wiczenia z ziemi to doskonay sposb na popraw

komunikacji jedca z koniem - Wojciech Mickunas

101 W IC Z E
Z ZIEMI
CHERRY HILL
101 CWICZEN
Z ZIEMI

CHERRY HILL

Przekad: Blanka Proniewska-Piro

j Tytui oryginau: 101 Ground Training Exercises fo r Every Horse
and Handler
Copyright 2012 by Cherry Hill
Originally published in the United States by Storey Publishing LLC.
AH rights reserved.
Wszelkie prawa zastrzeone.

ISBN wydania oryginalnego: 978-1-61212-052-2

for the Polish dition: Galaktyka Sp. z o.o., d 2014

90-562 d, ul. kowa 3/5
tel. +42 639 50 18,639 50 19, tel./fax 639 50 17
e-mail: info@galaktyka.com.pl; sekretariat@gaIaktyka.com.pl
www.galaktyka.com.pl

ISBN: 978-83-7579-328-4

Fotografia okadkowa: Dusty Perin

Fotografie: .Richard Klimesk i Cherry Hill
Ilustracje: Elayne Sears
Diagramy: Ilona Sherratt

Konsultacja: Wojciech Mickunas

Redaktor prowadzcy; Marek Janiak
Redakcja: Elbieta Derelkowska
Redakcja techniczna: M arta Sobczak
Korekta: Monika Uatowska

Projekt okadki: Artur Nowakowski

Skad: Jakub Kabaa
Druk i oprawa: Biaostockie Zakad Graficzne S.A,

Wszystkie zawarte w niniejszej ksice informacje i zaprezentowane

m etody zostay sta ra n n ie zbadane, w yw aone i spraw dzone.
Nie zwalnij one mionika koni od odpowiedzialnoci za konia i siebie.
Stosowanie opisanych metod odbywa si na wasn odpowiedzialno.
Wydawnictwo i autorka nie ponosz odpowiedzialnoci za uszczerbek
n a zdrowiu, u trat ycia lub szkody m aterialne, spowodowane
stosowaniem opisanych materiaw i metod.

Pena informacja o ofercie,

zapowiedziach i planach wydawniczych:
www.galaktyka.com.pl
info@galaktyka.com.pl
sekretariat@galaktyka.com.pl

Wszelkie praw a zastrzeone. Bez pisem nej zgody wydawcy

ksika ta nie moe by powielana w czciach, ani w caoci
(z wyjtkiem wykorzystania fragmentw w recenzjach). Nie
moe te by reprodukowana, przechowywana i przetwarzana
z zastosow aniem jakichkolw iek rodkw elektronicznych,
mechanicznych, fotokopiarskich, nagrywjcych i innych.
 SPIS TRECI

Wstp 32. Ukad do wykonywania 69. Przejcia stp - galop................ 182

na dugiej linie............................... 96 70. Praca na wypinaczach...............184
Cz 1: Budowanie podstaw............ ....8 Dobre maniery z ziem i.................99 71. Ukad do wykonania na lony.... 186
33. Dobre maniery podczas Wprowadzenie do pracy
Cz 2: Nawizywanie karm ienia.............................. .....99 na dugich wodzach z ziemi.......188
bezporedniego kontaktu - 34. Stanie w m iejscu .............102 72. Orka w stpie......................... 190
chwytanie i dotykanie.......... , ..... 26 35. Przesuwanie i ustawianie.......... 106 73. Zatrzymanie i stanie
1. Podejcie do konia 36. Podnoszenie nogi w miejscu, ...................... 192
i schwytanie g o ........................ 28 za pomoc liny ..................... 108 74. Zmiana zgicia ......................194
2. Zakadanie k an tara..................... 30 37. Pozycje dla kow ala ............. 110 75. Prowadzenie z boku..................196
3. Zdejmowanie kantara 76. sem ka ................................198
i puszczanie konia wolno............. 32 Cz 4: Odczulanie .................... 114 77. Cofanie....................................... 200
4. Dotykanie caego ciaa................. 34 38. Solo z lin ................... 116 78. Serpentyna..................................202
5. Dotykanie gowy............ 36 39. Duet z lin ........................... 118 79. Ukad do wykonania
6. Dotykanie wraliwych miejsc 38 40. Przerzucanie liny nad gow 120 na dugich linach........................ 204
41. Dotykanie batem,.,......................122
Cz 3: Ustpowanie od nacisku.......40 42. Machanie czaprakiem ............... 124 Cz 6: Praca z przeszkodami 206
7. Ustpowanie od nacisku 43. Kontakt z caym ciaem ............126 80. Wskie przejcie i niskie
na potylicy - jeden krok......... .....42 44. Osoba w obszarze lepym ......... 128 sklepienie..................................... 208
8. U stpow anie od nacisku 45. Osoba ponad koniem ................. 130 81. Otwieranie i zamykanie
n a potylicy - przychodzenie ......44 46. Szeleszczce przedmioty...........132 bram y...........................................210
9. U stpow anie od nacisku 47. Butelki ze spryskiwaczem 134 82. Przechodzenie przez
na potylicy - 48. Mycie wod z wa....................136 rowy i wod....................... 214
opuszczanie gowy..................... 46 49. Nagy ru c h ................................. 138 83. Wyzwania wzrokowe................216
10. Zwrot n a przodzie.........................48 50. S tj............................... .140 84. Prowadzenie po
11. Prowadzenie w stpie................. 50 51. Odczucia wywoywane niecodziennym podou.............218
12. Pozycja i strefa osobista..............52 przez siodo..................................142 85. Podanie...................................220
13. Nauka stj .................................54 52. Zakadanie oglowia ............. 144 86. Cignicie przedmiotw...........222
14. Skrt po luku................................56 53. Zdejmowanie oglowia................ 146 87. Noszenie przedmiotw............. 224
15. Zgicie boczne......................... ..58 54. Odpowiadanie na nacisk 88. Wysyanie na przeszkody.........226
16. Podnoszenie ng......................... 60 wdzida .......... 148 89. Cofanie przez przeszkody.... 228
17. Ukad do wykonania 55. Prowadzenie za wodze 150 90. Tor przeszkd
w rku z koniem............................62 56. Obrt na zewntrz do pokonania w rk u .......... 230
Wstp do swobodnego na wdzidle ................... 152 Poczenie poszczeglnych
Ionowania.....................................64 57. Przygotowanie do pracy elem entw ..................................232
18. Ruszanie naprzd....................... 66 na dugich w odzach................... 154 91. Stanie w miejscu
19. Spowalnianie...................... 68 58. Niezwykle zdarzenia.................. 156 bez wizania................................232
20. S t j................................................ 70 59. Strzyenie i odkurzanie.............158 92. Podchodzenie do ogrodzenia.... 234
21. Uwaga .................................... 72 60. Pojazdy........................................ 160 93. Akceptowanie wyzwa ......236
22. Zwrot do w ew ntrz............... ..... 74 Jeszcze wicej pracy w rku......162 94. Mikki skok ..................238
23. Przejcia kus - galop .......... 76 61. Zwrot na zad zie......................... 162 95. Prowadzenie z grzbietu
24. Ukad do wykonywania na 62. Side Pass......................................164 drugiego konia............................ 240
lonowniku.....................................78 63. Prowadzenie w kusie............ 166 96. Prowadzenie do przyczepy
Praca na dugiej linie................... 80 i uwizywanie do niej konia...... 242
25. Zatrzymanie i stanie Cz 5: Lonowanie na linie 97. Wchodzenie do przyczepy........244
w miejscu......................................80 i praca na dugich wodzach.......168 98. Tor przeszkd do pokonania
26. Obrt na zew ntrz.......................82 Wstp do Ionowania na linie 172 na dugiej linie............................. 246
27. Cofanie, metoda A .......................84 64. Prawidowa pozycja 99. Manewrowanie midzy
27. Cofanie, metoda B .......................86 do Ionowania..............................172 pachokam i .................................248
28. Odesanie za pomoc 65. Zrwnowaony kus................. .174 100. D rgi..................... 250
nacisku kan tara............................ 88 66. Przejcia w d 101. Tor przeszkd do pokonania
29. Odesanie przez z podstawieniem zadu................176 przez konia prowadzonego
prow adzenie..................................90 67. Zatrzymanie prosto na dugich linach z ziem i......... 252
30. Zmiana wygicia......................... 92 i przyjcie kontaktu.................... 178 Indeks .................... 254
31. Praca przy ogrodzeniu................94 68. Zwrot na lony............................180

SP IS TRECI i 5
 Konie ucz si cay czas. Wszystko, co robisz
z koniem, czego go uczy. Za kadym razem, gdy
przebywasz za swoim wierzchowcem, a nie jedzisz
na nim - szkolisz go z ziemi. Prawdopodobnie nie
traktujesz jako lekcji karmienia konia, zakadania
mu kantara albo wyprowadzania go na pastwisko.
Jednak moesz by pewien, e w trakcie tych czyn
noci wyrabia sobie pewne nawyki, zarwno dobre,
jak i ze.
Gwnym celem szkolenia z ziemi jest wypraco
wanie u konia szacunku, zaufania i chci wsp
pracy. Wane s take obiektywne, m ierzalne
efekty poszczeglnych wicze. Zawsze jednak
naley przede wszystkim mie na uwadze wspo
m niany wyej subiektywny cel gwny. Trzeba
myle w rwnym stopniu o wyrazie pyska konia
i jego nastawieniu do pracy, co o mechanice wyko
nywanych przez niego ruchw. Jeli ko wykazuje
szacunek, zaufanie i chci - aspekt fizyczny przyj
dzie sam.
Szkolenie z ziemi jest cenne z wielu powodw.
Po pierwsze, stanowi cz progresywnej edu
kacji konia, ktra sprawi, e stanie si godnym
zaufania i wszechstronnie wyszkolonym wierz
chowcem. Gruntowny program szkolenia z ziemi
bdzie dla was obojga podstaw do stworzenia
dobrej wsppracy.
Bezpieczestwo jest spraw nadrzdn zarwno
dla ciebie, jak i twojego konia. Uporzdkowany
program szkolenia z ziemi sprawi, e wasze lek
cje bd si posuwa naprzd gadko i spokojnie.
Zacznij od uczenia konia prostych rzeczy. Wyma
gaj, by wykonywa je dobrze. N astpnie stop
niowo zwikszaj stopnie trudnoci. Dziki temu
nigdy konia nie wystraszysz, nieprzyjemnie nie
zaskoczysz albo nie wdasz si w walk z nim. Ua
twiasz mu osignicie sukcesu, dziki czemu bez
problemu przyswoi sobie kolejne lekcje. Rzadko
b d si wam zdarza nieszczliwe wypadki,
gwatowne reakcje, wynikajce z gniewu lub stra
chu. Bdziecie bezpiecznie posuwa si naprzd,
budujc pewno siebie konia.
6 M O I WICZE Z ZIEMI
Prawidowe szkolenie z ziemi pynnie przejdzie
w szkolenie z sioda. Nawyki, jakie pomoesz swo
jemu koniowi wyrobi, zostan mu na cae ycie.
Dlatego wanie tak wane jest, eby nie robi nic
na si. Nie spiesz si ani nie sd, e szkolenie
z ziemi nie m a znaczenia. Bd cierpliwy, eby
pomc twojemu koniowi sta si cierpliwym.
Wiele wicze z ziemi wyrabia gitko, rw
nowag i koordynacj miniow. Mona je wic
uzna po czci za gimnastyk, a po czci za
taniec. Stanowi cenne narzdzie, suce do roz
woju fizycznego i treningu kondycyjnego, a take
peen gracji sposb wsplnej pracy na ziemi.
Zastosowanie usystematyzowanego schem atu
w szkoleniu zw ierzcia jest rw nie rozsdne
i godne zaufania, jak w przypadku edukacji dzieci.
W przypadku problemw system pozwala wrci
do poprzednich lekcji. Szkolenie z ziemi umoliwia
te kontynuowanie treningu konia w okresach, gdy
nie bdziesz mg na niego wsiada.
Poniewa praca z ziemi jest tak kluczowym ele
mentem w caociowym programie szkolenia konia,
konieczne jest, aby jedziec przykada si do niej,
skupia si na ceu, jasno i precyzyjnie wykorzy
stywa mow ciaa, pomoce i wasne nastawienie.
ABC: Zawsze bd wiadomy
tego, co robisz z koniem.
 KLUCZ DO RYSUNKW

SYMBOLE UYW ANE NA RYSUNKACH U JED A LN I

Stp

Kroki trenera ..........................................................

Krok w przd/ty *

Kierunek ruchu _

Zatrzymanie

Przejcie X

Drg

Pachoek

WSTfP
 ir

BUDOW ANIE PODSTAW

 Jedn z pierwszych rzeczy, do ktrych ko musi si przyzwyczai, jest to, e ludzie do niego
podchodz, poruszaj si wok niego, znjduj si blisko niego w rnych pozycjach. W przy
padku kadego konia, a w szczeglnoci takiego, z ktrym dopiero rozpoczynasz prac,
trzeba zachowywa si w taki sposb, aby czul si swobodnie. To oznacza, e naley poru
sza si powoli, spokojnie i celowo. Kiedy ko stwierdzi, e jeste godny zaufania, moesz
zacz zmienia pozycje i ruchy, dziki czemu stanie si bardziej pewny siebie i poszerzy
si zakres jego dowiadcze.
Poniewa konie nie komunikuj si werbalnie tak jak my, polegaj na wysoko rozwini
tej kombinacji w rae zmysowych, dziki ktrym wiedz, co si dzieje wok nich. Ich
zmysy wchu, suchu i dotyku przekazuj im informacje o tym, co zmienia si w ich oto
czeniu. Konie potrafi lepiej odczyta twj nastrj i intencje, ni ci si to wydaje. Dlatego
wanie bardzo wane jest, eby zawsze rozpoczyna prac z koniem z pozytywnym i ugo
dowym nastawieniem. Niezalenie od tego, jak dobrze opanowae umiejtnoci i pomoce,
jeli jeste zdenerwowany, zniecierpliwiony, poirytowany albo po prostu w zym humorze,
ko prawdopodobnie szybko to rozpozna i moe odczuwa niepokj lub strach.
Zakadajc, e jeste pozytywnym przywdc, jakiego potrzebuje twj ko, i potrafisz
dobrze odczytywa wysyane przez niego sygnay, musisz te by wiadomy swojej mowy
ciaa. To, co robisz, jak to robisz i kiedy to robisz, bdzie miao duy wpyw na reakcje
twojego konia.

Ko potrzebuje przywdcy bardziej ni przyjaciela.

ZACZNIJM Y OD PODSTAW
W tym rozdziale znajdziesz podstawowe zasady
szkolenia z ziemi. Przeczytaj go, zanim przyst
pisz do pracy i czsto do niego wracaj, gdy bdziesz
zagbia si w dalsze wiczenia. wiczenia s
pogrupowane w kategorie, jednak nie trzeba ich
wykonywa po kolei. Temperament i dowiadcze
nia kadego konia s rne, bdziesz wic musia
dostosow a swj pro g ram do kadego w ierz
chowca, z ktrym pracujesz. Ko da ci do zrozu
mienia, jakiej lekcji potrzebuje w danym momen
cie. Zawsze, kiedy masz wtpliwoci, zacznij od
tego, co wydaje ci si podstaw dla danego konia,
a nastpnie obserwuj i oceniaj jego reakcje.
Twj ko moe na przykad by ju przyzwycza
jony do noszenia kantara. To oznacza, e opano
wae ju wiczenie 1: Podejcie do konia i schwy
tanie go. Jeli tak nie jest, zacznij od tego punktu,
W przeciwnym wypadku moesz przej do wi
czenia 2: Zakadanie kantara. Jeli jednak stwier
dzie, e zakadanie kantara moe by zbyt ogra
niczajce dla danego konia, pki nie nauczy si
ustpowa od nacisku, zacznij od wicze na wol
noci zawartych w czci 3: Nauka ustpowania od
nacisku, zanim zaoysz mu kantar.
Jeli ju jedzisz na swoim koniu, moesz zasto
sowa pierwsze wiczenia do sprawdzenia jako
ci jego podstawowego wyszkolenia, a bardziej
zaawansowane (lonowanie, prowadzenie z ziemi,
pokonywanie przeszkd) do pracy nad tru d n o
ciami, ktre ujawniy si w trakcie jazdy, eby
pogbi i urozmaici wasze kontakty.
Do kadego wiczenia zaproponowaam odpo
wiednie otoczenie, jak na przykad koniowiz dla
wiczenia 44: Czowiek w martwym polu. Jednak
niekoniecznie trzeba je rozpoczyna w tym miejscu.
To twj cel kocowy. Zanim podejdziesz do uwiza
nego konia od tyu, powiniene ju przyzwyczai go
do przebywania w jego martwym polu, gdy nic nie

BUDOWANIE PODSTAW < 9

 W IE K I ETAPY
Praca w rku jest odpowiednia dla koni
w kadym wieku, cho niektre z wicze
najlepiej wykonywa z komi powyej
dwch lat.

Osesek tylko praca w.rku

Ko odstawiony od matki praca w rku,
pocztki wizania pod nadzorem
Roczniak praca w rku, wizanie, lonowa-
nie we wszystkich chodach poza galopem:
Dwulatek wszystkie wiczenia poza prac
w galopie
Trzylatek i starszy wszystkie wiczenia ; ;

CC:

Ofoprzykad dostosowywania kolejnoci wicze. wiczenie 10:Zwrot na

przodzie (s. 48)jest wanym wiczeniem, uczcym ustpowania od nacisku,
ktre moe bypriorytetowe w przypadku zupenie modego lub pchajcego
si na ludzi konia. Opanowanie tego wiczeniaju na pocztku sprawi, e
nastpne lekcje pjd gadko.

ogranicza jego swobody ruchw, kiedy ty albo druga eby ko zrozumia, e zrobi co dobrego. Naucz
osoba trzymacie go na uwizie lub lony. si rozpoznawa subtelne zmiany wyrazu pyska,
Znan jedzieck zasad jest to, e nigdy nie postawy ciaa i ruchu. Nagrod mog by:
naley podchodzi do konia od tyu. Jednak zda- $ zwolnienie ucisku,
rzj si takie sytuacje, w ktrych nie da si tego odpoczynek,
unikn, na przykad, gdy bdziesz otwiera przy * stp na lunej wodzy,
czep, mierzy mu temperatur albo zaplata ogon. podrapanie po kbie,
Im bardziej uda ci si przyzwyczai konia do tego, pocieranie czoa,
e znajdujesz si w jego m artwym polu, tym bez kojcy gos.
pieczniejsi oboje bdziecie.
STOPNIOWANIE NAPICIA
NAGRODA Stosuj tylko takie napicie, jakie jest potrzebne,
Nagrod jest wszystko, co ko uwaa za przyjemne. by ko zrozumia twoj intencj, a jednoczenie
Naley nagradza konia, gdy prbuje zrobi to, tak mae, jak to tylko moliwe. Twoim celem jest
czego od niego oczekujemy, nawet jeli z pocztku stosowanie subtelnych wskazwek. Moesz w tym
nie do koca to opanuje. Nagradzaj za kadym celu uywa:
razem, kiedy ko prbuje zachowa si w sposb, mowy ciaa,
ktry chcesz u niego utrwali. Na przykad, zamiast komend gosowych,
oczekiwa penego opuszczenia gowy w odpowie nacisku palcw i doni,
dzi na nacisk w okolicy potylicy, z pocztku nagra sygnaw przekazywanych za pomoc kantara,
dzaj lekkie pochylenie gowy, zwalniajc ucisk. sygnaw dawanych palcatem,
Nagroda musi nastpowa niezwocznie, w cigu liny,
jednej-dwch sekund po podanym zachowaniu, ^ palcata.

10 >101 WICZE Z ZIEMI


fr ' " '
DAWA SMAKOYKI, CZY ICH
j NIE DAWA - OTO JEST PYTANIE
iCho nagrody z formie smakoykw s automatycz-
j I
. nie postrzegane przez konie jako przyjemno i nie-
ji ktrzy z powodzeniem ich uywaj, ja zasadniczo
j nie stosuj ich podczas szkolenia. U niektrych koni
: moe to powodowa nawyk natrtnego domaga- ;;
;; nia si jedzenia i sprawi, e przestan skupia si y ^
( i n a szkoleniu. Wyostrzony zmys wchu konia mwi >
j i mu, kiedy masz smakoyki w kieszeni, co moe go ;7>
j rozprasza. / . V
szkolenia. Natomiast inne powinny by zarezer
wowane na czas, gdy ko jest dobrze rozgrzany
i przygotowany, W tym momencie moesz popro
si o kilkukrotne pow trzenie, a gdy uzyskasz
par dobrych reakcji, przejd do czego innego,
UTAJONE UCZENIE Si
Czasem miewasz wraenie, e ko nie rozumie,
o co ci chodzi, a jednak podczas nastpnej lek
cji doskonale wykonuje to samo zadanie. To tak
:
- zwane uczenie si utajone. Przypomina odoenie
: rozwizania problemu, eby si z nim przespa.
WYTYCZNE DOTYCZCE

I
1: Jestem zwolenniczk dawania koniom smakoy
kw, gdy wypuszczasz je na wybieg. Zanim puszcz
|; konia wolno, ukadam kilka smakoykw na ziemi,
j : eby nauczy si opuszcza gow zamiast ucieka
I ; zaraz po zdjciu mu kantara.'
% ' '. - '
STARANNE POWTARZANIE
JEST KLUCZEM DO SUKCESU
Ile razy naley powtrzy dane wiczenie? Czy
jeli ko wykonuje je poprawnie raz lub dwa razy,
za dwudziestym czy trzydziestym razem zrobi je
lepiej? Gdy uczysz go, eby nie bal si rnych
rzeczy, pow tarzalno jest twoim przyjacielem,
poniewa w raz z ni pozbywasz si odruchw
wywoanych przez strach (patrz: cz 4: Odczula
nie, s. 114). Jednak w przypadku innych wicze,
jak na przykad cofanie i skrcanie, powtarzanie
moe nudzi i sprawia, e ko zacznie przewidy
wa twoje sygnay. Moe zacz cofa, gdy tylko
znajdziesz si w okrelonej pozycji, albo zatrzy
ma si i skrci na lony, gdy zechcesz podrapa
si po nosie.
Nie m a smutniejszego w idoku ni znudzony,
wyczony ko. Pam itaj wic, eby urozm a
ica prac wam obojgu. Pewne wiczenia, takie
jak koa, przejcia i stanie w miejscu, s podstaw
SESJI TRENINGOWYCH
Zapewnij koniowi wystarczajc doz swo
bodnego ruchu przed rozpoczciem lekcji.
%/ Wykorzystaj czas przeznaczony na pieszczo
. ty ub czyszczenie konia na nawizanie z nim
wizi.
Zacznij od przypomnienia czego, co ko ju
doskonale zna,
Wprowadzaj nowe zadania, kiedy ko jest
mentalnie i fizycznie skupiony na tobie.
Podczas lekcji zostaw nieco czasu na przerwy,
odpoczynek i przypominanie starych rzeczy.
Zakocz pozytywnie, czym, co ko robi do
brze i co lubi,
Zanim odstawisz konia do stajni, spraw, by si
zrelaksowa i rozluni.
WYKORZYSTYWANIE ZAPOWIEDZI
DO SYGNALIZOWANIA ZADA
Podczas szkolenia stosuj zapowiedzi, dziki kt
rym ko bdzie wiedzia, e ma si spodziewa
czego powaniejszego. Tak wskazwk moe by
zapowied gosowa, uniesienie liny lub wodzy albo
przeniesienie ciaru ciaa. Zapowied stosuje si
na sekund przed waciw wskazwk, eby ko
mg si zebra mentalnie i fizycznie. Myl o niej
jako o przygotowaniu konia do poprawnego wyko
nania zadania.

Jeli chcesz wiedzie, kiedyjest odpowiednia chwila,ebyprzej do nastpnej

fa zy wiczenia lub nowego wiczenia, opieraj si na efektach,
a nie na kalendarzu czy zegarku.

BUDOWANIE PODSTAW < 11

 Podobnie jak we wszelkim szkoleniu, zapowiedzi
staj si coraz subtelniejsze, a w kocu zlewaj
si w jedno ze wskazwk, odpowiedzi i ust
pieniem dziaania pomocy. Kiedy prosisz konia
znienacka o zagalopowanie, prawdopodobnie sko
czy nerwowo naprzd i moe krzyowa (galopo
wa przodem z prawej, a tyem z lewej nogi lub
odwrotnie). Jeli jednak przygotujesz go za pomoc
delikatnego sygnau lin, eby go zebra, lub jeli
powiesz na przykad okay, zanim dasz mu sygna
do zagalopowania, pomoe mu to rozpocz galop
w rwnowadze.
ZNACZENIE JZYK A CIAA KONIA
Ko przez cay czas przesya ci istotne informacje
za pomoc swojej mowy ciaa. Pokazuje, w jakim
jest nastroju, jak si czuje fizycznie, czy skupia si
na tobie, czy rozumie, o co go prosisz, i duo wi
cej. Im lepiej odczytujesz kosk mow ciaa, tym
lepiej bdziesz mg si skutecznie porozumie
z koniem i tym lepiej bd przebiega wasze sesje
treningowe.
OZNAKI AKCEPTACJI! ROZLUNIENIA
Zachowania wskazujce na to, e twj ko jest
rozluniony i pewny siebie, akceptuje twoje wska
zwki, myli o nich i rozumie, czego od niego ocze
kujesz, bywaj bardzo subtelne. Nale do nich:
dopuszczenie gowy, szyi, rozlunienie mini
szyi,
d mikkie spojrzenie,
d obserwowanie, ale nie uporczywe wpatrywanie
si,
d przymknicie oczu,
d stanie w miejscu, jeli nie prosisz konia o nic,
d spoczywajca jedna tylna noga,
d rozlunione uszy,
d mikkie wargi i chrapy,
d wydychanie powietrza,
d oblizywanie si,
d przeuwanie,
d rozpoczynanie ruchu, o ktry go prosisz, w rw
nym tempie.
Do oznak rozlunienia w ruchu nale:
d opuszczona i koyszca si szyja oraz gowa,
d rytmiczne oddychanie,
d grzbiet lekko zaokrglony i falujcy,
d ogon uniesiony i rytmicznie si koyszcy,
12 M O I WICZE Z ZIEMI
d ruch w rwnym tempie,
d zadowolone parskanie, gone wydychanie
powietrza nosem,
d spokojny, skupiony wzrok.
OZNAKI NIEPOKOJU
Gwatowny ruch konia poprzedza czsto subtelna
zmiana wyrazu pyska, mowy ciaa lub oddechu.
Oto zachowania, ktre wskazuj, e ko nie
czuje si swobodnie, boi si czego lub nie rozu
mie polecenia:
d prba ucieczki-odchodzenie od ciebie lub jakie
go przedmiotu,
d odchylanie si lub uskok w bok,
d agresywny atak gow i zbami,
d odwracanie si do ciebie zadem,
d nadmierne podnoszenie lub opuszczanie gowy,
d kadzenie uszu po sobie,
d potrzsanie gow,
d wcieke machanie ogonem,
d podwijanie ogona,
d stawanie dba,
d brykanie,
d kopanie,
d uderzanie kopytem,
d nage uskoki,
d ponoszenie,
d cignicie,
d wstrzymywanie oddechu,
d dziki wzrok,
d ostre parskanie,
d kwiczenie,
d uderzanie kopytem o ziemi,
d gryzienie sprztu,
d wyrywanie si,
d cofanie.
ZNACZENIE TW O JEJ M O W Y CIAA
Na twoj mow ciaa skada si postawa, pozycja
wzgldem konia i ruch. Mowa ciaa moe wiad
czy o pewnoci siebie, sile i okrelonych oczeki
waniach albo te pokazywa brak pewnoci sie
bie, strach i rozproszenie. Wystarczy ruch two
jego ciaa, by nagle zatrzyma konia, zablokowa
mu dalszy ruch albo otworzy przed nim drzwi,
przez ktre moe przej, sprawi, e stopniowo
zwolni i zatrzyma si lub przyspieszy, albo te by
zachci go do wesoych wygupw.
 :sffyf^rwwnio^iiiKwyi
P R Z Y JA Z N E CZY W C IE K E
M A C H A N IE O G O N EM
Kiedy ko idzie spokojnie, na przykad kusem,
jego ogon porusza si agodnym ruchem na boki.
Podobnie kiedy odpoczywa w cieniu, odpdza ogo
nem muchy i ucina sobie jednoczenie drzemk. pc
Wyobra sobie teraz konia o cienkiej skrze, nka
nego przez setki komarw. Jego ogon bdzie si :
ostro wygina na boki, zwierz bdzie nim machao C
w gr i w d, ajego uszy bd pasko przyklejone
do gowy. Kiedy wic podczas szkolenia nie ma ad
nych much, ktre mogyby powodowa wcieke
machanie ogonem, masz pewno, e widzisz zde
nerwowanego konia, ktry przy najlejszej prowo
kacji jest gotowy kopn. Uwaaj wic na ogon.
Poniewa konie zasadniczo podaj za przy
wdc, chtnie zaakceptuj ciebie w tej roli, o ile
dasz im jasno do zrozumienia, czego od nich ocze
kujesz i bdziesz si porusza pewnym krokiem,
wykonywa pewne ruchy.
Zanim jeszcze dojdziesz do konia czy cokolwiek
z nim zrobisz, on ju zdy odczyta twj nastrj,
oczekiwania, stan zdrowia i ilo czasu, jaki masz
dla niego przeznaczony. To wszystko mona pozna
po twojej postawie i zachowaniu. Jeli podejdziesz
do konia szybkim krokiem, mylc gwnie o tym,
jak mao masz czasu, istnieje due prawdopodo
biestwo, e ko odwrci si i odejdzie. Jeli twoja
postaw a bdzie sugerowaa, e masz na to cay
dzie, prawdopodobnie nie ucieknie, a moe podej
dzie si z tob przywita. Twoje nastawienie psy
chiczne ma wielkie znaczenie dla twojej skuteczno
ci i tego, jak ko ci odbiera. Im jeste spokojniej
szy, bardziej pewny siebie i pozytywnie nastawiony,
tym lepiej pjd wam sesje treningowe.
Kiedy zachowujesz si, jakby m ia zam iar
schwyta, zabi i zje konia, on prawdopodobnie
uzna ci za drapienika. Tak wic nie podchod do
niego gwatownie, nie go go, nie odcinaj mu drogi
ucieczki (i nie gry!). To tylko sprawi, e bdzie si
ciebie bal.
Zachowywanie si jak dominujcy ko jest jak
najbardziej w skazane - na przykad w yw iera
nie na koniu presji, domaganie si respektowa
nia twojej strefy osobistej i grzecznego zachowa
nia podczas karm ienia. Na szczcie ludzie nie
musz w tym celu atakowa konia, gry go ani
kopa. Dziki odrobinie pomysowoci i sprztowi,
moemy si komunikowa z komi w niegwa-
towny, lecz efektywny sposb. Szkolenie zaczyna
si od mowy ciaa, a ona sam a od twojej postawy.
TWOJA POSTAWA
ROZPOCZYNA ROZMOW
Sam postaw ciaa moesz pogoni, zahamowa
albo zaprosi konia do siebie.
Postawa popdzajca dziaa na konia odstrcza-
jco. Z pocztku moesz myle, e nie chcesz
nigdy odpdza konia od siebie, ale czasem jest
to konieczne! W te n sposb okrelasz swoj
przestrze osobist i przywdztwo nad koniem,
a take prosisz go o ruszenie z miejsca. W posta
wie popdzajcej jeste wyprostowany, trzymasz
ram iona i plecy proste i podchodzisz wprost do
konia. Ta postawa ma wyraa zagroenie.
Postawa hamujca jest podobna do popdzajcej
- jeste wyprostowany, peen energii i zdecydo
wany. Rnica polega na pozycji wzgldem konia.
Postawa przycigajca, zapraszajca lub uspo
kajajca polega natomiast na tym, e twoje ciao
jest rozlunione, moesz mie zaokrglone plecy,
BD W IA D O M Y S W O JE J
PO STA W Y
Twoja postawa, oginy wygld i zachowanie s j
sum twojego nastawienia i fizycznego wygldu. :
Twoje nastawienie moe sprawi, e atmosfera
w pomieszczeniu, do ktrego Wchodzisz, staje si ,
weselsza lub te e inni bd si od ciebie odwra
ca. Podobnie jest z komi.
: Gdziekolwiek idziesz, zabierasz ze sob pewn.
aur, ktra moe by dla konia przycigajca
albo odpychajca,Twoja postawa to nastawienie,
wygld, zachowanie. Czasem moesz za jej pomoc
zmyli iudzf ale nigdy nie.uda ci si to z koniem.
BUDOWANIE PODSTAW 13
 pochylon gow i stajesz do konia pod pewnym
ktem , a nawet bokiem. Postaw a zapraszajca
sygnalizuje brak zagroenia. Jej zadaniem jest
uspokojenie konia.
STOSOWANIE POZYCJI WZGLDEM KONIA
DO KIEROWANIA NIM
Mwic najprociej, kiedy znajdujesz si na wyso
koci rodka klatki piersiowej konia, jeste w jego
strefie neutralnej. Kiedy cofniesz si ze strefy neu
tralnej w stron ogona, znajdziesz si w pozycji
popdzajcej, odpowiedniej do poproszenia konia
0 ruch naprzd. Z przodu od strefy neutralnej znaj
dziesz si w pozycji hamujcej, odpowiedniej do
spowalniania albo zatrzymania konia. Kiedy znaj
dujesz si porodku, jeste w strefie neutralnej, nie
popdzasz konia ani te go nie hamujesz. To dobra
pozycja do proszenia o ruchy boczne.
ZNACZENIE TWOJEGO RUCHU
Twj ruch skada si z kierunku, w ktrym idziesz,
dugoci wykroku, prdkoci i intensywnoci kro
kw oraz ruchw rk. Konie s wyczulone na sub
telne ruchy, wic wszystko co robisz, niezalenie od
tego, czy tego chcesz, czy nie, jest dla konia jak
informacj. Rozwinicie wysokiego stopnia wia
domoci wasnego ciaa i wiedza o tym, jak konie
odczytuj twoje ruchy, pomog ci skutecznie komu
nikowa si z nimi.
Bardzo wane jest, eby efektywnie uywa swo
ich stp. Podczas wikszoci wicze jedna z two
ich stp jest popdzajca, a druga hamujca. Stopa
popdzajca znajduje si bliej zadu konia. Kiedy
ko idzie po kole w lewo, stop popdzajc bdzie
twoja prawa stopa. Stopa hamujca jest bliej gowy
konia, wic gdy ko idzie w lewo, jest ni twoja lewa
stopa. Aby poprosi konia o chody boczne albo
powikszy rednic koa, po ktrym si porusza,
mona uy dowolnej stopy lub obydwu stp.
dostosowana do poziomu wyszkolenia, tempera
mentu konia i oczekiwanej reakcji. Zrb tyle, ile
potrzeba, aby ko ci zrozumia, a jednoczenie
uyj najmniej intensywnej wskazwki, eby uzy
ska reakcj. W miar postpw w szkoleniu konia,
twoje kroki stan si bardziej powcigliwe, ponie
wa ko nauczy si, czego od niego oczekujesz.
Standardowe kroki szkoleniowe bd zblione do
rozmiarw twoich normalnych krokw.
UYWANIE STOPY HAMUJCEJ (Bi
Za pomoc stopy ham ujcej spow alniasz albo
zatrzymujesz konia. Kiedy chcesz to zrobi, zazwy
czaj robisz krok stop hamujc w stron szyi lub
opatki konia. Pamitaj, e gdy ko porusza si po
kole w lewo, twoj stop hamujc jest lewa stopa.
Krok moe by bardzo duy lub standardowy,
w zalenoci od etapu wyszkolenia konia.
Kiedy ko przyspiesza na kole, moe bdziesz
musia sam zrobi krok w bok, eby znale si
przed jego gow, zanim zrobisz krok w jego kie
runku, aby go spowolni albo zatrzyma. W prze
ciwnym wypadku twj krok w jego stron zostanie
zinterpretowany jako sia popdzjca i zachta do
jeszcze szybszego ruchu. W skrajnym przypadku,

UYWANIE STOPY PO PD ZA J CE J (A)

Aby poprosi konia o ruch naprzd, sta prosto

1 rusz w stron zadu konia stop popdzajc.
Niekiedy ruch ten musi by przesadnie duy, jak
u atakujcego szermierza. Taki obszerny, agre-
sywny krok zwrci uwag konia i sprawi, e ruszy
on naprzd. Dugo kroku zawsze powinna by A-Popdzanie B = Hamowanie C =Zapraszanie

14 i' 101 WICZE Z ZIEMI

 gdy ko pdzi na olep wok ciebie, bdziesz
musia wykona obrt o 180 stopni i stan naprze
ciwko niego. Ko moe wwczas gwatownie zmie
ni kierunek, ale czasem tego wanie trzeba, eby
go spowolni.
t r z e b a w ie d z ie , kied y si WYCOFA (C)
Rwnie wane jak kroki popdzajce i hamujce
s kroki oznaczajce wycofanie si, ustpienie
i zaproszenie. Czasem bdziesz musia sprawnie
i bezpiecznie si cofn, przyjmujc zapraszajc
postaw ciaa. Cofanie si zdejmuje presj z konia
i zaprasza go do ciebie. Podczas niektrych wi
cze lub na niektrych wybiegach treningowych
ko bdzie czu si przytoczony. Aby wwczas
uzyska od niego p odan reakcj, by moe
bdziesz musia zrobi mu wicej miejsca, cofjc
si. Poniewa czsto bdziesz si cofa, trzymajc
w rku uwi lub lon, uwaaj, eby nie potkn
si o lece na ziemi rzeczy.
Czasem pracujc z koniem n a linie lub lony
albo te prowadzc go na dugich wodzach z ziemi,
bdziesz musia i bokiem z tw arz skierowan
w stron konia, a czasem take po kole lub rwno
lege do niego. Zawsze powiniene znajdowa si
wzgldem niego w takim ustawieniu, eby mg
go popdzi albo przyhamowa, zmieniajc usta
wienie ciaa.
EFEKTYWNE UYWANIE RK
Twoje rce i wszelkie przeduenia, jak bat lub
lina, mog mie dziaanie popdzajce, ham u
jce lub ustpujce. Na s. 17 znajduje si rysunek,
przedstawiajcy sygnay dawane batem.
Rka popdzajca jest uniesiona, kiedy stoisz
w pozycji popdzajcej. Ruch rki wzmocni si
popdzajc. Jeli trzymasz bat, jego ruch dodat
kowo j spotguje. Kiedy ko porusza si wymaga
nym tempem, pomoce popdzajce naley zmniej
szy lub w ogle przesta ich uywa.
Rka hamujca jest uniesiona, gdy znajdujesz si
w pozycji hamujcej. Ruch ramienia lub doni moe
pomc zwrci uwag konia, gdy chcesz, eby zwolni
lub si zatrzyma. Jeli przeoysz bat do rki hamu
jcej, bdzie on stanowi sigajc dalej barier wizu
aln i wzmocni sygna hamujcy. Jeli w rce hamu
jcej trzymasz lin, moesz ni lekko lub mocniej
potrzsn, pocign albo szarpn za ni.
Rka prowadzca jest zapraszjca. Dziaanie rki
albo liny sprawia, e ko idzie naprzd. Zazwyczj
dziaanie rki prowadzcej polega na wysuniciu
jej do przodu, przed gow konia, aby zachci go
do ruchu naprzd. Bdziesz stosowa ten ruch pod
czas odsyania konia na koo i lonowania.
Rka ustpujca spoczywa przy twoim boku, kiedy
stoisz w dowolnej strefie. Jest pasywna i nie prosi
konia o szybszy ani o wolniejszy ruch, ale o pozo
staw anie w dotychczasowym tempie do chwili
dania innego sygnau. Bat w rce ustpujcej powi
nien by opuszczony, skierowany w d lub oparty
o ziemi,
PRAWIDOWE TRZYMANIE LINY
Lina pozwala wysya koniowi sygnay kontrolu
jce chd, tempo i rodzaj ruchu. S dwa sposoby
jej trzymania.
Kiedy ko idzie w lewo, moesz trzyma lin
lew rk, nadajc mu kierunek, i przytrzymywa
reszt liny wraz z batem w prawej doni. Jeli ko
idzie na dugiej linie, kocwka trzym ana w pra
wej doni bdzie krtka; jeli jednak pracujesz
w bliszej odlegoci, moesz mie nawet 4,5 m
lunej liny lub lony. Trzym anie liny zwinitej
w rwne sploty jest niebezpieczne. Zamiast tego
powiniene j zapa zw init w semk, eby
atwo wysuwaa si z doni i nie zacisna si na
niej w przypadku, kiedy ko wykona jaki gwa
towny ruch,
D ruga m etoda polega na bezpiecznym trzy
m aniu caej liny w lewej doni, a bata w prawej.
Wymaga to nieco wprawy, ale kiedy ju opanujesz
t metod, moe si okaza, e bdzie ona dla cie
bie wygodniejsza,
RNICA MIDZY TRZYMANIEM LINY
Z WYCZUCIEM I MOCNYM TRZYMANIEM
Lin prow adzc do konia moesz trzym a na
dwa sposoby - po to, eby j czu lub aby kontrolo
wa konia. Chcc trzyma lin z wyczuciem, przy
trzymujesz j midzy kciukiem i palcem wskazu-
BUDOWANIE PODSTAW < 15
 : 1' '
,7 "
PRA C A Z O B Y D W U STRON
Wszystkie wiczenia z ziemi powinno si wykony
wa zarwno z prawej, jak i czciej zazwyczaj uy
wanej lewej strony konia. 2 pocztku moesz by
; 1 zaskoczony, jak niewygodnie bdzie ci pracowa
; : z prawej strony. Zacznij to robi ju od pierwszych
wicze. Dziki temu, gdy dojdziesz do bardziej -:
;zaawansowanego szkolenia z ziemi, twoje, pomoce
bd ju sprawnie dziaay na obie strony. To
| :pomoe tobie i twojemu koniowi dobrze wykony-
; wa wszystkie wiczenia na obydwie strony. ; y y\
jcym, a reszta liny spoczywa swobodnie na doni
w pobliu maego palca. Takie lekkie trzymanie
pozwala na delikatn komunikacj, ale nie jest
zbyt pewne. Gdyby ko nagle szarpn, miaby
mae szanse na utrzymanie liny w rku.
Jeli potrzebujesz wicej kontroli, zastosuj
mocne trzymanie. Lina wchodzi od dou i wycho
dzi gr doni. To pewne trzymanie daje ci duo
wiksz kontrol, poniewa kt, pod jakim jest
skierowana do, tworzy wiksz dwigni, jeli lin w bok tak, aby pukna konia na przykad
przesuniesz j w przd.
16 1 101 WICZE Z ZIEMI
MACHANIE LIN
Podczas pracy z koniem bdziesz mu przekazywa
rne informacje za pomoc ruchu lin o mniej
szej lub wikszej intensywnoci, od lekkiego dre
nia po wielkie fale. Bdziesz musia nauczy si
wykonywa fale o rnej amplitudzie, aby mc
powiedzie koniowi, kiedy ma zwolni, i rwno,
uspokoi si lub zatrzyma. Oto dwie metody na
pocztek. wicz z lin przywizan do supka ub
ogrodzenia.
Delikatne fale. Uywaj ich, kiedy chcesz spowol
ni konia, uspokoi go ub poprosi o pynne przej
cie do niszego chodu. Delikatny ruch doni na
boki moe mie posta niewielkich wibracji a
po redniej intensywnoci potrzsanie. Wybierz
intensywno niezbdn do osignicia poda
nych efektw. Pomocna moe te by waciwa
komenda gosowa, na przykad spokojnie.
Fale p yw o w e" Gdy ko pdzi na olep, bryka
i nie sucha ci, mona uy bardziej asertywnej
fali. Fal pywow mona wykona na dwa spo
soby. Pierwszy z nich to energiczne machnicie
w szyj. Drugi sposb polega na wypuszczeniu
odrobiny liny, a nastpnie pocigniciu jej do tyu,
eby usysze puknicie.
CO M W I TW J BAT?
Twj ko cay czas ci obserwuje, powiniene wic
zawsze wiedzie, gdzie jest twj bat i jak informa
cj przekazuje. Bat jest narzdziem komunikacji
i nigdy nie powinien by uywany do zastraszania
konia lub zncania si nad nim. Czasem sygnay
daw ane b atem s tak subtelne, e ludzkiem u
obserwatorowi trudno je zauway. Niekiedy za
musisz uy go duo mocniej, aby zwrci uwag
konia. Moesz nawet potrzebowa strzeli z bata,
co bdzie stanowio wskazwk suchow. Stoso bat znajduje si w pozycji neutralnej. W ten spo
wanie bata bezporednio na ciao konia jest rzadko
niezbdne czy produktywne.
Podobnie jak z wszystkimi innymi pomocami,
powiniene nieustannie pracowa nad tym, eby
jak najlepiej i w jak najmniej widoczny sposb uy
wa bata, a jednoczenie eby zawsze wiedzia,
jakiego sygnau i kiedy uy. Bat nie jest konieczny,
ale moe by pomocny na pocztkowych etapach.
Wikszo dobrze wyszkolonych koni wykonuje
znane im wiczenia w odpowiedzi na subtelny
jzyk ciaa i kilka cichych komend gosowych. Jed
nake na pocztku szkolenia, w przypadku wielu
koni bat jest standardowym wyposaeniem.
Bat moe dawa wiele sygnaw w zalenoci od
tego, gdzie wskazuje, jak wysoko jest trzymany, czy
si rusza i czy go sycha.
PRAWIDOWA POZYCJA BATA
W normalnej pozycji popdzajcej bat jest skiero
wany za zad konia, aby popdzi go naprzd.
W pozycji rodkowej, skierowany na ebra, bat
moe prosi o zgicie boczne lub ruch w bok.
Skierowany na opatk lub szyj bat moe odpy
cha konia, na przykad odesa go na kolo o wik
szej rednicy. Jednake z powodu bliskoci gowy,
jeli nie jest uywany umiejtnie, moe sprawi, e
ko zatrzyma si albo skrci.
Uywanie bata z przodu konia daje sygna ham u
jcy i oznacza, e ko powinien zwolni albo si
zatrzyma.
Kiedy trzymasz bat skierowany w d, tak e jego
koniec opiera si o ziemi, lub te trzymasz go za
sob, skierowany w przeciw n do konia stron,
sb powiniene trzyma go, kiedy podchodzisz do
konia lub przywoujesz go do siebie.
PRAWIDOWY RUCH BATA
Ruch i dwik wydawany przez bat mog wzmoc
ni wskazwk. Zataczanie krgw ponad i za
galopujcym koniem, ktry m a widoczn ochot
przej do kusa, sprawi, e pozostanie w galopie.
Jeli ko zna wskazwki, jest zdrowy, ale po pro
stu leniwy lub niechtny do wsppracy, gdy pro
sisz go o ruch naprzd, moesz musie pukn go
batem, eby ci zrozumia. Takie puknicie jest
czsto w arte wicej ni tysiczne proszenie go
o ruszenie. Strzel z bata nad rzepem ogona. To
zazwyczaj powoduje, e ko obnia zad, podsta
wia tylne nogi pod kod i rusza naprzd. Strze
lenie z bata w powietrzu nad zadem konia, gdy
dajesz mu sygna do zagalopowania, moe skutko
wa energicznym przejciem w galop.
STOSOWANIE KOMEND GOSOWYCH
Komendy gosowe wraz z mow ciaa mog pomc
ci w komunikacji z koniem. Mog to by uwagi
BUDOWANIE PODSTAW i 17
 w i z S W O J D O K U ID N O
Zanim przystpisz do pracy z koniem, sprbuj tra-
H w cei o rednicy 7,5 cm. Cho nie bdziesz doty
ka konia kocwk bata, chccz niego strzeli, .
musisz mie pewno, e znajdzie si'we waciwym
: miejscu. We pokrywk opakowania po jogurcie
: i umie j na ogrodzeniu ujedalni na wysokoci
zadu konia. wicz dotykanie go kocwk bata do
lonowania.
oglne, jak dobry konik, spokj, tak - albo
bardzo konkretne, proszce o dany chd, na przy
kad stp, kus, zatrzymanie, skrt lub cofnicie.
Komendy gosowe mog by ogniwem czcym
prac z ziemi, lonowanie i powoenie, i mog
zam kn luk, dzielc ci od pierwszych jazd
na koniu. Poniewa mowa ciaa, jakiej uywasz
podczas pracy z ziemi, nie bdzie widoczna dla
konia, gdy usidziesz w siodle, dobrze jest mie
wsplne elementy, czce szkolenie z ziemi i jazd
wierzchem . Mog by nim i w anie komendy
gosowe.
Do pierwszych jazd szczeglnie pomocne mog
by stj, spokojnie i stpem. Pamitj wic, i jako nagroda. Warknicie i ostry krzyk wywouj
by dobrze zaznajomi z nimi konia podczas pracy
z ziemi.
BD WIADOMY TONU, MODULACJI
GOSU ! JEGO GONOCI
Najlepiej byoby, gdy uywa komend gosowych
zawsze tym samym tonem, z t sam modulacj
i gonoci.
Ton jest uzaleniony od jego wysokoci - wysoki
krzyk lub gboki pomruk. W granicach rozsdku,
stosuj wyszy ton, eby zachci konia do rusze
nia lub przyspieszenia, i niszy, eby go spowolni
lub zatrzyma.
Modulacja gosu jest jego piewnoci, gdy wypo
wiadasz jakie sowo lub zdanie. Wyszczebiota-
nie albo zapiew anie komendy jest pozytywne
i zachcajce, wic nadaje si do ruchu naprzd
18 M O I WICZE Z ZIEMI
Z M IA N A RK
Kiedy zmieniasz stron, w, ktr ko idzie, zmieniasz
te donie, w ktrych trzymasz lin i bat. Jeli zrobisz
to w sposb przypadkowy, moesz niechccy
da koniowi rne niechciane sygnay. Jest kitka
sposobw przekadania bata z rki do rki.
Przeka bat z rki do rki za plecami.
W bat pod pach (z kocwk skierowan za
siebie), podczas gdy zmieniasz dionie trzymajce
lin, a ko zmienia kierunek, a nastpnie wyjmij
bat spod pachy.
Ostronie prze bat pod iin przed sob
i zmie donie trzymajce lin oraz bat. Stosujc
t metod, uwaaj, eby bat by skierowany w d 1
J i by pasywny.
-Z lin do lonowania przywizan do supka wicz :
rne sposoby przekadania liny i bata z rki do rki,
a znajdzieszjedn ub dwie metody, ktre bd dla i
ciebie najwygodniejsze, : ; |
strach i zazwyczaj stosuje si je jako reprymend,
cho mog take wystraszy konia. Uycie wyso
kiego tonu i duego zrnicowania modulacji jak
na przykad k-us! brzmi, jakby chcia, eby
ko ruszy energicznie naprzd. Dla odrnie
nia p rrrr, po ktrym nastpuje stj mwione
niskim tonem z obnijc si modulacj zwraca
uwag konia i nadaje si do zatrzymywania go.
Sowa, ktrych uywasz, nie maj tak duego
znaczenia ja k ton, jakim je wypowiadasz, i to,
czym si rni od siebie. Najlepiej jest wybie
ra sowa brzmice podobnie do tego, o co chcesz
poprosi konia, Spokojnie jest wietnym so
wem sucym do spowalniania konia, poniewa
z atwoci wypowiesz je kojcym, uspokajajcym
tonem. Podobnie stj i stj mog pomc
koniowi rozrni, czy chcesz, eby tylko troch
zwolni, czy te zatrzyma! si natychmiast!.
SZCZEGOWE NOTATKI
DOTYCZCE POSTPW
Jeli pracujesz sam, moesz si zastanawia, czy
wasza praca idzie we waciwym kierunku. Two
imi oglnymi wskazwkami mog by tutaj Oznaki
akceptacji i rozlunienia (s. 12). Kiedy przejdziesz
do bardziej zaawansowanej pracy z ziemi, jak on-
owanie i prowadzenie konia, oceniaj rytm, samo-
noszenie si konia, jego rwnowag, ram i roz
lunienie. Zwr uwag na swoj mow ciaa,
postaw, ruch i dziaanie pomocy. Pracuj regular
nie z wykwalifikowanym instruktorem albo tre
nerem, lub co najmniej umawij si na okresowe
oceny postpw bd te popro znajcego si
na rzeczy koleg, eby ci obserwowa i omawia
z tob swoje spostrzeenia. Moesz te poprosi
kogo o nagrywanie twoich sesji treningowych,
eby mg sam siebie oceni.
Obserwujc pracujcego konia, odpowiedz sobie
na nastpujce pytania:
Czy mam pen uwag konia? Czy jestemy men
talnie poczeni? Czy czuj go za porednictwem
liny?
Czy wyglda na rozlunionego i pewnego siebie,
czy te moe spitego i wystraszonego?
N IE Z A G O N O
Poniewa konie maj bardzo czuy such, nic trzeba
im wydawa gonych poiece. Sysz je wypowia
dane normalnym gosem z duej odlegoci, wic
nie musisz na nie krzycze, nawet podczas lonowa-
nia.Twj spokojny, kojcy gos, jakim przemawiasz
do konia, nie powinien dociera do obserwatorw.
Czy porusza si w rwnowadze, czy te raczej
przegina si mocniej na jedn stron albo wygina
szyj w stron przeciwn do kierunku ruchu?
Czy porusza si w odpowiednim do swojej
budowy i poziomu wyszkolenia zebraniu, czy te
przenosi ciar ciaa mocno na przd albo unosi
wysoko gow i idzie z zapadnitym grzbietem?
Czy utrzymuje rwny rytm, czy przyspiesza,
zwalnia albo zmienia chody?
ROZWiZYWANiE PROBLEMW
Szkolenie konia wym aga od czowieka cierpli
woci i wytrwaoci. Nie poddawaj si na chwil

Stpem!" wypowiedziane wysokim
tonem z dramatycznym zrnicowa
niem modulacji stosuje si, eby ko
ruszy z miejsca.
Kus" z przeduonym K i wznoszc
modulacj stosuje si, gdy prosisz
o przejcie ze stpa do kusa.
Stp" spokojnym, kojcym i niskim
tonem oraz z opadajc modulacj
prosi konia o przejcie do stpa z kusa
lub galopu.
Kus" niskim gosem z opadajc
modulacj to polecenie, aby ko prze
szed z galopu do kusa.
Stj" wypowiedziane ostro, niskim
gosem z wyranie zaznaczonym ko
cem suy do zatrzymania konia z ka
dego chodu.
Spokojnie" kojcym, spokojnym,
rednio wysokim gosem, stosuje si, muje konia, e za chwil zostanie o co
aby ko zmniejszy tempo chodu albo poproszony. Sowo to stosuje si jako
oglnie do uspokojenia konia. zapowied, werbaln pparad, eby
Dafej!" jako energiczna, ostra nie zaskakiwa konia. Na przykad
komenda z akcentem i rosnc modu Okay, dalej!" albo Okay, stj". Dziki
lacj, aby ko zagalopowa. Alterna temu przejcia nie s tak gwatowne,
tywnie moemy powiedzieGalopl". poniewa ko ma wicej czasu, eby
Kusem"z rwn modulacj i red si na nie przygotowa.
nim tonem prosi konia o bardziej ener No!" wymawiane gardowo jest
giczny kus. ostrzeeniem lub reprymend dla
Do tyu" kojcym, spokojnym konia, ktry za chwil popeni jaki
i niskim gosem prosi konia o spokojne, bd, na przykad przejdzie w galop,
zrelaksowane cofnicie. gdy go o to nie prosie. Jego zadaniem
Skrt" piewnym, melodyjnym jest zwrcenie uwagi konia.
tonem stosuje si, eby zmieni kieru Dobrze" jak rwnieGrzeczny
nek ruchu konia podczas pracy na wol konik",Grzeczny chopiec/dziew
noci lub lonowania. czynka" wymawiane z sympati
Okay" powiedziane stwierdzajco w gosie i dum, gdy ko zrobi co
w poczeniu z inn komend, infor szczeglnie dobrze.

BUDOWANIE PODSTAW * 19
 przed tym, nim ko co zaapie. Jeli dziaasz
prawidowo, twoja wytrwao si opaci. Upew
nij si, czy masz prawidow technik, mow ciaa
i dobrze odczytujesz mow ciaa konia.
N aw et wwczas, gdy w szystko w ydaje si
w porzdku, czasem co po prostu si nie wycho
dzi i nie wiesz, co dalej robi. Nie upadaj na duchu.
Jest wiele moliwoci. Oto kilka sugestii.
Po pierwsze, zrb sobie przerw i spokojnie
przemyl wszystkie elementy wiczenia. To
pomoe ci stwierdzi, gdzie ley problem.
4 N astpnie wr do poprzednich wicze,
eby nie skupia si na tym, ktre sprawio
wam trudno, zrelaksowa si, uspokoi albo
pobudzi w koniu ch do ruchu naprzd, jeli
w tym wanie tkwi problem. Czsto powrt
do prostszych zada sprawia, e zarwno ty,
jak i twj ko odzyskujecie pewno siebie,
dziki czemu ko atwiej zrozumie bardziej
skomplikowane polecenie.
Potem zrb kilka wicze, ktre ko dobrze
zna i lubi.
Teraz sprbuj atwiejszej wersji problematycz
nego wiczenia. Jeli wykonywae je w kusie,
sprbuj zrobi je najpierw w stpie. Jeli mia
e problemy z wiczeniem na prawo, wykonaj
je na lewo.
W kocu wr do pierwotnego wiczenia
z nowym przypywem pewnoci siebie i wyko-
nj je!
W YBIERANIE SPRZTU
Do wikszoci wicze z ziemi potrzebne s kan-
tar, dugi bat i lina. Wyjtek stanow i praca na
wolnoci, gdzie bdziesz uywa gwnie mowy
ciaa, kom end gosowych i by moe sygnaw
dawanych batem lub lin. Ponadto zalecam, eby
zawsze pracow a w rkawiczkach, ktre ch ro
ni donie, a jednoczenie pozwalaj ci dobrze
czu lin. Na samym pocztku pracy z ziemi, gdy
uczysz konia respektow ania twojej przestrzeni
osobistej, nierzadko zdarza si, e ko zamachnie
si gow i uderzy w twoj. Rozwa wic zakada
nie kasku podczas niektrych lekcji.
WYBR KANTARA
U koni stosuje si dwa gwne rodzaje kantarw.
Pierwszym z nich jest kan tar sznurkowy, ktry
20 M O I WICZE Z ZIEMI
jest najodpowiedniejszy do wszystkich wicze
z ziemi. Drugim jest kantar szyty z tamy, stoso
wany do wizania konia w boksie i stajni.
Kantary sznurkowe zazwyczaj plecione s z jed
nego kawaka sznurka o rednicy od 0,6 do 1,9
cm bez uycia elementw metalowych. Stosuje
si rne rodzaje lin, od mikkich, nylonowych
lin eglarskich po sztywne liny z polipropylenu
albo mieszanki wkien. Kantary sznurkowe maj
pewn moliwo regulacji, jednak najlepiej jest
kupi kantar dopasowany do konia.
Kantary tamowe mog mie rne style i by
wykonane z rnych materiaw. Najlepszy jest
kantar zapinany na sprzczk z podwjnie szytej
tamy nylonowej i z mocnymi okuciami z mosi
dzu lub brzu, z wypalonymi bd wzmocnionymi
dziurkami.
RNE LINY I UWIZY
B dziesz potrzebow a osobnych lin i linek do
rnych celw: prowadzenia konia, wizania go,
lonowania i pracy na dugich wodzach. Dugo
i materia, z jakiego jest wykonana lina, zale od
osobistych preferencji, a take do pewnego stop
nia od rozmiarw twojego konia, jednak s pewne
dugoci i wkna, ktre najlepiej sprawdzaj si
w okrelonych sytuacjach.
Liny szkoleniowe wykonuje si z rnych mate
riaw , m idzy innym i z baweny, p o liestru
i nylonu.
Z wyjtkiem baweny te wkna nie chon wil
goci, s odporne na butwienie i przetarcia, nie
robi si na nich supy, s gitkie i nadaj si do
prania. S te odporne na dziaanie wiata so
necznego i wody, zazwyczaj nie trac kolorw
i nie przecieraj si. Najlepiej jest wybiera lin
osobicie, eby mg poczu, jaka jest w dotyku,
jak bardzo jest elastyczna, jaki ma ciar i red
nic. Pleciony nylon jest mikki i lekko puszysty
jak bawena, ale nie przyjmuje wody i jest mocny.
Poliester dobrze si trzyma w rku i dobrze czuje
jego ruchy. Liny eglarskie s podwjnie plecione,
co oznacza e maj pleciony rdze i oson.
 Uwi 2,5-4 m
! D O PA S O W A N I KA N TA RA
Dugi uwi 3-4 m
Za pomoc sznurka zmierz obwd nosa konia o sze -
Duga lina 4-6 m
:! roko dwch palcw poniej wystajcych koci
Lona 6-10,5 m
policzkowych - ganaszy, gdzie powinien si znajdo
Dugie wodze do pracy z ziemi 7,5-12 m
wa nachrapnik kantara. Przecitne kntary pasuj
na konia o obwodzie nosa 58-63,5 cm. Rni pro-
; ducenci stosuj rne okrelenia rozmiarw, jednak :
UWI powyszy pomiar moe ci suy jako wskazwka.
Zasadniczo dobry kantar to taki, w ktrym
Do pracy w rku wybierz stosunkowo grub lin, | : moesz swobodnie woy dwa paice midzy /y
ktr atwo operowa, dobrze si j trzyma w doni gow konia i kantar w trzech miejscach:
i jest odpowiedniej dugoci do zwyczajnej pracy midzy doin krawdzi ganaszy i nachrapnikiem
w rku. Liny z baweny, poliestru i innych plecio kantara,
nych wkiem o rednicy od 0,6 do 1,9 cm s mikkie, pod nachrapnikiem,
a jednoczenie wytrzymae. pod podgardlem.
| Dziki temu masz pewno, e kantar znajduj .
si we waciwym miejscu na potylicy, nosie i pod
Kantar gardlu, aby mg efektywnie przekazywa twoje ;
sznurkowy sygnay.

wze boczny
DUGI UWI

Do wizania konia na zewntrz w kad pogod

wze dolny - pod ganaszami
wze Fiadora
wybierz lin o rednicy od 0,6 do 1,9 cm, odporn
na zawilgocenie i szkodliwy wpyw prom ieni
ultrafioletowych, na przykad pleciony nylon lub
poliester.
DUGA LINA

Jest dusza od uw izu i pozwala ci pracow a

w wikszej odlegoci od konia. Moesz jej uy
wa do odsyania konia od siebie, zachowujc jed
Kantar
noczenie kontakt z nim. Wybierz lin o niewiel
tamowy
kiej rednicy, powiedzmy od 1,1 do 1,6 cm. Dugo
liny moe okreli wybran przez ciebie rednic
- im dusza lina, tym mniejsza rednica. Wybierz
materia! przyjemny w dotyku i dobrze przekazu
jcy energi od ciebie do konia. Moe si okaza,
e trudno ci bdzie mocno chwyci lin o rednicy
mniejszej ni 1,3 cm. Na kocu liny czsto znajduje
si ozdobny rzemyk.

BU D O W A N I! PODSTAW < 21
 LONA BAT SZKOLENIOWY

Lina do lonowania powinna mie wystarczajc Nowym, najbardziej kosztownym wynalazkiem,

dugo, eby ko mg na niej wykonywa koa jest bat szkoleniowy z rdzeniem z wkna szklanego
o rednicy 20 ni, tak wic musi mie co najmniej o dugoci okoo 1,2 m i rednicy 0,95 cm z gumow
10 m dugoci. Ze wzgldu na dugo, tradycyj rczk, przypominajcy kij golfowy. Zazwyczaj ma
nym materiaem, z ktrego robi si liny do lono na kocu oczko z gumy lub nylonu, przez ktre
wania, jest bawena, poniewa jest ona lekka, nie mona przeple sznurek. Takie sznurki zazwy-
cignie si po ziemi i atwo j zapa rk. czj maj dugo 1,5-1,8 m, wykonane s z nylonu
o rednicy 0,8 cm i zakoczone kawakiem skry.
DUGIE WODZE DO PRACY Z ZIEWU
BAT DO LONOWANIA
Dugie liny maj rne dugoci i rodzaje w zale
noci od tego, czy chcesz i blisko za koniem jak Bat do lonowania to czsto dusza wersja bata
oracz, czy te z daleka prosi o chody boczne. poganiaczy byda. Ma podobn konstrukcj, ale
Z pocztku moesz uywa ciszych lin z tamy jest zazwyczaj pokryty plecionym wknem nylo
lub sznurka, jednak pniej bardziej przydadz nowym lub bawenianym i ma dugo okoo 1,8 m
si lejsze tam y baw eniane lub cienkie linki ze sznurkiem dugoci 2 m,
eglarskie.
PALCAT UJEDENIOWY
WYBR BATA
Bat, ktremu kto nada in n nazw, pozostaje Trzymany w rku palcat ujedeniowy jest cie
batem. To sowo niesie ze sob negatywny adu szy od bata do poganiania byda i ma podobn
nek emocjonalny, poniewa od razu kojarzy nam dugo do bata szkoleniowego, ale zakoczony
si z okrutnym biciem Czarnego Ksicia. Jednak jest sznurkiem o dugoci tylko 2,5-5 cm. Niektre
bat, podobnie jak kady element sprztu do szko palcaty ujedeniowe maj paski przy rkojeci,
lenia konia, jest po prostu pomoc, rzecz, ktra zapobiegjce wylizgniciu si ich z rki.
moe suy edukacji i ukierunkow aniu konia
w bardzo pozytywny sposb. BAT DO POGANIANIA BYDA
Z powodu zych skojarze sowa bat, stosuje si
dzi eufemizmy w stylu rdka lub carrot stick. S dwa rodzaje tych batw. Pierwszy m a dugo
Jednak tak naprawd do pracy w rku wystarczy 1,5-2 m, jest pleciony i uywa si go w Australii
niedrogi bat do poganiania byda lub sztywny pal do popdzania byda gwnie strzelaniem z bata.
cat ujedeniowy. Jeszcze lepiej jest uy starego Drugi ma dugo 1,2-1,5 m i jest sztywny. Poga
bata do lonowania z uam an kocwk. Obetnij niacze popdzaj nim bydo, idc pieszo. W tej
go na waciw dugo, zabezpiecz kocwk ksice pisz o tym drugim rodzaju. Bat do poga
tam izolacyjn i moesz rusza do pracy. niania byda m a zazwyczaj rczk z gum y lub
skry, rdze z wkna szklanego, oson z plecio
PAKA Z GBKI nego nylonu i zakoczonyjest sznurkiem o dugo
ci 30-60 cm. Jest funkcjonalny, trway i kosztuje
Zajrzyj do miejscowego sklepu z m ateriaam i uam ek ceny markowych batw szkoleniowych.
budowlanymi i kup kaw aek otuliny ru r o du
goci 1,8 m i gruboci cianek 1-1,6 cm. Za nie PODSTAW OW E W YM A G A N IA
wielkie pienidze bdziesz mia idealn gbkow CO DO M IEJSCA SZKOLENIA
palk, ktr signiesz do wszystkich wraliwych Kade miejsce, gdzie przebywa ub jest szkolony
miejsc konia. ko, musi by bezpieczne. adnych wtych kon
strukcji, wystajcych gwodzi, rub, klam ek lub
zamkw, ostrych krawdzi i drutu kolczastego.

22 M O I WICZE Z ZIEMI
 paicat ftj
ujedeniowy
bat do
poganiania byda
Boks w stajni jest zbyt may na wikszo wicze
z ziemi. Okrgy wybieg i ujedalnia s idealne
do pracy, ale niektre wiczenia mona wykony
wa na pastwisku albo te w naroniku ujedalni
lub bezpiecznie ogrodzonego padoku.
Kwadratowy wybieg. Wiele pocztkowych lek
cji zaczynam na maym, prostoktnym wybiegu
o w ym iarach 9 X 12 m, ogrodzonym potem
o wysokoci 1,8-2 m. To dobra przestrze do pod
chodzenia do konia i chwytania go.
Okrgy wybieg {roundpen, lonownik). Bezpiecz
nie zbudow any okrgy wybieg dobrze nadaje
si do wypuszczania konia, odczulania go, pracy
w rku, lonowania, pracy na dugich wodzach
z ziemi i nie tylko. Rozmiary i konstrukcja lonow-
nika zale od tego, do czego ma on suy. Wybieg
przeznaczony jedynie do rozpoczynania pracy
z nieuoonym koniem i pierwszych jazd moe mie
rednic 10,5 m. Wybieg treningowy do codzien
nego lonowania, pracy na dugich wodzach lub do
jazdy powinien mie rednic 20 m, aby zapewni
wystarczjc ilo miejsca dla ruchu w rwnowa
dze. Ja preferuj wybieg ustawiony na stae, jednak
mona take korzysta z wybiegw przenonych.
=^-
Vif:
v>
Ujedalnia. Ujedalnia o wymiarach 30 x 60 m
zapew ni ci mnstwo miejsca do wielu wicze
w rku, lonowania i pracy na dugich wodzach
z ziemi. Dla celw szkolenia z ziemi jej ogrodze
nie powinno mie wysoko 1,8-2,1 m, eby ko
nie przekada nad nim gowy, uciekajc od nauki.
Ogrodzenie powinno by bezpieczne i mocne.
Podoe powinno mie odpowiedni drena, sta
nowi amortyzacj i by atwe w utrzymaniu.
BEZPIECZNE MIEJSCA
DO WIZANIA KONIA
Czsto si zapomina, e wizanie jest niezbdn
czci w yszkolenia konia. Aby lekcje z tego
tematu szy gadko, wykonuj je w miejscach, gdzie
moesz przyw iza konia do czego solidnego.
Najlepiej mie co najmniej koniowiz i miejsce do
wizania konia na dwch uwizach.
Bezpieczny, mocny, nieam liw y koniow iz
powinien by wykonany z drewnianych supkw
o rednicy minimum 20 cm, wbitych co najmniej
1,2 m w ziemi. Poprzeczna belka powinna znaj
dowa si na wysokoci kbu konia lub wyej.
Podoe powinno by bezpieczne, antypoliz-
gowe i odporne na chodzenie i stukanie kopy
tami. Ogrodzenia i inne drewniane konstrukcje,
BUDOWANIE PODSTAW i 23
 ktrych ko moe sign zbami, powinny by
pokryte rodkiem zniechcajcym do gryzienia.
Miejsca do wizania na dwa uwizy powinny znaj
dowa si w korytarzu o szerokoci nie wikszej ni
3,4 m, eby ko nie mg si odwrci. Uywaj kka
do przypinania konia tylko wtedy, jeli jeste pewien,
e jest wystarczajco mocne i umiejscowione na
wysokoci koskiego kbu lub wyej.
Z K A R A B I C Z Y K IE M CZY BEZ
Niektre liny maj na staje wpleciony karabiczyk ?,
w jednym kocu;To wygodne rozwizanie. Jeli jed-
:nak karabiczyk pknie/trudno go wymieni. ;
inne maj na kocu uszy,
ktrych uywa si do moco- v
wania liny do kantara z kara wze
biczykiem lub bez. Aby to Fiadora
^zrobi; przewlecz ucho liny
przez ptl pod wzem Fia --
dora. Prze koniec liny prze
jej ucho. Przecignij lin do
koca i zacignij.

ucho liny

Niektre kantary maj

na stae wplecion lin.,
Inne iiny maj na kocu
zawizany tak zwany
skrajwe. Drugi koniec
!iny przeplata si przez
pti kantara sznurko
wego aibo metalowe. .
kko kantara z tamy.

____ ________ __ ^_

Pikno posiadania systemu polega na tym,

e masz w gowie caociowy obraz tegoy
jak wszystko do siebiepasuje.

24 M O I WICZE Z ZIEMI
 j- i * i>- iv.-i.ii-7 MTii-i.Vt-m: -i i i **-S- s-i jt-c* z-Jnwc c, 11-Ss^ L a v t i b ; i i 1A t ! i t i i t i > i c s i i a ' j WAifcWAfliSSWK: M H 4 liS ir ^ V* i i e i t i i &*JU!*WsZP&X*fcSW Ss-^SfMftWi ' is ^ C j t - S ^ W S ! ; .
jy p. iii iJi.-i.-it W w i* j i* 30 *a-Piro* si Ais3irSMPiJlpi^=<L->-=a&Jia^-;iS3^Jtrta Widiit c,i3=4iV=i?=snsiiSitS w i3

#
ILE PA N ELI PO T R ZEBA DO Z R O B IE N IA L O N O W N IK A
{T ZW . ROUND P E N U )?

Przykad: wybieg o rednicy 20 m

Pomn rednic przez 3,14, aby uzyska obwd;

20 X 3,14- 62,8 m -

I]
j o maksymalnej rednicy 15 m rozwa zastosowanie 3-metrowych panel), eby uzyska,
kolisty ksztat. Dla wikszych wybiegw najlepiej nadaj si panele o dugoci 3,/ m.

62,8:3,7 = 17paneli

BUDOWANIE PODSTAW
N A W I ZYW A N IE BEZPOREDNIEGO KONTAKTU
CHWYTANIE I DOTYKANIE
Termin praca w rku odnosi si do pracy z koniem z ziemi na wolnoci lub w kanta-
rze i na linie. Ten rodzaj szkolenia nadje si dla koni w kadym wieku. Praca w rku
pjdzie atwiej, jeli najpierw skupisz si na podstawach chwytania i dotykania konia.
Kiedy rozpoczniesz ow faz pracy w rku, powi odpowiednio duo czasu na
utrwalenie naprawd solidnych reakcji konia. Lepiej robi dobrze proste rzeczy, ni
szybko przechodzi do zaawansowanych wicze, gdzie wszystko si zaczyna sypa.
Cho szybkie przerobienie podstaw, eby przej do bardziej zaawansowanych lekcji,
jest kuszce, powi na nie tyle czasu, ile ty i twj ko potrzebujecie. To zaprocentuje
w przyszoci.

N A W I Z YW A N IE BEZPOREDNIEGO KONTAKTU... < 2 7

 WICZENIE NA WOLNOCI

1. PODEJCIE DO KONIA I SCHWYTANIE GO

JAK + -

CEL Przyzwyczajenie konia do tego, e czowiek

podchodzi do niego pod rnymi ktami, eby go
Podejd do konia od przodu pod ktem schwyci i zaoy mu kantar.

1 75 lub 90 stopni, przyjmujc niegron

postaw. Id nieco skonie, z jednym
barkiem wysunitym do przodu, tak
EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, kiedy
do niego podchodzisz pod rnymi ktami i w rnym
aby pozostawa ustawiony do niego tempie.
bokiem zamiast przodem,
M I E J S C E May, bezpieczny wybieg,

Zatrzymaj si w odlegoci 1,5 m S P R Z T Brak.

2 i poczekaj.
+

Jeli ko bdzie mia na to ochot,

3 pozwl mu podej do siebie.

28 M O I WICZE Z ZIEMI
 Jeli nie podejdzie w cigu okoo
4 minuty, przybli si do niego.
5 Jeli bdzie stal w miejscu, wycignij
do niego rk, ktra znajduje si bliej
niego, i pogaszcz go po czole.
6
Jeli si odsunie, podchodzc do niego,
uyj opisanych poniej zasad:
Z opuszczonym wzrokiem, eby go nie
popdza, id w stron opatki konia.
# Id cay czas wolnymi, rwnymi
krokami.
Kiedy si zatrzyma, wycignij rk
i pogaszcz go po czole, szyi lub kbie.
Odejd jako pierwszy.
Zatrzymaj si odwrcony tyem
do konia na mniej wicej minut,
a nastpnie odwr si i ponownie do
niego podejd.
^ Powtarzaj powysze kroki, a bdziesz
w stanie od razu do niego podej.
Pierwsze kilka razy zajmie ci najwicej czasu.
Wikszo iudzi poddaje si, jeli ko unika
schwytania duej ni kilka minut. W przypadku
niektrych koni moe to trwa nawet kilka
godzin. Jeli bdziesz wytrway, moe to
zapocztkowa korzystny nawyk. Za kadym
razem, gdy chwytasz konia, bdziesz na to
potrzebowa mniej czasu, a do chwili, gdy nie
bdzie to ju sprawiao adnych kopotw.
0 CZYM NALEY PAMITA
Nie wykonuj gwatownych ruchw, ale le nie .
skradaj si, bo to take moe konia zaniepokoi. ;
;
: Nagrod konia kojcym gaskaniem po czole albo
podrapaniem po kbie za kadym razem, gdy si
zatrzyma i pozwoli ci podej do siebie. Nie uy- , ; :
. waj nagrd w postaci przeksek. Ko dosta ju
nagrod w formie odpoczynku i gaskania.
Nie zo si jeli ko odejdzie. Niemie, nega-
tywne zachowanie tylko utrudni ci zapanie go. ;
i- Z pocztku spodziewaj si, e si od ciebie oddali -;
1ciesz si, kiedy tak si nie stanie, .
? Jesli;tvyjkohjestjeszczirhidy.i ;V -
; . dobrzej est najpierw go wylonowa pred przy- ^";= :
;; stpieniem do tej lekcji.(patrz: wiczenia w jon- -- .
. owaniu ha" woinoci:w:czci3; yt^piM/riie:^\
nacisku, s. 40). \ ...
W ARiAN TY
* Podchod pod rnymi ktami. . .
^ Podchod normalnym tempem; wolno;szybko ' V!;
i biegiem. J .. ; - . \ / .
f ;
ZmieWybiegnaj.wikszy.JWbimeejerhj ; . -/v
podejcie i schwytanie konia na duej ujedalni
lub pastwisku. . . . h V.
CZSTE PROBLEM Y
Ko interpretuje twj ruch jako popdzanie
;.i ay.zpdchpdzi, iZwreuw^g naswoj
-mow ciaa. Przeczytaj jeszcze raz cz o budo-. :. i
^ waniu podstaw, s. 8. - :
Ko odwraca si do ciebie zadem. Przeczytaj
. cz. 3: Ustpovsanic od nacisku, zwaszcza wi- ; : .
. czenia.w ionowaniu na w oln o ciw iczenieb .
. 21cUwaga/ S. JT , oraz wiczenie 22: Zwroi do . :
N AW I ZYW A N IE BEZPOREDNIEGO KONTAKTU... i 29
 WICZENIE W RKU

2. ZAKADANIE KANTARA

JAK +

CEL Wyeliminowanie lku konia przed zakadaniem

kantara; zyskanie kontroli nad gow co przydaje si
Odepnij kantar i u sprzt na lewym przy wszystkich czynnociach zwizanych z obsug

I rku w nastpujcej kolejnoci: zapi

cie kantara, pasek potyliczny, koniec
liny (reszta liny jest przewieszona
konia i prowadzeniem go.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, kiedy

przez rami; zawi j, jeli cignie si zakadasz mu kantar, nie denerwowa si, nie ucieka
po ziemi). i nie walczy z tob

M I E J S C E Zamknity wybieg lub boks stajenny.

Podejd do konia i wycignij praw

2 do w stron jego kbu lub opatki. S P R Z T Kantar i uwi.

^ ^
Podrap go po szyi praw rk,

3 a nastpnie prze j nad jego szyj.

30 : 101 WICZE Z ZIEMI

Signij lew rk pod szyj konia
i prze koniec liny do prawej rki. 9 Pu zapicie, zap z boku za nachrap-
nik i umie kantar na gowie konia.

Prze koniec liny na lew stron

konia, robic lun ptl wok jego
szyi, aby w razie koniecznoci go przy
10 Zap lew doni zapicie i obydwiema
domi podcignij kantar do gry.

trzyma, kiedy bdziesz zakada mu

kant ar.
11 Prze praw rk nad szyj konia,
w pasek w zapicie i zapnij kantar.

Praw doni obr ptl w gr tak,

aby znajdowaa si na wysokoci
potylicy. 12 Zdejmij lin z szyi konia,

Prze pasek kantara do prawej doni

podobnie jak to zrobie z lin - pod
szyj konia. 13 Sprawd, czy kantar dobrze ley i jest
prawidowo dopasowany.

Twoja prawa rka znajduje si nad

szyj konia, prawa do trzyma ptl
i pasek kantara po prawej stronie
14 Teraz moesz ju prowadzi konia.

pyska konia, podczas gdy twoja lewa

do trzyma zapicie kantara.

CZSTE PROBLEM Y j
Ko odchodzi, kiedy do niegosizbliasz. :
' Wr do vvicznia 1; Podejcie do
niego, s.28. ' . :
Ko skrca szyj i wyrywa si po zaoeniu mu
ptli na szyj. Pracuj r.a mniejszej powierzchni.
Wr do wiczenia 1: Podejcie doknla i schwyta
nie go, s.28, ' . ; . / .
Ko podnosi gow, ucieka ni, unika zao-..
ni kantara na nos. Gdy twj ko ma juzao- ..
.; ony kantar, wstrzymaj si z wiczeniami wjego ,:: : :
.

.;:zakadaniu i zdejmowaniu do czasu przerobienia
pozostaych wicze z tej czci ksiki.

N A W I ZYW A N IE BEZPOREDNIEGO KONTAKTU... < 31

 WICZENIE W RKU

3. ZDEJMOWANIE KANTARA
I PUSZCZANIE KONIA W O LNO

Krok 5

JAK + + +

CEL Nauczenie konia szacunku i cierpliwoci podczas

zdejmowania mu kantara i puszczania go wolno,

1 Trzymajc kocwk liny w lewym

rku, signij pod szyj konia i prze
kocwk liny do prawej doni.
aby zapewni bezpieczestwo zarwno jemu, jak
i opiekunom.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, kiedy

puszczasz go wolno, nie cign, nie odwraca si

2 Zrb ptl wok szyi konia i przy

trzymaj j praw doni na wysokoci
zapicia kantara.
gwatownie ani nie napiera na ciebie.

M I E J S C E Zamknity wybieg.

S PR Z T Kantar i lina.

3 Za pomoc obydwu doni odepnij kan-

tar, nie puszczajc ptli z liny. + 4
32 >101 WICZE Z ZIEMI
 Zap boczny pasek kantara lew doni
4 i zsu kantar z gowy konia, utrzymu
jc kontrol za pomoc ptli trzymanej
w prawej doni.
Przytrzymaj konia na chwil bez kan
tara, a jedynie z ptl na szyi.
Zdejmij mu ptl z szyi, ale pozostaw
6 rk przeoon przez szyj jeszcze
chwil, zanim go pucisz.
7
/ Odejd jako pierwszy.
Krok 7
0 CZYM NA LEY PAMITA
.
' Zmieniaj dugo c/asu, przez ktry trzymasz konia
na ptli po zdjciu mu kantara, a przed wypusz
czeniem go wolno. To zapobiegnie zgadywaniu
1cigniciu. -Z y ' \ ' ' ' ' '
:-:7 t Wypuszczajkonia z dala od naronikw, bramek ..
. I ogrodzenia. Jeli wypuszczasz konia, ktry stoi v i:;;
z giow skierowan w stron ogrodzenia, moe
. odc/uwa instynktown potrzeb odwrcenia si
- ' o i80 stopni i odejcia (ucieczki).
CZSTE PROBLEM Y
M odwraca si g w ^ l t o W n l i e i
, i zostaje;wypuszczony. Chcc nauczy go, eby
.
; nie spieszy si z odejciem, gdy go wypuszczasz,
postaw na ziemi panik. Jego nos skieruje si od
razu ku ziemi zamiast w niebo.
Rb dobrze waciwe rzeczy.
N A W I Z Y W A N IE BEZ PO R ED N IEG O KO N TAKTU... <
 WICZENIE W RKU

4. DOTYKANIE CAEGO CIAA

Ko niejest nigdyzbyt mody na nauk tolerowania dotykania caego

jego ciaa. Gdyjuprzyzwyczai si do tego, wykonuj to wiczenie
z koniem na wolnoci.

+ + +

CEL Przyzwyczajenie konia do dotykania go w mocno

uminionych czciach ciaa, aby sta spokojnie podczas
czyszczenia, bada lekarskich i ubierania.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, gdy ty

dotykasz jego szyi, opatek i zadu.

M I E J S C E Kade bezpieczne,zamknite miejsce, gdzie ko

czuje si dobrze i nie ma poczucia bycia w potrzasku.

S P R Z T Kantar i uwi,

34 >101 WICZE Z ZIEMI

JA K
I Sta obok konia, ktry ma zaoony
I kantar, z lin trzyman w jednym rku.
Po drug do na opatce lub szyi
2 konia, a si rozluni (patrz: Oznaki
akceptacji i rozlunienia, s. 12).
Kiedy bdzie zrelaksowany, zdejmij
do. Powtrz to samo kilka razy w jed
nym miejscu.
Przejd do innych duych czci ciaa,
I takich jak grzbiet, biodra, boki, klatka
piersiowa, kb i opatki.
O CZYM N A L E Y PAMITA
-:>,-Mocny;spokjny dotyk jest zazwyczaj lepiej .
.. r postrzegany przez konie ni askotanie i klepanie.:
: .. * Znajd ulubione,.miejsce"konia, a nastpnie , .
' : przejd do okolic bardziej wraliwych.
* Niektre konie s bardziej rozlunione, gdy je
drapiesz, pocierasz albo gaszczesz, zamiast tylko
dotyka. : . ' ;V
W ARIAN TY
palcw.
Podejd i zrb to samo z prawej strony.
. .
;. ^Pdejdod tyu i dotykaj zadu i grnych partii -
tylnych ng. . jp:
* wiczna:wpl hoci. -: p p .
CZSTE PROBLEM Y
Na wolnoci ko odchodzi od ciebie. Wr do
. wiczenia 1i Podejcie do konia schwytanie go, s. 28.
Ko unosi gow, wzdraga si. To zrozumiae,
jeli zacze dotykanie go od kbu, na wysoko-,
. . ci poprgu !ub na bokach, poniewa to s wra-
. :; ; j i iwe miejsca. Przesu do w silniej urnin ione
' miejsce, aby najpierw tam utrwali wzorzec
. zachowania. Nad trudnymi miejscami popracu-:
> jesz pniej. v .
; . :/. Jeli powicie ju duo czasu na przykad .
. ..' opatce, a ko wci mocno reaguje w tym miej-
scu, bdlwytrwyITrzymaj do pasko i nieru- .
. . chomo na trudnym miejscu, a ko okae jedn
;V. oznak rozlunienia:Nagrd.go, pocierajc
' j ego;czoo aIPodajc mu chwil odpoczynku, -
a nastpnie ponownie po do na wraliwym
miejscu. . .
N AW IZYW AN IE BEZPOREDNIEGO KONTAKTU... i 35
 WICZENIE W RKU

5. DOTYKANIE GO W Y

JAK + +

CEL Przyzwyczajenie konia do dotykania jego gowy,

aby mona mu byo bezpiecznie zakada ogfowie,
| Kiedy ko ma zaoony kantar i stoi strzyc go, czyci i stosowa rutynowe zabiegi
i spokojnie, po do na jego szyi. medyczne.

EF EK T KOCOWY Ko ma sta spokojnie, gdy ty

Jeli jest rozluniony, zdejmij do. dotykasz jego gowy, nie macha ni ani jej nie unosi

2 Nagrod go pogaskaniem lub przerw, i nie unika twojego dotyku.

M I E J S C E Wszdzie, gdzie ko jest pod kontrol.

Po do na jego szyi i przesu j

3 w stron ganaszy. S P R Z T Kantar i uwi.

+ &
Jeli jest rozluniony, zdejmij do.

4 Nagrod go.

36 M O I WICZE Z ZIEMI
 Stosujc ten sam schemat ruchw, O CZYM N A LEY PAM liTA

5 przejd do podgardla, nosa, okolic

oczu, czoa, grzywki, potylicy i uszu.
:
> We pod uwag, e by.moe potrzeba bdzie
wielu dni, a nawet tygodni, by ko cakowicie si
rozluni, kiedy dotykasz wszystkich miejsc na jego
'
.
;

6\J Pocieraj podstaw i koniuszki uszu.

gowie. . : 7 7

wiczki; eby ci si nie wylizgiwa. . y -7. \ '7

-7 ^Wikszockoni uwielbia pocieranie czoa, wic ,
\

- czasem najlepiej jest zacz od tego miejsca. Uyj ' J

Pocieraj wewntrzn stron uszu

7
s, do tego podgumowanych rkawiczek do czysz- ; .' ;
konia. czenia konia, eby dobrze go podrapa i ' m
vy - Pbrusaj drii ppwoli i rwnomierniie; nage
7 i urywane ruchy sprawia, e nerwowy ko bdzie .
W szczoteczk do zbw za zbami jeszcze bardziej zaniepokojony. - y y " y .s

8 konia.
W A RIA N TY

9fes/ Dotykaj chrap i nozdrzy.

* Dotykaj konia, stojc zjego prawejstrony.
.. f:Vyykoriujto.-wiczenie1bezkahtra i i ^ j /^-}
v -f^w icw stajni;; naiwybjegu pastwisku. .

CZSTE PROBLEM Y
Wycignij jzyk konia z jego pyska Ko podrzuca gow albo usiuje si odsun,
za zbami. 'gdy dotykasz jego uszu. Znajd najbardziej .
yy
. . zblione do.uszu miejsce, gazie moesz pooy . j' :

11
... do tak, eby ko si nie rusza. Zacznij od tego ;;
7.' miejsca. Stopniowo przybliaj do do uszu; bd;777
I 1 Uciskaj dzisa kciukiem. 7 wytrway i cierpliwy.. V . .
Ko nie toleruj dotykania jzyka i chrap. Pocze
kaj z tym do czasu, gdy opa nujesz wiczenie 9:
Ustpowanie od nacisku na potylicy - opuszczanie :
, gowy, s.4 6 . . W ^7 . . 7

Zanim woysz palce do pyska konia, poznaj jego

anatomi, eby wiedzie, gdzie je woy, aby nie
zosta ugryzionym.

N AW I ZYW A N IE BEZPOREDNIEGO KONTAKTU... i 37

 WICZENIE W RKU

6. DOTYKANIE W RALIW YCH MIEJSC

JAK 4

CEL Zmniejszenie strachu i odruchowych reakcji konia

na dotyk we wraliwych miejscach, tak aby mona go
I Zaprowad konia, ktry ma zao byo bezpiecznie dotyka, czyci, stosowa zabiegi
gi ony kantar, na rodek bezpiecznego medyczne, struga kopyta, zakada mu ogowie i siodo,
wybiegu. kpa.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, nie

Za pomoc bata lub paki z gbki poruszajc nogami i nie podrzucajc gow, podczas

2 dotknij jego brzucha. Dodatkowa odle

go zwikszy twoje bezpieczestwo.
gdy ty dotykasz wszystkich partii jego ciaa.

M I E J S C E Zamknity wybieg.

Jeli ko si poruszy, zadry, uniesie S P R Z T Kantar, uwi oraz bat o dugoci 1,2-1,8 m

3 gow albo w inny sposb okae swoje

niezadowolenie, przytrzymaj pak
w tym miejscu. Nawet jeli odejdzie od
lub paka z gbki.

4
ciebie, podaj za jego ruchem i trzy
maj pak na wybranym miejscu.

38 M O I WICZE Z ZIEMI
 Kiedy ko przyzwyczai si ju do
dotyku paki na brzuchu, daj mu
w nagrod chwil odpocz. Nastpnie
ponownie dotknij pak jego brzucha
i delikatnie porusz ni lub postukaj.
Za kadym razem, gdy ko okae prze
jawy rozlunienia, zaprzesta dotyku
lub pukania i nagrod go. Nastpnie
zacznij ponownie w tym samym lub
innym miejscu, jeli poprzednie ju
macie opanowane.
Kiedy ko przyzwyczai si ju do doty
kania batem lub pak, powiniene
mc bezpiecznie uy rk we wszyst
kich okolicach. Nie zapomnij o nast
pujcych miejscach:
$ nogi,
^ brzuch,
# boki,
pod rzepem ogona,
^ odbyt,
# srom,
& kade inne szczeglnie wraliwe
u danego konia miejsce.
O CZYM N A LEY PAM IfTA
' Pamitaj, ejeli chcesz przyzwyczai konia;na
. przykad do strzyenia, bdz|es.z chcia dotyka :..
: jego ng tak, aby nimi nie-rusza. Ucz jednak take \
; -'konia podnoszenia ng na dany znak, aby mc -yb
/, .wyczydbkpp pocztku & tym,;eby; :;: ;
bdb. dawacrh u vyyran>gnay:swpi: mow a aabbb-;v:
b Vi wskazwkami. W tym wiczeniu celem jest przy-
bb zwyczajenie konia do dotykania go, a wic take
caych jego ng, tak aby ich nie podnosi. '
CZSTE PROBLEMY
Ko kopie, gdy dotykasz jego tylnych ng.
b;' Bdy^rway;i cierpliwy. W kocu powtarzanie .
bb' wiczenia wemie gr nad naturainym odm-.
chem konia. , '
Ko odwraca gow w twoj stron i straszy,
e d ugryzie. Uyj dostatecznie dugiego bata .
\. ; Iub paki, eby znajdowa si w bezpiecznej odle
goci od konia. Kontynuuj wiczenie, a w kocu
:K; ;ko zmczy si.skrcaniem szyi i zaakceptuje b ..
b dotyk. , b. / . . , .. .
N A W I Z YW A N IE BEZPOREDNIEGO KONTAKTU... i
 USTPOWANIE OD NACISKU

Ustpowanie od nacisku jest czci pracy z ziemi i kontynuacj pracy w bezpored

nim kontakcie. Praca w rku oznacza co wicej ni tylko sprawienie, e ko przej
dzie z punktu A do punktu B. Wymaga rozwinicia umiejtnoci fizycznych zarwno
u konia, jak i jego trenera. Musi te istnie midzy nimi poczenie mentalne, aby
nauka moga posuwa si naprzd. Praca w rku obejmuje ustpowanie od nacisku
podczas prowadzenia konia, skrcania, zatrzymywania, stania w miejscu i cofania.
 Ustpowanie to dawanie, forma dialogu. Jest cz
ci oglnej rozmowy, ktr rozpocze od pracy
w bezporednim kontakcie w poprzednim roz
dziale. Nastpnym krokiem jest nauczenie konia
ustpowania od nacisku, ale tylko wwczas, gdy
o to prosisz. Czasem bdziesz chcia dotkn konia
tak, aby nie odchodzi od twojego dotyku. Bdziesz
chcia wyczyci lub ogoli okolic potylicy tak, by
ko nie opuszcza przesadnie gowy. Bdziesz te
chcia dotyka jego ng, czyci je, strzyc i zakada
mu ochraniacze, tak aby nie podnosi ng.
Od samego pocztku musisz wyranie odrni
obecno od nacisku. Obecno to pooenie
gdzie rk; chcesz jedynie, by ko pozwoli ci si
dotkn. Nacisk to proba o reakcj. To wane
rozrnienie, wic pamitaj o nim, gdy zaczniesz
wykonywa wiczenia z ustpowania od nacisku.
Kiedy ju ko nauczy si ustpowa od nacisku,
moemy go nauczy szuka kontaktu. Gdy poru
sza si w przd, ale jego ruch jest nieco ograni
czony przez kontakt fizyczny lub psychologiczny,
podstawia tylne nogi pod kod i adniej si nie
sie. Wszystko, co robimy z koniem, jest oparte na
zasadniczym cigu zdarze: ruch naprzd, kon
takt, ustpowanie.
Jednak kto ustpuje? W szkoleniu konia ust
powanie przyjmuje dwie formy. Z pierwsz z nich
mamy do czynienia, gdy prosimy konia o ustpie
nie od nacisku, czego dotycz wiczenia z tego roz
dziau. Drug form ustpowania jest zaprzestanie
stosowania ucisku przez nas - to nagroda, ktr
dajemy koniowi, gdy zrobi to, o co go prosilimy
(patrz: Nagroda, s. 10).
Wywieramy nacisk na konia i prosimy go, eby
od niego ustpi. Ju wczeniej wywieralimy pre-
sj na konia nasz postaw i ruchem , dotykajc
go i zakadajc mu kantar. Teraz dodamy do tego
sygnay dawane sprztem. Istnieje wiele w arian
tw systemu n ac isk / zwolnienie nacisku, jednak
zasady s niezmienne. W najprostszej formie pro
ces ten skada si z trzech krokw.
1. Prosisz konia o ustpienie, stosujc nacisk.
2. Ko ustpuje od nacisku.
3. Ty ustpujesz (nagroda), zabierajc nacisk.
Z pocztku njmniejsz prb ustpienia naley
docenia za pomoc nagrody lub ustpienia naci
sku. Nagradzanie konia za kadym razem, kiedy
zblia si do tego, o co go prosisz, zachca go do
nieustawania w wysikach. Jeli bdziesz nagra
dza zachowania zblione do ostatecznego po
danego zachowania, w kocu ko zrozumie, o co
ci chodzi. To tak zwane ksztatowanie.
Nacisk nigdy nie powinien by stosowany cigle
w jednym miejscu, aby fizycznie przytrzym a
konia w podanej pozycji. Zawsze powinien ust
powa. Gdy przejdziecie do bardziej zaawansowa
nych wicze, rozmowa midzy koniem i trenerem
stanie si bogatsza i subtelniejsza,
Przygotowujesz konia, na przykad za pomoc
zapowiedzi, mowy ciaa, pparady ub komendy
gosowej.
Ko jest uwany i gotowy.
Stosujesz pomoce.
Ko odpowiada i wykonuje zadania (zakadamy,
e poprawnie).
Nagradzasz konia, ustpujc w jakiej formie.
Ko kontynuuje to, co robi, i rozlunia si.
Podasz za jego ruchem do chwili, gdy...
Rozpocznie si nowa rozmowa i poprosisz o kolej
n reakcj.
Sukces waszej konwersacji zostanie osignity
dziki twojej umiejtnoci czytania zachowa konia
i wyczucia czasu. Podobnie jak w kadej innej for
mie aktywnoci fizycznej, twoje wyczucie czasu
poprawi si wraz z nabywaniem dowiadczenia.
USTPOWANIE OD NACISKU < 41
 WICZENIE NA LINIE

7. USTPOWANIE OD NACISKU NA POTYLICY -

JEDEN KROK

JA K & +

CEL Przezwycienie instynktu konia opierania si

naciskowi w okoiicy potylicy, tak aby mona go byo

11 poprowadzi po jednym kroku naprzd za pomoc

kantara i liny, a pniej mc go bezpiecznie uwiza.
Sta 3 m przed koniem.

EF EK T KOCOWY Ko ma wykona spokojnie

Lina bdzie biega od uchwy konia do jeden krok w twoj stron, gdy lekko pocigniesz za lin.

2 twojej doni. Trzymaj rk na wysoko

ci klatki piersiowej. M I E J S C E Zamknity wybieg.

S P R Z T Kantar sznurkowy i uwi,

Zbierz lin, eby wywoa nacisk na

3 potylicy i podgardlu kantara. + +

Gdy tylko ko zacznie wysuwa gow

4 w przd albo uniesie nog, eby ruszy

naprzd, zmniejsz napicie i pozwl
mu zrobi jeden krok.

42 M O I WICZE Z ZIEMI

Powiedz stj.
Pozwl koniowi si uspokoi.
Unie lin i popro o jeszcze jeden
krok naprzd.
Kiedy ju ko nauczy si odpowia
da, gdy stoisz przed nim, przesu
si w miejsce, gdzie staby zazwyczaj
podczas prowadzenia konia, z twarz
zwrcon w t sam stron, co koska
gowa, nieco przed rodkiem jego szyi.
Trzymajc lin w odlegoci okoo
20 cm od kantara, wysu do w przd
pod szczk konia. To wywoa nacisk
na kantar w okolicy potylicy i pod
ganaszami.
Gdy tylko ko przesunie ciar ciaa
do przodu albo podniesie nog,
odpu nacisk i pozwl mu zrobi
jeden krok.
Powiedz stj i daj koniowi si
uspokoi.
Rusz naprzd i popro o jeszcze
jeden krok.
O CZYM N A L E Y PAMITA
! Niektre konie s nauczone, e kady nacisk ' _ .0
;;: . oznacza sygna do zwolnienia iub zatrzymania ;; '
v i niechtnie ruszaj d przodu w odpowiedzi na: .
/ nacisk kantara/Jednak mona te sygnay odr- /
ni Sygna do zatrzymania to nacisk skierowany . .
;y . do:tyu, dziaajcy na nosie konia, podczas gdy V/. .
>. -y; s^gnaio.rusenia naprM^ '.
do przodu na potylicy! pod ganaszami! Jeliko
i n i e rozumie polecenia albo te boi si ruszy ' ;
y naprzd cd. nacisku na potylicy/zacznij, stajc .y
z jego boku, eby mg poprosi go o ruch
' naprzd/a nastpnie pukn go w zad batem, ; j
eby pokaza mu, czego od niego oczekujesz. Po
; kilku razach bat nie bdzie ju potrzebny. ' .. y.
W A RIA N TY
; /.Kiedy ko pbtrdfi juz-t^ uWiz^nyyyvykpU ;
' y y y t :^ o do koniowizu, ; y
. .; ^w miejcu przeznaczonym do wizajamd way ,v/.<
uwizyj w przyczepie. : .'
' /;Gdy ko jest na uwizie, wykonuj to wiczenie :;
przemiennie z wiczeniem 27: Cofanie, s. 84, eby ;
pynnie, szed do przodu i do tyu, w zalenoci '"d:' -y /
tego, czego sobie zayczysz. . . y
CZfSTE PROBLEMY
Ko rusza w twoj stron automatycznie,
' ;zanim wywrzesz nacisk. Przeczytaj wiczenie
. ' .13: Nauka tjj.s. 54. ;
Ko robi wicej ni jeden krk naprzd.
'.;:: Udoskonal swoje .wyczucie czasu, szybciej, i y
;-/przestawajign. Przeczytaj wicz nie 13; - ;. '
Nauka stj", s. 54. y/ .
Co to jest lina do wicze z ziemi i po co si j
stosuje? Jest ona dusza od uwizu konia. Suy
do wicze, podczas ktrych chcesz si znaie
dalej od konia ni podczas zwykej pracy w rku.
Dobrze nadaje si do odsyania konia i pracy
na wiksz odlego (patrz: s. 21-22, gdzie
znajdziesz wicej informacji o linach).
USTPOWANIE OD NACISKU < 43
 8. USTPOWANIE OD NACISKU NA POTYLICY
PRZYCHODZENIE

CEL Przezwycienie instynktu

konia zapierania si wobec nacisku
w okoiicy potylicy, tak aby mona go
byo prowadzi lub wysa naprzd
na kantarze i linie, a pniej take
bezpiecznie uwiza.

EFEKT KOCOWY Ko ma
i spokojnie do ciebie, gdy lekko
pocigniesz za lin.

M I E J S C E Pocztkowo zamknity
wybieg, potem wszdzie.

S P R Z T Kantar i uwi.

+ + +

Kroki 2 i 3

44 > 101 WICZE Z ZIEMI

 O CZYM N A L E Y PAMITA

Sta 3 m przed koniem.

Zbierz lin, eby wywoa nacisk na pozwolenie ruszy naprzd

potylicy.
W ARIAN TY
i, na
Gdy tylko ko ruszy naprzd, przesta
cign.
na p f^ l} 0 j d a k rv l0 ^ 4 ^ ^ ic |e n j i :| 1 ;
Nauka slf, s. 54:j innymi vyiczeniami w rkui na

niego chcia.
Zanim si zatrzyma, ponw nacisk.

Poprzez seri naciskw i puszczania

liny przycignij konia do siebie.
CZSTE PROBLEMY

Moesz te uy komendy gosowej, na

przykad podejd. ;jeden krok. Nie wykonuj tego wiczenia zbyt
czsto i bez odrnienia go od innych. . ;

Kiedy ko znajdzie si w odlegoci

60 cm od ciebie, rozlunij ucisk
i powiedz stj.

Nagrod go podrapaniem po czole

i ewentualnie pochwa sown dobry
konik.

Zrb co najmniej m inutow przerw

od tego wiczenia. Moesz w tym cza
sie popracowa nad dotykaniem lub
czym innym. N astpnie powtrz.

USTPOWANIE OD NACISKU * 45
 WICZENIE W RKU

9. USTPOWANIE OD NACISKU NA POTYLICY -

OPUSZCZANIE GO W Y

Kroki Krok 7

JA K + +

CEL Przezwycienie instynktu konia zapierania si

wobec nacisku w okoiicy potylicy, tak aby si rozluni
Za koniowi kantar. Sta po jego i mona byo obniy jego gow do odrobaczania,

1 lewej stronie. Po dwa lub trzy palce

prawej doni na jego potylicy.
strzyenia, ta mikowa nia zbw i zakadania ogowia.

EFEKT KOCOWY Ko ma opuci gow do

wysokoci twoich barkw w odpowiedzi na delikatny,
Jeli ko cho odrobin opuci gow skierowany w d nacisk liny.

2 w odpowiedzi na nacisk palcw,

podrap go, zostawiajc na chwil do
w tym samym miejscu. Kiedy si roz
M I E J S C E May wybieg lub boks, pniej wszdzie.

luni, zdejmij do (jeli bardzo mocno S PR Z T Kantar sznurkowy i uwi.

opuci gow od lekkiego dotyku, prze
czytaj ustp O czym naley pamita
na nastpnej stronie).

Jeli nie opuci gowy lub podniesie j,

3 stosuj stay nacisk palcw.

46 M O I WICZE Z ZIEMI
 Jeli wci nie opuszcza gowy, utrzy CZYM N A L E Y PAMITA
4 muj nacisk palcw i dodatkowo wywie
raj nacisk na potylic za pomoc
kantara, przez pocignicie w d za ma
lin. niu kantara, s. 21.

' sion gow i nie ustpujcych od nacisku/uyj..

Gdy tylko ko cho odrobin ustpi,

5 zwolnij nacisk palcw na potylicy (nie

podno rki) i polunij lin. Po chwili,
kiedy ko si rozluni, zdejmij rk.
.szaj jego gow na boki, Czasem dziaa tp lepiej ;

,f Chcc porusza jego gow, po do na nosie

kopi; i poruszaj gow o centymetr w kad : '
; stron. To przeamuje opr i pokazuje koniowi, e;
moe si poruszy ; ' ' . - j^ '
Powtarzaj wiczenie do chwili, gdy Pamitaj e czasem bdziesz chcia dotkn .;.

6 ko bdzie natychmiast opuszcza

gow na wymagany przez ciebie lek
kim naciskiem palcw poziom i utrzy
potylicy konia tak, eby nie pochyli gowy; Jeli

mywa j tam w odpowiedzi na nacisk

.' na lekki dotyk midzy uszami, okazuje w ten spo
palcw.
sb unikanie reakcji, a nie uigfo.Tak wic.od;

. obecnocij naciskiem.

*7 Powtrz, stosujc tylko nacisk kantara. . pocigniciem w gr za lin i wska rhu za jej
pomoc, e. ma nie rusza gow, podczas gdy

/, jej doni na jego potylicy' Kiedy bdziesz chcia

WARIANTY poprosi go o opuszczenie gowy w odpowie-
strony. v . ' \
\ komend gosow, na przykad wdKaibo
; gow w d". ,V ' , .

*;S aj<
:Tri q zd bv: -i/.;

ziemi. ; V.. / ,. - : . ;.

CZSTE P R O B L E M Y
;;podo.biestwo.prb cignicia. Pomoe mu te
Ko podnosi gow, opuszcz j bardzo nisko znale smakoyk, jeli pooye go wczeniej na
albo ucieka z ni ha bkJie zachowania ni* ziemi. - - - -- . ;
.
ywijtyhgfe
prawo, i dawanych a pomoc liny.-.Chsz poka
za swojernu koniowi, gdzie znajduje si bez-

. j pocigniciem za kamar, zablokuj wasnym: :

kolanem lub rk. Nagrod ustpieniem ucisku
i odpoczynkiem, gdy odnajdzie waciw stref. .
Podczas;przerwy pozwPrnu robi z gow, co; --
chce.;Nastpnie zacznij jeszcze raz. 1i - :..J/ -:

USTPOWANIE OD NACISKU <

f
 WICZENIE W RKU

10. ZWROT NA PRZODZIE

JAK
i Za koniowi kantar i sta po jego
1 lewej stronie. Ustaw go w taki sposb,
by jego lewa tylna noga znajdowaa si
obok albo lekko przed praw tyln,
Sta przodem do lewej opatki konia,
C EL Przestawianie zadu konia od nacisku, w celu
kontrolowania ruchu tylnych ng, aby go ustawi,
wykona zwrot na przodzie, a pniej robi rne
wiczenia z sioda.
EFEKT KOCOWY Ko ma odsun od ciebie zad
miarowymi, kontrolowanymi krokami, krzyujc lew
tyln nog przed praw.

2 lew rk trzymajc lin okoo 20 cm

od kantara,
M I E J S C E Ogrodzony wybieg.

S P R Z T Kantari uwi.

Skr jego gow lekko (o okoo 5 stopni) ^ +

3 w swoj stron, aby przenis ciar

ciaa na lew przedni nog, wok
ktrej bdzie si obraca.

48 M O I WICZE Z ZIEMI
4 Daj koniowi sygna do odsunicia
zadu, uciskajc jego ebra palcami
lub rkojeci bata albo te dajc
mu wskazwk wzrokow w postaci
m achania batem lub lin wzdu jego
zadu.
5 Ko powinien podnie lew tyln
nog i skrzyowa j przed praw
tyln.
6 W nastpnym kroku przesunie si na
zewntrz praw nog.
7 Jego tylne nogi bd si krzyowa
i rozchodzi na twoje sygnay.
8 Tymczasem przednie nogi pozostaj
wzgldnie nieruchome - prawa przed
nia noga porusza si po maym kole
wok lewej przedniej nogi.
O CZYM N A L E Y PAMITAC
^Naucz konia -pynnej wersji tego wiczenia, pro- =
; szc o trzy, cztery kroki w bok, zanim skupisz si-
., na wariancie stawiania po jednej nodze.
Wcz komend gosow/na przykad na bok"
Y klskanie lub tym podobne.
W ARIA N TY
\>Nauz;kon^
>V wany sposb, po jednym kroku. Ko nie powinien
ba si bata ani liny czy unika ich. Jeli takjest,
wr do wicze 4 i 6 zwizanych,z dotykaniem
Y ;brz Bo wicze 38 bo 4jybzciQdcij}pnie,^;
'.'t Pracuj z prawej strony. ;
CZSTS PROBLEM Y
; Y. ^- - - 3
Ko chodzi w kko przednimi nogami.
, Prawdopodobnie zgie szyj konia w swoj
V Yron bwieej n1;5;stopni. Utrzymywaoie 'gowy:;
.^: i szyi wzgldnie prostych zapobiegnie temu ;J . ;;
: bdowi, f-J / : - J^ Y Y J : '
Kon!idzie naprzd. Zastosuj nacisk lin, eby nie
"
pcha si w przd, jednak niezbyt silny, aby nie .
zacz si cofa. - y ... ^ %
Ko si cofa. Zacznij obrt ze-stpa zamiast ze stj.;,
Jeli ko cofa si podczas zwrotu na przodzie, to .
- powaniejszy bd ni pjcie naprzd.Tylna noga
od twojej strony powinna stawa przed drug v
-. nogJeli ko si cofa, bdzie odwrotnie. .
; Ko robi wicej ni jeden krok; Y pocztku nie
.; naley si tym przejmowa, jednak gdy pracujesz .
, ju nad tym, by ko robi tylko po jednym ; .
. kroku, upewny si, e ma;wyprostowane ciao =: z-
=i przestajesz dziaa, gdy tylko ko si poruszy.
Stosuj komend gosow,;.n bok17przy kadym .
" kroku. : . : Y
USTPOWANIE OD NACISKU <
 WICZENIE W RKU

11. PROWADZENIE W STPIE

JAK
CEL Uzyskanie chtnego, kontrolowanego ruchu
naprzd, aby mona byo konia prowadzi i kierowa

1 Sta na wysokoci lewej opatki konia.

nim bez oporu.

EFEKT KOCOWY Ko ma ruszy od razu ze stj na

dany sygna i utrzyma pozycj w stpie.

2 Trzymaj lin 60 cm od miejsca, w kt

rym jest przymocowana do kantara. M I E J S C E Wszdzie.

S P R Z T Kantar i uwi.

3 Trzymaj reszt liny zwinitej w semk

w drugiej rce. + +

4 Gdy robisz pierwszy krok, daj lekki

sygna lin, wycigajc j do przodu.

50 >101 WICZE Z ZIEMI

 Jeli ko nie ruszy energicznie wraz
z tob, moesz uy jednej ub wszyst
kich z poniszych dodatkowych
pomocy:
mocniejsze pocignicie w przd za
kantar, aby zwikszy nacisk na poty
lic i pod ganaszami;
4- puknicie batem po zadzie;
& machnicie do tyu kocwk liny tak,
aby pukna go w zad;
# komenda gosowa stpem.
Kiedy ko ruszy naprzd, przesta
dawa mu sygna i oczekuj, e bdzie
za tob szed, dopki nie dasz mu
innego polecenia.
O CZYM N A L E Y PAMITA
v Kiedy pracujesz nad tym, aby ko by prosty pod-
: hih czas. prpwadzenia.wrku iub cofania, wykorzy-
: . staj ogrodzenie ujedalni. Chodzenie z koniem
wzdu ogrodzenia nie pozwala mu odsun si.
: od ciebie. . . - .- / .
; -t :Kiedy prowadzisz konia w stpie, id energicznie;;
' naprzd, jakby zmierza do konkretnego miejsca.
' Patrz przed siebie, a nie na konia. Utrzymuj pozy
cj na wysokoci rodka jego szyi, midzy gowa
: t opatk. ;:
W ARIAN TY
ife.j3_p^ayvj-^tr<3i^!Ro v | v y 1-
- z=.-v
. ;^;idwodigci j ,2,nyW;bokpd konia.- y,-.
. t id z koniem podajcym 1,2 m za tob.
CZ|STE PROBLEMY
Ko zostaje w tyle. Daj mu jede z sygnaw do
hhducibmajprzd/iwrci- n a:v^d^ p^q>;^
' Ko pdzi do przodu Uyj pomocy . .
; .przytrzymujcych, na przykad:. C
Pocignij za kantar, aby wywrze nacisk na nachrap-
:y Wysu bat przed gbw konia, eby stworzy ; i
; : wizualn barier. . ;. .
: Skieruj go w stron ogrodzenia.' f / .b; ,....
* Skr ostro w stron konia, aby iego gowa i szyja
' odsuny si od ciebie. \ . .
. Kiedy zwolni, wr do zwykej pozycji do chodzenia
nap>rzd (patrz: wiczenie i 2: Pozycjo i strefa osobista,
USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE W RKU

12. PO ZYCJA I STREFA OSOBISTA

Krok 4

JAK + + 4

CEL Nauczenie konia szanowania twojej przestrzeni

osobistej, aby nie wchodzi na ciebie, nie pcha si lub
1 ci nie depta,
1 Idc wawo, zatrzymaj konia.
EFEKT KOCOWY Ko ma si nie porusza
w twoim kierunku ani te nie wciska gowy w twoj
Stj 60-90 cm od niego, patrzc przestrze osobist, kiedy stoisz 60 cm od niego.

2 w przd na wysokoci rodka jego szyi.

M I E J S C E Wszdzie.

Okrel wielko twojej strefy osobi S P R Z T Kantar i uwi.

3 stej i nie ruszaj si miejsca przez cae

wiczenie. Zacznij od mniejszej strefy.
atwiej ci bdzie przestawi konia, nie
+

ruszajc si z miejsca.

52 M O I WICZE Z ZIEMI
 Za kadym razem, kiedy ko wchodzi O CZYM N A L E Y PAMITA
4 w twoj stref osobist jakkolwiek
czci ciaa, odelij go na zewntrz tej
strefy za pomoc dowolnej z nastpuj-
. . Nie.rusza] si z miejsca. Poruszanie si uczy konia; , ;
: e jeli wejdzie w twoj przestrze, ty si przesu- =j
cych metod: : ,niesz. . . , : ^
-f..Pamitaj o.tej:lek^t, g d y / p rz e p ri^ d z a s z - w /;
przez bram, poniewa ko czsto, bdzie pr- . .
uyj kantara, eby przesun jego
. bowa naruszy twoj przestrze, kierujc gow
gow; w twoj stron. ... ,: :
# poruszajc lin, przesu jego szyj;
4- przestaw jego opatk okciem lub W ARIA N TY
rkojeci bata.
;; , przed koniehdzp. pt

Podejd do uwizanego konia i sta w odlegoci '.

60.cm pd niego. . '
' powikszaj rozmiar swojej strefy. .; . .
Z ^.Gdyfkori panujejd.to wicze iedkrvynje ;: . w
.; na potylicy )
-jeden krok, s. 42, moesz zaprosi go do swojej :. v.: ;

CZSTE PROBLEMY
Ko wchodzi gow w tWoj przestrze. Za .
pomoc liny wylij fal, ktra dotknie go w ganasze
.. i odsunie jego gow na zewntrz. Jeli nie radzisz ' .

sobie dobrze z lin, powicz (patrz: Prawidowe \ \ j'-;
; trzymanie liny s. 15). Skorygowanie konia za pomoc
c Iinyjest lepsze ni odepchnicie jego gowy, . P -;
;; poniewa to moe zmieni si w mecz aibo zabaw..
Nie ma natomiast nic-zego w tym, pozwolisz
koniowi nadzia si na rne rzeczy (na przykad ;^
1 twj okie lub kocwk, bata), eby go nauczy, ,
-. .gdzie s granice. . . ^z
Ko wygina ciao I napiera na ciebie lew
-. przedni nog i opatk. Uyj liny lub kocwki
. bata, eby go odesa i wyprostowa .
1

USTPOWANIE OD NACISKU < S3

 WICZENIE W RKU

13. NAUKA S T J"

Moesz wykorzysta bat wysunity przed gow konia jako

wskazwk wizualn podczas uczenia go zatrzymywania si.

JAK + +

CEL Zatrzymanie ruchu konia, eby sta nieruchomo

I Prowad konia wzdu solidnego, bez-
i piecznego ogrodzenia ujedalni lub
wybiegu.
Jeli chcesz, moesz da zapowied,
dla uatwienia wszelkiej obsugi, prowadzenia ub
lonowania, a pniej take jazdy wierzchem.
EFEKT KOCOWY Poruszajcy si ko ma si
zatrzyma natychmiast na dany sygna i sta spokojnie,
pki nie otrzyma sygnau do ruszenia.

2 jak na przykad okay. M I E J S C E Ogrodzony wybieg.

S P R Z T Kantari uwi.
Jeli trzymasz w rku bat, opu go

3 tak, aby jego kocwka spoczywaa na

ziemi.
+ + +

54 H 01 WICZE Z ZIEMI
4 Nastpnie jednoczenie:
W ARIAN TY
;^P^ciUj;z;praW^-sttr^. r l ' L:^ : ^
^ sta mocno na ziemi; wicz porodku ujedalnia potem take ;v:-v: :
^ pocignij za lin w stron podgardla V w dowolnym m i e j s c u . . . ' d d -d ;:: . .
kantara;
CZSTE PROBLEM Y
^ powiedz mocno stj.
i Ko
napiera na kantat. Wr do wiczenia 9: -
v.;

Zatrzymaj si na kilka sekund do ' ; /owy/s. 46 oraz przerb wiczenie Vx Zgicie

5 minuty, a nastpnie rusz naprzd. boczne, s. 58, aby nauczy konia ustpowa od
. nacisku kantara. V ' .
Ko zwalnia/a|e si nie zatrzymuje, Wysu bat
,. . przed gow kia jako barier wizualn. Zastosuj ;:
Pracuj nad tym wiczeniem, a ko

5 zacznie je wykonywa w odpowiedzi

na sygnay mowy ciaa.
. ' ostrzejsze i bardziej precyzyjne pomoce.
Na otwartej przestrzeni podczas zatrzymywania
: si ko odsuwa zad w prawo. Sprawd sygnay,
y ;Jl ktre dajesz lin-* by moe skrcasz gow konia ;:
w lewo/przez co zad wychod/i na prawo. Postaraj

- si, aby nacisk kantata1dziaa prosto do tyu lub lekko ;
. w prawo. Pracuj wzdu-ogrodzenia; ' :j \ : .

Zanim przystpisz do nowych

wicze, zawsze wykonuj
wiczenia rozgrzewajce
i przypominajce.

USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE W RKU

14. SKRT PO UKU

JAK ^ ^ ^

CEL Wykonanie gadkiego zakrtu lub ruchu po

kole w stpie podczas prowadzenia i pracy nad
Id z koniem naprzd, prowadzc go przeszkodami, a pniej w trakcie pracy na dugich
po jego lewej stronie. wodzach z ziemi i lonowania.

EFEKT KOCOWY Ko na twj sygna dawany

Trzymaj lin praw doni 15-20 cm od z dowolnej strony ma skrci w stpie w dowolnym
kantara. kierunku, z ciaem wygitym po uku

Aby skrci w prawo, przesu rk
pod szczk konia i wywrzyj nacisk na
lew stron kantara, przesuwajc rk
z lin w prawo.
M I E J S C E Dowolne miejsce.
S P R Z T Kantari uwi.
^

56 M O I WICZE Z ZIEMI
 A Kiedy ko zacznie skrca, zwolnij
ucisk.
Trzymaj do nieco na prawo od
rodka i kontynuuj skrcanie.
Gdy chcesz wyprostowa konia, prze-
6 su rk z lin na rodek, a nastpnie
do zwyczajowej pozycji po lewej stro
nie konia.
Cho zazwyczaj, ze wzgldu na wiksze bezpie
czestwo, skrca si koniem na zewntrz od pro
wadzcego, ko powinien take umie skrca
do prowadzcego.
O CZYM N A L E Y PAMITA
: W odrnieniu od zwrotu n przedzie lub zadzie, ;;
ktre zazwyczaj wykonuje si z pozycji stojcej,
; :.. skrt po uku wykonuje si, gdy ko si porusza. y
Jego ciao powinno si wygina rwnomiernie od
:-Z.': gowy do ogona.. -Z
W ARIANTY
;:Prowad'koni3 zjego prawej strony i skrcaj
wjewo.-
. Prowad koniaz lewej, strony: i skrcaj w lewo. -
.'' ZWywrzyj nacisk na praw stron kantara, przesu-
wjc rk z lin w iewo i przed siebie.- ^' . .
' Z Prowad konia z prawej strony i skrcaj w prawo. :
CZSTE PROBLEMY
Ko skrca gow i cz szyi w prawo, ale jego y.
. opatki skierowane s n wprost. Puknlj wjego ; ..
. opatk kciukiem lub rczka ahy opatka .
J ; podya za.skrcajc gow i szyj. Naucz kopia ...; .
, wiczenia 61: Zwrotno zodz/e,s; 162; . .
Kiedy skrcasz konia do siebie, jego zad
.Z wychodzi na zewntrz uku. Zazwyczaj dzieje _y
si tak, gdy poprosisz o zbyt ciasny skrt. Zacznij .
/ . od wikszego uku. wiczenie skrtu d ciebie, gdy
' znajdujesz si po prawej stronie konia, poprawi skrt;'
: do ciebie, gdy jeste po lewej stronie konia. . ' .
USTPOWANIE OD NACISKU < 57
 WICZENIE W RKU

15. ZGICIE BOCZNE

JAK

I Powtrz najpierw wiczenie 9: Ustpo-

1 wanie od nacisku na potylicy ~ opusz
czanie gowy, s. 46.

Nastpnie sta po lewej stronie obok

2 gowy konia.
Prawidowe zgicie: kroki 3-5

Po praw do na jego potylicy,

a lew na koci nosowej, aby poprosi
go o opuszczenie gowy. Podnie praw
do, ale nie puszczaj lewej.
Przesu lew do lekko na praw
+ + ^
CEL nauczenie konia wyginania szyi pouku w lewo
i prawo, stojc w miejscu; takie zgicia pomog
udoskonali zakrty po uku, jazd po kole, lonowanie,
prac na dugich wodzach z ziemi i figury wykonywane

4 stron gowy konia. z sioda.

EFEKT KOCOWY Ko w odpowiedzi na niewielki

Wywrzyj lekki nacisk na praw stron sygna ma skrca gow w prawo i lewo, nie stawiajc
gowy konia, a skrci j w twoj oporu i nie ruszajc si z miejsca.
stron, trzymajc j pionowo i zginajc
szyj zaraz za gow, M I E J S C E May ogrodzony wybieg.

S P R Z T Kantar i uwi.
Zwolnij ucisk i pozwl koniowi wypro

6 stowa szyj.

58 H 0 1 WICZE Z ZIEMI
& ^
Nastpnie po praw do porodku
szyi konia, po lewej stronie.
Wywieraj nacisk na praw stron gowy
konia i lew stron jego szyi; popro go
o skrt szyi za ganaszami przy jedno
czesnym trzymaniu gowy pionowo.
Powtrz z drugiej strony.
Nastpnie powtarzaj to wiczenie,
zastpujc nacisk kantara naciskiem
doni na nosie konia.
WARIANTY
Prawidowe zgicie: Krok 10
0 C Z Y M N A L E Y R A M I TAC
Zawsze najpierw ucz konia zgi w ruchu, zanim
sprbujesz zgi statycznych. Patrz: wiczenie'
} A: Skrt po uku, . 56 oraz wiczenie 26: Obrt na
:sr\/n$pt:% & v y igd idgj i^.s tte; krgt>Z
moesz doprowadzi do niepodanego efektu
gumowej szyi", co oznacza, e korYzgina gow
1szyj, ale jego ciao wci idzie naprzd. "
CZSTE PROBLEMY
Ko usztywnia si..Wr do wiczenia 9:
: Ustlx)wanie qd nacisku ha potylicy- o^
. g/ovyy, s.'46.T powinno by mie relaksujce '
: Ko rrioe by usziywriiohy na t stron. Sprbuj
Y-v^ykoiiyjd e
Nieprawidowe zgicie
USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE NA LINIE PRACY Z ZIEMI

16. PODNOSZENIE NG

JAK

I Aby podnie praw przedni nog,

I za koniowi kantar i sta po jego p ra
wej stronie.

Kiedy ko stoi rwno na czterech

2 nogach, sta twarz w stron jego

zadu.

Przesu doni w d prawej przedniej

3 nogi.

Zastosuj komend gosow, na przy

4 kad noga, i jednoczenie cinij

kciukiem i palcem wskazujcym ci
gno nad pcin.
+ + +

CEL Podniesienie kadej z ng konia w celu wyczyszczenia

Kiedy ko zacznie podnosi nog, pu
cigno i przygotuj si do zapania
kopyta w powietrzu.
Zap kopyto w praw do i przytrzy
kopyt, opiowania ich, podkucia i zastosowania zabiegw
weterynaryjnych.
EFEKT KOCOWY Ko w odpowiedzi na sygna ma
podnosi kad nog i sta w rwnowadze na pozostaych
trzech, nie wiercc si, nie opierajc o czowieka, nie
przenoszc ciaru ciaa ani nie wyrywajc si.

6 maj ko pcinow z przodu lew rk. MIEJSCE Ogrodzony wybieg lub przestronny, bezpieczny
boks.

7
Kiedy bdziesz gotowy postawi SPRZT Kantar i duga lina.
kopyto na ziemi, zrb to, gdy ko jest
rozluniony i nie wyszarpuje ci nogi. 4> +

60 V I 01 WICZE Z ZIEMI
 8 Postaw nog na ziemi; nie puszczaj jej
gwatownie.
WARIANTY
Wykonuj to wiczenie, kiedy ko jest uwizany, ale

9 Aby podnie praw tyln nog, sta

po prawej stronie konia z twarz skie
rowan w stron zadu. Dotknij pra
na
. 102 oraz wiczenie 35: Przesuwanie !ustawianie,
. s. 106), ;; -; b/ ?

wym ramieniem zadu konia. CZSTE PROBLEM Y

Ko odsuwa si od ciebie, rusza do przodu lub ci

10 Przesu praw do w d po tylnej

nodze konia, a nastpnie postpuj
zgodnie z punktami 4 do 8 powyej.
'; tyu. Doskonal wiczenie 13; Nauka; , p f a z <

; si na podnoszeniu ng, .
Ko opiera si o ciebie. Nie wypuszczajc kopyta

CZYM NALEY 'PAMITA

. tylne, potrzebna bdzie dusza lina.

^Ni^y^f^pr^btij pdM : ciaa na wasnych nogach. . " ' . . : ';
Ko wyrywa ci kopyto. Skieruj kopylo w gr, tak
si-

v pki nie dasz mu sygnau. , " "

szarpa, ustaw kopyto w normalnym pooeniu.

go podnoszenia ng,.by moe bdziesz musia h

: ptykahi s

. nauczy si, co ma robi, wystarczy lekki dotyk !ub

komenda gosowa' (na przykad noga"). .
* Jeli ko nie reaguje na uszczypnicie w.dg- .,
no, ci.ij jego kasztan (zrogowa.cia narol p o '
.. wewntrznej stronie nogi nad nadgarstkiem na . ?
; przednich koczynach i stawem skokowym na :
tylnych),

obydwu rk, jak opisano-powyej. ^ ^

USTPOWANIE OD NACISKU 4 61
 PRZEGLD POSTPW TRENINGOWYCH

17. UKAD DO W Y K O N A N IA W RKU Z KONIEM

M I E J S C E Maywybieg. 13
11-12
r 10
S P R Z T Kantar, uwi.

JAK

1i Wejd na wybieg konia.

Podejd do niego, schwytaj go

2 i za mu kantar.

Sta obok konia po jego lewej

3 stronie, w odlegoci 60 cm,

stj przez 2 minuty. Twj
ko powinien sta spokojnie
6/

w miejscu.

Przejd na jego praw stron

4 i popro go o zwrot na przo-

dzie, tak aby zad przesun si
o 180 stopni.
Start

J
Zatrzymaj konia.

62 M O I WICZE Z ZIEMI
Wr na jego lew stron. 0 Zatrzymaj si.

Rusz naprzd, wykonaj zakrt po Juku

w prawo. Podnie lewe przednie kopyto konia.

Zatrzymaj si, wci pozostajc po

lewej stronie. 2 Przejd na praw stron konia
i podnie prawe tylne kopyto.

Rusz naprzd, wykonaj zakrt po luku Stojc po prawej stronie na wysokoci

w lewo. poprgu, popro konia o zgicie
w prawo od nacisku kantara.

USTPOWANIE OD NACISKU 4 63
 Sw obodne ionow anie zazwyczaj odbywa si
w lonowniku (round penie), ktry nadaje ksztat
kou zakrelanemu przez poruszajcego si konia.
Bez lony musisz polega w ycznie na swojej
mowie ciaa, sygnaach dawanych batem i komen
dach gosowych.
Lonow anie sw obodne to dobry sposb na
nawizanie w prosty sposb kontaktu z koniem.
Podstawowym celem swobodnego lonowania
jest, aby ko potrafi na dany sygna:
ruszy naprzd,
zatrzyma si,
skrci,
stan gow do ciebie,
4- wykona dane zmiany chodw.
64 M O I WICZE Z ZIEMI
Cho swobodne lonowanie nie wymaga duych
wydatkw na sprzt, poniewa bdziesz potrze
bowa jedynie bata, wie si z pow an inwe
stycj w miejsce, w ktrym bdzie si odbywa.
B dziesz potrzebow a round penu o rednicy
15-20 m o dobrym podou. Ja preferuj lonow-
nik o rednicy 20 m, w ktrym ko moe galopo
wa w rwnowadze. Jeli zam ierzasz pracowa
z koniem wycznie w stpie i kusie, wystarczy
ci wybieg o rednicy 15 m. Prostoktny lonow-
nik te si nadaje, cho niedowiadczone konie
zazwyczaj zatrzymuj si w naronikach.
wiczenia na ionowniku
wiczenie 18: Ruszanie naprzd (s. 66)
wiczenie 19: Spowalnianie (s. 68)
wiczenie 20: Stj (s. 70)
wiczenie 21: Uwaga (s. 72)
wiczenie 22: Zakrt do wewntrz (s. 74)
wiczenie 23: Przejcia kus - galop (s. 76)
wiczenie 24: Ukad do wykonywania
na Ionowniku (s. 78)
Praca na wolnoci jest odmian swobodnego
lonowania. Czasem zakada si do niej koniowi
pas do lonowania, a bardziej zaawansowane
konie maj boczne wodze, aie nie maj lony.
Mwi si wwczas oszkoleniu swobodnym"
lubna wolnoci". Jego zalet jest to, e mona
szkoli konia pozbawionego ciaru jedca na
grzbiecie, a zmiany kierunku wykonuje si bez
ograniczajcych swobod ruchu lin. Do pracy
na wolnoci ko musi by dobrze wyszkolony
i dowiadczony.
Szkolenie na wolnoci mona przeprowadza
na krytej lub bezpiecznie ogrodzonej odkrytej
ujedalni. Ujedalnia mierzca okoo 21 x 46 m
jest ju dostatecznie dua, by mona na niej byo
pracowa na cavaletti lub wykonywa niskie
skoki, aie jednoczenie na tyle maa, eby mie
kontrol nad koniem.

Z J A K MODYM KONIEM
M O N A ZACZYNA
SWOBODNE LONOWANIE?
Zakadajc, e:masz do dyspozycji lonownik o red
nicy co najmniej 15, a najlepiej 20 m,';moesz W: nim
rozpoczyna:prac z okoo ptorarocznym koniem; ;
Pracuj z nim w stpie i kusie, eby nauczy go
posuszestwa,.reagowania na twoj mow ciaa,
a.take abycie si wzajemnie poznali.
Lonowania nie naley uywa wycznie do
poprawiania kondycji konia lub te zmczenia go,
eby atwiej byo nad nim zapanowa. To byby dla
niego zbyt duy stres. -
Kiedy ko skoczy 2 lata, moesz doda do tego
zagalopowania, powiedzmy po p kka. Jednak :
najlepiej dla jego rozwoju bdzie, jeli poczekasz,
a ko bdzie mia co najmniej 30 miesicy, zanim
11 zaczniesz z nim wicej pracowa w galopie.

USTPOWANIE OD NACISKU <

 WICZENIE W LONOW ANIU SWOBODNYM

18. RUSZANIE NAPRZD

JAK
CEL Nauczenie konia ruszania naprzd za pomoc
mowy ciaa, sygnaw dawanych batem i komend

1 Zaprowad konia do lonownika.

gosowych, aby uatwi prowadzenie, lonowanie, prac
na dugich wodzach i jazd konn.

EF EKT KOCOWY Kon ma natychmiast ruszy

2 Przypomnij sobie wiczenie 13: Nauka

stj, s. 54.
stpem lub kusem na dany przez ciebie znak.

M I E J S C E Lonownik.

3 Stojc po lewej stronie konia, zdejmij

mu kantar albo odepnij lin od kan-
tara. Jednoczenie powiedz stj i cof
S P R Z T Bat do lonowania.

&
nij si okoo 3 m.

66 >101 WICZE Z ZIEMI

 W ARIANTY

CZ S T E P R O B L E M Y

zenie i 3: Naukastj'' s. 5.4oraz wiczenie 25; Zatrzy

manie i itanle w miejscu, s:S0. ;
cwi-
:;_zeriie-:lB:^ 54,^3 ^dp.e^ni>ri#ii M5?9:
ruchu, wykonuje wiczenia ze zdejmowaniem kan-
tara (wiczenie 3: Zdejmowon/e kantara} puszczanie
' konia wolno, s. 32) i przebywa duo na Wybiegu.

4 Powiedz stpem, praw nog rusza

jc jednoczenie w stron jego zadu,
i unie bat.
4ajwczeni,e4 9^Sf^0jani^,-s^0/:
o zatrzymuje si i odwraca si d(

5 Kiedy ko ruszy naprzd, zmniejsz

pomoce popdzajce, ale bd
gotw zachci konia, eby si nie
mocniejszych pomocy popdzajcyc
;:uvAag^;feorobi:t^ja hamujca.

zatrzymywa.

: rni e ma i przy ogrodzeniu. ; :\

O CZYM NALEY PAMITA

USTPOWANIE OD NACISKU < 67

 WICZENIE W LONOWANIU SWOBODNYM

19. SPO W ALNIANIE

JA K + +

CEL Nauczenie konia zwalniania tempa kusa albo

przejcia z kusa do stpa, aby mc kontrolowa jego
i Zacznij od wysiania konia w kusie szybko i przejcia w d podczas ionowania, pracy na
i wok lonownika. dugich wodzach z ziemi i jazdy wierzchem.

EFEKT KOCOWY Ko ma zwolni w kusie albo

Opu bat do pozycji neutralnej (trzy- przej do stpa od razu w odpowiedzi na twj sygna.

2 maj go nisko przy boku tak, aby jego

koniec by oparty o ziemi albo skr
cony za tob).
M I E J S C E Lonownik.

S P R Z T Bat do ionowania,

3 Powiedz stp uspokajajcym gosem.

+ ^

4 1 Opu wzrok.

68 M O I WICZE Z ZIEMI

J
 Cofnij si o krok lub dwa i poczekaj

5 chwil. O CZYM N A L E Y PAMITA

Zniechcaj konia do poruszania si nerwowym kim -
;; .sem, a zachcaj do rytmicznego ruchu w rwno-
Powtrz komend gosow i cofnij si wadze, spowalniajc konia za kadym razem, gdy . .

6 jeszcze o krok. jego ku si psuje. Kiedy pdzi w kusie; nie.poru-

sza si w rwnowadze i nie jest zsynchronizowany,
' .ta prowadzi do potykania si i kiepskiego:
Jeli to nie dziaa, podnie rk ham u .. sarrionoszenia. ... . : i . ; ..

7 jc do pozycji poziomej.
CZ STE P R B LEM Y
Ko nie zwalnia lub nie przechodzi do stpa.
Aby lepiej przyku jego uwag, porusz ;A-i- Prze bat do rki hamujcej i powoli podnie go

8 doni i palcami. .V- do pozycji poziomej przed koniem (patrz: rysunek na

;
poprzedniej stronie). Bd gotw natychmiast opu-\.
ci bat/gdy tylko.ko zwolni. Jednoczepiebd
Q Kiedy si zorientujesz, e ko ma
te*/ zamiar zwolni, opu rk hamujc.
gotowy szybko przeoy go do rki popdzajcej,
-.>I aby konia popdzi, jeli bdzie prbowa zatrzyma
A j s i l u b skrci .. ' 7p

Powiedz dobrze, a jeli wyglda na

to, e ma zamiar si zatrzyma, od razu
dodaj stpuj (albo kusuj, jeli
chciae, eby tylko zwolni w kusie).

USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE W LONOW ANIU SWOBODNYM
20. STJ
JAK
Rozgrzej konia przejciami kius -
stp, a zacznie wykazywa oznaki
rozlunienia.
Wylij konia w stpie w lewo.
Twoja lewa rka jest pasywna (zwisa
przy boku lub jest za plecami). Prawa
do trzyma bat w pozycji poziomej, na
odpowiednim poziomie, aby ko poru
sza si do przodu.
70 M O I WICZE Z ZIEMI
Spokojne stanie jest zarwno wiczeniem
dyscypliny, jak i nagrod w postaci
odpoczynku. Stojcy ko moe swobodnie
zaczerpn powietrza. Ko, ktry wanie
pracowa, nie musi si uczy, e przerwa to
nagroda. Dostaje nagrod i odpoczynek,
a jednoczenie uczy si cierpliwoci
i dyscypliny. Dlatego wanie skojarzenie
jest najsilniejsze, gdy najpierw kaesz mu
popracowa, a potem dajesz odpocz. On
chce odpocz, a dodatkow korzyci jest
posuszestwo.
# ^ #
CEL Zatrzymanie konia za pomoc mowy ciaa,
eby lepiej kontrolowa jego ruchy, atwiej do niego
podchodzi i chwyta go.
EFEKT KOCOWY Ko ma si natychmiast
zatrzymywa na twj sygna lub komend, a nastpnie
sta prosto i nieruchomo, pki nie poprosisz go, eby
ruszy z miejsca.
M I E J S C E Lonownik.
S P R Z T Bat do lonowania.
4-
 Aby zatrzyma konia:
$ prze bat za plecami i opu go,
zap go lew rk,
4 przejd w lewo nog hamujc (lew),
dziki czemu znajdziesz si przed
ruchem konia,
^ powiedz stj.
Kiedy ko si zatrzyma, opu lew
rk i sta w pozycji neutralnej (rce
wzdu bokw, bat za plecami, ci
ar ciaa rwno rozoony na obydwu
nogach, wzrok opuszczony). Bd neu
tralny take w umyle. Oprnij swj
umys, opu wzrok i zrb sobie chwil
przerwy.
Pozwl koniowi posta tak od 5 sekund
do kilku minut, zanim wznowisz prac.
O C Z Y M N A L E Y PA MI J TA ' '
; t Stopniowo wyduaj czas, przez jaki ko ma.sta . ;
. spokojnie. Za pierwszym razem, kiedy prosisz go .Z
-Z o dugie stanie w miejscu, moe mie wtpliwoci';
,: ; i uza.(;e to podejrzane. Podczas wielu lekcji ko
i .; ma reagowa jakim rodzajem, ruchu na twoje r; '
sygnay i pomoce. Z pocztku OWOstj'1moe si
- . :t;^dawacdzivvne, jednak jest niezbdne' ;
' Moe lubisz patrze na gow konia, ale jeli
. 'patrzysz mu prosto w oczy, on moe to. zinterpre' ;-j
\ towajako sygna} do skrtu lub jakiego r u c h u . . ;
v;j^Zerkaj.z-boku na konia, eby mg wypowie- .;
;;Zv.; dzie ostrzegawczego!" kiedy sprbuje si poru-
-: pozyyalasz koniowi na zbyt czste stawanie :; ' ci
i :?\'z-jjtpyy-skierowan w twoj stron lub nawet
;' zachcasz go do tego, moe zaoy, e zawsze .
me skrci i podej do ciebie. ; ..
W ARIAN TY
: Pro o zatrzymanie z kusa lub galopu. '
CZSTE PROBLEMY
rodka, ale ma do niego nie wchodzi. k . :. ;"z ;
USTPOWANIE OD NACISKU < 71
 WICZENIE W LONOW ANIU SWOBODNYM

21. UW AG A

CEL Skupienie uwagi konia, eby mg si z nim

C ZYM N A L E Y PAMITA
komunikowa, gdy podchodzisz do niego, chcesz
go schwyta, lonujesz go lub wykonujesz zabiegi Trener.Jeste ze mn?"
pielgnacyjne. Ko: Jak".' /

EFEKT KOCOWY Ko ma natychmiast skierowa

uszy i oczy w twoj stron na dany znak. ko ma szerokie pole widzenia, nie. musi skrca

M I E J S C E Lonownik.

S P R Z T Bat do ionowania.
naprzd'
& ^

72 101 WICZE Z ZIEMI

 WARIANTY
: Zmieniaj dugo czasu midzy tym, kiedy kop-
Gdy ko stoi spokojnie przy cianie h y skrca.ucho w twoj stron albo spojrzy ria cle-
lonownika, zrb co, eby przyci vbica nastpn rzecz, o jak go poprosisz.
gn jego uwag: ',:f-Prosa uwag konia, gdy ten si porusza. Myl
; . = w kategoriach zapowicdzi aIbo pparady. Prosisz
poskrob paznokciami po kurtce lub v i;;';.o uwag konia, poniewa chcesz mu Pow'edzie,
dinsach, : e za chwil co si wydarzy. Uyci komendy
4>pstryknij palcami, gosowej okay"jako zapowiedzimoe by ban
.: r>dziej skuteczne, kiedy ko si rusza.;V ,. ;
4- odchrzknij,
uyj klikera,
CZSTE P R O B L E M Y
unie palec.

Kiedy ko zwrci uszy lub gow lekko

w twoj stron, nie poruszajc nogami,
przejd do nastpnej rzeczy, ktr
chcesz z nim zrobi.

;. 'ycze. Sprbuj wybra i skojarzy okrelone 'V

.;komendy i dwiki z pewnymi daniami. y '

USTPOWANIE OD NACISKU <

 WICZENIE W LONOW ANIU SWOBODNYM

22. ZW ROT DO WEWNTRZ

JAK 4

CEL Przezwycienie naturalnej tendencji konia do

odwracania si od ciebie i wypracowanie sposobu
Zatrzymaj konia idcego po kole kontrolowania go, eby mg nim lepiej kierowa

1 w lewo. w trakcie ionowania.

EFEKT KOCOWY Ko na twj sygna ma spokojnie

Prze za plecami bat z prawej do obrci si w twoj stron, a nastpnie kontynuowa

2 lewej rki. zakrt o 180 stopni, by i w przeciwn stron.

M I E J S C E Lonownik.
Wysu si do przodu, tak eby ko ci

3 widzia, i unie bat przed jego gow.

Powiedz zwrot.
S P R Z T Bat do ionowania,

& +

74 M O I WICZE Z ZIEMI

J
Jeli jest to konieczne, wyjd bar
dziej zdecydowanie przed konia, tak
aby bat wskazywa miejsce midzy
ogrodzeniem i jego prawym bokiem.
Dziki temu odkleisz go od ciany
lonownika.
Kiedy ko zacznie skrca w lewo
w twoj stron, cofnij si krok lub dwa.
W poowie zwrotu, kiedy ko jest na
wprost ciebie, zachowaj neutraln
postaw.
Po zakoczeniu zwrotu, kiedy ko jest
skierowany w przeciwn stron, zasto :>t^
suj pomoce do ruszenia stpem.
6 czym n / ^
Zapobiegaj zgadywaniu przez konia, nie proszc
o zbyt wiele zwrotw jeden po drugim/przeplataj
. jez probami zatrzymanie, stanie w miejscu, su
chanie i stpowanie*. ; . . :.
WARIANTY
Pracuj w obie slrony w stpie i kusie. - , '
CZ S T E P R B L EMY
-Ko robj zwrot a zewntrz. Kiedy ko odwraca
2 si od ciebie; zazwyczaj robi to, poniewa nie ... .
...;.veizuj^fe^
'y - . V: -
d cicbiezadem, co nie jest bezpieczneJe li' . - -- .
odczuwa zbyt du presj z powodu twojej bliskoci
lub sygnaw dawanych batem, moe czu si
fpzQ^y;ijs Wi koritj). ;
, Cdstj" wyran y&ka&o^ -.d; -
. prawej stronie. Daj mu czas,eby wymyli, o c y ;;
jest prszony, i zmniejsz presj, gdy tylko sprbuje
; Skrci do rodka. . d/. .-V : \ .
-. Jeli nie wywierasz na konia zbyt duej presji, . ' ,
d r T ' : ; 1/' '-' ;/rv
J swoje.wyczucie czasu, pozycj wzgldem konia :./
d:d j ifjtens^yp;pnricy; mylj^zibirnjv d; y J ;
b, uprzedzaj jego reakcje; Pikno tego programu . ^.
. poieg na tym,ejest wiele takich miejsc, do . . '
, ktrych moesz wrci, eby poprawi komunikacj y;
i . : i popracowa nad wzajemnym szacunkiem.
USTPOWANIE OD NACISKU i
 WICZENIE W LONOWANIU SWOBODNYM

23. PRZEJCIA KUS - GALOP

Krok 5

JA K 4

CEL Regulowanie tempa ruchu konia w gr i w d,

eby mc lepiej kontrolowa gadkie przejcia midzy
Wylij konia w kusie porednim chodami, a take prdko w obrbie danego chodu.

1 w lewo,
EFEKT KOCOWY Ko na twj sygna ma szybko
i gadko przechodzi z kusa do galopu i z galopu do
Uyj zapowiedzi, jak na przykad kusa.

2 okay.
M I E J S C E Lonownik.

Unie bat, zrb krok w stron zadu S P R Z T Bat do lonowania.

3 konia i uyj komendy gosowej, na przy

kad dalej!. 4 4

76 p I OT WICZE Z ZIEMI
 O CZYM NALEY PAMITA

-tkidy prosizoprzejciezkusado.gaiopu,zasto-
suj wyrane sygnay, eby ko.nie przyspieszy ;
' w kusie zamiast zagalopowa. ; :
A Dopilnuj, bytwj ko-porusza siwdpowied- ;
nirri zebraniuj zanim poprosisz o przejcie: jeli : j
ma przej z galopu d kusa,' powinien porusza
: si z dobrze podstawionyrh zadem, aby przej- . :
V cie byo gadkich wykonane w rwnowadze.
' Jeli ko porusza si czieroiaktowym (leniwym)
galopem,jego tylne nogi bd pozostaway za
ruchem reszty ciaa> a przejcie bdzie szarpane .
i zdezorganizowane. . . \ ; .
* Za miast krzycze lubrzuca si na konia, eby ;
.. zagalopowa, uyj efektywnych pomocy, takich'
.Vjak strzelenie z bata nad i za koniem, abyprze- .
szed na wyszy bieg. ^ ;
t r h ienf.T;tVyWoyyagi " , -
w ruchu: : z z .... ; ; ' .. ;j; . Z-/
gowa.i szyja opuszczone, szyja wycignita, -y
rytmiczny oddech, v
- grzbiet lekko wygity w uk i koyszcy si na :
; boki, ; ' .
ogon rozluniony i rytmicznie si koyszcy,
ruch w rwnym tempie, .
. wyraajce zadowolenie parskanie lub *
wypuszczanie powietrza przez nos,
.. .. spokojny, skupiony wzrok.. - . . . . i . . j j .'.

Pozwl koniowi wykona jedno lub Podczas gdy ko kusuje, wykonaj

dwa okrenia lonownika rytmicz
nym galopem porednim.
Cofnij si o krok i opu bat.
Unie rk bez bata i potrznij ca
rk, doni lub tylko palcami, eby
zwrci uwag konia.
Powiedz kus z opadajc modulacj.
jedn z poniszych rzeczy:
jeli pdzi, powiedz spokojnie
i wci dawaj mu sygna rk; moesz
te cofn si jeszcze o krok;
^ jeli zwalnia do stpa lub bardzo leni
wego kusa, unie bat do pozycji pozio
mej - nie dziaajc nim - i powiedz
kusem!.
Pozwl koniowi przej w ten sposb
kusem kko lub dwa, a nastpnie
powtrz cae wiczenie lub przejd do
innego.

USTPOWANIE OD NACISKU < 77

 PRZEGLD POSTPW TRENINGOWYCH

24. UKAD DO W YKO N YW A N IA NA LONOWNIKU

78 M O I WICZE Z ZIEMI
Zdejmij kantar i pu konia wolno
w lonowniku. 8 Niech ko stoi przy ogrodzeniu lon-
ownika przez 2 minuty.

Odelij konia stpem na koo w lewo. Popro o uwag.

Po przejciu okoo p okrenia,

zatrzymaj go. Popro o zwrot do wewntrz.

Popro o zwrot do wewntrz. Po dwch krokach w lewo, zatrzymaj go.

Popro o dwa kroki w prawo, a nastp

nie o zakusowanie. 1 Podejd do konia i nagrod go podra
paniem po czole.

Po przejciu penego koa w kusie,

popro o zagalopowanie.

Po przejciu poowy koa popro

0 przejcie do kusa, nastpnie stpa
1zatrzymanie.

USTPOWANIE OD NACISKU 1 79
 25. ZATRZYMANIE I STANIE W MIEJSCU

JAK + + +

CEL Nauczenie konia cierpliwoci, dyscypliny

i posuszestwa z wikszej odlegoci, dla zwikszenia
Zacznij, bdc w normalnej pozycji bezpieczestwa podczas jazdy w terenie, pokazw

1 wzgldem konia na wysokoci rodka

jego szyi, po lewej stronie.
w rku, nauki stania w miejscu bez przywizywania go
do niczego, zakadania sprztu.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie przez

Powiedz stj i cofnij si o dwa kroki. 5 minut, nie ruszajc si z miejsca, podczas gdy ty

2 Poczekaj kilka sekund. znajdujesz si w odlegoci 4,5 m od niego.

M I E J S C E Lonownik, ujedalnia, dowolne miejsce.

Wr do konia, a nastpnie znw od

3 niego odejd, zatrzymujc si o krok

dalej ni poprzednio.
SP R Z T Kantar i duga lina.

4 +

80 M O I WICZE Z ZIEMI
 Odsuwaj si w ten sposb, trzyma

4 jc lin, a znajdziesz si w odlegoci

3-4,5 m od gowy konia,
W ARIANTY
. Powtrz to.samo po jego prawej stronie, stajc przed
v koniem, cofajc si i wracajc-wjego pbie widzenia..
. od lewej do prawej strony do'zadu Iza zad. , ;
Z pocztku wymagaj stania w miejscu :^>".przejd;si z nim po kilku powtrkach stania
tylko przez kilka sekund za kadym :: -r nastpnie wykonaj to wiczenie ponownie.. .
razem, gdy od niego odchodzisz. /y f'2miniajjmi.j|ej;wk
czenie. . . --. y. . ; ^ . /
i-f-,Dpcawaji'.lrentyp r^jce e
dzcy obok, kbhje ha^him ^bi^u). :;;. ;
Kiedy ju ko zaakceptuje myl, e ma

6 sta w miejscu, gdy ciebie nie ma obok

i nie moesz go kontrolowa, dodawaj
wyzwania - rne pozycje i przez du
t Przemawiaj do konia, stojc z dala od niego, aby
nie myla, e za kadym razem, gdy co mwisz,
' - powinien si ruszy iub podej do ciebie. .

szy czas. C Z| SIE PRO BLfM Y

Ko si porusza. Spokojny ko z atwoci akceptuje
'z.: t lekcj, za to
0 CZYM NALEY PAMITA
. i stawa pyskiem do ciebie. Ko nie odczuwajcy
To ma by relaksujca, istresujca lekcja. Nie rb 1 : szacunku moe sprbowa sobie odej, ale . .
nic: na si i.nie walczz koniem.Jeli ma on zbyt. . v
najczciej pyta: Czy mam co zrobialbo przyj do.
duo.wigoru, by moe potrzeba mu wicejruchu : ,; .ciebie?! Spokojnie wr do standardowy pozycji do.
: na wybiegu iub.jazdy pod siodem, zanim przyt- : ; pra^wr^ustc^
. pisz do tej lekcji. . V ; .. . i miejscu, skd zaczynalicie, powiedz mustjni zostaw
Porkbnio^ go ponownie na kilka sekund, stopniowo wyduajc
1nie odchod zbyt wczenie.za daleko. . .. ' . . ' . " czas.W. kocu zrozumie, o co ci chodzi. : ;:
irn wicej czasu powicisz na to .wiczenie ;y-h
.w rku, tym lepiej bdzie si,warh ukadaa praca
. na loy, ha dugich wodzach i pod siodem. ;
Czsto.Wfaaj.d-tgpw^
przz ktry ko musistacw nrijjscu. :
t. Kiedy-zji^d^
jego zadem, przemw, po niego, eby wiedzia, ; :
: gdziejeste. , ' ; '
Wychodzc z nej/id w bok, zanim wrcisz d o .
9owy konia/Kiedy si ju do tego przyzwyczai,. j
. bdziesz nrig przej bezporednio od zadu do
gowy-w/du boku konia. : .. . ", -

USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE NA DUGIEJ UNIE

26. OBRT NA ZEWNTRZ

CEL Nauczenie konia, eby ustpowa od bocznego

nacisku kantara i poda za nim, zginajc si
rwnomiernie od gowy do ogona, aby uatwi peny
obrt podczas prowadzenia konia, ionowania, pracy na
dugich wodzach i jazdy pod siodem.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, a na dany

przez ciebie sygna rwnie spokojnie wykona obrt
o 270 stopni i stan pyskiem do ciebie.

M I E J S C E Bezpieczny, ogrodzony wybieg.

SP R Z T Kantar i duga lina.

^ 4

Kroki 7 i 8
JAK

1 Sta po lewej stronie konia na wysoko

ci jego opatki i powiedz mu stj.

2 Podejd do jego zadu i lekko pocignij

za lin.

3 Kiedy obrci si o 180 stopni i stanie

pyskiem do ciebie, poglaszcz go po
czole.
Krok 9

82 r 101 WICZE Z ZIEMI

 4T Powtrz z drugiej strony,
Nastpnie, stojc po lewej stronie na
wysokoci opatki, prze lin nad
jego gow i szyj, tak aby znalaza si
po prawej stronie jego ciaa.
Powiedz koniowi stj, podchodzc
6 do jego zadu.
Lina powinna biec wzdu jego p ra
7 wego boku i wok minia dwugo
wego uda i by do luna.
Jeii to konieczne, powtrz stj,
8 kiedy odchodzisz okoo 3 m od rodka
klatki piersiowej po lewej stronie
konia,
Pocignij i zbierz lin, obracajc konia
9 w twoj stron w prawo.
Kiedy ko wykona obrt o 270 stopni
w prawo i stanie pyskiem do ciebie,
pogaszcz go po czole.
1 i Wykonaj to samo wiczenie z prawej
i I strony.
wicz, a ko bdzie si obraca
mikko w obydwie strony, miarowymi
krokami, nie okazujc oporu,
rwnomiernie wyginajc ciao, ze
stosunkowo nisko trzyman gow.
O CZYM N A L E Y PAMITA
: ;: Zwr uwag,egdy ko jest w poowie obrotu, :
. znajdujesz si w potencjalnie niebezpiecznym
' 'miejscu za jego zadem. Dlatego wanie to wi-
. V czenie wykonuje si na dugiej linie -eby mg
. zachowa odstp od jego tylnych ng.
W ARIAN TY
; ;; Zamiast przekada lin przez gow i szyj konia na. ;
: drug stron, przerzu j tam. Patrz: wiczenie 38(
. ' Soiozlin, s. 116; wiczenie 39: Duefz//ng, s. 118 y :
- - y i wiczenie 40: Przerzucanie liny nad g/owg, s.' 120.
CZSTE PROBLEM Y
Ko usztywnia si i nie chce si ruszy lub
obraca si na przodzie Niektre konie s bardzo C
jednostronne i wykonuj dobrze to wiczenie na .
; ; ; lewo, ale maj z nim problemy na prawo; Zrb to \
;y wiczenie kilka razy na atwiejsz stron, eby ko
y C zrozumia; c/ego od niego, chcesz. Wr take do
y wiczenia 15: Zg/c/eboczne, s.58, aby go lepi]
: . przygotowa. y y ;y,.> . . ;.'.y y
: Ko podrzuca gow/gdy przekadasz nad ni
lin, albo ucieka od dotyku liny. Wyprbuj
wiczenia na odczulanie konia na lin, wspomniane
powyej. " . . . yyo .
Zwrot na zewntrz to zwrot o co najmniej
180 stopni w kierunku od ciebie.
USTPOWANIE OD NACISKU <
 WICZENIE Z UWIZEM I DUG LIN

27. COFANIE, METODA A

Ko powinien spokojnie cofa na dany przez cie

bie sygna, niezalenie od tego, czy stoisz obok,
czy te w pewnej odlegoci od niego przed jego
gow. Zacznij od metody A, a nastpnie przejd
do metody B, kiedy ko zrozumie, czego od niego
oczekujesz.
JA K
+ + 4
CEL Nauczenie konia szacunku, respektowania strefy
osobistej i ustpowania, tak aby mg przesuwa go
do tyu, jeli chcesz go gdzie ustawi, wyprowadzi
z przyczepy do przewozu koni, a take podczas jazdy
pod siodem.

EF EK T KOCOWY Ko ma porusza si po linii

prostej do tyu miarowymi krokami, w reakcji na
Zacznij, idc po lewej stronie konia delikatny sygna tub komend gosow.

1 i trzymajc praw doni uwi 20 cm

od kantara, a lew reszt liny i bat. M I E J S C E Dowolne miejsce.

S P R Z T Uwi, duga iina, kantar i krtki bat.

Zatrzymaj si, odwr i sta twarz

2 do konia, nieznacznie po jego lewej

stronie.
^ ^

Trzymaj ca dugo uwizu jedn

3 rk, a drug bat, ktrego koniec

bdzie skierowany za ciebie.

84 >101 WICZE Z ZIEMI

Nacinij rkojeci bata lew opatk
konia i powiedz do tyu, jednocze "o c z y m n a l e I y pamita

nie stosujc lekki nacisk kant ara. V. ico bycl e jnn ori -kazcla,iZ-"l.b.7
; przydaje si w innych sytuacjach.

Kiedy tylko ko zacznie porusza si \:- dwu taktowym, w ktrym te^f^edPja;prwa^l;

do tyu, daj mu odpocz, nagrod go
i pogaszcz.
Powtrz, za kadym razem proszc
o wicej krokw do tyu.
Twoim celem jest zastpienie nacisku
rczki bata naciskiem palcw, nastp
nie mow ciaa, komend gosow albo
lekkim naciskiem katara.
:, tyjna noga (oraz prawa przednia i lewa tylna) . .
poruszaj si razerri: podnosz si, cofaj i lduj.
Pary ng poruszaj si jednoczenie bez szurania
.y:; nimi, cignicia ich po ziemi i oddzielania krokw.
WARIANTY
: ^ ^ k o n u j rn;wicznla pMn i:takze z^ra-;
j wej strony konia. / -y '
: ^Kiedy-kopaniye;^
czeniem jest kombinacja: stp - cofanie - stp '
- cofanie "stp. Rnicuj liczb krokw stpa :
.y- i cofania, eby ko nie zgadywa, o co go zaraz \
; poprosisz. Moesz na przykad poprosi o 8 kro-
;i 'zky/ddip^ W tkkjiife przodu, 6 do
tyu,, i 2 do przodu i 4,do tyu.' '

CZfSTE PROBLEMY
. Patrz: s. 87. , ; . . '

USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE Z UWIZEM I DUG LIN

27. COFANIE, METODA B

JAK + + +

CEL Nauczenie konia szacunku, respektowania strefy

osobistej i ustpowania, tak aby mg przesuwa go
Sta przodem do konia okoo 1,5 m do tyu, jeli chcesz go gdzie ustawi, wyprowadzi

I przed nim. z przyczepy do przewozu koni, a take podczas jazdy

pod siodem.

Machaj poziomo lin, idc w jego EFEKT KOCOWY Ko ma porusza si po linii

2 stron i mwic do tyu. prostej do tyu, miarowymi krokami w reakcji na

delikatny sygna iub komend gosow.

Jeli ko nie reaguje, uyj bata jako M I E J S C E Dowolne miejsce.

3 wskazwki wizualnej, machajc nim

tak, jak poruszaj si wycieraczki
samochodu. Nastpnie wr do m acha
S P R Z T Uwi, duga lina, kantar i krtki bat.

nia lub potrzsania lin. +

86 >101 WICZE Z ZIEMI

Kiedy tylko ko zacznie si cofa,
zmniejsz intensywno sygnaw.
Nagrod go odpoczynkiem.
Powtrz, za kadym razem proszc
o wicej krokw do tyu.
Twoim celem jest stopniowe zminima
lizowanie stosowanych sygnaw - od
ruchu bata lub liny do samej mowy
ciaa albo komendy gosowej.
Bd konsekwentny.
Cay czas szkl konia.
CZ S T E P R O B L E M Y
Cer-KonJestzdeorieni^^
:) korytarz, z ktregojedynym wyjciem jest cofnicie
r y-Csi/Moa go wyk^ kolejowych,-/c
V .'; Vvykrz>tacciarw^ wzdu;:' i ;
budynku, poskrom lub stanowisko do mycia konia,
. uoy z kostek somy bd beli siana ustawionych
j : 1-1,2 m od ciany budynku lub m o c n e g o K ...
-- ogrodzenia. Najlepiej wprowadzi konia do rodka
. tak, aby jedyn drog wyjcia byo cofnicie si.>;. '
Ko unosi gow i nie rusza si. Jeli uywasz . .'
" ; wyicznie nacisku;kantara, z pocztku ko moe .
.
'f - unosi gow i usztywnia grzbiet. Kiedyjuz nauczy
; si cofa wykorzystaniem metody A lub B, cofanie
- od. lekkiego nacisku kantara rnoe by zamiennym '
.. sygnaem. Wr do wiczenia 9: Ustpwaie:: w ...;
; od nacisku na potylicy - opussesaniegowy, s. 46; .
: wiczenia.11.Prowadzenie wstpie, s. 50 oraz ..
- d,"ewzenia j yNaukaatj" s;,SdyW CC ^. ' ;
Ko cofa si skrzy wiony. Upewnij si, e;twoje
:r pomoce .dziaaj prosto w ty, a gowa i szyja konia
' s proste. Cofaj konia wzdu ogrodzenia ujedalni.
; Jeii cofasz na wolnej przestrzeni, a zad konia z;
.. .z zaczyna schodzi, na bok, wyprostuj jego ciao lekk
, korekt ustawienia gowy za pomoc kantara. je li;
jego zad ociek na prawo, przesu jego gow
lekko na jego praw stron, eby gowa i zad
znalazy si na jednej lihii. Jeli zad ucieka na lewo,
przesu jego gow na jego lew stron. .;
USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

28. ODESANIE ZA POMOC NACISKU KANTARA

JAK
CEL Wykorzystanie nacisku kantara do prowadzenia
i wysania konia naprzd w celu prowadzenia go

1 Powtrz wiczenia z ustpowania od

nacisku na potylicy z czci 3, zaczyna
jce si na s. 42.
przez furtki, adowania do przyczepy i wysyania na
przeszkody.

EFEKT KOCOWY Ko ma odej od ciebie albo i

wok ciebie dziki dziaaniu kantara i liny, bez twojego

2 Zatrzymaj konia na linie dugoci 3 m.

przesuwania si.

M I E J S C E Dowolne miejsce.

3 Obr si i sta twarz do prawego

boku konia.
S P R Z T Duga lina i kantar.

^ 4
88 i* 101 CWICZEN Z ZIEMI

J
Wycignij praw rk w prawo, aby
wywrze nacisk na potylic skiero
wany w prawo poprzez kantar.
Zach konia do ruchu naprzd albo
poprowad go do przodu, nie uywajc
pomocy popdzajcych.
Moesz doda komend gosow, na
przykad stpem.
Kiedy ko ruszy, pozwl mu chodzi
po kole wok ciebie, podczas gdy ty
bdziesz si obraca w miejscu.
WARIANTY
Wykonaj to wiczenie z lewej strony konia. .
o-y^/-^iTilast-ip&^a:RonT0
' obok niego. . z" : y : W - .
: :> Wykduj to wiczenie z koniem znajdujcym si
w rnej odlegoci od ciebie - od-1,5 do 4,5 m.
y y^Wykorzystuj je do wysania konia; przed, siebie y
y y przez bramk, popro, eby si odwrci i zatrzy- :
:mz gowwron W tWjtronv;y yW-:7J
CSTE P R O B L E M Y
Ko zatrzymuje si i blokujeha linie. VW do
: wicze z ustpowania |.nacisku na potylicy: y'y
wiczenie 7: Jeden krok, s. 42 oraz wiczenie 8:
:,y Przychodzenie, s.44. Moesz uy bata lub pukn
. go kocwk iiny, ebyyusz^
jest, aby rusza d samego nacisku kantara.
USTPOWANIE OD NACISKU
 WICZENIE NA DUGIEJ UNIE

29. ODESANIE PRZEZ PROWADZENIE

Krok 4

JAK
C EL Nauczenie konia ruszania do przodu od

1
zastosowania pomocy popdzajcych dia nauki
Sta 4,5 m od konia (patrz: wiczenie wchodzenia do przyczepy, lonowania, pracy na dugich
25: Zatrzymanie i stanie w miejscu, s. 80). wodzach i wysyania go na przeszkody.

EFEKT KOCOWY Ko ma ruszy do przodu

2 Stj twarz do lewego boku konia.

natychmiast po daniu mu sygnau popdzajcego.

M I E J S C E Lonownikalbo ujedalnia.

3 Trzymaj lin w lewej rce, a praw

przed sob.
S P R Z T Duga lina, kantar i krtki bat.

4
90 M O I WICZE Z ZIEMI
Unie praw rk lub bat do pozy
cji poziomej i skieruj j lekko za zad O C Z Y M N A L E Z Y PAM11TA
konia. r=
4f=.
; --dwch o tym samym rodku. Ko bdzie si- '
-'.znajdowa mniejszym. j
Wylij konia naprzd w stpie bez ";
Bdziesz szed po swoim, trzymajc koniec du
wskazywania kierunku lin.
5
giej liny, a ko bdzie si porusza po duym kole.
;$;Ko/mde'-si'j^ru ^
20 m, chocia jest n -nietroWj ^
:

'
Moesz doda komend gosow, na
:r obraca si w miejscu. Docelowo bdziesz mg '
przykad stpem.
, zarwno i wraz z koniem, jak i obraca si .
w.miejscu. .

Kiedy ko zacznie si porusza po WARIANTY I

duym kole, obr si lekko w lewo
i id z nim, pozostajc okoo 5 m od
niego i idc po kole.

chsz, eby sed prosto przed siebie. :

kierujc koniem tak, eby wykonywa koa,

a nastpnie szed prosto. '
jhbdld;^k-kdnbn^
do obracania si w miejscu i odwrotnie. Na przy-
: kad, zacznij od koncentrycznych k o rednicy :

. 20 m z koniem;na 6-mtrowej linie. Nastpnie'

bdzie wykonywa koa:o rednicy 12 m.

CZ S T E P R O B L E M Y
Konnie chce ruszy do przodu. Wr do wiczenia
] ^Ruszaniem takewicenia
;;; z chodzenia do przodu w rku/w ktrych kierujesz -V
koniem za pomoc mowy ciaa, ha przykad wicze
nie '11:Prowadzenie wtpie,s. 50 przwiczenie Id:
Skrtpo luku, s:56,1 [ .- , 1- .

puknicia batem.w zad.

USTPOWANIE OD NACISKU < 91

 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

30. ZM IAN A W YGICIA

Kroki

Krok 4

Krok 5

92 r 101 WICZE Z ZIEMI

JAK
I Wylij konia na koo wok ciebie
I w lewo na linie o dugoci 4,5 m,
2 Zatrzymaj go na kole.
Prze bat z rki do rki za plecami
3 (albo przed sob, jeli jest krtki, a ty
potrafisz sprawnie to zrobi), tak aby
trzyma go teraz w lewej doni,
41 Jednoczenie:
^ za pomoc liny trzymanej w prawej
rce daj koniowi sygna prowadzcy
go w bok w prawo;
4 skieruj bat w stron prawego boku
konia;
& daj komend gosow skrt
(opcjonalnie);
zrb krok w stron przodu ciaa konia.
Nastpnie daj komend stpem,
6
Pniej wykonuj to wiczenie bez bata
i bez zatrzymywania konia, jak poka
zano na ilustracjach.
D do wykonania serii gadkich
7
semek przed tob i po obu twoich
bokach, tak aby nie musia si ruszy
z miejsca ani uy bata.
CEL Zwikszenie gibkoci konia podczas zgi
bocznych, dla poprawienia skrcania podczas pracy
w rku, lonowania, pracy na dugich wodzach i jazdy
wierzchem.
EFEKT KOCOWY Ko ma wykona rwno
i spokojnie skrt o i 80 stopni z wygiciem do wewntrz
w stpie, na obie strony, tak aby ty nie rusza si
z miejsca.
M I E J S C E Dowolne miejsce.
S P R Z T Duga iina i kantar.
+ +
O CZYM N A L E Y PAMITA j
W przypadku niektrych koni pierwsze zakrty
- ; wypadaj lepiej na Jinj o dugoci 9-m;bok .
r. ' "nie czuje si stamszony. irine konie potrzebujc ;:j
; . , kontroli, jak daje praca z mniejszej odlego- . ,
; - ci, na przykad na linie o dugoci'3 do 4,5 m:
; Bdziesz musia poeksperymentowa, eby zna-
.le najwygodniejsz dugo liny dla danego : . -
i jcbd;konia;;, kocu powiniene mc poprosi konia
-o wykonanie gadkiego zakrtu w obu kierun-
y ' kach nu kadej rozsdnej dugoci liny. .';j
CZSTE PROBLEMY
i / Ko nagie mocno skrca i rusza Kusem.
, Powodem takiego zachowania jest sztywno .-' 5
2
5d; vi presja, jakjest dia niego skrt w twoj stron.
::; [IisKlej^t^iegpeity^rpcdo cwi^^nig552:Z^
;; do wewntrzip1orazjVy.zeHi^6rdt no ;
::y j:y ;
;;
;j;;; zewntrz, s. 82. Nastpnie.wr do tego wiczenia ,, .
: na nie o 60 do 120 cm duszej od uywanej
, .. poprzednio. Czsto wystarczy da koniowi ry.f :,y i , y
;, odrobin wicej miejsca, eby zacz skrca j -. /
. ; z gracj i w rwnowadze. . .
USTPOWANIE OD NACISKU < 9 3
 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

31. PRACA PRZY OGRODZENIU

JAK 4 4

CEL Przyzwyczajenie konia do pracy na ograniczonej

przestrzeni przy ogrodzeniu lub cianie ujedalni,

1I Zacznij na rodku ujedalni.

pomocne przy jedzie na ujedalni, adowaniu do
przyczepy, wprowadzaniu do stanowiska do mycia,
poskromu, bramki startowej i innych ciasnych miejsc.

Odelij konia stpem na linie o dugo- EFEKT KOCOWY Ko ma i wzdu ogrodzenia

2 ci 4,5 m. ujedalni, nie przyspieszajc, nie zwalniajc ani nie

uciekajc od niego.

Przewicz odsyanie z uyciem pop M I E J S C E Ujedalnia.

3 dzania i prowadzenia.
S P R Z T Duga iina i kantar,

Z koniem krcym wok ciebie, prze + + +

4 su si bliej ogrodzenia ujedalni,

tak aby w jednym miejscu na kole znaj
dowa si tu przy ogrodzeniu.

94 H O t WICZE Z ZIEMI
 Pozwl koniowi zrobi kilka kek
w stpie w jedn stron.
Zmie wygicie (patrz: wiczenie 30:
Zmiana wygicia, s. 92) i wylij konia
stpem w drug stron.
7
Kiedy ko spokojnie wykonuje to wi
czenie na obydwie strony, zacznij
dodawa zakrty, najpierw od otwartej
strony kola (naprzeciwko ogrodzenia).
Gdy ju to opanuje, skr go tu przed
tym, zanim dojdzie do ogrodzenia.
W kocu dodaj skrt w chwili, gdy ko
odchodzi od ogrodzenia, co jest naj
trudniejsze, poniewa ko musi wrci
do ciany.
Podziel wiksze zadania na maley
atwe do osignicia cele.
CZYM N A LEY PAM IfTA
si : scu^ nie
.ruszaj si z niego i nie pozwalaj, by lina bya luna
w jednej czci koj, a napita w innej./: :
W ARIAN TY
^v:Kiedyjuz opanujesz;to:wiczenie ^
; nj je w kusie. Aby zrobi je w galopie, bdziesz
musia zwikszy dugo jinyd 7,5-9 m. .
Z STE P R O B L E M Y
Ko przyspiesza, kiedy przechodzi midzy
; tob i ogrodzeniem^ Popro go o zwolnienie .; 1
; lub zatrzymanie, gdy znajduje si przy ogrodzeniu. ,
. pozwl mu si zrelaksowa i zacznij od pocztku., '
Ko nie chce podej do ogrodzenia, przez co
koo jest spaszczone z jednej strony. Wr do
^^wjeze-n a p d ^ ie i J<erc?WGe;cWic^ep'=2B^ ,
:Odesanie za pomocq nacisku kantara, s. 88 oraz
,. , wiczenie 29: Odesanieprzezprowadzenie, s.'9(X
USTPOWANIE OD NACISKU <
 PRZEGLD POSTPW TRENINGOWYCH

32. UKAD DO W Y K O N Y W A N IA NA DUGIEJ LINIE

M I E J S C E Ujedalnia.

S P R Z T : Kantar, duga lina.

JA K
6 Przywoaj go do siebie.

1 Wejd na wybieg konia. Podejd do

niego, schwy go i za mu kantar.

2 Zaprowad konia na rodek ujedalni.

7 Cofnij go dwie dugoci ciaa.

3 Wykonaj zwrot
na przodzie
tak, aby jego
zad przesun
si o 90 stopni
8 Przejd na praw stron konia i ode
lij go za pomoc napicia kantara
na koo o promieniu 4,5 m w prawo
w prawo. w stpie.

4 Zatrzymaj go.
/

5 Przejd na praw stron konia, za

niego, a nastpnie wr przed konia.

9 Podejd na 4,5 m do ogrodzenia

ujedalni.

96 M O I WICZE Z ZIEMI
o Popro konia o przejcie jednego kota.
Skr go w lewo i odelij go przez
prowadzenie w prawo.

N

*

f

*

W trakcie nastpnego, w chwili

gdy odchodzi od ogrodzenia, skr go
w prawo i zmie kierunek.
14
Kiedy dojdzie do ogrodzenia, zacznij
i wraz z nim 6 m prosto wzdu
ogrodzenia.

Zrb pot kota w lewo.

USTPOWANIE OD NACI5KU -i
 PRZEGLD POSTPW TRENINGOWYCH

32. UKAD DO W YKO NYW ANIA NA DUGIEJ UNIE cd.

Start

15 Odejdcie od ogrodzenia po duym

kole w prawo. Ty id po mniejszym,
koncentrycznym kole.
1 8 ---------------

Popro go o zakusowanie na duym

kole (ty wci idziesz).

Po dwch okreniach popro

o przejcie do stpa, a nastpnie
zatrzymanie.

18 Podejd do konia, przerzu lin na

jego lew stron i zbierz j do wykona
nia obrotu na zewntrz w lewo. Kiedy
ko obrci si przodem do ciebie,
pogaszcz go po czole i powiedz
dobry konik!.

98 M O I WICZE Z ZIEMI
 WICZENIE NA W OLNOCI

33. DOBRE MANIERY PODCZAS KARMIENIA

Krok 2

Kroki 3 i 4

USTPOWANIE OD NACISKU i 99
 WICZENIE NA WOLNOCI

33. DOBRE M ANIERY PODCZAS KARMIENIA cd.

Krok 6

JAK + +

CEL Nauczenie konia cierpliwoci, szacunku i dobrych

manier podczas karmienia go, eby nie usiowa straszy

1 Umie pusty b na ziemi na

wybiegu, kiedy ko biega na nim
swobodnie.
ani nie zrani nikogo, kto daje mu pasz.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie w pewnej

odlegoci od porcji owsa lub siana, pki nie dasz mu

2
sygnau, e moe podej.
Za pomoc mowy ciaa, bata (tylko do
wskazywania kierunku) lub w razie M I E J S C E Tam, gdzie ko jest zazwyczaj karmiony, ale
koniecznoci kantara i liny, ustaw na pocztku miejsce moe by dowolne.
konia 3 m od obu i powiedz stj.
S P R Z T b, owies, siano i krtki bat.

3 We gar owsa lub kilka brykietw

paszy z kieszeni i w je do obu.
+

100 r 101 WICZE Z ZIEMI

A w , ebyk0 s t a H e ^ a ,
1 dasz mu sygna, e moe podej do
obu.
Jeli ko ma zaoony kantar, moesz
go teraz zdj, przytrzyma konia
przez chwil, a nastpnie puci go do
jedzenia, mwic okay.
Jeli ko jest na wolnoci, moesz
6 powiedzie okay, a nastpnie cofn
si lub przej na bok, eby zachci
konia do podejcia i jedzenia.
O C Z Y M N ALE Y ' P A M I T A
i nie spodziewa si jedzenia. : ;
W ARIAN TY
;%z?;jacij:wiczy z . :j!::s^i
: juzem na wybiegu iub w stajni.-'Pracuj z kadym ' ;
; koniem w grupie indywidualnie, anim przej- ty .
ty:
dziesz d pracy w parach i z wiksz liczb koni ;
jednoczenie, ' 'ty. :
tyc * Wykonuj id:wiczenie zrnaymi, staymi.grupami:; ty
v ;zt<^ ktH^iza^A^-^ j
czaj jedz razem.
V-^7^ . y.\ ' - ^ :
: ^ sfi kofi;aticzyi;vvieni^:3^4:^S.fc7/a/w miejscu, j -
: s. 1Oty moesz go zabra z padoku/przewiza do .
koniowizu i przygotowa jego pasz na padoku: ty. y
.tyci-
ponownie na padok . ty -
i pu go luzem, upewniajc si, e bie wyrywa
si do owsa, ' , . d ^
CZSTE PROBLEMY
v Ko usiuje si przepchn obok ciebie, eby
: dosta si do owsa. Wr do wiczenia 12: Pozycja ty
. istrefa osobista, s. 52 oraz wiczenia 25:7atr/.ymanie
' i stanie vsmiejscu, s. 80,, ;
Rozwa uwizanie konia (patrz wyej) lub poproszenie
/ty o pomoc drugiej osoby, ktra przytrzyma konia . -
i puci go na twj sygna.'Io rozwizanie mona w tyj
Zastosowa raz lub dwa razy, traktujc je jako
tymczasowe. Docelowo twoja mowa ciaa, '/-. -
ity t y
b komendy gosowe i pozycja bata powinny zapobiec
ty. ty podchodzeniu koniado paszy/pki nie bdziesz -'ty ;
/ gotowy. . .. . ^ . .
USTPOWANIE OD NACISKU 4 101
 WICZENIE NA UWIZI

34. STANIE W MIEJSCU

JAK
CEL Nauczenie konia ustpowania od nacisku kantara
na potylic i przezwyciania strachu, wywoanego

1 Powtrz wiczenia na odchodzenie od

ucisku na potylicy 7 do 9, s. 42-47.
przez przywizanie na uwizie, eby sta spokojnie
i bezpiecznie tak dugo, jak to bdzie konieczne.

EFEKT KOCOWY Ko ma sta uwizany

2 Za pomoc bezpiecznego wza (patrz:

s. 104) uwi konia do poziomej belki
lub mocnego supka co najmniej na
w zrelaksowanej pozycji przez ponad godzin,
nie cignc, nie uderzajc kopytami o ziemi, nie
przegryzajc uwizu, nie rc ani nie poruszajc si,
wysokoci jego kbu.
M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce do wizania konia.

3 Zostaw dostatecznie dugi uwi, eby

ko mg trzyma gow w normalnej,
zrelaksowanej pozycji, nie czujc nacisku
S P R Z T Kantar, dugi uwi, bezpieczne kko do
wizania i ostry n,

kantara. Unikaj zbyt lunej liny, aby nie

zachca go do dreptania w miejscu, co
moe si zakoczy przeoeniem przed
niej nogi przez lin.

102 M O I WICZE Z ZIEMI

4 Kiedy ju bezpiecznie przywiesz
konia, zostaw go na chwil.
5 D do tego, eby zostawi konia uwi
zanego na tak dugo, ile bdzie potrzebo
wa, eby si opanowa i sta spokojnie.
Spokojny, od pocztku dobrze ukadany
ko, moe sta spokojnie od pierwszego
razu, kiedy zosta przywizany. Jeli
tak si stanie, zostaw go uwizanego
na kilka minut, a nastpnie stopniowo
zwikszaj ten czas.
K K O LUB W E W N T R Z N A
R U R K A DO P I E R W S Z E G O
WIZANIA
Istniej sposoby ha przyzwyczajenie konia do uwi
zania, zanim przywiesz go na stae.
: Tak zwany BlockerTie Ring jest specjalnym kkiem
do wizania, trzymajcym:lin dziki mechanicz
nemu tarciu, i pozwalajcym sijej przelizgiwa,
jeli ko nriocno za ni cignie albo si przewrci.
W pobliu powinna si znajdowa druga osoba/ ktra
wadzi konia z powrotem do miejsca wizania; 7v
- Alternatywnie moesz naoy wewntrzn rurk
na supek i przewlec przez-ni lin. Rurka poddaje :
si nieco, co moe sprawi,.e ko nie bdzie tak
mocno panikowa, jak przywizany na sztywno. Cza
sem uywa si'tego sposobu do pierwszych prb
wizania rebit. . ' Ko szarpie si, kwiczy ( drepcze w miejscu,
0 CZYM NALEY PAMITA
Im. lepiej przygotujesz konia za pomoc wcze
niejszych wicze, tym lepiej pjdzie wam
. wizanie, chocia niektre konie s bardzo nie-
zadowolone, kiedy s wizane po raz pierwszy. -
Pamitaj wic, e pierwsza lekcja moe by do
V. duga. ;c . ' . . :
Zawsze obserwuj uwizanego konia z pewnej
V; odlegoci, eby mg w razie potrzeby szybko
do niego wrci. . " - - .
;TwoimmelernJ^bzostawienie konia uwizanego
. na godzin lub wicej. Moe min wiele dni,
tygodni lub miesicy, zanim W peni zaakceptuje
on fakt, e mona go pozostawi uwizanego : .
w kadym momencie, kadym miejscu i na kad
rozsdn ilo czasu. : ; . /
'f Pom wam osign sukces: gumowe maty
na ziemi lub betonie amortyzuj i chroni ' .
nawierzchni pod kopytami konia; zapewnij
koniowi ochron przed z pogod i muchami;
wi go do.metalowej lub drewnianej erdzi,
.v zabezpieczonej rodkiem zniechcajcym do
gryzienia. . . : : '
& Kiepskiej jakoci kantary i liny ze sabymi karabi-
, c/ykami mog pkn, kiedy ko mocno pocig
nie; wybierz vvysokiej jakoci kantary tamowe
, iub kantary sznurkowe do wizania, jednak nie
model z mocnymi wzami na nachrapniku. ;
CZSTE PROBLEM Y
Ko uderza kopytem w ziemi. Zostaw go
. i pozwl mu si wyadowa Nie stawiaj go : ;
. na nawierzchni, gdzie moe sobie pociera..:-:
.. kopyta albo ktr mgby uszkodzi. Kiedy sianie .=
spokojnie, mona go odwiza i zabra stamtd.
Nie przejmuj si tymi Odwizanie go w tym momc-n-
v cie tylko wzmocnioby ze zachowanie. Poczekaj, a
wyprbuje wszystkie opcje i stwierdzi, najatwiej z
.jest sta spokojnie. Wtedy moesz do niego podej,
' pogaska go, odwiza i odprowadzi; . K. .
Ko cignie za lin. Jeli robi lo ze strachu , T
;v. przed uciskiem na potylicy, to znaczy, e nie
r opanowalicie wicze na ustpowanie od ;
nacisku a; potylicy (7 do 9, s. 42-47), Odwi konia
1popracuj nad tym.
USTPOWANIE OD NACISKU
 34. STANIE W MIEJSCU cd.

Przewlecz lin przez kko do wizania koni Praw rk chwy luny kawaek liny i z j
albo prze przez erd. Trzymaj obydwie jak na obrazku. Prze powstae ucho nad
czci liny w lewej rce. dwoma fragmentami liny trzymanymi w lewej
rce i od spodu przez utworzon ptl.

O S T R Z E E N IE

Byw e ko tak mocno szarpie sinajini i . ' .

. upada i nie mp wsta. W takim przypadku
nawet bezpieczny;Wze zacinie si zbyt rnccn. ;
No orzv Sobie. ostrvscvzorvk a wypadek taklei .: ::

Iiny,eby w pospiechu nie: skalc^y siebie ani -

konia,- Miej w. pobliu drugi uwi; ktry przyp- . /';]
niesz do. katara} zanim odetniesz konia.

104 M O I WICZE Z ZIEMI

Uwaaj, eby nie wkada palcw w adn
z ptli, bo jeli ko pocignie za lin w tym
momencie, moe ci zrobi krzywd.
Jeli twj ko nauczy si cign za bezpieczny
wze i uwalnia si, bdziesz musia go wzmocni,
przewlekajc koniec liny przez ptl.
Aby uwolni konia, bdziesz wwczas musia
najpierw wycign koniec z ptli. Z powodu tego
dodatkowego kroku, t wersj wza powinno si
stosowa wycznie u koni, ktre nauczyy si same
rozwizywa standardowy bezpieczny wze.
Zap czubek ucha t przecignij go przez ptl.
Cignij do chwili, gdy 15-centymetrowy odci
nek w ksztacie litery U bdzie dobrze zacig
nity. Nastpnie przesu koniec liny z lewej
strony na praw, eby ci nie przeszkadza.
Chwy cz liny, do ktrej jest przywi
zany twj ko, lew rk, a wze praw. Cig
nc lew rk, przesu wze w gr do kka
wiszcego na cianie lub erdzi praw rk.
USTPOWANIE OD NACISKU i 105
 WICZENIE Z UWIZANYM KONIEM

35. PRZESUW ANIE I USTAWIANIE

JAK # ^

Zacznij ze stojcym spokojnie, uwizanym CEL Nauczenie uwizanego konia poruszania si we

koniem, wszystkie strony, tak aby mona go byo odpowiednio
ustawi podczas pielgnacji kopyt, czyszczenia i innych
zada.
P O R U S Z A N I E SI
DO P R Z O D U EFEKT KOCOWY Uwizany ko ma przej
jeden lub wicej krokw w dowoln stron na lekkie
wskazwki bd komendy gosowe.

Sta obok z twarz zwrcon w stron M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce dowizania konia.

I zadu konia po lewej stronie. Podnie

praw rk za zadem konia i powiedz
podejd albo zaklskaj.
S P R Z T Kantar i dugi uwi.

106 M O I WICZE Z ZIEMI

 P RZESUWANIE W BOK
Kiedy ko zrobi jeden krok naprzd,

Z opu rk. Moesz powiedzie stj,

jeli zrobi wicej ni jeden krok.

^ DRUGI SPOSB: popro konia

o krok do przodu za pomoc nacisku
1 Aby przestawi konia z boku na bok,
uyj sygnaw podobnych do tych
opisanych w wiczeniu 10: Zwrot na
kantara, jak opisano w wiczeniu 7: przodzie, s. 48.
Ustpowanie od nacisku na potylicy -
jeden krok} s. 42,

C O F A N I E _________________
2 Twoim celem moe by obrt o cae
180 stopni ub tylko jeden czy kilka
krokw.

Trzymajc pasek policzkowy kan

I Sta przed koniem z gow skiero- tara, lekko skr gow konia w swoj
I wan w stron jego zadu i ucinij pal stron.
cami jego klatk piersiow lub opatk,
mwic jednoczenie nazad.

/ Popro tylko o jeden lub dwa kroki,

4 Zastosuj lekki nacisk na jego bok,
mwic nastp si.

mm poniewa nie chcesz, eby cofn si na

tyle, by napi uwi.

DRUGI SPOSB: moesz poprosi

5 Zabierz nacisk, gdy tylko ko zrobi
jeden krok,

go o krok do tyu za pomoc nacisku

kantara, jak opisano w wiczeniu 27:
Cofanie, s. 84.

CZjTE PROBLEMY W ARIAN TY

kohia przypitego o
zach> sygnay s.takie same jak na jednym. Moe:

. pomocami z bydwu stron. ;

USTPOWANIE OD NACISKU i 107

 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

36. PODNOSZENIE NOGI ZA POMOC LINY

JAK
CEL Nauczenie konia utrzymywania rwnowagi na
trzech nogach i tego, eby nie ba si przytrzymywania

1 Trzymaj konia z zaoonym kantarem

na gowie za lin.
kopyta, aby by bezpieczniejszy w obsudze dia kowala
i weterynarza, a take przy czyszczeniu. Jeli ko
kiedykolwiek zaplcze si w druty, dziki temu wiczeniu
jest mniej prawdopodobne, e bdzie si szarpa i si zrani.

Powiedz mu stj. EF EK T KOCOWY Ko ma zaakceptowa lin

Owi lin do podnoszenia ng wok
pciny lewej przedniej nogi.
owinit wok kadej z ng, eby mona byo za jej
pomoc podnosi jego nogi i trzyma je w grze okoo
minuty, tak aby nie szarpa si i nie przemieszcza.
M I E J S C E Ogrodzony wybieg.

/\ Trzymajc dug lin lew rk, popro S P R Z T Kantari duga lina, mikka lina do podnosze
konia o uniesienie nogi (patrz; wicze nia ng (3,5-5 m), ewentualnie moherowy poprg do
nie 16: Podnoszenie ng, s. 60). jazdy w stylu western w rozmiarze na kuca.

5
TOP
Trzymaj nog konia w grze przez kilka
sekund za pomoc liny trzymanej w pra
wej rce, a nastpnie powoli j opu.

108 M O I WICZE Z ZIEMI

 Podnie nog ponownie, przytrzymaj

6 duszy czas i opu. O CZYM N A L E Y PAMITA

'.-i ;:^dakzaw5ze,;afe
;;z/;-;. nicie ng konia bandaami aIbo zaoenie mu .'
:'3 /

Za kadym razem trzymaj nog

7
. . och raniacy. Docelowo powiniene uywa liny ?
w grze odrobin duej, a ko bdzie bezporednio na nogi konia, eby poczu jej /d -
i
sta spokojnie na trzech nogach przez
co najmniej minut. y;-f'.8ie pozwl koniowi uwofnj:si;od .J pcb
: ; wa to nauczy go zych zachowa. .
konia.i podnosi mu
O " nogi jednoczenie, popro O pomoc dpwib.
zon osob. . . ' y : . .:
Zdejmij lin.
CZSTE P R O B L E M Y j
Powtrz t procedur z drug przedni Ko szarpie si i usiuje wyrwa nog. Wytrzymaj,

9 nog. : y a ko si rozluni, a nastpnie postawjgo.nog.

i
' . Jeli mon siszarpie, wr do wiczenia 6: *:: . ,
Dotykaie moliwych miejsc, s. 38 oraz wiczenia / ;
.

; 16: Podnoszenie ng;s.60 i/lub przejd od razu do y

Przejd do tyu i unie lew tyn

0 nog skierowan do przodu,

a nastpnie praw tyn.
y wiczenia 38: Solo/linq, s. 116iwiczenia'39:Duei
d; y; ziinq, s. 118; .nastpnie powtrz t lekcj.
Koska nog wylizguje si z liny. Za :
ponownie lin i kontynuuj prac, jakby nic si
y
. '... . :

., ; !
nie stao. W' przyszoci rozwa Uycie lepiej si '; v;..
trzymajcego poprgu dla kuca. . ; .

WARIANTY

USTPOWANIE OD NACISKU < 109

 WICZENIE NA UWIZI

37. POZYCJE DLA KOWALA

JAK + +

W kadej z poniszych pozycji zacznij od CEL Przyzwyczajenie konia do trzymania ng w pozycjach

trzymania nogi w pozycji kocowej przez
10 sekund, a nastpnie j postaw, Z kadym
powtrzeniem trzymaj nog coraz duej, a
do 2 minut.
PRZEDNIA NOGA
W Y C I G N I T A DO T Y U
stosowanych przez kowali i weterynarzy, aby by bezpiecz
niejszy w obsudze.
EFEKT KOCOWY Ko ma pozwala na
podnoszenie kadej z ng po kolei, wycignicie jej
w przd i w ty oraz trzymanie ich w tej pozycji przez
co najmniej minut, a przez ten czas ma sta spokojnie
i bez szarpania.

M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce do wizania

konia.
Podnie lew przedni nog jak

1 zwykle. S P R Z T Kanta r, uwi krtki lub dugi; cza psy, fartuch

kowalski lub mocne dinsy, buty, stojak do podkuwania.

no M O I WICZE Z ZIEMI
 Prze swoj lew nog nad nog konia, Wycignij nog konia do przodu,
umieszczajc jego kopyto pomidzy swo przykucnij i oprzyj kopyto na swoim
imi kolanami. Wyprostuj plecy i trzymaj biodrze.
kopyto konia pomidzy udami.

Jeli masz stojak do podkuwania,

Przed postawieniem nogi konia signij
lew rk do tylu, by podtrzyma jego
nog, a swoj lew nog prze przo
dem nad nog konia.
umie na nim kopyto.
Zdejmij nog konia ze swojej lub ze
stojaka i postaw j powoli na ziemi.

Sta w normalnej pozycji, trzymajc

nog konia lew rk.
Zrb to samo z praw przedni nog.

Pu j, kiedy ko stanie spokojnie

rozluniony. TYLNA NOGA
WYCIGNITA
DO T Y U
Zrb to samo z praw przedni nog.

PRZEDNIA NOGA
WYCIGNITA
1 Zacznij do normalnego podniesienia
tylnej nogi jak do czyszczenia kopyt.

DO P R Z O D U
Unie nog konia i oprzyj j na swoim
biodrze.

Podnie lew przedni nog jak

zwykle.
Postaw kopyto na ziemi.

Skr si w stron opatki konia i do

przodu, aby by skierowany gow
w t sam stron co ko. Jednoczenie Zrb to samo z praw przedni nog.
zmie rk trzymajc pcin.

Kiedy ko bdzie si ju czu komfortowo

z nogami wycignitymi w przd, moesz
podnosi przednie lub tylne nogi w przd bez
wycigania ich najpierw w ty.

USTPOWANIE OD NACISKU <111

 WICZENIE NA UWIZI

37. POZYCJE DLA KOW ALA cd.

TYLNA NOGA
WYCIGNITA
DO P R Z O D U

1 Wycignij tyln nog konia w ty jak

zwykle.
Jeli masz stojak do podkuwania koni,
umie na nim kopyto konia.

W chwili, gdy bdziesz si obraca

w stron konia, eby stan twarz
zwrcon w stron jego gowy, zmie
5 Postaw kopyto na ziemi.

rce na pcinie konia, wycigajc jed

noczenie jego nog w przd.
6 Zrb to samo z praw tyln nog.

3 Przykucnij i umie kopyto na swoim

biodrze tu nad kolanem.

112 * 101 WICZE Z ZIEMI


Oczekuj najlepszego,
aleprzygotuj si na najgorsze.
Podchod do pracy z pozytywnym
nastawieniem,lecz uwaaj na
rzeczyyktre mogpj nie tak
O CZYM N A LE Y P A M i|T A
.- jej w grze,
.ale postaw j na ziemi i dopiero wtedy pu. To.
,; zapobiegnie zgadywaniu przez konia i wyrabianiu
. . nawyku wyszarpywapi nogi oraz stavviania jej
i.>.. z hukiem na ziemi. V, d i ' .. ; . ' . ' ^ ;
y Trzymaj ncg w linii haturalnej pazzyny.ruchu
. - riie odcigaj jej zbyt daleko od ciaa,, ponjewa ' ;;
y y bdzie to niewygodne dla konia i utrudni.mu\ , .; ;
-o . zachowanie rwnowagi be opierania si na to b ie ,
.; ^;Ki^ytrzymasz:przednie kopyto midzy kolanami, ;
nie ciskaj zbyt moo vvralwej koronki kopyta.: y
OSTRZEENIE
y Nigdy nie zostawiaj przedniego ani tylnego kopyta' .,
y . y konia na stojaku do podkuwania, nie trzymajc . ;
b go jednoczenie rk, eby ustabilizowa stojak,V y
.; : gdyby ko si poruszy. Z.atwoci moe prze- ^
. wrci stojak, Wystraszy si hspowdowa dueyy
skdy. ' ' , , . bv;-;bVy
CZ S T E P R O B L E M Y
Ko szarpie si, eby oswobodzi nog. Ko
potrzebuje wicej wicze przygotowujcych . ;
-, ;(wr do wiczenia 6: Dotykanie w rali^ . ;;.
y :y s. 38; dowiej :f6 : y
v 1do wiczenia 36: Podnoszenie nogiza pomocg liny, ; y y-
y s. l 08) albo dana pozycja jest dla niego bolesna.;y . .
v; y- W.przypadku przednich ng,jeli nie przykucniesz
dostatecznie nisko/moe si okaza, e cigniesz ; .
:,: estawnadgarstkowy iub.)Gkcidv\yryv,-bok, co' ; y -
; . bywa bolesne. W przypadku tydych ng, jeli ycy .y
1 nie przykucniesz dostatecznie nisko, moe to .y-: .
y powodowa uniesienie i nadmierne rozcignicie .
' stawu skokowego i kolanowego/co bywa bolesne.
' Ko opiera si na tobie. Trzymajc cay czas .-
kopyto, zabierz mu punkt podparcia i pozwl mu
si zachwia. Rzadko si zdarza, eby ko upad . y
:y na-emiyaija^ws?ejk!,tyyyp^d"k=bd gotowy .y
si szybko odsun. Zazwyczaj wystarczy raz lub
y dwa razy zabra mu podpa rci, eby nauczy si'.
. ; trzyma"rpyyW^;1samodzielnie przejmowa y .;y
.' y swj ciar ciaa. -:y.y ; y.;; ; ; -y.: - . J
USTPOWANIE OD NACISKU * 113
 ODCZULANIE
Odczulanie jest kontynuacj stj z dodatko
wymi czynnikami, takim i jak niezwyke widoki,
ruchy, dwiki, wraenia dotykowe i zapachy. To
czciowo przyzwyczajanie konia, zaproszenie
i nagroda. Kiedy zapraszasz konia, eby obejrza
przeraajc go rzecz, pozwl mu to zrobi w jego
tempie, a nastpnie nagrod go. To buduje jego
pewno siebie i rozwija wasze relacje.
Kiedy ko nauczy si ju sta spokojnie podczas
jego obsugi i ustpowa od nacisku, musi si te
nauczy radzi sobie ze stresem, ktry stanowi nie
odzown cz ycia. Wprowadzany strategicznie
stres o niewielkim nateniu skutkuje adaptacj,
podczas gdy nadmierny stres moe powodowa pro
blemy fizyczne lub umysowe. Stres jest wan cz
ci szkolenia. Kiedy stosuje si go z namysem, pro
wadzi do rozwoju i wzmocnienia konia.
Okrelenia habilitacja i odczulanie czsto uywane
s zamiennie. Ja lubi stare kowbojskie okrelenie sac-
king outy poniewa najlepiej opisuje mj cel. Nie chc,
eby ko ba si haaliwych jukw i tym podobnych.
Okrelenie to pochodzi od workw, ktrymi kowboje
pocierali konie. Dzi uywamy w tym celu rnych
workw papierowych i plastikowych, a take innych
niecodziennych przedmiotw, do ktrych konie musz
si przyzwyczai.
Habituacja oznacza, e po wielokrotnym wystawie
niu na dziaanie okrelonego bodca zwierz prze
staje na niego reagowa fizycznie. Mzg moe wci
go rozpoznawa, ale ukad nerwowy ju na niego nie
odpowiada. Ten rodzaj adaptacji wystpuje zarwno
u dzikich, jak i udomowionych zwierzt. To dziki
niej ko, ktry instynktownie boi si szybko porusza
jcych si pojazdw, moe przystosowa si do ycia
na pastwisku przy ruchliwej szosie. Ten sam ko,
cho przyzwyczajony do szybko przejedajcych
obok aut, moe wystraszy si hamujcej obok niego
ciarwki, kiedy kto na nim siedzi, lub traktora
jadcego stajennym korytarzem. Wszystko zaley
od kontekstu. Dlatego wanie powinnimy posze
rza zakres dowiadcze naszego konia, oczywicie
w granicach rozsdku, przyzwyczja go do wszel
kich moliwych sytuacji, majcych miejsce o kadej
porze i w rnych miejscach.
Odczulanie oznacza znieczulanie lub inaczej nie-
reagowanie. Jeli przyjmiemy to dosownie i ekstre
malnie odczulimy konia, moe sta si przytpiony
i drtwy - nie zareaguje na nacisk palcw, lekkie wska-
 z<5wki dawane ydk czy lin. Typow, acz nagann
r e a k c j jedca jest wwczas uywanie ostrg lub
ostrego wdzida.
Za to rozsdne odczulanie jest tym samym, co kow
bojskie sacking out: zamieniasz strach konia na uczu
cie przyjemnoci, pochodzce z relaksu, a w efekcie
otrzymujesz pewnego siebie i dobrze reagujcego na
pomoce konia. Trzeba to robi z rozsdkiem, odczy
tujc jego reakcje i stopniowo zwikszajc gam
dowiadcze.
Celem jest odczulenie konia na jak njwicej rzeczy
i sytuacji, ktre moe potencjalnie napotka, jednocze
nie pozwalajc mu zachowa instynkt samozacho
wawczy i dostateczn wraliwo fizyczn, eby przy
jemnie si z nim obcowaa i komunikowao. Chcemy
stopniowo zwiksza zdolno konia do znoszenia
rnych czynnikw stresogennych, tak by w dziw
nej sytuacji by w stanie si przystosowa. Nie chcesz,
eby twj ko uskakiwa na bok za kadym razem,
gdy widzi plastikow torb, bo wiat jest ich peen.
OGLNE ZASADY
DOTYCZCE O D C Z U L A N I A
/^Zacznij od czego, co ko dobrze zna.
f Podaj nowy krok.
f ;kli przerywaj swojego dziaania, a ko si
rozluni.
Za kadym razem, gdy si zrelaksuje, nagrod go.
Kiedykoprzyswoisobielekcj^zwikszwyzwanie
w jeden z niej wskazanych sposobw, podczas
; -tej samej lekcji lub innego dnia, w zalenoci od
etapu wyszkolenia konia,
Zmie mjejsce na ciele konia z mniej wraliwego
na bardziej wraliwe.
Zmie otoczeie, w ktrym wiczycie .(na przy
kad wykonujcie wiczenia w korytarzu stajem
.nym zamiast na lonowniku).
Zmie sposb ograniczenia ruchw konia (na
przykad uwi go,, zamiast trzyma w rku). \
* -Zmie intensywno bodca (na przykad machaj
i szele plastikow torebk nad koniem, zamiast
'h gaska go ni).
Za kadym razem, gdy ko si zrelaksuje,
nagrod go. Zakocz lekcj, gdy jest spokojny.
Nie chcesz te, aby wpada w panik, gdy zaplcze
si w lin lub ogrodzenie, bo prawie na pewno zro
biby sobie wtedy krzywd. Odczulony ko moe si
wci wystraszy, ale nie uskoczy w bok, moe si
zatrzyma, usztywni, unie gow, ale nie ruszy si
z miejsca.
Pokazanie koniowi, e musi podda si pewnym
ograniczeniom, ma by nieszkodliwe; ma go chro
ni przed jego naturalnymi instynktami, poniewa
yje w wiecie udzi. Konie, ktre przeszy dobrze
zaplanowane lekcje odczulania, prawdopodobnie
bd spokojniejsze, kiedy zaplcz si w lon, bd
atwiejsze w obsudze dla weterynarza i kowala i rza
dziej bd testowa granice. Kiedy ko pozna zna
czenie sowa stj z jednoczesnym zastosowaniem
pomocy przytrzymujcej, bdzie bezpieczniejszy dla
siebie i opiekunw we wszystkich codziennych sytu
acjach, przy wizaniu, pielgnacji kopyt, czyszczeniu
oraz zakadaniu sioda i ogowia.
Niezalenie od tego, czy uznamy to za odczulanie,
habituacj, czy kowbojskie sacking out, jest prawie
niemoliwe cakowite usunicie wrodzonych lkw
konia. To dobrze. Niezalenie od tego, jak bardzo
ko jest odczulony, jeli na jego pastwisku pojawi si
puma, wrci do wrodzonego instynktu ucieczki. Jego
instynkt samozachowawczy nakazuje mu uwaa na
drapieniki i niezwykle ruchy, dwiki, widoki, zapa
chy oraz nieznane przedmioty, ktre go dotykaj.
Kiedy budujesz pewno siebie konia, postpuj
stopniowo, eby nie wyzwoli aktywnego oporu.
Z aktywnym oporem mamy u konia do czynie
nia, kiedy walczy on, eby si uwolni, zrywa lin,
wpada na ogrodzenie albo kopniciami uwalnia si
z zamknicia. Nie stymuluj go ponad to, z czym jest
sobie w stanie poradzi. Jeli jest gotowy zareagowa
agresywnie lub uciec, odpu nieco i wr do jego
obecnego poziomu tolerancji, a nastpnie bardzo
powoli dodawaj czynniki stresogenne.
ODCZULANIE: 115
 WICZENIE Z LIN

38. SOLO Z LIN

JAK # #

CEL Przyzwyczajenie konia do obecnoci i ruchu

iin na jego ciele, eby nie odczuwa strachu podczas
Za koniowi kantar i przewie dug lonowania, pracy na dugich wodzach, kiedy ma co
lin przez lewe rami. przypitego do sioda tub ma je cign przywizane do
sioda, Znajomo liny zminimalizuje panik i kontuzje,
jeli ko zaplcze si w druty, krzaki, pdy lub lin,
Prze lin do odczulania przez szyj
konia. Kiedy zobaczysz u niego oznaki EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, podczas
relaksu, zdejmij j. gdy ty bdziesz zarzuca lin na rne partie jego ciaa,
w tym wok ng.

Powtrz to kilka razy do chwili, gdy M I E J S C E Bezpiecznie ogrodzony wybieg.

ko nie bdzie reagowa na zakadanie
mu liny na szyj. S P R Z T Kantar i duga lina, duga lina do odczulania.

^ ^ ^

116 M O I WICZE Z ZIEMI

 Powtrz to samo na kbie, grzbiecie,

4 ldwiach, zadzie i za uszami, O CZYM NALEY P A M I f T A i

Jeli masz trudnoci kontro!owanem konia, .

Kiedy ko bdzie si ju czu swo

5 bodnie z lin, przeprowad jeden jej

koniec za jego lew przedni nog
i w gr w stron klatki piersiowej.
koleg. Patrz: wiczenie 39: Duetz lin, s. 1.18, '

WARIANTY
Obydwa koce liny trzymaj, stojc po *
lewej stronie konia. : ; grbiecic. : .

biel kopia. Rb topod rnymi ktami, zarwho

Pozwl koniowi przyzwyczai si do . z lewej,jak i prawej strony konia. - : .

6 obecnoci liny.
c z s t e p r o b l e m y

/ Nastpnie delikatnie ruszaj ni

/ w prawo i w lewo, w gr i w d po komfortowo, i zaczniiod tegomiejca.
caej lewej przedniej nodze. Szcze
glnie duo czasu powi na okolic
pciny.
konieczne. Jeli ko szczetjlnie boi si lin; najlepiej
byoby uy czego innego, na przykad koca aibo
Powtrz to samo z praw nog konia,

8 stojc z jego prawej strony.

wr do lin. .

Kiedy ko cakowicie zaakceptuje

9 odczulanie za pomoc liny na caym

ciele i przednich nogach, zjmij si
tylnymi nogami.

Kiedy odczulamy konia na obecno i ruch lin,

zarzucamy na niego ptle, machamy lin i stosujemy
ruch przypominajcy piowanie. Nigdy nie naley
robi tego na tyle silnie, eby rozgrza skr, zetrze
wosy albo zrani konia. Ta technika ma za zadanie
wycznie przyzwyczajenie konia do wraenia liny
lizgajcej si i ruszajcej pojego ciele.

ODCZULANIE i 117
 39. DUET Z LIN
JAK
Powtrz wiczenie 38: Solo z lin, s. 116,
niespiesznie przechodzc przez jego
kolejne etapy. Dla bezpieczestwa
jedna osoba moe zajmowa si odczu
laniem, a druga trzyma konia.
Kiedy bdziesz gotowy i dalej, sta
po lewej stronie konia, trzymajc
go. Asystent niech stanie po prawej
stronie.
Asystent podaje ci jeden koniec liny
do odczulania pod brzuchem konia na
wysokoci poprgu i trzyma drugi.
118 M O I WICZE Z ZIEMI
^ ^ ^
CEL Przyzwyczajenie konia do obecnoci i ruchu
lin na jego ciele, eby nie odczuwa strachu podczas
lonowania, pracy na dugich wodzach, kiedy ma co
przypitego do sioda lub maje cign przywizane do
sioda. Znajomo lny zminimalizuje panik i kontuzje,
jeli ko zapicze si w druty, krzaki, pdy lub lin.
EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie, podczas
gdy ty zarzucasz na niego lin lub cigniesz za ni,
dotykajc kadej czci jego ciaa.
M I E J S C E Ogrodzony wybieg.
S P R Z T Kantar, duga iina, duga lina do odczulania,
dowiadczony pomocnik.
^ ^
Trzymajcie razem lin, dotykajc konia
ze rednim naciskiem, a przyzwyczai
si do jej obecnoci.
Nastpnie delikatnie pocigajcie za
lin piujcym ruchem od poprgu do
sabizny. Machajcie te lin, przesuwa
jc j.
Powtarzajcie to do chwili, gdy ko
bdzie zrelaksowany i nie bdzie oka
zywa niepokoju.
Popro pomocnika, eby stan bez
piecznie z boku konia koo jego zadu
i podnosi oraz puszcza jego ogon.
Umiecie lin pod ogonem konia,
w dolnej czci rzepu, skd atwo si
wysunie, kiedy ko rozluni ogon.
Umiecie lin porodku rzepu. Niech
tam zostanie, a ko si rozluni i lina
opadnie. Kontynuujcie do chwili, gdy
bdziecie mogli umieci lin pod ogo
nem, przy odbycie, tak aby ko si nie
niepokoi.
0 CZYM N A LEY PAM l|TA
C f Bd ostrony -twj pomocnik jest w niebez-
piecznej pozycji, kiedy wkada lin pod ogon ' -W
. ;-konia. Niektre konie maj odruch zaciskania
ogona i kopania. / . . ' . .
^jliko;spih!5|-bpdis;ktrego Z krokw, nie ;
przestawaj robi tego, co robisz, do chwili, ko
. ; . . okae najmniejsz oznak rozlunienia (opusz- ; '
U ' czoh gowa, oblizy\yaie warg), a nastpnie
^. natychmiast przesta. Nagrod konia. Zacznij jesz- .
: cze raz od tego samego kroku. Po trzech, czterech
v : powtrzeniach, ktre wzbudzaj jedynie.reiaks,. ; p
... przejd do nastpnego etapu.
W ARIAN TY
Z a r z u lin na kopia; uwaajc, eby go ni nie' .;
.uderzy. To go przygotuje na wraenia, jakie ,i
: wywouje unoszony wiatrem sprzt lub ociera- .
jcc si o niego gazie, ktre mog go uderzy
podczas jazdy w terenie. Zmniejszy to. take jego :
; reakcj na pukanie go iassem podczas pracy na:: ,' .;
;. ranczo. ^ ^: .. ; ; \ ' ^ ;/ '. 1
Wykonaj wszystkie wiczenia bez. pomocnika.;; i; h ;
CZSTE PROBLEMY
Ko poszy si, kiedy lina dotyka jego brzucha
j ' lub bokw.To szczeglnie wraliwy obszar; by ' C-wyj
';: moe zbyt mocno machasz lin lub piujesz ni. Zbyt y !
due tarcie moe powodowa nagrzewanie skry ..; v; .
1wyrywanie sierci.'
' Ko wcale si nie rozlunia. By moe zbyt ostro . ;
..: "pukasz kopia iinalbuderzasz go jej kocwk.
Cofnij si do delikatniejszego dziaania i kontynuuj, . 1
.; : a ko okae najlejsze oznaki rozlunienia. Przesta ...;
dziaa iin. Nagrod konia. Zaanij jeszcze raz. '
ODCZULANIE- 119
 WICZENIE Z DUG LIN

40. PRZERZUCANIE LINY NAD GOW

JAK

CEL Usunicie lku konia przed czym, co odbywa si

wok jego gowy i uszu, eby mona byo bezpiecznie
Sta przed koniem, trzymajc lin zaoy mu ogowie, przeoy wodze lub lin nad gow

I luno lew rk. i uszami, machn lin nad jego gow albo zaoy mu
czaprak lub kaptur.

Unie gwatownie praw rk nad EFEKT KOCOWY Ko ma zaakceptowa lin

2 gow i opu j. koyszc si lub hutajc w pobliu jego gowy, nie

ruszajc nogami i nie uchylajc si.

Trzy maj lin praw rk i unie znie M I E J S C E May wybieg, pniej dowolne miejsce.

3 nacka lew rk. Nastpnie unie oby

dwie rce, jednoczenie pilnujc, aby
nie pocign ani nie machn lin.
S P R Z T Kantar, duga lina.

120 M O I WICZE Z ZIEMI

 4 Rb to, stojc pod rnymi ktami
wzgldem gowy konia. O CZYM N A L E Y PAMITA
Uyj Jkisjej liny (liny tamowej), dziki czemu ;
j

atwiej bdzie ci wywoa fal. Taka lina jest te .

5 Zrb delikatn fal lin ponad jego

gow z lewej do prawej strony.
: delikatniejsza, gdy opada na konia.' : . .
Aby twj ko pozosta wraliwy na sygnay . ; ; .
przekazywane mu przez kantar, uyj dwch lin
A - dugiej liny przyczepionej do kantara i drugiej,

6 Zrb dostatecznie du fal, eby prze

szla nad jego uszami.
lejszej zawizanej wok szyi konia (za pomoc; ' .
wza ratowniczego), ktrej bdziesz uywa do . i
machania. ; : ./ . . : ;

WARIANTY j
7 Rb fal w stron konia, eby lina nie
cigna za kantar. Machaj ptl lassa nad g o w . k o n i a . j \ -.-T'-=

CZfSTI PROBLEMY

8 Machaj lin z prawej na lew

i odwrotnie.
Ko rusza w twoj stron. By moe cigniesz za -
lin, machajc ni, zamiast rzuca j w stron konia, j:
y Ko moe potrzebowa przypomnienia wiczenia - ;
13: Naukastj", s. 54. Jeli twj uwi m ciki, -.

9 Powtrz to wiczenie, stojc po lewej

stronie konia, obok jego gowy, przy
szyi i przy kbie.
metalowy karabiczyk, moe on si rusza na boki,
. kiedy wywoujesz fale, dajc niepodane sygnay :
. za pomoc kantara. Rozwa uycie liny lub uwizu ;
bez metalowych czci. . j. . .
Ko. podrzuca gow. Dopilriuj, by lina nie uderzaa

10 Machnij lin, eby wyldowaa mikko

na gowie konia midzy jego uszami.
v koskichoczu lub uszu! Powtrz dotykanie:uszu. ... j
Wzniecaj niewielkie fale uderzajce o bok szyi;;
konia, a przestanie podrzuca gow. Zrb to samo
Z drugiej strony. Wr.do machania lin nad gow .

11 Powtrz, bdc z prawej strony konia.

konia. . . -.

ODCZULANIE' 121
 WICZENIE Z DUG LIN

41. DOTYKANIE BATEM

JAK
CEL Przyzwyczajenie konia do widoku i dotyku bata,
eby ten nie wywoywa strachu podczas pracy z koniem

1 Za koniowi kantar i dug lin. Daj

m u obejrze i powcha bat. Zacznij
gaska go batem po szyi.
w rku, lonowania i jazdy wierzchem.

EFEKT KOCOWY Ko ma pozosta spokojny,

nie spina si, nie rusza nogami ani nie unosi gowy,
podczas gdy ty dotykasz go batem po caym cieie.

2 Kiedy si rozluni, przesta i nagrod go. M I E J S C E Z pocztku may wybieg, pniej dowolne
miejsce.

3 Powtrz to wiczenie z prawej strony.

S P R Z T Kantar, duga lina, bat dugoci 1,2 m.

+ +

122 M O I WICZE Z ZIEMI

4 Powtrz ca sekwencj na mniej
wraliwych partiach ciaa - biodrach,
grzbiecie, opatkach, klatce piersiowej
O C ZYM N A L E Y PAMITA
; . Nie machaj batem ani nie pukaj nim konia, pnie-
j
. -
i zewntrznej stronie ud. wa tych wskazwek bdziesz uywa pniej,
. eby poprosi go o wykonanie jakiego ruch u ..;. :.j
' Na razie chcesz, aby sta nieruchomo i w rozlu-.

5 Kiedy ko bdzie zrelaksowany przy

dotykaniu tych czci ciaa, zacznij
pracowa nad wraliwymi miejscami,
riieniu, kiedy dotykasz go batem...

WARIANTY i
.

takimi jak brzuch, boki, wewntrzna . > Uyj-batw rohj dfugci i wagi, z rnymi zako-;
i zewntrzna cz ng, gowa i uszy. czeniami. '. j . . .

CZ S T E P R O B L E M Y

Bd cierpliwy.
Czasem im wolniej idziesz ,
tym szybciej dojdziesz
do celu. poruszaj nim. Potem dodaj ruch. :

ODCZULANIE: 123
 WICZENIE Z DUG LIN

42. MACHANIE CZAPRAKIEM

J A K ________________ _
C EL Przyzwyczajenie konia do widoku, zapachu,
dwiku i dotyku czaprakw, kurtek i podobnych
1 przedmiotw, eby nie ba si ich i by bezpieczniejszy
1 Za koniowi kantar i dug lin. podczas ubierania i jazdy wierzchem.

E F E K T K O C O W Y Ko ma pozosta spokojny,
Pozwl koniowi obejrze i powcha podczas gdy ty machasz czaprakiem, kurtk lub

2 czaprak. paszczem przeciwdeszczowym w pobliu rnych

czci jego ciaa.

Zacznij od pooenia go na mniej wra M I E J S C E Z pocztku w rku na maym wybiegu,

3 liwych miejscach, na przykad na szyi. pniej w rnych miejscach.

S P R Z T Kantar, duga lina, czaprak iub duy rcznik.

+ +
124 H 0 1 WICZE Z ZIEMI
Pocieraj szyj konia czaprakiem do
chwili, gdy spokojnie go zaakceptuje.
Nastpnie przejd do kolejnych kro
kw, zawsze pracujc nad jednym
miejscem lub ruchem, pki ko si nie
rozluni.
Zataczaj czaprakiem kola na jego szyi.
Zdejmuj czaprak i zakadaj go na szyj
konia.
Potrzsaj nim obok szyi.
Pukaj czaprakiem szyj konia.
Po czaprak na inn cz ciaa
i powtrz ca procedur.
Przywi konia do koniowizu
i potwrz cae wiczenie od pocztku.
0 CZYM N ALEV PAMITA 1
. ^.Ni-przerywaj tego, co robisz, pki ko si nie
rozluni. " - -'V. z ' ' " i \ : i
: ^ Za kadym, razem, kiedy ko si zrelaksuje, prze- . .
sta dziaa I nagrod go. / . .. .. . u
' * Nowe etapy moesz dodawa dopiero wtedy,
gdy ko si zrelaksuje i zaakceptuje odczul anie. y
.W.przypadku konia potrzebujcego duej liczby
powtrze, zaczynam od duego rcznika kpie-
- Iowego, poniewa jest wygodniejszy i lejszy ni
> ciki czaprak od sioda. ' ;
W ARIAN TY
Uyj haasliwej nylonowej kurtki, paszcz przeciw- .
\ deszczowego.!ub por,czo.-
. .. ^
.)^yUyjduego, plastikowego;w d t . j
^ Machaj tymi przedmiptmiuntensyyynie przed . ; :
1nad gow oraz reszt ciaa.konia. ' - . .
t;Uyj'piadeki. Z pacht brezentow o. wymia- ;
rach 2,5 x 2,5 m w djugi, wski rUlo i po j na;
>
grzbiecie konia. Rozwijaj.brezent fragmentami, o.
, a bdzie cay rozoony i owinity wok konia /U
i;' jak derka. cignij brezent, stojc z lewej strony :
.: konia. Nastpnie za go z'powrotem i zdejmij,
stojc z prawej strony konia. Powtrz, cigajc
brezent przez zad i przez gow. .
CZSTE PROBLEMY ;
Ko zaczyna si cpf,js^
. . Nie przestajc robi tego, co robisz, zmniejsz . i
intensywno swoich dziaa do poprzedniego i:
' 'poziomu, pki ko si nie rozluni. Jeli machae .z' -:.
.czaprakiem'przed gow konia, powtrz poprzedni ;, :
. krok; czyli na przykad.trzymanie czapraka ^ ^
., ; nieruchomo przed jego gow iub pukanie nim :
; w szyj. Powtrzenie poprzedniego kroku bez : .
ODCZULANIE < 125
 WICZENIE Z DUG LIN

43. KONTAKT Z CAYM CIAEM

JAK

1 Powtrz wiczenie 25: Zatrzymanie

i stanie w miejscu, s. BO.

2 Zdejmij pasek od spodni albo przesu

klamr na bok, eby nie wpijaa si
w grzbiet konia.
Krok 7

3 Prze dug lin przez zgicie lewej

rki. CEL Przyzwyczajenie konia do widoku czowieka
z obydwu jego bokw jednoczenie oraz
przyzwyczajenie do dotyku i ciaru osoby znajdujcej

4 Sta po lewej stronie konia.

si na jego grzbiecie, eby by bezpieczniejszy dojazdy
wierzchem.

EFEKT KOCOWY Ko ma zaakceptowa ciar

5 Uywajc w razie potrzeby stoka do

wsiadania, przechyl si przez grzbiet
konia.
czowieka, nie spinajc si ani nie ruszajc z miejsca.

M I E J S C E May wybieg.

S P R Z T Kantar, duga (ina, stoek do wsiadania.

6 Mw do niego i gaszcz praw stron

jego szyi lew rk, a jego biodro
i ebra praw.
+ + +

Podcignij si tak, aby lea przewie

7 szony przez grzbiet konia z brzuchem

na jego grzbiecie, a rkami i nogami
zwisajcymi po jego bokach.

126 > 101 WICZE Z ZIEMI

 O CZYM N A L E Y PAMITA

t Ubierz si w co, czego nie bdzie ci al, jeli si
ubrudzi i bdzie pokryte kosk sierci. \

nogi razem, aby atwiej d byo szybko zelizgn

si z konia. ... ... ^ ' ' ^

CZSTE P R O B L E M Y

wiczenia. .
Krok 9

Wr do wiczenia 13: Wau/ca^;5fb/,. 54. Popro.

:pomocnika, eby przytrzyma ci konia. . y .,

Powtrz cao z drugiej strony.

Wr na lew stron konia i powtrz

to wiczenie, lecz tym razem, gdy ju
przewiesisz si przez grzbiet konia,
przesu si tak, aby lea wzdu kr
gosupa konia, a nie w poprzek niego.
Twoje nogi bd wystaway poza zad
konia.

Pogaszcz konia po opatkach i kbie.

Obr si i zelizgnij po lewej stronie

konia.

Powtrz wiczenie, zsuwajc si

po prawym boku konia.

Powtrz, zelizgujc si po zadzie.

Krok 13

O D CZULAN IE
 WICZENIE NA UWIZI

JAK +

C EL Przyzwyczajenie przywizanego konia do tego, e

ludzie podchodz do niego od strony jego obszarw
Powtrz wiczenie 25: Zatrzymanie lepych, dziki czemu bdzie bezpieczniejszy w oginej

1 i stanie w miejscu, s. 80, na dugiej

linie z tob stojcym na wprost konia,
w jego obszarach lepych z kadej
obsudze, przy prowadzeniu z ziemi na dugich wodzach
i w przyczepie do przewozu koni.

strony i bezporednio za nim. E F E K T K O C O W Y Uwizany ko ma spokojnie

akceptowa to, e kto podchodzi do niego z rnych
stron, z dowoln prdkoci.
Przywi konia i podejd do niego od

2 strony wszystkich lepych obszarw,

zostawiajc na koniec zad.
M I E J S C E Z pocztku ogrodzony wybieg
z bezpiecznym miejscem do wizania konia, pniej ko
uwizany przy koniowizie lub na dwch uwizach.

3 Id normalnymi, miarowymi krokami.

S P R Z T Kantari uwi.

+ +

128 M O I WICZE Z ZIEMI

 O CYM N A L E Y PAMITA j

:. jeste i-e si-

\; Optknij;gp, eby;5i pWniejpoczuy:;: 1z;y yyy-;"

WARIANTY
. * Kiedy ju ko zaakceptuje spokojne podcho- y :
i.: dzenie, id wawym, nieregulamym krokiem, .,>;:
szurajc: nogami, a nastpnie pospiesznie, niemal
.biegnc . . y ';. y
1 . * Po zakoczeniu innych lekcji z czci powico- y.-;
. hej odczulaniu, moesz doda wiksze .wyzwania , ;
-yV;niosc rne rzczy - zaczynajc od czapraka ..: .
i przechodzc do powiewajcego na wietrze
paszcza przeciwdeszczowego- .

CZ S T E P R O B L E M Y
Ko panikuje i usiuje uciec. Bye zbyt szybki j to
. dosownie. Zwolnij i uspokj go. Jeii ie si czuje, o :
kiedy jest uwizany wr najpierw do wiczenia B ' ! : : ;
P5fon/e wm//5cu, s. 102, : i . ,
Ko jest tak rozluniony/ e zaczyna drzema,
kiedy jest uwizany. Cho to dobrze, zanim d o y -
. niego podejdziesz, musisz zwrci na siebie jego y... '
uwag, eby go nie wystraszy. ' : : ^

Obszary lepe konia znajduj si bezporednio przed i za

nim, a take bezporednio pod i nad jego gow.

ODCZULANIE : 129
 WICZENIE NA UWIZI

45. O SOBA PONAD KONIEM

C EL Przyzwyczajenie konia do tego, e czowiek

znajduje si ponad nim, eby mona byo go
Zaprowad konia na may wybieg. bezpiecznie czyci, stojc na podwyszeniu (zaplata

1 Zatrzymaj go i powtrz wiczenie 25:

Zatrzymanie i stanie w miejscu} s. 80,
grzyw, goli gow); aby by bezpieczniejszy przy
wsiadaniu na niego i podczas jazdy wierzchem.

E F E K T K O C O W Y Ko ma sta spokojnie, nie

Postaw stoek do wsiadania na konia, denerwujc si ani nie odsuwajc, podczas gdy czowiek

2 inny solidny stoek lub drewnian

skrzynk obok lewego boku konia na
wysokoci jego opatki.
stoi na podwyszeniu lub ogrodzeniu, przez co jego
ramiona znajduj si powyej gowy konia.

M I E J S C E Z pocztku may wybieg, pniej kade

bezpieczne miejsce do wizania konia.
Wejd na podwyszenie i sta ponad

3 koniem. Z pocztku tylko stj nieru

chomo, potem dodaj ruch i przemawia
nie do konia.
S P R Z T Kantar, duga lina i dugi uwi.

130 H O ! WICZE Z ZIEMI

Kiedy ko bdzie si czu swobodnie
z tob po jego lewej stronie, powtrz to O CZYM N A LEY PAMITA I
samo po prawej. Kiedy mwisz.co do kopia albo si ruszasz(\staraj .
. si nie robi adnych gestw ani teie uywa : :;
d-djj<br^enid; ^J U ^
Nastpnie zabierz konia do konio- :v>'-^wa ruch/ . . . . , . .
wizu, ustawiajc go prostopadle do
niego. '""7 WAR iANTY i
; j z KI feU u jUn ^Y d:n
moesz do tego doda dotykanie go, gaskanie;. ' .
Uwi go w bezpieczny sposb i przy v drapanie/Cignicie.za uszy, zczotkowanie ' . .
staw sobie stoek do wsiadania. grzywy i grzywki. ; . . : ' z;', ;
bifiai tubiiSnf o yUi?: ^' :\
nogami.konia,;a nastpnie za nimi. ' . : :
Wejd na stoek, z pocztku stj nieru '.ydfepprb^
chomo, a nastpnie dodaj ruch i prze ,N do ogrodzenia; na ktrym siedzisz, aby przygoto- .;
mawianie do konia. wa go do wiczenia.92: Podchodzenie do ogra- ' ;
dzeni, s. 234. : d .. , .. ^ /, . . ^ ;-

"^7 CZSTE P R O B L E M Y 77.7 3

Powtrz z prawej strony. : . Ko odsuwa si d ciebie); V\/r do wiczenia 25:
.::v/ Zt^ahleii
Ko unosi gow, stara si zmieni kt widzenia,
Ustaw konia rwnolegle do konio- eby zobaczy, co robisz. Upewnij go, e
wszystkojestw porzdku, gaszczc go i mwic .
wizu. Powtrz wiczenie z obydwu
_'; dobry konik'! Zmie lekko miejsce postawienia d
stron konia.
stoka,ebyznalaz| lekko przed lub za obszarem ;
y lepym, ' ^ . - ; . .. X

ODCZULANIE: 131
 WICZENIE Z DUG LIN

46. SZELESZCZCE PRZEDMIOTY

JAK
CEL Zmniejszenie strachu konia przed szeleszczcymi
i trzeszczcymi dwikami, ruchem i dziwnymi kszta

1 Powtrz wiczenie 42: Machanie cza

prakiem, s. 124, obejmujce pocieranie
konia czaprakiem i odczulanie go na
niego.
tami oraz dotykiem niezwykych przedmiotw na ciele,
aby ograniczy prawdopodobiestwo, e ko si czego
wystraszy podczas zabiegw pielgnacyjnych tub jazdy
wierzchem.

EFEKT KOCOWY Ko ma spokojnie akceptowa

2 Pozwl koniowi powcha worek.

dwik i wraenia wywoane przez dotykajce go
szeleszczce worki.

M I E J S C E Ogrodzony wybieg.

3 Potrzyj workiem opatk konia. S P R Z T Uwi i kantar.

R E K W I Z Y T Y Rne rodzaje papierowych

4 Kontynuuj do chwili, kiedy ko bdzie

rozluniony, a nastpnie przesta
i nagrod go.
i plastikowych workw.

132 M O I WICZE Z ZIEMI

5 Powtrz.
0 CZYM NALEY PAMITA
Plastikowa torebka ze skipu moe by upiorna /
1trudna do oceny wzrokowej dla konia. Nie

6 Przejd do innej czci ciaa i powtrz

ca procedur.
:y szczuj g ni i hiesirasz, pozwl mu si przeko-
. : nap c nie jest grona.-.. , ' . '

WARIANTY

7 Kiedy ju potare cae ciao konia

workiem, rozwi go, eby napeni si
powietrzem. :1
i za nim.

8 Delikatnie pukaj konia workiem,

zaczynajc od opatki i stopniowo prze
chodzc do innych partii ciaa.
: : bata; dotknij jg gowy, podbrzusza i ng. v;
> 7rh hilon 7wrka no naSzv 7wi notak. e ieden

9 Przy wi worek do koca bata

i powtrz sekwencj gaskania.
. cale ciao konia.

10 Nastpnie powtrz pukanie.

Kiedy ko pozna ludzki wiaty
bdzie spokojniejszy.

11 Kiedy ko jest zupenie rozluniony

podczas odczulania na wybiegu, wyko
naj to samo wiczenie w korytarzu
stajennym.

12 Powtrz lekcj z uwizanym koniem.

ODCZULANIE: 133
 WICZENIE Z DUG LIN

47. BUTELKI ZE SPRYSKIW ACZEM

JAK + 4>

C EL Przyzwyczajenie konia do dwiku i odczucia

wywoanego przez pryskanie pynem po caym
i Za koniowi kantar i dug lin, jego ciele, eby by bezpieczniejszy podczas kpieli,
Powtrz wiczenie 25: Zatrzymanie spryskiwania pynem odstraszajcym owady, lekami
i stanie w miejscu, s. 80. i produktami pielgnacyjnymi.

E F E K T K O C O W Y Ko ma sta spokojnie i nie

Za pomoc butelki ze spryskiwaczem rusza si, gdy ty spryskujesz rne czci jego ciaa

2 rozpyl wod w pobliu konia. Nie celuj

bezporednio na niego.
pynem w spreju.

M I E J S C E Stajnia iub ogrodzony wybieg,

Rb to wok caego konia, nie pryska- S P R Z T Uwi i kantar.

3 jc na niego.
R E K W I Z Y T Y Butelki ze spryskiwaczami napenione
wod.
Kiedy ju bdzie czu si swobodnie na

4 widok i odgos pryskania, spryskaj jego

opatk.
+ +

134 M O I WICZE Z ZIEMI

 Nie przerywaj spryskiwania tego miej
sca, pki ko si nie rozluni. Kiedy
tak si stanie, przesta spryskiwa
i nagrod go.
Przejd do innej czci ciaa. Przyzwy
czaj konia do spryskiwania caego jego
ciaa:
ng,
klatki piersiowej,
# zadu,
4 wymion,
sromu,
# odbytu,
spodniej strony rzepa ogona,
# gowy, ale osaniajc oczy, nozdrza
i uszy rk.
Kiedy ko ju przyzwyczai si do spry
skiwania, gdy jest trzymany na dugiej
linie, powtrz to wiczenie, gdy bdzie
uwizany.
O CZYM N A LEY PAM IITA j
:;'^+^st3wio^wizenje na
. N! pryskaj bszppirednlbna pykkohia:-1 /
CZ|STE PROBLEMY j
'a Uai >1 ir r i i 1^137 A tt Q(J ^ ;
.--U r.
jest jedynym nemezis twojego konia/uwi go
i zacznij daleko od niego, najpierw za pomoc .//
niego, czekajc,a zaakceptuje jego obecno, ..
.; 'zanim zbliysz si do niego ponownie. Kiedy.
.; ko zaakceptuje w, wr do lekcji z butelk z e . . : '
. .spryskiwaczem. ... Cy
Bdzie ci wygodniej, jeii z pocztku uyjesz
wa do podlewania z kocwk umoliwiajc
odcinanie dopywu wody (patrz: wiczenie 48:
Mycie wod z wa, s. 136). Dziki temu te nie
zabraknie ci wody.
ODCZULANIEM 135
 WICZENIE NA UWIZI

48. MYCIE W OD Z W A

JAK
CEL Przyzwyczajenie konia do dwiku i odczucia
wywoanego przez wod tryskajc z wa
Za koniowi kantar i przywi go na ogrodowego, zmoczenia caego ciaa i tego, e woda
dwch uwizach. kapie mu pod brzuchem, eby by bezpieczniejszy
podczas kpieli,

Wcz ciep wod, uywajc EFEKT KOCOWY Ko ma sta spokojnie i nie

wa z kocwk nastawion na denerwowa si ani nie porusza, podczas gdy ty
zamgawianie. polewasz go wod z wa ogrodowego.

M I E J S C E Miejsce do mycia konia z moliwoci

Pryskaj ziemi obok konia, a si do przypicia go na dwch uwizach ub jakiekolwiek
tego przyzwyczai. miejsce na wolnym powietrzu z gumowym albo
betonowym podoem,

Nastpnie wybierz najmniej wraliwe SP R Z T Kantar.

miejsce na ciele konia (zazwyczaj jest
nim opatka, ale sam bdziesz wiedzia R E K W IZ Y T Y W podczony do ujcia ciepej wody,
najlepiej na podstawie poprzednich zakoczony kocwk spryskujc.
wicze) i zacznij go zmacza.

136 M O I WICZE Z ZIEM)

J
Kiedy ko bdzie rozluniony podczas
spryskiwania opatki mg ze spryski-
wacza, naprzemiennie wyczaj i w
czaj wod.
Nastpnie przejd do innej czci ciaa
albo zmie ustawienie kocwki spry
skujcej na prysznic.
Zmieniaj miejsce spryskiwania i jego
intensywno, a mona bdzie zmo
czy caego konia od potylicy do ogona
i kopyt, nie wywoujc u niego strachu.
O C Z Y M N A L E Y P A M IJ T A
jelis t r p h i . ^ -.znifn^ tpjsiajes^i ^ry-.;
.7;,szamport, atwiej ci bdzie pniej go dokadnie .
spuka o ^
:'Uwaaj, eby woda (i szampon) nie dostay si do ;
, uszu i oczu konia; kpanie gowy moe sta si :
. duym problemem, jeli ko mia ze dowiadcz- m.
, ; nia, w tych wraliwychmijscah.7/-: .;;
W y :
: t Uyj ogrodowego pistoletu zraszajcego z r- y ; i;,;
'{. nymi rodzajami strumienia wody .o d delikatnej / y .
V.-'mgieki do silnego strumienia. Dziki temu stop-
niowo przyzwyczaisz konia do dotyku i dwiku
WA R S A N T Y
Wycinij mokr gbk midzy.usami konia, eby .
zmoczy jego gow.'Podgumowanymi.rkawi- ..
;;i cam pocieraj mokr gow konia, jego szczki i uszy. 7-
Spucz mu gow, Wyciskajc wod z gbki midzy 7
uszami. Po tym, jak ko kilka razy zosta w ten sposb ki
i. wykpany, moesz przej do mgieki ze zraszacza,
. uwaajc/eby osoni uszy/oczy i nozdrza, przed
i bezporednim strumieniem wody. !j ; . ;i
j-: 7
CZ S T E P R O B L E M Y
Ko usiuje kopa kiedy woda kapie mu
z brzucha. Musi si do tego przyzwyczai. Zmocz .7
konia i daj mu wyschn na socu. Powtrz
wiczenie. - j ' y \ .v . 77-.-.7;.7
Ko wciska ogon midzy nogi i przysiada na
tylnych nogach, kiedy woda trafia do jego
odbytu. Sprawd, czy woda ma temperatur ciaa,
ni jest zbyt zimna ani za gorca. Wr do wiczenia 7
7.
39:Duefz7/V?g, s. 118. ' : . 7 .y )
ODCZULANIE" 137
 WICZENIE W RKU

49. NAGY RUCH

JAK
Rozgrzej konia za pomoc kilku wicze w rku.
Powtrz je z prawej strony konia.
T O R B A NA Z A K U P Y
CEL. Przyzwyczajenie konia do nagych zdarze
i zaskakujcego pojawienia si zwykych oraz niezwykych
przedmiotw, eby by bezpieczniejszy w obsudze
i podczas jazdy wierzchem.
E F E K T K O C O W Y Ko ma i rwno na dugiej
linie, nie zwalnia, nie przyspiesza ani nie zatrzymywa
si, kiedy wycigniesz z kieszeni plastikow torebk,

1 Idc z koniem, wycignij plastikow

torebk na zakupy z kieszeni i przytrzy
maj j w lewej doni; nie zatrzymuj si.
upucisz kapelusz, otworzysz parasol albo przejdziesz
obok haaliwych dzieci.

M I E J S C E Ujedalnia.

Trzymaj torebk przed sob, cay czas S P R Z T Kantar i duga lina.

idc, a nastpnie umie j obok szyi
konia. R E K W I Z Y T Y Rne przedmioty, takie jak kapelusz,
plastikowa torebka, parasol.

138 M O I WICZE Z ZIEMI

 o W torebk do kieszeni i powta
J rzaj cae wiczenie, a ko przesta WARIANTY
nie reagowa na nage pojawienie si Patrz: cz 6; Praca z przeszkodami, s. >06, gdzie ;
torebki.
ria^ dziei;:jbjc0i3^vi1 M^

CZSTE P R O B L E M Y
SPADAJCY KAPELUSZ Ko boi si i stara si Wyrwa. Powtrz

1
. wjtnjejscu, a d
Idc z koniem, zrzu kapelusz z gowy, ' Id wzdu o g r o d z e n i a ' " 1' 1'
eby spad za ciebie. 'opanwa. konia.

2 Zawr i podejd z koniem do kapelu

sza, podnie go i za na gow.

Powtrz wiczenie, zrzucajc kapelusz

i na lewo, przez grzbiet konia na prawo
i przed siebie.

Utrzymaj ciekawokoniayjego ch
PARASOL do nauki, dobre nastawienie
i ducha. W kocu to te cechy

1 We zamknity parasol z ogrodzenia

ujedalni.
tak bardzo nas w koniachpocigaj.

2 Powiedz stj (w razie koniecznoci

powtrz wiczenie 13: Nauka stj,
s. 54).

3 Otwrz parasol z dala od konia,

zamknij go i otwrz ponownie.

Otwrz parasol, idc z koniem.

ODCZULANIE < 139

 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

50. STOJ

Krok 6

JAK

Podnie siodo z ziemi, eby ko mg

je obejrze i powcha.

Zawi pulisko po prawej stronie, Krok 8

poprgi i napiernik tak, aby znajdo-
way si na siedzisku sioda ub byy
zawinite wok jego roka, a nie
zwisay. CEL Przyzwyczajenie konia do siodania, dotyku
i nacisku sioda, strzemion, poprgu, eby mona byo
go bezpiecznie osioda
Unie siodo i umie je na grzbiecie
konia. Nie wrzucaj go na niego ani nie EFEKT KOCOWY Ko ma zaakceptowa siodanie
pozwl mu ciko opa na grzbiet w kadym miejscu, nie poruszajc si.
konia.
M I E J S C E May wybieg iub roundpen, potem przy

4 Zdejmij siodo, a nastpnie kilkukrot

nie za je ponownie, a bdziesz czu,
koniowizie lub na dwch uwizach.

S P R Z T Kantar, uwi, duga lina iub dwa uwizy,

e ko je zaakceptowa. czaprak i siodo {tu uywamy sioda westernowego;
dostosuj poszczeglne kroki, jeli uywasz sioda
angielskiego).

Po czaprak na grzbiecie konia.

140 M O I WICZE Z ZIEMI

 Umie siodo na czapraku i u go

6 pod terlic sioda. O CZYM N A LEY PAM IfTA

kjesliknjst szczeglni e pochliwy, powtrz wi-
;: zela na odczulanie z uyciem czapraka, kurtki,
j

Przejd na praw stron i opu strze 1 lin i workw. ': ,

7 mi, napiernik i poprgi. ^Rozwa przyzwyczaj cnie konia do chodzenia .k

w pasie do lonowania lub.podkadce dojazdy
na oklep, a pniej vv siodle. '
. '
; ,:
Zapnij paski w nastpujcej kolej

8 noci (przy rozsiodaniu rozpinaj

je w odwrotnej kolejnoci): przedni
poprg, napiernik, tylny poprg.
WARIANTY
Siodaj konia w rnych miejscach - w korytarzu, ; '.
stajennym, na pastwisku/napodjedzie. ;
.]

kZostawstrzemionaj poprg i zwisajce z sioda; :

kiedy zakadasz-je na konia. Uwaaj tylko, eby ;k
Poruszaj siodem z boku na bok, eby . nie uderzy nimi konia/ kiedy zakadasz mu ; ,

9 dobrze si uoyo. Podcignij ponow

nie przedni poprg.
siodo. Bdziesz musia unie siodo wyej, aby
prawe strzemi przeszo nad grzbietem konia.

CZYSTE P R O B L E M Y
.. :

Ii 1 Pochwal konia i pozwl mu posta
1 chwil, zanim sprawdzisz przedni
poprg i ewentualnie podcigniesz go
jeszcze raz.
I i Rozsiodaj konia i powtrz kilka razy,
I a ko bdzie to spokojnie akceptowa.
j
Ko odsuwa si/ kiedy podnosisz siodo. Popro ,.
- drug osob, eby stana po prawej stronie konia, y k
..; aby si nie rusza.. . ' ; ; .k k -
Ko rusza si, kiedy siodo lduje na jego
;grzbiecie. By moe nie kontrolujesz sioda, kiedy :
; je podnosisz. Unie je wysoko i delikatnie po na >-kok
grzbiecie konia. ... ; , ;
Ko kadzie uszy po sobie, odwraca si i prbuje
ci ugry, kiedy podcigasz poprg. Konie
zachowuj si w ten sposb, jeli podciga si im
poprg zbyt mocno i zbyt szybko. Jeli od pocztku z.; _
. stosujesz stopniowe, podejcie, zapobiegniesz temu k i :
problemowi. Aby sobie poradzi zJU istniejcym ';
. problemem, siodaj konia uwizanego na dwch
:V
uwizach, popro pomocnika o przytrzymanie
konia albo wicz siodanie i rzsiodanie bez podci-
. gania poprgu, eby ko nie mg si spodziewa,
kiedy podcigniesz mu poprg. k ; :y.

Kiedy podcigaszpoprg po razpierwszy, sprawd, czyjest dostatecz

nie mocno podpity, eby siodo si nie przekrcio, gdyby ko zacz
bryka

ODCZULANIE 'i 141

 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

51. ODCZUCIA W YW O YW A N E PRZEZ SIODO

C EL Przyzwyczajenie konia do widokw, dwikw,

nacisku i ruchu zwizanego z poruszaniem si z siodem
na grzbiecie, eby by bezpieczny w obsudze i podczas
jazdy wierzchem.

E F E K T K O C O W Y Ko ma dawa si spokojnie
prowadzi i lonowa z siodem na grzbiecie.

M I E J S C E Ujedalnia ub lonownik.

S P R Z T Czaprak, siodo, kantar, uwi i iona.

Krok 2

W STJ S STEPIE

1 Za koniowi kantar i siodo.

6 Sta przy boku konia, zap za roek
sioda i podskakuj.

Stojc na wysokoci poprgu, machaj

i stukaj puliskami.
7 Poprowad konia naprzd w rku
w stpie lub odelij go na uwizie
w stpie, eby oceni jego reakcje.

3 Klepnij doni siedzisko. 8 Idc obok konia, machaj strzemieniem

znajdujcym si od twojej strony.

4 Pocignij napiernik do tyu. 9 Zegnij szyj konia w swoj stron, id

dalej po kole i nie przerywaj machania.

5 Pocignij tylny poprg do gry. 10 Odelij konia na 4,5-metrowej linie

w stpie.

142 M O I WICZE Z ZIEMI

11
I i ...
Zawr i pjd w przeciwn stron.
UWAGA

na docignicie poprgu, inne mog zacz

' . podskakiwa i wierzga, .gdy tylko zrobi pierw-.
szy krok z siodem, na grzbici. Pki nie poznasz
W KUSIE I GALOPIE

Kiedy ju ko czuje si swobodnie,

1 idc stpem z siodem na grzbiecie,

popro go o jedno kko kusa.
'zsiodem. ' :'
...........
\
jna

Zatrzymaj konia, wykonaj zwrot WARIANTY

2 i popro o drugie kko kusa.

nie na lonownikuJ wol tern sposb, poniewa :

Zatrzymaj konia. Za mu lon.

3 Popro o kko galopu w kad stron.

CZSTE P R O B L E M Y
Ustaw przeszkod o wysokoci 46 cm

4 przy cianie ujedalni, opierajc jeden

koniec drga o doln erd ogrodzenia,
a drug kadc na beli somy. -i skaka coraz wyej'; Wylij go naprzd, eby
musia si rusza ;; \

Wylij konia kusem i galopem na prze-

wp szkod w obie strony. Wiele koni, kt
rym siodo nie przeszkadza, kiedy id
po paskim terenie, nagle boi si, gdy
maj skoczy przez ma przeszkod.
Powtarzaj do chwili, a ko spokojnie
bdzie reagowa na siodo.

Niektrzy dawni ujedacze koni po prostu

wrzucali siodo na grzbiet zwierzcia i pozwalali
mu wierzga, a byo zbyt zmczone, eby
stawia opr. Stopniowe wprowadzanie
sioda minimalizuje ryzyko wierzgania, tworzy
pozytywn wi midzy koniem i czowiekiem
i pomaga wyszkoli bardziej godnego zaufania
i bezpieczniejszego w obsudze wierzchowca.

ODCZULANIE; 143
 WICZENIE W RKU

52. ZAKADANIE O GO W IA

JAK

1 Za koniowi kantar i ustaw go tak,

aby stat rwno na czterech nogach.

2 Zdejmij kantar i zapnij go na szyi

konia.
Krok 4

3 Prze uwi przez lewe rami, eby

mg w razie potrzeby go schwyci.
# + +

Trzymajc pasek potyliczny praw C EL Nauczenie konia, eby poddawa si zakadaniu

rk, a wdzido lew, unie praw ogowia i przyjmowa wdzido.
rk tak, aby twoje przedrami znala
zo si midzy uszami konia. E E E K T K O C O W Y Ko ma sta spokojnie
i zaakceptowa ogowie, nie ruszajc gow.

5 Unie ogowie, nie uderzajc nim

w oczy ani w zby zwierzcia.
M I E J S C E Zamknity teren, na przykad boks stajenny,
wybieg lub miejsce do czyszczenia konia w stajni.

S P R Z T Kantar z uwizem, ogowie wdzidowe

6 W lewy kciuk w kcik warg konia,

za jego zbami, przez co ko otworzy
pysk.
z naczkiem bez wodzy,

4
144 M O I WICZE Z ZIEMI
 Krok 8 Krok 9

Unie ogowie praw rk, tak eby

mg uoy wdzido za zbami konia.

W ARIANTY

8 Kiedy ju wdzido znajdzie si na wa

ciwym miejscu, prze pasek poty
liczny przez prawe, a nastpnie przez
noe nie bdziesz nr
kantara na szyi konia, eby nie ruszy, kiedy zaka-

lewe ucho.
.bdzie wiedzia, czego si spodziewa, i:ufnie, :
bdzie sta w miejscu ... .. .' ..

9 Zapnij podgardle. CZYSTE P R O B L E M Y

Ko denerwuj e si. Wr do wiczenia 5: Dotykanie
gowy, s: 36 oraz wiczenia 9; Ustpowanie cxi

10 Sprawd dopasowanie ogowia,

ustawiajc wdzido rwno w pysku
konia i pilnujc, by pasek potyliczny
nacisku napotylicy-opuszczanie gowy; s. 46.

lea centralnie.
./
>-gowy, kiedy.bdzie si rusza. -

O D CZULAN IE 145

!
 WICZENIE W RKU

53. ZD EJM O W AN IE OGOW IA

JAK

I Za koniowi ogowie i ustaw go tak,

1 aby sta rwno na czterech nogach.

2immm Zapnij kantar na szyi konia.

Prze uwi przez lewe rami, eby

3 mg w razie koniecznoci szybko go

zapa.

Odepnij podgardle. + +

C E L Przyzwyczajenie konia do zdejmowania ogowia,

Signij nad gow konia, eby mg tak eby otwiera pysk i wypuszcza wdzido.

5 zapa pasek potyliczny praw rk.

E F E K T K O C O W Y Ko ma sta spokojnie podczas
zdejmowania ogowia, nie ruszajc gow, eby szybko
Przesu pasek potyliczny do przodu, si go pozby.

6
PffimgTOT
zdejmij go z prawego, a nastpnie
lewego ucha konia. M I E J S C E Zamknity teren, na przykad boks stajenny,
wybieg lub miejsce do czyszczenia konia w stajni.

/ Po przeoeniu paska potylicznego S P R Z T Kantar z uwizem, ogowie wdzidowe

/ przez uszy konia, zatrzymaj si i przy z naczkiem bez wodzy,
trzymaj go przez kilka sekund na
wysokoci grzywki konia. # ^ +

146 >101 WICZE Z ZIEMI

 c z s t e "p r o b l e m y

lub siekacze konia;.. '

// \

Krok 9

Opu ogowie, eby wdzido pod

wasnym ciarem wysuno si
z pyska konia.

Powoli opu pasek potyliczny, eby

wdzido wysuno si poza wargi
konia. Zatrzymaj si.
Kroki 10 i 11

Zabierz ogowie i przewie je przez

swoje rami,

Za koniowi kantar.

O D CZULAN IE
 WICZENIE W RKU

54. ODPOWIADANIE NA NACISK WDZIDA

Odpowiadanie na nacisk wdzidfa jest kontynua

cj ustpowania, aie stanowi take odczula
nie, poniewa wdzidtojest przedmiotem, ktry
wywouje u konia wrodzony strach.

JAK

C EL Zaakceptowanie przez konta wdzida w pysku.

1 Najpierw powtrz wiczenie 15: Zgi

cie boczne, s. 58.
Odpowiadanie na nacisk wdzida z prawej, lewej strony
i do tyu, aby mona byo atwo nim kierowa podczas
pracy na dugich wodzach i jazdy wierzchem.

Za koniowi ogowie z wodzami przy E F E K T K O C O W Y Ko ma ustpowa w uchwie

mocowanymi do wdzida. od nacisku obydwu wodzy oraz skrca gow na
obydwie strony tak daleko, jak chcesz, jednoczenie
trzymajc gow w pionie.

3 Stojc obok gowy konia po jego lewej

stronie, pocignij lekko za lew wodz
w swoj stron, rwnolegle do ziemi.
M I E J S C E Z pocztku may, ogrodzony wybieg.

S P R Z T Kantar i uwi, ogowie wdzidowe

z wodzami.

4 Utrzymuj napicie, a ko cho odro

bin ustpi.

148 n o i WICZE Z ZIEMI

Natychmiast przesta dziaa wodzami
i nagrod konia.
Przy ponownie nacisk, aby poprosi
0 szybsz reakcj.
Powtrz to wiczenie z prawej strony
z praw wodz.
Cofnij si na wysoko rodka szyi
1powtrz cae wiczenie z obydwu
stron.
Cofnij si, eby stan na wysokoci
poprgu i popro o zgicie o 10 stopni.
Zwikszaj je, a osigniesz zgicie o co
najmniej 90 stopni. Zrb to z obydwu
stron.
Stojc obok gowy konia po jego lewej
stronie, we obydwie wodze w praw
rk i lekko przesu je do tyu. Kiedy
tylko uchwa konia przesunie si do
tyu, pu wodze, nawet jeli ko otwo
rzy pysk. Powtarzaj do chwili, gdy ko
bez oporu ustpuje w uchwie, nieza
lenie od tego, po ktrej stronie jeste.
O ' Y M N A L eJ y 'P A M j l J T / ^ ^ j
j k o n uj :tbwicenie; kadym ta i
; : pracujesz ze swoim koniem,'stopniowo zwiksza- /
' . jc jego gitko i reakcje. \ , / .. . . .
- ^ Zwrpwag na pionowe ustawienie gowy,
kiedy.kon j skrca. Podczas skrcania gowy ; '
ZzkUlbjpo^inim %ietp^ c qs qf 0i ]
Chcemy, eby zgina szyj wpotyijcy i za gana-
.szami i trzyma! giow prosto, a ni przekrzy-
' wion;,Uyj nacisku kantar, eby Wzmocni; ;
. i sygnay dawane wdzidem i pomc koniowi .
; zrozumie, e ma trzyma gow prosto. . .
WARIANTY
V -Kiedy,ko czuje si komfortowo;'/ siodem lub ;;;;
,pasem do lnowhia;- moesz przeoy wodze , i
przez roek sioda lub kko pasa do tanowania,; - ;
.; . eby prosi o /gicie, z pozycji, ktrej pniej , . /
. '; bdziesz uywa podczas jazdy wierzchem. , :
j te e s u n wodze w stron kbu, jak poka/ao na .
: /. rysunku na poprzedniej stronie, i ..
CZSTE P R O B L E M Y
Ko usztywnia si i nie chce ruszy igow ani
.:;
; szyj. Uyj nacisku kantara; zeby przypomnie mu, .
p o co ci chodzi; Nie. puszczaj nacisku, pki ko nie .
. ustpi, bo inaczej nauczysz go zego zachowania. ::,
'/ Bd cierpliwy. W naturze konia ly opieranie si Zj j
mocnemu, staiemu naciskowi. Kiedy zmieni si
..;. rjeg skpjreniak;^^3tkoz^ -W ;yp" y v
Ko adnie zgina szyj w lewo, ale jest sztywny
; na prawo. Czsto zdarza si, ze ko jest gitki na 1
:; jedn stron, a sztywny na drug. Bdziesz musia.
; powici nieco wicej czasu na Sztywn stron. y.
. v."' Z upiywem czasu i dziki dalszym wiczeniom z ;
y lej ksiki, ko moe sta; si rwnomiernie
wygimnastykowany. ; . . :
ODCZULANIE - 149
 WICZENIE W RKU
JAK
1 Sta po lewej stronie konia, na wyso
koci rodka jego szyi.
2
Trzymaj wodze praw rk w odlego
ci 20-25 cm od wdzida, wsuwajc
palec wskazujcy midzy wodze.
3 Trzymaj reszt wodzy w lewej rce.
150 M O I WICZE Z ZIEMI
^ #
C E L Przejcie z prowadzenia na uwizie do
prowadzenia za wodze jako przygotowanie do pracy na
dugich wodzach i jazdy wierzchem.
E F E K T K O C O W Y Ko ma si da atwo prowadzi
za wodze, nie wykazujc oporu lub unikania ruchu.
M I E J S C E Wszdzie, gdzie prowadzisz konia z zaoo
nym ogowiem, aie zaczynajc na ogrodzonym terenie.
S P R Z T Ogowie wdzidowe z wodzami.
+
4 Kiedy idziesz prosto przed siebie,
wodze powinny by do lune i nie
powinno by kontaktu na wdzidle.
W ARIANTY

gfflBSB
poa&h Aby skrci w lewo, chwy lew
wodz kciukiem i palcem wskazuj
cym i otwrz reszt doni, eby praw a
wodza przesuwaa ci si midzy pal Daj koniowijakie zajcie,cel.
cami, ale nie wypada z rki.

Przesu rk w lewo, eby poprosi

skrt.

Aby skrci w prawo, pu kciuk

i palec wskazujcy na lewej wodzy. Za
pomoc palca wskazujcego i reszty
doni przesu praw wodz w prawo.

ODCZULANIE 151
 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

56. OBRT NA ZEWNTRZ NA WDZIDLE

JAK

1 Stojc po lewej stronie konia, przypnij

dug lin do lewego kka wdzida.
Krok 4

Powiedz stj i podejd do zadu konia

z lewej strony.
C EL Nauczenie konia ustpowania od nacisku wdzida
jako przygotowanie do pracy z ziemi na dugich

3 Lekko pocignij za lin, co powinno

spowodowa, e ko obrci si gow
do ciebie. Zrb to kilka razy, a nastp
wodzach, aby wygina si rwnomiernie od gowy do
ogona.

nie powtrz to wiczenie po prawej E F E KT KO CO W Y Ko ma ustpowa od nacisku

stronie. wdzida na duszej linie.

M I E J S C E Ujedalnia lub ionownik.

Stojc po lewej stronie konia, przyp
nij lin do lewego kka wdzida S P R Z T Ogowie wdzidowe bez wodzy, kantar (pod
i prze lin przez jego gow i szyj, ogowiem) i duga lina.
tak aby znalaza si po prawej stronie
jego ciaa i wychodzia za jego prawym + +
udem. Powiedz stj i przejd do jego
zadu po lewej stronie.

152 H 0 1 WICZE Z ZIEMI

 O CZYM NALEY" PAMITA

na obydwie strony i obraca spokojnym, rwnym

i ruchem, nie stawiajc; o p o r u j koni .
y. pocztku bdzie unosia gow i bdzie'sztyw
niejsza na jedn stron, za to w drug bdzie j
opuszcza i mocniej si wygina Jeli na tym . .'

na tym praca na dugich wodzach z ziemi I jazda

: wierzchem;'. . b .

CZ S T E P R O B L E M Y
to jest ssyWn^ iie cHce;si w ygihk^^;ci0ii
wiczenia 26: Obrt nozewnqtrzX_S2^:

Krok 5 Naucz podstaw, upewnij si,

e s dobrze przyswojone,
a nastpnie dodawaj warianty.

5 Nastpnie delikatnie zbierz lin, co

powinno sprawi, e ko obrci si
w prawo. UWAGA: Ty nie powiniene
si rusza z miejsca podczas caego
cwiczema.

6 Kiedy ko stoi pyskiem do ciebie, lina

nie powinna by napita. Powiedz
stj i nagrod go pogaskaniem
i pochwal dobry konik.

eb

Powtrz wiczenie z prawej strony.

ODCZULANIE < 153

 WICZENIE Z DUGIMI WODZAMI

57. PRZYGOTOWANIE DO PRACY NA DUGICH WODZACH

JAK

ODCZULANIE
ZJ E D N A L I N A _________ _

Popro o pomoc drug osob, ka

1 koniowi sta w miejscu na uwizie lub

dugiej linie.
Treneridzie za koniemjak rolnikza pugiem.

Powtrz wiczenia odczulajce z lu

2 nymi dugimi wodzami na szyi konia,

grzbiecie, zadzie, pod brzuchem, na
klatce piersiowej, wok wszystkich
ng, za tylnymi nogami i wzdu bokw. & + +

C EL Przyzwyczajenie konia do dugich wodzy,

Przy wi jedn lin do strzemienia,
kka pasa do lonowania, napiernika
lub innej trwale przymocowanej czci
sioda bd pasa do lonowania.
Z tego punktu zakotwiczenia przecigaj
spoczywajcych na jego grzbiecie i bokach oraz
ustawienia trenera w obszarach lepych.
E F E K T K O C O W Y Ko ma sta spokojnie, nie
poruszajc nogami, podczas gdy ty przesuwasz liny po
caym jego ciele, stojc w rnych miejscach.

4 lin po rnych czciach ciaa konia,

wywierajc na nie wzrastajcy nacisk.
M I E J S C E Ujedalnia lub tonownik.

S P R Z T Kantar, uwi, ogowie wdzidowe, siodo

albo pas do lonowania, dugie wodze.
Jeli ko si poruszy, przyprowad go

5 do pozycji wyjciowej i popro o stanie

w miejscu.
+ +

Kontynuuj, a ko bdzie stal

6 zrelaksowany.

154 U 01 WICZE Z ZIEMI

PRACA Zsu praw lin po prawym boku
Z D W I E M A LINAMI
4 konia.

Sta za koniem, poza zasigiem jego

1
Przymocuj liny do kantara, jakby
chcia ora koniem. Jeli uywasz: 5 kopyt, aby przyzwyczai go do two
jej obecnoci i lin dotykajcych jego
bokw.
4 pasa do lonowania - przewlecz liny
przez najnisze kka;
4 uprzy - przewlecz liny przez boczne Przejd na praw stron i powtrz kroki
kka; 4 i 5.
4 sioda angielskiego - opu strze
miona i zcz je paskiem pod brzu
chem konia; przewlecz liny przez
strzemiona;
4 sioda westernowego - zcz strze
miona i przewlecz przez nie liny.
0 C Z Y M N A L E Y P A M I T A ' ']
..^Wraeujkasystenfe mie drug .
: :, osob; stojc w znajomym dla konia miejscu, ;
Po lin biegnc z prawej strony v aby moga trzyma gow konia i powstrzyma .

2 konia na jego grzbiecie, aby mg

trzyma obydwie liny, stojc po lewej
stronie.
'
go przed ruszaniem si gdy on przyzwyczaja
; . '. si do dugich lin. Pracuj z osob spokojn -
1dowiadczon, ktra bdzie suchaa twoich
polece.
'
; ;;;/

' .

W ARIAN TY
Przesu si w stron zadu konia

3 (w tym momencie popro pomocnika,

eby przytrzyma ci konia albo te ode-
pnij uwi i dziaaj dalej samodzielnie).
Przypnij liny do kek wdzida.

CZSTE PROBLEM Y

Ko chce si odwrci i stan do ciebie

... ;J przodem. Tonaturlnponiyyawikszacz '
. waszego dotychczasowego szkolenia z ziemi .i
. . odbywaa si w poiu widzenia.konia. Powtrz w . .:
wiczenie 25: Zatrzymanie i stanie w miejscu, s. 80, c ;
spdzajc wicej "czasu w obszarach lepych konia. . " .
Ko boi si, uskakuje na bok lub ucieka. Wr do
V wiczenia 38: Soloz lin, s. 116 i wiczenia 39; Duet
" //,s. 118. .

Jeli uywasz sioda, podcignij strzemiona do gry albo zwi

je pod brzuchem konia lin lub paskiem.

ODCZULANIE -i 155
 WICZENIE NA UWIZI

58. NIEZWYKE ZDARZENIA

JAK
Ustaw konia w wygodnej pozycji przy koniowizie.

ZAMIATANIE
C EL Przyzwyczajenie konia do nagych ruchw
i niezwykych zapachw, aby by bezpieczniejszy
w obsudze i podczas czyszczenia.

1 Zamie podoe obok konia szczotk. E F E K T K O C O W Y Ko ma sta nieruchomo,

Kontynuuj, a bdziesz mg sign
pod brzuchem konia na drug stron,
gdzie bdzie mg zobaczy szczotk
drugim okiem.
podczas gdy ty upuszczasz albo cigniesz rne
przedmioty i wystawiasz go na dziaanie niezwykych
zapachw.
M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce dowizania konia,
S P R Z T Kantar i dugi uwi, szczotka do zamiatania,
koc, szczotka, plastikowa butelka, torebka, mae wiadro

3 Po na ziemi jaki przedmiot, na przy

kad szmat lub szczotk do czyszczenia
konia, i przycignij go pod brzuchem
z wod, w ogrodowy, przeduacz elektryczny,
pachnce przedmioty.

konia do siebie za pomoc szczotki.

156 - 101 WICZE Z ZIEMI

UPUSZCZANIE
P N Y C H R Z E C Z Y ______
Sta obok konia, jakby chcia go wyczyci i upu
szczotk, plastikow butelk lub torebk. Napenij
mae, gumowe wiaderko do poowy wod i upu
je tu obok konia.
CIGNIECIE RZECZY
We 15-metrowy przeduacz elektryczny albo
kawaek wa ogrodniczego i cignij go przed,
obok i za koniem, dotykajc jego ng.
NIEZWYKE ZAPACHY
Przyno do koniowizu pachnce przedmioty, jakie
ko mgby napotka, i uwalniaj z nich zapach.
Moesz wyprbowa perfumy, izopropanol, maci,
sprej n a muchy, dezodorant w spreju, rop lub
benzyn, rne rodzaje jedzenia i napojw - lista
takich przedmiotw jest nieskoczona.
O CZYM N A L E Y PAMITA
:;"* Uyj wyobrani - na im wicej czynnikw go -- .V
'.wystawisz, tym.bardziej stanie si zrwnowaony. -/
.;>Nie prbuj wystraszy kopia -chodzi wanie , /. j
oto.ebygoNii" wystraszy. Jeli traktujesz te
przedmioty zwyczajnie i spokojnie, pomoesz mu ;
je zaakceptowa . , " , -
W ARIAN TY
Wprowadzaj niezwyke przedmioty lub/darzenia,. ..
' kiedy ko jest uwizany. Rb to jednak dopiero .
wtedy, kiedy opanuje wiczenie S3yWyzwar)id:. ' '
wzrokowe, s. 216 oraz wiczenie 85: Podanie, . .
s. 220, pr/y ktrych mona poprosi o pomoc ' j /
dzieci i wykonywa niezwyke czynnoci, y.y wyy;;
CZYSTE PROBLEM Y
Ko szarpie si lub okazuje Inne oznaki zdenerwo-
; wania. Zacznij pracowa z przedmiotami z wikszej -i : ,
> odlegoci i zaproponuj wiele powtrze, zanim si -
do niego przybliysz.; . .
ODCZULANIE' 157
 WICZENIE NA UWIZI

59. STRZYENIE I ODKURZANIE

JAK
C EL Przyzwyczajenie konia do dwiku i dotyku
urzdze mechanicznych, eby mona byo go strzyc,

1 Ustaw konia w miejscu do wizania.

czyci specjalnym odkurzaczem i bezpiecznie na nim
jedzi w pobliu haaliwych maszyn.

Daj koniowi obejrze i powcha
maszynk do strzyenia.
E F E K T K O C O W Y Ko ma spokojnie akceptowa
dotyk i dwik elektrycznej maszynki do strzyenia na
wszystkich partiach ciaa i pozwala dotkn si gowic
odkurzacza na wszystkich czciach ciaa z wyjtkiem
gowy.

3 Sta 3 m od konia i wicz maszynk. M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce do wizania konia.

S P R Z T Kantar i dugi uwi, maszynka do strzyenia,

odkurzacz.
Kilkukrotnie wczaj j i wyczaj.

158 M O I WICZE Z ZIEMI

 Podejd bliej konia i powtrz
J poprzedni krok. O CZYM N A L E Y PAMITA j
p ^ p ljjle k ja tr^
: ' i : maszynka riie nagrzaa si zbyt mocrio ? nie parzy j . - i
r-- konia;M o ^ m a s z /
Przy maszynk do szyi konia. ; n rk^ cRh;3.1^ twj RpD/p
p e y y r f . :;V;\:v=
odczuje. ' .. . , : ; ./ ; : ' /:
Jeli ko usiuje podnie przedni nog w trak-
Odwr maszynk, aby ostrze nie doty : de strzyenia, nadnij rk na jego nadgarstek,. ;
kao skry konia, i wcz j. ' : co ra mu zasugerowa, eby nie podnosi nogi
Jeii prbuje podnie tyln nog, nadnij;w d .. ;
^ l^ta^kok^ ^;- .
Daj koniowi przyzwyczai si do
W A RIA N TY [J
wibracji i dwiku maszynki, dotykaj
cej rnych czci jego ciaa. i;' Przyzwyczaj konia do odgosw radia w stajni.
-; .' ;

CZ|STE PROBLEM Y I
Ko unosi nog, kiedy dotykasz jej maszynk
Wczaj i wyczaj maszynk. do strzyenia. Powtrz wszystkie wiczenia .. ;
0i r zwizane z dotykaniem kopyt i ng oraz .
\odclaniern (y^dczenie . .
Postpuj podobnie z odkurzaczem,
ale trzymaj go z dala od gowy konia. s.;jijjS; wizenfe^b Potykanie batem, . :
' s, 122), aby wyranie odrni sygnay, na ktre .
P ? .-vko ma podnosi nogi .i takie; na ktre ma tego. nie

ODCZULANIEM 159
 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

60. PO JAZD Y

JAK

C EL Przyzwyczajenie konia do dwiku {lub jego

braku), widoku i zapachu rnych nieruchomych
Za koniowi kantar i sta porodku i poruszajcych si pojazdw i maszyn, eby by

1 ujedalni na wolnym powietrzu lub

w innym duym, bezpiecznym miejscu.
bezpieczny w obsudze i podczas jazdy w ich pobliu.

E F E K T K O C O W Y Ko ma i spokojnie w rku
obok rnych pojazdw i maszyn, zarwno stojcych
Popro asystenta, eby przejecha w miejscu, jak i poruszajcych si obok ciebie i konia.

2 kosiark-traktorkiem wzdu ogrodze

nia ujedalni po jego wewntrznej
stronie.
M I E J S C E Wszdzie, gdzie moesz bezpiecznie
pracowa z koniem.

S P R Z T Kantar i duga lina, rne rekwizyty, pomocnik

Kiedy ko przyzwyczai si do tego z rnymi pojazdami i maszynami.
pojazdu, podaj okoo 3 m za
kosiark. + + +

160 >101 WICZE Z ZIEMI

4 I Zmniejsz odlego do 1,5 m. W ARIANTY
y Sta z koniem -w. miejscu i popro kierowc, eby.
i . wolno zatacza koa wok was, zatrzymujc i uru- , ;
Id obok kosiarki w odlegoci okoo chamiajc. pojazd, nastpnie wyczajc silnik

5 1,5 m. i uruchamiajc go po 10-sekundowej pr/erwie.

. .Pracuj na krytej ujedalni.
Prowad konia, jadc wzkiem goifowym lub
c

6
V -/ Id po drugiej stronie kosiarki.
;-: ; puadem, co czsto si robi na pokazach i w nie
ktrych hotelach dla koni.

' CZISTg PROS LIM Y ^

Popro operatora kosiarki, eby jecha Ko przyspiesza lub ucieka na bok, kiedy pojazd

7 okoo 3 m za wami. jedzie za nim. Powi wicej czasu na podanie

za pojazdem I obok niego. Popro kierowc, eby
jecha w wikszej odlegoci od ciebie stopniowo
Niech kierowca zmniejszy odlego j zmniejsza. ,

8 do 1,5 m za wami.
. Ko panikuje. Okrel odiego, w ktrej ko czuje

si bezpiecznie i nie ucieka. Zacznij w tej odlegoci ,
. ii stopniowo przybliaj si do zaparkowanego. .,
y pojazdu. Przestaw pojazd w inne. miejsce i zacznij
Powtrz to wiczenie z rnymi

9 pojazdami.
od pocztku. Kiedy ju ko zaakceptuje stojcy; .

w miejscu pojazd, uruchom jego silnik w duej
; odlegoci od konia i stopniowo j zmniejszaj,
postpujc zgodnie z procedur opisan powyej.^

Ciarwka, przyczepa, traktor, kosiarka,

naniearka, quad, wzek golfowy, cichy wzek
elektryczny, kosiarka rczna, podkaszarka
i odniearka.

ODCZULANIE ^ 161
 61. ZWROT NA ZADZIE

C EL Kontrolowanie opatek i ruchu przednich

ng; przesunicie przodu konia wok tyinych ng,
eby uatwi ogln obsug i przygotowa go do
wykonywania piruetw, roiibackw i spinw.

E F E K T K O C O W Y Ko ma przestawia przednie
nogi o 360 stopni w obie strony, obracajc si wok
wewntrznej tylnej nogi i krzyujc zewntrzn przedni
nog przed wewntrzn przedni,

M I E J S C E Ogrodzony wybieg.

S P R Z T Kantar, duga lina, bat

+ +

J A K _________________________________

i Sta po lewej stronie konia przodem

S do jego szyi.

Podczas zwrotu na zadzie przednie nogi zakrelaj

Za pomoc liny wywrzyj lekki nacisk, koo wok tylnych. Podczas zwrotu w prawo ko

2 skierowany do tylu na kantar, aby prze

nie ciar ciaa konia na jego zad.
Utrzymujc jego gow i szyj stosun
obraca si wok prawej tyinej nogi, ktra prawie
nie rusza si z miejsca. Lewa tylna noga zakrela
mae koo wok prawej.
Lewa przednia noga krzyuje si przed praw
przedni, nastpnie prawa wychodzi zza lewej

3 kowo prosto, nacinij lekko palcami

lub rczk bata opatk konia.
przedniej nogi i jest stawiana w bok. Pniej caa
sekwencja si powtarza. Przednie nogi zataczaj
uk w prawo.

Id w stron konia, uywajc bata do

4 utrzymywania jego ciaa wyprosto

wanego, kiedy obraca przednie nogi
wok tylnych.

162 >101 WICZE Z ZIEMI


Pracuj nad rwnowag ijakoci
ruchuy zanim zajmiesz sijego
widowiskowoci i szybkoci.
0 C ZYM N A L E Y PAMITA
Aby uatwi koniowi osignicie sukcesu, zacznij,,
ustawiajc go w nastpujcy sposb: podczas .'
zwrotu na prawo iewa lyina noga powinna by
obok lub lekko za praw tyln. Dziki temu ciar
ciaa konia bdzie si znajdowa na prawej tylnej
nodze, podczas gdy lewa tylna zatacza mae koo
wok niej. Lewa przednia powinna by obok lub
iekko przed praw tyln. Dziki temu lewa przed-
.nia bdzie moga atwiej kr/yowa si przed,
praw, nie dotykajc jej.
W ARIAN TY
.f Id w stron konia z boku z balem wycig nitym vz
rwnolegle do konia i przed tob.
Id w stron konia i machaj kocwk liny skiero
wan na opatk konia. ^.
^ Sta twarz naprzd w normalnej pozycji do.
Wpracy w rku. Wywrzyj nacisk skierowany do tyu
1na prawo poprzez, lin, eby przesun ciar
ciaa konia do tyu. Trzymaj bat za sob i rwno
legle do ciaa konia, eby go wyprostowa: Id c
w pkolu za przednimi nogami konia.
f Wykonaj wszystkie warianty z prawej strony;
' czste problem y
Zad konia przesuwa si w twoj stron, a ko
nie obraca si Wok tylnej nogi. Podczas
::; zwrotu w prawo pilnuj, eby nie zgina zbyt mocno; y
szyi konia w prawo, poniewa to sprawi, e zad
przesunie si w iewo:i doprowadzido obrotu wok<5,-: ;
rodka ciaa konia.
Ko nie rusza si z miejsca. Wr do wicze; :
, z ustpowania/s. 2-47. Cofnij si i machaj lin lub
; batem, jak to robie w wiczeniu 27: Cofanie, s. 84,
: eby ko odblokowa opatk, a nastpnie przejd : : :
do subtelniejszych pomocy. .
Ko si cofa* Przywr dno do ruchu naprzd :
w zwrocie, wiczc zakrty po uku w prawo y
w stpie i stopniowo zmniejszajcje, a dojdziesz
. do zwrotu na zadzie.
ODCZULANIE < 163
 WICZENIE W RKU

62. SIDE PASS

Side pass (wprawo) jest chodem bocznym dwutaktowym, gdzie

prawa tylna i lewa przednia jednoczenie sigaj w bok. Nastp
nie lewa tylna i prawa przednia robi krok w prawo. Jak pokazano
na rysunku, w pierwszym kroku nogi do piytko wchodz pod
kod, poniewa ko dopiero ustawia si do ruchu; nastpne kroki
s gbsze.
Side passjest uwaany za ruch skierowany do przodu, ponie
wajeli jest wykonany prawidowo, nogi krzyuj si z przodu, co
oznacza, e przy ruchu w prawo lewe nogi powinny krzyowa si
przed prawymi.

JAK <# ^ ^

C EL Nauczenie konia przesuwania caego ciaa

Aby wykona side pass w prawo, sta
po lewej stronie konia na wysoko
ci rodka jego szyi, twarz w stron
eber, trzymajc lin w lewej rce i bat
w prawej.
w bok rwnym ruchem, eby uatwi ogln obsug
i przygotowa go do cigu i ustpowania od ydki pod
siodem oraz manewrowania w ciasnych miejscach.
E F E K T KO CO W Y Ko ma si porusza w bok
miarowymi krokami na obydwie strony.

M I E J S C E Ogrodzony wybieg.
Skieruj gow konia o kilka stopni
w twoj stron, w lewo. S P R Z T Kantar, duga lina, bat.

164 >101 WICZE Z ZIEMI

Trzymaj bat rwnolegle do klatki pier
siowej konia i wykonuj nim szerokie
ruchy w gr i w d, mwic na bok.
Jeli ko si nie ruszy, puknij go lekko
batem.
Przesuwaj si w bok wraz z koniem,
pilnujc, eby jego gowa i szyja lekko
wyprzedzay reszt ciaa i korygujc
jego ruch w lewo, prawo, do tyu i do
przodu za pomoc lewej rki.
Kiedy ko nauczy si ju tego wi
czenia, zamiast uywa sygnaw
wizualnych za pomoc bata, dawaj
wskazwki naciskiem palcw na wyso
koci poprgu, gdzie bdzie si znaj
dowaa twoja ydka podczas jazdy
wierzchem.
O CZYM N A L E Y PAMITA
Doc,elQWo.gWa, !:szyja; kbnj
' ;V;bywaniayepasy pbv^iriMtei^PilP5t;;ji
pt
. _ ciebie.
pomocach do zwrotu na prodzie i zadzie. R
nica poi ega na tym, e teraz chcesz, eby przd.
. :i zad;prze^uway-Sf w:bk jdno^nie./h.
W ARIAN TY
kiem drga i wykonaj s/depuss w stron jednego
:koca/a nastpnie wzdu caej dugoci drga,
' w obydwie strony. . . yyt-n. t i . . . .
CZSTE PROBLEMY
ruchu konia. : y .. ^ y
Ko ucieka zadem na bok. Sprawd, czy nie
,J .niechcQ/;nie.prosiszgvyrgt na;przodzie. y;:
:
ODCZULANIE < 165
 WICZENIE W LONOWANIU SWOBODNYM

63. PROWADZENIE W KUSIE

JAK
4 4

C EL Wyszkolenie konia do poruszania si kusem

I Za koniowi kantar i ustaw si po obok ciebie, aby mg lepiej go kontrolowa w trakcie
i jego lewej stronie. prowadzenia i w nagych przypadkach,

E F E K T K O C O W Y Ko ma si da prowadzi
Rusz stpem, trzymajc bat w lewej kontrolowanym kusem z kadej strony.

2 rce, za tob.
M I E J S C E Ujedalnia.

Uzyskaj dobry, energiczny ruch S P R Z T Kantar, duga lina, bat.

3 naprzd, utrzymujc pozycj porodku

szyi konia. + + +

166 M O I WICZE Z ZIEMI

 Zostaw dostatecznie duy luz na linie,

4 eby przej do kusa, a sam przygotuj

si do biegu.
0 C Z Y M A LE Y PA M ITA
Patrzdo przodu, skupiaj tam swoj uwag. Jeli
; .. bdziesz patrzy ha konia; moesz dawa mu -:
mylne sygnay. Wybierz jaki punkt i podaj do '
Spjrz przed siebie i jednoczenie uyj niego. ; : j "i V . ^/ :y ' . *
komendy gosowej kus lub zaklskaj
i sam rusz biegiem. CZSTE PROBLEMY
Ko nie; kusuj.: Puknij go batem lub kocwk ..;."
. liny na sekund' po zastosowaniu mowy ciaa -:; .
1wskazwek werbalnych. . - -,
6 z prawej strony koma.
\ J f wicz

/ wicz bez bata, uywajc mowy ciaa

/ iw razie koniecznoci puknicia ko
cwk liny.

ODCZULANIE 167
 LONOWANIE NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH

K iedy ko ju nauczy si ustpowa od nacisku Kiedy pracujesz z koniem na lony, staraj si

i nie boi si rnych rzeczy, nadchodzi czas, eby rozwija czyste i niespieszne chody z mnstwem
poczy rozmaite elementy szkolenia i przej do energii od zadu. Pozwalanie koniowi na przyspie
bardziej zaawansowanych wicze z ziemi. W tej cz szanie lub prac w nierwnym i nieczystym ryt
ci znajdziesz kolejne wiczenia w rku, a take na mie podczas szkolenia z ziemi przeniesie si na
lony i dotyczce pracy na dugich wodzach. prac pod siodem.
Wikszo celw i technik wymaganych do ono- Wpywanie na tempo chodw konia jest jednym
wania na linie bdzie takie same, jak podczas lono- z najtrudniejszych aspektw lonowania. Musisz
wania swobodnego. Jeli pomine wczeniej cz napdza energi konia za pomoc mowy ciaa
dotyczc lonowania swobodnego, poniewa nie i bata, a jednoczenie za pomoc ciaa i ony zamy
masz onownika, przeczytaj j teraz, eby pami ka t energi i akcj.
ta o wanych zasadach, ktre wykorzystasz do lon Obecno i nacisk wdzida zostay w prow a
owania na linie. dzone podczas pracy w rku i lonowania. Praca
na dugich wodzach z ziemi jest przejciem mi-
dzy onowaniem i jazd wierzchem. Uczy konia RO ZW J FIZ YC Z N Y
dziaania wdzida w ruchu, przechodzc przez Pracujc zkomi, uczymyje nie tylko, co robi, ale
zmiany ustawienia, zgicia i kierunku. take jak to robi. Cay czas doskonalimy ich form.
Naszym celem jest, aby;
stopniowo zmienia paski lub zapadnity grzbiet:
konia w zaokrglony; .
rozwin gibko i si rwnomiernie na obydwie
/-strony;
stopniowo przenie ciar ciaa konia z przodu
,
.
na ty;
poprawi styl lub ekspresj ruchu konia;
^ poprawi jako chodw
J '

Posuszestwo i impuls oraz czysto chodw s wiczenie 64:

najwaniejszymi aspektami pocztkowej pracy na Prawidowe trzymanie lony (s.172)
lony. Dopiero kiedy ko nauczy si wsppraco
wa i porusza si energicznie naprzd w rwnym wiczenie 65:
rytm ie, moesz wprowadzi ogowie i rozway Zrwnowaony kus (s, 174)
uycie wypinaczy. z
Lona zapew nia ci dodatkow kontrol nad wiczenie 66:
koniem, ale jednoczenie jest to jeszcze jed n a Naprzd, przejcia w d (s. 176)
rzecz, o ktrej musisz myle. Lina daje ci okre z
lony rodek do uczenia konia, eby nie odwraca wiczenie 67:
si do ciebie zadem, kiedy prosisz go o zatrzyma Zatrzymanie prosto i przyjcie kontaktu (s. 178)
nie i zwrot. Bdziesz mg zapobiec odwracaniu
si konia do ogrodzenia. wiczenie 68:
Moesz rwnie skorygowa odwrotne zgicie Zwrot n a lony (s. 180)
i doda zgicie do rodka za pomoc pocigni
za lon. Zgicia do w ew ntrz m ona nauczy wiczenie 69:
przez prost seri oddawania i skracania lony, Przejcia stp ~ galop (s. 182)
aby ko lekko si skrca do rodka okrgu. /
wiczenie 70:
Praca na wypincuczach (s. 184)

wiczenie 71:
Ukad do wykonania n a lony (s. 186)

LONOWANIE NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH < 169

Kiedy ko jest wyszkolony, lona pozwoli ci pracowa z nim na otwartym terenie, na przykad
na ujedalni, pastwisku !ub na arenie.

U W A G A

Lona moe stanowi pewne zagroenie. Ko moe si w ni zaplta i wystra

szy si albo nawet zrani. Moe take przeoy nog przez lin. Dlatego wa
nie odczulanie konia na liny (wiczenie 38: Solo z lin, s. 116; wiczenie 39; Duet
z Hn, s. 118; wiczenie 40: Przerzucanie liny nad gow, s. 120) jest konieczne, eby
-jeli si zaplcze - przesta si porusza, zamiast panikowa iub walczy.
Lona moe take zaplta si wok twoich stp lub rk ijeli na jej kocu
znajduje si zdenerwowany ko, moe ci si sta krzywda. Bd wic ostrony.
Przygotuj konia i rozwijaj dobre nawyki.
 Lonowanie na kantarze tamowym i lonyjest mato wyrafinowanym sposobem na swobodne lonowanie I
dobrze wyszkolonego konia, ale nie nadaje si do szkolenia na lony. Na kantarze z tamy masz niewielk
kontrol i moliwoci zatrzymania konia, nie moesz te wpywa na jego sylwetk podczas pracy. Ponadto, |
jeli trzeba natychmiast zatrzyma konia, bdziesz musia mocno si z nim naszarpa, co bdzie bardzo I
mczce, a czsto te nieefektywne. Oto lepsze opcje: ^

Dobrze dopasowany kantar sznurkowy stanowi dobry wybr, poniewa przenosi sygnay na waciwe
|
partie gowy konia, ajeli jest waciwie zapity, nie skrca si i nie przesuwa.
Kawecan, najbardziej tradycyjna metoda w jedziectwie klasycznym, daje ci dobr kontrol za pomoc ^
obcionego nachrapnika, i
Lonowanie na bosalu jest kolejn praktyczn opcj. Jeli cao jest dobrze dopasowana, bosa Ijest lepszy |
ni kantar tamowy i dia niektrych koni bardziej odpowiedni ni kawecan. \
i
M O C O W A N I E LONY I
I
Kantar tamowy. Przypicie lony do kka pod nachrap- Kawecan. Moesz przypi on do dowolnego kka
nikiem daje ci najwiksz si hamujc, ale nawet dobrze kawecan u,jednak najczciej przypina si j do rodko- *
dopasowany kantar bdzie si skrca na gowie i uderzy wego z nich, poniewa nie trzeba wwczas przepina ^
konia w oko, kiedy pocigniesz za lin. Jeli przypniesz ony przy zmianie kierunku. I
lon do kka z boku pyska, kantar bdzie lepiej si trzy- 1
ma, ale za kadym razem, kiedy bdziesz zmienia kieru- Bosal. Przypnij lon przy kuli {heel knot) bosala umiesz- g
nek, musisz zmieni miejsce przypicia lony. czonej z tyu, co daje du si hamujc. Jeli cho- g
dzi o zginanie konia, bosal lepiej si nadaje dojazdy ^
Kantar sznurkowy. Przypnij lon do ptli pod wzem wierzchem ni do ionowania, jednake dla niektrych
Fiadora. Dobrze dopasowany i zapity kantar sznurkowy koni jest to jedna z opcji. Pozwala na wiksz kontrol
bdzie si lepiej trzyma ni kantar tamowy. Nie ma te ni kantar tamowy, ale jest ciszy ni kantar sznurkowy, ^
metalowych czci, ktre mogyby zrani pysk konia. wic nie jest tak wyrafinowanym narzdziem komunikacji I
Kantar sznurkowy przekazuje impulsy na potylic, pod- w przypadku ionowania. S
gardle i nos konia lepiej ni kantar z tamy. I

LONOWANIE NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH 17 1

 64. PRAW IDO W A PO ZYCJA DO LO NO W ANIA

JAK Lona prowadzi konia, reguluje prdkojego ruchu i chd,

jakim si porusza, pomaga zrwnoway i uksztatowajego
ciao. Bat odpowiada za impuls.
Bdziesz pracowa nad tym i kilkoma nastp
nymi wiczeniami jednoczenie, wic przeczy
taj je najpierw, eby wiedzia, jak spowalnia
i zatrzyma konia. + + +

C EL Nauczenie trenera i konia waciwej pozycji do

Przypomnij sobie wiczenie 28: Odesa Ionowania, aby uzyska wiksz kontrol podczas tego

1 nie za pomoc nacisku kantara, s, 88 oraz

wiczenie 29: Odesanie przez prowadze
nie, s. 90.
wiczenia.

E F E K T KO CO W Y Ko ma chodzi stpem po kole

na lony dugoci 9 m, nie przyspieszajc, nie zwalniajc
ani nie zatrzymujc si.
Odelij konia na koo na linie o dugo

2 ci 3 m. M I E J S C E Lonowniklub ujedalnia.

S P R Z T Kantar i lona, bat do Ionowania.

Przyjmij pozycj kawaka ciasta

3 (patrz: rysunek na nastpnej stronie). +

Robic krok w stron zadu konia, rw W ARIAN TY

4 noczenie unie bat i powiedz stp,
trzymajc lon w pozycji neutralnej
lub pozycji do ruchu naprzd.
Pracuj na otwartej przestrzeni.

172 M O I WICZE Z ZIEMI


Obracaj si wraz z idcym stpem
koniem, utrzymujc ustawienie kawa
ek ciasta.
Znajdujesz si porodku ciasta. Ko jest jego chrupic skrk.
Lona stanowijeden bok kawaka ciasta, a bat drug. Ko
porusza si wzdu krawdzi patery do ciasta.
Pozycja

Wydu lin do 6 m i dalej prowad

konia w stpie.

/ Wydu lin do 9 m i prowad go w st-

/ pie, utrzymujc prawidow pozycj.

Aby utrzymywa konia na penej du
goci liny, dostosuj swoj pozycj
i pomoce. Zrb krok w stron konia,
eby odesa go na zewntrz; unie bat
i zaklskaj, jeli zacznie zbyt wczenie
zwalnia.
Stojc na wysokoci klatki piersiowej konia lub tu za jej rodkiem,
znajdujesz si w pozycji neutralnej. Std moesz regulowa
i rwnoway swoje pomoce popdzajce i hamujce. Jeste
w najlepszym miejscu, eby dokona szybkich poprawek-popdzi
konia albo lekko go przyhamowa w razie koniecznoci.
Pozycja
popdzajca

CZ|STE PROBLEMY j
Ko zwalnia, zatrzymuje si albo skrca, cho go
0 to nie prosisz. By nrioe stoisz nieco z przodu
w stosunku do pozycji rodkowej i ko interpretuje
to jako hamowanie go. Odelij konia ponownie ;
1zwr uwag na swoj pozycj, eksperymentuj, c .. i;:'
eby znale najlepsze miejsce/dziki ktremu . ; \
;j bdzie szed naprzd, nie;zatrzymujc si; . ' .
Ko przechodzi do kusa, wybiega prec .
debie. By moestane nieco z tyu w stosunku -Ji
; do pozycji rodkovyej i ko zareagowa na t/// Cofajc si w stron zadu, intensyfikujesz swoje pomoce
. przyspieszajc Zrb zde^dowany krok wlron popdzajce.
;; przodu konia, aby uzyska kontrol, i popro go .
o zwolnienie do stp.a nastpnie, kiedy ju '
Pozycja
/odzyska,ydaeiyyyr^ ;
swoj pozycj. . -d-\-Y\ y o

LONOWANEE NA UNIE I PRACA NA DUGICH WODZACH 173

 65. Z R W N O W A O N Y KUS

JAK ^ ^

CEL Nauczenie si, jak uywa lony do kontrolowania

prdkoci, sylwetki i rwnowagi konia w kusie.
Przypomnij sobie wiczenie 18: Rusza

1 nie naprzd, s. 66; oraz wiczenie 23:

Przejcia kus - galop, s. 76.
E F E K T K O C O W Y Ko ma utrzymywa rwny,
aktywny kus na kole o rednicy 6 m, nie przyspieszajc
ani nie zwalniajc

Odelij konia na koo o rednicy 6 m M I E J S C E Lonownik lub ujedalnia.

2 w stpie.
S P R Z T Kantar, lona, bat do lonowania.

Uyj pomocy popdzajcych, eby + + +

3 poprosi o kus (unie bat, zrb

krok w stron zadu i jeli chcesz, daj
komend gosow).

174 >101 WICZE Z ZIEMI

Kiedy ko bdzie porusza si kusem,
oce jego chd.
Jeli porusza si szybkimi, drobnymi
kroczkami z zapadnitym grzbietem,
skr lin i pracuj, idc rwnolegle do
niego po koncentrycznym kole (patrz:
wiczenie 29: Odesanie przez prowa
dzenie, s. 90).
Zap mocny kontakt na linie i popro
konia o podstawienie zadu za pomoc
asertywnych pomocy popdzajcych
w postaci stopy i bata.
Jeli ko porusza si leniwie, prawie
stpuje, zach go za pomoc lony
do ruchu naprzd i wzmocnij pomoce
popdzajce, robic krok w stron jego
zadu i podnoszc bat; nastpnie ustaw
bat poziomo i podaj nim za ruchem
konia. Moesz take powiedzie ku
sem, jakby chcia powiedzie obud
si!.
' ' O CZYM N A L E Y PAMITA :
; pocztku oczekuj jedynie, e twj ko wykona V d
: kusem p kka w e^ aci^ m ustyvieniu.y ii
; Pracuj na tej podstawie, a nauczy si nowego /.
' nawyku. .. . d ' ; . ;
' ;V; * Pozwalanie koniowi na poruszanie si w kko . .
:utomatyczyhiyachern; proyyadzbB^ieojs^ ;
v niezrwnowaon ego chodu. Poniewa kus jest' ;
: Czsto podstawowym chodem do treningu, . . \ :
0 :;y naley powici mu duo uwagi,, eby jego
jako si nie pogorszya. . i. ^ . ... . v ^^
CZSTE PROBLEM Y j
Ko nie chce kusowa. Zwr uwag na swoje ;
d sygnay popdzajce i odsyajce i wzmocnij mw
' Ko przechodzi do giopu. To nie jest tak duy .
; - problem. Lepiej jest mie nadmiar impulsu ni jego.
d :brak. Wr do chodzenia po;koncentrycznych ;
: ' kejach (ptrz:.wiczcmie 29: Odes/n/cprzez
prowadzenie, s. 90};i;wypracUj hnochi^s^ .
' kontakt na Iinie, eby mg zrwnoway konia
;
d wWorgicnyhtldu^ ; j
; koniem na lekko ugitych kolanach.
LONOWANIE NA UNIE I PRACA NA DUGICH WODZACH < 175
 WICZENIE NA LONY

66. PRZEJCIA W D Z PODSTAWIENIEM ZADU

Przejcie w d powinno by spokojn zmian biegw

natychmiastowe, ale nie gwatowne. Optymalna rwnowaga
pomocy popdzajcych i przytrzymujcych ma skutkowa
pynnoci w ruchu.

A. A B Y Z W O L N I C
W RAMACH DANEGO
CHODU

C EL Zwolnienie w danym chodzie i przejcia midzy

chodami, aby mc lepiej kontrolowa konia podczas
i Sta w pozycji neutralnej z rkoma ionowania, pracy na dugich wodzach i jazdy
i opuszczonymi wzdu ciaa, wierzchem.

E F E K T K O C O W Y Ko ma szybko i swobodnie
Uspokajajcym gosem wolno powiedz zmniejszy prdko w ramach danego chodu

2 spokojnie. i zmienia chody, nie tracc impulsu do ruchu naprzd

3 Zrb delikatn fal lin.

M I E J S C E Lonownik lub ujedalnia.

S P R Z T Kantar, lona, bat do Ionowania.

&

176 r 101 WICZE Z ZIEMI

B. PRZEJCIE
S A L O P - KUS

Cofnij si o krok.

Opu bat do pozycji poziomej i pod

2 aj nim aktywnie za koniem.

Unie rk, w ktrej trzymasz on,

3 z normalnej pozycji, w ktrej trzymae

j w poziomie i podae za ruchem
konia, a nastpnie zap mocny kontakt,
potrznij ni ub pocignij j do tyu,
w zalenoci od tego, czego dany ko
potrzebuje.
O C Z Y M N A L E Y PAMITA
Spkojnie"jest wan, wszechstronny komend,>
Powiedz kus opadajcym tonem,

4 koczc niskim dwikiem.

c
ktra moe ci pomc uspokoi konia w rnych
sytuacjach. Moesz jej uy, aby:
^^Spkieprzysj^
zmieni tempo ruchu w obrbie danego chodu,
na przykad z kusa Wyduonego do roboczego;
C . PRZEJCIE ; y.f y^/ko,na-przejcie midzy chbdamf, na przykad
K U S - STEP z kusa do stpa;
+ zatrzyma konia, ktry zaplta si w lin albo
ktremu poua si jaka cz sprztu; - v
uspokoi wystraszonego k o n i a .
Opu bat do pozycji neutralnej, trzy

1 majc go przy boku lub za plecami.

CZYSTE PROBLEMY '

Ko po przejciu z galopu do kusa porusza

sin erwowym, szybki rri ruchem. Powiedz
. . ; spokojnie"i lekko porusz lin
Cofnij si o krok lub dwa i powiedz

2 niskim gosem stp.

Po przejciu do kusa ko przenosi ciar ciaa
na przednienogi. Utrzymuj kontakt, unie bat do
pozycji poziomej, podaj nim za ruchem konia, nie
- ' poruszajc nim i powiedz,.kusem'!
Delikatnie pomachaj lin, eby popro

3 si o przejcie w d.
Kiedy ko przejdzie do stpa, utrzy
Ko zatrzymuj si zamiast przej z kusa
. do stpa. Zwiksz intensywno pomocy
popdzajcych, aby ko natychmiast znw
ruszy stpem. Nastpnym razem przygotuj
si na t sytuacj i uyj mocniejszych pomocy -

4 muj kontakt na linie. popdzajcych, eby utrzyma ruch naprzd.

L0N0WAN1E NA UNIE I PRACA NA DUGICH WODZACH i 177

 WICZENIE NA LO N Y

67. ZATRZYMANIE PROSTO I PRZYJCIE KONTAKTU

JAK
C EL Wprowadzenie do przyjmowania kontaktu na
kantarze, eby ko czu si swobodnie i wygodnie, idc

1 Powtrz wiczenie 20: Stj, s. 70,

zatrzymywanie podczas lonowania
swobodnego.
w lekkim nacisku, co moe by pomocne w przyszoci
w pracy na dugich wodzach i w jedzie wierzchem:
wprowadzenie koncepcji zebrania.

2
EFEKT KOCOWY Kon ma zatrzymywa si bezzwocz
Jeli ko idzie w lewo w stpie, nie podczas lonowania w kadym chodzie lub idc
bdziesz trzyma lon na lekkim kon wzdu ogrodzenia i utrzymywa kontakt na linie.
takcie w lewej rce, podniesionej jak
do prowadzenia konia. M IEJSC E Lonownik lub ujedalnia.

SPRZT Kantar, lona, bat do lonowania.

3 W prawym rku trzymasz bat w odpo

wiedniej pozycji, eby ko nie przesta
wa porusza si do przodu.
+

178 >101 WICZE Z ZIEMI

 Aby zatrzyma konia, opu bat do

4 pozycji neutralnej. CZYM N A LEYPA M ITA

Uyj rnego stopnia napicia liny w zalenoci -
od poziomu dowiadczenia konia i twoich celw. ;
j

5
ta*/ Zbierz lin albo lekko za ni pocignij.
; wicniyaby ponid Rni6vy]
skojarzy przyjcie kontaktu.
V
.
i

W ARIAN TY j
Jednoczenie zrb krok w lewo, aby

6 by cay czas ustawionym rwnolegle

do konia.
yAPfaujnad zatrzymaniem z kusa Itib galopu.

CZSTE PROBLEMY
Ko odchodzi od ogrodzenia tub skrca w twoj
.

|E S SfiS 2H

stron, gdy czuje wiksze napicie liny.

/ Powiedz stj,
Po zatrzymaniu si konia utrzymuj
Wykonujdwiczenie1na krtszej linie lub uwizie C : ^
;: : bliej konia; id po koncentrycznych kolach, eby..' ,
..; mg lepiej kierowa koniem i.spraw;e bardziej y
podstawi tylne nogi pod kod. /. :: ;

8 kontakt z jego gow za pomoc liny.

Niech twoj miar bd

Ka koniowi sta (stopniowo wydua

9 jc czas) od 5 do 30 sekund, trzymajc

lin napit.
efekty>a nie czas.

I V / Poluzuj lin.

i Nastpnie wznw prac, zachcajc

I
i B konia do przyjcia kontaktu na linie.

LONOWANJE NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH 4 179

 WICZENIE NA LO N Y

68. ZWROT NA LONY

JAK
C EL Nauczenie konia zatrzymania i zwrotu do rodka

1
podczas lonowania na linie o dugoci 9 m, jako
przygotowanie do zwrotw podczas pracy na dugich
Zatrzymaj konia na kole w lewo. wodzach i do jazdy wierzchem.

2 Prze bat z prawej do lewej rki.

EFEKT KOCOWY Ko ma bezzwocznie i swobodnie
wykona zakrt o 180 stopni i sta spokojnie, pki nie
wydasz mu nastpnego polecenia.

M IEJSC E Lonownik lub ujedalnia.

3 Prze lon z lewej do prawej rki. SPRZT Kantar, lona, bat do lonowania.

+ #
Pozwl koniowi przez kilka sekund
sta w miejscu.

180 101 WICZE Z ZIEMI

Przejd w lewo, tak aby ko ci
widzia, unie bat przed jego gow
i powiedz zwrot.
Ko powinien wykona zwrot na
zadzie w lewo.
Kiedy ju obrci si o 180 stopni i stoi
z gow zwrcon w przeciwnym kie
runku, powiedz stj.
Daj m u chwil odpocz, a nastpnie
popro o ruszenie naprzd.
; i uda ci siju go opanowa, popracuj nad;
CZSTE PROBLEM Y
Tracisz kontrol nad lin lub koniem. Patrz:
PCcwczeniedO:^ 92,
;; ; p-p zP: -
Ko usiuje wykona zwrot na zewntrz. Jeli ko
jego odwracaniu si na zewntrz.
O robi zwrot na zewntrz, przez co owija '
sobie lin wok szyii Jeli prawidowo :
wykonywae wszystkie wczeniejsze wiczenia ;
;z odczulania na lin i inne przedmioty, ko ppi
i rozpacz iin. . . .,
;ri liny (wiczenie 38:So/oz//r7, s. 116; wiczenie 39:
Duet lin, s. 118 oraz wiczenie AO:Przerzucanie liny
nadglwqkonia,s. 120)1 ' : p: .P p ;
LONOWANIE NA UNIE I PRACA NA DUGICH WODZACH < 181
 WICZENIE NA LONY

69. PRZEJCIA STP - GALOP

Krok 4

JAK

C E L Nauczenie konia bezzwocznej reakcji na pomoce

I Wylij konia stpem na kolo w lewo.
i Ko powinien si porusza czystym,
niespiesznym ruchem, mocno podsta
wiajc tylne nogi pod kod.
Przygotuj go, uywajc swojej mowy
popdzajce oraz wyrobienie u niego rwnowagi
w galopie jako przygotowanie do pracy na dugich
wodzach z ziemi i dojazdy wierzchem.
EFEKT KOCOWY Ko ma bezzwocznie przej ze
stpa do zrwnowaonego, rwnomiernego galopu bez
przejcia przez kus.

2 ciaa: niewielkie pochylenie ramienia

w prawo poczone z malekim kro
kiem w stron przodu ciaa konia lew
M IEJSCE Lonownik lub ujedalnia.

SPRZT Kantar, iona, bat do lonowania.

stop powinno lekko skrci jego ram.
+

182 H 01 WICZE Z ZIEMI

 Jednoczenie moesz uy zapowiedzi,
na przykad okay.
Uamek sekundy pniej zastosuj jed
noczenie nastpujc pomoce:
4 zrb krok praw stop w stron zadu
konia;
unie bat lub w razie koniecznoci
machnij nim lub strzel z niego;
^ dj komend gosow do zagalopowa
nia, na przykad dalej!.
0 CZYM N A L E Y PAMITA i
' Przejcie :stp --galopje$taawansowanym -wi- y y..y
; ' czeniem, poniewa aby je wykona, ko musi ;;-
. , potrafi porusza si galopem w rwnowadze
na prawidow nog, pozostawa spokojny
y:; i zebrany. - y. ..vT'-1v; ' ;y . i ;
\^ Zebranie/jakiego uywasz do przygotowania y ;
; konia do przejcia w gr, jest odpowiednikiem y
T...
ppa rady wykonywanej z sioda.To chwilowe y -g .
skrcenie wykroku, ktre powinno nastpi ua-
. mek sekundy przed zagalopowaniem. y ' -
z pocztku moesz uzyskiwa lepsze .efekty na \;;y;y
. ) nieco krtszej linie, idc wraz z koniem po kon- T -T
; . centrycnym ko!e. : \- . .
CZSTE PROBLEMY
Ko przechodzi do kusa zamiast do galopu. T
Kiedy tylko bdziesz mg, spokojnie popro go \.y
.o przejcie do stpa i zacznij od nowa.
Ko cwauje. Uyj wiczenia 19: Spowalnianie, s. 68. .
Ko przechodzi do galopu, zanim go o to
poprosisz, Zwr uwag na swoj mow ciaa
,y .;: i wyczucie czasu, aby si upewni, enie dajesz;= yy ;.-
mu bezwiednie wczeniejszych sygnaw. .
Zastosowanie pomocy powinno by szybkie yy -,. y
1p>mne. By moe wykonujesz zbyt duo przej
V :..stp -galop jedno po drugim. Rb je przemiennie -y
z innymi wiczeniami,. y 'y. - z }- ....
Ko galopuje ze zej nogi. Nie karz konia, kiedy ;-y y
\; zagalopuje na z nog, bo moe nie chcie wcale .V
.. galopowa. Zamiast tego daj mu zrobi kilka V;
. skokw' galopu, popro o przejcie w d do stpa
.' ; i sprbuj ppnownie. jeli wci bdzie galopowa ; y
na z.nog, pracuj na koncentrycznych koach y
(patrz: wiczenie 29: Odsy/nn/eprzczk/erownn/e,
s. 90), zby lekko skierowa jego gow "dpi '\ 'y
;'- wewntrz na chwil przed zagalopowaniem, A-
Aby usun sztywno na jedn stron/powtrz' 1;
: -wiczenie.2&btQtrjc&ew^
30: Zmianavsygiciars; 92 ora/ wiczenie 56: Obrt :
, . naZeWntrzr?a wdi/d/e;s,T5T :; /T y
zginania konia, y . ' ' y ^
Ko krzyuje (galopuje przednimi nogami na
jedn stron, a tylnymi na drug). Pozwi mu tak
spokojnie galopowa przezkilka,krokw, nastpnie:,
y ' pchnij go naprzd, uywajc mocnych pomocy :. y y
. popdzajcych.ebyzsynchronizpwa nogi.y
LONOWANIE NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH 4 183
 WICZENIE NA LO NY

70. PRACA NA WYPINACZACH

Miejsce mocowania
Miejsce przypicia wypinaczy do pasa do lonowania lub sioda
wpywa na wysoko uniesienia gowy przez konia.
Wypinacze mona przypina:
* do kek pasa do lonowaniar
* do przystu sioda angielskiego (aby si nie zelizgiway, prze
wleczje pod pierwsz i nad drug przystu),
* do kek poprgu sioda westernowego.
JAK
+
CEL Przyzwyczajenie konia do lekkiego nacisku wdzida,
wywoanego dziaaniem wypinaczy jako przygotowanie do
pracy na dugich wodzach z ziemi i dojazdy wierzchem.
EFEKT KOCOWY Ko ma chodzi na lony we
wszystkich chodach na lekkim i rwnym kontakcie.
Powinien i prosto, trzyma szyj i krgosup prosto i nie
przechyla si do rodka.
M IEJSCE Lonownik lub ujedalnia.

SPRZT Ogowie wdzidowe z wodzami lub wypinaczami,

i Po lekkiej rozgrzewce na lony w ogo- kantar tamowy lub kawecan i lona, siodo lub pas do
i wiu, zatrzymaj konia. lonowania.

+
Przypnij wypinacze do bocznych kek

2 kantara lub kawecanu i przypnij je do

pasa do lonowania lub sioda, tak aby
lekko opaday, kiedy ko stoi rozlu
niony. Na gow konia powinien dzia
a jedynie ciar samych wypinaczy,
Przypomnij sobie wiczenie 52;Zakadanie ogowia,
s. 144 oraz wiczenie 54: Odpowiadanie na nacisk
wdzida, s. 148. Twj ko musi umie chodzi na lony
(patrz; wiczenia z lonowania na linie, s. 172-181),
zanim przejdziecie do tego wiczenia. W przypadku
modego konia celem jest, eby szed na lekkim

3
Sfess# Wykonuj zwyczajn prac z koniem.
kontakcie, trzymajc gow o okoo 30stopni przed
lini pionu. Mocniejsze zgicie naley do bardziej
zaawansowanych wicze na wypinaczach.

184 - 101 WICZE Z ZIEMI

Skracaj wypinacze po 2,5 cm i pracuj
z koniem na nowej dugoci do chwili,
kiedy bdzie rozluniony. Docelowo
wypinacze powinny by na lekkim
kontakcie z nachrapnikiem kantara,
kiedy ko idzie stpem, czyli chodem,
w ktrym jego gowa i szyja najbar
dziej wysuwaj si do przodu (w kusie
i galopie ko m a skrcon ram, wic
kontakt bdzie lejszy).
Kiedy ju ko zaakceptuje kontakt
na kantarze ub kawecanie (co moe
potrwa kilka dni lub kilka tygodni),
moesz wprowadzi odpowiedni doz
kontaktu na wdzidle.
Przypnij wypinacze do wdzida
i wydu je tak, e nawet jeli ko
wysunie gow o 45 stopni w dowoln
stron, nie bdzie odczuwa w pysku
nacisku wdzida.
Lonuj konia, eby przyzwyczai si
do ciaru i koysania si wypinaczy
w ruchu.
Okresowo zatrzymuj konia i skracaj
wypinacze o 2,5 cm. I znw to moe
potrwa wiele sesji treningowych, dni,
tygodni lub miesicy.
O C ZYM N A L E Y PAMITA j
To, czy zastosujesz zwyke wodze od ogowia, liny :
\ czy wypinacze, bdzie zaleao od.twoich celw .
. ; ; i dowiadczenia. Wypinacze mog by zupenie ' j
sztywne lub mie rne elastyczne elementy, -L:
; jak paski/kka j prty, rnice si od siebie T
. stopniem rozcigliwoci. Bardzo spryste wypi- -
.nacze mog dziaa niekorzystnie i zachca ) ; /
.. .';konia do zabawy nimi. Stywne,\^pinacehje:;-; . ;
- daj koniowi wytchnienia, wic lepiej zostawi je
. -dla: celw, zaawansowanego, specjalistycznego
: -szkolenia. Do szkolenia modych koni najlepiej i. - ..
. nadaj si wrodz skrzane, niektre iiny i redniej
elastycznoci wypinacze. ' - ; :
Kwestie bezpieczestwa .
! Nigdy nie naley prowadzi konia z zapitymi . o
. wypinaczami. Przynie je na ujedalni i dopiero .
tam zapnij. : ;/'
f Rozgrzej konia w stpie i kusie, zanim przypniesz
wypinacze. , ' :
4 Zacznij od zapicia zewntrznego wypinacza. y o'
Nigdy nie uwizuj konia, ktry, ma zapite wypi-
.' nacze. , . ' .. . \ . -.
' Nigdy nie zostawiaj koniaw^^ bez ,: .
. nadzoru. .
Kiedy uywasz wypinaczy.na lony, przypnij j do
. kantara lub kawecanu. . . . T;i i '
CZSTE PROBLEMY
Ko unosi gow i przyspiesza, kiedy czuje
: kontakt. Przypnij wypinacze do kantara lub . .
kawecanu, zanim przypnieszje dp wdzida.:;V; :o
Ko opuszcza bardzo nisko gow. Popd go.
. Podstawiajc zad i przyspieszajc, bdzie musia .
; podnie gowi. -0,7 -/... '
;
Ko chodzi ze zbyt wysoko uniesion jak na
jego budow gow. Sprawd, czy wypinacze
znajduj si w poziomie, kiedy ko trzyma gow L-.
-w naturalnej pozycji do odpoczynku. Nastpnie
' pozwi mu cinaierwnY^ag.['waciwe :y y ,^ -i)
; ustawienie gowy w kusie. ;y-'/ . ' ' : \
LONOWANI NA UNIE I PRACA NA DUGICH WODZACH^ 185
 PRZEGLD POSTPW SZKOLENIOWYCH

71. UKAD DO W YKO N A N IA NA LO N ZY

4

M I E J S C E Ujedalnia lub otwarte, rwne pastwisko

albo padok.

S P R Z T Kantar, lona, bat do lonowania.

# ^

JA K

186 H 01 WICZE Z ZIEMI

 Idc po kole w lewo, ko powinien galopowa
Zatrzymanie. na lew nog, czyli podczas skoku siga dalej
w przd lewymi koczynami. Mwimy, e ko
krzyuje, kiedy galopuje przednimi nogami na
jedn, a tylnymi na drug stron.
Zwrot na zadzie.

8 Zatrzymanie na 15 sekund.

9 P okrenia w stpie.

Jedno okrenie w galopie.

Stp.

1 Zatrzymanie na 1 minut.

LONOWANIE NA LINIE 1PRACA NA DUGICH WODZACH < 187

 wiczenie 72: Orka w stpie (s. 190)
wiczenie 73: Zatrzymanie i stanie
w miejscu (s. 192)
wiczenie 74: Zmiana zgicia (s. 194)
wiczenie 75: Prowadzenie z boku (s. 196)
wiczenie 76: semka (s. 198)
wiczenie 77: Cofanie (s, 200)
wiczenie 78: Serpentyna (s, 202)
wiczenie 79; Ukad do wykonania na dugich
wodzach (s. 204)
188 M O I WICZE Z ZIEMI
Praca na dugich wodzach z ziemi jest doskona
ym przygotowaniem do szkolenia konia do jazdy
wierzchem. Jeli pracujesz z koniem, ktry ju jest
wyszkolony w pracy pod siodem, wiczenia na du
gich wodzach z ziemi s uytecznym narzdziem
do pracy nad problematycznymi zagadnieniami.
Pracujc z koniem z ziemi, moesz dostrzec rzeczy,
ktrych nie poczujesz jako jedziec. Ten rodzaj tre
ningu daje ci te moliwo pracy z koniem po kon
tuzji, rebn klacz i w innych sytuacjach, kiedy
jazda wierzchem jest niewskazana.
WACIWY SPRZT
Zaoenie koniowi ogowia oraz kawecanu (ub kan-
tara), do ktrego przypite s liny, to najlepszy sposb
na rozpoczcie pracy na dugich wodzach. Kiedy ko
dobrze opanuje podstawowe umiejtnoci, mona
zacz z nim prac na ogowiu wdzidowym.
 Pas do lonowania idealnie nadaje si do pracy na
dugich wodzach, poniewa umieszczenie kek na
rnych wysokociach daje wikszy wybr miejsca
przewleczenia wodzy. Zamiast pasa do lonowania
do podstawowych lekcji z pracy na dugich wodzach
mona uy sioda angielskiego lub westernowego,
gdzie wodze przewleka si przez strzemiona. Naley
wwczas zwiza strzemiona pod brzuchem konia.
Wodze do wykonywania duych figur (k o red
nicy 20 m i pracy na ujedalni) musz mie dugo z ziemi. M unsztuk ma czanki, ktre tworz zbyt
10 m, aby mogy przechodzi za zadem konia. Naj
lepsze pod wzgldem ciaru i atwoci trzymania
s baweniane tamy. Ostatnie 3 m tamy powinny
by zszyte tak, aby atwo przechodziy przez kka
pasa do lonowania. Karabiczyki powinny by na
tyle mae, eby atwo przechodziy przez kka pasa
do lonowania.
Wodze do pocztkowej pracy za koniem i do
zaawansowanej pracy blisko konia powinny mie
od 3,5 do 6 m dugoci i mog by grubsze i cisze.
Zastosuj wdzido odpowiednie do pracy z ziemi.
Poniej znajduje si kilka wskazwek, jak je wybra:
W dzida zwyke (A) swobodnie si ruszaj, co
zachca konia do ich ucia. Miejsca czenia wdzi
da z kkam i mog upija kciki pyska konia.
Wdzido zwyke moe by proste ub amane.
Wdzida oliwkowe (B) i (C) mj pionowe ele
m enty w miejscu czenia z kkam i wdzida,
dziki czemu nie upijaj konia. Te same elementy
wytwarzj nacisk boczny na kciki ust konia pod
czas skrcania. Nie s tak ruchom e jak zwyke
wdzida, przez co ko zazwyczaj mniej je uje.
Wdzida z wsami (D) maj wyduone boczne
wsy. Te wdzida wywouj najwikszy nacisk
boczny ze wszystkich, Kiedy trener dziaa lew lin,
wsy wciskaj si w praw cz chrap konia, przez
co skanij go do skrtu w lewo, eby unikn naci
sku. Wdzida z wsami maj czsto dodatkowe paski
czce je z ogowiem, eby wdzido nie skrcao si
do przodu, co zmniejszyoby efekt dziaania na boki.
Uwaga: Nigdy nie uywaj munsztuka do pracy
mocn i niebezpieczn dwigni na dugich wodzach
z ziemi.
SPOSOBY TRZYMANIA LIN
Po jednej linie w kadej doni, podczas gdy reszta
liny jest zwinita w semk - najbezpieczniejszy,
ale najmniej wygodny sposb.
Po jednej linie w kadej doni, podczas gdy reszta
liny jest uoona w zwoje, ktre mona rozwija
od gry - atwiej si je trzyma, ale mona zapl
ta w nie do,
Po jednej linie w kadej doni, podczas gdy reszta
liny spoczywa na ziemi nie jest to zbyt niebez
pieczne przy krtszych linach, ale liny o dugoci
10 m mog narobi zamieszania, jeli si w nie
zaplczesz lub o nie potkniesz.
UPUSZCZENIE LINY
Najlepiej zachowywa si, jakby nic si nie stao i za
pomoc mowy ciaa i komend gosowych zatrzy
ma konia. Jeli si wystraszy cigncej si za nim
liny, to znaczy, e musisz wrci do wiczenia 38:
Solo z lin, s. 116; wiczenia 39: Duet z lin, s. 118;
ub ewentualnie przerobi wiczenie 86: Cignicie
przedmiotw, s. 222.
LONOWANIE NA LINII I PRACA NA DUGICH WODZC 189
 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH
Bdziesz pracowa nad kilkoma nastpnymi wi
czeniami jednoczenie, wic jeli ko jest rozlu przygotowania do jazdy wierzchem.
niony w stpie, moesz zacz pracowa nad zakr
tami i zatrzymywaniem.
Przypomnij sobie wiczenie 57: Przygo
towanie do pracy na dugich wodzach,
s. 154.
Jeli uywasz kantara sznurkowego,
przypnij obydwie liny do ptli pod
uchw konia.
^ Jeli uywasz kantara tamowego,
przypnij liny do bocznych kek.
Jeli uywasz kawecanu, przypnij liny
do bocznych kek.
Po przymocowaniu lin sta z tyu
konia, mniej wicej jego dugo za
nim. Zatrzymaj si na chwil.
190 M O I WICZE Z ZIEMI
C EL Kierowanie kontem za pomoc dugich wodzy, aby
przyzwyczai go do pomocy dziaajcych od tyu dia
E F E K T K O C O W Y Ko ma na twj sygna
bezzwocznie ruszy spokojnym stpem.
M I E J S C E Lonownik lub ujedalnia.
S P R Z T Kanta r, ogowie wdzidowe, siodo lub pas do
lonowania, dugie liny.
Jeli masz dowiadczenie w prowadzeniu na dugich
linach zziemi, a twj ko opanowa wczeniejsze wi
czenia w zginaniu i skrcaniu na wdzidle, moesz do
pracy na dugich wodzach z ziemi od pocztku uy
wa ogowia wdzidowego. Jei ijednakjeste w tej
dziedzinie nowicjuszem, nawet jeii twj ko chodzi
ju pod siodem na ogowiu wdzidowym, zacznij
prac na dugich wodzach z ziemi na kantarze i nie
rezygnuj z niego, a zaczniesz dobrze sobie radzi.
 Za pomoc dwiku lub komendy,
jakiej uywasz do zakomunikowania
koniowi, eby ruszy naprzd, popro
go o stp.
Pozwl m u wybiera drog, nie kieru
4 jc nim, a poczujesz, e jest zrelakso
wany i akceptuje nowe odczucia.
W ARIAN TY
wicz to i nastpne wiczenia z pracy na dugich .
; wodzach z ziemi na kantarze lub kawecanie, a y.:
ko wietnie je opanuje, Nastpnie, jeli chcesz.
kiedy uywa ogwia wdzidowego do jazdy
:' wierzchem, moesz zacz od pocztku z linami:77
przypitymi do wdzida.
0 CZYM N A L E Y PAMITA
Podajc za koniem, przyzwyczajasz si do lin. 'i
wicz posugiwanie si nimi i unikanie nadepni
cia na nie. . .
* Podczas pracy na dugihwodzach z ziemi ..
-. ..bdzieszdziaa na pysk konia ze zwikszon si,
' z uwagi na ciar i dugo iin. Posuguj si wic -7..
nimi ostronie, eby go nie przestraszy ani nie
z r a n i : " ;7:77';.y - ' .'. 7 . .. :
7
CZSTE PROBLEMY
I Ko boi si, rusza kusem albo galopem.
-Skr konia jedn wodz, utrzymujc kontakt ; : = .
; z pyskiem. Drug - eby skierowa konia na koo, ' -7 ':
. V spowolni i zatrzyma.Takie zachowanie zazwyczaj
. ; zdarza si, jeli omine ub. niezbyt dokadnie 7; j-7 j
.. przerobie wiczenia zodczulaniem naJi n.Wro...
. ' '. do wiczenia 38: SoiozHnq,s. 116; wiczenia 57:
- .: Przygotowanie dopracy na dugich '.wodgCh, s. 154 V /
1inhych waciwych wicze z czci 4: Odczulanie,
. zaczynajcych si na s. 1,16, - 7 .7 '77'7 7;.77
Ko nie rusza, kiedy go o to prosisz. Uyj
; komendy goswejstpem'! Moesz te poprosi ;
pomocnika, eby za pierwszym, drugim razem,:; '
7 kiedy dajesz koniowt wskazwkdo ruszenia, . . ; .'/
; poprowadzi go.To powinno pomc mu zrozumie,. .
o co d chodzi. Ewentualnie trzymaj krtki'bat - 7
wjednej doni wraz z lin, Unie go, eby da 7
. koniowi widoczny sygna. - v . c y-.v.--y.-:
LONOWAN1E NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH < 191
 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH

73. ZATRZYMANIE I STANIE W MIEJSCU

JA K + +

C EL Nauczenie konia bezzwocznego zatrzymywania

i stania w miejscu prosto i w rozlunieniu na dugich
Zatrzymaj konia, kiedy jest rozlu wodzach jako przygotowanie dojazdy wierzchem.

1 niony, porusza si naprzd, trzyma sto

sunkowo nisko gow, na przykad po
poowie okrenia w stpie.
E F E K T K O C O W Y Ko ma si zatrzyma
bezzwocznie i spokojnie sta prosto, nie unoszc gowy.

M I E J S C E Lonownik lub ujedalnia.

Uyj zapowiedzi, na przykad okay,

2 eby uprzedzi konia, e bdziesz cze

go od niego wymaga. Jednoczenie:
S P R Z T Kantar, ogowie wdzidowe, siodo lub pas
do lonowania, dugie liny.

^ powiedz stj niskim gosem, 4 4

pocignij lekko i rwno za obydwie
liny,
^ zatrzymaj si.

192 M O I WICZE Z ZIEMI

2 Kiedy tylko ko si zatrzyma, oddaj
j wodze. Dziki temu powinien wyko CZSTE PROBLEMY j
na zatrzymanie z podstawieniem X;:v)Kpjtthpst 1jli n si^.: ^ =i
zadu (patrz: wiczenie 66: Zatrzymanie .. , naprzd i popro ponownie o zatrzymanie. ; " U--'
z podstawieniem zadu, s. 176). ' Powtarzaj to, ajego opr'zniknie/Ro opuci: ; ; ;, :
' gow i spkojnie sizatrzyma; Zepnij' g lekkod o : ;
i n i e , ' ' : ) ;

4 Pochwal konia i pozwl mu posta

chwil spokojnie.
koniethce si zatrzyma albo przyspiesza,

=
kiedy cighieszza liny. Wr do wicze;
''.z.zatrzymyvyania z poprzednidV<^ci Rsiki. Lekko,
- ..
;
. y^ghy szyj konia jedn wod lub potrzsnij lekko ;
linami Rozwa tez pproszeriie drugiej osoby, eby
: /kiika razy prowadzia i zatrzyrhyv\/aa konia na twoje.

Wykonujproste wiczenia dobrze, komendy:

zamiast bardziej zaawansowane

elementy le .

LONOWANIE NA LINIE i PRACA NA DUGICH WODZACH i 193

 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH

74. ZM IANA ZGICIA

Zmiana kierunku na koie jest podstawo

wym sposobem zmiany kierunku. Przez
cafe wiczenie znajdujesz si za koniem.

JA K
# +

C EL Nauczenie konia skrcania w lewo i prawo

Sta w pozycji oracza za koniem, w odpowiedzi na dziaanie wdzida, jako

I utrzymujc lekki kontakt z pyskiem za

pomoc obydwu wodzy.
przygotowanie do powoenia i jazdy wierzchem.

E F E K T K O C O W Y Ko ma swobodnie skrca

2
w iewo i prawo, kiedy prosisz go o to, bdc za nim lub
z boku.
immm Popro o stp.
M I E J S C E Lonownik lub ujedalnia.

Wykonaj due koo (o rednicy 18-21 m) S P R Z T Kantar, ogowie wdzidowe, siodo lub pas do

3 w prawo, utrzymujc zgicie ciaa

konia poprzez kontakt wodzy
z pyskiem.
lonowania, dugie liny.

+ 4
194 >101 WICZE Z ZIEMI
 Skr konia w stron rodka koa,

4 zbierajc mocniej praw lin i oddajc

lew.

Kiedy znajdziesz si porodku koa,

5 wyprostuj konia na krok lub dwa,

a nastpnie zastosuj pomoce odwrotne.

6
X *J Zbierz lew wodz i oddaj praw.

Kiedy dojdziesz do krawdzi koa,

7 wejd na nie i id dalej w lewo.

Powyszy rysunek pokazuje zmian kierunku, podczas ktrej wyko

rzystuje si prowadzenie z boku konia.

O C Z Y M N A L E Y P A MI T A
y ^ a c z ijo d ^ gdzieoiernay
: naronikw, w ktrych ko mgby si zatrzy- - ,.

okf^g z beli somy.lub ustaw pachoki w naroni--

, w naroniki. ' . '

Zaczynaj kad lekcj z prowadzenia na dug ich

nie cierpliwo u konia i zapobiegnie zgacywa-

. \si ruszy, pki mu na t nie pozvyolisz. , . .

f 'Aby.skrci,w lewo, zbierz lew lin i oddaj
prawg. Aby skrci w prawo, zbier praw lin
;.vkH^ieyvpc;y:.; . . ;y .

LONOWAN1E NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH i 195

 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH

75. PROWADZENIE Z BOKU

JA K
^ +

C EL Przyzwyczajenie konia do tego, e kierujesz

1 nim poprzez ogowie z dugimi linami w pozycji do
i Id za koniem po kole w lewo. lonowania.

E F E K T K O C O W Y Ko ma skrca w dowolnym
Rozpocznij zmian wygicia i w chwili, kierunku i wykonywa inne polecenia, kiedy jest

2 kiedy ko opuszcza koo, eby skr

ci w lewo, przejd na lew stron jego
zadu. Stj w miejscu, podczas gdy ko
prowadzony z dowolnej strony.

M I E J S C E Lonownik lub ujedalnia.

bdzie kry wok ciebie.
S P R Z T Kantar, ogowie wdzidowe, siodo iub pas
do lonowania, dugie liny.
Kiedy bdziesz chcia wyprostowa

3 konia na kilka krokw, sta za nim.

196 > 101 WICZE Z ZIEMI

Kiedy ko wrci na koo, moesz i
za nim albo po koncentrycznym kole
obok niego.
Nastpnie popro konia o kolejny
zakrt w lewo i przejd na lew stron
jego zadu.
Popro o kilka krokw kusa.
Przejd za konia i popro o przejcie
do stpa.
O CZYM N A LEY PAM IfTA
^ Podobnie jak podczas lonowania, twoim
: celem bdzie stanie w miejscu, eby ko kry '
: Wok ciebie. Aby tak si stao, zaczynasz, idc
. za koniem i przechodzisz co poruszania si po
-:=vv koncentrycznych koach, a osigniecie to, c ko
bdzie kry wok ciebie na dwch linach.
. ^ Podczas prowadzenia konia na dugich linach,.
na kole powiniene sta nieco bardziej z tyu
konia ni podczas lonowania, eby pozwoli '
; Wewntrznej linie przesuwa si swobodnie
r w w kku pasa do lonowania lub przez strzemi.
W ARIAN TY
Nie przekadaj wewntrznej iiny przez kko pasa
, : do lonowania lub strzemi. Dziki temu uzy
skasz wiksze zgicie boczne konia. Podczas
z- zmiany kierunku .bdziesz musia si zatrzyma
. i zmieni liny. ;
CZf S TE PROBLEMY
Ko skrca do wewntrz I staje gow do ciebie.
By moe stoisz za bardzo z przodu konia, przez y -;:;
y ':; ycowewhtrznaiina wytwa rzazbytdu.dwgni W
ciga g drodkaJeli/stoisz w prawidowej. . ,
z: pozycji do prowadzenia konia na dugich linach,
; : bd one przebiegay mikko i prosto przez kka
,. pasa do lonowania lub strzemiona. .
Ko wierzga, kiedy zewntrzna lina znajduje
';- si pod jego ogonem. Trzymaj zewntrzn
lin luno, kiedy zmniejszasz rednic koa :j .
: i zatrzymujesz konia. Gdy si rozluni, przestanie
zaciska, ogon i lina opadnie. Powtrz wiczenie
39: Duetz//n, S; 118.'
LONOWANIE NA LINII I PRACA NA DUGICH WODZACH 197
 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH

76. SEMKA

Diagram A

JAK +

C EL Uczulenie konia na dziaanie ogowia przy

przemiennych zmianach kierunku jako przygotowanie

1 Wylij konia na kolo o rednicy 18 m

w lewo.
do powoenia i dojazdy wierzchem.

E F E K T K O C O W Y Ko ma wykona mikk semk

2
w stpie i kusie z jednym krokiem midzy zmian
Id po koncentrycznym kole o rednicy kierunku porodku.
3 m.
M I E J S C E Lonownik lub ujedalnia.

3 Po kilku okreniach zacznij si cofa

coraz bardziej za konia.
S P R Z T Kantar, ogowie wdzidowe, siodo lub pas do
lonowania, dugie liny.

+ +

198 M O I WICZE Z ZIEMI

Wylij go na prost umownej litery X
midzy dwiema plwoltami i skieruj go W ARIA N TY
w prawo, kiedy znajdzie si na plwol- Twoim ceiem jest wykonanie semki zjednym
cie w prawo.

Zaczynajc koo w prawo, przejd na koniowi i tobie czas, eby si przygotowa na .

praw stron konia, idc po koncen . zmian wygicia, jak pokazano na diagramie A.
trycznym kole o rednicy 3 m, podczas Nastpnie przejd do wykonywania k z dugim, . ... :
gdy ko idzie po kole o rednicy 18 m.

. ; jak pkazanna diagramie B.'.',.

Powtrz cao, zmieniajc zgicie na
prawo na zgicie w lewo.

Diagram B

semka jest odpowiednim wiczeniem do pracy w stpie

i kusie. Wykonywanie jej w galopie wymaga zmiany nogi, na
ktr ko galopuje w rodku, co lepiej zostawi na szkolenie
pod siodem.

LONOWANIE NA UNIE I PRACA NA DUGICH WODZACH-i 199

 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH

77. COFANIE

C EL Nauczenie konia ustpowania od nacisku

skierowanego ku tyowi jako przygotowanie dojazdy
wierzchem,

E F E K T K O C O W Y Ko ma bezzwocznie i rzeko
ruszy do tyu na twj sygna.

M I E J S C E Lonowniklubujedalnia.

S P R Z T Kantar, ogowie wdzidlowe, siodo lub pas

do lonowania, dugie liny.
U
+ 4

JA K

Sta w odlegoci okoo 3 m za koniem.

I Popro go o energiczny stp,

w
314
Popro o zatrzymanie z mocnym pod

2 stawieniem zadu.

200 M 01 WICZE Z ZIEMI

1 12
3 Zastosuj naprzemienny lekki nacisk
lin. O CZYM N A L E Y PAMITA

, na

4 Jednoczenie uyj komendy gosowej,

jak stosowae podczas pracy w rku
(do tylu).
. i zachca do cofania .po prostej. ' '

5 Za kadym razem, kiedy ko przenie

sie ciar ciaa na zad albo zrobi krok
do tyu, nagrod go, oddajc wodze.
mocno prosto do tyu za obydwie wodze/wik-, ' ;
szo koni usztywni si i wcale, si nie ruszy.
r*
Po uzyskaniu dobrej reakcji (moe ni zaokrgla grzbiet i opuszcza gow, a nie ma
n Po
w by lekkie ustpienie w uchwie, gana-
szach, potylicy, szyi lub kilka krokw to znaczy e prawdopodobniejest gotowy d o '
cofania), popro konia o energiczny nauki cofania. :
stp.
CZSTE PROBLEM Y

W ARIAN TY
bardziej energiczne. "

:jak ostry ma by za Wr dowiczenia 27: Cofanie, s. 84 oraz do wicze

nad dobryjn cofaniem p prostep !j j ; .. v.: - kiedy wrcisz na dugie liny.

LONOWAN1E NA UNIE I PRACA NA DUGICH WODZACH 201

 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH

78. SERPENTYNA

1
JA K
C EL Przyzwyczajenie konia do nacisku zewntrznej
wodzy podczas skrcaniaJako przygotowanie dojazdy

1 Zacznij w naroniku w jednym kocu

ujedalni, z koniem ustawionym
wzdu krtkiej ciany po lewej stronie.
na kontakcie, zgicia i zebrania,

Stojc po prawej stronie konia, popro
wad go po prostej wzdu krtkiej
ciany ujedalni.
E F E K T K O C O W Y Ko ma wykona serpentyn
w rnych chodach, utrzymujc kontakt na zewntrznej
linie podczas zakrtw.
M I E J S C E Duy lonownik lub ujedalnia.
S P R Z T Kantar, ogowie wdzidowe, siodo lub pas do
lonowania, dugie liny.

202 >101 WICZE Z ZIEMI

 Na 6 m przed kocem ciany sta

J w miejscu i poprowad konia wok

siebie, eby wykona p koa w prawo.
O C Z YM N A L E Y P A M I T A
V * ZachcajkOnla/eb^^ SZ
j

Stojc z prawej strony konia lub za " W A RIA N TY^ i

4
|9^l
nim, poprowad go po prostej.
Zkr^serpentyny pog by bardzo;p i^
h u wijcego si wa, albo bardzo gbokie z dugimi '; .
, Odcinkami poprostej. ; . Piby-y: 7 y ; ' : . 7
yy

K Na 6 m przed drug dug cian ;::f, Kiedy ju opapujecie serpentyny w Stpie i kusie, y ;v:
przejd za koniem i popro o zgicie y i>imoesz sprbowa wykcina to wiczenieyy . j
w lewo. . w galopie. Pro o galop.na pkoiach, a nastpnie
yprzejcie do stpa lub kusa na prostych.

Stojc po lewej stronie konia, popro

6
pgwawa
wad go na p koa w lewo.

/ Poprowad go prosto, a nastpnie,

/ dochodzc do dugiej ciany, zatrzymaj
si i poprowad konia wok siebie na
p koa w prawo.

Powtarzaj, a dojdziesz do drugiego

8 koca ujedalni.

LONOWANEE NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH 4 203

 PRZEGLD POSTPW SZKOLENIOWYCH

79. UKAD DO W YK O N A N IA NA DUGICH U NACH

it
.. 3

JA K + +

M I E J S C E Otwarta przestrze.

1 Stojc 7,5 m za koniem, popro go

o ruszenie stpem.
S P R Z T Kantar, ogowie wdzidowe, siodo lub pas
do lonowania, dugie liny.

2 Zegnij go w lewo, zejd ze ladu,

nastpnie zmie zgicie na prawo
i wr na lad.

204 > 101 WICZE Z ZIEMI

 Zrb zwrot o 180 stopni w lewo i wr Koczc koo, zacznij zbiera liny, tak
t sam tras, wykonujc te same aby pod koniec drugiego okrenia
zmiany zgicia. ko porusza si po kole o rednicy
12 m.

4 Kiedy dojdziesz do punktu pocztko

wego, zrb zakrt o 90 stopni w prawo.
Id za koniem w stpie.

Przejd na praw stron konia i id

z nim 7,5 m prosto. Nastpnie zrb Zatrzymaj go i popro o trzy kroki
zakrt o 90 stopni w prawo. cofania, a nastpnie ruszenie stpem.

6 Pozostajc po prawej stronie konia,

wylij go 12 m naprzd w stpie,
a nastpnie na kolo o rednicy 18 m
Zatrzymaj konia na 30 sekund, potem
zbierz liny, podchodzc do niego od tyu.

wok ciebie w kusie.

Po wykonaniu penego koa zmie

kierunek w kusie i odelij konia na
koo o rednicy 18 m w lewo (bdziesz
si teraz znajdowa po lewej stronie
konia).

LONOWANIE NA LINIE I PRACA NA DUGICH WODZACH4 205

PRACA Z PRZESZKODAMI
 Uywaj nagrd i ustpowania,
eby wzmocni dobre zachowania konia
i pozwoli mu
utrzyma dobre mniemanie o sobie.

wiat jest peen naturalnych i sztucznych prze Podobnie ja k z odczulaniem , bd spraw ie

szkd, ktre mog wzbudza niepokj koni. Moe dliwy i rozsdny podczas pracy z przeszkodami.
to by pytki rw, szczekjcy pies lub przejeda Upewnij si, e dana przeszkoda jest bezpieczna
jca obok ciarwka, rzeczy, ktre wygldaj, i ko jest w stanie j pokona. Jeli uyjesz ko
pachn lub brzmi dziwnie - to wszystko wywouje skiej psychologii i zachcisz konia do podejcia do
u konia co najmniej zdziwienie. Pracujc z prze przeszkody, zamiast zmusza go do tego, prawdo
szkodami, moemy sprawi, e nasze konie stan podobnie obydwoje znajdziecie w tym przyjem
si odwaniejsze, pewniejsze siebie, bardziej opa no. Jeli podchodzisz do pokonania przeszkody
nowane, a nasza wi z nimi si wzmocni. jak do sprawy ycia i mierci, ta zabawa moe si
Na im wicej niezwykych rzeczy wystawimy zmieni w nieprzyjemn konfrontacj.
naszego konia, oczywicie w granicach rozsdku, Do czsto w ystpujcych przeszkd nale
tym bardziej bdzie godny zaufania, kiedy napo woda, mostki, rowy, niezwyke podoa, dziwne
tk a nowy, nieprzewidywalny widok lub dwik. widoki i mae przeszkody, a take podanie za
Cho wikszo z nas nie musi uodparnia konia czym, niesienie na grzbiecie rnych przedmio
n a wszystko - jak policja konna - moemy sami tw i cignicie ich za sob.
stworzy sobie zestaw przeszkd.

PRACA Z PRZESZKODAMI : 207

 WICZENIE W RKU

JAK ^ + +

C EL Zmniejszenie strachu konia przed ciasnymi

PROWADZENIE PRZEZ przestrzeniami, eby lepiej wchodzi do przyczepy do
PRZEJCIE
WSKI E przewozu koni i innych ciasnych miejsc.

E F E K T K O C O W Y Ko ma zosta wprowadzony
albo odesany przez wskie przejcia i pod niskie
Zaparkuj ciarwk albo przyczep sklepienia bez szarpania ani przyspieszania.

1 do przewozu koni rwnolegle do boku

ujedalni, w odlegoci okoo 1,2 m od
niego.
M I E J S C E Ujedalnia.

S P R Z T Kantar i duga lina.

Przeprowad konia kilka razy przez +

2 powstay korytarz.

Zatrzymuj go w rnych miejscach

3 i ka mu sta tam okoo minuty.

208 M O I WICZE Z ZIEMI

dodaw anie n iskiego
S K L E P I E N I A ______________

Kiedy ko przechodzi pewnie przez

1 korytarz, przymocuj plandek do

dachu przyczepy i grnej krawdzi
ogrodzenia ujedalni.

Przeprowad konia kilka razy pod

plandek.

Kiedy ju bdzie si porusza pewnie

przez zadaszone przejcie, zatrzymuj
go porodku na m inut ub dwie.

Kiedy ju swobodnie wykonuje powy- . ~ W ARIAN TY " J '" ' ^ ]

4 sze wiczenia, opu lekko plandek,

eby zwisaa na wysokoci okoo 1,5 m,
aby ko musia opuci gow, prze ;;r ^ ] jpb: tedy j5.rowdztsz^konj' r^ajr^eTO ^ ^ i
chodzc pod ni, i powtrz wiczenie. obok niej. Z pocztku moesz to robi bez plari-

i * Kidyju ko opauje wszystkie wiczeniabpi - . -^

Znw zatrzymuj konia w rnych miej
scach na minut lub dwie.
ODSYANIE PR?EZ
WSKIE PRZEJCIE
B Ustaw rzd beczek, wiader lub paeho-
I kw 90 cm od ogrodzenia ujedalni.
Odelij konia przez wski korytarz,
pozostajc na zewntrz.
. . sane pvvyej;moes zacz cofae.go w kory- 0 ;
tarku;poatrymaniuwnim na cq najmniej 15 ./ :
: sekund Jeli;wprowadzisz cofanie zbyt wczenie, jy
moe si oozmioic w sposb na unikanie;
. wykonania zadania." : c y :; ''
: ;Ko sl szarpie. Wr do wifzenia 7: dsipow
; . ;-(xJnacisku na potylicy^ s; 42; wiczenia 8: :
s: 44 oraz wiczenia 11: Prowadzeniestpie, s. 50. --p
: .. Ko przyspiesza. Wr do wiczenia 31 Pracaprzy ;
: pogrodzeniu, s. 94, ; - . . : . -

Zw korytarz do 60 cm i powtrz
wiczenie.

PRACA Z PRZESZKODAMI < 209

 WICZENIE W RKU

Krok 3

JAK

BRAMA O T W I E R A N A
PO W E W N T R Z

1 Idc z koniem po jego lewej stro

nie, zatrzymaj si przodem do bramy
i otwrz skobel.
Otwierajc bram lew rk, cofnij
konia.
CEL Nauczenie konia posuszestwa, kontroli i precyzji
w rku jako przygotowanie do przejedania przez
bramy i inne wskie przejcia.
EFEKT KOCOWY Ko ma przej w kontrolowany
sposb przez bram i obrci si spokojnie w dowoln
stron, podczas gdy tyj zamykasz.

3 Kiedy brama otworzy si do koca,

pu j i przeprowad przez ni konia. M I E J S C E Brama uchylna,

4 Zatrzymaj konia i postj z nim chwil.

S P R Z T Kantar i uwi,

4 4

210 >101 WICZE Z ZIEMI

 Krok 5

5 Wykonaj zwrot na zadzie w prawo.

W ARIAN TY
Warianty w przypadku bramy ot\vieranej do ciebie:
^cbfajkdrf^ mr ' ;

6 Rusz naprzd i jeli to konieczne,

chwy bram i zamknij j, cofajc
konia.
trzymaj skobel bramy;' _ , ; :y......-. -
>;\^kpaj zwft na przodzie z gow konia pr/y :
.skoblu, lak aby jego ciao przeszo przez przewit.

bjhijkpbi/zmykajtbre

Krok 6

PRACA Z PRZESZKODAMI <21 1

 81. OTWIERANIE I ZAM YKANIE BRAMY cd.
JA K Krok 2

BRAMA O T W I E R A N A
NA Z E W N T R Z __________

ldc po lewej stronie konia, zatrzymaj

I si przodem do bramy i otwrz skobel.

Otwierajc bram lew rk, przejd

2 z koniem przez jej przewit.

Krok 4

3 Zatrzymaj si.

Wykonaj zwrot na przodzie z zadem

4 odchodzcym w prawo.

52 k Zatrzymaj konia.

6\J? Rusz naprzd, eby zamkn bram.

Krok 6

212 M O I WICZE Z ZIEMI

W ARIANTY 0 CZYM N A LEYIP A M IfTA
/ARrwadkonia-przezbram^
. aktywny sposb. Ko z natury boi si wskich :
; : prej, wic moe chcie szybko przez nie prze-,
biec i odwrci si. Nie spiesz si, eby unikn
kontuzji i /ych nawykw.: ' ././ . : O

CZ gS n P R O B L E M Y
Ko przyspiesza, przechodzc przez przewit - :;:
bramy. Rb krok za krokiem, zatrzymujc konia po :; ;
kadymznich:. . .
Ko odsuwa od ciebie zad, kiedy tylko
. przejdzie przez bram. Uyj kantara, eby
ustawi konia prosto po przejciu przez bram.
Aby ko nie przesuwa zadu w prawo, za '
1pomoc kantara skr go lekko w t stron, co
; go wyprostuje. Kiedy ju opanuje przechodzenie o
. . . prosto, moesz doda urozmaicenie.w postaci .
skrcania go w twoj stron^

PRACA Z PRZESZKODAMI i 213

 WICZENIE W RKU I NA DUGIEJ LINIE

82. PRZECHODZENIE PRZEZ RO W Y I WOD

JAK + + +

CEL Nauczenie konia zaufania i posuszestwa,

a jednoczenie pomoc w przezwycieniu strachu przed

1 Zacznij od pytkiego, suchego rowu.

widokiem naturalnych przeszkd, takich jak rowy, kaue
i strumienie, eby mona byo bezpiecznie jecha na
nim przez takie przeszkody i obok nich.

2 Z dobr energi wylij konia obok

rowu z kadej moliwej strony.
E F E K T K O C O W Y Ko ma i pod kontrol przez
suchy rw, rw z wod, pytkie kaue i strumienie.

M I E J S C E Miejsce, gdzie znajduj si takie przeszkody.

3 Nastpnie energicznie podejd z nim

do rowu i zatrzymaj go. S P R Z T Kantar i duga lina, bat.

214 M O I WICZE Z ZIEMI

i
 Daj koniowi dostatecznie lun lin,
4 eby mg opuci gow i przyjrze si
rowowi.
Jeli ko uwaa, e powinien sta na
5 baczno, popro go o opuszczenie
gowy poprzez lekkie pocigniecie
w d lin.
Kiedy ju obejrzy rw, popro o zwrot
6
na zadzie i odejdcie w przeciwn
stron,
/ Obrcie si, podejdcie do rodka
/ rowu i przejdcie przez niego.
Powtrz z drugiej strony, pilnujc, by
8 ko przeszed przez rodek i wstawi
wszystkie kopyta do rowu.
Powtrz wszystkie kroki, prowadzc
9 konia z jego prawej strony.
Znajd rw z wod, du, pytk
kau oraz strumyk z biec wod
i powtrz wiczenie.
I Wylij konia nad rowem lub kau,
I I uywajc dugiej liny, jak pokazano na
rysunku.
O C ZYM N A L E Y PAMITA
/! W przypadku mokrych przeszkd za kalosze/ \
; ; eby mg sam pewnie-p.rzez nie przej.
-/
/ Rozwijaj zaufanie i wiar konia w ciebie. Ko. lubi -
' kiedy zanurza kopyto w wodzie/ona znika
w obszarze lepym podjego gow.-
W ARIA N TY
V ;
!y:^Wza!enpei od.tgo, gdzie wiczycie, i dostp- : ,.
' noci wolnego miejsca, lepiej bdzie przpro- :
f wadzi konia przez rw lub wod w rku albo ' : } ..
1:f wysa go przezni na dugiej linie (patrz: wk .
zen\e 88: Wysyanie na przeskkody/s. 226):
;. ^ Aby stworzy sztuczny rw/ brezent, aby : .
... obu kocach! W ten sposb uzyskasz sztuczny ./
. rw. o szerokoci; 60 em. Kiedy twj ko opanuje' ^ ;)
pokonywanie tej przeszkody, moesz poia plan
dek wodeby zwikszy stopie trudnoci.
CZSTE PROBLEMY
Ko zatrzymuje si przed krawdzi prze-
szkody. Powi mu spojrze jeszcze raz, nastp-. /;
nie zawr, podejd do niej ponownie.! tu przed
*; y krawdzi puknij go lekko w ad batem lub ko'
cwk jinyi. : -
Ko przeskakuje albo przebiega przez
/ .
' przeszkod. Id dalej naprzd, nastpnie zawr ;
''
'
. ^ /'-.i przejdjesze raz przez przeszkod, tymrazem. /;
wolniej, zachcajc konia 'dojauszczenia g p ^ ,. y
kiedy zblia si do przeszkody. y k k . .. . ;
Zad ,itph{a ucjekparb^^
. szkody \kfbruj;njkpnlaWjfaWP; jrkied^;;^
'y dotyka jej przednimi nogami. To powinno g ' :-
wyprostowa i zapobiec:uciekaniu zadu. ,
PRACA Z PRZESZKODAMI
* 215
 WICZENIE W RKU

83. W Y Z W A N IA W ZRO KO W E

J A K _________________________________
C E L Przyzwyczajenie konia do podchodzenia t mijania
nieznanych przedmiotw, zarwno nieruchomych
Wybierz przedmiot z listy (patrz: jaki ruchomych, aby bezpieczniej si na nim jedzio

1 Warianty) i ustaw go. w pobliu takich widokw.

2
E F E K T K O C O W Y Idc obok czowieka, ko ma
podej do rnych przedmiotw i przej obok nich,
*** Przyprowad konia w poblie nie uskakujc na bok, nie przyspieszajc, nie skrcajc
przedmiotu, ani nie zatrzymujc si.

M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce do wicze.

Wykonuj z nim rne wiczenia

3 w rku, eby skupi jego uwag i uspo

koi go.
S P R Z T Kantar, uwi, bat i rne rekwizyty (patrz:
Warianty).

+ +

216 Y 101 WICZE Z ZIEMI

 4 Idc po lewej stronie konia, podejd na
wprost do przedmiotu i zatrzymaj si
w miejscu, gdzie ko bdzie stal spo
O CZYM N A L E Y PAMITA
Jeli jaki przedmiot wzbudza szczeglnie duy :
kojnie, nie usiujc si cofa ani odwra :- strach u konia/czasem lepiej odczuli konia na y -r
ca (to jego strefa komfortu). niego, zanim poprosiz go o podejcie i przej-. / . :
ie obok. Moesz na przykad pociera k o n i a .
Eram ' balonem lub pik, zanim poprosisz go, eby
ET Postj tak minut, ewentualnie drapic ; przeszed obok tej zabawki leceja ziemi' lub yg; y
go po kbie lub czole, eby pomc mu ogrodzeniu. ' . . . ' . :
si rozluni.
"' y^WARfi ANTY^
r Przyzwyczaj kbnidder i-: .. .
Zawr, odejd i wr, za kadym :y y fv pomoc nastpujcych rekwizytw lub obiektw:: .;
razem podchodzc odrobin bliej. ._y^balphUp^ ogrodzenia ujedalni
y ' lub padoku; / i i ,; ,
yy^dS^gt^rjc^^^
Kiedy ko jest ju w stanie podej .-->:;njehaneg^jerct lamy/osa, y:-) y
prosto do przedmiotu, zacznij pro .,,'
.>diWriego; psa^kazkUuB. ; :::y;/;f^ .. jJ-.v... c.::;::: . :.jc;
V:d ;tiuzpejpfandek^ y ':
wadza go obok niego, z pocztku
y i .;^f|agi:poydewjejhawietrze;;y --f ;v.;t .-v\ -
wewntrz jego strefy komfortu, tak
. plastikowej torebki, przywizanej do ogrodzenia; . .
aby ty znajdowa si midzy nim ; : B d e k f td$t;wjbri^h w rnych y
i przedmiotem. ; . miejscach ujedalni; ; . ' '
;;Iyj-^=bjeGi;=f^pjsaj^Ghfiwniedceki'^ -i
kadego znanego przedmiotu, ustawionego ; (i
d-czynietyppyy^ y-
Stopniowo przyprowad go bliej. z kwiatami na korytarzu stajnfwiadra odwrconego: :y..
: do gry dnem na pastwisku; yzdze '
. jywszystkie^^ -y r i,e
Kiedy ju bdzie przechodzi spokojnie , - porusza si w. nieprzewdywalny sposb; ' ' . :y '
obok przedmiotu, zatrzymuj si w r toru przeszkd; skadajcego si z piciu, szeciu d -.
nych miejscach po drodze. przedmiotw: y ^ ^. - y

Nastpnie id obok przedmiotu, tak

aby ko znajdowa si midzy nim
i tob. Stopniowo zmniejszaj odlego,
a bdzie w stanie przej tu obok
przedmiotu. Zatrzymuj si po drodze.

11 Powtrz cao, prowadzc konia

z prawej strony.

PRACA Z PRZESZKODAMI 4 217

 WICZENIE W RKU

84. PROWADZENIE PO NIECODZIENNYM PODOU

JAK # ^

C EL Nauczenie konia spokojnego przechodzenia

przez rne bezpieczne podoa, eby by spokojniejszy

1I Umie due gumowe maty na ziemi,

podczas prowadzenia i jazdy wierzchem,

E F E K T K O C O W Y Ko ma przej nad

2
mm Przejd obok nich ze wszystkich stron.
przeszkodami takimi jak gumowe maty, tektura,
plastikowe pachty i brezent.

M I E J S C E Rne w zalenoci od lekcji.

Podejd do maty od strony dugiego S P R Z T Kantar, uwi, bat, rne rekwizyty (patrz:

3 boku, eby przej przez krtszy

odcinek.
Warianty)

& &

218 M O I WICZE Z ZIEMI

4 Przejd przez mat, uywajc techniki
opisanej w wiczeniu 82: Przechodzenie
przez rowy i wod, s. 214.
O CZYM N A L E Y PAMITA
^-;p.wzaj,;zb% lub mat na 7 i . - z
powierzchni, na ktrej bd si ruszay (na przy- t
kad na wirze); kiedy ko na njch stanie. Przte-

5 Po kilku przejciach w obydwie strony,

przejd przez mat wzdu dugiego
boku.
stuj sam dan przeszkod, zanim wprowadzisz na ,:
ni konia. ; ' =.
; k / '
'^-Moesz uy gumowych dywanikw z przyczepy . ..
' do przewozu koni lub lekkich mat stajennych. : \-
'?}Drewhiany mostek powinien mie dugo c o ' . ' .j

6 Zatrzymaj konia przed krawdzi maty

i popro, eby wszed na ni przednimi
nogami.
najmniej 1,8 m i szeroko 60 cm. :'k

W ARIAN TY
' :

.Zamiast prowadzi konia przez przeszkody, uyj -/ ;

.. dugiej liny, eby wysa go na nie albo sta : . !;

7 Zatrzymaj go.
przed nim i przywouj go do Siebie po jednym
kroku, skracajc lin.
^ Pracuj na rnych nawierzchniach:
. .
; "kk

\. i- , i
...

betonie;

8 Nastpnie popro go o pjcie naprzd,

tak aby postawi tylne nogi na macie.
gumowych matach,-
pytach chodnikowych,
;j>. podestach lub mostkach,
sklejce, ' . ; o

..
,

; o . .
k
j 7

^
k ^ -k
'
.

. *. brezentowych i plastikowych pachtach,

9 Zatrzymaj go.
- duyehkawkaebkektur^

CZSTE PROBLEM Y
yz z en.:;:; ' y

Ko ucieka na bok, eby unikn wejcia na

10 Idcie naprzd, zatrzymujc si po

kadym kroku, a dojdziecie do koca
rzdu mat. Podejd ponownie do
przeszkod lubSzybko z niej zej Ustaw
..: przeszkod obok ogrodzenia ujedalni, eby ko ,
- nie mg odsun si od ciebie i za pomoc bata .
wskiego boku mat i przejdcie przez nie. pilnuj, aby by prosty. .. \y ;. : ;

11 Nastpnie przejdcie do poowy

dugoci mat, zatrzymajcie si
i wycofajcie.

12 Powtrz z drugiego koca.

13 Powtrz to samo na innych podoach.

PRACA Z PRZESZKODAMI i 219

 WICZENIE W RKU

85. PODANIE

JAK + + +

C EL Przyzwyczajenie konia do podania za innymi

komi, iudmi i przedmiotami, eby by bezpieczniejszy
Popro drug osob, eby poprowa podczas jazdy wierzchem, a take jako przygotowanie

1 dzia albo wsiada na innego dobrze

wyszkolonego konia,
do chodzenia na karuzeli lub prowadzenia z grzbietu
innego konia.

E F E K T K O C O W Y Ko ma poda za innym

2
iL d Id ze swoim koniem 6 m za nimi.
koniem spokojnym stpem, przechodzc obok rnych
przedmiotw i pojazdw,

M I E J S C E Rne, w zalenoci od lekcji.

Stopniowo zmniejszaj odlego, tak

3 aby szed 1,5 m za drugim koniem. S P R Z T Kantar, uwi, bat.

220 M O I WICZE Z ZIEMI

4 1 Zatrzymajcie obydwa konie. O C Z Y M N A L E Y PAMITA

Przesu swojego konia w bok, tak aby

5 cay czas znajdowa si za prowadz

cym, w jego obszarze lepym.
raj na

v konie s pod kontrol opiekunw, a odlego

midzy nimi jest.bezpiecma. /; 1 .
Wykonuj to wiczenie take z prawej

6
esasssj
strony. W ARIA N TY
'tKop duzpifi^;p[d^sobg
^lyrij pr/ed soba beczk. .

/ Id tu obok drugiego konia. *

lubquadem.

Id z boku i przed drugim koniem. !ub rczny wzek. ic \

8 Pamitaj, e ko, ktry wczeniej pro

wadzi, jest teraz w obszarze lepym
twojego konia.
^;idz zacdowiekiemjad^ym^
motocyklu. ^ \ . . '
V Popro dzieci, eby biegy przed koniem.: .
-b;

Id bezporednio przed drugim

9 koniem.

Popro drug osob, aby jej ko

poda za twoim, wykorzystujc
podobn procedur.

PRACA Z PRZESZKODAMI -i 221

 WICZENIE W RKU
86. CIGNICIE PRZEDMIOTW
JAK
I Przy wi drg lub kawaek rury do
i 9-metrowej liny
Prowadzc konia, cignij za sob drg,
2 trzymajc lin w lewym rku.
bas# Wykonuj wszystkie zwyczajne zakrty.
Popro o zwrot na przodzie w stron
4 przeciwn do liny, tak aby ko stan
przodem do drga.
222 n o i WICZE Z ZIEMI
4
C EL Przyzwyczajenie konia do tego, e cign si
za nim rne przedmioty, eby by spokojny, jeli co
przyczepi si mu do sioda tub ogona podczas jazdy
wierzchem; dziki temu wiczeniu bdzie te mg
cign przedmioty, przymocowane do roka sioda lub
trzymane w rku przez jedca.
E F E K T K O C O W Y Ko ma cign rne
przedmioty, nie uciekajc na boki ani nie przyspieszajc,
kiedy jest prowadzony przez czowieka w rku.
M I E J S C E Ujedalnia, kada bezpieczna, otwarta
przestrze.
S P R Z T Kantar, uwi, rne rekwizyty (patrz:
Warianty).
&
Popro konia o cofanie, cignc drg
w jego stron.
Popro o zwrot na przodzie i przejd
na praw stron konia.
Prowadzc konia z jego prawej strony,
powtrz poprzednie kroki.
Skr lin do 6 m i powtrz wiczenie.
Skr lin do 3 m i powtrz.
W ARIANTY
r ::^Jyj iiiHyh irekwjzyt<5W ekkjedfp drgalu b: zyr\ ;
: supka,, kawaka piankowej izolacji do rur, worka
: ' po ziarnie/brezentu, tekturowego pudeka, przy-.
wizanych na sznurku puszek lub butelek. .. j
: Prowad konia, cignc za. bb rne przed- ;
: y j mity w rnych bezpiecznych miejscach, take . ':
: w stajni i na pastwisku. \ :
^ Popro drug osob, eby sza W odlegoci 3 rh : ;
. a wami, cignc rne przedmioty. : ' ;
: ::;jt:Ppro; dzieci, aby szy w bezpiecznej odlegoci ;
C Z | S T E P R OB L E M Y ' . j !
; VKon panikuje. Pu przedmjol trzymany na linie i id
V {^w ;$ph^< pa& i^^
PRACA Z PRZESZKODAMI < 223
 WICZENIE W RKU

87. NOSZENIE PRZEDMIOTW

JAK + +

C EL Przyzwyczajenie konia do spokojnej akceptacji

CZOWIEK NIOSCY tego, e kto obok niesie lub trzyma na siodle rne
PRZEDMIOTY przedmioty, dla przygotowania go dojazdy wierzchem,
noszenia sprztu biwakowego i awaryjnego niesienia na
grzbiecie rannego czowieka lub zwierzcia.

Wybierz sobie jaki przedmiot, na E F E K T K O C O W Y Ko ma spokojnie akceptowa

1 przykad wiadro, do ktrego wrzucisz

kilka nakrtek lub kamykw.
chodzenie obok czowieka nioscego niezwyke,
haaliwe przedmioty, a take noszenie rnych rzeczy
przytroczonych do sioda.

Po rozgrzaniu konia prac w rku M I E J S C E Bezpieczna przestrze do nauki.

2 podejd do wiadra i podnie je, nie

zatrzymujc si. S P R Z T Kantar, uwi, siodo, rne rekwizyty (patrz:
Warianty).

Machaj wiadrem w rytm krokw.

224 : 101 W IC ZE Z Z IEM I

 4 Potrzsaj nim, eby grzechota
zawartoci,
Co moesz nie
WAR|ANTY

torb pen pustych puszek; . . : . / V

Odstaw je na ziemi i id dalej. \yidf:z kamieniami;; ^ ^
i.worek na ipieg, wypeniony zgniecionymi
' . gazetari; v . y , V.
Podejd do wiadra i ponownie je , ,' \ ^ ;.'v
podnie. Co moe nie twj ko
v ^ ! P ' sj p Je/ti^ ^
; 1 :jdfaqpr ^g p|oiqny iu ;^
: 1 grzbietu konia za siodem; V .

7
. ,
Wykonaj to samo wiczenie, prowa . 7 V;. V. - / ' V . v ; ;,/v .
dzc konia z jego prawej strony. ' ^.sakwy z haaliw zawartoci (na przykad. '
: kamienie bd-ipetlowe:puszki); ^
;^p|astii?w^rb^ metaj ^ ip l puszkami, przy-
KO NIOSCY RNE : troczon do sioda; " ; ;' : y ;X, :' :
. ciel, psa/ kota lub dziecko''' V . ' ^.

1 Po czaprak albo paszcz na szyi

konia przed siodem.

2 Wykonuj normalne wiczenia

filii11| z koniem.

3 Przesu paszcz na siedzisko i powtrz

to samo.

4 Przesu paszcz za siodo i przypnij

troczkami.

Wykonuj normalne wiczenia w rku.

6 Odelij konia na dugiej linie, a potem

take na lony, eby jeszcze bardziej
rozwin jego pewno siebie.

PRACA Z PRZESZKODAMI ^ 225

 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

88. W YSYANIE NA PRZESZKODY

JAK + &

C EL Nauczenie konia zachowywania rwnowagi na

nierwnym terenie i rozwijanie posuszestwa podczas
Przypomnij sobie wiczenie 28: Odesia- odsyania konia na (niejako przygotowanie dojazdy

1 nie za pomoc nacisku kantara, s. 88. wierzchem, w szczeglnoci jazdy w terenie i skokw
przez przeszkody.

Wylij konia przez pojedynczy drg E F E K T K O C O W Y Ko ma wchodzi bez wahania

2 w stpie na ujedalni, eby wyrobi

sobie wyczucie odlegoci i czasu.
na bezpieczne, atwe do przejcia przeszkody iub teren,
kiedy wysyasz go na nie w odpowiednim chodzie.

3
w/ Powtrz w kusie.
M I E J S C E Miejsce odpowiednie do nauki danego
wiczenia.

S P R Z T Duga lina lub lona i kantar, rne rekwizyty

(patrz: Warianty).

^ Wybierz przeszkod (patrz: Warianty). 4 4 ^

226 >101 WICZE Z ZIEMI

Przyprowad konia do niej i wylij go
na ni na linie o dugoci 4,5 m. W ARIANTY
. Uyj rnych przeszkd: , ,
v ^ b ) ^ h t u ; ; : y .. . . . \ .
Jeli ko utrzymuje stay rytm w st ' mostka lub podestu,
pie, zwiksz dugo liny do 6 m. .^.skalistegoterenu, : -yy j y , y y ...
* pagrkowatego terenu, ' . .

Jeeli ko utrzymuje rwne tempo

:yyy ^drggvletcy:h na:ziemi,;j y : y-: y;.
przy przechodzeniu przez przeszkod,
y;:y;>:sigdaj:konla i za mu ogowie. zyy
wylij go na ni w kusie, jeli moe to
bezpiecznie zrobi.

Uyj caej 9-metrowej liny.

Zacznij od rzeczy, ktre ko
z natury lubi, a nastpnie
Jeli przeszkoda si do tego nadaje, zwikszaj stopie trudnoci.
wylij na ni konia w galopie.

PRACA Z PRZESZKODAMI i 227

 WICZENIE W RKU

89. COFANIE PRZEZ PRZESZKODY

JAK + + +

C EL Rozwinicie zaufania i posuszestwa podczas

I Zrb korytarz z podkadw kolejowych
i lub drgw, uoonych rwnolegle
w odlegoci okoo 1 m od siebie.
Przeprowad konia kilkukrotnie przez
cofania, eby zmniejszy strach konia przed
przedmiotami dotykajcymi jego ng, kiedy si cofa.
E F E K T K O C O W Y Ko ma i pewnie do tyu przez
rne przeszkody i ponad nimi, nie zatrzymujc si,
kiedy jego nogi dotkn przeszkody.

2 korytarz w obydwie strony. M I E J S C E Ujedalnia, podwrze, poe, tor przeszkd.

S P R Z T Kantar i uwi, drgi ub podkady kolejowe.

Wprowad konia w korytarz i zatrzy

3 maj na kocu.

228 M O I WICZE Z ZIEMI

+ +
4 Nastpnie rusz naprzd. W ARIANTY

5 Przeprowad konia do potowy koryta

rza i zatrzymaj go.
: daIni i rzd.bezpiecznych.przedmiotw z.dru-

6 Nastpnie rusz naprzd. zadzie.

;,f.Popro konia .o schodzenie tyem z rnych ;.;w

l na

7 Przeprowad konia do poowy koryta

rza i zatrzymaj go.
. schodw. :
V\^rwed godp :p^ided f wii zkrawnikW:
i brzegow i wycofaj z niego. ; ;? . '
^

8 Za pomoc wskazwek, jakich uywasz

do cofania, wyprowad konia tyem
z korytarza.
CZfSTE PROBLEMY
Ko uskakuje na bok aibo okazuje

; 38: Soiozlins. 116orazwiczenia/11: Dotykanie

9 Zatrzymaj go.
batem; s. 122. . . :

'wiczenia 12: Pozycja i strefa osobista, s. 52. .

10 Poprowad go naprzd przez korytarz.

PRACA Z PRZESZKODAMI 229

 PRZEGLD POSTPW TRENINGOWYCH W PRACY W RKU

90. TOR PRZESZKD DO POKO NANIA W RKU

^

M I E J S C E Ujedalnia na wolnym powietrzu, pole

lub pastwisko, na ktrym ustawiono przeszkody jak na
rysunku. r

S P R Z T Kantar i uwi.

R E K W I Z Y T Y Butelka ze spryskiwaczem napeniona

wod, plandeka, drg, skrzynka pocztowa, plastikowa
torebka.

+ +

JA K

Poprowad konia w kusie na rodek

1 miejsca przeznaczonego do treningu.

2
<*m Zatrzymaj go na dugiej linie.

3 Wyczy go.

Podnie jego nogi.

5 Osiodaj.
Ustawienie

Popryskaj nogi preparatem przeciw

6 muchom lub wod.

230 M O I WICZE Z ZIEMI

7 Poprowad konia przez plandek. 18: Wyjmij plastikow torebk z kieszeni
i w do niej listy.

Podnie j i zarzu na grzbiet konia, Powie torebk na siodle albo przy-

a nastpnie poprowad zwierz wi j do niego i poprowad konia do
naprzd. koniowizu.

Zatrzymaj si, przejd na bok i zdejmij

plandek. !0 Uwi konia.

Prowad konia, idc po jego prawej

stronie i cignc plandek za sob. *****

Upu j.

Zatrzymaj konia i wycofaj go przez

plandek, a nastpnie poprowad go
przez ni naprzd.

Podejd do lecego na ziemi pojedyn

czego drga. Przejd przez jego rodek
i zatrzymaj konia z przednimi nogami 2-6

przed drgiem i tylnymi za nim.

14 Popro konia o side pass w lewo do

koca drga.

15 Zatrzymaj go.
t
17 i 18

16 Przejd na lew stron konia i popro

o side pass w prawo. 14-16

17 Przejd przez drg, podejd do

skrzynki na listy i wyjmij z niej
zawarto.

PRACA Z PRZESZKODAMI i 231

 91. STANIE W MIEJSCU BEZ W I ZA N IA

Zaczynanie tego wiczenia w ogowiu to pewny sposb na porwane wodze, a moe take zranienie pyska konia.
Najpierw naucz go wykonywaje dobrze w kantorze i uwizie.

JA K + + &

C EL Wyszkolenie konia, eby pozostawa w miejscu,

gdzie kaesz mu sta, kiedy nie ma adnych fizycznych
Za koniowi kantar i przypnij do ogranicze, eby mg bezpiecznie zostawi go bez
9 niego lekk lin, nadzoru (na przykad chcesz otworzy bram, pj po
co i wykonywa rne czynnoci na ranczu lub farmie).

Po wtrz wiczenie 25: Zatrzymanie E F E K T K O C O W Y Ko ma sta, nie ruszajc si

2 i stanie w miejscu, s. 80. z miejsca i nie pasc si, kiedy pucisz uwi i odejdziesz
od niego na 5 minut na odlego co najmniej 9 m.

Przypnij uwi do kantara obok liny M I E J S C E Zacznij na maym, ogrodzonym wybiegu,

3 i opu go na ziemi pod gow konia. a nastpnie wicz na wikszych.

S P R Z T Kantar, lekka lina,uwi.

Wypowiedz komend do stania w miejscu,

4 na przykad zosta, i odejd na bok.

232 101 WICZE Z ZIEMI

&
 Przez kilka minut chod wok konia,
5 wci trzymajc koniec liny,
Podejd do konia i prowadzaj go przez
6 mniej wicej minut.
Zabierz go w to samo miejsce; zostaw
7 uwi przypity do kantara, ale ode-
pnij lin.
Rzu uwi, powiedz koniowi zosta
8 i zostaw go.
Odejd nieco dalej, na odlego co naj
9 mniej 9 m.
Jeli ko si poruszy, wr i ustaw go
w pozycji wyjciowej.
I B Powtarzaj t lekcj, a bdzie sta
I w miejscu przez 5 m inut na ogrodzo
nym wybiegu.
Nastpnie zabierz konia na wikszy
ogrodzony teren, na przykad na
ujedalni, i powtrz lekcj.
Kiedy ko nauczy si ju sta na
B ujedalni przez 5 minut, przeprowad
t lekcj na otwartym terenie.
O CZYM N A L E Y PAMITA
Ko moe tupa nogami, opdzajc si od . V-
: v.v#dcbi;enierh^ stanie w zupenym.
V:-; bezruchu. Podczas pierwszych lekcji uyj .rodka :;
. :' odstraszajcego owady albo prze wiczenie
:;na.inn por dnia.lub roku.
;^^vva;hje Bdzie rozpraszaa^
,
' ,. si najad. Pomimo tego wykonuj t wiczenie.
7 -'
-: w miejscu pozbawionym trawy, pki ko nie ; yyz
: nauczy, si sta z podniesion g o w . z ' . - . :
Kiedy odchodzisz od konia, .upewnij si, e stoi :- . :
, rwno na.wszystkichogach, eby.nie prbowa ;
' ' robi.krokw.w bok; by znale wygodn pozy-: -.V ,
'td iw ^au yitia Jn i sci fen 1
. -
z wanie sko/yhwiGzenia tnie jest zbyt rzeki.
i/ej
.
CZSTE PROBLEMY
Ko opuszcza gow, ebyje traw. Machnij
Sin, eby pukna go w uchw, co powinno.
. spowodowa uniesienie gowy. J\
\
.Ko robi kilka krokw. Twoim celem jest, aby ko ;
- : stazupebiehierMchomorw^
. .
Zatrzymanie stanie w miejscu; s.O. ' ' ::
Ko hadeptuje na uwi. Jo dobrze, poniewa sarn
.. wywrze nacisk na kantar, cp powinno go skoni .
. ; do zatrzymania si.deii ko robi krok naprzd, v-.' a .;. .
, nadeptuje na uwi^z i zatrzymuje si podejd do
niego,cofnijo krokiwzmocnij stf. . : .... .
PRACA Z PRZESZKODAMI i 233
 WICZENIE NA DUGIEJ UNIE

92. PODCHODZENIE DO OGRODZENIA

JA K
C EL Nauczenie konia podchodzenia do ogrodzenia
tub innego podestu, z ktrego moesz atwiej na niego

1
Za koniowi kantar i dug lin. wsi, zwaszcza gdyby odnis kontuzj podczas
Zatrzymaj go okoo 60 cm od ogrodze przejadki.
nia, rwnolege do niego.
E F E K T K O C O W Y Ko ma ruszy w twoj stron
i stan spokojnie, podczas gdy ty stoisz na ogrodzeniu
Wejd na ogrodzenie na wysokoci iub podecie.

2 poprgu konia.
M I E J S C E Ujeda inia, potem dowolne miejsce.

Prze rk nad grzbietem konia S P R Z T Duga lina, kantar, bat.

3 i puknij go batem po prawym boku.

234 b 101 WICZE Z ZIEMI

 Jeli chcesz, uyj wybranej przez cie

4jpssa
bie komendy gosowej, na przykad
przesu si.
W ARIANTY

Kiedy ko wykona zwrot o 180 stopni

te/ i znw stoi rwnolegle do ogrodze
nia, opu bat i schowaj go za plecami.
Pogaszcz konia.

6 Powtrz to wiczenie na drug stron.

O C Z Y M N A L E Y PAMITA
. . zatrzymujc konia w rnych miejscach, na : ;
przykad, kiedy jest ustawiony gow na wprost .
debio eby mg j pogaska. .
C ZfSTE PROBLEMY
Kiedy pukasz konia batem, rusza do przdu
zamiast w bok. Gdy dajesz sygna do przejcia
w bok, za pomoc liny wywrzyj lekki nacisk,
skierowany do tyu na nachrapnik kantara, Jeli ko
wci nie wie, o co chodzi, zejd z ogrodzenia'! wr P
do wiczenia 1:Zwrot naprzodzie, s. 48.
j
Zatrzymaj konia p.rostopadje do ogrodzenia,.; -7
w Odlegoci 60 cm od niego. P . ..;
Wejd na ogrodzenie,"przy gowie konia. :
Za pomoc nacisku kantara odelij konia w twoj
i praw stron (jego lew), nastpnie popro .
j o wygicie w drug -stron] odelij go w twoj
:lew stron .(jego praw), aby chodzi wzdu '-;- ..
ogrodzenia. ; ' d .
hi .Kiedy miejsce, gdzie zapina si poprg, znajdzie i;
\ : si na twojej wysokoci, powiedz,,stj''. .
t-Kieidy.kori zrozumieto wiczenie ^ . .
,z ogrodzenia, wicz z mniejszego podwyszenia, .
na przykad kamienia lub kody drewna.

PRACA Z PRZESZKODAMI < 235

 WICZENIE NA UWIZI
JA K
Zanim przejdziesz do tego wiczenia, w razie
potrzeby przypomnij sobie rne lekcje z odczula
nia z czci 4,
ZAPOZNAWANIE
Z P O JA Z D A M I KO O W YM I
I Uwi konia do supka ogrodzenia lub
8 innego bezpiecznego miejsca.
Kiedy bdzie sta spokojnie, prowad
2 w jego pobliu wzek, taczk, skuter
lub plastikowy trjkoowy rowerek.
236 M O I WICZE Z ZIEMI
C E L Przyzwyczajenie uwizanego konia do rnych
przedmiotw, stworze i czynnoci, eby mona go byo
bezpiecznie wiza na zawodach, podczas wycieczek
w teren i w innych miejscach.
E F E K T K O C O W Y Ko ma spokojnie akceptowa
rne ruchome przedmioty i stworzenia poruszajce si
wok niego, kiedy stoi uwizany.
M I E J S C E Bezpieczne miejsce do przywizywania
konia.
S P R Z T Kantar, dugi uwi, rne rekwizyty (patrz:
Warianty).
 Prowad je cigym ruchem, a take
naprzemiennie zatrzymuj si i ruszaj.
Kiedy ju zaakceptuje jeden pojazd
4 koowy, wprowad nastpny.
ZA P O ZN A W A N IE
Z IN N Y M I ZW IE R ZT A M I
Przyprowad psa, trzymanego na smy
1 czy i spaceruj z nim wok konia.
Jeli pies jest dostatecznie may, pod
2 nie go, podczas gdy kto inny bdzie
trzyma konia. Niektre psy mog pr
bowa rzuci si na konia i ugry go
w pysk.
W przypadku duego psa pozwl
3 koniowi schyli si i powcha go.
Zanim pozwolisz psu biega swo
bodnie w pobliu uwizanego konia,
upewnij si, e jest to pies obeznany
z komi, ktry nie bdzie prbowa
gry ich po nogach.
Z A P O Z N A W A N IE
Z DZIEM I
I Przyprowad dzieci w poblie uwiza-
I nego konia, tumaczc im, jaki jest cel
tego wiczenia. Przede wszystkim dbaj
o ich bezpieczestwo!
Dzieci powinny by starsze i zna
2 konia. Niech poruszaj si w bezpiecz
nej odlegoci od kopyt i tak, eby
miay gdzie uciec, gdyby nagle szarp
n si albo uskoczy na bok.
Stopniowo zmniejszaj odlego dzieci
3 od konia.
Pozwl dzieciom cign wzki i je
4 dzi na rowerach w pobliu uwiza
nego konia.
' " O CZYM NA LE Z Y P A M I| T A j
nych obiektw podczas pracy w rku, zanim. ,
.. zaczniesz lekcje z uwizanym koniem, a, ;' . ; ..
: Zaczynaj od pokazania koniowi z pewnej odle- -'
gci nowego przedmiotu lub stworzenia. , v ;.
py--Daj mu mnstwo czasu na przyzwyczajenie si . '1
:
k; do widoku i zapachu nowego obiektu. . '; ;. c
W ARIAN TY
. , * Pojazdem koowym moe by taczka, wzek, sku:
ter, trjkoowiec, wzek golfowy, motocykl/rower
lub quad. ; V " . ^ D. i
U ^ Jlrfe ' , ;
;
;.;:; wami, lamami i innymi zwierztami, jakie moe .;;. .
j s p o t k a podczas przejadki w terenie. :
CZ|STE PROBLEM Y
Ko si szarpie. Zacznij stymulacj z wikszej
odlegoci od konia i zbliaj si do niego/dopiero
j: kiedy si rozlunuy ^ b p ^ fe h ia ^ ^ ; zj
- : s. 138 oraz ewizehia 58;W/ezi^& s. 156. 5 C
PRACA Z PRZESZKODAMI 4 237
 94. MIKKI SKOK
JA K
Zacznij od wysyania konia na linie
midzy kostk somy i ogrodzeniem
ujedalni (A). Moesz te przeprowa
dzi go tam w rku.
Dodaj jeden drg midzy ogrodzeniem
i bel siana, jak pokazano na rysunku
(B). Pracuj z koniem jak poprzednio,
prowadzc go przez drg.
Nastpnie wysyaj go przez drg w st
pie, do chwili, a ko przestanie si
tego ba.
238 1 101 WICZE Z ZIEMI
# ^ ^
C EL Przyzwyczajenie konia do odczu zwizanych
ze skakaniem przez przeszkod, eby potrafi lepiej
pokonywa zwalone drzewa i rowy podczas jazdy
w terenie.
E F E K T K O C O W Y Ko ma przeskakiwa nad niskimi
przeszkodami, nie odmawiajc skoku, nie unikajc go ani
nie wierzgajc,
A/l I E J SC E Ujedalnia, potem dowolne miejsce.
S P R Z T Kantar, duga lina, siodo, beia somy iub
siana, 2 drgi.
^ ^ ^
4 Lonuj go w kusie nad drgiem. Id
z nim tak, eby podchodzi do drga
prosto, przeszed po rodku i po jego
Kroki
przekroczeniu mia proste ciao.

Postaraj si, eby ko szed z wypro

stowanym ciaem jeszcze przez 3 kroki,
zanim zacznie skrca. /

Przejd z koniem na otw art prze

strze i pracuj z nim na koach
w kusie albo stpie.
Krok 3

B
Poprowad go w kusie nad drgiem.

Kiedy ju opanuje to wiczenie, /

moesz go poprosi, eby przeskoczy
przez bel somy (C). Wylij go na ni
w kusie, utrzymuj jego ciao wypro
stowane przez kilka krokw po skoku
i wr na otwart przestrze, eby
s
przeszed kilka kek na ony. \
Krok 8
\
O CZYM N A LE Y P A M IT A

czywana s.omje, ad rugi opiera si o zienrii.

przeszkody w kusie lub galopie, a p jej.ppko-.

naniu najczciej przejdzie do gajpput;;Co moe CZ|STE PROBLEMY
jKo;c n o k ia ,V
^Prowadzenie nahiecod/jennym podou,.s. 218oraz
.wiczenia 88: Wysyhnie nqprzeszkody, s. 226, na
W A RIA N TY ; otwartej przestrzeni, ^ v

wprowad inne bezpieczne przeszkody, nprzykac nastpnie stp, kus na otwartej przestrzeni i ponw
drgi, beczki i rowy. . . . skok. . ' ^^ .... yv:!
-.;

PRACA Z PRZESZKODAMI < 239

 95. PROWADZENIE Z GRZBIETU DRUGIEGO KONIA

JAK

I Siedzc na grzbiecie konia prowadz-

I cego, prowad drugiego konia na kan-
tarze po swojej prawej stronie.

Trzy maj lin praw rk 60 cm od

2 kantara.

Reszt liny wraz z wodzami trzymaj

3 w lewej rce,

Trzymaj kciuki nad lin, eby si w ni C EL Nauczenie konia bycia prowadzonym z grzbietu

4 nie zapltay, drugiego konia dfa odczulania go, zapewnienia mu

ruchu, a take w razie nagego przypadku.

Rusz stpem. Twoim celem jest, aby E F E K T K O C O W Y Ko ma poda za innym

5 gowa prowadzonego konia znajdowaa

si tu przed twoim kolanem, ale nie
przed opatk konia prowadzcego.
w stpie i kusie, utrzymujc swoj pozycj wzgldem
drugiego konia.

M I E J S C E Z pocztku lonownikiub ujedalnia,

potem dowolne miejsce.
Z pocztku dostosuj szybko konia

6 prowadzcego do prowadzonego i za
pomoc sygnaw dawanych tem u dru
giemu przez kantar utrzymuj go we
S P R Z T Kantar i duga fina, dowiadczony ko
prowadzcy.

waciwej pozycji.

240 i-101 WICZE Z ZIEMI

 W kocu pozwl koniowi prowadz
cemu porusza si z normaln prdko O CZYM N A L E Y PAMITA
ci i wymagaj, eby ko prowadzony
za nim nada.

Kiedy prowadzenie bdzie ju wam i opanowany.

dobrze wychodzio w stpie, przejd do
kusa.
.dzcdrugiego. ,

Na pocztku rb tylko zakrty

konia prowadzcego i zmniejsza prawdopodo-
w prawo, eby ko prowadzcy biestwo, e zostanie tak daleko w tyle, e grozi
pomg ci przestawia prowadzonego. mu bdzie kopnicie przez prowadzcego. .

W ARIAN TY

^pnawrtie trzyma wodze w prawej rce i.lin'

'W-
:.*Ji-i',ko hpyi/iapfy^^
przymocuj powiwaj lub haaliwe pr/ed-

konia prowadzonego. . . ^^ V .

CZSTE PROBLEM Y

s. AA; wiczenia w rku i na linie zwizane .. .

! z odsyaniem orazwiczenia 85: Podanie, s. 220.
Ko pdzi naprzd albo ucieka boki. Rb mae

Nastpnie dodaj zakrty w lewo, pod

ustawienia si.
czas ktrych bdziesz prowadzi konia
za pomoc kantara.

11 Zatrzymaj swojego wierzchowca i stj

w miejscu, wymagajc, eby ko pro
wadzony sta w odlegoci 60 cm od
ciebie i nie wkracza w twoj stref
osobist.
I
PRACA Z PRZESZKODAMI < 241
 WICZENIE W RKU I NA UWIZI

96. PROWADZENIE DO PRZYCZEPY

I U W I ZYW A N IE DO N IEJ KONIA

JA K
C E L Przyzwyczajenie konia do przyczepy jako
przygotowanie do wchodzenia do niej, podrowania

1 Przypnij przyczep do samochodu lub

traktora, eby uwizany do niej ko
nie mg jej przesun.
ni i owizywania do niej na zawodach i podczas
przejadek.

E F E K T K O C O W Y Ko ma cofa wzdu boku

przyczepy i sta uwizany przy niej przez 15 minut, nie

2 Przeprowad konia kilka razy obok

przyczepy, za kadym razem idc bliej
niej.
ruszajc si z miejsca.

M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce dowizania

konia, w ktrym zmieci si przyczepa do przewozu koni.

3 Zatrzymaj konia rwnolegle do przy

czepy, tu obok niej, pracujc z oby
dwu stron, a take za przyczep.
S P R Z T Kantar, duga lina, bat, przyczepa do
przewozu koni.

242 101 WICZE Z ZIEMI

4 Zatrzymaj si na chwil, pozwalajc
koniowi powcha przyczep, ale nie
gry jej.
Podchodzc do przyczepy z tyu, id
z koniem wzdu jej boku i zatrzy
maj go, kiedy jego gowa znajdzie si
porodku przyczepy.
CZSTE PROBLEM Y
Ko wyrywa si Iub tupie nogam i, kiedy jest
; V- przywizany do przyczepy Nawet jeii ko
'. opanowa doskonale bycie uwizanym przy ; :-z-; ' ;
V koniowizie i spokojne stanie, kiedy wiesz go . ;
;, f d o przyczepy ktra przypomina cian, moe ... .
f: : j wc iekk^ kiustfofebj VVrpd.:d>. ia;c - :
v 93: Akceptowanie wyzwa, 5:236, najlepiej wic >,)p
, ': , konia do bezpiecznej, solidnej ciany. ';

Cofnij konia wzdu boku przyczepy,

a jego gowa minie jej ty.

Powtrz kroki 5 i 6, prowadzc go za

Jeli stracisz panowanie nad sob,
kadym razem nieco dalej, a w kocu stracisz tez konia.
zatrzymasz go wzdu boku samo
chodu i wycofasz przez ca dugo
przyczepy.

8 Rb to z obydwu stron przyczepy, p ro

wadzc konia z jego obydwu bokw,
z gow skierowan w obie strony.

Uwi konia do przyczepy na 15 minut.

PRACA Z PRZESZKODAMI < 243

 WICZENIE NA DUGIEJ LINIE

97. WCHODZENIE DO PRZYCZEPY

JA K + +

C EL Nauczenie konia wchodzenia do przyczepy,

spokojnego stania w niej i wychodzenia stamtd
Przypnij przyczep do samochodu lub tyem, eby mona byo go ni wozi i bezpiecznie

1 traktora, eby uwizany do niej ko

nie mg jej przesun.
wprowadza oraz wyprowadza.

E F E K T K O C O W Y Ko ma spokojnie wchodzi
do przyczepy, sta w niej przez 2 minuty, a nastpnie
Otwrz wszystkie drzwi i okna przy wychodzi z niej na komend,

2 czepy i zabezpiecz je, eby same si nie

zamkny. M I E J S C E Kade bezpieczne miejsce do szkolenia,
w ktrym zmieci si przyczepa do przewozu koni.

Prowad konia wok przyczepy, przy S P R Z T Kantar, duga lina, bat; przyczepa do

3 tylnych drzwiach. przewozu koni.

+ +

244 >101 WICZE Z ZIEMI

 Daj mu zajrze do rodka z odlegoci
okoo 1,5 m.
5 Mi przyczep, zrb koo i skieruj
konia na wprost lewego stanowiska
przyczepy.
6 Wylij konia do rodka za pomoc
nacisku kantara, uywajc bata jedy
nie jako wskazwki wizualnej (bez
kontaktu).
Pozwl linie wysuwa si z rki, eby
ko nie odczuwa nacisku na kantar,
wchodzc do rodka.
8 Kiedy ko wytrzyma w przyczepie
przez 15 sekund, wejd do prawego
stanowiska w przyczepie.
9 Dotknij konia na wysokoci kbu
i przemw do niego.
10 Wycofaj go z przyczepy.
11 Powtrz, proszc konia o dusze
okresy spokojnego stania, a do
2 minut, zanim go wycofasz.
12 Powtrz, adujc go do prawej czci
przyczepy.
O C ZYM N A L E Y PAMITA j
V; .'^'Choewchodzenied koniem albo ju 7>
7.77 po zaadowaniu do niej konia mpe by niebez- \7;: 7 ;
:
pieczne, czasem jest to konieczne, eby w niekt
rych typach przyczep zamkn przegrod/
. 7. Nie zapi naj tylnej sztangi ani nie zamykaj drzwi,
.
.;
;;7> zanim-ko nie przyzwyczai si do przebywania .
- . w przyczepie i nie bdzie si w niej czul kom- . 7/-7;y i
y. fortowo. To moe zaj kiIka sesji treningowych, 7/7
/i/ rozoonych na kiika dni. 7:7
. k^deliprzyczepa^jestdc#ateie7dua;mqes7^^
obrci konia i wyprowadzi go z niej,
i
/ . ' ,7
W ARIANTY j
-7-Uyj rnych -rdzajw przyczep. W przypadku 7.77 y -
/7i
.; przyczepy o otwartej przestrzeni wewntrznej; -.UU 7
. 7i7na przykaddp preyydu byda,; moesz wej do -7
; 7; 7htej wraz z koniem,.poprosi go o minut spokoj-
7 nego stania, a nastpnie wyprowadzi.
CZSTE P R O B L E M Y
Ko wychodzi z przyczepy, gdy tylko do niej
; / ; wejdze; Nie naiey sletyrn przejmO-Wa./Jestto 7/ '
777 czste zachowanie na pocztku szkolenia. Sprawd 7 '
" - : tyiko,czy sam nie poprosie konia o wyjcie, / 7- 7.7
' wywierajc nacisk na kaniar. Nie zmuszaj kopia..>.:.7.
7' do wchodzenia ani pozostawania w przyczepie, :.i .; .i
poniewa to wywoa u niego strach. wicz 77:/;
7;7: odsyanie i wycofywanie z przyczepy a bdzie to .
/; ' robi na twoj komend bezzwipcznie/ 7
Ko nie chce wejdo przyczepy. Wr do
,7; 7- wicze z odsyania na przeszkody, pod niskie
... ' .
:
. -77 sklepienia, przez korytarze, na przykad do 7 77
wiczenia 28: Odesanie za pomoc nacisku kantara, ,/7 1
- 777s. 88, wiczenia 29: Odesaniepr/.ezprowadzenie, -7
.:!7 s. 90; wiczenia i 1: Praca przyogrodzenia, s. 94; //7: 77,
:
wiczenia 80: Wskieprzejcie i niskie sklepienie, -
s. 208; wiczenia 8-1: Prowadzeniepon\ezx wykym . ;71
; 'pdqul:2\ -8Qrawiaenia;M
7 przeszkody, s.226,
; Ko przyspiesza, wychodzc tyem z przyczepy. 7;
nad 77/"77. .
Powtrz wiczenie:89:Co/an/eprzezprzeizkody, ' ' i
7,7
r 7 . s. 228 i pracuj nad cofaniem konia pojednym kroku ;7i
z zatrzymaniem midzy nimi; nastpnie cofaj konia
. . 7 krok i pro.o krok do przodu; dwa kroki do tyu, .777y
. 7 jeden do przodu. Kiedy ju bdziesz kontrolowa
cofanie, wr do przyczepy. 7: .
PRACA Z PRZESZKODAMI < 245
 PRZEGLD POSTPW TRENINGOWYCH

98. TOR PRZESZKD DO POKONANIA NA DUGIEJ LINIE

O*"" >
/ /* * *>.

M I E J S C E Dua ujedalnia z przeszkodami

ustawionymi jak na rysunku. /: i/
i .
9
S P R Z T Kantor i Huna lina

/
A
I
11

X
I
I
I
I
I
I
I
I
1 12,13114

| * r

S - M n

246 >101 WICZE Z ZIEMI

JA K
Popro go o kus po kole w prawo przez
plandek.

1 Prowadzc konia, otwrz i zamknij

furtk ujedalni.
11 Zatrzymaj konia i podejd do niego
(cay czas jeste po jego prawej stronie),
zrbcie dwa kroki stpem, a nastpnie

2 Wylij konia na linie o dugoci 4,5 m

w poblie balonw umocowanych do
ogrodzenia ujedalni.
cztery kroki kusem.

Przywi konia do przyczepy; otwrz

drzwi i okna przyczepy i zabezpiecz je,
Zmie kierunek i wylij go obok balo podczas gdy ko stoi spokojnie.
nw w drug stron.

4 Podnie lin przywizan do drga

i cignij go za koniem przez 4,5 m.
Wprowad konia do przyczepy; nie
zapinaj tylnej sztangi ani nie zamykaj
drzwi.

r
Pu lin
li z drgiem. 14 Niech ko stoi w przyczepie nie uwi
zany przez 2 minuty. Nastpnie wycofaj
go z przyczepy.

Otwrz i zamknij furtk, wychodzc

z ujedalni.

Podnie wiadro z kamieniami i grze-

chocz nimi, idc w stron plandeki
lecej na ziemi.

Postaw wiadro na ziemi i wylij konia

na linie o dugoci 4,5 m przez rodek
plandeki w lewo.

Zmie kierunek (teraz bdziesz si

znajdowa po prawej stronie konia)
i wylij go na koo w prawo, tak aby
przeszed w pobliu plandeki.

PRACA Z PRZESZKODAMI : 247

 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH Z ZIEMI
99. M AN EW RO W AN IE MIDZY PACHOKAMI
JAK
1 Ustaw pachokiwjednej linii, jak poka
zano na rysunku, w odstpach (1,2-1,5 m).
Prowadzc konia na dugich linach
z jego lewej strony, podejd do pacho
kw w stpie tak, aby ko przeszed
prosto okoo 25 cm na prawo od pierw
szego z nich.
248 M O I WICZE Z ZIEMI
C EL Uzyskanie zrwnowaonego wyginania si
i zmiany kierunku w odpowiedzi na nacisk wdzida.
E F E K T K O C O W Y Ko ma si porusza pynnie
i rwno slalomem w stpie midzy pachokami.
M I E J S C E Kade bezpieczne paskie miejsce,
podwrko, ujedalnia tub pole.
S P R Z T Siodo lub pas do lonowania, dugie liny
do prowadzenia z ziemi, ogowie wdzidowe, 8 do 1
pachokw ub wiader.
 Zbierz lew wodz i oddaj praw, eby

3 skrci konia w lewo, przejd midzy

pachokami num er 1 i 2.
CZYM N A LE Y PAMiTA

k;;^vyle|koci;ko riieh i^ ci ^ s rrYid ^ s

Wyrwnaj dziaanie wodzy, eby ko _ pachokami, ustawionymi, w odlegoci .1 m

4 szed prosto.
. v musia przej za koniem i zmieni stron, po.kt-'.

: . mg i prosto, prowadzc konia wok pacho- .

Kiedy tylne nogi konia min przewit

5 midzy 1 i 2 pachokiem, zbierz praw

wodz i oddaj lew, eby skrci go
w prawo; przejd midzy pachokami
;-^:,&zwlecenie1ini;przez grne kka pasa do
lonowania pozwoli ci nalepsz komunikacj ;; ,
;. i spokojniejsze,zmiany na krtszych Iiah ni
. :

\
num er 2 i 3. przewleczenie lin przez strzemiona;.: , ;;

W ARIANTY
Kontynuuj, wykonujc serpen

6 tyn o gbokich zakrtach midzy

pachokami.
ZastpKc^krin nyhni .^njkamj/.Ha
ragami, kadziami lub beczkami;,. ;
-

Kiedy ko opanuje ju manewrowa

7 nie midzy pachokami i nie prze

wraca ich, skr proste odcinki midzy
zakrtami, tak aby zaczyna nastpne
zgicie, zanim jego tylne nogi min
poprzedni pachoek. Dziki tem u
bdzie zgina ciao wok pachokw.

PRACA Z PRZESZKODAMI < 249

 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH Z ZIEMI

100. DRGI

JA K

C EL Wzmocnienie zmysu kinestetycznego konia i jego

pewnoci siebie, eby by bezpieczniejszy w czasie
U drgi prostopadle do ciany uje jazdy wierzchem, w szczeglnoci w terenie podczas
dalni i tu obok. przejedania przez kody i zaroia.

Prowad konia na dugich wodzach,
bdc 1,8 m od niego, po jego lewej
stronie.
E F E K T K O C O W Y Ko ma si porusza prowadzony
na dugich linach z ziemi rwnym krokiem, spokojnie
i uwanie przez rnie ustawione drgi i cavalletti.
M I E J S C E Ujedalnia lub tor przeszkd.

Przejd raz lub dwa razy w pobliu S P R Z T Siodo lub pas do ionowania, dugie liny do
drgw w stpie. prowadzenia z ziemi, ogowie wdzidowe, kilka drgw.

^ ^ 4^
Nastpnie skieruj konia tak, aby szed
rwno na rodek pierwszego drga.

Utrzymuj rwny kontakt na obydwu

linach.

Zewntrzna lina bdzie uniemoliwiaa

koniowi uciekanie na lewo w twoj
stron.

250 M O I WICZE Z ZIEMI

 Prowad konia tak, aby jego ciao

7 pozostawao proste, kiedy przechodzi

przez drgi.
O CZYM N A L E Y PAMITA
y;; ^aca
c.'_ rwnowag, rytm, pewno, gitko i kon- \V;:- 0
' i-.:.: centracj hapracy Ponadto praca na drgach . -.. -
Rozsu drgi na odlego odpowied ;. -..wzmacnia j rozwija minie szyi i grzbietu konia. -y

8 ni do kusa i powtrz wiczenie w tym

chodzie.
V.-:t
;

:
Iegfli^^dr^rni.bdzie rna w zale- -
noci od wiejkoci konia, chodu, ktrym si poru-:'c ;
; .sza i dugoci jego wykroku. Ponisze sugesti to
wskazwki na pocztek.,Dopasuj od!egodo..; . .
.i

:: swojego konia. . '

Rozsu drgi do galopu i powtrz

9 wiczenie.

W ARIANTY

^ ;G>fpi .1Ge\na-fennih tuj>si :podcza!.;..

niektrych zawodw jedzieckich. Mog by usta
wione do stpa, kusa iubgaiopU: Ukada si je
w rwnych iub nieregularnych'odlegociach od
' siebie, a take promienicie. ..
U drgi.promienicie, tak aby odlego midzy ;
nimi mierzona porodku drgw bya taka sania, jak
lecych rwnolegle do siebie. Bdziesz wwczas
mg pracowa z koniem w; rodkowej czci dr- .
: gw, kiedy ma si porusza normalnymi krokami, :
w
jego wykrok i w wewntrznej, jeli chcesz go Skrci.

Dla rednich rozmiarw konia poruszajcego si westernowymi chodami

Stp przez drgi 50-60 cm odstpu midzy drgami

:: -i KUs przez drgi 90-107 cm odstpu midzy drgami ;
Wolny galop przez drgi ;1,8-2,1 m odstpu midzy drgami

Ccza//eff/dla konia penej krwi angielskiej lub innych duych ras mog lee na ziemi lub by podwyszone

76-90 m
Kus 1,2-1,5m
<3aiop 2,4-3 m

PRACA Z PRZESZKODAMI <251

 WICZENIE Z PROWADZENIA NA DUGICH WODZACH Z ZIEMI

101. TOR PRZESZKD DO PO KO NANIA

PRZEZ KONIA PROW ADZONEGO
NA DUGICH LINACH Z ZIEMI

M I E J S C E Ujedalnia albo pole z przeszkodami,

ustawionymi jak pokazano na rysunku.

S P R Z T Siodo lub pas do lonowania,

ogowie wdzidowe, dugie liny do prowadzenia
z ziemi i rekwizyty: mostek, pi wiader lub
pachokw, sakiewka biodrowa z grzechoczcymi
przedmiotami oraz korytarz w ksztacie litery L,
uoony z drgw lub beli somy.

Start

JA K

1 Idc za koniem, podejd do rodka

mostku.

2 Przejd przez niego, cay czas idc

za koniem.
7i8

3 Zrb dwa kroki w stpie prosto. /

Przejd na lew stron konia

i wylij go na koo w lewo.

252 -101 WICZE Z ZIEMI

Kiedy ko wyprostuje ciao, sta
ponownie za nim. 11 Przy ostatnim pachoku podnie
sakiewk biodrow z grzechoczc
zawartoci.

Podejd do mostku z drugiej strony.

12 Powie j na roku sioda lub przypij
do pasa do lonowania.

Zatrzymaj konia, kiedy znajdzie si

wszystkimi czterema kopytami na Wprowad konia w korytarz o ksztacie
mostku. litery L.

Stj w miejscu przez minut. 14za

i T
Zatrzymaj go, kiedy jego tylne nogi
mi
min koniec korytarza.

Zejd z mostku i zrb trzy kroki prosto. Wycofaj go przez korytarz.

Id slalomem midzy picioma

pachokami ustawionymi co 1 m.

PRACA Z PRZESZKODAMI i 253

 Wytuszczone numery stron wskazuj na tabele, numeiy impuls konia 163
wypisane kursyw wskazuj zdjcia lub ilustracje, numery informacje odbierane przez zmysy 9
w nawiasie oznaczaj numery wicze. kantaiy 20,21,24,24,47,103,165
nacisk, odsyanie za pomoc (28), 88,88-89,95,172,213,226,
akceptowanie wyzwa (93), 236-237,243 245
bat 17,17-18,22-23,23, 64,64 sznurkowe 20,21,103,165
dotykanie (41), 49,122,122-123,159,229 tamowe 20,21,103,165
poganiaczy bydia 22,23 zakadanie (2), 9,30,30-31
strzelanie z 18 zdejmowanie i puszczanie konia wolno (3), 32-33,32-33,67
bezpieczestwo 6,22,23,113,185 dopasowanie 20,21,47
boksy stjenne 23 kaski 20
brama, otwieranie, zamykanie (81), 210-212,210-212 kasztan 61
cechy koni 139 kus
chody kusowanie 69-70,69-70
czterotaktowe 77 po przejciu z galopu 177,177
jako 163 prowadzenie w (63), 170,170-171
chwytanie, podchodzenie do (1), 7,28,28-29,31 przejcia kus - galop (23), 65, 76-77, 76-77,172
cofanie przejcie ze stpa do kusa 177,177
metoda A, B (27), 84-87,107,181 zrwnowaony (65), 163,174-175
na dugich wodzach (77), 188,200,200-201 koa
przez przeszkody (89), 228-229,245 koncentryczne 91
czaprak, machanie (42), 124,124-125,132 z obracaniem si w miejscu 91
wiczenia komendy
na dugich linach 163,188-205 gosowe 17-19
na dugiej linie 80-98, patrz take konkretne wiczenia modulowanie komend gosowych 19
na odczulanie 11,114 161,139,141,191,207 przykady 19
na ustpowanie 9,29,40-63 w d 47
na uwizi 24, patrz take konkretne wiczenia konfiguracja kawaek ciasta 172,172,173,173
w rku 10,26-27,27,40-41,170-171, patrz take konkretne kontakt
wiczenia szukanie, ustpowanie 40
w szkoleniu swobodnym 9,29,64-79,162 zatrzymywanie prosto i przyjcie (67), 163,178,178-179
z chwytania i dotykania 26-39 kowal, pozycje dla (37), 110,110-113,112
z poczenia poszczeglnych elementw 232-253 ksztatowanie 41
z pracy na dugich wodzach z ziemi 163,188-205 lina 20-22,21,24,24
z prowadzenia na dugich linach z ziemi 248-253, dugie liny 21-22,21,43
patrz take: wiczenia z prowadzenia z ziemi, z lonowania do wizania 21,21
na linie 21,22,189 duet z lin (39), 83,109,117,116,118-119,137,155,170,181,
z przeszkodami 139,206-231 189,197
dobre manieiy fale pywowe 16
podczas karmienia (33), 99,99-101 fale z liny 16
z ziemi, wiczenia 99-113 podnoszenie ng za pomoc (36), 108-109,108-109,113
dominacja 13 podwjnie pleciona 21
dotykanie przerzucanie ponad gow (40), 83,120,120-121,170,181
caego ciaa (4), 34, 34-35,49,159 solo z lin (38), 83,109,11,116,116-117,118,155,159,170,
wiczenia z dotykania i chwytania 26-39 181,189,191,229
gowy (5), 36, 36-37,49,145 trzymanie 15-17,16, 53,189,189
pyska konia 37 trzymanie z wyczuciem i silne trzymanie 15-16
wraliwych miejsc (6), 35,38, 38-39,109,113 upuszczenie 189
drgi (100), 250-251,250-251 ona
dzieci, zapoznawanie z 237 liny do lonowania 21,22
gos, ton (wysoko) 19 mocowanie 171
gowa ukad do wykonania na lonty (71), 169,186-187,186-187
dotykanie 36,36-37,49,145 zwrot na lony (68), 169,180-181,181
opuszczanie, ustpowanie od nacisku na potylicy (9), 37,46, lonowanie
46-47,55,59,87,102,103,145 baty do lonowania 23
przerzucanie liny (40), 83,120,120-121,170,181 bosal uywany do lonowania 171
habituacja 114 kawecan uywany do lonowania 171,188

254 101 WICZE Z ZIEMI

 lonowanie na linie, wiczenia 163-187 poprg, podciganie 141,141
lonowanie swobodne wiczenia 9,29, 65-79,162 posuszestwo 169
prawidowa pozycja do lonowania (64), 163,172-173,172-173 powtarzalno jako klucz do sukcesu 11
lonownik 23,25,25,64, 64,65,67 pozycja czowieka
machanie ogonem, wcieke i przyjazne 13 kierowanie koniem za pomoc pozycji ciaa 14
mae, atwe do osignicia cele 95 kontakt z caym ciaem (43), 126-127,126-127
metoda zmniejszania napicia 29 obszary lepe (44), 129,128-129
mikka szyja 59 osoba stojca ponad koniem (45), 130,130-131
mowa ciaa 6,9,10,12-13,13-15,14,20 pozycja i strefa osobista (12), 51,52, 52-53,101,229
mycie wod z wa (48) przycigjca 13,13
nagy ruch (49), 138,138-139,237 wiadomo wasnej pozycji 14
nagroda 10-11,41,207 uspokajajca 13,14
napicia/ustpienia system 10,41 zapraszajca 13,14
napicie, stopniowanie 10 pozycja do lonowania (64), 163,172-173,172-173
naprzd, ruszanie (18), 65,66-67,66-67,174 praca na dugich wodzach, przygotowanie do (57), 154-155,
negatywne zachowania 154-155,190,191,201
gryzienie 39 praca na wolnoci 20,27, patrz take konkretne wiczenia
kopanie 39 praca z obydwu stron 16
obrona w postaci ucieczki 115 praca, cel dla koni 151
wierzganie, pozwalanie koniowi 143 prowadzenie
niecodzienne podoe, prowadzenie po (84), 218,218-219,239,245 do przyczepy i uwizanie w niej konia (96), 242,242-243
niezwykle zdarzenia (58), 156,156-157,237 odesanie przez (29), 90,90-91,95,172,175,183,245
niskie sklepienie (80), 208-209,208-209, 245 po nietypowym podou (84), 218,218-219,239,245
nogi przez wski przesmyk 208,208
podnoszenie (16), 60,60-61,108,109,113,159 w kusie (63), 166,166-167
podnoszenie za pomoc liny (36), 108-109,108-109,113 w stpie (11), 50,50-51,87,91,209
przednia noga wycignita do tyu/przodu 110,110-111 z boku (75), 188,196-197,196-197
tylna noga wycignita do tyu /przodu 111-113,112 z grzbietu drugiego konia (95), 240-241,240-241
obecno 41,47 za wodze (55), 150,150-151,201
obrt na zewntrz przechodzenie przez rowy, wod (82), 214,214-215,219
na dugiej linie (26), 59,82,82-83,93,153,183 przedmioty
na wdzidle (56), 152-153,152-153,183,201 cignicie (86), 189,222,222-223
odczulanie 114 noszenie (87), 224,224-225
odsyanie szeleszczce (46), 132,132-133
przez prowadzenie (29), 90,90-91,94,172,175,183,245 przejcie
za pomoc nacisku kantara (28), 88,88-89,95,172,213,226, kus - galop (23), 65, 76-77,76-77,174
245 stp - galop (69), 163,182,182-183
ogowie w d z podstawieniem zadu (66), 163,176-177, 176-177,193
zakadanie (52), 144-145,144-145,184 przesuwanie i ustawianie (35), 61,106, 106-107
zdejmowanie (53), 146-147,146-147 przeszkody
ogrodzenie cofanie przez (89), 228,228-229,245
podchodzenie do (92), 131,234-235,234-235 wysyanie na (88), 215,226, 226-227,239,245
praca przy (31), 94, 94-95,209,245 przyczepa
orka 154,154 prowadzenie do i uwizanie do niej konia (96), 242, 242-243
orka w stpie (72), 188,190,190-191 wchodzenie do (97), 244,244-245
otwieranie drzwi 12 rce
oznaki rka prowadzca 15
akceptacji 12,19 rka ustpujca 15
niepokoju 12 trzymanie, mocne i z wyczuciem 15-16
rozlunienia 12,19,119 zmiana rk 18
semka (76), 188,198-199,198-99 efektywne uywanie 15
pachoki, manewrowanie midzy (99), 248,248-249 rkawiczki 20
paka z gbki 22,23 rowy, przechodzenie przez (82), 214,214-215,219
panowanie nad sob 243 rozlunienie 11
parasole 138,139 ruch czowieka, znaczenie 14,14-15
pas do lonowania 189 rulon z worka po paszy 133
piowanie 117 Seeker 4
podanie (85), 157,220,220-221,241 serpentyna (78), 188,202,202-203
podejcie do konia i schwytanie go (1), 7,28, 28-29,31,35 sidepass (62), 164-165,164-165
pojazdy siodanie (50), 140-41,140-41
koowe 236-237 siodo, odczucia wywoywane przez (51), 142,142-143
nauka (60), 160,160-161 skok, mikki (94), 238-239,238-239
pomoce skrt po luku (14), 56-57,58,91
hamujce 14,14,15,17,18,173,173 smakoyki (nagrody) 10
neutralne 14,17,18,68,71,173,173 spowalnianie (19), 65, 67,68-69,68-69,183
popdzjce 14,14-15,17,17,67,67,173,173 sprzt 20-23,21,21,23,165,188-189,189

INDEKS 255
 stanie w miejscu wskie przejcie (80), 208-209,208-209,245
bez wizania (91), 232, 232-233 wdzido
stanie w miejscu nieruchomo (34) obrt na zewntrz na (56), 152-153, 152-153,184,201
zatrzymanie, na dugich wodzach (73), 188,192, 192-193 odpowiadanie na nacisk (54), 146, 146-147,182,199
zatrzymanie, na dugiej linie (25),61,67,80, 80-81,90,101, oliwkowe 189,189
123,126,128,130,131,134,155,232,233 rodzaje 189,189
stp, orka (72), 188,190, 190-191 z wsami 189,189
stp, prowadzenie w (11), 50,50-51,87,91,209 zwyke 189,189
stj (20), 65, 70-71, 70-71,127,179 wzy
stj, nauka (13), 43,45,54,54-55,59,61,66,67,87,121,127,139 bezpieczny 102,104-105,104-105
strefa osobista (12), 51,52,52-53,101,229 boczny (szotowy) 21, 24
strzemiona, wizanie 155 dolny 21
strzyenie i odkurzanie (59), 158, 158-159 Fiadora 21,24,24
symbole, klucz 7 skrjwze 24, 24
szkolenie z sioda i z ziemi 6,18-19 wiek koni do szkolenia z ziemi 10,65
szkolenie z ziemi 6-25, patrz take konkretne wiczenia 2-latki 10,65
baty do szkolenia 23,23 S-latki 10,65
cele 6,95 odsadki10
cierpliwo do 123 oseski 10
dostosowywanie kolejnoci pracy 9-10,10 roczniaki 10
konsekwencja przy 87 woda, przechodzenie przez (82), 214, 214-215,219
miejsce szkolenia, wymagania 22-24,25 wodze, prowadzenie (55), 150,150-151,201
partnerstwo wynikajce z 6 wraliwe miejsca, dotykanie (6), 35,38,38-39,109,113
rezultaty i czas, mierzenie efektw 11,179 wybiegi 23
rozpoczynanie 9-11 kwadratowe 23
rozwizywanie problemw 20 prostoktne 64
system 6,24 wycofanie si, kiedy 15
szczegowe postpy szkoleniowe (postpy szkoleniowe) 19-20 wygicie
warto 6 do wewntrz 163
wskazwki 11 zmiana, na dugich wodzach (74), 188,194-195,194-195,
wytrwao 29 zmiana, na dugiej linie (30), 92,93,95,181,183,213
tor przeszkd wypinacze, praca na (70), 169,184,184-185
do pokonania na dugiej linie (98), 246,246-247 wyzwania
do pokonania przez konia prowadzonego na dugich linach akceptowanie (93), 236,236-237,243
z ziemi (101), 252,252-253 wzrokowe (83), 157,216,216-217
do pokonania w rku (90), 230-231,230-231 zad
lizganie si z koniem 175 i impuls 163
torebki na zakupy 138-139 podchodzenie 9
uczenie si zapowiedzi 11-12, 73
koni 6,11 zatrzymanie i stanie w miejscu (25), 61,67,80,80-81,90,101,123,
utajone 11 126,128,130,131,134,155,232,233
ujedalnie 23 zatrzymanie prosto i'przyjcie kontaktu (67), 178,178-179
ujedeniowe palcaty 22-23,23 zawody typu trail 251,251
ukad zawsze bd wiadomy (ABC) 6
do wykonania na dugich linach (79), 188,204-205,204-205 zgicie boczne (15), 55,58-59, 58-59,83,148-149
do wykonania na dugiej linie (32), 96-97,96-97 zwalnianie w obrbie chodu 176,176
do wykonania na lonowniku (24), 65, 78, 78-79 zwierzta, zapoznawanie 237
do wykonania z koniem w rku (17), 62, 62-63 zwrot
ustpowanie od nacisku na potylicy do wewntrz (22), 29,65, 74-75, 74-75,93
jeden krok (7), 37,42, 42-43,45,53,89,102,103,107,209,241 na lony (68) 163,180-181,180-181
opuszczanie gowy (9), 37,46, 46-47,55,59,87,102,103,145 na przodzie (10), 10,10,48, 48-49,107,235
przychodzenie (8), 44, 44-45,89,102,103,209,241 na zadzie (61), 57,162-163,162-163
uszy, dotykanie 37 podwjny (o 180 stopni) 83
uwaga (21), 29,65, 72, 72-73
uwizy 21,21
dwa: wizanie na 24,106

256 U 01 WICZE Z ZIEMI

Kada chwila z koniem stanowi okazj, by nauczy go dobrych
nawykw, a take rozwin jego zaufanie i ch do wsppracy.
Wszystkie konie potrzebuj nauki i treningu w postaci pracy
z ziemi, ktra zwiksza bezpieczestwo w stajni, ujedalni, na
padoku, a take podczas jazdy w terenie.
101 wicze z ziemi poprowadzi ciebie i twojego konia od przy
woania na padoku, przez lonowanie, ustpowanie od nacisku,
skrcanie, odczulanie, cofanie, prac na dugich wodzach z ziemi,
po prac na przeszkodach. W ksice znajdziesz przedstawione
krok po kroku wiczenia, opis problemw, ktre czsto poja
wiaj si przy ich wykonywaniu, ilustracje obrazujce ich prze
bieg, a take zestawy wicze, sprawdzajce postpy w szkoleniu.

W pracy z ziemi nie chodzi o 'wytresowanie zwierzcia, by stao

si posuszn mapk cyrkow. To czasochonny proces: naj
pierw 'wychowywanie konia, a nastpnie przygotowywanie go
do roli towarzysza czowieka - konia wierzchowego. Dziki
tej ksice dowiesz si, jak najlepiej z nim postpowa, by mu
w tym pomc. Przy kadym wiczeniu zamieszczono ilustracj oraz szczegow
Wojciech Mtckunas instrukcj postpowania.

Ile radoci moe dawa praca z koniem, wiedz wszyscy, ktrzy postrzegaj relacj ze swoim wierzchowcem jako zwizek
oparty na szacunku i porozumieniu. W takiej sytuacji ko przestaje by niewolnikiem ze strachem speniajcym nasze pole
cenia i staje si wsppracujcym partnerem.
Korzyci pynce z tvykonywania logicznego cigu wicze, opisanych w tej ksice, docenimy nie tylko w trakcie jazdy, ale
rwnie obserwujc popraw zachowania konia podczas codziennej obsugi, -wykonywania zabiegw medycznych czy wizyty
kowala.
A poniewa konie ucz si przez cae ycie, nigdy nie bdzie za pno na wykorzystanie wiedzy z tej ksiki.

Magorzata Waliszka
redaktorka naczelna miesicznika Konie i Rumaki

W SE R II U K A Z A Y SI TAKE:

101 CWICZEN 101 CWICZEISf 101 CWICZEN

DLA SKOCZKA NA UJEDALNI ZDRESAU
JEC ARISTOTLE BALLOU

CHERRY HILL jest autork wielu bestsel ISBN 978-83-7579-328-4

lerowych ksiek, m.in. 101 wicze na 9788375793284
ujedalni. Jest znan na caym wiecie www.gaaktyka .com.p
instruktork i trenerk, a take sdzi kil
ku amerykaskich organizacji ras koni. 9*78 8375 793284