1

2016

Stycze
PL ISSN 1732-3428

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

Naprawy nawierzchni betonowych

Jeden dziennik budowy

czy kilka?

PIIB fakty i mity

f o tostr ona

Hotel Skansen Conference

& Spa w Sierpcu
Inwestor: Muzeum Wsi Mazowieckiej
w Sierpcu
Generalny wykonawca: Skanska
Architektura: konsorcjum pracow-
nia projektowa Consultor z Poznania
i Pracownia Chilli Anity Horowskiej z
Tarnowa Podgrnego
Powierzchnia uytkowa: 8,1 tys. m
Kubatura: 51,7 tys. m
Lata realizacji: 20132015
 f o tostr ona

stycze 2016 [135] 3

 spis tr e ci
1
2016

10 O wsppracy z MIB, ubezpieczeniu OC, kursach Urszula Kieller-Zawisza

przygotowawczych do egzaminw na uprawnienia na KR PIIB

12 Szkolenie sdziw i rzecznikw Urszula Kieller-Zawisza

14 PIIB w statystykach fakty i mity Danuta Gawcka

Adam Kumierczyk

19 Narada rzecznikw i sdziw z wojewdzkimi inspektorami Urszula Kieller-Zawisza

nadzoru budowlanego

25 Martwi si, bo jest dobrze Marek Wielgo

odpowiedzi na pytania

26 Jeden dziennik budowy czy kilka? ukasz Smaga

28 Docieplanie budynkw rnej wysokoci ukasz Smaga

29 Narada informacyjno-szkoleniowa Krajowej Komisji Rewizyjnej PIIB Tadeusz Durak

i okrgowych komisji rewizyjnych

31 Kalendarium Aneta Malan-Wijata

35 Normalizacja i normy Janusz Opika

36 Technologia traconego szalunku trzeciej generacji Artyku sponsorowany

37 Budownictwo energooszczdne wyzwania projektowe Tomasz Kisilewicz

44 Podsumowanie piknego jubileuszu ITB Krystyna Winiewska

46 From design to maintenance: installations (part I) Magdalena Marcinkowska

48 Gala Kreator Budownictwa roku 2015

56 Instalacje sanitarne w BIM-ie czy nie czas ju na zmian? Katarzyna Rusek

miesicznik
Polskiej Izby Inynierw
Budownictwa
Okadka: wieowiec (55 m) Nobel Tower w Poznaniu
mieszczcy Centrum Zaawansowanych Technologii. Jego
elewacja jest inspirowana ukadem tkanki miniowej i ma
odzwierciedla dziaalno medyczno-technologiczn pro-
wadzon w budynku. Projektant: Studio ADS Sp. z o.o., arch.
Piotr Barekowski, Pozna; generalny wykonawca: Novum
Management, Kalisz. Budynek zosta nagrodzony w konkursie
firmy Baumit tytuem Fasada Roku 2014 w kategorii budynek
niemieszkalny.

Fot.: fasadaroku.pl/Baumit

4 Inynier budownictwa
 spis tr eci

64 Badanie BIM

68 Bezpieczestwo konstrukcji przede wszystkim Krystyna Winiewska

69 Zwikszenie zdolnoci przesyowych istniejcych linii Robert Czy

energetycznych napowietrznych Piotr Wojciechowski
Marcin Tuzim

76 Die hchsten Bauwerke in Deutschland Inessa Czerwiska

Oeksij Kopyow

78 Uszkodzenia i naprawy nawierzchni Wioletta Jackiewicz-Rek

betonowych Magorzata
Konopska-Piechurska
Kamil Zagowski
Andrzej Garbacz

84 Zanim powstanie elewacja wentylowana Oeksij Kopyow

90 Projektowanie dylatacji podg przemysowych oraz najczstsze Piotr Hajduk

przyczyny ich uszkodze cz. II

94 Centrum Kongresowe w Krakowie Marcin Mazur

98 Most Brdowski Jan Domaski

Dagmara Jasiska
Mirosaw Skrzecz

102 Jak i czym usuwa wykwity wapienne? Grzegorz miertka

106 Zabezpieczenie przed zadymieniem klatek schodowych Dorota Brzeziska

w budynkach blokw energetycznych oraz oddymianie maszynowni
przemysowych

111 O wzmacnianiu budynku na terenach grniczych Krzysztof Michalik

Tomasz Gsiorowski

118 II Konferencja programowa delegatw na zjazd Dolnolskiej Agnieszka rodek

Okrgowej Izby Inynierw Budownictwa

120 W biuletynach izbowych...

stycze 2016 [135] 5

 1
2016

Barbara Mikulicz-Traczyk
redaktor naczelna

Rozpoczynajcy si wanie rok nie bdzie nudny. Na pewno. Bdzie obfitowa wzdarzenia...
wznaczcej wikszoci niezalene od nas. Tym bardziej zatem ycz Pastwu, abymy mogli by
dumni icieszy si wynikami naszej pracy, dokonaniami, ktre by nie zaistniay, gdyby nie
kreatywno, samozaparcie, wiedza ipracowito polskich inynierw. Takim przykadem niech
bdzie prezentowane wbiecym numerze Centrum Konferencyjne wKrakowie, ale te Most
Brdowski na Odrze, Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki wToruniu, obwodnica Mielca.

redaktor naczelna

6 Inynier budownictwa
stycze 2016 [135] 7
 PRENUMERATA
W
12 p
 renumerata roczna od dowolnie wybranego
prenumeracie 2015
numeru na terenie Polski wcenie 99 z (11 numerw
TANIEJ wcenie 10) + 27,06 z koszt wysyki zVAT

GRUDZIE
prenumerata roczna studencka od dowolnie
MIESI}CZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW
PL ISSN 1732-3428

BUDOWNICTWA
wybranego numeru wcenie 54,45 z (50% taniej)*
+ 27,06 z koszt wysyki zVAT

n
 umery archiwalne wcenie 9,90 z + 2,46 z koszt
wysyki zVAT za egzemplarz
Przy zakupie jednorazowym wicej ni jednego egzemplarza, koszt wysyki ustalany jest
indywidualnie

11 tek 10
2015
Doda ja 2015
9
tyzac

Podwykonawstwo
klima lacja 2015

i wenty
jalny
spec

PA D Z I E R N I K
w zamwieniach publicznych

L I S T O PA D

WRZESIE
PL ISSN 1732-3428 PL ISSN 1732-3428
PL ISSN 1732-3428
MIESI}CZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA MIESI}CZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA
MIESI}CZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

Instalacje solarne i prniowe

Papy zgrzewalne

Zmiany w ustawie
o wyrobach budowlanych
Kruszywa Instalacje uziemiajce

Od CAD do BIM Tunele pod obiektami

Szczeglne korzystanie
z wd

Plan BIOZ
Obszar oddziaywania obiektu

BIM dla budownictwa

IB_11_2015_okladka.indd 1 2015-10-21 07:55:28 IB_10_2015_okladka.indd 1 2015-09-16 11:00:51
IB_09_2015_okladka.indd 1 2015-08-19 10:04:39

IB_12_2015_okladka.indd 1 2015-11-18 11:27:26

Wyliczon kwot prosimy przekaza na konto:

54 1160 2202 0000 0000 9849 4699 Imi: .......................................................................................................................................................................

Prenumerata bdzie realizowana po otrzymaniu Nazwisko: ...........................................................................................................................................................

nalenoci. Nazwa firmy: ....................................................................................................................................................
Z pierwszym egzemplarzem otrzymaj Pastwo Numer NIP: ........................................................................................................................................................
faktur.
Ulica: . ......................................................................................................... nr: ...................................................

zamw na Miejscowo: ........................................................................................ Kod: ...............................................

Telefon kontaktowy: ....................................................................................................................................
www.inzynierbudownictwa.pl/prenumerata
e-mail: ..................................................................................................................................................................
Adres do wysyki egzemplarzy: ............................................................................................................
zamw mailem
...................................................................................................................................................................................
prenumerata@inzynierbudownictwa.pl

Zamawiam
wylij faksem prenumerata roczna od zeszytu .......................................................................................
48 22 551 56 01 prenumerata roczna studencka od zeszytu............................................................
numery archiwalne...........................................................................................................................
Owiadczam, e jestem patnikiem VAT
i upowaniam Wydawnictwo Polskiej Izby
Inynierw Budownictwa Sp. zo.o. do wys-
prezent
tawienia faktury bez podpisu. Owiadczam, e
wyraam zgod na przetwarzanie moich da- dla zamawiajcych
nych osobowych przez Wydawnictwo Polskiej roczn prenumerat
Izby Inynierw Budownictwa Sp. zo.o. dla
potrzeb niezbdnych dorealizacji niniejszego
zamwienia zgodnie zustaw zdnia 29 sier-
pnia 1997 r. oochronie danych osobowych * Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej jest przesanie na numer faksu 22 551 56 01
(Dz.U. z2002 r. Nr 101, poz. 926). lub e-mailem (prenumerata@inzynierbudownictwa.pl) kopii legitymacji studenckiej

Nowy Rok niesie zazwyczaj ze sob nadziej na lep-
sze zmiany, urzeczywistnienie zakadanych planw oraz
przewiadczenie, e wiele mona osign w rnych
dziedzinach.
Co nas, samorzd zawodowy inynierw budownic-
twa, moe czeka w2016 r.? Wiele Koleanek iKolegw
zadaje sobie to pytanie, zwaszcza e mamy obecnie czas
dynamicznych zmian w rzdzie, zapowiadanych prze-
ksztace wbrany budowlanej, porzdkowania aktw
prawnych dotyczcych naszego rodowiska.
Uczestniczcy w grudniowych obradach Krajowej
Rady PIIB Tomasz uchowski, podsekretarz stanu wMi-
nisterstwie Infrastruktury i Budownictwa, podkrela
w swojej wypowiedzi ch partnerskiej i kreatywnej
wsppracy z naszym samorzdem zawodowym. Pod-
sekretarz stanu podkrela znaczenie sektora budow-
lanego dla gospodarki i rozwoju kraju w pozytywnym
tego sowa znaczeniu. To koo zamachowe majce na-
pdza gospodark do rozwoju, z jakim jest kojarzone
budownictwo, ma swoj racj bytu. Przekona si ju
o tym niejeden rzd i ekonomista. Dlatego tak wane
jest dobre, transparentne prawo budowlane pozwala-
jce na sprawne funkcjonowanie naszej brany i osb
wykonujcych samodzielne funkcje techniczne w bu-
downictwie, czyli naszych koleanek ikolegw: projek-
tantw, kierownikw budw czy inspektorw nadzoru.
Niestety, ostatnie lata pokazay, e nie zawsze meryto-
ryczne uwagi i postulaty rodowiska brane s w peni
pod uwag przy tworzeniu nowych aktw prawnych.
Fot. Pawe Baldwin
Natomiast skutki wprowadzanych zmian nie zawsze
przynosiy zakadane przez autorw efekty.
Jestemy licznym samorzdem zawodowym, sku-
piajcym w kraju prawie 116 tys. osb pracujcych na
rnych stanowiskach, w rnych miejscach i w r-
nych warunkach. Od naszego podejcia do zmian do-
tyczcych budownictwa wiele zaley. Nasza aktywno
przekadana na aktywno kadego inyniera budow-
nictwa wykonujcego samodzielne funkcje techniczne
wbudownictwie oraz jedno dziaania maj wdzisiej-
szych czasach olbrzymie znaczenie. Duo prawdy jest
wstwierdzeniu: wjednoci sia! Spjno isolidarno
w dziaaniach naszego samorzdu, aktywno i wspl-
ne podejmowanie prestiowych inicjatyw oraz obrona
interesw naszej grupy zawodowej wobecnych realiach
s bardzo istotne. Pamitajmy oetyce zawodowej przy
wykonywaniu naszego zawodu ibdmy wzorem dla in-
nych. Przestrzegajmy zasad zawartych wKodeksie etyki
zawodowej, arzetelno iprofesjonalizm niech cechuje
zawsze nasz prac na kadym stanowisku w2016 r.
Koleanki iKoledzy, przed nami kolejny rok nowych
szans imoliwoci, nie zmarnujmy ich! Zokazji za roz-
poczynajcego si Nowego Roku 2016 ycz wszystkim
czonkom Polskiej Izby Inynierw Budownictwa wszel-
kiej pomylnoci isukcesw zarwno zawodowych, jak
iosobistych.
Andrzej Roch Dobrucki
Prezes Polskiej Izby Inynierw Budownictwa
stycze 2016 [135] 9
 samor z d z awodow y

O wsppracy z Ministerstwem
Infrastruktury i Budownictwa,
ubezpieczeniu OC, kursach przygotowawczych
do egzaminw na uprawnienia budowlane na Krajowej
Radzie PIIB
Urszula Kieller-Zawisza

Deklaruj, e postaramy si, aby kwestie bu-

downictwa byy dopilnowane i budownic-
two, ktre znalazo si wnazwie ministerstwa
wybrzmiao bardziej znaczco ieby wszyscy
ci, ktrzy wsptworz t rzeczywisto, b-
dc podstawowym filarem gospodarki, mieli
te takie poczucie, e ma to odzwierciedlenie
w organach administracji centralnej, zarw-
no z tytuu podejmowanych dziaa, jak i
doceniania rodowisk, ktre to wsptwo-
rz powiedzia Tomasz uchowski, pod-
sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruk-
tury i Budownictwa, podczas ostatniego
w2015 r. posiedzenia Krajowej Rady PIIB.
Tomasz uchowski

K
rajowa Rada PIIB obradowaa
9grudnia wWarszawie. Wcz-
ci posiedzenia uczestniczy
Tomasz uchowski, ktry podkreli
rol iznaczenie budownictwa dla roz-
woju gospodarki oraz kraju. Andrzej
Roch Dobrucki, prezes PIIB, ktry
przewodniczy obradom, zwrci uwa-
g na obecn sytuacj budownictwa
i stwierdzi: Chcielibymy stabilnego
i dobrego prawa budowlanego, bez
cigych zmian i interpretacji burz-
cych porzdek prawny. Chcielibymy
take doprowadzi do jak najszybsze-
go uchwalenia Kodeksu budowlanego
i liczymy na bezporednie wspdzia-
anie z nasz izb. Chcielibymy, aby
to wszystko, co robimy, przekadao
si na budowanie naszej inynierskiej
wsppracy wdobrej, partnerskiej at-
mosferze.
T. uchowski, dzikujc za zaproszenie,
podkreli determinacj dotyczc za-
koczenia prac nad Kodeksem budow-
lanym oraz wspomnia o dziaaniach,
ktre naley podj, aby uporzdko-
wa niektre z kwestii budowlanych,
np. odnoszcych si do funkcjonowa-
nia na rynku i podziau kompetencji
architekta, urzdu i inyniera. Opo-
wiedzia si za wspprac z naszym
samorzdem oraz zoy zebranym
witeczno-noworoczne yczenia.
W dalszej czci posiedzenia przed-
stawiciele Ergo Hestii Ewa Burcha-
ciska, Maria Tomaszewska-Pestka,
Jacek Maniura oraz Kamil Bara po-
informowali zebranych ostanie reali-
zacji umowy generalnej OC czonkw
PIIB. Naley zauway, e w2015 r.,
poza podstawow ochron odpowie-
dzialnoci cywilnej, ochron ubezpie-
czeniow objte zostay take m.in.
szkody wyrzdzone w zwizku z wy-
konywaniem projektw wykonawczych
i techniczno-budowlanych oraz wyni-
kajce z wykonywania funkcji rzeczo-
znawcy budowlanego. Ponadto kady
zczonkw PIIB bez ponoszenia dodat-
kowych opat objty jest dodatkowymi
ubezpieczeniami, tj. odpowiedzialnoci

10 Inynier budownictwa

cywilnej w yciu prywatnym oraz
ryzyka ponoszenia kosztw ochrony
prawnej czonkw PIIB. Suma gwa-
rancyjna w przypadku OC w yciu
prywatnym wynosi 1 mln z na jeden
iwszystkie wypadki wokresie ubez-
pieczenia.
Czonkowie PIIB, ktrzy potrzebo-
wali ponadstandardowej ochrony
ubezpieczeniowej, mogli skorzysta
z oferty ubezpiecze dodatkowych,
m.in. dobrowolnego ubezpieczenia
OC na warunkach ubezpieczenia obo-
wizkowego, jednak przewyszajce-
go kwot 50 tys. euro.
Nastpnie Krystyna Korniak-Figa,
przewodniczca Komisji Wniosko-
wej, zreferowaa realizacj wnioskw
przyjtych na XIV Krajowym Zje-
dzie i II Nadzwyczajnym Krajowym
Zjedzie PIIB. Do komisji przekaza-
no razem 67 wnioskw, w tym 35
wpyno z okrgowych izb po XIV
okrgowych zjazdach; 4 wnioski
zgoszono po okrgowych zjazdach
do biura XIV Krajowego Zjazdu; 23
zostay wniesione przez delegatw
podczas XIV Krajowego Zjazdu PIIB
i 5 wnioskw przekazali delegaci
podczas II Nadzwyczajnego Zjaz-
du PIIB podsumowaa K. Korniak-
-Figa. Przewodniczca Komisji
Wnioskowej dokonaa take oce-
ny stanu realizacji poszczeglnych
wnioskw oraz wskazaa konkretne
rozwizania, ktre zostay przekaza-
ne uczestnikom posiedzenia wprzy-
gotowanych materiaach.
Wdalszej czci obrad Stefan Czar-
niecki, wiceprezes KR PIIB, omwi
przebieg 22. posiedzenia izb i or-
ganizacji inynierskich pastw Gru-
py Wyszehradzkiej, ktre odbyo si
wGdasku, ajego gospodarzami bya
Polska Izba Inynierw Budownic-
twa oraz Polski Zwizek Inynierw
iTechnikw Budownictwa. Wiodcym
tematem spotkania byo wdraanie
technologii BIM (Building Information
samor z d z awodow y
Modeling) pozwalajcej na optymali-
zacj prowadzenia inwestycji przez
modelowanie informacji obudynkach
ibudowlach, atake koordynowanie
dziaa wszystkich uczestnikw pro-
cesu budowlanego. Na koniec obrad
podpisano porozumienie owsppra-
cy przy wdraaniu BIM.
Kolejnym punktem Krajowej Rady
byo omwienie zebra informacyjno-
-szkoleniowych zorganizowanych
przez organy statutowe w 2015 r.:
Krajow Komisj Kwalifikacyjn,
Krajowy Sd Dyscyplinarny, Krajo-
wego Rzecznika Odpowiedzialnoci
Zawodowej oraz Krajow Komisj
Rewizyjn. Krajowy Sd Dyscyplinar-
ny razem z Krajowym Rzecznikiem
Odpowiedzialnoci Zawodowej, ze
wzgldu na zbliony zakres tema-
tyczny, jak i problematyk, zorga-
nizowali w tym roku wsplnie dwa
szkolenia. Gilbert Okulicz-Kozaryn,
przewodniczcy KSD, podkreli, e
su one podnoszeniu wiedzy zarw-
no prawnej, jak izawodowej. Marian
Pachecki, przewodniczcy KKK, do-
da, e w tym roku KKK i okrgowe
komisje kwalifikacyjne szkoliy si
1012 wrzenia, agwnym tematem
obrad byy nowe zasady kwalifikacji
wyksztacenia i praktyki zawodowej
oraz procedury przeprowadzania eg-
zaminw ustnych, dostosowanych do
Rozporzdzenia Ministra Infrastruk-
tury i Rozwoju z dnia 11 wrzenia
2014 r. w sprawie samodzielnych
funkcji technicznych wbudownictwie.
O szkoleniu KKR z udziaem przed-
stawicieli okrgowych komisji rewi-
zyjnych mwi jej przewodniczcy
Tadeusz Durak, ktry podkreli, e
w czasie takich szkole ich uczest-
nicy mog zapozna si ze zoo- Uczestnicy posiedzenia zaakcep-
noci tematyki ekonomicznej oraz
zagadnie prawnych, z jakimi czon- pracy oraz regulaminie gospodaro-
kowie okrgowych komisji rewizyjnych
maj do czynienia podczas swoich
dziaa kontrolnych.
Potem gos zabraa Danuta Gawcka,
penica funkcj sekretarza KR PIIB
oraz przewodniczcej zespou ds.
remontu i rozbudowy nieruchomo-
ci przy ul. Kujawskiej w Warsza-
wie, przeznaczonej na siedzib PIIB.
Zesp intensywnie pracuje i dziki
temu opracowano ju m.in. program
funkcjonalno-uytkowy budynku i re-
gulamin zamawiania usug remon-
towych. Dokonano take inwenta-
ryzacji obiektu. Czonkowie zespou
chc jak najszybciej rozpocz prace
remontowo-modernizacyjne i podej-
muj wszystkie dziaania majce ten
proces przypieszy.
Wanym punktem spotkania byo
przyjcie przez czonkw Krajowej
Rady PIIB uchway w sprawie orga-
nizowania kursw przygotowawczych
dla kandydatw ubiegajcych si
o uzyskanie uprawnie do penienia
samodzielnych funkcji technicznych
w budownictwie. Krajowa Rada nie
wyrazia zgody na organizowanie
przez okrgowe izby inynierw bu-
downictwa kursw oraz innych zaj
przygotowawczych dla kandydatw
ubiegajcych si ouzyskanie upraw-
nie budowlanych, gdy uznaa to za
niedopuszczalne isprzeczne zporo-
zumieniami zawartymi ze stowarzy-
szeniami naukowo-technicznymi.
W czasie obrad Krajowej Rady podjto
take uchwa dotyczc ryczatw i
ekwiwalentw, natomiast nie przyj-
to uchway w sprawie stawki za 1 km
zwrotu kosztw podry subowej
odbywanej samochodem osobowym.
Andrzej Jaworski, skarbnik PIIB, po-
informowa orealizacji budetu za 10
miesicy 2015 r. iprzyjto schemat
sprawozdania KR PIIB za 2015 r.
towali take zmiany w regulaminie
wania rodkami zakadowego fundu-
szu wiadcze socjalnych Krajowego
Biura PIIB.
stycze 2016 [135] 11
 samor z d z awodow y

Szkolenie sdziw i rzecznikw

Urszula Kieller-Zawisza

2526 listopada 2015 r. odbyo si szkolenie czonkw Kra-

jowego Sdu Dyscyplinarnego oraz Krajowych Rzecznikw
Odpowiedzialnoci Zawodowej wraz z okrgowymi rzeczni-
kami odpowiedzialnoci zawodowej i czonkami okrgowych
sdw dyscyplinarnych.

S
zkolenie to miao gwnie na
celu omwienie problemw
zwizanych z orzecznictwem
dyscyplinarnym oraz ztytuu odpowie-
dzialnoci zawodowej wbudownictwie.
Penic funkcje rzecznikw isdziw,
egzekwujecie Pastwo od naszych
koleanek i kolegw przestrzega-
nie Kodeksu zasad etyki zawodowej
czonkw PIIB. Nie jest to wdzicz-
na praca, jednak niezmiernie wana.
Dziki takim dziaaniom, ranga na-
szego zawodu inyniera budownictwa
moe by dua powiedzia Andrzej
Roch Dobrucki, prezes PIIB, uczest-
niczcy wspotkaniu.
Jolanta Szewczyk, Andrzej R. Dobrucki i Krzysztof Zajc
Prezes PIIB podkreli, e wykony-
wanie zawodu zaufania publicznego,
jakim jest zawd inyniera budownic-
twa, to nie tylko przywilej, ale take
zobowizanie. Praca inynierw bu-
downictwa ma gwarantowa poczucie
bezpieczestwa caemu spoecze-
stwu. Bardzo wane jest dbanie owy-
sok jako wanie tej pracy iprze-
strzeganie zasad etyki zawodowej.
A.R. Dobrucki zauway, e nie moe
mie miejsca le pojte koleestwo
w przypadku, kiedy ktry z naszych
czonkw nie przestrzega zasad etyki
zawodowej. Prezes PIIB zasygnalizo-
wa take, e podczas przyszorocz-
nego Krajowego Zjazdu Sprawozdaw-
czego PIIB delegaci bd dyskutowa
rwnie na temat: Co przeszkadza,
a co pomaga w pracy inyniera bu-
downictwa?, podkrelajc, e uwagi
i dowiadczenie zarwno rzecznikw
odpowiedzialnoci zawodowej, jak
i sdziw na pewno bd miay due
znaczenie.
Gilbert Okulicz-Kozaryn, przewod-
niczcy Krajowego Sdu Dyscypli-
narnego, oraz Waldemar Szleper,
Krajowy Rzecznik Odpowiedzialnoci
Zawodowej, zaznaczali wswoich wypo-
wiedziach, jak wane jest to, aby osoby
oceniajce dziaania swoich koleanek
i kolegw wyposaone byy w jak naj-
lepsz wiedz prawn izawodow oraz
reprezentoway wysoki poziom etyczny
imoralny. Suy temu maj przepro-
wadzane szkolenia iwarsztaty.
Tegoroczne szkolenie prowadzili mec.
Jolanta Szewczyk i mec. Krzysztof
Zajc. Na podstawie dotychczaso-
wych spraw wpywajcych do sdw
dyscyplinarnych i rzecznikw odpo-
wiedzialnoci zawodowej mecenasi
omawiali problemy zwizane zorzecz-
nictwem dyscyplinarnym iztytuu od-
powiedzialnoci zawodowej.
Dyskutowano ozakresie czynnoci za-
wodowych inyniera, penieniu funkcji
kierownika budowy czy te osprawach

12 Inynier budownictwa
 samor z d z awodow y

proceduralnych dotyczcych postpo-

wania dowodowego i wyjaniajcego.
Mecenas K. Zajc zwrci uwag, e
od pewnego czasu spotka si mona
zsytuacjami, kiedy samodzielne funk-
cje techniczne wbudownictwie wyko-
nywane s przez osoby posiadajce
sfaszowane uprawnienia budowlane.
Podkreli, e tego typu sprawy po-
winny by kierowane przez okrgowe
izby do prokuratury.
O sprawowaniu funkcji rzecznika od-
powiedzialnoci zawodowej iobowiz-
kach wicych si ztym mwia mec.
J. Szewczyk. Mecenas wskazaa tak-
e na obowizki uczestnikw procesu
budowlanego i omwia, za co kady
znich odpowiada.
W czasie szkolenia jego uczestnicy
mogli wyjani wszystkie swoje pro-
blemy oraz uzyska odpowiedzi na
nurtujce ich pytania.

REKLAMA

Instytut Badawczy Drg i Mostw Patrona

oraz

t
Polskie Zrzeszenie Wykonawcw
Fundamentw Specjalnych Me
dialny
zapraszaj na

XV Seminarium GEOTECHNIKA DLA INYNIERW Patronat

GEBOKIE WYKOPY 2016,
ktre odbdzie si 3 marca 2016 r. Media
w Warszawskim Domu Technika NOT, ul. Czackiego 3/5, Warszawa. lny

Celem Seminarium jest popularyzacja wiedzy o projektowaniu oraz wykonywaniu konstrukcji geotechnicznych. W programie semina-
rium nie zabraknie tradycyjnego bukietu czarnych kwiatw autorstwa Krzysztofa Grzegorzewicza. Ponadto omawiane bd przykady
realizacji np. Muzeum II Wojny wiatowej w Gdasku, Nowej odzi Fabrycznej, zagadnienia BIM w geotechnice oraz problematyka
wykonywania iniekcji konstrukcji.

Spotkanie jest kontynuacj wysoko ocenianych przez uczestnikw seminariw geotechnicznych, o ktrych informacje wraz
z programem i warunkami uczestnictwa mona znale na stronie: geo.ibdim.edu.pl

Komitet Organizacyjny:
ukasz Grecki Sekretarz, e-mail: LGorecki@ibdim.edu.pl, Piotr Rychlewski Przewodniczcy, e-mail: PRychlewski@ibdim.edu.pl,
Instytut Badawczy Drg i Mostw

Dla czonkw PIIB DODATKOWA ZNIKA wysokoci 50 z od standarowej opaty za seminarium.

stycze 2016 [135] 13
 samor z d z awodow y

PIIB w statystykach fakty i mity

Danuta Gawcka
sekretarz Krajowej Rady PIIB
Adam Kumierczyk
zastpca dyrektora Krajowego Biura PIIB
Izba w ramach czonkostwa daje naprawd duo.
I nie jest to tylko realizacja ustawowych obowizkw,
ale przede wszystkim oferowanie wiedzy i uytecznych
kademu inynierowi informacji.

R
ok 2014 oraz pierwsze pro- Jak PIIB przedstawia si swo- w naszych szeregach z otwartymi
cze 2015 dla naszego samo- im czonkom ispoeczestwu? ramionami.
rzdu zawodowego by szcze- Jestemy duym samorzdem. Na Statystyki dotyczce przyj i skre-
glny pod wieloma wzgldami. Przede koniec roku 2014 PIIB liczya 115 le czonkw na przestrzeni lat
wszystkim by to okres intensywnych 260 czonkw. Najwicej czonkw 20082014 wskazuj tendencj po-
dziaa w zakresie legislacji zarw- zrzeszonych byo w Mazowieckiej wolnego braku zastpienia pokolenio-
no wznaczeniu zmian aktw prawnych OIIB, najmniej w Opolskiej OIIB. wego, co moe sugerowa w przy-
dotyczcych dziaalnoci samorzdw Wzrost liczby czonkw Izby o 48% szoci niedobr na rynku inynierw
zawodowych, wszczeglnoci inynie- (od jej powstania do koca 2014 r.) z uprawnieniami budowlanymi. Moe
rw budownictwa, jak i zmian w na- przeczy klasyfikowaniu naszego sa- to by zwizane m.in. zsytuacj go-
szych wewntrznych regulacjach. By morzdu jako zamknitej korporacji, spodarcz i makroekonomiczn na-
to rwnie okres wanych wydarze ktra ogranicza dostp do zawodu. szego kraju. Niewtpliwie naley za-
na arenie midzynarodowej w zakre- Wrcz przeciwnie wszystkich tych, stanowi si nad tymi danymi, jednak
sie roli i pozycji PIIB w strukturach ktrzy speniaj ustawowe wymogi nie ulega wtpliwoci, e nadal stano-
europejskich organizacji inynierskich. izdadz pomylnie egzamin, witamy wimy potn grup zawodow.
W obszarze roboczym, czyli codzien-
nych ustawowych dziaa struktur
wewntrznych, by to czas zmian iin-
tensywnej pracy wynikajcej zwyboru
nowych wadz. Myl, e moemy zsa-
tysfakcj oceni, e proces ten prze-
bieg sprawnie ibez zakce. Zmyl
o czonkach naszego samorzdu oraz
w trosce o naleyte wykonywanie
przez nich swoich zawodowych obo-
wizkw Izba podejmowaa wiele dzia-
a sucych podnoszeniu kwalifikacji
oraz przyczynianiu si do podnoszenia
standardw wiadczonych przez nich
usug. Mona zpewnoci powiedzie,
e dziaania, jakie PIIB w wymienionym
okresie podja, miay na celu dbanie
o czonkw naszego samorzdu oraz
umacnianie prestiu profesji inyniera
budownictwa wkraju ina wiecie.

14 Inynier budownictwa
 samor z d z awodow y

Warto wtym miejscu podkreli, e tak duy samorzd, wieku nieco wicej ni poowa czonkw PIIB to osoby po-
jakim jest PIIB, prowadzi niewielka, wbrew obiegowym wyej 55 roku ycia. Ta zaleno dotyczy zarwno kobiet,
opiniom, grupa aktywnych dziaaczy, ktra stanowi za- ktrych wIzbie jest 12%, jak imczyzn.
rwno na szczeblu krajowym, jak i w okrgach zaled-
wie niecay procent wszystkich czonkw PIIB (0,97%,
1099 osb). Rozkad liczebnoci organw obrazuje
wykres odnoszcy si do okrgowych organw. Najwi-
cej osb zaangaowanych jest w okrgowych radach,
anajmniej wkomisjach rewizyjnych. Podobnie wygldaj
proporcje w krajowych organach Izby. Mitem jest wic
stwierdzenie, e samorzd zawodowy potrzebuje do
swojej obsugi du liczb dziaaczy, a tym samym du-
ych kosztw z tym zwizanych.

W sprawozdaniu Krajowej Rady za 2014 r. (IB nr

6/2015) zamiecilimy wiele statystyk obrazujcych nasz
samorzd. Wuzupenieniu tych danych warto, wkontek-
cie wskazanych tendencji, zwrci uwag na struktur

stycze 2016 [135] 15

 samor z d z awodow y
Analizujc wykresy, mona powiedzie, e trzon naszej or-
ganizacji tworz osoby zduym staem idowiadczeniem
zawodowym i to jest prawidowe. Mylc jednak o przy-
szoci naszego samorzdu, naleaoby podj takie dzia-
ania, ktre przycignyby do naszego grona wicej ludzi
modych wchodzcych na rynek pracy. Czyni to powinni-
my m.in. przez nieustanne rozszerzanie katalogu usug,
dostpu do wiedzy i informacji potrzebnych inynierom
wcodziennej pracy zawodowej.
Co dzi Izba oferuje swoim czonkom?
Okazuje si, e niemao. Podstawowym rdem informacji
jest bardzo rozbudowany portal izbowy, gdzie kady czo-
nek ma dostp do biecych danych iinformacji dotycz-
cych tego, co si wIzbie dzieje, atake do wielu danych
oraz usug pomocnych iuytecznych zawodowo.
Wszelkie wydarzenia, jakie miay miejsce wIzbie, zwizane
zobowizkami statutowymi, komunikatami dla czonkw, oraz
informacje oinicjatywach wasnych bd udziale Izby wwyda-
rzeniach zewntrznych s niezwocznie zamieszczane wdzia-
le aktualnoci. Czonkowie Izby s na bieco informowani
otym, co si dzieje worganach ikomisjach Krajowej Rady.
Wchodzc w odpowiedni dzia na portalu Izby, kady czo-
16 Inynier budownictwa
nek samorzdu byskawicznie ma dostp do wszelkich doku-
mentw. Dotyczy to nie tylko dokumentw podstawowych,
ale i innych wanych, jak skady, regulaminy, terminarze
posiedze iuchway krajowych iokrgowych organw oraz
komisji. Internauci maj bezporedni dostp ze strony
startowej PIIB do danych wokrgach. Zasoby dostpne na
stronie PIIB pozwalaj nie tylko ledzi na bieco, co dzieje
w strukturach samorzdu, ale rwnie pokazuj aktualny
stan przepisw, dajc jednoczenie dostp do treci tych
dokumentw wformie ujednoliconych tekstw aktw praw-
nych, uwzgldniajcych dokonywane wnich zmiany.
Kady moe na stronie sprawdzi, czy dana osoba jest
czonkiem PIIB ijaki jest jej obecny status. Podobnie kady
ma wgld do publikacji wydawnictwa Inynier Budownic-
twa niezalenie od otrzymywanych wramach czonkostwa
wyda drukowanych.
Cz informacji dotyczca czonkw jest kodowana. Doty-
czy to informacji zwizanych zzawiadczeniami przynale-
noci do Izby oraz bezpatnego dostpu do innych portali
iusug, jakie PIIB oferuje swoim czonkom, ausug adre-
sowanych do czonkw jest sporo (patrz tab. 2). Kady
czonek ma bezpatny dostp do:
Kursw w formie e-learningowych
mamy ich obecnie 21.
Od padziernika 2011 r., kiedy to
udostpnilimy pierwsze kursy, udzia
wnich wzio 17 652 czonkw.
Do najpopularniejszych znich nale:
kosztorysowanie robt budowlanych,
kontrole stanu technicznego obiek-
tw,
wprowadzenie do Eurokodw,
samowola budowlana i istotne odstpstwo od zatwier-
dzonego projektu budowlanego proces naprawczy przed
organami nadzoru budowlanego,
odpowiedzialno inynierw budownictwa penicych sa-
modzielne funkcje techniczne wbudownictwie.
Rozpoczty cztery lata temu proces uruchomiania kolej-
nych kursw wtej formie bdzie kontynuowany.
N  orm PKN zusugi tej skorzysta (do dzisiaj) co czwar-
ty czonek Izby (24,66%).
Itu katalog dostpu czonkw do kolejnych norm nie jest
zamknity. Wdalszej kolejnoci planowane jest zwiksze-
nie go onormy SEP.
Duym zainteresowaniem cieszyy si inne usugi umoliwia-
jce bezpatny dostp do rnych patnych serwisw, jak:
e  -Sekocenbud
S  erwis budowlany wwersji Platinum
S  erwis BHP Silver
 samor z d z awodow y

Serwis Prawo ochrony rodowiska

LEX Nawigator Procedury Prawa Budowlanego
Rwnie w tym zakresie Izba planuje rozszerzy usug
dostpu do kolejnych serwisw, np. e-Bistyp czy rodowi-
skowych zasad wycen prac projektowych.
Zmyl oczonkach, poczwszy od 2003 r., Izba konse-
kwentnie iskutecznie podejmowaa dziaania wcelu obniki
obowizkowej skadki od odpowiedzialnoci cywilnej inynie-
rw budownictwa. Tylko w momencie zmiany ubezpieczy-
ciela, tj. w2011 r., skadka ta wzrosa o16 z, jednak od
2014 r. do dzisiaj osigna najnisz warto whistorii
Izby, bo 70 z. Wsumie od pocztku istnienia Izby wyso-
ko skadki na obowizkowe ubezpieczenie zmniejszya si
o 58,3%. Warto podkreli, e tylko dziki czonkostwu
wnaszym samorzdzie zawodowym mona byo osign
taki poziom skadki. Gdyby kto chcia ubezpieczy si indy- Gdybymy zsumowali tylko te kwoty, jakie wogle s dostp-
widualnie udowolnego ubezpieczyciela, to na wolnym rynku ne na wolnym rynku wzakresie ubezpiecze bez uwzgldnie-
zapaciby za obowizkowe ubezpieczenie od odpowiedzial- nia dodatkowych, ktre interesuj tylko niektrych (architek-
noci zawodowej kwot od 7501500 z na rok. ci, wiadectwa energetyczne), to dodajc do tego najnisz
To nie wszystko, co w zakresie ubezpiecze czonkw uzy- istniejc na wolnym rynku skadk na obowizkowe OC
skaa Izba. Wynegocjowalimy dodatkowe ubezpieczenia (750,00) trzeba by byo zapaci rocznie 826,00 z.
wramach obowizkowej skadki OC, zktrych czonek moe Jeeli chodzi ousugi, to robic podobn analiz (tab. 2),
skorzysta watrakcyjnej niskiej cenie. S to ubezpieczenia mona podliczy, ile warte s usugi, zktrych czonkowie
ztytuu szkd wyrzdzonych. Patrztabela 1. Izby mog wramach swojego czonkostwa skorzysta.
Tabela 1
Wynegocjowana
Tytu ubezpieczenia Oferta na wolnym rynku
oferta przez PIIB
Indywidualne W ramach
Wykonywanie projektw wykonawczych i techniczno-budowlanych
trudne do uzyskania skadki ob. OC
W ramach
Wykonywanie funkcji rzeczoznawcy budowlanego jw.
skadki ob. OC
OC wyciu prywatnym (na rynku tylko do 500 tys., w PIIB 1 mln) 76,00 W ramach skadki ob. OC
Indywidualne W ramach
Koszty ochrony prawnej
trudne do uzyskania skadki ob. OC
OC dobrowolne nadwykowe Brak analogicznej oferty 195,00475,00
OC obowizkowe architektw 116,00 10,00
OC obowizkowe osb sporzdzajcych wiadectwa charakterystyki (85130)
15,00
energetycznej (od 85,00 do 130,00), przyjto 85,00 z 85,00

Tabela 2
Oferta na wolnym rynku Opaty aktywacyjne
Usugi
opata roczna jednorazowe
Kursy e-learningowe (od 50,00 do 180,00 z) przyjto 5 x 100,00 500,00 -
Dostp do norm 1 811,70 -
Serwis e-Sekocenbud 350,00 -
Serwis budowlany Platinium 2 799,00 1 399,50
Serwis Prawo ochrony rodowiska 897,00 448,50
Serwis BHP Silver 583,50 583,50
LEX Nawigator Procedury Prawa Budowlanego 1 599,00 799,50
RAZEM 8 540,20 3 231,00

stycze 2016 [135] 17

 samor z d z awodow y

Zakadajc, e przecitny inynier sko-

rzysta tylko z piciu kursw dokszta-
cajcych w cigu roku, oraz biorc pod
uwag tylko opaty roczne, jakie korzy-
stajcy z usug musiaby zapaci bez
kosztw aktywacji, dodajc do tego kwo-
t wyliczon powyej wzakresie ubezpie-
cze, okazuje si, e czonkowie, pacc
skadk czonkowsk wwysokoci 490 z
rocznie, wzamian za to zyskuj 19 razy
wicej.

Takie s fakty. Z przytoczonych danych

wynika, e Izba w ramach czonkostwa
daje naprawd duo. I nie jest to tylko
realizacja ustawowych obowizkw, ja-
kie zostay na Izb naoone, ale przede
wszystkim realne wymierne wsparcie
przez oferowanie wiedzy i uytecznych
kademu inynierowi informacji. Pomoc ibycie uytecznym
swoim czonkom to priorytet Izby, ktry mamy na wzgl-
dzie, podejmujc si kolejnych zada, astae poszerzanie
i udoskonalanie katalogu oferowanych usug jest jednym
zjej najwaniejszych zada.

krtko
Rynek chemii budowlanej
Firma IBP Research, specjalizujca si w badaniach rynku
chemicznego imateriaw budowlanych, analizowaa sprzeda
wPolsce klejw do pytek ceramicznych, gadzi iszpachli syp-
kich oraz w pastach, mas samopoziomujcych, systemw do-
cieple, hydroizolacji bitumicznych, tynkw gipsowych, klejw
gipsowych ifarb fasadowych. Sumaryczna sprzeda tych pro-
duktw na polskim rynku osigna w2015 r. wielko 2,5mln
ton. Oznacza to wzrost wstosunku do 2014 r. ook. 7%.
Trend rozwoju rynku chemii budowlanej jest zbieny zkoniunk-
tur wbudownictwie, aczkolwiek wystpuje pewne przesunicie
czasowe zwizane m.in. ze specyficznym charakterem materia-
w wykoczeniowych. Liderem rynku chemii budowlanej wPol-
sce jest Grupa Atlas, na kolejnych miejscach plasuj si: Knauf,
Baumit, Henkel (marka Ceresit), Kreisel oraz Mapei. Ta pierwsza
szstka producentw zaspokaja 57% tonau zapotrzebowania
rynku (a46% wg wartoci sprzeday). cznie na analizowanym
rynku chemii budowlanej wPolsce dziaa ponad 100 firm.

18 Inynier budownictwa

Narada rzecznikw i sdziw
z wojewdzkimi inspektorami
nadzoru budowlanego
Urszula Kieller-Zawisza
W
obradach uczestniczyli An-
drzej R. Dobrucki, prezes KR
PIIB, Pawe Ziemski i Jacek
Szer, zastpcy Gwnego Inspektora
Nadzoru Budowlanego. Na wspln
narad przybyli take Jacek Kozowski
z Departamentu Prawno-Organiza-
cyjnego, Tomasz Osiecki i Aleksandra
Marchlewska z Departamentu Skarg
i Wnioskw GUNB. W posiedzeniu
udzia wzi Gilbert Okulicz-Kozaryn,
przewodniczcy Krajowego Sdu Dys-
cyplinarnego, iAgnieszka Joca, Kra-
jowy Rzecznik Odpowiedzialnoci Za-
wodowej.
Na pocztku posiedzenia jego uczest-
nicy zapoznali si z funkcjonowaniem
iprac Krajowego Sdu Dyscyplinar-
nego. Gilbert Okulicz-Kozaryn wswo-
im wystpieniu stwierdzi, e liczba
spraw wpywajcych do rzecznikw
odpowiedzialnoci zawodowej sukce-
sywnie wzrasta. W roku 2012 byo
ich 520, wroku 2013 ju 584, na-
tomiast w roku 2014 643. Doty-
cz one odpowiedzialnoci zawodowej
i dyscyplinarnej, a take s wrd
samor z d z awodow y
27 listopada 2015 r. odbya si wsplna narada szkoleniowa
wojewdzkich inspektorw nadzoru budowlanego zczon-
kami Krajowego Sdu Dyscyplinarnego, krajowymi rzecz-
nikami odpowiedzialnoci zawodowej wraz zokrgowymi
rzecznikami odpowiedzialnoci zawodowej iczonkami
okrgowych sdw dyscyplinarnych.
nich skargi. Zwniosku PINB do okr-
gowych rzecznikw odpowiedzialnoci
zawodowej w 2013 r. wpyno 211
spraw (42%), natomiast w 2014 r.
byo ich 298 (51%).
Jak zauway G. Okulicz-Kozaryn, do
okrgowych sdw dyscyplinarnych
z tytuu odpowiedzialnoci zawodowej
wpyno w2014 r. 199 spraw ibyo to
o 59 wicej ni w 2013 r. Natomiast
ztytuu odpowiedzialnoci dyscyplinar-
nej do OSD trafio 9 spraw w2013 r.
i18 w2014 r. Wwyniku prowadzonego
postpowania okrgowe sdy w2014r.
rozstrzygny nastpujco: w 115
sprawach ukarano, w 8 sprawach
uniewinniono, 71 spraw umorzono,
w35 sprawach nastpio zatarcie kary,
101 spraw pozostaje wtoku. Bdziemy dy do tego, aby nasi
Andrzej R. Dobrucki zwrci uwag, czonkowie dokadali wszelkiej sta-
e jednym z podstawowych zada rannoci do wykonywania swojego za-
stojcych przed Polsk Izb Inynie- wodu idbaoci oto, co jest dzieem
rw Budownictwa jest sprawowanie pracy inyniera budownictwa. Chcia-
nadzoru nad naleytym i sumiennym bym, abymy si wsplnie zastano-
wykonywaniem zawodu przez czon- wili, co zrobi, aby usprawni proces
kw samorzdu zawodowego inynie- inwestycyjno-budowlany oraz wyelimi-
rw budownictwa. nowa bdy popeniane przez nasze
stycze 2016 [135] 19
 samor z d z awodow y
koleanki inaszych kolegw stanow-
czo podkreli prezes KR PIIB.
Pawe Ziemski, zastpca Gwnego
Inspektora Nadzoru Budowlanego,
poinformowa, e nadzr budowlany
iorgany administracji architektonicz-
no-budowlanej kontroluj oraz weryfi-
kuj sposb wykonywania samodziel-
nych funkcji wbudownictwie.
W czerwcu tego roku nastpia no-
welizacja ustawy Prawo budowlane
i po tej zmianie atwiej jest okreli
zakres dziaania w obszarze budow-
nictwa poprzez zmian decyzji obiek-
tu budowlanego, w ktrej to decyzji
20 Inynier budownictwa
pojawi si element zacieniajcy no PIIB, jak iGUNB zadeklarowali ch
obszar naszego dziaania zauway
P. Ziemski.
Wczasie wsplnej narady jej uczest-
nicy poruszali wane iistotne zagad-
nienia zarwno dla funkcjonowania
czonkw samorzdu zawodowego
inynierw budownictwa, jak i woje-
wdzkich inspektorw nadzoru budow-
lanego. Podjto m.in. temat karania
kierownikw budowy z tytuu odpo-
wiedzialnoci zawodowej, mwiono
o postpowaniu w przypadku zmiany
kierownika budowy lub inspektora nad-
zoru inwestorskiego. Podjto spraw
posiadania uprawnie budowlanych
przez autorw projektw instalacji
wewntrz budynku, zawartych w ra-
mach projektu budowlanego obiektu.
Zadawano pytania, czy osoby takie
s uczestnikami procesu budowlane-
go imaj prawa oraz obowizki takie
jak projektanci? Czy podlegaj odpo-
wiedzialnoci zawodowej wynikajcej
zustawy Prawo budowlane?
Poruszano problem egzekwowania od-
powiedzialnoci zawodowej idyscypli-
narnej oraz wsppracy wtym tema-
cie pomidzy nadzorem budowlanym
isamorzdem zawodowym inynierw
budownictwa. Przedstawiciele zarw-
cilejszej wsppracy oraz dopraco-
wania obowizujcych obecnie zasad
wspdziaania.
Wskazano na potrzeb wypracowania
wzoru pisma zaakceptowanego za-
rwno przez GUNB, jak i PIIB, ktry
stanowiby szablon wniosku o ukara-
nie i cile uwzgldniaby obowizu-
jce terminy, aby nie dochodzio do
przedawnienia spraw. Zgoszono ch
podjcia wsplnych dziaa majcych
na wzgldzie prawidowe przekazywa-
nie wnioskw przez organy nadzoru
budowalnego do okrgowych rzecz-
nikw odpowiedzialnoci zawodowej,
czyli zgodnie z waciwoci pope-
nienia czynu. Zwrcono take uwag
na doczanie powiadczonej urzdo-
wo dokumentacji przeprowadzonego
postpowania wyjaniajcego przez
PINB i zoonej wraz z wnioskiem
owszczcie postpowania wsprawie
odpowiedzialnoci zawodowej w bu-
downictwie do samorzdu zawodowe-
go inynierw budownictwa.
Na koniec obrad stwierdzono, e wska-
zane jest systematyczne organizowa-
nie cyklicznych spotka rzecznikw
odpowiedzialnoci zawodowej oraz
czonkw sdw dyscyplinarnych PIIB
wraz zwojewdzkimi ipowiatowymi in-
spektorami nadzoru budowlanego.
samor z d z awodow y

stycze 2016 [135] 21

 w y dar zenia

22 Inynier budownictwa

BUDMA
Efektywne rozwizania, mistrzowskie pokazy
Duymi krokami zbliaj si Midzyna-
rodowe Targi Budownictwa iArchitek-
tury BUDMA 2016 (25.02.2016r.).
Jak co roku organizatorzy zapowiada-
j szereg atrakcji przygotowanych
dla czterech gwnych grup zwiedza-
jcych: przedstawicieli handlu, archi-
tektw i projektantw, wykonawcw
jak iinwestorw. My skupimy si na
wydarzeniach, ktre w lutym zapro-
ponowane zostan wykonawcom.
Klub Premier BUDMA
Nowoci to jeden z najwikszych atu-
tw targowych wydarze. Podczas
BUDMY wofercie wystawcw moemy
si naturalnie spodziewa ich nawet kil-
kaset, adodatkowo wlutym bdziemy
mieli okazj zobaczy absolutne pre-
miery rynkowe, produkty, ktrych nie
bdzie wsprzeday a do rozpoczcia
targw. Zatem to osoby, ktre zdecy-
duj si przyjecha do Poznania, zoba-
cz je jako pierwsze ite jako pierwsze
bd mogy wprowadzi je do swojej
oferty czy te zastosowa w swojej
pracy. Na premierowe odsony moemy
liczy na stoiskach takich firm, jak m.in.
Gamrat, Hrmann czy te Winiowski.
Pena lista firm prezentujcych rynko-
we premiery bdzie dostpna na stro-
nie internetowej targw.
Przystanek BUDMA
Dla wszystkich zainteresowanych
przyjazdem na targi BUDMA organi-
zator przygotowa projekt Przysta-
nek BUDMA, dziki ktremu dojazd
do stolicy Wielkopolski bdzie dofi-
nansowany. Trzeba natomiast spe-
ni kilka warunkw. Przede wszyst-
kim z dofinansowania przyjazdw
grupowych skorzysta mog profe-
sjonalici zwizani z bran budow-
lan, a grupa musi liczy minimum
8 osb wraz z kierowc. Dofinan-
sowanie dotyczy bdzie przejazdu
w jedn stron, a jako dodatkowy
bonus caa grupa otrzyma bezpat-
ne wejciwki imoliwo wjazdu na nich na szczegln uwag zasuguj
tereny targowe. Szczegy projektu
Przystanek BUDMA znajduj si na
www.budma.pl.
Mistrzowie wakcji, pokazy
iszkolenia
BUDMA bdzie take miejscem zma-
ga o najwysze laury. W szranki
w y dar zenia
stan modzi dekarze, ktrzy powal-
cz nie tylko o tytu mistrza Polski,
ale rwnie oudzia wmistrzostwach
wiata, ktre odbd si wWarsza-
wie wprzyszym roku. Pokaz swoich
umiejtnoci zaprezentuj rwnie
modzi parkieciarze. I oni walczy
bd otytu mistrza Polski, adodat-
kowym wyrnieniem bdzie wyjazd
do woskiego Bolzano, gdzie odbd
si mistrzostwa Europy. Dla uczest-
nikw mistrzostw przygotowano tak-
e moliwo przystpienia do egza-
minu i zdobycia dyplomu czeladnika.
Ponadto Stowarzyszenie Parkiecia-
rze Polscy przygotowuje atrakcyjne
i wane dla brany podg drewnia-
nych wydarzenia. W programie tar-
gw zaplanowano rwnie szereg
merytorycznych spotka, a wrd
m.in. VII Forum Budownictwa Ener-
gooszczdnego i Pasywnego czy Dni
Inyniera Budownictwa organizowane
przez Wielkopolsk Okrgow Izb In-
ynierw Budownictwa i Instytut
Techniki Budowlanej.
stycze 2016 [135] 23
 w y dar zenia

Zarezerwuj termin Minister Energii

IV Oglnopolska Konferencja Gwnego
Inspektora Nadzoru Budowlanego
Problemy techniczno-prawne
utrzymania obiektw budowlanych
Termin: 2223.01.2016 1 grudnia 2015 r. KRZYSZTOF
Miejsce: Warszawa TCHRZEWSKI zosta powoany na
Kontakt: kancelaria@gunb.gov.pl. urzd ministra energii.
www.gunb.gov.pl Urodzony w 1950 r. Ukoczy studia
na Wydziale Elektrycznym Politechni-
ki Warszawskiej. Od 1974 do 1990 r.
Targi ELEKTROTECHNIKA pracowa wOddziale Zasilania Elektro-
Targi WIATO energetycznego PKP-Siedlce. Wlatach
Wystawa TELETECHNIKA
19901992 by wojewod siedleckim,
Szkolenia dla projektantw instalacji
elektrycznych a w latach 19972001 peni funk-
Termin: 2729.01. 2016
cj sekretarza stanu w Ministerstwie
Miejsce: Warszawa
Transportu i Gospodarki Morskiej, za
Kontakt: tel. 22 649 76 69
w2007 r. sekretarza stanu wMini-
www.elektroinstalacje.pl sterstwie Gospodarki. By posem na
sejm I, III, V, VI, VII iVIII kadencji. WVIII
kadencji by wiceprzewodniczcym Sej-
BUDMA 2016 mowej Komisji Infrastruktury. Naley do
Termin: 25.02.2016 Stowarzyszenia Elektrykw Polskich.
23.02.2016 Dni Inyniera Budownictwa
Miejsce: Pozna
Kontakt: tel. 61 869 2520
www.budma.pl  a stanowisko sekretarza stanu wMinisterstwie Energii
N
Patrz str. 22 zosta powoany Grzegorz J. Tobiszowski.

VIII Konferencja Termiczne

przeksztacanie odpadw komunalnych
technologie, realizacja inwestycji,
finansowanie
Nowi wiceministrowie
Termin: 2526.02.2016
Miejsce: Bydgoszcz
W powstajcymMinisterstwie Infrastruktury iBudownictwa (MIB)
Kontakt: tel. 792 679 047
powoano wiceministrw.
http://nowa-energia.com.pl

XXVIII Oglnopolska Konferencja
Naukowa
Metody komputerowe w projektowaniu
i analizie konstrukcji hydrotechnicznych
Termin: 29.022.03.2016
Miejsce: Korbielw
Kontakt: tel. 12 628 28 20
www.geotechnika.pk.edu.pl
Sekretarzem stanu zosta Kazimierz Smoliski, ktry bdzie odpowiedzialny
za sprawy zwizane zmieszkalnictwem.
Za sektor budownictwa odpowiada podsekretarz stanu Tomasz uchowski.
Na podsekretarza stanu ds. kolejnictwa powoany zosta Piotr Stomma.
Jerzy Szmit zosta wiceministrem odpowiedzialnym za transport drogowy oraz
kwestie dotyczce rozwoju sieci autostrad idrg ekspresowych.

24 Inynier budownictwa
 f elie ton

Martwi si,
bo jest dobrze

Marek Wielgo
Gazeta Wyborcza

K
ocwka 2015 r. przyniosa
ca seri optymistycznych
danych gospodarczych z kra-
jowego podwrka. Przede wszystkim
wzrosy zatrudnienie i pace. Wiem,
nie we wszystkich firmach. Jednak
powinien nas cieszy fakt, e osi-
gnlimy jednocyfrowy poziom bez-
robocia. Oczywicie budownictwo ma
za sob udany rok, ale... sprbuj ze-
psu Pastwu dobry nastrj.
Zgodnie z ydowskim powiedzeniem,
martwi naley si wtedy, gdy jest
dobrze, a nie gdy jest le. Moje
zmartwienia wi si oczywicie
z bran budowlan, bo jeli chodzi
obran medialn, to ju dawno temu
przestaem si martwi.
Wemy deweloperw. Jeszcze nigdy nie
sza im tak dobrze sprzeda mieszka
jak w2015 r. Chyba nikt nie ma wt-
pliwoci, e jest to przede wszystkim
zasuga rekordowo niskich stp pro-
centowych. Nie tylko skaniaj one do
zacigania kredytw mieszkaniowych.
Ci, ktrzy maj due oszczdnoci,
rezygnuj ztrzymania ich na lokatach
bankowych. Cz tych pienidzy tra-
fia na rynek mieszkaniowy, bo wynajem
mieszkania zapewnia znacznie wiksz
stop zwrotu.
Deweloperzy zaczynaj wic kolejne
inwestycje jak szaleni, co z pewno-
ci cieszy producentw materiaw
budowlanych iwyposaeniowych oraz
firmy wykonawcze. Ta dobra passa
kiedy si jednak skoczy. Ijeli dewe-
loperzy wpor nie wyhamuj, zostan
z rozgrzebanymi budowami. Dlatego
najpewniej wiele by dali za odpowied
na pytanie, kiedy i z jakich powodw
zacznie spada sprzeda mieszka,
ktra po blisko trzech latach nieprze-
rwanego wzrostu najprawdopodobniej
signa apogeum.
Niestety, chtnych na nowe mieszka-
nia moe zacz ubywa, apotencjal-
nych przyczyn jest co najmniej kilka.
W firmie doradczej REAS wskazuj
m.in. na moliwy wzrost stp pro-
centowych. Wczeniej najpewniej pj-
d jednak wgr mare bankw jako Jako budowlaniec nie wnikam, na ile
konsekwencja opodatkowania ich ak-
tyww. Wefekcie podroayby kredy-
ty, co z kolei spowodowaoby spadek
zdolnoci kredytowej potencjalnych
nabywcw. Cz z nich musiaaby
zrezygnowa zzakupu wasnego M.
Dodam, e wysze stopy procentowe
to take wysze odsetki od lokat ban-
kowych, awic ispadek atrakcyjnoci
inwestycji wmieszkania na wynajem.
W portalu RynekPierwotny.pl ocenia-
j, e nawet 3040% nowych miesz-
ka trafia wrce inwestorw, ktrzy
lokuj wnich oszczdnoci.
Zagroeniem dla firm deweloperskich
s te rosnce wymagania bankw
wobec kredytobiorcw. Zgodnie zzale-
ceniem Komisji Nadzoru Finansowego
(KNF) od stycznia banki wymagaj od
kupujcych mieszkania za kredyt wy-
szego wkadu wasnego: co najmniej
15, zamiast 10%. Wprawdzie cz
tej kwoty mona zastpi ubezpiecze-
niem. Nie wiadomo jednak, ile bankw
zgodzi si na takie rozwizanie.
O tych zagroeniach media trbi ju
jednak od dawna. Tymczasem na hory-
zoncie pojawio si nowe. Iobawiam si,
e mao kto zdaje sobie ztego spraw.
Ot politycy przecigaj si aktualnie
wwymylaniu rozwiza, ktre miayby
zapobiec wykupowi polskiej ziemi przez
obcych, wzwizku zwyganiciem od
1 maja ogranicze wnabywaniu grun-
tw rolnych przez firmy iobywateli UE.
to zagroenie jest realne. Ale nawet
jeli tak jest, to zdrowy rozsdek pod-
powiada, eby stworzy takie przepisy,
ktre, chronic interes rolnikw, rw-
noczenie nie uderz winne brane.
Licz wic, e do prac nad projektem
ustawy wczy si Ministerstwo In-
frastruktury i Budownictwa. Ograni-
czenia w obrocie ziemi, ktre spo-
woduj, e nie bd jej mogli kupowa
inwestorzy budujcy domy jednoro-
dzinne ideweloperzy, gro spadkiem
inwestycji budowlanych. A przypo-
mn, e grunty rolne zajmuj znaczn
cz powierzchni wielu miast, np.
Krakowa czy Warszawy. Minie co naj-
mniej kilka lat, zanim gminy uchwal
dla tych terenw plany zagospodaro-
wania przestrzennego, ktre dopusz-
cz ich zabudow.

stycze 2016 [135] 25

 list y
Jeden dziennik budowy czy kilka?
Zwracam si z uprzejm prob
owyjanienia, interpretacj wwie-
tle obowizujcych przepisw kwestii
zwizanych z wydawaniem dziennika
(dziennikw) budowy.
Inwestor na podstawie projektu bu-
dowlanego uzyska decyzj pozwolenia
na budow zakadu, skadajcego si
zwielu obiektw budowlanych (obiek-
ty kubaturowe, place, drogi, sieci
i instalacje i in.). Wszystkie obiekty
wchodzce w skad zakadu zostay
wymienione w decyzji pozwolenia na
budow (wydano jedn decyzj dla
caego zamierzenia budowlanego).
Zwracajc si do organu wydajce-
go dziennik budowy, inwestor otrzy-
ma informacj, e powinien zaoy okrelonego zamierzenia budow-
dziennik dla kadego obiektu osobno
(wprzypadku przedmiotowego zaka-
du 11 dziennikw). Organ umoty-
wowa to faktem, e taki jest wymg
PINB waciwego rejonowo. PINB
wyrazi opini, e to ww. organ de-
cyduje oliczbie wydanych dziennikw,
jednak potwierdzi, e jego zdaniem
kady obiekt powinien posiada swj
dziennik.
1. Czy waciwy jest nakaz zaoenia
i prowadzenia dziennikw budowy
dla kadego obiektu budowlanego
osobno?
2. J  eli tak, czy oznacza to, e
wprzypadku decyzji pozwolenia na
budow obejmujcej kilkadziesit
iwicej obiektw budowlanych na-
ley prowadzi tyle samo dzienni-
kw budowy?
3. C  zy roboty przygotowawcze iro-
boty wsplne dla caego zamierze-
nia naley dzieli (czasem sztucz-
nie) na poszczeglne dzienniki,
przyporzdkowujc je do wybrane-
go obiektu budowlanego?
26 Inynier budownictwa
Odpowiada ukasz Smaga radca prawny
Zgodnie z art. 45 ust. 1 usta- nego, wymagajcego pozwolenia
wy z dnia 7 lipca 1994 r. Pra- na budow albo zgoszenia, a dla
wo budowlane (Dz.U. z 2013 r. obiektw liniowych lub sieciowych
poz. 1409 zpn. zm.), dalej: Pb, dziennik budowy prowadzi si od-
dziennik budowy stanowi urz- rbnie dla kadego wydzielonego
dowy dokument przebiegu robt odcinka robt.
budowlanych oraz zdarze i oko-
licznoci zachodzcych w toku Biorc pod uwag fakt, e dzien-
wykonywania robt i jest wyda- nik budowy wizany jest z okre-
wany odpatnie przez waciwy lonym zamierzeniem budowlanym
organ. objtym pozwoleniem na budow,
przepis 3 rozporzdzenia nie
Dziennik budowy zwizany jest moe by rozumiany w ten spo-
nie tyle z robotami budowlanymi sb, e przewidziane w nim od-
rozumianymi abstrakcyjnie, ile rbne jego prowadzenie odnosi
z konkretnymi robotami budow- si do caego zamierzenia budow-
lanym bdcymi przedmiotem lanego ujtego w pozwoleniu na
budow, co oznacza musiaoby w
lanego. Zgodnie zart. 33 ust. 1 rezultacie, e odrbno dotyczy
Pb pozwolenie na budow dotyczy zamierzenia budowlanego, a nie
caego zamierzenia budowlanego, obiektu budowlanego. Nie byoby
obejmujcego jeden obiekt, wy- potrzeby wprowadzania 3 roz-
brane obiekty lub zesp obiektw porzdzenia, gdyby miao z niego
budowlanych. Co istotne, dzien- wynika, e dziennik budowy jest
nik budowy nie moe obejmowa przyporzdkowany do robt bu-
wicej ni jednego zamierzenia dowlanych objtych pozwoleniem
budowlanego, realizowanego na na budow, aprowadzenie odrb-
podstawie rnych pozwole na nego dziennika budowy wie si
budow. z wykonywaniem robt budowla-
nych na podstawie innego pozwo-
Rozwinicie regulacji dotyczcych lenia na budow.
dziennika budowy zawarte zosta-
o w rozporzdzeniu Ministra In- Waciwa interpretacja 3
frastruktury z dnia 26 czerwca rozporzdzenia powinna ska-
2002 r. w sprawie dziennika bu- nia do wniosku, e odrbno
dowy, montau i rozbirki, tabli- prowadzenia dziennika budowy
cy informacyjnej oraz ogoszenia odnosi si do poszczeglnych
zawierajcego dane dotyczce obiektw budowlanych objtych
bezpieczestwa pracy i ochrony jednym zamierzeniem budowla-
zdrowia (Dz.U. z2002 r. Nr 108, nym usankcjonowanym w drodze
poz. 953 zpn. zm.). Stosownie jednego pozwolenia na budow.
do treci 3 ust. 1 i2 rozporz- Chodzi wic o odrbno obiek-
dzenia dziennik budowy prowadzi tw budowlanych w ramach jed-
si odrbnie dla obiektu budowla- nego zamierzenia budowlanego,

a nie o odrbno caych zamierze bu- jednak tak, e przysze, niepewne zdarzenie
dowlanych. W konsekwencji racj naley
przyzna organom administracji publicz-
nej twierdzcym, e w przypadku objcia
zamierzeniem budowlanym kilku obiektw
budowlanych dla kadego z nich naley
prowadzi odrbny dziennik budowy. Do-
tyczy to kadego obiektu budowlanego,
dla ktrego wymagane byoby pozwolenie
na budow albo zgoszenie, gdyby mia by
samodzielnie wybudowany.
Powysza wykadnia jest waciwa rwnie
ztego powodu, e dziennik budowy zgod-
nie z art. 3 pkt 13 Pb wchodzi w skad
dokumentacji budowy. Stosownie za do
treci art. 60 Pb inwestor, oddajc do
uytkowania obiekt budowlany, przekazuje
wacicielowi lub zarzdcy obiektu m.in.
dokumentacj budowy, aon na podstawie
art. 63 ust. 1 Pb jest obowizany prze-
chowywa otrzyman dokumentacj przez
okres istnienia obiektu budowlanego. Oile
zatem zamierzenie budowlane moe obej-
mowa wiele obiektw budowlanych, o tyle
ich status prawny (stan wasnoci) po wy-
budowaniu moe ulega zmianie. Zasadne
jest wobec tego wizanie dokumentacji bu-
dowy zkonkretnym obiektem budowlanym,
a nie z caym zamierzeniem budowlanym,
szczeglnie e uzupenieniem dokumen-
tacji budowy jest dokumentacja zwiza-
na z uytkowaniem obiektu budowlanego,
ktra nie dotyczy zamierzenia budowlane-
go objtego pozwoleniem na budow, lecz
konkretnego obiektu budowlanego.
W postawionym pytaniu chodzi wprawdzie
obudow zakadu, skadajcego si zwielu dziennikach budowy, ktre wczeniej czy
obiektw budowlanych, ktrych by moe
inwestor nie zamierza obecnie wyodrbnia
prawnie, lecz nie mona wprzyszoci ita-
kiego scenariusza wykluczy. Nie moe by
list y
ma wpywa na sposb prowadzenia dzien-
nika budowy na etapie wykonywania robt
budowlanych. Poza tym jak wskazano wy-
ej, odrbno wrozumieniu 3 rozporz-
dzenia odnosi si do obiektw budowlanych
w znaczeniu nadanym przez art. 3 pkt 1
Pb.
Skoro dziennik budowy prowadzi si odrb-
nie dla obiektu budowlanego, wymagajcego
pozwolenia na budow albo zgoszenia, to
wprzypadku decyzji wprzedmiocie udziele-
nia pozwolenia na budow obejmujcej kilka-
dziesit iwicej obiektw budowlanych nale-
y prowadzi tyle samo dziennikw budowy,
odrbnie dla kadego obiektu budowlanego.
Natomiast jeeli chodzi oroboty przygoto-
wawcze iroboty wsplne dla caego zamie-
rzenia budowlanego, to nie ma potrzeby
sztucznego dzielenia tych prac na poszcze-
glne dzienniki, przyporzdkowujc je do wy-
branego obiektu budowlanego. Naley je na-
tomiast uwzgldni (powtrzy) wkadym
z dziennikw budowy. Przykadowo, jeeli
wdanym terminie miao miejsce wytyczenie
geodezyjne wszystkich obiektw wterenie,
to wkadym zdziennikw budowy moe si
znale taki sam zapis, co bdzie oznaczao,
e obiekt budowlany, dla ktrego prowadzo-
ny jest dany dziennik budowy, zosta geode-
zyjnie wytyczony w podanym terminie. Po-
dobnie wposzczeglnych dziennikach budowy
powinna si znale wzmianka o wykonanej
niwelacji terenu, jeeli zachodzia potrzeba
wykonania takich prac. Wsplne prace, jee-
li byy wykonywane w tym samym czasie,
mog zosta powtarzane w odrbnych
pniej bd musiay wskazywa na indywi-
dualno prac na etapie wznoszenia kon-
kretnych obiektw budowlanych.
stycze 2016 [135] 27
 list y
Docieplanie budynkw rnej wysokoci
Jako firma budowlana wiad-
czca m.in. usugi w zakresie
termomodernizacji rnych bu-
dynkw wmiar moliwoci su- podkreli, e w stanie praw-
ymy rad wzakresie stosowa-
nia przepisw ustawy Prawo
budowlane w przedmiotowym
temacie. Pojcie docieplenie
zostao wprowadzone prze-
pisami art. 1 pkt 22 ustawy
zdnia 27 marca 2003r., ktry
nada nowe brzmienie art. 29.
W rezultacie od dnia 11 lipca
2003r. na mocy art. 29 ust.
2 pkt 4 ustawy Prawo bu-
dowlane pozwolenia na budow
nie wymagao wykonanie robt
budowlanych na docieplenie
cian budynku o wysokoci do
12 m. Nowelizacje ustawy
Prawo budowlane dotyczce
docieplenia budynkw moe-
my znale w ustawie z dnia
16 kwietnia 2004 r., w usta-
Zgodnie zart. 29 ust. 2 pkt 4 ustawy
zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowla-
ne (Dz.U. z2013 r. poz. 1409 zpn.
zm.) dalej: Pb, wedug brzmienia
obowizujcego od dnia 28 czerwca
2015r. pozwolenia na budow nie wy-
maga wykonywanie robt budowlanych
polegajcych na dociepleniu budynkw
owysokoci do 25 m. Zkolei art. 30
ust. 1 pkt 2c Pb stanowi, e zgosze-
nia waciwemu organowi wymaga do-
cieplenie budynkw owysokoci powy-
ej 12 m inie wyszych ni 25 m.
Zzestawienia powyszych przepisw
wynika, e realizacja robt budow-
lanych polegajcych na dociepleniu
budynkw wymaga dopenienia przez
28 Inynier budownictwa
wie z dnia 28 lipca 2005 r.
iwustawie zdnia 12 listopada
2010 r. Reasumujc, naley
poz. 443). Nawizujc do infor-
nym do 27 czerwca 2015 r.
docieplenie jedynie budynkw
owysokoci do 12m podlegao
procedurze zgoszenia. Nato-
miast inwestycja polegajca
na dociepleniu budynkw owy-
sokoci powyej 12 m moga budynkw mieszkalnych wielo-
zosta rozpoczta jedynie na
podstawie ostatecznej decyzji
o pozwoleniu na budow (art.
28 ust. 1 ustawy), zczym wi-
zao si opracowanie izatwier-
dzenie odpowiedniej wykonaw-
czej dokumentacji projektowej.
W aktualnym stanie prawnym
zagadnienie docieplenia budyn-
kw dotyczy art. 29 ust. 2pkt
4 i nowego okrelenia zawar-
tego w art. 30 ust. 1 pkt 2
lit. 2c ustawy z dnia 20 lute-
Odpowiada ukasz Smaga radca prawny
inwestora rnych formalnoci wza-
lenoci od wysokoci docieplanego
budynku. Na podstawie takiego kry-
terium naley wyrni trzy katego-
rie robt budowlanych:
1. D
 ocieplenie budynkw o wysokoci
do 12 m, ktre nie wymaga uzy-
skania przez inwestora pozwolenia
na budow ani dokonania zgoszenia
waciwemu organowi.
2. D
 ocieplenie budynkw owysokoci
powyej 12 m i nie wyszych ni nych robt budowlanych. Jeeli za
25 m, ktre nie wymaga uzyska-
nia przez inwestora pozwolenia
na budow, natomiast wymaga
dokonania przez niego zgoszenia
waciwemu organowi.
go 2015 r. o zmianie ustawy
Prawo budowlane oraz nie-
ktrych ustaw (Dz.U. z2015r.
macji zawartych na wstpie,
pragniemy doda, e wramach
dziaalnoci gospodarczej za-
warlimy dwie umowy z dwie-
ma wsplnotami mieszkanio-
wymi na docieplenie dwch
rodzinnych rnicych si wy-
sokoci. Pierwszy z nich ma
4kondygnacje nadziemne ica-
kowit wysoko 13,68m, na-
tomiast drugi jest budynkiem
9-kondygnacyjnym ocakowitej
wysokoci 26,83 m. Jakich
czynnoci prawnych musz do-
kona waciciele tych budyn-
kw wmyl nowych przepisw
przed przystpieniem naszej
firmy do wykonania przedmio-
towych robt?
3. D
 ocieplenie budynkw owysokoci
powyej 25 m, ktre wymaga uzy-
skania przez inwestora pozwolenia
na budow.
Biorc powysze pod uwag, naley
stwierdzi, e inwestor zamierzajcy
zleci wyspecjalizowanemu podmio-
towi docieplenie budynku owysokoci
13,68 m powinien dokona zgosze-
nia waciwemu organowi planowa-
zleceniem ma by objte docieplenie
budynku owysokoci 26,83 m, inwe-
stor powinien legitymowa si po-
zwoleniem na budow stosownie do
treci art. 28 ust. 1 Pb.

Narada informacyjno-szkoleniowa
Krajowej Komisji Rewizyjnej PIIB i okrgowych komisji
rewizyjnych
mgr in. Tadeusz Durak
przewodniczcy Krajowej Komisji Rewizyjnej PIIB
W
Hotelu Gromada Cen-
trum w Warszawie od-
bya si narada informa-
cyjno-szkoleniowa Krajowej Komisji
Rewizyjnej PIIB (KKR) i okrgowych
komisji rewizyjnych (OKR). Wspotka-
niu uczestniczyo 90 osb. Gwnym
celem takich narad jest przekazanie
wiedzy w zakresie przepisw praw-
nych i finansowych oraz wymiana
dowiadcze dotyczcych kontroli
dziaalnoci statutowej, finansowej
igospodarczej izb, przeprowadzanych
przez okrgowe komisje rewizyjne
iKrajow Komisj Rewizyjn.
Katalog zagadnie do omwienia pod-
czas spotkania przygotowany zosta
przez KKR, wykorzystujc rwnie
list y
tematy zgoszone przez przewod-
niczcych OKR. Do rozstrzygnicia
wtpliwoci prawniczych zaproszony
zosta prof. dr hab. Marek Chmaj.
Konspekt pt. Materiay szkolenio-
we dla czonkw okrgowych komisji
rewizyjnych oraz Krajowej Komisji
Rewizyjnej PIIB zosta przekazany
wszystkim uczestnikom.
Zagadnienia przedstawione w tych
materiaach dotyczyy m.in.:
moliwoci penienia innych funk-
cji w rnych organach izby przez
czonkw OKR iKKR;
dostpu do danych osobowych pod-
czas przeprowadzania kontroli;
czenia wykonywania pracy zawo-
dowej iobowizkw worganach sa-
morzdu zawodowego;
o  dpowiedzialnoci OKR i KKR za
prawidow gospodark finansow
irealizacj celw statutowych przez
organy samorzdu zawodowego.
stycze 2016 [135] 29
 samor z d z awodow y

REKLAMA
Na zakoczenie pierwszego dnia narady, na za-
proszenie Tadeusza Duraka, przewodniczcego
Krajowej Komisji Rewizyjnej, gociem specjal-
nym by mgr in. Andrzej Roch Dobrucki, prezes
PIIB. Wswoim wystpieniu prezes PIIB omwi
zmiany wstatucie izby iregulaminach organw,
wynikajce z uchwa podjtych przez II Nad-
zwyczajny Krajowy Zjazd PIIB. Ponadto, wiele
uwagi powici konsekwencjom zmian deregu-
lacyjnych iostatniej nowelizacji Prawa budow-
lanego, ktre w sposb klarowny przedstawi
wformie prezentacji. Wiele kontrowersji wro-
dowisku inynierw instalatorw budzi proble-
matyka nowych uregulowa dotyczcych braku
koniecznoci wykonania projektw instalacji we-
wntrz budynku. Andrzej R. Dobrucki przybliy
zebranym dziaania, jakie zostay podjte przez
izb w obronie interesw jej czonkw w tym
zakresie.
W drugim dniu narady przed poudniem jej
uczestnicy wybrali si na wycieczk techniczn
na dwie inwestycje wWarszawie: remont Mo-
stu azienkowskiego oraz budow najwyszego
budynku biurowego w Polsce Warsaw Spire.
Po poudniu odbya si narada szkoleniowa po-
wicona zagadnieniom finansowym, ktr po-
prowadzi biegy rewident Marian Moka. Przy-
gotowa rwnie materia wwersji pisemnej pt.
Wybrane kwestie dziaalnoci Krajowej Komisji
Rewizyjnej PIIB, ktry zosta przekazany ze-
branym.
Zagadnienia dotyczyy m.in.:
p  rawidowego przeprowadzenia kontroli spra-
wozdania finansowego ioceny wyniku finanso-
wego wdanym roku;
k ontroli poprawnego prowadzenia dokumen-
tw ksigowo-finansowych, wtym rozliczenia
delegacji;
d  ziaalnoci prewencyjnej komisji rewizyjnej.
Na zakoczenie spotkania przewodniczcy KKR
PIIB podzikowa wszystkim uczestnikom za
obecno iaktywny udzia wnaradzie, poniewa
te dwa elementy s niezbdne, by przyniosa
ona oczekiwane rezultaty, aspotkanie stao si
prawdziwym forum dyskusji, wymiany dowiad-
cze idoskonalenia dziaa kontrolnych.
Uczestnicy spotkania jednogonie opowiedzieli
si za organizacj kolejnej narady szkoleniowej
w2016 r.

30 Inynier budownictwa
 pr awo

Ka l e n d a r i u m
18.11.2015 Ustawa zdnia 9 padziernika 2015 r. orewitalizacji (Dz.U. z2015 r. poz. 1777)

Ustawa okrela zasady oraz tryb przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji. Pojcie to zostao w usta-
wesza w ycie
wie zdefiniowane jako proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarw zdegradowanych, prowadzony
wsposb kompleksowy, poprzez zintegrowane dziaania na rzecz lokalnej spoecznoci, przestrzeni igospodarki,
skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu
rewitalizacji. Przygotowanie, koordynowanie itworzenie warunkw do prowadzenia rewitalizacji, atake jej pro-
wadzenie wzakresie waciwoci gminy stanowi bd jej zadania wasne. Rada gminy bdzie moga wyznaczy,
wdrodze uchway, obszar zdegradowany iobszar rewitalizacji. Uchwaa taka stanowi bdzie akt prawa miej-
scowego. Obszar zdegradowany zdefiniowano jako obszar gminy znajdujcy si wstanie kryzysowym zpowodu
koncentracji negatywnych zjawisk spoecznych, wszczeglnoci bezrobocia, ubstwa, przestpczoci, niskiego
poziomu edukacji lub kapitau spoecznego, atake niewystarczajcego poziomu uczestnictwa wyciu publicz-
nym ikulturalnym, na ktrym dodatkowo wystpuj negatywne zjawiska gospodarcze (np. niski stopie przed-
sibiorczoci), rodowiskowe (np. przekroczenie standardw jakoci rodowiska), przestrzenno-funkcjonalne (np.
niedostosowanie rozwiza urbanistycznych do zmieniajcych si funkcji obszaru) lub techniczne (np. degradacja
stanu technicznego obiektw budowlanych, wtym oprzeznaczeniu mieszkaniowym). Zkolei obszar rewitalizacji
zosta okrelony jako obszar obejmujcy cao lub cz obszaru zdegradowanego, cechujcy si szczegln
koncentracj negatywnych zjawisk, na ktrym ze wzgldu na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina
zamierza przeprowadzi rewitalizacj.
Podstaw prowadzenia rewitalizacji stanowi bdzie gminny program rewitalizacji, przyjmowany przez rad gmi-
ny wformie uchway, bdcy dokumentem ocharakterze aktu kierownictwa wewntrznego. Program zawiera
bdzie m.in. list planowanych podstawowych przedsiwzi rewitalizacyjnych oraz szacunkowe ramy finansowe
gminnego programu rewitalizacji wraz zszacunkowym wskazaniem rodkw finansowych ze rde publicznych
i prywatnych. Ustawa przewiduje moliwo utworzenia na obszarze rewitalizacji Specjalnej Strefy Rewitaliza-
cji, na okres nie duszy ni 10 lat. Strefa, ustanawiana wdrodze uchway rady gminy istanowica akt prawa
miejscowego, bdzie obszarem stosowania szczeglnych norm prawnych zzakresu planowania przestrzennego,
gospodarki nieruchomociami, mieszkalnictwa, prawa podatkowego oraz cywilnego. Powoanie takiej strefy ma
na celu zapewnienie sprawnej realizacji przedsiwzi rewitalizacyjnych.
Przedmiotowa ustawa wprowadza zmiany wju obowizujcych aktach prawnych.
Do ustawy zdnia 27 marca 2003 r. oplanowaniu izagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z2015r.
poz. 199 zpn. zm.) dodano przepisy umoliwiajce uchwalenie przez rad gminy dla obszaru rewitalizacji
miejscowego planu rewitalizacji szczeglnej formy planu miejscowego. Wmiejscowym planie rewitalizacji b-
dzie mona okreli wodniesieniu do nieruchomoci niezabudowanej, e warunkiem realizacji na niej inwestycji
gwnej jest zobowizanie si inwestora do budowy na swj koszt ido nieodpatnego przekazania na rzecz gminy
inwestycji uzupeniajcych wpostaci infrastruktury technicznej, spoecznej lub lokali mieszkalnych wzakresie
wskazanym wtym planie. Zobowizanie inwestora do realizacji inwestycji uzupeniajcych bdzie przedmiotem
zawieranej zgmin umowy urbanistycznej, okrelajcej zakres, specyfikacj techniczn itermin wykonania nie-
zbdnych robt budowlanych oraz termin przekazania gminie wybudowanych obiektw lub urzdze. Zawarcie
umowy urbanistycznej stanowi bdzie warunek uzyskania pozwolenia na budow dla inwestycji gwnej lub jej
czci. Ponadto nieodpatne przekazanie na rzecz gminy zrealizowanej inwestycji uzupeniajcej, awprzypadku
gdy stanowi ona cz obiektu budowlanego, zakoczenie robt budowlanych dotyczcych inwestycji uzupenia-
jcej bdzie warunkiem przystpienia do uytkowania obiektw budowlanych stanowicych inwestycj gwn.
Spenienie powyszych warunkw potwierdzi w drodze zawiadczenia wjt, burmistrz albo prezydent miasta
(art. 37i ust. 8 ustawy).
Zmiany wustawie zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z2013 r. poz. 1409 zpn. zm.)
polegaj na dodaniu wart. 33 ust. 2 pkt 8 oraz dodaniu wart. 57 ust. 1 pkt 7a. Wnastpstwie tych zmian do
wniosku opozwolenie na budow konieczne bdzie doczenie umowy urbanistycznej, jeeli jej zawarcie bdzie
wymagane zgodnie z miejscowym planem rewitalizacji. Natomiast do zawiadomienia o zakoczeniu budowy
obiektu budowlanego lub wniosku oudzielenie pozwolenia na uytkowanie inwestor zobowizany bdzie do-
czy zawiadczenie wjta, burmistrza albo prezydenta miasta, potwierdzajce spenienie warunkw, oktrych
mowa w art. 37i ust. 8 znowelizowanej ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, jeeli bdzie wymagane.

stycze 2016 [135] 31

 pr awo

Omawiana ustawa orewitalizacji nowelizuje take m.in. ustaw zdnia 12 stycznia 1991 r. opodatkach iopatach
lokalnych (t.j. Dz.U. z2014 r. poz. 849 zpn. zm.), ustaw zdnia 21 sierpnia 1997 r. ogospodarce nierucho-
mociami (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1774), ustaw z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych
(t.j. Dz.U. z2013 r. poz. 907 zpn. zm.).

weszo w ycie Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury iRozwoju zdnia 16 padziernika 2015 r. zmieniajce rozpo-
rzdzenie wsprawie dziennika budowy, montau irozbirki, tablicy informacyjnej oraz ogoszenia
zawierajcego dane dotyczce bezpieczestwa pracy iochrony zdrowia (Dz.U. z2015 r. poz. 1775)

Rozporzdzenie wprowadza zmiany w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r.

wsprawie dziennika budowy, montau irozbirki, tablicy informacyjnej oraz ogoszenia zawierajcego dane
dotyczce bezpieczestwa pracy i ochrony zdrowia (Dz.U. Nr 108, poz. 953 z pn. zm.). Nowelizacja ma
na celu dostosowanie przepisw zmienianego rozporzdzenia do nowelizacji ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z2013 r. poz. 1409 zpn. zm.), dokonanej ustaw zdnia 20 lutego 2015 r.
o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektrych innych ustaw (Dz.U. poz. 443), przez uwzgldnienie
w przepisach rozporzdzenia trybu zgoszeniowego. W ramach nowelizacji m.in. dodano przepis, zgodnie
zktrym po opiecztowaniu dziennika budowy organ zobowizany bdzie wyda go inwestorowi wterminie
3 dni od dnia, wktrym decyzja opozwoleniu na budow staa si wykonalna albo wktrym inwestor naby
prawo do wykonywania robt budowlanych na podstawie zgoszenia za zwrotem kosztw zwizanych zjego
przygotowaniem.

weszo w ycie Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 17 listopada 2015 r. wsprawie szczegowego zakre-
su dziaania Ministra Infrastruktury iBudownictwa (Dz.U. poz. 1907)

Wrozporzdzeniu okrelono, e Minister Infrastruktury iBudownictwa kieruje nastpujcymi dziaami administra-

cji rzdowej: budownictwo, lokalne planowanie izagospodarowanie przestrzenne, mieszkalnictwo oraz transport.
Organy podlege ministrowi lub przez niego nadzorowane wskazane zostay wzaczniku do rozporzdzenia.

23.11.2015 Ustawa z dnia 9 padziernika 2015 r. o zmianie ustawy o udostpnianiu informacji o rodowisku
i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na
rodowisko oraz niektrych innych ustaw (Dz.U. z2015 r. poz. 1936)
zostaa
ogoszona Ustawa ma na celu transpozycj dyrektywy Parlamentu Europejskiego iRady 2011/92/UE zdnia 13 grudnia 2011 r.
wsprawie oceny skutkw wywieranych na rodowisko przez niektre przedsiwzicia publiczne iprywatne (Dz.Urz.
UE L 26 z28.01.2012, s. 1), zmienionej dyrektyw Parlamentu Europejskiego iRady 2014/52/UE zdnia 16 kwietnia
2014 r. (Dz.Urz. UE L 124 z25.04.2014, s. 1). Ustawa dostosowuje take polskie prawo do dyrektywy 2003/4/WE
Parlamentu Europejskiego iRady zdnia 28 stycznia 2003 r. wsprawie publicznego dostpu do informacji doty-
czcych rodowiska iuchylajcej dyrektyw Rady 90/313/EWG (Dz.Urz. WE L 41 z14.02.2003, s. 26). Nowelizacja
wprowadza ponadto przepisy doprecyzowujce ju istniejce regulacje oraz wprowadza nowe regulacje wzakresach
dotychczas nieuregulowanych. Zmiany obejmuj m.in. przepisy dotyczce raportu ooddziaywaniu przedsiwzicia
na rodowisko, wydawania decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach oraz ponownego przeprowadzenia oceny
oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko.
Ustawa wejdzie wycie zdniem 1 stycznia 2017 r., zwyjtkiem art. 1 pkt 34 lit. af, pkt 35 lit. a, pkt 38, 45 i53,
art. 3 pkt 26 oraz art. 7 ust. 1, ktre wchodz wycie po upywie 30 dni od dnia ogoszenia.

30.11.2015 Ustawa zdnia 5 sierpnia 2015 r. ozmianie ustaw regulujcych warunki dostpu do wykonywania
niektrych zawodw (Dz.U. z2015 r. poz. 1505)

wesza w ycie
Ustawa nowelizuje m.in. ustaw zdnia 24 sierpnia 1991 r. oochronie przeciwpoarowej (t.j. Dz.U. z2009r.
Nr 178, poz. 1380 zpn. zm.). Istotna zmiana dotyczy art. 6 tej ustawy, ktry reguluje kwestie uzgadniania pro-
jektu budowlanego pod wzgldem wymaga ochrony przeciwpoarowej. Do art. 6 dodano ust. 6 iust. 7, wmyl
ktrych inwestor jest obowizany zawiadomi komendanta powiatowego (miejskiego) Pastwowej Stray Poarnej
waciwego dla miejsca lokalizacji inwestycji ozakoczeniu budowy obiektu budowlanego istotnego ze wzgldu
na konieczno zapewnienia ochrony ycia, zdrowia, mienia lub rodowiska przed poarem, klsk ywioow lub
innym miejscowym zagroeniem iozamiarze przystpienia do jego uytkowania wcelu zajcia przez tego komen-
danta stanowiska, oktrym mowa wart. 56 ustawy zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z2013 r.

32 Inynier budownictwa
 pr awo

poz. 1409 zpn. zm.), zkolei komendant powiatowy (miejski) PSP przy zajmowaniu stanowiska zobowizany b-
dzie niezwocznie zawiadomi waciwego komendanta wojewdzkiego PSP iwaciwy organ administracji architek-
toniczno-budowlanej oraz organ nadzoru budowlanego ozastrzeeniach do rozwiza zawartych wprojekcie bu-
dowlanym uzgodnionym pod wzgldem zgodnoci zwymaganiami ochrony przeciwpoarowej przez rzeczoznawc
do spraw zabezpiecze przeciwpoarowych. Po art. 6 dodano art. 6a6f, wktrych okrelono tryb uzgadniania roz-
wiza zamiennych do wymaga wynikajcych zprzepisw dotyczcych ochrony przeciwpoarowej oraz obowi-
zek uzgadniania pod wzgldem ochrony przeciwpoarowej projektw budowlanych oraz projektw urzdze prze-
ciwpoarowych przez rzeczoznawcw do spraw zabezpiecze przeciwpoarowych. Komendant wojewdzki PSP
waciwy dla miejsca lokalizacji obiektu zosta upowaniony do uniewanienia uzgodnienia projektu budowlanego
obiektu budowlanego (do dnia uzyskania pozwolenia na jego uytkowanie), zawierajcego rozwizania niezgodne
z wymaganiami ochrony przeciwpoarowej majce istotny wpyw na stan bezpieczestwa poarowego obiektu
budowlanego. Ofakcie tym komendant wojewdzki PSP bdzie musia poinformowa niezwocznie waciwy organ
administracji architektoniczno-budowlanej oraz organ nadzoru budowlanego. Uniewanienie upowanienia bdzie
miao form zaskaralnego postanowienia.

weszo w ycie Rozporzdzenie Ministra Kultury iDziedzictwa Narodowego zdnia 14 padziernika 2015 r. wsprawie
prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robt budowlanych, bada konserwa-
torskich, bada architektonicznych i innych dziaa przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw
oraz bada archeologicznych iposzukiwa zabytkw (Dz.U. z2015 r. poz. 1789)

Rozporzdzenie zastpuje dotychczas obowizujce rozporzdzenie Ministra Kultury iDziedzictwa Narodowego

zdnia 27 lipca 2011 r. otym samym tytule (Dz.U. Nr 165, poz. 987 zpn. zm.), ktre przestao obowizywa
zdniem 29 listopada 2015 r. wzwizku zwejciem wycie ustawy zdnia 5 sierpnia 2015 r. ozmianie ustaw
regulujcych warunki dostpu do wykonywania niektrych zawodw (Dz.U. poz. 1505). Zakres przedmioto-
wy nowego rozporzdzenia jest taki sam jak dotychczas obowizujcego aktu prawnego iobejmuje m.in. tryb
wydawania pozwole na prowadzenie prac konserwatorskich, prac restauratorskich irobt budowlanych przy
zabytku wpisanym do rejestru zabytkw, atake bada konserwatorskich oraz bada architektonicznych przy za-
bytku wpisanym do rejestru zabytkw. Rozporzdzenie okrela take tryb wydawania pozwole na umieszczanie
na zabytku wpisanym do rejestru zabytkw urzdze technicznych, tablic, reklam, napisw oraz pozwole na
wykonywanie robt budowlanych wotoczeniu zabytku. Nowy akt prawny zasadniczo powiela rozwizania prze-
widziane w poprzednim rozporzdzeniu. Do istotniejszych zmian naley zaliczy wprowadzenie dodatkowego
elementu do zawartoci wydawanych pozwole na prowadzenie prac konserwatorskich, prac restauratorskich,
bada konserwatorskich, bada architektonicznych oraz bada archeologicznych, dotyczcego warunku obo-
wizku kierowania tymi pracami ibadaniami albo samodzielnego wykonywania tych prac albo bada przez osob
wskazan we wniosku owydanie tego pozwolenia albo osob posiadajc kwalifikacje, okrelone wart. 37a, art.
37b albo art. 37d ustawy zdnia 23 lipca 2003 r. oochronie zabytkw iopiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z2014r.
poz. 1446 zpn. zm.), wprzypadku gdy osoba ta bdzie wyaniana wpostpowaniu oudzielenie zamwie-
nia publicznego. Nowym elementem ww. pozwole jest take zobowizanie wnioskodawcy do przekazania,
w odpowiednim terminie, wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw imienia, nazwiska i adresu takiej osoby
wraz z dokumentami potwierdzajcymi posiadanie przez t osob kwalifikacji. Tosame rozwizanie dotyczy
pozwole na prowadzenie robt budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytkw oraz pozwole na
przemieszczenie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytkw wodniesieniu do osb kierujcych tymi
robotami oraz wykonujcymi wtym zakresie nadzr inwestorski.

3.12.2015 Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 listopada 2015 r. w sprawie
ogoszenia jednolitego tekstu ustawy oszczeglnych zasadach przygotowania irealizacji inwestycji
wzakresie drg publicznych (Dz.U. z2015 r. poz. 2031)
zostao
ogoszone Obwieszczenie zawiera jednolity tekst ustawy zdnia 10 kwietnia 2003 r. oszczeglnych zasadach przygotowania
irealizacji inwestycji wzakresie drg publicznych.

4.12.2015 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury iRozwoju zdnia 5 listopada 2015 r. zmieniajce rozporzdze-
nie wsprawie wzorw: wniosku opozwolenie na budow, owiadczenia oposiadanym prawie do
dysponowania nieruchomoci na cele budowlane, decyzji opozwoleniu na budow oraz zgoszenia
weszo w ycie budowy iprzebudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego (Dz.U. z2015 r. poz. 1961)

Rozporzdzenie zmienia rozporzdzenie Ministra Infrastruktury iRozwoju zdnia 24 lipca 2015 r. wsprawie wzo-
rw: wniosku opozwolenie na budow, owiadczenia oposiadanym prawie do dysponowania nieruchomoci na

stycze 2016 [135] 33

 pr awo

cele budowlane, decyzji opozwoleniu na budow oraz zgoszenia budowy iprzebudowy budynku mieszkalnego
jednorodzinnego (Dz.U. poz. 1146). Nowelizacja polega na zmianie brzmienia zacznika nr 4 do rozporzdzenia,
zawierajcego wzr zgoszenia budowy lub przebudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Zmiana podyk-
towana jest nowelizacj art. 29 ust. 4 ustawy zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z2013 r. poz.
1409 zpn. zm.), dotyczcego wykonywania robt budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru
zabytkw oraz na obszarze wpisanym do rejestru zabytkw, dokonan ustaw zdnia 24 lipca 2015 r. oprzygoto-
waniu irealizacji strategicznych inwestycji wzakresie sieci przesyowych (Dz.U. poz. 1265). Modyfikacja wskazanego
zacznika polega na dodaniu wsekcji E.2.1 Zaczniki (fakultatywne) wynikajce zustawy zdnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane nowego zacznika Pozwolenie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw na pro-
wadzenie robt budowlanych na obszarze wpisanym do rejestru zabytkw art. 29 ust. 4 pkt 2 ustawy zdnia
7 lipca 1994 r. Prawo budowlane wzwizku zart. 36 ust. 1 pkt 1 i2 oraz ust. 8 ustawy zdnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami. Wykrelony zosta natomiast wymg zaczania Specjalistycznej
opinii art. 33 ust. 3 pkt 2 ustawy zdnia 07.07.1994 r. Prawo budowlane.

8.12.2015 Rozporzdzenie Ministra Administracji iCyfryzacji zdnia 21 padziernika 2015 r. wsprawie powiato-
wej bazy GESUT ikrajowej bazy GESUT (Dz.U. z2015 r. poz. 1938)

weszo w ycie
Rozporzdzenie stanowi akt wykonawczy do ustawy zdnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne ikartograficzne
(t.j. Dz.U. z2010 r. Nr 193, poz. 1287 zpn. zm.). Akt prawny okrela szczegowy zakres danych gromadzonych
wbazie danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu prowadzonej dla obszaru powiatu (powiatowa baza
GESUT) iwbazie danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu prowadzonej dla obszaru kraju (krajowa baza
GESUT), atake tryb istandardy tworzenia oraz aktualizacji tych baz i udostpniania znich danych.

18.12.2015 Rozporzdzenie Ministra Administracji iCyfryzacji zdnia 2 listopada 2015 r. wsprawie bazy danych
obiektw topograficznych oraz mapy zasadniczej (Dz.U. z2015 r. poz. 2028)

weszo w ycie
Rozporzdzenie stanowi akt wykonawczy do ustawy zdnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne ikartograficzne
(t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 z pn. zm.). Okrela zakres informacji gromadzonych w bazie danych
obiektw topograficznych oszczegowoci zapewniajcej tworzenie standardowych opracowa kartograficznych
wskalach 1:5001:5000 oraz organizacj, tryb istandardy techniczne tworzenia tej bazy, atake tryb istandardy
techniczne aktualizacji oraz udostpniania tej bazy danych. Ponadto rozporzdzenie okrela tryb istandardy tech-
niczne tworzenia mapy zasadniczej wskalach: 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000.

1.01.2016 Ustawa zdnia 9 padziernika 2015 r. ozwizkach metropolitalnych (Dz.U. z2015 r. poz. 1890)

Ustawa stwarza moliwo powoywania zwizkw metropolitalnych. W wietle ustawy zwizek metropolitalny
wesza w ycie
jest zrzeszeniem jednostek samorzdu terytorialnego pooonych wdanym obszarze metropolitalnym. Za obszar
metropolitalny wrozumieniu ustawy uznaje si zkolei spjn pod wzgldem przestrzennym stref oddziaywania
miasta bdcego siedzib wojewody lub sejmiku wojewdztwa, charakteryzujc si istnieniem silnych powiza
funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesw urbanizacyjnych, zamieszka przez co najmniej 500 000 miesz-
kacw. Wskad zwizku metropolitalnego wchodzi mog gminy pooone wgranicach obszaru metropolitalnego
oraz powiaty, na ktrych obszarze ley co najmniej jedna gmina pooona wgranicach obszaru metropolitalnego.
Do zada zwizku metropolitalnego nalee bdzie: ksztatowanie adu przestrzennego, rozwj obszaru zwizku,
publiczny transport zbiorowy na obszarze zwizku, wspdziaanie wustalaniu przebiegu drg krajowych iwoje-
wdzkich na obszarze zwizku oraz promocja obszaru metropolitalnego.
Ustawa wprowadza zmiany m.in. wustawie zdnia 27 marca 2003 r. oplanowaniu izagospodarowaniu przestrzen-
nym (t.j. Dz.U. z2015 r. poz. 199 zpn. zm.) przez dodanie nowego rozdziau pt. Planowanie przestrzenne na
obszarze metropolitalnym.

Aneta Malan-Wijata

34 Inynier budownictwa
 normaliz acja i normy

POLSKIE NORMY Z ZAKRESU BUDOWNICTWA OPUBLIKOWANE W listopadzie i grudniu

Numer referencyjny Data
Lp. Numer referencyjny normy oraz tytu KT*
normy zastpowanej publikacji
PN-EN ISO 12569:2013-05/Ap1:2015-11 wersja angielska ***
Cieplne waciwoci uytkowe budynkw i materiaw
1 2015-11-13 179
Okrelanie wymiany powietrza w budynkach Metoda gazu
znacznikowego
PN-EN 1363-1:2012/Ap1:2015-12 wersja polska
2 2015-12-04 180
Badania odpornoci ogniowej Cz 1: Wymagania oglne
PN-EN ISO 10545-14:2015-11 wersja angielska PN-EN ISO 10545-14:1999
3 Pytki i pyty ceramiczne Cz 14: Oznaczanie odpornoci 2015-11-24 197
na plamienie wersja polska
PN-EN 14516:2015-11 wersja angielska PN-EN 14516+A1:2012 **
4 2015-11-10 197
Wanny do uytku domowego wersja polska
PN-EN 494+A1:2015-11 wersja angielska PN-EN 494:2013-04 **
5 Profilowane pyty wknisto-cementowe i elementy wyposae- 2015-11-27 234
nia Waciwoci wyrobu i metody bada wersja angielska
PN-EN 16323:2014-07/Ap1:2015-11 wersja angielska
6 2015-11-09 278
Sownik terminw w inynierii wodno-ciekowej
PN-EN ISO 13350:2015-11 wersja angielska PN-EN ISO 13350:2009
7 Wentylatory Badanie waciwoci uytkowych wentylatorw 2015-11-24 279
strumieniowych wersja polska

* Numer komitetu technicznego.

** Norma zharmonizowana (rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 uchylajce dyrektyw 89/106/EWG
Wyroby budowlane) komunikat ogoszony w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 2014/C 259/01 z 8 sierpnia 2014 r.
*** Poprawka w jzyku polskim do wersji angielskojzycznej normy.
+A1; +A2; +A3 w numerze normy tzw. skonsolidowanej informuje, e na etapie kocowym opracowania zmiany do Normy Europejskiej
do zatwierdzenia skierowano poprzedni wersj EN z wczon do jej treci zmian, odpowiednio: A1; A2; A3...
Ap poprawka krajowa do normy (wynika z pomyki popenionej w trakcie wprowadzania Normy Europejskiej do zbioru Polskich Norm,
np. bdy tumaczenia, lub niemerytorycznych pomyek powstaych przy opracowaniu normy krajowej, zauwaonych po jej publikacji).
Poprawki zarwno krajowe (Ap), jak i europejskie (AC) s dostpne do bezporedniego pobrania (bezpatnie) z wykorzystaniem wyszukiwarki
na stronie www.pkn.pl

Ankieta powszechna
Pena informacja o ankiecie dostpna jest na stronie: www.pkn.pl/ankieta-powszechna
Przedstawiony wykaz projektw PN jest oficjalnym ogoszeniem ich ankiety powszechnej.
Dla kadego projektu podano odrbnie termin zgaszania uwag. Wykaz jest aktualizowany na bieco.
Polski Komitet Normalizacyjny, jako czonek europejskich organizacji normalizacyjnych, uczestniczy w procedurze opracowywania Norm
Europejskich.
Ankieta projektu EN jest jednoczenie ankiet projektu przyszej Polskiej Normy (prEN = prPN-prEN).
Uwagi do projektw prPN-prEN naley zgasza na specjalnych formularzach. Szablony formularzy i instrukcje ich wypeniania s dostpne
na stronie internetowej PKN.
Projekty PN s dostpne do bezpatnego wgldu w czytelniach Wydziau Sprzeday PKN (Warszawa, d, Katowice), adresy dostpne
s rwnie na stronie internetowej PKN. W czytelniach PKN (Warszawa, d, Katowice) mona te dokona zakupu projektw. Ceny
projektw s o 30% nisze od cen norm opublikowanych.
Uwagi prosimy przesya wycznie w wersji elektronicznej na adres poczty elektronicznej Sektora Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych
PKN wpnsbd@pkn.pl.

Janusz Opika
kierownik sektora
Wydzia Prac Normalizacyjnych
Sektor Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych

stycze 2016 [135] 35

 ar t y ku sponsor owany
Technologia traconego szalunku
trzeciej generacji
Z
nana od 25 lat, polska firma Izodom
udoskonalia technologi traconego
szalunku tworzc kompletny sys-
tem budowlany przeznaczony dla budynkw
energooszczdnych i pasywnych. W opar-
ciu oizodomowskie pustaki styropianowe
wypeniane betonem powstao ju ponad
18 000 budynkw na 4 kontynentach,
wtym 3000 domw wZjednoczonych Emi-
ratach Arabskich, paac Krla Maroko, naj-
bardziej energooszczdny budynek na Litwie
(2015r., Kowno, pi kondygnacji, 12 kWh/
m2/rok), setki domw iblokw mieszkalnych
w standardzie pasywnym w Niemczech,
Skandynawii i krajach Beneluksu, domy
wstandardzie NF15 wPolsce. Ze wzgldu
na wprowadzane udoskonalenia inacisk na
energooszczdno, wlatach 20122015
firma zwikszya obroty o440%.
Pyta fundamentowa
Pyta fundamentowa Izodom to 25 cm
zbrojonego betonu, uoonego wszalunku
wykonanym znajtwardszego na rynku, wo-
doodpornego tworzywa izolacyjnego Peri-
poru (BASF). Grubo izolacji to 25 cm,
specjalne czenia hakowe pozwalaj unik-
n mostkw termicznych, awspczynnik
przenikania ciepa to Uo = 0,13 W/m2K.
Sze ksztatek znajdujcych si wsyste-
mie pozwala wkilka godzin zbudowa sza-
lunek iwypeni go betonem.
Wielopitrowy blok pasywny w Kaunas,
Litwa, 2015 r. Wicej referencji znajdziesz
na FaceBook: Izodom PL
1
Lub PN-EN 12350-3:2009, PN-EN 1992-1-1:2008
2
Beton C20/20, o uziarnieniu do 8 lub 16 mm i konsystencji V1 lub V2, zgodnie z EN 206-1: 2003
lub zgodnie z EN 12350-3:2001, czas VeBe pomidzy 11 a 30 sekund.
36 Inynier budownictwa
Korzyci: moliwo posadowienia budyn-
ku na nienonych gruntach, przy wysokim
poziomie wd gruntowych, oraz tam, gdzie
wystpuj szkody grnicze, krtki czas
budowy stanu zero 12 dni robocze,
izolacja termiczna speniajca wymagania
stawiane budynkom pasywnym.
Ciepe ciany
Idea budowy w technologii Izodom zakada
konstruowanie monolitycznych, nonych
cian betonowych, zaprojektowanych zgod-
nie zEurokodem 21). Korzystajc z ponad
100 modeli izolujcych elementw szalunko-
wych Izodom, wykonujemy wszystkie ciany
wewntrzne, zewntrzne idziaowe, uka-
Przykad detalu zdokumentu Analiza Linio-
damy zbrojenie. Kilku pracownikw w12 dni
wych Mostkw Termicznych przygotowa-
buduje szalunek do wysokoci kondygnacji. nego przez Politechnik dzk. Opracowa-
Po podparciu cian, wcigu 34h wypenia nie kilkudziesiciu detali pomaga unikn
si je betonem podawanym pomp2), a do mostkw termicznych
wysokoci kondygnacji. Budynkom pasyw-
nym dedykowane s elementy Super King Komisj Europejsk oraz Organizacj Na-
Blok o wspczynniku przenikania ciepa rodw Zjednoczonych. Firma posiada godo
U= 0,10 W/m2K przy gruboci 45 cm, ener- Teraz Polska, Zoty Medal Budma, atwr-
gooszczdnym King Blok U= 0,15W/m2K ca technologii, mgr in. Andrzej Wjcik
i35cm gruboci. Produkty Izodom to udo- tytu Osobowo Budownictwa 2015.
skonalona wersja technologii znanej ju od Jako jedyni wEuropie posiadamy bogat
1955 r. Wlatach 90. na polskim rynku byy bibliotek Wytycznych dla projektantw
podobne produkty szalunkowe, gdzie proble- (ciany, Stropy, Pyty fundamentowe,
matyczne byy kwestie pkania szalunkw, Dachy, Baseny, Budynki Przemysowe,
problemy zwieszaniem szafek, wilgoci iod- Analiza Liniowych Mostkw Termicznych)
dychaniem cian. Izodom rozwiza te pro- popro nas obezpatn kopi. Partnerw
blemy. Chccych dowiedzie si wicej oudo- projektantw ifirmy wykonawcze zapra-
skonaleniach, zapraszamy do kontaktu. szamy do wsppracy oraz na bezpatne
szkolenia: partnerstwo@izodom.pl.
Dachy
Nowoci jest system izolacji nakrokwio- Wicej informacji na www.Izodom.pl oraz
wej. Due pyty ogruboci 25 cm zapew- na YouTube.com, szukajc nas pod ha-
niaj izolacj na poziomie Uo = 0,13W/m2K. sem Izodom
Ukada si je na krokwiach, co daje mo-
liwo umieszczenia dodatkowej izolacji
pomidzy belkami.
Izodom promowany jest przez Minister-
stwo rodowiska wprogramie GreenEvo,
www.izodom.pl
as@izodom.pl
 technologie

Budownictwo energooszczdne
wyzwania projektowe
Tomasz Kisilewicz
Wydzia Inynierii Ldowej
Politechnika Krakowska

Z budownictwem niskoenergetycznym jest jeszcze

wci zwizanych wiele nieporozumie, mitw
i obiegowych opinii.

B
udzce dzi spore emocje nowe
standardy energetyczne bu-
dynkw bd dotyczy tylko
niewielkiej czci substancji budow-
lanej, ale jednoczenie budynki, ktre
powstan wnajbliszych latach, bd
jeszcze przez dugi czas wpyway na
warunki ycia ludzi, zuycie energii ina
stopie skaenia naturalnego rodowi-
ska. To przeduone w czasie trwanie
budynkw powinno zachca czy wrcz
wymusza jego najlepsz jako isto-
sowanie standardw bazujcych na
najnowszych osigniciach techniki.
Zgodnie z przyjtymi w naszym kraju
wymaganiami wcigu najbliszych kilku
lat mamy dokona duego skoku wza-
kresie konsumpcji energii w budyn-
kach, projektujc i wykonujc budynki
o niemal zerowym zapotrzebowaniu.
Skuteczne wprowadzenie takich prze-
pisw wymaga daleko idcych zmian
nie tylko wwymaganiach, ale isposo-
bie postpowania projektantw, wyko-
nawcw iuytkownikw budynkw.
skuteczna iciga izolacja termiczna
przegrd zewntrznych. Pozwala ona
na wyrane ograniczenie przenikania
ciepa przez zewntrzn obudow.
Jeli towarzysz jej okna obardzo wy-
sokiej izolacyjnoci termicznej, to ca-
o strat cieplnych przez przenikanie
maleje nawet kilkakrotnie wstosunku
do budynkw standardowych. Straty
cieplne przez obudow staj si wic
mao znaczcym skadnikiem bilansu,
a dominuj straty cieplne zwizane
z wentylacyjn wymian powietrza
oraz infiltracj. Jednoczenie te
rzeczywista wentylacyjna iinfiltracyj-
bierne zyski soneczne
30%
na wymiana powietrza jest kompletn
niewiadom, zwaszcza w budynkach
z wentylacj grawitacyjn. Tak wic
istotny skadnik bilansu cieplnego jest
winynierskich obliczeniach wynikiem
jedynie statystycznych szacunkw
ioczekiwa natury higienicznej.
A zatem kolejny niezbdny krok,
jaki musi by wykonany na drodze do
budownictwa niskoenergetycznego,
to denie do uzyskania kontroli nad
wymian powietrza w budynku przez
wysok szczelno powietrzn obu-
dowy oraz skuteczny odzysk ciepa
zpowietrza wentylacyjnego.
zyski bytowe
23%
inne
5%

Specyfika bilansu cieplnego

budynkw niskoenergetycznych ogrzewanie
20% odzysk ciepa
Niskie straty ciepa przez przenika- 22%
nie idominujce straty wentylacyjne
Najlepiej kojarzona z budownictwem Rys. 1 S truktura bilansu cieplnego energooszczdnych budynkw zrealizowanych wprogra-
niskoenergetycznym zmiana to bardzo mie badawczym International Energy Agency [1]

stycze 2016 [135] 37

 technologie
Due znaczenie zyskw sonecznych
ibytowych
Bardzo niskie zapotrzebowanie bu-
dynku na energi sprawia, e dia-
metralnej zmianie ulega take druga
strona bilansu cieplnego, tj. struk-
tura zyskw cieplnych i ogrzewania
konwencjonalnego, potrzebnego do
domknicia bilansu termicznego.
Na rys. 1 pokazano urednion
struktur bilansu cieplnego dla 15
dowiadczalnych budynkw, zrealizo-
wanych na caym wiecie, w ramach
programu badawczego International
Energy Agency [1]. Budynki znacznie
rniy si midzy sob pod wzgl- Konieczno podejmowania
dem szczegowych rozwiza tech-
nicznych. Zdecydowanie rne byy
te warunki klimatyczne ich lokaliza-
cji. Mimo to atwo zauway mona
may udzia w bilansie cieplnym nie-
odnawialnej energii ogrzewania kon-
wencjonalnego oraz znaczcy udzia
energii sonecznej, bytowych zyskw
wewntrznych i odzysku ciepa. Po-
kazane wartoci znakomicie ilustruj
istotne znaczenie dla bilansu ciepl-
nego budynku zyskw energii, ktre
dotychczas w wiadomoci zarwno
projektantw, jak i uytkownikw bu-
dynku miay znaczenie marginalne,
oraz wskazuj kierunki dalszego roz-
woju budownictwa energooszczdne-
go. S liczne przykady pasywnych bu-
dynkw mieszkalnych zrealizowanych
wNiemczech iAustrii, awic wwa-
runkach klimatycznych zblionych do
warunkw polskich, wktrych biernie
(praktycznie bezpatnie) pozyskiwana
energia soneczna stanowia nawet
40% bilansu cieplnego. Zkolei wbu-
dynkach o innej funkcji, np. biurach,
szkoach, mona oczekiwa dominu-
jcego w bilansie znaczenia zyskw
bytowych.
Kompletna zmiana proporcji w bilan-
sie cieplnym budynku wie si jednak
ze sporymi wyzwaniami projektowymi.
Budynek oniskich stratach ciepa sta-
38 Inynier budownictwa
je si bardzo wraliwy na bdy projek-
towe czy sposb uytkowania dalece
odbiegajcy od zaoonego. Bardzo a-
two moe wnim doj do przegrzewa-
nia wntrza, ado jego projektowania
nie wystarczaj ju stosowane obec-
nie najprostsze algorytmy, oparte na
zaoeniu o stacjonarnym przepywie
ciepa. Jako swego rodzaju paradoks
mona traktowa fakt, e istotnym
problemem w projektowaniu i reali-
zacji budynkw niskoenergetycznych
staje si konieczno zaawansowanej
ochrony przed przegrzewaniem.
racjonalnych decyzji
projektowych
Polskie przepisy dotyczce waciwo-
ci termicznych budynkw [2] ulega-
j istotnym zmianom, stosownie do
wymaga wynikajcych zenergetycz-
nych dyrektyw europejskich. Zmiany
te dotycz gwnie wskanika zapo-
trzebowania na energi pierwotn
oraz szczegowych wymaga izola-
cyjnych. Nieco inny charakter maj
27
25
23
E, kWh/(m rok)
21
2
19
17
15
13
11
0 0,1
Rys. 2 Zapotrzebowanie pomieszczenia na energi do ogrzewania wzalenoci od proporcji
powierzchni okna poudniowego do pola powierzchni podogi Rw/f ipojemnoci cieplnej
budynku (pasywny standard izolacyjny, oszklenie niskoemisyjne dwuszybowe) [1]
przepisy dotyczce przeszklonej cz-
ci obudowy zewntrznej budynku.
Oprcz wymaga izolacyjnoci ter-
micznej pojawiaj si tam bowiem wa-
runki dotyczce wielkoci okien oraz
przepuszczalnoci promieniowania
sonecznego przez oszklenie. Ogra-
niczenie pola powierzchni okien oraz
wyposaenie uytkownika budynku
wmoliwo bronienia si przed nad-
miarem zyskw sonecznych to do-
bry krok na drodze do ochrony przed
przegrzewaniem.
Nie naley traktowa jednak obowi-
zujcych obecnie wymaga jako wy-
starczajcego narzdzia do projekto-
wania budynkw niskoenergetycznych
z wysok jakoci rodowiska we-
wntrznego. Charakter zmiennych
w czasie zjawisk termicznych we
wntrzu budynku jest na tyle skompli-
kowany izaleny od wielu waciwoci
jego obudowy iwyposaenia, e uycie
prostych wskanikw projektowych
jest zwykle dalece niewystarczajce.
Na rys. 2 przedstawiono wpyw pola
powierzchni okna poudniowego na
I
II
III
IV
V
VI
VII
0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
Rw/f

zapotrzebowanie pomieszczenia na
ogrzewanie dla siedmiu wariantw
pojemnoci cieplnej przegrd.
atwo zauway, e wkadym warian-
cie pojemnoci cieplnej obecno okien
opoudniowej orientacji izoszkleniem
izolacyjnym pozwala wpewnym stop-
niu obniy zapotrzebowanie na ciepo
do ogrzewania wstosunku do obudo-
wy pozbawionej okien. Dla poszczegl-
nych wariantw pojemnoci cieplnej
pomieszczenia mona wskaza tak
warto stosunku pola powierzch-
ni oszklenia i podogi tj. wskanika
przeszklenia Rw/f przy ktrej zapo-
trzebowanie na ogrzewanie osiga
warto minimaln. Jej przekroczenie
wie si jednak z kolei z ponownym
wzrostem zapotrzebowania na ogrze-
wanie. Najwiksz redukcj ogrze-
wania mona uzyska w obiektach
o duej pojemnoci cieplnej, w nich
take podana powierzchnia okien
jest najwiksza. Naley podkreli, e
suszno powyszych spostrzee
jest jednak cile zalena nie tylko od
pojemnoci cieplnej budynku, ale tak-
e od wybranych waciwoci spek-
tralnych zestawu szyb, izolacyjnoci
25
E , E C k W h /( m2 r o k )
20
15
10
5 budynku na rodowisko naturalne.
0 Izolacja termiczna przegrd
0.09
Rys. 3 Zapotrzebowanie pomieszczenia na energi do ogrzewania E ichodzenia EC
wzalenoci od proporcji pola powierzchni okna poudniowego do pola podogi Rw/f
(pasywny standard izolacyjny, oszklenie niskoemisyjne trzyszybowe, budynek bardzo
masywny) [3]
technologie
obudowy, intensywnoci wymiany okien, rodzaju oszklenia, izolacyjnoci
wentylacyjnej, skutecznoci rekupe- i zdolnoci akumulacyjnych obudowy
racji czy wreszcie lokalnego klimatu. itp. Racjonalne projektowanie budyn-
Zmiana ktregokolwiek parametru kw niskoenergetycznych, zoriento-
pocignie za sob zmian pokazanych wane na minimalizacj zuycia energii,
wyej zalece projektowych ikoniecz- przy jednoczesnym utrzymaniu kom-
no ponownej analizy. fortu cieplnego we wntrzu budynku,
Na rys. 3 pokazano wartoci wska- wymaga w takim razie precyzyjnych,
nikw zapotrzebowania na ogrzewanie dynamicznych narzdzi obliczenio-
E ichodzenie EC bardzo masywnego wych i wieloparametrowych analiz
pomieszczenia, ale tym razem zizola- ocharakterze optymalizacyjnym.
cyjnym oszkleniem potrjnym. Uycie
tylko kryterium gwarantujcego mini- Pasywna ochrona przed
mum energii na ogrzewanie sugero- przegrzewaniem
waoby wskazanie, jako wartoci ko- Pokazano ju, jak wzroso zagroe-
rzystnej, bardzo duych powierzchni nie zwizane z przegrzewaniem bu-
okna poudniowego. Tymczasem kry- dynkw. W przypadku niskich strat
terium minimalnego cznego zapo- cieplnych zbudynku, nawet wokresie
trzebowania na energi ogrzewania zimowym, chwilowe zyski wewntrzne
i chodzenia wymagaoby wskazania i soneczne mog prowadzi do po-
znacznie mniejszej wartoci wskani- wstania zbyt wysokiej temperatury
ka Rw/f zprzedziau 0,170,26. i uciliwych warunkw lub koniecz-
Wida, e zwyczajnie nie jest moliwe noci mechanicznego chodzenia.
sformuowanie jednoznaczne zalece Niezbdne jest wic projektowanie,
projektowych lub podanie w przepi- wktrym od pocztku si dy do wy-
sach budowlanych prostych wska- eliminowania lub przynajmniej znacz-
nikw, ktre gwarantowayby dobr nej redukcji przegrzewania, traktujc
jako rodowiska wewntrznego mechaniczne chodzenie w naszych
w oderwaniu od klimatu, orientacji warunkach klimatycznych jako osta-
teczno, anie obowizujcy ioglnie
akceptowany standard.
Wykorzystanie najprostszych, natu-
ogrzewanie chodzenie ralnych metod ochrony przed zbyt
wysok temperatur mona okrela
jako pasywna ochrona przed prze-
grzewaniem. Pasywno oznacza tu
wic unikanie dodatkowych nakadw
energetycznych i jest zgodna z ide
budownictwa niskoenergetycznego
i deniem do ograniczenia wpywu
0.17 0.26 0.35 0.41 0.46 0.56 Bardzo grube warstwy izolacji ter-
wskanik oszklenia R w/f micznej w budynkach rodz obecnie
pytania dotyczce ich wpywu na wa-
runki w trakcie lata. Mona spotka
opinie o negatywnym wpywie izolacji
na temperatur wntrza w gorcych
stycze 2016 [135] 39
 technologie
okresach roku, tumaczone blokowa-
niem moliwoci rozadowania wntrza
zdziennych zyskw sonecznych.
Podstawowe wyniki analizy symula-
cyjnej zwizanej z tym problemem
przedstawiono m.in. w publikacji [4].
W programie EnergyPlus modelowa-
no powtarzaln kondygnacj budynku
wmasywnej technologii konstrukcyjnej
i z dwuwarstwow cian zewntrz-
n. Przyjto model wentylacji wntrza
zaleny do temperatury zewntrznej.
W trakcie dnia krotno wymian po-
wietrza moe zmienia si od 1 do 0,
wnocy jest powikszona do czterech
wymian wcigu godziny. Okres symu-
lacji by ograniczony do trzech najcie-
plejszych miesicy wroku.
Metod oceny warunkw termicz-
nych, powstajcych we wntrzu bu-
dynku, byo kryterium adaptacyjnego
komfortu cieplnego wedug metody
ASHRAE Standard 55-2010. Ocena
mikroklimatu zwizana z tzw. kom-
fortem adaptacyjnym jest oparta na
zaobserwowanym w praktyce stop-
niowym adaptowaniu si organizmu
ludzkiego do warunkw termicznych
otoczenia w budynkach bez mecha-
nicznego chodzenia [5, 6].
Na rys. 4 pokazano liczb godzin
dyskomfortu w analizowanym po-
800
700
600
dyskomofortu
liczba godzin
500
400
300
200
100
0 silnie przegrzewanego pomieszcze-
0 15
grubo izolacji [cm]
Rys. 4 Liczba godzin dyskomfortu wzalenoci od gruboci izolacji termicznej cian
zewntrznych wpoudniowym pomieszczeniu powtarzalnej kondygnacji
40 Inynier budownictwa
Wane wbudownictwie niskoenergetycznym jest denie
do uzyskania kontroli nad wymian powietrza wbudynku
przez wysok szczelno powietrzn obudowy oraz
skuteczny odzysk ciepa zpowietrza wentylacyjnego.
mieszczeniu zalenie od gruboci mniejsze jest obcienie wntrza
izolacji termicznej cian zewntrz- zyskami sonecznymi intensywnie ab-
nych w poudniowym pomieszczeniu sorbowanymi na powierzchni stropo-
z duym przeszkleniem. Przyjto dachu [7].
kryterium 90% akceptacji warunkw Naley wic stwierdzi, e efektyw-
w pomieszczeniu. Wyniki pokazane na izolacja termiczna przegrd ze-
na rys. 4 nie pozostawiaj wtpli- wntrznych nie pogarsza warunkw
woci, e izolacja termiczna cian cieplnych wbudynkach wokresie let-
zewntrznych nie pogarsza warun- nim inie jest przyczyn powikszania
kw wbudynku, ato oznacza take, dyskomfortu we wntrzu, a prze-
i domniemany efekt rozadowania ciwnie pozwala ogranicza czas jego
nadwyek ciepa do otoczenia przez trwania.
ciany nie ma praktycznie miejsca.
Izolacja cieplna chroni natomiast Pojemno cieplna budynku
wntrze przed siln fal zewntrzn, Zdolno budynku do akumulacji du-
pochodzc od wysokiej temperatury ych iloci energii jest od dawna zna-
zewntrznej i skojarzonej absorpcji na jako czynnik stabilizujcy zmiany
promieniowania sonecznego. temperatury we wntrzu budynku,
W przypadku paskich stropodachw wywoane wahaniami temperatury ze-
znaczenie izolacji termicznej dla wntrznej. Wbudynkach niskoenerge-
ochrony wntrza przed przegrzewa- tycznych, wktrych dy si do mak-
niem jest zupenie jednoznaczne. Im symalnego pozyskiwania w sposb
grubsza jest warstwa izolacji, tym bierny energii sonecznej do wspoma-
gania ogrzewania, taka moliwo b-
dzie miaa istotny wpyw na kocowy
bilans cieplny budynku. Dziki statecz-
noci cieplnej budynku moliwa jest
redukcja obcienia cieplnego i mocy
urzdze chodzcych, awprzypadku
dobrze zaprojektowanej powierzchni
okien nawet pena ochrona przed
przegrzewaniem bez mechanicznego
wspomagania.
Na rys. 5 przedstawiono wyniki przy-
kadowych oblicze symulacyjnych
25 35
nia. Zmieniano grubo masywnej
warstwy cian zewntrznych i we-
wntrznych w pomieszczeniu zlokali-
zowanym na kondygnacji wewntrznej.

Najmniejsze analizowane gruboci
warstw akumulujcych odpowiadaj
pojedynczej warstwie tynku lub pyt
gipsowo-kartonowych. Wartoci mak-
symalne wynikaj zrealnych gruboci
warstwy konstrukcyjnej, tj. muru
ceglanego cian.
Istotny i pozytywny wpyw warstw
masywnych na ograniczenie przegrze-
wania jest dobrze widoczny. Masywne
ciany o ponad poow w stosunku
do lekkich przegrd zmniejszaj czas
trwania przegrzewania. Ich zasug
jest take zmniejszenie wartoci am-
plitudy temperatury w przegrzewa-
nym wntrzu [7].
Wlekkich budynkach brak dostatecz-
nej pojemnoci cieplnej moe by cz-
ciowo rozwizywany przez stoso-
wanie materiaw fazowo-zmiennych
(PCM) o dobrze dobranej tempera-
turze topnienia [8, 9]. W tym przy-
padku nie masa, lecz ciepo przemiany
fazowej daje szans magazynowania
znacznych iloci ciepa.
Chodzenie nocne
Intensywne, powtarzalne adowanie
przegrd zyskami cieplnymi podczas
dnia sprawia, e mimo duej pojemno-
600
500
liczba godzin
dyskomfortu
400
300
200
100
0
1,2
grubo warstwy akumulujcej
[cm]
Rys. 5 Liczba godzin dyskomfortu wzorientowanym na poudnie pomieszczeniu wzalenoci
od gruboci warstwy masywnej cian powtarzalnej kondygnacji
ci cieplnej ronie wyranie ich tem-
peratura, atym samym take rednia
temperatura we wntrzu budynku.
Utrzymanie zdolnoci stabilizujcych
obudowy wymaga zatem cigego roz-
adowywania akumulatorw. Jak poka-
zano wczeniej, nie jest to moliwe na
drodze przenikania ciepa przez ca
przegrod do rodowiska zewntrz-
nego, ale odbywa si zpowrotem do
wntrza budynku. Intensywne noc-
ne wentylowanie wntrza pozwala
w naszych warunkach klimatycznych
skutecznie obnia temperatur po-
wietrza wewntrznego i skutecznie
odbiera zmagazynowan w masyw-
nych przegrodach energi. Nawet
podczas upalnego okresu tempera-
tura powietrza zewntrznego jest
wnocy nisza od +20oC, co pozwala
uzyska wystarczajc do skuteczne-
go chodzenia rnic.
W budynkach uytkowanych tylko
w trakcie dnia moliwoci nocnego
chodzenia s znacznie wiksze, auzy-
skiwane efekty wyraniejsze. W za-
awansowanych rozwizaniach budyn
kw biurowych stosuje si te na
przykad specjalne stropy z kanaami
powietrznymi, przez ktre w trakcie
2,5 14 27
technologie
nocy pompowane jest chodne powie-
trze zewntrzne.
Konieczne zmiany wprocesie
projektowania budynkw
niskoenergetycznych
Przedstawione wybrane problemy
projektowania i funkcjonowania bu-
dynkw niskoenergetycznych wska-
zuj, e s konieczne istotne zmiany
wdotychczasowym podejciu. Budynki
oniskim zapotrzebowaniu na energi,
szczeglnie wraliwe na bdy projek-
towe, wymagaj od samego pocztku
harmonijnej pracy caego zespou pro-
jektowego. Ten sposb dziaania jest
czsto nazywany projektowaniem
zintegrowanym.
Nasz klimat stwarza take moliwo-
ci poprawnego funkcjonowania bu-
dynkw bez mechanicznego chodze-
nia, ale realizacja tego celu wymaga
wiedzy i nowych, zaawansowanych
narzdzi projektowych. Nie wystarcz
do tego proste przepisy iwymagania
budowlane.
Powierzchowne spojrzenia na budow-
nictwo niskoenergetyczne oraz lek-
tura popularnej prasy na ten temat
mog wywoa skojarzenie, e syno-
nimem budynku energooszczdnego
moe by tzw. szklana architektura.
Nadmiernie obfite przeszklenie po-
woduje zarwno due straty cieplne,
jak ikonieczno intensywnego cho-
dzenia. Droga od silnie przeszklone-
go budynku do budynku niskoener-
getycznego moe by wic bardzo
daleka. Podobnie te wyposaenie
przypadkowego obiektu w kolektory,
fotoogniwa, pompy ciepa iwymienniki
nie sprawia automatycznie, e staje
si on dobrze zaprojektowanym nisko-
energetycznym budynkiem. Dodatko-
we urzdzenia i instalacje pozwalaj
z pewnoci obniy jego zapotrze-
bowanie na energi konwencjonaln,
ale nie musi to by do koca dziaanie
racjonalne.
stycze 2016 [135] 41
 technologie
Z budownictwem, a szczeglnie
z budownictwem niskoenergetycz-
nym, jest jeszcze wci zwizanych
wiele nieporozumie, mitw i obie-
gowych opinii.
Duy opr budz czsto wyma-
gania i zabiegi zwizane z wysok
szczelnoci przegrd zewntrz-
nych budynku. Mona w tych oba-
wach doszukiwa si oczywicie
uzasadnionej troski o jako powie-
trza wewntrznego w dobrze izolo-
wanej i szczelnej obudowie, ale ich
bezporedni przyczyn jest zwykle
nieporozumienie i brak informacji
o zasadach dziaania wentylacji czy
wreszcie ozasadach okrelania iba-
dania szczelnoci budynkw.
Podobnym rdem nieporozumie
ibdnych opinii jest wci tzw. oddy-
chanie budynkw iich przegrd. Trze-
ba doda, e wduej mierze to pro-
ducenci i dystrybutorzy materiaw
budowlanych iwjakiej czci projek-
tanci i wykonawcy budynkw czynnie
podtrzymuj te mity. Jak w kadej
obiegowej opinii jest wtych stwier-
dzeniach ziarno prawdy, czasami
te echo popenionych w budownic-
twie bdw. Jednak w kocowym
efekcie mamy do czynienia z popl-
taniem wielu rnych wtkw doty-
czcych wymiany powietrza, sorp-
cji wilgoci, dyfuzji pary wodnej, roli
wentylacji itp. Tymczasem polskie
przepisy budowlane s sformuo
wane jednoznacznie. Nieprzezroczy-
sta zewntrzna obudowa budynku
niskoenergetycznego, wyposaona
wefektywn icig izolacj termicz-
n, powinna by zgodnie z polskimi
przepisami [2] cakowicie szczelna
dla przepywu powietrza i wolna od
problemw natury wilgotnociowej.
Nie ma tu miejsca na oddychajce
przegrody, wymagana wymiana po-
wietrza oraz usuwanie nadmiaru
wilgoci zwntrza budynku musi by
realizowane przez wentylacj.
42 Inynier budownictwa
Wnaszym klimacie intensywne nocne wentylowanie
wntrza budynku pozwala skutecznie obnia temperatu-
r powietrza wewntrznego iodbiera zmagazynowan
wmasywnych przegrodach energi.
Podsumowanie 3. T. Kisilewicz, Overheating an une-
Specyficzna struktura bilansu ciepl- xpected side-effect of decreased he-
nego w budynkach niskoenergetycz- ating demand, Proceedings of the 2nd
nych sprawia, e w stosunku do bu- Central European Symposium on Buil-
dynkw standardowych wymagana ding Physics, Vienna 2013.
jest istotna zmiana w sposobie ich 4. T. Kisilewicz, Wpyw izolacji termicz-
projektowania, stosowanych na- nej cian na mikroklimat w budynkach
rzdziach, przepisach budowlanych w okresie letnim, artyku przyjty do
i sposobach eksploatacji. Potrzebne druku wMateriaach Budowlanych.
s nowe, bardziej subtelne narzdzia 5. J.. Pfafferott, S. Herkel, D.E. Kalz,
i procedury optymalizacyjne, ktre A. Zueschner, Comparison of low-energy
pozwol na minimalizacj cakowite- office buildings in summmer using diffe-
go zapotrzebowania na energi kon- rent thermal comfort criteria, Energy
wencjonaln przy utrzymaniu jedno- and Buildings nr 39/2007, Elsevier.
czenie wysokiej jakoci rodowiska 6. M . Schweiker, S. Brasche, W. Bischof,
wewntrznego. Realizacja tego celu M. Hawighorst, A. Wagner, Expla-
jest moliwa w duej mierze przez ining the individual process leading to
zastosowanie prostych ideowo, ale adaptive comfort: Exploring physio-
trudnych do analizy pasywnych spo- logical, behavioural and psychological
sobw pozyskiwania odnawialnej ener- reactions to thermal stimuli, Jour-
gii i ochrony przed przegrzewaniem. nal of Building Physics, Volume 36,
Jednak faktyczne uzyskanie takich No. 4/2013.
rezultatw jest moliwe jedynie przy 7. T. Kisilewicz, Performance of building
zintegrowanym podejciu do procesu materials and whole enclosures in non-
projektowania, bo niemal wszystkie stationary thermal conditions, artyku
decyzje projektowe s ze sob wza- przyjty do publikacji wProcedia Engi-
jemnie powizane. neering, 2015.
 . Zastawna-Rumin, Phase change
8. A
Literatura materials vs. internal temperature
1. T. Kisielewicz, Wpyw izolacyjnych, dy- in a building, Czasopismo Techniczne
namicznych ispektralnych waciwoci Architektura nr 8-A/2014, Politechni-
przegrd na bilans cieplny budynkw ka Krakowska.
energooszczdnych, Wydawnictwo Po- 9. J. Kosny, D. Yarbrough, T.W. Petrie,
litechniki Krakowskiej, seria Inynieria A. Syed, Performance of thermal in-
Ldowa, Monografia nr 364, 2008. sulation containing microencapsulated
2. R
 ozporzdzenie Ministra Infrastruktury phase change material, 2007 Interna-
z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie tional Thermal Conductivity Conferen-
warunkw technicznych, jakim powinny ce, Birmingham, AL.
odpowiada budynki i ich usytuowanie
(Dz.U. Nr 75, poz. 690 zpn. zm.).
 li ter a tur a f achowa

PROJEKTOWANIE INSTALACJI kanalizacji DESZCZOWej. PORADNIK

Janina Zimmer
Wyd. 1, oprawa mikka, seria Instrukcje, Wytyczne, Poradniki 489/2015, str. 78, Instytut Techniki Budowlanej,
Warszawa 2015.

Poradnik podaje zasady projektowania instalacji kanalizacji deszczowej do odprowadzania wd deszczowych i roz-
topowych z budynkw i terenw utwardzonych wok nich; zawiera podstawowe wymagania i zalecenia dotyczce
projektowania zgodnie z wymaganiami przepisw, a take w sposb prawidowy pod wzgldem zastosowanych
rozwiza technicznych i materiaowych oraz sposobu prowadzenia przewodw i wymiarowania rednic.

INSTALACJE CENTRALNEGO OGRZEWANIA

Jan Guzik
Wyd. 1, str. 303, oprawa mikka, Wydawnictwo KaBe, Krosno 2015.

Autor opisuje szczegowe instalacje centralnego ogrzewania pomieszcze, w tym m.in.: systemy i rodzaje
centralnego ogrzewania, stosowane koty, grzejniki, armatur, materiay instalacyjne tradycyjne i nowoczesne.
Przedstawia rwnie sposoby wykonywania robt instalacyjnych i obowizujce zasady bhp.

ELEWACJE WENTYLOWANE
Oeksij Kopyow
Wyd. 1, str. 36, oprawa mikka, seria Warunki Techniczne Wykonania iOdbioru Robt Budowlanych,
cz B: Roboty wykoczeniowe, zeszyt 14., Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2015.

Autor przedstawia dokumentacj robt elewacyjnych, projekty budowlany iwykonawczy, charakterystyk uywa-
nych materiaw, wykonanie robt iodbiory.

OBLICZENIA KONSTRUKCJI ALUMINIOWYCH WEDUG EUROKODU 9

Marian Gwd, Maciej Suchodola
Wyd. 1, str. 148, oprawa twarda, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Krakw 2015.

Wprowadzenie Eurokodu 9 miao istotny wpyw na projektowanie konstrukcji aluminiowych. Ksika, zawierajca
liczne przykady obliczeniowe, zainteresuje w szczeglnoci projektantw zajmujcych si konstrukcjami metalowymi.

stycze 2016 [135] 43

 w y dar zenia
Podsumowanie piknego jubileuszu ITB
Rozwj naukowy i wsppraca z rynkiem
Krystyna Winiewska
Z
tej okazji wPaacu Prymasow-
skim w Warszawie z kierow-
nictwem i pracownikami ITB
spotkali si przedstawiciele urzdw
centralnych oraz organizacji, stowa-
rzysze, uczelni, instytutw ifirm od
lat wsppracujcych z instytutem.
Przybyli m.in. Robert Dziwiski, Gw-
ny Inspektor Nadzoru Budowlanego,
Jacek Szer iPawe Ziemski, jego za-
stpcy, Tomasz uchowski, podse-
kretarz stanu w Ministerstwie In-
frastruktury iBudownictwa, Jaromir
Grabowski, Mazowiecki Wojewdzki
Inspektor Nadzoru Budowlanego, An-
drzej R. Dobrucki, prezes Krajowej
Rady PIIB, Zbigniew Grabowski, Hono-
rowy Prezes PIIB, Ryszard Trykosko,
przewodniczcy PZITB, Wiesaw Le-
niakiewicz, Komendant Gwny Pa-
stwowej Stray Poarnej, Wojciech
Radomski, przewodniczcy Komite-
tu Inynierii Ldowej i Wodnej PAN,
Leszek Rafalski, dyrektor Instytutu
Badawczego Drg i Mostw, Antoni
Rogalski, dziekan Wydziau Nauk Tech-
nicznych PAN, Luc Bourdeau, prezy-
dent Europejskiej Sieci Instytutw
Badawczych Budownictwa (ENBRI),
Yannick Lemoigne, prezydent Europej-
skiej Organizacji ds. Oceny Technicz-
nej (EOTA).
44 Inynier budownictwa
1 grudnia 2015 r. nadszed czas
na podsumowanie roku obfitujcego w wydarzenia zwizane
z 70-leciem dziaalnoci Instytutu Techniki Budowlanej.
Gospodarzami spotkania byli Marcin
M. Kruk, dyrektor ITB, i Anna Panek,
jego zastpca, a uroczysto jubile-
uszu zostaa poczona zsympozjum
Strategia instytutw badawczych
budownictwa. Jak wyjania dyrektor
Kruk, temat sympozjum by wynikiem
poszukiwa odpowiedzi na oczekiwania
rynku wzgldem instytutw badaw-
czych.
Cz merytoryczn uroczystoci
rozpocz prof. Wojciech Radomski
ciekawym referatem Nauka winy-
nierii ldowej arola Instytutu Tech-
niki Budowlanej. Profesor stara si
wyjani, co rni nauk od techni-
ki, zauwaajc przy tym, e niejed-
nokrotnie to praktyka wyprzedza
teorie ireguy normalizacji. Barbara
Rymsza z Komitetu Ewaluacji Jed-
nostek Naukowych (KEJN) omwia
kryteria ocen dziaalnoci instytu-
tw badawczych, ktrych w Polsce
mamy a 116.
Podczas jubileuszu wszyscy pragn
usysze szczegy dotyczce histo-
rii jubilata, tote z wielkim zainte-
resowaniem wysuchano opowieci
o dziejach ITB prof. Lesawa Brunar-
skiego, byego przewodniczcego
Rady Naukowej ITB, oraz Stanisawa
Wierzbickiego, dyrektora ITB wlatach
Patron
at
ed
M
ialny
Pat
ro na
t
Me
dia
24 maja n
l
y r. zosta powoany
1945
Instytut Badawczy Budownictwa,
ktry od 1949 r. dziaa pod nazw
Instytutu Techniki Budowlanej. Do
pierwszych zada instytutu naleay
prace nad wykorzystaniem w kon-
strukcjach gruzobetonu ze zniszczo-
nych obiektw. Od pocztku istnienia
zadaniem ITB byo rwnie ksztace-
nie kadr. Dotychczas wITB obronio-
no 102 doktoraty.
19972007, atake zwizanych zin-
stytutem wspomnie wielu goci.
Obecn strategi ITB przedstawi
wskrcie dyrektor M. Kruk. Poda wy-
znaczone cele izaznaczy, e s dwa
filary, na ktrych oparta jest stra-
tegia: rozwj naukowy i wsppraca
zrynkiem.
Podczas jubileuszu mwiono wiele
o przyszoci i przeszoci, wspo-
minano zasuonych pracownikw,
a na rce dyrektora Kruka zoono
mnstwo gratulacji, m.in. Tomasz
uchowski odczyta list zgratulacja-
mi od ministra Andrzeja Adamczyka.
Prezes Dobrucki, gratulujc jubile-
uszu wimieniu PIIB, podkrela podziw
 w y dar zenia

i szacunek dla innowacyjnych

rozwiza powstajcych dziki
ITB.
Pracownicy instytutu zostali
wyrnieni medalami, odznaka-
mi i okolicznociowymi dyplo-
mami, awiele firm otrzymao od
ITB statuetki ilisty gratulacyj-
ne wpodzikowaniu za wielolet-
ni wspprac.
Z okazji 70-lecia instytutu zo-
stay wydane dwie monografie:
70 lat Instytutu Techniki Bu-
dowlanej w polskiej i europej-
skiej przestrzeni badawczej
oraz Strategia instytutw ba-
dawczych budownictwa.

Marcin Kruk i Anna Panek

REKLAMA

stycze 2016 [135] 45

 jz y k angielsk i

From design to maintenance: installations (part I)

Carrying out the installation works is avery important
step in building ahouse. Hidden installations are
performed once the building shell is complete,
yet before or during some of the finishing works
(i.e. plaster works, subfloors, drywalls, suspended
ceilings). Any visible installations are done once
the finishing works are complete.

We should start the installation works
by carrying out plumbing installa-
tion. It is done in such areas as bath-
rooms, kitchens, laundries or boiler
rooms. Some of the works should be
performed already at the building shell
stage, among them connecting to wa-
ter supply and sewerage system.
The type of water supply and waste
water disposal shall be specified in the
building permit.
Water and sewage installations are
related to each other. Clean water is
brought to the house, to sanitary fa-
cilities such as a washbasin, bathtub,
sink and shower, from which it is then
disposed of as waste water. Both instal-
lations, though carried out at the same
time, have to comply with individual re-
quirements.
For water to flow from a tap, we first
need to supply it to the house, that is,
provide service connection by con-
necting to the water network or our
own drilled well, and then lay pipes
to carry water to particular draw off
points (water fittings and taps). Draw-
ing water from the private well involves
installing a pump and a pressure
tank. Houses used to be plumbed
with galvanized steel pipes. Currently,
the most commonly used pipes are
made from copper, cross-linked poly-
ethylene (PEX), polybutylene (PB), as
well as from polypropylene (PP), either
with or without aluminum reinforce-
ment. PEX-Al-PEX multilayer pipes are
also used.
The function of sewage pipework
is to carry wastewater to the sewage
system and then to the sewage treat-
ment plant. If the area is not sewered
one should build an onsite wastewater
treatment system or a septic tank.
The sewage installation includes soil
stacks, horizontal drain lines, waste
pipes, vents, floor drains, waster
traps, as well as cleanouts. It is car-
ried out with the use of pipes and fit-
tekst do odsuchania na www.inzynierbudownictwa.pl
tings made of plastics such as polyvi-
nyl chloride (PVC), polypropylene (PP),
polyethylene (PE), as well as of cast
iron, though less and less often. Most
sanitary facilities such as a bathtub,
shower base, bidet, washbasin and
sink should be connected to the waste
pipes that are no longer than 3 m and
50 mm in diameter. Toilet bowl waste
pipes should be 110 mm in diameter
and 1 m in length.
Apart from the plumbing, we may in-
stall a central heating system, a
gas system and a central hot water
system in a house. An electrician is
to carry out flush-mounted and un-
derslab installations (e.g. wiring,
telephone, alarm and monitoring sys-
tems). The above-mentioned types of
installations shall be covered in up-
coming issues of Inynier Budowni-
ctwa monthly.
Magdalena Marcinkowska

46 Inynier budownictwa
t umaczenie jz y k angielsk i

Od projektu do uytkowania: instalacje (cz. I) GLOSSARY:

building shell stan surowy

Bardzo wanym etapem budowy domu jest wykonanie finishing works prace/roboty
prac instalacyjnych. Instalacje niewidoczne montujemy
wykoczeniowe
ju po zakoczeniu stanu surowego, ale jeszcze przed
lub wtrakcie wykonywania niektrych robt wykocze- plumbing (system/installation)
niowych (np. tynkw, podkadw posadzkowych, cianek instalacja wodno-kanalizacyjna
zpyt g-k, sufitw podwieszanych). Wszelkie widoczne
laundry pralnia
instalacje wykonujemy ju po zakoczeniu robt wyko-
czeniowych. water supply and sewerage system
/network sie wodno-kanaliza-

Roboty instalacyjne rozpoczynamy od rozprowadzenia instalacji cyjna

wodnej ikanalizacyjnej. Wykonuje si j wtakich pomieszczeniach, waste water [also sewage] cieki
jak azienki, kuchnie, pralnie czy kotownie. Cz prac trzeba prze-
prowadzi na etapie stanu surowego, np. wykonanie przycza do sanitary facilities urzdzenia
sieci wodno-kanalizacyjnej. Sposb zaopatrzenia wwod iodprowa-
sanitarne
dzenia ciekw powinien by okrelony wpozwoleniu na budow.
washbasin umywalka
Instalacja wodocigowa oraz kanalizacyjna s ze sob zwizane.
Czysta woda jest doprowadzana do domu, do takich urzdze, jak sink zlewozmywak
umywalka, wanna, zlewozmywak czy prysznic, anastpnie odprowa- tap kran, bateria
dzana znich wpostaci ciekw. Obie instalacje, chocia wykonywa-
ne rwnoczenie, maj odrbne wymagania. drilled well studnia wiercona
draw off point punkt czerpalny
Aby woda popyna zkranu, powinnimy doprowadzi j najpierw do
domu, czyli wykona przycze poprzez wczenie do sieci wodoci- pressure/accumulator tank
gowej lub wasnej studni wierconej, anastpnie poprowadzi rury do
poszczeglnych punktw czerpalnych (armatury ibaterii). Czerpanie zbiornik hydroforowy
wody zwasnej studni wymaga montau pompy izbiornika hydrofo- sewage pipework/system [also wa-
rowego. Instalacje wodocigowe wdomach wykonywane byy kiedy
ze stalowych rur ocynkowanych. Obecnie najczciej stosuje si rury ste disposal system] kanalizacja
wykonane z miedzi, polietylenu sieciowanego (PE-X), polibutylenu
sewage/wastewater treatment plant
(PB), atake zpolipropylenu (PP) bez wkadki lub zwkadk alumi-
niow. Stosuje si rwnie rury wielowarstwowe typu PE-X/Al/PE-X. oczyszczalnia miejska

Instalacja kanalizacyjna suy do odprowadzania ciekw do sieci septic tank szambo

kanalizacyjnej i dalej do oczyszczalni miejskiej. Gdy teren nie jest soil stack [also soil pipe] pion
skanalizowany, naley wybudowa przydomow oczyszczalni cie-
kw lub szambo. Instalacja kanalizacyjna skada si z pionw ka- kanalizacyjny
nalizacyjnych, poziomw kanalizacyjnych, podej kanalizacyjnych,
vent wywiewka kanalizacyjna
wywiewek wentylacyjnych, wpustw podogowych, syfonw, atake
rewizji. Wykonuje si j zrur iksztatek ztworzyw sztucznych, takich (waster) trap syfon
jak polichlorek winylu (PVC), polipropylen (PP), polietylen (PE) oraz
cho ju coraz rzadziej z eliwa. Wikszo urzdze sanitar-
cleanout rewizja, czyszczak
nych, takich jak wanna, brodzik, bidet, umywalka czy zlewozmywak cast iron eliwo
powinna by przyczona do podej odugoci nieprzekraczajcej
3 m irednicy 50 mm. rednica podej wprzypadku miski ustpo- toilet bowl miska ustpowa
wej powinna wynosi 110 mm, aich dugo 1 m.
central heating system instalacja
Oprcz instalacji wodno-kanalizacyjnej w domu montuje si insta- centralnego ogrzewania
lacj centralnego ogrzewania, instalacj gazow i centralnej ciepej
wody. Zadaniem elektryka jest wykonanie instalacji podtynkowych
central hot water system instala-
ipodposadzkowych (np. elektrycznych, telefonicznych, alarmowych cja centralnej ciepej wody
imonitoringu). Wyej wymienione rodzaje instalacji zostan omwio-
ne wkolejnych numerach miesicznika Inynier Budownictwa. flush-mounted installation instala-
cja podtynkowa

stycze 2016 [135] 47

 w y dar zenia

Gala

48 Inynier budownictwa
 w y dar zenia

26 listopada 2015 r. w paacu Sobaskich w Warszawie Wydawnictwo Polskiej Izby

Inynierw Budownictwa przyznao tytuy Kreator Budownictwa Roku 2015. Tegoroczni
laureaci zwizani s z procesem inwestycyjnym jako producenci, projektanci, deweloperzy,
inwestorzy oraz generalni wykonawcy. Wyrnienia otrzymali za sukcesywne denie
do rozwoju budownictwa oraz efektywny sposb kierowania przedsibiorstwem,
a take za jako produktw, innowacyjne technologie i nowatorskie rozwizania.
Projekt objty jest patronatem Polskiej Izby Inynierw Budownictwa.

stycze 2016 [135] 49

 w y dar zenia
Marcin Szostek,
meneder produktu
Technologie Inteligentne,
Winiowski

Mariusz Kdzierski,
prezes zarzdu
PBP EMKA
Bogdan Kulka,
wiceprezes zarzdu
PBP EMKA

Tytu Kreator Budownictwa

Krzysztof Niemiec,
wiceprezes zarzdu
Roku 2015 otrzymali:
Track Tec Urszula Maliszewska dyrektor handlowy firmy Austrotherm
Sp. z o.o. Daniel Pawowski prezes zarzdu firmy Baukra-
ne Budownictwo Sp. z o.o. Sp. k. Dariusz Blocher prezes
zarzdu, dyrektor generalny firmy Budimex SA Jerzy Ba-
eczek prezes zarzdu firmy BWL-Projekt Sp. z o.o. Jacek
Andrzejewski dyrektor ds. projektowania firmy BWL-Projekt
Sp. z o.o. Bruno Lambrecht dyrektor generalny firmy CFE
Polska Sp. z o.o. Adam Czapelka prokurent firmy Dywidag-
Systems International Sp. z o.o. Marek Gotowski prezes
zarzdu firmy Firma Gotowski Budownictwo Komunikacyjne
iPrzemysowe Sp. zo.o. Jarosaw Nawrot, Maciej Nawrot wa-
ciciele firmy Iniekcja Krystalicznej Autorski Park Technologiczny
im. dr. Wojciecha Nawrota Micha Wrzosek prezes zarzdu

ukasz awniczak, prokurent Zakady

50
Budownictwa Mostowego Inwestor Zastpczy
Inynier budownictwa
 w y dar zenia

Maciej Nawrot, waciciel

Maciej Winiewski, dyrektor ds. sprzeday, Jarosaw Nawrot, waciciel Iniekcja Krystaliczna
czonek zarzdu Sika Poland Iniekcja Krystaliczna

firmy PERI Polska Sp. zo.o. Przemysaw Borek wice- Marek Cicho,
dyrektor zarzdzajcy
prezes zarzdu firmy Poznaska Korporacja Budowlana
Alstal Grupa Budowlana
Pekabex SA Mariusz Kdzierski prezes zarzdu firmy
Przedsibiorstwo Budownictwa Przemysowego EMKA
Sp. zo.o. Maciej Winiewski dyrektor ds. sprzeday,
czonek zarzdu firmy Sika Poland Sp. zo.o. Piotr Stryjak
meneder przedstawicielstwa firmy Sita Bauelemente
GmbH Andrzej Winiowski zaoyciel iwaciciel firmy
Winiowski Sp. zo.o.

Roman Michalczuk,
czonek zarzdu
Firma Gotowski
Budownictwo
Komunikacyjne
i Przemysowe

Beata Jackiewicz,
dyrektor regionalny
REHAU stycze 2016 [135] 51
 w y dar zenia
Stefan Czarniecki,
wiceprezes PIIB
Anna piewak, prezes zarzdu Austrotherm
Urszula Maliszewska, dyrektor handlowy Austrotherm
Tytu Kreator Budownictwa Roku 2015
zosta przyznany rwnie 26 firmom:
Alstal Grupa Budowlana Sp. zo.o. Sp. k.
Austrotherm Sp. z o.o. Budimex SA
BWL-Projekt Sp. z o.o CFE Polska
Sp. zo.o. Daikin Airconditioning Poland
Sp. zo.o. Datacomp Sp. zo.o. Dorma
Polska Sp. z o.o. Dywidag-Systems
International Sp. z o.o. Fabryka Sty-
ropianu Arbet Sp. j. Firma Gotowski
Budownictwo Komunikacyjne i Przemy-
sowe Sp. z o.o. Iniekcja Krystaliczna
Katarzyna Uklejewska-Krawczyk, Autorski Park Technologiczny im. dr.
kierownik Dziau Marketingu
Izohan
Marek Walicki,
52 dyrektor
Inynier Krajowego Biura PIIB
budownictwa Micha Wrzosek, prezes zarzdu PERI Polska
Agata Falcka, rzecznik prasowy
Mostostal Warszawa
Wojciecha Nawrota Izohan Sp. z o.o.
Mostostal Warszawa SA PERI Polska
Sp. z o.o. Poznaska Korporacja Bu-
dowlana Pekabex SA Profbud Sp. zo.o.
Pruszyski Sp. z o.o. Przedsibior-
stwo Budownictwa Przemysowego EMKA
Sp. zo.o. REHAU Sp. zo.o. Sika Po-
land Sp. zo.o. Sita Bauelemente GmbH
Track Tec SA Winiowski Sp. zo.o. S.K.A.
Zakady Budownictwa Mostowego Inwe-
stor Zastpczy SA.
Maciej Podsiado,
dyrektor handlowy PERI Polska
 w y dar zenia

Jaromir Kumider, Andrzej Tomana,

prezes zarzdu Wydawnictwa PIIB prezes zarzdu Datacomp prof. Zbigniew Grabowski,
prezes honorowy PIIB

Tytuy zostay
wrczone przez:
prof. Zbigniewa Grabowskiego, pre-
zesa honorowego Polskiej Izby Iny-
nierw Budownictwa, przewodnicz-
cego Rady Nadzorczej Wydawnictwa
PIIB, oraz Jaromira Kumidra, pre-
zesa zarzdu Wydawnictwa Polskiej Gomi
Izby Inynierw Budownictwa.
honorowymi byli:
Profesor Zbigniew Grabowski y- Tomasz uchowski podsekretarz
czy wszystkim laureatom przede stanu ds. budownictwa, Stefan
wszystkim rodkw na wykony- Czarniecki wiceprezes PIIB, Wik-
wanie bada, poniewa bez nowej tor Piwkowski sekretarz general-
wiedzy wbudownictwie trudno jest ny PZITB, oraz Marek Walicki dy-
osign nowe rezultaty. rektor Krajowego Biura PIIB.

Tomasz uchowski,
podsekretarz stanu ds. budownictwa

Bardzo serdecznie gratuluj

zarwno osobom, jak i firmom.
Ciesz si, e mamy takich lau-
reatw, ktrym zaley na roz-
woju, na innowacjach, na tym
aby kraj by rozbudowywany. ()
Mam nadziej na dobr wsp-
prac, dobre relacje i konsoli-
dacj wszystkich rodowisk
tymi sowami Tomasz uchow-
ski, podsekretarz stanu ds. bu-
downictwa, rozpocz uroczy-
sto przyznania tytuw.

Thomas Kleinegees, prokurent, Piotr Stryjak, meneder przedstawicielstwa

dyrektor zarzdzajcy Sita Bauelemente Sita Bauelemente stycze 2016 [135] 53
 w y dar zenia

Wspaniay charakter caego

wydarzenia dodatkowo wzbo-
gaci wystp zespou The
Engineers Band.

Artur Szymczak, dyrektor ds. handlu Ryszard Cybulski, dyrektor serwisu

i marketingu Fabryka Styropianu Arbet Dorma Polska

Bohdan Szuczyski,
wiceprezes zarzdu
Profbud

Eliza Gissel, kierownik

Przemysaw Borek, prezes zarzdu Pekabex Bet S.A. Biura Technicznego
54 Inynier Beata aczek, wiceprezes zarzdu Pekabex S.A.
budownictwa Pruszyski
 w y dar zenia

Tomasz Dobryniewski, dyrektor zarzdzajcy Daikin Airconditioning Poland

Agnieszka Piro, marketing responsible for Daikin Airconditioning Poland
Gal poprowadzia Iwona Kutyna

Pita edycja projektu

Kreatorzy
budownictwa
Tytuem Kreator Budownictwa Roku
Wydawnictwo PIIB pragnie nie tylko
promowa dobre praktyki i etycz-
ne zachowania, ale take inspirowa
imotywowa do dalszych dziaa.

Gratulacje dla laureatw tytuu oraz

podzikowania dla wszystkich osb
Marta Graczyk, asystentka ds. marketingu wsppracujcych i wsptworzcych
Bruno Lambrecht,
i komunikacji CFE Polska
dyrektor generalny projekt zoya Dominika Rybitwa, me-
CFE Polska neder projektu.

Dominika Rybitwa, meneder projektu

Kreatorzy budownictwa

Zdjcia: Marcin Oliva-Soto, Bartek Syta

Piotr Korycki, penomocnik Jerzy Baeczek, prezes zarzdu BWL-Projekt

zarzdu ds. wdroe Jacek Andrzejewski, dyrektor ds. projektowania
Pruszyski BWL-Projekt stycze 2016 [135] 55
 technologie
Instalacje sanitarne w BIM-ie
czy nie czas ju na zmian?
mgr in. Katarzyna Rusek
INTERsoft Sp. z o.o.
BIM
(ang. Building Infor-
mation Modeling)
oznacza modelowa-
nie informacji o budynku. Zazwyczaj
tak zaczynaj si publikacje i opra-
cowania dotyczce tego sposobu
tworzenia inwestycji. Nie chc po
raz kolejny przytacza cytatw itu-
maczonych zzagranicznych publikacji
tekstw otym sposobie projektowa-
Rys. 1 Kreator budynku w systemie ArCADia BIM
56 Inynier budownictwa
Lepiej zacz ju teraz i by przygotowanym na moment,
kiedy technologia BIM bdzie obowizkow form
projektowania.
nia. Tak wygldao moje wdraanie si
wsystem iwiem, e do cisych umy-
sw inynierw trafiaj konkretne
dane ifakty. Pytanie brzmi: Co ma do
zaoferowania oprogramowanie BIM
przy projektowaniu instalacji w bu-
dynku wPolsce?
Kada osoba zainteresowana tym za-
gadnieniem, niezalenie od tego czy
jest architektem, konstruktorem czy
Absens carens (ac. nieobecny traci)
inynierem projektujcym instalacje
wewntrzne, czytaa ju te oglniko-
we stwierdzenia, ktre tak naprawd
nie s w stanie wytumaczy, czym
jest BIM ijakie daje nam korzyci. Od
kilku lat zajmuj si tworzeniem opro-
gramowania i dziki dowiadczeniu
i wsppracy z klientami wiem, jakie
s oczekiwania, problemy oraz obawy
co do wdroenia wfirmach projekto-
wych systemu BIM.
Zacznijmy od tego, e dotychczaso-
we projektowanie wprogramach CAD
byo tak naprawd rozwiniciem po-
przedniej technologii, czyli kreski icy-
fry pisane na rzutach architektonicz-
nych zostay zamienione na bardziej
precyzyjne wprowadzanie instalacji
za pomoc kresek, kek, a nastp-
nie blokw w popularnym CAD-zie.
Zapewne przyspieszyo to prac, ale
nadal wkrytycznych przypadkach pro-
jektant mg rcznie nanie osta-
teczne poprawki. W technologii BIM
cay proces inwestycyjny opiera si
cile na pracy przy komputerze, co
sprawia, e wikszo inynierw
obawia si tego systemu, a niepo-
trzebnie. Model budynku i instalacji
wnim projektowanych zawiera wso-
bie wszystkie potrzebne informacje,
a naniesione zmiany s automatycz-
nie aktualizowane we wszystkich ze-
stawieniach, widokach itd.
 technologie

Argumentem najbardziej przekonuj-

cym do przejcia z CAD na BIM jest
stara aciska maksyma Absens ca-
rens (ac. nieobecny traci). eby za
kilka lat by na czasie, lepiej zacz
ju teraz iby przygotowanym na mo-
ment, kiedy technologia BIM bdzie
obowizkow form projektowania.
Mimo e inwestycje wykonane w tej
nowoczesnej technologii s wPolsce
pojedyncze, czas nie stoi w miejscu Rys. 2 B
 udynek wykonany w module ArCADia-ARCHITEKTURA (z lewej) i zaimportowany
i regulacje prawne dotyczce for- w formacie IFC (z prawej)
my oddawania projektw w krajach
Unii Europejskiej id wkierunku BIM.
Niektre z firm, np. Skanska, zdecy-
doway ju kilku lat temu, e projek-
ty realizowane wEuropie rodkowej
i Wschodniej musz by wykonane
w programie zgodnym z systemem
BIM. Aby znacznie przyspieszy iua-
twi swoj prac, cz administra-
torw przeprowadza inwentaryzacj
swoich budynkw ju w technologii
BIM i w takich zadaniach przyda si
wiedza na temat projektowania
w BIM-ie. Modzi projektanci zdo-
bywaj wiedz o BIM-ie na studiach
iznaj podstawy ju na starcie swojej
kariery zawodowej. Na poziomie sa-
morzdw, np. wwojewdztwie mao-
polskim, wszczegowym opisie doty-
czcym dofinansowa przy projektach
Regionalnej Strategii Innowacji Woje-
wdztwa Maopolskiego 20142020
uwzgldniono rwnie zintegrowane
projektowanie, ktre opiera si na
systemie BIM. Dlatego jeli pewnego
dnia nie chcemy si obudzi wnowej Rys. 3 P
 arametry punktu czerpalnego, np. baterii czerpalnej
BIM-owej rzeczywistoci bez wiedzy
i znajomoci systemu, zacznijmy ju j w jednym programie. Nie powinno wktrym bdziemy mogli zaprojekto-
teraz wprowadzanie tej technologii to oczywicie nikogo dziwi prace wa jak najwiksz ilo elementw,
do naszych biur. nad tworzeniem takiego oprogramo- specyficznych ukadw, zawierajcy
wania oparte s na wiedzy inynie- obliczenia i dobory obiektw i ruro-
Jak zacz prac z BIM-em? Oczy- rw, ich wieloletnim dowiadczeniu cigw, pozwalajcy na automatycz-
wicie od wybrania oprogramowa- wprojektowaniu iwykonawstwie oraz ne tworzenie rysunkw dodatkowych
nia, ktre powinno charakteryzowa wiedzy programistw, ktrzy prze- itd. Czyli dobry program pozwoli nam
si kilkoma cechami. Najlepiej, eby kadaj informacje na kod. Wszystkie przygotowa pen dokumentacj,
byo tanie, dobre iatwe wobsudze. te aspekty maj duy wpyw na cen a przy programie BIM dodatkowo
Rzadko wszystkie te cechy wystpu- programu. Dobry program to taki, projekt powinien by skoordynowany

stycze 2016 [135] 57

 technologie
Rys. 4 Parametry punktu czerpalnego, np. kuchenki gazowej
z innymi branami i przygotowany
do pracy wykonawcw, a pniej ad-
ministratorw danego obiektu. Musi
by te atwy wobsudze to bardzo
wana cecha, na ktr naley zwrci
szczegln uwag, gdy przeszkole-
nie pracownika wie si z kosztem
samych szkole, a take ograniczon
wydajnoci wpracy projektanta do-
piero uczcego si programu. Czsto
s to koszty porwnywalne lub prze-
wyszajce cen oprogramowania. Ja
pozwoliam sobie przybliy BIM na
przykadzie systemu ArCADia imodu-
w instalacyjnych wnim osadzonych.
Oprogramowanie to spenia w wik-
58 Inynier budownictwa
szoci zaoenia co do cech wyma-
ganych, ktre wymieniam wczeniej:
gwn zalet jest prosta iintuicyjna
obsuga, wizualnie niernica si od midzy systemami BIM rnych produ-
programw CAD, oraz znany format
zapisu, czyli DWG. atwo pracy
oznacza rwnie mniejszy stopie
szczegowoci, co jednak moe by
iwad, izalet.
System ArCADia BIM jest oparty
na module startowym i nakadkach
branowych, ktrych gwnym zada-
niem jest wspomaganie projektowa-
nia. Prac na programie zaczynamy,
otwierajc projekt architektoniczny
danego budynku, co moemy zrobi
na kilka sposobw. Poniewa system
ten dziaa w formacie DWG, moe-
my otworzy kady rzut wykonany
w programach ArCADia-INTELLICAD,
AutoCAD itp. Jest to niewtpliwa za-
leta, bo na polskim rynku, jak do tej
pory, niewiele firm projektowych moe
sobie finansowo pozwoli na zakup
oprogramowania BIM dla kilku sta-
nowisk. Niestety, projekt wykonany
w zwykym CAD-zie jest pozbawio-
ny parametrw i tak naprawd jest
to zesp kresek poczonych wbloki
symbolizujce znane nam obiekty ar-
chitektoniczne czy elementy instalacji
wewntrznych. Po wgraniu takiego
podkadu budowlanego do programw
BIM najczciej trzeba go w odpo-
wiedni sposb dostosowa do dane-
go systemu, chociaby wprowadzajc
struktur budynku, liczb kondygnacji
iich wysoko. Wsystemie ArCADia
BIM pomocnym narzdziem jest kre-
ator budynku (rys. 1), wktrym zada-
jemy liczb kondygnacji, podajemy ich
nazwy iwprowadzamy wysoko mi-
dzy stropami. Program wymaga jesz-
cze od nas wskazania punktu staego
(bazowego) dla wszystkich poziomw
budynku. Moe by to punkt szybu
windowego, klatki schodowej lub na-
ronika budynku.
Kolejna moliwo to eksport i im-
port pliku zmodelem wformacie IFC.
Format ten daje moliwo przesa-
nia parametrycznego modelu budynku
centw. Niestety, nie wszystkie pro-
gramy posiadaj import ieksport IFC
w zakresie architektury i instalacji.
W systemie ArCADia BIM dostpna
jest moliwo zapisu w tym forma-
cie architektury i ju wkrtceinstala-
cji. Import jest na razie dostpny dla
elementw architektonicznych. Minu-
sem tego rozwizania jest fakt utraty
pewnych danych przy uyciu formatu
IFC (rys. 2). Mona mie nadziej, e
rozwj technologii BIM zmusi rynek
 technologie

do stworzenia dobrego uniwersalnego

formatu wymiany danych zawierajcych
peen model budynku.
Ostatnia trzecia moliwo to otrzy-
manie modelu budynku od architekta,
ktry wykonywa swj projekt w tym
samym rodowisku programistycz-
nym. Zachowamy wtedy wszystkie
dane i bdziemy mieli do dyspozycji
wszystkie narzdzia danego systemu.
Struktura budynku, wprowadzona na
jeden z tych trzech sposobw, po-
zwala na rozpoczcie projektowania Rys. 5
instalacji. Moemy zacz od wpro- Biblioteka katalo-
wadzenia np. punktw czerpalnych, gw w systemie
odbiornikw gazu czy kanalizacyj- ArCADia BIM
nych punktw odpywu w zalenoci
od rodzaju projektowanej instalacji.
Wprowadzamy na rzut dokadnie tak
samo, jak miao to miejsce w CAD-
-zie, zjedn tylko rnic nadajemy
poziom montau elementu nad pozio-
mem posadzki, tak aby umiejscowi
go wprzestrzeni budynku.
Parametry obiektw wprowadzanych
wsystemach BIM to charakterystycz-
ne dane obiektu (rys. 3). Ich wartoci
su jako podstawa do oblicze, ze-
stawie, a take do analizy budynku
jako caoci. Wikszo programw
zawiera ju w sobie bazy katalogw
producentw, cz oprogramowania
moe jednak odpatnie uzupenia ta-
kie bazy, ewentualnie uytkownik sam Rys. 6
moe doda wasne katalogi. Coraz Wprowadzanie ruro-
czciej producenci urzdze sani- cigw wizk rur
tarnych iarmatury przygotowuj dar-
mowe bazy, ktre mona wprowadzi dzenie pionw na kolejne kondygnacje wprowadzonych rurocigw. Jest to
do systemw BIM. Program ArCADia iwyznaczenie trasy podej do przybo- przydatne gwnie wmomencie projek-
posiada wbudowan bibliotek stan- rw czy odbiornikw. Iznowu, jeli cho- towania rurocigw ze spadkiem, gdy
dardow katalogw dla elementw po- dzi osamo wprowadzanie, nie rni si nie musimy wylicza wysokoci w-
szczeglnych instalacji. Mona te bazy ono od projektowania kreskami, poza czenia. Rwnie mamy tu pomoc wpo-
poszerza samodzielnie, dodajc kolej- wprowadzaniem trzeciej danej, czyli staci przycigania iwykrywania innych
ne katalogi i zapisujc na stae w bi- wysokoci koca rurocigu. Producenci elementw z danej instalacji. Innym
bliotece programu. Bd one dostp- oprogramowania wprowadzaj szereg przydatnym narzdziem jest rysowanie
ne przy kadym nastpnym projekcie. kreatorw itzw. uatwiaczy. WArCA- wizk rwnolegych rurocigw, np.
Kolejnym krokiem jest zazwyczaj wpro- Dia BIM mamy do dyspozycji funkcj w instalacji wodocigowej, gdy jedno-
wadzanie pionw, rurocigw rozdziel- Pobierz zelementu, co wpraktyce po- czenie wstawiamy rurocigi wody cie-
czych, odpywowych itp. oraz wyprowa- zwala nam doczy si do wczeniej pej, zimnej icyrkulacji.

stycze 2016 [135] 59

 technologie

Rys. 7 Widok 3D w ArCADia BIM instalacja kanalizacyjna Rys. 9 Eksport raportu obliczeniowego do programu Word
i wodocigowa w formacie RTF

Rys. 8 Opcje doboru w ArCADia-INSTALACJE WODOCIGOWE Rys. 10 Eksport zestawie do programu Excel i Ceninwest

Oczywicie jeli chodzi o bibliote-
ki i bazy danych rurocigw i izolacji
s one rozbudowane, podobnie jak
wprzypadku urzdze iarmatury.
Nastpny etap to wprowadzenie ar-
matury regulacyjnej, zabezpieczajcej
itp. Jest on kontynuacj projektowa-
nia iwyglda tak samo jak poprzednie
etapy wwikszoci programw.
Rnice midzy programami widocz-
ne s w momencie wprowadzania
ksztatek. Sposobw jest kilka: pro-
jektant rcznie modeluje poczenia,
wstawiajc kad ksztatk po kolei:
trjniki, redukcje, przejcia mate-
riaowe. Inn moliwoci jest auto
matyczne wstawianie przez pro-
gram ksztatek, ktre wybierane s
zkonkretnego systemu rurocigw.
S mniej szczegowe programy,
w ktrych wstawiane s ksztatki
o wymiarach urednionych i uza-
lenionych od rednicy rurocigw.
Ostatnia metoda, mniej dokadna,
jeli chodzi o wizualizacj 3D, to
automatyczne generowanie do ze-
stawie ksztatek, ktre nie maj
swojego odzwierciedlenia wizualne-
go wmodelu budynku iinstalacji, bo
nie maj znaczcych rozmiarw (naj-
czciej w instalacjach wodocigo-
wych, grzewczych). Na rys. 7 wida
elementy instalacji wraz z ksztat-
kami. W module ArCADia-INSTALA-
CJE KANALIZACYJNE s one ge-
nerowane w momencie czenia ze
sob rurocigw, wmiejscu ich po-
czenia. Wmodule ArCADia-INSTA-
LACJE WODOCIGOWE program
automatycznie wyznacza zestawy
poczeniowe ksztatek i nie s one
widoczne na widokach, lecz jedynie
wzestawieniach materiaowych.
W nakadkach branowych wanym
elementem jest jeszcze tzw. punkt
pocztkowy instalacji. Program, aby
dobrze przeliczy instalacj i stwo-
rzy analizy, potrzebuje pocztku in-
stalacji (np. kota) i jej zakoczenia
(np. grzejnika). Wnakadkach brano-
wych mog to by rzeczywiste obiek-
ty lub wirtualne punkty. Zawieraj one
rwnie informacje i parametry wej-
ciowe do oblicze instalacji.
Jak wida, wprowadzanie instala-
cji w systemie BIM moe by pro-
ste i nie odbiega mocno od sposobu

60 Inynier budownictwa
 technologie

projektowania, do jakiego przyzwyczai

nas CAD. Czas pracy nad projektem
we wstpnej fazie moe by nieco
duszy, poniewa modelowanie para-
metryczne ju na etapie wstawiania
elementw zapewnia sprawdzenie po-
prawnoci instalacji.
Przejdziemy do drugiej fazy projektu,
czyli do oblicze, zestawie i rysun-
kw dodatkowych.
Dla projektanta instalacji wewntrz-
nych bardzo du rol odgrywa dobr
elementw i obliczenia. Modu ArCA-
Dia-INSTALACJE WODOCIGOWE Rys. 11 Rysunki dodatkowe
daje nam kilka moliwoci. Moemy
wszystkie elementy przeznaczy do
automatycznego doboru przez pro-
gram z katalogw producenta, przy
czym moemy zrnicowa materiay
rurocigw na przewody rozdzielcze,
piony ipodejcia (rys. 8).
Mona rwnie wprowadzi rurocigi
orednicy imateriale dobranym tak,
aby program nie bra ich pod uwag
przy doborze, ale jedynie przy oblicze-
niach hydraulicznych. Taka sytuacja
moe mie miejsce m.in. wwczas,
gdy dowizujemy si do ju istnie- Rys. 12 Wynik porwnania rnych wersji projektu
jcej instalacji.
Same obliczenia w wikszoci progra-
mw s bardzo podobne i rni si W tym momencie mona by zada nowa. Natomiast jeli projekty wy-
ewentualnie sposobem wywietlania pytanie, w ktrym miejscu poja- konane s w systemie np. ArCADia
danych. Wsystemie ArCADia BIM ra- wia si BIM? Samo projektowanie BIM, mamy do dyspozycji narzdzie,
port zoblicze wformacie RTF moemy w systemie opartym na obiektowym jakim jest scalanie projektu. Wprak-
przesa do edytora tekstu, ktry ten wstawianiu elementw nie rni si tyce wyglda to wten sposb, e ar-
format obsuguje, np. Worda (rys. 9). wiele od programw CAD. Prawdzi- chitekt po sporzdzeniu projektu bu-
Jeli instalacja jest poprawnie zapro- wy BIM zaczyna si w momencie, dynku wysya do instalatorw podkad
jektowana, moemy ju wygenerowa kiedy zakoczymy projekt i musimy budowlany (model budynku). Nastp-
automatyczne zestawienia mate- sprawdzi, czy jego elementy nie ko- nie inynierowie odpowiedzialni np.
riaw, wykazy elementw, ktre na- liduj zinnymi instalacjami wbudyn- za instalacje wodocigowe i gazowe
stpnie mona przesa do programu ku, iwprowadzi ewentualne zmiany. rwnolegle wprowadzaj zmiany, tzn.
Excel, Word czy programw kosztory- Jeli mamy do dyspozycji papierow dodaj obiekty i rurocigi ze swojej
sowych, takich jak Ceninwest. dokumentacj lub jej wersj elektro- brany. W trakcie procesu zdarza
Dziki wprowadzeniu elementw do niczn wykonan z kresek CAD, wy- si, e w projekcie architektonicz-
jednego modelu moemy rwnie krycie kolidujcych ze sob elemen- nym zachodz zmiany is one wysy-
wprowadzi rysunki dodatkowe, np. tw jest bardzo trudne. Pierwszym ane do poszczeglnych uczestnikw.
dla instalacji wodocigowej aksono- problemem jest ju poczenie ze Moe zaistnie taka sytuacja, e nie
metrie lub dla instalacji gazowej ika- sob takich projektw w jedn do- wszyscy bd pracowa na aktual-
nalizacyjnej rozwinicia iprofile. kumentacj, tak aby mc j koordy- nych podkadach. Wwczas wprosty

stycze 2016 [135] 61

 technologie

sposb mona takie prace skoordynowa poprzez sca-

lenie, a wczeniej porwnanie projektw. Porwnywarka
wArCADia BIM pokae projektantowi rnice midzy ko-
lejnymi wersjami projektu oraz nowe elementy, jakie po-
jawiy si wmodelu, atake te, ktre zostay usunite.
Informacja podana jest wizualnie na widoku 3D (rys. 12)
i rzucie, gdzie odpowiednimi kolorami pokazany jest wy-
nik porwnania dokumentw. Dodatkowo stworzona jest
rwnie lista zmienionych inowych elementw oraz tych,
ktre s tylko w jednym dokumencie. Na rys. 12 pokazany
jest wynik porwnania dwch wersji projektu. Wyranie
wida zmiany dotyczce okien dachowych, ana niebiesko
Rys. 13 Projekt instalacji gazowej w systemie ArCADia BIM pokazana jest dodana kondygnacja.
Koordynator wybierze najbardziej aktualn wersj, a na-
stpnie podczas scalania poczy ze sob wszystkie bran-
e. W omawianym przypadku bd to architektura, gaz
(rys. 13) iwoda (rys. 14).
eby przeprowadzi scalenie, pliki musz pochodzi
zjednego pliku rdowego iby wieo zapisane, sca-
lane s bowiem najbardziej aktualne wersje projektu.
Nastpnie wybieramy, jak bran chcemy przej
zdrugiego pliku.
Tym sposobem osoba koordynujca prac otrzymuje jeden
spjny model budynku, wktrym znajduj si wszystkie za-
projektowane przez uczestnikw instalacje iobiekty. Teraz
Rys. 14 Projekt instalacji wodocigowej moemy sprawdzi, czy midzy elementami znajduj si
kolizje, a jeli tak, to jakie i gdzie. W programach zgod-
nych zBIM moemy na tym etapie znale kolizje pomidzy
Program ponownie wszystkimi obiektami wprowadzonymi w systemie. I tak
przelicza cay model wArCADia BIM po zaznaczeniu wyszukiwania kolizji insta-
lacji wodocigowej i gazowej program w bardzo wyrany
iczy ze sob projekty
sposb zaznacza takie kolizje (rys. 17).
(rys. 16) zgodnie ztym,
Sprawdzenie to wymaga wprawdzie od projektanta wik-
co wybralimy. szego zaangaowania w poprawno projektu jako cao-
Rys. 15 Wybr scalanych bran ci, jednak pozwala lepiej przygotowa projekt do etapu
wykonawczego. Wanie oszczdnoci na etapie wyko-
nawstwa s najwikszym argumentem za wprowadze-
niem systemu BIM.
Podsumowujc, chciaabym zwrci uwag na rzecz bar-
dzo wan, ktra wynika z tego, e w programie mamy
jeden model budynku, awszystkie rysunki to odpowiednie
widoki tego modelu. Mona powiedzie, e zestawienia
s rwnie pewnego rodzaju tabelarycznym odzwiercie-
dleniem modelu. Dziki takiej technologii zmiana elementu
na jednym zwidokw powoduje wrzeczywistoci zmian
modelu, awkonsekwencji wszystkie widoki aktualizuj si
do nowego stanu obiektu. Przykadowo wstawienie zawo-
ru odcinajcego na rurocigu na aksonometrii spowoduje
Rys. 16 Plik po scaleniu wstawienie go na innych widokach idoliczenie do zaworw

62 Inynier budownictwa
 technologie

wzestawieniu materiaw. Zwyke programy CAD nie po-

Rys. 17 Widok 3D z zaznaczonymi kolizjami midzy instalacj
wodocigow a gazow
siadaj takiej funkcji, co czsto oznacza mudne przery-
sowywanie wielu rysunkw. Trzeba przyzna, e wBIM-ie
wikszo zmian wprojekcie nie sprawia trudnoci, dziki
czemu mona wykonywa rne jego analizy i warianty,
np. materiaowe.
Zapewne najtrudniej jest zacz prac zBIM-em, prze-
kona si do niego inie ba si nowej technologii. Warto
to zrobi z kilku powodw. Pienidze wydane na opro-
gramowanie szybko si zwrc, biorc pod uwag czas
zaoszczdzony przy jakichkolwiek zmianach w projekcie.
Znajomo nowych technologii to zawsze dodatkowa wie-
dza, ktra przyda si nam wnegocjacjach, otworzy drog
do klientw, ktrzy musz wykonywa inwestycje zgodnie
z BIM-em. W ostatecznym rozrachunku niezalenie od
tego, czy modelowanie budynku stanie si standardem
czy nie, bdziemy przygotowani na zmiany.

krtko
Warszawa Zachodnia otwarta
Dworzec kolejowy Warszawa Zachodnia zosta oddany do uyt-
ku pasaerw. Obiekt opowierzchni ok. 1300 m zlokalizowany
jest bezporednio przy Alejach Jerozolimskich. Dziki wsp-
pracy PKP S.A., Xcity Investment igrupy deweloperskiej HB
Reavis, dworzec powsta wrok od rozpoczcia budowy.
W ramach inwestycji wybudowano budynek zlokalizowany od
strony Alej Jerozolimskich, ktry bdzie stanowi dodatkow
powierzchni dla obiektu przy ulicy Tunelowej. Dotychczasowy
dworzec bdzie nadal obsugiwa podrnych.
Koncepcja architektoniczna nowego dworca powstaa w pra-
cowni FS&P ARCUS, a jej najbardziej charakterystycznymi
elementami s znajdujca si nad gwnym wejciem impo-
nujca szklana kopua opowierzchni 500 m oraz wysoka na
20m wiea zegarowa ztarcz orednicy 3,5 m. Nowy dworzec
mieci si praktycznie wcaoci pod ziemi. Wzlokalizowanej
na poziomie -1 hali znajduje si 6 stanowisk kasowych i dwa
biletomaty. Obiekt jest w peni dostosowany do potrzeb osb
niepenosprawnych. 15 minut. Pod koniec tego roku, gdy do uytku zostanie odda-
Bezporednio przy wejciu do dworca, na poziomie 0, przewi- ny Ietap ssiadujcego zdworcem kompleksu biurowego West
dziano 33 miejsca parkingowe typu kiss & ride, gdzie osoby Station, udostpniony zostanie rwnie patny parking pod-
odprowadzajce bd mogy bezpatnie zostawi samochd na ziemny.

stycze 2016 [135] 63

 w y dar zenia
Badanie BIM
A
utodesk ogosi (listopad 2015r.)
raport BIM polska perspek-
tywa. Celem badania byo
okrelenie poziomu znajomoci iwyko-
rzystania BIM w Polsce, efektw dla
brany architektonicznej ibudowlanej,
a take szans, barier i perspektyw
dalszego rozwoju. Patronat honorowy
nad badaniem objli: Polska Izba Iny-
nierw Budownictwa, Polski Zwizek
Firm Deweloperskich, Stowarzysze-
nie Architektw Polskich SARP. Bada-
nie, na zlecenie Autodesk, realizowa
Instytut Millward Brown.
wiadomo iwykorzystanie
BIM wPolsce
Badanie wskazuje, e wiadomo
BIM oscyluje na poziomie 46%. Okoo
25% respondentw deklaruje stoso-
wanie tej metodyki przy realizowa-
nych projektach. wiadomo ta jest
zauwaalnie wysza w wikszych or-
ganizacjach zatrudniajcych powyej
10 osb (56,5%) oraz wrd osb
modszych staem blisko 60%.
Respondenci oceniaj, e wiadomo
BIM jest wysza wrd architektw
(65,4%), projektantw konstrukcji
iinstalacji (50,3%), nisza, jeeli m-
wimy o wykonawcach, inwestorach
czy te wacicielach budynkw.
Po co nam BIM
Opinia, e BIM pozwala na osignicie
szeregu korzyci w procesie projek-
towo-budowlanym, jest powszechnie
podzielana. 61,63% respondentw,
ktrzy go stosuj, za najwiksz
korzy uwaa wysz jako two-
rzonych projektw; 60,47% mniej
bdw na etapie realizacji inwestycji.
Dalsze wskazania to lepsza wsp-
praca zaangaowanych w projekt,
64 Inynier budownictwa
Patron
at
ed
M
ialny
Patr
on at
Med
ialn
y
usprawnienie projektowania oraz ley podj, respondenci wymieniaj
tworzenie bardziej wydajnych projek- przede wszystkim: budowanie wia-
tw (odpowiednio: 39,53%; 38,37%; domoci wrd inwestorw (ponad
37,21%). 40%), edukacj rynku (ponad 37%)
Wrd przedstawicieli brany, ktrzy oraz opracowanie polskich standar-
stosuj BIM, ponad 60% responden- dw BIM (36%). Charakterystyczne
tw uwaa, e pozwala on na obnie- jest, e potrzeb dziaa wskazuj
nie kosztw wcaym cyklu powstawa- prawie wszyscy, jedynie 2,5% mwi,
nia iycia budynku. 67,28% tej grupy e nie ma potrzeby podejmowania
wskazuje na oszczdnoci przewy- adnych krokw.
szajce 15%. Respondenci dostrze- Wrd czynnikw, ktre spowalniaj
gaj take oszczdnoci na etapie rozwj BIM wPolsce, wymieniane s:
przedmiarowania, kosztorysowania, maa liczba specjalistw pracujcych
realizacji budowy, projektowania ar- z BIM (71,4%), niska wiadomo
chitektonicznego oraz branowego. korzyci wrd inwestorw (68,9%),
brak wsplnych standardw dziaania
Jak wpeni wykorzysta (68,9%), niech do zmian w meto-
zalety BIM? dyce projektowania (61,5%) czy te
BIM jest nowym, na skal globaln, zbyt niskie ceny projektw (83,9%)
sposobem pracy w brany architek-
toniczno-budowlanej. Wwielu krajach Optymistyczna przyszo
tocz si debaty na temat adopcji Blisko 42% respondentw stosu-
BIM czy te dostosowania prawa. je BIM krcej ni 3 lata. 54% bada-
W Polsce wrd dziaa, ktre na- nych (wiadomych idei BIM) ocenia,

e liczba projektw realizowa-
nych wich firmach zwykorzy-
staniem tej metodyki bdzie
si zwiksza. Opinia ta jest
istotnie czciej podzielana
w firmach zatrudniajcych 10
i wicej pracownikw, czyli
tam, gdzie jest wiksza ska-
la wykorzystania BIM. Badani
widz szereg korzyci wynika-
jcych z jego stosowania, co
pokazuje rosnc popularno
tej metodyki.
BIM: polska perspektywa
Autodesk Day 2015
B
lisko 300 osb wzio
udzia w oglnopolskiej
konferencji BIM: pol-
ska perspektywa Autodesk
Day 2015, ktra odbya si
17 listopada 2015 r. w War-
szawie.
Wydarzenie zgromadzio mene-
derw oraz kadr zarzdzaj-
c firm zsektora budowlanego
architektw, konstruktorw,
inynierw, wykonawcw,
a take przedstawicieli czo-
owych instytucji i organizacji
branowych. Patronat hono-
rowy nad konferencj objli:
Polska Izba Inynierw Budow-
nictwa, Polski Zwizek Praco-
dawcw Budownictwa, Polski
Zwizek Firm Deweloperskich,
Stowarzyszenie Architektw
Polskich SARP.
Tematyka spotkania zwizana
zrnymi aspektami BIM, jego
w y dar zenia
Informacje obadaniu dejmujce decyzje dotyczce
Badanie na zlecenie Autodesk stosowanych przez firm roz-
zostao przeprowadzone na wiza technicznych. Badanie
prbie 350 firm z brany ar- zrealizowane zostao za po-
chitektoniczno-budowlanej moc techniki mix mode (CATI,
(pracownie architektoniczne, CAWI, CAPI) zwykorzystaniem
firmy zajmujce si projekto- jednolitego narzdzia badaw-
waniem konstrukcji/instalacji czego kwestionariusza.
budowlanych, firmy deweloper-
skie). Respondentami, zktry- Komentarze do wynikw ba-
mi przeprowadzano wywiady, dania: www.inzynierbudownic-
byli decydenci kadra zarz- twa.pl.
dzajca firm oraz osoby po-
Patron
at
ed
M
ialny
znaczeniem irol wkomplekso- lan czekaj jednak wyzwania
wym procesie inwestycyjnym, w postaci zwikszania wia-
Patr
wzbudzia ogromne zaintere-
ondomoci BIM, edukacji rynku,
at
a take opracowania polskich
sowanie uczestnikw. Gw-
nym punktem konferencji byo standardw.
ogoszenie badania BIM pol- Gocie konferencji mieli do wy-
ska perspektywa, anastpnie boru liczne sesje tematyczne,
Med
debata omawiajca jego wyniki. m.in.: praktyczne przykady
ialn
Jej uczestnikami byli przedsta- y wykorzystania BIM swoje
wiciele firm oraz organizacji: dowiadczenia w tym zakresie
Rafa Badys, wiceprezes Pol- przybliyli przedstawiciele firmy
skiego Zwizku Pracodawcw BuroHappold, N+parametric
Budownictwa, Marek Dbrow- design oraz PM Group; kwestie
ski, dyrektor WSP Polska, Woj- legislacyjne w zakresie BIM
ciech Jdrzejczak, dyrektor za- sesja z udziaem ekspertw
rzdzajcy Autodesk wPolsce, zPolskiego Zwizku Inynierw
Mariusz ciso, prezes SARP. iTechnikw Budownictwa oraz
Eksperci byli zgodni, e BIM to Stowarzyszenia Architektw
temat wany iistotny dla caej Polskich SARP; a take sesje
brany rwnie wykonawcw dotyczce narzdzi wspoma-
iinwestorw, ktrzy, jak wyni- gajcych wykorzystanie BIM
ka zraportu, maj najmniejsz np. A360 Collaboration for
wiadomo BIM. Polsk bran- Revit.
architektoniczno-budow-
stycze 2016 [135] 65
 na cz asie

Budowa Generation Park w Warszawie

Skanska Property Poland rozpocza realizacj Ietapu inwestycji przy ron-
dzie Daszyskiego budynku X, ktry skada si bdzie z11 kondygnacji
naziemnych oraz 2 podziemnych, oponad 21 000 m powierzchni najmu.
Jego zakoczenie jest zaplanowane na IV kwarta 2017 r. Generation Park
skada si bdzie z3 budynkw ook. 84 000 m powierzchni najmu, cer-
tyfikowanej na poziomie LEED Platinum. Architektura: JEMS Architekci.

Otwarto Zielone Arkady

wBydgoszczy 
Budowa centrum handlowego Zielone Arkady dla ECE Pro-
jektmanagement trwaa 19 miesicy. czna powierzchnia
handlowa na trzech kondygnacjach to 50 tys. m. Do ga-
lerii przylega szeciokondygnacyjny parking dla 1200 po-
jazdw. STRABAG wybudowa centrum wg projektu biura
STABIL Sp. zo.o. Najtrudniejszym elementem byo wyko-
nanie skomplikowanej konstrukcji wejcia gwnego wfor-
mie krysztau (wykonawca: COMPLEX-BUD).

Spalarnia odpadw wKrakowie

Krakowski Zakad Termicznego Przeksztacania Odpadw oddano
do uytkowania. Do instalacji owydajnoci 220 tys. ton odpadw
na rok trafi odpady komunalne. W wyniku ich utylizacji zostanie
wyprodukowana energia cieplna w iloci 10% zapotrzebowania
miasta ienergia elektryczna wiloci odpowiadajcej rocznemu za-
potrzebowaniu tramwajw. Koszt inwestycji to ok. 673 mln z netto.
Inwestor: Krakowski Holding Komunalny S.A. w Krakowie. General-
ny wykonawca: POSCO Engineering & Construction Co.
rdo: Krakowski Holding Komunalny S.A.

Innowacyjny geomonitoring 
Zgierska firma Geoplan wdraa now metod badania przemieszcze
i odksztace obiektw. Wykorzystujc istniejce ju rozwizania, we
wsppracy z Uniwersytetem Warmisko-Mazurskim, stworzya system
umoliwiajcy prostsze idokadniejsze pomiary. System geomonitoringu
strukturalnego dziaa wukadzie permanentnych geodezyjnych pomiarw
wraz z zewntrznymi czujnikami geotechnicznymi i meteorologicznymi.
Przeznaczony do inwestycji kubaturowych, przemysowych oraz prac in-
ynieryjnych wbudownictwie wysokociowym ipodziemnym.

66 Inynier budownictwa
 na cz asie

The Tides z widokiem na Wis

The Tides to pierwszy budynek biurowy wWarsza-
wie powstajcy tu nad Wis. Projekt pracowni Ku-
ryowicz & Associates bdzie mia cznie 13 300 m
powierzchni biurowej oraz cz aparthotelu liczc
12 ekskluzywnych apartamentw. Obiekt zostanie
oddany do uytku wIkwartale 2016 r.
rdo: CBRE

Nowa siedziba mBanku

Przystanek mBank powstaje przy ulicy Kiliskiego 74 wodzi ibdzie
mie ok. 24 000 m2 powierzchni biurowej, sze kondygnacji naziem-
nych oraz25 m wysokoci. Powstanie te podziemny parking na ok.
180 samochodw oraz 140 miejsc dla rowerw. Nowoczesny obiekt
bdzie zintegrowany z dwoma istniejcymi na tym terenie zabytka-
mi: paacykiem oraz oficyn. Budynek zostanie oddany do uytku
w III kwartale 2017 r.

WOlsztynie rusz tramwaje

Ponad 6 km linii tramwajowej, przebudowa
Fabryka ATLASA skrzyowa, drg icieek rowerowych oraz
na Biaorusi gotowa  budowa nowej ulicy Bukowskiego to gw-
ATLAS otworzy w Grodnie nowy ne zaoenia zrealizowanego przez Skanska
zakad, ktry wcigu doby bdzie olsztyskiego projektu tramwajowego. Zo-
mg wyprodukowa 40 tys. m2 sta on podzielony na 5 etapw. Zakres prac
papy. Inwestycj zrealizowano Skanska obj odcinek A: ulice Witosa Po-
w ramach nalecej do Grupy skiego Sikorskiego iul. Tuwima. Nowa linia
ATLAS spki Taifun. Budowa roz- tramwajowa powstaa w 430 dni. Warto
pocza si wkwietniu 2014 r., apo inwestycji to ponad 149,8 mln z brutto.
19 miesicach nowa fabryka zosta-
a oddana do uytku. Whali opo-
wierzchni 4 tys. m2 zainstalowano
nowoczesn, zautomatyzowan
lini produkcyjn o dugoci nie-
Opracowaa
mal 80 m. Inwestycja kosztowaa Magdalena Bednarczyk
ponad 20 mln z.
WICEJ NA 
Fot. D. Kulesza
www.inzynierbudownictwa.pl

stycze 2016 [135] 67

 w y dar zenia
Bezpieczestwo konstrukcji
przede wszystkim
Krystyna Winiewska
Fot. archiwum Wydawnictw Naukowych PWN
20
listopada 2015 r. In-
stytut PWN zaprosi
specjalistw brany
budowlanej na konferencj Konstruk-
cje budowlane. Bezpieczestwo pro-
cesu projektowo-konstrukcyjnego.
W warszawskim Centrum Konferen-
cyjnym Muranw uczestnicy konferen-
cji mieli moliwo poznania narzdzi
oraz najnowszych wytycznych, atake
otrzymania praktycznych wskazwek
wzakresie szeroko rozumianego bez-
pieczestwa konstrukcji budowlanych.
Funkcje moderatora spotkania peni
in. Wiesaw Bocheczyk. Inauguracyj-
ny wykad powicony bezpieczestwu
poarowemu tuneli drogowych imetra
wygosi dr Wojciech Grodecki.
Potem odbyy si cztery panele, pod-
czas ktrych specjalici prezentowali
referaty i wsplnie z zaproszonymi
Eksperci: Wiesaw Bocheczyk, Artur Hetmann, Wojciech Grodecki
68 Inynier budownictwa
ekspertami odpowiadali na liczne py-
tania zebranych.
W kolejnych referatach powrci te-
mat bezpieczestwa poarowego:
brygadier in. Artur Hetmann mwi
o wymaganiach ppo. w odniesieniu
do budynkw, dr hab. Robert Kowalski
ozachowaniu konstrukcji elbetowych
wwarunkach poarowych, wpywie wy-
sokich temperatur na beton istal.
Dr hab. ukasz Drobiec opowiada
o problemach bezpieczestwa kon-
strukcji murowych. Nastpnie drTe-
resa Moaryn przedstawia rne
moliwoci zabezpiecze powierzch-
niowych konstrukcji elbetowych.
Wielki wpyw na bezpieczestwo maj
przepisy i o nich wanie, a cilej
odokonanych w2015 r. nowelizacjach
Prawa budowlanego, mwi Wiesaw
Bocheczyk.
Patron
at
ed
M
ialny
Patr
on at
Med
ialn
y
Prof. Rainer Mahlamki, twrca projektu
budynku Muzeum Historii ydw Polskich
POLIN
Prof. Wodzimierz Starosolski we
wstpie do jednego zpaneli zaznaczy,
e kiedy projektowao si inaczej, te-
raz pierwszym elementem wpodejciu
do projektowania powinna by troska
o to, aby przypadkowe uszkodzenie
jednego elementu nie spowodowao
katastrofy postpujcej obiektu. Pod-
kreli, e oparcie si tylko na Polskich
Normach nie wystarcza np. do zagwa-
rantowania bezpieczestwa konstruk-
cji budynku o wysokoci ponad 55 m
lub oduym rzucie, wprzypadku takich
budynkw projektant musi zaplanowa
dodatkowe rodki bezpieczestwa.
Uczestnikom konferencji zostao
przedstawionych kilka najnowszych,
wyjtkowo udanych realizacji: Pawilon
Polski na wystawie Expo 2015 wMe-
diolanie, filharmonia wSzczecinie, Mu-
zeum Historii ydw Polskich POLIN,
warszawski wieowiec Zota 44.
Warto doda, e wiele ciekawych
i wanych wskazwek wykonawczych
oraz projektowych zawieray prezen-
tacje firm.

Zwikszenie zdolnoci przesyowych
istniejcych linii energetycznych
napowietrznych
mgr in. Robert Czy
mgr in. Piotr Wojciechowski
in. Marcin Tuzim
Elbud-Projekt Warszawa Sp. z o.o.
O
becnie w zwizku z coraz
wikszym zapotrzebowaniem
na energi elektryczn powa-
nym wyzwaniem staje si sprosta-
nie temu zapotrzebowaniu. Zmiany
technologie
Podstawowym problemem przy zwikszeniu zdolnoci
przesyowych istniejcych napowietrznych linii elektroener-
getycznych jest ograniczona obcialno prdowa linii.
klimatu, w tym ubiegoroczne upay, szych czasw stopni zasilania, czyli
zmusiy Polskie Sieci Elektroenerge- ogranicze w przesyle mocy, przede
tyczne, operatora krajowego sys- wszystkim do najwikszych odbior-
temu elektroenergetycznego (KSE), cw. Aby w przyszoci unikn ta-
do wprowadzenia znanych z dawniej- kich problemw, niezbdne s stae
Rys. 1
Stan sieci przesyowej oraz plan jej rozwoju
do 2025 r. (rdo www.pse.pl)
stycze 2016 [135] 69
 technologie

inwestycje wnowe jednostki wytwr-
cze oraz sie przesyow idystrybu-
cyjn. Konieczne s rwnie moder-
nizacje ju istniejcych elementw
KSE, zwaszcza napowietrznych sie-
ci wysokiego napicia. Pozwoli to na
znaczne zwikszenie pewnoci zasila-
nia izdolnoci przesyowych.
Krajowy system
elektroenergetyczny
Krajowy system elektroenergetycz-
ny to zbir urzdze przeznaczonych
do wytwarzania, przesyania ibezpo-
redniej dystrybucji energii elektrycz-
nej, poczonych ze sob funkcjonal-
nie wsystem umoliwiajcy dostaw
energii do odbiorcw na terenie caego
kraju wsposb cigy inieprzerwany.
Wskad KSE wchodz: rda energii,
sie przesyowa isie dystrybucyjna;
system jest powizany zpodmiotami
zagranicznymi, zktrymi prowadzona
jest wymiana energii.
Wedug danych na koniec 2010 r.
sie przesyow w kraju tworzy 13
tys. km linii NN (wtym 5 tys. km li-
nii 400 kV i 8 tys. km linii 220 kV)
oraz 99 stacji elektroenergetycznych
zasilajcych sieci dystrybutorw iod-
biorcw przemysowych. Znaczca
ilo linii przesyowych wybudowana
zostaa wlatach 60. i70. ubiegego
wieku. redni wiek majtku sieciowe-
go wynosi ok. 40 lat, aprzewidywany
redni czas sprawnoci funkcjonalnej
gwnych elementw sieci przesyo-
wej to 13 lat dla linii 220 kV i22 lata
dla linii 400 kV. Wlatach 20112025
poziom planowanych nakadw na roz-
budow sieci przesyowej szacuje si
na ponad 22,6 mld z [1], [2].
Normy
Zwikszenie zdolnoci przesyowych
istniejcych linii wysokiego napicia
moliwe jest poprzez ich moderniza-
cje. Naley pamita ozmianach norm
i przepisw, ktre wymuszaj wpro-
wadzenie znaczcych zmian w pro-
jektach. Wtabeli zestawiono podsta-
wowe zmiany zachodzce wnormach,
zarwno elektrycznych, jak i czys-
to konstrukcyjnych. Schematycznie

Tab. Ewolucja norm od poowy XX w. do 2012 r.

Cz elektryczna Cz konstrukcyjna
PN-EN 101 (1948 r.)
PN-B-03200 (1951, 1956, 1962, 1976 r.)
PN-E-05100 (1958, 1962, 1967, 1975 r.)
Konstrukcje stalowe
Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Oglne przepisy budowy
Wedug powyszych norm wybudowano znaczc ilo linii 220 kV i 400 kV w Polsce. Z tego okresu pochodzi rwnie
wikszo dokumentacji konstrukcji supw (katalogowych) wykorzystywanych przez wiele nastpnych lat
PN-80/B-03200 Konstrukcje stalowe.
Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-B-03205:1984 Konstrukcje stalowe. Podpory linii elektroenerge-
tycznych Projektowanie i wykonanie
Znaczco podwyszono wymagania w projektowaniu konstrukcji supw stalowych w stosunku do lat 50., 60. i70. XX w.
PN-E-05100:1998 Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projekto- PN-90/B-03200
wanie i budowa. Linie prdu przemiennego
z przewodami goymi PN-B-03205:1996
W zakresie wymaga elektrycznych nie nastpiy istotne zmiany.
Znaczco podwyszono wymagania wprojektowaniu konstrukcji supw stalowych w stosunku do PN-80/B-03200
PN-EN 50341-1:2005 Elektroenergetyczne linie napowietrzne prdu
przemiennego powyej 45 kV. Cz 1. Wymagania oglne. Specyfi- Normy PN-B
kacje wsplne
PN-EN 50341-3-22:2010 Elektroenergetyczne linie napowietrzne
prdu przemiennego powyej 45 kV. Cz 3. Zbir normatywnych Eurokody
warunkw krajowych. Polska wersja EN 50341-3-22:2001
Wprowadzenie normy europejskiej PN-EN 50341 oraz Eurokodw zasadniczo zmienio od 2010 r. projektowanie konstrukcji wsporczych
(supw) oraz dobr osprztu w liniach elektroenergetycznych. Zwikszono obcienia klimatyczne (wiatr, sad), wprowadzono nowe
kombinacje obcie (zwaszcza kombinacje obcie wiatru i sadzi), zwikszono wymagania konstrukcyjne (np. zmniejszenie dopuszczal-
nych smukoci elementw, inne nonoci pocze rubowych) oraz wymagania dotyczce wartoci obcie dziaajcych
na osprzt linii. Skutkowao to m.in. znaczcym wzrostem ciaru konstrukcji supw oraz zwikszeniem wytrzymaoci osprztu
W 2014 r. opublikowano w Polsce now norm europejsk PN-EN 50341-1:2013.
Obecnie uzgadniany jest zacznik krajowy prPN-EN 50341-2-22 do tej normy

70 Inynier budownictwa
 technologie

przedstawiono zakres normatywnych
zmian, jakie miay miejsce o okre-
sie 19482014. Najwiksze zmiany
wprowadzio zastosowanie do pro-
jektowania konstrukcji wsporczych
norm: PN-EN 50341-1:2005 i PN-
EN 50341-3-22:2010. Normy te
wprowadziy nowe zasady wyzna-
czania kombinacji obcieniowych,
wszczeglnoci:
nowe kombinacje dla wzajemnych
oddziaywa wiatrowo-sadziowych,
nowe kierunki dziaania wiatru na
konstrukcje iprzewody,
nowe formuy obliczeniowe dla ob-
cie od sadzi iwiatru,
zwikszenie wartoci charaktery-
stycznych obcie wiatrem i sa-
dzi na przewody i konstrukcje
wsporcze,
dodatkowe kombinacje zwizane
z nierwnomiernym obcieniem
sadzi przewodw,
n  owe zasady obliczania obcie
od zerwania przewodw dla supw
mocnych,
z mniejszenie dopuszczalnych smu-
koci prtw.
Ciary konstrukcji supw projekto-
wane zgodnie z tymi normami w po-
rwnaniu z poprzednio obowizu-
jcymi normami ulegy zwikszeniu
o 1530% w zalenoci od rodzaju
supa istrefy klimatycznej.
wodzie prd powoduje jego nagrzewa- przedstawiono stan techniczny ng
nie. Im wiksza warto prdu pynie supa Sc120 na linii 110 kV wwoje-
w przewodzie, tym bardziej si on wdztwie zachodniopomorskim.
nagrzewa, atym samym bardziej si
rozciga izwis midzy poszczeglnymi Zakadajc jednak, e istniejce su-
supami ronie. Najstarsze linie napo- py s wdobrym stanie technicznym,
wietrzne projektowane byy zazwyczaj to i tak nie speniaj one wymaga
dla granicznej, dugotrwaej tempera- obecnych norm elektrycznych i kon-
tury pracy przewodw 4060C. Dla strukcyjnych. W takim przypadku
tych temperatur sprawdzane te byy podwyszenia supw i sprawdzenia
wymagane minimalne odstpy izola- odlegoci elektrycznych na supie
cyjne. Obecnie bardzo rzadko schodzi (np. odlegoci midzyprzewodowe,
si z temperatur pracy linii poniej podskoki, wychylenia acuchw prze-
80C, przy czym maksymalna dopusz- lotowych imostkw) naleaoby wyko-
czalna temperatura przewodu ACSR na zgodnie z normami obowizuj-
wynosi ok. 90C. cymi wchwili projektowania ibudowy
W wikszoci przypadkw, chcc linii. Nie jest to dobre podejcie m.in.
zwikszy graniczn temperatur ze wzgldu na bezpieczestwo.
pracy linii, aco za tym idzie dociy Podwysze supw mona unikn,
j, naleaoby podnie istniejce su- zwikszajc nacigi przewodw, jed-
py w celu zwikszenia wysokoci za- nak wwikszoci przypadkw jest to
wieszenia przewodw i zapewnienia niemoliwe ze wzgldu na ograniczon
spenienia odlegoci izolacyjnych wy- wytrzymao supw oraz stany gra-
maganych normami. Gwnym proble- niczne samych przewodw.
mem w tego typach sytuacjach jest Analizujc moliwoci zwikszenia
stan techniczny supw. Na fot. 1 zdolnoci przesyowych istniejcej

Zwikszenie moliwoci przesy-

owych przez wymian istniej-
cych przewodw na nowe
Podstawowym problemem przy zwik-
szeniu zdolnoci przesyowych ist-
niejcych napowietrznych linii elek-
troenergetycznych jest ograniczona
obcialno prdowa linii. Ograni-
czenie to moe wynika zosignicia
maksymalnej obcialnoci danego
typu przewodu zawieszonego na linii
lub niemoliwoci spenienia wymaga-
nych odlegoci pionowych od obiektw
krzyowanych. Przepywajcy wprze- Fot. 1 U
 szkodzenia supa serii Sc120

stycze 2016 [135] 71

 technologie
linii bdcej w dobrym stanie tech-
nicznym, mona prbowa wymie-
nia tradycyjne stalowo-aluminiowe
przewody fazowe ACSR na przewody
stalowo-aluminiowe segmentowe lub
nowoczesne przewody niskozwisowe.
Tu jednake naley zwrci ponownie
uwag, e konstrukcja supa z regu-
y nie bdzie speniaa wymaga norm
serii PN-EN 50341 [9], [10], anawet
wprzypadku starszych supw, normy
PN-E-05100-1:1998 [11]. Dostoso-
wanie supw do wymaga wymienio-
nych norm moe wymaga wykonania
dodatkowych zabiegw zwizanych ze
wzmocnieniem ich konstrukcji i fun-
damentw. Powysza uwaga dotyczy
take problemw opisanych wdalszej
czci artykuu. Zawsze gdy mowa
jest obraku koniecznoci wzmocnienia
konstrukcji supa lub fundamentw,
odnosi si to do braku koniecznoci
dostosowania linii do wymaga zmie-
nionych norm, wstosunku do ktrych
linia isupy zostay zaprojektowane.
Stosujc segmentowe przekroje ze-
wntrznych drutw aluminiowych,
zwikszamy maksymalne obcienie
prdowe przewodu przez zwikszenie
przekroju warstwy odpowiedzialnej za
przepyw prdu, nie zmieniajc jego
rednicy lub zmieniajc j wnieznaczny
sposb. Dziki temu, e nie zmieniamy
rednicy przewodu, sia parcia wiatru
przenoszona zprzewodu na konstruk-
cje wsporcze praktycznie pozostaje
taka sama (wodniesieniu do norm, na
jakie by projektowany sup). Zdrugiej
jednak strony przez zwikszenie prze-
kroju przewodu zwikszamy jego mas,
co moe skutkowa koniecznoci
wzmocnienia m.in. poprzecznikw.
Na rys. 2 pokazano rnice wbudowie
tradycyjnego przewodu ACSR (zokr-
gymi zewntrznymi drutami aluminio-
wymi) iprzewodu segmentowego. Jak
wida, przekrj segmentowej czci
aluminiowej w porwnaniu z drutami
okrgymi zwikszy si ook. 20%.
72 Inynier budownictwa
Rys. 2 P
 orwnanie budowy tradycyjnego przewodu ACSR (a) z przewodem segmentowym
ACSR/TW (b)
Rys. 3 B
 udowa przewodu G(Z)TACSR
Innym sposobem zwikszenia moli-
woci przesyowych istniejcych linii
elektroenergetycznych jest wymiana
istniejcych przewodw na przewo-
dy HTLS. Przewody te zbudowane s
zmateriaw pozwalajcych na trwa-
prac powyej granicy 80C. Na
rdzenie takich przewodw stosuje si
specjalne stopy stali, lekkie materiay
kompozytowe lub inwar, natomiast na
cz przewodzc stopy aluminium
(np. zcyrkonem) lub aluminium cako-
wicie wyarzone odporne na wysokie
temperatury. Wszystkie przewody
HTLS mog pracowa wsposb cigy
w temperaturze co najmniej 150C.
Niektre z nich nawet w 250C, za-
chowujc swoje waciwoci mecha-
niczne ielektryczne [4].
Wybrane rodzaje przewodw HTLS:
A CSS, ACSS/TW ang. Aluminium
Conductor Steel Supported. Prze-
wody te zwygldu nie rni si od
standardowych przewodw ACSR.
Budowane s jako przewody z dru-
tami aluminiowymi okrgymi oraz
trapezoidalnymi (segmentowymi).
Na rdze stosuje si stal o stan-
dardowej lub ozwikszonej wytrzy-
maoci mechanicznej. Druty rdze-
nia mog by pokryte aluminium lub
miszmetalem (stop zmetalami ziem
rzadkich). Aluminium stosowane na
druty zewntrzne to aluminium ca-
kowicie wyarzone 1350-0.
G(Z)TACSR ang. Gap Type Ul-
tra Thermal Resistant Aluminium
Conductor Steel. Przewody o uni-
kalnej konstrukcji (rys. 3) z nie-
wielk szczelin midzy stalowym
rdzeniem o wysokiej wytrzymaoci
mechanicznej a pierwsz warstw
drutw aluminiowych (segmento-
wych). Szczelina ta wypeniona jest
odpornym na dziaanie wysokich
temperatur smarem, ktry zapew-
nia rwnie ochron przed wilgoci
izmniejsza tarcie midzy rdzeniem
ialuminium. Wprzewodzie tym cae
obcienie mechaniczne przejmuje
rdze stalowy.
( Z)TACIR ang. Thermal Resistant
Aluminium Conductor Aluminium
Clad Invar Reinforced. Przewd
obudowie takiej jak tradycyjne prze-
wody ACSR. Rnic jest zastoso-
wanie jako rdze drutw z inwaru
pokrytego aluminium. Inwar jest
 technologie

to stop elaza zniklem (Fe-36%Ni)

Temperatura powietrza 40C, wiatr 0,61 m/s, pene nasonecznienie
z bardzo maym wspczynnikiem
rozszerzalnoci cieplnej.
ACCR ang. Aluminium Conduc-
tor Composite Reinforced. Przewd
produkcji firmy 3M, wktrym meta-

Obcialno prdowa (A)

lowy rdze zastpiono poczeniem
wkien wglowych z aluminium.
Rdze ten charakteryzuje si du Temperaturowy zakres pracy
przewodw HTLS
wytrzymaoci mechaniczn oraz
jest lejszy w porwnaniu z rdze-
niem stalowym [5]. Na warstwy
zewntrzne stosuje si stop alumi- Jeli maksymalna dopuszczalna temperatura pracy przewo-
du (MACT) jest zbliona do 100C oraz istniejce supy nie s
nium zcyrkonem. wstanie przyj wikszego obcienia oblodzeniem iwiatrem,
ACCC ang. Aluminium Conductor to w dalszym cigu istnieje moliwo zwikszenia obcial-
Composite Core. Produkt ofero- noci linii przez wymian przewodu na przewd HTLS.
wany przez Composite Technology
Corp. (CTC), w ktrym jako rdze
jest stosowany kompozyt zwkien Temperatura przewodu (C)
wglowych iszklanych. Druty alumi- Rys. 5 O
 bcialno przewodu wfunkcji jego temperatury [4]
niowe wykonane s jako segmento-
we [6] (rys. 4).
W przypadku gdy chcemy zwikszy
moliwoci przesyowe linii przez wy-
mian przewodw bez koniecznoci Rozpito przsa
wymiany (lub podniesienia) supw
Zredukowany zwis pocztkowy dla przewodu HTLS
ifundamentw, konieczne jest wybra-
nie odpowiedniego przewodu. Gw-
nym zaoeniem jest to, aby przewd
ten mia zblion rednic oraz powo-
dowa podobne obcienie supw co
Zwis dla maksymalnego obcienia
przewd istniejcy.
Sam proces wyboru przewodu jest Zwis przy 100C
dla przewodu ACSR
zoony. Wyjania go np. broszura
Zwis przy 150 200C
techniczna [7]. W skrcie mona to dla przewodu HTLS
uj wnastpujcy sposb [4]:
Zapas
Jeli maksymalna dopuszczalna tem-
peratura pracy przewodu (Maximum
Allowable Conductor Temperature

Minimalna dopuszczalna
odlego od ziemi

Poziom terenu

Rys. 4 Budowa przewodu ACCC (zrdzeniem Rys. 6 Rysunek przedstawiajcy, wjaki sposb przewody HTLS pozwalaj zwikszy zdolnoci
kompozytowym) przesyowe istniejcych linii [4]

stycze 2016 [135] 73

 technologie

Operator sieci elektroenergetycz-

nej w Norwegii Statnett, w zwizku
zproblemami dotyczcymi zwikszenia
zapotrzebowania na energi oraz opo-
rem przed nowymi inwestycjami, posta-
nowi zwikszy napicie na wikszoci
istniejcych linii z 300 kV do 420 kV.
Zaprezentowany na 44. sesji CIGRE
w Paryu w 2012 r. artyku B2-102
[8] przedstawia genez i przebieg tego
procesu. Autorzy artykuu wskazali, e
zwikszenie napicia linii zwikszy jej
zdolnoci przesyowe o ok. 40%. Sam
proces podzielili na etapy: pierwszy etap
odnosi si do inspekcji istniejcej linii
oraz wykonania jej skaningu laserowego
(LiDAR); drugi polega na opracowaniu
zaoe przeizolawania linii oraz ziden-
tyfikowania problematycznych supw,
atrzeci to opracowanie finalnej wersji
Fot. 2 M
 odel do badania gowicy supa [8]
acuchw izolatorw dla poszczegl-
nych typw supw i przystpienie do
prac. Nawizujc do pierwszego etapu, zarwno dla osb znajdujcych si wpo- drogi upywu izolatorw, a tym samym
wydaje si, e w dzisiejszych czasach bliu linii, jak i dla samej linii. Wymagane liczba izolatorw kopakowych moe by
skaning laserowy poczony zdokadn poziomy izolacji zwikszaj si wraz ze zredukowana z 18 do 17. Nastpnie
inspekcj jest wietnym narzdziem zwikszaniem napicia. acuchy izolato- podzielili supy na dwie kategorie: GO
pozwalajcym zinwentaryzowa istnie- rw ulegaj wydueniu, aco za tym idzie gdy wszystkie odlegoci izolacyjne s
jc lini. Z oblotu dostajemy chmur na gowicy supa moe doj (inajczciej spenione i mona stosowa zaoony
punktw wraz zdokumentacj fotogra- dochodzi) do sytuacji takiej, e wymagane acuch, oraz NO GO gdy trzeba wpro-
ficzn, ktre wprowadzajc do specja- odstpy izolacyjne czci pod napiciem wadzi zmiany.
listycznego oprogramowania, pozwala do czci uziemionej (konstrukcja supa, Wraz zpracownikami Politechniki wGraz
otrzyma swoisty wykaz montaowy osprzt) s za mae inie speniaj zaoe wykonali badania elektryczne (fot. 2) na
linii w postaci pliku przestrzennego. norm elektrycznych. Dla napicia 420kV konkretnych gowicach supw w skali
Kady zpunktw ze skaningu ma swoje liczba izolatorw kopakowych szklanych, 1:1.
wsprzdne XYZ, ktre zorientowane wporwnaniu znapiciem 300kV, zwik- Dziki tym badaniom okrelono minimal-
s wjednym zwybranych ukadw geo- sza si z 14 do 18. To pociga za sob ne odlegoci czci pod napiciem od
dezyjnych, dziki czemu przy odpowied- wyduenie standardowego acucha czci uziemionej. W wyniku wszystkich
niej gstoci punktw widzimy dokad- przelotowego do ok. 3,53,6 m. Euro- przeprowadzonych operacji badacze do-
nie wszystkie obiekty krzyowane oraz pejska Norma [9] przy napiciu 420 kV szli do wniosku, e jedynie na 5% supw
ca okolice linii wtrzech wymiarach. wymaga odlegoci izolacyjnych na su- wystpi konieczno ich przebudowy. Za-
Gwnym problemem przy zmianie na- pie na poziomie 2,8 m. Norwescy pro- prezentowany tu opis jest uproszczonym
picia pracy linii jest zapewnienie od- jektanci wykonali badania istwierdzili, e i skrconym przedstawieniem problemu
powiedniego poziomu bezpieczestwa wymagana normami sumaryczna dugo opisanego w[8].

MACT) zmontowanego w linii jest moliwoci przesyowe istniejcych Podwyszenie napicia

mniejsza ni 75C, to mona go wy-
mieni na nowszy przewd, ale tego
samego typu. Jeli natomiast na li-
nii zawieszone s przewody, ktrych
MACT zbliona jest do 100C, to za-
zwyczaj wymiana na przewd HTLS
jest niezbdna w celu znacznego
zwikszenia obcialnoci (rys. 5).
Rysunek 6 przedstawia, wjaki sposb
przewody HTLS pozwalaj zwikszy
linii bez koniecznoci podwyszania
supw.
Warunkiem zachowania istniejcych
odlegoci izolacyjnych w wyszych
temperaturach (a tym samym przy
wyszej obcialnoci przewodu)
jest mniejszy zwis montaowy oraz
mniejsza rozszerzalno cieplna
i wyduenie liniowe instalowanego
przewodu.
na liniach istniejcych
Duym problemem przy budowie no-
wych linii przesyowych i dystrybu-
cyjnych jest wyjtkowo silny opr
spoeczestwa izwizane ztym pozy-
skanie tzw. prawa drogi. Linia 400 kV
Kozienice Otarzew jest tego do-
skonaym przykadem. Najdziwniejsze
jest to, e lokalne spoecznoci widz
potrzeb zwikszenia niezawodnoci

74 Inynier budownictwa

dostarczania energii do swoich domw
oraz chc zwikszenia bezpieczestwa
pastwa. Niestety nowe linie widzieli-
by najchtniej co najmniej wssiedniej
gminie, anajlepiej na drugim kocu kra-
ju. Takie postpowanie nazywane jest
NIMBY, czyli nie na moim podwrku
(Not In My Back Yard).
Ze wzgldu na stan istniejcych pol-
skich linii wysokiego napicia wyda-
je si, e zwikszenie napicia moe
nie by korzystne wprzyszoci, kie-
dy wyczerpi si zdolnoci przesyo-
we nowo budowanych linii 110, 220
i400 kV. Oczywicie wie si to ze
staym nadzorem nad stanem linii
i niedopuszczaniem do degradacji in-
frastruktury.
Podsumowanie
Przedstawione informacje nie wyczer-
puj tematu moliwoci zwikszenia
zdolnoci przesyowych istniejcych
linii napowietrznych ze wzgldu na
ograniczone miejsce przeznaczone na
niniejszy artyku. Naley wspomnie
o konwersji linii napicia zmiennego
na linie napicia staego, dziki cze-
mu mona by zwikszy liczb torw
przesyowych, np. z dwutorowej linii
AC zrobi trzytorow lini DC. Wie
si to jednak z duymi nakadami fi-
nansowymi, ktre wtej chwili wydaj
si niewspmierne do korzyci. Mimo
wszystko wprzyszoci moe okaza
si to niezbdne.
Przy jakiejkolwiek ingerencji w istnie-
jce linie naley pamita onormach,
ktre na przestrzeni lat zmieniy si
do znaczco i maj bardzo duy
wpyw na zakres wymaganej pracy.
Literatura
1. Z. Maciejewski, Stan krajowego sys-
temu elektroenergetycznego, Polity-
ka Energetyczna, tom 14, zeszyt 2,
2011, PL ISSN 1429-6675.
2. Odpowied podsekretarza stanu wMi-
nisterstwie Gospodarki na interpelacj
technologie
REKLAMA
nr 19742 ws. barier prawnych reali-
zacji inwestycji zwizanych z budow
irozbudow sieci przesyowych energii
elektrycznej, Warszawa, 20 stycznia
2011 r.
3. P
 olityka energetyczna Polski do roku
2030, dokument przyjty przez Rad
Ministrw wdniu 10 listopada 2009 r.
4. O
 verhead Lines. A CIGRE GREEN
BOOK, rozdzia 8 Conductors, Dale
Douglas, Mark Lancaster, Koichi Yone-
zawa, 2014.
5. 3M Aluminum Conductor Composi-
te Reinforced (ACCR) High-capacity
transmission conductor.
6. Przewody omaych zwisach (ang. HTLS
High Temperature Low Sag conductors)
oferowane przez Zircon Poland jako al-
ternatywa dla przewodw AFL przy bu-
dowie nowych linii rednich, wysokich
inajwyszych napi oraz przy zwiksza-
niu zdolnoci przesyowych istniejcych
linii, Warszawa, 24.09.2010 r.
7. Conductors for the uprating of over-
head lines, CIGRE WG B2.12, TB 244,
kwiecie 2004.
8. S. Berlijn, K. Halsan, R.I. Jnsdttir,
J. Lunndqusit, I. Gutman, K. Kupisz,
Voltage Upraiting of Statnetts 300 kV
Transmission Lines to 420 kV, 2012 r.
9. Norma PN-EN 50341-1:2005 Elektro-
energetyczne linie napowietrzne prdu
przemiennego powyej 45 kV. Cz 1:
Wymagania oglne. Specyfikacje wsplne.
10. Norma PN-EN 50341-3-22:2010
Elektroenergetyczne linie napowietrz-
ne prdu przemiennego powyej
45 kV. Cz 3: Zbir normatywnych
warunkw krajowych. Polska wersja
EN 50341-3-22:2001.
11. S  eria norm PN-E-05100-1 Elektro-
energetyczne linie napowietrzne.
Projektowanie i budowa. Linie prdu
przemiennego zprzewodami roboczy-
mi goymi.
12. N  ormy PN-B przywoane w [9], [10],
[11].
stycze 2016 [135] 75
 jz y k niemieck i
Die hchsten Bauwerke in Deutschland
Friedberg - Fotolia.com
Wiea telewizyjna w Berlinie
Im Ausland wohnen, ohne Reisemg-
lichkeiten zu gebrauchen, ist einfach
unklug. Man arbeitet, um zu leben,
und Reisen sind wertvolle Bereiche-
rung unseres Lebens. Heute schla-
gen wir vor, die hchsten Bauwerke
Deutschlands zu besichtigen.
Die Nummer Eins ist der Berliner Fern-
sehturm (heute 368,03 Meter). Die Ge-
schichte dieses Bauwerkes widerspie-
gelt die Geschichte der Deutschen
Demokatischen Republik. In den Jah-
ren 195759 wurde der erste Fernseh-
turm im sozialistischen Staat geplant,
um die technische, wirtschaftliche und
moralische Strke der neuen Macht zu
demonstrieren. Laut Plan der Architek-
76 Inynier budownictwa
ten Gerhard Frost und Waldemar Alder
sollte das neue Wahrzeichen von Ost-
berlin in Friedrichshain 1964 beendet
werden. Der Kalte Krieg, der Bau von
Berliner Mauer und die nachfolgende
wirtschaftliche Krise brachen die Er-
richtung vom Fernsehturm ab. Doch
die Sache hatte eine groe politische
Bedeutung, deshalb hat der damalige
SED-Parteichef Walter Ulbricht im Jahr
1964 persnliche Kontrolle ber den
Bau bergenommen. Am 3.Oktober
1969 wurde der zweitgrte Fernseh-
turm der Welt mit 365 Metern (nach dem
Ostankino-Fernsehturm in Moskau, na
klar!) feierlich erffnet. Das neue Pro-
jekt gehrte den Architekten Hermann
Henselmann und Jrg Streitparth. Der
Fernsehturm steht auf dem unglei-
chen, aber tragfhigen Untergrund,
deswegen ist das Fundament relativ
flach, zwischen 2,7 und 5,8 Metern tief,
dessen Auendurchmesser betrgt 42
Meter. Die Turmkugel befindet sich auf
213,78 Meter Hhe, der Durchmesser
32 Meter. Es gibt drei Aufzge inner-
halb, auerdem zwei nach oben offene
Rettungsplattformen fr 400 Personen.
Die gesamte Konstruktion wiegt 26.000
Tonnen. Bis zu 5000 Touristen besu-
chen tglich den Alex-Turm.
Die Nummer Zwei ist der Commerz-
bank Tower in Frankfurt am Main (259
Metern, inklusive Antenne 300 Me-
ter). Das ist das hchste Gebude
Deutschlands und eins der grten
in Europa. Das Bauwerk entstand auf
111 Grobohrpfhlen bis 48,5 Meter
tief, ist 200.000 Tonnen schwer, hat 65
Stockwerke. Im Gebude befinden sich
Bros und 9 Themengrten mit der je-
weils Flche 450 m und der Hhe bis
15 Meter. In diesem Projekt werden die
kologischen Verlangen beachtet: im
Gebude sind 16 Fahrsthle, aber die
bersendung von Poststcken und
Dokumenten wird durch ein automa-
tisches Transportsystem erfolgt, um
die Energie bei den Aufzugsfahrten zu
sparen. 100% Strom kommt aus erneu-
erbaren Energiequellen. Eine Lftung
mit Frischluft wird dank der doppelten
Auenfassade ermglicht, eine Raum-
khlung dank den Decken mit Wasser.
In den Toiletten gibt es kein warmes
Wasser fr das Hndewaschen. Fr
das nachhaltige Immobilienmanage-
ment wurde der Commerzbank Tower
2009 durch Green Building Award aus-
gezeichnet. Das Gebude ist fr die
ffentliche Besichtigung geschlossen,
aber kostenlose einstndige Fhrun-
gen finden am letzten Samstag im Mo-
nat stndlich von 10:00 bis 14:00 Uhr
statt.
Die Nummer Drei ist die Kochertalbrc-
ke (185 Meter), die hchste deutsche
Brcke. Die Brcke spielt eine wichtige
Rolle als Teil der direkten Verbindung
A6 Paris-Prag. Seit Jahrhunderten war
diese Ost- West-Verbindung stark be-
fahren, durch das Kochertal fhrte der
Jakobsweg nach Santiago de Compo-
stela in Spanien. Die Kochertalbrcke
wurde rekordschnell eingerichtet, in 33
Monaten (19761979). Das ist ein Rah-
mentragwerk ber 9 Felder in Spannbe-
tonbauweise, die Gesamtlnge betrgt
1128 Meter, die Breite 31 Meter, der
Aushub fr die Fundierung 36.000 m3.
Der Bauwerk kostete insgesamt 37,12
Millionen . In Geislingen befindet sich
das Brckenmuseum.
mgr germ., in. ochr. rod. Inessa Czerwiska
dr in. Oeksij Kopyow (ITB)
t umaczenie jz y k niemieck i

Najwysze budowle w Niemczech Vokabeln:

Mieszka za granic inie korzysta zmoliwoci podry, jest

abbrechen przerwa
po prostu niemdrze. Czowiek pracuje, aby y, apodre s
der Aufzug-zge wycig, winda
cennym wzbogaceniem naszego ycia. Dzi proponujemy od-
wiedzi najwysze budowle wNiemczech.
der Aushub wykop
Numerem jeden jest berliska wiea telewizyjna (obecnie
368,03 metrw). Historia tego budynku odzwierciedla histori
die Auenfassade-n fasada
NRD. Pierwsza wiea telewizyjna w pastwie socjalistycznym
zostaa zaplanowana w latach 195759 tak, eby zademon-
zewntrzna
strowa techniczn, ekonomiczn imoraln si nowej wadzy.
Zgodnie z planem architektw Gerharda Frosta i Waldemara
befahren uczszczany
Adlera nowy symbol Berlina Wschodniego w Friedrichshain
musia by zakoczony w roku 1964. Zimna wojna, budowa die Brcke-n most
muru berliskiego inastpujcy kryzys gospodarczy przerwa-
y wznoszenie wiey telewizyjnej. Lecz sprawa ta miaa wielkie das Brckenfeld-er przso mostu
znaczenie polityczne, zatem przewodniczcy partii SED Walter
Ulbricht przej osobist kontrol nad budow w roku 1964. die Decke-n sufit
Wdniu 3 padziernika 1969 roku druga co do wielkoci wiea
telewizyjna na wiecie (wtedy 365 metrw, po wiey telewizyj- der Durchmesser rednica
nej Ostankino wMoskwie, ajake!) zostaa uroczycie otwarta.
Nowy projekt nalea do architektw Hermanna Henselmanna erfolgen nastpowa
iJrga Streitpartha. Berliska wiea stoi na nierwnym, ale wy-
trzymaym podou, wic jej fundament jest stosunkowo paski, erneubar odnawialny
2,7 do 5,8 m gbokoci, jego zewntrzna rednica wynosi
42m. Kula wieowa jest na wysokoci 213,78 m npm, rednica die Fundierung-en, das Fundamen-
kuli wynosi 32 metry. Wewntrz wiey s trzy windy, oprcz tego
s dwie otwarte od gry platformy ratownicze dla 400 osb. t-e fundament
Caa konstrukcja way 26 000 ton. Do 5000 turystw odwiedza
codziennie wie Alexa. der Fahrstuhl-sthle winda
Numerem dwa jest Commerzbank Tower we Frankfurcie nad
Menem (259 metrw, wliczajc anten 300 metrw). Jest to die Errichtung-en wzniesienie
najwyszy budynek wNiemczech ijeden znajwikszych wEu-
ropie. Budynek zosta zbudowany na 111 palach do 48,5 metra die Luft powietrze
gbokoci, way 200 000 ton, ma 65 piter. Wbudynku znaj-
duj si biura i9 tematycznych ogrodw, kady opowierzchni der Pfahl-Pfhle pal
450 m i wysokoci do 15 metrw. W tym projekcie uwzgld-
nione zostay wymagania ekologiczne: wbudynku jest 16 wind, die Raumkhlung-en schodzenie
ale przekazywanie przesyek pocztowych idokumentw odby-
wa si za pomoc automatycznego systemu transportowego pomieszczenia, klimatyzacja
wcelu oszczdzania energii podczas przejadki wind. 100%
energii elektrycznej pochodzi z odnawialnych rde energii. der Strom-Strme prd
Dopyw wieego powietrza odbywa si dziki podwjnej fa-
sadzie, chodzenie dziki sufitowi zwod. Wtoaletach nie ma tragfhig wytrzymay, nony
ciepej wody do mycia rk. Za zrwnowaone zarzdzanie
nieruchomoci Wiea Commerzbanku zostaa nagrodzona der Tragwerk-e konstrukcja
przez Green Building Award w 2009 roku. Budynek jest za-
mknity dla publicznego zwiedzania, ale darmowe godzinowe nona
wycieczki odbywaj si wostatni sobot miesica, co godzin
od 10:00 do 14:00.
der Turm-Trme wiea
Numerem Trzy jest most w Kochertal (185 m), najwyszy nie-
ungleich niejednakowy, nierwny
miecki most. Most odgrywa wan rol jako cz poczenia
A6 ParyPraga. Przez wieki ta droga wschdzachd bya
das Verlangen danie
bardzo uczszczana, przez dolin Kochera prowadzi szlak do
Santiago de Compostela wHiszpanii. Kochertalski most zosta
das Wahrzeichen symbol
rekordowo szybko wzniesiony w33 miesice (19761979). Jest
to most okonstrukcji ramowej, 9 przse ze strunobetonu, cz-
widerspiegeln odbija si, od-
na dugo wynosi 1128 metrw, szeroko 31 metrw, wy-
kop pod fundamenty 36 000 m3. Budowla kosztowaa cznie
zwierciedla
37 120 000 . WGeislingen znajduje si muzeum mostu.

stycze 2016 [135] 77

 technologie
Uszkodzenia i naprawy nawierzchni
betonowych
Wioletta Jackiewicz-Rek
Politechnika Warszawska
Magorzata Konopska-Piechurska
TPA Sp. z o.o.
Kamil Zagowski
Andrzej Garbacz
Politechnika Warszawska
N
awierzchnie betonowe w Pol-
sce projektowane s na okres
eksploatacji nie krtszy ni 30
lat zgodnie z wymaganiami zawarty-
mi w Katalogu typowych konstrukcji
nawierzchni sztywnych [1]. Wpierw-
szych latach eksploatacji nawierzchni
betonowych zakres prac zwizanych
z ich utrzymaniem ogranicza si
gwnie do przegldu, oceny i wy-
peniania szczelin dylatacyjnych (ko-
nieczno zapewnienia ich szczelno-
ci). W kolejnych latach uytkowania
mog pojawi si pknicia krawdzi
pyt wrejonie dylatacji. Po prawie 10
latach eksploatacji naley wykona
pierwsze zabiegi zwizane zpopraw
szorstkoci nawierzchni. Po 2030
latach mog si pojawi spkania
siatkowe oraz pknicia w naroach
i krawdziach pyt, ktre wymagaj
wzmocnienia nawierzchni lub wymiany
na now [2]. Wszystkie wady iuszko-
dzenia nawierzchni betonowych nie-
kiedy wystpuj we wczeniejszym
okresie uytkowania, ni to zakada-
no. Zwizane to moe by z pope-
nieniem bdw na poszczeglnych
etapach powstawania nawierzchni:
projektowania (nieodpowiedni dobr
jakociowy i ilociowy uytych skad-
nikw do mieszanki betonowej), wbu-
78 Inynier budownictwa
W celu dobrania odpowiedniej techniki naprawy wana
jest diagnostyka stanu nawierzchni, np. za pomoc metod
nieniszczcych.
dowywania (nieprzestrzeganie wy-
maganego reimu technologicznego),
utrzymania (niewaciwe lub zbyt p-
no rozpoczte zabiegi utrzymaniowe)
[3]. Bdy na kadym z wymienionych
etapw przekadaj si bezporednio
na obnienie parametrw nawierzch-
ni oraz caej konstrukcji, wpywaj te
na jej trwao, bezpieczestwo oraz
komfort uytkowania. Wzalenoci od
rodzaju i specyfiki uszkodze podej-
muje si prace naprawcze. Sposoby
naprawy uszkodze nawierzchni beto-
nowych powinny by zaplanowane na
podstawie odpowiednio dobranych me-
tod diagnostycznych sucych ocenie
waciwoci uytkowych nawierzchni.
Klasyfikacja uszkodze
nawierzchni
Uszkodzenia nawierzchni betonowych
mog by rozpatrywane ze wzgldu na
rne kryteria. W artykule skoncen-
trowano si na dwch podstawowych
grupach uszkodze [2]: powierzchnio-
wych istrukturalnych.
Uszkodzenia powierzchniowe to gru-
pa wad nawierzchni, ktre dotycz
powierzchni betonu. Maj one zna-
czenie dla estetyki, komfortu jazdy
i trwaoci nawierzchni, ale nie maj Pknicia woskowate spowodowa-
bezporedniego istotnego wpywu na
parametry mechaniczne pyt betono-
wych. Nale do nich:
Ubytki powstajce w wyniku wyu-
skania ziarna kruszywa zpowierzch-
ni betonu; najbardziej naraone na
wyuskanie s ziarna otoczakowe
ze wzgldu na mae rozwinicie po-
wierzchni, zwaszcza jeli s mocno
zapylone [4].
Odpryski ziarna kruszywa, czyli
niewielkie zagbienie w powierzch-
ni betonu o ksztacie zblionym do
stoka, powstaj, gdy ziarna kru-
szywa grubego zlokalizowane bli-
sko powierzchni pczniej, niszcz
si i odspajaj wraz z fragmenta-
mi przylegej zaprawy. Najczst-
sz przyczyn tego zjawiska jest
brak mrozoodpornoci kruszywa.
Odpryski czsto spowodowane s
przez lekkie ziarna, ktre wystpuj
wwirach polodowcowych is trak-
towane jako zanieczyszczenia. Maj
one wysok porowato i znikom
mrozoodporno.
Kratery z biaymi wykwitami po-
wstaj wtedy, gdy atomy glinu rea
guj zwodorotlenkiem wapnia, ktry
jest produktem hydratacji cementu,
iwydziela si lotny wodr [5].
ne skurczem plastycznym; geometria

elementw nawierzchniowych sprzy-
ja szybszemu odparowywaniu wody
z powierzchni wieego betonu ni
jej sczenie z niszych warstw ku
powierzchni, wwyniku czego wyst-
puje duy skurcz przypowierzchnio-
wy ipowstaj rysy. Wtym przypadku
kluczowa jest pielgnacja wilgot-
nociowa wieego betonu. Podob-
ny skutek moe mie betonowanie
wniskiej temperaturze.
Siatka spka woskowatych moe
powsta rwnie na skutek drga
wywoanych ruchem, a take przez
ruch technologiczny wprowadzony,
zanim beton osignie odpowiedni
wytrzymao. Kolejn przyczyn
wystpowania tego rodzaju uszko-
dze jest zbyt intensywne prowa-
dzenie zabiegw wykoczeniowych
[6], takich jak np. zacieranie.
cieranie si nawierzchni powo-
duje utrat antypolizgowej tek-
stury, a w skrajnych przypadkach
koleinowanie. W pierwszej kolej-
noci ciera si zaprawa izostaje
wyeksponowane kruszywo grube,
ktre zaczyna ulega polerowaniu,
powodujc lisko nawierzchni
[6]. Nadmierne cieranie si na-
wierzchni jest zwizane przede
wszystkim zzastosowaniem nieod-
powiedniego kruszywa. Zasadnicze
znaczenie dla odpornoci zaprawy
ma piasek jego cieralno iprzy-
czepno do zaczynu. Wane jest
take, aby kruszywo grube miao
odpowiedni odporno na polero-
wanie [2].
Zuszczenie jest jedn znajpowa-
niejszych wad powierzchniowych
betonu. Polega ono na odspajaniu
fragmentw zaprawy i kruszywa
grubego z powierzchni pyty beto-
nowej. Prowadzi to do powstawania
zagbie, nierwnoci i obnienia
trwaoci nawierzchni. Beton usz-
czy si pod wpywem dziaania mro-
zu irodkw odladzajcych [6].
technologie
 dpryskiwanie betonu polega na od-
O tguje efekt niszczenia nawierzch-
rywaniu si pojedynczych, wikszych ni. Istniej dwa podstawowe typy
fragmentw materiau zpowierzch- pkni wnaroach ipoprzeczne.
ni pyty. Zjawisko ma podobne pod- Przyczyn pkania pyt jest kilka zja-
oe jak zuszczenie. Zazwyczaj spo- wisk: wystpowanie odksztace
wodowane jest dziaaniem mrozu inapre termicznych zwizanych
irodkw odladzajcych [6]. Odpry- zdobowym irocznym cyklem zmian
ski betonu zdarzaj si rwnie jako temperatury, naprenia termiczne
efekt korozji elektrochemicznej stali wynikajce z ograniczonej swobody
zbrojeniowej (dotyczy jedynie pyt podunego odksztacania si pyt,
zbrojonych). wadliwe podparcie pyty spowodo-
 dzawe plamy wystpuj tylko wpy-
R wane niejednorodnoci podbudowy
tach zbrojonych i spowodowane s zwizan z nierwnym zagszcze-
korozj zbrojenia. Pojawienie si od- niem lub dziaaniem wody.
barwie czsto poprzedza odpryski- Klawiszowanie wystpujce na sku-
wanie betonu. Wystpieniu odbar- tek nierwnego podparcia pyt przy
wie iodpryskw sprzyja zbyt pytko krawdziach (czste w przypadku
umieszczona siatka zbrojeniowa [6]. konstrukcji niedyblowanych) powo-
 iedostatecznie rozwinita tek-
N duje powstanie poprzecznego progu
stura (niedostateczna szorstko wnawierzchni [6]. Jest niekorzystne
powierzchni) powoduje zmniejszo- dla trwaoci nawierzchni zwik-
n przyczepno k pojazdw, co sza prawdopodobiestwo wystpie-
decyduje o bezpieczestwie jazdy. nia spka pyt, obrywanie krawdzi
Wada ta moe by spowodowana iprzyczynia si do degradacji wype-
bdem wykonawczym wadliwym nienia szczeliny dylatacyjnej. Moe
teksturowaniem lub nadmiernym by spowodowane niedbaym zagsz-
cieraniem si powierzchni betonu czeniem podbudowy czy zjawiskiem
wczasie eksploatacji. pompowania hydrodynamicznego
[7], kiedy to woda gromadzca si
Do grupy uszkodze strukturalnych pod dylatacj na skutek dynamiczne-
nale takie wady, ktre znaczco go obcienia koami pojazdw jest
wpywaj na geometri i prac be- pompowana przez szczelin dyla-
tonowych elementw nawierzchni, tacyjn, wypukujc drobne frakcje
szczeglnie te, ktre zaburzaj cig zpodbudowy. Nastpuje erozja ma-
o pyt iosabiaj przekrj elemen- teriau podbudowy w okolicy szcze-
tu. Nale do nich: liny poprzecznej, a pyty zaczynaj
P knicia pyt przebiegajce przez klawiszowa [6].
ca grubo warstwy betonowej, Degradacja szczelin dylatacyj-
dzielc pyt na mniejsze frag- nych, np. zmiana geometrii dy-
menty, ktre zaczynaj pracowa latacji, moe by spowodowana
niezalenie, powoduj progi w na- nadmiernym klawiszowaniem lub po-
wierzchni, obniajce komfort jaz- ziomym przemieszczeniem krawdzi
dy lub mogce przyczyni si do pyt. Prowadzi to do powstania pro-
awarii zawieszenia pojazdw. Po- gw, uskokw iniecigoci. Zmniej-
wstaje szczelina, do ktrej dostaj sza komfort i bezpieczestwo jaz-
si zanieczyszczenia, ktre wraz dy, a take powoduje pogorszenie
zwod maj swobod penetracji a wsppracy krawdzi pyt z mate-
do warstwy podbudowy. Krawdzie riaem uszczelniajcym, co prowadzi
s podatne na obrywanie, co po- do penetracji wody izanieczyszcze
stycze 2016 [135] 79
 technologie
w gb dylatacji i do warstwy pod-
budowy. Kiedy dylatacja wypenia
si materiaem obcym, takim jak
okruchy betonu, pyy, gleba, prze-
staje prawidowo pracowa. Pyty
betonowe zostaj pozbawione swo-
body odksztace, co powoduje wy-
stpowanie napre termicznych.
Zanieczyszczone szczeliny, zwasz-
cza zaronite drobn rolinnoci,
utrzymuj wysok wilgotno, co
przyspiesza korozj mrozow beto-
nu ireakcj alkalia krzemionka.
Wysadziny, ktre skutkuj najcz-
ciej klawiszowaniem lub pkaniem
pyty ze wzgldu na zmian warun-
kw podparcia. Spowodowane s
wadliwym dziaaniem dylatacji. Py-
ty nie maj swobody odksztace
Tabl. 1 Zestawienie uszkodze powierzchniowych iich przyczyn
Tabl. 2 Zestawienie uszkodze strukturalnych i ich przyczyn
80 Inynier budownictwa
termicznych jeli nie popkaj, to Rozwarstwienia wady polegajce
wpewnych miejscach zostaj wysa- na niejednorodnoci betonu na gru-
dzone do gry [8]. boci pyty s skutkiem segregacji
Degradacja wgbna, czyli lokalne mieszanki betonowej spowodowanej
lub globalne obnienie parametrw niewaciwie zaprojektowanym be-
wytrzymaociowych materiau, wy- tonem, poprawianiem konsysten-
stpuje gdy mieszanka betonowa jest cji przez dodawanie wody lub zym
ukadana po rozpoczciu procesu wi- zagszczeniem (przewibrowanie
zania. Ukadanie izagszczanie nisz- mieszanki) [4].
czy powstajc struktur hydratw. Pustki wewntrzne, czyli due p-
Obrywanie krawdzi uszkodzenie cherze powietrza zamknite w be-
charakterystyczne dla poprzecz- tonie, istotnie zmniejszaj wytrzy-
nych szczelin dylatacyjnych polega mao materiau. Ich obecno
na odspajaniu si materiau zobrze- wskazuje na le przeprowadzone
a pyty. Moe by spowodowane zagszczanie, podczas ktrego
korozj lub bdami wykonawczymi mieszanka betonowa nie zostaa
(zbyt wczesne nacicie dylatacji prawidowo odpowietrzona [4]. Zda-
przed uzyskaniem przez beton od- rzaj si rwnie wtrcenia obce,
powiedniej wytrzymaoci) [5]. ktre lokalnie pogarszaj waciwo-

ci betonu gwnie wytrzymao.
Zazwyczaj pochodz z zanieczysz-
cze kruszywa (np. grudki gliny, cz-
ci organiczne lub mieci), mog si
te dosta do betonu wczasie jego
ukadania, skutkiem niskiej kultury
wykonywania nawierzchni.
Spkania przyszczelinowe wyst-
puj jako spkania wokolicy szczeliny
dylatacyjnej, rwnolegle do niej, to-
warzysz im zabarwienia betonu na
ciemny szaro-brunatny kolor [6, 9].
Powoduj je nasikliwe ziarna kruszy-
wa grubego, poddane wielokrotnemu
cyklowi zamraania rozmraania,
ktre pczniejc ipkajc, powoduj
powstanie drobnych rys w zaczynie
cementowym [9]. Pknicia powsta-
j wdolnej czci pyty, przy kraw-
dziach, ipropaguj do gry.
Najczciej wystpujce uszkodze-
nia nawierzchni oraz potencjalne ich
przyczyny zestawiono wtabl. 1 i2.
Metody nieniszczce jako
narzdzie oceny nawierzchni
Podstawow metod diagnostyki jest
ocena wizualna. Ocena ta wspomaga-
na jest wynikami bada metodami mao-
inieniszczcymi. Do najczciej stoso-
wanych metod maoniszczcych naley
pobieranie prbek rdzeniowych. Prbki
rdzeniowe mog zosta wykorzystane
do oceny cech mechanicznych, atake
innych cech fizycznych pozwalajcych
Rys. 1 System pomiarowy GPR [http://www.scopus.com.pl/uslugi/uslugi-dla-zarzadcow-drog/diagnostyka-nawierzchni/] iugiciomierz lasero-
wy TSD [http://www.ndtoolbox.org/content/pavement/d-physical-principle]
na okrelenie przyczyn uszkodze na-
wierzchni. Sugeruje si, aby prbki te
byy pobierane wmiejscach wytypowa-
nych na podstawie bada nieniszcz-
cych, zarwno tych sucych ocenie
ugicia nawierzchni, jak isucych ba-
daniu ich integralnoci.
Wpomiarach ugi stosowane s urz-
dzenia mierzce odpowied nawierzchni
na przyoone obcienie, statyczne lub
dynamiczne. Najpowszechniej stosowa-
ny jest ugiciomierz FWD (ang. Falling
Weight Deflectometer), wykorzystuj-
cy obcienie impulsowe. Najnowszym
osigniciem wtym zakresie jest ugi-
ciomierz laserowy TSD (ang. Traffic
Speed Deflectometer) (rys. 1), skon-
struowany do monitorowania nonoci
nawierzchni, aszczeglnie do lokalizacji
miejsc oobnionej trwaoci [13]. Opar-
ty na zaawansowanej technologii lase-
rowej ugiciomierz TSD szybko mierzy
pionowe przemieszczenia powierzchni
nawierzchni wywoanych przez poru-
szajc si ciarwk. Zastosowanie
techniki Dopplera pozwala na okrelenie
prdkoci ugicia. Niewtpliw zalet
ugiciomierza TSD jest budowa oparta
na samochodzie ciarowym znaczep,
ktrego ruch odpowiada rzeczywistemu
zachowaniu pojazdu na drodze. Zauto-
matyzowane pomiary przy prdkoci
dochodzcej do 95 km/h umoliwiaj
zbieranie danych, nie powodujc zak-
ce wruchu drogowym.
technologie
Do bada integralnoci nawierzchni
zalecane s systemy radarowe GPR
(ang. Ground Penetrating Radar)
(rys. 1) [10]. S to urzdzenia bez-
kontaktowe, wyposaone w anten
nadawczo-odbiorcz oczstotliwoci
centralnej okoo 1 GHz iredniej g-
bokoci penetracji 60 cm [10], ktra
poruszajc si bezporednio nad ba-
dan powierzchni, emituje fale elek-
tromagnetyczne i rejestruje sygnay
odbite od granicy midzy obszarami
o rnej staej dielektrycznej [11].
Badania systemami GPR pozwalaj
na monitorowanie konstrukcji na-
wierzchni betonowej wsposb cigy,
ocen rozwarstwie oraz ubytkw
powierzchniowych, identyfikacj sp-
ka ipustek, atake pomiar stopnia
zawilgocenia [12].
Oprcz GPR wbadaniach nawierzch-
ni stosowane s inne metody NDT,
gwnie wykorzystujce propagacj
fal sprystych, w szczeglnoci
impact-echo, spektralna analiza fal
powierzchniowych czy emisja aku-
styczna [15] oraz metoda ultradwi-
kowa porednia. Obecnie rozwijane s
systemy tomografii ultradwikowej
[15], umoliwiajce wizualizacj jed-
norodnoci przekroju nawierzchni.
Konstrukcja nawierzchni betonowych
podlega cigemu procesowi degrada-
cji, co moe prowadzi do zagroenia
bezpieczestwa ruchu drogowego.
stycze 2016 [135] 81
 technologie
Z tego wzgldu wymagana jest ci-
ga obserwacja nawierzchni drogowej
oraz okresowe badania diagnostyczne.
Stanowi one gwne rdo informa-
cji wejciowych do analizy stanu drogi
i opracowania planu jej konserwacji,
naprawy lub renowacji, czego wynikiem
ma by wyduenie czasu eksploatacji
nawierzchni drogowej ipodniesienie jej
zdolnoci operacyjnej.
Technologie naprawy
nawierzchni
Naprawy powierzchniowe
Uzupenianie ubytkw powierzchnio-
wych, miejscowych zuszcze czy wy-
krusze mona wykonywa punktowo
przez:
usunicie uszkodzonego miejsca
(najczciej poprzez skucie lub wy-
cicie);
dokadne oczyszczenie powierzchni
oraz jej odpowiednie zagruntowanie;
zastosowanie materiau naprawcze-
go (zgodnie zwytycznymi producen-
ta) posiadajcego odpowiedni przy-
czepno, wytrzymao, barw;
w  ykoczenie powierzchni (pielgna-
cja, teksturowanie powierzchni).
Uszorstnianie nawierzchni konieczne
jest wtedy, gdy wwyniku bdw wy-
konawczych nie uzyskano waciwej
Fot. 1 Wtaczanie zaczynu cementowego
(http://precast.org/2011/05/precast-
concrete-paving-slabs-built-to-last-
and-install-fast)
82 Inynier budownictwa
szorstkoci nawierzchni. Szorstko
mona poprawi przez:
piaskowanie lub rutowanie po-
wierzchni wykonywane przez wy-
strzeliwanie zdu prdkoci pia- pyt przez usunicie czci betonu.
sku lub rutu stalowego;
gridding wod (natrysk wody pod
wysokim cinieniem);
gridding tarczami wykonywa-
ny maszyn wyposaon w gowice
ztarczami diamentowymi;
rowkowanie (grooving) wykonywa-
ne mechaniczne za pomoc diamen-
towych tarcz.
Wyrwnanie poziomu pyt
istabilizacja
W wyniku osiadania lub podnoszenia
pyt powstaje rnica poziomw pyt.
Jedn z metod wyrwnania poziomu
pyt i stabilizacji jest podnoszenie
i stabilizacja pyt przez iniekcj za-
czynem cementowym lub spienionym
poliuretanem. W tym celu w pycie
nawiercane s otwory technologicz-
ne, przez ktre wpompowywany jest
zaczyn cementowy lub spieniony po-
liuretan (fot. 1). Otwory powinny by
tak umiejscowione w pycie, aby za-
pewni prawidowe wypenienie ewen-
tualnych pustek lub uzyskanie oczeki-
wanego wyrwnania poziomu pyty.
Zaczyn naley wpompowywa rwno-
miernie, aby zminimalizowa napre-
nia mogce doprowadzi do pknicia
pyty w trakcie jej podnoszenia oraz
kontrolowa jej pooenie wzgldem
pyt ssiednich. Po wypenieniu pustek
pod pyt, wyrwnaniu poziomu pyty
i stabilizacji otwory technologiczne
wypeniane s specjalnymi masami
lub ywicami epoksydowymi przezna-
czonymi do napraw betonu.
Dyblowanie pionowe ma na celu polep-
szenie wsppracy oraz przenoszenie
obcie ssiadujcych pyt, ponadto
ogranicza przemieszczanie si pyt.
Dyblowanie poziome za ma na celu
przywrcenie odpowiedniej wsppra-
cy ssiednich pyt oraz ograniczenie
przemieszcze pionowych tych pyt
wzgldem siebie. Frezowanie pyt sto-
suje si w celu wyrwnania poziomu
Wymiana pyt
Wymiana pyt jest konieczna, jeeli
adna z wczeniejszych metod na-
prawy nie zagwarantuje uzyskania
i spenienia podanych waciwoci
trwaociowych i eksploatacyjnych.
Wymiana moe dotyczy caoci pyt
bd fragmentw. Wymiana caych
pyt betonowych skada si z nast-
pujcych etapw:
nacicie pi uszkodzonej pyty be-
tonowej wraz z dyblami i kotwami
po jej wewntrznej stronie z wy-
znaczeniem bezpiecznej strefy sku-
wania w celu uniknicia uszkodze
ssiednich pyt (fot. 2a);
usunicie uszkodzonej pyty przez:
mechaniczne kucie wycitego uszko-
dzonego fragmentu pyty oraz rcz-
ne usuwanie pozostaego betonu
w strefie dylatacyjnej, ssiadujcej
z innymi pytami w celu uniknicia
uszkodze tych pyt (fot. 2b);
usunicie wypenie szczelin dylata-
cyjnych oraz oczyszczenie krawdzi
ssiadujcych pyt;
wywiercenie nowych otworw ws-
siadujcych pytach na kotwy idyble
oraz ich monta (fot. 2c);
uoenie warstwy separacyjnej za-
pobiegajcej przed spkaniami odbi-
tymi oraz odprowadzajcej wod;
wbudowanie, zagszczenie iwyrw-
nanie mieszanki betonowej spenia-
jcej wszystkie wymagania zwiza-
ne z trwaoci betonu stawiane
wczeniej usunitej pycie (fot. 2d);
teksturowanie wymienionej po-
wierzchni pyty wcelu ujednolicenia
z pozosta czci nawierzchni
i spenienia wymaga eksploatacyj-
nych;
pielgnacja;
 technologie

odnowienie szczelin dylatacyjnych a b

oraz ich wypenienie.
Wymiana fragmentw pyt jest moli-
wa wprzypadku uszkodzenia tylko frag-
mentu pyty: pknicia, uszkodzenia jej
krawdzi lub gbokiego uszkodzenia
szczeliny dylatacyjnej. Nie musi by
wtedy wymieniana caa pyta, lecz jedy-
nie jej fragment, ktry moe by wymie-
niony na gotowy element prefabryko-
wany lub ponownie wykonany wmiejsce
usunitego fragmentu pyty betono-
wej.Wpracy pokazano jedynie wybrane
typowe rodzaje napraw nawierzchni
betonowych. Oprcz wymienionych
czsto si stosuje powierzchniowe
utrwalanie i odnow za pomoc cien-
kich dywanikw zmiana powierzchni
wierzchniej warstwy nawierzchni.
Podsumowanie
Zestawienie najczciej wystpuj-
cych uszkodze nawierzchni betono-
wych i wskazanie ich potencjalnych
przyczyn moe by uyteczne do oce-
ny i diagnostyki stanu nawierzchni,
np. za pomoc metod nieniszczcych,
wcelu dobrania odpowiedniej techniki
naprawy.
Literatura
1. K
 atalog typowych konstrukcji na-
wierzchni sztywnych, Politechnika Wro-
cawska 2013.
2. A. Szydo, Nawierzchnie drogowe zbe-
tonu cementowego. Teoria, wymiarowa-
nie, realizacja, Polski Cement, 2004.
3. W. Jackiewicz-Rek, M. Konopska-Pie-
churska, P. Dudziec, Nawierzchnie
betonowe klasyfikacja i przyczyny
powstawania uszkodze, Concrete pa-
vements classification and causes of
damage, Dni Betonu 2015.
4. M. Urbaski, Typowe uszkodzenia na-
wierzchni betonowych, Zeszyty Nauko-
we Politechniki Czstochowskiej, Cz-
stochowa 2008.
5. J. Wojtawicki, Przyczyny powstawa-
nia uszkodze nawierzchni z betonu
c d
Fot. 2 Wymiana pyty betonowej nawierzchni: a) nacicie uszkodzonej pyty; b) mechaniczne
usuwanie betonu; c) wiercenie otworw pod kotwy idyble; d) wbudowywanie mie-
szanki betonowej (archiwum TPA)
cementowego, Lotnisko nr 3/2008.
6. Pavement Surface Evaluation and Ra-
ting (PASER) Manual, Concrete Roads,
Transportation Information Center, Uni-
versity of Wisconsin-Madison, 2002.
 . Kwiecie, Uszkodzenia betonowych
7. A
nawierzchni lotniskowych, XXIV Kon-
ferencja Naukowo-Techniczna Awarie
budowlane, Szczecin-Midzyzdroje
2009.
8. F. Bautista, I. Basheer, Jointed Plain
Concrete Pavement (JPCP): Preserva-
tion and Rehabilitation Design Guide,
California Department of Transporta-
tion, 2008.
 . ODoherty, D-cracking of Concrete
9. J
Pavements, Materials and Technology
Engineering and Science, Michigan De-
partment of Transportation, May 1987.
10. R. Sztukiewicz, Badania nieniszcz-
ce konstrukcji nawierzchni drogowej,
34. KKBN, Zakopane, 2005.
11. J  . Sudyka, T. Mechowski, P. Harasim,
Nowoczesne metody oceny stanu na-
wierzchni drogowej, 4th International
Conference Modern Technologies in
Highway Engineering, Pozna 2009.
12.
 . Drobiec, R. Jasiski, A. Piekarczyk,
Diagnostyka konstrukcji elbetowych,
tom 1, PWN, 2010.
13. T. Saarenketo, T. Scullion, Road evalu-
ation with Ground Penetrating Radar,
Journal of Applied Geophysics 43.
 . Sudyka, T. Mechowski, Pilotaowe
14. J
badania porwnawcze ugiciomie-
rzy TSD i FWD, Drogownictwo nr
5/2012.
15. J
 . Hoa, J. Bie, . Sadowski, K. Scha-
bowicz, Non-destructive and minor-
destructive diagnostics of concrete
structures in assessment of their
durability, Bulletin of the Polish Aca-
demy of Sciences: Technical Sciences
63/2015.
Uwaga: artyku oparty jest na refera-
cie prezentowanym na XXVII Konferencji
Awarie budowlane 2015.

stycze 2016 [135] 83

 technologie

Zanim powstanie elewacja

wentylowana
dr in. Oeksij Kopyow
Instytut Techniki Budowlanej

Elewacje wentylowane stosowane s ju nie tylko

na budynkach biurowych oraz mieszkalnych, lecz coraz
czciej na cianach dworcw, portw lotniczych,
szk czy hal sportowych.

O
bserwacje rynku budowlanego
daj podstawy stwierdzi, e
elewacje wentylowane wyko-
rzystywane s coraz czciej. Wraz
ze wzrostem skali stosowania takich
elewacji zwiksza si liczba sporw
midzy stronami procesu budowlane-
go zwizanych z jakoci wykonanych
prac. Z dowiadczenia eksperckiego
Instytutu Techniki Budowlanej (ITB) wy-
nika, e niektrych problemw mona
by byo unikn, odpowiednio przygoto-
wujc si do prac elewacyjnych.
Podczas przygotowania si do mon-
tau elewacji wentylowanych nale-
y przeanalizowa zapisy (krajowej)
Aprobaty Technicznej/Europejskiej
Oceny Technicznej (dalej: dokumen-
tacja aprobujca) oraz wytyczne pro-
ducenta elewacji (instrukcj montau
i kart techniczn) w celu waciwej wykonania prac.
organizacji placu budowy oraz zapew-
nienia poprawnego przebiegu procesu
montau.
Bardzo istotnym elementem poprze-
dzajcym monta elewacji wenty-
lowanej jest analiza i ocena kom-
pletnoci projektu. Dowiadczenie
praktyczne ITB daje podstawy stwier-
dzi, e stopie uszczegowienia
dokumentacji projektowej ma due
przeoenie na jako robt budowla-
no-montaowych oraz terminowo
Planujc monta elewacji wentylo-
wanej, inwestor powinien zwrci
szczegln uwag na dowiadczenie
ikompetencje firmy wykonawczej oraz
nadzoru.

84 Inynier budownictwa

Na jako elewacji wentylowanej zna-
czco wpywa stan powierzchni cian,
do ktrych bdzie ona montowana.
Waciwa ocena cian przed przyst-
pieniem do wykonania robt ma istot-
ny wpyw na jako wykonania robt.
Zapisy dokumentacji
aprobujcej oraz wytyczne
producenta
Przystpujc do planowania prac
montaowych, naley sprawdzi,
czy elewacja wentylowana posiada
(krajow) Aprobat Techniczn lub
Europejsk Ocen Techniczn. Doku-
menty te s podstawowym rdem
wiedzy na temat przygotowania si
do projektowania i wykonania robt
budowlano-montaowych. Znajomo
postanowie aprobat jest konieczna
dla wszystkich uczestnikw procesu
budowlanego: projektanta, nadzoru
inwestorskiego, kierownika budowy
lub robt.
Analizujc Aprobat Techniczn, nale-
y zwrci uwag na opis poszczegl- Wprzypadku elewacji wentylowanych
nych elementw skadowych elewacji
wentylowanej oraz ich waciwoci,
zasady transportowania iprzechowy-
wania. Pozwoli to na odpowiedni:
Dobr miejsc oraz sposobw ska-
dowania poszczeglnych wyrobw
budowlanych wchodzcych w skad
zestawu wyrobw do wykonania ele-
wacji wentylowanych. Zdowiadcze-
nia ekspertw ITB wynika, e wwielu
przypadkach przyczyn negatywnej
oceny jakoci prac elewacyjnych byy
uszkodzenia okadzin powstae wsku-
tek niewaciwego skadowania. Jed-
nym zprzykadw okadzin szczegl-
nie wraliwych na przechowywanie s
kasetony metalowe. Brak wczeniej
zaplanowanego miejsca do skadowa-
nia na placu budowy nierzadko skut-
kuje ukadaniem jednej palety zkase-
tonami na drugiej. Czsto okadziny
skadowane s na niewaciwym pod-
kadzie lub wnieodpowiedniej pozycji
Rys. 1 N
 iewaciwe skadowanie okadzin
elewacyjnych
(np. oparte o cian pionow), nie-
rzadko odlegoci midzy podporami
s przekraczane (rys. 1). Prowadzi
do trwaej deformacji okadzin.
Niekiedy wymagane jest, aby poszcze-
glne elementy elewacji wentylowanej
skadowa pod wiat (ruszty iokadzi-
ny zdrewna, ofoliowane palety zme-
talowymi okadzinami) lub wpomiesz-
czeniach okontrolowanych warunkach
wilgotnociowo-temperaturowych
(np. kleje stosowane w systemach
elewacyjnych, wktrych okadziny s
klejone do rusztw).
zzastosowaniem okadzin kamiennych
i ceramicznych moe by potrzebne
zaplanowanie miejsca do przedmonta-
owego sortowania lub wymieszania
okadzin pochodzcych zrnych do-
staw w celu ujednolicenia kolorystyki
powierzchni cian.
Dobr technik oraz zestaww na-
rzdzi do przenoszenia elementw
elewacji wentylowanej. Niewaciwy
Fot. 1 Niewaciwe skadowanie pyt HPL na placu budowy
technologie
sposb przenoszenia okadzin elewa-
cyjnych (szczeglnie wprzypadku oka-
dzin wielkowymiarowych) moe dopro-
wadzi do ich uszkodzenia (rys. 2).
Przykad niewaciwej organizacji
skadowania okadzin elewacyjnych na
placu budowy przedstawia fot. 1.
Ryzyko deformacji
Rys. 2 Zasady transportowania wielko-
wymiarowych okadzin
Nierzadko przyczyn uszkodzenia
okadzin elewacyjnych jest niewaci-
wie dobrany osprzt do podnoszenia
aby nie dopuci do uszkodzenia
krawdzi okadzin, niektrzy produ-
cenci zakazuj wykorzystywania me-
talowych acuchw do podnoszenia
palet zokadzinami.
Wybr sprztu do obrbki elemen-
tw skadowych elewacji wentylowa-
nej (np. sprztu do docinania okadzin
ielementw rusztu). Wwielu przypad-
kach producenci elewacji wentylowa-
nych podaj w kartach technicznych
wykaz oraz parametry sprztu, ktry
naley stosowa do cicia okadzin lub
wykonywania wnich otworw. Czsto
obrbka pyt wie si ze stworze-
niem na placu budowy odpowiedniego
zaplecza.
stycze 2016 [135] 85
 technologie

dopuszczalnych obcie rusztu

Znajomo dokumentacji aprobujcej i wytycznych produ- zwizanych zmas okadzin, dziaa-
niem wiatru itp.
centa elewacji wentylowanej pozwala zaplanowa wyko- Projekt elewacji wentylowanej powi-
nanie prac w odpowiednich warunkach atmosferycznych. nien si skada z czci obliczenio-
wej, opisowej oraz graficznej.
W czci obliczeniowej projektu
Wybr sprztu do montau ele- mi producenta jest konieczne wcelu powinny by uwzgldnione warunki
wacji wentylowanej. Niektre typy opracowania planu bezpieczestwa lokalne, m.in. obcienia wiatrem,
elewacji wentylowanych wymagaj za- iochrony zdrowia podczas wykonywa- obcienia eksploatacyjne (np. mo-
stosowania nietypowego sprztu, np. nia montau elewacji wentylowanej. liwo oparcia o elewacj drabiny,
wprzypadku elewacji, wktrych oka- czyszczenie elewacji przez alpini-
dziny s klejone do rusztu, mog by Kompletno projektu stw), i inne charakterystyczne
potrzebne specjalne przyrzdy apliku- Istotny wpyw na jako wykona- cechy inwestycji. W tej czci pro-
jce, narzdzia do ich czyszczenia lub nia elewacji wentylowanej ma pro- jektu powinny by przedstawione
usuwania nadmiaru kleju. jekt. Z analiz ITB wynika, e sporo zaoenia i schematy konstrukcyjne
Sposb wyboru organizacji i tech- usterek wykonawczych ma zwizek (statyczne) przyjte w obliczeniach
nologii montau systemu. W doku- z jakoci i kompletnoci projek- oraz wyniki oblicze.
mentacji aprobujcej oraz wytycznych tu. W wielu przypadkach spenienie W czci opisowej projektu naley
producenta zawarte s dane na temat przez projekt wymaga formalnych przedstawi specyfikacj techniczn
szczegw montau okadzin elewa- okrelonych w rozporzdzeniu Mi- wyrobw (na podstawie dokumentacji
cyjnych do rusztu (np. liczby cznikw nistra Transportu, Budownictwa aprobujcej) przeznaczonych do wy-
mechanicznych przypadajcych na 1 m i Gospodarki Morskiej z dnia 25 konania elewacji wentylowanej oraz
okadziny, odlegoci cznikw od kraw- kwietnia 2012 r. w sprawie szcze- wymagane parametry techniczne
dzi okadzin), zawarte s rwnie dane gowego zakresu i formy projektu ciany, do ktrej bdzie montowany
na temat kolejnoci montau elewacji budowlanego moe okaza si nie- system elewacyjny. Oprcz powy-
(np. s rozwizania elewacyjne monto- wystarczajce. Peny zakres projek- szego wtej czci projektu podawane
wane od gry ciany wd). Znajomo tu rekomendowany przez ITB zosta s istotne uwagi dotyczce montau
dokumentacji aprobujcej oraz wytycz- przedstawiony w Warunkach Tech- elewacji, np.:
nych producenta elewacji wentylowanej nicznych Wykonania iOdbioru Robt typy i liczby cznikw do czenia
pozwoli rwnie zaplanowa wykonanie Budowlanych [1]. Rozwizania pro- konsoli do cian, at do konsoli, oka-
prac we waciwych warunkach atmo- jektowe bezwarunkowo powinny by dzin do at;
sferycznych. Wprzypadku np. elewacji zgodne zwymaganiami dokumentacji typy przekadek termicznych;
wentylowanych, w ktrych okadziny aprobacyjnej wzakresie: odlegoci midzy kompensacyjnymi
mocowane s do rusztu za pomoc m  iejsc stosowania przyjtego sys- dylatacjami;
kleju, istotne s warunki klimatyczne temu elewacyjnego ze wzgldu na typy, miejsca stosowania oraz para-
panujce podczas montau tempera- bezpieczestwo uytkowania (np. metry wyrobw izolacyjnych (termo-
tura, wilgotno. Klejenie idojrzewanie wzakresie odpornoci na uderzenie, izolacji, folii izolacyjnych, uszczelek,
poczenia okadzin zrusztem nie moe odpornoci ogniowej, odpornoci na izolacji wodochronnych);
si odbywa w temperaturach ujem- dziaanie siy poziomej); opis mocowania izolacji termicznej
nych (poniej +5oC) oraz (zazwyczaj) w  ymaga dotyczcych agresywno- do cian;
przekraczajcych + 50oC. ci rodowiska, w ktrym mona sposoby zabezpieczenia elementw
Analiza Aprobaty Technicznej zapobie- zastosowa system; elewacji wentylowanej (szczegln
gnie take dopuszczeniu do wbudowania obcie wiatrem, odpowiadajcych uwag naley zwrci na zabezpie-
elementw potencjalnie niebezpiecz- strefom wiatrowym wPolsce; czenie rodkami przeciwpoarowy-
nych nieprzewidzianych dokumentacj maksymalnych rozstaww elemen- mi elementw drewnianych elewacji
aprobujc. tw nonych systemu; wentylowanej [3]);
Wczeniejsze zapoznanie si z doku- dopuszczalnych wymiarw okadzin kolejno montau elementw ele-
mentacj aprobujc oraz wytyczny- oraz elementw rusztu; wacji wentylowanej;

86 Inynier budownictwa

szerokoci spoin midzy okadzinami;
dopuszczalne odchyki elementw
rusztu/okadzin od poziomu ipionu;
sposoby uziemienia metalowych ele-
mentw rusztu.
Cz rysunkowa powinna zawiera
rozstawy iwysigi rusztw wrnych
czciach elewacji, miejsca wystpo-
wania dylatacji, wskazanie fragmentw
elewacji, na ktrych wystpuj rne-
go typy okadziny, rysunki szczegw.
Peny zakres zawartoci projektu ele-
wacji wentylowanej zosta okrelony
w[1] i[2].
Wykonawca elewacji
wentylowanej
Przed przystpieniem do wykonania
elewacji wentylowanej szczegln
uwag naley zwrci na dowiad-
czenie oraz zaplecze techniczne wy-
konawcy robt elewacyjnych. W wie-
lu przypadkach sprzedawcy elewacji
wentylowanych wymagaj, aby prace
byy wykonywane przez firmy autory-
zowane, wczeniej przeszkolone przez
systemodawc.
Firmy wykonawcze do montau i ob-
rbki elementw elewacji wentylowanej
powinny stosowa sprzt zgodny zwy-
maganiami systemodawcy. Szczegln
Fot. 2 N
 iewaciwe cicie pyt wknisto-cementowych powodujce uszkodzenie krawdzi
okadzin
Fot. 3 F ragment pyt wknisto-cementowych, ktrych krawdzie poddano obrbce
niewaciwymi narzdziami
uwag naley zwrci na narzdzia do
cicia okadzin oraz rusztw: znacze-
nie ma typ piy (np. brzeszczotowa,
tarczowa), prdko obrotw, stoy do
piowania. Zastosowanie nieodpowied-
niego sprztu moe doprowadzi do
uszkodze krawdzi oraz wykoczenia
zewntrznego okadzin, ich deformacji
etc. Przykad niewaciwego cicia pyt
wknisto-cementowych przedstawia
fot. 2.
W budynkach pasywnych
i energooszczdnych po
zamontowaniu okien
i drzwi rekomenduje
si przeprowadzi test
szczelnoci.
Istotny wpyw na trwao oraz wygld
zewntrzny okadzin maj rodki do ob-
rbki miejsc ci oraz narzdzia do apli-
kacji tych rodkw. Widok krawdzi pyt
wknisto-cementowych, do obrbki
ktrych zastosowano niewaciwe na-
rzdzia, przedstawia fot. 3.
technologie
Firmy wykonawcze powinny mie
odpowiednie (wskazane przez sys-
temodawc) narzdzia do transpor-
tu wewntrznego elementw ele-
wacji wentylowanych, szczeglnie
okadzin.
W przypadku elewacji wentylowa-
nych, wktrych okadziny s klejone
do rusztu, na bezpieczestwo uyt-
kowania maj wpyw narzdzia do
aplikacji kleju.
Wprzypadku montau elementw ele-
wacji wentylowanej za pomoc cz-
nikw mechanicznych konieczne moe
by kontrolowanie wielkoci stosowa-
nych momentw obrotowych. Nieod-
powiedni docisk moe doprowadzi do
deformacji okadzin oraz rusztw.
ciany do elewacji
wentylowanej
Przed przystpieniem do wykonania
elewacji wentylowanej naley spraw-
dzi stan techniczny cian, do kt-
rych bdzie mocowana elewacja. Po-
wierzchnia cian powinna by wolna
od zanieczyszcze, odpadajcych ele-
mentw murarskich, tynkw. Wprzy-
padku mechanicznego mocowania do
cian elementw docieple spoiny
midzy elementami murarskimi powin-
ny by wypenione. Na cianach beto-
nowych ielbetowych niedopuszczal-
ne s spkania. Przed przystpieniem
do prac sprawdzane s parametry
geometryczne (odchyki od pionu ipo-
ziomu) oraz mechaniczne (odporno
na wyrywanie ze ciany zaprojekto-
wanych cznikw mechanicznych).
Parametry te powinny by zgodne
z zaoeniami projektu. Parametry
wytrzymaociowe zaleca si spraw-
dza w trzech miejscach na kade
100 m2 powierzchni elewacji. Jeeli
wynik bdzie niszy od zakadanego,
sprawdzenie naley powtrzy na
kolejnych 20 cznikach. W przypad-
ku stwierdzenia, e w 20% uzyska-
ny wynik jest niszy od zakadanego
stycze 2016 [135] 87
 technologie

w projekcie, trzeba si wstrzyma matu wewntrznego, prowadzi do Bibliografia

zwykonaniem dalszych prac elewacyj-
nych do momentu wzmocnienia cian
lub wprowadzenia odpowiednich zmian
wprojekcie.
Szczegln uwag przed przyst-
pieniem do robt elewacyjnych
w budynkach pasywnych i energo
oszczdnych naley zwrci na
szczelno cian. W takich budyn-
kach po zamontowaniu okien idrzwi
rekomenduje si przeprowadzi test
szczelnoci wg PN-EN 13829:2002
[4]. Nieszczelnoci wcianach (naj-
czciej s zwizane z niewaci-
wym wypenieniem spoin pomidzy
elementami murarskimi, stolark
okienno-drzwiow aocieem cian)
mog by przyczyn pogorszenia kli-
zawilgocenia warstwy docieplenia,
zwikszy straty ciepa i w konse-
kwencji obniy klas energetycz-
n budynku. W przypadku budynkw
pasywnych i energooszczdnych
sprawdzenie szczelnoci przepro-
wadzane jest rwnie podczas od-
bioru kocowego i w sytuacji kiedy
wspczynnik n50 (oznacza krotno
wymiany powietrza caej objtoci
budynku w czasie jednej godziny,
przy rnicy cinie wewntrznego
izewntrznego wwysokoci 50 Pa)
jest wikszy od 0,6, nierzadko podej-
mowana jest decyzja o uszczelnie-
niu przegrody. Wprzypadku elewacji
wentylowanej taka decyzja wie si
zjej czciowym lub cakowitym de-
montaem.
 . Kopyow, Cz B: Roboty wyko-
1. O
czeniowe, zeszyt 14: Elewacje wenty-
lowane, Warunki techniczne wykonania
iodbioru robt budowlanych B14/2015,
Instytut Techniki Budowlanej.
2. O. Kopyow, Co powinien zawiera
projekt elewacji wentylowanej?, Wia-
domoci Projektanta Budownictwa
nr 1/2014.
3. E. Sudo, A. Kolbrecki, Trwao zabez-
piecze ogniochronnych drewna gatun-
kw egzotycznych, Przegld Budowla-
ny nr 5/2014.
4. PN-EN 13829:2002 Waciwoci
cieplne budynkw Okrelanie prze-
puszczalnoci powietrznej budynkw
Metoda pomiaru cinieniowego
zuyciem wentylatora.

krtko
Nowy wiat 2.0 otwarty
Centrum Bankowo-Finansowe Nowy wiat S.A. zakoczyo
realizacj inwestycji Nowy wiat 2.0 w Warszawie pomidzy
Centrum Giedowym, Centrum Bankowo-Finansowym Nowy
wiat aPlacem Trzech Krzyy. Jest to szeciokondygnacyjny,
przeszklony budynek biurowo-usugowo-handlowy klasy Aopo-
wierzchni uytkowej 6146 m. Zastosowano tu innowacyjne
rozwizania techniczne optymalizujce zuycie wody i energii
elektrycznej.
Biurowiec Nowy wiat 2.0 jest jednym zelementw rozbudowy
imodernizacji Centrum Bankowo-Finansowego Nowy wiat.
Projekt obejmuje rwnie oddany ju do uytku trzykondygna-
cyjny parking podziemny od strony Al. Jerozolimskich oraz
modernizacj budynku Centrum Bankowo-Finansowego i re-
witalizacj jego dziedzica, na ktrym zostanie zaaranowana
przestrze otwarta dla mieszkacw Warszawy.
Generalnym wykonawc inwestycji bya firma Karmar S.A.,
natomiast za stworzenie koncepcji architektonicznej iprojektu
wszystkich faz biurowca odpowiadaa pracownia AMC An-
drzej M. Chodzyski Sp. zo.o. Sp.K.

88 Inynier budownictwa


Serwis budowlany skierowany do osb zawodowo zwizanych zt bran. Dostarcza on

aktualne wiadomoci z rynku, ktre dotycz materiaw budowlanych i instalacyjnych,
sprztu, oprogramowania komputerowego, atake technologii stosowanych do wykony-
wania obiektw budownictwa kubaturowego iinynieryjnego oraz ich remontw imoder-
nizacji. Oprcz kilku tysicy kart technicznych produktw znajduj si te artykuy ocha-
rakterze poradnikowym, prezentacje firm oraz informacje o nowociach wprowadzanych
na rynek, zarwno wzakresie materiaw jak itechnik wykonawstwa. Dotycz one przede
wszystkim zagadnie zwizanych z budownictwem mostowym, drogowym, kolejowym,
energooszczdnym, jak rwnie zkonstrukcjami budowlanymi ihydroizolacjami.
W serwisie zamieszczona jest take dua baza firm producentw, dystrybutorw oraz
usugodawcw.
Serwis www.kataloginzyniera.pl zawiera wiele ciekawych iprzydatnych funkcji, tj.:
p rzegld produktw zestawienie produktw wpostaci listy
p orwnanie produktw tabelaryczne zestawienie parametrw technicznych produk-
tw ztej samej brany
filtry dla konkretnej grupy produktw oprcz nazwy producenta s te najwaniejsze
parametry techniczne irne kryteria podziau
zadaj pytanie specjalicie za pomoc e-maila mona wysa zapytanie do dziau tech-
nicznego i/lub handlowego wybranej firmy lub grupy firm
schowek mona do niego doda interesujce nas produkty
wielopoziomowe menu, karty techniczne produktw, teczki firm itd.
Serwis wyrnia si nie tylko nowoczesn szat graficzn i przejrzyst nawigacj, ale przede
wszystkim zawartoci merytoryczn, ktra zachca do regularnych odwiedzin strony.
 technologie
Projektowanie dylatacji podg
przemysowych
oraz najczstsze przyczyny ich uszkodze cz. II
Piotr Hajduk
Biuro Konstrukcyjno-Budowlane HAJDUK
Zasady planowania dylatacji
Jeeli zokrelonych wzgldw (np. nie-
dopuszczenie do zarysowania si pyty
posadzki, brak pewnoci, e zastoso-
wane zbrojenie zabezpieczy j przed
zarysowaniem, okrelone moliwoci
techniczne wykonawcy) konieczne jest
wykonanie pyty betonowej zdylatacja-
mi, musz by spenione nastpujce
warunki:
przyjcie pl najlepiej kwadratowych
lub prostoktnych, ale owymiarach
bokw B/L < 1,5, przy czym zaleca
si stosunek 1:1;
szczeliny poprzeczne powinny si
krzyowa zpodunymi iich cze-
nia nie mog by wzajemnie poprze-
suwane;
niestosowanie pyt wskich lub za-
koczonych spiczasto, gdy bardzo
prawdopodobne s wtedy obamania
lub pkania;
unikanie dylatacji w miejscach wy-
stpowania duych si skupionych;
niestosowanie szczelin podunych
na trasach ruchu koowego oraz
unikanie skrzyowa na gwnych
cigach transportowych;
wprzypadku pyt zaprojektowanych
jako tzw. zwizane z podbudow
(lecych np. na starej podbudo-
wie betonowej) spoiny w nowej na-
wierzchni musz si pokrywa ze
starymi wykonanymi wpycie bd-
cej podbudow;
90 Inynier budownictwa
niestosowanie wklsych naroy (je-
eli takie wystpuj, naley je do-
datkowo ponacina);
szczeliny wykonywane wpycie beto-
nowej na izolacji termicznej naley
dyblowa;
dyblowane take powinny by szcze-
liny poprzeczne na trasach ruchu
koowego przy naciskach k > 60
kN, a przy nacisku > 40 kN naley
dyblowa szczeliny nacinane przy
rozstawach powyej 6 m oraz dy-
latacje robocze przy rozstawach
powyej 8 m.
Odlego midzy poszczeglnymi dy-
latacjami jest uzaleniona od nast-
pujcych czynnikw:
gruboci pyty betonowej,
lokalizacji (w zamknitej hali, pod
wiat czy bezporednio na wolnym
powietrzu),
temperatury panujcej w czasie
twardnienia betonu,
przyjtej technologii betonowania
metoda dugich pasw, metoda
wielkich powierzchni beton pr-
niowy, beton zbrojony wknami sta-
lowymi itp.,
sprztu stosowanego do wykonywa-
nia pyty nawierzchni,
rwnoci podbudowy,
wielkoci tarcia betonu po podbu-
dowie,
wielkoci isposobu dziaania obci- Jeli niepodane jest wykonywanie
e dugotrwaych,
szczeglnych wymogw inwestora
co do uytkowania nawierzchni,
wymaga dotyczcych rysoodpor-
noci posadzki (czy dopuszcza si
powstanie rys, czy nawierzchnia
musi zosta niezarysowana),
iloci stali zbrojeniowej,
wystpowania lokalnych przeszkd
w postaci supw, kanaw, cian,
obnie wposadzce itp.,
zakadanego sposobu pielgna-
cji wieego betonu (stosowania
dodatkowych zabiegw w postaci
przykrycia foli, zraszania wod,
natryskiwania pielgnacyjnym rod-
kiem powokotwrczym).
W tablicy przedstawiono stosowane
rozstawy midzy szczelinami w za-
lenoci od lokalizacji iprzyjtej tech-
nologii wykonania pyty betonowej
wedug wytycznych niemieckich. Jak
podano w tablicy, w halach zamkni-
tych moliwe s, przy zastosowaniu
tzw. specjalnej technologii wykonaw-
stwa, rozstawy midzy szczelinami do
12 m. Odstpy przekraczajce 12 m
wstandardowych betonowych podo-
gach przemysowych s na og tylko
wtedy dopuszczalne, gdy zakada si
moliwoci wystpienia rys. Zblione
wartoci podaje norma amerykaska
[1], uzaleniajc dodatkowo rozstaw
dylatacji od gruboci pyty.
szczelin dylatacyjnych, amusi zosta
 technologie

zagwarantowana rysoodporno po- betonu na rozciganie bezporednie i podkadu betonowego. Szczeglnie

sadzki (lub szeroko rys musi si
mieci w wyznaczonym przepisami
zakresie), konieczne jest zastosowa-
nie zbrojenia cigego, ewentualnie
w poczeniu ze zbrojeniem rozpro-
szonym. Ide rozwizania jest pozo-
stawienie moliwoci powstawania
kontrolowanych spka nawierzchni.
Moliwe jest wykonywanie powierzch-
ni bez dylatacji owielkoci nawet kil-
ku tysicy metrw kwadratowych.
Technologia cigego zbrojenia pyty
wymusza zastosowanie duych iloci
stali zbrojeniowej oraz zapewnienie
bardzo ostrego reimu wykonaw-
stwa.
Ilo zbrojenia przeciwskurczowego
mona obliczy ze wzoru (7.1) normy
[3]. Wcelu okrelenia cigego zbroje-
nia wprzekroju pyty wjednym kierun-
ku mona stosowa rwnie wzr:
fct
As
[MPa], fyd granica plastycznoci stali
zbrojeniowej [MPa], 0,75 fyd dopusz-
czalne naprenie w stali [MPa], Es
modu sprystoci stali zbrojenio-
wej [MPa], Ecm modu sprystoci
betonu [MPa].
Wskanik zbrojenia podunego wy-
nosi wtedy okoo 0,7% wstosunku do
przekroju betonu. Przy takim zbrojeniu
zaobserwowana rozwarto rys nie
przekracza 0,5 mm, rysy s usytuowa-
ne rednio wodlegociach 13 m.
Jeeli powstawanie rys jest cako-
wicie wykluczone, naley stosowa
spranie nawierzchni.
Uszkodzenia dylatacji
Uszkodzenia przerw dylatacyjnych s
zwykle trudne do usunicia. Ich przy-
czyn s najczciej bdy projektowe
iwykonawcze. Niewaciwe wykonanie
dylatacji, za jako kitw wypeniaj-
100% cych przyczyniaj si do powstawania
podatne na odksztacenia s naroniki
pyt wskutek koncentracji napre
skurczowych i eksploatacyjnych na-
pre rozcigajcych. Kada napra-
wa musi zosta poprzedzona wnikliw
analiz i wczeniejszym usuniciem
przyczyn usterek. Niestety wielokrot-
nie si zdarza, e kosztowne napra-
wy s nieskuteczne, gdy nie zostaa
waciwie zdiagnozowana przyczyna
powstaych szkd.
Poniej przytoczono najwaniejsze
przyczyny powstawania uszkodze:
niedostatecznie zagszczone podo-
e, co moe powodowa nadmierne
osiadanie;
brak warstw polizgowych pod pyt
betonow podogi;
zastosowanie materiaw o zej ja-
koci, np. mieszanki betonowej oni-
skiej wytrzymaoci;
niedostateczna pielgnacja podogi
lub jej brak;

0,75 f yd _ Es
E cm
gdzie: As procentowa zawarto
zbrojenia podunego w przekroju
betonowym pyty, fct wytrzymao
fct
nieszczelnoci, przez ktre, w gb
warstw podogi, moe przedostawa
si wilgo, rnego rodzaju rodki
agresywne oraz inne zanieczyszcze-
nia. Powoduje to zawilgacanie idegra-
dacj podoa, warstw izolacyjnych
brak dylatacji obwodowych;
zbyt pne przystpienie do nacina-
nia dylatacji skurczowych oraz zbyt
due ich rozstawy, co skutkuje po-
jawieniem si rys cigych wrodku
pl (fot. a);

Tabl. Stosowane rozstawy midzy szczelinami wzalenoci od lokalizacji nawierzchni iprzyjtej technologii wykonania pyty betonowej [2]
Odlegoci midzy szczelinami dylatacyjnymi
Lokalizacja nawierzchni
w pycie betonowej
L6 m
oraz
Nawierzchnie wykonywane na wolnym powietrzu
L34 h (przy pytach zblionych do kwadratu L/B<1,25)
L30 h (przy pytach zblionych do prostokta od 1,25<L/B<1,5)

Nawierzchnie wykonywane w otwartych halach

L7,5 m
przy standardowej technologii wykonawstwa
Nawierzchnie wykonywane w zamknitych halach
L12 m2)
przy zastosowaniu specjalnej technologii wykonawstwa1)
1)
Specjalnie dobrane parametry mieszanki betonowej, zawarto wody wmieszance betonowej w<165 kg/m3, szczeglna ochrona wieego betonu (ochrona przed
nasonecznieniem oraz zbyt szybkim ochodzeniem), pielgnacja rozpoczta natychmiast po zabetonowaniu (np. poprzez natrysk powoki ochronnej), dwa razy wy-
duony okres pielgnacji wporwnaniu zwarunkami standardowymi, dobrze przygotowane podoe gruntowe ipodbudowa, uoenie warstwy polizgowej midzy
pyt posadzki ipodbudow, ochrona nawierzchni przed zmianami temperatur, zastosowanie zabezpieczenia fug przez dyblowanie.
2)
Konieczne jest wykonanie oblicze sprawdzajcych.

stycze 2016 [135] 91

 technologie

a b

c d

e f

Fot.
Przykady rys spowodo-
wanych wadliwymi dylata-
cjami: a) rysy wzdu zbyt
pno nacitej dylatacji,
g h b) niewaciwy ukad naci
przeciwskurczowych,
c) brak ukosowania kraw-
dzi dylatacji nacinanych,
d) krzywo osadzone dyble,
e) le wykonane nacicia
przeciwskurczowe, f ) na-
cicia wykonane pod zbyt
ostrym ktem, g) odspoje-
nia kitw wypeniajcych
wskutek niewaciwej
aplikacji, h) brak dylatacji
wok supw nonych
(fot. autor)

92 Inynier budownictwa

niewaciwy ukad dylatacji ize
proporcje poszczeglnych pl
(fot. b);
zbyt wczesne poszerzanie dy-
latacji oraz brak waciwych
zabezpiecze, skutkujce wy-
kruszeniem krawdzi wskutek
ruchu wzkw widowych;
b  rak ukosowania grnych kra-
wdzi szczelin przed ich wype-
nieniem, co powoduje wykru-
szenia krawdzi (fot. c);
brak dyblowania lub ze poo-
enie dybli w dylatacjach kon-
strukcyjnych (fot. d), co moe
prowadzi do klawiszowania lub
pkania posadzki wok dylata-
cji;
niestaranne nacinanie dylatacji
iniedocinanie ich przy cianach
(fot. e);
nacinanie pod zbyt ostrym k-
tem (fot. f);
niewaciwie oddylatowane iza-
zbrojone naroa wklse pyty;
brak wypenienia dylatacji, do
ktrej dostay si ziarna kwar-
cu, powodujc powstanie drob-
nych wykrusze;
zastosowanie niewaciwych
materiaw do wypenienia dy-
latacji lub wkadek dylatacyj-
nych oraz zbyt wczesne ich
wypenienie;
odspojenia kitw wypeniaj- kim od sposobu ich uytkowania.
cych wskutek niewaciwej
aplikacji, np. zbyt wczesnego
wypenienia przed zakocze-
niem procesw skurczowych,
zanieczyszcze lub zawilgoce-
nia cian dylatacji (fot. g);
kotwienie supw ipodwalin do
pyty betonowej podogi prze-
mysowej;
brak dylatacji wok supw no-
nych (fot. h);
korozja i uszkodzenia elemen-
tw zabezpieczajcych naroa
dylatacji szczeglnie w pod-
ogach naraonych na bezpo-
rednie dziaanie czynnikw at-
mosferycznych lub na dziaanie
agresywnego rodowiska;
brak profili ochronnych wprzy-
padku duych obcie od wz-
kw widowych (>60 kN);
m iejscowe przecienia od obci-
e skupionych i rodkw trans-
portowych;
nieprzerwane zbrojenie wmiej-
scu dylatacji;
zbyt wczesne rozpoczcie eks-
ploatacji posadzki.
Podsumowanie
Wymagania stawiane podogom
przemysowym s bardzo rno-
rodne i zale przede wszyst-
technologie
Waciwa ibezawaryjna ich eks-
ploatacja zaley w duej mierze
od przyjtego systemu dylatacji.
Wszelkiego rodzaju uszkodzenia
oraz rysy spowodowane przez ich
wadliwe dziaanie s bardzo trud-
ne do naprawy. Z tego powodu
konieczne jest, aby kadorazowo
dylatacje byy elementem wnikli-
wej analizy projektowej. Bardzo
istotna jest wiedza o tym, jakie
czynniki najbardziej odpowiadaj
za powstawanie wad i usterek.
Poznanie i zrozumienie tych po-
wodw moe przyczyni si do
znacznego ograniczania lub elimi-
nacji niechcianych uszkodze.
Literatura
1. A
 CI 360R-10 Guide to Design of
Slabs-on Ground.
 . Lohmeyer, K. Eberling, Beton-
2. G
bden fur Produktions- und Lager-
hallen: Planung, Bemessung, Aus-
fuhrung, Verlag: Bud + Technik.,
Dusseldorf 2012.
3. P
 N-EN 1992-1-1:2008 Eurokod
2: Projektowanie konstrukcji z be-
tonu, Cz 11: Reguy oglne
i reguy dla budynkw.
REKLAMA
stycze 2016 [135] 93
 ciek awe r ealiz acje

Centrum Kongresowe
w Krakowie
mgr in. Marcin Mazur

Wpadzierniku 2014 r. zostay zako- trum Kongresowego u zbiegu ulic

czone trwajce od wrzenia 2011 r. Konopnickiej iMonte Cassino wKra-
prace budowlane nad realizacj Cen- kowie. Podstawowe dane dotyczce
obiektu i zagospodarowania
Inwestor: Gmina Miejska Krakw Powierzchnia terenu w granicach
Generalny projektant: Ingarden & Ew Architekci Sp. zo.o. opracowania: 16 086,54 m2
Dyrektor kontraktu: Marcin Mazur, Budimex S.A. Powierzchnia zabudowy obiektu:
Kierownik budowy: Jzef Smulski, Budimex S.A. 8051,69 m2
Kierownik robt elektrycznych: Dariusz Zaprzaa, Budimex S.A. Powierzchnia uytkowa:
Kierownik robt sanitarnych: Piotr Czerlunczakiewicz, Budimex S.A. 37 015,63 m2
Wykonawca: konsorcjum Budimex S.A. zsiedzib wWarszawie oraz Kubatura brutto: 280 473,68 m3
FERROVIAL AGROMAN S.A. zsiedzib wMadrycie Liczba miejsc parkingowych:
Projektant konstrukcji: Project Service Biuro Inynierskie S.C. 347
Projektant instalacji sanitarnych, elektrycznych, systemw teatral- Dugo budynku: 123,60 m
nych (wyposaenie sceniczne, owietlenie koncertowe, elektroaku- Szeroko budynku: 95,50 m
styka isystemy komunikacji): Ove Arup & Partners International Ltd Sp. Wysoko budynku:
zo.o. Oddzia wPolsce 24,9027,90 m

94 Inynier budownictwa
 ciek awe r ealiz acje

Sale
Trzy najwiksze sale to Sala Audy-
toryjna, Sala Teatralna i Sala Kame-
ralna. Ponadto w obiekcie znajduje
si Zesp Sal Konferencyjnych opo-
wierzchni 500 m2, ktr mona ela-
stycznie dzieli za pomoc systemu
mobilnych cian akustycznych. Ze-
sp konferencyjny uzupeniaj pokoje
dla organizatorw, centrum prasowe,
toalety ihol zbufetem oraz foyer pe-
nice funkcje wystawiennicze ikomu-
nikacyjne.
pasmami supowymi oraz na bardziej
obcionych poziomach wkonstrukcji
belkowo-supowej.
Konstrukcj Sali Audytoryjnej za-
projektowano i wykonano w oparciu
o pionowe, elbetowe, monolityczne
tarcze gruboci 40 cm, zamocowa-
ne w pycie fundamentowej. Tarcze
s elementami nonymi dla stropw,
wspornikw konstrukcji balkonw,
cian ipowoki zewntrznej Sali Audy-
toryjnej tzw. ciany paszcza, aich
ksztat wyznacza zewntrzna linia
geometrii Sali Audytoryjnej. Lokaliza-
cja tarcz dostosowana jest do kon-
strukcji balkonw sali. Kady wspornik
bdcy elementem nonym balkonw
sali zosta zaprojektowany iwykonany
jako element elbetowy, zamocowany
wkonstrukcji tarczy.

Konstrukcja obiektu
Powyej poziomu pyty fundamentowej
obiekt podzielono na cztery segmenty
dylatacyjne:
zaplecze: segment obejmujcy
w czci podziemnej parking i po-
mieszczenia techniczne, awczci
nadziemnej magazyny, garderoby,
biura oraz na trzeciej kondygnacji
Sal Kameraln iZesp Sal Kon-
ferencyjnych;
Sal Teatraln: segment obejmuj-
cy wczci podziemnej parking ipo- Fot. 1 S ala Audytoryjna S1. Sala typu winnica, zczciowo otaczajc iczciowo frontaln
mieszczenia techniczne, aw czci aranacj widowni wok estrady. Balkony sali ztrzech stron mocno wysunite wkie-
nadziemnej Sal Teatraln; runku sceny tworz winnic
Sal Audytoryjn S1: segment
obejmujcy w czci podziemnej
podscenie Sali Audytoryjnej S1 oraz
Sal Wielofunkcyjn S5 wraz z po-
mieszczeniami technicznymi izbior-
nikiem przeciwpoarowym. W cz-
ci nadziemnej segment obejmuje
Sal Audytoryjn wraz zprzylegymi
przestrzeniami komunikacyjnymi;
foyer: segment obejmujcy w cz-
ci podziemnej parking wraz zram-
pami zjazdowymi ipomieszczeniami
technicznymi, a w czci nadziem-
nej konstrukcj zespolon foyer.
Poszczeglne segmenty zostay zre-
alizowane w rnych technologiach.
Segment zaplecza wykonano wtech-
Fot. 2 S ala Teatralna S2. Wielofunkcyjna sala wksztacie tradycyjnego, prostoktnego
nologii elbetowego, monolitycznego pudeka do butw. Zmienna liczba miejsc na widowni dochodzca do 600 wmak-
szkieletu o konstrukcji pytowo-su- symalnym wariancie pozwala realizowa m.in.: przedstawienia teatralne ibaletowe,
powej wzmacnianej grzybkami lub koncerty, konferencje, meetingi, projekcje filmowe

stycze 2016 [135] 95

 ciek awe r ealiz acje

Fot. 3 Sala Kameralna. Pomieszczenie zpask podog i300 miejscami siedzcymi na skadanych mobilnych trybunach, wyposaone
wcian mobiln akustyczn umoliwiajc podzia sali na dwie niezalenie dziaajce, bliniacze czci

Z kolei Sala Teatralna ma form pro-

stopadocianu. Jej ciany zewntrz-
ne wykonano jako monolityczne, elbe-
towe, gruboci 30 cm, wzmocnione od
strony wewntrznej pilastrami wroz-
stawie co ok. 6 m. ciany te zamoco-
wane s wpycie fundamentowej ipo-
czone s ze stropami na poziomach
-1 i zero. Wykonano rwnie portal
sceniczny w technologii elbetowej
monolitycznej ciany gruboci 40 cm,
oddzielajcej scen od widowni.
Segment foyer zrealizowano wczci
podziemnej wtechnologii monolitycz-
nej parking wraz zrampami zjazdo-
wymi ipomieszczeniami technicznymi,
natomiast wczci nadziemnej foyer
to przestrzenna konstrukcja stalowa,
na ktrej wykonano elbetowe stropy
na poszczeglnych jej kondygnacjach.
Na segmentach zaplecza, Sali Au-
dytoryjnej oraz Sali Teatralnej, jako
konstrukcj non stropw ostat-
niej kondygnacji, zamontowano dwi-
gary lub belki stalowe, stanowice
elementy none dla pyt stropowych
Fot. 4 Foyer monolitycznych, na ktrych wykonano

96 Inynier budownictwa
 ciek awe r ealiz acje

podkonstrukcj stalow dachu, nadajc

poaci dachu odpowiedni ksztat (falisto)
isuc jako element wsporczy pod war-
stwy dachowe obiektu. Na segmencie fo-
yer podkonstrukcja stalowa dachu zostaa
zamontowana bezporednio do konstruk-
cji stalowej ostatniej kondygnacji tego
segmentu.
Cakowita ilo betonu konstrukcyjnego
wbudowanego podczas prac nad inwesty-
cj to 40 000 m3, czna ilo zamonto-
wanej stali zbrojeniowej 6500 t, czna
ilo zamontowanej stali konstrukcyjnej
to 3500 t.

Projekt iobliczenia
Aranacja elementw konstrukcji sta-
lowej budynku Centrum Kongresowego
w bardzo duym stopniu zdeterminowa-
na bya wymogami projektu architektury,
technologii scenicznej oraz akustyki.
Wstpne obliczenia statyczno-wytrzy-
maociowe prowadzono woparciu omo-
dele paskie oraz czstkowe, przestrzen-
ne, obejmujce rozpatrywane fragmenty
konstrukcji. Obliczenia finalne wykonano
dla kompletnych, przestrzennych mode-
li. Wybrane, nietypowe wzy konstrukcji
zostay przeanalizowane metod elemen-
tw skoczonych.
Zastosowane w projekcie oyska ela-
stomerowe zostay zamodelowane pod- Rys. Model obliczeniowy konstrukcji foyer
porami sprystymi o wspczynnikach
odpowiadajcych rzeczywistym para- Service, dao moliwo wyjcia Uwaga: wicej zdj i szczegw
metrom oysk podanych przez ich pro- naprzeciw wymaganiom, jakie sta- na temat: procesu realizacji kon-
ducenta. wia dzisiejszy rynek budowlany. strukcji stalowej, montau szklanej
Oparcia elementw stalowych, wspor- Projektanci stworzyli dokadny, bo- elewacji, konstrukcji i montau da-
czych dla stropw pomidzy salami au- gaty w detale, trjwymiarowy mo- chu, prac zwizanych z mechanik
dytoryjn i teatraln musz spenia del konstrukcyjny caego obiektu, sceniczn i wymagan akustyk
specjalne wymogi projektu akustyki. ktry wraz zupywem czasu zosta obiektu, wentylacji, klimatyzacji, in-
Oparcia zostay zrealizowane za po- uszczegowiony tak, by na kocu stalacji ppo. oraz sieci zewntrz-
rednictwem oysk elastomerowych. sta si idealn komputerow wer- nych, instalacji rurowych, instalacji
Rodzaj podkadw elastomerowych oraz sj gotowego budynku, zawierajc elektrycznych, elektroakustycznych
ich wymiary zostay dobrane przez pro- kady jego element. Taki trjwymia- oraz multimedialnych na
jektantw akustyki stosownie do wymo- rowy model BIM zawiera wszyst- www.inzynierbudownictwa.pl.
gw projektu akustyki, atake wartoci kie potrzebne informacje cenne dla
dziaajcych si. projektantw iwykonawcy, uspraw- Dzikuj caemu zespoowi oraz wszyst-
Oprogramowanie Tekla Structures, zkt- nia cay proces przygotowawczy do kim osobom, ktre bray udzia w proce-
rego korzystao biuro projektowe Project realizacji inwestycji. sie realizacji CK w Krakowie.

stycze 2016 [135] 97

 ciek awe r ealiz acje

Most Brdowski
Realizacja i rozwizania techniczne
mgr in. Jan Domaski
mgr in. Dagmara Jasiska
mgr in. Mirosaw Skrzecz
Zdjcia: Archiwum Mars Most Brdowski Sp. z o.o.
Rozwizanie zamienne w porwnaniu z rozwizaniem
pierwotnym pozwolio ograniczy koszty prawie o poow.

W
centralnej czci Szczecina iprzebudow kolidujcej infrastruktu- go wramach Regionalnego Programu
w nurcie rzeki Odry zlokali- ry. Do celw szczegowych projektu Operacyjnego Wojewdztwa Zachod-
zowany jest teren inwesty- zaliczy naley: polepszenie warunkw niopomorskiego. Dofinansowanie ze
cyjny, obejmujcy poczone grobl transportu materiaw i pracowni- rodkw UE wynioso 85%.
wyspy Ostrw Brdowski iGryfia, ona- kw na wyspy, udostpnienie nowych Etap Iinwestycji polega na budowie
zwie Gryfia Biznes Park. Wyspy nie miejsc postojowych, wykorzystanie trjprzsowego obiektu mostowego
posiaday staego poczenia z cz- potencjau wysp i terenw postocz- odugoci cakowitej 197,20 m, kt-
ci ldow miasta. Dotychczasowa niowych oraz ich aktywizacja. rego ukad statyczny stanowi kratow-
czno zapewniona bya wycznie Projekt wspfinansowany by przez nica przestrzenna jednoprzsowa.
przez promy, co byo kosztowne oraz Uni Europejsk ze rodkw Europej- Obiekt zaliczamy do klasy obcienia
stwarzao problemy komunikacyjne. skiego Funduszu Rozwoju Regionalne- Awg PN-85/S-10030.
Do realizacji przedsiwzicia pt. Po-
czenie mostowo-drogowe w celu
skomunikowania terenw inwesty-
cyjnych Gryfia Biznes Park, ktrego
gwnym celem byo skomunikowanie
wyspy Ostrw Brdowski z ldow
czci Szczecina, zostaa powoana
spka celowa Mars Most Brdowski
Sp. z o.o. Projekt podzielony zosta
na dwa etapy: etap I polegajcy na
budowie mostu drogowego nad rze-
k Odr wraz zdrogami dojazdowymi
i przebudow kolidujcej infrastruk-
tury; etap II obejmujcy wykonanie
drogi dojazdowej do Mostu Brdow-
skiego wraz zmiejscami postojowymi Fot. 1 Podpora nurtowa widok wykonanych pali Tubex oraz zamontowanego kleszcza

98 Inynier budownictwa
 ciek awe r ealiz acje

Most Brdowski

Zoone warunki geotechniczne skut-

koway pierwotnym zaprojektowaniem
posadowienia za pomoc wierconych
pali wielkorednicowych o rednicy
120 cm z wysokocinieniow iniekcj
cementow pod podstaw pala. Jed-
nake napotkanie wmiejscu projekto-
wanego posadowienia przyczka po-
zostaoci Nabrzea Warsztatowego
w postaci betonowego bloku i eber
wymusiy konieczno zmiany rozwi-
zania projektowego, polegajcej na za-
stosowaniu wmiejsce projektowanych
pali wielkorednicowych wikszej liczby
pali o mniejszej rednicy pali wier-
conych typu Tubex (fot. 1). Kolejnymi
etapami realizacji przyczkw mostu
byo: przeprowadzenie prbnego ob- Fot. 2 Gotowa podpora nurtowa z widocznymi ciankami szczelnymi i narzutem kamiennym
cienia pali, zbrojenie i betonowanie
oczepu, ciosw podoyskowych oraz
korpusu przyczka, uoenie izolacji
przyczka. Po wykonaniu pali Tubex
dla podpr nurtowych przystpio-
no do: montau kleszczy, pogrania
cianek szczelnych i wykonania ci-
gw cianek, uszczelniania zamkw
cianek iumacniania dna wok grodzy
narzutem kamiennym, zasypania wraz
zagszczeniem grodzy powstaej ze
cianek szczelnych piaskiem rednim,
zbrojenia ibetonowania oczepu, filarw
oraz ciosw podoyskowych (fot. 2).
Nastpnie przystpiono do wykona-
nia konstrukcji stalowej kratownicy
z jazd doem w ukadzie trjprz-
sowym o przsach swobodnie pod-
partych. Konstrukcja stalowa mostu
wytworzona zostaa w Kielcach, Fot. 3 S calanie konstrukcji stalowej

stycze 2016 [135] 99

 ciek awe r ealiz acje
natomiast scalana na placu montao-
wym wSzczecinie. Ciar konstrukcji
stalowej wynosi 1128,75 Mg. Zabez-
pieczenie antykorozyjne konstrukcji
stalowych ustroju nonego skada si
z: warstwy metalizacji (natryskiwanie
cieplne powoki cynkowej) wraz z po-
wok doszczelniajc, powoki midzy- waniowych, montau krzyulcw, pasa
warstwowej oraz nawierzchniowej.
Podczas scalania konstrukcji (fot. 3)
Fot. 4 S paw przse Odr ze wzgldu na stopie skomplikowa- w cao. Po scaleniu konstrukcji od-
Fot. 5 Etap II realizacja drogi dojazdowej za pomoc materaca z keramzytu
Fot. 6 Ukadanie materaca z kruszywa amanego w geosiatce na materacu z keramzytu
w geotkaninie
100 Inynier budownictwa
nia prac wprowadzono etapowanie
montau. Faza I obejmowaa scalanie
elementw pasa dolnego wraz z po-
przecznicami, na podkadach nada-
jcych konstrukcji podniesienie wy-
konawcze i spadek poduny. Faza II
polegaa na ustawieniu klatek ruszto-
grnego oraz ste wiatrowych, de-
montau klatek po scaleniu konstrukcji
byo si jej przeniesienie za pomoc
suwnicy bramowej na pontony, a na-
stpnie spaw przse Odr wmiejsce
docelowe oraz osadzenie zmontowanej
konstrukcji na podporach (fot. 4).
Wramach etapu I inwestycji wykonano
take drogi dojazdowe do mostu, kt-
rych dugo na ldzie wynosi 77,95 m,
natomiast na wyspie 120,44 m.
Posadowienie nasypu drogowego
na obszarze sabononych gruntw
zaprojektowano na palach prefabry-
kowanych elbetowych o przekroju
poprzecznym 30 x 30 cm. Zaprojek-
towano pale prefabrykowane zbetonu
C40/50 zbrojone stal A-IIIN (zbroje-
nie dodatkowe A-I), dugoci od 10
do 17 m. Zwieczenie pali oraz pod-
staw nasypu drogowego zaprojekto-
wano jako elbetow pyt ogruboci
300 mm. czna dugo zastosowa-
nych pali prefabrykowanych pod drogi
dojazdowe wyniosa 9937 m.
Etap II inwestycji polega na budowie
drogi dojazdowej czcej ulic Ludow
z dojazdem do Mostu Brdowskiego.
Ze wzgldu na wystpowanie gruntw
sabononych w gbokim podou, tj.
torfw, namuw i gytii (pod gruntami
nasypowymi), przez co istniaa moli-
wo wystpienia nierwnomiernych
osiada wtym orodku, projektant za-
stosowa rozwizanie przeciwdziaajce
tym zjawiskom. Pierwotne rozwizanie
projektowe polegao na zastosowaniu,
podobnie jak wetapie I, siatki zpali pre-
fabrykowanych elbetowych oprzekroju
30 x 30 cm.
 ciek awe r ealiz acje

W celu optymalizacji finansowej in-

westycji oraz wzwizku ztoczcymi
si procedurami terenowo-prawnymi
zamawiajcy wprowadzi zamienne
rozwizanie projektowe w zakresie
posadowienia nasypu drogowego, po-
legajce na wykonaniu wzmocnienia
podoa gruntowego przez odcienie
nasypu keramzytem (fot. 5).
Zastosowane rozwizanie zamienne
spowodowao redukcj napre na
podoe pod konstrukcj drogi. Zapro- Fot. 7 Droga dojazdowa do Mostu Brdowskiego
jektowano materac zkeramzytu ofrak-
cji 8/1020 mm, gstoci nasypowej Rozwizanie zamienne w porwnaniu niczne i w przypadku moliwoci
wstanie lunym 320 kg/m3 15% ik- zrozwizaniem pierwotnym pozwolio terminowych itechnicznych znale
cie tarcia wewntrznego 45o, otoczo- Inwestorowi ograniczy koszty o ok. optymalne, czasem innowacyjne,
nego warstw geotkaniny. Na matera- 50%. lecz rwnie skuteczne, rozwizania
cu zkeramzytu wgeotkaninie wykonano W zwizku z zakoczeniem realizacji projektowe.
materac z kruszywa amanego 0/31.5 robt budowlanych nasuwaj si na- Wwyniku szczegowej analizy ponie-
wgeosiatce, apowyej kolejne warstwy stpujce wnioski: sionych kosztw naley stwierdzi,
konstrukcji nawierzchni (fot. 6). Niezbdna ikonieczna jest szczeg- e wporwnaniu zrozwizaniem pier-
W rozwizaniu zamiennym keramzyt owa weryfikacja warunkw geotech- wotnym wprowadzenie rozwizania
suy do odcienia podoa, akruszy- nicznych, szczeglnie dla projektw zamiennego, polegajcego na wyko-
wo amane do rwnomiernego rozoe- realizowanych na terenach mocno naniu wzmocnienia podoa grunto-
nia napre od ruchu drogowego na zurbanizowanych, postoczniowych wego przez odcienie nasypu keram-
keramzyt, anastpnie na podoe. Obie iwzdu ciekw wodnych. zytem, pozwolio zamawiajcemu
te konstrukcje, wsppracujc, tworz Zamawiajcy powinni dokadnie ana- ograniczy koszty.
stabilne podoe pod korpus drogowy. lizowa przyjte rozwizania tech-

krtko
Dziennikarze w fabryce szyb
W Polsce ronie zainteresowanie szybami ochronnymi,
awszczeglnoci caymi systemami ochronnymi, bowiem np.
kuloodporna musi by nie tylko szyba, ale take profil, okucia,
zawiasy.
Przedstawiciele mediw zostali wkocu listopada zaproszeni
do odwiedzenia fabryki Glassolutions w Pruszkowie i mogli
przyjrze si produkcji szyb hartowanych, laminowanych oraz
szka PRIVA-LITE ozmiennej przeziernoci. Spotkanie zor-
ganizowaa firma Vetrotech Saint (Glassolutions jest jej sio- pokazu przygotowano dwa rodzaje szyb jedna bya wklasie
strzan spk). Grzegorz Sotys, dyrektor Oddziau Vetrotech P2A (44.2) o rozmiarach 900 x 1100 mm, a druga o ana-
w Polsce, przedstawi szyby ochronne zwracajc szczegln logicznych wymiarach, kuloodporna oraz antywamaniowa
uwag na multifunkcjonalno rozwiza przeznaczonych dla VETROGARD PRO klasa BR3 S, P7B. Do testu rozbijania
wymagajcych projektw VETROGARD PRO klasa BR3 S, uyto zestawu narzdzi wklasie A4, dostosowanej do testu od-
P7B, natomiast Maciej Makowski zGlassolutions opowiedzia pornoci konstrukcji wklasie antywamaniowej RC4. Pierw-
osukcesie zastosowa szka we wspczesnych budowlach. sza zszyb nie miaa wielkich szans wstarciu zcikim mot-
Ciekawym punktem spotkania by pokaz wytrzymaoci szyb. kiem, natomiast druga bardzo mocny atak odpieraa ponad
Gocie przekonali si, jak mocne mog one by. Na potrzeby 10 minut, co byo zgodne zjej klas odpornoci.
stycze 2016 [135] 101
 technologie

Jak i czym usuwa wykwity wapienne?

dr in. Grzegorz miertka

Na rynku dostpnych jest coraz wicej rodkw chemicz-

nych do usuwania wykwitw na wyrobach betonowych.

P
roblem biaych nalotw na wie-
ych wyrobach betonowych, naj-
czciej wytwarzanych w tech-
nologii wibroprasowania, znany jest
od dawna. Odpowiednio ukierunkowana
technologia betonu potrafi do minimum
ograniczy poziom ich wystpowania,
lecz minimum nie oznacza zera. Klien-
ci rozczarowani ewentualnym efek-
tem kocowym, tj. biaymi nalotami na
uoonej nawierzchni z betonowego
bruku, po uzyskaniu od producenta in-
formacji, zgodnie zaktualnymi zharmo-
nizowanymi normami, e to naturalne
zachowanie betonu nie podlega rekla-
macji, zaopatruj si w rodki, ktre
zgodnie z reklam cakowicie usuwaj
wykwity.
Ich dziaania zrozumie kady, kto za-
liczy podstawowy kurs chemii. Wy-
kwit wapienny to zasada o wysokim
odczynie pH wgranicach 1314. Aby
go usun, poprzez neutralizacj, na-
ley zastosowa substancj oskrajnie
niskim pH wgranicach 13, tj. kwas,
tak aby wyjciowo uzyska powierzch-
ni betonow bez biaych nalotw
oodczynie pH od 6 do 8. Mona wic
stwierdzi, e oferowane rodki to
roztwory kwasw, ktre wzalenoci
od ich rodzaju, stopnia stenia, ilo-
ci dozowania oraz czasu dozowania,
mog: nie zadziaa, skutecznie usu-
n wykwit lub wskrajnych sytuacjach
zniszczy struktur betonu (fot. 1).
Awszystko to na wyczn odpowie-
dzialno kocowych uytkownikw
fot. 2.
Zapisy normowe
Normatywy z rodziny prefabrykatw
betonowej galanterii drogowej [1, 2,
3] w punkcie 5.4.1. Wygld poda-
j, e ewentualne wykwity nie maj
szkodliwego wpywu na waciwoci
uytkowe, betonowych () (prefabry-
katw) () brukowych i nie s uwa-
ane za istotne. Z punktu widzenia
technologii betonu stwierdzenie to
jest oczywiste, jednake dla inwesto-
ra nie zawsze zrozumiae. Przyczynek
powstawania wykwitw, ich budow
oraz konsekwencje pojawienia si na
wyrobach betonowych szeroko opisa-
no izobrazowano midzy innymi w[4,
5]. W niniejszym artykule podjto
prb oceny bezpieczestwa aplikacji
dostpnych na rynku rodkw do usu-
wania wykwitw zarwno dla ludzi, jak
i przyszej eksploatacji betonowych
brukw.
Skad chemiczny rodkw
Dzia bada irozwoju jednego zpolskich
producentw podj si prby oceny
skutecznoci dziesiciu rodkw do-
stpnych na krajowym rynku. Wtabeli
zestawiono je pod symbolicznymi na-
zwami A, B, J, podajc jednake ich
rzeczywiste skady chemiczne gwne
reagenty, deklarowane przez produ-
centw, oraz ich stenie. Dodatkowo

Fot. 1 Rnica w sile reagowania dwch rodkw do usuwania Fot. 2 Efekt stosowania trzech rodkw o rnej mocy na jednej
wykwitw kostce

102 Inynier budownictwa


Tab. Zestawienie rodkw do usuwania wykwitw
Nr rodek Gwny reagent
1 A Kwas solny
2 B Kwas azotowy
3 C Kwas fosforowy
4 D Kwas fosforowy
5 E Kwas fosforowy
6 F Kwas fosforowy
7 G Kwas fosforowy
8 H Kwas mrwkowy
9 I Kwas amidosulfonowy
10 J Kwas organiczny
podano jedn zwaniejszych dla betonu
cech dotyczcych obcienia chemicz-
nego, amianowicie jego odczyn pH. Ze
wzgldu na czstkowe informacje pro-
ducentw na temat iloci, jakoci oraz
stenia tzw. rodkw pomocniczych
danych nie zamieszczono.
O mocy dziaania czci analizowa-
nych rodkw mog suy przykado-
we informacje zawarte wkilku kartach
technicznych, amianowicie:
dziaanie na ukad oddechowy: moe
dziaa dranico,
dziaanie na ukad pokarmowy: ostra
toksyczno,
dziaanie na skr: ostra toksycz-
no,
dziaanie na oczy: ryzyko uszkodze-
nia oczu.
Naley doda, e przedstawione roz-
twory podczas aplikacji na powierzchnie
betonowe wymagaj zachowania szcze-
glnych rodkw bezpieczestwa.
Agresja chemiczna
wstosunku do betonu
Aktualna od ubiegego roku norma PN-
EN 206-2014-4 Beton. Wymagania,
waciwoci, produkcja i zgodno
wprowadzia tzw. klasy ekspozycji X,
ktrym w przypadku obcienia che-
micznego przypisano indeks A. Wrd
tej klasy dodatkowo wyrniono trzy
podklasy, amianowicie:
XA1 rodowisko chemicznie mao
agresywne,
technologie
pH = - log10 [H3O+]. Przykadowa war-
Stenie
Odczyn pH to pH = 4 wyliczana jest ze wzoru
[%]
pH = - log(10-4), co oznacza rnic
515 <1
< 10 <5 jednego rzdu stenia molowego
1025 <1 jonw H3O+ midzy wartociami pH
< 20 <2 zmieniajcymi si o1,0 (przy zaoe-
515 1 niu wartoci wspczynnika aktywno-
< 10 <2 ci owartoci 1,0) [7].
<5 <2 Majc to na uwadze, podczas anali-
b.d. b.d. zy skadw chemicznych rodkw do
2,510 3,6 usuwania wykwitw, zamieszczonych
b.d. 1,13 wtabeli, mona stwierdzi, e roztwo-
ry zwizkw chemicznych oodczynie pH
X  A2 rodowisko chemicznie red- zblionym do 1,0 maj ok. 10 razy wik-
nio agresywne, sze stenie jonw H3O+ od substan-
X  A3 rodowisko chemicznie silnie cji opH rwnym 2 idalej ok. 100 razy
agresywne. wiksze od substancji opH = 3,0 oraz
Dla uatwienia procesu projektowania ok. 1000 razy wiksze od substancji
betonu wtab. 2 normy [6] autorzy za- oodczynie pH = 4,0, granicznie dopusz-
pisali brzegowe stenia zwizkw che- czalnym przez [6]. Powoduje to znaczne
micznych mogcych negatywnie wpy- przyspieszenie reakcji na powierzch-
wa na trwao spoiw cementowych. ni betonu dla roztworw o niszym
Podano rwnie graniczne zakresy war- pH, co zwiksza prawdopodobiestwo
toci odczynu pH dla wszystkich pod- szybszego i wikszego uszkodzenia
klas. Dla klasy ekspozycji XA3 minimal- jego powierzchniowej struktury. Wyniki
n warto pH okrelono jako 4,0, co oszacowania wartoci dwch przyka-
oznacza, e jest to skrajne obcienie dowych roztworw do usuwania wykwi-
chemiczne, jakie beton strukturalnie tw (ztabeli 1 : 1 B, 3 E) oraz wody
jest w stanie przenie pod warun- (2) przedstawiono na fot. 3.
kiem zastosowania cementu siarcza-
noodpornego HSR najczciej CEM
III. Wprzypadku normalnych warunkw
eksploatacji, tj. XA1, przy zastosowa-
niu cementw CEM Ioraz CEM II (bez
indeksu HSR) minimalna dopuszczalna
warto pH wynosi 5,5.
Wartoci pH rodkw
Porwnujc zamieszczone w tabeli
odczyny substancji chemicznych ido-
puszczalne wartoci pH wg [6] dla
betonu, mona stwierdzi, e usuwa-
nie wykwitw polega na kontrolowanej
agresji chemicznej na powierzchni be-
tonu. Naley jednake zauway, e
zmiana pH nie odbywa si liniowo, lecz
logarytmicznie, wstosunku do ste- Fot. 3 Wynik badania pH dla dwch roz-
nia jonw odpowiedzialnych za kwa- tworw i wody papierkiem lakmu-
sowo roztworu (H3O+), wg wzoru: sowym
stycze 2016 [135] 103
 technologie
Aplikacja
Niezwykle wana, bo wpywajca na
efekt kocowy prac oczyszczajcych,
jest ilo naoonego rodka chemicz-
nego oraz czas jego aplikacji. Naka-
danie tak agresywnych substancji
pdzlem nie gwarantuje rwnomierno-
ci powoki i tym samym jednolitoci
oczyszczenia caej powierzchni. Pokry-
wanie zbyt duych przestrzeni dodat-
kowo moe doprowadzi do nadmier-
nego spalenia powierzchni betonu,
wmiejscu gdzie prace rozpoczto.
Analizujc wytyczne producentw, do-
tyczce stosowania omawianych sub-
stancji, mona stwierdzi, e wczci z powierzchni kilku losowych kostek
dokumentw (karty techniczne) nie
zawarto jakichkolwiek informacji na te-
mat koniecznoci spukania powierzch-
ni brukw wod po aplikacji rodkw
chemicznych wcelu usunicia nieprze-
reagowanych pozostaoci roztworw.
Omawiane zabiegi dotycz wzasadzie
nieodwracalnych reakcji chemicznych,
tak wic przedozowanie bd opnio-
ne neutralizowanie, przez spukiwanie
wod, moe doprowadzi do zniszcze-
a b
104 Inynier budownictwa
nia betonowych nawierzchni ikoniecz-
noci ich wymiany wprzyszoci. Wo-
bec powyszego najbardziej efektywn
zarwno pod wzgldem prdkoci, jak
i jakoci aplikacji rodkw wydaje si
metoda powierzchniowego natrysku,
gwarantujca rwnomierno dozo-
wania wmoliwie najkrtszym czasie. Fot. 5 Wygld powierzchni czerwonych
kostek po katalogowym zastosowa-
Badania laboratoryjne niu rodka E
Chcc przeanalizowa skuteczno
dziaania kilku roztworw ztabeli, wza- a
kadowym laboratorium jednej z firm
przeprowadzono pod koniec 2012 r.
prby usunicia wykwitw wapiennych
owieku betonu ponad 28 dni [8]. Przy-
gotowano prbki trzech rodkw ozna-
czonych, zgodnie ztabel, odpowiednio
B, E, H. Roztwr B naniesiono, zgodnie
b
zzleceniem producenta, na powierzch-
ni kostki brukowej (czarnej kostki typu
Holland). Po jej spukaniu wyrb pod-
dano suszeniu. Uzyskany efekt stoso-
wania rodka przedstawia fot. 4a i4b,
a powierzchni kostki wiadka z tego
samego cyklu produkcyjnego fot. 4c. Fot. 6 Wygld powierzchni szarej kostki:
a) przed katalogowym zastosowa-
niem rodka H; b) po katalogowym
zastosowaniu rodka H
Drugie badanie porwnawcze na ba-
zie rodka E przeprowadzono na po-
wierzchni dwch czerwonych kostek
typu Holland iBehaton. Jak powyej,
po jego spukaniu wyroby poddano
suszeniu. Uzyskany efekt usuwania
wykwitw przedstawia fot. 5, obrazu-
c
jca stan odpowiednio przed (kostka
Behaton zprawej) ipo badaniu (kost-
ka Holland zlewej).
Wtrzecim iostatnim badaniu porw-
nawczym wykorzystano do aplikacji na
powierzchni szarej kostki typu Hol-
Fot. 4 Wygld powierzchni czarnej kostki: land roztwr H. Analogicznie po jego
a) po zastosowaniu rodka B z ka- spukaniu kostk poddano suszeniu.
talogu; b) wygld struktury betonu
powierzchni kostki pod powiksze-
Uzyskany efekt stosowania, poka-
niem 10 x; c) wygld powierzchni zujcy odpowiednio stan przed i po
kostki wiadka badaniu, przedstawiaj fot. 6a i 6b.

Podsumowanie
Porwnujc efekty stosowania trzech
przykadowych rodkw do usuwa-
nia wykwitw, mona stwierdzi, na
podstawie zamieszczonych fotografii,
e charakteryzuj si one diametral-
nie rn moc, a co z tego wynika
skutecznoci. Wrd informacji za-
wartych w karcie technicznej rodka
do usuwania wykwitw, oznaczonego
symbolicznie w tabeli jako B, produ-
cent poda warto roztworu pH < 5.
Jest to zgodne zprawd, gdy osza-
cowanie odczynu tego rodka, wykona-
ne miernikiem pH metrycznym (fot. 7),
wykazao warto pH 1,02, co jak
powyej przedstawiono, oznacza mo-
liwe 10 000 wiksze stenie jonw
H3O+ oraz duo wiksz agresj od tej
sugerowanej w dokumentach produ-
centa. Nie jest to warto delikatnie,
lecz drastycznie (kilka razy mniejsza),
od niej odbiegajca. Dokadniejsze
i uczciwsze byoby opisanie wartoci
odczynu jako 0 > pH > 2.
Analizujc powysze rozwaania, bez-
pieczniejsze wydaje si stosowanie
sabszych roztworw o mniejszych
steniach, ktre pomimo wikszej licz-
Fot. 7 P
 omiar odczynu rodka do usuwania wykwitw z deklarowan wartoci pH < 5
by aplikacji gwarantuj bezpieczestwo
stosowania dla bruku i oczywicie
czowieka. Na podstawie wieloletnich
dowiadcze laboratoriw zajmujcych
si badaniem betonw mona stwier-
dzi, e najczciej stosowanym przez
profesjonalistw rodkiem do usuwa- fragmencie powierzchni. Prace mona
nia wykwitw jest 35-procentowy
roztwr kwasu mrwkowego HCOOH.
Jest to najprostszy kwas karboksylo-
wy, bdcy substancj organiczn. Do-
datkowo niezwykle wany jest aspekt
ekonomiczny. Jeden litr tej substancji
osteniu 80% mona kupi na rynku
polskim za ok. 15 PLN, co przy sporz-
dzeniu 4-procentowego roztworu po-
zwala uzyska ok. 20 l gotowego rod-
ka o bezpiecznym dla kostki i ludzkiej
skry steniu. Zakadajc dalej wydaj- Literatura
no ok. 4 m2 z1 l, pozwala to wyliczy
koszt surowca na poziomie do 20 PLN
za 100 m2 oczyszczanej powierzchni,
czyli 0,20 PLN doliczone do kadego
metra kwadratowego wydanego na za-
gospodarowanie terenu. Przy obecnych
cenach za materia, podbudow oraz
robocizn oscyluje to w granicach do
0,002% (2 promili) caoci inwestycji.
W sytuacjach wyjtkowych, kiedy roz-
twr HCOOH o zalecanym steniu
technologie
nie usunie caoci wykwitw wapien-
nych, mona zastosowa kwas mrw-
kowy o wyszym steniu (np. 10%),
jednak kadorazowo przed rozpocz-
ciem jego aplikacji naley wykona
prb na najmniej reprezentacyjnym
kontynuowa dopiero po sprawdzeniu
na wyschnitym betonowym bruku
(zwykle dzie pniej), czy zaczyn ce-
mentowy warstwy wierzchniej nie zo-
sta nadmiernie usunity.
Wszystkie prace powinny by prowa-
dzone zzachowaniem przepisw BHP
oraz wytycznych izalece zawartych
wkartach technicznych producentw,
omawianych rodkw chemicznych.
1. P
 N-EN 1338:2005+AC:2007 Betono-
we kostki brukowe. Wymagania imeto-
dy bada.
2. P
 N-EN 1339:2005+AC:2007 Betono-
we pyty brukowe. Wymagania imetody
bada.
3. P
 N-EN 1340:2004+AC:2007 Krawniki
betonowe. Wymagania imetody bada.
 . Kurpiska, Korozja wibroprasowa-
4. M
nych elementw betonowych, Bruk-
biznes nr 2/2012, s. 3237.
 . Ignerowicz, Rola domieszek hydro-
5. A
fobowych w produkcji wyrobw wibro-
prasowanych, Brukbiznes nr 4/2012,
s. 2025.
6. P
 N-EN 206:2014-4 Beton. Wymagania
waciwoci, produkcja izgodno.
 . Jaboski i in., Obliczenia w chemii
7. A
nieorganicznej, Oficyna Wydawnicza Poli-
techniki Wrocawskiej, Wrocaw 2002.
8. D
 zia Bada i Rozwoju ZPB Kaczma-
reK, Raport ze stosowania rodkw do
usuwania wykwitw wapiennych na po-
wierzchniach betonowych kostek bruko-
wych, Rawicz, padziernik 2012.
Podzikowanie: Bardzo dzikuj p. Maciejo-
wi Dziakowi za nieocenion, specjalistycz-
n pomoc podczas redagowania niniejsze-
go tekstu.
stycze 2016 [135] 105
 technologie

Zabezpieczenie przed zadymieniem

klatek schodowych w budynkach blokw energetycznych
oraz oddymianie maszynowni przemysowych
dr in. Dorota Brzeziska
Politechnika dzka, WIPOS

Ze wzgldu na znaczn dugo budynkw maszynowni

wane jest tworzenie w nich dodatkowych podziaw
na strefy dymowe.

W
IB nr 10/2015 w arty- Na rys. 1 przypomniany jest sche- najwaciwsze jest oddymianie grawi-
kule Wentylacja budynkw matyczny ukad caego budynku bloku tacyjne, zzastosowaniem powierzch-
kotowni przemysowych energetycznego. ni czynnej otworw zapewniajcej
przedstawione zostay zasady wen- Zakadajc, e przestrzenie maszy- odprowadzenie takich iloci dymu
tylacji oraz oddymiania budynkw ko- nowni i kotowni s od siebie oddzie- iciepa, jakie mog powsta podczas
towni przemysowych. Kontynuujc lone, systemy ich oddymiania w wa- poaru. Ogln zasad projektowania
ten temat, zajmiemy si klatkami runkach poaru mona traktowa wentylacji oddymiajcej przedstawio-
schodowymi, ktre znajduj si wtych niezalenie. W obydwu przypadkach no w dalszej czci tekstu.
budynkach, oraz przylegajcymi do
nich maszynowniami. Maszynowniami
nazywamy budynki, wktrych znajduj
si turbogeneratory. S one znacznie Kotownia
nisze od kotowni, jednak problemy
zwizane z oddymianiem s w nich
bardzo podobne. Ponadto ze wzgldu
na due iloci oleju iwodoru, ktre s
Kocio
wykorzystywane wprocesach techno-
logicznych, wbudynkach maszynowni
zachodzi znacznie wiksze prawdopo- Oddzielenie poarowe
dobiestwo wystpienia poaru ni
wkotowniach. Wtym przypadku ist-
nieje te znacznie wiksze ryzyko nie-
bezpiecznego wzrostu temperatury Maszynownia
wgrnej czci budynku prowadzce
do zawalenia si konstrukcji dacho-
wej.
Oglne zasady wentylacji ioddymiania
Turbogenerator
maszynowni przemysowych s analo-
giczne do kotowni izostay omwione
we wspomnianym artykule. Rys. 1 S chemat budynku bloku energetycznego

106 Inynier budownictwa

 technologie

Oddymianie maszynowni podobnie jak poprzednio przyjmuje si powierzchnie czynne zaprojektowane

W przypadku maszynowni mamy,
analogicznie jak w kotowni, do czy-
nienia z sytuacj, w ktrej podczas
codziennej eksploatacji wydziela-
na jest znaczna ilo ciepa (jednak
znacznie mniejsza ni w kotowni),
pochodzcego z turbozespow i in-
nych znajdujcych si tam urzdze.
Podobnie jak poprzednio wymaga ona
cigego odprowadzania. W tym celu
w dachach maszynowni (lub w gr-
nych partiach cian zewntrznych)
projektowane s okna, klapy lub wy-
wietrzaki, przez ktre odprowadzane
jest ciepe powietrze. Wdolnej czci
konieczne jest zapewnienie odpowied-
niego dopywu powietrza chodnego.
Kryterium obliczeniowym, sucym do
wyznaczenia wymaganej powierzchni
czynnej otworw, jest temperatura
pod stropem maszynowni, jaka jest
dopuszczalna ze wzgldu na wyst-
pujce tam urzdzenia. Standardowo
4050oC. Wtab. 1 przedstawiono ob- do celw bytowych w maszynowni
liczeniow powierzchni czynn otwo- o wysokoci 30 m, pod dachem nie
rw odprowadzajcych ciepo idopro- zostanie przekroczona temperatura
wadzajcych powietrze uzupeniajce dopuszczalna.
wmaszynowni, wzalenoci od iloci Jak wynika zrozwaa, wmaszynow-
uwalnianego wniej ciepa oraz tempe- niach, podobnie jak w kotowniach,
ratury powietrza zewntrznego. w wikszoci przypadkw w sytuacji
W przypadku poaru w maszynowni wystpienia poaru wystarczajce
moliwe jest rwnie wykorzystywa- do celw oddymiania bdzie wykorzy-
nie urzdze wentylacyjnych, ktre stanie elementw wentylacyjnych od-
su jej wwarunkach normalnych. Ze prowadzajcych ciepo technologicz-
wzgldu na mniejsz wysoko mamy ne, wytwarzane podczas normalnej
wwczas do czynienia ze znacznie pracy urzdze. Dotyczy to przede
wikszym strumieniem ciepa wydzie- wszystkim nowoczesnych maszynow-
lajcego si do otoczenia, ale jedno- ni, w ktrych elementy stwarzajce
czenie pod stropem pomieszczenia szczeglne zagroenie poarowe po-
dopuszczalne jest wystpowanie siadaj indywidualne obudowy ognio-
znacznie wyszej temperatury jest odporne oraz s chronione staymi
to co najmniej temperatura 350oC, urzdzeniami ganiczymi wodnymi.
przy ktrej nie wystpuje jeszcze za- Gorzej wyglda sytuacja w starych
groenie uszkodzenia stalowej kon- maszynowniach, gdzie istnieje ryzyko
strukcji dachu. W tab. 2 pokazano rozszczelnienia przewodw olejowych
moc poaru, przy ktrej, zachowujc imoliwo zaponu oleju wkontakcie

Tab. 1 Wymagana wielko otworw wentylacyjnych w warunkach normalnych [3]

Moc Temperatura Wymagana powierzchnia czynna Temperatura
rda ciepa zewntrzna otworw odprowadzajcych ciepo pod stropem maszynowni
[kW] [oC] i doprowadzajcych wiee powietrze [m2] [oC]
3000 + 30 30
2 000 + 30 20
1 000 + 30 10
50
3 000 - 20 4,5
2 000 - 20 3
1 000 - 20 1,5

Tab. 2 Wymagana wielko otworw wentylacyjnych podczas poaru [3]

Konwekcyjna cz Temperatura Wymagana powierzchnia czynna otworw Temperatura
mocy poaru zewntrzna odprowadzajcych ciepo pod dachem kotowni
[kW] [oC] i doprowadzajcych wiee powietrze [m2] [oC]
105000 + 30 30
70 000 + 30 20
35 000 + 30 10
350
22 000 - 20 4,5
15 000 - 20 3
7 500 - 20 1,5

stycze 2016 [135] 107

 technologie
zgorcymi elementami instalacji. Tego
typu obiekty wymagaj modernizacji
bd zastosowania indywidualnych
rozwiza w zakresie oddymiania lub
nowoczesnych zabezpiecze, eliminu-
jcych zagroenie wystpienia poaru
oduych rozmiarach.
Dodatkowym elementem, rnicuj-
cym pod wzgldem problemw zwi-
zanych z oddymianiem kotownie od
maszynowni, jest najczciej wyst-
pujca znaczna dugo budynkw ma-
szynowni. Powoduje ona, e w przy-
padku wystpienia poaru w jednym
z jej kocw przemieszczajcy si
pod dachem dym ulega wychodzeniu
i moe zacz opada do posadzki,
utrudniajc dostp do rda poaru
ekipom ratowniczym. Aby temu zapo-
biec, zaleca si podzia budynkw ma-
szynowni na strefy dymowe, oddzie-
lone od siebie kurtynami dymowymi,
tworzcymi zbiorniki dymu. Na rys. 2
pokazano rnice w rozprzestrzenia-
niu si dymu wmaszynowni odugoci
180 m i wysokoci 30 m, w pierw-
szych minutach trwania poaru,
wktrej nie zastosowano kurtyn dy-
mowych rys. 2a, natomiast na rys.
2b zastosowano kurtyny owysokoci
8 m (od dachu). W obydwu przypad-
kach dym wytwarzany podczas bar-
dzo szybkiego poaru, rozwijajcego
b
Rys. 2 Zadymienie wmaszynowni odugoci 180 m iwysokoci 30 m, wktrej: a) nie zastosowano kurtyn dymowych, b) zastosowano kurtyny
owysokoci 8 m od dachu
108 Inynier budownictwa
si do mocy 21 MW, odprowadzany
jest klapami dymowymi opowierzchni
10 m2. Widoczne jest, e przy bra-
ku kurtyn dym, osigajc przeciwny
kraniec budynku, zaczyna si obnia,
co moe spowodowa utrudnienia
dostpu ekip ratowniczych do rda
poaru.
Zabezpieczenie przed zady-
mieniem klatek schodowych
Kolejnym problemem wystpujcym
w kotowniach jest zabezpieczenie
przed zadymieniem klatek schodo-
wych, zwanych pylonami. Jest to
trudne ze wzgldu na ich znaczn
wysoko i powstawanie rnicy
cinienia midzy ich grn i dol-
n czci, ktra dodatkowo ulega
zmianom w zalenoci od tempera-
tury otoczenia. Najgorsze warunki
do oddymiania klatek schodowych
powstaj wokresie letnim, kiedy wy-
soka temperatura otoczenia moe
powodowa zakcenia cigu komino-
wego i brak skutecznoci oddymia-
nia grawitacyjnego. W grnej cz-
ci klatki schodowej moe wystpi
wtakiej sytuacji podcinienie wsto-
sunku do otoczenia. Jednoczenie,
jak wskazano wczeniej, w grnej
czci przestrzeni kotowni pojawia
si nadcinienie, ktre w przypad-
ku wystpienia poaru dodatkowo
wzrasta. W konsekwencji rnica
cinienia pomidzy klatk schodow
i przestrzeni kotowni moe mie
warto ponad 100 Pa. W momen-
cie otwarcia drzwi do klatki nastpu-
je zatem ukierunkowanie przepywu
powietrza (w razie poaru powie-
trza wraz z dymem) w kierunku jej
wntrza. Klatki schodowe wkotow-
niach s jednak dodatkowo chronione
przez przedsionki przeciwpoarowe,
wktrych efekt kominowy nie wyst-
puje. Najlepszym i najtaszym roz-
wizaniem jest zatem stosowanie
rozwiza technicznych zapobiega-
jcych zadymieniu przedsionkw, co
jednoczenie peni funkcj zabezpie-
czenia przed zadymieniem samych
klatek. Na rys. 3 przedstawiono, jak
za pomoc nawiewu do przedsionka
przeciwpoarowego, o wydajnoci
zapewniajcej prdko powietrza
w drzwiach midzy przedsionkiem
a przestrzeni kotowni 0,75 m/s
[4], moliwe jest zapewnienie ochro-
ny przed zadymieniem przedsionka
i klatki schodowej. Wyniki symulacji
obrazuj sytuacj, w ktrej w ko-
towni wystpuje poar ina wysoko-
ci +70 m, wwarunkach silnego za-
dymienia, nastpuje otwarcie drzwi
do przedsionka. Widoczne jest, e
 technologie

Rys. 3 Rozkad prdkoci powietrza przy otwarciu drzwi do przed- Rys. 4 Rozkad prdkoci powietrza wprzypadku jednoczesnego
sionka przeciwpoarowego otwarcia drzwi zprzedsionka przeciwpoarowego do prze-
strzeni kotowni ido klatki schodowej

Rys. 5 Zadymienie wczasie jednoczesnego otwarcia drzwi zprzed- Rys. 6 Zadymienie wczasie jednoczesnego otwarcia drzwi zprzed-
sionka przeciwpoarowego do przestrzeni kotowni ido klatki sionka przeciwpoarowego do przestrzeni kotowni ido klatki
schodowej schodowej

strumie powietrza nawiewany do
przedsionka skutecznie zapobiega
przedostaniu si do niego dymu.
Pojawia si jednak pytanie, co bdzie
w sytuacji, kiedy nastpi jednoczes
ne otwarcie drzwi z przedsionka do
przestrzeni kotowni ido klatki scho-
dowej. Cz powietrza nawiewanego
do przedsionka zaczyna wtedy wpy-
wa od klatki, co skutkuje zmniejsze-
niem prdkoci przepywu powietrza
w drzwiach do kotowni. W takiej
sytuacji moe wystpi napyw do
przedsionka niewielkich iloci dymu,
ktry jednak natychmiast po ponow-
nym zamkniciu drzwi do klatki zosta-
nie usunity (rys. 4).
Dla porwnania na rys. 5 przed-
stawiono sytuacj, w ktrej nie za-
stosowano oddymiania przestrzeni
kotowni. Powoduje to wikszy ni
w poprzednim przypadku przyrost
cinienia w grnej czci kotowni.
Dym w takich warunkach w wikszej
iloci przedostaje si do przedsionka
iklatki schodowej nawet przy kilkuse-
kundowym otwarciu drzwi.
Na rys. 6 wida z kolei sytuacj,
w ktrej nie zastosowano ani oddy-
miania przestrzeni kotowni, ani na-
wiewu powietrza do przedsionka. Dym
gwatownie przedostaje si wwczas
do przedsionka iklatki schodowej.

stycze 2016 [135] 109

 technologie

Podsumowanie warstwy dymu, spowodowanym jego Literatura

Podsumowujc, mona stwierdzi, wychodzeniem. 1. P
 N-B-02877-4:2001 Ochrona prze-
e wmaszynowniach przemysowych, Jednoczenie, jak wykazano, wystar- ciwpoarowa budynkw. Instalacje gra-
szczeglnie tych nowoczesnych, czajcym zabezpieczeniem klatek scho- witacyjne. Zasady projektowania do od-
wktrych zastosowane s odpowied- dowych (pylonw) jest zastosowanie prowadzania dymu iciepa.
nie obudowy urzdze i elementw napywu powietrza do przedsionkw 2. E. Fiedler, Naturaliche Beluftung von
stwarzajcych najwiksze zagro- przeciwpoarowych, co w przypadku Industriegebauden, BHKS-Almanach
enie poarowe, podobnie jak w ko- otwarcia drzwi do kotowni wytwarza 2007.
towniach, system wentylacji bytowej strumie przepywu zapobiegajcy na- 3. V
 entos program wspomagajcy obli-
powinien by wystarczajcy do celw pyniciu dymu do przedsionka isamej czenia powierzchni czynnej wwentylacji
oddymiania. Ze wzgldu na znaczne klatki. grawitacyjnej.
dugoci budynkw maszynowni wa- Przedstawione rozwaania obrazuj, 4. P
 N-EN 12101-6:2007 Systemy kon-
ne jest jednak tworzenie w nich do- jak wiele czynnikw moe mie istot- troli rozprzestrzeniania dymu i ciepa
datkowych podziaw na strefy dymo- ny wpyw na warunki wystpujce Cz 6: Wymagania techniczne do-
we (za pomoc staych lub ruchomych w budynkach blokw energetycznych tyczce systemw rnicowania cinie
kurtyn dymowych), zwikszajcych w przypadku powstania poaru oraz Zestawy urzdze.
skuteczno oddymiania (ze wzgl- jak, za pomoc narzdzi inynierii po-  . Brzeziska, Wentylacja przemyso-
5. D
du na wysz temperatur iwiksz arowej, mona je przewidzie ina tej wych blokw energetycznych, Ochrona
grubo warstwy dymu) oraz zabez- podstawie zastosowa odpowiednie Przeciwpoarowa nr 3/2014.
pieczajcych przed obnianiem si rodzaje zabezpiecze.

REKLAMA

110 Inynier budownictwa


Podejmowanie decyzji o wzmacnianiu
budynku na terenach grniczych
dr in. Krzysztof Michalik
Katedra Technologii Budownictwa
Wysza Szkoa Techniczna w Katowicach
Wydzia Architektury, Budownictwa
i Sztuk Stosowanych
mgr in. Tomasz Gsiorowski
dyrektor Biura Projektowego Konstruktor
w Chrzanowie
M
ona stwierdzi na podsta-
wie dowiadcze autorw,
e wspczesne konstruk-
cje budynkw na terenach grniczych
w czci projektowane i realizowane
s w sposb niezgodny z zasadami
wiedzy technicznej, oglnie pojtej
sztuki budowlanej i s dowodem na
postpujc ignorancj wtej dziedzi-
nie [1, 2].
Wswojej wieloletniej pracy zawodowej
niejednokrotnie spotykamy si z ko-
niecznoci wykonania wzmocnie bu-
dynkw na terenach oddziaywa gr-
niczych. Wzmocnienia takie oprcz
podstawowych zagadnie przy reali-
zowaniu wzmocnie budynkw poza
terenami grniczymi wymagaj spe-
cyficznego podejcia irozpoznania do-
datkowych czynnikw grniczych oraz
diagnostyki caego budynku pod ktem
obecnej idalszej eksploatacji grniczej
wraz zanaliz uszkodze [3].
Diagnostyka budynkw istnie-
jcych na terenach grniczych
Diagnostyka budowlana jest czci
fizyki budowli, ktra ma na celu zba-
technologie
Niezwykle wane s procedury zwizane z ocen stanu
technicznego budynkw i ustaleniem stopnia zuycia
technicznego oraz zakresu uszkodze.
danie, udokumentowanie, ocen i od- Przebieg procedury
powiednie zaklasyfikowanie, okrelenie diagnostycznej
stanu rzeczywistego elementu budow-
lanego, konstrukcyjnego iparametrw W procedurze diagnostycznej mona
technicznych materiaowych poprzez wyrni nastpujcy zakres ipodzia:
przeprowadzenie bada: struktury okrelenie przedmiotu icelu oceny,
istanu materiaw budowlanych ikon- scenariusz oceny,
strukcyjnych, w tym parametrw wil- ocena wstpna,
gotnociowych, zawartoci i rozkadu studia dokumentw iinnych materiaw,
agresywnych zwizkw chemicznych, wstpne ogldziny,
porowatoci, waciwoci materiaw wstpna ocena konstrukcji,
budowlanych, parametrw wytrzyma- dorane prace zabezpieczeniowe ide-
ociowych materiaw budowlanych, cyzja odnonie do wykonywania oceny
nonoci elementw konstrukcji. Sku- szczegowej,
teczna ikompleksowa diagnostyka bu- ocena szczegowa:
dowlana prowadzi do ustalenia przyczyn zebranie i szczegowy przegld do-
uszkodzenia budynku, co pozwala na kumentacji,
prawidowe wykonanie planu skutecz- szczegowe ogldziny obiektu ibada-
nych napraw, remontu, modernizacji nia materiaw,
obiektu. Analiza techniczna jako wiele okrelenie oddziaywa,
czynnoci zmierzajcych do prawido- okrelenie cech konstrukcji,
wego zaplanowania prac remontowych analiza konstrukcji,
wymaga kompleksowej diagnostyki sprawdzenie konstrukcji,
budowlanej i jest nieodzown czci rezultaty oceny:
procesu renowacji, remontu, a cza- raport,
sem wzmocnienia, odbudowy budynkw koncepcja projektu wzmocnie kon-
szczeglnie na terenach zagroonych strukcji,
oddziaywaniami grniczymi [4, 5]. kontrola zagroenia [6].
stycze 2016 [135] 111
 technologie
Przebieg procedury diagnostycznej
uzaleniony jest od zakresu i rodzaju
oddziaywa na konstrukcj. Wyrnia
si trzy rodzaje diagnostyki obiektw
budowlanych [7, 8]: okresow prze-
gld techniczny, doran idocelow.
Przy realizacji diagnostyki budynkw
m.in. konieczne jest ustalenie:
aktualnego sposobu uytkowania,
projektowanej zmiany sposobu uyt-
kowania obiektu,
przegldu budynku i inwentaryzacji
uszkodze,
warunkw gruntowo-wodnych,
szczegowej identyfikacji uszkodze,
np. metod punktow,
identyfikacji stanu i rodzaju uytych
materiaw budowlanych,
oceny konstrukcji budynku,
pomiaru zawilgocenia, pobranie pr-
bek,
diagnostyki elementw konstrukcyj-
nych,
analizy statyczno-wytrzymaociowej,
nonoci elementw konstrukcyjnych,
protokow pomiarowych,
wnioskw i zalece,
dokumentacji technicznej [4, 9].
W budynkach zlokalizowanych na te-
renach szkd grniczych do podsta-
wowych czynnoci projektanta naley
okrelenie przemieszcze obiektu po-
ziomych ub i pionowych wb, a take
wychylenia budynku od pionu Tb.
Istotn rzecz jest rwnie spraw-
dzenie przemieszcze ze wzgldu na
szeroko przerw dylatacyjnych s
wbudynkach skadajcych si zwielu
segmentw. Na rys. 1 przedstawiono
uoglniony obraz przemieszcze przy-
kadowego budynku.
Budynki oprcz przemieszcze konstruk-
cji obiektw podlegaj rnego rodzaju
odksztaceniom postaciowym b cian
nonych diagnozowanego budynku.
112 Inynier budownictwa
Parametr przemieszczenia
pionowego wb
Przy weryfikacji parametru przemiesz-
czenia pionowego dokonuje si pomia-
rw geodezyjnych przemieszczenia
budynku przez analiz wyznaczonych
punktw konstrukcji lub otoczenia
budynku, mierzc zmiany wysokoci
wzgldem punktw staych reperw
znajdujcych si poza obszarem
grniczym wmiejscu, wktrym brak
jest oddziaywa grniczych.
Parametr przemieszczenia
poziomego ub
W przypadku budynkw wolno sto-
jcych z reguy nie jest konieczne
rozpatrywanie parametru przemiesz-
czenia poziomego, jednak dla budyn-
kw segmentowych lub poczonych
funkcjonalnie cznikami albo budyn-
kw posiadajcych przerwy dylata-
cyjne zachodzi konieczno dokonania
ianalizy pomiarw wzgldnych midzy miarw porednich wychylenia naroy
poszczeglnymi segmentami budynku
lub kompleksu budynkw.
Rys. 1
Obraz przemieszcze
obiektu wraz zoznacze-
niami dla postaci zdefor-
mowanej: I wyznaczenie
wartoci odksztace
postaciowych b, II przy-
kadowe rozmieszczenie
punktw pomiarowych
Wprzypadku wikszych obiektw po-
miary te wykonuje si metodami geo-
dezyjnymi midzy ustalonymi staymi
punktami reperami obiektw.
Parametr wychylenia obiektu
(segmentu) zpionu Tb
Parametr wychylenia obiektu z pionu
ma bardzo due znaczenie dla funk-
cjonowania i dalszego uytkowania
obiektu, kierunek wychylenia budyn-
kw zreguy pokrywa si zkierunkiem
pracy niecki grniczej. Warto wy-
chylenia diagnozowanego obiektu oraz
kierunek okrela si na podstawie ni-
welacyjnych pomiarw geodezyjnych
obnie reperw zaoonych na cokole
budynku.
Wprzypadku gdy rozpatrywany budy-
nek nie posiada stosownych reperw,
parametr wychylenia obiektu okrela
si wsposb poredni na podstawie
nachylenia paszczyzn budynku i po-
lub krawdzi budynku wykonywanych
pierwotnie jako poziome [10, 6].

Rys. 2 Przykadowa karta geodezyjnego
pomiaru wychyle
Inynierowie przy wykonywaniu po-
wyszych pomiarw musz rwnie postaciowego konstrukcji b
uwzgldni fakt, e zmierzone wychy-
lenia budynkw mog zawiera take
wychylenia spowodowane przyczyna-
mi pozagrniczymi, zwaszcza warun-
kami gruntowymi lub niedokadnocia-
mi wykonawczymi [5, 6].
Rysunek 2 przedstawia przykadow
kart pomiarow geodezyjnego po-
miaru wychyle budynku.
W przypadku wystpienia znaczcego
wychylenia konstrukcji lub jej czci Tb
naley sprawdzi rwnowag statyczn Wartoci odksztace postaciowych
konstrukcji na skutek nachylenia tere-
nu T, w przypadku cigych deformacji
terenu zagroenie statecznoci kon-
strukcji lub jej elementw wprzypadku
oddziaywania niecigych deformacji te-
renu iwstrzsw grniczych [13, 5].
Przy sprawdzaniu rwnowagi sta-
tycznej konstrukcji (EQU) trzeba wy-
kaza, e:
Ed,dst Ed,stb
(1)
gdzie:
Ed,dst warto obliczeniowa efektu
oddziaywa destabilizujcych,
Ed,stb warto obliczeniowa efektu
oddziaywa stabilizujcych.
Parametr szerokoci przerw
dylatacyjnych s
W przypadku istnienia przerw dyla-
tacyjnych w rozpatrywanym obiekcie
konieczne jest wykonanie pomiarw
szerokoci przerw dylatacyjnych. Po-
miary naley wykonywa co najmniej
wdwch poziomach budynku inaley
je wykona po obu stronach dylata-
cji. Pomiary te pomog w okreleniu
przemieszczenia wzgldnego midzy
poszczeglnymi segmentami budyn-
ku, awprzypadku zacinicia dylatacji
niezbdne stanie si przeanalizowanie
pracy stykajcych si elementw kon-
strukcyjnych [6, 5].
Parametr odksztacenia
W analizie statyki budynkw istotn
rol odgrywa parametr odksztace-
nia postaciowego konstrukcji cian
b definiowany jako stosunek rnicy
pionowych przemieszcze budynku y
do dugoci odcinka x, na ktrym ta
rnica wystpuje (rys. 1):
b =
(2)
ciany diagnozowanego budynku mo-
na wyznacza, dokonujc pomiarw
pionowych przemieszcze cian ze-
wntrznych. Pomiary takie naley wy-
kona wco najmniej trzech punktach,
zlokalizowanych wrwnych odstpach 1992 do PN-EN 1996, natomiast
na dugoci ciany [5, 6].
W przypadku odksztace budynku
zachodzi konieczno sprawdzania
stanu granicznego zniszczenia lub
nadmiernego odksztacenia przekroju,
elementu konstrukcji lub poczenia
(STR i/lub GEO) i wtedy musimy wy-
kaza, e:
Ed Rd
(3)
gdzie:
Ed warto obliczeniowa efektu
oddziaywa, takiego jak sia we-
wntrzna, moment lub wektor, repre-
zentujcy kilka si wewntrznych lub
momentw;
technologie
Rd warto obliczeniowa odpowied-
niej nonoci.
Szczegy metod STR i GEO podano
wzaczniku Ado normy [N2]. Naley
podkreli, e wzr (3) nie uwzgldnia
wszystkich przypadkw sprawdzania
wyboczenia, tj. zniszczenie na skutek
tego, e efekty drugiego rzdu nie
przekraczay akceptowalnego zacho-
wania si konstrukcji (patrz EN 1992
do EN 1999 [N2] [5]).
Stan graniczny STR i/lub GEO naley
sprawdzi wprzypadku:
c igych deformacji terenu na od-
dziaywanie ekstremalnych wska-
nikw deformacji terenu: ekstr, Kekstr
oraz Tmax;
n iecigych deformacji terenu na od-
dziaywanie Ag, okrelone przez no-
minalne wartoci geometrycznych
wymiarw deformacji anom;
wstrzsw grniczych na oddziay-
wania Aw charakteryzowane przez
nominalne wartoci maksymalnego
przyspieszenia i spektrum odpo-
wiedzi (wyjanienia odnonie do po-
mijalnych wartoci oddziaywa Aw
wPolsce podano wpracy [15]).
Stan graniczny STR w zalenoci od
rodzaju konstrukcji naley sprawdza
wedug zasad podanych wEuroko-
dach konstrukcyjnych, czyli od PN-EN
stan graniczny GEO wedug PN-EN
1998. Dokadniejsze objanienia do-
tyczce sprawdzania stanu granicz-
nego GEO s podane w[14].
Inwentaryzacja zarysowa
ispka
Norma PN-EN 1992-1-1 Eurokod 2
Projektowanie konstrukcji z beto-
nu. Cz 1-1: Reguy oglne iregu-
y dla budynkw podaje dopuszczalne
wartoci rozwarcia rys w zakresie
projektowania nowych i wzmacnia-
nia istniejcych elementw elbeto-
wych w zalenoci od klasy ekspo-
zycji konstrukcji elbetowych [N1].
stycze 2016 [135] 113
 technologie

W konstrukcjach budynkw zaryso-

wanie naley ograniczy do poziomu,
ktry nie pogarsza funkcjonowania lub
trwaoci budynku i konstrukcji oraz
nie powoduje trudnego do akcepta-
cji wygldu konstrukcji. Zarysowanie
elementw konstrukcyjnych, w kt-
rych wystpuje zginanie, cinanie,
skrcanie lub rozciganie na skutek
bezporedniego dziaania obcienia
albo ograniczenia zakadanych wymu-
szonych odksztace, jest zjawiskiem
typowym. Rysy wystpuj rwnie
z innych powodw, m.in. takich jak
skurcz plastyczny lub ekspansywne
reakcje chemiczne w stwardniaym
betonie. Jeeli rysy s dopuszczal-
nych rozmiarw inie wpywaj ujemnie
na dziaanie konstrukcji, to akceptuje
si zarysowanie bez podejmowania
krokw zwizanych ze wzmocnieniem
budynku [11, 12]. Naley tu podkre-
li, e przez zarysowanie lub rys
naley rozumie rozspojenie nieprze-
chodzce przez ca grubo elemen-
tu. W przeciwnym przypadku jest to
spkanie lub pknicie. Minimalne roz-
warcie, przy ktrym mwimy orysie,
wynosi 0,1 mm.
Inwentaryzacja rys i spka powinna
obj swym zakresem uwidocznienie
i przedstawienie graficzne w postaci
szkicu zzaznaczonym przebiegiem rys
wraz zopisem szerokoci rozwarcia.
Rys. 4 Przykad zastosowania dodatkowej opaski wzmacniajcej (przekrj)
Szkice naley wykona dla obu stron
ciany wraz z podaniem wymiarw
rozwar ispka na ich dugoci. Dla
rys rozlegych konieczne jest podanie
gbokoci. Rysy mierzymy prosto-
padle do krawdzi, nie uwzgldniajc
lokalnych ubytkw zapraw, cegy lub
betonu wzdu krawdzi rysy. Przez
gboko zarysowania naley rozu-
mie zasig rysy w gb elementu,
mierzony prostopadle do powierzchni
zewntrznej [6]. Pomiaru rys dokonu-
je si zazwyczaj za pomoc szczelino-
Rys. 3
Przykadowy szkic
morfologii
mierza lub przymiaru zpodziak mili-
metrow, przykadanego prostopadle
do przebiegu (osi) rysy. Dla niektrych
obiektw zachodzi konieczno zwik-
szenia dokadnoci pomiaru i wtedy
stosuje si lupy kalibrowane, np. lupy
Brinella. Pomiary naley wykonywa na
ostrych krawdziach rys lub oczysz-
czonych brzegach rysy.
Wprzypadku murw pomiarw dokonu-
je si na elementach murowych, anie
wspoinie. Wystarczajc dokadnoci
jest pomiar do 1 mm; wyjtkowo dla
rys o rozwartoci < 1 mm moe by
stosowany opis: 1/2 mm lub rysa
wosowata. Na rys. 3 mona zoba-
czy przykadowy szkic morfologii rys.
Wprzypadku stropw naley postpo-
wa podobnie jak w przypadku cian.
Zalecane jest, aby w trakcie wykony-
wania pomiarw imorfologii rys wyko-
nywa inwentaryzacj fotograficzn.
Ostatecznie, uzyskujc informacj
na temat uszkodze elementw kon-
strukcyjnych, projektant ma mo-
liwo oceny nonoci konstrukcji
ijej bezpieczestwa zgodnie zart. 5
ust.1 Prawa budowlanego [3].

114 Inynier budownictwa

 technologie

Rys. 5 Przykadowy obiekt podzielony na segmenty wraz zwykonaniem dodatkowych aw stajcych isupw elbetowych (trzpieni elbeto-
wych) zwanych rwnie wiecami pionowymi

Rys. 6
Szczegy podpr cigw:
a) konstrukcja wza oporo-
wego wmiejscu sprania
cigw, b) cz oporowa
pod cigi sprajce,
c) szczeg podparcia ci-
gw wzajemnie prostopa-
dych; 1 cigi,
2 ksztatownik oporowy,
3 podkadka, 4 ciana,
5 nakrtka, 6 ruba,
7 tuleja, 8 zaprawa ce-
mentowa [Z1]

stycze 2016 [135] 115

 technologie
Przykadowe rozwizania
wzmocnie
Na rysunkach pokazano przykado-
we rozwizania wzmocnie gw-
nych elementw konstrukcyjnych
budynkw. Na rys. 4 przedstawiono
wzmocnienie za pomoc dodatko-
wej elbetowej opaski zewntrznej.
Opask obliczono z uwzgldnieniem
standardowej procedury w zakresie
projektowania rusztw fundamento-
wych na oddziaywania grnicze zt
rnic, e do oblicze przyjmuje si projektowej, na podstawie ktrej bu-
gabaryty fundamentw istniejcych
iprojektowanych wzmocnie. Opaska
dodatkowo jest kotwiona do istniej-
cej czci awy fundamentowej wraz
ze ciank fundamentow.
W przypadku gdy wzmacniamy bu-
dynek istniejcy, ktry w rzucie jest
budynkiem oznacznej dugoci, wcelu
zapewnienia geometrycznej niezmien-
noci naley zastosowa podziele-
nie budynku na oddzielne segmenty
z uwzgldnieniem odpowiedniej prze-
rwy dylatacyjnej. Na rys. 5 przedsta-
wiono przykadowy rzut fundamentu
budynku, ktry zosta wzmocniony
dodatkowymi rusztami i podzielony
na segmenty przez wykonanie dodat-
kowej dylatacji uwzgldniajcej plano-
wane oddziaywania grnicze.
W tradycyjnych budynkach nieposia-
dajcych wiecw (np. ze stropami
drewnianymi albo w przypadku gdy
ze wzgldu na konieczno mniejszej
ingerencji w konstrukcje innych roz-
wiza nie mona zaplanowa) sto-
suje si rozwizania wpostaci ankro-
wania (rys. 6).
Obliczenia rozpoczyna si od okre-
lenia wypadkowej si sprania dla
danej ciany, a nastpnie dokonuje
rozdziau wyliczonej siy na poszcze-
glne cigi w danej kondygnacji.
cigi z reguy umieszczane s po
zewntrznym obrysie murw na
wysokoci stropw midzykondyg
nacyjnych, mocujc je wnaroach do
pionowych ktownikw [Z1].
116 Inynier budownictwa
Przy wzmacnianiu budynkw na te-
renach grniczych niezwykle wane
s procedury zwizane zarwno
zocen stanu technicznego budyn-
kw i ustaleniem stopnia zuycia
technicznego, jak rwnie zakresu
uszkodze. Wymagana jest rozlega
wiedza, staranno i dowiadcze-
nie [5].
Projektant przed podjciem decyzji
odnonie do wzmocnienia budynku
musi dokona analizy dokumentacji
dynek by realizowany. Analiza taka
daje nam szerok wiedz na temat
zastosowanych rozwiza w za-
kresie zabezpieczenia budynkw na
oddziaywania grnicze. Nastpnie
naley przeanalizowa prognozowa-
ne oddziaywania grnicze dla danej
lokalizacji ina tej podstawie oraz do-
konanej analizy uszkodze budynku
podj dalsze decyzje okoniecznoci
jego wzmocnienia.
Literatura
 . Michalik, Procesy inwestycyjne ipro-
1. K
cedury administracyjne w budownic-
twie, Wydawnictwo Prawo iBudownic-
two, Chrzanw 2014.
 . Michalik, Biegy sdowy zzakresu bu-
2. K
downictwa w postpowaniu prawnym,
Wydawnictwo Prawo i Budownictwo,
Chrzanw 2014.
3. U
 stawa z dnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane (Dz.U. z1994r. Nr
89, poz. 414 zpn. zm.).
 . Michalik, Ekspertyzy techniczne
4. K
idiagnostyka wbudownictwie, Wydaw-
nictwo Prawo i Budownictwo, Chrza-
nw 2014.
 . Michalik, T. Gsiorowski, Projek-
5. K
towanie budynkw na terenach grni-
czych wedug Eurokodw i wytycznych
krajowych, Wydawnictwo Prawo i Bu-
downictwo, Chrzanw 2015.
 . Kawulok, Diagnozowanie budynkw
6. M
zlokalizowanych na terenach grni-
czych, Instytut Techniki Budowlanej,
Warszawa 2003.
7. Z
 asady oceny bezpieczestwa kon-
strukcji elbetowych, Instrukcja, ITB
361, Warszawa 1999.
8.
 . Drobiec, R. Jasiski, A. Piekarczyk,
Diagnostyka konstrukcji elbetowych,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsza-
wa 2010.
 . Michalik, Zuycie techniczne budyn-
9. K
kw i budowli, Wydawnictwo Prawo
iBudownictwo, Chrzanw 2014.
10. P raca zbiorowa pod kierunkiem J.
Kwiatka, Ochrona obiektw budowla-
nych na terenach grniczych, Wydaw-
nictwo GIG, Katowice 1997.
11. K . Michalik, Kontrole okresowe sta-
nu technicznego budynkw. Odpowie-
dzialno prawna w budownictwie.
Podstawy diagnostyki budynkw,
Wydawnictwo Prawo i Budownictwo,
Chrzanw 2014.
12. A . Wodyski, Zuycie techniczne bu-
dynkw na terenach grniczych, Uczel-
niane Wydawnictwa Naukowo-Technicz-
ne, Krakw 2007.
13. A . Cholewicki, M. Kawulok, Z. Lipski,
J. Szulc, Zasady ustalania obcie
isprawdzania stanw granicznych bu-
dynkw zlokalizowanych na terenach
grniczych w nawizaniu do Euroko-
dw, Instytut Techniki Budowlanej,
Warszawa 2012.
14. L . Wysokiski, W. Kotlicki, T. Godlewski,
Projektowanie geotechniczne wedug
Eurokodu 7, Instytut Techniki Budowla-
nej, Warszawa 2011.
15. M . Kawulok, A. Cholewicki, B. Lipska,
J. Zawora, Wymagania techniczne dla
obiektw budowlanych wznoszonych
na terenach grniczych, Instrukcja
364/2007 Instytutu Techniki Budowla-
nej, Warszawa 2007.
[N1] PN-EN 1992-1-1 Eurokod 2 Projekto-
wanie konstrukcji zbetonu. Cz 1-1:
Reguy oglne ireguy dla budynkw.
[N2] P
 N-EN 1990 Eurokod 0 Podstawy
projektowania konstrukcji.
[Z1] http://zasoby.open.agh.edu.pl/~08t-
szymanski/data/wzmacnianie_scian.
html
 technologie
f o tostr ona

Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu

Inwestor: Centrum Kulturalno-Kongresowe sp. z o.o.
Wykonawca: konsorcjum Mostostal Warszawa SA i Acciona Infrastruktura SA
Dyrektor kontraktu: Arkadiusz Biniek
Kierownik kontraktu: Robert Kiezik
Kierownik budowy: Marek Ksy
Architektura: Fernando Menis
Akustyka: Pedro Cerda
Powierzchnia uytkowa: 18 162,25 m2
Kubatura: 158 183,01 m3
Realizacja: 09.04.2013 r. 30.10.2015 r
rdo: Mostostal Warszawa SA

stycze 2016 [135] 117

 samor z d z awodow y

II Konferencja programowa
delegatw na zjazd Dolnolskiej Okrgowej
Izby Inynierw Budownictwa
Agnieszka rodek
Zdjcia Piotr Rudy

O
ywione dyskusje ipozytywny waniu zawodu inyniera budownictwa ficznej iEtyki Studium Nauk Humani-
ferment, ktry wrd dele- to problem omawiany w pierwszej stycznych i Spoecznych Politechniki
gatw na zjazd Dolnolskiej grupie, gdzie moderatorem dyskusji Wrocawskiej. Wykadowca przedsta-
Okrgowej Izby Inynierw Budownic- by Piotr Zwodziak, rzecznik praso- wi definicje etyki, odpowiedzialnoci
twa kadencji 201418 wywoaa ubie- wy DOIIB. Drugi zesp dyskutowa i zaufania, funkcjonujce w rnych
goroczna konferencja, sprawiy, e o Warunkach wykonywania zawodu epokach oraz systemach filozoficz-
wtym roku postanowiono spotka si inyniera budownictwa wPolsce itu nych, a take poda wskazwki, jak
znowu, eby w swobodnej atmosfe- moderatorem dyskusji bya Danuta mona odnie je do sytuacji, wkt-
rze ibez presji czasu, ograniczajcej Paginowska, przewodniczca Zespou rych znajduje si wspczesny iny-
moliwo poszerzonych wypowiedzi Prawno-Regulaminowego Rady DOIIB. nier. Swoje wywody zakoczy myl
podczas zjazdw okrgowych, pody- Jednak zanim rozpoczy si dysku- Blaise'a Pascala: Wiedza rzeczy ze-
skutowa o sprawach nurtujcych sje wgrupach roboczych, uczestnicy wntrznych nie okupi wchwilach roz-
nasze rodowisko zawodowe. konferencji wysuchali wykadu Etyka terki niewiedzy moralnej, natomiast
Druga konferencja programowa od- wwykonywaniu zawodw zaufania pu- wiedza moralna zawsze okupi niewia-
bya si 12 grudnia 2015 r. wHotelu blicznego ze szczeglnym uwzgldnie- domo wrzeczach zewntrznych.
Wrocaw. Cieszya si duym zainte- niem zagadnienia odpowiedzialnoci, Wykad wzbudzi due zainteresowa-
resowaniem, wzio wniej udzia 110 ktry wygosi dr hab. Jan Wadowski, nie, a zwaszcza przytoczone wyni-
ze 175 delegatw na zjazd DOIIB czonek Zespou Antropologii Filozo- ki bada socjologicznych, z ktrych
obecnej kadencji.
Obrady otworzy Eugeniusz Hotaa,
przewodniczcy Rady DOIIB. Przy-
wita zebranych i przedstawi infor-
macj o aktualnej dziaalnoci izby.
Mwi odziaaniach zmierzajcych do
podniesienia prestiu zawodu inynie-
ra budownictwa i integracji naszego
rodowiska. Jednym z takich dziaa
ma by uruchomienie Telewizji Interne-
towej DOIIB oraz planowany Festiwal
Budownictwa, bdcy wkadem DOIIB
wwydarzenia zwizane zuroczystymi
obchodami Europejskiej Stolicy Kultu-
ry 2016 we Wrocawiu.
Tadeusz Olichwer, sekretarz Rady
DOIIB, przedstawi program spotka-
nia. Uczestnicy dyskutowali wdwch
grupach roboczych. Etyka wwykony- Za stoem Danuta Paginowska i Magorzata Mikoajewska-Janiaczyk

118 Inynier budownictwa

 samor z d z awodow y

wynikao, e tylko 3% ankietowanych

postrzega zawd inyniera budownic-
twa jako zawd zaufania publicznego.
Wielu dyskutantw odnosio si do tej
liczby i zastanawiao, co zrobi, by
ona wzrosa.
Po parogodzinnych obradach modera-
torzy przedstawili wyniki prac zespo-
w roboczych.
Efektem pracy zespou do spraw ety-
ki by apel skierowany do wszystkich
uczestnikw procesu budowlanego:
Etyka podstaw budowania waci-
wego wizerunku inyniera i technika
budownictwa
Wykonujc zawd zaufania publicz-
nego dbajmy o przestrzeganie zasad Gos zabiera Andrzej Pawowski
etyki przez tworzenie odpowiednich
wizi wgrupie zawodowej, bdmy lo-
jalni iszanujmy si wzajemnie.
Tylko profesjonalizm, wiarygodno, so-
lidarno zawodowa iwzajemne posza-
nowanie daj gwarancj wysokiej oceny
naszej pracy ipodnios rang zawodu.
Zwracamy si do wszystkich uczest-
nikw procesu budowlanego owspar-
cie nas wtych dziaaniach.

Zesp omawiajcy warunki wykony-

wania zawodu inyniera budownictwa
skoncentrowa si na przeszkodach
prawnych we waciwym wykony-
waniu zawodu, odpowiedzialnoci
dyscyplinarnej, zawodowej, karnej
icywilnej oraz zamwieniach publicz-
nych w budownictwie. Podkrelano
potrzeb przygotowania przez PIIB
wasnych projektw ustaw o samo-
rzdzie zawodowym i ustawy Prawo
budowlane, ktre byyby skierowane
do Sejmu RP jako projekty obywa-
telskie, gdy nasz samorzd nie ma
ustawowych delegacji do zgaszania
projektw ustaw. Wszystkie wnioski
zostay zaprotokoowane i po opra-
cowaniu zostan przedstawione na
zjedzie DOIIB wformie uchway zjaz-
dowej, zawierajcej stanowisko izby
w tej sprawie i przekazanej nastp-
Piotr Zwodziak
nie na obrady najbliszego Krajowego bardzo oddalonych od siedziby DOIIB.
Zjazdu PIIB. Uczestnictwo w OZC jest dobrowol-
Na koniec konferencji Eugeniusz Ho- ne, apraca wtych zespoach ma cha-
taa przedstawi osignicia dziaaj- rakter spoeczny. W tej chwili dziaa
cych na Dolnym lsku Obwodowych 12 zespow, a w najbliszym czasie
Zespow Czonkowskich DOIIB oraz planowane jest powoanie trzech ko-
wrczy ich przewodniczcym listy lejnych.
gratulacyjne. Obwodowe Zespoy Mona pozwoli sobie na stwierdze-
Czonkowskie to unikatowy projekt nie, e konferencja zakoczya si
DOIIB. Ich celem jest organizowanie sukcesem. wiadcz o tym wysoka
dziaalnoci statutowej samorzdu frekwencja izaangaowanie uczestni-
zawodowego inynierw budownictwa kw, ktrzy zgosili wiele konstruk-
w dolnolskich powiatach, czsto tywnych wnioskw.

stycze 2016 [135] 119

 w biule t y nach izbow y ch...

65. jubileusz Zarzdu Morskich Portw Szczecin

i winoujcie SA () Dzisiaj Zarzd Morskich Portw Szczecin iwinoujcie SA
to lider inwestycyjny w regionie. W latach 20072013 na
inwestycje wydano kwot przekraczajc 650 mln z. Wra-
mach tej puli zmodernizowano w portach infrastruktur
drogow ikolejow, przy elewatorze Ewa wszczeciskim
porcie zmodernizowano Nabrzee Zboowe iwybudowano
nowe Nabrzee Niemieckie, wwinoujciu powstao kolej-
ne, szste stanowisko promowe (nr 1), wporcie zewntrz-
nym wwinoujciu wybudowano nabrzee do rozadunku
LNG. Na kolejne lata zaplanowano dalsze inwestycje na
kwot ponad 1,3 mld z.
Obecnie kluczowe dla dalszego rozwoju portu jest pog-
bienie toru wodnego Szczecinwinoujcie do gbokoci
12,5 m, przebudowa infrastruktury kolejowej (CE-59 iE-59)
oraz drogowej (S3) prowadzcej do portw w Szczecinie
iwinoujciu. Dziaania wtych obszarach s niezbdne dla
zapewnienia naszym portom mocnego miejsca na wysoce
konkurencyjnym rynku morskim.

Terminal promowy winoujcie

Wicej wartykule Moniki Woniak-Lewandowskiej wKwar-
Fot. W. Mileko talniku Budowlanym Zachodniopomorskiej OIIB nr 4/2015.

Obwodnica Mielca Wykonawcy: Budimex Budownictwo Sp. zo.o., Aglomancha Empre-

sa Constructora S.A., Skanska S.A., Przedsibiorstwo Robt Drogo-
wych Sp. zo.o., REMOST Jzef Siry iwsplnicy sp.j.
() W ramach Programu Operacyjnego Rozwj Polski Nadzr inwestorski: PROMOST CONSULTING T. Siwowski sp.j., Kro-
Wschodniej 20072013 wybudowana zostaa ponadsie- nieska Dyrekcja Inwestycji Sp. zo.o.
demnastokilometrowa, kompleksowo wyposaona obwod-
nica Mielca (). O koniecznoci realizacji tego zadania nie
trzeba nikogo przekonywa, poniewa przemysowy Mielec, Wicej wartykule Leszka Kaczmarczyka wBiuletynie infor-
stanowicy jeden znajwikszych orodkw gospodarczych macyjnym Podkarpackiej OIIB nr 3/2015.
na Podkarpaciu (Przemysowe Puca Podkarpacia), nie ma
bezporedniego dostpu do drg krajowych, acay ruch do Fot. A. Czachor, Promost Consulting
ize specjalnej strefy ekonomicznej Euro Park Mielec odbywa
si wycznie po drogach wojewdzkich ()

Budowa drogi obwodowej Mielca wcigu drogi

wojewdzkiej nr 985 Nagnajw Dbica, prze-
biegajcej od miejscowoci Tuszw Narodowy
wkm 20+636 do ulicy Dbickiej wkm 38+522,
wraz zniezbdn infrastruktur techniczn, bu-
dowlami iurzdzeniami budowlanymi
Zarzdca drogi: Zarzd Wojewdztwa Podkar-
packiego
Inwestor: Podkarpacki Zarzd Drg Wojewdz-
kich

120 Inynier budownictwa

 w biule t y nach izbow y ch...

Kopalnia zlokalizowana jest na terenie Wabrzy-

cha, wdzielnicy Biay Kamie. Trudno okreli po-
cztki wydobycia wgla wtej okolicy, ale istniej
wzmianki onim ju wXVI w. ()
Na pocztku lat dziewidziesitych kopalnie
dolnolskie uznano za trwale nierentowne. Pole
Wschodnie kopalni zamknito w1991 r., aw1996r.
ostatecznie zamknito cay zakad. ()
Wlistopadzie 2014 r. wWabrzychu otwarto uro-
czycie bardzo ciekawe miejsce. Stara kopalnia
Julia zostaa zaadoptowana na muzeum iinstytu-
cj kultury. Postindustrialny kompleks budynkw
zosta wyremontowany i przeksztacony w prze-
strze dla sztuki itechniki oraz koncertw, warsz-
tatw i innych wydarze kulturalnych. Obecnie
dziaa tam muzeum, galerie sztuki iodbywaj si
rne imprezy. Kopalnia jako jedyne miejsce na
Dolnym lsku ijedno zsiedmiu wPolsce znalaza
si take na Europejskim Szlaku Dziedzictwa Prze-
mysowego.

Centrum Nauki Wicej w artykule Szymona Maraszewskiego w jego roz-

iSztuki Stara Kopalnia mowie zAnna absk, dyrektor Starej Kopalni, wBudow-
nictwie Dolnolskim nr 3/2015.
Fot. A. roda
wWabrzychu

BHP przy montau kablowych linii elektroenergetycznych, byy wyposaone

wsygnalizatory napicia.

instalacji sanitarnych Wicej wartykule Dagmary Kupki wKwartalniku dzkim

nr IV/2015.
Prace ziemne
Monta instalacji sanitarnych to bardzo szerokie pojcie
obejmujce instalacje wodne, kanalizacyjne, wentylacyj-
no-klimatyzacyjne, gazowe, centralnego ogrzewania itp.,
zarwno wewntrz, jak ina zewntrz budynku. ()
Wykonywanie prac instalacyjnych, w tym prac ziemnych,
wpobliu napowietrznych linii energetycznych wymaga za-
chowania bezpiecznej odlegoci stanowiska pracy od tych
linii, liczonej wpoziomie od skrajnego przewodu (...).
Jeeli konieczne jest wykonywanie robt budowlanych
w odlegociach mniejszych lub bezporednio pod lini
wysokiego napicia, to mona do nich przystpi po wcze-
niejszym uzgodnieniu bezpiecznych warunkw pracy
z uytkownikiem linii. Jednake przed przystpieniem do
tych prac naley zadba, aby wszystkie maszyny iurzdze-
nia ruchome, ktre pracuj wpobliu napowietrznych lub

Opracowaa Krystyna Winiewska

stycze 2016 [135] 121

 Rys. Marek Lenc

Nakad: 119 150 egz. Nastpny numer ukae si: 12.02.2016 r.

Publikowane wIB artykuy prezentuj stanowiska, opinie ipogldy ich Autorw. Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstw
izmiany tytuw. Przedruki iwykorzystanie opublikowanych materiaw moe odbywa si za zgod redakcji. Materiaw niezamwionych
redakcja nie zwraca. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre zamieszczanych reklam.

Wydawca Biuro reklamy Rada Programowa

Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw
Budownictwa sp. z o.o.
00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40, lok. 110
tel.: 22 551 56 00, faks: 22 551 56 01
www.inzynierbudownictwa.pl,
biuro@inzynierbudownictwa.pl
Prezes zarzdu: Jaromir Kumider
Redakcja
Redaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczyk
b.traczyk@inzynierbudownictwa.pl
Z-ca redaktor naczelnej: Krystyna Winiewska
k.wisniewska@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor: Magdalena Bednarczyk
m.bednarczyk@inzynierbudownictwa.pl
Opracowanie graficzne
Jolanta Bigus-Koczak
Skad i amanie: Jolanta Bigus-Koczak
Grzegorz Zazulak
Zesp:
Dorota Baszkiewicz-Przedpeska
szef biura reklamy
tel. 22 551 56 27
d.blaszkiewicz@inzynierbudownictwa.pl
Natalia Goek tel. 22 551 56 26
n.golek@inzynierbudownictwa.pl
Dorota Malikowska tel. 22 551 56 06
d.malikowska@inzynierbudownictwa.pl
Urszyla Obrycka tel. 22 551 56 20
u.obrycka@inzynierbudownictwa.pl
Patrycja Ostaszewska-Biay tel. 22 551 56 11
Magorzata Roszczyk-Hauszczak
tel. 22 551 56 07
m.haluszczak@inzynierbudownictwa.pl
Druk
Tomasz Szczurek
RR Donnelley
ul. Obrocw Modlina 11
30-733 Krakw
Przewodniczcy: Stefan Czarniecki
Wiceprzewodniczcy: Marek Walicki
Czonkowie:
Stefan Pyrak Polski Zwizek Inynierw
i Technikw Budownictwa
Tadeusz Malinowski Stowarzyszenie
Elektrykw Polskich
Bogdan Mizieliski Polskie Zrzeszenie
Inynierw i Technikw Sanitarnych
Ksawery Krassowski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Komunikacji RP
Piotr Rychlewski Zwizek Mostowcw RP
Robert Ksy Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Wodnych i Melioracyjnych
Wodzimierz Cichy Polski Komitet Geotechniki
Stanisaw Szafran Stowarzyszenie Naukowo-
-Techniczne Inynierw i Technikw Przemysu
Naftowego i Gazowniczego
Jerzy Gumiski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Przemysu Materiaw Budowlanych

122 Inynier budownictwa