Professional Documents
Culture Documents
Dëmtimet e Palcës Kurrizorre
Dëmtimet e Palcës Kurrizorre
Dëmtimet e Palcës Kurrizorre
DMTIMIMIT T
PALCS KURRIZORE
(1)
1
Jeta pas dmtimit t palcs kurrizore
Nga krymbi n flutur
Dmtimi n palcn kurrizore, I njohur ndryshe edhe si lezion I palcs kurrizore, mund t
ket ndikim n funksione t caktuara fiziologjike. Kjo mund t ket ndikim n aftsin
tuaj pr t lvizur muskujt, si dhe n ndieshmrin e prekjes. Mund t ndryshoj
qarkullimi I gjakut, eliminimi I urins dhe prmbajtjes s zorrve, si dhe kapaciteti I
frymmarrjes (respirator). sht e mundur t preket edhe sietemi pr rregullimin e
temperaturs s brendshme t trupit edhe at me rritje t madhe t temperatures suaj
trupore gjat periudhave t nxehta. Kto jan vetm disa shembuj t dhn. N realitet ju
filloni nj jet t re n trup tjetr (trup q ka psuar ndryshime).
do person sht I ndryshm e me kt edhe dmtimi. donjri prej tyre duhet t ndjek
rrugn e tij pr t rifituar autonomin.
Isha i thyer nga humbjet e mdha. N at koh, un nuk mendoja aspak pr funksionet
q ende mbaja (ruaja). Nuk isha i vetdijshm pr at m t rndsishmen, aftsin time
pr t msuar. Duke iu falenderuar asaj, do t mund t msoj t jetoj me kufizimet e reja;
do t zbuloj nj potencial t ri t padmtuar i cili to t zhvillohet, aktivitete dhe interese t
reja t cilat do ti ndjek. Nj grup i tr i specialistve punuan n qendrn pr rehabilitim
pr t m ndihmuar mua dhe shokve t mi, pacient t pavionit, t ngjitemi n mal.
2
Ajo sht esenciale pr t kuptuar se si funksionon trupi juaj pr shkak se tani jan
humbur disa funksione automatike fiziologjike q kishit m par. Kto humbje duhet
kompensuar prmes teknikave (metodave), pajisjeve ose sjelljeve t reja. Kjo sht
mnyra se si ju mund t rifitoni pavarsin tuaj dhe prsri t jetoni jetn tuaj.
Kjo sht nj prgjegjsi e madhe sepse do pakujdesi mund ti prij infeksionit urinar
dhe problemeve t tjera shndetsore. Po t njjtat gjra vlejn edhe pr funksionet e tjera
trupore pr t cilat pjesa m e madhe e njerzve asnjher nuk mendojn.
3
Nse nevojitet, edhe t tjer mund ti bashkangjiten grupit, t till si jan terapeuti pr
shtje seksuale, kshilluesi pr punsim, urologu, fiziatri, tekniku pr rekreacion.
Gjithashtu, kujdestart do tju ndihmojn t prmbushni ditn me aktivitete.
Msuesja, Ceceile Wojas, grua me dmtim t boshtit kurrizor, jeta e s cils inspiroi
realizimin e nj programi televiziv pr Tes belle Jeanne, u bn thirje personave me
dmtim t palcs kurrizore t besojn n jet: paraplegjia sht transformim i jets. N
sulmin q m shkaktoi paralizn, m ra ndr mend shembulli i fluturs, e cila ka dy jet.
S pari sht krymb, ecn me kmbt e tij. Pastaj bhet kukule (fshikz). Pr mua, kukule
sht qendra pr rehabilitim. Krymbi transformohet n flutur dhe fiton rrota(!).
E mundur sht t mos keni t njjtin mendim. Me kalimin e kohs, do individ gjen
mendimet, aktivitetet ose knaqsit t cilat do tii japin kuptim jets. Nuk sht gj e
leht t pranosh t gjitha ndryshimet si pasoj e dmtimit t palcs kurrizore dhe t
tejkalosh vshtirsit e reja dhe t shumta t jets s prditshme. Prkraheni veten sa m
mire q mundeni me qllim q ti bni ball ksaj sfide.
**************************************
4
Paraplegjia sht rezultat i dmtimit t palcs kurrizore t locuar n nivelin e vertebrave
torakale ose m posht n ato lumbale dhe/ose n regjionin sakro-koksigeal. Humbja e
funksioneve motorike ose e ndjesis, atakon kmbt dhe pjesn e poshtme t trungut.
Midis veti, paraplegjikt dhe kuadriplegjikt shpesh drejtohen me shkurtesat para dhe
tetra (kuadri). Shprehja parakuad ndonjher prdoret n kontekst jozyrtar q t
paraqest personat me dmtim t palcs kurrizore si nj grup.
Pr t njohur dhe kuptuar ndryshimet t cilat ndodhin n trupin tuaj, ju duhet s pari t
njiheni me anatomin e palcs dhe boshtit kurrizor.
Palca kurrizore, prbhet nga qeliza dhe fije nervore, q i ngjan nj kablloje (litari) me
trashsi sa gishti juaj i vogl, me nj gjatsi prafrsisht 21 ina (52.5 cm), fillon nga
baza e trurit dhe kalon n pjesn e brendshme t do vertebre cervikale dhe torakale.
5
Prfundon n nivelin e siprm t vertebrave lumbale ( n kufirin e siprm t vertebrs s
dyt lumbale L2), ku degzohet n tuf nervore e prshkruar me emrin si kauda
equinanga latinishtja q dmth. bishti i kalit). Kta nerva shtrihen posht deri n
regjionin e ashtit koksigeal.
Palcn kurrizore e prbjn dy tipe t nervave: nervat sensorial (pr ndjeshmri) dhe ato
motorik. Nervat sensorial perceptojn ndjeshmrit nga trupi juaj dhe informojn trurin.
Kjo sht mnyra me t ciln ju reagoni n djegie ose butsin e prkdheljes. Nervat
motorik projn urdhrat nga truri n muskujt tuaj. Vendimi juaj mendor pr t lvizur,
prkthehet n lvizje fizike.
**************************************
Nervat jasht kafks (koks) dhe kanalit t shtylls kurrizore quhen nerva periferike;
ata kryqzohen n trupin tone gjat tr rrugs pr n periferi, duke I ngjar nj rrjeti t
linjave elektrike. Cilido qoft tip I qelizave nervore, qoft ai sensorial ose motorik, n
prgjithsi mund t rigjeneroj ose riparoj veten e tyre pas dmtimit. N raste t tilla,
lezioni (dmtimi) nuk rezulton domosdoshmrisht me humbje t prhershme t
funksioneve motorike ose t ndjeshmris. Pjest e ndrprera n prgjithsi ri-lidhen.
Prndryshe, neuronet e palcs kurrizore dhe t trurit nuk mund t prtrihen nga
dmtimet e tyre. Neuronet jan njsi strukturale ose qeliza t palcs kurrizore.
Shkatrimi I tyre do t ket efekte ireverzibile (t pakthyeshme) pr sa u prket
funksioneve motorike dhe /ose atyre sensoriale.
Sistemi yn nervor I ndjeshm, prbhet nga truri dhe palca kurrizore, t cilat ndodhen n
kafk dhe n shtylln kurrizore, roli I s cils sht t mbroj ato nga dmtimet. Ather
si sht e mundur q palca kurrizore t psoj dmtim brenda nj mbulese t till prej
ashti?
Laceracionet (shqyerja)
Kompresioni (shtypja, ngjeshja)
mosushqyeshmria
6
Thyerja ose zhvendosja e vertebrs mund t shkaktoj laceracion (shqyerje) ose
kompresion (shtypje) t indit t palcs kurizore. Edema e shtress mbrojtse
meningjeve gjithashtu mund ta shtyp palcn kurrizore.
Palca kurrizore sht e zhytur n lng brenda meningjeve. Kto membrana mbrojtse
mbshtjellin gjith sistemin nervor. N rastin e traumave, mund t vij deri tek zmadhimi
i sasis s lngut cerebrospinal e kjo mund t shkaktoj kompresionin (shtypjen) e palcs
kurrizore. Kompresioni (shtypja) i palcs kurrizore i prin destruktimit (shkatrimit)
progresiv t neuroneve. N qoftse kompresioni i palcs kurrizore nuk trajtohet n koh
dhe nse disa prej fijeve jan kputur, ata nuk do t mund t pranojn oksigjen dhe
materje t tjera ushqyese t domosdoshme pr jetn e tyre. Prandaj i domosdoshm sht
intervenimi i shpejt meqen se aksidenti mund t shkaktoj dmtimin e palcs kurrizore.
Nj fragment i ashtit, disku i vendosur ose edema (njtja) e meningjeve mund t
shkaktoj presion n palc. Paksimi i njtjes dhe lirimi i shtylls kurrizore mund ti
kontriboj prevenimit (parandalimit) t efekteve t mvonshme t prhershme.
Pasojat e prhershme
Tani, dmtimi I sistemit nervor qendror sht permanent (I prhershm). Vetm mund t
shpresojm q prparimi I shkencs, nj dit do t bj t mundshme shrimin e vrtet t
dmtimeve t palcs kurrizore. Sidoqoft, deri ather, mjaft me rndsi sht t
msojm t jetojm me paaftsin tone.
Asnjher nuk kam pranuar se kurr nuk do t eci m. Para aksidentit, isha njeri
entuziast. M plqente t isha i rrethuar nga natyra; kjo ishte kur un me t vrtet
ndjehesha i gjall. N fillim, refuzoja t pajtohem me kt humbje t liris. Nj kohe t
gjat kalova duke pritur t ndodh udi e cila do t mi kthente kmbt.
7
Nuk them q jam dorzuar plotsisht nga shpresa se shkenctart do t gjejn nj kur t
mrekullueshme: sidoqoft, kjo gj tanim nuk sht e vetmja shpres pr mua.
Nj dit erdha n prfundim se kisha humbur dshirn t jetoj. Pas ksaj, kisha mjaft fat
t takoj nj atlet n karroc. Ai m inkurajoi t provoj sportet e adaptuara. Shembulli i tij
m bri t vetdijshm se un mund q nga kjo dit e m tej t bj zgjidhje t cilat do t
m ndihmojn t jetoj nj jet m t mir, t rimarr kontrollin mbi jetn time dhe ta
modeloj at sipas shijes sime. Kjo sht mnyra se si zbulova mono-skijimin dhe
rizbulova bukurin e dbors q mbulon majn e malit.
Ende kam fuqin t sjell vendime pr gjendjen time momentale. sht me t vrtet
uditse ka mund t bsh kur vendos t veprosh. Sigurisht, para aksidentit nuk kryeja
gjithka q planifikoja t bj. Jetn e prshtatja disi ndryshe, vetm n nj qllim t
caktuar ose ndoshta edhe n disa mnyra t tjera. Jeta ime momentale m sfidoi t
tejkaloj dhe t bj gjra t cilat prndryshe nuk do ti kisha br. Un jam nj njeri i
gzuar (i knaqur), dhe thell n vete kam ndjenjn se kjo knaqsi sht suksesi (fitorja)
ime m e madhe.
Nuk them ate se kam hequr dor nga shpresa se shkenctart nj dit do t gjejn nj
mjekim t mrekullueshm; nuk besoj se askush n t vrtet nuk mund t bj nj gj t
till. Sidoqoft, kjo m nuk sht shpresa ime e vetme.T jemi t sigurt se jo t gjith
personat me dmtime t palcs kurrizore jan fanatik t sportit! Disa njerz knaqsin
personale e gjejn prmes jets s tyre familjare ose nprmes puns vullnetare,
profesionit t tyre, shprehjes artistike....
Pas dmtimit t palcs kurrizore, para gjetjes s arsyes pr t jetuar, ju para s gjithash
duhet t kaloni npr ndryshime t mdha dhe t prnjhershme. Ju duhet t pranoni t
jetoni jetn nga dita n dit, derisa t tejkalohen emocionet e fuqishme t cilat pas
dmtimit ju trheqin posht. sht e natyrshme t ndjesh depresion t thell, ankth dhe
zemrim. Por prjetimet e mijra personave me dmtim t palcs kurrizore tregojn se ju
mund t rifitoni ekulibrin tuaj.
Disa her, mjekimi mund t ket ndikim n kt gjendje t ankthit dhe depresionit. Kjo
mund t zvogloj ose zmadhoj at sipas rastit. Personi me dmtim t shtylls kurrizore
dshmon kt, Mbaj mend se ndjehesha euforik kur duhej t qaja. Pastaj papritmas do
gj doli nga barazpesha: ata ndryshuan mnyrn e mjekimit tim! Psikologu im m qetsoi
se gjendja ime do t stabilizohet vetvetiu: kjo m qetsoi, dhe n t vrtet, do gj u
kthye n normale.
****************************
8
Shoku spinal
Pas dmtimit t palcs kurrizore, personi q ka psuar dmtim, pikspari kalon npr
stadin e ashtuquajtur shoku spinal. Kjo nnkupton humbje t plot t reflekseve dhe
lvizjeve nn nivelin e e dmtimit. Pr t mbajtur gjall personin q ka psuar dmtim,
kujdesi (ndihma) e dhn duhet t evitoj pengesat n organet jetike si jan frymmarrja,
eliminimi I urines dhe prmbajtjes s zorrve.
Kjo gjendje mund t zgjas disa or, dit, jav ose madje edhe muaj. Pasksaj, rikthimi
progresiv I funksioneve bn t pasigurt prcaktimin e shkalls s humbjes s
funksioneve edhe at gjasht deri n nnt muaj pas aksidentit. Mirpo, gjendja e personit
me dmtim t shtylls kurrizore stabilizohet vetvetiu para prfundimit t vitit t pare.
Disa efekte ose simptome t mvonshme t dmtimit t palcs kurrizore gjat ksaj
periudhe t stabilizimit do t zvoglohen, pra gjat periudhs kur trupi mundohet ti
adaptohet gjendjes (situates) s re t krijuar. Kjo mund t jet rast me kontraksionet e
fuqishme. Karolina prkujton kontraksionet muskulore t cilat n kuptimin e gjr t
fjals e goditn at: n fillim t kuadriplegjis sime shpesh kto kontraksione I ndjeja n
shpin. Kisha spazma t fuqishme t cilat ndodhnin papritur. Mund t shikoja program
televiziv, t rrija e qet n karroc, dhe papritmas! Prfundoja n dysheme. Shoku im
qeshi deri sa I doln lot, e un qeshja dhe qaja n t njjtn koh. Ata kontraksione ishin
ndryshe nga ai q kisha sot.
9
Klasifikimi I thyerjeve dhe trajtimi
Thyerjet e fiksuara: nuk paraqesin rrezik, por fragmenti i ashtit mund t komprimoj
palcn kurrizore dhe t shkaktoj dmtim nervor. Mjekimet e shtylls kurrizore leht
kthehen n gjendjen e mparshme.
Trajtimi: Grupi mjeksor pikspari duhet t sigurohet q shtylla kurrizore sht mir e
radhitur, dhe se palca kurrizore sht e lir nga fragmentet e eshtrave. Shtylla sht e
radhitur kur vertebrat vendosen prsri n pozit normale; shtylla kurrizore ather sht
e imobilizuar pr nj periudh kohore prej 8-12 jav, derisa ajo t ngjitet.
Nuk ka thyerje por shtylla kurrizore sht jostabile : Edhe n rastet kur nuk ka
thyerje, shtylla kurrizore mund t konsiderohet si jostabile sepse ligamentet jan mjaft t
dmtuar. N kt rast, pacienti mban halo-vest n periudh kohore prej 12 16 jav pr
t lejuar shrimin e ligamenteve.
10
Pas dmtimit t palcs kurrizore, prcjellja e informacioneve nga truri n pjest e
ndryshme t trupit tuaj dhe anasjelltas, mund t jet plotsisht e penguar, pjesrisht e
penguar ose e pa ndryshuar. Shkalla e humbjes s ndjeshmris ose funksoneve motorike,
varet nga ashprsia e dmtimit dhe nga vendndodhja e tij n palcn kurrizore.
Shkaqet e
Dmtimit t palcs kurrizore
****************************************
11
minimale q ata mund t ruajn i korespondojn pjess s m poshtme t palcs e cila
mbetet e pacnuar (padmtuar).
Nn kt pik, dmtimi a prfshin gjith gjatsin e palcs? ose e pret at n knd? Prek
(atakon) vetm pjes t caktuar t palcs kurrizore? Kjo sht ajo q prcakton humbjen e
motoriks dhe ndieshmris.
Nga C2 deri n C4, dmtimi i plot i palcs kurrizore nnkupton humbje t plot t
funksioneve motorike dhe ndjeshmris n t katr gjymtyrt. Ekziston nj sasi e caktuar
e funksioneve motorike n muskujt e qafs, dhe kjo gj bn t mundur ngritjen e supeve.
Kjo bn t mundur shfrytzimin e pipze goje ose kontrollin prmes gllnjks dhe
fryerjes, pr t operuar me karroc t motorizuar. Prve ksaj, n rast dmtimi n C2,
prdorimi i ventilatorit do t ishte esencial pr t mundsuar frymmarrjen pr shkak t
paralizs s muskujve t frymmarrjes.
Niveli i dmtimit:
Vendi (vendndodhja) i thyerjes ose niveli neurologjik
12
kurrizore t dmtuar. Kjo i korespondon segmentit m t
poshtm t palcs kurrizore q mbetet plotsisht funksionuese,
menjher mbi indin e dmtuar t shtylls kurrizore. Prandaj,
kur flasim pr dmtim n nivelin e vertebrs C5 nnkuptohet
q, nga pikpamja neurologjike, kjo pjes e palcs kurrizore
sht plotsisht normale. Prandaj t gjith personat me kt
nivel t dmtimit mund t kryejn s paku nj numr t vogl
t lvizjeve precize. Sidoqoft, disa njerz, mund t jen n
gjendje t bjn di m tepr, varsisht nga natyra ose kndi i
dmtimit jo t plot t palcs kurrizore.
N nivelin e C5, t gjith personat me dmtim t palcs kurrizore, pjesrisht jan t aft
t prmbushin do dit aktivitetet e zakonshme- si jan vet ushqyerja pa pajisje (mjete)
ndihmse, t drejtuarit e karrocs, t shkruarit dhe shtypjen e butonave (elsave) ( n
kompjuter, telefon ...)
N C6, disa persona me dmtim t palcs kurrizore mund t vishen dhe vet t
transferohen (nga karroca dhe anasjelltas) n mnyr t pavarur. Kur nuk ka
komplikacione t tjera, t ata gjith mund t bjn zbrazjen e qeses s urins, nse sht e
nevojshme, dhe mund t kontrollojn gjendjen e lkurs s tyre. Ata mund t kujdesen
pr higjienn e tyre personale, t bjn banjo, t vozisin vetur t pajisur me kontroll
dore si dhe t pregadisin ushqim t zakonshm.
N C8, sht e mundur t mbledhen dhe shtrihen gishtrinjt. Mbani mend, ka vetm 7
vertebra cervikale, prandaj niveli neurologjik C8 korespondon me pjesn e vendosur
midis C7 dhe T1.
Nga T1 deri n T6, duart nuk jan t atakuara. N T6, personi me dmtim t palcs
kurrizore sht n gjendje t marr frym lirisht ngaq muskujt interkostal (midis
brinjve)-q sigurojn zgjrimin e toraksit (kraharorit)-jan vetm pjesrisht t atakuar.
N T12, personi me dmtim t palcs kurrizore ruan t gjitha lvizjet e trungut dhe ka
muskuj t mir t barkut. Prandaj ai ose ajo jan mir t barazpeshuar n pozit ulur.
sht e mundur q ai ose ajo pr lvizje t prdorin paterica, por mendohet se kjo sht
nj detyr e vshtir. (kjo teknik sht dshmuar se nuk sht mjaft e prshtatshme pr
lvizje t prditshme, prandaj n kulmin e prpjekjes s br, pengohen duart dhe kraht
kshtu q bjn t pamundur mbajtjen e sendeve t paketuara).
N L4, personi me dmtim t palcs kurrizore mund t shtrij gjunjt dhe t mbledh
kmbt. Ka nj numr t caktuar paralizash n pjesn e pasme t kmbve, por ecja sht
13
e mundur prmes prdorimin e patericave. Shumica e dmtimeve n kt nivel, atakojn
cauda- equina . Mund t humbet refleksi i fshikzs urinare (inkontinenca).
Nj grua me dmtim t palcs kurrizore tregon: n fillim isha e bindur se jeta ime aktive
kishte prfunduar, derisa nj dit, kshilluesja pr rehabilitim nga shoqata e
paraplegjikve t Kanads erdhi n dhomn time, n spital, pr t m prshndetur dhe
pr t m ofruar prkrahje. Ajo vet ishte me dmtim t palcs kurrizore dhe kishte kaluar
po t njjtn rrug npr t ciln duhet t kaloj tani un, pr t rifituar pavarsin time.
Ajo lvizi leht prqark me karrocn e saj dhe rrezatoi gzimin e jets.
Kshillueses I duhej koh pr tiu prgjigjur pyetjeve t mija n lidhje me gjendjen time.
Ajo m dgjoi. M qetsoi n shum gjra. Pr shembull, at dit msova se aktivitetet e
dits do t jen m t thjeshta n shtpi se n spital. Paramendoni kt! Atje m duhej
gati 30 minuta pr do kateterizim!
Pas aksidentit, ishte e pamundur t kthehesha n detyrn time, megjithse disa prej
shokve t mi me dmtim t palcs kurrizore ishin n gjendje t bnin nj gj t till. N
shoqatn e paraplegjikve t Kanads takova nj kshillues pr punsim i cili kishte
specializuar n dhnien e ndihms personave me paaftsi fizike t kthehen n pun.
Kshilluesi m ndihmoi t definoj intereset dhe aftsit e mija. N fund, vendosa t
vazhdoj studimet plotsuese. M von, kshilluesi im m ndihmoi n krkimin e puns.
14
Nga dmtimi i palcs kurrizore mund t rezultojn ndrlikime t caktuara. Biseda me
dik q ka prjetuar vshtirsi t njjta gjithnj m ndihmon t shoh m qart gjendjen
time dhe t marr vendime t prshtatshme.
15
Fjalorth
Kauda-ekuina: tufa e fijeve nervore q shtrihet nga palca kurrizore deri n pjesn e
poshtme t shtylls kurrizore (tre vertebrat e fundit lumbale, vertebrat sakrale dhe
vertebrat koksigeale). Kauda ekuina u jep fillim nervave pelvik dhe atyre pr gjymtyrt e
poshtme.
16
Cistometria: matja e kapacitetit t fshikzs urinare dhe reaksionet e shtypjes t
shkaktuara nga injektimi i lngjeve n fshikzn urinare.
Dermatoma: pjesa e lkurs e inervuar nga nj nerv i vetm spinal, nprmjet t cilit
kalon i gjith informacioni (dhimbja, prekja, temperatura). Egzaminimi i dermatoms
sht i rndsishm pr t prcaktuar nivelin e dmtimit t palcs.
Stimulimi digjital: metoda e provokimit manual (me dor) ose n mnyr mekanike e
lvizjes s zorrve.
Dmtimi i funksionit: funksionimi ose veprimi jonormal i nj organi ose pjesve t tij,
osi i nj sistemi t trupit.
Dmtimi: do humbje ose regullim i strukturs ose funksionit fiziologjik ose atij
anatomik.
17
Laminektomia: operacion I cili liron palcn nga presioni I ushtruar n t.
Nervi: struktur n form t tejzs, i prbr nga ind i veant nervor prmes t cilit
prohen impulset nga nj regjion i trupit n regjionin tjetr. Varsisht nga funksioni i
tyre, nervat jan t njohur si nerva sensor ose motor. Nervat sensor (t ndjesis) bartin
informacione nga bota e jashtme n palcn kurrizore dhe n tru. Nervat motorik,
transmetojn impulset nervore nga palca kurrizore dhe truri pr t nxitur aktivitetin
muskulor.
18
Fiziatr: specialist mjeksor pr prkrahje dhe rehabilitim lokomotor.
Plag nga presioni: skuqje ose plag e hapur, e cila zakonisht shkaktohet si pasoj e
ushtrimit t presionit n lkur.
Kuadriplegjia: humbja e funksionit motorik e cila atakon trungun dhe t katr gjymtyrt.
Funksionet reziduale: kapaciteti i funksionit t mbetur pas dmtimit, kjo humbje sht
shkaktuar nga deficienca.
Sfinkteri: muskuj n form t unazs prreth hapjes s zakonshme t cilat hapen dhe
mbyllen prmes kontraktimit dhe relaksimit. Sfinktert e anusit, uretrs dhe t fshikzs
urinare normalisht parandalojn inkontinencn urinare ose fekale.
Shoku spinal: humbje e plot e funksioneve reflektore dhe t gjitha lvizjeve posht
nivelit t dmtimit pas dmtimit t palcs kurrizore.
19
Torakale: ka t bj me toraksin, e cila mbulon regjionin midis qafs dhe diafragms
(muskuli q ndan at nga abdomeni-barku), nga prapa nga shtylla kurrizore torakale dhe
nga prpara nga sternumi dhe brendsia e t cils sht hapsira torakale n t ciln
ndodhen zemra dhe mushkrit.
Transferimi: bartja e trupit nga nj siprfaqe tek tjetra, pr shembull nga shtrati te
karroca.
Trauma: t gjitha dmtimet ose lezionet t cilat n pjest e kufizuara t trupit jan
shkaktuar nga dhuna, forca e jashtme n kt organizm.
Uretra: kanali i cili niset nga fshikza dhe prfundon jasht trupit, e cila mundson
ekskretimin e urins.
20