1

2
3
4
IZBOR REIMA OBRADE

Analitiki proraun na osnovu parametara obradljivosti

Stezanje 01

Zahvat 01. Spoljanja poprena gruba obrada eone povrine 40

Dubina rezanja, a=1.5 mm

Geometrija alata: =45o, 1=45o, r=0.8 mm (usvojeno prema drau)
=5o, =6o, =0o (T 5.12.1a, T 5.3.2b)
Dra tipa CTDP, bxh=20x20 (T. 5.3.2.b)
Izbor koraka
- Korak s obzirom na otpornost alata:

doz
s ' y1 , mm / o
C o C k1 a x1 k F

gdje je: doz=200-250 [N/mm2], dozvoljeni napon na savijanja za materijal noa,

doz=220 [N/mm2], usvojeno
Co=(6f+2.4ef-0.7)/b2e [mm-2], konstanta stezanja alata za tip draa CTDP,
f=ln/h=1.5 (preporuena vrijednost), e=h/b=20/20=1
bxh, popreni presjek drke noa
ln, slobodna duina noa
Co=(61.5+2.411.5-0.7)/2021=0.02975 [mm-2]
Ck1, [N/mm2], specifina glavna sila rezanja (T. 9.1.2)
Ck1=1500 [N/mm2]
x1, y1, parametri obradljivosti (T. 9.1.2)
x1= 1
y1=0.75
kF= kFM kF kF=1.0411.04=1.082
kFM=(180/170)0.75=1.04, uticaj materijala obratka
kF=1, uticaj glavnog napadnog ugla
kF=1.04, uticaj grudnog ugla (interpolacijom)

doz 220
s' y1 0.75
C o C k1 a k F
x1
0.02975 1500 1.51 1.082
s ' 4.39 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost s=4 [mm/o], T-6.2.2

5
- Koraci s obzirom na kvalitet obraene povrine i krutost sistema maina-alat-obradak, se u
sluaju eone poprene obrade ne raunaju.
- Preporuena vrijednost koraka iz tablica:
Za klasu kvaliteta N10 prema T. 2.1.3 je Ra=12.5 m. Za dato Ra i poznatu geometriju alata,
odnosno, r=0.8 mm i =45o i 1=45o je, prema T. 2.3.5, Rz=49.3 m i s=0.553 mm/o.
Obzirom da na maini koju smo izabrali ne postoji navedena vrijednost posmaka (koraka),
potrebno je za dati faktor geometrijske promjene prenosnika s=1.12, iz T. 6.2.2 odabrati
standardnu vrijednost koraka (prvu bliu i najee manju vrijednost), pa je:
sp=0.5 [mm/o]

- Mjerodavan posmak je posmak s manjom vrijednou:

so=min(s', sp)= min(4.39; 0.5)
so=0.5 [mm/o]

Izbor brzine rezanja i odreivanje broja obrtaja

Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje postojanosti alata od T=90 min (T. 5.12.2b
pojedinana proizvodnja, runo upravljanje mainom i tvrdi metal TM) se izraunava kao:
320 Cv kv
nA , o / min
D T m a x soy
320 780 0.735
nA
40 900.38 1.50.11 0.50.17
nA 892.6 o / min

gdje je:
Cv=780, konstanta brzine rezanja
x=0.11
parametri obradljivosti T - 9.1.1.a
y=0.17
m=0.38
kV= kVS kVO kVM=0.71.051=0.735 ( T-9.1.1.b, pripremak sa korom, obradljivost
dobra i stanje maine normalno)

6
 Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje snage maine
1.91 107 PM
nM , o / min
D Ck1 a x1 soy1 k F
1.91 107 5.5 0.8
nM
40 1500 1.51 0.50.75 1.082
nM 1451.4 o / min

- Mjerodavan je manji broj obrtaja nA koji lezi izmeu dva standardna broja obrtaja:
nm<nA<nm+1
710<892.6<1000
pa je:
1/ y 1/ 0.17
n 892.6
sm 1 so A 0.5 0.256 0.25 mm / o (T-6.2.2.a)
nm 1 1000
Mjerodavna brzina kretanja
ns=max{nmso; nm+1sm+1}=max{7100.5; 10000.25}={355;250}=355 [mm/min]
(sa nsmax se postie manje mainsko vrijeme obrade kraa obrada)
Glavno vrijeme obrade
Prema T-3.1, glavno vrijeme obrade za ovaj zahvat se rauna prema izrazu:
L l l1 l2 20 3.5 2
tg i i 1
ns ns 710 0.5
tg 0.072 min

gdje je:
D 40
l 20 mm
2 2
a 1.5
l1 (0.5 2) 2 3.5 mm
tg tg 45o
l2 (0.5 2) 2 mm

Efektivna tehnoloka brzina rezanja je:

D n 40 710
vT 89.2 m / min
1000 1000
Snaga rezanja zahvata se racuna prema:

7
 y
D Ck1 a x1 so 1 k F n
P , kW
60 106
40 1500 1.5 0.50.75 1.082 710
P
60 106
P 2.15 kW PM 5.5 0.8 4.4 kW
Tabelarno odreivanje snage rezanja:
Specifina snaga, za ovaj zahvat, za tup alat, iznosi (T-8.7.1)
p=0.064 kW/cm3/min
Snaga rezanja se dobije prema izrazu (T-8.7.2)
asv D a s n 40 1.5 0.5 710 0.064
P p p
2 2000 2000
P 2.14 PM 5.5 0.8 4.4 kW

Zahvat 03. Uzduna gruba obrada na prenik 35

D=40 mm, d=36.3 mm pa je dubina rezanja a=(40-36.3)/2=1.85 mm
Dubina rezanja, a=1.85 mm
Geometrija alata: =91o, 1=29o, r=0.4 mm , =5o, =6o, =0o (T 5.12.1a, T 5.3.2b)
Dra tipa CTGP, bxh=20x20 (T. 5.3.2.b)
Izbor koraka
- Korak s obzirom na otpornost alata:

doz
s ' y1 , mm / o
C o C k1 a x1 k F

gdje je: doz=200-250 [N/mm2], dozvoljeni napon na savijanja za materijal noa,

doz=220 [N/mm2], usvojeno
Co=(6f+2.1ef-0.65)/b2e [mm-2], konstanta stezanja alata za tip draa CTGP,
f=ln/h=1.5 (preporuena vrijednost), e=h/b=20/20=1
bxh, popreni presjek drke noa
ln, slobodna duina noa
Co=(61.5+2.111.5-0.65)/2021=0.02875 [mm-2]
Ck1, [N/mm2], specifina glavna sila rezanja (T. 9.1.2)
Ck1=1500 [N/mm2]
x1, y1, parametri obradljivosti (T. 9.1.2)
x1= 1
y1=0.75

8
 kF= kFM kF kF=1.040.891.04=0.962
kFM=(180/170)0.75=1.04, uticaj materijala obratka
kF=0,89, uticaj glavnog napadnog ugla =91o
kF=1.04, uticaj grudnog ugla (interpolacijom)

doz 220
s ' y1 0.75
Co Ck1 a k F
x1
0.02875 1500 1.851 0.962
s ' 4.07 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost s=4 [mm/o] T-6.2.2
- Korak s obzirom na kvalitet obraene povrine

s '' 8 r Rt , mm / o
gdje je:
r=0.4 mm, radijus zaobljenja vrha alata
Rt, mm, teoretska visina neravnina profila obraene povrine i odgovara maksimalnoj
visini neravnina Rmax (usvajati Rz iz prirunika T-2.3.5)
Za N10 i r=0.4 mm je Rt=Rz=49.6 m= 0.0496 mm, pa je:

s '' 8 r Rt 8 0.4 0.0496

s '' 0.398 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost: s''=0.355 [mm/o] T-6.2.2
- Korak s obzirom na krutost sistema maina-alat-obradak
U ovom sluaju nakon grube dolazi jo i fina obrada pa se posmak rauna prema

2 E I
s ''' y1 , mm / o
0.8 Ck1 a x1 l 3 k F
gdje je:
2=1.3 mm, dodatak za finu obradu cilindrine povrine 35
E=22.2105 [N/mm2], modul elastinosti materijala obratka
I=0.04do4=0.0436.34=69 452.276 [mm4]
, koeficijent stezanja obratka (=1/3 konzolno stezanje; =1/48 stezanje izmeu
iljaka; =1/110 stezna glava iljak)

9
 2 E I 1.3 2.1 105 69452.276
s ''' y1
0.8 Ck1 a x1 l 3 k F 0.75 0.8 1 1500 1.851 1073 0.962
110
s ''' 4831.67 mm / o
Dobijena vrijednost koraka dokazuje da je radni predmet veoma krut i da njegove
elastine deformacije pod dejstvom sila rezanja praktino ne utiu na tanost obrade.
Kako se koraci s'' i s''' odnose uslov postizanja odgovarajue tanosti i kavliteta obrade
izmeu ova dva koraka se odreuje mjerodavan korak sk
sk=min(s'', s''')=min(0.355, 4831.67)
sk=s''=0.355 [mm/o]
Za ovu nrijednost koraka potrebno je provjeriti sljedei uslov:

2 0.4 Ck1 a 1 sk 1 k F l
x y 3 2
sk
C
2 EI 8r
gdje je: C, mm, dubina defektnog (T-2.4.1)
Za grubo struganje C=60 m
1
0.4 1500 1.851 0.3550.75 0.962 107 3
1.3 110 0.3552
0.06
2 2.1 105 69452.276 8 0.4
0.65 0.1
Rjeenje s''' nema praktinog znaaja jer se obrada ne smije vriti posmakom veim od s''
zbog ugroavanja kvaliteta obraene povrine.
Dakle, korak sk se prema navedenoj nejednakosti moze jo poveavati, ali se zbog
naruavanja kvaliteta obraene povrine korak s'' ne smije mijenjati.
Mjerodavna vrijednost koraka je:
so=min(s', sk)=min(4, 0.355)
so=0.355 [mm/o]

- Preporuena vrijednost koraka iz tablica:

Za klasu kvaliteta N10 prema T. 2.1.3 je Ra=12.5 m. Za dato Ra i poznatu geometriju alata,
odnosno, r=0.4 mm i =91o i 1=29o je, prema T. 2.3.5, Rz=49.6 m i s=0.386 mm/o.
Obzirom da na maini koju smo izabrali ne postoji navedena vrijednost posmaka (koraka),
potrebno je za dati faktor geometrijske promjene prenosnika s=1.12, iz T. 6.2.2 odabrati
standardnu vrijednost koraka (prvu bliu i najee manju vrijednost), pa je:

10
 sp=0.355 [mm/o]

Obzirom da se racunska i tabelarna vrijednost poklapaju konano usvajamo mjerodavan

posmak : so=0.355 [mm/o]

Izbor brzine rezanja i odreivanje broja obrtaja

Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje postojanosti alata od T=90 min (T. 5.12.2b
pojedinana proizvodnja, runo upravljanje mainom i tvrdi metal TM) se izraunava kao:
320 Cv kv
nA , o / min
D T m a x soy
320 780 0.735
nA
40 900.38 1.850.11 0.3550.17
nA 924.55 o / min

gdje je:
Cv=780, konstanta brzine rezanja
x=0.11
parametri obradljivosti T - 9.1.1.a
y=0.17
m=0.38
kV= kVS kVO kVM=0.71.051=0.735 ( T-9.1.1.b, pripremak sa korom, obradljivost
dobra i stanje maine normalno)
Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje snage maine
1.91 107 PM
nM , o / min
D Ck1 a x1 soy1 k F
1.91 107 5.5 0.8
nM
40 1500 1.851 0.3550.75 0.962
nM 1711.3 o / min

- Mjerodavan je manji broj obrtaja nA koji lezi izmeu dva standardna broja obrtaja:
nm<nA<nm+1
710<924.5<1000
pa je:
1/ y 1/ 0.17
n 924.5
sm 1 so A 0.355 0.223 0.2 mm / o (T-6.2.2.a)
nm 1 1000
Mjerodavna brzina kretanja
ns=max{nmso; nm+1sm+1}=max{7100.355; 10000.2}={252;200}=252 [mm/min]

11
 (sa nsmax se postie manje mainsko vrijeme obrade kraa obrada)
Glavno vrijeme obrade
Prema T-3.1, glavno vrijeme obrade za ovaj zahvat se rauna prema izrazu:
L l l1 l2 105.5 2
tg i i 1
ns ns 710 0.355
tg 0.43 min

gdje je:
l 105.5 mm
l1 (0.5 2) 2 mm
l2 0 mm

Snaga rezanja zahvata se racuna prema:

y
D Ck1 a x1 so 1 k F n
P , kW
60 106
40 1500 1.85 0.3550.75 0.962 710
P
60 106
P 1.825 kW PM 5.5 0.8 4.4 kW

Zahvat 04. Uzduna gruba obrada na prenik 20 (20+ 2=21.2 mm)

D=36.3 mm, d=21.2 mm pa je dubina rezanja a=(36.3-21.2)/2=7.55 mm
Dubina rezanja, a=7.55 mm
Geometrija alata: =91o, 1=29o, r=0.4 mm , =5o, =6o, =0o (T 5.12.1a, T 5.3.2b)
Dra tipa CTGP, bxh=20x20 (T. 5.3.2.b)
Izbor koraka
- Korak s obzirom na otpornost alata:

doz
s ' y1 , mm / o
C o C k1 a x1 k F

gdje je: doz=200-250 [N/mm2], dozvoljeni napon na savijanja za materijal noa,

doz=220 [N/mm2], usvojeno
Co=(6f+2.1ef-0.65)/b2e [mm-2], konstanta stezanja alata za tip draa CTGP,
f=ln/h=1.5 (preporuena vrijednost), e=h/b=20/20=1
bxh, popreni presjek drke noa
ln, slobodna duina noa
Co=(61.5+2.111.5-0.65)/2021=0.02875 [mm-2]

12
 Ck1, [N/mm2], specifina glavna sila rezanja (T. 9.1.2)
Ck1=1500 [N/mm2]
x1, y1, parametri obradljivosti (T. 9.1.2)
x1= 1
y1=0.75
kF= kFM kF kF=1.040.891.04=0.962
kFM=(180/170)0.75=1.04, uticaj materijala obratka
kF=0,89, uticaj glavnog napadnog ugla =91o
kF=1.04, uticaj grudnog ugla (interpolacijom)

doz 220
s ' y1 0.75
Co Ck1 a k F
x1
0.02875 1500 7.551 0.962
s ' 0.624 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost s=0.56 [mm/o] T-6.2.2
- Korak s obzirom na kvalitet obraene povrine

s '' 8 r Rt , mm / o
gdje je:
r=0.4 mm, radijus zaobljenja vrha alata
Rt, mm, teoretska visina neravnina profila obraene povrine i odgovara maksimalnoj
visini neravnina Rmax (usvajati Rz iz prirunika T-2.3.5)
Za N10 i r=0.4 mm je Rt=Rz=49.6 m= 0.0496 mm, pa je:

s '' 8 r Rt 8 0.4 0.0496

s '' 0.398 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost: s''=0.355 [mm/o] T-6.2.2
- Korak s obzirom na krutost sistema maina-alat-obradak
U ovom sluaju nakon grube dolazi jo i fina obrada pa se posmak rauna prema

2 E I
s ''' y1 , mm / o
0.8 Ck1 a x1 l 3 k F
gdje je:
2=1.2 mm, dodatak za finu obradu cilindrine povrine 20
E=22.2105 [N/mm2], modul elastinosti materijala obratka
I=0.04do4=0.0421.24=8079.853 [mm4]

13
 , koeficijent stezanja obratka (=1/3 konzolno stezanje; =1/48 stezanje izmeu
iljaka; =1/100 stezna glava iljak)
l=107 mm (noz prelazi preko polovine ukupne duzine obrade)

2 E I 1.2 2.1 105 8079.853

s ''' y1
0.8 Ck1 a x1 l 3 k F 0.75 0.8 1 1500 7.551 1073 0.962
110
s ''' 57.85 mm / o
Kako se koraci s'' i s''' odnose uslov postizanja odgovarajue tanosti i kavliteta obrade
izmeu ova dva koraka se odreuje mjerodavan korak sk
sk=min(s'', s''')=min(0.355, 57.85)
sk=s''=0.355 [mm/o]
Za ovu nrijednost koraka potrebno je provjeriti sljedei uslov:

2 0.4 Ck1 a 1 sk 1 k F l
x y 3 2
sk
C
2 EI 8r
gdje je: C, mm, dubina defektnog (T-2.4.1)
Za grubo struganje C=60 m
1
0.4 1500 7.551 0.3550.75 0.962 1073
1.2 110 0.3552
0.06
2 2.1 105 8079.853 8 0.4
0.6 0.11
Rjeenje s''' nema praktinog znaaja jer se obrada ne smije vriti posmakom veim od s''
zbog ugroavanja kvaliteta obraene povrine.
Mjerodavna vrijednost koraka je:
so=min(s', sk)=min(0.56, 0.355)
so=0.355 [mm/o]

- Preporuena vrijednost koraka iz tablica:

Za klasu kvaliteta N10 prema T. 2.1.3 je Ra=12.5 m. Za dato Ra i poznatu geometriju alata,
odnosno, r=0.4 mm i =91o i 1=29o je, prema T. 2.3.5, Rz=49.6 m i s=0.386 mm/o.
Obzirom da na maini koju smo izabrali ne postoji navedena vrijednost posmaka (koraka),
potrebno je za dati faktor geometrijske promjene prenosnika s=1.12, iz T. 6.2.2 odabrati
standardnu vrijednost koraka (prvu bliu i najee manju vrijednost), pa je:
sp=0.355 [mm/o]

14
Obzirom da se racunska i tabelarna vrijednost poklapaju konano usvajamo mjerodavan
posmak : so=0.355 [mm/o]

Izbor brzine rezanja i odreivanje broja obrtaja

Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje postojanosti alata od T=90 min (T. 5.12.2b
pojedinana proizvodnja, runo upravljanje mainom i tvrdi metal TM) se izraunava kao:
320 Cv kv
nA , o / min
D T m a x soy
320 780 1.05
nA
36.3 900.38 7.550.11 0.3550.17
nA 1246.8 o / min

gdje je:
Cv=780, konstanta brzine rezanja
x=0.11
parametri obradljivosti T - 9.1.1.a
y=0.17
m=0.38
kV= kVS kVO kVM=11.051=1.05 ( T-9.1.1.b, pripremak sa korom (skinuta u prethodnom
zahvatu, obradljivost dobra i stanje maine normalno)
Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje snage maine
1.91 107 PM
nM , o / min
D Ck1 a x1 soy1 k F
1.91107 5.5 0.8
nM
36.3 1500 7.551 0.3550.75 0.962
nM 462 o / min

- Kako je nM < nA odreuje se broj prolaza prema najveem dozvoljenom koraku (T-
8.1.1 nastavak 4)
y1 0.75
s 1
x1 1
i max 2.17
so 0.355
pa se usvaja i=2 prolaza.
Dubina rezanja je sada:
a 7.55
a' 3.75 mm
i 2

15
 Nova vrijednost koraka je:
x1 1
s soi 0.355 2
' y1 0.75
0.89 mm / o
Odnosno, usvaja se prva niza standardna vrijednost s'=0.8 [mm/o].
Mjerodavan broj obrtaja, za dalji proraun, je nM'=nM=462 [o/min]
Ovaj broj obrtaja se nalazi izmeu dva standardna broja:
355<462<500
Za nM<nA vazi:
1/ y1
nM ' 462
1/ 0.75

sm 1 so 0.8 0.72 0.71 mm / o (T-6.2.2.a)

nm 1 500

Mjerodavna brzina kretanja

ns=max{nmso; nm+1sm+1}=max{3550.8; 5000.71}={284;355}=355 [mm/min]
(sa nsmax se postie manje mainsko vrijeme obrade kraa obrada)
Glavno vrijeme obrade
Prema T-3.1, glavno vrijeme obrade za ovaj zahvat se rauna prema izrazu:
L l l1 l2 70 2
tg i i 2
ns ns 500 0.71
tg 0.41 min

gdje je:
l 70 mm
l1 (0.5 2) 2 mm
l2 0 mm

Snaga rezanja zahvata se racuna prema:

y
D Ck1 a x1 so 1 k F n
P , kW
60 106
36.3 1500 3.755 0.710.75 0.962 500
P
60 106
P 3.98 kW PM 5.5 0.8 4.4 kW

Zahvat 05. Uzduna spoljanja fina obrada na prenik 35, L=35.5 mm

D=36.3 mm, d=35 mm pa je dubina rezanja a=(36.3-35)/2=0.65 mm
Dubina rezanja, a=0.65 mm

16
Geometrija alata: =91o, 1=29o, r=0.4 mm , =5o, =6o, =0o (T 5.12.1a, T 5.3.2b)
Dra tipa CTGP, bxh=20x20 (T. 5.3.2.b)
Izbor koraka
U sluaju fine obrade, rauna se samo korak s obzirom na kvalitet obraene povrine.
- Korak s obzirom na kvalitet obraene povrine

s '' 8 r Rt , mm / o
gdje je:
r=0.4 mm, radijus zaobljenja vrha alata
Rt, mm, teoretska visina neravnina profila obraene povrine i odgovara maksimalnoj
visini neravnina Rmax (usvajati Rz iz prirunika T-2.3.5)
Za N7 i r=0.4 mm je Rt=Rz=6.27 m= 0.00627 mm, pa je:

s '' 8 r Rt 8 0.4 0.00627

s '' 0.141 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost: s''=0.14 [mm/o] T-6.2.2
- Preporuena vrijednost koraka iz tablica:
Za klasu kvaliteta N7 prema T. 2.1.3 je Ra=1.6 m. Za dato Ra i poznatu geometriju alata,
odnosno, r=0.4 mm i =91o i 1=29o je, prema T. 2.3.5, Rz=6.27 m i s=0.141 mm/o.
Obzirom da na maini koju smo izabrali ne postoji navedena vrijednost posmaka (koraka),
potrebno je za dati faktor geometrijske promjene prenosnika s=1.12, iz T. 6.2.2 odabrati
standardnu vrijednost koraka (prvu bliu i najee manju vrijednost), pa je:
sp=0.14 [mm/o]

Obzirom da se racunska i tabelarna vrijednost poklapaju konano usvajamo mjerodavan

posmak : so=0.14 [mm/o]

Izbor brzine rezanja i odreivanje broja obrtaja

Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje postojanosti alata od T=90 min (T. 5.12.2b
pojedinana proizvodnja, runo upravljanje mainom i tvrdi metal TM) se izraunava kao:
320 Cv kv
nA , o / min
D T m a x soy
320 780 1.05
nA
36.3 900.38 0.650.11 0.140.17
nA 1912.7 o / min

17
 gdje je:
Cv=780, konstanta brzine rezanja
x=0.11
parametri obradljivosti T - 9.1.1.a
y=0.17
m=0.38
kV= kVS kVO kVM=11.051=1.05 ( T-9.1.1.b, pripremak bez kore, obradljivost
dobra i stanje maine normalno)
Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje snage maine
1.91 107 PM
nM , o / min
D Ck1 a x1 soy1 k F
1.91107 5.5 0.8
nM
36.3 1500 0.651 0.140.75 0.962
nM 10784.6 o / min

- Mjerodavan je manji broj obrtaja nA koji lezi izmeu dva standardna broja obrtaja:
nm<nA<nm+1
1400<1912.7<2000
pa je:
1/ y 1/ 0.17
n 1912.7
sm 1 so A 0.14 0.1076 0.1 mm / o (T-6.2.2.a)
nm 1 2000
Mjerodavna brzina kretanja
ns=max{nmso; nm+1sm+1}=max{14000.14; 20000.1}={196;200}=200 [mm/min]
(sa nsmax se postie manje mainsko vrijeme obrade kraa obrada)
Glavno vrijeme obrade
Prema T-3.1, glavno vrijeme obrade za ovaj zahvat se rauna prema izrazu:
L l l1 l2 35.5 2
tg i i 1
ns ns 2000 0.1
tg 0.1875 min

gdje je:
l 35.5 mm
l1 (0.5 2) 2 mm
l2 0 mm

Snaga rezanja zahvata se racuna prema:

18
 y
D Ck1 a x1 so 1 k F n
P , kW
60 106
36.3 1500 0.65 0.10.75 0.962 2000
P
60 106
P 0.63 kW PM 5.5 0.8 4.4 kW
Gubitak tehnoloke brzine rezanja:
Cv kv Dn 780 1.05 36.3 2000
v 1.668 m / min
T m a x so
y
1000 900.38 0.650.11 0.10.17 1000
Zahvat 06. Uzduna spoljanja fina obrada na prenik 20, L=70 mm
D=21.2 mm, d=20 mm pa je dubina rezanja a=(21.2-20)/2=0.6 mm
Dubina rezanja, a=0.6 mm
Geometrija alata: =91o, 1=29o, r=0.4 mm , =5o, =6o, =0o (T 5.12.1a, T 5.3.2b)
Dra tipa CTGP, bxh=20x20 (T. 5.3.2.b)
Izbor koraka
U sluaju fine obrade, rauna se samo korak s obzirom na kvalitet obraene povrine.
- Korak s obzirom na kvalitet obraene povrine

s '' 8 r Rt , mm / o
gdje je:
r=0.4 mm, radijus zaobljenja vrha alata
Rt, mm, teoretska visina neravnina profila obraene povrine i odgovara maksimalnoj
visini neravnina Rmax (usvajati Rz iz prirunika T-2.3.5)
Za N8 i r=0.4 mm je Rt=Rz=12.6 m= 0.0126 mm, pa je:

s '' 8 r Rt 8 0.4 0.0126

s '' 0.2 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost: s''=0.2 [mm/o] T-6.2.2
- Preporuena vrijednost koraka iz tablica:
Za klasu kvaliteta N7 prema T. 2.1.3 je Ra=3.2 m. Za dato Ra i poznatu geometriju alata,
odnosno, r=0.4 mm i =91o i 1=29o je, prema T. 2.3.5, Rz=12.6 m i s=0.199 mm/o.
Usvojeno sp=0.2 [mm/o]

Obzirom da se racunska i tabelarna vrijednost poklapaju konano usvajamo mjerodavan

posmak : so=0.2 [mm/o]

19
Izbor brzine rezanja i odreivanje broja obrtaja
Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje postojanosti alata od T=90 min (T. 5.12.2b
pojedinana proizvodnja, runo upravljanje mainom i tvrdi metal TM) se izraunava kao:
320 Cv kv
nA , o / min
D T m a x soy
320 780 1.05
nA
21.2 900.38 0.60.11 0.20.17
nA 3109.6 o / min

gdje je:
Cv=780, konstanta brzine rezanja
x=0.11
parametri obradljivosti T - 9.1.1.a
y=0.17
m=0.38
kV= kVS kVO kVM=11.051=1.05 ( T-9.1.1.b, pripremak bez kore, obradljivost
dobra i stanje maine normalno)
Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje snage maine
1.91 107 PM
nM , o / min
D Ck1 a x1 soy1 k F
1.91 107 5.5 0.8
nM
21.2 1500 0.61 0.20.75 0.962
nM 15309.5 o / min

- Mjerodavan je manji broj obrtaja nA veci od najveceg moguceg raspolozivog broja

obrtaja na masini, usvajamo:
n=2000 [o/min]
Glavno vrijeme obrade
Prema T-3.1, glavno vrijeme obrade za ovaj zahvat se rauna prema izrazu:
L l l1 l2 70 2
tg i i 1
ns ns 2000 0.2
tg 0.18 min

gdje je:
l 70 mm
l1 (0.5 2) 2 mm
l2 0 mm

Snaga rezanja zahvata se racuna prema:

20
 D Ck1 a x1 so 1 k F n
y

P , kW
60 106
21.2 1500 0.6 0.20.75 0.962 2000
P
60 106
P 0.57 kW PM 5.5 0.8 4.4 kW

Zahvat 07. Obaranje ivice 1/45o ( ne proracunavamo)

Zahvat 08. Izrada navoja M20

- Korak navoja s=1 mm ( jednohodi z=1) (iz prirucnika za navoj M20 odrediti korak
navoja- isti kao s)

Iz T-8.1.4a je:
v=18-60 [m/min], TM P10
T.8.1.4b, za s=1 mm/o, bira se broj prolaza i=5, redom sa dubinama rezanja:
a1=0.19
a2=0.16
a3=0.13
a4=0.11
a5=0.08
Usvaja se da su prva tri prolaza gruba, a etvrti i peti fini.

Za grubu obradu (usvajamo manje vrijednosti brzina iz datog opsega)

v1=20 [m/min]

Za finu obradu
v2=60 [m/min]
pa je:
1000 v
n , odnosno
D
1000 20
n1 318.3 o / min 250 o / min
20
1000 60
n2 954.9 o / min 710 o / min
20
Glavno vrijeme izrade:

21
 L l l1 l2
tg i i
ns ns
l1 (1 3) s 1.5 1 1.5 mm (T .3.1)
l2 (1 3) s 1.5 1 1.5 mm (T .3.1)
pa je :
L 50 1.5 1.5
t g1 i 3 0.64 min
n1 s 250 1
L 50 1.5 1.5
tg 2 i 3 0.15 min
n2 s 710 1

Zahvat 09 Odsjecanje na preniku 35

Dra tipa FC51.22 (T-5.5.1a)
irina rezanja B=4 [mm]
Izbor brzine rezanja
Iz T-8.1.3 (nastavak 2) je:
vn=135 [m/min]
Izbor koraka
s=0.053 [mm/o] za B=3 [mm]
s=0.061 [mm/o] za B=6 [mm]

Interpolacijom se, za B=4 [mm], dobije:

s=0.0556, odnosno , s=0.05 [mm/o]

Nominalna brzina rezanja

vn=135 [m/min]

Popravka brzine rezanja zbog postojanosti:

v=vnkT=1350.73=98.5 [m/min] (kT iz T-5.12.2b)

Broj obrtaja:
1000 v
n , odnosno
D
1000 98.5
n 895.8 o / min 710 o / min
35
Glavno vrijeme izrade:

17.5 2 2
tg 0.6 min
710 0.05

Zahvat 10. Spoljanja poprena gruba obrada eone povrine 35

Dubina rezanja, a=1.5 mm

22
Geometrija alata: =45o, 1=45o, r=0.8 mm (usvojeno prema drau)
=5o, =6o, =0o (T 5.12.1a, T 5.3.2b)
Dra tipa CTDP, bxh=20x20 (T. 5.3.2.b)
Izbor koraka
- Korak s obzirom na otpornost alata:

doz
s ' y1 , mm / o
C o C k1 a x1 k F

gdje je: doz=200-250 [N/mm2], dozvoljeni napon na savijanja za materijal noa,

doz=220 [N/mm2], usvojeno
Co=(6f+2.4ef-0.7)/b2e [mm-2], konstanta stezanja alata za tip draa CTDP,
f=ln/h=1.5 (preporuena vrijednost), e=h/b=20/20=1
bxh, popreni presjek drke noa
ln, slobodna duina noa
Co=(61.5+2.411.5-0.7)/2021=0.02975 [mm-2]
Ck1, [N/mm2], specifina glavna sila rezanja (T. 9.1.2)
Ck1=1500 [N/mm2]
x1, y1, parametri obradljivosti (T. 9.1.2)
x1= 1
y1=0.75
kF= kFM kF kF=1.0411.04=1.082
kFM=(180/170)0.75=1.04, uticaj materijala obratka
kF=1, uticaj glavnog napadnog ugla
kF=1.04, uticaj grudnog ugla (interpolacijom)

doz 220
s' y1 0.75
C o C k1 a k F
x1
0.02975 1500 1.51 1.082
s ' 4.39 mm / o
Usvaja se prva nia standardna vrijednost s=4 [mm/o], T-6.2.2
- Koraci s obzirom na kvalitet obraene povrine i krutost sistema maina-alat-obradak, se u
sluaju eone poprene obrade ne raunaju.
- Preporuena vrijednost koraka iz tablica:
Za klasu kvaliteta N10 prema T. 2.1.3 je Ra=12.5 m. Za dato Ra i poznatu geometriju alata,
odnosno, r=0.8 mm i =45o i 1=45o je, prema T. 2.3.5, Rz=49.3 m i s=0.553 mm/o.

23
Obzirom da na maini koju smo izabrali ne postoji navedena vrijednost posmaka (koraka),
potrebno je za dati faktor geometrijske promjene prenosnika s=1.12, iz T. 6.2.2 odabrati
standardnu vrijednost koraka (prvu bliu i najee manju vrijednost), pa je:
sp=0.5 [mm/o]

- Mjerodavan posmak je posmak s manjom vrijednou:

so=min(s', sp)= min(4.39; 0.5)
so=0.5 [mm/o]

Izbor brzine rezanja i odreivanje broja obrtaja

Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje postojanosti alata od T=90 min (T. 5.12.2b
pojedinana proizvodnja, runo upravljanje mainom i tvrdi metal TM) se izraunava kao:
320 Cv kv
nA , o / min
D T m a x soy
320 780 0.735
nA
35 900.38 1.50.11 0.50.17
nA 1457.3 o / min

gdje je:
Cv=780, konstanta brzine rezanja
x=0.11
parametri obradljivosti T - 9.1.1.a
y=0.17
m=0.38
kV= kVS kVO kVM=11.051=1.05 ( T-9.1.1.b, pripremak bez kore, obradljivost
dobra i stanje maine normalno)

Broj obrtaja s obzirom na puno iskoritenje snage maine

1.91 107 PM
nM , o / min
D Ck1 a x1 soy1 k F
1.91 107 5.5 0.8
nM
35 1500 1.51 0.50.75 1.082
nM 1658.7 o / min

- Mjerodavan je manji broj obrtaja nA koji lezi izmeu dva standardna broja obrtaja:
nm<nA<nm+1
1400<1457.3<2000

24
 pa je:
1/ y 1/ 0.17
n 1457.3
sm 1 so A 0.5 0.0776 0.071 mm / o (T-6.2.2.a)
nm 1 2000
Mjerodavna brzina kretanja
ns=max{nmso; nm+1sm+1}=max{14000.5; 20000.071}={700;142}=700 [mm/min]
(sa nsmax se postie manje mainsko vrijeme obrade kraa obrada)
Glavno vrijeme obrade
Prema T-3.1, glavno vrijeme obrade za ovaj zahvat se rauna prema izrazu:
L l l1 l2 17.5 3.5 2
tg i i 1
ns ns 1400 0.5
tg 0.0328 min

gdje je:
D 35
l 17.5 mm
2 2
a 1.5
l1 (0.5 2) 2 3.5 mm
tg tg 45o
l2 (0.5 2) 2 mm

Snaga rezanja zahvata se racuna prema:

y
D Ck1 a x1 so 1 kF n
P , kW
60 106
35 1500 1.5 0.50.75 1.082 1400
P
60 106
P 3.71 kW PM 5.5 0.8 4.4 kW

25