Tehnoloke Operacije 3 - Difuzione Operacije PDF

molekulska difuzija
1.STACIONARNA MOLEKULSKA DIFUZIJA
C
nA =
R

NA = n A A

NA = NA
kmolA
C razlika molskih koncentracija komponente A,
m 3 (A + B)
s
R otpor transportu materije molekulskom difuzijom,
m
kmolA
n A molski fluks komponente A,
m 2s
kmolA
N A molski protok komponente A,
s
NA koli~ina komponente A koja se transportuje molekulskom difuzijom, kmolA
A povr{ina kroz koju se vr{i molekulska difuzija, m2
vreme trajanja molekulske difuzije, s
PA P
CA = = yA , pA = y A p
Ru T Ru T
kmolA
CA molska koncentracja komponente A,
m 3 (A + B)
pA parcijalni pritisak komponente A, Pa
kmolA
yA molski udeo komponente A,
kmol (A + B)
p ukupan pritisak u sistemu Pa
T temperatura sistema K
J
Ru univerzalna gasna konstanta, 8315
kmol K
1.1
difuzione operacije
A. ekvimolarna suprotnosmerna molekulska difuzija:
C A 1 C A 2 p A1 p A 2 1 y y A2 p
nA = = = A1 , n B = n A
z z Ru T z Ru T
D D D
1 2
nA
nB
kmolA
CA molska koncentracja komponente A,
m 3 (A + B)
pA parcijalni pritisak komponente A, Pa
kmolA
yA molski udeo komponente A,
kmol(A + B)
kmolA
nA molski fluks komponente A
m 2s
kmolB
nB molski fluks komponente B
m 2s
z rastojanje dva posmatrana preseka m

m2
D koeficijent difuzije
s
p ukupan pritisak u sistemu Pa
za proizvoljni presek rektifikacione kolone vaì:
pA1= x p A (Raulov zakon)

pA2= y p (Daltonov zakon)
x molski udeo komponente A u te~noj fazi u posmatranom preseku kolone

y molski udeo komponente A u gasnoj fazi u posmatranom preseku kolone
p A napon pare ~iste komponente A na temperaturi sistema (T), Pa
1.2
molekulska difuzija
B. jednosmerna molekulska difuzija komponente A kroz nepokretan sloj (stagnat):
C A1 C A 2 C p p A2 1 p y y A2 p 1
nA = = A1 = A1
z CB ln z Ru T p B ln z Ru T y B ln
D D D
1 2
nA
CBln srednja logaritamska molska koncentracija komponente B du` puta

kmolA
razmene materije, 3
m (A + B)
CB1 CB2
CB ln =
C
ln B1
CB2
kmol(A + B)
C molska koncentracija gasnog rastvora,
m 3 (A + B)
C1 + C2 p
C= =
2 Ru T
pBln srednji logaritamski pritisak komponente B du` puta razmene materije, Pa

p B1 p B2
p B ln =
p
ln B1
p B2
yBln srednji logaritamski molski udeo komponente B du` puta razmene
kmolA
materije,
kmol(A + B)
y y B2
y B ln = B1
y
ln B1
y B2
pri isparavanju komponente A iz te~nosti u miran okolni vazduh:
pA1= x p A
pA2 parcijalni pritisak komponente A u okolnom mirnom vazduhu, Pa
p A napon pare ~iste komponente A na temperaturi te~nosti

x molski udeo komponente A u te~nosti
1.3
difuzione operacije
1.1. Me{avina ugljen-dioksida (A) i vazduha (B) se nalazi na temperaturi T=298 K i pritisku p=202.6
kPa. Du` povr{ine dve paralelne ravni koje su me|usobno udaljene z=3 mm (slika) izmereni su molski
udeli ugljen-dioksida u me{avini, pri ~emu je dobijeno
y1=25 mol% i y2=15 mol%. Koeficijent difuzije ugljen-dioksida kroz vazduh pri radnim uslovima je
D=0.82.10-5 m2/s.
a) odrediti molski fluks komponente A, ako se smatra da je difuzija ekvimolarna i suprotnosmerna
b) odrediti molski fluks komponente A za slu~aj da pritisak i temperatura isnose p=101.3 kPa i
T=350 K
c) predstaviti proces ekvimolarne i suprotnosmerne difuzije u y-z koordinatnom sistemu
1 2
nA
nB
a)
y A1 y A 2 p 0.25 0.15 202.6 10 3 kmolA

nA= = = 2.24 10 5
z Ru T 3 10 3 8315 298 m 2s
D 0.82 10 5
b)
Pri promeni pritiska i temperature dolazi do promene koeficijenta difuzije, D
1.75 1.75
T' p 350 202.6 m2
D' = D = 0.82 10 5 = 2.73 10 5
T p' 298 101.3 s
y A1 y A 2 p' 0.25 0.15 101.3 10 3 kmolA
nA= = = 3.17 10 5
z Ru T' 3 10 3 8315 350 m 2s
D' 2.73 10 5
c)
y
yB2
yB1
yA1
yA2
z
z=3 mm
1.4
molekulska difuzija
1.2. Rektifikaciona kolona u obliku duge vertikalne cevi sluì za razdvajanje idealne binarne sme{e
benzola (B) i toluola (A). U jednom popre~nom preseku cevi para sadrì 70 mol% benzola, a te~ni
refluks sadrì 59 mol% benzola. Temperatura na ovom mestu u cevi iznosi T=91oC, a apsolutni pritisak
u sitemu je p=101.3 kPa. Difuzioni otpor prenosu mase izme|u grani~ne povr{ine para-te~nost i
glavnog toka gasa ekvivalentan je difuzionom otporu miruju}eg sloja gasa debljine z=2.5 mm.
Koeficijent difuzije iznosi D=5.1.10-6 m2/s , a napon pare toluola na temperaturi od 91oC iznosi
p A =53.9 kPa. Odrediti maseni fluks toluola koji prelazi iz parne faze u te~nu fazu.
te~ni refluks
yA=0.7 nB xA=0.59
p=101.3 kPa, T=91oC
nA
para
p A1 = y 1 P = (1 0.7 ) 101.3 10 3 = 30.39 10 3 Pa
p A 2 = x 2 PA = (1 0.59 ) 53.9 10 3 = 22.1 10 3 Pa
p A1 p A 2 1 30.39 10 3 22.1 10 3 1 kmolA

nA= =
= 5.59 10 6
z Ru T 2.5 10 3 8315 364 m 2s
D 5.1 10 6
kgA
n A = n A M A = 5.59 10 6 92 = 5.14 10 4
m 2s
kmolA
nA molski fluks toluola u posmatranom preseku kolone
m 2s
kgA
nA maseni fluks toluola u posmatranom preseku kolone
m 2s
kg
MA =92 (molska masa toluola)
kmol
1.5
difuzione operacije
1.3. Amonijak (A) difunduje kroz sloj vazduha (B-stagnat) izme|u preseka 1 i 2, debljine z=1 mm.
kmolA
Molski udeo amonijka u presku 1 iznosi yA1=0.05 , a u presku 2 koli~ina amonijaka je
kmol (A + B)
zanemarljivo mala. Koeficijent difuzije amonijaka kroz vazduh pri radnim uslovima iznosi D= 2.27
.
105 m2/ s. Temperatura me{avine iznosi T=295 K, a apsolutni pritisak p=101.3 kPa.
a) odrediti maseni fluks amonijaka kroz vazduh
b) napisati jedna~inu koja opisuje promenu parcijalnog pritiska amonijaka u me{avini du` puta
transporta materije, pA=f(z)
a)
p A1 = y A1 p = 0.05 101.3 10 3 = 5.06 10 3 Pa
p A 2 = y A 2 p = 0 101.3 10 3 =0 Pa
p B1 = p p A1 = 101.3 10 3 5.06 10 3 = 96.24 10 3 Pa

p B2 = p p A 2 = 101.3 10 3 0 = 101.3 10 3 Pa
p B1 p B2 96.24 10 3 101.3 10 3
p B ln = = = 98.75 10 3 Pa
p B1 196.24 10 3
ln ln
p B2 101.3 10 3
p A1 p A 2 1 p 5.065 10 3 0 1 101.3 10 3
nA= =
z Ru T p B ln 1 10 3 8315 295 98.75 10 3
D 2.27 10 5
kmolA kgA
nA =4.8 .105 , n A = n A M A = 4.8 10 5 17 = 8.16 10 4
2
m s m 2s
kg
MA=17 (molska masa amonijaka)
kmol
b)
pB
ln
p A1 p A p A1 p A p B1
nA = = =
R T z p B ln R T z 1

D p R T z 1 p B1 p B2 D p
D p p B1
ln
p B2
pB R T z 1 R T z 1
ln = p B = p B1 exp
p B1 D p D p
R T z 1 R T z 1
p p A = p B1 exp p A = p p B1 exp
D p D p
8315 295 z 1
p A = 101.3 10 3 96.24 10 3 exp
5
2.27 10 101.3 10 3
p A = 101.3 10 3 96.24 10 3 exp (51.2 z)
1.6
molekulska difuzija
1.4. Sloj benzola (=880 kg/m3) debljine =1 mm nalazi se na dnu otvorenog rezervoara pre~nika D=
5 m. Temperatura okolnog vazduha (B) i benzola (A) u rezervoaru iznosi T=295 K. Koeficijent
difuzije para benzola kroz vazduh i napon pare benzola na zadatoj temperaturi iznose D=8 .10-6 m2/ s,
p A =13.3 kPa. Ako je merenjem ustanovljeno da je na rastojanju od z=3 mm koncentracija benzola u
vazduhu prakti~no jednaka nuli i ako atmosferski pritisak iznosi p=101.3 kPa, odrediti vreme potrebno
da ispari navedena koli~ina benzola.
NA koli~ina benzola u rezervoaru (kmol)

MA molekulska masa benzola (78 kg/kmol)
D2 1 52 1
NA = = 880 1 10 3 =0.22 kmolA
4 MA 4 78
p A1 = x p A =1.13.3 .103 =13.3 .103 Pa

p A 2 =0 Pa
p B1 = p p A1 = 101.3 10 3 13.3 10 3 = 88 10 3 Pa
p B2 = p p A 2 = 101.3 10 3 0 = 101.3 10 3 Pa
p B1 p B2 88 10 3 101.3 10 3
p B ln = = = 94.5 10 3 Pa
p B1 88 10 3
ln ln
p B2 101.3 10 3
p A1 p A 2 1 p 13.3 10 3 0 1 101.3 kmolA
nA= =
=1.55 .10-5
z Ru T p B ln 3 10 3 8315 295 94.5 m 2s
D 8 10 6
D2 52 kmolA
nA = nA = 1.55 10 5 =30.43 .10-5
4 4 s
NA 0.22
=
= =723 s
nA 30.43 10 5

nA - molski protok benzola koji isparava kmolA/s
zadatak za ve`banje: (1.5.)
1.5. Sloj vode debljne =1 mm konstantne temperature t=20oC dovodi se u kontakt sa suvim vazduhom
(p=1 bar, t=20oC). Ako se isparavanje vode vr{i molekulskom difuzijom kroz film vazduha (stagnat)
debljine z=5 mm, izra~unati vreme potrebno za potpuno isparavanje vode.
Napon pare vode (t=20oC) iznosi: p =0.02337 bar
Koeficijent difuzije vodene pare kroz vazduh (t=20 C) iznosi: D=2.58 .10-5 m2/s
o
re{enje: =10800 s (3 h)
1.7
difuzione operacije
1.6. Sa dve strane vodenog (B) filma, debljine z=2 mm i temperature t=18oC, nalaze se rasvor NaCl
kmolA kmolA
(B) koncentracija xA1=0.071 i xA2=0.033 . Gustine rastvora NaCl u vodi
kmol (A + B) kmol (A + B)
kg kg
na temperaturi od t=18oC, pri zadatim koncentracijama, iznose 1=1219 3 i 2=1019 3 .
m m
Koeficijent difuzije NaCl (A) kroz vodu (B) pri radnim uslovima iznosi D=1.34 .10-9 m2/ s. Odrediti
molski fluks NaCl koja se transportuje kroz vodeni film (stagnat).
C A1 C A 2 C 4.139 1.738 55.5 kmolA

nA = =...= 3
=1.7 .106
z CB ln 2 10 52.524 m 2s
D 1.34 10 9
1 1219 kmolA
C A1 = x A1 = ...= 0.071 =4.139 3
M1 20.91 m (A + B)
2 1019 kmolA
CA2 = x A2 = ...= 0.033 =1.738 3
M2 19.35 m (A + B)
kg
M 1 = x A1 M A + (1 x A1 ) M B = 0.071 59 + (1 0.071) 18 =20.91
kmol
kg
M 2 = x A2 M A + (1 x A 2 ) M B = 0.033 59 + (1 0.033 ) 18 =19.35
kmol
C1 + C2 C A1 + CB1 + C A 2 + CB2
C= = =...
2 2
1 1219 kmolA
CB1 = (1 x A1 ) = (1 0.071) =54.158 3
M1 20.91 m (A + B)
2 1019 kmolA
CB2 = (1 x A 2 ) = (1 0.033) =50.924 3
M2 19.35 m (A + B)
4.139 + 54.198 + 1.738 + 50.924 kmolA

C= = 55.5 3
2 m (A + B)
CB1 CB2 54.158 50.924 kmoB
CB ln = = =52.524 3
C 54.158 m (A + B)
ln B1 ln
CB2 50.924
1.8
molekulska difuzija
2. KONVEKTIVNA DIFUZIJA
pokreta ~ ka sila
nA =
otpor
A. ekvimolarna suprotnosmerna konvektivna difuzija:
pokreta~ka sila otpor

1
p
p'
gasna faza
1
C 'c
1
y 'y
1
C 'c
te~na faza
1
x 'x
kmolA
koeficijent suprotnosmernog konvektivnog prenosa mase,
m 2 s (JPS)
JPS jedinica pokreta~ke sile konvektivnog prenosa mase
Veze izme|u koeficijenta suprotnosmernog konvektivnog

prenosa mase u raznim koordinatnim sistemima:
gasna faza:
1. 'y = p' p 2. C' = p' Ru T
te~na faza:
1. 'x = C' C
1.9
difuzione operacije
B. jednosmerna konvektivna difuzija:
pokreta~ka sila otpor

1
p p
gasna faza
1
y y
C 1
C
te~na faza
x 1
x
kmolA
koeficijent jednosmernog konvektivnog prenosa mase,
m 2 s (JPS)
JPS jedinica pokreta~ke sile konvektivnog prenosa mase
Veze izme|u koeficijenta jednosmernog konvektivnog

prenosa mase u raznim koordinatnim sistemima:
gasna faza:
1. y = p p 2. C = p Ru T
te~na faza:
2. x = C C
Veze izme|u koeficijenta jednosmernog konvektivnog

prenosa mase () i suprotnosmernog konvektivnog prenosa mase ():
p 1
1. p = p' 2. y = 'y
p B ln y B ln
C 1
3. C = C' 4. x = 'x
CB ln x B ln
1.10
molekulska difuzija
Odre|ivanje koeficijenata konvektivnog prenosa mase

upotrebom kriterijalnih jedna~ina za [ervudov broj (Sh)
1. korak odre|ivanje termofizi~kih konstanti za fluid (D, f, f, f)
U ovom koraku se u odgovaraju}im termodinami~kim tablicama pro~itaju

vrednosti termofizi~kih konstanti za fluid. Vrednosti se ~itaju iz termodinami~kih
tablica za srednju temperaturu fluida.
2. korak: odre|ivanje karakteristi~ne duìne povr{ine faze (lek)
Pri odre|ivanju karaktetristi~ne duìne nije od zna~aja geometrijska

orijentacija povr{ine faze u prostoru (horizontalna ili vertikalna) ve} samo
geometrijski oblik povr{ine faze (ravna, cilindri~na ili sferna povr{ina povr{ina)
lek opis karakteristi~ne duìne

strujanje preko ravnih povr{ina geometrijska dimenzija u pravcu
(opstrujavanje ravnih povr{ina) strujanja (duìna, {irina ili visina)
strujanje preko cilindri~ne povr{ine ds spolja{nji pre~nik cilindra
(opstrujavanje cilindri~ne povr{ine)
strujanje preko sferi~ne povr{ine d pre~nik sfere
(opstrujavanje sferi~ne povr{ine)
strujanje kroz cevi du unutra{nji pre~nik cevi
3. korak: odre|ivanje potrebnih kriterijuma sli~nosti

f w l ek w l ek
Re Rejnoldsov broj Ref = =
f f
f
Sc [mitov broj Sc f = = f
f D D
4. korak izra~unavanje [ervudovog broja (Shf)
4.1. Strujanje preko (opstrujavanje) ravnih povr{ina
Sh f = 0.664 Re0f.5 Sc 0f.33 ( Ref < 5 10 5 )
Sh f = 0.037 Re0f.8 Sc 0f.33 ( Ref > 5 10 5 )
4.2. Strujanje kroz cevi

0.33
l
Sh f = 1.86 Re0f.33 Sc 0f.33 ek ( Ref < 2300 )
d
Sh f = 0.023 Re0f.83 Sc 0f.33 ( 2300 < Ref )
1.11
difuzione operacije
4.3. Opstrujavanje cevi
Sh f = 0.683 Re0f.47 Sc 0f.33 ( 4 101 < Ref < 4 10 3 )
Sh f = 0.193 Re0f.62 Sc 0f.33 ( 4 10 3 < Ref < 4 10 4 )
Sh f = 0.027 Re0f.8 Sc 0f.33 ( 4 10 4 < Ref < 4 10 5 )
4.4. Opstrujavanje sfera
Sh f = 2 + 0.6 Re0f.5 Sc 0f.33 ( 1 < Ref < 7 10 4 )
4.5. Strujanje kroz porozne slojeve

0.5
Ref Ref
Sh f = 2 + 1.8 Sc 0f.33 ( 80 < )
1 1
5. korak izra~unavanje koeficijenta konvektivnog prenosa mase ( C' )
D
C' = Sh f
l ek
Odre|ivanje koeficijenata konvektivnog prenosa mase

upotrebom Kolburnove analogije
Prakti~na razlika u odnosu na prethodno navedeni postupak je u tome {to Kolburn kriterijalne
jedna~ine za [ervudov broj (4. korak) transformi{e (upotrebom jednostavnih algebarskih
transformacija) u jedna~ine oblika f (Sh f , Sc f , Ref ) = const Remf pri ~emu te nove jedna~ine
predstavlja u Y, X koordinatnom sistemu u grafi~kom obliku. Pri tome na X osu nanosi vrednosti za
Ref, a na Y osu nanosi vrednosti za f (Sh f , Sc f , Ref ) . Vrednost sa Y ose u literaturi je poznata kao jD
(jot faktor za prenos mase).
4.1. Strujanje preko (opstrujavanje) ravnih povr{ina
Sh f
jD = = 0.664 Ref 0.5 ( Ref < 5 10 5 )
Ref Sc 0f.33
Sh f
jD = = 0.037 Ref 0.2 ( Ref > 5 10 5 )
Ref Sc 0f.33
1.12
molekulska difuzija
4.2. Strujanje kroz cevi
Sh f
jD = = 0.023 Ref 0.17 ( 2300 < Ref )
Ref Sc 0f.33
4.3. Opstrujavanje cevi
Sh f
jD = = 0.683 Ref0.53 ( 4 101 < Ref < 4 10 3 )
Ref Sc 0f.33
Sh f
jD = = 0.193 Ref0.38 ( 4 10 3 < Ref < 4 10 4 )
Ref Sc 0f.33
Sh f
jD = = 0.027 Ref 0.2 ( 4 10 4 < Ref < 4 10 5 )
Ref Sc 0f.33
4.4. Opstrujavanje sfera
Sh f 2
jD = = 0.6 Ref0.5 ( 1 < Ref < 7 10 4 )
Ref Sc 0f.33
4.5. Strujanje kroz porozne slojeve
0.5
Sh f 2 Ref Ref
jD = = 1.8 ( 80 < )
Ref 1 1
Sc 0f.33
1
5. korak izra~unavanje koeficijenta konvektivnog prenosa mase ( C' )
D
C' = j D Ref Sc 0f.33 (za slu~ajeve 4.1. 4.3.)
l ek
Ref D
C' = j D Sc 0f.33 + 2 (za slu~ajeve 4.4. 4.5.)
1 l ek
napomena: Grafi~ki prikaz jedna~ina j D = f (Ref ) , tj Y=f(X), za navedene slu~ajeve

strujanja od 4.1. do 4.5. nalazi se na slede}oj strani.
1.13
difuzione operacije
Slu~ajevi strujanja 4.1, 4.2. i 4.3.

Y
4.1.
4.3.
0.01
4.2.
4.2.
4.3.
4.1.
0.001 X
1000 10000 100000
Slu~ajevi strujanja 4.4 i 4.5.
Y
1
0.1
0.01
4.5.
4.4.
0.001 X
1 10 100 1000 10000 100000
napomena: U slu~aju 4.5. (strujanje kroz porozan sloj) na X osi se nalazi vrednost za
modifikovani Rejnoldsov broj tj. X=Ref / (1).
1. Primena konvektivne difuzije na proces isparavanja ~iste te~nosti A u okolni vlaàn

vazduh (npr. isparavanje vode sa slobodne povr{ine vode ili isparavanje vode sa
povr{ine ~vrstih materijala u procesu su{enja u fazi konstantne brzine su{enja)
1.14
molekulska difuzija
p p H2O
nA =
1
p
kmolA
nA molski fluks te~nosti A ( )
m 2 s Pa
p napon pare ~iste te~nosti A na temperaturi te~nosti A (Pa)
p H2O parcijalni pritisak vodene pare u okolnom vla`nom vazduhu (Pa)
kmolA
p koeficijent jednosmernog konvektivnog prenosa mase ( )
m 2 s Pa
2. Primena konvektivne difuzije na proces isparavanja komponente A iz te~ne

dvokomponentne me{avine (A+B) u okolnu gasnu fazu (npr. isparavanje lak{e
isparljive komponentne iz te~nog refluksa u procesu rektifikacije):
x A p y p
nA =
1
p'
kmolA
nA molski fluks te~nosti A ( )
m 2 s Pa
p napon pare ~iste komponente A na temperaturi te~ne faze (Pa)
p ukupan pritisak u sistemu
xA molski udeo komponente A u te~noj fazi
yA molski udeo komponente A u gasnoj fazi
kmolA
p' koeficijent suprotnosmernog konvektivnog prenosa mase ( )
m 2 s Pa
1.15
difuzione operacije
3. Primena konvektivne difuzije na proces apsorpcije (transport materije iz

gasne u te~nu fazu) komponente A iz dvokomponentne gasne me{avine
(A+B) u neisparljivu te~nost.
Presek I apsorpcione kolone:
te~na faza
yi
yg
xg
xi
gasna faza
y iA y gA p iA p gA x g x iA Cg CiA
nA = = = A = A
1 1 1 1
y p x C
y iA molski udeo komponente A u gasnoj fazi u I preseku kolone

x iA molski udeo komponente A u te~noj fazi u I preseku kolone
y gA molski udeo komponente A u gasnoj fazi na granici faza

x gA molski udeo komponente A u te~noj fazi na granici faza
p iA parcijalni pritisak komponente A u gasnoj fazi u I preseku kolone

CiA molska koncentracija komponente A u te~noj fazi u I preseku kolone
p gA parcijalni pritisak komponente A u gasnoj fazi na granici faza

CgA molska koncentracija komponente A u te~noj fazi na granici faza
1.16
molekulska difuzija
me|ufazni prenos mase:
I
yi y*=f(x)
yg
G
y*
x
xi xg x*
y iA y *A p i p *A x * x iA C* CiA*
nA = = A = A = A
1 1 1 1
Ky Kp Kx KC
K y, K p koeficijenti ukupnog prolaza mase u gasnoj fazi izraèni na jedinicu

pokreta~ke sile u gasnoj fazi
Kx, KC koeficijenti ukupnog prolaza mase u te~noj fazi izraèni na jedinicu

pokreta~ke sile u te~noj fazi
1 1
, ukupan otpor prolazu mase izraèn na jedinicu pokreta~ke sile u
K y Kp
gasnoj fazi
1 1
, ukupan otpor prolazu mase izraèn na jedinicu pokreta~ke sile u
K x KC
te~noj fazi
x
Koeficijent pravca operativne prave proizvoljnog preseka I je tg = .
y
Ako se ravnote`ni uslovi mogu opisati jedna~inom prave linije y * = m x onda
postoji ra~unska veza izme|u individualnih koeficijenata prelaza mase i ukupnih
koeficijenata prolaza mase K.
1 1 m 1 1 1 1
= + = +
Ky y x Kx m y x
4. Primena konvektivne difuzije na proces desorpcije (transport materije iz

te~ne u gasnu fazu) komponente A iz dvokomponentne te~ne me{avine
(A+B) u gasnu fazu.
1.17
difuzione operacije
Presek I desorpcione kolone:
te~na faza
xi
xg
yg
yi
gasna faza
x iA x gA CiA CgA y g y iA p g p iA
nA = = = A = A
1 1 1 1
x C y p
y*=f(x)
y*
G
yg
yi
I
x
x* xg xi
x
Koeficijent pravca operativne prave proizvoljnog preseka I je tg = .
y
x iA x *A Ci C*A y * y iA p * p iA
nA = = A = A = A
1 1 1 1
Kx KC Ky Kp
1.18
molekulska difuzija
2.1. Apsorpcija sumpor-dioksida (A) iz vazduha (B) izvodi se vodom (C) u koloni sa okva{enim
kmolA
zidovima. Koeficijent prelaza mase u gasnoj fazi je y=1.6 .10-4 , a koeficijent prelaza mase u
m 2 s(y )
kmolA
te~noj fazi x=1.1 .10-2 . U jednom preseku kolone analiza uzorka je pokazala da je koli~ina
m 2 s(x )
sumpor dioksida (A) u gasnoj fazi iznosi 20 mol%, a u te~noj fazi 0.2 mol%. Ravnoteà u sistemu
defini{e se jedna~inom y * = 24.25 x , gde su y i x molski udeli komponente A u gasovitoj (y) i
te~noj fazi (x). Odrediti:
a) sastave na granici faza, xg, yg
b) molski fluks sumpor-dioksida, nA
c) koeficijente prolaza mase odre|ene u odnosu na pogonsku silu procesa u gasnoj fazi (Ky) i te~noj
fazi (Kx)
a)
jedna~ina pogonske prave na uo~enom preseku kolone:
1.1 10 2
y y i = x (x x i ) y 0.2 = (x 0.002)
y 1.64 10 4
y = 67.07 x + 0.33 (1)
jedna~ina ravnote`ne linije:
y * = 24.25 x (2)
Re{avanjem sistema jedna~ina (1) i (2) dobija se sastav na granici faza:
kmolA kmolA
xg=3.61 .10-3 , yg=8.76 .10-2
kmol (A + C) kmol (A + B)
b)
kmolA
( )
n A = y y i y g =1.6 .10-4 . (0.2 0.0876 ) =1.8 .10-5
m 2s
1.19
difuzione operacije
c)
kmolA
y* = 24.25 x i = 24.25 0.002 =0.0485
kmol (A + B)
1.8 10 5
(
nA = Ky yi y* ) Ky =
(y
nA
y* ) =
(0.2 0.0485)
=1.19.10-4
kmolA
m 2 s(y )
i
yi 0.2 kmolA
yi = 24.25 x * x* = = =8.25 .10-3
24.25 24.25 kmol (A + C)
1.8 10 5
(
nA = Kx x* xi ) Kx =
(x *
nA
xi ) =
(8.25 2.0) 10 3
=2.88.10-3
kmolA
m 2 s(x )
grafi~ka interpretacija re{enja:
y, kmolA/kmol(A+B)
0.3
0.25 y*=24.25 .x
yi I
0.2
0.15
0.1 yg
G
y*
0.05
xi xg x*
0
0 0.002 0.004 0.006 0.008 0.01 0.012
x, kmolA/kmol(A+C)
1.20
molekulska difuzija
2.2. Sme{a vazduha (B) i sumpordioksida (A) kontinualno se dovodi u kontakt sa vodom (C) u cilju
uklanjanja sumpordioksida. Proces se izvodi na p=101.3 kPa. U jednom preseku apsorpcione kolone
izmeren je parcijalni pritisak sumpor-dioksida u vazduhu od 2128 Pa i ukupni otpor prolazu mase od
m 2 s(x )
Rx=340 . Pogonska prava u ovom preseku kolone definisana je jedna~inom:
kmolA
y = 3 x + 0.036 , gde su x i y molski udeli sumpor dioksida (A) u te~noj (x) i gasovitoj (y) fazi.
Ravnoteà u sistemu se defini{e tabelom:
xA 0 0.005 0.010 0.015 0.020 0.025 0.030
pA 0 810.4 1519.5 2127.3 2633.8 3140.3 3545.5
gde su:
kmolA
xA - molskiudeo komponente A u te~noj fazi ( )
kmol (A + C)
pA - parcijalni pritisak komponente A u gasovitoj fazi (Pa)
Odrediti:
a) sastave na granici faza, xg, yg
b) maseni fluks sumpor-dioksida iz gasovite u te~nu fazu
c) koeficijente prelaza mase u gasovitoj (y) i te~noj fazi ( x)
a)
p Ai 2128 kmolA
yi = = 3
=0.021
p 101.3 10 kmol (A + B)
y i 0.036 0.021 0.036 kmolA
xi = = =0.005
3 3 kmol (A + C)
na osnovu zadatih tabelarnih vrednosti formira se nova ravnote`na raspodela

u x, y koordinatnom sistemu:
xA 0 0.005 0.010 0.015 0.020 0.025 0.030

yA 0 0.008 0.015 0.021 0.026 0.031 0.035
procedura:
- na osnovu navedenih tabelarnih vrednosti konstrui{e se ravnote`ni dijagram y* =f(x)
- zatim se konstrui{e radna prava sa koeficijentom pravca tg=-3 kroz ta~ku sa
koordinatama (xi=0.005, yi=0.021)
- presek radne prave sa ravnote`nom linijom defini{e sastav na granici faza
kmolA kmolA
xg=0.008 , yg=0.012
1.21
difuzione operacije
y, kmolA/kmol(A+B)
0.04
y*=f(x)
0.03
yi
0.02
yg
0.01 y*
xi xg x*
0
0 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03 0.035
x, kmolA/kmol(A+C)
b)
kmolA kmolA
x*=0.015 , y*=0.008
Ove vrednosti se ~itaju sa dijagrama.
m 2 s(x ) 1 kmolA
Rx =340 K x= =2.94 .102
kmolA Rx m 2 s(x )
( )
n A = K x x * x i = 2.94 .102 (0.015 0.005 ) = 2.94 .104 =
kmolA
m 2s
kgA
n A = n A M A = 2.94 10 4 96 = 2.82 10 2
m 2s
kg
MA =96 , molska masa sumpordioksida
kmol
c)
nA 2.94 10 4 kmolA
y = = =3.27.102
(
yi yg )
(21 12) 10 3
m 2 s(y )
nA 2.94 10 4 kmolA
x = = =9.8.102
(
xg xi )
(8 5 ) 10 3
m 2 s(x )
1.22
molekulska difuzija
2.3. Me{avina amonijaka (A) i vazduha (B) proti~e kroz vertikalnu cev, pri ~emu se niz zidove sliva
voda (C). Na odre|enom nivou cevi molski udeo amonijaka u gasu iznosi y=0.8 kmolA/kmol(A+B), a
molski udeo amonijaka u te~nosti iznosi x=0.05 kmolA/kmol(A+C). Sistem se nalazi na temperaturi
od 30oC i pritisku od 101.3 kPa. Pri tim uslovima ravnoteà u sistemu se defini{e tabelom:
x, kmolA/kmol(A+C) 0 0.05 0.10 0.174 0.25 0.30

y, kmolA/kmol(A+B) 0 0.07 0.14 0.362 0.59 0.92
Ako je otpor transportu materije u gasu 60% od ukupnih otpora transportu materije odrediti:
a) lokalni molski fluks amonijaka, ako je koficijent prelaza materije kroz te~nu fazu x =1.388.106
kmolA
m 2 s(x )
b) koeficijent konvektivnog prelaza mase u te~noj fazi C, ako su molekulska masa i gustina te~nog
rastvora pribli`no jednake molekulskoj masi i gustini vode na istoj temperaturi
c) koeficijente prolaza mase odre|ene u odnosu na pogonsku silu procesa u gasnoj fazi (Ky) i te~noj
fazi (Kx)
a)
kmolA kmolA
x* = 0.28 , y*=0.07 , pro~itano sa dijagrama
1
y Ky
uslov zadatka: = 0.6 =0.6
1 y
Ky
Ky
( ) (
y yi y g =ky yi y* ) y g = yi
y
(
yi y* )
kmolA
yg = 0.8 0.6 . (0.8 0.07 ) =0.362
kmol (A + B)
kmolA
xg = 0.174 , pro~itano sa dijagrama
kmol (A + C)
kmolA
( )
n A = x x g x i =1.388.10-6. (0.174 0.05 ) =1.72 .107
m 2s
1.23
difuzione operacije
b)
kg kg
A +C C =995.7 3
M A +C M C =18
m kmol
995.7 kmolA
Ci = x i = 0.05 =2.766 3
M 18 m (A + B)
995.7 kmolA
Cg = x g = 0.174 =9.625 3
M 18 m (A + B)
nA 1.72 10 7 kmolA
C = = = 2.51 10 8
Cg Ci 9.625 2.766 m 2 s(C)
b)
1.72 10 7
(
nA = Ky yi y* ) Ky =
(y
nA
y* ) =
(0.8 0.07)
=2.35.107
kmolA
m 2 s(y )
i
1.72 10 7
(
nA = Kx x* xi ) Kx =
(x *
nA
xi ) =
(0.28 0.05 )
=7.47.107
kmolA
m 2 s(x )
y, kmolA/kmol(A+B)
1
y*=f(x)
yi
0.8
0.6
0.4 yg
0.2
y*
xi xg x*
0
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35
x, kmolA/kmol(A+C)
2.4. U apsorpcionoj koloni iz gasne sme{e (A+B) se vodom (C) apsorbuje komponenta A. Proces se
izvodi pod uslovom jednakih otpora prelazu mase u gasnom i te~nom grani~nom sloju. U jednom
preseku kolone parcijalni pritisak komponente A u gasnoj fazi iznosi pAi=5400 Pa, a molska
1.24
molekulska difuzija
koncentracija komponente A u te~noj fazi iznosi CAi=0.045 kmolA/m3. Molski fluks komponente A u
navedenom preseku kolone je nA=1.29 .104 kmolA/(m2s). Jedna~ina ravnote`ne linije glasi:
p A = 10.664 10 4 C A , gde je pA u Pa, a CA u kmolA/m3. Odrediti:
a) koeficijente prolaza mase u navedenom preseku, Kp, KC
b) koeficijente prelaza mase u navedenom preseku. p, C
a)
p *A = 10.664 10 4 C Ai = 10.664 10 4 0.045 =4798.8 Pa
1.29 10 4
(
n A = K p p Ai p *A ) Kp =
nA
p Ai p *A
=
5400 4798.8
1.29 10 4 kmolA
K p= =2.15.107
5400 4798.8 m 2 s(p )
p Ai 5400 kmolA
C*A = C*A = =0.051
4 4
10.664 10 10.664 10 m3
(
n A = K C C*A C Ai ) KC =
nA
C*A C Ai
1.29 10 4 kmolA
K C= =2.15.102
0.051 0.045 m 2 s(C)
b)
1
p Kp kmolA
=0.5 p = =4.3.107
1 0.5 m 2 s(p )
Kp
1
C KC kmolA
=0.5 C = =4.3.102
1 0.5 m 2 s(C)
KC
1.25
difuzione operacije
2.5. U koloni sa punjenjem iz vazdu{ne struje (A+B) apsorbuje se komponenta A pomo}u ~iste vode.
Pri radnim uslovima ravnote`na raspodela komponente A izme|u gasne i te~ne faze definisana je
jedna~inom: p A = 3 10 6 C2A , gde je pA u Pa, a CA u kmolA/m3. Ako vodeni rastvor u dva
izabrana preseka kolone ima koncentraciju:
CA1=0.01 kmolA/m3 i CA2=0.08 kmolA/m3. Gasna me{avina u istim presecima ima parcijalne pritiske
komponente A za 20% ve}e od ravnote`nih za pomenute koncentracije. Za oba preseka kolone
koeficijent pravca pogonske prave je konstantan i iznosi 46.5 Pa/(kmolA/m3)), a koeficijent prelaza
sa strane gasa iznosi p=2.106 kmolA/(m2s(p)). Odrediti pri kojoj koncentraciji rastvora }e apsorpcija
biti brà.
za oba preseka vaì:

kmolA p
p=2.106 = 46.5
m 2 s(p) C
za presek 1 vaì:
CA1=0.01 kmolA/m3
p A1 = 1.2 3 10 6 C2A1 = 1.2 3 10 6 0.012 =360 Pa

jedna~ina pogonske prave: p A p A1 = C (C A C A1 )
p
p A 360 = 46.5 (C A 0.01) p A = 46.5 C A + 360.465 (1)
jedna~ina ravnote`ne linije: p A = 3 10 6 C2A (2)
kmolA
pAg=359.71 Pa, CAg=0.01095
m3
kmolA
( )
n A1 = p p A1 p Ag = 2 10 6 (360 359.71) =5.8.107
m 2s
1.26
molekulska difuzija
za presek 2 vaì:
CA2=0.08 kmolA/m3
p A 2 = 1.2 3 10 6 C2A 2 = 1.2 3 10 6 0.08 2 =23040 Pa

jedna~ina pogonske prave: p A p A 2 = C (C A C A 2 )
p
p A 23040 = 46.5 (C A 0.08 ) p A = 46.5 C A + 23043.72 (1)
jedna~ina ravnote`ne linije: p A = 3 10 6 C2A (2)
kmolA
pAg=23039.64 Pa, CAg=0.08763
m3
kmolA
( )
n A 2 = p p A 2 p Ag = 2 10 6 (23040 23039.64 ) =7.2.107
m 2s
Kako je nA2 > nA1 to zna~i da }e apsorpcija biti brà u preseku 2, tj. pri
koncetraciji CA2 u te~noj fazi.
2.6. U suprotnosmernoj koloni desorbuje se komponenta A iz te~ne sme{e (A+B). Gas se na dno
kolone dovodi ~ist (ne sadrì komponentu A). Za dno kolone utvr|eno je da pogonska prava ima
jedna~inu: y = 1.33 x + 0.02 , gde su x i y molski udeli komponente A u te~noj (x) i gasnoj (y) fazi.
Koeficijent prolaza mase u preseku na dnu kolone iznosi
kmolA
Kx=2.94.103 2 . Odrediti za dno kolone:
m s(x )
kmolA
a) molski fluks komponente A,
m 2s
b) sastave na granici faza
c) koeficijente konvektivnog prelaza mase u te~noj ( x) i gasnoj(y) fazi
Ravnoteà u sistemu defini{e se tabelarno:
kmolA 0 0.005 0.01 0.015 0.02

x,
kmol (A + B)
kmolA 0 0.009 0.015 0.021 0.026
y,
kmol (A + C)
a,b)
dno kolone (presek I):
kmolA 0.02 y kmolA
yi=0 xi= =0.015
kmol (A + C) 1.33 kmol (A + B)
1.27
difuzione operacije
procedura:
- na osnovu navedenih tabelarnih vrednosti konstrui{e se ravnote`ni dijagram y* =f(x)
- zatim se konstrui{e radna prava sa koeficijentom pravca tg=1.33 kroz ta~ku sa
koordinatama (xi=0.015, yi=0)
- presek radne prave sa ravnote`nom linijom defini{e sastav na granici faza
kmolA kmolA
xg=0.007 , yg=0.012
kmol(A + B) kmol(A + C)
kmolA
- x*=0 (sastav te~ne faze koji je u ravnoteì sa yi=0)
kmol(A + B)
y, kmolA/kmol(A+C)
0.03 y*=f(x)
0.025
0.02
0.015
yg G
0.01
0.005
I
0
0 0.005 xg 0.01 0.015 0.02
x, kmolA/kmol(A+B)
( )
n A = K x x i x * = 2.94 10 3 (0.015 0) =4.41 . 105
kmolA
m 2s
c)
nA 4.41 10 5 kmolA
x = = = 6.3 . 103 2
x i x g 0.015 0.008 m s(x )
nA 4.41 10 5 kmolA
y = = = 3.675 . 103 2
y g y i 0.012 0 m s(y )
1.28
molekulska difuzija
2.7. Pri apsorpciji amonijaka (A) iz vazduha (B) pomo}u vodenog rastvora sumporne kiseline (C)
te~nost se u obliku filma sliva niz unutra{nje zidove cevi unutra{njeg pre~nika d=14.6 mm pri
slede}im radnim uslovima:

- maseni protok vazduha m =41.4 g/min
- pritisak amonijaka u vazduhu u posmatranom preseku cevi pi=4119 Pa
- apsolutni pritisak u sistemu p=101.3 kPa
- srednja temperatura te~nosti i gasa T=25oC
m2
- koeficijent difuzije amonijaka kroz vazduh D=2.42 .105
s
- zanemariti pritisak amonijaka u gasnoj fazi na grani~noj povr{ini
- zanemariti otpor prelazu materije u te~noj fazi
Odrediti:
kmolA
a) koeficijent prelaza materije kroz gasnu fazu, p
m 2 s(p )
b) maseni fluks amonijaka iz gasovite faze u te~nu fazu
a)
1 korak
Obzirom da je sadràj amonijaka u vazduhu mali termofizi~ka svojstva gasne

me{avine se usvajaju kao za ~ist vazduh na p=101.3 kPa i t=25oC:
p 101300 kg m2 m2
f = = =1.135 , f=16.89 .106 , D=2.42 .105
Rg T 287 298 m3 s s
2. korak
lek =d =14.6 mm
3. korak
41.4 10 3
4
4 m 60 m
w = = =3.62
f d2 (
1.135 14.16 10 3 2
)
s
w l ek 3.62 14.6 10 3 f 16.89 10 6

Re = = =3129 Sc = = =0.698
f 16.89 10 6 D 2.42 10 5
4. korak
I na~in: Sh f = 0.023 Re0f.83 Sc 0f.33 = 0.023 3129 0.83 0.698 0.33 =16.3
II na~in: jD = 0.023 Ref 0.17 = 0.023 3129 0.17 = 5.8 10 3
5. korak
1.29
difuzione operacije
5
D 2.42 10 kmolA
I. na~in: C' = Sh f = 16.3 = 2.7 10 2
l ek 14.6 10 3
m 2 s(C)
D
II. na~in: C' = j D Ref Sc 0f.33
l ek
2.42 10 5 kmolA
C' = 5.8 10 3 3129 0.698 0.33 = 2.7 10 2
14.6 10 3
m 2 s(C)
C' 2.7 10 2 kmolA

p' = = = 1.09 10 8 2
Ru T 8315 298 m s(p )
p 101300 kmolA
p = p' =...= 1.09 10 8 = 1.11 10 8 2
p B ln 99226 m s(p )
pBi = p pi = 101300 4119 =97181 Pa
pBg = p pg = 101300 0 =101300 Pa
p Bi p Bg 97181 101300
p B ln = = =99226 Pa
p 97181
ln Bi ln
p Bg 101300
pBln - srednji pritisak komponente B du` puta razmene materije (grani~ni sloj)
b)
kmolA
( )
n A = p p i p g =1.11.108 (4119 0 ) =4.58 .105
m 2s
kgA
n A = n A M A =4.58 .105 . 17= 7.79 10 4
m 2s
1.30
molekulska difuzija
2.8. Kolona sa vla`nim zidovima unutra{njeg pre~nika d=5 cm upotrebljava se za desorpciju CO2 iz
vodenog rastvora, strujom vazduha brzine w=1 m/s. U nekom preseku kolone koncentracija CO2 u
struji vazduha iznosi 1 mol%. U istom preseku kolone koncentracija CO2 u vodi je 0.5 mol%. Radni
uslovi u koloni su (p=10 bar t=25oC). Koeficijent difuzije CO2 kroz vazduh pri p=1 bar i t=25oC iznosi
D=1.53 .10-5 m2/s. Zanemariti otpor prelazu materije u te~noj fazi. Ravnoteà u sistemu defini{e se
Henrijevim zakonom: pA=H . xA, gde su:
pA - parcijalni pritisak CO2 u gasnoj fazi
xA - molski udeo CO2 u te~noj fazi
H - Henrijeva konstanta, H=1.66 .103 bar
Pri izra~unavanju bezdimenzionih kriterijuma sli~nosti (Ref, Scf) koristiti fizi~ke parametre ~istog
vazduha. Odrediti:
a) koeficijent prelaza mase u gasovitoj fazi ( y)
b) maseni fluks CO2 u toj ta~ki kolone
a)
1. korak
m2
f=16 .107 (vazduh p=10 bar i t=25oC)
s
1.75
1 298 m2
D= 1.53 10 5 =1.53 .106
10 298 s
2 korak
lek =d =5 cm
3. korak
w l ek 1 5 10 2 f 16 10 7
Ref = = =31250 Sc f = = =1.05
f 16 10 7 D 1.53 10 6
4. korak
I na~in: Sh f = 0.023 Re0f.83 Sc 0f.33 = 0.023 31250 0.83 1.05 0.33 =125.7
II na~in: jD = 0.023 Ref 0.17 = 0.023 31250 0.17 = 3.96 10 3
5. korak
D 1.53 10 6 kmolA
I. na~in: C' = Sh f = 125.7 = 3.85 10 3
l ek 5 10 2 m 2 s(C)
D
l ek
1.53 10 6 kmolA
C' = 3.96 10 3 31250 1.05 0.33 = 3.85 10 3
5 10 2
m 2 s(C)
1.31
difuzione operacije
C' 3.85 10 3 kmolA

p' = = = 1.55 10 9 2
Ru T 8315 298 m s(p )
p 10 kmolA
p = p' =...= 1.55 10 9 = 3.33 10 9 2
p B ln 4.65 m s(p )
pi = yi .p=0.01 .10 =0.1 bar

pg = H .xg = 1.66 10 3 0.005 =8.3 bar
napomena:
Uo~iti da je xg = xi i pg=p*, {to je posledica zanemarivanja otpora prelazu
materije kroz te~nu fazu.
pBi = p pi = 10 0.1 =9.9 bar

pBg = p pg = 10 8.3 =1.7 bar
p Bi p Bg 9.9 1.7
p B ln = = =4.65 bar
p Bi 9.9
ln ln
p Bg 1.7
b)
kmolA
( )
n A = p p g p i =3.33.109 (8.3 0.1) 10 5 =2.73 .103
m 2s
kgA
n A = n A M A =2.73 .103 . 44= 1.2 10 1
m 2s
geometrijska interpretacija re{enja:

p, bar
12
p*=1.66 .10-3 .x
10
pg=p*
8
pi xi=xg
0
0 1 2 3 4 5 6 7
x, kmolA/kmol(A+C) (1E-3)
2.9. Niz {ipku duìne L=1 m, pre~nika d=2.5 cm sliva se voda temperature t=30oC. Normalno na cev
turbulentno struji suv vazduh brzinom w=4 m/s, temperature t=30oC pritiska p=1 bar. Koeficijent
difuzije vodene pare pri p=1 bar i t=25oC iznosi D= 2.56 10 5 m2/s. Odrediti:
1.32
molekulska difuzija
a) koeficijent konvektivnog prelaza mase ( p)
b) molski protok vode koja isparava
a)
1. korak
1.75
m2 1 303 m2
f=16 .106 D= 2.56 10 5 =2.64 .105
s 1 298 s
2 korak
lek =d =2.5 cm
3. korak
w l ek 4 2.5 10 2 f 16 10 6
Ref = = =6250 Sc f = = =0.61
f 16 10 6 D 2.64 10 5
4. korak
I na~in: Sh f = 0.193 Re0f.62 Sc 0f.33 = 0.193 6250 0.62 0.610.33 =37

II na~in: jD = 0.193 Ref0.38 = 0.193 6250 0.38 = 6.97 10 3
5. korak
D 2.64 10 5 kmolA
I. na~in: C' = Sh f = 37 = 3.91 10 2
l ek 2.5 10 2
m 2 s(C)
D
l ek
2.64 10 5 kmolA
C' = 6.97 10 3 6250 0.610.33 = 3.91 10 2
2.5 10 2
m 2 s(C)
C' 3.91 10 2 kmolA

p' = = = 1.55 10 8 2
Ru T 8315 303 m s(p )
p 1 kmolA
p = p' =...= 1.55 10 8 = 1.58 10 8 2
p B ln 0.9786 m s(p )
1.33
difuzione operacije
pi = p =42.41 . 103 bar (napon pare ~iste vode na t=30oC)

pg = p H2O =0 bar (parcijalni pritisak pare u okolnom vazduhu)
pBi = p pi = 1 42.41 . 103 =0.9576 bar

pBg = p pg = 1 0 =1 bar
p Bi p Bg 0.9576 1
p B ln = = =0.9786 bar
p 0.9576
ln Bi ln
p Bg 1
p p H2O 42.41 10 3 0 kmolA
nA = = = 6.7 10 10
1 1 m 2s
p 8
1.58 10
kmolA
n A = n A d L = 6.7 10 10 2.5 10 2 1 = 5.26 10 11
s
2.10. Voda (A) temperature 28oC sliva u obliku filma niz unutra{nje zidove cevi unutra{njeg pre~nika
du=25 mm i duìne L=1 m. Kroz cev struji vazduh (B), iste temperature, brzinom w=6 m/s. Srednja
vrednost parcijalnog pritiska vodene pare u vazduhu iznosi p H2O =825 Pa. Apsolutni pritisak u sistemu
iznosi p=1 bar. Koeficijent difuzije vodene pare kroz vazduh pri radnim uslovima iznosi D=2.63
m2
.
105 . Odrediti:
s
kmolA
a) koeficijent prelaza vodene pare u vazduh, p
m 2 s(p )
kgA
b) maseni protok vode koja isparava
s
a)
1. korak
p 1 10 5 kg m2 m2
f = = =1.16 , f=15.81 .106 , D=2.63 .105
Rg T 287 301 m3 s s
2 korak
lek =du =25 mm
3. korak
w l ek 6 25 10 3 f 15.81 10 6
Ref = = =9488 Sc f = = =0.6
f 15.81 10 6 D 2.63 10 5
1.34
molekulska difuzija
4. korak
I na~in: Sh f = 0.023 Re0f.83 Sc 0f.33 = 0.023 9488 0.83 0.6 0.33 =36.9
II na~in: jD = 0.023 Ref 0.17 = 0.023 9488 0.17 = 4.85 10 3
5. korak
D 2.63 10 5 kmolA
I. na~in: C' = Sh f = 36.9 = 4.09 10 2
l ek 25 10 3
m 2 s(C)
D
l ek
2.63 10 5 kmolA
C' = 4.85 10 3 9488 0.6 0.33 = 4.09 10 2
25 10 3
m 2 s(C)
C' 4.09 10 2 kmolA

p' = = = 1.63 10 8 2
Ru T 8315 301 m s(p )
p 1 kmolA
p = p' =...= 1.63 10 8 = 1.67 10 8 2
p B ln 0.9769 m s(p )

pg = p H2O =8.25 . 103 bar (parcijalni pritisak pare u okolnom vazduhu)
pBi = p pi = 1 37.79 . 103 =0.96221 bar

pBg = p pg = 1 8.25 . 103 =0.99175 bar
p Bi p Bg 0.96221 0.99175
p B ln = = =0.9769 bar
p Bi 0.96221
ln ln
p Bg 0.99175
nA =
p p H2O
=
(37.79 10 3
8.25 10 3 10 5)= 4.93 10 5
kmolA
1 1 m 2s
p 8
1.67 10
kmolA
n A = n A d L = 4.93 10 5 25 10 3 1 = 3.87 10 6
s
kgA
n A = n A M A = 3.87 10 6 18 = 6.97 10 5
s
1.35
difuzione operacije
2.11. Za vreme letnje nepogode sferna ~estica grada (t=0oC), pre~nika d=5 mm, pada kroz vazduh
temperature 10oC i relativne vla`nosti =0.2. Koeficjent difuzije vodene pare kroz vazduh pri radnim
uslovima iznosi D=2.4 .105 m2/s, a atmosferski pritisak iznosi
p=1 bar. Odrediti gubitak mase ~estice pri navedenim uslovima (kg/s).
Zanemariti uticaj vetra, toplotni grani~ni sloj i pri izra~unavanju bezdimenzionih kriterijuma sli~nosti
koristiti fizi~ke parametre suvog vazduha.
kgA
n A = n A M A =...= 1.91 10 9 18 = 3.44 10 8
s

n A = n A d 2 =...= 2.43 10 5 5 10 3 ( ) = 1.91 10 kmolA
2
s
9
nA =
p p H2O
=...=
(6.108 10 3
2.455 10 ) 103 5
= 2.43 10 5 kmolA
1 1 m 2s
p 8
6.66 10
3
p = 6.108 10 bar (napon pare ~iste vode na t=0oC)
p H2O = p [ ] t =10o C = 0.2 12.27 10

3
= 2.455 10 3 bar
napomena: [p ]

t =10o C , napon pare ~iste vode na t=10oC
1. korak
kg m2
f =1.247 , f= 17.6 10 6 Pa.s, D=2.4 .105
m3 s
2 korak
lek =d =5 mm
3. korak
odre|ivanje reìma taloènja ~estice grada:

3
2 d g ( ~ ) 2 5 10
Ar w = ~ =
3
(
9.81 (900 1.247) )
3
=2.37 .106
3 2 3 17.6 10 6 2
( )
Pri ovoj vrednosti Arw koeficijent trenja usled oblika ima vrednost Cd=0.44,
4 g ( ~ ) d ~ 4 9.81 (900 1.247) 5 10 3 m

pa je w tal = = =10.35
3 0.44 3 0.44 1.247 s
kg
napomena: ~=900 , gustina leda
m3
w tal d ~ f w tal d ~ 1.247 10.35 5 10 3

Ref = = = = 3667
f f 17.6 10 6
1.36
molekulska difuzija
f f 17.6 10 6
Sc f = = = =0.59
D f D 1.247 2.4 10 5
4. korak
I na~in: Sh f = 2 + 0.6 Re0f.5 Sc 0f.33 = 2 + 0.6 3667 0.5 0.59 0.33 =32.5
II na~in: j D = 0.6 Ref0.5 =0.01
5. korak
D 2.4 10 5 kmolA
I. na~in: C' = Sh f = 32.5 = 1.56 10 1
l ek 5 10 3
m 2 s(C)
II. na~in: (
C' = j D Ref Sc 0f.33 + 2 ) D
l ek
2.4 10 5
(
C' = 0.01 3667 0.59 0.33 + 2 ) = 1.56 10 1
kmolA
5 10 3
m 2 s(C)
C' 1.56 10 1 kmolA

p' = = = 6.63 10 8 2
Ru T 8315 283 m s(p )
p 1 kmolA
p = p' =...= 6.63 10 8 = 6.66 10 8 2
p B ln 0.9957 m s(p )

pg = p H2O =2.455 . 103 bar (parcijalni pritisak v. pare u okolnom vazduhu)
pBi = p pi = 1 37.79 . 103 =0.9939 bar

pBg = p pg = 1 8.25 . 103 =0.9975 bar
p Bi p Bg 0.9939 0.9975
p B ln = = =0.9957 bar
p Bi 0.9939
ln ln
p Bg 0.9975
1.37
difuzione operacije
2.12. Rezervoar kvadratnog popre~nog preseka stranice a=0.3 m, napunjen je vodom temperature
32oC. Paralelno sa povr{inom vode struji nezasi}en vlaàn vazduh temperature 60oC, brzimom w=6
m/s. Parcijalni pritisak vodene pare u vla`nom vazduhu iznosi 0.0375 bar. Koeficjent difuzije vodene
pare kroz vazduh pri radnim uslovima:
D=3 .105 m2/s. Atmosferski pritisak iznosi p=1 bar. Zanemariti toplotni grani~ni sloj i pri odre|ivanju
bezdimenzionih kriterijuma sli~nosti koristiti fizi~ke parametre suvog vazduha. Odrediti maseni fluks
kg
vode koja isparava .
m 2s
vazduh
voda
kgA
n A = n A M A =...= 1.06 10 5 18 = 1.9 10 4
m 2s
nA =
p p H2O
=...=
(47.53 10 3
)
31.5 10 3 10 5
= 1.06 10 5
kmolA
1 1 m 2s
p 9
6.63 10
p = 47.53 10 3 bar (napon pare ~iste vode na t=32oC)

p H2O = 31.5 10 3 bar (parcijalni pritisak voden pare u vazduhu)
1. korak fizi~ki parametri suvog vazduha na t=60oC:

kg m2
f =1.06 , f= 20.1 10 6 Pa.s, D=3 .105
m3 s
2. korak
lek=a=0.3 m
3. korak
f w l ek 1.06 6 0.3 f 20.1 10 6

Ref = = 6
= 9.5 .104 Sc = = =0.63
f 20.1 10 f D 1.06 3 10 5
1.38
molekulska difuzija
4. korak
I na~in: (
Sh f = 0.664 Re0f.5 Sc 0f.33 = 0.664 9.5 10 4 )
0.5
0.63 0.33 =175.7
II na~in: jD = 0.664 Ref 0.5 = 0.664 9.5 10 4 ( )
0.5
= 2.15 10 3
5. korak
D 3 10 5 kmolA
I. na~in: C' = Sh f = 175.7 = 1.76 10 2 2
l ek 0.3 m s(C)
D
l ek
3 10 5 kmolA
C' = 2.15 10 3 9.5 10 4 0.63 0.33 = 1.76 10 2 2
0.3 m s(C)
C' 1.76 10 2 kmolA

p' = = = 6.36 10 9 2
Ru T 8315 333 m s(p )
p 1 kmolA
p = p' =...= 6.36 10 9 = 6.63 10 9 2
p B ln 0.96 m s(p )

pg = p H2O =31.5 . 103 bar (parcijalni pritisak v. pare u okolnom vazduhu)
pBi = p pi = 1 47.53 . 103 =0.95247 bar

pBg = p pg = 1 31.5 . 103 =0.9685 bar
p Bi p Bg 0.95247 0.9685
p B ln = = =0.96 bar
p Bi 0.95247
ln ln
p Bg 0.9685
1.39
difuzione operacije
zadaci za ve`banje: (2.13. 2.14.)
2.13. Me{avina amonijaka (A) i vazduha (B) proti~e kroz vertikalnu metalnu cev unutra{njeg pre~nika
du=20 mm, pri ~emu se niz zidove cevi u sliva voda (C). Na odre|enom nivou cevi molski udeo
amonijaka u gasu iznosi yi=0.8 kmolA/kmol(A+B), a molski udeo amonijaka u te~nosti iznosi xi=0.05
kmolA/kmol(A+C). Sistem se nalazi na temperaturi od T=300 K i pritisku p=101.3 kPa. Rezultat
takvog stanja u sistemu je transport amonijaka iz gasne u te~nu fazu (apsorpcija). Molski udeo
amonijaka na granici faza iznosi xg=0.10 kmolA/kmol(A+C), a lokalni [ervudov broj za gas je
Shg=31.5. Koeficijent difuzije amonijaka kroz vazduh iznosi D=2.3 .10-5 m2/s. Ravnote`ni podaci za
radne uslove zadaju se tabelarno:
x, kmolA/kmol(A+C) 0 0.05 0.10 0.174 0.25 0.30

y, kmolA/kmol(A+B) 0 0.07 0.14 0.362 0.59 0.92
Odrediti:
a) koeficijente prelaza mase u gasnoj i te~noj fazi, y i x
b) molski fluks amonijaka iz gasne u te~nu fazu, nA
c) brzinu strujanja gasne faze ( kinematska viskoznost vazduha pri radnim uslovima iznosi
=16.9.106 m2/s)
napomena:
pri izra~unavanju bezdimenzionih veli~ina koristiti fizi~ke parametre vazduha
re{enje:
kmolA kmolA
a) y = 3.252 10 3 , x = 4.293 10 2 ,
2
m s(y ) m 2 s(x )
kmolA
b) nA=2.146 .103
m 2s
m
c) w=5.74
s
2.14. Kap vode, sfera pre~nika d=1 mm, po~inje slobodno da pada kroz miran suv vazduh (p=1 bar,
t=40oC). U toku slobodnog pada dolazi do isparavanja. Temperatura kapi za vreme slobodnog pada je
konstantna i iznosi 15oC. Odrediti molski protok vode koji isparava u po~etnom vremenskom trenutku.
Zanemariti toplotni grani~ni sloj.
re{enje:
kmolA m kmolA
nA=1.786 .104 (wtal=4 , p= 1.05 10 7 2 )
2
m s s m s(p )
1.40
molekulska difuzija
PROCESI RAZMENE MATERIJE
3.1. op{te karakteristike:
U procesima razmene materije, definisanim u ovoj oblasti, u~estvuju dve faze G i L. G je

simbol za gasovitu fazu a L je simbol za te~nu ili ~vrstu fazu. Svaka od faza sastoji se od inertne
komponente i mobilne komponente. Proces razmene materije se sastoji u kretanju mobilne
komponente iz jedne faze u drugu, pri tome koli~ina inertne komponente u obe faze ostaje
nepromenjena. Proces najdalje moè te}i do uspostavljanja ravnoteè. Na slede}oj {emi je prikazano
kretanje mobilne komponente iz faze L u fazu G (npr. u procesu su{enja)
pre procesa razmene materije:
faza L faza G
C A B A
nakon procesa razmene materije:
C A B A
A mobilna komponenta
B inertna komponenta u fazi L
C inertna komponenta u fazi G
3.2. uobi~ajeni na~ini izraàvanja koli~ine mobilne komponente A u fazama:
faza G:
nA kmolA
y = , molski udeo ( )
n A + nB kmol (A + B)
nA kmolA
Y= , molski odnos ( )
nB kmolB
nA kmolA
Cy = , molska koncentracija ( )
V m 3 (A + B)
mA kgA
y= , maseni udeo ( )
m A + mB kg(A + B)
mA kgA
Y= , maseni odnos ( )
mB kgB
mA kgA
Cy = , masena koncentracija ( 3
)
V m (A + B)
1.41
difuzione operacije
faza L:
nA kmolA
x= , molski udeo ( )
n A + nC kmol(A + C)
nA kmolA
X= , molski odnos ( )
nC kmolC
nA kmolA
Cx = , molska koncentracija ( )
V m 3 (A + C)
mA kgA
x= , maseni udeo ( )
m A + mC kg(A + C)
mA kgA
X= , maseni odnos ( )
mC kgC
mA kgA
Cx = , masena koncentracija ( 3
)
V m (A + C)
3.3. formule transformacija iz jednog sastava u drugi (udeli i odnosi)
f(y) f(Y) f( y ) f( Y )
y= Y y Y
1+ Y MA MA
y 1 y Y 1
+ +
MA MB M A MB
Y= y y Y
1 y MA MA
1 y 1
MB MB
y= y MA Y MA
Y
Y M A + MB
y M A + (1 y ) M B 1+ Y
Y= y MA Y MA y
(1 y ) M B MB 1 y
pA pA
Cy = y , Cy = y MA
Ru T Ru T
MA molska masa komponente A
pA pritisak komponente A
ML
Cx = x , Cx = x L
L
ML molska masa te~ne faze (sastava x)
L gustina te~ne faze (sastava (x)
1.42
molekulska difuzija
3.4. na~ini izraàvanja faza i inertnih komponenata:
G koli~ina materije (molski protok) faze G kmol(A+B), kmol(A+B)/s

G masa (maseni protok) faze G kg(A+B), kg(A+B)/s
L koli~ina materije (molski protok) faze L kmol(A+C), kmol(A+C)/s

L masa (maseni protok) faze L kg(A+C), kg(A+C)/s
Gin koli~ina inertne komponente u fazi G kmolB, kmolB/s

G in masa (maseni protok) inertne komponente u fazi G kgB, kgB/s
Lin koli~Ina inertne komponente u fazi L kmolC, kmolC/s

L in masa (maseni protok) inertne komponente u fazi L kgC, kgC/s
3.5. formule transformacija koli~ine faze u koli~inu inertne komponente:
G G
Gin = , Gin =
1+ Y 1+ Y
L L
L in = , L in =
1+ X 1+ X
3.6. formule transformacije molskih protoka faza u masene protoke faza
G = G MG , L = L ML
3.7. odre|ivanje molskih masa faza
preko molskih udela: M G = y M A + (1 y ) M B
M L = x M A + (1 x ) M C
1
preko masenih udela: MG =
y 1 y
+
MA MB
1
ML =
x 1 x
+
MA MC
1.43
difuzione operacije
3.8. primeri procesa razmene materije pri kojim faze miruju:
3.8.1. Adsorpcija (prenos mase tj. kretanje mobilne komponente iz gasovite faze u ~vrstu)
L1 L2
G1 NA G2
Y
1
Y1 Y*=f(X)
2
Y2
X
X1 X2
materijalni bilans mobilne komponente: N A = Gin (Y1 Y2 ) = L in (X 1 X 2 )
L in
jedna~ina radne prave 12: Y Yi = (X X i )
Gin
Y*=f(X),jedna~ina ravnote`ne linije (ravnote`ni uslovi)
NA koli~ina mobilne komponente (molski protok) koja se kre}e iz faze G u fazu L
napomene:
1. sastavi G i L faze se moraju izraàvati u molskim (masenim) odnosima (a ne u udelima)

2. jedna~ina radne prave se uvek nalazi iznad ravnote`ne linije
3. ta~ka 2 se najdalje moè na}i na ravnote`noj liniji (ako proces traje do uspostavljanja
ravnoteè)
4. jedna~ine i dijagrami koji opisuju razmenu materije pri istosmernom kretanju faza i
unakrsnom kretanju faza su iste kao kada faze miruju.
3.8.2. Desorpcija (prenos mase tj. kretanje mobilne komponente iz ~vrste u gasovitu fazu)
1.44
molekulska difuzija
L1 NA L2
G1 G2
L in
Gin
Y
Y*=f(X)
2
Y2
1
Y1
X
X2 X1
NA koli~ina mobilne komponente (molski protok) koja se kre}e iz faze L u fazu G
napomene:

2. jedna~ina radne prave se uvek nalazi ispod ravnote`ne linije
3. ta~ka 2 se najdalje moè na}i na ravnote`noj liniji (ako proces traje do uspostavljanja
ravnoteè)
4. jedna~ine i dijagrami koji opisuju razmenu materije pri istosmernom kretanju faza i
unakrsnom kretanju faza su iste kao kada faze miruju.
3.9. primeri procesa razmene materije pri kojim se faze kre}u suprotnosmerno:
3.9.1. Apsorpcija (prenos mase tj. kretanje mobilne komponente iz gasovite u te~nu fazu)
1.45
difuzione operacije
L2 G2
2gornji presek apsorbera

NA
1donji presek apsorbera
L1 G1
L in
Gin
Y1
1
Y*=f(X)
Y2
2
X
X2 X1
NA koli~ina mobilne komponente (molski protok) koja se kre}e iz faze G u fazu L
napomene:

2. jedna~ina radne prave se uvek nalazi iznad ravnote`ne linije
1.46
molekulska difuzija
odre|ivanje teorijskog broja jedinica prenosa mase (podova):
procedura:
na osnovu ravnote`nih podataka nacrta se ravnote`ni dijagram u YX
koordinatnom sistemu
nacrta se jedna~ina radne prave za apsorber
konstrui{u se stepenice izme|u radne i ravnote`ne linije po~ev{i od ta~ke
1(X1, Y1) zaklju~no sa ta~kom 2(X2, Y2)
broj nacrtanih stepenica=broj teorijskih jedinica prenosa mase (podova), nt
1
Y1 Y*=f(X)
2
Y2
za situaciju prikazanu na slici: nt=2 + decimalni deo
odre|ivanje decimalnog dela:
poslednji pod
Y
radna prava
Y2 2
ravnote`na linija
Y
Y' Y2
decimalni deo =
Y' Y' '
napomena:
Ako su ravnote`ni uslovi u zadatku zadati analiti~ki (jedna~ina ravnote`ne linije) do
teorijskog broja broja podova se moè do}i re{avanjem integrala (grafi~ki ili
Y2
1
analiti~ki): nT = dY (vidi zadatak 3.10.)
Y1 Y Y*
1.47
difuzione operacije
odre|ivanje minimalno potrebnog protoka te~ne faze L inmin :
Minimalan protok te~ne faze ( L inmin )odre|uje se iz jedna~ine materijalnog bilansa za

Y1 Y2 NA
mobilnu komponentu: L in min = Gin = ,
X max X 2 X max X 2
pri ~emu se Xmax odre|uje (u zavisnosti od oblika ravnote`ne linije) na na~in:
1. Ravnote`na linija je prava ili kriva ispup~ena na dole (konveksna)

rotira se radna prava 12 oko ta~ke 2(X2, Y2) u smeru kazaljke na satu
presek rotirane radne prave sa ravnote`nom linijom defini{e ta~ku u kojoj je
X=Xmax
Y Y*=f(X)
1
Y1
2
Y2
X
X2 X1 Xmax
2. Ravnote`na linija je kriva ispup~ena na gore (konkavna)

rotira se radna prava 12 oko ta~ke 2(X2, Y2) u smeru kazaljke na satu
presek rotirane radne prave sa sa linijom Y1=const (pri ~emu rotirana
prava tangira ravnote`nu liniju) defini{e ta~ku u kojoj je X=Xmax
Y
1
Y1
Y*=f(X)
2
Y2
X
X2 X1 Xmax
1.48
molekulska difuzija
3.9.2. Desorpcija (prenos mase tj. kretanje mobilne komponente iz te~ne u gasovitu fazu)
L1 G1
1gornji presek desorbera

NA
2donji presek desorbera
L2 G2
L in
Gin
Y*=f(X)
1
Y1
2
Y2
X
X2 X1
NA koli~ina mobilne komponente (molski protok) koja se kre}e iz faze L u fazu G
napomene:

2. jedna~ina radne prave se uvek nalazi ispod ravnote`ne linije
1.49
difuzione operacije
odre|ivanje teorijskog broja jedinica prenosa mase (podova):
procedura:
na osnovu ravnote`nih podataka nacrta se ravnote`ni dijagram u YX
koordinatnom sistemu
nacrta se jedna~ina radne prave za desorber
konstrui{u se stepenice izme|u radne i ravnote`ne linije po~ev{i od ta~ke
1(X1, Y1) zaklju~no sa ta~kom 2(X2, Y2)
broj nacrtanih stepenica=broj teorijskih jedinica prenosa mase (podova), nt
Y*=f(X)
X
X2 X1
za situaciju prikazanu na slici: nt=2 + decimalni deo
odre|ivanje decimalnog dela:
X ' X 2
decimalni deo =
X ' X ' '
1.50
molekulska difuzija
odre|ivanje minimalno potrebnog protoka gasovite faze Ginmin :
Minimalan protok te~ne faze ( Ginmin )odre|uje se iz jedna~ine materijalnog bilansa za

X1 X 2 NA
mobilnu komponentu: Gin min = L in = ,
Ymax Y2 Ymax Y2
pri ~emu se Ymax odre|uje (u zavisnosti od oblika ravnote`ne linije) na na~in:
1. Ravnote`na linija je prava ili kriva ispup~ena na gore (kokavna)

rotira se radna prava 12 oko ta~ke 2(X2, Y2) u smeru obrnutom od smera
kazaljke na satu
presek rotirane radne prave sa ravnote`nom linijom defini{e ta~ku u kojoj je
Y=Ymax
Y*=f(X)
Ymax
Y1 1
Y2
2
X
X2 X1
2. Ravnote`na linija je kriva ispup~ena na dole (konveksna)

rotira se radna prava 12 oko ta~ke 2(X2, Y2) u smeru obrnutom od smera
kazaljke na satu
presek rotirane radne prave sa linijom X1=const (pri ~emu rotirana
prava tangira ravnote`nu liniju) defini{e ta~ku u kojoj je Y=Ymax
Y
Y*=f(X)
Ymax
Y1 1
Y2
X
X2 X1
1.51
difuzione operacije
ADSORPCIJA I DESORPCIJA PRI MIROVANJU FAZA
(materijalni bilans mobilne komponente, jedna~ina radne prave)
3.1. Ravnote`ni podaci za sistem koji ~ine vodena para (A), vazduh (C) i silika-gel (B) na pritisku
p=101.3 kPa i temperaturi od 25oC definisani su tabelom:
X , kgA/kgB 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4

* 1.75 3.9 5.88 7.48 9.03 10.47 11.91 13.95
103. Y , kgA/kgC
U posudu u kojoj se nalazi G1 =11.77 kg (A+C) vla`nog vazduha, po~etne vla`nosti

Y 1 =0.0125 kgA/kgC, unese se L1 =0.525 kg(A+B) silika-gela po~etne vla`nosti X 1 =0.05 kgA/kgB.
Sistemu se zatim dopusti da dostigne stanje dinami~ke ravnoteè. Sistem se odràva na temperaturi od
25oC i pritisku p=101.3 kPa. Odrediti:
a) sadràj vlage u obe faze, X 2 (kgA/kgB) i Y 2 (kgA/kgC) u trenutku dostizanja dinami~ke
ravnoteè
b) koli~inu razmenjene vlage N A (kgA)
a)
G1 11.765 L1 0.525
Gin = = =11.62 kgC, L in = = =0.5 kgB
1 + Y1 1 + 0.0125 1 + X1 1 + 0.05
jedna~ina radne prave 1-2: Y Y1 =

L in
(
X X1 )
Gin
Y 0.0125 =
0.5
11.62
(
X 0.05 ) Y = 0.043 X + 0.0147
procedura:
- na osnovu zadtih ravnote`nih podataka konstrui{e se ravnote`ni dijagram
- konstrui{e se radna prava kroz ta~ku 1( X 1 , Y 1 ) sa koeficijentom pravca tg=0.043
- presek radne prave sa ravnote`nom linijom defini{e poloàj ta~ke 2( X 2 , Y 2 )
X 2 =0.1816 kgA/kgB, Y 2 =6.89 .103 kgA/kgC (pro~itano sa dijagrama)
1.52
molekulska difuzija
Y
16
*
14 Y = f (X )
1
12
10
8
Y2
2
6
2
X2
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
X
b)
materijalni bilans mobilne komponente (A): (
N A = Gin Y 1 Y 2 )
N A = 11.62 (0.0125 0.00689) =0.0658 kgA
3.2. Ravnote`ni podaci za sistem koji ~ine vodena para (A), vazduh (C) i silika-gel (B) na pritisku
p=101.3 kPa i temperaturi od 25oC definisani su tabelom:
X , kgA/kgB 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4
* 1.75 3.90 5.88 7.48 9.03 10.47 11.91 13.95
103. Y , kgA/kgC
Vlaàn silika-gel, L1 =5.25 kg(A+B), po~etne vla`nosti X 1 =0.05 kgA/kgB izloèn je struji okolnog
vazduha na pritisku p=101.3 kPa i temperaturi od 25oC. Parcijalni pritisak vodene pare u okolnom
vazduhu iznosi pA=1600 Pa. Odrediti koli~inu vodene pare koju je gel adsorbovao do trenutka
dostizanja stanja dinami~ke ravnoteè.
pA 1600 kmolA
y1 = = =0.0158
p 3 kmol (A + C)
101.3 10
M y 18 0.0158 kgA
Y= A = =0.01
M C 1 y 29 1 0.0158 kgC
L1 5.25
L in = = =5 kgB Gin
1 + X1 1 + 0.05
1.53
difuzione operacije

L in
(
X X1 )
Gin
Obzirom da Gin jedna~ina radne prave glasi: Y Y1 = 0 tj. Y =0.01
Presek ove radne prave sa jedna~inom ravnote`ne linije defini{e poloàj ta~ke
2( X 2 , Y 2 ). Iz dijagrama se pro~ita X 2 =0.2824 kgA/kgB.
16 Y
*
14
Y f (X )
12
1 2
tg=0 (Gin)
10
2
X1 X2
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
X
materijalni bilans mobilne komponente (A): (

N A = L in X 2 X 1 )
N A = 5 (0.2824 0.05 ) =1.619 kgA
napomena:
Uo~iti da u ovom zadatku obe faze ne miruju, ve} samo jedna (~vrsta faza). U ovakvim
slu~ajevima koriste se isti matemati~ki modeli (jedna~ine) kao da obe faze miruju.
1.54
molekulska difuzija
3.3. Ravnote`ni podaci za sistem koji ~ina vodena para (A), sapun (C) i vazduh (B) na pritisku p=101.3
kPa i temperaturi T=323 K definisani su tabelom:
103. x , kgA/kg(A+C) 0 24 37.6 47.6 78.3 99 154 190.2

p *A , Pa 0 1288 2559 3786 6185 7331 9584 10597
4.5 kg vla`nog sapuna sa ravnomerno raspore|enom vlagom po~etne koncentracije x 1 =0.167

kgA/kg(A+C), nalazi se u rezervoaru zapremine V=4.25 m3 zajedno sa vla`nim vazduhom u kome
parcijalni pritisak vodene pare iznosi pA1=1600 Pa na temperaturi od T=323 K i pritisku p=101.3 kPa.
Tokom vremena sapun se su{i, a kada kocentracija vlage u sapunu dostigne vrednost x 2 =0.13
kgA/kg(A+C), ovlaèni vazduh se zameni sveìm (parcijalni pritisak vodene pare u njemu tako|e iznosi
pA=1600 Pa). Zatim se proces nastavlja do dostizanja stanja dinami~ke ravnoteè (stanje 4). Predstaviti
ovako definisan proses su{enja u X , Y koordinatnom sistemu i odrediti:
a) sadràj vlage u sapunu na kraju procesa su{enja, x 4 (kgA/kg(A+C))
b) koli~inu vlage koju smo odstranili iz sapuna pre i posle zamene vazduha
a)
stanje 1:
x1 0.167 kgA
X1 = = =0.2
1 x1 1 0.167 kgC
p 1600 kmolA
y1= A1 = =0.0158
p 3 kmol (A + B)
101.3 10
y1 M 0.0158 18 kgA
Y1 = A = =0.01
1 y 1 M B 1 0.0158 29 kgB
kg
MA=18 molska masa vodene pare
kmol
kg
MB=29 molska masa suvog vazduha
kmol
L1 4.5
L in = = =3.75 kgC
1 + X1 1 + 0.2
Gin =?
jedna~ina stanja idealnog gasa za suv vazduh:
Gin = = =
( )
p B V (p p A ) V 101.3 10 3 1600 4.25
=4.57 kgB
Rg T Rg T 287 323
J
Rg =287 , gasna konstana za suv vazduh
kgK
1.55
difuzione operacije
stanje 2:
x2 0.13 kgA
X2 = = =0.149 Y 2 =?
1 x2 1 0.13 kgC
materijalni bilans mobilne komponente za proces 1-2:
( )
Gin Y1 Y 2 = L in X 1 X 2 ( ) Y 2 = Y1 +
L in
(
X1 X 2 )
Gin
3.75 kgA
Y 2 = 0.01 + (0.2 0.149 ) =0.046
4.57 kgB
stanje 3:
kgA kgA
X 3 = X 2 =0.149 Y 3 = Y 1 =0.01
kgC kgB
stanje 4:

L in
(
X X3 )
Gin
Y 0.01 =
3.75
4.57
(
X 0.149 ) Y = 0.8205 X + 0.1323
- Ucrta se na ravnote`ni dijagram radna prava 3-4 kroz ta~ku 3( X 3 , Y 3 ) sa koeficijentom

pravca tg =0.8205
- presek radne prave sa ravnote`nom linijom defini{e poloàj ta~ke 4( X 4 , Y 4 )
kgA kgA
X 4 =0.1055 Y 4 =0.0458 (pro~itano iz dijagrama)
kgC kgB
b)
(
N AI = L in X 1 X 2 ) N A1 = 3.75 (0.2 0.149) =0.191 kgA
(
N AII = Lin X 3 X 4 ) N A 2 = 3.75 (0.149 0.1055) =0.163 kgA
1.56
molekulska difuzija
procedura za crtanje ravnote`nog dijagrama u X , Y koordinatnom sistemu:
Na osnovu zadatih tabelarnih vrednosti u x , p koordinatnom sistemu

prera~una se nova tabela u X , Y koordinatnom sistemu na na~in:
x pA M
X= Y= A
1 x p p A MB
Y
0.08
*
Y = f (X )
0.06
4 2
0.04
0.02
3 1
0
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25
X
3.4. 1.2 kg vla`nog silika-gela po~etne vla`nosti X 1 =0.2 kgA/kgB stavi se u posudu sa suvim
vazduhom (C) zapremine V=15 m3. Temperatura u sistemu se odràva na
T=298 K, a pritisak na po~etku procesa iznosi p1=100 kPa. Odrediti sadràj vlage u vla`nom vazduhu i
osu{enom silika-gelu kao i apsolutni pritisak u posudi u trenutku dostizanja stanja dinami~ke
ravnoteè. Zanemariti zapreminu silika-gela. Ravnote`ni uslovi defini{u se tabelom iz zadatka 3.1.
re{enje: X 2 =0.1184 kgA/kgB, Y 2 =4.65 .103 kgA/kgC, p2=100.3 kPa
1.57
difuzione operacije
APSORPCIJA I DESORPCIJA PRI SUPROTNOSMERNOM KRETANJU FAZA
3.5. U suprotnosmernom apsorberu vr{i se apsorpcija benzola (A) iz sme{e benzola i vazduha (B)
pomo}u ~istog neisparljivog ulja (C). Gasna me{avina na ulazu u kolonu ima sastav y1=0.025 kmol
A/kmol (A+B). Zahtevana koncentracija benzola na izlazu iz kolone iznosi y2=0.008
kmolA/kmol(A+B). Molski protok gasne me{avine na ulazu u apsorber iznosi G1=30.77 kmol(A+B)/h,
a molski protok te~ne faze na ulazu u apsorber iznosi L1=Lin=3 kmolC/h. Odrediti:
a) sastav te~ne faze na izlazu iz aparata, X 1 (kmolA/kmolC)
b) teorijski broj jedinica prenosa mase, nT
c) koli~inu benzola koja se apsorbuje u ulju, NA (kmolA/h)
d) stepen apsorpcije benzola u aparatu, sA (mol%)
ravnoteà u sistemu defini{e se tabelom:
X, kmolA/kmolC 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3

Y, kmolA/kmolB 0 0.0066 0.0133 0.0200 0.0268 0.0336 0.0405
a)
y1 0.025 kmolA
Y1 = = =0.0256
1 y 1 1 0.025 kmolB
y2 0.008 kmolA
Y2 = = =0.00806
1 y 2 1 0.008 kmolB
kmolA
X2 = 0 (ulje ulazi ~isto)
kmolC
G1 30.77 kmolB
Gin = = =30
1 + Y1 1 + 0.0256 h
Gin (Y1 Y2 )
Gin (Y1 Y2 ) = L in (X 1 X 2 ) X1 = X 2 +
L in
30 (0.0256 0.00806 ) kmolA
X1 = 0 + =0.175
3 kmolC
b)
procedura:
- na osnovu ravnote`nih podataka nacrta se ravnote`na linija u Y, X koordinatnom sistemu
- nacrta se radna prava kroz ta~ke 1(X1, Y1) i 2(X2, Y2)
- ucrtaju stepenice izme|u radne prave i ravnote`ne linije po~ev{i od ta~ke 1(X1, Y1)
zaklju~no sa ta~kom 2(X2, Y2)
- broj stepenica = broj teorijskih podova
nT = 3 (vidi sliku)
1.58
molekulska difuzija
Y, kmolA/kmolB
0.03
1 Y*=f(X)
0.025
I
0.02
II
0.015
0.01 III
2
0.005
0
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3
X, kmolA/kmolC
c)
kmolA
NA = Gin (Y1 Y2 ) = 30 (0.0256 0.00806 ) =0.5262
h
d)
molski protok benzola koji se apsorbuje

sA=
molski protok benzola koji ulazi u aparat
NA E (Y1 Y2 ) Y1 Y2 0.0256 0.00806

sA = = in = = =0.685
Ein Y1 Ein Y1 Y1 0.0256
sA=68.5 mol%
1.59
difuzione operacije
3.6. U suprotnosmernom apsorberu obavlja se proces apsorpcije komponente A iz gasne me{avine

(A+B) pomo}u ~iste vode (C). Protok gasne me{avine na ulazu u apsorber iznosi G1=11.5
kmol(A+B)/h, a sastav Y1=0.15 kmolA/kmolB. Stepen apsorpcije komponente A iznosi sA=90 mol%.
Ravnoteà u sistemu defini{e se jedna~inom Y * = 5 X , gde je: Y (kmolA/kmolB) i X
(kmolA/kmolC). Odrediti:
a) minimalno potreban protok vode na ulazu ukolonu, (kgC/h)
b) broj jedinica prenosa mase ako je protoku vode za 60 mol% ve}i od minimalnog
a)
Y Y2
sA = 1 Y2 = Y1 s A Y1 =0.15 0.9 0.15 =0.015
Y1
kmolA
X2 = 0 (voda ulazi ~ista)
kmolC
Po{to je protok te~ne faze minimalan, a ravnote`na linija je prava, ta~ka

Y 0.15 kmolA
1( X max , Y1) se nalazi na ravnote`noj liniji tj. X max = 1 = =0.03
5 5 kmolC
G1 11.5 kmolB
Gin = = =10
1 + Y1 1 + 0.15 h
Y1 Y2
Gin (Y1 Y2 ) = L in min (X max X 2 ) L in min = Gin
X max X 2
10 (0.15 0.015 ) kmolC

L in min = =45
0.03 0 h
kgC
L in min = L in min M C = 45 18 =810
h
Y, kmolA/kmolB
0.25
0.2 Y*=5 .X
1
Y1
0.15
0.1
0.05
2 Xmax
0
0 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05
X, kmolA/kmolC
1.60
molekulska difuzija
b)
kmolC
Lin = 1.6 L in min =72
h
L inmin
L in min (X max X 2 ) = L in (X 1 X 2 ) X1 = X max
L in
45 kmolA
X1 = 0.03 =0.01875
72 kmolC
Y, kmolA/kmolB
0.16
1 Y*=5 .X
0.14
0.12
I
0.1
0.08
II
0.06
0.04 III
0.02 I
2 V
0
0 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03 0.035
X, kmolA/kmolC
nT=3.6
1.61
difuzione operacije
3.7. Protivstrujna apsorpciona kolona, sa ~etiri teorijska stepena kontakta, koristi se za izdvajanje
amonijaka (A) iz gasne me{avine amonijaka i vazduha (B) koja sadrì
3 mol% amonijaka. Apsorpcija se vr{i razblaènim rastvorom amonijaka u vodi (C). Sadràj amonijaka
u izlaznom vodenom rastvoru je 2.6 mol%. Odnos protoka te~ne i gasne faze na dnu kolone iznosi
1.196 kmol(A+C)/kmol(A+B). Odrediti:
a) molske udele amonijaka u pre~i{}enom gasu i ulaznom vodenom rastvoru
b) vi{ak te~ne faze (mol%) sa kojom kolona radi
ravnoteà u sistemu defini{e se tabelom:

kmolA 0.002 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03
X,
kmolC
kmolA 0.0009 0.0025 0.0057 0.0097 0.0147 0.0212 0.0284
Y,
kmolC
a)
y1 0.03 kmolA
Y1 = = =0.03093
1 y 1 1 0.03 kmolB
x1 0.026 kmolA
X1 = = =0.02669
1 x 1 1 0.026 kmolB
L1 L in (1 + Y1 ) L in 1 + X1
=1.196 =1.196 = 1.196
G1 Gin (1 + X 1 ) Gin 1 + Y1
L in 1 + 0.02669 kmolC
= 1.196 =1.2
Gin 1 + 0.03093 kmolB
L in
jedna~ina radne prave 1-2: Y Y1 = (X X 1 )
Gin
Y 0.03093 = 1.2 (X 0.02669 ) Y = 1.2 X 0.001
procedura:
- na osnovu ravnote`nih podataka konstrui{e se ravnote`ni dijagram
- konstrui{e se radna prava kroz ta~ku 1(X1,Y1) sa koeficijentom pravca tg=1.2
- konstrui{u se 4 stepenice izme|u radne prave i ravnote`ne linije
- zavr{etak 4 stepenice na radnoj paravoj defini{e poloàj ta~ke 2
kmolA kmolA
X2 = 0.0035 , Y2=0.004 pro~itano iz dijagrama
kmolC kmolB
X2 0.0035 kmolA
x2 = = =0.00349
1 + X 2 1 + 0.0035 kmol (A + C)
Y2 0.004 kmolA
y2 = = =0.00398
1 + Y2 1 + 0.004 kmol (A + B)
1.62
molekulska difuzija
Y, kmolA/kmolB
0.04
Y*=f(X)
1
0.03
0.02
II
0.01 III
2 IV
0
0 0.01 0.02 0.03 0.04
X, kmolA/kmolC
b)
kmolA
X max =0.0315 pro~itano iz dijagrama
kmolC
L in X max X 2
L in (X 1 X 2 ) = L in min (X max X 2 ) =
L im min X1 X 2
L in 0.0315 0.0035
= =1.2 vi{ak te~ne faze je 20 mol%
Lim min 0.02669 0.0035
Y, kmolA/kmolB
0.04
0.03 1
0.02
0.01
2
Xmax
0
0 0.01 0.02 0.03 0.04
X, kmolA/kmolC
1.63
difuzione operacije
3.8. U suprotnosmernom apsorberu obavlja se proces apsorpcije benzola (A) iz gasne me{avine (A+B)
pomo}u ~istog mineralnog ulja (C). Protok gasne me{avine na ulazu u apsorber iznosi G1=272
kmol(A+B)/h, a sastav y1=0.05 kmolA/kmol(A+B). Stepen apsorpcije komponente A iznosi sA=90
mol%. Pritisak i temperatura u apsorberu iznose p=101 kPa, T=300 K. Rastvor benzola u ulju
pokorava se Raulovom zakonu. Napon pare benzola na T=300 K iznosi p=13.7 kPa. Odrediti protok
ulja na ulazu u kolonu, (kmolC/h) ako je on za 30% ve}i od minimalno potrebnog.
y1 0.05 kmolA
Y1 = = =0.0526
1 y 1 1 0.05 kmolB
Y Y2
sA = 1 Y2 = Y1 s A Y1 =0.05 0.9 0.05 =0.005
Y1
kmolA
kmolC
kombinacijom Raulovog i Daltonovog zakona dobija se:

p
y* p = x p y* = x
p
13.7
y* = x y * = 0.136 x
101.3
Y* X 0.136 X
*
= 0.136 Y* =
Y +1 1+ X 1 + 0.864 X
Y 0.136 2Y 0.272
= = <0
X (1 + 0.864 X )2 X 2 1 + 0.864 X
Po{to je drugi izvod funkcije Y*=f(X) negativan to zna~I da je ravnote`na linija

ispup~ena na gore pa se zadatak mora re{avati grafi~ki. To je posledica ~injenice
da u ovakvim slu~ajevima radna prava pri minimalnom protoku te~ne faze mora
tangirati ravnote`nu liniju tj. ta~ka 1 se ne nalazi na ravnote`noj liniji.
0.136 X
tabelarni prikaza jedna~ine ravnote`ne linije, Y * = :
1 + 0.864 X
X
kmolA 0 0.038 0.078 0.168 0.272 0.395 0.539 0.713
kmolC
Y
kmolA 0 0.005 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05 0.06
kmolB
1.64
molekulska difuzija
procedura:
na osnovu tabelarnih vrednosti konstrui{e se ravnote`ni dijagram
konstrui{e se radna prava kroz ta~ku 2(X2, Y2) tako da tangira ravnote`nu liniju
presek radne prave sa linijom Y1=const defini{e poloàj ta~ke u kojoj je X=Xmax
Y, kmolA/kmolB
0.07
Y*=f(X)
0.06
Y1 1
0.05
0.04
0.03
0.02 2
0.01
0
0 0.2 0.4 Xmax 0.6 0.8
X, kmolA/kmolC
kmolA
Xmax =0.52 , pro~itano sa dijagrama
kmolC
Y1 Y2
Gin (Y1 Y2 ) = L in min (X max X 2 ) L in min = Gin
X max X 2
272 (0.0526 0.005 ) kmolC

L in min = =24.9
0.52 0 h
kmolC
L in = 1.3 L inmin = 1.3 24.9 =32.37
h
1.65
difuzione operacije
3.9. U suprotnosmernom apsorberu apsorpbuje se benzol (A) iz me{avine benzola i vazduha (B)
pomocu ~istog neisparljivog ulja (C). Ravnoteà u sistemu defini{e se Henrijevim zakonom, pri ~emu
vrednost Henrijeve konstante iznosi H=10.13 kPa a apsolutni pritisak iznosi p=101.3 kPa. Gasna
me{avina na ulazu u apsorber ima sastav y1=0.025 kmolA/kmol(A+B), a na izlazu y2=0.01
kmolA/kmol(A+B) a maseni protok gasne me{avine na ulazu u apsorber iznosi G1 =0.2 kg (A+B)/s.
Koncentracija benzola u te~nosti koje napu{ta aparat je x1=0.2 kmolA/kmol(A+C). Odrediti:
a) molski protok ulja kroz apsorber (kmolC/h)
b) teorijski broj stepena kontakta
Molska masa benzola iznosi MA=78 kg/kmol, MB=29 kg/kmol
a)
kg
M G1 = y 1 M A + (1 y 1 ) M B = 0.025 78 + (1 0.025 ) 29 =30.225
kmol
G1 0.2 kmol (A + B) kmol (A + B)
G1= = = 6.617 10 3 =23.82
M G1 30.225 s h
y1 0.025 kmolA
Y1 = = =0.0256
1 y 1 1 0.025 kmolB
y2 0.01 kmolA
Y2 = = =0.0101
1 y 2 1 0.01 kmolB
x1 0.2 kmolA
X1 = = =0.25
1 x 1 1 0.2 kmolB
kmolA
kmolC
G1 23.82 kmolB
Gin = = =23.23
1 + Y1 1 + 0.0256 h
G (Y1 Y2 )
Gin (Y1 Y2 ) = L in (X 1 X 2 ) L in = in
X1 X 2
23.23 (0.0256 0.0101) kmolC
L in = =1.44
0.25 0 h
1.66
molekulska difuzija
b)
L in
Gin
1.44
Y 0.0101 = (X 0 ) Y = 0.062 X + 0.0101
23.23
H 10.13
jedna~ina ravnote`ne linije: y* = x y* = x
p 101.3
Y* X 0.1 X
y * = 0.1 x = 0.1 Y* =
1+ Y 1+ X 1 + 0.9 X
stavi se Y=0.0256 u jedna~inu radne prave:

Y + 0.0101 0.0256 0.0101 kmolA
X= = =0.25
0.062 0.062 kmolC
vrati se X=0.25 u jedna~inu ravnote`ne linije:

0.1 X 0.1 0.25 kmolA
Y= = =0.0204 >Y2 (prvi pod)
1 + 0.9 X 1 + 0.9 0.25 kmolB
Y + 0.0101 0.0204 0.0101 kmolA

X= = =0.166
0.062 0.062 kmolC
0.1 X 0.1 0.166 kmolA
Y= = =0.0144 >Y2 (drugi pod)
1 + 0.9 X 1 + 0.9 0.166 kmolB
Y + 0.0101 0.0144 0.0101 kmolA

X= = =0.069
0.062 0.062 kmolC
0.1 X 0.1 0.069 kmolA
Y= = =0.0065 <Y2 (tre}i poslednji pod)
1 + 0.9 X 1 + 0.9 0.069 kmolB
0.0144 0.0101
nt = 2 + =2.54 (broj teorijskih stepena kontakta)
0.0144 0.0065
1.67
difuzione operacije
X2=0 Y=0.0065<Y2
tre}i pod
X=0.069 Y=0.0144
drugi pod
X=0.166 Y=0.0204
prvi pod
X1=0.25 Y1=0.0256
napomena:
Do teorijskog broja podova se moè do}i i uobi~ajenim postupkom crtanja
stepenica izme|u radne i ravnote`ne linije.
3.10. Protivstrujna apsorpciona kolona koristi se za izdvajanje propana (A) iz gasne sme{e (A+B).
Gasna sme{a na ulazu u kolonu ima 13.2 mol% propana, a izlazni te~ni rastvor (A+C) sadrì 9.42
L kmolC
mol% propana. Odnos protoka inertnih komonenata je in =1.25 . U jednom preseku kolone
Gin kmolB
(presek I) odre|eno je da gasna faza ima 8.26 mol% propana, a da su koeficijenti kovektivnog prelaza
mase x i y brojno jednaki. Ravnote`ni uslovi u sistemu defini{u se jedna~inom y=1.075 . x.
a) za posmatrani presek kolone odrediti sastav te~ne faze i sastave na granici faza
b) odrediti broj teorijskih jedinica prenosa mase metodom grafi~ke integracije za slu~aj da te~ni
rastvor na ulazu u apsorber ne sadrì propan
L2 G2
presek 2
presek I
presek 1
L1 G1
1.68
molekulska difuzija
a)
y1 0.132 kmolA
Y1 = = =0.152
1 y 1 1 0.132 kmolB
x1 0.0942 kmolA
X1 = = =0.104
1 x 1 1 0.0942 kmolC
yi 0.0826 kmolA
Yi = = =0.09
1 y i 1 0.0826 kmolB
materijalni bilans apsorbera od preseka 1 do preseka I:

Y Yi
Gin (Y1 Yi ) = L in (X 1 X i ) X i = X1 1
Lin
Gin
0.152 0.09 kmolA
X i = 0.104 =0.0544
1.25 kmolC
Xi 0.0544 kmolA
xi = = =0.0516
1 + X i 1 + 0.0544 kmol (A + C)
jedna~ina pogonske prave na uo~enom preseku kolone:

y y i = x (x x i ) y 0.0826 = 1 (x 0.0516 )
y
y = x + 0.1342 (1)
y = 1.075 x (2)

kmolA kmolA
xg=0.0647 , yg=0.0695
b)
kmolA
X2 = 0 (te~ni rastvor na ulazu ne sadrì propan)
kmolC
materijalni bilans apsorbera od preseka 1 do preseka 2:

L
Gin (Y1 Y2 ) = L in (X 1 X 2 ) Y2 = Y1 in (X 1 X 2 )
Gin
kmolA
Y2 = 0.152 1.25 (0.104 0 ) =0.022
kmolB
1.69
difuzione operacije
L in
Gin
Y 0.022 = 1.25 (X 0 ) Y = 1.25 X + 0.022
Y* X
jedna~ina ravnote`ne linije: y * = 1.075 x = 1.075
1+ Y 1+ X
1.075 X
Y* =
1 0.075 X
Y2
1
nT = dY = ...
Y1 Y Y*
0 1 2 3 4
Y 0.022 0.053 0.085 0.116 0.152
Y* 0.000 0.027 0.054 0.081 0.113
1 45.455 37.987 32.736 28.844 25.432
f(Y)=
Y Y*
Y Y0 f (Y4 ) + f (Y0 )
nT = 4 + f (Y1 ) + f (Y2 ) + f (Y3 )
4 2
0.152 0.022 45.455 + 25.432

nT = + 37.987 + 32.736 + 28.844 =4.39
4 2
f(Y)
50
40
30
Y2
20 1
nT = dY
Y1 Y Y*
10
0
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 0.12 0.14 0.16
Y
nT je brojno jednako povr{ini ispod krive
1.70
molekulska difuzija
zadaci za ve`banje: (3.11. 3.12.)
3.11. U suprotnosmernoj apsorpcionoj koloni apsorbuje se CO2(A) iz gasne me{avine koju ~ine CO2
vazduh (B), po~etnog sastava y1=0.15 kmolA/kmol(A+B). Kao sredstvo za apsorpciju upotrebljava se
monoetanolamin (C) po~etnog sastava X2=0.0616 kmolA/kmolC. Zahtevana koncentracija
komponente A u gaasnoj me{avini na izlazu iz apsorbera je y2=0.02 kmolA/kmol(A+B). Odrediti:
a) minimalni protok te~nosti po jedinici protoka gasa, kmolC/kmolB
b) broj jedinica prenosa mase ako je protok te~nosti za 20% ve}i od minimalnog, kao i sadràj
komponente A u gasnoj me{avini koja napu{ta apsorber, u tom slu~aju
- ravnoteà u sistemu defini{e se tabelarno:
x, kmolA/kmol(A+C) 0.058 0.06 0.062 0.064 0.066 0.068 0.07

pA, kPa 0.75 1.71 3.87 7.47 13.2 20.7 30.9
re{enje:
L in kmolC kmolA
a) =14.8667 b) nT=3.84, X1=0.0703
Gin kmolB kmolC
3.12. U apsorpcionoj koloni vr{i se apsorpcija SO2(A) iz vazduha (B). U suprotnom toku kroz kolonu
se propu{ta voda (C) koja na ulazu u kolonu ne sadrì SO2. Kolona radi pod slede}im uslovima:
- protok gasne sme{e na ulazu u kolonu je 3000 m3/h
- molski udeo SO2 u gasu na ulazu u kolonu je 3 mol%
- molski udeo SO2 u gasu na izlazu iz kolone je 0.5 mol%
- protok vode kroz kolonu je 69.6 l/s
- pritisak i temperatura u koloni iznose p=101.3 kPa i T=293 K
- koeficijenti konvektivnog prelaza mase du` kolone su konstanti i iznose x=24.3
kmolA kmolA
, y=1.3
2
m h(x ) m 2h(y )
- ravnoteà u sistemu defini{e se tabelarno:
x 5.63.105 1.40.104 2.80.104 4.21.104 6.40.104 9.00.104

y 6.60.104 1.50.103 4.21.103 7.63.103 1.50.102 2.50.102
x i y su molski udeli komponente A u te~noj (x) i gasnoj fazi (y)
Odrediti koncentraciju SO2 na grani~noj povr{ini te~nost-gas na dnu kolone.
kmolA kmolA
re{enje: x=0.00077 , y=0.02
1.71
difuzione operacije
3.13. U desorberu se odvija proces razdvajanja te~nog rastvora benzola (A) od ulja (B) pomo}u ~iste
pregrejane pare (C), pri ~emu se na 100 kmol ulja tro{i 4 kmol pare. Sastav te~ne faze na ulazu u aprat je
x1=0.0225 kmolA/kmol(A+B) a na izlazu iz aparata x2=0.003 kmolA/kmol(A+B). Smatraju}i da je ulje
prakti~no neisparljivo odrediti:
a) sadràj benzola u pari na izlazu iz desorbera, kmolA/kmol(A+C)
b) teorijski broj jedinica prenosa mase (broj podova), ako je ravnoteà u sistemu definisana tabelom
X 0.003 0.007 0.011 0.015 0.019 0.023 0.027
Y 0.099 0.231 0.363 0.495 0.627 0.759 0.891
gde su X i Y molski odnosi mobilne prema inertnoj komponenti u te~noj fazi

X, kmolA/kmolB i gasnoj fazi Y, kmolA/kmolC
c) stepen desorpcije benzola (mol%)
a)
L1 G1
presek 1
DESORBER
BENZOL (A) presek 2
L2 G2
x2 0.003 kmolA kmolA

X2 = = =0.003 , Y2 = 0 (para ulazi ~ista)
1 x 2 1 0.003 kmolB kmolC
x1 0.0225 kmolA L in 100 kmolB
X1 = = 0.023 , = =25
1 x 1 1 0.0225 kmolB Gin 4 kmolC
Materijalni bilans mobilne komponente (A):
L
Gin (Y1 Y2 ) = L in (X 1 X 2 ) Y1 = Y2 + in (X 1 X 2 )
Gin
kmolA
Y1 = 0 + 25 (0.023 0.003 ) =0.5
kmolC
Y1 0.5 kmolA
y1 = = =0.33
1 + Y1 1 + 0.5 kmol (A + C)
1.72
molekulska difuzija
b)
L in
Gin
Y 0 = 25 (X 0.003 ) Y = 25 X 0.075
Y
1
Y*=f(X)
0.8
0.6
1
I
0.4
II
0.2 radna prava
Y*=25.X0.075
III
0
0 2 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03
X
nt =3.53 (vidi sliku)
c)
X 1 X 2 0.023 0.003
sd = = =0.87 (87 mol%)
X1 0.023
1.73
difuzione operacije
3.14. U suprotnosmernoj koloni sa punjenjem desorbuje se komponenta A iz te~nog rastvora (A+B)

~istim gasom (C). Molski udeo komponente A u ulaznoj te~nosti je x1=0.091 kmolA/kmol(A+B), a u
koloni se desorbuje 90 mol% komponente A iz ulaznog te~nog rastvora. Ako je protok ~istog gasa dva
puta ve}i od minimalnog odrediti:
a) molski udeo komponente A u gasnoj fazi koji napu{ta kolonu
b) molski udeo komponente A u gasnoj fazi u onom preseku kolone u kojem molski udeo komponente A
u te~noj fazi iznosi xi=0.057 kmolA/kmol(A+B)
Ravnote`ni uslovi defini{u se jedna~inom y * = 5 x , gde su x i y molski udeli

komponente A u te~noj fazi (x) i gasnoj fazi (y)
a)
x1 0.091 kmolA
X1 = = =0.1
1 x 1 1 0.091 kmolB
X1 X 2 kmolA
sd = X 2 = X 1 (1 s d ) = 0.1 (1 0.9 ) =0.01
X1 kmolB
kmolA
Y2 = 0 (gas ulazi ~ist) Gin = 2 Ginmin
kmolC
procedura:
- na osnovu zadate ravnote`ne jedna~Ine u molskim udelima: y * = 5 x izvede se jedna~ina
5X
ravnote`ne linije u molskim odnosima: Y * =
1 4 X
5X
- jedna~ina ravnote`ne linije Y * = se predstavi tabelarno
1 4 X
kmolA 0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1
X,
kmolB
kmolA 0 0.109 0.238 0.395 0.588 0.833
Y*,
kmolC
- na milimetarskom papiru u Y, X koordinatnom sistemu se nacrta jedna~ina ravnote`ne linije

na osnovu tabelarnih vrednosti
- iz ta~ke 2(X2, Y2) se konstui{e radna prava (isprekidana linija!) pri minimalnom protoku
gasne faze (tangenta na ravnote`nu liniju!)
kmolA
- presek ovako nacrtane radne prave sa linijom X1=0.1 defini{e sastav gasne faze na
kmolB
izlazu iz desorbera (Ymax) za slu~aj minimalnog protoka gasne faze
1.74
molekulska difuzija
Y
1
0.8
Ymax
1
0.6
0.4
1
0.2
X1
0
0 2 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 0.12
X
kmolA
Ymax = 0.7 (pro~itano iz dijagrama)
kmolC
Gin (Y1 Y2 ) = Ginmin (Y1max Y2 )

materijalni bilans mobilne komponente:
Y 0.7 kmolA
Gin = 2 Ginmin (uslov zadatka) Y1 = max = =0.35
2 2 kmolC
napomena: Prava linija predstavljena punom linijom je radna prava pri protoku
gasne faze dva puta ve}em od minimalnog.
b)
xi 0.057 kmolA kmolA
Xi = = =0.06 Yi=0.195 (dijagram)
1 x i 1 0.057 kmolB kmolC
Yi 0.195 kmolA
yi = = =0.16
1 + Yi 1 + 0.195 kmol (A + C)
1.75
difuzione operacije
3.15. U suprotnosmernoj koloni sa punjenjem desorbuje se komponenta A iz te~ne me{avine (A+B)

~istim gasom (C). Izlazna koncentracija komponente A u te~nosti je 0.5 mol%. Odnos molskih
L kmolB
protka inertnih komponenata iznosi in =4 ,a
Gin kmolC
ravnote`ni uslovi defini{u se jedna~inom y * = 5 x , gde su x i y molski udeli
komponente A u te~noj fazi (x) i gasnoj fazi (y). Odrediti:
a) sastav na granici faza u onom preseku kolone u kojem je sastav gasne faze yi=2 mol%, koeficijent
kmolA
prolaza mase Ky=2.65 .10-3 , a 70% od ukupnog otpora prenosu mase je u gasnoj fazi
m 2 s(y )
b) teorijski broj jedinica prenosa mase (metodom grafi~ke inegracije) za slu~aj da ista kolona radi sa
protokom gasa tri puta ve}im od minimalnog i da stepen desorpcije izosi sd=0.95
L1 G1
presek 1
presek I
presek 2
L2 G2
a)
x2 0.005 kmolA kmolA
X2 = = 0.005 , Y2 = 0 (gas ulazi ~ist)
1 x 2 1 0.005 kmolB kmolC
yi 0.02 kmolA
Yi = = 0.02
1 y i 1 0.02 kmolC
materijalni bilans apsorbera pd preseka 2 do preseka I:

Y Y2
Gin (Yi Y2 ) = L in (X i X 2 ) Xi = X2 + i
Lin
Gin
0.02 0 kmolA
X i = 0.005 + =0.01
4 kmolC
Xi 0.01 kmolA
xi = = 0.01
1 + X i 1 + 0.01 kmol (A + C)
kmolA
y * = 5 x i = 5 0.01 =0.05
kmol (A + B)
( )
n A = K y y * y i =2.65 .10-3 (0.05 0.02) =7.95 .10-5
kmolA
m 2s
1.76
molekulska difuzija
1
y Ky 2.65 10 3 kmolA
=0.7 y = = =3.79 .10-3
1 0.7 0.7 m 2 s(y )
Ky
n 7.95 10 5 kmolA
(
n A = y y g y i ) y g = y i + A = 0.02 +
y 3
=0.04
kmol (A + B)
3.79 10
yg 0.04 kmolA
xg= = =0.008
5 5 kmol (A + C)
grafi~ka interpretacija re{enja pod a)
y
0.08
y*=5 .x
0.06
yg g
0.04
yi
i
0.02
xg xi
0
0 0.002 0.004 0.006 0.008 0.01 0.012 0.014 0.016
x
1.77
difuzione operacije
b)
X1 X 2 X2 0.005
sd = X1 = = =0.1
X1 1 s d 1 0.95
Koriste}i istu proceduru kao u zadatku 3.14. (vidi sliku) dobija se :
Y
1
0.8
Ymax
1
0.6
0.4
0.2 1
X1
0
0 2 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 0.12
X
kmolA
Ymax = 0.64 (pro~itano iz dijagrama)
kmolC
materijalni bilans mobilne komponente: Gin (Y1 Y2 ) = Ginmin (Y1max Y2 )

Ymax 0.64 kmolA
Gin = 3 Ginmin (uslov zadatka) Y1 = = =0.213
2 3 kmolC
napomena: Prava linija predstavljena punom linijom je radna prava pri protoku
gasne faze tri puta ve}em od minimalnog.
1.78
molekulska difuzija
Do broja teorijskih jedinica prenosa mase grafi~kom integracijom dolazimo

sli~nom procedurom kao u zadatku 3.10.
X2
1
nt = dX
X1 X X*
0 1 2 3 4
Y 0 0.05 0.1 0.15 0.213
X 0.005 0.027 0.05 0.072 0.1
X* 0 0.01 0.019 0.027 0.036
1 203.6 56.76 32.22 22.18 15.72
f(x)=
X X*
X X 0 f (X 4 ) + f (X 0 )
nT = 4 + f (X 1 ) + f (X 2 ) + f (X 3 )
4 2
0.1 0.005 15.72 + 203.6

nT = + 56.76 + 32.22 + 22.18 =5.2
4 2
napomena: Do broja teorijskih jedinica prenosa mase se moè do}i i ucrtavanjem

stepenica kao u zadatku 3.13.
3.16. 50 kmol/h gasne me{avine koju ~ine benzol (A) i vazduh (B) pre~i{}ava se pomo}u ulja (C) u
suprotnosmernoj apsorpcionoj koloni. Koncentracija benzola na ulazu u kolonu iznosi Y=0.02
kmolA
, a stepen apsorpcije iznosi sA=95 mol%. Sadràj benzola ulju na ulazu u apsorber je X=0.005
kmolB
kmolA
, a protok ulja kroz apsorber je za 50% ve}i od minimalnog. Regeneracija ulja se obavlja u
kmolC
desorberu pomo}u ~iste pregrjane pare protoka 4 kmol/h. Ravnote`ni uslovi u apsorberu defini{u se
jedna~inom: Y * = 0.13 X , a u desorberu jedna~inom Y * = 2.96 X . Odrediti broj teorijskih
stepena kontakta (jedinica prenosa mase):
a) u apsorberu
b) u desorberu
re{enje:
a) nt=9
b) nt=5
1.79
difuzione operacije
4.1. Me{avina lak{e isparljive komponente (A) i teè isparljive komponente (B)
Gf=100 kmol(A+B) tretira se u procesu diferencijalne destilacije. Molski udeo komponente A u
kmolA kmolA
te~nosti se tom prilikom smanjuje sa xf=0.6 na xw=0.1 . Odrediti koli~inu
ostatka i destilata na kraju procesa (Gw i Gd) kao i molski udeo komponente (A) u destilatu (xd) ako se
u radnom opsegu koncentracija:
a) ravnoteà u sistemu defini{e jedna~inom: y*=2.x
b) ravnoteà u sistemu defini{e relativnom isparljivo{}u =2
a)
xf
xf
y*=2.x a=2, b=0 I = ln x = ln
xw
xw
G x xw 0.1
3. ln f = ln f Gw = Gf = 100 =16.67 kmol
Gw xw xf 0.6
1. Gp = Gf Gw = 100 16.67 = 83.33 kmol = Gd
G f x f Gw x w 100 0.6 16.67 0.1 kmolA

2. yp = = =0.70
Gp 83.33 kmol (A + B)
b)
xf
2x x f (1 x w )2
=2 y* = I= ln x
= ln
1+ x (1 x )2 xw x w (1 x f )2
Gf x (1 x w )2
3. ln = ln f
Gw x w (1 x f )2
x w (1 x f )2 0.1 (1 0.6 )2
Gw = G f = 100 =3.29 kmol
x f (1 x w )2 0.6 (1 0.1)2
1. Gp = Gf Gw = 100 3.29 = 96.71 kmol = Gd
G f x f Gw x w 100 0.6 3.29 0.1 kmolA

2. yp = = =0.62
Gp 96.71 kmol (A + B)
1.80
molekulska difuzija
kmolA
4.2. Dvokomponentna me{avina (A+B) sastava xf=0.3 (A je lak{e isparljiva
kmol (A + B)
komponenta) destili{e se u procesu diferencijalne destilacije, pri ~emu ispari 60% sirovine. Ako se u
radnom opsegu koncentracija ravnoteà u sistemu defini{e jedna~inom: y*=3.x odrediti:
a) molski sastav ostatka i destilata
b) maseni sastav ostatka i destilata
Molska masa komponente A iznosi 50 kg/kmol

Molska masa komponente B isnosi 20 kg/kmol
a)
Gp Gw
Uslov zadatka: = 0.6 , = 0.4
Gf Gf
xf
xf
y*=3.x a=3, b=0 I = 21 ln(2 x ) = ln
xw
xw
2
Gf xf G kmolA
1. ln = ln xw = xf = 0.3 0.4 2 =0.048
w
Gw xw Gf kmol (A + B )
G x f Gw x w 1 0.4 kmolA
2. yp = f = 0.3 0.048 =0.468
Gp 0.6 0.6 kmol (A + B)
b)
xw MA 0.048 50 kgA
xw = = =0.112
x w M A + (1 x w ) M B 0.048 50 + (1 0.048 ) 20 kg(A + B)
yp MA 0.468 50 kgA
yp = = =0.687
( )
y p M A + 1 y p MB 0.468 50 + (1 0.468 ) 20 kg(A + B)
1.81
difuzione operacije
kmolA
Gf=100 kmol(A+B), sastava xf=0.5 , tretira se u procesu diferencijalne destilacije, pri
kmol (A + B)
~emu u destilat iz sirovine prelazi 80 mol% lak{e isparljive komonente A. Ravnote`ni uslovi za opseg
radnih koncentracija defini{u se jedna~Inom y*=2.x. Odrediti srednji sastav destilata (xd) kao i sastav
ostatka (xw).
uslov zadatka: Gp y p = 0.8 Gf x f
2. Gw x w = Gf x f Gp y p = G f x f 0.8 G f x f = 0.2 Gf x f
Gw x w = 0.2 100 0.5 =10 kmol (A+B)
xf
xf
3. y*=2.x a=2, b=0 I = ln x = ln
xw
xw
G x Gf x Gf x
ln f = ln f = f = f Gw
Gw xw Gw x w Gw 10
10 Gf 10 100 10
Gw = = =44.72 kmol (A+B) xw = =0.22
xf 0.5 44.72
1. Gp = Gf Gw = 100 44.72 = 55.28 kmol = Gd
G f x f Gw x w 100 0.5 44.72 0.22 kmolA

2. xd= y p = = =0.73
Gp 55.28 kmol (A + B)
1.82
molekulska difuzija
4.4. U procesu periodi~ne diferencijalne destilacije binarne mesavine (A+B; A je lak{e isparljiva
komponenta) sastava xf=0.36 kmolA/kmol(A+B), nastaje 600 kmol/h destilata i osiroma{eni te~ni
ostatak sastava xw=0.1 kmolA/kmol(A+B). Ravnoteà u sistemu defini{e se relativnom isparljivo{}u
=2. Odrediti:
a) srednji sastav destilata, kmolA/kmol(A+B)
b) srednje sastave destilata u sudovima 1 i 2 kada bi se prvih 100 kmol/h destilata odvodilo u sud 1 a
ostalih 500 kmol/h u sud 2, kmolA/kmol(A+B)
a)
xf
2x x f (1 x w )2
=2 y* = I= ln x
= ln
1+ x (1 x )2 xw x w (1 x f )2
I=ln 00.36
(1 0.1)2 =1.963

.1 (1 0.36 )2
3. I = ln GG f
G f = Gw exp (1.963 ) = 7.12.GW
w
1. Gf = Gw + Gp
kombinovanjem jedna~ina (1) i (3) dobija se : Gf = 698 kmol/h, Gw=98 kmol/h
G f x f Gw x w 698 0.36 98 0.1 kmolA

2. yp = = =0.40
Gp 698 kmol (A + B)
b)
rashladna voda
Gp, yp
Gd, xd
Gf, xf
Gw, xw
kmolA
Gf =698 kmol/h, Gp=100 kmol/h, xf =0.36
kmol (A + B)
1. Gw = Gf Gp = 698 100 = 598 kmol/h
1.83
difuzione operacije
3. I = ln GG f
= ln
(
x f 1 x 'w ) 2

Gf
=
(
x f 1 x 'w )2
' 2
w x 'w (1 x f ) G'w x 'w (1 x f )2
698 0.36 1 x w
=
'
( )2
( )
0.36 x 'w
2
1.2 x w + 0.36 =0
598 x 'w (1 0.36 )2
kmolA
xw =0.33
kmol (A + B)
G f x f G'w x 'w 698 0.36 598 0.33 kmolA
2. yp = = =0.54
Gp' 100 kmol (A + B)
kmolA
Gf =Gw = 598 kmol/h, Gp=500 kmol/h, xf =xw= 0.33
kmol (A + B)
1. Gw = Gf Gp = 598 500 = 98 kmol/h
3. I = ln G G"f
= ln
(
x "f 1 x "w ) 2

G"f
=
(
x "f 1 x "w )2
"
w (
x "w 1 x "f ) 2
G"w (
x "w 1 x "f )2
"
598 0.33 1 x w
=
( )
2
(x )
' 2
w 10.32 x w + 1 =0
98 x "w (1 0.33 )2
kmolA
xw =0.1
kmol (A + B)
G"f x "f G"w x "w 598 0.33 98 0.1 kmolA
2. y p" = = =0.375
Gp" 500 kmol (A + B)
1.84
molekulska difuzija
4.5. Binarna me{avina lak{e isparljive komponente (A) i teè isparljive komponente (B)
Gf=100 kmol(A+B) tretira se u procesu diferencijalne destilacije. Po~etni sastav pare, koja napu{ta
kmolA
destilacioni ure|aj, iznosi yp1= 0.86 a krajnji sastav pare, koja napu{ta destilacioni ure|aj,
kmol (A + B)
kmolA kmolA
iznosi yp2=0.19 . Odrediti srednji sastav destilata (xd=yp), , ako se ravnoteà
u sistemu defini{e tabelom:
x 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6

y* 0.19 0.36 0.51 0.64 0.74 0.84
kmolA
x , y*:
kmol (A + B)
kmolA kmolA
Na osnovu zadatih ravnote`nih vrednosti: xw = 0.1 , xf = 0.6
yp2 yp1
xw xf x
Obzirom da su ravnote`ni podaci zadati tabelarno vrednost integrala I se mora odrediti postupkom
grafi~ke integracije, tj. primenom trapezne formule.
1.85
difuzione operacije
0 1 2 3 4 5
x 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6
y* 0.19 0.36 0.51 0.64 0.75 0.86
1 11.11 6.25 4.76 4.17 4 3.85
f(x)=
*
y x
f(x) 0
3
4
5
x w f (x 5 ) + f (x 0 )
I= x f
5
2
+ f (x 1 ) + f (x 2 ) + f (x 3 ) + f (x 4 )

I= 0.6 5 0.1 3.85 +211.11 + 6.25 + 4.76 + 4.17 + 4) =2.67

Gf Gf
ln =2.67 Gw = =6.95 kmol
Gw exp (2.67)
1. Gp = Gf Gw = 100 6.95 = 93.05 kmol = Gd
Gf x f Gw x w 100 0.6 6.95 0.1 kmolA

2. yp = = =0.64
Gp 93.05 kmol (A + B)
1.86
molekulska difuzija
kmolA
Gf=200 kmol(A+B), sastava xf=0.6 , tretira se u procesu diferencijalne destilacije, pri
kmol (A + B)
~emu dobijamo Gd=180 kmol (A+B) destilata. Odrediti molski udeo komponente A u ostatku (xw) i
destilatu (xd) . Ravnote`ni uslovi defini{u se tabelarno:
x 0.05 0.1 0.15 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6

y* 0.10 0.20 0.27 0.34 0.46 0.57 0.67 0.84
f(x 0
1
2
x
1. Gw = Gf Gp =20 kmol (A+B)
G
2. I= ln f = ln
Gw
200
20
=2.30
metoda probe i gre{ke:
pretpostavimo xw=0.3
0 1 2 3
x 0.3 0.4 0.5 0.6
y* 0.46 0.57 0.68 0.84
1 6.25 5.88 5.55 4.17
f(x)=
*
y x
f (x 3 ) + f (x 0 )
I= x f xw
3

2
+ f (x 1 ) + f (x 2 )

I= 0.6 3 0.3 4.17 2+ 6.25 + 5.88 + 5.85 =1.69 pretpostavka nije ta~na!
1.87
difuzione operacije
0 1 2 3 4
x 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6
y* 0.34 0.46 0.57 0.68 0.84
1 7.14 6.25 5.88 5.55 4.17
f(x)=
*
y x
f (x 4 ) + f (x 0 )
I= x f xw
4

2
+ f (x 1 ) + f (x 2 ) + f (x 3 )

I= 0.6 4 0.2 4.17 +2 7.14 + 6.25 + 5.88 + 5.85 + 4.17 =2.78

pretpostavka nije ta~na!
0 1 2 3 4
x 0.22 0.3 0.4 0.5 0.6
y* 0.35 0.46 0.57 0.68 0.84
1 7.69 6.25 5.88 5.55 4.17
f(x)=
*
y x
x w f (x 4 ) + f (x 0 )
I= x f
4
2
+ f (x 1 ) + f (x 2 ) + f (x 3 )

I= 0.6 40.22 4.17 2+ 7.69 + 6.25 + 5.88 + 5.85 =2.27

pretpostavka je dovoljno ta~na!
Gf x f Gw x w 200 0.6 20 0.22 kmolA

2. yp = = =0.64
Gp 180 kmol (A + B)
4.7. U procesu diferencijalne destilacije dvokomponentne me{avine (A+B) molski udeo lak{e
isparljive komponente (A) u napojnoj sme{i smanji se sa xf=15 mol% na xw=3 mol%. Relativna
isparljivost me{avine iznosi =3. Odrediti srednji sastav destilata (xd).
a) postupkom analiti~ke integracije
b) postupkom grafi~ke integracije (trapezna formula), koriste}i 5 ekvidistantnih ta~aka u prora~unu
1.88
molekulska difuzija
a)
xf
3x x f (1 x w )3
=3 y* = I= 21 ln x
= ln
1+ 2 x (1 x )3 xw x w (1 x f )3
I= 21 ln 00..15
3
(1 0.03 )
=1
3
03 (1 0.15 )
3. I = ln GG f

Gf
Gw
= exp (1) =2.72
w
Gf Gp
1. Gf = Gw + Gp =1+
Gw Gw
Gp Gf
= 1= 2.72 1 =1.72
Gw Gw
Gf
xf xw
G f x f Gw x w Gw 2.72 0.15 0.03
2. yp = = = =0.22
Gp Gp 1.72
Gw
b)
0 1 2 3 4
x 0.03 0.06 0.09 0.12 0.15
3x 0.085 0.16 0.23 0.29 0.346
y* =
1+ 2 x
1 18.18 10.00 7.14 5.88 5.10
f(x)=
y* x
1.89
difuzione operacije
f (x 4 ) + f (x 0 )
I= x f xw
4

2
+ f (x 1 ) + f (x 2 ) + f (x 3 )

I= 0.15 4 0.03 5.10 +218.18 + 10.00 + 7.14 + 5.88 =1.04
3. I = ln GG f

Gf
Gw
= exp (1.04 ) =2.83
w
Gf Gp
1. Gf = Gw + Gp =1+
Gw Gw
Gp Gf
= 1= 2.83 1 =1.83
Gw Gw
Gf
xf xw
G f x f Gw x w G 2.83 0.15 0.03
2. yp = = w = =0.215
Gp Gp 1.83
Gw
kmolA
4.8. Dvokomponentna me{avina (A+B) Gf=100 kmol, sastava xf=0.5 , tretira se u
kmol (A + B)
procesu periodi~ne diferencijalne destilacije pri ~emu u parnu fazu prelazi 60 mol% sirovine.
Relativna isparljivost me{avine iznosi =2.16. Odrediti:
a) srednji sastav destlata (xd) kao i sastav ostatka (xw)
b) koli~inu komponente A u destilatu i ostatku (kmol)
re{enje:
kmolA kmolA
a) xw=0.3275 , yp=0.615
b) destilat: nA = 36.9 kmol ostatak: nA = 13.1 kmol
1.90
molekulska difuzija
4.9. Vodeni (B) rastvor amonijaka (A), Gf=360 kmol(A+B)/h, xf=0.1 kmolA/kmol(A+B), destili{e se u
procesu jednostepene ravnote`ne destilacije, pri ~emu sastav destilata iznosi xd=0.25
kmolA/kmol(A+B). Ako ako se u radnom opsegu koncentracija
ravnoteà u sistemu defini{e jedna~inom: y*=5.x pri ~emu su x, i y molski udeli lak{e isparljive
komponente (A), odrediti:
kgA
a) maseni sastav ostatka,
kg(A + B)
kg(A + B)
b) masene protoke destilata i ostatka,
h
a)
yp 0.25 kmolA
y* = 5 x yp = 5 xw xw = = =0.05
5 5 kmol (A + B)
xw MA 0.05 17 kgA
xw = = =0.047
x w M A + (1 x w ) M B 0.05 18 + (1 0.05 ) 18 kg(A + B)
b)
1. Gf = Gw + Gp
2. G f x f = Gw x w + Gp y p
xf xw 0.1 0.05 kmol(A + B)
Gp = G f = 360 =90
yp xw 0.25 0.05 h
yp x f 0.25 0.1 kmol(A + B)
Gw = Gf = 360 =270
yp x w 0.25 0.05 h
kg(A + B)
Gp = Gp M Gp =...= 90 17.75 =1597.5
h
kg(A + B)
G w = Gw M Gw =...= 90 17.95 = 4846.5
h
kg
( )
M Gp = y p M A + 1 y p M B = 0.25 17 + (1 0.25 ) 18 =17.75
kmol
kg
M Gw = x w M A + (1 x w ) M B = 0.05 17 + (1 0.05 ) 18 =17.95
kmol
1.91
difuzione operacije
4.10. Binarna me{avina (A+B) Gf=100 kmol(A+B)/h, sastava xF=0.6 molA/kmol(A+B) destili{e se u
procesu jednostepene ravnote`ne destilacije, pri ~emu sastav destilata iznosi xd=0.66
kmolA/kmol(A+B). Odrediti:
a) molske protoke destilata i ostatka kmol(A+B)/h
b) temperaturu po~etka klju~anja me{avine, kao i temperaturu u separatoru
Ravnoteà u sistemu defini{e slede}om tabelom:
x 0 0.10 0.20 0.30 0.40 0.50 0.60 0.70 0.80 0.90 1

y* 0 0.42 0.58 0.66 0.73 0.78 0.83 0.87 0.92 0.96 1
T 100 87.7 81.7 78.0 75.3 73.1 71.2 69.3 67.6 66.0 64.5
x kmolA/kmol(A+B), y* kmolA/kmol(A+B), T oC
a)
yp=0.66
xw=0.30 x
1. Gf = Gw + Gp
xf xw 0.6 0.3 kmol(A + B)
Gp = G f = 100 = 83.33
yp xw 0.66 0.3 h
yp x f 0.66 0.6 kmol(A + B)
Gw = Gf = 100 =16.67
yp x w 0.66 0.3 h
1.92
molekulska difuzija
b)
yp
T
P
W
xw xf x
T = 71.2oC, T = 78oC
kgA
4.11. Dvokomponentna me{avina etanola (A) i vode (B) sastava x f =0.5 tretira se u
kg(A + B)
procesu jednostepene ravnote`ne destilacije tako da nastaju jednake mase osiroma{enog ostatka ( Gw )
i destilata( Gd ). Odrediti:
a) masene udele etanola u ostatku ( x w ) i destilatu ( x d )
b) temperaturu do koje treba zagrevati me{avinu (T2)
Ravnoteà u sistemu defini{e se tabelom:
x 0 0.05 0.10 0.20 0.30 0.40 0.50 0.60 0.80 0.90 1

0 0.37 0.52 0.65 0.71 0.75 0.77 0.79 0.86 0.91 1
y*
T 100 94.95 91.3 87.0 84.7 83.1 81.9 81.0 79.5 78.5 78.1
x kgA/kg(A+B), y* kgA/kg(A+B), T oC
1.93
difuzione operacije
a) jedna~ina radne prave 1-2: y y1 =

Gw
(
x x1 )
Gp
(
y 0.5 = 1 x 0.5 ) y = x + 1
Ucrta se na ravnote`nom dijagramu radna prava: y = x + 1 . Presek radne prave
sa ravnote`nom linijom defini{e poloàj ta~ke 2 (zavr{etak destilacije).
2
y p = 0.71
x w = 0.30 x f = 0.5 x
kgA kgA
x w =0.3 , y p = x d =0.71 se ~ita sa dijagrama
kg(A + B) kg(A + B)
b)
yp
T
T2=const
P
W 2
xw xf x
T2 = 84.7oC
1.94
molekulska difuzija
4.12. Binarna me{avina (A+B) sa 30 mol%A (lak{e isparljiva komponenta) u cilju dobijanja proizvoda
sa ve}om koncentracijom hloroforma podvrgava se dvostepenoj ravnote`noj destilaciji. Ako je u
momentu uspostavljanja ravnoteè u prvom stepenu temperatura 90oC i ako se ravnote`ni uslovi
defini{u tabelarno:
x, mol% 0 0.15 20 40 60 80 100
y, mol% 0 40 47 72 86 97 100
t, oC 100 90 88 75 65 55 50
Odrediti:
a) koliko mol% po~etne sme{e ispari
b) sastav destilata nakon drugog stepena destilacije, ako je odnos koli~Ine te~nosti koja zaostaje u
separatoru i koli~ine pare koja ispari i isti za oba stepena
c) temperaturu u drugom separatoru
a)
prvi stepen:
T
100 100
yp
90 90
80 80
70 70
60 60
50 50
xw xf
40 40
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x, y
kmolA kmolA
yp = 0.4 , xw=0.15 (pro~itano sa faznog dijagrama)
kmo(A + B) kmo(A + B)
1.95
difuzione operacije
Gp x f x w 0.3 0.15
= = =0.6 ( tj. ispari 60 mol% po~etne sme{e )
Gf y p x w 0.4 0.15
napomena: Odnos pare koja ispari i te~nosti koja zaostaje u prvom stepenu iznosi:
Gw y p x f 0.4 0.30 2
= = =
Gp x f x w 0.3 0.15 3
b)
procedura:
- nacrta se u ravnote`nom dijagramu radna prava procesa u prvom stepenu
- nacrta se radna prava procesa u drugom stepenu kroz ta~ku sa koordinatama (x=yp, y=yp)
(ova prava je paralelna sa radnom pravom procesa u prvom stepenu jer je po uslovu
G
zadatka koeficjent pravca radne prave isti u oba stepena w =const
Gp
- presek ove prave sa jedna~inom ravnote`ne linije defini{e stanje faza na kraju drugog
stepena
y
1
0.9
0.8
0.7
0.6 yp2
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
xw2
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x
kmolA kmolA
yp2 = 0.52 , xw2=0.24
kmo(A + B) kmo(A + B)
(pro~itano sa ravnote`nog dijagrama)
1.96
molekulska difuzija
c)
Na faznom dijagramu se uo~i izoterma koja prolazi kroz ta~ku yp=0.62
(ili xw=0.24)
T
100 100
yp2
90 90
T2
80 80
70 70
60 60
50 50
xw2
40 40
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x,y
Sa dijagrama se o~ita T2=85oC.
4.13. Sirovina koju ~ine lak{e isparljiva komonenta A i teè isparljiva komponenta B sastava destili{e
se u procesu jednostepene ravnote`ne destilacije pri ~emu ispari 60% sirovine. Temperatura po~etka
klju~anja me{avine iznosi 62oC. Odrediti molske udele lak{e isparljive komponente u napojnoj sme{i
(xf) ostatku (xw) i destilatu (xd).
x 0 0.10 0.20 0.30 0.40 0.50 0.60 0.70 0.80 0.90 1

y* 0 0.25 0.43 0.56 0.67 0.75 0.82 0.88 0.92 0.96 1
T 98.4 82.7 77.1 69.0 62 58.1 53.2 49.3 47.6 46.0 45.4
x kmolA/kmol(A+B), y* kmolA/kmol(A+B), T oC
kmolA kmolA kmolA

re{enje: xf=0.4 , xw= 0.25 , yp=xd= 0.5
kmol (A + B) kmol (A + B) kmol (A + B)
4.14. Dvokomponentna me{avina (A+B) Gf=100 kmol, pri ~emu je A lak{e isparljiva komponenta,
sastava xf=0.4 kmolA/kmol(A+B) destili{e se tako da srednji sastav destilata iznosi xd=0.7
kmolA/kmol(A+B). Ravnoteà u sistemu (u radnom opsegu koncentracija) defini{e se jedna~inom
y*=2.x, gde su x i y molski udeli komponente A. Protok napojne sme{e iznosi. Odrediti sastav ostatka
(xw) i nastale koli~ine ostatka (Gw) i destilata (Gd) ako se destilacija vr{i:
1.97
difuzione operacije
a) ravnote`no
b) diferencijalno
yp 0.7 kmolA
a) y* = 2 x yp = 2 xw xw = = =0.35
2 2 kmol (A + B)
1. Gf = Gw + Gp
xf xw 0.4 0.35 kmol(A + B)
Gp = G f = 100 =14.28
yp xw 0.7 0.35 h
yp x f 0.7 0.4 kmol(A + B)
Gw = Gf = 100 =85.72
yp x w 0.7 0.35 h
xf
xf
b) y*=2.x a=2, b=0 I = ln x = ln
xw
xw
Gf x
3. ln = ln f
Gw xw
1. Gf = Gw + Gp
2. Gf. xf = Gw. xw + Gp. yp
Gw
iz 3. xw = xf
Gf
iz 1. Gp = Gf Gw
Gw
iz 2. G f x f = Gw x f + (Gf Gw ) y p
Gf
0.4
100 0.4 = G2w + (100 Gw ) 0.7 0.4 G2w 70 Gw + 3000 =0
100
Gw 1 =100 kmol ovo re{enje nije mogu}e ( Gf=10 kmol )
Gw 2 =75 kmol ovo je ta~no re{enje = Gw
1. Gp = Gf Gw = 100 75 = 25 kmol
G 75 kmolA
3. x w = x f w = 0.4 =0.3
Gf 100 kmol (A + B)
1.98
molekulska difuzija
kmolA
4.15. Dvokomonentna me{avina (A+B), Gf=100 kmol, sastava 0.4 destili{e se u procesu
kmol (A + B)
jednostepene ravnote`ne destilacije tako da dobijamo
Gd=50 kmol destilata. Dobijeni destilat se dalje destili{e u procesu diferencijalne destilacije dok ne
kmolA
dobijemo osiroma{eni ostatak sastava 0.1 . Odrediti srednji sastav destilata koji
kmol (A + B)
dobijamo nakon procesa diferencijalne destilacije.
Ravnoteà u sistemu defini{e se relativnom isparljivo{}u =2.
2x
=2 y* =
1+ x
ravnote`na destilacija:
kmolA
Gf = 100 kmol, xf =0.4 , Gp=50 kmol
kmol (A + B)
Gw = Gf Gp = 100 50 = 50 kmol
Gw
jedna~ina radne prave 1-2: y y1 = (x x 1 )
Gp
y 0.4 = 1 (x 0.4 ) y = x + 0.8
Prese~na ta~ka radne prave 1-2 i ravnote`ne linije y* = f(x), defini{e poloàj
ta~ke 2. Koordinate prese~ne ta~ke dobijamo re{avanjem sistema dve
jedna~ine sa 2 nepoznate:
2x
y= (1) (ravnote`na linija)
1+ x
y = x + 0.8 (2) (radna prava)
kombinovanjem prethodne dve jedna~ine dobija se: x 2 + 2.2 x 0.8 =0

re{avanjem kvadratne jedna~ine dobija se:
kmolA
x=0.318 =xw
kmol (A + B)
vra}anjem vrednosti za xw u bilo koju od jedna~ina (1) ili (2) dobija se:
kmolA
y=0.482 =yp
kmol (A + B)
1.99
difuzione operacije
diferencijalna destilacija:
kmolA kmolA
Gf = 50 kmol, xf =0.482 , xw=0.1
xf
2x x f (1 x w )2
=2 y* = I= ln x
= ln
1+ x (1 x )2 xw x w (1 x f )2
Gf x (1 x w )2
3. ln = ln f
Gw x w (1 x f )2
x w (1 x f )2 0.1 (1 0.482 )2
Gw = G f = 50 =3.44 kmol
x f (1 x w )2 0.482 (1 0.1)2
3. Gp = Gf Gw = 50 3.44 = 46.56 kmol = Gd
G f x f Gw x w 50 0.482 3.44 0.1 kmolA

yp = = =0.51
Gp 46.56 kmol (A + B)

kmolA
4.16. Dvokomponentna me{avina (A+B) sastava xf=0.45 podvrgava se procesu
kmol (A + B)
destilacije pri ~emu se dobija para srednjeg sastava yp=0.75. Ravnoteà u sistemu se defini{e
jedna~inom y*=2.x (u radnom opsegu koncentracija) gde su x i y molski udeli komponente A. Odrediti
koliko procenata sirovine ispari ako se destilacija vr{i:
a) ravnote`no
b) diferencijalno
Gp Gp
re{enje: =0.2 (xw =0.375) b) =0.33 (xw =0.3)
Gf Gf
1.100
molekulska difuzija
5.1. U kontinualnu rektifikacionu kolonu dovodi se binarna me{avina (A+B) sastava xf=20 mol%A,
protoka Gf=1000 kmol/h. Iz kolone se izdvaja Gp=850 kmol/h pare sastava yp=90 mol%A, koja se
potpuno kondenzuje u kondenzatoru, pri ~emu se GR=650 kmol/h kondenzata vra}a u kolonu kao
refluks. Odrediti:
a) molski protok osiroma{enog ostatka (Gw) kao i molski udeo komponente A u osiroma{enom
ostatku (xw)
b) refluksni odnos ( R )
c) molske protoke te~ne i parne faze kroz zonu ja~anja i zonu slabljenja ako je napojna sme{a
te~nost (tf =20OC, tklj=95OC , cf=160000 J/kmolK, r=30000 kJ/kmol)
a)
materijalni bilans za separator kondenzata:
Gp =Gr + Gd Gd = Gp Gr = 850 650 = 200 kmol/h
materijalni bilans postrojenja za rektifikaciju:
Gf = Gw + Gd Gw = Gf Gd = 1000 200 = 800 kmol/h
materijalni bilans komponente A (lak{e isparljiva komponenta):

G x f Gd x d
G f x f = Gw x w + Gd x d xw = f
Gw
1000 0.2 200 0.9 kmolA
xw = =0.025
800 kmol (A + B)
b)
Gr 650 kmol
R= = =3.25
Gd 200 kmol
b)
r + c f (Tk Tf ) 30000 + 160 (95 20 )
q= = =1.4
r 30000
L = Gr = 650 kmol/h
G = Gp = 850 kmol/h
L = L' +q Gf = 650 + 1.4 1000 =2050 kmol/h

G = G' (1 q ) Gf = 850 (1 1.4 ) 1000 =1250 kmol/h
1.101
difuzione operacije
5.2. U rektifikacionoj koloni obavlja se proces razdvajanja dvokomponentne me{avine (A+B), A je

kmolA
lak{e isparljiva komonenta. Sirovina sastava xf=0.4 , protoka Gf=0.1 kmol/s ulazi u
kmol (A + B)
kmolA
kolonu sa entalpijom hf=10.3 MJ/kmol. Para sa vrha kolone sastava yp=0.95 , entalpije
kmol (A + B)
hp=27 MJ/kmol, ulazi u kondenzator gde se potpuno kondenzuje, pri ~emu se deo kondenzata vra}a u
kolonu kao refluks
kmol
(R=3 ). Preostali kondenzat, entalpije hd=3.34 MJ/kmol izlazi iz kolone kao finalni proizvod
kmol
kmolA
(destilat). Osiroma{eni ostatak na dnu kolone ima sastav xw=0.05 i entalpiju hw=14.7
kmol (A + B)
MJ/kmol. Odrediti:
a) molske protoke destilata (Gd) i osiroma{enog ostatka (Gw)
kJ
b) potro{nju hladne vode u kondenzatoru pare ako prira{taj temperature vode (cw=4.18 ) pri
kgK
proticanju kroz kondenzator iznosi Tw=18 K
c) toplotno optere}enje ispariva~a, Qis
rashladna voda
Gp, yp
Gr, xr
Gd, xd
Gf, xf
ispariva~
Gw, xw
+ Qis
a)
Gf = Gw + Gd
G f x f = Gw x w + Gd x d
1.102
molekulska difuzija
kombinovanjem prethodne dve jedna~Ine dobija se:

x xw 0.4 0.05 kmol
Gd = G f f = 0.1 =0.0389
xd xw 0.95 0.05 s
xd xf 0.95 0.05 kmol
Gw = Gf = 0.1 =0.0611
xd xw 0.95 0.05 s
b)
Gr kmol
R= Gr = R Gd = 3 0.0389 =0.1167
Gd s
kmol
Gp = Gr + Gd = 0.1167 + 0.0389 =0.1556
s
toplotni bilans kondenzatora: HGp = H voda

(
Gp h p h d )
( )
Gp h d h p = m w c w Tw mw =
c w Tw

mw =
(
0.1556 27 10 3 3.34 10 3 )
= 48.93 kg/s
4.18 18
c)
toplotni bilans postrojenja za rektifikaciju (isprekidana kontura):

Q is = Gd h d + Gw h w Gf h f + m c w Tw
Q is = 0.0389 3.34 10 3 + 0.0611 14.7 10 3 0.1 10.3 10 3 + 48.93 4.18 18
Q is = 3979 kW
1.103
difuzione operacije
5.3. Sme{a metanola(A) i vode (B) uvodi se u kontinualnu rektifikacionu kolonu kao te~nost na
temperaturi klju~anja (q=1) i sadrì 12 mas% metanola. Protok napojne sme{e iznosi 1500 kg/h. U
destilatu se nalazi 90 mas% metanola a u ostatku 5 mas% metanola. Protok rashladne vode
kJ
(cw=4.18 ) kroz kondenzator iznosi 3500 kg/h. Voda se pri proticanju kroz kondenzator zagreje za
kgK
T=50oC. Destilat na izlazu iz kondenzatora je klju~ala te~nost. Integralna toplota kondenzacije pare
metanola i vode iznosi r=40500 kJ/kmol. Za date radne uslove:
a) odrediti protoke parne i te~ne faze kroz zonu ja~anja i zonu slabljenja (kmol/h)
b) napisati jedna~inu operacione linije zone ja~anja (GRP) i zone slabljenja (DRP)
a)
toplotni bilans kondenzatora: HGp = H voda

( )
Gp h d h p = m w c w Tw Gp r = m w c w Tw

m w c w Tw 3500 4.18 50 kmol
Gp = = =18.06
r 40500 h
Gf = Gw + G d
G f x f = Gw x w + Gd x d
kombinovanjem prethodne dve jedna~Ine dobija se:

xf xw 0.12 0.05 kg
Gd = G f = 1500 =123.53
xd xw 0.90 0.05 h
xd xf 0.95 0.12 kg
Gw = Gf = 1500 =1376.47
xd xw 0.90 0.05 h
xd 0.9
MA 32 kmolA
xd = = =0.835
xd 1 x d 0.9 1 0.9 kmol (A + B)
+ +
MA MB 32 18
kg
MGd = xd MA + (1xd )MB = 0.835 . 32 + (1 0.835) . 18 =29.69
kmol
Gd 123.53 kmol
Gd = = = 4.16
M Gd 29.69 h
materijalni bilans za separator kondenzata:
Gp =Gr + Gd Gr = Gp Gd = 18.06 4.16 = 13.90 kmol/h
1.104
molekulska difuzija
xf 0.12
MA 32 kmolA
xf = = =0.07
xf 1 x f 0.12 1 0.12 kmol (A + B)
+ +
MA MB 32 18
kg
MGf = xf MA + (1xf )MB = 0.07 . 32 + (1 0.07) . 18 =18.98
kmol
Gf 1500 kmol
Gf = = = 79.03
M Gf 18.98 h
q=1 (napojna sme{a klju~ala te~nost)
L = Gr = 13.90 kmol/h
G = Gp = 18.06 kmol/h
L = L' +q Gf = 13.90 + 1 79.03 =92.93 kmol/h

G = G' (1 q ) Gf = 18.06 (1 1) 79.03 =18.06 kmol/h
b)
GRP:
L' G 13.90 4.16
y= x + d xd y= x + 0.835 y = 0.769 x + 0.192
G' G' 18.06 18.06
DRP:
L' ' G 92.93 74.77
y= x w xw y= x 0.029 y = 5.145 x 0.120
G' ' G' ' 18.06 18.06
xw 0.05
MA 32 kmolA
xw = = =0.029
x w 1 x w 0.05 1 0.05 kmol (A + B)
+ +
MA MB 32 18
kg
MGw = xw MA + (1xw )MB = 0.029 . 32 + (1 0.029) . 18 =18.41
kmol
Gw 1376.47 kmol
Gw = = = 74.77
M Gw 18.41 h
1.105
difuzione operacije
5.4. Dvokomponentna me{avina (A+B) koji sadrì xf=45 mol% komponente A uvodi se, zagrejana do
temperature klju~anja, u kontinualnu rektifikacionu kolonu. Molski udeo komponente A u destilatu je
xd=0.8 a u ostatku xw=0.1. Ako kolona radi sa refluksnim odnosom R=3 kmol/kmol i ako se ravnoteà
u sistemu defini{e tabelom:
x 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

y* 0 0.25 0.43 0.56 0.67 0.78 0.82 0.88 0.92 0.96 1
pri ~emu je : x kmolA/kmol(A+B), y* kmolA/kmol(A+B), odrediti:
a) broj teorijskih podova

b) minimalni refluksni odnos
a)
R 1
GRP: y= x + xd
R+1 R+1
3 1
y= x + 0.8 y = 0.75 x + 0.2
3 +1 3 +1
Na osnovu ravnote`nih podataka konstrui{e se ravnote`ni dijagram (slika 1), a

zatim se konstrui{e GRP kroz ta~ku D(xd, xd), i odse~ak na y-osi y=0.2 (slika2)
slika 1 slika 2
y y
1 1
0.9 0.9
0.8 0.8
0.7 0.7
D
0.6 0.6
0.5 0.5
0.4 0.4
0.3 0.3
0.2 0.2
0.1 0.1 xd
0 0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x x
1.106
molekulska difuzija
R+ q f f 1
DRP: y= x xw
R + 1 (1 q) f R + 1 (1 q) f
x d - x w 0.8 - 0.1
q=1 (napojna sme{a je klju~ala te~nost) f= = =2
x f - x w 0.45 - 0.1
3+2 2 1
y= x 0.1 y = 1.25 x 0.025
3+ 1 3+ 1
Na ravnote`nom dijagramu konstrui{e se DRP kroz ta~ku W(xw, xw) i kroz

ta~ku T(xt, yt), a zatim ucrtaju stepenice izme|u GRP i ravnote`ne linije (x >xf)
odnosno izme|u DRP i ravnote`ne linije (x<xf) po~ev{i od ta~ke D(xd, xd)
zaklju~no sa ta~kom W(xw, xw).
napomena: xt=0.3 se uzima proizvoljno, a yt =0.35 se izra~una iz DRP

y
1
0.9
0.8
D
0.7
0.6
0.5
0.4 GRP
0.3
0.2 DRP
0.1
W, xw xd
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x
x ' x w 0.2 0.1

nt = 3 + =3+ =3.9
x ' x ' ' 0.2 0.088
1.107
difuzione operacije
b)
y
1
0.9
0.8 S D
ys 0.7
0.6
0.5
F
0.4
0.3
0.2
q linija
0.1
W
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
xw xf=xs x xd x
Konstrui{e se q-linija kroz ta~ku F(xf, xf) (q linija je vertikalna zbog q=1).
Presek q linije sa ravnote`nom linijom defini{e poloàj ta~ke S(xs, ys).
kmolA kmolA
xs = xf = 0.45 , ys = 0.71
xd ys 0.9 0.71
Rmin = = =0.73
y s x s 0.71 0.45
napomena: Koordinate ta~ke S(xs, ys) se ~itaju sa dijagrama
1.108
molekulska difuzija
5.5. U kontinualnoj rektifikacionoj koloni obavlja se proces razdvajanja me{avine koju ~ine benzol
(A) i toluol (B). Lak{e isparljiva komponenta je benzol (A). Sastav napojne sme{e je xf=0.45
kmolA/kmol(A+B). U destilatu se nalazi 95 mol% benzola a u ostatku 90 mol% toluola. Napojna
sme{a je te{nost (Tf<Tklj), q=1.25. Odrediti:
a) poloàj napojnog poda ako kolona radi sa refluksnim odnosom R=4 kmol/kmol
b) broj podova kada bi kolona radila totalnim refluksom
x 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

y* 0 0.25 0.43 0.56 0.67 0.78 0.82 0.88 0.92 0.96 1
pri ~emu je : x kmolA/kmol(A+B), y* kmolA/kmol(A+B)
a)
R 1
GRP: y= x + xd
R+1 R+1
4 1
y= x + 0.95 y = 0.8 x + 0.19
4 +1 4 +1
R+ q f f 1
DRP: y= x xw
R + 1 (1 q) f R + 1 (1 q) f
x -x 0.95 - 0.1
q=1.25 (uslov zadatka) f= d w = =2.428
x f - x w 0.45 - 0.1
4 + 1.25 2.428 2.428 1
y= x 0.1 y = 1.255 x 0.025
4+ 1 4+ 1
Na osnovu ravnote`nih podataka konstrui{e se ravnote`ni dijagram, a zatim

se konstrui{e GRP kroz ta~ku D(xd, xd), i odse~ak na y-osi y=0.19. Nakon toga
na ravnote`nom dijagramu konstrui{e se DRP kroz ta~ku W(xw, xw) i kroz
ta~ku T(xt, yt), a zatim ucrtaju stepenice izme|u GRP i ravnote`ne linije po~ev{i
od ta~ke D(xd, xd) zaklju~no sa ta~kom u kojoj se seku GRP i DRP. Poloàj
napojnog poda odre|en je ta~kom preseka GRP i DRP. U na{em slu~aju
napojna sme{a se dovodi na 4. teorijski pod kolone (slika 1)
napomena: xt=0.3 se uzima proizvoljno, a yt =0.3515 se izra~una iz DRP
b)
U slu~aju totalnog refluksa broj teorijskih podova se odre|uje ucrtavanjem
stepenica izme|u dijagonale i ravnote`ne linije, po~ev{i od ta~ke D( xd, xd) zaklju~no sa
ta~kom W( xw, xw). U na{em slu~aju nt = 4.7 (slika 2)
1.109
difuzione operacije
y
1
0.9 D
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
slika 1
0.3
0.2
0.1
q linija
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
xd
x
y
1
0.9 D
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3 slika 2
0.2
0.1
W
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
xw x xd
kmolA
5.6. Pri rektifikaciji sme{e metanola (A) i vode (B) sastava xf=0.3 dobija se destilat
kmol (A + B)
kmolA
sastava xd=0.9 . Koeficijent pravca q-linije iznosi tg=6. Odrediti:
kmol (A + B)
a) minimalni refluksni odnos za dati reìm rada
1.110
molekulska difuzija
b) sastav ostatka (xw) ako bi kolona imala 3 teorijska stepena kontakata rade}i maksimalnim
mogu}im (totalnim) refluksom
x 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

y* 0 0.31 0.50 0.63 0.73 0.8 0.86 0.90 0.94 0.97 1
a)
q tg 6
tg = q= = =1.2
q 1 tg 1 6 1
q 1
q linija: y= x xf
q 1 q 1
1.2 1
y= x 0.3 y = 6 x 1.5
1.2 1 1.2 1

se konstrui{e q linija kroz ta~ku F(xf, xf), i kroz ta~ku ta~ku T(xt, yt). Prese~na
ta~ka q linije i ravnote`ne linije defini{e poloàj ta~ke S(xs, ys) (slika 1).
kmolA kmolA
xs = 0.366 , ys = 0.698
xd ys 0.9 0.698 kmol

Rmin = = =0.61
y s x s 0.698 0.366 kmol
napomene:
Koordinate ta~ke S(xs, ys) se ~itaju sa dijagrama

xt=0.4 se uzima proizvoljno, a yt =0.9 se izra~una iz q linije
b)
Konstrui{u se tri stepenice izme|u dijagonale i ravnote`ne linije. Zavr{etak
tre}e stepenice na ravnote`noj liniji defini{e poloàj ta~ke W(xw, xw) (slika 2).
kmolA
xw = 0.123 pro~itano sa dijagrama
kmol (A + B)
1.111
difuzione operacije
y
1
0.9
0.8
S
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
slika 1
0.2
q linija
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x
y
1
0.9 D
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2 slika 2
0.1 W
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
xw xd
x
5.7. U kontinualnu rektifikacionu kolonu uvodi se sme{a benzola(A) i toluola(B),

Gf=1 kmol(A+B)/s, sastava xf=0.2 kmolA/kmol(A+B). Ako je protok te~ne faze u zoni slabljenja
L=1 kmol/s, protok te~ne faze u zoni ja~anja L= 0.2 kmol/s i ako kolona radi sa refluksnim
odnosom R=Rmin=3 odrediti:
1.112
molekulska difuzija
a) molske protoke faza koje napu{taju postrojenje za rektifikaciju (Gw, Gd)
b) molske udele benzola u fazama koje napu{taju postrojenje za rektifikaciju (xw, xd)
x 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

y* 0 0.23 0.38 0.5 0.61 0.7 0.78 0.86 0.92 0.97 1
a,b)
L' ' L' 1 0.2
L = L' +q Gf q= = =0.8
Gf 1
q 1
jedna~ina q linije: y= x xf
q 1 q 1
0.8 1
y= x 0.2 y = 4 x + 1
0.8 1 0.8 1

se konstrui{e q linija kroz ta~ku F(xf, xf), i kroz ta~ku ta~ku T(xt, yt). Prese~na
ta~ka q linije i ravnote`ne linije defini{e poloàj ta~ke S(xs, ys).
kmolA kmolA
xs = 0.175 , ys = 0.3 pro~itano sa dijagrama.
napomena: xt se uzima proizvoljno, yt se izra~una iz jedna~ine q linije
xd ys kmolA
Rmin = x d = y s + Rmin (y s x s ) =0.675
ys xs kmol (A + B)
L' L' 0.2 kmol

Rmin = G d= = =0.067
Gd Rmin 3 s
kmol
Gw = Gf Gd =1 0.067 =0.933
s
G f x f Gd x d 1 0.2 0.067 0.675 kmolA
xw = = =0.166
Gw 0.933 kmol (A + B)
1.113
difuzione operacije
5.8. Pri kontinualnoj rektifikaciji n-heptana (A) i n-oktana (B) jedna~ina gornje radne prave ima oblik
y = 0.58 x + 0.3 . Napojna sme{a se uvodi u kolonu kao te~nost na temperaturi klju~anja i sadrì 43
mol% n-heptana. Ako se na tri kmola ostatka odvodi jedan kmol destilata, odrediti:
a) refluksni odnos
b) sastave destilata (xd) i ostatka (xw)
c) broj realnih podova ako efikasnost kolone iznosi =0.6
x 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

y* 0 0.18 0.33 0.46 0.57 0.67 0.75 0.82 0.89 0.95 1
a)
R 0.58
= 0.58 R= =1.381
R+1 0.42
b)
1 kmolA
x d = 0.3 x d = 0.3 (R + 1) = 0.3 (1.381 + 1) =0.714
R+1 kmol (A + B)
Gf G Gf
Gf = Gw + Gd = w + 1 =3 + 1=4 f= =4
Gd Gd Gd
xd - x w x d f x f 0.714 4 0.43 kmolA
f= xw = = =0.335
xf - xw 1 f 1 4 kmol (A + B)
c)
se konstrui{e GRP kroz ta~ku D(xd, xd), i odse~ak na y-osi y=0.30. Nakon toga
na ravnote`nom dijagramu konstrui{e se q linija kroz ta~ku F(xf, xf) (vertikalna
za slu~aj q=1). Nakon toga konstrui{emo DRP kroz ta~ku W(xw, xw) i kroz
ta~ku preseka GRP i q linije. Zatim se ucrtaju stepenice izme|u GRP i
ravnote`ne linije (x >xf) odnosno izme|u DRP i ravnote`ne linije (x<xf) po~ev{i od ta~ke
D(xd, xd) zaklju~no sa ta~kom W(xw, xw).
nt = 3.6
n t 3.6
n st = = =6
0.6
1.114
molekulska difuzija
y
1
0.9
0.8
0.7 D
0.6
0.5
0.4
0.3 W
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
xw x xd
5.9. U kontinualnoj rektifikacionoj koloni obavlja se proces razdvajanja 4500 kg/h me{avine koju ~ine
benzol-A (lak{e isparljiva komponenta) i toluol-B sastava
xf=0.4 kmolA/kmol(A+B). U destilatu se nalazi 97 mol% benzola a u ostatku 98 mol% toluola. Molske
mase benzola i toluola iznose MA=78 kg/kmol, MB=92 kg/kmol, odrediti:
a) molske protoke destilata i ostatka
b) odrediti broj podova u koloni za slu~aj da kolona radi sa totalnim refluksom
c) minimalni refluksni odnos (Rmin), ako je sirovina na ulazu u kolonu te~nost tf=20oC, cf=1840
J/kgK, integralna toplota isparavanja r=32320 kJ/kmol a temperatura klju~anja 95oC
x 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

y* 0 0.23 0.38 0.5 0.61 0.7 0.78 0.86 0.92 0.97 1
re{enje: Gd =20.8 kmol/h, Gw =31.3 kmol/h, nt=7.7, Rmin=1.36
1.115
difuzione operacije
5.10. U kontinualnoj koloni za rektifikaciju obavlja se proces razdvajanja binarne me{avine, koju ~ine
lak{e isparljiva komponenta (A) i teè isparljiva komponenta (B), sastava xf=0.3 kmolA/kmol(A+B).
Sastav destilata iznosi xd= 0.9 kmolA/kmol(A+B). Relativna isparljivost me{avine iznosi =2.
Odrediti minimalni refluksni odnos (Rmin), ako je napojna sme{a:
a) klju~ala te~nost (q=1)
b) suva para (q=0)
2x y*
=2 y* = x=
1+ x 2 y*
a)
y
1
0.9
kmolA D
xd = 0.9 0.8
kmol (A + B)
0.7
kmolA
xs = xf = 0.3 0.6
kmol (A + B)
0.5 S
2 x s 2 0.3
ys = = =0.46 0.4
1 + x s 1 + 0.3
0.3
F
x y s 0.9 0.46 0.2
Rmin = d = =2.71 0.1
y s x s 0.46 0.3
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x
b)
y
1
kmolA
xd = 0.9 0.9
D
kmol (A + B)
0.8
kmolA
ys=xs = xf = 0.3 0.7
kmol (A + B)
0.6
ys 0.3
xs = = =0.176 0.5
2 y s 2 0.3
0.4
S
0.3
xd ys 0.9 0.3
Rmin = = =4.86 0.2 F
y s x s 0.3 0.176
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x
1.116
molekulska difuzija
5.11. Rektifikacijom Gf=360 kmol/h sme{e koja sadrì xf=0.3 kmolA/kmol(A+B) dobija se destilat
sastava xd=0.65 kmolA/kmol(A+B), pri ~emu se u destilatu nalazi 95% od ukupne koli~ine
komponente A koja se unosi u kolonu. Odrediti molarni protok te~ne i parne faze u koloni ja~anja, ako
kolona radi sa minimalnim refluksnim odnosom i a ako se ravnoteà defini{e relativnom isparljivo{}u
=3 i to za slu~aj da napojna sme{a ulazi u kolonu kao:
a) klju~ala te~nost (q=1)
b) suva para (q=0)
0.95 Gf x f
uslov zadatka: Gd x d = 0.95 Gf x f Gd =
xd
0.95 360 0.3 kmol
Gd = =157.85
0.65 h
3x
=3 y* =
1+ 2 x
a)
kmolA kmolA
xd = 0.65 xs = xf = 0.3
3 xs 3 0.3 kmolA
ys = = =0.5625
1 + 2 x s 1 + 2 0.3 kmol (A + B)
x d y s 0.65 0.5625
Rmin = = =0.33
ys xs 0.5625 0.3
kmol
[L' ]min = Rmin Gd = 0.33 157.85 =52.09
h
kmol
[G' ]min = Gp = [L' ]min + Gd = 52.09 + 157.85 = 209.94
h
b)
kmolA kmolA
xd = 0.65 ys=xs = xf = 0.3
ys 0.3
xs = = =0.125
3 2 y s 3 2 0.3
xd ys 0.65 0.3
Rmin = = =2
y s x s 0.3 0.125
kmol
[L' ]min = Rmin Gd = 2 157.85 =315.7
h
kmol
[G' ]min = Gp = [L' ]min + Gd = 315.7 + 157.85 = 473.55
h
1.117
difuzione operacije
5.12. U kontinualnoj rektifikacionoj koloni obavlja se proces razdvajanja idealne dvokomponentne

me{avine (A+B), A je lak{e isparljiva komponenta. Jedna~ina gornje radne prave glasi:
y = 0.75 x + 0.2 , dok jedna~ina donje radne prave glasi: y = 1.25 x 0.05 . Relativna isparljivost
me{avine iznosi =2, a napojna sme{a se uvodi u kolonu kao klju~ala te~nost (q=1). Odrediti:
a) molske udele komponente A u destilatu (xd), ostatku (xw) i napojnoj sme{i (xf)
b) teorijski broj podova u koloni
a)
xd=?
R 0.75
=0.75 R= =3
R+1 1 0.75
1 kmolA
x d =0.2 x d = 0.2 (R + 1) = 0.2 4 =0.8
R+1 kmol (A + B)
xw=?
R+ f
=1.25 f = 1.25 (R + 1) R = 1.25 (3 + 1) 3 =2
R+1
f 1 0.05 (R + 1) 0.05 (3 + 1)
x w =0.05 xw = = =0.2
R+1 f 1 2 1
xf=?
Prese~na ta~ka GRP i DRP leì na q liniji. Obzirom da je q=1 (q linija

vertikalna!) x koordinata prese~ne ta~ke GRP i DRP ima}e istu vrednost kao xf.
y = 0.75 x + 0.2 (GRP)

y = 1.25 x 0.05 (DRP)
Re{avanjem prethodnog sistema (dve jedna~Ine sa dve nepoznate) dobija se:
kmolA
x=0.5 = xf
kmol (A + B)
kmolA
y=0.575
kmol (A + B)
1.118
molekulska difuzija
b)
2x y*
=2 y* = x=
1+ x 2 y*
kmolA
1. stavi se xd u GRP: y1= 0.75 0.8 + 0.2 =0.8
kmol (A + B)
y* 0.8 kmolA
vrati se y=0.8 u ravnote`nu liniju: x 1 = = =0.67
2y * 2 0.8 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xf: x > xf (prvi pod)
kmolA
2. stavi se x=0.67 u GRP: y2= 0.75 0.67 + 0.2 =0.7
kmol (A + B)
y* 0.7 kmolA
2y * 2 0.7 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xf: x > xf (drugi pod)
kmolA
3. stavi se x=0.54 u GRP: y3= 0.75 0.54 + 0.2 =0.61
kmol (A + B)
y* 0.61 kmolA
2y * 2 0.61 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xf: x < xf (tre}i napojni pod)
kmolA
4. stavi se x=0.43 u DRP: y4= 1.25 0.43 0.05 =0.49
kmol (A + B)
y* 0.49 kmolA
2y * 2 0.49 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw (~etvrti pod)
kmolA
5. stavi se x=0.32 u DRP: y4= 1.25 0.32 0.05 =0.35
kmol (A + B)
y* 0.35 kmolA
2y * 2 0.35 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw (peti pod)
kmolA
6. stavi se x=0.21 u DRP: y4= 1.25 0.21 0.05 =0.21
kmol (A + B)
y* 0.21 kmolA
2y * 2 0.21 kmol (A + B)
1.119
difuzione operacije
uporedi se izra~unato x sa xw: x < xw ({esti poslednji pod)
x5 xw 0.21 0.2
broj teorijskih podova: nt =5+ =5+ =5.11
x5 x6 0.21 0.12
napomena:
Vrednosti za x i y dobijene prethodno navedenim postupkom (stavi se ...

vrati se ...) predstavljaju molske udele komponente A u fazama koje napu{taju
dati pod. Tako je npr. x2=0.54 molski udeo komponente A u te~noj fazi (L) koja napu{ta
drugi pod, a y2=0.7 molski udeo komponente A u parnoj fazi (G) koja napu{ta drugi pod.
xd=0.8
y1=0.8
prvi pod
zona ja~anja
y1=0.7 x1=0.67
drugi pod
x1=0.54
y1=0.61
napojni pod
tre}i pod
x1=0.43
y1=0.49
~etvrti pod
y1=0.35 x1=0.32
peti pod zona slabljenja
y1=0.21 x1=0.21
{esti pod
x1=0.12 < xw
1.120
molekulska difuzija
5.13. U kontinualnoj rektifikacionoj koloni obavlja se proces razdvajanja idealne dvokomponentne

me{avine (A+B, A je lak{e isparljiva komponenta). Sirovina je me{avina pare i te{nosti stepena
kmolA
suvo}e =0.45, sastava xf=0.35 . Molski udeo lak{e isparljive komponente u destilatu je
kmol (A + B)
kmolA
xd=0.93 , pri ~emu se 80% komponente A koja se unosi u kolonu nalazi u destilatu.
kmol (A + B)
Relativna isparljivost me{avine pri radnim uslovima iznosi =2. Odrediti:
a) minimalni refluksni odnos
b) broj teorijski podova kada bi kolona radila sa totalnim refluksom
2x y*
=2 y* = x=
1+ x 2 y*
a)
=0.45 q=1 =0.55
q 1
jedna~ina q linije: y= x xf
q 1 q 1
0.55 1
y= x 0.35 y = 1.22 x + 0.78
0.55 1 0.55 1
Prese~na ta~ka q linije i ravnote`ne linije defini{e poloàj ta~ke S(xs, ys), i
odre|uje se kao re{enje sistema dve jedna~ine sa dve nepoznate:
y = 1.22 x + 0.78 (jedna~ina q linije)

2x
y* = (jedna~ina ravnote`ne linije)
1+ x
kmolA kmolA
x=xs= 0.279 , ys=0.436
x ys 0.93 0.436
Rmin = d = =3.15
y s x s 0.436 0.279
b)
Gf x
Uslov zadatka: 0.8 Gf x f = Gd x d = 1.25 d (1)
Gd xf
Gf x xw
Bilansne jedna~ine za rektifikacionu kolonu = d (2)
Gd xf xw
kmolA
Kombinovanjem jedna~ina (1) i (2) dobija se xw =0.1
kmol (A + B)
1.121
difuzione operacije
kmolA
1. stavi se xd=0.9 u jedna~inu dijagonale (y=x): y1=0.93
kmol (A + B)
y* 0.93 kmolA
2y * 2 0.93 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw (prvi pod)
kmolA
2. stavi se x=0.87 u jedna~inu dijagonale: y2=0.87
kmol (A + B)
y* 0.87 kmolA
2y * 2 0.87 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw (drugi pod)
kmolA
kmol (A + B)
y* 0.77 kmolA
2y * 2 0.77 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw (tre}i pod)
kmolA
kmol (A + B)
y* 0.63 kmolA
2y * 2 0.63 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw (~etvrti pod)
kmolA
kmol (A + B)
y* 0.46 kmolA
2y * 2 0.46 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw (peti pod)
1.122
molekulska difuzija
kmolA
kmol (A + B)
y* 0.30 kmolA
2y * 2 0.30 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x > xw ({esti pod)
kmolA
kmol (A + B)
y* 0.18 kmolA
2y * 2 0.18 kmol (A + B)
uporedi se izra~unato x sa xw: x < xw (sedmi poslednji pod)
xd=0.93
y1=0.93
prvi pod
y1=0.87 x1=0.87
drugi pod
y1=0.771 x1=0.77
tre}i pod
y1=0.63 x1=0.63
~etvrti pod
y1=0.46 x1=0.46
peti pod
y1=0.30 x1=0.30
{esti pod
y1=0.18 x1=0.18
sedmi pod
x1=0.09 < xw
1.123
difuzione operacije
zadaci za ve`banje: (5.14. - 5.15.)
5.14. U kontinualnoj rektifikacionoj koloni sa nst=30 podova razdvaja se sme{a komponenata A i B,

relativne isparljivosti =2, tako da se vrhu kolone dobija 2000 kmol/h proizvoda sa 85 mol%
komponente A pri refluksnom odnosu dva puta ve}em od minimalnog. Napojna sme{a Gf=5000
kmol/h, sa 40 mol% komponente A, uvodi se u kolonu kao te~nost temperature tf=60oC. Fizi~ki
parametri napojne sme{e su cf=1.46 kJ/kgK, rf=188.4 kJ/kg, tklj=78oC. Odrediti efikasnost kolone.
re{enje: =0.17 (17%)
5.15. U kontinualnoj rektifikacionoj koloni razdvaja se dvokomponentna me{avina (A+B) pri ~emu se
kmolA
dobije destilat sastava xd=0.8 . Kolona radi sa
kmol (A + B)
kmol
minimalnim refluksnim odnosom Rmin=1 . Ravnoteà u sistemu defini{e se jedna~inom
kmol
y * = x 2 + 2 x (x i y molski udeli komponente A). Odrediti sastav napojne sme{e (xf), ako napojna
sme{a ulazi u kolonu za rektifikaciju kao:
a) klju~ala te~nost
b) suvozasi}ena para
c) vla`na para stepena suvo}e =0.2
re{enje:
kmolA
a) xf=0.347
kmol (A + B)
kmolA
b) xf=0.573
kmol (A + B)
kmolA
c) xf=0.392
kmol (A + B)
1.124
molekulska difuzija
5.16. Razdvajanje etanola (A) i vode (A) iz napojne sme{e, sastava xf=50 mol%A, izvodi se procesom
diskontinualne rektifikacije u koloni sa nst=5 podova. Kolona radi sa konstantnim refluksnim odnosom
R=2.1. Sastav destilata iznosi xd=77 mol%(A). Odrediti:
a) efikasnost kolone
b) sastav pare i te~nosti na prva dva teorijska poda kolone
x 0 0.09 0.26 0.33 0.39 0.5 0.57 0.67 0.75 0.89 1

y* 0 0.43 0.56 0.59 0.61 0.65 0.68 0.73 0.79 0.89 1
a)
R 1
GRP: y= x + xd
R+1 R+1
2.1 1
y= x + 0.77 y = 0.677 x + 0.248
2.1 + 1 2.1 + 1
Na osnovu ravnote`nih podataka konstrui{e se ravnote`ni dijagram. Zatim se

konstrui{e GRP kroz ta~ku D(xd, xd), i odse~ak na y-osi y=0.248. Ucrtaju se
stepenice izme|u GRP i ravnote`ne linije po~ev{i od ta~ke D(xd, xd) zaklju~o sa
ta~kom koja se nalazi na GRP ta~no iznad ta~ke F(xf, xf).
y
1
0.9
0.8
0.7 D
0.6
0.5
F
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
x
n 4.3
nt = 4.3 = t = =0.86 (86%)
n st 5
b)
1.125
difuzione operacije
y
G, y1 L, xd
ravnote`na linija
y1
radna
prvi pod prava
y2
G, y2 L, x1
x1 xd x
kmolA
xd = 0.77
kmol (A + B)
kmolA
x1 = 0.73
kmol (A + B)
kmolA
y1 = 0.77
kmol (A + B)
kmolA
y2 = 0.74
kmol (A + B)
y
G, y2 L, x1
ravnote`na linija
y2
radna
drugi pod prava
y3
G, y3 L, x2
x2 x1 x
kmolA
x1 = 0.73
kmol (A + B)
kmolA
x2 = 0.68
kmol (A + B)
kmolA
y2 = 0.74
kmol (A + B)
kmolA
y3 = 0.71
kmol (A + B)
1.126
molekulska difuzija
3.1. Vla`nom vazduhu stanja 1(p1=1 bar, t1=20oC, 1=0.8, G1=20 kg/h) dovodi se toplota u zagreja~u
vazduha dok vazduh ne dostigne stanje 2(p2=1 bar, t2=80oC), a zatim se tako zagrejan vazduh u adijabatski
izolovanoj komori vlaì pregrejanom vodenom parom stanja P(p=1 bar, t=120OC, mpp=1 kg/h) do stanja
3(p=1 bar). Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na Molijerovom h Y dijagramu i odrediti:
a) toplotnu snagu zagreja~a vazduha (kW)
b) entalpiju (h), apsolutnu vla`nost ( Y ) i temperaturu (t) vla`nog vazduha stanja 3
h
3
2
2717
t2
=1
t1 1
1
ta~ka 1:
p =2337 Pa (napon pare ~iste vode na t=20oC)
p H2O = p = 0.8 2337 =1869.6 Pa

M H2O p H2O 18 1869.6 kgH2 O
Y 1= = 5
=0.0118
M SV p p H2O 29 1 10 1869.6 kgSV
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 20 + 0.0118 (1.86 20 + 2500) =50.02
kgSV
G1 20 kgSV
Gsv = = =19.77
1 + Y1 1 + 0.0118 h
ta~ka 2:
kgH2 O
Y 2 = Y 1=0.0118
kgSV
kJ
h2= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 80 + 0.0118 (1.86 80 + 2500) =111.33
kgSV
1.127
difuzione operacije
toplotni bilans zagreja~a vazduha: Hulaz + Q12 = Hizlaz
Gsv h1 + Q zag = Gsv h 2 Q zag = Gsv (h 2 h1 )
19.77
Q zag = (111.33 50.02 ) =0.34 kW
3600
ta~ka 3:
toplotni bilans komore za vlaènje vazduha: Hulaz + Q23 = Hizlaz

Gsv h 2 + m pp h pp
Gsv h 2 + m pp h pp = Gsv h 3 h3 =
Gsv
19.77 1
111.33 + 2717
kJ
h 3 = 3600 3600 =248.76
19.77 kgSV
3600
materijalni bilans vlage za proces vlaènja vazduha:

G Y 2 + m pp
Gsv Y 2 + m pp = Gsv Y 3 Y 3 = sv
Gsv
19.77 0.0118 + 1 kgH2 O
Y3 = =0.0624
19.77 kgSV
h 3 Y 3 2500 248.76 0.0624 2500

t3 = = =83.11oC
c p + Y 3 1.86 1 + 0.0624 1.86
naponena:
kJ
hpp= 2717 , entalpija pregrejane vodene pare stanja P (p=1 bar, t=120oC)
kg
1.128
molekulska difuzija
m3
3.2. Struja vla`nog vazduha stanja 1(p=1 bar, t=30 oC, =20%, V =15 ) me{a se adijabatski sa
min
m3
strujom vla`nog vazduha stanja 2(p=1 bar, t=40 oC, =80%, V =20 ). Dobijeni vlaàn vazduh stanja
min
M (p=1 bar) zatim se hladi do stanja 3 (p=1 bar, =1). Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na
Molijerovom h Y dijagramu i odrediti:
a) temperaturu (t) , apsolutnu vla`nost ( Y ) i entalpiju (h) vla`nog vazduha stanja M
b) koli~inu toplote (kW) koja se od vla`nog vazduha odvede za vreme hla|enja (M3)
h 2
2
M
t2
=1
t1 1
3
1
ta~ka 1:
p H2O = p = 0.2 4241 =848.2 Pa
M H2O p H2O 18 848.2 kgH2 O
Y 1= = 5
=0.0053
M SV p p H2O 29 1 10 848.2 kgSV
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 30 + 0.0053 (1.86 30 + 2500) =43.55
kgSV
p sv = p p H2O = 1 10 5 848.2 =99151.8 Pa

p SV 99151.8 kgSV 15 kg
sv= = = 1.14 , Gsv1= sv V = 1.14 =0.285
RgSV T 287 303 m3 60 s
1.129
difuzione operacije
ta~ka 2:
p H2O = p = 0.8 7375 =5900 Pa
M H2O p H2O 18 5900 kgH2 O
Y 2= = =0.0389
M SV p p H2O 29 1 10 5 5900 kgSV
kJ
h2= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 40 + 0.0389 (1.86 40 + 2500) =140.14
kgSV
p sv = p p H2O = 1 10 5 5900 =94100 Pa

p SV 94100 kgSV 20 kg
sv= = = 1.05 , Gsv1= sv V = 1.05 =0.35
RgSV T 287 313 m3 60 s
ta~ka M:
toplotni bilans procesa me{anja dva vla`na vazduha: Hulaz = Hizlaz
Gsv1 h1 + Gsv 2 h 2
Gsv1 h 1 + Gsv 2 h 2 = (Gsv1 + Gsv 2 ) h m hm =
Gsv1 + Gsv 2
0.285 43.55 + 0.35 140.14 kJ
hm = =96.79
0.285 + 0.35 kgSV
materijalni bilans vlage za proces me{anja dva vla`na vazduha:

Gsv1 Y 1 + Gsv 2 Y 2
Gsv1 Y1 + Gsv 2 Y 2 = (Gsv1 + Gsv 2 ) Y m Ym =
Gsv1 + Gsv 2
0.285 0.0053 + 0.35 0.0389 kgH2 O
Ym = =0.0238
0.285 + 0.35 kgSV
h m Y m 2500 96.79 0.0238 2500
tm = = =35.71oC
c p + Y m 1.86 1 + 0.0238 1.86
ta~ka 3:
kgH2 O
Y 3= Y m =0.0238
kgSV
Y 0.0238
p H2O = p = 1 10 5 =3692.8 Pa
M H2O 18
+Y + 0.0238
M sv 29
1.130
molekulska difuzija
p H2o 3692.8
p = = =3692.8 Pa
1
t3 28oC (temperatura zasi}enja vodene pare na p=3692.8 Pa)
kJ
h3= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 28 + 0.0238 (1.86 28 + 2500) =88.74
kgSV
toplotni bilans hladnjaka vazduha: Hulaz Q12 = Hizlaz
(Gsv1 + Gsv 2 ) h m Q hla = (Gsv1 + Gsv 2 ) h 3 Q hla = (Gsv1 + Gsv 2 ) (h m h 3 )
0.285 + 0.35
Q hla = (96.79 88.74 ) =85.2 W
60
3.3. Za prostoriju u kojoj se gaje {ampinjoni (slika) priprema se G3=5000 kg/h vla`nog vazduha na
slede}i na~in: sve` vazduh stanja 1(p=1 bar, t=10oC, =0.8) adijabatski se me{a se sa delom
iskori{}enog vazduha stanja 4(p=1bar, t=22 oC, =0.9) u odnosu 1:2. Dobijeni vlaàn vazduh stanja
M(p=1 bar) se zagreva u zagreja~u do stanja 2(p=1bar, t=25oC) a zatim adijabatski vlaì uvodjenjem
suvozasi}ene vodene pare stanja P(t=100oC) do stanja 3(p=1 bar) kada vazduh dostiè apsolutnu
vla`nost otpadnog vazduha. Tako dobijen vazduh se u komori sa {ampinjonima hladi. Skicirati
promene stanja vla`nog vazduha na Molijerovom h Y dijagramu i odrediti
a) temperaturu vla`nog vazduha stanja M
b) temperaturu vla`nog vazduha stanja 3
c) toplotnu snagu zagreja~a vazduha (kW)
d) potro{nju vodene pare u fazi vlaènja (kg/s)
m
3
komora za
prostorija sa 4
vlaènje
2 {ampinjonima
M 4 4
recirkulacioni otpadni
1 vazduh vazduh
sve`
vazduh
1.131
difuzione operacije
h
3
2
2675
4
=1
M
1
Y
ta~ka 1:
p =259.4 Pa (napon pare ~iste vode na t=10oC)
p H2O = p = 0.8 259.4 =207.5 Pa
M H2O p H2O 18 207.5 kgH2 O
Y 1= = 5
=0.0013
M SV p p H2O 29 1 10 207.5 kgSV
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 (10) + 0.0013 (1.86 (10) + 2500) =6.77
kgSV
ta~ka 4:
p H2O = p = 0.9 2643 =2378.7 Pa
M H2O p H2O 18 2378.7 kgH2 O
Y 4= = 5
=0.0151
M SV p p H2O 29 1 10 2378.7 kgSV
kJ
h4= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 22 + 0.0151 (1.86 22 + 2500) =60.37
kgSV
1.132
molekulska difuzija
ta~ka M:

Gsv1
h1 + h 4
Gsv 4
Gsv1 h 1 + Gsv 4 h 4 = (Gsv1 + Gsv 4 ) h m hm =
Gsv1
+1
Gsv 4
1
( 6.77 ) + 60.37
kJ
hm = 2 =37.99
1 kgSV
+1
2
Gsv1
Y1 + Y 4
G
Gsv1 Y1 + Gsv 4 Y 4 = (Gsv1 + Gsv 4 ) Y m Ym = sv 4
Gsv1
+1
Gsv 4
1
0.0013 + 0.0151
2 kgH2 O
Ym = =0.0105
1 kgSV
+1
2
h m Y m 2500 37.99 0.0105 2500
tm = = =11.52oC
c p + Y m 1.86 1 + 0.0105 1.86
napomena: Gsv4 je oznaka za maseni protok samo recirkulacionog vazduha !!
ta~ka 2:
kgH2 O
Y 2 = Y m=0.0105
kgSV
kJ
h2= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 25 + 0.0105 (1.86 25 + 2500) =51.74
kgSV
ta~ka 3:
kgH2 O
Y 3 = Y 4=0.0151
kgSV
5000
G3 kgSV
Gsv3 = = 3600 =1.38
1+ Y3 1 + 0.0151 s
1.133
difuzione operacije
Gsv3 = Gsv2 = Gsvm=Gsv1 + Gsv4 (1)

G
Gsv1 = sv 4 (2)
2
kg kg
Kombinovanjem jedna~ina (1) i (2) dobija se: Gsv1=0.46 , Gsv4=0.92
s s
materijalni bilans vlage za proces vlaènja vazduha:

(Gsv1 + Gsv 4 ) Y 2 + m" = (Gsv1 + Gsv 4 ) Y 3 (
m " = (Gsv1 + Gsv 4 ) Y 3 Y 2 )
kg
m " = 1.38 (0.0151 0.0105 ) =6.35 .103
s
toplotni bilans komore za vlaènje vazduha: Hulaz + Q23 = Hizlaz

(Gsv1 + Gsv 4 ) h 2 + m" h"
(Gsv1 + Gsv 4 ) h 2 + m" h" = (Gsv1 + Gsv 4 ) h 3 h3 =
Gsv1 + Gsv 4
3
1.38 51.74 + 6.35 10 2675 kJ
h3 = =64.05
1.38 kgSV
h 3 Y 3 2500 64.05 0.0151 2500

t3 = = =25.58oC
c p + Y 3 1.86 1 + 0.0151 1.86
naponena:
kJ
h= 2675 , entalpija suvozasi}ene vodene pare stanja P(t=100oC)
kg
toplotni bilans zagreja~a vazduha: Hulaz + Qm2 = Hizlaz
(Gsv1 + Gsv 4 ) h m + Q zag = (Gsv1 + Gsv 4 ) h 2 Q zag = (Gsv1 + Gsv 4 ) (h 2 h m )
Q zag = 1.38 (51.74 37.99 ) =18.98 kW
1.134
molekulska difuzija
3.4. U adijabatski izolovanom rashladnom tornju, za potrebe hladjenja neke prostorije, hladi se voda
W1(p=1 bar, tw1=57oC) isparavanjem u struji vazduha, koji je na ulazu u toranj definisan stanjem 1(p=1
bar, t=22oC, =0.2) a na izlazu iz tornja definisan stanjem 2(p=1 bar, t=27oC, =0.9). Protok suvog
vazduha kroz toranj iznosi 8.5 kg/s. Ohladjena voda iz tornja W2(p=1 bar, tw2=22 C), se me{a sa sveòm
vodom Wo(p=1bar, two=16oC) da bi se nadoknadila isparena koli~ina vode i ponovo odvodi u prostoriju
koju treba ohladiti. Odrediti:
a) potro{nju sveè vode (W0)
b) razmenjenu toplotu u tornju (kW)
c) protoke tople (W1) i ohladjene vode (W2)
d) koli~inu toplote koju prostorija koja se hladi predaje vodi, Q (kW)
W1
1(t2, 2)
Qtor
Q
W0
W2
1(t1, 1)
Wo
vlaàn vazduh:
ta~ka 1:
p H2O = p = 0.2 2643 =528.6 Pa
M H2O p H2O 18 528.6 kgH2 O
Y 1= = =0.0033
M SV p p H2O 29 1 10 5 528.6 kgSV
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 22 + 0.0033 (1.86 22 + 2500) =30.37
kgSV
1.135
difuzione operacije
ta~ka 2:
p H2O = p = 0.9 3564 =3207.6 Pa
M H2O p H2O 18 3207.6 kgH2 O
Y 2= = =0.0206
M SV p p H2O 29 1 10 5 3207.6 kgSV
kJ
h2= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 27 + 0.0206 (1.86 27 + 2500) =79.53
kgSV
voda:
kJ
hw1=238.26 entalpija vode p=1 bar, t=57oC
kg
kJ
kg
kJ
kg
materijalni bilans vlage za proces vlaènja vazduah u tornju:

W 1 + Gsv Y 1 = W 2 + Gsv Y 2 ( )
W 1 W 2 = Gsv Y 2 Y1 = W o

( )
W o = Gsv Y 2 Y1 = 8.5 (0.0206 0.0033 ) =0.147
kg
s
toplotni bilans tornja:

Hvoda = Hvazduh W 1 h w 1 + Gsv h1 = W 2 h w 2 + Gsv h 2

Q tor = W 1 h w 1 W 2 h w 2 = Gsv (h 2 h1 )

Q tor = Gsv (h 2 h1 ) = 8.5 (79.53 30.57 ) =417.86 kW

W o = W1 W 2 (1)

Q tor = W 1 h w 1 W 2 h w 2 (2)
kg kg
Kombinovanjem jedna~ina (1) i (2) dobija se: W 1=2.758 , W 2=2.758
s s

Q' = W 1 h w 1 W 2 h w 2 W o h wo

Q' = 2.758 238.26 2.611 91.96 0.147 66.88 =407.18 kW
3.5. Za klimatizaciju nekog objekta potrebno je obezbediti vlaàn vazduh stanja

3(p=0.12 MPa, t=22oC, =50%, V =0.4 m3/s). U tu svrhu koristi se uredjaj koji se sastoji iz filtera,
hladnjaka, zagreja~a vazduha i ventilatora-duvaljke, (slika). Snaga ventilatora koji adijabatski sabija
vazduh sa pritiska p2(=p1=po) na pritisak p3 je Nk=1.4 kW. Stanje okolnog nezasi}enog vla`nog vazduha je
1.136
molekulska difuzija
O(po=0.1 MPa, to=30oC , =50%,). Prikazati proces pripreme vla`nog vazduha na Molijerovom h
Y dijagramu i odrediti:
a) koli~inu izdvojenog kondenzata (kg/h)
b) toplotnu snagu hladnjaka vazduha, Qhla (kW)
c) toplotnu snagu zagreja~a vazduha, Qzag (kW)
3
V3
Qhla +Qzag
v
e
h z n
f l a t
i a g i Nk
0 l d r l
t n 1 e 2 a
e j j t
r a a o
k ~ r
kondenzat
h
0
=1
1.137
difuzione operacije
ta~ka 3:
p H2O = p = 0.5 2643 =1321.5 Pa
M H2O p H2O 18 1321.5 kgH2 O
Y 3= = =0.0069
M SV p p H2O 29 1.2 10 5 1321.5 kgSV
kJ
h3= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 22 + 0.0069 (1.86 22 + 2500) =39.53
kgSV
p sv = p p H2O = 1.2 10 5 1321.5 =118678.5 Pa

p SV 118678.5 kgSV kg
sv= = = 1.40 , Gsv= sv V = 1.40 0.4 =0.56
RgSV T 287 295 m3 s
ta~ka 2:
kgH2 O
Y 2= Y 3=0.0069
kgSV
Nk 1.4 kJ
N k = Gsv (h 3 h 2 ) h2 = h3 = 39.53 =37.03
Gsv 0.56 kgSV
ta~ka 1:
kgH2 O
Y 1= Y 2=0.0069
kgSV
Y 0.0069
p H2O = p1 = 1 10 5 = 1099.4 Pa
M SV 18
+Y + 0.0069
M H2O 29
p H2O 1099.4
p = = = 1099.4 Pa
1
t1 =8.5oC (temperatura klju~anja vode na p=1099.4 bar)
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 8.5 + 0.0069 (1.86 8.5 + 2500) =25.86
kgSV
ta~ka 0:
p H2O = p = 0.5 4241=2120.5 Pa
M H2O p H2O 18 2120.5 kgH2 O
Y o= = =0.0134
M SV p p H2O 29 1 10 5 2120.5 kgSV
kJ
ho= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 30 + 0.0134 (1.86 30 + 2500) =64.25
kgSV
koli~ina izdvojenog kondenzata: (

Wk = Gsv Y 1 Y 2 )
kg
Wk = 0.56 (0.0134 0.0069 ) 3600 =13.10
h
1.138
molekulska difuzija
toplotni bilans hladnjaka: Hulaz Q01 = Hizlaz
Gsw h o Q hla = Gsv h1 + Wk h k Q hla = Gsv (h o h1 ) Wk h k
13.10
Q hla = 0.56 (64.25 25.86 ) 35.53 =21.37 kW
3600
napomena: hk entalpija kondenzata (voda p=1 bar, t=8.5oC)
Q zag = 0.56 (37.03 25.86 ) =6.26 kW
zadaci za ve`banje: (3.6.3.7.)
3.6. Za pripremu vla`nog vazduha stanja 4(p=1 bar, t=36oC, =0.3) koristi se sve` vazduh stanja 1(p=1 bar,
t=10oC, =0.8). Sve` vazduh se najpre zagreva u zagreja~u do stanja 2(p=1 bar), a onda adijabatski vlaì
ubrizgavanjem vode W(p=1 bar, tw=50oC) dok ne postane zasi}en (p=1 bar, =1). Na kraju se vazduh
dogreva u dogreja~u. Potro{nja vode u fazi vlaènja vazduha iznosi 60 kg/h. Skicirati promene stanja
vla`nog vazduha na Molijerovom h Y dijagramu i odrediti:
a) stanje vla`nog vazduha na ulazu u dogreja~ 3(h, Y , t)
b) toplotne snage zagreja~a i dogreja~a (kW)
re{enje:
kJ kgH2 O
a) h3= 44.5 , Y 3=0.0113 , t3=16oC
kgSV kgSV
b) Qzag=58.3 kW, Qhla=65.8 kW
3.7. 10 (1+x) kg/h vla`nog vazduha stanja 1(p=1 bar, t=60oC, p H2O =0.01 bar) adijabatski se vlaì
vodenom parom stanja P(p=1 bar, t=160oC). Temperatura vla`nog vazduha nakon vlaènja je 64.4oC.
Ra~unskim putem (ne koriste}i Molijerov h Y
dijagram) odrediti apsolutnu vla`nost vazduha stanja 2( Y 2) kao i koli~inu dodate vodene pare (kg/h)
kgH2 O
re{enje: Y 2=0.0327 , W=0.26 kg/h
kgSV
3.8. âsovni kapacitet teorijske tunelske teorijske su{are iznosi L 2=150 kg suvih banana. Vla`nost
sirovih banana (maseni udeo vlage) je x 1=70 mas% a suvih x 2=12 mas%. Temperatura vazduha na
izlazu iz su{are je 40oC a maksimalna temperatura vazduha u su{ari 85oC. Atmosferski vazduh ima
temperaturu od 18oC i ta~ku rose 12oC. Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na Molijerovom h
Y dijagramu i odrediti:
a) potro{nju grejne pare u zagreja~u vazduha (suvozasi}ena vodena para) ako joj je temperatura za
20 K vi{a od maksimalne temperature vazduha u su{ari (smatrati da je kondenzat grejne pare na
izlazu iz zagreja~a vazduha neprehla|en)
b) povr{inu zagreja~a vazduha ako koeficijent prolaza toplote sa grejne pare na vazduh iznosi k=33
W/(m2K)
1.139
difuzione operacije
L1 L2
komora za
su{enje
vazduh 0 zagreja~ 1 materijala 2
vazduha
grejna para
1
t1
2
t2 =1
0
to
tr R
Y
napomena:
Teorijski uslovi su{enja (adijabatska su{ara) podrazumevaju:

01: Y =const
12: h=const
1.140
molekulska difuzija
ta~ka R:
kgH2 O
Y R= f(tr,R=1) = 0.0088
kgSV
ta~ka 0:
kgH2 O kJ
Y o = Y R = 0.0088 ho = f(to, Y o) = 40.3
kgSV kgSV
ta~ka 1:
kgH2 O kJ
Y 1 = Y 0 = Y R = 0.0088 h1 = f(t1, Y 1) = 108.4
kgSV kgSV
ta~ka 2:
kJ kgH2 O
h2 = h1=108.4 Y 2 = f(t2, h2) = 0.0265
kgSV kgSV
napomena: Sve vrednosti pro~itane sa Molijerovog h Y dijagrama
a)
materijalni bilans vlage za proces su{enja banana:
( )
Gsv Y 2 Y1 = L 2
1 x1
x1 x 2

1 x1
Gsv = L 2
x1 x 2

1
Y 2 Y1
150 0.7 0.12 1 kg
Gsv = =4.55
3600 1 0.7 0.0265 0.0088 s
toplotni bilans zagreja~a vazduha: Hpara=Hvazduh=Qzag
Gsv (h1 h o )
m p r = Gsv (h1 h o ) mp =
r
4.55 (108.4 40.3 ) kg
mp = =0.14
2243 s
b)
Qzag= Gsv (h1 h o ) = 4.55 (108.4 40.3 ) =309.85 kW
Tsr = ? T
Tmax = 87oC para

Tmin = 20oC 105oC 105oC
87 20
Tsr = = 45.6oC
87
ln 85oC
20
vazduh 18oC
Q zag 309.85 A
A= = 3
=205.9 m2
k Tsr 33 10 45.6
3.9. U teorijskoj su{ari su{i se, pri p=1 bar, L1 =50 kg/h kva{~eve biomase koja sadrì
x 1=70 mas% vlage, pri ~emu se dobija suvi kvasac sa x 2=7 mas% vlage. Na ulazu u zagreja~ stanje
vazduha odre|eno je temperaturom suvog termometra i temperaturom vla`nog termometra 0(tst=16oC,
1.141
difuzione operacije
tvt=10oC). Stanje otpadnog vazduha odre|eno je entalpijom i relativnom vla`nosti vazduha 2(h=90
kJ/kgSV, =0.6). Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na Molijerovom h Y dijagramu i odrediti:
a) potro{nju suvog vazduha u su{ari ( m n3 /s)
b) toplotnu snagu zagreja~a vazduha (kW)
c) koliko bi se toplote moglo u{tedeti hla|enjem otpadnog vazduha do stanja zasi}enja i
rekuperativnim kori{}enjem oslobo|ene toplote za zagrevanje sveèg vazduha u predgreja~u (kW)
h2
1
2
=1
2
to 0
tvt R
ta~ka 0:
kJ kgH2 O
ho=29.52 , Y o=0.0057
kgSV kgSV
ta~ka 2:
kJ kgH2 O
h2=90 , Y 2=0.0215
kgSV kgSV
ta~ka 1:
kJ kgH2 O
h1=h2=90 , Y 1= Y o=0.0057
kgSV kgSV
napomena: Sve vrednosti pro~itane sa Molijerovog h Y dijagrama
1.142
molekulska difuzija
a)
materijalni bilans vlage za proces su{enja kva{~eve biomase:
( )
Gsv Y 2 Y1 = L1
x1 x 2
1 x2
Gsv = L1
x1 x 2
1 x2

1
Y 2 Y1
50 0.7 0.07 1 kg
Gsv = =0.6
3600 1 0.07 0.0215 0.0057 s
22.4 22.4 m3
Vn sv = Gsv = 0.6 =0.46 n
M sv 29 s
b)
toplotni bilans zagreja~a vazduha: Hulaz + Qo1 = Hizlaz
Gsv h o + Q zag = Gsv h1 Q zag = Gsv (h1 h o )
Q zag = 0.6 (90 29.52) =36.29 kW

c)
L1 L2
W
Gsv 0 B 1 2
Qrek
toplotni bilans predgreja~a vazduha: Hpara=Hvazduh=Qrek
Gsv (h B h o ) = Gsv (h 2 h A ) Qrek = Gsv (h 2 h A )
Qrek = 0.6 (90 81.2 ) =5.28 kW
kJ
napomena: hA=f( Y A= Y 2, =1)=81.2
kgSV
1.143
difuzione operacije
3.10. Jednostepena, teorijska su{ara, radi sa vazduhom kao agensom za su{enje po zatvorenom ciklusu
(slika) na pritisku p=90 kPa=const. Nakon zagrevanja vazduha (1-2), njegovog prolaska kroz komoru za
su{enje 2-3, te hladjenja (3-4), u predajniku toplote, u kome se kondenzuje vodena para, ulazi zasi}en
vlaàn vazduh stanja 4(T=313 K), a napu{ta ga ohladjeni zasi}en vlaàn vazduh i izdvojeni kondenzat
temperature T1=293 K. Maseni protok odvedenog kondenzata je W=0.03 kg/s. Toplotna snaga zagreja~a
vazduha je Qzag=95 kW. Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na Molijerovom
h Y dijagramu i odrediti potreban maseni protok suvog vazduha i relativnu vla`nost (3) do koje se,
su{enjem vla`nog materijala, ovlaì vazduh.
vlaàn
materijal
zagreja~
1 komora
2 za su{enje 3
osu{en
materijal
4
K
hladnjak
kondenzat
h
=1
4
1
1.144
molekulska difuzija
ta~ka 1:
p H2O = p = 1 2337 =2337 Pa
M H2O p H2O 18 2337 kgH2 O
Y 1= = 5
=0.0165
M SV p p H2O 29 0.9 10 2337 kgSV
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 20 + 0.0165 (1.86 20 + 2500) =61.86
kgSV
ta~ka 4:
p H2O = p = 1 7375 =7375 Pa
M H2O p H2O 18 7375 kgH2 O
Y 4= = 5
=0.0554
M SV p p H2O 29 0.9 10 7375 kgSV
kJ
h4= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 40 + 0.0554 (1.86 40 + 2500) =182.62
kgSV
W
W = Gsv . ( Y 3 Y 2) = Gsv . ( Y 4 Y 1) Gsv =
Y 4 Y1
0.03 kg
Gsv = = 0.77
0.0554 0.0165 s
ta~ka 2:
kgH2 O
Y 2 = Y 1 = 0.0165 h2 = ?
kgSV

Q zag 95 kJ
h 2 = h1 + = 61.86 + =185.24
Gsv 0.77 kgSV
ta~ka 3:
kgH2 O kJ
Y 3= Y 4= 0.0554 h3=h2=185.24
kgSV kgSV
h 3 Y 3 2500 185.24 0.0554 2500
t3 = = =42.37oC
c p + Y 3 1.86 1 + 0.0554 1.86
Y3 0.0554
p H2O = p = 0.9 10 5 =7374.8 Pa
M H2O 18
+ Y3 + 0.0554
M sv 29
p H2O 7374.8
3 = = = 0.88
(p )

T3
8361
1.145
difuzione operacije
3.11. Tehnolo{ka linija za proizvodnju praha surutke, kapaciteta Gp=20 t/h sirovine, sastoji se iz
~etvorostepene baterije ukuva~a i sprej su{are. Uparavanjem sirove surutke sa xp=6 mas% SM dobije
se koncentrat sa xk=50 mas% SM koji su{enjem daje prah sa x 2 =4 mas% vlage. Maksimalna
temperatura vazduha u su{ari je 170oC a temperatura otpadnog vazduha na izlazu iz su{are je 90oC.
Stanje atmosferskog vazduha odre|eno je sa (t=20oC, =0.6). Su{enje se vr{i vazduhom p=1bar, pri
teorijskim uslovima. Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na Molijerovom
h Y dijagramu i odrediti:
a) ukupno odstranjenu koli~inu vode iz sirove surutke (t/h)
b) koli~inu dobijenog praha (t/h)
c) potro{nju suvog vazduha u procesu su{enja (kg/s)
d) utro{enu koli~inu toplote za zagrevanje vazduha za su{enje (kW)
W1 W2 W3 W4
Gp
Gk 2
sprej
su{ara
1
L2
1 0
t1 vazduh
2
t2 =1
0
to
1.146
molekulska difuzija
ta~ka 0:
p H2O = p = 0.6 2337 =1402.2 Pa
M H2O p H2O 18 1402.2 kgH2 O
Y o= = 5
=0.0088
M SV p p H2O 29 1 10 1402.2 kgSV
kJ
ho= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 20 + 0.0088 (1.86 20 + 2500) =42.33
kgSV
ta~ka 1:
kgH2 O kJ
Y 1= Y 0 = 0.0088 h1 = f(t1, Y 1) = 108.4
kgSV kgSV
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 170 + 0.0088 (1.86 170 + 2500) =194.78
kgSV
ta~ka 2:
kJ
h2 = h1=194.78
kgSV
h - cp t 194.78 - 1 90 kgH2 O
Y2= = = 0.0393
1.86 t + 2500 1.86 90 + 2500 kgSV
a)
materijalni bilans ~etvorostepene ukuva~ke baterije: Gp = Gk + Wu (1)
bilans suve materije ~etvorostepene ukuva~ke baterije: Gp x p = Gk x k (2)
Gp x p 20 0.06 t
(2) Gk = = =2.4
xk 0.5 h
t
(1) Wu = Gp Gk =20 2.4 =17.6
h
x1 x 2
materijalni bilans vlage za proces su{enja: W s= L 1
1 x2
0.5 0.04 t
Ws= 2.4 =1.15
1 0.04 h
t
W = Wu + Ws =17.6 + 1.15 =18.75
h
napomene:
1. Wu=W1+W2+W3+W4, vlaga odstranjena iz surutke u prosecu ukuvavanja

2. Ws, vlaga odstranjena iz surutke u prosecu si{enja
3. Gk = L 1, koncentrat nakon ukuva~ke baterije je vlaàn materijal za su{enje
4. x 1 =1 xk =0.5 masenu udeo vlage u vla`nom materijalu ( L 1)
b)
t
L 2= L 1 Ws =2.4 1.15 = 1.25
h
c)
materijalni bilans vlage za proces su{enja:
1.147
difuzione operacije
( )
Gsv Y 2 Y1 = L1
x1 x 2
1 x2
Gsv = L1
x1 x 2
1 x2

1
Y 2 Y1
3
2.4 10 0.5 0.04 1 kg
Gsv = =10.47
3600 1 0.04 0.0393 0.0088 s
d)
toplotni bilans zagreja~a vazduha: Hulaz + Qo1 = Hizlaz
Gsv h o + Q zag = Gsv h1 Q zag = Gsv (h1 h o )
Q zag = 10.47 (194.78 42.33 ) =1596.15 kW
3.12. U dvostepenu teorijsku su{nicu uvodi se vlaàn vazduh zapreminskog protoka Vo=0.83 m3/s i stanja
0(p=0.1 MPa, t=14oC, =0.4). Nakon zagrevanja vazduha u zagreja~u toplotne snage QI=51.9 kW (do
stanja 1) vazduh se uvodi u prvi stepen su{are odakle izlazi sa temperaturom t=30oC (stanje 2). Ovaj
vazduh se zatim zagreva u drugom zagreja~u toplotne snage QII=24 kW (do stanja 3), te uvodi u drugi
stepen su{are koji napu{ta sa relativnom vla`no{}u =0.8 (stanje 4). Ako se zanemare padovi pritiska
odrediti masu vlage uklonjenu iz vla`nog materijala u prvom i drugom stepenu su{enja (posebno za svaki
stepen). Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na h Y dijagramu.
3
h
1
2 =1
1.148
molekulska difuzija
ta~ka 0:
p H2O = p = 0.4 1597 =638.8 Pa
M H2O p H2O 18 638.8 kgH2 O
Y o= = =0.0040
M SV p p H2O 29 1 10 5 638.8 kgSV
kJ
ho= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 14 + 0.0040 (1.86 14 + 2500) =24.1
kgSV
p sv = p p H2O = 1 10 5 638.8 =99361.2 Pa
p SV 99361.2 kgSV kg
sv= = = 1.21 , Gsv= sv V = 1.21 0.83 =1
RgSV T 287 287 m3 s
ta~ka 1:
kgH2 O
Y 1 = Y o=0.0040 h2 = ?
kgSV
toplotni bilans I zagreja~a vazduha: Hulaz + Qo1 = Hizlaz
Gsv h o + Q I = Gsv h1 Q I = Gsv (h1 h o )

QI 51.9 kJ
h1 = h o + = 24.1 + =76
Gsv 1 kgSV
ta~ka 2:
kJ
h2 = h1 = 76
kgSV
h - cp t 76 - 1 30 kgH2 O
Y2= = = 0.018
1.86 t + 2500 1.86 30 + 2500 kgSV
ta~ka 3:
kgH2 O
Y 3 = Y 2 = 0.018 h2 = ?
kgSV
toplotni bilans II zagreja~a vazduha: Hulaz + Q23 = Hizlaz
Gsv h 2 + Q II = Gsv h 3 Q II = Gsv (h 3 h 2 )

Q 24 kJ
h 3 = h 2 + II = 76 + =100
Gsv 1 kgSV
ta~ka 4:
kJ kgH2 O
h4 = h3 = 100 , Y 4 = f(4, h4) = 0.0263 (h Y dijagram)
kgSV kgSV
W1 = Gsv ( Y 2 Y 1) = 1 (0.018 0.004 ) 3600 =50.4 kg
W2 = Gsv ( Y 4 Y 3) = 1 (0.0263 0.018) 3600 =29.9 kg
1.149
difuzione operacije
3.13. U teorijskoj konvektivnoj su{ari su{i se neki materijal koji nesme biti izloèn temperaturi vi{oj od
80oC. Maksimalna relativna vla`nost, koju dostiè vazduh pri svakom prolasku preko vla`nog materijala,
iznosi max=90%. Odrediti koli~inu vlage, koja se u toku jednog sata odstrani iz materijala, ako je stanje
vla`nog vazduha na ulazu u su{aru odre|eno sa O(p=1bar, t=20oC, =0.5, Gvv=0.5 kg/s):
a) u slu~aju dvostepene teorijske su{are
b) u slu~aju teorijske su{are sa beskona~no mnogo stepeni su{enja (naizmeni~no povezanih komora za
su{enje i zagreja~a vazduha)
Smatrati da se tokom svih proces pritisak vazduha u su{ari ne menja i da iznosi p=1 bar
a)
h
3
1
t1=t3
2=4=max
4
=1
2
ta~ka 0:
p H2O = p = 0.5 2337 =1168.5 Pa
M H2O p H2O 18 1168.5 kgH2 O
Y o= = = 0.0073
M SV p p H2O 29 1 10 5 1168.5 kgSV
kJ
ho= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 20 + 0.0073 (1.86 20 + 2500) =38.52
kgSV
Gvv 0.5 kg
Gsv = = =0.496
1+ Y0 1 + 0.0073 s
1.150
molekulska difuzija
ta~ka 1:
kgH2 O
Y 1= Y o= 0.0073
kgSV
kJ
h1= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 80 + 0.0073 (1.86 80 + 2500) =99.34
kgSV
ta~ka 2:
kJ
h2=h1 =99.34
kgSV
kgH2 O
Y 2= f(2, h2)=0.0265 (h Y dijagram)
kgSV
ta~ka 3:
kgH2 O
Y 3= Y 2= 0.0265
kgSV
kJ
h3= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 80 + 0.0265 (1.86 80 + 2500) =150.19
kgSV
ta~ka 4:
kJ
h4=h3 =150.19
kgSV
kgH2 O
Y 4= f(4, h4)=0.043 (h Y dijagram)
kgSV
W = Gsv ( Y 4 Y o) = 0.496 (0.043 0.0073) 3600 =63.75 kg

b)
ta~ka 2n:
p H2O = max p = 0.9 47360 =42624 Pa
M H2O p H2O 18 42624 kgH2 O
Y 2n = = 5
= 0.4611
M SV p p H2O 29 1 10 42624 kgSV
W = Gsv ( Y 2n Y o) = 0.496 (0.4611 0.0073) 3600 =810.3 kg
1.151
difuzione operacije
3.14. U teorijskoj su{ari sa recirkulacijom, jednog dela iskori{}enog vazduha, protok atmosferskog
vla`nog vazduha, stanja 0(h=50 kJ/kgSV, Y =0.01 kgH2O/kgSV), iznosi Go=6 t/h. Stanje me{avine sveèg
i opticajnog vazduha na ulazu zagreja~ vazduha je M(t=40oC, Y =0.034 kgH2O/kgSV). Me{avina se u
kaloriferu zagreva do stanja 1(t=88oC). Po~etna vla`nost materijala je 70% ra~unato na suvu materiju, a
krajnja 8% takodje ra~unato na suvu materiju. Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na h Y
dijagramu i odrediti:
a) masene protoke: odstranjene vlage i osu{enog materijala (kg/h)
b) maseni udeo sveèg i opticajnog vazduha u me{avini
c) potrebnu koli~inu toplote za zagrevanje vla`nog vazduha (kJ/s)
d) kolika bi bila potro{nja toplote da se su{enje izvodi samo sveìm vazduhom tj. da nema recirkulacije i
kolika bi bila temperaturu vla`nog vazduha na ulazu u komoru za su{enje u tom slu~aju
h
1
t1
2
=1
tm
M
ho
Y
Yo Ym
ta~ka 0:
kgH2 O kJ
Y 0=0.01 ho = 50
kgSV kgSV
10 3
6
G1 3600 = 1.65 kg
Gsvo = =
1 + Y1 1 + 0.01 s
ta~ka M:
kgH2 O
Y m=0.034
kgSV
kJ
hm = c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 40 + 0.034 (1.86 40 + 2500) =127.53
kgSV
1.152
molekulska difuzija
ta~ka 1:
kgH2 O
Y 1= Y m=0.034
kgSV
kJ
h1 = c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 88 + 0.034 (1.86 88 + 2500) =178.56
kgSV
ta~ka 2:
kJ
h2=h1=178.56 x2 = ?
kgSV

G (h m h o )
Gsvo h o + Gsv 2 h 2 = (Gsvo + Gsv 2 ) h m Gsv 2 = svo
h2 + hm
1.65 (127.53 50 ) kg
Gsv 2 = =2.51
178.56 127.53 s

(G + Gsv 2 ) Y m Gsvo Y o
Gsvo Y o + Gsv 2 Y 2 = (Gsvo + Gsv 2 ) Y m Y 2 = svo
Gsv 2
Y2 =
(1.65 + 2.51) 0.034 1.65 0.01 =0.0498 kgH2 O
2.51 kgSV
a)
( )
W = (Gsvo + Gsv 2 ) Y 2 Y1 = (1.65 + 2.51) 3600 (0.0498 0.034 ) =236.62
kg
h
X1 0.7 X2 0.08
x1 = = =0.41, x2 = = =0.07
1 + X1 1 + 0.7 1+ X2 1 + 0.08
x1 x 2 1 x1
W = L2 L2 = W
1 x1 x1 x 2
1 0.41 kg
L 2 = 236.62 =410.61
0.41 0.07 h
b)
GSVo 1.65 GSV2 2.51
go= = =0.4, g2= = =0.6
GSVo + GSV2 1.65 + 2.51 GSVo + GSV2 1.65 + 2.51
c)
(Gsvo + Gsv 2 ) h m + Q zag = (Gsvo + Gsv 2 ) h1 Q zag = (Gsvo + Gsv 2 ) (h1 h m )
Q zag = (1.65 + 2.51) (178.56 127.53 ) =212.28 kW
1.153
difuzione operacije
d)
h
1
1
t1
2
=1
tm
M
ho
Y
Yo Ym
kgH2 O kJ
Y 1 = Y o=0.01 h1= h1= h2 =178.56
kgSV kgSV
h Y 2500 178.56 0.01 2500
t1 = = =150.76oC
c p + Y 1.86 1 + 0.01 1.86
3.15. U teorijskoj su{ari se obavlja proces izdvajanja vlage iz koncentrata paradajza. Maseni protok
koncentrata paradajza na ulazu u su{aru je 0.126 kg/s. Na ulazu u su{aru koncentrat paradajza sadrì 20
mas% vode, a prah na izlazu 5 mas%. Parcijalni pritisak vodene pare u okolnom (sveèm) vazduhu je
( )0 ( )
p H2O =1.33 kPa, dok na izlazu iz su{are ne sme biti vi{i od p H2O 2 =26.7 kPa. Da bi se taj uslov
ispunio potrebno je me{anje dela iskori{}enog i okolnog sveèg vazduha tako da parcijalni pritisak vodene
( )
pare u vla`nom vazduh na ulazu u zagreja~ iznosi p H2O m =6.7 kPa. Pritisak vazduha za vreme su{enja je
konstantan i iznosi p=101.3 kPa. Odrediti:
a) maseni protok sveèg i recirkulacionog vazduha (ra~unato na suv vazduh)
b) specifi~nu potro{nju toplote u su{ari (kJ/kg odstranjene vlage) ako se u fazi zagrevanja vazduh
zagreje za t 1 t m =30oC
1.154
molekulska difuzija
ta~ka 0:
M H2O p H2O 18 1.33 kgH2 O
Y 0= = =0.0083
M SV p p H2O 29 101.3 1.33 kgSV
ta~ka 2:
M H2O p H2O 18 26.7 kgH2 O
Y 2= = =0.2222
M SV p p H2O 29 101.3 26.7 kgSV
ta~ka M:
M H2O p H2O 18 6.7 kgH2 O
Y m= = =0.044
M SV p p H2O 29 101.3 6.7 kgSV
ta~ka 1:
kgH2 O
Y 1= Y m =0.044
kgSV
a)
materijalni bilans vlage za proces su{enja:
(Gsv o + Gsv 2 ) (Y 2 Y1 ) = L1 x 1 x 2
1 x2
x1 x 2 1
Gsv o + Gsv 2 = L1
1 x 2 Y 2 Y1
0.2 0.05 1 kg
Gsv o + Gsv 2 = 0.126 =0.11
1 0.05 0.2222 0.044 s
Gsvo Y o + Gsv 2 Y 2 = (Gsvo + Gsv 2 ) Y m (1)

Gsv o + Gsv 2 =0.11 (2)
kg kg
Kombinovanjem jedna~Ina (1) i (2) dobija se: Gsv o =0.092 , Gsv 2 =0.018
s s
b)
h1 = c p t 1 + Y1 (1.86 t 1 + 2500) (1)
hm = c p t m + Y m (1.86 t m + 2500) (2)
Oduzimanjem jedna~ina (1) i (2) dobija se: (

h1 hm = (t 1 t m ) c p + 1.86 Y 1 )
qw = = =
(
Q m1 (Gsvo + Gsv 2 ) (h 1 h m ) (t 1 t m ) c p + 1.86 Y 1
=182.1
kJ )
W (Gsvo + Gsv 2 ) Y 2 Y1 ( )
Y 2 Y1 kgW
1.155
difuzione operacije
3.16. Jabuke koje ne podnose temperaturu vi{u od 70oC su{e se u teorijskoj su{ari sa recirkulacijom
dela iskori{}enog vazduha. Stanje sveèg vazduha odre|eno je sa 0(t=6oC, Y =5.31 gH2O/kgSV).
Apsolutna vla`nost iskori{}enog vazduha je
Y 2=34 gH2O/kgSV,a specifi~na potro{nja toplote u su{ari iznosi qw=3650 kJ/kg odstranjene vlage.
Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na h Y dijagramu i odrediti:
a) masene udele sveèg i recirkulacionog vazduha u me{avini
b) minimalnu temperaturu do koje se mora zagrejati sve` vazduh pre me{anja da bi se izbeglo
stvaranje magle za vreme procesa me{anja
a)
ta~ka 0:
kgH2 O
Y o=0.00531
kgSV
kJ
ho= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 6 + 0.00531 (1.86 6 + 2500) =19.33
kgSV
ta~ka 2:
kgH2 O
Y 2=0.034
kgSV
Q m1 h1 h m h hm h g o h o g2 h2
qw = = = 2 = 2
W Y 2 Y1 Y 2 Y m Y2 go Y o g2 Y2
h (1 g 2 ) g o h o h ho
qw= 2 = 2 (
h2=ho + q w Y 2 Yo )
Y 2 (1 g 2 ) Y o h o Y 2 Y o
kJ
h2=19.33 + 3650 (0.034 0.00531) =124.05
kgSV
ta~ka 1:
kJ
h1=h2 =124.05
kgSV
h1 c p t 1 124.05 1 70 kgH2 O
Y1 = = =0.0205
1.86 t 1 + 2500 1.86 70 + 2500 kgSV
ta~ka M:
kgH2 O
Y m= Y 1=0.0205
kgSV
Y2 Ym 0.034 0.0205
go= = =0.47
Y2 Y o 0.034 0.00531
Ym Y o 0.0205 0.00531
g2= = =0.53
Y2 Yo 0.034 0.00531
kJ
h m = g o h o + g 2 h 2 = 0.47 19.33 + 0.53 124.05 =74.83
kgSV
1.156
molekulska difuzija
b)
h
1
t1
3650
2
M
=1
0 M
to
0
Y
Yo Y2
OM2: pravac me{anja pre zagrevanja okolnog vazduha

OM2: pravac me{anja nakon zagrevanja okolnog vazduha
ta~ka 0:
grafi~ki postupak:
Konstrui{e se prava kroz ta~ke 2 i M( Y M= Y M). Presek ove prave sa linijom Y o=const
defini{e poloàj ta~ke O. Iz dijagrama se oìtava tO .
ra~unski postupak:
' kgH2 O
Y o = Y o=0.00531 h 'o =?
kgSV
kJ
hm =77.57
kgSV
hm g2 h2
h m = g o h 'o + g 2 h 2 h o' =
go
77.57 0.47 124.05 kJ
h 'o = =33.35
0.53 kgSV
h Y 2500 36.35 0.00531 2500
to = = =22.85oC
c p + Y 1.86 1 + 0.00531 1.86
1.157
difuzione operacije
3.17. U teorijskoj su{ari sa recirkulacijom jednog dela iskori{}enog vazduha su{i se vlaàn materijal
kgW
po~etne vla`nosti 300% ra~unato na suvu materiju ( X 1 =3 ) . U su{ari se odstrani 80% od
kgSM
vlage koju sa sobom u su{aru unosi vlaàn materijal i pri tom dobijamo 32 kg/h osu{enog materijala.
Stanje sveèg vazduha odre|eno je sa (t=20oC, =0.6) a stanje otpadnog vazduha odre|eno je sa
(t=40oC, =0.8). Temperatura vazduha nakon faze zagrevanja iznosi t=76oC. Odrediti:
a) toplotnu snagu zagreja~a vazduha Qzag (kW)
b) koliko bi se toplote moglo u{tedeti (u zagreja~u) hla|enjem otpadnog vazduha do stanja zasi}enja i
rekuperativnim kori{}enjem tako oslobo|ene toplote za zagrevanje vazduha nastalog me{anjem
sveèg i recirkulacionog vazduha (slika)
ta~ka 0:
p H2O = p = 0.6 2337 =1402.2 Pa
M H2O p H2O 18 1402.2 kgH2 O
Y o= = 5
= 0.0088
M SV p p H2O 29 1 10 1402.2 kgSV
kJ
ho= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 20 + 0.0088 (1.86 20 + 2500) =42.33
kgSV
ta~ka 2:

p H2O = p = 0.8 7375 =5900 Pa
M H2O p H2O 18 5900 kgH2 O
Y 2= = 5
= 0.0389
M SV p p H2O 29 1 10 5900 kgSV
kJ
h2= c p t + Y (1.86 t + 2500) = 1 40 + 0.0389 (1.86 40 + 2500) =140.14
kgSV
ta~ka 1:
kJ
h1= h2= 140.14
kgSV
h - cp t 140.14 - 1 76 kgH2 O
Y1= = =0.0243
1.86 t + 2500 1.86 76 + 2500 kgSV
ta~ka M:
kgH2 O
Y m= Y 1=0.0243
kgSV
Y2 Ym 0.0389 0.0243
go= = =0.485 g2=1g1=0.515
Y2 Y o 0.0389 0.0088
kJ
h m = g o h o + g 2 h 2 = 0.485 42.33 + 0.515 140.14 =92.70
kgSV
1.158
molekulska difuzija
a)
X1 3 kgW
x1 = = =0.75
1 + X1 3 +1 kg(W + SM)
materijalni bilans komore za su{enje materijla: L 1= L 2+ W (1)

bilans vlage komore za su{enje materijala: L1 x 1 = L 2 x 2 + W (2)
uslov zadatka: 0.8 L1 x 1 =W (3)
kada se odstranjena vlaga (W) iz jedna~ina (3) uvrsti u jedna~ine (1) i (2)dobija se:
L1 x 1 = L 2 x 2 + 0.8 L1 x 1 tj. 0.2 L1 x 1 = L 2 x 2 (4)

L2
L1 = L 2 + 0.8 L1 x 1 tj. L1 = (5)
1 0.8 x 1
kada se jedna~ina (5) uvrsti u jedna~inu (4) dobija se:
0.2 x 1 0.2 0.75 kgW

x2 = = =0.375
1 0.8 x 1 1 0.8 0.75 kg(W + SM)
L2 x 2 32 0.375 kg
(4) L1 = = =80
0.2 x 1 0.2 0.75 h
kg
(1) W = L 1 L 2 =80 32 =48
h
W 48 1 kg
Gsv0 + Gsv2 = = =0.91
Y 2 Y1 0.0389 0.0243 3600 s
(Gsvo + Gsv 2 ) h m + Q zag = (Gsvo + Gsv 2 ) h1 Q zag = (Gsvo + Gsv 2 ) (h1 h m )
Q zag = 0.91 (140.14 92.7) =43.17 kW
1.159
difuzione operacije
b)
L1 L2
komora za
zagreja~ su{enje
B 1 materijala 2
vazduha
predgreja~
vazduha otpadni vazduh
A 2
M
recirkulacioni vazduh
2
0
sve` vazduh
h
1
t1
2
2
B
t2 =1
M A
to
0
o
Y
kg
Gsv0 = g o (Gsv0 + Gsv2 ) = 0.485 0.91 =0.44
s
kg
Gsv2 = g 2 (Gsv0 + Gsv2 ) = 0.515 0.91 =0.47
s
ta~ka A:
Y A = Y2 , ( )
hA=f Y A , = 1 =136.17
kJ
kgSV
toplotni bilans predgreja~a vazduha: H2 A = HMB

Gsvo (h A h 2 ) = (Gsvo + Gsv 2 ) (h B h M ) =Qpred
Qpred =0.44 (136.17 140.14 ) =1.75 kW
3.18. U dvostepenoj teorijskoj su{ari za 6 sati osu{i se 1000 kg vla`nog materijala. Maseni odnos vlage
prema suvoj materiji u materijalu koji ulazi u prvi stepen su{enja je
kgW
0.43 a maseni odnos vlage prema suvoj materiji u materijalu koji napu{ta drugi stepen su{enja je
kgSM
1.160
molekulska difuzija
kgW
0.14 . Sve` ulazni vazduh stanja 0(p=1 bar, t=16oC, =0.5) me{a se sa recirkulacionim vazduhom
kgSM
stanja 5(p=1 bar, t=46oC, =0.6) u odnosu 2:1, a zatim se predgreja~u vazduha (razmenjiva~ toplote)
pomo}u dela vla`nog vazduha oduzetog iz prvog stepena su{are. U greja~ima vazduha G1 i G2 vlaàn
vazduh se zagreva do temperature od 80oC. Temperatura vla`nog vazduha na izlazu iz postrojenja je 30oC.
Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na h Y dijagramu i odrediti:
a) veli~ine stanja vla`nog vazduha (h, Y , t) u karakteristi~nim ta~kama
b) toplotne snage greja~a vazduha, G1 i G2
c) vla`nost materijala (maseni udeo vlage) na kraju prvog stepena su{enja
sve` L1 , x 1 L2 , x 2
vazduh
prvi drugi
0 stepen stepen
M p 1 2 3 4
su{enja su{enja 5
r
5 e G1 G2
d
g
r
e
j
a otpadni vazduh
6 ~
recirkulacioni vazduh
h 4
2
5
3
1
6 =1
M
0
1.161
difuzione operacije
a)
ta~ka 0:
kgH2 O kJ
Y o = f(to, o)=0.0057 ho= f(to, Y o)=30.42
kgSV kgSV
ta~ka 5:
kgH2 O kJ
Y 5 = f(t5, 5) =0.03996 h5 = f(t5, Y 5) =149.32
kgSV kgSV
ta~ka M:
Gsvo
ho + h5
Gsv 5
Gsvo h o + Gsv 5 h 5 = (Gsvo + Gsv 5 ) h m hm =
Gsvo
+1
Gsv 5
2
(30.42 ) + 149.32
kJ
hm = 1 =70.05
2 kgSV
+1
1

Gsvo
Yo + Y5
Gsv 5
Gsv 0 Y o + Gsv 5 Y 5 = (Gsvo + Gsv 5 ) Y m Ym =
Gsvo
+1
Gsv 5
2
0.0057 + 0.04
kgH2 O
Ym = 1 =0.0171
2 kgSV
+1
1
h Y m 2500 70.02 0.0171 2500
tm = m = =26.43oC
c p + Y m 1.86 1 + 0.0171 1.86
ta~ka 2:
kgH2 O kJ
Y 2= Y m =0.0171 h2 = f(t2, Y 2)=125.35
kgSV kgSV
ta~ka 4:
kJ kgH2 O
h4 =h5 =149.32 Y 4= f(t4, h4)=0.0262
kgSV kgSV
ta~ka 3:
kJ kgH2 O
h3 =h2=125.35 Y 3= Y 4=0.0262
kgSV kgSV
1.162
molekulska difuzija
ta~ka 6:
kgH2 O kJ
Y 6 = Y 3 = Y 4=0.0262 h6 = f(t6, Y 6) = 96.89
kgSV kgSV
ta~ka 1:
kgH2 O
Y 1 = Y m = 0.0171 h1 = ?
kgSV
toplotni bilans predgreja~a vazduha: H36 = HM1
Gsvo (h 6 h 3 ) = (Gsvo + Gsv 6 ) (h1 h M )
Gsvo 2
(h 6 h 3 ) (96.89 125.35 )
Gsv 6 1 kJ
h1 = h m = 70.05 =89.02
Gsvo 2 kgSV
+1 +1
Gsv 6 1
h1 Y1 2500 89.02 0.0171 2500
t1 = = =77.84oC
c p + Y1 1.86 1 + 0.0171 1.86
b)
X1 0.43 kgW
x1 = = =0.30
1 + X1 0.43 + 1 kg(W + SM)
X2 0.14 kgW
x2 = = =0.12
1+ X2 0.14 + 1 kg(W + SM)
bilans vlage za oba stepena su{enja zajedno:
x1 x 2 1000 0.30 0.12 kg

W = L1 = =34.09
1 x2 6 1 0.12 h
( )
W = (Gsvo + Gsv 5 ) Y 3 Y 2 + Gsv 6 Y 5 Y 4 ( )
34.09
W 3600 kg
Gsv 5 = = =0.23
( ) (
3 Y3 Y2 + Y 5 Y 4 ) 3 (0.0262 0.0171) + 0.04 0.0262 s
kg
Gsvo = 2 Gsv 5 = 2 0.23 =0.46
s
1.163
difuzione operacije
toplotni bilans prvog greja~a vazduha (G1) : Hulaz + Q12 = Hizlaz
(Gsvo + Gsv 5 ) h1 + Q12 = (Gsvo + Gs52 ) h 2 Q 12 = (Gsvo + Gsv 2 ) (h 2 h1 )
Q 12 = 0.69 (125.35 89.02) =25.07 kW
toplotni bilans drugog greja~a vazduha (G2) : Hulaz + Q34 = Hizlaz
Gsv 5 h 3 + Q 34 = Gsv 5 h 4 Q 34 = Gsv 5 (h 4 h 3 )
Q 12 = 0.23 (149.32 125.35 ) =5.51 kW
c)
x1 x
W1 = L1 (1)
1 x
(
W1 = (Gsvo + Gsv 5 ) Y 3 Y 2 ) (2)
kg
Kombinovanjem jedna~ina (1) i (2) dobija se W1= 22.6 i x =0.2
h
3.19. U dvostepenoj teorijskoj su{ari su{i se 1800 kg/h nekog proizvoda koji sadrì
39 mas% vlage. Nakon su{enja proizvod sadrì 92 mas% suve materije. Vazduh izlazi iz su{are na
temperaturi od 45oC. Temperatura okoline je 20oC. Vazduh se pred svakim stepenom zagreva do 80oC
a na izlazu iz svakog stepena ima relativnu vla`nost 70%. Sve promene stanja vla`nog vazduah u su{ari
se doga|aju pri p=1 bar=const. Skicirati promene stanja vla`nog vazduha na h Y dijagramu i odrediti:
a) ukupnu potro{nju toplote u su{ari (kW)
b) izra~unati vla`nost materijala (maseni udeo vlage) na izlazu iz prvog stepena su{enja
re{enje:
a) Q=573 kW
b) x =0.25
1.164
molekulska difuzija
kgW
3.20. Drvena plo~a, povr{ine A=18.58 m2, su{ena je od po~etnog sadràja vlage X 1=0.38 do
kgSM
kgW
X 2=0.04 . Masa suve materije u drvenoj plo~i iznosi
kgSM
L in =399 kg. Kriva su{enja predstavljena je tabelarno:
1 2 3 4 5 6 7 8
nA , kg 1.51 1.51 1.21 0.90 0.71 0.37 0.27 0
m 2h
0.400 0.195 0.150 0.100 0.065 0.050 0.040 0.02
X , kgW
kgSM
Nacrtati krivu brzine su{enja i odrediti

a) koli~inu vlage koja se odstrani iz materijala u procesu su{enja
b) vreme su{enja
nA
1.6
1.4
1.2
0.8
0.6
0.4
0.2
0 X
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4 0.45 0.5
X2 X kr X1
kgW
X kr =0.195 , kriti~na vla`nost materijala
kgSM
1.165
difuzione operacije
a)
( )
W1= L in X 1 X kr = 399 (0.38 0.195 ) =73.815 kg
( )
W2= L in X kr X 2 = 399 (0.195 0.04 ) =61.845 kg
W = W1 + W2 =73.815 + 61.845 =135.66 kg
b)
1 =
(
L in X 1 X kr ) = 399 (0.38 0.195) =2.63 h
nA A 1.51 18.58
X2

L in 1
2 = d X =... Integral re{avamo metodom grafi~ke integracije
A nA
X kr
0 1 2 3 4 5
0.195 0.150 0.100 0.065 0.050 0.040
X , kgW
kgSM
1 m 2h 0.66 0.83 1.11 1.41 2.70 3.70
f(x)= ,
nA kg
I = X 5 Xo f (x 5 ) + f (x o )

+ f (x 1 ) + f (x 2 ) + f (x 3 ) + f (x 4 )
5 2
I = 0.04 50.195 3.70 +2 0.66 + 0.83 + 1.11 + 1.41 + 2.70 =0.255

399
2 = [ 0.255] =5.48 h
18.58
= 1 + 2 =2.63 +5.48 =8.11 h
1.166
molekulska difuzija
3.21. Vlaàn materijal su{i se vazduhom stanja (p=1 bar, T=40oC, Tvt=30oC) koji struji paralelno
kgW
povr{ini materijala brzinom w=3 m/s od po~etne vla`nosti X 1 =? do zavr{ne vla`nosti X 2 =0.1 .
kgSM
kgW * kgW
Kriti~na i ravnote`na vla`nost materijala iznose: X kr =0.2 , X =0 . U periodu opadaju}e
kgSM kgSM
brzine su{enja zavisnost brzine su{enja od vla`nosti materijala, n A =f( X ), je linearna. Vreme trajanja
perioda opadaju}e brzine su{enja je dva puta duè od vremena trajanja perioda konstantne brzine
su{enja. Odrediti:
kg
a) maseni fluks vlage ( n A , 2 ) u periodu konstantne brzine su{enja
m h
b) po~etnu vla`nost materijala ( X 1 )
c) koliko bi trebalo da iznosi po~etna vla`nost materijala da bi, uz nepromenjene ostale uslove,
vreme trajanja perioda konstantne brzine su{enja i perioda opadaju}e brzine su{enja bilo jednako
a)
(T TM )
nA = = ...
r
TM Temperatura materijala u periodu konstantne brzine su{enja jednaka

je temperaturi vla`nog termometra za vazduh kojim vr{imo su{enje tj.
TM=30oC
r Latentna toplota isparavanja vode na temperaturi materijala
kJ
(TM=30oC) tj. r=2430
kg
Koeficijent prelaza toplote sa vazduha na materijal koji su{imo.
W
Odre|uje se iz jedna~ine = 14.28 [ w ]0.8 , 2
m K
gustina vazduha sa kojim vr{imo su{enje (p=1 bar, T=40oC Tvt=30oC)
kg
tj. =1.128 3
m
m
w Brzina strujanja vazduha du` povr{ine materijala tj. w=3
s
W
= 14.28 [1.128 3]0.8 =41.9
m 2K
41.9 (40 30 ) kg
nA = 3600 =0.62
2430 10 3 m 2h
b)
L in X 1 X kr
1 = , vreme trajanja perioda konstantne brzine su{enja
A nA
1.167
difuzione operacije
X2

L in 1
2 = d X , vreme trajanja perioda opadaju}e brzine su{enja
A nA
X kr
Najpre moramo odrediti linearnu zavisnost n A =f( X ), koriste}i analiti~ki oblik

jedna~ine prave kroz 2 ta~ke:
kgW kg
ta~ka 1: X = X kr =0.2 , n = n A =0.62
kgSM m 2h
* kgW kg
ta~ka 2: X = X =0.1 , n = n A =0
kgSM m 2h
n 0.62 =
0 0.62
0 0.2
X 0.2 ( ) n = 3.1 X
X2

L in 1 L in 1 X2
2 = dX 2 = ln
A 3.1 X A 3.1 X kr
X kr
L in 1 0.1 L in
2= ln = 0.22
A 3.1 0.20 A
L in L in X 1 X kr
uslov zadatka: 2 = 2 . 1 0.22 =2
A A nA
nA 0.62 kgW
X 1 = X kr + 0.22 = 0.2 + 0.22 =0.268
2 2 kgSM
c)
L in L in X 1 X kr
uslov zadatka: 2 = 1 0.22
=
A A nA
kgW
X 1 = X kr + 0.22 n A = 0.2 + 0.22 0.62 =0.3364
kgSM
1.168
molekulska difuzija
3.22. Laboratorijsko su{enje je izvedeno na uzorku oblika plo~e povr{ine A=0.1 m2. Uzorak je su{en
vazduhom stanja (p=1 bar, T=65oC, Tvt=29oC). Rezultati laboratorijskog su{enja su prikazani u tabeli:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
0 2.29 6.86 8.00 9.48 10.87 11.87 13.21 15.75 19.75
m 5.08 5.00 4.84 4.80 4.76 4.73 4.71 4.69 4.66 4.64
gde je: vreme su{enja (h), a m masa uzorka (kg).
Na kraju procesa su{enja uzorak je osu{en u su{nici na temperaturi T=120oC, pri ~emu je masa uzorka
nakon toga iznosila L in =4 kg.
a) nacrtati krivu brzine su{enja

b) odrediti koeficijent prelaza mase ( p) u periodu konstantne brzine su{enja
a)
Na osnovu zadatatih podataka formira se nova tabela:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
nA 0.35 0.35 0.35 0.27 0.23 0.2 0.15 0.11 0.05 0
X 0.27 0.25 0.21 0.2 0.19 0.182 0.177 0.172 0.165 0.16
kg m
nA , maseni fluks vlage, 2
, nA =
m h A
kgW m L in
X, vla`nost materijala, , X=
kgSM L in
nA
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 X
1.169
difuzione operacije
b)
Sa krive su{enja o~itamo:
kg
n A =0.35 2 , maseni fluks vode u periodu konstantne brzine su{enja
m h
(
n A = p p p H2O M H2O )
nA
p = =...
(p
)
p H2O M H2O
p napon pare ~iste vode na temperaturi koju ima materijal u periodu

konstantne brzine su{enja
p H2O parcijalni pritisak vodene pare u vla`nom vazduhu sa kojim vr{imo
su{enje
Temperatura vla`nog materijala u periodu konstantne brzine su{enja jednaka

je temperauri vla`nog termometra za vazduh kojim vr{imo su{enje. U ovom
slu~aju ta temperatura iznosi T=29oC. Napon pare vode na ovoj temperaturi
iznosi p=4004 Pa.
Parcijalni pritisak vodene pare u vla`nom vazduhu stanja 2 odredi se na na~in:

p H2O = 1 p T = ...( )
Napon pare vode na temperaturi T=65oC iznosi p=25010 a relativna
vla`nost vazduha 1 odre|uje se na na~in:
Y p 0.0116 1 10 5
= = =0.07
M H2o p 18
+ 0.0116
25010
+Y
M sv 29
kgH2 O
Y =0.0116 Pro~itan sa h Y dijagrama za vlaàn vazduh
kgSV
p H2O = 0.07 25010 =1751 Pa
0.35 kmolA
p = = 8.63 10 6 2
(4004 1751) 18 m h(p )
1.170
molekulska difuzija
3.23. Kerami~ka plo~a, povr{ine A=231 cm2, su{i se u adijabatskoj (teorijskoj) su{nici. Su{enje se
vr{i atmosferskim vazduhom stanja 0(p=1bar, T=20oC, Tvt=15oC) koji se pre ulaska u komoru za
su{enje materijala zagreva do stanja 1(p=1 bar, T=60oC). U periodu konstante brzine su{enja stanje
vazduha koji napu{ta komoru za su{enje materijala iznosi 2(p=1bar, =0.9). Teìna suve materije u
kerami~koj plo~i iznosi L in =0.38 kg. Pri su{enje plo~e pod navedenim uslovima eksperimentalno su
dobijeni slede}i podaci:
1 2 3 4 5 6 7
kg 0.35 0.35 0.35 0.27 0.20 0.11 0
nA , 2
m h
kgW 0.27 0.25 0.21 0.20 0.182 0.172 0.16
X,
kgSM
Konstruisati krivu brzine su{enja i odrediti:

a) koli~inu vlage u materijalu na po~etku su{enja, pri kriti~noj vla`nosti pri ravnote`noj vla`nosti, kg
b) koli~inu vlage koja se iz materijala ukloni u periodu konstante brzine su{enja, kg
c) trajanje perioda konstantne brzine su{enja, h
d) veli~ine stanja vla`nog vazduha (h, Y ) u karakteristi~nim ta~kama (0,1 i 2) i predstaviti promene
stanja vla`nog vazduha na Molijerovom h Y djagramu
kmolA
e) koeficijent prelaza mase u periodu konstante brzine su{enja, ( p), 2
m h(p )
f) potro{nju vazduha za su{enje materijala u periodu konstante brzine su{enja, kg
g) potro{nju toplote u zagreja~u vazduha u periodu konstante brzine su{enja, kJ
vlaàn materijal osu{en materijal
1 2
0
vazduh za su{enje
1.171
difuzione operacije
kriva brzine su{enja:
nA
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 X
sa dijagrama se o~ita:
kgW
X 1 =0.27 , po~etna vla`nost materijala
kgSM
kgW
X kr =0.21 , kriti~na vla`nost materijala
kgSM
* kgW
X =0.16 , ravnote`na vla`nost materijala
kgSM
kg
n A =0.35 2 , maseni fluks vode u periodu konstantne brzine su{enja
m h
a)
W1= L in X 1 = 0.38 0.27 =0.1026 kg
Wkr= L in X kr = 0.38 0.21 =0.0798 kg
*
W*= L in X = 0.38 0.16 =0.0608 kg
b)
W=W1 Wkr = 0.1026 0.0798 =0.0228 kg
c)
=
(
L in X 1 X kr ) = 0.38 (0.27 0.21) =2.8 h
nA A 0.35 231 10 4
1.172
molekulska difuzija
d)
h
1
T1
2
2 =1
0
To
VT
Tvt
napomena: 0 1 Y =const, 1 2 h=const
kJ kgH2 O
ta~ka 0: ho =42.3 , Y o=0.0088
kgSV kgSV
kgH2 O kJ
ta~ka 1: Y 1= Y o =0.0088 , h1=82.98
kgSV kgSV
kJ kgH2 O
ta~ka 2: h2= h1=82.98 , Y 2=0.022
kgSV kgSV
sve vrednosti su pro~itane sa Molijerovog h Y dijagrama za vlaàn vazduh
e)
( )
n A = p p p H2O M H2O
nA
p = =...
(p
)
p H2O M H2O
p napon pare ~iste vode na temperaturi koju ima materijal u periodu

konstantne brzine su{enja
p H2O parcijalni pritisak vodene pare u vla`nom vazduhu sa kojim vr{imo
su{enje (stanje 1)
1.173
difuzione operacije
Temperatura vla`nog materijala u periodu konstantne brzine su{enja jednaka

je temperauri vla`nog termometra za vazduh kojim vr{imo su{enje. Ta
temperatura se o~ita na Molijerovom h Y dijagramu za vlaàn vazduh u
kJ
preseku linija h1=82.98 i =1 i iznosi T=26.5oC. Napon pare vode na
kgSV
ovoj temperaturi iznosi p=3260 Pa.
Parcijalni pritisak vodene pare u vla`nom vazduhu stanja 2 odredi se na na~in:

( )
p H2O = 1 p T1 = ...
Napon pare vode na temperaturi T1=60oC iznosi p=19910, a relativna
vla`nost vazduha 1 odre|uje se na na~in:
Y1 p 0.0088 1 10 5
= = =0.07
M H2o p 18
+ 0.0088
19910
+ Y1
M sv 29
p H2O = 0.07 19910 =1398 Pa
0.35 kmolA
p = = 1.04 10 5 2
(3260 1398) 18 m h(p )
f)
Materijalni bilans vlage za proces u komori za su{enje materijala u periodu
( )
konstantne brzine su{enja: Gin Y 2 Y 1 = L in X 1 X kr ( )
Gin =
(
L in X 1 X kr ) = 0.38 (0.27 0.21) =1.73 kg
Y 2 Y1 0.022 0.0088
g)
Toplotni bilans zagreja~a vazduha: Q zag = Gin (h1 h 0 )
Q zag = 1.73 (82.98 42.3 ) =70.38 kJ
1.174
molekulska difuzija
3.24. Vlaàn materijal su{i se vazduhom stanja (p=1 bar, T=32oC, =0.6) koji struji paralelno povr{ini
materijala brzinom w=2 m/s. U cilju skra}ivanja duìne trajanja perioda konstantne brzine su{enja na
raspolaganju nam stoje dve mogu}nosti:
1. zagrevanje vazduha pre su{enja materijala do temperature od T=62oC, uz nepromenjenu
brzinu strujanja
2. pove}anje brzine vazduha na w=4 m/s uz nepromenjenu temperaturu
Na koji od dva navedena na~ina se vi{e skratiti vreme trajanja perioda konstantne brzine su{enja.
vreme trajanja perioda konstantne brzine su{enja u navedenim uslovima:
L in X 1 X kr 1 r K r
= =K =K =
A nA nA (T TM ) 14.28 ( w ) (T TM )
0.8
TM =26oC, temperatura vla`nog termometra za vazduh stanja

(p=1 bar, T=32oC, =0.6)
kJ
r = 2440 toplota isparavanja vode na TM =26oC
kg
kg
=1.142 gustina vazduha vazduh stanja (p=1 bar, T=32oC, =0.6)
m3
K 2240 10 3 K
= = 0.193
14.28 (1.142 2 ) (32 26 ) 14.28
0.8
1 vreme trajanja perioda konstantne brzine su{enja sa vazduhom

zagrejanim do T=62oC vazduhom
TM =32oC, temperatura vla`nog termometra zagrejanog vazduha stanja

(p=1 bar, T=62oC, Y =const)
kJ
kg
kg
=1.040 3
gustina vazduha vazduh stanja (p=1 bar, T=62oC, Y =const)
m
K 2424 10 3 K
1= = 0.045
14.28 (1.04 2 )0.8 (62 32) 14.28
1.175
difuzione operacije
2 vreme trajanja perioda konstantne brzine su{enja sa vazduhom

temperature T=32oC koji struji brzinom w=4 m/s
TM =26oC, temperatura vla`nog termometra za vazduh stanja

(p=1 bar, T=32oC, =0.6)
kJ
kg
kg
=1.142 3
gustina vazduha vazduh stanja (p=1 bar, T=32oC, =0.6)
m
K 2240 10 3 K
2= = 0.111
14.28 (1.142 4 ) (32 26 ) 14.28
0.8
K
0.193
14.28
= =4.29
1 K
0.045
14.28
K
0.193
14.28
= =1.74
2 K
0.111
14.28
U prvom slu~aju period konstantne brzine su{enja se skrati 4.29 puta, a u

drugom 1.74 puta, {to zna~i da se na prvi na~in (pove}avanjem temperature)
postiè ve}e skra}enje perioda konstantne brzine su{enja.
1.176

Tehnoloke Operacije 3 - Difuzione Operacije PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tehnoloke Operacije 3 - Difuzione Operacije PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

molekulska difuzija

1.STACIONARNA MOLEKULSKA DIFUZIJA

A povr{ina kroz koju se vr{i molekulska difuzija, m2

vreme trajanja molekulske difuzije, s

p ukupan pritisak u sistemu Pa

A. ekvimolarna suprotnosmerna molekulska difuzija:

z rastojanje dva posmatrana preseka m

za proizvoljni presek rektifikacione kolone va`i:

pA1= x p A (Raulov zakon)

x molski udeo komponente A u te~noj fazi u posmatranom preseku kolone

B. jednosmerna molekulska difuzija komponente A kroz nepokretan sloj (stagnat):

CBln srednja logaritamska molska koncentracija komponente B du` puta

pBln srednji logaritamski pritisak komponente B du` puta razmene materije, Pa

pri isparavanju komponente A iz te~nosti u miran okolni vazduh:

p A napon pare ~iste komponente A na temperaturi te~nosti

y A1 y A 2 p 0.25 0.15 202.6 10 3 kmolA

p A1 p A 2 1 30.39 10 3 22.1 10 3 1 kmolA

p B1 = p p A1 = 101.3 10 3 5.06 10 3 = 96.24 10 3 Pa

NA koli~ina benzola u rezervoaru (kmol)

p A1 = x p A =1.13.3 .103 =13.3 .103 Pa

zadatak za ve`banje: (1.5.)

C A1 C A 2 C 4.139 1.738 55.5 kmolA

4.139 + 54.198 + 1.738 + 50.924 kmolA

A. ekvimolarna suprotnosmerna konvektivna difuzija:

pokreta~ka sila otpor

JPS jedinica pokreta~ke sile konvektivnog prenosa mase

Veze izme|u koeficijenta suprotnosmernog konvektivnog

1. 'y = p' p 2. C' = p' Ru T

B. jednosmerna konvektivna difuzija:

pokreta~ka sila otpor

Veze izme|u koeficijenta jednosmernog konvektivnog

Veze izme|u koeficijenta jednosmernog konvektivnog

Odre|ivanje koeficijenata konvektivnog prenosa mase

1. korak odre|ivanje termofizi~kih konstanti za fluid (D, f, f, f)

U ovom koraku se u odgovaraju}im termodinami~kim tablicama pro~itaju

2. korak: odre|ivanje karakteristi~ne du`ine povr{ine faze (lek)

Pri odre|ivanju karaktetristi~ne du`ine nije od zna~aja geometrijska

lek opis karakteristi~ne du`ine

3. korak: odre|ivanje potrebnih kriterijuma sli~nosti

4. korak izra~unavanje [ervudovog broja (Shf)

4.1. Strujanje preko (opstrujavanje) ravnih povr{ina

Sh f = 0.664 Re0f.5 Sc 0f.33 ( Ref < 5 10 5 )

Sh f = 0.037 Re0f.8 Sc 0f.33 ( Ref > 5 10 5 )

4.2. Strujanje kroz cevi

4.3. Opstrujavanje cevi

Sh f = 0.683 Re0f.47 Sc 0f.33 ( 4 101 < Ref < 4 10 3 )

Sh f = 0.193 Re0f.62 Sc 0f.33 ( 4 10 3 < Ref < 4 10 4 )

Sh f = 0.027 Re0f.8 Sc 0f.33 ( 4 10 4 < Ref < 4 10 5 )

4.4. Opstrujavanje sfera

Sh f = 2 + 0.6 Re0f.5 Sc 0f.33 ( 1 < Ref < 7 10 4 )

4.5. Strujanje kroz porozne slojeve

5. korak izra~unavanje koeficijenta konvektivnog prenosa mase ( C' )

Odre|ivanje koeficijenata konvektivnog prenosa mase

4.1. Strujanje preko (opstrujavanje) ravnih povr{ina

4.2. Strujanje kroz cevi

4.3. Opstrujavanje cevi

4.4. Opstrujavanje sfera

4.5. Strujanje kroz porozne slojeve

5. korak izra~unavanje koeficijenta konvektivnog prenosa mase ( C' )

napomena: Grafi~ki prikaz jedna~ina j D = f (Ref ) , tj Y=f(X), za navedene slu~ajeve

Slu~ajevi strujanja 4.1, 4.2. i 4.3.

Slu~ajevi strujanja 4.4 i 4.5.

1. Primena konvektivne difuzije na proces isparavanja ~iste te~nosti A u okolni vla`an