10

2017

PA D Z I E R N I K
PL ISSN 1732-3428

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

Dachy odwrcone

Domy z prefabrykatw
w Skandynawii

Klasyfikacja gruntw
 f o tostr ona

padziernik 2017 [154] 3

 spis tr e ci
10
2017

8 Obwodowe zebrania wyborcze

11 Obradowaa Krajowa Rada PIIB Urszula Kieller-Zawisza

12 Przysza siedziba PIIB relacja z budowy Danuta Gawcka

Mariusz Oku

18 Przeksztacenie prawa uytkowania wieczystego gruntw Katarzyna Solak

w prawo wasnoci
ODPOWIEDZI NA PYTANIA

22 Haas z budowy Mariusz Filipek

24 Kalendarium Aneta Malan-Wijata

28 Praktyka wykonywania szczelnych budowli podziemnych cz. I Arkadiusz Maciejewski

33 Aktualna klasyfikacja gruntw Maria Jolanta Sulewska

37 WINIOWSKI w odsonie smartCONNECTED Artyku sponsorowany

38 Normalizacja i normy Magorzata Pogorzelska

40 Wooden houses Magdalena Marcinkowska

44 ABC dachw odwrconych Bartomiej Monczyski

49 Izolacja tarasu nad pomieszczeniem ogrzewanym Artyku sponsorowany

54 Korzyci z projektowania w BIM Krzysztof Kaczorek

Szymon Janczura

58 Ksztatowniki gite w budowie hal Artyku sponsorowany

MIESICZNIK
POLSKIEJ IZBY INYNIERW
BUDOWNICTWA

Okadka: Fasady nowoczesnych budynkw. Kolor ele-

wacji podkrela charakterystyczne elementy architektury
budynkw.

Fot.: Fotolia

4 Inynier budownictwa
 spis tr e ci

Fot. K. Winiewska

60 Stalowe supy powokowe nowe zasady projektowania Sawomir Labocha

wg PN-EN 50341-2-22:2016

70 Tynk ochrona elewacji, cz. II Maciej Rokiel

74 Okna, ktre oszczdzaj energi Klaudia Urbaska

Arkadiusz Dyjakon

82 Prefabrykacja jak to robi w Skandynawii Anna Dybowska

Natalia Jeliska

85 Forum Rusztowaniowe i 20 lat PIGR Krystyna Winiewska

86 Przykady wzmacniania konstrukcji drewnianych Dorota Kram

Tomasz Kochaski

92 Wyznaczanie stref zagroenia wybuchem dla gazu ziemnego ukasz Zabrzeski

Krystian Liszka
Mariusz aciak

97 W biuletynach izbowych...

padziernik 2017 [154] 5

 Z okazji Dnia Budowlanych

wszystkim naszym

Czytelnikom yczymy,

aby ich praca przynosia

jak najwicej zadowolenia

i jak najmniej problemw,

a sprawy osobiste

ukaday si

zgodnie z oczekiwaniami

i marzeniami

redakcja

6 Inynier budownictwa
Ruszya nowa odsona

Wydarzenia Biznes
Technika Inwestycje
Kariera Jzyki

padziernik 2017 [154] 7

 samor z d z awodow y

6 WRZENIA BR. KRAJOWA RADA PIIB PRZYJA UCHWAY PREZYDIUM KR PIIB Z 2 SIERPNIA BR.
DOTYCZCE ORGANIZACJI ZEBRA W OBWODACH WYBORCZYCH ORAZ RAMOWEGO
REGULAMINU OBWODOWYCH ZEBRA WYBORCZYCH.

Zasady organizacji zebra czonkw Polskiej Izby Inynierw

Budownictwa w obwodach wyborczych

1. Z ebrania w obwodach wyborczych
naley przeprowadzi wIV kwarta-
le 2017 r. iwstyczniu 2018 r.
2. Na zebrania wyborcze zostan
zaproszeni wszyscy niezawieszeni
czonkowie samorzdu zawodo-
wego inynierw budownictwa wg
stanu na dzie 31.08.17 r.
3. Lista zaproszonych czonkw na
obwodowe zebranie wyborcze jest
okrelana przez okrgowe rady.
4. Obwodowe zebrania wyborcze s
zdolne do podejmowania uchwa
niezalenie od liczby osb uczest-
niczcych igosujcych.
5. Zawiadomienia o obwodowym ze-
braniu wyborczym bd doczone
do 10. numeru czasopisma Iny-
nier Budownictwa, dorczanego
do miejsca zamieszkania czonka
samorzdu zawodowego.
6. Uczestnicy obwodowych zebra
wyborczych wybieraj delegatw
na okrgowy zjazd izby na kadencj
obejmujc lata 20182022.
7. Zalecana liczba delegatw na okr-
gowe zjazdy izb nie powinna by:
mniejsza ni 80 delegatw,
wiksza ni 220 delegatw.
8. Liczb i obszar obwodw, liczb
delegatw wybieranych w danym
obwodzie, proporcjonalnie do liczby
czonkw zamieszkaych w obwo-
dzie, oraz miejsce i termin obwo-
dowych zebra wyborczych ustal
okrgowe rady.
9. Okrgowe zjazdy sprawozdawczo-
-wyborcze odbd si w terminie
do 21 kwietnia 2018 r.

RAMOWY REGULAMIN zebra czonkw Polskiej Izby Inynierw

Budownictwa w obwodach wyborczych

1 2 31 sierpnia 2017 r., sporzdza

Podstaw prawn zwoania zebrania
czonkw Polskiej Izby Inynierw Bu-
downictwa w obwodach wyborczych,
zwanego dalej Zebraniem, stanowi:
1) ustawa zdnia 15 grudnia 2000 r.
osamorzdach zawodowych archi-
tektw oraz inynierw budownic-
twa (Dz.U. z 2014 r. poz. 1946
zpn. zm.),
2) Statut samorzdu zawodowego in-
ynierw budownictwa,
3) uchwaa okrgowej rady okrgo-
wej izby inynierw budownictwa
w sprawie liczby i obszaru obwo-
dw, liczby delegatw wybieranych
w danym obwodzie oraz miejsca
iterminu obwodowych zebra wy-
borczych.
Celem Zebrania jest wybr delega-
tw na okrgowy zjazd na kaden-
cj obejmujc lata 20182022.
3 5. Kady czonek okrgowej izby in-
1. Uprawnionym do udziau w zebra-
niu jest czonek okrgowej izby in-
ynierw budownictwa zaproszony
na zebranie.
2. Do udziau wzebraniu moe by do-
puszczony niezaproszony czonek
okrgowej izby inynierw budownic-
twa, pod warunkiem uzyskania bd
odzyskania czonkostwa w okrgo-
wej izbie inynierw budownictwa po
dniu 31 sierpnia 2017 r.
3. List uprawnionych do udziau
wzebraniu, wedug stanu na dzie
biuro okrgowej izby inynierw
budownictwa.
4. Uprawniony uczestnik zebrania ma
czynne ibierne prawo wyborcze.
ynierw budownictwa, nie zawie-
szony do dnia zebrania, ma bierne
prawo wyborcze.
6. C zynne prawo wyborcze czo-
nek posiada tylko na jednym
zebraniu.
4
1. Zebranie otwiera upowaniony
przedstawiciel okrgowej rady okr-
gowej izby inynierw budownic-
twa, ogasza liczb delegatw wy-
bieranych na zebraniu, anastpnie

8 Inynier budownictwa
 samor z d z awodow y

przeprowadza wybr przewodni- 8 3. Liczba kandydatw na delegatw

czcego zebrania. 1. Komisja Wyborcza: nie jest ograniczona.
2. Wybr przewodniczcego zebrania 1) p rzyjmuje zgoszenia kandydatw 4. Uczestnik zebrania ma prawo za-
odbywa si w gosowaniu jawnym, na delegatw na okrgowe zjazdy, dawa pytania kandydatom na de-
zwyk wikszoci gosw. 2) przygotowuje list wyborcz, legatw. W wypadku nieobecnoci
3) przygotowuje irozdaje karty wy- kandydata na zebraniu, odpowiedzi
5 borcze, na zadane pytanie udziela osoba
1. Z ebranie jest zdolne do podejmo- 4) zbiera karty wyborcze do zabez- zgaszajca kandydata.
wania uchwa niezalenie od liczby pieczonych urn. 5. Kandydaci na delegatw s umiesz-
osb uczestniczcych i gosuj- 2. Komisja Skrutacyjna: czani na licie wyborczej wporzd-
cych. 1) informuje ozasadach gosowania, ku alfabetycznym.
2. Zebranie uchwala porzdek obrad. 2) odnotowuje oddanie gosu na 6. Wyboru delegatw dokonuje si
Ramowy porzdek obrad okre- licie uprawnionych do udziau wgosowaniu tajnym.
la zacznik nr 1 do regulaminu. wzebraniu, 7. Gosowa wolno tylko osobicie.
3) liczy gosy wgosowaniach, 8. Do gosowania suy karta wybor-
6 4) podaje wynik gosowa wproto- cza, ktrej wzr stanowi zacznik
1. P rzewodniczcy zebrania przepro- kole, wktrym okrela: nr 3 do regulaminu.
wadza wybory zastpcy przewod- a) liczb osb uprawnionych do 9. Gosowanie odbywa si poprzez
niczcego i sekretarza zebrania gosowania; skrelenie z karty wyborczej tych
wgosowaniu jawnym, zwyk wik- b) liczb osb, ktre wziy kandydatw, na ktrych uczestnik
szoci gosw. udzia wgosowaniu; zebrania nie gosuje.
2. Przewodniczcy zebrania, jego za- c) liczb gosw wanych, nie- 10. Gos jest wany, jeeli na karcie
stpca i sekretarz tworz prezy- wanych oraz wstrzymuj- wyborczej pozostawiono nieskre-
dium zebrania. cych si; lon liczb kandydatw rwn
3. Przewodniczcy zebrania lub wjego d) liczb gosw oddanych na lub mniejsz od liczby wybiera-
zastpstwie zastpca przewodni- kadego kandydata. nych delegatw.
czcego zebrania: 11. Gos jest niewany, jeeli na kar-
1) ogasza liczb uczestnikw ze- 9 cie nie skrelono liczby kandyda-
brania, 1. Komisje, o ktrych mowa w 7 tw wikszej od liczby wybiera-
2) kieruje przebiegiem zebrania i 8, wybieraj ze swego skadu nych delegatw.
idyskusj, przewodniczcego isekretarza. 12. Skrelenie wszystkich kandyda-
3)przeprowadza wybory delegatw 2. Przewodniczcy kieruje pracami tw na karcie oznacza wstrzyma-
na okrgowy zjazd, komisji. nie si od gosu.
4) zarzdza gosowania, 3. Sekretarz komisji sporzdza pro- 13. Wybrane na delegatw s osoby,
5) ogasza wynik wyborw, tok, ktry, po podpisaniu przez ktre w gosowaniu tajnym uzy-
6) czuwa nad sprawnym przebie- wszystkich jej czonkw, przekazu- skay najwiksz liczb gosw.
giem zebrania. je przewodniczcemu zebrania. W wypadku, gdy kandydaci uzy-
skali t sam liczb gosw, awy-
7 10 br ich powoduje przekroczenie
1. Przewodniczcy zebrania przepro- 1. K
 andydat na delegata powinien liczby wybieranych delegatw,
wadza wybory komisji skrutacyjnej by zgoszony przez uczestnika wybory s powtarzane dla tych
i komisji wyborczej w gosowaniu zebrania na karcie zgoszenia, kt- kandydatw.
jawnym, zwyk wikszoci gosw. rej wzr stanowi zacznik nr 2 do
2. Komisja skrutacyjna liczy od 3 do regulaminu. 11
10 osb, akomisja wyborcza od 2. Kandydat na delegata wyraa 1. Przewodniczcy zebrania udziela
3 do 5 osb. pisemn zgod na kandydowanie gosu uczestnikom zebrania w ko-
3. Osoba kandydujca na delegata nie na karcie zgoszenia, ktrej wzr lejnoci zgosze.
moe by czonkiem komisji skruta- stanowi zacznik nr 2 do regu- 2. Poza kolejnoci zgosze mona
cyjnej. laminu. wystpi z wnioskiem formalnym,

padziernik 2017 [154] 9

 samor z d z awodow y

ktry moe dotyczy w szczegl- 4. Przewodniczcy zebrania moe awszczeglnoci zawiera:

noci: odebra gos uczestnikowi zebra-
1) zakoczenia dyskusji, nia, jeeli tre lub sposb jego
2) ograniczenia czasu wystpie, wystpienia zakca zebranie.
3) ponownego przeliczenia gosw.
3. Wnioski o charakterze formalnym 12
naley podda pod gosowanie jaw- 1. P
 rotok zebrania sporzdza se-
ne w pierwszej kolejnoci, a o ich kretarz.
przyjciu decyduje zwyka wik- 2. Protok zebrania powinien od-
szo gosw. zwierciedla jego przebieg,
1) list obecnoci uczestnikw ze-
brania,
2) protokoy komisji,
3) list wybranych delegatw.
3. Protok podpisuje przewodniczcy
oraz sekretarz zebrania.

Porzdek obrad zebrania czonkw Polskiej Izby Inynierw

Budownictwa w obwodach wyborczych

1. Otwarcie zebrania. 5. Wybr komisji wyborczej.

2. Wybr przewodniczcego zebrania. 6. Wybr komisji skrutacyjnej.
3. W
 ybr zastpcy przewodniczcego i sekretarza 7. Wybr delegatw.
zebrania. 8. Dyskusja i sprawy wniesione.
4. Przyjcie porzdku obrad. 9. Zamknicie zebrania.

Karta zgoszenia kandydata Karta wyborcza

na delegata na okrgowy zjazd . zebrania w obwodzie wyborczym
Okrgowej Izby ............................., dnia ................
Inynierw Budownictwa (miejscowo oraz data zebrania)
w kadencji obejmujcej w wyborach delegata na okrgowy
lata 20182022 zjazd . Okrgowej Izby
Zgaszajcy (imi i nazwisko) ........................................................ Inynierw Budownictwa
(numer ewidencyjny) ............................................................... w kadencji obejmujcej
Zgaszam kandydatur Pani/Pana ..................................................
(imi i nazwisko)
lata 20182022
(numer ewidencyjny) .................................................................... 1 16
2 17
na delegata na okrgowe zjazdy . Okrgowej Izby Inynierw 3 18
Budownictwa w kadencji obejmujcej lata 20182022. 4 19
5 20
6 21
................................................................ 7 22
(podpis zgaszajcego) 8 23
9 24
10 25
Wyraam zgod na kandydowanie ............................................... 11 26
(podpis kandydata) 12 27
13 28
14 29
..........................................., dnia ......................
15 30
(miejscowo oraz data zebrania)

10 Inynier budownictwa

Obradowaa Krajowa Rada PIIB
Urszula Kieller-Zawisza
O
brady prowadzi Zbigniew
Kledyski, wiceprezes PIIB.
Na wstpie Marian Pachec-
ki, przewodniczcy Krajowej Komisji
Kwalifikacyjnej, omwi projekt regu-
laminu postpowania kwalifikacyjne-
go w sprawie nadawania uprawnie
budowlanych. Zaprezentowany re-
gulamin zosta po dyskusji przyj-
ty przez uczestnikw posiedzenia.
Nastpnie M. Pachecki zreferowa
regulamin postpowania kwalifika-
cyjnego w sprawie nadawania tytu-
u rzeczoznawcy budowlanego oraz
regulamin postpowania w sprawie
uznawania kwalifikacji do wykonywa-
nia samodzielnych funkcji technicz-
nych wbudownictwie przez obywateli
pastw czonkowskich Unii Europej-
skiej, Konfederacji Szwajcarskiej oraz
pastw czonkowskich Europejskie-
go Porozumienia o Wolnym Handlu
stron umowy o Europejskim Ob-
szarze Gospodarczym, ktrzy nabyli
w tych pastwach kwalifikacje odpo-
wiadajce uprawnieniom budowlanym
w Polsce. Obydwa regulaminy zosta-
y przyjte przez uczestnikw obrad
stosownymi uchwaami.
Danuta Gawcka, sekretarz KR PIIB,
omwia ramowe dokumenty doty-
czce przyszorocznych okrgowych
zjazdw sprawozdawczo-wyborczych.
Dotyczyy one porzdku obrad, szcze-
gowego regulaminu wyborw do
organw okrgowych izb inynierw
budownictwa oraz regulaminu okr-
gowego zjazdu sprawozdawczo-wy-
borczego. Uczestnicy posiedzenia
przyjli uchwa w przedmiotowej
sprawie.
6 wrzenia br. odbyo si posiedzenie Krajowej Rady
Polskiej Izby Inynierw Budownictwa.
W dalszej czci Zbigniew Kledy-
ski przedstawi formy, zakres oraz
ramy organizacyjne zaangaowania
PIIB w obchody Europejskiego Roku
Inyniera Budownictwa w 2018 r.,
ktre przygotowywane s przez Eu-
ropejsk Rad Inynierw Budow-
nictwa ECCE (European Council
of Civil Engineers). Zachca take
przedstawicieli okrgowych izby do
wspuczestniczenia w przygotowa-
niach do tych uroczystoci, ktre
rozpoczynaj si na pocztku grudnia
2017 r. na Cyprze, aktrych zako-
czenie zaplanowano na padziernik
2018 r. wLondynie.
Wodzimierz Szymczak, przewodni-
czcy Komitetu Sterujcego ECCE,
ktry zajmuje si organizacj Euro-
pejskiego Roku Inyniera Budownic-
twa, zaznaczy, e gwnym celem
obchodw jest zaprezentowanie
spoeczestwu zawodu inyniera
budownictwa oraz przyblienie, na
czym on polega i jak wan rol od-
grywa. Podkreli, e kady z nas
yje w wiecie stworzonym, zapro-
jektowanym i wybudowanym przez
inynierw budownictwa, chocia
samor z d z awodow y
czasami nie zdajemy sobie z tego
sprawy. Dlatego tak wana jest
promocja i nagonienie roli inynie-
rw budownictwa na arenie midzy-
narodowej. Koordynowanie dziaa
zwizanych z obchodami Europej-
skiego Roku Inyniera Budownictwa
w 2018 r. powierzono Zygmuntowi
Meyerowi, przewodniczcemu Komi-
sji Wsppracy Zagranicznej PIIB.
D. Gawcka w dalszej czci obrad
zaprezentowaa aktualny stan prac
wbudynku przeznaczonym na siedzib
PIIB przy ul. Kujawskiej 1 wWarsza-
wie. Dokadanie zrelacjonowaa poczy-
nione ju roboty.
Uczestniczcy w posiedzeniu Prezy-
dium KR PIIB zapoznali si take zre-
alizacj budetu za 7 miesicy 2017 r.,
ktr omwia Krystyna Korniak-Figa,
zastpca skarbnika PIIB. Przyj-
to take projekt terminarza posie-
dze Prezydium i Krajowej Rady PIIB
wIproczu 2018 r. KR PIIB podja
take uchwa wsprawie nadania od-
znak honorowych Polskiej Izby Inynie-
rw Budownictwa czonkom: Kujaw-
sko-Pomorskiej, Pomorskiej, dzkiej
iMaopolskiej OIIB.
padziernik 2017 [154] 11
 samor z d z awodow y

Przysza siedziba PIIB relacja z budowy

Co udao si ju zrobi i na jakim etapie

znajduj si prace budowlane w przy-
Danuta Gawcka Mariusz Oku szej siedzibie samorzdu zawodowego
przewodniczca Zespou ds. przebudowy inspektor nadzoru
imodernizacji nowej siedziby PIIB inynierw budownictwa przedstawia
Zdjcia: archiwum PIIB ponisza relacja.

P
o podpisaniu umowy (11
kwietnia br.) pomidzy PIIB
i firm Dekpol S.A. o wyko-
nawstwo robt budowlanych w za-
kupionej przez samorzd zawodowy
inynierw budownictwa nierucho-
moci znajdujcej si przy ul. Ku-
jawskiej 1 wWarszawie, wykonawca
przej teren budowy.
Rozpoczcie prac modernizacyjnych
w nowej siedzibie izby wizao si
z du ingerencj w ustrj nony
budynku i wymagao wnikliwej oceny
bezpieczestwa konstrukcji. Waci-
we rozpoznanie stanu technicznego
budynku oraz budynkw przylegych
wzwartej zabudowie, jak to ma miej-
sce wnaszym przypadku, jest szcze-
glnie wane, zwaszcza gdy obiekty
byy wczeniej niejednokrotnie ju
przebudowywane (odbudowywane po
zniszczeniach wojennych).
Nasza przysza siedziba zostaa wznie-
siona w latach 19141915 w tech- wschodniej czci dziaki. Umoliwia
nologii tradycyjnej z zastosowaniem
murowanych, schodkowych aw funda-
mentowych, na ktrych posadowiono
mury fundamentowe stanowice dolne
odcinki cian nonych. Na cianach
oparto stropy typu Kleina rnego
typu pyt wzalenoci od usytuowania
iprojektowanych obcie.
W celu jak najefektywniejszego wy-
korzystania kubatury budynku zapro-
jektowano przestronn sal konfe-
rencyjn pod dziedzicem, otwart
na cz ogrodow pooon we
to funkcjonalne i wizualne poczenie
sali z ogrodem w kierunku skarpy.

Fot. 1 Lokalizacja siedziby PIIB Fot. 2 Budowa siedziby (widok z drona)

12 Inynier budownictwa

Fot. 3 Zaplecze budowy widok od strony
ul. Spacerowej
Takie rozwizanie stanowi dodatkow
warto zarwno estetyczn, jak te
uytkow. Nad sal, na projektowanej
pycie elbetowej, jako strop kaseto-
nowy oparty na obwodowych cianach
wzdu trzech bokw, usytuowano
miejsca parkingowe. Dostpne s one
poprzez istniejcy przejazd bramowy
od ulicy Kujawskiej.
Powierzchnia uytkowa budyn-
ku dziki modernizacji zwikszy si
do 1714,12 m. Budynek w czci
wschodniej bdzie skada si z4 kon-
dygnacji, wtym 3 nadziemnych, oraz
Fot. 4 Budynek widok oglny
Fot. 5 Rusztowania wiszce
w czci zachodniej z 5 kondygnacji,
w tym 3 nadziemnych. Zakres prac
przebudowy orazmodernizacji obiektu
jest bardzo duy iobejmuje wszcze-
glnoci cakowity demonta dachu
oraz ponowne wykonanie wib wraz
z pokryciem dachwk ceramiczn,
w tym w czci odtworzenie dachu
w formie historycznej, znaczne od-
cienie stropw bd ich wymiana,
zmian aranacji pomieszcze, do-
posaenie w windy, wymian stolarki
okiennej idrzwiowej, atake ocieplenie
budynku wraz z wykoczeniem i wy-
samor z d z awodow y
posaeniem pomieszcze oraz zago-
spodarowaniem terenu. Modernizacja
nie ominie oczywicie instalacji, ktre
zostan wymienione lub doposaone,
jak to si ma w przypadku instalacji
sanitarnych czy elektrycznych. Mo-
na stwierdzi, e kady najdrobniejszy
istniejcy element obiektu bdzie do-
tknity albo zostanie zmodernizowany
bd wymieniony na nowy.
Umowny czas na wykonanie wszyst-
kich prac budowlanych wynosi 11mie-
sicy. Pocztek robt budowlanych
zuwagi na logistyk ibrak miejsc do
Fot. 6 Prace jet grouting
padziernik 2017 [154] 13
 samor z d z awodow y
Fot. 7 Prace montaowe
zorganizowania planowanego przez
generalnego wykonawc zaplecza bu-
dowy a to, jak wiadomo, jest pod-
staw dobrze prowadzonej inwestycji
by skomplikowany. Przystpujc do
remontu izba zdawaa sobie spraw
ze zwizanych z tym trudnoci, jed-
Fot. 8 Roboty ziemne wewntrz obiektu
14 Inynier budownictwa
nak rzeczywisto oraz uwarunkowa-
nia proceduralne okazay si bardziej
zoone, ni to pocztkowo zakadano.
Nieruchomo izby graniczy od pou-
dnia z hotelem Karat, od zachodu
zbudynkiem Wsplnoty Kujawska 3,
a od pnocy zamyka j ulica Kujaw-
ska. Zkolei od wschodu przylega bez-
porednio do skarpy wilanej iul. Spa-
cerowej, co zapewnia jej niewtpliwie
bardzo interesujc ekspozycj od tej
strony, jednoczenie jednak ogranicza
swobod organizowania na tym tere-
nie zaplecza budowy zuwagi na kon-
figuracj terenu i warunki gruntowe.
Dostp do obiektu jest wycznie od
strony lepo zakoczonej na skarpie
wilanej ulicy Kujawskiej, a wjazd na
jej teren zapewnia jedynie przewit
bramowy prowadzcy na podpiwni-
czony dziedziniec.
Pocztkowo koncepcja zlokalizowa-
nia zaplecza budowy, miejsca posa-
dowienia dwigu oraz odbioru gruzu
zakadaa wynajcie czci parkingu
uytkowanego obecnie przez hotel
Karat oraz uzyskanie zgody za-
rzdu drg w zakresie umoliwienia Z uwagi na cis zabudow przed
dojazdu do tego miejsca. Poza tym
firma, z ktr architekci wsppra- z zaleceniami projektowymi, dokona-
cowali na etapie projektu wzakresie
zabezpieczenia wykopu przy zasto-
Fot. 9 Zesp generalnego wykonawcy
sowaniu technologii jet grouting, nie
moga wczy si w cykl inwesty-
cyjny wyznaczony przyjtym harmo-
nogramem robt. Obie te przyczyny
spowodoway konieczno weryfikacji
pocztkowych zaoe. Ostatecznie
prace wzmocnie gruntu wykonaa
firma Soletanche, a roboty wybu-
rzeniowe zrealizowano przy pomocy
sprztu, ktry mg wjecha jedy-
nie przez bram na teren robt it
sam drog gruz by transportowany
poza budow.
przystpieniem do prac, zgodnie
no sprawdzenia stanu technicznego
budynkw ssiednich, zinwentaryzo-
wano wszelkie rysy, pknicia iubyt-
ki materiau. Wyznaczono repery na
cianach nonych w obu czciach
obiektu, tj. willi i oficynie, ktre
s stale monitorowane metodami
geodezyjnymi.
Tak jak ju wspominano, gbokie po-
sadowienie budynku w czci piwnic
budynku oficyny i pod caym dzie-
dzicem wymagao przeprowadzenia
wstpnych, specjalistycznych prac
przy zabezpieczeniu pogbianych
wykopw za pomoc kolumn betono-
wych wykonanych w technologii jet
grouting. Kolumny te zostay zre-
alizowane z pierwotnego poziomu
posadzki, zapewniajc odpowiedni

Fot. 10 Prace budowlane wewntrzne
sztywno obudowy wykopu tak, aby
oddziaywanie pogbienia na ssied-
nie obiekty nie byo wiksze ni do-
puszczalne winstrukcji ITB 376/2002
Ochrona zabudowy w ssiedztwie
gbokich wykopw.
Zprowadzonego na bieco monitorin-
gu przemieszcze wynika, e do chwili
Fot. 11 Kadra inynierska na budowie
samor z d z awodow y
obecnej konstrukcja zachowuje montami i modernizacjami.
si zgodnie zzaoeniami pro- Wnaszym przypadku nie uda-
jektowymi. o si rwnie unikn bdw
Rwnoczenie z wykonywa- waciwej inwentaryzacji
niem prac w technologii jet czy brakw projektowych.
grouting w obiekcie trway Podczas prac rozbirko-
prace rozbirkowe stropw, wych budynek poznajemy na
cian idachu wobu czciach. nowo, ztej drugiej strony.
Umoliwiy to zmontowane Ztymi wszystkimi problema-
rusztowania wiszce. Osta- mi mierzy si liczny zesp
tecznie dwig stan na na- inynierw poczwszy od
szej dziace w poowie sierp- generalnego wykonawcy na
nia, co umoliwio rozpoczcie czele z Markiem Rabcewi-
wykonania stropw i nowego czem, kierownikiem budowy,
dachu oraz wznaczny sposb poprzez zesp inspektorw
przyczynio si do zwikszenia nadzoru inwestorskiego,
tempa prac. ktremu przewodzi Mariusz
Na chwil obecn trwaj robo- Oku, architektw wramach
ty ziemne na kondygnacji -2, nadzoru autorskiego, ktre-
a w kolejnym etapie zostan go prace koordynuje Dorota
wykonane elbetowe ciany Morelewska, po Zesp ds.
monolitycznie zespolone z py- przebudowy i modernizacji
t fundamentow wykonan nowej siedziby PIIB powoa-
w technologii biaej wanny ny przez Krajow Rad PIIB.
wosonie kolumn jet groutingu. Oprcz biecych, codzien-
Jak to zwykle bywa w tego nych kontaktw, grupa ta
typu obiektach, nie obyo si systematycznie, co tydzie
bez problemw. Stare kon- spotyka si na terenie bu-
strukcje czsto skrywaj dowy na naradach koordy-
niespodzianki spowodowa- nacyjnych. Podczas narad
ne zdegradowaniem samej technicznych rozwizywane
substancji, jak i bdami po- s aktualne problemy z jed-
penionymi przy wznoszeniu noczesnym monitorowaniem
budynku lub wykonywanymi prac zgodnie z przyjtym
wcigu przeszo 100 lat re- harmonogramem robt.
padziernik 2017 [154] 15
 f o tostr ona

Filharmonia nad ab
w Hamburgu
Wykonawca: Hochtief
Architektura: Herzog & de Meuron
Akustyka: Nagata Acoustics Inc.
Powierzchnia cakowita: ok. 120 000 m
Kubatura: 485 600 m
Wysoko: 110 m
Lata realizacji: 20072016

Zdjcia: gerckens.photo Fotolia.com,

pure-life-pictures Fotolia.com

16 Inynier budownictwa
samor z d z awodow y

padziernik 2017 [154] 17

 pr awo
Przeksztacenie prawa uytkowania
wieczystego gruntw w prawo
wasnoci
Katarzyna Solak
radca prawny
Kancelaria Filipek & Kamiski
M
inisterstwo Infrastruktury
i Budownictwa (dalej: Mini-
sterstwo lub MIiB) zainicjo-
wao procedur zwizan z uchwale-
niem nowej ustawy oprzeksztaceniu
udziaw w uytkowaniu wieczystym
gruntw zabudowanych na cele
mieszkaniowe w udziay we wasno-
ci gruntw. Projekt tzw. ustawy
uwaszczeniowej, ktra w pierwot-
nym zaoeniu miaa wej wycie na
pocztku 2017 r., znajduje si jesz-
cze ze wzgldu na trwajce uzgod-
nienia i liczne konsultacje publiczne
w Rzdowym Centrum Legislacji,
skd dopiero zostanie skierowany do
Sejmu na waciw ciek legislacyj-
n. Autor artykuu bazuje zatem na
tekcie projektu ustawy, ktry moe
ulec dalszym modyfikacjom.
Ministerstwo poinformowao, e przy-
czyn wystpienia zprojektem usta-
wy jest fakt, e obowizujca ustawa
zdnia 29 lipca 2005 r. oprzekszta-
ceniu prawa uytkowania wieczyste-
go wprawo wasnoci nieruchomoci
(Dz.U. z2012 r. poz. 89) nie zapew-
nia wacicielom lokali w budynkach
wielolokalowych faktycznej moliwoci
realizacji roszczenia o przeksztace-
18 Inynier budownictwa
Procedura przeksztacenia ma si odbywa na podstawie
zawiadczenia o przeksztaceniu wspuytkowania
wieczystego gruntu we wspwasno tego gruntu.
nie prawa uytkowania wieczystego posadowione s domy jednorodzinne,
gruntu zwizanego zwasnoci lokali nie musz uzyska zgody na prze-
wprawo wasnoci gruntu. MIiB tu- ksztacenie innych uytkownikw wie-
maczy, e do przeksztacenia udzia- czystych.
w wprawie uytkowania wieczyste- Zpowyszych uwag wynika, e projek-
go gruntu wprawo wasnoci gruntu towana ustawa wprowadza rozwi-
niezbdna jest zgoda wszystkich wa- zanie polegajce na przeksztaceniu
cicieli lokali, ktrym przysuguj udziaw w uytkowaniu wieczystym
udziay wprawie uytkowania wieczy- wszystkich gruntw zabudowanych
stego gruntu, asprzeciw choby jed- na cele mieszkaniowe budynkami
nego wspuytkownika wieczystego wielolokalowymi. Taki wniosek wynika
skutecznie blokuje nabycie prawa te ztreci art. 1 ust. 1 i2 projektu
wasnoci gruntu przez pozostaych ustawy: Z dniem 1 stycznia 2017 r.
mieszkacw budynku. Spraw mo- udziay w uytkowaniu wieczystym
na wprawdzie skierowa na drog gruntw zabudowanych na cele
sdow, ale trwajce z reguy wiele mieszkaniowe zwizane z prawem
lat procesy sdowe s kosztowne, odrbnej wasnoci lokali albo zudzia-
awynik rozstrzygnicia nigdy nie jest em we wasnoci budynku przekszta-
pewny. caj si wudziay we wasnoci tych
W uzasadnieniu do projektu ustawy gruntw (ust. 1). Przez grunt zabu-
Ministerstwo wskazao, e iluzorycz- dowany na cel mieszkaniowy naley
no roszczenia tej grupy uytkowni- rozumie grunt zabudowany budyn-
kw wieczystych wymaga interwencji kiem lub budynkami, wktrych wdniu
legislacyjnej, gdy brak moliwoci 1 stycznia 2017 r. co najmniej poow
przeksztacenia praw stawia t gru- liczby lokali wyodrbnionych i niewy-
p w gorszej sytuacji ni uytkowni- odrbnionych stanowi lokale miesz-
kw wieczystych gruntw zabudowa- kalne, przy czym co najmniej jeden
nych domami jednorodzinnymi, ktrzy ztych lokali jest przedmiotem odrb-
do przeksztacenia uytkowania wie- nej wasnoci (ust. 2) (podkrelenie
czystego dziaek gruntu, na ktrych autora).

Powysze oznacza, e zuwaszczenia
skorzystaj niejako przy okazji tak-
e waciciele lokali niemieszkalnych.
MIiB widzi potrzeb objcia projekto-
wanymi przepisami budynkw zlokala-
mi o takiej funkcji mieszanej (miesz-
kaniowo-usugowej) ze wzgldu na
szeroko stosowane wpraktyce sytu-
owanie na parterze budynkw miesz-
kalnych lokali typu sklepy spoywcze,
biura, zakady fryzjerskie itp. Uwasz-
czeniem bd objci rwnie waci-
ciele miejsc postojowych czy garay
znajdujcych si w obszarze gruntu
zabudowanego na cele mieszkaniowe
w rozumieniu art. 1 ust. 2 projektu
ustawy. Tekst projektu ustawy nie
zakada natomiast objcia jej zakre-
sem wacicieli mieszkalnych domw
jednorodzinnych, zlokalizowanych na
gruncie oddanym wuytkowanie wie-
czyste. Jednake Ministerstwo nie
wyklucza rozszerzenia zakresu obo-
wizywania ustawy docelowo rwnie
ina t grup mieszkacw.
Naley podkreli, e przeksztacenie
nastpi automatycznie, zmocy same-
go prawa. wiadczy otym brzmienie
art. 1 ust. 1 projektu ustawy, zkt-
rego wynika, e udziay przeksztaca-
j si. Na stronie internetowej BIP
Kancelarii Prezesa Rady Ministrw
przy opisie informacji o przyczynach
i potrzebie wprowadzenia rozwiza
planowanych wprojekcie czytamy, e:
projektowana ustawa wadczo prze-
sdzi o nabyciu prawa wasnoci do
pr awo
styleuneed - Fotolia.com
gruntw przez wacicieli lokali poo- bdzie wydane z urzdu w terminie
onych wbudynkach wielolokalowych, 9 miesicy od dnia wejcia w ycie
realizujc tym samym postulaty ustawy, chyba e wspwaciciel
i oczekiwania mieszkacw, zwasz- zoy wniosek wwczas organ musi
cza wielkich miast, kierowane wlicz- wyda zawiadczenie w cigu dwch
nych wnioskach i petycjach do orga- miesicy. Za wydanie zawiadczenia
nw administracji oraz Parlamentu projekt ustawy wobecnym jej brzmie-
(podkrelenie autora). niu przewiduje pobranie opaty skar-
bowej wwysokoci 50 z.
Procedura przeksztacenia ma si Do obowizku organu wydajcego
odbywa na podstawie zawiadczenia zawiadczenie bdzie naleao prze-
o przeksztaceniu wspuytkowa- kazanie tego dokumentu do sdu
nia wieczystego gruntu we wsp- prowadzcego ksigi wieczyste. Sd
wasno tego gruntu, wydawanego zurzdu dokona wpisu wspwasno-
przez waciwy organ. Dla nierucho- ci gruntu powstaej w wyniku prze-
moci pastwowych organem tym ksztacenia oraz wpisu dotyczcego
bdzie starosta, adla nieruchomoci roszczenia o zapat rocznej opaty
stanowicych wasno jednostek przeksztaceniowej.
samorzdu terytorialnego bd to Zawiadczenie ma charakter dekla-
odpowiednio wjt, burmistrz, pre- ratoryjny, czyli potwierdzajcy stan,
zydent miasta, zarzd powiatu albo ktry nastpi z mocy samego pra-
zarzd wojewdztwa. Zawiadczenie wa. W zawiadczeniu wskazuje si
REKLAMA
padziernik 2017 [154] 19
 pr awo
obowizek ponoszenia rocznych
opat przeksztaceniowych oraz
okres ponoszenia tych opat. Opa-
t trzeba bdzie uiszcza na kon-
to dotychczasowego waciciela
gruntu, tj. Skarbu Pastwa albo
waciwego samorzdu (gminy, po-
wiatu, wojewdztwa), w wysoko-
ci odpowiadajcej opacie rocznej
w tytuu uytkowania wieczyste-
go, jaka obowizywaaby w dniu
1 stycznia 2017 r. Trzeba si jednak
liczy z moliwoci podwyki (nie
czciej ni raz na trzy lata). Walo-
ryzacja nastpowa bdzie zurzdu
lub na wniosek osoby zobowizanej
do ponoszenia opaty w obydwu
przypadkach zgodnie z zasadami
okrelonymi w art. 5 ustawy o go-
spodarce nieruchomociami.
Za przeksztacenie udziau w uyt-
kowaniu wieczystym zwizanego
z lokalem mieszkalnym, miejscem
postojowym lub garaem trzeba b-
dzie paci przez 20 lat, a udzia-
u zwizanego z odrbn wasno-
ci lokalu o innym przeznaczeniu
ni mieszkalny (np. usugowego
lub handlowego) przez 33 lata.
MIiB wyjania, e takie rozwiza-
nie uwzgldnia interesy zarwno
nabywcw wspwasnoci gruntu,
jak idotychczasowych jego waci-
cieli. Pierwsza grupa ma bowiem
wystarczajco dugi czas na spa-
t, aSkarb Pastwa czy samorzd
bd miay zapewniony dochd na
poziomie porwnywalnym do do-
tychczasowej opaty za przekszta-
cenie prawa uytkowania wieczy-
stego.
Wspwaciciel moe zawnio-
skowa o jednorazowe uiszczenie
wszystkich opat rocznych ww-
czas moe liczy na bonifikat.
Co wane, wniosek o opat cz-
n mona zoy w kadym czasie,
a wic nawet po kilku latach co-
rocznego uiszczania rocznych opat
20 Inynier budownictwa
przeksztaceniowych. Wprzypadku bywca lokalu bdzie obowizany do
gruntu stanowicego dotychczas wnoszenia opat, poczwszy od dnia
wasno Skarbu Pastwa bdzie 1 stycznia roku nastpujcego po
to bonifikata wwysokoci a 50%, roku, wktrym nastpio nabycie.
natomiast gdy chodzi ogrunty na- Projekt ustawy nie lekceway te
lece do jednostki samorzdu te- sytuacji zwizanej znowymi inwe-
rytorialnego udzielenie bonifikaty stycjami mieszkaniowymi. Wtym
i jej wysoko bd uzalenione od zakresie zaproponowano szcze-
podjcia w tym zakresie uchway gln regulacj, tzw. opnione
przez waciw rad lub sejmik. prawo do normatywnego prze-
Projektem ustawy objte byyby ksztacenia. Powysze rozwizane
rwnie udziay wuytkowaniu wie- przewiduje, e w przypadku gdy
czystym przysugujce spdziel- po dniu wejcia wycie ustawy na
niom mieszkaniowym. Tym samym gruncie oddanym w uytkowanie
dotychczasowi waciciele gruntu wieczyste na cele budownictwa
(Skarb Pastwa lub gmina) mog mieszkaniowego (w praktyce naj-
udzieli bonifikaty take ispdziel- czciej budownictwo deweloper-
niom. Projekt ustawy przewiduje, skie) zostanie ustanowiona was
aby w takim przypadku osoby, kt- no co najmniej jednego lokalu
rym przysuguj spdzielcze prawa mieszkalnego, udziay wuytkowa-
do lokali mieszkalnych, korzystay niu wieczystym gruntu powstae
zbonifikaty wformie ulgi wopatach na skutek wyodrbnienia tego lo-
eksploatacyjnych. W uzasadnieniu kalu przeksztac si automatycz-
do projektu ustawy Ministerstwo nie wudziay we wasnoci gruntu.
wyjania, e wtedy wysoko ulgi Przeksztacenie nastpi z dniem
bdzie odpowiada wysokoci bo- wpisu odrbnej wasnoci pierw-
nifikaty od opaty rocznej, udzielo- szego lokalu do ksigi wieczystej.
nej spdzielni mieszkaniowej, pro- Zasady ponoszenia rocznych opat
porcjonalnie do powierzchni lokali przeksztaceniowych bd wwczas
mieszkalnych. analogiczne do wczeniej opisanych
Niezmieniony zostanie za termin z oczywistym zastrzeeniem, e
uiszczania opat rocznych tak jak pocztek okresu ponoszenia opat
wczeniej do koca marca kadego liczy naley od 1 stycznia roku na-
roku. stpujcego po roku, w ktrym do-
Wprojekcie ustawy racjonalnie za- konano wpisu wksidze wieczystej.
gwarantowano te dotychczaso- Wuzasadnieniu do projektu ustawy
wym wacicielom gruntu (Skarbowi Ministerstwo proponuje, aby przy
Pastwa lub samorzdom) prawo sprzeday kolejnych lokali obowi-
do pobierania opat od kadocze- zek ponoszenia opat przekszta-
snego wspwaciciela gruntu. ceniowych przenoszony by przez
Jeli wic przed kocem 20- lub dewelopera lub spdzielni miesz-
33-letniego okresu wnoszenia kaniow na nabywc lokalu, w wy-
opat przeksztaceniowych waci- sokoci proporcjonalnej do udziau
ciel sprzeda innemu podmiotowi we wasnoci gruntu zwizanego
lokal wraz z przysugujcym mu z wasnoci tego lokalu. Waciwy
udziaem we wasnoci gruntu, ten organ, po otrzymaniu odpisu umowy
nowy waciciel musi kontynuowa od dewelopera, wyda nabywcy lokalu
uiszczanie opat rocznych do ko- zawiadczenie o wysokoci rocznej
ca danego okresu odpatnoci. Na- opaty przeksztaceniowej.
 pr awo

padziernik 2017 [154] 21

 list y
Haas z budowy
Odpowiada dr Mariusz Filipek radca prawny z kancelarii Filipek & Kamiski
Obok mojego domu s dwie
budowy. Robotnicy wczaj
gono muzyk, na tyle gono, prawnych, tj. kodeksu cywilnego,
aby j syszeli zawsze iwsz-
dzie, niezalenie od wczo-
nych urzdze imaszyn.
Inna muzyka z lewej, inna
zprawej... Najpierw grzecznie
prosiam pracownikw, potem
interweniowaam u inwesto-
rw/wacicieli wydawao mi haasem, podstaw korzystania
si, e skutecznie, gdy obie-
cali zainterweniowa.
Zadzwoniam do stray miej-
skiej zapyta si, co oni mog
powiedzieli mi, e jeli cho-
dzi o radio, to mog podje-
cha, ale jeli chodzi o haas
z budowy, to nawet ta cisza
nocna 622 nie jest chyba
cisz wrozumieniu robt bu-
dowlanych.
22 Inynier budownictwa
Udzielajc odpowiedzi na pyta- i prowadzenia robt budowla-
nie, naley rozway kilka aktw nych. Niezalenie od powysze-
go wany jest rwnie art. 144
prawa budowlanego oraz pra- kodeksu cywilnego, zgodnie
wa ochrony rodowiska. Trzeba zktrym waciciel nieruchomo-
bowiem pamita, e zgodnie ci powinien przy wykonywaniu
z ustaw z dnia 27 kwietnia swego prawa powstrzymywa
2001 r. Prawo ochrony rodo- si od dziaa, ktre zakcay-
wiska (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. by korzystanie z nieruchomoci
519), dzia V Ochrona przed ssiednich ponad przecitn
miar, wynikajc ze spoeczno-
ze rodowiska jest wykonywanie -gospodarczego przeznaczenia
odpowiednich dziaa zmierza- nieruchomoci istosunkw miej-
jcych do jego ochrony. Wydane scowych. Przy czym ocena prze-
na podstawie tej ustawy roz- citnej miary w rozumieniu art.
porzdzenie Ministra rodowi- 144 k.c. powinna by dokonana
ska z dnia 14 czerwca 2007 r. na podstawie obiektywnych wa-
wsprawie dopuszczalnych pozio- runkw, panujcych w rodowi-
mw haasu wrodowisku okre- sku osb zamieszkujcych na da-
la parametry dopuszczalnego nym terenie, anie na podstawie
poziomu haasu w zalenoci od subiektywnych odczu wacicieli
rodzaju terenu, na ktrym si poszczeglnych nieruchomoci;
znajduje okrelona zabudowa. powinna uwzgldnia przezna-
I tak dopuszczalny poziom ha- czenie nieruchomoci, ktre wy-
asu w terenie zabudowanym nika z jej charakteru i sposobu
w porze dziennej wynosi 60 dB korzystania zniej.
(od 6:00 do 22:00), a w porze Podsumowujc, naley stwier-
nocnej 50 dB. Przekroczenie dzi, e prawo do ochrony loka-
norm haasu sankcjonowane jest lu to prawo nie tylko do ochrony
naoeniem kary. Istotnym te przed ingerencj fizyczn, ale te
zagadnieniem przy tym pyta- prawo do ochrony przed ingeren-
niu s czynnoci wynikajce cj niematerialn wpowierzchni
zprzepisw Prawa budowlanego, nietykalnoci mieszkania. Taka in-
albowiem oglna zasada wynika- gerencja niematerialna moe za
jca zart. 28 ust. 1 ustawy z7 powodowa wtargnicie wsfer
lipca 1994 r. Prawo budowlane okrelonego stanu emocjonalne-
(t.j. Dz.U. z2017 r. poz. 1332) go ipsychicznego, jaki daje czo-
stanowi, e roboty budowlane wiekowi poczucie bezpiecznego
wymagaj decyzji o pozwoleniu i niezakconego korzystania
na budow. Naley zatem mie z miejsca, w ktrym koncentru-
na uwadze to, e akt ten dotyczy je swoje sprawy yciowe ichroni
caego zamierzenia budowlane- swoj prywatno w naszym
go i okrela szczeglne warunki przypadku bdzie to nadmierny
zabezpieczenia terenu budowy haas.
 list y

padziernik 2017 [154] 23

 pr awo

Ka l e n d a r i u m
18.08.2017 Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 17 sierpnia 2017 r. wsprawie gmin poszkodowanych
wwyniku dziaania ywiou wsierpniu 2017 r., wktrych stosuje si szczeglne zasady odbudowy,
remontw irozbirek obiektw budowlanych (Dz.U. z2017 r. poz. 1547)
weszo
w ycie Rozporzdzenie zawiera wykaz gmin poszkodowanych wwyniku dziaania silnych wiatrw, intensywnych opa-
dw atmosferycznych lub wyadowa atmosferycznych, ktre miay miejsce wsierpniu 2017 r., wktrych maj
zastosowanie przepisy ustawy zdnia 11 sierpnia 2001 r. oszczeglnych zasadach odbudowy, remontw iroz-
birek obiektw budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych wwyniku dziaania ywiou (t.j. Dz.U. z2016 r.
poz. 1067, zpn. zm.).

21.08.2017 Ustawa zdnia 20 lipca 2017 r. ozmianie ustawy odozorze technicznym (Dz.U. z2017 r. poz. 1555)

Nowelizacja ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1040) wyni-
zostaa
ka zkoniecznoci prawidowej implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego iRady 2009/126/WE zdnia
ogoszona 21 padziernika 2009 r. w sprawie odzyskiwania oparw paliwa na etapie II podczas tankowania pojazdw
silnikowych na stacjach paliw w zwizku z jej zmian wprowadzon dyrektyw Komisji 2014/99/UE z dnia
21 padziernika 2014 r. Wcelu wdroenia wymienionej dyrektywy nowe przepisy powierzaj jednostkom dozoru
technicznego czynnoci wzakresie kontroli stacji paliw wodniesieniu do wydajnoci instalacji do odzyskiwania
oparw paliwa zgodnie zwaciwymi normami europejskimi. Wdotychczasowym stanie prawnym kontrol takich
urzdze wykonyway osoby posiadajce odpowiednie uprawnienia budowlane, wtrybie art. 62 ust. 4 ustawy
z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Wprowadzone do ustawy regulacje szczegowo okrelaj zasady
iformy wykonywania dozoru technicznego wodniesieniu do urzdze do odzyskiwania par paliwa.
Ustawa wesza wycie zdniem 21 wrzenia 2017 r.

23.08.2017 Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566)

Ustawa zastpi obecnie obowizujc ustaw zdnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U. z2017 r. poz.
zostaa
1121). Jej uchwalenie wynika zkoniecznoci dostosowania przepisw krajowych do regulacji unijnych, wtym tzw.
ogoszona Ramowej Dyrektywy Wodnej Unii Europejskiej, ktra przewiduje zlewniow polityk gospodarowania wodami
oraz system usug wodnych. Jedn zkluczowych zmian zawartych wnowej ustawie jest zmiana systemu zarz-
dzania zasobami wodnymi wPolsce. Zniesiono funkcje Prezesa Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej oraz
dyrektorw regionalnych zarzdw gospodarki wodnej. Wich miejsce powoano do ycia jeden podmiot
Pastwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (dalej: Wody Polskie) pastwow osob prawn, ktry
realizowa bdzie polityk zlewniow gospodarowania wodami na kadym poziomie zlewni, regionu wodnego
oraz dorzecza. Wskad tej instytucji wchodzi bd nastpujce jednostki organizacyjne: Krajowy Zarzd Gospo-
darki Wodnej zsiedzib wWarszawie, regionalne zarzdy gospodarki wodnej zsiedzibami wBiaymstoku, Byd-
goszczy, Gdasku, Gliwicach, Krakowie, Lublinie, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie iwe Wrocawiu,
zarzdy zlewni oraz nadzory wodne. Stworzono take nowy system finansowania gospodarki wodnej oparty
na opatach generowanych wobszarze gospodarki wodnej, szczeglnie opatach wtytuu usug wodnych. Usugi
wodne to nowe pojcie wprowadzone do ustawy. Zgodnie ze sformuowan wakcie prawnym definicj polegaj
one na zapewnieniu gospodarstwom domowym, podmiotom publicznym oraz podmiotom prowadzcym dzia-
alno gospodarcz moliwoci korzystania zwd wzakresie wykraczajcym poza zakres powszechnego korzy-
stania zwd, zwykego korzystania zwd oraz szczeglnego korzystania zwd. Zawarty wustawie katalog usug
wodnych obejmuje m.in.: pobr wd podziemnych lub wd powierzchniowych, odbir ioczyszczanie ciekw,
wprowadzanie ciekw do wd lub do ziemi, obejmujce take wprowadzanie ciekw do urzdze wodnych,
odprowadzanie do wd lub do urzdze wodnych wd opadowych lub roztopowych, ujtych wotwarte lub
zamknite systemy kanalizacji deszczowej suce do odprowadzania opadw atmosferycznych albo wsystemy
kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast, trwae odwadnianie gruntw, obiektw lub wyko-
pw budowlanych oraz zakadw grniczych, atake odprowadzanie do wd wd pochodzcych zodwod-
nienia gruntw wgranicach administracyjnych miast. Za wykonywanie wszystkich czynnoci zaliczonych przez

24 Inynier budownictwa
 pr awo

ustawodawc do usug wodnych pobierane bd opaty. Ponadto opaty za usugi wodne bd naliczane za
zmniejszenie naturalnej retencji terenowej na skutek wykonywania na nieruchomoci o powierzchni powyej
3500 m2 robt lub obiektw budowlanych trwale zwizanych zgruntem, majcych wpyw na zmniejszenie tej re-
tencji przez wyczenie wicej ni 70% powierzchni nieruchomoci zpowierzchni biologicznie czynnej na obsza-
rach nieujtych wsystemy kanalizacji otwartej lub zamknitej. Opaty za usugi wodne wistocie zastpi obowi-
zujce obecnie opaty za korzystanie ze rodowiska wzakresie gospodarki wodno-ciekowej. Wwietle przyjtych
przepisw Wody Polskie bd wykonywa prawa wacicielskie Skarbu Pastwa wstosunku do rdldowych wd
pyncych oraz wd podziemnych, oraz do gruntw pokrytych rdldowymi wodami pyncymi. Wstosunku do
wd morza terytorialnego oraz morskich wd wewntrznych prawa takie bdzie wykonywa minister waciwy
do spraw gospodarki morskiej, z kolei w stosunku do rdldowych drg wodnych o szczeglnym znaczeniu
transportowym bdzie to minister waciwy do spraw eglugi rdldowej. Ustawa wprowadza pojcie zgody
wodnoprawnej obejmujcej: wydanie pozwolenia wodnoprawnego, przyjcie zgoszenia wodnoprawnego, wy-
danie oceny wodnoprawnej, wydanie decyzji, oktrych mowa wart. 77 ust. 3 i8 oraz wart. 176 ust. 4 ustawy (tj.
decyzji zwalniajcej od zakazw wynikajcych zustawy). Przepisy ustawy szczegowo reguluj, jakie czynnoci
wymagaj okrelonego rodzaju zgody budowlanej oraz okrelaj tryb jej wydania. Uprawnienia do wydawania
zgd wodnoprawnych bd posiaday waciwe organy Wd Polskich. Nowoci jest take ocena wodnoprawna,
ktrej uzyskanie bdzie wymagane dla inwestycji lub dziaa mogcych wpyn na moliwo osignicia celw
rodowiskowych. Rodzaje takich inwestycji idziaa ma okreli wdrodze rozporzdzenia minister waciwy do
spraw gospodarki wodnej. Wzakresie regulacji dotyczcych urzdze melioracji wodnych zlikwidowano dotych-
czasowy podzia na urzdzenia melioracji wodnych podstawowych iurzdzenia melioracji wodnych szczego-
wych. Wykonywanie iutrzymywanie melioracji wodnych nalee bdzie do wacicieli gruntw.
Do pozostaych istotnych zmian zawartych wnowej ustawie naley zaliczy:
wprowadzenie nowej regulacji prawnej wobszarze zarzdzania ryzykiem powodziowym,
now regulacj wzakresie systemu informacyjnego gospodarowania wodami,
rozbudowanie oraz doprecyzowanie regulacji wzakresie wykonywania kontroli gospodarowania wodami.
modyfikacj zasad ustanawiania stref ochronnych uj wody.
Zasadnicza cz ustawy wejdzie wycie zdniem 1 stycznia 2018 r. Pozostaa cz przepisw wejdzie wycie
odpowiednio: zdniem 24 sierpnia 2017 r., zdniem 31 grudnia 2017 r., zdniem 1 stycznia 2019 r., zdniem
1 stycznia 2020 r., zdniem 1 stycznia 2021 r.

24.08.2017 Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zdnia 20 lipca 2017 r. wsprawie ogoszenia
jednolitego tekstu ustawy Prawo zamwie publicznych (Dz.U. z2017 r. poz. 1579)

zostao
Obwieszczenie zawiera jednolity tekst ustawy zdnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych.
ogoszone

25.08.2017 Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 24 sierpnia 2017 r. wsprawie gmin poszkodowanych
wwyniku dziaania ywiou wsierpniu 2017 r., wktrych stosuje si szczeglne zasady odbudowy,
remontw irozbirek obiektw budowlanych (Dz.U. z2017 r. poz. 1583)
weszo
w ycie Rozporzdzenie zawiera wykaz gmin poszkodowanych wwyniku dziaania silnych wiatrw, intensywnych opa-
dw atmosferycznych lub wyadowa atmosferycznych, ktre miay miejsce wsierpniu 2017 r., wktrych maj
zastosowanie przepisy ustawy zdnia 11 sierpnia 2001 r. oszczeglnych zasadach odbudowy, remontw iroz-
birek obiektw budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych wwyniku dziaania ywiou (t.j. Dz.U. z2016 r.
poz. 1067, zpn. zm.).

1.09.2017 Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej zdnia 25 sierpnia 2017 r. wsprawie wymaga ochrony
przeciwpoarowej, jakie musi spenia lokal, wktrym s prowadzone oddzia przedszkolny lub od-
dziay przedszkolne zorganizowane wszkole podstawowej albo jest prowadzone przedszkole utwo-
weszo rzone wwyniku przeksztacenia oddziau przedszkolnego lub oddziaw przedszkolnych zorganizowa-
w ycie nych wszkole podstawowej (Dz.U. z2017 r. poz. 1642)

Rozporzdzenie okrela wymagania ochrony przeciwpoarowej, jakie musi spenia lokal, wktrym s prowa-
dzone oddzia przedszkolny lub oddziay przedszkolne zorganizowane wszkole podstawowej albo jest prowa-
dzone przedszkole utworzone wwyniku przeksztacenia oddziau przedszkolnego lub oddziaw przedszkolnych

padziernik 2017 [154] 25

 pr awo

zorganizowanych wszkole podstawowej. Zastpuje ono dotychczas obowizujce rozporzdzenie Ministra Edu-
kacji Narodowej zdnia 31 grudnia 2014 r. wsprawie wymaga ochrony przeciwpoarowej, jakie musi spenia
lokal, wktrym jest prowadzone przedszkole utworzone wwyniku przeksztacenia oddziau przedszkolnego lub
oddziaw przedszkolnych zorganizowanych wszkole podstawowej (Dz.U. z2015 r. poz. 20). Nowe rozporz-
dzenie zachowuje cz rozwiza w zakresie wymaga ochrony przeciwpoarowej, zawartych we wczeniej-
szym rozporzdzeniu.

9.09.2017 Ustawa zdnia 22 czerwca 2017 r. ozmianie ustawy oochronie zabytkw iopiece nad zabytkami oraz
niektrych innych ustaw (Dz.U. z2017 r. poz. 1595)

wesza
Zmiany wprowadzone wustawie zdnia 23 lipca 2003 r. oochronie zabytkw iopiece nad zabytkami (t.j. Dz.U.
w ycie z2014 r. poz. 1446, zpn. zm.) dotycz zasadniczo dwch obszarw: funkcjonowania organw ochrony za-
bytkw oraz udzielenia tymczasowej ochrony zabytkom nieruchomym wtoku postpowania owpis do rejestru
zabytkw. Ustawa rozszerza kompetencje Generalnego Konserwatora Zabytkw okoordynowanie ikontrolowa-
nie dziaalnoci wojewdzkich konserwatorw zabytkw. Wzmocniono take pozycj tego organu wprocedurze
powoywania iodwoywania wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Nowe przepisy przewiduj utworzenie
wstrukturach samorzdu terytorialnego stanowiska gminnego (miejskiego) konserwatora zabytkw, po-
wiatowego konserwatora zabytkw, powiatowo-gminnego konserwatora zabytkw albo metropolitalnego
konserwatora zabytkw wprzypadku powierzenia przez wojewod odpowiednim jednostkom samorzdu te-
rytorialnego, wdrodze porozumienia, prowadzenia niektrych spraw zzakresu swojej waciwoci, wtym wy-
dawanie decyzji administracyjnych. Do ustawy dodano take przepisy przyznajce ministrowi waciwemu do
spraw kultury iochrony dziedzictwa narodowego kompetencje do uchylenia lub zmiany zurzdu pozwolenia,
oktrym mowa wart. 36 ust. 1 ustawy (po zasigniciu opinii Gwnej Komisji Konserwatorskiej), jeeli realizacja
dziaa okrelonych wtym pozwoleniu spowodowaaby: uszczerbek dla wartoci zabytku lub uszkodzenie, lub
zniszczenie zabytku, lub niewaciwe korzystanie z zabytku. Istotn regulacj jest wprowadzenie, obowizuj-
cego od dnia wszczcia postpowania w sprawie wpisu zabytku do rejestru do dnia, w ktrym decyzja w tej
sprawie stanie si ostateczna, zakazu wykonywania prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych
ipodejmowania innych dziaa, ktre mogyby prowadzi do naruszenia substancji lub zmiany wygldu zabyt-
ku. Zakaz ten dotyczy take robt budowlanych objtych pozwoleniem na budow albo zgoszeniem, atake
dziaa okrelonych w innej decyzji pozwalajcej na ich prowadzenie. Analogiczne rozwizanie zastosowano
wprzypadku postpowania wsprawie wpisu zabytku na List Skarbw Dziedzictwa. Wmyl nowych przepisw
informacj owszczciu postpowania wsprawie wpisania zabytku nieruchomego do rejestru oraz oostatecznym
zakoczeniu tego postpowania wojewdzki konserwator zabytkw bdzie musia przekaza niezwocznie wa-
ciwemu starocie. Informacj owszczciu postpowania wsprawie wpisania zabytku nieruchomego do rejestru
do czasu ostatecznego zakoczenia tego postpowania bdzie si podawa do publicznej wiadomoci na stronie
podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej starostwa powiatowego, na ktrego obszarze znajduje si zabytek,
aponadto wsiedzibie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw lub wsposb zwyczajowo przyjty
wmiejscowoci, wktrej znajduje si zabytek. Kolejn zmian jest wprowadzenie do nowelizowanej ustawy no-
wego rozdziau dotyczcego administracyjnych kar pieninych, ktre maj by nakadane za naruszenia przepi-
sw ustawy. Przedmiotowa ustawa dokonuje take zmiany m.in. wustawie zdnia 16 kwietnia 2004 r. oochronie
przyrody (t.j. Dz.U. z2016 r. poz. 2134, zpn. zm.) polegajcej na rozstrzygniciu, e usunicie drzewa lub krze-
wu zterenu nieruchomoci lub jej czci wpisanej do rejestru zabytkw moe nastpi po uzyskaniu pozwolenia
wojewdzkiego konserwatora zabytkw wydanego na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 11 ustawy oochronie zabyt-
kw iopiece nad zabytkami. Przepis ten eliminuje istniejc wdotychczasowym stanie prawnym konieczno
wydawania podwjnych pozwole przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw na usunicie drzewa lub
krzewu zterenu nieruchomoci wpisanej do rejestru zabytkw, tj. na podstawie ustawy oochronie zabytkw
iopiece na zabytkami oraz ustawy oochronie przyrody.

11.09.2017 Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomoci (Dz.U. z 2017 r. poz. 1529)

Ustawa stanowi realizacj rzdowego programu Mieszkanie Plus w ramach Narodowego Programu Mieszka-
wesza
niowego ima na celu wykorzystanie nieruchomoci stanowicych wasno Skarbu Pastwa pod budownictwo
w ycie mieszkaniowe zmieszkaniami przeznaczonymi na wynajem zopcj (stopniowe dochodzenie do wasnoci) iwy-
najem bez opcji, zczynszem normowanym. Suy ma temu utworzenie Krajowego Zasobu Nieruchomoci (KZN)
pastwowej osoby prawnej. Zadaniem tej instytucji bdzie gromadzenie nieruchomoci, ktre mog by wyko-
rzystane pod budownictwo mieszkaniowe igospodarowanie nimi wtaki sposb, aby zwikszy poda nierucho-
moci pod budownictwo mieszkaniowe. Do zasobu KZN maj by wczane nieruchomoci stanowice wasno

26 Inynier budownictwa
 pr awo

Skarbu Pastwa albo pozostajce w uytkowaniu wieczystym Skarbu Pastwa, ktrymi obecnie gospodaruj
wimieniu Skarbu Pastwa starostowie lub prezydenci miast na prawach powiatu, Agencja Nieruchomoci Rol-
nych, Agencja Mienia Wojskowego, Lasy Pastwowe. Wzwizku ztym na mocy ustawy waciwe organy zostay
zobowizane do sporzdzenia wykazw nieruchomoci Skarbu Pastwa, ktrymi gospodaruj, ina ich podstawie
KZN, uwzgldniajc kryteria okrelone wprzepisach, zadecyduje, czy nieruchomoci te mog by wczone do
zasobu. Wykazy takie maj by sporzdzane corocznie. KZN bdzie mg take kupowa lub otrzymywa nieru-
chomoci pod zabudow mieszkaniow od jednostek samorzdu terytorialnego, Polskich Kolei Pastwowych czy
Poczty Polskiej. Do obowizkw KZN nalee bdzie podejmowanie dziaa wcelu realizacji na nieruchomociach
inwestycji mieszkaniowych, wszczeglnoci wswoich kompetencjach podmiot ten bdzie posiada moliwo
przygotowania nieruchomoci do zabudowy przez podzia nieruchomoci lub scalenia, atake realizacj uzbro-
jenia technicznego terenu. Nieruchomoci wchodzce wskad KZN mog by przedmiotem: umowy ooddaniu
wuytkowanie wieczyste, sprzeday (za zgod ministra waciwego do spraw budownictwa, planowania izago-
spodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa), nieodpatnego przekazania jednostce samorzdu terytorial-
nego lub wniesienia jako aport do spki celowej zudziaem takiej jednostki, jak rwnie zamiany nieruchomoci
take na nieruchomo budynkow lub lokalow oraz zamiany nieruchomoci wmiejsce odszkodowania przy-
sugujcego od Skarbu Pastwa wprzypadkach okrelonych wustawie (np. wywaszczenie). Zawarcie umowy
ooddaniu wuytkowanie wieczyste oraz sprzeda nieruchomoci nastpi wdrodze otwartego przetargu. Ustawa
szczegowo okrela warunki jego przeprowadzenia. Podmiot, ktry nabdzie wten sposb nieruchomo, zde-
finiowany wustawie jako operator mieszkaniowy, zobowizany bdzie do zrealizowania inwestycji mieszka-
niowej, uwzgldniajc cile okrelone wprzepisach kryteria. Dotycz one przeznaczenia powierzchni uytkowej:
lokali mieszkalnych (nie mniej ni 80% wszystkich lokali), lokali mieszkalnych oczynszu normowanym (nie mniej
ni 70% powierzchni uytkowej lokali mieszkalnych) oraz kondygnacji nadziemnych budynku niewyodrbnionych
na lokale (nie wicej ni 20%). Bdzie on musia speni take wiele innych wymogw zwizanych zwynajmem
mieszka, takich jak: zawarcie umowy przedwstpnej znajemc (dotyczy najmu zopcj), stosowanie kryteriw
pierwszestwa zawarcia umowy najmu (gdy liczba potencjalnych najemcw bdzie wysza ni liczba dostpnych
mieszka), stosowanie czynszu normowanego. Ustawa dokadnie opisuje kwestie najmu wmieszkaniach realizo-
wanych przez operatora mieszkaniowego. Nadzorowanie najmu ma by jednym zobowizkw KZN. Bdzie on
mia take moliwo ogoszenia przetargu na zawarcie umowy ooddanie wuytkowanie wieczyste nieruchomo-
ci gruntowej albo na sprzeda nieruchomoci gruntowej, wchodzcej wskad zasobu, ktrej powierzchnia nie
przekracza 1500 m2 ijest przeznaczona pod zabudow jednorodzinn.
Wzwizku nowymi regulacjami zawartymi wprzedmiotowej ustawie wprowadzono wiele zmian winnych usta-
wach. Do wanych zmian nale te wustawie zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z2017r.
poz. 1332). Dotycz one obowizku sprawdzenia przez organ wydajcy decyzj opozwoleniu na budow lub
odrbn decyzj o zatwierdzeniu projektu budowlanego warunkw dotyczcych przeznaczenia powierzchni
uytkowej na mieszkania na wynajem, wprzypadku inwestycji na nieruchomoci wchodzcej wskad KZN odda-
nej wuytkowanie wieczyste lub sprzedanej wtrybie okrelonym wtej ustawie (organem tym ma by Wojewo-
da). Prezes KZN bdzie stron wpostpowaniu wsprawie pozwolenia na uytkowanie tego rodzaju inwestycji.
Ponadto wprowadzono zakaz zmiany sposobu uytkowania domu jednorodzinnego lub jego czci wybudo-
wanego na nieruchomoci pochodzcej zzasobu KZN (oddanej wuytkowanie wieczyste lub sprzedanej). Do-
datkowo zmodyfikowano przepis art. 29 ust. 2 pkt 1aa ustawy okrelajcy roboty budowlane niewymagajce
pozwolenia na budow.
Istotne zmiany dotycz take ustawy zdnia 21 czerwca 2001 r. oochronie praw lokatorw, mieszkanio-
wym zasobie gminy iozmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z2016 r. poz. 1610, zpn. zm.), do ktrej
dodano przepisy o nowej formie najmu lokalu, tj. najmie instytucjonalnym. Umow najmu instytucjonalnego
lokalu okrelono umow najmu lokalu mieszkalnego zawieran przez osob fizyczn, osob prawn lub jednostk
organizacyjn niebdc osob prawn, prowadzc dziaalno gospodarcz wzakresie wynajmowania lokali.
Jednoczenie ograniczony zosta zakres najmu okazjonalnego, poniewa umow takiego najmu bd mogy
zawiera tylko podmioty nieprowadzce dziaalnoci gospodarczej wzakresie wynajmowania lokali.

Aneta Malan-Wijata

padziernik 2017 [154] 27

 moim zdaniem

Praktyka wykonywania szczelnych

budowli podziemnych cz. I
mgr in. Arkadiusz Maciejewski

Nie wolno oszczdza na materiaach uszczelniajcych

podziemne konstrukcje, gdy usuwanie usterek jest
mudne i bardzo kosztowne.

R
ealizacja podziemnych czci
budynkw (np. garay, maga-
zynw) lub budowli (np. pasa-
y handlowych pod placami miejskimi,
podziemnych zbiornikw wody prze-
ciwpoarowej, tuneli komunikacyjnych
pod szlakami kolejowymi) jest oparta
na technologii betonu wodoszczelne-
go (TBW) lub ostatnio nazywan tech-
nologi izolacji bezpowokowych (TIB).
Technologia ta przy dokadnym zgod-
nym zzasadami wiedzy wykonawstwie
oraz odbiorze opartym na totalnym
zarzdzaniu jakoci TQM (Total Qu-
ality Management) daje bardzo dobre
wyniki, wymaga jednak od wszystkich
uczestnikw procesu inwestycyjnego
skrupulatnoci i przestrzegania za-
sad etyki zawodowej.
Receptura betonu
Receptura betonu jest podstawo-
wym dokumentem, zgodnie z ktrym
zostanie przygotowywana mieszanka
betonowa w profesjonalnej wytwrni
betonw i dostarczana na plac bu-
dowy betonowozami wg okrelonego
harmonogramu. Aby beton spenia
swoj funkcj, powinien by wykonany
wg nastpujcej receptury:
mieszanka betonowa klasy C30/37
ominimalnej wodoszczelnoci W8,
m  aksymalnie szczelny stos usypowy
kruszywa,
m  inimalna zawarto powietrza
wbetonie 2,0% (nie mog powsta-
wa pory na powierzchni betonowe-
go elementu),
ilo cementu nie powinna by ni-
sza ni 300 kg/m3,
cement o niskim cieple hydrata-
cji, jak hutniczy CEM III 32,5 lub
podobny,
w  skanik wodno-cementowy w/c
< = 0,50,
k lasa konsystencji betonu S3, sto-
ek opadu 100150 mm,
d  omieszka do betonu wg optymalnie
dobranego superplastyfikatora (ma
by uplastyczniajca, uszczelniaj-
ca lub mrozoodporna),
e  wentualny dodatek w postaci po-
piou lotnego celem doszczelnienia
betonu,
m  aksymalna rednica ziaren kru-
szywa d = 16 mm, jednak wdolnych
partiach cian oh = 0,50 m naley
zmniejszy t rednic do 8 mm. element polizgowy z dwch folii PE
Receptura musi by dostosowana do
okresu letniego lub zimowego, niedo-
puszczalna jest jedna receptura na
cay rok. Producent mieszanki be-
tonowej ma obowizek sprawdzenia
receptury istwierdzenia, czy dojrza-
y beton wykonany na jej podstawie
spenia wszystkie wymagania.
Wykonywanie pyty
fundamentowej
Podoe gruntowe musi by wstanie
naturalnym, nie moe by rozlunione
inaruszone. Podczas robt ziemnych
warunek ten nie jest speniony. Aby
usun skutki wykopw, powierzchni
podoa naley dogci, uywajc wi-
bracyjnej zagszczarki pytowej. Tak
przygotowane podoe gruntowe po-
winno by sprawdzone przez geologa
pod wzgldem zgodnoci zzaoenia-
mi projektowymi. Rzdne podoa po-
winny by w granicach od +0,02 do
0,10 m w stosunku do projektowa-
nego poziomu posadowienia obiektu.
Na waciwie przygotowanym i ode-
branym podou gruntowym nale-
y wykona warstw wyrwnawcz
zbetonu C12/15 ogruboci 0,10 m
(minimalna grubo 0,05 m).
Na warstwie wyrwnawczej uoy
o minimalnej gruboci 0,2 mm. Za-
kady poszczeglnych arkuszy folii
nie mog by mniejsze ni 0,20 m.
Warstw polizgow mona rwnie
uoy na podou gruntowym, nie zaj-
dzie wwczas obawa, e bdzie ona

28 Inynier budownictwa
 moim zdaniem

niszczona w czasie zbrojenia pyty z importu, jak Pentaflex o przekroju pione w beton pyty, a p w beton
fundamentowej. 160 x 0,6 mm. Ze wzgldu na ma ciany zewntrznej.
Szalunki otaczajce sekcj betono- grubo blachy te s bardzo wiot- Oprcz konstrukcyjnego zbrojenia na-
wania pyty nie mog si odksztaca, kie itrudno ustawi je wprostej linii ley da wnaroach dodatkowe prty
wybrzusza lub zmienia swego poo- w osi ciany. Uszczelnienie przerwy ukone w kadej sekcji betonowanej
enia, powinny by zabezpieczone po- roboczej przy uyciu blachy daje ca- pyty.
wok antyadhezyjn. kowit pewno, pod warunkiem e Ca pyt fundamentow naley po-
Minimalna grubo pyty fundamen- p szerokoci blachy zostanie wto- dzieli na sekcje przeznaczone do
towej (ze wzgldu na zapewnienie
szczelnoci) nie moe by mniejsza
ni 300 mm.
W zagbieniach pyty (pod stopami
supw lub szybw windowych) nale-
y uoy na skonych ciankach tych
zagbie pyty z weny mineralnej
ogruboci 50 mm (rys. 1).
Bardzo wan czynnoci jest po-
prawne zbrojenie konstrukcyjne pyty
fundamentowej z zachowaniem ko-
niecznego otulenia betonem wszyst-
kich prtw.
Jeli zaprojektowano odwodnienie
powierzchni pyty przy uyciu kory-
tek odwadniajcych, bardzo korzyst-
nym zabiegiem jest zamontowanie
tych korytek w zbrojeniu pyty przed
jej betonowaniem. Oczywicie mu-
sz to wykonywa wyspecjalizowani
pracownicy, gdy czynno ta wie
si ze spawaniem, poziomowaniem
i usztywnieniem korytek w linii pro- Rys. 1 P
 rzegbienia pod supy
stej, tak aby nie zostay zdeformowa-
ne podczas ukadania betonu.
Wzdu krawdzi pyty, w miejscach
pniejszego ustawienia zewntrz-
nych cian elbetowych, naley wyko-
na odsadzk o wysokoci od 50 do
70 mm w zalenoci od rodzaju bla-
chy uszczelniajcej styk pyty funda-
mentowej ze cian (rys. 2 i3).

W osi odsadzki naley zamocowa

tamy z blachy ocynkowanej o prze-
kroju 200 x 1,0 mm; zakady odcin-
kw blach na dugoci powinny wyno-
si 500 mm zich przesuniciem o50
mm. Zapewni to waciw szczelno
styku bez koniecznoci stosowania
drogich specjalnie powlekanych blach Rys. 2 U
 szczelnienie przerwy roboczej: pyta fundamentowa ciana zewntrzna

padziernik 2017 [154] 29

 moim zdaniem

Rys. 3 Szczeg wykonania odsadzki h = 50 mm lub 70 mm na zewntrznych cianach elbetowych; mocowanie ktownika co ok. 4,0 m

cigego betonowania; sekcje mog zachowanie zasady ukadania betonu Powyej tamy naley uoy styro-
by rozdzielone dylatacjami lub prze- wiey na wiey i poprawnego po- pian w szczelinie dylatacyjnej o roz-
rwami roboczymi przy zachowaniu wizania poszczeglnych jego warstw. wartoci 20 mm.
cigoci zbrojenia. Objto betono- Grn cz szczeliny po zukosowa-
wanej sekcji nie powinna przekracza Uszczelnienie dylatacji niu krawdzi (celem ich wyrwnania
1000 m3 bez szczegowo zaplano- wpycie fundamentowej i przeciwdziaania strzpienia) oraz
wanej technologii robt. Uszczelnianie dylatacji w pycie fun- usuniciu czci styropianu naley
Betonowanie w rednich tempera- damentowej zostanie wykonane przy zabezpieczy tam rozprn, sznu-
turach dobowych poniej + 5oC oraz uyciu zewntrznej tamy PVC wa- rem dylatacyjnym, awreszcie kraw-
powyej + 30oC jest niedozwolone bez terstop. dzie szczeliny zagruntowa iwypeni
zastosowania specjalnych zabezpie-
cze. Po odbiorze zbrojenia, wszelkich
uszczelnie i przej instalacyjnych
mona rozpocz betonowanie danej
sekcji po wyraeniu zgody przez in-
spektora nadzoru budowlanego.
Do gruboci 0,40 m pyt betonu-
je si jedn warstw; przy grubo-
ciach wikszych naley betonowa
j warstwami ogrubociach od 0,25
do 0,40 m, a wic pyt o gruboci
0,500,80 m betonuje si dwoma
warstwami, ogruboci 0,901,10 m
trzema warstwami itd.
Betonowanie wykonujemy wzdu krt-
szego boku sekcji pyty izawsze zaczy-
namy zjednej jej strony, ato znaczy,
e odbywa si ono tylko wjednym kie-
runku (konieczno nawrotw pompy).
Taki sposb betonowania pozwala na Rys. 4 U
 szczelnienie dylatacji konstrukcyjnej w pycie

30 Inynier budownictwa

Rys. 5 Uszczelnienie dylatacji skurczowej lub przerwy roboczej w pycie fundamentowej
elastyczn mas dylatacyjn. Resztki
styropianu ze cianek szczeliny naley
usun przy uyciu szlifierki, aby gr-
ne zabezpieczenie szczeliny miao do-
bre warunki przyczepnoci do cianek
czystego betonu (rys. 4).
Uszczelnianie przerwy
roboczej (cigo zbrojenia)
Uszczelnianie to naley wykona przy
uyciu tamy zewntrznej PVC water-
stop bez kompensacji; tama zebra-
mi oszerokoci minimum 240 mm.
Jako szalunek przerwy roboczej za-
stosowa blach trapezow, np.
T55 o gruboci 1,0 mm, ktra dzi-
ki swemu ksztatowi daje dodatkowe
uszczelnienie przerwy roboczej. Bla-
ch da w rodkowej czci pyty,
natomiast nad prtami i pod prta-
mi zbrojenia uoy drewniane listwy
szalunkowe, jak pokazuje to rys. 5.
Elementy szalunkowe naley dobrze
zamocowa, aby nie zostay wczasie
betonowania zdeformowane.
Ukadanie betonu wpycie
fundamentowej
Podczas ukadania beton musi by
zagszczany przy uyciu wibratorw
buawowych. Kada pompa podajca
beton powinna by obsugiwana przez
dwa wibratory. W rezerwie musi by
przynajmniej jeden sprawny wibra-
tor oraz pracownik zdolny w kadym
momencie do zastpstwa obsugi wi-
bratora. Beton ma by urabialny, tzn.
posiada klas konsystencji S3 oopa-
dzie stoka 100150 mm. Szczegl-
nie starannie naley zagci beton
przy naroach, krawdziach, uszczel-
nieniach dylatacji i przerw roboczych,
przegbieniach, zatopionych wbetonie
instalacjach iinnych nietypowych miej-
scach. Pracownicy, obsugujcy wibra-
tory, powinni mie opanowan technik
zagszczania betonu: wibrator naley
zagbia pod jego ciarem, kilka razy
bardzo wolno podnosi do gry iosta-
tecznie powoli wyj zbetonu, tak eby
nie pozostawi ladu po wibratorze.
Przy usuwaniu wibratora zbetonu nie
powinny si ukazywa pcherze powie- rodek utwardzajcy powierzchni
trza, a powierzchnia betonu powinna
by jednolita ilnica. Warstwa dolna
betonu w czasie ukadania warstwy
grnej musi by wibrowalna. Przy za-
gszczaniu warstwy grnej wibrator
ma penetrowa warstw doln na ok.
150 mm w celu dokadnego powiza-
nia obu tych warstw. Niedopuszczalne
jest ukadanie betonu na sztywn
warstw doln, gdy beton pyty bdzie
mia struktur warstwow.
Gdy powierzchnia betonu zacznie tra-
ci poyskliw barw (przestanie si
poci), podane jest wykonanie re-
wibracji betonu przy uyciu pytowej
moim zdaniem
zagszczarki, co powoduje usunicie
ewentualnie zgromadzonej wody pod
prtami zbrojenia, usunicie resztek
powietrza, zwikszenie szczelnoci be-
tonu oraz likwidacje rys plastycznego
skurczu czy plastycznego osiadania,
ktre mog si pojawi; mona usu-
n je rwnie bardzo atwo rcznie
za pomoc pacy. Niedopuszczalne jest
pozostawienie tych rys, gdy mog by
grone dla dojrzaego betonu.
Wykoczenie powierzchni pyty fun-
damentowej powinno si odbywa
po zakoczeniu zagszczania betonu
i osigniciu stopnia jego wizania,
pozwalajcego na prac maszyny
zacierajcej. W czasie tej czynno-
ci warto rwnomiernie rozsypywa
betonu. Dziki temu mona uzyska
powierzchni pyty fundamentowej
estetycznie, tanio itrwale wykoczo-
n. Do wykonania przedstawionych
czynnoci powinna by zatrudnio-
na profesjonalna firma, dysponujca
niezbdnym sprztem. Prawidowo
wykoczona powierzchnia pyty fun-
damentowej powinna by w sposb
trway zabezpieczona przed niszcze-
niem wczasie przyszych robt.
Pielgnacja betonu
Naley zaoy klas pielgnacji be-
tonu na poziomie klasy trzeciej, co
padziernik 2017 [154] 31
 moim zdaniem
znaczy, e przerywamy pielgnacj,
gdy beton osignie wytrzymao
rwn 50% wytrzymaoci charak-
terystycznej, zaoonej wprojekcie.
Czas trwania pielgnacji zaley od
pory roku iwarunkw atmosferycz-
nych, jest jednak nie krtszy ni
45 dni.
Pielgnacja betonu pyty fundamen-
towej powinna si rozpocz jak naj-
wczeniej, gdy zniknie pocenie si
jego powierzchni, ktra zaczyna ma-
towie, traci zebran na niej wod
ijest na tyle sztywna, e umoliwia
chodzenie ludzi. Rozpoczcie wczes
nej pielgnacji jest niezwykle wa-
ne, gdy zdecydowanie zmniejsza
skurcz betonu, znacznie zwiksza
wytrzymao betonu i zmniejsza
prawdopodobiestwo ukazania si
rys dugoterminowego skurczu. Ce-
lem pielgnacji jest niedopuszczenie
REKLAMA
32 Inynier budownictwa
do wyparowania wody zbetonu oraz
utrzymanie waciwej jego tempe-
ratury; wane jest rwnie, aby
temperatury wntrza betonu i jego
powierzchni nie rniy si wicej ni
ok. 10oC.
W  okresie letnim najprostsza pielg
nacja powinna polega na obfitym
polaniu betonu wod i przykryciu
go foli lub geowknin, wwczas
polewanie uzupeniajce moemy
wykonywa ok. trzech razy na dob.
Supy trzeba jak najduej przetrzy-
ma w szalunkach, a po ich usu-
niciu natychmiast owin je foli.
Temperatura mieszanki betonowej
nie powinna przekracza +30oC.
W okresie zimowym pielgnacja ma
na celu przede wszystkim niedo-
puszczenie do spadku temperatury
betonu poniej +5oC i zamarzni-
cia wnim wody. Mona to osign
dziki dostarczaniu na budow beto-
nu o temperaturze ok. +10oC oraz
stosowaniu nastpujcej pielgnacji:
Elektronagrzewu konstrukcji
w masie wykonywanego wg od-
rbnej instrukcji; przy tej pie-
lgnacji konieczne jest rwnie
przykrywanie elementw elbeto-
wych foliami czy plandekami. Elek-
tronagrzew moemy stosowa do
15oC; poniej tej temperatury
niedopuszczalne jest wykonywa-
nie konstrukcji elbetowych.
Zabezpieczanie betonu pytami
weny mineralnej lub styropianu
i nakrywanie ich grubymi foliami
lub plandekami. Intensywno
pielgnacji zaley oczywicie od
warunkw atmosferycznych, lecz
kady jej rodzaj musi by skutecz-
ny (beton nie moe straci swych
zaoonych wasnoci).
 normaliz acja i normy

Aktualna klasyfikacja gruntw

dr hab. in. Maria Jolanta Sulewska
Politechnika Biaostocka
Wydzia Budownictwa i Inynierii rodowiska Nowa klasyfikacja gruntw jest cigle na etapie
wdraania.

N
owa klasyfikacja gruntw wg Rnice wnowej istarej W  prowadzono nowe granice frak-
wymienionych niej norm obo- klasyfikacji gruntw cji: 630; 200; 63; 20; 6,3; 2;
wizuje wPolsce od 2006 r. Mona wymieni nastpujce podsta- 0,63; 0,2; 0,063; 0,02; 0,0063;
PN-EN ISO 14688-1:2006 Bada- wowe rnice midzy procedurami 0,002 mm,
nia geotechniczne Oznaczanie postpowania wedug obu systemw Wprowadzono nowy trjkt ISO dla
iklasyfikowanie gruntw Cz 1: norm wcelu klasyfikacji gruntw: wszystkich grup gruntw (bardzo
Oznaczanie iopis, wraz z kolejnymi W nowych klasyfikacji i opisach gruboziarnistych, gruboziarnistych
wprowadzonymi poprawkami: PN- gruntw wg [6] stosuje si inne ba- idrobnoziarnistych).
-EN ISO 14688-1:2006/Ap1:2012 dania makroskopowe ni wg PN-B- Wprowadzono podzia na grunty:
iPN-EN ISO 14688-1/A1:2014-02 04481:1988. nieplastyczne (bardzo gruboziarni-
(wjzyku angielskim) [6]; Wprowadzono nowe oznaczenia frak- ste i gruboziarniste) i plastyczne
PN-EN ISO 14688-2:2006 Bada- cji, ktre nazwano gruntami podsta- (drobnoziarniste, spoiste).
nia geotechniczne Oznaczanie wowymi, oraz wprowadzono nowy Rozszerzono charakterystyk grun-
i klasyfikowanie gruntw Cz system konstruowania nazw gruntw. tw oopisy: frakcji drugorzdnych,
2: Zasady klasyfikowania (zawiera
nieaktualny zacznik krajowy), wraz Tab. 1 Zakresy rednic frakcji wedug nowej i starej normy
z poprawkami: PN-EN ISO 14688-
2/Ap1:2010 (nieaktualna), PN-EN
ISO 14688-2/Ap2:2012 (zawiera
aktualny Zacznik krajowy) oraz
PN-EN ISO 14688-2/A1:2014-02
(wjzyku angielskim) [7].
Nowa klasyfikacja gruntw jest
zwizana z Eurokodem 7 [9] i [10].
Eurokod 7 zosta wprowadzony jako
geotechniczna norma obowizujca
w Polsce rozporzdzeniem Ministra
Transportu, Budownictwa iGospodar-
ki Morskiej zdnia 25 kwietnia 2012 r.
w sprawie ustalania geotechnicznych
warunkw posadawiania obiektw bu-
dowlanych (Dz.U. z 2012 r. Nr 81,
poz. 463) [8].
Podstaw poprzedniej klasyfikacji
gruntw byy nastpujce normy:
PN-B-02480:1986 [11],
PN-B-04481:1988 [12],
PN-B-02481:1998 [13].
Analizy krytyczne oraz porwnania
klasyfikacji zawarto wartykuach [1],
[2], [3], [4], [5].

padziernik 2017 [154] 33

 normaliz acja i normy
Tab. 2 Grupy gruntw ze wzgldu na uziarnienie wedug starej i nowej klasyfikacji
wymiaru ziaren, ksztatu ziaren,
struktury, barwy, gstoci, domie-
szek oraz genezy gruntu.
Aktualny zacznik krajowy
W2012 r. wycofano wcaoci pierw-
szy zacznik krajowy (zamieszczony
w PN-EN ISO 14688-2:2006) (wy-
cofano nowy polski trjkt, polskie
nazwy gruntw) iwprowadzono dru-
gi, obecnie obowizujcy zacznik
krajowy, zamieszczony wPN-EN ISO
14688-2:2006/Ap2:2012.
Tab. 3 Porwnanie klasyfikacji gruntw organicznych wg starej i nowej klasyfikacji
34 Inynier budownictwa
W nowym zaczniku krajowym uzu-
peniono zasady klasyfikowania grun-
tw wsposb nastpujcy:
Zamieszczono przykadowe formu-
larze do opisu analizy makrosko-
powej gruntw gruboziarnistych
i bardzo gruboziarnistych oraz
gruntw drobnoziarnistych iorga-
nicznych.
Z  amieszczono zasady makroskopo-
wej oceny wilgotnoci gruntw.
Podano zasady tworzenia polskich
nazw gruntw (na podstawie cigu
symboli literowych, oznaczajcych
zawartoci poszczeglnych frakcji
wgruncie).
Podano wybrane symbole genezy
gruntw.
Pokazano przykad klasyfikacji grun-
tw na podstawie uziarnienia (trj-
kt ISO znomogramem).
Wprowadzono wykres plastycznoci
wedug Casagrandea.
Zmieniono terminologi dotyczc
charakterystyk uziarnienia.
Zweryfikowano okrelenia konsy-
stencji gruntw.
Uporzdkowano tabele dotyczce
zasad klasyfikowania gruntw.
Zasady nowej klasyfikacji
gruntw
Rodzaj gruntu mona okreli na pod-
stawie:
bada makroskopowych oraz
badania skadu granulometrycz-
nego (wg nowej specyfikacji tech-
nicznej PKN-CEN ISO/TS 17892-
-4:2009).

Tab. 4 Badania makroskopowe gruntw drobnoziarnistych (spoistych) wg PN-EN ISO 14688-1:2006
Istotn nowoci jest sposb two-
rzenia nazw gruntw:
wedug PN-B-02480:1986 usta-
lano nazwy sowne i oznaczano
skrtami literowymi, np.: piasek py-
lasty P, glina piaszczysta zwiza
Gpz;
wedug PN-EN ISO 14688-2:2006
+ PN-EN ISO 14688-2:2006/
Tab. 5 B
 adania makroskopowe konsystencji gruntw spoistych wg PN-EN ISO 14688-
-1:2006/Ap2:2012
Ap2:2012 nazwy gruntw stano-
wi kombinacje symboli literowych,
np. fsaCSafgr, msasiCl (polskie na-
zwy gruntw, czytane poczwszy
od frakcji gwnej, pisanej wielkimi
literami: piasek gruby z piaskiem
drobnym przewarstwiony wirem
drobnym, i z pyem i piaskiem
rednim).
normaliz acja i normy
W obu systemach norm stosuje si
sposb krokowego dochodzenia do
okrelenia rodzajw gruntw (sche-
maty blokowe, odpowiednio: rysunek
PN-86/B-02480-2 oraz rysunek 1
wPN-EN ISO 14688-1/Ap1:2012).
Grunt jest materiaem niecigym,
skadajcym si zoddzielnych ziaren
i czstek. Grunty naturalne sta-
nowi mieszanin ziaren i czstek
o rnych rednicach (w rnych
proporcjach ilociowych). Ziarna
i czstki wystpujce w gruntach
podzielono na frakcje. Frakcja grun-
tu jest to zbir ziaren i czstek
o rednicach dx (w mm), zawartych
w okrelonych zakresach. Zakresy
rednic i symbole frakcji gruntw
wg obu systemw norm zamiesz-
czono w tab. 1, a podzia gruntw
na grupy ze wzgldu na uziarnienie
pokazano wtab. 2.
Wedug nowej normy metod makro-
skopow okrela si rodzaje i nazwy
gruntw wsposb nastpujcy:
gruntw organicznych organolep-
tycznie (tab. 3),
gruntw wulkanicznych wsposb
wizualny,
gruntw niespoistych w sposb
wizualny,
padziernik 2017 [154] 35
 normaliz acja i normy

Zarezerwuj termin g runtw spoistych (py lub i) na 14688-1, 2:2006 na podstawie ska-
podstawie wynikw prb (tab. 4): du granulometrycznego, Inynieria
Konferencje szkoleniowe: wytrzymaoci wstanie suchym, iBudownictwo nr 10/2010.
dylatancji (prba wstrzsania 3. A. Gobiewska, Uwagi krytyczne do
Adaptacja i rewitalizacja obiektw
zabytkowych i poprzemysowych na cele gruntu wilgotnego), klasyfikacji gruntw wedug normy PN-
uytecznoci publicznej plastycznoci, -EN ISO 14688:2006, Biuletyn Pa-
Termin: 11.10.2017 zawartoci piasku, pyu iiu. stwowego Instytutu Geologicznego,
Zgodnie z now norm konsystencje nr 446, 2011.
Konstrukcje elbetowe cicer cum caule
Termin: 17.10.2017
gruntw spoistych oznacza si na pod- 4. A . Gobiewska, Polska klasyfikacja we-
Miejsce: Warszawa stawie bada makroskopowych (tab. 5). dug PN-B-02480:1986 zgodna z wy-
Kontakt: tel. 600 358 840 maganiami PN-EN ISO 14688, Acta
Wnioski Scientiarum Polonorum Architectura,
EKOLOGIA A BUDOWNICTWO 2017 N  owa klasyfikacja gruntw jest nr 11 (3), 2012.
XXIII Oglnopolska Interdyscyplinarna
Konferencja Naukowo-Techniczna cigle na etapie wdraania, 5. M . Tarnawski, U. Sykua, M. Ura,
Termin: 1214.10.2017 sygnalizowane s bdy i wtpliwo- Problemy z nazewnictwem gruntw
Miejsce: Bielsko-Biaa ci odnonie do jej stosowania. spoistych wedug normy PN-EN ISO
Kontakt: tel. 33 822 02 94 Wrazie powstania wtpliwoci przy 14688, Biuletyn Pastwowego Instytu-
www.pzitb.bielsko.pl
rozpoznawaniu nazw na podstawie tu Geologicznego, nr 446, 2011.
POL-ECO-SYSTEM 2017 skadu granulometrycznego grun- 6. P
 N-EN ISO 14688-1:2006 Badania geo-
Midzynarodowe Targi Ochrony tw, mieszczcych si w strefach techniczne Oznaczanie iklasyfikowanie
rodowiska granicznych midzy rodzajami grun- gruntw Cz 1: Oznaczanie iopis +
Termin: 1719.10.2017 tw na trjkcie ISO, naley zacho- PN-EN ISO 14688-1:2006/Ap1:2012,
Miejsce: Pozna
wa ostrono izastosowa kom- PN-EN ISO 14688-1/A1:2014-02 (E).
Kontakt: tel. 61 869 21 98
www.polecosystem.pl pleksow ocen, biorc pod uwag 7. P
 N-EN ISO 14688-2:2006 Badania geo-
take wyniki makroskopowego bada- techniczne Oznaczanie iklasyfikowanie
VII lskie Targi Budowlane nia plastycznoci [3]. gruntw Cz 2: Zasady klasyfikowa-
Termin: 2022.10.2017
Wydaje si, e nie ma metody, kt- nia + PN-EN ISO 14688-2/Ap1:2010,
Miejsce: Opole
Kontakt: tel. 697 900 190
ra by umoliwia przy korzystaniu PN-EN ISO 14688-2/Ap2:2012, PN-EN
domexpo.com/opole/slaskie-targi-budowlane z materiaw archiwalnych przej- ISO 14688-2/A1:2014-02 (E).
cie ze starych polskich nazw grun- 8. R ozporzdzenie Ministra Transportu,
INFRASTRUKTURA PODZIEMNA MIAST tw na nazwy nowe bez znajomoci Budownictwa i Gospodarki Morskiej
XIII Midzynarodowa Konferencja krzywej uziarnienia. z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie
Naukowo-Techniczna
Termin: 2526.10.2017
Naley koniecznie uwzgldnia wszyst- ustalania geotechnicznych warunkw
Miejsce: Wrocaw kie poprawki do norm (w kolejnoci posadawiania obiektw budowlanych
Kontakt: tel. 507 043 537 ich wydania), sprawdzajc ich aktu- (Dz.U. z2012 r. Nr 81, poz. 463).
www.uiua.pwr.edu.pl alno na stronie internetowej Pol 9. P N-EN 1997-1 Eurokod 7: Projektowa-
skiego Komitetu Normalizacyjnego. nie geotechniczne Cz 1: Zasady
RENEXPO Poland
7. Midzynarodowe Targi Energii oglne.
Odnawialnej i Efektywnoci Energetycznej Artyku ukaza si wnr. 2/2017 Biu- 10. P  N-EN 1997-2 Eurokod 7: Projektowa-
Termin: 2527.10.2017 letynu Informacyjnego Podlaskiej nie geotechniczne Cz 2: Rozpozna-
Miejsce: Warszawa OIIB iPodlaskiej OIA. nie ibadanie podoa gruntowego.
Kontakt: tel. 22 266 02 16
11. P  N-B-02480:1986 Grunty budow-
www.renexpo-warsaw.com
rda lane Okrelenia, symbole, podzia
II Konferencja  . Gobiewska, A. Wudzka, Nowa kla-
1. A iopis gruntw.
NOWE OBLICZE BIM syfikacja gruntw wedug normy PN-EN 12. P  N-B-04481:1988 Grunty budowlane
Termin: 07.11.2017
ISO, GDMT geoinynieria drogi mosty Badania prbek gruntu.
Miejsce: Warszawa
tunele nr 4/2006. 13. P  N-B-02481:1998 Geotechnika
Kontakt: tel. 22 617 68 35, 22 616 07 65
www.wsc.pl 2. S. Garwacka-Pirkowska, Okrelenie Okrelenia, symbole, podzia i opis
rodzajw gruntw wedug PN-EN ISO gruntw.

36 Inynier budownictwa
 ar t y ku sponsor owany

WINIOWSKI w odsonie smartCONNECTED

R
ozwj technologii inteligentnych
otworzy kolejny etap w proce-
sie ewolucji brany budowlanej.
Urzdzenia, takie jak brama garao-
wa, brama wjazdowa czy drzwi, zy-
skuj inne funkcjonalnoci izapewnia-
j now przydatno w okrelonych
sytuacjach. Inteligentne rozwizania
uatwiaj ycie, a kady, kto nawet
wminimalnym stopniu je wykorzystu-
je, nie chce znich rezygnowa.

Dom jest szczeglnym miejscem wykorzy-

stania rozwiza inteligentnych. Nowo-
czesny dom ma by zawsze pod rk,
a sterowanie jego rozmaitymi funkcjami
od wiata poczwszy, przez muzyk
iobraz, a po temperatur oraz otwiera-
nie bram idrzwi powinno by intuicyjne.
Wan zalet rozwiza inteligentnych
jest ich bezprzewodowo ibrak koniecz-
noci ingerencji instalacji w cian, co
daje pen swobod projektowania. Po-
nadto zastosowanie zaawansowanych
technik zwikszajcych odporno syste-
mw na celowe prby zakcania trans-
misji radiowej czyni je bezpiecznymi pod
kadym wzgldem.
Kompleksowa idea
Wzakresie bram garaowych, bram wjaz-
dowych oraz drzwi wejciowych marka
WINIOWSKI proponuje przejcie zepoki
automatyzacji do wiata smartCONNEC-
TED, gdzie bramy oraz drzwi porozumie-
waj si z uytkownikami. Dziki kompu-
terowo wspieranej automatyzacji idea
Kompleksowa idea kryjca si za nazw
smartCONNECTED to inwestycja, na
ktrej korzysta caa rodzina, poniewa
dziki niej dostp do domu nie jest ju
warunkowany pkiem cikich kluczy.
Rodzice mog wpuci dziecko do domu,
nie ruszajc si zbiura, lub wkilka se-
kund sprawdzi na swoim smartfonie,
czy brama wjazdowa jest zamknita. Co
wicej, za pomoc algorytmw inteli-
gentny dom sam potrafi zapamita tryb
ycia jego mieszkacw imyle za nich
owykonaniu podstawowych czynnoci,
jak uruchomienie alarmu lub czujnika
ruchu, czy te dziki funkcji geoloka-
lizacji otwarcie bramy na chwil przed
dojazdem do posesji. Takie rozwizania
staj si wpeni realne, atake dostpne Marcin Strzelec, szef Rozwoju Produk-
dla najbardziej wymagajcych klientw
oraz pasjonatw nowinek technologicz-
smartCONNECTED zapewnia uytkowni-
kom bram oraz drzwi marki WINIOW-
SKI niebanalne korzyci. Jest to przede
wszystkim poczucie posiadania kontroli
nad urzdzeniem, poczucie bezpiecze-
stwa zarwno swojego, jak ibliskich. Bra-
my idrzwi smartCONNECTED s rwnie
cile zwizane ze spenieniem oczekiwa
co do oszczdnoci zuycia energii oraz
zwygod.
Pierwszy krok do inteligentnego domu
Sterowanie bramami idrzwiami smart-
CONNECTED marki WINIOWSKI moe
odbywa si za pomoc urzdzenia Con-
nexoon firmy Somfy. Connexoon, dziaa-
jcy wzaawansowanej technologii io-ho-
nych, chccych osobicie przekona si
ozaletach ycia winteligentnym domu.
tw: Bramy, Stolarka, Automatyka,
Technologie Inteligentne WINIOWSKI
mecontrol, to pena integracja urzdze
zgwarancj komunikatu zwrotnego.
Dziki urzdzeniu Connexoon sterowanie
bramami idrzwiami WINIOWSKI odbywa
si zmobilnej aplikacji. Connexoon otwo-
rzy bram ogrodzeniow, bram gara-
ow, drzwi iwczy wiato wdomu na
chwil przed powrotem. Zamknie wszyst-
kie bramy oraz drzwi automatycznie po
zaparkowaniu samochodu. Sprawdzi bra-
my wjazdowe i garaowe jednym klikni-
ciem. Dziki funkcji geolokalizacji aplikacja
uruchomi bram wjazdow samoczynnie,
dziki wczeniej ustawionym scenariu-
szom. WINIOWSKI oferuje rwnie
rozwizanie dla bram funkcjonujcych na
drodze radiowej. Dla klientw, ktrzy ju
posiadaj bramy WINIOWSKI, idealnym
rozwizaniem jest sterownik Ri-Co. Kilka
wersji Ri-Co pozwoli dostosowa poziom
kontroli do potrzeb uytkownika. Wpod-
stawowej otworzy lub zamkn bra-
m czy drzwi. Jego rozszerzone wersje
dadz dodatkowo moliwo sprawdzenia
ich statusu. Dziki Ri-Co Pro bdziemy
mogli wdowolnym momencie ustali, czy
nasz dom jest odpowiednio zabezpieczony
i czy w trakcie naszej nieobecnoci nikt
nie prbowa si do niego dosta.
WINIOWSKI Sp. z o.o. S.K.A.
Wielogowy 153, 33-311 Wielogowy
tel. 18 447 71 11
faks 18 447 71 10
www.wisniowski.pl
marketing@wisniowski.pl

padziernik 2017 [154] 37

 normaliz acja i normy

POLSKIE NORMY Z ZAKRESU BUDOWNICTWA OPUBLIKOWANE W SIERPNIU 2017 R.

Numer referencyjny normy Data
Lp. Numer referencyjny i tytu normy KT**
zastpowanej* publikacji
PN-EN 1993-4-1:2009/A1:2017-08 wersja angielska
1 _ 2017-08-08 128
Eurokod 3 Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 4-1: Silosy
PN-EN 1993-4-2:2009/A1:2017-08 wersja angielska
2 Eurokod 3 Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 4-2: _ 2017-08-08 128
Zbiorniki
PN-EN 1364-5:2017-08 wersja angielska
3 Badania odpornoci ogniowej elementw nienonych _ 2017-08-08 180
Cz 5: Kratki wentylacyjne
PN-EN 1364-1:2015-08 wersja polska
4 Badania odpornoci ogniowej elementw nienonych PN-EN 1364-1:2001*** 2017-08-31 180
Cz 1: ciany
PN-EN 14209:2017-08 wersja angielska
5 Wstpnie formowane gzymsy gipsowo-kartonowe Definicje, PN-EN 14209:2009*** 2017-08-29 194
wymagania i metody bada
PN-EN 14496:2017-08 wersja angielska
Kleje gipsowe do pyt zespolonych do izolacji cieplnej
6 PN-EN 14496:2007*** 2017-08-29 194
i akustycznej oraz do pyt gipsowo-kartonowych Definicje,
wymagania i metody bada
PN-EN 13915:2017-08 wersja angielska
Prefabrykowane panele z pyt gipsowo-kartonowych
7 PN-EN 13915:2009*** 2017-08-08 194
z rdzeniem kartonowym typu plaster pszczeli Definicje,
wymagania i metody bada
PN-EN 14353:2017-08 wersja angielska
8 Metalowe naroniki i profile specjalne do stosowania z pytami PN-EN 14353+A1:2012*** 2017-08-08 194
gipsowo-kartonowymi Definicje, wymagania i metody bada
PN-EN 12488:2016-08 wersja polska
9 Szko w budownictwie Zalecenia dotyczce szklenia Zasady _ 2017-08-23 198
montau oszkle pionowych i pochyych
PN-EN ISO 10563:2017-08 wersja angielska
10 PN-EN ISO 10563:2007 2017-08-08 214
Budynki i budowle Kity Okrelanie zmiany masy i objtoci
PN-EN 15651-4:2017-03/AC:2017-08 wersja angielska
Kity niestrukturalne stosowane w zczach budynkw
11 _ 2017-08-10 214
i przejciach dla pieszych Cz 4: Kity stosowane do przej
dla pieszych
PN-EN 1052-2:2016-06/AC:2017-08 wersja angielska
12 Metody bada murw Cz 2: Okrelenie wytrzymaoci _ 2017-08-10 233
na zginanie
PN-EN 772-5:2016-06/AC:2017-08 wersja angielska
Metody bada elementw murowych Cz 5: Okrelenie
13 _ 2017-08-09 233
zawartoci aktywnych soli rozpuszczalnych w elementach
murowych ceramicznych

PN-EN 15657:2017-08 wersja angielska

Waciwoci akustyczne elementw budowlanych i budynkw
14 Pomiar laboratoryjny dwikw materiaowych pochodzcych PN-EN 15657-1:2009 2017-08-31 253
od wyposaenia technicznego budynku dla wszystkich
warunkw instalacji

38 Inynier budownictwa
 normaliz acja i normy

Numer referencyjny normy Data

Lp. Numer referencyjny i tytu normy KT**
zastpowanej* publikacji
PN-EN 124-3:2015-07/Ap1:2017-08 wersja angielska
Zwieczenia wpustw i studzienek wazowych do nawierzchni
15 _ 2017-08-31 278
dla ruchu pieszego i koowego Cz 3: Zwieczenia wpustw
i studzienek wazowych wykonane ze stali i stopw aluminium
PN-EN 124-4:2015-07/Ap1:2017-08 wersja angielska
Zwieczenia wpustw i studzienek wazowych do nawierzchni
16 _ 2017-08-31 278
dla ruchu pieszego i koowego Cz 4: Zwieczenia wpustw
i studzienek wazowych wykonane z betonu zbrojonego stal

PN-EN 124-5:2015-07/Ap1:2017-08 wersja angielska

Zwieczenia wpustw i studzienek wazowych do nawierzchni
17 dla ruchu pieszego i koowego Cz 5: Zwieczenia _ 2017-08-31 278
wpustw i studzienek wazowych wykonane z materiaw
kompozytowych
PN-EN 124-6:2015-07/Ap1:2017-08 wersja angielska
Zwieczenia wpustw i studzienek wazowych do nawierzchni
dla ruchu pieszego i koowego Cz 6: Zwieczenia wpustw
18 _ 2017-08-31 278
i studzienek wazowych wykonane z polipropylenu (PP),
polietylenu (PE) lub nieplastyfikowanego poli(chlorku winylu)
(PVC-U)
PN-EN 12831-1:2017-08 wersja angielska
Charakterystyka energetyczna budynkw Metoda obliczania
19 PN-EN 12831:2006 2017-08-08 316
projektowego obcienia cieplnego Cz 1: Obcienie
cieplne, Modu M3-3
PN-EN 12831-3:2017-08 wersja angielska
Charakterystyka energetyczna budynkw Metoda obliczania
20 projektowego obcienia cieplnego Cz 3: Obcienie PN-EN 15316-3-1:2007 2017-08-08 316
domowych instalacji ciepej wody uytkowej i charakterystyka
zapotrzebowania, Modu M8-2, M8-3
* Zastpowanie (wycofywanie) normy obejmuje wszystkie wersje jzykowe tej normy oraz wszystkie elementy dodatkowe.
** Numer komitetu technicznego.
*** Norma zharmonizowana (rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 uchylajce dyrektyw 89/106/EWG
Wyroby budowlane) komunikat ogoszony w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 2016/C 209/03 z 10 czerwca 2016 r.

+A1; +A2; +A3 element numeru normy skonsolidowanej, tzn. normy, w ktrej wszelkie zmiany i poprawki s wczone do treci normy
(informacja o wczonych zmianach znajduje si w przedmowie normy).
AC poprawka europejska do normy.
Ap poprawka krajowa do normy.
UWAGA: Poprawki AC i Ap s dostpne w wyszukiwarce norm na stronie www.pkn.pl do bezporedniego pobrania.

ANKIETA POWSZECHNA
Polski Komitet Normalizacyjny, jako czonek europejskich organizacji normalizacyjnych, uczestniczy w procedurze opiniowania Norm
Europejskich.
Pena informacja o ankiecie dostpna jest na stronie: www.pkn.pl/ankieta-powszechna
Przedstawiony wykaz projektw PN jest oficjalnym ogoszeniem ich ankiety powszechnej. Ankieta projektu EN jest jednoczenie ankiet
projektu przyszej Polskiej Normy (prEN = prPN-prEN).
Wykaz jest aktualizowany na bieco, dla kadego projektu podano odrbnie termin zgaszania uwag.
Uwagi do projektw prPN-prEN mona zgasza bezporednio na stronie internetowej (przycisk Zgo uwagi) lub na waciwych
formularzach przesya do Sektora Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych PKN wpnsbd@pkn.pl. Szablony formularzy i instrukcje ich
wypeniania s dostpne na stronie internetowej PKN.
Projekty PN s dostpne do wgldu w czytelniach Wydziau Sprzeday (WDI) PKN (Warszawa, d, Katowice), adresy dostpne s rwnie
na stronie internetowej PKN.
Magorzata Pogorzelska
kierownik sektora
Wydzia Prac Normalizacyjnych Sektor Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych

padziernik 2017 [154] 39

 jz y k angielsk i

Wooden houses
Wood is anatural, human-friendly material that has been
used in construction for centuries. Homes built of wood
provide aunique microclimate and asense of comfort.
The properties of wood help prevent suspended dust.
Wood is also a100-percent 'green' construction material
with agood heat transfer coefficient and agood
sound-proofing performance.
Fot. K. Winiewska

Wooden buildings have had a long and
rich history in Poland. Centuries ago, they
were predominant in Polish building en-
gineering. Casimir III the Great, a Polish
King, is said to 'have found Poland made
of timber and left it built of stone'. This
is how wood was largely replaced with
then-novel and stronger construction ma-
terials. Since the socialist realism finally
crumbled in Poland, wood has been
back in favour, becoming a challenging
material for project owners, designers,
and construction workers. Poland has
become open to novel building solu-
tions and technologies from Scandinavia,
Canada, and the United States which
are environmentally-friendly, enable fast
construction, and provide good energy
efficiency. Wooden summer houses were
soon joined by all-season accommoda-
tions with all living amenities, aesthetic
finish, and an advantage of low mainte-
nance costs. Today, when organic ma-
terials are highly valued, wood is often
considered to be a luxury good. The most
popular wood construction technologies
in Poland include log houses and tim-
ber frame houses.
Log houses
A log house is built by putting it in simple
terms stacking round logs horizontally
to form the walls. The timber of choice
for Polish log houses is pine, spruce, or
fir. The logs are best dried. This is critical
to building sound floor joists. If a log is too
wet, it may shrink and crack after build-
ing. Several log structures exist, including
the following main styles:
Interlocked corner log structure: the
horizontally stacked logs are fastened
to one another with dowels that are
fixed with nails or metal anchors.
The log wall corners are interlocked
with dovetail joints or notches. The
logs at the corners, the so-called log
ends or log heads, may extend be-
yond the wall envelope.
Piece-en-piece log structure which
features log posts standing on their
ends at the corners, and flanking the
doors and windows. The log posts
rest on ground beams and have a
frame of cap beams on the top. The
walls between the posts are made of
short horizontal logs.
Apart from the round logs, square logs
are used. They are common to the style
of Zakopane highlander homes. Glue-
laminated timber, in the form of logs
sawn into planks and bonded back
again, can replace naturally solid logs.
The Polish building regulations specify
that the heat transfer coefficient in build-
ings built in 2017 and later must be U =
0.23 W/m2K. To meet this requirement,
log houses require additional thermal
tekst do odsuchania na www.inzynierbudownictwa.pl
insulation. Otherwise the logs would
have to be over 0.5 m thick.
Timber frame houses
Timber frame houses are based on light
wood framed structures. Here, the ba-
sic construction material are planks, or
boards, most often made of Class C30
pine timber, 38 mm thick and 89 mm
wide (on inner walls) or 140 mm wide (on
faade walls). The frame timber should
be planed on all four sides and dried at
least at 67oC. This makes chemical treat-
ment obsolete, since it kills insect lar-
vae and spores of fungi and mould.
When finished, the timber frame is rein-
forced with water-proofed boards (such
as OSB/3, MFP, or gypsum fibreboards)
to form the outer shell and the back-
ing for the faade layers (made of plaster
rendered on EPS boards, wooden lin-
ing, or brick lining). The inner shell is
most often made of drywall panels or
wooden lining. Timber frame houses can
be built on site with prefabricated timber
units to slash the construction time.
Timber buildings are usually comple-
mented with wooden floors, stairs, pa-
tios and balconies, roof trusses, roof
shingles, and wooden indoor trim.
Magdalena Marcinkowska

40 Inynier budownictwa
t umaczenie jz y k angielsk i

Domy drewniane GLOSSARY:

wood drewno
Drewno od wiekw stanowi naturalny, przyjazny dla czowieka su- human-friendly przyjazny dla
rowiec. Zastosowane jako materia do budowy domu zapewnia jego czowieka
mieszkacom niepowtarzalny mikroklimat iuczucie przytulnoci. heat transfer coefficient wsp-
Waciwoci drewna sprawiaj, e wpomieszczeniach nie unosi si czynnik przenikania ciepa
kurz. Ponadto jest ono wpeni ekologiczne, stanowi dobry wspczyn- predominant dominujcy
nik przenikania ciepa oraz posiada dobre wartoci akustyczne. timber drewno (uywane
w budownictwie)
to be back in favour wraca
Budownictwo drewniane wPolsce ma boga- i oknach budynku. Supy ustawione s na do ask
t histori. Setki lat temu byo dominujcym podwalinie, a u gry zwieczone oczepem maintenance costs koszty utrzy-
sposobem wznoszenia obiektw. Wrednio- (belk). Midzy supami wykonuje si wype- mania
wieczu, za spraw krla Kazimierza Wielkie- nienie zkrtkich belek zwanych tkami.
log house dom drewniany z bali
go, ktry wXIV wieku zasta Polsk drewnia- Oprcz bali okrgych stosuje si rwnie
n, a zostawi murowan, zostao wyparte bale prostoktne (pazy), charakterystyczne
timber frame house dom drew-
przez nowe, bardziej wytrzymae materiay dla stylu zakopiaskiego. Obecnie mona niany szkieletowy
budowlane. Po okresie socrealizmu drewno stosowa rwnie bale klejone. Od 2017 roku pine sosna
zaczo powraca do ask jako budulec, wspczynnik Uwynosi 0,23 W/m2K iaby go spruce wierk
stajc si duym wyzwaniem dla inwesto- speni, istnieje konieczno dodatkowego fir joda
rw, projektantw i budowniczych. Wtedy to docieplenia bali. Wprzypadku uycia samych
to shrink kurczy si
docieray do nas z krajw skandynawskich, bali, ich grubo musiaaby wynosi ponad
to crack pka
Kanady i Stanw Zjednoczonych coraz to 0,5 m.
nowsze rozwizania obejmujce technologie dowel dybel
ekologiczne, zapewniajce szybk realizacj Domy drewniane szkieletowe nail gwd
robt i posiadajce dobre parametry ener- Ich budowa polega na wykonaniu lekkiego anchor kotew
getyczne. Oprcz drewnianych obiektw szkieletu drewnianego. Podstawowym mate- wall envelope obrys (budynku)
sezonowych zaczy powstawa budynki ca- riaem konstrukcyjnym s deski, najczciej
piece-en-piece log structure
oroczne zdrewna, ktre zapewniay wygod, z drewna sosnowego klasy C30 o grubo-
drewniana konstrukcja supowo-
estetyczny wygld oraz niskie koszty utrzy- ci 38 mm i szerokoci 89 mm (ciany we-
mania. Dzi, wdobie doceniania waciwoci wntrzne) lub 140 mm (ciany zewntrzne). -ryglowa
naturalnych materiaw, drewno czsto uwa- Drewno, z ktrego wykonany jest szkielet, post sup
ane jest za dobro prawdziwie luksusowe. powinno by czterostronnie strugane i su- ground beam podwalina
Najwiksz popularnoci w Polsce ciesz szone wtemperaturze min. 67C. Pozwala to cap beam oczep
si domy drewniane zbali oraz szkieletowe. zrezygnowa z impregnacji chemicznej, po- square logs bale prostoktne
niewa odpowiednia temperatura zabija larwy
(pazy)
Domy drewniane zbali owadw oraz niszczy zarodniki grzybw iple-
Wykonanie domw zbali najoglniej polega na ni. Gotow konstrukcj usztywnia si pytami thermal insulation docieplenie
ukadaniu drewnianych okrgych bali jeden na odpornymi na wilgo (OSB/3, MFP, wkno- plank / board tu: deska
drugim. WPolsce najczciej stosuje si drew- wo-gipsowymi), ktre stanowi poszycie ze- to plane struga
no z sosny, wierka lub jody. Najlepiej, gdy wntrzne suce jako podkad pod elewacj to dry suszy
bale s suche. Ma to szczeglne znaczenie (np. tynk na styropianie, okadziny drewniane insect larva (pl insect larvae)
przy konstrukcji belek stropowych. Bale mokre, lub ceglane). Poszycie wewntrzne wykonuje
larwa owada
zanim osign wymagan wilgotno, mog si najczciej z pyt gipsowo-kartonowych
kurczy si ipka. Wyrnia si konstrukcje: lub okadzin drewnianych. Domy szkieletowe spore zarodnik
W  iecow (wgow) i zrbow. Uoone mog by montowane z prefabrykatw, co fungi grzyby
na sobie bale czy si dyblami za pomoc skraca czas realizacji budowy. mould ple
gwodzi lub metalowych kotew. W naro- outer shell poszycie zewntrzne
nikach (wgach) stosuje si wrby. Belki Dopenieniem omawianej powyej architek- EPS board styropian
w naronikach, tzw. ostatki, mog wysta- tury drewnianej jest wykonanie drewnianych
wooden lining okadzina drewniana
wa poza obrys budynku. konstrukcji stropw, schodw, tarasw, wi-
Supowo-ryglow, ktra skada si ze su- by dachowej ipokrycia dachu gontem, atak- inner shell poszycie wewntrzne
pw ustawionych wnaroach, przy drzwiach e elementw wewntrznego wyposaenia. drywall panel pyta gipsowo-kar-
tonowa
roof truss wiba dachowa
Informujemy, e koczymy w naszym miesiczniku cykl lekcji jzyka roof shingle gont
angielskiego. Wszystkie lekcje dostpne s na naszej stronie internetowej: indor trim tu: dekoracja we-
www.inzynierbudownictwa.pl wntrzna/wykoczenie

padziernik 2017 [154] 41

Unikatowo zrealizowanych inwestycji
Dzisiejsza architektura to nie tylko obiekty
uytkowe, wzniesione, by spenia cile
okrelone funkcje, ale take projekty niosce
za sob pewn ide, posiadajce cechy mia-
stotwrcze, majce nierzadko decydujcy
wpyw na percepcj i sposb uytkowania
danej przestrzeni.
Kady projekt to dla nas nowe wyzwanie.
Korzystajc z naszego wieloletniego do-
wiadczenia pomagamy profesjonalistom
budowa bezpiecznie, pewnie i nowoczenie
od fundamentw a po dach. W ostatnich
miesicach mielimy przyjemno bra
udzia w wielu unikatowych projektach
rodzimych i zagranicznych, nowo wzno-
szonych i rewitalizowanych.
Uczestniczymy m.in. w nadawaniu drugiego
ycia Centrum Praskiego Koneser, dajemy
nowe tchnienie niezwykej zabudowie Portu
Praskiego unikatowego osiedla w centrum
Warszawy. Wsppracowalimy przy budo-
wie innowacyjnego kompleksu biurowego
Business Garden Warszawa i nowoczesnego
biurowca Immobile K3 w Bydgoszczy, a tak-
e przy modernizacji starwki i powstaniu
Hotelu Hilton w Gdasku. Jestemy obecni
rwnie na wiatowych realizacjach przy
budowie trzeciej wiey World Trade Center
w Nowym Jorku, przy wznoszeniu najwy-
szego budynku mieszkalnego na wiecie
Central Park Tower w Londynie czy wie
Petronas Towers w Kuala Lumpur. Nasze
portfolio wzbogaciy ostatnio inwestycje
z zakresu budownictwa infrastrukturalnego.
Z zastosowaniem naszych systemw powsta
w Ostrdzie obiekt MS-3 najwikszy most
typu extradosed w Europie, za Most azien-
kowski doczeka si dugo oczekiwanego
remontu. A to tylko niewielka cz inwesty-
cji, w ktrych mamy zaszczyt uczestniczy.
Tomasz Tomczuk
Dyrektor Generalny
Doka Polska Sp. z o.o.
Nasza firma braa udzia przy budowie metra
warszawskiego, dostarczajc innowacyjne
mocowania, ktre naleycie speni swoje
zadanie w obliczu wymagajcych warun-
kw, oraz kompleksowym wsparciu tech-
nicznym na kadym etapie od projekto-
wania, po monta kotew na budowie. Sama
inwestycja jest jedn z najwikszych w tej
czci Europy. Podczas budowy Ilinii metra
na dwch stacjach elementy wpostaci fasad
wentylacyjnych zamontowano za pomoc
systemu fischer ACT (Advanced Curtain wall
Technique), ktry jest atwy wdezinstalacji.
Ta uyteczno bya kluczowa, poniewa
w razie pojawienia si przeciekw na pe-
ronach rozebranie fasady mocowanej do
cian szczelinowych przebiegnie sprawnie
ipozwoli szybko wymieni pojedyncz pyt
okadzinow. Wprzypadku II linii metra, kt-
rej budowa wci trwa, marka fischer zaopa-
trzya teren budowy w niezbdne systemy
kotew chemicznych do wklejania prtw
zbrojeniowych (FIS SB iFIS EM), jak imontau
poszczeglnych urzdze oraz elementw
infrastruktury. W ramach inwestycji wsp-
pracujemy z projektantami, inwestorami
i generalnymi wykonawcami. fischerpolska
cay czas realizuje na miejscu prby wytrzy-
maociowe inadzoruje prace zwizane zza-
kotwieniami. Dziki temu mamy pewno,
e wszystkie konstrukcje bd bezpieczne
i przyjm na siebie najwiksze obcienie.
Nowo powstajcym, ponadtrzykilometro-
wym odcinkiem podziemnej trasy pierwsze
pocigi miejskie powinny przejecha w2019 r.
Artur Pawny
Dyrektor ds. Marketingu
iStrategii Produktowej
fischerpolska Sp. zo.o.
PBP EMKA zawsze specjalizowaa si wwyko-
nywaniu prac nietypowych i trudnych tech-
nicznie. Nasze ambicje w tej dziedzinie nie
zmieniy si od lat icigle podejmujemy si te-
matw ekstremalnych pod wzgldem projek-
towym, organizacyjnym oraz wykonawczym.
Takie zadania buduj oczekiwany wizerunek
firmy ipozwalaj na jej rozwj. Moemy pod-
j si i z powodzeniem zrealizowa ekstre-
malnie trudne tematy dziki systematycznie
wdraanym innowacjom. W ostatnim czasie
wykonalimy wiele unikatowych inwestycji,
do ktrych mog zaliczy zabudow wENEA
Elektrownia Poaniec, na kominie elbeto-
wym H = 90 m zwki stalowej owadze 54 t.
Gabaryty tej zwki s imponujce: wysoko
9 m, zmniejszenie rednicy wylotowej z 11,9
do 6,5 m. Wyjtkowo tego zadania polega-
a na tym, e czny czas montau nie mg
przekroczy 2 zmian roboczych, aminimalna
odlego od komina, gdzie mgby stan od-
powiednio duy uraw, wynosia prawie 80 m.
Aby wykona prace, naleao wyczy 3 linie
wysokiego napicia. Kolejnym szczeglnym
zadaniem bya modernizacja ukadu tumienia

drga poprzecznych na 2 kominach stalowych
H = 120 m wBukownie k. Olkusza. Ze wzgldu
na nietypow, anizotropow konstrukcj ko-
minw zaprojektowano nigdzie wczeniej nie
stosowane tumiki drga ornej charaktery-
styce dynamicznej w dwch prostopadych
kierunkach. Sam monta wykonano zuyciem
wcigarek imetod alpinistycznych, aby dodat-
kowo nie obcia konstrukcji obiektw.
Mariusz Kdzierski
Prezes Zarzdu
Przedsibiorstwo
Budownictwa Przemysowego
EMKA Sp. z o.o. Sp.k.
Wcigu minionych 14 lat obsuylimy tysi-
ce inwestycji, realizujc przy tym miliony me-
trw kwadratowych stropw. Wszechstron-
ne zastosowanie systemw stropowych
Rector pozwala projektantom na nietypowe
i odwane rozwizania projektowe. Dziki
prefabrykowanym spronym belkom stro-
powym realizujemy stropy o rozpitoci
dochodzcej nawet do 10 m. Codziennie
dostarczamy nasze prefabrykaty na budowy
nowoczesnych budynkw, ale szczegln
uwag przywizujemy do obiektw zabyt-
kowych. Bogato zdobione kamienice, paa-
ce czy te obiekty sakralne, ktre po latach
doczekay si kapitalnego remontu, kryj
w sobie wiele tajemnic. Praca projektowa
przy tego typu obiektach jest nie lada wy-
zwaniem dla naszych inynierw. Specyfika
prac budowlanych przy obiektach zabytko-
wych polega na tym, e wiele elementw
konstrukcyjnych jest ukrytych pod warstwa-
mi wykoczeniowym. Dopiero podczas prac
budowlanych okazuje si, jakie wymiary ma
pomieszczenie i dochodzi do wielu zmian,
ktrych nie mona byo przewidzie na
PATRON PROJEKTU
www.KreatorBudownictwaRoku.pl 43
etapie projektowania. Dziki elastycznoci
systemw stropowych Rector mona dopa-
sowa si do zmian iunikn przerw wyko-
nawczych. Pomimo trudu oraznietypowych
rozwiza projektowych, moliwo po-
dziwiania odbudowanych budynkw daje
wiele satysfakcji. Cieszymy si, e moemy
mie swj wkad w odbudow zabytkowej
tkanki naszych miast, aefekt kocowy moty-
wuje nas do dalszej pracy irozwoju naszych
produktw.
Tomasz Chmielowiec
Dyrektor Operacyjny
Rector Polska Sp. z o.o.
Coraz czciej nowe inwestycje wymagaj
nietypowych rozwiza ze wzgldu na po-
ziom skomplikowania architektury jak i za-
gospodarowania terenw o wymagajcych
warunkach geologicznych.
Przykadem takiej realizacji bya budowa
Muzeum II Wojny wiatowej w Gdasku,
gdzie, pomimo duego zainteresowania,
ostatecznie tylko dwa przedsibiorstwa zo-
yy ofert iSoletanche wygraa. Nasz prze-
wag byo wykorzystanie autorskiego roz-
wizania, ktre pozwolio na optymalizacj
technologie
kosztw zuytych materiaw, robocizny,
ale przede wszystkim skrcio czas realizacji
wporwnaniu do wariantu bazowego.
Firma Soletanche Polska wykonaa podwod-
ne betonowanie korka odcinajcego dopyw
wody do wykopu. Byo to jedno z najwik-
szych na wiecie tego typu betonowa itrwa-
o nieprzerwanie 7 db. Wiele razy zdarzao
nam si projektowa i wykonywa ciany
szczelinowe, ale pierwszy raz mielimy po-
czy je zbetonowym korkiem tworzc suchy
wykop, co powodowao pewne obawy. Po-
stawilimy na rozwizanie naszym zdaniem
najbezpieczniejsze oraz skuteczne. Dziki
ponaddwudziestoletniemu dowiadczeniu
na rynku polskim i kilkudziesicioletniemu
na wiecie, nasz zesp specjalistw zarw-
no wwykonawstwie, jak iprojektowaniu nie
boi si wyzwa. Wdoborze odpowiedniego
rozwizania pomaga rnorodno stosowa-
nych przez Soletanche technologii od cian
szczelinowych, poprzez pale wielkoredni-
cowe, CFA, SCREWSOL, TRENCHMIX, mikro-
pale, kotwy gruntowe, po przesony poziome
ipodbicia budynkw metod jet-grouting.
Urszula Tomczak
Kierownik Biura Projektowego
Soletanche Polska Sp. z o.o.
Opracowaa Anna Dbiska
redaktor naczelna
redakcja katalogw
padziernik 2017 [154]
 technologie

ABC dachw odwrconych

mgr in. Bartomiej Monczyski
Zalety dachu odwrconego to m.in. wysoka odporno
na czynniki zewntrzne (hydroizolacja zabezpieczona
warstwami termoizolacji i balastowymi) oraz moliwo
obcienia uytkowego.

P
odstawowym zadaniem stropo-
dachu, czyli poziomego elementu
konstrukcyjnego czcego wso-
bie funkcj dachu zfunkcj stropu nad
ostatni kondygnacj, jest bezpieczne
przenoszenie obcie. Inne zadania
stropodachu wynikaj zfunkcji przegro-
dy zewntrznej budynku izwizane s
gwnie zzasadami fizyki budowli [4], [5].
S to wszczeglnoci:
ochrona budynku ijego elementw
przed wpywem warunkw atmos-
ferycznych, szczeglnie przed
wod i jej wnikaniem do wntrza
budynku (warunek cakowitej
szczelnoci);
 chrona konstrukcji przed waha-
o
niami temperatury, co ma zapew-
ni komfort cieplny, odpowiedni
mikroklimat wntrz, odpowiedni
poziom izolacyjnoci cieplnej oraz
oszczdnoci energii;
 chrona elementw konstrukcji
o
przed uszkodzeniami powstaymi na

Rys. 1 Stropodach peny [2]: 1 konstrukcja nona, 2 termoizolacja, Rys. 2 Stropodach peny z paroizolacj [2]: 1 konstrukcja nona,
3 hydroizolacja 2 paroizolacja, 3 termoizolacja, 4 warstwa podkadowa,
5 hydroizolacja

Rys. 3 Ocieplony stropodach peny na podou elbetowym z war-

stw dociskow [2]: a) z grn warstw z pyt betonowych,
b) z posypk wirow; 1 pyty betonowe, 2 posypka wiro- Rys. 4 Stropodach odwrcony [2]: 1 warstwa ochronna ze wiru
wa, 3 hydroizolacja, 4 termoizolacja, 5 paroizolacja, 16/32 mm, 2 geowknina, 3 termoizolacja, 4 hydroizola-
6 warstwa konstrukcyjna, 7 podkadka dystansowa cja, 5 warstwa spadkowa, 6 strop (konstrukcja nona)

44 Inynier budownictwa

skutek dziaania wilgoci technolo-
gicznej oraz uytkowej, jak rwnie
nadmiernej absorpcji wody przez
materiay budowlane;
ochrona przeciwpoarowa;
ochrona przed dwikami (przegro-
da akustyczna);
regulacja dyfuzji pary wodnej z po-
mieszcze usytuowanych poniej na
zewntrz budynku;
zapewnienie estetyki (dotyczy to
szczeglnie sufitu oraz nawierzchni
stropodachu).
Spenienie powyszych wymaga mo-
liwe jest dziki zastosowaniu war-
stwowej budowy stropodachu kada
z warstw ma do spenienia konkret-
ne zadanie. W zalenoci od rodzaju
stropodachu przyjo si stosowanie
nastpujcych warstw (wszystkich
lub wybranych) [7]:
konstrukcja nona/podoe,
warstwa (powoka) impregnujca,
technologie
REKLAMA
warstwa wyrwnawcza (rozdzielaj- plenie przed wpywami atmosferyczny-
ca iwyrwnawcza), mi (rys. 1, 2, 3). Ukad ten ma jednak
p  aroizolacja, istotn wad pokrywajca go papa
t ermoizolacja, czy membrana (bdce jednoczenie
p  rzestrze wyrwnujca cinienie izolacj przeciwwodn) jest naraona
pary wodnej/przestrze wentylowa- na oddziaywanie czynnikw atmosfe-
na/warstwa rozdzielajca, rycznych, due wahania temperatury
izolacja przeciwwodna dachu, oraz na uszkodzenia mechaniczne.
z abezpieczenie pokrycia/ochrona Dlatego opracowano system tzw. da-
powierzchni/obcienie dodatkowe/ chu odwrconego, w ktrym zamie-
warstwa uytkowa. niono kolejno warstw izolacji ciepl-
Ze wzgldu na ukad poszczeglnych nej iprzeciwwodnej. Wsystemie tym
warstw rozrnia si stropodachy pe- izolacj przeciwwodn najczciej
ne, odpowietrzane oraz wentylowane zdwch warstw papy termozgrzewal-
(kanalikowe, szczelinowe idwudzielne). nej ukada si bezporednio na pod-
Do stropodachw zalicza si rwnie ou (na wyrwnanej pycie stropowej
tarasy nadziemne (nad pomieszcze- zuksztatowanym spadkiem), adopie-
niami). Stropodachy pene wystpu- ro na niej termoizolacj (rys. 4).
j z kolei w dwch wariantach tzw. Typowy ukad warstw dachu odwr-
stropodachw tradycyjnych oraz zod- conego przedstawia si (patrzc od
wrconym ukadem warstw. W przy- gry) nastpujco [1]:
padku tradycyjnego ukadu warstw warstwa balastowa wir, pyty
izolacja przeciwwilgociowa chroni ocie- chodnikowe lub warstwa zieleni,
padziernik 2017 [154] 45
 technologie

geowknina,
termoizolacja,
izolacja wodochronna,
pyta konstrukcyjna z warstw
spadkow.
Stropodachy, zarwno posiadajce,
jak inieposiadajce funkcji uytkowej,
coraz czciej wykonywane s wfor-
mie dachu zielonego. Przestrze da-
chu zielonego czy wsobie nie tylko
walory uytkowe i dekoracyjne, ale traktowane jest wrcz jako synonim
pozwala rwnie na lepsze zagospo- dachu zielonego.
darowanie terenu oraz zachowuje Wrd warstw konstrukcyjno-funk-
naturalny wygld obszarw wykorzy- cjonalnych dachu zielonego naley wy-
stanych pod zabudow. Mimo e kon- mieni warstw:
strukcja dachu zielonego moe by hydroizolacji,
wykonana zarwno w tzw. ukadzie chronic przed przerastaniem
tradycyjnym, jak i odwrconym, ten korzeni,
drugi wariant wybierany jest na tyle o  chronn,
czsto, e okrelenie dach odwrcony t ermoizolacji,

Tab. 1 Wady izalety dachu klasycznego iodwrconego [3]

Dach klasyczny ocieplony Dach odwrcony
 oliwo uytkowego obcienia dachu hydroizolacja
m
 ysoka i stabilna izolacyjno cieplna termoizolacja pozostaje
w
wykonana na sztywnym podou oraz zabezpieczona warstw
w warunkach niezmiennej wilgotnoci,
Zalety

termoizolacji od gry,
 oliwo stosowania warstw spadkowych o niewielkim
m
 oliwo wykonania prby wodnej (sprawdzenie szczelnoci),
m
ciarze (np. kliny spadkowe ze styropianu),
 ysoka odporno na czynniki zewntrzne hydroizolacja
w
 ogaty wybr i atwy dostp do materiaw termoizolacyjnych
b
zabezpieczona jest warstwami termoizolacji oraz balastowymi

b  rak moliwoci uytkowania (obciania) dachu ze wzgldu

na elastyczn termoizolacj umieszczon pod hydroizolacj,
n  iewielka odporno na ssanie wiatru konieczno kotwienia
 oliwo zmiany wspczynnika ciepa termoizolacja
m
lub balastowania,
pozostaje w warunkach mokrych,
Wady

s zybszy postp starzenia si hydroizolacji pod wpywem

 graniczony asortyment materiaw nadajcych si do
o
promieniowania UV,
wykonania termoizolacji materiay nienasikliwe (XPS, PIR czy
b  rak ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi
szka piankowe) s stosunkowo drogie
(np. gradobicie, spadajce elementy),
u  trudniona lokalizacja ewentualnych przeciekw
(niekontrolowana migracja wody w warstwie termoizolacji)

Tab. 2 Materiay stosowane do wykonywania poszczeglnych warstw dachu zielonego [6]

Warstwa konstrukcji Rodzaj materiau
p  olimerowo-bitumiczne masy uszczelniajce (masy KMB)**,
p  apy asfaltowe termozgrzewalne,
Hydroizolacja
folie (membrany) dachowe z tworzyw sztucznych (np. EPDM),
s amoprzylepne membrany bitumiczne
 yty styropianowe (EPS)*,
p
 yty z weny mineralnej (MW)*,
p
Termoizolacja
 yty z polistyrenu ekstrudowanego (XPS),
p
 yty z pianki poliuretanowej (PUR/PIR)
p

 wir o uziarnieniu 8/16 mm,

g  rys naturalny,
Drenaowa g  rys sztuczny lub z recyklingu (np. keramzyt),
m  aty i pyty drenaowe,
g  eotekstylia w postaci strukturalnych wknin wykonanych z HDPE
Filtracyjna  eowknina
g
 umus,
h
Wegetacyjna
 ieszanki: ziemi i lekkich kruszyw ceramicznych, upkowych lub pochodzenia wulkanicznego
m
*wycznie w ukadzie tradycyjnym, **wycznie w ukadzie odwrconym

46 Inynier budownictwa
 technologie

REKLAMA

rozdzielajc, szwowej powoki o powierzchni nawet Pod warunkiem zastosowania odpo-

drenaow, kilkuset metrw kwadratowych. wiednich materiaw moe stanowi
filtrujc, Ochrona przed przerastaniem ko- jednoczenie warstw rozdzielajc.
wegetacyjn. rzeni musi trwale zabezpiecza hy- Termoizolacja stosowana w ukadzie
Hydroizolacja powinna si cechowa droizolacj przed uszkodzeniami po- dachu zielonego musi by odporna
przede wszystkim wodoodpornoci, wodowanymi wrastaniem korzeni i/lub na obcienia mechaniczne na war-
odpowiedni wytrzymaoci na ci- kczy. Zabezpieczenie takie wymaga- stwie izolacji cieplnej spoczywa cay
skanie, wysok odpornoci na dziaa- ne jest zarwno wprzypadku zaziele- ciar dachu oraz na zwilgocenie.
nie kwasw humusowych oraz innych nienia intensywnego, jak ipasywnego. Dlatego te zalecane jest stosowanie
zwizkw wystpujcych w warstwie Funkcj zabezpieczenia przed korze- twardych pyt zpolistyrenu ekstrudo-
wegetacyjnej, jak rwnie na rodki niami moe peni dodatkowa war- wanego (XPS), pianki poliuretanowej
chemiczne, nawozy, grzyby oraz ple- stwa nad izolacj wodochronn np. (PIR/PUR), a przy wikszych obci-
nie. Musi by rwnie odporna na folie z tworzyw sztucznych (HDPE, eniach szka piankowego. Grubo
przerastanie korzeni lub zabezpieczo- PVC) ogruboci przynajmniej 0,8 mm termoizolacji powinna by okrelona
na przed uszkodzeniem przez korzenie. lub sama hydroizolacja. Wtym dru- przez projektanta na podstawie ob-
Coraz czciej wtym celu stosowane gim przypadku stosuje si np. papy licze cieplno-wilgotnociowych. Aby
s samoprzylepne membrany bitumicz- z dodatkiem rodkw odpychajcych unikn powstawania mostkw ciepl-
ne oraz modyfikowane tworzywami korzenie (jedynie wprzypadku dachw nych, naley stosowa pyty o fre-
sztucznymi grubowarstwowe masy bi- ekstensywnych) lub te papy zwkad- zowanych obrzeach lub te ukada
tumiczne (tzw. masy KMB). Masy KMB k folii miedzianej (grubo wkadki nie dwie ciesze warstwy (mijankowo).
cechuj si nie tylko wysok odporno- powinna by mniejsza ni 0,2 mm). Warstwa rozdzielajca ma za za-
ci chemiczn, ale dziki moliwoci Powoka ochronna stanowi dodatko- danie odseparowa od siebie war-
nanoszenia natryskowego moliwe jest we zabezpieczenie dla izolacji wodo- stwy nietolerujce si chemicznie,
wykonanie w cigu jednego dnia bez- chronnej oraz ochrony antykorzennej. wzgldnie warstw drenaow bd

padziernik 2017 [154] 47

 technologie
Rys. 5 Stropodach zielony w ukadzie odwrconym [2]: 1 warstwa wegetacyjna, 2 warstwa
filtrujca, 3 warstwa drenaowa, 4 warstwa ochronna, 5 termoizolacja,
6 hydroizolacja, 7 konstrukcja nona
od termo-, bd od hydroizolacji.
Funkcj t mog peni np. geo
wkniny polipropylenowe, o grama-
turze 200 g/m2, gdy bezporednio na
termoizolacji ukadana jest warstwa
drenujca oraz przy niewielkim obci-
eniu mechanicznym. Przy wyszych
obcieniach naley zastosowa
wkniny o ciarze powierzchnio-
wym 500 g/m2 lub wyszym.
Warstwa drenaowa ma za zadanie
odprowadzanie wody, powinna jed-
nak cechowa si rwnie zdolno-
ci do akumulacji wilgoci niezbd-
nej do wegetacji rolin. Warstwa
drenaowa stanowi ponadto miejsce
do penetracji korzeni. Powszech-
nie stosowanym rozwizaniem jest
warstwa wiru rzecznego o uziar-
nieniu 8/32 mm. Grubo warstwy
48 Inynier budownictwa
drenaowej przyjmuje si na podsta-
wie planowanego rodzaju zazielenia
i wynosi ona przecitnie od 6 do
10 cm przy zazielenieniu eksten-
sywnym oraz od 10 do 30 cm przy
intensywnym. Grubo warstwy
drenaowej moe by zredukowana
dziki dodatkowemu zastosowaniu
takich materiaw, jak pyty i maty
drenujce, pyty polistyrenowe czy
wkniny strukturalne.
Warstwa filtracyjna ukadana jest
midzy warstwami wegetacyjn
adrenaow, ale moe by rwnie
czci systemowej warstwy dre-
nujcej i/lub ochronnej. Jej zada-
niem jest zapobieganie wypukiwaniu
z warstwy wegetacyjnej drobnych
czstek, co mogoby powodowa
zamulanie warstwy drenaowej. Nie
moe jednak wpywa negatywnie na
przenikanie wody. Musi by ponad-
to chemicznie i biologicznie czynna.
Zazwyczaj si stosuje w tym przy-
padku geowkniny o gramaturze
150200 g/m2.
Warstwa wegetacyjna powinna po-
siada takie waciwoci, aby zapew-
ni warunki do wzrostu rolinnoci.
Chodzi tu przede wszystkim o zdol-
no gromadzenia i przepuszczania
wody, odporno na ssanie wiatru,
zapewnienie rolinom skadnikw mi-
neralnych niezbdnych do wzrostu,
pH w granicach od 5,5 do 9,5. Przy
zazielenieniu ekstensywnym mi-
szo warstwy wegetacyjnej wynosi
zazwyczaj od 6 do 15 cm. Wprzypad-
ku zazielenienia intensywnego nie po-
winna by ona mniejsza ni 35 cm, ale
moe wynosi nawet do 2 m. Grubo
warstwy podoa glebowego znajduje
odzwierciedlenie w ciarze dachu
zielonego, ktry moe wynosi od 300
do 1000 kg/m2 [3].
Literatura
 . Byrdy, Dachy paskie rozwiza-
1. A
nia trwae i estetyczne, Izolacje
nr 7/8/2009.
 . Kerste, W. Kubiszyn, Dachy ipokrycia
2. J
dachowe, w: Budownictwo oglne, tom
3 Elementy budynkw, podstawy projek-
towania, Arkady, Warszawa 2008.
 . Kouchowski, Zielony dach odwrco-
3. P
ny, Inynier Budownictwa nr 4/2012.
 . Matkowski, J. Adamowski, Materia-
4. Z
y do wykonywania warstw hydroizola-
cyjnych w dachach paskich, Izolacje
nr 4/2016.
 .A. Nowak, Stropodachy uszkodze-
5. H
nia oraz sposoby naprawy imoderniza-
cji, Izolacje nr 4/2007.
 . Rokiel, Jak wykona taras idach zie-
6. M
lony poradnik, Dom Wydawniczy Me-
dium, Warszawa 2011.
 . Sawicki, Jak poprawnie zaprojektowa
7. J
iwykona izolacje przeciwwodne dachw
paskich, Izolacje nr 4/2009.

Izolacja tarasu nad pomieszczeniem
ogrzewanym
mgr in. Tomasz Kamiski
kierownik techniczno-handlowy
Schomburg Polska Sp. z o.o.
T
aras, czyli poziomy element kon-
strukcji znajdujcy si w wik-
szoci budynkw, pod wzgldem
uytkowym w znacznym stopniu pod-
nosi ich atrakcyjno, ale rwnie
przysparza dodatkowych problemw
technicznych.
Odpowiednio zaprojektowany i wykona-
ny taras musi zapewni stuprocento-
w szczelno i peni odpowiedzialn
funkcj dachu chronicego konstrukcj
poniej przed wnikaniem wilgoci oraz od-
dziaywaniem wd opadowych.
Najczciej spotykanym wykoczeniem
podogi tarasu s pytki ceramiczne,
ktre w poczeniu z izolacj tworz
powierzchniowe odprowadzenie wody.
W tego typu rozwizaniach najwa-
niejszym elementem jest uszczelnienie
podpytkowe, ktre zabezpiecza war-
stwy tarasu przed wnikaniem wody
oraz w efekcie decyduje o trwaoci
konstrukcji w strefach o wysokiej r-
nicy temperatury. Dla obszaru pnoc-
no-wschodniej Polski wystpuje w ci-
gu roku ponad 100 cykli przej przez
0OC, wic wszelkie bdy zostaj szybko
uwidocznione, akoszt ich wyeliminowa-
nia jest czsto kilkukrotnie wyszy ni
nakady zaoszczdzone na etapie wyko-
nania.
Prace na pycie konstrukcyjnej rozpo-
czynamy od wykonania warstwy spadko-
wej (1,52%), ktra zapewni skuteczne
odprowadzenie wody. Jedn z metod
wykonania warstwy spadkowej jest za-
stosowanie ASOPLAST MZ, czyli poli-
merowej emulsji uywanej do modyfikacji
zapraw, lub mas naprawczych z grupy
ar t y ku sponsor owany
ASOCRET. Warstwa spadkowa, wyko-
nana bezporednio na pycie konstruk-
cyjnej, eliminuje kwesti zmiennej gru-
boci kolejnych warstw oraz problem
nierwnomiernego rozkadu obcienia.
Na warstwie spadkowej wykonujemy
izolacj midzywarstwow (penic
rwnie funkcj paroizolacji) przy uyciu
polimerowej masy bitumicznej COMBI- Wanym elementem jest prawidowe
DIC 2K PREMIUM, ukadanej w dwch wykonanie prac okadzinowych, zapew-
warstwach ocznej gruboci 4 mm. Na niajce stuprocentowe wypenienie
utwardzon izolacj midzywarstwow przestrzeni pod pytk, dziki czemu
ukadamy termoizolacj z polistyrenu wyeliminujemy miejsca do gromadzenia
ekstrudowanego. Nastpnie, po roz- si wody, ktra wprocesie zamarzania
oeniu warstwy polizgowej z folii bu- wywouje dodatkowe naprenia. Cz-
dowlanej, ukadamy warstw dociskow, sto pomijanym detalem jest szeroko
ktr wcelu usprawnienia prac moemy spoiny, ktra wprzypadku tarasw po-
wykona z szybkosprawnego jastrychu winna wynosi min. 5 mm i umoliwia
cementowego ASO EZ2 PLUS. Wwar- odpowiedni prac termiczn okadziny.
stwie dociskowej wykonujemy dylatacje Spoinowanie wykonujemy uywajc mi-
brzegowe i strefowe zgodnie z zale- neralnej zaprawy HF05 BRILLANTFU-
ceniami projektowymi. Na warstwie GE, aszczeliny dylatacyjne uzupeniamy
dociskowej wykonujemy najwaniejszy sznurem polipropylenowym imas poli-
element uszczelniajcy konstrukcj ta- uretanow INDUFLEX PU.
rasu, czyli izolacj podpytkow zmine- Osoby wiadome problemw zwizanych
ralnego szlamu elastycznego AQUAFIN ztrwaoci tarasu coraz czciej si-
2K/M, ukadanego wdwch warstwach, gaj po niezawodne rozwizania i pro-
o cznej gruboci 2 mm. W przecit- dukty firmy SCHOMBURG, ktre na
nych warunkach uytkowych powoki polskim rynku s obecne nieprzerwanie
AQUAFIN 2K/M nie wzmacniamy war- ju od 25 lat, zatem z pen odpowie-
stw zbrojc. AQUAFIN 2K/M, oprcz dzialnoci mona je okreli mianem
podstawowych zada stawianych wyso- sprawdzonych.
kiej jakoci hydroizolacjom, peni rwnie
funkcj powierzchniowej ochrony betonu
ijest odporny na rodowisko agresywne
wklasie ekspozycji XA3.
Uzupenieniem systemu izolacji bez-
szwowej jest grupa tam ASO DICHT-
BAND, ktre, wklejane w warstw
izolacji mineralnej, uszczelniaj szcze-
liny dylatacyjne. W przypadku tarasw
o wysokim nasonecznieniu oraz przy
formacie pytki powyej 0,09 m2 zale- SCHOMBURG Polska Sp. z o.o.
ca si stosowanie kleju odksztacalne- ul. Sklczkowska 18A, 99-300 Kutno
go klasy C2 S2. Wiodcym produktem tel. +48 24 254 73 42
wtej kategorii jest mineralny klej dwu- fax +48 24 253 64 27
komponentowy UNIFIX 2K/6. www.schomburg.pl
padziernik 2017 [154] 49
 W procesie inwestycyjnym, obok in-
westora, inspektora nadzoru i kie-
rownika budowy, bardzo wan rol
odgrywa projektant. Jego funkcja
jest bardzo zoona i wymagajca.
To od niego oczekuje si nie tylko
kreatywnoci, nadzoru nad reali-
zacj zaprojektowanej inwestycji,
uzgadniania dziaa z pozostaymi
W Przewodniku Projektanta moemy
przeczyta m.in. artykuy napisane
przez autorw reprezentujcych ro-
dowisko prawnicze iuczelnie technicz-
ne, ktrzy zwracaj uwag na rne
normy prawne oraztechniczne majce
zastosowanie wbudownictwie.
Polecam Pastwa uwadze artykuy:
Korzyci z projektowania w BIM,
mgr in. Krzysztof Kaczorek,
in. Szymon Janczura;
Firmy, ktre zamieciy swoj ofert w Przewodniku Projektanta
DOKA POLSKA Sp. z o.o.
FLUOR S.A.
GMV Polska Sp. z o.o.
uczestnikami procesu, ale rwnie wizujcymi regulacjami prawnymi
wiedzy dotyczcej opracowania pro- i procedurami z zakresu wykony-
jektw zgodnie ze sztuk budowania. wania dziaa projektowych w pro-
Przewodnik Projektanta jest skie- cesie inwestycyjnym. Kierujemy j
rowany wanie do tej grupy osb, do osb, ktre chc poszerzy swo-
ktre zajmuj si projektowaniem. j wiedz o procesie projektowania
Wnaszej publikacji zwracamy uwag z uwzgldnieniem specyfiki materia-
na istotn z punktu widzenia pro- w budowlanych, wykoczeniowych
jektanta tematyk zwizan z obo- iinstalacyjnych.
Budowanie to sztuka
P
 rojektant a realizacja inwestycji W publikacji prezentujemy rwnie
ze rodkw publicznych, dr nauk rozwizania zwizane z oprogramo-
prawnych Mariusz Filipek; waniem, materiaami konstrukcyjny-
Przebudowa i rozbudowa zgodnie mi, izolacyjnymi, wykoczeniowymi
z prawem, radca prawny Kamil oraz instalacyjnymi, ktre oferowane
Stolarski; s przez firmy dziaajce na rynku
Opracowanie i uzgodnienie pro- budowlanym. Zamieszczamy take
jektu budowlanego, dr in. Jerzy informacje oich produktach oraz wy-
Obolewicz; powiedzi ekspertw na tematy doty-
Odpowiedzialno prawna projektan- czce rnych zagadnie technicz-
ta, radca prawny Kamil Stolarski. nych zwizanych z budownictwem.
BARWA SYSTEM Sp. z o.o.
Ecol-Unicon Sp. z o.o. Elektromonta Rzeszw SA
Getzner Werkstoffe GmbH
FRANKI POLSKA Sp. z o.o.
Grupa SILIKATY Sp. z o.o. ICOPAL Sp. z o.o.
 Pobierz e-wydanie
Przewodnika Projektanta

Wersj drukowan Przewodnika Projektanta otrzymuj

czonkowie Polskiej Izby Inynierw Budownictwa, ale elek-
troniczna wersja publikacji jest oglnodostpna.
Na stronie www.kataloginzyniera.pl jest zamieszczone
e-wydanie, zawierajce ca publikacj, ktr udostpniamy
bezpatnie wszystkim zainteresowanym t tematyk.

Firmy, ktre zamieciy swoj ofert w Przewodniku Projektanta

INTERsoft sp. z o.o.

Kessel Sp. z o.o. KONBET POZNA Sp. z o.o., Sp.k.

ISOROC Polska S.A.

Leca Polska sp. z o.o. ROBERT BOSCH Sp. z o.o.

RMIG sp. z o.o.

SCHOMBURG Polska Sp. z o.o. WSC Witold Szymanik i S-ka Sp. z o.o.
TM TECHNOLOGIE Sp. z o.o.
Graphisoft Center Poland

Na stronie internetowej www.katalog a take technologiami stosowanymi Zachcam do skadania zamwie

inzyniera.pl/artykuy s zamieszczo-
ne wszystkie artykuy z Przewodnika
Projektanta. Ponadto serwis zawiera
kilka tysicy kart technicznych pro-
duktw, informacje zwizane zmate-
riaami budowlanymi i instalacyjnymi,
przy budowie obiektw budownictwa na Katalog Inyniera formularz
kubaturowego iinynieryjnego, ich re- dostpny na naszej stronie interne-
montach imodernizacjach. towej.
Udostpniamy rwnie e-wydania po- Anna Dbiska
zostaych naszych publikacji, m.in. redaktor naczelna
VADEMECUM Izolacje, edycja 2017. redakcja katalogw
 li ter a tur a f achowa

Patrona
HYDRAULIKA URZDZE UZDATNIANIA WODY

t
Czesaw Grabarczyk
Wyd. 1, str. 220, oprawa mikka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017. Me
dialny

Autor przedstawia analiz zjawisk przepywowych, matematyczny opis fizycznych warunkw dziaania wybranych
Patron ujcia wody
cinieniowych ukadw urzdze uzdatniania wody oraz ich wspdziaanie z ukadami pompowymi at
iurzdzeniami odbioru wody uzdatnionej, takimi jak terenowe lub wieowe zbiorniki zapasowo-wyrwnawcze isie
rozbioru wody.
Media
lny

AUTODESK INVENTOR PROFESSIONAL 2018PL/2018+/FUSION 360. Patrona

METODYKA PROJEKTOWANIA

t
Andrzej Jaskulski
Wyd. 1, str. 1208, oprawa mikka, z pyt CD, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017. Me
dialny

Podrcznik przeznaczony jest dla osb pragncych nauczy si projektowania wyrobw (obejmujcego take
Patron
symulacj, obliczenia MES i analizy klasyczne) oraz zarzdzania ich dokumentacj za pomoc programw:
at Au-
todesk Inventor Professional 2018 (lub wersji nowszej) oraz Autodesk Fusion 360. Opisuje m.in. metody modelow-
ania hierarchicznego (FBM) i swobodnego (SFM) realizowanego klasycznie oraz metod przetwarzania w chmurze.
Media
lny

SUEBNO PRZESYU W PRAKTYCE NA PRZYKADZIE PRZEDSIBIORSTW

WODOCIGOWO-KANALIZACYJNYCH
Barbara Boniecka, Jdrzej Bujny, Bartomiej Jankowski, Mikoaj Maliski, Bartosz Rakoczy (red. naukowy),
Swietana Szewczuk
Wyd. 1, str. 224, oprawa mikka, seria Poradniki LEX, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2017.

Autorzy opisuj podstawowe problemy suebnoci przesyu i proponuj kierunki ich rozwizania; wiele miejsca
powicaj w szczeglnoci problemom zwizanym z ustanawianiem suebnoci przesyu na rzecz przedsibiorstw
wodocigowo-kanalizacyjnych.

ZASTOSOWANIE TECHNOLOGII NAZIEMNEGO SKANINGU LASEROWEGO

W WYBRANYCH ZAGADNIENIACH GEODEZJI INYNIERYJNEJ
Praca zbiorowa (red. J. Zaczek-Peplinska, M. Strach)
Wyd. 1, str. 124, oprawa mikka, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2017.

Monografia prezentuje wiedz i dowiadczenia autorw w zakresie stosowania technologii naziemnego skanin-
gu laserowego na wybranych przykadach. Pokazuje przydatno tej technologii m.in. w geodezji inynieryjnej
i budownictwie.

52 Inynier budownictwa
 li ter a tur a f achowa

REKLAMA
krtko
Prognozy dla polskiego
rynku budowlanego
Wedug danych GUS wpierwszym proczu
2017 r. produkcja budowlano-montaowa
wPolsce wzrosa o7,6% r/r. Po istotnym
spadku produkcji budowlano-montaowej
zarejestrowanym w2016 r., analitycy Ha-
itong Bank wtym roku spodziewaj si jej
wyranego wzrostu oraz jego kontynuacji
wlatach 20182020. Podstawowe zna-
czenie dla rozwoju krajowego rynku bu-
dowlanego ma oczekiwane przyspieszenie
realizacji kontraktw infrastrukturalnych.
Rozwija si bdzie rwnie budownictwo
energetyczne.
Haitong Bank przewiduje take utrzymanie
si dobrej sytuacji wbudownictwie mieszka-
niowym w2018 r., apniej jedynie umiar-
kowane spowolnienie. Pierwsze oznaki
wyhamowania wtym segmencie budow-
nictwa prawdopodobnie wystpi dopie-
ro w2019 r., gwnie ze wzgldu na fakt,
e deweloperzy ze sabsz pozycj na ryn-
ku zaczn boryka si zproblemem braku
dostatecznej iloci gruntw na nowe projek-
ty oraz za spraw oczekiwanego dalszego
spadku wprzedsprzeday.

Fot. K. Winiewska

padziernik 2017 [154] 53

 technologie

Korzyci z projektowania w BIM

mgr in. Krzysztof Kaczorek
Wydzia Inynierii Ldowej
Politechnika Warszawska BIM to informacja graficzna (3D) i niegraficzna
wspautor: in. Szymon Janczura
(parametryczna), ktra moe by wykorzystywana
na rne sposoby w procesie powstawania budynku
i jego zarzdzania.

BIM
pozwala przypisa D
4 czas, BIM 4D, czyli usprawnione
obiektom trjwy- 5D koszt, zarzdzanie czasem
miarowym (BIM 6D analiza energetyczna, BIM 4D to integracja harmonogramu,
zawsze bdzie si opiera na bryach, 7D zarzdzanie nieruchomoci, czyli czasu zmodelem budynku 3D, two-
ale samo projektowanie 3D nie jest 8D analiza czynnikw ryzyka. rzca w rezultacie nowoczesn form
jeszcze BIM-em) informacj niegra- wizualizacji procesu budowy. Zamiast
ficzn, ktra jest przetwarzana przez Naley podkreli, e nie istnieje jedna analizowania poziomych linii tradycyjne-
aplikacj BIM. Proces modelowania aplikacja BIM obejmujca wszystkie go wykresu Gantta lub skomplikowane-
jest oparty na inteligentnych obiek- wymienione wymiary, lecz wiele r- go modelu sieciowego model 4D odgry-
tach 3D, tzn. rozumiejcych kon- nych oprogramowa specjalizujcych wa rol graficznego interfejsu midzy
tekst caego budynku, np. okno wie, si w rnych etapach ycia budyn- wykresem Gantta amodelem 3D.
e ma wygenerowa otwr w cia- ku. Wsppraca midzy programami
nie, klimatyzator wie, jak objto i zarzdzanie informacj zgromadzo- Elementy s wywietlane rw-
powietrza w budynku musi schodzi n wmodelu 3D odbywa si poprzez noczenie zpostpem robt
itp. Dopiero po takim zabiegu moli- procedury eksportu iimportu danych. budowlanych
we jest, aby program zrozumia, na Wartykule wymienione s oglne za- Pozwala to na szybkie zrozumienie, do
jakich elementach i materiaach pra- lety poszczeglnych wymiarw BIM. ktrych czci budynku odnosi si har-
cuje, a tym samym zautomatyzowa Dokadne funkcje i moliwoci s in- monogram, a przede wszystkim umo-
procesy, ktre do tej pory wymagay dywidualn cech kadego oprogra- liwia zaobserwowanie poszczeglnych
manualnego opracowania. O jakich mowania. robt wkontekcie otoczenia.
procesach mowa? Mona tu wymieni
na przykad:
analiz kosztw, ilo potrzebnych
materiaw oraz czas realizacji;
lokalizowanie bdw i kolizji w do-
kumentacji (zwaszcza przy koordy-
nacji rnych bran, np. instalacji
sanitarnych iarchitektury);
tworzenie nowatorskich, innowa-
cyjnych, wczeniej niespotykanych
rozwiza konstrukcyjnych;
planowanie izarzdzanie procesem
inwestycyjno-budowlanym [1, 5, 6].
Wterminologii BIM wprowadzone zo-
stay kolejne wymiary wykraczajce
poza 3D, ktre nie robi na nikim wra-
enia, alejest standardem. S to: Rys. 1 Przykadowy panel pracy podczas tworzenia modelu BIM [10]

54 Inynier budownictwa
 technologie

Zalety wynikajce z zastosowania

BIM 4D:
Moliwe jest przeprowadzenie sy-
mulacji realizacji robt budowlanych
dziki temu podmiot planujcy
roboty budowlane ma moliwo
weryfikacji, czy projektowane pra-
ce nie bd generoway kolizji lub
utrudnie na placu budowy; symu-
lacja pozwala rwnie wychwyci
newralgiczne punkty budowy zper-
spektywy BHP.
Jeli dokumentacja zostaa zamiesz-
czona na oglnodostpnym serwe-
rze (w tzw. chmurze internetowej),
a postp robt jest na budowie na
bieco aktualizowany, jest to due
udogodnienie dla podmiotw zain-
teresowanych zaawansowaniem ro-
bt, np. deweloperw czy przyszych Rys. 2 Panel pracy podczas tworzenia modelu BIM 4D [12]
mieszkacw budynku; 4D staje si
zarwno narzdziem wizualizacyj- stycji. Dziki temu osignite zostaj wariantw w celu ustalenia tego
nym, jak i komunikacyjnym, dajcym kolejne korzyci: optymalnego pod wzgldem kosz-
moliwo zrozumienia projektu bez Zautomatyzowanie procesu two- towym; w przypadku polskiego
koniecznoci analizy niejednokrotnie rzenia kosztorysw bazujc prawa zamwie publicznych moe
skomplikowanych planw. na wygenerowanych wczeniej by to kluczowa funkcja przy spo-
Uatwia projektowanie strategii re- przedmiarach w aplikacji do mo- rzdzaniu oferty przez potencjal-
alizacji inwestycji. delowania BIM 3D, moliwe jest nych wykonawcw.
Umoliwia porwnanie na bie- uzupenienie ich oceny, dziki cze- Objtoci, powierzchnie, dugoci
co stanu faktycznego ze stanem mu uzyskiwane jest kompleksowe obliczane s z dokadnoci do ty-
przewidzianym w harmonogramie zestawienie; poniewa wszystkie sicznych czci przedmiarowanie
wduo bardziej przejrzystej formie; zmiany wprojekcie automatycznie na podstawie modelu 3D jest mniej
na przykad za pomoc kodowania znajduj swoje odzwierciedlenie podatne na bdy ni standardowy
obiektw kolorem widzimy, w kt- w zestawieniach kosztw, mo- przedmiar na podstawie dokumen-
rych obszarach budowa ma op- liwa jest analiza wikszej liczby tacji 2D; dziki temu moliwe jest
nienia lub wyprzedza harmonogram
(np. na czerwono zaznaczone s
elementy opnione, na to zgod-
nie z terminami, na zielono przed
planowan dat zakoczenia robt);
moemy rwnie nadawa status:
przed wybudowaniem, w trakcie,
wybudowane.

BIM 5D, czyli usprawnione

zarzdzanie kosztami
BIM 5D uzupenia wczeniejsze ana-
lizy o dodanie funkcjonalnoci zwi-
zanej zzarzdzaniem kosztami inwe- Rys. 3 Panel pracy podczas tworzenia modelu BIM 5D [7]

padziernik 2017 [154] 55

 technologie
zdecydowanie rzetelniejsze wykona-
nie wyceny poszczeglnych elemen-
tw oraz robt budowlanych.
Usprawniony proces zwizany z wy-
konywanymi patnociami dzi-
ki powizaniu kosztw z wczeniej
utworzonym harmonogramem i mo-
delem 3D moliwe jest stworzenie
kompleksowego planu wydatkw
zwizanych z przedsiwziciem;
to wnim bd odnotowane informa-
cje dotyczce chociaby koniecznoci
wykonania patnoci za zamwione
materiay czy wykonane przez podwy-
konawcw roboty budowlane [4].
BIM 6D, czyli usprawniona
analiza energetyczna obiektu
Przez BIM 6D rozumie si moliwo
dokonywania zoonych analiz, np.
energetycznych. Z faktu przyporzd-
kowania do poszczeglnych elementw
parametrw technicznych (np. ciana
zbudowana jest zwarstw, warstwy to
konkretne materiay, materiay maj
podany wspczynnik przenikalnoci
cieplnej) oraz wbudowanych algoryt-
mw analitycznych, symulacyjnych
oraz optymalizacyjnych moliwe jest
uzyskanie nastpujcych korzyci:
Usprawnienie procesu przeprowa-
dzania analizy energetycznej co
Rys. 4 Przykadowy interfejs programu do analizy energetycznej w skali makro na rysun-
ku analiza wiatru [13]
56 Inynier budownictwa
wicej, analiza moe by uaktualniana
w obliczu zmian projektowych oraz
poredniczy wich wprowadzaniu.
Przeprowadzanie symulacji, wktrej
brane s pod uwag rne rozwi-
zania projektowe dziki temu pro-
jektant moe uzyska od programu
sugesti dotyczc chociaby wy-
eliminowania mostka cieplnego czy
poprawienia izolacyjnoci termicz-
nej przegrody; co ciekawe, aplikacje
na podstawie podania adresu re-
alizacji inwestycji, maj moliwo
czenia si z najblisz stacj
meteorologiczn; na podstawie da-
nych zwybranej stacji generowane
s przydatne raporty, szczeglnie
wane na etapie koncepcyjnym, ta-
kie jak np. ilo emisji CO2, szacun-
kowe zapotrzebowanie na energi;
na ich podstawie moemy podj
decyzj np. ousytuowaniu budynku
wzgldem stron wiata.
Przeprowadzanie analiz wskali ma-
kro przez termin skala makro
naley rozumie grup ssiaduj-
cych ze sob obiektw (np. osiedle
domkw jednorodzinnych); w tej
skali moliwa jest analiza rwnie
takich czynnikw, jak przepyw wia-
tru, nasonecznienie, wzajemne
oddziaywanie budynkw, uksztato-
wanie i zagospodarowanie terenu,
a nawet moliwo zastosowania
centralnych systemw ogrzewania
iwentylacji [3, 8].
BIM 7D, czyli usprawnione
zarzdzanie obiektem
Pod akronimem BIM 7D kryje si pro-
ces zarzdzania obiektem budowla-
nym (Facility Management). Model
3D integrowany jest zdokumentacj
papierow. Scentralizowana baza
wszystkich danych o istniejcym
budynku umoliwia zarzdzanie nim
wrnych obszarach:
Space Management zarzdzanie
powierzchni uytkow, czyli zarz-
dzanie informacjami o: pomieszcze-
niach wraz z ich planami, rozmiesz-
czeniu sprztw, uytkownikw tej
przestrzeni, historii wynajmu oraz fi-
nansach; BIM moe asystowa wza-
kresie np. optymalizacji przestrzeni.
Maintenance Management to
gwnie zarzdzanie pracami re-
montowymi, modernizacyjnymi oraz
konserwacyjnymi przez monitoro-
wanie stanu obiektu; jest to zarz-
dzanie cile powizane z czasem,
harmonogramem, np. system in-
formuje nas o potrzebie wymiany
ganicy wkonkretnym pomieszcze-
niu; wygenerowany alarm trafia na
skrzynk mailow osoby decyzyjnej
czy osoby wykonujcej wymian lub
konserwacj.
Asset Management zarzdzanie
wartoci/aktywami nieruchomoci,
czyli sprawne zarzdzanie informa-
cjami o wykoczeniu i wyposaeniu
obiektu, atake monitorowanie jego
wartoci; co wane, monitorowane
s rwnie systemy ukryte, wcia-
nach czy te nad sufitami podwie-
szanymi [6].
Obserwuje si dynamiczny wzrost za-
interesowania tym obszarem, gw-
nie w zwizku z duymi zyskami dla
inwestora. Dotychczasowy sposb

magazynowania informacji jest bar-
dzo przestarzay i nieefektywny. Dane
przechowywane s niejednokrotnie
wformie papierowej, wsegregatorach,
wydrukowanych arkuszach itp. Aplika-
cje BIM do FM (Facility Management)
oferuj oglnie dostpn informacj
gromadzon najczciej w chmurze.
Komponenty maj dokadn lokalizacj,
geometri i opis z zacznikami: ate-
stami, gwarancjami itp. Oczywicie
stworzenie takiego systemu wymaga
nakadw, jednak wdugotrwaym okre-
sie jest to wysoce opacalne. Co istot-
ne, BIM znajduje zastosowanie rwnie
dla budynkw istniejcych, nawet tych,
ktre zaprojektowane zostay w sys-
temie CAD. Wtakim przypadku naley
przemodelowa istniejc dokumenta-
cj 2D w aplikacji BIM, co jest coraz
czciej praktykowane.
Kolejnym krokiem w zarzdzaniu nie-
ruchomoci moe by integracja
obiektw 3D z systemami automa-
tyzacji i kontroli BAS (ang. Building
Automation System). Na przykad,
system klimatyzacyjny budynku jest
wyposaony w sensory temperatury,
dane zsensorw spywaj do aplikacji
FM BIM, program podejmuje decyzj
oaktywnoci klimatyzatorw wcigu
dnia, optymalizujc zuycie energii.
BIM 8D, czyli usprawnione
zarzdzanie bezpieczestwem
inwestycji
BIM 8D to narzdzia symulacyjne
zwizane z analiz czynnikw ryzyka.
BIM 8D umoliwia:
Analiz czynnikw ryzyka zwiza-
nych ze wznoszeniem oraz eksplo-
atacj obiektu,
Usprawnianie procesu projektowa-
nia elementw zwizanych z bez-
pieczestwem eksploatacji obiektu
(np. dziki przeprowadzonym symu-
lacjom moliwe jest opracowanie
optymalnej trasy dla drogi ewaku-
acyjnej) [2, 9].
Rys. 5 Zastosowanie BIM 8D do modelowania drogi ewakuacyjnej [11]
Podsumowanie
Postp technologii informatycznych,
zktrymi BIM jest nierozerwalnie z-
czony, wyznacza obecnie granic mo-
liwoci, ktra zroku na rok przesuwa
si coraz dalej. Podane wtym artykule
pojcia nie s obowizujc termino-
logi, lecz jedynie koncepcj, ktra
pomaga ustrukturyzowa niektre ob-
szary, w ktrych udzia bierze meto-
dologia BIM. Cakowity zasig oddzia-
ywania BIM na bran budowlan jest
duo szerszy ni objto tego arty-
kuu. Jego implementacja w przed-
sibiorstwie to zoone zagadnienie,
ktre wymaga przemylanej strategii,
jednak nie naley si jej obawia. Bu-
downictwo wPolsce nie stoi przed wy-
borem, lecz koniecznoci wdroenia
wswoje procesy tych technologii, tak
aby pozosta konkurencyjnym na rynku
wiatowym, gdzie obserwuje si zza-
interesowaniem BIM i jego legislacj
na poziomie rzdowym.
Literatura
1. A.O. Foremny, A.K. Nica, Building Infor-
mation Modeling stan obecny ikierunki
rozwoju, Autobusy, Technika, Eksploata-
cja, Systemy Transportowe nr 3/2013.
technologie
2. I. Kamardeen, 8D BIM modelling tool
for accident prevention through de-
sign, Proceedings of the 26th ARCOM
Conference, University of Leeds, UK,
2010.
 .K. Nica, W.A. Wodyski, Enhancing
3. A
Facility Management through BIM 6D,
w: M. Hajdu, M.J. Skibniewski, Creati-
ve Construction Conference. Final pro-
gram & Book of abstracts, OOK-Press
Ltd, 2016.
 . Smith, Project Cost Management
4. P
with 5D BIM. Procedia Social and Be-
havioral Sciences, vol. 226, 2016.
 . Zima, Wprowadzenie do BIM de-
5. K
finicje, rozwizania, cele, korzyci, w:
krajowa konferencja Dzie BIM 2017.
6. A. Tomana, BIM Innowacyjna tech-
nologia w budownictwie. Podstawy,
standardy, narzdzia, PWB MEDIA S.J.
Zdziebowski, 2016.
7. www.autodesk.com/blogs
8. www.bimblog.pl
9. www.bimbtp.com
10. www.intersoft.pl
11. www.mottmac.com
12. www.projektowaniebim.pl
13. www.studiomaven.org
padziernik 2017 [154] 57
 ar t y ku sponsor owany
Ksztatowniki gite w budowie hal
W
rozwoju budownictwa stalo-
wego wyrni mona etapy
charakteryzujce si wyra-
n zmian sposobu ksztatowania kon-
strukcji. W wanym jego etapie lekka
obudowa, wykorzystujca blachy pro-
filowane, w poczeniu z now gene-
racj lekkich materiaw izolacyjnych,
pozwolia znacznie obniy obcienia
stae, atym samym istotnie zmniejszy
mas gwnego ustroju nonego bu-
dynku. Do dalszego obnienia wartoci
obcie staych przyczyniy si kszta- ktra pozwala na profilowanie kszta-
towniki profilowane na zimno z blach
cienkich, zwane powszechnie gitymi.
Wtym zakresie od koca lat 90. moe-
my mwi odynamicznym wzrocie po-
tencjau wytwrczego, ktrego jednym
z wanych momentw jest utworzenie
wkocu 2002r. przez SCHRAG Polska
Sp. zo.o. zakadu produkcyjnego wKon-
stantynowie dzkim.
Ksztatowniki gite na zimno znalazy
zastosowanie przede wszystkim jako
patwie dachowe irygle cienne. Ich wa-
lorami s lekko, wygodny transport
i niezwykle prosty monta. Znaczenie
wyrobw gitych jest obecnie due ib-
dzie szybko roso w zwizku z oglnym
deniem do zmniejszenia masy kon-
strukcji, co wspczenie jest jednym
zwyznacznikw nowoczesnoci.
Technologia wytwarzania
Wyroby gite powstaj wwyniku zagi-
cia paskiej blachy wtemperaturze po-
kojowej. Uksztatowany w ten sposb
wyrb wykazuje sztywno i nono
nieporwnywalnie wiksz ni wyjcio-
wa blacha. Powierzchnia zewntrzna
ksztatownikw gitych, w przypad-
ku stosowania materiau wyjciowego
w postaci tam cienkich blach, jest
gadka, bez zgorzeliny i ma estetyczn
antykorozyjn powok metaliczn.
Powoka metaliczna z cynku lub jego
stopw z aluminium jest nakadana na
blach przed jej profilowaniem. Zagi-
cie ksztatownika moe by formowane
58 Inynier budownictwa
stopniowo lub rwnoczenie na caej
dugoci, zalenie od technologii wytwa-
rzania. Prasy do gicia formuj jedno
zagicie jednoczenie na caej dugo-
ci ksztatownika. Tama stalowa jest
umieszczana na nieruchomej matrycy
z odpowiednio wyprofilowanym row-
kiem. Od gry naciska listwa profilujca
(tocznik), ktra wtacza blach w ro-
wek matrycy (rys. 1).
SCHRAG Polska posiada jedn znajdu-
szych pras krawdziowych w Polsce,
townikw odugoci do 12,55m. Tech-
nologia gicia krawdziowego umoliwia Rys. 2
wytwarzanie ksztatownikw otwar-
tych, w tym pzamknitych, o prak- Wspieraj one lekk obudow dachow
tycznie dowolnych ksztatach i wymia- i cienn, wykorzystujc stalowe bla-
rach, a stosowanie przez SCHRAG chy profilowane.
obrabiarek sterowanych numerycznie Niewielkie gruboci blach obudowy
zapewnia stuprocentow powtarzal- icianek ksztatownikw gitych pozwa-
no ksztatw iwymiarw oraz bardzo laj na atwe czenie ich cznikami me-
wysok jako (rys. 2). chanicznymi. Dysponowanie ksztatow-
nikami otej samej wysokoci przekroju
Zastosowanie elementw poprzecznego a rnymi grubociami
profilowanych na zimno cianek umoliwia dostosowanie sztyw-
Wostatnich dekadach szczeglnie sze- noci gitnej patwi do rozkadu mo-
roko rozpowszechniy si belki zkszta- mentu zginajcego. Wiksza nono
townikw gitych zastosowane na pa- potrzebna jest w przsach skrajnych
twie dachowe irygle cienne (rys. 3). patwi cigych, a take w miejscach
Belki z ksztatownikw tego rodzaju powstawania zasp nienych. Na pod-
charakteryzuj si korzystnym stosun- porach porednich wiksz nono
kiem masy do nonoci isztywnoci. Ich uzyskuje si stosujc zakady.
zastosowanie jest uzasadnione wzgl-
dami wykonawczymi i estetycznymi.
Rys. 1 Rys. 3

Najpowszechniej stosowanymi kszta-
townikami s zetowniki, ceowniki oraz
ich odmiany z usztywnieniami brzego-
wymi czy te przegiciami. SCHRAG
oferuje takie profile o dowolnych wy-
miarach przekroju poprzecznego. Po-
nadto Schrag wytwarza bogaty asor-
tyment ksztatownikw o nietypowych
przekrojach, majcych zastosowanie
w wielu trudnych do rozwizania miej-
scach lekkiej obudowy budynku. Nale
do nich na przykad: patwie okapowe
oskonie nachylonej stopce wzgldem
rodnika belki, stosowane przy okapie
dachu, gdzie paszczyzny poaci dacho-
wej i cian nie s do siebie prostopa-
de, obrzea wszelkich otworw wlek-
kiej obudowie, wtym obrzea otworw
w poaci dachowej, np. wietlikw czy
pasm wietlnych. Elementy te nie tylko
maskuj odsonite warstwy przegro-
dy, ale przede wszystkim, jako wymian
czy podstawa pod wietlik lub pasmo
wietlne (rys. 4), przenosz obcie-
nia od wietlikw czy rnych urzdze
usytuowanych na dachu.
Indywidualnego ksztatowania wymagaj
take rynny zewntrzne ukryte za atty-
kami oraz rynny wewntrzne. Ksztat
przekroju poprzecznego rynny powinien
uwzgldnia przenoszenie obcie gra-
witacyjnych, umoliwia odprowadzenie
wody oraz skuteczne uszczelnienie.
Kolejnymi czsto stosowanym elemen-
tami wykonywanymi z profili gitych s
konstrukcje wsporcze lekkich okadzin
ciennych i instalacji paneli fotowolta-
icznych. S one wykonywane zprofili Z,
L, Ulub Omega.
Zachowanie si belek
zksztatownikw gitych
Profil ksztatownika gitego mona roz-
win do linii prostej. Wyprofilowane
ksztatowniki maj przekroje zawsze
otwarte, najczciej zjedn osi syme-
trii, niekiedy bez adnej osi symetrii, ale
nigdy odwch osiach symetrii.
Belki ksztatowane jako swobodne, tj.
podparte tylko w przekrojach podpo-
rowych, maj niewielk nono bez
wzgldu na sposb obcienia. Belki
z ksztatownikw gitych o przekroju
zetowym lub ceowym wymagaj odpo-
wiedniego podparcia, jeli maj osi-
ar t y ku sponsor owany
gn zadowalajc nono przy zgi-
naniu. Uzyskuje si to przez poczenie
ze wsppracujc obudow z blach
profilowanych. Poszycie z tych blach,
odpowiednio poczone z tymi belkami,
zapewnia im boczne podparcie wpasz-
czynie poszycia i czciowe ze wzgl-
du na obrt na caej ich dugoci. Sko-
ro przekroje poprzeczne belek nie maj
dwu osi symetrii, obcienie powierzch-
niowe poszycia, przekazywane na nie,
Rys. 4
wywouje ich skrcanie lub zginanie
ukone. Wymaga to starannego pod- datkowego stania. Std zapisy nor-
parcia przekrojw podporowych, gdzie mowe dotyczce konstrukcji z elemen-
wystpuj reakcje wtrzech kierunkach, tw profilowanych na zimno zawarto
a przeniesienie dwu reakcji w kierunku w odrbnej czci Eurokodu 3 (PN-EN
bocznym wymaga podparcia ze wzgldu 1993-1-3).
na obrt (rys.5). Elementy podporowe Wychodzc naprzeciw oczekiwaniom
czce te belki zkonstrukcj wsporcz konstruktorw, Schrag Polska stwo-
s mocowane rubami. Wymaga to wy- rzya program do wstpnego doboru
konania otworw najczciej w rodni- patwi i rygli Schrag Lite. Program
kach belek. dostpny jest po rejestracji na www.
Zastosowanie dodatkowego podparcia schrag.pl. Schrag oferuje rwnie nie-
steniami midzypatwiowymi znacz- zawodne doradztwo techniczne w za-
nie podnosi nono belek i wymaga kresie obsugi technicznej programu
wykonania otworw rwnie w wybra- oraz doboru patwi, rygli ipodstaw pod
nych na dugoci przekrojach. Niekiedy pasma wietlne.
wbelkach zksztatownikw gitych wy-
magane s podcicia, wycicia czy te
ukosowanie. SCHRAG Polska dostarcza
element konstrukcyjny gotowy do wbu-
dowania.
Projektowanie elementw
zksztatownikw gitych
W kraju stan wiedzy o konstrukcjach
z ksztatownikw gitych jest daleko
niezadowalajcy. Ich przekroje poprzecz-
ne najczciej ulegaj niestatecznoci
miejscowej idystorsyjnej.
Belki gite s ekonomiczn alternatyw
dla belek z ksztatownikw walcowa-
nych, przy czym zachowanie si patwi Rys. 5
i rygli ciennych z nich wykonanych,
stonych obudow, jest odmienne od
belek walcowanych ijest bardzo zoo-
ne. Uycie ksztatownikw gitych wy-
maga stosowania zasad ksztatowania
ustroju czy jego obliczania waciwych
elementom ztych ksztatownikw. Owa
Schrag Polska Sp. z o.o.
specyfika zasadniczo dotyczy rnic
ul. Przemysowa 15
stosowanych schematw statycznych,
95-050 Konstantynw dzki
sposobw czenia belek na dugo-
office@schrag.pl
ci oraz z gwnym ustrojem nonym,
www.schrag.pl
wsppracy z poszyciem czy zasad do-
padziernik 2017 [154] 59
 technologie
Stalowe supy powokowe nowe zasady
projektowania wg PN-EN 50341-2-22:2016
dr in. Sawomir Labocha
Wysza Szkoa Techniczna w Katowicach
C
elem artykuu jest przyblie-
nie zasad projektowania kon-
strukcji supw penocien-
nych o cienkociennym przekroju
poprzecznym w ksztacie rury ko-
owej lub wieloktnej, zgodnie z za-
sadami nowej normy [12]. Spord
supw penociennych o przekroju
zamknitym mona w szczeglnoci
wyrni wanie t grup przekro-
jw poprzecznych ujtych w normie
[11], podkrelajc pewne cechy, kt-
re zadecydoway owprowadzeniu do-
datkowego ich okrelenia jako supy
powokowe. Cech znamienn pe-
nociennych supw nazywanych tu
powokowymi jest wysoce efektywna
iekonomiczna konstrukcja, charakte-
ryzujca si bardzo maymi grubocia-
mi blach uytych na paszcze trzonw
tych supw. Cienkocienno pasz-
czy (duy stosunek rednicy trzonu
do gruboci paszcza) sprawia, e
smuke cianki supa naraone s na
utrat statecznoci (lokaln) idlate-
go naley uwzgldni wprojektowaniu
supw dodatkowe efekty zachowania
typu powokowego. Szersze, ale przy-
stpne ujcie oglne tych zagadnie
znajduje si w[1]. Odnonie do prze-
krojw poprzecznych rurowych koo-
wych warto si zapozna z[2].
Ze wzgldu na du wraliwo na
niestateczno lokaln w przypad-
ku supw powokowych ogromne
60 Inynier budownictwa
Eurokod 3 nie precyzuje szczegowo zasad obliczania
podatnych na miejscow utrat statecznoci elementw
o przekroju koowym lub wieloktnym.
znaczenie ma rwnie zagadnienie napreniach mniejszych ni granica
obliczania i konstrukcyjnego kszta- plastycznoci materiau. Znakomita
towania wzw, pocze i gniazd, wikszo przekrojw poprzecznych
anawet dobr technik montau. supw powokowych stosowanych
Obowizujca norma projektowania w praktyce konstrukcyjnej zgodnie
konstrukcji stalowych [8] narzuca znormow klasyfikacj przyporzdko-
konieczno dokonywania klasyfikacji wuje je wanie do klasy 4. Niestety
przekrojw poprzecznych elementw norma podstawowa konstrukcji sta-
konstrukcji stalowych. Podzia na lowych [8] ani dotyczce konstrukcji
klasy uzaleniony jest od wraliwoci cienkociennych normy [9] i [10] nie
cianek przekroju poprzecznego na precyzuj szczegowo zasad oblicza-
miejscow utrat statecznoci. Nor- nia podatnych na miejscow utrat
ma [9] rozrnia cztery klasy przekro- statecznoci elementw o przekroju
ju, przy czym klasy 1, 2 i 3 dotycz koowym czy wieloktnym.
przekrojw krpych, niewraliwych na Ze wzgldu na swoje walory statycz-
lokaln utrat statecznoci, nato- ne iwasnoci technologiczne, zarw-
miast przekroje klasy 4, cienkocien- no przy wytwarzaniu, jak i montau
ne, charakteryzuj si podatnoci konstrukcji, najszersze zastosowanie
na lokaln utrat statecznoci imu- znalazy supy o przekroju poprzecz-
sz by w wietle normy obliczane nym wieloktnym. Przykady najpopu-
z uwzgldnieniem efektywnych cha- larniejszych tego typu przekrojw po-
rakterystyk geometrycznych. Wynika przecznych przedstawiono na rys. 1.
to std, e przekroje cienkocien- Poniewa pokazane na rys. 1 przekro-
ne nie zachowuj swojego ksztatu je supw s najpowszechniej stoso-
przekroju po utracie statecznoci wane na penocienne supy wsporcze
i osigaj nono krytyczn przy napowietrznych linii energetycznych,
Rys. 1 P
 rzykady przekrojw poprzecznych supw wieloktnych (wrodkach podano
liczb bokw wielokta)

zasady ich oblicze zostay do
szczegowo przedstawione w za-
czniku K do normy [10]. Uzupenie-
niem tych wytycznych s dodatkowe
zalecenia sformuowane w[10]. Szer-
sze omwienie podstaw oblicze sta-
lowych supw powokowych, w tym
rwnie metodyki stosowanej poza
Europ oraz przykady oblicze, mo-
na znale w[4] i[5].
Wytwarzanie izastosowania
Powszechnie stosowan obecnie me-
tod wytwarzania trzonw wsp-
czesnych supw powokowych, ajed-
noczenie najefektywniejsz jest prze-
rbka plastyczna na zimno. Spord
rnorodnych sposobw wykonywania
ksztatownikw cienkociennych pro-
filowanych na zimno, ze wzgldu na
gabaryty konstrukcji, uywa si gw-
nie pras do gicia. Elementy, ktre
si uzyskuje po zaginaniu w prasach,
nazywane s upkami. Zwyjtkiem su-
pw omaych rednicach, ktre mona i trolejbusowej (fot. 4a), linii ener-
wykonywa zpojedynczej upki zjedn
spoin podun, trzony zazwyczaj wy-
konywane s z24 spawanych podu-
nie upek. Na fot. 1 pokazano proces
wykonywania upki, ana fot. 2 ska-
danie trzonu z dwch upek. Proces
spawania odbywa si automatycznie,
co pozwala uzyska spoin jednorodn
wysokiej jakoci.
Przedstawion technik mona rw-
nie wykonywa przekroje koowe.
Stosownie dobrana liczba uderze
na prasie pozwala uzyska przekrj
koowy speniajcy wymagane tole-
rancje odbiorowe okrelone norm
[14]. Proces ten jest jednak mao
efektywny i kosztowny. Na podkre-
lenie zasuguje fakt, e jednym
z elementw rozpowszechnienia
supw powokowych jest efektywny
system pocze zaciskowych, ktry
predysponowany jest dla wielokt-
nych przekrojw poprzecznych trzo-
nw (fot. 3). Poczenia zaciskowe
technologie
wieloktnych zbienych trzonw po-
siadaj wystarczajc nono za-
rwno na obcienia zginajce, jak
i skrcajce i stanowi efektywn,
szybk wmontau iekonomiczn al-
ternatyw dla standardowych po-
cze konierzowych.
Konstrukcje trzonw supw zabez-
pieczane s najczciej przed korozj
powok cynkow nanoszon na stal
metod zanurzeniow (fot. 2).
Pamitajc o specyfice cienkocien-
nych supw powokowych, naley uni-
ka przy montau technik powoduj-
cych lokalne przecienia skutkujce
nieraz wpraktyce gbokimi deforma-
cjami paszcza na tyle duymi, e sup
nie bdzie ju spenia normowych wy-
mogw nonoci.
Zastosowanie supw powokowych
jest obecnie bardzo szerokie. Su-
py, gwnie o przekroju wielokt-
nym, stosowane s jako konstruk-
cje wsporcze: trakcji tramwajowej
getycznych redniego napicia SN Fot. 2 Przykad trzonu skadanego zdwch
(fot. 4b), napowietrznych linii ener- upek [4]
getycznych wysokich i najwyszych
napi WN/NN (fot. 4c), jako wiee
owietleniowe (fot. 4d), a rwnie
jako pylony reklamowe, konstruk-
cje wsporcze turbin wiatrowych czy
stacji telefonii komrkowej. Znacznie
wicej przykadw z realizacji przed-
stawiono wpracach [4], [6], [7].
Fot. 1 P
 rzykad formowania upek supw
wieloktnych [4] Fot. 3 Poczenie zaciskowe trzonw [5]
padziernik 2017 [154] 61
 technologie
a b
Fot. 4 Zastosowania supw powokowych (opis w tekcie) [4]
Nono przekrojw supw
powokowych
Zaoenia obliczeniowe
Zakresem norm [11] oraz [12] obj-
te s zasady projektowania supw
linii elektroenergetycznych, w tym
szczeglnie w postaci wieloktnych
rur powokowych (najczciej wielko-
rednicowych), ktre obecnie coraz
powszechniej znajduj zastosowanie
w praktyce inynierskiej. Przedsta-
wione w artykule zasady mog by
jednak wykorzystane przy projektowa-
niu dowolnych supowych konstrukcji
wsporczych orozwaanych rurowych
ksztatach przekroju poprzecznego,
np. masztw owietleniowych, wie
telekomunikacyjnych, masztw tur-
bin wiatrowych i innych, jeeli spe-
nione zostan wszystkie przyjte do
oblicze zaoenia upraszczajce wg
normy [11].
Zagadnienia lokalnej utraty statecz-
noci cianek prtw cienkocien-
nych nale do teorii statecznoci
pyt. Na podstawie modelu pytowe-
go okrela si graniczne wartoci
62 Inynier budownictwa
c d
smukoci cianek, ktrych przekro- si po okreleniu efektywnych cha-
czenie klasyfikuje je do wraliwych rakterystyk geometrycznych. Wuj-
na miejscow utrat statecznoci. ciu normowym dopuszcza si przy
Przekrj poprzeczny zbudowany zta- obliczaniu przekrojw mimorodowo
kich cianek zaliczony zostaje zgod- ciskanych uproszczenie polegajce
nie znormami [8], [9] i[10] do klasy na niezalenym wyznaczeniu efektyw-
4. Utrata statecznoci miejscowej nego pola przekroju jak przy osiowym
cianek powoduje zmian rozkadu ciskaniu oraz efektywnych wskani-
napre w przekroju. Wzdu sze- kw wytrzymaoci przekroju jak przy
rokoci wyboczonych cianek pojawia czystym zginaniu. Wistocie problem
si silnie nierwnomierny rozkad na- jest jeszcze bardziej zoony, gdy
pre (rys. 2). Obliczenia w stanie moliwa jest interakcja niestatecz-
nadkrytycznym w ujciu normowym noci lokalnej iglobalnej.
prowadzi si w uproszczeniu z wy- Warto odnotowa, e rodek ciko-
korzystaniem tzw. szerokoci efek- ci przekroju efektywnego, z wyjt-
tywnej. Szeroko efektywna defi- kiem osiowo ciskanych przekrojw
niowana jest jako cz szerokoci bisymetrycznych, ulega przesuni-
cianki, ktra przejmuje zastpcze ciu w stosunku do pooenia rodka
rwnomiernie rozoone naprenia, cikoci przekroju brutto. Dlatego
tak e przenosi ona takie samo ob- wan konsekwencj jest sprzenie
cienie jak cianka wyboczona (rys. rozkadu napre w poszczeglnych
2). Przekrj poprzeczny klasy 4 za- ciankach iaktualnej szerokoci efek-
wiera cianki ciskane naraone na tywnej. Wymusza to iteracyjne obli-
miejscow utrat statecznoci, czanie charakterystyk geometrycz-
ktre zastpowane s ciankami nych przekroju efektywnego i czyni
o efektywnych szerokociach. Wa- opisan procedur uciliw z iny-
runki nonoci przekroju sprawdza nierskiego punktu widzenia.

Rys. 2 Definicja szerokoci efektywnej cianki beff fy = b ult wedug zacznika [5]
Przekroje efektywne
supw penociennych
wg PN-EN 50341-1
Wychodzc naprzeciw praktycznym
aspektom projektowania przekrojw
cienkociennych klasy 4, w zacz-
niku K normy [11] zamieszczono no-
mogramy pozwalajce stosunkowo
prosto okrela efektywne charak-
terystyki geometryczne przekrojw
koowych i wieloktnych supw ru-
rowych (powokowych). Kryteria gra-
nicznej smukoci dla klasy 4 przekro-
jw rurowych przy zginaniu podano
w tabl. 1. Obliczenie charakterystyk
efektywnych przekrojw poprzecz-
nych supw rurowych odbywa si wg
zaoe opisanych wczeniej zgod-
nie z [10]. W przypadku przekrojw
rurowych wieloktnych efektywn
geometri przyjmuje si jak na rys.
3; w tym przypadku niestateczno
analizowana jest dla poszczeglnych
cianek przy zaoeniu nieprzesuwno-
ci wszystkich wzw przekroju, tak
jakby kada ze cianek bya obustron-
nie podparta. Dla tak okrelonych za-
oe podano wnormie gotowe nomo-
gramy, zktrych mona bezporednio
odczyta wspczynniki redukcyjne,
sprowadzajce wielkoci charaktery-
styk brutto przekrojw do wartoci
efektywnych. Na rys. 4 i 5 zamiesz-
czono wykresy ze wspczynnikami
redukcyjnymi dla zginania i ciskania
w przypadku stali gatunkw S235
oraz S355.
Naley zwrci uwag na podan
w tabl. 1 warto graniczn klasy 4
wg [11] dla koowych przekrojw po-
przecznych, odbiegajc (niemal dwu-
Tabl. 1 Klasyfikacja przekrojw rurowych na zginanie [11]
Rodzaj przekroju
235
gdzie = , a fy jest nominaln granic plastycznoci wN/mm2
fy
technologie
krotnie wiksz) od wartoci granicz-
nej podanej w normie podstawowej
[8], okrelonej jako d/t > 902.
Podkrelona rnica wynika ze specy-
fiki obcie typowych supw powo-
kowych stosowanych wkonstrukcjach
wsporczych linii elektroenergetycz-
nych. Podlegaj one dominujcemu
dziaaniu momentu zginajcego ze
zdecydowanie drugorzdnym wpywem
si osiowych. Przyjta w [11] warto
graniczna odnosi si do statecznoci
zginanej globalnie powoki walcowej
(o nierwnomiernym rozkadzie mem-
branowych napre) znajdujcej si
w korzystniejszych warunkach sta-
tycznych ze wzgldu na stateczno
ni ujta w normie [8] warto gra-
niczna odnoszca si do ciskanych
osiowo elementw prtowych oprze-
kroju koowym. Formaln niekonse-
kwencj tych zaoe klasyfikacyjnych
skorygowano wnormie [12], wprowa-
dzajc rozrnienie klasyfikacji prze-
kroju oddzielnie dla ciskania (klasa
4 dla d/t > 902) oraz zginania (klasa
4 dla d/t > 157,52). Rozwizanie to
przyjto, posikujc si zaleceniami
znormy holenderskiej [15].
Dla przekrojw poprzecznych koowych
zamiast wspczynnikw redukcyjnych
sucych obliczeniu charakterystyk
Kryterium dla klasy 4
d
> 176 2
t
dla n rwnego 6 do 18 cianek
b
> 42
t
padziernik 2017 [154] 63
 technologie

Aeff pod dziaaniem siy osiowej Weff pod dziaaniem momentu zginajcego niezalen redukcj dla ciskania
i zginania za pomoc dwch oddziel-
nych wspczynnikw:
przy ciskaniu
dla przekrojw klasy 3
d
N = 1,0 902
t

dla przekrojw klasy 4

Rys. 3 Charakterystyki efektywne przekrojw wieloktnych [11]; naprenia ciskajce
oznaczono znakiem (+), czci efektywne przekrojw oznaczono kolorem czarnym 63 2 d
N = 0,3 + 1,0 90 2 < 315 2
d t t
efektywnych wprowadzono w [11] (2)
235
formuy okrelajce wspczynnik re- gdzie = , wktrym fy jest granic przy zginaniu
fy
dukcyjny dla napre, opisany zale- dla przekrojw klasy 3
nociami: plastycznoci stali.
dla przekrojw klasy 3 Na rys. 6 pokazano graficzn inter- d
M = 1,0 157, 5 2
t
= 1,0 d 176 2 pretacj zalenoci (1) w funkcji
t
smukoci wyraonej stosunkiem d/t, dla przekrojw klasy 4
dla przekrojw klasy 4 gdzie d jest rednic zewntrzn,
63 2 d
53 2 d at gruboci cianki trzonu supa. M = 0,6 + 1,0 157,5 2 < 315 2
= 0,7 + 1,0 > 1762 d t t
d t t Norma [12] w przypadku przekrojw
(1) poprzecznych koowych wprowadza (3)

Rys. 4 Wspczynnik redukcyjny do okrelenia wskanika wytrzyma- Rys. 5 Wspczynnik redukcyjny do okrelenia efektywnego pola
oci na zginanie efektywnych przekrojw wieloktnych [11] powierzchni przekrojw wieloktnych [11]

64 Inynier budownictwa
 technologie

padziernik 2017 [154] 65

 technologie

gdy spenione jest kryterium podane

w[11]
N Ed M Ed fy
+
A Wel M1
(4)
gdzie: NEd, MEd obliczeniowa sia
osiowa i moment zginajcy; A, Wel
pole przekroju brutto i sprysty
wskanik wytrzymaoci.
Nono przekrojw wieloktnych kla-
sy 4, bez otworw, jest zapewniona,
gdy spenione jest kryterium podane
wPN-EN 50341-1:2012 [11]
Rys. 6 Wspczynnik redukcyjny dla przekroju koowego klasy 4 [11]

Na rys. 7 zamieszczono porwnanie

wspczynnikw redukcyjnych wg norm
[11] (formua 1) i[12] (formuy 2 i3).
Mona zauway wstosunku do normy
oglnej [11] zalecan wwarunkach kra-
jowych znaczc redukcj dla napre
pochodzcych od osiowego ciskania.
W praktycznych przypadkach typo-
wych energetycznych penociennych
supw wspornikowych udzia napre
od si osiowych jest bardzo nieznacz-
ny, ale dla innych konstrukcji czynnik
ten moe by istotniejszy. Warto tak-
e odnotowa formalne ograniczenie
w stosunku do normy oglnej [11]
maksymalnej smukoci przekrojw po-
przecznych wyraonej stosunkiem d/t
dla stali S355 z250 do 208,5. Wty-
powych przypadkach penociennych
supw energetycznych zasadniczo nie
stosuje si przekrojw poprzecznych
osmukociach znacznie wikszych od
200. Jednoczenie wymg ten pozwa-
la unikn problemw ze stateczno-
ci lokaln paszczy wprzypadku po-
cze zpoprzecznikami czy poprawnym
uksztatowaniem samych gniazd przy-
czeniowych.

Warunki nonoci przekrojw

poprzecznych wg norm serii
PN-EN 50341
Nono przekrojw wieloktnych kla-
sy 3, bez otworw, jest zapewniona, Rys. 7 P
 orwnanie wspczynnika redukcyjnego przekroju koowego [4]

66 Inynier budownictwa
 technologie

N Ed M Ed fy niona, gdy spenione jest kryterium geometrycznych mona korzysta ze

+
Aeff Weff M1 wzorw:
N Ed M Ed fy
(5) + pole powierzchni
N A M Wel M 1
gdzie: Aeff , Weff efektywne pole prze- (7) A = (d t ) sin nk t
kroju iefektywny wskanik wytrzyma- gdzie: N, M wspczynniki redukcyj- nk
oci. ne odpowiednio przy ciskaniu izgina- (8)
Wedug [11] nono przekroju ru- niu wg formu (2) i(3). moment bezwadnoci
rowego koowego klasy 4, bez otwo- Wpodanych wyej formuach zgodnie
2

rw, jest zapewniona wwczas, gdy z [12] naley stosowa nastpujce I el =
nk
tan
192 nk

3 + tan

( )
d 4 (d 2t ) 4
f f
nk
maksymalne naprenie podune x,Ed wartoci czciowych wspczynni-
(uwzgldniajce si osiow dziaajc kw bezpieczestwa: (9)
jednoczenie) spenia warunek M1 = 1,10 dla stali o granicy pla- wskanik wytrzymaoci
x,Ed fy / M1 stycznoci fy < 275 MPa,
I el
(6) M1 = 1,15 dla stali o granicy pla- Wel =
d t
gdzie: wspczynnik redukcyjny stycznoci fy 275 MPa. (10)
2
okrelony formu (1) lub odczytany Naley ponadto podkreli, e wyst-
zrys. 6; M1 = 1,1 czciowy wsp- pujce we wzorach od (4) do (7) siy W powyszych wzorach przyjto na-
czynnik bezpieczestwa. wewntrzne oraz momenty zginajce stpujce oznaczenia:
W przypadku przekrojw poprzecz- powinny pochodzi zanalizy globalnej d rednica przektna, df = d cos
nych koowych norma [12] wprowa- prowadzonej wg teorii II rzdu. (/nk) rednica wkluczu, nk liczba
dza modyfikacj, uznajc, e nono W przypadku przekrojw wielokt- bokw, t grubo cianki.
przekrojw bez otworw jest zapew- nych przy obliczaniu charakterystyk

REKLAMA

padziernik 2017 [154] 67

 technologie
Podsumowanie
Obliczanie przekrojw cienkocien-
nych, zaliczajcych si ze wzgldu
na smuko miejscow do przekro-
jw klasy 4, jest stosunkowo uci-
liwe. Przedstawione zagadnienia do-
tyczce supw rurowych pokazuj,
e w przypadku wybranych typw
przekrojw, np. coraz powszechniej
stosowanych wpraktyce przekrojw
wieloktnych, moliwe s uproszcze-
nia iuatwienia dla projektanta wpro-
wadzone wnowej generacji norm se-
rii PN-EN 50341. Zaprezentowane
formuy i nomogramy zaczerpnite
z[11] i[12] pozwalaj wsposb re-
latywnie prosty przeprowadzi iny-
nierskie obliczenia przedmiotowych
przekrojw poprzecznych supw.
Posikowanie si wykresami do okre-
lenia charakterystyk efektywnych
ma jednak swoje wady. Po pierwsze,
staje si kopotliwe wprzypadku su-
pw ozbienym przekroju poprzecz-
nym, gdzie sprawdzenie nonoci
naley przeprowadza wielokrotnie
w wikszej liczbie przekrojw po-
przecznych ze wzgldu na jedno-
czesn zmienno si wewntrznych
i parametrw przekroju. Po drugie,
forma nomogramw czy wykresw
nie jest wygodna do numerycznej
implementacji.
W nawizaniu do zacytowanych za
normami warunkw nonoci od (4)
do (7) naley podkreli, e wzory te
prawidowo szacuj nono peno-
ciennych supw rurowych w przy-
padku przewaajcego dziaania
momentu zginajcego. Warunki te
prawie zawsze spenione s w lek-
kich powokowych wolno stojcych
supach energetycznych, gdzie udzia
ciaru wasnego i ciaru prze-
wodw, i ewentualnego oblodzenia
skutkuje powstaniem si osiowych
wywoujcych znacznie mniejsze na-
prenia normalne ni te pochodzce
od zginania globalnego pochodz-
68 Inynier budownictwa
cego od dziaania wiatru i nacigu
przewodw. W innych przypadkach,
gdy udzia si osiowych bdzie wik-
szy czy te moe wystpi znaczcy
wpyw niestatecznoci globalnej, po-
dane formuy nie mog by stosowa-
ne bezkrytycznie.
Kolejnym istotnym elementem zmian
wprowadzonych norm [12] jest
wymg uwzgldniania dodatkowo
wpywu napre stycznych na no-
no przekroju. Zaleca si w tym
przedmiocie posikowa wytycznymi
okrelonymi wnormie [13]. Wtypo-
wych przypadkach skrcanie peno-
ciennych supw penicych funkcje
konstrukcji wsporczych linii elektro-
energetycznych nie jest krytyczne,
poniewa supy o przekrojach koo-
wych lub wieloktnych s odporne
na skrcanie. Naprenia styczne
wywoane skrcaniem icinaniem nie
wpywaj istotnie na nono gra- 10. P N-EN 1993-1-5:2008 Eurokod 3:
niczn przedmiotowych konstrukcji.
Zdarzaj si jednak sytuacje, gdy
wpyw skrcania moe podnosi sto-
pie wytenia konstrukcji nawet
o20%. Sprawdzenie warunkw no
noci ze wzorw od (4) do (7) moe
nie by wwczas wystarczajce.
Pimiennictwo
1. E. Kubica, Nono graniczna isztyw-
no poduna cienkociennych elemen-
tw stalowych, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw
2005.
 . Mendera, Nono cienkociennych
2. Z
stalowych supw rurowych, Inynieria
iBudownictwo nr 8-9/90.
3. Z. Mendera, L. Szojda, G. Wandzik,
Projektowanie stalowych supw linii
elektroenergetycznych, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2017.
 . Labocha, J. Paluszyski, Stalowe
4. S
supy powokowe, Wydawnictwo Nauko-
we PWN, Warszawa 2017.
5. S . Labocha, J. Paluszyski, M. Otrba,
Zagadnienia projektowania cienkocien-
nych supw stalowych oprzekroju za-
mknitym, Inynieria i Budownictwo
nr 4/2014.
 . Labocha, Stalowe supy penocien-
6. S
ne w elektroenergetycznych liniach
napowietrznych. Przegld rozwiza,
cz. 1, Energia Elektryczna nr 4/2016,
Wydawnictwo PTPiREE.
 . Labocha, Stalowe supy penocien-
7. S
ne w elektroenergetycznych liniach
napowietrznych. Przegld rozwiza,
cz. 2, Energia Elektryczna nr 5/2016,
Wydawnictwo PTPiREE.
8. P
 N-EN 1993-1-1:2006 Eurokod 3:
Projektowanie konstrukcji stalowych.
Cz 1-1: Reguy oglne i reguy dla
budynkw.
9. P
 N-EN 1993-1-3:2008 Eurokod 3:
Projektowanie konstrukcji stalowych.
Cz 1-3: Reguy uzupeniajce dla
konstrukcji z ksztatownikw i blach
profilowanych na zimo.
Projektowanie konstrukcji stalowych.
Cz 1-5: Blachownice.
11. P N-EN 50341-1:2013 Elektroener-
getyczne linie napowietrzne prdu
przemiennego powyej 1 kV. Cz
1. Wymagania oglne. Specyfikacje
wsplne.
12. P N-EN 50341-2-22:2016 Elektro-
energetyczne linie napowietrzne pr-
du przemiennego powyej 1 kV. Cz
2-22. Zbir normatywnych warunkw
krajowych. Normatywne warunki kra-
jowe Polski.
13. P N-EN 1993-1-6:2008 Eurokod 3:
Projektowanie konstrukcji stalowych.
Cz 1-6: Wytrzymao i statecz-
no konstrukcji powokowych.
14. P N-EN 1090-2+A1:2012 Wykonanie
konstrukcji stalowych i aluminiowych.
Cz 2: Wymagania techniczne doty-
czce konstrukcji stalowych.
15. N EN-EN 50341-3-15:2001 Overhe-
ad electrical lines exceeding AC 45
kV Part 3: Set of National Normative
Aspects. NNA for the Netherlands.
 na cz asie

West Station gotowe

Zakoczono budow kompleksu West Station przy Dworcu
Zachodnim w Warszawie. Tworz go dwa czternastokondy-
gnacyjne budynki biurowe oraz nowy budynek dworcowy od
strony Alej Jerozolimskich. Kompleks ma cznie 68 500 m
powierzchni biurowej oraz certyfikat ekologiczny BREEAM Inte-
rim na poziomie Excellent. Inwestorzy: HB Reavis, PKPS.A.,
Xcity Investment. Architektura: FS&P Arcus.

Pilarka Alligator 54V 

DCS397 XR FLEXVOLT to nowa akumulatorowa pilarka Alligator 54V DE-
WALT do przecinania pustakw, betonu komrkowego, drewna i materiaw
izolacyjnych. Ma dwa wytrzymae, przeciwbiene brzeszczoty z grubszej stali,
redukujce moliwo uginania si i zapewniajce precyzyjne cicie. Kon-
strukcja zacisku czoowego umoliwia przejcie przez materia. Pilarka oraz
dedykowana gama brzeszczotw umoliwiaj do 100 ci cegy typu Poroton
na w peni naadowanym akumulatorze.

Budowa obwodnicy Sanoka

Trwaj ju prace na budowie ok. 7-kilometrowej obwodnicy Sanoka wcigu drogi krajowej
nr 28 ZatorMedyka. Realizowana jest wsystemie projektuj ibuduj. Wykonawca: konsor-
cjum Max Bgl Polska Sp. zo.o. iMax Bgl Stiftung & Co. KG. Warto umowy to prawie
140mlnz. Zakoczenie inwestycji: poowa 2019 r.
rdo: MIiB
Fot. Val Thoermer Fotolia.com

Nowy tunel na Islandii 

Powstaje prawie 6-kilometrowy tunel pomidzy fiordami Drafjrur
i Arnarfjrur wraz z towarzyszcymi mostami oraz drogami dojazdo-
wymi o cznej dugoci 7,8 km. Projekt realizowany w formule joint
venture przez Metrostav oraz lokaln spk Suurverk rozpocz si
wmaju br., azakoczenie budowy planowane jest na wrzesie 2020 r.
Projekt wart jest 49 mln euro.

Opracowaa
Magdalena Bednarczyk
WICEJ NA 
www.inzynierbudownictwa.pl

padziernik 2017 [154] 69

 technologie
Tynk ochrona elewacji,
mgr in. Maciej Rokiel
Tynki wapienne
W pracach konserwatorskich stosu-
je si tynki/zaprawy bazujce gwnie
na dwch rodzajach spoiw: wicych
przez karbonatyzacj reakcja wo-
dorotlenku wapnia zzawartym wpo-
wietrzu dwutlenkiem wgla (Ca(OH)2
+ CO2 + H2OCaCO3 + 2H2O), oraz
wicych przez hydratacj, na bazie
wapna hydraulicznego, przy czym na
rodzaj i waciwoci spoiwa zasadni-
czy wpyw ma jako irodzaj surow-
ca oraz sposb wytwarzania (przede
wszystkim wypalanie i mielenie).
Samych rodzajw wapna mona wy-
rni przynajmniej kilka, a zaprawy
wapienne to obecnie systemy lub po-
jedyncze produkty o rnych waci-
wociach i parametrach, a tym sa-
mym rnorodnych zastosowaniach.
Dlatego przy wyborze wapiennych
systemw naley szczeglnie zwrci
uwag na skad iwaciwoci, aby byy
kompatybilne ze star substancj bu-
dowlan (murem, tynkiem).
Daje si zauway coraz szersze za-
stosowanie materiaw na bazie wap-
na hydraulicznego, zwaszcza natural-
nego [4], [10]. Naley zwrci uwag,
e naturalne wapno hydrauliczne (NHL)
moe zawiera tylko wapno palone,
natomiast wapno hydrauliczne (HL)
take dodatki pucolan i/lub materia-
w hydraulicznych (cementu). Wynika
to z faktu, e wapno hydrauliczne po
zwizaniu idostatecznie dugim tward-
nieniu na powietrzu jest odporne na
oddziaywanie wilgotnego rodowiska.
Na pocztku proces wizania itward-
nienia jest podobny do procesw za-
chodzcych w wapnie powietrznym
wodorotlenek wapnia pod wpywem
70 Inynier budownictwa
dwutlenku wgla iwilgoci przeksztaca
si w CaCO3, jednak zasadnicze wa-
ciwoci zaprawa uzyskuje na skutek
reakcji pozostaych skadnikw zwod,
czego rezultatem s uwodnione zwiz-
ki ocharakterze hydraulicznym.
Techniczne wymagania stawiane sys-
temom wapiennym wymagaj zdefi-
niowania nie tylko minimalnych, ale
i maksymalnych parametrw, przede
wszystkim wytrzymaoci na ciska-
nie oraz moduu E. Musz one by
okrelone na podstawie wczeniej
przeprowadzonej diagnostyki i by
trwae wczasie.
Zastosowanie wapiennych systemw
tynkw na bazie naturalnego wapna
hydraulicznego jest moliwe wnast-
pujcym zakresie:
do konserwacji zabytkowej substancji,
do renowacji wilgotnych i zasolo-
nych podoy,
do tynkowania fasad historycznych
budowli,
do napraw/renowacji murw histo-
rycznych budowli,
do prac wewntrz ina zewntrz.
Na kolor istruktur takich tynkw naj-
wikszy wpyw ma rodzaj ijako za-
stosowanego kruszywa, musi ono by
starannie dobrane. Zwikszony udzia
drobnych frakcji kruszywa jak rw-
nie zwikszenie iloci spoiwa wpywa
na zwikszenie skurczu (wprawdzie
wnieznaczny sposb), co przy bardzo
chonnych podoach moe wymaga
wielowarstwowego nakadania syste-
mu tynkw lub stosowania dodatkw.
Konieczna jest take bardzo staranna
pielgnacja naoonych tynkw.
Przykadowe waciwoci systemw
na bazie naturalnego wapna hydrau-
cz. II
licznego wzalenoci od zastosowa-
nia podano wtablicy.
Kady z materiaw stosowanych
do budowy obiektw zabytkowych
cechuje si innym wspczynnikiem
wodochonnoci kapilarnej (nasikli-
woci) w. Dotyczy to cegy, zapra-
wy murarskiej, tynku czy farby. Jed-
nak zastosowanie ukadu materiaw
o konkretnym wspczynniku w daje
zupenie inn warto wynikow, za-
len take od kolejnoci warstw sys-
temu. System taki skada si zodpo-
wiednio dobranych (przede wszystkim
pod ktem wspczynnika w) wypraw
tynkarskich ipowok malarskich.
Tynki trasowe
Tras jest mineraem zmielonym
tufem wulkanicznym (ska), o do
specyficznych waciwociach. Nigdy
nie jest stosowany sam, lecz zawsze
w parze z wapnem lub cementem.
Sam nie reaguje z wod, lecz z do-
datkiem wapna zaczyna wiza. Jest
on tzw. utajonym spoiwem, wi-
cym hydraulicznie, co wpywa na wa-
ciwoci zaprawy. Wpostaci handlo-
wej mieszanina wapna powietrznego
lub hydraulicznego z trasem jest
sprzedawana jako tzw. wapno traso-
we (moe ono mie minimalne iloci
cementu). Takie spoiwo moe zawie-
ra do 55% trasu (masowo). Tras
moe by dodawany take do cemen-
tu, zwykle to dodatek drobno zmie-
lonego trasu wiloci 2040% masy
cementu.
Dodatek trasu pozytywnie wpywa
na waciwoci zapraw tynkarskich.
Przede wszystkim zwiksza ich od-
porno (wytrzymao) i szczelno
 technologie

Tab. Wybrane waciwoci systemw na bazie naturalnego wapna hydraulicznego w zalenoci od zastosowania [4], [10], [12], [13]
Rodzaj zaprawy
Do murowania Tynki
Czysto wapienne
i uzupenienia na zasolone
tynki elewacyjne
spoinowania podoa
Skad
Tylko mineralne skadniki +
Na bazie czystego naturalnego wapna hydraulicznego (NHL) + + -
Na bazie wapna hydraulicznego (HL) (NHL + dodatki
- + +
hydrauliczne, np. cement siarczanoodporny)
Naturalne pigmenty + + +
Waciwoci
Wysoka dyfuzyjno + + +
Niski modu E + + +
Krzywa przesiewu kruszywa i skad zaprawy
+ +
dopasowany do istniejcej substancji
Wysoka alkaliczno + + +
Hydrofilno wilgo moe by usuwana z tynku/muru + + +
Porowato/zdolno gromadzenia soli - - +
Odporno na algi i grzyby pleniowe
+ + +
(na skutek wysokiej alkalicznoci)
Bezskurczowe wizanie i powolny przyrost wytrzymaoci + + +
Rwnomierne twardnienie w caym przekroju, dodatkowy
+ + +
przyrost wytrzymaoci na skutek karbonatyzacji
Parametry
Dedykowane istniejcej
Dedykowane istniejcej
substancji i zalene Dedykowane istniejcej
substancji i zalene
Uziarnienie od funkcji warstwy, substancji,
od funkcji, np. do 1,5 mm,
np. do 2 mm, do 3 mm, np. do 1,5 mm, do 3 mm,
do 3 mm, do 4 mm
do 4 mm
Dedykowane istniejcej
Dedykowane istniejcej Dedykowane istniejcej
substancji i zalene
substancji i zalene substancji i zalene
Wytrzymao na ciskanie od funkcji warstwy,
od funkcji, zwykle od funkcji, zwykle
zwykle od 0,8 N/mm2
do 5 N/mm2 do 5 N/mm2
do 3 N/mm2
Dedykowane istniejcej
substancji i zalene
Wytrzymao na zginanie
od funkcji, zwykle
do 2 N/mm2
Dedykowane istniejcej
substancji i zalene
Modu E Zwykle ok. 1300 N/mm 2
od funkcji, zwykle
do 7500 N/mm2
Wspczynnik oporu dyfuzyjnego 8 8
Porowato 35%
+ wane/wymagane; moe by istotne; - nieistotne/nie dotyczy

(przez zamknicie porw) wporwna-
niu zzaprawami bez tego dodatku oraz
zapobiega powstawaniu wykwitw.
Ponadto daje:
lepsz obrabialno (tras dziaa jak
plastyfikator),
mniejsz podatno na tworzenie
si rys (tras dziaa elastyfikujco).
Te cechy powoduj, e tras jest po-
danym skadnikiem zapraw, oczy-
wicie jeeli zawiera ona odpowiedni
jego ilo.
Przyrost wytrzymaoci zapraw tra-
sowych jest rozoony wczasie, mimo
e wporwnaniu zzaprawami czysto
wapiennymi pocztkowa wytrzymao
jest wysza, a reakcje twardnienia
trasu wduszym okresie (lata) istot-
nie zwikszaj wytrzymao zaprawy
na ciskanie izginanie. Wymagaj one
jednak znacznie duszej pielgnacji
(woda potrzebna jest do reakcji wi-
zania) i tu za minimum przyjmuje si
cztery tygodnie, a w zalenoci od

padziernik 2017 [154] 71

 technologie
gruboci warstwy tynku irodzaju pod-
oa czas ten moe by jeszcze du- niowych.
szy. Zlekcewaenie tego wymogu moe
skutkowa nieuzyskaniem przez tynk
docelowych parametrw oraz powsta-
niem rys skurczowych.
Tynki trasowe czsto s polecane
wrenowacji jako bezcementowe. Jed-
nake reakcja trasu, wapna i wody
tworzy zwizki specyficzne dla reakcji
hydratacji cementu glinian trjwap-
niowy 3CaO Al2O3 oraz hydrat krze-
mianu wapnia 3CaO 2SiO2 3H2O.
Tras ma zdolno minimalizowania
niebezpieczestwa powstawania wy-
kwitw. Chodzi przy tym jednak tylko
owykwity, ktrych przyczyn s zwiz-
ki wapna tras ma zdolno ich wiza-
nia. Wniewielkim zakresie tras wie
take sulfaty, ich dua ilo prowadzi
jednak do tworzenia si ettringitu.
Tras nie zlikwiduje problemu nisz-
czenia wieo naoonej zaprawy
tynkarskiej przez sole rozpuszczone
w wodzie znajdujcej si w murze.
Nie zlikwiduje te problemu wykwitw
na powierzchni tynku powstaych na
skutek krystalizacji soli ani nie po-
prawi odpornoci tynku na tego typu
czynniki destrukcyjne. Drugim argu-
mentem przemawiajcym przeciw
stosowaniu tynkw trasowych jako
renowacyjnych jest fakt, e tras wi-
e relatywnie dugo iwymaga dostpu
wilgoci oraz pielgnacji. Z kolei tynki
renowacyjne musz moliwie szybko
uzyska swoje docelowe waciwoci,
aby nie ulec zniszczeniu przez migru-
jce zpodoa sole [4].
Tynki regulujce wilgotno
Tynki te nazywane s take tynkami
klimatycznymi lub wrcz antyplenio-
wymi (cho nie zawsze ta nazwa jest
adekwatna do waciwoci i oczeki-
wanego rezultatu). Ich funkcj jednak
jest zmniejszenie ryzyka wystpienia
kondensacji wilgoci na powierzchni
przegrody izwizanego ztym niebez-
72 Inynier budownictwa
pieczestwa rozwoju grzybw ple
Zjawisko to wystpuje w pomiesz-
czeniach o podwyszonej wilgotnoci
powietrza icianach oniewystarcza-
jcej ciepochronnoci. Klasycznym
przykadem takiej sytuacji s stare,
zabytkowe budynki. Wzasadzie wta-
kiej sytuacji naleaoby albo obniy
wilgotno powietrza, albo dociepli
przegrod. Czsto rozwizaniem
problemu mog by tego typu tynki.
Musz one by porowate, dlatego
czsto prbuje si zastosowa tyn-
ki renowacyjne. Jednak chodzi o to,
aby tynk by wstanie wchon pewn
cz wilgoci, tynk renowacyjny jest
hydrofobowy, dlatego jego zastoso-
wanie w takim celu jest nie do ko-
ca poprawne, mimo e wielokrotnie
udaje si uzyska pozytywny efekt.
Jest to zwizane zfaktem, e kady
tynk porowaty cechuje si duo lep-
szym wspczynnikiem U ni trady-
cyjny tynk cementowy czy wapienny.
Moe si okaza, e zastosowanie
tynku renowacyjnego, zwaszcza przy
minimalnych rnicach temperatur
podoa ipunktu rosy/punktu plenio-
wego, spowoduje widoczn popraw
sytuacji.
Naprawa i ochrona zabytkowej sub-
stancji budowlanej zawsze wizana
jest z uprzednim okreleniem przy-
czyn destrukcji i musi by przepro-
wadzona z uwzgldnieniem zjawisk
zachodzcych w naprawianych ele-
mentach oraz waciwoci iparame-
trw zarwno starej substancji, jak
imateriau naprawczego/ochronnego.
Od pewnego czasu spotyka si tynki
nazywane tynkami regulujcymi wil-
gotno, ktrych celem jest zreduko-
wanie zawilgocenia (i jak si niekiedy
podaje, zasolenia) muru. Ich sposb
dziaania jest definiowany nastpuj-
co [11]:
osuszanie za pomoc dyfuzji, ewen-
tualne sole zostaj wmurze;
osuszanie za pomoc dyfuzji, ewen-
tualne sole krystalizuj na po-
wierzchni;
osuszanie za pomoc kapilarnego
transportu wilgoci, ewentualne sole
krystalizuj na powierzchni.
Tynki FRP maj inny rozkad i wiel-
ko porw ni tynki renowacyjne (do
ktrych s najczciej porwnywane
[11]), nie s jednak hydrofobowe, co
wymaga ich hydrofobizacji przy stoso-
waniu zewntrznym.
Naley podkreli, e istnieje spory
problem z nazewnictwem, waciwo-
ciami iwymaganiami tynkw zwiza-
nych z ochron przed wilgoci. O ile
jednoznacznie zdefiniowane s wy-
magania dla tynkw renowacyjnych
i traconych, o tyle funkcjonuj jesz-
cze okrelenia typu: tynki regulujce
wilgotno (zwane zjz. niemieckiego
tynkami FRP), tynki osuszajce czy
tynki regulujce temperatur po-
wietrza (tynki na bazie materiaw
zmiennofazowych). Nie zawsze s
one jednoznacznie zdefiniowane, nie
ma take okrelonych minimalnych
wymaga dla tego rodzaju tynkw, co
powoduje, e tynk o podobnych wa-
ciwociach i zastosowaniach przez
jednego producenta bdzie nazwa-
ny tynkiem regulujcym wilgotno
(FRP), przez drugiego tynkiem anty-
pleniowym, a jeszcze przez innego
osuszajcym. Moe si zdarzy, e
jedne tynki opisywane jako FRP bd
hydrofobowe, inne nie.
Tynki naprawcze (odnawiajce)
(niem. Renovierputze)
Nazwa niemiecka moe sugerowa,
e s to tynki renowacyjne. Jednak
ich rola jest zupenie inna. S to cien-
kowarstwowe tynki (szpachle) su-
ce do naprawy (renowacji) uszko-
dzonych tynkw na elewacjach (fot.).
Produkowane s na spoiwie cemen-
towym, wapiennym lub silikatowym.
Niekiedy zawieraj wskadzie dodatek

polimerw (poprawiaj przyczepno
izmniejszaj modu Younga) oraz w-
kien (zwikszaj odporno na zaryso-
wanie).
Czsto nazwa moe sugerowa, e
dany tynk mona zastosowa zawsze
iwszdzie, niezalenie od stopnia za-
wilgocenia i zasolenia muru, bez ba-
da i diagnostyki obiektu, e jest on
wodoodporny i odporny na sole (bez
adnych warunkw brzegowych) itp.
Traktowanie marketingowych okre-
le iwyrnikw jako pewnika jest
czsto popenianym bdem przy do-
borze tynkw specjalistycznych.
Literatura
1. W
 arunki techniczne wykonania iodbioru
robt budowlanych, cz B: Roboty wy-
koczeniowe, zeszyt 1, Tynki, ITB, 2011.
2. Praca zbiorowa, Warunki techniczne
wykonania iodbioru robt budowlanych.
Poradnik projektanta, kierownika budo-
wy iinspektora nadzoru, Verlag Dasho-
fer, Warszawa 2013.
3. DIN 4108-3:2014-11 Wrmeschutz
und Energie-Einsparung in Gebuden
Teil 3: Klimabedingter Feuchteschutz;
Anforderungen, Berechnungsverfah-
ren und Hinweise fr Planung und Aus-
fhrung.
4. T. Dettmering, H. Kollmann, Putze in Bau-
sanierung und Denlmalpflege, DIN Deut-
sches Institut fuer Normung, 2012.
5. DIN V 18550 Putz und Putzsysteme.
Ausfhrung.
6. Zement-Merkblatt: Hochbau. Putz.
Bundesverband der Deutschen Zemen-
tindustrie e.V.
7. PN-EN 998-1:2012 Wymagania do-
tyczce zapraw do murw Cz 1:
Zaprawa tynkarska.
8. WTA Merkblatt 2-9-04 Sanierputz
systeme.
9. WTA Merkblatt 2-10-06 Opferputze.
10. Materiay konferencyjne, Europejskie
Targi Konserwacji iRestauracji Zabyt-
kw oraz Renowacji Starych Budowli
Denkmal, Leipzig 2014.
Fot. U
 szkodzone (zarysowane) tynki tradycyjne; bezkrytyczna naprawa, np. poprzez wyko-
nanie warstwy wzmacniajcej z siatk, jest niedopuszczalna
11. S. Reeb, T. Garrecht, K. Berg, Feuch-
tregulierungsputze Anspruch und
Grenzen, IFS-Bericht nr 36/2010.
12. Materiay firmy Opterbein.
13. R. Michnia, Gelenkte Kapillaritt mit
Kalksystemen in der Fassadenin-
standsetzung, Europejskie Targi Kon-
serwacji i Restauracji Zabytkw oraz
Renowacji Starych Budowli Denkmal,
Leipzig 2014.
14. W TA Merkblatt 2-7-01 Kalkputze in
der Denkmalpflege.
15. E. Osiecka, Wapno wbudownictwie. Tra-
dycja i nowoczesno, Stowarzyszenie
przemysu wapienniczego, 2006.
16. R . Graefe, Kellersanierung. Ratgeber
fuer die Praxis. Schaden erkennen,
bewerten, sanieren, Rudolf Mueller
Verlag 2014.
17. WTA Merkblatt 4-5-99 Beurteilung
von Mauerwerk. Mauerwerkdiagno-
stik.
18. M . Rokiel, Hydroizolacje w budownic-
twie. Poradnik, Dom Wydawniczy Me-
dium, Warszawa 2009.
technologie
 . Rokiel, Renowacje obiektw bu-
19. M
dowlanych. Projektowanie i warunki
techniczne wykonania iodbioru robt,
Grupa Medium 2013.
 . Magott, M. Rokiel, Tynki renowa-
20. C
cyjne w wietle normy PN-EN 998-
1:2004 Wymagania dotyczce za-
praw do murw Cz 1: Zaprawa
tynkarska oraz instrukcji WTA nr 2-9-
04 Sanierputzsysteme, Konferencja
Remo 2009, Wiadomoci Konserwa-
torskie nr 26/2009.
 . Magott, M. Rokiel, Ochrona budyn-
21. C
kw przed wilgoci, korozj biologicz-
n i ogniem, XIII Sympozjum PSMB
Ochrona obiektw budowlanych przed
wilgoci, korozj biologiczn iogniem,
Darowo 2015, Monografia nr 11,
tom XIII, PSMB, Wrocaw 2015.
22. P
 N-EN 459-1:2015-06 Wapno bu-
dowlane Cz 1: Definicje, wyma-
gania ikryteria zgodnoci.
23. D
 IN 1060-1:1995-03 Baukalk Teil
1: Definitionen, Anforderungen, ber
wachung.
padziernik 2017 [154] 73
 technologie
Okna, ktre oszczdzaj energi
mgr in. Klaudia Urbaska
SKN BioEnergia
Wydzia Przyrodniczo-Technologiczny
dr in. Arkadiusz Dyjakon
Instytut Inynierii Rolniczej
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocawiu
S
tolarka okienna, jako przegro-
da przezroczysta, ma duy
wpyw na zapotrzebowanie
energetyczne budynku. Zastosowa-
nie okien o lepszych parametrach
pozwala zminimalizowa straty cie-
pa oraz zmniejszy koszty ogrzewa-
nia budynku. Dodatkow zalet okien
energooszczdnych jest ograniczenie
negatywnego wpywu na rodowisko
w okresie grzewczym. Niestety, no-
woczesne rozwizania technologiczne
stosowane wprzemyle okiennym s
do drogie. Wefekcie, zpunktu wi-
dzenia inwestora, istotna jest rela-
cja midzy nakadami inwestycyjnymi
akorzyciami ekonomicznymi wynika-
jca zpodjtej decyzji owyborze da-
nej stolarki okiennej.
Jednym zwyzwa wspczesnego bu-
downictwa jest dobranie odpowiednich
materiaw i rozwiza konstrukcyj-
nych, ktre pozwoliyby na spenienie
coraz bardziej restrykcyjnych norm
w zakresie zapotrzebowania energe-
tycznego budynkw. W tym aspekcie
projektanta ograniczaj w zasadzie
jedynie warunki techniczne, jakim po-
winny odpowiada budynki i ich usy-
tuowanie [1]. Jednak ze wzgldu na
wieloletni inwestycj i eksploatacj
budynku projektant powinien si tak-
e kierowa innymi zaleceniami czy
74 Inynier budownictwa
Dua konkurencja na rynku okien i obecnie obowizujce
prawo sprzyjaj powstawaniu coraz bardziej energo
oszczdnych produktw.
dyrektywami zawartymi wprawodaw- aspekt ograniczenia zuycia ener-
stwie krajowym lub unijnym. Do ta- gii poprzez wiele dziaa, do ktrych
kich podstawowych dokumentw na- mona zaliczy zarwno przejcie do
le Polityka Energetyczna Polski do odnawialnych rde energii, jak ipo-
2030 r., Strategia Zrwnowaonego praw izolacyjnoci budynkw w celu
Rozwoju oraz dyrektywa w sprawie zmniejszenia strat ciepa.
efektywnoci energetycznej. Dodat-
kowo Strategia Bezpieczestwo Ener- Sposobem na zmniejszenie kosztw
getyczne i rodowisko do 2020 r. oraz zuycia energii jest poprawa
okrela konieczno zapewnienia bez- efektywnoci energetycznej budyn-
pieczestwa energetycznego przez ku. Jednym z wanych elementw
popraw efektywnoci energetycz- s okna. Jako elementy przezroczy-
nej w kadym obszarze gospodarki ste o stosunkowo wysokich wsp-
[2]. Wymienione dokumenty obejmuj czynnikach przenikania ciepa w do
Tab. 1 Wartoci wspczynnika przenikania ciepa Uw okien [1]
Wspczynnik przenikania ciepa
U(max) Wm-2K-1
Od 1 stycznia 2017 r. Od 1 stycznia 2021 r.
Okna (z wyjtkiem okien poaciowych),
drzwi balkonowe i powierzchnie
przezroczyste nieotwieralne:
a) przy ti 16C 1,1 0,9
b) przy ti < 16C 1,6 1,4
Okna poaciowe:
a) przy ti 16C 1,3 1,1
b) przy ti < 16C 1,6 1,4
Okna w cianach wewntrznych:
a) przy ti 8C 1,3 1,1
b) przy ti < 8C bez wymaga bez wymaga
c) oddzielajce pomieszczenie 1,3 1,1
ogrzewane od nieogrzewanego
Okna i drzwi zewntrzne
w przegrodach zewntrznych bez wymaga bez wymaga
pomieszcze nieogrzewanych
 technologie

Tab. 2 Parametry budynku jednorodzinnego go zamieszkanego przez pi osb.

Parametr Warto Parametry budynku przedstawiono
Powierzchnia uytkowa/brutto [m2] 180/210 wtab. 2.
Kubatura netto/brutto [m3 ] 522/672
Zgodnie z [3] obliczono zapotrzebo-
Powierzchnia cian zewntrznych [m2] 138,9
wanie energetyczne budynku. Przy-
Powierzchnia okien [m2] 44,73
jta metodyka pozwolia na obliczenie
wysokoci strat ciepa przez przegro-
istotny sposb wpywaj na wysoko czynnika przenikania ciepa zwizane dy i wentylacj, a take na okrele-
strat ciepa w budynku. Istotny jest jest zwysokimi kosztami takich okien nie wysokoci zyskw ciepa m.in. od
nie tylko rodzaj zastosowanego okna, ze wzgldu na stosowane materiay promieniowania sonecznego. Na pod-
ale take sposb jego umocowania irozwizania techniczne. stawie uzyskanych wartoci obliczo-
i zaizolowania. Nawet najlepsze okno Niezalenie od materiaw budowla- no zapotrzebowanie na energi uyt-
niewaciwie umocowane nie pozwoli nych bardzo duy wpyw na opacal- kow, energi kocow oraz energi
na osignicie odpowiedniego komfor- no przedsiwzi termomoderniza- pierwotn.
tu cieplnego. cyjnych, do ktrych naley wymiana Do dalszych oblicze posuono si
Warunki techniczne okrelaj maksy- lub wybr odpowiedniej stolarki okien- wskanikiem zapotrzebowania na
maln warto wspczynnika prze- nej, ma rodzaj wykorzystywanego energi pierwotn (EP), ktry pozwala
nikania ciepa Uw stolarki okiennej, nonika energii wbudynku. Paliwa wy- okreli zapotrzebowanie na nieodna-
jest to gwny parametr decydujcy korzystywane do ogrzewania rni wialn energi pierwotn (przypada-
owyborze okna. Obecnie obowizuj- si nie tylko waciwociami fizyczno- jc na 1 m2 powierzchni uytkowej
c wartoci jest Uw = 1,1 Wm-2K-1. -chemicznymi, ale przede wszystkim w cigu roku) na potrzeby ogrzewa-
Naley jednak zaznaczy, e od stycz- cen. Wefekcie rodzaj rda energii nia, wentylacji, chodzenia oraz przy-
nia 2021 r. wymogi bd bardziej moe znaczco wpywa na proces gotowania ciepej wody uytkowej.
restrykcyjne, zobowizujc produ- decyzyjny przy doborze poszczegl- Podstawowe obliczenia przeprowa-
centw do poprawy parametrw ofe- nych elementw budynku. dzono przy uwzgldnieniu standar-
rowanych produktw [1]. Szczego- W artykule przeprowadzono anali- dowych, powszechnie stosowanych
we dane zestawiono wtab. 1. z zastosowania rnych wariantw okien o wspczynniku przenikania
stolarki okiennej z uwzgldnieniem ciepa Uw = 1,1 Wm-2K-1 (wariant
Na polskim rynku dostpnych jest kosztw inwestycyjnych, kosztw 0). Nastpnie przeprowadzono ob-
wiele modeli okien energooszczdnych eksploatacyjnych zwizanych zogrze- liczenia dla nowoczesnych okien
i pasywnych. Najlepsze z nich posia- waniem budynku oraz wpywu zasto- ozmniejszonym wspczynniku prze-
daj wspczynnik przenikania ciepa sowanego rozwizania na rodowisko. nikania ciepa. Dodatkowo wwarian-
nieco poniej 0,6 Wm-2K-1. Zkolei na cie IV uwzgldniono zastosowanie
rynku niemieckim dostpne s ju okna Metodyka oblicze najlepszych okien dostpnych na
o Uw wynoszcym 0,45 Wm-2K-1. Obliczenia przeprowadzono dla mo- rynku niemieckim.
Warto zaznaczy, e obnianie wsp- delowego budynku jednorodzinne- Parametry analizowanych okien ze-
stawiono wtab. 3.
Tab. 3 Parametry okien [5-12]
Wspczynnik Wymiary [m] Cena [zszt-1]
Warianty Model okna przenikania ciepa Okna Okna Okna Okna
UW [Wm-2K-1] mae due mae due
Wariant 0 IGLO Light 1,1 804 1 005
Wariant I Alphaline 90 0,9 1 157 1 550
Wariant II PCV Aluplast Ideal 8000 0,67 1165x1435 2065x1635 1 037 1 553
Wariant III Passive-line Ultra 0,50 1 674 2 735
Wariant IV ENERsign arctis 0,45 4 589* 9 103*
* Wycena okien w Niemczech, kurs z dnia 31.08.2017, 1 EUR = 4,257 z [4].

padziernik 2017 [154] 75

 technologie

Tab. 4 Parametry paliw i energii elektrycznej

Wgiel Gaz Energia
Parametr Olej opaowy
ekogroszek ziemny elektryczna
Warto opaowa [MJkg-1] 22,61 40,4 42,3 -
Gsto paliwa [kgm ]-3
800 860 0,74 -
Sprawno systemu grzewczego [%] 70 90 90 99
Koszt ciepa [grkWh-1] 10,03 37,69 22 55

Koszt okien dla poszczeglnych wa- Obliczenia przeprowadzono zgodnie gdzie: SPBT prosty okres zwrotu
riantw z tab. 3 obejmuje zarwno ze wzorem: inwestycji [lata]; KI koszty inwesty-
koszt samego okna, jak rwnie ma- Ku = EP C P (1) cyjne poszczeglnych wariantw [z];
teriaw montaowych oraz usugi gdzie: KU koszty uniknite (oszczd- KU koszty uniknite (oszczdnoci
montau. noci wzgldem wariantu 0) [zrok-1]; ztytuu zastosowania wybranego wa-
W kolejnym etapie obliczono zapo- EP rnica wspczynnika zapo- riantu) [zrok-1].
trzebowanie na energi pierwotn trzebowania na energi pierwotn
w zalenoci od zastosowanego midzy budynkiem z oknami stan- Wcelu uwzgldnienia wpywu na ro-
rda ciepa w budynku; w tab. 4 dardowymi (wariant 0) a oknami dowisko wyliczono wielko emisji
zestawiono parametry wybranych energooszczdnymi [kWhm-2rok-1]; uniknitej CO2 dla kadego z warian-
paliw. C koszt ciepa [zkWh-1]; P po- tw w zalenoci od zastosowanego
wierzchnia uytkowa budynku [m2]. rda ciepa w budynku. Zastoso-
Nastpnie obliczono warto wska- Uzyskana warto oszczdnoci po- wano wskaniki udostpnione przez
nika EP w odniesieniu do okna stan- zwolia na wyliczenie prostego okresu Krajowy Orodek Bilansowania i Za-
dardowego (wariant 0) idla poszcze- zwrotu zinwestycji. Obliczenia prze- rzdzania Emisjami. Wartoci wska-
glnych wartoci EP obliczono prowadzono zgodnie ze wzorem: nikw zestawiono wtab. 5.
poziom oszczdnoci. SPBT = KI/Ku (2)
Obliczenie wielkoci emisji uniknitej
Tab. 5 Wskaniki emisji i wartoci opaowe dla wybranych rde energii [13, 14] przeprowadzono zgodnie ze wzorem:
Warto opaowa Wskanik emisji WECO2 ECO2 = WECO2 EP P (3)
Rodzaj rda energii gdzie: ECO2 wielko emisji wzale-
MJkg -1
kgGJ-1
noci od rda ciepa [kgrok-1]; WECO2
Wgiel ekogroszek 22,61 94,73
wskanik emisji wzalenoci od r-
Gaz ziemny 42,3 73,30 da ciepa [kgGJ-1]; P powierzchnia
Olej opaowy 40,4 77,40 uytkowa budynku [m2].
Energia elektryczna 229,28*
*Wskanik emisji dla energii elektrycznej z uwzgldnieniem strat wynosi 825,412 Wyniki idyskusja
kgCO2MWh-1 [14]. Obliczone wartoci wskanika zapo-
trzebowania na energi pierwotn EP
oraz wartoci EP dla poszczegl-
Tab. 6 Wartoci wspczynnikw EP i EP dla budynku w zalenoci od zastosowanego nych wariantw zestawiono wtab. 6.
rodzaju okna
EP EP Na podstawie danych zawartych
Wariant
[kWhm-2rok-1] [kWhm-2rok-1] w tab. 6 stwierdzono, e wraz ze
Wariant 0 91,27 0 spadkiem wartoci wspczynnika
Wariant I 85,14 6,14 przenikania ciepa Uw maleje war-
to wskanika zapotrzebowania
Wariant II 78,17 13,10
na energi pierwotn EP. Jest to
Wariant III 76,37 14,91
wynikiem zmniejszenia strat ciepa
Wariant IV 71,60 19,67 poprzez stolark okienn. Im niszy

76 Inynier budownictwa
 technologie

Tab. 7 Koszty inwestycyjne oraz SPBT dla rnych wariantw w zalenoci od rda ciepa
Koszty uniknite Koszt inwestycyjny SPBT
Warianty rdo ciepa
[zrok ]-1
[z] [lata]
Wgiel ekogroszek 111 63
Gaz ziemny 243 6 992 29
Wariant I
Olej opaowy 416 17
Energia elektryczna 608 12
Wgiel ekogroszek 237 31
Gaz ziemny 519 14
Wariant II 7 198
Olej opaowy 889 8
Energia elektryczna 1 297 6
Wgiel ekogroszek 328 61
Gaz ziemny 720 28
Wariant III 19 940
Olej opaowy 1 234 17
Energia elektryczna 1 801 12
Wgiel ekogroszek 355 256
Gaz ziemny 779 117
Wariant IV 90 761
Olej opaowy 1 335 68
Energia elektryczna 1 947 47

wspczynnik Uw okna, tym mniej-

sze zapotrzebowanie energetyczne
budynku.
Koszty inwestycyjne, koszty uniknite
oraz prosty okres zwrotu zestawio-
no w tab. 7. Przedstawione koszty
inwestycyjne zostay pomniejszone
okoszt inwestycyjny wariantu 0, dzi-
ki czemu mona okreli rzeczywist
opacalno zastosowania rozwiza-
nia energooszczdnego w stosunku
do standardowego.

Graficzne porwnanie wariantw IIV
pod wzgldem nakadw inwestycyj-
nych i uzyskanych skumulowanych
oszczdnoci wokresie 20 lat przed-
stawiono na rys. 14.
Na podstawie analizy tab. 7 oraz rys.
14 stwierdzono, e zastosowanie
okien oniszym wspczynniku prze-
nikania ciepa wpywa na obnienie
kosztw eksploatacyjnych budynku.
Jednak znaczny wzrost kosztw in-
westycyjnych dla wariantu III oraz IV
Rys. 1 Nakady inwestycyjne oraz koszty uniknite dla wariantu I
wskazuje, e rozwizania energoosz-
czdne mimo wikszego ograniczenia
zuycia energii wbudynku s jeszcze
za drogie i w konsekwencji nieopa-
calne. Okres zwrotu, wzalenoci od
zastosowanego rozwizania i rda
ciepa wbudynku, wynosi od 6 lat (dla
rda ciepa wpostaci energii elek-
trycznej iwariantu II) do nawet 256
lat (dla rda ciepa w postaci w-
gla kamiennego i wariantu IV). Taka
wysoka warto wskanika SPBT wy-
nika po czci zrnic wwarunkach
panujcych na rynku polskim i nie-
mieckim (koszty pracy, usugi, zarob-
ki itp.), jednak nadal potwierdza, e
okna o skrajnie niskich wartociach
wspczynnika przenikania ciepa
s nowoci techniczn o wysokich
kosztach produkcji.

padziernik 2017 [154] 77

 technologie

stolark okienn jest koszt inwesty-

Rys. 2 Nakady inwestycyjne oraz koszty uniknite dla wariantu II
Na rys. 5 przedstawiono nakady in-
westycyjne oraz koszty uniknite dla
wszystkich wariantw.
Warto skumulowanych kosztw
uniknitych cile zaley od zasto-
sowanego wariantu (rys. 5), a wic
wspczynnika Uw. Mona zaobser-
wowa wzrost oszczdnoci przy
rnych rdach energii w budyn-
ku, jednak wartoci te si zmieniaj
proporcjonalnie. Kluczowym zatem
elementem wpywajcym na opa-
calno inwestycji w nowoczesn
cyjny oraz rodzaj nonika energii do
ogrzewania budynku. Naley podkre-
li, e w analizie nie uwzgldniono
potencjalnego wzrostu cen nonikw
energii w przyszoci, ktre mog
znaczco poprawi wskanik SPBT.
Porwnanie zaproponowanych wa-
riantw wykazao, e najlepszym roz-
wizaniem pod wzgldem ekonomicz-
nym s okna w wariancie II, ktre
maj korzystny stosunek midzy na-
kadami inwestycyjnymi aosiganymi
oszczdnociami. Okres zwrotu jest
take najkrtszy dla wariantu II iwy-
nosi 31 lat wprzypadku ogrzewania
wglem, ajedynie 6 lat wprzypadku
wykorzystania energii elektrycznej na
cele grzewcze.
Oprcz aspektw ekonomicznych dla
coraz wikszej grupy inwestorw
istotne s take aspekty rodowi-
skowe. Tabela 8 obrazuje wielko
emisji uniknitej ECO2 w zalenoci
od zastosowanego rda energii

Tab. 8 Wielkoci emisji CO2 w zalenoci od paliwa i zastosowanego rozwizania

Wielko emisji uniknitej
Wskanik emisji WECO2 EP ECO2
Warianty Paliwo
[kgGJ-1] [kWhm-2rok-1] [kgCO2m-2rok-1]
Wgiel ekogroszek 94,7 2,09
Gaz ziemny 73,3 1,61
Wariant I 6,14
Olej opaowy 77,4 1,71
Energia elektryczna 229,28 5,07
Wgiel ekogroszek 94,7 4,47
Gaz ziemny 73,3 3,46
Wariant II 13,12
Olej opaowy 77,4 3,65
Energia elektryczna 229,28 10,82
Wgiel ekogroszek 94,7 6,20
Gaz ziemny 73,3 4,80
Wariant III 18,19
Olej opaowy 77,4 5,07
Energia elektryczna 229,28 15,01
Wgiel ekogroszek 94,7 6,71
Gaz ziemny 73,3 5,19
Wariant IV 19,67
Olej opaowy 77,4 5,48
Energia elektryczna 229,28 16,24

78 Inynier budownictwa
 technologie

padziernik 2017 [154] 79

 technologie

wbudynku. Analiza wskanika emisji

uniknitej wykazaa, e najwikszy
efekt rodowiskowy mona uzyska
w przypadku ogrzewania budyn-
ku przy uyciu energii elektrycz-
nej. Wynika to z niskiej sprawnoci
wytwarzania energii elektrycznej
w elektrowniach konwencjonalnych
spalajcych wgiel, ktra w gospo-
darstwie domowym zamieniana jest
ponownie na ciepo. Najmniejsz
warto emisji uniknitej uzyska-
no dla gazu ziemnego. Gaz ziemny,
jako paliwo stosunkowo ekologiczne,
emituje niewielkie iloci CO2 do at-
mosfery.
Rys. 3 Nakady inwestycyjne oraz koszty uniknite dla wariantu III
Analiza zaproponowanych wariantw
zarwno pod wzgldem ekonomicz-
nym, jak iekologicznym wykazaa due
rozbienoci wynikw. Najlepszym
rozwizaniem pod wzgldem ekono-
micznym jest wariant II, ktry pozwa-
la osign najlepszy stosunek kosz-
tw uniknitych do inwestycyjnych,
natomiast najlepszym rozwizaniem
pod wzgldem rodowiskowym s
okna wwariancie IV.

Wnioski
Z przeprowadzonych analiz wynika,
e rozwizanie z zastosowaniem
okien obardzo niskim wspczynniku
przenikania ciepa pozwala na osig
nicie najwikszych korzyci ro-
dowiskowych, jednak nie przekada
si to na zyski finansowe wpostaci
kosztw uniknitych za ogrzewanie
nawet wduszej perspektywie cza-
sowej. Naley jednak zaznaczy, e
na okres zwrotu poniesionych naka-
dw inwestycyjnych duy wpyw ma
rodzaj nonika energii. Dla tego sa-
mego wariantu okna wskanik SPBT
zmienia si od 12 lat (dla wariantu III
ienergii elektrycznej) do 61 lat (dla
wariantu III i wgla). Stwierdzono,
e energooszczdna stolarka okien-
na jest najbardziej opacalna eko-
Rys. 4 Nakady inwestycyjne oraz koszty uniknite dla wariantu IV
nomicznie i ekologicznie w przypad-
ku ogrzewania budynku za pomoc
energii elektrycznej. Zkolei najdu-
szy okres zwrotu jest w przypadku
ogrzewania budynku wglem. Ka-
dy inwestor powinien indywidual
nie przeprowadzi analiz wasne-
go studium przypadku (z ujciem
aspektw ekonomicznych irodowi-
skowych) przed finalnym podjciem
decyzji o realizacji przedsiwzicia,
zwaszcza e konsekwencje wyboru
bd odczuwalne w dugim okresie
(nawet 30 lat).
Tendencj na rynku jest zmniejszenie
energochonnoci budynkw. Jednak
nowoczesne rozwizania s nadal
w fazie rozwoju i dlatego cechuj
si znacznie wyszymi nakadami in-
westycyjnymi w porwnaniu z popu-
larnymi. Dua konkurencja na rynku
okien i obecnie obowizujce prawo

80 Inynier budownictwa
 technologie

sprzyjaj powstawaniu coraz bar-

dziej energooszczdnych produktw.
Z tego wzgldu mona si spodzie-
wa, e takie rozwizania bd zcza-
sem tanie i opacalne si stanie in-
westowanie w ekologiczn stolark
okienn.

Literatura
1. Obwieszczenie Ministra Infrastruktu-
ry i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r.
wsprawie ogoszenia jednolitego tekstu
rozporzdzenia Ministra Infrastruktury
w sprawie warunkw technicznych, ja-
kim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie.
2. h ttp://www.kigeit.org.pl/FTP/PRCIP/
Literatura/008_3_Strategia_Bezpie-
czenstwo_Energetyczne_i_Srodowi-
sko_2020.pdf
3. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktu-
ry i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r.
w sprawie metodologii wyznaczania
charakterystyki energetycznej budynku
lub czci budynku oraz wiadectw cha-
rakterystyki energetycznej.
4. h ttps://www.money.pl/pieniadze/kurs/
eur,978.html
5. http://veka.pl/index.php?id=76
6. http://oknacennik.pl/okna.php?ceny=ve-
ka_alphaline
Rys. 5 Nakady inwestycyjne oraz koszty uniknite dla wszystkich wariantw
7. http://oknacennik.pl/okna.php?ceny=alu-
plast_ideal_8000
8. h ttp://www.aluplast.com.pl/aluplast-
-ideal-8000
9. http://adams.com.pl/files/foldery/Ulot-
ka%20Passiv-line%20Plus%20i%20
Ultra.pdf
10. http://www.oknoekspert.com/index.ph
p?mact=News%2Ccntnt01%2Cdetai
l%2C0&cntnt01articleid=9&cntnt01
returnid=21
11. h t t p : / / p a s s i v . d e / d e / 0 8 _
award/2014_04_25_results_compo-
nent_award_18pht.pdf
12. https://www.drutex.pl/pl/produkty/iglo-
-energy-classic.html
13. h ttp://www.kobize.pl/uploads/ma-
terialy/materialy_do_pobrania/
monitorowanie_raportowanie_we-
ryfikacja_emisji_w_eu_ets/WO_i_
WE_do_stosowania_w_SHE_2016.
pdf
14. h ttp://www.kobize.pl/uploads/mate-
rialy/materialy_do_pobrania/wska-
zniki_emisyjnosci/160616_WSKA-
ZNIKI_CO2.pdf

krtko
Akcja Razem ratujmy mae serduszka
4 wrzenia br. odbya si konferencja prasowa dotyczca akcji
Razem ratujmy mae serduszka, ktrej inicjatorem i orga-
nizatorem jest rma WINIOWSKI. Jej celem jest niesienie
pomocy maym pacjentom Kliniki Kardiochirurgii Dziecicej
w Krakowie poprzez wsparcie fundacji ScholaCordis.
Wsplnie z partnerami handlowymi firma dooy wszelkich sta-
ra, aby zebra jak najwiksz ilo rodkw na wsparcie kliniki.
O samej idei akcji, potrzebach fundacji oraz koniecznoci wspie-
rania tych inicjatyw opowiadali: Krystyna Baran, prezes firmy To wymaga ogromnych nakadw finansowych. Dlatego zaini-
WINIOWSKI, Katarzyna widerska, dyrektor marketingu fir- cjowalimy t akcj i zachcamy do przyczenia si do niej
my WINIOWSKI, i profesor Janusz Skalski, kierownik Kliniki podkrela Krystyna Baran.
Kardiochirurgii Dziecicej IP UJ CM ambasador akcji. W ofercie promocyjnej klienci mog skorzysta ze specjalnych
Chcemy umoliwi utrzymanie standardw leczenia i jed- warunkw zakupu bram, drzwi i ogrodze marki WINIOW-
noczenie wspiera rozwj Kliniki Kardiochirurgii Dziecicej, SKI w wersji smartCONNECTED, wspierajc jednoczenie
na co niezbdne jest cige wzbogacanie sprztowe oddziau. inicjatyw.
padziernik 2017 [154] 81
 technologie
Prefabrykacja
jak to robi w Skandynawii
mgr in. Anna Dybowska
mgr in. Natalia Jeliska
PEKABEX
Podstawowymi zaletami prefabrykacji
s: ograniczenie osb pracujcych
na budowie, tempo budowy oraz brak
sezonowoci.
B
udownictwo mieszkaniowe
w Szwecji rni si znacznie
od tego, ktre znamy znasze-
go podwrka. Technologi tradycyjn
w duej mierze zastpiono prefabry-
kacj ju kilkadziesit lat temu. Na
przeomie lat 60. i 70. w Szwecji
wdroono tzw. miljonprogrammet,
czyli program, wramach ktrego zbu-
dowano ponad milion mieszka, zre-
kordow liczb 110 000 lokali miesz-
kalnych w 1970 r. Podobna sytuacja
miaa miejsce wPolsce, gdzie do poo-
wy lat 80. tzw. wielka pyta stanowia
82 Inynier budownictwa
podstaw budownictwa mieszkanio-
wego. Wprzeciwiestwie do Polakw wej koncepcji zakadajcej wykorzy-
Szwedzi swj pniejszy sceptycyzm
w stosunku do prefabrykacji wyko-
rzystali do ulepszenia idopracowania
technologii, poszukujc optymalnych
rozwiza zarwno pod wzgldem dniowej dzielnicy Sztokholmu, objtej
ekonomicznym, jak ijakociowym.
Na przykadzie realizowanego obecnie
projektu mieszkaniowego Branddor-
ren sprbujemy przybliy techno-
logie stosowane w obiektach miesz-
kaniowych w Szwecji oraz zalety
prefabrykacji.
Branddorren jest czci dugofalo-
stanie wsplnych detali konstrukcyj-
nych oraz jednakowych struktur dla
wielu kontraktw w caej Szwecji.
Inwestycja zlokalizowana jest wpou-
programem rewitalizacji. W jej za-
kres wchodzi budowa siedmiu obiek-
tw poczonych garaem podziem-
nym, o cznej powierzchni stropu
25 000 m2 i 342 mieszka. Najwy-
sze dwa budynki z kompleksu bd
miay 14 i 16 kondygnacji. Pekabex
zosta zaproszony do wsppracy
przez inwestora na bardzo wczesnym
etapie i wsplnie z nim rozwija kon-
cepcj caego przedsiwzicia.
Zastosowane w koncepcji rozwiza-
nia konstrukcyjne to przede wszyst-
kim zewntrzne ciany typu sandwicz
skadajce si z trzech warstw: kon-
strukcyjnej, izolacyjnej wpostaci sty-
ropianu grafitowego oraz elewacyjnej.
Przewodno cieplna cian prefabryko-
wanych jest taka sama jak wcianach
wznoszonych metod tradycyjn. Cz-
ste jest rwnie osadzanie okien wraz
z penym uszczelnieniem (tzw. ciepy
monta) oraz parapetem zewntrz-
nym. Ponadto inwestor ma moliwo
 technologie

w przypadku cian wbudowane s Alternatywnie klienci decyduj si

akcesoria elektryczne. Na budowie na wykoczenie biegw schodowych
na powierzchni pyt wykonywana jest kamienn okadzin terazzo zna-
ju tylko wylewka niekonstrukcyjna. n w Polsce jako lastryko, ktre pod
Zastosowanie pyt penych stropo- wzgldem jakoci iestetyki znaczco
wych pozwala unikn czasochonne- odbiega od tego, ktre spotykamy na
go i kosztownego, jak w przypadku starych klatkach schodowych.
stopw monolitycznych, rozstawiania Tym, co odrnia szwedzkie projekty
podpr, szalowania, zbrojenia, a co od tych realizowanych wPolsce, jest
najwaniejsze przerwy technologicz- poziom wykoczenia. Wspomniane
nej koniecznej na wizanie betonu. wczeniej prefabrykowane azienki,
Kolejn struktur wchodzc wzakres montowane rwnolegle zkonstrukcj,
inwestycji s prefabrykowane balkony, przyjedaj na budow jako gotowy
mocowane do konstrukcji za pomoc produkt. S to w peni wyposaone
stalowych paskownikw i odcigw w niezbdn armatur, wyoone ka-
lub cznikw typu Halfen Hit. Balkony felkami moduy, dokadnie takie same
wbudowane maj od razu akcesoria do wkadym mieszkaniu. Jednak nie tylko
osadzenia balustrad umoliwiajce azienki stanowi rnic po zako-
wyboru sposobu wykoczenia fasa- w sprawny i czysty sposb monta czeniu montau konstrukcji odrbne
dy. Najczciej jest to malowanie lub barierek. Zalenie od koncepcji ar- ekipy prowadz prace wykoczeniowe
tynkowanie cian trjwarstwowych, chitekta i sposobu wykoczenia pyty przygotowujce lokale do zamieszka-
a take wykorzystanie matryc pozwa- balkonu moliwe jest przygotowanie nia. W zakres prac wchodzi: malo-
lajcych na ksztatowanie nietypowych chropowatej powierzchni pod okadzi- wanie cian, uoenie podg, monta
powierzchni betonu. Now alternaty- n lub mechaniczne zatarcie na gad- kuchni ipodstawowych zabudw.
w, bardzo podan na rynku skandy- ko, uzyskujc w ten sposb produkt Ograniczenie liczby osb pracujcych
nawskim, jest produkcja cian zwbu- gotowy do uytku. na budowie podczas montau kon-
dowan ceg wwarstwie elewacyjnej. Realizowane obiekty wyposaone s strukcji prefabrykowanych rwnie
Welementach osadzane s akcesoria take wschody prefabrykowane, wy- ma niebagatelny wpyw na decyzj
elektryczne wraz zprowadnic pozwa- konane wbetonie architektonicznym. inwestora o wyborze tej techniki.
lajc elektrykowi na przepuszczanie
przewodw. Dotyczy to take cian
wewntrznych, zwykle o gruboci
200 mm, ze wzgldu na wymagania
akustyczne. Wprojekcie Branddorren
klient zdecydowa si na ciany ma-
lowane oraz w niektrych budynkach
zwbudowan ceg.
Wszystkie opisane moliwoci wyko-
nywane s wfabryce na przygotowa-
nych ku temu stanowiskach, dziki
czemu na budow dociera gotowy
produkt owysokiej jakoci.
Wkoncepcji stworzonej przez klienta
zastosowanie maj sprone pyty
stropowe ogruboci 230 mm, wyko-
nywane z obnieniami pod moduowe
azienki prefabrykowane. Dodatkowo
prowadzone s w nich kanay pod
instalacje grzewcze i podobnie jak

padziernik 2017 [154] 83

 technologie

materiaw na placu budowy. Monta

Wysyajc wpeni wyposaony, goto-
wy do wbudowania produkt, sprawia-
my, e braki kadrowe, ktre zauwaa-
my na rynku budowlanym, przestaj
by wyzwaniem.
Kolejnymi kluczowymi zaletami prefa-
brykacji s tempo budowy oraz brak
sezonowoci. Standardowa sekcja
stanowica ok. 350 m2 powierzchni
stropu powstaje w cigu piciu dni
roboczych. Taki wynik nie jest moliwy
wbudownictwie tradycyjnym. Dodat-
kowo monta odbywa si z k, eli-
minujc konieczno magazynowania
elementw moe si odbywa nieza-
lenie od warunkw atmosferycznych
iwczasie gdy na polskich budowach
robotnicy czyszcz betoniarki, ekipy
montaowe Pekabex wSzwecji zmie-
niaj rkawice na nieco grubsze inie
zwalniaj tempa pracy. Jedynym czyn-
nikiem, od ktrego s zaleni monte-
rzy, jest silny wiatr.
Na przykadzie projektu Branddorren
oraz caej opisanej koncepcji mona
zauway, e oprcz niewtpliwych
atutw prefabrykacji oraz unifikacji
rozwiza konstrukcyjnych skraca-
my cay proces realizacji projektu.
Stae rozwizania redukuj proces
uzgodnie projektowych, uspraw-
niaj produkcj oraz przyspieszaj
monta elementw na budowie, co
niesie ze sob wymierne korzyci
finansowe.

krtko
Izolacja od dwikw Regupol Comfort
Regupol Comfort Mata ominimalnej gruboci jest przezna-
czona do izolacji stropw od dwikw materiaowych, kroko-
wych iuderzeniowych. Izolacja spenia normy od dwikw ude-
rzeniowych dla stropw wg PN-EN ISO 171-2. Mona j uywa
na kadym rodzaju stropu, na ktrym stosuje si wylewk.
Regupol Comfort to materia przeznaczony przede wszyst-
kim do obiektw wielorodzinnych, hoteli, szpitali, szk,
przedszkoli wszdzie tam, gdzie obcienia nie przekraczaj
500kg/m2.
Regupol Comfort wystpuje wdwch wariantach grubociowych:

Regupol comfort 5 Regupol comfort 8

Wspczynnik tumienia dwikw wg PN-EN ISO 717-2 Lw 20 dB Lw 26 dB
Grubo [mm] 5 8/4
Maksymalne obcienie stae 500 kg/m 500 kg/m
Sztywno dynamiczna s 15 MN/m s 15 MN/m

84 Inynier budownictwa
 w y dar zenia

Patrona

t
Forum Rusztowaniowe i 20 lat Me
PIGR dialny

Krystyna Winiewska
Patron
at
P
olska Izba Gospodarcza Rusz-
towa (PIGR) zorganizowaa
w dniach 910 wrzenia br.
kolejne Forum Rusztowaniowe, tym
razem w Pochocinie k. Warszawy, Media
wsiedzibie firmy PERI. Spotkanie mia- lny
o szczeglnie uroczysty charakter ze
wzgldu na obchody 20-lecia PIGR.
Gos zabrali m.in. Dagmara Tyc, dy-
rektor PIGR, Micha Wrzosek, prezes
firmy Peri, oraz Bogdan Szpilman,
prezes zarzdu PIGR. Odczytany zo-
sta take list dugoletniej dyrektor
PIGR Danuty Gawckiej. Marek Wa- Laureaci konkursu Rusztowanie Roku
licki, dyrektor Biura Krajowej Rady
PIIB, zoy czonkom izby rusztowa otrzymali Robert Jurkiewicz i Grze- na temat m.in. dziaa na rzecz zmian
gratulacje zokazji jubileuszu, podkre- gorz Niemiec. Otym, jakie realizacje w normach dotyczcych rusztowa
lajc dobr wzajemn wspprac, danych firm zadecydoway o przy- oraz rodkw ochrony osobistej przy
oraz przekaza grawerowan tablic znaniu nagrd, mona przeczyta na pracach na wysokoci.
pamitkow. www.rusztowania-izba.org.pl. Wieczorem przedstawiciele brany
Wanym elementem forum by fi- W czci seminaryjnej spotkania ze- rusztowaniowej i ich gocie spotkali
na VI edycji konkursu Rusztowanie brani wysuchali ciekawych referatw si na uroczystej kolacji.
Roku. Kapitua Konkursu pod prze-
wodnictwem dr. in. Edwarda Szwar-
ca wyonia laureatw nagrd. Po raz
pierwszy przyznano wyrnienie wka-
tegorii Mae firmy Rusztowanie,
ktr otrzymaa firma Jurgo s.c.
Pierwsze miejsce inagrod Zotego
Kuplunga w kategorii Due i red-
nie firmy Rusztowanie zdobyy ex
aequo firmy Peri Polska Sp. z o.o.
i XERVON Polska Sp. z o.o. Miejsce
trzecie w tej kategorii przypado fir-
mie Multiserwis Sp. z o.o. Oddzia
Rusztowania Przemysowe. W kate-
gorii Technologie i bezpieczestwo
miejsca pierwszego nie przyznano,
drugie otrzymaa firma Peri, a trze-
cie PIONART. Wkategorii Monter
srebrne odznaki montera rusztowa Bogdan Szpilman demonstruje pamitkow tablic prezent od PIIB; z lewej Dagmara Tyc

padziernik 2017 [154] 85

 technologie

Przykady wzmacniania konstrukcji

drewnianych
dr in. Dorota Kram
Politechnika Krakowska
in. Tomasz Kochaski
dyplomant Politechniki Krakowskiej
Kade wzmocnienie naprawcze konstrukcji drewnianych-
musi by poprzedzone rozpoznaniem warunkw ich pracy
przede wszystkim w zakresie wilgotnociowym.

W
zmocnienie lub wzmocnie- ci zapozna si zwarunkami rodo- ale dla konstrukcji drewnianych do
nie wznaczeniu technicz- wiskowymi, w jakich ta konstrukcja najczstszych mona zaliczy:
nym to czynno lub ele- pracuje, oraz jakie dziaania w danej naturaln destrukcj drewna spo-
ment zwikszajcy wytrzymao sytuacji s moliwe. Na rynku wy- wodowan rozkadem biologicz-
struktury. Dla wielu znas pierwsze dawniczym jest przydatna litera- nym le lub sabo zabezpieczonej
skojarzenie obejmujce wzmacnia- tura powicona wiedzy o drewnie, konstrukcji poddanej ekspozycji na
nie konstrukcji drewnianych doty- np. [5], [6]. rodowisko sprzyjajce rozwojo-
czy bdzie naprawy stropu, wiby wi drobnoustrojw i technicznych
dachowej albo schodw. W obiek- Przyczyny stosowania szkodnikw drewna (fot. 1),
tach zabytkowych gwnym celem wzmocnie konstrukcji lokalne wady drewna lub elementu
takiego zabiegu jest zazwyczaj za- drewnianych na bazie drewna wstrefie zwikszo-
chowanie dotychczasowej substan- Powodw stosowania wzmocnie pod- nych napre,
cji. W pozostaych konstrukcjach czas naprawy istniejcych konstrukcji bdy powstae na etapie projekto-
moemy pozwoli sobie na wymian budowlanych jest stosunkowo duo, wania lub realizacji,
elementu lub wprowadzenie innych
materiaw. Drewno mimo swojej
staoci jako surowiec (bo przecie
nie zmienio si ono od tysicy lat)
wraz zpostpem myli technicznej
pozwala konstruowa wzmocnienia
wnowoczesny sposb (wprowadza-
my coraz nowsze czniki, materia-
y drewnopochodne czy kompozyty).
Onaprawach iwzmocnieniach kon-
strukcji drewnianych przygotowano
wiele opracowa. Wrd aktualnych
speniajcych realia obecnego rynku
mona wymieni [3] i[4].
Jednak rozpoczynajc jakiekolwiek
dziaania zkonstrukcjami drewniany-
mi, azzabytkowymi przede wszyst-
kim, naley mie na uwadze natur Fot. 1 P
 oraenie/uszkodzenie drewna przez drobnoustroje i techniczne szkodnika drewna
tego materiau iwpierwszej kolejno- (rdo wasne)

86 Inynier budownictwa
 technologie

zmiany ukadw statycznych wy- elementami, np. odlego pomidzy ni generowanym, jednak czowiek,
nikajce z awarii wspzalenych posadzk astropem, sigajc po drewno, bardzo czsto
ustrojw obiektu budowlanego lub ograniczenia wynikajce zparametrw wykorzystuje je w odmienny sposb
wskutek bdw wykonawczych, budynku ograniczenia wykonawcze i niejednokrotnie na swoje potrzeby
zmiany sposobw uytkowania za- (niskie poddasza, trudnoci z fizycz- musi je udoskonala. Wzmacniamy
zwyczaj pocigajce za sob zwik- nym wprowadzeniem imontaem), wic jego struktur przez usuwanie
szenie obcienia, zachowanie sposobu uytkowania lokalnych wad iklejenie, wprowadzajc
uszkodzenia mechaniczne powstae pomieszczenia, gdzie planowane kleje, kompozyty i czniki. Pozyskane
wwyniku transportu lub montau, jest wzmocnienie, w lesie drewno moemy wykorzysta
potrzeb podniesienia bezpiecze- znaczne ograniczenia wobec inge- jako lite drewno konstrukcyjne, np. kla-
stwa uytkownikw, rencji w konstrukcje obiektw za- sy C24, moemy rwnie uy go do
potrzeb redukcji ugi wynikaj- bytkowych, produkcji drewna klejonego GL, CLT,
cych z dugotrwaego obcienia estetyka stosowanych rozwiza, LVL itp. Mona te zastosowa r-
konstrukcji (efekt pezania), budet inwestora. ne gatunki drzew. Wostatnich latach
potrzeb ustabilizowania pk- podstawowym surowcem konstrukcyj-
ni sufitw wraliwych na ugicie Materiay stosowane przy nym byy gwnie gatunki drzew igla-
(umoliwienie dalszych napraw es- wzmacnianiu konstrukcji stych (wierk, sosna, modrzew i jo-
tetycznych). drewnianych da), obecnie powracaj gatunki drzew
Cechy drewna i sytuacje, z powodu Drewno imateriay drewnopochodne liciastych, takich jak db czy buk. Jak
ktrych najczciej wystpuje potrze- Drewno jest wspaniaym materiaem wiele mona uzyska dziki zabiegom
ba wzmocnienia oraz dla ktrych de- budowlanym o najbardziej zaawanso- przetwarzania iprzemylanej selekcji,
dykowane s odpowiednie zabiegi, to: wanej technologii wiata. Maszyne- pokazuje zestawienie przygotowane
anizotropia waciwoci mechanicz- ria, ktrej paliwem jest CO2, wproce- przez producentw elementw klejo-
nych drewna, sach fotosyntezy realizuje produkt, nych zdrewna bukowego tab. 1 [1].
losowo jakociowa iilociowa wad ktry kumuluje (przetwarza) ten zwi- W zakresie wzmacniania, w zale-
wbudowie drewna, zek, wzamian dostarczajc do otocze- noci od charakteru obiektu, sto-
zaleno waciwoci mechanicz- nia yciodajny tlen. Patent do tej tech- sujemy wic drewno i materiay
nych drewna od zmieniajcej si wil- nologii naley do matki natury. Natura drewnopochodne, wykonujc z nich
gotnoci, stworzya drewno jako produkt, ktry elementy wsporcze (fot. 2) oraz na-
podatno na korozj biologiczn ma stawia czoo wyzwaniom przez kadki iprotezy (tab. 2).
wniesprzyjajcym rodowisku,
niedostosowanie istniejcej kon-
strukcji do planowanego uytkowania.

Wszystkie czynnoci rozpatrywa-

ne przy wzmocnieniu wydaj si na
pierwszy rzut oka proste do zasto-
sowania, jednak jak to bywa w yciu
inyniera pojawiaj si na og pew-
ne przeciwnoci, ktre komplikuj po-
dejcie, niekiedy eliminuj du cz
metod wzmacniania. Przykadw mo-
na poda wiele, najczciej wystpu-
jce to:
ograniczenia wynikajce z prze-
pisw (warunkw technicznych),
okrelajcych parametry, takie jak
odporno ogniowa czy te wyso- Fot. 2 Widoczne pocztkowe oznaki korozji biologicznej strefy podporowej uku zdrewna
koci w wietle midzy istotnymi klejonego izniszczone biologicznie oparcie belki na murze (rdo wasne)

padziernik 2017 [154] 87

 technologie

Tab. 1 Z
 estawienie wielkoci przekrojw drewna litego imateriaw drewnopochodnych oporwnywalnych waciwociach mechanicznych [1]

C24 GL28 FSH wierk (LVL) GL70 buk

Porwnywane materiay

Porwnywane cechy
wytrzymaociowe
fm
200 mm/ 100% 154 mm/ 77% 92 mm/ 46% 57 mm/ 29%
(wytrzymao przy zginaniu)
fv
200 mm/ 100% 240 mm/ 120% 112 mm/ 56% 104 mm/ 52%
(wytrzymao na cinanie)
fc,0
(wytrzymao na ciskanie 200 mm/ 100% 152 mm/ 76% 102 mm/ 51% 56 mm/ 28%
wzdu wkien)
ft,0
(wytrzymao na rozciganie 200 mm/ 100% 129 mm/ 64% 68 mm/ 34% 44 mm/ 22%
wzdu wkien)
Emean
200 mm/ 100% 175 mm/ 87% 159 mm/ 80% 132 mm/ 66%
modu sprystoci

Stal blachy, czniki
iksztatowniki
Tak jak wspczesne konstrukcje
drewniane nie obejd si bez elemen-
tw stalowych, tak wzmocnienia rw-
nie wykorzystuj powszechnie stal
wtym celu. Wzmacnianie za pomoc
elementw stalowych mona podzie-
li na dwie grupy. Pierwsza grupa
peni najczciej funkcj cznikw
(gwnie s to czniki sworzniowe
i piercienie), druga stanowi kon-
strukcyjne elementy uzupeniajce
(czasem przejmujce cakowicie funk-
cj non) w postaci prtw stalo-
wych i ksztatownikw. Stosujemy
te blachy wpostaci wkadek, chocia
dzi nieco rzadziej. W wielu przy-
padkach elementy stalowe stanowi
konstrukcj wsporcz zmieniajc
schemat statyczny wcelu odcienia
drewnianych elementw konstrukcji.
Kleje, kompozyty
imaty na bazie ywic
Wraz zrozwojem klejw ikompozytw
stworzono grup nowych rozwiza,
mniej widocznych. Jedn z popular-
nych technik wzmacniania elementw
drewnianych przy uyciu pocze
klejowych, umoliwiajc zachowanie
pierwotnych ich wymiarw iwartoci
historycznych, szczeglnie przydatn
wkonserwacji, jest wklejanie wfrezo-
wane wdrewnie kieszenie blach stalo-
wych (lub tam CFRP) [4]. Analogicz-
nego wzmocnienia mona dokona za
pomoc prtw stalowych. W wielu
wspczesnych rozwizaniach sto-
suje si te maty wzmocnione kom-
pozytem na bazie ywic. Obszerny
przegld literatury wzakresie wzmac-
niania drewnianych belek zginanych
wzmacnianych przy uyciu kompozy-
cji epoksydowych, blach stalowych,

Tab. 2 Stosowane od dawna przykadowe sposoby wzmocnienia przez materiay na bazie

drewna [7]
Obustronne Obustronne
Zdwojenie wzmocnienie strefy wzmocnienie
przekroju ciskanej, z poszerzeniem oparcia
zwikszenie oparcia i strefy ciskanej

Fot. 3 Uycie drewna litego do zabezpie-

czenia konstrukcji (rdo wasne)

88 Inynier budownictwa

Fot. 4 Stalowe konstrukcje wsporcze przejmujce/wspomagajce prac elementw drewnianych (rdo wasne)
prtw GR, tam CFRP iAFRP znaj-
duje si w[4] oraz [8].
Beton
Drewno nie przepada za kontaktem
z betonem, gdy w strefie wzajem-
nego ich kontaktu dochodzi do wy-
kraplania pary wodnej i stworzenia
dobrych warunkw korozji biologicz-
nej, jednak beton sta si dzi dobrym
sposobem wzmacniania tradycyjnych
stropw belkowych konstrukcjami el-
betowymi wpostaci pyty. elbetowa
monolityczna pyta pracuje w strefie
ciskanej, a jej zespolenie z elemen-
tami drewnianymi nastpuje przy
wsppracy ze stalowymi cznikami
zarwno przy wzmacnianiu istniej-
cych konstrukcji prtowych, jak i we
wspczesnych pytach klejonych, np.
CLT (Cross Laminated Timber), X-lam,
KLH czy wnowym produkcie TCC.
W starych obiektach o konstrukcji
mieszanej wzmocnienie stropu pyt
elbetow moe by dodatkowo wy-
korzystane do usztywnienia cian za-
zwyczaj pozbawionych wiecw.
Cechy drewna powodujce
wzmocnienia
Waciwoci mechaniczne
Drewno jako materia anizotropowy
charakteryzuje si waciwocia-
mi, ktrych znaczenie odczuwamy
wrnych okolicznociach. Analizujc
ustroje prtowe i pytowe, zauwa-
amy, e wraz ze zmian proporcji
obcienia podlegaj rnicej si za-
kresem analizie. Dla tradycyjnych be-
lek stropowych gwnym problemem
bdzie zginanie. Jednak zwikszajc
rozpito, proporcje przekroju i ob-
cienie, poszerzamy analiz odocisk
w strefie podporowej czy moliwo
utraty paskiej postaci zginania.
Ztego te wzgldu wzmocnienia kon-
strukcji drewnianych moemy gru-
powa/porzdkowa wok rnych
rozwiza elementu, przekracza-
nych stanw napre i metodologii
wzmocnie. Ze wzgldu na ograniczo-
ny zakres opracowania wdalszej cz-
ci zostay poruszone dwa kierunki
takiej systematyki obecnej w bie-
cych publikacjach.
Wzmocnienie najsabszej cechy
drewna ft,90
Wytrzymao na rozciganie w po-
przek wkien (ft,90) to najsabsza
z cech wytrzymaociowych drewna.
Dla drewna litego warto charakte-
rystyczna tej wytrzymaoci wynosi
zaledwie 0,4 MPa. Nasi przodkowie
cech t omijali duym ukiem, wy-
mylajc chomto dla poczenia wie-
szaka ztramem. Jednak wraz zroz-
wojem konstrukcji klejonych duych
rozpitoci problem sta si istotny
technologie
i niepomijalny. Opracowano wic dla
tych belek rozwizania newralgicz-
nych punktw, w ktrych istotnym
powodem przekroczenia napre
jest niska wytrzymao drewna na
rozciganie prostopadle do wkien,
as to:
strefa przypodporowa belki pod
citej,
strefa kalenicowa dwigarw dwu-
trapezowych ibumerang,
strefa koncentracji napre wok
otworw.
W wielu przypadkach wzmocnienie
tych stref nastpuje ju na etapie
projektowania przez zastosowanie
grupy cznikw sworzniowych (za-
zwyczaj wkrtw) lub stosujc maty
zbrojone wknami, np. CFRP.
Wzmocnienie strefy podparcia
ze wzgldu na fc,90
Wstrefie podparcia dla konstrukcji du-
ych rozpitoci istnieje rwnie praw-
dopodobiestwo przekroczenia napr-
e na ciskanie w poprzek wkien,
dlatego przy wskich podporach sto-
suje si wzmocnienie tej strefy za po-
moc cznikw sworzniowych. Jedno
ztakich rozwiza objtych europejsk
aprobat techniczn (ETA 12/0062)
zostao pokazane na rysunku.
czniki tej grupy (SFS-WR) znajduj
rwnie zastosowanie przy wzmac-
nianiu strefy mocowania zczy przy
padziernik 2017 [154] 89
 technologie
Rys. Jedno z proponowanych wzmocnie wkrtami SFS-WR objtych europejsk aprobat ETA 12/0062 [7]
krawdzi rozciganej lub przy zwik-
szaniu wysokoci belki pracujcej na
zginanie (pozostae rozwizania s
analogiczne do omwionych).
Wzmocnienia ywicami
itamami FRP
Wzmocnienia nalece do tej gru-
py to waciwie tworzenie w oparciu
odrewno kompozytw wzmocnionych
polimerami FRP (ang. Fibre Reinfor-
ced Polymers polimery wzmocnione
wknami). Wprowadzenie wstruktu-
r drewna masy/tamy FRP znacznie
poprawia waciwoci mechaniczne
takiego kompozytu, dajc szans
zmniejszenia przekrojw elemen-
tw lub obnienia kosztw, stosujc
drewno o niszych klasach lub inne-
go gatunku. Gwne zalety wzmoc-
nie kompozytami FRP welementach
drewnianych to:
zwikszenie waciwoci mecha-
nicznych,
zmniejszenie przekrojw elementw
drewnianych, atym samym zmniej-
szenie ciaru, co zapewnia atwiej-
sz obsug,
90 Inynier budownictwa
moliwo uycia drewna niszej
klasy,
zmniejszenie cakowitego kosztu
wporwnaniu ztradycyjnymi mate-
riaami,
bardzo dobry stosunek gabarytu
wzmocnienia do osigw wytrzyma-
ociowych,
znaczna rnica w module Younga
midzy kompozytem FRP a drew-
nem prowadzi do odprenia zgina-
nego przekroju drewnianego,
zwikszona odporno na korozj
biologiczn iwpywy atmosferyczne,
d  obry wypeniacz szczelin i pk-
ni welemencie poddanym wzmac-
nianiu.
S jednak iwady. Do nich nale m.in.:
szybka utrata nonoci wzmocnie-
nia wwarunkach poarowych,
konieczno bardzo starannego
przygotowania powierzchni pod
naklejanie tam (bezwzgldne
uzyskanie wysokiej przyczepnoci
midzy tam/lamel apowierzch-
ni elementu oraz spjno w-
kien),
konieczno zapewnienia odpowied-
nich warunkw rodowiska (szcze-
glnie wilgotnoci), w jakim wie
matryca (ywica).
Na podstawie wymienionych za-
let i wad mona wywnioskowa, e
w przeciwiestwie do tradycyjnych
zabiegw wzmacnianie przez FRP
(CFRP, GFRP) wymaga nieco innego,
bardziej starannego i pracochon-
nego podejcia przy wykonywaniu
wzmocnienia. Tamy FRP bardzo do-
brze wpasowuj si wdefinicj lekkie-
go i wszechstronnego materiau do
wzmocnie.
Przykadowe zabiegi zwikszajce
nono wykonywanych iistniejcych
elementw to:
fm uycie FRP wcelu zwikszenia
nonoci przy zginaniu,
fv uycie FRP wcelu zwikszenia
nonoci na cinanie,
fm fv uycie FRP wcelu zwikszenia
obu charakterystyk,
ft,90 uycie FRP wcelu zwikszenia
nonoci na rozwarstwienie.
 technologie

Trzeba pamita, e kadorazowo na-
ley sprawdzi dugo odpowiedniej
strefy wzmacnianej.
Podsumowanie
Omwione moliwoci wzmacniania
konstrukcji drewnianych s jedynie
prb pokazania tego, co dzisiaj jest
moliwe wtym obszarze na rynku bu-
dowlanym, wjakim kierunku zmierzaj
nowe technologie i kompozyty. Nale-
y jeszcze raz podkreli, e kade
wzmocnienie naprawcze musi by
poprzedzone rozpoznaniem warunkw
pracy konstrukcji przede wszystkim
w zakresie wilgotnociowym oraz e
n
drewno jako materia anizotropowy u m era
re
zachowuje si inaczej wraz ze zmia-
wp
dym razem naley skrupulatnie przyj-
rze si warunkom pracy imoliwemu
wyteniu materiau.
Literatura
1. BauBuche Werkstoffe Vergleich, ze-
szyt 06, www.pollmeier.com.
2. P. Faccio, Paola Scaramuzza corso
di restauro nr 9 Costruzioni in legno:
interventi di conservazione, materia-
y z wykadw rok akad. 2012-2013
http://www.iuav.it/Ateneo1/docenti/
architettu/docenti-st/Paolo-Facc/mate-
riali-/Clasa-rest/09-i.pdf.
3. L . Rudziski, Konstrukcje drewniane.
Naprawy, wzmocnienia, przykady obli-
cze, Politechnika witokrzyska, Kiel-
drewnianych, Dolnolskie Wydawnic-
two Edukacyjne, Wrocaw 2003.
 . Kozakiewicz, M. Matejak, Klimat
5. P
a drewno zabytkowe. Dawna i wsp-
czesna wiedza odrewnie, Wydawnictwo
SGGW, Warszawa 2013.
6. A. Krajewski, P. Witomski, Korozja bio-
logiczna drewna. Materialnych dbr kul-
tury. Poradnik konserwatorski, Wydaw-
nictwo SGGW, Warszawa 2012.
7. A . Aveta, Consolidamento e restauro
delle strutture in legno, Dario Flaccovio
Editore, 2013.
8. T . Nowak, Analiza pracy statycznej zgi-
nanych belek drewnianych wzmacnia-
nych przy uyciu CFRP, praca doktor-
ska, Wrocaw 2007.
 .P. Lauriola, Costruzioni in legno,
9. M

cie

n obcie igabarytw. Przytoczone ce 2010. 2014/2015 http://www.geometripd.it/

wzmocnienia belek nie zawsze bd si
sprawdzay do wzmacniania supw
ANIE
czy te elementw pytowych. Za ka-
T
4. J. Jasieko, Poczenia klejowe i in- documenti/dispense/lez.%20prat.%20
ynierskie w naprawie, konserwacji 30_09_15/Corso_Costruzioni_in_legno_
iwzmacnianiu zabytkowych konstrukcji Dispense_M.P.Lauriola_2014.pdf.
J

PRENUMERATA
W 9
prenumerata roczna od dowolnie wybranego
numeru na terenie Polski wcenie 99 z (11 numerw
prenumeracie
2017

wcenie 10) + 27,06 z koszt wysyki zVAT

TANIEJ
WRZESIE

prenumerata roczna studencka od dowolnie

PL ISSN 1732-3428
wybranego numeru wcenie 54,45 z (50% taniej)*
MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA
+ 27,06 z koszt wysyki zVAT

numery archiwalne wcenie 9,90 z + 2,46 z koszt

wysyki zVAT za egzemplarz
Przy zakupie jednorazowym wicej ni jednego egzemplarza, koszt wysyki ustalany jest
indywidualnie

Osuszanie murw zamw na 7/8

2017
LIPIEC/SIERPIE

www.inzynierbudownictwa.pl/prenumerata
Obliczanie MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW
PL ISSN 1732-3428

BUDOWNICTWA

powierzchni uytkowej
zamw mailem Odstpstwa od projektu

Paraizolacje
w stropodachach
prenumerata@inzynierbudownictwa.pl

* Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej

Izolacje polimocznikowe jest przesanie na numer faksu 22 551 56 01

lub e-mailem (prenumerata@inzynierbudownictwa.pl) XVI Zjazd PIIB
kopii legitymacji studenckiej
IB_09_2017_okladka.indd 1 2017-08-23 11:29:34
padziernik 2017 [154]
IB_07_08_2017_okladka.indd 1

91
2017-07-12 11:02:48
 technologie
Wyznaczanie stref zagroenia
wybuchem dla gazu ziemnego
mgr in. ukasz Zabrzeski
dr in. Krystian Liszka
dr hab. in., prof. AGH Mariusz aciak
AGH w Krakowie, Wydzia Wiertnictwa,
Nafty i Gazu
Z
godnie z wymaganiami roz-
porzdzenia Ministra Spraw
Wewntrznych i Administracji
zdnia 7 czerwca 2010 r. wsprawie
ochrony przeciwpoarowej budynkw,
innych obiektw budowlanych i tere-
nw (Dz.U. z 2010 r. Nr 109, poz.
719): wobiektach ina terenach przy-
legych, gdzie s prowadzone procesy
technologiczne zuyciem materiaw
mogcych wytworzy mieszaniny wy-
buchowe lub wktrych materiay ta-
kie s magazynowane, dokonuje si
oceny zagroenia wybuchem. Jedn
z substancji, ktra w Polsce najcz-
ciej zwizana jest z wystpowa-
niem zagroenia wybuchem, jest gaz
ziemny. Wjego skad wchodz przede
wszystkim lekkie wglowodory (gw-
nie metan), wzwizku zczym wwa-
runkach atmosferycznych jest lejszy
od powietrza.
Na acuch technologiczny gazu
ziemnego skada si m.in.: wydoby-
cie, magazynowanie, uzdatnianie,
przesy, dystrybucja i uytkowanie
przez konsumentw. Charakter tych
procesw jest zwizany z uyciem
bardzo rnych instalacji idla kadej
z osobna, zgodnie z przytoczonymi
92 Inynier budownictwa
Krajowy rynek gazu ziemnego w cigu ostatnich lat dyna-
micznie si rozwija, tote bardzo wane jest zapewnienie
bezpieczestwa procesowego.
zapisami rozporzdzenia, naley do- Zagroenie wybuchem
kona oceny zagroenia wybuchem. Przy projektowaniu oraz uytkowaniu
Jednym za z elementw tej oceny obiektw, w ktrych procesy techno-
jest wyznaczenie stref zagroenia logiczne zwizane s zuyciem gazu
wybuchem. S one przestrzeniami, ziemnego, bardzo wane jest okre-
w ktrych moe wystpowa mie- lenie warunkw, w ktrych moe
szanina substancji palnych z powie- wystpi zagroenie wybuchem, oraz
trzem lub innymi gazami utleniaj- znalezienie takich rozwiza, ktre
cymi, o steniu zawartym midzy zagroenie to ogranicz. Wprzypad-
doln igrn granic wybuchowoci. ku kadej mieszaniny palnej ogromne
Osamym zagroeniu wybuchem mwi znaczenie ma okrelenie temperatu-
si natomiast wwczas, gdy istnie- ry, cinienia oraz skadu mieszaniny,
je moliwo tworzenia przez palne w jakich moe nastpi jej zapon.
gazy, pary palnych cieczy, pyy lub Dla przykadu, jeli mieszanina palnej
wkna palnych cia staych, w r- substancji i powietrza znajduje si
nych warunkach, mieszanin z powie- w rozgrzanym zbiorniku, w okrelo-
trzem, ktre pod wpywem czynnika nych wartociach temperatury ici
inicjujcego zapon wybuchaj, czyli nienia moe nastpi nagy wybuch
ulegaj gwatownemu spalaniu po- po pewnym czasie opnienia samo-
czonemu ze wzrostem cinienia. zaponu (ang. ignition-delay time).
Innymi sowy jest to moliwo two- Opnienie samozaponu, nazywane
rzenia si atmosfer wybuchowych, rwnie czasem indukcji, moe wy-
powstaych w wyniku mieszania si nosi od kilku mikrosekund do kilku
substancji palnych z utleniaczem godzin [3]. Koniecznie podkreli na-
(np. powietrzem), lecz take zgodnie ley, e jeli wspomniane wartoci nie
z rozszerzeniem definicji moliwo zostan osignite, dojdzie jedynie do
wystpienia w przypadku wybuchu powolnej reakcji. Zjawisko to obrazuj
skutkw nioscych ze sob uszkodze- diagramy wybuchowoci w zaleno-
nia ciaa, utrat ycia lub powstania ci od cinienia itemperatury zcha-
strat materialnych [2]. rakterystyczn dla danej mieszaniny

Rys. 1 Diagram wybuchowoci cinie-
nietemperatura dla utleniania
wglowodorw z uwzgldnieniem
obszaru powolnej reakcji spalania
(A), zimnych pomieni (B i C),
zaponu (D) oraz wielostopniowego
zaponu (E) [4]
krzyw wybuchowoci. W przypadku
wglowodorw, np. gazu ziemnego,
z powodu kilku procesw chemicz-
nych, jakie mog zachodzi podczas
ich spalania, wykres ten jest zdecy-
dowanie bardziej skomplikowany przy
wysokich cinieniach. Oprcz zaponu
Rys. 2 Diagram wybuchowoci cinienie
temperatura dla utleniania wglo-
wodorw [5]
wystpowa mog bowiem wielostop-
niowy zapon oraz zimne pomienie, co
przedstawia wykres (rys. 1), sporz-
dzony na podstawie [4]. Cay diagram
zawierajcy schematyczn krzyw
wybuchowoci dla wglowodorw
przedstawiono na rys. 2. Wielostop-
niowy zapon oznacza emisj krtkich
impulsw wietlnych. Zimne pomie-
nie powstaj natomiast podczas re-
akcji spalania niskotemperaturowego.
Obszar wielostopniowego zaponu
oraz zimnych pomieni zaczyna wy-
stpowa powyej pewnego cinienia,
okrelonego dla danego zwizku. Po-
niej tej wartoci wystpuje wyrana wiastki maj prawie takie same war-
granica midzy stanem, w ktrym
mieszanina ulegnie zaponowi, dopro-
wadzajc do nagego wybuchu, asta-
nem przebiegania powolnej reakcji
chemicznej [5].
Granice wybuchowoci
O ile zagadnienia krzywej wybucho-
woci dotyczyy warunkw cinienia
i temperatury, przy ktrych moliwy
jest zapon prowadzcy do wybuchu,
o tyle by powstao zagroenie wybu-
chem, musi rwnie istnie moliwo
wystpienia atmosfery wybuchowej.
Zgodnie z wczeniej podan definicj
zmoliwoci jej powstania cile po-
wizane s dolna (pl. DGW, ang. LEL
Lower Explosive Limit) oraz grna
granica wybuchowoci (pl. GGW, ang.
UEL Upper Explosive Limit). Reakcja
spalania charakteryzuje si m.in. tzw.
normaln prdkoci spalania. Zaley
ona od iloci powietrza oraz substan-
cji palnej. Wramach tych iloci istnie-
j takie stenia, przy ktrych reakcja
wybuchu nie jest w stanie propago-
wa wmieszaninie palnej ze wzgldu
na zbyt ma prdko spalania [6].
Std te granic wybuchowoci na-
zywa si takie stenie palnych sub-
stancji, przy ktrym w mieszaninie
zpowietrzem moe nastpi wybuch
wskutek zaponu. Jeeli stenie pal-
technologie
nych skadnikw mieszaniny znajduje
si poza granicami wybuchowoci,
wybuch nie nastpi. Powyej grnej
granicy wybuchowoci mieszanina
ulegnie spalaniu dyfuzyjnemu [7]. Zna-
jc wartoci granic wybuchowoci
poszczeglnych skadnikw miesza-
niny, mona obliczy ich warto dla
caej mieszaniny [8], [6].
Co ciekawe, jeli mwimy opowietrzu
jako orodku, w ktrym rozchodzi
si palna substancja, nie ma duego
znaczenia, jaki jest stosunek tlenu
i azotu, jeli dojdzie ju do zaponu
mieszaniny wybuchowej. Te dwa pier-
toci ciepa waciwego, azatem cie-
po spalania przekazywane zarwno
do jednego, jak idrugiego doprowadz
do osignicia praktycznie tej samej
temperatury spalania [6].
Warto zaznaczy, e na warto
DGW oraz GGW ma rwnie wpyw
energia zaponu. Aby moliwy by za-
pon mieszaniny, jego energia powinna
by odpowiednio wysoka. Im wysza
energia, tym wiksza rnica midzy
DGW aGGW, pozwalajca na autono-
miczn propagacj zaponu. Dla da-
nych warunkw cinienia i tempera-
tury oraz okrelonego zakresu granic
wybuchowoci istnieje zatem pewna
minimalna warto energii zaponu
Emin, ktra musi zosta dostarczo-
na, eby doszo do wybuchu. Zmia-
n granic wybuchowoci dla metanu
przedstawiono wtablicy. Poza wymie-
nionymi czynnikami na zmian granic
wybuchowoci ma oczywicie wpyw
wiele innych, m.in. udzia skadnikw
intertnych [7].
Strefy zagroenia wybuchem
Jedn zczynnoci skadajcych si na
zapewnienie odpowiedniego bezpie-
czestwa wybuchowego jest wyzna-
czenie stref zagroenia wybuchem.
Na podstawie posiadanej wiedzy
i dowiadczenia istnieje moliwo
padziernik 2017 [154] 93
 technologie
Tablica Granice wybuchowoci metanu wpowietrzu przy cinieniu normalnym, w7-litrowym zbiorniku [6]
Energia zaponu E [J]
1 4,9
10
100
10 000
wyznaczenia stref samodzielnie,
jednak zdecydowanie atwiej i czsto
pewniej jest posikowa si gotowymi
wytycznymi wprzedmiotowym zakre-
sie. Wrd nich wyrni mona polski
standard techniczny Izby Gospodar-
czej Gazownictwa [9], standard bry-
tyjski [10] oraz norm PN-EN 60079-
-10-1 [11]. W kwestii wymaga
prawnych, wprzytoczonym na wst-
pie rozporzdzeniu MSWiA (Dz.U.
z2010 r. Nr 109, poz. 719), spotyka-
my jedynie dwa zapisy, ktre wskazuj
wprost, w jakich okolicznociach na-
ley korzysta zkonkretnych opraco-
wa. Pierwszym znich jest pkt 3 art.
36 mwicy okoniecznoci wykonania
graficznej dokumentacji klasyfikacyj-
nej zgodnie z zasadami okrelonymi
wPN. Punkt 6 tego samego artykuu
nakada obowizek stosowania kla-
syfikacji stref zagroenia wybuchem
podanej w normie dotyczcej zapo-
biegania wybuchowi i ochronie przed
wybuchem (PN-EN 60079-10-1).
Naley podkreli, e wszelkie roz-
waania na temat stref zagroenia
wybuchem powinny si opiera na
waciwej ich klasyfikacji. Oglnie
przyjt zasad jest dzielenie stref
na trzy gwne klasy: strefa 0, 1 oraz
2, i taki te gwny podzia wyst-
puje we wszystkich wspomnianych
opracowaniach. Im mniejsza warto
liczbowa oznaczenia klasy, tym wik-
sze zagroenie wybuchem, przy czym
podzia uzaleniony jest od czstotli-
woci iczasu wystpowania atmosfe-
ry wybuchowej. Ponadto bardzo due
znaczenie ma tutaj charakter rda,
stopie wentylacji imieszalnoci gazu
94 Inynier budownictwa
DGW [% obj.] GGW [% obj.]
13,8
4,6 14,2
4,25 15,1
3,6 17,5
w powietrzu. Strefa 0 jest to prze-
strze, wktrej atmosfery wybucho-
we wystpuj cigle, przez dugi okres
lub zdu czstotliwoci. Strefa 1
zagroenia wybuchem oznacza prze-
strze, wktrej prawdopodobne jest
wystpienie atmosfer wybuchowych
zwizanych z normaln prac insta-
lacji. Strefa 2 natomiast okrela
przestrze, wktrej wystpienie at-
mosfer wybuchowych jest mao praw-
dopodobne podczas normalnej pracy
instalacji, ajeli wystpuj, to przez
krtki okres.
Samo okrelenie czasu i prawdopo-
dobiestwa wystpienia atmosfer
wybuchowych nie jest w normie wy-
raone ilociowo, lecz jakociowo.
Wzakresie nadania odpowiedniej kla-
syfikacji strefy sporo zatem zaley
od oceny osoby, ktra j wyznacza.
Naley czy rodzaj strefy zcharak-
terem rda emisji iwspomniane wy-
tyczne podaj wskazwki pomagajce
wnadaniu odpowiedniej klasy. Istniej
jednak przypadki, ktre dotycz ele-
mentw niepodanych w opracowa-
niach i wwczas dokonujcy oceny
zagroenia wybuchem sam powinien
ustali stopie emisji. Wrd stop-
ni emisji wyrnia si cigy, pierwszy
oraz drugi ito ich odzwierciedleniem
s rodzaje stref. Stopnie te bowiem
rwnie si rozrnia wzalenoci od korzystywane. Wtym zakresie pewne
czstotliwoci wystpienia oraz cza-
su trwania emisji atwopalnych sub-
stancji. Jako e istnieje moliwo
przechodzenia z niszego stopnia do
wyszego (np. z drugiego do wy-
szych), naley prawdopodobiestwo
takich zdarze jak najbardziej zmini-
Przedzia DGW GGW [% obj.]
8,9
9,6
10,8
13,9
malizowa albo sklasyfikowa stref
jako wyszego rzdu. Sposobem na
obnienie klasy strefy moe by za-
stosowanie odpowiedniej wentylacji.
Dziki takiemu zmniejszeniu moli-
woci wystpienia atmosfery wybu-
chowej przy odpowiednich warunkach
moliwe jest dla przykadu obnienie
klasy strefy ze strefy 1 na stref 2.
Im wysza klasa strefy, tym wiksze
wymagania do spenienia wzasigu jej
wystpowania.
W zakresie dokumentacji graficznej
norma obowizujca w Polsce wy-
maga, aby przedstawiaa ona przede
wszystkim takie informacje, jak rzu-
ty i przekroje zagroonych obszarw
lub ich modele trjwymiarowe, ktre
zawieraj wsobie zarwno rodzaj, jak
izasig strefy, grup sprztu ochron-
nego, temperatur zaponu i/lub kla-
s temperaturow palnej substancji.
Ponadto wprzypadku kadego budyn-
ku powinny zosta przedstawione
wszelkie otwory (drzwi, okna, otwory
wentylacyjne i inne). Norma zawiera
te graficzne przedstawienie stref za
pomoc konkretnych wzorw i cho
jest to jedynie propozycja, a nie wy-
maganie, przyjo si w ten wanie
sposb oznacza odpowiednie rodzaje
stref i w celu unifikacji prezentowa-
nia danych powinno by to dalej wy-
udogodnienie dla czytelnoci rysun-
kw wprowadza standard brytyjski,
w ktrym proponowanym wzorom
nadano rwnie konkretne kolory. Taki
sposb przedstawiania stref spotyka
si najczciej wprojektach obiektw
gazowych.

Wyznaczanie stref zagroenia
wybuchem
Norma obowizujca w Polsce wska-
zuje na moliwo wykorzystywania
jednej z czterech metod podczas
wyznaczania stref zagroenia wybu-
chem. Jako pierwsz podaje metod
klasyfikacji za pomoc charakteru
rda emisji. Jej najwaniejsze kroki
to: identyfikacja rda emisji; okre-
lenie stopnia i wydatku emisji dla
kadego rda oraz jej prawdopodob-
nej czstotliwoci i czasu trwania;
okrelenie rodzaju wentylacji istopnia
mieszalnoci substancji palnej z po-
wietrzem. Wydatek emisji oraz zasig
strefy powinno si tutaj obliczy, ko-
rzystajc z dotychczasowej wiedzy
zzakresu mechaniki pynw ina przy-
kad przy wykorzystaniu modelowania
komputerowego.
Drugim sposobem wyznaczania stref
zagroenia wybuchem jest stoso-
wanie metod uproszczonych. Pole-
gaj one na wykorzystaniu wiedzy
i dowiadczenia pyncych z praktyki
przemysowej i dotychczasowej pra-
cy przy danych elementach. Pomijane
jest wwczas indywidualne podejcie
do kadego elementu oddzielnie, aod-
powiedni klasyfikacj przeprowadza
si dla przyjtych kategorii elemen-
tw. Umoliwia to zdecydowane skr-
cenie czasu wyznaczania stref. Dla
przykadu, powtarzajce si urzdze-
nia dziaajce wpodobnych warunkach
bd si charakteryzoway takimi sa-
mymi strefami. Charakterystyczn
cech tej metody jest obecno stref
o wikszym zasigu ni w przypadku
podejcia indywidualnego, gdy obec-
ny jest wikszy wspczynnik bezpie-
czestwa.
Jednym z waniejszych sformuo-
wa zawartych w opisywanej normie
oraz w pozostaych wytycznych jest
wyrane wskazanie na moliwo ko-
rzystania ze wskazwek zawartych
w innych opracowaniach. Norma do-
datkowo uznaje to za jedn z metod
stosowanych w wyznaczaniu stref
(metoda trzecia).
Metod ostatni jest korzystanie
z zapisw rnych opracowa w za-
lenoci od etapw prac. Pewn
pomoc w przypadku kadego do-
kumentu jest zawarcie wskazwek
z okrelonymi krokami, ktre naley
podj wcelu uzyskania stref wroz-
patrywanym przypadku. Wytyczne te
w zalenoci od opracowania zawie-
raj przykady rde emisji, tabele
ich charakterystyk, stopnie wentyla-
cji imieszalnoci powietrza, wykresy
zasigw stref wodniesieniu do kon-
kretnych parametrw oraz gotowe
wzory do stosowania, prowadzce do
otrzymania ostatecznych obszarw
zagroonych wybuchem na analizowa-
nych obiektach.
Rnice w wynikach zasigw
i ksztatw stref zagroenia wybu-
chem dla tych samych przypadkw
mog by znaczce w zalenoci od
przyjtej metodologii. Czsto s one
tak due, e ten sam wymiar wedug
jednych wytycznych jest dwukrotnie
Rys. 3 P
 roponowane ksztaty stref zagroenia wybuchem w przypadku wysokiego cinienia
gazu ziemnego, gdzie r gwny wymiar strefy okrelony wedug oszacowanego
zasigu; r oraz r pozostae wymiary strefy okrelone wedug charakteru emisji;
SR rdo emisji [11]
technologie
wikszy ni wymiar obliczony za po-
moc wskazwek zawartych winnych
opracowaniach [12]. W celu przy-
blienia problemu na www.inzynier
budownictwa.pl (w rozszerzonej
wersji niniejszego artykuu) zostay
przedstawione sposoby wyznacza-
nia stref zagroenia wybuchem dla
dwch rnych przypadkw.
Podsumowanie
Wszdzie tam, gdzie ocena zagroe-
nia wybuchem wskae konieczno
wyznaczenia stref zagroenia wybu-
chem, naley dokadnie przeanalizo-
wa indywidualny charakter kadego
potencjalnego rda emisji substan-
cji palnych. W zalenoci od decyzji
oceniajcego zasigi stref oraz ich
ksztaty mona oszacowa dla ka-
dego rda osobno lub na zasadzie
podobiestw przyj te same war-
toci dla rde ozblionym charak-
terze wycieku. Stosowane metody
rni si od siebie zarwno iloci
czasu potrzebnego na wyznaczenie
stref, jak i dokadnoci. W przy-
padku skorzystania z gotowych
padziernik 2017 [154] 95
 technologie
wskazwek, zawartych wr-
nych opracowaniach przed-
miotowego tematu, istnieje
ryzyko przeszacowania wiel-
koci stref, jednak w zamian
otrzymuje si zarwno spor
ilo zaoszczdzonego czasu,
jak iczsto potwierdzenie ja-
koci za spraw wieloletniego
dowiadczenia ich autorw.
Wyznaczanie stref zagroenia
wybuchem zawsze si wie
z dwoma podstawowymi pro-
blemami. Pierwszy z nich to
wybr odpowiedniej metody.
Jak pokazay obliczenia, wy-
niki maksymalnych poziomych
zasigw na podstawie r-
nych opracowa przy bardzo
podobnych zaoeniach mog
si rni nawet ponaddwu-
krotnie. Wynik mniejszy nie-
koniecznie musi by prawdzi-
wy i bezpieczny. Z kolei wynik
wikszy moe by zdecydowa-
nie przewymiarowany, jeli si
porwna go zwynikami symu-
lacji tworzenia si atmosfery
wybuchowej.
Drugim powanym proble-
mem jest waciwe ocenienie
najbardziej niebezpiecznego
zdarzenia dla danego rda
emisji wybranego znajbardziej
prawdopodobnych. Chodzi tu-
taj ookrelenie na tyle dokad-
nego charakteru potencjalnej
emisji, by z jednej strony nie
wyznacza stref dla zdarze,
ktrych prawdopodobiestwo
jest znikome, a z drugiej, by
przyjte parametry emisji nie
zaniay zasigw stref.
Dodatkow kwesti do
rozstrzygnicia jest rw-
nie przyjcie odpowiedniego
ksztatu strefy. Oceniajcy
musi zdecydowa, w jakich
kierunkach moliwe jest two-
96 Inynier budownictwa
rzenie si atmosfery wybu-
chowej oraz zjak szybkoci.
Najwaciwszym podejciem
podczas wyznaczania stref
zagroenia wybuchem wydaje
si by zatem mimo wszyst-
ko indywidualne rozpatrywanie
kadego przypadku oraz umie-
jtne wykorzystywanie opra-
cowanych w rnych stan-
dardach wytycznych. Trzeba
w zwizku z powyszymi roz-
waaniami podkreli jedno:
aby mc mwi ozachowywa-
niu bezpieczestwa wybucho-
wego na wysokim poziomie,
musi si ono wiza nieroze-
rwalnie ze stosowaniem wa-
ciwie dobranych rodkw
prewencyjnych oraz cig
wymian dowiadcze w in- 10. IGEM/SR/25 Edition 2 with
ynierskiej praktyce przeciw
wybuchowej.
Bibliografia
1. A
 . Szurlej, M. Ruszel, T. Olkuski,
Czy gaz ziemny bdzie paliwem
konkurencyjnym?, Rynek Ener-
gii nr 5/2015.
2. M. Woliski, G. Ogrodnik, J. Tom-
czuk, Ocena zagroenia wybu-
chem, Szkoa Gwna Suby Po-
arniczej, Warszawa 2002.
3. J . Warnatz, U. Maas, R.W.
Dibble, Combustion: Physical
and Chemical Fundamentals,
Modeling and Simulation, Expe-
riments, Pollutant Formation,
Springer Science & Business
Media, 2006.
4. P . Gray, M.E. Sherrington, Self-
-heating, Chemical Kinetics,
and Sponaneously Unstable
Systems, Gas Kinetics and
Energy Transfer, pod red. P.G.
Ashmore iR.J. Donovan, Royal
Society of Chemistry, 1977.
5. J. Warnatz, Chemistry of Sta-
tionary and Non-Stationary
Combustion, Modelling of Che-
mical Reaction Systems, tom
18, pp. 162-188, 1981.
6. W
 . Bartknecht, Explosions,
Berlin Heidelberg Nowy Jork,
Springer-Verlag, 1981.
 . aciak, Bezpieczestwo eks-
7. M
ploatacji urzdze, instalacji
i sieci gazowych, IV red., TAR-
BONUS, Krakw 2016.
8. M
 .-M. Tong, G.-Q. Wu, J.-F. Hao
i X.-L. Dai, Explosion limits for
combustible gases, Mining
Science and Technology (Chi-
na), nr 19, 2009.
9. S
 T-IGG-0401:2015 Sieci ga-
zowe. strefy zagroenia wy-
buchem. Ocena i wyznaczanie,
Izba Gospodarcza Gazownic-
twa, Warszawa 2015.
Amendments August 2013
Communication 1748. Ha-
zardous area classification of
Natural Gas installations, The
Institution of Gas Engineers
and Managers, 2010.
11. P  N-EN 60079-10-1 Atmosfe-
ry wybuchowe Cz 10-1:
Klasyfikacja przestrzeni Ga-
zowe atmosfery wybuchowe,
Polski Komitet Normalizacyjny,
Warszawa 2016.
12.  . Zabrzeski, . Drkiewicz,
R. Kowalski, K. Liszka, Strefy
zagroenia wybuchem na ga-
zocigach wysokiego cinie-
nia, Gaz, Woda iTechnika Sa-
nitarna nr 4/2017.

in. J. Kowalczyk
Emeryt na rynku pracy
Gdy zdrowie dopisuje, to dla pracujcego inyniera budow-
nictwa wiek jest tylko atutem mwi mgr in. Jan Kowalczyk,
72-letni specjalista drogownictwa, do niedawna rezydent
nowo budowanego odcinka Zakopianki.
A.V.: Badania pokazuj, e Polacy chc jak najwczeniej
odej zrynku pracy. Wedug GUS-owskiej analizy Przej-
Remont luzy Swoboda na Kanale Augustowskim
() Powodem budowy Kanau Augustowskiego byy pru-
skie restrykcje celne, uniemoliwiajce spawianie polskich
towarw Wis do Gdaska. Kana mia je sprytnie omin.
Mia poczy Narew i Biebrz z Niemnem, dalej przez Kana
Widawski z Batykiem, by omin Prusy. Prace rozpocz w
1823 r. polski inynier gen. Ignacy Prdzyski. ()
Po zniszczeniach wojennych luza Swoboda na Kanale Au-
gustowskim bya modernizowana w latach 60. Prace mona
krtko skwitowa jako droga na skrty. Od lat znw uwi-
daczniaj si spkania prowadzce do jej dalszej degrada-
cji. Std decyzja inwestora o generalnym remoncie luzy
Swoboda wraz z mostem, awanportem grnym i dolnym.
Z powodu ograniczonych finansw, wykonanie przedsi-
wzicia podzielono na dwa etapy. Od kwietnia br. trwa re-
alizacja prac pierwszego z nich. Przy czym, jak podkrela
Oskar Kielczyk, kierownik budowy z ramienia generalnego
wykonawcy firmy Hydrobud z Biaegostoku, nic nie prze-
budowujemy, tylko odtwarzamy. Zakres prac obejmuje re-
mont gowy grnej luzy i awanportu gwnego. W drugim
etapie, znacznie szerszym, trzeba bdzie naprawi komor
luzy z gow doln i dolnym awanportem.
w biule t y nach izbow y ch...
cie z pracy na emerytur w 2012 r. ponad 30% pobie-
rajcych emerytury to osoby, ktre nie przekroczyy po-
wszechnego wieku emerytalnego. Jestemy najmodszymi
emerytami wEuropie. Jednak ta prawidowo nie dotyczy
inynierw budownictwa. Zarwno dane PIIB, jak iMOIIB
dowodz, e inynierowie wstarszym wieku wci s ak-
tywni zawodowo. Ponad 30% wszystkich czynnych czon-
kw Polskiej Izby Inynierw Budownictwa jest w wieku
okooemerytalnym lub starszym (powyej 56. r..), a pra-
wie co czwarty pracujcy inynier budownictwa (czonek
PIIB) skoczy 66 lat. Co zdaniem dowiadczonego drogo-
wca, ktry jeszcze w wieku 71 lat nadzorowa roboty na
budowie bardzo trudnego odcinka Zakopianki, zatrzymu-
je inynierw na rynku pracy?
J.K.: Zjednej strony s to na pewno atrakcyjne oferty pracy.
Oferty na odpowiedzialne, kierownicze stanowiska s tak
sformuowane, e modsi staem specjalici nie maj szans
speni wymaga inwestora. Wymagane jest bowiem do-
wiadczenie w wykonawstwie okrelonych rodzajw prac,
ookrelonej wartoci na okrelonym stanowisku. ()
Z drugiej strony podejmowaniu aktywnoci zawodowej
na emeryturze sprzyja ustabilizowana sytuacja rodzinna.
Nie tylko drogowcy czy mostowcy, ale take inynierowie
wielu innych specjalnoci budowlanych s skazani na ycie
na walizkach.
Wicej wrozmowie Aleksandry Vegi w Budowlanych biu-
letynie Maopolskiej OIIB nr 2/2017.
luza Swoboda (fot. Hydrobud Kielczyk Biaystok)
To ju kolejna realizacja wodna, kiedy odwodnienie obiektu
pokazuje, jak ustalenia projektu odbiegaj od rzeczywistoci.
Wicej w artykule Barbary Klem w Biuletynie Informacyj-
nym Podlaskiej OIIB i Izby Architektw RP nr 3/2017.
Opracowaa Krystyna Winiewska
padziernik 2017 [154] 97

Nakad: 120 300 egz.
Publikowane wIB artykuy prezentuj stanowiska, opinie ipogldy ich Autorw. Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstw
izmiany tytuw. Przedruki iwykorzystanie opublikowanych materiaw moe odbywa si za zgod redakcji. Materiaw niezamwionych
redakcja nie zwraca. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre zamieszczanych reklam.
Wydawca
Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw
Budownictwa sp. z o.o.
00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40, lok. 110
tel.: 22 551 56 00, faks: 22 551 56 01
www.inzynierbudownictwa.pl,
biuro@inzynierbudownictwa.pl
Prezes zarzdu: Jaromir Kumider
Redakcja
Redaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczyk
b.traczyk@inzynierbudownictwa.pl
Z-ca redaktor naczelnej: Krystyna Winiewska
k.wisniewska@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor: Magdalena Bednarczyk
m.bednarczyk@inzynierbudownictwa.pl
Opracowanie graficzne
Jolanta Bigus-Koczak
Skad i amanie: Jolanta Bigus-Koczak
Grzegorz Zazulak
98 Inynier budownictwa
Biuro reklamy
Zesp:
ukasz Berko-Haas tel. 22 551 56 20
lukasz@inzynierbudownictwa.pl
Monika Frelak tel. 22 551 56 11
m.frelak@inzynierbudownictwa.pl
Natalia Goek tel. 22 551 56 26
n.golek@inzynierbudownictwa.pl
Magdalena Nowakowska tel. 22 551 56 06
m.nowakowska@inzynierbudownictwa.pl
Magorzata Roszczyk-Hauszczak
tel. 22 551 56 07
m.haluszczak@inzynierbudownictwa.pl
Pawe ebro tel. 22 551 56 27
p.zebro@inzynierbudownictwa.pl
Druk
Agata Kalina
LSC Communications Europe
ul. Obrocw Modlina 11
30-733 Krakw
Rys. Marek Lenc
Nastpny numer ukae si: 10.11.2017 r.
Rada Programowa
Przewodniczcy: Stefan Czarniecki
Wiceprzewodniczcy: Marek Walicki
Czonkowie:
Stefan Pyrak Polski Zwizek Inynierw
i Technikw Budownictwa
Tadeusz Malinowski Stowarzyszenie
Elektrykw Polskich
Bogdan Mizieliski Polskie Zrzeszenie
Inynierw i Technikw Sanitarnych
Dorota Przybya Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Komunikacji RP
Piotr Rychlewski Zwizek Mostowcw RP
Robert Ksy Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Wodnych i Melioracyjnych
Wodzimierz Cichy Polski Komitet Geotechniki
Andrzej Mikoajczak Stowarzyszenie Naukowo-
-Techniczne Inynierw i Technikw Przemysu
Naftowego i Gazowniczego
Jerzy Gumiski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Przemysu Materiaw Budowlanych
 f o tostr ona

Messner Mountain Museum Corones

w Dolomitach, Wochy
Inwestor: Skirama Kronplatz/Plan de Corones
Projekt konstrukcji: IPM
Architektura: Zaha Hadid i Peter Irmscher
Powierzchnia: 1000 m
Lata realizacji: 20132015
Zdjcia: ROCKFON