.८२ //
बीजािन देवदालयाश सगुडािन च मदपयेत् /
तेन वितप ं पकुवीत अिोघी सयादगुदाङुरे // आ.क.१,१५.८३ //
रसेन देवदालयाश नयन ं तवञयेनरः /
पशयतयसौ भूतजालं तसमै सवप ं पयचछित // आ.क.१,१५.८४ //
घृतं धातीफलरसं देवदालीरसं मधु /
रसं च लकमणायाश सवपमेकपलं िपबेत् // आ.क.१,१५.८५ //
ितिदनम् ऋतुकाले तु सतीणा पुतपदायकम् /
देवदालीरसं कीर ं मधवाजयाभया समं िलहेत् // आ.क.१,१५.८६ //
पुंसः कोमलबीजाना बीज ं गभपपद ं भवेत् /
भृङराड् वाकुची वििः सपाकी देवदािलकम् // आ.क.१,१५.८७ //
ििवामबुना चानुिदन ं िपबेतकिप ं महेशिर /
धिरतयाः पशयित िछद ं विानमृतयुं जरा जयेत् // आ.क.१,१५.८८ //
पुननपवादेवदालयोः पलं कीरयुत ं िपबेत् /
ििवामबुना देवदाली ससपाकीपलं िपबेत् // आ.क.१,१५.८९ //
पूवपवजजायते िसििः िीघमेव वरानन े /
ििवाबुना देवदालया िनगुपणडयाश पलं िपबेत् // आ.क.१,१५.९० //
संवतसराजजरा हनयाजजीवेदाचनदतारकम् /
ॐ अमृतं कुर कुर अमृतेशराय सवाहा /
एतनमनतं जपेदादौ देवदालयुपयोगके // आ.क.१,१५.९१ //
<५. शेताकपकलपः; शेताकपमूलकलपः>
अथ शेताकपमूलसय कलप ं वकयामयह ं िृणु /
शेताकपमूलं पुषयके गृहीतवा काषविजपतम् // आ.क.१,१५.९२ //
िुिा तवचं च छायाया िोियेतपििोिधतम् /
चूणप ं कृतवा किपमेकं सेवय ं गोपयसा सह // आ.क.१,१५.९३ //
पलियेन िणमासातसवपवयाधीञरा हरेत् /
संवतसरादबहिदनतय ं जीवेन संियः // आ.क.१,१५.९४ //
<शेताकपपणपकलपः>
शेताकपपणपसवरसं भृङराजरसं समम् /
एकीकृतयातपे िोषय ं यावचचूणपतवमापुयात् // आ.क.१,१५.९५ //
चतुगुपणे गवा कीरे ततपचेनमृदवुििना /
यावितपणडं भवेिावतसेवय ं ततकिपमातकम् // आ.क.१,१५.९६ //
गवा कीर ं पलं पेय ं पूवपवतफलमापुयात् /
ं मािलिन सवाहा अय ं भकणमनतः /
ॐ आं हस
<६. हिसतकणीकलपः; हिसतकणीपतकलपः>
अथेनदवुारसंयुकततयोदशया समाहरेत् // आ.क.१,१५.९७ //
हिसतकणीपलािािन छायािुषकािण चूणपयेत् /
पलं सेवय ं गवा कीर ं विानमृतयुं जरा जयेत् // आ.क.१,१५.९८ //
जीवेदबहायुिं मतयपः िसिसाधयािदसेिवतः /
<हिसतकणीपञचाङकलपः>
पञचाङं हिसतकणयाश कुयाचछायािविोिितम् // आ.क.१,१५.९९ //
मासैकमुदकैः साधप ं किप ं पतयहमशुयात् /
सौवीरदिधदिुधाजयतककौदैयपथाकमम् // आ.क.१,१५.१०० //
एकैकं पितमासं च सेवय ं विाचच िसधयित /
जीवेदबहिदन ं िसिो वजकायो महाबलः // आ.क.१,१५.१०१ //
ॐ अमृताय अमृतं गृहािम सवाहा /
अय ं गहणमनतः /
अमृतकुिीजातानाम् अमृतं कुर कुर सवाहा /
अनने मनतेण पूजयेत् /
ॐ अमृतोिवाय अमृतं कुर कुर िनतय ं नमो नमः /
अय ं भकणमनतः /
<७. रदनतीकलपः>
अथ वकयामयह ं िदवय ं रदनतीकलपमुिमम् /
चणपतोपमैः पतैः पुषपैरिप च तादि
ृ ैः // आ.क.१,१५.१०२ //
रदनती नाम िवखयाता हधसताजजलवििपणी /
रोिदतीव जनानदषृटवा िमयमाणानगदाकुलान् // आ.क.१,१५.१०३ //
चतुिवपधा च सा जेया पीता रकता िसतािसता /
िुकलपके िुभिदन े रदनती ता समाहरेत् // आ.क.१,१५.१०४ //
समूला िोियेिीमान् छायाया वसतिोिधताम् /
िविुिदेहः सेवेत िबडालपदमातकम् // आ.क.१,१५.१०५ //
कौदाजयाभयामनुिदन ं भुिकतः कीराजयसंयुता /
जीणाया संयमी भूतवा विािेजोबलािनवतः // आ.क.१,१५.१०६ //
परमायुभपवेनमतयो जरावयािधिवविजपतः /
तैलं कतकमूलोतथं कुयातपातालयनतके // आ.क.१,१५.१०७ //
गभपयनतेऽथवा कालय ं पञचाििारममबुना /
नािलकेरामबुना वाथ कृतवेतथं तैलिोधनम् // आ.क.१,१५.१०८ //
पञचाङं च रदनतयाश छायािुषकं िवचूणपयेत् /
तदधप ं मुसलीचूणप ं मुसलयधपपलतयम् // आ.क.१,१५.१०९ //
एतिततचूणप ं संिमशं किप ं कतकतैलतः /
िलहेदनुिदन ं िुिसतििृिः सयातपलाविध // आ.क.१,१५.११० //
संवतसरािजकायः स जीवेदबहणो िदनम् /
<८. िनगुपणडीकलपः; िनगुपणडीमूलकलपः>
अथ विचम िुभ ं िदवय ं िनगुपणडीकलपमुिमम् // आ.क.१,१५.१११ //
पातः पुषयरवौ गाहा िनगुपणडीमूलसंभवा /
तवक् िोिणीया छायाया तचचूणप ं किपमातकम् // आ.क.१,१५.११२ //
पलमाताजमूतेण िपबेचछुिो ऽनुवासरम् /
िणमासाद ् िदवयदेहः सयानमिनागबलािनवतः // आ.क.१,१५.११३ //
मधवाजयकीरलुिलत ं तचचूणप ं िसनिधभाणडके /
िपधाय धानयरािौ तु मासमेकं तु िनिकपेत् // आ.क.१,१५.११४ //
मासानते ततसमुितृय िुिाङो ििपलं सदा /
सेवेत विपपयपनतं जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,१५.११५ //
अथवाधपपलं चूणप ं तदीय ं सघृतं िपबेत् /
पूवपवजजायते िसििजपरारोगिवविजपतः // आ.क.१,१५.११६ //
वचामुणडीिनमबवरागुडूचीभृङराि् समाः /
एिा समािं संयोजय िनगुपणडीमूलचूणपतः // आ.क.१,१५.११७ //
कौदाजयाभया िलहेिसतादनवह ं पलमातकम् /
आयुिवपिरिञचितिदन ं भवेनमृतयुजरोिजितम् // आ.क.१,१५.११८ //
िनगुपणडीमूलचूणप ं तु िकिमघकिुकैः समम् /
पलमातमजाकीरैिनपतय ं िुिः िपबेदधुः // आ.क.१,१५.११९ //
वलीपिलतिनमुपकतो िनगपदः सयािततमासतः /
<िनगुपणडीपतकलपः>
िनगुपणडीपतजदाव ं भाणडे मृिििनना पचेत् // आ.क.१,१५.१२० //
गुडवतपाकमापनं तं िपबेिनषकमातकम् /
िदन े िदन े िनषकवृिियाविदवपिलकं भवेत् // आ.क.१,१५.१२१ //
तेन वािनतिवपरेकः सयािनयािनत िकमयः परम् /
अपानतो देहगता मुखनासािककणपतः // आ.क.१,१५.१२२ //
कयकुषािदरोगाश नशयिनत मुिनवासरात् /
मासतये जरा हिनत जीवेििपिततयम् // आ.क.१,१५.१२३ //
<िनगुपणडीपञचाङकलपः>
पञचाङचूणप ं िनगुपणडयािसतलतैलेन सेिवतम् /
िनषकािदपलपयपनतं ितमासेन जरा जयेत् // आ.क.१,१५.१२४ //
अिीितं वातजानोगान् कुषानिप गलामयान् /
आसयातयुपपकुिादीश जयेितपणपचवपणात् // आ.क.१,१५.१२५ //
िसनधुवारकपञचाङचूणप ं मधुघृतपलुतम् /
पलमातं िलहेतपातसततो जीणे गवा पयः // आ.क.१,१५.१२६ //
िपबेद ् यथानलबलं भुञीतािनौ कमेण च /
िनवाते िनवसेिीमािनसििमापोित वतसरात् // आ.क.१,१५.१२७ //
िसिदेहसय पूवेण िमयेते िविपारदौ /
काले काले यथापापत ं पञचाङं िसनधुवारकात् // आ.क.१,१५.१२८ //
छायाया िोिितं चूणप ं ितमधुितफलायुतम् /
िसनिधभाणडे धानयरािौ ितमासं सथापयेितः // आ.क.१,१५.१२९ //
िनषकािदपलपयपनतं सेवेताकिपकं सुधीः /
सवपवयािधिविनमुपकतो जरामरणविजपतः // आ.क.१,१५.१३० //
ॐ नमो मायागणपतये कुबेराय सवाहा /
अय ं भकणमनतः /
<९. िुनकिालमलीकलपः>
अथ वकयािम देवेिि कलप ं िुनकिालमलेः /
अषमया कृषणपकसय सनातवा रातौ समािहतः // आ.क.१,१५.१३१ //
आवेषटय कृषणसूतैश वृकं िुनकिालमिलम् /
तताघोर ं जपेिीरः सहसवसुसंिमतम् // आ.क.१,१५.१३२ //
<९. िुनकिालमलीमूलकलपः>
तनमूलवलकलं गाह ं छायाया िोियेितः /
चूणप ं कृतवा तु मधवाजयैः खादेतपातः पलं पलम् // आ.क.१,१५.१३३ //
विाििलजरामुकतः स जीवेद ् बहणो िदनम् /
<िुनकिालमलीपुषपकलपः>
तसयाषादि पुषपािण गोकीरे ऽषपले पचेत् // आ.क.१,१५.१३४ //
पुषपवजयप ं िपबेतकारमेव ं च पितवासरम् /
मासेन िदवयदेहः सयाजजीवेद ् बहिदनतयम् // आ.क.१,१५.१३५ //
<िुनकिालमलीफलकलपः>
ततफलं तु गवा कीरे पाचयेतकानतपातके /
फलं तयकतवा िपबेतकीर ं दीपतेऽिनौ कीरभोजनम् // आ.क.१,१५.१३६ //
मासिटकपयोगेण िदवयदेहो भवेनरः /
जीवेतकलपानतपयपनतं वायुवेगी महाबलः // आ.क.१,१५.१३७ //
तसय मूतपुरीिाभया िुलब ं सवणप ं भवेदधुवम् /
<१०. पथयाकलपः; पथयोतपििः>
अथातः समपवकयािम पथयाकलपम् अनूपमम् // आ.क.१,१५.१३८ //
येन रोगा िवनशयिनत िसधयिनत च मनोरथाः /
पीतवामृतं िचीनाथः पीतया िचयै समािपबत् // आ.क.१,१५.१३९ //
तयोर ् हृषमुखामभोजगिलतामृतिबनदवः /
सपतधा भुिव ते जाता महावीयाः िसथरायुिः // आ.क.१,१५.१४० //
ते सपतदेिेिूतपनाः सपतधा नाम धारकाः /
िवनधयदेिे कानयकुिजे सौराषटे िहमविदगरौ // आ.क.१,१५.१४१ //
गङातिे च काशमीरे वैनयदेिे यथाकमम् /
िवजया रोिहणी चैव पूता सयािततवृतामृता // आ.क.१,१५.१४२ //
जीवनती तवभया जाता देिे देिे यथाकमम् /
उिमा मधयमा नीचाः सवय ं पकवासतु िोभनाः // आ.क.१,१५.१४३ //
हरीतकया रसाः पञच िवदनते लवणोिजिताः /
सवािमलितकतकिुकतुवराश यथाकमम् // आ.क.१,१५.१४४ //
सयुर ् मजजसनायुवृनततविमासेिु कमिो रसाः /
अलाबुकणी वृिा च चतुरिियलपचमपका // आ.क.१,१५.१४५ //
पञचासा मासला सवणपवणा कृषणा समृताः कमात् /
या मजजनती जले गाहा गुवी िसनिधा घनाघनाः // आ.क.१,१५.१४६ //
ििकिपमाता सा शेषा किपमाता तु मधयमा /
अधपकिा भवेनीचा पथया फलमुदाहृतम् // आ.क.१,१५.१४७ //
िकिमजुषा वििदिधा नषा पङजलािदपता /
सफुििता चोिरसथा च वजपनीया हरीतकी // आ.क.१,१५.१४८ //
<पथयाकलपः>
िुिदेिे पुणयिदन े गहणे चनदसूयपयोः /
गनधादैः पूजियतवादौ पाथपियतवा जपेतसुधीः // आ.क.१,१५.१४९ //
गायतीितम् आवृततय पथयामेव ं समाहरेत् /
िुणठया वाथ गुडेनािप सैनधवेनाथवा ििवाम् // आ.क.१,१५.१५० //
सेवेत दीपन ं तेन करोतयामिवनािनम् /
कौदेण वा गुडेनािप िपपपलया नागरेण वा // आ.क.१,१५.१५१ //
सैनधवेनाथवा सेवया िुिाङः पितवासरम् /
िे िे पथये िादिािद ं तेन जीवेचछतं समाः // आ.क.१,१५.१५२ //
िििनषकचूणप ं पथयाया िनषकैकं लोहभसम च /
लोलियतवा गोघृतेन कानतपाते च लेपयेत् // आ.क.१,१५.१५३ //
अधोमुखीकृतं पातं सथापयेििदवािनिम् /
पातः िुिवपुलेह ं जरा मृतयुं जयेतसुधीः // आ.क.१,१५.१५४ //
िालमली िछदियतवादौ तदनतिनपिकपेिचछवाः /
आ िणमासं परसतासतु गाहा चैकैकिोऽनवहम् // आ.क.१,१५.१५५ //
सेवेत पथया िुिाङसतसय मृतयुजपरा न िह /
<११. आमलकीकलपः>
अथ वकयािम देवेिि कलपमामलकीभवम् // आ.क.१,१५.१५६ //
चैतादौ गाहयेिातयाः सुपकवािन फलािन च /
हरीतकीवद ् गाहािन छायािुषकािण चूणपयेत् // आ.क.१,१५.१५७ //
किप ं जलेन वाजयेन मधुना वा फलं िनिि /
वधपयेजजाठर ं विििमिनदयाणा पसादकृत् // आ.क.१,१५.१५८ //
धातीचूणप ं लोहभसम कौदाजयालुिलत ं िलहेत् /
वलीपिलतमृतयुघं वतसरातपूवपविििधः // आ.क.१,१५.१५९ //
कीरपकव ं च तिकय ं पूवपवितसििदायकः /
धातीचूणप ं भृङचूणप ं मधवाजयसिहतं िलहेत् // आ.क.१,१५.१६० //
वलीपिलतिनमुपकतो वतसरािवित धुवम् /
िनबंामलकयोशूणप ं मधवाजयसिहतं िलहेत् // आ.क.१,१५.१६१ //
पूवपवचच फलं देिव नात काया िवचारणा /
<१२. ितफलाकलपः>
अथ बवीिम ते देिव ितफलाया रसायनम् // आ.क.१,१५.१६२ //
एकं हरीतकीभागं ििभागं च िवभीतकम् /
चतुभागं तथा धाती सवपमेकत चूणपयेत् // आ.क.१,१५.१६३ //
िपपपलया वा तुगाकीया सैनधवैमपधुकेन वा /
कौदेण वा सिपपिा वा वचया िसतयाथवा // आ.क.१,१५.१६४ //
सुवणै रजतैः िुलबैर ् वङैर ् नागैसतथायसैः /
संयुकता ितफला लीढा जरामरणनाििनी // आ.क.१,१५.१६५ //
ितफलायाः समािासतु योजयाशैकैकिसतु ताः /
िपपपलयादासतु सौवणपभसमादीना च कथयते // आ.क.१,१५.१६६ //
सौवणप ं पणमातं च ििपणं राजतं भवेत् /
पणाधप ं िुलबचूणप ं च ििपणं नागवङजम् // आ.क.१,१५.१६७ //
चूणप ं तथायसं पोकतं पणपञचकमातकम् /
एव ं यस् ितफलासेवी जीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,१५.१६८ //
एका हरीतकी पातभुपकतेः पाग् िििवभीतकम् /
चतुरामलकं रातौ सवे ते घृतपािचताः // आ.क.१,१५.१६९ //
सेवेतावतसर ं धीमानवलीपिलतविजपतः /
अनोदकेन संपेषय कानतपाते िलहेिनिि // आ.क.१,१५.१७० //
सकौद ं तिललहेतपातरायुरारोियवधपनम् /
ितफला भावयेतपूवप ं खिदरासनयूितः // आ.क.१,१५.१७१ //
ितः सपतवार ं देवेिि ततः कौदघृतापलुताम् /
सेवेतानुिदन ं किप ं विािदनदायुिो भवेत् // आ.क.१,१५.१७२ //
िवडङभृङखिदरबहवृकरसैः पृथक् /
पृथकसपतिदन ं घमे भावयेिततफला िपये // आ.क.१,१५.१७३ //
भकयेदगुडसिपपभया किप ं विातसुरोपमः /
ितफलायाः ितफलं चूणप ं भृङरसैः पुरा // आ.क.१,१५.१७४ //
ितः सपतवासर ं भावय ं िलहेनमधुघृतािनवतम् /
पलाधप ं पतयह ं पातजीणेऽदाद ् दिधभकतकम् // आ.क.१,१५.१७५ //
विातपसनदिृषश जीवेत् िटितवतसरम् /
महाबलः कृषणकेिः समृितबुििसमिनवतः // आ.क.१,१५.१७६ //
युवा ितसतीरनता च धीरः स सुभगो भवेत् /
<१३. िुणठीकलपः>
अथ वकयािम िगिरजे िदवय ं िुणठीरसायनम् // आ.क.१,१५.१७७ //
शेषं नागरमादाय चूणपयेत् पिगािलतम् /
गुडं चासय समं योजय ं मधुना गोघृतेन च // आ.क.१,१५.१७८ //
िसनिधभाणडे िविनिकपय धानयरािौ सुयिनततम् /
ििमणडलात् समाहृतय िुिाङः पुणयवासरे // आ.क.१,१५.१७९ //
किप ं किप ं िलहेिनतय ं सपताहादोगविजपतः /
िणमासमुपभुञानो जीवेििपितियम् // आ.क.१,१५.१८० //
बुदधया वाचसपितसमः पुराणागमिासतिवत् /
मयानुभूतं देवेिि किथतं तव सौहृदात् // आ.क.१,१५.१८१ //
<१४. िपपपलीकलपः>
अथ िपये पवकयािम िपपपलीना रसायनम् /
िपपपली िोधयेतपूवप ं िकंिुककारवािरणा // आ.क.१,१५.१८२ //
सपतधा च ततः कुयािासा च घृतभजपनम् /
ततः सेवेत िुिाङः पञचाषौ दि सपतधा // आ.क.१,१५.१८३ //
विपमेकं तु मधवाजयै रोगासतसय न सिनत च /
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेचच िरदः ितम् // आ.क.१,१५.१८४ //
पातः पािभोजनातपशािकयेत् ितितिपपपलीः /
विादवयािध ं जरा हिनत ितायुषयमवापुयात् // आ.क.१,१५.१८५ //
एकििितकमेणैव वधपयेदिवासरम् /
हासयेितपपपलीसतिदधासवृिी पुनः पुनः // आ.क.१,१५.१८६ //
गोकीरेण युतं यावितपपपलीना सहसकम् /
तावतसेवेत िुिाङो जरारोगिवविजपतः // आ.क.१,१५.१८७ //
अजाकीरेण संपेषय िपबेदकुता बलािधका /
कीरिृता मधयफला पूवपवदधासवृियः // आ.क.१,१५.१८८ //
यावतसहसिितय ं तावतसेवय ं रसायनम् /
कासशासकयाः पाणडुपलीहिोिणतमारताः // आ.क.१,१५.१८९ //
मेहािोगहणीिोफिहधमविमगलगहाः /
रसायनने िपपपलया नशयिनत िविमजवराः // आ.क.१,१५.१९० //
जीवेििपितं पूणप ं वलीपिलतविजपतः /
<१५. िचतककलपः>
अथ िचतककलप ं ते वकयािम िृणु पावपित // आ.क.१,१५.१९१ //
िचतकिसतिवधो जेयः कृषणो रकतः िसतः ििवे /
कृषणो रसायन े रकतो लोहे रोगे िसतो भवेत् // आ.क.१,१५.१९२ //
शेषमधयकनीयासो न हेमनते समाहरेत् /
वसनते कृषणपञचमया कृषणामबरधरः िुिचः // आ.क.१,१५.१९३ //
कृषणगनधाकतैः पुषपैः पूजयेतकृषणसूतकैः /
पिरवेषटय च पूवेददुपदात् कृषणौदन ं बिलम् // आ.क.१,१५.१९४ //
पातमौनी खनचेछुिः समूलं िचतकं हरेत् /
न गोघातं पदा सपृषं िुचौ देिे िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.१९५ //
िकपतं कीरानतरे कृषणं विौ कीर ं तु कृषणित /
रकतिचतं परीकयैव ं कीर ं रकततवमापुयात् // आ.क.१,१५.१९६ //
एव ं च रकतिचतसय रकतपुषपाकतािदिभः /
कृषणं वा लोिहत ं वािप समूलमिप खणडयेत् // आ.क.१,१५.१९७ //
सपतधामलकामभोिभर ् भावयेचछोियेत् कमात् /
संचूणयप ताकीतालतविकचतकितफलाः समाः // आ.क.१,१५.१९८ //
एिा समं चाििनचूणप ं सवप ं भाणडे नवे िकपेत् /
ततः िुिः िुभिदन े िनषकं िनषकं घृतापलुतम् // आ.क.१,१५.१९९ //
भकयेनमासमातेण वरणकुषािदकृनतनम् /
दनतकेिनखा यािनत पतन ं च पुनभपवम् // आ.क.१,१५.२०० //
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेचच िरदः ितम् /
एव ं च रकतिचतसय योजना च फलं तथा // आ.क.१,१५.२०१ //
<१६. भललातकीकलपः>
अथ भललातकीकलप ं िृणु वकयािम पावपित /
पकव ं नव ं सुतीकणं च भललातकफलं हरेत् // आ.क.१,१५.२०२ //
गोकीरे फलमेकं तु सूचीिभनं पचेतसुधीः /
मधवाजयिकपरायुकतं फलं तयकतवा पयः िपबेत् // आ.क.१,१५.२०३ //
एकििितकमेणैव ं वधपयेदेकिवि
ं ितम् /
ं ितः कमिः िपये // आ.क.१,१५.२०४ //
फलािन च िदनानयेकिवि
सवे रोगा िवनशयिनत िणमासािदवयिवगहः /
<१७. भूिमकदमबकलपः>
अथ भूिमकदमबसय कलप ं वकयािम पावपित // आ.क.१,१५.२०५ //
ितिवधः स तु िवजेयः शेतो रकतश मेचकः /
िुकलपके च पुषयाके िविधविं समाहरेत् // आ.क.१,१५.२०६ //
समूलं िोियेिं च छायाया चूणपयेितः /
तचचूणप ं किपमाजयेन िलहेचछुिवपुः िपये // आ.क.१,१५.२०७ //
तिसमञीणे पकुवीत कीरानं िविजतेिनदयः /
नशयिनत वलयसतसय िणमासातपिलतािन च // आ.क.१,१५.२०८ //
संवतसरपयोगेण जीवेििपिततयम् /
<१८. पुननपवाकलपः>
िदवय ं पुननपवाकलप ं वकयािम िृणु पावपित // आ.क.१,१५.२०९ //
पुननपवाखया िििवधा लोिहता धवला तथा /
रसे रसायन े शेता रोगे रकता पिसयते // आ.क.१,१५.२१० //
पुषयाके शेतिोफघी समूलामाहरेतसुधीः /
छायािुषकं चूणपियतवा गोकीरेण पलाधपकम् // आ.क.१,१५.२११ //
पलं वाथ िपबेतपातः िुिाङो वतसराविध /
युवा भवित वृिोऽिप स जीवेचछरदः ितम् // आ.क.१,१५.२१२ //
गोकीरेण च तनमूलं कीरकीणं पचेितपये /
चूणीकृतय च तनमूलं पकवीकृतगुडे समम् // आ.क.१,१५.२१३ //
गोघृतं च िकपेित तवेकीकृतयावतारयेत् /
पलं चानुिदन ं लेह ं कीरानािी िजतेिनदयः // आ.क.१,१५.२१४ //
संवतसरपयोगेण वलीपिलतविजपतः /
ततसेवकसय नशयिनत िविािण िविवधािन च // आ.क.१,१५.२१५ //
तविदोिः कफपाणडवादा औदरा गुलमपायुजाः /
नशयिनत सकला रोगाशछिदपिहकािककणपजाः // आ.क.१,१५.२१६ //
पुिषपता फिलता पकवाम् आदाय च पुननपवाम् /
खिणडता नागरकवाथसुिसवना कीरपेििताम् // आ.क.१,१५.२१७ //
िपबेिदवा च चूणानते िनिि कीरघृतािनः /
िणमासात् िसििमापोित योििचछतरतो भवेत् // आ.क.१,१५.२१८ //
<१९. भृङराजकलपः>
अथ शीभृङराजसय कलप ं विचम महेशिर /
समूलं तचच पुषयाके समाहतृ याथ िोियेत् // आ.क.१,१५.२१९ //
छायाया पूिणपत ं कृतवा किप ं सौवीरलोिडतम् /
पातः िपबेचछुिदेहो मासादोगानवयपोहित // आ.क.१,१५.२२० //
ततः िणमासयोगेन वलीपिलतखणडनम् /
घृतकीरािनो िनतय ं जीवेििपिततयम् // आ.क.१,१५.२२१ //
युकतः कृषणितलैर ् अधैर ् भृङराजसय पललवम् /
उपयुञीत िणमासं वलीपिलतकृनतनम् // आ.क.१,१५.२२२ //
भृङराजफलं पुषप ं पतं मूलं च चूणपयेत् /
एतचचूणपसय सदि
ृ ािशतादानपिरकलपयेत् // आ.क.१,१५.२२३ //
िचतिवशकणािबलवपथयाधातीिवडङकम् /
मरीचं वयािधघातं च चकमदपसय बीजकम् // आ.क.१,१५.२२४ //
लोधसिपपराजयश चूिणपताश समाहतृ ाः /
एकीकृतयैव भृङसय रसेन पिरभावयेत् // आ.क.१,१५.२२५ //
सपतधा च ततः सवप ं चूणीकृतय पुनः िपये /
किप ं गोपयसा साधप ं िुिकोषो िलहेितपये // आ.क.१,१५.२२६ //
िणमासाजजायते िसििवपलीपिलतविजपतः /
पूवोकतविििधः पोकतः सवणपभृङसय पावपित // आ.क.१,१५.२२७ //
ॐ नमो भगवते रदाय ितष ितष संगृहाण सवाहा /
अय ं गहणमनतः /
ॐ नमो रदाय अमृतातमन े सवाहा /
अयम् आलोडनमनतः /
ॐ उििषोििष कलयािण सवाहा /
अय ं भकणमनतः /
<२०. कुमारीकलपः >
अथ वकयामयह ं देिव कुमारीकलपमुिमम् /
नदीतीरेऽथवा गामे नगरेऽििधतिेऽथवा // आ.क.१,१५.२२८ //
मृदक
ु णपकपतािण पीतानयिहसमािन च /
पवालसमपुषपािण सकलेदहसतीिन च // आ.क.१,१५.२२९ //
यसयाः पतािण ितषिनत सा कुमारीित कथयते /
िुिचः पुणयिदन े कनया सोपवासः समाहरेत् // आ.क.१,१५.२३० //
अचपियतवा बिलं दततवा कुमारी िसििदाियनीम् /
िुिकोषः पगे खादेचचतुरङुलमाततः // आ.क.१,१५.२३१ //
एव ं मासं ततः खाद ं यथा वृििः िनःै िनःै /
अतयनतं वजपयेनमधय ं खाद ं भवित सवपदा // आ.क.१,१५.२३२ //
सविकतयनुगुणं सेवय ं सवेचछाहारिवहारवान् /
िसनिधैमासरसकीरैयुपकतया सेवया कुमािरका // आ.क.१,१५.२३३ //
हरतयिखलरोगाश राजयकमािदकािनपये /
िकनरैः सदि
ृ ं गायेद ् गृधदिृषमपहाबलः // आ.क.१,१५.२३४ //
िसनिधकेिश मितमान् बालािदतयसमपभः /
दिनागबलोपेतः समीरसदि
ृ ो गतौ // आ.क.१,१५.२३५ //
वलीपिलतिनमुपकतः िोडिािदवया भवेत् /
एव ं विपपयोगेण भवतयेतैर ् गुणैयुपतः // आ.क.१,१५.२३६ //
यसतु िादिविानतं सेवेत स सुरासुरैः /
महोरगैरवधयश ितंिनागबलािनवतः // आ.क.१,१५.२३७ //
मयूरदिृषः सवपजः सवपिासतिविारदः /
िवदाधरो भवेनमतयो नात काया िवचारणा // आ.क.१,१५.२३८ //
कुमाया दलमादाय हसतके साधकेऽहिन /
पातः पतयहमासवाद िुिचरििनबलं यथा // आ.क.१,१५.२३९ //
तनमजजा वा िलहेदसतु मधवाजयवयोिसंयुताम् /
मासं सेवेत िनयमातसवपरोगैः पमुचयते // आ.क.१,१५.२४० //
िणमासमुपयुञानो वलीपिलतविजपतः /
तसयाः कलेद ं समानीय वयोिकौदाजयसंयुतम् // आ.क.१,१५.२४१ //
िसवनं मृिििनना सेवय ं कीराहारो िजतेिनदयः /
मासादोगा िवनशयिनत ििमासादढृिवगहः // आ.क.१,१५.२४२ //
िदवयदिृषश तेजसवी ििमासाद ् िििहृिवेत् /
िणमासयोगाद ् वृिोऽिप युवा सयातसतयमीशिर // आ.क.१,१५.२४३ //
एव ं विोपयोगेन जीवेिदवितवतसरम् /
तसया दलं युगैः साधप ं भकयेचछुिकोषवान् // आ.क.१,१५.२४४ //
वलीपिलतनािः सयाितसरानात संियः /
<२१. नीलीकलपः>
अथ देिव पवकयािम महानीलीरसायनम् // आ.क.१,१५.२४५ //
पुषयाके िुिचराददानमहानीली िवधानतः /
मूलपुषपफलोपेता छायाया िोियेितपये // आ.क.१,१५.२४६ //
पिचूणप ं िििनषकं सयािनषकमभं च योजयेत् /
सवप ं च मधुनालोडय िसनिधभाणडे िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.२४७ //
धानयरािौ नयसेनमासम् उितृय च ततः िपये /
िुिकोषो िलहेतपातिबपडालपदमातकम् // आ.क.१,१५.२४८ //
िणमासाजजायते मतयो वलीपिलतविजपतः /
महानीली च कृषणाभं मुसलीममृतालताम् // आ.क.१,१५.२४९ //
समािं चूिणपतानकृतवा मधुना किपम् आिलहेत् /
एव ं विोपयोगेन जीणोऽिप तरणायते // आ.क.१,१५.२५० //
बलवानमितमानधीरो जीवेििपितियम् /
अभकं च कुमारी च काकजङा ितावरीम् // आ.क.१,१५.२५१ //
एततसमा महानीली चूणपयेत् िसनिधभाणडके /
मधुना सिहतं सपतरातयनते च समुिरेत् // आ.क.१,१५.२५२ //
किप ं िलहेतकीरभोजी विाििलजरा जयेत् /
<२२. मुसलीकलपः>
अथ बवीिम देवेिि मुसलीकलपमुिमम् // आ.क.१,१५.२५३ //
सवणपपुषपी च खजूपरपतवत् पतिोिभता /
अनतः शेता च नाराचमूला सा मुसली समृता // आ.क.१,१५.२५४ //
तनमूलं च समुितृय छायािुषकं च चूणपयेत् /
किप ं मधवाजयलुिलतं पातः िुितनुिलपहेत् // आ.क.१,१५.२५५ //
ू ानं वजपयेत् िपये /
जीणे दिुधानभोजी सयादक
िषे मािस भवेदालो वृिोऽिप बलबुििमान् // आ.क.१,१५.२५६ //
पयसा मुसलीचूणप ं दिा वािप िपबेचछुिचः /
विाद ् यौवनम् आपोित ितसतीगमन े पिुः // आ.क.१,१५.२५७ //
<२३. इनदवललीकलपः>
अथेनदवललीकलप ं च वयाखयािम िृणु पावपित /
मयोिदता सुरेनदसय दैतयाना िवजयाय च // आ.क.१,१५.२५८ //
तदा पभृित लोकेिु खयाता सा चेनदविललका /
तािममा भजता पुंसा देहिसििभपवेदधुवम् // आ.क.१,१५.२५९ //
समूला ता समुितृय छायािुषका िवचूणपयेत् /
तचचूणप ं िादिपलं वचाचूणप ं च ततसमम् // आ.क.१,१५.२६० //
वरणघीचूणपम् एतसय समािं ितकिूिवम् /
िटपलं सवपमेकत कृतवा भाणडे िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.२६१ //
किप ं किप ं मधुयुतं पातः पातिलपहेतसदा /
िणमासात् सवपरोगघं वतसरादेहिसििदम् // आ.क.१,१५.२६२ //
भूयो भूयश िणमासानव ं चूणप ं पकलपयेत् /
<२४. जयोितदपमुकलपः>
अथ जयोितदपमुसयािप पञचाङानयाहरेत् िपये // आ.क.१,१५.२६३ //
ितः सपतरातं सकौदाणयाशयेिानयराििके /
भकयेदोगिनमुपकतसतेजसवी देहिसििभाक् // आ.क.१,१५.२६४ //
<२५. अशगनधाकलपः>
अथाशगनधाकनद ं च पौतीकोरणियोः समम् /
चूिणपतं मधुसिपपभया किप ं पातिलपहेचछुिचः // आ.क.१,१५.२६५ //
संवतसरपयोगेण ितितायुभपवेनरः /
<२६. जयोितषमतीकलपः>
अथ जयोितषमतीकलप ं वकयािम िृणु पावपित // आ.क.१,१५.२६६ //
िदवया जयोितषमती वलली तपतकाञचनसिनभा /
बहपुताना सवणाभा फलबीजा िुभपदा // आ.क.१,१५.२६७ //
आिाढे िुकलपके च िुभके िुभवासरे /
कुङुमाकतेन सूतेण ता वलली पिरवेषयेत् // आ.क.१,१५.२६८ //
रकतगनधाकतैः पुषपैरचपियतवा पणमय च /
रकतमालयामबरधरः कुङुमागरचिचपतः // आ.क.१,१५.२६९ //
ताबूलचवपणं कुवपनहष
ृ ो िनयतमानसः /
अभीषदेवतामनतैसतारामनतेण वाचपयेत् // आ.क.१,१५.२७० //
अभीषदेवता धयातवा ततशोदिमुखः िपये /
पकवबीजािन गृहीयादातपे िोियेितः // आ.क.१,१५.२७१ //
तविवजयािन िनधायादौ चूिणपतािन िविेितः /
तेभयसतैलं समाहृतय तिैलसदि ृ ं पयः // आ.क.१,१५.२७२ //
पादािं मधु संयोजय तैलिेिं पचेचछनःै /
तिसमनकपूपरतकोलतविजातीफलमेव च // आ.क.१,१५.२७३ //
एतािन समभागािन चूणपियतवा च कोिवदः /
तिैलं िोडिपलं तचचूणप ं पलमातकम् // आ.क.१,१५.२७४ //
एकीकृतयावलोडयाथ सनहेभाणडे िविनिकपेत् /
ितः सपतवासर ं धानयरािौ भाणडे िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.२७५ //
दिाहमथवा ितंितििषवा नवितसतथा /
अिधकं वा यथायोगं पशािैलं समाहरेत् // आ.क.१,१५.२७६ //
िुिकोषः िुभिदन े कृतदेवििजाचपनः /
सूयोदये िपबेिीरो िबनदवुृदधया कमाितपये // आ.क.१,१५.२७७ //
पलानतं साधकसतेन िनःसंजतवम् अवापयते /
मनद ं मनद ं लिधसंजो मुहःु कनदित ननदित // आ.क.१,१५.२७८ //
रोिदतयेव मुहःु कृचछाललिधसंजो भवेनरः /
गोकीर ं पाययेतपशातसकौद ं शानतचेतसे // आ.क.१,१५.२७९ //
कमादेव ं भवेतसवसथः साधकोऽसौ न संियः /
ििषकानं सगोकीर ं तैले जीणे च भोजनम् // आ.क.१,१५.२८० //
एव ं कुयातपितिदन ं मासमेकं िनरनतरम् /
मासातसूयपसमः साकािेजसा मनतिासतिवत् // आ.क.१,१५.२८१ //
साङोपाङशुितं वेिि तवनधीतोऽिप मानवः /
मधयािे भासकर ं पशयेतपूणपचनदिमवापरम् // आ.क.१,१५.२८२ //
वैनतेयसमा दिृषिदपवा पशयित तारकाः /
अनवजजीयपते कवेलं सुपतोऽपयाकणपयेदधविनम् // आ.क.१,१५.२८३ //
अषादििवध ं कुषं सवपरोगािनवनाियेत् /
फलं िितीयमाससय िृणु वकयािम भैरिव // आ.क.१,१५.२८४ //
गनधवोरगरकोिभः सेवयते तैलसेवकः /
महापातककतारो देवतािपतृिननदकाः // आ.क.१,१५.२८५ //
समयाचाररिहतास् त एते मुकतिकिलबिाः /
अमुषय सेवया मुकताः पयािनत परमा गितम् // आ.क.१,१५.२८६ //
फलं तृतीयमाससय िृणु पावपित वकयते /
देवाश िदवया ऋियो वसवोऽषौ महोरगाः // आ.क.१,१५.२८७ //
अमुषय सेवा कुवपिनत िपय ं िनतयिहतं तथा /
े वुम् // आ.क.१,१५.२८८ //
तसय मूतं तामघिे पूरियतवा खनि
तदगते िविहतं कृतवा िणमासातकनकं भवेत् /
चतुथपमाससय फलं िवािण िृणु सापतम् // आ.क.१,१५.२८९ //
अदशृयोऽसौ भवेनमतयपः सवैशयपयुतो बली /
दिबहिदन ं जीवेतसवपलोकगतौ पिुः // आ.क.१,१५.२९० //
ै ् तामलेपनम् /
तनमूतमलघमामबूितपनस
कुयाििौ पतपन ं तचछुलब ं काञचन ं भवेत् // आ.क.१,१५.२९१ //
अथ पञचममासे तु सदेहः खेचरो भवेत् /
साकादबहा भवेद ् देिव िृणु िाणमािसकं फलम् // आ.क.१,१५.२९२ //
महािसिैः पिरवृतः सवपलोकान् यदचृछया /
िवचरेिचछवतुलयः सयानमहातेजा महायिाः // आ.क.१,१५.२९३ //
अथ सपतममाससय फलं कलयािण वकयते /
िजतािरिडवगपमनाः सवपभूतिहते रतः // आ.क.१,१५.२९४ //
िवषणवायुषयमवापोित पुणयापुणयिवविजपतः /
िवचरेचच महावीयपः शीमान् िवषणुिरवापरः // आ.क.१,१५.२९५ //
अषमासफलं विचम िृणु तव ं सवपमङले /
मितपयो िदवयकमा च सवपजो मुिकतमापुयात् // आ.क.१,१५.२९६ //
फलं नवममाससय िृणु कातयायिन िपये /
िितीयिचनतामिणवद ् वीरोऽसौ कामरपवान् // आ.क.१,१५.२९७ //
बहिविषणवनदचनदाणा रप ं सृजित साधकः /
मनसा िचिनततं यदिितकतुप ं सवय ं पभुः // आ.क.१,१५.२९८ //
एतदसायन ं िदवय ं सुकर ं मोकसाधनम् /
पुणय ं परमगुह ं च गोपनीय ं तवया िपये // आ.क.१,१५.२९९ //
एतसय सदि
ृ ं नािसत देवानामिप दल
ु पभम् /
बहनुात िकमुकतेन तवितपयाथप ं मयोिदतम् // आ.क.१,१५.३०० //
रसायनम् इद ं िदवय ं न कुवपिनत च मानवाः /
अजानोपहताः केिचत् केिचन् नासतीित िङया // आ.क.१,१५.३०१ //
अनतरायेण केिचच् च तदलाभेन केचन /
ततकलपाजानतः केिचतकेिचद ् गुरिवविजपताः // आ.क.१,१५.३०२ //
केिचद ् रोगाकुला देिव ितवतथं तैरिप िविघताः /
यत जयोितषमती वलली सा भूिमः पुणयभूिमका // आ.क.१,१५.३०३ //
ततैव सवपतीथािन िसियो िविवधा अिप /
जयोितषमतीफलभव ं सेवय ं िदवयरसायनम् // आ.क.१,१५.३०४ //
<२७. गुिगुलुकलपः>
अथ गुिगुलुकलप ं च िृणु तव ं चिणडकेऽधुना /
चतुिवपधो गुिगुलुः सयातकुमुदः पदकसतथा // आ.क.१,१५.३०५ //
मिहिाकं च हेमाखयस् तििणपसमुजजवलः /
हेमाखय ं च मनुषयाणा रसायनम् उदाहृतम् // आ.क.१,१५.३०६ //
कणिो गुिगुलुं कृतवा गोघृतेन िनःै पचेत् /
डोलायनते युिकतपरो घृतभिजपतमासवत् // आ.क.१,१५.३०७ //
पथयािवभीतकौ धाती गनधकश पृथकपृथक् /
समािं तािनवचूणयैव एततसवपसमं पुरम् // आ.क.१,१५.३०८ //
िुिकोषो िलहेतपातसतैलं हेरणडसंभवम् /
लोलियतवा िनषकमातं वृििः किाविधभपवेत् // आ.क.१,१५.३०९ //
एव ं विपपयोगेण िीतवातवरणासतथा /
िपडकागणडमालादा िवनशयिनत महारजः // आ.क.१,१५.३१० //
िादिािदपयोगेण वजकायो भवेनरः /
यदददवय ं च सातमय ं सयात् तिददवयेण वा भजेत् // आ.क.१,१५.३११ //
यसय यसय च रोगसय यदिेिजमीिरतम् /
तैसतैः सहैव सेवेत तिदोगहर ं भवेत् // आ.क.१,१५.३१२ //
<२८. िवजयाकलपः; िवजयोतपििः>
शीभैरवी /
देवदेव जगनाथ सुरासुरनमसकृत /
े नमसतुभय ं परातपर // आ.क.१,१५.३१३ //
पञचकृतयपधानि
सवेऽपयौिधकलपाश मतपीतया किथतासतवया /
आशयप ं भूतदेवेि सदः िसििपदायकम् // आ.क.१,१५.३१४ //
सुखसेवय ं सुखकर ं जानद ं भुिकतद ं िुिचम् /
असमतसायुजयद ं बूिह पीतया मम रसायनम् // आ.क.१,१५.३१५ //
ततः िसमतमुखो भूतवा िङरो लोकिंकरः /
शीभैरवः /
देिव वकयामयह ं कलप ं सपृहणीय ं सुरासुरैः // आ.क.१,१५.३१६ //
िसिैश मुिनिभः सतीिभः सवपवणैश योिगिभः /
बालैवृपिैश रिणैश िणढैश बहयु ोिितैः // आ.क.१,१५.३१७ //
िृणु तवममृतोितूं सावधानने चेतसा /
े ो मामको ऽःंिः सयातसौमयािसतावकः िपये // आ.क.१,१५.३१८ //
आिनय
अिनीिोमातमकं सवपमौिध ं जलधौ सुराः /
ं कुमपथन ं मनदरािदणा // आ.क.१,१५.३१९ //
असुराः पािकपश
े ो ममािकः /
अतीव मथनाित देवयािनय
जवलनमहािविं घोर ं जातं हालाहलाखयकम् // आ.क.१,१५.३२० //
तेन वयाकुिलता मलाना गतवेगाः सुरासुराः /
कृपया तनमया सवप ं िविं च कबलीकृतम् // आ.क.१,१५.३२१ //
ततो देवा िदितसुता ममनथुहृपषमानसाः /
ततो लकमीपभृतयः पादरुासंसततोऽमृतम् // आ.क.१,१५.३२२ //
तद ् उितूं पर ं िदवय ं जरामरणकृनतनम् /
तदा तदा महािवषणुमपम हसतामबुजेऽपपयत् // आ.क.१,१५.३२३ //
ितवार ं िबनदवो दिाः परसमै परमातमन े /
पराििकतयुजे पशािुभय ं दिे मया िपये // आ.क.१,१५.३२४ //
पीतं तवया च मे दिं मधुसूकतमुदीयप च /
सवीकृतं च मया कानते िचदाननदातमकामृतम् // आ.क.१,१५.३२५ //
सानदाननदेन च मया सफूतकृितर ् लजजया कृता /
पितता िबनदवः सूकमासतेभयो जाता महौििधः // आ.क.१,१५.३२६ //
तामालोकय िुभा िदवया मुिदताः पयपपालयन् /
मतकराबुजनीतेन पीयूिेण िवविधपतम् // आ.क.१,१५.३२७ //
तसमािततिूलसदि
ृ पणप ं च पिलं बहु /
तसमानमहौििधजाता मदािदषैगुपणैवृपता // आ.क.१,१५.३२८ //
कदािचिैरवो दषृटवा हष
ृ सता पाथपयनमया /
दिा तसमै भैरवोऽिप योिगनीभयः समिपपपत् // आ.क.१,१५.३२९ //
ताश पीताः सवभकतेभयो भकतेभयः पददश
ु ते /
िननयुश भूतलं िदवयामौििध ं सवपिसििदाम् // आ.क.१,१५.३३० //
<िवजयाभेदाः>
शीभैरवी /
िकंनामी सा कथंवीया सेवनीया कथं पभो /
कीदिृवणा िकयिेदा कीदगृूपगुणा च सा // आ.क.१,१५.३३१ //
कथं वा िसििदा सा सयातकमानमे बूिह वललभ /
शीभैरवः /
अथ तसयाशतुवपणा युगधमािशताः िपये // आ.क.१,१५.३३२ //
िुकलवणा कृतयुगे तेताया िोिणतपभा /
िापरे पीतवणा च नीलवणा कलौ युगे // आ.क.१,१५.३३३ //
एकपणा ितपणा च पञचपणा मुिनचछदा /
दिपणा रदपणा तयोदिदलािनवता // आ.क.१,१५.३३४ //
नवपणेित िवजेया भेदा हेते सुरेशिर /
<िवजयालकणम्>
सतीरपा सफला वलली पुंरपा च दमुाकृितः // आ.क.१,१५.३३५ //
सफला तु मद ं मूछा सुखं सतव ं करोित च /
योगवाहा ितकतरसा सा किुि् चूगगिनधनी // आ.क.१,१५.३३६ //
ििवमूली च िवजया भङी गञा िवमिदपनी /
िदवया िसिा िसििदा च िसिमूली मनोनमनी // आ.क.१,१५.३३७ //
मधुदवा िचदाहादा पिुपाििवनाििनी /
कालघी सवपरोगघी नामानयेतािन पावपित // आ.क.१,१५.३३८ //
ििवो मूलं भवेदसयाः ििवमूलीित कथयते /
ितलोकान् अिरिडवगान् िवजयाखया जयेिदित // आ.क.१,१५.३३९ //
तापतयािददःुखाना भञनाद ् भिङनी समृता /
गञेित मादयतयेिा मिदरासथानकािरणी // आ.क.१,१५.३४० //
ृ ं मिपन ं यसयाः सैव पोकता िवमििपनी /
सदि
कीडामोददिुतमदकािनतदतवाचच िदवयका // आ.क.१,१५.३४१ //
सवतःिसिेित िसिाखया िदषिसििपदाियका /
िसििदेित महािसिैः सा नीता िसिमूिलका // आ.क.१,१५.३४२ //
मनिशिनततकायाणा साधनाचच मनोनमना /
संिवदाननददतवाचच िचदाहादेित कीितपता // आ.क.१,१५.३४३ //
बहरनधिसथतसुधादावणाचच मधुदवा /
जनतूना पािनाितवातपिुपाििवनाििनी // आ.क.१,१५.३४४ //
मृतयुञयतवात् कालघी रोगघी साथपनािमका /
<िवजयावधपनकमः>
ं िर // आ.क.१,१५.३४५ //
वधपनकममाचके िृणु लोकििवक
ििलालोषािदतो वजया वालुकािकपरािदतः /
भूिमः कृषणा पासुला च मृदल
ु ा सकरीिका // आ.क.१,१५.३४६ //
भुजङमाससिहता तत बीजािन वापयेत् /
अिहवकतेिु सतविञच िसनिधािन च गुरिण च // आ.क.१,१५.३४७ //
पुषयाके िसियोगे वा शवणे िुकलपकके /
सनातो िलपततनुगपनधैः कृतनयासजपाचपनः // आ.क.१,१५.३४८ //
उदिमुखः पािमुखो वा धयातवा च गुरपादक
ु ाम् /
सकीराङोलतैलेन जलेन पिरिेचयेत् // आ.क.१,१५.३४९ //
अङुरे च समुतपने िसञचेतसघृतवािरणा /
पणे कीिे समुतपने सामुद ं वािर सेचयेत् // आ.क.१,१५.३५० //
ततोऽसया िवतताया च ििरिशछततवा च रनधयेत् /
तत सूतं िकपेिनषकं िनषकं पतयेकमादरात् // आ.क.१,१५.३५१ //
िनरोधयेिनमुखािन कौििकेन पयततः /
पुिषपते फिलते मदमासामबु च िनिेचयेत् // आ.क.१,१५.३५२ //
एकैकपकपयपनतं कीरािद पिरिेचयेत् /
असया बदधवा जिामासी सकौद ं वािर सेचयेत् // आ.क.१,१५.३५३ //
िेिं मदेन वा वारा वधपनीया महौििधः /
आदौ वा परमं मनतं पशात् सेवनमनतकम् // आ.क.१,१५.३५४ //
ॐ का की कूं केतपालाय नमः सवीयप ं कुर कुर िसिि ं देिह देिह सवाहा /
अय ं सथापनमनतः /
ॐ शी ही कली यरलवििसह अमृतेशिर अमृतं कुर कुर आं हा क्ॐ सवाहा /
अय ं सेवनमनतः /
फालगुन े कृषणपकसय चतुदपशया च साधकः /
सनातः िुिामबरो गनधपुषपभूिणसंयुतः // आ.क.१,१५.३५५ //
अचपयेिैरव ं तत ननदीिं च कमेण च /
मदमासोपहारेण रकतपीतिसतािसतैः // आ.क.१,१५.३५६ //
तनतुिभवेषयेदेिव तनमनतं च िनगदते /
ॐ िलौ सौ ही खेचरभूचरिदवययोिगिन इमा रक रक सवपितुपमिथिन सवाहा /
अय ं तनतुबनधनमनतः /
सहस ं पतयह ं जपयमघोर ं मनतनायकम् // आ.क.१,१५.३५७ //
एव ं सपतिदन ं कायप ं पञचमयाम् अमृतेशरीम् /
धयातवा कुनदेनदक
ु पूपरसंकािा धवलाबराम् // आ.क.१,१५.३५८ //
िसतमालयानुलेपादा मुकताभरणमिणडताम् /
दिकणेऽकगुणं वामे सुधापूणपघिं ततः // आ.क.१,१५.३५९ //
तदधो दिकणे वामे संिवतपुसतकधािरणीम् /
तत िसथता ततः कुयाल् लवन ं च समनतकम् // आ.क.१,१५.३६० //
िसनिधािन च सबीजािन सपणािन समाहरेत् /
ॐ कली व ं सं कौ ििवाननदामृतोिवे ितभुवनिवजये िवजय ं पयचछ सवाहा /
अय ं लावनमनतः /
मनदातपे िुिदेिे िोियेतसपतवासरम् // आ.क.१,१५.३६१ //
िनिकपेनूतन े भाणडे ततपणािन सुचूणपयेत् /
सथालीिय ं पतापयादावेकसया पथमं पुिेत् // आ.क.१,१५.३६२ //
ततोऽपरसया पुियेदेव ं कायप ं मुहमुुपहःु /
यावतसुपाकता याित तजजसतावििपाचयेत् // आ.क.१,१५.३६३ //
गुञोनमिश वलली च तासा पणपरसैमुपहःु /
सथालयौ पृथकपृथक् देिव सपतधा सपतधा िपये // आ.क.१,१५.३६४ //
मुणडी बाही कुमारी च वरी धाती किुियम् /
सुगिनधका कमाजजेया चैकैकपलमानतः // आ.क.१,१५.३६५ //
योजनीयाशूिणपताश ततसवपसदि
ृ ा जयाः /
िसता सवपसमा योजया ततसमं गोपयः िकपेत् // आ.क.१,१५.३६६ //
कीरमधये िसता िकपवा तनतुपाकं भवेिििक् /
मुणडािदिवजयानतं च तचचूणप ं तत िनिकपेत् // आ.क.१,१५.३६७ //
लोलियतवावतायैव ं िैतये कौद ं िसताधपकम् /
िनिकपय गोघृतं तुलय ं कौदसय पिरमेलयेत् // आ.क.१,१५.३६८ //
पकिय ं धानयरािौ िनधाय पतयह ं जपेत् /
सहस ं वा यथािकतया महाविुकमनतकम् // आ.क.१,१५.३६९ //
ही शी महाकालाििनभैरवाय सवपिसििमातृबहा िलिङतिवगहाय सवापदा िोिकाय हं ु फि् ठं /
अयम् अििनपाकमनतः /
मासादि
ु तृय िविधवद ् गसेदामलकोपमम् /
िनवातमिनदरे सथायी कीरानािी िजतेिनदयः // आ.क.१,१५.३७० //
गुरपिदषदेव ं वा तततव ं वा परमं समरेत् /
ििकालं वा ितकालं वा यथा सेवाबलं कमात् // आ.क.१,१५.३७१ //
एव ं ितविाजजरया वलीिभश िवविजपतः /
भूचरीिसििम् आपोित जीवेिततितवतसरम् // आ.क.१,१५.३७२ //
वाराही ितफला िचतमशगनधा कमेण च /
एव ं ििितचतुभागम् अशगनधािद योजयेत् // आ.क.१,१५.३७३ //
एततसमा च िवजया मधुना लोलयेतसुखम् /
आतपे पकपयपनतं सथापयेत् पिततापयेत् // आ.क.१,१५.३७४ //
धातीफलोपमं सेवय ं सूयाभशाषमासतः /
साधको जायते विाजजरामरणविजपतः // आ.क.१,१५.३७५ //
जपनमनतम् इमं भकतया देहिसदधयै सुरेशिर /
ही शी महावयोमभासकराय दीिपमातृकािलिङतिवगहाय तेजसा िनिध ं कुर कुर ठं /
इित सूयपपाकमनतः /
पलतय ं जयायाश यषीचूणप ं पलियम् // आ.क.१,१५.३७६ //
पलमेलाभदचूणप ं िचतमूलं पलाधपकम् /
शीखणडचूणप ं च पलं चैततसवपसमा िसता // आ.क.१,१५.३७७ //
सवणपचूणप ं च िनषकाधप ं िनषकं च िहमवालुकम् /
सवपमाजयेन लुिलतं जयोतसनाया िनिकपेतसुधीः // आ.क.१,१५.३७८ //
िुकलपञचमीम् आरभय पकानतं िििभावना /
िविधवतपूजियतवा तु िुिकोषो िलहेितपये // आ.क.१,१५.३७९ //
असय मनतं पुनवपिचम सवपिसििपदायकम् /
ही शी महाििाङिकरणिवसफारभैरवाय अमृतेशरी मातृकािलिङतिवगहाय िवसफुरणं कुर कुर हंु फि् ठं /
इित चनदपाकमनतः /
एविंवधसय कलपसय ितिवध ं मनतमीिरतम् // आ.क.१,१५.३८० //
एकैकमनतमयुतं पुरशरणमाचरेत् /
वििपाकं चतुमासेषवािाढािदिु तनयते // आ.क.१,१५.३८१ //
फालगुनादौ पकुवीत रिवपाकं सुरेशिर /
काििपकािदिु चनदसय पाकः सयात् िसििदायकः // आ.क.१,१५.३८२ //
मुणडीिचतकिनगुपणडीसिहता कुषनाििनी /
बाही कुमाया युकता चेदम् अपसमारिवनाििनी // आ.क.१,१५.३८३ //
जया वरावयोियुता कयसय कयकािरणी /
जया कापासमतसयाकीपतयुकता च िपिनुत् // आ.क.१,१५.३८४ //
सनुहकपपतकारेण संयुता गुलमिूलहृत् /
वचादवूारजोयुकता जानवृििपदाियनी // आ.क.१,१५.३८५ //
यषीगनधकसंयुकता कुषनुतपुिषदाियनी /
िालमलीिपचछसंयुकता सिसता वीयपविधपनी // आ.क.१,१५.३८६ //
पाठाितकताितकिुकैयुपकता कफगदापहा /
िुकलगुञायुता न्ःःणा महािवििवनाििनी // आ.क.१,१५.३८७ //
वयाघातचूणपसिहता कुषरोगिवनाििनी /
आरणयमिरचैरणडयुकता वातिवनाििनी // आ.क.१,१५.३८८ //
एते िादियोगाश मासेिु िादिेिु च /
मनततय ं च पजपेतपितमासेिु साधकः // आ.क.१,१५.३८९ //
साधकोऽनने योगेन जरामरणविजपतः /
भवतयेव न सनदेहः सतय ं सतय ं वरानन े // आ.क.१,१५.३९० //
रसितगनधकृषणाभरदाकसवणपभसम च /
जयारसेन संमदप ं पकमेकं तु भावयेत् // आ.क.१,१५.३९१ //
भूधरे संपुिे यनते पुियेचचूणपयेितः /
एतचचतुगुपणजया िकपराघृतसंयुता // आ.क.१,१५.३९२ //
सेवया िनषकपमाणेन पातः सायनतनऽेथवा /
महाविुकमनतं च जपेललकाविध िपये // आ.क.१,१५.३९३ //
िषमासे भवेितसििर ् जरामरणविजपतः /
विानमनोजवगितर ् नागायुतबलो भवेत् // आ.क.१,१५.३९४ //
वजकायश िसिोऽसौ जीवेदाचनदतारकम् /
विाङुरसय चूणेन िसतामधवाजयसंयुता // आ.क.१,१५.३९५ //
ितपकातसेिवतजया सवपलोकविंकरी /
अपामागपरजोयुकता जया घृतसमिनवता // आ.क.१,१५.३९६ //
मनतजापी भवेिनतय ं िणमासादमरो भवेत् /
वरा िसतजया िचतिसतवृता ितकिुवृपिा // आ.क.१,१५.३९७ //
दवूा भृङो मरीचश मधुकाजािजसैनधवम् /
कपूपर ं च कचोर ं च सवपतुलय ं जयारजः // आ.क.१,१५.३९८ //
मधुतयेण लुिलतं िसनिधभाणडे िविनिकपेत् /
किप ं पभाते सेवेत मणडलाितसििभािभवेत् // आ.क.१,१५.३९९ //
ृ ो जीवेदेविदनतयम् /
सयाििादेवसदि
अशगनधा वचा वयोिं जयाचूणप ं च ततसमम् // आ.क.१,१५.४०० //
िलहेिततमधुरैर ् युकतं ितविादेवतासमः /
गञाचूणप ं चाषभागं चतुभागा च मुिणडका // आ.क.१,१५.४०१ //
बाहीरजो ििभागं सयािािजगनधैकभािगका /
ििभागसयूिणसयािप वराभागिय ं तथा // आ.क.१,१५.४०२ //
भागमेकं ििलायाश भागैकं गनधकसय च /
रसराड् एकभागः सयािदधप ं सवणपभसम च // आ.क.१,१५.४०३ //
ततसमं मौिकतकं योजय ं मुकतातुलय ं पवालकम् /
मधवाजयाभया िवलुिलत ं िसनिधभाणडे िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.४०४ //
सपतरातं धानयपाकं कृतवा लकतय ं जपम् /
िनषकमातविी सेवया कीराहारो िजतेिनदयः // आ.क.१,१५.४०५ //
मणडलातसवपरोगघं तविदातपुषपवद ् अििनभाक् /
अधपविािैरवः सयाजजीवेदाचनदतारकम् // आ.क.१,१५.४०६ //
ितसुगिनधवरावयोिैः समािा ििवमूिलका /
मधवाजयाभया युता लेहा कासघी वििवधपनी // आ.क.१,१५.४०७ //
मधुरपायभोजी चेतसकासशासरोगिजत् /
हिरदया च सिहता सवपमेहिवनाििनी // आ.क.१,१५.४०८ //
मणडू कपणया सिहता वचया वािमितपदा /
दाका िसता वललकी च खजूपरी दिुधिपिणडका // आ.क.१,१५.४०९ //
सिहता कनदलीनीरसैः सवपसवादिुरित समृतः /
नािरकेलोदकैयुपकता कपूपरसुरभीकृता // आ.क.१,१५.४१० //
सवपसवादयुुता िसिा िपिघी वीयपवधपनी /
सवादोशतुगुपणं कीर ं मधुपाकं यथा भवेत् // आ.क.१,१५.४११ //
तिसतगािलतं कृतवा कपूपर ं तत िनिकपेत् /
एला च सवपमधुर ं जया च िपबतसततः // आ.क.१,१५.४१२ //
ितसतीगमन े ििकतः िपिहृतपुिषवधपनम् /
समामबुपयिस िकपवा जयाबीज ं सवसतकम् // आ.क.१,१५.४१३ //
अवििषं चतुथािं पचेनमृिििनना िपये /
तद ् दधीकृतय िविधवनमनथयेित उिरेत् // आ.क.१,१५.४१४ //
नवनीतं िकपेित कपूपरैला िसता मधु /
पुषटयायुषयदिुतकर ं बलारोियिववधपनम् // आ.क.१,१५.४१५ //
ितधा सतनयधौतं तचछतधौतिमतीिरतम् /
नागकेसरकचछू रलवङैलागरं तथा // आ.क.१,१५.४१६ //
कपूपरचनदनमृगनािभतकोलकुङुमम् /
एततसमं जयाबीज ं गोकीरेण च मदपयेत् // आ.क.१,१५.४१७ //
िनषकिनषकपमाणेन िवदधयािििकाः सुधीः /
सुपुषपवािसताः कृतवा सतामबूलं मुखे िकपेत् // आ.क.१,१५.४१८ //
पसेकमुखवैरसयमलपूितहरी िुिचः /
सौगनधयवैिदकरी िचिहिपपदाियनी // आ.क.१,१५.४१९ //
गोकीरे चाधपसिलले धातकीकुसुमं िकपेत् /
जातीफलं नागर ं च ततसवपसदि
ृ ा जयाम् // आ.क.१,१५.४२० //
कीरावििषं वसतेण गालयेिततमधुपलुतम् /
िसियोग इित खयातो वृषयायुषयबलपदः // आ.क.१,१५.४२१ //
अजमोदयुता वािप िनिारजोयुताथवा /
तनमातसेिवता चूणा पामािकिटभनाििनी // आ.क.१,१५.४२२ //
जया तालयुता हनयातपदर ं शयथुं तथा /
कणडू पिमनी जेया िवजया ििलया युता // आ.क.१,१५.४२३ //
तैलेन भावयेतसथालया जया पशाचच फािणते /
सानदपाकं भवेिीमान् सघृतं भकयेतसदा // आ.क.१,१५.४२४ //
े योिितसुखपदः /
साकातपयायमदनोऽनक
पथया भललातकगुडं ितलाशैते समाििनः // आ.क.१,१५.४२५ //
ततसमा िवजया हिनत गुदकीलाश ििडवधान् /
यवानी जीरकयुगमजमोदा समाििनः // आ.क.१,१५.४२६ //
एततसमा च िवजया सिपपिा सेवयता बुधैः /
सिनधवातं भमं छिदपमुनमाद ं मसतकवयथाम् // आ.क.१,१५.४२७ //
िकपरा मधु िवशं च मागधी ततसमा जयाम् /
कृतवाजयगिलता गोलीम् इमा पञचागद ं िवदःु // आ.क.१,१५.४२८ //
हृदोगपलीहजठरभगनदरिनकृनतनीम् /
सिचतका वििकरी सवरा िूलभिञनी // आ.क.१,१५.४२९ //
सवयोिा वातसंहती िपिघी िकपरायुता /
शेतािदकिणपकाबीज ं िवजया खरमूततः // आ.क.१,१५.४३० //
नसयेनापसमृितहरा भूतपेतािदभञनी /
जयाचूणप ं समधवाजय ं भजेद ् आमलकोपमम् // आ.क.१,१५.४३१ //
वाकपािव ं वीयपवृिि ं कुरते िवजया परम् /
मधुनाजयेन वा धातया मुसतया सवरसेन वा // आ.क.१,१५.४३२ //
उपयुकता जया रातौ दकृपसादकरी नृणाम् /
यौवनसथैयपमातनयादायुषय ं परमं भवेत् // आ.क.१,१५.४३३ //
गुडो ऽभया च िवजया दनुामकुलभञनी /
जयाकाषेन दनताना िोधन ं दनतदाढयपकृत् // आ.क.१,१५.४३४ //
तैलाकतिवजयाकाषाद ् रसजािोधन ं यिद /
िजहापूितमलान् हनयाद ् यथाथा सयादसजता // आ.क.१,१५.४३५ //
नािलकेरभवकीरे पचेनमृिििनना जयाम् /
ितमधवकता िपबेदातौ ततो रामाितं भजेत् // आ.क.१,१५.४३६ //
िुणठी हरीतकी तुलये ततसमा च जया तथा /
सवपतुलया िसता योजया योगस् तैलोकयमोहनम् // आ.क.१,१५.४३७ //
तयूिणं मधुकं चवय ं चातुजातं फलं वरा /
गोसतनी िपपपलीमूलं समािं पिरकलपयेत् // आ.क.१,१५.४३८ //
िपयालमजजा तैसतुलया चैततसवपसमा जया /
ितगुणेन गुडे पकवे तेिा चूणप ं िकपेिचछवे // आ.क.१,१५.४३९ //
आलोडय मोदकानकुयातकामी कनदपपमोदकान् /
सवपरोगोपिमनािसतदोिघानबलपदान् // आ.क.१,१५.४४० //
वृषयानपुिषकरान् धीमािसतसंधयमनुवासरम् /
भकयेचछुिकोषे तु ितविाितसििरीदि
ृ ी // आ.क.१,१५.४४१ //
सदैवमुपयुञानो जरामरणविजपतः /
मरीचं िपपपली िुणठी तवगेला पतकं समम् // आ.क.१,१५.४४२ //
एतैश िवजया तुलया समगोधूमिपषकैः /
ििगुणेन गुडेनवै मोदकानपिरकलपयेत् // आ.क.१,१५.४४३ //
किपमातानपितिदन ं भकयेिनयतेिनदयः /
बलपुिषयुतो विािलीपिलतविजपतः // आ.क.१,१५.४४४ //
चणकैमािकैमुपदगैर ् आढकैवा ितलैसतथा /
िनषपावैिवपतुिैराजयभिजपतैगुपडसंयुतैः // आ.क.१,१५.४४५ //
सितजातैश सवयोिैः सजीरैः समभागतः /
संयोजय िवजया कुयानमोदकान् किपमातकान् // आ.क.१,१५.४४६ //
एकैकं पतयह ं खादेतसाय ं पातिवपिुिधीः /
सवपरोगहरान् वृषयान् बुिीिनदयबलपदान् // आ.क.१,१५.४४७ //
तकोलं चनदन ं सेवय ं कपूपर ं नागकेसरम् /
एलालवङमधुकं िपपपली मिरचं तथा // आ.क.१,१५.४४८ //
सवैः समािा िवजया िसता सवपसमा िुभा /
पञचबाणािभधानोऽय ं चूणप ं सवपरजापहम् // आ.क.१,१५.४४९ //
िादिािदोपयोगेन वलीपिलतहा भवेत् /
वरा ितजातकशनदखणडबीज ं किुतयम् // आ.क.१,१५.४५० //
एतैः समा िसिमूली सवपतुलया च िकपरा /
मधुना लोिलता लीढा दीपनी देहिसििदा // आ.क.१,१५.४५१ //
ितावयुपिमावयोिमुसलीििगुणािनवतः /
जया समा समिसता वृषयायुषयबलपदा // आ.क.१,१५.४५२ //
आयुघृपतयुता धिे पातः िुणठीिसतायुता /
कीरिसिा जया वृषया बलया च िनिि सेिवता // आ.क.१,१५.४५३ //
मधुना सेिवता भुकतेः पूवप ं सा वािजगनधया /
बलपुिषकरा िसिा रसायनिमद ं परम् // आ.क.१,१५.४५४ //
िनसतविमकपििकाबीज ं मािचूणप ं समा जया /
कीरे च मािहिे पकतवा रातौ सेवयाितवृषयकृत् // आ.क.१,१५.४५५ //
िविधवचछालमलीिपचछवरीभृङामृतारसैः /
कानतपाते पितरसैः सपतधा सपतधातपे // आ.क.१,१५.४५६ //
कुवीत भावना पशाचचूणपयेितसमा जयाम् /
मधुना च िलहेतकिप ं जरामरणनाििनी // आ.क.१,१५.४५७ //
पञचाङं िालमलेगाह ं ततसमं िवजयारजः /
मधवाजयाभया िलहेतकिप ं वलीपिलतखणडनम् // आ.क.१,१५.४५८ //
अथ पुषयरवौ हिसतकनद ं गाह ं समूलकम् /
अनातपे च संिोषय चूणपयेितसमा जयाम् // आ.क.१,१५.४५९ //
मधुनालोडयेत् पशात् िसनिधभाणडे िविनिकपेत् /
ं िदन ं धानयरािौ सथापय ं तत उिरेत् // आ.क.१,१५.४६० //
एकिवि
पतयह ं पलमेकं तु भकयेनमणडलियम् /
कटवमलौ वजपयेिावनमृद ु यूिानभोजनम् // आ.क.१,१५.४६१ //
मधुर ं लघु िपिघं पललं जाङलं िहतम् /
बालाकाभश मितमान् िपकालापो बलािनवतः // आ.क.१,१५.४६२ //
ितयोजनपयपनतं िदननेक
ै ेन गचछित /
मुणडीचूणप ं जयाचूणप ं समं मधुघृतािनवतम् // आ.क.१,१५.४६३ //
किप ं पातः पितिदन ं िलहेदायुषयपुिषकृत् /
िादिािद ं तु सेवेत भुञीत घृतसंयुतम् // आ.क.१,१५.४६४ //
गोकीर ं ििषकानं च लोणामलकारहीनकम् /
भवेििलजराहीनो दशृयः सयाललघुदेहवान् // आ.क.१,१५.४६५ //
पतं पुषप ं फलं शेतबहवृकसय चाहरेत् /
छायाया िोियेचचूणप ं ततसमं िवजयारजः // आ.क.१,१५.४६६ //
मधवाजयाभया िलहेतकिपमिदादौवनमापुयात् /
जयाबीजािन च ितलानभजपयेतसगुडािनपये // आ.क.१,१५.४६७ //
िवधाय लडडुकानपातभपकयेद ् गोघृतापलुतान् /
मनःसंमोहनकरान् कानतासङमसाधकान् // आ.क.१,१५.४६८ //
पाकाहपवयञनःै साधप ं जयापतािण पाचयेत् /
भजपयेदगोघृतेनवै गुडैलातीकणजीरकैः // आ.क.१,१५.४६९ //
संसकृतः सुखसेवयोऽय ं नामा वयञनयोगराि् /
तणडुलािनवजयाबीज ं मुदगं च िवगततवचः // आ.क.१,१५.४७० //
सुरनधनािलकेरानतः िकपेदनधं िनरोधयेत् /
बिहगोमयमृिललपतं िोियेनमृदवुििना // आ.क.१,१५.४७१ //
पाचयेनािलकेरसथं समजज ं ततसमाहरेत् /
मधुतयेण सिहतं भुञीत च यथाबलम् // आ.क.१,१५.४७२ //
महावृषयकरो योगः िणढानाम् अिप पुंसतवदः /
गोकीरे िवजयाबीज ं वसतबि ं िविनिकपेत् // आ.क.१,१५.४७३ //
अधावििषे ततकीरे वयजनािनलिीतले /
वाराहीमकपिीबीजकपूपरैलालवङकम् // आ.क.१,१५.४७४ //
ितमधु ितसुगनध ं च िनिकपेचच समाितः /
एकीकृतय िपबेदातौ महावृषयकरः परः // आ.क.१,१५.४७५ //
वाराहीयोग एिोऽय ं िणढतवािदिनकृनतनः /
कीरिृतं च तदीज ं पेियेिचछलया तनु // आ.क.१,१५.४७६ //
रसेनोिमकनयायाः कासयपाते पलेपयेत् /
तीवरातपे धारयेिं तसमातसनहे ं समाहरेत् // आ.क.१,१५.४७७ //
सनहेानतरयुजा तेन नसयकमप समाचरेत् /
जतूधवपगतरोगाश कासशासािदकानहरेत् // आ.क.१,१५.४७८ //
यसय यसय च रोगसय िविहत ं यददौिधम् /
तेन तेन युता िसिा तिदोगहरा भवेत् // आ.क.१,१५.४७९ //
गुणा मया च कथयनते तान् िृणुषव महेशिर /
िजहादपता मनःसौखय ं तृिपतः संकलपिसिता // आ.क.१,१५.४८० //
वाकपिुतव ं मुखोललासो भवेदवयायामपेिलः /
सनानधयानाचपनपरो मधुरासवादलोलुपः // आ.क.१,१५.४८१ //
मृषानािी िीतवािर िपबनालापततपरः /
यथेषालोकनपरः कािमनीसङलोलुपः // आ.क.१,१५.४८२ //
सवपभूतदयािवषस् तततवजानिवलीनधीः /
किवताखयानिवजानोपनयासैकपरायणः // आ.क.१,१५.४८३ //
वादेिु िवजय ं कुयातसङरामे मललसङरे /
अनयेऽिप बहवः सिनत गुणासतवनयत दल
ु पभाः // आ.क.१,१५.४८४ //
<िवजयावयापितसिी>
एतसयाः िसििमूलयाश भकणे तविधके सित /
जायनते िह िवकाराश िृणु तानपरमेशिर // आ.क.१,१५.४८५ //
आरकतलोचनः िुषकिजहौषपुितालुकः /
पथमे िुषकनासाग उषणकृचछवासपाशपयोः // आ.क.१,१५.४८६ //
िितीये ऽिकिनमीलतव ं पिलीकृतिवगहः /
तृतीये पादहसतािकदाहकृद ् गदगदधविनः // आ.क.१,१५.४८७ //
चतुथे कुितपपासातो िनदाघूिणपतलोचनः /
पञचमे गदगदा वाणी सवपोकतं िवसमरेतकणात् // आ.क.१,१५.४८८ //
िषे िवकारे संजाते िचिापसमृितकारणम् /
सपतमे करसादश देहे च रिचरायते // आ.क.१,१५.४८९ //
महोमपय इवोललासा जायनते च पुनः पुनः /
अषमे िदिभमः िािनतभूपभङशाितरोदनम् // आ.क.१,१५.४९० //
नवमे शोतहङु ारो मूचछापसमृितकातरः /
उदगारः कूजन ं भूमौ लुठन ं दैनयभािणम् // आ.क.१,१५.४९१ //
अनयथा भािणं गुह ं बवनसौखय ं न वेिि च /
ु लपोऽय ं िसवनाङश भवेितपये // आ.क.१,१५.४९२ //
दःुखं च मृदक
अनये िवकारा बहवः सिनत तेिा िचिकतसनम् /
िवरेकोऽमलरसः िीिपसनान ं िीतामबुना ततः // आ.क.१,१५.४९३ //
चनदनोिीरकपूपरिहमामबुपिरलेपनम् /
सुगिनधिीतलीभूतमालालंकृतिवगहः // आ.क.१,१५.४९४ //
मिललकाजाितचामपेयकमलोतपलधािरणा /
मृणालवलयोिािसियया च कदलीदलम् // आ.क.१,१५.४९५ //
कपूपरैलालवङाश तकोलं किुकीफलम् /
चवपयेत् सह तामबूलं तालवृनतेन वीजनम् // आ.क.१,१५.४९६ //
सूकमकािायवसतािण सुगनधीिन च धारयेत् /
कङणे चनदम् आपशयञजयोतसनाया ििमुहत
ू पकम् // आ.क.१,१५.४९७ //
पीनोिुङकुचिनिगाढािलङनततपरः /
ियीत िकपराकीरघृतमासरसािदकम् // आ.क.१,१५.४९८ //
पानकं मुदगयूिं वा पेय ं वा िाकपर ं मधु /
केवलं ियन ं कुयाददचछीतं भजेचच तत् // आ.क.१,१५.४९९ //
<२९. कञचुकीकलपः>
अथ वकयािम देवेिि कञचुकीकलपमुिमम् /
सपताषचछदसंयुकता मूलकोपमकनदक
ु ा // आ.क.१,१५.५०० //
कीरािनवता मेिििदाजजायनते पललवानयिप /
सा जेया पीतरकताभकाणडा शेततनुः िपये // आ.क.१,१५.५०१ //
आिाढे काििपके मासे चैतयदेिे परोहित /
िपषा पलाषके कीरे तवङुषियमातकम् // आ.क.१,१५.५०२ //
कुिीपवेिं कृतवादौ पीतवा पशातपयः िपबेत् /
जीणे कीर ं पुनः पेय ं पेया वा सनहेविजपताम् // आ.क.१,१५.५०३ //
सतोकोषणलवणामला ता न सपृिेचछीतलं जलम् /
एव ं सपतिदन ं सेवय ं िखलकुषं िवनाियेत् // आ.क.१,१५.५०४ //
तृतीये सपतरातेण नशयिनत िनिखला गदाः /
तृतीये सपतरातेण भुजङः कञचुकं तथा // आ.क.१,१५.५०५ //
तवकेिनखदनताश स तयजेत् सवयमेव ं िह /
जीवेतपञचितं विप ं रपमेधाबलािनवतः // आ.क.१,१५.५०६ //
चूिणपतं कञचुकीकनद ं ततकीरेण िवभािवतम् /
किप ं गोकीरकुडुबैः िपषटवा खणडं पलं िकपेत् // आ.क.१,१५.५०७ //
नखकेिािसथदनतसथान् रोगानपानने नाियेत् /
कञचुकयासतु पलं चूणप ं पसथगोकीरवािपतम् // आ.क.१,१५.५०८ //
चूणपिेिं पचेिावद ् गोघृतेन च भजपयेत् /
िसतया मधुना िलहात् कीरानो मणडलाविध // आ.क.१,१५.५०९ //
महागजबलोपेतो ििरषवयसोजजवलः /
जीवेतपञचितं विानकािमनीकेिलमनमथः // आ.क.१,१५.५१० //
<३०. कुकुिीकलपः >
अथ वकयािम ते देिव कुकुिीकलपमुिमम् /
सुरासुरैर ् मथयमानादिधेरमृतिबनदवः // आ.क.१,१५.५११ //
पिततासतेभय उतपना कुकुिी िनजपरतवदा /
पततैर ् मरकतचछायैः खजूपरीदलसिनभैः // आ.क.१,१५.५१२ //
कनदैश कुकुिासयाभैर ् ईित् किुकिपिचछलैः /
लिकता कुकुिी जेया महारोगहरा परा // आ.क.१,१५.५१३ //
िविेिािातरोगाश गुदकीलिविािण च /
घृतेन भजपयेतकनद ं िुिकोषः कुिी वरजेत् // आ.क.१,१५.५१४ //
गुञामातं पगे सेवय ं धारोषणं गोपयः िपबेत् /
जीणे कीरानमशीयाजजलानं वा िवचकणः // आ.क.१,१५.५१५ //
यथाबलं पितिदन ं वधपयेनमणडलाविध /
जतूधवपरोगान् पाणडवादीन् कयकुषािदकानहरेत् // आ.क.१,१५.५१६ //
िसथरकेिििजनखो वलीपिलतविजपतः /
जीवेिदवितविप ं च मेधाधैयपबलािनवतः // आ.क.१,१५.५१७ //
िुकलपितपदारभय चैकैकं घृतविजपतम् /
कनद ं पाशीय पवानतं वधपयेिदथाबलम् // आ.क.१,१५.५१८ //
तथैवािसतपकािद नून ं कुयािदनािदनम् /
भुकतेः पागुपयुञीत पशातकीरािनो भवेत् // आ.क.१,१५.५१९ //
दिानतमेव ं सेवेत पितमासं पुनः पुनः /
ितविात् िसििमापोित जीवेििायुततयम् // आ.क.१,१५.५२० //
कुकुिीकनदचूणप ं च गोकीरेण यथाबलम् /
जीणे िपबेदवागूंश मासाितसििः पजायते // आ.क.१,१५.५२१ //
नानािवधगदानहिनत जीवेििपितियम् /
<३१. सोमलताकलपः>
अथ सोमलताकलप ं िदवय ं वकयािम िङिर // आ.क.१,१५.५२२ //
सोमः सवय ं मनुषयाणा िहतायाविनमणडलम् /
पितपेदे च तनामा खयाता सोमलता भुिव // आ.क.१,१५.५२३ //
चतुिवपि
ं ितधा पोकता सथाननामािदभेदतः /
पूवपपितपदारभय पूणानतं पितवासरम् // आ.क.१,१५.५२४ //
एकैकं जायते पणप ं तथैवापरपकके /
पतित कमिः पणप ं दिे सैकावििषयते // आ.क.१,१५.५२५ //
पूणपमासया पञचदिछदोपेता सदा भवेत् /
नानािवधदलोपेताि् छदपञचदिाितमकाः // आ.क.१,१५.५२६ //
कीरयुकतलताकनदाः सवाः सोमलताः समृताः /
तुिारादावबुपदे च सहे देविगरौ तथा // आ.क.१,१५.५२७ //
शीपवपते च मलये महेनदे पािरयातके /
िवनधये देवसहेऽदौ च देवसूतहृदे तथा // आ.क.१,१५.५२८ //
िवतसतोिरतीरेऽिसत पभासाखयो महीधरः /
िसनधुहदोऽिसत पाञचाले चनदमाः पलवतेऽत च // आ.क.१,१५.५२९ //
ं ुमानथ मुञवान् /
ततपदेिे च वापयिसत तवि
िदवय ं सरोऽिसत काशमीरे खयातं कुदकमानसम् // आ.क.१,१५.५३० //
औिषणक् तैषुभगायतो जागतस् तयैषुभस् तथा /
अनयाश पञच सनतयत मृगाङाभासविललकाः // आ.क.१,१५.५३१ //
भाियहीना न पशयिनत देवाििनििजिननदकाः /
सवपसोमलताना च िविधरेक उपासन े // आ.क.१,१५.५३२ //
चनदमाः सवणपसचछायो िविदो रजतपभः /
ं ाकृितकनदौ तु चनदमासतु जलेचरः // आ.क.१,१५.५३३ //
तौ रभ
लिुनचछदनः पुणयो मुञवानगरडाहृतः /
शयेनचछदिनभः पाणडुः सपपिनमोकवतसदा // आ.क.१,१५.५३४ //
लमबते पादपागेिु िविेिं लकणं समृतम् /
अंिुमाशनदमाशैव िोनकी कणपकोपमः // आ.क.१,१५.५३५ //
दवूासोमौ जागतश कनयाभासश िाकवरः /
करवीरसतालवृनतः पतानश गवीनसः // आ.क.१,१५.५३६ //
पथयः सोमपदशैव गरडाहृतनामकः /
अयःपभो ऽििनषोमः सयादौकथयो रेवतकसतथा // आ.क.१,१५.५३७ //
अंिुमानसवपमुखयः सयादसय सेवा पचकते /
एतदसायनजैश पीतैमपनतिवदि
ु मैः // आ.क.१,१५.५३८ //
िभििवरैः सुहृििश संयुकतः िुिकोषवान् /
कुिी पिवशय िनवृता पुणयके िुभवासरे // आ.क.१,१५.५३९ //
पूवेददुेिव िवपाििनिसिसामाियकानगुरन् /
योिगनीश कुमारीश बालकान् िसिसनतितम् // आ.क.१,१५.५४० //
गनधपुषपाकतादैश धूपैदीपैश पूजयेत् /
भोजनदैपिकणािभश तोियेचच िवधानतः // आ.क.१,१५.५४१ //
कीरमंिुमतः कनदातसवणपसूचया िवभेिदतात् /
हेमपाते समादाय ततकीर ं कुडुब ं िपबेत् // आ.क.१,१५.५४२ //
सकृदेव िपबेतसवप ं पीतिेिं जले िकपेत् /
िदवा सुहिृ िर ् िवहरेिाियतश विी भवेत् // आ.क.१,१५.५४३ //
दवयदेहोपदेिजैः कुटयामािसतकबुिििभः /
उपवासी जपरतः साय ं सनधयाचपनापरः // आ.क.१,१५.५४४ //
पसुपयाद ् दभपियन े कृषणािजनितरोिहते /
िपपािसतोऽिप पानीय ं िीतलं मातया िपबेत् // आ.क.१,१५.५४५ //
पभाते च समुतथाय कृतपागेतनकमः /
िवना सोमं तथासीत जीणे कीरे सिोिणतम् // आ.क.१,१५.५४६ //
िपिावसान ं सकृिम वमन ं भवित िपये /
िृतिीतं च गोकीर ं साय ं पेय ं सुसाधकैः // आ.क.१,१५.५४७ //
िवरेको जायते तसय तृतीयिदवसे महान् /
तेन पमुचयते मतयपः पूवपकैर ् दष
ु भोजनःै // आ.क.१,१५.५४८ //
सनान ं कुयािदनानते स िृतिीतं िपबेतपयः /
दभपियया सुमकौमछािदताया ियीत सः // आ.क.१,१५.५४९ //
ततशतुथे िदवसे शयथुसतसय जायते /
अङेभयः िकमयो बहवयः सूकमा िनयािनत तिदन े // आ.क.१,१५.५५० //
गोिवडभसममयी ियया िोिधता मृदल
ु ा सुधीः /
अिधिेत िपपासा चेचछृतिीतं जलं िपबेत् // आ.क.१,१५.५५१ //
साय ं गवय ं िृतं कीर ं पीतवा ििषयसुहिृ तृः /
यथासुखं पसुपयाचच िनिि पञचमिषयोः // आ.क.१,१५.५५२ //
अिो िविधरय ं कायो ििकालं पाययेतपयः /
सपतमे िदवसे देहसतवगिसथसनायुिेिितः // आ.क.१,१५.५५३ //
मासरकतिवहीनः सयातसोमपः पाणिेिितः /
सुखोषणैः िसञचयेतकीरैर ् गवयैरेतसय िवगहम् // आ.क.१,१५.५५४ //
शीखणडितलयषटयाहैः िपषैसतं पिरलेपयेत् /
कीरािी कििायी च कौममयया ियीत सः // आ.क.१,१५.५५५ //
अषमेऽिि नखं शमशु तवकेिा रदना अिप /
पतिनत सदोजातसय देहवजजायते वपुः // आ.क.१,१५.५५६ //
कीरािी सयािु नवमेऽणुतैलाभयङमाचरेत् /
सनायातसोमलताकलप ं कविथतेन जलेन च // आ.क.१,१५.५५७ //
ततसतु नवमे तवकच िसथरता पितयाित च /
तथैवैकादििदन ं पारभय िोडिं िदनम् // आ.क.१,१५.५५८ //
अभयङं नाचरेतसनान ं सोमवलककिायजम् /
िदनातसपतदिादधूवप ं चतुिवपि
ं ितकाविध // आ.क.१,१५.५५९ //
िसथरतव ं तवगवापोित दनता वजिनभोजजवलाः /
िसथरा दढ
ृ तराः िसनिधा जायनते समपिकतयः // आ.क.१,१५.५६० //
ं िमे घसे िषटयनं गोपयोऽिनवतम् /
पञचिवि
भुञीत नखरासतसय िुकचञचुिनभोजजवलाः // आ.क.१,१५.५६१ //
तवगसय जायते िसनिधा नीलोतपलसमदिुतः /
सुलकणातसीपुषपवैडूयामबुदसिनभा // आ.क.१,१५.५६२ //
मासाद ् अननतर ं कुयाििलोिीरकचनदनःै /
िपषैः पलेपन ं पशातपयसा सनपनिकया // आ.क.१,१५.५६३ //
रोहिनत िचकुरासतसय भमराञनसिनभाः /
माससपतिदनाद ् ऊधवप ं िितीयावरणिसथितः // आ.क.१,१५.५६४ //
पुनसतृतीयावरणे ितषेत् िसिो मुहूतपकम् /
कुिी िविेदथापूवप ं बलातैलाजयलेपनम् // आ.क.१,१५.५६५ //
कुयािदनतय ं पशाचचतवािरि
ं िदनातपरम् /
करीिभसमनोिलूय देह ं कलकैिवपलेपयेत् // आ.क.१,१५.५६६ //
अजिृङीतवगुितूैः सनान ं कोषणजलेन च /
चनदनोिीरकपूपरैर ् िलपताङो मुदगधाितजैः // आ.क.१,१५.५६७ //
यूिैः िषटयनम् अशीयात् कीरैिसतमधुसंयुतैः /
घृतेन वा िितीये तु वसेदावरणे सुधीः // आ.क.१,१५.५६८ //
िदवसं पञचकं तत िकंिचिातातपे सुधीः /
मधये मधये च सेवेत तथैव दिवासरम् // आ.क.१,१५.५६९ //
सोढवातातपस् तसमािृतीयावरणं भजेत् /
ं िदन ं ितषन् िसथरीकृतमनाः समुत् // आ.क.१,१५.५७० //
एकिवि
ं ितिदन े देहिसििः पजायते /
ततो िािवि
बिहिनपगपतय च तदा पूजयेिैरव ं पुरा // आ.क.१,१५.५७१ //
गुवपििनििजिसिाना चेतािस पिरमोदयन् /
सवपत सवेचछया िनतय ं िवहरेदःुखविजपतः // आ.क.१,१५.५७२ //
विायुतं नवं िदवय ं वपुधपिे सुकािनतमत् /
बलं गजसहसाणा भवेदसय न संियः // आ.क.१,१५.५७३ //
िविाििनतोयिसतासतमृगािदभयो भय ं न िह /
बहलोकािदलोकेिु िवचरेत् सवेचछया सदा // आ.क.१,१५.५७४ //
कानतया िितीयशनदः सयादपूेण मकरधवजः /
सवाहादकरः िानतः सिडङपदकमान् // आ.क.१,१५.५७५ //
वेदानवेिि च िासतािण भूलोकगितिनजपरः /
हसविाखापतानायाः सोमवललयाः समाहरेत् // आ.क.१,१५.५७६ //
काणडानिाितंिितं सवणपपाते पुणये यथािविध /
रौपये पातेऽथवा योजय ं ििपलं गोपयसतथा // आ.क.१,१५.५७७ //
सोमवललीरसं तिनमेलियतवा िपबेितः /
कुिीपवेिः पथय ं च पूवपवतसमुदाहृतम् // आ.क.१,१५.५७८ //
अिणमादषिसििः सयातस साकादमरो भवेत् /
<३२. गुडूचीकलपः >
अथामृतलताकलप ं वकयािम िृणु भैरिव // आ.क.१,१५.५७९ //
साकातसुधामृतलता वयािधजनमजरापहा /
अमृतायाः ितपलं ितपसथं मधुरतयम् // आ.क.१,१५.५८० //
चूणप ं िलहेतकिपमातमेव ं संवतसराविध /
सवपवयािधपिमन ं जीवेचच िरदः ितम् // आ.क.१,१५.५८१ //
ं तपलं िसता /
अथ िछनरहाचूणप ं पञचिवि
ििगुणा च तवकीरी चातमगुपताशगिनधका // आ.क.१,१५.५८२ //
पुननपवाजय ं पतयेकं युञजयादिपलं िपये /
मृिीकाषपला यषी ततः पञचपला तथा // आ.क.१,१५.५८३ //
एकीकृतय च ततसवप ं िसनिधभाणडे िविनिकपेत् /
पकमेकं धानयरािौ िनधाय पितवासरम् // आ.क.१,१५.५८४ //
पलं पलं पयुञीत मासं सयादवयािधविजपतः /
िणमासाद ् गृधदिृषः सयाििप ं जीवेचछतायुिम् // आ.क.१,१५.५८५ //
अमृतायाः ितपलं चूणप ं ििषपलं मधु /
ं तपलं सिपपर ् ििमासं धानयराििगम् // आ.क.१,१५.५८६ //
चतवािरि
पतयह ं पलमातािी मासातसवपगदानहरेत् /
िदवयदिृषः ितं जीवेनमेधाबलमहादिुतः // आ.क.१,१५.५८७ //
<३३. तुवरककलपः>
अथ वकयामयह ं देिव कलप ं तुवरकसय च /
वृकाः पिशमवारीितिे ितषिनत संततम् // आ.क.१,१५.५८८ //
तरङािनलसंकुिधिीकारािदपतपललवाः /
विपतौ च सुपकवािन ततफलािन समाहरेत् // आ.क.१,१५.५८९ //
िोिियतवाथ संचूणयप ितलविैलमाहरेत् /
अथवैरणडविैलं पयतेन समाहरेत् // आ.क.१,१५.५९० //
ं ःकय ं भवेत् /
पुनवपिौ पचेिैलं यावदभ
ततकिप ं िनिकपेतपकं तत उितृय पयततः // आ.क.१,१५.५९१ //
चतुभपकतिवहीनः सन् िुिः किप ं िपबेितपये /
िङचकगदापािणस् तवामाजापयद ् अचयुतः // आ.क.१,१५.५९२ //
मनतेणानने सेवेत सवो दोिो िवनशयित /
एव ं पञचिदन ं सेवयमिहतािन च वजपयेत् // आ.क.१,१५.५९३ //
मासं मुदगरसािी सयातसवपकुषिवविजपतः /
ततः कौदघृताभया च िलहेत् िाणमािसकाविध // आ.क.१,१५.५९४ //
वलीपिलतहीनश जीवेििपितियम् /
तिैलं िदनपञचािं नसयेिीरकवद ् ििजः // आ.क.१,१५.५९५ //
वलीपिलतिनमुपकतः शुतधारी दढ
ृ ाङवान् /
जीवेद ् ििितविप ं च मेधावी गृधलोचनः // आ.क.१,१५.५९६ //
<३४. सोमराजीकलपः>
अथ वकयामयह ं देिव सोमराजीरसायनम् /
संगहेिा पुषयरवावातपे िोियेितः // आ.क.१,१५.५९७ //
चूिणपता कोषणसिललैः िपबेतपातिवपिुिये /
ितिदव ं च ततः कौदैः किपमातं िलहेतपगे // आ.क.१,१५.५९८ //
मासेन रोगा नशयिनत िणमासाितसििमापुयात् /
<३५. वृिदारककलपः>
अथ बवीिम देवेिि वृिदारककलपकम् // आ.क.१,१५.५९९ //
नागवललीदलकौदैः सदिुधैमृपदरुोमकैः /
पतैयुपतािप सफला रकतपुषपा पतािनका // आ.क.१,१५.६०० //
ितकतोिणं कामबुतेित मिहिाखयलता समृता /
तुलोिनमतं च तनमूलं चूिणपतं सिपपायुतम् // आ.क.१,१५.६०१ //
धानयरािौ नयसेत् पकम् उितृयोिनमतकिपकम् /
अनुपेय ं च गोकीर ं जीणे कीरानभोजनम् // आ.क.१,१५.६०२ //
वृिोऽिप तरणो भूयाििातसवपगदोिजितः /
एव ं िादिविािण सेवेतालसयविजपतः // आ.क.१,१५.६०३ //
जीवेतिटितविप ं च वलीपिलतविजपतः /
वृिदारकचूणप ं च िुि ं ितपलोिनमतम् // आ.क.१,१५.६०४ //
वािजगनधाकनदचूणप ं िततयपलं घृतैः /
आलोडय भकयेतकिप ं स जीवेचछरदा ितम् // आ.क.१,१५.६०५ //
तुरगंमसमो वेगे बले दनताबलोपमः /
कानतया िहमािुसदि
ृ सतेजसा भासकरोपमः // आ.क.१,१५.६०६ //
ितावयाशगनधा च गोकुरो वृिदारकः /
समािमिखलं सिपपयुपकतं किप ं च खादयेत् // आ.क.१,१५.६०७ //
सपताहात् िकनरधवानो वतसरात् िसििभािभवेत् /
वृिदारकमूलं च वरीसवरसपेिितम् // आ.क.१,१५.६०८ //
किप ं िपबेितसर ं यतस जीवेचछरदः ितम् /
वृिदारकचूणप ं च धातीसवरसभािवतम् // आ.क.१,१५.६०९ //
ं ितधा पातमपधवाजयाभया तु किपकम् /
एकिवि
िलहेदिद ं स जीवेचच विािण च ितियम् // आ.क.१,१५.६१० //
योवसापसतधा जीवेनीरजः स महानभवेत् /
गोदिुधेन च तनमूलं रसं धातयाश संिमतम् // आ.क.१,१५.६११ //
िपबेतसंवतसर ं यसतु स जीवेचछरदः ितम् /
तितसि ं सिपपरशीयात् पूवपवतफलम् आपुयात् // आ.क.१,१५.६१२ //
पुननपवा वरी िुणठी मागधी रजनीियम् /
एततसवप ं समं वृिदारकं कािञकािनवतम् // आ.क.१,१५.६१३ //
पलं पातः िपबेिीमान् दचछदािारमाचरेत् /
मासातसवामयान् हिनत विादायुः ितं भवेत् // आ.क.१,१५.६१४ //
िीपी िौणडी वरा िवशं मुसतमेला समािकम् /
एततसंयोजय िसि ं तचचूणप ं वेललिरकं भवेत् // आ.क.१,१५.६१५ //
कौदाजयलुिलतं खादेतकिप ं विेण िसधयित /
ततफलं सवरसं किप ं घृतं कौद ं च ततसमम् // आ.क.१,१५.६१६ //
िपबेदनु गवा कीर ं मािहिं वा पलोिनमतम् /
मासेन सवपरोगघं विाजजीवेचछतायुिम् // आ.क.१,१५.६१७ //
चूणप ं वेललिरकामूलं फलं िपपपिलकाभवम् /
समवेललिरकामूलफलजैश रसैसतथा // आ.क.१,१५.६१८ //
गुडूचीसवरसेनािप भावयेदेकिवि
ं ितम् /
िुषकं घृतपलुतं भाणडे िसनिधे धानयचये िसथतः // आ.क.१,१५.६१९ //
ु तृय किप ं पातिलपहेनरः /
ितसपताहािदि
विाििपसहसायुः सवपरोगिवविजपतः // आ.क.१,१५.६२० //
<३६. वजवललीकलपः>
अथ वयाखयामयह ं देिव वजवललीरसायनम् /
वजवलली समूला च छायािुषका िवचूणपयेत् // आ.क.१,१५.६२१ //
वरा वरणािरमूलं च पतयेकं भासकर ं पलम् /
रोगानिेिान् िणमासािनयात् संवतसरािवेत् // आ.क.१,१५.६२२ //
देहिसििश िणमासाचचूणपमनयतपकलपयेत् /
<३७. ितलकीिरिणकाकलपः>
ितलकीिरिणकाकलप ं कथियषयािम िामभिव // आ.क.१,१५.६२३ //
ितलकीिरिणकामूलं मौननेोतपाटय साधकः /
कोषणेन वािरणा िपषटवा पािमुखोदिमुखः िपबेत् // आ.क.१,१५.६२४ //
िगलेिा गुिलका कृतवा कीराजयानाियेचछुिचः /
कमेणाधपििितिनषकं सेवेतािद ं स िसििभाक् // आ.क.१,१५.६२५ //
दिाहाचछुकवृििः सयािततमासात् सवपरोगिजत् /
िणमासाितसििमापोित नात काया िवचारणा // आ.क.१,१५.६२६ //
<३८. बाहीकलपः>
अथ वकयािम देवेिि बाहीकलपमनुिमम् /
समूलामुिरेद ् बाही पकालय सिललेन च // आ.क.१,१५.६२७ //
उलूखले कुटियतवा पाते तत समाहरेत् /
जुहय
ु ाचछारदामनतैसतदसैश सहसकम् // आ.क.१,१५.६२८ //
अचपियतवा गुरिनवपानपाशीत हत
ु िेिकम् /
पलमातं तदसं च जीणे कीरानभोजनम् // आ.क.१,१५.६२९ //
एव ं सपतिदन ं सेवय ं बहचारी जपे रतः /
मेधावी बहवचपसवी वाििविुिः पजायते // आ.क.१,१५.६३० //
ऊधवप ं सपतिदनातसेवय ं पबिातीचछया अिप /
िवसमृतानिप वेततयेव शुतं िीघं च धारयेत् // आ.क.१,१५.६३१ //
िितीये सपतमाद ् ऊधवप ं पूवपविदसं िपबेत् /
सकृचछुतं शलोकितं सहसमिप धारयेत् // आ.क.१,१५.६३२ //
एव ं ितसपतिदवसं िपबेद ् बाहीरसं िुिचः /
देहाद ् अलकमीिनपयाित वाणी िविित िाशती // आ.क.१,१५.६३३ //
भवेतपुंरपवािदेवी सवपिासताथपवेिदनी /
वेदवेदानतिविीमाञीवेत् पञचितािदकम् // आ.क.१,१५.६३४ //

आ.क. १, १६
<१. अङोलकलपः>
अथ बवीमयह ं देिव कलपमङोलबीजकम् /
चतुिभपः साधकैर ् धीरैिवपिुिैः िुििकाििकिभः // आ.क.१,१६.१ //
समवेतः साधकेनदैः पुणयकेषवारभेचच तत् /
अङोलमूलं िवतृणं कृतवा संमाजयप िोधनम् // आ.क.१,१६.२ //
तत िलङं च संसथापय तदगे सथापयेदिम् /
एकसूतेण बिीयािललङाङोलघिान् िपये // आ.क.१,१६.३ //
गनधपुषपािदिभः पूजामघोरेण पकलपयेत् /
पितमासं िदवा नकतं पुषपािद फिलताविध // आ.क.१,१६.४ //
गृहीतवा ततफलं पकव ं पूरयेिदिं फलैः /
योिगनीभैरवीपीतयै महापूजा िवधाय च // आ.क.१,१६.५ //
आनीय तदिं गेहे िोियेदातपे फलम् /
िवतुिािण च बीजािन कुयात् तनमुखघिपणम् // आ.क.१,१६.६ //
कुयाितो िविालासये पाते मृचचूणपलेपनम् /
एकैकिशोधवपमुखं रोपयेिज
ु गाकृित // आ.क.१,१६.७ //
ततसतु िङणं तित् तििकतेिु लेपयेत् /
ततपातं कासयपाते च सथापयेत् तदधोमुखम् // आ.क.१,१६.८ //
आतपे धारयेिीमानपललैश ितरोदधेत् /
िदन े िदन े चयुतं तैलं गृहीयािदनपञचकम् // आ.क.१,१६.९ //
तिैलं काचकूपयनतः सथापयेचच समनतकम् /
अधपमाताङोलतैलं ििगुणं ितलतैलकम् // आ.क.१,१६.१० //
नासारनधिये नसय ं जरामृतयुिवनािनम् /
स जीवेिततितं विप ं सवामयिवविजपतः // आ.क.१,१६.११ //
रोगािदजलपािादैर ् भमादैश िविेण च /
गतासूना नृणा नसय ं कुयातपुंिुकलिमिशतम् // आ.क.१,१६.१२ //
मृतसूतं च तैलं ते जीविनत च न संियः /
मृतसंजीवनी िवदा पूवोकता किथतानघे // आ.क.१,१६.१३ //
<अनये रसायनकलपाः>
एलाभया वचा काकतुणडीफलमरषकरः /
सहदेवी िनमबपतं लाङलीकनदमेव च // आ.क.१,१६.१४ //
समािं िोियेदनते पाताले तैलमाहरेत् /
तिैलं नसयमाददातसपताहानतिरत ं िपये // आ.क.१,१६.१५ //
एव ं विे कृते नसये सहसायुभपवेनरः /
नीिलकामूलसंयुकतं तैलं चाधपपलं िपबेत् // आ.क.१,१६.१६ //
वतसराजजायते िसिो वलीपिलतविजपतः /
जीवेदबहिदन ं तयिदािायुवेगो महाबलः // आ.क.१,१६.१७ //
भृङीरसं कृषणजीर ं पसथं पसथं पकलपयेत् /
नीलोतपलं च मधुकं पसथाधप ं च पृथिभवेत् // आ.क.१,१६.१८ //
ितलतैलं पञचपलं पाचयेतसवपमेकतः /
तैलावििषं तिैलं जरा मृतयुश नशयित // आ.क.१,१६.१९ //
अधपिनषकं चैकिनषकं साधपिनषकं कमेण च /
तैलपमाणिमतयुकतम् अिदाञीवेचछततयम् // आ.क.१,१६.२० //
इिषकािकपलं िकपवा किैकमुदकैः िपबेत् /
वतसरातपिलतं हिनत सहसायुभपवेनरः // आ.क.१,१६.२१ //
सपाकी काकमाची च सहदेवी च भृङराि् /
काकतुणडीफलं िनमब ं पणप ं वाकुिचबीजकम् // आ.क.१,१६.२२ //
समूला देवदाली च बाहीमूलं फलतयम् /
मूलं च वािजगनधाया नीलकोरणडपतकम् // आ.क.१,१६.२३ //
समं समं कनयकाया दवैश पिरभावयेत् /
सपताह ं िोियेचचूणप ं छायाया ितमधुपलुतम् // आ.क.१,१६.२४ //
ििकिप ं पतयह ं सेवय ं वतसरेण जरा जयेत् /
आ चनदतारकं जीवेनमहाबलयुतः सुखम् // आ.क.१,१६.२५ //
<महाकामेशरकलपः>
चातुजातकचोरचनदनजलदाकातुगारेणुकं कसतूरीतगरेनदक
ु ुङुमजिाकुषाशगनधािदकम् /
कङोलामरदारिचतकिविं िे जीरके सैनधव ं भाङीगोकुरदेवपुषपमुसलीयषीबलाफेनकम् // आ.क.१,१६.२६ //
ं ाकनदफलतय ं ितकिुकं जातीफलं वािकं तालीिं किुकीफलं गजकणा मािामृतािकपरा /
रभ
िपचछाभृङिवदािरकामदनकं बीज ं च कचछू िव ं िालमलयििघपुननपवागरितावयपपयथो दीपयकम् // आ.क.१,१६.२७ //
पादािं मृतमभकं च िवजया तुलयौिधाना समा सवेिा सदि
ृ ा िसता च मधुना चाजयेन संयोिजता /
जातीचमपककेतकािदकुसुमैः सेवेत संवािसतं किाधप ं िनिि देहिसििदमहाकामेशरः कामदः // आ.क.१,१६.२८ //
पुंसा िुकिववृििदाढयपकरणे कीरानुपान ं िहतं िालमलयििघजलानुपानम् अथवापयनयचच यचछुकलम् /
पौढाना सुदि
ृ ा सुखाितसुखदो वशयो महादावकः सङे भङुरकामकौतुकरसः कीडाकलामोददः // आ.क.१,१६.२९ //
संभोगे सथिवराििनयोििित मदे यूना समरे दपपहा िनतयाननदिनदानम् आिदपुरिैर ् अपयािहतासवादनः /
वाचा िसििकरः पकृषकिवतासंदभपसंपादनः सौखयारोियिविेियौवनकलासामिरयसंधायकः // आ.क.१,१६.३० //
वृितव ं हरते बलं च कुरते मृतयुं िनरसयेतपर ं वयािधवरातम् अपाकरोित कुरते कािनतं नयतयाजपवम् /
योगाभयासिवधौ रतसय सुलभा िसिि ं िवधिेतराम् अंहः संतितसंहृितं कलयते सतीणाम् अपतयपदः //
आ.क.१,१६.३१ //
रोगाणा िनचय ं कय ं कपयित िकपं महारदगणं वयाहिनत शसन ं लय ं गमयते िछनते च कासोदयम् /
दनुामािन च ििडभनिि हरते सवाितपरोगोलबणं मेहौघ ं च लुनाित िोिणतदर ं िवधवस
ं ते सेवनात् // आ.क.१,१६.३२ //
कीणे पोिमुपादधाित िवपुलं पूणाितजीणोजजवलं मनदाििन ं गहणी िनकृनतिततरा दोिानिेिानिप /
शेषः सवपरसायनिेु िवदिुा भोगािथपना योिगना िसिि ं समयिगहातनोित वपुिः संसेवनाद ् अनवहम् // आ.क.१,१६.३३
//
<मूिलकाकलपेिु रसाभकािदमेलनाितदेिः>
महावृकािदकलपेिु पोकतेषवेतेिु साधकैः /
एि साधारणो योगः कतपवयः िसििकाििकिभः // आ.क.१,१६.३४ //
गुञामातं िुिसूतं वाभकं वा पणियम् /
कानतलोह ं तथैवोपयोजयेद ् भकयेनरः // आ.क.१,१६.३५ //
रसाभलोहयोगेन सदः िसििमवापुयात् /
जीवहीनो यथा देहो गनधहीन ं पसूनकम् // आ.क.१,१६.३६ //
तथैव मूिलकाकलपा रसहीना न िसििदाः /
तसमादसेन सिहताः सदः िसििपदायकाः // आ.क.१,१६.३७ //
<अभयङरसायनम्; महानीलीतैलम्>
महानीलीरसं पसथं पसथं भृङरसं िपये /
धातीफलरसं पसथं काकतुणडीफलोिवम् // आ.क.१,१६.३८ //
पसथं किायितलज ं तैलपसथं च गोपयः /
आढकं योजयेतसवप ं काकतुणडीफलं पलम् // आ.क.१,१६.३९ //
ितपलं चामलं भृङनीलीपतरजः पलम् /
िपषटवा तिसमन् िकपेत् सवप ं पचेनमनदाििनना िपये // आ.क.१,१६.४० //
तैलावििषं िवपचेितो वसतेण िोधयेत् /
तैलेनानने चाभयजय ििरोऽभयङं समाचरेत् // आ.क.१,१६.४१ //
पतयह ं कणपपूर ं च एव ं कुयादसायनम् /
केिा भमरसङािाः शोतं िदगनतपािवम् // आ.क.१,१६.४२ //
जतूधवपरोगा नशयिनत तथा पादिहत ं भवेत् /
<चनदनाद ं तैलम्>
चनदनागरकपूपरकसतूरीकुङुमं तथा // आ.क.१,१६.४३ //
उिीरियकङोलजातीफललवङकम् /
निलकानलदासपृकातुरषकसथाणुलोचनम् // आ.क.१,१६.४४ //
हरेणुसतगर ं लाका नखं सथौणेयकं मुरा /
नलदामलकं कुषं चोरकं किुकीफलम् // आ.क.१,१६.४५ //
पपौणडरीकं खजूपर ं पदकं जाितपिततका /
िैलेय ं धातकीपुषप ं सरलं चैलवालुकम् // आ.क.१,१६.४६ //
पूगीफलं सपतपणप ं तथा तामलकं िपये /
एकैकं किपमातं सयातपसथं तैलं च गोपयः // आ.क.१,१६.४७ //
आढकं ततपचेतसवप ं तैलिेिं समाहरेत् /
तिसमन् मृगाणडं कसतूरी कपूपर ं कुङुमं िकपेत् // आ.क.१,१६.४८ //
पृथकिप ं च जातयािदकुसुमैर ् वासयेदधुः /
तेनाभयङम् अधःकाये कुयाद ् दौगपनधयनािनम् // आ.क.१,१६.४९ //
अिीितविपदेिीयो ऽपयसौ सयात् िोडिािदकः /
कािमनीलोककनददपपः सुभगः िुकलवृििमान् // आ.क.१,१६.५० //
योििचछतं च रमते स जीवेचछरदः ितम् /
<उितपनरसायनम्>
अथोितपनमाखयािम वलीपिलतभञनम् // आ.क.१,१६.५१ //
सूतं गनध ं समं मदप ं सतनदिुधेन योिितः /
मुिणडका मेघनादश िवषणुकानता मुिनसतथा // आ.क.१,१६.५२ //
सपाकी च दवैरासा िदनमेकं िवमदपयेत् /
एतदिगुणं कारिसतलसय च यवसय च // आ.क.१,१६.५३ //
एततसवप ं समधवाजयमननेोितपन ं वपुः /
वलीपिलतनािः सयाद ् विात् ितितवतसरः // आ.क.१,१६.५४ //
जीवेिदवयवपुर ् भूतवा साधको नात संियः /
सनालमुतपलं सूतं सपताह ं पिरमदपयेत् // आ.क.१,१६.५५ //
आतमीयििवतोयेन ततशाङं िवमदपयेत् /
वतसराजजायते िसििः पूवपवद ् िदवयिवगहः // आ.क.१,१६.५६ //
ििवाभसा च सूतेनद ं बहदणडीयमूलकम् /
मदपयेतसपतिदवसं समयिदेिव िवमदपयेत् // आ.क.१,१६.५७ //
वतसराजजायते िसििः पूवपविदवयिवगहः /
किुतैलेन सुरिभ ं भावयेिदनसपतकम् // आ.क.१,१६.५८ //
पलाधप ं भकयेिनतय ं विाद ् वजवपुर ् भवेत् /
ितितायुःसवणपवणो वलीपिलतविजपतः // आ.क.१,१६.५९ //
समधवाजय ं कुषचूणप ं किप ं पातिलपहेनरः /
ितपुषपसुगनधाङो जीवेििलिवविजपतः // आ.क.१,१६.६० //
<केिरञनकलपाः >
काकतुणडीफलं कानतचूणपमामाणडतैलकम् /
आलोडय भाणडे िनिकपय मासं धानयमये िकपेत् // आ.क.१,१६.६१ //
उितृय लेपयेचछीिप ं नसयकमामुना भवेत् /
तयहात् केिाः सुनीलाः सयुः िणमासात् केिरञनम् // आ.क.१,१६.६२ //
हरीतकी िनषकमेकं ििपलं कानतचूणपकम् /
पलमेकं नागचूणपममलदिा पमदपयेत् // आ.क.१,१६.६३ //
अभयकतो िनिकपेनमूििप मदपयेनािडकाधपकम् /
एरणडपतैः संवेषटय पुनवपसतेण बनधयेत् // आ.क.१,१६.६४ //
सनायातपुनश ितिदन ं पूवपवतकेिरञनम् /
समूलौ नीिलकाभृङावयशूणप ं वरासमम् // आ.क.१,१६.६५ //
चूणपमेडकमूतेण िदनमेकं च भावयेत् /
सनानािद पूवपवतकृतवा पूवपवतकेिरञनम् // आ.क.१,१६.६६ //
िनसतविगुञाफलं चैला देवदार च कुषकम् /
समं चूणप ं भृङरसैर ् भावयम् एकिदन ं िपये // आ.क.१,१६.६७ //
अनयचचूणप ं तैलं पचेनमृिििनना बुधः /
यसय तैलघृताभयङातकेिा भमरसिनभाः // आ.क.१,१६.६८ //
हिसतदनतसय दिधसय समभागं रसाञनम् /
छागीदिुधेन संपेषय लेपनातकेिरञनम् // आ.क.१,१६.६९ //
कृषणमृिततफलाभृङरसायशूणपकं समम् /
आलोडयैन ं समं भाणडे मासमेकं िनरोधयेत् // आ.क.१,१६.७० //
तललेपािचचकुराः कृषणा भवेयुः पञचमासतः /
धातीफलं जपापुषप ं िकटं िपषटवा च मूधपिन // आ.क.१,१६.७१ //
लेपयेिततिदन ं तेन केिाः सयुर ् भमरोपमाः /
चूणप ं िसनदरूसदि
ृ ं तयोसतुलया च साबिणः // आ.क.१,१६.७२ //
िपषटवाभसा पलेपेन ततकणात् केिरञनम् /
गोरोचन ं कृषणितलान् ितपुषपा ििवाबुना // आ.क.१,१६.७३ //
काकमाचीिमद ं सवपमयःपाते िवमदपयेत् /
तेनवै िदवसादधूवप ं केिरञनमुिमम् // आ.क.१,१६.७४ //
चूणप ं िसिाथपकं सजो यवकार ं च कािञकैः /
नागपुषपरसैः पेषय ं लेपन ं केिरञनम् // आ.क.१,१६.७५ //
कदलीकनदचूणप ं च िसनदरूाङारकौ तथा /
रसैजपमबीरजैर ् लोहमुषटयायःपातके िपिेत् // आ.क.१,१६.७६ //
ै लेपनािेन केिाना रञन ं भवेत् /
िदनक
कासीसं नीिलकापतं दिधभृङरससतथा // आ.क.१,१६.७७ //
समािं लोहचूणप ं च लेपनातकेिरञनम् /
नागदणडेन पतािण कोरणिसय च मदपयेत् // आ.क.१,१६.७८ //
िदनतय ं च तललेपात् केिाः सयुर ् भमरोपमाः /
वरा भृङी चूतबीज ं मृणालं च िपयङुकम् // आ.क.१,१६.७९ //
नीली िनिा लोहनागौ चूिणपता िनबंतैलकैः /
कानतपाते लोडियतवा मासमेकं िवभावयेत् // आ.क.१,१६.८० //
तेन िलपताः कचाः कृषणा रिञता भमरोपमाः /
ितलाः कृषणाः काकमाचीबीजािन समभागतः // आ.क.१,१६.८१ //
तिैलयनततो गाह ं तेन सयातकेिरञनम् /
किप ं जपारसः कौद ं सपताह ं नसयमाचरेत् // आ.क.१,१६.८२ //
तदधूवप ं रञयेत् केिान् सवपनसयोिमो हयम् /
भृङराजरसैः िपषटवा ितफला लोहचूणपकम् // आ.क.१,१६.८३ //
तैलम् एततसमं योजय ं तथा भृङरसैः पुनः /
मृिििनना पचेतसवप ं तैलिेिं यथा भवेत् // आ.क.१,१६.८४ //
िसनिधभाणडे च तिैलं मासं भूमौ िविनिकपेत् /
तैलेन लेपयेचछीिप ं कारवललीदलैः पुरा // आ.क.१,१६.८५ //
वेषयेििु वसतेण िनवाते कीरभोजनम् /
कालयेत् ितफलाकवाथैः कुयात् सपतिदन ं िपये // आ.क.१,१६.८६ //
कपालरञन ं कुयाद ् यावजजीव ं न संियः /
िशयालीकाकतुणडयाश बीज ं िनगुपिणडकारसैः // आ.क.१,१६.८७ //
जपापुषपरसैर ् भावय ं पृथक् िदनचतुषयम् /
पातालयनते तिैलं पातयेिेन लेपनम् // आ.क.१,१६.८८ //
कुयानमूििप च गनधवपपततैश पिरवेषयेत् /
वसतेण च ततो वातिूनयदेिे वसनसुधीः // आ.क.१,१६.८९ //
कीरािी कािञके सनान ं कुयातसपतिदन ं ितवित /
केिा भमरसङािा यावजजीव ं न संियः // आ.क.१,१६.९० //
जलमणडिनकाकाकमाचीभृङाः समाः समाः /
िपषटवा तैलं पचेतसूप ं पुनसतैलेन लेपयेत् // आ.क.१,१६.९१ //
मूधान ं लेपयेिेन सपताह ं केिरञनम् /
सनानभोजनियया च पूवपवतपिरकलपयेत् // आ.क.१,१६.९२ //
वराभृङरसैः िपषटवा कानतपाते िवलेपयेत् /
अवािमुखं िविनषापय पातसतं भृङराडसैः // आ.क.१,१६.९३ //
पुनः िपषटवा िलहेचछीिप ं कालयेत् ितफलाबुना /
ं िदन ं कुयात् पूवपवत् फलम् आपुयात् // आ.क.१,१६.९४ //
एकिवि
गरलं कृषणजीर ं च िपषटवा रदधवा च तनमुखम् /
गृहाङणे पिङले च खिनतवा सथापयेत् सुधीः // आ.क.१,१६.९५ //
िणमासात् तददवीभूतं कृषणं साधु समुिरेत् /
ििरोमधये िकपेत् किप ं पूवपवद ् वेषनािदकम् // आ.क.१,१६.९६ //
आ जनम रञयेतकेिासतचच कापालरञनम् /
भृङी नीली वरा कृषणायसं मदनबीजकम् // आ.क.१,१६.९७ //
कोरणिकुसुमं चूणपमजुपनसय तवचोिवम् /
अमभोजमूलं जमिवाश ततसवप ं च समािकम् // आ.क.१,१६.९८ //
लोहभाणडगतं कुयातपकं भूमौ िविनिकपेत् /
हरेिाणडगतं कलकं कलकािैलं चतुगुपणम् // आ.क.१,१६.९९ //
तैलाचचतुगुपणं भृङरसस् तसमाचचतुगुपणः /
वराकवाथः सवपिमद ं मनदविौ िवपाचयेत् // आ.क.१,१६.१०० //
तैलावििषं िवपचेत् तितपषटवायसपातके /
िनिकपेचच परीकाथप ं काकपकं िवलेपयेत् // आ.क.१,१६.१०१ //
तैलेन यिद कृषणं तदौिध ं िसििद ं भवेत् /
साधको मासम् एकं तु तिसमनपाते िवपािचतम् // आ.क.१,१६.१०२ //
तेन िलपताः कचासतसय िणमासादभमरोपमाः /
िचञचाशतथपलािाना वासायाश दवैमुपहःु // आ.क.१,१६.१०३ //
दतुं पातगतं नागं चालयेद ् भसमता वरजेत् /
तावत् पचेनागभसम पलं लोहसय चूणपकम् // आ.क.१,१६.१०४ //
ििपलं च वराचूणप ं ितपलं दािडमतवचः /
पलं चैततसवपसमं कािञकं लोहभाजन े // आ.क.१,१६.१०५ //
लोडयेत् पाचयेत् िकंिचत् कणं तललोहपातके /
आतपे धारयेद ् भृङकोरणिरसभािवतम् // आ.क.१,१६.१०६ //
ं िदन ं भावय ं भूयो भूयो दव ं दवम् /
एकिवि
तेनवै िलपतािशकुराः िपञछतािपञछसिनभाः // आ.क.१,१६.१०७ //
कचरञनयोगेिु किथताकिथतेिु च /
िनिि लेप ं तथैरणडपतैश पिरवेषनम् // आ.क.१,१६.१०८ //
पातः सनानिमद ं कमप सवपसाधारणं समृतम् /
<िदवयौििधगहणयोियसथलिनदेिः>
शमिान े सिलले मागे गृहे देवालये तथा // आ.क.१,१६.१०९ //
मलमूतयुतसथान े गामे गोषे तरोरधः /
छायाया च िविपाये कुिीते चानयबािधते // आ.क.१,१६.११० //
एवपंायेिु देिेिु न गाहा िसिमूिलका /
अरणये पवपते तीरे नदा तपवन े िुचौ // आ.क.१,१६.१११ //
ििलासिङिुिचकेते िसिकेते ऽििधरोधिस /
शीपवपते िहमिगरौ तिाके िवजन े हदे // आ.क.१,१६.११२ //
गृहीयानमूिलका जाता देहिसििपदाियकाः /
<िदवयौििधगहणिविधः>
सवेिा िसिमूलाना रकाबनधनकमपिण // आ.क.१,१६.११३ //
खननिेूतपािनिेु गहणेिु कमेण वै /
कथयनते मनवो िदवयाः सवपसाधारणाः समृताः // आ.क.१,१६.११४ //
पूवेदरुेव सुसनातः कृतदनतिविोधनः /
अनुिलपतः िुिवसतो हृषः संयतमानसः // आ.क.१,१६.११५ //
मौनी गनधाकतोपेतो रकाबनधनसूितताम् /
पूवपम् अनवेििता गतवा मूिलका सवेषदाियकाम् // आ.क.१,१६.११६ //
िवतृणं पिरतः कृतवा खातवामबु पिरिेचयेत् /
गनधपुषपाकतैः पूजा कृतवा सूतेण बनधयेत् // आ.क.१,१६.११७ //
समनतकं साधकेनदः सोपवासो िजतेिनदयः /
अतैव ितष कलयािण मम कायपकरी भव // आ.क.१,१६.११८ //
मम कायपकरी िसिा ततः सवगप ं गिमषयिस /
ॐ ही नमसते ऽमृतसमभूते बलवीयपिवविधपिन बलमायुश मे देिह पाप ं मे जिह दरूतः /
ही फि् /
अननेवै तु मनतेण ितधा सूतेण वेिषतम् // आ.क.१,१६.११९ //
रका बिीत ता सपृषटवा जपेदषोिर ं ितम् /
ततः पातः समुतथाय कृतवा िनतयिविध ं िुिचः // आ.क.१,१६.१२० //
मूिलका ता समासाद गनधपुषपाकतािदिभः /
सवोपचारैः समपूजय बिलं ददात् सहेतुकाम् // आ.क.१,१६.१२१ //
े ीमानमनतो ऽयमिप कथयते /
समनतकं खनि
येन तवा खनते बहा येन तवा खनते भृगुः // आ.क.१,१६.१२२ //
येननेदो वरणो िवषणुसतेन तवामुपचकमे /
तवामेवाह ं खिनषयािम मनतपूतेन पािणना // आ.क.१,१६.१२३ //
एव ं समपाथपियतवादौ पशानमनतं समुचचरेत् /
ॐ शी ही तं अमृतेशिर एिह एिह मम सकलिसिि ं कुर हंु फि् /
अननेवै तु मनतेण िनखनत
े ् िसििमूिलकाम् // आ.क.१,१६.१२४ //
अथ तूतपाियेिा तु पाञिलः पाथपयेिदित /
मा उतपते मा िनपते मा च ते चानयथा भवेत् /
ॐ ही चणड हंु फि् सवाहा /
उतपाियेदननेवै मनतेण परमेशिर /
अिचछनमूलामादाय िुिवसतािभवेिषताम् // आ.क.१,१६.१२५ //
िकपवा पििलकाया च सववेशमिन िुिचसथले /
िनचये हृषमनसा िनदधयात् पारणं ततः // आ.क.१,१६.१२६ //
ॐ नमो भैरवाय महािसििपदायकाय आपदि ु रणाय हं ु फि् /
अननेवै तु मनतेण गृहीतवा गृहमानयेत् // आ.क.१,१६.१२७ //

आ.क. १, १७
<उिःपानरसायनम्>
अथ पीतमना देवी पपचछ परमेशरी /
शीभैरवी /
आिदभैरव देवेि सृिषिसथतयनतकारण // आ.क.१,१७.१ //
सवपज ििव लोकेि तवतपसादानमया िवभो /
रसायनािन िदवयािन शुतािन िविवधािन च // आ.क.१,१७.२ //
सुसाधय ं सुलभ ं िदवय ं सदः पतययकारणम् /
बालसतीिणढवृिाना रोगाताना िविेितः // आ.क.१,१७.३ //
योिय ं रसायनाहाणा बूिह देव कृपािनधे /
ततः समेराननामभोजो भैरवो भवभैरवः // आ.क.१,१७.४ //
शीभैरवः /
िृणु देिव पवकयािम सवपयोिय ं सुखङरम् /
पावन ं सुलभ ं चानतबपिहरहंोिवनािनम् // आ.क.१,१७.५ //
यसमाजजगिनत जातािन पाणाः पाणभृतामिप /
तायते िवशमिखलं सवपदेवातमकं िपये // आ.क.१,१७.६ //
ितदोििमन ं सौखय ं पथय ं सवपरसािधकम् /
िडजीवनािदगुणयुगसयुकत ं बलपदम् // आ.क.१,१७.७ //
जीवन ं च बलं पायः पािणनामििनमूलकम् /
तसयाििनिरनधन ं तोय ं तसमािोय ं िपबेदधुः // आ.क.१,१७.८ //
वैदत
ु ो बाडवो वििजाठरश तयोऽिनयः /
अिबनधनाः सयुरनयेिा काषादीनीनधनािन िह // आ.क.१,१७.९ //
तसमादेिव ििव ं विचम िृणु तोयरसायनम् /
पूरयेनूतनघिे पातः िोधयैश वािरिभः // आ.क.१,१७.१० //
गाङेयैवाथ नादेयैस् तािाकैवािप सारसैः /
कौपैवा चािप वै घमैवाििपकैवा यथाभवैः // आ.क.१,१७.११ //
तदिं सथापयेनमञचे िदवयभासकररिशमिभः /
नषदोिं िनिाया च चनदामृतकरापलुतम् // आ.क.१,१७.१२ //
एलोिीरककपूपरचनदनरैिधवािसतम् /
पािलीकेतकीजाितमिललकोतपलवािसतम् // आ.क.१,१७.१३ //
उिीरतालवृनतेन तोयिसकतेन मनदतः /
मुहमुुपहवुीिजतं तु हस
ं ोदकमुदाहत
ृ म् // आ.क.१,१७.१४ //
अनुराधोदयातपूवप ं नासपृषमलमूतकम् /
िपबेिोय ं ततः कुयानमलमूतिवसजपनम् // आ.क.१,१७.१५ //
सनधयावनदनकमािद कुवपनसवेचछािनो भवेत् /
एकािदबालको िनतय ं िपबेिोय ं पलं पलम् // आ.क.१,१७.१६ //
एव ं िोडिविानतं पतयिद ं च पलं पलम् /
वधपयेत् कमिो धीमानपलिोडििकाविध // आ.क.१,१७.१७ //
िोडिािदातपर ं सेवय ं िोडिपसृतं जलम् /
ं ितविानतं िनतय ं सेवेत सादरम् // आ.क.१,१७.१८ //
एव ं िवि
अनने वयाधयः सवे िवनशयिनत न संियः /
जीवेििपितं बुििबलेिनदयसुखािनवतः // आ.क.१,१७.१९ //
पसृतं च िपबेदषपलं दीघायुिाय च /
यथा वििबलं तोय ं तयहािा पञचवासरात् // आ.क.१,१७.२० //
सपताहािा कमातपाजः पसृतं पसृतं तथा /
पुनसतु कुडव ं वािप वधपयेिचछनःै िनःै // आ.क.१,१७.२१ //
िोडिपसृतं याविावतसेवय ं ततः परम् /
यथा यथामबुनो वृििसतथा दोिः पिामयित // आ.क.१,१७.२२ //
िणमासं वा वतसर ं वा वादनतं वा िपबेजजलम् /
यथा वृििसतथा हासो यावचचुलुकमातकम् // आ.क.१,१७.२३ //
उपवासं िदवा रातौ पथयािी ततपिरतयजेत् /
आतयिनतके च वयायामे सित वाञिलमातकम् // आ.क.१,१७.२४ //
पादमधप ं ितपाद ं वा यथा सेवाञिलं िपबेत् /
मधवाजयतैलदिुधाजयजलादनयतमैर ् युतम् // आ.क.१,१७.२५ //
हनयाचछीघं वातरोगमथवासयसथभेिजैः /
तिदोगोपिमन ं भकियतवा च भेिजम् // आ.क.१,१७.२६ //
ततो जलं वा पिपबेनमुहूते वा गते सित /
जीणे वा सिलले सेवय ं भोजनानतेऽथवा िनिि // आ.क.१,१७.२७ //
जवरािदरोगे संजात उपवासो भवेदिद /
िपबेद ् अधप ं च पूवपसमाललघवाहारी यथासुखम् // आ.क.१,१७.२८ //
उपवासो वरताथप ं चेत् ततकीर ं वा पलं िनिि /
रातावभोजन ं देिव जठरे वािर िुषयित // आ.क.१,१७.२९ //
अधप ं वा पाञिलं वािर िपबेिनतय ं पयततः /
सवपताहारसतवाििनसामय ं वािर िपबेतसुधीः // आ.क.१,१७.३० //
िवणमूतोतसजपन ं बाहानमुहूतातपूवपतो यिद /
ततः पीतवैव सिललं िवणमूतं च िवसजपयेत् // आ.क.१,१७.३१ //
वािर पूतं िविं तवलप ं िवणमूतोतसजपनातपरम् /
अजातवेले रातौ चेितपबेिोय ं पुनः पगे // आ.क.१,१७.३२ //
पाद ं वाथ चतुथािमञिलं वा िपबेजजलम् /
<जलपानकलपे पथयम् अपथयञच>
गोधूमििषिालयनं यवजाङलजािमिम् // आ.क.१,१७.३३ //
गवय ं सिपपदपिध कीरमुदिशनवनीतकम् /
मिधवकुदािडमदाकामोचखजूपरिकपराः // आ.क.१,१७.३४ //
सहकारफलं धाती नािलकेरजलं नवम् /
कूषमाणडालाबुरिनमबपतफलािन च // आ.क.१,१७.३५ //
पतपुषपफलं ििगोमुपदगयूिरसौ कृतौ /
सुिनिणणकगोरणिी जीवनतीियकं तथा // आ.क.१,१७.३६ //
राजवृककिोथघी िचलली वािप लघुचछदा /
ितावरी तणडुली च मतसयाकी च िवदािरका // आ.क.१,१७.३७ //
उपोदकी च वािाकी कारवललीफलािन च /
लघुकोिातकी लकमी पिोलं तालमूलकम् // आ.क.१,१७.३८ //
मोचायाः कुसुमं दणडफलािन कुददिनतका /
सदाफलं च मतसयाणडी िृङवेर ं च सैनधवम् // आ.क.१,१७.३९ //
फलपूरामलकं पकवधातीफलम् अलकपकः /
वायसी कुनतली चैव वसुकनयािलका तथा // आ.क.१,१७.४० //
कुसतुमबरी च सरसी िाङेरी चकमदपकः /
मणडू कपणी पालकयाः पतं गाङेरकं तथा // आ.क.१,१७.४१ //
आखुकणी कासमदपपतं गाङेरकं तथा /
संसकाराथप ं च कैडयपसैनधवोिणजारकाः // आ.क.१,१७.४२ //
सवेऽिप मधुरपायाः सवादि
ु ीताः सुखपदाः /
कतकसय च पथयायाः िलािुं लवणाकतकम् // आ.क.१,१७.४३ //
नीलोतपलािजयोर ् नालपुषपिालूककेसराः /
सनहेयुकतं भजेतसनान ं शेतामबरधरः िुिचः // आ.क.१,१७.४४ //
कसतूरीचनदनिहमकपूपरैर ् अनुलेपनम् /
मनदािनलं पुषपमालय ं कौमुदीरतभूिणम् // आ.क.१,१७.४५ //
पथय ं रचय ं जलीय ं च सवादपुाय ं च सदवम् /
घृतकीरयुतं भकतं भुञीतोदकसेवकः // आ.क.१,१७.४६ //
तामबूलचवपणं कुयात् सकपूपर ं सुखासनम् /
नािरकेलजलं साय ं िनिि कीर ं सिकपरम् // आ.क.१,१७.४७ //
िालमली तूलियया च िनिि िनदा यथासुखम् /
ऊनाितमातिवषिमभिवबनधयुषणखरािण च // आ.क.१,१७.४८ //
रकाहृदिसथरगुरिपिचछलाकालभोजनम् /
कुलमािबृहतीचोिियालाबुिनरढकम् // आ.क.१,१७.४९ //
कुलुतथयूिकािलङगुञावृकफलं तथा /
पलाणडु लिुन ं सवपकनद ं िसिाथपकं तथा // आ.क.१,१७.५० //
अजाङलं पलं मतसय ं िकंिचतकीरानभोजनम् /
अनुकतिाकमनं च फलं कीरयुतं पलम् // आ.क.१,१७.५१ //
सवपकीरयुतानसवानसानमधुरानिप /
ितलतैलं च ततकलकम् एतैः संयुकतम् औिधम् // आ.क.१,१७.५२ //
बहभ
ु ाषयातपछायासमिचनताधवरोिणम् /
िोकवाहनभीिति् चालसयातयनतरतं तथा // आ.क.१,१७.५३ //
मूििप भारवहशाभसतरणं चोपवासकम् /
वयायामेषयािदवासवापो िनिि जागरणं तथा // आ.क.१,१७.५४ //
पुरोवातो िहमं धूिलवातपायसथलं तथा /
धूमपायगृह ं तलप ं कापासपिरकिलपतम् // आ.क.१,१७.५५ //
अििनः शमामबुजनन ं तथोषणामबरधारणम् /
कौिेयधारणं तूवोसताडन ं किठनासनम् // आ.क.१,१७.५६ //
उषणालयकारकूपसिललं किुितकतकौ /
अमलः किायितकतश रामठं च िवरककम् // आ.क.१,१७.५७ //
मिदरा च वसा मजजा मूतं दष
ु जलािन च /
मद ं िीतमनारोिय ं भोजन ं तैलविजपतम् // आ.क.१,१७.५८ //
अभयङं कािञकं िीतं रोगाभावे किायकम् /
िवदािह िोिणं मूििप सनानमपयुषणवािरिभः // आ.क.१,१७.५९ //
कारणं दोिकोपाना िननदमनयििवजपयेत् /
<पीतजलजीणपलकणम्>
सवसथः पीतवा सुखासीनः सिललं वाियतः िुिचः // आ.क.१,१७.६० //
िवसजपयेनमलं मूतं तामबूलादीश वजपयेत् /
यावजजलं िपबेिावनमूतं िनयाित चेत् तदा // आ.क.१,१७.६१ //
जलं जीणप ं िवजानीयादौिधेन िवना यदा /
िनगपचछेतसिललं पीतं तदा सवसथतरो मतः // आ.क.१,१७.६२ //
िनगपते पीतसिलले िनःिेिे कुतपजायते /
तैलाभयङं ततः कुयािििहतं पथयमाचरेत् // आ.क.१,१७.६३ //
<जलाजीणपलकणं ततपिरहारश>
पिरहार ं िवना रोगा जायनते नािवचारतः /
शमः कलमश वमन ं ििरसतोदः ििरोभमः // आ.क.१,१७.६४ //
सिललसतमभिोिौ चािभषयनदो वेगरोधनम् /
गुलमोदावतपकौ वििसदन ं गातभञनम् // आ.क.१,१७.६५ //
तोदो बसतौ मेहन े च वकणे हिृ द लोचन े /
जङोिेषनकं शासो भुिकतिेिसतवरोचकः // आ.क.१,१७.६६ //
अशमरी पीनसः काससतवितसारश दसुतरः /
सकृदमभोिविोिि् चेद ् रकायासािदकमपिभः // आ.क.१,१७.६७ //
ं ोऽसकृदिद /
स दोिो न तु िवजेयो दोिसतभ
पपीते सिलले सतिधे िचिकतसात िवधीयते // आ.क.१,१७.६८ //
कूषमाणडपतैर ् उदर ं बिसतं चाचछादयेतसुधीः /
मूतमोचनकृललेप ं िवदधयाजजलमुकतये // आ.क.१,१७.६९ //
यिाजयधातीिलपताङसनान ं कुयादसायनम् /
सगुडं वा िपबेतकीर ं तकं वा िकपरािनवतम् // आ.क.१,१७.७० //
नािलकेरोदकैवािप सिसतोवारबीजकम् /
कषाजजीणप ं जलं यसय भुकतेः पाक् सिपपर ् आददेत् // आ.क.१,१७.७१ //
यिा ितषेिचचर ं चापसु सनायािातयािदिभिहपमैः /
यिा सतिधे जले पीते सवादि
ु ीतैिवपिोधयेत् // आ.क.१,१७.७२ //
कृषणामदनिसनधूतथैः कलकैमपधुयुतैवपमेत् /
पथयाचूणप ं नािलकेरजलैः पीतवा िवरेचयेत् // आ.क.१,१७.७३ //
यिा ितजातकवयोििकिमघामलकािदकैः /
ितवृतसवपसमा योजया हेततसवपसमा िसता // आ.क.१,१७.७४ //
सकौदगुिलका कृतवा िलहेदमभोिवमुकतये /
रातौ वरा सेिवता चेतसवपदोििवनाििनी // आ.क.१,१७.७५ //
नाभेरधशादपपिं कणमातं िनधापयेत् /
अवगाहेन िीतामभो मूििप वा िीतवािर च // आ.क.१,१७.७६ //
िनिकपेदथवा सादपिसकतातलपिोिभते /
धारागृहे वा चासीत तपुसोवारबीजकम् // आ.क.१,१७.७७ //
वरीदाकामबुना पेय ं वा तु काशमीरज ं वृिम् /
दाकारसेन वा पेय ं ककपिीबीजकािन च // आ.क.१,१७.७८ //
तणडुलकालनजलैमपधुकं वाथ िकपराम् /
सदाकं च गुडं दावीं तणडुलोदकयोगतः // आ.क.१,१७.७९ //
यिा धातीफलरसैगोसतनी िकपरािनवताम् /
वरी वा िकपरायुकता दाका वा मसतुना सह // आ.क.१,१७.८० //
जलेन वा गुडं पेय ं नािलकेरजलेन वा /
तुगाकीरीभव ं कलकं वािप ककारबीजकम् // आ.क.१,१७.८१ //
कलप ं वा तामलकयाश मूलं वा यिषकलककम् /
िपिाचकदलीपकवफलं कौदिसतािनवतम् // आ.क.१,१७.८२ //
नािलकेरजलैवािप तकैवा मसतुनािप वा /
रमभाकनदजलैवािप कीरैवामलकीरसैः // आ.क.१,१७.८३ //
यद ् वामृतारसैर ् वािप कूषमाणडसवरसेन वा /
दािडमसय रसैवािप तवभीरोश रसैसतथा // आ.क.१,१७.८४ //
अलाबोश रसैवािप िपबेदेला सिकपराम् /
कदलीकनदयषटयाहशदषंटाश किेरकाः // आ.क.१,१७.८५ //
तृणपञचकमूलािन िुका चैव ितावरी /
एतेिा कदलीकनदपमुखाना किायकम् // आ.क.१,१७.८६ //
सकौद ं सिसतं वािप पेय ं जलिवमुकतये /
<उिःपानगुणाः>
एव ं बाहे मुहूते यतपीतं वािर रसायनम् // आ.क.१,१७.८७ //
दोिान् अिेिान् िमयेद ् रोगानिप िवनाियेत् /
रकतवातं च वाताश हदृ ोगं शासकासकम् // आ.क.१,१७.८८ //
रकतिपिं च िपिािन गहणीछदपरोचकान् /
कयमूचछाकुषमेहमोहगणडाबुपदान् गदान् // आ.क.१,१७.८९ //
गुलमपलीहाशमरीिूलानाहाजीणपिविूिचकाः /
िकिमं पाणडु ं कािमला च हलीमकिवसपपकाः // आ.क.१,१७.९० //
वरणं च शयथुं िशतमििनसाद ं ितधा िविम् /
जतूधवपगुहकान् रोगान् अपसमार ं च िवभमम् // आ.क.१,१७.९१ //
जवरान् आधमानजठरमूताघातगुदाङुरान् /
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेिततितवतसरम् // आ.क.१,१७.९२ //
िसथरधीबपलवानधीरः कानतः कानतामनोभवः /
<नासापानरसायनम्>
नासापुिाभया सिललं यसतु पातः िपबेनरः // आ.क.१,१७.९३ //
िुिकतमातं पितिदन ं पथयािी िविजतेिनदयः /
इिनदयाणा पिुतव ं च वलीपिलतनािनम् // आ.क.१,१७.९४ //
ितायुषयम् अवापोित नासारनधरसायनम् // आ.क.१,१७.९५ //
आ.क. १, १९
<ऋतुचया, कालिवभागः>
शीभैरवी /
भगवन् तवतपसादेन िनतयाचारकमः शुतः /
सवािमनैिमििकाचार ं शोतुं वाञछािसत मे वद // आ.क.१,१९.१ //
शीभैरवः /
तचछृणु तव ं महादेिव बूिम निैमििकी िविधम् /
कालाधीनः स तु भवेदनपायोऽिमतः सदा // आ.क.१,१९.२ //
अनािदिनधनः सूकमः सथूलो वयापतः सदातनः /
बहादयश सूयादा महाभूतादयः परे // आ.क.१,१९.३ //
कालानुसािरणः सवे पयते कालरिपणः /
कालादेव िह जायनते लीयनते तत सवपदा // आ.क.१,१९.४ //
यः कालः सोऽहमेवेित तव ं च कालपवितपनी /
तसमाजजनमभृता जनमिनधनाय िनवेदते // आ.क.१,१९.५ //
अिवभाजयो िह कालोऽय ं तथािप पिवभजयते /
तीकणसूचयािदपतं तु यावतकालेन िभदते // आ.क.१,१९.६ //
स कालो लव इतयुकतसतुिी ितंिललवैर ् भवेत् /
तदोऽय ं सयाततुििः कालो माता सयािदवयािनवता // आ.क.१,१९.७ //
दकृपकमणोः पिरकेपः स तु माता पिसयते /
माताषादििभः काषा काषाितंिदत
ु ा कला // आ.क.१,१९.८ //
कलाितंितकणः पोकतः कणैः ििडभश नािडका /
नाडीिय ं मुहत ू पः सयािैशतुिभपश यामकः // आ.क.१,१९.९ //
यामैशतुिभपर ् िदवससतथा राितभपवेितपये /
एव ं िदवािनिं िकं तु पूवाहो दि नािडकाः // आ.क.१,१९.१० //
मधयािे दि नाडी सयादपराहसतथैव च /
पूवपरातं चाधपरातं तथैवापररातकम् // आ.क.१,१९.११ //
िदवसैः पञचदििभः पकः सयाचछुकलसंजकः /
िितीयः कृषणपकः सयादवाभया माससतु जायते // आ.क.१,१९.१२ //
मासाभयामृतुसज
ं ा सयादत
ृ ुभया कालसंजकः /
ऋतुतय ं सयादयन ं िाभया संवतसरो भवेत् // आ.क.१,१९.१३ //
अषादिपकारेण कालसतसमाििभजयते /
माघािदमासाः कमिो भविनत ििििरादयः // आ.क.१,१९.१४ //
ििििरश वसनतश गीषमो विा िरििमः /
ऋतवो दिकणं तेिा कथयािम िृणु िपये // आ.क.१,१९.१५ //
<हेमनततुपसवरपम्>
तत सूयो िदिशैव िहमानीकलुिीकृताः /
धूमधूमरजोमनदो वायुः िीतपबोधनः // आ.क.१,१९.१६ //
रोमाञचकारी कौबेरो लवलयः पुिषपतासतदा /
पुंनागलोधफिलनीपुषपामोिदतिटपदाः // आ.क.१,१९.१७ //
गजवाजीगोमिहिीकाकाजादाश गिवपताः /
सिरतपालेयपिलसंछनिकुनादयः // आ.क.१,१९.१८ //
सोषणबाषपजलाः कूपाः पशय हैमिनतके ऋतौ /
<ििििरतुपसवरपम्>
एव ं िह ििििरे काले चय ं याित कफः सवतः // आ.क.१,१९.१९ //
<वसनततुपसवरपम्>
वसनते िवमला िदकाः सूयपशारणदीिधतः /
मलयािनलसञचारो नवपललविोिभताः // आ.क.१,१९.२० //
नवीनतवकपलािाढया वृकाः सवपत पुिषपताः /
सहकािोकबकुलमाधवीचमपकोिवैः // आ.क.१,१९.२१ //
पलािकािदमैः पुषपैः पिवभाित वनसथली /
भमदभमरिनधवानकोिकलालापसंकुला // आ.क.१,१९.२२ //
शलेषमकोपश भवित कालः सवोिमो हयम् /
<गीषमतुपसवरपम्>
गीषमे तीकणकरशणडोऽतसीकुसुमसिनभः // आ.क.१,१९.२३ //
संतािपतमहीिदकः िोिितािेिभूरसः /
दावाििननाितजविलता िदिो भूिमश धूसराः // आ.क.१,१९.२४ //
नरैत
ृ ो वायुरतयुगो वातया चोगासुखा भवेत् /
आतपसवेदपवनःै पािणनो जविरता इव // आ.क.१,१९.२५ //
संतपतकोडमिहिमातङैर ् आकुलीकृताः /
चणडािुिकरणोिपतिुषकसवलपजलािनवताः // आ.क.१,१९.२६ //
कललोिलतासतिाकादाः संतपतजलजनतवः /
जीणपिुषकिविीणैश पणैश पिततैर ् दमुाः // आ.क.१,१९.२७ //
सोषमाशछायािवहीनाश वायुवयाकुिलता भृिम् /
िुषकपतलतागुलमाः ििरीिाः कुसुमोजजवलाः // आ.क.१,१९.२८ //
शलेषमकयशानुिदन ं तसमािायोशयो भवेत् /
<विपतुपसवरपम्>
विपतौ पिशमो वायुमपही नवतृणावृता // आ.क.१,१९.२९ //
िभनैसतथाञनाभैश जलदैशछािदतािखला /
िकगोपावृता पृथवी सवपससयमनोहरा // आ.क.१,१९.३० //
भूलतािनवहचछना जलिकलना च पिङला /
मिकेिककुलकीडानृििवसतीणपिपञछका // आ.क.१,१९.३१ //
भेकभीकरिनधवानबिधरीकृतिदिमुखा /
कदमबकदलीजाितकुिजामोदमेदरुा // आ.क.१,१९.३२ //
धाराधरामबुधारािभघातनषसरोरहा /
पभूतसिललापूणपसोपाना दीिघपका भृिम् // आ.क.१,१९.३३ //
पितसंयोगसदि
ृ महाकारा महाजलाः /
पूणोभयतिानताश नदः सकलुिोदकाः // आ.क.१,१९.३४ //
नभः सतिनतजीमूतपोदििदतुपदीिपतम् /
अनयोनयामबुदसंघटजातिनघोिभीकरम् // आ.क.१,१९.३५ //
इनदचापलसनमेघचछािदताकेनदमुणडलम् /
वन ं हृषाजमिहििकििचातकसङुलम् // आ.क.१,१९.३६ //
शलेषमा कीणतरो वायोः कोपः िपिचयसतदा /
<िरदत
ृ ुसवरपम्>
िरिद सफुिरताभाश भानोसतीकणा मरीचयः // आ.क.१,१९.३७ //
पकीणवािरिवमलवािरदोनमुकतमागपकाः /
जयोतसनामृतरसािसकतमोिदतािखलजनतवः // आ.क.१,१९.३८ //
सफुिरतोडुकुलाकीणा रातयश मनोहराः /
िवमलाकािरिचराः कामलीलोतसवपदाः // आ.क.१,१९.३९ //
मही चाशयानपङा च किणकापूणपिािलका /
सदसयः फुललकमलकुमुदोतपलमिणडताः // आ.क.१,१९.४० //
ं ालीलीलालोलतरिङकाः /
पहृषमीनहस
अमलामबुसराकीणाः सनानपानिहतपदाः // आ.क.१,१९.४१ //
िदिः पफुललरिचरकािचामरिोिभताः /
िवमलामोिदतकोञचमिललकापिरमिणडताः // आ.क.१,१९.४२ //
सपतचछदरजोयोगदपृतदिनतकुलं वनम् /
पकीयते तदा वायुः िपिं कुपयित पावपित // आ.क.१,१९.४३ //
<आदानिवसगपकालसवरपम्>
िदवािनिािदमधयानते शलेषमिपिसमीरणाः /
कुपयिनत ऋतवः सवे पवतपनते कमािचछवे // आ.क.१,१९.४४ //
े रप ं सयाद ् राितः सौमयमयी भवेत् /
िदनमािनय
िौ च पकौ तदा देिव ऋतू हेमनतिैििरौ // आ.क.१,१९.४५ //
तौ ऋतू िहमकालः सयादषुणौ मधुिनदाघकौ /
पावृटिरदत
ृ ू जेयौ विाकालः स उचयते // आ.क.१,१९.४६ //
ऋतुिभः ििििरादैसतिततिभः सयादि
ु रायणम् /
तदा जेयिमित जेयमादान ं तिवेितपये // आ.क.१,१९.४७ //
सूयािनलौ सवभावेन भूिमसौमयरसापहौ /
िकंतु मागपविादेतावतयुषणखररककौ // आ.क.१,१९.४८ //
आददाते बलं तेजः पािणना पितवासरम् /
ितकतः किायकिुकौ पबलाः सयुयपथोिरम् // आ.क.१,१९.४९ //
पावृडादैश ऋतुिभिसतिभः सयादिकणायनम् /
एततसोमातमकं िविि िवसगाखयिमित समृतम् // आ.क.१,१९.५० //
पकृतया िीतला वृषटया वायुसोमामबुदाः परम् /
बिलनः सयुयपतसतसमातसूयपः कीणरिचर ् भवेत् // आ.क.१,१९.५१ //
गते भूतलतापेऽिसमन् पािणना पितवासरम् /
कालो बलं िवसृजित पबलाः सयुयपथोिरम् // आ.क.१,१९.५२ //
अतामललवणौ सवाद ू रसाः िसनिधा भविनत िह /
हेमनते ििििरे पूणप ं मधौ िरिद मधयमम् // आ.क.१,१९.५३ //
गीषमे पावृिि िीतं सयातसवेिा पािणना बलम् /
<हेमनततुपचया>
रससय बिलनः िीतसंवृततवाििमागमे // आ.क.१,१९.५४ //
े ािवकीणपतवाितपिणडतो जठरे यतः /
कोषािनश
ततो बलीयान् कोषाििनस् तिसमन् सवलपािनो यिद // आ.क.१,१९.५५ //
वायुना दीपयते वििः पचेिातून् रसािदकान् /
तसमाििमागमे सेवयो मधुरो लवणामलकः // आ.क.१,१९.५६ //
अथ दैघयािनिाना तु कुधा पातसतरा भवेत् /
िदनचयापकारेण िवसृजनमलमूतकम् // आ.क.१,१९.५७ //
दनतकाषािदकं सवप ं िवदधयातपरमेशिर /
ततो मूधाहपवातघतैलेनाभयङम् आचरेत् // आ.क.१,१९.५८ //
गाताभयङं मदपन ं च यावचछकय ं च यथासुखम् /
ु ुि ं च यावचछकय ं भजेितः // आ.क.१,१९.५९ //
कुिलैर ् बाहय
गोधूमचणकैर ् मुदगैर ् हत
ृ तैलो यथािविध /
सनातवा कौिेयेके रकते लघुनयुषणे सुसानदके // आ.क.१,१९.६० //
वाससी पिरधायैव कसतूया कुङुमेन च /
कालागरदवेणैव चचा कुवीत िवगहे // आ.क.१,१९.६१ //
धूपयेदेहिचकुरानकालागरजधूपतः /
चमपकं बकुलं पुषप ं ितपतं च कैतकम् // आ.क.१,१९.६२ //
जवादैरपिलपतािन कृतवा ििरिस धारयेत् /
गुडासव ं मदमणडं मद ं मासं च मेदरुम् // आ.क.१,१९.६३ //
िसनिध ं मासरसं सोषणं मािगोधूमिपषजान् /
इकुकीरिवकाराश सोषणमनं ितलोिवम् // आ.क.१,१९.६४ //
िौचे सुखोषणं सिललं सोषमलं चार मिनदरम् /
ियन ं कौथकशलकणमृदल
ु ािजनकमबलैः // आ.क.१,१९.६५ //
पावारैः िुभकौिेयैः कमेणासतृतमुजजवलम् /
भजेदवृिसूयािून् पृषभागेन िामभिव // आ.क.१,१९.६६ //
सवेद ं चोपानह ं िनतय ं हसनतीतीवरतािपते /
गभपगेहे िनवासं च वृिपीनोनतसतनीः // आ.क.१,१९.६७ //
रथाङवृिसुशोणयो रमभासतमभोरमिणडताः /
मदपानमदोनमिा वसतसिगनधिोिभताः // आ.क.१,१९.६८ //
िपयाः पीताः समािशलषयेन बाधा िीतदोिजा /
कसतूरी कुङुमं चनद ं लवङं जाितकाफलम् // आ.क.१,१९.६९ //
पतयेकं िनषकमेकं सयातसारः खिदरसमभवः /
युञजयातिोडििनषकं च सवप ं पेषय ं िहमामबुना // आ.क.१,१९.७० //
गुिलका मिरचाकारा कुयादौगपनधयनाििनीम् /
वातशलेषमहरा रचया गुििकैिा पकीितपता // आ.क.१,१९.७१ //
गुटयिनवतं च तामबूलं यथेषं भकयेतसदा /
एव ं हेमनतचया सयात् ििििरे ऽपयमुमाचरेत् // आ.क.१,१९.७२ //
शलेषमा िचतः सयािनतरा भजेिैमिनतकं िविधम् /
अतादानभव ं रकं भवेचछीतो महिरः // आ.क.१,१९.७३ //
<वसनततुपचया>
ििििरे तु िचतः शलेषमा वसनतेऽकािुिवदतुः /
नाियेजजाठर ं विि ं सवय ं तोयसवभावतः // आ.क.१,१९.७४ //
जनयेदोगमिखलं तसमाचछीघं कफं जयेत् /
अथ वासिनतका चया कथयािम मम िपये // आ.क.१,१९.७५ //
तीकणाञनचछिदपनसयैर ् वयायामोितपनरैिप /
पादाभया मदपननेोषमवािरसनानने तं हरेत् // आ.क.१,१९.७६ //
कािायरकतकौसुमभकौिेयवसनािन च /
पिरधाय सकपूपरागरणाङािन धूपयेत् // आ.क.१,१९.७७ //
ै ेपयेत् तनुम् /
कसतूरीकुङुमिहमैशनदनल
चूतचमपकपुनागपूगकेसरपािलम् // आ.क.१,१९.७८ //
माधवीकेतकीमिललकािोकनवमािलकाः /
जवादैलेिपताः कृतवा वहेतकलारमुतपलम् // आ.क.१,१९.७९ //
मद ं पञचिवध ं पोकतं सवपवयािधहर ं परम् /
माधवािरषमािीकासविीथुर ् इतीिरताः // आ.क.१,१९.८० //
कौदैर ् मदकरदवयै रिचतो माधवः समृतः /
िचर ं मदकरदवय ं खिनतवा सथािपतं भुिव // आ.क.१,१९.८१ //
अिरषोऽयिमित जेयो मािीको गोसतनीभवः /
आसवो मदकृददवयसवनािा समुिवः // आ.क.१,१९.८२ //
िीथुर ् इकुरसाजजातः सेवयाः पञच मया मताः /
कािमनीवदनामभोजवािसताि् िचिहािरणः // आ.क.१,१९.८३ //
पुषपािदवािसता हृदाः कानतानयनरिञताः /
पुराणाः किुकािसतकताः किायाः शलेषमहािरणः // आ.क.१,१९.८४ //
मातुलुङामजमबूना पतपुषपफलािनवताः /
सुहृििः सह जबंीररसादपकपलाणडुकम् // आ.क.१,१९.८५ //
जाङलं पललं िूलय ं तदसं च कृतं नवम् /
पुराणकौदगोधूमयवििषकिािलकान् // आ.क.१,१९.८६ //
भजेतकफघं िाकं च वयञन ं पानकं तथा /
अमदपसतु िुणठयमबु मुसतामबु कौदवािर वा // आ.क.१,१९.८७ //
खिदरासनसारोतथकविथतं वािर वा िपबेत् /
उदान े सौधकाचादैमपिणनीकािरोिचिभः // आ.क.१,१९.८८ //
कुिटमैर ् मिणडते चारमणडपे सुरतोिचते /
कोिकलालापरिचरे सुगिनधकुसुमोजजवले // आ.क.१,१९.८९ //
बहपुादपसचछायावािरतोषणािुदीिधतौ /
समनतात् सिललापूणपकुलयािभः िीतलीकृते // आ.क.१,१९.९० //
मलयािनलसञचारििमतशमवािरिण /
नानापसूनसुभगिािखनीनालनिनदते // आ.क.१,१९.९१ //
लमबमानसुगनधसिमकरनदािभिेिचते /
उिीरपािलीपििकतिोिभते िबसिवसतृते // आ.क.१,१९.९२ //
पुषपैर ् आकीिणपते मनदतालवृनतािनलोजजवले /
समासीनः िपयालापचतुराः कामलोलुपाः // आ.क.१,१९.९३ //
कनदपपदपपसवपसवाः सूकमसवचछाबराः िपयाः /
तरणी रमयन् गोषीः कुवपसंतािभमपनोहराः // आ.क.१,१९.९४ //
सुहृििर ् आपतैः सिहतो मधयाि ं गमयेतसुखी /
अितिीतगुरिसनिधसवािमललवणािन च // आ.क.१,१९.९५ //
ितलेकुकीरिवकृितिदवासवपाितिपिचछलम् /
मतसय ं कारोदकं पूप ं शलेषमलं वजपयेनमधौ // आ.क.१,१९.९६ //
<गीषमतुपचया>
गीषमे हतयथपतीकणः सयाद ् घमपभानुभुपवो रसान् /
िसनिधान् गुणाश कपयेतकफसतसमातकय ं वरजेत् // आ.क.१,१९.९७ //
तेन वायुिशतः सयाचच पूिरतैः िीतलैजपलैः /
चनदनागरकसतूरीकुङुमैश सुगिनधिभः // आ.क.१,१९.९८ //
पसूनिैवपिवधैः फुललैवािसते मिललकािदिभः /
कािमनीपीनवकोजदघामबुिन सुिोिधते // आ.क.१,१९.९९ //
हदे वा दीिघपकाया वा संसकृताया यथािविध /
आ कणपपूणपनयनिवरािजतमुखेनदिुभः // आ.क.१,१९.१०० //
मृणालभूिणोिािसििरीिमृदबुाहिुभः /
कपूपरमुकताकुसुममालामलयजोजजवलैः // आ.क.१,१९.१०१ //
सूकमकौसुमभवसनबिमधयिनतिमबिभः /
सवनूपुररवाकृषसारसारावरिञतैः // आ.क.१,१९.१०२ //
जलकीडाितचतुरैः संयुकतः कािमनीजनःै /
संकीडेत करोनमुकतवािरिसकताङनामुखः // आ.क.१,१९.१०३ //
दिु तिृङमुखोतसृषवािरसेिचतिवगहः /
तािभभुपजानतर ं िशलषयन् कुवपन् लीला मुहमुुपहःु // आ.क.१,१९.१०४ //
उिीयप च वपुवपसतैर ् उितयप िचकुरानसुखम् /
सवचछे सूकमे किाये च वसन े धारयेितः // आ.क.१,१९.१०५ //
चनदनागरकपूपरैधूपपयेतकेििवगहौ /
शीखणडचनदकसतूरीपङचिचपतिवगहः // आ.क.१,१९.१०६ //
नपेालमालतीमललीपािलीितपतकाः /
सौगिनधकं मरवकं हीवेर ं च मृगाणडजैः // आ.क.१,१९.१०७ //
सुगनधतैलैिलपपतािन धारयेत् कुसुमािन च /
अत मद ं न पेय ं सयादथवा मदसातमयकैः // आ.क.१,१९.१०८ //
सवलप ं पेय ं तु तेनिेन तृिपतशेत् तदा जलैः /
सवादिुभबपहिुभर ् युकतं िपबेनमद ं यथासुखम् // आ.क.१,१९.१०९ //
तथा नोचेिवेद ् धातुिोिो ऽनतदाहमोहभाक् /
िििथलावयवकीणपाणबुििबलः िपये // आ.क.१,१९.११० //
मधुर ं िीतलं िसनिध ं दव ं लघु िहतं भजेत् /
सदः सिकपर ं िलहाचछालेय ं जाङलं पलम् // आ.क.१,१९.१११ //
अमेदरु ं मासरसं रसाला पानकं िपबेत् /
पञचसार ं च रागं च िाडव ं चाथवा िहतम् // आ.क.१,१९.११२ //
<रसालापानके>
िकपरामिरचोपेतं दिध हसतिवलोिडतम् /
एतदसाला िवखयाता रमभापनसचूतजैः // आ.क.१,१९.११३ //
फलैः सिकपरामभोिभर ् नवमृतपातगं कत
ृ म् /
ईिदमलिमित खयातं पानकं तिितक
ं रम् // आ.क.१,१९.११४ //
<पञचसारः>
मृिीकाराजखजूपरमधूककुसुमािन च /
शीपणीकुदखजूपरीपिरपकवफलािन च // आ.क.१,१९.११५ //
ृ ं हसतेन पेियेत् /
सिकपरामबु िनिकपय दढ
संसथापय नवमृिाणडे हनयेदरु ् वसतिोिधतम् // आ.क.१,१९.११६ //
पञचसार इित खयातो हृदो वातकफापहः /
<रागिाडवौ>
िसताकौदािदमधुरदवययुकतं फलं च यत् // आ.क.१,१९.११७ //
सवचछं राग इित जेयः सवपसनतापनािनः /
अयमेव तु सानदि् चेल् लेह ं िाडव ईिरतः // आ.क.१,१९.११८ //
स च वसतेण संिुिः पेयिाडव उचयते /
एततपञचिवध ं पान ं पािलीचमपकािदिभः // आ.क.१,१९.११९ //
एलया वािसतं िुि ं मृिाणडे सथािपते नवे /
उिीरतालवृनतसय वायुना िीतलीकृतम् // आ.क.१,१९.१२० //
मोचचोचदलोपेतमेिा सामानयसंसकृितः /
अथ नूतनभाणडानतः पूिरतं सवाद ु िनमपलम् // आ.क.१,१९.१२१ //
पािलीकेतकीपुषपकपूपरसुरभीकृतम् /
सानदाबरेण संवीतं तालवृनतैः सुिीतलम् // आ.क.१,१९.१२२ //
िपबेजजलं तालसालपूगखजूपरपादपैः /
नािलकेरामपनसजमबूपुनागचमपकैः // आ.क.१,१९.१२३ //
करपचेयवयालिमबफलपुषपकगुचछकैः /
दाकासतबकसंछनिाखानतिरतरािजतैः // आ.क.१,१९.१२४ //
माधवीसतबकालीनभृङगीतािभनिनदतैः /
नानासुगिनधतरिभर ् वायपमाणाकपदीिधतौ // आ.क.१,१९.१२५ //
ं सारसकारणडिोभमानसरोवरे /
हस
पिरतः पवहतकुलयातरङािनलिीतले // आ.क.१,१९.१२६ //
नृतयतकेिककलाकीणपकोिकलालापिोिभते /
िािरकािुकसंलापमुहनमानवतीजन े // आ.क.१,१९.१२७ //
उदान े बालकोिीरवृतौ सिललसेिचते /
मृणालपदकलारोतपलपललविनिमपते // आ.क.१,१९.१२८ //
सुगिनधपुषपमालािभलपमबमान े सुिीतले /
आदामबरैश रिचतचछायानवपिािलके // आ.क.१,१९.१२९ //
माधवीमणडपे रमये सवपसनतापहािरिण /
कदलीमृणालकुसुमपललवैः पिरकिलपताम् // आ.क.१,१९.१३० //
चारिमचछदपिा िहमामबुपिरिेिचताम् /
िययामतयनतमृदल
ु ा सनतापशमहािरणीम् // आ.क.१,१९.१३१ //
तुिारिीतलतरैशमपवसतािभपूिरतैः /
सूकमैर ् जललवैः िसकतः सवयोिभः समिनवतः // आ.क.१,१९.१३२ //
मधयाि ं गमयेदेव ं तथा धारागृहेऽथवा /
दीवयन् पुसतमयीकानतासतनहसतमुखचयुतैः // आ.क.१,१९.१३३ //
बालोिीरामबुिभः िीते सवचछसफििकपटके /
कपूपरचनदनािलपते लुठंसतापपिानतये // आ.क.१,१९.१३४ //
पतयगसनानिीतािियो मुकताभरणभूििताः /
मृणालचनदनालेपा मृणालवलयािनवताः // आ.क.१,१९.१३५ //
सवचछामबराितरिचराः पमदासतापहािरणीः /
चुमबनािलङनसपिैस् तोियन् पिरहासयन् // आ.क.१,१९.१३६ //
पुषपमालािवरिचतिवतानपिरिोिभते /
िीतािुिकरणसपिपदवचचनदोपलोजजवले // आ.क.१,१९.१३७ //
चिनदकाकािनतलिसते मनदािनलिवरािजते /
सौधसथले समासीनः ििाङिकरणाहयान् // आ.क.१,१९.१३८ //
भकानशीत तारेनदिुकरणैः िीतलीकृतम् /
सिकपर ं िपबेतकीर ं मािहिं बलकृिितम् // आ.क.१,१९.१३९ //
िनदाघह ं िरीरसय मालाचनदनधािरणः /
सवचछािुकावृताङसय समापतरितकमपणः // आ.क.१,१९.१४० //
जलादािुकवातेन तालवृनतािनलेन च /
ै ामबुवििपिभः // आ.क.१,१९.१४१ //
िवसतािरतािजपतसय वीजनश
मयूरतालवृनतैश तथा च हिरचनदनःै /
कपूपरमिललकामुकतामालािभर ् मधुरैः िपये // आ.क.१,१९.१४२ //
िािरकािुकबालानाम् आलापैिबपसभूिणैः /
फुललकलारकमलनीलोतपलिवरािजतैः // आ.क.१,१९.१४३ //
कपूपरचनदनालेपैः कानतैश पमदाजनःै /
तापः संिहयते चासय चादानोषणािभतािपनः // आ.क.१,१९.१४४ //
सकतुकटवमललवणरकायासातपासतयजेत् /
<विपतुपचया>
अथातो वाििपकी चया िृणु वकयािम भैरिव // आ.क.१,१९.१४५ //
आदानकीणधातूना नराणा जठरानलः /
कीणोऽिप विासमये दोिैः सीदित सतवरम् // आ.क.१,१९.१४६ //
सवािरवािरदवरातितरोिहतिदवाकरे /
वयोिम िञिासमीरेण िीतलेन तुिािरणा // आ.क.१,१९.१४७ //
वातः सयातकुिपतोऽतयनतं पतपताया िनदाघतः /
भूमेमेघािदिसकताया बाषपैः कालसवभावतः // आ.क.१,१९.१४८ //
अमलपाकैश लूतािदमिलनःै सिललैसतथा /
िपिं कुपयित चातयथप ं दिुदपनतवाचच जाठरः // आ.क.१,१९.१४९ //
वििः सीदित तेनवै शलेषमा कुपयित दसुतरः /
एवमनयोनयदष
ु ाः सयुदोिाः साधारणं ततः // आ.क.१,१९.१५० //
मदपन ं च ििरोऽभयङं तैलैनारायणैभपजेत् /
उषणोदकैश बहिुभः सनातवा संमाजपयेिनुम् // आ.क.१,१९.१५१ //
रकतं चापयथवा िुकलं मािञषं वाथ धारयेत् /
सानदेणागरधूपेन िरीर ं धूपयेिचछवे // आ.क.१,१९.१५२ //
कसतूरी कुङुमं चार भजेतकालागरदवम् /
कुिजं केतकी जाितं मरव ं करवीरकम् // आ.क.१,१९.१५३ //
िसनिधजाङलमासािन संसकृतासतदसान् अिप /
मुदगाढककुलुतथाना िपबेदिूं च संसकृतम् // आ.क.१,१९.१५४ //
अिरषाखय ं च मैरेय ं पुराणमथवा िपबेत् /
सौवचपलयुतं मसतु पञचकोलरजोयुतम् // आ.क.१,१९.१५५ //
भजेदषुणकर ं सवप ं िुिकोषो भवेनरः /
कुयातकिायबिसत ं च जीणपधानयािन ं भजेत् // आ.क.१,१९.१५६ //
िदवय ं वा कौपमुदकं िृतं पेय ं सुखावहम् /
अतयनतवातविेऽिि पायेण लवणामलकम् // आ.क.१,१९.१५७ //
मधुर ं लघु सकौद ं िुषकिनसतािलतािन च /
वयञनािन च तैलं च विकानपपपिानभजेत् // आ.क.१,१९.१५८ //
यथासुखं च तामबूलं कसतूरीफलसंयुतम् /
े ेवनीसयाद ् अगरधूिपतामबरमावहेत् // आ.क.१,१९.१५९ //
नत
सुगनधावयविसतषेतसौधे भूबाषपविजपते /
तुिारिीतरिहते सुरमयेऽगरधूिपते // आ.क.१,१९.१६० //
िदवासुिपतं नदीतोय ं सकतुं जलघृतापलुतम् /
वयायाममकपिकरणान् संगमातयिनतकं तयजेत् // आ.क.१,१९.१६१ //
<िरदत
ृ ुचया>
अथातः िारदी चया वकयािम िृणु वािमिय /
विपतौ िीतवृिषभया सहसैव रवेः करैः // आ.क.१,१९.१६२ //
तपताङाना नृणा िपिं िचत ं वृषौ तु िारदे /
सुतरा कुपयित तदा तसमाितपिापनुिये // आ.क.१,१९.१६३ //
िपिघतैलेनाभयङं मदपन ं मृद ु कलपयेत् /
सुखोषणवािरणा सनान ं िुकलकािायममबरम् // आ.क.१,१९.१६४ //
धृतवा चागरकपूपरधूमेनाङािन लेपयेत् /
भदशीिहमिलपताङः केतकीभललकािन च // आ.क.१,१९.१६५ //
चमपकामबुजपतािण वहेनमृगमदािनवतम् /
िवरेचन ं िसरामोकं ितकताजयासवादन ं भजेत् // आ.क.१,१९.१६६ //
िािलगोधूममुदगं च पिोलकौदिकपराः /
जाङलं िपिितं ितकतं किाय ं मधुरान् भजेत् // आ.क.१,१९.१६७ //
बुभुिकतसतु लघवनं धाती िीथुं घृतं पयः /
पानकं यावसं चेकुनािलकेरोदकं नवम् // आ.क.१,१९.१६८ //
अगसतयोदयसंिुििनिवपिं लघु िीतलम् /
अकेनदिुकरणोिपतिीतं हस
ं ोदकं िपबेत् // आ.क.१,१९.१६९ //
मौदगयूिं पदोिे तु िहमचनदनचिचपतः /
सुगनधमालािनधौतवसनालंकृतः सुखी // आ.क.१,१९.१७० //
मुकतामालापिरषकारः सुगनधोिीरलेिपतः /
रमयारामापिरवृते हमये जयोतसनाितसुनदरे // आ.क.१,१९.१७१ //
समासीनशनदपादान् सेवेत तरणीयुतः /
ं ेकुदणडान् िपिघमिदरामिप // आ.क.१,१९.१७२ //
सवादन् सवादश
पाय ं पाय ं सुखं ितषनकीडयनकािमनीजनम् /
यवकारािदकान् कारान् िहमम् आतृिपत भोजनम् // आ.क.१,१९.१७३ //
ितलतैलं रिवकरािनदवा िनदा वसा दिध /
तीकणं मद ं तयजेिसतु पाचीवायुं च िपिकृत् // आ.क.१,१९.१७४ //
<सवपतुपसाधारणी चया>
अथ साधारणी चया संकेपािकयते ििवे /
सवािमललवणानपायो िहमविागमे भजेत् // आ.क.१,१९.१७५ //
ितकतोिणकिायाश वसनते िनतरा भजेत् /
िनदाघे मधुरपाय ं भजेििातयये पुनः // आ.क.१,१९.१७६ //
ितकतसवादक
ु िायाश विपतौ च भजेतकमात् /
मधौ रकोषणमशीयाद ् गीषमे िसनिध ं च िीतलम् // आ.क.१,१९.१७७ //
पावृिटिििरहेमनते िसनिध ं चोषणतर ं भजेत् /
मेघातयये रकिीतं िविधनानने सेवयेत् // आ.क.१,१९.१७८ //
ृ ूकतान् अिधकान् रसान् सेवेत चानवहम् /
तिदत
अनयानिप रसानसवानलपमातं यथारिच // आ.क.१,१९.१७९ //
एकसयानतय ं च सपताहमनयसय िदनसपतकम् /
एव ं चतुदपििदनम् ऋतुसंिधिरित समृतः // आ.क.१,१९.१८० //
वतपमानामृतोशया मनद ं मनद ं समुतसृजेत् /
आगािमन ऋतोशयाम् ऋतुसंधौ भजेत् कमात् // आ.क.१,१९.१८१ //
सातमयदवयिवसगाचच हसातमयदवयसेवनात् /
रोगा भविनत तसमािचछीलतयागौ िनवैरपजेत् // आ.क.१,१९.१८२ //
ऋतुचयािमित भजनायुरारोियम् आपुयात् /
<अनपाककमो धातुमलादतुपििकमश>
अनपाककमं वकये समासेन सुरािचपते // आ.क.१,१९.१८३ //
भुकतमनं च सकलं कोषकं पाणवायुना /
आहृतं तददवैिभपनसंघातं मादपव ं पुनः // आ.क.१,१९.१८४ //
सनहेेन नीतं कोषाििनरामाियगतं पचेत् /
समानवायुनोदीपतो जाठरसतु यथा बिहः // आ.क.१,१९.१८५ //
सथालीसथं तणडुलं तोय ं पचेदनं च पावकः /
भुकतमातेण ततसवप ं िडसं मधुरायते // आ.क.१,१९.१८६ //
पचयमान ं कफोतपादैः फेनः सयानमधुरािदिभः /
फेनसतु कफतततव ं यातयमलता च िवदाहतः // आ.क.१,१९.१८७ //
आमाियाचचयुतं तचच िपिं भवित िनमपलम् /
पकवाियमनुपापतमििनना पिरिोिितम् // आ.क.१,१९.१८८ //
िपिणडतं पिरपकव ं सयानमहतः पाकतः किुः /
े ो वायवयशेित नाभसः // आ.क.१,१९.१८९ //
पािथपवशापय आिनय
पञचोषमाणः पािथपवादीन् अनाननु पचिनत च /
पञचाहारगुणान् पकवासतथा भूतगुणानिप // आ.क.१,१९.१९० //
पृथक् पृथक् यथासव ं च पुषणनतयेते यथासुखम् /
भौमो भौमासतथैवानयान् अनये देहगतानकमात् // आ.क.१,१९.१९१ //
पकव ं तदनं िििवध ं िकटसारपभेदतः /
िकटं तु िििवध ं चाचछं मूतं सानद ं िकृिवेत् // आ.क.१,१९.१९२ //
पुनः सार ं पचनतयेव यथासव ं सपत वियः /
धातुगासतु ततो देिव रसादकतं भवेितः // आ.क.१,१९.१९३ //
मासं मासािवेनमेदसतसमादिसथ पजायते /
असथो मजजा ततः िुकं िुकादगभो भवेितपये // आ.क.१,१९.१९४ //
पसादिेिजानवकये रसातसतनयमसृकततः /
िसराश कणडरा मासातिि् तवचश वसा भवेत् // आ.क.१,१९.१९५ //
मेदसः सनायुसनधी च िेिं नशयतयतः परम् /
रससय िकटं शलेषमा सयादसृजः िपिमेव च // आ.क.१,१९.१९६ //
माससय िकटं खमला मेदसो घमपवािर च /
असथो रोमािण केिाः सयुमपजजायासतविकिवटतवचाम् // आ.क.१,१९.१९७ //
सनहेः िुकलसय चौजः सयातकमािातुमलाः समृताः /
िकटं पसादो भवित धातूना पिरपाकतः // आ.क.१,१९.१९८ //
इतरेतरसंसतमभा धातुसनहेपरमपरा /
आहारातसाधु जीणादो जातः सारो रसो िह सः // आ.क.१,१९.१९९ //
तसमादससतु धातूना रकतादीना च वधपनः /
नराणा धातवः सपत सिनत सतीणा यथा तथा // आ.क.१,१९.२०० //
पुंसा िुकलं च ििरिस नारीणा हृषमानसे /
पितसङे तु तचछुकलं सविनत समरमिनदरे // आ.क.१,१९.२०१ //
ृ ं सवचछं सौमय ं गभाय नो भवेत् /
तचचामबुसदि
भुकतमनं िदवारातं िुकलवृिि ं करोित तत् // आ.क.१,१९.२०२ //
सपताहादचछिुकलं सयानमासादगभपकमं िह तत् /
एव ं पाककमेणैव भवेतिाणमातुरािबके // आ.क.१,१९.२०३ //
वृषयौिधपभावेण सदः िुकलािद जायते /
चिकमिोजयधातूना पिरवृििः सदा भवेत् // आ.क.१,१९.२०४ //
<पाचकाििनसवरपम्>
जाठरो भौितकशैव धातवीयोऽिनयः समृताः /
एतेिु जाठरः शेषो येनानं पिरपचयते // आ.क.१,१९.२०५ //
स एव मूलं सवेिामिनीना ततकये कयः /
तिि ृ ौ च भवेििृिसतनमूलं जीिवतं बलम् // आ.क.१,१९.२०६ //
देिव तसमािितैः सातमयैरनपानाखयदारिभः /
पालयेिं पयतेन तदायिा हरोगता // आ.क.१,१९.२०७ //
चतुिवपधः स एवाििनसतीकणो मनदः समोऽसमः /
िपिािभमूिछपते वायौ समान े तीकणपावकः // आ.क.१,१९.२०८ //
असमयिबहु वा भुकतं पचेचछीघं तु िपिजान् /
रोगानकुयािु मनदाििनः समान े कफपीिडते // आ.क.१,१९.२०९ //
समयिभुकतं िमतं वािप िहतं चानं िचरातपचेत् /
वकतिोिाधमानताश गौरव ं चानतकूजनम् // आ.क.१,१९.२१० //
आिोपमसकृतकुयाचछलेषमजान् आमयानिप /
सवसथानसथे समान े तु समोऽििनरिभधीयते // आ.क.१,१९.२११ //
समयिभुकतं पचेतकाले तवारोियफलदो भवेत् /
असमोऽििनर ् अमागपसथे समान े सयातसुभोजनम् // आ.क.१,१९.२१२ //
िचरातपचेिु दभ
ु ुपकतम् अिचराद ् वातजान् गदान् /
कुयािसमादपमिः समाििन ं रकयेितपये // आ.क.१,१९.२१३ //
यामिये पचेिीकणः िडयामानमनदपावकः /
कृचछादनं समाििनसतु चतुयामातपचेतसुखम् // आ.क.१,१९.२१४ //
असमाििनः कदािचत् तु िीघं वा मनदमेव वा /
नािभसथान े िसथतो वििः सवेिा पािणनामिप // आ.क.१,१९.२१५ //
गजोषटतुरगादीना वििरङुषमातकः /
पिुमतयपमृगाणा च यवमातानलो भवेत् // आ.क.१,१९.२१६ //
गृधोलूकबकादीना जाठराििनिसतलोिनमतः /
कृिमकीिािदजनतूना केिमातो हत
ु ािनः // आ.क.१,१९.२१७ //
पदीपतो जाठरो वििरादावनं पचेितः /
अनाभावे पचेदोिानदोिे कीणे पचेितः // आ.क.१,१९.२१८ //
धातूनधातुकये पाणानसंहरेतपािणना परम् // आ.क.१,१९.२१९ //

आ.क. १, २०
<योगरसायनम्>
शीभैरवी /
देवदेव कृपामभोधे कालकनदपपनािन /
अषमूते महामूते पञचकृतयपरायण // आ.क.१,२०.१ //
पपिञचतं जगतसवप ं तयमबक ितपुरानतक /
जिाकिलतभोगीनदफूतकारकलानतचनदमः // आ.क.१,२०.२ //
सूयेनदवुििनयन समेरपञचानन पभो /
कुणडलािहफणारतदोतमानकपोलभूः // आ.क.१,२०.३ //
कुनदागदनतसुभगपललवाधरिोिभत /
हालाहलािसतगल सपतभोगीनदभूिण // आ.क.१,२०.४ //
महािहवलयपोददषादिभुजोजजवल /
सवपिदवयायुधोपेत वरवयाघािजनाबर // आ.क.१,२०.५ //
नमतसुरासुराधीिमकुिोतपलरिशमिभः /
नीरािजतपदिनि योिगजनमजरापह // आ.क.१,२०.६ //
सिचचदाननदिवभव पसन करणामबुधे /
ओङारगमय िवमलातकयािचनतयापमेय भोः // आ.क.१,२०.७ //
सतोता सतुतयः सतुितसतव ं िह कता कायप ं च कारकः /
सवोऽिप िह तवमेवािस पसीद परमेशर // आ.क.१,२०.८ //
तवनमायया जगतसवप ं सृषं तातं हतं तथा /
तव ं भूसतवमापसतव ं वििसतव ं वायुसतव ं नभः ििी // आ.क.१,२०.९ //
रिवसतव ं परमातमा तव ं गुणासतव ं पकृितसतथा /
पुरिसतव ं मनसतव ं च बुिििशिमहक
ं ृितः // आ.क.१,२०.१० //
रसायन ं च सकलमाखयातुं च सिवसतरम् /
आजापयाह ं यिद ते हृदा पाणिपया िवभो // आ.क.१,२०.११ //
जीवनमुिकतः कथं नाथ योगरप ं च कीदि ृ म् /
अनुगृहीषव देवेि सुखोपाय ं भवापहम् // आ.क.१,२०.१२ //
शुतवा सतुितं िसमतमुखो भैरवः परया मुदा /
उवाच देवी कलयाणी पवपतािधपनिनदनीम् // आ.क.१,२०.१३ //
शीभैरवः /
साधु साधु महामाये सवप ं वेितस सनातन े /
तथािप पृचछसीिािन लोकाना िहतकामयया // आ.क.१,२०.१४ //
पवकयािम समासेन सावधान ं िृणु िपये /
तविोऽनया वललभा का मे रहसयाथपिवभािणे // आ.क.१,२०.१५ //
<जीवनमुकतलकणम्>
िृणु वकयािम देवेिि जीवनमुकतसय लकणम् /
कामं कोध ं भय ं लोभ ं मद ं मोह ं च मतसरम् // आ.क.१,२०.१६ //
मान ं लजजा कुलं िीलं कुतसा दमभ ं च वञचनाम् /
अिवदा जडता गवप ं िीतमुषणं तथातपम् // आ.क.१,२०.१७ //
वातं सुखं च दःुखं च पाप ं पुणय ं िहतािहतम् /
तापतय ं पुतिमतकलतादीिन यसतयजेत् // आ.क.१,२०.१८ //
न सकतः सवपिविये तततविचनतापरायणः /
पदपतम् इवामभोिभर ् िनिलपपतहृदयो भवेत् // आ.क.१,२०.१९ //
मैतीकृतातिोपेकामदैतैर ् मिणडताियः /
ऐिहकामुिषमकसुखपािपतकायािवरकतधीः // आ.क.१,२०.२० //
िनतयािनतयिववेकजो हनतःकरणिनगहः /
जरामरणहीनश ििवसामरसातमवान् // आ.क.१,२०.२१ //
जीवनमुकतः स िवजेयसतीणपसंसारसागरः /
देवदैतयािदिभवपनदः स सेवयः स गुरः ििवः // आ.क.१,२०.२२ //
यथाह ं सवपलोकेिु पूजनीयो महेशिर /
तथासौ सवपलोकेिु सवैः समपूजयते सदा // आ.क.१,२०.२३ //
देहानतेिु तु मुिकतया पािणना सापयोजना /
देहानते देिहनः सवे मुिकत ं यािनत न संियः // आ.क.१,२०.२४ //
भगसंदावणानमुिकतर ् भवेचचेद ् गदपभादयः /
पिकणो वृिभा मेिाः िकं मुकतािसतपुरािमबके // आ.क.१,२०.२५ //
रेतोिवणमूतसेवाया यिद मुिकतभपवेितपये /
किपश सूकरादाश कथं मुकता भविनत ते // आ.क.१,२०.२६ //
न केवलामरतवाचच न ििवतवािवेिथा /
तदवयोर ् मेलनाचच सयाजजीवनमुिकतिरय ं समृता // आ.क.१,२०.२७ //
सवपिसमनसमये िासते मुिकतरसतयनतकालजा /
न दशृयते करानतसथमिणवतसा च िामभिव // आ.क.१,२०.२८ //
अितगोपयमवाचय ं यदेवानामिप दल
ु पभम् /
कथियषयािम देवेिि देहसथैयप ं सदातनम् // आ.क.१,२०.२९ //
<जीवनमुिकतसाधकिरीरसथैयपसंपादनोपायः; योगिसििः>
ििवतव ं खेचरतव ं च सवपिसििपद ं िुभम् /
देह ं िवना न िकंिचत् सयादेहोऽय ं सवपसाधनम् // आ.क.१,२०.३० //
तसमादेह ं पयतेन रकयेतसवपतः सदा /
देहपाते धमपनािो धमपनािे िकयाचयुितः // आ.क.१,२०.३१ //
िकयाचयुतौ कुतो योगो योगभंिे न िचिवेत् /
िचदभावे कुतो मोको मोके भषे न िकंचन // आ.क.१,२०.३२ //
अनयोपायितेनािप न देहो धायपते सदा /
पारदः पवनश सयातसवपिसििद उिमः // आ.क.१,२०.३३ //
संमूिछपतौ मृतौ बिावुभौ पवनपारदौ /
कमादोगहरौ िनतय ं मृतयुघौ खेचरपदौ // आ.क.१,२०.३४ //
रसः पूवप ं मया खयातोऽधुना वायुः पिसयते /
वायोः संधारणाजजान ं जानानमोकः पजायते // आ.क.१,२०.३५ //
सवेिा देहमूलं सयाितसथैये पवनः पभुः /
परसमादकरािसमादाकािं समभूितः // आ.क.१,२०.३६ //
वायुसतसमाचच दहनसतसमादापसततो मही /
एतेिा पञचभूतानामकर ं कारणं परम् // आ.क.१,२०.३७ //
वयोम ििदातमकं वायुः ििदसपिातमको भवेत् /
वििः ििदसपिपरपमयः सिललमुचयते // आ.क.१,२०.३८ //
ििदरपसपिपरसातमकं भूिमिवपिेितः /
ििदरपरससपिपगनधरपा भवेत् िपये // आ.क.१,२०.३९ //
भूवायविनयिनलाकािािधषातयशैव देवताः /
बहा िवषणुश रदश महेशरसदाििवौ // आ.क.१,२०.४० //
भूिमर ् नषामबुसंमिना ताश गसता महाििनना /
स च चणडसमीरेण ििमतः सोऽिप पावपित // आ.क.१,२०.४१ //
वयोिम लीनः कमात् तसमाद ् आकािाद ् उिविनत ते /
अनतबपिहः िसथतं वयापतं िनराधार ं िनराशयम् // आ.क.१,२०.४२ //
आकािं चेतसा धयायन् पिचछनदाद ् भवबनधनम् /
जगतपाणमय ं वायुं िचदाननदपद ं जलम् // आ.क.१,२०.४३ //
िनशलीकुरते युकतया वायुवतसयातस खेचरः /
अननताकाििनसंदीपतं दहनतं जगता तयम् // आ.क.१,२०.४४ //
तेजो धयातवा सवहृदये नाििनना स तु बाधयते /
सुधातरङिनकरपलावयमानमहीतलम् // आ.क.१,२०.४५ //
अपतततव ं भावयन् सवानते वािर तं न िह बाधते /
अभूतलचराकानतं भूतलं भूतसंपलवम् // आ.क.१,२०.४६ //
हृदये भावयिनतय ं तसय नो पािथपव ं भयम् /
यदिावयते िचिे तिदपूम् अवापुयात् // आ.क.१,२०.४७ //
यथाििनतव ं वरजेत् काषः कीिो भमरता यथा /
<योगाङािन>
आसन ं पाणिनयमः पतयाहारश धारणा // आ.क.१,२०.४८ //
धयान ं समािधः िोढा सयुयोगाङािन कमेण च /
<१. आसनिविधः>
चतुरिीितलकािण हासनािन भविनत िह // आ.क.१,२०.४९ //
तेिु मुखयासन े िे च िसिपदासन े समृते /
<िसिासनम्>
सवयोिन ं पादमूलेन चैकेन घियेद ् दढ
ृ म् // आ.क.१,२०.५० //
अनयचचरणमूलं च मेहनोपिर िवनयसेत् /
अवकाङः समासीनो विीभूतेिनदयः िपये // आ.क.१,२०.५१ //
िनशलाको भुवोमपधय ं पशयिनशलमानसः /
िसिासनिमद ं जेय ं मुिकतमागपपदायकम् // आ.क.१,२०.५२ //
<पदासनम्>
दिकणोरौ पद ं वामं वामोरौ दिकणं पदम् /
िवनयसय करयुिमेन पृषभागगतेन च // आ.क.१,२०.५३ //
िवपरीतेन चाङुषं वामं वामकरेण च /
दिकणं दिकणेनवै दढ
ृ ं धृतवा िनजोरिस // आ.क.१,२०.५४ //
िवनयसय चुबुकं धयायेनासागं संयतेिनदयः /
एततपदासन ं खयातं सवपरोगिनबहपणम् // आ.क.१,२०.५५ //
<२. पाणायामः; अजपामुदा>
आधार ं तु गुदसथान े चतुदपलसरोरहम् /
वािदसानताकरोपेतं बालारणसमपभम् // आ.क.१,२०.५६ //
सवािधषान ं िडदलािज ं बािदलानताकरािनवतम् /
िवदतुपभ ं ततो देिव रताभ ं मिणपूरकम् // आ.क.१,२०.५७ //
ं ुकतं नाभौ दलितातमकम् /
डािदफानताणपसय
अनाहतं सुवणाभ ं िादिचछदपङजम् // आ.क.१,२०.५८ //
हृदये कािदठानताणप ं िविुििसतु पिसयते /
िोडिार ं महापदं िोडिसवरभूिितम् // आ.क.१,२०.५९ //
आजाचकं ियदलं पदहसतिवरािजतम् /
शेतमेव ं कमादेिव िटचकं समुदाहत
ृ म् // आ.क.१,२०.६० //
नाभेर ् अधसतानमेढरसयोपिरषात् कनद उचयते /
िवहगंमाणडसङािसतत नाडीसमुिवः // आ.क.१,२०.६१ //
सपतितििसहसाः सयुसतासु मुखया दि समृताः /
इडा च पथमा नाडी िपङला च िितीयका // आ.क.१,२०.६२ //
सुिुमा च तृतीया सयादगानधारी च चतुिथपका /
पञचमी हिसतिजहा सयातिषी पूिा तरिसवनी // आ.क.१,२०.६३ //
सपतमयलमबुिा नाडी चाषमी च कुहःू समृता /
नवमी ििङनी चैव दिमी च कमेण िह // आ.क.१,२०.६४ //
एतासतु पाणवािहनयो वायवसतु जपाः समृताः /
पाणापानौ तथा वयानोदानौ चैव समानकः // आ.क.१,२०.६५ //
नागः कूमपश कृकलो देवदिो धनञयः /
सवेिु नाडीचकेिु वतपनते दि वायवः // आ.क.१,२०.६६ //
वामदिकणमागाभयामध ऊधवप ं च चञचलाः /
पाणापानविो जीवः पधावित न दशृयते // आ.क.१,२०.६७ //
हसताभयामाहतो भूमौ कनदक
ु ो न िसथरो यथा /
पाणापानपिरिकपतसतथा जीवोऽिप न िसथरः // आ.क.१,२०.६८ //
पाणापानसमाकिे तथा पाणमपानतः /
बिहगपचछिकारेण सकारेणानतरािविेत् // आ.क.१,२०.६९ //
ं ः सोऽह ं मनुममुं सदा जीवो जपेत् िपये /
हस
ं तसहस ं च िटितािधकमीशिर // आ.क.१,२०.७० //
एकिवि
ं मनतसय संखया सयादहोरातेण सवपदा /
हस
ं ाखयोऽय ं महामनतो हजपेित पकीितपतः // आ.क.१,२०.७१ //
हस
जपाखयेय ं च गायती यिमकैवलयदाियनी /
एततसमं तपो जान ं जपः पुणय ं न िकंचन // आ.क.१,२०.७२ //
अनुचचाया हवणा च कुणडिलनयाः समुिवा /
पाणसंचािरणी हेिा जातवया योिगिभः सदा // आ.क.१,२०.७३ //
माता कुणडिलनी ििकतः कनदादधूवप ं पितिषता /
अषधा पिरवृिा च पसुपतभुजगाकृितः // आ.क.१,२०.७४ //
बहिारमुखं सा तु सवमुखेन िपधाय च /
ता च पबोधयेदादौ विियोगेन पावपित // आ.क.१,२०.७५ //
वायुना मनसा साधप ं मधयनाडया वरजेिचछवे /
हठादाकुञचनाद ् बहिारम् उदाियेिु सा // आ.क.१,२०.७६ //
यथा नयेदगुणं सूची तिद ् बहिबलं तु सा /
सुखं पदासनासीनः पाणी चोिािनतौ िपये // आ.क.१,२०.७७ //
अङमधये िनधायैव चुबुकं वकिस नयसेत् /
ृ ं गुदमुखं गाढम् आकुञचयापानरनधकम् // आ.क.१,२०.७८ //
दढ
मुहमुुपहवुायुमूधवप ं चालयेततविरतं िपये /
पाणं मुञचनकुणडिलनयाः पभावानमोकवतमपजम् // आ.क.१,२०.७९ //
उपैित सतपबोध ं च देवानामिप दल
ु पभम् /
तदोितूैः शमजलैः सवाङािन पिरमाजपयेत् // आ.क.१,२०.८० //
कीराहारी िमतानािी कटवमललवणं तयजेत् /
िजतेिनदयो बहचारी कुिीसथः कमपविजपतः // आ.क.१,२०.८१ //
एवमभयासिनरतो वतसराितसििमेित सः /
<पाणायामे मुदाः>
जालनधर ं मूलबनधम् ओडडीयाणं च खेचरीम् // आ.क.१,२०.८२ //
महामुदा च यः कुयातस भवेदेहिसििभाक् /
एिा वकये लकणािन गोपयािन तव िामभिव // आ.क.१,२०.८३ //
<जालनधरबनधः>
जालनधर ं कणठिसरासमूहाना च बनधनम् /
कृतवाधो नमियतवा कं तदा सयनदित मूधपतः // आ.क.१,२०.८४ //
नभसतः सयनदमाना च सुधा दोिधौ पतेन च /
न धावित मरित कणपसंकोचन े कृते // आ.क.१,२०.८५ //
कणामयसमूहघं मृतयुघं ततपर ं भवेत् /
<मूलबनधः>
मूलबनध ं पािषणपभागादोिनसथान ं पपीडयेत् // आ.क.१,२०.८६ //
गुदमाकुञचयेदोगी नयेदधूवपम् अपानकम् /
ृ े मूलबनधे कीयते मलमूलकम् // आ.क.१,२०.८७ //
एव ं कत
पाणापानौ च संयुकतौ सयाता वृिोऽिप यौवनम् /
पापुयानमूलबनधेन मृतयुथोिप िववसवताम् // आ.क.१,२०.८८ //
<ओडयाणबनधः>
ओिडडयाणे नािभिववरमूधवप ं जठरे दढ
ृ म् /
आकृषय पिशमं तान ं बनधयेतपवनसतदा // आ.क.१,२०.८९ //
िवशानतः सयानमहामाये चोडयाणो ऽय ं पकीितपतः /
मृतयुदावानलो दीपतो जरारोगाििधवाडबः // आ.क.१,२०.९० //
<खेचरीमुदा>
आसयानतिवपवरे िजहा तालुरनधे पवेियेत् /
िवपरीता भुवोमपधये पशयेिनशलया दि
ृ ा // आ.क.१,२०.९१ //
एिा िह खेचरी मुदा गोपनीयाितदल
ु पभा /
िजहा तु खगता यसमानमनशरित खे ततः // आ.क.१,२०.९२ //
खेचरीित पिसिेय ं मृतयुरोगजरापहा /
िनदा कुधा तृिा नािसत खेचया मुिदतसय च // आ.क.१,२०.९३ //
मूचछा भवित साधवी च कमपबनधभय ं न िह /
रमणया संगतसयािप रेतो न पतित धुवम् // आ.क.१,२०.९४ //
यावचछुकं िसथर ं देहे तावतकालभय ं न िह /
येन बिा नभोमुदा बीजसतसय न गचछित // आ.क.१,२०.९५ //
यिद गचछेिसय बीजो हतु ािनमुपैित िह /
स बीजशोधवपमायाित िकतया पितहतः सवयम् // आ.क.१,२०.९६ //
योिनमुदािनबिः सनसा मुदा तेन दल
ु पभा /
बीजसतु िििवधः पोकतः िुकं चैव महारजः // आ.क.१,२०.९७ //
ििरःसथानगतं िुकं योिनसथानगतं रजः /
िुकं तु शेतवणप ं सयातपवालाभ ं रजः समृतम् // आ.क.१,२०.९८ //
िुकं चनदगतं िनतय ं रजः सूयेण सङतम् /
िुकं ििवो रजः ििकतसतया योगः सुदल
ु पभः // आ.क.१,२०.९९ //
मरता ििकतचारेण रजशोधवप ं पणीयते /
ऐकय ं तिदनदनुा याित तदा िदवय ं वपुभपवेत् // आ.क.१,२०.१०० //
<महामुदा>
वामाििघमूलभागेन योिनसथान ं पपीडयेत् /
दिकणाििघं च िवततं हसताभयाम् अिभधारयेत् // आ.क.१,२०.१०१ //
हनुं वकिस िनिकपय वायुना जठर ं ततः /
आपूयप रेचयेदेिव िसथतवा बिासनो यमी // आ.क.१,२०.१०२ //
एिा खयाता महामुदा मलसंिोधनी वरा /
सूयेनद ू घियेिजजहािोिणी पापनाििनी // आ.क.१,२०.१०३ //
तथा दिकणपादेन योिनसथान ं पपीडयेत् /
िवततय वामपाद ं च कराभया धारयेितपये // आ.क.१,२०.१०४ //
िेिं पूवोकतवत् कुयादेव ं सवयापसवययोः /
भागयोः समकालः सयादभयाससता िववजपयेत् // आ.क.१,२०.१०५ //
तसय पथयमपथय ं च िडसा नीरसा अिप /
घोर ं िविं वाितसुखं पीयूििमव जीयपते // आ.क.१,२०.१०६ //
गुलमोदावतपकुषादा रोगा नशयनतयसंियम् /
िसििदेय ं महामुदा कालं हिनत जराभयम् // आ.क.१,२०.१०७ //
न पकाशया न देया च यसमै कसमैचन िपये /
<३. पतयाहारः>
मुकतासनिसथतो योगी ऋजवङगीवमसतकः // आ.क.१,२०.१०८ //
घोणागलोचनः सवसथः कुिीसथः पणव ं जपेत् /
ितलोकश ितकालश ितदेवासतीशरा अिप // आ.क.१,२०.१०९ //
ितजयोतीिीनदमुुखयािन ितवेदाशािनयसतयः /
ििकततय ं ितपदवी बाही चैनदी च वैषणवी // आ.क.१,२०.११० //
वणपतय ं च भासनते यत तजजयोितरोिमित /
तम् ॐकार ं च मनसा वचसा कमपणा तु यः // आ.क.१,२०.१११ //
धयायेजजपेदभयसेचच स मुकतो भवबनधनात् /
गचछंस् ितषञपञागचछुिचर ् वापयिुिचर ् यिद // आ.क.१,२०.११२ //
न कमपणा च िलपतः सयाजजलेनािजदलं यथा /
वायौ चलित सवेऽिप चलनतीिनदयधातवः // आ.क.१,२०.११३ //
िसथते वायौ िसथरे सवप ं वपुःपभृित िामभिव /
तसमािायुं िनबिीयाितसथरे वाते िसथर ं मनः // आ.क.१,२०.११४ //
िसथरे मनिस जीवश िसथरो भवित भैरिव /
यावतसंयिमतो वायुयावचचेतोऽिप सुिसथरम् // आ.क.१,२०.११५ //
बीज ं यावदभुवोमपधये तावतकालभय ं न िह /
ििटतंिदवयङुलं िनतय ं ततः पाणः पकीितपतः // आ.क.१,२०.११६ //
बिपदासन े िसथतवा ऋजवङः िसथरमानसः /
वामनासापुिेनवै पूरयेतपाणमारतम् // आ.क.१,२०.११७ //
यावतिोडिमातं च कुमभयेद ् िादि िपये /
रेचयेदिमातं च दकनासापुिेन च // आ.क.१,२०.११८ //
पुनश सूयपमागेण पूरयेत् पूवपवितपये /
कुमभियतवा रेचयेचच वामनासापुिेन च // आ.क.१,२०.११९ //
पाणायामिविधः पोकतिसतिवधो योिगविनदते /
अधमो मधयमो देिव हि
ु मोऽिप यथाकमम् // आ.क.१,२०.१२० //
पोकतो ऽयम् अधमस् तसमाद ् ििगुणो मधयमः समृतः /
उिमिसतगुणः पोकतः पाणायामोऽयमीशिर // आ.क.१,२०.१२१ //
यदा तु वामनासाया पूरयेचचनदमकरम् /
धयायेदमृतवारीिमधयसथं कीरसिनभम् // आ.क.१,२०.१२२ //
यदा तु दकनासाया पूरयेत् सूयपमकरम् /
जवलजजवलनसङािं नािभसथं िचनतयेतसदा // आ.क.१,२०.१२३ //
एव ं बीजिय ं धयातवा नासारनधियेन च /
पूरयेदसतु मितमानाडीिुििरतो भवेत् // आ.क.१,२०.१२४ //
एव ं मासतयाभयासादथेषं वायुधारणम् /
पदीपतो जाठरो वििनादवयिकतश जायते // आ.क.१,२०.१२५ //
आरोिय ं पापुयादेिव िनतयमभयासयोगतः /
पथमेय ं न धमपः सयािदवतीये कमपते वपुः // आ.क.१,२०.१२६ //
उििषित तृतीये तु बिपदासनिसथतेः /
पाणायामािदिटकेन पतयाहारो भवेिचछवे // आ.क.१,२०.१२७ //
तिदविटकेन िविधना धारणा तु पिसयते /
धारणािादिेन सयादधयान ं तदवादिातमकः // आ.क.१,२०.१२८ //
समािधः कथयते देिव तेन दशृय ं परातपरम् /
तिसमनपरापरे धािम कीयते कमपसंचयः // आ.क.१,२०.१२९ //
जनममृतयू न भवतो जरारोगश नशयित /
युिकतयुकतेन योगेन िचरायुश सुखी भवेत् // आ.क.१,२०.१३० //
अयुकतयाभयासनाििकाकणपरोगििरोवयथा /
शासकासादयो रोगा दोिाः सयुबपहवसतथा // आ.क.१,२०.१३१ //
<िवपरीतकरणीमुदा>
सौमयसथानातसमायाता िाभया चैका तु भुजयते /
ततसतृतीयो यः किशतस सयाजजनमजरोिजितः // आ.क.१,२०.१३२ //
पजवलजजवलनाकारो नािभमधये िसथतो रिवः /
तालुमधये ििी भाित सुधा विपतयधोमुखः // आ.क.१,२०.१३३ //
ता गसतयूधवपवदनो भासकरः िकरणितविा /
एतसय िवपरीतं यतकरणं िवपरीतकम् // आ.क.१,२०.१३४ //
काकचञचुवदासय ं च कृतवा वायुं ससूतकृतम् /
आदाय नासारनधेण पुनसत ं शसन ं तयजेत् // आ.क.१,२०.१३५ //
िीतलीकरणाखयोऽय ं योगसतु जवरिपिहत
ृ ् /
अमृतं िीतलं तसय िपबतश जरा न िह // आ.क.१,२०.१३६ //
िजहया तालुमूलेन पाणं यः िपबित िपये /
तसय िणमासतः सवे रोगा नशयिनत योिगनः // आ.क.१,२०.१३७ //
रसनामूधवपतः कृतवा सोमं िपबित यः िपये /
िसििमासाधप आयाित रोगासतसय न सिनत िह // आ.क.१,२०.१३८ //
िजहागेण च संपीडय रसनानतिबपलं महत् /
धयातवामृतिरीममबाम् अधािदेन भवेतकिवः // आ.क.१,२०.१३९ //
अमृतापलािवततनोर ् योिगनो वतसरतयात् /
रेतशोधवप ं पयातयेव िसधयिनत हिणमादयः // आ.क.१,२०.१४० //
ितिवध ं गरलं तसय िरीरे च न संकमेत् /
ु सततवभय ं तथा // आ.क.१,२०.१४१ //
जरा च मरणं नािसत दष
<४. धारणम्>
उकतासनसमारढः पाणायामरतः सदा /
पतयाहारपसनः सनभयसेिारणं ततः // आ.क.१,२०.१४२ //
चेतसो िनशलतव ं यिारणा सा समृता ििवे /
पृथवयािदपञचभूताना या पृथिधारणा हिृ द // आ.क.१,२०.१४३ //
चतुरशा सुवणा सलकारा च हृिद िसथता /
बहणा सिहता भूिमधयातवया पञच नािडकाः // आ.क.१,२०.१४४ //
पाणं ततैव मनसा धारयेतसह िाभिव /
एिा सतमभकरी िवदा पृथवीजयमवापुयात् // आ.क.१,२०.१४५ //
अधपचनदपतीकािं कपूपरिहमिनमपलम् /
कणठसथानगतं िनतय ं सुधापलुतवकारयुक् // आ.क.१,२०.१४६ //
जलतततव ं च संयुकतं िवषणुना तत धारयेत् /
पाणं िचिेन सिहतं धयातवय ं पञचनािडकाः // आ.क.१,२०.१४७ //
एिा िह वारणी िवदा िवििपिजवरापहा /
गसन े कालकूिसय मयैव पिरकिलपता // आ.क.१,२०.१४८ //
ितकोणं तपतहेमाभ ं सरेफं रददैवतम् /
तालुसथानगतं धयायेििितततव ं जवलतपभम् // आ.क.१,२०.१४९ //
ततैव पञचघििकाः पाणं च मनसा सह /
धारयेिनिहतं योगी हेिा वैशानरी परा // आ.क.१,२०.१५० //
िविाििनभीितसंहती वातशलेषमािदरोगहत
ृ ् /
वतुपलं नीलमेघाभ ं भुवोमपधये पितिषतम् // आ.क.१,२०.१५१ //
सयकार ं वायुतततव ं िनतयमीशरदैवतम् /
ततैव नािडकाः पञच पाणं च मनसा सह // आ.क.१,२०.१५२ //
धारयेिायवीयैिा िवदा खगितदाियनी /
मृगतृषणामबुसङािं हकारेण समिनवतम् // आ.क.१,२०.१५३ //
सदाििवािददैव ं च बहरनधगतं सदा /
वयोमतततव ं िनराकािं िानतं सवपगतं िपये // आ.क.१,२०.१५४ //
तत पाणं च संयमय मनसा सह धारयेत् /
यावतसयुः पञच घििका नभोिवदेयमीशिर // आ.क.१,२०.१५५ //
किथता मोकदा देिव योिगना दःुखहािरणी /
सतमभनी पािथपवी िवदा पलावनी वारणी मता // आ.क.१,२०.१५६ //
ततो वैशानरी िवदा दािहनीित पकीितपता /
वायवी भामणी पोकता िमनी वयोमरिपणी // आ.क.१,२०.१५७ //
कमिः पञचिवदाश धारणीयाः पृथकपृथक् /
सवनामकमपसदि
ृ ं फलं ददित योिगनाम् // आ.क.१,२०.१५८ //
एिा पञचिवधा देिव धारणा भुिव दल
ु पभा /
<५. धयानम्>
तततवेिु िनशला िचनता या तदधयान ं पकीतयपते // आ.क.१,२०.१५९ //
धयान ं ििधेित िवखयातं सगुणं िनगुपणं िपये /
सगुणं वणपसिहत ं िनगुपणं वणपविजपतम् // आ.क.१,२०.१६० //
लकं च वाजपेयानामशमेधसहसकम् /
सकृदधयानसय योगसय कला नाहपिनत िोडिीम् // आ.क.१,२०.१६१ //
पतयिमना बिहदपिृषर ् ऋजुः पदासनिसथतः /
धयानयोगः स िवजेयः सदः िसििपदः िुभः // आ.क.१,२०.१६२ //
मूलाधारे सुवणाभे चकेऽिसमनपथमे िपये /
धयातवातमान ं च नासागे लकयेििनत िकिलबिम् // आ.क.१,२०.१६३ //
सवािधषान े च रताभे हातमान ं पिरिचनतयेत् /
नासागलको दःुखेभयो मुचयते योिगसिमः // आ.क.१,२०.१६४ //
बालारणाभे चातमान ं चकेऽिसमनमिणपूरके /
समृतवा नासागदिृषः संिसतजगतकोभयेदमी // आ.क.१,२०.१६५ //
िवदनुमालािनभे चकेऽनाहते हृदयसथले /
पाणायामेन बहध ु ा सािधते परमेशिर // आ.क.१,२०.१६६ //
आतमान ं िचनतयेदसतु नासागगतलोचनः /
भवेदबहसमो योगी विीकृतमनाः िपये // आ.क.१,२०.१६७ //
घिणिकाया िविुिाखये सवणपचमपकसिनभे /
घाणागदिृषरातमान ं धयातवाननदमयो भवेत् // आ.क.१,२०.१६८ //
लिमबकाया सुधापूणे चनदमणडलमिणडते /
नासागदिृषरातमान ं धयातवाननदमयो भवेत् // आ.क.१,२०.१६९ //
भुवोमपधयेऽञनाकारे धयायेदातमानमीशिर /
िजतपाणो भवेदोगी योगाननदमयो भवेत् // आ.क.१,२०.१७० //
िनगुपणं िनरपाय ं च ििव ं िानतं परातपरम् /
िवशतैजसम् आतमान ं धयायेदभूमधयलोचनः // आ.क.१,२०.१७१ //
बहाननदमयो योगी भवतयेव न संियः /
आजाचकिमित खयातं परे वयोिम िनरामये // आ.क.१,२०.१७२ //
ििवम् आतमानमािचनतय भवेजजानमयो विी /
गगनाकारममलं मृगतृषणामबुसिनभम् // आ.क.१,२०.१७३ //
धयातवातमान ं सवपगतं मोकं वरजित संयमी /
अपानमेढरौ नािभश हृदय ं घिणिका तथा // आ.क.१,२०.१७४ //
लिमबका च भुवोमपधय ं नभश बहरनधकम् /
तव चकिमित खयातं देय ं सथान ं च योिगनाम् // आ.क.१,२०.१७५ //
धारणा पञचघििका िणणाडी धयानमुचयते /
समािधिादिाह ं सयातपाणसंयमनाितपये // आ.क.१,२०.१७६ //
<६. समािधः>
जलसैनधवयोयोगादेकतव ं च यथा भवेत् /
िचिातमनोः सामरसय ं समािधः स तु कथयते // आ.क.१,२०.१७७ //
मनः पलीयते चानते यदा पाणकयो भवेत् /
सामरसय ं तदा सयाचच समािधः स तु कथयते // आ.क.१,२०.१७८ //
पणषािखलसङलपो जीवातमा परमातमना /
यदेकतव ं भजेदेिव समािधः स तु कथयते // आ.क.१,२०.१७९ //
परापेकोिजितं िचििमिनदयेिु पवतपते /
यदा जीवो गतशैकय ं तदा नवैेिनदय ं मनः // आ.क.१,२०.१८० //
ििद ं सपिप ं च रप ं च रसं गनध ं पर ं तथा /
आतमान ं च सुखं दःुखं मानामान ं िपयािपये // आ.क.१,२०.१८१ //
िीतािीतं तथा वातमातप ं यो न वेिि च /
न बाधयते सवकमौघैनप कैिशदिप बाधयते // आ.क.१,२०.१८२ //
न िसतैबाधयते मनतैयपनतैसतनतैनप गृहते /
नाििनना न जलेनािप वायुना न च पीडयते // आ.क.१,२०.१८३ //
अवधयो देिहिभः सवैर ् माननीयः सुरैरिप /
आहारे च िवहारे च िनदायाम् अवबोधन े // आ.क.१,२०.१८४ //
सवपकमपसु युकतः सनस तततव ं वेिि योिगिन /
िनरालमब ं िनराकारमनादनत ं िनराशयम् // आ.क.१,२०.१८५ //
अनालय ं िनषपपञचं िनिषकय ं िनमपलं महत् /
िनशलं िनमपलं िनतय ं िनगुपणं वयोम िचनमयम् // आ.क.१,२०.१८६ //
सदाननदमननतं च सवपगं िवभु संततम् /
एतदबहपद ं तततव ं िविि तव ं िवनधयवािसिन // आ.क.१,२०.१८७ //
अनामये िनरालमबे िनरातङे महादत
ु ौ /
िनराभासे परे तततवे योगयुकतः पलीयते // आ.क.१,२०.१८८ //
दिुधे दिुध ं घृते चाजयमिनावििनजपले जलम् /
िकपतं वरजेिनमयतव ं तथा बहिण लीयते // आ.क.१,२०.१८९ //
<योगाभयासफलम्>
मयोिदतिमद ं सवप ं िदवयवायुरसायनम् /
यः सेवेत स पुणयातमा कृतकृतयो जगततये // आ.क.१,२०.१९० //
सवपयजफलोपेतः स सनातः सवपतीथपके /
स यिसवी स योगीनदः स एवामरविनदतः // आ.क.१,२०.१९१ //
स एव िसिः िुिश मम तुलयो वरानन े /
तिसमिनसनहित मे चेतसतिचचिं मे िनवासभूः // आ.क.१,२०.१९२ //
सफलं जीिवतं तसय पूतं तदभ
ु य ं कुलम् /
ततपदनयासमातेण धिरती पावनीकृता // आ.क.१,२०.१९३ //
यतोिितं कणं तेन पुणयकेतं िह सा मही /
धनया तजजनियती च पुणयसतजजनकः िपये // आ.क.१,२०.१९४ //
तदिपनातसजीवाः सयुः िूलपोतादयः िवाः /
तिाकयेनवै सवेऽिप लभनतेऽिप िुभािुभम् // आ.क.१,२०.१९५ //
तनमूतमलसंसपिाललोहा यािनत सुवणपताम् /
िकं पुनः कथयते देिव मम तुलयपराकमः // आ.क.१,२०.१९६ //

आ.क. १, २१
<योगिसििदकुिीिनमाणिविधः >
शीभैरवी /
कुिी पोकता तवया पूवप ं कथं काया च कीदि
ृ ी /
तत कालं िकयचछंभो वसतवय ं बूिह मे पभो // आ.क.१,२१.१ //
शीभैरवः /
वकयािम ता कुिी समयक् िृणु ितपुरसुनदिर /
मेिदनीम् उनतीकृतय पुनसता सुहृद ं िपये // आ.क.१,२१.२ //
ं ाश कमिः िि् िि् पििकतिः सथापयेदज
सतभ ृ ून् /
तुला उपिर चारोपय दारिण सुदढृािन च // आ.क.१,२१.३ //
सथापयेिदषकाः पशातसुधया सानदमािलपेत् /
पिरतो वलिभ ं कृतवा िभििं ितवलया िुभाम् // आ.क.१,२१.४ //
कुयातकुिी च तनमधये तृतीयावरणैः पुनः /
िनखनचेचतुरशं च दिपादेिमातकम् // आ.क.१,२१.५ //
पञचपादेिमाते च तवधोिनमं तथोधवपतः /
एव ं दििवतसतयािभर ् अिचनतया ता मनोहराम् // आ.क.१,२१.६ //
पाििार ं बाहवलये िितीये वलये ििवे /
यामयिार ं तृतीये तु पतयििार ं िवधीयते // आ.क.१,२१.७ //
िाराणा च पमाणं िह िवतिसतियमुचयते /
सकवािं पितिारमिचछद ं चागपलािनवतम् // आ.क.१,२१.८ //
सुधापलेिपतं कुयाििििं शलकणतर ं सथलम् /
दिकणे चोिरे चैव कुटयनतवेिदकाियम् // आ.क.१,२१.९ //
साधपतय ं िवतसतीना िविालं चायतं दि /
पादेिमातम् उतसेध ं मधय ं पादेििकतयम् // आ.क.१,२१.१० //
तत गोमयसमभूतं भसम वसतेण गािलतम् /
पूरयेचच कुिीिभिौ िचतं बहु सुिवसतरम् // आ.क.१,२१.११ //
भैरव ं कालमेघाभ ं जवलदधूवपििरोरहम् /
फालाकं वकदषंटं च नागकुणडलमिणडतम् // आ.क.१,२१.१२ //
नागयजोपवीतं च िकिङणीमुणडमािलनम् /
िदगमबर ं तु काकोिीभूििताििघििरोरहम् // आ.क.१,२१.१३ //
हारकेयूरकिकमुिदकािदिवभूिितम् /
दिहसतं च डमरमङुिं खडगिूलकम् // आ.क.१,२१.१४ //
वरद ं सवयहसतािजैर ् नागं पािं च घिणिकाम् /
मधुपतं भयहर ं िबभाणं वामबाहिुभः // आ.क.१,२१.१५ //
कृषणाङरागमालाढय ं सवपवयािधिवनािनम् /
वयािधभूतािहितुघं कवेलािदभयनािनम् // आ.क.१,२१.१६ //
ततो मृतयुञय ं िानतं विुकं िविलखेितपये /
पारदेनदिुहमशेतं बालं ििभुजिोिभतम् // आ.क.१,२१.१७ //
िकिङणीमालया बिकणपनूपुरिोिभतम् /
े ं निनरिपणम् // आ.क.१,२१.१८ //
बालं कुणडलसचछोभ ं ितनत
शेतमालयानुलेप ं च पूणपपातं च वामतः /
दणडं दिकणहसतेन दधान ं मृतयुनािनम् // आ.क.१,२१.१९ //
मायाबीज ं च विुकं हेन ं पथममुचचरेत् /
आपदि
ु ारणायेित िलखेतपञचाकरियम् // आ.क.१,२१.२० //
विुकायेित माया च विुकसय मनुः समृतः /
मूितपियोरय ं मनतः किथतः सुरविनदते // आ.क.१,२१.२१ //
मनतसयासय च यदनतं तदनतं तत संिलखेत् /
े ी च कामं िचनतामिणं कमात् // आ.क.१,२१.२२ //
रमा च भुवनि
किणपकाया िलखेतपूवप ं विुकायेित वीिपसतम् /
अषपते िलखेचछेिाणयकराणयषपतके // आ.क.१,२१.२३ //
बिहः िोडिपतेिु िविलखेतिोडि सवरान् /
िाितंिदलके कािदसानतिाितंिदकरान् // आ.क.१,२१.२४ //
अनये दले हलकाश िविलखेिपूुर ं बिहः /
आपदि
ु ारणं यनतमपमृतयुिनवारणम् // आ.क.१,२१.२५ //
रकाकर ं गहाताना सवेिा पािणनामिप /
सतीवशय ं राजवशय ं च पुंवशय ं पिुवशयकम् // आ.क.१,२१.२६ //
नानािसििपद ं िनतय ं सवपरोगिविापहम् /
हारकेयूररिचर ं कानतया िवशिवमोहनम् // आ.क.१,२१.२७ //
महामृतयुञय ं देव ं भावयेनमृतयुिजिवेत् /
एव ं िितीयवगपसय तृतीय ं पञचमेन च // आ.क.१,२१.२८ //
सवरेण िबनदनुा युकतं सोनतं साधयपद ं ततः /
रकििदयुगं पशातपूवप ं बीजतय ं पुनः // आ.क.१,२१.२९ //
पितलोमं समुचचायप मनतं मृतयुञय ं जपेत् /
तार ं मधये ससाधयाखय ं िदिदले भ ं समािलखेत् // आ.क.१,२१.३० //
े ािददलेषवनतयमकर ं कमिो िलखेत् /
आिनय
बाहे भूपुरमािलखय िदकु सानद ं समािलखेत् // आ.क.१,२१.३१ //
चतुषकोणे ठकार ं च यनतं मृतयुञयातमकम् /
अपमृतयुजवरवयािधकवेलमोहिवनािनम् // आ.क.१,२१.३२ //
तत िचनतामिणं देव ं िचिनतताथपपद ं िलखेत् /
नीलपवालरिचर ं ितणेतं रिचराननम् // आ.क.१,२१.३३ //
पािारणोतपलं वामे दके िूलकपालकौ /
दधानम् इनदमुकुिं धयायेदधािमबकेशरम् // आ.क.१,२१.३४ //
वििपथमवगािदिमरेफाः कमाितः /
पाणसदानतसिहतः िषसवरसिबनदक
ु ः // आ.क.१,२१.३५ //
इद ं िचनतामणेर ् मनतं िचिनतताथपपद ं िुभम् /
िोडिसवरसंवीतं िचनतामिणमभीषदम् // आ.क.१,२१.३६ //
ठकारावेिषतं कुयाजजवरापसमृितमृतयुहम् /
ततश िारदादेवीम् आिलखेत् िसििदाियनीम् // आ.क.१,२१.३७ //
ु वला मकुिेनदक
िङकुनदेनदध ु लाधराम् /
सुधाकुमभ ं वराकसकसंिवनमुदा कराबुजैः // आ.क.१,२१.३८ //
िबभाणा शेतवसना मौिकतकाभरणोजजवलाम् /
े ी च वदवाकयिय ं ततः // आ.क.१,२१.३९ //
वािबीज ं भुवनि
वािवािदनी ससमबुििम् अििनपती समुचचरेत् /
एि शीमातृकामनतः पोकतः सारसवतपदः // आ.क.१,२१.४० //
आिदबीजिय ं िहतवा िेिं पूवपवद ् उचचरेत् /
दिाणपिारदामनतो वाििवलासपदायकः // आ.क.१,२१.४१ //
िवयिणपसुकार ं च सदानतं सिवसगपकम् /
किणपकाया िलखेतपूवप ं िकञलकेिु सवरानिप // आ.क.१,२१.४२ //
अषचछदेषव् अषवगानय् अिहादैः परैिसतिभः /
कादैश पञचिभवपणैरषवगाः समीिरताः // आ.क.१,२१.४३ //
िलखेिपूुरकोणेिु ठकारािनदकु िवनयसेत् /
इद ं िह मातृकायनतं िविमृतयुगदापहम् // आ.क.१,२१.४४ //
अघोर ं िविलखेदेिव नीलजीमूतसिनभम् /
कूरदषंटं ितणेतं च नागेनदाषिवभूिितम् // आ.क.१,२१.४५ //
रकताङरागवसन ं रकतमालािवरािजतम् /
परशथुं च डमरं खडगं खेिम् इिुं धनुः // आ.क.१,२१.४६ //
ितिूलं पूणपपातं च िबभाणं चाषबाहिुभः /
े ी सफुरिनि ं ततः पसफुरवीिपसतम् // आ.क.१,२१.४७ //
भुवनि
घोर ं ततोऽघोरतर ं तनुरप ं चिियम् /
पकिििगुणं चैव कहििदयुगं ततः // आ.क.१,२१.४८ //
वमििदिय ं देिव बनधििद ं च वीिपसतम् /
घातयिितय ं देिव कवचं च फडनतकम् // आ.क.१,२१.४९ //
एकोिरोऽय ं पञचािदणो ऽघोरः समृतो मनुः /
वशयाथप ं तपतहेमाभ ं पूवोकताकृितसंयुतम् // आ.क.१,२१.५० //
मुकतौ मृतयुञयाथे तु शेतं पूवोकतिवगहम् /
सवाथपिसििद ं िानतमघोरासतं िलखेितपये // आ.क.१,२१.५१ //
मायाबीज ं ससाधय ं सयानमधये च सवरसंयुतम् /
तदिहःकेसरेषवेव ं िविलखेदषवगपकम् // आ.क.१,२१.५२ //
ततसतवषदले मनतवणानगुणिमतान् िलखेत् /
अगिेिेिु तित् ततिटकोणे कवचासतकौ // आ.क.१,२१.५३ //
तदिहभूपपुर ं लेखयम् एनदाघोरयनतकम् /
सफुरियावृतं मधये ििकतबीज ं िलखेितः // आ.क.१,२१.५४ //
िटकोणे पसफुरयुगं ततशाषदले कमात् /
ििडभशतुिभपवेदैश रसैवपसतैश गोपदैः // आ.क.१,२१.५५ //
ऋतुिभः ििषमनताणैर ् अमीिभर ् िविलखेितः /
िटकोणे वििचासताभयाम् उितृ ं वीतकोणकम् // आ.क.१,२१.५६ //
भूपुरेणावृतं यनतमघोर ं िविलखेितपये /
वयालािरचोरकुदापसमारभूतगहापहम् // आ.क.१,२१.५७ //
अथो महागणपितं िलखेििदमुसिनभम् /
कोिीरचनदिकलं गजासय ं लोचनतयम् // आ.क.१,२१.५८ //
तुिनदलं रकतवसन ं रकतमालानुलेपनम् /
दिदोदपणडसुभगं वामोरिसथतयोिितम् // आ.क.१,२१.५९ //
हारकेयूरकिकमुिदकाकुणडलोजजवलम् /
फलपूर ं गदाम् इकुकोदणडं च ितिूलकम् // आ.क.१,२१.६० //
चकं सरिसज ं पािमुतपलं िािलमञरीम् /
सवदनततुणडया रतकलिं दििभः करैः // आ.क.१,२१.६१ //
िबभाणं पदकरया वामोरिसथतया िशया /
आिलिङतं भकतलोकिचिनतताथपसुरदमुम् // आ.क.१,२१.६२ //
पणव ं कमला माया कामराज ं वसुंधराम् /
कमादगणपतेबीजं महागणपितं ततः // आ.क.१,२१.६३ //
चतुथयपनतं ससंबुिि ं वर ं च वरद ं तथा /
ततः सवपजन ं मे च विमानय ििदकम् // आ.क.१,२१.६४ //
ं ितवणपकम् /
अििनपती समािलखय चाषािवि
मनतं महागणपतेर ् मृतयुदािरदरयनािनम् // आ.क.१,२१.६५ //
ितकोणे बीजमािलखय सतारे च गणेिितुः /
िदकु शीििकतमदनभूबीजािन बिहिलपखेत् // आ.क.१,२१.६६ //
िटकोणे बीजिटकं च ततसंिधषवङमनतकम् /
ततोऽषदलमधयेिु मनतािण गणिो िलखेत् // आ.क.१,२१.६७ //
अनतयाकरे चानतयदले मातृकामनुलोमतः /
लेखे च पितलोमेनाङुिपािावृत ं ततः // आ.क.१,२१.६८ //
भूमिनदरेण सुभगं यनतं गणपतेः िुभम् /
गजानतं शीपद ं िदवयमायुषयारोियवधपनम् // आ.क.१,२१.६९ //
एतािन यनतजालािन कुटयनतदेवता िलखेत् /
कुिीिभििबिहभागे भैरव ं वणपमािलखेत् // आ.क.१,२१.७० //
अिसताङं ररं चणडं कोधमुनमिभैरवम् /
कपािलन ं भीिणं च संहार ं भैरव ं कमात् // आ.क.१,२१.७१ //
िितीयावरणसयानतर ् िभिावेकादि कमात् /
रदािसतलोचनाशनदकलाजूिजिान् िलखेत् // आ.क.१,२१.७२ //
तदाहे नव नाथाश नव िसिाश िोडि /
सनतकुमारसनकसननदादीन् िलखेितः // आ.क.१,२१.७३ //
तृतीयावरणसयानतर ् िभिौ बाहयािदमातरः /
चतुःििषश योिगनयो लेखनीया यथािविध // आ.क.१,२१.७४ //
तििििबाहे देवेनदमुखा िदकपतयः कमात् /
गहाश चनदसूयादा अिशनयादाश तारकाः // आ.क.१,२१.७५ //
मेिादा राियो लेखयाः सालङाराश सायुधाः /
कुिीिारिवपाशे च गणेिं भैरव ं िलखेत् // आ.क.१,२१.७६ //
िितीयावरणिारपाशे िौ िङपदकौ /
गरतमनतं हनूमनतं तृतीयावरणसय च // आ.क.१,२१.७७ //
िारसय पाशपयोदेिव िविलखेियभञनौ /
यिसमनदेिे कुिी िदवया किलपता योिगसिमैः // आ.क.१,२१.७८ //
देिो धनयतरः शलाघयः पुणयकेतं च पावनम् /
तततयाश पजा धनयाः सफीताथाः पुणयकिमपणः // आ.क.१,२१.७९ //
राषटं सुिभकम् आरोियम् अनामयसुखावहम् /
ईितहीन ं कालवृिषसिहतं धानयसङुलम् // आ.क.१,२१.८० //
तसकरोपदववयाघसपािदभयविजपतम् /
तत तीथािन सवािण गङादीिन वसिनत च // आ.क.१,२१.८१ //
इनदादयोऽिप िवबुधाः सूयपचनदादयो गहाः /
योिगनयो भैरवाः िसिा गणेिगुहमातरः // आ.क.१,२१.८२ //
ततसथसय महीपसय जयाथावािपतरायुिः /
समभवेचचकवितपतव ं पुनिनपतयोतसवोजजवलम् // आ.क.१,२१.८३ //
वनधयाना पुतसमपििः कुिीसंदिपनािवेत् /
कुषापसमारभूतािदमहावयािधिवनािनम् // आ.क.१,२१.८४ //
कुिीगता भवेयुसते ये सेवनते रसायनम् /
िसिि ं यािनत सुखेनवै देवानामिप दल
ु पभाम् // आ.क.१,२१.८५ //
<अमरीकलपः>
देिव िचतं पवकयािम िदवय ं गुहतमं ििवम् /
अमरीकलपमनघं सुलभ ं िनजदेहजम् // आ.क.१,२१.८६ //
अिणमादषकैशयपदेहलोहािदिसििदम् /
वमनािदिविुिाङो लवणामलिवविजपतः // आ.क.१,२१.८७ //
कुिीगतसतु देवेिि ििवतोयमुदारधीः /
सथूलसय कतकसयैव दारणा पानपातकम् // आ.क.१,२१.८८ //
कुयाचच ितफला िपषटवा लेपयेचचिकानतरे /
किप ं ििवामबुना रातौ पातं चाधोमुखं िपये // आ.क.१,२१.८९ //
सथापियतवा पुनः पातरादनत ं पसव ं तयजेत् /
मधयधाराश ततपाते िकपेििततफला ततः // आ.क.१,२१.९० //
लोडयेदमरीयुकतं िपबेतपागाननः सदा /
इषदेवानगुरनवृिान् नतवािचपतगणेशरः // आ.क.१,२१.९१ //
िमताहारो युकतचेषो वातातपिवविजपतः /
एकमणडलमातेण बाहानतः िुिचभाग् भवेत् // आ.क.१,२१.९२ //
मणडलेन िितीयेन सवपकुषिवनािनम् /
मणडलेन तृतीयेन चतुिवपधिविापहम् // आ.क.१,२१.९३ //
मणडलेन चतुथेन नािलकेरामबुवद ् भवेत् /
आतमतोय ं पञचमेन मलदौगपनधयनािनम् // आ.क.१,२१.९४ //
िषमणडलयोगेन देहदौगपनधयनािनम् /
सपतमणडलयोगेन भवेिदिनदयपािवम् // आ.क.१,२१.९५ //
ततोऽषमे मणडले तु रजनीचूणपकिपयुक् /
सेवेत ििवतोय ं च याविदवः सपतमणडलम् // आ.क.१,२१.९६ //
वलीपिलतहीनः सयानमहािविभयोिजितः /
मणडले पञचदिके किािौ िृङगनधकौ // आ.क.१,२१.९७ //
ििवतोयेन सिममशं पिपबेदेकिवि
ं ितम् /
मणडलं च तदनते सयाितसििभािदेहलोहयोः // आ.क.१,२१.९८ //
ं नमणडले देिव चाभकं वरया युतम् /
िािवि
एव ं भजेदमी यावदषािवि
ं ितमणडलम् // आ.क.१,२१.९९ //
मिहिसतबलोपेतो गृधदिृषरनामयः /
एकोनितंिित पापते मणडले वरया युताम् // आ.क.१,२१.१०० //
सकानतचूणपिवमला गोधामिप िपबेत् िपये /
पञचितंिनमणडलानतं वजकायो भवेनरः // आ.क.१,२१.१०१ //
ििटतंिनमणडलािद सवणपधातीरजोऽिनवतम् /
आतमगोधािनवतं पेय ं तिु यावदवयिधकम् // आ.क.१,२१.१०२ //
ं नमणडलानतं सिरीरः खगो भवेत् /
चतवािरि
ं नमणडले तु पापते पारदसंयुतम् // आ.क.१,२१.१०३ //
ितचतवािरि
वरायुतं िपबेद ् ऊनपञचािनमणडलाविधः /
अिणमािदगुणोपेतो वजकायश खेचरः // आ.क.१,२१.१०४ //
िसिैर ् युकतो िनरातङो िनरपायो िनरञनः /
यदचृछया सवपलोके िवहरतयेव सवपदा // आ.क.१,२१.१०५ //
आरभय पथमं देिव मणडलािनतयमाचरेत् /
आतमतोयेन धुिूररसेन पिरलोडयेत् // आ.क.१,२१.१०६ //
भसम तेनवै सवाङमसकृतपिरमदपयेत् /
अनयकालसमायातम् आतमतोय ं िविेितः // आ.क.१,२१.१०७ //
मूििप नासापुिे कणे दिृि पादकरिये /
िीलयेतसततं देिव िुिदेहो भवेनरः // आ.क.१,२१.१०८ //
कदािचदपयातमगोधा भूमौ न िवसृजेितपये /
अमरीसेिवनः पुंसः ििवतोयेन जायते // आ.क.१,२१.१०९ //
सवपलोह ं च कनकं िदवय ं मनुजदल
ु पभम् /
िवजयासिहता गोधा पितवासरमािपबेत् // आ.क.१,२१.११० //

आ.क. १, २२
<वनदाककलपः>
वनदाको िििवधः पोकतः पुरिसतीिवभेदतः /
खजूपरीपतवतपतः पुरिः सवपिसििदः // आ.क.१,२२.१ //
सतीसंजसतु गुणैरलपो वृिपतः पतापवान् /
वनदाकः पादपरहः ििखरी तररोिहणी // आ.क.१,२२.२ //
वृकादनी कािमनी च वृकरिबनधबनधकम् /
वनदाकिसतकततुवरः कफिपिशमापहः // आ.क.१,२२.३ //
वशयािदिसििदो वृषयो िविघश रसायनम् /
<वनदाकाहरणिविधः>
कत
ृ ोपवासः सुसनातो रकतमालयानुलेपनः // आ.क.१,२२.४ //
मुकतकेिामबरो भूतवा रातौ संयतमानसः /
वृकं पदिकणं कृतवा गनधपुषपाकतािदिभः // आ.क.१,२२.५ //
पूजादवयैः समभयचयप बिलं दधयोदनःै िकरेत् /
िचनतामिणं नृिसंह ं च मनुमषोिर ं ितम् // आ.क.१,२२.६ //
जपवा खडगेन संिछद वनदाकं िविधनाहरेत् /
वनदाकाना तु सवेिा िविधरेि उदाहृतः // आ.क.१,२२.७ //
अिशनया िुिचरशतथवनदाकं िविधनाहृतम् /
कीरेण िपषमालोडय िपबेदशबलो भवेत् // आ.क.१,२२.८ //
तथैवाशतथवनदाकमुपरागेऽकपचनदयोः /
नृिसंहमनतं पजपन् खडगेनािचछद चाहरेत् // आ.क.१,२२.९ //
घृषटवाभसा पकोषेण िलपवा गोरोचनािनवतम् /
िवधाय ितलकं पशयेतसवपवशयो भवेदधुवम् // आ.क.१,२२.१० //
नयगोधसय तु वनदाकमिशनया िविधनाहरेत् /
सूतेण बनधयेिसते हदशृयो जायते नरः // आ.क.१,२२.११ //
सवपवशय ं भवेतकीरैः िपषटवा पान े गदाञयेत् /
अिशनया तु ििरीिसय वनदाकं िविधनाहरेत् // आ.क.१,२२.१२ //
सूतेण बनधयेिसते वीयपसतमभो भवेदधुवम् /
अिशनयामाहरेिीमान् पलािसय तु बनधकम् // आ.क.१,२२.१३ //
हसते बदधवा सपृिेदसतु सा नारी विगा भवेत् /
अङोलबनधम् अिशनया करे बदधवा जगितपयः // आ.क.१,२२.१४ //
भरणया कुिवनदाकं गृहीतवा िुभयोगतः /
बिीयादिकणे हसते तेनादशृयो भवेनरः // आ.क.१,२२.१५ //
भरणया फलगुवनदाकं धानयरािौ िविनिकपेत् /
तेन वै धानयवृििः सयानात काया िवचारणा // आ.क.१,२२.१६ //
भरणया बदरीणा च वनदाकं िविधनाहरेत् /
बनधयेदिकणे हसते संलभेद ् ईिपसतं फलम् // आ.क.१,२२.१७ //
कृििकाया तु कतकवनदाकं िविधनाहरेत् /
वितपमधये िकपेिं च तेन संगृह कजजलम् // आ.क.१,२२.१८ //
सतीणामञनमातेण पितवपशयो भवेदधुवम् /
कृििकाया िुिचभूपतवा जमबूवनदाकम् आहरेत् // आ.क.१,२२.१९ //
कीरेण िपषं ततकलकं पीतवा रोगैिवपमुचयते /
रोिहणया ितिनतणीकसय वनदाकं िविधनाहरेत् // आ.क.१,२२.२० //
बदधवा हसते सपृिेद ं य ं सवपवशयो भवेनरः /
ितिमरािदिु िसतं तदसाधय ं घृतमञनात् // आ.क.१,२२.२१ //
कौदघृषेन तेनवै कृतं चकुषयमञनम् /
बनधकम् उदमुबरभव ं रोिहणया गृह वलयकं कुयात् /
तिलयोपिर िविनिहतभाणडिसथतमोदकं कय ं निैत // आ.क.१,२२.२२ //
अशतथसय तु वनदाकं रोिहणया िविधनाहरेत् // आ.क.१,२२.२३ //
गृहे िसथते च वनदाके िनतयैशयप ं पजायते /
कतकसय तु वनदाकं रोिहणया िविधनाहरेत् // आ.क.१,२२.२४ //
अञन े नत
े युगले िनिध ं पशयित िनिशतम् /
तदेव बनधयेिसते सवपवशयो भवेदधुवम् // आ.क.१,२२.२५ //
उदमुबरसय वनदाकं रोिहणया िविधनाहरेत् /
हसते बदधवा िनहनतयािु जवर ं चातुिथपकं िपये // आ.क.१,२२.२६ //
रोिहणया मातुलुङसय बनधकं तु समाहरेत् /
धारयेदिकणे कणे जगिशयकर ं परम् // आ.क.१,२२.२७ //
रोिहणया िबलववनदाकं करे बदधवा जगितपयः /
मृगिीिे ििरीिसय वनदाकं समयगाहृतम् // आ.क.१,२२.२८ //
हसते बदधवा सपृिेनारी नर ं वा वियेदधुवम् /
मृगिीिे तु वनदाकं ितिनतणीवृकसमभवम् // आ.क.१,२२.२९ //
कीरेण िपषटवा पिपबेददशृयो जायते नरः /
तदिा यः िपबेतपातः सवपवयािधहरो भवेत् // आ.क.१,२२.३० //
मिहिीतकिपषेन तेन सवाङलेपनम् /
कृतवा वििगतो यसतु वििना च न दहते // आ.क.१,२२.३१ //
ितिनतणीकसय वनदाकं गृहे यसय पितिषतम् /
तसय चोरभय ं नािसत करे दत
ू जयो भवेत् // आ.क.१,२२.३२ //
उदमुबरसय वनदाकं मृगिीिे समाहरेत् /
हसते बदधवा सपृिेनारी सा नारी विगा भवेत् // आ.क.१,२२.३३ //
सतीणा हसते तु बिीयादनमधये िविनिकपेत् /
जायते चानवृििसतु नात काया िवचारणा // आ.क.१,२२.३४ //
नयगोधसय तु वनदाकं मृगिीिे समाहरेत् /
बिीयादिकणे हसते जनवशयो भवेदधुवम् // आ.क.१,२२.३५ //
आदाय मािरिसय वनदाकं समुदाहृतम् /
बदधवा हसते जनदैीवयन् सयादयूतेषवपरािजतः // आ.क.१,२२.३६ //
आदाया तौमबुर ं गाह ं वनदाकं िविधना हरेत् /
कीरेण पिपबेदसतु तसय सयाललोहमोिनम् // आ.क.१,२२.३७ //
आदाके वा पुषयरवौ वनदाकं तुमबुरोहपरेत् /
बिीयादिकणे हसते बाणसतमभः पजायते // आ.क.१,२२.३८ //
पुनवपसोहपृतं वि
ं वनदाकं कीरपेिितम् /
पीतवा सतीपुरिौ वनधयौ पसुवाते सुतानबहून् // आ.क.१,२२.३९ //
नकतमालसय वनदाकमाहरेचच पुनवपसौ /
कीरेण िपषटवा पिपबेद ् अिखलामयनािनम् // आ.क.१,२२.४० //
तचचूणपसय मातेण नशयिनत गहराकसाः /
पुषये बनधूकवनदाकं गृहीतवा तं िनधापयेत् // आ.क.१,२२.४१ //
केतमधये िरपोसतत ससयनािश जायते /
आशलेिाया किणपकारवनदाकं समयगाहत ृ म् // आ.क.१,२२.४२ //
ृ ं तेन सपृिन् विित तेजनात् /
बदधवा हसते दढ
मधूकसय च वनदाकमाशलेिाया समाहरेत् // आ.क.१,२२.४३ //
बनधयेदिकणे हसते वयाघािदभयनािनम् /
मघासु मुचुकुनदसय वनदाकं िविधनाहतृ म् // आ.क.१,२२.४४ //
िनधापयेिानयमधये तिानय ं तवकय ं भवेत् /
िवभीतकसय वनदाकं फलगुनयोः पूवपयोहृपतम् // आ.क.१,२२.४५ //
सथापयेिानयमधयेन तदकयय ं कणािवेत् /
फलगुनयोर ् अनययोर ् हसतेऽपययमेव िविधः समृतः // आ.क.१,२२.४६ //
िाकवृकसय वनदाकं मघाया िविधनाहरेत् /
धानयसंचयकृदवारे धानयवृििश जायते // आ.क.१,२२.४७ //
मौञीवृकसय वनदाकं मघाके िविधनाहरेत् /
ििरसा धारयेिनतय ं तसय शीवपिमापुयात् // आ.क.१,२२.४८ //
पलािसय तु वनदाकं हसतके िविधनाहरेत् /
करे ििरिस बिीयादवयाघािदगहहृिवेत् // आ.क.१,२२.४९ //
ु सय च वनदाकं िचतायामाहत
ितनदक ृ ं तथा /
बदधवा हसते समसताना सधवधो भवित िििाम् // आ.क.१,२२.५० //
कुिजसय तु वनदाकं िचताया िविधनाहरेत् /
ु पभ ं चेिपसतं लभेत् // आ.क.१,२२.५१ //
बिीयादिकणे हसते दल
सवातया िलकुचवनदाकं गृहीतवा यत वसतुिन /
िनधापयित ततसवपमकय ं नात संियः // आ.क.१,२२.५२ //
बिबूलबनधकं सवातया बदयासतवनुराधके /
बिनयो धारयेिसते ततसपृषा सती विा भवेत् // आ.क.१,२२.५३ //
आहृतय धातीवनदाकं िविाखाया यथािविध /
िुकतकारसय भवन े िवरिसय िनधापयेत् // आ.क.१,२२.५४ //
सवप ं मदमपेय ं सयानमोकसतिसमनसमुितृे /
अनुराधासु िविधना ऐनदीवनदाकमाहृतम् // आ.क.१,२२.५५ //
धानयमधये िविनिकपतं धानयमकयता नयेत् /
जयेषायाम् आमवनदाकं हृतवा वेशयागृहे खनत
े ् // आ.क.१,२२.५६ //
सा दभु पगा भवेतसतयमुितृे मोक उचयते /
मूले खिदरवनदाकं गृहीतवा िविधपूवपकम् // आ.क.१,२२.५७ //
बदधवा हसते नरः िकपं दभ
ु पगः सुभगो भवेत् /
तदेव िपषं कीरेण पीतं कुषािदनािनम् // आ.क.१,२२.५८ //
मूलाके गोिटकायाश वनदाकं िविधनाहरेत् /
दिकणे बनधयेिसते सतीवशय ं भवित धुवम् // आ.क.१,२२.५९ //
तदेव ििरसा धायप ं सवपिसििभपवेद ् धुवम् /
करवीरसय वनदाकं पूवािाढासु सािधतम् // आ.क.१,२२.६० //
धारयेिचछरसा युिे स भवेदपरािजतः /
पूवािाढासु वनदाकं बदरीवृकसमभवम् // आ.क.१,२२.६१ //
िपबेतकीरेण या वनधया सा बहूंश सुताललभेत् /
कुरवसय तु वनदाकं पूवािाढाकपवारके // आ.क.१,२२.६२ //
बनधयेदिकणे हसते हदशृयो जायते नरः /
उिरािाढनकते गाह ं मनदारबनधकम् // आ.क.१,२२.६३ //
पलािबनधकं वाथ करे बदधवा विंकरम् /
शवणे िचतकोितूं वनदाकं पापयते न तु // आ.क.१,२२.६४ //
कङुणीतैलघृषेन तामपतं च लेपयेत् /
पुिपाकिवधानने ततसवणप ं भवित धुवम् // आ.क.१,२२.६५ //
एरणडसय तु वनदाकं शवणाके समाहरेत् /
बनधयेदिकणे हसते सदा दत
ू जयो भवेत् // आ.क.१,२२.६६ //
धिनषाया तु बदरीवनदाकं िविधनाहतृ म् /
बदधवा करे सपृिेद ं य ं स स दासो भवेदधुवम् // आ.क.१,२२.६७ //
हृतं पुनागवनदाकं वारणेिु यथािविध /
कीरेण िपषटवा पिपबनमहानागबलो भवेत् // आ.क.१,२२.६८ //
नकतमालसय वनदाकं मघाके िविधनाहरेत् /
िविधना धारयेदाहौ िपिाचाना च दिपनम् // आ.क.१,२२.६९ //
ितिनतणीकसय वनदाकं पुनके िविधनाहरेत् /
बनधयेदिकणे हसते िनतय ं दत
ू जयो भवेत् // आ.क.१,२२.७० //
ं वनदाकमदशृयो जायते करे /
पुनके वि
ििरीिसय तु वनदाकमुिरे िविधनाहरेत् // आ.क.१,२२.७१ //
करे ििरिस बिीयादवयाघािदगहहृिवेत् /
मघाया सथापयेतकेते वनदाकं मधुकोिवम् // आ.क.१,२२.७२ //
पिकणा मूििकाना च जायते तुणडबनधनम् /
पलािसय तु वनदाकं हसतके िविधनाहरेत् // आ.क.१,२२.७३ //
िलङलेप ं पकुवीत वीयपसतमभो भवेदधुवम् /
कीरेणालोडय वललीकं कौद ं िपषटवा िनिेचयेत् // आ.क.१,२२.७४ //
वङं तु सपतधा देिव तिङं रजतं भवेत् /
पलािसय तु वनदाकं हसतके िविधनाहरेत् // आ.क.१,२२.७५ //
कीरेण पिपबेदसतु हदशृयो जायते नरः /
ु सय च वनदाकं िचतायामाहृतं तथा // आ.क.१,२२.७६ //
ितनदक
बदधवा हसते समसतानामवधयो भवित िििाम् /
हरीतकयासतु वनदाकं पूवपभादपदाहृतम् // आ.क.१,२२.७७ //
कीरेण किलकतं पीतवा चरेिररचेः समः /
उिरासवकपवनदाकं हृतं भादपदासु तत् // आ.क.१,२२.७८ //
पलेपादैः पर ं हनयािििं सथावरजङमम् /
रेवतया बोिधवनदाकलतया कृतकौतुका // आ.क.१,२२.७९ //
वनधयािप लभते गभप ं पीतवा गोपयसा च तत् /
रेवतया विवनदाकं वलमीकमधुघििपतम् // आ.क.१,२२.८० //
अिकदोिेषवितशेषमकरावरणािदिु /
ु े // आ.क.१,२२.८१ //
रेवतया विवनदाकं गृहीतवा धारयेिज
महानागबलोपेतो महागणश जायते /
समुितृं िविाखाया वनदाकं राजवृककम् // आ.क.१,२२.८२ //
िनवारयित गेहसथं वैशानरभय ं गृहे /
रोिहणया विवनदाकं कििसथं वीयपवधपनम् // आ.क.१,२२.८३ //
अशतथभववनदाकं रेवतया गभपद ं समृतम् /
िविवृकोतथवनदाकं पूवािाढोितृं यिद // आ.क.१,२२.८४ //
पिलपतं तनुते भूतिपिाचािदपभािणम् /
चुिललकानतगपतं कुयातसभकता पानसनतितम् // आ.क.१,२२.८५ //
ू े जामबववनदाकं रेवतया जयकारकम् /
दत
कुयात् कुरववनदाकं हसतसथं बाणवारणम् // आ.क.१,२२.८६ //
मधूकवृकवनदाकं धानयसथं धानयवृििदम् /
पलाितरवनदाकं वाकपद ं कीरसेिवतम् // आ.क.१,२२.८७ //
वेशयाया िनमबवनदाकं गृहानतिनपिहतं यिद /
वशय ं करोित साशयपम् आ जनममरणािनतकम् // आ.क.१,२२.८८ //

आ.क. १, २३
<िवििषा रससंसकाराः>
शीभैरवी /
शुतं सवप ं मया देव िदवय ं सवपरसायनम् /
िंभो तव पसादेन कृपाभोधे सुरेशर // आ.क.१,२३.१ //
िवजापियषयामयपर ं सवपलोकिहतङरम् /
वृिसतीबालिणढानाम् अनयेिा रोिगणामिप // आ.क.१,२३.२ //
रसायनषेविकताना कथं सौखय ं भवेतपभो /
सवानुगाहक शीमन् तदाजापय भैरव // आ.क.१,२३.३ //
शुतवा देवयाः सतुितपर ं सवपलोकिहतपदम् /
शुतवा मनदिसमतं देवो जगादेतथं पर ं वचः // आ.क.१,२३.४ //
शीभैरवः /
साधु साधु महाभागे लोकाना जननी यतः /
तसमाललोकिहतं पृषं तिकयामयहमीशिर // आ.क.१,२३.५ //
रसािदसंसकारिविध ं सवपरोगिनबहपणम् /
यथाकमं पवकयािम शूयतामवधानतः // आ.क.१,२३.६ //
रसेनदो रसराजश रसः सूतश पारदः /
ििवबीजं ििवो जैतो रसलोहो महारसः // आ.क.१,२३.७ //
रसोिमो महातेजाः सूतराि् चपलोऽमृतः /
धुिुरो लोकनाथश पभुिरनदो भवसतथा // आ.क.१,२३.८ //
रदतेजाः खेचरश रसधातुरिचनतयजः /
अमरो देहदः सकनदः सकनदेिो मृतयुनािनः // आ.क.१,२३.९ //
देवो रसायनः शेषो यिोदः पावनः समृतः /
पोकता िदवयरसाशैव तयिसतंिचच नाम च // आ.क.१,२३.१० //
दोियुकतः सूतराजो िविमेव वरानन े /
दोिहीनो रसः साकादमृत ं नात संियः // आ.क.१,२३.११ //
तसमातपारदसंसकार ं दोिघं िृणु पावपित /
रसाचायो िभिकशेषो यतातमाघोरमनतिवत् // आ.क.१,२३.१२ //
<रसिोधनसंसकाराः; पथमः पकारः>
िुभके िुभलिनिेु सुमुहूते सुवासरे /
पूवोकतवतसूतपूजा कुयादादौ िुिचसथले // आ.क.१,२३.१३ //
ितं पलाना पञचाितपञचिवि
ं ित वा पुनः /
ै समादनूिमषयते // आ.क.१,२३.१४ //
दि वा पञच वा देिव नत
लोहजे वा ििलोतथे वा खलवे सूतं िविनिकपेत् /
कलािं सूतराजसय चूणेषकिनिारजः // आ.क.१,२३.१५ //
जमबीरामलेन संमदप तपतखलवे िदन ं िपये /
कालयेद ् उषणसौवीरैर ् नागदोिो िवनशयित // आ.क.१,२३.१६ //
अङोलेननेदवारणया वङदोिो िवनशयित /
आरिवधेन च मलं िचतके नागदिूणम् // आ.क.१,२३.१७ //
कृषणधूतेन चाञचलय ं ितफलािभिवपिं हरेत् /
िगिरदोिं ितकिुकैरसहाििनसतु गोकुरैः // आ.क.१,२३.१८ //
वङािदसपतदोिाणा नािाथप ं सपतवासरम् /
तिचचूणैः कलािैश कुमाया रससंयुतैः // आ.क.१,२३.१९ //
मदपियतवा रसं पशातकालयेदषुणकािजकैः /
पारदः सकलैदोिैमुपचयते सपतकञचुकैः // आ.क.१,२३.२० //
वैदकमपिण योजयशेदसः सयातसवपरोगहा /
<िितीयः पकारः>
देवदारमलयजजयावायसतुिणडका // आ.क.१,२३.२१ //
कुमारीमुसलीवनधयाककोिीरससंयुतम् /
सूतं िदन ं मदपयेचच पुनः पातनयनतके // आ.क.१,२३.२२ //
पातयेदोजयेतसूतं िुि ं वैदसय कमपिण /
<तृतीयः पकारः>
दिध ं पािाणचूणप ं च िनिाकनयारसै रसम् // आ.क.१,२३.२३ //
मदपयेिदनमेकं च पूवपयनते च पातयेत् /
एव ं संसकारसंिुि ं योजयेिैदकमपिण // आ.क.१,२३.२४ //
<चतुथपः पकारः>
दरद ं याममातं तु पािरभददवैः िपये /
अथवा जमबीररसैमपदपियतवा तु पाचयेत् // आ.क.१,२३.२५ //
यनते पातनके देिव दोिकञचुकविजपतः /
<पञचमः पकारः>
पुननपवारसैः पेषय ं धानयाभं पारद ं समम् // आ.क.१,२३.२६ //
तपतखलवे िदन ं कृतवा वजमूिागतं रसम् /
पचेिधूरयनते च पुनः संमदपयेचच तम् // आ.क.१,२३.२७ //
पूवपदवैयपथापूवप ं मदपन ं पाचन ं पुनः /
कृतवैतं दिवार ं तं पातय ं पातनयनतके // आ.क.१,२३.२८ //
िुिः सयातपारदो देिव योजयो योगे रसायन े /
<िषः पकारः>
दिमािं रसादगनध ं तपतखलवे िविनिकपेत् // आ.क.१,२३.२९ //
वराजमबीरकनयाििनदवैयामं िवमदपयेत् /
पातयेतपातनायनते कुयादेव ं तु सपतधा // आ.क.१,२३.३० //
सगनधकं मदपन ं च पातन ं भवित िपये /
िुिः सयातपारदो देिव योजयः पारदकमपिण // आ.क.१,२३.३१ //
<सपतमः पकारः>
ितलतैलैर ् मािहििकैर ् मूतैर ् मदामलकेन च /
गोमासैर ् िहङुलं पाचय ं लोहपाते कमाििनना // आ.क.१,२३.३२ //
सपताह ं लोहदणडेन चालयेिददव ं मुहःु /
सादप ं मयूरिपिेन भावयेदातपे िदनम् // आ.क.१,२३.३३ //
पातयेतपातनायनते दरद ं खरवििना /
िुिो भवेचचतुयामातपारदो योगवाहकः // आ.क.१,२३.३४ //
<जारणाहो वडबानलिवडः>
िृणु देिव पवकयािम जारणाहप ं िबडं िपये /
चूणप ं कृतवा दिधिङं घमे ऽकपकीरभािवतम् // आ.क.१,२३.३५ //
कुयािदन ं ततो देिव धूमसार ं च भावयेत् /
िदन ं जमबीरकरसैरातपे चािततीवरके // आ.क.१,२३.३६ //
चतुयाममजामूतैः िोडिािं सुवचपलम् /
यथा सानदतवमापोित तावतकवाथय ं वरानन े // आ.क.१,२३.३७ //
नरमूते िोडिािे कणिकारी समूलकाम् /
यावद ् घनीभवेत् तावत् कवाथनीया पयततः // आ.क.१,२३.३८ //
ितिनतणीकारकासीससजपकाराः ििलाजतु /
जमबीरसय रसैः सवप ं चतुयामं पृथकपृथक् // आ.क.१,२३.३९ //
जेपालं तततवचाहीन ं मूलककारसैनधवम् /
गुञा च िङणं ििगुदवैभावय ं पृथकपृथक् // आ.क.१,२३.४० //
जमबीराणा दवैभावय ं िङाद ं तततयोदि /
सवप ं समािं च िदनमेकीकृतय तु गािलतम् // आ.क.१,२३.४१ //
रकयेतसवपदा जेयो नामा च वडबानलः /
सुवणािदमलोहाना रताना जारणे तथा // आ.क.१,२३.४२ //
अभादपुरसाना च योजनीय ं पयततः /
<पारदभसमिविधः; पथमः पकारः>
िुिसूतं िुिगनध ं मदपयेदगोघृतैः समम् // आ.क.१,२३.४३ //
िपणडीभूतं कुमायाश दलगभे िनवेियेत् /
समयकसूतेण संवेषटय तमयसकानतसंपुिे // आ.क.१,२३.४४ //
िनरधय तं मृदपुुिे ितधा पाचय ं पुनः िपये /
आदाय दढ
ृ मूिायामनधियतवा धमेतसुधीः // आ.क.१,२३.४५ //
भसमीभवेतसूतराजो योजयो योगे रसायन े /
<िितीयः पकारः>
छायािुषकािण कुवीत िाकपकवफलािन च // आ.क.१,२३.४६ //
मदपयेदकपपयसा तेन मूिोदर ं िलपेत् /
अगपसूतगोजातजरायोः िििितं रजः // आ.क.१,२३.४७ //
मूिामधये िकपेतपशातसूतं गनधश तदजः /
िकपवा िनरधय च धमेिसमीभवित पारदः // आ.क.१,२३.४८ //
<तृतीयः पकारः>
वनधया काकोिकी काकतुणडी च किुतुिमबका /
कञचुकी निलका काकमाची वै कालमञरी // आ.क.१,२३.४९ //
काकजङािसतवमाः सवाः िपषटवा मूिानतरे िकपेत् /
पूवोकतवनधयामुखयािभर ् अषािभर ् मदपयेद ् रसम् // आ.क.१,२३.५० //
तदसं िलपतमूिाया िकपवा रदधवा च भूधरे /
पचेदेव ं चाषवारमेव ं मूिापलेपनम् // आ.क.१,२३.५१ //
मदपन ं धमन ं कुयाद ् भूयो भूयः सुरेशिर /
मृतो भवित सूतेनदो योियो रोगे रसायन े // आ.क.१,२३.५२ //
<चतुथपः पकारः>
िनयामकौिधैमपदप ं चतुयामं रसं दढ
ृ म् /
ििगुणे गनधतैले च िनमैपनदाििनना पचेत् // आ.क.१,२३.५३ //
यावत् खोितवमापोित तावदेव ं पचेदसम् /
ततखोिं संपुिे लौहे िकपवा रनधयादढृं सुधीः // आ.क.१,२३.५४ //
पथयाजलैलोहिकटं िपषटवा समपुिमािलखेत् /
तसयोधवप ं शावके काचं कृतवा नागं िविनिकपेत् // आ.क.१,२३.५५ //
स नागो दवते याविावदेव ं धमेितपये /
यावन याित कािठनय ं तावनैव धमेतसुधीः // आ.क.१,२३.५६ //
पुनः किठनता पापते धमेतपूवोकतवनमुहःु /
ितयामधमनादेव ं भसमीभवित पारदः // आ.क.१,२३.५७ //
भसमीकृते मूिलकािभजारणारिहतो रसः /
देहे लोहे न योजयः सयादोजयो भेिजकमपिण // आ.क.१,२३.५८ //
<पञचमः पकारः>
ििगुणे गनधतैले च िुि ं सूतं िवमदपयेत् /
एकाह ं तं पुनमपदप ं सपाकीभृङराडिप // आ.क.१,२३.५९ //
िवषणुकानता तयह ं चैिा रसैः शलकणं िवमदपयेत् /
पचेदनते ितसंघटे हषवारिमित िपये // आ.क.१,२३.६० //
कुयािसमित सूतेनदो रोगसंघातनािनः /
<िषः पकारः>
शेताङोलसय मूलोतथरसैमपदपसयह ं रसः // आ.क.१,२३.६१ //
मूिाया िनिकपेद ् रदधवा पचेिधूरयनतके /
पारदो भसमता याित सवपरोगहरः परः // आ.क.१,२३.६२ //
<सपतमः पकारः>
िवषणुकानता वेिदका च कािञकेन िवमदपयेत् /
ततकलकेन रसो मदपः सपतधा मूिछपतोितथतः // आ.क.१,२३.६३ //
तं रसं शावके िकपवा िसञचयेिदसैमुपहःु /
दीपाििनना िदन ं पचयािसम सयाललवणाकृितः // आ.क.१,२३.६४ //
<अषमः पकारः>
काकोदंबुिरकाकीरैर ् भावयेत् सोमरामठम् /
पुनः पुनः सपतधैव ं िोियेनमदपयेत् सुधीः // आ.क.१,२३.६५ //
काकोदमुबरपञचाङं िोडिािे जले िकपेत् /
यथैकािोऽवििषः सयािेन तििङु मदपयेत् // आ.क.१,२३.६६ //
तदगोलके रसं िकपवा मूिाया तं च रोधयेत् /
भूधरे च पुिेदेवमषवार ं पुनः पुनः // आ.क.१,२३.६७ //
पुिे पुिे च तििङु ददातसूतो मृतो भवेत् /
<नवमः पकारः>
उरबूकसय बीजािन तथापामागपजािन च // आ.क.१,२३.६८ //
पूणपयेत् तचच मूिाया िकपवा सूतं ततः िकपेत् /
तदधूवप ं पूवपचूणप ं च समयिमूिा िनरोधयेत् // आ.क.१,२३.६९ //
पचेललघुपुिैरेव ं चतुिभपभपसमता वरजेत् /
<दिमः पकारः>
कुडुहञुचयाः कनदमधये कानतासतनयपिरपलुते // आ.क.१,२३.७० //
रसं िकपवा मुखं रदधवा तनमजजकलकतः सुधीः /
तं गोमयैः समािलपय सवेदयेदगोमयाििनना // आ.क.१,२३.७१ //
एव ं कृते सपतवार ं रसो भसमतवम् आपुयात् /
<एकादिः पकारः>
अङोलसय ििफानीरैः सूतं गनध ं समं समम् // आ.क.१,२३.७२ //
िदनमेकं मदपयेचच मूिागभप ं िनरोधयेत् /
पुिेिधूरयनते च िदनानते भसम जायते // आ.क.१,२३.७३ //
<िादिः पकारः>
सूतं धानयाभकं तुलय ं मारकौििधजै रसैः /
मदपयेद ् िदनमेकं तु ततकलकैवपसतलेपनम् // आ.क.१,२३.७४ //
ं ेन दीपयेत् /
तिसतं वितपका कृतवा धृतवा दि
तददिुतं पितता कासये कृषणवणप ं च तिवेत् // आ.क.१,२३.७५ //
ततपुनमारकैमपदप ं पातनायनतके पचेत् /
ै ेन तिसमािखलरोगहत
मृतो भवेिदनक ृ ् // आ.क.१,२३.७६ //
<तयोदिः पकारः>
कालधुिूरतैलेन मदपनीयश पारदः /
ततो िनयामकैमपदािदनक
ै ं कूमपयनतके // आ.क.१,२३.७७ //
पाचयेिसमता याित िुभः सयातसवपरोगहा /
<चतुदपिः पकारः>
िुिसूताद ् अधपभागं िुि ं गनध ं िवमदपयेत् // आ.क.१,२३.७८ //
मारकौिधजैर ् दावैर ् िदन ं मूिागतं पचेत् /
यनते भूधरसंजे च िदननेक
ै ेन भसमित // आ.क.१,२३.७९ //
<पञचदिः पकारः>
सूतमभं विकीरैिसतयामं मदपयेितपये /
मूिागभे िविनिकपय करीिािनौ िदन ं पचेत् // आ.क.१,२३.८० //
भसमीभवित सूतेनदः िुभः सवाितपनािनः /
<िोडिः पकारः>
मुखीकृते वािसते च पारदे समकाञचनम् // आ.क.१,२३.८१ //
जारयेत् पूवपयोगेन ततो गनध ं समं िकपेत् /
िदवयौििधदवैमपदप ं िदन ं मूिाधृतं रसम् // आ.क.१,२३.८२ //
िदवानकतं करीिािनौ पचेिा तुिवििना /
सवेदयेिं समुितृय भूयो िदवयौिधोिवैः // आ.क.१,२३.८३ //
बीजैः समािैः संमदप ं चतुयामं सुरेशिर /
वजमूिागतं धामय ं भसमीभवित पारदः // आ.क.१,२३.८४ //
तिसम िदवय ं युञीत सदा रोगे रसायन े /
<सपतदिः पकारः>
सवजीणे पारदे सवणप ं समममलेन मदपयेत् // आ.क.१,२३.८५ //
िपषीभूतं कािञकेन पकालयादाय ता पुनः /
िपषटयधप ं िुिगनध ं च तदधप ं िङणं िकपेत् // आ.क.१,२३.८६ //
सवपतुलया िनिा नारीपुषपरकतदवैिदपनम् /
मदपयेिा िदनानते च कुयािदगोलकं ततः // आ.क.१,२३.८७ //
पचेद ् गडडुकयनते च िदन ं मनदाििनना सुधीः /
समादाय िवचूणयैव दततवा ततसमगनधकम् // आ.क.१,२३.८८ //
गभपयनते तयह ं पाचय ं लघुना तिुिाििनना /
रसो भसम भवेदेिव िनरतथः सयादसायनम् // आ.क.१,२३.८९ //
<अषादिः पकारः>
किपतय ं िुिसूतं किप ं तामरजः िपये /
अमलैः संमदपयेदगाढं िदन ं खलवे ततो भवेत् // आ.क.१,२३.९० //
िपिषसता कालयेिोयैसतत आदाय िनमपलम् /
माकीकसतव ं ततसवप ं चकमदपचछददवैः // आ.क.१,२३.९१ //
ितिदन ं मदपयेदगाढं ता िपिषं गभपयनतके /
तुिाििनना पचेदेिव ितिदन ं वा िदवािनिम् // आ.क.१,२३.९२ //
करीिािनौ भवेतसूतभसम रोगजरापहम् /
ं ः पकारः>
<एकोनिवि
सूतं सवणप ं वयोमसतव ं समं सवणपसमं िबडम् // आ.क.१,२३.९३ //
रमभादणडदवैः सवप ं तत् खलवे मदपयेिदनम् /
ततो िदवयौिधोितूबै ीजैसतुलय ं िदनियम् // आ.क.१,२३.९४ //
सह संमदपयेद ् रमभातोयैस् तद ् गभपयनतके /
पूवपकमेण िवपचेदसभसम भवेचछुभम् // आ.क.१,२३.९५ //
जरामरणरोगघं सवपिसििपदायकम् /
ं ः पकारः>
<िवि
रसेनद ं िवमलासतव ं तुलय ं मदप िदनतयम् // आ.क.१,२३.९६ //
िसनदवुारछदरसैः िपिषः सयािा िविनिकपेत् /
काचकूपयनतरे कूपी सपतमृतकपपिैिलपपेत् // आ.क.१,२३.९७ //
िोियेिालुकायनते िदन ं मनदाििनना पचेत् /
रसभसम भवेिदवय ं रिजरामरणापहम् // आ.क.१,२३.९८ //
ं ः पकारः>
<एकिवि
किपिय ं रसेनद ं च तदधप ं िुिगनधकम् /
माकीकसतव ं गनधािं ततसवप ं मदपयेिदनम् // आ.क.१,२३.९९ //
िनगुपणडीपतसारैश तं गोलं िनिकपेितपये /
मूिामधये ततो मूिावकतं रदधवा िविनिकपेत् // आ.क.१,२३.१०० //
ता मूिा गडडुकायनते पचेनमनदाििनना िदनम् /
रसभसम भवेिदवय ं िसनदरूारणसिनभम् // आ.क.१,२३.१०१ //
जरामरणरोगघं सवपिसििपद ं िुभम् /
ं ः पकारः>
<िािवि
पकवमूिोदरे तुलयगनधकानतिरतं रसम् // आ.क.१,२३.१०२ //
तयोशतुगुपणं दततवा काकमाचीरसं पुनः /
आचछाद गडडुकायनते ता िनधाय पचेतकमात् // आ.क.१,२३.१०३ //
मृदमुधयमचणडाखयविौ यामचतुषयम् /
ततश सवपरोगघं रसभसम भवेचछुभम् // आ.क.१,२३.१०४ //
ं ः पकारः>
<तयोिवि
सनुहीकीरैिदपन ं सूतं मदपयेत् तदभावतः /
अमलवललया रसैर ् एव तं रसं गनधकैः समम् // आ.क.१,२३.१०५ //
गभपयनते िविनिकपय पूवपवद ् िवपचेदधुः /
मृतो भवेदसः सोऽय ं सवपरोगहरो भवेत् // आ.क.१,२३.१०६ //
<चतुिवपि
ं ः पकारः>
गुञाफलं रससमं मधुिङणयावकैः /
भृङपतरसैयुपकतं िदनम् एकं िवमदपयेत् // आ.क.१,२३.१०७ //
छािदतं वजमूिाया धमयेनमृदवुििना /
अय ं रसायनो वृषयो रसः सयाचछििसिनभः // आ.क.१,२३.१०८ //
ं ः पकारः>
<पञचिवि
समं गनधरसं िुि ं कीिमािरिणकादवैः /
अजमायपिहमायोवा शेताङोलरसेन वा // आ.क.१,२३.१०९ //
मदपयेिततिदन ं िकपवा मृणमये संपुिे ततः /
िदनमेकं करीिािनौ तुिािनौ वा िदनतयम् // आ.क.१,२३.११० //
पचेितः सूतभसम जायते रिजरापहम् /
ं ः पकारः>
<ििडवि
तामाभपातनायोगाचछोिधत ं पारद ं िपये // आ.क.१,२३.१११ //
ं पादीदावैिवपमदपयेत् /
वजभसम समं हस
िदवयौििधभवैर ् बीजैर ् वजमूिानतर ं िलपेत् // आ.क.१,२३.११२ //
तिसमनपूवपरसं िकपवा रदधवाथ ितिदन ं पचेत् /
तुिाििनना तत उितृय तिुलय ं दतुपारदम् // आ.क.१,२३.११३ //
ं पादीरसैः सवप ं मदपयेिततिदन ं ततः /
हस
पूवपविं पचेतसोऽय ं रसो भसमित िनशयः // आ.क.१,२३.११४ //
जरामरणरोगघः सवपिसििपदः िुभः /
ं ः पकारः>
<सपतिवि
वािसतं पारद ं किपमषगुञं सुवणपकम् // आ.क.१,२३.११५ //
ं पदीरसैः /
मृतवजं चतुगुपञं मदप ं हस
तपतखलवे वजमूिागतं कृतवा िनरोधयेत् // आ.क.१,२३.११६ //
पचेद ् भूधरयनते च पुनरादाय तं रसम् /
ं पादीदवैमपदप ं तपतखलवे िदनतयम् // आ.क.१,२३.११७ //
हस
पूवपवद ् भूधरे यनते पचेिं च पुनः पुनः /
एव ं ितपुिं कृतवा भसम सयादकतवणपकम् // आ.क.१,२३.११८ //
जरामरणदािरदरयनािन ं भवनािनम् /
ं ः पकारः>
<अषािवि
युगािः िुिसूतः सयादेकािं तामचूणपकम् // आ.क.१,२३.११९ //
अमले िदन ं मदपयेिं पकालयादाय िपिषकाम् /
तापयसतव ं िपिषसमं चकमदपदलदवैः // आ.क.१,२३.१२० //
मदपयेत् ितिदन ं सवप ं गोलकं गभपयनतके /
िनिकपय ितिदन ं पाचय ं तुिािनौ वा सुरेशिर // आ.क.१,२३.१२१ //
िदवारातं करीिािनौ पचेिसम भवेदसः /
<एकोनितंिः पकारः>
मुखीकृतरसं चाभसतव ं सवणप ं तय ं समम् // आ.क.१,२३.१२२ //
ं ादवेण संमदप ं िदन ं सवपसमं िबडम् /
रभ
ततो िदवयौिधीना च बीजैमपदप ं िदनतयम् // आ.क.१,२३.१२३ //
गभपयनते पचेतपशातकरीिािनौ मृतो भवेत् /
<ितंिः पकारः>
खजीणपसूतं िवमला समं िनगुपिणडकारसैः // आ.क.१,२३.१२४ //
मदपियतवा तयह ं काचकूिपकाया िविनिकपेत् /
िसकतायनतके पचयाचचतुयामेन भिसमतः // आ.क.१,२३.१२५ //
<एकितंिः पकारः>
तापयसतव ं समं गनध ं िाभया तुलय ं च जािरतम् /
सूतं िनगुपिणडका मदप िदन ं तदगोलकं पुनः // आ.क.१,२३.१२६ //
वजमूिािनधतं कृतवा धमेिा गडडुयनतके /
पचेिदकतवणप ं सयातस रसः सवपरोगहा // आ.क.१,२३.१२७ //
<रसभसमलकणम्>
अकियतव ं िनरतथतव ं िनलेपतव ं सुभसमता /
मारकतव ं च लोहाना लकयेद ् रसभसमतः // आ.क.१,२३.१२८ //
<१. गनधिपषी; पथमः पकारः>
संचूणयप िोिधतं गनध ं पूवपपतरसेन च /
सपतधा भावयेद ् घमे सतीणा च रजसा तथा // आ.क.१,२३.१२९ //
तथा मानविपिेन लोलयेदगनधकं पुनः /
पलमेकं िुिरसं कपपरे चातपे नयसेत् // आ.क.१,२३.१३० //
तदधूवप ं लोिलतं गनध ं िवनयसयाङुषमिदपतम् /
कुयातसूतो भवेितपिषः सवपकमपसु िसििदः // आ.क.१,२३.१३१ //
<िितीयः पकार, सवणपगनधिपषी>
गनधकं िोिधतं देिव ितलपणीरसेन च /
सपतधा मदपयेचछोषय ं छायाया भावयेत् कमात् // आ.क.१,२३.१३२ //
मूिाया पारद ं िुि ं पलमातं िविनिकपेत् /
सुवणपिनषकगुिलका मूिाया िनिकपेितः // आ.क.१,२३.१३३ //
तत नारीरजोमूतमलमातं िविनिकपेत् /
वालुकायनतमधये च ता मूिा सथापयेिचछवे // आ.क.१,२३.१३४ //
अलपमलप ं पूवपगनध ं वार ं वार ं िविनिकपेत् /
मृिििनना पचेदावतकिपगनध ं च जीयपते // आ.क.१,२३.१३५ //
अवतायप सवाङिीतमाहरेतसवणपगोलकम् /
सवणपिपिषभपवेिदवया सवपवािञछतदाियनी // आ.क.१,२३.१३६ //
<तृतीयः पकारः>
भावयेनमकपिीतोयैः ितधा िुिगनधकम् /
छायाया िुिसूतं च घमे मृतकपपरे िकपेत् // आ.क.१,२३.१३७ //
िकंिचत् िकंिचत् पूवपगनध ं िनिकपेनमकपिीरसम् /
जीणे गनधे दव ं देय ं मुहरु ् गनध ं मुहदुपवम् // आ.क.१,२३.१३८ //
यावतपादािकं जीणप ं गनध ं च िपिषका भवेत् /
िदवया सा सवपकमाहा देवानामिप दल
ु पभा // आ.क.१,२३.१३९ //
<चतुथपः पकारः>
िुिगनध ं चूणपियतवा ितवार ं कािञकेन च /
जमबीरामलैिसतवार ं च हस
ं पादीरसेन च // आ.क.१,२३.१४० //
सपतधा कालयेदेव ं कपूपर ं भावयेतपृथक् /
शेतािदकिणपकातोयैर ् आतपे च ितवारकम् // आ.क.१,२३.१४१ //
ििगुञमातं कपूपर ं यनतानतः पिरलेपयेत् /
तत गनध ं साधपिनषकं भािवतं चूिणपतं िकपेत् // आ.क.१,२३.१४२ //
तदधूवप ं च पलं सूतं िनिकपेिसय पृषतः /
पूवपमातं च कपूपर ं तदधूवप ं साधपिनषककम् // आ.क.१,२३.१४३ //
गनधकं च पुनः िकपवा ततो गोमूतकेन च /
शेतािदकिणपकामूलं िपषटवा ततकलककेन च // आ.क.१,२३.१४४ //
आचछाद तचछरावेण रोधयेतपाचयेतकमात् /
जािलकायनतमधये च िदवय ं पशािमुिरेत् // आ.क.१,२३.१४५ //
एव ं कुयािततवार ं च गनधिपिषर ् भवेद ् धुवम् /
<पञचमः पकारः>
सनहेिलपते खलवमधये िुिसूतं पलं नयसेत् // आ.क.१,२३.१४६ //
किप ं च िोिधतं गनध ं देवदालीदव ं िकपेत् /
कराङुलया खरे घमे मदपयेत् िपिषका भवेत् // आ.क.१,२३.१४७ //
<िषः पकारः>
तामखलवे पलं सूतं किाधप ं गनधकं िकपेत् /
मृिििनना पचेदामं कराङुषेन चालयेत् // आ.क.१,२३.१४८ //
गनधिपिषभपवेिदवया सवपकमपकरी िुभा /
<िपषीसतमभनम् (२)>
िपषीना सतमभन ं वकये ितकतकोिातकीभवम् // आ.क.१,२३.१४९ //
बीज ं चणडािलनीकनद ं तुलय ं कानतासतनोिवैः /
कीरैः िपषटवा च ता िपषी लेपयेदङुलं दढ
ृ म् // आ.क.१,२३.१५० //
वनधयाकनदेऽथवा कीरकनदे वा सूरणोिवे /
कनदे वा वजकनदे वा कनदे वा कुडुहिुञचजे // आ.क.१,२३.१५१ //
ता िपिषं िनिकपेििनमजजया रोधयेनमुखम् /
ततकनद ं च मृदा िलपवा पुिेिधूरयनतके // आ.क.१,२३.१५२ //
िदवानकतं करीिािनावूधवाधः पिरवतपनम् /
यथा कनद ं तु न दहेिथा पाककमः समृतः // आ.क.१,२३.१५३ //
अथ िपिषं समानीयाद ् भवेतसा सतिमभता िपये /
<िपषीजारणम् (२)>
िपषीना सतिमभताना च जारणा वकयते ििवे // आ.क.१,२३.१५४ //
सतनयनते लोहकृते गनधकं िपिषतुलयकम् /
िकपेदधूवप ं च देवेिि सतिमभता गनधिपिषकाम् // आ.क.१,२३.१५५ //
तदधूवप ं िपिषतुलय ं च गनधकं चूिणपतं िकपेत् /
िनरधय भूधरे यनते पाचयेजजारयेतकमात् // आ.क.१,२३.१५६ //
गनध ं पुनःपुनदेयमेव ं ितगुणं िपये /
जीणे ितगुणे गनधे यनताितपिषं समाहरेत् // आ.क.१,२३.१५७ //
सवासा गनधिपषीना जारणं सयाचच रञनम् /
<िपषीमारणम् (२)>
जािरताना च िपषीना पवकये मारणकमम् // आ.क.१,२३.१५८ //
तपतखलवे िविनिकपय जािरता गनधिपिषकाम् /
िदवयौििधरसैः िपषटवा िदन ं कुयाचच गोलकम् // आ.क.१,२३.१५९ //
िदवयौिधीना बीजािन िपषटवा िदवयौिधोिवैः /
सवरसैर ् वजमूिानतर ् लेपयेतपूवपगोलकम् // आ.क.१,२३.१६० //
िकपवा िनरधय मूिासय ं पचेिधूरयनतके /
ं ोधवपमधो िदनमेकं पुनः िपये // आ.क.१,२३.१६१ //
पवतपयश
समाहृतय यथापूवप ं पूवपतोयैश मदपयेत् /
पुियेतपूवपवदेिव दिवारिमित कमात् // आ.क.१,२३.१६२ //
असंिय ं गनधिपिषिमपयते सवपकायपकृत् /
गनधिपिषकमाज् जातरसभसमािन भैरिव // आ.क.१,२३.१६३ //
सवपकमपसु मुखयािन िविेिािादकमपिण /
<रसबनधाः; पथमः पकारः: वैकानतबनधः>
वकयािम रसबनधािन िृणु भैरिव समपित // आ.क.१,२३.१६४ //
िोिधतं पारद ं खलवे दििनषकं िविनिकपेत् /
िनषकैकं िुिगनध ं च सवलप ं सवलप ं िविनिकपेत् // आ.क.१,२३.१६५ //
कुटयेनमदपयेद ् गावणा िपिषः सयादाममातके /
कीरकनदेऽथवा वनधयाकनदे वा कुडुहिुञचजे // आ.क.१,२३.१६६ //
कनदे वा िनिकपेतपकवे िुभे गनधकिपिषकाम् /
िनषकाधप ं भसम वैकानतमूधवाधो िनिकपेतसुधीः // आ.क.१,२३.१६७ //
ततकनदमजजया वकतं िनरधय च मृदा बिहः /
िलमपेदङुिलमातेण िोिियतवाथ सवपतः // आ.क.१,२३.१६८ //
अषवार ं पचेदनते भूधरे कौकुिे पुिे /
करीिािनौ पुनः कुयादधूवपभागमधः िपये // आ.क.१,२३.१६९ //
अधोभागं तथोधवप ं च भूयो भूयः पवतपनम् /
एवमेकिदन ं पशातपचेदगुकरीिकैः // आ.क.१,२३.१७० //
पकवदािडमबीजाभो बिो भवित पारदः /
वैकानतबिनामा सयाचचूिणपतो योगवाहकः // आ.क.१,२३.१७१ //
<िितीयः पकारः: गनधकबनधः>
पूवोकता गनधिपषी ता वसते बदधवाथ संपुिे /
लोहजे पोटली सथापयचोधवाधः समगनधकम् // आ.क.१,२३.१७२ //
िनरधय संपुिं समयक् पचेत् भूधरयनतके /
यथा जीणो भवेदगनधो भूयो भूयसतथािप च // आ.क.१,२३.१७३ //
एव िडगुणगनधसतु जारणीयो महेशिर /
एव ं गनधकबिोऽय ं रसः सवामयापहः // आ.क.१,२३.१७४ //
<तृतीयः पकारः: गनधकबनधः>
िोडिाङुलदीघा च जमबीरफलिवसतृता /
पकवमूिा दढ
ृ तरा वालुकायनतमधयतः // आ.क.१,२३.१७५ //
ितभागमिना कुवीत बिहः पादािसंिसथताम् /
तसया िकपेदगनधसूतं पलमेकं सुरेशिर // आ.क.१,२३.१७६ //
सूताद ् अथोधवपभागे तु ििपलं िुिगनधकम् /
िनिकपेिनमुखं समयगोधयेनमनदवििना // आ.क.१,२३.१७७ //
पचेिनधूपमता याविाविमूे गते पुनः /
काकमाचीदवैः पूया तददवे जीणपता गते // आ.क.१,२३.१७८ //
रसेन नागवललयाश पूरणीया पुनः िपये /
उनमिकरसैः पूया िनमैपनदाििनना पचेत् // आ.क.१,२३.१७९ //
गनधकं जीयपते यावतकाकमाचयािदकदवैः /
धिूरानतैः पचेदेव ं बिो भवित पारदः // आ.क.१,२३.१८० //
नामा गनधकबिोऽय ं सवपयोगेिु योजयेत् /
<चतुथपः पकारः गनधकसवणपबनधः>
पूवपवदगनधिपिषं च िवधायादौ िवचकणः // आ.क.१,२३.१८१ //
सपताधपिनषकसूतः सयादधयधप ं िुिहािकम् /
यामममलेन संमदप ं खयातोऽय ं हेमिपिषका // आ.क.१,२३.१८२ //
गनधिपिषं हेमिपषटया समयावेषटय बाहतः /
सतनाकारे लोहमये संपुिे वसतबिनधताम् // आ.क.१,२३.१८३ //
कृतवा ता िपिषका िकपवा िपषटयूधवाधश गनधकम् /
सवपतुलय ं िकपेत् सिनध ं रदधवामललवणैः सुधीः // आ.क.१,२३.१८४ //
पचेिधूरयनते च जीणे जीणे पुनः पुनः /
िडगुणं गनधकं ददाितो वसतं िनहैपरेत् // आ.क.१,२३.१८५ //
समािं गनधकं भूयो भूयो जायप ं िनःै िनःै /
िनःिेिं गनधकं नवै कुयाचचेतपारदचयुितः // आ.क.१,२३.१८६ //
एव ं ितगुणे जीणे गनधिपिषं समाहरेत् /
ततसमािसुवणपसय संपुिे िपिषका िकपेत् // आ.क.१,२३.१८७ //
काचं कनयादवैः िपषटवा लेपयेदाहतोऽङुलम् /
ततषङणकैिलपपवा पशानमृललवणैः कमात् // आ.क.१,२३.१८८ //
एकैकं लेपन ं कायप ं वेषटयमङुलमानकम् /
पितलेप ं िोियेचच कोषीयनतगतं धमेत् // आ.क.१,२३.१८९ //
वङनालेन तीवरेण वििना पहर ं भवेत् /
उदयािदतयसङािं खोिं िदवयरसायनम् // आ.क.१,२३.१९० //
गनधहािकबनधोऽय ं जरावयािधदिरदहा /
<पञचमः पकारः गनधकबनधः>
अथवा गनधिपिषं ता वसते बदधवाथ गनधकम् // आ.क.१,२३.१९१ //
तुलय ं दततवा िनरधयाथ संपुिे लोहजे दढ
ृ म् /
पुिेििधूरे तावदावजजीयपित गनधकम् // आ.क.१,२३.१९२ //
एव ं पुनः पुनदेय ं यावदगनध ं तु िडगुणम् /
इतयेव ं गनधके बिः सूतः सयातसवपरोगिजत् // आ.क.१,२३.१९३ //
<िषः पकारः मूिलकाबनधः>
काकोिीमूलजैदावैः पारद ं मदपयेिदनम् /
मकपिीमूलजे िपणडे िकपेिं मिदपतं रसम् // आ.क.१,२३.१९४ //
तं िपणडं वजमूिाया रदधवा तीवराििनना पचेत् /
जायते खोिबिोऽय ं सवपकायपकरः िुभः // आ.क.१,२३.१९५ //
<सपतमः पकारः मूिलकाबनधः>
अकपमूलं रिवकीरैः िपषटवा मूिा पलेपयेत् /
तनमधये रिञतं सूतं िकपवा बदधवाथ रोधयेत् // आ.क.१,२३.१९६ //
मृणमये संपुिे तं च िनरनधयाललोहसंपुिे /
पचेदगजपुिे पशातपारदो बनधमापुयात् // आ.क.१,२३.१९७ //
<अषमः पकारः मूिलकाबनधः>
जलकुमभीरसैः सूतं मदपयेिदवसतयम् /
जलकुमभीदलैमूपिा कृतवा तत िकपेदसम् // आ.क.१,२३.१९८ //
रदधवा ता वजमूिाया छायािुषकं पुिेललघु /
छगणैरेकवृदधया तु ितंििार ं पुिैः पचेत् // आ.क.१,२३.१९९ //
ततो गजपुिे देय ं समयिबिो भवेदसः /
<नवमः पकारः मूिलकाबनधः>
एकवीरादवैमपदप ं िदन ं िुि ं तु सूतकम् // आ.क.१,२३.२०० //
एकवीराकनदकलकैवपजमूिा पलेपयेत् /
तसया पूवपरसं िकपवा धमाते बिो भवेदसः // आ.क.१,२३.२०१ //
<दिमः पकारः मूिलकाबनधः>
आरकतकीरकनदोतथदवैः सतीसतनयसंयुतैः /
ितिदन ं पारद ं मदप ं वजकनददवैसयहम् // आ.क.१,२३.२०२ //
कीरकनदसय कलकेन वजमूिा पलेपयेत् /
तत पूवपरसं बदधवा धमाते बिो भवेदसः // आ.क.१,२३.२०३ //
<एकादिः पकारः मूिलकाबनधः>
अकपमूलफलं िपषटवा मूिा तेन पलेपयेत् /
तनमधये िनिकपेनमूिा पुङामूलिविनिमपताम् // आ.क.१,२३.२०४ //
तनमधये सूतकं िकपवा पुङामूलसमुिवैः /
पूरियतवा रसैमूपिा िनरनधयात् तनमुखं दढ
ृ म् // आ.क.१,२३.२०५ //
एवमनधीकृता मूिा िकपेतसमपुिमधयतः /
ततसतं लेपयेदताललवणेन मृदा तथा // आ.क.१,२३.२०६ //
ततोऽसौ पुियोगेन सूतो बनधमवापुयात् /
रािजकाियमातेण िचतकदवसैनधवैः // आ.क.१,२३.२०७ //
चूिणपतो भिकतः पातः सवपरोगिवनािकः /
<िादिः पकारः मूिलकाबनधः>
किपतथसय ििफानीरैयामं सूतं िवमदपयेत् // आ.क.१,२३.२०८ //
अनयसयाम् अनधमूिाया सूतमूिा िनरोधयेत् /
तथा धमेितो मूिा यथा िसनदरूवद ् भवेत् // आ.क.१,२३.२०९ //
एव ं कृते रसेनदोऽसौ बधयते नात संियः /
मूिलकाबनधन ं हेतदसेनदसय पकीितपतम् // आ.क.१,२३.२१० //
इतयेते मािरताः सूता मूिछपता बनधमागताः /
पतयेकं योिजतासतत पयोगैयोगवािहनः // आ.क.१,२३.२११ //
<रसमूचछपनािविधः; पथमः पकारः>
अथ िुिसय सूतसय मूचछपनािविधरचयते /
मेघनादवचािहङुलिुनरै ् मदपयेदसम् // आ.क.१,२३.२१२ //
िदन ं िपषं तु तदगोलं िहङुना वेषयेदिहः /
ै ं चणडवििना // आ.क.१,२३.२१३ //
पचेललवणयनतसथं िदनक
ऊधवपलिन ं समादाय दढ
ृ ं वसतेण बनधयेत् /
ऊधवाधो गनधकं तुलय ं दततवा सोमानले पचेत् // आ.क.१,२३.२१४ //
जीणे गनध ं पुनदेय ं ििडभवारैः समं समम् /
िडगुणे गनधके जीणे मूिछपतो रोगहा भवेत् // आ.क.१,२३.२१५ //
<िितीयः पकारः>
गनधकं धूमसार ं च िुि ं सूतं समं समम् /
यामैकं चूणपयेतखलवे काचकुपया िनवेियेत् // आ.क.१,२३.२१६ //
रदधवा िादियामानतं वालुकायनतके पचेत् /
सफोियेत् सवागिीतं तमूधवपसथं गनधकं तयजेत् // आ.क.१,२३.२१७ //
अधःसथं रसम् आदाय सवपयोगेिु योजयेत् /
<तृतीयः पकारः>
िुिसूतं तथा गनध ं सूताधप ं सैनधवे िकपेत् // आ.क.१,२३.२१८ //
दवैः िसतजयनतयाश मदपयेिदवसतयम् /
कृतवा गोलं तु संिोषय मूिाया तं िनरोधयेत् // आ.क.१,२३.२१९ //
िोिियतवा धमेत् िकंिचत् सुतपतेऽथ जले िकपेत् /
तसमादसं समुितृय ितकनदरसभािवतम् // आ.क.१,२३.२२० //
योजयेत् सवपरोगेिु धमेिा भूधरे पचेत् /
<चतुथपः पकारः>
रसाधप ं गनधकं मदप ं घृतैयुपकतं तु गोलकम् // आ.क.१,२३.२२१ //
कृतवा तदनधयेिसते डोलायनतगतं पचेत् /
गोमूते तदगतं यामं नरमूतैिदपनतयम् // आ.क.१,२३.२२२ //
िोियेितपुनवपसतैबपदधवा वेषटय ं मृदा दढ
ृ म् /
िुषकं िनरधय मूिाया पचेदथ तुिाििनना // आ.क.१,२३.२२३ //
ऊधवपभागमधः कृतवा तवधोभागमथोधवपगम् /
इतयािदपिरवतेन सवेदयेिदवसतयम् // आ.क.१,२३.२२४ //
ु तृय तं सूतं योगवाह ं रजापहम् /
पशादि
सदोजातसय बालसय िवषा पालािबीजकम् // आ.क.१,२३.२२५ //
चणडालीरिधर ं सूतं सूतपाद ं च िङणम् /
जयनतया मदपयेद ् दावैिदपनमेकं तु गोलकम् // आ.क.१,२३.२२६ //
िपषया सहदेवयाथ लेपयेिामसमपुिम् /
तनमधये गोलकं िकपवा िियामं सवेदयेललघु // आ.क.१,२३.२२७ //
वालुकायनतमधये तु समुितृय ततः पुनः /
िचतकैः सहदेवया च गनधकं लेपयेदिहः // आ.क.१,२३.२२८ //
समपुिं बनधयेिसते मृदा लेपय ं च िोियेत् /
तं रदधवा चानयमूिाया धमाते समपुिमाहरेत् // आ.क.१,२३.२२९ //
सूकमचूणप ं हरेदोगानयोगवाहो महारसः /
समपुिं सूततुलय ं सयाचछासतदष े कमपणा // आ.क.१,२३.२३० //
ृ न
<पञचमः पकारः>
धुिूरकदवैमपदप ं िदन ं गनधािसूतकम् /
अनधमूिागतं सवेद ं भूधरे मूिछपतो िदनात् // आ.क.१,२३.२३१ //
<िषः पकारः>
कृतवा िडङुला मूिा सुपकवा मृणमयी दढृाम् /
मूिागभे िविलपयाथ मूलैर ् वतुपलपततजैः // आ.क.१,२३.२३२ //
तनमधये सूतकं िकपवा मूिा पूयािु तददवैः /
रदधवा ता वालुकायनते चुललया दीपाििनना पचेत् // आ.क.१,२३.२३३ //
सपताहानते समुितृय योजयेिं जरापहम् /
<सपतमः पकारः>
कुरणडकरसैः सानदमातपे मदपयेदसम् // आ.क.१,२३.२३४ //
लताकरञपतोतथैः पादागुषेन मदपयेत् /
ै ं मूिछपतं समयक् सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.१,२३.२३५ //
िदनक
<अषमः पकारः>
कासीसं सैनधव ं सूतं तुलय ं तुलय ं िवमदपयेत् /
कासीससयापयभावे तु दातवया फुललतूिरका // आ.क.१,२३.२३६ //
सतोकं सतोकं िकपेतखलवे तयमेकत मूछपयेत् /
पतयेकं ितिनषकं सयादनू ं नवैािधकं कविचत् // आ.क.१,२३.२३७ //
सथालीसमपुियनतेण िदन ं चणडाििनना पचेत् /
ऊधवपलिन ं ततः िुभं मूिछपतं चाहरेचछुभम् // आ.क.१,२३.२३८ //
<नवमः पकारः>
अथ िुिसय सूतसय मूिछपतसयापरो िविधः /
सूततुलय ं मृतं सवणप ं िाभया तुलय ं च गनधकम् // आ.क.१,२३.२३९ //
रिवकीरैिदपन ं मदपमनधयेिधूरे पुिे /
ै ेन भवेितसिो रसो हैरणयगभपकः // आ.क.१,२३.२४० //
िदनक
िुभः िोणोऽथवा कृषणवणो गुरतरो रसः /
पुनरतथानवानयसतु मूिछपतः स उदाहत
ृ ः // आ.क.१,२३.२४१ //
<मूिलकाबनधाः>
शीभैरवी /
कीदि
ृ ी ओिधी नाथ रसमूचछाकरी िुभा /
केन वा भसम सूतश केन वा खोिबनधनम् // आ.क.१,२३.२४२ //
शीभैरवः /
िृणु भैरिव तततवेन रहसय ं रसबनधनम् /
बहिवषणुसुरेनदादैनप जातं सुरविनदते // आ.क.१,२३.२४३ //
<िनिाचरमूिलकाकलपः>
गङायमुनयोमपधये पयागो नाम राकसः /
तसयासन े वरारोहे कणादधयेत सूतकः // आ.क.१,२३.२४४ //
िनिाचरसय पतािण गृहीयातसाधकोिमः /
ततो िनपीडयते देिव रसो भवित चोिमः // आ.क.१,२३.२४५ //
रसं संमदप तेनवै िदनािन तीिण वाितपकः /
आरोिं बनधयेितकपं गगन ं तत जारयेत् // आ.क.१,२३.२४६ //
तेन पतरसेनवै साधयेदगनधकं पुनः /
सपतधा भािवतं तेन तयूिणेन सहैकतः // आ.क.१,२३.२४७ //
यनते िवदाधरे देिव गगन ं तत जारयेत् /
मासमातेण देवेिि जीयपते तु समं समम् // आ.क.१,२३.२४८ //
समजीणे तु गगन े ितवेधी भवेदसः /
िनिाचररसे देिव गनधकं भावयेितः // आ.क.१,२३.२४९ //
भावयेतसपतवार ं तु ििपदाश रसेन तु /
तारसय पतलेपेन अधाधे काञचनोिमम् // आ.क.१,२३.२५० //
गनधके समजीणे ऽिसमन् ितवेधी भवेदसः /
िनिाचररसैभावय ं सपतवार ं तु तालकम् // आ.क.१,२३.२५१ //
तेनवै घातयेिङं नागं तारे तु िनवपहेत् /
तिार ं जारयेतसूते ततसूतं बिनधतं भवेत् // आ.क.१,२३.२५२ //
चतुः ििषतमे भागे िुलबवेध ं तु दापयेत् /
ं ं जायते शेषं धमपकामाथपमोकदम् // आ.क.१,२३.२५३ //
तदि
िनिाचरसय पुषपािण सूकमचूणािन कारयेत् /
पलािन दिचूणपसय रसैधातयासतु भावयेत् // आ.क.१,२३.२५४ //
घृतेन मधुनालोडय ं नवभाणडे िविनिकपेत् /
धानयरािौ िनधातवय ं ितः सपताह ं सुरेशिर // आ.क.१,२३.२५५ //
तेन भिकतमातेण वलीपिलतविजपतः /
वलकलं सूकमचूणप ं तु मधुना सिहतं िलहेत् // आ.क.१,२३.२५६ //
अधपमासपयोगेण पतययोगं भवेितपये /
तसय मूतपुरीिेण िुलब ं भवित काञचनम् // आ.क.१,२३.२५७ //
मासमातपयोगेण पनगः काञचन ं भवेत् /
<मेचुपय्प:: पटबनध>
गाह ं ततफलतैलं तु यनते पातालसंजके // आ.क.१,२३.२५८ //
तेन तैलेन देवेिि रसं संकोचयेद ् बुधः /
ततकणाजजायते देिव पािबनधो महारसः // आ.क.१,२३.२५९ //
किकं कङणं कायप ं रसिलङं वरानन े /
संकोचमरणं तेन कतपवय ं परमाितुम् // आ.क.१,२३.२६० //
<अङनाियकाकलपः>
पुनरनय ं पवकयािम रसबनध ं सुदल
ु पभम् /
तैलोकयजननी या सा ओिधी अङनाियका // आ.क.१,२३.२६१ //
तया संपकपमातेण बििसतषित पारदः /
सपताह ं मिदपतसयासय महौिधया रसै रसः // आ.क.१,२३.२६२ //
ितािेनवै वेधेन कुरते िदवयकाञचनम् /
ितः सपताह ं रसे तसया मदपनािरविणपिन // आ.क.१,२३.२६३ //
लकवेधी रसः साकादषौ लोहािन िवधयित /
ितसपताहेन देवेिि दिलकािण िवधयित // आ.क.१,२३.२६४ //
चतुथे चैव सपताहे कोििवेधी भवेदसः /
सवेदतापिनघिेण महौिधया रसेन तु // आ.क.१,२३.२६५ //
ददाित खेचरी िसििमिनवािरतगोचरः /
कामयेतकािमनीना तु सहस ं िदवसानतरे // आ.क.१,२३.२६६ //
नषचछायो हदशृयश तैलोकय ं च भमेदसौ /
महौिधया रसेनवै मृतसंजीवन ं भवेत् // आ.क.१,२३.२६७ //
अनने घातयेतसूतं पञचावसथं कुर िपये /
मृतसय दापयेनसय ं हसतौ पादौ तु मदपयेत् // आ.क.१,२३.२६८ //
तसय तु पिविेजजीवो मृतसयािप वरानन े /
<नरसारकलपः>
पुनरनय ं पवकयािम रसबनध ं सुदल
ु पभम् // आ.क.१,२३.२६९ //
नरसारसपिपनने कणादधयेत सूतकः /
नरसाररसं दततवा ििपदीरजसा रसे // आ.क.१,२३.२७० //
िदनानते बनधमायाित सवपलोहािन रञित /
नरसाररसेनवै भावयेिु मनःििलाम् // आ.क.१,२३.२७१ //
िनगपनधा जायते सा तु घातयेिेन पनगम् /
ििपदीरजसा साधप ं िनरिः पनगो भवेत् // आ.क.१,२३.२७२ //
नरसाररसेनवै जीणे िडगुणपनगे /
तारे तामेऽिप वा देिव कोििवेधी भवेदसः // आ.क.१,२३.२७३ //
नरसाररसे सतनये भािवतं सपतधा पृथक् /
रससय दापयेदगासं यनते िवदाधराहये // आ.क.१,२३.२७४ //
जीयपते गगन ं देिव िनमुपखे च वरानन े /
नरसाररसेनिेि कीिनारीरसेन च // आ.क.१,२३.२७५ //
दावयेदगगन ं देिव तीकणलोह ं च पनगम् /
नरसाररसेनिेि हनुमतया रसेन च // आ.क.१,२३.२७६ //
जायते काञचन ं िदवय ं िनिेकािासकरः िपये /
नरसाररसे दततवा मिञषा रकतचनदनम् // आ.क.१,२३.२७७ //
सवरसैमपदयनतयाश पनगं देिव सेचयेत् /
ततकणातकाञचन ं िदवय ं सपतवारा िनिेिचतम् // आ.क.१,२३.२७८ //
अषमाियुतं हेम हेमकमपिण चौिधम् /
नरसाररसे भावय ं सपतवार ं तु िहङुलम् // आ.क.१,२३.२७९ //
तेनवै घातयेिीकणं भसमीभूततवमापुयात् /
तिसम तामिपषे तु ितगुणं तेन िनवपहेत् // आ.क.१,२३.२८० //
तचछुलब ं हेमसङािं तारे वाषाियोिजतम् /
तार ं हेमसमािं तु ििवणप ं पिततं भवेत् // आ.क.१,२३.२८१ //
नरसाररसे भावय ं रसकं सपतवारतः /
नरसाररसेनवै रसेनद ं सपतवारतः // आ.क.१,२३.२८२ //
तं रसं रसकं चैव तीकणलोह ं च पनगम् /
ै त िवमदपयेत् // आ.क.१,२३.२८३ //
नरसाररसेनवै तेनक
ततकणाजजायते बिो रससय रसकसय च /
तीकणनागं तथा िुलब ं रसकेन तु रञयेत् // आ.क.१,२३.२८४ //
हठािजजायते हेम कूषमाणडकुसुमपभम् /
<कङालखेचरीकलपः>
पुनरनय ं पवकयािम रसबनध ं सुदल
ु पभम् // आ.क.१,२३.२८५ //
कङालखेचरी नामा ओिधी परमेशिर /
तसय तैलं तु संगाहम् आदखेचिरसंयुतम् // आ.क.१,२३.२८६ //
सथापयेिदनमेकं तु पाते भासकरिनिमपते /
िितीये वासरे पापते वजरतं तु घातयेत् // आ.क.१,२३.२८७ //
अनले धामयेिं तु सुतपतं पजवलतपभम् /
<मनतिसहासनीकलपः>
सबीजा चौिधी गाहा कािचदगुलमलता िपये // आ.क.१,२३.२८८ //
मनतिसंहासनी नाम तृतीया देिव खेचरी /
पातालयनते तिैलं गृहीयािामभाजन े // आ.क.१,२३.२८९ //
तसय तैलसय मधये तु पिकपेतखेचरीरसम् /
मेिदनीयनतमधये तु सथापयेचच वरानन े // आ.क.१,२३.२९० //
पूवौिधया तु तदेिव गगन ं मेिदनीजले /
रसे मासं ततो दततवा मदपनाद ् गोलकं कुर // आ.क.१,२३.२९१ //
बदधवा पोटिलका तेन गगन ं जारयेितपये /
समे तु गगन े जीणे बििसतषित पारदः // आ.क.१,२३.२९२ //
भसताफूतकारयुकतेन धामयमानो न नशयित /
काकिवषासमं रप ं समजीणपसय जायते // आ.क.१,२३.२९३ //
ििगुणे गगन े जीणे हषलोहािन संहरेत् /
<इिरिनदरीकलपः>
पुनरनय ं पवकयािम रसबनध ं सुदल
ु पभम् // आ.क.१,२३.२९४ //
ििवदेहातसमुतपना ओिधी तु इिरिनदरी /
जारयेदगनधकं सा तु जारयेतसािप तालकम् // आ.क.१,२३.२९५ //
काञचन ं जारयेतसा तु रसेनद ं सा च बनधयेत् /
पवालं दावयेतसा तु दावयेदगगन ं तथा // आ.क.१,२३.२९६ //
वजं च घातयेतसा तु सवपसतव ं च घातयेत् /
जारयेतसवपलोहािन सतवानयिप च जारयेत् // आ.क.१,२३.२९७ //
इिरिनदरीरसे नयसय गोिृङे तु वरानन े /
धानयरािौ िनधातवय ं दतुिसतषित पारदः // आ.क.१,२३.२९८ //
िदवयौिधया रसेनवै रसेनदः सुरविनदते /
समे तु कनके जीणे दिकोििं तु वेधयेत् // आ.क.१,२३.२९९ //
पञचमे लककोििं तु िडगुणे सपिपवेधकः /
सपतमे धूपवेधी सयादषमे तववलोकतः // आ.क.१,२३.३०० //
नवमे ििदवेधी सयादत ऊधवप ं न िवदते /
भमिनत पिवो मूढाः कुलौििधिवविजपताः // आ.क.१,२३.३०१ //
तृणौििधरसाना च नवै िसििः पजायते /
तसमातसवपपयतेन जातवया तु कुलौििधः // आ.क.१,२३.३०२ //
िदवयौिधयशतुः ििषः कुलमधये वयविसथताः /
नवै जानाित मूढासताः ििवमोहेन मोिहताः // आ.क.१,२३.३०३ //
अिदवयासतु तृणौिधयो जायनते िगिरगहरे /
तृणौिधया रसे सूतो नवै बिः कदाचन // आ.क.१,२३.३०४ //
अकयो नवै ितषेत कुलौििधिवविजपतः /
कुलौिधया िवहीनासतु गगन ं चारयिनत ये // आ.क.१,२३.३०५ //
स रससतु वरारोहे वििमधये न ितषित /
न खोिं न च वा भसम नवै दवय ं करोित सः // आ.क.१,२३.३०६ //
िकंिचददवय ं पकुवपिनत धामयमान ं न ितषित /
पते पाके किे छेदे नवै ितषित काञचनम् // आ.क.१,२३.३०७ //
न वेध ं च ितादधूवप ं करोित स रसः िपये /
यावन चािदम् एकं तु िवकानतं तपु तिु काञचनम् // आ.क.१,२३.३०८ //
धमाथपकाममोकेिु नवै ददाितः िपये /
शीभैरवी /
िनजीवतव ं गतः सूतः कथं जीव ं ददाित सः // आ.क.१,२३.३०९ //
िनजीवेन तु िनजीव ं कथं जीवित िंकरः /
शीभैरवः /
िदवयौिधया यदा देिव रसेनदो मिदपतो भवेत् // आ.क.१,२३.३१० //
कािलकारिहतः सूतसतदा भवित पावपित /
परसय हरते कालं कािलकारिहतो रसः // आ.क.१,२३.३११ //
अषाना चैव लोहाना मलं िमयित कणात् /
महामूचछागतं सूतं को वा िवकथयेनमृतम् // आ.क.१,२३.३१२ //
िदवयौिधया रसेनवै जायते नषचेतनः /
पञचभूतातमकः सूतिसतषतयेव सदाििवः // आ.क.१,२३.३१३ //
<कमापालकलपः>
पुनरनय ं पवकयािम रसबनधनमीशिर /
कमापालेन हरेिजम् अननेवै तु काञचनम् // आ.क.१,२३.३१४ //
वजभसम हेमभसम तिा एकत बनधयेत् /
<अनये कुलमूिलकाकलपाः >
िनिाचररसे जायप ं नरजीवेन जारयेत् // आ.क.१,२३.३१५ //
तं सूतं मारयेिदे जागिरर ् िदवय ओििधः /
भिकतः स रसो येन सोऽिप साकातसदाििवः // आ.क.१,२३.३१६ //
भिकते तोलकैकेन सपिपवेधी भवेनरः /
पसवेदािसय गातसय अषौ लोहािन काञचनम् // आ.क.१,२३.३१७ //
लकविपसहसािण स जीवेतसाधकोिमः /
पसवेदािसय गातसय रसराजश बधयते // आ.क.१,२३.३१८ //
अजापितः कृषणतेजाः कणादिाित सूतकम् /
जागरीसपिपनादेिव कमापालेन च बधयते // आ.क.१,२३.३१९ //
तुरवललया रसेनवै भािवतं गगन ं िपये /
जारयेिालुकायनते खोिो भवित ततकणात् // आ.क.१,२३.३२० //
दतुगोलकमािैकं मािैकं हेमगोलकम् /
एकीकृतय तु संमदप लुङामलेन िदनतयम् // आ.क.१,२३.३२१ //
किैकं नागपतािण रसकलकेन लेपयेत् /
वेषयेििृशकाली च तितपणडं लेपयेितः // आ.क.१,२३.३२२ //
मारयेतपनगं देिव िकगोपिनभ ं भवेत् /
किैकं तारपणािन मृतनागेन लेपयेत् // आ.क.१,२३.३२३ //
लेपयेद ् वृिशकाली च ततपतं लेपयेितः /
तिार ं िमयते देिव िसनदरूारणसिनभम् // आ.क.१,२३.३२४ //
सहसािेन तेनवै िुलबवेध ं पदापयेत् /
जायते कनकं िदवय ं देवाभरभूिणम् // आ.क.१,२३.३२५ //
कीरयुकता बहफु ला गिनथयुकता च पावपित /
नामा वतुपलपततािण िसयते रसबनधन े // आ.क.१,२३.३२६ //
एकवार ं कनदकलके मूकमूिागतं रसम् /
धमेनमुखािनलैबपिो भकणाय पिसयते // आ.क.१,२३.३२७ //
रकतकञचुिककनद ं तु सतीसतनयेन तु पेिितम् /
मूिाया पूवपयोगेन कुरते सूतबनधनम् // आ.क.१,२३.३२८ //
वृिशकापिततकाबीज ं नारीकीरसमिनवतम् /
धमयेत् पूवपवतसूतं भकणाथाय वाितपकः // आ.क.१,२३.३२९ //
वजकनद ं समादाय रसं मधये िविनिकपेत् /
गजेनदाखय ं पुिं ददातसपतधा बनधता नयेत् // आ.क.१,२३.३३० //
भकयेिं रसं पाजः िणमासादमरो भवेत् /
लाङलीकनदमादाय ककोिीकनदम् एव च // आ.क.१,२३.३३१ //
रसं तनमधयगं कृतवा सवेदयेनमदपयेतपुनः /
िमयते नात सनदेहो धमातसतीवरानलेन तु // आ.क.१,२३.३३२ //
िुकचञचुगतं सूतं पुियेिामयेितः /
ितािवेधकताय ं देहिसििकरो भवेत् // आ.क.१,२३.३३३ //
ं पादीरसं सूतं िुषककनदोदरे िकपेत् /
हस
गजेनदपुिन ं ददािनमयते नात संियः // आ.क.१,२३.३३४ //
सहसवेधकता च जायते नात संियः /
ं ाििघं िुकचञचुं च गृहीतवा मदपयेदसम् // आ.क.१,२३.३३५ //
हस
कौञचपादोदरे िकपवा ततो ददातपुितयम् /
िमयते नात सनदेहो लकवेधी महारसः // आ.क.१,२३.३३६ //
<तृणजयोितःकलपः>
तृणजयोितिरित खयाता िृणु िदवयौििध ं िपये /
िनिा तु पजवलेिनतय ं नािा जवलित पावपित // आ.क.१,२३.३३७ //
तसय मूले तु संिकपते कीर ं रकतं भवेतकणात् /
तनमूलरसगनधाभैर ् मातुलुङामलपेिितैः // आ.क.१,२३.३३८ //
िुलबपतं िविलपतं तु भवेिेम पुितयात् /
तनमूलचूणपसंयुकतो रसराजः सुरेशिर // आ.क.१,२३.३३९ //
मातुलुङरसे घृषमभकं चरित कणात् /
<उचचािाकलपः>
अथोचचािा पवकयािम रसबनधकरी िपये // आ.क.१,२३.३४० //
एकमेव भवेनालं तसया रोमपवेषनम् /
तसयागे च भवेतपुषप ं िुकतुणडसय सिनभम् // आ.क.१,२३.३४१ //
ततपतािण च देवेिि िुकिपञछिनभािन च /
ततकनद ं कूमपससं थान ं कीर ं िसनदरूसिनभम् // आ.क.१,२३.३४२ //
जलं सवेनमधूिचछषे ततसमादाय पावपित /
वेधयेतसवपलोहािन काञचनािन भविनत च // आ.क.१,२३.३४३ //
रसतालकतुतथािन मदपयेदचुचिारसैः /
आतपे िमयते तपतो रसो िदवयौिधीबलात् // आ.क.१,२३.३४४ //
वेधयेतसवपलोहािन लकािेन वरानन े /
आवितपतं भवेदावजजायतेऽकपसमपभम् // आ.क.१,२३.३४५ //
<रकतसनुहीकलपः>
रसं रकतसनुहीकीर ं कुनिी गनधकाभकम् /
दरद ं चैव लोहािन सहसािेन वेधयेत् // आ.क.१,२३.३४६ //
सनुहीकीर ं समादाय िनिाचूणेन वेषयेत् /
गुििकीकृतय तेनवै नागं िवधयित ततकणात् // आ.क.१,२३.३४७ //
<सथलपिदनीकलपः>
अथातः सथलपिदनया िदवयौिधया िविध ं िृणु /
पिदनीसदि
ृ ा पतैः पुषपैरिप च तादि
ृ ी // आ.क.१,२३.३४८ //
भङे चैव सवेतकीर ं रकतवणा सुिोभना /
आकमय वामपादेन पशयेदगगनमणडलम् // आ.क.१,२३.३४९ //
पशयेचच तारकायुकतं गहनकतमणडलम् /
लकयोजनतो देिव सा जेया सथलपिदनी // आ.क.१,२३.३५० //
तसयाः पञचाङमादाय हरगौरीसमिनवतम् /
मनःििलातालयुकतं मािककेण समिनवतम् // आ.क.१,२३.३५१ //
मदपयेतसपतरातं तु तेन िुलब ं च वेधयेत् /
सहसािेन देवेिि िवि ं भवित काञचनम् // आ.क.१,२३.३५२ //
तसयाः पञचाङमादाय पूवोकतिविधना िपये /
चारयेतसूतराज ं तु मूकमूिागतं धमेत् // आ.क.१,२३.३५३ //
िमयते मूििकामधये संकोचेन न संियः /
तेनवै सवपलोहािन सहसािेन वेधयेत् // आ.क.१,२३.३५४ //
<िचतककलपः>
िचतकसय यथा गुह ं कथयािम समासतः /
ितिवधिशतको जेयः कृषणो रकतो रसायनम् // आ.क.१,२३.३५५ //
िुकलो वयािधपिमनः शेषमधयकनीयसाः /
कृषणं रकतं िसतं वािप हेमनते नोिरेद ् बुधः // आ.क.१,२३.३५६ //
कृषणिचतकमुतपाटय गोिभनाघातमीशिर /
कीरमधये िकपेतकीर ं कृषणवणप ं भवेत् कणात् // आ.क.१,२३.३५७ //
तसय पञचाङचूणेन पारद ं सह मदपयेत् /
धमेचच मूकमूिाया खोिो भवित ततकणात् // आ.क.१,२३.३५८ //
रकताबरधरो भूतवा रकतमालयानुलेपनः /
कृषणपके तु पञचमया रकतमालयौदनने तु // आ.क.१,२३.३५९ //
बिलं दततवा महादेिव रकतिचतकमुिरेत् /
रकतिचतकचूणेन वङं पायैिसतिभिसतिभः // आ.क.१,२३.३६० //
सवपदोििविनमुपकतः सतमभमायाित ततकणात् /
तनमूलं सूतकं तामं कुङुणीतैलसेचनात् // आ.क.१,२३.३६१ //
ं ितवारेण िुि ं िुलब ं भिवषयित /
एकिवि
रकतिचतकभललाततैलिलपतं पुिेन तु // आ.क.१,२३.३६२ //
चनदाकपपतं देवेिि जायते िदवयकाञचनम् /
नािगनीकनदसूतेनदरकतिचतसंयुतम् // आ.क.१,२३.३६३ //
पतलेपपतीवापैशनदाकप ं काञचन ं भवेत् /
<जयोितषमतीतैलकलपः>
जयोितषमतीतैलिविध ं वकयािम िृणु पावपित // आ.क.१,२३.३६४ //
जयोितषमती नाम लता या च काञचनसिनभा /
वललीिवतानबहलु ा हेमवणपफला िुभा // आ.क.१,२३.३६५ //
आिाढपूवपपकेऽसया गृहीतवा बीजमुिमम् /
ितलवतकवाथियतवा वा हसतपादैरथािप वा // आ.क.१,२३.३६६ //
तसयासतैलं समादाय कुमभे ताममये िकपेत् /
सथापयेिगूतं कुमभ ं कमादधूवपतुिाििनना // आ.क.१,२३.३६७ //
िणमासे तु वयितकानते स घिः काञचन ं भवेत् /
तामं हेमसमं कृतवा तैलमाकीकिमिशतम् // आ.क.१,२३.३६८ //
पितवापेन िसञचेत् तिेम तामसमं भवेत् /
तथा च ितवेधी सयाििदारतम् अनुिमम् // आ.क.१,२३.३६९ //
<दिधरहाकलपः>
दिधरहा पवकयािम रसबनधकरी िपये /
सपिौिधीित सा जेया सवपकामाथपसाधनी // आ.क.१,२३.३७० //
िशिचछना महादेिव दिधा सा पावकेन तु /
परोहित कणािदवया दिधा सा तु महौिधी // आ.क.१,२३.३७१ //
रकतं पीतं िसतं कृषणं तसयाः पुषप ं पजायते /
चणकसयेव पतािण सुपसूतािन लकयेत् // आ.क.१,२३.३७२ //
सा िसथता गोमतीतीरे गङायामबुपदे िगरौ /
उजजियनया दिकणतो वनानतेिु च दशृयते // आ.क.१,२३.३७३ //
तसयाः कनदरसं िदवये कृषणराजीसमिनवतम् /
तामबूलेन समं कृतवा घुििका कारयेदधुः // आ.क.१,२३.३७४ //
सवेिामेव लोहाना दतुाना वििमधयतः /
सहस ं वेधियतवा तु काञचन ं कुरते कणात् // आ.क.१,२३.३७५ //
तथैव िमयते सूतः कानतहेमाभसंयुतः /
<किुतुमबीकलपः>
किुतुंबी तु िवखयाता देिव िदवयौििध ं िृणु // आ.क.१,२३.३७६ //
तसया बीजािन संगृह सूकमचूणप ं तु कारयेत् /
ं ितवारािण भावय ं धातीरसेन च // आ.क.१,२३.३७७ //
एकिवि
पयसा सह तेनवै िवशभेिजसंयुतम् /
बीज ं यनते िविनिकपय तैलं संगृह िपिणडतः // आ.क.१,२३.३७८ //
रसं मूछापयेिेन चकमदेन मदपयेत् /
<लोहदणडकलपः>
गोिपिं िििखिपिं च काकीकासीससंयुतम् // आ.क.१,२३.३७९ //
तारतुलयािन चैतािन सवेिा सूतकं समम् /
मेििृङे िनधातवय ं मासमेकं िनरनतरम् // आ.क.१,२३.३८० //
लोहदणडेन संिसकतं सवपलोहािन वेधयेत् /
गनधकं लोहदणडेन एकिवि
ं ितभािवतम् // आ.क.१,२३.३८१ //
युकतं लोहकुलेनवै जमबीररससंयुतम् /
सबीज ं सूतकोपेतमनधमूिािनवेिितम् // आ.क.१,२३.३८२ //
भूगतं मासमेकं तु तार ं काञचनता नयेत् /
दलसय भागमेकं तु तारपञचािमेव च // आ.क.१,२३.३८३ //
िुलब ं च पञचभागं च बीजसयैकं च योजयेत् /
एते िादिभागाः सयुः सवप ं तिारयेितकतौ // आ.क.१,२३.३८४ //
सथानसयासय िनिेकं तु सुदणडेन तु कारयेत् /
ं िदनानते तु जायते कनकोिमम् // आ.क.१,२३.३८५ //
पञचिवि
<कीरकनदकलपः>
कीरकनदिविध ं वकये सवपिसििकर ं तथा /
चतुवपणप ं िविं तत रकतकनद ं पिसयते // आ.क.१,२३.३८६ //
भिनमेततसवेतकीर ं रकतवणप ं सुिोभनम् /
मेघाना तु िननादेन संजातैर ् उपिोिभतम् // आ.क.१,२३.३८७ //
पतैः सनुहीसमैः िसनिधैः समिभर ् हेमसतपभैः /
बनधन ं रसराजसय सवपसतवविंकरम् // आ.क.१,२३.३८८ //
तसय कीर ं तु संगृह तार ं िनवाहयेदधुः /
धमेिठाििनना चैव जायते हेम िोभनम् // आ.क.१,२३.३८९ //
ितिनतणीपतिनयासमीििामरजोयुतम् /
मदपयेतपारद ं पाजो रसबनधो भिवषयित // आ.क.१,२३.३९० //
तोयमधये िविनिकपय गुिलका वजविवेत् /
<िाकवृककलपः>
िाकवृकसय देवेिि िनषपीडय रसमुिमम् // आ.क.१,२३.३९१ //
रकतचनदनसंयुकतं सवपलोहािन जारयेत् /
िमलिनत सवपलोहािन दविनत सिललं यथा // आ.क.१,२३.३९२ //
गनधकं रसकं तापय ं पारद ं रकतचनदनम् /
रदनतया रससंयुकतं तारमायाित काञचनम् // आ.क.१,२३.३९३ //
िाकवृकसय िनयासं यततः पिरगालयेत् /
ििगुमूलसय चूणप ं तु तदसेन तु मदपयेत् // आ.क.१,२३.३९४ //
पिलपतिुलबपतािण पुिेितकपवा िवपाचयेत् /
तददतुं काञचन ं िदवय ं भवेललकणसंयुतम् // आ.क.१,२३.३९५ //
फलािन िाकवृकसय पिरपकवािन संगृहेत् /
तदसेन तु समपाजः सपतरातं तु भावयेत् // आ.क.१,२३.३९६ //
तदसेन समायुकतं मिञषािमिशतं तथा /
लेपयेिारपतािण धमातं भवित काञचनम् // आ.क.१,२३.३९७ //
<देवदालीकलपः>
देवदालया महौिधया िविध ं वकयामयतः परम् /
सा शेता वयािधिमन े कृषणा पीता रसायन े // आ.क.१,२३.३९८ //
पौणपमासया तयोदशया राहगुसते िदवाकरे /
अथवा कृषणपञचमयािममा िविधवदि ु रेत् // आ.क.१,२३.३९९ //
देवदालीफलं देिव िवषणुकानता च सूतकम् /
मूछपयेद ् बनधयेितकपं िुलब ं हेम करोित च // आ.क.१,२३.४०० //
देवदालीफलं मूलमीशरीरसमेव च /
तोयेन मिदपतं कृतवा वङं सतमभयित कणात् // आ.क.१,२३.४०१ //
<शेतगुञाकलपः>
अथातः समपवकयािम शेतगुञािविध ं िपये /
कृषणपके चतुदपशयामषमया च सुरािचपते // आ.क.१,२३.४०२ //
कपाले मृििका नयसय सेचयेतसिललेन तु /
बीजािन िसतगुञायाः पुषययोगे तु वापयेत् // आ.क.१,२३.४०३ //
वकयमाणेन योगेन कुयात् संगहणं तथा /
ॐ नमो भगवित शेतविलल शेतपवपतवािसिन // आ.क.१,२३.४०४ //
सवपकायािण कुर कुर अपितहतं नमो नमः सवाहा /
िुििुलब ं तु संगृह मूिामधये तु संिसथतम् // आ.क.१,२३.४०५ //
ितपञचपलसंखया तु किाधपिसतगुञया /
सहैकत भव ं तार ं तसय गनधिवविजपतम् // आ.क.१,२३.४०६ //
बहरीितसमायुकतं गुञाचूणप ं सहैकतः /
देवीना भूिणं देिव जायते हेम िोभनम् // आ.क.१,२३.४०७ //
<कतपरीरसबनधः>
अथातः समपवकयािम कतपरीरसबनधनम् /
असुराणा समायोगे कोधािवषेन चेतसा // आ.क.१,२३.४०८ //
सुदिपन ं महाचकं पेिितं मुरवैिरणा /
भालपटाितसतसय िनपेतुः सवेदिबनदवः // आ.क.१,२३.४०९ //
ते भूमौ पितता िदवयाः संजाताः कतपरीरसः /
रकाथप ं सथािपतं तत िवषणुना च सुदिपनम् // आ.क.१,२३.४१० //
चकतुलय ं भमतयेतदायुधािन िनकृनतित /
कुरते गजपन ं नाद ं धूमजवाला िवमुञचित // आ.क.१,२३.४११ //
कतपरीदिृषमातेण तथानया ििदकतपरी /
लोकाना तु िहताथाय घोरििकतवयपविसथता // आ.क.१,२३.४१२ //
रसरपा महाघोरा सा िसिाना तु वेिदनी /
तसय केतं यदा गचछेदघोरासतं जपेिदा // आ.क.१,२३.४१३ //
पुनघोर ं नयसेित अथानय ं िवनयसेदधुः /
अनुलोमिवलोमेन देहेऽिधषापय कतपरीम् // आ.क.१,२३.४१४ //
मुदया मुदयेिा तु अघोरासतेण योिजताम् /
दीपतेन रोधयेिा तु सतमभयेद ् दीपनने तु // आ.क.१,२३.४१५ //
िनषया मुदया ता तु सथानयोगेन योजयेत् /
<उदकबनधाः; चनदोदकबनधः>
अथ चनदोदकेनिेि वकयािम रसबनधनम् // आ.क.१,२३.४१६ //
दषृटवा चनदोदकं मनती पौणपमासया िविेितः /
गहणं तत कतपवय ं पौणपमासया पयततः // आ.क.१,२३.४१७ //
िनगपचछित मही िभततवा चनदवृदधया तु वधपते /
केतबनध ं पुरा कृतवा देवमभयचयप िङरम् // आ.क.१,२३.४१८ //
चतुदपशया तु ततकेतं पूजियतवा िवचकणः /
अहोरातोिितो भूतवा बिलं तत िनवेदयेत् // आ.क.१,२३.४१९ //
पौणपमासया च रातौ च गतवा तसय समीपतः /
चनदोदकं तु संगृह मनतयुकतः सुमिनततम् // आ.क.१,२३.४२० //
आलोडय मधुसिपपभया िपबेििु समािहतः /
पीतमातेण तेनवै मूिछपतो भवित कणात् // आ.क.१,२३.४२१ //
चनदोदये तथोििषेतकार ं तसय तु दापयेत् /
सपतरातपयोगेण चनदविनमपलो भवेत् // आ.क.१,२३.४२२ //
ं ितरातेण जीवेद ् बहिदनतयम् /
एकिवि
एकमासपयोगेण बहायुः स भवेनरः // आ.क.१,२३.४२३ //
चनदोदकेन गगन ं रसं हेम च मदपयेत् /
मूिामधयगतं धमातं ततकणादिुिका भवेत् // आ.क.१,२३.४२४ //
अय ं तु सपिपमातेण लोहानयषौ च वेधयेत् /
तदसं तु रसं चानय ं वजेण समजािरतम् // आ.क.१,२३.४२५ //
ं तो िवधयेिदवगुणेन सहसकम् /
चतुःिषटयि
दिसङिलकाबि ं गुञामातं रसं ततः // आ.क.१,२३.४२६ //
ितलोहवेिषतं वकते धृतवा चादशृयता वरजेत् /
ॐ नमो रदाय दषंटोतकिाय िवघं नािय नािय िदिो रक रक रदो जापयित हंु फि् सवाहा /
इित िदिबनधमनतः /
ॐ नमो भगवते रदाय ितिूलहसताय अमृतोिव रक रक हंु फि् सवाहा /
इित पानमनतः /
<िविोदकबनधः>
अथातः समपवकयािम िविोदरसबनधनम् // आ.क.१,२३.४२७ //
िसतपीतािदवणाढय ं तत देिव रसोिमम् /
तत गतवाचलोदेिे समरेदोर ं सहसकम् // आ.क.१,२३.४२८ //
केिाः िकपताः सफुिनतयिसमनातमचछाया न दशृयते /
तैलं च गोलकाकार ं घृतं तेन िवसपपित // आ.क.१,२३.४२९ //
गनधकसय हरेदगनध ं पललं लवणायते /
जातवा पलािपतेण किुकालाबुके िकपेत् // आ.क.१,२३.४३० //
िविोदकं गनधकं च हरबीज ं च ततसमम् /
अजाकीरेण िपषटवा तु िुलबपाते तु लेपयेत् // आ.क.१,२३.४३१ //
ततपुिेन भवेदेिव िसनदरूारणसिनभम् /
ितािेनवै तदेिव सवपलोहािन वेधयेत् // आ.क.१,२३.४३२ //
अनने िविधना देिव नागः िसनदरूता वरजेत् /
सहसािेन तसयैव तार ं भवित काञचनम् // आ.क.१,२३.४३३ //
रकतं पीतं तथा कृषणमुिरोिरकायपकृत् /
ितफलाकानतपाते वा पातेऽलाबुमयेऽिप वा // आ.क.१,२३.४३४ //
गृहीतवा पूवपवतपतैः पालािैवेषयेदिहः /
े िवि
सथापयेिानयमधये तु िदवसानक ं ितम् // आ.क.१,२३.४३५ //
मिहिीकीरमधये तु िबनदमुेकं तु साधयेत् /
पायसं भकयेदसतु पयोमधवाजयसंयुतम् // आ.क.१,२३.४३६ //
यावतपूणप ं बलं देिव जीवेििदनदस
ु ंखयया /
लाङली गृहधूमश िसनदरू ं रजनीियम् // आ.क.१,२३.४३७ //
मेिसय िृङं िृङी च कृषणोनमिाशमारकम् /
सबीजसूतकं चैव िवितोयेन मदपयेत् // आ.क.१,२३.४३८ //
िवितोयेन मेधावी सपतवारािण भावयेत् /
अथवा भावयेिं तु यावचचूणप ं तु मदपयेत् तिवेत् // आ.क.१,२३.४३९ //
तेन नागं पतीवापय िोडिािेन खं भवेत् /
मूिासथं वेणुयनते च तीिण वारािण भावयेत् // आ.क.१,२३.४४० //
धूमं पिरहरेिसय अङवयािधकर ं परम् /
सथापयेनागिसनदरू ं पातेऽलाबुमये च तत् // आ.क.१,२३.४४१ //
तचचूणप ं तु ितािेन तारतामािद वेधयेत् /
िविपानीयमादाय वङमावितपतं िुभम् // आ.क.१,२३.४४२ //
िनििकतं चैव तिोयैसतार ं भवित काञचनम् /
िविपानीयमादाय पिकपेचच रसोिमे // आ.क.१,२३.४४३ //
कुनिीगनधपािाणिवििङणलाङलीः /
नषिपषं कृतं खलवे तारपतािण लेपयेत् // आ.क.१,२३.४४४ //
अनधमूिागतं धमातं िनबीज ं कनकं भवेत् /
ॐ ही नीलकणठाय ठः ठः /
असय अयुतं जपेत् /
इित िविोदकगहणपानमनतः /
<सञीवनीजलकलपः>
संजीवनीजलसयाथ िविध ं वकयािम पावपित // आ.क.१,२३.४४५ //
िुकेणारािधतो देिव पागह ं सुरविनदते /
दानवाना िहताथाय मृताना देवसङरे // आ.क.१,२३.४४६ //
मया संजीवनी िवदा दिा चोदकरिपणी /
तया संजीिवता दैतया ये मृता देवसङरे // आ.क.१,२३.४४७ //
िनिकपता मतयपलोके सा समयक् ते कथयामयहम् /
अिसत मतया महापुणया पिवता दिकणापथे // आ.क.१,२३.४४८ //
दिकणे तु तिे तसया उतपलीनगर ं परम् /
तसय दिकणतः िैलः सवपलोकेिु िवशुतः // आ.क.१,२३.४४९ //
नामा कृषणिगिरः चेित दशृयते सवपमङले /
सुपिसिािमबका नाम गामसतसयािसत सिनधौ // आ.क.१,२३.४५० //
ततापयुदकमालोकय परीकेत सुरािचपते /
ं ं तु िकपेिोयसय मधयतः // आ.क.१,२३.४५१ //
गृहीतवा िुषकवि
जायते हिरतं िसनिधमहोरातेण िनिशतम् /
मुञचतयङुरपतािन दशृयतेऽितमनोहरम् // आ.क.१,२३.४५२ //
बिलपुषपोपहारेण ततो देिव समचपयेत् /
केतािधप ं गणेिं च चनद ं योिगगणं तथा // आ.क.१,२३.४५३ //
ॐ चनदाय िपनािकन े िूलपाणये ॐ िदिो बनध बनधय िदिो बनध बनधय ठः ठः /
ितलाश सिपपाशैव मनतेणानने सिपपान् /
सपतािभमिनततानकृतवा साधको िदकु िनिकपेत् // आ.क.१,२३.४५४ //
किुकालाबुके तोय ं कृतरकः समािहतः /
गृहीतवा ततपयतेन िनज ं सथान ं समाशयेत् // आ.क.१,२३.४५५ //
ॐ नमो ऽमृते अमृतरिपिण अमृतं कुर कुर एव ं रद आजापयित सवाहा /
सपतािभमिनततं कृतवा मनतेणानने तजजलम् /
िदनमेकं तथा सूतं सवणपमािियािनवतम् // आ.क.१,२३.४५६ //
मदपयेिेन तोयेन िपबेििु िवचकणः /
ं ितरातं तु कीराहारोऽथ यततः // आ.क.१,२३.४५७ //
एकिवि
जीवेतकलपायुतं सागं कामरपो महाबलः /
योजनाना ितं गतवा पुनरेव िनवतपते // आ.क.१,२३.४५८ //
अवधयः सवपभूताना सवेचछाहारः स खेचरः /
कनकं पारद ं वयोम समम् एकत योजयेत् // आ.क.१,२३.४५९ //
मदपयेिेन तोयेन सपताह ं सवेदयेितः /
ं ेन तु वेधयेत् // आ.क.१,२३.४६० //
स रसः सवपलोहािन िषटयि
अथवा तं रसं िदवय ं मधुना सह भकयेत् /
मासमातपयोगेन जीवेद ् बहिदनायुतम् // आ.क.१,२३.४६१ //
तसय मूतमलसवेदैः िुलब ं भवित काञचनम् /
िनवाते तोयमादाय पारद ं च मनःििलाम् // आ.क.१,२३.४६२ //
मदपयेत् खलवपािाणे नषिपषं भवेितः /
सवेदयेतसपतरातं तु ितलोहेन च वेषयेत् // आ.क.१,२३.४६३ //
अनतधान ं कणादगचछेििदाधरपितर ् भवेत् /
िसिकनयाितवृतो यावतकलपाशतुदपि // आ.क.१,२३.४६४ //
िदनिेु तेिु सवेिु ददाचछालयोदन ं घृतम् /
पयसा च समायुकतं िनतयमेव ं च कारयेत् // आ.क.१,२३.४६५ //
<उषणोदककलपः>
उषणोदकिविध ं वकये समािहतमनाः िृणु /
पशयतयुषणोदकं यत वासं ततैव कारयेत् // आ.क.१,२३.४६६ //
िवपरीमुििता तत चणकासतु िदन े िदन े /
भकयेनमासमातं तु जीवेििपिताषकम् // आ.क.१,२३.४६७ //
तसय मूतपुरीिेण िुलब ं भवित काञचनम् /
उषणोदकं च कासीसं गनधपािाणसंयुतम् // आ.क.१,२३.४६८ //
चतुथािेन रसकं दिभागं िविनिकपेत् /
िुलब ं च मदपयेतसवप ं नषिपषं कणेन तु // आ.क.१,२३.४६९ //
तेन लेिपतमातेण िुलव ं भवित काञचनम् /
िनििकतं तेन तोयेन पितवाप ं ददेदधुः // आ.क.१,२३.४७० //
िुलब ं च जायते हेम तरणािदतयवचपसम् /
तार ं च तेन मागेण िनििकतं हेमता वरजेत् // आ.क.१,२३.४७१ //
उषणोदकेन भललातं ितलमुिषं च भकयेत् /
मासियपयोगेण जीवेििपिततयम् // आ.क.१,२३.४७२ //
रसगनधाशमरसकतुतथं दरदमािककम् /
याममुषणामबुना घृषटवा तारपतािण लेपयेत् // आ.क.१,२३.४७३ //
िवभामय तु धमेदेिव सयाचचतुदपिवणपकम् /
कमेणानने देवेिि िुलब ं िोडिवणपकम् // आ.क.१,२३.४७४ //
एकैकं हेमतारािं िय ं काताभयोः पृथक् /
उषणोदकेन संमदप धमनातखोिता नयेत् // आ.क.१,२३.४७५ //
तं मुखे धारयेनमासं वजकायो भवेितः /
तचचूणप ं यवमातं तु भकयेनमधुसिपपिा // आ.क.१,२३.४७६ //
यावतपलं तसय मलैः िुलब ं भवित काञचनम् /
उषणोदपािचतान् खादेत् कुलुतथानकीरपो भवेत् // आ.क.१,२३.४७७ //
सनानम् उषणाभसा कुयाद ् विाििाचछतायुिः /
कीरमुषणोदकं कवाथं ितफलायाश पाचयेत् // आ.क.१,२३.४७८ //
पाचयेतपायसं कानतपाते भुकतवा महायुिः /
<िैलोदककलपः>
अतः पर ं पवकयािम िैलोदकिविध ं िपये // आ.क.१,२३.४७९ //
कदपमापो महीिैलििला चेित चतुिवपधम् /
कािनिचत् कणवेधीिन िदनवेधीिन कािन च // आ.क.१,२३.४८० //
पकमासािदिणमासवेधनािन महीतले /
िकपतं जले यदा काषं िैलीभूतं च दशृयते // आ.क.१,२३.४८१ //
बिहरनतश देवेिि वेधकं ततपकीितपतम् /
िहङुलं हिरतालं च गनधकं च मनःििलाम् // आ.क.१,२३.४८२ //
एिा गनधापहार ं तु कुरते तचच वेधकम् /
अनयथा चेषकं देिव तदगाह ं िनरथपकम् // आ.क.१,२३.४८३ //
शीिैले शीवनपानते पयपङाखये ििलातले /
ततसथं कणवेिध सयानदा भगवतीतिे // आ.क.१,२३.४८४ //
एकाहे वेधकं तत गोकणे तु िदनतयम् /
भदाङे िदनवेिध सयािततसथलानते ितवतसरम् // आ.क.१,२३.४८५ //
ै तः /
धारेशरे पािककं सयात् किापुया िदनक
बहेशरे मािसकं सयादवयाघपुया तु वासरम् // आ.क.१,२३.४८६ //
अघोरेिे मािसकं सयाितसंहिीपे तथा पुनः /
िदनमेकं बहिगरौ िवनधये तु कणवेधकम् // आ.क.१,२३.४८७ //
वासर ं मालयवनते तु कणवेधी तु तत च /
िकिषकनधे पवपते रमये पमपातीरे कणोदकम् // आ.क.१,२३.४८८ //
तसय पिशमतो देिव योजनिितये पुनः /
भूिैलमिसत ततैव ितिदन ं वेदपवपते // आ.क.१,२३.४८९ //
अनयत यत यतािप बहिवषणुििवोिवम् /
अमृतं तत ततािप वजीकरणम् उिमम् // आ.क.१,२३.४९० //
तसयोतपििं पवकयािम यथा जानाित साधकः /
मही समुितृवतो वराहसय कलेवरात् // आ.क.१,२३.४९१ //
यः सवेदः पिततसतसमाजजातं िैलोदकं परम् /
तं मुखे किणकं जातं कणपदेिे तु वासरम् // आ.क.१,२३.४९२ //
बाहभुया तयहवेधी सयानमासवेधी तु पाशपयोः /
िणमासमपराङे च सवप ं समफलं च तत् // आ.क.१,२३.४९३ //
अघोरासतेण ततकेते रका कृतवा िदिा बिलम् /
दततवा लकं जिपतवा तु गृहीयादमृत ं परम् // आ.क.१,२३.४९४ //
िरदगीषमवसनतेिु हेमनते वा सुरािचपते /
आयसे तामपाते वा कानतलोहमयेऽथवा // आ.क.१,२३.४९५ //
ििलामबुपलमषौ तु पलं कीरसय िनिकपेत् /
कीराविेिं संकवाथय ं ितसपताह ं िपबेनरः // आ.क.१,२३.४९६ //
जीवेििपसहस ं तु वलीपिलतविजपतः /
अथवाषपलं कीर ं पलैकेनामबुिमिशतम् // आ.क.१,२३.४९७ //
कीराविेिं सेवेत पूवोकतं लभते फलम् /
कुलुतथाषगुणं वािर पचेदषाविेिितम् // आ.क.१,२३.४९८ //
चतुगुपणेन तेनाजय ं पाचयेद ् घृतिेिितम् /
िलहानमधुिसतोपेतं ितसपताहादहृसपितः // आ.क.१,२३.४९९ //
ििरषवाििपकाकारः सहसायुर ् न संियः /
अवििषकुलुतथं तु पादािमधुसिपपिा // आ.क.१,२३.५०० //
भकयेतकिपमेकं तु मासेनायुतजीिवतः /
तितसितैलेनाभयङं मकणं चैव कारयेत् // आ.क.१,२३.५०१ //
पामािवचिचपकाददक
ु ुषािन सहसा जयेत् /
वलीपिलतिनमुपकतः सहसायुश जायते // आ.क.१,२३.५०२ //
यः िपबेतपातरतथाय िैलामबु चुलुकं पयः /
िणमासात् सयात् सहसायुर ् िनवपलीपिलतश सः // आ.क.१,२३.५०३ //
अथवा सूतकं देिव वािरणा सह मदपयेत् /
ै ेन देवेिि नषिपिषभपिवषयित // आ.क.१,२३.५०४ //
मासेनक
मासमातं समशीयातस भवेदजरामरः /
अथवा तं रसं हेमा धामयेतखिदराििनना // आ.क.१,२३.५०५ //
गुिलका सुनदरी नाम सवायुधिनवािरणी /
कता हता सवय ं िसिो जीवेचचनदाकपतारकम् // आ.क.१,२३.५०६ //
अथ तेनोदकेनवै कीराधप ं पायसं पचेत् /
मासमातपयोगेण वलीपिलतविजपतः // आ.क.१,२३.५०७ //
पकतवा तेनामभसा पथयाः ििषसतीिण ितािन च /
मधु संयोजय भाणडसथं भूमौ सवप ं िनधापयेत् // आ.क.१,२३.५०८ //
िदन े िदन े तदेकैकं भकयेतपातर ् उितथतः /
वलीपिलतिनमुपकतो जीवेििपसहसकम् // आ.क.१,२३.५०९ //
िैलीभूतं कुलुतथं वा भकयेनमधुसिपपिा /
िणमासािु पयोगेण जीवेििपसहसकम् // आ.क.१,२३.५१० //
कूषमाणडमािदतः कृतवा यािन कािन फलािन च /
जले िकपतािन लोहािन िैलभूतािन भकयेत् // आ.क.१,२३.५११ //
कीराहारश जीणानते वजकायो भवेनरः /
तेनोदकेन संमदपम् अभकं कवाथयेितपये // आ.क.१,२३.५१२ //
किुतययुतं खादेजजीवेििपसहसकम् /
अथवा रसकिैकं तजजलेन तु मिदपतम् // आ.क.१,२३.५१३ //
इङुदीफलमधयसथं तचछैलोदकमधयगः /
कालेन ितगुणेनवै कािठनय ं तसय जायते // आ.क.१,२३.५१४ //
िणमासं तनमुखे धायप ं वजकाय ं करोित तत् /
दिनागसमपाणो देवैः सह स मोदते // आ.क.१,२३.५१५ //
गृहीतवा ितफला तत िैलवािरिण िनिकपेत् /
यदा भवित तचछैलं गृहीतवा चूणपयेितः // आ.क.१,२३.५१६ //
कानतजीणपरसं तेन साधप ं घृतमधुपलुतम् /
भकयेििपमेकं तु ततः कीरािनो भवेत् // आ.क.१,२३.५१७ //
उदयािदतयसङािो मेधावी िपयदिपनः /
नीलकुिञचतकेिश जीवेचचनदाकपतारकम् // आ.क.१,२३.५१८ //
पारद ं हिरतालं च ििला मािककमेव च /
दरद ं च िविं चैव सवपमेकत कारयेत् // आ.क.१,२३.५१९ //
मदपयेत् खलवपािाणे मातुलुङरसेन तु /
गोलकं कारियतवा तु वािरमधये िविनिकपेत् // आ.क.१,२३.५२० //
तेन तार ं च िुलब ं च काचन ं भवित धुवम् /
उपयुञीत मासैकं वलीपिलतविजपतः // आ.क.१,२३.५२१ //
सहस ं जीिवतं तसय महाबलपराकमः /
िैलीभूतहिरदा तु तचचूणावापमाततः // आ.क.१,२३.५२२ //
हेमतव ं लभते नागो बालाकपसदि
ृ पभः /
िैलोदके िविनिकपय भूिैले कदपमेऽिप वा // आ.क.१,२३.५२३ //
जातवा कालपमाणेन बनधयेतपारद ं ततः /
रकतकारयुतं धमातं सुवणपसमसािरतम् // आ.क.१,२३.५२४ //
ितािेन तु लोहाना सवेिा हेमकारकम् /
िितीयसारणा पापय सहसािेन िवधयित // आ.क.१,२३.५२५ //
तं खोिं धारयेिकते िदवयतव ं लभते धुवम् /
<केचन घुििकायोगाः >
िनचुले ककुभे चैव िकंिुके मधुकेऽिप वा // आ.क.१,२३.५२६ //
इङुदीफलमधये वा रजनीियमादपके /
अमृते कनदके वाथ उकतकनदौिधीिु च // आ.क.१,२३.५२७ //
िवधाय कोिर ं तत िकपवा तेनवै डोलयेत् /
ितफलावयोिकलकेन वेषियतवा पयततः // आ.क.१,२३.५२८ //
पादेन कनकं दततवा पारद ं तत योजयेत् /
िैलोदके िकपेित गुिलका वजविवेत् // आ.क.१,२३.५२९ //
पूवपवतसारणा काया पूवपवितसििदा भवेत् /
धायपमाणा मुखे सा तु सहसायुषकरी भवेत् // आ.क.१,२३.५३० //
िितीयसारणायोगादयुतं वेधयेिु सा /
धायपमाणा मुखे सैवमयुतायुषयदा भवेत् // आ.क.१,२३.५३१ //
तृतीयसारणायोगाजजायते लकवेिधनी /
तं खोिं धारयेिकते लकायुजायते नरः // आ.क.१,२३.५३२ //
चतुथी सारणा देिव कोििवेधी न संियः /
कोटयायुजीिवतं तसय खेचरतव ं च लभयते // आ.क.१,२३.५३३ //
पञचिभदपिकोििः सयातििडभः कोििित ं भवेत् /
यावचचनदाकपजीिवतवम् अननतबलवीयपवान् // आ.क.१,२३.५३४ //
ददाित सपतमी चािप सारणा गुिलका परा /
खेचरी नाम िवखयाता भैरवेण पचोिदता // आ.क.१,२३.५३५ //
यसतु तदािजकामातं मासमेकं तु भकयेत् /
वजदेहः स िसिः सयाद ् िदवयसतीजनवललभः // आ.क.१,२३.५३६ //
कीडते खेचरैर ् भोगैः सवेचछया ििवता वरजेत् /
नानािवधफलाशासया घुििका िृणु सुनदिर // आ.क.१,२३.५३७ //
िुिबि ं रसेनद ं तु गनधकं तत जारयेत् /
ितगुणे गनधके जीणे तेन हेम तु कारयेत् // आ.क.१,२३.५३८ //
कारयेिसम सूतं तु काञचन ं तेन सूतकम् /
तिसम सूतके जायप ं रसेनदसय समे समम् // आ.क.१,२३.५३९ //
तेन सूतकजीणेन वजरतं तु घातयेत् /
तिजं जायते भसम िसनदरूारणसिनभम् // आ.क.१,२३.५४० //
तिसम जारयेतसूते ितगुणे तु सुरािचपते /
हािकं सारयेिं तु घुििका तेन कारयेत् // आ.क.१,२३.५४१ //
ितलोहावेिषतं तं तु मुखे पिकपय साधकः /
नषचछायो भवेतसोऽयमदशृयो देवदानवैः // आ.क.१,२३.५४२ //
लकविपसहसािण िनवपलीपिलतो भवेत् /
िूिलन ं ििकतसंयुकतं रतािदगुणभूिितम् // आ.क.१,२३.५४३ //
वकते करे च िबभृयातसवायुधिनवारणम् /
वयोम मािककसतव ं च तार ं तामं सुरायुधम् // आ.क.१,२३.५४४ //
सारलोह ं सूतकं च रतािदगुणभूिितम् /
घुििका सा वरारोहे मधुरतयसंयुता // आ.क.१,२३.५४५ //
वकतसथा नाियेतसाकातपिलतं नात संियः /
ििवः ििकतश देवेिि रतािन िसतगोनसा // आ.क.१,२३.५४६ //
हेम तार ं तथा भानुः समभागािन कारयेत् /
सतीरजो वयाघमधयसथं पदसूतेण वेषयेत् // आ.क.१,२३.५४७ //
िसतयेन तथा वेषटय ं गुहसथान े िनवेियेत् /
ू े िदवये कामे जयो भवेत् // आ.क.१,२३.५४८ //
रणे राजकुले दत
वैकानताभककानतं तु ससयकं तु सुरायुधम् /
िवभीतकािदसमभूतकािजकसय समं भवेत् // आ.क.१,२३.५४९ //
समावतयप ततः सूते योजयेतपादयोगतः /
कुमारीरससंघृषा कृतैिा घुििका िुभा // आ.क.१,२३.५५० //
रोगमृतयुजरा हिनत वकतसथा नात संियः /
पञच तार ं वरारोहे सूतकियमेव च // आ.क.१,२३.५५१ //
तयो गगनभागाः सयुरेकैकं हेमकानतयोः /
अधप ं िुलब ं िवभागेन गुिलकामरसुनदरी // आ.क.१,२३.५५२ //
अकयो हजरशैव भवेिेन महाबलः /
भसम सूतपलैकं च मृतकानतपलं तथा // आ.क.१,२३.५५३ //
मािककसय पलं चैव ििलाजतु पलं तथा /
पलमेकं िवडङसय पथयाचूणपपलं तथा // आ.क.१,२३.५५४ //
एकीकृतय तु ततसवप ं मधवाजयेन तु पेियेत् /
गुिलकाः कारयेिेन िषटयािधकिततयम् // आ.क.१,२३.५५५ //
एकैका भकयेिनतय ं विपमेकं िनरनतरम् /
जीवेििपितायुः स यथा रदो महाबलः // आ.क.१,२३.५५६ //
<केचन रसायनकलपाः >
अतः पर ं पवकयािम रसभसमरसायनम् /
िवजेय ं िनषपिरहार ं साकािदवयौिध ं परम् // आ.क.१,२३.५५७ //
आमलकयािद कानतं च पारद ं च मनःििलाम् /
वाकुचीसमभागािन कीिरणीरसपेिितम् // आ.क.१,२३.५५८ //
मेघनादरसोपेतं मूकमूिागतं पचेत् /
मािं ििमािं ितगुणं भकयेितकमेण तु // आ.क.१,२३.५५९ //
विपतय ं पर ं देिव पादिनषकाधपकं कमात् /
िि् सपताषौ च विािण कमािनषकपमाणतः // आ.क.१,२३.५६० //
भुञीत स च िदवयानं जरावैरपयविजपतः /
िकंिचत् काञचनसंयुकतं िनषकं िनषकाधपमेव वा // आ.क.१,२३.५६१ //
यो भकयेत् ितिभर ् विैः सवपवयाधीञयतययम् /
अषविपसहसायुिादिे लकवेधकः // आ.क.१,२३.५६२ //
िोडिे वतसरे देिव िदवयरपः स जायते /
उिमो मूलबनधसतु मधयमं सारबनधनम् // आ.क.१,२३.५६३ //
अधमः पाकबनधसतु एव ं ितिवधबनधनम् /
ितपलमभयानाम् अकधातयोसतथैव कविथतजलसमाषौ भागमषावििषम् /
घृतमधुिसतयाढय ं वयोििचतं दिैव रसपलदििसि ं लोहजीणप ं मृतं च // आ.क.१,२३.५६४ //
िगिरयुतसमम् अभं कानतभृङं िवडङं रससिहतिवभावय ं तणडुलैर ् िबलवमजजैः /
िहमकरकृतकलकं लोहपातसथमासं ितिदनतनुिविुि ं कलकमेन ं विरषम् // आ.क.१,२३.५६५ //
े ाधपसेवी घनिनिबडसमािधर ् मिमातङदपपः /
िलहित ियनकाले वामनत
ृ ् िदवयचकुः मदन इव सुकािनतः कािमनीना पवीरः // आ.क.१,२३.५६६ //
िवगतसकलदोिः सवपदक
जलद इव वपुषमानकुिञचतागागकेिः तुरग इव िविुिः सतकिविशतकारी /
वृिभगितिवचेषो मनदगमभीरघोिः सुरगज इव लोके चनदताराकपजीवी // आ.क.१,२३.५६७ //
कानतहेमरिवचनदम् अभकैर ् गोलकं िनिहतिमङुदीफले /
िैलवािरविरिसिगोलकं सुनदरी हमरसंिजका िुभा // आ.क.१,२३.५६८ //
कानतहेमरिवचनदम् अभकं वजरतरसमिहराजगोलकम् /
िकपतम् आमलककाषकोदरे भूिमिैलिनिहतं समुितृम् // आ.क.१,२३.५६९ //
िैलता गतमथािहतं मुखे वजकायकरकलपवासरैः /
तारहेमवरिुलबसूतकैगोलकं वरणकाषयिनततम् // आ.क.१,२३.५७० //
िैलवािरकृतसुनदरीरसैः खेचरीित गुिलका िनगदते // आ.क.१,२३.५७१ //
िैलामबुिनिकपतपलािबीज ं िैलीकृतं कौदघृतेन खादेत् /
ितसपतरातं िदनमेकमेकं सहसजीवी िविदतो नरः सयात् // आ.क.१,२३.५७२ //
सूतकं चाभकं चैव वजतीकणसमिनवतम् /
हािकेन समायुकतं गुिलका खेचरी भवेत् // आ.क.१,२३.५७३ //
करञफलमधयसथं सूतं ततैव िनिकपेत् /
धृतः िैलामबुमधयसथः सहसायुः पयचछित // आ.क.१,२३.५७४ //
ु े ििसहसायुर ् जमबीरे ितसहसकम् /
ितनदक
मातुलुंगे च नारङे चतुःपञचसहसकम् // आ.क.१,२३.५७५ //
रमभाफले िटसहस ं पनसे सपतसंखयकम् /
िवभीतकफले चैव दिसाहससंखयकम् // आ.क.१,२३.५७६ //
नािलकेरे महाभागे सहसािण चतुदपि /
ितंितसहस ं पथयाया लकमामलके पुनः // आ.क.१,२३.५७७ //
अभपतभवात् कवाथाद ् अहोरातं ििलोदके /
बिाित चोितृं सूतं मृतयुदािरदरयनािनम् // आ.क.१,२३.५७८ //
सारणाकमयोगेन वजवजजायते वपुः /
रसे रसायन े चैव लकवेधी न संियः // आ.क.१,२३.५७९ //
कदपमं तु कुमायाश रसेन कृतिपिणडकम् /
धमनातपतते सततव ं मुखसथं धारयेनरः // आ.क.१,२३.५८० //
िणमासोपपयोगेण हजरामरता वरजेत् /
सोतोञनयुतं धमातं सततव ं पारदिमिशतम् // आ.क.१,२३.५८१ //
ततखोिं धारयेिकते हदशृयो भवित धुवम् /
यसय यो िविधरामात उदकसय ििवागमे // आ.क.१,२३.५८२ //
ितेन बत कालेन कुयादेहे रसायनम् /
<बिजारणिविधः>
या पूवा िनिमपता सेयमधमा बालजारणा // आ.क.१,२३.५८३ //
उिमा दल
ु पभा चैव शूयता बिजारणा /
अबि ं जारयेदसतु कीयमाणः कय ं वरजेत् // आ.क.१,२३.५८४ //
बिसय जीयपते गासो जीणपसय च मुखं भवेत् /
समुखो दमुुपखं दिे सामानयोिमलकणम् // आ.क.१,२३.५८५ //
<बनधपकाराः>
सामानयो ऽििनसहतवेन महारतािदजारकः /
सामानयः पथमः कायपः सगाससतु समनततः // आ.क.१,२३.५८६ //
वसुदेहकरो देिव सामानयो िह भवेदयम् /
गासहीनसतु यो बिो िदवयिसििकरो भवेत् // आ.क.१,२३.५८७ //
उिमो मूलबनधसतु मधयमं सारबनधनम् /
अधमः पाकबनधसतु एव ं ितिवधबनधनम् // आ.क.१,२३.५८८ //
मूलबनधसतु यो बनधो मूलसंकुिचतं महत् /
सारबनधसतु यो बनधो वासनाबनध उचयते // आ.क.१,२३.५८९ //
सयाचचतुः ििषमूलेभयः िकंिचनमूलेन बनधनम् /
पाणयङं दैतयादीना मूलाङं देवतामयम् // आ.क.१,२३.५९० //
पािाणं चैव िसिाना मानुिाणा च पूिजतम् /
पीिठकादिुतसंकोचैस् ितिवध ं बनधन ं भवेत् // आ.क.१,२३.५९१ //
िदवयािभरौिधीिभः पागुकत ं संकोचबनधनम् /
दिु तिभबपधयते सूतः कणबनध उदाहृतः // आ.क.१,२३.५९२ //
अभकं हरबीज ं च िोडिािेन काञचनम् /
धमातं पकािमूिाया िोधयेतकाचिङणैः // आ.क.१,२३.५९३ //
दिकणावितपतं धमातं हरबीजेन मेलकम् /
मूिा तयकतवा वरारोहे ितषते खगबिवदसः // आ.क.१,२३.५९४ //
रिकतकाधाधपमातेण पवपतानिप वेधयेत् /
भकणािसय देवेिि रदतुलयो भवेनरः // आ.क.१,२३.५९५ //
कीडते सपतलोकेिु ििवतुलयपराकमः /
<दिुतमेलनिविधः>
वजकनद ं गुडूची च उचचिािदसमिनवतम् // आ.क.१,२३.५९६ //
अभकं कमते िीघमनयथा नािसत सङमः /
कृषणागरनािभिसतैः रसोनिपतरामठैः // आ.क.१,२३.५९७ //
नारीकुसुमपालािबीजतैलसमिनवतैः /
सोषणैिमपलिनत मृिदता दतुयः सकला रसे // आ.क.१,२३.५९८ //
<वजबनधः; दिसङिलकािविधिसिः>
पुनरनय ं पवकयािम वजबनध ं सुरािचपते /
गनधकं भकयेनारी िदनानामेकिवि
ं ितम् // आ.क.१,२३.५९९ //
तदजो रसराजसय बनधन े जारणे िहतम् /
वजभसम तु भागैकं भागाः िुिरसाततयः // आ.क.१,२३.६०० //
ििपदीरजसा मदप ं यावितकलकता गतम् /
पादािेन सुवणेन पततलेप ं तु कारयेत् // आ.क.१,२३.६०१ //
सोमवललीरसं कानतं िङणालं सुचूिणपतम् /
ददािमषमािेन मदपयेचच पयततः // आ.क.१,२३.६०२ //
नषिपषं च िुषकं तदनधियतवा पुिे ततः /
अनधमूिागतं धमातं कामणेन समिनवतम् // आ.क.१,२३.६०३ //
खोिसतु जायते देिव ितवेधी महारसः /
सौवीर ं िङणं काचं दततवा दततवा िविोधयेत् // आ.क.१,२३.६०४ //
अकीणो िमलते हेमा समावतपश जायते /
एकोिरकमे वृदधया संकलैः कामयेितः // आ.क.१,२३.६०५ //
एकगुणेन सूतेन एका सङिलकोचयते /
ितगुणेन तु सूतेन िितीया संकलोचयते // आ.क.१,२३.६०६ //
िडगुणेन तु सूतेन तृतीया सङली भवेत् /
दिगुणेन सूतेन चतुथी सङली भवेत् // आ.क.१,२३.६०७ //
पञचादिगुणेनिेि पञचमी सङली भवेत् /
ं दगुणेनिेि िषी सङिलका भवेत् // आ.क.१,२३.६०८ //
एकिवि
ं दगुणेनिेि सपतमी सङली समृता /
अषािवि
ििटतंिदगुिणते बिा भवेतसङिलकाषमी // आ.क.१,२३.६०९ //
ं गुणे सङली नवमी मता /
पञचचतवािरि
पञचाधयिधकपञचािद ् दिसङिलका समृता // आ.क.१,२३.६१० //
एव ं च कमवृदधया तु संकली दिबिनधता /
पथमे दिवेधी च ितवेधी िितीयके // आ.क.१,२३.६११ //
तृतीये सहसवेधी सयाचचतुथेऽयुतवेिधकः /
पञचमे लकवेधी सयाद ् दिलकं तु िषके // आ.क.१,२३.६१२ //
सपतमे कोििवेधी सयादिकोििं तथाषमे /
धूमवेधी तु नवमे दिमे ििदवेधकः // आ.क.१,२३.६१३ //
संकलैः सकलैबपिे वेधो दिगुणो भवेत् /
दिसंकिलकाबिः ििदवेधी महारसः // आ.क.१,२३.६१४ //
यथा लोहे तथा देहे कामते नात संियः /
वेधयेितपमाणेन धातूंशैव िरीरकम् // आ.क.१,२३.६१५ //
कारयेदिुिका िदवया बदरािसथपमाणतः /
महाकाली पूजियतवा धारयेतसततं बुधः // आ.क.१,२३.६१६ //
ॐ ऐ ं ही शी कािल कािल महाकािल मासिोिणतभोजिन /
हा ही ह ं रक कृषणमुिख देिव रसिसिि ं ददसव मे /
शी ही ऐ ं // आ.क.१,२३.६१७ //
पूजियतवा ततो देवी िसिचकं िविेितः /
ता िकपेचचकमधये तु घुििका िदवयरिपणीम् // आ.क.१,२३.६१८ //
ितवेधेन या बिा रसेन घुििका िपये /
मासमेकं तु वकतसथा जीवेचचैव यथा िविधः // आ.क.१,२३.६१९ //
तथा सहसवेधेन बिा या घुििका िुभा /
मासिय ं तु वकतसथा जीवेचचनदाकपतारकम् // आ.क.१,२३.६२० //
दिसहसवेधेन बिा या घुििका यिद /
िकतुलय ं तदायुषय ं ितिभमासैसतु जायते // आ.क.१,२३.६२१ //
लकवेधेन या बिा घुििका िदवयरिपणी /
चतुमासं तु वकतसथा बहायुषय ं पयचछित // आ.क.१,२३.६२२ //
दिलकेण या बिा घुििका िदवयरिपणी /
सपतमासं तु वकतसथा वैषणव ं लभते फलम् // आ.क.१,२३.६२३ //
कोििवेधेन या बिा घुििका िदवयरिपणी /
िणमाससंिसथता वकते साकािै रदता नयेत् // आ.क.१,२३.६२४ //
दिकोििपभेदेन घुििका िदवयरिपणी /
सपतमासं तु वकतसथा स भवेदवयापको नरः // आ.क.१,२३.६२५ //
कता हता सवय ं भोकता िापानुगहकारकः /
सवपजः सवपकता च सूकमरपो िनरञनः // आ.क.१,२३.६२६ //
इचछया कुरते सृिषिमचछया संहरेजजगत् /
सवचछनदगमनो भूतवा ििवरपो भवेनरः // आ.क.१,२३.६२७ //
पूजयते सवपदेवैश बहिवषणुमहेशरैः /
<अनयो वजबनधः>
पुनरनय ं पवकयािम वजबनध ं सुदल
ु पभम् // आ.क.१,२३.६२८ //
समािभकणं हेम िुिसूतेन कारयेत् /
मृतवजं कलािेन मदपयेद ् ििपदीरसैः // आ.क.१,२३.६२९ //
पािवचछेिं िकयाजातं पूवपवचच फलं भवेत् /
वजबनधो भवेितसिो देवदानवदज
ु पयः // आ.क.१,२३.६३० //
चतुिवपि
ं ितिसिाना नायकः सवपिसििमान् /
<अनयो वजबनधः>
वजचूणपसमं सूतं हस
ं पादा िवमिदपतम् // आ.क.१,२३.६३१ //
पुिितवा मारयेित पुनसतुलय ं रसं िकपेत् /
धमातः खोिो भवतयािु िोिधतः काचिङणैः // आ.क.१,२३.६३२ //
यावचछुकोदयपखयो जायते च रसः िपये /
<अनयो वजबनधः>
वजसततव ं च गगन ं रसं हेम च मेलयेत् // आ.क.१,२३.६३३ //
अमरतवमवापोित वकतसथेन सुरािधपे /
जारियतवा रसं तिि पुनसतेनवै जारयेत् // आ.क.१,२३.६३४ //
कोििवेधी न सनदेहो वकतसथं खेचर ं परम् /
वेधयेितपमाणेन धातूंशैव िरीरकम् // आ.क.१,२३.६३५ //
कारयेदिुिका िदवया वजिसिेन काञचन े /
अनने कमयोगेन यावचछकय ं तु मारयेत् // आ.क.१,२३.६३६ //
तिसम सूतकं देिव सवपरोगिनबहपणम् /
हेमा च सारियतवा तु चनदाकप ं लेपयेितः // आ.क.१,२३.६३७ //
िाितंिािेन हेमाधप ं मातृकायपिधकं भवेत् /
बदरािसथपमाणेन कारयेदगुिलका बुधः // आ.क.१,२३.६३८ //
यथा लोहे तथा देहे कमते नानयथा कविचत् /
<अनयो वजबनधः>
वजेण ििंितं हेम कानतिुलबकपािलना // आ.क.१,२३.६३९ //
रञयेतसपतवारािण तं खोिं सूकमचूिणपतम् /
भािवतं सतीरजेनवै भूजपपते िनवेिितम् // आ.क.१,२३.६४० //
दतुसूतेन संयुकतं बदधवा वसतेण पोटलीम् /
सवेदयेदेवदेवेिि याविवित गोलकः // आ.क.१,२३.६४१ //
लाङली जीवनी चैव गनधायुपिरवारणी /
एतेिा िनिकपेितपणडे वजगोलं तु वेषयेत् // आ.क.१,२३.६४२ //
मूिामधये िविनिकपय संधियतवा पयततः /
भूमौ मूिा िविनिकपय पुिं मूििप पदापयेत् // आ.क.१,२३.६४३ //
अननेवै पतापेन बनधमेित महारसः /
गोलकं धारयेिकते विपमेकं यदा िपये // आ.क.१,२३.६४४ //
जीवेतकलपसहसािण यथा नागो महाबलः /
विैिादििभः साकाजजायते रसपूरिः // आ.क.१,२३.६४५ //
गातसय तसय पसवेदादषौ लोहासतु काञचनम् /
वजभसम तथा सूतं काञचनने समिनवतम् // आ.क.१,२३.६४६ //
वकतसथं कुरते यसतु अिदातपिलतविजपतः /
<अनये वेधोपयोिगनो बनधाः>
कृषणाभकसय सतव ं च तार ं तामं च हािकम् // आ.क.१,२३.६४७ //
मािककं कानततीकणं च समभागािन कारयेत् /
अनधमूिागतं धमातं खोिं भवित ततकणात् // आ.क.१,२३.६४८ //
तं खोिं सूकमचूणप ं तु दतुसूतेन गोलयेत् /
मृतसततवसय भागैकं भागाशतवािर गोलकम् // आ.क.१,२३.६४९ //
मदपयेिपतखलवेन भसमीभवित सूतकः /
मारयेिधूरे यनते सपतसङिलकाकमात् // आ.क.१,२३.६५० //
गुञामातं तु तिसम मधवाजयेन तु लेहयेत् /
संवतसरपयोगेण हयुतायुभपवेनरः // आ.क.१,२३.६५१ //
वलीपिलतिनमुपकतो महाबलपराकमः /
तिसम पलमेकं तु पलैकं गनधकसय च // आ.क.१,२३.६५२ //
अनधमूिागतं धमातं खोिं भवित ततकणात् /
जीवेतकलपसहसािण यथा नागो महाबलः // आ.क.१,२३.६५३ //
तसय मूतपुरीिेण लोहानयषौ च काञचनम् /
ततखोिं रञयेत् पशाद ् वङाभककपािलना // आ.क.१,२३.६५४ //
रञयेतसपतवारािण भवेतकुङुमसिनभः /
हेमा सह समावतयप सारणातयसािरतम् // आ.क.१,२३.६५५ //
ितािेन तु तेनवै िुलबमधये पदापयेत् /
जायते कनकं िदवय ं देवाभरणभूिणम् // आ.क.१,२३.६५६ //
बिसूतसय भागैकं भागैकं कुििलसय च /
अनधमूिागतं धमातं याविङाविेिितम् // आ.क.१,२३.६५७ //
अनने कमयोगेन वङं िनवाह िडगुणम् /
अनने कमयोगेन वहनागं च िडगुणम् // आ.क.१,२३.६५८ //
ततसतं रञयेतपशािीकणिुलबकपािलना /
पकवसूतसय भागैकं भागैकं दतुसूतकम् // आ.क.१,२३.६५९ //
मदपयेनमधयमामलेन गोलकं भवित कणात् /
मृतवजसय भागैकं भागाशतवािर गोलकम् // आ.क.१,२३.६६० //
मदपयेत् तपतखलवेन भसमीभवित सूतकः /
मारयेिधूरे यनते सपतसंकिलकाकमात् // आ.क.१,२३.६६१ //
तिसम तु पुनः पशानमधयमामलेन मदपयेत् /
पुिं ददातपयतेन िषटयािधकिततयम् // आ.क.१,२३.६६२ //
तिसम जायते िदवय ं िसनदरूारणसिनभम् /
तेनवै वेधयेिार ं सहसािेन काञचनम् // आ.क.१,२३.६६३ //
मृतवजसय भागैकं भागाः िोडि सूतकम् /
देवदालीिङपुषपीरसेन मृिदतं कमात् // आ.क.१,२३.६६४ //
मारयेिधूरे यनते भसमीभवित ततकणात् /
पूतकाराणा सहसेण धामयमान ं न गचछित // आ.क.१,२३.६६५ //
ृ ं भसम सूतं च देहे लोहे च योजयेत् /
ईदि
तिसम पलमेकं तु पलमेकं च गनधकम् // आ.क.१,२३.६६६ //
अनधमूिागतं धमातं खोिं भवित ततकणात् /
तं खोिं रञयेत् पशात् कपािलकमयोगतः // आ.क.१,२३.६६७ //
सारणातययोगेन िुलबवेध ं पदापयेत् /
भसमसूतपलैकं च पलैकं पनगसय च // आ.क.१,२३.६६८ //
कानतपातेण तं कृतवा मदपयेललोहमुिषना /
मृिििनना ततः पाचय ं यावनागेन मेलकम् // आ.क.१,२३.६६९ //
पुिेन जायते भसम िसनदरूारणसपभम् /
तिसम तु पुनः पशादगोिपिेन तु मदपयेत् // आ.क.१,२३.६७० //
तचचतुदपिवारासतु पुियेिसमयेितः /
तिसम भागमेकं तु भागैकं हेमगोलकम् // आ.क.१,२३.६७१ //
एकीकृतयाथ संमदप कामणेन सहैकतः /
तारिपषं तु तेनवै सहसािेन काञचनम् // आ.क.१,२३.६७२ //
अनने कमयोगेन वङभसम पजायते /
सहसािेन तेनवै िुलबवेध ं पदापयेत् // आ.क.१,२३.६७३ //
तचछुलब ं जायते तार ं िङकुनदेनदस
ु िनभम् /
शेताभकं च सततव ं च कािकी कानतं तथायसम् // आ.क.१,२३.६७४ //
वङं कानतं तार ं तथा शेतं वैकानतं च कदमबकम् /
अनधमूिागतं धमातं खोिं कुनदेनदस
ु िनभम् // आ.क.१,२३.६७५ //
तं खोिं सूकमचूणप ं तु दतुसूतेन गोलकम् /
मृतवजसय भागैकं भागाशतवािर गोलकः // आ.क.१,२३.६७६ //
मदपयेिपतखलवेन भसमीभवित सूतकः /
मारयेिधूरे यनते सपतसङिलकाकमात् // आ.क.१,२३.६७७ //
ततश जायते भसम िङकुनदेनदस
ु िनभम् /
तिसम पलमेकं तु पलमेकं तु गनधकम् // आ.क.१,२३.६७८ //
अनधमूिागतं धमातं खोिं भवित तदसः /
तारेण च समावतयप सारणातयसािरतम् // आ.क.१,२३.६७९ //
सहसािेन तेनवै िुलबवेध ं पदापयेत् /
तीकणचूणपपलानयषौ पलाषौ दतुसूतकम् // आ.क.१,२३.६८० //
मदपयेिपतखलवेन िेििञचलवीरसेन च /
ततकणाजजायते िपणडं तीकणेन सह गोलकम् // आ.क.१,२३.६८१ //
मृतवजसय भागैकं भागाशतवािर गोलकम् /
मदपयेिपतखलवेन भसमीभवित ततकणात् // आ.क.१,२३.६८२ //
मारयेिधूरे यनते सपतसङिलकाकमात् /
िोडिािेन तेनवै वङवेध ं पदापयेत् // आ.क.१,२३.६८३ //
तिसम पलमेकं तु पलैकं गनधकसय च /
अनधमूिागतं धमातं खोिं भवित ततकणात् // आ.क.१,२३.६८४ //
तसय खोिसय भागं च तीकणचूणप ं च ततसमम् /
िौ भागौ दतुसूतसय सवपमेकत मदपयेत् // आ.क.१,२३.६८५ //
तपतखलवे तु संमदप गोलकं भवित कणात् /
मारयेिधूरे यनते सपतसङिलकाकमात् // आ.क.१,२३.६८६ //
ततसवप ं जारयेिसम िङकुनदेनदस
ु िनभम् /
तिसम कारयेतखोिं तीकणेन ििंितं सह // आ.क.१,२३.६८७ //
अनने कमयोगेन सपतसङिलकाकमात् /
तं खोिं जारयेतपशातसारणातयसािरतम् // आ.क.१,२३.६८८ //
लकािेन तु तेनवै वङवेध ं पदापयेत् /
भसमसूतपलैकं तु िुिवङं पदापयेत् // आ.क.१,२३.६८९ //
मदपयेदायसे पाते वङं तु िमयते कणात् /
ििपलं मृतवङसय तारचूणपपलियम् // आ.क.१,२३.६९० //
ििपलं गनधकं ददातपलैकं िङणसय च /
अनधमूिागतं धमातं खोिं भवित ततकणात् // आ.क.१,२३.६९१ //
पलैकं खोिचूणपसय पलैकं दतुसूतकम् /
मदपयेनमातुलुङामलैगोलको भवित कणात् // आ.क.१,२३.६९२ //
िोडिािेन तेनवै तारािरषं तु वेधयेत् /
मृतवङपलैकं तु पलैकं सूतकसय च // आ.क.१,२३.६९३ //
सवपचूणप ं पलैकं तु तयमेकत कारयेत् /
मदपयेनमातुलुङामलैगोलको भवित कणात् // आ.क.१,२३.६९४ //
मृतवजसय भागैकं भागशतवािर गोलकम् /
एकत मदपयेिदे ओिधीदवसंयुतम् // आ.क.१,२३.६९५ //
मारयेिधूरे यनते पुिाना सपतकेन तु /
ततसवप ं जायते भसम वजसयैव पभावतः // आ.क.१,२३.६९६ //
सामुद ं ितपलं देिव भसममधये पदापयेत् /
एकीकृतयाथ संमदप वजीकीरे िदनतयम् // आ.क.१,२३.६९७ //
िवशािमतकपालसथं पुिं ददािु भूधरे /
ततसवप ं जायते भसम िङकुनदेनदस
ु िनभम् // आ.क.१,२३.६९८ //
तेनवै यवमातेण वङं सतमभयित कणात् /
वङं तार ं तथा सततव ं समसूतेन गोलकम् // आ.क.१,२३.६९९ //
अनने कमयोगेन मारयेचच पृथक् पृथक् /
ततसवप ं जायते भसम वजसयैव पभावतः // आ.क.१,२३.७०० //
भसमसूतपलैकं च वङभसम पलियम् /
िे पले मृततारसय सततवभसम पलियम् // आ.क.१,२३.७०१ //
िङचूणप ं पलं पञच सामुदसय पलाषकम् /
िङणसय पलानयषौ सवपमेकत जारयेत् // आ.क.१,२३.७०२ //
वजीकीरेण संवेषटय पुिं ददाचचतुदपि /
एि िसिरसः साकादल
ु पभिसतदिैरिप // आ.क.१,२३.७०३ //
वङं तु दापयेत् पशािाणडे चैव तु मृणमये /
िसि ं भसम भवेललोहिलाकेन च चालयेत् // आ.क.१,२३.७०४ //
वापयेचच पयतेन यावतकिठनता वरजेत् /
अनधमूिागतं धमातं तार ं भवित िोभनम् // आ.क.१,२३.७०५ //
कदािचत् सफाििते तारे पुनवपङं पदापयेत् /
पते दाहे किे छेदे तिार ं िाशतं भवेत् // आ.क.१,२३.७०६ //
संिततं दनुगोलं च िोडिािसमिनवतम् /
मृतवजसय भगैकमेकतैव तु कारयेत् // आ.क.१,२३.७०७ //
देवदालीिङपुषप ं तदसेन तु मदपयेत् /
मारयेद ् भूधरे यनते पुिाना सपतकेन तु // आ.क.१,२३.७०८ //
तिसम तु पुनः पशादीपयनतेण पाचयेत् /
भसमसूतपलैकं च शेताभकदलियम् // आ.क.१,२३.७०९ //
िङचूणपपलैकं तु पलैकं िङणसय तु /
एकीकृतयाथ ततसवप ं वजीकीरेण पेियेत् // आ.क.१,२३.७१० //
अरणयोतपलकैः पशातपुिं ददाचचतुदपि /
रसोऽय ं यवमातेण वङं सतमभयित कणात् // आ.क.१,२३.७११ //
कृषणाभकपलैकं तु ििपलेनवै सूतकम् /
गनधकसय पलैकं च एकीकृतयाथ मदपयेत् // आ.क.१,२३.७१२ //
मदपमान ं पयतेन गोलकं भवित कणात् /
मृतवजसय भागैकं भागाशतवािर गोलकम् // आ.क.१,२३.७१३ //
मदपयेतपहरैकं तु भसमीभवित सूतकः /
आरणयगोमयेनवै पुिं ददािु भूधरे // आ.क.१,२३.७१४ //
अनने कमयोगेन सपतसङिलका कुर /
ितािेन तु तेनवै नागवेध ं पदापयेत् // आ.क.१,२३.७१५ //
तं खोिं रञयेत् पशाचछुलबाभककपािलना /
पुनसता रञयेतपशािीकणिुलबकपािलना // आ.क.१,२३.७१६ //
पुनसतं रञयेत् पशानागाभककपािलना /
हेमा सह समावतयप सारणातयसािरतम् // आ.क.१,२३.७१७ //
सहसािेन तेनवै िुलववेध ं पदापयेत् /
जायते कनकं िदवय ं देवाभरणभूिणम् // आ.क.१,२३.७१८ //
वजवललीभसमसनुहीकीरे पुिितं दििभः पुिैः /
तिुलय ं मदपयेतसूतं देवदालया रसैः पुिेत् // आ.क.१,२३.७१९ //
तिुलय ं पुियेिीकणं ितफलाया रसेन तु /
तिुलय ं पुियेनागम् अिहमारािरिकैः // आ.क.१,२३.७२० //
हेमवणपपद ं तिि िवि
ं तयि
ं ेन योिजतम् /
ं केनदे ं िुितार ं च रञयेत् // आ.क.१,२३.७२१ //
चतुःिषटयि
अषमािेन तेनवै नागपतािण लेपयेत् /
पुियेनमारयेनागं िसनदरूारणसिनभम् // आ.क.१,२३.७२२ //
तिुलय ं मारयेिेम काञचनाररसे पुिेत् /
तिुलय ं मारयेचछुलब ं गृहकनयारसेन च // आ.क.१,२३.७२३ //
पशादमलेन पुियेदावितसनदरूसिनभम् /
चनदाकौ रञयेिेन ितािेन तु पािचतम् // आ.क.१,२३.७२४ //
सबीज ं बीजवजप ं वा वजेण सह सूतकः /
तिसम मदपयेतपशात् सवणपपतरसेन च // आ.क.१,२३.७२५ //
तेनवै वेधयेचछुलब ं िुलब ं तारेण योजयेत् /
<वजहेमिनिमेलापनम्>
वजेण ििंयेिेम हेमा च ििंयेदसम् // आ.क.१,२३.७२६ //
रसेन ििंयेदेह ं स देहो हजरामरः /
कदलीिङसौवीर ं कणिकारीरसपलुतम् // आ.क.१,२३.७२७ //
कामणं सवपधातूना सवपिनिेिु मेलनम् /
ितिमरसय तु पञचाङं पेिारीबीजसंयुतम् // आ.क.१,२३.७२८ //
एकीकृतयाथ संमदप वजं तेनवै वेषयेत् /
वजमूिागतं धमातं हेमिनि ं तु कारयेत् // आ.क.१,२३.७२९ //
कानतपािाणचूणे तु भूलता रामठं मधु /
गुञािङणकाचं च ककपिािसथ सनुहीपयः // आ.क.१,२३.७३० //
ततसवप ं तु समं योजय ं सतीसतनयेन तु मदपयेत् /
मूिालेपः कृतः पाजो वजमेलापकः सुखम् // आ.क.१,२३.७३१ //
ृ ं वजा िमलिनत च /
हठािनौ वजमूिािभदपढ
सुसूकमा रवका भूतवा हेकीभाव ं वरजिनत च // आ.क.१,२३.७३२ //
काचिङणयोगेन धमातः िुििमवापुयात् /
बहिुभशैव मूिािभसतेजःपुञोऽिप जायते // आ.क.१,२३.७३३ //
मृतवजसय भागैकं भागाः िोडि हािकम् /
शेतकाचसय सूतं तु भागं िोडि दापयेत् // आ.क.१,२३.७३४ //
अनधमूिागतं धमातं वजिनि ं तु कारयेत् /
अनने कमयोगेन सपतवाराश दापयेत् // आ.क.१,२३.७३५ //
िमलते ततकणाद ् वजं हेमा तु सिललं यथा /
चूणे नरकपालसय मृतवजं च दापयेत् // आ.क.१,२३.७३६ //
अनधमूिागतं धमातं हेमा िमलित ततकणात् /
भृङपतं नृकेिं च मुखं कानतसय िङणम् // आ.क.१,२३.७३७ //
बालवतसपुरीिं च सतीसतनयेन तु पेियेत् /
अनधमूिागतं धमातं वजं िमलित ततकणात् // आ.क.१,२३.७३८ //
कीरेणोतपलसािरणया मृतवजं तु भावयेत् /
हेमिपिषकया मधये वजं ततैव िनिकपेत् // आ.क.१,२३.७३९ //
वेषयेिज
ू पपतेण बाहे वसतेण वेषयेत् /
धानयमधये तु संसथापय पकमेकं िनरनतरम् // आ.क.१,२३.७४० //
उिरेितपयतेन वजबनध ं तु कारयेत् /
<रतदिु तबनधः>
दतुा वजासतु सूतेन मेलनीयासतु पावपित // आ.क.१,२३.७४१ //
दिु तबनधः स िवजेयः ितसाहसवेधकः /
रताना दतुयः सवा मेलियतवा यथािविध // आ.क.१,२३.७४२ //
ितसहसवेधी च देहिसििपदायकः /
मुसली िचतकं वनधया कुकुिीकनदपिदनी // आ.क.१,२३.७४३ //
कञचुकी नीिलिसनदरूी पाठा नागबला यथा /
कंसपाते रसशैव रताना दतुयसतथा // आ.क.१,२३.७४४ //
आतपे धारियतवा वै अधः किानलं यथा /
ओिधीना रसं दततवा सवचछं कृतवा पुनः पुनः // आ.क.१,२३.७४५ //
याममातं तु घमे च दिु तिमपलित वै रसम् /
न तेिा कामणे ििकतवपकतुं वकतितैरिप // आ.क.१,२३.७४६ //
सैनधव ं िनबंपतािण वाकुची िेििणीजके /
दतुाभसय रसेनवै मेलन ं परमं मतम् // आ.क.१,२३.७४७ //
वजिनिानम् ईिािन वजेण रसमारणम् /
सबीज ं सारणं पोकतं खोिबनधनमेव च // आ.क.१,२३.७४८ //
तनममाचकव देवेिि िकमनयचछोतुमहपिस // आ.क.१,२३.७४९ //

आ.क. १, २४
<महारसैरपरसैलोहैश रससय वेधोपयोिगनो बनधाः>
शीभैरवः /
महारसैरपरसैर ् लोहैश परमेशिर /
आजापय समसतं तं रसराजसय बनधनम् // आ.क.१,२४.१ //
<वैकानतबनधाः; पथमः पकारः>
वैकानतसय तु भागैकमषभागं तु सूतकम् /
कनकसय तु सपतािं ििपदीरसिङणम् // आ.क.१,२४.२ //
नषिपषं च िुषकं च धमातं खोिो भवेितपये /
सौवीर ं िङणं काचं दततवा दततवा तु िोधयेत् // आ.क.१,२४.३ //
समहेिम समावतयप मूिागतं ततः /
समािभकणं तिु िुिसूतेन कारयेत् // आ.क.१,२४.४ //
वैकानतं िोडिािेन पूवपयोगेन धामयेत् /
दिसङिलकायोगािेधो दिगुणोिरः // आ.क.१,२४.५ //
<िितीयः पकारः>
पुनरनय ं पवकयािम पयोगं भुिव दल
ु पभम् /
वैकानतसततव ं देवेिि पारदेन समिनवतम् // आ.क.१,२४.६ //
जािरतं समहेमा तु ििलाभाणडे िनधापयेत् /
मासमातोिितं भूमौ समुितृय पयततः // आ.क.१,२४.७ //
एि देिव रसो िदवयो देहदवयकरो भवेत् /
<तृतीयः पकारः>
वैकानतकासतु ये केिचत् ितफलाया रसेन च // आ.क.१,२४.८ //
एकैकं देिव सपताह ं सवेिदता मिदपतासतथा /
सुधमाता मूकमूिाया खोिो भवित चाकयः // आ.क.१,२४.९ //
कानतं रपय ं च कनकं पारद ं चैव योजयेत् /
िुलब ं तृतीयभागं तु सोतोञनसमिनवतम् // आ.क.१,२४.१० //
तदधमातं खोिता यातं देहलोहकर ं भवेत् /
<चतुथपः पकारः शेतवैकानतिसिः>
शेतवैकानतचूणप ं तु हयमूतेण मदपयेत् // आ.क.१,२४.११ //
आदौ सुिसवनमादाय पले पलितं िकपेत् /
तारसय जायते भसम िविुिसफििकाकृित // आ.क.१,२४.१२ //
तिसम मेलयेतसूते समभागं िवचकणः /
चारयेदजतं सूते हयमूतेण मदपयेत् // आ.क.१,२४.१३ //
पुियेदनधमूिाया कमेण मृदवुििना /
अहोरातं ितरातं वा भवेदििनसहो रसः // आ.क.१,२४.१४ //
सपिपनातसवपलोहािन रजतं च किरषयित /
<पञचमः पकारः रकतवैकानतिसिः>
रकतसय वकयते कमप जरादािरदरयनािनम् // आ.क.१,२४.१५ //
सपतधा भावयेिसय वयाघीकनदाभसा रजः /
पलं तसय पलं हेमः पलं िुिरससय च // आ.क.१,२४.१६ //
िुिभसम भवेतसवप ं पुनहेमः ितं िकपेत् /
तिसम जायते सवप ं िुिहेमसमपभम् // आ.क.१,२४.१७ //
तिसम रसराजे तु पुनहेमा तु मेलयेत् /
भवेदििनसहो देिव ततो रसवरो भवेत् // आ.क.१,२४.१८ //
सवपवेधी भवेतसूतः कोििवेधी महारसः /
<िषः पकारः>
रकतवैकानतसततव ं तु हेमा तु सह मेलयेत् // आ.क.१,२४.१९ //
समं तु जारयेतसूते सारियतवा समेन तु /
सहसािेन लोहािन वेधयेनात संियः // आ.क.१,२४.२० //
<सपतमः पकारः कृषणवैकानतिसिः >
कृषणवैकानतभागैकं िुिसूतं ितािकम् /
एकत मदपयेत् खलवे चूणप ं भवित तदवयम् // आ.क.१,२४.२१ //
असय चूणपसय भागैकं हेमभागसहसकम् /
एकत मदपयेिावदाविसम तु जायते // आ.क.१,२४.२२ //
धमेिदनधमूिाया यावतखोिो भिवषयित /
समािभकणं तसय पीिठका तसय कारयेत् // आ.क.१,२४.२३ //
वेधयेतसवपलोहािन सपिपमातेण हेमताम् /
तचचूणपमभकं चैव रसेन सह मदपयेत् // आ.क.१,२४.२४ //
सवेदयेजजारयेचचैव ततो वििसहो भवेत् /
स रसि् चािरतशैव सवपलोहािन िवधयित // आ.क.१,२४.२५ //
<अषमः पकारः पीतवणपवैकानतिसिः>
पीतवणेऽिप वैकानते रकतकृषणिविधः समृतः /
पीतवैकानतचूणप ं तु हेमचूणपसमिनवतम् // आ.क.१,२४.२६ //
पीताभकसय चूणप ं तु मेलियतवा महारसः /
सवेिदतो मिदपतशैव मासादििनसहो भवेत् // आ.क.१,२४.२७ //
<नीलवैकानतभसमरसायनम्>
नीलवणप ं तु वैकानतं िमयते रससंयुतम् /
कृषणाभकेण सिहतं मधुसिपपयुपतं च तत् // आ.क.१,२४.२८ //
भकयेनमणडलं देिव जीवेचचनदाकपतारकम् /
यसय यसय िह यो योगसतसय तसय पयोगतः // आ.क.१,२४.२९ //
मेलियतवा रसं गुञामान ं ितमधुसंयुतम् /
खादेत् कीराजयिालयनं भोजयमनयचच वजपयेत् // आ.क.१,२४.३० //
<नवमः पकारः>
वैकानतसतवसंयुकतं लुङामले मदपयेदसम् /
तापयेद ् उषणतोयेन जलेन पिरपूरयेत् // आ.क.१,२४.३१ //
सततव ं सूतं च संिमशं धमेतसयादसबनधनम् /
बि ं रसं मुखे िकपवा भूिमिचछदािण पशयित // आ.क.१,२४.३२ //
<दिमः पकारः>
िनषकमेकं रसं कानतमशमूतेण मदपयेत् /
िदनमेकिमद ं देिव मदपियतवा मृतो भवेत् // आ.क.१,२४.३३ //
चतुिदपनिमद ं कृतवा समसूतं समं नयेत् /
मदपन ं सवेदन ं चैव पूवपवचछुिमानसः // आ.क.१,२४.३४ //
सपतिनिजमेकैकं सपतमेऽषपलं भवेत् /
िलयािविलयामूलसय वािरणा मदपयेिदनम् // आ.क.१,२४.३५ //
भूधरीयनतमधयसथं पुिं सपतिदन ं ददेत् /
तिसम िुि ं सेवय ं सयादगुञामातं तु मणडलम् // आ.क.१,२४.३६ //
एकाद ं पञचमं मधय ं पुनरेकं पिसयते /
पूवपवदनधन ं देिव कोििवेधी भवेदसः // आ.क.१,२४.३७ //
<कानतबनधः>
रकतवणपमयसकानतं लाकारससमपभम् /
िभनसतीरकतसंकािं तचचूणप ं सूतसंयुतम् // आ.क.१,२४.३८ //
मदपयेचछागरकतेन धमातं खोिो भवेितपये /
स सूतः ितवेधी तु स तु वयािधहरो भवेत् // आ.क.१,२४.३९ //
गुिलका धारयेिकते जीवेििपसहसकम् /
पीतवणपमयसकानतं िभनहेमसमपभम् // आ.क.१,२४.४० //
वेधयेत् सपिपमातेण स तु लोहािन सुनदिर /
<चपलबनधः; पथमः पकारः>
लाङली करवीर ं च िचतकं िगिरकिणपकाम् // आ.क.१,२४.४१ //
सतीसतनयिङसौवीर ं मूिालेप ं तु कारयेत् /
चपलािदवगुणं सूतं सूतािदवगुणकाञचनम् // आ.क.१,२४.४२ //
नषिपषं च ततकुयादनधमूिागतं धमेत् /
तत िसथतो रसेनदोऽय ं खोिो भवित िोभनः // आ.क.१,२४.४३ //
ितािं वेधयेनागं गुञावणपसतु जायते /
तेन नागितािेन िुलब ं रकतिनभ ं भवेत् // आ.क.१,२४.४४ //
तेन िुलबितािेन तार ं िवधयित काञचनम् /
<िितीयः पकारः>
चपलसय तु िडभागास् तारभागासतु सपत च // आ.क.१,२४.४५ //
अषौ कनकभागासतु नव भागा रससय च /
ितंििागा िमिलतवा तु भविनत सुरविनदते // आ.क.१,२४.४६ //
िचतकं कणवीर ं च लाङली गृधिवि् तथा /
मिदपतं मातुलुङामलैमूपिालेप ं तु कारयेत् // आ.क.१,२४.४७ //
अनधियतवा धमेदेिव खोिो भवित िोभनः /
तेन खोिदिािेन िविो नागोऽरणो भवेत् // आ.क.१,२४.४८ //
तेन नागेन िवि ं तु िुलब ं गुञारणं भवेत् /
तेन िुलबेन तार ं तु िवि ं भवित काञचनम् // आ.क.१,२४.४९ //
<तृतीयः पकारः>
हेमाभं चपलं देिव पारदाधेन संयुतम् /
पारदेन कनकं दततवा कुनटया मदपयेतकणम् // आ.क.१,२४.५० //
लाङली िचतकं चैव सतीसतनय ं कणवीरकम् /
गृधिवषा तथा सवप ं मूिालेप ं तु कारयेत् // आ.क.१,२४.५१ //
तनमधये तु िसथतं धमातं खोिो भवित िोभनः /
पूवोकतं वेधयेदेतिनबीज ं कनकं भवेत् // आ.क.१,२४.५२ //
सुतपतलोहपाते च िकपेचचपलचूणपकम् /
सबीज ं पारद ं कृतवा चपलसय तु वापयेत् // आ.क.१,२४.५३ //
लाकाभो बधयते सूतोऽङुिेनवे महागजः /
<गनधकबनधः; पथमः पकारः>
िुिसूतपलैकं च पलैकं गनधकसय च // आ.क.१,२४.५४ //
एकीकृतयाथ संमदप धुिूरकरसेन च /
मारयेचचकयोगेन भसमीभवित सूतकः // आ.क.१,२४.५५ //
अनधमूिागतो धमातः खोिो भवित िोभनः /
िसतं हेम च नागं च चनदाकप ं चािप वेधयेत् // आ.क.१,२४.५६ //
<िितीयः पकारः>
पलैकं िुिसूतसय किैकं गनधकसय च /
मदपयेितसनिधखलवेन देवदालीरसपलुतम् // आ.क.१,२४.५७ //
मदपयेिु कराङुलया गनधिपिषसतु जायते /
जमबीरसय रसेनवै िदनमेकं तु मदपयेत् // आ.क.१,२४.५८ //
पञचदावकसंयुकता वििका कारयेचछुभाम् /
पलािमूलकलकेन वििका ता पलेपयेत् // आ.क.१,२४.५९ //
धमेत् खोिो भवेचछवेतकाचिङणयोगतः /
िोधयेिं पयतेन याविनमपलता वरजेत् // आ.क.१,२४.६० //
स खोिो जायते देिव ितगुणं पनगं ततः /
ितिो रञयेतपशाचछुलबाभककपािलना // आ.क.१,२४.६१ //
िुलबे तारे च खोिोऽय ं सहसािेन वेधकः /
<तृतीयः पकारः>
गनधकेन हते सूते मृतलोहािन वाहयेत् // आ.क.१,२४.६२ //
पुनहेम समावतयप समािं भकणं कुर /
सािरतः िुलबतारैर ् घोिं िवधयित सूतकः // आ.क.१,२४.६३ //
<चतुथपः पकारः>
रसं हेमसमं कृतवा िपिषकाधेन गनधकम् /
ििपदीरजसा युकतं मदपयेटङणािनवतम् // आ.क.१,२४.६४ //
नषिपषं च िुषकं च धमातः खोिो भवेितः /
चनदाकपिोडिािेन िवि ं भवित काञचनम् // आ.क.१,२४.६५ //
हेमाधपिमिलतं तं तु मातृकासमता वरजेत् /
कुयातसङिलकायोगािेधो दिगुणोिरः // आ.क.१,२४.६६ //
यथा हेिम तथा तारे वयाििबीजेन योिजतम् /
तृतीयसङलाबि ं िटिते नागवेधकम् // आ.क.१,२४.६७ //
चतुगुपणेन तेनवै सहसािेन काञचनम् /
अनने कमयोगेन सपत सङिलका यिद // आ.क.१,२४.६८ //
कुरते काञचन ं िदवयमषलोहािन पावपित /
तं पुनशूणपियतवा तु पुियेिसम जायते // आ.क.१,२४.६९ //
सवपवयािधजयो देिव पलैकेन सुभिकते /
ििपले बाहमायुषय ं ितपले वैषणव ं भवेत् // आ.क.१,२४.७० //
चतुषपले च पञचतवमीिः पञचपले भवेत् /
िटपले भिकते देिव सदाििवतनुभपवेत् // आ.क.१,२४.७१ //
<पञचमः पकारः>
सूतकं गनधकं तार ं मेिवललीवसा समा /
ितिदन ं मदपयेललकं वङं पादेन लेपयेत् // आ.क.१,२४.७२ //
अनधमूिागतं धमातं वङं सतमभयित कणात् /
<िषः पकारः, गनधिपिषिविधः>
चूिणपतं गनधकं देिव मकपिीरसभािवतम् // आ.क.१,२४.७३ //
भावयेचछतवारािण जीवभसम तु गचछित /
दापयेनमृणमये पाते रसेन सह संयुतम् // आ.क.१,२४.७४ //
तापयेदिवतापेन मकपिीरससंयुतम् /
गनधकं गसते सूतः िपिषका भवित कणात् // आ.क.१,२४.७५ //
ितलपणीरसेनवै गनधकं भावयेितः /
सपतवारासतु देवेिि छायािुषकं पुनःपुनः // आ.क.१,२४.७६ //
िोिधतं पािततं सूतं पलैकपिमतं िपये /
मूिामधये िविनिकपय नरेनदीरससंयुतम् // आ.क.१,२४.७७ //
जारयेिालुकायनते भािवत ं गनधकं पुनः /
तुिि तुिि पदातवय ं गनधकं च पुनः पुनः // आ.क.१,२४.७८ //
अनने कमयोगेन जायते गनधिपिषका /
गनधपािाणचूणप ं तु कनकसय रसेन तु // आ.क.१,२४.७९ //
भावयेतसपतवारासतु सतीरजेन तु सपतधा /
िुिसूतपलैकं च खपपरे दापयेितः // आ.क.१,२४.८० //
भािवतं गनधकं ददानरिपिेन संयुतम् /
दोलयेद ् रिवतापेन िपिषका भवित कणात् // आ.क.१,२४.८१ //
गनधकं सूकमचूणप ं तु चणकामलेन पावपित /
भावयेतसपतवारािण सतीपुषपेण च सपतधा // आ.क.१,२४.८२ //
दतुसूतकमधये तु कपूपर ं गनधकं रसम् /
दापयेिनिकपेद ् गोषे सपताहाद ् गनधिपिषका // आ.क.१,२४.८३ //
ं न ं वेधश>
<गनधकिपषीसतभ
किुकोिातकीबीज ं चाणडालीकनदमेव च /
सतनयकीरेण संपेषय िपिषका तेन लेपयेत् // आ.क.१,२४.८४ //
पुियेिधूरे यनते सतमभते नात संियः /
हेमसमपुिमधये तु समावतप ं तु कारयेत् // आ.क.१,२४.८५ //
अषमािेन तेनवै नागवेध ं पदापयेत् /
िोडिािेन तेनवै तारवेध ं पदापयेत् // आ.क.१,२४.८६ //
<सपतमः पकारः>
गनधिपिषपलैकं तु नागिपिषपलाषकम् /
लेपयेनागपतािण छायाया िोियेितः // आ.क.१,२४.८७ //
आिरिकिपणडेन नागपतािण लेपयेत् /
आरणयोतपलकैदेिव दापयेचच पुितयम् // आ.क.१,२४.८८ //
तनागं िमयते िदवय ं िसनदरूारणसपभम् /
तनागं पलमेकं तु िुलबचूणपपलाषकम् // आ.क.१,२४.८९ //
वासकसय रसेनवै पहरैकं तु मदपयेत् /
मारयेतपातनायनते िुलब ं तिनमयते कणात् // आ.क.१,२४.९० //
िोडिािेन तेनवै तारवेध ं पदापयेत् /
जायते कनकं िदवय ं देवाभरणभूिणम् // आ.क.१,२४.९१ //
या कािचदगनधिपषी तु आदौ नागं तु मारयेत् /
नागेन वेधयेचछुलब ं िुलबे तार ं तु वेधयेत् // आ.क.१,२४.९२ //
कनकं जायते िदवय ं िसियोग उदाहृतः /
<अषमः पकारः>
गनधकं मधुसय
ं ुकतं हरबीजेन मिदपतम् // आ.क.१,२४.९३ //
भूिमसथं मासमेकं तु तारमायाित काञचनम् /
उितपनने तेनवै सवपकुषिवनािनम् // आ.क.१,२४.९४ //
घनने सह संयुकतं वरणरोगिवनािनम् /
संवतसरपयोगेण सहसायुभपवेनरः // आ.क.१,२४.९५ //
<तालकबनधः>
िुिसूतपलैकं तु पलैकं तालकसय च /
एकीकृतयाथ संमदप उनमिकरसेन च // आ.क.१,२४.९६ //
मारयेचचकयनतेण भसमीभवित सूतकः /
अनधमूिागतं धमातं खोिो भवित िोभनः // आ.क.१,२४.९७ //
वङं तार ं च िुलब ं च कमिो वेधयेदसः /
िुिवङपलैकं च पलैकं सूतकसय च // आ.क.१,२४.९८ //
िे पले तालकं चैतद ् उनमिरसमिदपतम् /
मारयेतपातनायनते धमनातखोिता नयेत् // आ.क.१,२४.९९ //
शेताभकसय सततव ं च तार ं तीकणं च मािककम् /
अनधमूिागतं धमातं खोिो भवित ततकणात् // आ.क.१,२४.१०० //
ततखोिपलमेकं च पलैकं सूतकसय च /
तालकसय पलं सवपमेकीकृतयाथ मदपयेत् // आ.क.१,२४.१०१ //
मारयेतपातनायनते धमनात् खोिता नयेत् /
<अनये लघुबनधाः>
िुिसूतपलैकं च पलैकं पनगसय च // आ.क.१,२४.१०२ //
पलिय ं कुनटयाश सवपमेकत मदपयेत् /
मारयेतपातनायनते धमनात् खोिता नयेत् // आ.क.१,२४.१०३ //
हेमिपिषपलैकं च पलैकं गनधकसय तु /
एकीकृतयाथ संमदप धुिूरकरसेन च // आ.क.१,२४.१०४ //
मारयेतपातनायनते धमनात् खोिता नयेत् /
कृषणाभकसय सतव ं च कानतं तीकणं च हािकम् // आ.क.१,२४.१०५ //
िुि ं तार ं च माकीकं समभागािन कारयेत् /
अनधमूिागतं धमातं खोिो भवित ततकणात् // आ.क.१,२४.१०६ //
ततखोिपलमेकं तु पलैकं सूतकसय च /
पलिय ं कुनटयाश सवपमेकत मदपयेत् // आ.क.१,२४.१०७ //
मारयेतपातनायनते धमनात् खोिता नयेत् /
कृषणाभकपलैकं तु रसकसय पलं तथा // आ.क.१,२४.१०८ //
सूतकसय पलैकं तु सवपमेकीकृतं िपये /
उनमिकरसेनवै मदपयेतपहरियम् // आ.क.१,२४.१०९ //
मदपयेिदनमेकं वा िङणेन समिनवतम् /
घुििका कारयेतपशाचछायािुषकं तु कारयेत् // आ.क.१,२४.११० //
महावितपगतं धमातं खोिं भवित सूतकः /
तं खोिं िोधयेतकाचिङणदवयोगतः // आ.क.१,२४.१११ //
हेमा सह समावतयप सारणातयसािरतम् /
सहसािेन तेनवै िुलबवेध ं पदापयेत् // आ.क.१,२४.११२ //
अनने कमयोगेन कोििवेधी भवेदसः /
बीजिय ं पलािसय पलमेकं तु सूतकम् // आ.क.१,२४.११३ //
जमबीरामलेन संमदप छायािुषकं तु कारयेत् /
तुमबीका मेघनादी च काकजङा च भूिलका // आ.क.१,२४.११४ //
सतनय ं च तैः पिलपताया मूिाया चैव िनिकपेत् /
धमयेतखिदराङारैः खोिो भवित चाकयः // आ.क.१,२४.११५ //
पलाितैले संमदप ं यावत् सयाद ् दविपिषका /
अनधमूिागतं धमातं खोिो भवित ततकणात् // आ.क.१,२४.११६ //
पूवपिुिेन सूतेन समहेमा च पावपित /
गोलकं कारयेिेन मदपियतवा दढ
ृ ं कृतम् // आ.क.१,२४.११७ //
बहवृकसय बीजािन कापासािसथ िवभीतकम् /
यविचञचा च वनधया च रािजका च समिनवतम् // आ.क.१,२४.११८ //
सूकमिपणडीकृतं सवप ं तेन िलपवा तु गोलकम् /
पुिनःै सपतिभर ् देिव िपिषकासतमभन ं भवेत् // आ.क.१,२४.११९ //
बृहतपुिं ततो दततवा मूिाया तु धमेितः /
समावतयप तु तं सूतं समहेमा िनयोिजतम् // आ.क.१,२४.१२० //
ितािेन तु चनदाकप ं वेधयेत् सुरविनदते /
पुनसतेनवै योगेन िपषीसतभ
ं ं तु कारयेत् // आ.क.१,२४.१२१ //
सारियतवा ततो हेमा वेधशैव सहसकः /
एव ं लकािण कोििं च वेधयेतकमयोगतः // आ.क.१,२४.१२२ //
सपतसंकिलकादधूवप ं कृतवा वकतं तु गोलकम् /
विेणैकेन स भवेिलीपिलतविजपतः // आ.क.१,२४.१२३ //
चाणडालीराकसीपुषपैरथ मधवाजयिङणैः /
महारसाषमधये तमभकं वािप योजयेत् // आ.क.१,२४.१२४ //
नागवङसमं सूतं हेमतारमथािप वा /
अभकं दिुतसततव ं वा मदपयेतपहरियम् // आ.क.१,२४.१२५ //
छायािुषकं ततो गोलं मूकमूिागतं िपये /
दततवा लघुपुिं धमातः खोिो भवित िोभनः // आ.क.१,२४.१२६ //
ं ा वीरा सनुहीकीर ं कञचुकी यविचिञचका /
रभ
दीनारी चैव गोरमभा मीनाकी काकमािचका // आ.क.१,२४.१२७ //
एिभमपिदपतसूतसय पुनजपनम न िवदते /
पूवपवत् कमयोगेन खोिो भवित िोभनः // आ.क.१,२४.१२८ //
िवषणुकानता च वकाङाबला च तुलसी तथा /
महासोमािहवलली च सूयावतप ं च सुनदिर // आ.क.१,२४.१२९ //
एिभसतु मिदपतः सूतः पूवपवतखोिता नयेत् /
सनुहीकीर ं च काञीर ं बीजािन कनकसय च // आ.क.१,२४.१३० //
कञचुकी लाङली चेनदवारणी िविमुिषका /
पालािमूलतोय ं च मदपयेिेन सूतकम् // आ.क.१,२४.१३१ //
समहेिम समं सूतं िपिषका कारयेदधुः /
महारसािनपिषकाधप ं मदपयेद ् ओिधीरसैः // आ.क.१,२४.१३२ //
यामतय ं मदपियतवा गोलकं कारयेदधुः /
िपिषका बनधियतवा तु गनधतैले िवपाचयेत् // आ.क.१,२४.१३३ //
अनधमूिागतं गोलं छायािुषकं तु कारयेत् /
ततो लघुपुिं दततवा खिदरािनौ तु धामयेत् // आ.क.१,२४.१३४ //
खोिवजजायते देिव सह हेमा तु धामयेत् /
अकीणो िमलते हेिम समावतपश जायते // आ.क.१,२४.१३५ //
ततकणादेव सूतसय िदवयदेहो भवेनरः /
वेधयेतसवपलोहािन रिञतः कािमतो रसः // आ.क.१,२४.१३६ //
समािभकणे सूते मदपयेदोिधीरसैः /
नषिपषं तु तं कृतवा पूवपयोगेन धामयेत् // आ.क.१,२४.१३७ //
खोिसतु जायते िदवयः िोडिािेन वेधकः /
बिः सङिलकायोगाद ् िवधयेद ् दिगुणोिरम् // आ.क.१,२४.१३८ //
अथवा चूणपबिसतु िवधयेदिगुणोिरम् /
मृगदवूा चनदवलली पकविबमबा तथैव च // आ.क.१,२४.१३९ //
कािकीला करवीर ं च बीज ं चोनमिकसय च /
काकाणडीपलसंयुकतं मदपयेतसुरसुनदिर // आ.क.१,२४.१४० //
समहेिम समं सूतं िपिषका कारयेदधुः /
अथवा सारियतवा तु समेन समसूतकम् // आ.क.१,२४.१४१ //
महारसिपिषका च मदपयेदोिधीरसैः /
यामतय ं मदपियतवा गोलकं कारयेदधुः // आ.क.१,२४.१४२ //
अनधमूिागतं गोलं छायािुषकं तु कारयेत् /
ततो लघुपुिं दततवा धमातः खोिो भवेितपये // आ.क.१,२४.१४३ //
मृगदवूोिमासोमारसैः सूतकसारणम् /
मूलैसतयाणा लाङलया रामठेन च हनयते // आ.क.१,२४.१४४ //
समेन हेमा संयुकतं िपिषका कारयेदधुः /
अथवा तारिपिषं च समसूतेन कारयेत् // आ.क.१,२४.१४५ //
पूवपवतकमयोगेन खोिो भवित िोभनः /
अनधमूिागतं भूमौ सवेदयेतकिपकाििनना // आ.क.१,२४.१४६ //
अहोरातं ितरातं वा चूणपबनध ं भवेितः /
तचचूणपबनध ं कुरते वेध ं दिगुणोिरम् // आ.क.१,२४.१४७ //
िूिलनीरससूतं च सोतोञनसमिनवतम् /
पूवपवितपिषकायोगात् खोिो भवित िोभनः // आ.क.१,२४.१४८ //
सोतोञन ं सतगर ं सृिषतययुतं रसम् /
भवेिििसहः िकपं सूतकः सवपकमपकृत् // आ.क.१,२४.१४९ //
हेमाभं चैव ताराभं िुलबाभं चाभतीकणकम् /
वङाभं चैव नागाभं सह सूतेन बनधयेत् // आ.क.१,२४.१५० //
यथालाभौिधीघृषं महारससमिनवतम् /
हेमा तारेण िुलवेन तीकणवङोरगैसतथा // आ.क.१,२४.१५१ //
एिभवयपसतैः समसतैवा िपिषं कृतवा समे समाम् /
मारयेतपूवपिविधना गभपयनते तुिाििनना // आ.क.१,२४.१५२ //
समािं सूतकं दततवा वार ं वार ं पुनः पुनः /
जायते िविवधः खोिः कानतबिो महारसः // आ.क.१,२४.१५३ //
भवेतसङिलकायोगािेधो दिगुणोिरः /
<िनगलबनधः>
खोिः पोिसतथा भसम धूलीकलपश पञचमः // आ.क.१,२४.१५४ //
एते िनगलयोगाभया सवपबनधफलोदयः /
सनुहकपसंभव ं कीर ं बनधबीजािन गुिगुलुः // आ.क.१,२४.१५५ //
सैनधव ं ििगुणं दततवा मदपयेत िवचकणः /
िपिषकाबनधन ं कृतवा कलकेनानने सुनदिर // आ.क.१,२४.१५६ //
िबलवपमाणं कृतवा तु मूिामितदढ
ृ ा िुभाम् /
ऊधवाधो लवणं दततवा मूिामधये रसं िकपेत् // आ.क.१,२४.१५७ //
मूिामधये पदातवय ं दिधिङािदचूणपकम् /
ृ ं बदधवा लोणमृििकया बुधः // आ.क.१,२४.१५८ //
मुखं तसय दढ
कारयेतसिनधलोणं च छायािुषकं तु कारयेत् /
उकतो िनगलबनधोऽय ं पुतसयािप न कथयते // आ.क.१,२४.१५९ //
तुिकिाििनना भूमौ मृदसुवेद ं तु कारयेत् /
अहोरातं ितरातं वा पुिं दततवा पयततः // आ.क.१,२४.१६० //
सुधमातं खिदराङारै रसेनद ं खोिता नयेत् /
सौवीर ं िङणं काचं दततवा दततवा तु िोधयेत् // आ.क.१,२४.१६१ //
अकीणो िमलते हेिम समावतपश जायते /
समािभकणं तिु िुिसूतेन कारयेत् // आ.क.१,२४.१६२ //
धमयेत् पूवपयोगेन रसेनद ं खोिता नयेत् /
भवेतसङिलकायोगािेधो दिगुणोिरः // आ.क.१,२४.१६३ //
पलािबीजिनयासं कोिकलोनमिवारणी /
िूिलनीरससंयुकतं पेियेतसैनधवािनवतम् // आ.क.१,२४.१६४ //
िपिषकावेषन ं कृतवा िनगलेन तु बनधयेत् /
अभकसय तु पतेण वजाकपकीरिसनधुना // आ.क.१,२४.१६५ //
तापयेन लोहिकटेन िसकतामृणमयेन च /
एिभसतु िनगले बिः पारदीयो महारसः // आ.क.१,२४.१६६ //
नाितकामित मयादा वेलािमव महोदिधः /
तैलाकपकीरकतकलाङलया िनगलोिमः // आ.क.१,२४.१६७ //
काकिवि् बहबीजािन लाङली िनगलोऽपरः /
वाकुची बहबीजािन ककपिासथीिन सुनदिर // आ.क.१,२४.१६८ //
सामुद ं िामबर ं चैव लवणं िनगलोिमः /
सनुहकपसमभव ं कीर ं बहबीजािन कारयेत् // आ.क.१,२४.१६९ //
कनकसय च बीजािन लोणाषेन च मदपयेत् /
िनगलोऽनयसतु गोिजहामूलािन सतीरजोऽपरः // आ.क.१,२४.१७० //
वाकुची बहबीजािन सनुहकपकीरसैनधवम् /
जवािलनी काकिवषा च पिसतो िनगलोिमः // आ.क.१,२४.१७१ //
लवणं िङणं कार ं ििलातालकगनधकम् /
तथामलवेतसं तापय ं िहङुलं समभािगकम् // आ.क.१,२४.१७२ //
सनुहकपपयसा युकतं पेियेिनगलोिमम् /
िपिषका वेषयेदेिामेकेन िनगलेन तु // आ.क.१,२४.१७३ //
लोणमूिागतं पािवत् खोिं कृतवा तु वेधयेत् /
िितीय ं गोलकं वकये िपिषकासतमभमुिमम् // आ.क.१,२४.१७४ //
ििपदीरजमूतेण सैनधवाभं सगुिगुलम् /
िपषी संवेषटय कलकेन मृदा तु पुनरषधा // आ.क.१,२४.१७५ //
तुिकिाििनना भूमौ मृदसुवेद ं तु कारयेत् /
अहोरातं ितरातं वा पूवपवतखोिता नयेत् // आ.क.१,२४.१७६ //
वाकुची बहबीजािन गगन ं िवमलं मिणम् /
सौवचपलं सैनधव ं च िङणं गुिगुलुं तथा // आ.क.१,२४.१७७ //
ििपदीरजसा मूतं सुशलकणं त ं च मदपयेत् /
िपषीमावेषटय कलकेन पूवपवतखोिता नयेत् // आ.क.१,२४.१७८ //
<रसमूछािविधः, पथमः पकारः>
अथ मूचछा पवकयािम रससय परमेशिर /
बाहीकं सैनधव ं कनया धूिरो लिुन ं वचा // आ.क.१,२४.१७९ //
मेघनादा काकमाची सवािं मदपयेदसम् /
शलकणं तं गोलकं कृतवा िहगंुना वेषयेदिहः // आ.क.१,२४.१८० //
समेन लोणयनतसथं कृतवा तििपचेिदनम् /
चणडाििनना सवाङिीतमधः पाते िसथत ं रसम् // आ.क.१,२४.१८१ //
चूणीभूतं समादाय सानदििगुणवाससा /
बदधवा सोमानले यनते हथोधवप ं गनधकं समम् // आ.क.१,२४.१८२ //
दततवा पचेतपुनगपनधमेव ं गनध ं तु िडगुणम् /
जारयेतस रसो देिव मूिछपतः सवपरोगहा // आ.क.१,२४.१८३ //
<िितीयः पकारः>
गनधकं नवसार ं च िुिसूतसमं समम् /
यामं संमदपयेचछलकणं काचकूपया िविनिकपेत् // आ.क.१,२४.१८४ //
सपतमृतकपपिैर ् िलपवा कूपी घमे िविोियेत् /
कूिपका वालुकायनते िादिपहर ं पचेत् // आ.क.१,२४.१८५ //
स रसो जायते देिव मूिछपतो रिञतो भवेत् /
<तृतीयः पकारः>
रसाधप ं गनधकं मदप ं यामयुिमं खरातपे // आ.क.१,२४.१८६ //
ततः िसतजयनतयाश रसैः संमदपयेततयहम् /
ततसतु गोलकं कृतवा मूिाया संिनरोधयेत् // आ.क.१,२४.१८७ //
िोिियतवा धमेत् िकंिचत् संतपता ता जले िकपेत् /
तं रसेनद ं समादाय भावयेदगोकुरदवैः // आ.क.१,२४.१८८ //
मूिछपतो जायते सूतः सवपरोगहरः िुभः /
<बिरसलकणम्>
अकयश लघुदावी तेजसवी िनमपलो गुरः // आ.क.१,२४.१८९ //
सफुिनः पुनरावतो बिः सूतः स उचयते /
<जलूकाबनधाः; मदपनजलूका>
रससयाषमभागं तु सवणप ं वा नागमेव वा // आ.क.१,२४.१९० //
शलेषमातकफलं पकव ं कोिकलाककबीजकम् /
ितलिपणयाकचूणप ं च तपतखलवे िवमदपयेत् // आ.क.१,२४.१९१ //
िालमलयाशैव पञचाङं रसं तत िविनिकपेत् /
जलूका जायते याविावनमदाितः िकपेत् // आ.क.१,२४.१९२ //
कपूपर ं वाकुचीतैलं सैनधव ं िङणं कणाम् /
किपकचछुकरोमािण ततसवप ं पेियेजजलैः // आ.क.१,२४.१९३ //
एततपूवपजलूका ितसपताह ं तपतखलवके /
जलूका जायते िदवया मदपनाखया सुरािचपते // आ.क.१,२४.१९४ //
नारीणामृतुकाले तु सा योजया योिनगहरे /
मददपपहरा तासा मदिवहलकारका // आ.क.१,२४.१९५ //
बालये चाषाङुला योजया यौवन े सा दिाङुला /
िादिाङुिलका योजया पगलभाना जलूकका // आ.क.१,२४.१९६ //
यसतु ता धारयेनमूििप वीयप ं तसय िसथर ं भवेत् /
<मनमथजलूका>
रसेनदसयाषमं भागं सवणप ं वा नागमेव वा // आ.क.१,२४.१९७ //
िालमलीतविघिसतकनदनीलामूलमुिनचछदम् /
एिा दवैसतपतखलवे सवप ं मदपमतिनदतः // आ.क.१,२४.१९८ //
शलेषमातकफलं पकव ं कोिकलाककबीजकम् /
सुपकविबलवमजजा च तिसमिनकपवा िवमदपयेत् // आ.क.१,२४.१९९ //
जलूका जायते यावत् कपूपराद ं च पूवपवत् /
तिसमिनकपवा ितसपताह ं मदपयेिपतखलवके // आ.क.१,२४.२०० //
मनमथाखया जलूका सयातपूवपवत् फलदाियनी /
<कनदपपजलूका>
सूतकसयाषमं भागं हािकं सीसमेव वा // आ.क.१,२४.२०१ //
िुणठी भृङी वरा कौदी छागकीरघृत ं गवाम् /
मूतं ितः सपतिदवसं मदपयेिपतखलवके // आ.क.१,२४.२०२ //
जलूका जायते यावतकपूपराद ं च पूवपवत् /
ं िदन ं मदप ं जलूका जायते िुभा // आ.क.१,२४.२०३ //
एकिवि
कनदपाखया सुरेिािन पूवपवतफलदाियनी /
<मदनजलूका>
ितिदन ं मदपयेत् खलवे सूतिनषकचतुषयम् // आ.क.१,२४.२०४ //
ितपलं चामिनयासं सतोकं सतोकं िविनिकपेत् /
पयशैव महािमया दातवय ं मदपनकमम् // आ.क.१,२४.२०५ //
जलूका मदनाखयेय ं जायते िुभदा नृणाम् /
रामाणा मददपाणा दािवकाििनघृतौ यथा // आ.क.१,२४.२०६ //
पूवपवतकमयोगेन वीयपसतमभकर ं भवेत् /
नानावणप ं तथा सवचछं धृतं योनौ जलूकवत् // आ.क.१,२४.२०७ //
बधयते सूतको यसतु जलूकाबनधलकणम् // आ.क.१,२४.२०८ //

आ.क. १, २५
<पिरभािा>
पिरभािा पवकयािम िृणु तव ं सावधानतः /
<वैदभागः>
अधप ं िसिरसं देिव ितषवेकं हेमभसम च // आ.क.१,२५.१ //
पादािकं रपयभसम िषािं तामभसम च /
अषमािं िह कानताभं कलािं नवरतकम् // आ.क.१,२५.२ //
रसेशर ं समुिदशय रसवैदाय धीमते /
रसाचायाय िसिाय ददािदषाथपिसिये // आ.क.१,२५.३ //
<कजजली पङरसश>
धातुिभगपनधकादैश िनदपवैमपिदपतो रसः /
सुशलकणः कजजलाभोऽसौ कजजली सािभधीयते // आ.क.१,२५.४ //
सदवे मिदपतः सोऽिप इित पाकरसः समृतः /
<िपषी>
अकाितुलयादसतोऽथ गनधािनषकाधपतुलयाततुिििोऽिप खलवे /
अकातपे तीवरतरे िवमदाितपिषभपवेतसा नवनीतरपा // आ.क.१,२५.५ //
खलवे िवमदप गनधेन दिुधेन सह पारदम् // आ.क.१,२५.६ //
पेिणाितपिषता याित सा िपषीित मता परैः /
<पातनिपषी>
चतुथािसुवणेन रसेन कृतिपिषका // आ.क.१,२५.७ //
भवेतपातनिपषी सा तथा रपयािदिभः कृता /
<हेमिपषी तारिपषी च>
रपय ं वा जातरप ं वा रसगनधािदिभहपतम् // आ.क.१,२५.८ //
समुितथतं च बहिु ः सा कृषी हेमतारयोः /
कृषी िकपवा सुवणानते न वणो हीयते तया // आ.क.१,२५.९ //
सवणपकृषटया कृतं बीज ं रससय पिररञनम् /
<लोहकम्>
तामं तीकणसमायुकतं दतुं िनिकपय भूिरिः // आ.क.१,२५.१० //
सगनधे िलकुचदावे िनगपतं वरलोहकम् /
<हेमरकती ताररकती च>
तेन रकतीकृतं सवणप ं हेमरकतीतयुदाहृता // आ.क.१,२५.११ //
िनिकपता सा दतुे सवणे वणोतकिपिवधाियनी /
तारसय रञनी चािप बीजरागिवधाियनी // आ.क.१,२५.१२ //
एवमेव पकतपवया ताररकती मनोहरा /
रञनी खलु रपयसय बीजानामिप रञनी // आ.क.१,२५.१३ //
<चनदानलदलम्>
मृतेन वा बिरसेन वानयलोहेन वा सािधतमनयलोहम् /
िसतं िह पीततवमुपागतं तदलं िह चनदानलयोः पिसिम् // आ.क.१,२५.१४ //
आभासमृतबनधेन रसेन सह योिजतम् /
सािधतं वानयलोहेन िसतं पीतं िह तदलम् // आ.क.१,२५.१५ //
<अयोनागम्>
तापयेन िनहतं कानतं सपतवार ं समुितथतम् /
तदवय ं ििपलं वाथ तामभसम पलियम् // आ.क.१,२५.१६ //
सवप ं िनिकपय मूिाया सपतवार ं धमेदढृम् /
तदयोनागिमतयुकतं साधकं देहलोहयोः // आ.क.१,२५.१७ //
रसेन सारणायनते तदीया गुिलका कृता /
सा धृता वदन े हिनत मेहरोगानिेितः // आ.क.१,२५.१८ //
कुरते दनतदाढयप ं च दि
ृ ौ गृधदि
ृ ािवव /
तथानयान् केतजानोगान् रोगाञ् जतूधवपसंभवान् // आ.क.१,२५.१९ //
<िुलवनागम्>
मािककेण हतं तामं दिवार ं समुितथतम् /
तििििुिनागं िह िितय ं तचचतुषपलम् // आ.क.१,२५.२० //
नीलाञनहतं भूयः सपतवार ं समुितथतम् /
इित संिसिमेतिि िुलबनागं पकीितपतम् // आ.क.१,२५.२१ //
सािधतसतेन सूतेनदो वदन े िवधृतो नृणाम् /
िनहिनत मासमातेण मेहवयूहमिेितः // आ.क.१,२५.२२ //
पथयािनसय विेण पिलतं विलिभः सह /
गृधदिृषर ् लसदिृषः सवारोियसमिनवतः // आ.क.१,२५.२३ //
<िपञरी>
लोह ं लोहानतरे िकपतं धमातं िनवािपतं दवे /
पाणडुपीतपभ ं जातं िपञरीतयिभधीयते // आ.क.१,२५.२४ //
<चनदाकपम्>
भागाः िोडि तारसय तथा िादि भासवतः /
एकतावितपतासते तु चनदाकपिमित कथयते // आ.क.१,२५.२५ //
<िनवापहणम्>
धायपलोहे ऽनयलोहशेतपिकपतो वङनालतः /
िनवापणं तु ततपोकत ं वैदैिनपवाहणं खलु // आ.क.१,२५.२६ //
िकपेिनवाहणं दवये िनवाहे समभािगकम् /
ृ े च दष
आवापय ं वापनीय ं च भागे दष ृ वत् // आ.क.१,२५.२७ //
<वाितपतर (D ए f.)>
मृतं तरित यिोये लोह ं वािरतर ं िह तत् /
<रेखापूणप (D ए f.)>
अङुषतजपनीघृषं यिदेखानतरे िविेत् // आ.क.१,२५.२८ //
मृतं लोह ं तदिुदषं रेखापूणािभधानतः /
<िनरतथभसमलकणम्>
गुडगुञासुखसपिपमधवाजयैः सह योिजतम् // आ.क.१,२५.२९ //
न याित पकृितं धमानादपुनभपवमुचयते /
<िनरतथ>
लोहेन सह संयुकतं धमातं रपयेण चेल् िलहेत् // आ.क.१,२५.३० //
तदा िनरतथिमतयुकत ं लोह ं तदपुनभपवम् /
एव ं रपय ं सतामं चेदधमातं तामे लगेन िह // आ.क.१,२५.३१ //
तदा िनरतथं मनतवय ं रजतं च िभििवरैः /
<बीजम्>
िनवाहणिविेिेण तििणप ं भवेददा // आ.क.१,२५.३२ //
मृदल
ु ं िचतसङािं तद ् बीजिमित कथयते /
<उिारणम्>
इदमेव िह िनिदपषं वैदैरिारणं खलु // आ.क.१,२५.३३ //
संसृषलोहयोरेकलोहसय पिरनािनम् /
<ताडनम्>
पधमातं वङनालेन तिाडनमुदाहृतम् // आ.क.१,२५.३४ //
<धानयाभम्>
चूणाभं िािलसंयुकतं वसतबि ं िह कािञके /
िनयातं मदपनािसतािानयाभिमित कथयते // आ.क.१,२५.३५ //
<सततवम्>
कारामलदावकैयुपकतं धमातमाकरकोषके /
यसततो िनगपतः सारः सततवम् इतयिभधीयते // आ.क.१,२५.३६ //
<एककोलीसकः>
कोिषकाििखरापूणैः कोिकलाधमानयोगतः /
मूिाकणपम् अनुपापतैर ् एककोलीिको मतः // आ.क.१,२५.३७ //
<सवेदनादहाः कोिकलाः>
िििखताः पावकोिचछषा मृताङाराश कोिकलाः /
कषृ णाङाः कोिकलाशेित पयायासते परसपरम् // आ.क.१,२५.३८ //
<छचोअल्:: w ओओद् >
दावणे सततवपाते च माधूकाः खािदराः िुभाः /
ं जापेसतु सवेदन े बादराः िुभाः // आ.क.१,२५.३९ //
ददुावे वि
<िहङुलाकृषरसः >
िवदाधराखययनतसथाद ् आदपकदवमिदपतात् /
समाकृषो रसो योऽसौ िहङुलाकृष उचयते // आ.क.१,२५.४० //
<घोिाकृषं वङम् >
सवलपतालयुतं कासय ं वङनालेन तािडतम् /
मुकतवङं िह तिामं घोिाकृषमुदाहृतम् // आ.क.१,२५.४१ //
<गुहनागम्>
ं ित नागसय िुिसय कृतचिककम् /
पलिवि
रिपकादिुधसिमपषििलाया पिरलेिपतम् // आ.क.१,२५.४२ //
िरावसंपुिे रदधवा पचेत् कोडपुिेन ताम् /
ताविार ं पचेदतादाविसम पजायते // आ.क.१,२५.४३ //
गुडगुिगुलुगुञाजयिङणैः पिरमदप तम् /
मूिामधये िनरधयाथ धमानादतुथािपतं पुनः // आ.क.१,२५.४४ //
चकी तेन पुनः कृतवा पलपिमतपारदैः /
िलपवा िलमपेितसताकपसय पयसा ििलयािप च // आ.क.१,२५.४५ //
पचेदगजपुिैरेव ं वाराणा खलु िवि
ं ितः /
पुिे पुिे च नागसय कुयादतुथापन ं खलु // आ.क.१,२५.४६ //
नीलजयोितदपवैः समयिदिवारािण ढालयेत् /
इित िसि ं िह तत् सीसं किपमाताविेिितम् // आ.क.१,२५.४७ //
गुहनागाखयया पोकतं शेषं रसरसायन े /
िनषकमातं तु नागेऽिसमन् लोहाखये या दतुे सित // आ.क.१,२५.४८ //
सवतो लकगुणा हैमी िलाका गसते धुवम् /
लगेिैलपतपतं ततसवणपमुिदगरित धुवम् // आ.क.१,२५.४९ //
गुहनागोऽयमुिदषः ििकतसवचछनदभैरवः /
<वरनागम्>
तीकणं नीलाञनोपेतं धमातं िह बहि ु ो दढ
ृ म् // आ.क.१,२५.५० //
मृद ु कृषणं दतुदाव ं वरनागं तदचुयते /
<उतथापनम्>
मृतसय पुनरििूतः सा पोकतोतथापनाखयया // आ.क.१,२५.५१ //
<ढालनम्>
दतुदवयसय िनकेपो दवे तत् ढालन ं मतम् /
<चपलः>
ितंितपलिमतं नागं भानुदिुधेन मिदपतम् // आ.क.१,२५.५२ //
िवमृद पुियेत् तावद ् यावत् किाविेिकम् /
न ततपुिसहसेण कयमायाित सवपदा // आ.क.१,२५.५३ //
चपलोऽय ं समािदषो वाितपकैनागसमभवः /
इतथं िह चपलः कायो वङसयािप न संियः // आ.क.१,२५.५४ //
ततसपृषहसतसंसपृषः केवलो बधयते रसः /
स रसो धातुवादेिु िसयते न रसायन े // आ.क.१,२५.५५ //
अय ं िह कपपणाखयेन लोकनाथेन कीितपतः /
भामकाशमरजः सूकमं पञचमािसमिनवतम् // आ.क.१,२५.५६ //
कुमारीमूलतोयेन मदपयेदेकवासरम् /
िाङेरीसवरसे वािप िदनमेकमनारतम् // आ.क.१,२५.५७ //
एव ं भूनागधौतं च मदपयेिदवसियम् /
अथैकपलनागेन तावता तपुणािप च // आ.क.१,२५.५८ //
दििनषकरसेनदेण शलकणिपषं समाचरेत् /
योजियतवादकलकेन यथापूवप ं िवमदपयेत् // आ.क.१,२५.५९ //
ततः िाणरसेनदेण सततवेन रसकसय च /
िपषी कृतवा तु पूवेण पूवपकलकैश योजयेत् // आ.क.१,२५.६० //
अथ पकालय सोषणेन कािञकेन पिोियेत् /
पलाधप ं िुिससयेन अषगुञारसेन च // आ.क.१,२५.६१ //
िवमदप कािञकैः कुयानमिरचपिमता विीः /
िनरधय वजमूिाया सिनधबनध ं िवधाय च // आ.क.१,२५.६२ //
िििखतैर ् नविभः समयिभसताभया पधमेतखलु /
ततो मूिागतं सततव ं समादाय समनततः // आ.क.१,२५.६३ //
धमेतपकिमूिाया वङनालेन िोधयेत् /
दििाणं िह ततसतव ं भसमना लवणेन च // आ.क.१,२५.६४ //
सकािञकेन संपेषय पुियोगेन िोधयेत् /
ितिनषकपिमते तिसमनपूवपपोकतेन भसमना // आ.क.१,२५.६५ //
अिीितगुिणतं नागं धमातवा िनवाहयेत् खलु /
इयता पूवपसूतोऽसौ कीयते न कथंचन // आ.क.१,२५.६६ //
चपलोऽय ं समुिदषो लोकनाथेन िमभुना /
अननेािप रसः िीघं पूवपवद ् बधयते सुखम् // आ.क.१,२५.६७ //
कारवललीजिाचूणैदपिधा पुिितो िह सः /
भवेनागिविनमुपकतो गासं गृहातयिेितः // आ.क.१,२५.६८ //
सुखं पकिमूिाया भवेच् चाितगुणोिरः /
जीणपगासो रसो हेिा देहलोहकरो भवेत् // आ.क.१,२५.६९ //
<भूनागधौतम्>
भूभुजङिकृिोयैः पकालयापहृतं मलम् /
कृषणवणप ं िह ततपोकतं धौताखय ं रसवािदिभः // आ.क.१,२५.७० //
<िनिानम्>
दवययोमेलन ं धमानाद ् ििंान ं पिरकीितपतम् /
<भञनी>
भागादपूयािधके केपमनुवणपसवणपकम् // आ.क.१,२५.७१ //
दलैवा विणपकागासो भञनी वािदिनिमपता /
<फुिललका >
पतङीकलकतो जाता लोहे तारतवहेमता // आ.क.१,२५.७२ //
िदनािन कितिचत् िसथतवा यातयसौ फुिललका मता /
<पतङीरागः>
रिञताधपरसाललोहादनयिा िचरकालतः // आ.क.१,२५.७३ //
िविनयाित स िनिदपषः पतङीरागसंजकः /
<आवापः>
दतुे दवयानतरकेपाललोहादैः िकयते िह यः // आ.क.१,२५.७४ //
स आवापः पतीवापसतदेवाचछादन ं मतम् /
<अिभिेकः>
दतुे विििसथते लोहे िवरमयाषिनमेिकम् // आ.क.१,२५.७५ //
सिललसय पिरकेपः सोऽिभिेक इित समृतः /
नागं वा वङं वा पदावय िनिेचयेचछतं वारान् // आ.क.१,२५.७६ //
उकतदवये तददवताडनमेतिि सोऽिभिेकसतु /
<िनवाप>
तपतसयापसु पिरकेपो िनवापसतपन ं च तत् // आ.क.१,२५.७७ //
पितवापयािदकं कायप ं दतुलोहे सुिनमपले /
<िुिावतपः>
यदा हतु ािो दीपतािचपः िुकलोतथानसमिनवतः // आ.क.१,२५.७८ //
िुिावतपसतदा जेयः स कालः सततविनगपमे /
<रेखावतपः>
दावयदवयिनभा जवाला दशृयते धमन े यदा // आ.क.१,२५.७९ //
दवसयोनमुखता सेय ं रेखावतपः स कथयते /
<सवाङिीतं विि(बिहः)िीतं च>
वििसथमेव िीतं यिदकुतं सवाङिीतलम् // आ.क.१,२५.८० //
अिनरेाकृषिीतं यििििीतं तदीिरतम् /
<सवेदनम्>
कारामलैर ् औिधैवािप डोलायनते िसथतसय िह // आ.क.१,२५.८१ //
पचन ं सवेदनाखय ं सयानमलिैिथलयकारकम् /
<मदपनम्>
उिदषैरौिधैः साधप ं सवामलैः कािञकैरिप // आ.क.१,२५.८२ //
पेिणं मदपनाखय ं सयादिहमपलिवनािनम् /
<मूछपनम्>
मदपनािदषभैिजयैर ् नषिपिषतवकारकम् // आ.क.१,२५.८३ //
तनमूचछपन ं िह वायपिदभूजकञचुकनािनम् /
<नषिपिषः>
सवरपसय िवनािेन िपिषतवापादन ं िह यत् // आ.क.१,२५.८४ //
िववृििर ् िजतसूतेन नषिपिषः स उचयते /
<उतथापनम्>
सवेदतापािदयोगेन सवरपापादन ं पुनः // आ.क.१,२५.८५ //
तदतुथापनिमतयुकतं मूचछावयापििनािनम् /
<पातनम्>
उकतौिधैमपिदपतपारदसय यनतिसथतसयोधवपमधश ितयपक् /
िनयापन ं पातनसंजयोकतं वङािहसंपकपजकञचुकघम् // आ.क.१,२५.८६ //
<रोधनम्>
जलसैनधवयुकतसय रससय िदवसतयम् // आ.क.१,२५.८७ //
िसथितरापयाियनी कुमभे योऽसौ रोधनमुचयते /
<िनयमनम्>
रोधनाललिधवीयपसय चपलतविनवृिये // आ.क.१,२५.८८ //
िकयते यो घिे सवेदः पोकतं िनयमन ं िह तत् /
<दीपनम्>
धातुपािाणमूलादैः संयुकतो घिमधयतः // आ.क.१,२५.८९ //
गासाथप ं ितिदन ं सवेदो दीपन ं तनमतं बुधैः /
<गासमानम्>
इयनमानसय सूतसय भोजयदवयाितमका िमितः // आ.क.१,२५.९० //
इयतीतयुचयते योऽसौ गासमानिमतीिरतम् /
<जारणा>
गाससय चारणं गभपदावणं जारणं तथा // आ.क.१,२५.९१ //
इित ितरपा िनिदपषा जारणा वरवाितपकैः /
गासः िपणडः परीणामिसतसशाखयाः पराः पुनः // आ.क.१,२५.९२ //
समुखा िनमुपखा चेित जारणा िििवधा मता /
िनमुपखा जारणा पोकता बीजादानने भागतः // आ.क.१,२५.९३ //
<समुखजारणा>
िुि ं सवणप ं च रपय ं च बीजिमतयिभधीयते /
ं तो बीजपकेपो मुखमुचयते // आ.क.१,२५.९४ //
चतुःिषटयि
एव ं कृते रसो गासलोलुपो मुखवान् भवेत् /
किठनानयिप लोहािन कमो भवित भिकतुम् // आ.क.१,२५.९५ //
इय ं िह समुखी पोकता जारणामृतजारणा /
<िनमुपखचारणा>
िदवयौििधसमायोगात् िसथतः पकिकोिषिु // आ.क.१,२५.९६ //
भुिकते िनिखललोहादानयोऽसौ राकसवकतवान् /
<चारणा>
रससय जठरे गासकेपणं चारणा मता // आ.क.१,२५.९७ //
<गभपदिुतः>
गसतसय दावणं गभे गभपदिु तरदाहृता /
<बाहदिुतः>
बिहरेव दतुीकृतय घनसतवािदकं खलु // आ.क.१,२५.९८ //
जारणाय रसेनदसय सा बाहदिु तर ् उचयते /
<दिुत (सुिसतनचे)>
िनलेिपतव ं दवतव ं च तेजसतव ं लघुता तथा // आ.क.१,२५.९९ //
असंयोगश सूतेन पञचधा दिु तलकणम् /
<दिुत (पोचेसस्)>
औिधाजयािदयोगेन लोहधातवािदकं सदा // आ.क.१,२५.१०० //
उििषते दवाकारा सा दिु तः पिरकीितपता /
<जारणा>
दतुगासपरीणामो िबडयनतािदयोगतः // आ.क.१,२५.१०१ //
जारणेतयुचयते तसयाः पकाराः सिनत कोिििः /
<िवडम्>
कारैरमलैश गनधादैमूपतैः सपिुिभसतथा // आ.क.१,२५.१०२ //
रसगाससय जीणाथप ं तिदडं पिरकीितपतम् /
<रञनम्>
संिसिबीजसततवािदजारणेन रससय िह // आ.क.१,२५.१०३ //
पीतािदरागजनन ं रञन ं समुदीिरतम् /
<सारणा>
सूते सतैलयनतसथे सवणािदकेपणं िह यत् // आ.क.१,२५.१०४ //
वेधािधकयकर ं लोहे सारणा सा पकीितपता /
<वेधः>
वयवाियभेिजोपेतो दवये िकपतो रसः खलु // आ.क.१,२५.१०५ //
े िवधः समृतः /
वेध इतयुचयते तजजैः स चानक
<वेधभेदाः>
लेपः केपश कुनतश ििदाखयो धूमसंजकः // आ.क.१,२५.१०६ //
<लेपवेधः>
लेपेन कुरते लोह ं सवणप ं वा रजतं तथा /
लेपवेधः स िवजेयः पुिमत च सौकरम् // आ.क.१,२५.१०७ //
<केपवेधः>
पकेपणं दतुे लोहे वेधः सयातकेपसंजकः /
<कुनतवेधः >
ं धृतसूतेन दतुदवयाहितश यः // आ.क.१,२५.१०८ //
संदि
सुवणपतवािदकरणः कुनतवेधः स उचयते /
<धूपवेधः>
विौ धूमायमान े ऽनतःपिकपतरसधूमतः // आ.क.१,२५.१०९ //
सवणादापादन ं लोहे धूमवेधः स ईिरतः /
<ििदवेधः>
मुखिसथते रसे नालया लोहसय धमनातखलु // आ.क.१,२५.११० //
सवणपरपयतवजनन ं ििदवेधः स कीितपतः /
<उतपािनम्>
िपणडदवयसय सूतेन कालुषयािदिनवारणम् // आ.क.१,२५.१११ //
पकािन ं च वणपसय तदतुपािनमीिरतम् /
<सवेदनम्>
कारामलैरौिधैः साधप ं भाणडे रदधवाितयततः // आ.क.१,२५.११२ //
भूमौ िनखनयते यितसवेदन ं समुदीिरतम् /
<संनयासः>
रससयौिधयुकतसय भाणडे रिसय यततः // आ.क.१,२५.११३ //
सदाििनयुतचुललयनतःकेपः संनयास उचयते /
<सवेदनसंनयासगुणाः>
िावेतौ सवेदसंनयासौ रसराजसय िनिशतम् // आ.क.१,२५.११४ //
गुणपभावजननौ िीघवयािपतकरौ तथा // आ.क.१,२५.११५ //

आ.क. १, २६
<यनतािण>
रसो िनयनतयते येन यनतं तिदित कथयते /
<१. खलवयनतम्>
खलवयनतं ििधा पोकतं मदपनािदककमपिण // आ.क.१,२६.१ //
खलव ं लोहमय ं देिव पािाणोतथमथािप वा /
खलवयोिया ििला नीला शयामा िसनिधा दढृा गुरः // आ.क.१,२६.२ //
खलवयनतं ििधा पोकतं रसािदमुखमदपन े /
िोडिाङुिलकोतसेधा नवाङुिलसुिवसतरा // आ.क.१,२६.३ //
चतुिवपि
ं ाङुलीदीघपघिपणी िादिाङुला /
ं तयङुलदीघा वा सयादतुसेधे दिाङुला // आ.क.१,२६.४ //
िवि
खलवपमाणं तजजेय ं शेषं सयादसमदपन े /
िोडिाङुलिवसतारः खलवो भवित वतुपलः // आ.क.१,२६.५ //
चतुरङुलिनमं च मधये ऽितमसृणीकृतम् /
मदपनी िचिपिाधसतात् सुगहा च ििखोपिर // आ.क.१,२६.६ //
अय ं िह वतुपलः खलवो मदपनऽेितसुखपदः /
अयसा कानतलोहेन लोहखलवमपीदि
ृ म् // आ.क.१,२६.७ //
अधसताद ् दोिणका काया वििपजवालनोिचता /
उतसेधेन नवाङुलः खलु कलातुलयाङुलायामवान् िवसतारेण नवाङुलो रसिमतैर ् िनमैसतथैवाङुलैः /
कणठे दवयङुलिवसतरोऽितमसृणो दोणाधपचनदाकृितर ् घिपशैव दिाङुलश तिदद ं खलवाखययनतं मतम् // आ.क.१,२६.८
//
अिसमनपञचपलः सूतो मदपनीयो िविुिये // आ.क.१,२६.९ //
तिदौिचतययोगेन खलवेषवनयेिु िोधयेत् /
<तपतखलवः>
लोहे नवाङुलः खलवो िनमशैव िडङुलः // आ.क.१,२६.१० //
मदपकोऽषाङुलशैव तपतखलवािभधो हयम् /
कृतवा खलवाकृितं चुललीमङारैः पिरपूयप ताम् // आ.क.१,२६.११ //
तिसमिनवेशय तं खलव ं पाशे भिसतकया धमेत् /
तिसमिनवमिदपता िपिषः कारामलैश सुसंयुता // आ.क.१,२६.१२ //
पदवतयितवेगेन सवेिदता नात संियः /
कृतः कानतायसा सोऽय ं भवेतकोििगुणो रसः // आ.क.१,२६.१३ //
<२. खवलभीयनतम् (वलभीयनतं वा)>
यनते लोहमये पाते पाशपयोवपलयियम् /
ृ ् सवलपतर ं पातं वलयदोतकोषकम् // आ.क.१,२६.१४ //
तादक
पूवपपातोपिर नयसय सवलपपातोपिर िकपेत् /
रसं संमूिछपतं सथूलपातमापूयप कािञकैः // आ.क.१,२६.१५ //
िियामं सवेदयेदेव ं रसोतथापनहेतवे /
ततसयात् खवलभीयनतं रससादगुणयकारकम् // आ.क.१,२६.१६ //
सूकमकानतमये पाते रसः सयादगुणविरः /
<३. ऊधवपपातनयनतम्>
अषाङुलिमता समयक् वतुपला िचिपिा तले // आ.क.१,२६.१७ //
चतुरङुलतः कणठादधो दोणया समिनवता /
चतुरङुलिवसतारा िनमया दढ
ृ बिया // आ.क.१,२६.१८ //
तििधा च घिी मूले िोडिाङुलिवसतृता /
नवाङुलकिवसतारकणेन च समिनवता // आ.क.१,२६.१९ //
पूवे घिे रसं िकपवा नयुिजा ददातपरा घिीम् /
सोधवप ं िनमा च पिरतो दढ
ृ पािलकयािनवता // आ.क.१,२६.२० //
पालया दोणया िकपेिोय ं पावकं जवालयेदधः /
ऊधवपपातनयनतं िह निनदना पिरकीितपतम् // आ.क.१,२६.२१ //
<४. अधःपातनयनतम्>
उपिरषािु ततसथालया िकपेदनयामधोमुखीम् /
सथािलका िचिपिीभूता तलानतिलपपतपारदाम् // आ.क.१,२६.२२ //
िकपवा ततपिङले गते जवालयेनमूििप पावकम् /
अधःपातनयनतं िह तदेततपिरकीितपतम् // आ.क.१,२६.२३ //
<५. ितयपकपातनयनतम्>
िकपेदसं घिे दीघे नताधोनालसंयुते /
तनालं िनिकपेदनयघिकुकयनतरे खलु // आ.क.१,२६.२४ //
तत रदधवा मृदा समयिवदन े घियोरधः /
अधसतादसकुमभसय जवालयेिीवरपावकम् // आ.क.१,२६.२५ //
इतरिसमन् घिे तोय ं पिकपेतसवादि
ु ीतलम् /
ितयपकपातनमेतिि वाितपकैरिभधीयते // आ.क.१,२६.२६ //
पातनािततयसयोकतं यनताणा िततय ं खलु /
ै िवना सूतो िनतरा दोिमृचछित // आ.क.१,२६.२७ //
पातनश
ितिभरेवोधवपपातैः स कसमादोिैनप मुचयते /
िििवभागेन िवपाकेन दवयान् अनयोनययोगतः // आ.क.१,२६.२८ //
पातानतरपिरकेपादगुणाः सयुर ् िविवधाः खलु /
खणडानयुलूखलाभोिभस् तणडुलासयुजपलोिजिताः // आ.क.१,२६.२९ //
पातनवै महािुििसतणडुली पिरकीितपता /
<६. कचछपयनतम्>
िविालवदन े भाणडे तोयपूणे िनवेियेत् // आ.क.१,२६.३० //
अपर ं पृथुलं समयक् पतरसतसय मधयमे /
आलवालं िबडैः कृतवा तनमधये पारद ं िकपेत् // आ.क.१,२६.३१ //
ऊधवाधश िबडं दततवा मललेनारधय यततः /
पुिमौिचतययोगेन दीयते तिनगदते // आ.क.१,२६.३२ //
यनतं कचछपसंजं िह तदकुतं रसजारणे /
<७. आनतरािलकयनतम्>
कृतवा लोहमयी मूिा वतुपलाधारकािरणीम् // आ.क.१,२६.३३ //
िवतसतया सिमता कानतलोहेन पिरिनिमपताम् /
मुणडलोहोिवा वािप कणठाधो दवयङुलादधः // आ.क.१,२६.३४ //
दवयङुलं वलय ं ददानमधयदेिे च कणठतः /
िपधानधारकं िचञचापतिवसतीणपकङणम् // आ.क.१,२६.३५ //
िपधानमनतरािवषं सििखं िशलषसिनधकम् /
तले पिवहतिचछद ं भाणडं कृतवा हधोमुखम् // आ.क.१,२६.३६ //
यनतेणालमबयेनमूििप िनरधय च िविोषय च /
सथालीकणठं ततो ददातपुिानलिवधारणम् // आ.क.१,२६.३७ //
ं प ं भवेदनतम् आनतरािलकसंजकम् /
एवर
अनने जारयेदगनध ं दिु तं गभपकृतामिप // आ.क.१,२६.३८ //
<८. तािपकायनतम्>
तापीमूिा मृदा कृतवा दढ
ृ ा चारितमाितकाम् /
सुदढ
ृ ा मधयदेिे च दवयङुलिचछदसंयुताम् // आ.क.१,२६.३९ //
कानतलोहमयी खारी ददाददवयसय चोपिर /
तािपका पूरयेचछुििसकतािभः समनततः // आ.क.१,२६.४० //
ता च चुललया समारोपय केप ं केप ं िबडदवम् /
पादाङुषिमता जवाला जवालयेदनलं ततः // आ.क.१,२६.४१ //
लोहाभकािदकं सवप ं रससयोपिर जारयेत् /
तािपकायनतिमतयुकत ं सुकर ं रसजारणे // आ.क.१,२६.४२ //
<९. गभपयनतम्>
सथालया िविनिकपय रसािदवसतु सवणािद खोया पिवधाय भूयः /
अमलेन चोधवप ं लवणािन दततवा चुललया पचेितपितगभपयनतम् // आ.क.१,२६.४३ //
<गभपयनत>
खोरीमललं ततः सथाली िनरनधयाद ् अितयततः /
सथालया मललेन वा खोया िकपवा वसतु िनरधय च // आ.क.१,२६.४४ //
िकपवा पटािदकं रदधवा पाकः सयादगभपयनतकम् /
<१०. पािलकायनतम्>
चिकं वतुपलं लोह ं िवनतागोधवपदणडकम् // आ.क.१,२६.४५ //
एतिि पािलकायनतं बिलजारणहेतवे /
<११. घिीयनतम्>
चतुःपसथजलाधार ं चतुरङुलकाननम् // आ.क.१,२६.४६ //
घिीयनतिमद ं पोकतं तदापयायनके समृतम् /
<१२. इिषकायनतम्>
िवधाय वतुपलं गतप ं मललमत िनधाय च // आ.क.१,२६.४७ //
िविनधायेषका तत मधयगतपवती िुभाम् /
गतपसय पिरतः कुयातपािलकामङुलोचछयाम् // आ.क.१,२६.४८ //
तत सूतं िविनिकपय गतासये वसन ं िकपेत् /
िनिकपेदगनधकं तत मललेनासय ं िनरधय च // आ.क.१,२६.४९ //
मललपािलकयोमपधये मृदा समयििनरधय च /
वनोतपलैः पुिं देय ं कपोताखय ं न चािधकम् // आ.क.१,२६.५० //
इिषकायनतम् एततसयादगनधकं तेन जारयेत् /
<१३. िवदाधरयनतम्>
सथािलकोपिर िवनयसय सथाली समयििनरधय च // आ.क.१,२६.५१ //
ऊधवपसथालया जलं िकपवा विि ं पजवालयेदधः /
एतििदाधर ं यनतं िहङुलाकृिषहेतवे // आ.क.१,२६.५२ //
<१४. डमरकयनतम्>
यनतं सथालयुपिर सथाली नयुिजा दततवा िनरधयते /
यनतं डमरकाखय ं तदसबनधकृते िहतम् // आ.क.१,२६.५३ //
<१५. नािभयनतम्>
मललमधये चरेदगतप ं तत सूतं सगनधकम् /
गतपसय पिरतः कुडय ं पकुयाततयङुलोिचछतम् // आ.क.१,२६.५४ //
ततशाचछादयेतसमयिगोसतनाकारमूिया /
समयकतोयमृदा रदधवा समयगतोचयमानया // आ.क.१,२६.५५ //
<जलमृतसना>
लेहवत् कृतबबूपरकवाथेन पिरिमिशतम् /
जीणपिकटरजः सूकमं गुडचूणैः समिनवतम् // आ.क.१,२६.५६ //
इय ं िह जलमृतपोकता दभ
ु ेदा सिललैः खलु /
<वििमृतसना>
खििकापिुिकटैश मिहिीदिुधमिदपतैः // आ.क.१,२६.५७ //
वििमृतसा भवेदोरविितापसहा खलु /
एतयोमृपतसनयो रिो न गनतुं कमते रसः // आ.क.१,२६.५८ //
<नािभयनत (चोनत्.)>
ततो जलं िविनिकपय विि ं पजवालयेदधः /
नािभयनतिमद ं पोकतं निनदना तततववेिदना // आ.क.१,२६.५९ //
अनने जीयपते सूते िनधूपमः िुिगनधकः /
<१६. गसतयनतम्>
मूिा मूिोदरािवषा आदनतसमवतुपला // आ.क.१,२६.६० //
िचिपिा च तले पोकतं गसतयनतं मनीिििभः /
सूतेनदबनधनाथप ं िह रसिवििरदीिरतम् // आ.क.१,२६.६१ //
<१७. तुलायनतम्>
वृनताकाकारमूिे िे तयोः कणठादधः खलु /
पादेिमाता निलकामृजवी लिना सगनधकाम् // आ.क.१,२६.६२ //
ततैकसया िकपेतसूतमनयसया गनधचूणपकम् /
िनरधय मूियोवपकतं वालुकायनतके िकपेत् // आ.क.१,२६.६३ //
अधोऽििन ं जवालयेदेतिुलायनतमुदाहृतम् /
ििलातालकगनधाशमजारणाय पकीितपतम् // आ.क.१,२६.६४ //
<१८. सथालीयनतम्>
सथालया तामािद िनिकपय मललेनासय ं िनरधय च /
पचयते सथािलसंसथं यतसथालीयनतिमित समृतम् // आ.क.१,२६.६५ //
<१९ कोिषकायनतम्>
सथूलभाणडोदरसयानतवालुका िनिकपेचछुभाम् /
िवतिसतपिमतोतसेधा ततसतत िनवेियेत् // आ.क.१,२६.६६ //
सुपकवा मृणमयी कोषी िादिाङुलकोचछयाम् /
िडङुलकिवसतीणा मधयेऽितमसृणीकृताम् // आ.क.१,२६.६७ //
पञचाङुलिपधान ं च तीकणागं मुकुलीकृतम् /
न नयून ं नािधकं कोषे कणठतो मसृणा बिहः // आ.क.१,२६.६८ //
कोषठया च िनिकपेदगनध ं िटपलं शलकणचूिणपतम् /
ततसतैपािदकी लौही िनवेशय च िसथरीकृताम् // आ.क.१,२६.६९ //
तसया च िवनयसेतखोरी लौही वा कानतलोहजाम् /
तसया सूतं िकपेचछुि ं पलिवि
ं ितमानतः // आ.क.१,२६.७० //
िङगनधकसूतं च भावयेललिुनदवैः /
अधःििखेन पूवोकतिपधानने िपधाय च // आ.क.१,२६.७१ //
संिधबनध ं पकुवीत सुधामृतसनागुडािदिभः /
सिनधबनधे िविुषके च िकपेदपुिर वालुकाम् // आ.क.१,२६.७२ //
भाणडवकतं िनरधयाथ जवालयेिदधोऽनलम् /
एव ं यामतय ं यावितो गनधकसमभवः // आ.क.१,२६.७३ //
िपधानलिनधूमोऽसौ गिलतवा िनपतेदसे /
एव ं च िडगुणं गनध ं भुकतवा सूतो ऽरणो भवेत् // आ.क.१,२६.७४ //
करोित कलपिनिदपषािनवििषानिखलानगुणान् /
कोिषकायनतमेतिि निनदना पिरकीितपतम् // आ.क.१,२६.७५ //
<२०. वालुकायनतम्>
पञचाढवालुकाचूणप ं भाणडे िनिकपय यततः /
पचयते रसगोलाद ं वालुकायनतकं िह तत् // आ.क.१,२६.७६ //
<२१. लवणयनतम्>
एव ं लवणिनकेपातपोकतं लवणयनतकम् /
<२२. धूपयनतम्>
िवधायाषाङुलं पातं लोहमषागुलोचछयम् // आ.क.१,२६.७७ //
कणठाधो दवयङुले देिे जाताधार ं च तत च /
ितयपिलोहिलाका च तिसमंिसतयपििविनिकपेत् // आ.क.१,२६.७८ //
तनूिन सवणपपतािण तसयामुपिर िवनयसेत् /
पाताधो िनिकपेिपू ं वकयमाणिमहैव िह // आ.क.१,२६.७९ //
ततपातं नयुिजपातेण छादयेदपरेण िह /
मृदा िविलपय सिनध ं च विि ं पजवालयेदधः // आ.क.१,२६.८० //
तेन कृषणािन पतािण हतानयुकतिवधानतः /
रसशरित वेगेन दिुतं गभे दविनत च // आ.क.१,२६.८१ //
गनधालकििलाना िह कजजलया वा मृतािहना /
धूपन ं सवणपपताणा परमं पिरकीितपतम् // आ.क.१,२६.८२ //
ताराथप ं तारपतािण मृतवङेन धूपयेत् /
धूपयेचच यथायोगं रसैरपरसैरिप // आ.क.१,२६.८३ //
धूपयनतिमद ं पोकतं जारणादवयिोधन े /
<२३. कनदक
ु यनतम्>
सथूलसथालया दव ं िकपवा वासो बदधवा मुखे दढ
ृ म् // आ.क.१,२६.८४ //
तत सवेद ं िविनिकपय मृदासय ं पिपधाय च /
अधसताजजवालयेदििन ं यनतं ततकनदक
ु ाहयम् // आ.क.१,२६.८५ //
<२४. ढेकीयनतम् >
भाणडकणठादधिशछदे वेणुनालं िविनिकपेत् /
कानतकासयपातिय ं कृतवा समपुिं जलगिभपतम् // आ.क.१,२६.८६ //
नालासय ं तत संयोजय ं दढ
ृ ं तचचािप कारयेत् /
युकतदवयैर ् िविनिकपतः पूवप ं तत पुिे रसः // आ.क.१,२६.८७ //
अििनना तािपतो नालािोये तिसमनपततयधः /
यावदषुणं भवेतसवप ं भाजन ं तावदेव िह // आ.क.१,२६.८८ //
जायते रससंधान ं ढेकीयनतिमद ं भवेत् /
<२५. सोमानलयनतम्>
ऊधवप ं वििरधशापो मधये तु रससङरहः // आ.क.१,२६.८९ //
सोमानलिमद ं पोकतं जारयेदगगनािदकम् /
<२६. नािलकायनतम्>
लोहनालगतं सूतं भाणडे लवणपूिरतम् // आ.क.१,२६.९० //
िनरि ं िवपचेदेतनािलकायनतमीिरतम् /
<२७. पातालयनतम्>
सुसंिधसंिधतं कृतवा िदवयभाणडे तु सममुखम् // आ.क.१,२६.९१ //
अषाङुलमुखं तं तु दीघप ं सयातिोडिाङुलम् /
सुसंिधसंिधतं कृतवा वसतमृििकालेपनम् // आ.क.१,२६.९२ //
तत पातालयनते तु सूतकािद िनपातयेत् /
<२८. दीिपकायनतम्>
कचछपयनतानतगपतमृणमयपीठसथदीिपकासंसथः // आ.क.१,२६.९३ //
यिसमिनपतित सूतः पोकतं तद ् दीिपकायनतम् /
<२९. गङासागर(भटी)यनतम्>
िादिाङुलमुतसेध ं िोडिाङुलमायतम् // आ.क.१,२६.९४ //
तामीय ं मृणमय ं वाथ सुशलकणं िचिपिं िुभम् /
पातं कणादधो दोणी दवयङुलोतसेधमातकाम् // आ.क.१,२६.९५ //
दोणया पातं नयसेद ् अनयिावनमातं सुसंिधतम् /
नयुिजं सनधौ तयोनालं कुयादगोमुखसिनभम् // आ.क.१,२६.९६ //
पाचयदवयमधः पाते दवदवयेण योिजतम् /
िकपवा िनधाय मृतसंिध ं यनतोधवे जलसेचनम् // आ.क.१,२६.९७ //
चुललयामारोपय तदनतं चणडाििन ं जवालयेदधः /
तसमानानयिििनयाित तिददवयािशतो रसः // आ.क.१,२६.९८ //
गङासागरयनतं िह भिटयनतिमद ं समृतम् /
गुडपुषपफलादीनाम् आहरेद ् दिु तमुिमाम् // आ.क.१,२६.९९ //
<३०. डो(दो)लायनतम्>
दवदवयेण भाणडसय पूिरताधोदरसय च /
मुखे ितयपकृते दणडे रसं सूतेण लिमबतम् // आ.क.१,२६.१०० //
सवेदयेििलगतं डोलायनतिमित समृतम् /
<३१. कोषीयनतम्>
चुलली चतुमुपखी कृतवा तत भाणडं िनवेियेत् // आ.क.१,२६.१०१ //
ततौिध ं िविनिकपय रदधवा तिाणडकाननम् /
कोषीयनतिमद ं नामा तततयैः पिरकीितपतम् // आ.क.१,२६.१०२ //
<३२. गभपयनतम्>
तयङुला पिरणाहेन दैघयेण चतुरङुलाम् /
मृणमयी सुदढ
ृ ा मूिा वतुपलं कारयेनमुखम् // आ.क.१,२६.१०३ //
ं ितं भागानभागमेकं तु गुिगुलोः /
लोणसय िवि
सुशलकणं पेिियतवा तु वार ं वार ं पुनः पुनः // आ.क.१,२६.१०४ //
मूिालेप ं दढ
ृ ं कृतवा लवणाधपमृदा बुधः /
कारीिे वा तुिािनौ वा भूमौ तु सवेदयेनमृद ु // आ.क.१,२६.१०५ //
अहोरातं ितरातं वा रसेनदो भसमता वरजेत् /
गभपयनतिमद ं पोकतं िपिषकाभसमकारकम् // आ.क.१,२६.१०६ //
ं पाकयनतम्>
<३३. हस
खपपर ं िसकतापूणप ं कृतवा तसयोपिर नयसेत् /
अपर ं खपपर ं तत िनमैृपिििनना पचेत् // आ.क.१,२६.१०७ //
पञचकारैसतथा मूतैलपवणैश िबडं ततः /
ं पाकः समाखयातो यनतं तिाितपकोिमैः // आ.क.१,२६.१०८ //
हस
<३४. मूिायनतम्>
लोहमूिािय ं कृतवा िादिाङुलमानतः /
मूियोर ् मुखयोनालं दततवा समयििनरोधयेत् // आ.क.१,२६.१०९ //
एकसया सूतकं िुिमनयसया िुिगनधकम् /
देय ं जलं सूतकाधो विि ं गनधोपिर िकपेत् // आ.क.१,२६.११० //
जारयेतिडगुणं गनधम् अननेवै कमेण िह /
मूिायनतिमद ं जेय ं िसिनागाजुपनिेरतम् // आ.क.१,२६.१११ //
<३५. सतनयनतम्>
कानतलोहमय ं पातमायतं िादिाङुलम् /
दीघपमषाङुलं देिव पाताधसयङुलं िुभम् // आ.क.१,२६.११२ //
िनमं पातं िपधानी च लोहोतथा िचिपिा िुभाम् /
सतनयनतिमद ं सूतिपषीना जारणे वरम् // आ.क.१,२६.११३ //
<३६. नागमायूरयनतम्>
वृनताकमूिायुगलं पदवतपलोहेन कारयेत् /
एकसया िनिकपेतसूतमनयसया गरलं िकपेत् // आ.क.१,२६.११४ //
नागाकार ं वकतनालं िविमूिामुखे नयसेत् /
मयूराकारनालं िह रसमूिामुखे नयसेत् // आ.क.१,२६.११५ //
मयूरवदन े नागमुखं संयोजयेतसुधीः /
सिनधतय ं वजमृदा लेप ं कुयादथा दढ
ृ म् // आ.क.१,२६.११६ //
सिललं रसमूिाधो िविाधोऽङारपावकः /
नागमायूरयनतं िह िविधूपे वर ं िपये // आ.क.१,२६.११७ //
<३७. चकयनतम्>
हसतमातायतं गतप ं िवतिसतियिनमकम् /
कोषी गतपसय मधये तु िादिागुलमायताम् // आ.क.१,२६.११८ //
िवतिसतियम् उतसेधा कोषठयामापूरयेचछुभाम् /
वालुका तदिहशछाणविि ं कोषठया रसं िपये // आ.क.१,२६.११९ //
चकयनतिमद ं सूतभसमकमपिण िसयते /
<३८. खेचरयनतम्>
सुसथालया कदलीपुषपिनभा सिचछदमूििकाम् // आ.क.१,२६.१२० //
अधोमुखी पकुवीत िलपेिजमृदा दढ
ृ म् /
उपिरषाद ् अधोवकता सथालीमनया सुसंिधताम् // आ.क.१,२६.१२१ //
मूिाया वतसनाभ ं तु िनिकपेद ् ऊधवपभाजन े /
रसं िवलेपयेदकुतया यनतोधवप ं कैतवो रसः // आ.क.१,२६.१२२ //
अधो मृिििनना पाकसतवेतत् खेचरयनतकम् /
पायः िसिरसेनदसय िविधूपे वर ं िपये // आ.क.१,२६.१२३ //
<३९. कापािलयनतम्>
सथालया सूतािदकािनकपवा हेमरपयािद खोिरकाम् /
नयुिजा सिनध ं मृदा िलपवा वालुका खोिरकानतगाम् // आ.क.१,२६.१२४ //
कृतवा मृिििनना पाकसतवेतत् कापािलयनतकम् /
<४०. वालुकायनतम्>
सरसा गूढवकता च मृिसताङुलसंयुताम् // आ.क.१,२६.१२५ //
िोििता काचकलिी पूरयेिततिु भागयोः /
भाणडे िवतिसतगमभीरे वालुकासु पितिषता // आ.क.१,२६.१२६ //
भागसय पूरियतीिभर ् अनयािभर ् अवकुणठयेत् /
भाणडवकतं मिणकया सिनध ं िलमपेनमृदा पचेत् // आ.क.१,२६.१२७ //
चुललया तृणसय चादाहानमिणकापृषवितपनः /
एतिि वालुकायनतं रसगोलािदकानपचेत् // आ.क.१,२६.१२८ //
<४१. लवणयनतम्>
एव ं लवणिनकेपातपोकतं लवणयनतकम् /
अनतःकृतरसालेपतामपातमुखसय च // आ.क.१,२६.१२९ //
िलपवा मृललवणेनवै सिनध ं भाणडतलसय च /
तिाणडं पिुनापूयप कारैवा पूवपवतपचेत् // आ.क.१,२६.१३० //
<४२. भूधरयनतम्>
वालुकागूढसवाङा यनते मूिा रसािनवताम् /
दीपतोतपलैः संवृणुयादनतं तिधूराहयम् // आ.क.१,२६.१३१ //
<४३. नािलकायनतम्>
कुमभसय पाशे सुििर ं कुयादङुषमातकम् /
तावत् सथूलम् अयोनालं वेणुनालमथािप वा // आ.क.१,२६.१३२ //
िछदे संयोजयेनालं नालागे घििका नयसेत् /
कुमभे सजािदिनयासं िकपवा वकतं िनरोधयेत् // आ.क.१,२६.१३३ //
अधोऽििन ं जवालयेदेतनािलकायनतमुचयते /
<४४. पुियनतम्>
िरावसमपुिानतसथं करीिेषवििनमानिवत् // आ.क.१,२६.१३४ //
पचेत चुललया यामं वा रसं ततपुियनतकम् /
<४५. पातालयनतम्>
िविालवदना सथाली गते सजलगोमये // आ.क.१,२६.१३५ //
िवनयसय वदनानतश पूरयेदपर ं घिम् /
पञचसिचछदसिहता सथाली वकते िनवेियेत् // आ.क.१,२६.१३६ //
तदिं पूरयेत् तैलपातयदंवयैर ् िनरोधयेत् /
भाणडवकतं िरावेण पुिं ददातसमनततः // आ.क.१,२६.१३७ //
िछदेभयः पिततं तैलं तिदोगेिु योजयेत् /
इद ं पातालयनतं िह सवपतैलं िनपातयेत् // आ.क.१,२६.१३८ //
ं तलं समाहरेत् /
काषतविबीजमासािसथवि
<४६. धूपयनतम्>
सथालया लिद ं खरादीना िकपवासये कासयपातकम् // आ.क.१,२६.१३९ //
सजलं िवनयसेदेिव विि ं पजवालयेदधः /
कानतपातिसथतं तैलं सवपवरणिवरोपणम् // आ.क.१,२६.१४० //
धूपयनतिमद ं देिव निनदना पिरकीितपतम् /
<४७. अधःपातनयनतम्>
वृिालाबुसमसथूलं दीघपनालं सरनधकम् // आ.क.१,२६.१४१ //
तिसमिनकपेिैलपातयदवय ं बीजािदकं िपये /
तनमुखे िनिकपेतकेिािनवनयसेिदधोमुखम् // आ.क.१,२६.१४२ //
सिचछदे च घिे नालं भाणडिचछदे िनवेियेत् /
घिमधये पुिं ददानालाधो घििका नयसेत् // आ.क.१,२६.१४३ //
अधःपातनयनतं िह शेषं सयािैलपातन े /
<४८. अनयत् अधःपातनयनतम्>
ु मभन ं समम् // आ.क.१,२६.१४४ //
िविालकासयपातानतनयपसेदि
तदधूवे मृणमय ं पातं सुदढ
ृ ं चतुरङुलम् /
िवनयसेदपर ं पातं संतपतं पूवपपातके // आ.क.१,२६.१४५ //
िवनयसय तिसमन् शीखणडकृषणागरमधुपलुतम् /
एव ं िितीय ं पातं तु तृतीयमिप तििधम् // आ.क.१,२६.१४६ //
उपयुपपिर िवनयसय तदधूवप ं मृतकिाहकम् /
नयुिजं नयसेतकासयपाते किाह ं माजपयेजजलैः // आ.क.१,२६.१४७ //
अधःपातनयनतं िह गनधतैलं िनपातयेत् /
<मूिा>
मूिा िह कौिञचका पोकता कुमुदी करहाििका // आ.क.१,२६.१४८ //
पाचनी विििमता च रसवािदिभिरषयते /
मुषणाित दोिानमूिेय ं सा मूिेित िनगदते // आ.क.१,२६.१४९ //
उपादान ं भवेिसया मृििका लोहमेव च /
मूिामुखिविनषकानता वरम् एकािप कािकनी // आ.क.१,२६.१५० //
दज
ु पनपिणपातेन िधिलकमिप मािननाम् /
<संिधलेप>
मूिािपधानयोबपनधे रनधाणं सुिवलेपयेत् // आ.क.१,२६.१५१ //
अनधणं रनधन ं चैव संिशलषं सिनधबनधनम् /
<मूिाथे शेषा मृत्>
मृििका पाणडुरसथूलिोणपाणडुरमूिरा // आ.क.१,२६.१५२ //
िचराधमानसहा सा िह मूिाथपमितिसयते /
तदभावे च वालमीकी कौलाली वा समीयपते // आ.क.१,२६.१५३ //
या मृििका दिधतुिैः िणेन िििखतकैवा हयलिदना च /
लोहेन दणडेन च कुिटता सा साधारणा सयातखलु मूििकाथपम् // आ.क.१,२६.१५४ //
शेताशमानसतुिा दिधाः िििखताः िणकपपिम् /
लिदिकटं यथायोगं संयोजया मूििकामृिद // आ.क.१,२६.१५५ //
<वजमूिा>
मृदिसतभागं िणलिदभागौ नागश िनदपिधतुिोपलादेः /
िकटाधपभागं पिरखणडय वजमूिा िवदधयातखलु सततवपाते // आ.क.१,२६.१५६ //
<योगमूिा>
दिधाङारतुिोपेतमृतसना वलमीकसमभवा /
तििदडसमायुकता तििदडिवलेिपता // आ.क.१,२६.१५७ //
तया या िविहता मूिा योगमूिेित कथयते /
अनया सािधतः सूतो जायते गुणविरः // आ.क.१,२६.१५८ //
<वजदावणमूिा>
गारभूनागधौताभया िणैदपिधतुिैरिप /
समैः समा च मूिामृनमिहिीदिुधसंयुता // आ.क.१,२६.१५९ //
कौिञचका वकयमाणा िह बहधु ा पिरकीितपता /
तया िवरिचता मूिा वजदावणके िहता // आ.क.१,२६.१६० //
यामयुिमपिरधमानानासौ दवित वििना /
<गारमूिा>
दिधिडगुणगाराढया िकटाङारिणािनवता // आ.क.१,२६.१६१ //
कृषणमृििः कृता मूिा गारमूिेतयुदाहृता /
<वजमूिा>
वसताङारतुिास् तुलयास् तचचतुगुपणमृििका // आ.क.१,२६.१६२ //
गाराश मृििका तुलया सवैरेतैिवपिनिमपता /
वजमूिेित िनिदपषा याममििन ं सहेत सा // आ.क.१,२६.१६३ //
<सवणप(वर)मूिा>
रकतवगपरजोयुकता रकतवगामबुसािधता /
वरमूिेित िनिदपषा सवणपमूिेतयुदाहृता // आ.क.१,२६.१६४ //
<वणपमूिा>
मृणमया सािधता मूिा िकितखेचरलेिपता /
वणपमूिेित सा पोकता वणोतकिे िनयुजयते // आ.क.१,२६.१६५ //
<रपयमूिा>
एव ं िह शेतवगेण रपयमूिा समीिरता /
<िबडमूिा>
तििदडमृदोितूा तििदडिवलेिपता // आ.क.१,२६.१६६ //
देहलोहाथपयोगाथप ं िबडमूिेतयुदाहत
ृ ा /
सहतेऽििन ं चतुयामं दवेण वयिथता सती // आ.क.१,२६.१६७ //
<मूिापयायनम्>
दवीभावम् उपेयोश मूिाया धमानयोगतः /
कणमुिरणं यत् तनमूिापयायनम् उचयते // आ.क.१,२६.१६८ //
<वृनताकमूिा>
वृनताकाकारमूिाया नालं िादिकाङुलम् /
ृ ं िशलषसिनधकम् // आ.क.१,२६.१६९ //
धुिूरपुषपवचचोधवप ं सुदढ
अषाङुलं च सिचछद ं सा सयाद ् वृनताकमूििका /
अनया खपपरादीना मृदनूा सततवमाहरेत् // आ.क.१,२६.१७० //
<गोसतनी मूिा>
मूिा या गोसतनाकारा ििखायुकतिपधानका /
सततवाना दावणे िुिौ मूिा सा गोसतनी भवेत् // आ.क.१,२६.१७१ //
<मललमूिा>
िनिदपषा मललमूिा या मललिितयसमपुिात् /
पपपटयािदरसादीना सवेदनाय पकीितपता // आ.क.१,२६.१७२ //
<पकवमूिा>
कुलालभाणडरपा या दढृा च पिरपािचता /
पकवमूिेित सा पोकता पोटलयािदिवपाचन े // आ.क.१,२६.१७३ //
<गोलमूिा>
िनवपकता गोलकाकारा पुिनदवयगिभपणी /
गोलमूिेित सा पोकता गतवरदवयरोिधनी // आ.क.१,२६.१७४ //
<मञुमूिा>
तले या कूपपराकारा कमादपुिर िवसतृता /
सथूलवृनताकवतसथूला मञुमूिेित संसमृता // आ.क.१,२६.१७५ //
सा चायोऽभकसतवादेः पुिाय दावणाय च /
<मञूिामूिा>
मञूिाकारमूिा या िनमतायामिवसतरा // आ.क.१,२६.१७६ //
िडङुलपमाणेन मूिा मञूिासंजका /
भूमौ िनखनय ता मूिा ददातपुिमथोपिर // आ.क.१,२६.१७७ //
<मुसलमूिा>
मूिा या िचिपिा मूले वतुपलाषाङुलोचछया /
मूिा सा मुसलाखया च चिकबिरसे तथा // आ.क.१,२६.१७८ //
<अनया वजमूिा>
दिधाङारसय िडभागा गैिरकं कृषणमृििका /
गारम् अङारिकटं च वजमूिा पकीितपता // आ.क.१,२६.१७९ //
गारा दिधासतुिा दिधा वलमीकमृििका /
िणतवक् च समायुकता मूिा वजोपमा मता // आ.क.१,२६.१८० //
<अनधमूिा पकािमूिा च>
पकािा चानधमूिा च मूिा च िििवधा समृता /
पकािमूिा िवजेया िरावाकारसंयुता // आ.क.१,२६.१८१ //
दवयिनवपहणे सा च वाितपकैसतु पिसयते /
अनधमूिा च कतपवया गोसतनाकारसिनभा // आ.क.१,२६.१८२ //
िपधानने समायुकता िकंिचद ् उनतमसतका /
पतलेपे तथा रङे िनिमेलापके िहतम् // आ.क.१,२६.१८३ //
सैव िछदािनवता ननदगमभीरा सारणोिचता /
<भसममूिा>
ं ं तु इषकािसमिनवतम् // आ.क.१,२६.१८४ //
ितलभसम ििरि
भसममूिेित िवजेया तारसंिोधन े िहता /
<अनया वजमूिा>
तुिं वसतं समं दिध ं मृििका चतुरिंिका // आ.क.१,२६.१८५ //
कूपीपािाणसंयुकता वजमूिा पकीितपता /
<मूिावङनालकोिषकोपयुकतमृललकणम्>
कृषणा रकता च पीता च िुकलवणा च मृििका // आ.क.१,२६.१८६ //
आदा शेषा किनषानतया मधयमे मधयमे मते /
गजाशाना मलं दिधवा यावतकृषणतवता गतम् // आ.क.१,२६.१८७ //
वािा वजलता पतं वलमीकसय मृदा सह /
पेियेिजतोयेन यावचछुकलतवता गतम् // आ.क.१,२६.१८८ //
मदपयेिेन बिीयािङनालं च कोिषकाम् /
वलमीकमृििकालोहिकटशेताशमना पृथक् // आ.क.१,२६.१८९ //
एकािौ िौ तु दिधसय तुिसय सतीििरोरहाम् /
समािसततसमसतं तु छागीदिुधेन मदपयेत् // आ.क.१,२६.१९० //
यामिय ं दढ
ृ ं तेन कुयानमूिा च समपुिम् /
िोिियतवा रसं िकपवा तत कंसं िनरोधयेत् // आ.क.१,२६.१९१ //
वजमूिािदकं पोकतं समयकसूतसय मारणे /
मोककारसय भागौ िाव् इिषककािसंयुतौ // आ.क.१,२६.१९२ //
ु मा तारिोधन े /
यतकृतौ सा तु मूिा सयादि
रकतवगेण संिमशा रकतवगपपिरपलुता // आ.क.१,२६.१९३ //
रकतवगपकृतालेपा समुकता सवणपकमपसु /
िुकलवगेण संिमशा िुकलवगपपिरपलुता // आ.क.१,२६.१९४ //
िुकलवगपकृतालेपा िुकलिुिििु िसयते /
िवडवगेण तु संिमशा िवडवगेण पिरपलुता // आ.क.१,२६.१९५ //
िवडवगेण कृतालेपा मूिा सयाददिु तजारणे /
कारवगेण संिमशा कारवगपपिरपलुता // आ.क.१,२६.१९६ //
कारवगपकृतालेपा मूिा िनवपहणे िहता /
<मूिायामावतपनिविधः; वणपपुि (!)>
िवििङणगुञािभर ् मूिालेप ं तु कारयेत् // आ.क.१,२६.१९७ //
पकािाया पकुवीत यिद वाङारलेपनम् /
तसया िवनयसय मूिाया दवयमावतपयेदधुः // आ.क.१,२६.१९८ //
लेपवणे पुिे योजया रकतमृतपिुभूखगाः /
<आवितपतदवयसवरपम्>
आवतपमान े कनके पीता तारे िसतपभा // आ.क.१,२६.१९९ //
िुलबे जलिनभा तीकणे िुकलवणा पिसयते /
यनतम् एवौिधीभयः सयाचछेषं सूतसय यनतणे // आ.क.१,२६.२०० //
ओिधीसिहतेऽपयेिा रसो यनतेण बधयते /
<कोषी>
सततवाना पातनाथाय पितताना िविुिये // आ.क.१,२६.२०१ //
कोिषका िविवधाकारासतासा लकणमुचयते /
<आकरकोषी अङारकोषी वा>
राजहसतसमुतसेधा तदधायामिवसतरा // आ.क.१,२६.२०२ //
चतुरशा च कुडयेन वेिषता मृणमयेन सा /
एकिभिौ चरेदवार ं िवतसतयाभोगसंयुतम् // आ.क.१,२६.२०३ //
िार ं साधपिवतसतया च संिमतं सुदढ
ृ ं िुभम् /
दोहलयधो िवधातवय ं धमनाय यथोिचतम् // आ.क.१,२६.२०४ //
पादेिपिमता िभििरिराङसय चोधवपतः /
िार ं चोपिर कतपवय ं पादेिपिमतं खलु // आ.क.१,२६.२०५ //
ततशेिषकया रदधवा िारसिनध ं िविलपय च /
िििखतैसता समापूयप धमेिसताियेन च // आ.क.१,२६.२०६ //
िििखताधमनदवयम् ऊधवपिारेण िनिकपेत् /
सततवपातनगोलाश पञच पञच पुनः पुनः // आ.क.१,२६.२०७ //
भवेद ् आकरकोषीय ं खराणा सततवपातन े /
<पातालकोषी>
ृ भूमौ चरेदगतप ं िवतसतया संिमतं िुभम् // आ.क.१,२६.२०८ //
दढ
वतुपलं चाथ तनमधये गतपमनय ं पकलपयेत् /
चतुरङुलिवसतारिनमतवेन समिनवतम् // आ.क.१,२६.२०९ //
गतािरिणपयपनतं ितयपिदलसमिनवतम् /
िकंिचत् समुनतं बाहगतािभमुखिनमकम् // आ.क.१,२६.२१० //
मृचचकी पञचरनधाढया गभपगतोपिर िकपेत् /
आपूयप कोिकलैः कोषी पधमेदेकभसतया // आ.क.१,२६.२११ //
पातालकोिषका हेिा मृदनूा सततवपातन े /
धमानसाधयपदाथाना निनदना पिरकीितपता // आ.क.१,२६.२१२ //
<गारकोषी>
िादिाङुलिनमा या पादेिपिमता तथा /
चतुरङुलतशोधवप ं वलयेन समिनवता // आ.क.१,२६.२१३ //
भूिरिचछदवती चकी वलयोपिर िनिकपेत् /
िििखतासतत िनिकपय पधमेिङनालतः // आ.क.१,२६.२१४ //
<वङनालम्>
मूिामृििः पकतपवयम् अरितपिमतं दढ
ृ म् /
अधोमुखं च तिकते नालं पञचाङुलं खलु // आ.क.१,२६.२१५ //
वङनालिमित पोकतं दढ
ृ ाधमानाय कीितपतम् /
<गारकोषी (चोनत्.!)>
गारगोषीयमािदषा सृषलोहिवनाििनी // आ.क.१,२६.२१६ //
कोषी बनधरसादीना िवधानाय िवधीयते /
िादिाङुलकोतसेधा सा बुिा चतुरङुला // आ.क.१,२६.२१७ //
ितयपकपधमना या सा मृददुवयिविोधनी /
रसािददवयपाकाना पमाणजापन ं पुिम् // आ.क.१,२६.२१८ //
े ो नयूनािधकः पाकः सुपाकं िहतमौिधम् /
नष
लोहादेरपुनभावो गुणािधकय ं तथोगता // आ.क.१,२६.२१९ //
अनपसु मजजन ं रेखापूणपता पुितो भवेत् /
पुिादागो लघुतव ं च िीघं वयािपतश दीपनम् // आ.क.१,२६.२२० //
जािरतादिप सूतेनदाललोहानामिधको गुणः /
यथाशमिन िविेिििबपिहःसथः पुियोगतः // आ.क.१,२६.२२१ //
चूणपतवािि गुणावािपतसतथा लोहेिु िनिशतम् /
पाचयमानौिध ं िकपवा िरावियसमपुिे // आ.क.१,२६.२२२ //
रदधवा गरणडपचन ं पुिं तिदित कथयते /
<महापुिम्>
िनमिवसतरतः कुणडे ििहसते चतुरशके // आ.क.१,२६.२२३ //
वनोतपलसहसेण पूिरते पुिनौिधम् /
कोषठया रि ं पयतेन िपिषकोपिर िनिकपेत् // आ.क.१,२६.२२४ //
वनोतपलसहसाधप ं कोिवकोपिर िनिकपेत् /
विि ं पजवालयेित महापुििमद ं समृतम् // आ.क.१,२६.२२५ //
<गजपुिम्>
राजहसतपमाणेन चतुरशं च िनमकम् /
पूणप ं चोपलिाठीिभः कणठावधयथ िवनयसेत् // आ.क.१,२६.२२६ //
िवनयसेतकुमुदी तत पुिनदवयपूिरताम् /
पूवपचछगणतोऽधािन गरणडािन िविनिकपेत् // आ.क.१,२६.२२७ //
एतदगजपुिं पोकतं महागुणिवधायकम् /
<वाराहपुिम्>
इतथं चारितके कुणडे पुिं वाराहमुचयते // आ.क.१,२६.२२८ //
<कुकुिपुिम् >
पुिं भूिमतले यििितिसतिितयोचछयम् /
तावचच तलिवसतीणप ं ततसयातकुकुिकं पुिम् // आ.क.१,२६.२२९ //
<कपोतपुिम्>
यतपुिं दीयते भूमावषसंखयैवपनोतपलैः /
तदालसूतभसमाथप ं कपोतपुिमुचयते // आ.क.१,२६.२३० //
<गोवपरपुिम्>
गोषानतगोखुरकुणणं िुषकं चूिणपतगोमयम् /
गोवपर ं ततसमािदषं विरषं रससाधन े // आ.क.१,२६.२३१ //
<गोवरपुि>
गोवपरैवा तुिैवािप पुिं यत पदीयते /
तदगोवपरपुिं पोकतं रसभसमपिसिये // आ.क.१,२६.२३२ //
<भाणडपुिम्>
सथूलभाणडे तुिापूणे मधये मूिासमिनवते /
वििना िविहते पाके तिाणडपुिमुचयते // आ.क.१,२६.२३३ //
<वालुकापुिम्>
अधसतादपुिरषाचच कोिवका छादते खलु /
वालुकािभः पतपतािभयपनतं तिालुकापुिम् // आ.क.१,२६.२३४ //
<भूधरपुिम्>
वििमतया िकतौ समयििनखनयादवयङुलादधः /
उपिरषातपुिं यनतं पुिं तिधूराहयम् // आ.क.१,२६.२३५ //
<लावकपुिम्>
ऊधवप ं िोडििकामातैसतुिैवा गोवपरैः पुिम् /
यनतं तललावकाखय ं सयानमृददुवयसुसाधन े // आ.क.१,२६.२३६ //
अनुकतपुिमान े तु साधयदवयबलाबलात् /
पुिं िवजाय दातवयमूहापोहिवचकणैः // आ.क.१,२६.२३७ //
<कूिपकािदसवरपम् >
काचायोमृदिीना च कूिपका चिकािण च /
रिपका कूिपका िसिा गोलं चैव करणडकम् // आ.क.१,२६.२३८ //
चिकं च कठोरी च वाििका खोिरका तथा /
कञचोली गािहका चेित नामानयेकाथपकािन िह // आ.क.१,२६.२३९ //
रसोपरसलोहाना ितधा संसकारवियः /
गरणडकाषकोलीिसाधनासते पृथिकतधा // आ.क.१,२६.२४० //
गरणडसाधनासतेिु पुिं कुकुिसंजकम् /
वराहपुिसंजं िह गजसंजं पुिे भवेत् // आ.क.१,२६.२४१ //
शेषा वनोिवचछाणा मधयमा गोषसमभवाः /
अधमा कृितमं काषं खिदरासनसमभवम् // आ.क.१,२६.२४२ //
अथवा सारवृकोतथं िवतिसतियदीघपकम् /
सथूलपकोषमातं तु शेषं सूतेनदपाचन े // आ.क.१,२६.२४३ //
मृदमुधयमचणडाििनसंजं सयादारसाधनम् /
अङाराः खिदरोितूास् ितफलावृकसमभवाः // आ.क.१,२६.२४४ //
किाः सारतरितूाः शेषा धमनकमपिण // आ.क.१,२६.२४५ //

आ.क. २, १
<उपरसिोधनमारणिविधः>
शीभैरवी /
देवदेव िचदाननद सिचचदाननददायक /
तवयैव पितबुिािसम पूवप ं रसिवधानकम् // आ.क.२,१.१ //
इदानी तवतपसादेन शोतुिमचछामयह ं पभो /
गनधादपुरसाना च लोहाना हेमपूिवपणाम् // आ.क.२,१.२ //
पदरागािदरताना लकणं जाितमाहयम् /
संसकार ं च गुणानबूिह यथा जानामयह ं पभो // आ.क.२,१.३ //
<उपरसाः>
शीभैरवः /
गनधतालििलातापयघनिहङुलगैिरकाः /
चपलाशमजभूनागहिरदाशमाििनजारकाः // आ.क.२,१.४ //
खपपरीतुतथकङुषिगिरिसनदरूिङणाः /
किमपललिविकासीसगौरीपािाणभूखगाः // आ.क.२,१.५ //
पोदारिृङी िसनदरूसतुविरश रसाञनम् /
नीलाञन ं च सौवीर ं सोतोञनम् अफेनकम् // आ.क.२,१.६ //
पुषपाञन ं िङिुिकतिमबूकाश वरािकाः /
साबुणी च नवकारचीनकाराखुमारकाः // आ.क.२,१.७ //
सजपगुिगुलुलाकाश काराश लवणािन च /
गोरोचनोऽमलवेतश काचचछगणवालुकाः // आ.क.२,१.८ //
एते उपरसाः खयाता रसराजसय कमपिण /
<िादि लोहाः>
सवणपरपयाकपकानताभसततव ं तीकणं च मुणडकम् // आ.क.२,१.९ //
भुजङं तपुसं चैव रीितः कासय ं च वतपकम् /
िादिैतािन लोहािन मणडू रो लोहिकटकम् // आ.क.२,१.१० //
<नवरतािन>
मािणकयमुकताफलिवदमुािण ताकयप ं च पुषय ं िभदरु ं च नीलम् /
गोमेधकं चाथ िवडू रकं च कमेण रतािन नवगहाणाम् // आ.क.२,१.११ //
<नव उपरतािन>
सूयपकानति् चनदकानतस् तारकानतसतु कानतकः /
वैकानतश नृपावतपः ससयको िवमला तथा // आ.क.२,१.१२ //
पेरोजश नवैतािन हपुरतािन िनिदपिेत् /
<गनधकः: गनधकिुििः; पथमः पकारः>
उतपििलकणं जाित ं गनधकं िोधयेदतः // आ.क.२,१.१३ //
साजय ं भाणडे पयः िकपवा मुखं वसतेण बनधयेत् /
ततपृषे चूिणपतं गनध ं िकपवा शावेण रोधयेत् // आ.क.२,१.१४ //
भाणडं िनिकपय भूमयनतरधवप ं देय ं पुिं लघु /
ततः कीरे दतुं गनध ं िुि ं योगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.१५ //
<िितीयः पकारः>
कङुणीसिपपैरणडतैलं वाथ कुसुमभजम् /
मेिीकीर ं घृतं वाथ गोकीर ं चारनालकम् // आ.क.२,१.१६ //
एतेषवेकं तु भाणडानतः िकंिचदनू ं पपूरयेत् /
रदधवा वसतेण तिकतं गनधचूणप ं तत उपिर // आ.क.२,१.१७ //
लोहपातेण रदधवाथ पृषे सथापय च खपपरम् /
साििनम् उतपलकैः पूणपमेव दावय समुिरेत् // आ.क.२,१.१८ //
तिि ु ूरदवैः िपषटवा िुषकं दावय ं च पूवपवत् /
पुनरेव ं पकतपवय ं सुिुिो गनधको भवेत् // आ.क.२,१.१९ //
<तृतीयः पकारः>
यामैकं गनधकं मदप ं बृहतया चाजगनधया /
भृङीधुिूरयोवाथ ितलपणयाश तददवैः // आ.क.२,१.२० //
तमादाय घृतैसतुलयैर ् लोहपाते कणं पचेत् /
बदधवाििनना दतुं तं वै हजाकीरे िविनिकपेत् // आ.क.२,१.२१ //
इतयेव ं सपतधा कुयाचछुििमायाित गनधकः /
<चतुथपः पकारः>
करञैरणडतैलं च छागीदिुध ं च भाणडके // आ.क.२,१.२२ //
िकपवा तसय मुखं बदधवा सवचछवसतेण बुििमान् /
गनधकं धूतपजैर ् दावैिदपन ं भावय ं िविोियेत् // आ.क.२,१.२३ //
तचचूणप ं पूवपभाणडसय वसतोपिर िनधापयेत् /
आचछाद शावकेनवै पृषे देय ं पुिं लघु // आ.क.२,१.२४ //
दतुं गनध ं समादाय भावय ं धुिूरजैदपवैः /
तिददावय ं पुनभावय ं दावयेचच पुनसततः // आ.क.२,१.२५ //
आदाय मतसयिपिेन सपतधा भावयमातपे /
ततः कोिातकीबीजचूणेन सह पेियेत् // आ.क.२,१.२६ //
भावयेिङृजैदावैः सपताहमातपे खरे /
तोयेन कािलतं िोषय ं ततो मृिििनना कणम् // आ.क.२,१.२७ //
घृताकते लोहपाते तु दािवतं ढालयेितः /
भृङराजदवानतसथः समयक् िुिः स जायते // आ.क.२,१.२८ //
<पञचमः पकारः>
गनधकं याममातं वा मदबाहयजगनधयोः /
भृङधुिूरयोवािप ितलपणीरसेन वा // आ.क.२,१.२९ //
तदादाय घृतोपेतं लोहपाते कणं पचेत् /
लघवििनना दतुं तचच मेिीकीरे िविनिकपेत् // आ.क.२,१.३० //
एव ं कत
ृ ं सपतवार ं िुि ं भवित गनधकम् /
<गनधकतैलम्; पथमः पकारः>
देवदालयमलपणी वा नारङं वाथ दािडमम् // आ.क.२,१.३१ //
मातुलुङं यथालाभ ं दवमेकसय चाहरेत् /
गनधकसय तु पादािं िङणं दवसंयुतम् // आ.क.२,१.३२ //
आतपे ितिदन ं िुषकं दव ं देय ं पुनः पुनः /
धुिूरतुलसीकृषणलिुन ं देवदािलका // आ.क.२,१.३३ //
ििगुमूलं काकमाची कपूपर ं िंिखनीियम् /
कृषणागर च कसतूरी वनधया ककोिकी समम् // आ.क.२,१.३४ //
मातुलुङरसैः िपषटवा िकपेदेरणडतैलके /
अनने लोहपातसथं भावयेतपूवपगनधकम् // आ.क.२,१.३५ //
ितवार ं कौदतुलय ं तजजायते गनधविजपतम् /
इद ं गनधकतैलं सयातसवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.३६ //
<िितीयः पकारः>
अथवाकपसनुहीकीरैवपसतं लेपय ं तु सपतधा /
गनधकं नवनीतेन िपषटवा वसतं िलपेिु ताम् // आ.क.२,१.३७ //
ं े धृता कुयादधोमुखीम् /
तिितप ं जविलता दि
तैलं पतेदधो भाणडे गाह ं योगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.३८ //
<गनधकसततवपातनम्; पथमः पकारः>
गनधकसतु कुबेराकीतैलेन िचरमिदपतः /
ृ ं पकिमूिाया धमातः सततव ं िवमुञचित // आ.क.२,१.३९ //
दढ
<िितीयः पकारः>
यिा भाणडोदरे िकपवा गनधकं पूवपिोिधतम् /
िपधाय तामपातेण तिसमञिीतोदकं िकपेत् // आ.क.२,१.४० //
मनद ं पजवालय तदधो वििमुषणं जलं हरेत् /
एव ं पुनः पुनः िीतजलमूधवप ं िविनिकपेत् // आ.क.२,१.४१ //
गनधकसयाििनतः सततव ं सवणाभ ं सवपकायपकृत् /
न चासय सततवम् आददात् सततवरपो िह गनधकः // आ.क.२,१.४२ //
इित गनधकतततवजाः केिचदनये पचकते /
<गनधकदिुतः>
यिा संचूिणपतं गनध ं किुतैलसमिनवतम् // आ.क.२,१.४३ //
वसते िनिकपय तिसतं कारयेिितपका दढ
ृ ाम् /
ततः सूतेण संवेषटय गोघृतेन पिरपलुताम् // आ.क.२,१.४४ //
ं ेनोितृं कृतवा वितप ं चाधः पदीपयेत् /
संदि
पकवामफलसमभूतरसवणा भवेददिुतः // आ.क.२,१.४५ //
<गनधकसय गुणाः>
गनधकः किुकः पाके वीयोषणो िवमलः सरः /
िवसपपकुषकणडू ितिकिमगुलमकयापहः // आ.क.२,१.४६ //
अिकरोगपिमनो वृषयो िविगदाितपिजत् /
सवपिसििपदो बलयिसतदोिघो रसायनः // आ.क.२,१.४७ //
<हिरतालम्>
हिरतालं च गोदनती तालकं निमणडनम् /
िगिरजालिलत ं पीतम् अितगनध ं िबडालकम् // आ.क.२,१.४८ //
<हिरतालभेदाः>
हिरतालं ििधा पोकत ं पताखय ं िपणडसंजकम् /
<पतततालक:: फयस्. पोपेितपएस्>
सवणपवणप ं गुर िसनिध ं तनुपततं च भासुरम् // आ.क.२,१.४९ //
ततपतततालकं पोकतं बहपुतं रसायनम् /
<िपणडतालक:: फयस्. पोपेितपएस्>
ृ ं सवलपसततव ं तथा गुर // आ.क.२,१.५० //
िनषपतं िपणडसदि
सतीपुषपहरणं तिु गुणालप ं िपणडतालकम् /
<अिुिहिरतालसेवन े दोिाः>
वातशलेषमपमेहािदकरम् आयुिनपबहपणम् // आ.क.२,१.५१ //
तापसफोिाङसंकोचं हिरतालमिोिधतम् /
<हिरतालिुििः; पथमः पकारः>
तालकं कणिः कृतवा दिािेन तु िङणम् // आ.क.२,१.५२ //
जमबीरोतथदवैः कालय ं कािञकैः कालयेतपुनः /
वसते चतुगुपणे बदधवा डोलायनते िदन ं पचेत् // आ.क.२,१.५३ //
सचूणेनारनालेन िदन ं कूषमाणडजै रसैः /
सवेद ं वा िालमलीतोयैसतालकं िुििमापुयात् // आ.क.२,१.५४ //
<िितीयः पकारः>
मधुतुलये घनीभूते किाये बहमूलजे /
ितवार ं तालकं भावय ं िपषटवा मूतेऽथ मािहिे // आ.क.२,१.५५ //
उतपलैदपििभदेय ं पुिं कुयातपुनः पुनः /
एव ं िादिधा पाचय ं िुि ं योगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.५६ //
<तृतीयः पकारः>
तालकं पोटलं बदधवा सचूणे कािञके पचेत् /
दोलायनतेण यामैकं ततः कूषमाणडजे रसे // आ.क.२,१.५७ //
ितलतैले पचेदामं यामं च ितफलाजले /
एव ं यनते चतुयामं पाचय ं िुधयित तालकम् // आ.क.२,१.५८ //
<तालकसततवपातनम्; पथमः पकारः>
लाका राजी ितलाः ििगु िङणं लवणं गुडम् /
तालकाघयेण संमदप िछदमूिा िनरोधयेत् // आ.क.२,१.५९ //
पुिेतपातालयनतेण सततव ं पतित िनशयम् /
<िितीयः पकारः>
तालकं मदपयेदिुधैः सपाकया वा किायकैः // आ.क.२,१.६० //
पूवपवजजनयेतसततव ं िछदमूिािनरोिधतम् /
<तृतीयः पकारः>
लाका राजी गुडं ििगु िङणं लवणं ितलाः // आ.क.२,१.६१ //
एिभसतुलय ं सततवतालं मदपयेद ् रिवदिुधकैः /
िदन ं वा विजणीदिुधैः कूशमाणडसय दवैश वा // आ.क.२,१.६२ //
तेन कलकेन िलपवानतिशछदमूिा िनरोधयेत् /
पुिािा धमनात् सततव ं गाह ं पातालयनतके // आ.क.२,१.६३ //
<चतुथपः पकारः>
तालकादषमािेन देय ं सूतं च िङणम् /
कूशमाणडसय रसैः सनुहाः कीरैर ् मदािदनतयम् // आ.क.२,१.६४ //
तदगोलं िछदमूिाया गाह ं सततव ं च पूवपवत् /
<पञचमः पकारः>
भागाः िोडि तालसय िविपारदिङणाः // आ.क.२,१.६५ //
शेताभवङयोशूणप ं पितभागं िविमशयेत् /
समं सनुहकपपयसा मदपयेिदवसियम् // आ.क.२,१.६६ //
तदगोलं काचकुपयनतः िकपवा ता काचकूिपकाम् /
सवपतोऽङुलमानने िलमपेिसते मृदा दढ
ृ म् // आ.क.२,१.६७ //
िुषका ता वालुकायनते िनमैपनदाििनना पचेत् /
िुषके दवे िनरधयाथ समयिमृललवणैमुपखम् // आ.क.२,१.६८ //
चणडाििनना पचेदाविावदवादियामकम् /
सवाङिीतं समुितृय िभततवा कूपी समाहरेत् // आ.क.२,१.६९ //
ऊधवपलिन ं तालसततव ं सफििकोपलसिनभम् /
<िषः पकारः>
भािवतं सनुकपयः िसकतं सनुहीदावैििपसपतधा // आ.क.२,१.७० //
ितलसिपपििगूिण लवणं िमतपञचकम् /
एिभसतुलय ं िुितालं िदनमेकं िवमदपयेत् // आ.क.२,१.७१ //
भूधरे िछदमूिानतधमातं सततव ं िवमुञचित /
<तालकसय गुणाः>
तालकं िोिधतं शेषं कुषमृतयुजरापहम् // आ.क.२,१.७२ //
सौभाियसौगनधयकर ं परमायुिवपवधपनम् /
<मनःििला>
मनःििला सयातकुनिी नागासया रकतगनधकः // आ.क.२,१.७३ //
नपेािलका नागिजहा कलयाणी सपतनामका /
<मनःििलाभेदाः>
मनःििला ितधा पोकता शयामाङी कणवीरका // आ.क.२,१.७४ //
खणडाखया चैव तदपू ं िविवचय पिरकलपयते /
शयामा रकता खराङा च भाराढया शयािमका मता // आ.क.२,१.७५ //
तेजिसवनी च िनभारा तामाभा कणवीरका /
चूणीभूताितरकताङी सभारा खणडपूिवपका // आ.क.२,१.७६ //
उिरोकता गुणैः शेषा भूिरसततवा पकीितपता /
<अिुिमनःििलासेवाया दोिाः>
अशमरी मूतकृचछं च मनदाििन ं मलबिताम् // आ.क.२,१.७७ //
करोित कुषं ताप ं च िुििहीना मनःििला /
<मनःििलािुििः>
अजामूतैसयह ं पचयादोलायनते मनःििलाम् // आ.क.२,१.७८ //
सपतधा दधयजािपिैघपमे तापय ं िविुिये /
जीवनतीभृङराडकतागसतयदावैमपनःििलाम् // आ.क.२,१.७९ //
दोलायनते पचेदामं यामं छागोतथमूतकैः /
कालयेदारनालेन सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.८० //
अगसतयसय रसे भावया सपताहाचछोिधता ििला /
<मनःििलासततवपातनम्; पथमः पकारः>
तालवचच ििलासततव ं पातन ं िोधन ं तथा // आ.क.२,१.८१ //
गोमासैर ् मातुलुङामलैर ् िदन ं भावया मनःििला /
ता रकतपीतपुषपाणा रसैः पीतैश भावयेत् // आ.क.२,१.८२ //
िदनानते मदपयेदामं िमतपञचकसंयुतम् /
गुिलका काचकूपयनतः िकपवा ता काचकूिपकाम् // आ.क.२,१.८३ //
सवपतोऽङुलमानने िलमपेिसतमृदा दढ
ृ म् /
िुषका ता वालुकायनते िनमैपनदाििनना पचेत् // आ.क.२,१.८४ //
िुषके दवे िनरधयाथ समयिमृललवणैमुपखम् /
चणडाििनना पचेदाविावदवादियामकम् // आ.क.२,१.८५ //
सवाङिीतं समुितृय िभततवा कूपी समाहरेत् /
ऊधवपलिन ं ििलासततव ं बालाकपसदि
ृ ोपमम् // आ.क.२,१.८६ //
<िितीयः पकारः>
अगसतयििगुजैसतोयैस् तयह ं भावया मनःििला /
तालकौिधयोगेन सततव ं हेमिनभ ं भवेत् // आ.क.२,१.८७ //
<मनःििलाया गुणाः>
मनःििला किूषणा च सितकता कफवातिजत् /
कणडू ितकयकासघी िविभूताििनमानदहृत् // आ.क.२,१.८८ //
<मािककम्>
मािककं मधुधातु सयानमाकीकं हेममािककम् /
तापय ं च तािपज ं ताकयप ं तापीदेिसमुिवम् // आ.क.२,१.८९ //
<मािककभेदाः>
माकीकं िििवध ं हेममािककं तारमािककम् /
तताद ं मािककं कानयकुिजोतथं सवणपसिनभम् // आ.क.२,१.९० //
तपतीतीरसमभूतं पञचवणप ं सुवणपवत् /
पािाणबहलः पोकतसतापयाखयोऽसौ गुणातमकः // आ.क.२,१.९१ //
सुवणाकारभेदाचच पतयेकं ततपुनिसतधा /
कादमब ं कारवेललाखय ं तणडुलीयकसंजकम् // आ.क.२,१.९२ //
<अिुिमािककसेवन े दोिाः>
पाणिवषमभदौबपलयवििसादािकरोगकृत् /
मािककं मारयतयेव िुििहीन ं सुरािचपते // आ.क.२,१.९३ //
<मािककिुििः; पथमः पकारः>
मािककं नरमूतेण कवाथैः कौलुतथकोिवैः /
वेतसेनामलवगेण िङणेन किुितकैः // आ.क.२,१.९४ //
डोलायनते िदन ं पाचय ं सूरणसयैव मधयगम् /
ु तृं पेियेद ् घृतैः // आ.क.२,१.९५ //
िदन ं रमभादवैः पचयादि
एरणडतैलसंयुकतैः पुिे पचयिनविोधयेत् /
<िितीयः पकारः>
मािककसय तयो भागा भागैकं िङणसय च // आ.क.२,१.९६ //
मातुलुङदवैवाथ जमबीरोतथदवैः पचेत् /
लोहपाते पचेिावदावतपातं सुलोिहतम् // आ.क.२,१.९७ //
तामवणपमयो वािप तावचछुधयित मािककम् /
<तृतीयः पकारः>
अगिसतपुषपिनयासैः ििगुमूलं िनघिपयेत् // आ.क.२,१.९८ //
दवैः पािाणभेदाश पेषयम् एिभश मािककम् /
तििी चाथ मूिाया दििभरतपलैः पुिेत् // आ.क.२,१.९९ //
पुनः पुनश िपषटवाथ पुिैः ििडभिवपिुधयित /
<चतुथपः पकारः>
कौदकीरारनालाश अषभागाः पृथक् पृथक् // आ.क.२,१.१०० //
गवय ं तकं चतुभागं भागः कौलुतथजो रसः /
सवप ं समपूरयेद ् भाणडे भागैकं मािककं पचेत् // आ.क.२,१.१०१ //
डोलायनतेण मृििनौ याममातं पुनः पचेत् /
उितृय मातुलुङामलैः िपषटवा दििभरतपलैः // आ.क.२,१.१०२ //
पुिे पुनः पुनः कुयादेव ं िादिवासरम् /
िुि ं भवित माकीकं सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.१०३ //
<पञचमः पकारः>
मािककं कणिः कृतवा जािलनीमेघनादयोः /
िपणडे िनिकपय िवपचेदोलायनते कुलुतथजे // आ.क.२,१.१०४ //
कवाथे तचछुिता याित पिसतं लोहमारणे /
<िषः पकारः>
तैले तके गवा मूते कौलुतथे वामलकािञके // आ.क.२,१.१०५ //
मािककं िोधयेतपाजो िगिरदोििनवृिये /
<सपतमः पकारः>
कुलुतथकोदवकवाथनरमूतामलवेतसैः // आ.क.२,१.१०६ //
िङणेनामलवगेण किुकिततयेन वा /
डोलायनते िदन ं पाचय ं सूरणकनदमधयगम् // आ.क.२,१.१०७ //
िदन ं रमभादवैः पाचय ं धमातमुितृय पेिितम् /
एरणडतैलसिपपभया पुिैः िुधयित मािककम् // आ.क.२,१.१०८ //
<अषमः पकारः>
सुवणपवणपिवमलं तापय ं वा कणिः कृतम् /
पुननपवायाः कलकसथं कौलुतथे सवेदयेदसे // आ.क.२,१.१०९ //
सैनधवैर ् बीजपूराकतैयुपकतं वा पोटलीकृतम् /
डोलायनते िदन ं सवेद ं िुििमायाित िनिशतम् // आ.क.२,१.११० //
<मािककसततवपातनिविधः; पथमः पकारः>
गोदिुधैश सनुहीकीरैर ् भावयमेरणडतैलकैः /
मािककं िदनमेकं तु मिदपतं विकीकृतम् // आ.क.२,१.१११ //
अभविमन े सतव ं ससयकसयापयय ं िविधः /
<िितीयः पकारः>
दोलायनते सारनाले मािककं सवेदयेिदनम् // आ.क.२,१.११२ //
चूिणपतं मधुसिपपभया लोहपाते पचेिदनम् /
आदाय भावयेद ् घमे वजीकीरैिदपनाविध // आ.क.२,१.११३ //
गृहधूमैर ् घृतैः कौदैः संयुकतैर ् मदपयेिदनम् /
अनधमूिागतं धमातं सततव ं गुञािनभ ं भवेत् // आ.क.२,१.११४ //
<तृतीयः पकारः>
कदलीकनदतोयेन मािककं ितधातपे /
भािवतं पाचयेदामं साजयैवातािरतैलकैः // आ.क.२,१.११५ //
पूवपविमनात् सततवम् इनदगोपसमं भवेत् /
<चतुथपः पकारः>
सनुहकपपयसा सतनयैर ् मािककं मदपयेिदनम् // आ.क.२,१.११६ //
कङुषं िङणं चैव पितपादाििमिशतम् /
मूकमूिागतं धमातं सतव ं मिणिनभ ं भवेत् // आ.क.२,१.११७ //
<पञचमः पकारः>
कदलीकनदतुलसीजमबीराणा दवैः कमात् /
भावयेनमािककं शलकणं पितदावेण सपतधा // आ.क.२,१.११८ //
रदधवा धमाते पतेत् सततव ं िुकतुणडिनभ ं िुभम् /
<िषः पकारः>
मूतवगामलवगाभया ििसपताह ं िवभावयेत् // आ.क.२,१.११९ //
माकीकं तीवरघमेण िदनममलैश मदपयेत् /
िमतपञचकसंयुकतं विीकृतय धमेद ् दढ
ृ म् // आ.क.२,१.१२० //
वयोमविङनालेन सततव ं िुलबिनभ ं भवेत् /
<सपतमः पकारः>
सनुहीकीरैर ् गवा कीरैर ् भावयम् एरणडतैलकैः // आ.क.२,१.१२१ //
मािककं पञचिमताकतं सपताहानते विीकृतम् /
पूवपवििधमेिेन सततव ं लाकािनभ ं भवेत् // आ.क.२,१.१२२ //
<अषमः पकारः>
सतनयैः कङुषकैशैव कदलीतोयसंयुतैः /
िमतपञचकसंयुकतैमािककं िदनसपतकम् // आ.क.२,१.१२३ //
भािवतं मदपयेदामं िदन ं वातािरतैलकैः /
मृिििनना पचेिावदावददवित गोलकम् // आ.क.२,१.१२४ //
सततव ं िकंिुकपुषपाभ ं वयोमविमनािवेत् /
िवमलाना च सवेिा ससयकसयापयय ं िविधः // आ.क.२,१.१२५ //
<नवमः पकारः>
संचूणयप मािककं िुि ं मदपममलेन केनिचत् /
कालयेदारनालेन हधःसथं सवणपचूणपवत् // आ.क.२,१.१२६ //
जारयेितसमाहृतय धमेत् सततव ं िवमुञचित /
योजयेिापन े चेद ं बीजाना यत यत वै // आ.क.२,१.१२७ //
<दिमः पकारः>
कदलीपतजैनीरैमािककं भावयेददतुम् /
गनधवपतैलमधवाजयैः पकवमेकिदन ं ततः // आ.क.२,१.१२८ //
तिापय ं वजमूिाया पकवाया िनिकपेितः /
लोहसंधानकरणं ततसमं तत िनिकपेत् // आ.क.२,१.१२९ //
ृ ं पमूकमूिाया कोिषकाया िनवेियेत् /
दढ
अङारैः खिदरोितूैर ् धमेिसताियेन वै // आ.क.२,१.१३० //
वङनालयुजा सततव ं तापयसय पतित धुवम् /
<एकादिः पकारः>
मािणवनधय ं वैषणव ं च गृहीयातसमभागतः // आ.क.२,१.१३१ //
फलपूररसैः िपषटवा समपुिे सुदढ
ृ ं िकपेत् /
समयििलपवा वनोितूशै छाणकैः पुियेितः // आ.क.२,१.१३२ //
कुकुपतोतथं तदाकृषय ं सवागिीतं पमदपयेत् /
फलपूररसैः पकवैमपदपियतवाथ पूवपवत् // आ.क.२,१.१३३ //
पुिन ं छगणेनवै तावतकुयाििचकणः /
यावितपुिितं कलकं फलपूरामलमिदपतम् // आ.क.२,१.१३४ //
िाणोिेिजतिनिसतंििलपतं तिामताम् इयात् /
इतथं िुि ं च गरडं िङणं नीरज ं रसम् // आ.क.२,१.१३५ //
घृतेन मधुना युकतं सगुडं गुञया समम् /
पािवनमूिागतं कृतवा धमेित् खिदराििनना // आ.क.२,१.१३६ //
ु ततव ं नागसमम् इनदगोपकसिनभम् /
मृदस
पततयेव न संदेहः सवपजवचन ं तथा // आ.क.२,१.१३७ //
िुकलदीिपतरििदश यदा वैशानरो भवेत् /
तदा तु सततव ं पिततं जानीयानानयथा कविचत् // आ.क.२,१.१३८ //
<मािककसय गुणाः>
किायितकतमधुर ं किुकं मािककियम् /
उषणं रसायन ं कुषिोििहधमाविमपणुत् // आ.क.२,१.१३९ //
माकीकधातुः सकलामयघः पाणो रसेनदसय पर ं िह वृषयः /
दमुेललोहियमेलकश गुणोिरः पूवपरसायनािरयः // आ.क.२,१.१४० //
<अभकम्>
उतपततयािद घनसयादौ किथत ं तदसायन े /
अधुना समपवकयािम तितकयास् तदगुणानिप // आ.क.२,१.१४१ //
<अभकभसमिविधः; पथमः पकारः>
धानयाभकं मेघनाददवैः संमदपयेद ् िदनम् /
ितािं िङणं दततवा ततो गजपुिे पचेत् // आ.क.२,१.१४२ //
मुसतासूरणविाभूरसैर ् वयसतैः पुिं ितधा /
कासमदपरसैः पञच वरागोमूतकैरिप // आ.क.२,१.१४३ //
नयगोधसय जिाकवाथैर ् मदप ं दिपुिं पुनः /
िि् च जमबीरनीरेण गोकीरेण पुितयम् // आ.क.२,१.१४४ //
पेिणं घमपपाकं च सथालीपाकं पुिं कमात् /
कुयाचचतवािर कमािण िङणं च पुिे पुिे // आ.क.२,१.१४५ //
िनशनद ं जायते हभं सवपयोगेिु योजयेत् /
अय ं सामानयसंसकारो िविेिसतु िनगदते // आ.क.२,१.१४६ //
<भसमीकरणे िवििषसंसकारः>
िनशनदकं मृतवयोम सामानयसंसकृतम् /
तिदोगहरदवयकवाथैः िपषटवा पुिे पचेत् // आ.क.२,१.१४७ //
यनतैिसतः सपतधा कुयाििदोगहर ं भवेत् /
अय ं िविेिसंसकारसतिदोगहरो भवेत् // आ.क.२,१.१४८ //
पूवािे पेिणं कायप ं मधयािे घमपपाचनम् /
सायािे सथािलकापाकं कुयाद ् रातौ पुिं कमात् // आ.क.२,१.१४९ //
संसकारः पञचधा पोकतो घनसय परमेशिर /
धानयाभकरणं सततवपातन ं िनमपलिकया // आ.क.२,१.१५० //
सुमृतीकरणं चैव तवमृतीकरणं तथा /
मारणे घनसततवसय घनपतसय मारणे // आ.क.२,१.१५१ //
कमाचछेषतमौ पोकतौ िसतौ दरदिङणौ /
<िितीयः पकारः>
ं तपुिे पचेत् // आ.क.२,१.१५२ //
मुसताकवाथेन धानयाभं पञचिवि
गोमूतैश तथा कवाथैिसतफलायाः सुरेशिर /
कासमदपदवैरेकं गोकीरेण पुिं ितधा // आ.क.२,१.१५३ //
िनशनद ं जायते हभं सवपयोगेिु योजयेत् /
िविेिसंसकारयुतं तिदोगहर ं भवेत् // आ.क.२,१.१५४ //
<तृतीयः पकारः>
धानयाभकसय भागैकं भागौ िौ िङणसय च /
िपषटवा तदनधमूिाया रदधवा तीवराििनना धमेत् // आ.क.२,१.१५५ //
सवभाविीतलं चूणप ं सवपयोगेिु योजयेत् /
िविेिसंसकारयुतं तिदोगहर ं भवेत् // आ.क.२,१.१५६ //
<चतुथपः पकारः>
धानयाभं मदपयेदमलैघपमे संसथापयेितः /
पुिं कुयाितोऽमलेन सेचन ं मदपन ं पुनः // आ.क.२,१.१५७ //
ं िार ं ततो दिुधे पुििनसतिधम् अभकम् /
िवि
िकपेिं मदपयेदिुधैर ् दिुधे िकपवातपे नयसेत् // आ.क.२,१.१५८ //
पुिं ितः सपतवारािण कुयादेव ं पुनः पुनः /
तणडुलं वजवलली च तालमूली पुननपवा // आ.क.२,१.१५९ //
िाङेरी मिरचं चैव बला च पयसा सह /
पूवाभं पेियेदेतैः पतयेकैश तयह ं तयहम् // आ.क.२,१.१६० //
िकपवातपे पुिे पचयातपतयेकेन पुनः पुनः /
एव ं िनशनदकं वयोम कजजलाभ ं मृतं भवेत् // आ.क.२,१.१६१ //
<पञचमः पकारः>
धानयाभकसय िुषकसय दिािं मिरचं िकपेत् /
पेियेदमलवगेण अमलैभावय ं िदनतयम् // आ.क.२,१.१६२ //
तचछुषकं समपुिे धामय ं खिदराङारकैदपढ
ृ म् /
ऊधवपपाते िनवायाथ िसञचेदमलेन केन तम् // आ.क.२,१.१६३ //
धानय ं ततैव िडवारममलैः िसञचयातपुनः पुनः /
अगसतयििगुविाभूमूलपतभवै रसैः // आ.क.२,१.१६४ //
िपषटवाभं सेचयेिेन िडधा धामय ं च सेचयेत् /
िसतामधवाजयगोकीरैस् तिौतं पेषयमभकम् // आ.क.२,१.१६५ //
रदधवा ििडभः पुिैः पाचय ं िपषटवा चैव पुनः पुनः /
मतसयाकयाशैकवीराया दवैः िपषटवा ितधा पचेत् // आ.क.२,१.१६६ //
एव ं गजपुिैः पाचय ं िनशनदमयते ऽभकम् /
पतताभकसय िसनदरू ं सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.१६७ //
<िषः पकारः>
धानयाभं मदपयेदामं मतसयाकीसवरसैसततः /
पचेदगजपुिैरेव ं सपतधा तुलसीरसैः // आ.क.२,१.१६८ //
कोिकलाकरसैः सपत कुमारीसवरसैसतथा /
शेतदवूारसैसतिदवयाघीकनदरसैसतथा // आ.क.२,१.१६९ //
पुननपवारसैः सपत तित् पञचामृतैस् ततः /
िनशनद ं जायते हभं सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,१.१७० //
<सपतमः पकारः>
धानयाभं िङणं तुलय ं गोमूतैसतुलसीदवैः /
वाकुचया सूरणैनालया िदन ं िपषटवा पुिे पचेत् // आ.क.२,१.१७१ //
दवैः पुनः पुनः िपषटवा िदनानतेिु पुिे पचेत् // आ.क.२,१.१७२ //
रदधवा रदधवा पुिैसतवेव ं िनशनद ं चाभकं भवेत् /
<अषमः पकारः>
िपषटवा सामलारनालेन पेिालीमूलजतवचम् // आ.क.२,१.१७३ //
तददवैमपदपयेदभं िदन ं गजपुिे पचेत् /
एव ं सपतपुिं कायप ं दिा च पुिसपतकम् // आ.क.२,१.१७४ //
यविचञचादवैसतििनशनद ं जायतेऽभकम् /
<नवमः पकारः>
धानयाभकं रिवकीरै रिवमूलदवैश वा // आ.क.२,१.१७५ //
मदप ं मदप ं पुिे पचयातसपतधा िमयते धुवम् /
<दिमः पकारः>
धानयाभकं तुिामलानतरातपे सथापयेिदनम् // आ.क.२,१.१७६ //
यामं मदप ं तु तदगोलं रदधवा गजपुिे पचेत् /
एव ं कापासतोयानतः सथापय ं पाचय ं पुिे पचेत् // आ.क.२,१.१७७ //
एव ं गोकीरमधयसथं सथापय ं पेषय ं पुिे पचेत् /
पशादमलैश गोकीरैः कापासैश पुनः पुनः // आ.क.२,१.१७८ //
घमपपाकं मदपन ं च सथालीपाकं पुिं कमात् /
ं तपुिे पापते िनशनद ं जायतेऽभकम् // आ.क.२,१.१७९ //
एकिवि
सवेिा घाितताभाणाम् अमृतीकरणे िविधः /
<अभकसय गुणाः>
अभकं गगन ं भृङं बहपुुतम् उमाभवम् // आ.क.२,१.१८० //
पताभकसय िसनदरूममृतं परमं िहतम् /
ितदोिघं बलकर ं वृषयमारोियद ं िुिच // आ.क.२,१.१८१ //
सवपरोगहर ं सौमय ं िविघं च रसायनम् /
<िचनबर् :: सयनोनयमस्>
िहङुलो दरद ं चूणपपारदश रसोिवः // आ.क.२,१.१८२ //
रसगभपः सुरङश लोहघः िसििपारदः /
<िचनबर् :: सुितयपेस्>
िहङुलिसतिवधो जेयशमारः िुकतुणडकः // आ.क.२,१.१८३ //
ं पादश तताद ं तारकमपिण योजयेत् /
हस
अधमं तं िवजानीयाचछुकतुणडं च मधयमम् // आ.क.२,१.१८४ //
हेमतारिकयामागे योजयेतपरमेशिर /
ं पादो महाशेषः सवपकमपकरो िह सः // आ.क.२,१.१८५ //
हस
तसय सततव ं सूत एव दरदसय ितभेदतः /
<िुकतुणड:: फयस्. पोपेितपएस्>
हेमिकटसय सदि
ृ सतदपूस् तीकणमारकः // आ.क.२,१.१८६ //
चमारसतीकणरपः सयातसुपीतः िुकतुणडकः /
ं पाद:: पोपेितपएस्>
<हस
ं पादो महोिमः // आ.क.२,१.१८७ //
जपाकुसुमसङािो हस
रसायन े सवपसूतहरणे सवपरञन े /
लोहाना मारणे शेषो वणोतकिपणकमपिण // आ.क.२,१.१८८ //
रसकसय तथा रागबनधे धौरेयकः समृतः /
मलदोिािदकं नािसत सवपकायेिु पूजयते // आ.क.२,१.१८९ //
<िहङुलिुििः>
मेिीकीरेण दरदममलवगैश भािवतम् /
सपतवार ं पयतेन िुििमायाित िनिशतम् // आ.क.२,१.१९० //
<िहङुलसततवपातनम्>
दरद ं पातनायनते पाितत ं च जलािये /
सततव ं सूतकसङािं िवमुञचित न संियः // आ.क.२,१.१९१ //
<िहङुलसय गुणाः>
ये गुणाः पारदे पोकतासते गुणाः सिनत िहङुले /
नवजवरहरः पोकतः समपातजवरनािनः // आ.क.२,१.१९२ //
<गैिरकम्>
गैिरकं िगिरधातुः सयादकतधातुगपवेधुकम् /
<गैिरक:: सुितयपेस्>
गैिरकं िििवध ं पोकतं तताद ं सवणपगैिरकम् // आ.क.२,१.१९३ //
पािाणगैिरकं चानयतपूवप ं शेषतमं गुणैः /
<गैिरकसय गुणाः>
िोिणतं मसृणं िसनिध ं सवाद ु वृषय ं िहमं लघु // आ.क.२,१.१९४ //
चकुषय ं रकतिपिघं िवििहधमाविमपणुत् /
तापजवरहर ं शेषं हेमघं रकतगैिरकम् // आ.क.२,१.१९५ //
<पािाणगैिरक:: फयस्. पोपेितपएस्>
पािाणगैिरकं पोकतं किठन ं तामवणपकम् /
<चपलः>
देहवेधी लोहवेधी चपला रसबिनधनी // आ.क.२,१.१९६ //
चपला बहभ ु ेदा च सवपलोहसवरपतः /
हेमसतारो रिवमयः सीसातमा वङरपधृक् // आ.क.२,१.१९७ //
तीकणरपः कासयरपो रकतो िविमयसतथा /
<चपलसवरपम्>
सततवलोहसवरपासते िविो हिरतलोहभाक् // आ.क.२,१.१९८ //
िविाखय ं चपलं पापय िनजीवे तसय दापयेत् /
पुिेनारणयजैि् छाणैः सधूमं सवपथा तयजेत् // आ.क.२,१.१९९ //
नशयेत तसय धूमं वै सपिपन ं दरूतसतयजेत् /
अिनािसय संसपिािनमयते सद एव िह // आ.क.२,१.२०० //
धूमावलोकनाचछीिपपीडा संजायते जवरः /
एव ं दिपुिे िानते गृहीयाचचपलं ततः // आ.क.२,१.२०१ //
<चपलसय गुणाः>
तसय संसपिपमातेण हीरको िमयते कणात् /
सवेिा चपलाना वै सवभावः समुदाहृतः // आ.क.२,१.२०२ //
वङसतमभे नागराजे कमे वातीव िसयते /
सवपलोहािन कुवपिनत सुवणप ं तारमेव च // आ.क.२,१.२०३ //
युकतयाथ िोिधतः सूते िवना बीज ं च वा तथा /
ितं वािप सहस ं वा लकं कोििं च वेधयेत् // आ.क.२,१.२०४ //
वजेण रसराजेन बीजेन च समािशता /
धूमतो वेधयेललोहान् रसजीणपः सवय ं गलेत् // आ.क.२,१.२०५ //
िनषपतय तेन देहसय चपलेन महातमना /
<ििलाजतु>
अशमजं िगिरज ं िैलमशमलाका ििलाजतु // आ.क.२,१.२०६ //
<ििलाजतु:: सुितयपेस्>
ििलाधातुििपधा पोकतो गोमूतादो रसायनम् /
कपूपरपूवपकशानयसततादो िििवधः समृतः // आ.क.२,१.२०७ //
ससततवशैव िनःसततवसतयोः पूवो गुणािधकः /
गीषमे तीवराकपतपतेभयः पादेभयो िहमभूभृतः // आ.क.२,१.२०८ //
सवणपरपयाकगभेभयः ििलाधातुर ् िविनःसरेत् /
<ििलाजतोगुपणाः>
सवणपगभपिगरेर ् जातं जपापुषपिनभ ं गुर // आ.क.२,१.२०९ //
ससततव ं सवाद ु परमं परमं तदसायनम् /
रपयगभपिगरेजातं मधुर ं पाणडुर ं गुर // आ.क.२,१.२१० //
ििलाज ं पाणडुरोगघं िविेिाितपिरोगिजत् /
तामगभपिगरेजातं नीलवणप ं घन ं गुर // आ.क.२,१.२११ //
ििलाज ं कफवातघं तीकणोषणं दीपन ं परम् /
विौ िकपतं भवेदििललङाकार ं हधूमकम् // आ.क.२,१.२१२ //
सिललेऽपयवलीन ं च तितसि ं िह ििलाजतु /
गोमूतगिनध कषृ णं गुिगुलुकाभ ं सिकपर ं मृतसनम् /
िसनिधमनमलकिाय ं मृद ु गुर च ििलाजतु शेषम् // आ.क.२,१.२१३ //
सवप ं च ितकतकिुकं सवाद ु नातयुषणिीतलम् // आ.क.२,१.२१४ //
वृषय ं ितदोििजिेिद चकुषय ं च रसायनम् /
कयिोफोदरािोघं मेहमूतगहापहम् // आ.क.२,१.२१५ //
नून ं सजवरपाणडुिोफिमन ं मेहाििनमानदापह ं मेदशछेदकर ं च यकमिमन ं मूलामयोनमूलनम् /
पलीहिवनािन ं जठरहृचछू लघम् आमापह ं सवपतविगदनािन ं िकमपर ं देहे च लोहे िहतम् // आ.क.२,१.२१६ //
रसोपरससूतेनदरतलोहेिु ये गुणाः /
वसिनत ते ििलाधातौ जरामृतयुिजगीिया // आ.क.२,१.२१७ //
<भूनागः>
भूनागः िकितनागश भूलता रकतजनतुकः /
िकितजः िकितजनतुश िविघो रकततुणडकः // आ.क.२,१.२१८ //
यासा छेदे न रकतं पभवित सततं पायिो रकतभूमौ /
संगाहा भूलतासता िविहरधनद ं पातयेिासु सततवम् /
तदकुतया पारदेनदशरित यिद समं सारणायनतयोगैः /
बिोऽय ं कोििवेधी समरिवरजते योजयेिासकरे वा // आ.क.२,१.२१९ //
<भूनागसततवसय गुणाः>
सततव ं भूनागज ं कवेलयकराकसमृतयुिजत् /
सवपवशयकर ं सवपरोगघं च रसायनम् // आ.क.२,१.२२० //
रसेनदे जारणाकमपजािरतं कोििवेधकृत् /
सुवणादीिन लोहािन रकतािन गसित कणात् // आ.क.२,१.२२१ //
<भूनागसततवपातनम्; पथमः पकारः>
रकतभूजातभूनागमृििका कालयेजजलैः /
यावत् सततवाविेिं सयाद ् धौतसततव ं तदेव िह // आ.क.२,१.२२२ //
िमतपञचकयुकतं तनमूिाया धमयेद ् दढ
ृ म् /
िनिभपद मूिा ततसततव ं गृहीतवा िकटकं पुनः // आ.क.२,१.२२३ //
एव ं ितवार ं धमनातसततविेिं समाहरेत् /
<िितीयः पकारः>
भूनागमृििका भाणडे भूनागैः सह िनिकपेत् // आ.क.२,१.२२४ //
िणमासानतं समानतं वा जलैः िसञचेनमुहमुुपहःु /
असय सततव ं िवधानने गृहीयाद ् अभसततववत् // आ.क.२,१.२२५ //
<तृतीयः पकारः>
रकतभूिमजभूनागान् पञरसथेन बिहपणा /
भकयेिु िरतकाले िनतय ं तनमलमाहरेत् // आ.क.२,१.२२६ //
लाकासजपरसः सजी गुिगुलुिमपतपञचकम् /
ऊणा काराश पिवो नीलसपेनदगोपकौ // आ.क.२,१.२२७ //
मतसयश नीलसरिः कूमपपृषं ििािसथ च /
माकीकं िििखिंखतुतथं च सवािं बिहपणो मलम् // आ.क.२,१.२२८ //
सवप ं िनिकपय मूिाया धमेत् तीवराििनना दढृम् /
िनिभपद मूिा ततसततव ं गृहीतवा िकटकं पुनः // आ.क.२,१.२२९ //
एव ं ितवारधमनात् सततविेिं समाहरेत् /
<हिरदाशमा>
हिरदाशमा िनिागावः पीताङः पीतकिपणः // आ.क.२,१.२३० //
ततसततवकं िसतं सवणप ं शेषं रसरसायन े /
<अििनजारः>
अििनजारोऽििनिनयासोऽपयििनगभो ऽििनजः समृतः // आ.क.२,१.२३१ //
वडबाििनमलो जेयो जरायुशाणपवोिवः /
अििनजवालोऽििनजारश पोकतः िसनधुपलवो दि // आ.क.२,१.२३२ //
सामुदसयाििननकसय जरायुबपिहरिजितः /
संिुषको भानुतापेन सोऽििनजार इित समृतः // आ.क.२,१.२३३ //
जाराभ ं दहित सपिाितपिचछलं सागरोतपलवम् /
जरायुसतचचतुवपणप ं शेषं तेिु सलोिहतम् // आ.क.२,१.२३४ //
<अििनजारसय गुणाः>
सयादििनजारः किुकोषणवीयपः तुनदामयघः कफवातहारी /
िपिपदः िोिणतसिनपातिूलािदवातामयनािकश // आ.क.२,१.२३५ //
अििनजारस् ितदोिघो धनुवातािदवातनुत् /
मदपनो रसवीयपसय दीपनो जारणसतथा // आ.क.२,१.२३६ //
<खपपरी (रसकम्)>
खपपरी रसकं तुतथखपपयपमृतसमभवा /
रसको िििवधः पोकतो ददपरुः कारवेललकः // आ.क.२,१.२३७ //
ं ो ददपरुः पोकतो िनदपि
सदि ं ः कारवेललकः /
सततवपाते िुभः पूवो िितीयशौिधािदिु // आ.क.२,१.२३८ //
घनसततविनभ ं बाहे िुभ ं हािरदवितः /
अचछं खपपरवत् तुतथम् उिमं सतोदरम् // आ.क.२,१.२३९ //
<खपपया गुणाः>
रसकः सवपदोिघः कफिपििवनािनः /
चकूरोगकयघश लोहपारदरञनः // आ.क.२,१.२४० //
नागाजुपनने िनिदपषौ रससय रसकावुभौ /
शेषौ िसिरसौ खयातौ देहलोहकरौ परौ // आ.क.२,१.२४१ //
रसश रसकि् चोभौ येनाििनसहनौ कृतौ /
देहलोहमयी िसिि ं दासयतसतु न संियः // आ.क.२,१.२४२ //
<खपपरीसततवपातनम्>
जयनतीितफलाचूणप ं हिरदागुडिङणम् /
पादािं रसकसयेद ं िपषटवा मूिाः पलेपयेत् // आ.क.२,१.२४३ //
निलकासमपुिं बदधवा िोियेद ् आतपे खरे /
गाह ं पातालयनतेण सततव ं धमाते पुिेऽथ वा // आ.क.२,१.२४४ //
<खपपरीिुििः>
रजसवलारजोमूतै रसकं भावयेिदनम् /
तैरेव िदनमेकं तु मदपयेचछुििमापुयात् // आ.क.२,१.२४५ //
<मयूरतुतथम्>
मयूरतुतथं तुतथं च नीलाशमा तामभसम च /
मयूरगीवकं कवेडनािन ं ससयकं िपये // आ.क.२,१.२४६ //
मयूरगीवसङािं घृषे गोकीरसिनभम् /
अपसु च पलवते िकपतमेतनमायूरतुतथकम् // आ.क.२,१.२४७ //
अथवा िुकिपचछाभमनतः काञचनिबनदिुभः /
अिङतं घिपयेिुतथम् आयसे चामलसंयुते // आ.क.२,१.२४८ //
भवेद ् अयसतामिनभम् एतनमायूरतुतथकम् /
<मयूरतुतथिुििः>
िवषया मदपयेिुतथं माजारककपोतयोः // आ.क.२,१.२४९ //
दिािं िङणं दततवा पाचय ं मृदपुुिे ततः /
पुिं दिा पुिं कौदैदेय ं तुतथिविुिये // आ.क.२,१.२५० //
<मयूरतुतथसततवपातनम्>
तुतथं च िङणं चैव तुलय ं शलकणं िवमदपयेत् /
मूिाया तं िविनिकपय रदधवा तीवराििनना धमेत् // आ.क.२,१.२५१ //
इनदगोपिनभ ं सततव ं पततयेव न संियः /
<मयूरतुतथसय गुणाः>
े ामयापहम् // आ.क.२,१.२५२ //
तुतथं किुकिायोषणं िशतनत
िविदोिेिु सवेिु पिसतं कािनतकारकम् /
<कङुष:: सयनोनयमस्>
कङुषं काककुषं च रेचकं रागदायकम् // आ.क.२,१.२५३ //
<कङुष:: सुितयपेस्>
कंकुषं च ििधा पोकतं हेमतारातमकं तथा /
<कङुष:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
वरणजनतुजवरघं च िूलोदावतपगुलमहृत् // आ.क.२,१.२५४ //
<िगिरिसनदरूम्>
महािगिरिु चाललोव पािाणानतिसथतो रसः /
िुषकः िोणः स िनिदपषो िगिरिसनदरूसंजया // आ.क.२,१.२५५ //
ितदोििमन ं भेिद रसबनधनकारकम् /
देहलोहकर ं नतेय ं िगिरिसनदरूमीिरतम् // आ.क.२,१.२५६ //
<िङणम्>
िङणं िङणकारो रसकारो रसािधकः /
लोहदावी रसघश सुभगो रङदश सः // आ.क.२,१.२५७ //
मालतीतीरसमभूतः कारशेषो नवाहयः /
अशमरीमितसार ं च िनहनयातसथावर ं िविम् // आ.क.२,१.२५८ //
रसिसििकरः पोकतो नागाजुपनपुरःसरैः /
<किमपललकः>
इषचूणपसय सङािशिनदकाढयोऽितरेकः // आ.क.२,१.२५९ //
सौराषटदेिखिनजः स िह किमपललको मतः /
िपिवरणाधमानिवबनधनघः शलेषमोदराितपिकिमगुलमहारी /
मूलामिूलजवरिोफहारी कंिपललको िरचय मलापहारी // आ.क.२,१.२६० //
<वतसनािभः>
उतपतयािद िविसयादौ किथत ं िह रसायनम् // आ.क.२,१.२६१ //
अमृतं सयाितसनाभो िविम् उगं महौिधम् /
गरलं मरणं नागः सतोककं पाणहारकम् // आ.क.२,१.२६२ //
सवपकुषहर ं पोकतं सवपवयािधिवनािनम् /
सिनपातािदरोगाणा िविनवृििकर ं िपये // आ.क.२,१.२६३ //
<कासीस:: सयनोनयमस्>
कासीसं धातुकासीसं केसर ं हस
ं लोमिम् /
िोधन ं पािुकासीसं िुभं सततवाहय ं मतम् // आ.क.२,१.२६४ //
<कासीस:: सुितयपेस्>
कासीसं ितिवध ं िुभं कृषणं पीतिमित समृतम् /
कासीसं पुषपकासीसं हीरकासीसिमतयथ // आ.क.२,१.२६५ //
पीतं कृषणं िसतं रकतं चतुधेित परे जगुः /
<कासीस:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
कासीसमुषणं सकारकिायामलं सितकतकम् // आ.क.२,१.२६६ //
वातशलेषमपिमन ं चकुषय ं रञकं परम् /
मूतकृचछाशमरीकुषकणडू वण
र िविापहम् // आ.क.२,१.२६७ //
<गौरीपािाणकः>
गौरीपािाणकः पीतो वयकतदेहश चूणपकः /
रसबनधकरः िसनिधो दोिघो रसवीयपकृत् // आ.क.२,१.२६८ //
<तुवरी फिकी च>
भूिमसतुविरका फुललतुवरी रिञका िकितः /
िचतभूि् चीनकारश मिञषारागदाियनी // आ.क.२,१.२६९ //
े रोगहा /
खगसतु फिकी दिुधपािाणो नत
कपूपराखयििलाधातुर ् मिञषारागरञकः // आ.क.२,१.२७० //
<पोदारिृङी>
सदलं पीतवणप ं च भवेदगुजपरमणडले /
अजुपनसय िगरेः पाशे जातं पोदारिृिङकम् // आ.क.२,१.२७१ //
सीससततव ं मरचछलेषमिमन ं पुङदापहम् /
रसबनधनम् उतकृषं केिरञनमुिमम् // आ.क.२,१.२७२ //
<िसनदरू:: सयनोनयमस्>
िसनदरूनागगभे सैमिनतकवीरपासु नागभवम् /
रकतं च नागरेणुः गणपितभूिा सुरङ इतयाखया // आ.क.२,१.२७३ //
सौभािय ं चैव िृङार ं मङलयम् अरणं रजः /
<िसनदरू:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
िसनदरू ं किुकं ितकतमुषणं वरणिवरोपणम् // आ.क.२,१.२७४ //
िकलासिविकणडू ितिवसपपिमन ं परम् /
िहङुले ये गुणाः सिनत ते गुणािसतमुरौ िपये // आ.क.२,१.२७५ //
<रसाञनम्>
रसाञन ं रसोितूं रसगभप ं रसागजम् /
रीतया तु धामयमानाया तितकटं तु रसाञनम् // आ.क.२,१.२७६ //
तदभावे तु कतपवय ं दावीकवाथसमुिवम् /
कृतकं बालभैिजय ं दावीकवाथोिव ं तथा // आ.क.२,१.२७७ //
दावीकवाथभव ं कणठिवकािस िकपतम् अिकण यत् /
तद ् रसाञनमुिदषं किाय ं किु ितकतकम् // आ.क.२,१.२७८ //
िकंिचद ् उषणं कफहर ं छेदन ं लेखन ं लघु /
े रोगिवनािनम् // आ.क.२,१.२७९ //
रकतिपिपिमन ं नत
रसाञन ं ताकयपिैलं जेय ं वयपञन ं तथा /
रसनाभ ं चाििनसार ं िादिाहयकीितपतम् // आ.क.२,१.२८० //
<नीलाञनम्>
नीलं नीलाञन ं चैव चकुषय ं वािरसमभवम् /
कपोतकं च कापोतं समपोकतं िकभूिमजम् // आ.क.२,१.२८१ //
िीतं नीलाञन ं पोकतं किुितकतकिायकम् /
चकुषय ं कफवातघं िविघं च रसायनम् // आ.क.२,१.२८२ //
<सौवीराञनम्>
सौवीरमञन ं िसनिधमवघृषं ििलातले /
अञनाभ ं ििलारपमेतचछेषम् अकृितमम् // आ.क.२,१.२८३ //
सौवीरमञन ं चैव रकतिपिहर ं िहतम् /
िवििहधमािकरोगघं वरणिोधनरोपणम् // आ.क.२,१.२८४ //
<सोतोञन:: सयनोनयमस्>
सोतोिव ं सोतनदीभव ं च सोतोञन ं वािरभव ं तथानयम् /
सौवीरसार ं च कपोतसार ं वलमीकिीिप ं मुिनसंिमताहम् // आ.क.२,१.२८५ //
वलमीकििखराकार ं भङे नीलोतपलदिुतः /
घिपणे गैिरकचछाय ं सोतोञनिमद ं भवेत् // आ.क.२,१.२८६ //
<सोतोञन:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
सोतोऽञन ं िीतकिुकिाय ं िकिमनािनम् /
रसायन ं रसे योजय ं सतनयवृििकर ं परम् // आ.क.२,१.२८७ //
सोतोऽञन ं िहमं िसनिध ं तृषणाहतृ सवाद ु लेखनम् /
नतेय ं िहधमाविमचछिदपकफिपिासकोपनुत् // आ.क.२,१.२८८ //
<अिहफेनम् >
शानतसय मथनाकोभाद ् वासुकेर ् वदनोितथताः /
िीपानतरे पतिनत सम सिविाः सवेदिबनदवः // आ.क.२,१.२८९ //
यत यत पतिनत सम परढा गुलमरपतः /
तेिु जातं तु िनयासमफेन ं बुवते जनाः // आ.क.२,१.२९० //
चतुिवपधमफेन ं सयाजजारणं मारणं तथा /
धारणं सारणं चैव कमािकयािम लकणम् // आ.क.२,१.२९१ //
शेतं तु जारणं पोकतं कृषणवणप ं तु मारणम् /
धारणं पीतवणप ं च कबुपर ं सारणं तथा // आ.क.२,१.२९२ //
जारणं जरयेदनं मारणं मृतयुदायकम् /
धारणं च वयःसतमभ ं सारणं मलसारकम् // आ.क.२,१.२९३ //
अफेन ं सिनपातघं वृषय ं बलय ं च मोहदम् /
गहणीमितसार ं च नाियेतिणडतामिप // आ.क.२,१.२९४ //
<पुषपाञन:: सयनोनयमस्>
पुषपाञन ं पुषपकेतुः कौसतुभः कुसुमाञनम् /
रीितकं रीितकुसुमं रीितपुषप ं च पुषपकम् // आ.क.२,१.२९५ //
<पुषपाञन:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
पुषपाञन ं िहतं पोकतं िपििहकापदाहनुत् /
े ामयापहम् // आ.क.२,१.२९६ //
नाियेद ् िविकासाितपसवपनत
<िङ>
िङोऽणपवभवः कमबुर ् जलजः पावनधविनः /
कुििलोऽनतमपहानादः शेतपीतः सुनादकः // आ.क.२,१.२९७ //
ससवनो दीघपनादश बहनुादो हरिपयः /
कुललकः कुदिङः सयाचछंबूको नखिङकः // आ.क.२,१.२९८ //
िङः किुरसः िीतः पुिषवीयपबलपदः /
गुलमिूलकफशासनािनो िविदोिहा // आ.क.२,१.२९९ //
कुललकः किुकः िसनिधः िूलहारी च दीपनः /
िुिकतर ् मुकतापसूशैव महािुिकतश िुिकतका // आ.क.२,१.३०० //
मुकतासफोिसतौितकसतु मौिकतकपसवा च सा /
जेया मौिकतकसूशैव मुकतामाता तथा समृता // आ.क.२,१.३०१ //
मुकतािुिकतः किुः िसनिधा शासहृदोगहािरणी /
िूलपिमनी रचया मधुरा दीपनी परा // आ.क.२,१.३०२ //
जलिुिकतः कुदिुिकतः िकिमसुसफुििका च सा /
जलिुिकतः किुः िसनिधा दीपनी गुलमिूलनुत् // आ.क.२,१.३०३ //
तथा िविहरा रचया पाचनी बलदाियनी /
<कपदप>
कपदपको वरािश कपदपश वराििका // आ.क.२,१.३०४ //
चराचरशरो वयो बालकीडनकश स /
पीताभा गिनथला पृषे दीघपवृिा वराििका // आ.क.२,१.३०५ //
रसवैदैिवपिनिदपषा सा चराचरसंजका /
साधपिनषकभरा शेषा िनषकभारा च मधयमा // आ.क.२,१.३०६ //
पादोनिनषकभारा च किनषा पिरकीितपता /
पिरणामािदिूलघी गहणीकयनािनी // आ.क.२,१.३०७ //
किूषणा दीपनी वृषया नतेया वातकफापहा /
रसेनदजारणे पोकता िबडदवयेिु िसयते // आ.क.२,१.३०८ //
तदनये पुंवरािाः सयुर ् गुरवः शलेषमिपिलाः /
कपदपः किुितकतोषणः कणपिूलवरणापहः // आ.क.२,१.३०९ //
े दोििनकृनतनः /
गुलमिूलामयघश नत
<साबुिण>
सवपकारो बहक
ु ारः समूहकारसाबुिणः // आ.क.२,१.३१० //
सतोमकारो महाकारो मलािरः कारमेलकः /
सवपकारम् अितकार ं चकुषय ं बिसतिोधनम् // आ.क.२,१.३११ //
उदावतपिकिमघं च िबडविसतिोधनम् /
<नवसार>
े कोिवः // आ.क.२,१.३१२ //
करीरपीलुकाषेिु पचयमानष
कारोऽसौ नवसारः सयाचचूिलकालवणािभधः /
रसेनदजारणं लोहदावणं जठराििनकृत् // आ.क.२,१.३१३ //
गुलमपलीहासयिोिघं भुकतमासािदजारणम् /
<सौराषटी>
गोिपिेन ितं वारानसौराषटी भावयेितः // आ.क.२,१.३१४ //
धिमतवा पातयेतसतव ं कामणं चाितगुहकम् /
<आखुपािाण>
मूिकसयािभधा पूवप ं पािाणसयािभधा ततः // आ.क.२,१.३१५ //
आखुपािाणनामाय ं लोहसङरकारकः /
आखुगावा सरो रको विमिीतजवरापहः // आ.क.२,१.३१६ //
तारकमपिण संपूजयो मेदोदमुासकृनतनः /
<सजपरस>
रालः सजपरसशैव यकधूपो ऽििनवललभः // आ.क.२,१.३१७ //
देवेषः िालिनयासः सुरिभर ् धूपवललभः /
रालसतु पञचधा पोकतो रकतः पीतः िसतोऽिसतः // आ.क.२,१.३१८ //
नानावणपश िवजेयः कृषणसतेिु गुणोिरः /
रालसतु ििििरः िसनिधः किायिसतकतको रसे // आ.क.२,१.३१९ //
वातिपिहरः सफोिकणडू ितवरणनािनः /
<गुिगुलु>
दानवेनदिविजतानपुरा सुरान् भषकािनतधृितधैयपतेजसः /
वीकय िवषणुरमृतं िकलासृजत् गुिगुलुं बलवपुजपयपदम् // आ.क.२,१.३२० //
मरभूिमिु जायनते पायिः पुरपादपाः // आ.क.२,१.३२१ //
भानोर ् मयूखैः संतपता गीषमे मुञचिनत गुिगुलुम् /
गुिगुलुः पञचधा पोकतो मिहिाकश नीलकः // आ.क.२,१.३२२ //
पदसतु कुमुदशैव सुवणपः पञचमः िपये /
मिहिाकश नीलश दिनतना गुणदायकौ // आ.क.२,१.३२३ //
वािजना कुमुदः पदो नराणा सवणपवणपकः /
एरणडबीजतैले वा ितलतैलेऽथवा घृते // आ.क.२,१.३२४ //
पञचितकतिृतैः कवाथैः िुिि ं कुयातसुगुिगुलुम् /
दोलायनते पचेिावदाविनमपलता भवेत् // आ.क.२,१.३२५ //
एव ं िविुि ं संगाह ं तिदोगेिु योजयेत् /
िपिकागणडमालादा नशयिनत च मरदगदाः // आ.क.२,१.३२६ //
<यवकार>
यवकारोऽमृतः पाकयो यवजो यविूकजः /
यविूको यवाहश यवपाकयो यवारजः // आ.क.२,१.३२७ //
यवकारः किूषणश कफवातोदराितपनुत् /
आमिूलाशमरीकृचछिविदोिहरः परः // आ.क.२,१.३२८ //
<सजपकार>
सदःकारः सिजपकश कारः सजजी सुविजपकः /
सजीकः किुरकश तीकणो वातकफाितपनुत् // आ.क.२,१.३२९ //
गुलमानाहविमघश मेहजाठररोगहृत् /
<लवणकार>
लोणार ं लवणोतथं लवणासुर ं च लवणमेदश // आ.क.२,१.३३० //
जतुज ं लवणकार ं लवणं च कारलवणं च /
लोणककारम् अतयुषणं तीकणं िपिपवृििदम् // आ.क.२,१.३३१ //
कार ं लवणम् ईिचच वातगुलमािदिूलनुत् /
<वजककार>
वजकं वजककार ं कारशेषं िवदारकम् // आ.क.२,१.३३२ //
सार ं चनदनसार ं च धूमोतथं धूमज ं गजाः /
वजककारम् अतयुषणं तीकणं कार ं च रोधनम् // आ.क.२,१.३३३ //
गुलमोदराितपिवषमभिूलपिमन ं परम् /
<सामुदलवण>
सामुदकं तु सामुद ं सामुदलवणं ििवम् // आ.क.२,१.३३४ //
<सेअ सलत्:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
सामुद ं लघु हृद ं च वािरतासृजिपिलम् /
िवदािह कफवातघं दीपन ं रिचकृत् िपयम् // आ.क.२,१.३३५ //
<सैनधव>
सैनधव ं सयाचछीतििव ं नादेय ं िसनधुजं ििवम् /
िुि ं ििवातमकं पथय ं मािणमनथं नवािभधम् // आ.क.२,१.३३६ //
सैनधव ं लवणं वृषय ं चकुषय ं दीपन ं रिच /
पूतं नसयािततदोिघं वरणदोििवबनधिजत् // आ.क.२,१.३३७ //
सैनधव ं िििवध ं जेय ं िसतं रकतिमित कमात् /
रसवीयपिवपाकेिु गुणाढय ं पूतन ं िसतम् // आ.क.२,१.३३८ //
<काचलवण>
नीलकाचोिव ं काचितलकं चैव काचसमभवम् /
काकसौवचपलं काचलवणं पाकयज ं समृतम् // आ.क.२,१.३३९ //
काचोतथं हृदगनध ं च ततकाललवणं तथा /
कुरिवनद ं काचमलं कितमं च चतुदपि // आ.क.२,१.३४० //
काचाखय ं लवणं रचयमीितकार ं सिपिलम् /
दाहद ं कफवातघं दीपन ं गुलमिूलहृत् // आ.क.२,१.३४१ //
<िबडलवण>
िबडं च िबडकं खणडं कृतकार ं च आसुरम् /
सुपाकय ं लवणं खणडं धूतप ं कृितमकं दि // आ.क.२,१.३४२ //
िबडम् उषणं सलवणं दीपन ं वातनािनम् /
रचय ं चाजीणपिूलघं गुलममेहिवनािनम् // आ.क.२,१.३४३ //
<सौवचपल>
सौवचपलं च रचकं ितलकं हृदगनधकम् /
अकं च कृषणलवणं रचय ं कोदिवकं तथा // आ.क.२,१.३४४ //
<सौवचपल:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
सौवचपलं लघु कार ं किूषणं गुलमिूलनुत् /
ऊधवपवातामिूलाितपिवबनधारोचकं जयेत् // आ.क.२,१.३४५ //
<अमलवेतस>
अमलोऽमलवेतसो वेधी रसामलो वीतवेतसः /
वेतसारि् चामलसारः िरवेधी च वेधकः // आ.क.२,१.३४६ //
नीलश भेदनो भेदी राजामलशामलभेदनः /
अमलाङुिो रकतसारः फलामलशामलनायकः // आ.क.२,१.३४७ //
सहसवेधी वीरामलो गुलमकेतुर ् धरािकधा /
िङमासािददावी सयद ् ििधा चैवामलवेतसः // आ.क.२,१.३४८ //
अमलवेतसमतयमलं किायोषणामवातिजत् /
कफािपःसमगुलमामम् अरोचकहर ं परम् // आ.क.२,१.३४९ //
<काच>
काचस् तुिारसारश रसखोिमलापहः /
े ामयापहा // आ.क.२,१.३५० //
िृङारी चाभधारी च सवपनत
<छगण>
िपषकं छगणशछाणमुतपलं च वनोतपलम् /
किरणडोपलिाठी च वरिी छगणािभधा // आ.क.२,१.३५१ //
रसलोहदोिहािर खयातं तिसम दिुरतसंहृतये /
<अङार>
िििखताः पावकोिचछषा अङाराः कोिलिा मताः // आ.क.२,१.३५२ //
कोिकलाशेित चाङारा िनवाणाः पयसा िवना /
<िसकता>
िसकता पवाहजिनता िसकता पानीयचूणपका सूकमा // आ.क.२,१.३५३ //
सा वालुका शमघी संसेकातसिनपातघी /
<उपरसिोधन>
कासीसं भावयेद ् घमे िदन ं जमबीरजैदपवैः // आ.क.२,१.३५४ //
िुधयते िङणं गैरी कङुषं च वराििका /
िङं नीलाञन ं चैव पृथक् िोधय ं िदन े िदन े // आ.क.२,१.३५५ //
गोदिुधैिसतफलाकवाथैर ् भृङदावैः ििलाजतु /
मदपयेदायसे पाते िदनक
ै ं तचच िुधयित // आ.क.२,१.३५६ //
मेिीकीरेण दरदममलवगैश भािवतम् /
सपतवार ं पयतेन िुििमायाित िनशयम् // आ.क.२,१.३५७ //
सूयावतप ं वजकनद ं कदली देवदािलका /
ििगुः कोिातकी वनधया काकमाची च वालुका // आ.क.२,१.३५८ //
आसामेकरसेनवै ितकारैर ् लवणैः सह /
भावयेदमलवगैश िदनमेकं पयततः // आ.क.२,१.३५९ //
सौवीर ं कानतपािाणः िुिा भूनागमृििका /
सवे उपरसाशाथ पृथिभावय ं िदन ं िदनम् // आ.क.२,१.३६० //
ततः पाचय ं च तददावैडोलायनते िदन ं सुधीः /
िुधयनते नात सनदेहः सवे उपरसाः पृथक् // आ.क.२,१.३६१ //
ु ैः /
पुननपवामेघनादकिपजमबीरितनदक
अगिसतपुषपकुमुदयविचञचामलवेतसैः // आ.क.२,१.३६२ //
वनसूरणभूधातीमणडू कीकरवीरकैः /
कारवललीकीरकनदरकतोतपलिमीघनःै // आ.क.२,१.३६३ //
मेििृङीििवसािकवारिणिङणैः /
तैलमतसयवसावयोिदवैर ् एतैः सकािञकैः // आ.क.२,१.३६४ //
एतैः समसतैर ् वयसतैवा डोलायनते िदनतयम् /
अभपतादपुरसान् िुििहेतोः पपाचयेत् // आ.क.२,१.३६५ //

आ.क. २, २
शीभैरवः /
सवणािदसवपलोहानामुतपततयािदकमं बुवे /
<गोलद् :: सयनोनयमस्>
सवणप ं सुवणपकनकोजजवलकाञचनािन कलयाणहािकिहरणयमनोहरािण /
गाङेयगैिरकमहारजताििनवीयपरकमािन हेमतपनीयकभासवरािण // आ.क.२,२.१ //
जामबूनदाषापदजातरपिपञानचामीकरकबुपरािण /
कातपसवरािपञरवणपभूिरतेजािस दीपतामलदीिपपीतकािन // आ.क.२,२.२ //
मङलयसौमेरविातकुमभिृङारचनदारजजामबवािन /
े िनषकाििनििखािन चेित नत
आिनय े ाििधिनधािरतहेमनाम // आ.क.२,२.३ //
<सवणपभेदाः>
पाकृतं सहज ं वििसमभूतं खिनसमभवम् // आ.क.२,२.४ //
रसेनदवेधसंजातं सवणप ं पञचिवध ं समृतम् /
बहाणडं संवृतं येन रजोगुणभुवा खलु // आ.क.२,२.५ //
ततपाकृतिमित पोकतं देवानामिप दल
ु पभम् /
बहा येनावृतो जातः सुवणप ं सहज ं िह तत् // आ.क.२,२.६ //
िवसृषमििनना िैव ं तेजः पीतं सुदःुसहम् /
अभूतसवणप ं तदिुदषं सुवणप ं वििसंभवम् // आ.क.२,२.७ //
एततसवणपतय ं िदवय ं वणैः िोडििभयुपतम् /
धारणादेव ततकुयाचछरीरमजरामयम् // आ.क.२,२.८ //
िगरीणा खिनसमभूतं ततसवणप ं खिनज ं समृतम् /
तचचतुदपिवणाढय ं भिकतं सवपरोगहृत् // आ.क.२,२.९ //
रसेनदवेधसमभूतं तिेधजमुदाहत
ृ म् /
रसायन ं महाशेषं पिवतं वेधजं िह तत् // आ.क.२,२.१० //
रकताभ ं पीतवणप ं च िििवध ं काञचन ं भवेत् /
<गाहागाहसवणपरप>
दाहे रकतं िसतं छेदे िनकिे कुङुमपभम् // आ.क.२,२.११ //
गुर िसनिध ं मृद ु सवचछं िनदपलं रकतपीतकम् /
हेम िोडिवणाढय ं िसयते देहलोहयोः // आ.क.२,२.१२ //
शेताङं किठन ं रकं िववणप ं समलं दलम् /
दाहे शेतािसतं शेतं िनकिे लघु च वरजेत् // आ.क.२,२.१३ //
न िुि ं न मृतं सवणप ं रोगवगप ं करोित च /
सौखय ं वीयप ं बलं हिनत तसमाचछुििरदीयपते // आ.क.२,२.१४ //
<सवणपिुिि>
वलमीकमृििका धूमं गैिरकं चेषका पिु /
इतयेते मृििकाः पञच जमबीरैर ् वारनालकैः // आ.क.२,२.१५ //
िपषटवा िलमपेतसवणपपतं भसमचछनं तु कपपरे /
यावददव ं पुिं तावतकुयािेन िविुधयित // आ.क.२,२.१६ //
मृििका मातुलुङामलैः पञचवासरभािवताम् /
सभसमलवणं हेम िोधयेत् पुिपाकतः // आ.क.२,२.१७ //
भावयेनमातुलुङामलैिसतिदन ं पञचमृििकाम् /
सैनधव ं भूिमभसमािभः सवणप ं िुधयित पूवपवत् // आ.क.२,२.१८ //
तैले तके गवा मूते हारनाले कुलुतथके /
कमािनिेचयेत् तपतं सपतवार ं दवैर ् दवैः // आ.क.२,२.१९ //
सवणािदलोहपताणा िुििरेिा पिसयते /
दािवतौ नागवङौ च तिितसञचेिििुिये // आ.क.२,२.२० //
सुवणप ं ढालयेत् पूवप ं काञचनारोिवे रसे /
सपतवार ं ततः कमपयोिय ं हेम भवेद ् धुवम् // आ.क.२,२.२१ //
<सवणपभसम (१)>
नागचूणप ं ििलायुकतं वजीकीरसमिनवतम् /
लेपनातपुियोगाचच हेमपतािण लेपयेत् // आ.क.२,२.२२ //
मृतं नागं सनुहीकीरैर ् अथवामलेन केनिचत् /
िपषटवा लेपय ं सवणपपतं रदधवा गजपुिे पचेत् // आ.क.२,२.२३ //
आदाय पेियेदमले मृतनागं चाषमािकम् /
पचेदगजपुिे रदधवा पूवपवनागसंयुतम् // आ.क.२,२.२४ //
एव ं पुनः पुनः पाकादषधा िमयते धुवम् /
<सवणपभसम (२)>
िुिसूतसमं गनध ं मािककं च सहामलकैः // आ.क.२,२.२५ //
अषिभश पुिैहेम िमयते पूवपवितकया /
<सवणपभसम (३)>
िुिसूतसमं सवणप ं खलवे कुयाचच गोलकम् // आ.क.२,२.२६ //
ऊधवाधो गनधकं दततवा सवपतुलय ं िनरधय च /
ितंििनोतपलैर ् ददात् पुिानवे ं चतुदपि // आ.क.२,२.२७ //
िनरतथं जायते भसम गनध ं देय ं पुनः पुनः /
<सवणपभसम (४)>
सवणपमावतयप तोलैकं मािैकं िुिनागकम् // आ.क.२,२.२८ //
िकपवादाय तु तचचूणप ं तिुलये गनधमािकके /
अमलेन मदपयेदामं रदधवा लघुपुिे पचेत् // आ.क.२,२.२९ //
गनध ं पुनः पुनदेय ं िमयते दििभः पुिैः /
<रसािदिभः सवणपमारणम्>
हेमपतािण कुवीत िविलमपेदसभसमना // आ.क.२,२.३० //
अमलिपषेन पुियेिेम िनजीवता वरजेत् /
अथवा तापयपुिितं सवणप ं गचछित भसमताम् // आ.क.२,२.३१ //
यिा मृतेन किरणा ििलायोगेन भसमयेत् /
ं िवलेिपतम् // आ.क.२,२.३२ //
अथवा मृतवजेण योिगनयि
भसमता यातयुपरसै रसैशैव महारसैः /
अमलिपषैर ् िविलपतं च पुिितं याित भसमताम् // आ.क.२,२.३३ //
<सवणपमारण (५)>
सवणपसय ििगुणं सूत ं यामममलेन मदपयेत् /
आरोिं मािककं िकपवा मूिाया सवणपतुलयकम् // आ.क.२,२.३४ //
ततपृषे मिदपतं हेम ततपृषे िुिमािककम् /
देय ं सवणपसमं तचच पृषे गनध ं च ततसमम् // आ.क.२,२.३५ //
सवप ं च चूिणपतं ददाद ् रदधवा मूिा धमेदढृम् /
सवभाविीतलं गाह ं भसम तिागपञचकम् // आ.क.२,२.३६ //
िङणं शेतकाचं च भागैकैकं पपेियेत् /
िततय ं मधुनाजयेन मेलकं गोलकीकृतम् // आ.क.२,२.३७ //
धानयाभसय च भागैकमधशोधवप ं च दापयेत् /
िनरधय तिमेदगाढं मूिाया घििकाियम् // आ.क.२,२.३८ //
िनरतथं जायते भसम तिदोगेिु योजयेत् /
<सवणपमारण (६)>
हेमः पाद ं मृतं सूतं िपषममलेन केनिचत् // आ.क.२,२.३९ //
पते िलपवा पुिे पचयादषिभिमपयते धुवम् /
िुिाना सवपलोहाना मारणे रीितरीदि
ृ ी // आ.क.२,२.४० //
<सवणपमारण (७)>
िुिमाकीकभागैकं भागं चारोिमािककम् /
ििभागं सूतकं िकपवा तयममलेन मदपयेत् // आ.क.२,२.४१ //
भागैकं हेमपतं च िलपवा चामलेन मदपयेत् /
तदगोलं पातनायनते हठाद ् यामतय ं पचेत् // आ.क.२,२.४२ //
इतयेव ं िमयते सवणप ं िनरतथं नात संियः /
<सवणपमारण (८)>
यविचञचारजोवृकभललातैषङणेन च // आ.क.२,२.४३ //
िलपवा सवणपसय पतािण रदधवा गजपुिे पचेत् /
तैर ् दवैः िपषटया िमयते सपतधा पुिैः // आ.क.२,२.४४ //
पीलुकङुषबुकाणसौवचपलम् अपेिितम् /
िलपवा सवणपसय पतािण िमयते सपतिभः पुिैः // आ.क.२,२.४५ //
<सवणपसय गुणाः>
सुवणप ं बृंहणं िसनिध ं मधुर ं रसपाकयोः /
िविदोिहर ं िीतं सकिाय ं सितकतकम् // आ.क.२,२.४६ //
हृद ं कािनतपद ं बलय ं संरसन ं गुर लेखनम् /
बुििमेधासमृितकर ं वरणघं वाििविुििदम् // आ.क.२,२.४७ //
कयोनमादपिमन ं चकुषय ं च रसायनम् /
ितदोििमन ं सौमयमायुषय ं रिचर ं िुिच // आ.क.२,२.४८ //
पजावीयपसवरकरम् ऐशयप ं धारणािवेत् // आ.क.२,२.४९ //

आ.क. २, ३
शीभैरवः /
<िसलवेर् :: सयनोनयमस्>
रौपय ं िुभं वसुशेषं रिचर ं चनदलोहकम् /
रजतं तपतरपय ं च चनदभूितसतु रौपयकम् // आ.क.२,३.१ //
कलधौतं च सौध ं च चनदहासं च तारकम् /
<रजतभेदाः>
सहज ं खिनसंजातं कृितमं च ितधा मतम् // आ.क.२,३.२ //
रजतं पूवपपूवप ं िह सवगुणैरिरोिरम् /
कैलासादिदसमभूतं सहज ं रजतं भवेत् // आ.क.२,३.३ //
ततसपृषं िह महावयािधनािन ं देिहना भवेत् /
िहमाचलािदकूिेिु यदपूय ं जायते िह तत् // आ.क.२,३.४ //
खिनज ं कथयते तजजैः परमं िह रसायनम् /
ु ानयसतं वङं यदपूयता गतम् // आ.क.२,३.५ //
शीरामपादक
ततपादरपयिमतयुकतं कृितमं सवपरोगनुत् /
<गाहागाहरजतसवरपम्>
घन ं िसनिध ं गुर िसनिध ं दाहे छेदे िसतं मृद ु // आ.क.२,३.६ //
वणाढय ं चनदवतसवचछं दाहे छेदे समपभम् /
िङाभ ं मसृणं सफोिरिहतं रजतं िुभम् // आ.क.२,३.७ //
दाहे रकतं च पीतं च कृषणं रकं सफुिं लघु /
सथूलाङं ककपिाङं च रजतं तयाजयमषधा // आ.क.२,३.८ //
किठन ं कृितमं रकं िववणप ं समलं दलम् /
दाहे छेदे घने नषं मधयमं रजतं मतम् // आ.क.२,३.९ //
करोित ताप ं िवडभेद ं कय ं िुकलबलायुिाम् /
न िुि ं न मृतं तार ं तसमाचछुि ं च मारयेत् // आ.क.२,३.१० //
<रजतिुिि>
नागेन िङणेनवै दािवतं िुििमृचछित /
तार ं ितवार ं िनिकपतं तैले जयोितषमतीभवे // आ.क.२,३.११ //
तपतं तपतं तारपतं सेचयेचछुििम् आपुयात् /
िपिाचसंभवे यिा पिकपतं िुििमापुयात् // आ.क.२,३.१२ //
रजतं दोििनमुपकतं नागोिीणप ं समाहरेत् /
शेतकुमभोिवे नीरे ढालयेतसपतवारकान् // आ.क.२,३.१३ //
<रजतभसम (१, २, ३)>
कुरणडमुिनपुषपोतथसिललैः संपमदपयेत् /
तारपतािण िलपतािन पुियेचच वनोतपलैः // आ.क.२,३.१४ //
िमयते नात सनदेहः िलपतं वा रसभसमना /
अमलवगपपिलपतेन पूवपवतपुियोगतः // आ.क.२,३.१५ //
िमयते तालकं सूतं वङममलेन पेियेत् /
तारपतािण संिलपय पुिितवा भसमता नयेत् // आ.क.२,३.१६ //
िमयते गनधयोगादैर ् वैषणवेन िवपदते /
<रजतभसम (४)>
सनुहीकीरैः पचेिापय ं तारपतािण लेपयेत् // आ.क.२,३.१७ //
रदधवा गजपुिे पकतवा पूवोकतैः पाचयेतपुनः /
ं तपुिैरेव ं पचेिार ं मृतं भवेत् // आ.क.२,३.१८ //
चतवािरि
<रजतभसम (५)>
भूधाती मािककं तुलय ं िपपपली सैनधवामलकैः /
िलपवा तारसय पतािण रदधवा सपतपुिैः पचेत् // आ.क.२,३.१९ //
दवैः पुनः पुनः िपषटवा िमयते नात संियः /
<रजतभसम (६)>
िलकुचदवसूताभया तारिपषी पकलपयेत् // आ.क.२,३.२० //
रदधवाधो गनधकं दततवा मूिागभे िनरधय च /
सवेदयेद ् वालुकायनते िदनमेकं दढ
ृ ाििनना // आ.क.२,३.२१ //
सवाङिीतलता िपिषं सामलतालेन मिदपतम् /
पुिेदवादिवारािण भसमीभवित रपयकम् // आ.क.२,३.२२ //
<रजतभसम (७)>
मािककं चूणपलुङामलमिदपतं पुिितं िनःै /
ितंििारेण तिार ं िनरतथं भसम जायते // आ.क.२,३.२३ //
रागः सयात् सवपलोहाना पुिािधकये न संियः /
<रजतभसम (८)>
तारपततं चतुभागा भागैकं िुितालकम् // आ.क.२,३.२४ //
मदप ं जमबीरजैदावैसतारपतािण लेपयेत् /
िोियेदनधयेिं च ितंििनोतपलैः पुिेत् // आ.क.२,३.२५ //
चतुदपिपुिैरेव ं िनरतथं िमयते धुवम् /
<रजतभसम (९)>
रौपयपतं चतुभागा भागैकं मृतवङकम् // आ.क.२,३.२६ //
अथवा गनधभागैकं लेपय ं जमबीरपेिितैः /
रदधवा ितिभः पुिैः पाचय ं पञचिवि
ं िनोतपलैः // आ.क.२,३.२७ //
िमयते नात सनदेहो गनधो देयः पुनः पुनः /
<रजतभसम (१०)>
रसगनधौ समं कृतवा काकतुणडसय मूलकम् // आ.क.२,३.२८ //
मदपयेनमिहिीकीरैः िपिषं ता कालयेजजलैः /
हिरदागोलके िकपवा गोलं हयपुरीिके // आ.क.२,३.२९ //
ै िवि
िकपवा िदनक ं चच तदगभाद ् उिरेतपुनः /
तितपषटवा तारपतािण लेपयममलेन केनिचत् // आ.क.२,३.३० //
पुिैर ् िवि
ं ितिभर ् भसम जायते नात संियः /
भसमना हमलिपषेन िलमपेिाममय ं कुरम् // आ.क.२,३.३१ //
जायते तं मृतं िवदािसम हािकतारयोः /
<रजतसय गुणाः>
रौपय ं िसनिध ं किायामलं िवपाके मधुर ं रसम् // आ.क.२,३.३२ //
वयसः सथापन ं िीतं लेखन ं वातिपििजत् /
वृषय ं रिचकर ं बलय ं जठराििनपदीपनम् // आ.क.२,३.३३ //

आ.क. २, ४
शीभैरवः /
<ताम>
े मुदमुबरम् /
तामं मलेचछमुखं िुलब ं तपनष
तयमबकं चारिवनद ं च रिवलोह ं रिविपयम् // आ.क.२,४.१ //
रकतं नपैालकं चैव रकतधातुः करेनदध
ु ा /
मलेचछं नपेालकं चेित तयोनेपालमुिमम् // आ.क.२,४.२ //
नपेालाद ् अनयखनयुतथं मलेचछिमतयिभधीयते /
सुिसनिध ं मृदल
ु ं िोणं घनघातकय ं गुर // आ.क.२,४.३ //
िनिवपकार ं गुर शेषं तामं नपेालमुचयते /
िसतकृषणारणचछाय ं वामभेिद कठोरकम् // आ.क.२,४.४ //
कािलतं च पुनः कृषणम् एतनमलेचछकतामकम् /
पाणडुर ं कृषणिोणं च लघु सफुिनसंयुतम् // आ.क.२,४.५ //
रकाङं सदलं तामं नषेयते रसकमपिण /
उतकलेदमोहभमदाहभेदाः तामसय दोिाः खलु दध
ु परासते /
िविोधनात् तििगतसवदोिं सुधासमं सयादसवीयपपाके // आ.क.२,४.६ //
वािनतमूचछाभमोनमादनानारकुषिूलकृत् // आ.क.२,४.७ //
आयुःकािनतबलभंिकर ं धातुपदिूणम् /
नु िुि ं न मृतं तामं तेन संिोधय मारयेत् // आ.क.२,४.८ //
<तामिुिि>
तामं कारामलसंयुकतं दािवतं तपतगैिरकम् /
िनिकपतं मिहिीतकछगणे सपतवारकम् // आ.क.२,४.९ //
पञचदोििविनमुपकतं सपतवारेण जायते /
तामिनदपलपततािण िलपवा िनमबविसनधुना // आ.क.२,४.१० //
धमातवा सौवीरके केपािििुधयतयषवारतः /
िनमिवमबुपिुिलपतािन तािपतानयषवारकम् // आ.क.२,४.११ //
िविुधयनतयकपपतािण िनगुपणडीरसमदपनात् /
कुमारीपतमधये तु िुलवपतं िनवेिितम् // आ.क.२,४.१२ //
पुिितं दोििनमुपकतं पाणडुर ं च पजायते /
इतथं िविोिधतं तामं सवपदोििवविजपतम् // आ.क.२,४.१३ //
भवेदसायनकर ं देहलोहकर ं परम् /
इमा िुिि ं िवजानीयािचछवो वा निनदकेशरः // आ.क.२,४.१४ //
बिलना िनहतं तामं सपतवार ं समुितथतम् /
सवपदोििविनमुपकतं भवेदमृतसिनभम् // आ.क.२,४.१५ //
सनुहकपकीरलवणकािञकैस् तामपतकम् /
िलपवा पतापय िनगुपणडीरसैः िसञचयात् पुनः पुनः // आ.क.२,४.१६ //
वारान् िादितः िुि ं लेपािापाचच सेचनात् /
खििका लवणं तकैरारनालैश पेियेत् // आ.क.२,४.१७ //
तेन िलपतं तामपतं तपतं तपतं िनिेचयेत् /
िडवारम् अमलतकानतर ् िनगुपणडयाश िविुिये // आ.क.२,४.१८ //
तपतािन तामपतािण सेचयेििकतकारसैः /
िलपवामलतकलवणकािञकेन पुनः पुनः // आ.क.२,४.१९ //
तपतं तपतं ितधा िसञचयाचछुििमायाित िनशयम् /
गोमूतेण पचेदामं तामपातं दढ
ृ ाििनना // आ.क.२,४.२० //
िुधयते नात सनदेहो मारणं चापयथोचयते /
<तामभसम (१)>
गनधेन तामतुलयेन हमलिपषेन लेपयेत् // आ.क.२,४.२१ //
कणिवेधीकृतं पतमनधियतवा पुिे पचेत् /
उितृय चूणपयेििसमनपादािं गनधकं िकपेत् // आ.क.२,४.२२ //
जमबीरैर ् आरनालैर ् वा मृगदवूाथवा दवैः /
ु ं सगनध ं च चतुषपुिैः // आ.क.२,४.२३ //
िपषटवा िपषटवा पचेदि
मातुलुङदवैः िपषटवा पुिमेकं पदापयेत् /
िसतिकपरयापयेकं पुिं देय ं मृतं भवेत् // आ.क.२,४.२४ //
<तामभसम (२)>
पािाणभेिदमतसयाकीदवैर ् ििगुणगनधकम् /
तामसय लेपयेत् िपिषं रदधवा गजपुिे पचेत् // आ.क.२,४.२५ //
समािेन पुनगपनध ं दततवा दावैश लोलयेत् /
एव ं सपतपुिैः पकव ं तामभसम भवेद ् धुवम् // आ.क.२,४.२६ //
<तामभसम (३)>
तामसय ितगुणं सूतं जमबीरामलेन मदपयेत् /
आदौ मूिानतरे िकपवा धुिूरसय तु पतकम् // आ.क.२,४.२७ //
ततपृषे तामतुलय ं च गनधकं चूिणपतं िकपेत् /
ततपृषे मिदपतं तामं पूवपतुलय ं च गनधकम् // आ.क.२,४.२८ //
आचछाद धूतपपतैसतु रदधवा गजपुिे पचेत् /
सवाङिीतं ततशूणप ं मृतं भवित िनिशतम् // आ.क.२,४.२९ //
<तामभसम (४)>
िकंिचदगनधेन वामलेन कालयेिामपतकम् /
तामपादेन सूतेन सादप ं पतं पलेपयेत् // आ.क.२,४.३० //
तामििगुणगनधेन चामलिपषेन ततपुनः /
िलपवा हधोधवपगं देया सुिपषा चामलपिणपका // आ.क.२,४.३१ //
तितपणडं भाणडगभे तु रदधवा चुललया िवपाचयेत् /
यामैकं तामपाकेन भसमीभवित िनिशतम् // आ.क.२,४.३२ //
<तामभसम (५)>
सूतमेकं ििधा गनध ं यामं कनया िवमदपयेत् /
ियोस् तुलये तामपते सथालया गभे िनरोधयेत् // आ.क.२,४.३३ //
समयिमृललवणैः सिनध ं पाशे भसम िनधापयेत् /
चतुयामं पचेचचुललया पातपृषे सगोमयम् // आ.क.२,४.३४ //
जलं पुनः पुनदेय ं सवाङिीतं िवचूणपयेत् /
िमयते नात सनदेहः सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,४.३५ //
<तामभसम (६)>
जीणप ं तामं समादाय तत चैतािनविनिकपेत् /
वङं घोिं गजं तीकणसार ं कानतं च िि् समान् // आ.क.२,४.३६ //
पतयेकं ताममानने सवानक
े त धामयेत् /
वङनालेन ताविदावदकोऽवििषयते // आ.क.२,४.३७ //
तमकप ं ढालयेतपूवप ं िनगुपणडीसिललानतरे /
सपतवाराश तनमूलचूणपमके पवापयेत् // आ.क.२,४.३८ //
तेन तामेण कुवीत वििकामवरणा िुभाम् /
ििगुणं गनधकं िलपवा बलेसयि
ं ं च पारदम् // आ.क.२,४.३९ //
िुि ं िहङुलज ं वािप मदपयेदीजपूरकैः /
जमबीरजैवा िलकुचनीरैः समयक् पमदपयेत् // आ.क.२,४.४० //
ितिदन ं तिििोषयाथ भाणडानतसतिनवेियेत् /
उपिरषािामघिीम् अधोवकता िनधाय च // आ.क.२,४.४१ //
ृ ं िवलेपयेतपशात् किोरी मृणमयी िकपेत् /
दढ
अितपयतािललमपेत् ता यथा वारा न िभदते // आ.क.२,४.४२ //
अिधचुिलल ततो दततवा पूरियतवा जलैरधः /
पजवालयेिीितहोतं मृदमुधयोिमकमात् // आ.क.२,४.४३ //
िदनािन िि् समादाय सवाङिीतं तु पातकम् /
िनिभपद िुलव ं गृहीत मृतं सूतेन यततः // आ.क.२,४.४४ //
ततः खलवे िवचूणयैतद ् यथेषं िविनयोजयेत् /
<तामभसमिुििः>
नानािवध ं मृतं तामं िुदधयथप ं भागपञचकम् // आ.क.२,४.४५ //
भागैकं शेतकाचं च भागं शेतं च िङणम् /
मूिाया िमिशतं िकपवा भागैकं चाभपतकम् // आ.क.२,४.४६ //
ऊधवप ं दततवा िनरधयाथ धमाते गाह ं सुिीतलम् /
िनदोिं तु भवेिामं सवपरोगहर ं भवेत् // आ.क.२,४.४७ //
ै ेन मदपयेत् /
अथवा मािरतं तामम् अमलेनक
तदगोलं सूरणसयानतः रदधवा सवपत लेपयेत् // आ.क.२,४.४८ //
िुषकं गजपुिे पचयातसवपदोिहर ं भवेत् /
वािनतं भािनतं िवरेकं च न करोित कदाचन // आ.क.२,४.४९ //
<तामभसम (७)>
िविलपय िलकुचदाविपषगनधाशमपङतः /
तामपतािण संछाद सथालीमधये िनरधय च // आ.क.२,४.५० //
याममातं पचेतसमयक् िीतानयाकृषय चूणपयेत् /
तिसम वललमातं िह तामबूलीदलवेिषतम् // आ.क.२,४.५१ //
भिकतं वामियतवाथ रेचियतवा िियामतः /
जवर ं िवनाियेन्ःःणा िूलाधमानसमिनवतम् // आ.क.२,४.५२ //
िविं गर ं च वेगेन वामयतयेव िनिशतम् /
पथयमत पदातवय ं गवय ं तकं च भकतकम् // आ.क.२,४.५३ //
अितरेकेऽितवानतौ च समोहे चाितमातके /
तिदौिचतययोगेन कुयाचछीता पितिकयाम् // आ.क.२,४.५४ //
अितवानतौ भजेद ् भषम् इकुदणडं सुिीतलम् /
यिा िबलवभव ं कवाथं िसतया सह पाचयेत् // आ.क.२,४.५५ //
बबूपरतवगसः पेयो िवरेके तकसंयुतः /
<तामभसम (८)>
िुलबतुलयेन सूतेन बिलना ततसमेन च // आ.क.२,४.५६ //
तदधािेन तालेन ििलया च तदधपया /
िवधाय कजजली शलकणा िभनकजजलसिनभाम् // आ.क.२,४.५७ //
यनताधयायिविनिदपषगभपयनतोदरानतरे /
कजजली तामपतािण पयायेण िविनिकपेत् // आ.क.२,४.५८ //
पपचेदामपयपनतं सवाङिीतं िवचूणपयेत् /
तिदोगहरानुपानसिहत ं तामं ििवललोिनमतं सललीढं पिरणामिूलमुदर ं िूलं च पाणडुजवरम् /
गुलमपलीहयकृतकयाििनसदन ं मेह ं च मूलामय ं दष
ु ा च गहणी हरेदधुविमद ं सवामयधवस
ं नम् // आ.क.२,४.५९ //
तामं ितकतकिायकं च मधुर ं पाकेऽथ वीयोषणकं कोषणं िपिकफापह ं जठररकुषामजूतयपनतकृत् /
ऊधवाधःपिरिोधन ं च िविहतृ सथौलयापह ं कुतकर ं दनुामकयपाणडुरोगिमन ं नतेय ं पर ं लेखनम् // आ.क.२,४.६० //

आ.क. २, ५
शीभैरवः /
<लोहोतपििः>
कानतायसतीकणमुणडाखयलोहोतपििर ् अथोचयते /
देवासुरसमूहेन मथयमान े महोदधौ // आ.क.२,५.१ //
समुतपनं पुरा तिसमनमृतं देवजीवनम् /
पीयमानातसुरैसतसमािनपेतुः कुदिबनदवः // आ.क.२,५.२ //
जातवा तान् भूगतान् यनता गोपयामास धूजपििः /
लोहपािाणरपेण कृतवा तानवसुधातले // आ.क.२,५.३ //
पापरोगािभभूता ये मानवा न भजनतवमून् /
इतयेव ं ििवगुपता ये सुधाया िबनदवः पुरा // आ.क.२,५.४ //
तेिा मया समासेन कथयते साधन ं सफुिम् /
कुषािदरोगनािाथप ं यथाबुदधयनुसारतः // आ.क.२,५.५ //
<इरोन्:: सुितयपेस्>
कानतायसतीकणमुणडाखय ं लोहमेवमिप ितधा /
रसायनभेयः सवेभयो िवदाचछतगुणािधकम् // आ.क.२,५.६ //
<कानतलोह:: सयनोनयमस्>
अयसकानतं कानतलोह ं कानतं सयात् कृषणलोहकम् /
कानतायसं महालोह ं काललोह ं च सपतधा // आ.क.२,५.७ //
<अिुिकानतलोहसेवनजा दोिाः>
हतृ पीडा वििदौबपलय ं महारोगानमृितं तथा /
करोित सेवनाललोहम् अिोिधतम् अमािरतम् // आ.क.२,५.८ //
<कानतगहणिविधः>
तसमातकानतसय संिुििर ् मारणं च िवधीयते /
मदोनमिगजः सूतः कानतमङुिमुचयते // आ.क.२,५.९ //
केतं जातवा गृहीतवय ं ततपयतेन भूयसा /
मारतातपिनिकपतं वजपयेतसुरसुनदिर // आ.क.२,५.१० //
भूिमिसथतं च यतकानतं छागरकतेन भावयेत् /
छागरकतपिलपतेन चमपणा ततपवेषयेत् // आ.क.२,५.११ //
छागचमप परीवेषटय िवनयसेतपूवपवितकतौ /
उितृं सपतिभमासैसतोयकुमभे िविनिकपेत् // आ.क.२,५.१२ //
रकतपुषपैः सदा पूजय ं रकतगनधानुलेपनःै /
पूिरतं मदमासैश योजय ं रसरसायन े // आ.क.२,५.१३ //
संसकृतं छागरकतेन भामकं चुमबकं भवेत् /
अनने कमयोगेन दावकं भवित िपये // आ.क.२,५.१४ //
कानतलोह ं िवना सूतो देहे न कामित कविचत् /
न कानतेन िवना सूतः कानतः सूतिवविजपतः // आ.क.२,५.१५ //
कानतसूतसमायुकतः पयोगो देहधारकः /
पुरा पोकतं मया सवप ं कानतसतव ं यथािविध // आ.क.२,५.१६ //
अधुना समपवकयािम कानतसंसकारतदगुणान् /
ै िगपक>
<कानतलोह:: िोधन:: नस
ििरकतेन संिलपतं कानतपतं सुधािमतम् // आ.क.२,५.१७ //
ै िगपकं तयजेत् /
ितवार ं चाििनना देिव दोिं नस
<कानतलोह:: िोधन:: अिद>
ितफलाषगुणे तोये ितफला िोडिं पलम् // आ.क.२,५.१८ //
ततकवाथपादिेिं च कानतसय पलपञचकम् /
कृतवा पतािण तपतािन सपतवार ं िनिेचयेत् // आ.क.२,५.१९ //
एव पलीयते दोिो िगिरजो लोहसंभवः /
कानतलोहमय ं चूणप ं गोमूतेऽषगुणे पचेत् // आ.क.२,५.२० //
धानयामलैः कािलत ं भूयः िोिितं िुििमापुयात् /
 ं पादी गोिजहा ितफलामृता // आ.क.२,५.२१ //
रतमाला हस
गोपाली तुमबुरदपनती गोमूते पेियेिदमाः /
ततकलके कानतपतं तु तपतं तपतं ििसपतधा // आ.क.२,५.२२ //
सेचयेतकानतलोह ं तु सवपदोििनवृिये /
<कानतिसििकमः>
कमः कानतसय िसदधयथप ं कतपवयो मनतपूवपकम् // आ.क.२,५.२३ //
उिवोिवििदः सयाचचतुथयपनतो ऽमृतातपरम् /
सवाहानतः पणवशादौ मनतोऽय ं मदपन े िसथतः // आ.क.२,५.२४ //
रकायै लोहरसयोरयमेवैकमुिवम् /
िवना सवाहेित तसयानते फडनतं योजयेितपये // आ.क.२,५.२५ //
पणवोधवप ं नमशणडं वजपािाण इतयिप /
ततः पर ं महावजसेनािधपतये नमः // आ.क.२,५.२६ //
ििरकतसरििदः सयान् महािवदाबलाय च /
ततसतवाहेित मनतोऽय ं बिलकमपिण पूिजतः // आ.क.२,५.२७ //
अननेवै बिलं कृतवा यथोकतामाचरेितकयाम् /
<लोहभसमिविधः (१)>
सतनयेन िहङुलसयाथ पेियेतपलपञचकम् // आ.क.२,५.२८ //
तेनवै पतं कानतसय िलमपेतपञचपलोिनमतम् /
रदधवा गजपुिे पाचय ं किायैसतैफलैः पुनः // आ.क.२,५.२९ //
ं तयि
जमबीरैर ् आरनलैवा िवि ं ेन िहङुलम् /
िपषटवािलपय पुिे रदधवा तललोहे पाचयेतपुनः // आ.क.२,५.३० //
रि ं पुिेतपचेदातौ पातर ् दावैश भावयेत् /
एवमषिदन ं कुयािततिवध ं िमयते हयः // आ.क.२,५.३१ //
<लोहभसमिविधः (२)>
िचञचापतिनभ ं कुयातकानतं तीकणं च मुणडकम् /
मृतपातसथं िकपेद ् घमे दनतीदावैः पपूरयेत् // आ.क.२,५.३२ //
पतं पुनः पुनसतावदाविरित ततसवयम् /
िमयते तीवरघमेण तचचूणीकृतय योजयेत् // आ.क.२,५.३३ //
<लोहभसमिविधः (३)>
कानतायसतीकणमुणडाना चूणप ं मतसयािकजैदपवैः /
आतपे ितिदन ं भावय ं ितिदन ं िचतकदवैः // आ.क.२,५.३४ //
तयह ं ितकणिकरसैः सहदेवीदवैर ् िदनम् /
गोमूतैिसतफलाकवाथैभावयेचच तयह ं तयहम् // आ.क.२,५.३५ //
उकतदावैसततो मदप ं कमादेय ं पुिं पुिम् /
रदधवा गजपुिैरेव ं मृतं योगेिु योजयेत् // आ.क.२,५.३६ //
<लोहभसमिविधः (४)>
सथालया वा लोहपाते वा लोहदवया िवचालयन् /
पाचयेिततफलाकवाथैर ् िदन ं लोहचूणपकम् // आ.क.२,५.३७ //
तितपणडं ितफलातोयैः िपषटवा रदधवा पुिे पचेत् /
िोडिाङुलगतानतर ् िनवाते ऽहिनपिं पचेत् // आ.क.२,५.३८ //
एव ं ितधा पकतपवय ं सथालीपाकं पुिानतकम् /
भृङादपकं तालमूलं हिसतकणयाश मूलकम् // आ.क.२,५.३९ //
ितावरीिवदायोश मूलं तिततफलामभिस /
संपेषय पूवपवतसथालया पाचय ं पेषय ं ितधा पुिैः // आ.क.२,५.४० //
पाचय ं ततः पुननपवयाः कवाथैश दिमूलतः /
बृहतयाश किायेण बीजपूरसय च दवैः // आ.क.२,५.४१ //
बहबीजरसैः ििगुकवाथैर ् गोपयसािप च /
पतयेकं संपपेषयादौ पूवपगते पुिे पचेत् // आ.क.२,५.४२ //
भावयेिददवेणैव पुिानते याममातकम् /
पतयेकमेव ं संपेषय पुियेद ् भावयेतकमात् // आ.क.२,५.४३ //
िमयते नात सनदेहः कानतं तीकणं च मुणडकम् /
<लोहभसमिविधः (५)>
िुिसूतं ििधा गनध ं खलवे कृतवा तु कजजलीम् // आ.क.२,५.४४ //
ियोः समं कानतचूणप ं मदपयेतकनयकादवैः /
यामियातसमुितृय तदगोलं तामपातके // आ.क.२,५.४५ //
आचछादैरणडपतैश यामाधे ऽतयुषणता गतम् /
धानयरािौ नयसेतपशािततिदनानते समुिरेत् // आ.क.२,५.४६ //
संपेषय गालयेिसते सतय ं वािरतर ं भवेत् /
कानतं तीकणं च मुणडं च िनरतथं जायते मृतम् // आ.क.२,५.४७ //
सवणादीनमारयेदेव ं चूणीकुयाचच लोहवत् /
िसियोगम् अथाखयातं िसिाना संमुखागतम् // आ.क.२,५.४८ //
अनुभूतं मया देिव सवपरोगापहारकम् /
नायः पचेतपञचपलपमाणाद ् अधो न चोधवप ं ितदिपमाणात् // आ.क.२,५.४९ //
<लोहभसमिविधः (६)>
अजुपनसय तवचः पेषयाः कािञकेनाितलोिलताः /
तनमधये कानतचूणप ं च कासयपाते िविनिकपेत् // आ.क.२,५.५० //
ै ं धारयेदमे दवैः पूयप ं पुनः पुनः /
िदनक
अजुपनःै सारनालैवा ितिवध ं मारयेदयः // आ.क.२,५.५१ //
दवैः कुकुिपतोतथैः कानतचूणप ं िवमदपयेत् /
िदन ं च हातपे तीवरे दवैमपदप ं ितकणिजैः // आ.क.२,५.५२ //
वनधयाभृङपुननपवयाः सगोमूतैर ् िदन ं पुनः /
गोमूतैस् ितफला कवाथया ततकिायेण भावयेत् // आ.क.२,५.५३ //
ै ं मदपयेितः /
ितसपताह ं पयतेन िदनक
रदधवा गजपुिे पचयािदन ं कवाथेन मदपयेत् // आ.क.२,५.५४ //
िदवा मदप ं पुिेद ् रातावेकिवि
ं िदनाविध /
ं तपुिैरेव ं िमयते ितिवध ं हयः // आ.क.२,५.५५ //
एकिवि
<लोहभसमिविधः (८)>
मािककं च ििला हमलैहपिरदा मिरचाििघ च /
िपषटवा लेपय ं कानतपतं तपतं तपतं िनिेचयेत् // आ.क.२,५.५६ //
सपतधा तैफले कवाथे जलेन कालयेतपुनः /
कुटयेललोहदणडेन पेियेततैफले जले // आ.क.२,५.५७ //
िोडिािेन लोहसय दातवय ं मािककं ििला /
अमलेन मिदपतं रदधवा गजाखयैकपुिे पचेत् // आ.क.२,५.५८ //
िनरतथं जायते भसम कानतं तीकणं च मुणडकम् /
<लोहभसमिविधः (९)>
ितनदफ
ू लसय मजजाया खडगं िलपवातपे खरे // आ.क.२,५.५९ //
ै ेन सफुितयलम् /
धारयेतकासयपातानतिदपनक
लेप ं पुनः पुनः कुयािदनानते तं पपेियेत् // आ.क.२,५.६० //
ै ेन मृतो भवेत् /
ितफलाकवाथसंयुकत ं िदनक
तोयाषभागिेिेण ितफला पलपञचकम् // आ.क.२,५.६१ //
घृतं कवाथसय तुलय ं सयादतृतुलय ं मृतायसम् /
पाचयेिामपाते तु लोहदवया िवचालयन् // आ.क.२,५.६२ //
मृिििनना पचेदाविावजजीयपित तददवम् /
लोहतुलया िसता योजया सुपकवामवतारयेत् // आ.क.२,५.६३ //
योगवाहम् इद ं खयातं मृतलोह ं महामृतम् /
इतथं कानतसय तीकणसय मुणडसयािप हय ं िविधः // आ.क.२,५.६४ //
घृततुलय ं मृतं लोह ं लोहपातगतं पचेत् /
जीणे घृते समादाय सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,५.६५ //
ॐ ॐ अमृतेनद भकयािम नमः /
पाते यिसमनपिविित जले तैलिबनदनुप सपेत् िहङुगपनध ं िवसृजित िनजा ितकतता िनमबकलकः /
पाके दिुध ं भवित ििखराकारता नवै भूमौ कानतं लोह ं तिददमुिदतं लकणोकतं न चानयत् // आ.क.२,५.६६ //
<लोहपाकसवरपम्>
लोहपाकिसतधा पोकतो मृदमुधयखरातमकः /
पङोतकरसमः पूवपः िपणडपाकसतु मधयमः // आ.क.२,५.६७ //
तृतीयः खरपाकः सयाद ् वालुकासदि
ृ ः िपये /
<िनरतथभसमपरीका>
पाकं वणप ं तथा गनध ं जातवा लोहसय विितः // आ.क.२,५.६८ //
उिायाथ ततः िुि ं लोहपातानतरे नयसेत् /
लोहमातङपञचासया गनधमाकीकिहङुलाः // आ.क.२,५.६९ //
<लोह:: छेिचकनग् थे वािरतर सतते >
सवपमेतनमृतं लोह ं धमातवय ं िमतपञचकैः /
यदेव ं सयािनरतथान ं सेवय ं वािरतर ं िहतम् // आ.क.२,५.७० //
मधवाजयेन समायुकतं लोह ं तारेण संयुतम् /
अनधमूिागतं धमातं गृहीयात् सवाङिीतलम् // आ.क.२,५.७१ //
लोहमधयगतं तार ं पूवपमान ं भवेदिद /
तदा लोह ं िनरतथं सयादनयथा साधयेतपुनः // आ.क.२,५.७२ //
गनधकं चोितथतं लोह ं तुलय ं खलवे िवमदपयेत् /
ै ं कनयकादावै रदधवा गजपुिे पचेत् // आ.क.२,५.७३ //
िदनक
इतयेव ं सवपलोहाना कतपवयेतथं िनरितथितः /
<कानतािदभसमगुणाः>
कानतिसनदरूमायुषयमारोिय ं बलवीयपदम् // आ.क.२,५.७४ //
देहदाढयपकर ं शेषं कुयािदिनदयपािवम् /
ितदोििमन ं राजयकमरोगिवनािनम् // आ.क.२,५.७५ //
जवरासृिकपिपाणडवादीन् हनयाद ् अषमहागदान् /
यददोगहरैर ् योगैस् तिदोगहर ं भवेत् // आ.क.२,५.७६ //
<तीकणलोह:: सयनोनयमस्>
तीकणं िसतायसं िसतं िपणडं िपणडायसं िठम् /
आयसं िनिितं तीवरं लोहखडगं च मुणडजम् // आ.क.२,५.७७ //
अयिशतायसं पोकतं चीनज ं च ितपञचधा /
<मुणडलोह:: सयनोनयमस्>
मुणडं मुणडायसं लोह ं कृषणलौह ं ििलोिवम् // आ.क.२,५.७८ //
<तीकण-, मुणडलोह:: मारण>
कानतलोहपकारेण मारणं तीकणमुणडयोः /
<तीकणलोह:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
तीकणलोह ं किायामलं ितकतकं किुकं लघु // आ.क.२,५.७९ //
िीतलं लेखन ं रकं कफिपिासपाणडुिजत् /
पमेहसवपिूलघं तीकणं मुणडािधकं गुणैः // आ.क.२,५.८० //
<मुणड:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
चकुषय ं मुणडलोह ं तु किाय ं सवाद ु ितकतकम् /
लेखन ं वातहृचछीतं कृिमिपिकफपणुत् // आ.क.२,५.८१ //
शयथूदरिूलािपःकुषपाणडुपमेहिजत् // आ.क.२,५.८२ //

आ.क. २, ६
शीभैरवः /
<ितन्:: सुितयपेस्>
खुरकं िमशकं चेित िििवध ं वङमुचयते /
खुर ं तत गुणैः शेषं गुणहीन ं तु िमशकम् // आ.क.२,६.१ //
<खुर:: फयस्. पोपेितपएस्>
ु ं िसनिध ं दतुदाव ं सगौरवम् /
धवलं मृदल
<िमशक:: फयस्. पोपेितपएस्>
िनःििद ं खुरवङं सयािनमशकं शयामिुभकम् // आ.क.२,६.२ //
<ितन्:: सयनोनयमस्>
तपु तपुसमारप ं वङं च कुििलं िहमम् /
कुरपय ं िवचचिं रङं पूितगनध ं रसाहयम् // आ.क.२,६.३ //
<ितन्:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
सवचछम् उषणासह ं िीतं सूकमपतकर ं लघु /
रिनािे रपयकरणे तिङं शेषमुचयते // आ.क.२,६.४ //
<वङिुिि (१)>
दावियतवा िनिायुकते िकपतं िनगुपिणडकारसैः /
िविुधयित ितवारेण खुरवङं न संियः // आ.क.२,६.५ //
अमलतकिविनिपषविाभूवृििसनधुिभः /
कटवलाबुगतं वङं िितय ं पिरिुधयित // आ.क.२,६.६ //
सतालेनाकपदिुधेन िलपवा वङदलानयथ /
बोिधिचञचातवचः कारैर ् ददाललघुपुिािन च // आ.क.२,६.७ //
मदपियतवा चरेिसम तदसािदिु कीितपतम् /
<वङिुिि (२)>
नागवचछोधयेद ् वङं तिदशतथिचञचयोः // आ.क.२,६.८ //
तिसम हिरतालं च तुलयममलेन मदपयेत् /
पलािोतथदवैर ् वाथ लोलियतवानधयेतपुिे // आ.क.२,६.९ //
उितृय दिमािेन तालेन सह मदपयेत् /
<वङिुिि (३)>
पूवपदावैः सहालोडय रदधवा गजपुिे पचेत् // आ.क.२,६.१० //
ं तपुिैवपङो मृतो भवित रोगहा /
एकिवि
ििरीिरजनीचूणैः कुमाया युतगोलकम् // आ.क.२,६.११ //
सूतिलपतं वङपतं गोलकं सममिदपतम् /
रदधवा लघुपुिैः पकव ं मृतं सयातपूवपसंखयया // आ.क.२,६.१२ //
अकभललातकीतोयैः िपषटवा पतािण लेपयेत् /
ततिसतलखरीमधये िकपवा रदधवा पुिैः पचेत् // आ.क.२,६.१३ //
ं दगजपुिैर ् वङकं भसम जायते /
चतवािरि
<वङगुणाः>
वङं तीकणोषणकिुकमीििातपकोपनम् // आ.क.२,६.१४ //
मेदःशलेषमामयघं च िकिमघं मेहनािनम् /
िहमं किायलवणं पाणडुदाहहर ं सरम् // आ.क.२,६.१५ //
लेखन ं िपिलं िकंिचत् तपु सीसं च तदगुणम् /
<सीसक>
े ं भुजङमम् // आ.क.२,६.१६ //
सीसकं तु जडं िीतं यवनष
योगीषं नागम् उरगं कुवङं पिरिपषकम् /
मृद ु कृषणायसं पकमतारिुििकर ं समृतम् // आ.क.२,६.१७ //
िसरावृिं च वङं सयाचचीनिपषं च िोडि /
सीसं तु वङसामय ं सयादसवीयपिवपाकतः // आ.क.२,६.१८ //
<अिुिवङनागसेवन े दोिाः>
पाकहीनौ नागवङौ कुषगुलमरजाकरौ /
मेहपाणडुजवरशलेषमवातिपिपदौ समृतौ // आ.क.२,६.१९ //
दतुदाव ं महाभार ं छेदे कषृ णं समुजजवलम् /
पूितगनध ं बिहः कृषणं िुि ं सीसमतोऽनयथा // आ.क.२,६.२० //
िनगुपणडीमूलचूणेन साकपदिुधेन लेपयेत् /
नागपतं ततः िुषकं दावियतवा िनिेचयेत् // आ.क.२,६.२१ //
िलपवा दावय ं पुनः सेचय ं सपतवार ं िविुिये /
िनिातुमबुरबीजािन कोिकलाकीकुबेरकम् // आ.क.२,६.२२ //
गौरीफलं मिललका च मोको बहा मयूरकम् /
यथालाभ ं तु भसमैिा वजीकीरेण भावयेत् // आ.क.२,६.२३ //
तनमधये दािवतं नागं िुि ं सेचय ं तु सपतधा /
मिहिसयािसथचूणेन सुपाकं मूतसेचनात् // आ.क.२,६.२४ //
वङं िुि ं भवेििनागो नागािसथमूततः /
<नागभसम (१)>
ं तः // आ.क.२,६.२५ //
अशतथिचञचातविभसम नागसय चतुरि
िकपवा चुललया पचेदिनौ चालयेललोहचटुना /
याविसम तमुितृय भसमतुलया मनःििलाम् // आ.क.२,६.२६ //
जमबीरैर ् आरनालैर ् वा िपषटवा रदधवा पुिे पचेत् /
सवाङिीतं पुनः िपषटवा िवि ं े ििलामलके // आ.क.२,६.२७ //
ं तयि
एव ं ििषपुिैः पकतवा नागः सयािु िनरितथतः /
<नागभसम (२)>
अथवा नागपतािण चूणपिलपतािन खपपरे // आ.क.२,६.२८ //
अलपािनौ पाचयेदामं भसम तिचचतकदवैः /
भजपयेललोहपाते ततपाथपदणडेन चालयन् // आ.क.२,६.२९ //
यामिोडिपयपनतं दव ं देय ं पुनः पुनः /
दणडेन मदपयेदगाढमुितृं िचतकदवैः // आ.क.२,६.३० //
लोलियतवा िनरधयाथ िटपुिैर ् िमयते लघु /
<नागभसम (३)>
िचञचाकिमकुभललातवािावजलताभवैः // आ.क.२,६.३१ //
अपामागाजुपनाशतथसमुितूैश भसमिभः /
ृ ं पालािदणडेन लोहपाते तु भजपयेत् // आ.क.२,६.३२ //
दढ
सपतिभिदपवसैरेव िमयते नात संिय /
<नागभसम (४)>
िपषटवागसतय ं च भूनागं िलपवा भाणडं िविोधयेत् // आ.क.२,६.३३ //
तिाणडे दावयेनागं दतुे नागे िविनिकपेत् /
वािािचञचियोः कार ं वािाकाषेन घटयेत् // आ.क.२,६.३४ //
यामैकं पाचयेचचुललया समुितृय िविमशयेत् /
संचूणयप च ििलातापये वािककारसंयुतम् // आ.क.२,६.३५ //
ं तयेकपुिैः पचेत् /
चतुसतुलय ं पूवपनागं िवि
ििपुिं िचिञचककारैर ् देय ं वािारसािनवतैः // आ.क.२,६.३६ //
नागः िसनदरूवणाभो िमयते सवपकायपकृत् /
अतयुषणं सीसकं िसनिध ं ितकतं वातकफापहम् // आ.क.२,६.३७ //
पमेहतोयदोिघं दीपन ं चामवातनुत् // आ.क.२,६.३८ //

आ.क. २, ७
शीभैरवः /
<बसस्:: सयनोनयमस्>
रीितः कुदसुवणप ं िसतकनकं िपङलं च िपिलकम् /
लोिहतकमारकूिं िपङललोह ं च पीतकं नवधा // आ.क.२,७.१ //
<बसस्:: सुितयपेस्>
रीितका काकतुणडीित िििवध ं िपिलं भवेत् /
<बसस्:: परीका>
संतपता कािञके िकपता तामाभा रीितका मता // आ.क.२,७.२ //
एव ं या जायते कृषणा काकतुणडीित सा मता /
<बसस्:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
गुवी मृिी च पीताकपोताभा साराङी ताडनकमा // आ.क.२,७.३ //
सुिसनिधा मसृणाङी च रीितरेतादि
ृ ी िुभा /
िुिा िसनिधा मृदःु िीता सुरङा सूतपिततणी // आ.क.२,७.४ //
हेमोपमा िुभाशतथा जातया रीितः पकीितपता /
<बसस्:: परीका:: बद ् q उअिलतय्>
पाणडुः पीता खरा रका बबपरा घटनाकमा // आ.क.२,७.५ //
पूितगनधा तथा लघवी रीितनेषा रसािदिु /
<रीितगुणाः>
रीितिसतकतरसा रका जनतुघी सासिपिनुत् // आ.क.२,७.६ //
कृषणा कुषहरा योगादषुणवीया च िीतला /
<राजरीित:: पोपेितपएस्>
काकतुणडी कृतसनहेा राजरीितगुणानुगा // आ.क.२,७.७ //
राजरीितसतु िनिदपषा रीितकासदि
ृ ी गुणैः /
<बसस्:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
रीितकायुगलं रकं सितकत ं लवणं सरम् // आ.क.२,७.८ //
िोभन ं पाणडुवातघं बलवीयायुवपधपनम् /
रीितका किुितकतोषणा पलीहानाहिनबहपणी // आ.क.२,७.९ //
रका कफासिपिं च हनयातसवाद ु पयोिजता /
<राजरीित:: सयनोनयमस्>
राजरीितः काकतुणडी राजपुती महेशरी // आ.क.२,७.१० //
बाहणी बहरीितश किपला िपङलािप च /
<कासय>
कासय ं सौरािषटकं घोिं कंसीय ं वििलोहकम् // आ.क.२,७.११ //
दीपतलोह ं घोियुषय ं दीपतकं च नवाहयम् /
<बोन्z ए:: पोदिुचतओन्>
अषभागेन तामेण ििभागकुििलेन च // आ.क.२,७.१२ //
िवदतुेन भवेतकासय ं ततसौराषटभव ं िुभम् /
<बोन्z ए:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
तीकणििद ं मृद ु िसनिधम् ईिचछयामलिुभकम् // आ.क.२,७.१३ //
िनमपलं दाहरकतं च िोढा कासय ं पिसयते /
शेतदीपतं मृदजुयोित ििदाढय ं िसनिधिनमपलम् // आ.क.२,७.१४ //
घनाििनसहसूताङं कासयमुिममीिरतम् /
<बोन्z ए:: परीका:: बद ् q उअिलतय्>
ततपीतं दहन े तामं घन ं रकं घनासहम् // आ.क.२,७.१५ //
मनदनाद ं गतजयोित सपतधा कासयम् उतसृजेत् /
<बोन्z ए:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
घृतमेकं िवना चानयतसवप ं कासयगतं नृणाम् // आ.क.२,७.१६ //
भुकतमारोियसुखद ं िहतं सातमयकर ं तथा /
कासय ं तु लघुितकतोषणं लेखन ं दकृपसादनम् // आ.क.२,७.१७ //
कृिमकोषहर ं वातिपिघं भोजन े िहतम् /
<वतपलोह>
वतपलोह ं वतपतीकणं वतपकं लोहसंकरः // आ.क.२,७.१८ //
नीिलका नीललोह ं च लोहकं वटलोहकम् /
कासयाकपरीितलोहािहजात ं तितपलोहकम् // आ.क.२,७.१९ //
तदेव पञचलोहाखय ं लोहिवििरदाहत
ृ म् /
तिाणडसािधतं सवपमनयवयञनपूवपकम् // आ.क.२,७.२० //
अमलेन विजपतं चाितदीपन ं पाचन ं िुभम् /
<वतपलोहिुििमारणम्>
दतुमशजले िकपतं वतपलोह ं िविुधयित // आ.क.२,७.२१ //
िमयते गनधतालाभया पुिितं वतपलोहकम् /
तेिु तेिु िवभागेिु योजनीय ं यथािविध // आ.क.२,७.२२ //
वतपलोह ं किूषणं च ितकतं च ििििर ं तथा /
कफिजितपििमन ं मधुर ं दाहमेहनुत् // आ.क.२,७.२३ //
रकं रचय ं कृिमघं च नतेय ं मलिविोधनम् /
<िपिलादीना िोधनभसमिविधः>
ितकार ं पञचलवणं सपतधामलेन भावयेत् // आ.क.२,७.२४ //
कासयारघोिपतािण तेन कलकेन लेपयेत् /
रदधवा पुिेदगजपुिे िुििमायाित नानयथा // आ.क.२,७.२५ //
तामवनमारणं तेिा कृतवा सवपत योजयेत् /
मृतािन लोहानयमृतीभविनत िनघिनत युकतािन महामयाश /
अभयासयोगादढृदेहिसिि ं कुवपिनत रिजनमजरािवनािम् // आ.क.२,७.२६ //
नागेन सवणप ं रजतं च तापयैः गनधेन तामं ििलया च नागम् /
तालेन वङं ितिवध ं तु लोह ं नारीपयो घिनत च िहङुलेन // आ.क.२,७.२७ //
तथाभसतव ं बिलनोपलोह ं वजेण सूतं िविनहिनत सदः // आ.क.२,७.२८ //
<अभकसततव>
वजाभकसय सतसतव ं वकयािम िृणु भैरिव /
चतुधाभकसतव ं सयातकिठन ं मृदल
ु ं दिु तः // आ.क.२,७.२९ //
बीज ं च गुणवजजेय ं ततकमाद ् उिरोिरम् /
<सततवपातनायाभकिसििः>
धानयाभकं रिवकीरे घमे सथापय ं िदनाविध // आ.क.२,७.३० //
तचछलकणं पेियेतपटे िरावे तं िनरोधयेत् /
समयक् पचेदगजपुिे रिवकीरे पचेतपुनः // आ.क.२,७.३१ //
मदपन ं पुिपाकं च कुयादेव ं तु सपतधा /
तथा जमबीरनीरे च िनचुलसय रसे तथा // आ.क.२,७.३२ //
एतत् िसिघन ं शेषं िनशनद ं सततवपातन े /
घनमारकसारैर ् वा वयसतैर ् वाथ समसतकैः // आ.क.२,७.३३ //
िपषटवा धानयाभकं शलकणं रदधवा गजपुिे पचेत् /
लाकागुिगुलुदिधोणासजपसजपरसं पिु // आ.क.२,७.३४ //
ििािसथ कुदमतसयाश हिरदा िमतपञचकम् /
पञचमािहिकं चािप भललातं च समं समम् // आ.क.२,७.३५ //
सवपतुलय ं िसिघन ं िनशनद ं पेियेिदनम् /
ततसवप ं तेन विकाः कायासते किपमातकाः // आ.क.२,७.३६ //
कोषीयनते धमेदगाढमङारैः खिदरोिवैः /
ितयामधमनाद ् एव सततव ं पतित िनमपलम् // आ.क.२,७.३७ //
किठन ं सूकमरवकं काचिङणविजपतम् /
ितवारमेव ं कुवीत तितकटैः सततवपातन े // आ.क.२,७.३८ //
<अभकमृदस
ु ततव (१)>
ु ततव ं सुरेशिर /
पुनरनय ं पवकयािम मृदस
गुिगुलुं िङणं गुञा सजपसजपरसं गुडम् // आ.क.२,७.३९ //
कुदमीन ं यवकार ं काचिपणयाकसूरणम् /
भूलता ितफला वििः कीरकनद ं पुननपवम् // आ.क.२,७.४० //
धुिूर ं लाङली पारा बला गनधकसेवकम् /
गोकीर ं पञचलवणं सवप ं च ििगुणं मधु // आ.क.२,७.४१ //
ििडबनद ु कुदिंबूकमसथीिन ििकसय च /
पारावतमलं तयूििमनदगोप ं सििगुकम् // आ.क.२,७.४२ //
गोधूमसिपप ं तापय ं छागकीरेण मदपयेत् /
एव ं वयसतं समसतं वा याममातेण मिदपतम् // आ.क.२,७.४३ //
असय िपणडसय भागैकं ििभागं िसिम् अभकम् /
पञचमािहिभागैकं सवपमेकत लोडयेत् // आ.क.२,७.४४ //
किाभा वििकाः कायाः िकंिचचछायािविोििताः /
खिदराङारसंतपते कोषीयनते िकपेितकपेत् // आ.क.२,७.४५ //
घुिीपञचकपञचैव वङनाले धमेदढृम् /
ु ततव ं भवेचछुभं रिजरामृतयुनािनम् // आ.क.२,७.४६ //
मृदस
ितवारमेव ं कुवीत तितकटं सततवपातनम् /
अनने कमयोगेन कानतससयकमािककम् // आ.क.२,७.४७ //
किठनोपरसाशानयैः िुिा भूनागमृििका /
मुञचिनत दिुतसङातं गृहनतीमं पृथकपृथक् // आ.क.२,७.४८ //
<अभकमृदस
ु ततव (२)>
अभसतव ं समादाय समािं काचिङणम् /
दततवा दततवा ितवार ं तिजमूिागतं धमेत् // आ.क.२,७.४९ //
अमलवगप ं सनुहीपतं िबमबीबीज ं सवलकलम् /
कलकयेित संतपतं सपतवार ं िनिेचयेत् // आ.क.२,७.५० //
मृद ु िुभं भवेत् तसय रिजरामृतयुनािनम् /
<अभकमृदस
ु ततवम् (३)>
िसिाभं दिभागं सयाचछुिभागं ितभागकम् // आ.क.२,७.५१ //
िङणं मािककं सूतं भागैकं च सुिोिधतम् /
ऊणासजपयवकार ं भागं भागं िविमशयेत् // आ.क.२,७.५२ //
मदप ं मूतामलवगाभया यथा पोकत ं िदनाविध /
अजापञचाङसंयुकतं पूवपवत् सततवपातनम् // आ.क.२,७.५३ //
कृतवादाय मृतं साकािनमपलं मृद ु जायते /
<अभकबीजपाक>
बीजपाकं पवकयािम घनसयैततपर ं िहतम् // आ.क.२,७.५४ //
िसिाभकं ितपलं सवणपरपयाकपकानतकम् /
रसितगनधमाकीकं िवमलाभूलतािदजम् // आ.क.२,७.५५ //
नीलाञन ं च कङुषं कासीसं दरद ं तथा /
पतयेकं दििनषकं सयाितो गैिरकिङणम् // आ.क.२,७.५६ //
इनदगोप ं गुडं गुञा मधु सिपपश गुिगुलुः /
सजपकारो यवकारो मतकुणा नवपञचकम् // आ.क.२,७.५७ //
कुदमीनििासथीिन मािहिं िृङमालकम् /
पृथकपृथकपञचमूलं पञचमािहिं मदपयेत् // आ.क.२,७.५८ //
तेिा च वििका काया िकंिचचछायािविोििता /
पूवपवत् पातयेत् सततव ं रिजरादैनयमृतयुहत
ृ ् // आ.क.२,७.५९ //
बीजसतविमद ं शेषं वैदे वादे रसायन े /
<अभकसततविनमपलीकरण>
िनमपलीकरणं वकये घनसतवसय पावपित // आ.क.२,७.६० //
ततसतव ं कणिः कृतवा िमतपञचकसंयुतम् /
मूिाया तिििनिकपय काचं तदधरोिरम् // आ.क.२,७.६१ //
रदधवा हठािनौ धमयेतखिदराङारयोगतः /
एव ं कमेण धमयेतसपतधा िनमपलं भवेत् // आ.क.२,७.६२ //
ससतव ं िनमपलीभूतं लोहखलवे िवचूणपयेत् /
मदपयेत् ितफलाकवाथैर ् यामं घमे िविोियेत् // आ.क.२,७.६३ //
पाकं पुिं च िविधवतकुयादेव ं पुनः पुनः /
ं तपुिं कुयादेव ं माकपवजैदपवैः // आ.क.२,७.६४ //
चतवािरि
पृथकपञचामृतैः पञचपुिं चेकुरसैस् ितधा /
उदयािदतयसङािं घनसतव ं सुिसििदम् // आ.क.२,७.६५ //
<अभकसततविसनदरूिविध (१)>
चूणीकुयाललोहखलवे िनमपलीकृतमभकम् /
िनषकाणा ितकं तिसमन् िनषकैकं गनधकं िकपेत् // आ.क.२,७.६६ //
पेियेिदनमेकं तु कुमारीरसयोगतः /
यामं तिापयेद ् घमे ततो गजपुिे पचेत् // आ.क.२,७.६७ //
एव ं ितपुिं कुयादगनध ं ददातपुनः पुनः /
िसनदरूपािलचछायम् अभसतव ं भवेिचछवे // आ.क.२,७.६८ //
<अभकसततविसनदरूिविध (२)>
घनसतव ं सुिवमलं लोहखलवे िवचूणपयेत् /
ितिनषकं ततसतिसमन् िनषकाधप ं मािककं िकपेत् // आ.क.२,७.६९ //
अकपकीरैिदपन ं मदप रदधवा गजपुिे पचेत् /
एव ं ितपुिं कुयानमाकीकं च पुिे पुिे // आ.क.२,७.७० //
एततसयात् सततविसनदरू ं रिजरामृतयुनािनम् /
<अभकसततविसनदरूिविध (३)>
ततसतव ं रवकािनहतवा लोहखलवे सुबुििमान् // आ.क.२,७.७१ //
मदपयेललोहदणडेन वराकवाथसमिनवतम् /
याममातं खरे घमे सथापयेललोहपातगम् // आ.क.२,७.७२ //
सथालीपाकं खर ं कृतवा रातौ गजपुिे पचेत् /
एव ं सपतपुिं कुयानमाकपवसवरसैसतथा // आ.क.२,७.७३ //
कुमारीसवरसैसतििचचतमूलरसैसतथा /
नीलीपतरसैसतितपुननपवरसैसतथा // आ.क.२,७.७४ //
मेघनाददवैः सपत कवाथैवपिजिोिवैः /
एव ं सुसूकमचूणप ं तु ितािं गनधकं िकपेत् // आ.क.२,७.७५ //
मदपयेदारनालेन घमे सथालया पुिे पचेत् /
एव ं दििदन ं कुयात् पुनसतापय ं िताितः // आ.क.२,७.७६ //
िकपवारनालैः संमदप घमे सथालया पुिे पचेत् /
एव ं दििदन ं कुयातपुनः पञचामृतैः पचेत् // आ.क.२,७.७७ //
पञचपञचेकुजरसैः पञचधा पुिमाचरेत् /
िसनदरूाभेऽभभिसते िनिकपेचछुििहङुलम् // आ.क.२,७.७८ //
ं ं घनसयाथ सतनयैः संमदप संपुिे /
ं तयि
िवि
रदधवाथ भूधरे यनते िकपवा लघुपुिं िवधेत् // आ.क.२,७.७९ //
एव ं िवि
ं तपुिं कुयाद ् दततवा दततवाथ िहङुलम् /
अनने कमयोगेन सतव ं िसनदरूसिनभम् // आ.क.२,७.८० //
अय ं सामानयसंसकारो िविेिसतु िनगदते /
यददोगहरैर ् दवयैस् तिदोगहर ं भवेत् // आ.क.२,७.८१ //
<अभकसततविसनदरूिविध (४)>
घनसतव ं सुिवमलं लोहखलवे िवचूणपयेत् /
मुणडीपतरसैर ् मदप ं िदन ं गजपुिे पचेत् // आ.क.२,७.८२ //
एव ं दिपुिं कायप ं िनगुपणडीसवरसैसतथा /
तथा विजिाकवाथैः पेिारीमूलजै रसैः // आ.क.२,७.८३ //
ककुभसय रसैसतिजजमबूतवकसवरसैसतथा /
एव ं ििषपुिं कायप ं ततसतिसमिनविनिकपेत् // आ.क.२,७.८४ //
ं ेन दरद ं सतनयैः संमदपयेद ् िदनम् /
ं तयि
िवि
ततसततसमपुिे रदधवा भूधरे तु पुिं लघु // आ.क.२,७.८५ //
एव ं िवि
ं ितधा कुयाितसनदरूाभ ं भवेदधुवम् /
<सथालीपाक>
सथालीपाकिसतधा पोकतो मृदरु ् मधयः खरातमकः // आ.क.२,७.८६ //
पङोतकरसमः पूवपः िपणडपाकसतु मधयमः /
तृतीयः खरपाकः सयाद ् वालुकासदि
ृ ः िपये // आ.क.२,७.८७ //
सथालीपाको रसे युकतः संयुकतो दरदेन वा /
मृदमुधयमपाकाभया कतपवयो भूधरे ततः // आ.क.२,७.८८ //
िकपवा लघुपुिे देय ं रसिहङुलविजपतः /
खरपाकः पकतपवयो िविधगपजपुिे पचेत् // आ.क.२,७.८९ //
<लोहभसमनाममृतीकरणिविधः>
सवेिा मािरताना च लोहानामभकसय च /
वकयािम परमं गुहममृतीकरणं िृणु // आ.क.२,७.९० //
ितफलोतथकिायसय भागानादाय िोडि /
गोघृतसय पलानयषौ मृताभकपलानदि // आ.क.२,७.९१ //
एकीकृतवा लोहपाते पाचयेनमृदवुििना /
दवे जीणे समादाय सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,७.९२ //
अनुपान ं िवना हभं जरामृतयुरजापहम् /
योजयेदनुपानवैा तिदोगहर ं भवेत् // आ.क.२,७.९३ //
किठनसयाभसतवसय िसनदरू ं पिलतं विलम् /
इिनदयाणा पिुतव ं च पताभकगुणा अिप // आ.क.२,७.९४ //
ु तवसय िसनदरू ं सवामयिनबहपणम् /
मृदस
वलीपिलतदािरदरयमृतयुघं सुरसायनम् // आ.क.२,७.९५ //
ितदोििमन ं सौमय ं दीपन ं पाचन ं िुभम् /
िनहिनत जवरजालं च गहणीमितसारकम् // आ.क.२,७.९६ //
अशमरी मूतकृचछं च कय ं पाणडुहलीमकम् /
दनुाममेहकुषािन वातजान् िपिजानिप // आ.क.२,७.९७ //
कफजानदसुतरानोगान् िवदधयािदवरणानिप /
नानािवधािन िूलािन पुंसतीवनधयतवभञनम् // आ.क.२,७.९८ //
यददोगहरैर ् योगैस् तिदोगिनबहपणम् /
पारदे ये गुणाः सिनत बीजसतवेऽिप ते गुणाः // आ.क.२,७.९९ //
<मणडू र , िुिि>
अकाङारैधपमेत् िकटं लोहज ं तदगवा जलैः /
सेचयेदकपातानतः िडवार ं च पुनः पुनः // आ.क.२,७.१०० //
मणडू रोऽय ं समाखयातः िुि ं शलकणं िनयोजयेत् /
गोमूते ितफला कवाथया ततकवाथे सेचयेचछनःै // आ.क.२,७.१०१ //
<मणडू रभसम >
लोहिकटं सुतपतं च यावचछीयपित ततसवयम् /
तचछीणप ं गाहयेतपेषय ं मणडू रं य ं पयोजयेत् // आ.क.२,७.१०२ //
ये गुणा मािरते मुणडे ते गुणा मुणडिकटके /
तसमातसवपत मणडू रं रोगिानतयै पयोजयेत् // आ.क.२,७.१०३ //
िकटादिगुणं मुणडं मुणडािीकणं ितोिनमतम् /
तीकणाललकगुणं कानतं भकणात् कुरते गुणम् // आ.क.२,७.१०४ //
मणडू रं पाणडुिोिािोगहणीकामलापहम् /
सवपिूलपमेहघं दीपन ं परमं िहतम् // आ.क.२,७.१०५ //
िीतं ितकतं किायामलं हदृ ोगपलीहनािनम् /
<रसािदमारणायदवयमानम्>
रसेनद ं िोधयेदेिव पलाना ििसहसकम् // आ.क.२,७.१०६ //
सहस ं वा ितं वािप पञचाििा तदधपकम् /
न कुयादसकमािण हीन ं वै पञचिवि
ं तेः // आ.क.२,७.१०७ //
लोहसय पचन ं ितंितपलादधूवप ं न कारयेत् /
अवाक् पञचपलादेिव घनसतव ं तथा पचेत् // आ.क.२,७.१०८ //
सवणप ं पञचपलाद ् ऊधवप ं पलादवािन िोधयेत् /
तथा रपय ं च तामं च िोधयेनमारयेत् िपये // आ.क.२,७.१०९ //
लोहवदनसतव ं च घनपतं तथैव च /
हीन ं पञचपलादधूवप ं न कुयातपलिवि
ं तेः // आ.क.२,७.११० //
दावणं िोधन ं देिव मारणं नागवङयोः /
वजं िनषकादधशोधवप ं न कुयाचछोधन ं मृितम् // आ.क.२,७.१११ //
पदरागािदरतािन तथा कुयातसुरेशिर // आ.क.२,७.११२ //

आ.क. २, ८
शीभैरवः /
महामबुरािौ सिरित पवपते काननऽेिप वा /
रतानामाकर ं देिव सथानमाधेयगौरवात् // आ.क.२,८.१ //
तेिु रकोिविवयालवयािधदोिहरािण च /
पादभ
ु पविनत रतािन तथैव िवगुणािन च // आ.क.२,८.२ //
ु ेनोपजातािन जनतुनोपहतािन च /
पदष
दोिैसतानयुपचीयनते हीयनते गुणसंपदा // आ.क.२,८.३ //
<रिय्:: सयनोनयमस्>
मािणकय ं िोणरतं च रतराि् रिवरतकम् /
िृङािर रङमािणकय ं तरलो रतनायकः // आ.क.२,८.४ //
ृ ् पदरागश रतं िोणोपलसतथा /
रागदक
सौगिनधकं लोिहतकं कुरिवनद ं िरेनदक
ु म् // आ.क.२,८.५ //
<नीलगिनधक>
मािणकय ं पदरागाखय ं िितीय ं नीलगिनध च /
<रिय्:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
कुिेियदलचछाय ं सवचछं िसनिध ं गुर सफुिम् // आ.क.२,८.६ //
वृिायतं समं गातं मािणकय ं शेषम् उचयते /
परीकापिरिुिाना रताना पृिथवीभृता // आ.क.२,८.७ //
धारणं सवपदा कायप ं शेयःशीकीितपकाििकणा /
ततसतु िासततसतेिा परीकािदकमुचयते // आ.क.२,८.८ //
<मािणकयभेदाः>
यत् िसंहलं कालपुरम् अनधं तुमबुरसंिसथतम् /
केतं चतुिवपध ं तसय मािणकयसय समुिवे // आ.क.२,८.९ //
िसंहले तु भवेदकतं पदरागम् अनुिमम् /
पीतं कालपुरोितूं कुरिवनदिमित समृतम् // आ.क.२,८.१० //
अिोकपललवचछायम् अनधं सौगिनधकं िपये /
तुमबुरौ छायमानीलं नीलगिनध च कीितपतम् // आ.क.२,८.११ //
मधयमे मधयमं जेय ं मािणकय ं केतभेदतः /
मािणकयसय गुणाः पोकताशतवारो मुिनपुङवैः // आ.क.२,८.१२ //
िसनिधचछाया गुरतव ं च नमैपलयम् अितरकतता /
<मािणकयगुणाः>
मािणकय ं दीपन ं वृषय ं कफवातकयाितपहृत् // आ.क.२,८.१३ //
भूतवेतालपापघं कमपजवयािधनािनम् /
मािणकय ं च महापुणय ं महाभाियकर ं परम् // आ.क.२,८.१४ //
सवपभूतगहोनमादिविघं दोििजतपरम् /
<मुकता>
मुकता सौमया मौिकतकं िौिकतकेय ं तार ं तारा िौिकतकं तारका च /
अमभःसार ं िीतलं नीरज ं च नकतं सयाद ् इनदरुतं वलकम् // आ.क.२,८.१५ //
ु लं च मुकता िौकतेयकं िुिकतमिणः ििििपयम् /
मुकताफलं िबनदफ
सवचछं िहमं हैमवतं च िुभं सुधािुरतं च भसंखयकाहम् // आ.क.२,८.१६ //
<पेअल्प:: ओिरिगन्>
मातङोरगमीनपोितििरससतवकसारिङामबुभृचछुकतीनाम् उदराचच मौिकतकमिणः सपषं भवेदषधा /
ु ो न लििधर ् इतरचछौकतेयकं तूलवणम् // आ.क.२,८.१७
छायाः पािलनीलपीतधवलासततािप सामानयतः सपताना बहि
//
<पेअल्प:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
नकताभ ं िुिमतयनतमुकतं िसनिध ं सथूलं िनमपलं िनवरपणं च /
यसतं धिे गौरव ं यिुलाया तिनमौलय ं मौिकतकं सौखयदािय // आ.क.२,८.१८ //
<पेअल्प:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
मौिकतकं च मधुर ं सुिीतलं दिृषरोगिमन ं िविापहम् /
राजयकपिरकोपनािन ं कीणवीयपबलपुिषवधपकम् // आ.क.२,८.१९ //
मौिकतकं ििििर ं िसनिध ं िविद ं कािनतवधपनम् // आ.क.२,८.२० //
दाहतृडभममूचछासृिकपिजवरिविापहम् /
चकुषय ं पवनासिपििवििजत् सवेिनदयाहादन ं तृडदाहजवरिोकमोहिमन ं िीतं शमघं िहतम् /
धनय ं मङलमायुिः िसथितकर ं सौभाियकािनतपद ं मुकता हारिवभूिणं तद ् अिखलं मूलं ििी पीयते // आ.क.२,८.२१
//
<चोरल्:: सयनोनयमस्>
पवालोऽङारकमिणिवपदमुो ऽमभोिधपललवः // आ.क.२,८.२२ //
भौमरतं च रकताङो रकताङुरलतामिणः /
<चोरल्:: पलचे ओ f ओिरिगन्>
सेतौ सागरमधये या जायते वललरी िुभा // आ.क.२,८.२३ //
िवदमुाखया सुरकता सा दल
ु पभा दीपतरिपणी /
<चोरल्:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
पािाणतव ं भजतयेिा पाकतः किठना सती // आ.क.२,८.२४ //
पवालनाम तदकतं वणपसौभाियकािनतदम् /
िसि ं सवचछं िसनिधरप ं वृिं कानतं समं गुर // आ.क.२,८.२५ //
ृ ं िपणडं पवालं शेषमुचयते /
रङगातं दढ
पकविबबंफलाभासं जपाकुसुमसंिनभम् // आ.क.२,८.२६ //
िुकतुणडसमचछाय ं पवालम् अितिोभनम् /
<चोरल्:: परीका:: बद ् q उअिलतय्>
िारदाभ ं दलं सूकमं वकं रकं सकोिरम् // आ.क.२,८.२७ //
िवि ं कृषणं लघुतमं पवालं दोिकृद ् भवेत् /
गौररङं जलाकानतं पवालमिुभ ं तयजेत् // आ.क.२,८.२८ //
<चोरल्:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
पवालं कोमलं िसनिध ं सुरागं िवदमुं िहतम् /
धनधानयकर ं मेधय ं िविािहभयनािनम् // आ.क.२,८.२९ //
<चोरल्:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
पवालो मधुरामलश कफिपिािददोिनुत् /
वीयपकािनतकरः सतीणा धृतो मङलदायकः // आ.क.२,८.३० //
<मरकत>
मरकतं रौिहणेय ं गारतमनतं हिरनमिणः /
सौपणप ं गरडोदगीणप ं बुधरताशमगभपजे // आ.क.२,८.३१ //
गरलािरर ् वायवीयप ं गारडं रदसंिमतम् /
तुरषकिवियाभोधौ समीरारोहणाचले // आ.क.२,८.३२ //
तचछायाशयामलो देिः सो ऽभूनमरकताकरः /
तिििेिानमरकतं जातं दोिगुणािनवतम् // आ.क.२,८.३३ //
दोिाः सपतिवधासतसय गुणाः पञचिवधाः समृताः /
भवेदषिवधा छाया मणेमपरकतसय च // आ.क.२,८.३४ //
अिसनिध ं रकिमतयुकतं िवसफोिं िपिकं तथा /
जठर ं कािनतहीन ं च िवचछाय ं मिलन ं तथा // आ.क.२,८.३५ //
सिकपर ं सपािाणं ककपिं सूतसंयुतम् /
कलमािवणप ं िबलं समसतभयदायकम् // आ.क.२,८.३६ //
िनमपलं किथतं सवचछं गुर सयाद ् गुरदायुतम् /
िसनिध ं रकं िविनमुपकतम् अरजसकम् अरेणुकम् // आ.क.२,८.३७ //
सुरागं रागबहलु िमित पञच गुणाः समृताः /
एतैयुपकतं मरकतं सवपपापहर ं परम् // आ.क.२,८.३८ //
मरकतं िविघं च िीतलं मधुर ं रसे /
आमिपिहर ं रचय ं पुिषद ं भूतनािनम् // आ.क.२,८.३९ //
िसनिध ं मरकतं सवचछं सवपदोिहर ं िुभम् /
कािनतसौभाियद ं मेधय ं भूतगहिविापहम् // आ.क.२,८.४० //
<पुषपराग:: सयनोनयमस्>
पीतसतु पुषपरागः पीतसफुििकं च पीतरतं च /
पीताशमा गुररतं पीतमिणः पुषयरागश // आ.क.२,८.४१ //
<पुषपराग:: परीका:: तुए>
ईित् पीतं पिवचछाय ं सवचछं कानतया मनोहरम् /
पुषयराग इित खयातं रतं रतपरीककैः // आ.क.२,८.४२ //
<पुषपराग:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
हेमचछाय ं ििरोवृिं जयोितरङारिनमपलम् /
पीतगातं गुर िसनिध ं पुषयरागं पिसयते // आ.क.२,८.४३ //
<पुषपराग:: परीका:: बद ् q उअिलतय्>
रकं कतलघु शेतं कृषणं गौर ं सिकपरम् /
मिलन ं िबनदमुदतं पुषयरागं न िसयते // आ.क.२,८.४४ //
<पुषपराग:: मेिदच्. पोपेितपएस्>
पुषयरागोऽमलिीतश वातिजदीपनः परम् /
आयुः िशय ं च पजा च धारणातकुरते नृणाम् // आ.क.२,८.४५ //
पुषयरागं िुभ ं मेधय ं वसतुसौभाियकीितपदम् /
वाकपिुतवकर ं हृद ं िविघं दोििजतपरम् // आ.क.२,८.४६ //
<वज>
वजिमनदायुध ं वीर ं िभदरु ं कुिलिं पिवः /
अभेदम् अिसर ं रतं दढ
ृ ं भागपवकं समृतम् // आ.क.२,८.४७ //
<वज:: परीका:: गोओद ् q उअिलतय्>
सवचछं िवदतुपभ ं िसनिध ं सुनदर ं लघु लेखनम् /
िडार ं तीकणधार ं च सुसौमयार ं िशय ं िदिेत् // आ.क.२,८.४८ //
<वजाकरा वजभेदाश>
पौणडमतङिहमाचलसौराषटसुपारकोसलकिलङाः /
पेणणानदीतिि् चेतयषौ वजाकरा िविनिदपषाः // आ.क.२,८.४९ //
शयामं पपौणडपभव ं िकंिचत् पीतं मतङिगिरजातम् /
िहमवतसुराषटसंभवम् आतामं कृषणकािनत सौपारम् // आ.क.२,८.५० //
फुललििरीिचछाय ं कोसलज ं कनककािनत कािलङम् /
पेणणानदीतिोिवम् आहरु ् वजं सुधािुिनभम् // आ.क.२,८.५१ //
किलङकोसलौ देिौ मतङािदिहमालयौ /
सौराषटपौणडकौवेराकरसूपारकौ तथा // आ.क.२,८.५२ //
कृतािदिु युगेषवेतौ वजाणामाकरौ समृतौ /
आकरेषवेव वजाणा खिनः सोतः पकीणपकम् // आ.क.२,८.५३ //
समुतपििसथलं तेधा िनिदपषं सुरनाियके /
कोटयः पाशािन धाराश िडषौ िादिैव च // आ.क.२,८.५४ //
इतयचछतीकणधारागा वजसयाहरुथो गुणान् /
<वज:: ५ दोिस्>
ु रेखा च तासः काकपद ं तथा // आ.क.२,८.५५ //
मलो िबनदश
एते दोिाः समाखयाताः पञच वजेिु संिसथताः /
कुयादिोिधतं वजं कुषदाहाङगौरवम् // आ.क.२,८.५६ //
हतृ पाशपपीडा पाणडु ं च ततसतचछुििरचयते /
<वजिुिि>
गृहीतवाथ िुभं वजं वयाघीकनदोदरे िकपेत् // आ.क.२,८.५७ //
मिहिीिकृदािलपय करीिािनौ िवपाचयेत् /
अहोरातातसमुितृय हयमूतेण सेचयेत् // आ.क.२,८.५८ //
एव ं पुनः पुनः पकव ं सपतरातािििुधयित /
मेघनादािमीशयामािृङीमदनकोिवैः // आ.क.२,८.५९ //
कुलुतथवेतसागसतयिसनधुवाराखुकिणपकाः /
एतेिा हयमूतेण किाय ं सािधतं पुनः // आ.क.२,८.६० //
जमबीरे कुिलिं िकपवा हयमूतैसयह ं पचेत् /
डोलायनतिवधानने ततः िुििमवापुयात् // आ.क.२,८.६१ //
कुलुतथकोदवकवाथैडोलायनते िवपाचयेत् /
वयाघीकनदगतं वजं सपताहाचछुििमापुयात् // आ.क.२,८.६२ //
कुलतथकोदवकवाथं हयमूतं सनुहीपयः /
िकपवा भाणडे पचेििसमन् वयाघीकनदगतं पिवम् // आ.क.२,८.६३ //
डोलायनते िदवारातं समुितृय पुनः िकपेत् /
वजकनदे मृदा कनद ं िलपवा गजपुिे पचेत् // आ.क.२,८.६४ //
ततपकव ं पाचनदावैः सेिचतं िुििमापुयात् /
वयाघीकनदगतं वजं मृदा िलपतं पुिे पचेत् // आ.क.२,८.६५ //
अहोरातातसमुितृय हयमूतेण सेचयेत् /
वजीकीरेण वा िसञचयादेव ं िुि ं तु मारयेत् // आ.क.२,८.६६ //
<िवपजातीयवजमारणम्>
वकयते िवपजातयादेः िुिवजसय मारणम् /
अशतथबदरीभणडीमािककं ककपिािसथ च // आ.क.२,८.६७ //
समं सनुकपयसा िपषटवा मूिामधये पलेपयेत् /
तनमधये पिकपेिजमौिधैसतैसततः परम् // आ.क.२,८.६८ //
वजमाचछाद यतेन ततो मूिा िनरोधयेत् /
कुञराखयेन पुियेतपुिेन महता पुनः // आ.क.२,८.६९ //
िवपजातीयकं वजं पुिेनक
ै ेन िसधयित /
करवीर ं मेििृङी दरद ं च हदुमुबरम् // आ.क.२,८.७० //
अकपदिुधैः समं िपषटवा ततकृते गोलके िकपेत् /
वजं कितयजातीय ं पूवपवनमारयेद ् धुवम् // आ.क.२,८.७१ //
<वैशयजातीयवजमारणम्>
सूरणं लिुन ं िंखं ििलाया पेियेतसमम् /
बलामितबला गनध ं कचछपािसथ च पेियेत् // आ.क.२,८.७२ //
उिरावारणीदिुधैसततकृते गोलके िकपेत् /
वजं तु वैशयजातीय ं पूवपविनमृतं भवेत् // आ.क.२,८.७३ //
<िूदजातीयवजमारणम्>
सूरणं लिुन ं िङं ििला संपेियेतसमम् /
विकीरेण ततक ॢपते गोलके पूवपवतपचेत् // आ.क.२,८.७४ //
वजं तचछू दजातीय ं तेन समयिभवेनमृतम् /
सतीपुंवजं तु पूवोकतैिमपयते तिदौिधैः // आ.क.२,८.७५ //
चतुजातयौिधैरेव मृितवपजे नपुंसके /
<वजमारण (१)>
सामानयः सवपवजाणा वकयते मारणकमः // आ.क.२,८.७६ //
िुि ं वजं मतकुणाना रकतैिलपपवा धमेतपुनः /
अििनवणप ं िकपेनमूते गदपभसय पुनः पुनः // आ.क.२,८.७७ //
लेिपतं धमािपतं तिदेव ं कुयािततसपतधा /
तालकं मतकुणैः िपषटवा तिसमनगोले िकपेिु तम् // आ.क.२,८.७८ //
रदधवा मूिा धमेदगाढं हयमूते िविनिकपेत् /
समुितृय पुनसतितसपतवारैमृपतो भवेत् // आ.क.२,८.७९ //
<वजमारण (२)>
मेििृङं भुजङािसथ कूमपपृषं ििलाजतु /
गनधकं कानतपािाणं मुिनपुषप ं सतालकम् // आ.क.२,८.८० //
ितकार ं पञचलवणं मेििृङीनदवारणी /
वजवलली मूिकणी बदरी कुडमलािन च // आ.क.२,८.८१ //
मूिकसय मलं सतनय ं सनुहकपकीरमतकुणम् /
पञचाङं िरपुंखसय हिसथनी खरमेियोः // आ.क.२,८.८२ //
पेिािरबीज ं सतीपुषप ं पारावतमलं ििला /
पुषपािण चैव वाकुचयाः पञचाङं ितिमरसय च // आ.क.२,८.८३ //
धातीवृकसय पञचाङं गोरमभा वािजमूतकम् /
ं पादी वजकनद ं बृहतीफलसूरणम् // आ.क.२,८.८४ //
हस
गोिजहा ककपिं मासं मूतवगप ं च िमशयेत् /
एततसमसतं वयसतं वा यथालाभ ं सुिपिणडतम् // आ.क.२,८.८५ //
तितपणडे िनिकपेिजमनधमूिागतं पुिेत् /
कुलुतथकोदव ं िपषटवा हयमूते िवलोलयेत् // आ.क.२,८.८६ //
तनमधये सेचयेिपता मूिापुििविनगपताम् /
एव ं पुनः पुनः कुयादेकिवि
ं ितवारकम् // आ.क.२,८.८७ //
आदाय ततपुनवपजं ताले मतकुणपेििते /
गोलके िनिकपेद ् रदधवा मूिा तीवरानले धमेत् // आ.क.२,८.८८ //
इतयेव ं सपतधा धमातं हयमूते िनिेचयेत् /
अनने कमयोगेन मृतो भवित िनिशतम् // आ.क.२,८.८९ //
तनमृतं चूणपयेत् खलवे िसियोग उदाहत
ृ ः /
<वजमारण (३)>
भामकं च मृतं तापय ं पेिालीबीजिङणम् // आ.क.२,८.९० //
कीर ं चोिरवारणया गनधकं तालकं ििला /
िचञचाबीज ं मेििृङी सतीपुषप ं चामलवेतसः // आ.क.२,८.९१ //
पञचाङं िरपुंखायाः ििदनतं ििलाजतु /
एततसमसतं वयसतं वा यथालाभ ं सुचूणपयेत् // आ.क.२,८.९२ //
सनुहकोिरवारणयाः कीरैः सतनयैिवपमदपयेत् /
तदगोलके िकपेद ् वजं रदधवा चैतानधमेदढृम् // आ.क.२,८.९३ //
गुडूची सैनधव ं िहङु समुसतोिरवारणी /
कवाथैः कौलुतथकैः िपषटवा तिसमनकवाथे िविनिकपेत् // आ.क.२,८.९४ //
तं वजं पूवपवदगोले कृतवा रदधवा धमेिथा /
सेचनानतं ततः कुयादेकिवि
ं ितवारकम् // आ.क.२,८.९५ //
तालकं मतकुणायोगे सपतवार ं पुनधपमेत् /
सेचयेदशमूतेण तद ् वजं िमयते धुवम् // आ.क.२,८.९६ //
<वजमारण (४)>
ितविीयोतथकापासमूलमादाय पेियेत् /
ितविपनागवललया वा िनजदावैः पपेियेत् // आ.क.२,८.९७ //
तदगोलके िकपेिजं रदधवा गजपुिे पचेत् /
एव ं सपतपुिैः पकवमेकैकेन कृतं भवेत् // आ.क.२,८.९८ //
<वजमारण (५)>
तालकासीससौराषटीमपामागपसय भसम च /
िपषटवा कौलुतथकैः कवाथैसतिसमनवजं सुतािपतम् // आ.क.२,८.९९ //
िकपेिततसपतवारािण िमयते नात संियः /
वैकानतभसमना साधप ं पेियेदमलवेतसम् // आ.क.२,८.१०० //
तदगोले िनिकपेिजमनधमूिागतं धमेत् /
सेचयेदशमूतेण पूवपगोले पुनः िकपेत् // आ.क.२,८.१०१ //
रदधवा धमातः पुनः सेचयमेव ं कुयात् ितसपतधा /
िमयते नात सनदेहः सवपयोगेिु योजयेत् // आ.क.२,८.१०२ //
<वजमारण (७)>
उिरावारणीकीरैः कानतपािाणज ं मुखम् /
कणं िपषटवा तु तदगोलं िकपवा तिसमनपचेिदनम् // आ.क.२,८.१०३ //
नृतैले गनधतैलेन िमयते नात संियः /
<वजमारण (८)>
भूनागं गनधकं चाथ नारीसतनयेन पेियेत् // आ.क.२,८.१०४ //
तदगोलसथं पचेिजं पूवपतैले मृतं भवेत् /
<वजमारण (९)>
सनुहीकीरेण िवमला िपषटवा तदगोलके िकपेत् // आ.क.२,८.१०५ //
वजं िनरधय मूिा तु िुषका तीवराििनना धमेत् /
िकपतामशसय मूते तु िकपवा वजं समाहरेत् // आ.क.२,८.१०६ //
इतयेव ं सपतधा कुयाितसतालकमतकुणैः /
िपषटवा गोलं िकपेििसमनवजमूिा िनरधय च // आ.क.२,८.१०७ //
धमािपतं पूवपवतसेचय ं सपतवारैमृपतं भवेत् /
<वजमारण (१०)>
वजं मतकुणरकतेन िलपवा िलपवातपे िकपेत् // आ.क.२,८.१०८ //
िुषकं लेपय ं पुनः िोषय ं यावतसपतिदनाविध /
िवषणुकानतापेिकायोर ् दवैः िसञचेतपुनः पुनः // आ.क.२,८.१०९ //
तपतं तपतं च तिजं ितवारैमृपतं भवेत् /
<वजमारण (११)>
गनधकं चूिणपतं भावय ं सतीपुषपेण तु सपतधा // आ.क.२,८.११० //
पुनः सतीरजसालोडय ं तिसमन् वजं सुतािपतम् /
सेचयेिापयेदेकिवि
ं िारानमृतं भवेत् // आ.क.२,८.१११ //
<वजमारण (१२)>
वजं नदीमहािुकतौ िकपवा भावय ं मुहमुुपहःु /
सनुहकोिमकनयाना दवेणैकेन चातपे // आ.क.२,८.११२ //
कृषणककिमासेन पेिितं वेषयेतपुनः /
भूनागसय मृदा समयिधृतं भसमतवमापुयात् // आ.क.२,८.११३ //
<वजमारण (१३)>
रकतमूलसय मूलैश मेघनादसय कुडमलैः /
पेिितैवेिषतं धमातं वजं भसम भवतयलम् // आ.क.२,८.११४ //
<वजमारण (१४)>
मातुलुङगतं वजं रदधवा िलमपेनमृदा बिहः /
पुिे पचेतसमुितृय तिचछतपुिे पचेत् // आ.क.२,८.११५ //
<वजमृदक
ू रण (१)>
नागपणीदवैिलपपतं ततपतेणैव वेिषतम् /
ु ा वरजेत् // आ.क.२,८.११६ //
जानुमधये िसथतं यामं तद ् वजं मृदत
<वजमृदक
ू रण (२)>
मातृवाहकबीजसय मधये वजं िविनिकपेत् /
जमबीरोदरगं वाथ दोलायनते िदन ं पचेत् // आ.क.२,८.११७ //
कुलुतथकोदवकवाथे तैफले वा किायके /
अहोरातातसमुितृय जमबीरानतः पुनः िकपेत् // आ.क.२,८.११८ //
मातृवाहकबीजे वा पचेतपिकपय पूवपवत् /
पुनः केपय ं पुनः पाचय ं ितिदनानते समुिरेत् // आ.क.२,८.११९ //
बदरीवििनमबानामङुरािण समाहरेत् /
िपषटवा तदगोलके वजं पूवपपकव ं िविनिकपेत् // आ.क.२,८.१२० //
अशतथपतके वेषटय तदगोलं जानुमधयगम् /
िदन ं वा धारयेतकके मृदभ
ु पवित िनिशतम् // आ.क.२,८.१२१ //
<वजमृदक
ू रण (३)>
पारद ं तीकणचूणप ं च िदनममलेन मदपयेत् /
तदगोले िनिकपेिजं सूतेणावेषयेदिहः // आ.क.२,८.१२२ //
नागवललीदलैशैव वेिषतं धानयराििगम् /
मासानते ततसमुितृय िलमपेनागलतादवैः // आ.क.२,८.१२३ //
ु ा वरजेत् /
तदलैवेिषत ं जानुमधयसथं मृदत
<वजमृदक
ू रण (४)>
कानतपािाणवकतं वा चूणप ं वा कानतलोहजम् // आ.क.२,८.१२४ //
ससूतममलयोगेन िदनमेकं िवमदपयेत् /
तदगोले िनिकपेिजं िनमबकापासकोदवैः // आ.क.२,८.१२५ //
पतैः िपषैः सुसंपेषय नागवललीदलैसततः /
 ु ा वरजेत् // आ.क.२,८.१२६ //
वेिषतं जानुमधयसथं िदनानते मृदत
<वजमृदक
ू रण (५)>
एरणडवृकमधये तु ततफले वा िकपेतपिवम् /
मासमातातसमुितृय जानुमधये च पूवपवत् // आ.क.२,८.१२७ //
कोमलं जायते वजं िदनानते नात संियः /
<वजमृदक
ू रण (६)>
वजं ितिििरमासेन वेिषतं िनिकपेनमुखे // आ.क.२,८.१२८ //
अितसथूलसय भेकसय मुखं सूतेण वेषयेत् /
े सतमाताया कोणया मासातसमुिरेत् // आ.क.२,८.१२९ //
िनखनि
मणडू कं समपुिे रदधवा समयिगजपुिे पचेत् /
तिजं पूवपगोलसथं जानुमधयगत ं िदनम् // आ.क.२,८.१३० //
भवेिजौदन ं साकातपशादाहायप योजयेत् /
सवपवजौदनाना तु मारणं पूवपविवेत् // आ.क.२,८.१३१ //
<वजदिुत>
कारतय ं रामठं च चणकामलामलवेतसम् /
जवालामुखी चेकुरकं सथलकुमभीफलािन च // आ.क.२,८.१३२ //
सनुहकपपयसा शलकणं िपषटवा तदगोलके िकपेत् /
वजं िविोिधतं समयिवसते बदधवा हठातपचेत् // आ.क.२,८.१३३ //
डोलायनतेण धानयामले दतु ं मासाषकािवेत् /
वजवललयनतरसथं वा कृतवा वजं िनरोिधतम् // आ.क.२,८.१३४ //
अमलभाणडगतं सेचय ं सपताहाद ् दवता वरजेत् /
भसमौदन ं दिुतशेित ितिवध ं वजमारणम् // आ.क.२,८.१३५ //
रसबनधकर ं पोकतं नागाजुपनपुरःसरैः /
<वजगुणाः>
वजं च िडसोपेतं सवपरोगापहारकम् // आ.क.२,८.१३६ //
सवाघिमन ं सौखय ं देहदाढयप ं रसायनम् /
वजं रतोिमं पुणय ं शीसौभाियिववधपनम् // आ.क.२,८.१३७ //
आयुषय ं धनयमोजसय ं यिसय ं सवपपापमिजत् /
आयुबपलं देहसौखय ं रप ं कािनतं करोित च // आ.क.२,८.१३८ //
सेिवतं हिनत रोगाश मृतं वजं न संियः /
<नील>
नीलसतु सौिररतं सयानीलाशमा नीलरतकः // आ.क.२,८.१३९ //
नीलोपलसतृणगाही महानीलः सुनीलकः /
इनदनीलमिणसतत चतुधा जाितभेदतः // आ.क.२,८.१४० //
<सिपफरे:: सुितयपेस्:: चसते>
िसतचछायो भवेििपो रकतः कितयजाितकः /
पीतसतु वैशयजाितयो वृिलः कृषणदीिधितः // आ.क.२,८.१४१ //
<नीलसय गुणदोिाः>
नीलीरससमाभासा वैषणवीपुषपसंिनभा /
लवलीपुषपसङािा नीलेनदीवरसपभा // आ.क.२,८.१४२ //
अतसीपुषपसङािा चािपकसमदिुतः /
कृषणितकिणपकापुषपसमानदिुतधािरणी // आ.क.२,८.१४३ //
मयूरकणठसचछाया िमभोः कणठिनभा तथा /
िवषणुदेहसमाभासा भृङपतसमपभा // आ.क.२,८.१४४ //
एताशछायाः िुभकरा इनदनीलमहामणेः /
गुरतव ं िसनिधकािनततव ं सुरागं पाशपरञनम् // आ.क.२,८.१४५ //
तृणगािहतविमतयेते गुणाः पञच पकीितपताः /
न िवमलो िनमपलो गातो मसृणो गुरदीिपतकः // आ.क.२,८.१४६ //
तृणगाही मृदनुीलो दल
ु पभो लकणािनवतः /
इनदनीलं िुभ ं वणयप ं सवपपापिनबहपणम् // आ.क.२,८.१४७ //
आयुयपिो बलं लकमीमारोिय ं च पयचछित /
नीलः सितकतकोषणश कफिपिािनलापहः // आ.क.२,८.१४८ //
यो दधाित िरीरेऽसय सौिरर ् मङलदो भवेत् /
<गोमेदक>
गोमेदकसतु गोमेदो राहरुतं तमोमिणः // आ.क.२,८.१४९ //
सवभानवः िडाहोऽय ं िपङसफििक इतयिप /
गोमूताभ ं यनमृद ु िसनिधमुषणं िुिचछाय ं गौरव ं यचच धिे /
हेमारकतं शीमता योियमेतत् गोमेदाखय ं रतम् आखयाित सनतः // आ.क.२,८.१५० //
ु मचछाय ं गोमूताजयसमपभम् // आ.क.२,८.१५१ //
मधुिबनदस
हेमरकतं गुर सवचछं िसनिध ं गोमेदकं िुभम् /
शेतं कृषणं रङहीन ं तासरेखािददिूितम् // आ.क.२,८.१५२ //
ककपिं पािलाकार ं दष
ु ं गोमेदकं तयजेत् /
<गोमेदगुणाः>
मेधय ं गोमेदकं रतं यिसय ं शीिववधपनम् // आ.क.२,८.१५३ //
मङलय ं कािनतजनन ं िसनिध ं सवपिविापहम् /
गोमेदकोऽमलमुषणं च वातकोपिवकारिजत् // आ.क.२,८.१५४ //
दीपन ं पाचन ं चैव धृतोऽय ं पापनािनः /
<वैडूयप >
वैडूयप ं केतुरतं च खििदाङुरज ं तथा // आ.क.२,८.१५५ //
िवडू रभूिमज ं रतं पावृषय ं पञचनाम च /
कलपानतकालकुिभतामबुरािििनदाहकलपाद ् िदितजेनदनादात् /
े वणप ं िोभािभरामदिुतरतवयपम् // आ.क.२,८.१५६ //
वैडूयपमुतपनमनक
अिवदरूे िवडू रसय िगरेर ् उिुङरोधसः // आ.क.२,८.१५७ //
कोङचोलकसीमानते मणेसतसयाकरः समृतः /
तत दैतयेनदिननद ं पित मेघसुगिजपतैः // आ.क.२,८.१५८ //
समुिविनत वैडूयपमणयः पावृडागमे /
िसताभधूमसङािमीितकृषणं िसतं तु यत् // आ.क.२,८.१५९ //
वैडूयप ं नाम ततपोकतं रतवणपपरीककैः /
वेणुपतिबडालािकिििखकणठसमदिुत // आ.क.२,८.१६० //
िसनिधगातं गुर सवचछं वैडूयप ं गुणवनमतम् /
रेखािभनं लघु सपषं ििलाङारककदपमम् // आ.क.२,८.१६१ //
िववणप ं परिं कृषणं वैडूयप ं दोिवततयजेत् /
<वैडूयपलकण >
वैडूयप ं िविद ं िसनिध ं पीतयायुबपलवधपनम् // आ.क.२,८.१६२ //
मङलय ं धारणाििि सवपगहिविापहम् /
वैडूयपममलमुषणं च कफमारतनािनम् // आ.क.२,८.१६३ //
गुलमिूलपिमन ं भूिितं च िुभावहम् /
<पञचरतािन>
मािणकय ं मौिकतकं वजं नीलं मरकतं तथा // आ.क.२,८.१६४ //
पञचरतम् इित पोकतं पापमालकमीिविापहम् /
<नवरतािन>
गोमेदकं पुषपरागं वैडूयपमिप िवदमुम् // आ.क.२,८.१६५ //
पञचरतैः सहैतािन नवरतािन िनिदपिेत् /
<सूयपकानत>
अथ भवित सूयपकानतः तपनमिणसतापनश रिवकानतः /
दीपतोपलोऽििनगभो जवलनाशमाकोपलश वसुनामा // आ.क.२,८.१६६ //
<सफििक>
शेताभकसमं वणैिहपमादौ चनदसिनभम् // आ.क.२,८.१६७ //
िनमपलं च पभायुकतं सफििकं शेषमुचयते /
िहमालये िसंहले च िवनधये रेवातिे तथा // आ.क.२,८.१६८ //
पदरागोिवे सथान े िविवध ं सफििकं भवेत् /
सूयपकानतं च ततैकं चनदकानतं तथापरम् // आ.क.२,८.१६९ //
सूयािुसपिपमातेण विि ं वमित ततकणात् /
सूयपकानतं तदाखयातं सफििकं रतवेिधतम् // आ.क.२,८.१७० //
सूयपकानतो भवेदषुणो िनमपलश रसायनम् /
वातशलेषमहरो मेधयः पूजनादिवतुिषदः // आ.क.२,८.१७१ //
<चनदकानत>
इनदक
ु ानतशनदकानतशनदाशमा संसवोपलः /
िीताशमा चिनदकादावः िििकानतश सपतधा // आ.क.२,८.१७२ //
िसनिध ं शेतं पीतम् अतासमनताद ् धिे िचिं सवसथता यनमुनीनाम् /
यचच दाव ं याित चनदािुसङे जातय ं रतं चनदकानताखयमेतत् // आ.क.२,८.१७३ //
चनदकानतस् तु ििििरः िसनिधः िपिासदाहनुत् /
ििवपीितकरः सवचछो गहालकमीिविापहः // आ.क.२,८.१७४ //
<सफििक>
सफििकः िसतोपलः सयाद ् अमलमिणस् तारकोपलः सवचछः /
िीतोषणवीयपम् अकणः िपिं वातं िनहिनत िोफघम् // आ.क.२,८.१७५ //
पुरा पोकतं िह कानतसय मया ते लकणािदकम् /
वैकानतं चैव िवकानतं नीलवजं कुवजकम् // आ.क.२,८.१७६ //
गोनासं कुदकुिलिं चूणपवजं च गोनसम् /
शेतो रकतश पीतश नीलः पारावतचछिवः // आ.क.२,८.१७७ //
शयामलः कृषणवणपश कबुपरशाषधा िह स /
वजाभावे तु वैकानतं रसवीयािदके समम् // आ.क.२,८.१७८ //
अषासि् चाषफलकः िटकोणो मसृणो गुरः /
िुििमिशतवणैश युकतो वैकानत उचयते // आ.क.२,८.१७९ //
कुलुतथकवाथसंिसवनो वैकानतः पिरिुधयित /
ितकारैः पञचलवणैवपसामूतामलकोदवैः // आ.क.२,८.१८० //
मतसयतैलघृतैसतुलयैः कुलुतथैः कािञकािनवतैः /
सपताह ं दोिलकायनते वयाघीकनदगत ं पचेत् // आ.क.२,८.१८१ //
<वैकानतभसम>
तपतवणप ं तु वैकानतं िुििमायाित िनिशतम् /
हयमूतेण ततसेचय ं तपतं तपतं ििसपतधा // आ.क.२,८.१८२ //
ततशोिरवारणयाः पञचाङैर ् गोलके िकपेत् /
रदधवा मूिा पुिे पकतवा पुनरितृय गोलके // आ.क.२,८.१८३ //
िकपवा रदधवा पुिेदेव ं सपतधा भसमता वरजेत् /
<वैकानतसततव (१)>
वैकानतसय पलैकं तु पलैकं िङणसय च // आ.क.२,८.१८४ //
रिवकीरे िदन ं भावय ं मदप ं ििगुदवैिदपनम् /
गुञािपणयाकविीना पितकिप ं िवयोजयेत् // आ.क.२,८.१८५ //
अनने गुिलका कृतवा कोषीयनते धमेदढृम् /
ु ङािं सतव ं वैकानतज ं भवेत् // आ.क.२,८.१८६ //
िङकुनदेनदस
<वैकानतसततव (२)>
वैकानतं वजकनद ं च समं सनुकपयसा सह /
मिहिीनवनीतं च सकौद ं मदपयेिदनम् // आ.क.२,८.१८७ //
पूवपविमनातसतविमनदगोपिनभ ं भवेत् /
<वैकानतसततव (३)>
वनधयाचूणप ं सवैकानतं छायाया मदपयेतसमम् // आ.क.२,८.१८८ //
ै ं तु सततव ं रजतविवेत् /
अजामूतैिदपनक
<वैकानतसततव (४)>
िमयते ऽषपुिैगपनधिनमबुकदवसंयुतः // आ.क.२,८.१८९ //
सततवपातनयोगेन मिदपतश विीकृतः /
मूिाया घििका धमातो वैकानतः सततवमुतसृजेत् // आ.क.२,८.१९० //
<वैकानतदिुत>
शेतवणप ं तु वैकानतममलवेतसभािवतम् /
सपताहानात सनदेहः खरे घमे दवतयलम् // आ.क.२,८.१९१ //
केतकीसवरसं तुतथं सैनधव ं सवणपपुिषपकम् /
इनदगोपसमं युकतं सवप ं भाणडे िविनिकपेत् // आ.क.२,८.१९२ //
सपताह ं सवेदयेििसमनवैकानतं दवता वरजेत् /
आयुःपदश बलवणपकरोऽितवृषयः पजापदः सकलदोिमदापहारी /
दीपताििनकृत् पिवसमानगुणसतरसवी वैकानतकः खलु वपुबपललोहकारी // आ.क.२,८.१९३ //
<राजावतप>
आवतपमिणरावतो राजावतोऽनलाहयः // आ.क.२,८.१९४ //
राजावतपरससयाथ लकणं कथयामयहम् /
वणेन भमराभः सयाद ् ििःपकारः पकमपतः // आ.क.२,८.१९५ //
एकशूणाकृितजेयो िितीयो गोलकातमकः /
सवणपिबनदस
ु मायुकतः िसथररागः िसथरतवदः // आ.क.२,८.१९६ //
रसदोिवरागसय वणोतकिेऽितदिकणः /
नागसय रञन े शेषसतारे रञनकमपिण // आ.क.२,८.१९७ //
सवेिा चलरागाणा रागबनधनकृनमतः /
राजावतो ऽलपरकतोरनीिलकािमिशतपभः // आ.क.२,८.१९८ //
गुरश मसृणः शेषसतदनयो मधयमः समृतः /
िनमबुदवैः सगोमूतैः सकारैः सवेिदताः खलु // आ.क.२,८.१९९ //
ििितवारेण िुधयिनत राजावतािदधातवः /
<राजावतपभसम>
लुङामबुगनधकोपेतो राजावतो िवचूिणपतः // आ.क.२,८.२०० //
पुिनात् सपतवारेण राजावतो मृतो भवेत् /
<राजावतपसततव>
राजावतपम् अयःपाते पाचयेनमािहिैघृपतैः // आ.क.२,८.२०१ //
पयोिभश िदन ं चैकं िमतपञचकिमिशतम् /
रजनया पञचरातेण िपणडीभूत ं तु कारयेत् // आ.क.२,८.२०२ //
खािदराङारयोगेन कोषठया सतव ं िवमुञचित /
पमेहकयदनुामपाणडुशलेषमािनलापहः // आ.क.२,८.२०३ //
दीपनः पाचनो वृषयो राजावतो रसायनः /
<गरडोदगार>
ससयको गरडोदगारः कालिजद ् िविसारकः // आ.क.२,८.२०४ //
कालकूििविं पीतवा गरडः सोढुमकमः /
तदा िनगपतय तचचञचोर ् बहध
ु ा ससयकोऽभवत् // आ.क.२,८.२०५ //
महारसः ससयकः सयातपभािभः पञचिभयुपतः /
धवलो मेचकः पीतो हिरतशाितलोिहतः // आ.क.२,८.२०६ //
अितिसथतो वीितहोतः सवपतः सवपरपभाक् /
धवलो हिरतशैव िसयते तारकमपिण // आ.क.२,८.२०७ //
लोिहतो मेचकः पीतः िसयते हेमकमपिण /
ससयकः सवपरोगघो िविमृतयुभयापहः // आ.क.२,८.२०८ //
<िवमल>
िवमलो िनमपलः सवचछो िवमलः सवचछधातुकः /
बाणसंखयािभध ं िसतं तारहेम ििधाकृतः // आ.क.२,८.२०९ //
िवमलिसतिवधः पोकतो हेमादसतारपूिवपकः /
तृतीयः कासयिवमलसतत कानतया स लकयते // आ.क.२,८.२१० //
वतुपलः कोणसंयुकतः िसनिधश फलकािनवतः /
मरितपिहरो वृषयो िवमलोऽितरसायनः // आ.क.२,८.२११ //
पूवो हेमिकयासूकतो िितीयो वृषयकमपिण /
तृतीयो भेिजे तेिु पूवपपूवो गुणोिरः // आ.क.२,८.२१२ //
<िवमलिुिि>
आिरिरसे िसवनो िवमलो िवमलो भवेत् /
कदलीकनदतोयेन िवमलं पथमं पचेत् // आ.क.२,८.२१३ //
अमलवेतसधानयामलमेिीमूते ततः पचेत् /
डोलायनते चतुयामं िुििरेिा महोिमा // आ.क.२,८.२१४ //
काकोिीमेििृिियुतथैर ् दवैर ् जबंीरजैर ् िदनम् /
भावयेदातपे तीवरे िवमला िुधयित धुवम् // आ.क.२,८.२१५ //
<िवमलसततव>
िवमलं ििगुतोयेन काकीकासीसिङणैः /
वजकनदसमायुकतैभावयेतकदलीरसैः // आ.क.२,८.२१६ //
मोकककारसंयुकतमनधमूिागतं धमेत् /
सतव ं चनदाकपसङािं पततयसय न संियः // आ.क.२,८.२१७ //
<पेरोज>
हिरताशमा च पेरोजो िविाराितहपिरनमिणः /
रसवीयपिवपाकेिु ससयकसय गुणानुगः // आ.क.२,८.२१८ //

आ.क. २, ९
शीभैरवी /
कीदि
ृ ी ओिधी नाथ रसकमपकरी िुभा /
केन वा भसम सूतश केन वा खोिबनधनम् // आ.क.२,९.१ //
िनजीवतव ं गतः सूतः कथं जीव ं ददाित सः /
िनजीवेन तु जीवतव ं कथं जीवित िङर // आ.क.२,९.२ //
एतनमे संिय ं बूिह यथा जानामयह ं ििव /
शीभैरवः /
िृणु भैरिव ततसवपमपूवप ं कथयािम ते // आ.क.२,९.३ //
बहिवषणुसुरेनदादैनप जातं वीरविनदते /
वलीपिलतरोगघा मृतयुदािरदरयभञनाः // आ.क.२,९.४ //
रसकमपकरा िदवयाः कुलौिधयः सुिसििदाः /
भमिनत पिवो मूढाः कुलौििधिवविजपताः // आ.क.२,९.५ //
तृणौििधरसाना च नवै िसििः पजायते /
तसमातसवपपयतेन जातवया तु कुलौििधः // आ.क.२,९.६ //
िदवयौिधयशतुःििषः कुलमधये वयविसथताः /
नवै जानिनत मूढासताः ििवमोहेन मोिहताः // आ.क.२,९.७ //
अिदवयासतु तृणौिधयो जायनते िगिरगहरे /
तृणौिधया रसे सूत ं नवै बनध ं कदाचन // आ.क.२,९.८ //
अकय ं नवै ितषेिु कुलौििधिवविजपतम् /
कुलौिधया िवहीनासतु गगन ं च न हिनत ते // आ.क.२,९.९ //
स रससतु वरारोहे वििमधये न ितषित /
न खोिो न च वा भसम नवै दवय ं करोित सः // आ.क.२,९.१० //
िकंिचददवय ं पकुवपिनत धामयमान ं न ितषित /
पते पाके किे छेदे नवै ितषित काञचनम् // आ.क.२,९.११ //
नवै वेध ं ितादधूवप ं करोित स रसः िपये /
यावन चािदमेकं तु िवकीतं तिु काञचनम् // आ.क.२,९.१२ //
धमाथपकाममोकेिु नवै ददािु तितपये /
िदवयौिधया यदा देिव रसेनदो मिदपतो भवेत् // आ.क.२,९.१३ //
कािलकारिहतः सूतः सदा भवित पावपित /
परसय हरते कालं कािलकारिहतो रसः // आ.क.२,९.१४ //
अषाना चैव लोहाना मलं िमयित कणात् /
महामूचछागतं सूतं को वािप कथयेनमृतम् // आ.क.२,९.१५ //
िदवयौिधया रसेनवै जायते नषचेतनः /
पञचभूतातमकः सूतिसतषते च सदाििवः // आ.क.२,९.१६ //
रसौिधयो महौिधयः िसिौिधयसतथापराः /
िदवयौिधय इित पोकता मया पोकताशतुिवपधाः // आ.क.२,९.१७ //
िदवयौिधयो िनगदनते तासु ता गुणविराः /
वृकवललीलतागुलमतृणवनदािनका इित // आ.क.२,९.१८ //
रसबनधकरौिधयः ििडवधाः पिरकीितपताः /
<सोमवलली>
सोमवलली महागुलमा यकशेषा धनुलपता // आ.क.२,९.१९ //
सोमाहा गुलमवलली च यजवलली ििजिपया /
सोमकीरा च सोमा च यजा िदवयलता समृता // आ.क.२,९.२० //
सोमवलली किुः िीता मधुरा िपिदाहनुत् /
तृषणािविेििमनी पाचनी च रसायनी // आ.क.२,९.२१ //
पञचाङका पञचदिचछदाढया सपाकृितः िोिणतपवपदेिा /
सा सोमवलली रसबनधकमप करोित राकािदवसोपनीता // आ.क.२,९.२२ //
कृषणे पके पगलित दलं पतयह ं चैकमेकं िुकले पके पभवित पुनर ् लमबमाना लता सयात् /
तसयाः कनदः कलयिततरा पूिणपमाया गृहीतो बदधवा सूत ं कनकसिहतं देहलोह ं िवधिे // आ.क.२,९.२३ //
इय ं सोमलता नाम वलली परमदल
ु पभा /
अनया बिसूतेनदो लकवेधी पजायते // आ.क.२,९.२४ //
ं ितसोमाना लकम वयकतं रसायन े /
चतुिवपि
<सोमवृक>
करोित सोमवृकोऽिप रसबनधवधािदकम् // आ.क.२,९.२५ //
पूिणपमािदवसानीतसतयोवपलली गुणािधका /
पोकता मिहिवलली च पितसोमानतविललका // आ.क.२,९.२६ //
अपततविललका पोकता काणडिाखा पयिसवनी /
रसवीयपिवपाकेिु सोमवललीसमा समृता // आ.क.२,९.२७ //
<सथलपिदनी>
अथातः सथलपिदनया िदवयौिधया िविध ं िृणु /
पिदनीसदि
ृ ा पतैः पुषपैरिप च तादि
ृ ी // आ.क.२,९.२८ //
भङे चैव सवेतकीर ं रकतवणप ं सुिोभनम् /
आकमय वामपादेन पशयेदगगनमणडलम् // आ.क.२,९.२९ //
पशयेचच तारकायुकतं गहनकतमणडलम् /
लकयोजनतो देिव सा जेया सथलपिदनी // आ.क.२,९.३० //
<गोनसा>
गोनसाकारवलली सयािचचतमणडलमिणडता /
जरारिमृतयुिमनी रसबनधवधकमा // आ.क.२,९.३१ //
<उचचिा>
अथोचचिा पवकयािम रसबनधकरी िपये /
एकमेव भवेनालं तसया रोमपवेषनम् // आ.क.२,९.३२ //
तसयागे च भवेतपुषप ं िुकतुणडसय सिनभम् /
ततपतािण च देवेिि िुकिपचछिनभािन च // आ.क.२,९.३३ //
ततकनद ं कूमपससं थान ं कीर ं िसनदरूसिनभम् /
जलं सवेनमधूिचछषे ततसमादाय पावपित // आ.क.२,९.३४ //
वेधयेतसवपलोहािन काञचनािन भविनत च /
<ईशरी>
ईशरीतयुचयते कािचदीशरीतुलयरिपणी // आ.क.२,९.३५ //
भूिरकीरपिरसावा सबीजरसबिनधनी /
<भूतकेिी >
िनमबपतसदकृपता भूतकेिीित कथयते // आ.क.२,९.३६ //
न वधयते यया सूतः सूतोऽसौ िह िनबनधकः /
<कृषणलता >
िभनकजजलसङािा लता कृषणलतेतयसौ // आ.क.२,९.३७ //
िनबीजमिप बिाित रसं सवपिविापहा /
<लिुनवलली>
नामा लिुनवलली च तदलैः सदि
ृ चछदा // आ.क.२,९.३८ //
करतकीरा सुकनदा च रसं बिाित वेगतः /
<रदनती>
चणपतोपमैः पतैः पुषपैरिप च तादि
ृ ी // आ.क.२,९.३९ //
रदनती नाम िवखयाता हधसताजजलवििपणी /
रदनतीव जनानदषृटवा मृतयुदैनयजराकुलान् // आ.क.२,९.४० //
चतुिवपधा तु सा जेया पीता रकता िसतािसता /
जािरताभं रसं हनयादिाित च रसायनी // आ.क.२,९.४१ //
मुसलीकनदवतकनदा तदलाकारवदला /
सुकीरा रोमिा सोकता वाराही रसबनधनी // आ.क.२,९.४२ //
<सपतपतती>
सपतपललवसमपूणा सपतपततीतयसौ मता /
रसायनी जराघी च बधयते पारदसतया // आ.क.२,९.४३ //
<नािगनी>
नािगनीतयुिदता वलली नागभोगसमािङका /
सपािदकिविघी च सा सवचछरसबिनधनी // आ.क.२,९.४४ //
<सिपपणी>
सिपपणी लितका चानया सपपविकयिषका /
सकीरा िसनिधपता च बालपारदबिनधनी // आ.क.२,९.४५ //
<छिततणी>
छतवदणडपता या नाितनीचा न चोनता /
सुकीरा छिततणी नाम रसबनधकरी मता // आ.क.२,९.४६ //
<गोिृङी>
पवपतेऽशमसमुितूा गोकनदाकृितकनदयुक् /
कता मुञचित सा कीर ं गोिृङी रसबिनधनी // आ.क.२,९.४७ //
<जयोितलपता>
जयोितनामी ितधा पोकता वृककनदतृणाितमका /
िगरौ जवलित सा रातौ लतापारदबिनधनी // आ.क.२,९.४८ //
<रकतवलली>
रकतकीरदलाङा या नाितिवसतरविललका /
रकतवललीतयसौ िदवया िनिदपषा रसबिनधनी // आ.क.२,९.४९ //
<पदवलली>
या पदपताकृितपतवलली सा पतवललीतयुिदता रसजैः /
सकीरकनदा सिललोिवा च िकतौ न ितषेदसबनधनी सा // आ.क.२,९.५० //
<कािकनी>
सथूलकणिकवणाढया सा पोकता कािकनी लता /
रसबनधकरी सैिा जरामृतयुिवनाििनी // आ.क.२,९.५१ //
<चानडाली>
चाणडालीित िविनिदपषा ितचतुःपतधािरणी /
सा च रकता कीरकनदा तया सूतो िनबधयते // आ.क.२,९.५२ //
पोकति् चणडालकनदः सयाद ् एकपतो ििपततकः /
ितपततोऽथ चतुषपततः पञचपततश भेदतः // आ.क.२,९.५३ //
<तामवलली>
तामवणपलतापतपुषपकीरसमिनवता /
सा तामविललका पोकता रसलोहािदसाधनी // आ.क.२,९.५४ //
<पीतवलली>
पीतपतलतापुषपरसयुकताितदल
ु पभ ा /
सा पीतविललकेतयुकता रसबनधिवधौ िहता // आ.क.२,९.५५ //
<िवजया>
िसतकीराढकीपतछदना नाितिवसतृता /
िवखयाता िवजयेतयेिा रसबनधिवधौ िहता // आ.क.२,९.५६ //
<महौिधी>
ितकोणकनदसंयुकता िचतकचछदनचछदा /
महौिधीित सा पोकता रसबनधे पर ं िहता // आ.क.२,९.५७ //
<देवदाली>
िििखकणठाभपताढया चनदनामोदमेदरुा /
देवदालीतयसौ िदवया रसं बिाित सा कणात् // आ.क.२,९.५८ //
<नवनीतकगनधी>
नवनीतकगनधीित ितकता मकणगिनधनी /
सकीरा रकतपुषपा च रसेनदो बधयते तया // आ.क.२,९.५९ //
<गरडवलली>
सकीरा रकतपुषपा च बदरीदलवदला /
उकता गारडवललीित िीघं बिाित पारदम् // आ.क.२,९.६० //
<तुिमबनी>
तुिमबनीतयुिदता वलली ततपतकुसुमािनवता /
ितकतरकतपयोयुकता ततफला रसबिनधनी // आ.क.२,९.६१ //
<भूतुिमबनी>
या तुिमबनीपतसमानपता भूतुिमबनी नाितिवसिपपणी सा /
ै फलैरपेता सवामयघी रसबनधनी च // आ.क.२,९.६२ //
िनमबूसमानश
<गनधवा>
एरणडपतवतपता सकीरा नाितिवसतृता /
गनधवेतयुिदता सा िह तया बनध ं रसो वरजेत् // आ.क.२,९.६३ //
<वयाघपादी>
वयाघाििघसमपता या रकतपुषपा पयिसवनी /
वयाघपादीित िनिदपषा रसं बिाित िनिशतम् // आ.क.२,९.६४ //
<महौिधी>
सपतचछदसदकृपता कृिाङी नाितिवसतृता /
महौिधीतयसौ पोकता रसं बिाित हिनत च // आ.क.२,९.६५ //
<गोमारी>
गोमारीनािमका वलली वेणुपतसमचछदा /
तसया मूलं समासाद िसतः सूतो िनबधयते // आ.क.२,९.६६ //
<ितिूली>
ितिूलाकारपता या िमयाकफलवतफला /
ितिूलीित समाखयाता िवखयाता रसबनधन े // आ.क.२,९.६७ //
<रतसी>
रतसीपतवतपतफला सा कीरकनदयुक् /
रतसी विललकेतयुकता िगिरजा रसबनधनी // आ.क.२,९.६८ //
<ितदणडी>
सुपुषपा ितलकोपेता रकततयितफलािनवता /
रसबनधिवधौ पोकता ितदणडीित कृतािभधा // आ.क.२,९.६९ //
<भृङवलली>
भृङविणपपताढया कीिरणी पीतपुिषपका /
भृङवललीित सा पोकता पयुकता रसबनधन े // आ.क.२,९.७० //
<चमिरका>
चमराकारपताढया कीरयुकचनदधािरणी /
लता चमिरका नाम सा च बिाित पारदम् // आ.क.२,९.७१ //
<करवीरलता>
हयमारसमाकारदलपुषपवती लता /
करवीरलतेतयुकता िनतरा सूतबिनधनी // आ.क.२,९.७२ //
<वजवलली>
कोरणडपतछदनोपमानपसूनपता च सदिुधकनदा /
सा वजवलली किुितकतसारा वजाङपता रसबिनधनी च // आ.क.२,९.७३ //
<वारवलली>
रकतकीरवती िबलवदलोपमदलािनवता /
वारवललीित सा सूतबनधनी रोगनाििनी // आ.क.२,९.७४ //
<रोिहणी>
िणपुषपदलाकारदिपुषपा च दिुधयुक् /
सा रोिहणीित िनिदपषा रसराजसय बनधनी // आ.क.२,९.७५ //
<िबिलवनी>
जयोितषमतीदलाकारवणपपणा यििसवनी /
रसबनधिवधौ पोकता िबिलवनीित िनगदते // आ.क.२,९.७६ //
<गोरोचनलता>
गोरोचनपभायुकतदलवललीसमिनवता /
गोरोचनलता भूतमोचनी रसबनधनी // आ.क.२,९.७७ //
<करीरी>
शीिैलििखरोितूा माकपणडीसदि
ृ ौिधी /
रकतं कीर ं कता मुञचेतकरीरी रसबिनधनी // आ.क.२,९.७८ //
<अकरा>
पततसीसा पततवतपता ितविातफलदाियनी /
अकरेित समाखयाता रससयाितिनबिनधनी // आ.क.२,९.७९ //
<अपतता>
सोमवललीव िनषपता कजजलाभरसािनवता /
अपततासौ भवेद ् िवनधये नातयुचचा रसबिनधनी // आ.क.२,९.८० //
आदे विे भवेदमला भवेििकता िितीयके /
तृतीयेऽिदे च मधुरैः फलैयुपकता पजायते // आ.क.२,९.८१ //
िपिजवरहरा सदः सुपतफलसंयुता /
<कुिजवलली >
लता कुिजवललीित ततफला तदलािनवता // आ.क.२,९.८२ //
मधुरा रिधरगिनथः सूतराजिनबिनधनी /
<मूलकनदा>
मूलकनदेित िवखयाता मूलवतफलपिततणी // आ.क.२,९.८३ //
लता कीरािनवता सूतबनधन ं कुरते धुवम् /
<बाहणी>
पािरजातािदजा वलली ितपुषपदलचछदा // आ.क.२,९.८४ //
कृषणकीरफला पोकता बाहणी रसबिनधनी /
<मुिनवलली>
अगिसतपतततपता तदपूारणपुिषपणी // आ.क.२,९.८५ //
घृतगनधा रसघी सा मुिनवललीित कथयते /
<िनमबका>
दलैः पुषपैः फलैवपलली िनबंवृकसय सिनभा // आ.क.२,९.८६ //
तनमूलैबपधयते सूतः सा पोकता िनमबका लता /
<ितलकनदा>
ितलकनदेित िवखयाता मूलवतफलपिततणी // आ.क.२,९.८७ //
लता कीरवती सूतं िनबिातयातपे खरे /
<अतसीविललका>
अतसय इव पुषपािण फलािन च दलािन च // आ.क.२,९.८८ //
अतसीविललका सा िह पारदसय िनबिनधनी /
<बोिधलता>
उकता बोिधलता बोिधपततदिुधेन संयुता // आ.क.२,९.८९ //
बिाित रसराज ं सा दानवेनदिमवाचयुतः /
<मदगनधा>
मदगनधेित िवखयाता िनषपता फलपतयुक् // आ.क.२,९.९० //
तसयाः कनदो रसं िीघं बनधन ं नयित धुवम् /
<कूमपलता >
उकता कूमपलता कूमपरपकनदा पयोऽिनवता // आ.क.२,९.९१ //
मिललकोपमततपतपसवा रसबिनधनी /
<माधवी>
माधवीमूलवनमूला नागवललीदलािनवता // आ.क.२,९.९२ //
माधवीतयुिदता वलली तनमूलैबपधयते रसः /
<िविाला>
शेतपततया वलली शेतपुषपफला तथा // आ.क.२,९.९३ //
िविालेित िविनिदपषा सािप पारदबिनधनी /
<महानागा>
नागकुणडलवतकनदा ततफणासदि
ृ चछदा // आ.क.२,९.९४ //
महानागेतयसौ वलली िविनबिाित पारदम् /
<मणडू कलितका >
मणडू काकारवतकनदा मणडू कीदलवदला // आ.क.२,९.९५ //
मणडू कलितकेतयेिा तनमूलैबपधयते रसः /
<उदमुबरलता>
उदमुबरफलाकारफलवदलवदला // आ.क.२,९.९६ //
सोदमुबरलतेतयुकता सूतराजसय बिनधनी /
<िचतवलली>
या दिुधकनदा विपतपता िविचतपणोरफला सुदीघा /
सा िचतवललीतयुिदता रसेनदो िनबधयते ततफलमधयसंसथः // आ.क.२,९.९७ //
चतुःििषिरित पोकता िदवयौिधयो महाबलाः // आ.क.२,९.९८ //
आिभबपिो रसो न्ःःणा देहलोहाथपसाधकः /
सोमवलली सोमवृकः सथलपिदिनका ततः // आ.क.२,९.९९ //
गोनसा कारवलली च उचचिा ईशरी ततः /
भूतकेिी कृषणलता जेया लिुनवललरी // आ.क.२,९.१०० //
रदनती चैव वाराही सपतपतती च नािगनी /
सिपपणी छिततणी चैव गोिृङी सवपिसििदा // आ.क.२,९.१०१ //
जयोितनामी ितधा रकतवललरी पतवललरी /
कािकनी चैव चाणडाली वललरी तामवललरी // आ.क.२,९.१०२ //
पीतवलली च िवजया िवजेया च महौिधी /
जातवया देवदाली च सयानवानीतगिनधनी // आ.क.२,९.१०३ //
जेया गरडवलली च तुिमबनी भूिमतुंिबनी /
गनधवा वयाघपादी च िवजेया च महौिधी // आ.क.२,९.१०४ //
गोमारी च ितिूली च रतसी च ितदिणडका /
भृङवलली चमिरका करवीरलता ततः // आ.क.२,९.१०५ //
वजवलली वारवलली रोिहणी िबिलवनी तथा /
गोरोचनलता चैव करीरी चाकरा तथा // आ.क.२,९.१०६ //
अपतती कुिजा वलली मूलकनदा च बाहणी /
घृतगनधा िनमबवलली ितलकनदातसी तथा // आ.क.२,९.१०७ //
बोिधवलली मदगनधा कूमपवलली च माधवी /
िविाला च महानागा जेया मणडू कवलली // आ.क.२,९.१०८ //
उदमुबरलता िचतवलली चैव सुरािचपते /
चतुःििषिरित पोकता िदवयौिधयो महाबलाः // आ.क.२,९.१०९ //

आ.क. २, १०
शीभैरवः /
<िहमजा>
िहमजा काञचनकीरी यविचञचा महािदजा /
िहमावती पीतदिुधा रेचनी पिुपिणपका // आ.क.२,१०.१ //
तदिुध ं हेमकङुषं पुलकं रेचन ं तथा /
तेजोवती बहरुसा कनकपभानया तीकणाििनगभा सुरवललरी च // आ.क.२,१०.२ //
िहमजा किुका ितकता रेचनी सवपवातनुत् /
कृिमिोिोदरघी च िपिजवरहरा तु सा // आ.क.२,१०.३ //
<कारवी>
कारवी कारवलली च किायोषणा कफापहा /
कासशासहरा बलया जेया रसिनयािमका // आ.क.२,१०.४ //
<किुतुमबी>
किुतुमबी किुफला राजपुती महतफला /
किुतुमबी किुिसतकता वािनतकृचछवासवािनतिजत् // आ.क.२,१०.५ //
कासघी िोधनी िोफवरणिूलिविापहा /
ितकततुमबी तु ितकता सयातकिुका किुतुिमबका // आ.क.२,१०.६ //
तुमबी च किुितकतािदतुमबीपयायगा समृता /
<जयोितषमती>
जयोितषमती नाम लतानलपभा जयोितलपता सा किभी सुिपङला /
दीपया च मेधया मितदा च दज
ु परा सारसवती सयादमृताकपसंखया // आ.क.२,१०.७ //
<िलिङनी>
िलिङनी बहपुुती सयादीशरी िैववललरी // आ.क.२,१०.८ //
सवयमभूर ् िलङसमभूता लैङी िचतफलािनवता /
अयःसतमभकरी िलङबीजा च ििववललरी // आ.क.२,१०.९ //
िलिङनी किुरका च दगुपनधा च रसायनी /
सवपिसििकरी िदवया रसराजिनयािमका // आ.क.२,१०.१० //
<पातालगरडी>
पातालगरडी ताकी सौवणी गरडी तथा /
वतसादनी दीघपकाणडा दढ
ृ काणडा महाबला // आ.क.२,१०.११ //
दीघपवलली दढ
ृ लता दिपनामािन पावपित /
सवपवशयकरी सैिा सपािदिविनािनी // आ.क.२,१०.१२ //
<िगिरकणी>
िगिरकणी च किभी गदपभी दिधपुिषपका /
िसतपुषपी िविघी च शेताशखुरपुिषपका // आ.क.२,१०.१३ //
िगिरकणी िहमा ितकता िपिोपदवनाििनी /
चकुषया िविदोिघी ितदोििमनी च सा // आ.क.२,१०.१४ //
नीलपुषपा महानीला सयानीलिगिरकिणपका /
नीलािदकणी ििििरा सितकता रकताितसारजवरदाहहनती /
पतिदपकोनमादमदशमाितपशासाितपहा सयािििहािरणी च // आ.क.२,१०.१५ //
<आखुकणी>
आखुकणी भूिमचरा दवनती बहपुािदका // आ.क.२,१०.१६ //
सुतशेणी दवनती च नयगोधा मािककाहया /
िचता मूिकपुचछी च पतयकशेणी च िबरी // आ.क.२,१०.१७ //
सुतशेणी च चकुषया किुकाखुिविापहा /
े ामयिवनाििनी // आ.क.२,१०.१८ //
वरणदोिहरा चैव नत
कृिषणका बहपुणी च पतयकिोणी च िबरी /
पूितपणी ििवा चाखुकणपवत् पवपिािलनी // आ.क.२,१०.१९ //
आखुकणी किूषणा च कफिपिहरा सरा /
आनाहिूलजूतयपितपनािनी पाचनी परा // आ.क.२,१०.२० //
<वाराही>
वाराही सयात् सूकरी कोडकनया गृिषिवपषवकसेनकानता कुमारी /
े ा कौडीकनया गृिषका माधवेषा // आ.क.२,१०.२१ //
कौमारी सयाद ् बहपतती ितनत
वाराही ितकतकिुका िवििपिकफापहा /
कुषमेहकृिमहरा वृषया बलया रसायनी // आ.क.२,१०.२२ //
<देवदाली>
देवदाली ितधा पोकता शेता कृषणा च पीतला /
सा शेता वयािधिमनी कृषणा पीता रसायन े // आ.क.२,१०.२३ //
देवदाली कोिफला दाली लोमिपिततका /
कृषणबीजा किुफला वृिकोिामलवललरी // आ.क.२,१०.२४ //
जीमूतं कणिकफला वेणी चाखुिविापहा /
तुरिङका जालफला गरािरः सारमूििका // आ.क.२,१०.२५ //
देवदाली तु तीकणोषणा किुः पाणडुकफापहा /
दनुामशासकासघी कािमलालूितकापहा // आ.क.२,१०.२६ //
सवपलोहदिुतकरा पीनसािहिविापहा /
<ऐनदी>
ऐनदीनदवारणयरणा मृगािदनी गवादनी कुदसहेनदिचििा /
सूया िविघी रणकिणपकामरा सुपिणपका सयात् फलतारका च // आ.क.२,१०.२७ //
वृिभाकी गवाकी च पीतपुषपेनदवललरी // आ.क.२,१०.२८ //
हेमपुषपी कुदफला वारणी बालकिपया /
रकतोवारिवपिलता चकवलली िविापहा // आ.क.२,१०.२९ //
अमृता च िविाला च जेयोनितंिदाहया /
इनदवारिणका ितकता किुः िीता च रेचनी // आ.क.२,१०.३० //
गुलमिपिोदरशलेषमकृिमकुषजवरापहा /
महेनदवारणी रमया चकवलली महाफला // आ.क.२,१०.३१ //
सा महेनदी वृिफला तपुसी तपुसा तथा /
आतमरका िविाला च दीघपवलली महाफला // आ.क.२,१०.३२ //
सयादहृिारणी सौमया नामानयसयाशतुदपि /
माहेनदवारणी जेया पूवोकता गुणवािहनी // आ.क.२,१०.३३ //
रसे वीये िवपाके च िकंिचदेिा गुणािधका /
<गोिजहा>
गोिजहा कुरपतती सयाद ् अधःपुषपा तवधोमुखी // आ.क.२,१०.३४ //
गोिजहा किुका तीवरा िीतला िपिनाििनी /
वरणपिमनी चैव सपतदनतिविापनुत् // आ.क.२,१०.३५ //
<काकतुणडी>
काकतुणडी काकनासा काकिसंही च रकतला /
काकदनती काकपीलुर ् वृिरकतफला तथा // आ.क.२,१०.३६ //
काकपाणा वलकिलया कृषणबीजा च रञकी /
काकतुणडी च मधुरा ििििरा िपिहािरणी // आ.क.२,१०.३७ //
रसायनी दाढयपकरी िविेिात् पिलतापहा /
<रकतपादी>
रकतपादी िमीपततपतता खिदरपिततका // आ.क.२,१०.३८ //
संकोचनी समङा च नमसकारी पसारणी /
लजजालुः सपतपणी सयातखिदरी मणडमािलका // आ.क.२,१०.३९ //
रकतमूला ताममूला सवगुपताञिलकािरका /
लजजालुश किुः िीता िपिातीसारनाििनी // आ.क.२,१०.४० //
िोफदाहजवरशासवरणकुषकफाितपनुत् /
लजजालुवैपरीतयाहः किुरषणः कफामनुत् // आ.क.२,१०.४१ //
रसे िनयामके ऽतयनतं नानािवजानकारकः /
<पुननपवा>
पुननपवा ितधा पोकता शेता रकता च मेचका // आ.क.२,१०.४२ //
े रोगहा /
पुननपवा िविहरा किठलला नत
पृथवीका िसतविाभूर ् दीघपपतता िसताङका // आ.क.२,१०.४३ //
शेता पुननपवा सोषणा ितकता कफिविापहा /
कासहृदोगिूलासपाणडुिोफािनलाितपनुत् // आ.क.२,१०.४४ //
पुननपवानया रकताखया कृतमणडलपिततका /
वैिाखी रकतसवाङा िोफघी िविहा परा // आ.क.२,१०.४५ //
पुननपवो नवो नवया पावृिेणया च सािरणी /
रकता पुननपवा ितकता सारणी िोफनाििनी // आ.क.२,१०.४६ //
रकतपदरदोिघी पाणडुिपिपमदपनी /
शयामाखया नीलविाभूर ् दीघपपतता पुननपवा // आ.क.२,१०.४७ //
नीला पुननपवा ितकता किूषणा च रसायनी /
हदृ ोगपाणडुशयथुशासवातकफापहा // आ.क.२,१०.४८ //
<अतयमलपणी>
अतयमलपणी तीकणामला कणडू ला विललसारसा /
वनसथारणयवासी च कनदाढया ककपिचछदा // आ.क.२,१०.४९ //
अतयमलपणी तीकणामला पलीहिूलिवनाििनी /
वातहृदीपनी रचया गुलमशलेषमामयापहा // आ.क.२,१०.५० //
<ककोिकी>
काकोिकी ििधा वनधया शेषानया फलमािरणी /
मृदक
ु णििकनी वृिफला सा वनवािसनी // आ.क.२,१०.५१ //
वनधया देवी वनधयकाकोिकी सयानागाराितर ् नागहनती मनोजा /
पथया िदवया पुतदाती ितकनदा शीकनदा सा कनदवलली िविघी // आ.क.२,१०.५२ //
योगीशरी वयाघपादी कनया सयातिोडिाहया /
वनधया ककोिकी ितकता किूषणा च कफापहा // आ.क.२,१०.५३ //
सथावरािदिविघी सयादसबनधे रसायन े /
<िरपुङा>
िरािभधानपुङा सयाचछरपुङीित कथयते // आ.क.२,१०.५४ //
िरपुङी ितधा शेता रकता कृषणा च कणिका /
शेतापयेिा गुणाढया सयातपयोगे च रसायन े // आ.क.२,१०.५५ //
अनया तु कणिपुङा सयात् कणिसायकपुिङका /
कणिसपृिेव कुणडी कणिकिरपुङमूलिनयूपहः // आ.क.२,१०.५६ //
तूणपम् अजीणपिविूचीमहापरितकृिानुकाशयप ं च /
सवाश िरपुङासतु किूषणाः कफवातहाः // आ.क.२,१०.५७ //
अजीणपिूलकृिमहा गहणीिमनाः परम् /
<भृङराज>
माकपवो भृङराजः सयाद ् भृङाहः केिरञकः // आ.क.२,१०.५८ //
िपतृिपयो बहपतती केशयः कुनतलवधपनः /
पीतोऽनयः सवणपभृङारो हिरवासो हरिपयः // आ.क.२,१०.५९ //