66.

571

 -

-
 R US

SRU S
.

D D R C 1.S R,

S ,

. . U R . .

1 8 U ,

U C R '

,R U RG
R USS

CU.

R S ,

U US.
V , U .

S S ). VV R

D C C C .
 S

U
R RS

S U
, R V.

R C .

U R

, U V S .

V , U .

S S . W R

) .

66571-


Cantacuzenus .

.

S U
SRU LR V.

R .

estificatur historicus, se, uae gesta sint, fideliter narraturum.

mperatr cum./iliis ante imagriem Dei gentricis consistens sc tacte
ctoris misericordiam implorat. Iur bidena Cantacuzenus , se
crimine alienum. Filiam Helenam Ioann imperator dolescent
despondet. Iuramentum subditis de/ertur obiles refragantes
ue imperatori sacramentum dicere coguntur : de bonis mobilibus
per bellum alienatis sanctio, Helena imperatr salutatur. uptiae
apparantur n imperio a seditionibus et armis summ tranuilli
s. rch e Lombardi zantium, hessaloncam, enum, t
sib ure paterno debitas, occupare cogitat (Cap. ). artholomaei
egati duae epistolae, una ad Clementem ., Romanum pontificem,
ter d Del/inum iennensem, de laudibus Cantacuzen imperato
ris (2). oannem patriarcham conenens , et scelera praeterit r
se et rem publicam cum dogmatum impetate obtect : atriarch
&ynodo damnatur, cuus locum Isidorus capessit, us laus.
nachi de ambitione patriarchatus reprehenduntur. b Isidoro im
erator publice anathemate absoltur (3). b rchane et eius /
mli sur. terum in lachern5 ustas ob causas coronatur.
oannt imperator or ungtur. De collapsa magnam parten aede
Sophiae illiusque instauratione. Crales sernel et iterum appellatus,
rbes post ictum foedus ablatas restituturum negat. Contr eum
copiae cum erscis auliis. ppda imperatoris, uonm ri
ballis tenebantur, depraedati ersae, in sedes suas reverluntur, cum
riballos de stare ac diripere debuissent (4). mperator utrumque
filium et fratres uroris muneribus rnat. Pecuniae ritim eger
dae consilium capit : denuo se in concone contra sycophantas tue
ur, de quibus grater conueritur: de barbaris subsidio catis se
purgat : culpam in dersarios reicit: de tuenda re publica senten
1s posct (5). Cum primarorum responsum, uo suum, impera
oris , milits, mercatoris , opificis officum declarant. Causa e
actionis pecunriae, n imperatorem inimcorum malignitas et cri
minatio. Cur illis pepercerit negotiumque deseruerit. Insidiae no
e uorumdam procerum et cogtationes belli reparandi. Dantur
in custodiam, ignoscur, pristinis Junctionibus reddunur (6), Que
4 RIoc
rimonia procerum, uod nnae et filio /idem adstringere coacti sint:
nbos de/andit imperator, et illos e cusat, u se ue Jidelem
futurum non abant. . ecessario se ad imperium accessisse et im
peratric c filiis eius in/onsum on esse, Seditios m ab Irene
ore repelluntur: /ilium atthaeum ad defectionen a patre, et d
principatum, aliuo urbbus in potestatem redacts, sibi condendum
principes sollicitant., Cur d illum descnt (7). atthaeus
dam oppida sib subdit ater /ilium ad santatem revocat.
fiminae ls. ndronicus, minimus natu /ilius e tribus, pestilent
moriur : eius pestilent e elegans descriptio. Quas utilitate, in ho
minum animis illa lues effcerit. mperator cum genero hrace
rbes obt, eiusque ad militiam habilitate laetur (8). d Clemen
tem papam legai, ua se de barbaris in aulium adscitis ecusat:
open suam spondet, s cun principbus Christianis in barbaros bel
um suscipere elit. Laudatur a papa. Legati dicta Cantacuzen
n ephemeridem referunt. Papa de cura erga adolescentem impe
ratorem et matrem et gratias ag : ad ecclesiarum concordiam con
cilindam eundem hortatur. Petit ab eo imperator Concilium : pro
m : sed bello Italico res differtur (9), nterea ponti/e
defungtur: ita e re parata imparata edit. omprotizas urbam
radit. Persae populatores caes, capt : reliue in collem conf
gunt. cephori despotae periculos emeritas. ersae donati do
num remituntur atthaei fili generosus animus in conflictu.
ctoriarum nunti trinque. Calculus imperatoris et in morbo r
tus (1). uare Galataei bellum imperator focerint : spatium reg
nis supra urbem /ie petunt, nec impetran : asnis comparantur.
Damna ab its per incendium illata yzantiis. In umulo urrint
citant : spm mu inercipunt. ercatores et opfices se de
Galataeis dicari oran. orum lapdum iaculatr machina.
Sa Constantinopoli Galatan per tormenta displosa. eraria cum
nachin depressa. Genuensium oneraria intercepta. ellum navale.
mperator ctus animum earcelsum retinet, classem reparat. icto
res triumphant : eorum in cts contennendis insolentia. Locum
reddunt, uem eis imperator donat ( 1). De nimia erctione ca
lumn. Causae insolitorum tributorum. Chum Genuenses tandem
restituunt. Calothetus hocaeam praefectus mittitur (12). Status
Peloponnesi miserandus. nuel filius imperatricis praetor des
gnatus quid ib gesset. incit hostes et ignoscit. Latin chaiam
enentes amic soci./iunt. Laus eiusden anuelis a placdis
et integris moribus (13). Lazarus ierosolymitanus accusatus, gradu
pellitur : fame affligitur: a Galataeis ad/ide communionem in
us recusat : inurias contennt : hostibus suis traditur. Patriarchae
in eum et humanitas et inhumanitas. Cantacuzeno legalus ad
Sultanum egypti pro Christiants et su restitutione mur. p
stola Sultant responsor : in etrema Cantacuzeni laus (14). Gera
simus itertm Lazarum apud Sultantum accusare parans, mo
tur. Successor Sultant Schuntis archisatrapae impulsu in Chri
stianos saet. Cur Iacobtis haereteis Schun pepercerit, Lazarus
flagellatur: Christian. damnantur infam, ceteru a supplicis
immunes. alamas hessalonicae creatus episcopus, a praefctis
repudiatur, u urbem suam Jacere conantu. ndreae Palacolog
in imperatorem audac (15). Callistus Isidoro patriarchae succe
dit. mperator cum ore monachismum meditatur. hessaloncen
ses open rogtant supplicter. Palaeologum urbe egunt, uam e
e Crali tradere student. arbarorum mos in aemulis imperi
 .R V, 5
occidendis. er:nes ad imperatoren uenem ugulandum ab
chane subornatus deprehenditur mperatr nna /iliun: hes
!oncae relinq ult (16). Caur acedoniae direptio
bus. Prae/ctus ractoropolis urben sb ndicat, loc iis in
fastus. mperator us naves incendit. rchanes filium cun socis
cat: reertenes oesiam depopulantur Praefect: mphpolitan
in imperatoren: humanitas. hessalonicae intestinae discordiae : res
feliciter yes (17). eneti open adersus Genuenses nullam impe
rant. Cum principe pastorum, pro filio capt liberando rogante,
pactum int imperator. ratine errhoean Crales munrit.
De na bus in iransitu /luminis impeditis et maris estu eapeditis.
errhoea captur. Perss diripendi Cralis regionem fit potestas ( 8).
e dessan: imperator et spe sua frustratur. plura se
dedunt. apedit Sers. ppidi descriptio. Suburbanorum
transit. Urbs oppugnatur. Urbes egregiae et ipsa Scop , sedes
Cralis, imperatoren eetunt. dynasts item riballicis accers
ur. Duo transfi.gunt. Reditus imperatoris hessalonicam (19).
ro/actio Gynaecocastrum. Per/idia prag/ect eiusdem loc. ne
hessalonicam inter Cralem et imperatorem colloquium : ub se im
perator defendit, ipsumue periurum et causam belli osendit : n
ilo minus eius in se et uoris beneficentiam et humantalem laudat
(2). Crales per/idiam con/itetur : allata non reddit : mperatorem
incredibliler trnet. Curnam urbes occupatas retnere cupiat. m
perator et improbtatem ursus obict. Urbium partitio. Pa
pula (). De Cralis per/idia, Cope utrinque educe et c
rra proelium reductae. . mperator unrem imperatoren , oannem
nempe, de Crale cendo monet, u prodione dessam capit. Ly
zc praefct poena et us. dessae evers. Purgat se oe
orum regi imperator de impressione barbarorum in eius regnum:
consilium dat de illis oes et hrac prohibendis. Prodigium,
uo leander contra Cralem erigitur. le purgatur. oes
inconstantia, uen frustra revocare conatur imperator (22). Syno
dus propter haeresin arlaam et cindyn. Cur se occultarit cin
dynus. uatriduum in disceptatione ponitur. phesi et Gan ep
scop ctorantur. De tribus tomis conscriptis. arla amitis et
crdyanis silentium indictur : in custodi habentur (23). De
aephoro Gregora, ut seditioso, mendace et in ecclesiam Byzantinam,
nperatoren et monachos maledico. Fabella tlantis ad sanctos
monachos accommodata. Cur imperator ad montem ho profectus:
our inde reversus : cur imperium susceperit. us in curanda eccle
siae pace sedulitas (24). erum contra Gregoram disseritur. e
et contr Genuenses lium petunt. emporarium /oedus e
netorum cum imperatore unde orium (25). Galataeorum superb
cum arrogant Lacedaemoniorum con/trtur. Sarum yzantium b
unt : bellum eis indictur. Cum enetis imperator contr Ge
nuenses societatem int. Cur mutuum hae duae res publicae in/estae.
6alatae obsess. enetae classis prae/ecti audac. 'es mach
ae frustra compa, atae. De septuagin trirembus Genuensium nun
us. opuli Genuensis contra optimates turbae, uorum sumptbus
e s constructae. eneti duc5 gn. Galata frustr op
ugnatur. archanae brchium gter ulneratur. enetus
domum renagans Genuenses effugt (26). mperator unior
maleolorum sermunculis in socerum incenditur. iden ndronicum
callidissime decipunt , uo eius discessu liberius sint neuam. d
um reconcdum utperatr Cantacuzeno ", cu
6 RC

res ccedit. Cralem cum ore oburgat (27). Genuenses uboeae

oppidum incassum oppugnant. De munitione Byzantii et stolido con
lio cuusdam artini eius oppugnandi (28). d urbes iu Pon
tum imperator mttit subsidia. Sozopolis superbe reiicit et Lati
nis captur. us eversionem optimates pecun redimunt. hilo
theus, eracleensium episcopus, Galataeis capos suos liberat.
icol, ducis Kenetae classis, timditas. Genuenses ncuntur. G
lataeorum in Catalanos impostura (29). Genuensium , enetorum,
Catalanorum clades. Ducis Genuensum magnus animus. colaus
ctoriam foedat. mperatoris et Catalanorum ducts in eum ira.
yzantiorum in Catalanis egrotis curandis memoranda caritas (3).
Genuenses rchane aulium implorant. Cur ille enets in/en
sus. icolaus denuo reprehenditur, Catalanorum du prae dolore
anim moritur : cu suffictur onean, quem imperator d pugnam
Jrustra inc. icolaus, t stultus, relinqutur (31). Classem rep
rat. Grimoaldus, Pagani, ducts Genuensium, successor, apud Sardi
niam nctur. enetis Genuenses afflicti, se princip ediol
nensium cum conditione subicunt. agano apud ethonen Ke
neti epugnantur. inter utrosque. Pagani et optimatium e
um. . Genuensium status restitutus. alaeologus cum ore et
ero /iliorum Didymotichum abt : eodern Irene cum episcopis
thaeum lli conciliatura proficisctur (32). alaeologus atthaeo
absolutam gubernationem scripto firmare ab nut, et contr socerum
rma capit. haeum drianopoli obsdet: ernomianum timore
superenientis soceri concedit. drianopolitani Cantacuzeno res
stentes rcuntur et diripuntur. ernomianenses, ut temerari,
cursantur. Palaeologus pro lio Crali fratrem dat obsdem : ei
lem oesus subsidium mttit Cantacuzenus a rchane lium
contendit (33). oes ersas fugunt , uibus riballi et Roman
partim caeduntur, partim capuntur. Perse, oesorum agris illat
stitle, in sm redeunt. Cantacuzenus, pace alaeologo ob
tenta, eius oppdis infestus, Chalcdicen propter orrhaeos incursat.
d alaeologum pacem petentem scita similitudo, cu malos cons
os pacem impedientes detrahere ntitur. Palaeologus desperans
in enedum cum uore fugt. us feminae laus em (34). Ur
bes eius Cantacuzenum accipunt dominum. rene Byzantium sedulo
uetur. Palaeologus d moen enens et spe lapsus, Galatam di
'ertit: inde in enedum rengans, maledicta ectorum in Cant
ouzenum dissimulat. umultus nobilitatis yzantii et cum Cant
cuzeno epostulatio et de atthaeo imperatore designando petitio
(35). Callistus patriarcha obsstit, et quasi aliena locus reprehen
ditur. Longa oratione, ut saepe, imprator suspicionem tyrannidis
se depellit, iustitiaeque et integritatis laudem aucupatur. Palae
ologum de aliuot captibus accusat, inde probans atthaeum filium
non inuria imperatorem nominari. Palaeologus se de duobus ca
pitbus purgat (36). atthaeus imperator declaratus, drianopolin
mttitur. Callisti in sede non repetend pertinac. De successore
eius deliberatio Ctatt Canones. mperator peccatum suum /ate
tur. Philotheus fit patriarcha. Callistus Galata in enedum p
jugt (37), Coronatio haei et uoris. Pergamenus enedius
seditiosus et auctor defectionis, rctus hessaloncam mittitur.
e ers pecun e hrac educendis. errae motus ingens
bes prosternt, uas barbari, desertas, occupant. Sulimani per/i
d. b rchane imperator urbes reposct, et ille filium ad redden
dum induc. Causa, cur Cancuzenu, ad generum in enedum
 R V. 7
et proficisc. Duas Galataeorum urbes in Scth Sulimnus e
ugnat. Palaeologus yzantium nt, populus tumultuatur, Can
acuzenus cun re de monastic ta complectenda agt (38). u
gr cum Palaeologo. Philothei monitio de barbaris ad lium
on ocandis : paret impera (39), Redaccensus populi furor. Ph
otheus se occulit certis conditionibus iuratur. ropughaculum ad
portam ream describitur. De barbaris hrc pellendis, in uos
cllum dissuadet Cantacuzenus. Diversum de eius oratione iudicium.
uniorum trectatio (4). Custodes ad portam ream dedere se
alaeologo abhorrent: astus talicorum militum. inae Cantacuzen.
enm petunt, arcern dedunt. Palaeologus in palatium intur :
d epulas socerum ipse intat. Plebis umultus propter Cantacu
zenum sedatur (4 ). Socer genero oluntatem pro/itendi monachism
detegt, et cum ore J monachus : mutantque ambo nomina. Petit
alaeologus, t inter ipsum et Jilium resarciat concor
diam Redditur throno Callistus. icephorus despo /idem fallit.
Foedus inter imperatores. ptimates Ioannis impostores : propter
eos bellum recrudesc: atthaeo se purgat (42). tus Cralis.
eler Cralaena imperat. Facones nobilium. cephorus du
hessaliam obtnet. Famult eus scelera. Regin or cephori
yzantium, deinde d rum se confert : in Peloponnesum "(
trem perfugit. ritus in certamine, lbanis interfictur: ips
yzanti cum matre monacham ag (43). rchanis Jilium a piratis
captum, persoluta grandi pecunia, liberat alaeologus. riballorum
principum amic cum Cantacuzeno et eius /ilio. In uantas
usts redactus atthaeus (44). Urbis descriptio. C
pur atthaeus Philippensbus in palude, Gratianopolim cum
us ore et liberis capit alaeologus. chn riballo at
haeus pecunia Palaeologo enditur. Utrum oculi ei effodiendi,
Laudatur Palaeolog in eundem misericord : libertas capi pro
mur (45). Cantacuzenus gratias agt et eum e custodia studet
rnpetrare (46). n n ugenm monacham, Cantacuzen nte
conugem, pestifer calumn. uddam atthaeo liberando po
stulatur : ambitiosus respondet (47). Prudentissima oratio ,
pater filium cupditate imperi detoruere ntitur (48). btempe
atthaeus et iurat. Palaeologus amice cum eo ersatur, Can
cuzenus cum eodem toue us Jamil ad noum dissidium
nter illum et generum fugiendum Peloponnesum petit, ibe eum
fratri anueli praefacto commendat: et tandem anuelem in se
calumnribus irrtatum placat (49). Callistus patriarcha ad Cr
aenan legatus imperatoris cum socis ibident obt. us cor
pus monachts ab tho monte negatur: esembr obsdetur. .
hilotheus in patriarchatum redit. istoriae totius epilogus (5).
tatu imprimis digna in hoc eremo libro sunt: Secunda Canta
auzeni coronatio Constantinopoli, prior enim drianopoli conligt.
7cmpli Sophe laus , collaps, instaurai. uptiac imperatoris
alaeolog cum Helena, Cantacuzen filia. Litterae et legaones
inter Clementem ". pontificem et Cantacuzenum super barbaris op
gnandis et concordia ecclesrum. ellum nle cum Galataeis.
hius insul Genuensbus recep. Res gestae in Peloponneso.
egio Cantacuzen ad Sulnum egypti et eius respons. Res
?iessaloncenses. Contra arlaamum et cindynum syrodus.
oephori Gregorae insectat. nter socerum et generum repullulns
ellum, prudent et auctortate imperatricis nnae repressum, Fn
Catalanos ulneratos et aegros Byzantrum cum laudabilis ca
 8 U

. nter atthaeum et alaeologum propter drianopolim fini

masque urbes controvers. De atthaeo cratoren /lagtato.
/oedus inter imperatores. Res iner Falaeologum et at
haeum gestae. atthae /ei eatus. Cancuz conug
morachus.

. C. 1347 . "
. 75 ,
V.566 ,
.
, , 5
, ,
, ,

,
, -
,

,

. 76 , - 5
, ,
,
, ' ,
'
. stiusmodi bellum inter Romanos ipsos accensum quinquen
nlo duravit : adeoque multas ac saevas clades invicem intulerunt, ut
iis imperium Romanum paene funditus eversum ac deletum sit.
uae omnia sicut acciderunt, ita nos, nihil praetermittentes , accu
rate explanavimus, et uod iam pridem facturos spopondimus, nec
ad gratiam quidquam, ec ad odium scripsimus. Reliquum est igi
tur ea quoque hominum memoriae commendare, quae in monarchia
Cantacuzenus gesserit : et quae illi rursum controversia atque dissi
dium cum genero, Palaeologo imperatore, intercesserit. ostquam
enim iureiurando functus, palatium introivit, ugustam ante Deipa
rae odegetriae imaginem cum filiis stantem invenit, guo magis im
peratorem ad misericordiam permoveret efficeretque, ut recordatio
nen mnium, uae per bellum gravia sibi et odiosa accidissent, de
poucret. Ille primum Dei matris iconem supplex oneratus, deinde
super ca, universis audientibus, iuravit, se mec meditatum esse, nec
fecisse quidquan qualecumque contra ipsam et filios, riusquam ab
 SRRU V. 1. 9
. 2. " "

, .C. 1347
,
, ,

5
, ,
2) " y " - Cr " 7.

w C
, . - -

,
,

,
, .
* ' 1 - " w C "

,
- - " .

,
- " . . 1

15 , 2/

, '
- 2) ' - / w
, - -
- C
\ -

, w

" 2 " " 1 y 1 -

2 ' .
, V.567
" w * / .- '

, .
w " C " 2 - " ,

3. om. . 9. .
illis bellum moveretur: neque eam cum filio imperatore imperio spo
liare ullo modo cogitavisse, sed omnia meras esse fabulantium cri
minationes confictasque calumnias. Sibi inde ab initio fuisse pro
positun guemvis laborem subire, et quantum quantum haberet opum,
ad communem imperatricis filiorumque fructum ac suam denique
gioriam in privato habitu manentem impendere, ostea Deo exqui
itas agit gratias, cum vivus ad illum diem pervenerit, ex uo ma
nifestissime obtrectationibus et iniustis accusationibus liber futurus
sit, cum rebus ipsis obtrectatorum nequitiam modestiamque suam
palam declararit. um una cum ugusta et filio imperatore in con
clave sibi paratum ingressus est bi sermo inductus de re publica
et adolescenti desponsa elena filia. Coepit enim statim vehemen
tissime iuvenem diligere, non solum ob amorem, quo in patrem eius
fuerat, sed etiam uod videbat esse Gratiarum omnigenarum, ut ita
licam, domicilium. ec enim forma dumtaxat ei inerat digna im
perio, verum etiam fortitudinis atque prudentiae non vulgarem prae
se ferebat indolem : uae virtutes postea quoue, ut sperabatur, in
eo eluxerunt. ulli quippe maiorum suorum imperatorum intelli
gentia secundus est et generosam saepenumero audendi fiduciarn
ostibus demonstrat. ostridic odixit inuperator, ut qui secum es
 U

.C. 1347 2/ - -

*
' ,
. w .. " > ) 3 . " " C/

, , '
/ cf 5. / 3. /

. , 5 ". 1

D o " - . C w

,
" -
, , ,
" 1 . " '

- - C -

, o ,
" 7. - .

,
, ,
" . w 3. C / 2 '

. 77 . - 15 - /

C
, ,
r " w . c

.
w "

,
.
- " c " 2..." 3 " . - /

.
" . 2/ ' 2. -
- 2

,
, ' o '
-" 2. - w w c r "

,
' w. / C \ -

' o , ,
sent extra urbem morantes, et qui ab imperatrice essent optimates,
milites aliique nobiles sacramento concepto fidem utrisque imperato
ribus adstringerent, et universis uni se imperio subiicientibus, cessa
ret omnis dissensio et omnes discordiae aliquando tandem finirentur.
uotcumque igitur in urbe cum imperatrice erant, et gratias impe
ratori agere et sacramentum libenter dicere. Foris autem plures, et
quidem nobilissimi, repugnare ac profiteri, Cantacuzeno soli se pa
rituros, praeterea nemini. sse enim perabsurdum , cum tot tan
tosque labores bello exantlaverint facultatesque, propinquos, semet
ipsos pro nihilo habuerint, ut hostes debellarent, iam cum debel
laverint, repente ipsosmet debellatos superatosque videri et subesse
illis , guibus et ante, tam multarum molestiarum adhuc expertes,
subesse poterant, si voluissent. Sic per triduum, ne idem, uod
ceteri, facerent, neu iunioris imperatorisiugum acciperent, renitebantur.
Cantacuzenus imperator contumaciam videns, paucis ac summa se
Veritate cdixit, ui genero parere nollent, a se quoque discederent.
lle cuiquam sibi parendi necessitatem imponere, quemadmodum
neo antchac imposuisset : sed si quis sibi subdere se cupiat, eum et
imperatorem generum oportere dominunu agnoscere : aliter enim li
tos et dissidia nunquam sublatum iri. Ilacc imperator, non sina
 SRRU V. 1.

, , c.1347
,
, ,
,
5 ,


, ,
,
1o ,
,

, c
,
15 ,

,
,
,
2
, ,
,
,
,
19, . mg. Vid, p. 874. .
ile: cuius minis rebelles illi conterriti cesserunt, atque ut iussum
erat, iuraverunt. Praeterea sanxit, ne quis ulli ob rapta bello ne
gotium facesseret; res tamen soli ad antiquos possessores redirent.
Si quae emptae aut vitiatae essent, neque redhiberentur, ueque in
veterem formam habitumque restituerentur. Iniuriosis itaque et in
vasribus talem honorem habuit. Qui autem iniuriam perpessi et
fortunis suis nudati essent, eorum inopiae aliis rationibus medebatur.
Sic brevi spatio omnes disceptationes et turbarum occasiones ampu
tavit, rursumque bene ordinata re publica, paccm ac tranquillitatem
agitabat. is actis drianopoli uxorem cum filiabus evocat Quae
t affuerunt in templo Deiparae ante urbem, (quod ut nomine ,
id est fons, dicitur, sic re ipsa curationum plurimarum fons est,) n
na imperatrice egressa obviam, et praesentibus imperatoribus cum
magistratibus et nobilitate universa , elena adolescenti Ioanni nu
ptura, patre et nna ugusta iubentibus, imperatorio cultu exorna
ta et imperatrix salutata est. Deinde omnibus simul cum impera
ribus in palatio cougregatis, nuptiae apparabantur , et universi a
ellicis miseriis relevati, meliora ominabantur. Quippe non tantum
omaui contentionibus et factionibus mutuis desistebant, verum
 U
- - " -

.C. 1347 ,
" - -

D o ,
- - " 1 "

,
,
C C w - c) C "

, -5
, ,
" - - .

w C /

, ,
-' " > . r

- - 2 " - "

v. 568 , (

- C " : . . /

. 78 ,) ,

2. " - / " .

o ,
, , 15

- w. "

, .

, , 2

, ,
. ." " w- " .

.
. , - 25
w c w " 2/ w w 2/ cr

etiam exteri hostes sub Cantacuzeni auctoritatem totum imperium
Romanum subiectum esse audientes, arma inhibebaut : siquidem an
tea et vicini dynastae aliquid ab eo abradere laborabant: et archio
e Lombardia princeps, imperatoris ndronici senioris ex filio nepos,
ui prae ceteris omnibus sibi imperium, tamquam debitum , vindica
at, (cuius etiam pater heodorus cum ndronico iuniore de eodem
litigaverat,) certior factus, Romanis Cantacuzenum imperare, ac prae
ter Byzantium, hessalonicam et enum reliquum omne imperium
filiis defuncti imperatoris abstulisse, considerabat, quomodo et ipse
adducta classe harum trium urbium sibi potius ex paterna heredi
tate, guam Cantacuzeno, debitarum potiretur: ad uod eum mirifice
Cumintzes cardinalis, uxoris eius frater, sollicitabat : qui etiam navi
bus aedificandis non exiguam pecuniam , et alioqui ad apparatum
ellicum impensam non modicam conferebat, Iamque instructus erat,
ut illius anni vere incunte Byzantios magna poteutia navali ag
gressurus.
2. Verumcnimcro ex Bartholomaco quodam intelligeus, Can
 SRRU V. 2. 13
, . .C.1347
,
, - c
o ,
5 ,
,
,
. ,,
,
1 .
,

- D
,
15 ,
, ,
, ,
, ,
, '
2
oo ,
, '
, , . 79
,
8. .
tacuzenum iam Byzantium atque imperium universum sub se red
ogisse, ab instituto guievit. ic namque artholomaeus a Delfino
Viennensi ad nnam imperatricem legatus, cum interea, dum ipse
legationem obit, Cantacuzenus Constantinopolim occupasset, con
gressus cum eo eiusque prudentiam admiratus, Clementi papae
et Delfino, a uo missus fuerat, scripsit, as epistolas in histo
riam hanc ad verbum illigavimus. Quae quidem ad papam est, sic
habet. ,,Universus populus exultet, victoriaque tanti imperatoris
totus terrarum orbis gratuletur, Dies enim sanctificatus Christianis
illuxit tertio onas Februarii, quo nimirum Deus emisit angelum
suum praeparare viam suam ante illum et lumine suo splendidis
simo belli tenebras procul dispellere: qui pacem, tamquam virentis
olivae ramusculum, attulit. ic enim est rex pacis, alter Salomon,
cuius faciem omnis terra videre desiderat. cee enim, ut ostende
ret dominus, non in equi robore, aut in potentia hominis, sed
divina virtute erectum hoc trophaeum a praccellentissimo et in
victissimo Domino oanne Cantacuzeno ugusto imperatore, pote
statis suae thesauros aperuit, et in illum suorum charismatum dona
 14 U

. C 1347
, '
- - "

. 7'

, , ,
, , -5
,
V. 569 ,

,
-

, ,, ," , ,,, -
' 2 w , / ) " >> ? 4 , > -3 3 2.

, ." ' '

- 2/

, '
" - - 2' - 2/ w

, ,
(V " - / "

, o
" - ' - . "-

, o , - 15
.
. r " - -

, , ,
" - - -

.
y - "

, ' ,
- - - " " 1, 1 "

2
" y " w - 2 - 1 > / 2. -w

C
, '
3. . 13. add. . ante . Vid. nnot. 23. .
effudit, dum videlicet illi hanc reginam urbium, Constantinopolim
inquam, et quantumcumque est imperium, coelesti virtute in po
tentia armorum et brachio extento tradidit, ut in ipso donorum
eius et misericordiae fluvii perennes clarius apparerent. ic enim
est, de quo scriptura . ,,Qui potuit transgredi, et non est transgres
sus, facere mala, et non fecit." Immo profecto Christum imitatus,
lbonum pro malo reddidit, memor miserationis et immemor iniqui
tatis. ui etiam fuit bonus miles, secundum exemplar primi athle
tae Stephani, orantis pro persecutoribus se lapidantibus dicen
tisque : ,,Domine, ne statuas illis hoc peccatum, quia nesciunt, guid
faciunt.'' unquam post homines natos ullius tam singularis in
credibilisque virtus audita est, neque ctaviani, neque heodosii:
ut quos vi armorum humi prostermere potuit, illis, omnium in se
commissorum oblitus, pie misericordiam suam impertiret, Lactare
igitur, sanctissime Domine, adeo felici, adeo triumphali incruento
que et Christiauo populo minime noxio ingressu. Iterum gaude,
quoniam veritas per veritatem suscepta est. Christi enim veritas
huius insontis imperatoris veritatem ostendit: propterea quod veri
tas et misericordia illi obviaverunt, iustitiaque et pax inter se
osculatae sunt. quidem hoc ad pacem potius et optimum uni
 SRRU V. . 15
.C. 1347
,

.
5

, D

" - " 2 , 3. -

, '
. o ,
:
" " 2\

, ,
."
o
15 . ,
w / 7'

' ,
. ,, ,
- . 7

2
,
, o
2. - "

,
11. . et . . mg.
versi populi Christiani statum et ad incrementum trophaei contra
inimicos crucis Christi pertinere confido: quemadmodum non me
liocri detrimento fuit Romanorum imperatoribus longissimo tem
pore amplificata discordia. roinde etsi quaedam nefanda facinora
le nominato a me serenissimo imperatore et ugusto domino
anne Cantacuzeno (ui etiam pater nunc est serenissimi imperatoris
et ugusti Romanorum, Ioannis Palaeologi,) sanctitati tuae narrata
sunt, certe nequaquam admittenda nec ullo modo credenda sunt.
rbitror enim beatitudinem tuam de his ab ipsis dominis impera
toribusque nostris sive per legatos, sive per litteras probe et verius
atque liquidius nihilo minus cognituram." aec ad papam Clemen
tem V. artholomaeus de imperatoribus. . d lmbertum autem,
Delfinum Viennensem, a uo etiam legatus ad nnam imperatricem
venit, in haec verba litteras dedit. ,,otus fidelium populus iubilet
ilariter: psallat Christianorum chorus: in sacrosanctis ecclesiis il
1ustrissimi dies festi renoventur: feriant sidera psalmodiae: cant
oclo monachorum organa : volvantur per omnium ora , omnemque
ircumcirca regionem pervagentur hae iucundae panegyres, ut gau
dentium clamor non a terrestribus solum , scd etiam a coelestibus
Civibus exaudiatur. udite igitur cocli quae loquar, et audiat terra
 6 U

.C. 1347 , '

, ,
,
, ,
- " c -

, 5 w / /

,
,
, ,
4 - / - -

, o
" y " - . / "

, -
- -

2

r " - " - / . -'

,
" w c -' "

, ,

, - 5
- c/ - - - 4

C ,
V. 57 . ,,
,
- w. "

, ." , " - *

,, ." - 2 y
,,, , ,
- - -

. " - c - " "

"
' -


? 4. " . 5 , w y -

,, ."
y r / C 2

, - -

,
9 m . et. . 1. . 16. . mg.
verba oris mei. t enim uis non libenter audiat, uis non solli
cite dictis adhibeat animum, factam esse scilicet manum domini
super Romanum imperium, uia dies illuminavit noctem, et splen
dor fugavit tenebras, sedentibusque in tenebris et umbra mortis
lux de coelis rta est? Widete, uomodo lux hacc desuper orta sit,
nt qui sedet super omnes excelsissimus, non apparatu bellico exi
mio, sed sua ipsius virtute magno et inclitissimo imperatori, do
ino oanni Cantacuzeno, eidemque imperii et imperatoris parenti,
hanc omnium urbium reginam traderet, et huc usque iustus index
boc ei imperium pro munere servaret: ut omnibus hoc a domino
Deo, non ab homine factum plane constaret. it enim sapientis
simus Salomon : ,,empus cuique rei sub coelo : et omnia bona in
tempore suo. empus lendi, et tempus laetandi." Sic aliquando
et Christus: ,,ondum venit hora mea." t alibi: ,,Pater, venit hora,
et nunc est, ut clarificetur filius tuus :" statimque paterna vox ad
filium . ,,t clarificavi, et iterum clarificabo." tiam in evangelio le
gimus, Ioanni Christo nostro ad Iordanem dicenti: ,,go a te bapti
zari debco, et tu venis ad me" respondisse Christum . ,,Sine modo:
sic enim decet nos implerc omnem iustitiam." Verba illa sine modo"
 SRRU V. 2. 17

,, -. c. 347
, " , ,, D
," , , , ,
" ,, "
5 , o , , o
,
,
,

,
,
, ,,
." . ,,
, o ." . 7
5 '
, ." ,
,,
, ."
, ,
2 ,
, ,
.


14. post om. .
nondum adesse tempus significabant exaltationis et gloriae, uo
niam nondum venerat hora benedictionis et gratiae. aec igitur
umiuis hora Romanorum servata est imperio: ne, si repente et
improviso munus hoc fidelibus exhiberetur, vili penderetur. ic est,
ui coelum ac tempestates serenat, hic ille, ui post lamentatio
nem et lacrimas laetitiam infundit, Quem enim sanctorum patrum ex
altavit in gloria tribulationibus prius non exercitum ' sicut et scriptu
ra perspicue clamat: ,,Flagellat autem omnem filium, uem recipit." t
Deus dicit:,,Quos diligo, arguo et castigo." Sic et psalmicen, coelestis ille
citharoedus David, cecinit: ,,Castigans castigavit me dominus, sed morti
non tradidit me." t alio loco: ,,Pater meus et mater mea et omnes noti
mei dereliquerunt me, dominus autem assumpsit me." u guoque,
amabilissime dux, hunc, de uo loquor, imperatorem admitte, quem
Deus ad imperium temperandum delegit: et hunc iner praecipuos
numera, quem Deus imperio custodivit. mnis namque potestas a
Domino ad bonum aliquem finem instituta est : et qui
imperantis resistit, secundum postolum divinae ordinationi resistit.
t cave, ne quando unus de illorum ordine reperiare, qui a iusto
Carutacu erus *
 18 CCU

.C. 1347 ,
, ,
,, ,
,
." -5
,

,
,
, -
c ,
, ,
,

15
,
2.
,
,
' -2
D , o
, o
,
?
,
5. pro . mg.
ob reprehenduntur, istis verbis: ,,i sunt, ui resistunt luci. i
sunt desertores luminis, quod in tenebris sine crimine lucet: siqui
dem tenebrae id non comprehenderunt." t exemplum aeterna di
gnum memoria Christi cultoribus exhibeto, guomodo magnus iste
imperator magni Constantini clementiae in se ipso fert imaginem ,
qua infantes, in quorum cruore a lepra curandus erat, iugulari
vetuit. t humanitatem illius, qui post Iulium Caesarem impera
vit, ctaviani (propter quam et humanitatis rex vocatus est) noster
imperator superavit : aequalis , si non etiam maior, pietate optimo
imperatori heodosio, Vicit aequitatem ac bonitatem Scipionis
fricani, gui fricam nobis talis tributariam feeit. am cum
multi diversisque moribus et ingeniis mortales imperatorem talem
oftendissent meritoque capitis poenam timere potuissent, simul
atque vi bellica intra moenia fuit, nulli malo aliq inflicto no
f cuit : de omnibus autem bonis et malis bene mereri cupit, Deum
in hoc imitando, ui solem suum super bonos et malos oriri facit.
uonam igitur modo Christianis istis bonum non velim 2 Quomodo
Romanorum genus , quod Chrisum in crucem acum adorat, (quem
 SRRU V. . 19

, , C 1347
; ' ' -V. 57'
, , '

5 , ,
,
, '
, , , . 7

,, ,
, .''

,
,
15 ,
, ,
, . ,

"
2 ,
,
. ,
,
,
vetus ac novum testamentum agnoscit et sequitur.) in medio cordis
mei non collocem 2 propter qucm neque sanguine humano gladii
imbuuntur, neque malum malo, immo malum bono pensatur. Quae
oum ita sint, tuam ducalem potestatem hortor, ut huncce impera
torem Ioannem, cuius nomen Dei gratiam sonat, arctis amicitiae
vinculis tibi adstringas, nihilqe contra illnm novi vel facere vel
audire sustineas. ic enim loannes gratia dicitur, nec falso , cum
sit gratus et iucundus omnibus, quique cum postolo dicere queat:
,,Gratia Dei sum id, uod sum: et gratia Dei vacua in me non fuit,
sed semper in me manet." Quoniam enim ex fructu arbor cogno
scitur, et fructus ab arbore laudatur, in virtute Christi spero , im
peratorem, de quo agimus, ex bonorum operum fructu cognitum iri.
tenim unumquemque ad se referentem facile et humaniter audit,
1eniter respondet, sapienter inquirit, iuste indicat. acc sunt illa
uatuor, quae imperatores habere perpetuo debent. ae sunt vir--
tutes, quae a sapientissimis rectoribus postulantur de quibus
lato philosophus, tum demum forc beatas res publicas, cum earum
moderatores sapientia instructi et ornati fuerint. Cuius quidern
sapientiae eximia est sane dignitas, quae et Socratem theniensen,
 2 U
W - > - /

. C. 1347 , ,
- - 2. t r

'
,
-" " " w

. ,, , -

( c ." 5
/ - -w " >

'
,
} . ' '
, 87

,
. /

,

- w w / "

,
-' 4 2

,
2 .

. ,
'
"


D , ' "; ) 5
- " / C

,
. w

, -" " "

, ,
.
. 713 . , - 2
3. , w 1 y "

V. 572 ,
,
17. . 21. .
summo Deo similem reddidit. go igitur spe bona sum, imperium
huius viri Christianis ad pacem, Ismalitis ad repulsam, atque ad
iustitiam et misericordiam toti populo ei subiecto futurum, (ut.
scriptum est centesimo vicesimo capite proverbiorum, ) misericordia
et veritas custodiunt regem, et firmabitur in iustitia thronus eius.''
aec ille etiam ad Imbertum : quae non frustra aut intempestive
ipseruimus, sed ut per huiusmodi laudationem imperatoris mar
chionem a Romanis magna classe invadendis repressum doceremus.
Siquidem papa et principes taliae, cum multa et indigna de illo
ad cos perferrentur, marchioni expeditionem commiserant. t vero
missis huiusmodi litteris ab homine, cui fidem accommodandam iu
licabant, cum ceterorum consilium eius invadendi ad nihilum ve
nit, tum marchionis impetus elanguit, qui non solum virtutem im
peratoris revereretur, sed ctiam quippiam egregium felici successu
iam se facturum desperaret: quandoquidem imperator nunc ex asse
potitns imperio, insuper ut dux probatissimus sibi ab omnibus prae
dicaretur. : is de causis ille coepta intermisit et exercitui mis
sionem dedit.
3. mperator autem, uoniam Ioannes patriarcha adhuc in pa
1atio morabatur eratque vacuus, ipsum adit, placide salutat, in
memoriam redigit , quae post imperatoris obitum ante belli exordia
 SRRU V. 3. 2
" w w w

.C. 1347
1 c ' - - 4 /

, ' ' ,


5 ,
'
, , o
,
, ,
, , C
,



15
. ,


2/ 2. \ w "

,

,
2/

,
2/ r w 1 "

2 .
, , - D

- - - "

, ' ' ,
1. . 3. fortasse.
eum eo collocntus sit: futuros nimirum, ui calumnias contra se
comminiscerentur : et quomodo eum rogaverit, uti pro iustitia com
munique bono nullo labori parceret nec ab obtrectatoribus impe
ratricem corrumpi bellumque civile excitari pateretur, sed eos tam
quam pestem Romanaeque felicitatis perniciosissimos inimicos abi
gerct : dabatque crimini , quod non solum excelso animo, quemad
modum decuisset, calumniatoribus non restitisset, sed cum minime
nescirct, se mentiri et calumniari, tamen eos insuper adiuvisset
et classicum bello movendo ipse prae aliis cecinisset. Illud vero
esse horribile, quod post tantam calamitatem e bello profectam,
post caedes innumerabiles, post tot mortales in servitutem abreptos,
post bonorum publicationes, carceres, commune extremumque exitium
nulla pereuntium miseratione captus sit neque de acerbitate in
ipsum msque ad finem quidquam remiserit, sed uamvis toties ipse
multurnque scripserit, et quamdiu bellum fuit, pacem oraverit, non
modo adduci eo non potuerit, aut quae dicerentur audire voluerit,
verum omnibus nervis contenderit, et alios ad idem impulerit, ne
ello finis adderetur. ,,Sed haec, ut tempori aliena, omittamus,'' in
quit: ,,non enim ista dixi, ut tibi scelus tuum exprobrarem, verum
ut omnes scirent , me futura omnia, antequam fierent, rerum usu
 22 CCU

. C. 1347 ,
,
" 1. " "

,
-w " w

,
- 4 - -w

, , 5
w / 21 "

, ; " *

, ,
, . w " r 1
'
-

.714 ,
. , , " 5

, , " . w "

, , o,
' ,
,
- 1

'
15

" 2. -

,
3 C W. ' / -"

V.573 .
,
2
" 7' " . "

, .
\ " .

, o
,
1. .
doctum coniectasse. unc nisi ante meum ingressum Constantino
polim sede tna motus esses ab episcopis , de his nemo tibi molesti
am exhibuisset, quominus praetexeres, quod praetexebas. uod
autem ad rava dogmata attinet, guorum te episcopi coarguunt, ego
quoue te calculo meo condemno, si convincare. Sin absolvare, ni
Inil impediet, uin thronum tuum recipias, Quoniam vero te ab
episcopis exauctorari contigit, ego te in sedem restituere non pos
sum. amen ad me provoces licet, meque arbitro ad obiecta re
spondeas.'' atriarcha imperatoris erga se mansuetudinem benevolen
tiamque cernens, propemodum somniare se putabat, propter rerum
eventum inopinatum videlicet. nusitatum enim mortis genus et
omnia summa ludibria supremasque contumelias sibi patiendas su
spicabatur, dum perpenderet, uam multa belli tempore in eum
nefarie deliquisset. Deinde iam mcliore spe submixus et e timore,
tenebatur , recreatus, imperatorem de lenitate iniuriarumque
oblivione praedicabat oppido, agebatque gratias impense, quod sui
misertus ignovisset. Petebat autem tempus ad deliberandum , uid
episcopis respoudendum esset, si causam suam tucri vellet: quod ci
 SRRU V. 3. 23
, ' -. c. 1347
,
, , o
,
5 - C
,
, ,
,
,
,
.
,
, .
,
5 ,
, D
,
,
,
zo
, , ' '
, , o
,
,
4. om. . . . . mg. 16.
om. .

imperator concessit, ertio post die ad eum regressus, perblandis

ac festivis sermonibus eum exhilarans, etiam de iudicio percuncta
batur, velletne causam suam agitari. Patriarcha rursum affatim
imperatorem laudare, et iudicium sibi optatum affirmare: etenim
crimina se diluturum. mperator eius petitionem episcopis statim
significat, suaque sententia, ut iustam, confirmat : id quod episco
pis uoque perplacere videbatur, aftirmantibus, nec sibi probari, pa
triarcham throuo depelli, nisi perversam doctrinam et ab orthodoxa
religione valde discrepantem sectari ostenderctur: praefigebantqne
lien, uo omnes in palatium coacti, in cius dogmata inquirerent.
ui ubi illuxit, episcopi et monachorum praecipui aulicorumque
procerum lectissimi conveniunt. Vocatur patriarcha , differt et se
venturum negat. terum ac tertium pro more vocatus, iudicium
semper detrectat. piscopi decretam exauctorationem iuxta pa
rum de his rebus sanctiones ratam faciendam constituunt. n per
mittens imperator, ipse patriarcham adit , quacrit, num ad causam
dicendam velit occurrere, Quo aperte, ctiam illo pracside, iudi
 24 U

. C. 1347
,
, o,
, (
. 715 , ,) 5
-
,
,
,
,
,
,

,
, , , 5

, ,

, (
" C / " - . 3 "

,) - 2
, , , '
" - 3. "

, .
. " 5. 2

,
15. om. . 16. . om. .
cium repudiante, episcopi consensu abdicationem eius in litteras
redigunt, et de dogmatis tomum cdunt, in quo confitentur omnes,
cindynum eiusque coctum (quibuseum et patriarchae loanni , ca
dem sentienti, consuetudo fuerit, guocirca et sede sua deiectus sit,)
prave atque impie de religione sentire , alamam autem cum sui
similibus divinorum heologorum placitis consentanea et sapere et
profiteri. ali modo oannes patriarcha throno eiectus est, ctiam
autequam Byzantium intraret imperator. ec vero quiescebat, sed
Cum ecclesiasticis quibusdam et episcopis ac privatis conspirans,
iterum turbas commovebat, et iactare perseverabat, sibi in iudicio
factam iniuriam, vociferans contra episcopos, qui ei patriarchatum
abrgaverant. uamobrem omnes, exceptis tribus eius asseclis, ad
imperatorem adeuntes petunt, ut Byzantio pellatur, ita a seditione
et tumultu ecclesiam conquieturam. . mperatori ob seditionem com
ponendam similiter visum est faciendum. rgo Didymotichum illum
misit, Qui non diu post tantae mutationis impatiens (a summo
enim felicitatis gradu ad imam miseriam praccipitatus erat,) primum
uidem morbum contraxit : postmodum e potestate exivit, quam
non simul et semel : interdum enim recepta mente, rursum
e ca deturbabaur, Quod audiens imperator eum yzantium reverti
 SRRU V. 3. 25
2 ' 4- -

o , ' . , C 1347
, '
, . C
w ; ) " "

,
w - "

5 . V.574
- y 2/ - - " / .

? 1 - y 1

,

- - - " -

, '
,

, ' "
- - - -

,
- - - 1 . c , - "

-

1 - " "

15 ,
, ,
, ,
,
- - - - 1.

- -

. - .

,
4. - - -

' ,

et a medicis curari praecepit. Reversus non diu duravit, sed morbo

ct cruciatu animi consumptus, decessit. Sed haec postca accide
runt. um vero eo exauctorato, de alio in eius locum sufficiendo mox
sermones vulgo serebantur lii igitur omnes neminem opinabantnr
alama throno magis idoneum, non ob virtutem tantummodo ac
religiosum vitae institutum divinorumque dogmatum accuratam co
gnitionem atque usum : sed quod insuper iam inde ab initio impe
ratoris hostibus palam adversatus ac testatus esset , inique et cum
rei publicae labe atque exitio bellum moveri. uare a principio
usque ad finem carcerem habitavit. piscopi vero et honoratiores
de monachis vehementer in eo negotio disputabant. ultis siqui
lem et eruditioribus et ante alios venerabilibus per tempus belli pro
imperatore, his quidem in aedibus conclusis, his in carcere, et aliis
alia ratine afilictis, patriarchicam sedem sibi suorum laborum prae
mium singuli promiserant, et quilibet sibi prae ceteris suffragium
dabat Quam contentionem parum liberalem animadvertens, sedi
ionemque inde in ecclesia suborituram prospiciens imperator, nihil
per se facere , sed electionem patriarchae episcopis liberam relin
quere statuit. Plures uno animo Isidorum eligunt, virum probatis
moribus ac miteun, ad omnem sanctimoniam matum atquc in littera
 26 CU

. c. 1347 ,
. 716 ,

,
- ' -5
. ' o
,
,
, ,
, -

,
,

, 15
, o ,
" - - - " .

.
o ,
, ,
' , , 2
, ,
C . '
,

om. . 22. .
rum disciplinis et recondita dogmatum scientia perfectum. mpera
tor electionem approbat, nec multo post consecratur. t cum ceteri
quidem , nullo excepto, illi subesse non nollent, ui prius sedem
sibi desponderant, se praeteritos non concoquebant tandemque amore
ominandi eo nequitiae devenerunt, ut, cum non haberent, uomodo
imperatorem et episcopos, a quibus se despectos rebantur, ulcisce
rentur, inter sectatores cindyni nomina darent, seque ipsos cum
alia multitudine ab ecclesia abrumpentes, vehementer illam defor
marent, cum paulo ante eadem de causa Ioannem throno submo
vissent. t qui tutores dogmatum longe primi videbantur, uod
raeteriti essent, repente mutati, eorum facti sunt vindices, quorum
fuerant accusatores, aec iure quispiam ei tribuerit, ui ab orbe
condito, communis humani generis inimicus exstitit. portebat enim
viros illos prudentes atque in primis honorabiles, si non aliud, il
d saltem cogitare, cum essent multi, qui ad huius officii procura
tionem apositi haberentur, unum proferri necessarium fuisse, qui
regcret, reliquos autem regi. nnc ambitione nimia caecati, se
i"os rorsus retro agentes, ignominia maxima et naufragio circa
 SRRUV. 3. 27
" - . 3. cr '

, .C. 1347
w " c

, ,
w . 4 ".

,
5 , ,
1 - -

, '

, -D
,
,
, ,
y

o
W W, W :
W. 2 " .

,
- ? / / * -2 "

-
, V.575
W ? " -" -

15 ,
w w / /

' .
, . 717
,
2

? 2"

, ,
, ,
,
fidern seque aliosque non paucos involverunt. Sed haec aliquanto
post enucleatius, sicut evenerunt, explicabuntur, Imperator cogno
scens, quo pacto se ipsos a reliquo ecclesiae corpore praecidisseut,
ferebat aegerrime et dolebat, non propter dissensionem dumtaxat,
na ab aliis in germana fidei doctrina differebant, sed quod simul
amici erant proque illo, bello durante, multa perpessu aspera ex
hauserant: uos, quamquam praecipua patriarchatus dignitate fru
stratos, nihilo minus donis ac beneficiis remunerandos existimabat,
uantum posset. t illi iniuriae memoria semel acti praecipites ,
uod patriarchico throno dignati non erant, nullo praeterea prag
nnio labores ac studia sua erga imperatorem compensari posse arbi
trabantur: simulque ab illo et a veritate se abstrahentes, ipsum ma
edictis lacerabant, et hanc mendacio patrocinantes corrumpebant,
arlaami et cindyni falsa dogmata per vestigia insequentes. Isido
rus autem patriarcha brevi post inaugurationem, etiam alios episco
pos secum habens , uotquot afuerant, dum ipso belli initio Ioan
es patriarcha in loannem Cantacuzenum praeter omne ius fasque
devotiouis carmen pronuntiaret, eosdem, inqnam, secum habens,
iu ambonem qui dicitur adscendens, quo clarius ab omnibus exau
 28 U

. c. 1347 ,
, w - / > , -

,
'
.
'. , 5
" -

C , , y
" - -

' - 4

,
'
, .
r w 1 \ , " < 1

- 2/ ".

, ,
> " "

, '
- 2. - - 2/ w c " y

3. -

,
" > ... > 4. " y

, ' ,
,
D ,
" -" 2.. - - -

, - 2
.
,

, .
diretur , anathematismum praesente populo rescidit: tametsi ipse
oannes , ut imperator occupato Byzantio ad eum venit, eundem an
tiquarat. ihilo minus Isidoro id ipsum iterato fieri complacitum fuit,
4. rchanes, imperatoris gener, posteaquam socerum Byzantio
potitum totum iam imperium Romanum, quantum esset, certo pos
sidere didicit, cum tota domo Scutarium, (ut ab indigenis vocitatur,)
e regione Byzantii situm, victoriam gratulaturus advenit. d quem
extemplo imperator triremibus traiecit, diebusque non paucis vena
tionibus et symposiis vacantes collaetati sunt. d eandem porro
mensam imperator et rchanes gener: filii uatuor ex prioribus sus
cepti uxoribus ad aliam non longe accumbebant : ceteri illustres Per
sae et Romani in eorum conspectu super stratis tapetibus discumbe
bant. Ubi se diu mutuo delectarunt, rchanes quidem in castris
seu classe remansit: imperator cum filia heodora, rchanis coniuge,
sequentibus eiusdem filiis reliquisque domesticis, yzantium se re
oepit: ibi cum matre et sororibus triduum versata, postea in ithy
niam cum privignis et comitibus honorifice a patre donatis rediit.
ertio dus aias codem vere in templo Dei genitricis in lacher
nis imperator Cantacuzenus ab Isidoro patriarcha denuo , nna im
 SRRU V. 4. 29
. c. 1347

,

5 ,
,
.
, .718
,


'
,
, . V.576
15 '


, ,


,
,
, , , '
9. pro ; vid. Reisk. ad Constant. , p. 5. 2 .
. mg.
peratrice et oanne imperatore praesentibus, coronatus est, servatis
* omnibus, quae illo tam festo die servari moribus receptum est. ox
et ipse Irenen coniugem pro consuetudine coronavit: reversique in
palatium, uaecunque ad hilaritatem diei pertinere nossent, iis se
aederunt. t quamquam drianopoli antehac a Lazaro, patriarcha
ierosolymitano, corona exornatus esset, suffecissetque apud viros
prudentes illa sacra unctio: tamen ne oblocutoribus sermonem daret,
quod non Byzantii secundum imperatorum solenne coronam accepis
set, iterum coronari placuit. ctavo autem die ab illo, id est duo
- decimo alendas Iunias, ui dies Constantini et elenae, clarissimo
rum imperatorum, memoriae consecratus est, in eodem templo Dei
parae in Blachernis iuniori imperatori uxor tradita est. am So
phiae templum, elegantia ac magnitudine quaecunque templa orbis
tcrrarum superans et veluti quoddam commune Romani imperii de
cus atque ornamentum , magnificaeque structurae et ambitiosi cu
iusdam stndii pulcherrime aedificandi specimen, anno antequam Can
tacuzenns Byzantium caperet, immani terrac motu conciderat: non
illud quidem totum , sed magna porticus una cum tabernaculo et
tecti partes plus duae dcirco sacra et cerimoniae imperatorum in
 3 U

.C. 1347 ,
,
, ,

, 5

,
,
,
,

,
,
.
, 15

,

,
, - 2
,
, ,
, ,
,
, 25
14. .
lachernis, ut quondam, peragebantur agnam itaque porticum et
tabernaculum imperatrix nna, Phaceolato operis praefecto, instaura
vit: superiora cum tecto postea Cantacuzenus refecit ceteramque
templi venustatem in marmore et tesselato opere positam curae ha
uit. Verum Palaeologus deinde solus imperator, uod deerat, ex
plevit, manumque extremam imposuit. Subserviebant autem impe
ratoribus in hac praeclara aemulatione stras, magnus stratopedarcha,
vir in primis spectatus et architectus insignis : et cum eo ex Latinis
imperatori subiectis Ioannes Peralta nominatus. Sed haec posterius
contigerunt. unc ergo, ut docebam, uoniam magnum illud mundi
miraculum et decantata aedes ruinae erant rerum elegantium stu
diosis lacrimabiles, in lachernis in Dei matris, sub Isidoro patri
archa, Helena, imperatoris Cantacuzeni filia, Ioanni imperatori in ma
num convenit : qui et ipse a Ioanne patriarcha ante coronatus, uxo
rem suam usilato more coronavit. t indulgebatur epulis ac plau
sibus, exercebatque ferias populus, ut videlicet nuptiis imperatoriis
decorum crat, domi rebus probe constitutis, ad hostes
 SRRU v. 4. 3

, , '. C. 1347
, . 719
,
,
5 ' ,

,
,
o


,
,
,
15 ' , v.577

. ,
,
,
2 ,
-C

, o,
1. om. . 23. .
externos sese convertit , et ad Cralem missis oratoribus, amplas ei
gratias egit de honore ac studio, uibus praesentem prosecutus fuis
set, uo tempore homophylorum arma pertulisset : seque, ubi occa
sio inciderit, iure ac merito factis responsurum : si tamen foedera
salva manerent, uibus ab utrocumque violatis, alterum vindicem
propterea in vitio ponere, haud aequum esse: nullam uippe obstare
egem, guin qui laesus est, ab eo, gui laesit, iniuriam persequatur,
postulabatque urbes post foedus sancitum Romano imperio ademptas
estitui : sic enim in iuramentis scriptum exstare. amque non so
um Pheras et alia acedoniae oppida atque castella praeter hes
salonicam occuparat, sed errhoeotarum quoque potentissimos pecu
nia et pollicitationibus magnis corruptos eo pertraxerat, ut exacto
anuele, imperator's filio, urbem sibi addicerent: quod sane mole
stia aficiebat imperatorem non mediocri. , anuel itaque apud loan
em ngelum consobrinum in hessalia degebat. Crales, audita le
gatione, nihil iuste obtendere poterat. t iuramenta sic concepta
sse, non ibat ille uidem inficias, oppida tamen reddere nolebat, sed
ad praetextus et accusationes ineptas confugiebat. mperator ite
rata legatione postulat, ut sibi urbibus ex iuramentis cedat: si ab
neget, bellum ei denuntiat, et orat, futuras caedes ac servitutes ne
 32 U

.C. 1347

,
,
, ' -5
,
, ,
,
D, ,
, ,

,
,
,
,
, , , 15
,
, ,
,
,
.72 , -2
oo .
, ,
,
.
1. ante add. . 2, on. . 21. .
sibi adscribat: opibus enim Romanis civili bello fractis ac debilita
ris, se barbarorum auxiliis vel nolentem usurum. Quae ut expendat,
et uo facto opus sit, faciat, se hortari. Cum nec post alteram le
gationem praestaret Crales, uod debebat, immo potius ceteras urbes
bsideret, imperator rchanem generum subsidium poposcit: vene
runtque barbarorum supra decem millia, ducentibus Sulimano cum
fratribus, rchanis filiis, ittit una imperator etiam atthaeum fi
lium Romano agmini praepositum , et citra maleficium transitis Ro
manorum finibus, riballos devastare iubet. t barbari ubi tantum
ygdoniam per munitionem, uae iuxta Christopolim est, pervene
runt et urbes illas a Crale teneri intellexerunt, ducum imperia par
vi pendentes, ad populationem sese illico effuderunt vicosque omnes
vastaverunt, et urbes ygdoniae finitimas incursarunt, occideruntque
et captivos egerunt quam plurimos: atque cum opima praeda armis
uaesita per ellespontum in ithyniam redierunt. Imperator ut
barbaros deseruisse ordines audivit: molestissime tulit : uandoqui
dem in uorum utilitatem bellum noc susceperat, eos ipsos hi, qui
se pro sociis adiuturi videbantur, perdiderant.
 lsRRU V. 5. 33
-

. , . c. 1347
1 " 2.

o , -

.
3

5 ,
5 - -

, ,

,
- 1 . ' 9

,


,
, (
,)
15 , ( -V.578
,
,
,
,
2
-D
w 2/

,
, )
,
3. . 8. om. .
5. Sub haec missa triremi in hessaliam, filium anuelem
accersit, eumque Constantinopoli cum icephor duca, genero suo,
despotam declarat. atthaeum, seniorem filium, nulla dignitate no
minatim cohonestat, honore tamen supra despotas effert, nempe
t esset imperatori proximus: quem honorem primus Palaeologorum,
imperator ichal, propter filium, Constantinum orphyrogenitum,
invenit, videbaturque ea dignitas despotarum dignitati antecellere.
Fratres uxoris, Ioannem et anuelem, sebastocratoras legit. Cernens
autem Romanum imperium civili bello vehementer uassatum et at
tritum atque a vicinis cum propter inopiam pecuniae, (quam qui
dam nervos esse belli non inscite dixit,) ulcisci se non posset, quod
nec de suo, nec de publico sumptus suppeditaret ; (quae enim in
thesauris imperatoriis reposita habebantur, absumpta erant omnia ,
et vectigalia, regione funditus direpta ac devastata, defccerant, et
insulae atque continentis urbes aliae hostibus serviebant, aliae pro
pter hestiles incursiones foris, et civium discordias intus, extremis
difficultatibus conflictabantur : nec suppetebat in milites alimonia,
ui, guamquam multi ac strenui, prae egestate, qua undique preme
bantur, erant inermes atque inutiles;) edicere cogitavit, ut cives de
Cancuzenus . 3
 34 U

. c.1347 , '
, ,
o
,
, -5

. 7 ,
, ,

-
,,


, ,
, , 15
o
, ' ,
,
, ,
,
,
'
,
,
6. .
facultatibus suis viritim conferrent, uo et ipsi, qui haberent, et
ii, ui egerent, una servarentur. oc meditanti occurrit, vim abs
tinendam, siquidem illam ipsam pecuniam collatitiam pro confe
rentibus insumpturus esset, sed hortando potius ad id libenter fa
ciendum impellendos. Inde conventu civium yzantiorum ex omni
Dus ordinibus indicto, (nam et mercatores et milites et opifices et
plebes infima frequens et sacrorum monasteriorum praefecti et ec
clesiarum procuratores confluebant,) in medium progressus, sic infit
dicere : ,,Veterem Romani imperii felicitatem, viri Romani, admiran
dam fuisse, et barbaros circumiacentes alios quidem ab iisdem victos
et subiugatos esse, alios mansisse semper stipendiarios , clarissimos
aulem eosdemque praepotentes satis se beatos putavisse, si illos
amicos et socios haberent parique cum iis iure suis rebus integris
viverent, vos quoque universi propemodum non ignoratis. Verum
naec augusta et admiranda et hodie fama tantum, vclut si extra
ultimam hulen gesta essent, celebrata tamdiu viguerunt, uamdiu
aeque omnibus, imperatoribus nimirum et privatis, communis gloria
cordi fuit et publica commoda privatis antelata. x quo autem
imperatorcs litigarc et contendere de summa rerum , et hostes op
 SRRU V. 5. 35
, , C 1347
,
, ,

5 , , ' c
oo , '
,
,
, ,
,
, , ,
o ,

,
15 , , '
, , D
,
,
,
2 ,
, ,
,

V. 579
pugnare parcentes, cum consanguineis confligere cocperunt, aliique,
<ommuni salute neglecta, et quam debebant, obedientia legum ac
principum abiecta, ad proprios uaestus omni ratine comparandos
incubuerunt, mista sunt ima summis et summa infimis, gloriaeque
nostrae damnum longe maximum fecimus , eoque infirmitatis recidi
mus, ut iam non amplius, guomodo alios subigamus, sed, me ipsi
ignaviter ac turpiter subigamur, providendum sit. uod igitur libe
ris imperatoris insidias nequaquam fecerim , nec regnandi cupiditate
paterno eos principatu spolians huc venerim , cuivis ex ipsa re evi
enter licet perspicere. Si enim, ut sycophantae clamitant, hoc ab
initio in animum induxissem , post tam atrox bellum et clades mul
rifariam illatas, post ereptas mihi facultates, propinquorum et ami
orum tantas aerumnas , nunc certe, quando omnia in manibus meis
sunt, uod constituisscm, exsequerer. ct maiores multo nu
mini gratias ago, quando non pacem illis amplectentibus, neque ad
pacta descendentibus, (tametsi id ego rogarem creberrime,) ed bel
antibus, quantum vires paterentur, nihilque in hoc genere non au
dentibus, solo Deo mihi favente pugmans, omnibus evasi superior,
ne propter conventa et iuramenta, sed propter veterem animi mei
moderationem et cum singulari illo mccumque quondam conium
 36 U
" - 9 y )
. C. 1347
, , - -

. 7 ,
- -

, , /

, ,

,
> 1 5

5
'- - " . '

, , ,
,
,
, . 2/

2/ ' /
, ,
7'
, '
- - . / - >
-

, ' , ,
1 7
, ' c. - '

, , - 15

o , ' 2

w - , r 2 /

, ' , '
- - - -

,
,
2.
, , ' 2
C
0 ,2
.
ctissimo imperatore amicitiam filiis eius parcere et paternum eis im
perium custodire existimer, Si ergo, uemadmodum a principio
ipse cogitabam, ad communem Romanorum fructum scilicet, omnes
actiones meas dirigere, impendereque pecunias meas tantas, quan
tas vos scitis, et nullum laborem aut discrimen subterfugere, si
haec, inquam, alii cogitassent et me impigre secuti fuissent, aut ,
uod minus est, saltem me non prohibuissent, non hoc tempore
nostra libertate retinenda, sed (absit verbo invidia) de aliena
potius eripienda consultaremus. Ceterum quia haec adversum nos
malignus quispiam daemon ex invidia callide machinatus est, et illi
contra me, communis libertatis diligentissimum, arma cupide susce
perunt eodemque alios omnes perpulerunt nostrasque fortunas et
communem pecuniam omnem prodegerunt, in eo (si verum licet di
cere) non magis me, uam vos universos, laeserunt, totamque regio
nem, unde pensiones colligebantur, expilarunt, et hostes nobis for
midabiles, urbium alias sponte ipsis dimittentes, (ut eos contra Ro
manos haberent socios,) alias non curantes,(ut illi eas possent cubi
gere,) nos autem paucitate militum et inopia pecuniaria infirmissimos
reddiderunt, coniectique sumus in angustias per omnia. Cum hacc,
inquam, ita sint, perpendendum cuique et afferenda in medium
sententia, ua status rerum emendetur, et cum praesenti, tum ad
uc imminenti miseria libercmur. am riballi, oesi, ersae et
 SRRU V. 5. 37
.C. 1347
,
, '
, ,
y W 4' & ! ' 3 ? ' y

,
5 , ,
.

, '
,
, D
2/ / " w C , " -

.
' , ,
,
- c 1 w w C )

,
15 , ,
' ,
, '
' , , . 723
,
2 ,

2. - 2/ w ,

, , o
,
si qui alii vicinas nobis provincias incolunt, uae per belli tempus
rapuerunt, iis contenti non sunt, sed simul et semel nobis con
temptis, avaritiae suae imperare nulla ratine volunt. go vero li
enter viderem diem illum, guo omnia in nos insolenter ac pro
terve admissa punirentur. ec enim vel ipsis armis durantibus sponte
mea, sed ab hostibus adactus, barbarorum contra Romanos auxilia
adscivi. Illi enim oppida et regiones nulla religione proiicientes,
oesos, riballos et si uos alios ad me totis viribus oppugnan
dum incitarunt, ui per se sciebant, si adeptus essem imperium,
non solum de cetero rerum nostrarum nihil acquisituros, sed et ra
ta compulsos a me reddituros, illis autem regnantibus, se velut
mancipiis usuros , uare arma armis alacriter iunxerunt. d hacc
nequc Persas non etiam aggressi sunt, . ipsi et prius auxiliares
ontra me induxerunt, et post non semel iterumve, sed saepius ho
stes mihi facere, partim data, partim promissa ingenti pecunia, stu
luerunt. d tantam igitur potentiam hostium undique cingentium
ipse imbecillis, praeterea timens , me a me contemptos illi socios
assumerent, necessitate sic postulante, barbarorum societatem et
amicitiam studiosissime expetendam iudicavi. t nanc pulchre a Deo
optimo maximo dirempta controversia, omnique seditione ac discor
aia sublata, vobiscum prompte illorum faciuorum poenas reposcam.
 38 U

. C. 1347 ,
,
,
. o
5
,
V. 58 , ,
,
, ,
, -
, ,
,
,
, ,
, 15
C
,
, ,
,
, ." 2

.
,
, , ,
, '
3. .
Ut igitur me nihil omissuro , uod ad gloriam et pristinae felicitatis
restitutionem expedire nobis videatur, omnia alacriter editote, quae
conducere censetis. am et ego , quae magis probo, ea suadebo,
et ab aliis recte dictis facilius assentiar. mnino enim sic vobis
persuadete, si nunc, quae tempus flagitat, et statuerimus, et egeri
mus , et alicunde vires comparaverimus, cum amicis cariores, tum ho
stibus terribiliores fore. Sin ob imbecillitatem nostram desperationi
cedentes, otium et quietem complexi sedebimus, nihil nobis prae
ter servitutem brevi intervallo exspectandum erit ut enim, tenta
tis omnibus, imperandum nihilque de priori decore ac fortitudine
remittendum, aut potentioribus sine dubio serviendum est. . Cum
itaque non solum praeterita gloria, sed et futura securitas et liber
tas vestra agatur, consulite, et quae vobis ad hunc finem prodesse
posse videbuntur, facitote."
6. aec imperator in commune ad omnes: aperte autem de pe
Cunia collatitia nihil: nolebat enim , ut dicebamus, vi exigere, sed
ipsos per se publicae utilitatis gratia conferre. um principes civi
tatis, quanta et privatis et publicis rebus data sit bello isto crui
 SRRU V. 6. 39
, . C. 1347



5 , , ' . 724

, ,
o ,


, , ,


, '
15
,
, -

, ,
2 ,
, ,

, o ,
, ,
4. " . 12, . mg. 24.

cies, non se nescire, nec ignorare, quanta in praesens pecuniae pe

nuria laboretur. xistimandum vero, ipsos guoque ad illa incum
bere, per quae iterum fortunate vivere liceat. d neutiquam fore,
nisi pro se quisque ad quae par est, rei publicae operam suam prac
heat : ut imperator quidem recte consultet et hostibus cum exercitu
occurrat , illorumque incrementa omnimodis impedire nitatur , aut
illos etiam, si possit, evertat, ademptasque urbes recipiat: milites
ad militandum faciles sint nihilque de antiqua gloria et virtute de
perdant, sed inter sc in pugna vereantur ac viros praestent stre
muos, utpote sibi primum, deinde pro quibus propugnant, fortitu
dine sua profuturi: mercatores et qui alias artes quaestuosas perse
quuntur, milites alant, pecuniam conferentes, uando de aerario iam
xinanito ali nequeant. gricolam enim, mercatorem et opificcm,
si tutus sit, sibi aeque et militi propugnanti posse consulere , Sin
eum alere fugiat, sequi, ut se ipsum perdat cum milite, hune quidem
fame, se ipsum liberosue fame, obsidione et hostium gladiis: aut
certe si ccessitatis vi se subiccerit , maiora et acerbiora domitori
 4 U

.C. 1347 o
, , ' ,
C ,
V. 58
, , -5
,

,
,
' , -
,
, ', ,
,
, ,
D 15
,
, , ,

,
, 2
.
, ( ,
,)
o
21. .
us tributa pendat, uam alioqui, re sua incolumi, in libertate libens
ac volens pependisset. aec cum cives yzantini respondissent, im
perator laudare et eorum sententiae suffragari ac dicere, pecuniam
ad apparatum contra hostem plane requiri. uodsi divitiae eius
ab iis, qui cum rei publicae detrimento pugnassent, consumptae non
essent, nihil opus fuisse nunc ab ipsis mutuari : ut neque prius un
quam, cum magna bella, imperatore ndronico adhuc vivo, gereren
tur, ad quae, pecunia publica non sufficiente, ipse, imperii admini
strator, de sua summam expleverit. odo, uoniam ea inutiliter
profusa sit, et propter direptam devastatamque provinciam publicae
pensiones cessaverint, cogi se ad communem istam collationem re
spicere. tenim si vel moderati sumptus suppeditent, se collapsum
Romanorum imperium parvo negotio instauraturum. aec et simi
1ia effatus, conventum dimisit, ratus, se magnopere e re publica lo
cutum. t nonnulli eorum, qui ab initio adversari instituerant, ui
plurimi erant, et ex tabernis argentariis nummularii, etiam postquam
pax visa est confirmata, animos retinentes armatos et iniuriae me
mores, manibusque ac pedibus eum impedire laborautes nihilque
 SRRU V. 6. 4
. C. 1347
, -. 725
, o
" ,
5 ,
, ,
, ,
,
,
zo ,
,

,
,
15 ,

,
,
. ,
2
, -c

,
entes communi Commodare, maxime ut ipsorum improbitas tegere
tur, nec videretur propter bellum contra imperatorem aflictum ac
perditum Romanum imperium , (siquidem et post pacem et post
omnes ab imperatore subiugatos nulla fuisset subsecuta commoditas,
ullae malorum induciae,) et ipsi tumultuabantur, ut aes nequa
quam collaturi, et aliis idem dabant consilium, male admodum se
m actum iri dicentes, si, quae imperator antea, adhuc hostis, con
ficere nequisset, ea nunc propter benevolentiae et sollicitudinis si
mulationem ab ipso ferant. am dum bellaret, omnem suburbano
rum diripuisse pecuniam: quae intra urbem et in manibus civium
sset, de ea auferre nihil potuisse, unc et illam deperdidisse, et
banc avertere velle, nescio uos apparatus bellicos et alias quasdam
fallacias praetexendo : uorum nihil tantum apud eos valiturum sit,
ut illi bonis sais cedant, nisi forte vim manifestam adhibuerit et
caedibus saevierit. uiuscemodi et his tetriora in vulgus dissemi
nabantur, exsistebantue tumultus et perturbatio, et omnes pariter
contribuere pecuniam abnuebant. mperator, his auditis, praestigias
ac dolos improborum artificum intelligebat, et populo earum turba
r m auctores poenis subdere parabat, stultum et ab omni honestate
iustitiaue alienum ducen", ob uorumdam perversitatem cccrorum
 42 U

.C. 1347 , o
,

,
, , 5
,
' ,

D ,
o, -
, , ,
V.582
,
,
. 15
,
,
. 726, ,
,
, 2
'
,
,
,
9. .
omnium salutem flocci pendere Verum enim vero, me illos, non com
muni spectato emolumento, sed quod prius ab nna ugusta stetis
sent, specioso quodam praetextu ad poenam vocare seseque ulcisci
putaretur, iis plectendis supersedit, totumque negotium reliquum
meglectui habuit, multum iratus ac moestus, guod se contra hostes
emersuros instruere non posset, sed simul illis resistere, simul pe
cuniam et alia bello opportuna conquirere compelleretur. anc
ob causam tum a bene cogitatis destitit, guod postca rei publicae
insigni nocumento fuit Si enim, uod ci", navali exercitu
comparato, triremes ad obtinendum mare ornavisset, non ita res Ro
mana a Latinis Galataeis pessumdata fuisset. revi post novae exor
tae sunt insidiae, Quidam manque de proceribus palatinis, hostibus
antea et oppugnatoribus imperatoris, aliis item ex eadem figlina in
Coetum pellectis, oannem imperatorem, matre imperatrice nescia,
ut adolescentem nec adhuc indicio maturum, decipere volebant, et
cum eo in oppidum Galatam transfugientes, bellum adversum soce
rum imperatorem moliri, cum spe , yzantiorum complures sese so
Cios addituros. Insidiis delatis, huius machinae fabricatores sceleris
sui ocuam in carcereun traditi persolverunt : quos mou lougo to
 SRRU V. 7. 43
, -. C. 1347
,

, ,
.
5 ,
' o
, - C

, .
1 ' ,

,
, ,
, ,
15 , .
, ,
,
- D
, ,
2
.
, ,
'
, ,
25 , ,
pore interiecto, data venia, emisit, eorumque opera, ut quisque vo
lebat, de integro usus est,
7. orro illustrissimi genere, gui castra Cantacuzeni secuti fue
rant, eum conveniunt , seque iniuria affici et violenter ab eo haberi,
conqueruntur , quando imperatori iuniori et matri imperatrici servi
utem iurare cogat, ui pure sincereque ipsis reconciliari nunquam
possent, sed occasionem captarent, ua eos adorientes interficerent
oc vero sapientibus propemodum delirum videri posse, si, cum bello
multa laboriosa et aspera subierint, nunc in victoria hostibus ser
viant, guos propter iusiurandum nec intueri libere audeant, gui, si
iurata servent, ipsis imperaturi, si periuri fiant, cum libuerit, ipsos
occisuri sint. am ecce, si nunc insidiae ipsis procederent, nihil
aut occidi victos, aut armis resistenes rursum priori
s implicari miseriis, contra homophylos pugnantes et populari se
litione, ut antea , exagitatos, publicationesque bonorum et carceres
t alia quaecumque antecedentium similia sustinentes. roinde ora
ant, ut sacramenti dandi religione soluti, sibimet consulendi pote
statem accipercut. am et prius ab ipso compulsos iuravisse, ct
 44 U

. c. 1347 o ,

'

}
34. "

,

' , ,
,
, 5
. 77 ,
.583 ,
,

, ,
2 2 " 4 . 2 '

,
,
,

, , - 15
" C/ 1 2. z

,
<. 4 w 5

' ,
,
,
, -2
,
, , ,
. cr ? 2W 3, C. /

,
, . mg.
nunc, uoniam illi priores deliquerint, si ipsi iam sibi providerint,
ulpa carituros. aec illustres viri, addicti Cantacuzeno, dixerunt.
uibus respondit, iniustum esse, alios peccasse et alios plecti. am
imperatricem facti non esse consciam, et quae iurata sint, servare
liligenter omnia, filiumque imperatorem, uamvis malevolos adiuve
rit, ob consilii imbecillitatem, ut adolescentem , debere excusari.
1llorum stultitiam temeritatemque se admirari, cum post tam clara
benevolentiae suae in imperatricem ac filios argumenta adhuc, utro
vis distracta cogitatione, ambigant, ecquid ad finem in ea perse
veraturus sit. uia enim in arduis elaborarit, et quae nemo Roma
norum imperatorum efficere tanta contentione studuerit, propterea
amicos imperatricis fidelem ipsum fore non credere, nihil esse ab
surdum. eminem enim ex superiorum temporum imperatoribus
ost debellatos adversarios et redactum sub se universum imperium,
ui prius imperarant, denuo collegas adsciscere ausum fuisse, immo si,
uod res est, fateri velimus, potiorem imperii partem illis attribue
, ut se nimirum ad tempus aliquod regnaturo, illis vero etiam ad
liberos imperium transmissuris Causam fuisse, uod in eo omnis
eorum cura evigilaret, omnis cogitatio verteretur, uomodo ab aliis
imperium ad se transferrent, lia se via incessisse, ab initio enim
 SRRU V, 7. 45
, , , .C. 1347
,
- c
o
5 , ' ,
, ' , (
,)
, .
,
, ,
,
,

, , D
15 , , ,
,
,
, ,

2o , ,
,
' , ,

, '
id operam dedisse, ut constaret, se filiorum amici imperatoris de
functi tutorem et servatorem esse, ac nihil etiam post obitum il
lius amborum amicitia indignum perpetraret. uod vero postea in
imperium venerit, non id sui arbitratus ac voluntatis, neque ambi
ionis, uia honores imperatorios sitiret, (quos etiam, habitu retento,
eonsequi licuerit,) sed necessitatis fuisse, Dello civili iam flagrante
idelicet : aliter quippe, capite suo absentis iam devoto et consecrato,
salvum esse non potuisse. uare nihil mirum, si et illi tam inusi
tatis fidem derogent. Illud in ipsis iure accusandum, si post rerum
eventum adeo clarum adhuc eum imperatrici et filiis eis infensum
arbitrentur. tenim si haec sibi mens fuisset, vi et armis occupato
yzantio, cum ea et filii in palatio obsiderentur, auxilium nusquam
appareret, rerum necessariarum extrema urgeret inopia, domestici in
sidiarentur, et omnia ferme in angusto illis essent, tantumque nutus
ad omnes funditus delendos sufficeret, opportunitatem e manibus di
missurum non fuisse. uodsi tune, quando nullo impedimento fa
eere quidvis poterat, non iucundissima, sed utilissima maluerit in
iuriarumque oblivionem iuraverit, cum necessitas nulla moneret, et
filiam adolescenti imperatori locaverit omniaque pracsliterit, quae
 46 CU

. C. 1347 , ' ,
. 728 , '
; ,, "
,,
, -5
.
, '
,
' ,
, , -
, '

."
, '
V, 584 , 15
, ,
, ,
,
,
, - 2
,
C ,
, ,
19 .
nec a summa bonitatis excellentia uispiam speravisset, cur sine
ratione nunc suspicentur, et aliquando in generum imperatorem im
probum repertum iri et in eum nihil amentiae praetermissurum
axistiment . ,,aec igitur," inquit,,,et illis ad iniquitatem corum redar
guendam et ad petitioni vestrae respondendum dixerim. ec enim
aequa, addo, nec guae fieri ueant, cogitatis. mperatorem enim ge
nerum meum occidere non possum , neque post collocatam filiam
meam imperio deturbare eque vero matrem eius ugustam ob ea,
quorum conscia non est, accusare decet. uin ego ambos ea be
nevolentia et veneratione coli volo, guam maiestas imperatoria po
stulat. sceleratis autem illis et insidiarum compositoribus meri
tas periurii poenas expetam." aec fuit imperatoris ad proceres ora
tio pro eo, uod ipsum in odium imperatricis et generi imperato
ris erupturum speraverant. ui ut se operam perdere, et, guod pro
verbio fertur, in coelum iaculari, agnoverunt, illius mutatione despe
rata, ad renem imperatricem se contulerunt, rati, eam se expugna
turos persuasurosque, ut sibi, tamquam bene monituris, aures daret.
Ceterum ubi illa eadem vel etiam severiora respondit atque a Ro
manis iterum magnis calamitatibus obruendis facessere iussit, non
nulli quidem reprehensionibus istis pudefacti, omnino quieverunt :
 SRRU V. 7. 47
, -.C. 1347
, ,
,
,
5 ' ,
,

, ,
, D
, '
, , '
, ' ,

, .
15 ,

,

, ' , -. 729
2 , ,
,
, ,

, '
1o. . 15. . 16. ante om. .
alii, homines in omni vita turbulenti ac seditiosi, cum pausam ali
quantam fecissent, atthaeum filium induxerunt, ut Didymotichum,
drianopolim et in circuitu oppidula occuparet,. ipsisue adiu
vantibus, proprium principatum fundaret. Factiosis ad illum de
ficiendi invitamentum et occasio erat, guod pater imperator post
mille labores atque pericula et amorem praccipuum erga eos, de
monstratum, hostibus dvictis, Ioannem generum , nec illum dum
taxat, sed familiares eius omnes benevolentia praeferret, nec sincret
ona, quibus essent ab illis mulctati, recipere, sed retinere ea pa
teretur, despectis iis, qui amiserant, ut dolerent amplius, et enixe
laboraret, ut imperatori iuniori imperium conservaret, qui et nunc,
spretis iuramentis, cum coetu suo fugam meditaretur, Quae si irent
ex sententia, nihil obstiturum, uin iterum bellum habeant, perin
leque, ut antea, cum ipso omnes de salute contendant De his ut
sollicite cogitaret, nec in otio stulto inconsiderate periculi tempus
exspectaret, monebant, sed sibimet illisque prospiceret, ut, si im
perator, maritus sororis, vel mortuo patre, vel alio uodam modo to
tius imperii potens evaderet, ipse cum amicis extra discrimen esset.
e enim Ioannem, imperatorem et aflinem, unquam sibi amicum fore
 48 - U
" - "

.c. 347 ,
,


-5
,
,
,
, '
, ,
,
, o, .
,

. 15
.
v.585 , ,
, ,
,
D , 2
.
,
,
16. .
luceret, sed ultorem uacumque ratine enixurumque, ut eum vita
multet, dum secum de imperio, ut et ipsum imperatoris filium, pro
debita sibi hereditate controversaturum opinabitur: erantque aucto
res, ut oppida supra nominata sub se redigeret, ac de reliquo cor
pore imperii avelleret, non quidem penitus, verum ita, ut post de
fectionem rursus patrem imperatorem rogaret, liceret iuramento fir
mare, militaturos ipsi cum collocatis ibi praesidiis, quo eos voca
ret: omne ius reliquum earum urbium, patre vivo ac mortuo, penes
se resideret: sic namque et se et amicos secure victuros, et impe
ratorem, sororis virum, etiam volentem, nihil damnosum inferre posse,
ac cohortatione sensim iuvenem ad defectionem impellebant, ma
laque semina peioris deinde germinis iaciebant.
8. otus eorum consilio filius imperatoris propter incussum
timorem ac pericula, rem incipit, ut illi voluerant, et oppida a fide
patris ad suam abducit, deliberatum habens deinde orare patrem ,
ut in ea imperium sibi, quoad vixerit, retinere liceret, principatus
autem in potestate ipsius et affinis imperatoris esset, Cantacuzenus,
intellecto negotio, adversum suasores longe iratissimus, iam in eos
viudictam parturiebat. ostea tamen iram mansuetudine temperans,
 SRRU V. 8. 49
, ( -. C. 1347
,)

o, ,
5 ,

, , - . 73
'
, , '
, ' ,
,
, ( '
,) , , '
,
15 . ,
,
,

,
2 ,
,
, ,
16. . Imitatur in seqq. hncydidem fere ad
verbum, neque in hac solum pestilentiac descriptione, sed in
locis quam plurimis, ut exemplis ostcndit Spengelius in Seebo
dii ibl. Crit. a. 1829. num. 87. . 384.
quod sciret, lenitate facilius conciliatum iri filium, Irenen conia
gem, eius matrem, misit, a qua cum patre in gratiam reduceretur
aque ab incepto nefario revocaretur Illa adspectu solo omnia offen
dicula suspicionesque facillime sustulit. rat enim femina non so
1am prudens et usu magnarum rerum, uas ad arbitrium commu
aret, perita, sed et filium atthaeum ante alios liberos amabat ipsa,
et redamabatur ab eo mirabiliter. Quare nec longa oratione indiguit,
sed verbo tantum mandavit, illeque mandanti morem perfecte ges
sit. Deinde discordiarum auctoribus obiurgatis cum minis gravissi
mis, si rursum in tali scelere, quam essent callidi , ostenderent,
(erant enim ei consanguinitate iuncti,) et filio ad pristinam plenam
que obedientiam patris reducto, Byzantium reversa est, ubi mini
mum natu ndronicum pestientia exstinctum reperit, uae tune
grassabatur quaeque a Seythis yperboreis incipiens, ferme omnes
oras maritimas pervasit magnamque indigenarum partem absumpsit.
ec enim ontum tantummodo, hracian , acedoniam, sed etiam
elladem, Italiam, insulas omnes, egyptum, Libyam, Iudaeam ,
Syriam et orbem fere universum in circuitu permensa ac pervagata
Cancuzenus . 4
 5 U

. C. 1347 , ,
. - 4.

,
" "

. - 4 ) 1 2/

5
C , ,
, ,
- y -

, '
" w w 2. " Cr

o,
- - -

,
, w "

,
w "

, .
D ,
,

5 51, w

,
V. 586 , o.
- 4

, ' "

, ,
o
" " 1 - 4

- - -

- " 5. w.

,

7. . mg. 9. . mg.
cst. Sic autem erat incurabile malum, ut neque ulla diaeta, neque
robur corporis posset resistere, cum omnia, aeque valida, ut imbe
cilla corpora, prostermeret, guique maxima impensa curabantur, non
secus, ac pauperrimi, moriebantur. t vacabat quidem a morbis ce
teris annus ille. uodsi quis etiam ante aliquantum aegrtaret,
omnia in illud morbi genus se exonerabant. ussabat ars medico
rum tota. ec similiter omnes occupabat, sed alii quidem conti
nuo nec paulum durantes , ipso die, quidam ipsa hora ponebant
animas. uotquot autem biduum triduumve restitissent, primum
uidem febrim habebant acutissimam, et morbo caput invadente,
elingues et ad omnia, uae fierent, stupidi reddebantur, ac velut
somno profundo absorbebantur. Sin forte ad se redirent, loqui ni
tebantur illi quidem , sed haerescente lingua, multa inarticulata ,
nervis in occipitio emortuis, promebant, et exspirabant celerrime.
liis non in caput, verum in pulmones malum incidens, mox prae
cordia inflammabat, et dolores acutos circum pectus afferebat, et
sputa sanguine contacta eiiciebant, atque e visceribus spiritus te
trum foras odorem volvebat. Fauces et lingua calore exaruerant,
nigra et suffusa sanguine: nec plus proficiebant, si multum. uam si
parum bibercnt. Somno uti nullo poterant et undequaque ange
 SRRU V. 8. 5
. c. 1347
,
, .731
, o, ,
5 ,
,
, '

, ,

,
, ' .
,
,
15 ,
, ,
, .
, ,
'
2 ' ,
o ,
, .
, - C
18. om. .
antur. In brachiis supra et infra, non paucis item in maxillis,
et quibusdam in aliis corporis partibus abscessus sive ulcera his
maiora, illis minora exsistebant, et nigrae papulae enascebantur.
uibusdam velut atra stigmata per totum corpus erumpebant, aliis
rariora magisque conspicua, aliis densiora et obscuriora : et omnes
perinde ex his omnibus moriebantur onnullis enim cuncta hacc,
aliis plura aut pauciora contingebant, Compluribus unicum tantum
modo ex istis omnibus mortiferum erat. uicumque vero de
multis pauci evaserant, non amplius eo malo corripiebantur sic, ut
tiam interirent : quamobrem rursus correpti, bene confidebant.
Fiebant porro magni abscessus in femoribus aut in brachiis : uibus
sectis, multa et foetida sanies effluebat, et morbus, turbante mate
ria sic emissa, levabatur, Complures his omnibus obsessi, practer
opinionem convalescebant. ec ullum undecumque certum auxilium
inveniebatur. Quod enim uni salutare, alteri idem patienti vene
um erat: alterque ab alterius curatione morbum indipiscebatur,
et cumulabantur funera, quibus multae domus vacuabantur, cum et
incolae et brutae animantes una cum dominis vitam redderent. Sed
nihil erat desperatine miserabilius. Cum enim uis tam aegrum
se sentiebat, spes nulla incolumitatis relinquebatur, ac despera
 52 U

. C. 1347 o , ,
,
- -

o ,
,
-

, 5
- " - .

, '
w - - " " r

, ,
" / w -

D , o y - 2/

, " "

,
- 5
,

,
,
.
4 c \ " " . 1

, , 2
. 732 ,
... " / w - / 5.

,
- w / r

, ,
- " -

V.587 ,
undi semet ipsos abiicicbant, morbumque non mediocriter ista de
iectione tristitiaque augentes, repente animas efilabant. Species
igitur ista luis satis exprimi verbis non potest. Unde maxime in
tellectum est, non humanae naturae guiddam agnatum et conveni
ens, sed divinitus immissam castigationem fuisse: multique inde ad
sanitatem mentis conversi, meliores evaserunt, non illi modo, ui
ea peste morte occubuerunt, sed quotquot ea liberati vitam reti
nuerunt. unc enim vitiis omnibus descrtis, virtuti studebant, et
multi facultates suas in pauperes distribucbant, etiam priusquam a
morbo illo invaderentur. uo si se affectos deprehenderent, nemo
tam lapideus erat animue plane immedicabili atque insanabili,
t non poenitentiam de peccatis suis prae se ferens, Deo apud tri
unal illud sui salvandi aliquam occasionem daret. ac pestilen
tia yzantii quam plurimi, et filius imperatoris ndronicus tertio
die interiit. Imperatrix mater, ubi de obitu filii comperit, vehe
mentissimo dolore animum percussa , uamdiu superavit, infixam in
medullis eius memoriam circumtulit. rat quippe non solum forma
liberali, sed ad omnia item , quae nosset adolescentiae ornamenta,
natura habilis in primis et idoneus, imitandorumque parentum spen
 SRRU V. 9. 53
- "- 2.

, . C. 1347
C w. w "" 4 - "

,
34 - " " " - * " -

,
/ " " - "

,
5 ,
,
" - . "

,

,
1 1 " / 4

1 ,
. w " y" C " "

,
.
" " ?

'. ,
W. w C / " " "

- 1 ' "

15
, ,

o , '
2/ " "

,
,
2 ,
, D
,
".
,
6. om. . 9. . 16. .
on modicam sustinebat. ost haec imperator cum genero imperatore
urbes hraciae singulas obivit, partim ut eum hactenus ignotum
omnibus ostenderet, et ipso opere palam declararet, iuniorem impe
atorem paternum excepisse imperium , partim ut eundem ad labo
rem militarem assuefaceret , uem cum militiae aptum et e prae
sentibus indiciis magna in futurum pollicentem animadverteret,
gaudio exsultabat incredibili. tenim citra molestiam hilariterque
labores et mutationem victus tolerabat, et omnia quasi ex diuturna
consuetudine faciebat.
9. Reversus Constantinopolim imperator, ad Clementem, episco
pum urbis Romae, Georgium Spanopulum, protovestiarium, et Sige
rum, praetorem populi, et de Latinis Franciscum quendam nomine,
veterem ministrum suum, papae notum ac familiaren, legatos deligit.
Legationis capita crant, ut delcret ex animo eius, quam de eo opi
nionem ille conceperat. n enim ignorabat auditum a Romano
pontifice, quomodo belli tempore barbarorum usus esset auxilio, ui
Romanos occidissent et captivos rapuissent quotidie dcirco nimi
opere desiderabat papam causas corum, quae gesta crant , edocere,
 54 U
2 1

. . 1347 , '
- " - w

,
- -

'

" -

.733 ' , - 5
" - 4

,
2/

,
- -

, -" - " C

, , 3. -

,
, 15
' w 1 -

, ,
- "

, .
r " " " C/

,
V.588 ,
' - 2
- - 2/

, ,
, ,
"- ' > " C w C

,
6. om. . 22. .
nempe, bello premente, necessario id fecisse, non uod communionem
barbarorum amplecteretur. Deinde quam ipse papa et cum eo
taliae et occidentis principes contra barbaros crucis hostes expeditio
nem meditati essent, se nunc imperatore susciperent. Plurimum enim se
illorum peste et internecione lactari, seque adiutorem fore maximum,
non solum transitum expeditum exercitui insiam concedendo, sed curn
suis quoque copiis proficiscendo et una certamen cupide obeundo. liis
enim praerogativis antecessoribus suis imperatoribus libentissime ce
dere, alacritate autem ad res honestas et desiderio videndi barba
ros eadem pati, quae Christianis tam diu nefarie intulissent, nulli
cedere. Legatio ita se habebat, et ibant ex sententia imperatoris
omnia, Cum enim legati exposuissent papae, quorum gratia venc
rant, ille exorsus, omnia bello gesta tam exacte, quam si coram af
fuisset, recensebat. irantibus legatis ac percunctantibus, unde
haec illi tam certa notitia, a ampaea, Sabaudiensi femina, quae in
comitatu imperatricis inde ab exordio belli usque ad extremum ver
sata csset, se accepisse dixit : quae, capto Byzantio, in patriam remi
graus, penitus nuia sibi uti coutigisscnt, diligeuter enarrasset : lau
 SRRU V. 9. 55
"

, . C. 1347
,
- " " "

, -c
2/ -

, '
5 o , '
"w - -

,
2". 2/ " - -

- ". 2

,
. - "

, ,
,
/ -

) - " / c

- / -w /

, D
15 ,
7- & ", -

, 2/ - "

,

> " C , 3. " \ .

2 '
,
,
-" / -

, ,
17. .
aabatque et in coelum tollebat imperatorem, ui adeo iniuste armis
oppugnatus et calumniis ita vexatus et bello tam multa indigna per
pessus, post devictos hostes nihil parum ingenuum, aut pusilli ani
mi prae se tulisset, neque malus sibi malis, ac praesertim antea tot
a se beneficiis affectis, fuisset : sed cum ugusta et filiis eius cum
ut semet, tum ut studio illo imperatoris amici erga se dignum erat,
egisse visus esset, et in alios omnes similiter sese mitem ac placi
durn, non solum commissorum poenas a nemine reposcendo, sed con
tra studiose benefaciendo praestitisset. Illud vero in prima laude
lucebat, uod imperatori adolescenti filiam copulasset paternumque
imperium ei restituisset ractatis autem legatis honorificentissime,
in primis sedibus, in deductionibus, in decessionibus de via et aliis,
uibus decuit, eos tandem dimisit cum duebus episcopis, uorum
nus erat ordinis inorum, Guilielmus nomine, alter ex praedicato
rum familia, ugo de Spert vocabatur, uterque virtuti deditissimus
et in profanis litteris apprime versatus Quare et in congressu erant
festivissimi et poterat multum eorum ad persuadendum sermo., Quos
imperator perbenevole et magno cum honore excepit, otidieque
cum illis iucunde collcutus es , ipsique operae retium maximum
 56 U

. C. 347 , ' ,
. 734 , ,

,
, , -5
,
,

, '

,
, '
, ,
,
, 15
,
, ,

,
2
,

C ,
5. om. . , n. .
duxerunt omnia, quae is in dies singulos proposuisset et super pro
positis disseruisset, toto illo tempore, uo apud eum mansissent, lit
teris consignare, ne e memoria elaberentur. Quae in Italiam secum
portantes ibique et papae , ut viris sapientibus exhibentes, quantus
vir esset, ostendebant, et ore ipsi nihilo minus eius laudes praedi
cabant. Verum haec posterius facta sunt. um vero sub adventum
suum legationem explicant, cuius haec crat summa. Primum cum
onis omnibus gratias agunt, guod iunior imperator eiusque mater
illi curae sint : cum, uae nemo unquam exspectasset, post tam sae
um bellum et inimicitias implacabiles et criminatorum in illum
scelus non ad praeterita respexerit, sed satis esse existimarit, si
tantum belli causarum purus videretur, et quasi nihil novi interve
nisset, pristinis moribus vixerit, statimque a morte imperatoris n
dronici benignam voluntatem ac sollicitudinem erga eius filios susce
perit. Praeterea quod de bello barbaris inferendo animum suum
significarit. t aliis quidem ante ipsum Romanis episcopis fuisse id
optatissimum ; sibi tamen longe magis, crebroque ac multum super
co cum Italiac dynastis egisse omnesque hortatum communiter ad
opus, unde Christianorum libertas a barbaris asseratur, et quod ad
 SRRU V. 9. 57
* w 21 / " - "" 1

, , , C 1347
.
- " -

",

,
, ,
c w 4

5
? w. "w 2/ -"

, , -V.589
,
, '
- - " " " - " .

, ,
' - /

" / " r w. "

.
. D
- . C / -

15 ,
,
, '
. w -

.
.

,
C W. - / " ".

2 , , '
,
"
4w

, -. 735

5. om. .
se attineat, ad pecuniam et copias , uantas maximas possit, omni
noque ad sumptus non modicos pro sua parte conferendos paratum
esse. unc etiam amplius eius legatorumque verbis exarsisse, et
gratias agere, cum se ad barbaros pro Christi fidelibus expeditione
lacessendos adeo propensum demonstret. uodsi praeter alia bona,
quae Romanis conciliare enitatur, etiam ecclesias concordia devin
cire conetur , ut divulsa Christi membra per eum conglutinentur,
non hominibus dumtaxat universis, sed coelestibus etiam potestati
bus ipsique Deo id magnae voluptati futurum. . actenus papa
per legatos episcopos. Imperator illi gratias agere de benevolentia,
et quod ultro contra barbaros Christianorum inimicos exarsisset, se
ue dupliciter hoc bello laetum esse: tum quia pro communi Chri
stianorum utilitate gerendum sit, tum quia et ipse tam pulchrum
hoc certamen certantium socius et commilito futurus sit. Sic enim
se statuisse, et classe et sumptibus et armis et equis et quibus
cumque possit rebus illos invadere : putareque se fore beatissimum,
si in tali causa oppetere mortem contingat. uanto autem distra
ctorum Christi membrorum coniunctio atque concentus et pax ec
clesiarum sibi desiderio ac studio sit, verbis se elfari haud posse.
 58 U

. C. 1347 ,
,
, ',
, ,
5

,
, ,

,

,

, ,
- 15
, ,
,
,
c
- 2
,
,

4. . 8. . pro .
nimvero ad hoc tantopere ferri sese et incitari, ut si pro concordia
interfici oporteret, non solum interficienti iugulum, sed et gladium
alacriter ipse porrigere vellet : aut si putaretur ipse exustus per ci
neres corporis sui ecclesiis consensum conspirationemque tributu
rus, ipsum se ante alios ligna in pyram, gua in cinerem redigeretur,
impositurum. ttamen tale tamque magnum et admirabile et u
num instar omnium opus non ita indiligenter ac temere et incon
sulto fieri, sed antegressa indagatione multa omnique sedulitate ad
vere bonum cognoscendum adhibita, sic demum ea eligere oportere,
uae fidem germanam et tutam complecti videantur. 1neptum uip
pe ac turpe videri, de quibusdam fluxis et caducis consilia agitan
tes , uae et adeptis haud ingens emolumentum, et frustratis leve
amnum pariunt, in illis nullam diligentiae partem omittere, ne,
bonum apparet , amittatur, cum de coelestibus et de veritate
ogmatum fidei quaestio est, parva tangi sollicitudine, et fidere tibi
soli, perinde ac si per te ad tam sublimem cognitionem sis idoneus.
oc enim, hoc esse, unde a primordio in ecclesia dissensio mana
verit. Si enim, ui primi doctrinam, uae nune apud Romanam ec
clesiam viget, intulerunt, non sibi tautum arrogassent, neque alios
 SRRU V. 9. 59
, , ' -. C. 1347
,
,
, ,
5, .
, , -D
,
.

1o , , ,
, ,
,

, ,
15 . ' - V. 59
.736
,
, ,
,
2 ' , ,
,
, ,
. o
4. . 23. .
vilipendissent, sed in medium ab aliarum ecclesiarum rectoribus dis
cutiendam proposuissent, tantum mali non vidissemus, neque dis
tracta Christi membra sibi bellum intestinum indixissent. ut
enim ut pura puta ab universis absque refragatione accepta fuisset,
(uippe uam communis consensus approbasset,) aut si a recto non
mihil devia, ob omnibus aequaliter oblivioni altoque silentio man
data fuisset. Vetus est hic mos et a primis vangelii praeconibus
in pretio habitus. am et Paulus, uantumvis in tertium coelum
raptus et arcana mysteria edoctus, vangelium suum cum postolis
ommunicavit, ,,imens," inquit, ,,me in vacuum curram, annuntians,
quae Deo non placent." Quin et primo ex Palaeologis imperatoribus
ichali hic ausus non profait : deterius enim schisma et pernicio
ius consecutum est dissidium. uare nec mihi aliquando persua
deri patiar, ut, antequam congregata synodus oecumenica, uac se
oure credenda sint, decernat, etiam ipse novitates consecter et alios
ad id cogam: idque non propter ecclesiam et universitatem Chri
stianorum modo, sed et propter me ipsum. tenim sic sum com
paratus, ut credere velim omnia, quae commune episcoporum indi
cium et seuteutia de tide constituerit : cxtra hoc nulli me novitati
 6 U
- " - "

. C 1347

* .. - 3. " "

, ,
, '
, -5
- - -

C - - " - "

.
7- -'

, , '
- " -- " \ / W - '

, o
- " " C - -

, ' , ,
- - -

,
, .
, ,
- 3.

.
c , ' 15
2/ 1 " - - . " - "

. ,
) - "

(, ,
r " c -

2/

, ". 2

-
, ,)


2, - " - '

,
. - 4. 4

,
" -" > " -

, ,
addicam. t cum episcopos omnes, tum alios ecclesiasticorum do
gmatum defensores ac patronos hoc propensissime facturos opinor.
Sin auctoritate imperiali compellantur, aures obturaturos, ut nec pri
rnam vocem excipiant. Quamquam nee apud vos mihi fidem habi
tum iri puto, si ita leviter nulloque examine dogmatis vestris sub
scripsero. Qui enim parum constanter inhaeret et paratus est de
serere, quae maiores illi tradiderunt, et in uibus est educatus, quam,
uaeso, teneat de recentibus fidem 2 Quocirca necessarium arbitror,
si idem vobis probabitur, super rebus adeo magni momenti orienta
lium occidentaliumque episcoporum conventum oecumenicum cele
Drari. d si fiat, fidelis est Deus, qui nos a veritate aberrare non
patietur Si igitur sia et uropa, quemadmodum olim, in Roma
norum imperio censerentur, apud nos synodus cogenda esset. uod
cum fieri iam nequcat, (nam et papa huc proficisci nequit, et mihi
tam longe ab imperio discedere propter continentia bella vicinosque
arbaros et dynastas alios, mobis undique incumbentes, qui cum de
fide nobiscum sentiaut, tamen hostes se profitentur, non est facile,)
si et Patri papae videbitur, ad locum aliquem maritimum, in medio
utrorumque situm, consensu deveuicmus, ille cum occideutis episco
 SRRU V. 9. 6
, -. C. 1347
' ,
, , -D
,
5 , , ,
,
, o,
,
,
,

,

, - . 737
15 , ,

.
,
, o ,
2 ,
' ,
, ' ,
,
, '
25 , o -
pis, ego cum patriarchis eorumque episcopis. t in spe sum, Deum
enignitate sua adducturum nos in omnem veritatem , nee permissu
um, ut negotio infecto revertamur. d extremum adiccit, si papae
placeret synodum colligi, celerrime ad se nuntium mitteret, uise,
st annuisse illum, et de loco ac tempore, quando et ubi congre
gari debcant, certiorem faceret : sibi enim ad patriarchas aliosque
piscopos convocandos mora longiore opus fore. aec imperator ad
legationem papae, quae legati episcopi vehementer approbantes, et
eum antea, tum discessuri, multis ab eo muneribus culli, in Italiam
edicrunt : ac pontifici legationem renuntiantes, multis imperatorem
laudibus praedicarunt, exaratasque a se ephemeridas ostenderunt.
apa et ipse, non se a synodo abhorrere, confessus, celeriter misit,
ui ei dicerent, consilium eius se valde amplecti, conventum episco
porum sibi esse in optatissimis, Celerum, episcopos suos omnes in
num congregatos, locum et tempus synodo agundae nominare de
ere. Interim haud multo post rursum a papa litterae imperatori
redduntur, guibus monebatur, ut procrastinationem synodi negligen
 62 U

.C. 1347 o o
" "

V. 59
" w. -

2 - -

, '

" " - / /

, , 5
,
.
W. " > - - 2, 1

,
, ' ,
- " " - "

, , -
C ,
w - - r

2/ - - 2/ - "

, , ,

. - 7- -' - - " -

, 5
,
.



" -

,
.
'. ,
c / ' - -- w

, - 2
. w

.
,
" " " 2/

,
w
y -

,
tiae alicui me attribueret: se uidem ecclesiarum redintegrandae con
cordiae nihil antevertendum ducere, et hoc unum in summe neces
sariis numerare ; bello autem maximo in talia inter potentissimos
regulos exorto, multisque hominum millibus concursuris, decere se
in primis, ut patrem spiritualem, pacem illis et otium consuadere.
uo ex sententia perfecto, nihil antiquins habiturum, uan consultis
episcopis suis, et tempus et locum ei significare, conveniant, et
e coniungenda ac pacificanda ecclesia inter se disserant. um et
imperator ex amicis Galatae habitantibus Ioannem, ordinls praedica
torum, ad papam mittens, gratias agit liberales de propensa volun
tate ac diligentia, quam super ecclesiarum reconciliatione demon
stret: petitque rursum, ad rem eandem incumbat, neu bellum eccle
siae illatum, uod tolli possit, per socordiam despiciatur.
1o. Dum in his tempus volvitur, Clemens papa vivere desi
it, et cura de synodo in nihilum recidit. Imperator, comitante ge
ero, adversus ediam, urbem maritimam, ad ontum exercitum du
cit, cuius, vigente bello, praefectus omprotitzas ab imperatrice nna
declaratus, neque post factam inter imperatores pacem parere Can
tacuzeno volebat, sed numerosa praedonum ad se allecta manu,
 SRRU V. 10. 63
-.C. 1347
, .738
1 " r -"

,
/ * 4 C 2 "

. '
" '' 2 ' -

5
,
,

,
/ - " - w

, (
,) ,
w > 2 / -

, ,
- c 1 /

. - - f "

. , -
- " ".

5 , .
. -

, ,
,
,
2 ,
r" ":
' 1. w C / c

, ,

, o C
1 - / 2) 5. * C

, -V.592
vicina oppida populationibus non mediocriter vexabat, um impe
rator antea, potioribus negotiis necessario intentus, contemnebat.
uia vero latrocinia illa , uae ex edia fiebant, non parum detri
mentosa accidebant, primum quidem terra marique eum missis co
piis oppugnabat. Deinde filio anuele despota Byzantii relicto prae
fecto, et triremibus fabricari iussis, Phaccolato Protostratore operi
praeposito, (admodum enim navali potentia Romanum imperium egere
intelligebat,) cum iuniore imperatore ediam ipse venit, ubi de obe
dientia sibi praestanda et urbe dedenda omprotitzan appellavit.
i ut vidit resisti non posse, seque urbemque dedidit, uem im
crator benevolentia curaque convenienti dignatus, Romanis nobi
. annumeravit. Recepta edia , imperatorem iuniorem domum
remisit, copiarumque bonam partem, uosue in suas sedes abire
iussit: ipse cum paucis publicae rei causa drianopolim tetendit ;
cum in itinere ad eum perfertur, manum Persicam paulo minus duo
millia selectos, transito ellesponto , per urbes hraciae praedatum
discurrere. ndoluit ista auditione confestim imperator ob dimissum
nilitem , guem rursum cogere tam brevi tempore non poterat, me
tuebatque, ne interea , dum cogerct , ersae cum praeda in siam .
 64 U

. c. 1347
, . ,
,
,
, , ' 5
' ,
,
.
,



,

, ' - 15
,
, .
,
. o ,
, , -2
, .
, ,
. 739 .

, , -25

renavigarent, et ipse incassum veniret. Itaque coactus praesentem

copiam in illos ducit, et postridie apud montem Lippici appellatum
castrametantibus appropinquat. Forte in loco impedito Persae ten
debant, et imperatorem confligere volentem adesse nesciebant. Im
perator autem locis difficilibus fossisque et vallibus interruptis, quos
ducebat cataphractos sagittariis levibus et expeditis opponendos non
pntabat. am practerquam uod plures erant, etiam difficultatem
loci non parum iis ad victoriam momenti allaturam. dcirco pro
spiciebat suis, ut in locis opacissimis et ad occultandum sese ido
neis densarentur cum cautione multa, ne a barbaris conspicerentur.
ta reliquum diem consumebant, fallentes illos, ui e regione castra
habebant. Sole iam occidente, barbari castris praedatum, uo lu
Debat, procedebant, et imperator eos lento gradu tota nocte, omni
modis latere studens, sequebatur, Postero die ad esenam oppidum
agmina ambo veniunt, conflictuque inito, Romani, plurimis barbaro
rum occisis , multis etiam captis, virtute victoriam obtinuerunt. In
.. pugna alter ducum , Caramachumet ocabulo, cccidit , pauci, qui in
 SRRU V. 10. 65
3) "

, -. c. 1347
,
r C

, , ,
,
2. "

5 ,

,
.
, , -
- 3

, ,
,
, '
,
'
5
,
, ,
,
, , C
2 ,
- 2/

,
" .

, ,
, ,
,
17. . 18. o . .
praesens mortem efagerunt, cumaratumano, alter duce, desertis
equis, collem quendam occuparunt, unde crebro in Romanos iacu
lantes multosque et equos et milites vulnerantes, sese tuebantur.
mperator suis edicens, nti pngna abstinerent, propior factus, ersas
se dedere iussit, nihil gravius formidantes : erat enim illis haud igno
tus, quippe uicum saepius bello civili militaverant, Qui affirma
runt, in armis pro se dimicantes paratos occumbere, nec abiicere
spem salutis, nec cum generosa morte in proelio turpem et abiectam
servitutem commutare velle. Vocante autem eo hortanteque, uti
confidentes, nihil secus passuros, libenter se traderent, statim ac
cesserunt, et circumfusi, cum solum in medio habentes adorarunt,
eique pedes osculati sunt. uo illos alloquente et iniquum facinus
xprobrante, od, amici cum essent, in suam provinciam irruissent,
icephorus despota, gener, cum adolescentibus qnibusdam nobilibus,
temere perturbatis ordinibns , in extremum discrimen imperatorem
oniecit. tenim repente in circumstantes ersas incurrentes, eos
neci dabant, Qui, nudatis ensibus, facile, si voluissent, imperato
rem, in medio eorum consistentem, trucidassent. Rati autem, id quod
Cantacuzenus . 5
 06 U

. C. 1347
. "
, ,
" " " .

, , , Cr 5. .

, ,
, '
. " w w 1 C. "

, . 5
" w " 1

,
1 " .- 2/ > r ", -

.
. ,
.

- - . 1. ? -

,
V.593 ,
,

.
,
, .
"



,
. 0 . 2 " "

74 , 7.
4 - w "

, , . - 2
w 7 2. " " "

, - . - * "

,
, ,
. . 13. . 14. . ,
. mg.
erat, practer illius voluntatem, militibus turbantibns, id accidisse,
nihil praeter fas egcrunt. mperator, ut quosdam adspexit interfici,
slatim ersica lingua mandavit, uti in collem salutis cansa confu
gerent , nec enim Persice omnino nesciebat. ovem illo impetu
na cum ducc desideratis, colle rursus conscenso, pugnam ciere
institerunt. mperator ira inflammatus generumqne et milites a
ersis revocans, poenas confusionis huius sumpsit: ersas reliquos in
tumulo donis impertitos, domum liberos dimisit, haud suum esse
duccns, non servare cos , ui ci salutem suam bona fide credidissent.
Sub idem tempus et atthacus, Chalcidices urbium praefectus, er
sarum pedestrem camque non exiguam multitudinem , navibus ad
loca illa diripienda traiectam, vicit et alios quidem interemit, alios
cepit, desiderato ex suis nemine, Quem ipsum quoque eo conflictu
praesentissimum adire perftulum contigit. " Dum eniin iuvenili qua
dam audacia impotentius in hostium aciem sc immittit, eundoe
ac redeundo stragem edit, cquo lapsante clfunditur, circumfusisque
repente barbaris, pedes se defendit, et proximi caput ampulat iucre
 SRU V. 10. 67
, , .C. 1347
, .
,
,
5 ,
,
o ,
.
,
' ,
,

,
,
15 , . C

,
,
, ,
2 o ,
,
,

, ' -D
25, ,
2. .
pitans. um ceteri terrefacti retro pedem referre, milites alium equum
subiicere , ille imperturbatus adscendere victoriamque complere
et ad parentem victoriae nuntios illico mittere. dem parens ad fi
1ium facere: evenitque, ut, qui nuntium trophaeorum portabant, in
media via sibi occurrerent. mperator victor esena Didymotichum
reveniens, ex renibus anno integro laboravit, cum tota vita usque
ad id temporis nunquam aegrotasset, sed octavi aut septimi anni
periodo tertiana febre correptus, post tertiam accessionem mox
convalescebat. um vero, cum ante pugnam dolor cepisset, secnn
lum eam statim crevit magnopere. ec levem huic incremento oc
casionem ipse dedisse visus est In congressu siquidem ob laborem
multo sudore manans undique, calore insuper aestatis intolerabili,
depositis armis ventulum captans, plus acquo se refrigeravit, ex
morbum esse aucturn, suspicio fuit. egrtabat igitur , nec medico
rum, namquam clarissimorum, auxilia quidquam proficiebant , do
nec, auno vertente, dolor evanesccret: nec potucrunt illi, unde ce
 68 U

. C 1347 , ,
,
, ,
,
. C. 1348 . , 5
"7% ,
v. 594 ,
,

, -
,
,
, ,
' ,
, - 15
c ,

,
,
, 2
,
,
,

perit aut desierit, cognoscere. enebat autem consuetam victus ra

tionem , nec raro assiduitatem in lectulo non ferens , in equum se ,
tametsi difficulter, cc sine cruciatu, sustollebat.
1 . o apud Didymotichum aegro, a Latinis Galataeis bellum
oritur, tali initio Genus hoc hominum semper insidiosum et in
festum Romanis fuit, atque ubi commoditatem aggrediundi animad
vertit, ad fidem , paratissimum. am et imperatore n
dronico iuniore superstite, Phocaeam et itylenen perfidiose occu
parunt, (etsi pravitas nil eis profuit, quandoquidem egregie et quo
debuerunt cum dedecore inde pulsi sunt,) et post illius obitum tem
pore belli civilis Chium adorti, foedus cum nna imperatrice sanci
tum posthabentes, eam subcgerunt. ostea pace composita et Can
tacuzeno summam tenente rem publicam, adeuntes rgarunt, ut quod
supra oppidulum esset regionis, ipsis concederetur, specie quidem
oppiduli ampliandi, cum, ui nunc esset ambitus, ad habitandum
non sufficeret, revera autem spatium illud muro volentes intercipere,
ne facile obsideri possent. . am quod acclive et velut imminens
ipsorum capitibus, incommodum erat valde, si quando cum Romanis
bellum gererent ihil enim humile cogitabant, sed mari volebant .
imperitare et Romanos navigatiouc excludere, quasi id ipsis debe
 SRRU V. 11, 69
- " 2/

, o -. c. 1348
, ,
,
, (
- 2/ " -

5
- 4.
D
w 2.

,
,)
,
, , 7.

, .
, , ,
, ,
2 . 2/ w y 4

,
,
15 , o .742
, ,
" ' W ? 2. y .

,
,

,
,
, ,
,
,
4. om. . 2 . .
retur, (videbant quippe Romanos nagis tune, quam antea, id frequen
tantes, eorumque naves longas et alias nerarias non paucas , mul
tum studii in id Cantacuzeno impendente,) uod imperatorcm mini
ne toleraturum verbantur. Quare riusquam cogitata aperirent,
1ocos suspectos, unde se laedi posse existimabant, praeoccupare cu
piebant. mperator vafrum illorum commentum non ignorans, naves
omparabat, ut, si bello opus foret, ne imparatus esset : et spatium
illis megubat penitus, quod eos timore magis, uam aequitate et iu
ramenti religione, perversis consiliis temperaturs noverat. uare
t ab aliis Latinis cum asinis conferuntur. tenim asinus, si agaso
1orte debilior non possit valide fustem incutere, haud recta ingre
litur via, sed oxorbitat et deflectit et propter agentis imbecillita
tem ambulare desinit. Ita hi, nisi poenam supra caput adstantem
metuant, nulla alia de causa , guod debent, praestabunt. uocirca
imperator, ut dicebamus, eorum improbitatis haud nescius, loco, uem
xpetebant, minime cessit. Illi, triremes compingi, cernentes , pari
terque et loci frustrationem et multitudinem oncrariarum, quas Ro
maui habcbaut, indiguantes, belluu facere deccruunt, ut simul et
 U
- 4. 4 - (

. C 1348 ,
" -, - "

, , '
-' - 1

, ,
- 2/

,
" , ,
> -- * *
*
5 w 4

' , -

"

,
, -

,
-

oo , 4 - /

, - 2/ w " W.

, ,
c , ,
" 2 ' " w C / r

,

, , 15
V.595 ,
,9 , 2
- 4. -

, ,
, . 2
,

" w

,
,
D, , ,
8. ante om. .
Romanos mari arceant, et locum, si possint, vel invito imperatore
communiant. Iamque selectos lapides, quamvis aliud simulantes, col
ligebant reliquamque materiam clam convehebant. ostquam autem
imperatorem Didymotichi morbo affectum cognoverunt, rati, advenisse
rei incipiendae occasionem maximam , noctu de improviso Romanos
primum e regione incolentes invadunt , aedes omnes inflammant.
ostridie triremes suas iam paratas, item acatia et lembos, quotquot
erant, armatis instruunt, yzantii aedificia extra muros ad mare in
cendunt, et onerarias alias quidem capiunt, alias exurunt, Quin
otiam constructis triremibus universis, tribus tantum exceptis, iguem
iniiciunt. uas tres, reliquis flamma absumptis, tollentes Byzantii
e, loco, ubi parabantur, Cosmidio appellato, filio imperatoris anu
ele mandante, per fluvium Pissam interfluentem in terram subduxe
runt, et custodiam illis utrinque adhibuerunt, Sic Latini bellum
Romanis apertum inferentes et ex co iam maris potentes, oras le
gebant omniaque direptionibus et incendiis permiscebant: et egres
sus populus frequentissimus primum guidem collem , in eius iugo
turri excitata, municbant, omnique in eam rem conatu mulieres
iuxta alque viri incumbebant : nec cl illustrissimi ad aedificationena
 SRU V. 11. 7
, - . C. 1348
, '

,
5 ,
,
.
' ,
, . . 743
,
' ,
.
, ,
. ,
15 ,
, ,

,
,
2 , -
,
.
,
,
25
1. .
sociare operam dedignabantur. Dcinde et reliquum spatii occupan
es, muro includebant, oad calx et caementa suppeditarent, qui
in altitudinem magnam satis surrexit. uin alias quoque structuras
omnes ad securitatem facientes adiungebant. ua autem defecti mu
rali materia, producere opus non poterant, excelsis aggeribus et cru
cibus eam partem circumdabant, brevique tempore, quidquid erat
spatii, comprehensum est, Imperator de audacia Galatacorum factus
certior, maximopere doluit, ropterea quod hacc a Latinis Roma
m solum accolentibus, et qui merito subcsse ac parcre sedulo
leberent, pateretur. amen, quamquam adhuc morbo cruciaretur, ut
otuit, Byzantium inivit: ubi cum statim mercatores potissimum et
opifices in palatio convencrunt, orantes, ne se ita contemni a Latinis
Galataeis et intolerandis exagitari iniuriis sineret, sed armatis trire
mibus uefarie perpetratorum poenas exigerct : se impensam ad bel
1um prompte pro facultate collaturos : illata siquidem a Latinis de
trimenta magis ad ipsos pertiucbant, uod naves, supellex et domus
iuccusae, nuia fere illorum craut. mperator cos primuuu de iu
 72 U

. C 1348 , ,
,
, ,
2/ -

,
, , -5
C ,
,
,
w y :

,
- y / " -

,
- "-

.
2/ 1 - r

.

, , o
, ,
- . 1 - -

, ' ,
1 - " " 4

L'
,
" 1 w 1 1 "

.
> / w "
". 2
'

, , '
' ,
12. . pro . Utrique loco
navale adiacebat. Vid. Ducang. Constant. Christ. . p, 56 et 6.
Rectius tamen, quod . hic et infra p. 74, 7. habet. Vid. Cantacu
zen. V. p. 796. .
tempestiva cupiditate reprehendere. unc enim prompte conferen
dam fuisse, cum ipse auctor fiebat. Ita nunc Latinos nihil tale au
suros fuisse. am cum hoc longa rerum experientia doctus prae
videret, antequam fieret, suadere voluisse, uae paulo post plurimum
profutura putaret ihilo minus et ipse, postquam bellum visum
est capessendum, Byzantios pecuniam numerare iussit et Constanti
num archaniotam exactioni praefecit, eique triremium aedificanda
rum negotium dedit. enentibus autem mare Galataeis, cum per id
ligna construendis navibus subvehere difficile esset, bobus et mulis
iunctis, ex Sergentii montibus advehi iussit: quod operose admo
dum et difficulter fiebat, atque in eptascalo navali triremes fabri
cabantur, Ceterum Galataei imperatorem, ut venit, statim bello ad
versus ipsos desperantem , uae vellent, omnia concessurum et ad
pacta, descensurum cosque maris dominos relicturum , confidebant,
t ubi nihil eis pro opinione evenit, sed naves compingi, et ad
ugnam instrui viderunt, mutata voluntate, legationem de pace mise
runt. mperator eis iniquitatem stultitiamque exprobrare, quod ni
hil unuam ab eo lacsi, nec ulla belli occasione data, tam improbi
 SRRUV. 11. 73
, -.C. 1348
, - V. 596
,
,
5 , , '
,
, -.744
,
,
, '
, ' ,
, ,
, ,
. '
15 , ,
, ,
o ,
,
,
2 , ,
,
,
,
,
exstitissent et tantas aliis iniurias tantamque perniciem ultro intu
1issent. Deinde campum muro septum relinqui, murum deiici impe
rare: sic enim secum, damna data ignoscente, foedus et pacem fore.
lli iussa auribus aversari ac dicere, oportere ipsis locum iam mu
nitum cedere, aut nihil, quod uidem in se sit, omissuros: et si
mul bellum invalescebat, et navibus vagantes, obvios dire multabant.
Sublata Romanis navigatione, in praegrandi oneraria muralem ma
hinam constituerunt, ex qua saxa tanti ponderis emittebantur, quan
tum homo robustus ferre posset. um triremi onerariam circumtra
Inentes, undique in urbem, sed citra damnum, iaculabantur mpe
rator, guoniam in praesens mari occurrere illis nequibat, uod tri
remibus careret, misit, ui ex continente crebris incursionibus, quan
tum possent, illis incommodarent. eque tamen mare penitus ne
gligebat, sed tormenta statuebat immensae magnitudinis, unde lapi
les Byzantio Galatam explodebantur. Pertingebant enim eo, ac do
mos complures, praesertim ad littus positas, conterebant : nec parum
ta saxa Latinorum onerariis nocebant. Quin etiam illam , ua ma
hina susteutabatur, classiariis vix cfrugientibus, lapidum iactu y
zautii summerscruut. Latiui de pacc oratores iterum ac tertium
 74 U

. C 1348 , ,
, ,
,
, ,
C 5
,
, '
,

,
, o ,
,
,
. ,
, , 15
D , , , ,
, ,
' , '

. , 2
, , ,
,
, ,
,
3. . mg. 7. . 18.
.
mittere: mperator, eos se auditurum, negare, nisi, muro everso, uod
loci vindicarent, relinquerent. Consumpto in his multo tempore,
confectis triremibus, remiges et milites legit et alia ad puguam o
mnia adornavit, ducesque praefecit: illis quidem apud issam ternis
triremibus haceolatum protostratorem , aliis in eptascalo constru
ctis amplaconem, magnum ducem, qui contendebat enixius, insuper
suas allaborari ac perfici : erant enim visenda mole, guas ligncis
turribus impositis, et remigibus desuper tabulato contectis, (super
quo gravis armaturae et velitum multitudinem constituebat, quod
magno ci in pugna detrimento fuit, ut paulo infra diceur,) dupli
cabat. ridie porro illius diei, uo triremes e navali educendae
crant, oneraria, guae Genua Solvcrat, in alto conspecta est, magnis,
ut aiebant, onusta divitiis. alacia autem veutis ponentibus op
pressa , ad rincipis insulam ancoris fundata est. In cam ex impe
ratoriis trircnibus duac cum lotidern uniremibus noctu e navali
profectae, invascrunt, vectoribusque fortiter se defendcutibus, ignen
inioccruut, al4ue ita Victores iu cau iusilucruul, cc paucis obtrun
 SRRU V. 11. 75
, , . c. 1348
,
. . 745
" , 3. -

5 , ,
" 2/ "

,
,
-" -

, ,
, ,

1
- " W

'
" c

, -v.597
" 2/ -

, . -
5. "

, -

15 ,
w c W / * - - .

,
" w -

,
2 - - -

,
,
- " "

2o
.
w y. " " - "

,
. o C
w - - - -

,
9. . 13. .
catis, onerum potiti sunt. Verum ubi rumor incerto auctore mana
vit, Latinas triremes e Galata eo cursum dirigere, perculsi Romani,
rciter quinquaginta de suis in oneraria relietis, fugam arripucrunt,
Sed hic rumor plane mendax erat. Deserti in oneraria Romani tri
remes abnavigasse cum sentirent , consilii inopes, cum Latinis iam
victis colloquuntur; et convenit, ut communiter incendium restin
guerent, ne et ipsis una pereundum foret. ostero die, si Romani
adnavigantes onerariam caperent, ipsi Latinos, exoralis ducibus, con
servarent: sin Latini, ut Romanis idem officium Latini praestarent, quod
et factum prima luce. Paratis enim ita omnibus imperatoris triremibus,
Latini adlabentes semiustam onerariam abstraxerunt, guique in ea ve
Inebantur Latini, ex iuramento Romanis incolumitatem impetrarunt. m
peratoriae triremes instructae omnes et paratae penitus ornataeque
insigniter, et armatorum numero, splendore ac magnitudine apparatus
nihilo antiquis Romanorum classibus inferiores, e navali deducun
tur, Uniremes non paucae sequuntur, lembi item et actuaria , et
in iis cataphracti, ui omnes odio Latinorum cupide militatum pro
ficiscebaur. Latini tauto apparatu allouiti , unia ius cog
 76 U

. C. 1348 ,
,
, ,
,
, , - 5
, '
,
.
,
, , - 1
D ,
.
,
,
, , 15
, ,
,
,
o o
, - 2

, ,

, ,
7. om. .
bant, uam cum triremibus imperatoriis decertare Suas autem ante
oppidum instructas habebant, opinionem praebentes, in imperatorias,
si venirent, ituras. Sic autem crant comparati Galataei, ut, si impe
ratorias acourrere viderent, funibus suas retraherent , ac de muris
sese tuerentur. Verum enim vero etiam in muris sui servandi spem
gerebaut inanissimam. riremes imperatoris deductae ea nocte
prope navale steterunt, ut altero die cum tribus, quas Phaceolatus
ducebat, coniunctae, in Galataeos agerentur. Phaceolatus et ipse pa
ratus erat, ut postridie erumperet. t imperator cum filio despota
frequentem ac strenuum equitatum mittebat, ut, congressis triremi
bus, ipsi quoue a continente irruerent. Die iam procedente, na
ves e navali ad portam ugenianam cernebantur : quibus autem Pha
ceolatus protostrator praeerat, et ipsae pulsu remorum agitatae, aliis
sese aggregare festinabant. t enim Deo, qui gubernat omnia et
cuique sua iuste dispensat, Romanos, ut apparet, propter praeterita
eaque multa delicta puniente et a multo iuferioribus superari per
mittente, ecce tibi magna vis venti cooritur, et primas triremes, in
uibus ligueae turres, cvertit, siuuulque milites cuu ipsis aruis et
 SRRU V. 11. 77
4-0 "

, ' -.C. 1348 / )

, .746
,
,
- - w. C "

5 . ,
- w y 1

,
,
,
, ,
1 - /

,
, -
" " 4 . -

,
, ,
15 , ,
,
,
- y - . w " C -

, ,
- "

2 ,
* ". w /

,
,
- - . " 4 7'

, , '
, -V.598
. om. . 2 . 23. om. .
remiges in pelagus decidunt, et uno momento omnes vectorum va
ouae adspiciuntur. odem puncto temporis qui stabant in tabulatis
earum, uas Phaccolatus ducebat, similiter in undas delapsi sunt,
ratque multiplex nautarum ac militum interitio. Complures sane,
quoniam iuxta littus naves evertebantur, evaserunt: aquis suffocati
circiter ducenti: et de amplaconis, agni ducis, grege anuel Phi
1anthropenus, praefectus navis praetoriae, vir manu promptus impe
ratorique carissimus. um Galataei, instauratis animis, provehuntur:
naves hostium retrahunt, easque, nemine prohibcnte aut ulciscente,
flammis in:plent, et victoriam sine sanguine consequntur. Qui ve
ro in continente cum filio imperatoris erant, operi quidem sese ac
eingebant, putantes etiam navales socios e mari impressionem factu
ros. t ubi naves Romanas inanes subduci conspexerunt, etiam ipsi
retro cesserunt. mperator videns, tantam copiam gratis periisse, tam
gravi Romanorum calamitate ingemuit, ut qui Deum offensum hoc
gisse intelligeret. ihil tamen de altitudine animi discessit, nec
" victus, etiam fractus : quin subito ad novas triremes aedifican
s lignatum ire raecepit, et operi curatores praefccit. Galataei
 78 U

. C 1348 , .
,
,
, o ,
-5
.

, ,
D , ,
,
,
, ,
' , ' ,
,
5
o ,
' ,
,
,
747 , ' , 2
, , '

, ,
, ,
3. . mg. 12. on. .
porro diem illum fanstissimum numerantes, uo tot hostium navibus
nullo suo labore potiti essent, non solum epinicia, sed insuper sote
ria celebrabant. Iam enim tota spes salutis levi momento illis pe
penderat. Die sequenti omnibus triremibus suis instructis et tam
uam in victoria coronatis elegantemque in modum exornatis , ex
adverso palatii sursum ac dersum navigantes, imperatoria signa ca
pta ad ludibrium, ut mos est, trahebant. t imperatorcm propter
adversum casum etiam animo succubuisse, statimque bello posito, pa
cem expetiturum et spatium, de quo supra, illis donaturum arbi
trabantur Sed ut spem eventus fefellit, eumque novas triremes
eompingendas locavisse audiverunt, pacem per legatos poposcerunt.
c primum quidem de loco sibi relinquendo imperatorem tentave
runt : quem ut intrepidum et animo invictum putantemque , tristem
illam fortunam aliorum quorumdam delictorum esse pretium, et in
priore sententia immobilem viderunt, nec, si millies talia continge
rent, locum illis donaturnm, et iratum frementemque potius, uod
victus, et ad vires reparandas ala criorem, velut tum primum arma
capessivisset, metueutcs, ne sibi parum feliciter calcret diuturna
 SRUV. 11. 79
. c. 1348
, ,
,
,
5 ,
, ,
, ,
, , -
.
,

,
,
, ,
15 , ,
,
,
, ' , - C
,
2 ,
,
, ,
,
,
contentio, locum remittere de compacto statncrunt : factaque pax in
nanc conditionem , ut spalium illud imperatori redderent, veteri
ambitu contenti. t inito foedere, novam munitionem despotae,
imperatoris filio, cum agmine armatorum venienti restituerunt, Im
perator autem, accersitis eorum optimatibus, comiter ac placide illos
affatus, locum sponte donat. iebat enim , non de tantilla ac nul
lius pretii regiuncula , sed de iure imperii Romani cum ipsis sibi
controversiam esse. aud enim cum ratine congruere, cum sint
advenae et a Romanis imperatoribus complura consecuti beneficia,
t subesse ac parere iure optimo debcant, adhuc impudenter agere ,
t ipsis nolentibus, aliquid de imperio velle decerpere. *ue ob
nanc causam magis, guam ob loci possessionem, se ad bellum aggres
stm. Qod nisi iustitiac serviant, certum sibi esse, tamdiu arma
continuare, quoad cos deleverit. uoniam vero ipsi scclerc desiste
rent, et quac rapuissent, ca relinquerent, mec se rei exiguae ita
magnam rationem habiturum , ut eos privet, uod illorum tantopere
intersit, quodque longe plurimi faciant: statimque filio praecipit,
1oco illis attributo inde militem abducere, Galataei gratias agore
cum innuuucris laudibus , et ad filium cius post locuuu iussu pateruo
 8 U

.c. 1348 , ,
, ,
D ,
V. 599 .
-5
,
' ,
.748 ,
,
,
,

,
, ,
, 15

,

, o,
, -2
o ,
,


15. . mg. 24. . mg.
illis traditum veniendo rursus imperatorem in coelum ferre, ma
gnamque nummum aureorum vim circa vexillum imperatorium spar
gere, quos , despota iubente, milites lusus et voluptatis gratia di
ripuerunt. uiusmodi igitur initium ac finem id bellum accepit.
12. mperator autem per id bellum archaniotam immane quan
tum exegisse, et turbarum uerelarumque plenam esse urbem audi
ens, convitiatoresque ac sycophantas, captata occasione, incredibilia
comminisci , bis centenum , immo, ut multi garriebant, ter cente
num millium aureorum exactum fuisse, ipso facto os illis obturare
lccrevit. ox convocato toto populo, archaniotam imperatae pe
cuniae rationem poposcit. Reddidit, iis ipsis, qui pensitarant, con
fitentibus, non plus quinquaginta millia exegisse : praeter alia non
aulo plura ex aerario publico et fisco imperatoris, quae in appa
ratum classis consumpta fuerint. Cum porro animadverteret, ne
cessaria multa propter difficultatem omitti, et tum Romanos ad con
ferendum de suo parum faciles publica que vectigalia omnino defe
cisse, tributa prius inusitata imposuit : ut oneraria quaelibet fru
mentum in extera regione comptum advectans pro medio medimno
 SRRU V. 12. 8

, . c. 348
, '


5, , c
,
,
,
, ,
1 ,
, ,
,
,
, ,
15
, , - D
, '
,

2 ,

,
,
2. .

anreum dimidium aerario penderet, et pro fructibus pro portione

similiter. gricolae pro quinquaginta congiis vini aureum persol
verent. ui a rusticis mercarentur, duplum darent, non solum ut
opiosiores , sed quod etiam citra laborem ipsi ex aliorum laboribus
lucra maiora factitarent. Cumque vetus esset lex , ut mercatores
singuli aerario decumas solverent, ipse guinquagecumas instituit:
unde paulo minus ducentis onerariae brevi tempore Romanis accos
serunt, guod antea nunquam factum : valebantque navali potentia,
et iam domini maris ex mercimoniis uaestum non mediocrem colli
gebant. uia vero Chius, ut narravimus, iniuste et contra foedus
. Gennensibus teneretur , ad principem corum, (ducem ipsi appel
Iant,) ad senatum populumquc imperator legatos misit, insulamq
secundum sancita cum Romanis foedera repetivit. Dux, senatus po
ulusque responderunt, iusta quidem imperatorem postulare, verum
amen insulam non sententia ac suffragio sno, sed quorumdam apndl
se nobilium seu patriciorum, ui suis sumptibus classem instruxissent,
audacia obtineri, uos in praesens covcere non possent: opus enim -

fore grandi impensa et apparatu non minimo, guibus cum carerent,

eos insula nequire depellere, sed tempore procedente, industria po
tius ac providentia quadam illis ademptam imperatori haud dubie
Cantacuzcnus . 6
 82 j
" w / - - -

C.1348 , ' ,
V. 6oo
. 749 . ,
, ' ,

, , , - 5
,
,
,
,
-' ' -

, " 1 - .

,
/ c ), . 1 -

,

- 27 " 1

' , ' )/ -

, 15
, /

w. -

"
r

"
" w " 2'

,
- 21 r . " - yw .

,
- 2 "

, , - 2
" .. C "

,
-

.


, / w C

, ,
,
C ,
15. .
restituturos. aec responderunt, et simul Iacobum erminium et
ntarum Pinellum de nobilitate fidei faciendae miserunt. mpera
tori responsum non placuit, voluitque diem praestitui reddcndae
insulae: aut se periurii nc accusarent, si eam extorquere potuisset.
t conventum est in eam conditionem, ut Latini urbcm insulae, et
iam Chium nominatam, ad decennium retinerent fruerenturque red
litibus, pendentes in annos singulos imperatori duo et viginti au
reorum millia. Insuper vexillum imperatorium in urbe pro con
suetudine erigerent , episcopum ex ecclesia yzantina accipercnt,
et sabbatis pro more faustum imperatoribus acclamarent: corumque
memoriam sacerdotes in sacrificio missae frequentarent, nec ab ullo
prohiberentur. Reliqua insula tota cum castellis et vicis sub impe
ratore esset: ui praefectum pro arbitratu constitucret: et is Roma
nos, qui intra urbem versarentur, regeret privatasque eorundem
controversias disceptaret. Quodsi Latinus quispiam Romano, aut
Romanus Latino litem intenderet, praetores scu praefecti simul ius
illis dicerent, et litem secundum alterutrum darent. ost decem
oro annos ab occupato a Cantacuzeno yzantio Latini Claio peni
 S U V. 12. 83

. , . c. 348
,
" - \

, ,

- ,
-
?
5
,

, r

-
, ,
- ' - " C -- 2/

, o
w w. c - / ' " w

, , ( / "

, , )
" "

,
, 2.
..." 2...! C " '
, ?)
-"

,
- '

, , D
- -

, .

15 . ,
,
,
" 11

' ' , w w w

2
,
, ,
-
c 4 2 W " -

2. / . " - " , C. " / - r,

, - . 75
.
" " ? v . " . " "

25,

tus excederent. a cc pacta legati Genuensium cum imperatore in

ierunt. Simeon vero eniuzus, eorum, qui insulam tenebant, facile
princeps, ceterique manifeste repuguarunt, praeoptantes hostes se
matus populique Genuensis iudicari, quam Chio discedere. Dum
egati Genuac versantur, ybus quidam, Chiorum potentissimus, Pho
cacae veteris praefectus a Genuensibus creatus, quando illis Chius
dedebatur, (deditione enim ad cos vgnit, victu defecta, ut diximus,)
ad imperatorem mittens, primum quidem veniam propter Chium tra
ditam rogabat: id enim non magis nequitia sua, quam necessitate
factum. Deinde hortabatur, ne insulam sibi negligendam duceret:
nam si parvo adiuvaretur anxilio, se illam Romanis haud operose
recuperaturum. mperator Zybo laudem impertiri et ob voluntatem
adeo propensam magna polliceri: monere tamen, se contineret, donec
1egati Genua rovenirent Fortassis enim citra dimicationem eam re
cepturum. ddebat, alienum esse a dignitate sua, de pace et foe
aere legatos mittere, et interim inimica imire consilia bellumque
moliri. c melius de se meruisset , si imperatori obtemperasset,
 84 U

. C. 1348 ,
, o
, ,
' , ,
, ,

,
, '

.6 , -
, ,
,


o , 15
,
,
"

c , ' , 2
,


7. om. .
rae cupiditate enim audaciaqe militari non exspectato subsidio,
sed suis dumtaxat viribus conlisns, periit. Coactis enim, guot maxi
me licebat, ex Phoeaca Romanis, repentino Chium navigavit, et cum
Latinis conserto proelio, palam cos vicit, multisque occisis et eni
zo principe vulnerato, reliquos intra moenia compulit. Deo autem
aliter statuente, eo ipso die, quo pugnatum est, contigit ndream e
trilam Genuensem cum duabus triremibus Smyrna Chium urbem prae
ternavigantem, yzantium festinare , et audientem, cives suos a Zybo
obsideri, et in insulam descendere obsessisque succurrere, Conflictu
iterato et rursum ad Romanos spectante victoria, ybus, animose
pugmans, ictu sagittae moribundus concidit, et Chius, Phoeaeensibus
post cacdem ducis sui Phocaeam reversis, ad Latinos rediit, uam a
se tamdiu obtentam, uamdiu et urbem Chium, imperatori tradide
runt, Imperator Phoeaeam Leonem Calothetum praefectum mittit,
ui et ipse Chius crat, ac belli tempore ab pocaucho, magno duce,
... in Zybum translata praefectura, propter studium erga Cantacuzenum
agnopere aflictatus et insula denique pulsus erat, quac praecipua
Chii amittendae causa visa est: intelligontia enim ac provisione fu
turorum scientiaque tuendae urbis sibi creditae multum illi prae
 SRU V. 13. 85
, , -, C 1348
2/ ")

.
. D

5 '
/

, ,
,
" -

,
" w -' 24. 2 . " " w

,
, o ,
. 751
,
,




" "- "

,
- .

. o
5 , , ,
1 - \ " " -

,
,
" - "

,
/ - 2, "

, - "- 7"
2 .
Cr 2.

,
"

2/ - -

, ,


o

e

8. .

stabat ic Pllocaeam veniens, eam in fide Romanorum usque ho

die conservavit.
13. oniam vero et Peloponnesus omnino labefactata erat,
non a Persis solum, classibus magnis eam invadentibus, et a Lati
mis, " Graeci chaiam vocant, occupantibus et principi suo pa
rentibus, sed etiam, et quidem amplius, a semet ipsis, continenter mu
tuo belligerantibus, diripientibus, occidentibus: et vici muris caren
tes ab externis hostibus, urbes autem a civibus incolis vastabantur,
ut ab extrema pernicie non procul abesse viderentur, cnram aliquam
is impendere imperator cogitavit. aiorem autem filium ad ma
num non habens , minorem , nempe anuelem despotam , cum tri
remibus praetorem Peloponnesiis misit, pro virili iis commodaturum.
ui ante omnia civiles discordias sanavit, punitis earum , ut dccuit,
auctoribus et territis aliis, ne similia conarentur. oslea cum La
tinis foedere composito, suos ab eorum seravit iniuriis , et cum
barbaris acie congrediens ac saepe vincens effecit, ne ita Pelopon
enses contemnerent. uibus ex rebus et civitates pristinas vires
recipiebant, et ex magnis calamitatibus respirabant quodammodo,
t agris parta securitate regio domiciliis frequentabalur , ac dem
Peloponnesus Scythia desertior, brevi culta apparebat, beneque ha
 86 U

. C. 1348 , - * -'

,
1 - 1.

,
" -" . -' " /

- 3. 1 f ..

,
w
,
.

5
. 1 . 4. "

- "

,
. - -

'
w . ' C -' "

c
- 1 7-

, ,
,
. 6 .

? 4 . . 2'

,
/ -

, ' - 5
2/ -

,



2/ w - -

,
- - ... " 4. .

. .
2/

D , ' , " - " 2,

, 2

,
1 - -' "

w " - "

Ditura etiam atque etiam sperabatur. ec solum urbibus communiter,

sed separalim uoque proceribus Peloponnesiacis benefaciebat, ui
bus tamen nihil sufficiebat, sed ferre poterant omnia, praeterquam
non exercere factiones, nec suis uti moribus, Quare cum id inter
se metu despotae non possent, una mente omnes in eum conspi
rant pariterque arma sumunt. Insidias autem et dolos quidam
Lampudius machinatur, harum artium ex omnibus Peloponnesiis
peritissimus, qui al adversa factione victus et facultatibus suis usque
ad assem nudatus , ad ultimam redactus inopiam, propter morum
improbitatem exercitationemque in concitandis seditionibus a de
spota guoque despiciebatur. d quem deinde adiens et cum pre
cibus fideln obstringens, nihil unquam novarum rerun moliturum ,
sed eius cupidissimum semper fore , ab co susceptus atque in prio
rem statum restitutus est, multacque ad opes exaggerandas illi occa
siones datae, ut iam potentia adversariis exaequaretur, ec enim
vel secundae vel turbidae res, nec tempus omnia consumens mutua
illorum odia valet consumere, sed usque ad mortem inimicitias ge
runt : et post mortem velut patrimonium uoddam filiis simultatem
cum aliquibus relinquunt, ac Lycurgi legnm parum observantes ,
uui tantum Solouis studiose obediunt, notautis infamia cives, qui
 SRRU V. 13. 87
, . C. 1348
> - W y , - - 4

, o o
,
, (
5
,) o '
o , . 75

,
"c
,
c r / . \ -

,
.. " < 2/ y . ... "

1 ,

, ,
,
1. - ' 3. "". , " "

,
15 , '
2/ "

,
,
, ,
"

,
"

2 , ,
,
, '
. " w - "

, ,
5. om. .
in seditione neutrarum partium fuissent. Despota vero propter er
sarum depraedationes, (quas multas et assiduas terra marique pauci
ex sia traiicientes inferebant,) iudicante, triremes comparandas,
qaibus insula circumnavigaretur, et piratae arcerentur, cum id pro
tili placeret omnibus, et in id pccuniam conferri viritim oporte
ret, Lampudius munus exactionis, ut prae ceteris universis ob ex
perientiam et amorem erga illum melius eo functurus, multis pre
ibus sibi a despota ultro deposcit, nactusque potestatem, totam e
ponnesum obiens, animos ad arma in eum sollicitat, urbibus ac
vicis omnibus voluntariam servitutem exprobrat: eos maiorum suo
rum dissimiles, ad asserendam libertalem torpere, ac mancipiorum
instar agi se ferriqne a despota perpeti. Sic tandem peraeque omni
us armorum corripiendorum auctor fuit, affirmans, aut nihilipsum
contra universitatem valiturum , sed Peloponneso relicta fugiturum,
contentum servasse animam , aut si maneat, cum bello undique co
arctetur, periturum. Sic illos seduxit, communeque pactum propo
srit, t omnes eodem die snos praefectos aggressi , primum quidem
i11os in potestate haberent, deinde in despotam iam imbecilliorem
infesti ireu. cla transacta ex illius consilio omnia. Uno cnim
 88 CCU

. c. 348 , ,
,
, ,

c , o 5
,
, ,
, ,
,
,
-
,
, ,
D ,
, ' , - 15
.
,
,
, , ,
V.63 , o - 2
. ,
' ,
,

codemque dic sub ingum missi omnes, ui urbibus aut vicis prae
crant. Post undequaque conflata ingens pediturn equitumque vis,
Lampudio et potentioribus praeeuntibus, in despotam tendit. Is cum
suis quotquot Byzantio adduxerat, (adduxerat autem circiter trecen
tos, selectos omnes,) paucisque conductitiis carnanibus contra Pe
loonnesios procedit, ui me in conspectum quidem hostium venire
sustinentes, in fugam versi et oppidatim dilapsi sunt. um de
Inis alii quidem in eius fidem statim se tradidere, veniam poscentes ,
quan mox consequebantur , alii, quibus ad studium rerum novarum
inerat audaciae, urbibus occupatis, despotam non admitte
ant, stolide profecto , ui enim omnes simul resistcre non pote
rant, hi per cohorticulas dissipati, victoriam sibi pollicebautur.
andem aliquando et ipsi, tot perlatis incommodis et incursionibus
direptionibusque assiduis oculos aperuerunt, et petita venia, in despotae
auctoritatem concesserunt. 1e ignoscere omnibus, nec eos odisse ma
gis, quam, ut amentes, miserari: qui cum sine periculo servari posseut,
iniqua virilus conati, sese perditurn iverant. ec diu requierunt,
uod despotae imperium non tam propter aequanimitatem
quam cum timore nolentes sufferrent , et bello inter imperatores resusci
tato iuuioreque imperatore Palacologo rerun poticute, rursun, quia pa
 SRRU V. 13. 89
, , C 1348
, . 753

,
5 ,
,
, ,

,
,
oo.
,
,
, ,
15 , '
,
.

,
2
. o
. C
,
, ,
25 , ,
16. om. .
ter imperio se abdicasset, plus se posse confisi, et insuper sanis
Isaaci filiis, ui illuc a Palaeologo ad insulam procuramdam missi
erant, ad arma eos revocantibus, universi simul a despota, praeter
nicam urbem, cuius, praesidiarii milites arcem natura Ioci et opere
inexpugnabilem tenebant, defccerunt. Ceterum despota suis dum
taxat copiolis et armis denuo subiugavit omnes. x illo bellum
adversus eum penitus valere iubentes, ad pacem ipsumque colendum
se dederunt plurimumque inde emolumenti senserunt, quando et
arvis imperare et pecuariam facere et possessiones ac fundos mul
tos acquirere licebat, cum prius, despota adveniente, praeter urbes,
t has seditionibus ac discordiis intestinis aegras ac depositas, ni
il fuisset. Latini vero principi subiecti primum et ipsi
lespotam armis aggredi constituerant, et infestare urbes, uod nec
ante omiserant. Verum tota audacia brevi tempore secus cessit, ipsi
enim bello potius afilicti sunt vehementer. Quod cum intelligerent,
per legatos obnixe precantes, a despota pacis foedus impetraruut, ut
in ditione quidem ac potestate principis, ipsius autem amici ac so
 9 U

. C. 1348 ,
, , .

,
, 5
,
,
,

, , ,
'
,

,
, 15
. 754 '.
V. 64
,

, - 2
o ,
,
,

1. . mg.
cii essent, et sicnbi eorum operam in insula, et extra insulam re
uireret, prompte illum suis stipendiis militantes adiuvarent. jnc
et contra Persas praedones saepius ei auxilium tulcrunt, multaque
eum eo contra barbaros trophaea statuerunt, et in oeotiam contra
quendam e Latinis dynastam, Runtzerem de Loria appellatum, una
irruperunt : deque morum suavitate et fidelitate eximie illum di
exerunt. Iam enim pridem nullius promissi fidem fefellisse com
pertus est. Unde si quid eo egent, eius tamen iureiurando non
egent, cum ad fidem verbum ipsius nudum sufficiat. Peloponnesus
itaque a anuele, Cantacuzeni filio, multis cumulata bonis, (ob quae
sque hodie ab hostibus invicta manet,) ab eodem mansuete et cum
sollicitudine erga subiectos etiam nunc administratur.
14. Iam vero imperator ad egypti, Syriae et Iudacae Sulta
num legationem pro illarum regionum Christianis misit, Legali c
rant anuel Sergopulus, civis Byzantius, et ierosolymitanus patri
archa Lazarus, quem concessu ac mandato Sultani in sedem restitui
oportebat: aliter quippe non erat licitum nemquam episcoporum
per urbes hisce barbaris subditas restituere, sic Deo permittente
 SRRU V. 14. 9
- 7' '

, , -.C. 348
,
, ,
.
- . - -

5 C
,
w " - V , " 2' .
, ' ,
r / Cr 7 . W. -

,
, , ' "

1 ' - w " " -

, ,
" 2/ - . - -

,
- -

, '
15 ,
,
w " " -

, D
,

, ' , ,
2/ w "

2 '

.
'
,
,
6. . 14. .
ob multa, quae in ipsum peccavimus et etiamnum peccamus nos, ui a
Christo nomen ducimus. ic namque patriarcha, adhuc ndronico im
peratore superstite, a copiscopis in sancta civitate, ut mos est, electus,
postea Byzantium ab imperatore confirmandus venit. um Gerasimus
monachus indidem profectus, cum aliis quibusdam audaciae suae satel
litibus, patriarcham in iis calumniose accusat, ob quae gradu movendus
videbatur. mperator nec statim patriarchatum propter Gerasimi accu
sationem ei abrogat, nec audita omnino pro falsis ducit, sed Byzantii ma
nere iubet, donee eius causa cognoscatur: interim legationem ad Sulta
um cum de aliis necessariis quibusdam, tum de Christianis in egy
pto, nec minus de hoc etiam patriarcha mittit, et legatis mandat, ut,
um in Palaestina fuerint, una cum episcopis in eius res inquirant. Per
id tempus defuncto imperatore, et bello contra Cantacuzenum excitato,
tiam Lazarus Cantacuzenismi suspectus, a Ioanne patriarcha, nec syn
odum, nee aliquid aliud legibus praescriptorum quaerente, indicta cau
sa condemnatur, et in eius locum Gerasimus accusator episcopus san
ta e civitatis contra fas eligitur, Lazarus patriarcha tali se ignomi
ia rorsus immerculem allectum iutucus, nee probabili de causa,
 92 U
" 2

. C. 348 ,
- 1. - 1

. 755 ,

, ,
, , '5

9 ,
--

w


w

, ,
,
C 2 ? -

. ' ,

,
W. 4 - "

,

'
- -

,
C C

-
-

"

, , - 15
, ,
" w " /

, - -

, ,
,2
" , 2
" / r 2' / - -

,
- 2' - 2/

, ,
/ - "

C ,
sed propter odium dumtaxat, uo in Cantacuzennm fervebant, haec
pati : praeterea nihil paene susteutando corpori necessarium sibi,
tamquam rgiectamento, praeberi, seque tenuissimo cibo ali et egere
rebus omnibus, ecquid ad Cantacuzenum imperatorem Didymotichum
ex occidente redeuntem transfugeret, secum deliberat, probatoque
consilio, Galatam, Latinorum oppidum, vadens, modum captat, uo
ad illum pervenire queat. rchontes Byzantii, comperta eius fuga,
patriarcha oanne conscio, Galatam mittunt, Hierosolymorum patriar
cham dedi postulant. Galataei optionem illi integram relinquunt,
aut sccum communicare in dogmatis, et de cetero inter ipsos habi
tare, quem et ipsi nunc beneficentissime tractaturi, et Romae epi
scopus postea magnis meritis prosecuturus suisque episcopis annu
meraturus sit: aut (quod minabantur) petentibus tradi, a quibus
immania pateretur, Ille vero non tantum terrebatur comminationi
us, quantum eorum ridebat stultitiam , qui minutorum et despica
bilium bonorum promissis a patriis eum institutis se aversuros spe
rarent: contraque et ipse pollicebatur, facilius se illos ab adulteri
nis dogmatis revocaturum, uam ut ipse cum illis aut ingentium
onorum sponsionibus, aut teterrimorum suppliciorum minis simul
in errorem abriperetur, Galataei ut obfirmatum ac praefracturn
viderunt, Vinctum petentibus transdiderunt: qui eum ad patriarcham,
 SRRU V. 14. 93
, ( . C. 348
, ' , V. 65
,) ,
,
5 ,
, ,
, .
, ' ,
,
, -D
,
,

, ,
15 ,
,

, ,
,
2 , - . 756
, ,
,

, ,
25
3. .
a quo crudeliter accipiendus pntabatur, deduxerunt. tqui is vir
tutcm viri reveritus, (neque enim mesciebat, uantpere Latinis ad
communionem religionis eum allicientibus repugnasset, neque quo
modo mori maluerit, uam a patrum suorum recto sensu discedere,)
accedenti assurrexit, humaniterque ac leniter salutatum, assidere sibi
iussit, et amanter cum eo sermonem misccns, confessorem appellavit.
ost in domum designatam dimisit, nec minimo malevolentis animi
lato indicio : nulla autem cura dignatus est Quamobrem paulo
post, cum egestate admodum premeretur, ad imperatorem confugiens,
er reliquum belli tempus apud eum diversatus, eiusdem liberalitate
procurationeque etiam Byzantii, postquam ille imperium obtinuit,
sus est. unc ergo patriarcham cum Sergopulo postmodum ad Sul
tanum egypti legans, simul alia ab eo petebat pro Christianis illic
legentibus: simul, ut patriarcham, deiecto Gerasimo, contra ius et fas
piscopatum gerente, in sedem suam reponcret. Sultanus et ad ce
tera quod attinet, honorifice legatos suscepit, et omnia, uae pete
rent, praestitit, multasque ob legationem ad se missan gratias egit.
 94

. C. 1348, .
,, ,

, , ,
, , , 5
,
,
,
,
, , -
, ,
, , ,
, ,
,
, - 15
c ,
,
,
,
2
,
,

3. o ante . om. .
udierat enim de imperatore quaedam mirifica, et cius amicitiae
cupidissimus erat, patriarchamque ad sanctam civitatem mittens, bar
arorum illic magistratui praccepit, Gerasimum expellereut, Lazarum
patriarcham honorarent, nihilque illi, episcopum Christianorum per
Palaestinam agenti , molestiarum facesscrent. d hacc litteras ad
imperatorem dedit in haec verba : ,,n nomine Dei misericordis et
miseratoris. Producat Deus altissimus semper dies imperii, magni,
Denefici, prudentis, leonis, fortis, bellatoris strenui, cuius conspectum
ferre adversarius nemo potest, sapientissimi in religione, iustissimi
in loco et regione sua, fundamenti Christianorum fidei aque do
gmatis, omnium sacro fonte initiatorum, columnae immobilis, doctrinae
Christi propugnatoris, gladii acedonum, regis Graecorum, regis ul
garorum, saniorum, lachorum, Rhossorum et lanorum, ornamenti
logmatis Iberorum et Syrorum, heredis imperii regnorum eius, ma
rium et magnorum fluminum et insularum, domini ngeli Comne
ni Palaeologi Cantacuzeni. aiestas tua, quod ei placitum est, a
Sultanica potentia nostra, et sanctificata atque illuminata domo no
stra semper requirat. am pro co amore, quo amborum maiores
inter se coniuncti fuerunt, et nos erga te sumus, quantum viribus
ossumus, tantula tibi gratificabimur Ut quemadmodum patrum
 SRR V. 14. 95
, , C 1348
,
, ,
,
5 , D
, '
,
,
,
, '
, -. 66
, ,

, ,
15 , ,
o ,
, . 757
,
, , ,
2 ' , '
, , ,
,

3. . mg. 1 1. . mg. 15. .
tuorum desiderio a nostra auctoritate respondebatur, nobisue illi
gratias habebant, et ad nos legatos mittebant, et commercium inter
nos erat: sic itcrum quac tibi grata sunt, (iant, et voluntatituae ad
nos provocanti a nostra potestate satisfiat. t uoniam consuetudo
illa interrupta et in longum dilata est, denuo a me mittuntur istac
1itterae, ut coram magno imperatore legantur, ad laudem veteris a
rnicitiae et ad invitamentum petendi, utpote nobis omnia libenter
cum auctario praestituris. uiduid autem a vobis ad honestatis
dulcissimam propagationem pertinens venerit, id omne animo bene
volentissimo suscipimus : guomodo et nunc de manu praefecti a
uelis, vestrae maiestatis legati, mira cum laetitia et pace eius litteras
suscepimus, et quam continebant petitionem, legimus. io igitur, ca
ritate et amicitia colligatos fuisse magnum Sultanum, patrem meum,
nius animae Deus excelsus sit propitius et maiestatis tuae fratrem,
omanorum imperatorem , ut propter consuetudinem amborum do
mus una, nt dicis, esset, et inde legationes ad nos et rursum hinc
illuc mitterentur, et fierent, uae ille vellet. Practerea de sacris
ierosolymae sanctae templis petebat, od etiam legimus, et ec
lesiis, de quibus significastis, curam adliberi iussimus Quod au
 96
w. "

. C. 1348 , ,
, ' ,

, ,
, -5
, ,
,
,
, ,

,
, '
, ,
,
, 15
c , ' ,
, , '
,
,
, -2
, , ,
,
,
,
, 25
8. . 19. . 21. .
23. .
tem apposuistis, ut copiam fandi daremus anueli praefecto legato,
ut conficeret, uorum causa veniret, invenit, od optavit: nam eum
audiri iussimus. Post haec pctivit legatus vester, ut quoddam ve
teris templi ruinosum aedificium, vicinum Romanis, sancti Georgii
renovaretur : id etiam fecimus. Insuper sacram a nobis facnltatem
petebat, ut cum sociis a tua maiestate illi attributis ad sanctam re
surrectionem adorandi causa proficisci posset, uod permisimus et
libenter eius voluntati respondimus. am de eo, uod legatus pe
tebat, ut fieret, uod ad sanctam resurrectionem pertinet, scriptum
est mandatum, et roganti illuc proficisci, comitem praefectum ad
iunximus, adoravitque uantum voluit, et cum gratiarum actione
reversus est tiam hoc idem legatus adiecit, ut edictum serium
ederemus, uo qui in sanctissimis ierosolymae locis habitant Chri
stiani, item monasteria et ecclesiae ne violarentur, et per carita
tem coniungercntur, ui illic est merae seu praefecto eiusque au
xilio defenderentur, cc solum indigenas, sed et qui distinctis tem
 SRRU V. 14. 97
, , , . c. 348

, ,
, , - D
5
,


,
, ,

,
,
, -.758
15 , ,

,
,
,
2 , ,
,
,
, , -V.67
2. .
poribus ad sanctam resurrectionem adorandam covenirent, et prae
ipne qui illic serviunt usulmanos, ne sineret conviciis lacerare ac
orberare aut ulla molestia afficere, tum cos, qui ad sanctan: adora
+ionem certo tempore adveniunt, tum eos, ui in loco illo habitant,
sed potius in honore illos haberent cosque susciperent, iisdemque
ministrarent. Ita mandatum a nobis, prout petebatur, super illo
1oco sacrosanctum est editum. uod vero postea nos maiestas tua
le causa Lazari patriarchae admonuit, uem sanctac memoriae Sul
tanus elec asar, dum viveret, (propitius sit pcccatis eius Deus,)
throno depulit, ut legatus docebit, ac plenam fidem faciet, quo modo
res acta sit, et quem finem habuerit, missum est a nobis manda
ierosolymam, ut Lazarum patriarcham libenter recipiant
umque velut antegressos patriarchas observent, ui etiam ipse cum
1egato Hierosolymam missus et, restitutus est Practerea et hoc le
gatus vester pctebat, ui invenirentur ex imperio Romano captivi,
libertate eos ut donarem. os autem, ut ct istud maiestas tua no
orit, iam pridem in captivis morem hunc habemus, t eos per
temus et dimittamus, quos a vobis habemus, vicissimque maie
stas tua , os a nobis habet. uin etiam de hoc consilio certio
rem te fieri iussimus, et quotquot legatus pctivit, eos manurnisi
Cantacuzenus . 7
 98 U

.C. 1348 '

, ,
,
,
, ' , 5
, ,
, ,
,
, ,
,
,
,
c ,
, ,
, 15
, ,
,


, , 2
,
, ,
,
.
8. . 21. . 24. .
mus, quos et secum abduxit. pposuit et hoc rogatis legatus, ut
mercatoribus inde huc venientibus tuto commorari liceat. Cui au
res praebuimus ediximusque publice, ut huiusmodi mercatores ad
mittantur et defendantur, uemadmodunn legatus rogaverat. Sic cum
gravissimo edicto et responsione legatum dimisimus, et hoc tuae
maiestati, ut verissimum, notum esse cupimus, , Quodsi quid aliud
voluerit, mobis indicet, et voluntati eius satisfaciemus. s te post
tuum in urbem Dei nutu cum robusta manu ingressum malorum tibi
irrogatorum oblitum esse, imperatoris filium conservasse, inimicis mi
sericordiam tribuisse, antelmac cognovimus. x guo magnam cepi
mus delectationem, teque commendavimus. d modo fusius et cla
rius a patriarcha Lazaro et praefecto anucle didicimus , ut etiam
illud, te, data in matrimonii societatem adolescenti filia tua, et gene
rum tibi et filium cooptasse : unde etiam uberiore gaudio perfusi
sumus. Deus dilatet cor tuum atque imperium tuum, ac pro uno
centum tribuat, gladiumque tuum hostibus formidabilem efficiat , et
te conservet, misericordiaque ac beneficentia sua beatum reddat.
tiam, ita fiat, precor, Deus altissime. Scripta est epistola die
 SRU V. 15. 99
* ? - -9 ) -

, . c. 348
. D
, ,
. . C. 1349
5 . .
. 4 , .

,
.
." .
. , .759
3.

, ,
.

- / - - '

, ,
5

, ,
, '
, '
2. w w r r

2 " " -

, v.608
,
' c
-" .. -' -

,
2. om. . 12. .
lccimo uinto mcnsis Saapan, septingentesimo uinquagesimo anno
ahomcti, et scripta est ex summo Dei mandato. Gloria magnae
gloriae unius Dei. Vota et adorationes nostro illi auctori ahome
to , simul et discipulis eius, honorabiliori plasmati Dei. Gratias
ago Deo omnipotenti, in quem spero." actenus Sultanus.
15. Gerasimus throno eiectus, rursum ad Sultanum venire men
daciisquc patriarchac depositionem ei persuadere properavit. Cete
rum profectus ex urbe sancta, post diem tertium in itincre spiritum
edit, sic Deo iudicante , t iusta illins morte tentationibus iniustis
iustus liberarctur. quc ita diu satis patriarcha suos honores ges
sit. Scd, Sultano illo mortuo, alius in principatu suffectus est,
uem nulla causa manifesta ad Christianos persequendos commovit :
sed guidam Sichun archisatrapa, plurimum gratia et auctoritate apud
illum valens, incitavit, homo Christianis omnibus infensissimus,
practerquam Iacobitis hacreticis, quorum in sancta civitate praeser
tim ac per cgyptum ct Syriam magna multitudo cum episcopo pro
rio visebatur: uibus non tam propter bonitatcm , uam metum
arcebat. Fertur enim gens magna, Iacobi hacresin pertinacissime
 U

. C. 1349 ' , ,

,
'
, 5
' , '

, '
,
,
D
, ,


, , 5
,
,
,

, , ,
. 76
, ,
,
, ,
23. . hic et infra.

complexa , ilum accolere, quam Sultanus egypti officiis demereri

necesse habet, propterea quod illa ilum alio potest derivare, Quod
si fiat, tota egyptus et Syria, quae inde affatim aluntur, fame fun
ditus intereant. ac de causa et tunc barbari solis Iacobitis erant
propitii, religuos Christianos omnes. sic premebant, ut complures
variis tormentorum generibus excruciatos e medio tollerent , non
paucos etiam a fide in Christum ad sua sacra pellicerent. Dignum
sane lacrimis, adeo multos cum fide Christi per opera ad cacodae
monem abripi, et eiusdem gehennac coheredes illi evadere. on
enim est, non , inquam , est vitae integritatem cum vera fide se
otantem aliquando circa fidem, divino auxilio destitutum , nanfra
gari. um igitur et, Lazarum patriarcham comprehendentes, pri
mum uidem blanditiis eum captabant, ciusque invictam constan
tiam labefactare et a religione Christiana abstrahere nitebantur,
confisi, si hunc expugnassent, universos statim Christianos, ducis
sui exemplum sequentes, ad Christum negandum adacturos, nec ad
eos mactandos compulsum iri, siquidem gos, a sacris ipsorum di
motos, habere vivos, quam rullo cum fructu occidere malebant.
 SRRU V. 15.

. . C. 1349
, (
w 3.

,
- " - "

,
5 , ,, " ,,
,")
,
, o
,
x , , ,
,
. <' ,
- ", 2 ." " -

, ,
,

15 , ,
" 2'
" " -

, '
- " " - "

, - C
"

" 2/

2 ,
, ,
,
" w . ". / 2 4 . w

,
1 - 2, - 2. " w w

,
Ubi adulatio frustra fui, (omnia siquidem ie potius pro fide Chri
stiana perpeti paratus crat carnificumque in se manus provocabat,
t laniatus ac membrorum distorsiones exoptare magis videbatur, et,
,,ihil," inquit, ,,me a fide Christi separare poterit,") desperata viri
mutatione, barbari blandimenta, ut supervacanea, omittunt, ad inge
nitam et amicam sibi immanitatem se convertunt. t Sichun quidem
statim illum morte damnat, Sultanus autern, ut accepimus , me oc
idatur, rogat, sed alio quodam modo de inobedientia puniatur.
on enim ille tam infestus erat Christianis, (immo vero eorum ne
es dolenter ferre dicebatur,) uam Sichun, mali iltius peius domi
ilium, hoc est, ipso daemone peior, filius perditionis, gui homici
dne, patri suo, obsequentissimus, Christianorum caedibus saturari
nequibat, sed cruciabatur potius, quod non celeriter Christi nomen
e terris eradere posset. Sententia igitur mortis inhibebatur, plagas
autem quinqaginta nervis bubu tis nudato corpori Sichun iurbebat
imponi, guod ad tot verbera minime duraturum putaret, sed ante
finem animam emissurum, ad vires humanas videlicet respiciens. Car
ifices postquam seductum flagellarunt, et illi quidem plagarum,
nas inferebant, umero defccertrut, athleta vero Incten iu Deo,
 2 CCU

. c. 1349
. 2/

, ,
, ,
- w

D ,
C " "

. - w c

,
V.69 , o
- 2 -

.
" r ", -

, , > "

o, ,
- 2,

, ,
- y

o o
- 2 C ,

'
- "

, ,, "
- -w "

. 76 ,'' ,

, , ,
- -" -

, ' - ' *

, , (
'
,)
-

,

- - -

,
1. . pro .
uem desiderabat, defixam habens, cocleste auxilium imploravit,
nihil abiectum nec dicens, nec faciens ob acerbitatem verberum ,
tyrannus magis accensus furiis et ira, quasi se ipsum mollitiei et
timiditatis coarguens, totidem alias infligi mandavit Quod cum illi
dicto citius exsequerentur , totum pavimentum sanguine rubescebat,
et carnes dilaceratae defluebant, fatiscentibusque compagibus, ossa
Patriarcha tanto cruciamento deficiens et humi colla
cns iacebat, paulum adhuc spirans , et barbaris tolerantia tam
dirae verberationis stuporem commovebat. Deinde iterum quaerunt,
num Sultani mandatis obtemperans, Christi fidem deserere et cum
ipsis communicare velit, libereque recusantem ac dicentem: ,,ihil me
a fide in Christum separare poterit," in carcerem quendam morte
damnatis destinatum asportantes proiiciunt, ut, si non ex plagis, certe
ost gladio moriturum. Socii autem carceris, (quorum erant non pauci
ex barbaris, alii alias ob causas capite damnati,) humanitate quadam
ot miserationc ob naturae consortium, non modica eum cura digna
Dantur, peritique huiusmodi affectuum medendorum , paulatim eum,
crsanatis plagarum ulncribus, restitucrunt. dhuc sub iudicio mor
 SRU V. 15. 3
3

, -. C. 1349
. ,
w 1 / 2.

5 2." W & . / \ ' . 1 ' C "

5 , ,
" W. - "

,
2 ' 1 4.

, ,
'
, o
,
,

* '
2.

w f / w 2 /

, , , C
, '
5 ,
, ,
- / -w

,
" 3/ "

'
, '
2/

2 ,

- "

, ,
,
" " -

" ,,." D
tis erat, cum Iacobitarum episcopus, uamquam prius ob sacrorum
liversitatem eum odisset interfectumque cupivisset, praeter opinio
nem servatum conspiciens , mec humanae id , sed divinae virtutis
monumentum existimans, ex eo ut athletam complecti omnique ho
nore et observantia colere, et stdiose victum, uamdiu in vinculis
fuit , subministrare coepit. c post intervallum longius Sichunti ab
rupta anima, ipse patriarcham a Sultano impetratum, e carcere e
luxit, ui et Christianae religionis colendae potestatem dedit. rat
namque Sultanus, ut docuimus, non sua sponte ad persecutionem
ropensus, sed a Sichunte vel nolens eo inducebatur: idcirco et
ost obitum illius statim cessavit, et infamia dumtaxat Christianos
lamnavit. am civilibus eos functionibus excludens atque in capti
orum loco habens, certi coloris vestitum pro signo gestare iussit,
unde pro Christianis agnosccrentur, uoddam probrum illis hac
ratine se inusturum arbitratus. Verum ipsis color ille non est
visus ignominiosior, quan Paulo propter Christum stigmata, qui
s condecorabatur. ,,go," inquit, ,,stigmata Domini nostri lesu
Christi in corpore meo porto." Lazarus porro, sanctae civitatis pa
triarcha , cum post flagellatiouem creditum sibi gregen diu pavis
 4 CCU
2

. C. 1349 - ... " .

,
. 2 * " 4 "

. " "

,
- -

' . -5
-- 2/.

, -

,
- " \ " . "

.
,
2/

,
-- w - " /

. 76 ,

-w - " 2y

, ,
, '
.
, ,

- 15
: "

-' 1 - - . - - -

. -
- - r " \ y - " - - > "

, ,
" . w -

" / - r -) " .. -
V. 6 ,
- 2/ -' w.

2
, ,

, , , - 7 , " ...

, , ,
22. .
set, a Sultano postea legatus ad imperatorem Ioannem Palaeologum
missus est. Res igitur icrosolymorum antistitis ab initio ad finem
eiuscemodi fuerunt. Isidorus vero, ui ecclesiam Byzantinam post
1oannem moderandam accepit, et alios non paucarum urbium, et Gre
gorium Palamam hessalonicae episcopum consecravit. Quem ad ec
clesiam , quam sortitus erat, profecturum imperator litteris ad prae
foctoshessalonicenses, lexium etochiten, protosebastum, et ndream
Palaeologum, Inensae imperatoriae praefectum, tanquam viatico instru
xit. is mandabatur, uti episcopum summa benevolentia summoque
honore susciperent. tilli nec literis imperatoriis paruerunt, nec epi
scopum susccperunt, palam negantes, se imperatori obstrictos: in spe
ciem quidem, ac si Palaeologi partium essent, atque ideo Cantacu
zeno, qui eum imperio spoliasset, rebellarent, vere antem, ut hes
salonicam sibi acquirerent. am cum scirent, mec imperatori expe
ditum esse, eorum conatus armis comprimerc, (quando iam acedo
niam universam, hessalonica excepta, Crales occupasset,) et requi
situm iri apparatum ingontem , si per terram hostilem transiens, in
cus medio castrametarctur, ipsosque obsidcret, guae fieri non pos
 SRRU V. 16. 1o5
. C. 1349
, '
, , ,
, , ,
5 ,
, ,
,
o ' , -C
,
,
, ,
,
,
,
15 ,
,
, (
,)
' , D
2 ,
.
.
. , . 763
sint : Cralem insuper non pccuniam modo, sed ipsam quoque, si di
i potest, auiman , ua nihil ci carius, prae hessalonica spreturum,
imperatoris iugum excutere, ac, nisi eos missos faceret, riballis ur
em addicturos minari decreverunt. Crali autem verba dare: nempe
cum a Romanorum imperatore desciverint, facile ad illum transitu
ros : et idcirco suadere illi, ne se armis potius cogere, quam aequi
tate animi et lenitate allicere conetur. Sic cum utrumque , alterum
per alterum repulerint, ipsi civitatem sibi vindicare, eaque frui. t
processerunt illis ad tempus doli. Gregorius Palamas, hessalonicen
5ium episcopus, a praefectis non admissus, revertens in Lemno iu
sula consedit : cui ab imperatore qua par fuit cura prospectum est.
raefecti vero hessalonicae, inprimisque Palaeologus, elotas circum
se habens, civibus propter exempla praecedentia terrori erat, omnes
ue prae metu illi se submittentes, contra mussitare non audebant.
inc etiam paulo post, cum imperator humanitate et beneficentia
rbem sibi conciliare cuperet, (armis enim compelli non poterat,) et
super beneficiis publice privatimque conferendis edicta mitteret, Pa
laeologus elotis, quorum audacia a null facinore abhorrebat, adiu
vautibus, ea in foro combussit: ua de re paulo infra disseretur.
16. er id tempus Isidoro patriarcha rebus mortalibus exempto,
 6 U

. C. 1349 '
,
,
.
5
, ,
, ,
, ,

.
, ,
V, 6 ,
(
,) ,
, 15
2/

, ,

,
- 2

D ,
, ,
. om. . et . ontanus male nnis decem. Vid.supr. . 26, -
qui thronum annis duobus tenuerat et gregem divino ardens amore
paverat, Imperator Callistum in eius sede collocat. ic post seces
sum a mundana vita in monasterium Iberorum apud montem tho
se abdiderat. uem ut virtutis aemulum et ad ministerium tale
idoncum audivit, missa triremi yzantium adduxit. am electionem
episcopis indigne patientibus, quamquam non omnibus, et aliis alium
nominantibus, data sollicite opera, imperator ad consensum omnes
impulit : ita Callistus ceteris omnium calculis praelatus est. Verum
enim vero imperator et alias, et per tempus belli cum seditionibus Ro
manorum exagitatus haud volens, sed necessitate adactus, arma tracta
ret et direptionibus vacaret, (aliter quippe servare se cum suis ne
uaquam potuisset,) molestiis exsolvi cupiens, et vitam procul nego
tiis beatissimam reputans, tandemque post adeptum imperium na
scentes inde turbas et curarum moles intoleranter sustinens , ac ge
us vivendi placidum minimeque negotiosum suspirans, cum Irene
xore sensa sua communicat, statuuntque ambo, translato in gene
rum imperio nuntium rebus humanis mittere monachorumque in
stituta sectari. t convenit, ipsam quidem ad monasterium arthae,
(ea ichalis primi Palaeologi soror fuit,) ut imperatori ex hereditate
 SRRU V. 16. 7
, , .c.1349

,
'
5 , ' ,
, ,
,

, , - . 764
,
,
,
, .

5 ,
,

. '

2 , , -


, ,
15. .
materna debitum, concedere, et illic monacharum indutam habitu,
quod restaret vitae consumere: ipsum autem Philotheo, eracleae in
hracia episcopo, se subiicere, (non solum quia prudentia et erudi
tione, qua profana, qua Christiana excelleret, sed etiam quia vitae
solitariae, prope dixerim a puero addictus, diligentia et diuturnitate
in sanctimonia vivendi, harum rerum sanequam experiens erat: ut
et moderator sacrae laurae in tho monte a patribus ibidem ante
episcopatum deligeretur, atque ad alios in his instruendos idoneus
apparebat,) in monasterio sancti amantis situ opportuno, et loco,
ut in urbe, maxime solitario, atque ideo ad curandam animam at
que ad Deum propter contractas in vita maculas propitiandum ap
posito. ddebant se ad hanc secessionem socios icolaus Cabasilas
et Demetrius Cydones, ui externae sapientiae fastigium attigerant,
et moribus philosophantes, vitam coclibem coniugaliumque pertur
bationum expertem amplexi fuerant. uocirca praecipuum gratiae,
amicitiae et familiaritatis locum apud imperatorem obtinebant. Pri
mum igitur re inter illos deliberata, placuit omnibus in monasterio
sancti amantis tranquillum istuc et a strepitu curarum alienum
ac philosophicum vitae genus actitare. Deinde mutata sententia, mo
asterium angauicum lualucruut, idque ratuun fuit, Quare et im
 8 CCU

. C. 1349 , .

, ' o.

, , 5
,

o ,
,
, ,
,
,
, ,
,
, 15
, '
,
,
D
, , , - 2
,
, ,
V. 6
,
7. .
perator multas ei possessiones dicabat, curabatque diligentissime, ut
inde ad usus vitae necessarios copiae suppeditarent. tque haec
praeter eiusdem consilii populares nemo noverat. Paratis omnibus,
um id unum restaret, ut imperium recte constituerct, quo filiis de
functi imperatoris nulla eius recessu controversia de principatu re
linqueretur, ueque novam belli civilis occasionem invenirent, et iam
opus inchoaturus csset, litterae hessalonica cum aliorum civium,
tum etochitae protosebasti redduntur , guibus prior illa nequitia
et impudentia ndreae Palaeologo, tamquam capiti et auctori omni
um, tribuebatur. t rogabatur, ut quantum posset, et quidem quan
rimum, urbi consuleret, neu pateretur primo quoue tempore sub
riballis futuram , nisi succurreret, neve Romanum imperium altero
oculo privari sustineret: cum praesertim, eiecto Palaeologo, cives o
mnes practer sceleratissimos elotas cum gaudio cum accepturi ur
emque tradituri sint. Ut enim in foro, quod diximus, imperatoriae
1itterae, quibus illc publice privatimque beneficia distribui mandabat,
a elotis et alacologo crematae sunt, etochites protosebastns id
facinus pro indiguo habuit, nihilque aliud, quam absolutam a R
 SRRU V. 16. 9
, . c. 349
,
- -

,
- w C - ...
. '
5 , ,
, , - "

-. 765
, ,
1 / " 21 1- "

, '
,
, , ,
,

- -

,
5 , , ,
- - / 1. C. . 1 1

,
,
- - C

, ,
, ,
- - / 1 -

2o , ,
, ,
/ w " c y . /

,
1. 1 " - -

,
. -

, , ,
mano imperio defectionem, esse censuit. uam ob rem clam cum civibus
a de re sermocinatus, cum omnes aeque stomachantes reperisset, tene
retque auctoritate sua pracsidium, aperte se a Palaeologo et elotis se
iunxit Palaeologus cives in se conspirantes animadvertens, parathalassios,
(id est ad mare seu in littore habitantes,) ut etiam ante, occupavit, et
arma capere iussit, contra protosebastum aliosque cives se defensurus vi
lelicet. ui ex praeterito casu facti cautiores, non iam otio et cuncta
tioni indulgebant, sed simulac cum senserunt noctu cum parathalas
siis in armis esse, non exspectata Ince, in illum invascrunt, victum
rbe pepulcrunt. ius et parathalassiorum domos populus diripuit,
in pugna tamen eorum nemo cecidit. Palaeologus confestim rebus
suis diffisus, ad Cralem, inde postea ad sanctum montem tho venit.
elotae cum populum amplius concitare non possent, nec diviturn
aedes diripere, abiecta persona, qua se pro iuniore imperatore con
tendere simulabant, ut civitas riballis roderetur, laborarunt. Cra
les enim ob id grandem pecuniam effnndebat, grandiorem promitte
Lat: homo, ui etiam alioqui ex largitionibus tamam aucuparetur.
Verum nihil erat, quod ei prae hessalonica non sorderet : uam si
occupasset, impensam se refecturum, nec pusillam Romani imperii
partem, tam spatiosa urbe ad ceteras iam ante occupatas adiuncta,
 U

. C. 1349 , ,
C
. ,
'
, 5
,
'
, , ,
, ,
. -
,
,
o
,
- 15
.
, ,
, , ,
. .
- 2
,
,
,
. 766 , o ,
23. . 24. .
nabiturum sciebat. taque profusis donationibus, et elotas et per
illos non paucos cives ad se traduxit, ut etiam palam affirmaret, iu
ste ac merito ad se transiri, ui quando totam provinciam obtine
rct, urbem obsidere et dctrimenta inferre uam gravissima posset,
et si se dederent, illis commodare vellet. ibus conditionem reii
cientibus, urbem cinxit atque obsedit. uod cum protosebastus et
oives Romanorum studiosi cernerent , neque proditoribus pracvalere
poterant propter vim, quae foris instabat, (cum praesertim et popu
lus, obsidionem aegre ferens, riballis subiici fore malis liberari,
putarct,) neque tam amplam urbem Romanis cripi, et se barbaris
servitutem servire acquis animis patiebantur Quapropter imperato
rem obsecrabant , ne sui esset immemor, sed uam citissime opem
ferret. am si moraretur, urbcm paucis diebus in hostinm potesta
tem venturam. acc illi scripserunt. mperator tam praeclarae urbi,
tam periculose laboranti, non venire auxilio, inhumanum existimabat,
et tamen deponcre, quod animo constitutum habebat, et ad bella
uctandosque exercitus redire gravabatur. ihilo minus utilitatem
suam communibus Romanorum commodis ostponens, itcrum Sata
 SR U V. 16.

, , .C. 1349
,
,
,
5 .

, ,
V. 613
-
, o .

, ,
,
,
15 ,
, o,
,
, '
, , ,
2 , ' , ', C
, ,
,
, ,
,
1, . mg. 15. .
gebat, ne hessalonica periret. Rescribit igitur illis, scgnitiem ab
se amoveant, proditoribus se opponant, auxilia propediem missu
rum. ittit etiam ad rchanem generum et copias ab eo subsidia
ias petit. Is subito Sulimano filio mandat, cum viginti equitum mil
Iibus imperatori militet Volens autem imperator etiam imperato
rem generum in expeditionem hessalonicensem secum educere, tri
emes armatis complet, uibus tuto in acedoniam cum eo naviga
ret. n enim ignorabat, barbaros malevolentia in cum suffusos,
et si eum possent adipisci, facile interempturos. st siquidem apud
cos immanis ista consuetudo, quemvis imperii aemulum occidere, et
in eo nulli vel aetati, vel cognationi parcere. inc et principio
statim pacis inter imperatores factae, post elenam imperatori iu
iori nuptam, opinatus rchanes, gratum se facturum socero, si quo
modo iuniorem imperatorem iugularet, eunuchum quemdam, ertzia
nem vocabulo, et plures alios robore corporis confidentiaque insi
gnes misit : obtentu quidem legationis necessariac, re ipsa , ut eum
data occasione obtruncarent. ec igitur fides huic narrationi dero
ganda est, uasi haec in medio Romanorum citra periculum auderi
 2 U

. C. 1349
,
--

,
C ' . . " 2 1 2

,
, , 5

,
.
C \ . . w

,
D , ..!
' - - " "

, ' ,
" -

w w - 7.
-
, ' , 3. -

/ "

,
w - ' " .

- 15
". 2/ w - " "

,

,
- - / 2/

. 767 , 2
W -' " ( w -

,
2/ w /

, ' .
,
2o. . mg. . 23. . mg.
non potuerint. os enim illis erat, non apud exteros . et alienige
nas modo, sed in sua item gente huiusmodi facinus designare et
sponte sua leto caput ofterre pro eo, uod inimicum dynastac suo
trucidantes, gratiam inirent maximam liberisque ac familiae suae
ljenevolentiam illius, velut patrimonium quoddam, relinquerent: quo
modo nimirum etiam hic ertzianes se cum sanguine poenas expen
surum nihil dubitans, tamen conatum suscepit, et qua erat in r
hanem propensione, salutem suam prodidit. mperator Cantacuze
nus ubi insidias factas cognovit, adolescentem absque se nunquam
cxtra palatium prodire voluit, potissimum barbarorum legatis Byzan
tii versantibus; ertzianem vero, celeriter ad legationem dato re
sponso, dimisit. b hanc igitur erga iuniorem imperatorem barba
rorum malignitatem, armatis in triremes impositis, et ipse se compa
rabat abebat autem propositum, nunc uidem primo impetu ri
hallos obsidione depellere et hessalonicam discrimine liberare ;
iam enim et autumnus senescebat, deinde imperatorem iuvenem ibi
relinquere, ipse Byzantium redire et per hiemem se instruere, at
que cum maiore ac diuturniore apparatu reverti : quod ugustae
nnae nullo modo probabatur: rogabatque et admonebat, ne filinm
ibi relinqueret, scd cum co redirct : timere enim se non magis
 SRRU V. 16. 1 13
- , C 1349
, , '
,
,
5 .
,

, , -
, , o
oo, ' -


-
, ,
15
,
, C
. 614
,
2
, ,
,
,
17. . mg.
adolescentis aetatem fraudi opportunam, quam improbitatem occiden
talium et proclives ad res novandas animos, uae cavere hortabatur,
ne, ab illis decepto iuvene, seditio et bella inter Romanos redinte
grascerent : uod et ipsis et rei publicae damnosissimum accideret.
Imperator consilium imperatrciis, ut verum ac iustum, et cum erga
se amicitiac voluntatis, tum erga rem publicam sollicitudinis plenum
1andare, iubereque bono esse animo. Facturum enim post adventum
hessalonicam, quae conducere maxime arbitraretur; neque enim ipsi.
videri filium illic solum relinquendum esse, cum ipse diutius inde
abfuturus sit. t nunc quidem ceu impressionem faciendam , uan
douidem in gravi periculo civitas versari videatur, uod ei non
tam infirmitas incolarum, uam perversitas attulerit: et se, cum ibi
fuerit, expulsis, qui urbem riballis prodere cogitassent, imperato
rem iuvenem ibidem per hiemem relicturum, qui proditoribus, s
ui superfuerint, obsistat. n enim utique eo praesente communi
sententia, ut vel scelestissimi sint, ipsum cum civitate hostibus tra
dituros. Vere incunte, ubi et ipse cum maiore apparatu advenerit,
tum iam Deo adiuvante, non de hessalonica solum, sed et de reli
qua acedonia, hessalia et carnauia (quas, dum bellum gererc
Cantacuzenus . 8
 14 U

. C 1349
,
.
. C. 135 .
D , 5 " " "

, , ,
,
- 1 2/ ---

""" , , " " - " 2-

, ,
-, " " "

" ' " - '

. " , \ " ""

. 768 , ' ,
- -

, 2, ,
w y " C r "' C

,
c - w

, - 15
- 3. -' -w

2
,

y

"
" . ." , w " "

, , ,
" -' V 1 -

y ..." C

r 2, . -

, , - 4, . -w " - - - " -

. - 2
, ,
- " 7. ... *

,

o "...
-y

- ' r -

, 25
1. . . . 21. om. .
tur, riballi occuparint,) ad cos verba facturum. ac ratine u
gustam, uod nitebatur, non admodum flexit.
7. mperator ut Persicas copias ad ellespontum transmittere
intellexit, paratis iam triremibus, celeriter solvit, imperatorem iunio
rem secum ducens. Cumque in ellesponto esset, eo in navibus re
lieto, ipse in continentem egressus, duces admonebat, qua incederent,
cavebatque diligenter , e acedoniam, suam mox futuram, popula
rentur, sed cum hessalonicam venissent, sibi curac futurnm, qua
tenus regionem hostium infestarent. t atthaeum filium, Romanas
agentem copias , cum ducibus praeire hessalonicam barbaris iussit.
Scopus autem illius erat, ut, cum ibi in tuto imperatorem iuniorem
reliquisset, ipso eum Romanis, et barbaris in hostium provinciam
irrumperet. Ubi igitur, ut videbatur, exercitum terrestrem recte con
stituit, triremibus in altum est provectus. biter prro atque in
transitu ones, urbis maritimae in hracia, uae nunc nactoropo
lis vocatur, moenia tentavit, cui praeerat uidam lexius ilhyus,
e vico quodam, nomine ellicoma, oriundus, qui bello civili subpo
 SRRU V. 17. 5
. C. 135
,
,
, ,
5 , '
, '
,
, ,
,
, , ,
,
,
,

15 ,
, ,
o ,
V. 615

2 , D
,
.
,
,
4. . mg.
caucho magno duce meruerat, et non parum diu uniremis praedato
riae praefectum egerat. ost cuins neccm, similiter ut alii, propter
interregnum res novas mo!iens, non hanc urbem solum sib subiecit,
sed etiam Christopoli nocuit, quantum potuit, hasiosque et Lemnios
pressit, omnia a Romano imperio avellere sibique subiugare concupi
scens. uocirca descendens imperator onemque adortus, biduum aut
tridaum muros oppugnavit, nec, lexianis fortiter defendentibus, ex
pugnavit: naves vero ad unam, et triremes piraticas, quibus lexius
tebatur, flammis combussit. dhuc in illis Iocis moranti nuntiatur,
ersas, gui auxilio venerant, abiisse. Visum tune compluribus, a Ro
manis guibusdam ersas ad discedendum incitatos : odio sculicet in
nioris imperatoris, ne Romanum imperium augeretur. d autem se
ous erat, et omnimodis a vero aberrabat suspicio. rchanes siqui
dem post exercitum in hraciam traiectum, ut in occidentem perge
ret, missis occulte ad filium Sulimanum litteris, rediturn praccipiebat:
se enim a vicinis et potentissimis Persarum dynastis invadi: ad os
profligandos iis copiis sibi opus sit, Jubebat item, ne reversionis
causam Romanis indicaret, ne imperator sibi irasccretur: sed fingerct
 16 U

. c. 135 , o ,
,
,

. 5

,
,
. 769 , , '
,

, ,
,
, ,
' - 5
,

,
,
, -2
, '
, ,

,
16. .
aliquid, atque ita rediret, Quae praccepta patris sui agitans Suli
manus, ebro transmisso, in oesiam populatum abiit, et cum pcco
rum hominumque magno numero in siam renavigavit. atthaeus,
quoniam cum solis Romanis per hostes ire non poterat, perennibus
etiam in medio fluviis haud facilcm transitum concedentibus, et ri
allis vias insidentibus, ac firmioribus multitudine, quam pro co
piis Romanis, quas ducebat, ctiam ipse reversus est, et exercitus dis
sipatus : patrique, quid sibi obstitisset, indicavit. Imperator hoc even
tu stomachatus, cum, guid potius ageret, non haberet, one hes
salonicam proficiscens, nocte illa prope mphipolim, uam riballi
tenebant, iactis anchoris mansit. am raianes regebat, imperatori
ob veterem consuetudinem coniunctissimus: ad quem noctu navigiolo
clam venit, et cum eo sermonem habuit. ui quod ad se attinebat,
Dene imperatori volens, omnia ex eius complacito facturum, et cum
aliis eiusdem amicis acturum recipiebat, ut opportuno tempore illi
operam navarent : nuntiabatquc, ad Strymouis ripas naves Persicas
luas supra viginti populaudi causa appulsas. mperator, finito hoc
nocturno colloquio, ad triremcs revertit, cautione magna adhibita,
 SRRU V. 17. 1 17
w "

, , -. c. 135
" - w -

- w

,
,
5 ,

w - - 1. " -'

, - c
,
,
, .

,
2. 1 " -

, ,
15 , ,

, ' - D
" 2/ 2/

,
7- 1 -

, ,
2 ,
" ... " ( . " 2 -

,
,

" (W. w 2/

, .
2/ - " - "

25 '
e cum riballo congressus resciretur. Diluculo Persas ad auxilium
invitat, ui sine mora advolant, cum iis hessalonicam defertur, ubi
populum et elotas ab optimatibus dissidentes invenit: et urbem tum
ab externis hostibus, tam ab internis insidiatoribus afflictatam com
muniter, Verum omne malum adventu suo discussit, totaque civitas
festum diem agens et acclamationes ingeminans, imperatores laeta
suscepit. Secundum adventum Cantacuzenus, vocato in concionem
populo, de bello, quod contra se Romani movissent, disseruit: non
sibi, sed sycophantis causam illius adscribendam : et de elotis ipso
rum, gui neque antea, quasi imperatori iuniori stnderent, arma in se
movissent, sed ut locupletum facultates diriperent, ipsi plerique o
mnes egentes : et nunc nihilo minus riballorum largitionibus cor
rupti, non imperatorem modo, pro quo se pugnaturos aflirmassent,
sed et urbem totam propter compendium suum prodiderint. c mul
tis argumentis demenstrabat, non solum imperatori iuniori, sed uni
versis quoque Romanis et civibus inde ab initio malevolos exstitisse:
praecipuosque comprehendi imperabat, guos et yzantium secum ad
cluxit. lios urbe fugari iussit: riballos vero propgnaculis circum
 8 U
- 1

C, 135 ,
, ,

- 5. -

. 5
. 77 . / -'

V. 616 ,
" - " *- .

'
- - - - " . "

,
- 1 r

, -

o ' . - - - -

.
, - 15
,
- " - -

,
- ,
-

"
-' -

-'

,
" - -' " -

C 2
/ 2 , 2 - \

' ,
, ,
"

" ". " 1. 1 - "

, ,
1o. . mg. o . mg.
rbem expulit, alios per se fugientes, etiam ante conflictum, alios
conserta manu : brevique spatio temporis regionem hostibus purga
vit. tenim antequam eo veniret, uidquid extra portas est agri,
riballi possidebant.
18. ostmodum quatuor triremibus hessalonicam Venetorum le
gatus, domi suae vir nobilis, Iacobus ragadinus, appellitur, ui se
natus populique verbis imperatori promissa dat ingentia, si ipsis
contra Genuenses ferat auxilium ; (erat enim permagnum inter eos
subortum dissidium ;) precanturque, ut Byzantium reversus, arma se
cum in illos sumat : ex priore enim bello aliquas odii adversum Genuen
ses reliquias apud eum residere suspicabantur mperator abnegat: sibi
cum Crale negotium esse, qui, Romanis bello civili occupatis, non paucas
urbes et terrarum regiones imperio abstulerit. Legati pollicentes, Vene
tos illi rem cum Crale transacturos: cooptatum enim esse in eorum sena
tum ac proinde necesse habere obtemperare : ne sic quidem persuase
runt, sed humaniter habiti, cum donis dimissi sunt. t barbari navibus
una militantes, non tantum oras acedoniae maritimas populati e
rant, antequam imperatori se coniungerent, sed etiam in ottiaeam
 SRRU V. 18. 19
, . c. 135
, - . 725
, o

5 , ' .
,
, , D
,
, , o
1 ,
,
,
,
.
15
,
, ' ,
, . 77,
,
2 , ,
,
,
,
, ,
6. om. . 22. om. .

navigautes omnia direptionibus et vastitate foedaverant, in qua

praeter alios arcelati cuiuslam filium ceperant, pastorun quorun
lam principis, qui armenta boum riballis errhoeensibus pascebant,
eratue imperatori uotus : quippe qui quondam unus de cius pasto
ribus fuisset. ua re potissimum fretus, hessalonicam se contulit,
et stratus ad cius pedes pro filio captivo rogavit. mperator, nescio
quo instinctu hominem apprehendens, cum eo agit, ut, si velit a bar
aris filium recipere, in errhoea capienda operam sibi det: uullam
aliam , quam ut noctu tantum scalas muris apponat. arbarus con
ditionem perlibenter suscipit, et maiora etiam praestiturum spondet,
confirmatque, rem sibi haud difficilem fore. am se cum quibus
lam aliis, riballorum errhoeae potentissimorum pascentem boves,
inter binos muros urbis noctu mansitare : quibus nulla st custodia,
t facile possit persuasis sociis imperatori gratificari. Sic barbarus
cum co pactus recedit, filii a Persis liberandi promissa secum aufe
reus, si ad urbem occupandum operam viriliter contulisset. Ianque
imperator, ut errhoeam noctu iret, se comparabat, mandans navar
chis, triremes iustrucrent, et barbaros simul ducentes, in fluvium
 2 U

. c. 35 ,
,
,
V. 617 , ,
, -5
,
,
, ,

-
, , ,

,
, ,
C ' - 15
,
,
, , '

, 2
, '
4 . - "

,
, , , '
,
uendam perennem , non admodum errhoea procul manantem, ex
composito venirent, ibique se exspectarent Ipse vero um ex Thes
salonica praesidium , tum qui e Byzantio se sequentes non paucos
inde equos conquisierant, ducens ex continente errhoeam, impera
tore iuniore hessalonicae relicto, petebat. errhoeae autem , etsi
iam antea multi degerent riballi, a Crale co habitatum missi, non
milites modo, verum etiam homines copiosi, tum proper celeram
commoditatem, (nihil siquidem corum, uac urbem aliquam beatam
faciunt, illic deest,) tum quia ampla est multisque incolis frequens,
non plebeia solum turba, sed et militibus et optimatibus, quorum
plures, vel omnes potius, Crales ea occupata expulit, nihilo minus
adhuc eius defectionem timens, non paucos milites et nobiles ali
uot ibi stabili sede collocarat. rces porro construxit duas. c
omnino uidem perfectae ad portam, quae regia dicitur, Germanos
racsidiarios imposuit: altera etiamnum praesidio carebat: non enim
m arx, quam parva urbs in magna erat. Parte enim non exigua
le ambitu prioris urbis abscissa, muro cam discludebat, solo aequa
tis aedibus, et turres erigebat post unam maximam tres minores,
murorumquc inter turres crassitudine illis respondentium duplicia
 SRRU V. 18. 2

, , C 135
D
,
.
5


,
'
,
. ,

, '
, , - . 77
15 , ,
,

, ,
,
2 , " ,

,
,
19. et . . mg. 21. om. .
propugnacula seu pinnas facicbat, ut, si opus foret, ab una in al
teram facile commearcut milites , et si arx forte caperetur, custodes
ab hostibus acque intus, ac foris nihil laederentur. anc igitur ar
em sic institutam ad finem perducere non potuit, sed conveniens
altitudo turribus adhuc deerat. Propter causas igitur a me positas
magna et bellicosa riballorum vis errhoeam incolebat: et tunc
propter infestum imperatoris adventum non pauci in vicis habitan
tes, quod et se invasum iri metuerent, eo confluxerant, custodicba
turque urbs noctu et interdiu vigilanter: et ad hostem propulsandum
sese instruebant. uac cum et imp. exploratissime sciret, non aperte
os aggrediebatur, guod se ad tam multos expgnatine subigendos vi
ribs imparem nosset, sed ad furta se convertebat potius, non parum et
incolis confisus: nempe si se intus esse cognoverint, simul in hostes sur
recturos bellumque secum confecturos. Itaque magnopere studens, ne in
riballos ire nosceretur, ex compacto cum exercitu ad lumen venit.
riremes autem nondum aderant. Cum enim essent ad ostium flu
minis, e mari atque e fluvio in modum aggeris aggesto luto, (ut amat
accidere,) aditus ad transeundum obtineri non poterat: et navarchi
ad naves expediendas nullam machinam inveniebant, tantumque oc
casionem talem rei bene gerendae elabi dolebant. Sciebant quippe,
 2 U

.C. 135 o,
C - - "

, '
"

,

/
.

- . / y " - -

,
- - 1 1 . - /

. 5 - - w. -

,
" . - 2'-

, ,
,


2 " ... .." 1 1. -

,
1 - w 1 " -

,
-' " -

, , " 1. 1. " "

, ,
- - - -

o,
w -- - 7' -

c , ,
1 - C - 1 -

, ,
- - " - - -

V.618

,
.
" " 1 1

, - - .

,
, 2
3. / - "

,
, . 2'

, ,
C 1 3. - r

o ,
nec imperatorem sine ipsis errhoeam invasurum, sed diluculo agni
tum hessalonicam repetere coactum iri. mperator similiter ad
fluvium consistens, nondum adesse triremes dolenter ferebat, cau
samque absentiae ignorabat, et ne coepta in nihilum caderent, si
dies intervenisset , etiam ipse verebatur. " nterea dum classiarii hae
rent, guid agant , desubito exaestuans mare! et aliquamdiu fluctu
ans, naves placido ac leni impetu in flumen promovet, citoque cum
imperatore coniuncti, uam iniquo casu impediti fuissent, commemo
rabant. mperator haec non fortuna, sed divina providentia fieri
existimans, ad negotium transigendum, ut Deo opitulante, confir
mabatur, et quam celeriter licebat, cum gravi levique armatura et
Darbaris errhoeam properabat, relictis ad custodiam triremium uot
sufficere arbitrabatur. untem erzelatus occurrens ad festinandum
acuebat, uod diceret, omnia se confecisse, et scalas faciendas so -
ciis commisisse, Cum ab oppido propius abessent, imperator rursus
erzelatum mittit visum, ecquid scalae sint confectae. Refert ille ,
nullas esse confectas. mperator iterum ancipiti cogitatione turbari.
um qui illi erant proximi aptare in silvis trabes, altitudinem muri
"equantes (una enim in expeditione versabantur errhoeotarum
 SRU V. 18. 23
. C. 135
, D

: o
5 , o .
,
,
, ,
,
,
, .
' , . 773
,
, ,
5
, ,
,
, ,
,
2 , ,

,
, ,
,
primarii, a Crale in exilium acti, magnanimitate et fidentia nihil
reliquis de imperatoris agmine concedentes prompteque ad omnia
praeservientes , et ad patriam occupandam studium suum accommo
lautes,) et quoniam clavi non suppetebant, funibus ex tabernaculo
imperatoris usi, quaternas scalas brevi componere, quas cataphracti
et quidam levis armaturae tollentes, errhoeotis cum erzelato du
cibus, muris applicuerunt, oppidanis ad unum ignorantibus: ipsique
primi, deinde utriusque armaturac milites adscenderunt. mperator
t suos intus esse comperit, divisis copiis, ipse Romanos, equites
peditesque, ducens ad scalas processit, barbaros cum reliquis Roma
nis arcem adoriri iussit, ut pluribus ex partibus invadentes terro
rem indigenis afferrent Qui intus iam crant milites primum qui
dem in quosdam custodes incidentes, eos comprehendebant, mortem
que interminabantur, si vocem ederent. Deinde cum ad portam
psicceianam venissent, alios custodes eosdemque cives offenderunt,
quos ad se iuvandos vectesque diffringendos hortati sunt. Dicturn ac
factum. Illi, portis apertis, imperatorem intromittunt, Qui optima
tum paucos apud portam secum retinens , alios introrsus ire, et cum
riballis hostibus dimicare iussit: ad quos perdendos soli incolae
 24 U

. c. 135
,
, ,
,
-5
,
, , ,
,
,
c , , -
, ,
, ,
( ,
,
,) 15
,
, '
, ,
,
' , 2

D, ,
,
o , ,
sat multi crant. Ut enim intra moenia imperatorem esse cognove
runt, acclamatione fausta eum prodente omnibus, statim in ribal
1os irruentes, facultates illorum diripiebant et forte occurrentes
capiebant. riballi urbem captam animadvertentes, primum ad prae
fectos cum armis undique concurrerunt, ut cos defenderent, si pos
sent: aut, portis apud arcem apertis, aufugerent. arbaris autem extra
arcem laetum vociferantibus, statim salute funditus desperata, ab
equis descendentes cum liberis et uxoribus, ceteris neglectis, in
arcem confugerunt, Cum porro multi essent praefecti militum, (tri
ginta videlicet nobiles, habcntes uxores ac liberos, milites autem
mille quingenti,) uoniam arcis muri et turres mondum extremam
manum acceperaut, praefecti cum coniugibus et filiis in unam tur
rim satis altam se abdiderunt: de militibus alii quidem mox com
prehendebantur, alii in aedibus ab amicis occultabantur. Germani
alteram arcem, guac ad portam regiam erat, soli tuebantur: alia
multitudo operariorum, ut ferebatur, plus decem millia, ex tota
Cralis provincia ad arcis aedificationem collecta, extra muros ma
mens, ubi barbaros sensit, etiam tum trabibus magnis ad muros ap
plicitis (lapidibus reliquacque materiae sursum attrahendae videlicet)
 SRRU V. 18. 25
, . C. 135
' ,
,
, -V. 619
5
,
,
, '
, ,
1o , . 774
' '
, .

,
5 o
, , ,
, ,
.
, ,
2 , ,
, . '
, ,
, ,
, ,
per eas in urbem scandentes servati sunt. Quam ut iam vi ac vir
tute occupatam cognovit imperator, et ipse ad arcem, acclamante ac
leducente populo, profectus, ibi omnia et a plebe et a militibus di
repla invenit: misitque et barbaros urbis ingressu prohibuit, ne
quid ei, nt bello captis solet, noceretur. Deinde riballos, qui se
in turrim condidlerant, exire iussit, data fide publica, nihil mali
perpessuros. ui protinus egressi, omnes cum adorarunt : erant si
quidem amici omnes. t Germani populo, et qui ex triremibus ve
nerant, cataphractis resistebant, uoad imperator accessit: tum enim
confestim arce deserta se dediderunt. tque hi ipsi illi erant, uos
ei primum errhoeam petenti, Crales socios adiumxerat: quibus tunc
imperator magnas de benevolentia gratias egit. n enim, guanavis id
Crales mandasset, hessalonicae in castris ipsum deseruerant, scd
per media multaque discrimina usque errhoeam cupide secuti fue
rant. ua de causa imperator, etsi captivos, benigne et humaniter
eos habuit, et cum equis atque etiam cum armis, donato viatico,
ad Cralem dimisit, Ceteros milites omnes extra triginta praefectos,
contentos indumentis, pedibus abire domum voluit: equi namque
ab exercitu direpti erant: reliquam colluvicm, baiulorum nimirum
 26 U
1 *

. C. 135 , - -

,
- - - - 1 ! -

,

, , , 5 - -

. ,
w ,
.

" " \ w

C , ,
" - - - .

,
,
, -
" " " C y , 4 " - "

, , '
, o.
, '
' . - -

.
, 15

y 1 * 2/ C 2/ -

. ,
D
,

, ,
, ,
y
.
- - r

1, w y "

,
( ,) 2
" y " -

,
"

, , - - 2/

, ,
, o. 7' "

. 775 ". 25
2. .

ac fossorum, longius ab urbe iussu imperatoris abductam, ne a bar

haris spoliarentur, milites dimiserunt. Cum autem et trigiuta illos
nonorifice vellet dimittere, se retincri rogaverunt, ne apud ipsorum
principem per calumniam accusarentur, seseque volentes cum urbe
tradidisse viderentur. Paulo post alii quidem domos suas imperato
ris permissu petiverunt : aliis fuga placuit: nonnulli hessalonicam
ducti, inde fugiebant: nec enim in carceribus concludebantur , sel
in monasteriis sine vinculis custodiebantur. alia apud errhoeam
accidcrunt, feliciore imperatore, quam sperari poterat, et tot hostium
uno die victore ac domino sine sanguine. emo enim vel Romanus
vel riballus occubuit : unus barbarus a Romanis interemptus nar
rabatur. arbari postquam ex urbe capta nihil praedarum acqui
sierunt, ( nec enim eos imperator sinebat ingredi, ) subiectam Crali
regionem ut sibi incursare liceret, oraverunt. Permittente impera
tore, vim maximam pecris, homines paucos abcgerunt, uod illi
opacis ac memorosis locis facile corum manus efugerent.
19 mperator, statu crrhocensium rerum ex sententia formato,
 SRRU V. 19. 27
, , , -. . 135
, -
,
, ,
5 .
, ,
,
,
, ,

, C
,
,

15
, ( ,

, '
o ,) '
2
, ' ,
, D
4. . 8. . 18. .

dessam maiore cum agmine, quam errhoeam venerat, discessit:

rmulti siquidem etiam errhoea se adiunxerant. Verumtamen non
tantam in praesentibus copiis, quantam in civibus dessenis prae
stantioribus urbis capiendae fiduciam reponebat , guos statim ad se
defecturos reliquosque secum tracturos confidebat. Ceterum res longe
secus omninoque adversus opinionem evenit. am et ipsi palam
se inimicos profitebantur, et infirmam plebem codem incitabant, ac
stantes pro muris, in imperatorem conviciis incurrebant, aientes,
valde imperitum esse, quod, cum Crali longe maiore cum exercitu
sedecim annis obsidenti nihilque proficienti se dedere noluerint,
ipse parvo spatio cum tam pauxillo agmine cos domiturum speraret.
mperator urbe se frustrari doluit, et oppugnationi mox desperavit,
non solum quia natura manuque munita esset, (plus quam dimidiata
enim lacu circumdata, hostibus inaccessa est : pars reliqua muris
multo firmissimis et vastis turribus, alicubi etiam praecipitiis et
vallibus imperviis cingitur,) sed quia item non modica riballorum
manus eam praesidii causa insidebat, cui quatuor apud cos illustres
praeerant, guos cives potentiores adiuvabant strenue. ihilo minus
noctem ibi manendum , postridieque discedendum , nec in iis, quae
ffici nequirent, aggrediundis tempus conterendum statuit. In guam
 28 U

. C. 135 ,
, .

,
, . 5
, oo
, ,
, , '
o , ,
, , -
. 776
. ,
,

, 5

,
, , , ,
,
v.6 , , ,
, , - 2

,
, ,
o
, - 25
15. om. . 2. om. .

sententiam et proceres Romani omnes et duces, ab experientia mili

tari urbcm inexpugnabilem indicantes, iverunt. octu porro quidam
de gravi armatura, quac cum triremibus secuta fuerat, accedunt, quid
de oppido cogitct, percunctantur mperator per simulationem vi
cissim quaerit, utrum probent, tentare moenia, an discedere. Illi
ad oppugnationem hortantur et orant, ne propter dessenorum per
fidiam ab urbe armis subigenda desistat, siquidem subigi possit :
suamque et aliorum e triremibus, quibus id persuasuri essent, prom
ptam operam pollicentur. mperator consilium illico arripiens, cos
scalas comparare, duces bene mane militem in armis ad oppugna
tionem habere iubet. Ubi diluxit, copias digerit, et barbaros mu
ris iuxta lacum admovet, unde urbs capi nullo modo poterat, ut,
si ea forte occuparetur, non haberent, ua ingressi aliquos trucida
rent, ipse vero cum robore, cataphractis scilicet ac nobilibus, ad
arcem se applicuit, ubi mnri alidissimi et riballorum desseno
rumque flos: alios duces cum ordinibus suis ad alias mocnium par
tes, ut cuique sors cccidit, adlibuit, coeptaque cum die oppugna
 SRRU V. 19. 29
/ ? y

o , , -. C. 135

,
,
5 ,
,
- C
, ' ,
' , ,
. / -

,
, ,
- - / - w w "

,
o

, w

"

-
,
/
- -

,
5 , '
, ,
,
D
w " w

,
4 cr c Cr

2 ,
, ,
,
" /

' r " \ w w c "

8. . 2 . .

tio est, et certatum sine remissione usque ad meridiem acerrime.

ppidani enim de muris proeliabantur fortiter, et qui foris oppugna
ant, imperterritae virtutis documenta dabant eximia; praecipue
autem qui e triremibus gravis et levis armaturae erant, corporibus
suis minime parcebant. mperator etenim ei, qui primus in muro
vexillum defixisset, praemium virtutis quatuor minas sen libras auri,
ternas secundo , binas tertio praeconis voce promiserat. eridie
multis ex propugnatoribus vulneratis, aliquot etiam interfectis , et
scalas muris affixerunt, languidius iam oppidanis resistentibus, et
portae arcis ignem subiecerunt : ua consumpta, inde, et per scalas
se infuderunt, obtinebaturque urbs, ut dicitur, funditus. mpera
tor ea capta non est passus milites turbatis ordinibus ad praedam dis
currere, praeter eos, qui primi introruperant et quaesticulum sibi
fecerant. x Romanis et imperatoriis multi vulnerati sunt : nemo
tamen occubuit : milites riballi ad unum sine equis ad suos di
missi. uatuor praesidii duces et ex civibus Cralis fautores expulit:
pro arce defendenda ducentos, partim gravis, partim levis armatu
rae, reliquit: urbis pracfectum Georgium Lyzicum, virum bello for
Cantacuzenus . 9
 13 U

. . 135 ,
" 2.

, ,
\ 2" \ y C '

,

, -5

. 777 ,
" - " 3. . - w.

, ,
" " w "

,

-" 2/ -

,
- 2/ - 1 - -

, '
- 15
,
. " .! " "

, ,
- 2/ -

' ,
/ - - "

,
, 2
" - - ,

,
' ,
,
,
1. . 23. .

tissimnm ac prudentem, designavit, atque ita errhoeam repetiit.

Citra artem quoque accesserunt circum dessam et errhoeam
castella et oppidula , nempe haec, Staridola, Petra , Soscus, Deura,
Strobus, otia: et ex oppidulis hessaliae Lycostomium , Castrium.
liquanta requie exercitui concessa, imperator rursus expeditionem
contra Servios suscepit. Urbs haec non parva ad confinia ottiaeae
et hessaliae iacet : cui et reliquae hessaliae realimpus e pro
ceribus Cralis praeerat, ui prudentia, fortitudine, exercitatione
Lellica supra ceteros excellere videbatur, edificata est super mon
tis ardua prominentia, statimque a principio semet ipsa altior, sicut
est, accedenti apparet. In ipso autem iugo montis desinit, triplici
muro distincta et intersepta, ut foris existimes, tria esse oppida,
aliud post aliud. Utrimque vallibus profundis circum datur, Quod
patet ab urbe spatii usque ad planitiem, et ad valles, quae habi
tari potest, aedibus et incolis, non plebeis modo, sed et optimati
us ac militibus domesticis multis atque strenuis plenum est. Ipsa
urbs propter loci positionem sursum succedentes domos habens,
paucas aedes cum multis contignationibus videtur habere. ius
 SRRU V. 19. 13
, , , . c. 35
,
, , , c

5 ,
- V.62
,
,
,
, ,
, , ..
, ,
' ,
, ' D
15 ,
.
,
,
,
2 , , ,
,
.
,
9. om. .
dnae partes inferiores a civibus incoluntur: tertia, quae eadem arx
st, praefecto relinquitur. st autem undequaque accessu oppu
gnatuque difficilis. Illic Prealimpus sedens fossis ac munitionibus
on egebat, cum huic rei natura providisset. t is civibus magno
pere diffidens, eorum liberos, uxores et rem familiarem in secun
lum seu medium septum sevocabat, viros omnes in ultimam scu
infimam urbem expellebat, mandans, uti imperatorem, si invade
ret, a se liberisque suis propulsarent : ipse mediae illi urbi , in
a coniuges cum prolibus erant , praesidium e riballis impone
at, uos supra quingentos habere dicebatur. abitantes autem ex
tra muros neque in urbem ingredi sinebat, neque filios eorum cum
xoribus recipiebat, sed pro aedibus stantes pugnare iubebat, loco
paene inaccesso et adorientibus difficillimo, Sic igitur ille ad obsi
lionem excipiendam se comparabat. Rumor vagabatur , invitum in
rbe retineri, malleque vitandae pugnae ad urbes hessaliae pro
fugere. Contra sui eum ab hac mente deducebant, guodsi ea urbe
potiretur imperator, tota quoque hessalia pro certo potiturum.
uibus obsequens, obsidiohem sustinuit. mperator postquam ca
stra propius urbcm movit, primum quidem milites, paucis sccum
 1 32 U
- " r w.

. C. 135 ,

,
.
. 778 , - 5
" - - .

, " -

, ,
,
,
,
, .
,

, "

,
15
,
-- - . - r

,
-' " 2/

,

. - 2
- 2/

, ,
- "-- .

. 1 " " - - w
, . 112'8
" - - -

,
" " -

, , - 25
remanentibus, praedatum dimisit: praedam opimam Romani barba
rique similiter, et ex ipsis Serviis, et ex circumiacentibus vicis re
ulerunt. ostea vicinius accedentes, oppugnationi se accingebant.
ui de Serviis extra oppidum habitabant, impressionem hostium me
tuentes, et riballis eos intra moenia non admittentibus , et quia
insuper ab imperatore haud erant alieni, omnes consensu in eius
se potestatem tradiderunt, ac milites hospitio receperunt. Qui in
urbe erant, ipsi quoque partibus eiusdem vehementer adhaerebant :
tamen propter uxores ac liberos, ui in medio tenebantur, neces
sario riballis auscultabant. ertio die parati muros, indigenis prae
cipue allicientibus et capi urbem posse affirmantibus, oppugnant.
Scd quia non undecumque licebat invadere, locis ut plurimum du
ris et asperis, ubi maxime dabatur adscensus, florem ipsum sagitta
riorum constituens imperator propngnatores propellere iubet. lii
testudine facta ad muros ruunt, eosque perfodientes penetrant: con
tigitque, intra domum moenibus hacrentem, hominibus vacuam, ve
niri, per guam cum se in urbem immissuri essent, domina domus
casu ingressa oppidumque captum advertens, elato clamore propu
 SRRU 1V. 19. 33
. . C. 35
, C
,

5 , .

, ,

,
,
, ,
, ,
, ' D
, o ' .
15 ,

, , V. 623
' ,
, ,
ao ,

,
' ,
2. . mg. 2 1. . . et .
gnantes convocat. Illi extemplo accurrunt, fodientesque iaculis a
muro depellunt. Cumque in ipso potissimum fervore certainis inn
lber effusius caderet, manus illa a pugna destitit atque in castra
recessit, quando simul adversus imbrem et hostem dimicare non
poterat tuto supra muros stantem, cum ipsi falientibus vestigiis
ties in lutum prolaberentur. mperator quoque primam impeturn
faisse irritum cernens, et armis cogi posse desperans, et propter
imbrem atque hiemem continuare obsidionem non valens, crrhoeam
rediit : uem suburbani Serviorum praecipui omnes practer paucos
cum liberis et uxoribus, de facultatibus suis non plus habentes,
nam asportare secum poterant, secuti sant. eque id faciebant
ob amorem erga imperatorem tantummodo, sed quod etiam a ri
hallis, si eis amplius subessent, defectionis suae praemia parum
ona exspectabant. dhuc agente apud errhoeam imperatore, ex
nobilissimis urbibus, quae antiquitus Romanis parebant iamque diu
"riballis servierant, veniebant qui clam colloquerentur rogarentq,
ad se veniret, eiectis riballis illum susccpturos. ec ex aliis
lumtaxat urbibus, verum etiam ex ipsa Scopia, quae Cralis regia
utatur, uam ichael, ex Palaeologis primus imperator, a Romano
imperio separavit, legati palam urbis nomiue veucrunt, cum ad se
 134 U
w

. c. 135 ,
.779 , ,

,
" -

,
, -5

,
- - C -

,

" - 2. - - -

,
- ' . \ 3.

o
,






Cr r w 1 5
,
w


-"
Cr / w.

. ,
,
, '
,
, oo , o
4. \ " " "

C ,
-' -'

, ,
r - " -

in deditionem accipiendos invitantes. am Crales , ui tune n

aeonas moverat, ut imperatorem adventasse audivit, quamquam ha
cret copias ingentes, non se illi audebat opponere, sed omnia du
cens in minimis conflictum volebat declinare. Unde etiam, cum
Scopiae cives, legatine missa, mperatorem infestis signis ad se ten
aere nuntiassent auxiliumque poposcissent, primum quidem spem
faciebat, si Romani ipsos adorirentur. Ut autem fama de adven
tantibus Romanis barbarisque increbuit terroremque duplicavit,
manifeste opem Scopiensibus negavit hortans, ut semet ipsos pro
viribus defensarent : se in praesentia ad eos venire non posse. Illi
communi consilio magnae dementiae tribuendum statuentes, illis re
sistere, guibuscum eorum princeps cum tanto exercitu bellare non
auderet, ad imperatorem adeunt, urbisque, antequam duriora expe
riantur, deditionem faciunt. ostmodum, sedato timore, in iudicium
a Crale vocati et defectionis accusati, facile crimen refutarunt, ar
hiciscopo eorum cognoscente, qui eos nihil adversus aequitatem
patravisse pronuntiavit, si, Crale nolente succurrere, sed hortante,
ut se ipsos tuerentur, illi prudenter sibi ac salutariter consulentes,
poteutioribus parere constituerint. deo tunc omnes urbes percul
 SRRU V. 20. 135
, , - . C 135
, ,
, '
,
5 ,
,
,
, , D
'
,
,
,
, , ,
.
15
, ,
,
.
,
2 , . 78
,
.
. V. 624
3. . 19. .
sae, ultro, priusquam diriperentur, imperatoris esse cupiebant. ec
rbes solum, sed etiam riballorum potentissimi, gui antea impe
ratori fuissent amici et ei subesse maluissent , tune eliam magis
volebant : sed ob metum secreto cum eo agebant, et ad se illum
allectabant, omnes quantam possent opem eidem allaturi. Vene
runt et duo ex ipsis transfugae, quorum alter illustrissimus e Cra
lis familia , Chlapaenus nomine, manum sub se non contemmendan
Habebat et divitiis pollebat: alter non valde clarus, tamen et ille
rbium praefecturas gesserat exereitusqae ductaverat, olisthlabus
appellatus. tque hi ceterorum dynastarum sententiam decretum
gue afferebant, si Cralem invaderet, armis suppetias laturos. Impe
ratori, pares ad confligendam copias non habenti, visum, non opor
tere fretum defectionibus tantummodo periculum subire, sed in
structurn pro opportunitate in hostem ire. c tune quidcm praefe
tum errhoeae Diplobatatzen protovestiarium, ad rerum difficultates
t conversiones scientem accommodare consilia et ad pugnam in
territum, relinquens, iis autem, qui e hracia accesserant, icepho
rum arentinum praeficiens, hessalonicam regressus est.
2o Paulo post culu equitatu peditatuque et geuero expeditionis
 136 U

. C. 135 ,
, ,

-, - - "... - - >

,
- " , -

, 5
,
,
,
" / - -

, ,
\ . - * - * / "

C , ,
"

,

1 / -

"- " " y -

7.
' .
1

, - 15
- 1. - -

, -


- - - 2'

, - 2
- - - 1 w

D 1. /

, .
C 1 - . - -

,
, . 25

socio Gynaecocastrum abit. Castellum est munitissimum, ab ndro

nico iuniore imperatore ab ipsis fundamentis exaedificatum, unius
pacne diei itinere hessalonica distans. d cum aliis captum a ri
1,allis tenebatur, et ex iis atque e Romauis dedititiis praesidiarios
nabebat. essus praefectus, adventu imperatoris cognito, timens, ne
vi caperetur, per nuntium sponte ad eum se transiturum promisit.
Fidei autem faciendae et quas de collo suspensas gestabat sacras
reliquias adiecit: et tantum non iuravit, castellum sese traditurum.
mperator ptimum fore ratus, nullis dimicationibus ac caedibus
id recipere, essum accersit. Ut in castra venit, sacramento qui
lem confirmat, ad eum se deficere castellumque dedere : precatur
tamen, ne in praesens aut ipse ingrediatur, aut praesidium inducat:
suas enim facultates et maximas et locis disiunctas riballis diri
pientibus amissurum : et Cralem odio incensum, cognatos atque do
mesticos suos funditus perditurum : sed exspectato die uinto de
cimo, doncc proquinquos et opes suas collegerit, sic demum illud
occupct. is imperator, iuramento praesertim accedente, persuasus,
 SRU V. . 137
1. -- -

, .C. 135
- - 4 -

w - . - "

, ,
.
. 2/ C - "

5 , ' 3. "

" ,
- " " -

. 78
2".

,
? cr C /

1 ,
2/ "

, , - y
' ,

' ,
" / w 1 "

. ,
15 " - 5.

, '
-" 2. - - "

,
, ,
-
2o , ,
, ,
- ., "

, ,
/ < 2/ -

, - v. 625
2 . - - " w

, o, ,
25 ,
16. . mg. 23. om. .

hessalonicam repetit. essus iurata exsequens et propinquos ac

ccora resque alias e riballis cogens, hessalonicam non pauca,
suae in imperatorem propensionis pactique servati indicium, mittit.
Crales ut accepit, tantum e Romanis atque barbaris collectum exer
citum e continente reversum, et imperatorem triremibus solis, cum
arbaris peditibus non ita multis hessalonicam profectum , er
rhoeamque et dessam et alia oppidula complura cepisse, sese con
firmans, cum copiis non magnis, imperatoriis tamen longe maiori
us, hessalonicam contendit. t essus quidem cum militibus suis,
actorum et iuramenti oblitus, statim illi se iungit. Crales hessa
1onicae appropinquans, legationem ad imperatorem mittit, eique in
gratum animum exprobrat, quod acceptorum beneficiorum immemor,
tempore adiuvante, urbes suas oppugnarit, eiectisque praesidiis occu
parit, et facultatibus non modicis spoliarit, secus quam debuerit. De
uisse autem recordantem sua merita sacrosanctam servare amicitiam.
t quia contra fas egerit, se illum reprehendere putareque reprehensum
iri ab omnibus, Verum uia praeterita corrigi mequeant, velle se, si
 138 U

. C. 135 ,
, ,
, ,
> 2 -' 4 "

, ,
' - 1 " "

, -5
C .
-

.
, ,,,''
, ,, , ,
- 4 - " -

, .
" 3 . " 2/ - c w w -

,
C w - C / - .

, ,
( ' ,) ' ,
7' - / -

' , ' 15
, ' , '
,2
1 2

" " 2, . "

.
,
2

, ,

- 3 2 4 " " 2 2.

, ,

idem Ipsi placeat, cum eo congredi, disceptatisque controversiis pacisci

et bello valere iusso, foedus pacis renovare. " aec in legatione Cra
1es, quae imperatori gratissima accidere: amborum vo
luntate dies , quo convenirent ac dissidium icto foedere compone
rent. Iamque dies praefinitus ad colloquium aderat, cum ambo im
peratores et comites armati exeunt. Crales similiter cum stipato
ribus suis armatus ad urbem hessalonicam et imperatores accedit.
Ubi inter se consalutarunt, Crales prior fari incipit: ,,Iniquus es in
me , imperator, cum bellum mihi facis. go vero sic arbitrabar,
rem esse nullam, guae alienum et ingratum te reddere posset. Scis
enim, ut nemo melius, quomodo hostiliter ab homophylis oppugna
tus et Romanorum finibus exactus, (iniuste uidem, uis negat? sed
tamen exactus,) ad nos confugeris, ui neque beneficium aliquod
tibi debebamus, nec tua iniuria dolebamus. Sed si vera dicenda
sunt, discordias in loco beatitudinis numerabamus , cum inde res
nostrae bene haberent. t ego, uamquam hostes tui crebro lega
tiones mitterent, pecuniam et urbem non unam offerrent, imperii
ue Romani partem non minimam parvipenderent , si me amicrm
alque socium nanciscerentur, et unam solam pro his omnibus gra
 SRU V. 20. 139
, . c. 135
,
, - 3.
, ( ' , o ,)
\ " . w

5 , - .782
z

,
4 , 1 . c >

, , ,
. ', , " " 2/

, ,
,
cr 7 " - ? " w c w

, ,
.
- - 4 1

1 2/ 4 ' y

, ,
15 , , ,
- - \

,
- / "

, .
, ,
2 , ,
, , ,
,
4. V. 7. .
tiam petcrent, ut te vinctum illis traderem, aut ipse constrictum
1enercm , nihilo minus immani pecuniae et tot oppidis tamque am
plae et cultae regioni necessitudinem tuam anteposui : nec tantum,
quod facillime poteram, hostibus non prodidi, (haud enim tibi me
moria excidit ille status tuus,) sed etiam, quod in me fuit, bis ter
que auxilia mea tibi adiunxi. Quorum omnium existimabam te per
ctuo memorem, nunquam eo progressurum, ut, quamvis potens, ur
meas afiligeres. u autem, guod apparet, eorum omnium po
sita memoria, nunc barbaros in me, ut in hostem iniuriosissimum,
ducis. t urbium quidem alias armis cepisti, alias dolo et insidiis,
aliquantas etiam metu subegisti. ilitum vero praesidiariorum, qui
in quaque reperti sunt, atque nobilium multorum , partim pugna
occidisti , partim in servitutem redegisti, et libertatem eis corpo
rum, uando tibi libuit, praebuisti, non magis manumissione eos
exhilarans, quam, dum servos faceres, contristaveras : uod non ita
ipsis iucunda esset post servitutem libertas, quam tristis fuerat li
bertati imposita servitus. Pecuniam quoque infinitam et pecora
innumerabilia abstulisti. uae omnia me excruciant, faciuntque, at
vehementer ingratum te et iniquum iudicem. Verum enim vero, ta
uetsi abs te laesus totics, non hostis tibi, sed amicus ct socius esse
 14 U

. C. 135 , ,

"
, ' ,
- .

C .
7- - > - " ,

2"
,
. - - - -

, ,
V. 626
."
, ,
,
,, oo
,
D ,
, '
, '
, ,
,
,
, '
,
, .
,
volo, perinde ut antehac, et hortor, ut, abiectis istis cogitation
us humilibus, priorem amicitiam et focdus mecum renoves, et uter
ue quae habet retineat. Quodsi aegre tibi est, me uoque por
tionem aliquam de Romano imperio ablatan possidere : at illud co
gites velim, te multo ampliorem habere, detractam ex ca, quae al
terius erat propria: uibus utrumque contentum esse et, facto foe
dere, pacem agitare par est, Sin ista conditio te non delectat, vide,
ne, praeterquam quod nihil proficis, etiam inexplebilis avaritiae et
ingrati animi erga amicos ac bene meritos crimen incurras." aec
Crales ad imperatorem, multis praesentibus. Imperator aliquamdiu
silens , in haec verba responsum reddidit . ,,ihil aeque hominum
vitae iam inde ab initio obesse opinor, neque aliud magna dissidia
et bella gravia peperisse , uam quod unusquisque sibi et aliis
naud iustus est arbiter, sed sibi quidem vel turpissima frequenter
ignoscit , ab aliis autem etiam pro minutissimis delictis poenas po
scit acerbissimas. tque hoc est, guod vitam humanam tantopere
perturbavit atque permiscuit, nec urbibus tantum ac domibus ingen
tia incommoda intulit, sed et tota imperia pessumdedit, cum aut qui
dam insaturabili cupiditate bello per nefas illato alios evertunt, aut al
aliis, uibus iniqui fuerant, iuste ac honeste se ulcisccntibus evertun
tur : quod et tibi modo contigisse arbitror. Si enim aequum et bonum
 SRRU V. 20. 14
-

' , . C. 135
, . 783
.

2)
,
'
'
,

2. / w . /

"
y -

5, ,
" w -' C " - y 4

,
- / -

,
" 2/

,
2/ -' - -

'
1 ,
, ,
/ 2 . " 2/ \ " >

o, '
.
,
15 . ,
1 w 2.

,
o, '
- w / " 9 c > / y

, ' ' 2'

, ' , '
2 ,

, , C
,
23. om. .
te in nostra amborum causa iudicem praestitisses, non tu contra
foedus et iuramenta tot oppidis Romanorum incubans, nihil te no
vum admittere censuisses : nec me, gui ex multis pauca recepi , nt
improbum ingratumque, et quod his mirabilius est, avarum accu
savisses. e igitur a civibus meis bello petitum et Romano solo
pulsum, cum necessariis et amicis et pecunia multa ad te venisse ,
te neque amore pecuniae, quam ego et hostes tam grandem offere
bamus, neque urbibus et regione, guibus tibi cedebatur, ut mihi
malefaceres , te, inquam, nullo horum victum esse, sed omnibus
amicitiam meam praetulisse, nec ipse megaverim : essem enim in te
et alios, ui tam egregiis exemplis ad virtutem incitari poterant,
iniustissimus. am quod nullum , ut aiebas, beneficium mihi de
hens, in mea me calamitate excepisti, neque tuopte ingenio ad
commoda tua ex me comparanda impulsus es, neque ab alio in
luctus, aut coactus iniuste, aut indigne in me consuluisti: sed omni
us illis, uae ad principatum amplificandum pertinere videban
tur, honestatem atque iustitiam anteposuisti, haec te non modo
excelso animo et ardore quodam immortalis gloriae praeditum , sed
t bonum virum, intelligentia praestantem, testantur, et ob hacc
omnia ego tibi multas gratias iure debere confiteor: non solum quod
 142 U

.C. 135
,

, '
1 1 / w "

. ' ,
, 5
,

, ' o ,
D , ,
, -
- r

.
-

/ -' 2 > .

, , ' - 15
- -

V.627 , ,
4 4 -

. " r w c 2/ \ 2. W. 4 "

. 784 , ,
2
? 2."

, ,
,
3. " -

, ,
8. om, . 14. om. .
nihil nocueris, cum id facillime posses, sed etiam uod maiori me
honore, quam amicum , cumulaveris. Ferme enim, guamdiu tecum
vixi, tuo principatu mihi cessisti, non ipse dumtaxat priores mihi
deferens, sed et subiectos tuos omnes, tamquam si eorum rex es
sem, mihi obtemperare omnique veneratione et honore me prose
qui praecipiens. uorum gratia ampliores tibi, quam pro salute et
incolumitate mea abs te conservata, gratias ago. um siquidem abs
te servatus, omnino tandem aliquando hac luce defungar: honor au
tem , quo me cohonestasti, etiam post fata manens, per ora poste
rorum volitabit eque vero te tantum his de causis, sed et con
iugem tuam iure laudibus celebrarim, guae tuorum erga me bene
ficiorum causa praecipua fuit. Ipsa enim consilium dedit, ipsa tibi
aliisque proceribus persuasit, ne quid sordidius committeretis, neve
praemium aliquod exspectantes, sed gratis prorsus, et laudi vobis stu
aium in me vestrum ducentes , benefici essetis , hoc unum in lucris
maximis deputantes, iusta et honesta consectari. Principes porro tui
omnes et milites, non tantum guia tu ita velles itaque mandares,
sed sponte et voluntate libera humanitatem candoremue eximium
adversus me declararunt, ro uibus et ipse gratias debeo, et qno
rum aures vel sero ea narratio tetigerit, illos praedicabunt. uid
 SRRU V. 0. 143
, - , C, 135
,
,
, ,
5 ,
-

,

1 ,
. '
,
,

15 , '
, '

, , C
, ,
2
",
, , '

1o. .
est igitur, quod dicis, me tot meritorum immemorem sine alla
causa voluisse bello te lacessere, tam male respondentem tuis be
efactis? tqui longe foret absurdissimum, lingua guidem sic pro
1ixe gratias agere bene merentibus, nec tacita velle habere merita ,
re autem ingratum esse , viderique sibi maxime contrarium : quem
neque in illos, qui me vehementer offenderant et in miserias prae
cipitaverant, unquam tali animo fuisse constat: sed et dissidii hu
ius et armorum istorum causas ab initio usque nunc ipsi praebui
stis, id quod rebus demonstrare contendam, Ut enim mihi apud
vos diversanti super societate visum est foedus sancire, et sic invi
em commodare conari, tu mercedem societatis multa oppida et re
gionem Romani principatus propriam postulabas. go vero nec ab
iectissimum uidem castellum tibi spondebam : volebamque auxi
ium esse gratuitum. n enim vobis dumtaxat indignum, illibe
rale et pudendum esse summopere, non gloriae et amicitiae gra
tia, sed mercede servire, verum etiam mihi tam impossibile factu
esse, ut nihil magis, propter meam et eorum, gui me sequerentur,
salutem Romanos prodere, uamvis illi in me arma improbe movis
sent : uandoquidem non illos servitute mactare, sed ab eorum
ervicibus hostile servitulis iugum deiicere, iam inde a principio
 144 U

. C. 135 , , ,
o, ,
' ,
, '
D , 5




,
,
,
,

. 785 , , - 5
,
, ,
, '

, 2
,
, ,

3. .
ervis omnibus contendo : statimque meam sententiam aperui , ut,
si videretur, amicitiae tantum et honoris amplissimi, causa open
4erres : sin minus, me tamen nihil ab ingenuitate abhorrens com
rmissurum, neque ciyes meos Romanos proditurum, sed cum liberis
et propinquitate coniunctis moriturum potius, quam ob praesenen
tiitatem' aeterna dedecoris monumenta ad posteros Romanos reli
cturum. Quae tu quoque cum coniuge proceribusque consultando
iusta et utrique nostrum laudem non minimam conciliatura indi
cabas: foedusque percussimus et sacramenta concepimus, ut amici
tiam et societatem in omni vita coleremus , alterque alterum , ut
maxime posset, in tempore adiuvaret. ppida vero et regionem
Romanam , guantam ndronico imperatore adhuc superstite tu ipse,
aut maiores tui prioribus imperatoribus abstulissent, tantam secure
eneres, nee properea ego, arma sumerem , uamvis ea ossem tibi
eripere. Relictas usque ad id tempus urbes ullo modo, neque
aro, aut machina alla auferre nitorere : sed mihi ad recuperatio
em Romani principatus pro facultate contra adversarios meos di
micans navares operam. captas uidem aut deditas me prae
sente ego haberem sine controversia : Sin contingeret absente,
aut ipsum te, aut dynastarum tuorum uempiam urbem aliquam
 SRRU V. 20. 145
, , , .C. 135
, ,
, V.628

5 ,
,

, , '

,
, ,

,
, , '
15
,
,
,
,
, ,
, D

, ,
,
13. . mg. pro .
Romanorum aut proditione, aut obsidione, aut corruptis largitione
oivibus, aut alia quadam ratine occupare, mihi restitueretur, nul
lusque obtentus ad ullum auferendi modum sufficeret. tque istuc
prbare evidenter licet ex iuramentis in tabulas relatis, quibus tune
focdus inter nos ictum sanxisti, praesentibus archiepiscopo tuo et
iis , qui nunc coram adsunt, principibus tuis. Consideremus itaque,
uter iuramenta ista servarit, egone, uem tu tantae improbitatis
ct tam ingratae voluntatis atque sceleris in amicos et insatiabilis
cuiusdam cupiditatis accusas, an tu, qui scilicet alienum nihil con
cupiscis, sed amicitiam constanter colis, et uasi uoddam vitae
institutum tenes, ut non facile cum tempore commuteris, neque se
mel decreta per levitatem retractes. quidem mihi vider nullum
religionis, constantiae, aequitatis munus erga amicos praetermisisse ,
n eque avaritiae meae, periurii et infidelitatis in eosdem ullum ar
gumentum exstat. Cum enim Berrhoeae versarer, urbesque finitimae
acdam ad me desciscerent, ego quidem , ut res ferebat, augere
imperium conabar , et collectis quantas poteram copiis, habcns et
Germanos abs te mihi missos, hessalonicam amicorum accersitu
veui. u mox, nulla causa, nulla occasione a me pracbita, mihi in
Cuncuzenus ,
 46 U

. c. 135 '
, , '
.
,
, -5
, '
, '
. 786 ,
,
, -
, '
, , , ' ,
,
' , ,
, 15


' ,
,
, 2
, ,
,
.
6. . . .
sidiatus, hessalonicensibus, ut in me irent, auctor fuisti, Germa
nosgue tuos ex ipsa propemodum acic revocasti. uae profecto im
portunissimi hostis esse, si tu non dicas, at dicent guotquot hic
adstant. e autem inde revertentem manum ad xium flumen
transitu me prohibituram misisti, et tantum non tua ipse manu
hostibus me tradidisti. o enim necessitatis adegisti, ut, nisi Deus
lesuper manum suam ad flumen traiiciendum extendisset, a circum
fusis simul Romanis atque barbaris nulla cum nostra gloria delendi
fuerimus : tam praeclare tu iusiurandum, idque in litteras nuper re
latum, praestitisti. ec clandestinis insidiis contentus, etiam po
oauchi, hominis ventosi, figmentis credens , et pecunia ab illo, ut
aiebant, accepta, hostem me palam declarasti, uem in iureiurando
socium semper atque amicum habiturum te scribis. aec ui faciat,
mec tu eum, opinor, iuratis stare affirmaveris. Insuper litteras mit
tebas, quibus pacem et amicitiam aperte renuntiabas , et bellum
non ante, pro more, indictum denuntiabas: quas et in hunc usque
diem a me servatas videre licet. x illo me et manifestis armis ,
et occultis insidiis petere non cessasti. am et Didymotichum cum
murio reversum, postquam ille in siam renavigavit, ut pocaucho
promissa faceres, robur exercitus in me duxisti, et usque ygdo
 SRRU V. 0. 147
"

, , -.C. 135
w. - -- " CV /

, ' ,
w W. w "

,
\ - \ w

,
5 ' C
, " 2/

, ,
, .
c ' w / "

w,
,
- y - /

,
" - .

,
, ' -V.629
. " 2, " . - "

, ,
,
" C " "

15 ,
- 2/ .

,
7- . "

, ' D
, ,
,
2 '
-" " r -

, .
" '
, '
"

- w ' w /

,
3. .
iam palam hostis meus tetendisti. Persis autem peditibus occur
rentibus, quorum naves Latinae triremes incenderant, et egregie
attrito ab eis exercitu, uem contra ipsos mittebas, ipse quoque
improvisa re perculsus, in tuam provinciam rediisti : et anuelem
despotam, filium meum, uem ego errhoeae oppidulorumque alio
rum praefectum reliqueram, palam obsedisti: neo cives pecunia de
pravare omisisti, donec illis exosum in hessaliam expulisti. u
vero urbem occupabas, et Pheras similiter longo tempore obsidens,
cum te orarem iuramentique commonefacerem, quandoquidem ci
ili bello distentus, ad urbes illas accedere non poteram, auris dis
cerpenda mea verba tradebas, et egestate illos obsessioneque assi
dua premens, postremo etiam ibi. civibus primariis pecunia trans
orsiin actis, urbem ad te allexisti: et postmodum magno equitum
peditumque numero hessaliam et carnaniam, Romanorum provin
oias, invasisti, ac memorabilem illam calamitatem invexisti, ut car
anes ob intolerandam famem ad maritimas oras sponte profecti,
1,arbaris plagiariis lucrum se gratuitum prostituerent, obsecrantes in
alias terras transferri, ibique servire tota vita potius, quam prae
senti inedia contabescere, ostea ngelo, consobrino meo, demortuo,
quem ego praetorem eo miseram, u provincias tibi Viudicasti et
 148 U

.C. 135 ,
" ,
.
, ;
. 787 ' , 5
,
,
, ,
,



, , '
,
- 15
,
, '

, ,
, , 2
, o ,
.
1, .
praeterea urbes acedoniae non paucas, guae, uando vicissim ia
rabamus, sub imperio Romano censebantur. igitur haec
amantis et iuramenti sanctitatem custodientis habendique inex
plebilem aviditatem et rapinas odientis sunt , an plane secus 2
guibus vitiis nos procul absumus. Quinimo cum murius hic ad
me iuvandum cum quatuor et viginti barbarorum millibus adesset,
qui universum principatum tuum concutere ac destrucre poterant,
cavi diligentissime, me quid damni provincia tua pateretur, uam
quam belli honestam occasionem haberem priores insidias, quod
ue opere ipso apertum te hostem profitebare et hisce litteris, quas
ad me misisti, pacem et iuramentum rescindebas : et id a me bar
Dari etiam atque etiam flagitarent, amen absurdum nimis et per
sonae meae indecorum duxi , propter minutum abiectumque ani
mum tuun et in rebus honestis inconstantiam ingratum erga ami
os atque infidelem videri , si ui tanta in me prior bona contu
isset, ei nihil rependerem, sed propter culpas quasdam tolerabiles
in omni vita mea reliqua hostis loco eum ducerem. ost id tempus
cum saepius ulcisci me possem, nolui, verum missis oratoribus,
etiam ante captum Byzantium , ut tandem amici officium sequerere,
nove iuramenta violares, rogavi. t tu quid ius fasque postularent,
 SRRU V. 20. 149
, -.C. 35
- . , ,
, ' ,
.
5 ,
, '
, '
,
,
1 , ,
, , - D
,
, ,
, ,
15 , ,
, , '
,
, o
, '
2 , , - V. 63
, '
, , . 788
*y

on curabas : sermonibusque fallacibus et curiosis circumscribere

me attentabas. go, tametsi id nossem planissime, non statim in
te arma movi, sed enitebar semper , me timiditate quadam ad bellum
tibi inferendum prosiluisse existimarer. Cum cernerem autem, in
eassum me laborare, cunctationemque meam non magnitudinem ani
mi et aequitatem , sed morum civilium neglectum ac propemo
dum proditionem esse, ne sic uidem in provinciam tuam irrui,
sed ademptas urbes nitor recipere, guarum causa tu me avaritiac
iniquitatisque insimulas : tale quiddam faciens, quale est in prover
Dio : ,Fures insuper accusant :" et cupiditatem quasi merito mihi
obiectas , uod, cum ipse amplissimam Romani imperii partem obti
neam, tibi minorem invideam. tqui , bone vir, hoc iustum et
lecorum esse, difficulter probaveris. n enim sane oesorum aut
aeonum aliorumve regnum , quod neutrius erat, divisimus, sed
oum tu de Romano imperio, cuius penes me ius et auctoritas est ,
on exiguam portionem detraxeris, adhuc . de reliqua tibi gratias
agi postulas. e vero etiam ante hunc habitum , quem, gesto, Ro
manis imperasse, docere nihil attinet, uando id omnibus notissi
mum est. t enim etsi antea in tenebris vivens, repente imperator
rodiissem , tamen sic me in antecedentium imperatorum principa
 5 U

. C 135 , ,
, ,
,
,
, , 5
, .
,
, '
,
, '

,
, ' ,
,
'
- 15
, , '
,
o. ,
" / 2' - -

, ,
"

C , , 2
> - -

, -
\

,
2' " " " " "' "

, , ,
4. .
tum, quemadmodum in hereditatem uamdam paternam, successisse
arbitrarer, totisque viribus debere et verissime posse non solum
de iis, quac tu avellisti, sed de minoribus uoque et parvi mo
menti cum quovis contendere, illumque, ni iustitiae munus praestare
velit, bello aggredi. on solum auteun hoc firmamento causa mca
nititur, sed iuramento insuper, uo te mihi, et quidem nondum
totius Romanorum imperii compoti, obstrinxisti. arum enim con
sentancum esset, tum neque circumstantes me undique casus, ne
ue Romanorum tantum in me odium, neque quod opem tnam im
plorabam , uo aliorum dominus evaderem , neque aliud uippiam
eorum, uac tune adversa nobis videbantur , mihi persuasisse, ut
rbibus Romanis tibi cederem, sed mori praeoptasse, quam indi
gnum admittere, et te potius permovisse, ut Romanorum
itates mihi deberi decerneres : nunc quando totum in mann ha
Deo imperium, et ea sum potentia, ut' ablata recuperare queam ,
aut ita summisso ac servili esse animo, ut urbes tibi volens relin
quam , aut putare, te istuc postulantem rationi convenienter loqni.
c igitur nec iniurium , nee periurum ve! ante fuisse, vel modo
sse, ex dictis patero omnibus opinor, Quare si vel, nunc servire
iustitiae et acquitati est animus et carnanian: , hessaliam at
 SRRU V. 21. 15
, . c. 35
, ,
,
,
5 . '
, '
, D
,
, ,
,
,
,
,
, ,
15 o
.''
. ' . 789
,
, ( - V. 63,
2 ,)
,
' , -
,
,
. om. . 2o. n. .
que urbes, quas habes in acedonia, restituere, praeteritas iniurias
haud in magno ponam discrimine: quando eas amore et honore
mihi temporibus meis exhibito compensas, instauratoque foedere et
sacramento, de integro ut amicum et socium te amplectar, rur
sumque studio atque observantia tua dignum me ab initio osten
dam. Sin autem ius fasque contemnis, et iniuriam inferre ac
peierare imbibisti, ego de Romano imperio nihil dimittam : cum
vero iurisiurandi pracsidem, et homines, qai tune aderant, cum
iuraretur, et nunc adsunt, dum ad aequitatem provoco et bello
supersedere cupio , Deum, inquam , hominesque testor , nisi ius
meum consequar, me armis et quac habeo conservare, et quae
ablata sunt recipere conaturum. Quodsi inde evenerint, quae tu mi
nime velles, ne mihi, sed tibi irascare, qui iuratis manere nolneris."
21: aec imperatoris ad Cralis criminationem responsio fuit: cui
eum ille opponere nihil posset, (quippe quem iniuriarum atque
perfidiae conscientia stimularet,) paulum conticuit. Deinde impera
torem rogavit, nti secedentes do controversia sua sine arbitris col
loguerentur. uuuit, seccdunt. Ibi tum Crales confiteri, se fidelu
 52 CU

. C 135 , , '
,
, ,
, ,
, . 5
,
,
c , ,
,
, -
, ,
,
, ,
, , ,
, o , 5
, '

, , '
D .
, o , - 2

,
,
parum sanctam habuisse, contraque focdus Romanorum oppida oc
cupasse : nec tamen ad reddendum propendere, sed orare, collata
in se beneficia apud animum recoleret, et hanc sibi gratiam persol
veret, ut, ambobus retinentibus uod haberent, ita demum focdus
ferircut. Cum nihil vel minimum concederetur, re imperfecta,
Crales in castra , imperator in urbem rediit. ostridie denuo, ut
inter se polliciti crant, conveniunt, eademque iterantur, et neque
imperator de repetitione urbium occupatarum uidquam remittere,
neque Crales eas reddere, quanquan diceret, tantum se timorem
imperatoris concepisse, ut etiam si per somnium eum videret , sta
tim expergisceretur, et, si de bello cum eo gercndo cogitaret, an
tequam somno consopiretur, prae metu anxio noctem insomnia tra
ducere eque vero morbum celabat suum: quin palam apud Ro
manos et riballos narrabat, se in omni ante acta vita nullum per
inde mortalem, ut Cantacuzenum, timuisse horruisseque. t in
illa congressione quaerente imperatore, quid ita tandem declecus tan
tum conscivisset, dum in senatum Venetorum se allegisset, ui ma
ius et illustrius , uam ipsi, imperium haberet, respondit, eius
metu adactum id fecisse: et adiccit, nihil mirum, uod se huc de
misisset: mirum magis, non vilius alque despectius aliquid ausum,
 SRU V, 21. 53
, , , . C. 135
, ,

, ,
5 , '

, .79

,
oo ,
,
,
, ,
,
15 ,
, , " ,,
, -
, ' , ,
,
2 ,
,

,
, , ,
25 ,
t enim cum tali timore laboraret, nec eum propalam confiteri ern
Desceret, nihilo minus urbes reddere detrectabat, rogabatque, uti
tantum foedus iceret, contentus errhoea duntaxat et dessa ca
stellisue et oppidulis aliis, quae ad eum defecissent. t iuratus
affirmabat, non se urbes cupidinis potius, uam pudoris ergo, af
fectare: quem pudorem non apud domesticos modo, sed alios quo
ue ubicunque dynastas sibi incutiat, si metu imperatoris adeo per
culsus deiectusque videatur, ut tot oppida sine pugna descrat,
quae post tantam impensam tamdiu possederit, quorumque causa
cum exercitu tot labores et discrimina pertulerit. bstinationem
viri cernens imperator, ,,ei uidem candoris erga te," inquit, ,,et
uod nullum unquam amici officium a me desiderari passus sin,
cum practeritum, tum maxime praesens tempus idoneo possunt esse
testimonio, Quia nihil tibi facere allabescit, quod instum hone
stumque sit, venire me ad arma oportebit, feras imitantem, uae
venatorum iaculis appetitae et per silvas agitatae, primum quidem
fugiunt et certamen cum hominibus quantum valent devitant , ad
ccessitatem autem redactae , periculoque iam proximae, se cou
 54 CU

.C. 135 , ,
c ,
,
V.63 , , ,
, , -5
, ' ,
,
,
,
,
, ,
,

, , ,
- 15
.
,
."
,
, , , 2

, , ,
.79 , '
17. .
vertunt, et dum vitam suam vehementissime defendunt, ipsi vitae
nullo modo parcunt. dem sane ego nunc faciam. ihil enim mi
nus cupiebam, quam bello te persequi, sed, ut acquum erat, ami
cum et socium habere, tuisque meritis ultro mihi praestitis, quan
tas maximas possem, gratias referre. uoniam tamen nihil rectum
ac probum agere, neque ab urbibus, quas contra fas occupatas reti
nes, discedere decrevisti, opus est et me aggredi, guae ex Romano
rum re publica fore sentio, et excutere iugum, guod corum cervici
bs riballi per nefas iniunxerunt. Verum nunc uidem, cum in
super conscriptae copiae nondum adsint, yzantium revertar, in
structusque hibernis mensibus, primo vere cum quam ingenti po
tero exercitu , magnoque apparatu in vos movebo, ea mente, ut aut
proeliando occumbam , aut praeter libertatem mea opera Romanis
restitutam teque populumque tuum caedibus ac servituti subiiciam.
t cum tu quoque scias , me vera loqui, ad resistendum et decer
tandum de summa rerum te compara." Crales, auditis tam graviter
ac serio de bello dictis, cum voluntatem imperatoris immutabilem
ideret, admodum extimescens , precabatur, ne sic iratus ad arma
ferveret: quin potius viam aliquam in his malis inveniret, ua et
hello supersedcretur, et ipse pro laboribus atque periculis, quae
 SRRU V. 21, 155
-

, - . c. 135
,
- \ - -

, , o
. , o
5 ,
" w w " > w cr

,
,
, 2/

,
- w c /

, ,
7. " -

,
" '
, ,
" 3/ w 4 / W 5,

, , ,
y " w . w CV -

, , , 2
" 2:,'
"
. .

5 , ,
.
' ,
- "

,
/ / "

, ,
2 , o ,
" " 2 "w " ? - -

, o
, ,
o, ,
,
4. . 2.1. ante om. .
urbibus acquirendis tolerasset, non omnino nihil reciperet: remque
totam eius arbitrio permittebat, aequi bonique se facturum promit
tens, quidquid ipse utrisque melius commodiusque futurum indi
oasset. mperator, intelligens et omnia citra molestiam laboremque
haberi non posse, et pancis quibusdam privatum paci repugnare ac
de summa iacere aleam velle dementis esse, cum futura incertissima
sint, et anceps ac dubia fortuna belli: ad hacc barbaros se in
troducturum cogitans , ui et Romanis, quorum videntur socii, plu
rimum noceant, et riballorum futuram cladem, caedes, servitutes ,
(de quibus, uanquam hostibus, nihilominus ut Dei cultor crat sol
1icitus,) Cralem compellans ait, veritatem et iustitiam et quod
uilibet bonus aestimator calculo suo approbarit, nihil esse aliud,
quam Romanis urbibus iuramento comprehensis se abdicare. Ce
terum uia ipsum tantopere urbibus inescatum videat et arbitran
tem, vitae partem non modicam cum illis amissurum, iniuriam qui
lem Romanis se irrogaturum, verumtamen iudicio suo urbes parti
turum et cessurum , quot sibi placuerit, si illi ctiam videatur , et
suac stet sententiac , pacem super his et focdus faciendum. Si re
cuset , 1ccrc illi, se omnes habentem de intcgro armis lacesscre :
 156 U

. c. 135 ,
- . -

,
,
- - 2/

, o ,
, 5

,
2. ", -

D ,
, .
,
, ,
, , ,
' ,
,
.
. - '. ,
V.
": ,
" w " - ".

,
-- - - " -
, ,
,
, ,
- r " ". " 4.

,
4. . mg. 6. . . 2. om. .
et mox carnaniam , hessaliam , Servia, et intra has ad mare si
tas, et errhoeam cum dessa, Gynaecocastrum et ygdonian curn
instauratis oppidis, et circum Strymonem vicos usque ad terminos
herarum, et antessani montes appellatos Romanis attribuit; ichna,
heras , elenicum , Strombitzam, Castoriam aliosque vicos et op
pidula acedonica, uae extra dictos montes crant, Cralem reting
voluit, et super his foedus societatemque inire, et abstinere da
mnis mutuis. Sic imperator urbes distribuit : uae distributio etian
Crali placuit : et ita inter illos convenit: paxue confecta riballis
iuxta ac Romanis gaudio fuit. tque eodem in loco Cralem cius
que comitatum imperator ad epulas magnificas invitavit, iuniore im
peratore praesente et cum socero pariter ex ea munificentia gloriam
aucupante.
22. Secundum prandium pacti sunt, ut postridie imperator Romanos
p-incipes viros quinque deligcret, qui suo nomine urbes accipercnt,
Crales de suis totidem destinarct, qui illas pro eo traderent: fini
tisque conventis et salute dicta, hic ad castra, ille in urbcm se
retulit. Iam nox erat, cum quidam ex comitibus imperatorun clau
ad Cralem adeunt hortanturque, urbes ne tradat, sed bellum ad
 SRU V. . 157

, , C, 135
,
w / \

,
, - C
1 7 .

5 ,
- . " -

' , . y - 2/

. ,
,
r /
3. C " w

' ,
,
o
, ,
, , / w

' o -
' - "

15 , ,
, o,
.
- ". / C 2 , -

.
/ 2/

1 ' 4. " w 2/ w C ' - .

2
( , , )
" - /

, . -

,
,
25 . -. 793
versus Cantacuzenum malit, gui, cum in praesentia exercitu inferior
sit, parum aut nihil obesse possit, Si Byzantium redeat, ut illic
se comparet, Palaeologum imperatorem permoturos, ut cum eo ui
us videbitur ptatissimis conditionibus paciscatur, coniunctimque
hellum contra illum suscipiat. Sibi enim intolerabile videri, impe
are eum, qui heredem imperii legitimum hereditate sua deiecerit.
Crales statim laetitia ebrius, multas suasoribus gratias agit, seque
imperatori Palaeologo contra socerum prompte affuturum, et omnem
ei benevolentiam studiumque spondet. ostquam luxit, pacem
erta lege constitutam renuntiavit. Sed si velit urbes nuper occu
patas solas habere, imo vero, si etiam de iis adhuc uasdam red
dat, sic persuasurum sibi, ut bello abstineat: si nolit, paratus ad
exeat , se totis viribus contra pugnaturum. mperator Cra
is verba parvi ducere: norat enim, sc illum cogere in gyrum posse.
Vehementer autem Romanis insidiatoribus succensebat: non enim
ignorabat, unde haec eius mutatio: et rerum emendationem despe
rabat , ratus , bellorum rursus civilium magnarumque seditionum
hacc esse praeludia. amen, quamvis sic affectus, postridie se ad
 158 U

. C, 135 ,
. o, ,
/ 1 - " -

, ,

"- - ' -

. 5

-
,
,


y
, ,
- 1 , 4 - / - "

V. 634
-
' , '
-' / -

. , '
/ - -- . w.

,
- / \

, ,
- ", - / -

"
" - , 2
, ' " " cr 4 c

, ' .
- - -

-

,
- - C. " 1

, , 15
**. w r w

- -

, , . - .

1

- / " 1.

, ' 2 \

. ,
- - " 2'

, , / -

, , '
- / " 2' -

,
8. . 18. . mg.
dimicationem exiturum denuntiavit. Crales contra se parare et
suos confirmare : Cantacuzenum non esse timendum, uamdiu a suis
oppugnetur, sed constanter sperandum , victoriam, uasque Roma
is ademerint urbes , retenturos. Similem enim esse homini aquis
submerso, qucm sui adstantes, si quando emerserit, iterum sub
aqua deprimunt, et neque sibi, neque ipsis commodare sinunt.
Sin domesticis discordiis ac dissidiis aliquando expeditus fuerit,
tum iam omnibus illi cedendum libenter, ambiendamque studiose
eius amicitiam. am tum illi armis adversari, nec se putare con
ducere, nec ipsis hoc suadere. Sic Crales non sua magis potentia ,
quam seditionibus ac dissensionibus Romanorum confisus, de inte
gro bellum parturiebat, et die altero prima luce per phalangas dis
posito exercitu, e castris hessalonicam procedebat: similiterque
imperator pedestres et equestres copias educens, in acie adversa
constituebat. euter autem proelium ordiebatur, stabantque diu,
ec se exercitus commovebant. Crales tandem imperatori nuntiat,
aut pacem componendam, si utrumque retinere velit, uae habet:
aut sine mora pugnam incipiendam. Renuntiare iubct imperator,
 SRRU V. 22. 159
, , -.c. 35
\ - 4 - - -

' o,
2/ 1

,
/ 2/ '

5 , ,
, ,
, ' '
- 21 -" "

o, , , D
. " "

, ,
y - / "

.
r "

, ,
w 21 " - /

, , '
. -

5

":,

.
\ 2/1 " W

,
,
" " / ... " 2, . w

2o , (
,) , -. 794
? ' 2/ - \ - w

,

, o ,
r " 1, -

, '
1 . . 23. .
se hesterno die pacta praeferre, , et amicum ipsum, uam hostem,
malle, si urbes restituerit Sin bellum ci optatius sit, prior pau
1um progressus, pugnae det initium: tum enim se non ut conflictus
auctrem, sed ut sui defensorem alacriter dimicaturum , Deum at
ne homines testantem, non se dare, sed accipere ac perpeti in
iuriam, neque fidem frangere et male mereri de amico, sed ne
essitatem a se exprimere, quae ipse nolit. uodsi prior ille se
moverit, nec ipse contra gradiatur, victoriam sibi quasi de fugitivo
nabeat. is acceptis, Crales nec se pugnae avidum esse dixit. Si
halangas paulo post moveri viderit, ne putet motum illum sui in
vadendi, sed in castra revertendi causa exsistere. aec Crales.
ec diu post in castra se recipiens, ibi pernoctavit. mperator uo
ue cum cohortibus suis urben repetivit. Crales, xio transmisso,
t finitimos dessae locos depraedatus , ipsam obsidere instituit.
mperator cum diutius hessalonicae commorandum non putaret,
uod nihil memorabile agendum restaret, Byzantium navigationem
comparabat. Discessurus iuniorcm imperatorem maiorem in modum
hortabatur, ne Crali fiderct. Iam enim rursus aggressum bello ci
 16 U

.C. 135 , .
,
w -' 1. - -

, ,
" - " "

,
" < 2'

, - 5
,
,
, ,
, ,
, ,
,
, '
, , ' ,
,
o
, , '
, ,

.
2/ " " -

c , , 2
V. 635 ,
, ,
, , '
,
3. .
vili Romanos implicare, ut, iis inter se dimicantibus, ipse urbes sibi
habeat: et monebat, caveret insidias, uae non res parvas, sed im
perium ipsum attingerent: unde non ad ipsum duntaxat, sed ad
alios quoque Romanos calamitas redundaret. ametsi is aliud, uam
res est, loquens et mentiens, dicat, impigre se ipsum adiuturum ,
quo paternum imperium a raptore recuperet eumque ulciscatur:
cum dubitctur, an non solum ei imperium non restituturus, quod
tamen polliceatur, sed etiam vitae eius insidias instructurus sit.
ullam ei fidem horum commodet, certoque sciat, omnia hacc ar
tificiose strui, ut potius ipse uod reliquum est imperii secure de
voret. Si, spretis admonitionibus, Crali crediderit, tunc cogniturum
esse, uantum damni fecerit,
nec ipsi, nec aliis ullum
fructum ea cognitio datura sit, eque enim protoplastis paradiso
eiectis a serpente deceptos esse cognoscere profuisse. aec et plura
cum admonuisset, ndronicum sanem socerum cum iuniore impe
ratore relinquens, dicto vale, solvit. Crales paulo post eius hes
salonica discessum, quibusdam de factione sua prodentibus, des
sam cepit, captam evertit: cum uibus pepigerat, ut, paratis scalis,
signum de muro ipsis sustollentibus, accedere. um iidem arcen
 SRRU V. 22. 16
, . . . c. 35
,
, ,
, ,
5 , ,
,
,
, , '
, ,
'

, ,
,
' ,
15 ,
, ,
, ,
. 795
,
2 ,
, ' ,
, '
,
,
2o. post add. . 23. om. .
tes, qui intus propugnarent, securitatem facerent, ut ita urbs fa
cilius caperctur. Res secundum pacta transigitur. am cum in co
essent, ut muros oppugnarent, proditoresque signum inde dedissent,
Crales scalas admovit, milites impune adscenderunt, statimque irru
entes ita eos diruerunt, (non enim crant alti,) ut equis pervios red
lerent. Lyzicus praefectus urbem proditam conspiciens, cum prae
sidio contra vadit: sed muris iam prostratis, actum agere se intelli
gens, in arcem festinus recurrit. Similiter Byzantii ducenti, ab im
peratore in praesidio relicti, ubi urbem captam senscrunt, ipsi quo
que in arcem refugerunt. Crales urbe potitus, in illos adhuc ex
fuga pavitantes tetendit. Cum e turri se tuerentur, (arx enim non
dum reparata erat,) et Lyzicus femur sauciatus esset, subito praesi
diarii arma tradiderunt, fide accepta, nihil incommodi perpessuros.
Ut autem et arx in potestatem venit, praesidium et acroducam
praefectum Crales, ut iurarat, armis tantum ablatis, dimisit : Lyzico
in conspectu suo barbam velli iussit, non solum quia tum restitis
set, sed quia etiam ndronico vivo apud Castoriam non parvae ca
lamitatis ipsi auctor fuissct. Deinde vinctum Scopiam , ibi poeuas
Cantacuzenus . 1 1
 162

. c. .35 , .

.

5
,
. c. 35,
,
,
, -
, ,

,
,
, 5
o .
' ,
, , ,
,
, - 2
,
, , '
' , ,
,
. .
audaciae excepturum, duci mandavit. ui et propter neglectam cn
rationem vulneris et alioqui propter hunc casum suum in ipsa via
decessit. Crales militi urbem diripiendam , incendendam everten
lamque permisit, Incolarum pars , maxima et praecipua, summa
hieme, novo nimirum lanuario, nuda expellitur, perque errhoeam
et alias urbes dissipatur. gentissimus quisque ad aedes relictas
confugiens, ibi relinquitur. Crales, hieme saeviente, imposito in
arcem praesidio, domum redit. Fama vulgavit, milites et animalia
vectoria plurima frigoris acerbitate in castris emortua. yzantium
reversus imperator de oesorum rege lexandro uaerit: singula
rem quippe ex eo moestitudinem capiebat, guod ersae in eius
regnum inopinato irruentes, cladem ei gravissimam intulerant. In
cessebat enim lexandrum suspicio, non suopte nutu, sed missu
imperatoris irrupisse barbaros : quae res vehementissime illum cru
ciabat, uia, cum ei nullam ansam hostilia machinandi praebuisset,
tamen, contempto foedere, ab eo vexaretur. issa igitur legatione,
primum quidem de incursione barbarorum respondit, non eam sua
voluntate factam, sed ipsos per se potentes, cupiditatibus suis mo
-
 SRRU V. 22. 163
. c. 135,
, - D
, ,
.
5 , V. 636

,
, ,
, , ,
, ,
,
, . ' ,
o .
, .796
5,
, ,


,
2 , ( '
,)
,
' ,

rem gerere ec tamen magis istuc propter illorum potentiam eve

nire, quam guod ipsimet nolint avaritia et appetitione rerum ali
enarum desistentes, pro virili iuvare mutuum et corcere harbaros,
uod facile possent, si conspirarent. tenim si Crales ereptas ur
es restituere, et ut iuraverat, conservare iustitiam voluisset, non
sibi societatem barbarorum requirendam fuisse, uos pessime oderit:
necessario autem iis uti, uo et praesentia tueatur , et abrepta ,. *i
possit, recuperet. dversus Cralem igitur se facturum , quod 1
primis commodaturum videatur: ipsi autem se hoc lare consilii, uti
ad barbaros in Thraciam nullo metu ac pro libidine traiiciente"
prohibendos secum vires coniungat. oc fieri posse, si pecuniae
ad apparatum triremium constitutae pendantur : sibi navales Co"
non deesse, deesse autem pretium , unde alimenta provideantur :
nod si ille pro facultate eroget, triremes in ellespontum dedu
uram, uae oras praeternavigando barbaros traiicere ac noc
continenti non sinant. t hoc modo eorum vexationes licere elf
gere, Quodsi Crales praestare se ambobus, qualem decet, lue
rit, (constare enim sibi, eum quoque laesum ab illo graviter,) si
praesens eum copia ad officium cogere nequiverit, tune et barbaro
um ope usuros, traiecta corum auctoritate tanta multitudine, qu
 164 U

. c. 35, , ,

,
,
5

, ,
' ,
, ,

,
,
, ,
, ,
, , - 15

, ' '
, .
, ,
, o 2
o
D, ,

,
tam ducere quocunque voluerint : et ita, in hostes paucos intrepide
facto impetu, eis vitam adempturos. aec fuit legationis sententia.
Regi cohortatio imperatoris visa est conducibilis, reique gerendae
societatem pactus est, venit autem quiddam, uod ei ad hoc ope
ris animos addidit. Cum enim rinobi, ubi ", illi, publica lae
titia dies festus ageretur plurimique mortales aliunde concurrissent,
dum per eos transit, legatis imperatoris prosequentibus, omnes, sua
uique lingua, acclamarunt, Cantacuzeno gratificandum per omnia,
et omnimodis pacem cum eo conficiendam, ne, si is ad bellum irri
tetur, ipsi barbarorum gladiis intereant, et orabant voti compotes
fieri. lexandro autem legatos interrogante, ccquid audita intelli
gerent, cum negassent, Graece illis interpretatus est, populique pe
titionem pro augurio maximo habuit, bene ipsis rem processuram ,
uod etiam a memine interrogatus, quae sibi expedirent, suasisset :
statimque et ipse petitis suffragatus, legatos dimisit, Imperator
cognoscens, lexandrum hortationi suae benignas aures commodasse
et velle pecuniam ad apparatum conferre, mirabiliter gavisus est,
ratus, se posse barbaros reprimere, ne Romanos et oesos incur
sando vastarent, et accingi ad expeditionem navalem barbaris pro
 SRRU V. 22. 165
,
- C. y -
, .c, 1351
,

,
5 ,
.
}I
.
-

,
2, ' C/

"
\

'

."

, .
, ) , . ; ' 2. " . /

1o ,
" . 1 . "

,
- w " "

. '
, .
2. -

-
' ,
- " C 2 . -

15 , ,
.
,
, , V. 637
? -- . - . " C . " 1

, ' ,
W 4. ' . "

2 o -
y - - "

, '
. w y " 4
, 1) 0 700
-

,
" -"

,
16. .
ibendis constituit, navaleque in eptascalo, pluribus annis luto
ibidem exaggerato, ut onerariam cum onere haud commode posset
excipere, illo anno expurgavit, potuitque magnum et civitati uti
lissimum opus multo labore multoque aere feliciter conficere. Ce
terum oesi promissa venti rapuerunt : non diu enim post per le
galos de pecunia collatitia retractavit. Cralem quippe, re audita, non
leviter reprehendisse, uod tributa Romanis ultro promisisset, et
armis obtinere Cantacuzenus nequiret, hacc sibi dolo persua
eri sustinuisset. Quare se promissa tantum dedecus sibi ac ge
neri suo inurentia persolvere non posse. ac de causa non pa
rum indignatus imperator, docere aggressus est, suam , am Cralis,
admonitionem illi fructuosiorem fore: qui, ut homo invidus et in
sidiosus, semper ea disturbare nitatur, guae ipsi lexandro eiusque
populo valde conductura sint. n enim lexandrum tributa pen
dere, ut ille fraudulentus comminiscatur , sed in rebus imperio ne
essariis collocare pecuniam: nisi quae suis ipsemet militibus sti
rndia solvit, tributa nominet. Verum nihil horum ad lexandrum
iduceudum satis valebat. Imperator imminentem a barbaris cla
 66 CU

. C. 135
, . .
.
C .
,
5
, ,


,


,
,
,
,
,


,
'

,
, o
o 2

,
, ,
. 798 , ,
,
6. .
dem ei praedicens et testificans, tunc propter istam amentiam poe
nitudine tactum iri, quando poenitere nihil proderit, hortatione de
stitit. uae omnia postmodum ita acciderunt.
23. ost haec imperator confusionem horribilem et turbas in ec
clesia excitatas intuens , atque a communione reliquorum discessisse
arlaami et cindyni sectatores, multosque ab iis seductos, et illos
ecclesiam perversorum dogmatum accusare, et iudicium postulare ,
tumultuantes quotidie rogantesque ad rationem reddendam se vo
cari, Callisto patriarcha et aliis episcopis monachorumque prima
riis, quod seditiosis ac distractoribus illis contraria sentirent, si
militer orantibus synodum congregari et dogmata examinari , ae
quum existimans, non haec vili pendere, sed, uantum posset, eccle
siae paci consulere, synodum agi permisit : et cum alios episcopos ,
um Gregorium Palamam hessalonicensem litteris accersivit. Quan
quam statim ab initio, postquam fluctus belli civilis resederunt, to
tius iam compos imperii, necessarium reputans quomodo civiles ,
sic etiam ecclesiasticas sedare lites atque controversias, Gregorium
cindynum adhuc superstitem, (qui cuum arlaamo huic dissidio au
 SRRU V. 23. 167
, , C 135,
, ,
,
.
5 ,
, ' ,
,
,
, '
,
' , '
, ,
,
, , ' - V. 638
15 .
, ,

o, , ,

2 . - c
,
o,
,
12, . a. . mg.
ctor et patronus fuit,) non semel , sed saepius advocavit, et adver
sarios, si quid haberet, manifeste reos peragere iussit: maxime
enim se , partibus disceptantibus, veritatem ex mutua contentione
elucentem velle cognosccre. cindynus siquidem ipse libere loqui
non audebat , sed alios quosdam farinae suae allegans, suadebat
is nequiter, ut imperatorem turbarent et actionem , tanquam laesi
dcque corruptela rectorum dogmatum falso accusati, postulareut, cum
potius socii Palamae tales essent et proscribi mererentur. Quo
rca imperator maioren cindyno libertatem impertiebat, hortans,
ne se occultaret, aut per alios controversias suscitaret, sed palam
ac per se adversariis resistens, aut vinceret, si magis pietatem ipse
colere videretur , aut victus corrigeretur: neve impudenter ageret,
aliis dissensionem a veritate exprobrans, cum in eo ipsemet scelus
admitteret. le, verbis imperatoris sibi renuntiatis , percupere se
lixit palam respondere adversariis, timere autem, ne, si publico se
credat, poenas reposcatur corum, in quibus, patriarchae Ioanni belli
tempore subserviens, imperatorem ofenderit. Imperator statim edi
ctum proponit, ut ciudynus nihil durius formidans, de dogmatis
uae cra putct, citra mctum expromat. 1hilo minus ille, etian
 168 U
- 3. w " 2/

. C, 1351
1 1 '

2,
,
c ': o
2,

"
/ 1. c -

, ,
" '

,
, 5
,
D
,
" " y " 2 . . . \ 1

w '
,
"

,
" r -

o,

2/ -

, '
,
- . -

- 15
,
,
- r - -

. 799 ,
" - 3. -

, - 2
(
, . w > 7' 3. r

, ) ,
, ,
- " -

, ,
tanta libertate concessa, se occulere et in latebris usque ad obi
tum delitescere. ost hominis obitum eius sectae aflines dissidium
excipientes, (phesiorum antistite et aliis, qui se throno patriar
hico , qnem speraverant, excidisse indignabantur, accedentibus ,
uamvis arlaamum a principio damnassent posteaque contra
annem patriarcham et cindynum fremuissent, et omnibus calculis
illum de gradu deturbassent, ob hoc solum, od arlaami et
cindyni doctrinam admiraretur,) tumultuabantur et ecclesiam cri
minabantur, quod de dogmatis fidei, uae theologi non tradidissent,
ipsa et honorifice sentiret, et alios doceret. dcirco imperator, co
acta synodo, dogmata in disquisitionem adducenda censuit. Ubi un
equaque ecclesiarum rectores convenerunt, et utraque pars alTuit
in palatio in lachernis, quae dicuntur, affuit etiam Cantacuzenus
imperator et de nobilitate Romana illustrissimi quique, inque con
troversiarum quaestione dies quatuor consumpti sunt Quaenam igi
tur ibi altercation.es exstiterint alamae, hessalonicensis episcopi ,
(cum eo enim potissimum certamen erat,) et cindynianorum, (quo -
rum capita et antesignani phesi et Gani metropolitae, Gregoras
item et Dexius erant,) commemorare hoc loco supervacaneum csset.
 SRRU V. 23. 169
o , .c. 135
,
,
, ' -
5
,
,

,
1 , '

, ,
,
, C
15 ,
.
, ,
,
,
2
, ' ,
,
, -v. 639
, -D
25 ,
17, .
Si cuius ea nosse interest, tomum super hoc conscriptum et sigil
latim omnia recensentem legat licet, sat superque omnia discet.
llud tantummodo huic historiae inserendum duximus , cindyni
sectatores, quasi in ipso furto, ut dicitur, cum arlaamo de eccle
siae dogmatibus sapere deprehensos fuisse. uapropter synodus
phesi et Gani episcopos ordine movendos decrevit : arlaamum
ero et cindynum a reliquo ecclesiae corpore, ut membra morbo
insanabili infecta nulliusque correctionis post mortem capacia, ma
nifeste amputavit. Si uis autem eorum, nefaria impietate damnata,
ad rectam semitam rediens, incorruptam ecclesiae doctrinam com
lecteretur, eum ab ecclesia suscipiendum et ut membro legitimo ,
sine ulla praeteritorum reprehensione aut exprobratione, providen
lum statuerunt. ui usque ad extremum spiritum obstinatus mane
ret, iisdem poenis , il". arlaamus et cindynus , multaretur.
Secundum haec tomus tertius duobus prioribus est additus. am
ille post Ioannis patriarchae abdicationem cohscriptns, (cui etiam pa
triarcha ierosolymorum subscripsit,) arlaami et ciudyni scelera
 17 U
2.

. C. 135! ,
, , ,
w " \ r . -

,

, 5
- "- 2 . ' 1 "

,
- r " /

,
- ' " -

" " - * - -

. 8 , -
,
" > C
-

2 . 4' 7

w -

,
2 " w C " " &

5
, .

, ,

, 2
- w 4 . w - .

" 1 r - - - r

,
8. pro . .
tam impietatem et germanorum dogmatum corruptionem detegit,
(quam ob causam et Ioannes patriarcha sede sua depulsus est: quod
imirum cum arlaamo sentiret:) et primus, post djiudicationem n
dronici iunioris imperatoris compositus, quando et patriarcha
annes synodo praesidebat, guem et ipse manu sua subsignavit, non
solum arlaamum et cindynum , ut iniustos monachorum accusa
tores, damnat, sed et si quis alius, inquit, quippiam a arlaamo,
laspheme et haeretice contra monachos, imo vero contra ecclesian
ipsam dictorum scriptorumve rursum monachis obiecerit, aut omni
o in talibus eos perstrinxerit, eadem poena a nostra mediocri
tate damnatur, atque a sancta Dei catholica et apostolica ecclesia
et orthodoxo Christianorum coetu etiam ipse exterminatur atque
praeciditur. Sic itaque et tertius tomus duos praecedentes conse
quens factus est, eademque contra arlaami et cindyni sequaces
decreta: cui Callistus patriarcha cum episcopis subscripsit , et ante
eos Cantacuzenus imperator, deinde oannes Palaeologus imperator
iunior, ecclesiae concors, et ipse rubrica subsignavit. Discussione
dogmatum penitus absoluta et tomo plane iam perfecto, Callisto
patriarcha in templo divinae sapientiae cum reliquis episcopis is
sae sacrificio fungente, Cantacuzenus, omni imperatorio ornatu ex
cultus, intra adyta patriarchae reliquoque episcoporum ordini to
 SRRU V. 24. 171
, . C. 135

,
,
5 , ,
,
,
- C
, o
,

,
,
.
15 '. , ' -D
, o

, , -V. 64

2 , ,
,
, , . 8
' ,
, ,
mum tradidit. ostca arlaami et cindyni discipuli ab impera
tore et patriarcha iussi sunt de dogmatis nihil neque dicere, neque
scribere, ne sinceriores suis fallaciis pervertereht. orum alii obe
dientes quiescebaut , alii tacere non poterant, sed cum voce, tum
scriptis disserendo plures insuper depravabant: uare et careere al,
imperatore puniti sunt, quem ad tempus habitarunt. orum illu
striores in suis ipsorum aedibus atlinebantur, ne cum illis verba
miscerent ta timentes, sceleri modum faciebant. Si qui etian
post ablatam cum omnibus colluendi potestatem cum quibusdam
per litteras , aut coram super dogmatis agerent, id clam et cum
multa latendi providentia fiebat.
24. t icephorus Gregoras nec ante, nec post cessabat, sed pri
mum quidem, datis rapezuntium litteris ad amicos, yzantinam ec
clesiam , ut rectorum dogmatum desertricem, accusabat , docebatque
audacter , ab ea , ut morbida, secedendum ; deinde et in Cyprum
ad sui cupidos, prae aliis autem ad guendam Georgium Lapitham,
apud quem non solum ecclesiam communiter, sed et separatim cius
magistratus in vituperationem adducebat, cum tamen nihil quid
quam sanum cuiqua scriberet , sed de industria Inducia et ca
 172 U

.C. 135 ,

, ,

, 5
, , ,
,
.
, ,
, ' ,


,

, 5
, '
C ,
, '
, , (
,) 2
,

lumnias confingens, guae nec erant, nec in sermonem venerant de

dogmatis, ea ille accusabat. Ubi vero huiusmodi facinorosa auda
cia diutius latere non potuit, pariterque imperator et patriarcha
pro intolerando habuerunt, eum non sibi tantum , sed aliis practer
ca multis idem exitium parare, monachis in monasterio, uod Chri
sti appellatur, (et est in regione solitaria,) guoniam et Gregoras inter
eos longo iam tempore vivebat, mandarunt, neminem aditum ad
eum permitterent caverentue, quantum possent , ne foras litteras
quopiam daret ac fraudibus suis multos circumduceret, Cum vo
untatem explere non sineretur, nihilo minus contra imperatorem
aeque, ut contra ecclesiam, insaniens, utrumque scriptis laceravit.
t contumeliis uidem in ecclesiam tomi in tertia synodo super
cindyni et alamae dissensione facti reprehensionem praeposuit,
semper pollicens, se ostensurum, illum librum valde ac turpiter
mentiri sanctorumque patrum scitis contraria continere : nec ta
men unquam, quod pollicetur, aliqua ex parte praestare valet, Cum
enim ad ipsum articulum venit, uo probare debet, de quo quag
ritur, guasi oblitus, quae in manibus erant, ad alia uaedam , ni
hil ad institutum pertinentia, aut ad quosdam calumniis et male
dictis incessendos, (quod illi in omni scriptione sollemne est,) aut
ad narrationem ineptam delabitur: et frustra atque imaniter verbis
velitando nihilque opportunum proferendo desipit. Postquam vero
Cantacuzenum imperatorem ipsum per se deprimere atque evertero
 SRRU V. 24. 173
- . C. 135
,
,
, '
5,
, ' ' D
,
,

1 ", ,

,
,
, , ,
15 , .8

,
, ,
, ,
2
,
,," ,, ,
, ,
1. .
non potuit, Palaeologorum imperatorum bellum mutuum pro argu
mento sumens , et partim ignorantia rerum gestarum, partim gratia
corrupta veritate, ac totis viribus velut in fabula comminiscenda
mentiens , deinde ordine ad bellum, guod nostra memoria contra
Cantacuzenum excitatum est, progressus, tum alia complura crimini
dat, servitutes, caedes , trucidationes, populationes et uaecunque
Romanis per id bellum luctuosa inciderunt, illi adscribens : tum ob
amorem dominandi imperialisque fastigii cupidinem malorum illo
rum nullam duxisse rationem affirmat. Illud autem Cantacuzenum
ante alia vellicat, et cor eius urit, quod mentitur , eum, adhuc vi
vente ndronico, imperii Romani longe appetentissimum , cum id
asscqui non posset, ad monachos in monte tho, ui viri sancti et
a Deo afilati futurorum praesensionem habere iudicabantur, profe
ctum esse, de futuris, et an ad se Romanum imperium perventu
rum esset, percunctaturum. ost ad monachos conversus , multis et
acriter in eos, non solum ut in assalianos et prave de religione
sentientes, sed etiam ut crapulae ac vinolentiae deditos, invehitnr.
Comedunt enim, inquit, plus quam sues , et bibunt plus uam ele
hanti. Ubi autem ebrietatem nimiam edormierunt, arcana Dei se
 174 U

. C. 135 .

" / - -'

." ' ,
- "

V. 64 ,
-

,
- " - / ... "

, 5
.
. w " " - " w 2 r

' o '
,
- " - P -

, .
? w " -

, ( ,)
,
,


, 5
'
,
, , '
,
- "

2
,
,
,, ,
,
scire contendunt, et responsa. edunt, Deniqne aliornm uorundam
cos insimulat, uae practer ipsum nemo illis intentasset. Deinde
cum de bello mirifice mentiendo narrasset, iamque eo pervenisset,
ut ab ecclesia dissensionem uorundam exponeret, ipse docet, uo
pacto imperator in fidem orthodoxam offendat et dogmata patria
convellat. Quare nec iudicium ab illo iudicatum approbatione di
gnum putat, ut qui Palamae adhaereat eandemque doctrinae per
versitatem colat. uae cum legisset Cantacuzenus imperator, (in
manus enim eius venerunt,) de accusatione quidem tomi nullum se
verbum dicturum ait, cum is semet tueri maxime possit. Si nam
que ex eo eins rectitudo et veritas demonstratur, quia sanctis pa
tribus et a sacris antea synodis de germana fide constitutionibus
consentanea loquitur, et is haec semper studet, eique rei diligen
ter prospicit, alia probatione opus non est, cum sufficiat, guae
suppeditat. uin et ipse accusator testis idoneus fuerit, ui in aliis
scriptis suis prava arlaami dogmata liberrime vituperat, uando
mortuum ndronicum iuniorem lamentans, inter cetera en comia
sic praedicat . ,,Sacri ecclesiae pracsides, fervidum amatorem et tu
torem dogmatum: ui in montibus et speluncis habitatis, vcstrae
 SRRU V. 24. 175
, . c. 135,
, , "
" .
, ,
5 ,
, ,
, ,
,
, o


." . 83
, , ,

15 , ' '
, '
, ,
,
,
2 o .
,
. , -
, ,

5. add. . ante . 12. .
claritudinis et gloriae defensorem ac propugnatorem : sacrorum
monasteriorum moderatores , vestri roboris arcem desiderate. e
mentote supremos eius pro vobis agones, quomodo , debilitato iam
penitus toto corpore hostilibus vulneribus medicorumque ustioni
bus , et inde ad mortem tendente, se contempserit vitaeque haud
pepercerit, alacriter ad tribunal et sacrorum antistites venerit, nec
prius inde abierit, uam insectatores vestros et depravata illorum
dogmata et inducta ecclesiae maufragia contriverit et imis perdi
tionis exitiique fluctibus dederit." alis item eius fuit, priusquam
perverteretur, de dogmatis sententia. n enim dici potest, alia
fuisse, uae iudicio suo ut depravationem ac perniciem veritatis
condemnavit imperator : alia tomum sub me confectum ex ecclesia
exturbasse, (adversus quem tomum mirum est quantum studii adhi
buerit,) sed eadem penitissime. dem et de sanctis in monte tho
habendum, uos temulentiae ac ventris vitio deditos mentitus,
quando vita et mores omni luce clarius illorum virtutem et cum
Deo coniunctionem produnt. antum enim semper a vinolentia et
crapula abfuerunt, uantum accusator a veritate. Graeci fabulan
tur, tlantem quendam, diis cum Saturno coclo pulsis, hac ocua
 76 U

. c. 135 , ,
, ,

, .
' , , 5
,
, , ,
C '
, ,
, " -
v.64 ,
- o
.
,
" , - 15
,
, ,

D o.
- 2
,
, ,
2, . mg. 19 . 21.
r.
a principibus punitum, ut terrae columnas sustineret, atque ita
ponderis vastitate premeretur, tqui ego, veritate mihi attestante,
Inosce homines vita puriter admodum agenda hunc honorem a Deo
consequi dixerim , ut terrarum orbem, eius numen precibus illi
placantes , fulciant ac sustentent. e autem , etiamnum vivo n
dronico imperatore, ad eos profectum de imperio Romano ut mihi
vaticinarentur, rogasse, ecquid ad me venturum esset, aperte men
titur: uem hoc ipsum mentiri certissima illa probatio est, guod
toties etiam in aliis mentiri consuevit. Inprimis autem et nna
imperatrix, eorum omnium mihi conscia , veritati testimonium im
pertiet. n enim minus illa me , guam imperator, commovit, ut
deliberata in aliud tempus differrem, on ego, ut ille mendax ait,
tunc ad monachos in tho monte discessi , ut futuros eventus ex
eorum praedictionibus elicerem , sed ante omnia, ut imperatoris
valetudinem , ua in vita nihil habebam melius ac pretiosius, eo
rum votis precibusque commendarem. Item , ut eorundem pro me
supplicationes impetrarem, gui, guod toties Deum offendissem, per
petratorum supplicia post obitum luenda pertimescerem. d haec
cum animo sederet, post humanae gloriae, felicitatis ac delicia
rum satietatem a tumultibus recedere, praestare cogitabam alicui
 SRRU V. 24. 177
, . c. 1351
- - . -

,
, , ,
\ - 2. " y 1

5 '
y -- . / ' "

,
, ' .84
,
2' 2/ w.

' , ' ,

,
2/ 4 2/ - " "

, ",
" "

, ,
15 , ,
y 2'. -
* "

,
,
,
,
2 o ,
4,

, o

" " 7. -

, ' , o
1. om. .
monasterio me mandare, ibique reliquum annorum meorum ab ina
nibus nuundi perturbationibus strepituque remotum in tranquilli
ate consumere. Placebat autem magis atopedii monasterium.
oxque, monachis illis dato argento, praecepi, domicilia mihi con
struenda locarent, uae usque nunc exstant veritatemque, qua nihil
colo sanctius, testantur clarissime. Cur autem non illic monachi
nabitum indutus manserim , sed ad imperatorem negotiorumque tu
multus redierim , nec amor mundi in causa fuit, nec ad res huma
nas laude dignas torpor quidam, sed imperator ipse immodice mihi
aflixus , et qui sine me vitam sibi insuavem atque acerbam puta
ret. Ut enim sciscitatus, quid me tho adduxisset, causam perce
pit, nempe liberandi me a curis et negotiorum turbis vitaeque
innocenter actitandae desiderium, amicitiam a me magnopere vio
latam conquestus est, uod privata sectans commoda , publica ne
gligerem et ipsum solum in tanta occupationum multitudine mo
lestiaque destituens, ipse secedere et tranquillo otio perfrui me
ditarer: erumpensque in me stomachum, propositum meum iniuriam
et amicitiae suae contemptum appellabat. e autem affirmante, ani
mam curare voluisse, et aequum censente, nihil hoc uno praestan
tius existinari, magisque ipsum iniguum esse, si me eo incumbcu
Cantacuzenus . 12
 178 U

. c. 135 , , '
" , - -

,
" / -

,
c ,
4 " . . 4 2 3 4 "

, , - 5
, -

, 2. 3.

,
" cr - 2.

, ,
\ c

- ro
, / 5 . "

, , ,
" - / -"

' ,
- 2 a r "

, .
D , , 15
! -w

' ,
2/ - -

,

" cr r "

v.643 ,
- ' 4 w " ... "

2
3 -

, ,
'
,
9, .
tem et honestam aliquam responsionem apud formidabile illud Dei
tribunal pro admissis acquirere laborautem prohibere conaretur,
postquam animum meum flectere nequivit et in suscepto consilio
obfirmatum vidit, ugustam adscivit sociam. Inde ambo multis ver
is et argumentis me pervicerunt, ne tum , uod cupiebam , exse
querer, Quanquam (amica enim veritas) nec ipse, etsi impense vo
ebam, propter coniunctissimam familiaritatem ab imperatore sepa
rari poteram. ec tamen ab ea mente prorsus discessi, sed tum
quidem, pro eo ac illi petebant, rediturum me promisi : et ubi san
ctos illos allocutus effeci, nt in atopedio habitaculum mihi con
strueretur , hessalonicam ad imperatorem redii. rat autem in
animo, rebus meis bene compositis, reverti, et inter monachos illos
eadem vitae instituta legesque profiteri. revi intervallo impera
tore mortalitate perfuncto, quia aliud non licebat, tota rectione in
humeros meos translata, detentus sum ctiam invitus. Cum autem
sycophantae illi bellum suscitassent, et me meosque adeo in sum
mum discrimen coniecissent, non meae potius, quam omnium saluti
consulturus, imperatorem Romanum fieri me sustinui, tantumque
malorum examen tamdiu"ppugnatus toleravi. Quod cum ita sit,
Gregoras mentitur ea impudentissime, uae non refutari modo, sed
 SRRU 1V. 24. 79

, -. c. 135,
, ' ". """
,
,
".-

5 . ,
, ,

, ,
, '
, '
, '
,
, , ,
' ,
15 , , .
' ,
' ,
,
.
2 , '
,
, c
5 . pro , addito
ante . 12. .
facillime refutari queant. uod porro me partibus Palamae addi
otum, iniustam tulisse sententiam ait, atque ideo nec se paritu
rum , cum iudicio disceptantibus idem et iudex et adversarius fue
rit, nullo negotio eius vanitatem demonstrabo. Contra enim potius
arlaamo, eius dissensionis incentori, a principio adhaerebam, guem
t in aedibus meis cum fratribus hospitio exceperam, et curabam
eum studiose numerabamque in amcissimis : cui prae aliis patebat
ad me aditus , assiduo enim mecum versabatur resque suas expone
bat mihi accuratissime et docebat quotidie. Unde non est, cur
quis fingat, me, quae Palamas quidem pro verissimis duceret et
firmaret , non ignorasse, ignorasse autem, guae contra ab aliis
dicerentur. Sed si vera licet loqui, cum illis et prius et bello finito,
postquam imperio universo potitus sum, egi: tantumque abfuit, ut
magis temeritate quadam ab aliis starem , ut oannem patriarcham
saepius in his ipsis examinandum ad iudicium provocarim: siquidem
eorumdem reus erat. t post illum rursus cindynum (qui se parie
tibus tegens, alios mittebat, male a se persuasos, ut tumultuaren
tur, perinde, guasi corruptorum ecclesiae dogmatum per nefas ac
cusaretur , cum ipsi potius adversarii ea corrumperent,) non prae
terii, sed ad quaestionem de se habendam ire et iuri stare iussi,
 18 U

. C. 135 ,
- -' \ ... "

, , '
,
o ,
-" / - -, \ - / 2.

- > " , 1

, . 5
.
- / / -

w > r r " \ y

w \ - 2. - 5. w.

, ,
, -
D
2.
,
- " " ' 1 w ?

, o,
.

1 " / ") w 1 / "

,
-' / - -
- 15
"

, , , "
,

,
- -

, 2
, , , ,
. 86 ' ,
, '
. - " 2/ 2/ r /

, , ,
1. . mg.
fidemque dedi, nihil ei triste eventurum : timere enim se afirmabat,
ne iussu meo in carcerem raperetur, Ille vero, uamquam accepta
fide, nihilo minus se occultabat, et ad mortem usque latuit. em
ore procedente, ubi ipse Gregoras et alii arlaami et cindyni
.. successores exorti, ecclesiam perturbarunt et tribunal ap
pellarunt, denuo rem minime dissimulandam censui, sed multorum
piscoporum synodum cogi Gregoriumque Palamam, hessalonicen
sem antistitem , accersivi, de guibus accusabatur, responsurum ,
quamvis antea bis decretis merito contentus esse potuissem. am
t laudatissimus ille imperator ndronicus cum synodo non arlaa
mum solum, sed si quis in posterum paria sentire reperiretur, pe
nitus damnavit, et postea, me absente, nna imperatrix cum episco
pis, quando Ioannem patriarcham propter opinionis errorem simul
que omnes eadem sentientes aut sensuros exauctoravit, cum plures
eorum , ui contradixerunt, assentirentur, imo rei agundae praees
sent potius. Cum itaque, ut narravi, decretis contentus esse pos
sem, non quievi , uin me quoque imperatore, quae dicta sunt,
in disquisitionem vocarentur, et iustitiae rationem habui, sententiam
 SRRU V. 4. 18
, . c. 1351
'
, '
, ' ,
5 ,
' '
, V. 644

, ' ,
, ,
,

,
,
15 ,
, , .
,
,
, ,
2 , , C
'
, ,
,
,
ram et iustam, nullo vel ad amicltiam , vel ad odium , vel ad
aliud guidquam respectu, tuli. ui enim nec ob parva quaedam et
lespicabilia litigantium iura vilipendi, sed ex vero et iusto ius dixi
omnibus, multo minus in dogmatum iudicio, ubi id, de quo peri
culum est, Deus est, veritate quidquam antiquius habui, sed tam
quam praesente et audiente numine dogmata ad liquidum et fide
iter discutienda cum curassem, Palamam et socios sanctis Patri
bus summe congruentes eorumque vestigia manifeste prementes,
Gregoram vero et alios, qui his adversabantur, Barlaami et cin
dyni genuinos discipulos inveni , quorum placita cum veritate pu
gnantia , et pietate fidei a sanctis Patribus traditae esse contraria ,
licebat etiam magistris prioribus tomis discere. ihilo minus cum
praescriptis ab ecclesiae doctoribus velut canonibus ea comparasse
mus, minime dubiam plane depravationem vidimus. Quocirca, epi
scopis omnibus approbantibus , illos quidem ut recte sentientes ab
solvi , hos condemnavi: ac de cetero, ut aequum erat, victoribus
omni ratine adiutoren me praebui, victis, amissa fronte nec adl
ritatem redire, nec quicsccre volentibus, nec sua tantum pernicie
cutis, sed ad idcm Larathrum et alios illicicutibus, sine ulla
 182 U

. C. 135 ,

, ,
.
, -5
, o,
, , ,

, ,
o , -
, ( ,)

,
,
. , - 15
, '

. 87

, , , 2
, ,
. ,
,
verecundia contumeliosis et supra omnem modum impudentibus (id
a principio inimicis veritatis et ecclesiae hostibus in more
uit) poenam debitam inflixi, imo enimvero minorem debita ; neque
enim ut illi malum, uod merebantur, acciperent, sed ne possent
rnalum dare, providebam. st autem , opinor, lex et in aliis vitae
humanae publicis privatisque criminibus, iudicem, priusquam liti
gatores causam dicant, nullum damnare , nisi ab officio velit disce
dere : auditis autem utrisque partibus, et ad alteram respiciente vi
otoria, (quod omnino oportet,) et ipsum ad validiorem accedere, il
lamque aliam, guae laeserat, ad officium compellere, on igitur
iniurius quilibet propterea contra iudicem excipiet eumque pro in
iusto traducet, guia se ad violati partes adiunxerit Quod Gregoras
nunc faciens, non magis mendacii, quam amentiae et improbitatis
opinionem consequitur. Quod autem legitimum de veritate sensum
in se corrumpi passus, et patria pietate eiurata, transversim raptus,
a arlaamo et cindyno haereticis , propter improbitatem suam et
frustrationem eorum, uae speraverat, mec ipsi animae suae peper
cit, ut ulcisceretur tantummodo, a quibus se laesum putat, mihi
eadem obiicit, mirari nemo debet. : namque Deum ipsum non
est reveritus, sed propter odium suum in quosdam adversus illum
 SRRU V. 25. 83
' , . .C. 135 2
5. y . 2 . -0 2 " "- >

'
,
,
5
- - -

-
,
- . ) "

,
,3% o o
/ - \ W. / "

1 ,
y

w y /

,
/

,
, '
) ' "

15 , .
- cr
. , V. 645
". " - .

, - D
,
,
2 ,
" - w -

,
o
cr w "

, , , '
, , '
17. . .
mendacia multa elfudit, longe minus ab imperatore, praesertim cum
ei offecisse videretur, temperare voluit. Pietati autem meae et in
vera atque avita religione constantiae tota ecclesia, gratia Dei in
veritate stabilita et postolicis traditionibus sedulo inhaerens, te
stimonium dabit: nec minus ipse Gregoras, accusator meus, qui toto
belli tempore non solum de laudibus meis multa disseruit, sed
ctiam benevolentia uadam in me mea causa extrema perpeti a
ratus fuit, quando eadem sentiebam, quac hodie sentio. am da
mnationem arlaami, gua illum feriit ndronicus imperator, ipse ap
probavi, et post eius mortem rursum cindynum damnavi, Ioanne
patriarcha synodum convocante et stomachante vehementius pro
pter ca, quac cindynus arlaamo patrocinans, in Palama ceteris
ue monachis iniuste accusaverat.
25. aec Cantacuzenus imperator postea, cum scripta Gregorae in
rnanus cius venissent, pro se respondit, ipsumque falsa et incredi
bilia scripsisse demonstravit. Deinde honoratissimis et nobilissimis
Romanorum dedita opera convocatis, in corum praesentia recitari
ambo inssit, omnesque Gregoram mendaccm graphicum et houninen,
bene inverecundum ac levem proauntiarunt , quod de publicis re
 184 CCU
. c. 135 ,

, , ,
88 , ' ,
4 \ r 2. " .

, 5
-

' , , .

, .
' , ,
, -
, ' , '
, ' ,
,
,
- 15
, '
, ,
' ,
,
, 4 " 2 2 2 \ 2'

' , , 2
, ? - ." . .

,
.
- w /

bus , uas plerique omnes nossent, figmenta litteris mandare non

dubitasset, adeo ut mendaciorum convinci facillime posset. Gre
goras, audito quod imperator fecisset, et quomodo de eius commen
tis triumphum egisset, tristitia non vulgari affectus, eum convenit,
de triumpho illo, ut ad dedecus suum instituto, conquestus est.
uae contra tomum dicta sint, sua esse: quae contra ipsum impe
ratorem , nescire se, cuius sint : velle autem, ubi inciderit, ea sup r

primere : quae si prius accepisset, uam ad aliorum aures venirent,

igni mandaturum fuisse. ic imperator, non se perspicere, quorsum
verba eius pertineant. Si enim scripta sua nolebat exire in publi
oum , cur tantum laborem in componendo susceperit 2 Si autem,
uod aequius , publica volebat esse , etiam magnas sibi gratias me
rito debere, cum coram tam multis et illustribus et vim dicendi
admirari scientibus ea legenda dederit, ut et laudaretur et labo
rum suorum fructum adhuc vivus perciperet gloriamque sentiret;
mortuos enim nec laudibus delectari, nec vituperatione contristari.
odsi propterea doleat, quia eius mendacia deprehensa sint, uae
null fundamento ipse excogitarit, non se illi causam doloris esse,
quandoquidem non suaserit, ut tam improbe contra veritatem men
tiretur. portere tamen etiam ob hoc moerori non indulgere :
 SRUV. 5. 185
2"

, ,
2/
, . C. 1351 -

7' '. ,
, , c - .

,
5

?
-
, / W - y

o,
" - 4 " .. "

-w .

,
, .

'
, ,
, V. 646
2 / , " y - -

, D

" " - " ""

15 ,
- W y , "

- .
,
, , (
-

'
" - " / C

2 ,) , " -

,
r 2/ w . -

,
- 2/ C/

, , ,
12. . 17. om, . 21. . 23.
om. .
paulo enim post discessu facto ex hac vita, mec laudes, nec repre
bensiones sensurum , sive iure ac vere, sive secus reprehendatur.
Sicut nec illi sentiant, guos ipse multa mentiendo insimulaverit.
Illud potius aegritudinem ac sollicitudinem non parvam ingenerare
nobis debere, he in futuro iudicio quomodo aliorum criminum in
hac vita designatorum, c mendacii quoque calumniarumque poe
mas persolvamus : potissimum si praeter iniquum odium nullam
aliam mentiendi calumniandique causam habuerimus. aec postea
a Cantacuzeno facta et dicta sunt, uum imperatori genero impe
rium tradidit et sub habitu monachi vitae genus pacatum et
uietum agere constituit. unc autem synodo prorsus finita , et
cindyni sectatoribus impietatis evidenter convictis, civilibus actio
nibus sese reddens , expeditionem in riballos adornavit. Interea
ad Latinos Galataeos quatuordecim Venetorum triremes appelluntur.
t uia noctu improvisi supervenerant, non animadversi descende
runt, intraque muros ingressi, (portae siquidem oppidi per noctem aper
tae relinquebantur; ea erat incolarum superbia et audacia;) non pa
rum nocuerunt. Custodes enim ubi oppidum captum animadverte
unt, vociferationibus cives ad vin propulsaudam concitarunt, qui
 186 U

. C. 135 ,
"""9, ,
, ,

, , - 5
, ,
,

, ' , '
, ,
,

,
,
- 15
, .

, ,
, .
, ,
. ,
C ,
,
6. . 12. .
ex aedibus inermes versus mare decurrentes, et quid hoc rei esset
noscitare cupientes, partim vulnerabantur, partim (et quidem non
pauci) interficiebantur. andem re comperta, animis et armis in
structi, hostes, nulla re memorabili gesta, et ignavissime proelian
tes, rursum eiiciunt : ui ad triremes, nullo suorum interfecto, ali
uot dumtaxat vulneratis, pervenerunt, solventesque onerarias quas
dam vacuas secum abstraxerunt ac sibi proprias fecerunt. Claro
iam die bis terque ignem in onerarias, quae plurimae in portu sta
bant, immittere conati sunt, sed accedere propius non sinebantur.
Deinde praetereundo alias infestabant et quasdam e Ponto descen
dentes onerarias capiebant. In istis igitur triremibus etiam legatus
Venetorum, nomine Delphinus, ad imperatorem mittebatur, open
rogatum ad bellum contra Genuenses, promittebatque, ducem Vene
tiarum et senatum de Romanis meriturum optime , si auxilium an
nueret. aria Ravennae princeps per litteras pollicens rogabat ,
nempe uti Venetos adiuvandos susciperet, quibus etiam ipse opitu
laretur mperator eis societatem, ut et antea apud hessalonicam,
negavit, addiditque, nullam se ipsis facere iniuriam, si, practerquam
uod nullo eis ad bellum impedimento esset, adversum Galataeos
ctiam non pugnaret. Qui tametsi bellum saepe commeruerint, et
 SRRU V. 5. 187
, .C. 135
,
,
o
5,
,

,
,
. o D
,
, ,
, ,
, ,
15 o ,
,
.
1 " "

,
-. . W. -" / 2 4 2 2 "
,
2, ,
- . - . c "

.
. C y / -

1 2. . 8
64 w 2V . . 2. 2,

, ( -V.647
-

, ,)
nemo ueat reprehendere , aut contradicere, si praeteritas iniurias
persequatur, attamen in amicitiam Venetorum nihil peccaturum, si
offensas ipsis sua sponte condonet. mperator igitur ita scite bellum
subterfugit. Longe enim melius putabat, ab utrisque abstinentem,
ad Romanorum urbes, quae erant in continente , ab hostium domi
natu asserendas incumbere. t Venetus legatus et alii, qui cum
eo venerant, huius societatis recusationem permoleste ferebant.
Galataei quoue, ut resciverunt, hostes suos imperatorem rogare
auxilia, iteratis legationibus orare insistebant, ne despicerentur,
sed si quid antea improbius in illum admisissent, veniam daret,
nec iam vires hostium augeret, in posterum nihil per scelus un
uam, sed omnia ex eius arbitratu facturos diligentergue parituros ,
simul pecuniam ingentem offerebant. mperator armis se tempera
turum spondere, si opere ipso promissorum veritatem confirment :
pecuniam repudiare, ratus, non se decere hanc humilitatem animi,
neque videri pecunia delinitum commune Romanorum emolumen
tum in extremis ponere, Veneti eum a societate secum paciscenda
abhorrentem experti, uoniam absue ipso nihil egregium se effe
turos opinabantur, graviter id atque indigue ferebaut : et cum
 188 U

. C, 1351
, '
,
' ,
, ' ' 5
.
, oo ,
, ' o
, ,

.
,

,
, 5.
, ,
,

C , , '
-
, ,
,
,

2. . 24 . mg. . et .
aperte bellum adversus illum moliri non viderentur, suspicionem
tamen praebebant: nam foedus cum Romanis tum exspirabat. Quod
uidem non aeternum, sed ad annos praefinitos ac certos habent,
a temporibus ichaelis primi Palaeologi imperatoris : quibus trans
actis, utrivis parti bellum movere integrum est, Sin utrique parti
pax utilior appareat, foedus denuo sancitur. a consuetudo inter
Romanos ac Venetos hinc potissimum manavit. ichael imperator,
yzantio, hracia , acedonia, toto occidente (guae paulo amplius
sexaginta annos sub ditione Latinorum fuerant) Romano imperio re
cuperatis, copias quidem pedestres et equestres non exiguas et qui
usvis hostibus opponendas habebat, classem nondum tantam, uan
tam postea aedificavit: unde et maris dominos timebat, et tempori
se accommodans , officiis eos demerebatur. Cum autem foedus fa
cere cum singulis oporteret, aliis quidem mercatus causa Byzantium
et ad alias urbes Romanorum maritimas navigantibus portoria et
pecuniam certam aerario inferendam imposuit: ui quod aliter non
possent, parebant et usque hodie vectigal pendunt. Veneti autem
ot Geuenses, freti potentia sua et louium, egaeum, uxiuum
 SRRU 1V. 5. 189
, . c. 135
" 5. .

, ,
, ' - / r

.
", 4-
4\" .

5 , ,
o - D
,
, ,
, ,
"

, ,
,
,
, ' ,
3 " ? - "

,
- - - . 2 ?

15 .
-

,
, (o .8
,)
' ,
" w ." 2 2* " f. . 3 /

2 , ' , ',
' - . y, ' 2.

,
, ,
,
8, .

maria magnis classibus circumnavigantes, (ad quorum littora urbes

paene omnes, aut saltem plurima pars tune Romanis suberat,) huius
modi portorium solvere detrectabant, volebantque per omnia empo
ria immunitatem sibi concedi. mperator, uoniam illos tunc nec
verbis movere, nec armis cogere valebat, cum Genuensibus foedu
perpetuum percussit, ut essent quidem per universas urbes et em
poria Romanorum immunes penitus , aliquo tamen modo imperatori
5ubiicereutur et, si opus foret, subsidiarias triremes armatas quin
uaginta mitterent, imperatore solum remiges et stipendia in mili
tem suppeditante, Si vacuis egeret, totidem numero, tantum cum
armis et praefectis praeberent et, quo bellatum proficisceretur , eo
sequerentur eosdemque secum amicos ac socios colerent. Cum
Venetis, quia convenire nihil poterat, proelio contendere cogitabat.
Verum bello alio maiore ingruente, a rege, inquam, Franciae Ca
rolo, (exspectabatur enim cum potenti classe Byzantium venturus,)
et parante se ad navalem pugnam imperatore, placuit in annos cer
tos cum Venetis inducias pacisci : ut, si quando bello contra Caro
lam defungeretur, exeunte foedere, adversum illos fortunam belli
cam experiretur. tque hac ab illis temporibus ducta consuetudine,
 19 U
"
. c. 135 , ,
- 2 " - ..

, o ,
.
, , ,
, 5 1 2/ -

,

, , ,
, ,
V.648 '. ,
1 /

c ,
- c 1

, '
? - 2 " -

, '
1 -' -

, /

, ,
- - c , 2'
15- 2 cr

, ' , '
, ,
- c -

,
w- 1 - - -

,
, /

, , ' .

" "
, y w - - >
,
"

- . - "

.
15. .
Veneti cum Romanis foederantur: ea foedera, cum terminus advene
rit, renovantur. uod si alterutris bellum arriserit, citra crimen
licet. rgo in exitu foederis cum Venetis, ut dicebamus, ubi im
peratorem ad coundam belli societatem adducere nequiverunt, pa
lam quidem arma haud denuntiantes, praefectum suorum, ui By
zantii habitabant, in triremes accipientes recesserunt, cum opinione,
si occasionem nanciscerentur, se de imperatore ulturos.
26. Galataei cernentes, abire Venetos, et falso existimantes, non in
ipsorum gratiam imperatorem auxilium denegasse, sed potius, cum
magna guaedam inter se reposcerent, convenire non potuisse: cum
alioqui etiam bene meritis semper male gratiam referre consuevis
sent, (quomodo olim Lacedaemonios fecisse fertur,) ne ullius egere,
neve ulli cedere viderentur, prae nimio fastu et arrogantia meridie,
nulla re ab imperatore irritati, lapidem tormento Byzantium per
machinam iaculati sunt. uo cognito imperator ad eorum princi
pem et senatum mittit percunctatum, guare bellum inceptarent. Illi
factum ignorare simulant et causam facinoris tam insolentis machi
nario tribuunt. um legati in illum et administros exemplum edi
 SRRU V. 26. 19
, . c. 135,
,
o ,
, ' -. 8
5,
,
,
. ,
' ,
, .
' ,
,
, (
" ,
15 ,) , -
, ( ,)
, '
,

2 ,
, , '
,
,
, ,
8. . 22. . mg.
instant; (fieri enim neutiquam posse, quin multos adiutores habue
rit;) sic enim sibi ab imperatore mandatum. Galataei se facturos
statim pollicentur, Postridie mane aliud saxum yzantium iaciunt.
um reputans imperator et scopum tangens , propter recessum Ve
etorum in hanc confidentiam et contemptionem erupisse, ut bel
lum ordiantur, ipsis continuo per internuntium bellum indicit, iu
bens, diebus octo, uos haberent cum Romanis, mercaturae con
tractibus ac nominibus aliisve, quae praetexi possent, compositis, ad
proeliandum occurrant, Deinde Venetos revocat, ui statim gauden
tes revertuntur, Cum his societatem ac foedus instituit, multo mi
more conditione, guam prius erat facturus, uando, summopere ex
petita imperatoris societate, eximia quaedam et Romanis utilissima
promittebant. Sed ut eum animadverterunt facile aliter non posse,
(iam enim Galataei arma fremebant,) multa ex promissis illis magni
ficis resciderunt. ihilo minus facto contra Genuenses foedere ,
bellum denuo ab imperatore inchoatum est, Causa porro belli hu
ius Venetis et Genuensibus (quod utrisque magnae cladi fuit) erat
quod, anaim ambobus mercatus gratia navigantibus, Genuensi
 .92 U

. C. 351 ,
C ,
V. 649 , .
,
, - 5
, ,
,
' , ,

,
,
,
,
, .
, 15
, ,
, ,
, ' ,
,
, ' , -
. , ,
,

13. . 23. add. . ante .
cum Scytha quodam altercante, lis usque ad caedem pervenerat.
Dumque Seythae tuentur suum et Latini suum similiter, communis
t publica inter utramque gentem ugna commissa est, multique
Latini, sed amplius altero tanto Scythae oppetiverunt. ostea Lati
nis ad naves reversis, Seythae quia nocere nequibant, utpote maris
expertes funditus, Capham, Genuensium oppidum in maritimis Scy
thiae aedificatum, oppugnare instituerunt obsederuntque biennio con
tinenter. uo tempore et de suis adverso arte multos amiserunt
et Latinos ad grandes impensas adegerunt. am muris oppugnandis
haud satis valebant, guod castellani viriliter se acriterque defen
derent : mercatorum vero mercimonia et illa multa p er Scythiam oc
cupantes et conductitios ad oppidi praesidium alere cogentes, non pa
rum eis detrimenti creabant, Verum ut labor imanis apparuit, bel
lum foedere diremerunt. uo dirempto, Genuates neque Romanum,
neque Venetum mercatorem, nec de suis ullum anaim navigare vo
luerunt : verbo, ne rursus ipsis belli cum Scythis gerendi nasceretur
materia , re , ut magnorum vectigalium causam sibi pararent. Sic
enim ratiocinabantur, si Capha, undecumque adventantibus commune
emporium fieret, quaestum uberem argenti exactione collecturos :
 SRRU V. 26. 193
w " 2/ > - 1.

, , , -. c. 35
. "
, - .813

, 1. . 2/ 1

' , ' ,
- / " - -

5 ,
} . 1. -- -- - -

, , '
"- ' w - " / "

.
,
.
, ,
- " " y C ' w "

" "

oo ' ,
- "- 4

'
" y . -

,
- -

, ,
" - "

,
15
,
"

,
- C w - - 5.

, ,
- ",

,

, ,
- -'

2 ,
2, ' -- -

, o - C
- "

. - . - " . r .

, .
12. om. . 17. . 2 1. .
ant si istuc non probarent, belli sumptum una tolerarent. t Ve
netis anai prorsus excludi non videbatur e re publica, de commu
nitate autem sumptuum horrebant audire , aiebantque, neminem
sibi navigationem , quo sperata invitaret utilitas , adempturum : si
mulque, nolentibus etiam Genuensibus, anaim cursum dirigebant,
qui per vim obsistebant et quosdam mercatores cum onerariis inter
cipientes , mercibus eos multabant. Inde bellum atrox conflatum,
nec parum pecuniae et triremium utrimque deperditum. um igi
tur, ut et imperator Venetis belli socium se adscripsit, triremes mi
litibus complebat, mare cum Venetis obtinebat et ex continente
missa manu oppidum obsidebat. c primum quidem ab utrogue la
tere et navalis et terrestris copia invadentes , aedes exteriores, (ex
ceptis, uae sub ipsis muris erant,) incenderunt. Deinde agmen ex
continente frequenter in dies singulos impetum faciebat arcteque
obsidebat, ut Latinos ne prodire quidem extra muros permitteret.
avalem vero turbam bipartito dividens imperator , unam partem
illic ad obsidionem reliquit, alteram in ontum ad Genuates vexan
dos misit, quod cumulatissime praestiterunt : nam et merces et mer
catores non paucos interceperuut et onerarias multas exusseruut.
Cantacuzenus . 3
 194 U
w" - w w

. c. 135 , ,
/ " " " . -

" - " - 2/

,
- . - -

, -5 - - - - "

,

", o, 2..."
2 ' " & " C -

D ' , ,
y ' - ? / . -

,

V. 65 , . '
(W C . / " . . C .

, ,
r w " ") "

o ,
- \ " /

'
-", " 1,

,
, 5
, , ,
1

,
" - "

. 814 , ,
.
, 2.
, '
, , ,
, , ,

8. . mg. pro .
Ubi e Ponto redierunt, ad oppidi expugnationem se instruxerunt ,
quamquam imperatore nimiopere, adversante existimanteque, muros
validissimos, multis propugnatoribus supra adstantibus, nulla spe ob
tiuendae victoriae adoriri non oportere, sed longinquitate obsidionis
potius rem confectum iri, ac Venetae classis icolaum Pisanum ob
id monente, cui, ut inexercitato, tentanda videbatur oppugnatio, gui
que Romanos aeque omnes notabat quodammodo, quasi per eorum
timiditatem staret, uo minus Galata caperetur, quod facillime pos
set, si Romani secum vires alacriter cousociarent, Quocirca impe
rator, etsi evidentissime sciret, eum aggredi, guae prudentem ac
peritum ducem non deccrent, tamen ne, quae obtineri possent, ipse
uadam ignavia e manibus dimisisse putaretur, Latini spiritibus ob
secundavit et cum alia ad oppugnationem apta comparavit, tum
inas onerarias praegrandes coniunxit et, uantum potuit, trabibus
copulavit, ligneamque turrim superposuit, cuius altitudo Galatae
muros excederet. urris illa tabulata habebat tria, in quibus mili
tes consistentes pugnarent., b eadem dno cornua longissima proii
ciebantur, quae usque ad moenia perventura existimabant, super
 SRRU V. 26. 195
1 ' 2 ,

, ' -. c. .35,

-, ' &W. .

,
-" " 2/ - "

, ,
- 2)

5 , oo.
. " 1

, ,
" "

, ,
", 2 , - 2/ "

' '








cr -

, ,
7" " '

'
- "

, ,
- r . - y
, (
" Cr -

,) c
15 , .
c w

' , .
,
> " -'

,
" r 3. "

, "

2
" 2/

,


"c, , 2 - 3 1. "

' ,
- / - ,

, - "

, , , . D
quibus fabri compactis instar tabulati asseribus pontem ad muros
straverant. Credebant autem, iis, qui de turri pugnabant, tuto
transeundi facultatem praebentibus, magnanimos quosdam inde pro
gressos, cum oppidanis propugnatoribus in muro commissuros et vi
cturos. t processisset illis inventum, si extrema cornuum usque
ad moenia pertinuissent. Sed quia non parum longitudini deerat,
machina inanis fuit. Similem pontem absque turri etian Phaceo
latus protostrator iussu imperatoris super grandi oneraria fecit, et
extremis coruibus ligncam basin seu craticulam imposuit, ita com
positam, ut quibusdam funibus et vectibus, super quibus iacebat,
moveretur , eoque ligna igni alendo idonea congessit, co consilio,
nt incensam uni turrium Galatae imponeret, (erant enim pleraeque
ligno superne constructae,) uo per turrim etiam aedes flamma, vento
fiante, comprehenderet. Sed enim cornibus deficientibus, in nihi
lum recidit eius cogitatio. ertiam insuper machinam Veneti tam
uam scalas a navi ad muros fabricati sunt. Paratis iam a mari
omnibus, etiam a continente quae opus erant, praestabantur, sca
1acque et ferramenta uaerebantur, uibus muros perfoderent : et
libenter lignorum fasces advehebantur, uibus cum ipsis plaustris
 196 U
" " ".

. C. 135, , ,
,
,
, ,
' " " cr " - /

, 5
, , - "

. , ,
,
,
cr - , 3 , "

, '
- - 2/ "

, ,
. 8, 5 ,
". c " ' w "

.
,
- r "

, 5
- w -

,

,
-
,
/ " cr - " "

V. 65 , 2
,
" '
" " "

,
, ,
in fossam iniectis, ad transenndum et ad portas, si opus foret, in
flammandas utrentur. Cumque nihil iam desideraretur, peditatus
et equitatus a despota anuele sane, Irenes imperatricis fratre,
eductus, (cuius legatus seu minor dux Phacrases protostrator,) Gala
tam circumsedit. t pars navalis iam accincta erat, ut orta luce
postridie ad muros ferrctur, ipsique Galataei ad resistendum se in
struebant. am onerarias et triremes, quotquot habebant, prius
leduxerant, singulas deinceps ante muros funibus a pinis religatas ,
ne penitus alriperentur, sed pro tempore subduci facile possent, et
alia quaccumque ad machinas avertendas commodatura credebant.
axime autem illis profuit onerariarum deductio : ipsae enim igne
consumi nequibant, propter aquam scilicet, et hostiles naves access
ad muros prohibebant. Imperator itaque cum exercitu terrestri ad
veniens, noctem egit: protostratorem vero archaniotam, impera
toriis triremibus praefectum, et Venetorum ducem Nicolaum die re
centi a mari aggredi iussit, utpote eodem tempore equitibus et pe
ditibus a continente simul aggressuris. umerabantur autem in illa
pugna triremes Romanorum et Venetorum simul binae supra tri
ginta. adem porro nocte triremem Venetiis ad icolaum venire
 SRRU V. 26. .97
' , . C. 35
- - - 1

, ,
. ,
- " / r

-
w ... " -

5 , ,
-

, '
. / , ". > > - ? w

, , : ,
,
* " - xw c 2 " / - .. " "

, ' ,
ll , C
" -' -' " - - - -

,
,
" , -

, ,
,
5 ,

,
- \ 1

, ,
, , ,
2 , - D
, ,
- . w. -

" - - " -

- " - .

,
16, . mg.
contigit, uae docebat, septuaginta triremes solvisse Genua et in
illos tendere : mandabantque dux et senatus , sibi et navibus suis
consuleret, ne ab hostium classe interclusus periret. opulus siqui
lem Genuensis, iam pridem potentibus oppugmatis, et optimatum vi
ctor, alios in perpetuum exilium egerat, alios capite diminutos, ne
que senatorio ordine, neque ullo magistratu dignabatur, sed omni
us modis eos premebat ac deprimebat: populari enim, guam illo
rum, imperio uti malebat. um vero de plebe quemdam Simonem
uccanegram summae rei publicae praefecerant, idque populus et se
natus approbarat. Ceteruan bello hoc cum Venetis exardescente, cum
se viderent non posse resistere, nisi a potentibus adiuvarentur, uod
t multa pecunia et maiore apparatu opus esset, optimatibus redi
tum ab exilio decreverunt, eos in senatum legerunt et rem publicam
capessere iusserunt. Potentes, cum prospicerent, si iratis animis re
conciliationem gratiae cum populo aspernarentur, futurum, t, eo a
Venetis attrito, ipsi eamdem calamitatem subirent, et turpe, imo
ro tnrpissimum ducentes, propter populi adversus se crimen nitro
libertatem prodere, iuhouestamquc ac minimc iugenuam serviulelu
 198 U
- " y -

. c. 135 , ,
. / - W . - -

, , - -

, 2' "

,
" " " - -

-5
, "

, - 2/ -

,
.816 . ") -" " r

, - / " -

, ,
- . " ", 4

' / - - . 3 . 7 ,

,
,
C " cr W. " "

, , 15
-" 3. /

, , ,
.
2
cr - - " w

" - C " - w

,
- - " 2/

, - 2
- -

,

.
> / w . " -' w >" /

, ,
7. . mg. 1 1. ontanus.
1onge inferioribus servire, scelus ei et stultitiam exprobrarunt, od
optimates ob hoc solum, uia vulgo praestarent, adeo facile dedccori
ac ignominiae subiecissent, bellum pro re publica impigre arripuerunt,
arma et reliqua necessaria contulerunt et classem septuaginta navium
aedificatam cum praefecto Pagano uria, viro nobilissimo prudentia
fortitudine, experientia ante alios eminente, bellatum miserunt.
icolaus, Venetarum triremium ductor, ubi classem hostium adventare
accepit, quamquam alioqui ad pugnam audacissimus, timore correptus,
confestim de fuga cogitavit. Sed ne parata oppgnatio impediretur, im
peratorem audita celans, cum triremibus suis et machina super one
raria, extra teli spatium dumtaxat, ordinem armatus tenebat, pu
gnaturi opinionem praebens, cum re penitus abstineret. Romani
diluculo iussa facessentes, cum triremibus et machinis onerariarum
muris sese admovent. Verum machinae, quod eos non attingerent,
inutiles erant ihilo minus ui intus erant milites propiores facti,
in propugnatores iacula contorquebant et vulnerabant plarimos.
1d ipsum faciebant, qui e triremibus pugnabant, ec pauci ex im
peratoriis vulnerati stint, ex uibus nonnulli occubuerunt. Quin et
 SRRU V. 26. 199
---- * 1 " - 1 -

- 1.
, . c. 135,

,
" . " " -

,
- 2 - " - -

, ,
1 1

5
2' " - y 1 - -

, V. 65
- / - - -

" C "- 1 - -

,
, ,
- " - - 1

,
r

,
- - / - 1 -

,
- - - - "

,
- **.- - - - . . "

, w 2 - .

15 o ,
,
" C - "

, , - D
,
- 1 - -

,
/ , 4 - 1.

2
4 w - -

, ,
, '
/ y - ? ... " - / y ,

, , ,
9, .
dux archaniota cubitum dextrum per thoracem seu loricam (tanto
impetu telum advolavit,) traieclus, paulum a morte abfuit. Divina
autem providentia servatus, multos et intolerandos dolores sustinuit:
vix enim biennio plaga cicatricem obduxit. Imperator quoque ex
continente invadere et currus onustos fossae immittere iussit, ut, ea
pervia, scalae ad muros applicarentur. Immiserunt, etsi non omnes.
dhuc in eo negotio militibus occupatis, Galataei, maritima pugna
limissa, qua moenia versus continentem praecipue laborabant, ac
currerunt, apertisque portis effusi et igni in virgulta arida coniecto,
omnia cum ipsis plaustris combusserunt : ac de muris homines et
equos magno numero vulnerarunt: nec ipsi vicissim pauciores vul
nera retulerunt. mperator iam cernens, operam inanem esse,
uamquam id futurum antea scivisset, receptui cecinit, et edites
uidem extemplo iussit abscedere : ipse cum equitatu per uoctem
in castris mansit. ltero die cum armatis diu ad portas Galatae
constitit, nec quisquam Latinorum contra processit, nec telurn iecit.
nde, quia nullus prodibat, Byzantium se recepit icolaus, Veneto
rum dactor, occultata causa, ob uam proelio supersedisset, omnino
volebat discedere, aque hoc solum clocutus, a senatu et duce sibi
 2 (J U
- - 2"

. c. 135, .
, '
o , ,
,
, -5
.817 , '

, , ,
5. - "

, .
- - - -

, ?
, , ,
" . . 1

- 2' ,
,
/ C /

, ,
, ,
- - w " -

, . 5
2/ 1 C
. , " . - -

" 2/ >< " / .

" . ' 1 "

,
,
C -2
- " -

,
- 2"

.
- -

2 1. om. V.

mandatum, uti rediret, salute dicta, Venetias renavigavit, bello con

tra Genuates soli imperatori relicto, qui triremibus suis e mari
Galatam obsidebat et a continente crebris eam impressionibus 1a
cessebat nihilque ad oppidanos afiligendos praetermittebat: nee sane
mediocriter illos vexabat. icolaus Venetias cursum tenens, in ho
stium classem devenit, uam praesentiens summam in fugieudo ce
leritatem adhibuit, et hostes insequentes effugiens , apud uboeae
oppidulum, Venetis subiectum , triremes servavit ipsumque tutatus
est, guod Genuenses cepissent, ni ille intrando antevertisset.
27. oc rerum statu etiam bellum inter imperatores ex causis
on levibus recrudait. Qui enim cum Ioanne imperatore hessalo
cae remanserant, praesentibus non contenti, nova moliebantur et
oannem ad arma socero inferenda sollicitabant: quamquam iidem
apud Cantacuzenum gratiosi admodum eique amicissimi ac familia
rissimi viderentur. iebant enim, molestum sibi accidere, quod
aterno fraudatus imperio tam iniuste haberetur. tenim non hoc
solum esse quod ille totum sibi adsciscens imperium , im
eratoris vocabulum inane ac nudum prorsus ei reliquisset, scd
 SRRU V. 7. 2

-
, , .C. 135,
,
,
,
5, ,
- " . " 4 -

, , V. 653
, D
"" "

, ,
'
,
w 3. - -

,
" - - "

,
" - 1 -'

15 - w y

. 818

,
2 , ,
-

.
,


4. . 22 . mg.
nod etiam quasi exilio damnasset, abductumque in mediis hostibus
deseruisset, nulla cura adhibita, quemadmodum discedens promisisset,
sed bellorum causas confingendo ipse Romanum tenens principatum
sederet, eum vero, ut hominem nullius frugi, aut a riballis expugnan
dum, aut a tam turbulento et ad omnem audaciam praecipiti populo
prodendum abiiceret, Quae animadvertenda sint, et considerandum,
quo pacto maiorum suorum imperium recuperet, in quo uidem nulla
sit futura difficultas. Cralem enim, Cantacuzeno infensissimum, tota
potentia libenter auxilio succursurum. Se quoque quamvis dimica
tionem capitis eius causa minime recusaturs cupideque una et pe
cuniis et armis et corporibus certaturos. ortabantur proinde, ne
ad rem aggredi moraretur. nducebat autem illos ad arma inter
imperatores instauranda non parum vitiositas et nequitia, ua vel
ad infanda prompti ferebantur, potius tamen promissa a Crale pe
ia, si bellum inter Romanos iterum inflammassent, eorum ani
mos depravaverat. Quibus iunior imperator, utpote calliditatis et
8Cr ! atque ) corruptelae omnino ignarus Ct in expertus ,

t aequa fructuosaque suaderi ac sibi studeri ratus, obtempera

 2 2 U

.C. 135 ,

,
,
. , 5
,
.
, ,
o
,
,
,
, ,
, , ".

C ,

,
,

,

' , '
,
,
vit : et profecto inimicissimos, quique ob vile lucellum et parvum
compendium ipsum cum universo imperio prodiderunt, pro amicissi
mis habuit: quibuscum deliberare coepit, unde et quomodo bellum
ontra socerum institueret. lacuit igitur, priusquam consulta ema
narent, ndronicum sanem hessalonica removeri, uem acer
rimum fore adversarium , nec solum alioqui se oppositurum , sed et
iuniorem imperatorem admoniturum verebantur , uti conatu tam
nale ominato desistcret, neve imperium (cuius paulo post futurus
sit dominus, si erga socerum imperatorem probe et candide se ges
serit,) sciens ac volens pessumdaret. rgo eum cum simulatione
amicitiae adeuntes , sacramentum silentii exigunt , iunioris impera
toris secretissima patefacturos. Ubi, fide iurantis accepta, ausi sunt
fidere, cum Crale bellum socero inferendum pepigisse, nihilque
pactis et conventis deesse narrant, Cralemque propensissimo studio
ct alacritate imperatori opitulaturum. Cum autem is vir ad res per
turbandas ac permiscendas sit appositus et foro uti noverit, etiam
hoc vafre excogitasse, quo imperatores a resarcienda concordia ali
eniores reddat, ut ipsum obsidis loco accipiat: simulare enim, non
se fidere imperatori iuniori, ne forte exercitui , uem sit suppetias
 SRRUV. 7. 23

, , . C, 1351
, ,
. D
'
5 , .
,
,

, , (
,


,)
, . 8,9
15 ,
, .
' , v. 654
,
o , '
2 ,
,
/ ... 9 c

< >

' ,
" "

,
' ,
o ,
4. . 5. .
missurus, insidietur, eumque, composita cum Cantacuzeno contro
versia, disperdat. b hoc, ut sanem obsidem accipiat, imperato
om urgere. Qui uoniam bellum movere statuerit maximeque ri
ballorum auxilium expetat, necessario annuisse, Quae perpendenda
sint, et invenienda machina, qua sibi et praesenti rerum conditioni
Consulat. Sic illi probabilem fraudem nexuerunt. sanes, guia im
osturae huius erat nescius, (norat enim, eos antehac Cantacuzeno
editissimos,) et quia insuper aures eius rumoribus de bello, uod
ior imperator in socerum parturiret, undique circumsonabant,
dictis fidem commodabat et angebatur magnopere, amplasque ipsis
de benevolentia erga imperatorem Cantacuzenum et se gratias agens,
modum orabat, guo imminentibus sese malis eriperet. Illi affirmare,
hil utilius, uam celerrime Byzantium discedere, ut ui ita et
culum efugeret et imperatori, uid ageretur, exponeret: uo is
"bus nutantibus maturrime succurreret , nec ullam segnitiem tar
ditatemve admitteret. Quod si innior imperator eum retinere cona
"ur . 5o abitum fideliter curatnros, hortantes ipsum et suadentes,
" uid per vim agat, neve profectioui adversetur. oc modo sani
 24 U

. C. 1351 '
. -


" r "

, / -
,

, ,
, ' ,
, 5
, ,
> " - "

, ,
1 " " -

. '
,

' w. w " "

c
" " w

, ,
- 2/ -

,
,
C

. 5
w w. - "

, (
4 - / w. - /

;) -

, '
- " ... " /
---

, ' ,
2/ " - -" r

' ,

,
'

D ,
,
-" > , - - - - -

,
imposuerunt, ui minis exterritus et triremem ibi paratam mactus,
yzantium solvit et Cantacuzeno imperatori audita nuntiavit, iunio
rem manifeste bellum moliri asseverans. Discessu sanis belli solli
citatores largam macti licentiam , iuniori imperatori auctores fiunt ,
uti legationem ad Cralem mittat, Quam ille libens admisit, impe
ratoremque adversus socerum copiis, pecunia, nervis omnibus adiu
turum atque imperium restituturum magnifice spopondit, "
foedere, uod illi ad eam rem imprimis fructuosum fore confide
at, fecit ac suggessit omnia, quae ad arma inter imperatores
alenda valitura credidit. is nuntiis, uos ab amicis clanculum
quotidie accipiebat, graviter commotus Cantacuzenus, ad conspira
tionem dissipandam eo sibi proficiscendum existimabat. Verum uia
tunc bellum Latinum flagrabat, nec abesse licehat, nec alias con
scribere copias, cum et conscriptae ad bellum iam dictum necessa
rio retinerentur. Quoniam igitur videbat, se navigatione in ace
oniam excludi, nnam imperatricem ad filium legavit, cuius oratio
illum ab indecenti facinore abstractum , in concordiam secum redu
ceret: quam ita est allocatus: ,,ec tu, nec alius quisquam ignorat,
quales quantasque calamitates bellum civile Romanis non subectis
 SRRU V. 27. 2o5
)/ -

' , ' , .C. 135

", ,
- \

, ,
- - / "

5
" " / > - 2 /

, , '

,
,
1 ,
- - - -

'
- - 2/

, -. 82
,
C w - " C/ \ / y

, ,
' C - " - C " 2/

15
,
-

,
" / 1 .- /

,": ,
- - 4. w " 2/ y 1

,
", ,
- -

2 / -

' , , '
,
. " - - "

,
- -

,
modo, verum etiam principibus ipsis attulerit. uo tandem ali
uando finito, et publicis privatisque rebus omnibus iam melius
untibus, cuiuspiam daemonis invidia otium et quietem hanc per
turbavit, rursumque homines impuros et sycophantas et nequitia ni
Inil prioribus concedentes excitans, bellum saevius commovre anni
titur. mperatorem enim filium tuum mendaciis onerantes, atque
ut invenem dolos et astutias et in utrumvis humanorum ingenio
rum mutabilitatem necdum agnoscentem decipientes, eo penitus per
pulerunt, ut sibi tamquam amicis et eius causa sollicitis totoque
pectore ad paternum imperium ei recuperandum incumbentibus ob
sequatur, cum pro certo et ipsi et Romanis universis hostes sint in
festissimi, me autem insidiatorem atque hostem ducat, qui ex ani
mo ipsum diligo et nihil non tento, uo non tantum paternum prin
cipatum, sed et maiorem ac meliorem habeat, quantum fieri possit.
tiam bellum texit, foedere cum Crale inito, ut, ab eo riballo
milite accepto , in me ducat : quam ego rem nec illi, nec subditis,
nec nobis profuturam auguror. Quae itaque impendent mala, adeo
perniciosa sunt, et ea alium practer, nos facillime posse depellere
non arbitror. Quodsi practerea bellum hoc Latinum me non ur
 26 U
/ 4" - 21

.C. 135 ,
, 4 cr ? 2" - " r '

,
V. 655 , ,
w

' ,
2 w " C! " 4 r

, , -5
- " w

, '
- "

,

c , ,
w . - -

, -
1 2. 2/

, (
, ,
C w c y "

,
, ,
3.

,) 15


. 2/ "

"
, 2
2/ . - w

,
,
- . 2/ - -

,
geret, cum armis supervenissem coniurationemque istam non con
spectu tantum, sed sola auditione adventus mei nullo labore distur
lassem. ec enim potuissent, quin, ut aiunt, orci galeam induti,
vitae servandae elabi conarentur. Quia vero instanti pugnae inter
csse me praesentem oportet, par est, te hessalonicam navigantem,
sedare hanc discordiam et, guod ante fores est, bellum reprimere :
ubi filium docueris, uam fatuum sit, eum principatum ultro vastare,
cuius possessionem citra ullum certamen citraque molestiam brevi
aditurus sit, (nam ni bellum contra riballos coeptum esset, et nunc
Latinum istuc invitum me occupasset, pridem el clavum imperii tra
lidissem ac inter monachos professus essem, id uod haud ita
longo post tempore facere iterum paratus sum;) seditiosos autem
illos communique Romanorum pestem molientes a meditato sce
ere et increpatione et horribilibus minis et omni demum ratione
avocare studueris." aec ad nnam ugustam Cantacuzeuus impera
tor, quibus eam moveret, ut hessalonicam navigans , excitatam
seditionem in tranquillum redigeret. Quem illa primum leniter ob
iurgare, quod optime monenti ac roganti, ne filium adhuc ado
lescentem hessalonicae relinqueret, qui dolis capi et transversim
 SRU V. 27. 27
, - C 135
, o

, , '
5 ,
, , , .821
, ,
, ,
. ,
, (
, '
;)
,
,
15 ,

, ,
, '
,
2 ,
,

6. . 8. . 16. om. . 19. .
2 1. .

agi facile posset, idque inter improbissimos illos vivens, qui vel
callidissimum et eorum versutias ac technas longa experientia do
ctum fraudibus et blandimentis suis irretirent, non paruisset.
oniam autem haec tam inique comparata sint, et guae non con
ducerent, praevaluerint, libenter ad filium profecturam , et omnia
ista odiosa, cum in conspectum venerit, e medio sublaturam. i
imperator triremem instructam attribuit. Quae hessalonicam in
gressa bellum iam plane fervens invenit : omnia siquidem pacta
conditionesque cum Crale transactae, uibus imperatorem iuniorem
adiuvaret, ipseque Crales et uxor prope hessalonicam tendentes,
intestinum Romanorum bellum , unde compendia sua sperabant, nec
exigua, urgebant. Cantacuzenum uippe timebant et ardens studium
erga iuniorem imperatorem prae se ferebant, cupientes illi ex hoc
persuasum, se eum amare et eius iniuriae vindicandae cura afici,
cum tamen contrarium omnino, et quidem non segniter, facerent.
tenim pro magnis et multis, uae abstulerant, vilia quaedam nul
linsue pretii restituebant. aec igitur omnia, quasi araneolorum
opera, adventu praesentiaque sua imperatrix disiecit. am filium,
uae decuit, admonuit, eumque flexit, quod parentes honorare sci
 28 CCU
c C/ - -

. C. 135 , ,
- / W w. \

, ,
.- "
o
"- -

,
C , 5
,
2/ -

,

- " ... " -

,
, '

- 1 -

,
" , " C r " w

,

,
w
, "
- , - - - - - - "

5

(
- C - w ( -"

V. 656 , ,
5.
D ,
. . ." w - . "

.
- - "

,
- - 1 /

, , 2
/

,
.

,
,
15. . 18. o om, .

ret et obedire in omnibus, quae summa illorum caritas suadet. In

factiosos autem ira fervescens eos territabat et dirissimorum suppli
ciorum comminationibus abstinere cogebat a facinore improbissimo.
d haec ad Cralem egressa eumque et uxorem affata, ostendit, eos
contra ius fasque agere, fulmina coelestesque plagas velut inten
tans, guia, practerquam quod Romanos periuriis suis foederibusque
violandis toties laederent, etiam bellis civilibus eos committerent,
quibus mutuis stragibus intereuntibus, ipsi eorum bona tuto possi
derent. is verbis effectum est, ut factorum turpitudine palam
erubescentes, re imperfecta, discederent, Imperator autem iunior
matri imperatrici sapienter monenti obsecundans, enum nihilo mi
nus oppidaque Chalcidices, guae atthaeus gubernabat, pro rinci
patu singulari sibi a Cantacuzeno petebat: alioqui per omnia rursus
in eius auctoritate se futurum. udita petitione, Cantacuzenus mi
rari se dixit, uod omnium dominus brevi futurus, tamen ita pu
sillo angustoque esset animo, ut locis quibusdam paucis imperarc
vellet. ihilo minus prompte dedit, et mittere iussit, qui eius no
mine ea accipcrent : ipse contra mittebat, gui suo nomine traderent.
 SRRU V. 28. 29
y " -' "

. C. 135
" , 2

.
. , . 822
5
2.

2
,



- " > , ,

, ,
,
2 ' - 4, 2/ "

, , ,
- - 2/ -

' , ,
/ , 1. 3. "

,
" " -

,
'
,
, - C
5 - - - -

-
,
, /

15
,
, ,
- ' - - "

2 , .
,
" . . -

o
2/ "

, ,
" / c -

,
12. om. .
oc maxime modo gliscens tune inter imperatores bellum ab nna
imperatrice compressum est.
28. Verum enim vero Paganus, Genuensium navarchus, icolaum
et Venetas naves, guae iam in tuto erant, frustra insectatus, -
boeam et ipse appellitur , eumque obsidet, muros crebro acriter
que, qui intus propugnabant pari virtute se defendentibus, oppu
gnat. Cernens, se actum agere, contra Romanos cursum vertit: au
dierat siquidem, etiam imperatorem hostem factum, Galatam obsi
dere. Delatus porro ad eracleam hraciae, ea nocte, iactis ancho
ris, ibi substitit, postridieque in altum , velut Byzantium navigatu
rus, procedens, ventis immane reflantibus, mala sorte eracleensium
reversi in eorum portum descendunt, remigesque ad olera ex hortis
suburbanis colligenda discurrunt, uorum duobus in via comprehen
sis, eracleotae statim capita praecidunt. ui in triremibus crant,
propter cives suos ira furentes , arma corripiunt, ducem orant, uti
se ad urbem poenas huius iuiuria e expetituros adducat. Paganus
illos cohibere et ab oppugnatine avertere nititur, haud sanae men
tis esse affirmans, proper duos interfectos moenia adoriundo plu
Cantacuzenus . 14
 2 U

. C. 135 ,
D ,
' ,
, ,
, -5
,

. ,
,
-
V. 657 ,

.823 , ' , '
. ,
, , 5

,


,

,

.

res perdere. am ibi, inquit, et de nostris et hostibus multos op

petere oportebit: siquidem illi suos, qui ceciderint, inultos non
sinent, cum ex aliis urbibus et plures et fortiores accire possint.
De nobis alia ratio est, Si namque de praesentibus nonnullos ami
serimus, non aliundo redintegrare numerum licebit, contingetque
vires nostras infirmari, quas in primis salvas et integras, cum tanto
Romanorum simul et Catalanorum Venetorumque exercitu pugna
turos, conservare necesse est aec dux simul prudenter et su
imperatorio ratiocinatus disserebat: simul Romanorum rebus proper
Cantacuzenum , cui erat amicus, detrimentosus esse nolebat. "c
Paganus quidem suos hisce verbis a pugna cum eracleensibus de
terrere ., neo persuadebat, uod sibi cupita denegari con
coquere non poterant. artinus vero temorus , et ipse triremis
praefectus, in medium rodiens, ducem iniquum ac proditorem esse
omnium testificabatur. antum uippe apparatum tantosque sum
ptus non alia de causa factos, quam ut hostibus damna afferrent.
t nunc, uando eracleam armis commodissime obtinere et Roma
norum potentiam labefaetare et sibi prodesse quam plurimum pos
sent, intempestiva eius erga imperatorem bcnevolentia impediri:
 SRRU V. 28. 2

1. -

, -.C. 135t
. - -

, ,
,

w. " 2/

5 , (
. -

,)

, , 4

'
\ . ( 2/ c . "

,
, ( , - c
,)
" C - 1. - w C. "

,
2/

,
15 ,
2 2 " C w / 1

2/ w -

. '
,
,
2
,
- / *

,
, ,2 ' D


" "

o,
15, . 24. .
mandabatque scribae, dicta in tabulas referret, ut eum domi apud
opulum ac ducem maiestatis reum accusaturus. uiusmodi minas
artinus iactabat. Paganus metuens, ne ad populum reus citatus
convictusque capite puniretur, oppugnationem indulget, confestim
ue classiarii cum armis se triremibus expromunt, urbemque cir
cumdantes oppugnare insistunt. Cumque muri versus continentem
multis locis faciles essent occupatu, (non enim quemquam ex con
tinente invasurum putabant,) et cives praeterea inermes atque im
parati et ad resistendum tantis copiis infirmi, vi et virtute Latino
rum, guamquam ipso oppugnationis tempore Byzantio equestribus
turmis ab imperatore subsidio venientibus, captum est oppidum.
Suspicabatur enim id, quod futurum erat, ubi classem Heracleam ap
pulsam intellexit. Quin et icephorus despota gener, urbium hra
ciarum ad ellespontum praefectus, et anuel sanes despota, Ire
es imperatricis frater, Byzia manus auxiliares mittebant. Sed quia
in ipso articulo dimicationis veniebant, frustra venerunt. xstanti
us enim adhuc ante portas urbis aedium parietinis, Latini illic
floem suorum sagittariorum collocarant, qui equites tantisper ab
 2 2 CCU

. C. 351 , ,
,
,
, ,
, -5

' .
,
,
. 824 , ,
,
, .
, ,

o , 15
. , ,
,
,
, , ,
' , 2
,

V. 658 ,
1, .

urbis aditu distinebant, uoad a reliquis caperetur. eracleenses

ut se captos viderunt, Latinis domos praedatum concursantibus, una
urbis portula reserata, exierunt, multique, de plebe praesertim, ad
equitatum fugientes servati sunt, cum Latini extra urbem propter
eosdem equites insequi non auderent. ptimates potissimum in po
testatem adducti cum uxoribus et liberis et rerum copiis non mo
dicis. , eraclea siquidem a temporibus ndronici, ex Palaeologis
primi huius nominis, expngnata nunquam fuerat. Latini, praeda fa
cta, portas omnes versus continentem obstruxerunt. Deinde selectis
primariis civibus ac feminis, relictisque triremibus, quot urbi tu
endae satis fore iudicabant, et in ceteras captivis impositis, Galatam
navigarunt. nnona autem et reliquo victu, uemcumque capta
rbe invenerant, per tempus belli non exiguum usi sunt : id uod
in illa diuturnitate levamento ac solatio maximo fuit. mperator,
bostili classe adventante, onerarias omnes et trirenes, uae ad Ga
latam oppugmandam apud eptascalum in navali (prius, ut memi
nimus, ab se repurgato, nec illarum modo, sed plurium quoque na
vium capaci) instructae stabant, deduci iussit, roper quod Latini
yzantiis nocere nihil poterant, Porro cum ante, tum post adven
 SRU V. 28. 2 3
1 - ' ? . -

, - . C. 135i
o
- . - 2/ -" . "

,
" w '

5
- / / -

, , , ,
. - -w \ 3.
, ,

4 - " - -

. c
1 ,
,

,
' - " 3. w V -" " " -

,
" 2 - / w 1.

15 , ,
- / -

, ,
, 7'

,
, D.
2 ,
' .

' ,
2 ".-, . . ." " 2 , " '

.
tum classis nihil, quod res postularet, omisit, sed et muros versus
mare instauravit optime, qua admodum ruinosos reficiens, qna hu
iliores altius extollens : et a porta ugenii usque ad Ligneam-,
uae dicitur, fossam profundam circumduxit, omnibus familiis intra
moenia commigrare iussis: et quae eraut per hraciam , copias non
parvas accersivit: omniaque demum ad Latinos , si invaderent, ar
endos comparavit. artinus tem.orus duci et trierarchis rursum
suadere, tentanda Byzantii moenia. Dux aperte repugnare ac di
ere, artinum inutile dare consilium : yzantios enian potentiores
esse eracleensibus. Quamquam si auxilia, inquit, quae illis ve
niebant, accedere potuissent, non solum urbem invictam servassent,
sed et nos compluribus ac fortibus viris orbassent. t Byzantiis
res longe secus, qui muros, ut cernimus , egregie refecerunt ac in
staurarunt et nihil requisitorum neglexerunt multitudinemque pe
ditum et equitum ad defensionem providerunt : quibus etiain nullo
muro septis sese opponere difficile est, Praeter haec omnia adest
ipse imperator, em prudentia et exercitatione bellicarum artium
nulli nostra aetate secundum accepimus. go sic existimo, non
sse sapieatis, in mala ante ocules posita , aulla spe alicuius emo
 2 14 U

. C, 1351
,
,

. -5

. 825 , , o,
,
,
, -
o ,
,
,
,
, 5
,
,

.
. o -
,
v. 659 , ,
C ,
18, . mg. pro .
Jumenti, ruere, sed vires suas in opportunum tempus et ad paulo
post futuram utilitatem reservare. aec dux et ipse expedire cen
sebat et aliis sententiam suam probabat, artino excepto , qui ni
hil non faciebat, et milites ad pugnam irritans, facile a tam multis
yzantium subactum iri dictitabat t Paganus re ipsa volens osten
lere, artinum imperite atque confidenter oppugnationem ur
gere, militibus edixit, arma ut pugnaturi caperent Capiunt, prae
ternavigant : vires Romanorum explorant: duci adstipulantur omnes,
non esse pgnandum adversus tantam potentiam , et artinum pro
insigniter stulto condemnant. Ut primum enim Genuenses a portu
se moverunt, non solum per moenia magna Romanorum frequentia
in armis conspecta est, ut prae loci angustia se comprimere vide
rentur, sed etiam ad mare ante muros a porta ugeniana usque
ad Ligneam et in una phalange non pauci equites et gravis ac le
vis armaturae multi stabant dispositi. taque Latinorum dux subito
revertens, naves in portu constituit.
29. mperator prro tantam classem otium non passuram ratus,
sed urbes ad ontum Romanis parentes aggressuram formidans, quo
tantae potentiae valerent resistere, ad singulas idoneum mittit con
ra hostes subsidium. liis igitur hilariter id suscipientibus et impe
 SRRU V. 29. 2 15
-

, -. c. 1351
4 w "W 4.

,

o
5
-w y / 1

.
,
- - "
y " 2/

,
" - " / -" - w.

, ,
y 4 / y / .

. ,
- - . W c

, , - D
- - 4. w

" w " " 2 w 2/

, ( ,
, )
- C " -

,
15 ,
,
" w. 2/ -

,
, ,
"

,
: - "

2 '
,
. ,
" 5 . " y ". 2. '

' - . 826
- . - w . 2'

,
r y 1 w

25 ,
2. . .
ratori de cura erga se gratias prolixe agentibus et se uoque pro
ua parte ad defensionem instruentibus, Sozopolitae repudiarunt,
aicentes, se adventitio auxilio non egere, cum indigenae adeo multi
ac fortes ad tuendam urbem sufficiant, admiseruntque praeter Cry
hitziotam, fratrem praefecti sui, neminem. Sic despecta manus prae
sidiaria Byzantium repetivit. Priusquam autem Sozopolitarum faci
nus imperatori renuntiarctur , (nam si audivisset citius, etiam no
entes recipere militem cogissct,) a Latinis post discessum Roma
norum inopinato et velut de compacto irruentibus, facile subiugati
sunt, cum neque a muris refectis, neque ab armis procuratis, ne
que ab alio guopiam necessariorum parati essent, nec vel aliquan
tum tot hostes sustinere possent. Ita se ipsos temeritate perdiderunt
et, amissa urbe tam pulchra atque omnibus bonis abundante, non
levem imperatori dolorem inusserunt. Latini captam urbem diebus
non paucis libere diripuerunt, etiam templorum anathemata aufe
ntes omnia, et quidquid auri argentive, refossis donibus et late
 26 U
"" w "

. C. 135 .

,
- w " 1

,
2.c ..


5 " w ?

o, , 5
4 "

,
,
-" 2. -" "

,

,
" - /

,
w c (c

"y . Cr

,
1 / - /

,
4 - r

( ' -
,)

2/ -' "

.
,
. " / - r 2 "

, 28,
C
- 2"

,
,
2, om. .
ris passim curiose excussis, invenissent. Raptis et absumptis omni
hus, cum iam oppidum totum crematuri essent, Sozopolitarum prin
cipes ducem adeunt, obsecrantes, ne urbem tam elegantem ac Ho
rentem nullo suo fructu eversam atque in solitudinem redactam
posteris practernavigantibus suae suorumque impietatis et despicien
tiae rerum praestantium monumentum facerent, sed tantam eorum
miseriam aliqua misericordia dignatus , oppido parcerct, definita pe
ounia, guam ipsi Byzantium profecti numerarent. aec illi a duce
precabantur, ui et se ex humanitate et mansuetudine, et exercitum
ex pecunia non parum lucri relaturum existimans, (multo namque
sumptu in tam magno ac diuturno apparatu opus erat,) precibus
inflexus certamque pecuniam pactus, urbem, frumentum et reli
uam omnem suppeltectilem , sibi inutilem omnino , relicturum pro
misit, um vades solutionis primores urbis accipit, eaque ac plebe
dimissa, Galatam abiit. ostea nonnulli Byzantium ire ac pro so
totaque urbe a Byzantiis pecunias mutuari permissi sunt, guam La
tinis dependentes fidemque suam liberantes, in patriam omnes re
vertcrunt. ptimates autem eraclcensium, viri murieresque, a La
 1SRRU V. 29. 2 17
, , . c. 135
, ,
,
,
5
' .
, , , - D
. o
, ,
, , , ,
, V 66
, , ,
, (
,
15 ' ,
,)
o ,
, , - .827
,
2o ,
.
' o ,
,

tinis in vincnlis habebantur pretiumque pro libertate exigebantur,

quod solvere neutiquam poterant, cum uae fuissent corum propria,
ea universa hostes abstulisscut et de amicis opi ferendae nullns suf
ficeret. Pro omnibus autem ad depulsionem tantae calamitatis suf
fecit mirificeque ad recuperandam libertatem profuit Philotheus ,
eorum episcopus, qui divinitus aberat, cum urbs caperetur. am
ut bonus pastor animam suam ponebat pro ovibus suis ut est in
sanctis litteris : neque id semel, iterum ac tertium, sed saepius.
mni enim timore periculoque ab hostibus contempto, ultro quo
tidie propemodum Galatam navigabat et cum iis, gni captivos tene
bant, disserens, (erat autem non modo vir singularis et ob sancti
moniam venerabilis, sed etiam externarum et nostrarum disciplina
rum peritissimus et in congressu ad dicendum ac persuadendum
valebat egregie,) tantum effecit, ut modico pretio eos dimittere
non recusarent. ia tamen nec modicum quidem illud civibns
suppetebat, ipse Latinis sponte se obligavit, intra dies praefinitos
illud auri soluturum. Sic illi eius fide dimissi a propinquis et ami
is, quod solverent, corrogabant. tque hoc eodem modo faciebat,
donec omnes vinculis liberasset. enuiores autem et obscuriores
Captivos sine lytro obtinebat, guod Latini eius virtutem ac prom
 2 18 U

. C. 135 ,
,

, ,
, , , 5
,
,
, ,
,
, -
, ,
,
,
,
( ,) - 5
.
,
,
,
, -


,
. ,
24. .
ptam pro grege suo voluntatem suspicerent ac revererentur. , vit
anim virtus cultoribus suis etiam apud hostes, quantumvis barba
ros, admirationem conciliare, nedum apud domesticos et amicos
ost haec et urbe a Latinis occupata et civilus ad unum pristinam
libertatem adeptis et congregatis, qui dispersi erant, ut de integro
habitaretur , effecit ac multis verbis eos hortatus est, ne praesenti
aerumna animis frangerentur, sed eam vitae in posterum agunda e
documentum ducerent, navabatque utiliter operam pro virili sua ,
non solum sacra vasa, libros, imagines ex yzantii monasteriis con
quirens, ipse eo profectus, singula rgitans, uti miseros iuvarent,
uantum possent, (omnia siquidem a Latinis devastata erant enitus)
sed et imperatorem orabat, ut vectigalia remitteret. ui suopte in
genio ac per se ad benefaciendum proclivis et tune civitatum: casi
bus permotus, non eracleensibus solum , sed etiam Sozopolitanis
omnem tributorum publicorum immunitatem concessit: unde se illae
facile refecerunt confirmaruntque , ac rursum incolis et domiciliis
frequentatae, antiquam faciem receperunt. tque illae uidem
isto modo afflictatae iterumque recreatae et instauratae sunt,
3. Ceterum icolaus, Venetarum navium dux, ex uboea re
 SRRU V. 30. 2 19
? " ) -- -

, o , C, 1351
c ? . " /

o
, ,
,
1 > 4 - {. /

5 - . 828
- . 4 4 -

, ,
, V. 66

, ,
" - . " - 2/

1 2/ - "'

, .
" w - -' 2/

,
w. * / -

, ' ,
1 . "

,
- w " w

15
,
, .
2 ' -' . " w cr - 4 /

,
, '
2 , , '
,
,
. 3. W, 2/

2,
.C. 135 C r

, , .C. 1352
4. om. . 13. .
versus Venetias, classem Genuensi parem comparabat. Venerunt
autem a Catalanis quoque trirenues sex supra viginti, in quibus ge
nere ac numero probatae copiae, quibuscum iunctae Venetae in hostes
tendebant. Summus earum (erant autem septuaginta) imperator i
colaus erat: nam Venetiarum dux etsenatus suam illi auctoritatem com
miserant et Catalanorum rex suarum navarcho praeceperat, ut icolao
per omnia obediret et quo iuberet, sequeretur, utpote qui insularum
maritimorumque locorum per egaeum et uxinum maria, ubi maxime
cum hoste proeliaturi putabantur, bene gnarus esset icolaus, etsi
praestantiorem multo, guam hostes, haberet exercitum, prae timidi
tate insulas circuibat, pugnam fugiens, et crebro a Catalanorum du
ce monitus, ut hostes invaderet, nec militem, tempore praesertim
hiberno, insulas circumnavigando otiandoque frustra fatigaret, non
obtemperavit. mperator item haud mescius, quare cunctaretur, se
mel iterumque per legatos, ut ad parata trophaea, illum accersebat
et hortabatur, ne hostes formidaret, sed classe in eos apud Byzan
tium imprimis iret, ubi et ipse cum non spernendo auxilio affutu
rus sit. lle primum legatos repellerc et adventum procrastinare.
 22 U

. C, 1352
, (
,
c ,)
, , 5
" 2/ , " 1 /

, .
,
( ,
,
,) ,

,
, ( ,)
. o o
, , , .
'
,
, '
,
, - 2

,
' ,

16. . 22. .
Deinde iam hieme exennte, et ab imperatoris legatis multum roga
tus et a Catalanorum duce, (erat siquidem ille non solum ad intel
ligendum, uid facto opus, acutus et, insuper in arte imperatoria
versatus, sed etiam animi virtute in'acie generosissimus,) vix sumpta
fiducia obsequens ad rincipis insulam desertam non procul By
zantio classem applicuit : ubi per biduum recreato exercitu, uem
hiemis iniuria paene confecerat, Catalanum praecipue, tertio die di
luculo solvit et navale in eptascalo Byzantii attigit, Statuerant
autem cum imperatoriis triremibus sociati (quae in navali paratae
stabant,) pugnam capessere. Paganus, Genuensium dux, et ipse cum
septuaginta navibus Chalcedone e regione Byzantii et ante et tum
quoque se contra instruebat: cum adventantibus tamen confligere
non audebat, sed cum eos ad Byzantium navale videret properare,
ordines servabat, sperans, ventis erumpentibus, improvisum aliquid
nostes passuros mutuaque navium collisione interituros: quod ferme
accidisset. Stro enim die illo furente, multo nix laboreq.
cursum ex insula rincipis ad vesperam tandem compleverunt. Ut
navali appropinquarunt, venti vehementia repulsi, propemodum in
 SRRUV. 30. 22

2/ -
, , C, 1352
,
, , . 829
,
5

,
-
,
- w

, ,
- " -

. '
1 / - -

, . o ,
,
C \ 2 , 2/

, ' ,
c 2 w - / . "

, .
- - - > W -

15 ,
,
, o o
, ,
, -V. 662
- / w c "

2,
,,

"
.,

?
.
,
25 , C
hrevia incidissent , guae ante muros sparsim sunt et inde fluctus
insanos defendunt. Constantinus archaniota imperatoriarum trire
mium dux, tum maxime qui esset se demonstrans, nempe vir bo
nus, fidentia ac spiritu excelso plenus, e statione erumpit et cum
suis triremibus directo in hostes contraque praetoriam navim cur
rit. Secundum quem Catalanorum dux : tertius, animo iam confir
mato, icolaus ibat. t vero Genuenses, vento validius incumbente
et prementibus hostibus, conflictum declinarunt, et iis persequenti
bus, Galatam ut reverterentur, anniti coeperunt. Sed quoniam illic
vadosum est pelagus et fugere amplius nom dabatur, Brachophago,
ut vocant, (ubi complura sub undis saxa latentia,) ipsi priores, ut
locorum gnari occupato, in ipso aquarum impetu naves iactis an
choris firmantes, non magis navale, quam terrestre proelium habe
bant. Cum autem Veneti et Catalani cum Romanis advenirent, Ge
nuenses, ut indigenae, caeca illa saxa devitabant periteque certa
bant et hostes devincebant, nec minus Veneti. t Catalani, loco
rum minime omnium periti et fervore quodam mentis in hostes ci
tatissimo cursu invecti, alii quidem in brevia offendentes, triremes
 22 2 CU
"

. c. 135 ,
2/ < - " 4

, ' ,
, '
,
. -5

- . " " w

, , ' ,
,
- " - " * . 2"

, , -
D
-' -, 2/

. '
" 2/

, ,
" " /

,
. 15
" -' " 1. 2.

,
, ,
,

, 2
, . w 3.
, ' ,
/ -' - 4. " 2/ Cr

.83 , ,

22. .
hene armatas diffringebant, alii undarum impetu aversi, non a prora,
sed transversis triremibus pugnabant, et prae confusione tumultuan
tes, non parum laedebantur. ihilo minus imperterriti animi ac
fortitudinis exempla edebant admiranda , interfectis plurimis ac
victis paene adversariis omnibus. ametsi plures eorum non tam
hostium armis, quam imperitia loci in brevia incidentes interierunt.
Sed uo minus Genuenses ad unum perimerentur, nox interveniens
prohibuit: ua iam intempesta , invicem dissipati sunt, ui super
fuerunt atque ita , quo quemque sors tulit, navim applicantes, di
spersi usque ad lucem manserunt. x eo longe maximam cladem
Catalani acceperunt. In brevia enim impacti, dilaceratis triremibus
cum armorum pondere praegravati ad littus enare non possent, alii
quidem in profundum hausti, eorum autem, ui efugere potuerant,
plures a Galataeis per fallaciam capti sunt. ui suspicione prae
cipientes id, guod evenit, cum luminibus exibant et aestu maris
ciectis tanquam yzantium praeibant. Illi dolum haud subodorati,
sequebantur. ta multitudo Catalanorum, mesciens, uo duceretur,
Galatam venit Coelo retecto, mare occisorum naufragorumque ca
 SRRU 1V. 30. 223

, . c. 1352
, oo
,

5 .
o,
,
,
,
,
,
,
, ,
,
15 .
,
,
, ,
,
2o
o, , ,
,

18. . 21. add. . post ,
daveribus opertum apparuit : castra autern utraque non leve illa con
certatione detrimentum passa sunt : perierunt enim triremes Genu
ensium cum ipsis vectoribus octo et viginti : quod in caeteris fuit
militum , plus dimidiam partim in conflictu cecidit, partim vulne
ratum est. Venetorum Catalanorumque triremibus sedecim cum
lassiariis absumptae sunt : imperatoriarum nulla desiderata est. x
earum classiariis aliquot pngnantes ceciderunt: non pauci vulnera
acceperunt : obtinuerunt tamen cum auxiliariis apertam victoriam.
Sic porro finita est pugna cum Genuensibus, ut postridie multitudo
yzantio superveniens , duas eorum triremes, fugere manus
orum non poterant, invaserit, occisisque vectoribus , easdem navi
giolis quidam, nemine adversante, yzantium pertraxerint. ui su
perfuerunt et in ceteris Galatam venerunt, Venetis et sociis rece
dentibus, t domum renavigarent, oppidum intrarunt et naves
omnes hostibus reliquerunt Solus dux intus remansit, uod idem
cum militibus gregariis facere et relietas adhuc spes salutis proiicere
erubesceret, Praestare namque arbitrabatur, si ita necesse esset ,
capi, quam ut ipse quoque, desertis navibus, fuga salutem petere
ontenderet, am illustrem porro admirabilemque victoriam timi
 224 CU

. c. .352

,
" - - w " .

,

" ' - .

.
4 " -

,
"

.
\ w C. - -- - "

v. 663 o ,
D ,
,
,
,
o , ' o
, ' ,
, ,
, , , ,
o , ,
.
,
- . 3.
, 2
.83,


-

(3.
,
7

" 1 -

, , ,
" 5.

" , -

, '
- . - r cr

, ,

ditas et ignavia icolai corrupit, Si enim imperatori suadenti, ut

postridie hostes aggrederetur, dieto audiens fuisset, nihil vetuisset
ct naves eorum omnes capere et ipsos obsidione ac fame perdere.
Sed tantum non prae metu omittens trophaeum erigere, in guen
dam portum ad angustias, herapea ab accolis cognominatas, venit.
Paganus, Genuatium dux, meminem hostium adventantem cernens,
hortatur milites, naves iterum conscendant, nec ita percellantur, ut
etiam absentes pertimescant et turpiter fugiant, sed nunc uidern
repetitis navibus, ita maneant, me omnimodis desperasse videantur :
si hostem accedentem conspicabuntur, nec se interdicturum, uin
moenibus salutem suam credant. is verbis commoti, ad naves red
ierunt, uas ante castellum in statione habebant, eo fine, ut, si
hostes ingruerent, non pugnarent, sed ipsis eas fugiendo relinque
rent. Imperator eorum ignaviam et imbecillitatem non ignorans,
ad icolaum mittit, hortatur, hostes rursum invadat, victoriam in
crucntam fore. Quin ipsemet ad portum, guem ille tenebat, pro
fectus, fractas et debilitatas hostium vires demonstrans , eo illum
perducere nitebatur. Scd nulla erat tam evidens ac necessaria pro
batio , guae hominem convincerct : cuius cogitatio in hoc solum con
 SRU V. 30. 225
" - y

, - . C. 135
" -

,
w . " -w

.
- w. r

, o
" w y - 7

5 , ,
,
,
, ,
, ,
.
" * 2 / 2 "

,
, '
, \ - C "

,
" , 9 . "

15 ,
,
, - /

y
, G
- 1 - - \ /

2, , ,
"

'
- 2 "

.
, ,
/ 2/ - "

, o , ,
mebatur, nomodo conflictum efugeret , imbellis et alieni animi
sui velut uoddam mantellum habentis vulnusculum, guod, in cer
tamine acceperat. mperator intolerabili dolore et iracundia exar
descere, tam praeclaram victoriam per icolaum amitti, guem pre
cibus, quamvis multis , expugnare non potuisset ec minor erat
ducis Catalanorum indignatio , uod talibus trophaeis a collega pri
varetur, dicebatque imperatori, cogi se icolaum sequi, nec posse
uidquam facere, illo non probante, Sic enim sibi a rege suo im
peratum. Quae necessitas nisi intercessisset, icolao ad hostes ag
grediundos opus non fuisse : voluisse se una cum imperatoriis tan
tum triremibus in cos incurrere et secundo arte rem gerere, suo
rum virilitate et Romanorum virtute confisum, uos animosissimos
belloque exercitatissimos iudicabat, Sentiens igitur imperator pu
gnac avidum , currenti calcar addit et icolaum denuo flectere at
tentat. Cumque etiam Catalanorum ductor imperatoris sententiam
laudaret rogaretque, ut bene suadenti obsecundarct, ille cuivis ser
moni potins, quam de pugna aures adhibebat, palamque detrectans
sic otiosus paulo plus triginta dies transigebat. Catalani, finito proe
lio, ulneratos, quotquot erant, et acgros plurinos statim Byzantium
Cancuzenus . 5
 226 CU

, C, 1352
" c \ - w " -

,
,
" 2/

D , "

, 5
,
"- - ?

2 w
3.
,
y J 4 "

, , ,
" ' / 4 - .

. .
" - / / 4

- " "

,
" - 2/ .

, ( ,) '

2/ " " " 2/

, , '
. 83 , ,
V. 664
' ,
, ,
,
, , 2
,
,
, .
,
9, om. . 13. m. . 22. om. .
deduxerunt, uos Byzantii mira humanitate exceperunt, et fame ac
frigore paene mortuos singulari benignitate curaverunt, suppedita
tis necessariis indumentis et auxiliis ad sanitatem omnibus, qui non
iam confecti ac perditi ibidem exstinguebantur icolai vero tan
tam inhamanitatem crudelitatemque detestabantur , uod exerci
tum robore florentem , pugna tristissimum et a suis strenuitate
plurimum differentem cum absumpsisset, velut voluntaria eum ne
gligentia enervasset ac perdidisset. er aestatem enim e sua re
gione profecti opinatique, brevi tempore aut caesuros hostem, si
in eum inciderent, aut ab co caesum iri, (tali uippe spiritu mili
tatum ibant,) neque vestes crassas ad frigus hiberna expeditione
defendendum , neque commeatum sufficientem sibi providerant, sed
tenuius ab utroque instructi, mare conscenderant. icolaum autem
tempus male ferentem insulasque circumnavigantem et prae ignavia
gnam devitantem cum impensius orantes , obtinere ab eo nequi
rent, ut ipsos in hostem validos adhuc et vigentes duceret, (quippe
spem longe superaturos.) et alimenta iam decsse inciperent, ille
necessitate constrictus metuensque, ne prae egestate interirent ror
 SRRU V. 30. 227
, -. c. 135
. -
3. 1 -

,
, , ,
" 2/

5 , ' , .
, .
1 -

,
, ,
, ,

5.
,
- -

,
- - 2. -

2) -
-c
, ,
15
,

o ,
,
" 2/ 2/ C - w

2 ,
- -

,
,
4 2/

,
- - -

D
1 1. . 2, . 23. ., ut mox.
sus, iussit, cuique et militi et remigi dimidium alimentum praeberi,
per diem non plus, quam mazam, scilicet. Victu adeo parco sub
ministrato, t eo vitam vix retinerent, asperae insuper tempestates
cos nudos et esuritione emaciatos omnino fregerunt ac deartuarunt,
orum nihil curae erat icolao, sed ad emporia amica navibus ac
cedens, suis, quantum poterat, prospiciebat , sociis autem , quantum
dici non potest , melioribus, nec hilum quidem : tam se erga ami
cos improbe gerebat. Quem iure accusantes yzantii plane alios se
Catalanis, tam gravem corum aerumnam miserati, exhibebant. on
enim duntaxat omnino nudi erant, sed et luce hominum simulacra
carentum, ut cum poeta loquar, paulum adhuc spirantes et se mo
ventes, unde vivere etiamnum credebantur ulti porro 8e mec mo
vere poterant, membris algoris saevitia praemortuis. am sollicite
autem, tam diligenter aegrotantibus inserviebant, quam vel propin
uissimis. tque hoc insigne et humanitatis plenum opus non modo
potentiores cives et sacra monasteria et domus hospitales exerce
Dant, sed plebeii uoque plurimi et opifices : imo vero omnes con
tcudebaut, ut alter alterum miseris sedulitate ministrandi vinceret,
 228 U

. c. 135 . oo ,
y " 1 { 2/ ?

, ,
Cr 2'c."
- / ".-

,
, -5
,
-
. ,

. 833 . ,
' 3. w

, ,
,
,
- 1 / ',

, , ,
, ,
V. 665 ,
- 15
C y 2 " )

. ' ,
, '
4 -

,

2 ) )
, ,
. . - " -

' , - 2
C
" - " 2/ - / " y

,
4. .
Cum cos convenienti cura hunc in modum refocillassent atque in
columitati restituissent, ad triremes corum iam solventes miris
laudibus Romanos extollentes et de curatione amplissime gratias
agentes remittebant. Sed quibus naves perierant et Byzantii ne
cessario relinquebantur, circiter duo millia, eos imperator per con
tinentem in sedes suas remittendos putavit. Remanserunt tamen
sponte plus trecenti, guorum mercenaria opera in expeditione postea
sus est imperator: et sane bellatores sese fortes demonstrarunt.
Verum hacc postca contigerunt.
31. um vero postquam Genuenses diebus pluribus nullum
accedere hostem viderunt, coniectantes rem ipsam, se timeri videli
cet, sumpserunt animos et in illos, quo amplius terrerentur, eun
lum decreverunt. Cumque ipsi pugnae necessaria pararent, missis
etiam ad rchanem legatis, eius auxilium implorabant, immanem
pecuniam largientes ac promittentes, beneficium id populi et sena
tus Genuensium pectoribus perpetuo inscriptum fore. rchanes lae
tus annuit, non solum pecunia illectus, sed uod Venetis quoque
crat offensus : quia nimirum ad fines principatus sui cum tanta
classe venientes , non modo amicum et socium ipsum habere, sed
nec affatu saltem dignati fuissent: missisque in continentem e re
gione yzantii magna peditum equitumque vi, mandavit, ut Genu
enses adiuvarent, uantum possent, et Galalam traiicerent. Condu
 SRRU V. 31. 229
- \

, , , - . c. 35
,
4. w. c 2 .

.
,
7- 2 "

5, ,
- - 1 C 1 " 2/

, - 1 C

-

, ,
,
" c ' - C /

,
/
-

, " - " r 2/

, (
1 -

, ,) D

-
,
- - - ' 2' y "

15 ', ' '

" - - / c - w -

, o ,
- /
,
- - -

o , ,
- " -

2
- - ! / /

, ,
o - \ - / 4.

- - " C -

. , ( -. 834 - . -'

25 ,)
xit illis eo tempore vehementer Persieum auxilium. Cum enim iam,
parati plane essent et, onerarias dua3 magna" oum turribus ligneis,
in quibus stabant, deducerent, ingentem insuper armatorum multi
udinem in adversam continentem navibus omnibus, quotquot ha
ebant, traiecerunt, Persisque codem er terram sequentibus, ex ad
verso hostium applicuerunt. mperator statim numerosas copias pe
destres et equestres yzantio adducens, comite alaeologo iuniore
imperatore, (recens enim hessalonica redicrat, ut paulo post dice
r,) ad suas et socias triremes adventare et icolaum, ad pugnam
exstimulare. ui usque eo non movebatur, ut homo miserrimus de
machinis lapidum iaculatricibus yzautio adducendis et in terra
onstituendis cogitaret, ut inde hostes instantes repelleret, Quae
etsi aliquid profuturae videbantur, non pauco tamen tempore, ut fa
ricarertur, indiguissent, cum hostes iam adessent codemque die
ossent saepius invadere, Sic crat, ac prae met vecordia nihil,
uod ducem cordatum, et uid res posccret, intelligentem deceret,
versabat animo. unson vero, tisantae filius, (sic enim Catalanorum
ux appellabatur,) prae ira icol collegum vel dilaniare cupie
 23 U

. c. 135 , , ,
,
,
,
, 5
,
,
,
,
-
,
, ,
,

, - 15
, ,
,
.
c
, , 2
, , (
,) ' ,

o , '
bat, si posset , insolentiam hostium contemptumque considerans,
uem ob ducis ignaviam pertulissent, cum tantum rebus omnibus
eis antecellerent : magnacque regem suum imprudentiae notabat",
quod ipsum et exercitum tali mancipio, quique a vilissimis et igna
vissimis nihil differret, subiecisset. Cum autem febrim haberet,
principium morbi foeda icolai facta, e quibus mala semper auge
scerent, exstitisse, et se inde moriturum affirmabat, ut et paulo post
contigit, Sive enim acerbitate animi et ira adversus collegam, sive
alia ratine adiuvante, morbo confectus interiit, vir domi suae no
bilis et prudentia arteque imperatoria nullo inferior , uique in
proelio praeclare stetit. In eius locum dux electus est onean de
Scoltis Catalanus, non ille uidem elarus, neque nobilis, sed intel
ligentia et usu aliis praestans et bellicosissimus. icolaus e stationo
solvens, retro relictis hostibus, cum omnibus triremibus yzantium
venit. Illi metuentes, ne Galatam invaderet, (in qua parati tum pro
ugnatores non visebantur, quod omnes in navibus essent,) eum sunt
insecuti. uem imperator rursum rogavit, uti cum eis appellentibus
confligeret, quoniam indubitatam cernebat victoriam, nec permovit,
omnia scilicet ius, quaul pugnam cogitantem. Imperator perple
 SRRU V. 31. 23
7' " . -

, . . C. 135
w - / ")

' , , - V. 666
w - -

, ,

5 .
- " " - -

, -D
, " -

,
.
/ " '

,

. - "

,
w w "

,
* / / -

25 , ,
. " " w -

" -w

, '
" - " / -

. , .835

2 , ( '
2' , c - ' 2/

,) , ( ,
,)
. ' , ,
.
25 ,
xus ac nescius, quo se verteret, nean, Catalanorum ducem, horta
tur, cum imperatoriis triremibus in hostes procedat. Putabat enim ,
prae pudore icolaum ei non defuturum, illumque apud regem ho
estam defensionem habiturum, si a icolao inobedientiae postule
tur: mortuum esse videlicet illum, cui ipse mandaverit icolao per
omnia subesse. nean confirmare, sibi et suis proelium in opta
tissimis esse, et timiditatem nimiam icolai vituperare , ui prae
sentem victoriam ex humilitate animi volens e manibus dimiserit.
on posse tamen nec se contra placitam icolai facere. odem
enim modo pendere ab illo, guo antegressus dux pependerit, ror
sus autem stultum videri, si victores et victi aeque inobedientiae
oenas suo principi se daturos suspicantes, nihiko minus dimicatio
nem subeant, utrimque tam manifesto periculo. Sive enim vincant,
ultima supplicia cum dedecore passuros, quia non obedierint, (sic
nim esse apud eos in more positum,) sive ab hostibus vincantur,
(ancipites enim sunt exitus proeliorum,) mori oportere , guibus bel
hum pepercerit. Quocirca nisi permittente icolao, se cum hosti
us cengredi osse, nuperatore circu pugnam sic maxime oe
 232 U
-

. C 135 , ( - - / -

-' 2/ r -

,) o
" 1 1 2/

- - " /

, - 5

- ".
,
- " r

C! " "

, o
, '
, , (-
"

,) " - 2. " 1

, ,
-' " r .

.


w C " . .

C . \ r 54 -

, , 15
(

,
- " 2/ -

o
,
,) - 2
- > "

w -' .

,
- -

, / - - / .

,
1o. add. . post .
upato et ob sociorum perlinaciam stomachante, (Romani enim soli
tantae hostium classi resistere nequibant,) visae sunt adnare ex Ca
talanis tres triremes magnitudine praecipua et reliquo toto appa
ratu decenter instructac, in quibus bellicosissimi fortissimique mi
1ites. Ratus igitur, hac accessione icolaum excitatum in hostes
incursurum, laetabatur et spem meliorem concipiebat : proindeque
illum statim eo impellere instituit. Qui facto ipso declarans, non
se ugnaturum, statione relicta, (stabat autem ad portam ugenii,) et
arce circumnavigata, ad portam arbarae martyris nominatam in ac
stu undarum maximo constitit, Catalanis et Romanis, vellent, nolleut,
sequentibus. mperator locum importuosum esse sciens, (nam saepe
si vel a ponto, vel ab oriente ventus inciderit, tumescens mare mu
ros verberat, saxaque multa sub aquis latentia et eminentia ante
muros iacta sunt, quae fluctus arceant, providentia eorum, qui pri
mi yzantium muris sepserunt,) monebat, uti recederent, ne se ipsos
improviso periculo ultro ingererent. icolao autcm respondente,
ipsis credendum potius in nautica peritia, quemadmodum ipsi et
unes in rebus continentis ei credant, ponendasque curas superva
 S.. V. 31. 233
, -. c. 135a
, D
,
,
5 ,
, o

,

, ,

.
, V.667
. - . 836
15 , ' .
'
,
,
o ,
2 o
, ,
, '
,

25 , , ;

cuas, cum ipsi perfecte norint, ubi navibus eligenda statio, eum, t
fatuum, plane missum fecit : archaniotam vero, suarum triremium
praefectum, celerrime recedere iussit, ubi tutissime pernoctaret, ne
cum stolidis illis in discrimine versaretur. lle iussa facit, ventis
que noctu repente crebrescentibus , et mari surgente, parum aberat,
quin Venetae et auxiliares fluctibus ad moenia allisae, omnes simul
submergerentur. Quatuor certe Venetorum et tres sociorum ever
sae sunt, salvis hominibus, vasis et armis , multum in id yzantiis
ex commiseratione eos adiuvantibus. mperatoriae vero in tuto per
moctantes, fluctus nullos sentiebant. deo timide et ignave dux
Venetus illo tempore pugnavit, et quasi volens atque ultro post pe
icula superata victoriam hostibus prodidit, dictisque et factis suis
imperatorem multa molestia et aegrimonia implevit. ost fluctus
illos et naufragium hortante imperatore, uti adhuc exspectaret, ipse,
ne salute quidem dicta, discessit ac solum bello reliquit. Qui me
sic quidem auxilium desperans, post sociorum recessum quadraginta
diebus, eos rediturs confidens, pugnam dierebat. Ut porro nun
 234 U

.C. 1352 oo ,
,
,
, ,
-5
, .
C '.
,
,
. -

,
,
,
15
, ,
,
, ,
. ,
, 2
, ,
, '
. 837 .
, (
4. . 5. fortasse. 14. .
supra lineam.
tius venit, eos egaeum superasse, iusta reprehensione cariturum se
existimans, si, sociis descrentibus palamque prodentibus, pacem cum
dominis maris componeret, cum Genuensibus libentissime bellum
boc ponentibus foedus fecit. um demum et ipsijdomum renavigarunt.
32. odem anno icolaus, triremibus, uae supererant, refectis
et aliis Venetiis adiunctis , et Catalanis numero auctis , iteram ad
bostes quaerendos cursum instituit. Genuenses cum duce suo Pa
ganum, optime functum officio, guod ad se attinebat, et per uem
potissimum steterat, quo minus omnino perirent, in crimen vocan
tes , potestate exuerunt ntoniumque Grimoaldum classi praefece
runt. ui aliis triremibus supra priores instructis, et ab aliis, qui
bus egebat, paratus, apud Sardiniam insulam in hostes irruit : uo
rum virtute victus, duas ac triginta triremes amisit, Catalani turn
praccipue icolaum incusare , quod imperatori, apud yzantium ad
navale certamen cohortanti, non paruisset, ubi maior eorum poten
1ia fuisset, guando et imperatoria classis accedebat, et hostes victi
nullum perfugium habuissent, expugnatique omnino nihil de ce
 SRUV. 32. 235
. 2 - 2. w & 1 -

, .C. 1352

o

,
,
5 g
/ 1 w -

- - - ?
, ,
- * - - - 2/

5 ,)
,

- - 7. - " . -

, , . V. 668
,
. ,
r 4 1 W / . " 2

.
2 " 2. r " . "
'
, C / C w

, .

, '
1 -'
15 , ,
- 2 w w / \ y 2 - /

, '
" - 2/

,
' ,
- "

' , ,
y w

, C
,
- 2/ - /

,
- . " " " "

.
tero potuissent. Genuenses, tanta clade fractis animis, (pecunia enim
ad aliam classem aedificandam carebant : et populus annonaria dif
ficultate conflictabatur, cum Veneti post victoriam mari dominaren
tur, nec frumentum subvehi paterentur: et agrum, cuius fructibus
victum tolerarent, non habebant,) operae pretium censuerunt, edio
lanensium principi potentissimo submittere ac subiicere sese, qui
eorum inopiae
posset consulere. Pecuniae namque ditissi
mus erat, nec modo equestribus, sed et pedestribus copiis, quibus illi
egebant, abundabat, Praeterea ampla illi et fertilis regio, qua eos unde
cunque frugibus importandis alere poterat. oc decreto ei per lega
tos urbem tradunt, Quae res illi pergrata accidit. am et ante
eatum se fore indicabat, si Genuae, utpote vicinae, dominus fie
ret : sancitumque foedas, ut is illis et pecunia et armis et militi
us et quibus demum posset, contra hostes adiumento esset : ipsi
eum, quoad viveret, dominum agnoscerent, nec unquam rebellarent.
Praefectum ab eo acciperent, totaque politia commutata, eius arbi
trio regerentur, Sic Genuenses bello afflictati, abiecta pristina ia
etantia, depositaque superbia, rem nec ingenuam, nec liberalem ad
uittere compulsi sunt, et Simoni ucanegrae, duci suo, abrogato ma
 236 U
2/ -

. C. 135 ' , / - - -

4 c "

,
"- . - " "

.
, , -5
,
w.

2. C ) , "

, ,

cr

, , -
c 4 - * -

,
" - r - "

,
" - -,

,
- " 1

- 5
,
,
o .
w w - - y

,
/ - -

. 838 , 2
". . 4 -

,
, ,
r w

, ,
2/ 2 2'., y - ? . -

15. . mg. 24, .
gistratu, praefectum a ediolanensinm domino reeeperunt. Qui, ut
suis iam, providens, frumenta et reliquum victum, pecuniam quo
ue in apparatum belli et militem suppeditabat affatim, inbebatque
enuo triremes contra hostes instrui. arata classe, Paganum rur
sus ducem creant, ntonii exercitus ductandi damnata inscitia. Ve
neti ut hostium classem rursus adventare audierunt, contra et ipsi,
icolao duce, navigant, elatique praecedente victoria, et societate
Catalanorum, (ut antea imperatoris ,) neglecta, navali certamine ab
adversariis prope ethonen superati, eorumque naves, paucis dem
ptis, una cum duce a Genuensibus captae sunt: et is postmodum Ge
nuae in carcere diem postremum confecit. ost hanc plagam ipsi
ct Veneti ad arma torpentes, inter se legatos de pace miserunt,
15ellumque, ex parva causa tantopere auctum et utrique parti tam
letrimentosum, valere iusserunt. ace firmata, cum nihil iam ex
spectaretur mali, indignum rati Genuenses, nihil sceleris contra be
ne meritos machinari, primum quidem Paganum ducem, ntraque ex
peditione illustratum , in perpetuum exilium eiiciunt , et cum co
optimates omnes, cum tamen nihil esset, quod eis crilninis Loco
 SRRU V. 32. 237
. c. 135
, '

,
5
. ,
, ,
, -
,
1 ,
,
,


15 ,
,
, c

, V. 669
2
, ,
, ,
, ,
.
3. add. .
obiicerent. ostea etiam a ediolanensi principe deficiunt et ab
illo sibi constitutum praefectum, rursus Simonem ucanegram rei
publicae caput designantes, cum ignominia expellunt, aque isto
inodo egregiam eius pro ipsis sollicitudinem curamque compensant.
Latinorum igitur inter se et cum Romanis bellum ita desiit. mpe
ator autem alaeologus impulsu matris potissimum , ea hessalo
nicae relicta, enum venit, inde per hraciam yzantium ad so
cerum profecturus Qui Didymotichi erant pracfecti, rsenius, ma
gnus papias amplaco , archaniota rotostrator, suspicati Didymo
ticho transiturum, memores hessalonicae facti ab co cum Crale
foederis de societate, et eos bellum adversus Cantacuzenum pepi
gisse, communiter veriti sunt , ne, si eum , intromitterent, praeter
Cantacuzeni voluntatem agerent eumque ad iram provocarent, ut
ui a se nefarie desciscentes adversariae factioni adhaerescerent.
ob rem interrogatum mittunt, guo pacto se erga imperatorem
iuniorem gerant. Respondet ille, guemadmodum se gerere deceret
famulos erga dominum, et omnem ei aditum liberum concedendum,
obediendumque, ut imperatori, non ab ipsis modo, sed ab aliis item
 238 U

. c. 135 ,


, .
.

D -5
- -' - -

, ,
' ,
,
,
w c w 2/ 1. 2. -

,
,
1. "

,
\ \

,
- / C. . -

o , .
" ,

15
, ,
- "

, ,
.839
, .
w 1 w

2
/ ' " "

* w > " 2/ r '

. o

,
civitatibus universis. Itaque eno venientem libenter acceperunt.
Cum diebus paucis Didymotichi substitisset, inde Byzantium disces
sit: ubi cum socero imperatore, bello Latino tunc maxime fervente,
diutius vixit. Cantacuzenus haud nescius, inter atthaeum filium
et generum intercedere dissidium, illum quoque accersendum, et
edentibus apud se ambobus , in quo alter ab altero se offensum
putaret, litem sibi dirimendam est arbitratus. dvocat igitur fili
um, retento secum genero, ut ita utrisque praesentibus, stabilis
fieret pacificatio. t enim filius, qui recens, patre committente ,
drianopolim finitimaque circum oppida in fidem suam receperat,
eorumque procuratione distinebatur, serius uam pro mandato By
zantium venit. Iuniori imperatori ad urbes sibi descriptas festi
anti, senior abitum concessit: uin etiam Didymotichum ante da
tis superaddidit, ac elenam, uxorem eius, cum filio iuniore, cui no
men inditum anuel, sequi permisit, altero filio ndronico impe
ratore et successore, itemque Irene filia apud aviam relictis, cuius
studio et diligentia educarentur. Discessuro iam et alia praecepta
socer dedit et ne adversus fratrem suae coniugis ulla ratine arma
moliretur, neque susurronibus crcdulus, eum hostis loco haberet, a
 SRRU V. 32. 239
, . . C. 135
, ,
' ,
' ,
5

, ,
o
.
, .

,

,
15 ,
, -c
, '

,
2 o ,
,
,
, , ,
, ,
8. add. . ante . 13. om. .
q nihil dum iniuriarum pertulisset, raestitisse uidem, us
que ad eius adventum exspectasset, ut, se disceptatore, si uid
morosioris controversiae haberent, finiretur, Quia vero illi neces
saria et tantopere expetita esset abitio, ipseque in praesens Latino
hello impeditus, in hraciam concedere et eos inter se conciliare
non posset, nihil de constitutis mutaret, donec Irene mater impe
ratrix Didymotichum profecta , omnem belli ansam et non satis in
genuam istam contentionem praccideret. aec ubi praecepit, cum
coniuge dimisit, et paulo post uxorem suam Irenen ad filium gene
rumque in concordiam redigendos Didymotichum se conferre iussit,
cui Philotheum eracleae et etrophanem elenici metropolitanos
adiunxit, viros ob vitae sanctitatem et cloquentiam venerabiles;
praeter hos Ioannem Philen, claro genere prognatum, ui, Christia
ae philosophiae desiderio excussis negotiis omnibus, domi res suas
agebat vitamque sobriam ac iustam studiose excolebat: simul ut
eam in illa filiorum pacificatione adiuvarent, simul ut ei testes fie
rent, nisi par in utroque studium adhibuisset : uo in posterum
sycophantis calumniandi et secus, quam illa fecisset, mentiendi, si
 24 CU

. c. 135 ,
D ,
,
,
, -5
V.67 , , , ,
, ' ,
, .
,
,
, ,
, ' ,
.84 , ,
, ,
. 15
,

'
, ' ,
-2
.
.
,
quid filiis contra, quam vellent, evenisset, facultas adimcretur. Iam
oro coniugi et quos una mittebat, ceteras filiorum controversias,
bi ambo causam dixissent, componendi, prut Deus et prudentia
suggererent, negotium dedit : ab se autem decreta et constituta mo
veri vetuit: sed ut iunior quidem imperator Didymotichum et alias
urbes sibi attributas haberet faceretque , uod luberet, reliquarum
nulli turbas cieret, sed imperio soceri, ut antehac, contineri si
cret. atthaeum, uxoris suae germanum, pro auctoritate imperato
ria subiectum sibi et nihilo minus fratrem duceret, omnique illum,
pro co, ac deceret, amore benevolentiaque prosequeretur : nihil in
aius administrationem inquireret , sed suos eum regere pro arbitratu
pateretur : et hac sibi auctoritate ut parenti cederet, ui posset
ilios, si quid laberentur, corrigere. atthaeus drianopolim et
alias urbes obtineret, et generum imperatoris fratrem ac dominum
agnosceret eique singularem benevolentiam et honorem impertiret.
on tamen necesse haberet illi , sed , uod ius postularet, parenti
soli functionis rationem poscenti reddere: nec ullam liti ac sedi
tioni occasionem daret.
33. Irene imperatrix et comites eins haec in mandatis super
filiorum reconciliatione acceperunt. uac cum Didymotichi exscqui
 SRRU . 33. 24
. C. 135
, ,
o c
,
5 , ,
,
,
, ,
.
, ,
,
, , o, ,
, -D
.
5
. ,
, ,
,
' ,
2
,
, ,
, "

miterentur, cetera uidem non repugnavit iunior imperator, ubi

vero ab eo postulatum est, ut etiam chirographo seu instrumento
fratri uxoris fidem obligaret, nullam unquam ei molestiam propter
gubernationem creaturum , non paruit dixitque, statuta ab impera
tore seniore se quidem boni consulere, neque quidquam contradi
cere ; nihil tamen scripturum: non enim sibi opus esse istiusmodi
litteris. ic imperatrix cum episcopis se opponere et affirmare,
haud iuste agere materiamque suspicionis armorumque fratri uxo
ris praebere. mperator enim, ut et praeteritum dissidium tolleretur
et nullae posthac inter Romanos belli causae nascerentur , eos mi
sisse, et ipsum obsequi debere: in magnam guippe suspicionem ven
turum, si scripto confirmare noluerit, imperium fratri uxoris apud
se rationi reddundae non fore obnoxium. mperator iunior persi
stere in responso: et apparebat iis, quae nunc haberet, contentum
minime futurum. mperatrix et socii cum perspicerent, se eorum
nihil efficere, quorum gratia advenerant, yzantium regressi, ad
seniorem responsum retulerunt : ui statim hoc malorum esse pro
oemium censuit et eum a domesticis in atthaeum inflammatum iri
raesensit. amen visum est, bello cum Latinis iam profligato , eo
iter suscipere armorumque semina funditus tollere. Iamque se, ut
Cantacuzenus . 16
 242 U
... " -
" - -

. C. 1352 ,
.841 ,

" . " - - " r

V. 6, ,
, - 5
,
". . 2
3. " /. 1

, "

;
- -' -- - 7- " -

, . o
-. . 5 " 7.
. c. 1353 . ,
- 1 " - -

, ,
- - -- w c -
,

, - 5
" -

,
,
w " 7.

, ,
" - -

, , - 2
,
- - . -

.
C
/ 1

, , (
7. .
paulo post Didymotichum iturus, comparabat nterea iunioris do
mestici ac familiares et ii praesertim, ui antea Cantacuzeni partes
tebantur, eum ad arma sollicitant: paternum imperium, quod Can
tacuzenus nefarie ablatum sibi habeat, cuius insidiatorem captato
remque filium instituerit, haud laboriose recuperari posse: nam illi
provinciam committere sic, ut referre ratines non cogatur, aliud
nihil velle, quam ipsum quoque aliqua ex parte imperatorem esse:
admonebantque, ne antagonistam corrborari sineret, sed a princi
pio statim comprimeret. Quibus auscultans in bellum apertum cru
pit. ox enim quidquid erat militum in urbibus, uas tenebat,
contrahens et cum iis oppida soceri invadens, non pauca, omnibus
ad eum libenter deficientibus et mutatione domini gaudentibus,
suae potestatis fecit. Deinde et ersarum advocato auxilio, gni
prius castellum quoddam hraciae, ympen nomine, occuparant,
in coniugis suae fratrem prorsus insontem movit: ac prius urbes
eius non invite se dedentes cepit, tum drianopolim venienti
omnes portae a populo apertae sunt. atthaeus icephorum Se
astocratorem Cantacuzenum patruum et alios quosdam optimates
 SRRU V. 33. 243
- . C. 1353
-" C -

, ,)
-

o
. ,
2/ -

5 ,
, 4 / w 1 /

- r - "

.
.
,
. - D

- c - -

- - 1 -

,
, ,
,
15 .
1
- w .

,
,
, ,
7. , 2 c , . C

, ,
2 ,
, .
w c . " " .

2/ - -

, , -. 84
/ / 2 C ' C ' c
, ,
C -- w -

25 , ,
secum habens, arcem, cui prius commeatum imposnerat, uamque,
ut licuit, diligentissime communiverat, insedit, missue ad pa
trem nuntio, se a genero ipsius obsidione vallari significavit. Im
perator autem Palaeologus eam quotidie summa ope, succedentibus
invicem militibus, oppugnabat. aturabat enim, priusquam socer
veniret, eam subigere, Verumtamen ui intus erant fortiter pro ea
propugnantibus et obsidionem perferentibus, incassum laborabat.
opulns drianopolitanus non solum assiduis oppngnationibus im
peratoris filio instabat, sed et conviciis illum et dicteriis contume
1iose appetebat. Quidam etiam in illum malevolentissimi acerbius
ei et illiberalius maledicebant. Cantacuzenus ubi filium obsideri
intellexit , iam ante ad iter paratus , drianopolim manum Roma
norum , in quibus ei maxima fiducia, et ersas paucos, quos ro
ganti rchanes gener miserat, ac praeter hos cohortem ex Catala
nis, qui ex triremibus yzantii remanserant, secum habens accur
rit. Palaeologus socerum adversus se infestum venire cognoscens,
cum par ad pugnam non esset, et arx acerrime defenderetur , ti
merctque, ne protinus urbs occuparetur, pridie ea relicta, ernomia
 244 U
- .

. c. 353 , , ,
,

,
, -5
,
. '
- . -

,
,
, -
o ,
, ,
, ,
.
- 3. - 2V

, - 15
V. 67
, ,
- / y -

, o
, , .
C , 2
, o
,
, ,
, ' ,
19. .
num abiens, a praefecto traditam obtinuit. Inde Didymotichum,
ersis drianopoli , nec paucis Romanorum ad urbem custodiendam
relictis, discessit. Die sequenti Cantacuzenus eo veniens , cum au
aisset, generum se proripuisse, per caduceatorem cives hortatus est,
ti ad se transirent urbemque dederent. am ex impetu animi
inconsiderato et vesania per se imperatorem ingressu prohibituros
arbitrati, alii ante portas armati stabant dispertitis ordinibus, ad
ixtis etiam Persis sociis : in muris autcm sagittarii dispositi : et
imperatore hortante, uti se dederent, tantum abest, ut parerent,
ut et pugnam sagittis iaciendis ordirentur, Cernens imperator, ad
versus adeo stupidos armis epus esse, signum pugnae dat, confe
stimque Catalani per areem intra moenia visuntur: quique adhuc
foris erat exercitus , aciem, de qua diximus , adortus dissipat et in
fugam vertit : ita urbs utrinque capitur. um ersae illorum so
cii, se iam victos adspicientes, uotquot ex acie secum rapere pote
rant, cum iis ad imperatorem se conferunt. ox qui cum eo erant
cursim insequentes, aliquot de ceteris (pauci enim erant) capiunt.
drianopolitani guoque, quicunque eius filium maledictis incesse
 SRRU V. 33. 245
, , ' - .C. 1353
,
,
,
5, '

, '

2V .

. ' , D
1 , ,

,
, ,

15 ,
, , '

, ,

2 , . 843

, ,
' ,
4 . 9, . mg. 2o o add. . ante
.
rant, diffugiunt , metuentes, ne scelus suum piarent. Porro popu -
Ins, uanquam victus et miser, ne sic tamen a sua erga imperatorera
malignitate temperat, sed intra urbem , uotquot non erant capti,
firmissima turri occupata unaque platearum magnis trabibus ob
septa, imperatorios ingruentes areebant. ui, malleolis in tecta
coniectis, citra laborem adversarios vincebant. lico namque in
fagam conversi, alii se in latebras condebant, alii ad templa sup
". confugiebant. ilites vero domos diripiebant ac diruebant.
a pugna vulnerati sunt aliquot, nemo cecidit. Cum iam omnia
teuerentur, imperator ignem restingui, milites a vi et direptioni
us abstinere, et dominos aedium reliqua sibi retinere iussit. Capti
a barbaris diebus paucis propinquorum pecunia redempti sunt: nec
enim tota urbs, nee abique direpta fuit, sed res familiaris dunta
xat, uam milites patribus familias tolerabili pretio reddiderunt,
et Catalani praesertim, qui et prae aliis multa rapuerant et sibi,
nt peregrinis et absque lare, inutilia existimabant. is actis, impe
rator Cantacuzenus drianopoli manens urbes, quae ad Palaeolo
gum imperatorem desciverant, asque ei non addixerat , (illis
enim parcendum , ueque ad se revocandas putabat',) missis copis,
 246 U

.C. 1353 , ' '

, '
, ,
, '
, , -5
, o, '
, , '
, , ' ,
, '
, '

,
,
,
, - 15
, ,
.
C,
,
. 2
,
,
,
,
22. add. . ante .
incursavit. Inprimis autem ernomianenses populationibus infesta
vit, donee attriti se urbemque eius potestati traderent. am illi
nulla impulsi necessitate, temeritate quadam, confidentia et insa
mia non modo desciverant, sed litteris quoque nec se illi obtempe
raturos, nec pro imperatore agnituros ostenderant. Si quid contra
eos posset, ne omitteret. uare ira percitus pro dementia in eos
vindicavit. Didymotichum neque exercitum admovit, neque ullo
maleficio nocuit, guod iuniorem imperatorem valde diligeret, am
et bello tam manifesto consiliariis praecipue culpam tribuebat, et
quod agebatur, non probabat. De propensione vero erga generum
usque nihil diminuebat. mperator iunior sibi quoque non de
erat, sed urbes Cantacuzeni premebat et a Crale ex pacto auxi
lium petebat, ui nihil cunctatus promittebat, si obsidem sibi fra
trem daret. mperator sine mora anuelem despotam ad Cralem
ro obside proficisci iussit, o recepto, agmen instructum mittitur,
quitum septem millia, quos Cosmitzus orilobices, unus de nobi
1issimis riballorum, ducebat. lexander item, oesorum rex, ro
gatus subsidium misit : semper enim ei suspectus erat Cantacuzenus,
 SRRU V. 34. 247
- . c. 353
,
, .
,
5 , ,
, ,
- V. 673
.
,
1 ,
,

,
,
15, .
'. - . 844

,
,
2
,

,
, '
25 , ,
quasi ersas eius regnum incursare non prohiberet. Cantacuzenum
ontra se oesos et riballos adduci non fefellit : proinde et ipse
ex sia ab rchane genero Persicum aux lium poposcit. Sic utrique
apparatu ingenti in se belligerare constituerunt. orantibus sociis,
imperator iunior enum excurrendum, et pactis guibusdam initis
um Venetis, Didymotichum revertendum duxit. In via riballo
rum ei copiae occurrunt, uas cum nobilioribus de comitatu suo ot
maiore parte militum, gui cum iis versarentur, donec eno redi
ret, Didymotichum misit.
34 Sub idem tempus Callistus, Patriarcha Constantinopolita
nus, imperatorum discordia offensus et id commnnem Romanorum
calamitatem interpretatus, cum episcopis et delectis monachis dri
anopolim imperatorem rogatum se confert, uti bello advorsus ge
nerum tanquam multorum malorum seminario desisteret. ui ean
dem ab initio usque ad illum diem fuisse mentem suam et de ace
et bello respondens, et illam quidem se putarc bonorum omnium ,
hoc vero miseriarum omnium radicem esse, Didymotichum cos ad
 248 CCU

. c. 1353 , ,
C ,
1. " ,
,

1 -

5
1 cr " "

", ,
3. - "
, ' '
" y ' w C

.


,

, - -

D, ,
.

, ,
- ?
, ,


,
...
"

- y
, , 2
w - / cr

- - 1
,
.
,
5. . mg. 22. om. .

generum remisit, cui si persuasissent, a se quidem nullum paci

impedimentum oriturum. Patriarcha eo veniens, generum enum
rofectum invenit, aderantque ex riballis et oesis auxilia, quae
Romani ab imperatore iuniore missi ducentes, iuxta ebrum non
ita procul Didymoticho, distinctis castris, (ut oesorum tamen essent
urbi propinquissima) tendebant. Statuerant autem postridie simul
omnes mpythium castellum, guod Cantacuzenus praesidio firmave
rat, invadere et dare damnum maximum. odem die contigit, Per
sicum quoque auxilium Cantacuzeno destinatum , transmisso elle
sponto, ad ebrum castrametari ac nescire, hostem prope tendere,
vicissimque ab eo nesciri. rant equitum non minus dena millia,
luce Sulimano, rchanis filio seniore, qui et ipsi sequenti lumine
drianopolim ad imperatorem pergere cogitabant. Diluculo et illi
castris digressi, ad imperatorem ire contendebant : et riballi ae
oesi cum Romanis , a quibus ducebantur, armati versus castellum
incedebant, cum repente mutuo se ambo exercitus conspiciunt.
xtemplo oesi congressum cum hostibus extimescentes, Didymo
tichum trepidi petunt, magnas fugae habentes gratias, uius bene
 SRRU V. 34. 249
, , -. C. 353
, V. 674
. 845

5 , , ,
,
, ( ,)

, oo.
1
, , '
, .

.
15 ,
, ' ,
"
, ,
,
2 ,
,

,
- C
17. . mg.
ficio evasissent. riballi cum Romanis Persarnm impetum excepe
runt, sed paululum pluribus ac fortioribus resistentes, eorum vir
tuti cesserunt, inscitiaque locorum et simul, hostium terrore con
cussi, non ea, qua Didymotichum via ducit, fugerunt : certe enium
non pauci evadere potuissent: sed per adiacentem Hebro planitiem
praeter paucos omnes perierunt. Per campum guippe
atum, arboribus ac silvis nudum, ubi nullum perfugium, in cquis
strigosissimis fugientes, hi quidem occidebantur, illi comprehensi
captivi trahebantur. Persarum siquidem equi e diametro contrarii
et ad cursum celerrimi et ad laborem exercitatissimi sunt. Cosmit
zus dax cum paucis effugit : ceteri omnes partim concisi sunt, par
tim vivi in potestatem venerunt. In certamine porro illo Romano
rnm nobilium eximia virtus enitit, ui omnes a barbaris circum
dati captique sunt : gregariorum aliquot interfecti, nonnulli capti :
ars maior Didymotichum incolumis pervenit. am infelicem exi
tum iunioris imperatoris auxilia habuerunt: uod illi summae aegri
tudini fuit et res eius funditus conquassavit. arbari secundum vi
ctoriam cum direptis hostium tentoriis, captivis et armorum equo
 25 U

. C. 1353 ,
,
,
.
, 5
,

,
, ,
,
,
,

,
, - : 5
,

,
, , '
2
' . 1 " 2 ) ' -

, '
,
1. - -

.846 ,
- - " \ "

,
4. . 5. om. . 9. post om. .
15. .
rumque multitudine drianopolim ad imperatorem veniunt : ubi po
sitis aliquot diebus, in oesiam sponte irrumpunt, nec mediocri
vastatione agris illata, in siam cum praeda revertuntur. Cum per
hraciam redirent, iunior imperator post sociorum miserabilem ca
sum eno reversus, legatos ad Sulimanum satrapam mittens, cum
donis et litteris blande scriptis sibi conciliare atque ad suam aucto
ritatem traducere studuit. In quibus litteris cum et Cantacuzeni
meminisse oporteret, non imperatorem , sed absque ullo adiunc
nude Cantacuzenum appellabat. arbarus, legatis benigne auditis,
munera remisit ac de cetero illi fauturum recepit. Deinde easden
litteras, iniquitatem magnam Palaeologi admiratus, ad Cantacuzenum
portandas curavit. Iam barbari rursus in sia erant et Callistus.
atriarcha cum iuniore imperatore multa de pace locutus, postquam
nihil aequum impetravit, optimatibus eius impedientibus et ad bel
lum potius eum acuentibus hortantibusque, ne quid ob accepta m
oalamitatem humile et abicctum admitteret, sed prioribus cogitatis
insisteret, futurus omnino hostibus superior et imperiuuu rcupera
 SRRU V. 34. 25
, , , C 1353
.
,
, ,
5
,

,
o.
1
, , -
,
, V.675
.
15 ,
, ,
, ( '
,
,) '
2oo , '
C
,
, ' ,
1. add. . ante 15. . et infra ,
turus, ad Cantacuzenum drianopolim reveniens , hominum illorum
perversitatem accusavit , qui sui quaestus causa , quem sperabant,
communia emolumenta prodcrent belloque faces subiicerent. Ille
ellum cernens augescere, moestitiam capiebat et pacis adversarios,
ut Romanis de integro plurimarum miseriarum auctores , sceleris
condemnabat. Verumtamen spe pacis nondum deposita, denuo a
nuelem Cantacuzenum patrelem et etrophanem, elenici episco
pum, ad iuniorem legat, admonens, uti rebus novis supersedens a
bello facessat. Consiliariis autem aperte refragantibus pacemque
repudiantibus, ut legati inanes reverterunt, Cantacuzenus mon am
plius cunctatus, desertrices civitates, orrham praesertim et alias
Rhodopeias Romanis subiectas (plures enim se iuniori dediderant)
molestiis atque damnis afficere aggressus est. ostea missis cohor
tibus, Chalcidicen infestam habere iussit, non ipsos quidem incolas
laedere cupiens, (haud enim: iustum putabat, guos ipse iuniori vo
1ens tradidisset, iis, quasi offendissent, incommodare,) sed quia or
rhenses, qui partim propter vicinitatem belli, partim quod regio
illa hiberno tempore propter apricationem et pabuli ubertatem sup
cditandam pccori aptior esset, magnam vim eo egerant, ita facere
 252 U
- -

.. 1353
.
.
-. w ". "

,
1. w - " . "

- 5
- - - w c " C - c

, ,
- " . r

,

, ,
D,
- . -

, ,
, ,


, , 15
,

,
,
2
,
. 847 ,
, ,

. om. .

cogerent. Incursantes igitur ea loca milites, praeter orrhaeos in

digenas ue, (quouiam, etsi maxime vellent, eos internoscere ac
discernere non poterant,) avariter depraedati sunt. Didymoticho
propter generum noceri vetuit. orrhaei itaque armis vehementer
agitati vexatique, ad fidem et auctoritatem Cantacuzeni redierunt.
Gener animadvertens, copias suas paulatim diffluere et res retro sub
1abi , pacem ab socero per legatos petit, cum eo, ut utrique sua
maneant. Respondet ille, pacem se aestimare longe pfurimi, neque
aliud uidquam acceptius, neque optabilius sibi esse et praesertim
pacem cum carissimis. Debere enim experientia doctum et uia pa
ter sit, providere, ne filius pristinis involvatur malis, causasque
factionum ac novitatis tollere eque enim si quis filium in pocu
lis et alea et huiusmodi pessimis rebus tempus conterentem et cum
ebriosis ac vitiosis consuescentem aut venationibus deditissimum
et argentum omne huius unius rei gratia prodigentem cerueret, ut
oanes ad venandum et equos compararet, adhuc eum hercdem bo
norum suorum scriberet, secundum rationem agerc vidcretur.
oirca se illi urbibus ante collatis atque etiam Didymoticho cedere:
 SRRU V. 34. 253
, - . c. 1353
, ' ,
, ' ,
,
'
,
,
.
,
,

, '
, , ,
,
15 , ,
. o o
,
,
.
2 , ,
, -
, ,
o , '
7. .
Romanos autem proceres, ui ei adsint, uos ipse suopte nutu ei
non adiunxerit, sive Didymotichi, sive alibi domicilia habeant, velle
ab illo distractos, sibi, ut antea, subesse, ut ne illum iterum ad
ellum ac res novas impellant. ec formidandum ipsis, ne hanc
defectionem graviore mulcta expient. aud enim ideo sibi subie
ctos cupere, ut eos plectat, sed ne optimorum suorum consiliorum
dissnasores et oppugnatores patiatur : promittebatque praeterita ob
livione obruturum. Iunior ad parendum soceri monitis pacemque
componendam paratissimus cum esset, seditiosi illi ungulis omnibus
negotium distinebant et ad bellum capessendum magis incitabant,
uod sub Cantacuzeno res novas audendi et seditiones conflandi
cum pernicie Romanae rei publicae et exiguo ipsorum fructu non
amplius facultatem habituros sese intelligerent. Pace non proce
dente , Cantacuzenus ei importunius incubuit, ut se tueri non pos
set. uamobrem Didymoticho ceterisque urbibus suis relictis, eno
enedum traiecit. Sequebatur uxor elena cum anuele, iuniore
filio, maior felicitas, ut quispiam merito dixerit , uam videbatur
hello tolerata miseria. eque enim per id tempus modo, sed alias
uoque semper in omnibus utilem se illi atque commodam praebuit,
et convenienter primo feminarum lasmati adiutorium ci per cuncta
 254 U
. ?

, C, 1353 .
V. 676 , ,
1 w " r . -,

,
,
3. -

-5
- 2/

. ,
'
/ -' -

,
" 2. - . " w 2. " y

,
' ,
,


,
, ' ,
o , '
, ,
,
.848 ' , ,
" . "' " -

, 2
,

, ' ' ,
' .
7. ' . 12. . mg. 21. om. .
fuit, fugam cum illo sine molestia perferens et parata mariti amore
perpeti omnia. Contendebat siquidem non suae tantum aetatis, sed
otiam propter praestantes quasdam excellentias olim commendatas
mulieres simul omnes anteire, excelsas semper cogitationes et gene
rosi animi robur prae se ferens. Prudentia vero solertiaque non
primarias tantummodo mulieres, sed viros quoue his ornamentis
conspicuos praetergrediebatur, nimum porro eius ab omni fastu
alienum moderationemque et decoram illi sexui verecundiam omnisque
honestatis curam amoremque et excellens ingenium et in verbis
factisque elucentem modestiam, nemo tam est invidus, qui vel
omnino silere, vel non magnificentissime praedicare velit. Quod au
tem maximum est omnium, cum vitam moresque tam splendidos
suscepisset ac veluti leges sibimet posuisset, nec diuturnitas, nec
aliud quidquam cius alacritatem imminuit ac retardavit. uam, ut
inusitatius aliquid dicamus, coaevam et una cum annis suis propa
gatam possidet. aec sunt elenae imperatricis decora, pauca de
multis : non enim illius encomium consulto instituimus, sed ut
sciremus, quale bonum etiam hoc nostro saeculo natura producere
potuerit.
 SRRU V. 35. 255
'. - . C. 1353
, ' -
, 2/ y -

,
-- \ C /

5 .
> ' \ -

,
" - 2/
,
.
" *
,
C / / '

, ,
- 5. 4 y w
, ,
2" / C. -' . w "

1 C
" " 3

.
,
, , '

15 ,
,

- " -

: oo ,
,
1 -

2 ,
2/ -

1 -'

. -D
,
, V. 677
35. osteaquam iunior imperator in enedum insulam naviga
vit, universa illius oppida in Cantacuzeni ditionem ultro abierunt:
uae ille obediens, corum statum in melius, formabat et praefectos,
qui sibi obsequentissimi viderentur , declarabat. Iunior una triremi
instructa et paucis uniremibus Byzantium devenit deditque operam
diligenter, ne id ignoraretur, Sperabat enim, si de adventu suo
amici audissent modo, populo persuaso, in urbem se intromissuros ,
quando non solum yzantii, verum et aliarum urbium incolae mi
rifice in illum propendebant. ius accessu in urbem mane nun
tiato, non modice tumultuatum est. um Irene imperatrix necessi
tati consulere, ac protinus cognatorum amicorumque fidelissimos et
sibi inprimis obtemperantes accersere, eis custodiam urbis mandare
et praecipere, corona militum stipati circumirent, populum deterre
rent, iuniorem imperatorem omni aditu excluderent. Illi iussa per
agnnt. Iunioris studiosi periculi metu novi nihil audent, sed una
cum aliis circumeunt, ut suspicionem elabantur, se ipsos ad urbem
custodiendam promptissimos exhibent. Iunior imperator spe sua de
pulsus, urbe circumnavigata, ad Galatam e regione Byzantii descen
dit: ubi sequenti nocte transacta, postridie maue ad enedios cur
 2 56 U

. c. 1353
,
,

-5

.
,
.849 ,
.

, ,

,
, 5
,
,
, .
,
, ' , 2

,
,

25
sum iteravit. In uo, ui erant in triremi, multas et multo indi
gnissimas in Cantacuzenum contumelias efundebant, simillimas iis,
quae belli tempore in cumdem pocauchus, magnus dux, effuderat.
uod ubi ad aures eiusdem pervenit, magnopere doluit, uod existi
maret, nunquam eo stultitiae iuniorem imperatorer erupturum fuisse,
nisi adversus se bellum internecinum meditatus esset. Quamquam
postea a socero reprehensus, id sc inscio factum affirmavit. am
cum esset in cavo seu ventre navis et prae undarum comitante stre
pitu ac murmure dictorum nihil audiret, nauticam petulantiam ma
ledictis indulsisse. Sed de his paulo infra. ostquam cum uxore
et filio in enedum reditum cepit, hessalonicam venit. Cantacu
zenus apud era commorans , audito, generum adnavigasse Byzan
tium , cum non parva manu, sequente atthaeo filio, in eum festi
navit. c generum quidem minime, quippe ui enedum iam cu
currerat, confusionem autem turbationemque non vulgaren, nobi
1ium praecipue, offendit. ertio enim die post adventum eius omnes
composito alatium ingressi, ignorare se dixerunt, uid sibi.vellet
 SRRU V. 35. 257
, . c. 1353
c) -

, , o '
C 1 r 2 y 1 . " 2"

, , .
y w " w "

2" -

5 ,
- - -

, ,
! "

' ,
" -' 2. " -

, 7. -

,
,
-
- "

"

"

,
W, " " "

, ,
**.. 2. " " " "

,
' .

w "

,
' * 1 - " - "

15 ,
" cr -

, '
" . " " "

, - D " - -

,
2/ - -

, ":
1 " y w \ 4

2 ,
,
"-

, ,, ,
1 . . 2 . . textus, mg. Recte .
tanta in ntramque partem inclinatio, ut neque ipsi scire queant,
tri adhaercant. Si enim plane Ioannem imperatorem iuniorein he
redem imperii Romani declarare statuerit, cur non hoc ipsis ape
riat 2 guo non modo armis eurn non persequantur , sed etiam (ut
pote non multo post in eius potestate futuri) obsequiis colant.
Stultum enim et insolentissimum esse , contra dominum insolescere
et eius hostes videri , propterea quod, ipso eum adiuvante et im
perio ultro cedente, nocere ei non poterunt, sibi ipsis autem, libc
ris et propinquis nocebunt, maxime hostes illius manifestarii, cui,
velint nolint, subesse debent Quodsi eum inimicum ducat ipsos
que impigros militiae socios habere desideret, opus esse, ut spem
firmam in posterum faciat, qui nixi illum fidenter aggrediantur. anc
fore, si atthaeum filium imperatorem designet. Sic enim dubita
tionem omnem deposituros et alacriter iuniorem imperatorem op
pugnaturos, spe iam certa subnixos, aut, victis hostibus, ipsum curn
filio, quoad vixerint, imperatores habituros, aut si ipsi vincantur,
cum ipsis simul morituros. actenus nobilitas. um imperator sic
contra fatus est . ,,etitionem vestram esse iustam et cum ratione
consentientem, ac vos Scire oportere, utri faventes in alterum arma
vertatis, nec ego inficias iverim. am simulac, debellatis hostibus,
Dellum posuimus et foedus cum nna imperatrice generoque mco
Cancuzenus . 17
 258 U

. c. 353 " ,, , ,
, '
,
-"

, 5
, o
p.85
,
, ,
, '
,
, ,

. 678 , ,
' , ' 5
'
, ( ;)
,
,
2
,
, , o

" " --> -. - 3 -. --! , " C
." ,
. 25
15. . pro '.
imperatore fecimus, ipse cogebam vos dominum illum et imperato
rem scire atque agnoscere : nec in secreto solum, sed multis saepe
audientibus, Palaeologum superstite me et post obitum meum in
Romano imperio successorem profitebar. unc ipsa rerum couditio
et me aliter facere compulit, guam volebam , et vos consentaneum
est inde admodum perplexos fieri. Si igitur de lana caprina age
retur, non esset difficile in praesens proloqui, guod in mentem ve
niret, uia non magnum detrimentum sequeretur ex eo, uod in
consulto et inconsiderate, quae in buccam venissent, effutivissem.
Quia vero de iis agimus, quae apud mos maximi momenti sunt, (quid
enim imperio maius ) re prius multum ac saepe ponderata, sic de
mum apud vos, quac conducibilia et iusta existimemus, disserenda
sunt. eque hoc tantum, sed et ipsi, tum per se unusquisque, tum
omnes communiter, re accurate excussa ac perpensa, sic comparati
Cstote, ut sententiam quisque, quam rebus Romanis universe et vo
Isis cuique scorsum profuturam putaverit, pronuntiet " Ita respon
sum ad petitionem nobilitatis dilatum, et conventus dimissus est.
 .
SRU V. 30. 299

. -. c. 353
- c
, ,
, D
5 , ,

, ,
, ,
,
,
,
,
,
,
15 , , ' ,
. 85,
,
, ,
, ' ' , '
2, ,
,

, ,
'

36. mperator mox equo conscenso et in templo Deiparae o

degetriae precibus conceptis, patriarcham Callistum domi eius conve
mit : uae primores de imperatore genero ac de filio ad se retulis
sent, narrat : rogat, se doceat, uid eis respondeat, si responsum,
quod promiserit, flagitarint. Patriarcha refert, sibi in praesentia
iiihil occurrere: perendie, re considerata, in palatium venturum, uae
que iusta et convenientia censuerit, petitoribus responsurum. Impe
rator diem praefinitum laetus concedens et verbis patriarchae con
tentus in palatium redit. Illuxit dies tertius, cum neque apparuit
in palatio patriarcha, uti spoponderat, neque de eo, quod proposi
turn erat, disseruit. Septima autem luce e patriarchio in monaste
rium amantis martyris sibi peculiare ingressus , per internuntium
imperatori significat, se nec in palatium venturun, nec in patriar
chium reversurum, nisi sacramento sibi confirmet, nunquam at
thaeum filium imperatorem creaturum. uae verba durius accepit
imperator, valdeque secum inique agere iudicavit: et vicissim misit,
ui diceret, putare se, dicta eius non cohaerentia visum iri pruden
tibus. Si enim casset eum, ut renuntiationem filii auctoritate sua
 26 U

. c. 1353 ,
, ,
, ,

, , 5
,
,
,
v.679, ,
. ,
, , '
-

, o ,
c , o

, ' , . 5

/ w - - w - -

- - " ,

" " -

, *,

.
>, "-, y
'
" w < / - ---
:
, ( -2 -

,) - ,
, , o ,,

,
"" W 2"

, , - "..

1 . , . -

adiuvaret, et ipse eam conducere non sentiret, neque vellet, haud

immerito iuramentum a se petiturum fuisse, ne talibus assentiri co
geretur. Si autem nihil unquam huiusmodi decreverit, sed adhuc ":
le iure et utilitate facti sub iudice lis sit, et vocetur uoque ipse, -

iudicium suum in medium prolaturus, cur iuramentum de re etiam

nunc pendente et ambigua exigat: eque enim ubi omnes conv e-
nerint, suffragio suo et apprbare et improbare posse. Iterum orat ": -
et hortatur, ad se veniat, et quid faciendum sit, secum consultet.
atriarcha recusare et iterum iterumque accitus non comparere. -
Qui filium imperatoris declarari imperatorem petebant, rursum pa-
latium ingressi, responsum exuirunt. mperator tempus extrahit,
t amplius de re ista deliberaturus. aud multi dies intercedunt,
cum optimates eius ac mobiles, et qui ex albo militari erant, conve
nientes, uno ore precantur, uti atthaeum imperatorem renuntiet.
mperator quoniam producere deliberationem ultra meguibat, ( satis
enim produxerat,) coetumque maioribus semper incrementis augeri
perspiciebat, stans medius hunc in modum exorsus est : ,,Qui de
iisdem perpetuo erba faciunt et audientes obtundunt, nova sem
 SRRU V. 36. 26
. C. 1353
, D
,
,
5

, ,
,
, , '
,
, ,
, , (
, - . 852
,
15
,) ,

,
,
2 ,
,
.
'

15, . 19, m. .

per afferentibus contrarii, perinde in vitio sunt : praesertim eum:

ui audiunt, non solum sermone de iisdem docti saepe fuerint, sed
rebus ipsis quoque ea compercrint, uae certam ac manifestam ver
his fidem concifiarunt. e igitur imperatore ndronico mortuo in
iuste ut hostem oppugnatum , multosque et varios casus , insidias,
pericula subiisse, et post tantos malorum turbines, nemine opitu
lante, adversarios vicisse, nec paria retulisse, sed omni ratine ma
gnitudinem animi exaggerare studuisse, et non solum cetera omnia,
sed et ipsum, pro quo infanda perpessus videbar, imperium reli
uisse, (scitis enim nimirum omnes, quo modo et filia mea iuniori
imperatori collocata, collegam meum statim illum cooptarim , et.u
gustam, eius matrem, priori appellatione, ut esset videlicet et dice
tur Romanorum domina , penitus non privaverim,) haec, inquam,
silentio praeterire mihi certum est, quando nemo vestrum adest,
ui ea non sint notissima, ut proinde a me nullam probationen,
requirat, Quod autem post sanctum focdus eorum dignitatem cordi
habuerim et omnia in eos oflicia omneque benevolentiac munu"
 262 CU

. C. 1353 ,
w > " 2' "

,
2' / " 1

,
,
, ' -5
, , '


,
" - - " 2

, o
cr - " r

C ,
-

,

'
2. 2, y

, '
- - ww . -w

,
- " " (. w y/ 7- 3.

. ,
w - / . cr " > r . .

, ' .
- " " "

o
" / 1

,
" /
2 4.


"

V. 68 ,
" " - "

,
D , ,
' ,

"

o , ". - ) ' r

,
contulerim, nec ullam unquam in ullo belli occasionem suppedita
rim , nunc evidenter conabor demonstrare. rotinus enim , ut bcl
lum consopitum est, uibusdam inter vos illustrissimis id aegre fe
rentibus et iuniori imperatori obedientiam iurare detrectantibus
graveque et onerosum fore ratiocinantibus, qui cum totis viribus ad
oum diem belligerassent, ei iam victo, ut appareret, rursum se sub
lere ac subiicere, et orantibns, me tali eos necessitate constringe
em, sed mihi soli subiectionem debere sinerem, ego nolui, et amoro
onestatis atque iustitiae et ipsius imperatoris generi mei exan
tlatos ab iis mea causa labores, adita discrimina et diuturnam eo
rum incredibilemque calamitatem parvi pendens, libere denegavi
et solum Romanum vertere iussi, nisi etiam illis sacramentum ve!
lent dicere et subesse perfecte, quemadmodum ut mihi subessent,
lecere arbitrarentur, imo vero illi perfectius, quod mihi non stat,
imperium in filios transmittere , sed illum heredem relinquere ,
id ad natos ac nepotes transmitte. uic postulationi meae, quant
uam in viti, obsequentes iurav erunt. Rursus, cum quidam de st"
liosis imperatricis rerum novarum cupidi inter se pacti essent, per
fraudem abrepto secum iuniore imperatore, Galatam petere, et unde
unde coutracto exercitu, bellum contra me concitare, illi quiden de
 SRRUV. 36. 263
2. 5 "- "

, , . C.1353
' , , 2/

, '
,
- - r "

5 , , .
w. " 4- "1" -

,
. ' y " - . " . ., 2 - '
, '
. " 2 . 2 . . W

,
"

, . 853
1 , ' - 2/ -

, '


2
w 4 - " - "

,
,
, ,
15 , '
- - 2/

,
,
- - - w

. - 7. "

, ,
2. " w. C " ' >

2o o
-
- 7'
"
,
/ 2.1 3 C. " 2/ " " y

, '
4

2 ) 2.- 5 2/ " c "

, ' '
prehensi, mercedem sceleris sui susceperunt, Qui vero animis pa
rum aequis imperatori suberant, velut idoneam causam macti, denuo
iurisiurandi religione absolvi postularunt et facere posse, uod ex
re sua videretur. go vero ad haec surdus, imperatorem et matrem,
tamquam nescios, quae illi novitatis consilia coquerent, omni culpa
liberavi et postulatoribus praecepi, ut se continerent, nec Romanum im
perium de integro aerumnis cumulandi praetextum quaererent. Cum ne
sic quidem desimerent, sed atthaeo filio meo decepto persuasissent, ut,
occupatis quibusdam urbibus et parte quadam de toto imperio
avulsa , suum sibi principatum institueret, nee amori paterno suc
ubui, nec dissolute et oscitanter in hoc negotio, uasi minulo ,
nec singulari cura digno me gessi, sed omnimodis elaboravi, ut fi
lium a coeptis illicitis abducerem, et missa insuper eius matre, ut
novis rebus supersedens, mihi et genero imperatori se tuto subiice
ret, perfeci. tque istiusmodi complura me semper praestitisse , ui "

indagaverit, inveniet. x quibus clarissime liquet, me nec facto,

nec cogitatione ausum, nde quispiam opinari queat, me illum im
perio spoliare velle , guin contrarium potius, nempe me id agere,
t id ipsum illi beue securum ac stabile permancat. t ille ne
uaquam parem mihi animum remensus est. am hessalouicac a
 264 CU
-

. C, 1353 ,
. - 2 / - Cr "

, ,

, w 7. - - -- "

, , 5
2' - \ "

, , ,
" r - , \ - - "

C ,
- . w - / .

, r

,
2/

,
,
,
- / . w 1 " " "

, 1 " c .

, ,
-' " 2 2 . . . ? - .

, ', 5
, , - 7'

, , o
" r w r

"- 2/ -" - "

,
y - . "

,
/ " 1 2/ /

2

.
,
3. . ,
> > -' .

'
"w w C.

"

,
1 . . mg. 23. .

me relictus, ut eius civitatis custos, donec paratus et instructus

redirem , malum custodem egit. Siquidem hominibus improbis ac
efariis et lucelli gratia non solum universum Romanum imperium ,
sed ipsum quoque, cui in hoc retinendo studere videbantur, proden
tibus, auscultans , mihi non dissimulanter bellum intulit, qui nihil
non faciebam, quo imperium ei beatius atque latius redderem :
ruptoque quod mecum intercedebat foedere, cum Crale societaten
pactus est, tantum ut me sui amantissimum cruciaret. Ibi tum ego
on statim ad ulciscendum insurrexi, neque meum erga illum amorem
funditus abieci, sed culpam omnem in impulsores conieci: ei autem non
ob aetatem modo, hominum nequam strophis et fraudibus valde oppor
tunam, sed, ut verum dicam , caritate victus, omnino ignoscendum pu
tavi, legataque eius matre tentavi omnia, quo illum a conatibus parum
laudabilibus retraherem et in priorem erga me amicitiam reducerem,
uod quidem illa, ut decuit, et quo spiritu illam decuit, effectum
dedit. Ubi postea rogavit, sibi urbes privatim possidendas attribui.
uot vellet, uarum gubernationis nullam a me rationem poscere
tur, arbitratus sum, parva illum magni facere, nec id ex dignitate
sua, dum haud longo post tempore universrum dominus futurus ,
 SRU V. 36. 265
-

, - . C. 1353
,




,
" "

, ,
2. - 2/ - -

5 o , , "
cr > - . - " . -

. 854

,
- -

, ,
- w w "
1 1. - " ., .

, V. 681
,
, ,
.
1 - "

, '
- . y - y - 1 ' "

15
. - - - - -

' ,
1 - 1 - 1 "

w - - )

2 , , , -- 1 -

, . ' >

, ,
,

paucis ante tempus imperitare concupisceret. amen cupiditati iu
venis gratificandum ducens , dedi lubens, et honoris causa Didymo
tichum adieci , urbem aequiparandam aliis, quas petebat, simul
omnibus, quemadmodum ipsi probe nostis. yzantium cum venis
set , quaecumque ex eius officio essent, admonui suasique, ut mihi,
quo amiciorem haberet neminem, coniunctus , capitalem inimicum
umeraret, ui secus me affectum illi persuadere niteretur, uando
animi mei sincerissimi argumenta ex factis ipsis quavis oratione ad
probandum firmioribus exstarent. Ita gaudens goudentem ad provin
ciam suam emisi, et uxorem meam sequi iussi: usque adeo nihil
ab illo metuebam mali. t quia sciebam , eum de fratre uxoris
suae sinistra sentire putareque, illum peculio suo insidiari, et illud
uodam modo ad se transferre conari, ad medendum huic effemi
nato timori et ad eos benevolentia mutua copulandos iter in hra
ciam necessario mihi suscipiendum censui. Verum tamen Latino
ello obstante, per quod Byzantio abesse non licebat, misi ad con
iugem meam , nae munus meum fungeretur filiosque concordia
inter se devinciret. Sed aliter cecidit, uam sperabam. enim
alaeologus imperator non modo oflicio suo prorsus defuit, sed
 266 U

. C 1353 ,
( 2 . 2 -

,
- w " '

,
,
2/ y " > C

C
/
,

, , '
w / - - " - -

, ,
-. -

, ,
4 2. -

2 -

, ,
.

, '
/ y " 4 . \ 2 -

,
2/ .

, , ,
I , '
r

D ,
" C "

, (
,)
" 7"

, ,
/ 2 - -

,
" - -

,
- "

- 2/ - -

, ,
" " -

,
/ 4 w "

, ,
19 add. , post . 2 . .

etiam frustra dimissa imperator socru sua, mox ad arma venit et

cum alia oppida a me non data subegit, tum in fratrem uxoris, a
nulla erat lacessitus iuiuria, cum Romanis barbaros quoque
uxit eumque in arce drianopolitana conclusum obsedit. go,
uoniam procrastinationi locus haud dabatur, quam citissime poui,
drianopolim profectus, et filium periculo exemi, et alaeologo im
peratori, ui paulo ante Didymotichum concesserat, molestiarum
inihil creavi, iem per legatos, uti bello temperaret, admonui. Ve
rum ille a sollicitatoribus suis inductus , spreta hortatione mea ,
naud secus, ac prius, bellum urgere perrexit et cum alia, quae so
lent hostes, perpetravit , tum auxilium ex riballis advocavit. uos
postquam barbari a me ex sia accersiti contriverunt , ad Sulima
um, Persicarum copiarum ducem , cuius amicitiam sibi commenda
turam credebat, legatos cum litteris misit, in quibus mei mentio
nem faciens, non imperatorem, sed tantummodo Cantacuzenum ap
pellavit: id quod me momordit vehementer , interpretantern id si
gnum manifestissimum, obdurasse , ut, uoad posset, bellum contra
ine continuaret. Iam vero ad extremuin nunc, uia in hraciac
 SRU V. 36. 267

o , - .C. 1353
, , . 855
' ,
- ".

. 2/ r " c" 4 -

,
5 o ,
- -

,
y / 2 -' C 2 , 2

,
"

, ,
.
- - "

'

,
- - - 2/ - "

,
- " '

,
15 , - 2/ - -

, '
/ -

o , ' ' .
-

,
, ,

2 , V.682
- " w

,
1 V , " " > ?"

, ,
, C
12. . 15. . 23. .
urbibus perseverare nequivit, (amplius scilicet non valens resistere,)
enedum navigavit, conquisitaque manu navali exigua, caput re
rum insidiose aggressus est ec enim forsitan perinde est, urbes
et insulas ditionis meae subiugare , et ipsos imperii penates inopi
nato adoriri. Cum autem hoc ita grave sit, aliud longe gravius et
odiosius ausus est. Remigibus enim, et suae praesertim triremis ,
conviciis in me debacchari impune permisit: uod neutiquam ausus
fuisset, ut existimo, nisi fixum penitus apud animum haberet, im
mortale adversus me bellum gerere, Quod igitur a principio ad
finem semper in omnibus eumdem me meique similem illi pracsti
terim, nec arma eius aliquando provocaverim, ex iis , quae dixi ,
ilibet fidem factam opinor, Quoniam autem ipse eorum nullo ,
quae mihi acerba putaret fore, abstinuit, credo equidem e pruden
tibus fore nullum, qui iure me reprehendat, si nunc mutata senten
tia, ipse decreta mea priora posthabuero, uando non levitate ali
qua , nec temere illum et siue causa contristari volens, sed ab co
<oactus huc adducor. Quale enim est, illum petulanter in me in
sultare et euiti modis omnibus, ut omnes intelligant, cum pacem
aspernari, me autem velut seusu orbatum atque truncum, nullo eo
 268 U
" ? * . "
. c. 1353 o o ,
- 1. - "

, - , 4
'
" 2/ - -"

(
,
,
C - - .
5
" 2' " 1.

,
)
,
7- - -

,
D , '
,
- - .

, ,
C , >> - w c

, .''
, - 15
- ' - - 7' 2/ - -w .

, ,

, ,
1 .

,

S ,,


"
2
-
- " -" 4 4 "

,
. 856 , ,
- >, 1 4 -

rum, qnae funt, commoveri? Quam igitur illi perpetnam in im
perio successionem semper meditabar et volebaun, quantum in me
asset, ea illum privare meum fuerit, nisi resipiscat et antegressan
nequitiam aequali bonitate compenset; atthaeum vero filium in
peratorem designare non fuerit iam solum meum, (nec enim hacte
nus unquam ulla res eo me impellere potuit, uamvis saepe vos
belli tempore, cum facti ratio maxime probabilis reddi poterat ,
istuc me rogaretis,) sed vestrum inprimis, qui hoc a me flagitastis
et in eo praecipuam propensionem ac studium demonstrastis , eum
ego nihilo minus iusta simul et vobis ipsis ac rei publicag salutaria
postulare vos iudicarem. Faciam igitur, quod petistis. Vestrarum
autem partium erit, rata habere, quae a me decernentur , et non
hodie quidem ita laetum rei desiderium ostendere, cras autem ct
percndic, si qua difficultas inciderit, mox alian cantilenam camere."
alia quiritabatur, quorum causa imperator, uae facturus esset, iuste
facturum se existimabat. Ceterum iunior imperator in his iisdem post
helli finem a socero incusatus, ut ita eius abdicationis et atthaei
subrogationis rationem quodammodo afferret, ad alia quidem respon
dere non poterat, uod autem in epistola ad Sulimanum Persam i
 . SRU V. 37. 269
, , ' - .C. 1353
.
,
, ' '
5 , ,
.
. -
, ,
,
, C

, ,

.
15

,
, .
, '
2o , ,
o D
, V. 683
,

22. .
peratorem non appellasset, non se, sed scribam sustinere culpam an
iumabat: se multis implicitam sollicitudinibus et distractum mille
negotiis scribendo non affuisse, sed imprudentius rubrica subsiguas
se. Similiter de probris ex triremibus nihil se scire, neque ea iaci
voluisse, sed iu media navi tunc versantem, guid in extremo pro
tervius fieret, non sensisse. Sed hacc postea acciderunt.
37. Ut imperator filium imperatorem declarare constituit, post
lies aliquot sermonis illius, praesente nobilitate, in palatio est re
nuntiatus, pedibusque inductae crepidae purpureae, et tiara lapillis
ac margaritis ornata pro more capiti eius imposita : faustae accla
mationes insonuerunt, et in sacris eius, ut reliquorum imperatorum,
frequentari coepta memoria. oannis autem nomen in acclamando
atque inter sacra socer tacere iussit, et nnae imperatrici ac ne
poti ndronico acclamari, ut prius, et in sacrificio missae eosdem
ominari. n tamen omnino ei vocabulum auferens, si quando
apud plures de illo loqueretur, imperatorem appellitabat. alibus
igitur ex causis mutuum inter imperatores bellum exarsit, itaque
erevit, ut Cantacuzenus , tametsi antea mente tota Ioannem imperii
successorem relinquere paratus esset , atthaeum filium hoc honore
 2-

U

. C. 353 ,
,

,
, , 5
,
.
, ,
, ,

.857 , ,
, o '

, ,
15
. ,
,
,
,
-2


, ' , '
,
dignari compulsus sit: quem statim Adrianopolim misit : ipse By
zautii manens, controversiae, quae Sibi cum patriarcha exstiterat,
finem quam optimum imponere studebat sedulo. Intelligebat enim ,
iam plane atthaeum novum imperatorem usitato more inungi opor
tere. roinde et episcopos, quotquot commodissime poterat, ex
rbibus hraciae accersebat. os praesentes, simul cum iis, qui
yzantii degebant, in palatium convenire iussit: ibi eos communi
ter, guid Callisto patriarcha faciendum esset, interrogavit. Quibus
de compacto respondentibus , in thronum revocandum , guandoqui
dem a nemine accusaretur , illico amplectens consilium imperator,
duobus episcopis selectis, Daniele eni et losepho enedi, totidem
que aliis de cleri yzantini principibus, Cabasila mempe, sacrarum
aedium, et erdica, sacrorum vasorum praefectis, eos in monasterium
amantis martyris ad patriarcham mittit et ad sedem potestatem
ue revocat, uam illi memo adhuc abstulerit : et melius esse, non
ita improvide procedere, quo non oportet, neque praeter rationen
cum sede gregem velle desertum ire : et quae nihil attinent curiose
sectantem , nunc hic, nunc ibi, munus suum praetermittentem ,
commorari. Si enim in co, quod pertendebat, perstitisset, filiumque
 SRRU V. 37. 27
, , . C, 1353
2." - - "

, o ,

- 1 / 4 -

,
2, " - 2 r

5 , '
' ,
, , ,
,
! , C
" 2, 27 -w 2 " 2 .

,
, 2,

, ,
- /

,
o .
" 1 C W -

15 ,
" 2

,
,
. ? ". - -

.
4 - " 2, 4

2 D

/ " 4

, ' ,
- "

, , '
1. " \ 1 2 , " 2 /

, '
9. om. . 1 1. .
non esse imperatorem salutandum argumentis uibusdam necessario
concludentibus docuisset, forsitan coepta impediturum fuisse. unc
istuc non postremum numerari posse ex iis, quae rem persuaserunt,
uod non verbis et admonitionibus, forte nec divinis precibus , ut
oportebat, sed vi et velut machina aliqua negotium disturbare visus
sit, Quia vero praeterita corrigi mequeant, dissensionem et conten
tionem nihil amplius profuturam, sed ad sedem suam regressum ,
imperatorem novum pro recepta consuetudine sacro oleo inungero
lebere. aud siquidem fas esse, ceteris insignibus ornatum , non
etiam antiquo more corona cohonestari. aec ad Callistum per ora
tores imperator, eaque episcopi omnes approbarunt. atriarcha, le
gatione audita , ad rem quidem nil respondit, sed eum , ui sibi
roper hoc necessitatem imponeret, anathematis carmine devovit.
um Daniel, eni episcopus, iratus, cum propter anathematismum
ab ipso pronuntiatum hortari illum ad ea, quorum gratia venerat,
supervacuum, cum iustitia autem consentiens putaret, si meque per
se ac sponte gradum suum recipere vellet, neque ab alio cogi ullo
modo osset, alium eius sedi praeficere, ,gitur," inquit, aliud nihil,
 27 2 U
\ ", -w " 2. ? -'

. c. 353 , , ,"
- ' - - " "

,, , , ,
" "

."
" " " - 1.

,, o",.
-5
/ 1

, .
" . - "

, ,
-
",
" - cr / y "

. 858 , o .
4. w . "" ' "- 1

V.684 1
4 r - - W -

,
C. " "

, , ' 5 "

,
w 3. " " ,

, ,
3. . -

, - 15
, , - " "- "

, ,
- . 1 - -

o ,
, 2
, ,,
" ,,

'
, 25
te tam obstinato, relinquitur, uam ut loco tuo alium patriarcham
in ecclesiam introducamus." t patriarcha ,,d maxime velim,'' iuquit.
Sic legati ad imperatorem et conventum revertentes, eius responsum
referunt. Perdicas vero ait, patriarcham anathemate illum feriisse,
qui se propter hoc cogere: quid autem sibi velit propter hoc," se
ignorare. um collegae legati affirmare, nihil aliud esse propter
noc, uam ad ecclesiae gubernacula redire , quod constanter recu
set, eaque mec libens, mec coactus repetiturus sit. Consentientibus
in eo legatis , imperator ecclesiae notario mandavit, omnia tabulis
consignare, ne qua in posterum de dictis controversia masceretur, si
ad trutinam vocarentur. ost ista episcopis in quaestione ponenti
bus, uisnam ad ecclesiae clavum admoveretur, quando ille, ne quis
apud se super hoc ullum verbum ederet, sacra detestatine vetuisset,
,,De episcoporum quidem electione,'' ait imperator, ,,primorum ec
clesiae magistrorum, Christi videlicet discipulorum et qui eorum ve
stigiis incesserunt, sanctorum Patrum leges , (nempe ut congregati
uno in loco episcopi Spiritus sancti gratiam de coelo implorent
multisque precibus Deuin suppliciter propitient, ut eis desiguet,
 lsRRUM Iv. 37. 273
- " 2/ w 4.

, -. c. 1353
-

,


" w 7. . . '

5 , ,
"w w " ) Cr

, ? " w w

, ,
,
" - "

' o,
- 2/

, '
/ - 2/

, '
7. - -' -'

. o
2 -

, , ,
. 2 " - - -

-
,
& - 1. -

15 ,
o , '

, -

, 2

2 ,
- - 2/ "

,
,
, ,
- - -

"
,
r 2. \ \ - " C /

25 ,
2. . 19 . 2. om. .

qui recte et iuste et ex eius beneplacito maxime fideles ecclesiae

moderetur, pro qua ipse nostrum similis factus et humanam imbe
cillitatem indutus, sanguinem suum fudit, atque ita quem ipse re
velaverit, legant, tribusque propositis, qui inprimis digni videan
tur, imperatori unius electionem concedant, quemque ipse elegerit,
hunc ecclesiae pastorem creent,) nec ipse hactenus nescivi et cuique
vestrum reor esse perspectissimum. Quemadmodum vero in reli
quis peccatis amat contingere, ut, quamvis nos pcccare non nescia
mus, tamen vitiosa ducti consuetudine, aut blandimento voluptatis
decepti, sponte in mala praecipitemu et affectionibus illaudatis nos
subiiciamus : sic ctiam in episcopis eligendis usu venit. Cum nam
ue sciamus, nefas esse, nos prius apud animum decernere, cui ve
limus ecclesiae rationes committere, postea nugantes aperte et Deum
irridentes, sinere vos supernam invocare gratiam et eum nos legere,
uem ipsum multo ante non verbis tantum, sed opere ipso insuper
egeramus, nihilo minus male et stulte auduces sumus, quod uon
Cantacuzenus . 18
 274 U

. C. 1353 , , ,
, '
'
. 859 , '
, , o,
, ,
,
,

, o
, ,
- 2V - -" 7' " r 4. .

, ,
,
, .''
,
, ,
,
,
,
,
,


V. 685 ,
solum a me factum est saepius , sed et a superioribus Romanorum
imperatoribus, si non omnibus, at certe pluribus. Verum de illis ob
maioribus debitam reverentiam nihil sinistrum loquar, me autem a
memet ipso uasi omnibus calculis iniuriae et iniquitatis erga Deum
convinci aio. t quia vitium meum agnovi meque ipse damnavi,
superest hoc unum, opinor, Deum ob commissa placare ac de ce
tero cavere diligentissime, ne in eadem mala incurram , nisi morbo
aegrtare velim insanabili et de industria in rebus honestis ipso
ue etiam sole clarioribus caecutire. roinde cum nunc de patri
archa nominando quaeratur, veterem vobis libertatem restituo, nec
tam vobis, quam Deo, cui magnae curae erit, ui bene ecclesiae
praefuturus sit, vobis revelare, Postea ego quoque unum ex tribus,
ut mos est, decernam." aec in conventu imperator dixit, qua nimi
rum ratine ritu veteri patriarcha eligendus esset. Cum postridie
denuo coivissent et super negotio consultarent, iterum misit impe
rator, gui eos pridie dictorum admoneret, hortans, uti agerent se
dulo : se enim, quomodo apud Deum se tueretur, dum electione
patriarchae ipsis penitus cessisset, invenisse et mortalibus universis,
quid sentiret, demonstrasse, Illi, honorifice gratiis actis pro eius erga
 SRRU V. 38. 275
- - 1

-. c. 1353
, , c
, ,
,
5 , ,
, o
- C " w cr - 2/ -' 1

, , ,
, . c. 1354
, D
- r . '
7 ' ,
, ,
,

.
15 ,

, , ,
,
7.
,
2 . . 86
- " " - C

,

- w

-" /
,
w.

" c r ' w

7. .
Deum pietate et erga ipsos reverentia, bonorumque multorum cu
mulum comprecati, divina sancti Spiritus gratia invocata, tres eli
gunt, Philotheum, eracleae, acarium, Philadelphiae episcopos , et
privatum adhuc icolaum Cabasilam, electorumque nomina impera
tori scripta mittunt, ui Philotheum maluit: et is non diu post le
gitimis omnibus servatis, patriarcha consecratus, ecclesiam aliquam
diu administravit : nam gradu suo brevi depulsus est, ut infra me
morabimus. dministravit autem eximie atque, ut par fuit , cum
summa lenitate, moribus et sermone inclitus. Callistus patriarcha
cum perdiu in monasterio amantis martyris delituisset , primum
uidem Galatam confugit, ubi ad tempus inter Latinos se abdidit.
nde eorum opera enedum ad iuniorem imperatorem pervenit, a
uo perbenevole habitus est, ut qui ipsius causa tantam aerumman
sibi paravisset.
38. Sedato in ecclesia tumultu, oum omnia ordinem suum
umerumque obtinerent, atthaeus imperator una cum coniuge in
templo Deiparae in lachernis a Philotheo patriarcha et patre more
antiquo coronatus est, gui similiter pro more coniugem coronavit.
 276 U

. c. 1354 .
.
,
, '
, 5
.
c
,
,
, ' -
,
. ,
,
, ,
, - 15
V.686,
.
D
, ( , , ,
, ) - 2
, (
, ,

,)
2. . 13. . textus, mg.
aec Byzantii. Palaeologus iunior imperator erat hessalonicae cum
matre et uxore imperatricibus tenebatque enedum insulam, prae
fecto ibi relicto quodam artino Italo, cum hessalonicam discede
ret, ubi apud cum diu diversatus est enedius quidam, homo opu
lentissimus, Pergamenus nomine, qui postea enedum hessalonica
fugiens, ceteris uoque insulanis persuasit, ut a iuniore imperatore
lesciscerent. Ita expulso praetore, quem ille constituerat, suis quo
dammodo legibus vivebant. Comperta defectione, imperator iunior,
instructis triremibus, hessalonica in enedios navigat; enedii
prompte Pergamenum tradunt et ad fidem redeunt, uem vinctum
hessalonicam deportari et ibi custodiri iubet; ipse cum uxore
clena in insula victitat. Porro Cantacuzenus imperator inique sus
tinens, in hraciae urbibus sedes ac domicilia Persas habere, (oc
cuparant enim munitu uoddam oppidum, zympen appellatum , ut
docuimus,) vi uidem et armis eos pellere non est aggressus, guod
se tantae multitudini barbarorum imparem sciret, Romanis civili
bello consumptis. lia autem quadam via Romana provincia eos
exigere meditatus est, missaque ad rchanem generum legatione,
 SRRU V. 38. 277
. . C. 1354
2 - -

,
w. / - " - 2 . 4, .

,
,
- w

5 ,
, ' o . 86
,
,

" - W - "

1 ,
/ 7. - "

, ,
3. / w -

,
w * - .

,
15 ,
" ' 2 " ' -- w

,
- - " -

, , ,
'
"-

2/ )
w
1 "
'

, ' , ,
2 , , '
" - " "

, ,
- / "

,
-- -- - /

. -' "

, ,
18. .
gavit, uti castellum illud sibi redderct et barbaros e hracia revocaret:
praeter ius enim et amicitiam facere, dum in medio Romanorum solo
oppidum possidcret. o Sulimanum filium praetendente, qui id obtine
ret atue compensationem aliquam postularet, dena aureorum millia
imperator ibenter numeraturum se spopondit. revi aurum misit:
ersae vicissim miserunt, ui ei oppidum proprium traderent. Rebus
sic euntibus, (ut sunt iudicia Dei,) necopinato immanis superveniens
terrae motus, vere ineunte, prima face , maritimas hraciae urbes
propemodum omnes evertit. on solum quippe domus, supra ha
litatores corruentes, multos obtriverunt, sed etiam oppidorum moe
nia ab imis fundamentis prostrata sunt. Populi , quos ruinae non
operu crant, videntes, se neque muros collapsos facile posse instaurare,
neque incursantibus barbaris fore pares, metuentesque, nc in servitutem
ab illis raperentur, assumptis liberis et uxoribus, nocte illa ad proximas
rbes, uas terrae concussu non concidisse arbitrabantur, contende
ant. xsistentibus vero imbribus, nivibus et incredibili frigore, ali
algore enecabantur, mnlieres praesertim et infantes, reliqui, pancis
exceptis, quotquot, frigore superato, ad urbes integras perfugiebaut.
 278 U

. C. 1354
,
,
c ,
, , 5
, ,
, , ,

.

, ,
,
.
,
, . - 15
D ,
, ,
, ,
.
, -
,
, ,
,
,
, . 25
25, .
omnes a barbaris occurrentibus intercepti sunt Siquidem illi, co
gnito, urbium moenia corruisse, opinati rem ipsam, aut fugientium
scilicet se potituros, aut, si manerent, muris prolapsis, cos devictu
ros, diluculo in eos ibant. Ita factum , ut et fugientes caperent, et
in omnibus oppidis praesidia collocarent. Calliopolis autem, mariti
marum hraciae urbium a barbaris occupatarum illustrissima, ipsa
quoque magis, quam ceterae, procubuit : populus omnis in navigiis,
uae multa illic erant, servatus est. Forte Byzantio in Peloponne
sum traiiciens triremis, quam imperator despotae filio mittebat, no
ctu ibi constitit. Cum autem calamitas tam miserabilis incidisset,
cernens navarchus, adeo multos interituros , ad littus triremem ad
vertit, susceptisue quotquot capiebat, propositi securus, Byzantium
cursum reflexit Sulimanus, rchanis filius, egis urbe trans elle
spontum manens, ut accepit, uod in hracia acciderat, spreto quod
de zympe restituenda cum imperatore pacum fecerat, in hra
ciam navigare properavit, multisque suorum civium cum uxoribus
t liberis traiectis, colonias deduxit, cversa reaedifieans. Sed Cal
 SRRU V. 38. 279

, . c. 1354
, ,
' - . 86
,
5 , -V. 687
.

,


, , '
, ,

,
15 .
, ,
' ,

. ,
2 , ,
,
,
'

liopoli plurimum laboravit. am et muros de integro construxit
et meliores ac validiores, quam tum crant, effecit, suorumque mul
tos nobiles in illam commigrare cogit, nec contemnendum ei prae
idium addidit. dem oesis intolerabilis erat, dum numerosa manu
impressionem faciens, captivos ex urbibus abduceret totamque re
gionem devastarct. mperator hac calamitate tristissimus, cum ad
oercendas iniurias satis virium non haberet, frequenti legatione
rchanem generum appellat, petens, uti Sulimanus raptas urbes re
stituat. Inconvenientissimum nanque esse, uno castello non cessisse,
nisi certam prius pecuniam pacti essent : nunc praeterquam quod
zympen secundum conventa non reddant, etiam tot urbes in foe
lere ac prima pace sibi vindicare. Sulimano contra affirmante, non
armis cogisse, sed desolatas ac prostratas occupasse, imperator eos
iniustissimos pronuntiare, et quod praetexerent, ad defensionem ni
Inil illis prodesse: nihil enim referre, per portasne, an aliunde in
gressi fuerint, sed hoc videndum , an iure et secundum foedus cas
obtineant. mperatore sic cum barbaris per legatos agente, Suli
manus oppida pertinaciter retinens, de iis descrendis nec verbum
audire poterat. rchanes vero pater, iniuriae violatique foederis
 28 U

. C. 1354 ,
,
.
, ,
-5
.
c -

, ,
- "- /

,
,
D , -
,
.
,
- -,

,
3 . f ' C 2 "

, ' , 15
,
,
. ,
,
- 2
C " 5 \ \. -

. 863 , ,

, ,

"

'

C " > "

, ' - 25
sibi conscius et vehementer imperatorigratificari cupiens , mox ur
bes redditum iri respondit, Cum Sulimanus aegerrime, quod tene
Dat, ex unguibus dimitteret , rchanes dilationem aliquantam ab
imperatore petivit; se filium adducturum, ut paulo post libens oppida
restituat; uod et fecit. am saepe illum ac multum hortatus, ne
imperatori mocrorem afferret, non solum constanter in foedere ma
nenti, quod cum ipsis percussisset, nihilque iniuriarum inferenti,
sed et affinitatis ergo, ua cum ipso devincti essent, deinde et pe
cunian ei pollicitus, eum tandem ad urbium restitutionem permo
vit. Quin et imperator earum causa quadraginta aureorum millia
ei se daturum promisit, etuens prro' rchanes , ne filius fidem
falleret, faciundum cogitavit, ut, imperatore et se in eundem locum
convenientibus, in praesentia amborum Sulimanus omnino urbes se
redditurum promiteret; illicoque imperatorem ad sinum stacenum,
ut ibi congrederentur, invitavit. Qui, probato consilio, triremes in
strui praecepit, b hasce causas Cantacuzenus filium atthaeum
imperatorem renuntiare quodammodo coactus est. Decreverat vero,
co renuntiato, partem a Romano imperio demptam illi, uoad vive
 SRRU V. 39. 28
, , -.C. 1354

,
,
5 ,


,
,
, '
,
o ,
, , V. 688
,
15'
, ,
, o
.
'. , o C
2 , ,
, D
,
, ,
16, . 22. . mg.
ret, subiicere, ita ut morienti nullum relinquere successorem lice
ret, sed tota ad imperatorem Romanorum, sive ad oannem gene
rum, sive, eo mortuo, ad ndronicum, eius filium, postlimiuio rediret,
ipsum autem Ioannem, bello posito, revocare totoque Romano im
erio ei cedere seque a negotiorum turbis removere, et divinis re
us vacando , studere coeleste numen sibi placatum et amicum ef
ficere. Haec igitur post filii creationem meditabatur. unc autem
triremibus icomediam venit legatosque ad rchanem generum, ut
eodem ex condicto ob causam iam recitatam venturum, misit, Qui
morbum excusavit, nec posse in praesenti de lectulo surgere. Cum
id graviter ferret imperator et morbum hunc pro velamento obtendi
putaret urgeretque, uti icomediam, uod promiserat, veniret, vere
in morbo se esse nihilque simulare , iuratus confirmavit, rogans
veniam et iterum promittens, post dies certos, ubi convaluerit, pro
missa confecturum. mperator frustratus yzantium revertit.
39. Philotheus autem patriarcha sciens, quid de imperatoribus
genero ac filio secum animo agitaret, orabat, uti se legati loco e
nedum ad iuniorem imperatorem mitteret, pertracturum eum in sen
tentiam soceri et bellum compositurum. mperator, paratis triremi
 282 U

. C. 1354 ,
,

, , ,
- '
' -5 " - / 4

- - w

,

,
Cr " - "- " C \ - "

. 864 ,
- -" 2 -

,
, .
y w " / " . 2 " "!

, '
y . y . " , 2. } 2 ." / 1.

, o o , '
, , 15
. 2/

, '
' cr , " / .

, , ,
,
' , (
, ,
, '
- " "

, ,) ' - z

,
1. om. . 7. . ante om. .
hus ac nullo sumptu novo ob hoc egentibus , per se in insulam
roficisci et cum genero resarcire concordiam malebat. xistima
enim, simul ut audiret, ipsum appropinquare, statim occursurum
veniamque pro commissis petiturum : cumque et ipse a pacificatione
haud abhorreat, facillime rursus ad tranquillitatem rem publican
redacturum. c consilio cum atthaeo filio et uxore eius Byzan
tio solvit, ut illi quidem ad enum descenderent, inde Didymoti
chum et drianopolim abituri, ipse ad generum pacificandum orro
avigaret. erinde autem, atque si non belli, sed pacis causa sus
ceptus esset hic cursus, non statim ad enedum, sed ad arvam
insulam desertam iuxta enedum, auriam appellatam , aulit 2
reliquum diei et noctem insequentem ibi mansit. ostridie, ad al
teram insulam, similiter parvam, sancti ndreae vocatam , delatus, a
genero legatos de pace venturos exspectabat. Ubi, nihil ro "
eidit, (etenim ex navarchis maligni quidam ad alaeologum mitten
tes oumque a pace deterrentes , ad bellum instigabant atque in id
open suam omnes spondebant,) ne sie quidem in insula6 r"om ,
in ua imperator iunior morabatur, sed in partem alteram, orium
 SRU V. 39. 283
, ' ' -.C. 1354
,
. o
, ,
5
, .
,
( , c
, - V. 689
, ,
, )
,
,
,
15 ,
.
,
,
, , , - D
2o ,
, ,
, (

,) ' ,
25 ,
nominatam, ad aquationem illic e flumine faciendam perrexit. ri
remibus eo provectis, pedites et equites Palaeologi ad flumen pro
cedentes et e terra iaculantes, descensu advenas prohibere cona
pantur Illi vi contra nitentes descendunt et aquantur. Videns
orro Cantacuzenus, inutilem fore patientiam, (neque enim pugnare
in generum et insulam depraedari volebat, neque pacis ulla spes
dabatur, Palaeologo non modo legatum nullum mittente, contra
quam sperabatur, sed apertum etiam bellum parturiente,) guam pri
mum inde enum recessit, ubi atthaeus novus imperator et uxor
descendentes, inde Didymotichum et drianopolim abierant. Canta
zenus uatriduum eni subsistens Byzantium rediit, Palaeologo
in insula enedo manente, et quae pro imperio asserendo poterat,
eorum nihil omittente. Confessus est postca, pace facta, ad se na
vigante socero, secum clam egisse navarchos eius, ne pacem faccret,
"eve quempiam legatum mitteret. amen non se idcirco pacem no
luisse: vidisse enim illos non meliora et in commune utilia suade
: sed guia simul advenisset atthaeus filius, id vehementer suc
"cusuisse aegrcque tulisse, uod ipse cius indigere ac, velut bello
 284 U

. C. 1354 ,


. " ", - -

, 5
1. 2 3 2/ "

' , " .
. 865 , -
/ " > \ c 1 4 w.

o
1 " " , ' . r

, / - .

, ' " " . 9 - "C

, .

, . .

,
r " -

, ,
,
- - r \ " -"

, .
" 4 - w " c

,
cr
- r

, ,
, ,
" y " - C

, ,
- 1 " - "

,
,
. .

desperato, et sententia victus ad suscipiendum imperii collegam

perfugere videretur. Sub idem tempus Sulimanus, rchanis filius, in
Galataeos in Scythia orientali magnas copias agens, per aestatem il
1am duas eorum urbes insigniores, ncyram et Crateam, expugnavit,
nde victor ineunte autumno reversus, ipse et pater oratores ad
Cantacuzenum mittunt, hraciae urbes, sicut essent polliciti, lle
restituere: eius arbitrii esse, quando libuerit, cas accipere. mpe
rator humanitatem istam liberali gratiarum actione et legatos donis
magnificis prosecatus, diem praefinivit, quo ipse et qui eorum no
mine urbes tradituri essent, in hracia comparerent, ut, barbaris
exactis, ipse praesidia sua induceret et quam optime liceret, illis
prospicerct: iamque ad hoc se accingebat. Interea alaeologus, na,
uam habebat, triremi instructa et aliquot conquisitis, encdo dere
pente, ignaris omnibus, Byzantium versus cursum instituit et noctu
in navale eptascali pervenit. Fama autem per urbem didita, omnia
plena turbarum et magnae confusionis exstiterunt, populusque pro
alaeologo decertare gestiebat, sed Cantacuzeni potentiam reformi
dans, (putabat enim statim arma expediturum,) se colaibuit sensium
 SRRU V. 39. 285
- " /

o , ( . C. 1354
,) .

, C
5 , ,

&V
,

,
. "
y
- cr -

, '
" " - 2 - -0

' ,
.
, ,
r /

" > . " . w - -

, ,
,
- / w "

15 , , D
2/ "- - -

,
4 - -

,
,

2 , ,
" 1 - - 1

, V. 69
- "

- r
, (
" 2. "

o
" ? " " "

,) ,
que subduxit, Cantacuzenus ubi generum Byzantii esse audivit, ad
conflictum caedesque procedere prorsus noluit. Praesente autem
Cydoue, qui in regia erat assiduus, non solum quia imperatori ca
rissimus, sed quia etiam privatarum rerum comes necesse habebat
ab eo nec noctu , nec interdiu discedere , Irenen imperatricem his
vocibus compellavit: Siquidem antehac nobis non stetisset a nego
tiis ac tumultibus recedere et, monastica veste indutos, ad futuram
illam gloriam claritatemque festinare, nihil erat in praesens tam
necessarium tamque frugiferum, quam, coacto milite, protinus obvi
am ire hostibus ac parcere prorsus nemini, donec omnes urbe ex
pulissemus : quod factu facillimum fuisset , quantum ex illorum in
firmitate et nostris viribus coniectare licet. Verumtamen si nobis,
seu vincamus, seu vincamur, his rebus valedicere necesse est, quid
ugna ac caedibus opus : t cum nihil inde emolumenti ad nos
redeat, nisi labes animi ob effusum sanguinem et in omni vita
acres conscientiarum stimuli, (ut taceam de suppliciis huiuscemodi
patrantibus in futurum repositis,) cur non potius imperatoris ad
ventum occasionem omnia deserendi facimus et saluti nostrae soli
inservimus 2 Quodsi inter filium et geuerum restinguere bellum
 286 CCU

. C. 1354 ;

. 866 , ' ,
' , ,
' , , 5
.
, ' ,
, , .
,
,

;" ' ,
o ,
,
, 15
, ,
,

, ,
, ,
, ,
, (

c, , ,
1. . 8. . 9. . 22.
fortasse. 23. . 2. om. . .

nequivimus, sed adhuc super imperio contendunt, at certe illud vi

dendum, si citra sanguinem ac caedem facere illud liceret, ut vole
Damus, quam csset opus egregium. . unc in eam necessitatem de
lapsi sumus, ut aut sponte recedendum ab his rebus, aut pugna oc
cidendi hostes , aut nobis ipsis fortasse moriendum sit. " Quoniam
igitur et vinci turpissimum atque calamitosissimum , et vincere si
militer infelicissimum est, cur et communi et nobis ipsis nolimus
consulere " uic imperatoris consilio tamquam salutari, haud re
pugnavit imperatrix. Congregatis orro in palatio, gui Cantacuzeno
favebant impensissime, non militibus modo, sed et nobilioribus non
paucis, turbatum est non mediocriter, cum omnes in hostes inva
lendum suaderent. Praecipue tamen Catalani mercenarii fremebant
et se in hostes immitti flagitabant : nullo quippe negotio illos nrbe
depulsuros. t imperator cum pugnae copiam prorsus ut inuuilern
negaret consiliumque suum militibus minime manifestandum arbi
traretur, (ne audaciam eorum et studium alacritatemque erga se non
parum imminueret, ratiocinantium, ut esset verisimile, neminem eo
 SRRU V. 39. 287
, -. C. 1354
o,)
. " ,,
* 2/ " .

,
5 , '
C - 7 " ' -

, ' , '
" - "

,
,
- - - y

,
.
,
. D
, '
" " - - " 2. " w

,
* / , "

15
,

, ,

2 , - ""

, , L/
,
,
1. w

, , -.867
8. .

rum strenuitatem remuneraturum, si imperator imperio se abdicans,

verba eis dare et corum impetum retardare conetur,) ,,Si contra ex
teros," inquiebat, ,,nobis bellum esset, uibus quis interemptis pura
frueretur et vacua omni moerore laetitia , nec ego quidem vobis
suasissem differre pugnam , aut respuere , sed hostem potius statim
aggredi: si enim vicissemus, fortitudinis et audentis animi gloriam
retulissemus, occumbentium autem, tamquam virorum fortium, fuis
set apud posteros inclyta memoria. Iam quia potissimum cognati
et cives sunt adversarii, hoc ipsum laudi nostrae obstat maxime :
acque enim victi victoresque famam nostram ad posteritatem com
maculabimus. Sed, si qua mihi, multa qua toga, qua militia, tot
annis experto, rerumque vicissitudines et difficultates probe callenti,
fides habenda est, hos uidem inaniter ac frustra fatigari nullo
que effectu laborare sinamus, sane et certo sciant, nihil ex impro
ilate sua lucri facturos. os vero quae viros prudentes ac fortes
decent, cogitantes, ex aliis urbibus milites exspectemus. am et fi
lius, ubi. gnod evenit, intelliget, celerrime cum agmine aderit,
et icephorus despota gener et sanes sebastocrator et alii duces,
 288 U

.C. 1354 ,
, ' ,
, ."
,
5
,
,
. 6 , .
2/ " - -"

,

- -

, '
.

, o 15

"

- - " - 2. /

,
, 2

' " " - w

C ,


2o. ante om. .

quos per litteras accersam. ui ubi omnes afuerint, nec ad manus

venire audentes, sed attoniti , incruentam nobis victoriam
abunt." is dictis, litteras actutum ad filium et alios in conspectu
omnium dat, uibus yzantium evocantur. Scribit item ducibus
barbarorum per hraciam, ut et ipsi sine mora auxilio veniant. Ce
terum haec omnia propter domesticos fingebantur : iam enim para
tus erat, se imperio abdicare et nuntium caducis mittere, Quam
uam si maxime id sibi voluisset asserere et vi hostem repellere,
ne sic quidem usus esset barbarorum subsidiis. hilotheus enim pa
triarcha, ubi sedem sacram conscendit, cum eo super hoc negotio
disserens affirmavit, non placere Deo, barbaros contra Christianos
induci et agricolas quosdam, aut etiam milites innocentes interfici,
uippe a domino suo adactos et penitus necesse habentes iussa
facessere, cum qui laeserint, securissime vivant. tenim et civilis
Delli tempore impellentium et calumniantium nullo aut paucis
sui sceleris poenas persolventibus, innumerabilis eorum multitudo,
ad bellum conflandum nihil contulerant, periit : et postea cum
rales iuiurias daret ac pcicraret et de imperio non parvam partem
 SRRU V. 30. 289
, , . C. 1354
" " 2 " y 4 . w 2/

,

o , '
- " C. "

5 ,

,
/ 2 - -

- " "

, , - D w 4

,
/ > " ", . r 2"

,
2" - .

,
, ,
- . \ . "

,
> 2 " 1 2

15 , ' '
' w

, ,
, ,
- "w

4 4.

,
2 ,
, - . 868
-" " Cr -

,
2 " c -

,
. CW. w

abstraheret, barbaris introductis , eum auctori detrimentorum leve
aut nullum damnum rependisse, aliis autem infinitis malorum in
gentium causam exstitisse, qui a barbaris in servitutem abrepti per
emptique sint. uam ob rem, guo modo a se reprehensus fuerit, me
minisse, ut ui putaret, rectissime se facere, dum exteros nocumenta
importantes barbaricis copiis, (Romanis, quia bello civili absumptae,
ad ulciscendum non sufficientibus,) propulsaret et adversus homo
phylos adduceret, ne ipsi eorum usi opera, se suosque perderent,
Quod vero ad eos, qui perierint, attinet, iusta defensione carere, s
ipsi aliena peccata moriendo luerint, Cumque rogaret, ne in poste
rum uteretur barbaris adversum cos, gui a Christo Christiani no
minarentur, tametsi exteros et iniuriosissimos, sed Deo illorum poe
nam reservaret, cui non difficile foret laedentes, quamvis turgdissi
mos , compescere et hoc Deo inprimis, deinde sibi gratificaretur, ne
talibus maculis auimam contaminaret, imperator obsecundavit et
posthac adversus neminem barbarorum usurum subsidio recepit, af
firmans, se, quod contra tam veram tamque iustam admonitionem
liceret, non habere, imo gratias ei magnas agere, quod se a peccato
absterruisset, quaeque dixisset, non 3ecus, quam a Deo ipso dicta,
Carcuzenus , 19
 29 U

. C. 1354 ,
, '
, , ,
' , 5
- 1 - . C - "

.
,

,
,

,
,


, ,
, 15
, ,
V. 692 .

, ,
, , 2
,
1 / . y cr " > \ "

,
,
5. om. . 1. . mg. 16. add.
. mg. post .

se accipere: uae et postmodum sollicite servabat ac nihil promis

sorum sibi omittendum statuebat. e autem sui perturbarentur, sed
confidentes, facturum, guae volebant, uiescerent, donec, rebus suis
Dene compositis, ab huius vitae tumultibus discederet, idcirco haec
fingebantur mperator iunior in navali lucem exspectans, cum nul
lus contra foras prodiret, ac populus iam totus ad arma in Cantacu
zenum concurreret iamque domos studiosorum eius exinaniret, (ha
ceolati et cognatorum ipsius praecipue, utpote qui tempore belli ad
yzantium proditione occupandum inprimis navassent operam,) alii
armamentarium imperatorium in navali diriperent et alacologum
exstimularent, ut in socerum eos educeret, sumptis animis, palatium
petiit, veniensque ad orphyrogeneti domum, illic pernoctavit.
4. ostero die plebs furioso impetu concitata, direptas pridie
domos cum ipsis contignationibus disturbavit atque evertit. ostea
ad palatium venientes, cum castellium, uod dicitur, custode vacans
offenderent, illud, exspoliatis incolentium domibus, vastarunt : irrum
entesque in palatium non simul, sed sparsim et confuse, iaculis ex
intervallo certabant toto die, cadebautque nonnulli, et alii vulnera
 SRU V. 1. 29

, -.C. 1354
,

,
5 ,
,
.
,
,
.
. 86
,

,
15 , ,
.
,
,
,
2 , ,

,

, ,
25 ,
6. .

bantur ab his, qui intus latebant. Demum prorumpentes Catalani

pugnantes abigunt, et in aedes ante palatium igne iniecto, guosdam
concremant. o seditionis ac tumultus re progressa , etiam Philo
theus patriarcha populi in se incursum metuens, e patriarchio fugit
ac sese latebrose occultavit : nam Palaeologum sibi, ut pro Callisto,
(qui ipsius causa fecisset ac passus esset omnia,) intruso, iratum
esse coniiciebat. ertio die Palaeologus praesidem Caniclei ngelum
egatum mittit, huic muneri qua prudentia, qua doctrina valde ido
neum et apud imperatorem Cantacuzenum vehementer gratiosum ,
quicum de pactis egit, nempe ut ambo imperarent, alterque alteri
blivionem huius dissidii iuraret. Cantacuzenus cum voluptate le
gationem excepit, uippe qui hoc studeret ane omnia, ut, sopito
inter Romanos bello, ipse a rebus istis labentibus ac terrenis se
omnimodis auferret: iuratumque his conditionibus, ut Cantacuzenus
et Ioannes Palaeologus imperio praeessent: iunior primas cederet
seniori in omnibus omnique eundem veneratione et obedientia, vel
 292 U

. C. 1354

, , ,
' ,
5
o,
, (
c ,)

, -
, ,
, ,
, '
,
, - 15
, o.
,
V. 693
D,
, 2
,

,
,
ut antea , colcret. De pecunia annuorum vectigalium , uantum et
ad stipendia militaria et ad triremium apparatum et reliquam
imperii administrationem sufficeret, a quaestoribus numeraretur, Quod
restaret, id imperatores ad domesticos sumptus ex aequo partirentur.
Cantacuzenus quamquam his non egeret, (cogitabat enim se prope
diem monachorum ordini adscribere,) tamen solius honoris gratia,
ne iuniore imperatore inferior putaretur, iuramentum postulabat :
ut neuter ab iis, gui contra se pro altero pugnassent, iniuriae ul
ciscendae poenas reposceret, neque ambobus viventibus, neque de
functo altero, sed delictorum immemores funditus, nec reditibus
cos, nec dignitatibus, uas gererent, privatum irent : ut atthaeus
Cantacuzenus cultum imperatorium et drianopolim cum urbibus
Rhodopes, uoad viveret, retineret, liber plane et in ratine red
denda subiectus memini: utque Ioannes imperator propter oppida
tradita nunquam ei bellum faceret : ut Cantacuzenus imperator iu
niori propugnaculum portae ureae restitueret, quod praesidio La
tino tenebat, firmissimum sane et ob structuram propemodum inex
gnabile: cui turres erant binae ex iis, quae sunt in ambitu seu
ad moenia Byzantii, in quarum medio per portam illam aditus in
 SRUV. 10. 293
. C. 1354
, .
,
, '
5
, '
, ' . 87
, ,
,
1 , ' o

, ,
o ,

15 , ,
, ,
. '
, , ,
,
2 .
,
' , ,
,
,
25
13. .
rbem patebat. urres porro summae magnitudinis, praeter alia
rum formam et modum aedificatae, ad perpendiculum ab initio ad
coelum minabantur, marmoribus ingentibus opera marmorariorum ad
c praeparatis ita compositae , ut ob arctissimam coniunctionem
non arenato aliove glutinamento egereat , sed mutuis dumtaxat fer
ramentis, ut fertur, qua se contingebant, copularentur, forisque non
ex pluribus, sed ex uno lapide ad hoc polito constare viderentur.
uare nec apparet, qua aggrediendae ac perrumpendae sint, nec
lla machina aut artificio instar aliarum laedi possunt. as impe
rator Cantacuzenus simulac imperii potens evasit, vetustate negle
etas, de integro, guantum necesse fuit, refecit perpetuam que custo
liam , velut arci cuidam , imposuit. is iuramentis ab imperatore
ltroque editis, seditio statim compressa est, et iunior, omni suspi
cione deposita , ad socerum in palatium accessit, ab eoque omni cum
numanitate et hilaritudine acceptus, longiore deinceps super rebus
necessariis habito colloquio, ad prius domicilium se recepit. ost
pacta ndronicus sanes sebastocrator izya cum copiis Byzantii af
 294 U
. " - (

. C. 1354
, - - 1 -

,
,
C ,
, , -5
/ / w w - ... " " -

,
- 1 - " -

,
2/ , " - "

2, - W - " 2. -

,
- / "

,
- - w " w 4 , -

,
/ > , 7. , > , w, /

,
, . - 15
D

,
.
-' - ' / , . - " 4

, 2
C. - - - 5. -

' ,
,
C/ V C w y " "

,
,
/




7. " 4 r > "

, , 25
fuit Cantacuzeno succursurus. uem triduo in palatio cum agmine
suo retentum deque alacri voluntate ac studio erga se laudatum
remisit, quod diccret, se iam, foedere cum genero facto, illius opera
on indigere. nsuper filio et icephoro despotae, genero, ceteris
ue duobus scripsit, uti redirent , pacem enim conciliatam esse.
adem barbaris in hracia scripsit : nam et illi yzantium, ab im
peratore, ut diximus, accersiti, pergebant, ui e medio itinere red
ierunt. x Hiero autem ropontidis ad orientem alia barbarorum
non parva multitudo ad palatium adveniens, uod Cantacuzenum
auxilio opus habere putaret, orabat, ut acciperetur et in hostem
immitteretur. mperator, pro animo tam prompto ac benevolo gra
tiis actis, focdus cum genero intercedere coeptum, respondit : pro
inde patriam repeterent, se in praesentia ipsorum ope non usurum.
tque hacc non solum illis per internuntios, sed et per se ipsum
significavit, e palatio extra muros exspectantes ad lucernarum lumen
allcutus, co loco, ubi videri et audiri posset. gressus autem et
ipse e palatio, ad aedes, in quibus gener habitabat, se contulit et
cun eo de re publica deliberationem habuit. Ceterum cum et de
 1SRRU V. 40. 295
- -
-

. . C. 1354
-

w 1 - 2.
-

'
-'

780 (0)y Sy (J00

, :
1
-

,
w - -

' -

5 , .
4 y /

.87,
" - -

, o w.694
,

-

o ,
-

, , ,
. - -- - - -

-
- -
, o ,
.
- 1 -

15 , ,
, - " - -

,
- r ." 2/
., , '
.

,
,

"
-

-
1

C.
-

2 , .
cr

-

1. C - C " y

, o
- " - / 2 / -

, , - y
, -
-

25

barbaris in hracia deliberare oporteret , ecquid armis appetendi,

nec ne, in magni logothetae etochitae domo cum proceribus uni
versis et nobilitate congregati imperatores verba fecerunt. c
reliquis quidem immodeste tumultuantibus , et unoquoque co
nante utilissimam pro tempore proferre sententiam, iunior impera
tor et ii, quorum in eius comitatu praecipua erat auctoritas, ad!
Cantacuzenum-inclinabant, ad eius sententiam intenti ora tenentes ;
euius haec fuit oratio . ,, Vobis magis ad bellum contra barbaros incitatis
et facillimam sperantibus victoriam, velim equidem consilia vestra Deus
fortunet et ad finem perducat. Quae autem et ipse hoc tempore no
bis conductura sentio, non tacebo. quidem mihi mec prudentium,
nec aliquo usu peritorum hominum videtur, non ante suis hostium
ue viribus ponderatis, sed fortunae mobilitate confisos, bellum ca
pessere et semet in discrimen praecipitare. am ab armis et pe
ia et militibus bene instructum esse, exploratam habet salutis
fiduciam : fortuna lubrica est, saepius fallit. arbari autem, contra
quos nunc bellum meditamur, non est ignotum, guantpere a nobis
discrepeat. xercitatioue cniun militari cquaquan impares, numero
 296 U

. C. 1354
" w V - r

C ,


,


- " " " 4

,
' w - -

, -3
- - - 2/ 1 - "

, , , " . " ... *

. ,
. . . . 1 -

, ,
*

,
.
,

-w " 2/ 2. 3. ""

, '
" 3. -' 2/ - ,

,
- 2/ < -

, ' , , .
,
-' / - - -"

5
.
- \ " / /

,
" , 3. -

,
.. ,
, 2
, '
. 87 ,

5. om, . 8. . mg.
longe superant, et apparatu confirmatiores atque ad expeditionem
romptiores, nulla mercede et omnino gratis domino suo militant.
d haec cum latam regionem et urbes nostras non in sia modo,
sed etiam in uropa occuparint, nunc bona spe et praeteriti suc
Cessus exemplo pro ceteris subigendis prompte depugnabunt.
is prro quondam contra multo etiam plures potentia non defuit,
ut non solum nostra eos provincia expellere, sed ipsorum quoque
terras invadere possemus, Verum insipientia et temeritas, nec com
munium, sed privatarum cuiusque rerum quam consultissime insti
tucndarum diligentia eo iam imbecillitatis nos adegerunt, ut boni
consulamus, si non etiam quod superest, amittamus. am et exer
eitus noster, splendidus antea et conspicuus, ad paucitatem et pau
pertatem devenit: et communium pensionum collationes ponitus eva
1 crunt : ac plures vestrum, aut omnes ferme, nisi aliunde pecunia
in bellum impendatur, non opinor diutissime de suo impendentes,
hostinm vim toleraturos. nae omnes cum animis reputare, nec
" hoe considerare debent, quomodo ex pace ad bellum aggre
liam mr , sed praeterea, quomodo hostes debellemus , aut certe nulla
u clade inde discedamus. go vero mec ol ignaviam meam bello
 SRRU V. 40. 297
p /

, . C. 1354
- -- -

, ' oo o
, ,
- 2/

' " \ '

5 , '
" 2 . . "4- " / w 3 -

, '
,
, o ,
,
w \ - 1 2/ " y

, '
,

' w W V /

, ,
. V.695
15 ,
" " - "

;
, ,
, ,
2' ". - "

, c
2 ,
,
- " -

, ,
6. om. . 19. V.
"

adversus barbaros vobis abstinendum suadeo, neque odio in illos

a quoquam vestrum vinci me patior, quin ipse una omnes, si fieri
potuisset, contrivissem et id mihi ad gloriae celebritatem illustris
imum fore putavissem. eque istuc solum, sed si hoc ita licuis
set, ut me a quocunque iugulari et ipsa nece mea perniciem atque
exitium creari illis oportuisset, libentissime ac promptissime dul
cem alioquin vitam abiecissem: usque adeo mihi superat eorum odi
um, tum uia religionibus ac caerimoniis diversissimi sunt, tum
quia iam pridem et multis annis Romanos infandis detrimentis cu
mularunt, nec ulli ferme non nocuerunt: nec usque ad hunc diem
iniuriae faciendae eos cepit satietas, sed in hraciam guoque in
fusi, urbes complures occupant, depopulanturque nostra omnia. uid
igitur est, quaerat aliquis, cum sic cos detester, guod nee prius op
pugnare eos concupierim, et vos nunc ad id tam erectos absterream !
uid, uod praesentes vires nostras expendens, nec hactenus fuisse,
nec modo esse pares illis invenio : rgo tu, occurret quispiam, prae
pudore obvelata facie et salute prorsus desperata, silentio nobis fe
rendas plagas et in omnibus, tanquam heris praecipientibus, obe
liendum barbaris existimas 2 inime gentium , sed belligerandum
otius et in hoc incumbendum, si in quidquan aliud. n taucu
 298 U

. C. 1354 , , ,
, ,
1. 2." ". - - . - 2. y

1 - r

. , ,
5
- " -

. ,
" - /

,
" 1 4 "

D , '
, , ,
,
- " -

,
, , '
" /

,
- 2. - ? " "

, ,
< 2 & . . . ' "- / " ? .

' , . 15
,
- " " - y /

,
,
(r \ - -

. 873 ,
" 2 - -

. 2
,
" W. - 4.

, 2 y "

adeo imperite et confidenter, ut ad nil.il aliud profutura sit auda
ia, nisi ut praeter ea, quae nobis erepta mondum recuperavimus,
etiam illa, quae restant, amittamus. Quae est igitur mea sententia *
pecuniam prius et alicunde peregrinos milites conquirendos, qui
nostium copiis possint opponi. am copiae domesticae, eliamsi ap
paratus afuerit maximus, et ipsum fortitudinis atque audaciae api
cem attigerint, ne sic quidem hostibus pares ad pugnam erunt, uam
liu tantae, quantae nunc sunt (et exiguae sunt) permanserint. d
haec et classis comparanda, qua eorum auxilia intercludamus. am
si ipsi mare obtinebunt, non parva , nec contemmenda potentia ege
Dimus. siquidem non cum rchane tantum in hracia cogemur bel
lum gerere, sed et in sia cum barbaris omnibus, qui vim nostram
sentientes, illis aliis expeditissime succurrent. Immortalibus enim prae -
miis, quae iis reposita sunt, qui hic aetatem caste egerunt suam, illum
fruiturum, magister et dux erroris, ahometus, plane ipsis persuasit,
quicunque contra nos pugmans aut occubuerit, aut quam plurimos
interfecerit, Quas ob res non hoc tempore armis adoriundos, sed
de pccunia prius et sociis providendum consulo. In praeseus pacom
er legatos cum iis confirmandam cnitcndumque, ut providentia
 SRRUV. 10. 299

, C, 1354
, ,
, ,
. ,
5 , , ,
, , -
, ' ,

, ,
, .
, , '
, , ,
,
, ." '
15
, , C
,
, ,
,
2 ,
, ,
,
,
, ,
ot sapienti consilio hraciae urbes recuperemus et per
editionem illarum potiamur : quomodo a me singulari cura facturn
st et hodie, si modo volueritis, licebit fieri. arbaris autem e vestris
finibus profligatis, bellum, si adversus eos susciperc velimus, minus
laboriosum erit, nautica tantum copia opus . oesos vero
ac riballos aeque male de nobis meritos eo adducemus, ut ami
eitiam nostram complexi , abrepta restituant, barbarorum armis illos
territantes: aut etiam, si lubebit, infesto exercitu eos compellemus
uae hoe tempore expedire iudicavi, haec sunt Quodsi vobis
consultantibus contraria placuerint, utilibus inutilia vos praelaturos,
licere non verebor. Utinam autem falsus vates sim potius , quam
ut spes vestrae deludantur." aec in concilio Cantacuzenus impera
tor de bello contra barbaros disseruit, obscurius quodam modo in
sinuans, se propediem hasce res relicturum. Qui convenerant,
"otquot erant alicuius existimationis et nominis, nihil adversaban
tur. t iuniores, quique intelligentia parum valebant, orationen
eius de pace multum cavillabantur et subindicabant, si barbaris
ello incommodare voluisset, magnopere potuisse: sed propter fili
am rchani uuptam cuuuunem fructum scientem ac lentem uo
 3oo CU

. C. 1354 ,
V. 696 .
.

2 w - 2 - " -

, ' ,
y - -

, ' , , oo 5
, '
" .

' , ,
< ' >

,
c " 2 C - " .

,
. /

, , 2/ w - -

, ,
" - \ w - "

- , ,

/ - - c 3 4 4

. 874 , 15
" " 2. C

' ,
1 - "

.
'.

-, r 2/ . 4. "

, - 2
, ,
,
C " " \

,
? " - 1

, ,
lexisse , et nunc sna sponte his, quae conducere putaret, propter ean
causam adversantia suadere. Deinde profitebantur, se bellum malle,
t rogabant alios, ut in eandem sententiam pedibus irent: non enim
barbaros ignaviores eos, guam ipsimet essent, inventuros, sed sen
suros utique, sibi rem cum viris esse, non cum feminis. Palaeologo,
uid animi haberet, prorsus tacente et uaerente secum , utris as
sentiretur, Cantacuzenus surgens, conventum dimisit: videbat enim,
illos in diversum flectere, qui non iudicio, sed temeritate et con
fidentia regerentur, futurum difficile: et eos velle cogere, existimari
nolebat, paratus iam cis paucos dies alaeologo toto imperio cede
re Licebat enim illi , si collibuisset, pacis sententiam ratam face
re et illos belli flagitatores, ut rei publicae prorsus infructuosa con
sulentes, contemnere. ellum igitur contra barbaros non cum utilitate
Romanorum finitum, sed a seditiosis istis paulo post accensum est.
1. 1mperator Cantacuzenus tertio post die una cum Palaeolo
go ad portam uream concessit, ut castellum illud seu propugna
culum ex conventis ei traderet. Ubi ad Deiparae templum vene
runt, re et nomine fontem omnis sanitatis, Palaeologus illic substi
tit, Cantacuzenus cum paucis in propugnaculum perrexit, persua
 SRRU V. 11. 3

, . C. 1354

'
, , C
5 , (
,) .
,
o, ,
,
1 ,
, ' o
, ,

, ,
15
, , - D
, o ,
, ,
, ,
2 ,

,
,
, V. 697
25 ,
5. . 18. .
sum praesidiariis, ut id citra pugnam traderent , uem Latini so
um hilariter acceperunt. uia vero existimabant, prius eo acce
dere nequivisse, tune autem capta occasione ideo advenisse, ut
cum ipsis munitionem eam teneret tuereturque fortiter , donec fi
1ius adesset, quem, ut et alios duces, advocatum sciebant, col
laetantes hortabantur , uti confideret, se pro ipso et ipsis con
stanter dimicantes , adversarios quotcunque facile superaturos , non
solum ob animorum suorum firmitatem et structuram validissimam
atque inexpugnabilem , sed uod etiam annonam aliaque cibaria
imposuissent, liberaliter imperatore suppeditante, ut ex eo vel in
tertium annum ad delicatas commessationes sufficeret. mperator
cum narraret, uale cum genero pacis ergo foedus feriisset, et se
ideo venisse, ut illi propugnaculum proprium traderet, molestiam
ac dolorem incredibilem perceperunt adorantesque supplicarunt,
ne istuc ageret: levi enim negotio iuniorem imperatoren inde By
zantio expelli posse. Inprimis autem Ioannes Peralta, praesidii
praefectus, et ipse orabat et alios ad orandum sollicitabat, ut
 3o 2 U

.C. 354 , '

,

. 875 , o
, ( ,) 5
, o
, ' , ,
,
,
, , -
,
" , '
, , o ,
, ,
, ' 15
o ,
, ,
, '
, '
, o. - 2

,
, ,
3. . -

ui perdiu cum imperatore versatus, multis se periculis eius causa

obiecisset. ilitaverat enim ill, quando in riballis per Dellum
morabatur, et crebra suae in eum voluntatis indicia dederat, ni
hil tunc immutatus, guando etiam qui videbantur amicissimi, cum
rebus et temporibus fidem mutasse deprehensi sunt. mperatore re
spondente, eorum petitionem expleri non posse , (non enim suum
esse, semel decreta retractare,) instanteque, ut locum traderent ,
tempus ad deliberandum petiverunt, uid potissimum inciperent,
t sibi quam optime consuluisse viderentur. Quo concesso, eo in
atrio relicto, ipsi intra arcem convenerunt : ubi dux auctor fuit, iu
ramentum ab imperatore poscerent, Palaeologo eam non traditurum,
et ut vel cum ipsis maneret, ve1, si obsideri nollet, in palatium
regressus, faceret, quod luberet; se Byzantiorum vim pro eo facile
toleraturos. Si neutrum probaret et operae pretium duceret pro
pugnaculum dedere, dimissuros id quoque, fide prius cum sacra
mento accepta, non ignavia, neque quod deficerent, idfecisse,
sed ut ei primum , deinde sibimet quam optime prospicerent. Re
antur enim , ubi id necessitate genero tradidisset, postea sibi
gratiam multam habiturum multisque meritis compensaturum , quod
benevolentia erga se , quamvis inviti, ut apparuisset, sibi maximo
 SRRUV. 41. 33
, , , C, 1354
, .
, c
,
5 ,
.
'
, ,
',

1 ,
, ( ,) .
, ,
,,'' ,, ,
, , D
15 ,

,

, ,
2
,
,
, '
,
pere profuissent. uic consilio protinus alii sufragati sunt: norant
enim, ministrum imperatoris esse fidelissimum nihilque contra men
tem eius commissurum. um portas castelli intus vectibus munien
tes , a pinnaculis, quid convenisset, significant : quibus imperator
graviter mox, ut desertoribus, succensens, pro merito tamen eos
punire non poterat. Cum agere pro re nihil posset et summa con
silii inopia conflictaretur, iussit omnes cum duce unum in locum
se conferre. c principio quidem lingua Italica , in qua erat non
male exercitatus , eos percunctatus est, ecquid ipsum agnoscerent.
Respondentibus , etiam, esse imperatorem ac dominum suum , ,,gi
tur," subiccit, ,,si tradere propugnacula nolueritis, sed semel rupta
fide hostiliter. mihi adversari statuistis, uo pacto scelus vestrum
uniam , postea commodius deliberabo. unc litteras statim ad re
gulam telluris, uae vos tulit, mittam, uibus doceam , vos et
numquemque nominatim perfidissimos, depravatissimos , nec viti
osa nuce dignos esse, quia, cum ego castellum tradidissem magnos
que sumptus in stipendia vestra fecissem et nihil unquam vos of
fendissem, ipsi eo me in summa necessitate mea per vim et iniqui
tatem concorditer fraudaveritis, ut inter omnes mortales infanes
 34 U

. C. 354 , ' ."

. 876 ,
- ", " ' -

- "- -

, , -5 -

,
- -' -

, '
,
, 1 - " -
-

, ,
- " 1 C 1

,
" .-- w - -

,
V. 698 , .





15 2 . -

, w - - 1.


, ,
2" 5 - - w

, ', , ' - / -' - -

, , - -

, - 2
,
2/ '

C ,
C . C

,
7. . . mg. 13.
. mg. 19 .
sitis, nemo vobis uidquam credat, omnes a conspectu et commn
nione vestra refugiant.'' aec ad Latinos imperator, gui in maximo
ocumento pouentes, sibimet perfidiae opinionem parere, egressi
de munitione, illum, audaciae suae ut ignoscat, maiorem in mo
dum precantur: quae fecerint, non pravitate aliqua fecisse, sed
quia in eius rem fore putaverint., Ita deditionem ei faciunt, subi
toque genero accersito, latinis claves offerentibus , eas illi porri
git gui, Latinis amandatis, altero die de suis praesidium ibi collo
oat : nec diu post, uod instauratum erat, evertit penitus locum
ue deserit. Imperator, igitur, Cantacuzenus in palatio eum nume
oso famulitio degebat : Palaeologus autem in domo quadam insigni,
quae quila dicebatur. t populus yzantius , sive a nonnullis
sollicitatus, sive, ut multitudo solet, stultitia et caeca quadam au
dacia agitatus ac novitatis absurde cupidus, turbas ciebat permisce
batque omnia et ad omne facinus paratus erat. . t ferebatur,
uosdam aulicos, ui nuper videbantur benevolentissimi, commuta
tis voluntatibus, insidias moliri , et cum iunior imperator yzantium
inveheretur, Cantacuzeni equum in ipsa pugna decrevisse confodere:
 SRRU V. 41. 35
' . C. 1354
2/

, (
" 1 y c . y ,

) , '
w - cr .

, - .

5 ,
- w

,
/ " **.

. , ,

- 7. .

. ,
- " 2 -

o , - D
" /

,
1 " > - -

, ,
"

" r

,
" - - 1 / -

, ,
15 , ' , - " - 2/ -

, -' - 2/ "

, ,
- C " 1. 2 /

.

1 & ":
, w. 2 2 ) . ,
2 ' ,
- " . - " 2/ .

" -

.
"

,
- 1 " - - c \

. . 877
w. ' r C

, ,
3. . 1, . mg.
opinabantur enim, mox in Palaeolognm invasurum : et postqnam,
gna omissa, pactum iniverunt, ignorantes , Cantacuzenum brevi
imperio abiturum , priusuam accersita venirent auxilia, eum festi
nato occidere voluisse, Credebant namque, si ea advenissent, eum
pro certo rursus totum imperium sibi usurpaturum illorumque in
se facinus puniturum. t enim Cantacuzenus, ut non longo inter
vallo a rebus luxis se abducturus, Palaeologum in palatium intro
aucere iussit, translatoque in illum imperio, secedere cogitavit.
Quod cum et Irenae coniugi plaeuisset, gradiens in aedes , mbi di -
versabatur, ad palatium habitandum eum invitat, absurdum esse
dicens, foris mtitantem domicilia vagari, ut populus inter cos dis
sidium esse iudicet. n enim dici posse, palatium utrorumque
inabitationi non sufficere : nam ut nunc est, non pau cis annis suf
fecisse, nnuit iunior imperator et brevi venturum se spopoudit
oravitque, ut in eadem domo ad epulas secum accumberet. Com
prandentibus imperatoribus, foris strepitus novus, tumultus ct con
fusio exsistit. am plebs ad aedes conglobata, existimans, se Palaeo
logo gratum facere, in Cantacuzeni amicos , uos putabat, invola
Cantacuzenus . 2
 36 U

. c. 1354 , ,

, ,
, ,
, . 5
,
,
, oo
, ,
,
,
V. 699 '.
c ,
,
15
,

o,

, , -2
,
, ,
D .
'
, -25
at, et quibusdam , in guos inciderat, de equis descendere iussis,
ipsi eos abripientes adscendebant. lios sine sessoribus reperientes,
similiter auferebant. mperatores, tumultus causa intellecta , mini
stris guibusdam turbas sedandi et equos repetendi negotium dant.
li imperata cxsequuntur , et equos ad unum receptos dominis re
stituunt, ac plebem verbis, quin et multis verberibus castigatam
abigunt.
42. Vesperi imperatores cum comitibus uterque suis palatio
succedunt. Perendie senior iuniori arcanum suum de voluntate a
rebus his fugacibus secedendi et in monachi habitu sibi soli ac
Deo vacandi pridem concepta enuntiat. lias autem aliis causis
obstantibus, consilium hactenus exsequi non potuisse. unc uoniam
optata venerit occasio et ipse imperii heres coram adsit, eam com
lectendam videri, eique reddita re publica, valedicendum et abeun
um. Inexspectatus hic Cantacuzeni sermo alaeologum imperato
rem percussit admodum, allatisque in medium compluribus argu
mentis ad persuadendum appositis, ut habitum imperatorium reti
neret, adducere illum nitebatur, Quem ut a proposita ratine avelli
 SRRU 1V. 42. 37
, -. c. 1354
, ,
' ,
, , , ,
5
, , -. c. 355

, ,
, -. 878

, ,
,
,
,
15
,
,
, ,
. ' ,
2
,

,
,
, (sic) . . Vid, Vol. .
p. 223. 18. . 2o. .
on posse animadvertit, uamvis nolens et magnopere moestus, ob
seqai desiderio suo permisit, Quare postridic ornamentis impera
toriis in ipso palatio depositis, veste monastica, se operuit ac pro
oanne oasaph ex isto vocari coeptus est. adem hora et Irene
imperatrix ipsa quoque imperio valere iusso, monachae habitum in
duit et pro Irene ugeniam se nominavit Post hacc in anganense
antacuzenus, uod antea statuerat , ugenia in arthae monaste
rium, Cantacuzeno ex paterna hereditate debitum, se inclusit. um
ex aulicis eius amicissimi ac familiarissimi, tam subita mutatione
conspecta, quomodo nimirum, imperio abdicato, ad genus vitae mi
nime negotiosum et quietis ac tranquillitatis plenum se applicasset,
omni spe felicitatis deperdita, et non habentes, cur se de iuniore
imperatore ulciscerentur, ad convicia conversi, rumores de illo spar
serunt atque ut periurum, inconstantem ventisque mutabiliorem
tradaxerunt, gui et socerum imperatorem, licet reluctantem , subiro
nonachismum cogerit. t his uidem rumoribus plerique aures
dabant, cum essent mera mendacia , calumniae , neque sincerum ac
 308 CU

. C. 1355 .
,
, , ,
,
C , , 5
' ,
,
V. 7 . ,
,
,
,

,
,
15
,
D , ,

.
, " 2
2' , - , , . "

o
,
,
2. .
sanum quidquam continerent. tenim Cantacuzenus volens ac
sponte cessit imperio : uod quidem si retinere voluisset, nullus id
ei extorsisset : et alaeologus post iuramentum nulla in re eius ani
mum offendit, verum omni studio omue illi oflicium praestare con
tendit, adeo, ut nemo ne exterorum quidem ignoraret. nihil illum
ad socerum contristandum neque fecisse, neque meditatum esse.
gitur Cantacuzenus imperator, cum, ut expositum est, invitus im
perium capessivisset, suorumque civium armis potenter exagitatus,
varios casus et infortunia subiisset et iis nihilo minus omnibus ner
vis, spiritu, uo decebat, et animo inexpugnabili semper restitisset,
adversariis omnibus triumphatis, postquam suorum improbitate si
milibus casibus de integro obiectus et cum homophylis bellum ite
rare coactus est, opportunitate usus et velut sanitate Romanorum
in desperatis posita, qui nunquam sapere et sibimet utiliter consu
1ere possent, imperio se abdicavit, Cum aliquandiu in anganensi
coenobio vixisset, postea apud tho, sacrum montem, in atopedii
monasterio se condere et reliquum ibi aevum exigere decrevit: quod
tamen Palaeologus impedivit, rogans, paulum adhuc, uoad ci filium
atthaeum conciliasset, yzantii moraretur. lla enim hieme post
 SRRU V. 12. 39

, - .c. 355


'

, " cr

w
0 ,
/ .

5 , '
- " ) " - 3 . . > > c / 3. "

, , ' . 879
\ 4 ) " " / c

, ,
2 ' \

, .
C > " -
/

2 * w r - - 1

, ,
, , - . -

,
-
3 5




,
- " "w

5 , .
, , - " " - 2. " "

,
r w. ' - "

, ' -
1 2.

,
2 - -

, ,
. c - r

,
,
2/ " "

,
" - .

, ,
2o. ., . 2 . .
abdicationem Cantacuzeni iuniores imperatores bello inter se pror
sus abstinuerant et intra suos uterque fines, ut a patre descripti
fuerant, se continuerant. Veruntamen mondum mutuo bene cupie
Lant : et suspicio erat, nisi quis in concordiam cos restituisset ,
propter acta drianopoli armis concursuros, Quocirca Palaeologus
foedus cum illo sancire optabat et socerum precabatur, ne prius ad
tho discederet, quam eos inter se amicitiae vinculo colligasset. Cui
petitioni, ut iustae et a sua persona haud alienae, morem gessit.
adem hieme et patriarcha Callistus enedo reversus, ecclesiasticam
potestatem recepit, cum contradicere memo auderet: quin mec ipse
episcoporum de restitutione sua suffragium expetebat. Sed indignis
sime non a Cantacuzeno solum, verum ctiam ab episcopis violatum
se arbitratus, suo sibi suffragio reditionem confirmans, iniuriae au
ctores ad poenam deposcebat. Intercessit tamen Palaeologus impe
rator praeteritas contentiones et qui tum fuit rerum statum pro ni
luilo habendum autumans. ieme praecipiti a domesticis ad at
thaeum persequendum irritatur , partim uod iniuste consors esset
iuupcrii, de quo parten uou minorem abstulisset, partim quod cius
 3 U

. C 1355
,
c ,
,
, , ' 5
, ,

,
,
,

,


.
, , - 15
, .
,
,
,
- 2
V 7 ,
, ,

, ,
21. P.
perpetui in summa re publica adversarii incrementa prohibere ipsum
que penitus debilitare expeditissimum esset. uibus rationibus ce
dens triremes instruxit ac primo vere in illum Gratianopoli cum
tota familia degentem et insuper oppida Chalcidices omnia, praeterea
drianopolim cum vicinis oppidulis (quibus Cantacuzenum patruum
Sebastocratorem praeposuerat) obtinentem profectus est. icepho
rus despota gener, soceri beneficio enum possidens, cum atthaeo
imperatore, uxoris suae germano, se coniunxit eique praesidium ad
versus quemlibet hostem prompto animo promisit Verum Ioanne
imperatore enum navibus appulso , atthaeo relicto , ad eum re
pente defecit urbemque dedidit. Inde imperator manum mittens ,
eram quoque recepit, oppidum munitissimum, propter ebrum ae
lificatum, uod aliquando monasterium virorum fuit, tune ob cre
ra bella et barbarorum irruptiones a quibusdam agricolis habita
tum, oppidum parvum evaserat: hoc, inquam, praesidio tradente,
x eno porro, icephorum militiae socium
arl fidem suam adduxit.
babens, per continentem eritheorium movit, cumque eius praefecto
occulte per internuntium de urbe dedenda collcutus, promissorum
 SRRU V. 42. 3

, , C. 355
. - . 88
, , (
,)
5, ,
, ,
,
, ,
,
,
. ,
, ,
, ,
, '
15 ,
,
, ,
,
,
2
, ,
, , - c
,
" ,
4. . mg. 14. et
. . .
magnitudine eo impulit. atthaeus imperator timens, ne quid frau
lis et nequitiae circa urbem committeretur, quamvis armis sciebat
esse inexpugnabilem, illi custodiendae agmen militare, guantum sa
tis esset, mittit. Praefectus militibus comprehensis, arma eorum et
equos sibi retinuit, imperatori Palaeologo rbem cum ipsis tradidit.
a occupata, aliunde collectis equitibus, Cumutzena, oppidulum con
tinentis, adortus est: quem libenter cives admittentes, nihil solliciti
ei se permiserunt, Inde quoniam Gratianopolis, ubi se tenebat
atthaeus, non admodum procul distabat, per legatos eum ad foe
lus invitat, cui etiam ipsi pax non displicebat. dmovet urbi exer
tum : atthaeus exit foras : de bello colloquuntur: ambobus eo
lesistendum videtur , his conditionibus : ut sit uterque imperator ,
uando ambo communibus Romanorum suffragiis electi sint et al
ecclesia yzantina coronati, Quia vero urbes Romanae reliquac
pauciores et imperium minus sit, quam at ambos imperatores susti
eat, atthaeus hraciae oppidis, quae habet, cedat, in Peloponne
sum migret, ubi Romanorum urbibus imperitet, sic tamen, ut a
 32 U

. c. 355
2


,,



- - " " y/

,
,
,
- " " 2. 5 2. " " 7

, o - / - 4

,
, 1
r y

, ,
" " - " -
D, ,
w r > , . - -

,
/ r w w r

, - *w >

,
. ,
" - ... *

. " - C

, ,
,

"-

, , - 7. w -

, ,
- 2 2 . 2
" 2 " C - "

, ,
- .. - " "

. 881 ,
- * - " "

,
,
" - " - *

, 25
laeologus anneli despotae auctor fiat in fratrem transferendae pro
vinciae, illique pro ea Lemnum insulam, ad vixerit, cum ratione
reddunda ", credat, de publicis Byzantii vectigalibus
topicam nominatam, paulo plus dena aureorum millia in annum fe
rentem, attribuat. Donec autem despota Peloponneso decedat, at
thaeus Palaeologi concessu Lemnum transmittat ibique considcat et
nihilo minus praesidia in urbibus habeat. Ubi in Lemnum e e
loponneso despota frater venerit, hracias urbes Ioanni imperatori
et fratri insulam tradat, ipse in Peloponnesum naviget. is con
ditionibus focdus composuerunt, visumque bellum conquievisse: et
salute alternis dicta, atthaeus Gratianopolim regreditur. Ioannes
eritheorium veniens, cum atthaeus mitteret, qui Lemni possessio
cm suo nomine adirent et insulam custodirent, una et alaeologus
misit, ui addicerent: mansitque in urbe, quoad, illis reversis, at
thaeus in Lemnum traiecisset. Dum hacc aguntur, ex domesticis
alaeologi quidlam clanculum monitores ad atthaeum submittant,
ne pactis valle confidat, sed sibi etiam atque etiam caveat, ne pa
rum provide hostibus suis se misceat. Quos cuim imperator navar
 SRRU V. . 3 3
. -

. C. 1355
- c w

,
- "

' -' -'

. ,
" . - -

5 ,
,
, , , v. 7
r . . r "

, -

,
- 3.
, r - '

, - 2/ 7

' ,
4 ") " "

.
. 4 " .

15 ,
' ,
/ " - "

. "


? ' 2 C
, ,- ,
w 1 w -

,
- 2 " - " 2 -

2
- 2 5.
, ,
" 4 y V "

, ,
,
, , ,
5. . .
hos ad eum traiiciendum delegisset, insidias quasdam sub verborum
involucro iis, quibus maxime fidant, aperire : propter quas eum ad
monere nihil dubitent. Dicere enim, se pisces humanis carnibus
saturaturos. uae uid sibi velint, ipsum deccre et oportere
scrutari, ne circumventus in atrocissimam calamitatem incidat. n
terim atthaeiani e Lemno vacuis, uod aiunt, manibus revertun
tur. Qui enim a Palaeologo ad urbes tradendas , eiectis praesidiis,
quae tum erant, missi fuerant, nihil mandatorum peragebant, sed
praeter illa volebant atthaei paucos quosdam praesidiarios induci,
t nihilo minus, quam antea, urbes tenerentur ab illis longe pluribus,
uam a vicariis atthaei induci voluissent. uibus cum intole
randa res videretur censerentque, omnia prorsus, quae invenissent,
raesidia dimittenda, re infecta, ut diximus, reverterunt. atthaeus
vero cum ex iis, quae acta fuerantin insula, tum ex iis, uae amici
significaverant, se deludi arbitratus, quoniam et ersica ad eum ad
iuvandum manus veniebat et alia ex drianopoli vicinisque oppi
dis, in Cumutzenates infestus ibat. Iamque erithcorium attigerat,
se focdus trausgredi, sed a focdifragis potius lacdi existimans,
 314 U

. C. 1355 ,
,
, ,
D , , '
, . 5

,
. ,
,
" , -
,
. 882 ..
,
. ,
, , 15
,


,
-2

, ' ,
,
C '
4. om. .
uando neque insula secundum pacta conventa addiceretur et ma
gnae ad se interficiendum insidiae struerentur. mperator Palaeolo
gus aeque pertendebat affirmare, se laedi et ab illo focdus violari,
qui bellum non provocatus instauraret., on enim sibi adscriben
um, si quidam, se ignorante, in illum iniustos se praebuissent, sed
foedus conservandum et delicta corrigenda. ihilo minus bellum
grave denuo inflammatum est, et Cumutzenates crebris vexati incur
sionibus, ad atthaei se auctoritatem retulerunt. Palaeologus ut
suam Peritheorii moram inutilem vidit, Ioanne sane pracfecto in
stituto, yzantium rediit.
43. Sub idem tempus Crales, riballorum princeps, obiit, et
exorta est inter riballos non levis seditio. am et Simon, Cralis
frater, tum carnaniae dominus, totam riballorum provinciam, ut
ad se pertinentem, affectabat, cui ex riballica nobilitate multi da
bant operam, et uresis, Cralis filius, propter paternum principatum
adversus patruum in armis erat. elena vero, eius mater, aeque dif
fidens filio et Simoni leviro, compluribus ad se urbibus traductis,
co contemnendis septa viribus per se regnabat, neutrum bello la
 SRRU V. 13. 315
, ' .C. 1355
, ,
, ' ,
, , V. 73
5 ,
, ,
,
.
, , ,

, -D

.

15 , ,
, ,
,
,
,
2 , ,

, . 883
,
, ' ,
15. . 2. .
cessens, nec adiuvans. Porro potentissimi apud ipsos nobilium unus
uisque infirmioribus subactis oppidis , alii quidem Crali , non ut
omino, obediebant, sed, ut socio et amico, auxilia submittebant :
alii contra Simoni, eius patruo, opitulabantur : alii neutrarum par
tium, guod habebant, conservabant eventumque praestolabantur,
praevalentiorem secuturi : et omnino in mille factiones distracti, se
aitionibus agitabantur Romani a riballis tamdiu tamque multis
et magnis affecti detrimentis, tempus nacti opportunum ablata recu
perandi et facinorum poenas a barbaris expetendi, propter civile
ellum et seditiones, quibus conflictabantur, id ipsum tempus sine
fructu conterebant. Ceterum icephorus despota dux, riballos dis
cordiis intestinis laborare intelligens facillimeque provinciam pater
la] S. sperans, cum praesertim et Prealimpus, qui hes

saliam regebat, diem obiisset, instructis triremibus, eno, ubi uxorem

reliquit, in Thessaliam navigavit, quam descendens, nemine resistente,
hessalis prompte se dedentibus ac velut eximmenso fluctu riballici
dominatus ad Romanorum mansuetum et tranquillitatis plenum imperi
m coufugientibus, brevi totam in potestatem redegit. e igitur urbi
Dus recipiendis distentus erat. Limpidarius quidan de cius famulis,
 3 16 U
> "

. C. 1355 ,
o o, ,
,
,
, ' 5
,
, ,
- / 7. "-

, ,
4, \

, ' , . -'

, 1
- - ". -'

'
,
" y . "

" * 1.

, ,
- / 7- 7 " - 4 .

, 1 J
- " " 2. "

,
- .. - . " - -'

" r * . - w

, ' ,
- - -

c ,
" - -

, - 29 . 2' "

, ,
- - - - -

, ' , ,
" W \ ... "

. 1 ,
,
8. .

uem navibus praefectum reliquerat, in dominum sceleratissimus,

olassiariis persuasit, ut ab ipso desciscentes, euum redirent: in
gens inde et duplex commodum percepturos. am et tam longin
ua expeditione liberatum iri, temcre, et frustra delassatos et af
flictos in extera regione, ut alii eorum laboribus amplissime fruan
tur , et onerosa servitute, quam domi despotae ipsi serviant, cum ex
duobus alterum sit necessarium, aut si hostes vincat, navibus ca
reat, guibus ad ipsos revertatur, aut ab illis victus intereat. ost
uan eius verbis inescati, inde solventes enum redierunt, Limpi
darius primum quidem per se urbcm regebat eratque unus omnia,
et imperator, et dux, et omnium simul rerum dominus , populoque
in despotae fautores exstimulato , hos in carcerem contrudebat, hos
omnibus bonis spoliatos urbe pellebat, alios etiam plebi donatos
occidebat. Deinde in reginam, despotae uxorem, arcem cum famulis
nabilantem invasit : quain diu oppugnatam, proper murorum firmi
tudinem et propugnantium virtutom capcre non potuit. Cogit ta
men earn ab arce discedere, iuratus, nihil vel ipsi, vel miuistris
us irrogaturum mali: iret, quo liberct, nemine obturbaute : quod
 SRRU V. 43. 317
- - ' 2.'

, , . C. 1355 - w 2

, .
, D
5 , , " "

,
,
" - "

,
" 2/ - -

,
,
.
- 1 -- ,

7"
j, "
"

v. 74 "

."

" - - -

15 , . 2 "w 1, -

, .
w. y " y C

, . 884 / -

,
o / , - " w .

2 , ,
, ,
" , . " " 2 - 4 -2 ?"
,
" - "
,
... " \

'
.
2. . 15. .

et factum paulo post. Conscensa enim navi yzantium venit et a

marito sororis honorifice excepta est. ostmodum in hessaliam ad
virum , iam eius totius provinciae et urbium carnaniae dominum,
se contulit : ui uxorem laetus accepit et aliquandiu uiele, fami
liariter et coniunctissime cum ea vixit, ut quidem debuit. Dein le
quidam domestici, homines improbi ac stolidi, reginac pessime cu
pieutes, despotam eo impulerunt, ut uxorcm riballis relinqueret,
ipse elenae, Cralis viduae, sororem duceret, uo sic hessaliae et
carnaniae stabiliret ac firmaret imperium, (ob illud matrimonium
nihil mturis videlicet, ) et lbanos adversarios non mediocriter no
xios frangeret. ox coniugem sic exosus est, ut eius conspectum
non ferret. n diu post rtam, carnaniae urbem, pracsidium mi
sit et cum Cralaena per oratorem de connubio cum eius germana
ineundo egit. Res igitur iam sermonum et legationis tenus pro
cesserat, et regina, imperatoris filia, patienter istuc ferebat, rata, ma
ritum aliquando a nefariis cogitationibus istis aversum, mentem so
briam et aequam suscepturum. ostquam datus finis et iusiuran
um, in quo scriptum exstabat, se uxoren riballis permitere et
 3 18 CU

. c. 1355 ,
, ,
, '

, 5

,
,

... ,

, ,
,
, , ,
,
,
, ,
,
o,
, "
, ,
,
ID ,
Cralaenae sororem ducere, tum demum snae saluti providendum,
nec propter alienam amentiam indigne sibi pereundum constituit,
et in Peloponnesum ad anuelem fratrem mittens, suam ei digni
tatem et incolumitatem cum precibus commendavit : quam ille ex
templo per mare ad se adducendam curavit, carnanibus et lba
is cum laudibus eam deducentibus et benevolentia honoreque
erga illam inter se certantibus, non solum propter eius modestiam
animique praestantiam et cuiusque generis virtutum ornamenta ,
sed etiam propter caritatem in eius, parentem imperatorem, qua is
totum occidentem, etiam statum vitae monasticum ingressus , sibi
devinctissimum tenebat. icephorum vero despotam, uanquam sci
rent, haud placate laturum cum tantis praedicationibus deductam esse
xorem, non modo non curabant, sed propalam in eum maledicta
congerebant, ui deliraret prorsus et, uod dicitur, aurea mutaret
aereis. uocirca brevi hac de causa lbani aperte ab eo desci
verunt, profitentes, nisi, dissoluto riballico matrimonio, imperato
ris filiam e Peleponneso in thalamum revocaret , pro ea non secus,
uam pro suis ipsorum capitibus, adversus eum impigre bellaturos.
1lle sive quod et ipse facti turpitudinem perspiceret, sive quod pro
pter repudiatam uxorem enascituram seditionem metueret, nefandas
illas nuptias per legatum antiguavit , coniugemque legitimam e e
 SRRU V. 14. 319
' , ' , - , C, 1355

,
1"

5 , ,
" .

,
, o '
" ) Cr 4 w / "

,
.
w . *

1 ,
, ' . .885
,
,
/ w

,
15 .
w / y / 2

,
, ' ,
- 2 w / " 2 -

, ,

2 , .
'.
, V. 75
y 1

' , c
3. .

loponneso revocans, fidem ei iuramento sanxit, nihil de cetero se

cus in eam admissurum , sed more pristino omni candore ac le
nitate cum ea victurum. la viri amans maximumque ex eo so
latium capiens, quod non ipsa Vincula iugalia rupisset, praeterita
omnia nihili ducens , ut brevi ad eum profectura, se comparabat.
Verum ille ambitione quadam praeceps, ne ab ipsa suus sibi prin
cipatus pendere putaretur, ad lbanos desertores, antequam veniret,
subiugandos prorupi. ta autem cecidit, ut ersae, qui in hessaliam
praedatoriis triremibus traiecerant, invitati eum adiuvarent. uo
um virtute plurimum confisus, lbanos loco, gui chelous vocatur,
invasit: ubi ipse, priusquam totae phalanges concurrerent, pugnans
oppetiit, totusque exercitus eius ferro concisus occubuit. " Regina
coniux in Peloponneso eius necem luctu et lamentationibus diutur
nis prosecuta, deinde Byzantium veniens, reliquum annorum suorum
cum
posteaimperatrice
gesta sunt.matre in monasterio arthae transegit. Sed haec--"

44. rrito imperatorum foedere belloque recrudescente, at

thaeus, collectis copiis suis, Bizyam ad annelem sanem despotam
avunculum venit, quo sibi adiuncto, yzantium cum toto exercitu
 32 U

. c. 355 ,
' ,

J
. -5
4. - V - 1 4.

, ,
;

,
- , ,
w. . 2' w " y , y w > 1

D , . 1 - "

,
. "

.
' / -

, 15
, w 2/ -

r " -

, '
, .
. w. w r

, - 2
*. - "

. 886 . ,
\ " " < \

,
, .
- " -' " 7- "

,
1. . text., mg., . 9.
. mg. 1 1. o . mg. 2 . o om. .

contra Palaeologum proficisci instituit et castra ad flumen i

grum prope vicum uendam munitum, etras appellatum, po
nit. Palaeologus similiter, armatis triremibus, et in continente a
peditatu equitatuque instructus, his duces praefecit et ad vicrm
thyram, ipsum quoue muris communitum, velut isthmum uendam
undique mari circumfluum, progredi iussit : guo et ipse cum trire
mibus accessit. Diebus aliquot castris oppositis manserunt, cum
neuter ad alterum invadendum atque ad pugnam eliciendum satis
virium haberet. am Palaeologo in hostium equitatum plano campo
ct arboribus nudo facienda impressio non videbatur, cum ipse ma
iorem partem pedites et cataphractos dnceret. Contra hostes per
loca impedita aediumque ibi collapsarum rudera suas catervas pla
nitie inprimis egontes " nolebant, Quamobrem utrique castris
se continentes quiescebant, pcrque internuntios de pace agentes,
cum nihil conveniret, atthaeus izyam, Palaeologus Byzantium red
iit, circumspicientes, uo pacto mutuum nocerent. Per idem tem
pus ex Phoeaea Veteri, quam Calothetus gubernabat, praedatoria na
 SRU V. (14. 32

, . c. 355
, ,
. -

,
/ 2 / ) w 2

.
5
, , (
,
- "
,
, ' -
,
y 2 C - ' ' W .

o,
> ' " y

,) ,
,
" 1 . - -

,
" . - \ 1 . c "

, .
15 ,
'
.
c
2/

, - V. 76
2 , ,
' ,
,
, ,
- " - " 9 " c "

. *

25 ,
vis in sinum stacenum piraticae faciundae devenit et Chalilen, r
chanis filium, casu in portum illic traiicientem, cepit statimque Pho
caeam recurrit. rchanes, ut filium Phocaeam captivum abductum com
perit, Phoeaeenses ulcisci non poterat, guod navali potentia non vale
ret, ua eos afiligeret, nec terra eos adoriri, uandoquidem ea urbs alte
rius satrapia continebatur, uicum paribus decertare copiis oportebat,
si per eius provinciam Phoeaeam petere conaretur. In omnem igitur se
partem versans et anxius animi, tandem ad Palaeologi imperatoris au
xilium respicit, ut qui solus filium vinculis liberare queat, idque ut
raestare ne gravetur, missis oratoribus rogat. mperator statim spon
det, facturum omnia et filium restituturum, si et ipse a atthaeo
contra se adiuvando cessaret : rchanes quippe etiam post Cantacu
zeni anachoresin eius se cupidissimum demonstrabat, atque idcirco
et filio ipsius multum commodabat et urbibus eidem subiectis ni
il molestiarum exhibebat, et quoties orabat, auxilium submittebat.
uae cum Palaeologo dolerent, pulchram mactus occasionem, rcha
nem a atthaei amicitia disiungere tentavit , promisitque barbarus
omnia, modo filium reciperet : et quamdiu captivus ille tenebatur,
Cantacuzenus . 21
 322 U

. C. 1355 , '
,
,
D , ,
, 5
, , ,
.
, ,

, , -
, '
,
.
,
, - 15
. 887 ,
,
, ,

2
,
, ,
, ,

, , - 25
25. . mg.
ec atthaeo adversus Palaeologum subsidio , nec Byzantio aliisque
rbibus eidem parentibus molestiae fuit. Imperator existimans, Calo
thetum rchani filium haud gravate redditurum, si tantum peteretur,
petitum misit, honores et alia nonnulla commoda pollicitus. Calothe
tus his parum moveri, grandem pecuniae summam postulare, quam nume
rare imperator vix poterat. Cumque ei horribilia minaretur, ille nihi
lo minus in impudentia persistebat. uocirca armis in eum ire con
stituit, et triremibus bono numero comparatis, terra marique eum laces
sebat. uoniam vero, frequenti et valida oppugnatine tentatis moeni
bus, urbem vi capi non posse animadvertebat, persolutis Calotheto au
reorum centum millibus et Panhypersebasti dignitate addita, filium r
chanis liberat et ad patrem remittit. ulto tempore in his negotiis con
sumpto, urbium ygdoniae praefecti, riballorum nobilissimi, atthae
m imperatorem secreto evocant, utpote illi se cum urbibus dedituri :
qua de re et antea egerant. x uo namque Cantacuzenus pulsus a
omanis apud riballos diversatus fuerat, mira animi inclinatione
 SRRU V. 14. 323
0 oo , . C. 1355
w - - 1 / ' /

- 1 C

, ( ' ,
- ' "

,) ,
- "

5
,
1 " 1

o ,

2

/ w -

"9 , c
? - /

,
, ,
-
-

, ,
2/ - -

,
" 2 - . w " 2 .
" /

,
' ,
2...."c
/ - . w

.
'

"- - -

,
. "":
,
" / " . 2/ "

, -

D

4. . 15. ante male addi vult ed. ar.
potentissimus quisque potentissimum eundem colebat. taque etiam
Crale superstite, libenter vidissent ipsum in riballos, gentem suam,
xpeditionem suscipere, et in id operam impense dabant, siquidem
eius, quam Cralis imperium malebant, atque hac de re clam sae
pius cum eo sermonem habebant, Verum ubi imperator Cantacuze
nus institutis se monasticis addixit, eorumque princeps fato suo
functus est, propter mutatas vivendi ratines, guod speraverant,
peuitus desperarunt. d atthaeum autem filium mittentes, studia
erga parentem ipsius in memoriam illi redegerunt, et eius aequali
ter esse studiosos, ei adhaesuros magnumque imperium conciliatu
ros asseverarunt. um vero oichnas Caesar nuntios misit, para
ta esse , uae requirerentur, omnia, et se etiam Pherarum prae
fectum ad ipsorum societatem pertraxisse, gui paratus sit urbem
cum ipsa Cralaena multisque aureorum millibus tradere: rogabant
que, ad eos accederet quam maturrime, sic, ut diem adventus sui
praefiniret. His nuntiis atthaeus mirabiliter laetatus, hanc erga
se illorum tam eximiam voluntatem magnifice remuneraturum pro
misit et tempus triginta dierum praestituit, quibus adveniret: to
tidem namque dies ad colligendum, guem habebat, Romanum exer
citum et ad auxiliares ex oriente ab afline suo rchane accersen
 324 U
. w 5. -

. c. 355 .
- - " 1 " " '

,
,
-w Cr 2/ > . * * * "

V. 7: '
, 5
- " r . /

. , (
C " "

'
" - " - 4 "

. . - w "

, ,)
.888
,
,
- . w W '

, ,
-'

.
, 15
- >

, ,
,
r "- . "
, '
, '
2
.

- - -

, ,
9. . 15. om. .

dos credebat sufficere. Cum riballis igitur se advocantibus ita pe

pigit: confestimque missa legatione ad rchanem, militem poposcit,
et Romanos per litteras cogit. Forte fortuna rchanem apud by
dum aliis quibusdam de causis commorantem legati conveniunt ,
legationem exponunt. rchanes illico ex aliis Satrapiis circiter
quinque millium barbarorum congregatum exercitum, traiectum in
hraciam petentium, ut in oesiam populatum irruerent, aliquot
de suis admixtis, duce quoque de suis ducibus praefecto, legatos
assumere et transmittere iussit, causae expeditionis nescius et
simpliciter arbitratus, eum ad barbaros depraedandos auxilia petere.
atthaeus tam repente advenisse ersarum copias cernens, et in
tellecto, ex diversis satrapiis confluxisse, perturbabatur angebatur
que magnopere, simul quod barbaros illos nihil corum, quae ipse
vellet, facturos suspicaretur, (vacantes metu scilicet, per qnem fie
ret, ut agmine composito et ordinato sequerentur,) simul quod Ro
manae copiae tam cito congregari non poterant: triginta enim die
us se apu d illos futurum condixerat. Cum niteretur autem bar
baros apud se retinere et tempus terere, illi eius regionem direptu
fos minitabantur, nisi cum ipsis primo quoque tempore in hostes
 SRRUV. 14. 325
. - , C, 1355
, (,

, ,
5 ,
.)

,
, , '
,
, ,

, '
,
"5 , .
,

,
, , , ( ,) - D
2 ,
,
, .
,
2. om. .
graderetur, anta undiqne difficultate cinctus, et sine propriis co
piis proficisci parum tutum existimabat, (etenim , ut in aestate,
omnes per rura dispersi opus faciebant,) et, guam comminati erant,
Larbarorum infestissimam incursionem metuebat. Decrevit igitur
potius cum domesticis praesentibus exire, quam alios diutius prae
stolari: communicatoque cum barbarorum ducibus de expeditione
in riballos mysterio , precabatur, ne urbes, uae se dederent, et
regionem infestarent, sed, ea intacta, ad vere hostilem, guo illis
duces praeberet, depopulandum se darent, huic aequitati pccuniac
vim maximam promittens. arbari, uae eius animo complacuissent,
uncta se praestituros perfectissimeque obsecuturos spoponderunt.
ox una cum illis iter capessit, paucis Romanis comitatus : mittit
que ad oichnam Caesarem significatum, se praeter pactum adven
tare, compulsum a copiis peregrinis, quae praefixum tempus exspe
clare nollent Qui absens urbe, cui praeerat, Drama vocabulo, ut
nuntios imperatoris accepit, simul et in agmen riballicum incidit,
quod a Crale ad matrem heras mittebatur , cum codem agmine
reversus est, hac meule, ut cum ceteris coniuratis ibi, quid in
raeseus faciendum, cousilium capcret. arbari ut cum imperatore
 326 U

. C. 1355, , .
,
,
,
, 5

. 889, ,
,
,
, -
,
, ,
,
,
. 15
V. 78

.
,
. , 2
,
,
,
,
heris appropinquarunt, plures, conventorum securi, praedatum se effu
lere totamque regionem per licentiam depopulati sunt, succensente
imperatore et tentante omnia, quibus amicos iniuriis barbarorum se
prohibiturum putaret, Qui autem cum imperatore et duce suo re
manserant, manum riballorum, in qua et oichnas visebatur,
contra cernentes invadere, confligere cupiebant. mperator ubi multo
labore eos a pugna absterrere non potuit, et ipse ad certamen pro
cessit, uod et riballi in barbaros faciebant , guibus adhuc mis

silibus, solebant, antequam proelium consererent,) pracludentibus,
dux cecidit: cuius casu ingens confusio ac trepidatio illos, velut
primo impetu victos, pervasit. mperator tum maxime et ad intelli
gendum , uid tali tempore conveniret, et ad rem ipse conficien
dam aliosque incitandos celer ac promptus apparuit. lium uippe
ducem statim surrogavit, guem rei a se bene gerendae fiducia im
plevit: ruensque in primam aciem, eximia animosae fortitudinis
exempla edidit. ribus enim hostibus continenter sua manu inter
fectis, riballos receptui canere et heras haud longe distantes
sine mora recedere cogit. o conflictu Persarum pauci, riballo
 SRRU V. 15. 327
, , -. C. 1355
, ' ,
2/ ?

( ,)
w 2. 2/ -

4 / - : .

5 .
" cr " 1 w

, ,
- -

.
3 C 9 y 1

2.

,
-
"

.
". 3.

1 ,
W. " 4

.
,
- D
,
5
(


, 1

- " >

,
. " . 2

. , . 89
, ,
2 ,
. . . - -

, ,
/ 6 c - " W . .

,
,
26. m. . 19. . mg.

um duplo plures desiderati sunt. arbari, uoniam eis contra spem

evenerat, (non enim epinabantur, hostes aliquamdiu se defensuros,)
tu multo confusioneque permiscere omnia et fugam parturire, Quos
onfirmans et in ordinem digerens imperator, ut mos est, revertit,
ipse extremum agmen ducens , in quo Romanorum et ersarum for
tissimi. riballi porro incruentos abire barbaros non sinebant :
quos et ipsos, quia celerrime redirent, turbatos suspicabantur:
et denuo invadenes, dissipare confertos et in fugam dare nite
antur mperator rursum cum Romanis et ersarum lectissimis se
opponens, eos repellebat: duos enim congressus deinceps occidit :
et alii ab aliis ad orcum missi sunt. um denique cuneus ribal
orum , imperatoris virtute obstupefactus, heras recessit ac de ce
tero nihil negotii facessivit.
45. mperator ad anactem fluvium ibi pernoctaturus castra
fecit , prima luce, etiam aliis, qui ad praedas discurrerant , rever
sis , tuto iter reliquum aggressurus. Inclimante in vesperam die,
praedatores, quorum magna vis, cum non mediocri pecorum ho
minumque praeda ad castra homophylorum tendunt, cum riballis
lepugnatum esse nescientes, Qui in castris erant, non esse suos ,
 328 U

. C. 1355 ,
,
,
,
, 5
C , ,
,
V. 79 ,
, ,
o
. ,
,
,
,
, 15
,
,
, ' o ,

, 2
, o ,
,
.
,
2. . mg. 1 . . mg.

sed riballos, suspicati, a quibus confestim invaderentur, guoniam

ipsis pugna impares videbantur, non solum qua numero, sed etiam
ua audacia, cuius ex praecedentibus proeliis documenta exstabant,
vi summa in fugam se penetrant, adhuc sociis intervallo longissimo
distantibus: timentes scilicet, ne interclusi perirent: et per angu
stias apud Philippos quisque alium transitu praevenire contendebant.
etucbant namque, si nox supervenisset, et Philippenses fugam
eorum sensissent, ne, faucibus occupatis, in hraciam transire ne
minem paterentur, et agmen illud riballicum, ut putabant , cum
caedibus instaret fugientibus, atque ita nullo impedimento omnes
ad unum interirent. d radices enim moutis iacente Philippensium
rbe, quod supra est, propter asperitatem inaccessum est ac pro
fundis vallibus praeruptisque saxis continetur, Quod infra est, pla
num illud. uidem, sed coenosa et profunda palus est, multis pas
sim aquulis irrigua. nter paludem porro et oppidum arctavia pa
,. am superare summum operae pretium putabant, antequam
Philieuses eos victos rescivisscut. Romani quoque cum barbaris
 SRRU V. 15. 329
, .C. 1355
, (
,
.89
5 )
, ,

. "
,
,
,

, ,

5, , ,

, , .
, ,
o,
2
,
.
,
6. om. .
fuga abripiehantur mperator tam temerariam fugam aegre patiens,
quosdam retinere et insequentibus resistere conabatur , (pauci enim
riballi ex proximis vicis concurrentes, barbarorum fugientium ter
gis statim inha erebant, nam praesidium Pheris et oichnas, quid
accidisset, funditus ignorabant;) nihil tamen pro eo, ac par erat,
efficiebat, omnibus ad fugam salutis causa intentis. um necessa
rio ipse et solus instantes excipiens, eos arcebat, ne fugientium
plures etiam occiderent. ihilo minus Romanorum ac barbarorum
permulti in transitu apud Philippos perierunt. Iam enim et Philip
penses cos, fuga cognita , infesti premebant et hinc inde trncida
bant. mperator semet sua manu salvum praestans, ipse quoque
versus hilippos pergebat, cui cum equus crebris in hostem incur
sibus et impressionibus delassatus concidisset, uo se verteret, ne
scientem famulus quidam, Cyparissiota nomine, expeditionibus
et pugnis non valde assuetus, studiis autem litterarum excultus,
uantum in se fuit, servavit. am cum praesenti capitis sui peri
culo equum suum imperatori subiccit. Repente siquidem ab inse
quentibus riballis comprehensus et ad tempus vinculis mandatus,
ropter religionis communionem dimissus est. mperator cum ve

 33 U

. C. 355 , ' '

C ,
, , .
, '
, -5
.
, ( , ,
" '

, ,)
,
,
D
,
. , - 15
,
,
,

, ' , . 2
,
V. 7 o .
' ,
nisset hilippos solus et transitum obsessam conspexisset nitique
contra tam multos non posset, nec, guid melius ageret, haberet,
in paludem, ua plurima arundo, ingressus est, latere se posse cre
dens, uoad nox appetiisset. Cum autem palustre cocnum equi un
gulas non sustineret et infixas retineret, descendit seseque occu
luit. Philippenses porro incursantes, (non enim ignorabant , qui
esset, uod Gacoras, quidam de fam lis eius, ex vulnere apud ipsos
decumbens et iam vita deficiens, procul ipsum agnovisset, et im
peratorem esse, ui veniret, citra haesitationem dixisset,) et vir
gulta canibus diligenter scrutantes, eum ceperunt atque in urbem
introduxerunt. atthaeus igitur imperator eo redactus est infelici
tatis et talibus afflictus est calamitatibus, nullo eorum inferior,
uos bellum reddidit miserrimos. oichnas Caesar, nt eum Phi
lippis custodiri audivit, postridie acceptum domum suam Dramam
abducit, provide admodum et honorifice illum habet , et ut dili
genter asservetur, perstudiose curat, promittens, si sit penes se, in
provinciam remissurum. Formidabat etenim, ne Cralaena sibi ad
versaretur postularetque iure suo, ut belli quoddam spolium, apud
se imperatorem habere. deo uamprimum ab ea deposcendus vi
debatur, simul quod ab co pecuuiam sperabat, c! constautem am
 SRRU V. 5. 33

' , .C. 355

, ', -.89
, ' ,
, .
5 ,
, .
c. - C " - 2

" " 1 " " .

,
, , ,
. y

,
,
" " . y " " c "
,
,
-
" " /

15 (
" "

" w - -

,) , (
y 2 "" 2 2/

, , ' ,
2 ,)
,

-
,

-"

,
, , o, , - C
14. om. .
Cum fore , ut, si priora rursus aggrediunda forent, potenter ab eo
adiuvaretur. Capto hoc consilio, heras properans, morbo in itinere
implicitus, uipis et vicenis diebus imbecillitate corporis impeditus
est , me eo perveniret. Per hos dies Palaeologus imperator, propter
rchanis filium ad enedum triremibus subsistens, ut de atthaei
fortuna factus est certior, solvere maturavit. Peritheorium venit
indeque Cumutzena , uod oppidum haud molens se dedidit, Postea
et Gratianopolim, civibus eum prompte et communi consilio, nulla
amplius spe de atthaeo relicta, accipientibus, occupavit: in qua
et imperatrix rene, atthaei uxor, cum duobus filiis totidemque
filiabus capta est, (heodora enim, senior filia, apud aviam paternam
ugeniam Byzantii educabatur,) quos humaniter et absque ulla in
iuria tractatos ac nulla re vel ipsa vel domesticis eius spoliatis, e
nedum amandavit. Urbi praefecto designato et reliquis bene com
ositis, Peritheorium reversus, legationem ad oichnam iam Pheris
redeuntem cum facultate in atthaeum, ut liberet, agendi, misit,
addita pollicitatione immodicae pecuniae, si illum sibi vinctum tra
lerct. oichnas iam ante cupiverat, uod cum iurameuto asseve
 332 U

. c. 1355 ,
. ,
/ cr - -

,
,
, ' 5
- "

,
' ,
-

, ' ,
- .

- 2/ 2/ w " -

, ,
" w " -.

D ,
, ,
,
" 2 / 2. " cr - C

, 15
2/ r >, w " - 2 r

, . o
, ' , ,
" w " ?. " " * -

, ,
y > r 2 , 5 . " w -

. ' , '
, - 2
,
, .
2. 5. " - c, V

,
" ,
- 4 2/ -

.893 , 25
. . pro . 12. om. . 2o. .

rabat , atthaeum domum remittere : et cum Palaeologus cum sibi

prodi cuperet, audire legationem non sustinuit. Sed ut didicit, et
rbes et liberos eius et uxorem captos esse, nullamque spem re
stare accipiendae ab codem atthaeo pecuniae, aat commodatu
rum ad meditata ab ipsis perficiunda, ui iam sine urbe et foco sit,
mutata sententia, a Palaeologo pecuniam pro co paciscitur. Qua
data, veritus, ne Ioannis gratiam assecutus, se postmodum propter
proditionem vindicaret, oculos ei eruere cogitavit, sperans, id etiam
oanni imperatori gratum fore, si ab aliis, non ab ipso luminibus
orbaretur: mittensque rogabat, ut, uod deliberasset, exsequi lice
ret. mperator hoc verbum aversatus, nisi penitus integrum et
incolumem redderet, recepturum negavit et omni ope enitebatur,
ut riballo persuaderet, me quid eum laederet, Quamobrem corpore
nihil mutilato, ad illum missus est. Ut in triremibus imperatoriis fuit,
certatim Romani imperatorem hortati sunt, ut fratri uxoris oculos efodi
vellet, uo sic multis defungeretur molestiis, et ne rursus certaminum
 SRU V. 45. 333
- " "
. C. 1355

,
. ...,
o '
-

w 2 , " - "

, '
- y " - -

5 ,
1 1 1 - "

,
- C. / -

,
y - -

'



- - C -

- 2/
' , ' -

1 , ,V. 711
, -




"

, '
,
15

' ,
,
, .
2
, -G
,

,
16. post om. .
periculorumque sibi, ceteris Romanis omnibus civilis belli occasio
aem relinqueret ec tamen, cum omnes idem dicerent, omnes ea
dem mente dicebant, sed hi quidem ardentes eius odio talia sua
debant, non ferendum iudicantes , nisi etiam supra alias aerumnas
ocuos perderet, ut simul meliora prorsus desperaret et praesenti
calamitate multo moerore conficeretur: alii nihil eorum cogitantes,
simpliciter aliis assentiebantur , nec parti corporis maxime neces
sariae parcentes et illum exoculatione damnantes, uod confiderent,
se ob hoc amicos habitum iri Palaeologo et huius benevolentiae
fructum permagnum eximiumque percepturos. uidam, etsi illius
miseriis dolerent angerenturque vehementer et ad solam auditionem
huius immanitatis tristarentur et cruciarentur perinde, atque in se
naec faba cuderetur, tamen ne in imperatorem malevoli viderentur,
si diversum suaderent ab eius benevolentissimis, ad idem et ipsi
hortabantur. ac in parte alaeologus imperator non humanitatis
solum et clementiae argumenta, sed et magnanimitatis ac fortitudinis
et prudentiae indicia dedit manifestissima. tenim cum bello eo
usque processum esset tantacque inter eos inimicitiae exstitissent,
 34 U

. c. 355 , ,
, ,
,
, ,
, ' 5
,
' ,
, o
,
,

, ,
, '
,
, '
,

,
.894 ,

,
,
, ,
,
t essent implacabiles et alter alterum non imperio modo, sed, si
otuisset, etiam vita exutum cupivisset omnesque nervos ad exitium
adversarii contulisset, postea victorem , victum habentem in manu,
ad antegressa non respexisse, ec anquisisse, quo modo puniret, a
quo laesus videbatur, sed hoc barbaris quibusdam, nihilo mitioribus
et intelligentioribus, guam sunt immanes belluae, reliquisse, ipsum
vero sapienter et iuste ratiocinantem humanamque naturam mise
rantem, tot casibus et mutationibus obnoxiam , ad vitae securitatem
credidisse sufficere, hostes devicisse et nihil ultr desiderasse, opere
docentem, barbaros decere pugnare quamdiu possint, homophylis au
tem usque dum praestent, uo modo excelsi pectoris non sit argu
mentum certissimum 2 Rursum, quae sola illi fuisset maximi honoris
occasio, non eum e medio sustulisse, sed conservatum commode tra
ctare et apud posteros aeternae gloriae monumentum sibi relinquere,
sapienti consilio non immerito quis adscripserit. Porro omnibus
idem hortantibus et, guantum possent, annitentibus, ut res expetita
oventum sortiretur, ipsum neque ad petitionem , tamquam utilem et
iustam, at videretur, neque ad turbam consentientium attendere, ni
bilque terrore aliquo percussum raeter decreta sua commitere et
 SRRU V. 15. 335
, , .C. 1355

, - 2/

. ' ,
, ,
5
,
"",


1 1

,
, ,
- " - - - 7.

,
" 1 2/ - -

. , ,
,
1 1. - - 1

, , ,
.
, ,
,
15 ,

, ' - c
, o,
, , ,
- " /

2 ,
, ,
- 2) -

V. 7
, ' ,

25 , ,
in iis defixum haerere, quid aliud guam fortis ac robustus animus
ellicit 2 Quare aliorum rationibus universis posthabitis, fratrem uxo
ris atthaeum inoffensum (quod contra multi suadebant) in ene
dum deportavit et cum uxore ac liberis ibi aliquamdiu vitam agitare
permisit, Postea mandavit, ut, liberis et uxore in enedo remanen
tibus, atthaeus in Lesbum abductus, in vinculis haberetur : quod
factum est: ipse enedo solvens , yzantium veuit et in monasterio
anganensi socero rem omnem exposuit, pauloue post atthaeum
custodia liberaturum se promisit. ptimum quidem fuisse, si nun
quam hoc dissidium exstitisset, neque tantopere a naturae limitibus
recessum esset, ut gui pro se invicem mori iure debuerant, capita
les inimici fierent omnesque in mutuam perniciem machinas exco
gitarent. uia vero sic evenisset, et ille fortuna crudeli usus, a ri
Lallis captus et ad se in vinculis perductus esset, se quidem statim
solo eius adspectu indoluisse, positisque omnino veteribus inimicitiis,
naturae communione victum esse. Se quidem in pracsens velle eum
tractare humaniter, brevi e carcere dimissurum. Quin id modo fa
cturum fuisse, nisi male gestae rei publicae accusationem a multis ve
 336 U

.C. 1355 ' ,

,

.
D - . 5
, ,, ,"
, ,, , ,

,
-
. 895 ,
, ,

,
2 > / " - " -

, 15
' ,
, ,

.
, - 2
, , ,
,
, ,
,
1. . 19 n. .
reretur. Paulo post, ut maturo consilio et debita cura omnia fieri
appareat, vinculis absoluturum. aec Palaeologus socero de filio libe
rando pollicitus est.
46. Cantacuzenus his promissis laetissimus, ,,Primum quidem,'' in
uit ad generum, ,,amplas tibi gratias ago, guod, quamquam multis
suadentibus et impellentibus, ut filium meum oculis orbares et in
id argumentis ad persuadendum firmis ntentibus, tu sapientia et bo
nitate tua velut pro amico plurimis eius adversariis te opponens,
salvum incolumemque conservaris. Deinde et Deus de coelo ob han
aequitatem et mansuetudinem pro eo, ac mereris, te remunerabitur;
et mihi imis semper medullis infixum erit hoc beneficium. qui
dem, bello inter vos gliscente, multis iactabar sollicitudinibus quoti
die et in incommoda quaedam gravissima necessario devolvendum
me timebam. am in ceteris omnibus utriscunque inter se pu
gnantium adhaereas, aut gratulari datur, si vicerint, aut infortunii
esse participem, si victi fuerint. t vero patri, filiis inter se decer
tantibus, unicum illud solatium relinquitur, si, armis abiectis, ad pa
cem se dent et alter alteri bene Velit, Sin eos redire secum in
 SRRU V. 16. 337
2' "

' . C. 1355
,
4 ? ". 2, \ " - 21

, , '
.
- ? - W
,
,
r

5 ,
, '
" \

, -
/ 2

, ' ,
- - " -

.
, ,
r 1 -'

,
"

, ,
"- ' " " / / C " -

" - -" y "

15



,1) ?",
- 2. '
-

' ,
\ / . - C W -

, D
,
- -

2
, ,
-" 2 , ' ? - y y

' V, 713
,
- ? - "

, ,
gratiam nolle videat et ferro magis, uam verbis, conari finire con
troversias, nihil est, quod dolorem et calamitatem eius mitigare ac
levare gueat. Utervis enim filiorum vicerit, non tantum recreabit,
qui servatus fuerit, quantum cruciabit, ui fratrem iugularit, Quod
si contigerit, etiam ambos mutuis vulneribus oppetere, (quod et olim
quibusdam accidisse legimus,) tum vero tantus hauritur moeror et
tanta patrem obruit calamitas, ut ad immensitatem eius accedere
nihil possit. uae singula dum contemplarer, turbari animus meus
et tristitia suffundi coepit : ac velut iacentes et exanimes iam filios
ambos, aut, quod minus crudele est, alterum certe, etiam ante
quam ad manus veniretur, deflebam. oc enim credere me cogebat,
quod de pace inter vos neutiquam convenire posse cernebam et
uod obstinate ira mutua ferveretis velletisque ferro contentionem
de imperio dirimere. unc uia sic Deo visum, et illum quidem
pugna contra riballos captum atque a victoribus tibi traditum be-.
nigne humaniterque tractavisti et nihil pro pristino in illum odio
fecisti, primum quidem de utriusque salute numini gratias ago, cum
res nostras adeo clementer temperavit multamque sollicitudinem et
angorem, quem in pectore meo crga utrumque pietas excitabat, exe
Cancuzenus . 22
 338 U
" 1 2 "

. c. 1355 , ' ,
( , , ,
,)
" - w ' -

,
- . w " - "

, "

4. "- "
2.
-5

. ,
,
,
w - 3. r

, ,
, ,
" r r 2. "

,
r " - " 2/

, '
- " 4 " w

r w
w "
-

, , 15
,
c " w / w

' > . " w

,

, 2/ > \

, , 2
w " W " w

, ,

16. . 17. .
it. Deinde tibi nihilo minus , ui, cum posses, in eum puniendo
aegre mihi facere noluisti: nee hoc duntaxat, sed et si quid restat
tristitiae, (non enim negabo, eo vincto, videri mihi propter naturae
consensum eadem perpeti , quae ille perpetitur,) tu in praesentia
funditus sustulisti, guando aucis diebus e vinculis dimissurum re
cepisti: quod si re ipsa praestiteris, recte feceris. enim . non ad
celebritatem nominis tantum , sed etiam ad securitatem tibi optime
consules. am si, uoad spirabit , uxoris tuae fratrem custodia de
tinendum statueris, forsitan, si effugere licuerit , bellum redintegra
bit. Illud autem longe incertissimum , an non etiam, ubi pugnave
it, victor evasurus sit. ulti enim saepenumero parva cum iactura
sua victi, rursus erecti et praeterita calamitate cautiores facti, victo
res suos devicerunt, Quodsi facile possis diligenti providentia per
omnem vitam adamantinis eum vinculis custodire, primum guidem
semper molestis cogitationibus exercebere, quae diu noctuque vitam
tuain carpant et omnem hilaritatis sensum excludant, aud enim
solum Romanorum procerum insidias metuere oportebit, si quid eos
offenderis, sed et eos, quibus custodiam illius commiseris, et ipsos,
si dici fas est, familiarissimos. Praeterquam enim quod homines
 SRRU V. 46. 339
- 7'

, , ' . C. 355
/ -

,
- - y / w C. "

c
1 w -

W -

5
,
- " 2. 2 . " 2." y ,

, ( , ,)
,

* 1 1 - cr -

1 '
o
- ?V -

,
" / - "

-
,
" \ / 4

":
, - D
- /

5 o .
y - 7.

,
,
21 2 . . ' / w > \ ,

, ,
,
2 , ' ' ,
, ,

> / . 2/ . -
)

, ,
19. . mg. 23. .

ad mutabilitatem proni sunt et rebus novis capiuntur, si et occasio

nem repererint, ua male de se meritis facillime par reposituros
sperent, magis eorum inconstantia et dolus exspectandus est: si
prope habeant scilicet, ui aut malis eos praesentibus eripiat, aut
donis eos ac beneficiis cumulet. Praeterea site hodie liberis uis
adhuc parvis mors e medio tollat, (homo enim natus cum sis, hu
manum nihil a te alienum ducere debes,) conclamata est eorum fe
licitas. am ipsos cum matre gubernare imperium temporibus adco
duris ac difficilibus, rebus omnino eversis, impossibile est. Relin
quitur ergo, ut aut illum, ui iam custoditur, advocetis eumque
omnium consensu imperatorem eligatis, aut alium quempiam , ui
longe plures sui studiosos habuerit solertiorque et ad imperandum
aptior videatur. Si itaque mens eligatur, certum est mihi, nihilo
minus elaboraturum, ut illum liberi tui mansuetiorem experiantur,
uam ille te experietur, si clausum in carcere usque ad mortem re
tinueris, ut gravius nihil addas. Sin ad alium quendam (quod Dcus
avertat) imperium transferatur, non audeo dicere, uid futurum sit,
et ipsa malorum exspectatio etiam vocem mihi intercludit: nec quid
quam spei superest, guin omnes omnimodis pcreamus. t si , uod
 34 CU

. C. 355 ,
. 897 , o,
,

, 5
, , ,
, ,
,
,
V. 714 ,

, ,
,

- 15
,
,

,
, -2
, o
.''
.

nunc ultro apnd animum proposuisti, etiam opere ipso explere vo

ueris, de te ipso atque de illo praeclare mereberis. am et ille
absolutus vinculis constanter ac perpetuo tibi de beneficio accepto
gratias aget ac te vivum pro bene merente agnoscet factisque ipsis
digno datum esse demonstrare annitetur: post obitum vero tuum, si
ita evenerit, filiis tuis erit omnia et quacunque ratine poterit, con
tra inimicos eis opitulabitur conservabitque ipsis imperium, pro
amici germani liberis, tanquam pro suismet, decertans : et tu reli
uum vitae cum iucunditate exiges, non anxiis tantum curis cete
risque molestiis ex suspicione nascentibus solutus, sed etiam col
latae in ipsum humanitatis magnos statim fructus percipiens: quando
propter hanc animi altitudinem omnes te admiratione et praedica
tione afficient. oc insuper consequere, ut omnes eius cognati sin
gulares tibi gratias agant et velut insolubili amicitiae nodo eum tibi
adstringes, ut totius aevi sui curriculo necesse habeat, nihil, uod
ad dignitatem et commodum tuum pertineat, negligere. Ut igitur
cximiis uibusdam bonis magnitudinem animi declaraturus , ne
verbis tantummodo velis, sed bene consulta ad opus conferre, ne
procrastina."
47. aec Cantacuzenus ad alacologum pro atthaeo e carcere
 SR U V. 47. 34
. C. 355
- - - " :

,
, .

.

> >, 4.

5
" . / / "

.
4. - - - - ? - /

,
, ,

, '
,
,
.
> - - - -

,
15 ,
/ " - . \

. , . 898
- 2/ - - "

, ,
, , ,
" - - -

s, ,
- -

2 ,

" - "

,
-- , " - w y

,
. ,
/ ". ". -

25 ,
eximendo. ui ct ante por se initatus et huiusmodi oratione ma
gis confirmatus, quod decreverat, re perficere meditabatur, nterim
uiddam eiusmodi accidit, uod priora consilia propemodum ever
tisset. ianus enim qaidam, Cantacuzeni famulus, ad ugeniam im
peratricem adiens, eam hortabatur, ne ad libertatem filio concilian
dam pigritaretur, neve imperatoris generi verba, ad fraudem et lu
dificationem composita curaret: ipsa periculum faceret et amicos
odem instigaret : se enixissime adiuturum et idem, ut faciant, ami
cis persuasurum, si pauxium pecuniae sibi dederit. Se enim si co
gitata in effectum deducere liceat , non vinculis modo illum exem
turum, sed ad pristinam quoque felicitatem reducturum ugenia
imperatrix, vehementer improbata hominis amentia, qui maiora, guam
posset, polliceretur, eum ne responso quidem dignata dimisit et ad
nonuit, ut quiesceret : nihil enim hac audacia praeter cruciatus sibi
acqnisiturum. t ille vecordissimus et ipse ad negotium stultum
prosiluit et alios longe se meliores eodem pellexit, ut in magna
apud atthaeum auctoritate futuros, si eius causa suscepisse talia
viderctur, Convenit igitur, ut, captato tempore, q cxtra yzau
 342 U

.C. 355 , ,

,
,
- ' - - ." -
. 5
w " w -w

,
-" w 4 " -'

, ,
' , - w w "

- > - - -

V. 715 ,
C , , , - " cr

/ - -

, '
15
" " 1 . ? - -

, , 2, 1

,
" c < 2/ .

.
, '
- 1 - 4

' y - "

- -;
' - 2 / -

, s ,
w w - - " -

) .
, ;
,
. . 17. . 2. .
tium imperator versaretur, ipsi parati in custodes palatii derepente
irrucrent: uibus et aliis omnibus expulsis , acque custodes agerent
adversantesque repellerent, imperatoris tantum filios et uxorem in
tus retinentes. Si imperator eos aggrederetur et deditionem postu
1aret, tum iuramentum ab eo petcrent, facinoris huius poenas non
exacturum et pecuniam insuper numeraturum atthaeumque, uxo
ris suae germanum, carcere levaturum et drianopolis finitimorum
gue oppidulorum principaturn ei concessurum. Siimperator de po
stulatis recusaret aliquid, meque obsequeretur, ut minarentur, libe
ros eius et uxorem interfecturos : ipsum, quoniam armis nihil pote
rit, saluti liberorum, necessitate cogente, omnia postpositurum. aec
ianus coniuratis suggerebat. Paulo post insidiis compertis, impe
rator eum comprehendit, de sceleris sui sociis examinat. lle et
alios et Cantacuzenam imperatricem nominat autumatque, magnis
ab ea pollicitationibus huc inductum : nec enim per se tantum fa
cinus ausurum fuisse, hominem intimum et egentem , sine insignis
alicuius opera et impulsu. mperatori mox utrinque res dura et
atrox apparere. In tali quippe causa calumniis appetitam impera
 SRRU V. 17. 343
, . C. 355
r 4 w . w 2 . - ' Cr

'

, ,
,
4 . -

, ' ,
/ - -

5 ' ,
* '

,
,
1 -

. o ,
w -

,
' "

,
- " w

}'
. 899
< / y w 2 ".- y /

, ?
,
15 o,
- / - w " / - 2/ w

,
. ,
,
,
2 , '
, , (
2) ' < w "

, " '
- / " / 1. 2-2 '

'
3. om. . 5. . 6. . 9,
.

tricem, si insidiarum minime conscia esset , haud bonum : esse au

ten consciam et facti participem, valde immane iudicabat, quan
lo ipse adeo bene cuperet , ut filium eius e vinculis emittere cogi
taret, quod nemo exspectasset, ipsa vero tantas in se insidias tam.
maligne compararet. Verumtamen eo potius propendebat, ut sermo
nem illum pro obtrectatione haberet, et id constare volebat omni
Dus. dcireo curiosius ianum excutiens, se illi propter insidias sup
plicium condonaturum affirmabat, si de imperatrice detraxisse con
fiteretur : , et procerum nobilioribus quaestionem dabat. ia
us perinde in omnibus vera se ,cutum asseverabat culpamque
omnem in illam reiiciebat: illam ad omnia pracivisse, illam mo
los et astum invenisse, quibus mente concepta feliciter patraren
tur: et probabilibus utebatur argumentis, uibus pluribus malam
de imperatrice suspicionem ferme iniiciebat. Forte et Callistus
patriarcha in palatium venit, quem ut ianus, qui tum a judicibus
interrogabatur, adesse audivit , eam ad anathematismum in se di
ctandum provocabat : sic enim coactum , quod res esset, enuntiatu
zum. Cum idem imperatori placerct, (neque enim tantopcre arsu
 344 U

. c. 1355 ,) .
, ,


, 5
,
,
-

. - / 2/

,
-
c
c "

* 7- 2V > < " c

, , ,
- - - w

,
,
,
.

,
.
2

, o ,
w - c/ "

,
, o
. 1 -' - " "

-
,
D ,
, '
> < " w "

rum sibi ianum , ut cum exitio animae ita contra imperatriccm
ullius exspectatione lucri mentiretur,) indulsit, Lata anathematis
sententia, etiam pertinacius , quae prius dixerat, affirmabat Unde
imperator vehementissime perturbatus, ugeniam, de qua nihil sini
strum sustinebat suspicari, sibi male velle credidit, dolensque non
mediocriter et moestitudinis ob hoc plenus , ianum in custodiam
dari iussit et ipse de atthaei liberatione agere aut cogitare de
stitit, absurdum et nefarium inprimis ratus, eius matrem tantum sui
odium et malevolentiam concepisse, ut ad pestem sibi aut acrumnas
maximas creamdas moliretur omnia, se vero, tanquam mentis inopern,
etiam filium eius, hostem sibi una cum illa futurum , e carcere di
mittere. In his brevi tempore elapso, ianus in carcere, ut con
scientia sceleris sui exagitatus et timens, ne post mortem etiam ad
inferos mitteretur, velut qui praeter calumnias in imperatricem a
Deo guoque diro carmine separatus esset et cum daemonibus a
muminis societate in omnem aeternitatem seiunctis versari elegisset,
er amicissimum uendam patriarchae litteras mittit, quibus signi
ficat, se adversus imperatricem, ignaram, quae ipse cum coniuratis
machinatus esset, falsa locuum, et quo mendacio suo fidem impe
 SRRU V. 17. 345
-. C. 355
. V.716
' ,
,
5 .

, ,
,
, ,
, . 9
,
, , '
- - " 1 C

,
, .
15 ,
' ,
r w -

, ,

5. . w -

, ,
2 ,
-
, ,
- " / "

, ,
, ,
4 . mg. 8. .
traret, improbe ac stolide anathematismum suscepisse. unc antem
in guale barathrum prae stupore deciderit cognoscentem totanque
veritatem enuntiantem , veniam et absolutionem ab excommunica
tione flagitare aec ianus scripsit. Verum qui litteras portabat,
solers et ad occasionem arripiendam promptus , intelligens, si eas
ad patriarcham deferret, iano soli profuturum : at si imperatoribus
reddidisset, praeter hoc, uod iano prodesset, etiam ugeniam im
peratricem calumnia et filium carcere liberaturum , cum litteris ad
illam abiit. uas illa statim ad Cantacuzenum misit, et is alaeo
logo sine mora legendas exhibuit. Sic manifestissime deprehensa
eriminatione, nimio gaudio paene desipuit imperator, guoniam scili
cet malignitas illa contra coniunctissimos ad nihilum recidebat, uod
mirifice optaverat: et iani scelus exsecratus, qui sine causa ac te
mere tam odiosam calumniam confinxisset, subito ad uxoris fratrem
e custodia educendum incubuit. Sed cum hessalonicae negotia
praesentiam eius plane requirerent, eo triremibus profectus est. ost
reditam encdum mittens, atthaeum pibatas, castellum uoddam
rope Selybriam, duxit, ut, cum cssent vicini, colloqui posscut.
 346 U
- " -

. C. 355 o
, ,

/ " w > "

, ,
- " 2\
, , 5
, , 7. -,

c. o ,

- 3. 4.- - "

.
, ,
, - - -

- 7 ' " y 1 r 2, c

'
, '
- " C / / " -

- 15
, ,
- " \ " & "

"

7. 2/ 3. -

,
, 2
C - " "

,
. ' o
-"- 1 - " -

,
- r - w

,
stulabat autem, ut imperio penitus renuntia:et, privati statu con
tentus, et honoribus post imperatores primis, liberos eius in omni
bus (excepto ndronico imperatore) antecederet. . Licere autem illi
novum genus vestitus excogitare, eoque uti sed facere aut loqui
ut imperatorem nihil. Quodsi quis erga eum tanquam imperato
rem se gereret, aut eum hoc nomine appellaret, hunc iratus reiice
ret. alis erat Palaeologi postulatio. atthaeus tota vita carcerem
babitare, quam talem conditionem malle, Primum enim intolerabile
aiebat, ui heri et nudiustertius adoratus fuisset ut imperator, nunc
subesse privati habitu et ab aliis parum aut nihil differre Deiude
neque ipsam occasionem carceris pudendam et contemmendam esse,
sed ob libertatem homophylorum, uam barbari ereptum ierint, se
infelici arte pugnantem captum esse, uod et antea multis Roma
norum imperatoribus acciderit , et nunc gloriae et honoris causa
velle adversa perpeti: id quod nemo prudens vitio daturus sit.
uodsi ista miseria, quae videtur, fractus, sponte se submittat su
amque gloriam libens prodat, ab omnibus pusilli animi iure accu
satum iri. uamobrem facilius tota vita in custodia mansurum,
quatu propter liberationem malorum praesentium decora sua ultro
 SRU V. 18. 347
, , . C. 355

,
.
5 . - .9
, , -V. 717
, ,
, , -
, ' , '

.
'
,
,
15 ,
,
,
,
, - c
2 , (
,) ,

'
22. om. .
projecturum : orabatqne imperatorem afinem, si vellet recte facere,
e se ullo ornamento spoliaret, sed cum se carcere absolveret, tum
imperatorem esse pateretur. oc si sibi negaret, uoad viveret, in
vinculis haberi malle.
48. Cantacuzenus cum pibatis esset et hacc de filio audiisset,
aocere studuit, ipsum a scopo aberrare. ,,Primum enim nihil ex omni
hus rebus est,'' inquit, ,, quod non divina providentia administretur,
praecipueque si singula ab initio consideres, quae tibi contigerunt,
omnia sapienti numinis consilio gubernata invenies. am quod pi
ratae hoeaeenses, ithyniae ora m praedandi causa legentes et im
mensum lucrum ducentes, si vilissimos quosdam in servitutem pos
sent abripere, tam secunda fortuna repente et praeter exspectatio
nem usi fuerint, ut innumerabilium mortalium principem potentis
simum ac numerosis valentem resistere exercitibus sine labore ce
perint, rchanes vero pater sympathia erga filium enixe imperato
rem oraverit, ut filio libertatem coaciliaret, magnasque huius bene
ficii compensationes promiserit, (aliter enim e custodia liberari posse
non videbat,) imperator autem ipse perspexerit, hoc maxime modo
rchanem se ad suas partes adiuncturum, et ut abs te iuvando abs
tineret effecturuu , et hac spe triremes armaverit semperque mari
 348 U

. C 1355 ,


r , C ,

1 2 . / C -

,
, , /

, ' , 5
5. C ' 1 y w .

, o
D '
" " " -

" w -

, ,
" w -

, '
1 C " -" -

, ,
/ / -

,
2 - - 1.

' ,
, , " "

,
"

. ,
. 92
w \ " " '

, ( 2
,) - " . - ,

,
, ,
/ 1 3 C ,

12. . mg.
incubuerit et rchani filium recuperare contenderit , sub idem vero
tempus et tu a riballis accersitus, cum solis barbaris in acedo
iam iveris, ea necessitate, ut Romanum exercitum relinqueres, ri
halli vero, gui prius contra Persas nec oculos audebant attollere,
pauci adversum multo plures pugnaverint, Persacque, quamquam ho
stibus longe potentiores, per se ipsi in fugam se coniecerint, ipse
ue relictus solus, ab hostibus captus et vinctus ad imperatorem
affinem adductus sis, ui statim in urbes tuas copias duxerit, iis
que levi negotio subactis, uxorem et liberos tuos in arbitrium suum
redegerit, et sic omnia de industria percurrendo , neminem ego re
pertum iri puto, si modo particula mentis utatur, ui non omnia
coelesti providentia acta esse iudicet. uod et tu credens non ali
ter se habere, in divinis decretis acquiescere debes, nec post mitem
hanc castigationem ( castigavit enim te benigne, nec morti tradidit,)
revocationem ab exilio recusare, tametsi, gua nuper fulgebas, impe
ratoria gloria privatus sis. Quamquam nec ad alios huius vitae ho
nores caducos et fluentes obstupescere prudentium incorruptcq
iudicantium est. Quae autem ex imperio isto gloria percipitur, haud
 SRRU V. 18. 349
, . c. 355
,
.
,
5 , , '
,
,
,
,
1 , o
,
, ' ,
,

15 ,
, , - c
V. 718.


2 ,
, o,

, ,
,
12. om. . 16. om. .
vulgare periculum non bene atque ut decet rem publicam admini
stranti attulerit on enim, quemadmodum aliis, si vitam solute
transegerint, sic etiam imperatoribus usu venit, ut damnum ad ipsos
modo pertineat, sed et bona et mala ipsorum subditis communia
sunt, et imperatoris animam omnis virtutis speculum atque arche
typum esse oportet : aliogui non solum suae, sed et aliorum segni
tiei poenas persolvet. Quae guis tandem non stultus secum repu
tans non vel obscurissimus vivere malit, cum detrimentum non in
despicabile quippiam, sed in ipsam animam derivetur, cui et bona
t mala in sempiternum inerunt? Praeterea et multis contentioni
Dus, laboribus et discriminibus in hac vita perfungendum est im
peratori, si nolit quasi aliud agens, verum ut ratio praescribit, im
perio praeesse. tenim pro subiectis adire periculum semper ae
uum est, nec, dum ipse modo securus sit, alienam salutem parvi
pendere : et cum in moderanda re publica, tum in corcendis ho
stibus, et foris invadentibus et intus insidiantibus, laborem quem
vis capessere, nterroget quispiam, cum scirem, quantis ista functio
impedita esset difficultatibus, quotque contentionibus ac laboribus
imperatoris animus volentis, nolentis exerceretur, possemque privati
 35 U

. c. 355 . -

,
- r w - " -

, ,
".. 1. C.

D ,
2. 4 " / - 1.

, ' , 5
,
, ( w

,) , ,
- r - / - -

, '
,
2. - "

,
2/

,
2/ -

. 93 , ,
, '
, 5
5.
,
,

,
2

, (
-' " > " - - 1

, ,)
18. . pro .
conditione et loco contentus, vacare istis omnibus, cur tandem adeo
multa pro imperio adipiscendo sustinuerim et periculis formidandis
variisque casibus me immiserim. go vero illud, ut veritatis amans,
respondebo , me non imperatorii principatus avidum, neque eius
maiestati inhiantem, sed homophylorum insidiis, qui tot obtrectatio
nibus et falsis criminationibus per dolum ac fraudem consutis ad
ipsum me malorum Colophonem compulerunt, ad hos agones descen
disse : deterius enim sperare nihil poteram. t guia praevidebam,
cessione imperii contentos haud futuros , sed, ut bellum gessisse
iustum viderentur, atrociter me , ut hostem nocentissimum, occisu
ros liberosque meos , propinquos et alios , uotquot antea mul
tis annis mihi studuissent, (uorum nec exigua est multitudo ,
nec contemnenda auctoritas, cum maior pars illustriores Romani sint,)
interempturos ob ipsorum et eorum, ui mecum erant, salutem im
peratoris appellationem assumpsi, uamvis multo ante penes me es
set rerum arbitrium, non profecto ob claritatem ex imperio oritu
ram, neque ut id filiis meis patrimonii loco relinquerem. Cuius
meae voluntatis, et priusquam totius imperii compos tierem et per
omne tempus apertissimas significationes dedi. am cum totus ro
 SRRU V. [18. 35
' , -. C. 355
, ,
, , '

5 ,
,
,

. '


,
' - C
,
15 ,
,
, '
, , o
o
2 ' , '

,
8. V. 13. .
garet exercitus, ut te imperatorem deligerem, nolui, Quin cum iam
omnia subegissem, eademque multi et illustrissimi flagitarent, tantum
abest, ut illorum precibus unquam annuerim, ut, cum iam rerum do
minus essem possemque sycophantas improbitatis evidentissime con
vincere, omnes vias quaesierim , egerim et molitus sim omnia, ut
procul strepitu ac tumultu imperii, guod superesset vitae, in tran
quilla negotiorum vacuitate consumeren et ad illam nunquam prae
terlabentem immortalemque vitam omnem sollicitudinem studium
ue transferrem. Verum enim vero si quis etiam dixerit, me nomi
riis propagandi et deliciarum aliorumque commodorum gratia, quae
ex imperio putantur provenire, labores et pericula tanta sustinuisse,
ob id ipsum ego me aliis inprimis accommodatum fore magistrum
t institutorem assero. uia enim ab ipsa experientia cruditus cla
rissime perspexi, tantum imperium bene et convenienter cum omni
um imperatoris Dei imitatione procurare , non esse in cuiusque vo
lentis manu situm, sed eorum, ui spiritu Dei acti, omnia ex pla
cito agentis agunt, (uales erant David et Constantinus ille magnus
imperator et quicumque ad illorum praestantiam proxime accesse
runt,) tutissimum consilium dederim iis, ui tales non sunt, ut etiam
primo conatu abstineant, uandoquidem non minus nocumenti e prin
cipatu reportaturi sunt, quam se emolumenti reportaturs confide
 352 U

. C. 13:5, ,
D ,
,
,
-5
V. 719 ,
'


, ' -
. 94 , , ,
, ,
' ,
,
5


,
, ,
-
, ,
,
,
2. . 4, om. .
ant, semet ipsos ludificantes , damna , delicias et vitam desidiosam
in bonis numerantes, aec itaque et plura huius generis si quis
piam in medium adducat, studens alium revocare ab ardenti appe
titione huius terrenae et conculcandae gloriae, guam et tempus et
rerum vicissitudo et perversorum hominum nequitia et alia innume
rabilia possint dissolvere: si praeterea Deus desuper decernat et ma
nifeste iubeat se imperio abdicare, non omnia Deo placentia cum
aequanimitate faciemus, sed adhuc contendemus , aut tota vita im
perare, aut, si id non detur , neque hunc coeli spiritum haurire
amplius, neque solem hunc intueri et vitam nostram tenebris ca
liginique mandabimus " nimvero si minime dubiis ratiocinationi
bus certissime scire liceret, te, qui ubique terrarum sunt, barba
ros deleturum illustriaque et conspicua trophaea de omnibus hosti
us erecturum et antiquam illam Romanae rei publicae felicitatem
restituturum et dominos terrae marisque, ut erant superioribus aeta
tibus , cum floreret eorum potentia , effecturum , non prorsus a ra
tione alienum videretur, negato imperio instare obfirmatius. Si
antem nihil interest, utrum felicitates huiusmodi vigilans cogites,
an dormiens somnies, quid, quaeso, attinct ro iis, quae nunquam
 SRRU V. 18. 353
2,

o , . c. 355
- 4 . r -

,
1 ". " 3 w . - C / .

,
4 " - ? ..

,
5 , , -'

, .
" " / "- -

, -
" " & -

, ,


, C
> . " . " w " w y "

,

,
15 , \

,

, 7.

2 ,
,
. "- -

, , D
- 2. w

,
erunt, tantum defatigari 2 orro plane nescio, ubi mens tua fue
rit, cum magis perpetuum carcerem , uam imperatoriae dignitatis
abdicationem elegisti. Si enim postulationi affinis tui imperatoris
oedere iam detrectaveris , alterum e duobus necessarium erit, ut vel
in vinculis moriare, vel ut, cum techna aliqua evaseris , imperium
labores recipere. orum alterutriusne potestatem nacturus sis, du
ito. uod autem, si bellum denuo suscites, multi te labores ac
discrimina maneant multoque homophylorum sanguine animam
pollutarus et innumerabilia mala servitutesque Romanis importatu
rus sis, inde potissimum liquet, neque vel paucis verbis demon
strare opus est. am cum ille sit rerum omnium princeps , ausus
iusdem ab imperio depellendi alia ratine non procedet, quam si,
discordia inter populos concitata , bellum civile moveatur, aut ali
ounde seu Graecorum seu barbarorum copiae inducantur , uae ur
bes resistentes facile expugnent et captivorum alios occidant, alios
subigant et ad sibi obtemperandum compellant : uorum utrumque
dedecore et ignominia plenissimum est, Quando igitur famae tuae
elebritas, si quando videlicet ex sententia res iret, admodum in
certa est, infamia autem et improbissimus conatus statim a princi
pio patent, nonne ad indubitatum dccus et. gloriam magis prove
Cantacuzenus . 23
 354 U

. c. 355 ;
'
/ " . r

,
4 C/ " W
"

, ,
,
" ? ? " w 1

, , (
- " 1. . . 2/

, 5-4 o ,)
" - " ' " -

, ,
7- " "

. 95 , ,
" - 2/ " "

,
, ,
1 - ? "

, (
- w C

,)
, 2 1 1 -

, ' ,

v. 7 , ' ,
,
, , 2

,

;
, ,
15. .
hentia incertis antepones 2 Sed etsiimperator ipse ex multa modera
tione et animi quadam magnitudine honorem uidem imperatorium,
qua ornatu, ua appellatione tibi concederet, non tamen etiam in
imperii consortium admitteret, neque aliquas suarum civitatum tibi
addiceret, (quod quidem nisi sponte faceret, nemo eum cogeret,) super
esset aliud nihil, uam ut alias regiones et urbes quaereres, quibus im
perares: quod vel cogitare horreat, cuicumque mens sana est: aut hic
manens nomen sine re et honorem umbratilem, materiam dedecoris,
possideres. n enim quomodo factorum gloria beatis iuxta et
calamitosis manet, (est enim ab anima virtutibus exornata,) sic qui
ex consensu hominum defertur honor, certus est et constans, quam
vis ei opes opitulentur, sed ua conspiratione cuipiam ab initio
constitutus est, eadem eripitur: cai minime studendum, etiamsi
diadema gestet, cum nihil lapillis differat, uorum cum qui ,

am pretiosissimi reputentur, natura tamen non est alius alio pre

tiosior. Fortitudo antem, prudentia, temperantia, iustitia non so
Inm homines a brntis animantibus, sed et ipsos inter se distare
ostendunt, et tantum inter utrosque discrimen apparet, at illi quidem
 SRRU V. 48. 355

, , . c. .355
' ,

.
5 .
, ,
, C

,

, ,


",
15 , ,
, ' o
'
, , D
, . o
2 , ,
."
,
, '
2, om. .
interdum ipsis quoque hostibus admirationi sint, hi vero apud
omnes aeque negligantur ac despiciantur parumque a belluarum
atura discrepare existimentur. In uo honore, inquam, consectan
lo arbitror iustum esse et te et quemlibet vinci. tenim cum
turpius sit non vinci, non magis vincere, uam nos in omnibus tur
pibus vinci sinere persuadet. uodsi quis maiorem et admirabili
orem et homine dignissimum honorem desiderat, ui et post funera
perseveret et multam ac singularem se fruentibus utilitatem suppe
aitet, illum esse norit, uem Deus his, qui se dilexerint et toto
vitae spatio eius mandatis cum animi modestia paruerint, impertiet.
uando igitur praestantiorum longe honorum participem fieri tibi
licet, uibus te memo, nec imperator, nec privatus spoliare velit,
istum autem honorem inhonorum et prudentium iudicio parvi faci
andum ipsae res coguut vili pendere, Deo inprimis, qui in nos ita
onsuluit, tum mihi etian suadenti obtemperandum est. c mea
uidem opinione nemo te tam familiariter tamque utiliter horta
tus est, neque te cuipiam hominum , uam mihi, iustius est morem
gerere." aec Cantacuzenus ad filium , ne dignitatem imperatoriam
 356 U

. C. 355 o ,
.
. 96 . ,, '' ,,

5
,
,
.
, ,
, -
W Cr

, , '

" C1 / , " 2/ /

, ,
3\ -

, , .
c 2/ w - /

, , 15
w. .

C, o
V. 72 .''
,
2/

, ,
1 ", !

, 2
,
, ,
,
6, . pro . -

adeo, sitiret, sed ab ea cupiditate sponte discedens, carcere ac prae

sentibus incommodis sese iberaret.
49, t enim atthaeus perdifficile esse respondit, eum, quem
nuperrime pro imperatoro omnes coluissent, nunc ad privati habi
tum atque in ordinem redigi, seque carcerem perennem, uam in
lignitatem huiusmodi sufferre malie. ,,Quod autom ita tibi videtur,"
inquit, et, iubes obsequi, nec ipse tam aversus sum a ratione, ut
ant conducibilius quidquam me excogitaturum, aut magis memet
a me ipso, uam abs te amari putem. Sed cum exploratissime sciam,
me in utroque abs te non parvo intervallo superari, uae Deo visa
sunt rimum, deinde, quae et tu, ut pater, consuluisti, faciam:
raestat enim, me tibi obedientem perpeti, etiamsi quid tristius eve
erit, guam meas ratiocinationes, quantumvis curiosas et exquisi
*as, 5 equi." Cantacuzenus Byzantium reversus, postquam Palaeologo
untiavit, filium se imperio abdicare, reliquis omnibus condonatis,
iurare iussit, factumque his conditionibus : ut atthaeus, uxoris
frator, imperio qua gubernatione, qua vestitu, qua appellatione
omnimodis deposito, proximos imperatori honores occuparet et fi
1" cius, dronico iuniore imperatore excepto, praecederet, et
 SRRU V. 19. 357
- r " -

, - . C. 355


,
r - -

, ' ,
5
, D
,
4, - -

,
w V , 4, - -

, ,
- C - 2/ ,

, . C. 1356
"

,
,
,
.
15 .

, . 7
,
,
-" - '

2 , - - - -w

, , o
, , '
, o,
, o
4. . mg. 12. male V.

omni eos benevolentia colcret, arma ob imperium nunquam illis

inferret, neque beneficii memoriam oblitterari apud se pateretur.
Deinde in pibatis imperatoribus et imperatricibus, Callisto item
atriarcha et Lazaro , ierosolymorum, aliisque episcopis , quotquot
per id tempus Byzantii degebaut, sacras stolas iadutis, ac toto or
line senatorio praesentibus, atthaeus, Cantacuzeni filius , adstante
tiam uxore, iuravit, se illa, dum viveret, servaturum, nee aliquid
aliquando scientem ac volentem transgressurum. Super hacc et Cal
1istus eum sacra exsecratione percussit, ni iurata diligenter praesta
ret. ox episcoporum conventus solutus est. Palaeologus autcm
imperator complusculis diebus familiarissime cum atthaeo versatus
et multis sermonibus eum consolatus est, quibus declarabat , ex ad
versario et hoste nunc sibi intimum evasisse. ortabatur item , ne
le imperatoriis insignibus depositis contristaretur : se, cum opportu
um videretur, corum resumendorum potestatem largiturum : cnes
se enim esse iuramenti religione solvere, aut obstricturn lencre. d
haec, quales illi placerent, purpureis exceptis, crepidas confici ct
ab eo indui permisit, dictaque salute, yzantium 3c recepit, ct I
 358 U

. G. 1356 ,


,
, , -5
,
, .
,
, ,
.
,
, ,

C , ,

- 15
C " " w ) 2

, o
- 2/ - y -'

,
1 " 7. 4 '

,
1

.
,


- 2

,
,
, , ,
D , - 25
annem ac Demetrium, eius filios, honoribus apnd Romanos illustrissi
mis est dignaus, cum Ioannem uidem despotam, Demetrium
sebastocratorem designaret et ad mensam suam ambos adhiberet.
ost eos ad patrem multas eidem gratias acturos misit, atthaeus
vero circa cultum novare nihil voluit, sed albis crepidis, ut in car
ere, usus est Cantacuzenus porro filium cum tota domo accipiens,
longis triremibus in Peloponnesum ad anuelem despotam, filiorum
.
alterum, navigavit. ec ibi homines improbi machinam aliquam fa
pricare cunctati, unde eum vehementer afhigerent, priusuam in in
sulam veniret, litteris apud filium calumniati sunt, uasi eum in
sulae praefectura privare et atthaeum fratrem praefectum vellet
instituere, idque non unus et alter, sed multi et saepe scribebants
quod animum despotae maximopere exulcerare potuit. Cum enim
ad bonitatem, sapientiam, prudentiam patris et amorem singularem,
quo is esset erga liberos, respiciebat, omnia calumnias interpreta
atur: cum vero ad multitudinem scribentium probabilitatemque
dictorum , uomodo omnia prorsus pro commentitiis duceret, non
videbat. uare et post adventum patris intestinum dolorem suum
 SRRU V. 49. 359
2

. . c. 356
. " 2. > / .

, ,
.
w w W,

1 "

5 ,
2 "- w

,
, , - V. 7
. , 4 w . - y

o , , '
" " 2

' ,
1 / "

,
-" y 2. ' C "
,
" - "

, - .908
,
,
15 ,
,
, '
, '

" 7- w "

2 ,
'

, ,
,
).

* , , -
" w c "
..
,
. .
habita corporis subindicabat. mperator parens, turbatum esse non
ignorans , de causis percunctabatur. e statim, guod latebat, aperit.
Cantacuzenus sycophantas magnae dementiae ac pravitatis arguit
filiumque monet, ne facile aures calumniis, maxime contra carissi
mos , patrem scilicet et fratrem , structis commodet: se non ut ipsi
praefecturam auferret, sed ut longe meliorem ac tutiorem efficeret,
fratrem atthaeum adduxisse. uid enim ad iucunditatem et
securitatem melius, guam una esse fratres, ut natura, sic animis
onsociatissimos 2 Quod autem in Peloponnesum potissimum dedu
xerit, solam esse causam homines perversissimos, quorum nunc
iceat messem metere maximam, ui veritatem et iustitiam nec hili
faciant et lucelli gratia teterrima audeant, meque tamen hic tam
turpem et illiberalem occasionem habuerint, sed quasi ad per
lendos bonos in vitam introierint, gratuito scelerati sint. uorum
insolentiam et nequitiam formidans, me ementitis criminibus impe
ratorem Palaeologum et fratrem mutuis odiis incenderent, eo illam
adducere voluisse, putasseque, uod res est, re vera non Pelopon
csum, licet tam amplam , sed unum idemque domicilium per omnes
 30 U

. c. .356 ,
, .
,
, ,
- 2/ -- - " -

, ' 5
o
. ,, " ,,

, o , '
C o."
,
,
,
, , o
, o 15
,
, ,
.
,
, . *
.

,
7. . pro . 17. om. . 22. .
annos, nulla intercedente offensione, simul habitaturos , mec ullam
satis idoneam dissensionis occasionem suborituram, uae illorum
oniunctionem dirimeret. ec mirandum, si talia de sycophantis
credens , huc fratrem adduxerit. uando enim illi ipsum se fra
tremque calumniis suis exosum reddituros speraverint, vix ab im
peratore circumveniendo temperaturos fuisse, cum ex recenti dis
sidio tantam eius rei facultatem haberent. ,,li igitur," aiebat, ,,male
mali cum suis sycophantiis pereant. autem , abiecta omni difti
lentia, fratrem pfacidissime et candidissime tecum victurum sscipe.''
is verbis Cantacuzenus filium despotam compellavit, Qui mox pa
tri obediens, fratrem hilariter accepit et multum in obtrectatores
invectus confirmavit, si consultius arbitraretur, ut omnino tota Pe
loponnesi praefectura fratri cederet, se id libenter facturum prae
pientique promptissime auscuhtaturum. Cantacuzenus cum filiis in
Peloponneso plus annum commoratus, omnibus, quorum gratia vene
rat, ex sententia absolutis, yzantium rediit.
5. er idem tempus et Callistus patriarcha legatus ab impe
ratore ad lisabetham, Cralis coniugem, heris post illius obitum ha
Ditantem , missus est , adhuc enim eo superstite inimicitias exerce
 SRRU V. 50. 36
. , C 1356
, , -. 9
,
,
5 , V.723
,

,
' .

' , ,
, '
, , , .C. 136

15

, ,

,
2 , , '
,
, ,
.
:
14. prius om. .
ant. Summa legationis erat, ut, omisso bello inter se, barbaros,
qui essent in hracia, Romanorum riballorumque provincias in
festantes et assidue depopulantes, coniunctis copiis invaderent. Cra
laena et omnes proceres riballi legationem placide audierunt, et ae
que visum, armis appetendos esse barbaros : patriarchamque laudibus
ac veneratione non parva afficiebant, et lisabetha praecipue mira
illum benevolentia tractabat, seseque Deum uemdam hospitio acce
pisse putabat. venit autem, ut et ipse patriarcha et comites eius
practer paucos saevo correpti morbo omnes interirent, Ducebat is
5ecum de clero ecclesiae primarios: unde fama per multos dissipata
est , veneno sublatos a riballis, sane manifesto mendacio atque
calumnia. n enim solum Cralaenae aequitas et reverentia, honor
ac studium erga patriarcham vivum atque mortuum, sed et morb
genus, quo quisque confectus obiit, talem de ea suspicionem penitus
prohibebant. Diversis namque morbis et nec, duo saltem codem
oxstincti sunt. Patriarchae defuncto in metropoli herarum sumptuo
sum et honorificum funus ab ea factum , ad quam curn ex mona
seriis in tho, potissimum vero e sacra Laura probatiores sanctio
 362 U
- - w

. C. 362 , '
- -

\ * y - -

, , - -

, , 5
,
- - 7" - -

' , ,
C - - w 1

7"-
/ -

: :
D
" "
ro
' - y

,
" " 4 y 1

, ,
- - w - 1 - " 1

.
, (
1 / - " -

o ,) 15
1. - - - . - -

, ,
- " y - -

.
,
- " / w - - -

, (
- 1 -

, - 2
' /

,) ,
/ -' - w -

. 9 ,
, ',
19. .
monachi venirent corpusque patriarchae in tho transpor
tandum et apud ipsos sepeliendum rogarent, illa recusavit, uod li
ceret, sibi illud retinendum , magis enim eius viri patrocinio egere.
Dum hacc fierent, imperator in urbes ad pontum oesis subiectas
duxit: fuit enim illi cum lexandro oesorum rege lis. t nchia
1um quidem primo impetu cepit, esembriam vero, in continente
aedificata turri ad angnstias, per uas erat aditus, et ex mari navi
us oppugnabat premebatque incolas non parum , " praeser
tim penuria: non enim procu! ab oppido ex fonte quodam aquaban
tur. "unc autem ab exercitu impediti, oppidanis aquis et modicis
et putidis utebantur. lexander multis rationibus imperatorem ab
oppugnatine reiicere conatus est. am et de snis copiis et de bar
paris in hracia, pecunia demulsis, urbi submisit auxilium. uo
nullo effectu recedente, quod imperator et qui intus erant, acriter
oppugnaret, et qui foris succurrebant, fortiter repelleret, belli suc
cessu prorsus desperato, missis legatis cum promissis, se facturum
omnia, quae imperator postularet, commovit eum , uti pacem armis
anteferret, et sumptus ab co factos refecit et pccuniam insuper non
 SRU V. 50. 363
- - " .

, , . C. 362
,
, .
, .
1 "

5 , ,
- " -

,
,

2 - -- . " - 4 / / y

.
, , (-
1, 4 " w w y / - " 2. 2

,
- - 1 - 1 -

,



. ' / " C

1 w

.
c

,
15 ,
) ,

, V.724
o
2 , c

,
" C - 2, C

W
,
" -- y -

,
,
8. om, .
exiguam adiecit. mperator, turri eversa, yzantium se retulit. u
liens autem , patriarcham in legatione mortuum , circumspiciebat ,
uem in sede patriarchica locaret, dans negotium episcopis, ut de
more conventum agentes et ecclesiae rectorem designantes, super eo
ertiorem se facerent. Ubi cunctis placuit, Philotheum merito redu
cendum, et imperator approbavit, (sciebat enim ille, non suo crimine
aliquo locum deseruisse, sed sponte cessisse, ne videlicet ob aemu
lationem ecclesia turbis et seditione repleretur : quare et amabat
eum, et quoties in palatium veniret, iucunde eum illo colloqueba
tur, vicissimque cum ipse in monasterium veniret, ubi ille degebat,
noctem cum eo sermonibus transigebat:) missis filiis, ndronico impe
ratore et anuele despota , multisque proceribus, in ecclesiam eum
reduxit et in solio patriarchae constituit : iamque ceu lucerna super
candelabrum posita ad verum lumen commissam sibi ecclesiam per
lucit, salutaribus dogmatis pietatis eam enutriens ac velut bona cor
oris habitudine confirmans, et mores componens, et quoad eius
fieri potest, ex vita profana crebro docendo et monendo ad coele
stem illam provehens. ae igitur a Romanis nostro aevo et supe
 364 U

. c. 136 ' ,
,

, ,

,
,
, " *- " - 4 /

D , '
" "- -"

, ,
, , '
' ,
o
,
.

' ,
,
, ,
V " . "

. 9 ,
-

2
- "

,
2 - " -

,
" " - "

- ? "

,
- C / 2. w. - 2/

, 25
riore gesta sunt, uando inter ndronicos bellum viguit, et postea in
ter imperatricem nnam et Cantacuzenum accensum est, et postremo
uae iuniore imperatore oanne ab uxoris fratre et socero dissidente
contigerunt, haec sunt. ec nos uspiam vel ad gratiam vel ad
odium limites veritatis transivimus, sed rem ipsam accurate narravi
mus, quam partim praesentes vidimus et ut actores sensimus , par
tim ab ipsis, qui fecerunt, accepimus, Quia vero uaedam in se
creto deliberata, maxime ab iis, qui bellum adversus Cantacuzenum
texuerunt, historia complectitur, nolim id cuiquam mirum videri :
plures enim de illis, etiam postquam is totum subiugavit imperium ,
adhuc superstites et eius postea beneficiis usi, omnia fideliter retu
erunt, ipsum uidem de excelso animo et tolerantia in adversis rebus
suspicientes, semet autem miserantes, qui non solum tantarum aeru
mnarum auctores Romanis fuissent, sed et cuius multa tum prius, tum
postca, egregiaque in se merita constitissent, ci magni ducis (po
cauchi) molitionibus et vafritie decepti, tot incommoda et labores
per extremam improbitatem peperissent. Clarissime autem non pauca
mobis exposuerunt oannes et icephorus, magni ducis fratres, utpote
 SRRU V. 50. 365
, . C. 1362
, ,
, '

5 ,
,
, ,
.
5. m, .

prae aliis arcanorum amplins conscii. Praeceptum itaque tunm, mi

ile, pro nostra facultate implevimus. ibi licitum est scripta re
egentivitasque et actiones et universe mores hominum expendenti
horum quidem magnanimitatem et in omnibus aut plurimis factis
raestantibus studium commendare, illorum veteratorias artes, ui
bus non aliis tantummodo, sed etiam sibimet ipsis dctrimentosissimi
exstiterunt, odio et vituperatione proscqui.
 S

. U S S.
-

,RU RU.

ag. 7, 8. . . ed. nn. add. ante

margo cod. onacensis, cuius lectiones ad duos libros prio
res hic inserendas curavimus.
ag. 8, 5. ' ,
Locus tenebrico
sior, uem sic explicandum opinor. Qui bellum inter avum
et nepotem gestum, cum haberent perspecta et comperta
omnia, scriptis tamen non commendarunt, eorum consilium
vel laudare licet, vel reprehendere, sicut de uclidis secta
toribus dictitatur: nempe illos solitos . am
uclides ille egarensis atque Socraticus, princeps et parens
philosophorum quorumdam fuit, qui, quod disputatores con
tentiosi essent et in contradicendo liberi, sunt ap
pellati, ut docet Lartius. st autem contentiosorum inge
nium probare, guae alii improbent, et improbare, guae alii
probent. lacet enim articulum genere virili, de disci
pulis, non de dogmatis uclideis accipere, ut personas cum
personis, potius, uam personas cum re comparare videatur.
orro ad ndronicos imperatores (ut sensus sit,
uaesitum esse ab illis, uter horum bello causam et origi
nem attulerit, et in utramque partem de iis disputari posse,
sicut de uclidis placitis solet,) ape referri posse arbitror.
.

ag, 8, 6. . Corrigo . Cete

rum in contextu Graeco nunc uidem emendando multam
operam non consumam : quamquam est mendosus admodum
et interpunctus negligentissime. ,

ag. 8, 9. ,
. De officio magni domestici
 s D CCU . . 367
sen megadomestici intelligendum est : in quo tantum potesta
tis et auctoritatis habuit, (etsi id non ratine officii,) ut impe
rium penes ndronicum iuniorem nomine solo , penes ipsum
re fuisse appareat, lib. 2. potissimum. ec semel ipsemet sum
mam rem publicam, etiam ndronico superstite, ab se admi
nistratam gloriatur. Qui autem Graeca vel primoribus labris
attigerunt, eos non fallit, vocem frequenter in eo
solere poni, in quo res publica et imperium ponuntur. orro
verbum etiam ei tempori tribuendum est, quo par
tim ut tutor impuberum ndronici filiorum , partim ut im
perator postea communi praefuit. Sed ut haec, ita guae se
quuntur, ad alium neminem, guam ad Cantacuzenum perti
nent ; enim nominat, gui res scilieet ipse gesse
rit, et addit . .
ag. 8, . p u s esse coep ist i. De mo
nachismo Cantacuzeni haec interpretor, guem se medullitus
expetere toties testatur, et sub finem libri 4. cap. 42. cum
coniuge amplectitur. In eo vitae cursu maxime licet homini
suum esse secumque habitare, nec se extra quaerere; libro 5.,
lb de eadem re agit, , '
. uinqe autem argumentis fingitur ilus
quidam amicus Christodulo (hoc est , oanni Cantacuzeno
Christi servo,) hane historicam scriptionem suadere ac per
suadere. . et . uia vir illustrissimus atque optimus est,
quales scriptores ipsi historiae auctoritati, atque ornamento
sunt. ene namque uripid. ecuba : '
, .
. uia non spectator modo illarum rerum, uod satis fuis
set, sed actor quoque fuit. V. uia veritatis amantiss
mus: multi enim historici multa mentiti sunt mentiuntur
que ; (memini illius Senecae ex l. 4. uaest. at. cap. 5. :
istoric cum multa mentiti sunt, arbitrium suum, nam all
uam rem nolunt spondere, sed adiiciunt, penes auctores.fides
rit;) ac proinde qui historiam conscribant, minime digni, cu
ius prima lex, ne uid falsum audeas, neu quid verum non
audeas. V. uia laborem non oderit, ut nonnulli, uos a
praeclaris negotiis segnities praecipue deterret, cum ingenuis
ipsa rerum difficultate crescat animus, Vel dicamus , ilum
tribus uti rationibus: quod rerum ipsarum actor : quod ve
rax : quod impiger: uarum priores duae ex illis : enim.
uandiu etc. colliguntur. .
ag, 8, 1 . e ri ta tis a c usti t ta e ea emp r, Ve
ritas et iustitia hic idem sonant, uod saepissime in divinis lit
teris, guarum hunc auctrem esse perstudiosum , et amare sa
cras illas loguendi formas, certum est. mbulare in eritate,
./acere ritatem et iustitiam, sic decet nos implere omnem iu
368 S

stitiam, nihil sunt aliud, guam colere sanctimoniam et omni

virtute excellere. ristoteles item 5. illud he
ognidis in proverbium abiisse ait:
' .
ag. 8, 14. , uod nimirum ad 5. et 4. libros
attinet, uacque et supra intellexit, illis verbis, uaeue no
stro ae contigerunt. uae enim libro secundo narrantur,
otsi eius res sunt propemodum omnes, tamen non etiam eius
nomine, quemadmodum reliquae, patratae sunt. mitto, multa
exponi etiam in primo a Cantacuzeno gesta magnifice , sapi
enter, fortiter ac feliciter, ut paene maiorem partem eius so
lius, uam ndronic unioris historia censeri possit. .
ag, 8, 17. d e tran e os, s e d nostra tes.
ui de rebus suis ipsimet historiam contexuerunt, seu exerci
tus duxerint, scu non duxerint, proferri possunt, alieni a vero
Deo, enophon, Iulius Caesar. drianus, ut a Spartiano tra
ditum est , tam cupidus fuit famae celebris , ut libros vitae
suae a se scriptos libertis suis litteratis dederit, iubens, ut eos
ominibus suis publicarent. rrianus in Periplo rubri ma
ris. ulta de se Iudaei duo, Iosephus in libris de bello Iu
daico et libro de vita sua , hilo de legatione ad Caium.
mmo et antiuissimi illi oses et Iosue, Israelitarum duces.
nter Christianos divus ugustinus in libris confessionum non
pauca de se memorat. Item Carolus IV. imperator vitam
suam descripsit. ulti duces navigationes suas et bella in
ndia, uidam peregrinationes suas. st autem prope idem,
cum filii parentum res et facta conscribunt : quod nna,
lexii Comneni, imperatoris Constantinopolitani, filia, erudite
et eleganter praestitit. uae historia mondum est, quod sci
am, Latine edita, Quadrat huc locus . ullii ex epistola
ad Lucceium libro quinto: Cogar.fortasse.facere, quod non
nulli saepe reprehendunt. Scribam ipse de me, multorum ta
men eaemplo et clarorum rorum. Sed, uod te non /igit,
aec sunt in hoc genere ti : et ut erecundius psi de se scri
ant necesse est, s uid est laudandum , et praetercant, s u
./orte reprehendendum est, In guem locum nominat Paulus
anutius ex Plutarcho L. Sullam, ui commentariorum libros
viginti duos de rebus suis composuit. Item . Scaurum,
principem illum senatus, qui tres libros de vita sua perscri
psit, quos memorat Cicero in ruto et acitus in vita gri
colae, soceri sui. tiam P. Rutilius, forsitan aemulatione per
motus, vitam suam litteris mandavit. .
ag. 8, 2 . ra les comment ri. Fortasse eo respi
cit, uod Cantacuzenus praeter illas apologias Christianismi ad
versus ahometanos et Iudaeos, quas habemus, etiam para
phrases in aliquot ristotelis libros thicorum conscripsisse
 U.. . 369
fertur, idque opus in Veneta bibliotheca exstare dicitur. Ut
ita praeterita eius scripta cum futuris, minora cum maioribus,
si fructum spectes, componantur. .
ag. 9, 1. possin tn e h o m in es ill orum a m uss i.
aec adversum Stoicos, ut mihi videtur, ui sapientem infor
ant, gualis nunquam exstitit, uod uidem in Senecae libris
olarissime licet perspicere, cuius tamen vita mollior fuit : adeo
facilius est magna et mirabilia dicere , uam facere. lutar
ohus, quanquam et ipse Stoicus, haud aeque rigidus est. ul
chre, ut omnia, . ullius in Laelio: negant quemuam
rum bonum esse, nisi sapienlem. Sii ita sane, Sed eam sa
ientiam interpretantur, uam adhuc mortalis nemo est conse
outus. os autem ea, uae sunt in usu iue communi, non
, uae.finguntur aut optantur, Spectare debemus. t 1. ffic.:
tur enim non cum perfctis hominibus planeque sapienti
us, sed cum iis, in quibus praeclare gitur, si sint simulacr
irtutis. aec ille. Laudari debent Peripatetici, qui medio
eritatem uandam exigunt et virtutem ponunt in medio, quod
vult oratius illo versiculo : rtus est medium tiorum
utrinque reductum, pist. 18. lib. . .
ag. 9, 8. s p ra esent sp en /e/ellerin t Quor
sum istuc spectet, ex prooemio libri tertii clarebit. Sunt profecto
incorruptiora posteritatis iudicia : praesentia livor carpit. o
ratius de 24. lib. 5. : rtulem incolumem odimus, Subla
ann ea oculis uaerimus indi, Cic, pro . arcello ad Cae
sarem : ser gitur iis etiam iudicibus , u multis post sae
cults de te iudicabunt, et quidem haud scio an incorruptius
uam nos. am et sine amore et sine cupiditale et runsus
sine odio et sine inidia iudicabunt. .
ag. 9, 14. supero re et ha e nostra etate. uam
vis in Graeco tantum sit ' , stra tate, tamen quia
ilus bipartitam propositionem faciebat,
, ' ' , puto alterum quoue caput
posse repeti : et se ipsum etiam nomine imperatorum com
prehendit, dum subiicit, Romanorum imperatoribus accide
rtrz .
ag. 9, 19. h i se s e a d p en it us in concuss a m.
oc de Cantacuzeno ipso dictum accipe, qui in fide mansit adver
sasque res omnes cum ndronico suo toleravit constantissime.
uripi autem similes ac transfugae proditoresque ndronic
Syrgiannes et protostrator, Cantacuzeni imperatrix, oannes
patriarcha et alii fuerunt. .
ag. 9, 2 . rp i i n sta r. uripus fretum angustum
inter ulidem, eotiae portum, et uboeam insulam, die ac
nocte fluit, refluit septies. ropter quam vicissitudinem et
inconstantiam homo mutabilis et inconstans uripus audit.
Cantacuzents , 24
37 S

.cgimus quoque , uod Ovidius hoc disticho de

claravit: assibus ambiguis ./ortuna olulilis errat, t manet
in nullo certa tena ue loco. Item , humanis
uippe cogitationibus nihil mobilius ac variabilius. .
ag. , 9. o dio aut gra . on solum ui de re
bus dubiis consultant (ut ait apud Sallustium Caesar), sed etian
rerum gestarum nen.oriam produnt, cos ab odio, ami
Citia, ira, misericordia dcuos esse coneni. aud.facile ani
mus erum prodet, ub illa o/ficiunt. tatus est . Li
vius, quod Romanis quibusdam nimium faverit. tatus Sal
lustius, qui in Catilinaria coniuratione, quae Ciceroni sena
tus honorifice perbenevolcque decreverat, cum malevolentia
subticuerit. Peccant gratia, ui se nimium in laudes princi
pum effundunt. udivi, Carolum V. historiam Sleidani le
gentem dixisse, ipsum de se mulia mentiri. eccant odio,
qui immoderate et saepe reprehendunt. imacus historicus,
quod esset acerbior, pitimaeus dictus est ; auctor Diodorus
lib. 5. cap. . 1.icitum est autcm rerum scriptori et repre
laendere ca , uae vituperanda ducet, et quae placent , expo
nendis rationibus comprobarc, Iomodo ad Lucceium Cicero
scripsit, epist. 2. lib. 5., scd ntrumque modicc. .
ag, , 15. recte om. .
ag, , 4. ra esens o m n ibts in t e /. n
Calce tamen historiae fatctur, se quaedam ab aliis accepisse,
quae nimirum in adversariorum suorum conventiculis agitata
sint : et alia utique, quibus adesse praesens non poluit. ec
Iulius Caesar omnibus, quae narrat, coram afruit: afruit au
tem plurimis, et quae pro illo gesta sunt, eius virtute multa,
ct auspiciis gesta sunt omnia. Valet ad conciliandam histo
riae fidem scribere quae videris, non quae audieris: oculis
siquidem certior fides est, quam auribus. Quare nonnulli,
quo exploratiora et indubitatiora possent scribere, ipsimet
terras et regiones peragrarunt , ut Diodorus Siculus , Sallu
stius. .
ag. : 1, 5. ' .
8, 1, 7, intercisa propagation e impera to
ria. ichael Palaeologus Ioannem puerum, heodori fili
m , oannis atatzae nepotem, heodori Lascaris pronepotcm,
lieredem legitimum, cuius tutor erat institutus, nefarie exocula
t, vel, ut alii retulerunt, interfecit : imperium Constantino
politanum circiter annos sex et quinquaginta a Latinis, ab
anno Domini 2o5. ad 59. seu , ut alii , ad annos circiter
tres et sexaginta, a elgis, inquam, occupatum, pulso al
uino secundo, Graecis restituit sibique usurpavit. Vide i
cephorum Gregoram lib. 5. et 4., ctrum Bizarum de bello
Veneto libro primo Docet idem Gregoras libro sex, uo
 CU .. . 37
pacto ndronicus filius, paterni sceleris vindictam metuens,
(ne et ipse videlicet oculos cum imperio amitteret propter
quem pater ichael legitimum heredem ita crudeliter tracta
verat,) ad eum in uodam ithyniae oppidulo custoditum vo
nerit, consolatus sit, ad victum et cultum omnia, quoad vive
ret, suppeditarit. .
ag. I r, 7. .
ag. , 8. a d ch ae lem P eo logtm. Familiam
eoogorum ea talia et iterbo, truriae ctate haud igno
li, originem trarisse, nonnullis placet: et continuata uadan
serie e hac Caesares imperio Constantinopolitano dati sunt
mis circier centum nonaginla uatuor: donec tandem rg/j
8escente pristina illa rtute pietateque Christiana , omn
segnitie uadam et diersis studiis in deterius lab coeperunt,
sic, t /lorentissimum Graecorum imperium in urcarum ma
s ac potestatem deveniret anno millesimo uadringente
s uinuagesimo tertio, posuam mille, centum et am
plius monagin annis incolume stelisset. Ut auten imperium
4oc Constantino magno, elena matre geni, u hane ur
betn e ruderibus et nobilissimae antiquilatis./jagmentis plane
non rg/ecerat miroque ornatu eastruerat , initium habuit,
sic sane in Constantino octa, cu uoque mater fuit Helena,
desi. uin etiam cum id tenuissent Latin uot annis su
pra dirimus, et eorum auspicia regn alduino, Flandriae
comite, coepissent, sic postmodum in alduino, secundo nimi
rum huius nomin , conciderunt. aec, ut perspicua et co
gnitu digna, ex Bizari libro primo de bello Veneto inserenda
duximus. .
ag. I 1, 9. ic su !t libero s. osteritatem
ichaelis Palaeologi tam distinete, plene ac vere non facile
apud alios explicatam cernas. Quod ignorantiae historiae hu
ius, uae adhuc in tenebris iacuit, adscribendum quispiam
putaverit. Propter quam ignorantiam multa aliter ab alais
arata et errata sunt. .
ag. : 1, 9, om. .

ag. 1 ., .
. Verbum e verbo : et Constantinum in purpura n
tum , hoc est , patre iam purpurato scu purpuram ge
stante, quod solebant imperatores: id enim erat eorum in
signe. Seu, gui natus est imperator, ad quem purpura sive
imperium, cuius ea symbolum et indicium , seu successio in
imperio ipso ortus iure pertinebat. ametsi infantes quoque
ipsi purpureis fasciis involvi solerent: uod de se nna, Co
mneha, lexii filia, praefatione historiae suae testificatur, Unico
verbo Graece dicitur , uod malo (nce id
sine exemplo) reddere orphrogenitus, quo magis latinizem,
372 S

quam retinere Graecum ac dicere orphrogenneta. Verum

tamen Constantinus iste non fuit proximus heres imperii, sed
posterior. tenim ichael pater ndronico , ante purpuram
sibi nato, ut apparet, priores dare voluit, oterat inter Con
stantinum et ndronicum fratres eadem lis intercedere, uae
inter rtemenem et erxem, Darii, Persarum regis, filios, in
tercessit. rtemenes siquidem, ut natu maximus, aetatis prae
rogativa imperium ad se trahebat, uod ius et ordo nascendi
et natura ipsa gentibus dedit. erxes controversiam non de
ordine, sed de nascendi felicitate referebat. amque rte
menem primum uidem Dario, sed privato provenisse, se regi
primum natum etc. lustinus lib. 2. ; de eorumdem memora
bili concordia in petitione regni Plutarchus libro de amore
fraterno, ubi, uem Iustinus rtemenem, ipse riamenem
VCat. .

ag. : 1, 12. ante om. .

ag. I r, 15. . bservo,
transferri Hungariam, tametsi spiritus non consentit , cum sit
in Graeca voce lenis : et Ungri populus nominantur ad
strum. Sed tamen cum etiam e Germania, Sabaudia, Italia
yzantini imperatores sibi coniuges adsciverint , cur non ex
vicina ungaria ? Graeci porro posteriores plurima dignita
tum , magistratuum ac potestatum vocabula aut Latina pror
sus, aut Latinograeca seu ad Graecas flexiones detorta et non
nihil immutata seu , ex commerciis forsitan
et consuetudine cum Latinis, adhibuerunt. Cum igitur Con
stantinopolitanum semper nominet, reges autem
(excepto oesorum rege, quem , si memini , paene nun
uam non nomine dignatur, uam ob causam,
non dispicio ;) videtur vocabulo uiddam amplius et
maius significare voluisse, quam nos voce rea significare con
suevimus. t quamquam Graeci regem dicunt, ni
hilo minus codem vocabulo imperatorem etiam Romanum et
ugustum exprimunt., Duo dumtaxat scriptores nominantur,
ui interdum appellent , lutarchus et erodia
nus. uamobrem quoties in hac historia vox de
Constantinopolitano principe occurrit, (occurrit autem millies,)
non re, sed imperator reddenda est. n me latet, tria
haec nomina eumdem aliguando gessisse, , ,
. Verum ea aliud non sunt , guam imperator, Cae
sar, ugustus. st ergo in hisce libris non modo ,
, ( legendum), ,
, semelque et iterum , sed etiam
: ne de regulis tantummodo dictum existimes, Quin et
imperatorem occidentis apud uosdam recentiores Graecos non
, sed nominatum videbis :
 CCU L. . 373
nam illo priore suum illum orientalem honorant. .
. recte.
ag. 1, 16. Cons ta ntinum despotam. Despota hic
valet, quod Hispanis et Lusitanis infans. Primogenitus enim,
imperator, gui Gallis Delfinus, Hispanis princeps. Ipsemet
Cantacuzenus rationem aflert, cur Despota dictus sit iste Con,
stantinus, et aftert eam, quam adduximus. mperatores Ro
mani de filiis, aut nepotibus, aut consanguineis, uorum prae
stantem vidissent indolem et ad imperandum idoneos fore
censuissent, successores sibi legebant, uos initio principes
iuventutis nominabant : post nominati sunt Caesares ; (quod
retinuerunt, etiam cum ad culmen imperatoriae maiestatis
adscendissent, ut Caesares imperatores dicerentur;) tandem
bilissimi Caesares appellati sunt. pud urcas elebis signi
ficat nobilem. uam vocem eorum monarchae honoris causa
in successoribus suis nominandis imitatione Romanorum (ut
coniici potest) usurparunt, amen ahometis . et succes
sorum filii non elebes, sed Sultani coepti sunt indigitari.
. -

ag. : 1, 19. ea Irene arch. n t is/erratt Lom

a rd. prin c..f . renae huic senatus Genuensis quatuor
triremes instructas decrevit, uae illam yzantium ndronico
nupturam devexere. Gregoras libro sexto scriptum reliquit,
um eo duceretur , egisse annum undecimum , ndronicum
vero tertium supra vicesimum : uam et vultus et morum
elegantia commendarit. ulierem longe ambitiosissimam eam
dem describit libro septimo , quippe quae omnes tres filios
suos imperatores designari percupiebat, et ut modo imperan
tes videret. Romanas opes in Romanorum hostes profunde
Dat. Ibidem, guam lenis ad eam placandam ndronicus fue
rit. Febri correpta , obt diem suum in oppidulo Drama,
quo animi gratia hessalonica se conferre solebat. st autem
Graece . t enim non paruit huic
archioni universa Lombardia , uam nsubriam veteres di
xere, (proinde malui Lombardi principis , quam Lombardiae
principis, ut vitarem ;) sed ea solum regiuncula,
quae inter adum et anarum sita et iam pridem ontisfer
rati nomine vocata est. rimus archio eius fuit lmara
nus, a socero thone magno creatus, anno Christi 967.; inde
postea archiones propagati. ,
ag. , 19. .
ag, 1 , 2 . et pu ella e Simon idis. Georgius achy
erius hoc illi nomen factum tradit, quod, cum plures puel
lae ndronico natae morerentur , a muliere quadam edoctus,
auodecim apostolorum duodecim statuas cereas viri magni
tudine statuerit easque sub tempus partus ordine accenderit.
 374 S

Qui cum in tempus, quo statua Simonis ardere incipiebat,

incidisset, puellam ex eo Simonidem nuncupatam. anc,
teste Gregora, pater quinquennem Crali, Serviae regulo, qua
dragenario uartam uxorem desponsam, domi, donec viro tem
pestiva evaderet, educandam dedit, Invita ad maritum post
ea , a quo discesserat, yzantio revertitur et monacham pro
fitetur. Vide principium lib. 8. Sustulit et notham filiam
idem ndronicus, nomine Irenen , guam loannes Ducas , e
lasgorum ethessalorum princeps, uxorem duxit, ut est libro 7.
apud eumdem Gregoram. .
ag, 12, 3. a d ic h a el a laeol. secun du m. ri
mus ex Palaeologis ichael fuit, ndronici parens, Secundus
ichael Palaeologus fuit, filius ndronici senioris et imperii con
sors. secundum ad nomen et ordinem in imperio referendum
est: nec enim post patrem ndronicum, sed cum patre imperavit.
lta non tertius a primo, sed secundus numeratur. .
ag, 12, 3. add. . post .
ag. 12, 4. comp lu res diligentissim e. Georgius
achymerius , Gregoras et (quem penes se manu exaratum
esse affirmat in andecte historiae urcicae Ioannes Leuncla
vins) praetor Graeciae. ic praetor annorum amplius sexa
ginta historiam , a capta nimirum Constantinopoli a Flandris
usque ad eamdem a ichaele alaeologo receptam composuit.
ui praeterea illa tempora persecuti sint, nescire me fateor.
,

ag, 12, 7. praedictorum crim in tm re . aec con

tra Gregoram imprimis, quem et lib. 4. cap. 24. et 25. ut
hominem mendacissimum insectatur. umdem paulo infra
iterum tangit, cum res ndronicorum satis cognitas et explo
ratas habuisse et idcirco incorruptam veritatem attigisse ne
gat. Sane non pauca ad iunioris ndronici gloriam spectan
tia dissimulavit aut ignorantia , aut fide non bona. De eo
dem historico praefatione ad lectrem plura disseruimus.
,

ag. 12, 8. .
ag, 12, 15. add. . ante .
ag 13, 4. hom ae, princip carn a n e. Parva
piri reg carnania. piri et etoliae principem facit Gre
goras lib. 8. et nnam post mariti necem Conto, eius nepoti
ac percussori, nupsisse commemorat. .
ag. 13, 6. Sp h en t is th la bo, o es orum reg. Gre
goras ait, ulgarorum principi. oesiam enim superiorem, cuius
creberrima in his libris mentio, sunt qui Valachiam, sunt qui
oldaviam aut ulgariam fuisse dicant. Ita oesi erunt,
qui recentioribus Valachi aut oldavi, aut etiam ulgari.
Quo tamen nomine , ulgarorum inquan, alii riballos,
 U L. . 375
oesiae interioris populos, intelligunt , cetae dicuntur
Servii, de quibus similiter in hac historia saepissime agitur.
Cum autem historicus noster perpetuo et constanter scribat
et 1, ego oesos et oesiam potius existi
nuavi. .
ag, 15, 15. om. . uoque, neque nunc desidero.
ag, 13, 19, add. . post .
ag, 15, 2. anu elem ere des sse. De go.
nere mortis eius Gregoras in limine libri octavi. Si verum
est, guod narrat , miserabiliter interiit bonus adolescens.
Confirmat etiam hic locus notionem vocis Despo , de qua
supra egimus , abi Constantinus, ndronici senioris filius se
eundum ichaelem natus, sic nominabatur. Primogenitus
enim dicebatu , ut ndronicus quoque iunior , fra
ter anuelis, semper dicitur. . .
ag. 14, 2. a b or be con di to s ea i es n es. oc n
g c . ces. n on o. Qui tandem ? odie ab orbe condito non
plures 5564. numerantur ; uomodo igitur ante annos abhine
plus ducentos sexaginta, cum ista gererentur , sexies mille
ctingenti novem et viginti numerari poterant ? ac de re
cum consuluissem D. arcum Velserum , huius rei pub. ill.
virum et omnis antiquitatis peritissimum, sie mihi ad ver
Dum rescripsit: Re accuratius perpensa, Cantacuzenum eorum,
eram sequ deo, u Christum anno mundi 558. natum e
stimant. ane autern usu ab ecclesia receptan esse n
tonius Contius in notis Chronol. icephorianae cap. 9. et te
stimoniis comprobat , t dere est in secunda editione biblio
hecae sanctorum Patrum, tomo 7. colum. 984. nnus itaque
6829., uo ichael mortuus est, erit Christ 152 ., uo sane
currebat indictio uarta , uam Cantacuzenus in calce lib, r.
annotat. uod inde potest ostendi. Datis annis Christi, s
annos 5 . au/arimus et reliuos per 15. didimus , uid
prenit, indictionis numerum indicat. am s 152 . /e
s 512., remanent ann oo9., uper uindecim diist, osten
dunt orbem indictionum seaagies seplies absolutum et
annos indictionis se ragesinae octaae esse reliquos. oc es,
uod ponebatur, iudictionen uartan numerari. nnus 6855.
cs Christi 1527. et indictio uod cum superiori suppu
iatione demonstrari potest, tum inde manifasttin est , uod
serto ante anno pse Cantacuzenus uartam indictionem no
minat. ertuntamen anno 1527. post mensen Sptembrent,
uo Graec indictiones ricabantur, undecimam inditionem.
episse, Scd quia in scheda tua dies . alendas un
adscripla erat, rationem , ua Cantacuzenum se librarium
eacusm , non inc, suidem codea ila prag/art. acte
nus ille, Solcat ergo Gracci tempora al' amuis mundi conditi
376 S

numerare: in numero autem a nobis ipsa multitudine pluri

mum discrepant. . ., ex more Cantacuzeni.
ag, 14, 6. in di u turn o mo e ro re. Gregorae verba
recitabo : Senea aulem imperator ndronicus e moerore et
sollicitudiue con/actus est, cuius eaemplum reperialur. Sie
ille. x quo scire licet, patri fuisse earissimum , guia filius
optimus , ut sequitur in Cantacuzeno. .
ag, 14, 7 .
Verba sunt Ulyssis in ecuba uripidis. utumat enim, e
cubae beneficium sibi manere alta mente repostum. rasmus
sic convertit: haud enim haec res summa strinit pectoris.
d verbum : non enim summum seu superficiem cordis eius bor
.fili mors teligit, id est ... in pectus eius quam altissime de
scendit, dolor ille de filii carissimi ohitu cor eius intimum
penetravit. Germanice, s ist thm tigff' ertzen gangen,
ant , das grosse laid hat dem guten teu seir
ertz, sein Seel durchtrungen. .
ag. 14, 9. . De numero
eorum, u in nocendo hominibus saepe magna documenta de
derunt, aut sic : quorum detrimentis humano generi in/aren
dis iam multis experimentis probata et eaplorate cognita
st malignitas, Scimus, daemones hominum esse hostes sem
piternos , idque ex incredibili uadam invidia. Sed histori
cus sentit , uoddam esse gonus , cui nocere hominibus per
calamitates ingentes palmarium est: quales, opinor , ii, gui
bus mulierculae sagae seu veneficae totas se consecrant. b.
1llis enim qua privata, qua publica damna perniciemque ho
minibus dare compelluntur. .
ag, 14, . o m a noru n ./e li et a tempora. n
Inistoria yzantina rudiores illos guoque orientales populos
intelligant Romanos vocari, et imperium illud Romanum et
imperatores Romanos, ex quo Constantinus magnus, communis
orientis et occidentis Romanorumque imperator, sedem Con
stantinopoli posuit, et ex eo Italica Roma tamquam coloniam
deduxit , uam et novam Romam dixit , et sic passim a Grae
ois scriptoribus appellatur , ut illa altera
, indeque se Graec , populos autem
occidentis et appellare coeperunt. Suc
cessores porro Constantini hoc nomen, ut gloriosum, sibi su
isque retinuerunt et se quoque Romanos dici haberique vo
uerunt. Sciendum insuper, a Graecis posterioribus nounun
quam Graeciam uropaeam , nonnunquam provincias illas
siae minoris Romaniam vocari. .
ag, 14, e rius lo r, Deo ad de licto
rum. . uiuscemodi piae Christianaeque sententiae et haec
prae aliis ab hoc scriptore frequentantur. isi enim essent ho
 CCU .. 377
rninum scelera et flagitia , non essent pestilentia, bellum, fa
mes, eluviones aliaque mala atrocissima et plurima , uibus
Deus nos punit vel admonet potius, ut resipiscamus, si poe
nas aeternas velimus efugere. rgo in Deum mala nostra
ob hane causam , duasi videlicet in animadversrem punito
remque, referri, pium est , et id sancta scriptura passim do
cet. " mnia , uae./ecisti nobis, Domine, in ero iudicio./a
oisti , uia peccaimus tibi et mandatis tuis non ediimus,
Daniel. 5. ittam locos alios, quia sapienti pauca , ut dcitur.
. -

ag. 14, 15. recte .

ag, 14, 2. Constantin o e Cath a ra pellic e na
r um. uzalonis protovestiarii filiam uxorem habuit, ex qua nul
los genuit liberos. a post defuncta, ex ancilla formosa, Catha
ra nomine, puerum suscepit, quen ichaelem Catharum di
xit : et postmodum novis cuiusdam udociae amoribus (quam
et viro eius mortuo uxorem duxit) veterem et concubinae et
filii ex ea sibi procreati amorem ex animo eiecit, ut pluribus
lib. 8. ipso ferme initio a Gregora proditur, .
ag, 14, 25. ' . De
orbe illo doctrinarum loquitur, qui septem artibus liberalibus
definitur. Quae alioui etiam iuncto verbo
vocari solet. Verum a me nomen ipsum orbis exprimi haud
ecesse fuit, guando res clara est. ,
ag, 15, 7. Do m esticum suu n et con tuberna lem.
Gregoras alias causas duas affert, quae tamen huic a nostro
allatae nihil repugnant. um, inquit, annum aetatis ..
agentem accersitum, inter aulica ministeria assumit , primum, ne
omnibus neglectus,./ame periret , deinde./ortasse, ut sanguine
imperatorio oriundus , fintate cum aliuo e /initimis hosti
us iungeretur pacemue conciliaret et Romanos Romanamue
rem adiuaret. Pergit deinde paucis indicare, quo loco apud
senem fuerit , in quo noster est copiosior. Cum auten , in
quit, in palatio ersaretur, bre tempore imperatoris animum
ta sibi conciliait, ut et ps imperatori, .filii ei inderent,
ndronicus ero unior imperator irasceretur molesteque
./arret, insignem illum su amorem apud um languescere,
rga notium ero illum et subdilitium ehementer crescere.
stendit praeterea, quomodo annos natum 25. cuidam ace
aonicae provinciae praefecerit, et eius encomium texit. Lege
lib.8. paulo post principium. .
ag: 16, 5. ropter lt tud in e m 7 u ide m gra dus.
linius Vespasianum alloquens praefatione istoriae suae atu
ralis , imperatorem ait in excelsissimo humani generis fastigio
positum. obiles ac praesertim principes , reges, imperato
es non est verisimile mentiri velle, quia id summa corum
378 S

ingenuitas non permittit, et quia nulli hominum generi foo

dius est mendacium. am cum ob duas plerumque causas
mortales mentiantur , vel ut iocentur scurriliter, vel ut ali
quam sibi utilitatem compendiumque pariant, in viros tales
neutrum convenit : quos et summa gravitas decet , et qui
magis habent, guod aliis dent, uam indigent, uod ab aliis
accipiant. ec minus odit Deus divitcm mendaccm , guam
pauperem superbum. ,
ag. 16, 6. . ro o .
ag. 16, 9. .
ag. 16, 5. recte om. .
ag, 16, 2. . uoque.
ag, 17, 1 . . pro ,
ag, 17, 12. add. . post ,
ag, 7, 7. , pro .
ag. 7, 18, , Latine accubitor, et us
verbi liberiore custos, Sed sine controversia ea dignitas de
signatur, quam tribus vocibus expressimus. Paulo infra
, et ita deinceps semper nominatur , (minoris
ndronic intellige,), uae tamen dignitas, quando in eum
collata sit, nusquam indicatur. .
ag, 18, 2. om. . uoue, neque necessa
rium videtur.
ag, 8, 6. leg, cum . pro .
ag. 18, 7. c or suurn conedens, ut omerts
t. Locus est de ellerophonte lliad. ', qui ab ntia, roeti,
rgivorum regis, uxore, apud virum falso accusatus, quod se
de stupro appellasset, ab codem cum litteris ad lobaten, Ly
ciorum regem , socerum , missus et ab illo periculis magnis
obiectus est, quae tamen vicit. ostmodum diis exosus fa
ctus, in locis solis oberrabat, hominum congressus fugiens
ac se tristitia et dolore macerans. Versus omeri cum La
tina . ullii interpretatione apponam :
, ,
. miser in campis moerens errabat leis , pse
suum cor edens, hominum estig tans. Germani istuc ,
cor suum comedere, exprimunt, er./rist sich
selbst , hoc est, comedit, absumit se ipsum. oeror enim
vehemens ac diuturnus seu immensa et longa animi aegri
tudo corpus tabefacit ad cutemque et ossa redigit : uod
rtemisiae, reginae Cariae, ausolum maritum
lugenti, contigit, de qua Cicero 5. uscul. .
ag, 8, . n u n ge n us e sanguin e in p e ra
r. familia imperatoria crat hacc femina , quac Dyna
stac barbaro et Comano nupsit, Cantacuzeni cognata. am
et Scythis priucip.bus, ut audienus, uuperatores Constanti
 CU .. . 379
mopolitani locabant filias snas, et Cantacuzenus rchani er
sae seu urcae potius heodoram filiam nuptum dedit.
.

ag, 18, 15, 7 n ta tz e imp. capess.

se ded ider . oc dictum, quam Graeci
notare non solent: quo attentiorem oportet esse interpretem. Ve
risimile fit, Sytziganum istum barbarum cum uxore Constanti
nopolim migrasse, ibidemque susceptis Christianorum sacris ha
bitasse et in eadem urbe Syrgiannem filium genuisse, .
ag, 8, 5. ps u in e s a cro./on te sus ceperat.
s quidam susceptores, alii compatres vocant: debent enim
cura paterna, pro uibus in baptismo spondent, in Christianis
institutis erudiendos suscipere et in eo paternam illorum curam
gerere. isi quis malit ab eo dici susceptores, quod infan
tem vel abluendum salutari fonte, vel ablutum suscipunt in
ipsa brachia. Graece est
. uod Latini dicunt, voce e Graeco fonte ca
lente, baptizari a , id Graeci praeterea aliis tri
bus efferunt, , , , illu
minari, obsignari , purgari. Quae tamen , si verborum ipso
rum vim et sensum velimus exprimere, non sic reddenda
sunt, sed baptismo ablui, sacro fonte tingi, salutari aqua
perfundi, sacro rore tingi, coelesti fonte lustrari, et aliis
compluribus modis, guos latinitatis studiosi haud ignorant.
Dies autem ille , uo Christi baptizati memoria celebratur ,
et in diem . piphaniae in Latina ecclesia incidit , a Graecis
patribus. nominatur, dies luminum : siquidem
frequenter accipiunt. Ita Gre
gorius azianzenus. orationem eo, die habitam, inscripsit
. ui ergo festum luminum apud Graecos esse
festum purificationis ariae volunt, falluntur. Fons autem
in basilicis, ut notavit rissonius commentario de feriis Chri
stianis, proprio et baptismi officio specialiter dicato loco con
eludebatur, cuius appellationem Latini verborum inopes a
Graecis mendicantes, locum eum baptisterium nuncupant.
Graeci suum illud Latinis commodatum verbum intempestive
repetere nolentes , dicunt , mbrosius regenera
tionis sacrarium. t recens baptizati tum , um
appellabantur. . - 2/

ag, 19, .
. uem ornaturus est ornatu purpurae; quippe etiam
ea notione est , qua , sed , ut Latinum
flos, saepe decus , elegantiam, pulchritudinem et ornamentum
quoddam significat. t certe hic potius ipsum
, tincturae sive coloris pirpuracei nitorem ac
Veuustatem duaudain declarat. 1 ex : :",
38 S

ag, 19, 15. in de b / b u s. Cantacuzenus

natus imperator ndronico iucr aequalis et amicissimus
al ineunte aetate et ob anim candoren sernnonue eri
tem et morum commoditatem carissimus. Gregoras lib. 8.
ag, 19, 24. om. .
ag. 2, . . pro .
ag. 2, 1 . . pro .
ag. 2 ., 6. h on i n en, e p l ri bus e p.
d ndronicum suum accommodat, guod de medico ome
rus protulit Iliad. ' :
, uo versiculo poetae sapientissimi iure gloriantur me
dici, cuius sensus: medicus instar multorum seu pro multis
est, seu multis aequiparari potest. oc vult, ndronicurn
rmultorum virtutes unum complexum , ita ut in singulis ne
mini cedat. ta egregiam laudatiunculam ex verbis , quae
continenter subiicuntur. .
ag. 2 . 8. .
ag. 21, 1 . . Vocem
de humana natura, id est de hominibus ipsis, prolatam
accipio , uorum communiter decus et ornamentum fuisse ,
(propter animi praestantiam videlicet,) ndronicum suum te
statur. In quovis rerum genere illud aliarum decus , gloria
et ornamentum est, quod supra alias excellit. t quia
etiam exponitur oblectamentum, parum aberat, quin hoc
totum converterem amor ac deli
ciae generis humani, recordatus, ita Titum imperatorem, Ve
spasiani filium , nominatum esse , teste Suetonio in eius vita
cap. . .
ag, 21, 12,
. Subaudienda est vocula cum illa .
st autem causa, iudicium , ut st deser
tum iudicium seu desertum vadimonium. Composita vox est
, quando uis ad diem non se sistit in iudicio.
t , vel, ut apud nostrum est,
, est ob desertum adimonium damnari. otest
etiam verti indic causa damnari, guod nos fecimus : neu
ter enim , et ui vadimonium deseruit, et qui causam non
dixit, ad iudicium comparet: ita uterque videtur deseruisse :
etsi alter reus est , qui vadimonio se obligavit, alteri fit in
iuria. Seneca edea: u statuit aliquid parte inaudi alte
ra, equum licet statuerit, haud aequus./uit. .
g. 2 , 15. o . ac proverbiali hy
perbole utitur non raro. Licet etiam reddere pronter, nu
errime, paulo ante, heri. .
ag. 21, 14. . Verbum , ado
rare, in sacrosanctis profanisque litteris creberrime ad homi
 D CCU L. . 38
nes , ui dii non sunt, accommodatur , dicunturque
, adorari, id est singular uadam veneratione, cor
pore ad terram incurvato, aftici. Summissi petimus teram,
inquit .eneas 5. eneid. Quem adorandi modum et gesturn
expressit pulcherrime hemistocles, dum regem ersarum
per simulationem adoravit. nnulum enim cadere permisit :
uem cum se inclinans levasset, visus est suo munere per
functus. oster quoque satis clare libro 2. cap. 5., ubi a
merchanes, hrygiae satrapa, ad imperatorem venit. am de
eius comitibus Persis ,
, .
sta adoratio etiam hodie barbaris in more est. n igitur
verebor exponere adorare, cum res tam aperta
sit. .
ag, 22, . om. .
ag, 22, 6. .
ag, 22, 8. .
ag. 25, 5. o s t r a Ro m a n o rum 7 ue o m nium
dm is s . d locum Pauli alludit ctor. 17. " in con
oione ad reopagitas :
. Subiungit noster,
, ubi alium locum in mente ha
Duit, ui est ctor. 8. Sic enim sanctus etrus ad Simo
nem , oblata pecunia per manuum impositionem Spiritus sancti
ommunicandi potestatem sibi concedi petentem :
. n enim senten
is modo integris divinarum litterarum innectendis, sed etiam
nico verbo iisdem insinuandis Cantacuzenus gaudet: guod
te, Lector, hic potissimum monitum volui. Sane peritissimum
sacrae scripturae fuisse , extra dubium est, .
ag, 25, 8. recte add. . ante ,
ag. 25, 7. recte .
ag. 23, 18, . uoque. Recte.
ag, 25, 21. drian opo li, restiadem antea dictam
anc urbem, quidam auctores sunt. Solebant Sultani urcici re
gnum auspicari in ea civitate, quae sedes esset imperii. rincip
urcis (capta Constantinopoli videlicet) fuit rusa ithyniae,
aulo ante mortem smanis ab Urchane filio capta, quae
icet honorem hunc non diu retinuit , ex pristina tamen
raerogativa meruit, ut longissimi temporis spatio Sultani
urcarum mortui , paternis et avitis istic monumentis , etiam
diu post captam Constantinopolim, inferrentur. ostquam vero,
transvectis in uropam copiis, urates ., Urchanis F., sma
nis ., adrianopolim cepisset, eodem et regni sedes ex Asia
ommigrasse videtur, uod recte se facturos Sultani ducerent,
si rebus natolicis iam tranquillioribus , praecipuum militiae
 382 S

robur iam adrianopoli vclut in cxon!is haberent: undo

momentis, rerum ex usu suo gercndarum animadversis, pro

gredi paulatim latius et in uropae Viscera grassari posseut.
Leunclavius. .
ag. 24, 2. .
ag. 24, 8. add. . ante .
ag. 24, . re n / i bus ac h rec sec
ens. rbitror ad hunc locum pertinere, uod scribitur a Gre
gora libro septimo, ndronicum seniorcm longum murum ad
Christopolim, a mari usque ad vicini montis cacumen exstruxisse,
nt locus is se invito prorsus inaccessus csset iis, qui vel c
hracia in acedoniam, vel e acedonia in Thraciam iter
haberent. .
ag, 24, 14. . Vox
sacris scriptoribus idem valet, uod ,
qledicere, in digressu salulem dicere, Quare
Gregorii azianzeni, centum quinquaginta episcopis
praesentibus habitus, est ea oratio, uam primo uoque tem
pore discessurus pronuntiavit, et episcopis illis valedixit. Item
apud Damascenum, libro, od mortui viventium beneficiis
iuventur, o est in ullimo digressu./lere
amentari, lura illius observat, sacrar. lib. . c. 22. .
JPag, 24, 2. addend. e . ante .
ag, 24, 25. n autic a licentia. Genus hominum valde
improbum nautae, periurum , mendax, naves alienas et
homines despolians: quos apologo quodam notavit esopus,
dum cos dicit in tempestate multa diis vovere, quae, cum in
littus salvi pervenerint , minime solvant. t cum quibus
ias navigabat impii, uibusque in saeva tempestate derum
opem implorantibus dicebat: lacele , ne os illi hic naigare
sentiant , nautae potissimum crant, Laertius uripid. ecu
ha, ubi illa misera mulier captiva iam et serva mittit famu
am, uae petat a Graecis , me quid in corpus filiae olyxenae
iam ad chillis tumulum mactatae designent, illiberalius ac
petulantius, ,
' , . Sumpsit ergo ab u
ripide Cantacuzenus, t vides. .
ag, 25, 4. o . ubique icephorus quo
ue Gregoras hominem constanter sic appellat; itaque hic e
deinceps corrige codicis . scripturam, ut iam feelmus vo
lumine secundo.
ag, 26, 4. per s ena to re m. omina et
, senatus et senator, uod mihi vider observasse,
noster scriptor varie usurpat. unc enim proceres aulicos
conciliumve aulicum scu senatum imperialem sive imperato
rium : nunc belli duces conciliumve bellicum , et utrobique
 C U. . 383
optimates ac viros illustres primariosque sic appellat. Itnque
raro transtulimus senatus , senators, ne uis de civili senatu
et senatoribus rem intelligendam pularet ; fugienda est enim
. oc etiam loco, si placet, senatorem virum no
bilem Palatinum aut consiliarium imperatoris , einen am
merherrn , interpretare. ox.
g. 26, . .
ag. 26, 18. in t r za nti./ines. Urbs hacc nobi
1issima duo nomina habuit , antiquius yzantium , recen
1ius Constantinopolis : de utrue dicendum. Vetus fait op
pidum in hracia ad ropontidem , quod yzantes, classis
egarensium co coloniam deducentium dux, condidit , quod
conditum Pausanias Spartanus instaurasse et amplificasse di
citur. radit onaras, Constantinum agnum parantem ur
em sui nominis aedificare, primo Sardicum agrum , post
Sigaeum promontorium , tandem Calchedonem et yzantium
delegisse, Cedrenas auctor est, hessalonicae fecisse initium,
sed peste interpellatum , reliquisse locum et Calchedonem pro
fectum. uam a Persis eversam , cum restituere inciperet,
ab aquilis admonitum fuisse, ubi Constantinopolim conderet :
quod illae architectorum regulas et funiculos saepius raperent
yzantiumque deportarent. Sozomenus et osimus narrant,
cogitantem urbem sui nominis condere , nae honore Romam
aequaret, inter Ilium et ellespontum spatium invenisse com
modum , ibi fundamenta iecisse, partem muri in altitudinem
eduxisse , post sedem commodiorem visum yzantium. uam
cum Severus imperator superioribus annis, occiso Pescennio
igro , qui imperium orientis invaserat, diruisset et in vici
formam redegisset, ipse, Licinio devicto, eius ambltum dilatavit,
muros extulit, aedificiis publicis privatisque ad usum et decus
explere instituit. ostea utroque imperio in multas portiones
diviso, occidentalis Romam, orientalis domicilium yzantium
esse voluit, vocatisque orientis episcopis, magna caerimonia
urbem novam Deo ac virgini atri consecravit , eamque no
vam Romam et Constantinopolim indigitavit, et ad dignitatem
urb addendam ecclesiam eius ad honorem patriarchatus eve
xit eiusque episcopum etrophanem post lexandrinum se
lere instituit. actenus illi. Si lubet, vide etiam de con
ditoribus et nomine urbis huius, uae affert etrus izarus,
historiae Genuensis lib. 12. in anno 1453. Vocatur saepe a
Graecis . oster infra cap. 2 . en quam
Honorifice de ea: ,
. Locum
aud inelegantem adscribam ex epistola atthaei Camariotae,
ua Constantinopolim a urcis subactam lamentatur: Cunc
is praesidia et ornamenta simu uno impetu erepta sunt.
384 S

atria capta est: cuius urbs in terris similis null: sed eius
mod, uae non humana potuerit erstru manu. adem magn
tudine et pulchritudine praestabilis, situ et enustate splendens -
uan /firmare omnium uspiam urbium macrimam pulcherri
mamue ausin : uam unan omnes Sperabant et credebant in
perpetuum ab omnibus mansuran ineapugnabilem : cu secun
dum IDeum uners salutem credebant suam : uae si oculus
ppelletur orbis terrae aut cor , ero non aberretur : de
ua memini non gloriart licebat: in qua ciem adscriptum esse,
non parum argumen ad commendationem gloriamue habe
bat. actenus ille. Vide etiam icetam ad finem nna
lium. Invenio hanc urbem dictam , uemad
modum ntiochiam , .
ag, 26, 24. ' .
ag, 27, 5. hoc genus occupation es. Venari, aucupari,
(nam et aucupio delectabatur iuvenis, ut videbis,) equestribus
vacare lusibus, non sunt illiberales occupationes, nee princi
pem, praesertim adolescentem, dedecent. uare causae ni
hil erat, cur senex morosus his vacanti adeo irasceretur adeo
ue innocentem duriter increparet. Videntur aliae quaedam
fuisse occupationes illius, nempe in scortis, commessationibus,
nocturnis obambulationibus , in aere profundendo et nomini
bus faciendis, cum inobedientia et contumacia erga avum,
quae Gregoras, nihil quidquam veritus, memorat, infensior et
iniquior eidem , ut apparet. t noster hic vel digna haec
non putat, ob quae iuvenis imperio privetur: uia scilicet
peccata inventutis sint : dum aetas, dum tempus tulit, (ait ille
senex in ndria,) s, animum ut eapleret suum : et alius ille
in delphis plus aequo indulgens : amet, scortetur, potet, /
ciat uod lubet: vel propter summum amorem, credo, ut fa
mae et honori eius consulat , artificiose dissimulat ac prae
terit. tiam non semel iurantem induct , nihil se tanta ira
et odio avi dignum commisisse, sed a calumniatoribus se falso
apud illum deferri. uod an excusari possit, si Gregoras
vera loquitur , equidem haud scio. c tanto minus fortasse
potest, uod initio historiae se veritatis tam amantem osten
derit. Verumtamen non ita dissimulat, quin, quem toties de
fendit et excusat , propemodum manifeste prodat. Infra enim
ipsum adolescentem se flagris digna perpetrasse confitentem
facit. tqui venatus et decursus equestris flagris digna non
sunt. uamquam vero modum in his excedere potuit, (immo
cxcessit, cum prae studio rerum istarum somnum capere
non potuerit , ut audisti , et mira narrat in hoc genere de
canibus et avibus eius Gregoras, etiam imperatoris,) tamen non
hanc, sed aliam quamdam intemperantiam esse putarim, uam
in se flagris puniendam confessus est. ihilo minus ista vitia
 U L. . 385
magnis ac splendidis postea virtutibus emendata sunt, et
cum Cantacuzenus amore , tum Gregoras odio peccare : et
ille quaedam vera omisisse , hic multa non vera in medium
attulisse potuit. .
ag. 27, 17. , lapidem su
pra caput, lapidem utique pretiosum , qualibus pileus ille di
stinguebatur. t fortassis hic in apicem coronae eius
insertus, visendae magnitudinis erat. Certe etiam lib. 4. di
eitur . Sublicit mox, imperii esse
symbolum. Unde patet locutum: nam non la
pis, quantumvis pretiosus, sed corona, tiara, aut diadema sym
bolum ac signum est imperii. Cassidis./ormam hodieque reti
nent uscufiae urcarum, inquit in andecte historiae urcicae
Leunclavius, instar pileoli rotund, is figurae, el rotundi
alicis , absque pedunculo.faclae: cuiusmodi coronas les eac
uro solido gestare solebant imperatores Graec , planeue ta
is etiam imponebatur heolepto patriarchae, cum nos :
nopoli essenus , a duobus iis tune ibidem praesentibus pa
1riarchis , Sestro lexandrino et ichaele ntiocheno, die
. arti, anno Christiano 1585., uo tempore a eis inau
gurabatur, uod Graec ocant in thronun collocari. Solent
odieque Gentgari et ali ditiores ea auro solido./actas uscu
-fias gestare ecos pse di sic ornatos, ui Sullan urcarum
cursores sunt, circum psum semper obambulancs, quum e sa
raio sea palatio prodit. .
ag. 27, 19. .
ag, 28, 2. .
ag, 28, 3. an im a m ips a m e ructa ns, Praecedit
, quomodo omerus Iuitur.
ipsene finxerit, an ab omero aliove poeta sumpserit, et an
priorem vocem mutaverit , si forsitan fuit, ignoro.
.

ag, 28, 9. ' .

hilosophia non semper est illa divinarum humanarumque
rerum cognitio: saepe enim liberalem doctrinam, seu eruditio
nem ingenuam, seu Graeci hoc verbo exprimunt :
socrates inprimis, (ex quo plura testimonia udaeus profert,)
qui etiam oratione in fine
cat homines litterarum studiosos, uia et
significat. Sacri scriptores Graeci, studium vitae in
nocenter et sancte agundae frequentius nom
nant : uia nimirum timor Domin disciplina sapientiae , ro
verb. capite decimo guinto. .
ag, 28, 19. n do p a ren tbus, Saepius avum
patrem nominat: vere enim pater est, uamvis non proximus,
sed maior, hoc est, antiquior. Unde Germanis Grossaller:
Cantacuzenus . 25
 386 S

ct defuncto ichaele, patre naturali, avus crat ci patris loco.

iligebatur item ut a patre filius, et reverebatur eum vicis
sim ut filius patrem : hoc enim de se credi ult. ,
ag, 20, 15. n on t e mar tota. Cum proverbio dica
us mare bonorum, sicut mare malorum pro innumerabi
libus bonis ac malis, sententia postulat, ut hic non
lorum , sed tiorum aut malorum.facinorum interprete
mur. uxit rem valde, cum adiecit , dixitque
. .
ag. 29, 14. .
ag, 29, 14. . anet in metaphora ,, uod
1amen non semper est necessarium. Dixerat enim
. deo nos guoue non pro/arr, uod poteramus, sed
pro/indi transtulimus : mare enim , uoniam aqua constat,
funditur. t alioqui etiam sic loquimur, aliquid effundere,
pro cum affectu, vel ex aftectu aliquo proloqui, Item sim
liciter, ut Cicero . de orat. g/fudi is omnia. t poe
iice, haec g/fildii pectore dicta. .
ag, 29, 22. tu a m an u. Vel quia forsitan pro magno
peccato paululum supplicii satis erit patr, ut erentius ait:
vel quia naturale est, malle a propinquis, uam alienis va
pulare : guod misericordiam speramus ab iis, qui in nos cru
deles propter sanguinis communionem esse non possunt. Da
vid quoque a Deo, tamquam a patre, quam ab hominibus pu
niri malebat. Coarctor nimis. Scd melius est, ut incidam in
manus Domini, (multae enim misericordiae eius sunt,) uan in
manus hominum. 2. Reg. 24. .
ag, 5, 5. .
ag, 5, 5. ' ,
.
ag. 5, 8. . uoque.
ag. 5, . . -

ag. 3, 15. ego te a deo m r is mod is a m . Grego

ras principio lib. 8. : ndronicum tanto amore prosecutus est us,
ita eius adspectu gasus, ut omnes et anle et post natos filios,
.filias, nepotes multo minoris ./aceret , omnesue uam hunc
unum perire mallet, s optio daretur, tum .firmiorem impe
rii successionem , tum propter ingenii praestantiam, tum pro
pter ultus maiestatem ;./orstan et similitudo nominis aliquid ad
beneolentian contulit. uibus de causis eum apud se reg 3,
disciplina instituendum , eiusque conspectu noctu atque interdit
./ruendum esse aetandumue censuit. .
ag. 5 ., . .
ag, 51, 2. .
on opinor quemuam scriptorem uterum mulieris seu pa
rientis uterum vocasse thalamum. Recordor autem in sacris
 CCU .. . 387
itteris de Salvatoris nostri ortu legi, Lamquam ponsus proce
dens de thalamo suo. Ubi consensu theologorum sanctissimao
Virginis ariae uterus intelligitur , in quo velut thalamo
eam sibi filius Dei, carne ex, ea indutus, sponsam copulavit.
t guoniam Cantacuzenus libenter vocibus divinarum scri
pturarum utitur, de matre ndronici et partu eius cogitanti,
hoc verbum, seu hunc scripturae locum occurrisse existimemus
licet. .
ag, 51, par issim bes deri sapienti
us ma rna. Iuvenal.sat.8.: mne anim itium tan conspe
ctius in se sse solet, uanto maior qui peccat habetur, ene
sapientibus, nam hi longe cernunt acutius, quam vulgus, et
iudicant verius. rgo sapientes a regibus perfectionem maxi
mam requirunt, eorumue peccatis non facile ignoscunt. Ipse
met Cantacuzenus extremo quarto cap. 48. en guam prae
clare, dum filium atthaeum a cupiditate imperandi abster
ret. n enim uemadmodum aliis, s tan solute transege
rint, sie etiam imperatoribus usuenit, ut damnum ad psos mo
do pertineat, sed et bona et mala sorum subditis communia
sunt : et imperatoris animam omnis rtutis peculum alue
archetypum esse oportet: aliout non solum suae, sed et alio
rum segnitiei poenas persolet. .
ag, 51, 16. .
ag. 51, 25. . '
ag, 51, 24. s udem a m a ritudo. In evangelio: s
uidem/ructum./ocerit: sin autem, succides eam. Genus Iuendi
. Subauditur bene.factum , ene res habeit, aut
tale quidpiam. Latini quoque sic loquuntur, atque adeo ipse
Cicero. tatum est alicubi a udaeo in andeclas. .
ag, 31, 24, ., . , /
ag. 52, 5. , ,
o, ' , ,
. esiderari voces aliquot puto te mecum,
lector, perspicere, Sed defectum eum a nobis satis expletum
spero. Iacobus Gretserus, homo societatis nostrae, cuius ex
stant ingenii monumenta, a quo me fideli opera consilioque
in his laboribus meis saepenumero adiutum et ad istuc prae
clarum opus maturandum incitatum non possum guin confi
tear, totum locum sic integrabat: ,
, ,
.
am illud , primum verbum , consistere cum
non posse: cui assentior. st autem sententia verissima.
ffectus enim impotentia nebulas menti offundit , ut cernere
uid agat, dicat, non queat. .
ag. 52, 22. Let h ae is c n dts u is p erm ittens.
388 S

.ethe palus inferorum ab oblivione nominata, quod mortui omni

um rerum huius vitae obliviscantur. Quin autem historicus
iterum, ut alibi, poetice loquatur, nullus dubito : et est haec
quoque una historiae proprietas, uti poeticis loquendi generi
Dus: in quo apud Latinos conspicuus est Livius. vidius
in Ibin. : t tua lethaeis ac dabuntur uis. t . rist.
eleg. 7. : Cunctane in aequoreos abierunt irri entos? Cun
clane lethaeis mersa./runtur uis ? ro.
ag. 55, 12. om. . et post add. .
ag. 55, 7. cum p s e c, a m agno imp e r.
gapetus diaconus ad Iustinianum imperatorem libello pulcherri
no, uo imperatorem praeceptis format:
,
,
. Simili
sententia usum inveni D. piphanium ad udociam ugu
stam, rcadii coniugem, cum illa de iniuriis sibi a Ioanne
Chrysostomo illatis eidem conquereretur, ut est legere in vita
eiusdem Chrysostomi apud etaphrasten. .
ag, 54, . m a gn us do m est. e h rac r e ers s.
aecalia deliberatio est. Illa prior inter domesticum et Syrgian
nem in hracia fuit: haec inter domesticum et iuniorem
ndronicum suscipitur. t intelligimus rediisse in hraciam
magnum domesticum : siquidem Constantinopolim reversus
dicitur. .
ag. 54, 2. .
ag. 54, 5. .
ag. 54, 4. . pro et lin. 5.
et .
ag. 54, 2. ' .
ag. 55, 17. .
ag. 55, 7. Cra le. omen regem sonat
ungaris, ulgaris, sive Serviis, Sclavonibus, oemis, Polonis,
a iral , et contractione ral. Inde positione Graeca factum
a nostro historico, et muliebre . .
ag. 55, 2. .
ag, 56, 5. .
ag. 56, 9, .
ag, 56, 6. . mg, pro ,
ag. 56, 7. , di
citur pro lucro insperanti obiecto, seu inopinato et adven
titio : ut cum quis in itinere aliguid fortuito invenit, uod
etiam propterea appellatur, uasi dicas, inventum.
inc uidquid boni nobis contingit , (praesertim , si prae
ter opinionem atque spem, ) id vocatur. udaeus
a Platone in Phaedone poni ait pro bono inexspectato, ac
 CU L. . 389
pro orte exoptanda , uae forte fortuna nobis oblata sit.
itatio nominis est a ercurio, qui Graecis , et viis,
nuntiis, lucro praeest , et in mphitruone Plauti est ita
1uens : am os quidem id iam scitis concessum et d
rum hi esse ab diis aliis, nuntiis ut praesim et lucro, Si
plures iter facerent, et unus boni quidpiam in via iacens re
pererat, alii, qui id secum dividi, seu commune vellent esse,
aicebant , Latine in commune. bservat ur
neb. hb. 26. cap. 14. .
ag, 57, 4. addend. ex . post ,
ag.
et
53, ,.
id genus.
. et . ut postea
os perperam divisim seripsimus
contra morem huius aetatis.
ag. 39, 3. e g ente dem uria rum. b nsaldo
uria gens uriarum clarissima originem habuit. nsaldus
natus est e uadam matrona nobili, cut nomen ria./t, eac
prisca /amilia, olta dicta, uae nunc, ut dirimus, Cataneo
rum est: quam posteaquam rduinus e princ arbonens
regulus oriundus , propter enustatem ./ormae ue.familiae
nobilitatem ambisset, in matrimonium tandem aecepit. an
cum pro/actionem in Palaestinam religionis ergo instituisset,
su Genuam delatus, in huius praestantissimae /oeminae e.c
occasione, ut.fit, .familiarilatem et consuetudinem incdit , adeo
./ormae pulchritudine illectus , postmodum in oliarum ./
miliam receptus, ad nominis et.familiae ilae differentiam,
riae oris suae nomen retinuerit. Bizarus in historia Ge
nuensium lib. . . . et deinde
, quod altera manus correxit ,
ag, 39, 4. e Sp in u ru m. Familia Spinularum ce
1eberrima et laudatissima, a Guidone Spinula, eli vicecomi
tis filio, viro egregio animi corporisque dotibus, originem tra
xit. izarus, .
ag, 59, 4. ear em a ren su m. . lurimas Genuen
um antiquas familias recenset izarus libro ., inter quas
huius nulla mentio, sed bene additum ab eodem his verbis :
pleraeque aliae, uarum hac tempestate eroleit memoria,
ct ir aliqua earum erstant ullius antiquae nobilitatis indic.
erum interea non me latet, ue omnino erisimile est, pluri
mas./amilias successu temporis mrum in modum ertenualas et
mclimatas, cum aliis familiis suo tempore integris et.florentibus
oaluisse, et quas in eas insitas et translatas.fiisse: deo u
postmodum abolito et antiquato pristino nomine illius./amiliae,
in uam transsent, nomen assumpserint. Cum suspicarer
porro , Raphon ex Raphaele corruptum esse , viri clarissimi
arci Velseri sententia opinionem meam confirmavit. Visnm,
inquit, monere, Raphones quidem haud dubie Raphaeles
39 S

deri, depravato in hanc faciem vocabulo, Genuensi idiotismo,

qu inter Italicas dialectos crassissimus est. t Raphaelen
sane Doriam maritimis praefecturis illa aetate claruisse , hi
storiae ostendunt, neque Folieta in elogiis dissimulat. Verum
emar familiae uod vestigium reperiemus ? n Genuensium
annalibus saepius obvii Uso di mare , sive antique Uso de
rmare et Uso de mar , quos Folieta Usus marios appellat.
os ipsos, abiecta prima vocula, ut a vulgo brevitatis amante
fieri solet, Demar, atque inde emar dictos fuisse, admo
dum apparet probabile. aec Velserus, Raphon emar sine
dubio est Raphael emar, . .
ag. 59, 7. .
ag, 59, 6. recte .
ag. 4, 5. .
ag. 4, 25. . uoque; idque re
stituendum est. alis inversio saepissime apud nostrum.
ag. 4t, . .
ag. 41, 5, ' . Lego
, perspicue id postulante sententia. .
ag. 4 r, 5. .
ag. 4 ., Sal o m o nis. cclesiastici cap. 18. ante
anguorem humilia te, et in tempore infirmilatis ostende con
ersationem tuam. Graece sic legitur in Septuaginta:
,
. Graeca illa Cantacuzeni Latinis potus re
spondent. .
ag, 41, 17. .
ag. 42, 5, . mg, pro ,
ag.42, 8. certa pericu saluti non antep, Cic. .
de ff. : unuan omnino periculi figa committendum est,
mbelles tin diue deamur, Sed./igiendum etiam illud, ne
g//eramus nos periculis sine causa , uo nihi potest esse su
.5. .
ag. 42, . .
ag. 42, 12. .
ag. 42, 12.
. ecessario ante particula negans adiicienda est,
praetermissa a librario. Itaque interpretando adiecimus,
, add. . mg.
ag. 42, 2. om. .
ag, 43, 4. .
ag. 45, 15, . mg, pro ,
ag, 45, 19. .
ag. 44, 2. ingen i human im becillis, Verissi
mum est, guod ait . ff. . ullius, omnes homines trahi et
duci ad cognitionis et scientiae cupiditaten et veri videndi a na
 D ccz . . 391
tura nobis ingeneratum desiderium, Scd quia cognitio nostra
necesse est per sensus ad animum veniat, quomodo nee simul
omnia sensibus percipere , sic nec omnia eodem tempore si
mul cognoscere possumus taque perfectam cognitionem quas
gradatim acquirimus. .
ag, 44, 5. . mg.
ag, 44, 5. scrib. ex .
ag. 44, 9. . recte.
ag. 44, 19. .
ag, 44, 2. . mg. add. post . ,
ag. 45, 15. . add. ante supra lin., omisso
.
ag. 45, 16. .
ag. 45, 7. unctum Dom in i. Loquitur, ut David de
Saule consuevit, lib. Reg. . nterpretes bibliorum frequen
tissime vocem Graecam retinuerunt. Ut 1. Regum :
uimini coram Deo et christo eius. In Psalmis : ile
angere christos meos. Salt Dominus chrisum suurn. pud
Lucam de Simeone : on surum se mortem , nisi prius
leret christum Domin : et sexcenties alibi. Dicitur autem
unctus Domini aut christus Domin cum significatione
zmaxima, est et verbum gravissimum. .
ag, 45, 25. . mg., text, .
ag. 46, . dign itate st orb a ri. d praecipue tra
gic poetae nobis egregie ponunt ante oculos, dum heroas et
meroinas sua infortunia tristissimamque , et beatae uondam
ac felici longe disparem conditionem deplorantes inducunt.
xempla multa suppeditabit unus uripides. ec tam iu
undum est, ex afilicto ac perdito beatum , uam acerbum
ac luctuosum , ex beato miserum et calamitosum evadere.
Seneca de tranquillitate animi, cap. 8.: olerabilius est, /
liusue nor acuirere, uam amiitere. deoque laeliores de
is, nunuain.fortuna respet, uam uos deseruit. .
ag. 46, 15. nort, m ser re. numerat Valer.
ax. lib. 3. cap. 2. de fortitudine , . Crassum, qui cum
ristonico bellum in sia gessit, Scipionem , ompeii soce
rum, Catonem Uticensem. Quibus adde ex Suetonio tho
nem. rimus hoste lacessito, ab eo est interfectus, reliqui
sua manu necem sib intulerunt , ne servirent. Sed Catouis
facinus cum ab aliis, tum etiam a Cicerone laudem invenit.
utat enim, cum e: incredibilem tribuisset natura gravitatem,
eamque ipse perpetua constantia roborasset, semperque in pro
posito susceptoque consilio permansisset, necem potius sibi con
sciscere, quam tyranni Caesaris vultum aspicere debuisse, r.
le ff. .
ag. 46, 16. 7 5 st g, psa styge est illis
392 S

odiosus ; nam et ab odio palus illa fabulosa nomen habet.

mpatiens est iniuriae contumeliaeque nobilis animus , et
nobilium illustriumque hominum plerumque etiam nobiles
animi. .
ag. 46, 17, . -

ag, 47, 8, et 9. .
ag. 48, 2. de et eri bus da m et e nostro
i sapiens. Salomon est 1ste, Proverb. cap. . et 24. Vides
quemadmodum tangat sacras scripturas ? am e nostro l
est , apud Ioannem cap. 1. Salomon
est ex nostro ovili , quia Deum verum , uem nos agnosci
mus et colimus, ipse uoque agnovit et coluit. .
g. 48, 22. . mg, pro .
ag. 48, 25. ' .
ag. 49, . ' .
ag, 49, 5. . mg. pro .
ag, 5, 7. . mg.
ag. 5, 16. .
ag. 5, 18. , . uo
que, idque restituendum. Vid, Spengel. in Seebod. ibl. Crit.
a. 1829, p. 546.
ag, 5, 22. .
ag. 5, 25, . mg. pro .
ag. 5 ., . .
ag. 52, 6. . uis ne
get hic nomen proprium corruptum esse ? Divinet igitur
ector vocabulum huius principis: nam quod sequitur, no
men est provinciae runsuicensis , et dicetur lib. 2. cap. 5.
Germanis cum imperatoribus Constantinopolitanis fuisse hospi
1um et amicitiam. aec autem mulier, Irene dicta, sine li
beris decessit, de quo infra cap. 4. .
g. 55, 25. . mg. pro .
ag, 54, 5. . recte,
ag. 54, 7. . Scribe .
ag. 54, 2 . eto chites. rat turn potens pud impe
ralorem ac rerum omnium moderator etochites heodorus,
ogotheta generalis. Sic aulem ab imperatore amabalur, tan
iue./iebat, ut nullum eius arcanum ignoraret, etc. Gregoras
lib. 7. .
ag, 54, 22.
, uod rerum omnium pro imperatore moder
toren, seu carium imperatoris transferri posse non puto.
tenim isti seu
seu , (nam et illa suum ha
Duit, mediatorem ad verbum,) videntur non alii fuisse quam
nagistri aulae , offmeister, curatores , praefecti et admi
1
 U L. . 393
nistri rerum domus imperatoriae, quos iureconsulti vocant
eomites rerum privatarum, qui quidem assdui erant apud
principes, eorum iussa excipientes et exsequentes,
igitur quae fuerint hoc loco, iam, ut reor, persp
Cls, .
ag.55, . da t respond. men. nimadverte
1audari obiter Gregoram propter scite dictum. Lib. 4. repre
enditur acerrime, sed a moribus. Ipse tamen Gregoras non
semel Cantacuzeni honorifice meminit, ut praefatione ad le
otorem ostendimus Quod dicit paulo ante, Gregoram fuisse
etochitae discipulum, id ipsemet libro 8. testatur his ver
vis : am posteauam in recens edificato monasterio Cho
rae me collocait, maim./cit et paene in german./ili loco
me dilerit: adeo, ut astronomicam disciplinam , uam solus
eo tempore peryactissime noerat, mih traderet, nee lantas
opes inderet et saepe apud imperatorem ac proceres gloria
retur, me a se heredem doctrinae suae institutum esse, .
ag. 55, 19. . mg.
ag, 55, 2 . recte .
ag. 55, 22. , debantur la
pides couere. Peccatum est forte a librario et scriptum
pro , Si non est, tum inanem operam significa
vit: non enim mollescit lapis, dum coquitur : ignibus tamen
ad calcem redigitur. Sed malo legere , ut sensus sit,
nimis dura videbantur loqui, ut est lapis. taque et lautus
ulularia : cerebrum mih dic tua ecutiunt, soror: lap
des loqueris. .
ag.56, e re no, on pri. uomodo tam
sero novum ver? Graece enim est '
. dultum est potius onis prilibus. Ita sane secun
dum coeli cursum. Sed potest tune novum esse, si tum pri
mum verna tempestas incipiat, quam hoc anno 16o . et su
periore experti sumus, cum artio mense haud incepisse.
Quo pacto aliter locus explicetur, non dispicio. .
ag. 56, 19. . uoque. n opus est correctione,
ag. 57, 9 .
ag. 57, 19, sem et de m a lign un t st ulcisc.
Ut facit senex apud erentium in eautontimorumeno : in
ierea usue illi de me supplicium dabo. Sed aliam ob causam
ille, et ob aliam iste. Praeterea ille volens ac prudens, hic
invitus. .
ag. 58, 2. . mg. , textus.
ag. 59, 14. . pro ante .
ag. 6, 1. add. . mg. ante .
ag, 6, 5. ad Soph e. Filio Dei, ui est verbum
et sapientia atris, a Constantino primum excitatum est hoc
394 S

templum, ut scribit icephorus Callistus lib. 7. cap. 49. Lau

datur a nostro historico lib. 4. cap. 4., ub terrae motu uas
satum et ex parte collapsum narratur. Procpius de aedificiis
ustiniani : tum templum in cineres redactum lustinianus,
uamquam multo post, i reparat et epolit, ut uisuis
de priori templo audierit, is monstrata praesenti enustate,
optare possit, illud iam dudum periisse, ut in praesentem /
ciem mutatum cernat. Paulo infra: structa igitur eccles
st in spectaculum plane pulehervimum, ii, uidem, ubus
dere contigit, stupendum : illis ero, ui audiunt, incredibile
prorsus. Lege cetera. n urcograecia, ubi Constantinopolis
capta et vastata describitur , templum hoc verbis istis deplo
ratur: '
; . ,
, ,
;
, ,
.
, ,
, . .
ag, 6, 4. ut in as . , cui necesse non
est timere , ne spolietur , ne, quae habet , praeda fiant.
Item , quem spoliare nefas est , tutus a violentia , sacro
sanctus. empla porro asyla dicuntur , ex guibus nefas.
est abstrahi eum , ui ad illa confugit. Servius in 2. e
neid. vocari putat asylum, quasi asyrum, a non abstrahendo.
ulta asyla recenset lexander ab lexandro, lib. 5. cap. 2.
.

ag. 6, 6. , id est, iniuriarum offensionum

ue oblivio. oc verbo thenienses in sedandis discordiis 3
sos affirmat Cicero . Philippica. t hrasybulus auctore
emilio Probo legem tulit, reconciliata pace, ne quis an
teactarum rerum accusaretur, neve multaretur : eamque illi
egen: obliionis appellarunt. Sed legem quidem ,
appellatam concedit uretus: verbo autem usos
, hoc est , non esse retinendam iniuriae memorian, seu,
nimum maleolum ob iniuriam illatam non suscipiendum , et
hoc idem fuisse in lege positum probat Variar. ect. lib. 2.
cap. 15. .
ag. 6, 8. .
ag, 6, 1 . r r bis porta. De viginti tribus por
tis urbis Constantinopolitanae vide Ioannis Leunclavii Pan
decten historiae urcicae, quo libro nnales Sultanorum th
manidarum seu smanidarum illustravit , nobisque ad hasce
notas plurmum commodavit : quando bonam partem urcici
imperii peragravit, et curiose, immo vero diligenter accurate
 U .. . 395
ue omnia inquisivit. Vide item etrum Gyllium in hracico
osporo. .
ag. 62, . ., et 1. 5. bis , sed pro al
tero in mg. .
ag. 62, 6. addendum ex . post ,
ag. 62, 2o. magn c a non is o//icium. x riodio
uodam libro rituali Graecorum de magno canone describe
nus , quae interpretatus est noster Iacobus Gretserus otis
in orationes atrum de sancta Cruce. odem die (uinta sci
icet uintae hebdomadis in quadragesima) canimus o/ficium
magn canonis. unc ere e: omnibus canonibus marimum
optime et ingeniose composuit et conscripst sanctus paler noster
-ndreas, archiepiscopus Crelae cognomento ierosmitanus,
Damasco oriundus , u decimo quarto aetatis suae anno
grammaticae studia aggressus , et in omn disciplinarum genere
probe earcultus, ierosmam perenit tamue monasican
nit, u sancte et pie tam peragens, in uieto illo et
turis rem endi instituto mul uidem cum alia eccle
siae De./ructuosa ingeni sui monumen reliquit, tum arias
orationes et canones, crebrior tamen et copiosior in paneg
ricis orationibus erstitit. multis autem aliis hunc uoue
magnum canonen , infinit contritione animique compunctione
rg/ertum , elaborat. Collecta enim in unum uners eteris
et no testamenti historia , canticum hoc composuit , ab da
delicet usque ad Christi ascensionem apostolorumue
praedicationem : uo uidem omnem animam cohoriatur,
, uae in historia det esse bona et laudabilia pro ribus
sectetur, uae ero mala , ./igiat et awersetur , semperque ad
eum recurrat per poenitentiam, per lacmas, per cou/assio
nem et per alia huiusmodi Deum pacandi eiue placend
media. deo canon hic canorus est, et in animas tam
acile influit, t et mentem , etsi praeduram, satis cmolli:
et ad recipiendum id, uod bonum et honestum est, eaciet ,
dummodo corde contrito et debita cum attentione psallatur.
ecit auten hune canonem eo tempore , uo magnus Sophro
nius, patriarcha ierosmitanus, tan ariae egyptiacae
iteris mandat , uae et psa compunctioni, plenissima est,
psisque et peccatoribus multum consolationis affert, s modo
pravis operibus desistere elint. Lege autern receptum est ,
t hac die legatur hac de causa. Cum enim sanc
esima ad./inem tendat, me homines segniores g//ecti spiri
certamina negligentius ineant , lamque sobriam et tenpe
rantem alere iueant , mamus adest ndreas, u, clu
iptes, per historias magni canonis enumerando insignium
rorum rtutem et improorum casum et eersionem , eos ,
u laboribus insisturu, alaertores et , la dicam , gene
396 S

rosiores.facit, ut riliter ea , uae supersunt capessant.

5anctus ero Sophronius oratine sua sobrios ! ipse real
dit , et ad Deum ercitat, ne corruant, nee desperent ,
cet aliquibus peccatis irretiti fuerint. uant : enim s
:

ei humanitas et clementia in illos, u e toto corde
praeteritae tae no.as relinuere cogitant , narrat o de ar
egyptiaca abunde docet. ppellatur autem magnus canon ,
./orte quispiam direrit , propter sententiarum podus et gr
tatem, uarum feracissimus est canonis huius au tor , in his
componendis praeclare erercitatus. Cumque ceteri anone, tri
gin aut paulo amplius troparia contineant, iste ad ducent
ct uinquaginta progreditur, uolibet er illis in.g/abilem sti
ante duleedinem et uptatem. Iure igitur optimo et cone
nienter sancitum est, ut magnus iste canon et compunctionis
plenissimus in magna uadragesima psallatur. tne praecla
rissimum et marimum canonem et orationem in ariana
(egyptiacam) ipsemet pater noster ndreas primus Constan
tinopolim tulit, uando ab ierosolymorum patriarcha heo
doro ad seartam synodum subsidio missus est. c enim mo
nasticam lam adhuc profilens, cum adersus onothelitas
Jortiter decertasset, ecclesiae Constantinopolitanae clero adscri
ptus est, deinceps in eadem diaconus et pupillorum curator et
tor constituitur, et non longo post tempore archiopiscopus
Cretae ordinatus est. ostea proime ocum, u ieri
sus dicitur, cum itlenem perenisset, migrat ad Domi
um , cum sedis suae /ructum copiosum percepisset. . us in
tercessione miserere nostri Deus. Ceterum quinta hebdomas fuit
Graecis ea , quae nobis uarta. am Graeci auspicantur qua
dragesimam die lunae post dominicam , uam vocant
seu , uae est dominica uinquagesimae apud nos
t prima quadragesimae hebdomas finitur dominica orthodoxiae
seu prima quadragesimae, quae apud nos est nocait. Si ergo
a dominica numeres hebdomadas usque ad quin
tam feriam , post quartam dominicam quadragesimae , inve
nies eam , de ua loquimur, esse uintam , non quartam
quadragesimae hebdomadem. Quae omnia liquent ex rituali
Graecorum libro , ui Typicon Sabae inscribitur, in uo ti
tulus cap. 55. talis est :
' , st
autem haec hebdomas qainta. Subiungitur enim
,
. t ut rem exemplo illustrem, hoc anno
16oo. agunt Graeci, gui fastos Gregorianos sequuntur, festurn
nagni canonis feria quinta post Laelare, qui est quintus pri
lis, et quinta hebdomas quadragesimae Graecae, ducto ini
tio a die lunae post dominicam quinquagesimae. t haec
 CCU .. . 397

omnia sunt certissima ex libris ritualibus. am Graecorum

uadragesima septem hebdomadibus constat, ex sex dumtaxat
dominicis. aec me his ipsis verbis idem Gretserus noster
monuit, quibus mecum utaris licet. .
ag. 65, 1 . .
ag. 63, 2. , . recte,
ag. 64, 4. .
ag. 64, 15, ,
x omero, guod expressit Virgilius 4. eneid. , lbi sic Dido :
Sed mih el tellus optem prius ima dehiscat. Quamquam o
merus . .
ag, 64, 21. cu m a lb o o a Icu, vocat
auctor , ncentem. lbum calculum addere est apprbare.
lim enim, calculis in urnam missis, ita ferebantur a iudici
bus sententiae , ut albis absolverent, pluribus scilicel, atris
damnarent. uod si aequales numero fuissent, reus nihilo
minus liberabatur. lura Chiliastes. .
ag, 65, 9. . lin. 17. et .
ag. 66, 22. .
ag. 67, 2. l o cum udic in trogressus. uae scri
bit Gregoras libro octavo cum his, quae paulo ante dicta sunt,
quaeque sequuntur, parum consentiunt. udi, si libet. Se
porro hebdomade sanctae uadragesimae imperator, Gerasimo
patriarcha et aliis pontificibus, ut in urbe erant, accerstis,
nepotem adducit, palam obiurgaturus et moniturus, ut./igae
onsilium mularet: quo coram tantis testibus pudefactus, aut in
officio esset, aut non sine causa probabili multatus deretur.
ngressus est igitur ndronicus unior , adductis secum nonnul
is, u occulta arma et pugiones erebant, nec ipse plane in
ermis etc. .
ag, 67, 15, Can icle o pra eer at. Curopalata :

. rat autem Canicleum arx et monasterium Constan
tinopoli in urbe, cuius praefectura illustris admodum, faitque
alterum palatium Constantinopoli, guod socero imperatoris ,
si esset , honoris ergo dabatur incolendum. t is coram im
peratore genero vehebatur, nee tenebatur coram eo in pedes
procidere et ire pedibus, ut alii omnes , ui in dignitate
grant, imperatoris beneficio. ta scholiastes Curopalatae. .
.
ag, 69, . om. . ante .
ag. 69, 14. ... lege , 7 dc i is ipsis do
m in ur . am iudices secundum leges, non contra leges
iudicare debent. Praeterea sicut magistratus dicitur lex
quens, sie et mutus magistratus, qui , procul dubio ipsis

398 S

ctiam magistratibus imperat. Cicero . de ff. : leges sunt in

rilae, uae cum omnibus una alue eadem oco loquerentur.
Cum omnibus, inquit, ergo etiam cum iudicibus et magistra
tibus. .
ag. 69, 15. ubus cum ag eb am. agnus domesticus
et rotostrator, ut patet ex superioribus. .
ag. 69, 2 . . Subaudi .
oc loquendi genus frequentat, de uno loquens, ut perfectam
damnationem sententiaeque plenitudinem exprimat.
am unus non potest nisi uno calculo , una sententia , unove
suffragio damnare aut probare aliquid. Sed potest hoc facere
eo sensu atque iudicio et voluntate, ut unus instar omnium
videatur. .
ag.69,2 . m da m na tus sum. Forte in
consedt, ut pro legamus a
. am menda istiusmodi huic librario inusitata non sunt ,
ut totis nimirum syllabis, non tantum litteris simplicibus pec
cet. . .
ag, 7, 9. . .
ag. 7, 16. . idemque lin. 7. recte
.
ag. 7, 2, .
ag, 7, 2. . s loquendi
spectandus est, non verba singula, aut certe non suis et pro
priis significatis semper exprimenda singula. n solemus nos
dicere , venerandum , vel augustum sanguinem , cum de esu
Christi Servatoris nostri sanguine loquimur , quamquam reve
ra venerandus est, ut nihil supra , sed pretiosum appeliamus,
quod significantius est , uia totum mundum uasi persoluto
pretio et eo immenso e diaboli servitute exemit. uem in
imundi pretium rea g/fudit gentium canit ecclesia. .
g.72, 4. . Duobus verbis multa
exprimuntur, omnia nempe officia , quae amicus polliceri ac
praestare queat, et quibus amplius desiderare quisquam nihil
possit, Saepius hac forma louendi usum reperio. x.
ag. 75, 5. .
ag, 75, 22. . pro .
ag. 74, 7. in c tu los. mne animal diligit sibi si
rnile, et canis cani, bos bovi , asinus asino pulcherrimus est.
Sed maxime unumquodque animal, quantumvis immane ac
ferum, diligit catulos suos, ut pro iis etiam propugnet, tan
tum abest, ut iis noceat. ppositum est illud Ciceronis 2. de
rat.: S./erae partus suos diligunt , ua nos caritate erg
iberos nostros esse debemus ?ruculentissimae ferae sunt ursae,
uae mirum quantum raptis catulis saeviunt , leaenae, ti
gres, lupae. .
 D CCU L. . 399
ag. 74, 5, .
ag, 74, 18. . roverbium est, omni, sive toro
pede, pro eo, uod est summa vi summoue nisu. di
Chiliadas. .
ag. 74, 25. . mg.
ag. 75, . . recte.
ag 75, 4. .
5, 75, 2. . net me numerus
multitudinis, ut de oculis accipiam , tametsi paulo infra dicit
, faciem, osculatum esse ; nam ei oculi sunt in fa
cie. Labia , genas, oculos , frontem , collum, osculari mos
fuit, vario fine, seu diversa de causa. Sed oculos, quod cum
sint indices animi, ipsis osculandis animum ipsum contingere
sibi viderentur. De osculorum generibus vide Lipsium le
ctor, lib. . cap. 6. et symbolas nostras in illud . eneid.
Cum dabit ample,, ue osc dulcia figet. ,
ag, 75, 2. add. . mg post .
ag. 76, 4. .
ag, 76, 19 . uogue.
ag. 77, 4. .
ag. 77, 5. .
ag. 77, 14. . mg,
ag 77, 5. .
ag, 78,3. . text., supra lineam .
ag, 78, 1 . .
ag, 78, 2 .. pro cs trophe, Cuiuslibet rei exitus
dicitur catastrophe , proverbiali figura. Sumptum a comicis.
Fabula enim omnis in tres partes distribuitur, in ,
, , Protasis est primus ille tumultus,
quasi gliscens. pitasis fervidissima, Catastrophe subita rerum
commutatio. lura apud Chiliasten. .
ag, 78, 24. .
ag. 79, 4. .
ag. 79, add. . post ,
ag, 8, 6. . pro .
ag, 8, 18. o . pro ,
ag.82, 12. ego m e bo i cus erg Gregoras
ndronicum iuniorem egressum , coniuratos circumstetisse ait,
indignantes et in eum vociferantes, ut ui sanctissimum ius
iurandum violasset ac fidem fregisset. uid enim, inquie
bant, ad istius inturiae magnitudinem accedere queat, cum tu
per nos./ormidabilis et inctus omnia e animi sententia Ja
ile confaceris , s nos tugulandos in orc./aucs deserueris ?
um de recusata legatione a etochite haec subiungit: is
at huiusmodi gestibus et ocibus.fractus et pudg/actus magnum
ogothetam ad se enire ussit ab coue petiit, ut apud um
4oo S

/ficeret, ut suae/action ureiurando impunitaten daret.

ille ne audire quidem sustinens: cro , inquit, non bene
tecum actum esse putas, nec immortales Deo gralias agis, uod'
praeter easpectationem ea orc./aucibus ereptus, incolumis et
alus es? n ignoras te et mihi et liberis meis, uoad e
ris, magnam debere gratiam , uod consilium contra te initun
erti meo interventu, uodque meo bengficio solem hunc intue
ris etc. .
ag. 82, 19. recte .
ag.82, 2. dominos u ra re sers. xemplis Lo
gothetam ita sentientem deinceps refellit nepos. Sed Logotheta
abutitur nomine servorum, et per contemptum socios ndro
nici iunioris sic nominat: vere autem subditi erant senioris.
t nepotis exempla non de servis, sed de subditis sunt. Iure
Romano dominus servo non iurat, nec servi dominis, uia
nec persona servi ulla esse intelligitur iure civili, nec iurando
uidquam agit, nisi quae iuret servus, eadem liber iuret
post manumissionem. t hoc est, quod iureconsulti aiunt ,
servum nullum ius habere, Subditos principibus et principes
subditis utiliter iurare , haud dubium est. .
ag. 83, 6. . mg, pro .
ag. 85, 1 . .
ag. 85, 2, .
ag. 85, 22. .
ag. 85, 5. 7 uod i llis in loc e rs art neque r.
irum tam levem recusationis et detrectatae provinciae causam
ab homine prudente afferri. Sed idoneam bonus vir non repe
riebat. Certum est tamen, nos illa loca natura horrere aver
sarique, in quibus nos nostrive damno aliquo maiore mul
tati sunt : multo magis, si etiam ibi aut interfecti aut morbo
consumpti. .
ag. 85, 25. Cata ln orum. De origine et nomine Ca
talanorum vide, uid scribat initio libri quinti historiae Ge
nuensis etrus izarus. alo autem cum multis Catalan ,
quam cum Graeco Catelan : prima , inquam, vocali , quam
secunda, .
ag. 86, 16. , . mg.
ag. 86, 24. m a gn a e h eb do m a dis. agna, propter
magna mysteria, quae per dies illos nobis in memoriam canti
bus et cerimoniis sacratissimis rediguntur : cruciatus videlicet
ac mors Domini nostri esu Christi, guibus humanum genus
expiatum est. lexander monachus oratione de inventione
sanctae Crucis nomi
nat. .
ag. 88, 6. . supra lineam.
ag, 88, 14, .
 CCU .. . 4
ag, 88, 2 . ., supra lineam.
ag. 89, 7. . recte.
ag, 89, 16. .
ag. 89, 8. . ubiue.
ag. 89, 19. i n diction e, De indictionibus, ui volet,
legat Covarruviam variarum resolutionum lib. 1. cap. 1. num.
6. et 7. .
. 89, 2. n sea ies m i lle s. etc. Coeptum hoc
bellum ab egressu Constantinopoli ndronici iunioris, qui fuit,
nt nos annos a Christo nato numeramus , 132 . Quo eodem
obierat ichael, eius pater , guamvis ctobri mense obierit:
Graeci enim annum suum a Septembri inchoabant. Finitum
1527. ,
ag, 89, 2. noster vocat, uam quidam
, hebdomadam renoationis, id est
hebdomadem paschalem, ua resurrectionis Domini memoriam
colimus. am Christo in tam redeunte, renovata et in
staurata sunt omnia, ut canit Venantius onorius in carmine
de Pascha. In quo declarata rerum renascentium varietate
Christo a mortuis resuscitato addit : cce renascentis testatur
gratia mundi, mnia cum domino dona redisse suo. .
ag, 89, 22, port, e d G ro lim n en appel
a tur. Dum illustris resurrectionis dies illurisset, ait Gregoras,
csperique decreta easequenda essent , de more petiit et acceptt
claes Grolimniae portae: hoc enim proper matulinam ena
tionem /acere consueerat. gitur sub median noctem , cuncti
dormientibus, cum omnibus coniuratis egressus , postridie in
8rgiannis et Cantacuzeni castra pereni. i enim cum.
illustri apparatu Jigam illius drianopoin praestolabantur.
. . uoque , neque mutandum detur.
ag. 9, 8. in loco a s e definito. Quasi illud Aeneae
diceret, 2. eneid. : st urbe egressis tumulus templumue
etustum Desertae Cereris : urtaue antiqua cupressus: ano
c dierso sedem eniemus in unan. .
ag, 9, 1 . g ru m te m.flu m en.
appellabatur propter aquam forsan nigricantem. Grego
rae interpres reddit aurum flumen : nam recentibus Graecis
est nigrum. Sic pontum uxinum
cant, propter tempestates foedas et nimbos , eosque sub
tos , uibus coelum serenum ac placidum tenebris repente ni
grescit : nam aqua est limpidissima. De fluvio autem eadem
appellationis causa afierri non potest. . ,
ag. 9, 21.
, Vocem hanc de Deo di
etam , ex Platonis Sophista, lutarchi Pyrrho, item ex e
liodoro ostendit hesaurus Graecae linguae: crediturque hoc
Cantacuzenus , 26
:

42 S

loquendi genus explicari isto enophontis loco, Paediae 8. -

' , homine maior, usior etc.
.
ag. 9, . ' .
ag. 9, 4. .
ag. 91, 4. ' .
ag, 91, 1 . .
ag. 9, 12. i n n cu lis ad m e a dd ctu m i r .
Gregoras tradit, ante fugam voluisse eum capere et consilium
Gerasimo patriarchae aperuisse. uod ille ad n potem defe
rens, fugae accelerandae auctor ei fuerit.
ag. 92, 2. . roverbii speciem habet
, uod indicat verbum , .
ag. 92, 5. .
ag. 92, 9. ta in h a sta rum m u cro b us suspe
s . Summum conatum et desperationem pugnantum haec , ut
videtur, paroemia declarat: quando nimirum dici potest, Un
salus ctis nullam sperare salulem. Quid enin! tam facile
militi potest excidere, uam quod ab extrema hasta depen
det? Sic David perpetuo se in discrimine mortis versari ,
Saule persequente, significare voluit illis verbis, anima me
in manibus meis semper. am ebraeis ponere animam in
manibus est exponere se periculo, ut ndicum 12. et .
Reg. 28. ortare autem animam in manibus aut habere in
manibus accipiunt pro eo , quod est, versar in afilictionibus
et de vita periclitari. lura non ignobilis heologus Ianse
nius super adductum psalmi locum. .
ag.92, 16. . pro ,
ag.95, 8. s a cra m ent u m p opos cit. Gregoras: Pas
sim sacrosanctum engelium in palatiis, in is , in./oris cir
cum/erri cernens , et populum sacramento adigi, ut a tunioris
imperatoris societate recederent et seniori arctioribus obedien
tiae nculis adstringerentur. .
ag, 93, 14. Roman i i mperi. pes Romani imperii
hoc tempore parum florentes fuerunt, tot ei iam regnis, pro
vinciis, urbibus per barbaros ereptis. x hac historia col
ligimus, habuisse adhuc imperatores Constantinopolitanos ,
quamvis non omnia integra, Thraciam, acedoniam, ithy
niam occidentalem, hessaliam , tticam , eotiam , car
naniam , insulas Peloponnesum , Lemnum , hasum, Chium,
Lesbum, Principis, enedum, auriam, sanctum ndream.
assum est autem hoc quantumcunque imperium , in hracia
raesertim , incursiones et latrocinia barbarorum multorum
plurima, urcarum, Scytharum , riballorum , oesorum ,
lbanorum. Genuensibus item propter Chium et Gala
tam magna accepit incommoda.
 U., . 43
ag. 93, 16. , existimo reddi pos
se iusturn erercitum: is enim dignus est, qui cum alio exer
citu congrediatur, guoniam viribus ei par videlur. uic loco
illustrando faciunt verba Gregorae: uae cum ad hunc mo
m in urbe imperatrice gererentur, ndronicus iunior, liber
rate et immunilate in hraciis pagis et urbibus pronuntiata,
statim omnes ad quodis paratos habuit: statin in armis /ue
runt hraces omnes, pro iuniore imperatore Christopim us
ue senem imperatorem cupide inasuri. . -

ag, 93, 18. tributo ru m coa cto res. Gregoras: c

primum passim in prncia agantibus publicants et eractori
Dus inclementer ercruciatis , ereplam uam circum/erebaru
pecuniam null modestia inter se partiuntur. .
ag. 93, 22. .
ag. 94, 9. an a th e m . nathema enim seu exsecra
tio est, guod ait , ad verbum:
separationem Deo pronuntiare, n quos enim anathema
torquetur , a Deo separantur et Satanae traduntur. taque
definitio pro eo, guod definitur, posita est, Semper autem
potius , guam vel vel
nominare gaudet. .ult enim significantius et evi
dentius loui, uod Graeci dieunt
. .
ag.94, 14. heo leptum. legans huius heolepti hy
mnus exstat in Graecorum orologio, quem in appendicem Si
meonis theologi a nobis Latine conversum addidimus. st autem
, ad compunctionem pertinens, ex consideratione
ultimi iudicii. Cur legatos mitteret senex, causam refert Gre
goras fuisse multitudinem peditum , equitum , sagittariorum,
funditorum paene innumerabilem , yzantium versus profici
scentem , qui primo impetu urbem expugnaturos se rebantur,
seditione laborantem, populo inter se discordante. De heo
epto autem, principe legationis, ait: r non tantum omnibus
irtutibus ornatus et reerendus, sed et singularprudentia prae
ditus. Porro restiadem, non drianopolim legatos missos,
et inter eos fuisse etiam Syrgiannis matrem, quae filium po
tissimum placaret (erat enim in illo exercitu) eique persuaderet,
ne ad moenia urbis accederet etc. .
ag. 94, 14, . lius hic
videtur a . Vestitum eius explicat Curopalata,
dignitatem non item. . "

ag. 95, 9. pro p a ce lega tion e m o b eun t en mor.

inc tam diserte et magnifice laudat Serv. Sulpicium Cicero 9.
hilipp., gui in legatione ad ntonium obeunda se pro re pu
lica devovit. od s cuiquam iustus honos habitus est in
morte legato, in nullo iustior, uam in Servio Sulpicio repe
44 S

rietur, Ceteri, ut in legatione mortem obierunt, ad incertun

itae periculum sine ullo mortis metu profacti sunt: Ser
us Sulpicius cum aliua pereniendi ad . ntonium spe
pro/actus est , nulla reertendi. ut cum i ffectus esser,
, s ad graem aleludinem labor tae accessisset, s
pse diffideret, non recus, uominus el in eatremo p
itu, s uam open rei publicae./arre posset, eaperiretur.
ue non illum htemis, non nes, non longitudo itineris, nor
eritas iarum, non morbus ingraescens relardat : cum
ue iam ad congressum colluiumque eius pervenisset, !
uem erat missus, in psa cura et meditatione obeundi mune
ris sui eacessit e ta etc. .
ag. 97, 5. .
ag. 97, 7. e n bon pp m e sistere. Sen
tentia est haec fortasse: cum ita tumultuari miscereque omnia
malum sit, non posse inde quippiam boni exspectari: seu, ni
hil profuturum, cum mala non dent bona, nisi per accidens,
ut loguuntur philosophi. tque ita merito se illos reprehen
dere. ala uidem certe facienda non sunt , ut inde bona
eveniant. ffectus enim ex causa mala commendari non so
let, .
ag. 97, 2. add. . ante ,
ag. 98, 6. . et supr, lin. .
ag. 98, 15. . pro .
ag. 99, 9. us e rn clari s a lter us e ers .
uod senis potentiam et auctoritatem, hostis tui, videbamus, sa
luti tuae timebamus, et idcirco dabamus illius vel constringendi,
vel occidendi, vel etiam fugiendi consilia. nc vicissim tua
potentia fit illius imbecillitas, tua gloria illius contemptus :
idque iure optimo, uia ipse te ad hacc cogit. anc istorum
et mox sequentium verborum sententiam esse iudico. .
ag. , 12. nobilibus, ducibus omnibus Quos
supra, initio capitis , eos hic
appellat. Scire igitur licet, et
late usurpari a nostro auctore, ut supra ad caput quin
tum docui. Sicut ,"pud eum idem saepe valet, uod
, , . uare nec illud semper
Latine est senatus , civicus inquam , nec hoc semper habet
notionem magistratus, sed saepe primores , proceres, optima
tes et nobilitatem significat. Interdum cum
confunditur. .
ag, roo, 19. et * Cab alla rio. uius Caballarii nomen
Graece sic positum est, . uid hoc
monstri ? u coniice, si vis. Sunt et alia propria mirabi
liter corrupta in hac historia, quod tamen non semper vitio
librariorum attribuendum est. , .
 CU L. . 4o5
ag , 7. te m esse, ub sunt con s
. roverb. 1 . rahit hoc noster etiam ad unum, ui
saepius de iisden, rebus secum consultat. .
ag. , 2 . .
ag, 5, 2. et . recte.
ag. 5, 5. et e r i bus Gr a e c is. uis sit ille vir sa
piens, me latet. Refertur a Gellio hoc adagium his verbis :
. Quo mone
mur, vix etiam iis credendum, guae videmus et manibus te
nemus : usque adeo futura incerta esse. Simile : inter os et
oflam. Vide Chiliasten. .
ag. 13, 6. . mg.
ag, 5, 7. com n o da p a rib us e eu are in
commodis. Sensus est, ni fallor: debere duces paratos esse,
ut aequaliter secundam et adversarn fortunam ferant, rope
modum huc valet illud notum , u teri e.citium struit,
cun seire oportet, sib uoue paralam pestern, t participel,
parem. .
ag. 13, 25. ,
. Vox , emadmodum et , ponitur in
tio quoque, pro metu scilicet ac timore, ut Latinis sperare.
st autem sensus ambiguus. Utrum quia ipsi formident nos
interituros , an guia nos formidemus, nos interituros? go
riorem secntus sum. Quomodo enim auxilia perseverent, s
metuant caesum iri, uibus opem ferebant ? Valet tamen ea
dem ratio in alternm uoque sensum. am uid cordi sit
auxiliariis, si, quorum sunt auxiliarii, desperent? .
ag, 4, 9. . Cun so clamore. oc nihil
est aliud, quam primo impetu, primo incursu, im ersten sturn:
quomodo urbes aliquando capiuntur. d culusque actionis cele
ritatem significandam verbum Graecum est idoneum. .
ag. 5, , .
ag, 6, 19. est in Graeco. Scribendum
, cedere: rogant enim, ut sibi iusta petentibus mos
geratur. .
ag. 18, 3. on , sed lego.
,

ag, 8, 12. . on mutandum.

ag, 8, 12. cu m ua g eq ttm m l
bus. xpresse sic habet Graecus codex,
. t quamvis subiiciantur, aut aliuanto pau
cioribus, subungaturque cansa, quia etiam non conscripti se
adiunxerint , voluntarii videlicet seu volones plurimi , tamen
pro exiguitate imperii, quae tune erat, vix est credibile. ur
sum ex tanta defectione ad iuniorem, uantam supra audivi
us, non fit tam incredibilc. .
 46 S

ag, 9, 7. ugen alaeo log. obilitas, senectus,

tae sanctitas, prudentia in hac femina specabantur, cum ei
legationis munus imponeretur. Fuit ergo ndronici maio
ris amitina , amitini quippe sunt fratrum et sororum filii
Quod autem infra minoris ndronic , id est amitama
seu materteram nominat, hoc utique verum non est, cum nec
avi quidem fuerit. Sed tenendum, hune auctrem voci
bus , , , , uti laxius seu abuti potius
ad cognationem etiam minus propinquam indicandam. .
ag, 9, 8. add. . mg. ante et pro
- legitur ibidem : .
ag, 9, 9. m a gr domestic ., Utrum quod parentem
babuerit magnum domesticum, an quod tali functa esset mu
nere apud imperatricem, quali apud imperatorem magnus do
rmesticus ? Uxor quidem non fuit alicuius magni domestic ;
fuisset enim connubium valde impar Praeterea monacha di
citur. Sed quo pacto monacha, si aulica ? an abutitur voce
monacha propter pudicitiam vitaeque sanctimoniam , gua in
star monachae etiam in palatio clarebat? in etschwester.
uid si illud magna domestica honorarius tantum titulus fuit
sine functione, ut alii multi per id tempus ? de uo in ex
plicatione dignitatum ac functionum palatii diximus , post
raefat. ad lectrem. .
ag. 19, .
ag, 9, 16, , , Si verilo
uium spectes verbi, ocus est cogitationum
seu commentationum , id est, ubi cogitationes commentatio
nesque nostras explicamus atque ad audientes proferimus,
qualis est, qui ab otio schola dicitur. Iulius Pollux:
,
, Valet etiam monasterium sive. coenobium.
Suidas: ,
, ,
ag, 9, 7. om. .
ag. 1 , 15. . -

ag. 1, 6. . n fuit proprie ,

id est patris aut matris soror , et Cantacuzenus verbi huius
licentia liberior est. Frsitan , cum proprio uti vellet, nec
inveniret, vicinum accepit, et id eidem in contingere
potuit. ec, ut verum fatear, Latinum proprium mihi occurrit,
quo, inquam, filiam sororis proavi mei appellem, nisi maiorem
amitinam velis appellari, quia ipsa soror proavi est maior amita.
deo cognatam nominavi, in uo errare non potui. ossis
etiam consobrinam interpretari; nam hodie latius patet haec
ox , nec tantummodo in sororum , aut fratrum sororumque
filiis domicilium habet. Infra appellabitur . .
 CCU L. . 47
ag. , 9. tria en im cu m s in t, e o ell
o m n i J"in e In i mpon. Primum horum , sua nimirum
in tuto statuere, saepe sine aliis duobus aut altero saltem, non
contingit. n potest saepe rex, aut res pub. esse tuta, nisi
hostes vel subiiciat sibi , vel perdat. Suscipienda bella ait .
ff. . ullius ob eam causam, ut sine iniuria in pace
vivatur : parta autem victoria conservandos, qui non crudeles
in bello, nec immanes fuerunt. .
ag. 1 , 5. om. .
ag. 12, 19. s i cum a d e rs a r. a rm is sub egeritis.
ulcherrima et gravissima vereque imperatoria , uales in
hac historia complures. elior est, ui dominatur animo suo,
gnatore urbium. roverb. 16. Poeta quidam: Fortior est
qu se, uam qui ./ortissima ncit. Seneca atural. Quaest.
ib. 5. : innumerabile, sunt, u urbes, u populos habuere in
poiestate, paucissimi, u se. Po.
ag, , 22. cstrogue pede metientes. Sic red
ao, quod Graece est . st item in
illos, qui secundis rebus prosperisque successibus inflantur et
intumescunt, aliud adagium, umbram suam metiri. am cum
hilippus acedo, vietis apud Chaeroneam theniensibus, ar
rogantius de se sentiret litterasque ad rchidamum, gesilai
filium, superbe et aspere scriptas dedisset, respondit ille:
,
, . . .
ag. I 15, 1. .
ag. I 15, 15. . ecte. dem ex codem
eg, p. 16, 9.
ag. 4, 6. .
ag. 1 14, 7. , . e
cessario propter distinctionem diversis vocibus hic ista duo
transferenda sunt , quorum utrumque latius significatum ha
bere supra monuimus, Vere autem ugenia ndronic maio
ris amitina fuit , si amitini sunt fratrum et sororum liberi.
ichael enim Palaeologus, ndronici pater, idem matris u
geniae frater, quam, respicientes ndronicum iuniorem, se
nioris nepotem, consobrinam vocemus licet , aliud enim ma
gis proprium non suppeditat. .
ag, 14, . . mg.
ag. 14, 17. u t De o p la ctum. Verba sunt Gre
gorii azianzeni in epitaphio asilii :
, cuilibet bono Christiano saepius usur
panda , t et illa : , , ,
et similia. .
ag. 4, 22. un , od m e m ti b i gra tif can di
' un t. Cur secus agere, quam decuisset et voluisset, compul
48 S

sus sit, primam causam esse ait, uod avus erga se affectum
paternum exuerit Sed rem valde civiliter et eleganter pro
ponit, ne avum verbo duriore oftendat; et quod obiici de se
poterat, ei a principio occurrit, afirmans, sese partes filii boni
n nSSSe. .
ag. I 15, 5. .
ag, 15, 15. u t ego a Seb r us ue Chris topo
in. De hac conditione seu pactione Gregoras ita libro octavo -
andem inter eos conenit, ut tunior imperator hraciam, uae
a Christopoli usue ad Rhegium et Constantinopolis suburban
pertinet, pro auctoritate obtineret, simulque ea praedia, uae
suae.faction assignasset in acedonia, uorum multa erant,
uae Singulis multa millia uotannis penderent: senior ero
um Constantinopolin, tum urbes et princias omnes ace
doncas ultra sitas. .
ag. 1 15, 8. u sque p i da m num. pidamnus seu
pidamnum, alias Dyrrhachium, urbs acedoniae versus mare
drianum , quae Ciceronem exulem excepit eumque officiose
umaniterque totis sedecim mensibus tractavit. Stepharus
de Urbibus docet, duas esse pidamnos, alteram in Illyrico,
alteram in sinu Ionio. Vocatum porro Dyrrhachium a Roma
is, qui nomen ominosum et uasi a damno deductum vita
rent. Sic oppidum et coloniam suam eneventum bene omi
nandi causa nominarunt, cum antea a Graecis aleventum dice
retur Sed Dyrrhachus, erculis ex filia nepos, quod portum urbi
adiecerat , iam antea ab se Dyrrhachium appellarat. .
ag. 16, 8. .
bidem. cub i cui s a crip ra epos it us p o c
ch us. ui ergo senex paulo infra queritur, hominem infi
mum ad se missum ? Respicit ibi ad originem et natales po
gauchi, ui fuerunt obscuri et ignobiles , ut docetur initio
libri huius cap. 4. .
ag, 116, ' scribend. cum .
ag. " 16, 17. . mg.
ag. I 8, 8. .
ag. 1 8, 9. . mg., textus.
ag. 18, 22. culp a terettr , et m s i p e cc
n on m a gn u m. um paradoxon illud Stoicorum in
sinuat, , omnia peccala esse aequalia 2
ae quo Cicero, ut de aliis, disseruit. Par, inuis, res est: at
magna culpa. ec enim peccata rerum eentu, sed ti
minum metienda sunt etc. Verum ita loquitur, ut, guantum
veneretur avum, intelligatur. Quos enim multum reveremur aut
diligimus, aut saltem multum revereri ac diligere debemus, eos
etiam parum offensos uasi indignis modis violatos dolemus
atque irascimur. ec id immerito. .
 CU .. . 49
ag. 1 8, 25. .
ag. 1 19, 19. . pro .
bdem. Srgiannem ./oederatum. uaenam cau
sae hunc Syrgiannem impulerint, ut ad seniorem imperatorem a
iuniore turpiter descisceret, narrat hunc in modum Gregoras :
Ceterum magnus du Syrgiannes , rebus non ea sententia suc
cedentibus, (putabat enim, se elut consortem imperi./ore et suo
arbitratu moderaturum omnia, neque parum aut magnum
uidquam se nesciente actum iri,) cum praeter omnem easpe
atationem cerneret, imperatoris animum Cantacuzeno, magno
domestico, prorsus esse deinctum, dolore ue inidia aestu
bat ac moestus secum meditabatur, uomodo ulcisceretur impe
ratorem, ui eorum, uae erbis ante promisisset, nune re ps
nullius meminisset, sed contraria potius omnia./aceret: uippe
uo ut unus e multis despiceretur, nec ulli consultation ad
iberetur, Decret igitur se ad eterem imperatoren con/arre
ac bre tempore omn consilia , res omnes noiti eertere.
eque enim uidquam ad Deum rg/arebat, sed uo pse in
clinasset, eodem etian negotia omnia necessario inclinatura
uabat. Pergit deinde docere, quam et seni imperatori et
populo yzantino grata et iucunda illa transitio acciderit.
eriit autem misere, ut suo loco dicetur. .
ag. I 19, 23. . pro .
ag. 12, 15. scophan tis. lim ,.ficus, ex ttica
tamquam fructum rarum et ideo carum exportare non lice
Dat. ui exportantes curiosius et inquirerent et indicarent,
eos nominabant. ostea hoc vocabulum ad eos
translatum est, ui amarent accusare alios, seu qui quacum
ue de causa, etiam levi, allorum nomina deferrent , ad ca
lumniatores denique : ua voce ndronici minoris et Canta
cuzeni criminatores , illius apud avum , huius apud nnam
ugustam, creberrime in his libris appellantur. .
ag. 12, 23. . pro .
ag, , , , guod Graece interponitur
(quodque aliter etiam dicitur) expressi adverbio
praeclare, quandouidem aliud ista non sunt, uam sermo,
rei eventum vel factum aliquod approbantis: ac proinde his
modis et meri, et recte, ac bene quidem, similibusque com
mode transferuntur. .
ag. 122, 5. e m e m in i sti , e cuti esse is.
rotostrator imperatorem senem in carcerem trudendum,Syrgian
nes occidendum suadebat capite nono. b utrue consilio
abhorruit iunior ndronicus, cum Cantacuzeno faciens , cuius
sententia ad fugam dumtaxat pertinebat. .
ag. 122, 15. om. .
ag. 122, 18, et 2. .
4 S

ag. 124, 13. . mg.

ag, 24, 22. . Vox
in hac historia occurrit saepissime , cui haec sub
iecta vis, eiusdem tribus, generis, gentis. Indicare autem vult,
hracas, quicum sint , non debere propter duos
imperatores, uorum pars uni, pars alteri servit, mutuis ar
mis concurrere. Verum quia ista circuitione curn eitsden
gentis hominibus semper uti , incommodum, putidum ac fa
stidiosum foret, cum aliquo modo cives inter se sint, qui in
eadem gente procreati sunt , frequenter transferi
mus ces : et nonnunquam vocem Graecam retinemus. u
ctor aliquoties etiam bellum hoc , cile, et
, cognatum seu cognatorum, vocat, Quia igitur civile quo
dammodo, non dubtavinus etiam interdum intestinum reddere.
Gentile bellum interpretari non conceditur, uia in gente una,
cuius plures familiae, bellum gestum significaretur. ..
ag. 125, 15. Dd m cho. entio huius oppidi, in
ter oppida Thraciae per id tempus celeberrimi, his libris fre
quentissima. geminis muris seu moenibus nomen habet.
d ebrum flumen situm est. urcis hodie dicitur mutilate
Dimotuc: nec hisce temporibus eius nomen obscurum est,
praesertim propter elegantissimos urceolos, qui ab incolis ela
Dorati, cum alia in loca, tum etiam Constantinopolim depor
tantur. , Solent enim ex eis tam ipse urcarum Sultanus,
quam alii magnates aquam haurire. Leunclavius in an
decte historiae urcicae. .
ag. 125, 6. su uide m cogn a ta tiam hanc
iunioris appellat, guae ex filia sororis ichaelis primi Palaeo
logi nata fult. Dat autem nihilo minus feminis alaeologum
nomen honoris causa, tametsi patres Palaeologos non habue
nt. .

ag, 5, 17. . .
ag. 127, 6. . uoque.
ag. 127, 14. .
ag. t 29, 14. impera tricem. ena vocabatur, rege
rmeniorum prognata, pia mulier, sed ambitiosior et quae re
gnare cuperet, ut audiemus. De hac autem re Gregoras sic :
ostea despota Constantinus statim mari hessalonicam mit
tur, ut acedoniam gubernaret et enam, unioris imperato
ris matrem, zantium muteret. t infra : Celerum hessalo
nicam profactus, enam cum omnibus ministris comprehen
sam, null modestia trirem impositam , yzantium misit.
cum illa inta perenisset, in orientali palati parte c
stodiebatur. .
ag, 9, 2 . . pro .
iden. , adhaerescens c , complexa sta
 CCU1 L. . 4! !
tuam ariae virginis. Subit mentem illud ex 2. eneid. de
ecuba et filiabus, nocte illa suprema et funestissima : e
dibus in mediis nudoque sub aetheris 'e etc. liter
ethnici hoc faciebant, ut calamitate in magna derum suo
rum statuas supplicabundi amplecterentur , aliter nos idem
sanctorum imaginibus, signis , statuis, reliquiis facimus, cum
ad ea genu flectimus, ipsa amplectimur et exosculamur : sicut
alia multa exercemus, si non alio modo, alio certe fine ac reli
gione, guam ipsi factitarunt : in quibus frustra ab insipientibus
et indoctis mortalibus pro idololatris reprehendimur. .
ag. 13, 2. papp e a la e o logo protlaga to ri.
Vere alaeologus fuit paterna origine, ut liquebit ex cap. 5.
t ndronicus alaeologus protovestiarius, ut ex cap. 45. con
stabit, matrem habuit nnam, sororem senioris ndronici a
aeologi, patrem vero ichaelem e hessaliae ducibus. rgo
honoris ergo, uia maternum genus inde duceret, hoc illi no
rmen datum, sicut feminis uibusdam , ut ugeniae Palaeo
logae et matri ipsius Cantacuzeni heodorae Palaeologae.
. o . uoque.
ag. 152, 7- .
n intelligo, quare ad haec interpretanda non optime et
pulcherrime quadrent haec . ullii ex ompeiana , de ipso
ompeio, magno imperatore, uem ut aliquem coelo delapsum
intuentur. Simile est illud eiusdem ad Quintum fratrem ,
epist. . lib. . : am Graec uidem sic te i entem in
uebuntur, ut uemdam er annalium memoria, aut etian de
coelo diinum hominem esse in prnciam delapsun putent,
,

ag. 153, 23. .

ag. 154, . gore, Quia frigidissima regio esthra
cia, recte appellatur a Catullo horrida, ab oratio de vi
gesima quinta libri tertii nie candida, Quidam ob id
, entorum officinam seu domicilium nomi
narunt. uripides ecuba , nsam. De eius frigori
bus immensis, multisque militibus eorum vi enectis, libro ter
tio exponetur. .
ag, 134, 17. , ut cohorten , uam legionem in
terpretemur potius, res ipsa cogit. tiam alibi malo cohor
tem : parvi enim exercitus fuere, uos ndronici et Cantacu
zenus duxerunt, nec multas legiones confecerunt. agna ta
men auxilia ab murio et rchane aliquoties venerunt. De
cohortibus Romanorum quot militibus constarent, vide Vege
tium lib. 2. cap. 5. et6. et lexand. ab lexand. lib. 1. cap. 5.
et lib. 6. cap. 15. .
ag. 154, 25. . Propria
Graecorum hacc elegantia scu elegans hic loquendi modus,
42 S

sanguinis incredibilis uaedam res, id est multum seu

magna copia sanguinis. uripid. hoenissis :
. erodotus lib. 3. :
o. tto enophontem et ristophanem
ita loquentes, Imitatus est Plautus in mphitruone , cum
dixit: Satin' para est res oluptatum in ta ue aetate
agunda prae quod molesturn est? Graeci dicerent
. " aec a ureto , lib. 6. Variarum cap. 9.
,
ag. 155, 9. .
ag. 155, 19. Rhodop es. hracia in certas regiones,
provincias , praefecturas distributa fuit , ex quibus a monte
hodope nomen una sortita est, uae novem complexa urbes
in duas rursum praefecturas divisa fult, eae Stenimachi et
epaenes, a duabus videlicet urbibus de illo numero, appel
lantur saepius. .
ag. 156, 19. .
ag. 156, 25. .
ag. 157, 6. re s eo ru m.fereban t ge ba nt e, Virg.
2. eneid. : ali rapiunt incensa./eruntue ergama, Vide quae
in eum locum habeant nostrae symbolae Similia sunt illa
in aniliana : tue hoc etiam magis, quam ceteros, uod
ciusmodi in princiam homines cum imperio misimus , ut,
ctiams ab hoste defendant, tamen ipsorum adentus in ur
bes sociorum non multum ab hostili eapugnatione differat.
.

ag. 137, 15. e cun m necess aria m de m eis

compar . Fuit enim ditissimus et pecuniosissimus, ut pa
tebit lib.5., et nos id ipsum ex eodem libro in vita eius iam
docuimus : fecitque in ista beneficentia veri amic oflicium.
.

g, 137, 7. . pro .
ag. 158, 8. s en i m pre tium redemption is an i
ma e h o m in is. Locus est rov. 13. : redemptio animae r
ditiae suae. oc ad animam heodorae bifariam accom
modat, ut vides. . .
ag, r58, 1 . ... Sunt, u
etiam vocent , nterdum
vel de iisdem, pro vel vel
. st autem responsum divinum , ora
culum. u transfert biblicus interpres. Pox.
ag. 158, 8. .
ag, 14, 1. .
ag. 14 ., 2. .
ag. 14, 1. crepa re magni . imidi homines
et imbelles, cum longe absunt a periculo , aut se tutos vi
 CCU L. . 4 13
dent, audacissimi fiunt et artem crepant. tavit hos ille
sapiens esopus. am de superiore loco hoedus lupurn
praetereuntem conspiciens , eum conviciis liberrime insecta
batur. um lupus, on tu, inquit, mih conciaris, sed locus,
,

ag, 41, 19. s sign is m eis m !t re. a

dem sententia Dido apud aronem 1. eneid. humanissime ad
roianos: Seu os eperiam magnam etc. .
ag. 142, 12. om. .
ag. 145, 5. .
., Pag: 145, 13. suspicatur Spengel. 1. 1 p. 354.
Vid. p. 5o9, 2.
ag. 144, . add. . post .
ag. 144, 5. .
ag. 144, 12. ren i dens d con c. Cur non,
oum, ut sequitur , pro insanis eos haberet ? tiam Socrates
hominem parum sanum sibi conviciantem non magis in iu
dicium, uam asinum, si calces sibi illisisset, vocandum arbi
trabatur. In contemnendis maledictis animi altitudo mire
elucet. Unum hoc, uod laudari possit, de erone apnd Sue
tonium legi, cap. 59. irum, inquit, et cl praecipue me
morabile, nihil eum patientius quam maledicta et concia
ominum tulisse, neque in ullos leniorem , uam ui se di
ctis aut carminibus lacessissent, earstitisse. .
ag. 144, 2. , num non
abere claum, dicebatur proverbio, ut refert thenaeus lib. 1.
brietas namque nihil consulte, nec moderate vel dicere, vel
facere consuevit, cum per eam ratio, uae sobrios regere tam
uam clavus debet, obruatur. bidem hoc carmen profertur:
. lato lib. .
de Legibus non solum senem , sed etiam temulentum bis
puerum fieri affirmat. .
ag. 144, 17. m et as specu da s digreditur.
n Graeco est , uod uid illic sit, non satis liquet, eti
amsi metastransferas. Fortassespeculas appellare debui. .
ag, 44, 19. militum sertia. abuisse milites suos
servos, etiam ex hac historia pluribus locis cognoscitur. t
erant servi, ut equi saginarii, ferendis armis, annona et sar
cinis, uos ad restituendam disciplinam militarem removerunt
. Scipio fricanus apud umantiam , etellus in frica.
Valerius lib. 7. cap. 7. Frontinus lib. 4. cap. 1. Vide Ioan.
ntonii Valtrini de militia veterum Romanorum lib. 3. cap.8.,
quod est de generibus hominum, ui castra sequerentur. ,
ag. 144, 2. et .
ag. 146, . Vox umida Latinis non eos
tantum populos, qui certam fricae partem , umidiam vo
4 14 S

catam, tenuerunt, significat , ui, quod initio pastoritiam vi

tam colebant , hoc nomen obtinuerunt, verum etiam alios
populos , qui pecuarii crant. umidae vocabulum e
Graeco deflexum est, hi enim populi dicuntur. Sic
etiam Vitruvius rabes vocat, his verbis : Item Ioppae in
Syria , rabiaue umidarum , lacus sunt immani magn
tudine icander :
. aec urnebus lib. . cap. 27. am igitur gua no
tione hunc Dacum nominet, intellexisti. omadum
saepius faciet mentionem: .
ag. 146, 15. , ui scilicet praeter gladium aut
arcum nihil haberent armorum : hoc enim valet Vox Graeca,
et opponuntur. Puto autem, hos nec leviter
quidem fuisse armatos, sed rem gessisse stipitibus duris su
dibuse praeustis, ut in 9. eneid. pastores Latini contra
roianos advenas. .
ag. 146, 24. . recte.
ag. 147, 21. .
ag. 147, 22. . mg. pro .
ag, 8, 16. . mg.
ag. 149, 3. om. .
ag. 149, 7. . mg.
ag. 149, 1 . ) id. m otich u m perduct nt. De
perductione ista Constantini despotae hessalonica Didy
motichum et causa eius, militum in eum fremitu et car
cere, de quibus principio huius capitis , fusius agit Grego
ras lib. 8. .
ag. 149, 7. Laura e. missis Laurae significatis, guae
in vitio ponuntur, e quibus unum illo in proverbio , Sam
rum Laurae, Suidas in hac voce Laura docet significare
quoque , id est angportum. Videtur ergo idem nomen
ad monachorum habitacula seu monasteria translatum fuisse
ob vilitatem et angustias aedificii et cellularum, Hinc sub
dit Suidas : . t
apparet, nomen hoc monasteriis tributum , cum SS. Sabbas
et uthymius floruerunt , crebro enim in illorum historiis oc
ourrit : nec satis scio, an antea usurpatum sit. Vocat gui
dem etaphrastes monasteria lauras in vita ndronicitomo
primo, qui sub heodosio magno vel paulo post vixit : sed
id facit etaphrastes ex more sui saeculi, non eius, de quo
scribit. Sicut autem ex modestia et submissione domicilia
sua vocarunt mandras a cavernis et stabulis armentorum , ita
fortasse humilitatis causa hoc vocabulum, angustam habitatio
nem denotans, ad suas sedes transtulerunt : et forte ipsa ap
pellatione revocare sibi in memoriam voluerunt illud,
, intrate per angustam portant
 U ., . 4 5
st enim via in coelum laura , hoc est . aec
noster Iacobus Gretserus. .
ag. 149, 17. in th o ons hic acedoniae notissi
mus e scriptoribus , non semel in hac historia nominatur.
tiam hodie dicitur, ub 25. supersunt monaste
ria , singula uondam ducentis aut trecentis calogeris habi
tata (calogeros , id est bonos senes , monachos illos nominat
Graecum vulgus) contraque vim praedonum ac piratarum
munita. unc deminuto licet numero, adhuc eorum est ma
gna ibi copia. urcis vocatur onastir , ut refert Leun
clavius. t quicumque alio venirent huius montis monachi,
propter arctiorem disciplinam maioremque opinionem sancti
moniae maiori erant in honore ac pretio. ,
ag. 149, 19. . mg.
ag. 149, 22. m. .
ag, 15, 14, . et pro supr, lin, .
ag. 15, 15. .
ag, 15, 2, .
uibus verbis puto rasuram , non attonsionem seu deton
sionem, significari. libi tamen bis ter verbo
titur et semel . uare liceat fortasse transferre de
ons barba et capillis, Genus ignominiae, Graecis, ut appa
ret, usitatum, Romanis minime, quos non delectabat
aut esse, nisi sordidatos et reos , tum
enim barbam impexam et squalentem capillumque summit
tebant. t Graecis id honori fuit , uapropter magni apud
eos dedecoris loco habitum, ita deformatum in foro spectan
dum et irridendum exhiberi. Videtur autem mos admodum
antiquus decalvari ludibrii causa. am Paralip. . cum Da
vid legatos misisset ad consolandum Hananem, filium aas,
regis mmonitarum, ille suorum suasu pueros David decal
vavit et rasit. inc David praecepit, ut manerent in ie
richo, donec cresceret barba eorum. uin id apud ebraeos
in luctu fieret, contra quam apud Romanos, multis e locis
sacrae scripturae constat. .
ag. 15, 5. ersa s. bserva, pro urcis, gui iam
tum siam minorem obtinebant et in fines Romanos saepe
grassabantur, id uod in progressu disces , semper a nostro
ersas, nunquam urcas appellari, ut facit Gregoras. . dque
vel propter odium urcici nominis, vel propter religionis
communionem : ambae siquidem gentes, urcae et ersae, se
ctae ahometanae. .
ag. 15, 2 . .
Cur ? guia nimis celeriter fugiebant. Cur tam celeriter ? guia
multum timebant: timor autem pedibus addit alas, ut ma
nus vates ait. rgo sensum commode, ut reor, expressi
416 S

us, tametsi a verbis discessimus, quod bono et laudabili

interpreti saepe faciendum est. . os si id rarius fecimus,
timori nostro, gui primum in hoc curriculum ingredimur,
aliquid condonetur. .
ag. 154, 12. .
ag. 155, 2. . mg. pro , et in textu add.
post ,
ag. 155, 6. . pro ,
ag. 155, 14. add. . mg. ante .
ag. 155, 18. . guoque.
ag. 157, 4. .
ag. 157, 14. uod en i m d b ts m a nt ibus.
et parabola festiva, qua nocumenta subjectorum ex dis
cordiis et bellis principum ac dominorum breviter depingun
tur. nimantia magna et robusta accipe, verbi gratia duos
tauros, qualium pugnam Virgilius describit lib, 12, .
ag. 157, 2, . supra lin.
ag. 158, 2, el cum se la esos p u ta n t ,
in ras u l cisca ntur, Causas belli duas ponit, ultionem
iniuriae et avaritiam sive cupiditatem bonorum alienorum.
ultos etiam bella saepe propter gloriae cupiditatem quaesisse
dicit 1. ffic. . ullius : tque id in magnis animis in
eniisque plerumue contingt, eue magis, s sunt ad rerr
militarem apti et cupidi bellorum gerendorum. Verumtamen
cum idem ullius in hoc ordine eos numeret, gui de impe
rio decertarunt, ut Carthaginenses et Romani, potest dici,
eos avaritiam sive cupiditatem belli causam eamque iniustam
habuisse. Praeterea cum idem affirmat , nullum bellum esse
ustum , nisi quod aut rebus repetitis geratur , aut denunti
tum ante sit et indictum , videtur divisione parum proba usus.
am quamvis antea denuntietur et indicatur , potest ta
men iniuste indici ac denuntiari. Iustae igitur causae duae
nae relinquuntur ; vel ut iniurias persequamur , vel ut nostra
tueamur. .
ag. 159, 1 . om. .
ag. 159, 21. .
ag. 16, 9. . et l. . .
ag. 16, 14. .
ag. 16, , . supra lin.
ag. 161, 17. ' . .
ag. 162, . t ecu n e re i o m o r-
non re cus em. Immo recusavit et defecit turpiter, ut videre
est libro tertio , uemadmodum et Syrgiannes , de" su
pra. Solus ex tribus amicissimis Cantacuzenus in fide persti
tit usque ad extremum, , aiebat So
CrateS. ,
 CU L. . 4 17
ag. 164, 15. scribendum.
ag. 164, 22. stipen d m e re en a r. Duplex genus
militum : quidam mercenarii, qui non suis stipendiis milita
ant : alli agros habebant sibi assignatos, in quorum nume
rum ait se etiam mercenarios retulisse , quamvis eis tantum
agri modum non assignarit , sed ad stipendium tantum au
gendum. pud Romanos veteranis militibus et ducibus, ne,
senectute viribus exhaustis et corpore debilitato , cum uxori
1us et liberis egere cogerentur, capti ab hostibus agri distri
buebantur, vel aliquot iugera, vel quantum guis uno die cir
cumarare posset. Cum igitur Cremonensium, qui a Cass
et Bruto steterant, agri non sufficerent, ugustus victor an
tuanorum tamquam vicinorum addi iussit, in quibus et agel
lus aronis erat. inc illud cloga 9. : anlu ae miserae
nimium cina Cremonae. ,
ag. 166, . .
ag, 67, 8. .
ag. 167, pro./a m ilia e its et co ug e.
Cur separat coniugem ? an quia reginae in mundum et orna
menta et pedissequarum greges peculiari sumptu egent ?
Unde etiam iis oppida in hunc usum attributa fuisse legimus.
Cic. in Frumentaria : Solere unt barbaros reges ersarum
c Syrorum plures urores habere: his auten uribus c
tales tribuere hoc modo : haec clas mulieri redimculunt
praebeat, haec in collum , haec in crines etc. .
ag, 167, 17. n epos a b equo des i lu. anc hi
storiam lego apud Gregoram his verbis. ntra paucos ero
dies et ipse cum o imperatore ante urbis moen congredi
r, sene insidente equo, cum ipse amplius uno stadio e equo
descendisset, ac, uam multurn re/jagante et elante,
tamen pedes ecessit, eiusque equo insidentis et manum et pedent
osculatus est, Deinde equo runsus conscenso, eum amplerus
est et osculantem parum osculatus : statimue pauca atque
obter collcuti discesserunt , sene in urbem reerso, adole
scenle ero iurta aedem sacrosanctae Dei genitricis egae ca
strametato. Ub dies plures commoratus, interdiu etiam Con
stantinopolim ingrediebatur et runsus egrediebatur. um enin
iam mater eius , partim ob infirmitatem uandam, partin
propter carissim /ili consuetudinem ad eandem aedem com
morabatur. b cum illa etiam Simon gebat Cralaena, im
peratoris./ilia, modo e Seria defuncto marito reversa, uae
pairi ea , uae hine inde susurrabantur, planius eaponeba.
Conferat nostra cum his lector, videbit Gregoram tacuisse,
uae ad iunioris ndronici honorem faciebant. .
ag. 168, 3. . rgo filius seu iunior prior
osculabatur. Vel pro eo quod dexteram iunior complectere
Cancuzenus . 27
4 18 S

tur, senior cius faciem deosculabatur. ta enim sonant Grae

ca : etsi Gregoras dicat, ambos inter se osculari solitos : idem
que de osculo pedis meminit, ubi tamen noster, sicut de dex
tera, habet . Sed osculum subaudiendum puto
utrobiue. Itaque addidi, quo res fieret clarior. .
ag. 68, 5. .
ag. 168, 2. o deget r e temp lu m., FuitConstan
tinopoli monasterium , quod appellabatr ,
ducum, seu monstratorum, et in templo eius Deiparae imago
Celeberrima, quae Deipara idcirco dicta , non quod
viarum dux esset, seu viatoribus praeesset : sed a loco , in
quo eius haec imago servabatur. d aedem ergo
ire, nihil aliud fuit, uam ad templum se con
ferre, ubi illa quam diximus ariae imago manebat, guae ab
illo monasterio, dicto, nomen hoc accepit. Vide no
tas Iacobi Gretseri in orationem Germani patriarchae in pri
mam ieiuniorum Dominicam. emplum hoc Pulcheria u
gusta, rcadii filia, aedificavit et in eo imaginem verbi matris
ntiochia missam dedicavit, uam D. Lucas suis ipse mani
us depinxit, illa adhuc vivente et tabulam ipsam vidente,
gratiamque adeo illi formae suae immittente etc. cephorus
lib. 15. cap. 14. . *

ag. 69, 5. .
ag. 169, 19. . quoque,
ag. 169, 22. .
ag. 17, . . Lege .
ag. 17, 4. h i pp opo / i m. Urbs haec a nostro de
scribitur lib. 4. cap. 45. odie urcis dicitur Philibe: quam
ui a Philippo acedone, lexandri patre, conditam cum vulgo
cxistimant, falluntur. am Philippi Caesaris opus est , ut
aliae complures hraciae civitates ab imperatoribus fuere con
ditae , uod ipsa quoque nomina testantur, ut raianopolis
montis Rhodopes, drianopolis aemi montis, ut rcadiopo
lis, ut nastasiopolis. d expresse scriptum reperi in guo
dam historiae Graecae libro, cuius et principium et nomen
aucioris perierat, cum ceteroqui multa scitu digna contineret:
hilippus imperator urbem in uropa condidit , uam Philip
popolim appellat. Leunclavius. .
ag. 7 ., 8. S rgi an nem in carceren con tecturn.
De scelere , ob quod in vincula traditus fuerit Syrgiannes ,
Gregoras ad hunc modum. Srgiannes imperatorum concor
dia minime laetus, animo aeger et trist ultu obambulabat:
marine uod tranuillis rebus nullus eius usus in re publica
esse debatur. are in consessibus et circulis et is libenter
cun illis loquebatur, uibus communia negotia incommodarant,
peratoribus contiabatur, ut uibus summis ectus es
 CCU . . 419
set iniuriis, cum adversissimis temporibus nunc huc, nunc illi
marimo usu./uissef. Cum auten sanem ndronicun moe
rore plenum obambulanten consperisset, cu tempore dissens
nis Peloponnensium Romanorum praetura mandata ./uerat,
deinde ero per ignominiam uniore imperatore depulsus et
ad seniorem pro/ectus, nihil eiusmodi impetrarat, uo dolor
eius lewaretur, uam magnis honoribus dignus esset, ut Se
astocratoris et matoribus etiam , cum ob rei militaris usum,
uo turn alios superabat, tum ob illustre genus : uibus de
caus d illius amiciliam , uae simili moerore ercitabatur,
sese adiungt , t amico.frelus, omn, uae dolor /art, sine
ulla dissimulatione elouitur, san ero singulari prudentia
tractans rum , erbis haud dissimilibus et pse imperatoribus
maledicebat scilicet, omn ero, uae rgianne diceantur,
animo recondebat. us enim ambitionem prius etiam oderat,
um ero moleste.ferebat, eum genero suo Cantacuzeno, magno
domestico, u pud uniorem imperatorem potentissimus erat
et spe subinde bona ipsum solabatur, inincum esse. Cum au
rem tota./abula instructa esset, san imperatorem unculum
clam adit, et, is rgiannem, inuit, imperium /fectanten
primo quoue tempore in cu conieceris, prin uoque
iempore ab eo occideris. Statim igitur Syrgiannes in ncul
oniicitur , domum eius cum omnibus opibus plebs eerti
diripit: solum aedium cum ineis in um pascua conerti
. ,
ag, 71, 16 .
ag, 7 r, 18, . mg.
ag, 72, 2. . et I. . .
ag, 75, 7. cetr a to rum. vocat Graecus :
cetratos magis novit Latinitas , uod tamen scuti genus ro
tundum fuit , ut ex Varrone apud onium discimus, cum
pelta dimidiatam lunam referret. Verum haec et similia con
fundi apud auctores, nemo tam parum litteratus est, ui ne
sciat. mmo enumvero Livius lib. 1. de bello acedon. idem
esse dicit cetram, quod peltam. ocle cetratos , uos pelta
stas ocant, intra bina castra in insidiis abdiderat. .
ag, 74, 5. La tin is a rcubus , tz gros c .
omine Latinorum intellige non Graecos, hoc est talos, sed
Gallos, Germanos, et quicumque nimirum ecclesiam Roma
nam audiunt. uaeramus ergo ab his, utrum genus quod
dam arcus sic appellitent; genus militum pede
strium, uod confertim possunt , uamvis iusto agmine, pro
cedere, a verbo orientali saga , uod est copiosum , densum ,
Confertum, guasi dicas spissigrados. Facit hos spatarios Scho
liastes Curopalatae et a tzaconibus, id est sagittariis, distin
guit ; ui tamen, si tzangri sunt arcus , videntur etiam ipsi
42 S

fuisse sagittarii, indeque potius, quam ab orientali verbo saga

nominati. .
ag. 174, 8. . et add. post
.
ag. 174, 9. . recte et l. 7. .
ag. 174, 2. add. . mg. post .
ag, 75, 2. . uoue et l. 13. .
ag. 175, 5. .
ag, 75, 15. r in o b o. ripliciter huius urbis no
men scriptum reperio , rinobus , ernobus, ornobus.
icetas omnium aemi urbium munitissimam et praestantis
simam , firmis circumdatam moenibus , amne interceptam ,
in vertice montis aedificatam scribit lib. 1. Gregoras lib. 5.
ulgarorum regiam facit. . . text., . mg.
ag. 175, 17. o .
ag, 77, 8. ./un gos. Duplex fungorum genus do
cet esse Dioscrides lib. 4. cap. 85. edules aut exitiosos ac
perniciales. ales evadere multis de causis. Innocentiores
quique veneno imbuti non sunt , iucundi saporis esse et con
ciliare gratiam iuribus. Verumtamen et hos largius sumptos
nocere : quippe ui aegre concocti strangulent aut chole
rae morbum adducant. Deinde remedia enumerat nitri et
olei aut lixivii cum acida muria potum haustumve thymbrae
decoctae origanive iusculum. Item fimum gallinaceum ex ace
to potum, aut ex copioso melle delinctum. orro ui fung
in alimentis locum habent , aegre quoque dissolvuntur : quin
ct integri, ut plurimum, una cum recrementis alvi reiiciun
tur. actenus Dioscrides. pud thenaeum item lib. 2.
signa traduntur, uibus esculenta fungorum genera a vene
natis internoscantur. Praeterea horum remedia. i erunt
./ing , inquit linius lib. 22. cap. 25. u in couendo du
riores.funt, innocentiores, ui nitro addito couuntur, s uti
ue percouantur. utiores fient cum carne cocti, t cum
pediculo piri. Prosunt et pira con/astim sumpta. Galen. de alim.
facult. lib. 2. cap. 69. alimentum ex fungis docet esse pituito
sum et frigidum pravique succi, si quis largius eo utatur.
Large autem usum oesilam, vel potitis venenaturn aliquod
genus fungorum comedisse probabile est, Pox. .
. 77, 19 .
ag. 178, . . pro .
g, 79, 2 p ede terra m fertens, ndignantium ge
stus. Cic. uscul. . de Cleanthe Stoico , qui eracleoten Di
onysium aeque Stoicum a disciplina enonis idcirco defecisse
audiens, quia malus esset dolor, contra quam eno docuisset;
alus autem, uia ipse, ui plurimos annos in philosophia
onsumpsisset, eum ferre non potuisset , pede terram percu
 CCU L. . 42
tens, versum ex pigonis protulit: audisne naec mphia
ra sub terram abdite ? enonem significabat, a quo illum
degenerare dolebat. dem 1. de rat. ud mula 2 Pedern
nemo in illo iudicio supplosit. Laudatur a Cornificio lib. 5.
rara supplosio pedis in oratore, Quintil. lib. : 1. cap. 5. pedis
supplosio , t loco est opportuna, ut ait Cicero in ruto, in
contentionibus incipiendis aut finiendis; ita crebra et inep
st hominis et desinit iudicem in se convertere. .
ag. 18, 15. , idem est Graecis, quod nobis
edere, vel potius idem nobis est sedere, quod illis
, pro negligentem , pigrum , cunctantem , remissum esse
in aliquo negotio, nihil agere. Demosthenes 1. lynthiaca
obiurgans thenienses de segnitie , ui se a Philippo cing
undique non viderent, nec tanto, malo remedium quaererent :

. Cic. in isonem : an potest ulla esse ercusatio,
non dicam male sentienti, sed sedenti , sed cunctanti, dorm
cnti in maimo rei publicae motu consult? Virgilius 5, Georg.
et meliora Deos setlet omina poscens, .
ag. 181, 2. pro la eden tis person . onori est uo
dammodo a potentioribus et illustrioribus accipere iniuriam, si
cut interfici quogue a viris fortibus et inclytis: videmur enim
tunc nos quoque in aliquo pretio esse, sine quibus maiores
nobis, quae velint , consequi non possint. Sed laedi a con
temptis et abiectis ideo dolet amplius, quia cum iniuria ad
nos quoque contemptus pervenit, utpote qui despecti fueri
mus a vilissimis . -

ag. 182, 24. .

ag. 185, 19 om. . et l. 22. add. ante .
ag. 184, 24. .
ag. 85, 23. om. .
ag. 186, 2. . mg.
ag. 187, 8. .
ag. 188, 5. . .
ag. 188, 12. dig num decert a ti o ne. pud Curopala
tam ita scriptum est:
,
" ,
,
, '
. x his puto huic koco lucem factam. ro formo
sis quidem uxoribus certatum esse constat. t ssyrii, con
specto Iudithae adeo praestanti corpore, aiunt oloferni , cu
eam sistebant : uis contemnat populum Hebraeorum , u an
decoras mulieres habent, ut non pro his merito pugnare contra
: deeamu ? udith, c, , Quod ad filias sive neples im
422 - S

peratorum Constantinopolitanorum barbaris principibus despon

sas attinet, potest id multis exemplis probari. Pauca appo
nam. heophilus lexio asoli rmenio filiam nuptam de
dit. chael aphlago Pancratio , basgiae principi, neptem.
onaras 5. nnal. Similiter neptem lexius Comnenus Ibano
barbaro. icetas lib. 5. cap. 2. dem in alduino testatur
udociam , lexii filiam, Stephano, riballorum principi, nu
psisse, De Simonide, ndronici senioris filia, a Stephano Crale,
riballorum principe , ducta iam audisti. Ipsemet ndroni
cus minor filiam ariam dabit regi oesorum , ut lib. 2. nar
rabitur. uius aftinitatis coniungendae causa metus fuit, quod
nec Cantacuzenus dissimulat : quam ob causam et ipse heo
loram filiam rchani urcarum principi coniunxit. ,
ag. 189, 6. .
ag, 19, 7. et ali ta ten deb an t. pud Roma
nos praeter milites alia multa hominum genera legebantur ,
ui vel militiam honestarent, vel militibus ministrarent , ut
armorum machinarumque opifices et fabri , accensi, cornici
nes, tubicines etc., sequebantur item agasones , muliones,
calones , lixae et reliqui militum ministri. .
ag. 191, 6. .
ag. 191, 7. . mg.
ag. 19, 2o, a d untz a m.flu u m. In Graeco est
, corrupte utique, pro o , et is fluvius atitzam
sive ariscam , olim ebrum , illabitur. In Romaniae sive
hraciae tabula tertii additamenti theatri rteliani describitur,
, . supr. lin.
ag. 195, . n eque ipsos esse, eque h a c de re.
uid ? mentiturne imperator ! Sed quia drianopoli milites
novi accesserant, ex parte verum est : illi enim pugnae haud
affuerunt. amen audierunt, Quo igitur artificio imperatorem
a mendacii culpa excusabimus? n barbaris non est servanda
fides, nee dicenda veritas ? dolus an rtus, uis in hoste re
uirat & Vide quid in eumdem locum in symbolis Virgilianis
attulerimus 2. eneid. .
ag. 193, 24. n u ! reliet sobo le, Peperit tamen ,
sed , ui statim obiit, supra cap.24, Poxx.
ag. 194, 2. .
ag. 194, 14. . mg.
ag. 194, 19. .
ag. 194, 2. L a tin orum g t Conton. Latinam
linguam hic intellige Italicam , sicut Italos et alios populos
praeter Graecos, Latinos. am Latinos vocabant populos
omnes ad imperium et ecclesiam Romae veteris pertinentes ,
uod et antea monui, cum sibi appellationem Romanorum
tamquam propriam peculiaremque vindicarent. Con ex co
 U L. . 423
mes, vox Italorum est. Principes autem Sabaudiae tum co
nites dicti sunt. Vide Lamberti Vanderburhii Sabaudorum
lucum principumque gentilitiam historiam. .
. 194, 22, .filio.fil e supers titibus e
migra sse. ic fuit madeus IV. , ui ex secunda uxore,
aria rabanta , oannis, Brabantiae ducis eius nominis primi,
filia , sustulit feminas quinque, ariam, Catharinam , loan
nam seu Ianam , ( quam ndronicus iunior duxit et nnan
appellavit, teste Gregora, ) eatricem, lancam. x priore
autem , Sibylla ressana , praeter quatuor filias , leonoram ,
argaretam , gnem , onam , filios tres, duardum , ma
aeum , oannem. irum vero, e tot liberis omnes tum prae
ter marem unum et unam feminam fuisse mortuos. Certe
infra in nuptiis Ioannae nullius fit mentio. .
ag. 195, 4. an nes de zep let. uiam ex Italico
Giovan corruptum ex corrupto , mutavi in Ioannes, hoc enim
verum eius nomen fuit. Invenio et alia similiter ex Italicis
iam e Latino depravatis, a recentioribus Graecis magis de
pravata , uae qualia primum fuerint, coniicere non semper
potu. zeplet loci nomen est , fortassis in Cypro. xempla
propriorum, ut apparet, corruptorum sunt penetus, pro quo
scribo enedictus. am recentes Graeci b mutant in p, et prae
ponunt n : ex enedetto igitur Italico faciunt penetus. uid
sint pogdamus, pelaoxus, pratilus, pozices , povii ,
nescio. Sic amant et in aliis consonantes , r, 2 praeponere:
tzuan, tuardus (puto rectum esse duardus,) zephraetis.
. . dem nomen scribitur p. 484.
, p. 49 , ubi tamen . , p. 493. .
ag. 195,6. Sab audia m. oc tempore, inquit Gre
goras, cum lemanna rene, unioris imperatori, r, bs
ue liberis decessisset, alleram e Longobardia accersit, Quam
falsum ! Lombardia et Sabaudia differunt. .
ag. 195, 7. add. . ante .
ag. 196, 9. .
ag. 196, 1. m a e de Sop a e ccidi
rent, t utroque imperatore ea de causa (ob coronationem)
magnum diini Xerb Sapientiae templum abeunti, senior lapso
quo in caeno er plu collecto concderet. Gregoras. ro.
ag. 195, . .
ag. 196, . h pera tor in it iatio ta li modo.
Scripsit etiam Curopalata de coronatione imperatoris, sum
psitque ad verbum pleraque ex Cantacuzeno. Vixit enim illo
posterior, nempe sub anuele, ndronic unioris nepole. x
uo nonnulla ad haec nostra illustranda petemus. .
ag. 196, 18. super s cutum e le . uomodo exer
citus Romanus quempiam imperatorem salutans , ei supra scu
 424 S

tum sublato fauste acclamaret, aliuot e locis historicorum

est discere. Carolus Sigonius lib. 6. de imperio occident.,
ub de Iuliano agit : ,,inde clamantibus universis, (proceribus
militum ,) ut ugustus esset , assentire coactus est , imposi
tusque scuto pedestri, et in altum sublatus , populo silente,
ugustus renuntiatus" etc. onaras 5. nnal. in Iustiniano ,
lbi agit de seditione populari, orta Constantinopoli : ,,deinde
in foro discursantes, de alio imperatore creando deliberarunt.
t quidam imperatoris nastasii cognatum ypatium macti,
partim invitum, partim etiam persuasum , in . Constantini
forum adducunt, atque clypeo in sublime elatum , imperato
rem consalutant, et occupato curriculi equestris theatro, fau
stis ominibus prosequuntur." Satis hine patet , morem fuisse
hac caerimonia creandi imperatores, in quo populus hic exer
eitum est imitatus. .
ag. 197, 2. cc la m ation e m. onam exemplum accla
mationum militarium in creando imperatore. Capitolinus post
quam narravit , guemadmodum acrinus imperator senex fi
lium Diadumenum militibus commendasset et sibi successo
rem nominasset , acclamatum, inquit, acrine imperator,
e serent. ntonine Diadumene, di te serent. opti
mus maimus ntonino lam. ntoninum habemus , omnia ha
bemus. ntoninum nobis di dederun. ntoninus dignus im
perio. net autem rissonius lib. formularum, hanc accla
rnationem, dii te servent, militibus cum populo et senatu com
munem fuisse. Lib. 12. Cod. leg. . de Veteran. imperator Con
stantinus, cum introisset principia , et salutatus esset a prae
fectis et tribunis et viris eminentissimis, acclamatum est : u
uste Constantine, Deus te nobis seret: estra salus, nostra
salus : ere dicimus, iurati dicimus. .
ag, 197,5. p urpur a et diade m a te, Curopalata:
o , induitur sago. .
ag. 197, 7. . mg. -

ag. 97, 9. s a n c miss . Graeci sacrificium missae

VCant , ,
2 9

, , et cum adiuneto, , ,
, , ,
. Unde autem missae vocabulum fluxerit, plurimi adhuc
ignorant. ost lectum evangelium, levita catechumenos exire
e templo iubebat clara voce. estis Isidorus etymolog. lib. 6.
cap. 16 issa , inquit, tempore sacrifici est, uando cale
chumen./oras mittuntur, clamanle leta , s uis catechume
s remansit, eaeat./oras : et iude miss, u sacramentis
taris interesse non possunt, ut nondum regenerati noscuntur.
Dionysius quoue libro de eccles. hierarch, post Psalmorum
cantus et sacrae scripturae lectionem ait,
 CCU L. . 425
. rgo a missione cate
ehumenorum missa dici coepta est. .
ag. 197, 1 . elis se ricis ru b ris. Curopalata :
, uam un
dequaue induunt bracleis rubris. Quid sibi nomine bractea
rum velit, haud assequor. .
ag. 197, 17. u ae prius coronata e mperatoris ma
ter fert , suam coronam imperatoriam ;
nova autem regina nondum coronata sertum gestat,
, ut habet Curopalata. Cogit quippe sententia ipsa,
nic inter et discrimen facere. am quae
corona insignienda erat, eam , antequam coronaretur , ferre
utique non poterat. .
ag. 197, 19. di us tris agi hm n ts. Quem nos
in missa nostra sanctus appellamus : quod cum tertio recitetur,
canteturve, (quemadmodum ab angelis in coelo factum propheta
saias audivit,) in honorem trium sanctissimarum divinitatis per
sonarum , merito , hmnus ter sancti, dicitur.
n liturgiis divorum asilii et Chrysostomi et
vocatur. st et aliud sivealius hy
nus , nempe hic , ,
, , de quo icephorus lib. 14. cap. 46.
ac de hoc forsitan verba auctoris accipienda sunt. .
ag. 197, 19. m bon em. mbonem uidam eruditus
putat fuisse portirchen, id est templi partem editam , uales
columnis suffaltae aut parietibus affixae , vel in adytorum
vestibulo in altum exstructae, hominibus recipiendis in templis
visuntur. aius igitur, longius et latius quiddam erit, quam
suggestus. Verum optime describitur ab nuphrio , libello,
quo voces quasdam ecclesiasticas obscuras interpretatus est.
mbo, inquit, dicitur suggestus, seu pupitum marmoreum, e.
uo lector seu diaconus lectionem seu eangelium recitabat.
Quos multos et magnos et pulcherrimis tabulis marmorets or
natos per urbis ecclesias, et praesertin: apud sanctum Paulum
demus: uem locum Cprianus libro 5. pist. 5. onoris causa
ribunal oddam ecclesiae appellavit, b ambiendo dictum
unt, uod locus ille utrimue gradibus ambiatur. an in u
busdam ecclesiis duo graduum ordines suntur, unus sinistris,
uo.fit ascensus ersus orientem , alter a dertris, occidenten
spectans, uo.fit descensus. In uibusdam ero aliis ecclesiis
diaconus una, subdiaconus altera in pulptun seu ambonen con
scendit. st ergo vox Graeca , , uae inter
cetera significat ascensum et locum editum , a verbo ,
uod est ascendo. Cap. 5. concilii Laodicensis, quod Grnece est,
, Latine legitur, ui pu
piun ascendunt. .
426 S

Pag, 7, 2 ad, en, Curopalata :

. nterpres : " eens
patriarcha e solio suo, Refutat hune Cantacuzenus, qui adyta
appellat. cclesia Graecorum in quinque partes dividitur.
rima pars dicitur , sanctum tabernaculum, uod
gradibus in eam scandatur, ubi duo sunt altaria : maius in
medio , uod appellatur , sacra mens , sanct
sanctorum , locus Dei requietis / cathedra, propitiatorium , ma
gni sacrificit officina , Christi monumentum et eius gloriae
iabernaculum. inus altare, in quo sacerdos sacra praepa
rat, dicitur , uasi propositio, uod panis consecran
dus in eo primum ponatur. Secunda pars templi dicitur
, chorus , locus clero et cantoribus deputatus. Ub
tabulatum, duo habens ostia et vela utrique ostio oppansa.
ertia pars , pulpturn, ubi recitantur evangelia. et
epistolae et verba fiunt ad populum. Unde
, oratio pone ambonem seu suggestum. Quarta pars ,
templum seu na ecclesiae, ubi populus orat, in qua viri
a mulieribus seiuncti sunt per tabulata. Quinta est baptiste
rium, prope , prope estibulum templt, ub haerent
poenitentes. aec Genebrardus in Liturgicis. .
ag. 198, 8. .
ag. 198, 15, super m en sam s a cram. Super
, ut supra. .
ag, 198, 22. ersus so lea m. Seu ersus soleum. La
tina vox, partem interiorem templi, uae solem orientem spe
ctat, significans, inquit Scholiastes Curopalatae. .
ag, go, 6. ra! a m coro na m. - Curopalata:
, '
. .
ag. 199, 23. p r o c e s s i o etc. tum hoc, et uae
sequuntur, declarant, uid sit, quae in missa
Graecorum dicebatur , uod ad verbum ma
gnus ingressus interpretari nolui, ne lector haereret, et tamen
uod tot verbis per circuitionem explicaretur, in contextu ap
ponendum duxi. aec autem supplicatio, seu ise circuitus,
der Umbgang, in ipso templo in quavis liturgia, lecto evange
lio et dimissis catechumenis peragebatur, ut ex icolao Ca
basila in exposit. Liturgiae cap. 25. et 24. liquet. pro
thesi initium procedendi erat. mnia enim circa sacra my
steria peragunt Graeci in prothesi. Sic altare minus vocant,
ex uo panem ad consecrationem destinatum et alia sacer
dos et diaconus accipientes, templum circumeunt, adiuncto
toto munisterio ecclesiastico, cui etiam adiungebatur imperator
coronandns, tenens locum , ut inquit Cantacu
zenus. t haec processio vocabatur , eo quod
 CCU .. . 42)
lona in sacrificio offerenda, panis scilieet et vlnum, infer
rentur ad sancta sanctorum , seu ad allare summum et prin
eipale, in uo sacrificium missae peragebatur, et eucharistia
conficiebatur. taque dicitur respectu altaris, ad quod
aona perferebantur, uia erat , primarium , et ipsi sacri
ficio proprie destinatum. t fortassis habetur etiam respectus
ad , quae minor dici poterat , ob
altare minus augustum, et religione venerandum. tsi haec
non fiebat templo prius undequaque obito. t videtur haec
appellatio talis, ualis apud nos appellatio canonis minoris et ma
ioris. aec Gretserus noster, uae tecum communico. .
ag. 2oo, 5. . Genus Persicum vestis non solum
militaris , verum etiam in foro et pace usitatae , ex eo di
atum, uod corpori coniunctum, pressum, non autem laxum,
et ei admensum esset. Latinis penulam appellari putat ur
neb. lib. 25. cap., 7. am uod Dio scribit in Commodo,
, Lampridius
scribit, penulatos ussit spectatores, non togatos ad munus con
mire. uamquam a Graecis etiam usurpatur. .
ag, 2oo, 9. dep tus. Curopalata in ecclesiasticis
nunc ordinem ponit, apud quem scriptum est , npud
nostrum autem . Scholiastes, quoniam Chartulario
adiungatur, et ex udaeo contrarotulatorem in
terpretatur, uem vide. et in militia
uid sint, habes in Glossario Rigaltii. ,
ag. 2oo, 16. ad so lea m. Nomine soleae hic videtur cho
rus accipiendus, ui proxime cum tabernaculo iungitur. .
g. 2oo, 8. d s a n c ta s for e s. Quae nimirum ad
tabernaculum et ad praecipuam templi partem ducunt. ,
ag, 2oo, g. . uoque. -

ag, 2or, . . Scribendum uti

ue , de quo ita est in libro, ui inscribi
tur, et Graeco vulgari compositus est: oo

, ,
, ,
o
, . .
ag, 21, 3, .
ag, 22, 4. e m de sanguin e ifco. pud
Graecos populus sub utraque specie eucharistiam percipit ae
ue ac sacerdotes, cum sacris operantur, diverso tamen modo ;
nam sacerdotes et clerici etiam extra liturgiam sanguinem
Christi hauriunt , ipso sacro calice ad os admoto , eo modo,
uo in nostris ecclesiis a sacerdotibus sacrificantibus id fieri
consuevit, at plebs tubulo in calicem immisso sanguinem
428 S

eductum bibit, ut docent cum alii, tum eletius rotosyn

gelus lexandrinus quaest. . de eucharistiae sacramento :
nec intra seu adyta, sed extra. unc ritum hoc loco
exprimit Cantacuzenus :

, ,
, '
. uibus verbis indicat imperatorem sacerdotibus cle
ricisque hac in re exaequatum fuisse, idque ob imperato
riam maiestatem. uod totidem ferme verbis testatur Cu
ropalata:

,
,
,
, . Circa quae duo monenda
duximus, quae forsan imperitiori scrupulum moveant : alte
rum est de consuetudine tradendi eucharistiam sumpturo in
manus: alterum de more praebendi sub utraque specie. Prius
non est a recentioris Graeciae abusu , sed a prisco aevo,
uod duplici argumento liquet. am sub ipsa quasi eccle
siae incunabula, dabatur eucharistia fidelibus domum ferenda,
ut cum opportunum iudicarent, privatim sumerent. ange
bant ergo eucharistiam , et in manus sumebant. Ritus huius
testes habemus ertullianum lib. 2. ad uxorem cap. 5. San
ctum Cyprianum libro de spectaculis et libro de lapsis ,
Gregorium azianzenum oratione in funere Gorgoniae sororis,
Sanctum asilium epistola ad Caesariam patriciam, nasta
sium icaenum, Sanctum ieronymum in pologia pro libris
adversus Iovinianum , Sanctum mbrosium oratione In fun.
fratris, Sanctum Gregorium lib. 3. Dialog. cap. 56. et alios.
Secundo, multa etiam exstant veterum testimonia, quae eu
charistiam , in ipso quogue templo percipiendam , non in os
communicantis a sacerdote insertam, sed in manus datam de
monstrant , ut ipse postea sacram hostiam ori admoveret.
Quare Sanctus Cyrillus Cateches. mystagog. 5. ccedens ad
communionem non eapansis manuum olis accede, neue dis
iunctis digitis, sed sinistram eluti sedem uandam subiicias
deatrae, uae tantum regem susceptura est, et conca manu
suscipe corpus Christi, dicens men. Sanctificatis ergo oculis
tam sancti corporis contactu communica: cae ne uid erc
dat tib. Sexta Synodus can. 2. ntequam .fiat communio,
aucharistiam percepturus, manus in crucis./ormam .figurans,
sic accedat, et gratiae communionem accipiat. os enim,
ro c ea alia materia uaedam loco manus receptacu
ficunt ad diini muneri, susceptionem , minime adniiiimus,
 CU.. . 429
t u inanimatam subiectanque materiam JDei imaginprae
./arant. S uis autern deprehensus.fuerit, immaculatam com ,
munionem eis impartiens, et pse segregetur, et is u ad/art.
uem canonem alsamon scholiis illustrans eumdem morem
firmat. tsi indicat, sua aetate aliquibus ecclesiis, (Graecanicis
videlicet, de his enim loqu videtur,) alium usum fuisse in usu.
ec satis mihi compertum, an et hodie eadem consuetudo in
Graecia perseveret. pud Latinos certe desiit, proscripta circa
tempora ormisdae papae hoc concilii Caesaraugustani decreto:
ucharistiae gratiam s uis probatur acceplam non consum
psisse in ecclesia, anathema sit in . Quod postea
approbatione omnium receptum, vin roburque legis generalis
adquisivit. ec minus exolevit mos alter ob reverentiam tanto
sacramento debitam. ar enim est, ut res omnium sacratissi
ma non nisi consecratis manibus attingatur, licet Latina ec
clesia nullam litem Graecae ob contrariam consuetudinem mo
verit, ut nec Graeca Latinae. uc enim vel maxime spectat
praeclara illa divi ugustini admonitio, epist. 18. ad Ianua
rium : Faciat unusquisue, uod secundum .fidem suam pie
redit esse.faciendum, euter enim eorum eachonorat corpus
ct sanguinem Domini, s saluberrimum sacramentum certa
im honorare contendunt; neque enim litigaerunt inter se, aut
uisquam eorum se alteri praeposuit achaeus et ille centurio,
oum alter eorum gaudens in domum suam susceperit Dominum ,
ter dicit, non sum dignus, ut intres sub tectum meum, ambo
salorem honorificantes dierso et quasi contrario modo,
Quod attinet ad communionem sub utraque specie, illud
constat, nec Graecos a Latinis ob duplicem , nec Latinos a
Graecis ob simplicem speciem damnatos esse, sed quamlibet
ecclesiam suas rationes secutam , salva pace et caritate, id
egisse , quod optimum factu existimabat. uapropter caput
roc Graecis et Latinis , tametsi saepius , praesertim in Flo
rentina Synodo congressis, nunquam ut dubium aut contro
versum in disceptationem venit: uae res certum argumen
tum suppeditat, Graecos non ea mente utramque speciem usur
passe, quasi id simpliciter ex praecepto et praescripto Christi
facere oporteat, sitque absolute et ad integritatem sacramenti
t ad salutem hominum necessarium : uo consilio illi, gui a
tomana et catholica ecclesia desciverunt, hodie calicem ur
gent: nunquam enim id Graeci in omnem occasionem Lati
nos carpendi nimis quam intenti dissimulassent. t guis vel
obiter in antiquitatis memoria versatus ignorat, morem su
mendi unam speciem vetustissimum esse: et variis locis modo
hunc, modo alium, nunc utrumque viguisse, licet ab octingentis
annis occiduus orbis magis ad unam speciem propenderit, novis
ue poste haereticis ex Wiclephi et Hussi schola exortis, et
43 S

nagno clamore calicem, tanquam ad salutem necessarium, de

poscentibus, decreverit, ut laicis species dumtaxat panis prae
beatur. Quae novatorum male sana contentio illud etiam ef
fecit, ut ministris, ui pontifici rem divinam solenni apparatu
facienti inserviunt, panistantum species data sit, licet longa
temporis diuturnitate inveteratus usus obtinuisset, ut utraque
species diacono et subdiacono porrigeretur, immo ut vide
tur, etiam imperatori, si Romam venisset inaugurationis gra
tia, Quare ugustinus Patricius in libello de Frideric tertii
imperatoris in Urbem adventu (quem citat Franciscus urria
nus libro octavo apostolic. Constitutionum Clementis Roma
ni,) tamquam insolitum quid referens, Communicait, inquit,
summus ponti/aa allaris sacramentum cum imperatore, diacono
at subdiacomo de pane tantum. De calice autem etsi consuetudo
est, communicanles cum pontifice participare, propter insurgen
em tamen ussitarum et oemorum damnatam haeresin , uae
oalicis potum ad salulem necessarium pulat, practer pontificen
Dibit memo. aec Patricius, gui dicit se communioni pontifi
hterfiuisse. ec plura de his. Cui haec satis non sunt, is
illustrissimum cardinalem Bellarminum adeat , qui antiquita
tem unius speciei, et ius ecclesiae summamque aequitatem,
ua, dum calicem vetat, utitur, copiose omni argumentorum
genere demonstrat tom. uarto libro uarto de eucharistia
capite vigesimo et sequentibus. Illud tantum adiecerim, ho
diernos Graecos, si non omnes, certe aliquos , ut aetate, ita
ct eruditione maioribus suis inferiores, videri transitionem fe
cisse ad castra ussitarum et confoederatorum. d adeo ut
mihi persuadeam, facit ieremias patriarcha Constantinopoli
tanus in censura ad Tubingenses, uos ita afiatur:
, ,

. Clarius rotosyngelus, cuius
supra mentio facta. n dgfraudatur, inquit, apud nos popu
us Dei, hereditas Christi, tissim semisse sacramenti: utraque
enim species er aequo omnibus offertur ad participandum etc.
lius enim Dei, u hoc.fieri iussit, i ussit.fieri etc. Utra
ue species ad communionem necessario pertinet. aec et id
genus alia Graecus ille, Hussitarum et similium spiritu aftla
tus, quem Bellarminus vero, hoc est Dei spiritu diftlat, per
spicue demonstrans, usu unius speciei nihil adversus ullum
praeceptum divinum committi. uod, ut prius dictum , su
perioris aevi Graecis et illis ipsis, qui Cantacuzeni aetate vi
vebant, minime ignotum erat. Verum iusto Dei iudicio contin
gere solet, ut qui se ab ecclesiae concordia segregarunt, in plu
res et graviores errores semper delabantur, nisi co, unde exie
runt, revertantur, GRSR.
 CU.. . 431
ag. 2, 15, . vid. Lobeck. ad hry
nich. p. 68.
ag. 2, 8. .
ag. 22, 2 . p re t to so e t reg a li cultu, Curopa
ata:
, .
ag, 2o5, 5. . .
ag. 2o5, 6. ep icom b. Quid sit hoc verbi, statim
sequentibus explanatur. Vides originem moris spargendae pe
cuniae in nostrorum imperatorum seu electionibus seu coro
nationibus. , nfra etiam causa adducitur , quam et nostros
propositam habuisse certum est. .
ag. 24, 4. .
ag. 24, 8. . Si quando Lati
nas voces adducit, plerumque eas corrumpit hic noster , aut
iam ante a populo corruptas ponit. uis dubitet, guin a
scuto facta sit vox legendumque , sculariorum ?
Scutarii autem sunt armigeri. .
ag. 2o5, 14. o , Cintzustra
appellat Gregoras lib, ., alterum torne, quidam torneamenta;
nde noster depravate , Describuntur ab eodem
Gregora non longe ab initio illius libri. Deinde duo etiam
rtamina celebrat mpicorum ludorum imitatione: uae
cum ante uoque saepe edidisset, nunc tamen maiore appa
ratu eacornt etc. orneamentum a urniern credo factum,
uod equestrem decursionem nobis significat seu hastiludium.
1talicae linguae periti aiunt , tzustriam esse vocem talorum,
uam illi tamen aliter scribunt , nimirum giostra et corruptius
zostra. am et g sibilum apud Italos habet affinem. t
significat ludos equestres, quibus adversis hastis concurritur,
ut torreamentum illius explicatio videatur. .
ag. 2o5, 2. om. .
ag, 2o5, 2o. mag istr is p m a m pr a eripe .
Satis ad ludicra propensus fuit ndronicus, Quia tamen im
erator, parcior esse debuit in hoc genere, Philippus acedo
filio lexandro cithara canenti, non te pudet, inquit, cum tam
ene cithara ludi, ? . ull. . ffic. eue enim ita gene
rati a natura sumus, ut ad ludum et ocum ./itci esse dea
mur, sed ad seeritatem potius et ad uaedam studia grora
atque maiora. Sed Graecorum levitati ignoscamus tum hic,
tum alibi. .
ag. 26, 19. .
ag. 26, 2. .
ag. 27, 4. . pro .
ag. 27, 5. in p e de sag c i tu r. Cum ali
do in Chersoneso enationbus dcaret, ait Gregoras, ac
432 S

it, ut septuaginla urci naufiagio.facto in littus eiicerentur :

ui satellitibus imperatoriis longo tempore./ortiler restiterunt,
deo, ut priusquan ib occiderentur, non Romanos modo mul
tos, sed imperatoris etiam pedem ulnerarent , cus ictus do
ore diu est a//ectus. Vides, lector , uemadmodum in loco
discrepet , et ait in venatione vulneratum , guod aeque fal
sum est. .

ag. 27, 7. . uoue.

ag. 27, 16, recte .
ag. 28, . .
ag. 28, 4. . supra lineam.
ag. 28, 12. d e ehem enter nollet. Vere
Caesar lib. 5. civil. uae olumus, et credimus libenter, et
uae sentimus st, reliquos sentire peramus. rgo contra ,
quae nolumns, et credimus illibenter, et uae ipsi non senti
mus, nec reliquos sentire speramus. .
ag. 28, 2 ege cum . pro .
ag. 29, 5. .
ag. 29, 12. leg. cum .
ag. 29, 13. d g en e run e a diunge re. ac de
re Gregoras in hunc modum. Sequenti anno panhpersebast
.filia Crali Serviae principi nuptura abibat: paulo post et ma
ter eius sendae gralia codem se contulit: uan moa et pan
persebastus est conseculus, nolens imperatori diutius obrous
asse, sed sib ps uaerere imperium , uod hereditario iure
ad se pertineret. Relieta igitur hessalonicae cura et adm
nistratione, et ipse ad Cralem generum suum abit, a quo ad
sequenda destinata adiuaretur. b eo igitur susceptus et un
cum eo egressus, omnem regionem usue ad Smonem et Ser
ras populatur. Quamobrem senior imperator maiorum malo
rum metu legatos ad eum cum Caesaris insignibus misit, Quae
Cum ille Scopiis oppidulo acceptsset , gest, seque deinceps
uieturum esse promisit , neque uidquau amplius petiturum.
Sed iam hessalonican rediturus, grassimo nr jectus,
intra paucos dies decessit. .
ag. 29, 15. et .
ag. 2 , 4. .
ag. 2 , 18. . . recte.
ag. 215, 5. . am ante monui, auctrem
ponere verba et . st enim
proprie matris aut patris frater , id est avunculus aut pa
truus. Protovestiarius autem fuit filius sororis avi. Quem
admodum porro patris soror vocatur amita, sic avi soror ma
gna amita, ut aviae soror magna matertera. uocirca ami
tae magnae filium recte vocabit protovestiarium iunior n
onicus o.
 U ., , 433
ag. 213, 16. erb is du m ta r t p ecca t.
onne paulo ante dicebat, suo uoue iudicio puniendum vi
leri ? Verum ib ex iustitia locutus est , quae etiam verba
mala punit: hic autem , dum negat defectionem meditatum,
uamvis lingua peccaverit, vult illum rebus ipsis poenam non
suscipere, guia re non peccaverit , et id ipsum, quod verbis
commisit, ignoscendum censet, officio clementiae fungitur.
,

ag. 214, 2. domino licere.fa cere quod !b. Us

que ad aras tamen. am illud impudicae novercae ad Cara
callam non est verum : S libet, licet. n nescis, te imperato
rem esse et leges non accipere, sed dare? si quis est,
cui fas sit dicere, omnia mih licent, is meminerit semper
erns, uod adiungitur : sed non omnia eapediunt. icetas in
oanne atatze imperatore, ubi narravit sacrilegia et nefanda
eius scelera, haec subiicit : t grter succensebat iis, u
us monebatur, ea ./acta non eapedire religioso imperatori, u
pietalem a maioribus accepisset, nee aliud esse uam sacrile
urn, eosque ut mani/aste deliros et honestatis ignaros argue
. Licere enim imperatorius omn , et inter Deum et re
gem, uod ad terrenarum rerum gubernationen attineret, non
ean esse repugnantiam, uae imler negationem et affirmatio
rern , contendebat. .
ag, 214, 4. s dere t deesse.fa cult. Librarium
fugit ratio, ut puto , cum ita scripsit :
, Sic enim debuit,
utato verborum ordine:
. uomodo enim iuvaret avum ne
pos , si ille voluntate puniend protovestiarii careret ? t
supra requisivit opem nepotis, cum diceret , ut pariter sciret
et se ad eum (protovestiarium puta) compescendum adiuaret,
ubi Graece est, . Con
venit etiam nostra emendatio cum sequentibus: une, u
uaecue cllet, praestare posset etc. .
ag. 2 4, 5. . 2/

ag. 15, 1, adde ante ex .

. 215, 12. . recte.
ag. 15, 13. lege cum .
ag. 15, 14. . recte,
ag. 215, 16. . mg.
ag. 215, 18. .
ag. 5, 23. . Cum foedere
saepe itingt , Sed quia foedus sine iuramento nullum
est, aut certe perfectum non est, non habeo necesse semper
vocem iuramentum addere , quoties nomen foederis occurrit,
ut dicam ./oedus et iuramentum scu iusurandum. Graeca co
Cantacuzenus , 2S
434 S

pia seu quacitas crebro sine causa verba, multiplicat, La

ini severiores sunt, et quae ex dictis satis intelligunlur , aut
necessario coniuncta sunt, tacent. .
ag, 216, 5. . et 1. ,
ag. 216, 15. .
ag. 2 8, 5. . recte.
ag, 2 18, 6. adde ex . ante .
ag. 218, 9. . pro .
ag. 219, 19. . mg.
ag. , . . pro .
ag. 22 ., 5. du o b us aut t rib us Com it. udiamus
Gregoran libro mono : Cum auten res i se haberent , ad
Rhegium perenit imperator ue inde legalos ad seniorenz
miuit, ut alterulrum sib concedatur , aut per inducias ingres
sus in urbem , aut ut aliuibus e senatu, e ecclesiae princip
bus et e populo eruditis ad se egrcdi liceret, u suam ora
tionem imperatori et toti zantio renuntiare possent. Se
nior ero, cum ea postulala plena doli esse iudicaret, diu s
uit etc. .
ag, 22 , 2. .
ag. 221, 14. a d a um s crip sit. tqui supra per
legatos egisse dixit. Sed in hac historia legati mittuntur, gui
simul litteras afferant, et conscii eorum, guae scribuntur, ea
postea suis verbis prosequantur. n igitur sunt hic pugnan
tia. .
ag. 222, . . supra lin.
ag. 223, 7. di//icile esse. Causam affert Gregoras:
"Senior cum ea postulata plena esse doli iudicaret, diu siuit,
secum deliberans, utrum praestaret. am nepotis in urbens
ngressum perniciosum, nec incruentum./ore: paralos enim
zantios, ut ad illum deficiant Stalin intra portas conspectum,
ct se per cruciatum e ita tollant. zantiorum dd illum
gressum non sine seditione./ore etc. .
ag. 225, 2. o m a num imperium e lut n
m. n est vox nais in Graeco : sententia tamen exigit,
cum belli tumultum tempestati et fluctui comparet et impe
rio summersionem minari affirmet. Sane cnm navi saepius
res publica confertur. orat. : nais, rg/brent in mare re
Fuctus etc. de 14. lib. 1. Cicero quoque in pertur
ationibus rei publicae ante oculos ponenda, tempestatibus et
fluctibus, his, inquam, vocibus translate eleganter est usus .
de rat. : t hoc tempus omne post consulatum obiecimus i
Juctibus, u per nos a communi peste depulsi, in nosmet psos
redundarunt. ro ilone: uidem ceteras tempestate, et
procellas in illis dumiarat.fluctibus concinum semper pula
ilon esse subeundas. .
 CU L. . 435
ag. 224, . , . mg, pro ,
.
ag. 224, 15. recte .
ag, 225, 4. . uoque.
ag. 226, 6. u or et g in ti. Gregoras hunc lo
cum negligenter tractavit, Duos, inquit, senatores, duos pon
tifices, duos selectos sacerdotes et quatuor selectos e plebe ad
cum misit, Decem homines numerat, cum noster ad triginta
numeet. .

ag. 226, 8. o ante . supra lineam.

ag. 226, ... ,
Viden' Deum nominari ? idque auctoritate sanctae
Scripturae. am xod. cap. 5. cum quaesisset a Deo oses
ad filios srael mittendus: Si dierint mih, uod est momen
s 2 uid dicam eis ? audivit responsum: go sum u sum.
t ait, sie dices.filiis srael, u est, misit me ad os. In
Septuaginta. est: ,
, Seneca epist.
58. non satis bene reddi putat uod est: quia, inquit,
cogor erbum pro ocabulo ponere. , dem censendum de voce
virili, nam melius dicitur Deus Graece, quam ui est
Latine, Iustinus artyr xhort. ad gentes docet crudite, cur
Deus oysen ad ebraeos mittens ac de se loquens, partic
pio usus sit, et Platonis cum osis o confert.
. Recte . , Vid. p, 547, 9.
ag, 226, 25. ' .
ag. 227, 5. .
ag. 227, 13, .
ag. . 5. .
ag. 229, 12. a ccusation is capit. ria praecpua
recenset Gregoras, uae tamen non Rhegii a legatis seu de
lectis illis , sed in medio itinere ab iis obiecta sint, uos se
nior miserat , ut ei urbis ingressu interdicerent. a voca
occasiones rupti foederis. Una , quod imperatoris guaestori
bus omnibus pecuniam eripuisset , cuius nunquam maior pe
muria fuisset, cum ea essent tempora , quae ob divisionem
imperii sumptus maximos postularent. ltera, quod, a se mis
sis urbium rectoribus electis , alios suo arbitratu ibi colloca
ret. ertia, guod Cralaenam, amitam suam et monastico in
dutam hahitu, indignantem et reluctanlem , ad incestum coi
tum compulisset. a nostra historia, quod vides, pluri
mum dissentiunt. .
ag. 229, 16. i n/ir m, cert a. ndicat hoc idem
Gregoras. ccedebant, inquit, et aliae causae, propter uas c
urbis ingressu interdiceret, plurimae illae uiden, sed non i
.firinae, ,
436 S

ag. 23, 2. . pro .

ag. 25, 15. .
ag, 25, 7. s impera to r s. Recitatur etiam
a Gregora oratio ad iudices habita, lib. 9., verum longe alla
multumque huic nostrae dissimilis , plena fellis et plane de
clamatoria et conficta sine dubio. Solet enim Gregoras ille
ita ludere et poetam magis agere, guam historicum. .
ag, 251, 9. . et lin.r3. .
ag. 252, . .
ag. 252,6, . et lin. 8. .
ag. 252, 18. , . recte .
ag. 252, 8. litteras, Quo pacto nactus sit hasce
litteras, ita docet Gregoras : Caterum litterae, uas ad C
em Seriae, ad despotam , ad alios prag/ectos scriptas esse
dirimus, partim ab itinerum custodibus erceptae sunt, eae
nimirum, uae chartae inscriptae.fuerunt: partim iis de
ceptis, perlatae sunt tenui linleo et albo inscriptae, tabel
ariorum cstibus solerter insulae. am imperator iunior
cum in aliis angustiis, tum circa Christopolin custodes collo
carat , u omnes praetereuntes eacutiebant, num litteras
zantio afferrent, uos./allere perdifficile erat. ,
ag. 252, 19. add. . supra lin. post .
ag. 252, 2o. . bene idemque .
ag. 252, 2. rec ita p a tribus a d erbum. Imita
mur morem Romanum, ipsi enim oratores non recitabant le
ges, edicta, aut similia. ec ipsemet ndronicus hic videtur
egisse litteras istas : non enim dicit , sed
, legantur Facimus ergo a notario seu tabellione legi ;
id enim decentius est. .
ag. 252, 25, m i n epos. epos , uia sororis nnae
filius, etsi cum adiuncto solemus dicere de fratrum aut soro
rum filiis, ex fratre, ex sorore nepos. .
ag. 255, . .
ag. 253, 5. . uos a capite Capitaneos,
et Germani quidam Hauptmann vocant, belli duces, a recen
tioribus Graecis , dicuntur: unde
, capitaneatus, auptmanschaffi. Iam guemad
rmodum apnd Germanos capitanei nomen non illis tantum tri
Luitur, qui habent sub se milites, sed praefectis uoue to
tius regionis, etiam extra militiam, ut in ustria praefectus
Lincensis appellatur Landtshauptmann , et in yroli praefecti
multis locis idem nomen habent: sic apud Graecos praefecti
urbium seu territoriorum nominabantur, et ditio,
cui praeerant, , die auptmanschaffi. Sicut nos.
vulgo nomen praefecturae Germanice, die hleg, ad totam re
gionem referimus, cui quis praefectus est. Glossarium a Ri
 D CCU L. . 437
galt editum exonit . actenus Gret
S18. .

ag, 255, 15, . et lin. 19. .

ag. 234, 19 .
ag. 255, . recte.
ag. 256, 5. in pu c lu m con i ec mus. uid
aut o sit, divinemus. Gregoras uidem supra quasdam
linteas litteras vestibus tabellariorum insutas scribit. oster
Gretserus mallet legere sive . st
autem apud recentiores Graecos pharetra, ein
cher Usurpatur a Cedreno fol. 565. notatque ylander, no
trum illud Germanicum aut a Graeco illo descendere, aut
Graecum a Germanico. lia coniectura occurrit. Quid si le
gendum ? facilis enim lapsus a in . st autem
per syncopen , cucullus, cucullio, Utitur
Sozomenus lib. 5. cap, 13. ntinae editionis, Graecae cap. 14. :
, . Ut proinde
voluerit Cocalas litteras abdendas fuisse in cucullo seu cu
cullione. Fuisse autem cucullos Constantinopolitanis etiam
usitatos, liuet ex Curopalata, qui nominat a cappa,
eratque proprius habitus zaconum, eumdemque tribuit Cor
tinariis etiam extra aulam p, 7 . Glossarium Rigaltii inter
pretatur non modo pharetram, sed etiam bulgam,
marsupium : quae notio an huic loco serviat, videndum est.
aec idem, uem paulo ante nominavi et cuius ope subsidia
ria me multis locis adiutum , initio testificatus sum candide.
Ceterum notio illa verb pro bulga sen marsup
ideo hic locum habere mihi non videtur , guod maxime in
bulgis et marsupiis litterae quaeruntur: et superiores notio
nes tamdiu amplectar, donec melius ac verius aut certe pro
babilius de o invenero, rox. ., deleto
tamen a manu 2.
ag. 256, 8. . Sententia co
git discrimen facere, tametsi alioqui recentibus Graecis idem
sit , uod . uid autem melius sit,
quam duces et prae/acti, ut nos fecimus, haud video, .
ag. 236, 9. . pro o et lin. 12. .
ag. 236, 3. add. . post et om. . 14.
ag. 258, 22. .
ag. 239, 5. . mg. pro .
ag. 259, 14. .
ag. 259, 23. .
ag, 24, 6. .
ag. 24, 1 . et .
ag. 24, 15. .
ag, 24, 21. m ode 3 c ris it. Fatuus in ris: eralta!
438 S

ocem suam : r autem sapiens tacite ridebit. cclesiast.

2 . tqui principem oportet esse virum sapientem. Virg. de
ove 1. eneid. : lli subridens hominum sator atque derum.
.

g. 24 ., 5. argo adscriptum habet : in alio eremplar

in margine haec eran:
, , pro - .
ag. 241, 12. me sb i in sdia s m oli ri. Gregoras
quidem affirmat principio lib. 9. , uia vitam senis in longis
sima spatia extendi cerneret et totum imperium in se quam
primum translatum vellet, inde decrevisse ei dolis quibusdam
et technis aut imperium, aut cum eo etiam vitam auferre,
Verum haec Cantacuzenicis narrationibus dissimillima sunt
ct mendacia mera videri possunt. .
ag. 24, 2. . et l. seq. ,
ag. 245, 4. add. . supra lin. ante .
ag. 243, 5. .
ag. 244,9. un o a ut duob us, agno domestico et
protostratore. Vide supra cap. 52. Sed eos propter invidi
am avo nominare non audet. .
ag. 245, 7. .
ag. 246, , .
ag. 246, 6. .
ag. 248, 9. .
ag. 248, 6. ego, i m p e ra to r. ratio patriarchae
libertatis ecclesiasticae plenissima est, mihique illam divi m
brosii adversus heodosium libertatem in mentem revocat,
qua illum tot caedibus innocentium apud hessalonicam con
taminatum, aditu templi ausus est prohibere, icephor, lib. 12.
ca. 4 . .
ag. 248, 2, . recte pro .
ag. 249, . .
ag. 249, 2. .
ag. 249, 24. .
ag, 25, 9. .
ag. 252, . in ang an ens mon asterio m an ere.
oc ipsum narrans Gregoras lib. 9. coniurationem patriarchae
et episcoporum in seniorem imperatorem praemittit, in quam
etiam nobiles adduxerint. Praeterea patriarcham sacris inter
dixisse omnibus , gui iunioris imperatoris nomen tacerent ae
debitum imperatori honorem habere recusarent. xcommu
nicasse etiam adversae partis sacerdotes, a quibus vicissim cum
factione sua excommunicatus sit. Ibidem querimonia senioris
de patriarcha. .
ag. 252, 2. . et lin. 5. om. .
Fa8.252,7. . mg., text.
 CU L. . 439
ag 25, . . pro ,
. 252, 2 . . supra lineam.
g 255, . .
ag 255, . .
ag, 254, 6. add. . supra lin. ante .
ag. 255, 5. . et l. 8. .
ag. 255, 14. / er h o stil i a loca iner m es in ce
de re. Iphicrates, theniensium dux , si bene memini , aie
bat , etiam per amicorum regionem transeunti castra com
munienda , uia videlicet semper est incerta securitas, propter
ea quod nulla est, animis certa fides. uc item pertinet
praeceptum nosandri lib. . cap. 8. Strategici. mperator si
in hostili solo castra ponat, statim vallo fossaque cingat, li
cet ib ad breve tempus considere voluerit. aec enim ca
strensis ratio nunquam poenitenda semperque tuta adversus
repentinas et improvisas irruptiones. Collocet etiam custodias
ac speculatores, quasi prope adsint hostes, etsi longus abesse
putet. .
ag. 256, 5. .
ag. 256, 7. in Lon rd m. Si placet, audi hac
de re scribentem Gregoram lib. 6. In hunc modum : Sed e
spe frustrata (rene) heodorum, alterum filium, cum pecunia
marima in patriam suam Lombardiam mittit: maluit enim ,
Latinorum i religionem coleret et peregre minore dign
ate esset, uam ut domi illustris, iniso prigno (ndronico
iuniori, u su.filius toties appellatur,) eiusue posteritas
llius posteritatt serviret. ue ita incilata suam cupiditatem
n uno saltem filio, heodoro archione, eaplet. Paulo ante
Spinulae cuiusdam Genuensis filiam cepisse uxorem dicit, non
magnae auctoritatis aut nobilitatis viri. Latinis enim nobili
bus haud./are studio est cum Romanis, immo ne cum psis u
dem imperatoribus affinitates iungere. am tec psa, si i
stri nala genere.fitsset, Romano./acile nupsisset. Sed re
futant Gregoram ducis raunsvicensis et Sabaudiae comitis
filiae, quae ambae cum ndronico iuniore nuptae, fuerunt.
t cap. 4. ostenditur, quantpere frater nnae de hoc ma
trimonio laetatus sit, quantpereque sororem idcirco honora
rit. .
ag. 257, 6. arcus 7 u dam. ulto inhumanius ha
bitum dicit Gregoras. Sed neue se, neque erba eius ull
er parte admittebantur, sed et lapdibus superne ab iis, u
propugnacula moenium tuebantur, figabatur: u ne ocern
uidem eius./arebant, eumue contumelios dietis impune in
cessebant : et ignominiose dolo plenam esse et co
gtationem et orationen eius dictanles. ,
ag, 257, 7. add. . post .
4 S

ag, 258, 16. . uoque.

ag. 6, 6. .
ag. 26, 26. .
ag. 61, 26. add. . post .
ag. 262, 4, .
ag. 262, 7. .
ag. 265, 4. . supra lin.
ag. 265, 25. et recte .
ag. 264, 1 . o .
ag. 264, 22. .
ag. 265, 2. .
ag. 265, 15. .
ag. 266, 5. . recte.
ag. 266, 4. .
ag. 266,8. add. . mg. ante .
ag. 267, 2. ex . addendum post .
ag. 267, 24. .
ag. 268, 7. recte .
ag. 269, 2. , Duobus verbis expressit Latinus
poeta 7. eneid.: Urbe.fit stemma Laurentis reg Pic.
, inquit tymologicon, ,
, , ' '
. Gregoras lib. 9. : Concursu.facto, a tota
.fere citate adoratus et salutatus et./austis acclamationibus ac
ceptus. rant tum perpauc, ui eum odissent et seniori im
perator ere studerent , u areem propere occuparunt et mu
nierunt. Unde imperatorem et./actiosos./ortiter propulsabant,
multosue saris et telis ulnerabant , uorum mul imper
toris sculo sunt iufira. ostridie cro magno sarmentorun
cumulo circumposito, . erustis , arcem ceperunt. .
ag. 27, 1 1. a d s a n c tu m Dem et ri i m a rt. s.
hessalonicensis fuit hic Demetrius et proconsul: qui curn
plurimos ad Christi fidem perduceret, aximiani imperatoris
iussu lanceis confossus, martyrium consummavit. Ita Roma
norum martyrologium, Leo imperator encomium in eumdem
scripsit. d eius sepulcrum hessalonicam frequens Chri
stianorum concursus fuit, ex uo unguentum medicum scatu
rire consuevit, de quo Glycas in annal., Cedren. in com
pend. historiae , et plura aronius in notis. eminit etiam
icetas huius unguenti in ndronico Commeno. reviter
eius martyrium describit Photius patriarcha in bibliotheca
sua, quae nuper Graece ugustae excusa est, roN. Ce
lebris est apud Graecos pariter et Latinos sanctus Deme
trius martyr, cuius anniversariam memoriam colunt illi 26.
ctobris, isti 8. die eiusdem ctobris : de quo Gracci multa
et raeclara in enaeo et etaphrastes apud Surium tomo 5.,
 CCU L. . 44
enologium Graecum a Sirleto cardinale in Latinam linguam
translatum et nn ita pridem Ingolstadii editum, et anuel
imperator constitut de Feriis. In honorem eius conditum est
Constantinopoli a alaeologis insigne monasterium, in uo
die natali martyris imperatores Constantinopolitani rei divi
nae veteri et solenni ritu operam dabant, ut scribit Curo
palata de officiis aulae Constantinopolitanae. x duodecim
flamulis, guae imperatori praeferebantur , unum eftigie sancti
Demetrii insignitum erat una cum imaginibus sancti rocopii
et utriusque heodori martyrum, ut idem Curopalata auctor
est. ppellatur , uia ex sacro eius corpore variis
languoribus morbisque salutaris liquor manabat , cuiusmodi
divi sunt sanctus ndreas apostolus, ut toti orbi
notum, exemplumque exstat apud Gregorium uronensem libro
de gloria artyrum cap.51. Sanctus icolaus yrensis, guem
anuel imperator in sua constitutione vocat . ua
tuor illi milites duodecimae legionis, de quibus Procopius lib. 1.
de aedificiis Iustiniani. Sancta Catharina, sancta Walpurgis, san
ctus ercharius abbas, de quo Surius tomo 5. die 16. ctobris,
ex Speculo Vincentii. Plurima edebantur ad sepulcrum sancti
Demetrii miracula, Quamobrem in enaeo cogno
mento honestatur. t certe miraculum, uod hoc loco Cantacu
zenus commemorat, longe illustrissimum est dignissimumque,
quod omnes ima mente reponant. ec mirandum, tam exi
mium beneficium in hominem a Romana, hoc est vera, eccle
sia alienum collatum esse, cum historiarum monumentis pro
ditum sit, ingentia miracula aliquando in thnicos et a Chri
stiana religione prorsus alienos a viris sanctis, vel iam in coe
lum receptis, vel adhuc vitam nobiscum agitantibus, patrata
esse, Imitantur nimirum benignitatem Patris, ui in coelis
est, u solem suum oriri./acit super bonos et malos , et
pluit super iustos et iniustos, atth. 5. Super illos quidem,
ut in bonitate et iustitia perseverent in diesque maiores pro
gressus faciant , super hos autem , ut a malitia et iniustitia,
et a pravis persuasionibus, quibus circa Christianae fidei do
gmata imbuti sunt, revocentur. eque enim miraculum hoc
per martyrem Demetrium editum est, ut aut ndronicus, aut
alii in sua a vera ecclesia secessione confirmarentur , sed ut
invocatio , cultu sanctorum et reliquiarum mortalibus com
mendaretur, utque a vero tramite aberrantes , hoc velut lu
mine divinitus misso illustrati, ad ecclesiam illam reverteren
tur, in ua pro Christi nomine Demetrius sanguinem fuderat.
ud enim aliud sunt aut sancti martyris Demetrii miracula,
aut illa , uae in templo divae Virginis Constantinopoli ad
Fontes dieto, aut alibi per res sacras, ut per reliquias , ole
um benedictum, aquam lustralem , signaculum sanctae crucis,
 442 S

imagines etc. in schismaticos, haereticos, Iudaeos et thni

cos facta sunt, quam invitamenta uaedam et incitamenta ad
verum, immo et stabilimenta veri? eque enim fieri potest, ut
eus ulla miracula confirmandae falsitati aut ipse per se, aut
per alios edat, cum testis falsus et falsi esse nequeat. Ve
ium multi turbantur, cum audiunt, extra ecclesiam unam, san
ctam, catholicam et apostolicam miracula fieri. t causae ni
hil est, cur aut se aut alios turbent. am si fiunt extra
ecclesiam, funt tamen ant ab eis, qui, dum viverent, ecclesiae
militantis membra erant, aut per res verae ecclesiae, aut in
confirmationem dogmatum verae ecclesiae , etiams patrentur
in illos, qui verae ecclesiae non sunt cives : nemo enim un
quam dixerit, nullum miraculum fieri posse, nisi erga illum,
quisit verae ecclesiae pars. rgo s, ui hine ad alteram
vitam in catholicae ecclesiae communione migrarunt, miracula
operentur , sive per lipsana sui corporis , sive invocati per
preces sine respectu ad reliquias , sive alio modo , non schi
smaticam, haereticam , aut ethnicam perfidiam et superstitio
nem, sed eam confirmant fidem et ecclesiam , cuius beneficio
ex fluctibus huius vitae ad aeternae beatitudinis tranquillissi
rmum portum pervenerunt. ari modo cum apud segregatos
ab ecclesia miracula eduntur per signum sanctae crucis, per
aquam lustralem , per oleum benedictum , per exorcismos,
perque alia huius generis mirabilium effectuum organa , non
alienae, sed nostrae fidei et ecclesiae robur et auctoritas acce
dit. aec enim licet ab alienigenis usurpentur , ecclesiae ta
men catholicae propria sunt ac proinde, ubicumque vim suam
exserunt, eam non nisi ut catholicae ecclesiae instrumenta et
ornamenta exserunt, etiam in non catholicos, quia gratia Dei
dives in omnes , his uoque, ui extra septa dominici ovilis
vagantur, liberalitatis suae fontes non occludit. uapropter
uando, ut Socrates scribit lib. 7. cap. 17., aqua baptismi
evanuit, cum Iudaeus quidam impostor , iam ante baptismate
a catholico episcopo tinctus, denuo a ovatiano ntistite ba
ptizari vellet, miraculum illud non accidit, ut ovatianorum
haeresis firmaretur, sed ut veritas catholicae ecclesiae de ba
ptismo non iterando demonstraretur. Sic cum per signum san
' etae crucis, per imagines, per lipsana divorum, per aquam
precibus ecclesiae consecratam, per exorcismos et per cetera
eiusdem classis, aut coelitis alicuius singulari favore et patro
cinio, apud haereticos, schismaticos et ethnicos opera, quae
dam naturae vim et facultatem superantia eveniunt, ea alio fine
non eveniunt, uam ut a catholicae ecclesiae fide et communione
aberrantibus eiusdem integritas, sanctitas et sinceritas patefiat
Sed quid dicendum , si miracula non modo in schismaticos,
bacreticos et ethnicos a sanctis in coelo , per reliquias , ima
 U L. . 443
gines et id genus alia, verum etiam ab ipsis schismaticis aut
aereticis patrentur, sine rerum ad ecclesiam veram proprie
pertinentium ministerio. uidem non ignoro, multos pie
tate et doctrina praestantes viros esse, qui putent, Deum nun
quam ullo haeretico aut schismatico uti in effectione mira
culorum, ac proinde quidquid in hoc genere iactent, id to
tum commentitium , vanum et frivolum esse. Praedicabant
Donatistae varia miracula, sed ea omnia vel ut inania com
menta, vel ut vana ludibria reiecit sanctus ugustinus, vero
rum miraculorum alioquin observantissimus et severissimus
vindex, ut ex lib. 22. de civitate Dei liquet. b hac sen
tentia stare videtur experientia : cum enim innumeri prope
haeretic a primo evangelii ortu exstiterint, vix tamen ullum
reperiemus, guem miraculorum gratia claruisse veterum an
nales testentur , aut si aliqua miracula nonnulli fecisse visi
sunt, illi post diligentem inquisitionem et inspectionem non
miraculorum effectores, sed seductores et impostores depre
bensi sunt, cum in ecclesia catholica et Romana perenni serie
nunguam defuerint, gui res extra omnem naturae potestatem,
omnipotentis dextra adiuti, efficerent. ec obstat illud atth.8.:
ulti dicent mih in ill die: Domine, Domine, nonne in
nomine tuo prophetamus et in nomine tuo daemonia eiec
mus et rtutes multas./acimus etc. Quibus dicetur: unuam
no os: non enim intelligitur de haereticis et schismaticis,
sed de orthodoxis illis, qui, vita improbe transacta, hinc extra
gratiae statum migrant. Videat lector cardinalem ellarmi
num libro 4. de ecclesia cap. 14. uods haec opinio ali
cui minus arrideat contendatque, Deum aliquando etiam hae
reticis et schismaticis res supra naturam agendi facultatem
largiri, is ita sentiat licet: auctores enim , quibus se defen
dat, habere videtur sanctum Chrysostomum et uthymium in
cap. 7. atthaei, edam et heophylactum in cap. 9. arc
et sanctum ugustinum lib. 4. de consensu vangelist. cap. 5.,
qui arbitrantur illum , qui arc 9, et Lucae 9. in nomine
Christi daemonia eiiciebat et ab apostolis prohibitus fuit, nec
fide nec corpore Christi disciplinam secutum esse. Utcumque
sit, hoc fixum ratumque maneat, eam potestatem non concedi
in confirmationem falsitatis, vel in testimonium sanctitatis hae
retici aut schismatici, qui ea opera perficit, cum nulla sancti
tate sit praeditus, sed dari a Deo ad aliquam publicam utili
tatem, ut est gratia sanitatis, nominatim illa curandi strumas
concessa regibus Franciae et ngliae, quae adhuc etiam apud
non catholicos ritanniae reges durare dicitur, ut scribit
Wilhelmus oocker in libro, cui titulus charisma sive do
um sanationis, licet Genebrardus in chronologia dicat, do
num hoc aliquot duntaxat regum esse, non omnium. Sed sit
444 S

omnium : non ideo falsa religio erit vera, aut vera falsa ,
cum donum hoc a Deo non concedatur eo consilio, ut errori
fidem conciliet, uod praecipue inde colligimus, guia multis
seculis antequam Calvini, aut Lutheri, aut Wiclefti secta na
sceretur, donum hoc concessum fuit regibus, quos catholicae
et Romanae ecclesiae studiosissimos et observantissimos fuisse,
ne ipsi quidem, qui a vera ecclesia defecere, inficiari possunt.
uo igitur fine Deus olim regibus catholicis donum hoc con
cessit, eodem durat adhuc, si durat apud haereticos, nempe
ut in miserorum solatium et subsidium cedat : quid si in te
stimonium verae et catholicae religionis, ita ut inimici nostri,
icet nolentes et inviti , pro nobis testimonium dicant ? Si
enim in eum finem olim Deus donum hoc regibus pietate et
catholicae ecclesiae studio excellentissimis largitus est, utique
eodem fine hoc etiam aevo apud non catholicos, catholicorum
tamen in solio successores, perseverat: neque enim finem mi
raculi mutat Deus , ut quod antea erat pro stabilienda fide,
sit postea pro perfidia; ut proinde ipsi sua vineta caedant et
adversus se testimonium ferant, cum talia opera faciunt, ui
us religionem maiorum suorum, uam aspernantur, confirmant.
Verum , ut intra lineam nos recipiamus, absimile vero non
est , fieri interdum, tametsi raro , ut a recta religione alieni
opera quaedam supra naturae vires edant, vel potestate ac
cepta ab officio, per successionem aut electionem legitime com
parato , cui Deus gratiam aliquam contulerit, vel peculiari
nutu Dei, dividentis dona sua, prut vult et uibus vult: ui
nunquam tamen ita dividit, ut per ea pravae doctrinae vim
roburque addat , aut addi velit : et si quis haereticus aut
schismaticus diceret , donum faciendi miracula sibi divnitus
obtigisse ad haereseos aut schismatis sui confirmationem, (quod
Calvinianus oocker de charismate illo eurandi strumas ridi
cule dicit,) is nulli, nisi improvido et inconsiderato, erroris
discrimen crearet : nam si quis mentem vel paululum adver
tat remque accuratius secum perpendat, semper deprehendet
huiusmodi miraculorum effectionem ad alium finem, uam ta
lis ferat, referri: aut si mendacium abstrusus est , uam ut
facill negotio ad eius cubilia perveniri ueat, ad preces con
fugiendum erit, petendaque lux a Deo, ne impostorum falla
ciis circumveniamur. Quo casu divinae providentiae munus
est, ut recte docet Franciscus Soaretz, non permittere, ut qui
ad hunc modum se suasque rationes componit , decipiatur.
Lege Soaretzium tom. 2. in 5. part. divi homae , disp. 5 .
sect. 2. sub finem. ullum ergo , dicet aliquis , ad proban
dam veram doctrinam ex veris miraculis argumentum sumi
potest. n sequitur omnino nullum , sed non omnino ne
cessarium sumi posse, inquit Ioannes aldonatus in cap. 8.
 CU ., . 445
atthaei. Probabile fidei argumentum est, uod ex miraculis
sumitur, uia per fidem saepe, sine fide raro admodum fieri
solent : et cum fiunt non ad probandam eorum, ui faciunt,
sed eorum, gui veram fidem habent, fieri solent. ec enim
alaam futura praedicendo suam ipsius, sed populi potius
ei, adversus quem conductus fuerat, fidem confirmavit : et
fere omnia miracula, quae per haereticos facta legimus, quae
paucissima sunt, huiusmodi esse constat , ualia ea, quae in
ecclesiasticis historiis et apud nastasium in quaestionibus scri
pturae recensentur. st etiam argumentum a miraculis du
ctum una saltem ex parte necessarium : nam etsi non neces
sario sequitur, eum, gui miracula faciat, veram habere fidem,
tamen necessario sequitur , eam , in qua frequentia et quasi
ordinaria miracula fiant, veram esse ecclesiam : uia, etsi ali
quando Deus per privatos extra ecclesiam suam homines mi
racula fieri permittat, sicut et per asinam fecit alaam, uae
in ecclesia certe non erat : tamen nulli generaliter hominum
societati, nisi ecclesiae suae ordinariam faciendi miracula con
cessit potestatem. aec aldonatus. uic sententiae adsti
pulari videtur lustinus martyr, seu uis alius, apud quem or
thodoxi hanc uaestionem ponunt, et est uaestio quinta :
,
,
, , ,
; espondet Iusti
nus :
,
,
,

,
,

, , , etc. Quae
stione tamen centesima contrarium videtur asseri, Sic enim
respondet ad quaestionem ,propositam Iustinus:

, ,

, ,

, ,
, sER.
, 27, 19., . supra lin.
ag. 271, 5. , .
ag, 272, 4. . pro .
446 S

ag. 273, . om. . guoque,

ag. 275, 1 . . recte pro .
ag. 274, 4. .
ag. 274, 25. . et .
ag. 275, 7. lege ex . pro ; ita infra
que p. 277, 7. . pro, .
ag. 276, 16. . pro , idque reponendum.
ag. 276, 19, , uamvis significet pecmias, valet
tamen aliquid etiam latius patens , nempe bona, opes, facul
tates. t ego malui voce generali, res, uia hoc aptius ad
feminas, quibus alia potius, quam pecuniae in deliciis sunt,
ut mundus ipsarum. vet me, quod paulo post de mundo
uxoris protovestiarii dicitur, aestimatum duobus aureorum mil
libus, ubi iterum usurpatur . t rursum de eius
dem protovestiarii suppellectili aurea et argentea. Pox.
ag, 277, 4. .
ag. 277, 7. . .
ag. 278, 3. . pro . n
opus correctione.
ag. 279, 6. ergo tu i n en to r. bserva praeclarum
cxemplum grati animi in imperatore: magni autem in magno
domestico, qui pecuniam totam repudiat, uam accipere iu
ste poterat. n quvis tantum auri acervum irretortis ocu
lis spectavisset. .
ag, 279, 2. et . "
ag. 279, 22, . text. , a man. 2.
ag. 281, 12, . pro .
ag. 285, 5. . mg.
ag, 285, ... .
ag. 284, 14. Strom itz a m. Vel Strumitzam. e hoc
oppido ita Gregoras: ppidulum Strumitzam intrimus, uod
paene supra nubes eminet, adeo praerupto monti impositum ,
omines in propugnaculis sedentes, e alle suspicientibus cu
ae deantur. . nfra p. 285, 5. .
ag. 285, 5. cep h o rus basilic us. Gregoras :
autem elenic castello et circumiacentibus locis asilicus
cephorus praeerat , r nobilis ille uidem, sed ui null
dic, simplic ingenio et ad res gerendas inepto esse crede
retur. s ero turn omnium prudentissimus erstitit : uorunt
alii e desperatione atque inopia consilii misere mortu, ali
initi capti sunt et infinita mala perpess, ali ltro se ipsos
prodiderunt. ic ero solus, spe in Deum collocata , ad eac
tremum usque senioris imperatoris spiritum tantae rerum per
turbation se opposuit sincerumue animum et ./idem illiprae
stitit. eque enim iunioris imperatoris c magnificis pollic
ationibus cessit, cl saeissimas minas et obsidiones perimult ,
 D CCU .. . 447
sed castellum Serras sib commissum muniit, in coque, contem
ris illis rebus omnibus, sedit, donee senioris imperatoris obitum
audiisset. d eum enim usue contentionem aequam iudicit,
ultra ero iniquam et minme probandam. uapropter statim
actione cum iuniore imperatore/ac , ab eue magnifice do "
natus, castellum dedidit, ac deinde illius oluntate etiam eiprae
.fitit etc. aec nostris neutiquam consentanea sunt. .
ag. 285, 7. c m i te. uaenam calamitas illa fue
rit et genus mortis eius, Gregoras his verbis aperit: ro
estiarius auten ndronicus ad tempus et ipse despotam se
cutus, non potuit perpetuo parasiti more aliena uadra
ere, ut ille , sed uantas modo opes, iumenta, possessiones ,
loriam cum omni pe subi anisisset, secum reputans, et ill
ctiam de urore suspicatus probra, uibus captiae mulieres q/
Jic ab hostibus solent, prae desperatione et immenso moerore
in locis alienis et desertis oberrans easpirit. Stuprum ergo
uxoris fuit , uod Cantacuzenus ait :
, . .
ag. 285, . sa n en ri balli, Pugnantia his scri
hit Gregoras. ichael san, inquit, rosiac oppidulo./asti
manter occupato eiectisue oppidanis .firmato, tutum ib rece
ptum habuit. Paulo ero post, proditionem eritus, a Seriae
Crale praesidium accersit: cui oppidulo commisso et ipse ad
Cralem abit. ,
ag. 286, 2. du ce Cons ta n t in o s a ne. Gregoras :
erto die sanctae hebdomadis quadragesimae proelium com
miserunt utriusue imperatoris crercitus prope aurum /lu
men, hinc Constantino sane, inde protostratore duce. Sed
dersari cerunt: e nostris aulem ceciderunt milites non
amplius decem tribunt, plerique una cum duce sane captt,
oeteri poliati in/aliciter zantium perenerunt. on plures
decem occisos, vix est credibile. t magis semper seni , quam
iuveni imperatori favet hic Gregoras. .
ag.286, 22. . supra lin.
ag.287, 24. . . , ,
ag. 288, 2, .
ag,289,8. . et l. 12. .
. 29, 14. , .
ag. , 16. hom este la cera. De duobus yzan
tii proditoribus libro mono scriptum a Gregora in haec verba:
e cum ita se haberent, duo custodes moenium urbis ad
uniorem imperatorem in eo, uem dirimus, loco castra ha
bentem transfigunt, nomine alter Camaris, alier Castellanus,
Jabrilem artem eercentes: ui, seducto imperatore, omnibus
arbitris remotis, Cantacuzeno magno domestico ercepto, de
proditione erba Jiciunt et scripta pollicitatione, pecuniarum
448 - S

ct possessionum divitum postulantes. uibus.facile impetratis,

et hora et ratine rei gerendae indicalis, ips uiden erit,
ne cinis suspecti essent, postridie redeunt. mperator ero
uatuor dies cunctatus ibi, scalas e.funibus con/acit, ualibus
in mam onerariis utuntur etc. Quod dicit, eos ingens pre
tium postulasse , id prorsus a nostri narratione abhorret. Ve
rum quae ad laudem iunioris pertinent , Gregoras libenter
dissimulat , uod iam saepe dictum est. ,
ag. 291, 7. . mg.
ag. 291, 18. . pro .
ag. 292, .
ag. 292, 2, . pro .
ag. 293, 3. .
ag. 295, .
- ag. 295, 15. tr m i ! ! equtum o eso ru m.
Gregoras : ulgarorum princeps seniori contra iuniorem tri
equitum millia subsidio e pacto misit, uibus mandatum , ne
scio quibus auctoribus, ./arebatur, ut, data opportunitate, res
as moirentur. Sed cum enissent, urbern ingressi non sunt,
duce eorum lantum eacepto. re in latus declinarunt, ca
sris ad stadia ab urbe . et C. positis. .
ag: 294, . add. . mg. post .
ag, 294, 2.
., addito
ab altera manu post in mg. .
ag. 295, 15. .
ag. 296, 2. .
ag. 296,6. .
ag. 296, 12. per iculi p o rro.facie n di. lane di
versum Gregoras : Logis ad ulgarorum ducem, ui castr
in propinquo habebat, legatos cum muneribus mittit et plur
c pollicetur, s copias suas domum reduceret. , ssensum ad
cpulas initat cum tribunis, eosque postridie laetos domum er
sus abeuntes prosequitur, .
ag. 296, 19, .
ag, 297, 18. .
ag. 298, 5. .
ag. 298, 21. .
ag.299, 2. , huius regis, non erant ,
nisi sanctorum reliquiae procul dubio , et in iis etiam cruci
cula aerea , miraculis nobilitata. Itaque illud, u in copro
pter nos suffius, referendum est ad prototypon. u pietatem
nota veterum Christianorum, etiam principum , ui de collo
gestabant res huiusmodi sacras sibique inde coeleste auxilium
et in periculis tutamen sperabant. Vide Gretseri de S. Cruce
tom. 1. lib. 1. cap. 78, et cap. 6 .
 D CCU L. . 449
ag, 299, 8. vocat , uae praeter illam parvam
crucem foris fortasse a collo pendentia , eaque auro et gem
mis insignia, inclusis, sanctorum reliquiis, gestabat. .
ag, 299, 22. .
ag. 299, 23. m.fla m m a ntem. Videtur ala pro
prium fuisse symbolum eorum nuntiorum , uos
vocabant, eo modo, guo notarios seu scribas quosdam nomi
nabant , b celeritatem scribendi. inc etiam
statuae erant , seu alatae, quales
visebantur olim Constantinopoli, teste Codino in sua Constan
tinopoli fol. 55. , ubi tamen Dousa inepte vertit co
tmnas, cum vertendum st statuas. anavit autem mos
alis instruendi ab ethnico ercurio , qui et ipse
alatus , tanquam celer nuntius. t flammae illae pictae fue
runt; nam et ignis celeritatis hieroglyphicum est. Ita Iaco
us Gretserus. Per huiusmodi alam ardentem et pictam ,
uam oesi traderent nuntiis, quos ambulare quam celerrime
vellent, dici et hoc forsitan potest, simul ad ercurium ala
tum, simul ad ludos allusisse , gui thenis fiebant et
dicebantur. , n iis qui currebat, lampadem
ardentem tenebat, eamque deinceps cursuro tradebat.
cursu et lampade humanae vitae brevitatem indicabant. Pro
pius ad alam nostram flammantem accedit Cornificius libro
ctavo ad erennium. Non enim , inquit , uemadmodum in
palaestra, qui taedas ardentes ecipit, celerior est in cursu
ontinuo , uam ille , u tradit : ila melior, imperator nous ,
u ccipit erercitum, uan ille, qui decedit, propterea uod
de/atigatus cursor integro./acem , hic peritus imperator, impe
rito erercitum tradit. Lege praeterea, si lubet , epistolam 69.
Lipsii Centuria . , ubi multa disserit de hemerodromis seu
cursoribus diariis, qui uno die pedibus spatium ingens con
ficiebant. .
ag. 3oo, 3. .
ag. 3, 22. s c s b in as Lipsius oliorcetici libro
. dialogo 6. ex erone reticulatas vocat e stuppeis funibus
instar retis contextas, ad quarum summitates hami adiecti,
t murrum pinnas apprehenderent. ,

ag. 3, 22. .
ag. 34, 16. in tro t. Quid imperator senex ad se
cundum nuntium de ingressu nepotis in urbem fecerit, expo
nit Gregoras sic : mperator solus relictus, nec uemuam
habens, uicum dolorem suum communicaret, in suum lectu
um et ipse incubuit, null este eauta: sed una cum iis ea
trema desperatione induta, animo crebris et diersis cogita
1ionibus aestuante iacebat, corpus huc atque illuc crebro re
ens. Interim magnus ad palali./ores tumultus auditur,
Cantacuzenus . 29
45 S

unioris imperatoris ingressum nuntians , et plausus armorum

magnus. rant enim mililes amplius octingenti cum impera
tore ingressi, simul etiam.faustis undique acclamationibus iu
nior imperator salutabatur etc. x nostro historico constat
ad nongentos ingressos. Vides igitur hyperbolen Gregorae.
.

ag. 34, 19. s a lut t. ntequam id faceret, teste

Gregora omnibus ducibus et tribunis suis convocatis, gravi
ter edixit , ne avum imperatorem vel manu vel ullo contu
melioso dicto violarent , nec uemquam prorsus omnium.
/anc enim ictoriam , inquit, JDeus nobis dedit , non ips
paraimus, et uae sequuntur in eam sententiam. Recitat
etiam declamatorie verba flebilia, uibus senex a nepote vi
tam sibi donari precatur: quae tamen pugnant cum humani
tate iuvenis in avum toties declarata. t addit in extremo :
is erbis iunior ndronicus delinitus , que salutis dili
genti cura suscep, etiam a lacmis temperans, pala
tium ingreditur, ac primum enerabili Dei genitricis ima
gine, ut decet, adorata, deinde um illi inhaerentem ab
ductum salut, ampleaus est et blandis cris recreat
Ctc. .
ag. 5o5, 1. add. . supr. lin. ante .
ag. 5o5, 19. e u e super c u o. Cum levitate ne
scio qua restitutum tradit Gregoras: cui ui cito credit, is
profecto levis est corde, nde in anganium monasterium
abit, ubi patriarcham salam in libera custodia sedisse di
mus , uem inde abductum et in unum imperatorium currun
sublatum , ita ul purpura ornatus erat, in patriarchicum so
ium restituit, nullis presbyteris aut episcopis sequentibus aut
antecedentibus : sed tibcinibus et tibicinis etc. .
ag. 5o5, 2. .
ag. 5o5, 25. do m us m ag n log oth eta e. oc etiam
narrat Gregoras, sed illud guoue secus quam noster. o die
mane ad esperam omnes opes a splendidissimis edibus ab
atas, et ipsas dirutas cerneres ulgique ludibrium. agu
ogothetae inprimis, et omnes opes, tam uae in iis relictae ,
uam uae pud amicos depositae /iterant, rapiuntur: nec "..
omnium rerum uidquam est relicturn , sed alia in fiscum re
, alia populo in praedam cesserunt. subito cum liberis
d egestatem redactus est, u post imperatorem omnium./
cissimus habebatur. am per multos annos successibus usus,
no die in eatremam calamitatem incidit. b homines ue
rulos dicere audires turn alia, tum , opes illas pauperum esse
sanguinem et lacmas, suppeditatas ei ab iis, uibus Ron
narum princiarum et urbium administratio commissa ./iusset
etc. undem ait, cum sine ulla molestia in exilium abdu
 D CCU .. . 45
ceretur, in stranguriam incidisse, quae molestior ei fuerit,
am cetera omnia , uae perpessus esset, careere, iactura
ignitatis , opum ereptione, vilium hominum obtrectatione et
Cn Vitio. .
ag.3o6, 7. . uoque pro .
ag. 56, 7. . ta etiam infra.
, 36, 9, . uoque, sed recteidem lin, . .

D LRU SCUU.

ag.31, 3. .
ag. 51 ., 4. ra tion es . imium uantum ab his
aliena Iongeque diversissima Gregoras lib. 9. de conditione
avi ndronici, ua fuerit, capta a nepote Constantinopoli :
vixisse miserrime et in extrema demum egestate vitam fini
visse, Gregorae mendacia sequuntur continuator Glycae et
alii, ndronicumque iuniorem tyrannum et parricidam faci
unt. u ipse leges , si voles; me enim illa huc afferre p
get profecto. Sed omnium falsidicorum illorum anteambulo
st Gregoras. .
ag. 5 : 1, 15. . Verisimile fit, hic vectigal ex
pice, hoc est, e fodinis picariis significare: inde enim pendi
solitum vectigal, patet. andect. lib. 5o. tit. de verbor. signi
ficat. ublica ectigalia, inquit, intelligere debemus , e
bus ectigal./iscus capit: uale est ectigal portus el e
nalium rerum : item salinarum et metallorum et picariarum
(male enim legitur piscariarum). icariae, inquam, ad reddi
tus regales pertineht, et picem fossilem inveniri scriptum a
linio lib. 16. cap. 12. Sed his obstat Gregoras, qui libro
nono de eadem re loquens, ait ndronicum iuniorem assignasse
avo , annuum, reddium
eation,
. Videtur ergo illud potius a Latino vo
cabulo piscis, uam a pice sumptum. .
., ut eoniungendum sit .
ag. 512, 5. .
ag. 312, 6. . mg. pro .
ag.312,8. z a nti u m 7 u e post lim in re er -
sus. Gregoras : agnus autem logotheta ab erilio reersus ,
non dom suae diertit, uae, ut iam dirimus, imperatore
urbem ingresso, pridem erat diruta et astat prorsus a po
pulo: sed in eius cinia, in Chorae monasterio, uod pse
antea magni, sumptibus instaurarat etc. ,
452 S

ag. 5 , 12. ne li tes et con tr e rs e na c e -

rent u r. liter et quidem iustius fecit ratus Sicyonius :
nec mirum , quia longius intervallum 5o., uam 6. annorum,
maiores mutationes eflecerat. rgo is, cum eius civitas quin
quaginta annos a tyrannis teneretur, profectus rgis Sicyo
nem , clandestino introitu urbe est potitus. Cumque tyrannum
coclem improviso oppressisset, sexcentos exules, qui fue
rant eius civitatis locupletissimi, restituit, remque publicam
adventu suo liberavit. Sed cum magnam animadverteret in
bonis et possessionibus difficultatem , guod et eos, uos ipse
restituerat, uorum bona alii possederant, egere iniquissimum
arbitrabatur , et uinquaginta annorum possessiones movere
non nimis aequum putabat, propterea quod tam longo spa
tio multa hereditatibus, multa emptionibus, multa dotibus
tenebantur sine iniuria : iudicavit neque illis adimi, neque
his non satisfieri, uorum illa fuerant, oportere, Cum igi
tur statuisset, opus esse ad eam rem constituendam pecunia,
lexandriam se proficisci velle dixit , remque integram ad re
ditum suum iussit esse : isque celeriter ad Ptolemaeum suum
nospitem venit, qui tum regnabat alter post lexandriam
conditam : cui cum exposuisset, patriam se liberare velle ,
causamque docuisset, a rege opulento vir summus facile im
petravit, ut grandi pecunia adiuvaretur. Quam cum Sicyo
nem attulisset, adhibuit sibi in consilium uindecim principes,
cum quibus causas cognovit et eorum , qui aliena detinebant,
et eorum, ui sua amiserant : perfecitue aestimandis posses
sionibus, ut persuaderet aliis, ut pecuniam accipere mallent
et possessionibus cederent , aliis, ut commodius putarent ,
numerari sibi , quod tanti esset , uam suum recuperare. ta
perfectum est, ut omnes, constituta concordia , sine querela
aiscederent. aec Cic. 2. ff. .
ag, 312, 22. enm episcopis. Gregoras : roinde
non multis diebus post, Isaiam patriarcham conenit, ac pri
mum et suadet, ut iram adersus episcopos deponat et popu
um interdicto solat. eque enim par esse, cum ipse omn
us omn condonaret, ad uem publica delicta pectarent,
llum patriarcham et pacis doctrem alere simultates, nee eius
iram occidere tot solibus occidentibus, cun ne unus quidem ,
durante illits ira, occidere deberet. .
ag.515,5. proditorus supplic. Gregoras: De
inde adultionem et persecutionem episcoporum et presbyterorum
se conerti, eorumue aliis sacerdotio ad certos annos inter
dirit, aliis usque ad obitum, Sunt etiam , uos leus multarit.
Sed ut paucis absolvam, memini eteris imperatoris studio pe
percit. .
ag.5 15, 6. . et lin. 5. pro .
 CCU L. . 453 -

ag.515, . .
ag. 5 15, 16 . supr. lin.
ag. 513, 16, arcu m Ca ba l la riu m. tabis exem
plum admirabile, in reo conscientiae, in iudice misericordiae,
in spectatoribus non vulgaris et salutiferi motus.
ag.515, 25. . recte.
ag.515, 25, .
ag. 3 14, 8. .
ag. 515, . e lu t in s c ena, In scena tragica seu
in tragoedia. pud Stobaeum imocles comicus, quid prosint
tragcorum scripta, satis declarat his verbis: pauper est,
dum non minus quam elephun se egere 3entit, ./art malun
uietius. Insanit aliquis ? lcmaeonem respcit. Caecutit? e
dip leat damno suum. rbus uis es? lamenta es co
gitat. Claudus ? reminiscitur Philoctetae pedum. aet ene
um, uisuis senea est et uniser. uicurnue, allis uid accidat,
repulaerit, erit in suis alacrior periculis. t cum vera sit
sapientia , humanas res penitus perceptas ac pertractatas ha
Dere, nihil admirari, cum acciderit, nihil, autequam evenerit,
non posse evenire arbitrari, valet eo plurimum tragoedia: ubi
exemplis evidentibus ostenditur, in rebus hominum nihil esse
stabile, diuturnum ac perpetuum : omnia fluxa, caduca, in
ania. t omnino plus virium habet ad vitam recte institu
endam tragoedia, quam nuda philosophorum praecepta. Prae
cipue autem prodest viris praepotentibus, ut dum illi Poly
mestores, gamemnonas, Hercules, Polynices legunt, se quoque
homines et fortunae casibus subjectos esse recordentur. .
ag. 515, 2. .
ag. 514, 4. .
ag. 514, 5. .
ag. 317, 5. ' . et lin. 18. ., ,
ag. 5 18, 12. . uoque, sed lin. sq.
ag. 52, 7. . recte.
ag. 52, 15. .
ag, 5, . rgete .
ag, 321, 7. lege cum . pro .
ag. 523, 17. add. . mg. ante .
ag, 525, 17. .
ag. 524, 16, add. . mg. ante .
ag. 325, 2. . recte.
ag. 525, 6, . guoque.
ag. 525, 12. .
ag, 526, 5. orna ti, Virgilium amare delectarique
armis pulchris et elegantibus , eaque non ducibus tantum ,
ed militibus quoque concedere, docuimus in symbolis nostris
ad 5. eneid. arravimus de enophonte ex eliano lib. 3.
454 S

cap. 24 , ui aiebat, si vicisset hostes, elegantissimo quoque

ornatu se dignum esse, et, si vitam in acie amitteret, cum
quodam decore oppetiturum in armatura splendida. emo
rat item Curtius lib. 5. lexandrum scuta laminis argenteis
operuisse, equos fraenis aureis ornavisse. Vide causam ibi.
raecipit item nosander imperatori, curet, ut exercitus armis
splendentibus instructus fulgeat. Quod facili negotio fiet , s
gladiorum mucrones probe acuantur et galeae loricaeque fre
quenter abstergantur. ilites enim quasi micantibus armo
rum scintillis terribiliores apparent, multaeque per oculos spe
oies in animos delapsae, perterrere adversarios solent. dda
mus et isluc pro corollario. Leo imperator de apparatu bellico
cap. 6. uanto decentior in armatura sua miles est, tanto mator
lli alacritas, et hostibus./ormi chementior aderit. .
ag, 526, 14, ,
. Virgilius 5. eneid. vocat loricam con
sertam hamis. xplicat Lipsius hoc genus loricae, de militia
Rom. lib. 5. dial. 6. .oricas hamatas di erunt Latin , in
uit , u circuli , et catenae ne rae hamult specien dimidiat
rg/arebant : el uia et hami catenulas iungebant. Lorica qui
dem hamata versa a veteri bibliorum interprete, lib. 1. Reg.
cap. 17., ubi in Graeco , ad verbum lo
rica catenata. t non aliud fuit , quam circuli sive annuli
ferrei inter se nexi, more quem hodie Galli et Germani ser
vamus, etsi exolescentem, .
ag. 527, 25. p er p h a langa s. Vegetius lib. 2. cap. 2.
acedones, Graeci, JDardanphalanges habuerunt. Vide Ste
vechii comment. lexander ab lexandro lib. 6. cap. 15. d
eg uondam apttd Romanos./iut, id phalangem Graecis,
cedonibus et Dardanis ceterisque nationibus aluisse, monu
mentis proditum est. a enim in libero campo, et s uando
easpatiari licuit , magno usu.fitit. Cum ero aretis.faucibus
et pracruptis saris , aut inter angus drum premilur, non
gst ea s potestasque : uippe acedonica phalana immobi
5, semper e stabili pediturn agmine, mec partiri , nee did
/lis erat , uod in Romana legione longe secus etc. ptime
Phalangem explicat Curtius lib. 5., cum de acedonibus lo
qutur. .
ag, 528, 8. . mg, pro ,
ag. 528, . in s ta re ce den ti bus. tiam bestiae
uaedam fugientes persequuntur, persequentes fugiunt. t quo
niam barbari parum differunt a brutis animantibus, uia bar
bari, hoc est inculti , agrestes, inhumani sunt, non mirum eos
in hoc quoque bestias imitari, sensuque potius duci, quam ra
tione regi, cum quid virtutis atque fortitudinis sit, non vi
deant, et gustum verae gloriae niillum habeant. .
 CU L. . 455
ag. 329, 1. a rce ern e. uamvis Graece
, tamen existimo, non tam
turrim solam , guam locum quempiam munitum seu arcem
indicari: et ita nomen videtur alibi quo
que usurpare, uod observavi. Germani dicerent, in die urg,
n die estung. Sed prius illud a Graeco fluxit, ut alia hu
ius linguae quam plurima. .
ag. 529, 19. illum a m a re. mor imperatoris in do
mesticum seu Cantacuzenum , et huius in illum, multis locis,
praesertim per hune et tertium librum memoratur: fuit enim
singularis, et possunt hi inter illa paria numerari, uorum ob
amicitiam immortalis est memoria. Rursum cap. 9. lib. 5. c. 5.
4. 6. 14. 22. 24. 55. 74. 82. 99. lib. 4. cap. 1. 5. 24. mitto
locos libri primi , et insignem illum ex testimonio matris do
mestici cap. 28. eiusdem libri. .
ag. 55, 2. ., deleto tamen a manu 2.
ag. 55, 3. .
ag. 53, 6. .
ag, 35, 15. om. .
ag. 55, 15. . -

ag. 331, 2. adde ex . ante .

ag. 55, 18. a p o e t is e t h i s to r i c i s. poetis
uidem celebratur amicitia yladis et restis, hesei et Pi
rithoi, chillis et atrocli, isi et uryali. b historicis et
aliis scriptoribus lexandri magni et ephaestionis, Pythiae et
Damonis, paminondae et elopidae, Scipionis et Laelii. ec
ignobilis est in divinis litteris Davidis et lonathae arctissima
familiaritas et irrupta copula. uod autem amicus dicitur
alter ego , lutarchus commentario , nihil
aliud sibi velle ait, quam binarium esse amiciliae mensuran.
aulo post: taque alde amare et amari inter multos loc
non habet : sed sicut amnes in multos diis eos, inbecilli
-fuunt ac tenues : sic vehemens amor in animo, si dissipelur
in multos, eneratur. .
ag. 552, 6. , ,
. Vocantur Graecis probationes illae, quae
necessario concludunt, quas contra afterri nihil potest: quae
intellectum convincunt. nacreon dixit
, ub puto rhetorum nomine dialecticos accipiendos , seu
esse commune nomen ad rhetores proprie dictos et dialecti
cos : praesertim cum dialectica Ciceroni dicatur astricta et
contracta quaedam eloquentia: ut vicissim rhetoricam latiorem
et fusam dialecticam appellare liceat. Sunt enim ambae in
disserendo positae, ,
ag. 552, 7. .
ag. 352, , ta le m erga De u in c a ri c m. te
 456 S

illum locum Ioannis intelligit, cap. 15. : rem hac dile

ctionem nemo habet, uam ut animam suam pona uis pro am
cis suis. Certum est maiorem caritatem ab hominibus Deum
non requirere, .
ag. 552, 2. u o rum crim in um. Indicat haec cri
mina Gregoras lib. 8. &rgiannes ero imperatorum concor
dia minime laetus , animo aeger et trist ultu obambulabat :
marime uod tranquillis rebus nullus eius usus in republica
esse debatur, et quae sequuntur. Vide etiam paginaante
cedente. Ceterum magnus du rgiannes rebus non eac sen
ientia succedentibus etc. .
ag, 554, 5. sub un o en i m n g stro. Virgilius 8.
eneidos de allante, guem uander parens .eneae, ut ma
gistro militari commendat ac tradit , sub te tolerare magistro
ilitiam et grae artis opus, tua cernere/ac ssuescat, pri
mis et te mretur ab annis. .
ag. 554, 6. n on modo huus etatis. uadrant huc
verba . ullii ex aniliana, de Cn. ompeio. ompeius,
ut non modo eorum hominum , u nunc sunt, glorian,
sed etiam antiuitatis memoriam rtute supert etc, ihil
igitur ad hunc ngelum sanem ex Graecis illis , guorum
vitas scripsit emilius robus, iltiades, hemistocles, Cha
prias, paminondas et alii: nihil ex Romanis Fabii aximi,
Scipiones, arcelli, omnes denique belli duces, quos Cicero 1.
de orat, praestantissimos ac paene innumerabiles ex una civi
tate (Roma) proferre posse affirmat, Sed Graeci genus homi
num in laudes suas effusum et . .
ag. 354, . om. . text., mg. et su
pra "

;" , 1,2 2, ( 0
1.

ag. 554, 15. et . supr, lin.,

leinde in text, et lin. 14. mg. .
ag. 554, 15, . supr lineam.
tum locum ita scrib ult Spengel. . . p.554.
,

, ,
, ,
.
ag. 354, 16 . . mg.
ag. 355, 4. Srg i ann es c arce re. arrat etiam
Gregoras in haec verba : is temporibus &rgiannes carcere
educir, scriptoprius iurgiurando dalo, et atrocissima uae
ue sibi imprecalus, s uid contra imperatorem moliretur, sin
" modo apud integrs iudices mendaci coninceretur,
 CCU L. . 457
praeter diras illas ut etiam capite plecteretur, on tamen
mansit in fide, et interfectus est, tamquam perfidus, ut doce
bitur cap. 25. t quem ena iam devoratum vult, postea
ldoptat, eique se totam committit, ut est apud eumdem Gre
goram. .
ag. 537, 15. . mg.
ag. 358, 7... . uoue.
ag. 559, 8: . .
ag. 559, 12. . st apud
nos cancellarius; itaque explicationis causa paene hoc verbum
adieci. Qui fuerint , ,
, ut his libris persaepe nominan
tur, infra dicetur, .
ag. 539, 21. prin cp e m h rg e a m e rch
n e m. urcae, non e artaria, sed e erside pulsi a arta
ris, in siam minorem commigrarunt, guam nunc nato
liam vocant. Septem duces eam subactam inter se diviserunt,
ut ait Laonicus. Caramano obtigerunt mediterranea hrygiae
maioris cum Cilicia : cuius a nomine uae prius Cilicia , po
stea Caramania fuit dicta et usque hodie dicitur. Sarchani
sors maritimam Ioniae regionem Smyrnam usque tribuit: unde
Sarchaniae nomen est adepta. Calami et filio Carasi obvenit
Lydia usque ad ysiam : quae regio Carasia fuit appellata.
sman truculis filius ithyniam , cum regionibus lympum
versus spectantibus, et cum e ie nactus est. b hoc s
mania vel thmania (uemadmodum hactenus alii scribunt, )
dicta. murae filios tradit Laonicus accepisse aphlagoniam
cum iis, uae ad uxinum vergunt. Vide plura apud Leun
clavium in andecte historiae urcicae. .
ag. 54, 4. . recte.
ag. 54, 2, . uoue.
ag. 541, 7. ., sed. corr. .
ag. 34, 22. .
ag 542, 9. i n o ri en te m. De hac expeditione legas
censeo , uae libro 9. narrat Gregoras et cum nostra narra
tione conferas , uam multo uberiorem ac distinctiorem, addo
etiam veriorem invenies. .
ag. 542, . d Scutar i u m. ngulo Sultanini Saraii,
id est , palatii, respondet e regione Scutarium in sia, dis
iunctis a se invicem locis hisce dumtaxat uno milliari Graeco.
nte vero, guam hic traiectus superetur, occurrit in ipsis aquis
extructa guaedam arx parva, guam turrim Scutarinam Graeci
vocant, urci isculam, hoc est, arcem virginis. Distat a
continente siana Scutarium centum passibus. omen op
do vicino dedit, ut id Graecis hodie Scutarium, urcis sco
dar dicatur : olim non Chalcedon , ut quidam magni viri
 458 * S

falso putaverunt, sed Chrysopolis. Leunclavius andecte hi

storiae urccae. .
ag. 542, 16. .
ag. 345, 16. .
ag. 544, 4. e cursu. ale genus pugnae habes
apud aronem lib. 1. : is husc Rutulos egere ad moen
erSS etc. .

ag. 344, 6. t e la in terg u m. Sic Parthi pugnare

consueverant. Unde orat. de 19. lib. 1. : t ersis an
rnosun equis arthum. Fugientes, inquam, ex equis pugna
bant. Virgilius 5. Georg : Fidentemque fuga arthum er
sisue saguts. .
ag. 544, 7. . mg. pro .
ag. 544, 24. tot u n p a e ne or b em. ovem polliciturn
esse, e roianis nascituros Romanos, u mare, u terras
omni ditione tenerent, ait Venus 1. eneid. ostea lupiter de
Romanis, is ego nec metas rerum, nec tempora pono: mpe
rium sine fine dedi etc. Vide quae in symbolis nostris ad
hunc locum annotavimus, in quibus illa ex Ciceroue Philipp.
5. : os principes terrarum omniumue gentium. Philipp. 6.:
opuli Roman ctoris dominique omnium gentium. git
etiam de magnitudine Romani imperii ppianus praefat, hi
storiae suae, et Lipsius libro , quem dmiranda inscripsit.
nosander praefat. Strategici praeclare, Romanos neque re,
eque citas, neue gens ulla imperi amplitudine supera.
mo nee tantan attingere unuan poluit etc. .
ag. 545, 5. . mg.
ag. 345, 25. p ra eter ea, e p ri s no b is a b s
t ler, Demosthenica plane sententia, ex 1. lynthiaca,
' ,
. Valeret eadem sententia , immo tota oratio
lynthiaca illa hodie magnopere ad Christianos in uream
exhortandos: et ea usus est olim ad verbum, in codem argu
mento, pauculis nonnunquam de suo interiectis, essarion Car
dinalis eruditissimus ac celeberrmus. .
ag. 546, 5. . uoue.
ag. 546, 5.fug i en ti bus lde in ta te. nosan
der cap. : . : ostium discessiones, inquit, semper suspectae,
ec unuan susque deue habendae. t considerandi potius
ocorum, uam hostium situs, nee solum ua ducatur eaer
citus, prospciendum, sed etiam ut eadem reduc possit, pr
dendum. el copias non immittat, sed coerceat ac repri
ma: el s immittat, cacat diligenter, et montium cacumina,
angustiarumue./auces, relictis custodibus, occupari suis cu
ret, tutum iter recep praestetur Sic ille. yrrhus p
rotarum rex praccepit, non esse pertinaciter instandum hosti
 D CCU .. . 459
fugienti: non solum ne fortius ex necessitate resistat, sed ut
postea quoque facilius acie cedat : ratus, non usque ad perni
ciem fugientibus instaturs victores. .
ag. 547, 3. t h one ste cturos. uod profiten
tur, se honeste victuros, indicant, non fugituros, et hostem
superaturos potius, quam se illi dedituros. am gui e prae
lio fugit, non vivit honeste : nec qui se timore fractus hosti
dedit. Instituto quidem Lacedaemoniorum , apud quos aut
vincere oportebat aut mori, nihil dabatur tertium. Lacedaemo
niorum igitur spiritus et animos milites isti gerebant. .
ag. 347, 4. sign e crucis, Christianae pietatis
est, omnia in nomine Domini et cum fiducia caelestis auxilii
facere: cuius voluntatis ac spei signum est , formatum in
fronte aut in are ante nos expressa manu sanctae crucis
figura : per quam bona omnia et salus nobis per filium a
Deo patre impetrata est, Credo etiam hos milites fuisse me
mores illius, quod in vita Constantini legimus, in hoc signo
inces, Sunt et alia exempla , et unum illustre sancti ar
tini, cui cum timiditas obiiceretur, propter guam missionem
eteret, ego, inquit, signo crucis, non cpeo protectus aut galea,
Rostium cuneos penetrabo securus. Sulpitius in eis vita. .
ag. 548, 2. add. . mg. post . Spen
gel. 1. 1. coni. , .
ag. 548, 15. .
ag. 549, 25. .
ag. 35, 2. medium ten et. Locus imperatoris in exer
citu, quod vidit poeta noster, cum sic de urno cecinit, prin
cipio libri 9.: amque omnis campis erercitus ibat apertis etc.
Libro item o. de scanio , gui personam patris ac summi
proinde ducis referebat, in obsidine sustinenda. uila circa
edium totius legionis locabatur, inquit Lipsius de ilit. Rom.
libro 4. dial. 4., ib enim imperator ut sit oportet, unde pro
spciat et mandet.facillime in omnes partes s aulem locus
medius est: sed paulum tamen ad./inen magis admotus. an
uter principes et triarios ante uilas stelisse censeo impera
torem. rgumento, uod is eius situs in castris, ante princip
dico et uilas. .
ag. 555, 5. n dr o c ./' l i o, c o g n a t o s .
Quamvis Graece sit , quod patruelem interpretan
tur , tamen certum est, anuelem ndronici sanis filium,
imperatoris huius patruelem minime fuisse: nisi ipse sanes
senior ichaelis patris imperatoris frater fuerit. tqui non
filit. Veruntamen cum ndronicus sames ex sorore senio
ris ndronici imperatoris natus sit (siquidem is eius di
cltur), anuel hic cum minore ndronico, ut patet, cogna
tione coniunctus fuit. .
46 S

ag. 553, 16. . mg. pro .

ag. 355, 18. . recte.
ag. 554, 4. Seba stopulus. uidam Sebastus nomine;
nam et oo syllabae sunt adiectitiae recentium Grae
corum, idque tam in appellativis,quam propriis nominibus,
nihil significantes. pud uos legas pro ,
pro , pro ,
, pro et o.
Sic thonopulus, Francopulus etc. videntur ducta
ambo, et pro o dici. lura Scholiastes Curopalatae, .
ag. 354, 15..fug a n s b a nt. Genus doli mi
litaris, uo usi sunt Israelitae contra eniamitas lib. udicum
cap. 2. am fugam arte simulantes, consilium inierunt, ut
abstraherent cos de civitate (Gabaa) et quasi fugientes, ad
supradictas semitas perducerent etc. ale narrat onaras tomo
5. nnal. in Constantino, Constantio et Constante fratribus impe
ratoribus. am qui missi erant (a Constante contra Constanti
num, qui paterna partitione non contentus, fiatris provincias
invadebat,) cum parum a Constantino abessent , insidias lo
cant , pugnaque inita fugam simulant. uos dum Constan
tini milites persequuntur, gui in insidiis collocati fuerant, a
tergo invadunt. Sic fugientibus etiam conversis , in medio
duorum exercituum intercepti, magna ex parte cadunt, ipso
etiam Constantino interfecto. Vide in hoc genere strategema
Gorgiae contra Phoebidam apud olyaenum lib. 2. .
ag. 356, . . mg.
ag. 357, . .
bidem. s m a n i p at ris rch a n is coa e . ta
scribo pro tumano, uod habet Graecus codex. Vulgus thma
num seu thomanum nominat et eius posteros thomanidas pro
smanidis : postulat id rabicae et urcicae linguae pronuntia
tio, et Graeca prolatio nominis, per scripti, non adversatur:
quando istaec littera non latinae t vel th respondet , sed ex
usu Graecorum gemino potius ss cum sibilo quodam expresso.
Leunclavius. De origine autem huius smani seu smanis,
et propagatione imperii urcici, ex Sultanorum smanidarum
seu urcicis nnalibus audi somnium, non dissimile illi,
uod styages rex edorum de filia sua Cyrum genitura vi
dit , uodque erodotus et lustinus retulerunt. ccidit ali
uando , t trucules fessus interdiu semet ad quieten
componeret. tum et somnium se uoddam tulit , uo
iso fuit eperrectus. hinc et inde rem cogitabundus
ependens, corpus aluit , preces suas absolt , habituue
, Coniam pro/ectus, urbem ingreditur. geat istic
r auctorilatis et doctrinae maimae, cut nomen de
es, operum et prodigiorum mirabilium gfector, in quena
 CU .. , 46
contecti erant omnium ocult , uod eos in lege ahome
tana institueret ac.facultates ceteroqut amplissimas possi
deret. am Sultanus ipse, uen diaimus, ladines plu
rimum ei tribueat. unc ui conenisset trucules , ut
somnium illi suum eaponeret, enerande r, ait, per uie
tem isus sum dere splendorem lunae prodeuntem e sin
tuo, qui meum in sinum penetraret. . o cum delatus es
set, e umilico meo mo enatam fuisse arborem , uae
regiones aliquot ac praeallos montes latosque campos
umbra sua tegeret. d ipsas autem radices arboris peren
nes uas emanasse, uibus neae passim et horti irriga
rentur : ac secundum haec eperrectus fu, osteaquam
diu multurnue semet debales, qu suis r sanctus ha
beatur, o interpretationem somnii torsisset, tandem ora
tione ad truculem conersa , ascetur tib.filius, inquit,
r optime, cui nomen erit sman. s bella plurima ge
ret , ac posteri tut deinceps reges terrarumque principes
erunt. ea quoque.filia nuptura est Osmani, e ua pro
creait ille liberos , u ad dignitatem regiam perenient
ac populis cum imperio praeerunt. Secundum illa natus
./uit Osman, u cum adoleisset, ahometan illius filiam
duait uoren, de ua natus est ei.filius Urchan (quem
rchanem nostra historia vocat). Cumque sman prn
cis aliuot occupatis principatum si constituisset, partem
ditionum inter duces militares , u ea in loca cum tru
oule patre enerant, liberaliter " uibus illae
regiones hodieue nomina sua sortitae sunt. tidem Ur
chan.filio ditiunculam, cu nomen Chisar Saugag et cogno
men nunge, concessit. .
ag, 557, 18, . pro et lin. . .
ag. 557, 24. loca con ic e re De idoneo loco eli
gendo Vegetius libr. 5. cap. 15. ,,onum ducem convenit
nosse, magnam partem victoriae ipsum locum, in quo dimi
candum est, possidere. labora ergo, ut conserturus manum,
primum auxilium captes ex loco, qui tanto utilior indicatur,
quanto superior fuerit occupatus. In subiectos enim vehe
mentius tela descendunt et maiore impetu obnitentes pars al
tior pellit. ui adverso nititur clivo , duplex subit et cum
loco et cum hoste certamen. Sed illa distantia est, uod si
ae peditibus tuis victoriam speras contra equites hostium,
loca aspera, inaequalia, montuosa debes eligere. Si vero de
equitibus tuis contra adversarii pedites victoriam quaeris, se
ui debes paulo quidem editiora loca , sed plana ac patentia,
neque sylvis , neque paludibus impedita." ,
ag. 558, 15. . mg.
ag. 559, 5. . mg.
 462 S

ag. 559, . . t Demo

sthenes, , id est, s mortuus /uissen.
Quomodo et Cicero loquitur. Pro ilone, s uid mih c
ciderit, priusquam hoc tantum mali dero. t 2. de n
vent. s uid pupillo accidisset. In . autem Philippica, s
uid mihi humanitus accidisset, id est, ut homini. a
est autem naturae humanae conditio, ut a morte nunquam
tuta sit. abet ergo verbum Graecis, modo optativo,
particulis praecedentibus, singularem uandam patiendi
significationem , videlicet mortem. In 4. Catilinaria dixit,
s uid mih obtigerit, aequo animo paratoue moriar. t
in aniliana , s uid eo (ompeio)./actum esset. .
ag, 359, 19, . uoque.
ag.359, 21. .
ag. 36, 8. .
ag. 36, 9. scribe cum .
ag. 362, 1 ., . uando huc vene
rint isti equites ac pedites et a quibus barbaris interempti
sint, non queo coniicere : certe rchanes mane venit Philo
crenen , hora altera post ortum solis. xistimo loco
, legendum . Consideret lector.
. .
ag. 565, 2o. . supr. lin.
ag. 564, 5, , apud plures
esse. Sic rursum cap. 16.
. Loquitur codem modo Plautus rinummo : uir
prius me ad plures penetr? lures vocant mortuos, quo
niam revera plures sunt mortui, uam vivi. ristides So
phista :
,
, . Verum
tamen sensum verbis aliis paulo clarius express , cum dixi,
hac luce decederet. .
ag.564, . .
ag. 564, 14. s an im is sensus. Sulpitius ad
Ciceron. in illa consolatoria epistola super obitu ulliae.
uod s uis etiam in/aris sensus est, u illius in te animus
./uit, hoc certe illa te.facere non ult. Isocrates in laudatione
vagorae tali quodam principio usus est, cum dixit, putare
se, si quis eorum, guae hic fiunt, sensus ad mortuos perve
niret, nihil posse ipsi vagorae accidere optatius, uam ut
res ab ipso praeclare ac fortiter gestae elouentis alicuius ho
minis voce, ut ipsarum dignitas posceret, celebrarentur. um
imitatus . ullius hilipp. 9. ub de Servii Sulpitii statua
erigenda agitur. luribus haec uretus Variar, lect. lib. 7.
cap. 19. orro quas res de nostris rebus cognoscant beati,
 U .. . 463
consulendi sunt thcologi. idem asserunt , absque peculiari
revelatione permissuque Dei damnatos rerum nostrarum ni
hil cognoscere. dem sentiunt de his, qui purgatorio igne
aetinentur, uibus Deus de his, quae apud nos aguntur, cre
brius quam damnatis, quando opus est et illi placet , revelat.
,

ag, 565, 6, consortem i mpe ri. ichael pater eins

cum ndronico seniore et is cum ichaele primo Palaeologo
et superiores uoque Constantinopolitani cum liberis suis im
perarunt. pud Romanos imperatores a Diocletiano, gui pri
mus imperium cum aximiano commilitone suo communica
vit et in ea re moderationis summam laudem promeruit, usi
tatum fuit habere consortem imperii: non modo ut unus ori
entis, alter occidentis esset imperator, sed etiam , ut plures
occidenti imperarent, tametsi hoc interdum per tyrannidem
potius factum est. tanda ambitio et lexandri
agni, qui Dario maiorem partem regni usque ad uphra
trem et alteram filiam uxorem , pro reliquis captivis triginta
millia talentum offerente, respondit, praestaturum se ea, si
secundus sibi , non par haberi velit. Ceterum neque mun
dum posse duobus solibus regi, neque orbem summa duo
regna salvo statu terrarum habere. Iustinus lib. . .
ag.565, 22. .
ag, 566, 7. i d se admttere. ugnantia videtur lo
ui, si sequentia consideres. Sed haec ad animum , uae se
quuntur, ad habitum et insignia et nomen pertinent , uae
sibi ait non allubescere , neque ullam iucunditatem parere.
dhibet etiam ista recusatione argutias. Demum infra ex
illis, eateriore uiden habitu estituque non eo etc. , patet,
non tam officia ac munera imperatoria recusasse, quam pro
pter externam illam maiestatem, cum non deessent ndro
nici liberi, etsi impuberes, invidiam fugisse. .
ag. 569,9 . pro .
ag.566, . .
ag.566, 23. om. .
ag. 568, . ' . mg.
ag. 368, 2. .
ag.569, 22. et . uoue.
ag,57, , enedictus charias. Propria solet
postponere, guod apud nos inusitatum est. Itaque pro a
harias enedictus, scripsi Benedictus acharias. rat autem
, Recentes enim in huiusmodi Italicis et Latinis vo
cibus, ut est enedetto, pro littera b ponunt et quidem
praefixa ei , hic pro enedictus scribunt , et
eato exprimitur his litteris, . Lege enrici Stephani
ibellum de infidis Graecae linguae magistris pag, 157. ic
464 S

antem ex factum depravate , non du

bito. .
ag. 57, . Chium in a dens. uae deinceps de
insula Chio a Genuensibus per vim occupata et vi retenta ,
ab hoc nostro memorantur , vehementer discordant ab iis,
uae etrus izarus memoriae prodidit lib. 4. historiae Ge
uensis et post eum Ubertus Folieta lib. 7. , dum Smyrnam
et Chium a ichaele . alaeologo Genuensibus donatas esse
aftirmant. Locum ad verbum adscribemus. Circa haec tem
pora (126.) ichael Palaeologus rientis imperium obtinebat.
ob pris simultates et inimicitias, quae illi cum e
netis intercedebant, singularem beneolentiam et anim propen
sionem in Ligures mani/astis argumentis prae se /brebat.
cum multum reipublicae interesset, lam potentis principis in
riente, ad navigationes, tticas conficiendum, amicilia ue
Javore, adiuari, sub initium proin anni Iordano Raalengo
ce stens praetore, senatus nomine Guilelmus icecomes et
Guarnerus iuder, prudentissim ue integerrim ri, optime
ue de patria semper meriti, ad eum legati missi sunt, uo
rum opera atque industria respublica assecula est, ut inito cun
ipso./oedere atue amciti, res orientales longe meliori loco,
uam anlea essent, Ipse etiam, ut aliquo recenti beneficio sib
rempublicam arctius dencret, magna liberalitate usus , ill
5mrnam urben aique etiam , ut nonnullis placet, Chium
oni maris insulam dono dedit etc. Si donata fuisset, credo
equidem, ndronicus eius filius, ichaelis inquam, non po
stulasset, guae hic postulasse legitur, nec ipse nepos ista con
tra ius fasque fecisset. Libro tertio cap. 95. iterum capitur a
Genuensibus. .
ag. 57 ., 4. .
ag. 372, 4. . uoque,
ag. 575, 2. om. .
ag.575, 8. . mg.
ag. 575, 2. add. ante . mg.
ag. 573, 23. ., uoque.
ag. 574, 3. add. ante .
ag. 374, 8. . mg.
ag. 374, 15. .
ag. 575, 8. o . mg.
ag. 575, 2, . mg.
ag.575, 22. z a nt e la in a ltum da n tes.
De hoc bello tam memorabili et causis eius pauca perstringit
Gregoras lib. 9. am quae ad gloriam iunioris ndronici
faciunt , libenter vel extenuat vel omittit. Sub autumnun
omnibus triremibus Romanorum , uae zanti, Lesb ue
in ceteris insulis et maritimis urbibus erant, rec non uniremi
 CCU L. . 465
us et quatuor liartis triremibus a Ccladum insularum
principe accersits, e portu solit etc. Rem totam , de qua
noster tam multa et insignia , deinceps versibus circiter vi
ginti tribus absolvit. uamquam et illud verissimum est ,
paucorum admodum notitiam habuisse Gregoram , quod et
noster Cantacuzenus initio historiae suae , uamquam tacito
eius nomine, affirmavit, et ego narrationibus utriusque confe
rendis persaepe expertus sum. .
ag. 576, 3. .
ag. 576, 5. ' . uoque.
ag. 578, 1 . om. .
ag. 579, . .
ag. 58, 14. De li. ospi talenses, Delus tum o
spitalensium erat, uomodo et Graecus codex illos nominat.
Genus religiosorum sub Hygin pontifice natum. idem, qu
Rhodii seu Rhodienses et elitenses hodie, quorum historiae
Latinis et talicis litteris exstant. De origine ospitalensium
ierosolymae scripsit in historia sua rientali cap. 64. a
cobus de Vitriaco, episcopus usculanus et cardinalis. .
ag. 58, 16. . mg.
ag. 38, 17. . pro .
ag. 58, 7. o om. .
ag. 581, ... .
ag.582,8. . mg. pro
.
ag. 385, 25. G a la ta m ue. Galata (cuius per hanc
istoriam mentio erit plurima et res eius gestae memorabiles
afferentur) urbs e regione Constantinopolis sita, trans sinum,
uem ceras sive cornu et ceratinum sive cornutum veteres
etiam vocarunt : uod instar cornu cervini sparsim ramis
uasi guibusdam littus utrumque amplectatur. adem et era
dicitur et eraea icetae historico , quod ultra sinum posita
sit, Veteres ab arborum ficos ferentium copia Sycas nomi
nabant, guae vox apud osimum quoque legitur. Colonia est
enuensium, etiam hodie maiori ex parte a Christianis inha
bitata, praesertim mercatoribus. Leunclavius. lacet in
super eius descriptionem , uamvis longiusculam , ex Petri
Gyllii topographia Constantinopolitana apponere, uod me
mtiliter fecisse lectores, ut spero, iudicabunt, cum maiorem
historiae huius partem evolverint. Scena regio, iam ulgo
nominata Gala se Pera , rectius nominanda Peraea,
t osephus Iudaeam trans Iordanem nominat eraeam.
Cur autem appelletur Galata, Constantinopolitan omnes
iam praedicant e eo, uod illic olim lac cnderetur aut
mulgeretur, decepti nominis allusione ; nec dub , s sci
rent, Galatam appellatam olim cam, uin cliam de
Carcuzenus . 3
466 S

rent eam dicere a fcuum lacte ita appellatam esse ,

suamque tum errationem cro tueri possent auctori
tate Dionsi zantii, scribentis , Scam appellatam
multitudine et pulchrituding arborum ficuum ib prenien
um. uanto rectius coniectassent, s Galatis populis
am Galatam nominatam fuisse arbitrati essent , adducti
oannis zetzae, cis Constantinopolitan et diligentis Gram
matic, aria historia , abhinc fere uadringentos annos
conscripta , quae tradit, Brennum Gallum , ducem Gallo
rum , uos Graeci Galatas appellant , profectum zan
tium, illinc traiecisse : indeue zantii locum appellatum
fuisse eram e traiectione Galatarum , uius poste
aritror etiam Galatam appellatam. uec auten sita est
partim in colle, partim in planitie sucta su ipsum col
em, uen duae alles efficiunt, una a oriente, altera
occidente, utraue longa circter unum milliare. Collis dor
sum procedit a septemtrione ad meridien, latum ique
non minus ducentis passibus, tam longum , uam alles ,
uibus utrimue clauditur deinde coniungitur cum reliqu
ontinentis planitie. Collis meridianum latus et planitiem
su ipsum suiectam continentes Galatam , circumscriit
sinus Ceratinus, Isthmumue et peninsulam fere semicircu
larem efficit: ut, s lineam duceres ab ore et faucibus s
nus ad medium recessum, uem sinus Ceratinus insinuat in
allem , uae collem Galatinum ab occast claudit, inclu
sum deres intra semicirculum , uem designaret duct
inea Galalam accedentem ad figuram arcus intenti, nisi
eius cornu ergens , ad occasum dimidio largius uan
orientale esset et minus longum. Galatae circuitus muro
rcundatus pate uater mille et quadringentos passus,
iatitudo ria . . nam media est sercentorum passuum ,
uorum ginti intercedunt inter sinum et muros. Ian
ero planities procurrens inter sinum et collem dilatur"
centum octogin passus , clius ero in uadringentos.
Latus Galatae orientale patet in latitudinem primo ua
dringentorum passuum , deinde contrahitur in ducentos se
.agin passus. Datus pertinens d occasum ertra ete
rem Galatan situm haet mollem clium et fere totum ad
meridiem fendentem, praeler eguam proclftatem sus
dentem ad solis occasum iurta muros eteris Galatae s
tam, cli enim collis Galatin duplic deeritate inclt
nantur, una in alles, altera in sinum. Unde fit, ut ur
sit prona triplici proctate, una septemonus
meridien, altera ad ortum solis, tertia ad occasum. De
cliitas per mediam Galatae latitudinem decurrens lendiz
septemrionibus ad meridiem , ita prona , in multis
 D CCU .. . 467
oci, cl gradibus molliatur, ut domus er parte in/ara sca
is adscendantur, e supera adeantur plano pede usque ad
primam contignationem. Latus ero tam ergens ad solis or
tum, uam ad occasum, duplicem deeritatem habet, unam
septemtrionibus ad meridianum cardinem, alteram ad orienten
aut occidentem : ut non modo ae rectae, sed etiam trans
ersae proclitatem habeant, sed orientale latus proclius in
utramque deveritatem, occidentale molles clios habet lam rectos,
uam transersos. Deniue Galata sic prona est, ut, s eadem
altitudine omnes domus essent, superiores contignationes adspectu
maris Jruerentur, e eisue, elut eac theatris, naes ultra c
rraque traiicientes spectarentur: neque modo Galata, sed tota./are
Constantinopolis maris adspectu./jueretur, s,ler enone con
stituta et a Iustiniano sancila seraretur, ubens intra centum
passus meminem posse Constantinopoli impedire maris adspe
ctum, neque rectum , neque obliquum. lana urbis pars dis
currens inter imos collis clios et sinum , nusuam minus
stricta ducentis passibus, in cornibus largior est et uiden
alicub patet in longitudinem uadringentorum passuum , opp
dum triplo longius, uam latius : latitudo tendit a septem
trionibus ad meridiem, longitudo ab oriente ad occasum , la
tus occidentale latius quam orientale, et./ere eadem latitu
dine, ua media urbs : nam per longitudinem ugentorun
passuum nusuam minus lata uingentis passibus orientale la
ius contrahitur molliter, uoad eius eatrenitas ad./orman
cunei reducitur, ub lata est ducentos seagin passus. o
um littus, uod circuit Galatam , portuosum est, naes ad
mittens usque dum contingant oram maritimam. nter moenia
et sinum intermissum est spatium , ub tabernae et ficinae
mercatorum et cauponae frequentes et c interalla ad e
onerandas naes. Portas habet maritimas se , uarum tres
tratectum /requentem habent ad Constantinopolim. enim
contra Constantinopolim iacet Galata septemtrionibus ,
primo, secundo, tertio collibus et alli primae et secundae
Constantinopolitanis sit adversa , prae se habens stnum et
Constantinopolim , a tergo suburbana edificia. . an: Sup
Galatam multae domus suburbanae partin in collis Galatin
dorso, partim in eius lateribus triplicibus. am Galala non
attingt summum erticem collis , immo er summ urbe,
est clsissima turris, adhuc restat etra urbem adscensus lre
centorum circuer passuum, plenus edificiis, ude iugun p
num tendens mridie ad uilonem, largum circite duc
tos passus, longum duo millid passuum, per uod medium dis
currit lata, ulrimue aedificis cincla hortorum et ne
rum, neque est ulla pars amoenior: e ciusue later
bus detur sinus Ceratinus et osporus et ropolu5 c "e
468 S

ptem colle, Constantinopolis et ithmia et sempor ni,

mpus. Deniue aedificia non modo in. colle Galatino, sed
collibus et allibus circumcinis sitis in littore Galatino
posito contra Constantinopolim , colle". alles habenle , uo
Constantinopolis, iam longe dimidio maiorem , "
Galata, urbem /ficere possent, ae s cent " ./blicitas
imperi zantini durarit, alter Constantinopolis ./utura est
C.
tur, aec
multis Gyllius.
partibus Porro
minor quibus temporibus
et infrequentior haee gereban
fut Galata.

ag.585, . Chi pontific us. une episcopum Ge

uenses induxerunt, catholicum utique, proschismatico.
ag.585, 2. . recte.
ag.586, 16. . supra lineam.
ag.587,5 . supra lineam pro .
ag. 589, 5. , . mg.
ag. 591, 8. in morbum a cutum. De causa morb
nuius , et quod noster dicit cephalicum symptoma, Gregoras
sic : aucis diebus elapsis, imperator Didmotich gens,
morbum graissimum incidit am cum lauisset et in sum
mo rigore hiemis.frigus a balneo non casset, cum reli
orpus est densatum , tum ero et caput i /flictum : nq
ma parte mali eo inclimante, ut non modo grissimis doo
ribus cruciaretur , sed et mente alienaretur. .
ag. 392, , . supra lineam pro ,
ag.595,6 , . mg, pro ,
ag. 394, 5. add. . mg. post .
ag. 594, 19. . mg pro_.
ag. 595, 12. . mg. pro .
ag. 395, 19. de e na m a tre. Gregoras lib. 9. : ull
ero tum /acta est mentio nec imperatoris, nec dominae
matris, uae hessalonicae tune agebat, gra ffecta dolore
et sollicita ac desperata etiam ta sua, si, defuncto filio, se
praeteri , imperi cura aliis mandaretur egabat enim ,
posse fieri, ut sib, uae domina esset , ta concederetur
magno domestico Cantacuzeno et matre illius , praeter omnem
erspectationem summae rerum praefectis et longo iam tempore
sib inimicis etc, Vides, uomodo bonum virum Cantacuze
num cum matre adducat Gregoras in invidiam ? Cur enim
enae, ambitiosae feminae, esset inimicus, ipse ab ambitione
remotissimus ? guoties enim delatum sibi imperium fugit ?
,

ag. 396, 2. nn m impera t rice m. Gregoras: ne

porro mandit, ut omnes Romani iurarent, se conitgem ipsius
ut dominam eneraturos esse, et (ipsa enim aderat grad
ue erba audiebat) puerum, s.filius nasceretur, ut impera
rem , culus tutor esset Cantacuzenus magnus domesticus, uae
 D CCU LH. . 469
4ola in litters relata m testamenti habterunt. Sic ille.
Dum porro tutorem filii Cantacuzenum instituit, sine dub
etiam imperium ei regendum commisit, Viduam ipse in ma
num illi tradit. .
ag. 396, 2o, aespo ta e e us to d e lapsus. Grego
ras : Constantinus despota m ceteris nculis solulus, ut di
imus, (captivos iussisse dimitti imperatorem supra dixit, Con
stantinum despotam , magnum logothetam etochiten , omnes
denique codem crimine damnatos,) eum paultun se ostendisset,
rursts in obscuras lalebras noctu a proceribus aulicis est abdi
us. eriti enim, ne, imperatore dg/uncto, urba in populo ori
retur, cum o alia , tum propter C litteram et olim temere de
illo iactatum rumorem sic illum tractarunt. ulgaris enim
Jama erat, imperium, etere imperatore defitneto, ei esse de
inatam , cuius nomen C littera inchoaret, unde, cum et pse
Constantinus diceretur, suspectus erat. Pergit deinde ac do
cet , uo paeto iidem proceres seniorem ndronicum male
multaverint , guae tamen eum nostra narratione pugnant mi
rabiliter. Sed cur Gregoras singularem humanitatem et cle
mentiam magni domestici in Constantinum istum praetermit
tit, gui nullis precibus flecti potest, ut ei oculos eruat , ne
dum ut illum (quod inprimis volebant proceres) occidat? ne
scio quae mahgnitas hominis se prodit non raro : nam nt
multa ignorarit, quod aliuoties iam diximus, tam illustria
ui tandem ei inaudita et incomperta esse pouerunt ? .
ag. 397, 2 , . guoue.
ag.598, 2. . ue,
ag. 598, 9. n o ctu, Vide proverbinm ,
in nocte consilium. empus nocturnum propter silentium ,
cum quieseunt voces hominumque canumque, idoneum est
captandis consiliis, Quare sapientissimus poeta etiam eneam
suum per noctem plurima volventem secumque deliberantem
inducit . eneid. : t pus eneas per noctern plurima
ens. d quem versum vide symbolas nostras. nosander
cap. . vult imperatorem sive ducem esse sobrium sive sic
cm , ut in arduis negotiis parandis putandisque pervigilet.
octu enim quasi sikente et uiescente animo, multa ducis co
gitatio molitur ac perficit., ro.
ag.598, 1 r. .
ag.398, 2, .
ag. 399, 14. ti m ensue. uae timuerit senex, e sibi
fierent nepote mortuo , ea facta esse nepote adhuc vivo, au
dacter narrat Gregoras lib. 9. : n seniorem ero imperatoren
plures malorum ercogilarunt, uae omnes eodem duce
rent. ptionem et dederunt, malletne monasticum haiu,
induere, an aliud malum subre, d ero esse aut cacden,
47 S

aut acerbissimum erilium, aut lentam in oblion castellums

abductionem : uorum omnium chementissimus minister esset
heodorus &madenus. mperator ero tanta periculortm tem
pestate subito oppressus diu sine oce in lecto iacuit. d enim
faceret aliud, nis./arreus esset aut corde adamantino ? multi
arbaris et g/feratis militibus circum/usus, domestic ero omn
bus eatrusis, cum nemo esset, u hominem luminibus orbatum
duceret, ub el staret el transiret? Sed me longum /aciam,
olentem nolentem tondent et cucullo induunt atque nton
um nominant. is tu , ector, uantum fidei tribuas, cogi
ta. Valde amicum hic Gregoras seniori ndronico se osten
dit: ex uo sequitur , ut iuniori valde amicus esse vix pos
sit. .
ag. 4oo, 4. poen tentium h a btu. Duo hic observa,
num , homines religiosos sive monachos securius coram tri
unali illius aeterni ac iustissimi iudicis apparere : alterum ,
habitum monasticum esse poenitentium habitum.
rursus infra nominat. x uo sequitur, religionem
esse statum poenitentiae , quod noster ieronymus latus in
volumine aureo de bono status religiosi erudite ac diserte do
cuit, lib. . cap. 14. De anuele Comneno iam morituro
icetas lib. 7.:
(in manuscript )
o
( )
,
,
. Wolfius cum illa
ex manuscripto codice converteret, cucullam seu estern mon
chalem , ut haereticus, ferre non potuit , transtulit enim spi
ritualem estem nigro panno, omnis ornatus eapertem, mini
stri nescio ub acti, Illud autem, quod praecedit,
, penitus omisit. Fideliter, si superis
placet. t adhuc proiiciemus margaritas ante porcos? .
ag, 4oo, 16. . ab altera manu pro .
, 4, 22. add. . supra lineam post .
ag. 4, 25. p a tremue suum spiri tu a lem. ic
erat episcopus Didymotichensis, de quo multa dicentur in
fra. Cui ego animae meae salutem credidi atque commen
davi, qui suis praeceptis viam mihi ad coelum munit pater
namque pro me curam gerit, cur ego illum non patrem no
minem 2 nimadverte, quam reverenter et honorifice de patre
spirituali Iuatur noster historiographus, .
ag. 4, 12. . quoque.
, , 42, 2o. scribendum cum . pr
.
 "
CCU .. . 47
ag. 43, 2. om. .
ag. 43, 2 . . uogue,
ag. 44,7. . ab altera manu.
ag. 44, 1. .
ag. 45, 6. . supra lineam.
ag. 45, 7. et . supra lineam.
ag. 46, 7. o .
ag. 46, i 2. sa n e tis p at ri bus lege san c tum.
Spiritualis iste pater, uia non erat ordinarius et consuetns,
noluit imperatorem habitu monastico induere et quasi conse
crare, testificans, id sacris canonibus adversari. empe con
cilii Constantinopolitani . cap. 2. iuxta ordinem alsamonis ,
et canone 3., ut quidem citat Gratianus , licet alsamo con
iungat. Item concili ntiocheni cap. 13. xstat apud Gra
tianum Graece et Latine in editione Gregoriana, in volumine,
quod appellatur decretum , cansa 9. quaest. 2., ubi et alii
blures eanones in hane sententiam, Sed Cantacuzenus respe
xit ad canones Graecos tamquam Graecus. Ceterum ut or
dines conferre non licebat in aliena dioeces , ita nee mona
chismo initiare, de quo agit Cantacuzenus. am monasticis
mysteriis aliquem initiare, non censebatur minus, quam dia
eonatu aut sacerdotio insignire, quod ex reopagita intel
igi potest, cclesiast. ierarchiae parte 2. cap. 6. et parte
3. cap. 6. : ita enim mbrosii Camaldulensis Lutetiana editio
listinguitur. aec Iacobus Gretserus. x.
ag. 46, 2 1. .
ag. 47, . o .
. ag.47, 19. et . ue.
. a corpore disc edit. Cicero 1.usc.:
uod ipse anim discessus a corpore non fit sine doore?
credan ita esse, uam est id eaiguum ? t /alsum esse
arbitror: et fit plerumue sine sensu, nonnuuam etiam cum
oluptate: totumue hoc lee est, ualecumque est. Fit enim
ad punctun: temporis, Sed ista est oratio mortem contemnen
tis, quod est illius libri argumentum. am ut mortem senum
concedamus esse levissimam , adolescentum certe plerumque
lolorem habet. t cum ill ut poma vieta ultro ab arboribus
aecdant, hi velut cruda avelluntur , et tamquam ignis aqua
superfusa non sine multo stridore exstinguuntur. Si mors do
lorem non habet, aut ad punctum temporis tantum , unde
ergo clamores, iactationes corporum , membrorum distortio
nes in moribundis? .
ag. 48, 8. 5 mis. ac de re dictum supra
ad cap. 9. uantum satis est. .
ag.48, 1, . mg.
ag.48, 19, . recte p .
 472 S

ag. 48, 2. u t m or tus a corde. d scripturam

alludit. Sed nescio , uomodo se mortuum a corde aliorum
obliturum dicat, cum potius aliis obliviscendum se dicere de
buerit. .
ag.49, 9, . mg.
ag. 49, 9. e tre m a corporis, Signa mortis praenun
tia , ut et ante uaedam. Plura afierunt medici et ex
perientia uotidiana docet, .
ag. 49, 1 . . uoque.
ag. 49, 9. de latici bus i i lis sacris. Gregoras his
verbis rem totam perstringit : is ita gestis, imperator D
motichi, nullo alio iae signo apparente praeter eriguan
ct tenuissimam respirationem , talibus instrumenti, immotis
t eatremitatibus corporis emortuis , plane mortuus totum b
duum iacebat. ertio ero die, elut eprofitndo somno non
nihil eaperrectus, diinum laticem castissimae Dei genitricis
egae postulat : uo statim allato et capiti affitso recreatus
st et cibum cepit et pristinam aletudinem recupert. em
plum hoc ad fontem Dei matri erexit Leo hrax imperator
eiusdem monitu , occasio, locus seu regio et ipsa templi stru
etura, et fons iste in medio ferme templi diserte a Nice
phoro describuntur lib. 15. cap.25. et 26. de miraculis, quae
ad fontem plurima sunt edita, librum se conscripsisse testa
tu. .

ag. 49, 2, 3 lutifer ue.fon te Dei m a tris

ere t ce . e hoc fonte, cuius hic Cantacuzenus me
minit, et de templo divae Virginis, quod ad fontem hunc a
Leone hrace aedificatum , a Iustiniano aut instauratum , aut
ampliatum , aut de integro exstructum est, praeter auctores
in otis ad hoc caput adductos vide etiam Procopium lib. .
de aedificiis Iustiniani. Fons hoc itidem tempore exstat, tem
plum barbarorum immanitate periit, de quo haec auctor Pan
dectae histor. urcic. cap. 2oo. : ndepenenitur ad decimam
ertam , delicet Siuriae el Sebriae portam , uae a pri
scis cl aure porta nominabatur et porta
./ontis., am eatra portam hane est hodieque./ons, u
el aureus /ons a Graecis antiuo nomine dicitur, ce
ebris in eorum histortis, uae saepenumero alati
se./onti, mentionem /acunt et templi deiparae irginis ad
se./ontem. edificia nune diruta sunt, Jindamentis
adhuc estantibus, et ipso fonte, uem hodieque Graecorum
ulgus ppellat et inisere magno concurs,
oerto ann tempore, cluti s Deiparae templum adhuc inco
ume staret, consuet. urea porta nunc etiam reli con
pictur, scd obstruc. aec ille. Galatae seu Perae e regi
one Constantinopoleos celebratur hoe uoque rerum statu
 CCU L. . 473
templum, uae appellatio forte a veteri illo
ad fontem , eo translata est. Utut sit , hoc itidem loco duo
nobis catholicis adversus avitae fidei desertores et oppugna-
tores argumenta proponuntur. . Cultus et invocatio sanctis
simae Virgunis non sine fructu in hac uoque vita : si enim
ater misericordiae tam benefica fuit in hominem extra ovile
domini oberrantem, guid de eadem coeli regina sibi polliceri
non poterit , ui eam pie in vota vocat debitaque venera
ione prosequitur in atriis domus domini, in medio tui eru
salem, hoc est in ecclesia Christi 2 . Cultus et observantia
in illas res, uae divae Virginis favore et beneficio consecratae
inter profanas numerari desierunt, ut erant sacri illi latices
ex Virginis fonte hausti, quorum non minori desiderio tene
batur ndronicus imperator , atque olim rex David aquae de
cisterna, uae erat in ethlehem iuxta portam, 2. Reg. 25.
uanta veneratione colebatur olim non modo a Christianis ,
sed et a Iudaeis et Saracenis fons apud icopolim Palaesti
nae , Christi contactu ita sanctificatus, ut non modo aegritu
dinibus hominum , sed et brutorum morbis salutaris esset , ut
Sozomenus et Cedrenus scribunt : uemadmodum et arbor
ersica ermopoli , uae eiusdem servatoris nostri transitu
et subtegmine eius quiete similem vim medicam accepit : ut
taceam fontem illum infantis esu in egypto , de quo or
cardus in descriptione terrae sanctae, et alia innumera , per
quae coelites ingentia olim miracula fecerunt in omnis gene
ris et conditionis homines , ut omnes ad agnitionem veritatis,
uae una est , adducerentur: neque enim miraculis a guo
cumque divo, uocumque loco aut tempore patratis ulla alia
fides probata et confirmata est, quam illa , ua ipse, dum
hanc vitam viveret , claruit, hoc est Catholica et Romana ,
lt lib. 1. copiosius dictum. Cu, nisi huc fdei attestan
tur ista miracula ? utar enim verbis sancti ugustini lib. 22.
de civitate Dei cap. 9. : nam et ipsi martyres (et ceteri
coelestium sedium incolae) huus fidei marres, id est huius
fidei testes.fuerunt , huc./idei testimonium perhibentes mundum
inimicissimum et crudelissimum pertulerunt, eumque non re
pugnando, sed moriendo cerunt. Pro ista fide mortu sunt ,
u haec domino impetrare possunt, propter cuius nomen
occisi sunt. ro hac./ide praecessit eorum mira patientia ,
in his miraculis tanta ista potentia sequeretur aec sanctus
ugustinus. GRsER.
ag. 4 , 2. om. .
ag.416, . . mg. , omisso lin. seq.
ag. 4 7, 2. .
ag. 4 7, 5. .
8, 417, 6. .mg.pro o et sup, lin.
474 S

ag. 417, 4. .
ag.417, 14. er e c c lus, pinor tangi iu
dicium reopagitarum apud thenas, uod fuit everissimum,
ct causam restis, quam de matricidio ibidem dixit, acce
denteque inervae suffragio, absolutus est. ua de re in i
loniana . ullius : ue hoc, iudices, non sine causa /
ctis./abulis doctissim homines memoriae prodiderunt, eum,
patris ulciscendi causa natrem necasset, ariatis hominun
ententiis, non solum divina, sed etiam deae sapientissimae
ententia liberatum. unc porro versum, ui est apud n
nium in umenidibus, pronuntiasse videtur inerva : Dico
cisse restem , os ab hoc.facessite. Lege etrum Victor
variar, lect. lib. 15. cap. 25. et lib. 27. cap. 6. .
ag. 4 7, 2 . . uoque.
ag. 418, 19. duo sin t im perator is muner . aec
duo complexus est omerus illis verbis de gamemnone :
' , ' . onus reac, in pace
videlicet, Jortis pugnator, in bello, onus autem non est,
ui rem publicam non bonis institutis ac legibus temperat: nec
fortis, qui castra nunquam vidit. .
ag. 418, 25. .
ag. 419, 15. um i mperio e 5se. oc uidem,
uce Gregora, Chronographi quidam volunt : sed nos huius
historici fidem sequi malumus. ,
ag. 419, 8. . supra lineam.
ag. 42, 4. . mg.
ag. 42, 9. . uoque.
ag.42, 4. . recte.,
ag. 421, 22. . mg. pro ,
ag. 422, 2. . recle.
ag.422, 5. . textus , mg, ulg.
ag. 42, 4. . text. , ab altera manu
ag. 422, 2. .
ag.425,6. . mg. pro .
ag. 424, 1 . .
ag. 424, 4. . mg.
ag.424, 22. Ca res. Cares fuerunt barbaro aC Se

vili ingenio, etestis

perferendum. proposita mercede
Herodotus in parati
uterpe:ad quodvis
Indicat etmalurn
ri

stophanes in avibus: , uods servus

cst' et Car. lura aroemiographus proverblo: in Care peri
culum. .
ag, 425, 4. .
ag. 46, . . pro .
" ag. 426, 14. .
ag.426, 21. sa n it a tes m a g m
 CU .. . 475
nan ti. Graece festivius , uo le
pore aliquoties orationem adspergit. figuram vo
aant Graeci. Vide uae paulo ante de hoc fonte diximus ,
vel potius vide ipsummet icephorum. Facies operae pre
tium. .
ag.427, 5. us te Rh eg m process eru n t. aec
mihi reditum ab exilio . ullii Ciceronis revocant in me
rmoriam , cui, teste lutarcho, tanta municipiorum omnium
1aetitia et favore hominum proditum est obviam , ut, quod
iactavit postea , minus esset vero. it enim, Italiae se hu
meris reportatum , oratione post reditum ad Quirites, si me
]l. .

ag, 428, 6. a d be lium e i i nferen du m. De hoc

bello Gregoras lib. 9.: Sequenti ere, cum Seriae Cralem ap
areret non uieturum, nisi ichaelem ob iniuriam et contu
meliam sorori.factam ultus esset, uod ea, legitima coniuge, post
susceptos e ea liberos , regn heredes , nulla de causa repu
diata, imperatoris sororem durisset, ichael legatos ad impe
ratorem mittit, ab eo postulans , t per Romanas prncias
rransiens, in riballorum terram impressionem.faceret: nam et
se ili in/asta illaturum : ut duobus bellis impar, .fieret
imbecillior, multis utrinque agris amissis, Proinde ad eapeditio
nem sque ad eris eritum sese parant. Lege reliqua. x.
ag. 428, 12. . ab altera manu.
ag. 429, 7, . uoue.
ag. 43, 15. . guoque,
ag. 431, 18. um n ch lu m, es em br m. Gre
goras: rorimo anno, cum audiisset imperator, ulgaricum
principatum (riballos vocat ulgaros) et a priore uore et
a cognatis ichaelis dielli, (nam imperatoris soror aegre fuga
alutem quaesierat,) in ea multorum contentione de regno, iustis
copits delectis, oppidu eno cina insit et./ere omn c
negotium cepit, habitatoribus ultro se ad eum com/arentibus.
nter cetera ero etiam urbem munitam et /jequentem e
sembriam , ad mare sitan etc. .
ag. 452, 7. .
ag. 452, . .
ag. 452, 15. . uoue.
ag. 455, . . mg. pro .
ag. 455, 2. ri et.fili is coh a b ta ntem. Grae
corum sacerdotes uxoratos esse, notius est, uam ut admoni
tione egeat , et s cui ignotum esset, id ex huius Ioannis
exemplo, de uo hoc capite Cantacuzenus, planum testatumque
redderetur, ut etiam ex primo responso eremiae, patriarchae
Constantinopolitani, ad Wirtenbergenses. ultum tamen dif
ferunt Gracci ab illis, ui evangelicorum nomen hodie sibi
4)6 S

arrogant, quae discrimina speciatim enumeranda sunt , ne

isti nostri libidinem suam Graecorum licentia honestare et
excusare tentent. c primo apud Graecos piaculum cense
tur , si monachus uxorem ducat, aut cum ducta consuetudi
nem habeat. ar scelus, si monialis nubat.
, inquit eremias patriarcha, ,

, '
.
,

, .
aec ieremias patriarcha. mmane uantum a Graecis hac
in re distent , ui a Romana ecclesia secessionem fecerunt ,
uibus nihil usitatius, uam monachorum et monialium in
nuptae nuptiae ; nec forte mirum , cum tota illorum doctri
na ex huiusmodi nuptiis sit progenerata , cuius pater mona
chus, mater monialis
Secundo, Graeci nullum ad episcopi dignitatem evehunt,
nisi aut caelibem, aut talem, qui conditioni uxoris renuntiet.
uocirca cum episcopi uxorem ac liberos presbyteri huius
magno domestico obiicerent, tamquam impedimenta ad pa
triarchae honorem obtinendum , respondit domesticus, fore, ut
patriarcha creatus, uxori valedicat. t haeretici superinten
dentes, gui alicubi episcoporum quoue appellationem usur
pant, tum primum ad hoc munus aptissimi existimantur, si
uxorio iugo devincti sint sobolemque numerosam in circuitu
mensae suae numerent. ertio, si quis caelebs apud Grae
cos sacris ordinibus initietur , expers thori vita porro quoque
agenda est, immo dum spiritus regit artus. S post ordina
tionem prester aut diaconus aut subdiaconus orens
durerit , eiiciatur e clero et curiae citatis , in
clericus erat , cum bonis suis tradatur , inquit lustinianus
ovell. 123. ui et ovella 6. : S prester aut diaconus
ut subdiaconus postea ducat u n aut concubinam
palam aut occulte , sacro statin cadat ordine et dein
ceps idiota sit. ec in hoc conveniunt sectarii cum Grae
cis. Forte libentius se conformarent cum more quodam Grae
corum, gui si non hoc tempore, olim certe in Graecia vige
bat : nam ut testatur umbertus Cenomanensis, Leonis noni
ad Constantinopolitanos legatus , ordinandi prius interroga
bantur, num uxores haberent, si abnuerent, iubebantur duce
re et tum ad manuum impositionem reverti. uae forte
consuetudo hodie desiit in Graecia, cum canon rullanus , de
quo postea, hoc non exigat aut praecipiat. irum tamen non
renovari hoc aevo ab illis, ui in Ioviniani et Vigilantii disci
 CCU Ll. . 477
plinam nomina sua dederunt, praesertim cum si non ico
laum, unum ex septem primis diaconis , certe Vigilantium
auctrem habeat. In guem sanctus ieronymus: piscopos
su sceleris dicitur haere consortes, s tamen episcop
nominandi sunt , u non ordinant diaconos , nisi prius
ores du.erint , nulli caeli credentes pudicitiam , immo
ostendentes, quam sancte ant , qui male de omnibus su
picantur , et nisi praegnantes uores derint clericoruns
infantesque de ulnis matrum agientes, Christi sacramen
on triunt.
Quarto , Graeci nulli bigamo aditum ad sacros ordines
patefaciunt. uod eos, u alteram duaerunt urem, in
quit Iustinianus novell. 123., sacri canones clericos esse pro
eant, sanctus asilius his eris docet : os qui, nupias
terarun , canon eaccludit ministerio. aeretici a sua suorum
ministrorum chirotonia vix excludunt polygamum, , nedum
Digamum. uinto, Graeci olim et nunc quoue adegerunt
ad professionem perpetuae castitatis eum , qui caelebs rdi
nes suscipere vellet. S is, ut ordinandus est diaconus,
inquit Iustinianus loco citato , nem sib unctam non ha
Deat, non aliter ordinetur, nisi prius ab eo , qui ipsum
ordinat, interrogatus profiteatur, posse se post ordinatio
em el sine legitima uore caste ere , nequeunte eo,
u ordinat, ordinationis tempore diacono permittere ,
post ordinationem orem ducat. Sin ero hoc.fiat, ep
scopus , u d permisit, episcopatu deiiciat"r.
Sexto, apud Graecos, si uxor ante ordines ducta post
mariti ordines hinc excedat , alterum matrimonium inire ne
quaquam licet. In quo itidem a Graecis discedunt Lutherani
uptiatores: uorum praeconibus meta nulla consortes in
thalamum adsciscendi.
orro mos, guem Graeci ab aliquot seculis servant, sa
niori et sanctiori Graeciae inusitatus fuit: statim enim cum
tradita et vulgata Christi doctrina caelibatus inter ecclesiae
ministros invaluit. olo repetere, uae hac de re doctissime
isputant urrianus lib. 2. de dogmaticis characteribus verbi
Dei, et lib. . adversus agdeburgenses pro canonibus apo
stolorum cap. . et 2. et lib. 5. eiusdem operis cap. 12. et
aliquot seqq. et in scholiis super caput 15. lib. 6. constitut.
apostolicarum Clementis Romani: Cardinalis aronius tom. 1.
annal. anno Christi 58. et tom. 8. anno 692. et Cardinalis el
larminus lib, r, de clericis cap. 19. et seq. s contenti eri
mus uno vel altero testimonio, uo planum fiat, guid in ec
clesia lege et consuetudine receptum fuerit, udiamus ergo
sanctum ieronymum, ui, postquam recensuisset, qua mente
essent episcopi Vigilantii fermento infecti, nulli praeterquam
 478 S

coniugato clericatum impertire consueti , mox subungit: uid

Jacient rientis ecclesiae, uid egypti et sedis apostoli
cae , uae aut rgines clericos accipunt, aut continentes ,
aut s urores hauerint, mariti esse desierunt. t ad am
machium : piscop, presbyteri, diaconi, aut rgines eli
guntur, aut du, t certe post sacerdotium in aeternum
pudici. Sanctus piphanius haeresi 59. : dhuc entem
t liberos gignentem unius u rum ecclesia non susci
pit, sed eum, u se a una continuit, aut in duitate
yirit, diaconum et presbterum et episcopum et hpodia
conum : mame ub sinceri sunt canones ecclesiastic. t
dices mih, in quiusdam locis adhuc liberos gignere pre
steros et diaconos et hypodiaconos: at hoc non est iu
canonem, sed iu hominum mentem , uae per tempus
clangult.
icaena Synodas :
, , ,
,
, ,
. une canonem citat Iustinianus ovell. 125. ui
Latinesic redditur a urriano : rohibuit in unersum magn
modus, ut neque episcopo, neque presbtero, neque diacono,
neque ulli prorsus clerico liceret haere mulierem,
nis./orte matrem aut sororem aut materteram aut amitan
aut eas solum personas, quae ab omni suspicione alienae es
sent. uidam vertunt illud eartraneam ; non
nulli subintroductam ; alii introductam; alii adscititiam. urri
anus aliquando ad verbum cointroductam ; item absolute mu
ierent, et quidem quamcumque, exceptis iis, quas canon exci
pit, ntiocheni enim (quorum vocem canon icaenus usur
pat) uaslibet mulieres , sive uxores, sive non uxores libere
et familiariter non sine suspicione consuetudinis illicitae cum
viris versantes vocant , ut ex usebio lib. 7.
histor, ecclesiast. cap. 24. liquet, quae inde hoc nomen :
eptae videntur, guod in eodem conclavi aut cella cum viris
versentur , uas synodus ncyrana nominat ,
noc est congredientes , cuiusmodi sunt, quibus ministrandi
gratia ingredi licet, quocumque dominus domus ingreditur,
et cum eo simul ire per omne conclave domus, Frustra ergo
est cum sua explicatione alsamon , qui in scholiis ad ter
tium canonem icaenum tantum restringit ad
rmulieres non uxores , cum canon luatur de omnibus. Plura
urrianus. dem de caelibatu ministrorum ecclesiae decre
tum guoue est in aliis synodis, ut in liberitana, relatensi,
gathens, uronensi prima et secunda etc., uae omnes
synodi non novum morem introduxerunt, scd veterem ab
 D CCU .. . 479
apostolica traditione manentem denuo sanxerunt: semper enim
synodis hoc curae fult, ne, ut inquit Vincentius Lirinensis,
aliquid posteris traderent , uod ipsae a patribus non accepts
sent, ulque non solum in praesenti rem bene diponerent, c
run etian post Jiuuris eempla praeberent, ut et ipsi scilicet
sacratae ctustatis dogmaia colerent, pro/anae ero notatis
adinenta damnaren.
Ceterum hodierna Graecorum consuetudo fluxit a pseu
dosynodo, uam Graeci vocant , uinisertam , no
mine novo et monstroso, ut ipsa appellatio monstrum synodi,
non synodum indicet : cuius architecti et auctores carni fi
hulam laxarunt cum sempiterno Graeciae dedecore, facta con
iugatis ordines accipiendi et coniugio inito etiam post initia
tionem utendi potestate, contra tot saeculorum consensionem
et ab apostolis derivatam cousuetudinem. imirum ub de
crescit virtus, ut tune fiebat in Graecia , eo irrepit venus.
st autem canon (decimustertius inter rullanos), uem hac
de re condiderunt , plenus inscitia et mendaciis, ut aronius
fuse demonstrat tom. 8. Si enim ideo ministri ecclesiae de
bent esse mariti , quia honorabile connubium in omnibus et
thorus immaculatus: item, u, uod Deus coniunait, ab ho
mine non est separandum. Denique , uia postolus monet,
ut u oren: fiabet, solutionem non uaerat: cur non pati
untur iidem rullani legislatores , ut episcopi aut monachi
xores retineant ? Si nihil in sacras litteras committitur,
uando episcopi et monachi a coniugibus sciunguntur , cur
sacrilegium sit, si mariti a sacris ordinibus repellantur , aut
si admissi sunt, a matrimonii usu abstinere iubeantur et poe
nis uoque ecclesiasticis, si ita necessitas exigat, compellan
tur ? Verumenimvero perpulchram profecto huius impuri ca
nonis et moris rationem reddit ieremias patriarcha : on
ignoramus, inquit, turpitudini, germina mulia suscip inter
cos, ui sacerdotes urores accipere prohibent. . uae ratio, si
uid valet contra caelibatum sacerdotum, valebit etiam con
tra caelibatum episcoporum, monachorum et eorum, gui, mor
tua uxore, caelibem vitam agere coguntur apud Graecos, sive
sint sacerdotes, sive diaconi, sive subdiaconi. n isti ex carne
et sanguine non sunt coagmentati ? Si isti sine huiusmodi
maculis castam integramque vitam vivere queunt, cur non et
illi, ui recens ad sacerdotis, diaconi aut subdiaconi officium
accedunt? n non et his, si in flagitia labantur , adhibere
licet ea medicamina, uae castitatem professis adhibere iste
ipse ieremias refert, nosque supra commemoravimus. pi
scopum nullam omnino mulierem habere aut cum ea hab
tare concedimus, inquit imperator lustinianus ovell. 125. ,
sed s d minus comprobasse us.fuerit, episcopatu deiicia
48 S

rur. , se enim se sum episcopatu indignum demonstrat.

Cur hoc vel simili emplasmate non curant itidem Graeci suos
sacerdotes, diaconos et subdiaconos, si quando extra honesta
tis limites evagentur ? Si Graeci totam antiquitatem respue
ant, par saltem erat , ut audirent suum Iustinianum, qui
mentem suam de caelibatu ninistrorum ecclesiae diu ante
rullani conciliabuli tempora explicarat his verbis ovell. 6.:
ihil sic in sacris ordinationibus diligimus, uam cum cast
iate entes , aut cum oribus non cohabitantes , aut unius
oris rum , u se.fuerit, se adhuc sit, et ipse castita
tem eligat secundum dinas regulas, primum principium cr
manifestum Jundamentum residuae irtutis constitutam. Sed
venter aures non habet, multo minus libido : et forte patro
cinium a Iustiniano uaerent , etsi imprudenter , ne dicam
impudenter. am Photius in omocanone titulo . hanc
ex Novellis Iustiniani sanctionem citat: ullus clericus, u
orem non habet, habeat in domo sua introductitiam, pre
eruam matrem et./iliam et sororem et alias non suspectas ;
lbi imperator indicare videtur, esse clericis matrimonium per
missum, uandoquidem monet, ut qui uxores non habent, ab
abstineant. uo ipso existimare uis posset , ab
eo significatum, clericos, si voluissent, potuisse uxores ducere.
Verum si quis integra verba Iustiniani, non ut a Photio de
ourtata sunt, consideret, aliam longe mentem Iustiniano fuisse
intelliget. Verba edicti haec sunt ovell. 25. :




. uo loquendi modo manifeste docet impera
tor, presbyteros, diaconos, subdiaconos caelibem vitam agere
debuisse, sacris canonibus id ita praecipientibus : licet non
nullis ex clericorum numero nuptiae permissae essent, lecto
ribus nimirum et cantoribus, de quibus apostolorum can 25.
vel, iuxta aliorum divisionem, 26. et ipsemet Iustinianus o
vell. 6. et 125., ui mulierem , guam icaena synodus vocat
, eadem notione appellat eoque voca
bulo idem, uod icaena synodus, intelligit. cRSR.
ag. 454, 9. .
ag. 454, 13, .
ag. 454, 21. .
ag, 454, 25. eu a liter gr ttae p rt cp es.
otestate ordinis pares sunt omnes episcopi, non iurisdictio
nis: ea enim metropolitanus episcopo, et patriarcha utrisque
antecellit. .
JDid, Quod Cantacuzenus ait, omnes episcopos pares esse
 CCU .. . 48
gratia, id accipi debet de gratia et potestate ordinis, non iu
risdictionis: ua alios aliis esse maiores, certum est et indu
bitatum apud omnes illos , uibus ecclesiasticae hierarchiae
gradus perspecti sunt. GRSR.
ag. 454, 24. .
ag. 455, 1. h on or a u t e m a c sp lendor seditm.
Cum legis honorem splendoremque sedium penes imperatorem
tsse , eique licere parvae urbis episcopatu dignum iudicatum
ad maiorem provehere, id ne mireris. ostquam enim Graeci
Romani pontificis obedientia se subtraxerunt, omnia suo im
peratori per adulationem detulerunt, et pro iugo leni et levi
Romanae ecclesiae cervicibus suis ferreum adsciverunt. Se
mel enim in hanc provinciam imperatores admissi, nihil in
cclesiasticos, inque ipsos patriarchas sibi non permisere, uod
testantur tot constitutiones Graecorum imperatorum de rebus
ecclesiasticis et commentarii Balsamonis in omocanonem
hotii et in canones Conciliorum , omnesque historici, guot
uot post natum dissidium a Latinis res Graecanicas littera
rum monumentis commendarunt. Quocirca arbitratu suo epi
scopos ponebant, deponebant, reponebant, transferebant, et
in ordinem, uoties collibitum erat, redigebant : privilegia e
immunitates, titulos et dignitates augebant, minuebant, tolle
bant, ipsarumque dioeceseon fines ampliabant aut contrahe
ant liberrime sine ullius metu aut reverentia: ipsisque Con
stantinopolitanae ecclesiae praesulibus exiguum sane ,
habebant, id vel hine colligas, quod, ut inquit Innocentius
tertius cap. Solitae ext. de maior. et obed. 1llos iuxta sca
bellumpedum suorum in sinistra parte sedere aut./aciebant aut
permitebant : cum, ut inquit Innocentius, ali reges et princi
pes archiepiscopis et episcopis su (sicut debent) reerentes as
Surgant et eis iurta se enerabilem sedem assignent Quid
quod et patriarchale pedum seu sceptrum ex manu impera
toris accipiebant et tantum non ab iisdem consecrabantur ?
ut planum ex Curopalata, qui in libello de officiis ulae
Constantinopolitanae, , de patriarchae desi
gnatine seu inauguratione ab imperatore fieri solita, copiose
scribit : uem et ait traditioni seu sceptri pa
triarchalis haec solennia verba adhibuisse:
' ,
,
. ta duod a Romano pontifice tanquam
ab universali Christi vicario pastorumque pastore accipiendum
erat , accipere coacti sunt (in poenam , opinor, conflati schi
smatis) ab imperatoribus, gui dabant, od dare nequibant:
et quia ad ovile reverti renuerunt, adhuc in longe magis du
ros et immites initiatores inciderunt, in ipsos inquam trucu
Can cuzenus . 3
482 S

entissimos Turcas, a quorum tyranno primus post captam

Constantinopolim , hoc est , pedum episcopale ac
cepit Gennadius patriarcha : et hac etiam tempestate nullus
patriarcha munus suum obire potest, nisi prius
, seu , ut vocant hodierni Graeci , hoc est, di
ploma et litteras confirmationis et potestatis ab impio impera
tore impetraverit: nec impetrat nisi largo pescesio (hoc enim
nomen est tributo , uod a novo patriarcha initio suae fun
ctionis in aerarium urcicum inferri debet ) comitatus veniat
, ad senatum urcicum : tum aditus ad tyran
um, immo et ad osculum manus patet, grandi scilicet bene
ficio : tum praeclarus ille mystagogus dat patriarchae

, , t proditum est in historia
uadam mixobarbara de patriarchis Constantinopolitanis ur
cograeciae inserta. x eodem fonte manavit, ut imperatores
episcoporum synodis praesiderent, primique subscriberent,
(cuius aliquot exempla in hac nostra historia exstant) adversus
omnem antiquitatis morem et cuiusvis recte sentientis ratio
nem. Quid enim indecentius, quam ut ovis pastoribus prae
sit? Quantum distat istorum arrogantia a agni Constantini
submissione, ui in Concilio icaeno sedere noluit , nisi in
sede humiliore, quam essent episcoporum sedilia, nec nisi
cpiscopis annuentibus, ut colligitur ex Theodoreto lib. . cap.
7. histor, ecclesiast. et ex usebio lib. 5. de vita Constan
tini. dem Constantinus post omnes episcopos subscripsit, ut
testatur asilius imperator fine octavae Synodi, Quam igitur
degeneres Graeci posteri a Constantinopoleos conditore Con
stantino , qui, pro nefas, imperatricibus quoue hunc pracsi
dendi honorem in Conciliis detulerunt ; non longe abeundum
est : sub finem libri tertii suae historiae subministrat nobis
Cantacuzenus praeclari huius facti praeclarum specimen. Sed
supervacaneum fuerit pluribus de hoc argumento disserere
velle. In promptu est ellarminus, ui copiose docet, cuius
sit praesidere Conciliis et uis hactenus quoque praesederit,
libro primo de Concil. cap. g. et 2o., ut et illud, cuius sit
congregare Concilia, cap. 12. eiusdem libri. cRs.
ag. 455, 2. ad m a i o re m pro e here. imium au
ctoritatis dederunt imperatori episcopi et patriarchae Graeci,
postquam se ab ecclesia Romana abruperunt, et ii delata sibi
potestate usi sunt egregie. Patet per omnes historias Byzan
tinas ista subiectio et uaedam indigna profecto servitus,
uam volentes suis imperatoribus servierunt. e itaque mi
reris, si et apud hunc eius rei exempla videas. .
ag, 435, . . Suis
se laqueis irretire saepius legi : suis pennis se capere , nun
 D CU .. . 483
uam. Frsitan hoc vult, uemadmodum aviculae dum vi
scatis virgis insident, uo magis alarum concussu se laborant
aripere, eo magis etiam ipsis pennis implicatae haerescunt : sic
istos episcopos suo ipsorum sermone contra se tulisse suffra
gium, dum Ioannem Constantinopolitanum episcopum esse no
uerunt, hessalonicensem fieri concesserunt, cum ordo epi
scopalis unus idemque sit, nec propter hanc vel illam sedem
varietur. .
ag. 456, . add. ante . mg.
ag. 457, 5. . supr. lineam.
ag. 457, 6. .
ag. 457, 9. .
ag. 457, 19. a d i mp e ra to rem de tu ! t. De ista
accusatione Syrgiannis a amplacone Gregoras lib, . : Sr
annes prius etiam ob eractum hessalonicensibus iustu
randum magistratu suspectus : et quia a matre imperatoris ado
ptatus./iterat, cum imperator Didymotichi capitali morbo la
oraret: tum amplacone laesae maiestatis reus actus, su de
Jindendi causa Byzantium ad imperatorem enit. .
ag, 437, 2. , .
ag. 458, 9. ' ' . mg., textus.
ag. 458, 22. .
ag. 439, 5. . mg. pro
.
ag. 459, 19 . ro .
ag. 459, 22. add. ante . mg.
ag, 44, 5. scribe cum . pro .
ag. 44, , . mg., textus.
ag. 44, 7. 7 u od n e c p ro/u tu ri, s i m e ! res.
Videndum , quomodo vera sit haec sententia. Certe filii et
nepotes boni ad decus et gloriam familiae suae prosunt: et
filius sapiens est gloria patris sui, et nequam filii eidem
ignominiam ac dedecus inurunt, uod exemphis probare nihil
attinet. .
ag. 44, 12. add. ante . mg.
ag. 44, 15. .
ag. 441, 24, o om. .
ag. 442, 2. . pro ,
ag. 445, 2. .
ag. 445, 15. . mg.
ag. 444, 16. . -

ag. 445, 8. . Focdum erra

tum : plane enim flagitante sententia scribendum
. rofecto enim propter Syrgianni alias
uoque ignovit. Sicut ergo hoc officium est
, ita et innocentem non pati calumniis opprini. Pox.
484 , S

ag, 445, , . recte.

ag. 446, 7. recte .
ag. 447, 19, equos et ca n es. Gratissimum donum
venationis perstudioso, sicut militi arma, cupido litterarum
libri. .
ag. 447, . pelles pard a lin ., eroicum do
num : animalium enim generosrum ac nobilium, ut ursorum,
pardorum, leonum , tigridum pelles seu exuvias gestare pro
indicio vrtutis heroibus in more fuit. d pluribus locis ex
solo arone cognoscimus. cestes lib. 5. occurrit .eneae
orridus in iaculis et pelle Libstidis ursae. Ibid. Salio e
neas donat tergum Getuli immane leon llis onerosun que
unguibus aureis, Lib. 7. de ventino: Ipse pedes tegmen tor
uens immane leonis etc, Lib. 8. de uandro : Demiss
ae pantherae terga retorquens. .
ag, 447, 2. om. .
ag. 448, 1. .
ag. 448, 9. . recte.
ag. 448, 16. cu m terque terque aec ex Gre
gora illustrantur. Semel atue iierum et tertio causa apud
omnes iudices dic, plane reus perag non potuit , adeo
iam a plerisque iudicibus absolveretur, Lite autem adhuc pen
dente, ades ab co imperator petiit, ne clam profugeret, prius
uan omnes iudices de eo suffiagia tulissent. e res eius
animum alde turbt et in carceris metum contecit : griss
ma illa et intolerabilia, uae prius perpessus erat, recordantem,
uorum cstig recentia adhuc et edentia in animo circum/a
rebat. Cun tem ades minus alacres deret, grore mett
urgebatur. uas ob res.fuga clam arrepta , cum statim solli
cite uaereretur, nusquam est inentus etc. .
ag, 45, 9. o rc i g a lea m. rci galea proverbium in
eos, ui se arte quadam occultant. Simile Gygis annulus.
lato lib, . de republica dixit, semper honesta propter se
sequi oportere, etiamsi quis Gygis annulum vel Plutonis ha
eret galeam. rigenes lib. . adversus Celsum haereticum
docet , magis convenisse, ut Christus in egyptum fugiens
subduceret sese erodis insaniae , quam si sub Plutonis
casside latitans, eumdem fefellisset. Vide Chiliasten. .
ag, 45, 15. e o prim u m por ta tus. Gregoras : Post
annum auten supplices litteras e uboeae ad imperatorent
misit, uibus eniam petebat et locum aliquem in eatremis
acedoniae.finibus, in uo cum ore et liberis consideret.
am cum aulicorum indiae, ut dirimus, obnous esset, po
cl ab illis esse oluit, ne per insidias ab eis occideretur. d
debat et iusrandum, uo se imperatori perpetuo fidelem./ore
testabatur. Sed cum nihil impetrasset, uboe digressus, ad
 D CCU L. . 485
5erviae Cralem proficiscitur: ao eoque cupidissime susceptus,
summa et gratia et auctoritate./loruit , assessor concors, ami
cus consentiens, consiliarius acceptus, intimorum /idelissimus,
terorum occupatissimus, alter hemistocles rta.rerwri er
sae. am cum /ama eum iampridem cogrisset, um ad
nium eius in luculento lucro deputabat. uia pollieebatur,
s llius opibus ad Romanum imperium occupandum adiu
retur, se acedonian riballis subtecturum, omn studio eum
./ebat. .
ag, 45, 6. et ' . Recte,
ag, 45, 1 . scribe cum .
ag. 451, 7. Sph ra n zes a la e o log a s. istoriam
hanc Gregoras quoque persequitur lib. 2. , quam cum hac
nostra contendas licebit, hnperatorem auten in hane curam
intentum , senator udam Sphranzes Palaeologus adit et sine
arbitris alloquitur, iiloue opes et honores pollicente, cissim
caedem &rgiannis pollicetur etc, Vides uemadmodum im
peratorem huius caedis insimulet ? Sphranzes ex Francisco
aepravatam puto. am et mutto ante id saeculum Graeci
Latinorum uoque et ex Latinis vocibus facta nomina sibi
indebant, homines praesertim nobiles, .
ag. 451, 25, .
ag, 452, 17. . Sic Virgil.
lib. : Furta paro belli. t 9. : ic /irto./aridus instat.
Sermo est de caede et strage nocturna. Statius 9. hebaid.
usus erat /urto dertram inieclare Leonteus. Curtius lib. 4.
armenio.furto, non praelio opus esse censebat: incopla nocte
opprimi posse hostes. Sic /iuti amore, eneris /urla poe
tae, Velleias lib. 2. in C. Caesaris locum .furto creatus.
urtum siquidem appellabant, uidquid occulte fieret. ro
ag, 454, , .
ag, 454, 24. rbes i am a r' nt is d'o m 5 se, Grego
ras : erts initio Crales suas copias cocgit : &rgiannes cro
elandestinas litteras per omne imperium Romanum dimisi,
rinc /initima riballis auspicatus , et per omnem oran
maritimam et mediterraneas urbes e provincias Byzantium"
sue progressas , uibus et agrorum assignationes et pccuniae
argitiones et honorum.fastig et id genus at a policebatur
etc. Infra : estate cro iam media Crales cum suis copis
rgiannent sequitur, recta hessalonican petentem, le oper
interiectis urbibus et princiis in deditionem acceptis , par
iim desiderio eteris administrationis, partitn dslation5 sege
rum metu , tempus enim messis erat. .
g. 455, 3. /7 um en m. De hoc fluvio Grego
ras : ost Sir monem esse mamum et ien, uibus ille,
nlis erumpere, a s uidem origine tantum, "
486 S

in decursu montium multis torrentibus actum, et nomine in ar

darium mulato, aliquando et uibusdam in locis nagabile.
. . uoque , mg. idem scholion quod . ha
Let et lin. 15. .
ag. 455, 5. p e r acedonia m. Gregoras : Deinde
n acedoniam abiturus, ut sua praesentia eos, u defactionen,
spectabant in urbibus, terreret, patriarchici solii post saiae
obitum oannem pris oriundum, imperatori collegi tum su
cerdolem , successorem deligit: culus.fide , Deun testatus, in
marimo diin erb Sapientiae temp coniugem et liberos
suos mandat , t eorum curator et custos post eum esset,
s uid./orte republica detrimenti cepisset. is actis propere
in acedoniam contendit, nullo securn adducto erercitu. an
anim omnes suspectos habebat , praeter.fidelissimos domesticos
suos et magnum domesticum Cantacuzenum , uem eius studio
sissimum et amantissimum , ceteris ero omnibus comem et h
arem, tempus declarat. .
ag. 455, 2. adde ex . ante .
ag. 456, 22. adde ex . ante et corrige
ex eodem .
ag. 457, 4. inter/ic unt. Longe aliter de nece Syr
giannis Gregoras, Celerum Sphranzes imperator uid agere
tur nuntiaturus, simulque &rgiann non suspectus esse ens,
allidissimo et mirifico commento illum aggressus, se cum duo
bus cubiculariorum principibus pepigisse , u firmassent,
se, data opportunitate, imperatoren occisuros. os igitur conn
nong/aciendos esse conentorum. Sic potestate data, impera
uid ageretur significat: uae erant huiusmodi. Deesse
sib /acultalem simul et /acinoris patrandi et tae conser
ndae. agnam enim Syrgianni turban noctu atque inter
liu circum/itsam esse, neque unuan relinqui soium etc. .
ag. 457, 9. , . Fatum videtur
indicare, quam vocant, id est, ordinem seriem
que causarum, cum causam causa ex se gignit. Seu id, quod
est apud divum ugustinum civitatis divinae libro 5. cap. 8.
cro, inquit, non astrorum constitutionem, scuti est, cun,
uidque concipitur el nascitur el inchoatur, sed omnium
connerionem seriemue causarum, ua fit omne, uod .fit , ./
nomine appellant, non multum cum eis de erb contrers
orandum atque certandum est : uandoquiden ipsum c
sarum ordinem et quamdam connecionem Dei summ tribu
unt oluntati et potestati, ut optime et eracissime creditur et
cunc scire, anteuam.fiant, et nihil inordinatum relinquere,
uo sunt omnes potestates, uamis ab illo non sint omnium,
unes etc. In quod caput scribens Ludovicus Vivus, ex
ico irandulano contra strologos lib. 1. refert quatuor
 U .. . 487
sententias veterum de firto. . lii diverunt fatum esse na
turam , ut quae elections sint vel casus , extra fatum sint.
Ut Virgilius de Didone , quae semet occiderat, dixit, eam
non mori fato. t Cicero I. Philipp. S uid mih huma
nitus accidisset: multa enim impendere idebantur praeter na
uram praeterque./atum. . onit aeternam seriem causarum
necessario nexarum. . Sidera facit fata, V. Divini consi
ii executionem fatum vocat. .
ag. 457, 18. m is s is u e lega ti s foe dus. Contra
rium scribit Gregoras, ostridie ero, inquit, Crales re de
*perata, imperator petenti pacem dedit: cunque eo egresso col
culus, muneribus quibusdam acceptis, domum se recepit. Sci
licet Syrgiannis caedes Crali profuit , ut pacem non ipse pe
tere, sed petitam potius dare deberet. entitur ergo, ut ap
paret, Gregoras et laudem ndronic unioris, ub potest, aut
dissimulat aut elevat. .
ag. 457, 2, et lin. 21. .
Utrumque recte,
ag. 458, 15. .
ag. 459, 5. recte Spengel. 1. . p.554.
ag, 461, 5. scribe cum .
ag. 462, 4. p aa c u ibet b ello p ra ep on de re r.
ulchre . ullius, uod hane sententiam, ut verissimam,
confirmat, ad tticum epist. 14. lib. 7. uidem ad pacen
4ortari non desir, uae inius iior es, uan iustiss
uum bellum. .
ag, 462, 22. .
ag. 465, 4. .ferro et m a nu de re s ta tu er e.
tqui sapientem omnia prius, uam armis eaperiri decet, ut
ait erentius. t Cicero . ffic. Cun sint duo gerera de
ertandi, unum per disceptationem , allerum per rn : cum
ue illud proprium sit hominis, hoc belluarum, con/igiendum
est ad posterius, s uti non lice superiore, .
ag. 465, 24. . ab altera manu.
ag. 464, 25. .
ag 465, 1. .
ag. 467, . . Iasi dicas consculatio ; est,
uam nos testudinem appellamus in oppugnationibus urbium.
nterpretatur eam Turneb. 7. cap. 8. his verbis. Facieat
earn erercitus, se legumentis scutorum undiue operieus ,
testudo suo obducta est putamine, eaque specie re/erebat (e
tum aedificiorum : sic autem se operiebant crate perpetua cy
peorum adersus sagillas arthorum, et adersus omnia nuis
silia superne cadentia , cun urben oppugnabant. lura in
symbols nostris ad illud 2. eneid. : Sessunuc a cs
ire linen. .
488 S

ag. 467, 4. .
ag.467, 12. a front e nihilo m in s se tu entes.
Genus filgae, retrocedere interimque contra hostem insequen
tem se defendere, in qua fuga plus animi quam timoris inest.
Sic roianis instantibus fugit urnus 9. eneid. et in eo leo
nem imitatur. .
ag. 467, 17. scribe cum . pro .
ag. 468, . add. . post .
ag. 468, 25. .
ag. 47, 19, .
ag. 472, 6. . recte,
ag. 475, 9. die n claus it ult im um. nno Domini,
lt vult nuphrius, 1552. De morte eiusdem multa Grego
ras. tiam prodigia non pauca, quae antecesserint, recenset,
ex quibus minime omnium fidem meretur, guod de solis de
fectione narrat, tot dierum, uot annos vixerit, id est, septua
ginta duorum ; nam tot annos habet noster historicus : Gre
goras quatuor supra septuaginta, Quis non putaret tanto
prodigio mundum interiturum ? nnos imperii eius quidam
5o., alii 6. numerant, noster 62. aeniam in obitum senio
ris lege, si placet , apud eundem Gregoram. ena autem
hessalonicae defuncta ibique sepulta est, cui declamatorius
ille historicus similiter naeniam texit. .
ag. 473, . , .
ag, 475, 19. .
ag 476, 4. h oca e a m n m. hoeaeam heredi
tario iure a matoribus acceperant, ab o imperatore eis da
tam , procurationis et redditus cuiusdam ergo. uamobrem
Certi, temporibus, ui procurationen eius accipiebant, perpetuo
mperatoris litteris confirmabantur , ne u temporis diuturni
tate imperatorium dominatum detreetarent. Ita Gregoras. In
telligis igitur , quomodo obtinuerit Phoeaeam Dominicus,
,

ag. 476, 7. es bo Rom a n is e rep t. anc insulam

diserte describit izarus , historiae Genuensis lib. 7. , qui,
uod Francisco Catalusio propter fidelem sibi adversus Can
tacuzenum navatam operam ab imperatore donatam Lesbum
et sororem ab eodem in matrimonium ilhi datam scribit , ab
enea Sylvio hausit, Duas sorores habuit, nnam et heo
ram, quorum illa Sphentisthlabo oesorum regi nupta, patre
ichaele adhuc vivo extincta est: altera prius icephori
carnaniae despotae uxor, postea ichaeli aeque oesorum
regi nupsit, ut ex nostra historia patet, in qua de auxilio
Francisci Catalusii adversus Cantacuzenum nee verbum repe
ritur. .
ag. 476, 8. G ent un de c m trire n u s. Grego
 U L. . 489
ras lib. 1. initio. : Rhodi ero et maritimae hocaeae non
procul a Smrna accolae et Ccladum insularum princeps,
consilio.fraude mutato pepigerant, se Romanas insulas clam
oppressuros et ipsas imperatoris copias: erit./ortasse, ne is,
aliis rebus omissis, se inaderet. taue cun nabus uin
decim Lesbum profacti, t insula statin non potuerunt:
sed subito ilenes portum ingress, urben proditione cepe
runt. Cum autem Rhodi et Cycladum princeps et opes diri
pere et insulae ditionem partiri ellent , hoeaeensium prin
ceps Catanes per astum et dolum , suum praesdium in urben
indurit, illisque deceptis, ean sib ndicait, inde enim totius
usulae el sine sociis facile se potiturum esse putabat, uippe
solus illos ambos copiis nceret. s enim sous octo tri
remes addurerat , uas Genuae complecrat, Rhodi ero
uatuor, reliquas tres Ccladun princeps. Vide religua. .
ag. 476, 14. . uoque,
ag. 476, 24. .
ag. 478, 8. .
ag. 479, 5. .
ag. 479, 19. .
ag. 479, 22. . ab altera manu.
ag. 482, 1. scribe cum . pro .
ag.485, 1 . . guoque.
ag. 485, 12. .
ag. 485, 4. . pro .
ag. 485, 8. om. .
ag. 485, 2o. o .
ag. 485, 25. m a gn upp e dom es tic mater.
Gregoras: Ceterum cum imperator cum classe diutius abesset
t in palatio magna impunitas et licentia geret, adolescen
es aliuot seditionem merunt, se Latinos uoque o inter
cedentes simultales socios esse habituros rati. &' fer/3

seditionis.filit, ut postea cognitum est, imperatoria potestas,

s dominam imprimis et filium eius oannem imperatorem
t eos enue omnes, u adersari possent, occidissent. Sed
dum id./acinus adhuc parturiunt et seditios rem clanculum
chementer urgent, Cantacuzena magn domestic mater, uid
ageretur, animadertit , uam imperator assestricem coniug
suae discessurus reliuerat, uippe senaloriam matronam et
tate morum conspicuam et singulari prudentia ornatam
ct in rebus duiis praesenti consilio instructam. a ergo
una cum domina, priusquam scelus aucturn erumperet, mo
tum illum prudentissime compescuit etc. De insidiatoribus au
tem istis quid actum sit, idem Gregoras sic exponit. Paulo
post (ub yzantium rediit) comprehensis insidiatoribus, sin
gulis scorsum interrogatis , crum ab omnibus perquist.
49 S

toto snatu conocato et episcopis, u tum in urbe age

Jan, c patriarcha accersitis populique zanlin pro
certbus , seditionis auctores et eorum coniuratos et testes in
medium produt. ero inter sese iurgantes et alii alios
guentes , certissimis argumentis coniurationem et imrnan
pernicios consilia demonstrabant, ut et ips absque ulla terg
ersatione parricidium suum /ateri cogerentur. e discerp
statim essent populo, nisi ercellens imperatoris humanitas et
clementia impeturn illum repressisset. .
ag. 485, 12. . uoque.
. 485, 22. . recte.
ag. 487, 2 . .
ag. ; 6. ., Spengel. 1. 1. coni. .
ag. 488, 23. o .
ag. 489, 2. .
. 49, 2. . quoque.
ag. 49, 4. . ab altera manu.
ag. 49, 15. .
ag, 491, 18. . supra lineam et lin. 19. pro
mg. .
ag. 49, 24. .
ag. 492, 14, . pro .
ag. 495, . scribe cum . pro .
ag. 495, 7. .
ag. 495, . . supra lineam.
ag. 495, 25, . itemque p. 494, 4.
ag. 494, 16. uo rquo t li ta te c ri. De de
ditione hocaeae sic Gregoras, Sub brumam autem, curn
hoeaeenses Latin perseerantia imperatoris neque hienis
rigore.frang, praesertin cum omnes naales copiae oppu
gnationem noctu atue interdiu sub dio continenter urgerent,
nec longa absentia a suis, nec ulla penuria urgeri cernerent,
praeserlin cum ipsos iam commeatus deficere inciperet : de
5peratis rebus, legalos Rhodum millunt, petentes, ut in lan
discrimine subenirent, Rhodii ergo apud imperatorem pro
ais intercedentes, obsidionem solunt. hocaeenses enim rco
omanos adiuanti filios statin restituerunt, uos mulio le
./itrati in nculis habebant. Fiden imperatori.fir
marunt, Rhodiis testibus, se et ilenen statim restituturos,
et imperatori dicto audientes ./ore , t prius moris ./uisset
ue a patribus acceptum esset. Sic imperator nlibus
copiis inde reductis , ire uidem ilenen oluit : sed pro
pter tumultum zantium et defatigationem erercitus e ./ri
gore male affecti, zantium cun tola classe redi.
ag. 495, 7. . uoque.
ag, 495, 8. . .
 U .. . 49
ag. 495, 18. . a manu prima.
ag. 495, 19. Clisura m. Castellum hoc Clisura inde
nomen accepit, ut rer , uod ibi via seu transitus angustus
admodum, per loca videlicet montuosa : Latini furcas et fau
ces nominabant. uamquam et hoc Graecum a Latino est ,
a claudendo videlicet. estatur Suidas :

" . Clusura, clusa, clausa ad fines seu limi
tes imperii , quae propugnaculis quibusdam muniebantur ,
uae et castra et castella, unde et castellanus miles alicub.
Dicuntur et burgi, a quibus olim Burgundiones, inquit Pi
thoeus dversar. lib. . cap. 14. .
ag. 496, . . guoque.
ag.496,2 oo .
ag. 496, 5. . supr. lin.
ag.496, 15. (sic) . supr. lin, pro .
ag, 496,25. .
ag. 497, 5. .
ag. 497, 9. . supr. lineam.
ag. 497, 15. Chris ti ser to ris o econom m.
lacet mihi, quod lego apud Iacobum illium bservat. sa
crar, lib. . cap. 4. : Cum innumeris locis Graeci patres
accipiant,
eamque etiam ita heodoretus exponat in olymorpho , gui
tum dispensationem vel administrationem vertere malunt, quam
incarnationem vel assumptam humanitatem vel (nisi quod vo
cabulum durius est) inhumanationem. Quam recte id faciant,
ipsi viderint : mihi quidem nihil dicere videntur, quod le
ctor Graeci sermonis ignarus intelligat. Docet etiam udaeus
commentariis linguae Graecae, valere
Imo vita Christi et eius theurgia tota et provincia illi
a Deo patre iniuucta , Graecis patribus dicitur.
,

ag. 498, 13. add. . mg. post .

ag. 499, 4. .
ag.499, 1 . om. .
ag. 5oo, 17. o . uoue.
ag. 5, 2. . uoque.
ag.5, 5. . .."

ag. 5, 5. .
ag.51, 16. recte .
ag. 5o2, 19. . uoque,
ag, 52, 2. b re c tates o m n es. De ista dedi
tione atque adeo de tota expeditione et victoria contra car
nanas ita Gregoras : an ero imperatoren etolorum et
carnanum res jectae, et propter domin corum itum la
492 S

borantes ocabant. Principatus enim , u dua muliere

et immaturae aetatis puero gubernart non poterat, temere
-farebatur, cluti nagium ancoris destitutum, uod herno
empore a /luctibus garagilatur etc. .
ag. 5o5, 5. recte . ab altera manu.
ag. 5o5, 5. . pro .
ag. 5o5, 15. . guoque, sed recte lin. 14.
o.
ag. 5o5, 8. .
ag. 5o5, g. , ex Italico , ut alia malta :
principessa. Quae autem haec mulier vidua fuerit, capite
sequenti exponitur. .
ag. 54, 5. sub le nge lo. Sub lexio nge
lo iuniore, Isaacii filio, uem lexius ngelus frater occide
rat, circiter annum a Christo nato 12oo. , sed mense post
restitutionem suam in imperium vix exacto, (restitutus est au
tem Gallorum seu Flandrorum et Venetorum armis,) cum sa
tageret rerum , uas promiserat, a urtzuphlo uodam igno
bili, uem tamen ad summum dignitatis gradum extulerat ,
fraude puer necatur (erat autem annorum .) urbs Gallis
Venetisque dedita est, et imperium deinceps penes Francos
seu Flandros fuit. . gnatius lib. 2. .
g. 54, 2, lege cum . pro .
ag. 54, 25. .
ag. 54, 24. ' . supr. lin. pro .
ag. 5o5, . . uoque,
ag. 5o5, 5. rg in e m su m de sp on dit. uellam
tum novem annos explevisse, adolescentem vero quindecim ,
auctor est Gregoras. Unde firma pax inter Romanos et oe
sos constituta sit. De puella vix credi potest. iurecon
sultis quidem tempus nuptiis idoneum annis duodecim circum
scribitur in femina. .
ag. 5o5, 24. . ab altera manu.
ag.56, 25. ' . uogue.
ag. 5o7, 5. , . supr lin.
ag.57, 15. post om. .
ag. 5o7, 24. u in a e et tric ena e n es. Supra di
xit , fuisse sex et triginta : postea, tribus fugisse ersas:
uomodo ergo supersunt uinque et triginta ! potius triginta
tres dicendum fuit. .
ag. 5o7, 24. .
ag. 58, " 1. . .
ag. 58, 16. o .
ag. 58, 2. ch ae le s a ne. Cur sanem cogno
minat 2 an id cognomentum ab Asane honoris causa impo
suit ? .
 D CCU L. . 493
ag. 59, 2. unt za m .flu m. rium confluentes
nominum sunt drianopoli , arizae sive ariscae , qui olim
ebrus , untzae sive aenari, et Hardae. ostquam hi flu
vii coiere , ariza superat. Corruptum est tzan ex un
tzam. taque emendare non dubitav1. .
ag. 59, 15, recte . pro ,
ag. 5o9, 16. . uogue,
ag. 5o9, 18. recte . ita infra quoque p.515.
ag. 5o9, 19. ., uod restituendum. Vid.
obeck. ad hrynich, p. 74.
ag. 5, 15. i mpera t. De imperatoribus Constanti
nopolitanis Latinis dicemus infra ad cap. 56. , ui fuerint ,
quamdiu singuli imperarint. Dabit enim nobis occasionem
Cantacuzenus. .
ag. 51 , 6. tri/a ria m. res urbes defecerant, rta,
Rhogus, homocastrum : singulis obsidendis partem copiarum
destinat. .
ag. 5: 1, 24. .
ag. 512, . . .

ag, 5.15, 2. scribe cum .

ag. 515, . quoque, non , ut Spen
gel. 1. 1. dicit, .
ag.515, 15. .
ag. 514, 17, p rio nge lorum prin cp .
temporibus ngeli lexii abrupta est a Romano imperio
carnania, sed cap. sequenti historicus noster explicabit ,
quomodo ex praefectura facta sit propria provincia. x Prae
tore Graeciae Leunclavius haec verba recitat. duces aliis
in locis ali filerant hactenus, (nondum occupata Flandris
Constantinopoli et toto Jere imperio,) singult regionem admini
stration suae commissam tune su iuris cfficiebant, el ad
oc impuls motu proprio, el a incolis ad defendendam reg
nem arcessiti. .
ag. 5i5, . (sic) .
ag. 515, 15. scribe cum . pro .
ag.515, 19, .
ag.516, 15. .
ag. 517, 2. recte .
ag.517, 4. . uoue.
ag. 517, . . que.
ag. 518, 8. .
ag.5 g, 3. . .
ag. 515, 8. . mg. pro .
ag.519, 15. . ab altera manu.
ag. 519, 15. . mg. pro o.
ag. 519, 19, ea erctus. Demosthenis sententia est in
494 S

lynthiacis , uibus orationibus thenienses ad auxilium lyn

this contra Philippum ferendum cohortatur, ne in sua regio
ne hostem habeant , si illos deseruerint. .
ag. 519, 2o. . uoque.
ag. 52, 2. u li Caesaris. Inde usque a Iulio Cae
sare Romani tenent carnaniam. .
ag. 52, 8. et .
ag. 52, 22. . uoque.
ag. 52 , 4. h rac m et acedonia m. er annos
fere 63. nterea icomediae in ithynia sedem habuerunt
Constantinopolitani imperatores. Primus autem ex Latinis im
peravit Constantinopoli, anno Domini 2o. Balduinus Flan
der mensibus 1. Quo a oesis et ulgaris capto atque inter
fecto, interregnum fuit anno uno et mensibus quatuor. Secun
dus , enricus alduini filius, gui sine liberis obiit. ertius,
etrus Comes ltisiodorensis. uartus, Robertus etri filius.
uintus , Balduinus secundus Roberti filius. Donec ichael
alaeologus imperium Latinis ereptum Graecis restituit , anno
Domini 1258. Quomodo praeclaram illam urbem Latini oc
cuparint et quam horribilia scelera designarint, fuse docet
icetas in lexio Commeno lib. 3, in imperio lexii Ducae,
cognomento urtzuphli. .
ag. 521, 15. scribe cum .
ag. 5 , 8. recte .
ag.521, 2..fa Isu m ra t to c in a ri. n vult dari
praescriptionem in regnis et provinciis, et ui vel centum
annis possederit regnum non suum , quod inique occuparit ,
eo ab haerede legitimo depelli posse , de quo iureconsulti vi
aerint. .
ag, 5, 25. o om. .
ag.52, 2, . supr, lineam.
. 523, 14. ' recte . totumque locum Spen
gel. 1. . p.554. emendavit, posito , quod lin. 15. legitur ,
post .
ag. 53, 19 . ab altera mana.
ag.525, 23. . uoque.
ag. 524, 2. .
ag. 524, et v. 7. . ue.
ag. 524, 19. et lin. 21. . a manu 2.
ag. 524, 2 . .
ag.525, 16. .
ag, 525, 17. . uoque.
ag. 56, 2. . iror, cum paulo post
dicat, fuisse duodennem : ua certe aetate non sunt infantes.
isi forte per aut contemptum vocet .
ag.526,9. scribe cum . pro .
 D CCU L. . 495
ag.526, . o .
ag.526, 1 1. recte .
ag.526, 12. . uoque.
ag. 527, 7. lege cum .
ag.527, 16. egressi e latibulo. De Polypo hace
linius lib. 9. cap. 29. : porum multa genera : terrent,
maiores, quam pelagii, omnes brachiis ut pedibus ac manibus
funtur: cauda ero , uae est bisulca et acuta , in coitu. Ce
terum per brachia clut acetabulis dipersis, haustu uodam
adhaerescunt, tenent supin, ut elli non ueant etc. .
ag. 57, 16. . mg.
ag. 527, 17. . text., sed ab altera mann corr.
1n mg.
ag. 527, 8. . aperte , non , ut Spen
gel. dedit, .
ag.527, 25. . supr. lineam.
ag. 528, 8. oo .
ag. 528, 24. .
ag. 529,8. add. cum . post .
ag.5, adde cum . post .
ag. 55, 5. . mg. pro .
ag. 55, 8. .
ag.531, 22. add. . ante .
ag. 55, 16. . uoque.
ag.555, 5. . mg. pro .
ag.555, 1 . . ue.
ag.555, 9. . uoque,
ag. 555, 17. m un do secedere. stum sccessum
et alibi appellat.
Inde , ad verbum secessores. uid autem mundi
nomen sacris scriptoribus valeat , quis tam crassa inerva,
ut non intelligat? .
ag. 556, 15. adde cum . post .
ag.557, . . uoque.
ag.537, 7. et . supr, lineam.
ag. , 3. Spengel. 1. . . 348. recte comma delet ante
. ta nihil excidisse in seqq. apparet.
ag. 558, 7. . uoque.
ag. 559, 23. , . mg, pro .
ag. 54i, 3. scribe cum .
ag. 542,8. .
ag.545, 5. .
ag. 543, 5. rl m us. eminit huius monachi et
Gregoras lib. 1. et similia nostris scribit, uamvis brevius.
De eodem lib. 2. de magnitud. Romanae ecclesiae hunc in
modum Stapletonus. ihilo minus sub promo imperatore
496 S

ndronico uniore, cum missis a enedicto . Constanti

nopolin legatis pro ecclesiarum unione, omnem collationem ac
disputationem Graecpertinaciter recusarent, unus arlaam
monachus Calaber Constantinopolim pro/ectus, haeresin hanc
Graecanicam tribus lotis annis publice eragit, neunine re
sistente, donee alamam uemdam Graec lli opponerent:
uem cum cac scriptis eius haereticum hominem esse, in pu
lico consessu, cu et imperator interfult , prbare ellet,
omnibus eplosus , audiri non potuit. actenus ille. uod
autem ita laudatur alamas et vituperatur arlaamus, igno
scendum est, iuxta illud, Doribus Dorice loqui fas est. rae
terea non Constantinopolim , sed hessalonicam primum ve
nisse arlaamum ex nostro liquet. , -

ag. 545, . .
ag.545, 17. . supra lin. ante ,
ag. 545, 25. . ab altera manu.
ag. 544, 1 . . mg. pro .
ag.544, 18. s's a lianos, assaliani seu essa
liani sub Valent. imperatore et Damaso pontifice nati, circi
ter annum Domini 38o., a quibusdam dicti uchitae, id est,
orantes, a nonnullis nthusiastae, id est, numine afilati, dae
mone videlicet. egabant animos creari a Deo. ullam ba
ptismo virtutem tribuebant. ucharistiam docebant mec pro
desse homini, nec obesse. Laborem manuum ut malum aver
sabantur. Somno indulgebant et somnia sua prophetias ap
pellabant. Vide heodoretum lib. 4. cap. 1 .. historiae c
olesiasticae, icephorum lib. . cap. 14., Cedrenum in Con
stantino , ugustinum lib. de haeres. cap. 57. .
ag.544, 19. mp h a lops c h os. fxistimat Gretse
rus noster, arlaamum vocasse hos monachos ,
ad verbum umbilicanimos , guia eos ut ventri deditos notare
ac perstringere voluit, guasi animam in ventre ferentes : eo
modo, uo olim ertullianus ad ontanum transgressus, or
thodoxos appellare solebat psychicos, animales, voluptuarios etc.
Ut sint gastrimargi seu , ut postolus Creten
ses vocat, , entres pigri. t icephorus Gre
goras arlaami partibus postea studens, in cosdem monachos,
tit crapulae et vinolentiae deditos, acerbe invectus est, ut li
bro uarto Cantacuzenus scribit. . -

545, 13. 2 a r ae i. onasticum habitum supra

indumentum azaraeorum appellavit et nunc monachos a
zaraeos nominat, propter similitudinem vitae morumque. Lex
autem azaraeorum haec est, umerorum cap. 6. ir sie
mulier, cum ./acerint otum , ut sanctificentur et se uering
domino consecrare, a ino et omni, uod inebriare potest, se
abstineunt. cetum e.c no et alia ualiet poione et
 D CCU Ll. . 497
uiduid de u eprimitur, non bbent, uas recentes sic
sue non comedent cunctis diebus , uibus e Domino
consecrantur. uiduid er nea esse potest, ab u passa
sue ad acinum, non comedent. mni tempore separation
su acula non transibit per caput eius usque ad comple
um diem, uo Domino consecratur. Sanctus erit crescente cae
sarie capitis eius etc. azaraei fuerunt Samson, ut scriptum
est Iudicum cap. 15. et Rechabitae filii Ionadab, nepotes Re
chab, Hieremiae cap. 55. ene autem hoc illis nomen impo
nitur; azaraeus enim sonat Latine separatus, sanctificatus :
t tales Domino separantur sanctificanturque, .
ag. 546, 7. p et a tis e e rc ta ti o n u m. pud sa
cros auctores est vitam sanctam ac religiosam profi
teri. Unde vel pro pio ac Dei
cultu , dicato atque consecrato vitae genere usurpatur : et
appellari solet, ui pietatis colendae studio se totum
mancipavit. t quanquam huiusmodi vox plerumque iis dun
taxat tribuatur, ui ad monasticam vitam se contulerunt, (unde
etiam apud asilium regulae illae, quas monachis sanciebat,
inscribuntur,) certum est tamen, eam latius pa
tere atque ad eos omnes etiam pertinere, qui tametsi palam
ac publice concepto voto monasticis legibus sese minime obstrin
xerint, tamen in mundo ita vivunt, atque si in monasterium
concessissent atque abiectis omnibus voluptatibus ac vitae
huiusce curis , totos se ad pietatis cultum et divinarum re
rum meditationem conferunt. illius observat, sacrar, lib. 1.
cap. 4. .
ag. 546, 14. .
ag. 548, 9. alterum recte om. .
ag. 548, 14. d u m lu m en con estisse. oc
ex historiis martyrum patet, in quibus persaepe legas, eos
ante iudicum tribunalia et inter manus carnificum coelesti
uodam splendore circumfusos fuisse : uo signo Deus suos
esse testes sibique acceptos testari voluit. Verum illud di
vinum lumen creatum quoddam lumen fuit , non divinitatis
ipsius, ut inepte et indocte ratiocinantur isti Graeculi : nam
et quidam integrs libros ea de re scripserunt. .
ag. 548, 15. n ton um con tra da em on es, Post
descriptam huius sanctissimi viri pugnam cum daemonibus, ita
legimus in eius vita, cuius auctor est D. thanasius. on oblitus
esus colluctationis ser sui, eidem protector factus est. Denique
cum elevaret oculos, dit desuper culmen aperiri et didu
ctis tenebris radium ad se lucis influere. ost eius plendoris
adentum nec daemonum aliuis apparuit et corporis dolor
e..templo deletus est. .
ag. 55, 5. add. . supra lin. ante .
Cantacuzenus . 32
498 S

ag. 55, 7. . mg. guoue, textus.

ag. 55, 9. za n tium n a gat. Gregoras lib. ..:
Quare eritus arlaam, ne monachorum manibus discerpere
tur, pluribus iam et e monte tho et hessalonicae ac
zanti accolis confluentibus, (putabant enim ignominian illam
ad omnes aeque pertinere,) Constantinopolitanum patriarchan
at coeturn episcoporum adit, nec omphalopsychiae modo et adul
terinarum precum, sed etiam blasphemae theologiae Palamam
accusat : nan eum et no ocibus in mstica ecclesiae
theologia uti, et nesc uae monstra cernere se profileri, ia
otantiae et arrogantiae plena. uare decreturn est iudicium
in marimo diinae Sapientiae templo, etiam imperatore
cum principibus senatus et doctissimis uibusdam ris prae
se/1e etc. .

ag.55, 7. recte add. . post ,

ag 552, . . mg. pro .
ag. 552, . .
ag. 555, 6. add. cum . post ,
ag. 554, 15. add. . supra lin. post .
ag, 555, .
.
ag. 555, 14, ante om. .
ag. 555, 2 . .
ag. 555, 25. et ., addito post
supra lin. .
ag. 556, 12. .
ag. 556, 12. .
ag. 556, 2 . . pro .
ag. 556, 21. .
ag. 557, . . pro .
ag. 557, 5. pro eteri s o do ru m m o re com
pos i to Quae cap. 39. et 4. lib. 2. Cantacuzenus scri
it, ea eiusmodi sunt, ut non brevi annotatione , sed integro
propemodum et proprio libro egere videantur, cum gravissima
fuerit apud Graecos haec uaestio et controversia , Latinisque
scriptoribus propemodum ignota, aut certe non satis cognita,
uod testantur errores nec pauci, nec parvi , a doctis viris
in huius argumenti litisque explicatione et relatione commissi.
e tamen nihil dicamus, guando omnia non licet, breviter
et distincte nonnulla libabimus, quae obscurae historiae lu
cem accendant. Ut ergo ab ipso arlaamo incipiamus , mo
nachus is fuit, ordinis divi asilii, ut quidam tradunt, na
tione Calaber, utriusque linguae, immo et philosophiae, ma
"thematicae et theologiae doctus, acri et subtili ingenio , vel
ipsorum adversariorum Cantacuzeni et Philothei patriarchae
testimonio. Varia scripsit, de quibus consule epitomen bi
 CU . . 499
liothecae Gesnerianae, Prodiit non ita pridem Parisiis lo
gistica eius sex libris comprehensa interprete uodam n
glo. In Latinorum ecclesia orthodoxe educatus , transiit ad
schisma Graecorum, sen vero seu simulato animo, teste no
stro Cantacuzeno et Philotheo patriarcha Constantinopolita
no, passim in libris , uos contra icephorum Gregoram de
umine haborio deque distinctione essentiae et operationis
divinae scripsit, maxime lib. 12. uare ab his, ui catalo
gos scriptorum ediderunt, referuntur arlaami sermones de
processione sancti Spiritus, primatuque pontificis contra La
tinos, uos, ut gratiam a Graecis iniret, evulgavit, hessalo
nicam primo ex Italia delatus: ubi cum versaretur , in mo
nachorum Graecanicorum vitam et doctrinam curiosius inqui
sivit : in qua cum multa reperiret, guae probanda et tole
randa non viderentur , linguam publice in circulis et con
ventibus, calamumque in usaeo adversus monachos exserere
coepit, et non longo tempore omnia rixis et tumultibus imple
t Graecosque exemplo suo docuit, transfugas et apostatas
plerumque turbas ciere etiam apud illos, ad quos transfug
unt, nec consultum esse, ut cuivis fores semper pateant.
Utrum autem, uod ad mores et vitam attinet, arlaam
monachis illis iniuriam fecerit, id Cantacuzeno dictu perquam
facile est, ut et Philotheo, gui monachos illos prolixa apolo
gia tuetur , at non aeque aliis : ua enim vitae sanctimonia
enituissent illi, ui pernicioso schismate ab ecclesia, una,
sancta, catholica et apostolica abiuncti et segregati erant ?
ulla sanctitas extra ecclesiam sanctam, aut s uae est, vera
non est, fucata est. In guae vitia non praecipitetur is, qui
caritatis et concordiae expers , per avia et invia schismatum
vagatur, relicta illa plana , trita et regia catholicae ecclesiae
via ? Quibus daemonum ludibriis et insidiis expositus non
sit ille, quem unitas cum corpore Christi, uod est ecclesia,
non munit et protegit, cui Christus non est caput , et quod
hine consequitur, nec tutamen , praesertim si ad schismatis
crimen accedat disciplinarum divinarum et humanarum igno
rantia, quae monasticen in Graecia longe lateque hoc tem
re occuparat : his enim , si simul concurrant, mens cuivis
udificationi habilis redditur. Quo factum, ut et isti
seu quiescentes ( autem perfectius quoddam
monasticae vitae genus censebant) cum aut suaviter dormi
rent aut dormitarent aut somniarent, coelesti uodam et di
ino ipsisque corporeis oculis conspicuo lumine sese circum
fundi crederent : angelo satanae in angelum lucis se trans
formante, plane assalianorum ritu et instituto ; non enim
paucis uibusdam, sed omnibus in hoc vitae genere exercita
tis id evenire tradebant, Quod arlaamo plusquam mirum
 5oo S

visum ; et hoc quidern merito, sive in aliis accusationibus a

vero abierit, sive non : sive etiam in reprehendendo tam lin
gua, quam stylo modum tenuerit, sive non. Certe monacho
rum agmen in se vehementissime concitavit, ui ducem belli
legerunt Gregorium Palamam tune eiusdem professionis ho
minem, postea vero archiepiscopum hessalonicensem, quem
si aeque veris ac magnis laudibus Cantacuzenus exornaret,
vere magnus vir dicendus esset: sed cum veteri verbo ma
nus manum ./ricet et laet, facilis coniectura est, guid de his
laudibus statuendum sit. Sunt nimirum aes sonans et cym
balum tinniens, quia de aere sonante et cymbalo tinniente,
ex apostoli doctrina: s linguis hominum louar et angelorum,
oaritatem auten non habeam , ./actus sum clut ae sonans
aut mbalum tinniens. t quod propius ad alamam spe
ctat: s distribuero in cibos pauperum omnes./acultales meas,
etc., caritatem auten non habuero, nihil mih prodest. uis
uis ille est, inquit sanctus ugustinus serm. 18. de temp.,
ualiscumque ille est, Christianus non est, ut in Christi ee
lesia non est. Sola uippe est, per uam sacrificium dominus
Libenter accipiat: sola uae pro errantibus fiducialiler interce
dat: sola est, in qua opus bonum ./ructuose peragitur, unde
mercedem denarii, non nis ui intra neam laborerant,
acceperunt. st autem Gregorius Palamas ille ipse, cuius ex
stant Graece et Latine duae orationes; altera, qua mens
corpus accusat, altera, qua corpus mentem, cum sententia iu
diciaria. Latina editio relata est in tom. 9. ibliothecae san
ctorum Patrum , ubi per collectoris et editoris
sanctissimi titulo Palamas honestatur, plane praeter meritum.
Quomodo sanctissimus, si schismaticus ? uisuis ab hac ca
tholica ecclesia ./iterit separatus, uantumlibet laudabiliter se
ere eristimet, hoc solo scelere, uod Christi unitate dis
unctus est, non habebit tam: sed ira Dei manet super eum,
inquit S. ugustinus epist. 152.
rgo Palamas monachorum advocatus constitutus, ar
laamo adversa fronte resistere lumenque illud
obiici solitum defendere institit , etiam exemplo luminis in
monte habor discipulis ostensi: hoc enim increatum fuisse,
et tamen corporeis discipulorum oculis patuisse. arlaamus
hane vere novam theologiam audiens magis in alamam et
socios excanduit. Itaque itinere sine mora Constantinopolim
instituto, rem ad patriarcham detulit, citantur monachi, syn
odus indicitur. Praesidet imperator ndronicus iunior cum
oanne patriarcha, victoriam obtinet alamas. arlaam con
demnatur, haborium lumen increatum aeternumque finisse et
csse, synodi decreto decernitur. arlaamus paulo post in Ita
liam revertitur. iusdem synodi acta refert icephorus Gre
 CCU LI. , 5 1
ras lib. : 1. suae historiae, sed aliter, uam Cantacuzenus.
dogmatis enim nihil actum tradit ob praesentiam imperi
tae multitudinis , tum ne theologiae mysteria profanis vulg
auribus ingererentur, tum ne Palamas, contra disputante ar
Jaamo, blasphemae doctrinae convinceretur. Quo Gregoras
insinuat, id gratiae Palamae datum a synodi praesidibus et
patribus. Utcumque sit, hoc certum fixumque maneat, sen
tentiam illan synodi de lumine haborio , uasi increatum
et ipsum naturale Dei lumen fuerit, penitus falsam esse, ue
uid gravius dicam, recteque a arlaamo, cindyno, Gregora
aliisque plurimis explosam, profligatam et acerrime refutatam,
non obstante huius schismatici conventiculi decreto : nam ut
alia taceam , haec duo argumenta arlaami et Gregorae alio
rumque clara sunt et evidentia. Illud , quod oculis corpo
reis visum est, non est increatum : lumen haborium cor
reis oculis a discipulis visum est, ergo increatum non est.
. Quidquid oculis corporeis visum est, creatum est, Lumen
haborium oculis corporeis visum est, ergo creatum est. d
aec argumenta exclamat Philotheus patriarcha libro decino
uarto.contra Gregoram , , , ' '
.
, ,
, ,
,,
,
, ; Ceterum
haec mera verba sunt, ut et alia, qnae tribus libris de hoc
lumine haborio Philotheus disserit : qui libri in bibliotheca
avarica asservantur una cum akiis duodecim contra Grego
ram de distinctione essentiae et operationis divinae, ee quid
uam ad solutionem argumentorum faciunt. Immotum enim
stat illud fundamentum et omni ex parte inconcussum : Quid
quid est, id aut Deus est, aut creatura. Si Deus, non ergo
oculis corporeis conspieitur; si creatura, non ergo increatum.
ec maioris pretii sunt eiusdem Philothei orationes duae,
uas legi in manuscripto codice bibliothecae ugustanae, obla
tae synodo contra, cindynum, de gua postea nomine
, monachorum in monte sancto (sic enim montem
tho vocant) degentium, quas hilotheus, cum adhuc inter
monachos illos nomen suum profiteretur, composuerat, ut di
ctur in ctis synodi quartae sub Cantacuzeno, lia de co
lem argumento oratio exstat in eodem codice, auctore no
nacho quodam hessalonicensi, sed eiusdem prorsus notae,
hoc est, nullius, aut si alicuius, malae Citant isti et denso
agmine agglomerant dicta sanctorum patrum, aae non intel
liguni, guia, s intelligerent, non adducerent. Certurn siqui
52 S

dern exploratumque est, vetustae et eruditae Graeciae hane

de lumine haborio opinionem ignotam fuisse, et auctores
Graeci eruditi, ui ante istos Palamas, Philotheos et similes
vixerunt, illos ipsos patres, illa ipsa ubique propemodum eo
rumdem patrum testimonia proferuni pro sua et vera opi
nione, nempe lumen haborium fuisse creatum , uae isti
obiicunt pro sua et falsa , videlicet lumen haborium fu
isse increatum. estem laudo unum ex multis oannem Cy
parissiotum , scriptorem eruditissimum , uem urrianus ex
Graeco in Latinum transtulit: qui postquam decade sexta, ca
pite quarto et quinto exposuit, uid de lumine haborio sen
sisset sanctus Chrysostomus, quid nastasius Sinaita, quid
heodorus o , uid Cyrillus lexandrinus, uid Cy
.
rillus erosolymitanus, uid sanctus asilius, quid interpretes
evangelii atthaei 17., uid sanctus aximus , uid azian
zenus, tandem ex horum omnium sententia his verbis dispu
tationem concludit : uibus patefit, uod lumen , uo
splenduit Dominus in monte habor, neue divina substanti
erat, (illa enim nec ullo modo eaprom, neque cognosc , ne
ue deri, neque eogitari potest,) nec erat def uaedan,
et Splendor ea illa manans, (diina enim operatio aeter,
el potius per se operatio nullo modo secreta est a substantia
eius, immo uidquid est substantia diina , est energia se
operatio eius,) uare quia nec hoc, nec illud est, relinuitur,
eremplum/uisse gloriae et splendoris corporis post resurrectio
nem glorificati symbolumque illius naturae occultae et in
aspectabilis in eo latentis et imaginem ienuem futurae gloriae
et simulacrum regni coelorum etc.
aec Cyparissiotus ex sententia Graecorum Patrum : ui
pus imperitia Palamae valide redarguitur, gui, ut refert Da
vid monachus in relatione de dissidio arlaam et alamae,
(quae exstat in supradict ugustanae ibliothecae codice,) aie
bat:
, ,
'

,
,
" / 2/ / " . - .

, , , . Ub
fere uot verba, tot errata ; inter cetera etiam illud insigne,
Dei essentiam et quidditatem a beatis non videri , sed nescio
uam claritatem: qui error apud rmenos uoque olim in
valuisse fertur , eiusque meminit sanctus Gregorius libro de
cimo octavo moralium capite trigesimo septimo. aec deli
ramenta merito arlaam exagitavit: merito et alii, qui licet hoo
tempore, formidine forsan praepediti, tacuissent, postea tamen
 D CCU. L. . 53
aperte contra Palamam pro arlaamo stare coeperunt. vide
tur in hac prima Synodo de distinctione substantiae et essen
tiae divinae disceptatum fuisse , sed de solo lumine haborio,
licet alamas iam semina alterius itidem controversiae iecis
set , ut constat ex verbis eius, quae paulo ante recitavimus.
Ceterum sive uaestio haee agtata tum sit, se non, haud
longo post tempore exstiterunt, qui lumen haborium crea
tum esse ostenderent alamaeque opinationem de distinctione
substantiae et operationis divinae publice et privatim refelle
rent. x horum numero postremus non erat Gregorius cin
dynus monachus. Contra hune ergo , ut arlaami sectato
rem, altera Synodus coacta est , de ua Cantacuzenus ultimo
libri secundi capite, praeside ipso Cantacuzeno, adhuc ma
gno domestico, una cum patriarcha Ioanne, primae ntidem Syn
odi praeside, n qua Synodo arlaam denuo damnatus est,
ut et cindynus et quotquot horum partibus studebant, to
musque Synodicus confectus , quo , ut ipsi credebant, recta
et sana dogmata constabilita: contraria vero anathematis da
mnationi subiecta sunt : licet Cantacuzenus libro quarto , ca
pite vigesimo tertio, significare videatur primum tomum com
positum fuisse in prima Synodo,
. Sed codex ugustanus, in uo acta
totius controversiae huius continentur, tomum primum ad se
cundam Synodum diserte refert, et eo non incommode verba
Cantacuzeni trahi possunt, ut et Philothei, qui ut Cantacuzenus
tres tomos (sic enim seu definitiones et decreta Synodi no
minant,)conscriptos dieit: primum in prima vel secunda Synodo,
alternm in Synodo tertia, quando Ioannes patriarcha e solio deie
etus est ; de ua Synodo Cantacuzenus libro tertio, et nos post
ea ; tertium, in quarta Synodo, de qua historiae huius libro
uarto, capite vigesimo quarto. ot enim Synodi coactae
sunt in causa arlaami et cindyni et aliorum, gui insci
tiae Palamae sese opponebant : qui ut de umine haborio,
ita et de distinctione substantiae et actionis divinae gravissime
hallucinatus est, et cum iHo haec quadruplex Synodus, veri
tas enim dicenda, non silentio tegenda. Sententiam Palamae
aperit nobis cum Phikotheus , tum David monachus, cuius
verba, utpote pauciora, adscribere placet:

, ,
,
:


' .
,


54 S

, ,

,
, , ,
,
, ,
,
, , ,
, ,
,
,
,
, .
, ,
, ,
, ,
, , , '
, ,
,
, ,
,
,
, ,
,

,

,
:
,, , , ,

,

. aec et huius notae plura alamas.
x quibus manifestum evadit, Graecos eo ruditatis pro
eessisse, ut putarent, operationem Dei esse guid a substantia
Dei diversum , sicut splendor et lux solis diversum quid est
a substantia solis et calor ignis a substantia ignis : licet nec
splendor a sole, nec calor ab igne separetur. t sicut a sole
splendor quidam perpetuo emittitur, gui non est substantia
solis, licet solis substantiam perpetuo comitetur, ita etiam ex
divina essentia similem splendorem exire et emicare non
valde subtiliter sibi imaginabantur, gui sub hominum oculos
et angelorum intelligentiam cadat , quique cum creatura non
sit, non sit tamen Deus aut deitas, hisi forsan improprie, eo
1nodo, quo calor dicitur ignis , aut radius solaris sol: neque
 CCU .. . 5o5
etiam sit De substantia, sed tertium quiddam. uarum ani
ium delirationum non modo vestigia , sed et integra plaustra
Hac itidem tempestate in Graecia supersunt : quod ex eremia
patriarcha Constantinopolitano claret , nam in secundo suo ad
ubingenses responso, non longe a princip, reprehendit Lu
theranos illos, quod dicerent,
, inquit eremias,
, ,
. t mox argumenta uatuor vel quinque
profert, acuta sane et digna alamae discipulo : ex quorum
numero agmen claudit hoc : .
,
,
, .
Facilis solutio, liud enim est substantia Dei et aliud ope
ratio, non re, sed sola ratione. adem enim res simplicissi
ma, uatenus per se existit, substantia est : quatenus vim
agendi habet, potentia est: uatenus productrix effectus, ope
ratio et energia est , et haec omnia simul est propter infinita
tem et immensitatem essentiae. ec absurdum, ut substantia re
lationem seu habitudinem ratinis significet, non guidem quate
nus est substantia, sed quatenus illa substantia simul etiam est
potentia et operatio, uamvis cur non et quatenus substantia fun
dare possit respectum ratinis ad aliud ? Sed nil opus hoc, satis
absque isto apparet ineptia argumenti Graecanici : cui simile
est et hoc : S operatio e substantia Dei perpetuo procedit et
promanat, id ero de null creatura affirmari potest, sequ
ur operationem non esse creaturam, nee tamen Dei substan
tiam. x quo velut ex speculo elucet , uid istos fallat:
concipiunt enim et cogitatione informant operationem Dei,
uasi a Deo prodeat, ut lux prodit a sole, calor ab igne,
aqua a fonte perenni. uod pinguius quiddam est , uam ut
in subtile beneque purgatum ingenium cadere possit : cui
non ignotum, has locutiones de progressu et fluxu operatio
num divinarum esse metaphoricas et ad nostrum intelligendi
modum adaptatas, ui operationes tanquam uid substantia et
essentia posterius et ab ea emanans concipimus ; quod tamen
in Deo re ipsa locum non habet ; ub a parte rei substantia
seu essentia et operatio unum prorsus idemque sunt : nec
rmagis operatio Dei ab essentia divina fluit, uam ipsa essen
tia ab essentia , cum essentia et operatio sint unum idemque
ens simplicissimum penitusque indivisum. ddamus et hanc
Graecorum subtilitatem : S de multis substantia Dei non di
citur ; una enim eius est substantia, de multis ero et diversis
operatio eius dicitur, ariae enim sunt operationes eius, sequ
, iud esse eius substantiam , aliud eius operationem. In
56 S

" est responsio: variae sunt operationes Dei, virtua

iter et ratine variorum effectuum ; una autem est eaque
simplicissima ratine suae entitatis, uae cum infinita sit, non
est opus, ut multiplicetur , uippe quae sufficiat ad omnes
omnino effectus producendos, quos multiplicatae in creaturis
operationes producere ueunt.
lia ieremiae argumenta brevitatis causa praetereo, ut
et Philothei et aliorum , quae copiose refutat Gregorius cin
aynus libris duobus de essentia et operatione Dei, ui ex
stant in bibliotheca avarica , ui cum aliis recte et ortho
doxe de, hoc argumento sensit et scripsit, nimirum operatio
nes Dei sola ratine ab ipsius essentia distingui, nihilque
operationum in Deo esse, uod non sit substantia et essentia
ei , idque ex simplicitate Dei probe deducit : neque enim
effugere possunt alii, uin compositionem in Deo statuant, si
operatio Dei non est substantia Dei. Conatur uidern Philo
theus libro octavo contra Gregoram, simplicitatem Dei etiam
eum pravae opinionis suae hypothesi defendere, at conatur
tantum, de cetero nee hilum proficit. Quia vero cindyni
libri lucem nunquam viderunt, placet saltem guorundam ca
pitum periochas adscribere , guae lectori erudito perspicuum
facient, cindynum de hac guaestione idem tradidisse, uod
a scholasticae theologiae doctoribus tradi solet, rgo capitis
tertii libri primi inscriptio est ista:
. cap. 4.
, cap. 5. ... Libri secundi cap. 2.
. 5. ,
4. . 5.
. 6. . 5
., 7,

. 8.
,
9.
. e
,.


,
, , 13.
. 14.
. 15.
. 16 , 7.
. 18.
. 19. ,
,
. 2.
21,
, 22. ,
25. . 24.
 D CCU Ll. . 57
" C " - -

, 25, , . 26.
. 27.
.
28.
. 29.
. aec capita
libri secundi cindyniani, quae auctor scholastice prorsus ,
hoc est theologice et philosophice, persequitur. t tamen
damnatus est a synodo, Palamae plus, uam merebatur, stu
diosa. Verum ita evenire solet, ubi ignorantia praesidet et
regnat. Recte enim de substantia et operatione Dei sensit
cindynus. Sola namque ratione distinxit: re tam operationem,
uam substantiam Dei coniunxit, nihilue in Deo esse statuit ,
quod cum essentia divina realiter unum et idem non esset.
uapropter mera Graecorum convicia sunt, cum de cin
dyno et arlaamo ita scribunt : ,
, ,
,
, ,
,
, '
. t id genus alia, quae ab incerto
auctore collecta sunt, exstantque in avarica bibliotheca, cod.
1 15. Sed, ut dixi , pleraque imperitorum figmenta sunt, in
uorum numero hoc ultimum : nunquam enim cindynus,
aut quisquam alius distinctionem ratinis negavit , sed illam
dumtaxat, uam Palamas cum suis indocte commentus fuerat:
neque enim tam insipientes erant, ut distinctionem rationis
inter substantiam et operationem Dei non agnoscerent. t
secundus liber cindyni facile se suo arte ab omnibus istis
calumniis defendet, ut patrono non egeat. oc solo miser est,
quod vinculis et careere attinetur, liberatoremque exspectat, nec
reperit: uippe non modo in vulgum (ut ait ille) hactenus non
vulgatus, sed ne in eruditorum quidem coetum, dignus certe au
ctor, cui adversus Cantacuzeni scita et decreta manus porrigatur.
Ceterum adeo alamae asseclarumque vanitas adversus
veritatem non praevaluit, ut in dies doctissimi quique totius
Graeciae ad arlaami et cindyni castra transfugerent, multa
alamae salute dicta, inter quos ipse patriarcha oannes erat,
primae et secundae Synodi contra arlaamum et cindynum
praeses , sed praeses non praeses, quia post imperatorem : et
icephorus Gregoras, omni litterarum cognitione ea tempestate"
apud Graecos illustris, de quo postea dicemus. unc ad
annem patriarcham, contra quem, ut cindyni sectatorem, con
gregata est synodus, nna imperatrice et filio eius imperatore
oanne Palaeologo praesidentibus : de qua synodo Cantacu
58 S

zenus libro 5. capite 98. et libro 4. capite 24. Damnatus est

oannes patriarcha deque dignitatis gradu deiectus, tomus
alter contra cindynum eiusque discipulos conscriptus et sub
scriptus : ,
'
, inquit David onachus, seu guisquis
ille collector est, in sua de controversia arlaami et cindyni
relatione.
ecdum tamen Palamae eiusque studiosis pacifice trium
phare licebat, licet tertia iam synodo victores pronuntiati
fuissent. Plerique enim ex doctioribus tomo seu definitioni
et decreto synodi minime acquiescentes libere contradicebant,
ex uorum numero metropolitae duo, alter phesi, alter Gani,
item icephorus Gregoras et Deixus, Coacta est ergo quarta
synodus a Cantacuzeno , postuam Constantinopolim iam ob
tinuisset, praesidente ipso Cantacuzeno et Callisto patriarcha
Constantinopolitano, in locum deiecti Ioannis suffecto : de qua
synodo fuse Cantacuzenus libro uarto, capite vigesimo ter
tio, vigesimo quarto, vigesimo quinto et David onachus in
sua relatione, immo tota exstat in saepius iam nominato co
dice ugustano , cum subscriptionibus utriusque imperatoris ,
Cantacuzeni videlicet et Ioannis alaeologi, metropolitarum
et episcoporum aliorumque ministrorum ecclesiae. idem
synodo postea subscribere debuit atthaeus Cantacuzenus,
oannis filius, iam ad imperium evectus, et quidem non pau
ois, ut moris erat, sed prolixe admodum. Legimus subscri
ptionem hanc in ugustano codice, uae his verbis termina
tur : ,
,

, ,

. uibus verbis si
gnificari videtur , quintam synodum celebratam esse super
controversia Palamae cum arlaamo et cindyno eorumque
sectatoribus : nam tempore guartae synodi Philotheus non
erat patriarcha, sed Callistus: hancque uintam synodum con
gregatam oportuit antequam Ioannes Cantacuzenus imperio se
abdcaret, cum atthaeus in praesentia illius, tamquam adhuc
imperatoris, subscripserit.
orro contra omum guartae Synodi tot subscriptioni
us munitum libros decem scripsit icephorus Gregoras , u
licet prima Synodo, vivente adhuc ndronico iuniore , ar
laamo adversari videretur, cuius suae mentis non obscura in
dicia dedit libro undecimo historiae Byzantinae extremo ;
ostea tamen aperte arlaamum et cindynum tueri coepit.
 CU.. . 59
Gregorae respondit libris uindecim Philotheus , prius mo
nachus, postea metropolita eracleensis , tandem patriarcha
Constantinopolitanus, quorum tres postremi potissimum agunt
de lumine haborio, ut et undecimus, duodecimus apolo
giam continet pro monachis et cum alibi , tum
in monte tho. Reliui consumuntur in enodanda quaestione
de essentia et operatione Dei, quam Palamae more tractat,
hoc est imperite. eque enim negavit cindynus operatio
nem Dei, sed negavt esse diversam a substantia Dei, nisi
sola ratione et cogitatione: ut patet ex libris cindyni. Quod
autem, ut Graeci dicunt , Filum et Spiritum sanctum nomi
navit operationem increatam, vocabulum operationis impro
prie sumpsit, nempe pro termino actionis, st enim Filius
terminus operationis divinae non essentialis, sed notionalis,
nimirum generationis activae, uae est in atre, et Spiritus
sanctus est terminus actionis, nempe spirationis activae, quae
est in atre et Filio : et huc respexit cindynus, cum Filium
et Spiritum sanctum operationes increatas vocavit. t prae
ter has agnoscit alias essentiales toti trinitati communes: sed
cum essentia Dei prorsus unum et idem, ac proinde increa
tas, non autem tales, guales statuebant alamas, Philothens
et alii, uae cum substantia uidem divina inseparabiliter co
Haereant, non sint tamen ipsa Dei substantia , sed
uidam illius: sicut lux est seu processio a substan
tia solis , etsi cum sole perpetuo coniuncta. . x his, quae
hactenus diximus, facile erit iudicium facere de viris quibus
dam eruditis, qui aliquid de controversia Palamae et ar
laami litteris mandarunt. c primo omnium de rateolo, qui
aec in catalogo haereticorum : dersus arlaamum et ein- .
num nonum generale concilium coactum fuit, et celebratum:
n praesentia illius beati et celeberrim imperatoris domin
chaelis ndronic cognomento Palaeolog, imperatoris Grae
Cortm, et Ioannis eius filii, Ubi plura manifesta errata.
ullum enim ex uatuor vel quinque conciliis supradictis ge
nerale fuit. ullum sub ichaele habitum , sed sub ndro
nico iuniore et Cantacuzeno , et quarto oannes Palaeologus
subscripsit, filius non ichaelis Palaeologi, sed ndronici iu
nioris, quem beatum frustra nominat, cum in schismate vi
xerit et obierit. ddit rateolus : Censebant isti modo, nul
um esse discrimen in diina natura, substantia et gffectu, sed
idem esse, nec diersum : modo differentiam esse profiteban
iur, substantiam tamen increatam. us autern essentiales actio
nes et naturales sentiebant esse diersas , non tamen increatas,
sed creatas. irum unde haec hauserit rateolus, quorum ar
laamo et cindyno nihil in mentem venit. am effectum a Dei
substantia distingui tam probe norant tamque libenter fateban
5 S

tur, uam se non esse Deum; ut et operationem, uam scho

lae appellant transeuntem : haec enim ab effectu producto re
ipsa non distinguitur, ac proinde si effectus re ipsa a substan
tia Dei distinguitur , necesse est, ut et operatio ista re ipsa

distinguatur : sed operationem Dei, quam vocant immanentem,

negabant a Dei substantia distingui, ut actum intellectus aut
voluntatis divinae, nisi sola ratione, et cum non distinguatur
ista actio a substantia , sequitur, id quod ex vi huius actio
nis producitur , produci etnam ex vi substantiae divinae , et
aperta cavillatio est, cum Graeci in quarta Synodo sub Can
tacuzeno ita argumentabantur: si operatio non esset diersa
substantia Dei, tunc omnia creata essent er substantia Dei,
uandouidem sunt er operatione Dei : sed hoc est impium,
rgo et illud. Respondeo, falsam esse maiorem , si intelliga
tur, omnia fore ex substantia Dei, tanquam ex parte consti
tuente interna , uasi ex substantia Dei componerentur, aut
t partes ex ea decerperentur: veram antem, si intelligatur,
omnia fore ex substantia Dei, guatenus omnia vi et energia
et efficacitate Dei seu substantiae divinae operantis existunt.
ec verum est, istos sensisse, operationes Dei essentiales et
naturales esse creatas: cum enim asseruerint, istas operationes
re ipsa prorsus idem esse cum substantia divina, qua ratione, ob
secro, affirmare potuerunt, eas esse creatas? diungit rateolus:
d uod in haborio monte effulsit dinum lumen, diaerunt
sse phasma, id est, Spectrum dunta at el creaturam , uae
ortum habet et interitum , erum non dinae naturae natu
ralem splendoren el, ut i dicam, deitalem et lumen, uod
cst uodque inaccessum dicitur. Remoto phasmatis non satis
lecente vocabulo, uo Graeci istos interdum usos fuisse tra
lunt, nihil prorsus est in tota hac sententia , quod repre
hensionem mereatur: vere enim lumen illud haborium res
creata fuit et cum transfiguratione coepta incoepit et cum
finita desiit.
x his emendare itidem licebit, uae auctor quidam do
otissimus et in Graecis scriptoribus versatissimus litteris pro
didit. Dicit lumen divinum et increatum visum esse in monte
haborio non in se ; sic enim oculis conspicuum non esse ;
sed in lumine creato , sicut Spiritus sanctus descendens super
Christum tempore baptismi visus est non in se, sed in specie
columbae: et haec uidem recte et catholice. t quod ad
dit, arlaamum et cindynum contendisse, ipsum lumen di
vinum (hoc est gloriam et maiestatem Dei) in se et secun
aum se visum esse, non in sua imagine, ac propterea a syn
odo Constantinopolitana , oanne Palaeologo et loanne Can
tacuzeno habita , damnatos fuisse , id pace eruditissimi viri
dixerim , a vero longe abit. am Palamas et synodi illius
 U .. . 5
patres dixerunt in se et secundum se divinum lumen et in
reatum visum esse, quibus arlaam et cindynus totis viri
bus restiterunt, asserentes lumen divinum in se et secundum
se oculo corporeo non patere , sed guidquid in monte ha
Dorio discipulorum oculis apparuit, id divinae illius et in
creatae et inaspectabilis gloriae creatam quandam imaginem
fuisse. eque id unquam affirmarunt eo consilio, ut Filium
Dei cum rio creaturam facerent. , eque ulla synodus hoc
arlaamo et cindyno obiecit : ui de hoc lumine tradide
runt, guod hodie theologi orthodoxe de eo sentiunt, fuisse
nimirum invisibilis divinitatis et gloriae increatae visibile et
creatum signum.
x his denique corrigere poterit Stapletonus, guae de
arlaamo scribit libro secundo de magnitudine Romanae ec
clesiae, videlicet arlaamum monachum Constantinopolim pro
fectum haeresin Graecanicam (de processione sancti Spiritus)
tribus totis annis publice eragiasse, nemine resistente, donec
alamam uendam Graec ill opponerent. n enim dis
putavit arlaam de processione sancti Spiritus pro Latinis
contra Graecos, sed potius, quod ad hoc argumentum atti
net, pro Graecis contra Latinos disseruit, guod testantur libri
eius de hoc argumento editi. ec quaestio inter arlaamum
et alamam fuit de processione sancti Spiritus, sed de lu
mine haborio, deque substantia et operatione divina. Ve
rum hic huius annotationis finis sit, cuius non prolixitas,
sed in historia tam obscura et ignota utilitas considerari a
lectre debet. Facem enim praeportabit omnibus, guae Can
racuzenus variis sui operis locis de arlaamo, cindyno,
Gregora eorumque opinionibus scripta reliquit. GasER.
bidem. tomo cteri. mus in synodis libellus est, acta
et decreta eius et totum illud, guod fidei professionem exposi
tionemque continet, complectens. uocirca epistola sancti Le
onis ad Flavianum contra utychen , ua exposuit sententiam
ecclesiae catholicae, saepissime in conciliis dicitur tomus : et
enonis imperatoris, typus et eraclii, qui
us fidei suae seu perfidiae potius rationem reddebant, tomi
sunt: ut et constitutum Vigilii apud aronium tomo 7. ine
videlicet a continente transfertur ad ipsa dogmata, t tomus
Leonis contra utychen sit ipsum dogma ecclesiae contra
eumdem haereticum. . ine verbum ,
,
, ut ait Philotheus
patriarcha Constantinopolitanus lib. 2. contra icephorum Gre
goram , agens de hoc ipso tomo Synodi Constantinopolitanae
adversus arlaamum. GRSR.
ag.557, 1 r. mon asterio , De hoc et de
52 S

morte eius Gregoras his verbis: Ceterm sub esperam pe

ctaculo illo absoluto, arlaamus ignominian illan grissime
.farens , plenis elis in Italiam abit et ad Latinorum insti
tuta et decreta, in uibus erat educatus, rediii. impera
tor in odcgium monasterium, corpore admodum male ffecto
um e concione illa, tum e morbo plenis, reersus, cum su
noctem fere nedin accubuisset et largius, uam decebat, coe
natus esset, postridie in somnum et stupori que e
nimation paeme similem incidit. ertio demum die paulatim
apertis oculis, imperatricem hortatur, ne ploret : simulque
opem medicorum requirit, et in maiorem stuporem relapsus
tremumue spiritum agens, in tertium ./are diem iacuit:
unii die decimo quinto ante solis rtum defunctus est, anno
ab orbe condito series millesimo octingentesimo uadrage
simo mono. mne ero tempus aetatis eius ad annos circiter
uadragin uinue Juit, cum ante ginti urbem imper
ricem belli iure occupasset. De morbo et tempore mortis
aliter noster. .
ag 558, 7. . mg.
ag.559, . .
ag, 559, 16. dhuc en im licebt. aec augurium
oddam sunt futurae tempestatis, uae imperatricem et im
perium exagitatura est, bello illo quinquennali videlicet, quod
paulo post secutum est, de quo libro sequenti. .
ag.559, 19. p e ros impera to res. Duo erant,
annes et anuel: de neutrius ortu uidquam dictum. De
priore Gregoras lib. . : Sequente aestate imperatoris coniu:
nna domina, quae Didmotich praegnans agebat , decimo
octa die uni.filium Ioannem imperatorem peperit.
uic uidem Cantacuzenus elenam.filiam despondit. .
.
ag. 559, 22. d pra esta b i li us, te so lam. Lo
cus hic in Graeco impeditior est proper voculas
, pro quibus lego , et puto, sensum huno
esse, uem expressi. .
ag, 56, 12, . uoque.
ag. 56, 15. . supra lineam.
ag. 56, 15. e h a c luce i m p er a t or m gr t.
iror, cum supra, illo aegrotante et moribundo, adeo lamen
tatus sit magnus domesticus , hic revera moriente, uomodo
non prodat lamentis et lacrimis amorem , uo in eum arde
at incredibili. Sed arbitror pro magnitudine doloris recur
santis non potuisse quod volebat scribere, .
ag, 56, 15. et 17, .
 CU . , 5 .3

D LRU RU.

ag. , 14. ol. . in star rtb g . ptissima

similitudo. Invidia ipsum quoue invidentem, ut rubigo fer
rum, ex quo existit, consumit. Periander :
,
. Lib. 1. nthologiae: ,
.
socrates in uagora :
, . .
ag. 15, 8. u i ea ./ece run t, ego pra es en s. Com
ara haec cum iis, quae in prooemio seu in epistola respon
soria Christoduli ad ilum dicuntur. d hoc non is ma
iorius didici, aut /amae /abulise ineptis etc. .
ag, 15, 21. se cus q m m uti. Conferes etiam hunc
locum cum illis, quae sunt in extrema epistola ili.
propter ut plurimum humanae lae commodaturus , etc.
,

ag, 15, 19. , universum sacerdotum or

dinem vocat, sumpta metaphora a re militari. st enim
delectus et sunt conscripti, centuriati, et
est allegere, ut udaeus tradit. dem esset, si di
Ceremus de sacro albo. atricem aut matriculam vocant iu
reconsulti, de qua Vegetius lib. 2. cap. 5. Isidorus lib. 1.
cap. 25. Unde facile intelligimus, uid sit dare nomina, quid
scripti aut conscripti milites. .
ag. 5, 22. spa tios iss i mu m. De hoc templo dixi
mus nonnulla in lib. 1. cap. 12. uamquam autem frequen
ter dicitur, id est, filii Dei, ui est
verbum et sapientia atris , non tamen necesse habemus to
tidem verbis interpretari, cum uae illa Sophia sit, iam satis
constet. Rudiores historiarum quamdam martyrem, nomine
Sophiam somniant, cui hoc templum dedicatum fuerit. .
ag, 8, 21. n o e m du m t n nos. Patre mo
riente, Ioannes Palaeologus non plus novem annos natus erat.
uic crede et falsum puta Laonicum, qui ei duodecim annos
tribuit. .
ag. 2, 19. s post rem o re c u m.fuerit. x
D. Paulo . ad Corinth. cap. 14. , ubi ita legitur:
, .
, . Ve
rumtamen in sententia diversitas nulla apparet. .
ag, 25, . o m n ration e me comm o da perse
u . Dicit hoc quilibet tyrannus et barbarus, et tyrannorum
est, regnandi gratia omnia divina et humana iura pervertere.
Cantacuzenus . 33
54 S

on inscite effieta lexandri haius responsio, aequitatem pro

nihilo ducentis. .
ag. 52, 2. pers s is set m h. ratio haec impe
ratricis ad magnum domesticum, qua eum permovere conatur,
ne, se vidua et duobus filiis parvulis orphanis atque ad im
perandum minime adhuc idoneis, imperii procurationem de
ponat , plane insignis et vel ipso Cicerone aut Demosthene
digna est. .
ag. 54, . n ec u lla m a n et a m ic is g ratia, Ca
tullus : mnia sunt ingrata, nihil./acisse benigne est. Vir
gil. 4. eneid. : nusquam tuta ./ides. st autem argumen
tatio a minoribus. Si magnus domesticus hoc facit, multo
magis ceteri et faciunt et facient. inus enim verisimile
erat , domesticum hoc facturum. .
ag. 4, . . ui ex hac vita
discessissent, uasi eius miseriis et aerumnis iam liberatos at
que defunctos, appellabant, os idem significare
volumus, cum mortuos nominantes, haec verba praefamur,
bealae memoriae, quasi diceremus, nos beatorum usurpatu
ros nomen aut memoriam. ametsi Christiani nos etiam ali
um hoc verbo respicimus et quos beatae memo
riae nominamus , eos iam tum in caelo beatos aut esse aut
Drevi fore, pie confidimus. .
ag. 44, 8. cu u s des iderio non n c. . ul
lius . ff. : inenitur, u laboribus susceptis pericults
ue aditis, non uasi mercedem rerum gestarum desideret glo
riam. dem in Catone maiore : ptim cuiusue animus ma
ime ad immortalitatem gloria nititur. t sane frequenter
hunc locum, in orationibus praesertim, attingit. .
ag. 45, ../ t au te m De s. Demosth. lynthia
cam primam ita claudit: '
,
, . d quem locum re
spexisse historicum nostrum non dubito. , let autem alibi
uoue sententias Demosthenicas ex lynthiacis et Philippi
cis et ob rerum similitudinem similibus etiam verbis utitur,
,

ag. 48, 5..fe min a terra m a dh c t n gt. aec

paroemia ersica de naturali et agnata levitate et inconstan
iia mulierum , propter quam nunquam illis fidendum sit,
quantumvis magna prae se ferentibus ac promittentibus, no
tatu digna et in sermonibus merito usurpanda est. ui ada
gia post rasmum ab illo praetermissa collegerunt et adhuc
colligunt , hoc etiam suis addere poterunt. ,
ag, 55, 5. a d ers a fortuna us supp l ices. Ro
manos imperatores a Constantino agno recepisse supplices
 U .. . 5 15
ant profugos reges variarum gentium, iisque consuluisse, pa
tet ex historiis Romanis. am, ut bene Cicero in aniliana,
/flictae regum ./ortunae /acile multorum opes , eorum impr
mis , ui aut reges sunt aut in regno unt, ad misericor
diam alliciunt : uod regale iis nomen magnum et sanctun
esse deatur. .
ag. 59, 1. diu publicis profess to num ta bu lis
on/ci endis. oc puto velle , uod Graece est ,
. rofileri, in
it udaeus in andect. , est publice et apud acta aliquid
tro denuntiare, uod ulgo insinuare ocanit. Curtius lib. .
lerander priusquam secerneret, uos erat retenturus, edirit,
t omnes milites es alienurn " Fiebat etiam pro
fessio in censu peragendo. lpianus : itia priorum cen
suum editis nois professionibus eanescunt. Graecis
dicitur, et professio . . Lucae 2,
,
, ,
, .
ag. 66, 3. a d rch an e m orien ta lis th e
s a trap a m. ndum igitur totam ithyniam Turcae possi
debant ; nam hic rchanes smanis filius , secundus eorun
imperator fuit, ut videre est in annalibus Sultanorum urci
corum. Praeterea id etiam ex bellis in ithynia contra r
chanem gestis perspicere licet. .
ag. 7, 24. . Sed haec
turris fuit et sic infra nominatur. ut igitur ar
cem aut castellum vocemus licet. Item alib hac voce
eadem notine utitur. in urg. nuimus lectrem
super hoc. .
ag 77, . et lega tos et legantes m uneri bus
//c iens, Virgilius 8. eneid. Latinum regem, praeter
quam quod legatos eneae muneribus eximiis donat, etiam
ipsum, a quo mittebantur, eneam donantem facit. ,
ag, 78, . ... Sententia requirit,
ut legamus . Cur enim vellent, ne quidquam
mutaret Cantacuzenus de se constitutum ? quid enim erat con
stitutum de ipso ? t de ipsis erat, et ne quid immutaret,
vereri poterant. .
ag.89, 6. t h e m a tum s e gm in tm m i li t u m.
p er o cc idente m. xtat libellus Constantini orphy
rogeniti . m et ab initio , inquit, legiones
uaedam per singulas prncias distributae eatiterunt ,
uemadmodum leg L. martrum et alia isdica , alia
hessalica aliaeque aliter ocatae quae ducibus et prae
Jectis, saepe etiam pracpositis suditae fuerunt.
4.
56 S

aec quidem olim, cum reges una cum populo erpeditio

nes facieant et in eos, qui Romanae seritutis iugurn de
ociaant, copias ducebant ac otum./are orbcm terrarun
renitentem reluctantemque suigeant: t Iulius Caesar,
admirabilis ille ugustus, ut celebratissimus raianus ,
magnus ille inter reges Constantinus et heodosius et
u post illum Christianan religionem ac diini numinis
ltum sunt ample. eque enim par erat , ipso rege in
earercitu ersante, praetorem designari. Sub ducus enim
ct triunis degebant, omniaque ellica negotia a regis
luntate pendeant et populi totius oculi in unum ac solum
regem erant contecti. Cum ero reges ipsi eapeditionibus
interesse desierunt, tum demum praetores et themata con
stituta. ue hane quidem rationem Romanum imperium
n hodiernum usue diem tenuit. une ero cum angustius
tam orientem, uam occasum ersus Romanum regnum sit
factum et eatremis aliuot prnciis mutilatum , ab im
perio eraclit Libci , u post eum regnarunt , non h
entes ub aut uomodo potentiam dominatumque suum
e.'ercerent, in paras aliquot partes imperium suum se
cuerunt et militaria , Graecum sermonen fectan
tes, patrium ero ac Romanum repudiantes, constituerunt.
aec ille , est nonnunquam idem quod seu
et legio : sed inter sive legiones et hoc
interest, uod illa, florente imperio Romano, ut iustae legio
nes ita dictae fuerunt, guae postea imminuto truncatoque e
raclii temporibus eodem imperio, appellationem, de
sciscentibus a veteri amplitudine legionibus, sint consecuta.
aec interpres in scholiis. .
ag. 92, 5. m p a ren tem st m. , odus decla
randi magni cuiusdam amoris. uid enim cuique vel patre
vel matre carius 2 Quaesivimus aliquando ad exercendum
ingenium, uter parens liberis deberet esse carior , momenta
rationum in utramque partem attulimus, et ad extremum af
firmavimus, patrem amandum esse plenius et constantius, ma
trem dulcius : quandoquidem tam vehementer, uos genuisset,
tamque dulciter diligeret. .
ag, 6, 7. . d
locum divi Lucae allusum : o
. uod uidam sic reddunt, uum
omnia, repetito alte principio, perscrutatus sim. d verbum,
ssectatus. Vulgatus interpres , sum est et mih assecuto
omnia a princip. .
ag. 8, 2o. '
. rrhae vocantur proprie huiusce
modi sponsaliorum argumenta et munuscula , uae dantur
 CCU L. . 517
ponsis. Dabantur antem plerumque annuli: et dicitur pro
nubus annulus, quo vir sponsam seu nxorem sibi futuram
oppignerare uodammodo consnevit : ui olim Romanis erat
ferreus et sine gemma, prisca nimirum saecula et antiqui
victus parsimoniam frngalesque mores designans. estis li
nius lib. 33. cap. 1. Fuisse aliquando aureum , scribit er
tullianus in pologet. cap. 6. his verbis : urum de matro
nis nulla norat, praeter unico digito, uem Sponsus oppigneras
et pronubo annulo. Vernm ista fuisse aurea aut
argentea et inaurata, non est dubium : sive cruciculae, sive
gemmae auro argentove inelusae, sive quid aliud fuerint :
sane munus magis conspicuum, quam annulus. ro.
ag. 1 16, 9. in c a l li di ta t e, est in Graeco,
uam hic non prudentinm, sed calliditatem et astum reddere
oportet, sententia ita requirente. am prudentia non decipit,
nec machinis utitur, Calliditas autem sive astus prudentiam
non secus, uam alia vitia alias virtutes, imitatur. .
ag. 18, 3. u b erra rtm a g a tis. ut in exilium
remotissimum, a magno domestico missum, aut in obscurissi
mum profundissimumque carcerem , loco ignoto eos contru
sum iri insinuat : neutro enim modo scient, ubi sint. .
ag, , 9. . ullam, in quam sa
erae inclusae sunt reliquiae, intelligi posse opinor. Infra do
nat bulla pocauchus etiam rtotum ampeae filium. ptius
autem hic verbum Graecum voce hac buila, uam vocabulo
monilis exprimitur, etiamsi proprie bulla fortasse non fuerit.
orro Romani, guod ex lutarcho et acrobio et sconio
in 5. Verrin. lexander Neapolitanns observat libro 2. cap.
25., cum puer paulum aetate processisset, praetexta illum do
nabant et bulla. a erat aurea, insigne nobilitatis, figuram
cordis habens, ut signarent, eam aetatem alterius consilio re
gendam. ac Romani pueri honeste geniti et liberaliter edu
cati patricii aut illorum qui meraissent filii postea usi fuere.
onile, si proprie loqui velimus, est ornatus muliebris, qua
em habuisse riphylen fabulae ferunt. x eo etiam equis
praependens a colko ornamentum , monile appellatur, Sic
Festus, alszbandt. .
ag. 37, 7. da m egen tes. Subit animo prae
clarum illud et huie simile Catilinae satellitium, de quo Sal
lustius cap. 14. ow.
ag. 138, 6. , portulam secantes ad
verbum. uripides hoenissis, o
. osidippus in epigramm. :
. Virgil. 6. eneid. : ille an secat ad ncs. t
lib. 12. : Sic urno, uacunue am secat, agmina cedant.
Dixit et scindere am idem aro. ro.
 '

5 18 S

ag, 53, 22. in fero run loc a ca lig in os . Cicer.

1. uscul. ex antiqua tragoedia: dsum ue aden che
ronte alla atue ardua, per speluncas saris struclas
peris, pendentibus, marimis, ub rigida constat et crassa c
ligo in/arun, Qu locus ex principio ecubae uripideae ex
pressus videtur.
, inquit umbra Polydori. Certe etiam divinae litterae
ob. cap. illa loca nominant terram tenebrosam et oper
tan mortis caligine, terram miseriae et lenebrarum, ub nullus
ordo, sed sempternus horror inhabitant. .
ag, 162, 23. a s a cra l in ea ta lu m m o tes. Pro
verbium de iis, qui extrema parant experiri. d Iulius Pol
lux lib. 9. exponens, ait, a ludo quopiam tesserarum esse na
tum. Ltisum autem fuisse huiusmodi, ut utrimque ludentium
essent calculi quinque, totidem impositi lineis : unde et So
phocles dixerit , id est, tesserae quinque
inearum. nter eas lineas utrimque quinas unam fuisse me
diam, quam sacram vocabant : unde qui talum movisset, is
sacrae lineae calculum movere dicebatur. d vero non fie
bat, nisi cum res posceret, ut ludens ad extrema confugeret
auxilia. Vide plura apud Chiliasten. PoR.
ag. 166, to a cc la m a tion em. Supra lib. . cap. 4 .
dictum de acclamationibus. Cui lubet , legat acclamationes
senatus in lexandrum Severum apud Lampridium. .
ag. 166, 19. G eorg i a la eo cast ri ta e. pithe
ton Graecolatinum Gretsero nostro videtur.
ec mirandum, inquit, si , uod recentiori
hus Graecis in usu est, formavit et composite
; nihil enim in hoc genere non audent novi
Graeci. inc etiam o apud Curopalatam. Sed
sanctum Georgium Graecis Latinisque tam celebrem nominari
veterem aut antiquum militem , cum a Graecis
et aliis honestioribus multis epithetis ornetur , non placet,
quo fit, ut alium Georgium fuisse existimem, et nomen
esse nomen eius patriae. am Palaeocastrum
vocatur a recentioribus Graecis et ab Italis alaeocastro Ita
nus urbs Cretae, idemque nomen habet inoa portus Cretae,
ut tradit rtelius in synonymis orthographicis. inc istum Ge
orgium natum et, ut ab illo veteri discriminaretur,
ab historico appellatum credo : sicut et alius quidam
Georgius martyr nominatur a Graecis Limniota, de quo etiam
martyrolog. Rom. 24. ugusti. ihil praeterea de Georgio
alaeocastrite hactenus comperi. Si quis tamen velit, celebra
tum illum apud omnes Georgium martyrem intelligi a Can
tacuzeno, cum hoc non contendam. oc enim probabile esse,
el illud est argumento, guod Cantacuzenus multos in hoc
 CCU L. . 5 19
templo equestri dignitate ornavit , fortassis tanquam in aede
generosi equitis equestriumque ordinum patroni. ec forsan
a vero aberret, gui arbitretur, nomen hoc Palaeocastritae ve
nisse sancto Georgio ab ipso loco, quo Didymotichi coleba
tur. Quid enim usitatius, quam nomina indere divis a locis ,
in quibus coluntur? .
ag. 167, 7. ge m. onne candida vestis potius
gaudii et laetitiae argumentum est? Sane est. Sed fuit, cum
apud Syracusanos viri feminaeque, item apud rgivos candi
dis in luctu vestibus uterentur. pud Iapones, ut scribunt,
patres nostrae Societatis, tristis color habetur albus, niger lae
tus. Itaque etiam dentes dant operam, ut quam nigerrimos
et splendentes prae nigrore sibi faciant. .
ag. 169, 5. Did m oti e h i ep is c op o. piscopum
Didymotichensem commendat Cantacuzenus , tamquam mira
culorum eflectrem et prophetam futura praedicere gnarum.
Diximus libro primo , probabile esse , alienis ab ecclesia, ut
schismaticis et hacreticis , aliquando gratiam miracula non
nulla patrandi conferri. dem pari verisimilitudine affirmare
1icet de dono prophetiae. n igitur mirum , si guid etiam
per hune episcopum Deus supra naturae vim et facultatem
praestitit. dscribam verba uthymii, qui explicans illud
atth. 7. : ulti dicent mihi in illo die: Domine, Domiue ,
nonne in nomine uo propheta inus etc., guibus respondeb
tur : nunuan no os; ita scribat: Si indigni erant , uo
modo eis operabatur Spiritus sanctus ? mnino propter duo
fiebant: nempe, ut gratiae Dei liberalilas etian in in
dignos diffimdi demonstraretur , et ut per ipsos ali, Leng/
um con/arretur , delicet ab illis curabantur , c u
opera illa admiranda intuentes, eredebant in Christum.
crgo eos admirari oportet , u miracula operabantur, neue
enim a seipsis quidquam conferebant, sed Deum , ui eum illi
ales essent, gratiam tamen illis praestiterat etc. am licet
ndigni essent, grattan lamen acceperant. In eteri uoue
testamento in multis indignis gralia operabatur: ut per eos alis
beneficium praestaret. Scd h uidem fidem interim habe
bant, licet ta reprehensibiles essent. alaam auten un
Jide et conversatione bona esset alienus, prophetaat. Quin
et Pharaont et abuchodonosor et.filio eius althasar, cum
pielate alienissimi et sceleratissimi essent, Deus.futura lemon
rt propter aliorum gubernationem. Sed uid de Rom
bus dico, dum et in asina alaam suam demonstrauerit r
ulem , oce primum humana collata, t eam sius scensor
intelligeret. aec uthymius. Similia in eumdem sancti at
thaei locum divus ieronymus. Prophetare, inquit, et
es.facere et daemonia eiicere inrdum non us merili es,
 52 S

operatur: ed el inocatione nominis Christi hoc ag, el o

condemnationem eorum, u incant, et utilitlem eorum, u
dent et audiunt, conceditur, ut licet homines despiciant signa./aci
cntes, tamen Deum honorent , ad cuius inocationem .funt tan
miracula. am et Saul et alaam et Caiphas propheterunt,
nescientes uid dicerent, et Pharao et abuchodonosor somniis
.futura cogroscunt. dem docet de prophetis S. homas 2. 2.
uaest. 72. a. 6. ad . et 2. pud Iustinum martyrem proponi
tur haec quaestio lib. Quaest, et Respons. ad rthodoxos :
S res.futuras, eluti bellorum ctorias et trophaea , hostium
ncursiones et urbium per eos , u llas oppugnarunt , eer
siones, praediaerunt prophetae et apostoli, praediaerunt uo
ue Graecorum oraculorum responsa : de cognosc potest ,
nostros alienis illis esse praestantiores, cum ab utraue
parte.futurorum praedictiones eenerint. d quam quaestio
nem hoc responsum datur : iusdem De haec sunt omn ,
m praedictio erborum , uam eentus rerum : u et per
sanctos prophetas atque apostolos, uae.futura erant, praelocu
tus est, et per eos itiden , u era religione sunt alien,
uae.facturus.fuerat, praenuntiat. uemadmodum enim per
atem alaam sraeli benedit, hostibus auten eius male
dirit, utrumque ero per rerum./iuurarum praedictionem./acit:
ita etiam per aticinium regi ahlonis abuchodonosort ca
piendam esse ierusalem praesignificat etc, Similiter e
per ates Graecos, quaecumue eentu ad rem collata sunt,
pse praemonstrauit. Pergit deinde pluribus ostendere, mul
tum discriminis inter prophetas Dei et reliquos vates esse ,
uae adscribere nihil opus. bis satis est, ex sententia seu
ustini seu alterius antiqui scriptoris , donum vaticinandi etiam
a vera fide alienis conferri posse et solere.
Verumenimvero tametsi haec ita se habeant, non dubito
tamen pleraque a schismaticis istis de miraculis et vaticiniis pro
dita, commentitia, vana, fanatica malignique spiritus partim
ludibria, partim artes et technas fuisse , ut istos in semel coe
pto et suscepto schismate per ludificationes istas retineret ac
confirmaret. Certum enim est, daemones naturali vi et per
spicacitate multa nosse , uae hominum scientiam fugiunt,
eaque famulis suis patefacere posse , ut prophetae appareant ,
cum veri prophetae non sint, ut docet sanctus homas loco
paulo ante nominato. Certum praeterea est, daemonem ob
occultarum naturalium rerum vim et energiam sibi quam
optime perspectam et exploratam , multa patrare posse, quae
rmiracula videntur, non guia talia sunt, sed guia hominibus
ignota sunt : de quo copiose sanctus homas lib. 5. contra
Gent. cap. 5. et nonnihil etiam . p. . 1 . a. 4.
ec male monent doctores, quod ad prophetias arcano
 D CCU .. . 52
rumque revelationes attinet , primo omnium considerandam
esse fidem eius, qui sibi revelationem divinitus factam affir
mat , num videlicet sit catholicus, num haereticus , num e
thnicus. t si uidem a vera fide sit alienus , magnam cautio
nem adhibendam , ne fallamur ob decipulas haereticorum et
schismaticorum , guas incautis in hoc argumento parant : dum
varias visiones , revelationes , divinos instinctus et impulsus
comminiscuntur , cum non a spiritu Dei , sed ab illo , gui omnis
improbitatis auctor est et architectus, agantur. Lege Delrium
nostrum tom. 2. agicarum disquisitionum cap. . . 5. sect. 2.
Quis dubilet, multos ex schismaticis istis fecisse, quod
fecit olim presbyter Donatista , ui ut alium ad Donati castra
traduceret, mentebatur , angelum sibi apparuisse et imperas
se , ut ipsum scripta epistola ad Donatistarum partes voca
ret. In quem pulchre sanctus ugustinus scribens ad illum
ipsum, ad quem presbyter Donatista litteras dederat. Si tib ps
ngelus adstitsset, uem sibi ille propter te adstitisse, uantum
arbitramur, astula notate confingit, et haec ipsa tib diris
set, uae iste mandato illius tibi se insinuare dicit : oporteret
te postolicae sententiae memorem fieri, uae ait: Licet nos ,
aut angelus de coelo obis engelizaerit praeter id, uod
evangelizamus is, anathema sit. aec sanctus ugusti
nus epist. 165.
ira canit Philotheus de monachis montis tho in ora
tione 12. contra Gregoram , uasi prophetiae dono claruerint
et tam vivi, quam mortui miracula fecerint. Sed Philotheus
fuit olim unus ex illis ; non potuit minus facere, laudare de
bebat, ex uorum disciplina prodibat :
, '
. is tamen minime impeditus Gregoras et alii , gui
us istorum vita non erat incognita, dicere solebant :

. ec abs re ista dicebant,
quocumque tandem animo haec dicerent et spargerent : nam
ex libro primo Cantacuzeni nostri planum fit, quam monachi
isti et esychastae prope ad assalianorum institutionem
cum suo nescio quo lumine, precantibus et contemplantibus
obiic solito , accesserint. t quantae fidei est fabella, quam
hilotheus narrat de alama Constantinopolim adventante,
tantae fidei si et cetera Philothei lector arbitretur, nullam,
opinor, auctori iniuriam faciet. it , alamam per mare ab
angelis comitatum non sine caelesti melodia,

' '
. o
,
5 22 S

,
' ,

o ,

, , '
,
. aec Philotheus de
alama, quae credat Iudaeus pella, non ego , uia vel
commenta vel malorum spirituum schismaticis illudentium lu
dibria censeo.
Graecis miracula iactantibus et miraculis schisma suum tueri
et excusare adnitentibus, idem respondendum est , guod olim
sanctus ugustinus respondit etiliano libro de unitate ecclesiae,
cap. 16. : missis istis morarum tendiculis , ostendat (schisma
ticus) ecclesiam el in sola frica (Graecia) perditis tot genti
bus retinendam , el e frica (Graecia) in omnibus gentibus
reparandam et adimplendam , et sic ostend, t non d , e
rum est, u hoc ego dico, aut u hoc dit ile colleg me
us, aut illi collegae mei aut illi episcop el cleric c laic
nostri , aut ideo crum est, u illa et illa mirabilia Jac
Donatus el ontius (alamas vel Philotheus) el uilibet alius,
aut ui homines ad memorias mortuorum nostrorum (mona
chorum montis tho) orant et e.audiuntur, aut u illa et il
ib contingunt, aut uia ille frater noster aut soror nostra tale
isum gilans dit, el tale sum dormiens somniit. Re
moeantur ista el figmenta mendacium hominum el porten
ta./allacium spirituum : aut enim non sunt er, uae dicun
tur, aut s haereticorum (et schismaticorum) ali mira.fac
sunt, magis caere debemus etc. Porro s aliquis in haerell
corum (et schismaticorum) memoriis orans eaauditur, non pro
merito loci, sed pro merito desiderit sui recipit se malum sue
bonum etc. onne legimus ab ipso Domino Deo nonnullos e
ditos in ercelsis montium Iuddeae, uae tamen ercelsa ita dis
plicebant Deo, ut reges, ui ea non eerterent, culparentur,
ct ui eerterent, laudarentur. Unde intelligitur, magis lere
petentis affectum, uam petitionis locum. De auten Jal
acibus legant, ude scripta sunt , et qu pse Satanas trans
.figural se tamuam angelum lucis, et qu multos sedurerunt
somnia sua , audiant etiam , uae narrent pagani de templis
t diis suis mirabiliter el.fac el sa, et tanen di gentium
daemonia , Dominus autem coelos ./ecit. diuntur ergo
multi et multis locis, non solum Christian catholic , sed et
pagani et Iudaei et haeretic artis erroribus et superstition
bus dediti. udiuntur autern el spiritibus seductoribus ,
u tanen nihil Jaciunt , nisi permittanlur, Deo subnier
 CCU. L. . 523
atque ineffabiliter iudicante, uid cuue tribuendum t , se
ab ipso Deo, el ad poenan malitiae, el ad solatium mise
riae, el ad monitionem uaerendae salutis aeternae. d
psam autem salutem ac lam aeternam nemo perenit, nis
u habet caput Christum. abere auten caput Christum ne
mo poterit, nis u in eius corpore.fuerit, uod est ecclesia.
aec pulcherrime sanctus ugustinus , qui et tract. 15.
in evangelium divi Ioannis , monens catholicos, ut Donatsta
rum laqueos vitent, emo obis, inquit, fabulas endat:
et Pontius ./ecit miraculum et Donatus orait , et respondit
ei Deus de coelo. rimo aut.falluntur aut./allunt.
mo.fae illum montes transfrre, caritatem autem , inquit, non
abeam, nihil sum. deamus, utrum habuerit carilatern. Cre
derem, si non diisisset unitatem: nam et contra istos, ut sic
uar, mirabiliarios cautum me /ecit Deus meus, dicens :
n noissimis temporibus easurgent pseudoprophetae, facientes
signa et portenla, ut in errorem inducant etiam electos. cce
praedi obis. rgo cautos nos./acit sponsus, u et mira
cuis decip non debemus liquando enim et desertor ierret
prrcialem , sed utrum in castris sit et aliquid illi prosit
character ille, in uo signatus est, hoc attendit, u terreri et
seduc non ult. eneamus ergo unitatem/ratres met, practer
unitatem et qu./acit miracula, nihil est. In unitate enim
erat populus srael, et non Jaciebat miracula, Praeter un
atem erant mag Pharaonis, et faciebant similia oys.
aec et alia complura in eandem sententiam sanctus ugu
stinus, ad uae, tanquam ad libellam examinanda sunt ea ,
uae schismatici iactant miracula suorumque vaticinia et
oracula.
ec est, uod quis moveatur externa sanctitatis specie et
austeritate vitae eorum, guitalia vel vere vel ficte agunt :
videndum enim ante omnia , non qui sint et appareant, sed
bi sint, et guid dogmatum profiteantur. am ut praeclare
scribit auctor operis imperfecti, homilia uarta in atthaeum
sub finem , omnes species iustitiae, quas habent serv et in
eritate, possunt habere et ser diaboli in simulatione.
et enim diabolus et mansuelos et humiles, habet castos et
eleemo marios et ietunos et omnem speciem bon, uam cre
t Deus ad salutem hominum, ipsam speciem et diabolus in
rodurit ad seductionem , t inter bonum erum et simulatum
com/usio.fiat : ut simplices homines, qu bon eri et simulati
differentiam intelligere caute non possunt, dum quaerunt bo
nos Dei ros, incurrant in seductores diaboli. Solan auten
caritatem sanctt Spiritus non polest immundus spiritus imitari.
mnis ergo pecies iustitiae in imposloribus inenitur, sola aulen
gralia crae carilatis non inenir, nisi in solis sers Dei.
524 S

De purgatione per ferrum candens, culus hic admiran

dum exemplum Cantacuzenus commemorat, dicere supersedeo
post Delrium tom. 2. ag. disquisit, lib. 4. cap. 4. uaest. 4.
sect. 5., ne videar scribere velle Iliadem post omerum. Sa
tis est nosse , graviter tanquam superstitiosam a sacris cano
nibus damnatam et interdictam esse. Vide cap. Consuluisti.
cap. ennam. 2. . 5. et cap. Dilecti ext. de purgatione vul
gari, et cap. Sententiam, ext. ne clerici vel monachi saecula
ribus negotiis se immisceant : sanctum homam 2. 2. . 95.
a. 8. ad 5. et ntonium ugustinum in notis ad caput pri
mum poenitentialis Romani.
xemplum capiendi ominis de futuris ex verbis fortuito
prolatis auditisque, suppeditat etiam nobis hoc loco Cantaca
zenus , referens, uosdam ex dicto illo evangelii in sacra Li
turgia recitato , S' me persecuti sunt, et os persequentur ,
omen cepisse de bellis et calamitatibus, guibus postea impe
rator Cantacuzenus ab invidis et aemulis exagitatus est. Quae
coniectandi species nihil superstitionis continere videtur, si
modum teneat. ius passim fit mentio in historiis. Cum
sanctus nselmus consecraretur episcopus, cumque postea pal
lium Roma missum susciperet, lectum est in ecclesia publice
evangelium illud: omo uidam /acit coenam magnam et m
sit serum suum hora coenae dicere intatis, ut enirent etc.,
in quo recusatio et inobedientia eorum, ui ad coenam illam
magnam invitati fuerant, depingitur. minis loco habita est
illa lectio. uod non casu factum, sed diino sensu putatur,
inquit Gulielmus almesburiensis , lib. . de gestis pontifi
cum nglorum , in nullo enim et efficaciter obtemperatum
est, sed omnibus paene praeterta ercusatio, uae el prae
dicando docuit, el interminando prohibuit. Sed haec hacte
llS, G SR,

ag. 17 , 4, ta et i am de fict p a ra bo.

; nam supra de uva immatura pa
rabolam attulit. Sed hoc genus peccati etiam magnis et no
tissimis scriptoribus solet accidere, .
ag, 75, 12. ea erc i tu m cohortiu m. ts
appellat, et proprie legionem sonat, tamen malai
ohortes vocare, Si enim in legione numeres saltem quatuor
millia , confecisset exercitum 64 millium , uantum in his
libris nunquam est videre, propter imminutas opes Romani
imperii et alienis opibus tam valde indigentes. .
ag. 184, ..fa ces d cures o b e rs us. Genus
summae ignominiae seu poenae ignominiosissimae. uid enim
vilius et contemptius asino ? et isto equitandi modo, ut cau
dam pro freno teneas , quid turpius magisve ridiculum 2 sed
et nastasium patriarcham a Diippio duci iussit, asino insi
 ) CU .. . 525
dentem , facie versus caudam conversa , et ignominiosum de
eo triumphum egit. onaras in Copronymo et Cedrenus.
e eatrice ugusta, Friderici arbarossae uxore scribit
idem Gulielmus aradinus de antiquo statu urgundiae et
Sigonius de regno taliae lib. 12. ffecta est autem hac igno
nuinia a ediolanensibus. .
ag. 195, 7. to lera re m i lit m. pud urip. in e
cuba Polydorus, minimus natorum riami de se :
'
, ' ' .
ag. 196, 18. m on a sterium u u e diruen du m.
Graecis est monasterium, guasi dicas mansionem. Quare
etiam scriptoribus ecclesiasticis Latinis mansionarius, mansio
nis incola , habitator , id est, monasterii. .
ag. 2, 18. m agno D s. n affert verba
Dionysii reopagitae Cantacuzenus, sed sensum ac mentem
eiusdem , ex epistola scilicet ad Demophilum , in qua nihil
agit aliud , uam ut ostendat, Deo non placere, uae gerun
tur aut praeter potestatem ordinis , aut per animi impoten
tiam , ut fecerat Demophilus , uem idcirco severius repre
hendit. .
ag. 22, 2, , in
renzimmer, est conclave, contubernium muli
erum , locus in aedibus, in quo mulieres seorsim a viris ha
itant. dem et quidem usitatius est , uo et
Latini usi sunt nonnunquam, ut emilius robus in praefat.
st tamen uando ipsum feminarum coetum significat, ut
etiam hoc loco. Ita apud lutarchum de erodoto ,
. .
ag.217, 4. tera mu e a u rem. lexander magnus
accusatorem audiens , manu admota alteram aurem occlude
at , uod eam reo se diceret servare, Infra eandem histo
riam denuo tangit. Cur enim non bis, uod pulchrum ? .
ag. 218, 16..f m eu m ue. vocat Graecus,
lameo, ait Festus, amicitur nubens bon ominis causa , uod
co assidue uteatur Flaminica , id est, Flamin or, cu
non licebat.facere diortium. Quale videlicet velum sacratae
et velatae Deo virgines in capitibus gestant, ut res melius
intelligatur : ein /eihel. .
ag, 2 , 4. scera o b du rue runt. Pulchra amplifi
catio filii in causa matris. t miratur satis argute, quomo
do, ui quotidie humana viscera comederent, tam duris po
tuerint esse visceribus: siquidem omni sensu humanitatis ca
rerent, et in figura humana belluarum saevitiem imitaren
tur. ,
ag. 222, 18. h e o do e h eo do r dicta.
526 8

od cum viri, tum feminae ad religiosum vitae genus, sen

statum monasticum transeuntes, nomen mutarent, inde fa
ctum credo , quod per monachismi professionem se velut ite
rum baptizari putarent, et esse secundum quemdam bapti
smum : in baptismo autem nomen solet imponi, et quidem
novum , si quis adultus ac nondum Christianus aliud habuis
set , ut omnes habent. Cuiusdam igitur regenerationis signum
nominis novitas fuit. .
ag. 226, 9. imp e ra to ris affin em. imperatoris
proprie non fuit. Quare istuc vocabulum hoc
oco potius q/finem reddendum fuit. rotostratoris enim huius
filiam anuel sanes frater uxoris Cantacuzeni habebat uxo
rem. .
ag. 227, propter e lotas. i quod alaeologo
ontra Cantacuzenum studerent, ita nominantur. orum fa
oinora mala deinceps exponentur. Genus hominum sine re ,
et audacissimum , seditiosissimum , perditissimum. .
ag, 227, 1 . estem ad lucta m en eacu e re. . In cer
taminibus lympicis athletae prius ferebant subligacula, quod
testantur hucydides lib. 5. , ugustin. Civ. lib. 4. cap. 17.
ostea a Lacedaemoniis institutum est, ut nudatis oleoque per
fusis corporibus decertarent, nominaturque primus huius rei
auctor , acantus Lacedaemonius, ab aliis eanthus. inc
ipsa loca ludorum gymnasia, et ipsi ludi appellati sunt
gymnici t verbum , uod est estes eruere, ad
huiusmodi certaminum praeparationem exercitationemque ac
commodatur. nte id tempus verecundiae causa se nudare
non audebant. omerus quoque in ludis semper succinctos
heroas inducit. .
ag, 256, 25. a m ico u ltu, Vide, quid de laeto vultu
imperatoris scribat in Strategico nosander cap. 15., guam
multum is valeat apud milites. .
ag.244,25. o m n prius, m ser itute m. us
uam hoc luculentius docet . ullius, uam in Philippicis,
quam scilicet alienum et sit et esse debeat a Romano nomine,
servitutem pati , cui etiam ipsa mors anteferenda sit. .
ag. 245,5. rg. .ferre. amberlanes , Scytharum
imperator, iram Dei, ttila, unnorum rex , flagellum Dei
se nominabat. De rege ssyriorum Deus ipse per prophetam
saiam cap. . ssur rga.furoris mei. .
ag. 251, 12. c to s m a ns 'sse. uingentorum
annorum spatio , a pulsis videlicet regibus ad obitum ugusti,
uingenties quinquagies populus Romanus proeliatus est: qua
dringenties uadragies victor discessit. t guamvis aliquot
proeliis victi sint, bello tamen omni, ut civilia sileantur ,
superiores fuere. .
 CCU .. . 527
ag.257, 17. ro s a cum castellum. Descriptionem
uberiorem huius castelli lege apud icetam principio lib. 5.
de rebus gestis lexii ngeli. .
ag. 261, 5. cu n . sive Graecis est
pavo, , ertensione pennarum,
nominatus. t quoniam pennis est pulcherrimis et splendidissi
mis, forsitan ab ea elegantia loco nomen ao factum est.
vide, quam vera sit coniectura nostra. .
ag. 262,8. do les centu s no b l es honorari os.
Sic a quibusdam appellatos scio , quos Germani del
ber. .
ag. 262, 2, rat en isse t. pud Graecos
illos vetustissimos fuisse morem, ut legatos et advenas prius
Iiberaliter tractarent, ac tum demum causam adventus eorum
exquirerent, cognoscitar ex omero, apud quem dysseae
lib. 3. excipitur a estore elemachus cum inerva sub forma
entoris, et lib. 4. cum codem elemacho Pisistratus esto
ris filius a enelao , et post epulas demum ac die altero
causam adventus interrogatur. .
ag. 265, 2. corum o m n commun. Fe
stive. ihil hoc dicto vulgatius , quod ab uripide profe
ctum est. Perlepide hinc probabat Sobrates , sapientum esse
omnia, quod et alibi a me notatum memini. uia, inquie
hat, Deorum sunt omn. Sapientes amic sunt Deorum. m
orum omnia sunt commun. rgo sapientum sunt omn.
Verumtamen scimus multos sapientes huius mundi, cum ha
erent Deorum opes, interim multis, etiam necessariis eguisse.
Christianis tantum sapientibus dicere cum Paulo licet, nihi
aentes, et omnia possidentes, .
ag, 27 , 7. tu e lub et impera. , Virgil. . e
neid. : iius, o regina, quid eptes, eaplorare labor, mih uss
capessere.fas est. ffert ex epistola . ntonii ad quemdam
septemvirum, capitalem hominem, collegam ipsius, haec verba
hilipp. 5. . ullius: ud concupiscas, tu ideris : uod
concupieris, certe habebis. ,
ag. 278, 1. d en u . enum urbem eneas ro
ianus exul condidit, ut est lib. 5. eneid. Plinius enos vo
cat lib. 4. cap. 1 ., similiter ela lib. 2. cap. 2. : eimia est
enos, inquit, ab ene profi condi. Dionysius lib. 1.
eneam nominat. Iuxta hoc pidum ebrus fluvius non
ignobilis in mare volvitur, .
ag. 295, 8. c i tr b or e m. erentius : on fit sine
periculo.facinus magnum , et emorabile. Laborem glo
iae patrem vocavit uripides.. Vide symbolas nostras in il
lud ex r. Georg. : Labor omn ricit improbus, ubi labo
rem ex optimis scriptoribus laudavimus. . -
528 S

ag. 299, 14, p e cca toru m que ear o m o ge . n

usum annuae confessionis in quadragesima apud Graecos ; gui
, vel absolute sine adiuncto,
vocant, uem nos cou/assarium seu patrem spiritualem. uo
modo autem Graeci confiteantur, explicavit ieremias patriar
ha Constantinopolitanus in sua censura cap. . is verbis :
,
,
,
'
etc. Capite sequenti fuse disseritidem patri
archa , de satisfactionibus et poenitentiis,
a pneumatico seu spirituali patre imponi solitis, os hic in
stituendae confessionis ecclesiae Graecae perpetuus fuit, nec a
ectario patriarcha Constantinopolitano sublatus ; nam pre
sbyter ille, cuius officium abrogasse fertur, non privatae, sed
publicae poenitentiae praeerat: de quo copiose Cardinalis el
larminus lib. 5. de poenit. cap. 14. et Franciscus urrianus
lib. 4. de dogmaticis characteribus verbi Dei. GRsER.
ag. 54, 24, e p ers ra t i o n is i mp et us. oratius
lib. 5. de 4. : is consili eapers mole ruit sua etc. oc
ipsum strophis sequentibus aliquot exemplis illustrat. .
ag. 312, 15. u 1. De aurea bulla loquitur, de gua
antea saepius: eam enim imperatores dabant, guibus dandam
censebant. cetas lib. . vocat ,
,
. onarae tom. 3.
et dicitur. .
ag. 514, . 7 ud a m a rum. Felicissimum
asse ait uripid, in ecuba, cui nihil in diem obtingit mali,
his verbis, ' , '
. Cum ergo nec unum diem vita nostra a malis
sit libera (quae quam multa sint, recensere nihil attinet, )
quid tota vita, quam erit misera ? Sed Cantacuzenus fuit
homo paucissimorum hominum. erito autem sapientem nun
oupat; uripides siquidem propter sapientiam o
dictus est. .
ag. 3 14, 14. cu m a ltera, ntiqui res homi
num a love velut libra quadam pensitari censebant, unde et
dictus est poetis, utpote ui ex alto caelo omnia li
Dret ac ponderet. omerus Iliad. . chillis et ectoris
fata librae seu lancibus imposuisse , et ectoris descendisse
seu praeponderasse ait. d voluit aro de Aenea et urno,
eneid. lib. 12. : piler se duas aeuato eramine lances
sustinet etc. Quam diversis simulacris olim eflicta fuerit
Fortuna, docet lexand. eapolit. lib. 1. cap. 15., inter quae
 U .. . 529
tamen eam cum libra seu trutina effictam fuisse, non inve
nio. ac autem potius iusta iudicaretur , cum accusetur ut
iniustissima et caeca plane. Verunatamen per lances eius,
alteram ascendentem, alteram descendentem, non aliud, guam
ipsius mobilitatem et inconstantiam significare historicus vo
luit, uae nunc exaltet, nunc deprimat, nunc det, nunc au
ferat, .
ag. 515, 23. ta m m rn e le m,
est in Graeco. alia sunt apud Graecos item
, , , ,
, , et quae notat Victorius lib.
. cap. 12. ' , . t Graecorum
imitatione apud Latinos insepulta sepultura, innupe nuptiae,
rs iners, fitnera nec./unera, insaniens sapientia, disciplina
indoclis etc. .
ag. 516, u n ta t e m eius, non en i m dca n
in tellige m. Graece sic cum uadam iucunda paro
nomasia, ,
. oc vult. n potuerunt illi sycophantae
fficere, ut imperatrix desineret nosse me, qui essem, id est,
uam integer, guam fidus etc. ec enim hoc poterat, tot ex
perimentis edocta : sed ut non amplius bene cuperet mihi, ut
me vellet persequi, gua iure, qua iniuria, hoc effecerunt, ,
ag, 5 18, 7../r a t e r. est in Graeco : quod
accipio, quasi dixisset , tanquam frater; fuit enim et
ita saepe illum vocat. n igitur frater , iisdem parentibus
aut altero natus : uamvis ex eadem radice generis cum Can
tacuzeno prodiisse mox dicatur , filius scilicet materterae aut
alicuius consanguineae ipsius. .
ag, 519, 13. su o no m . oannes ngelus videlicet.
st autem Ioannes ebraeis gratia Dei, et potest dici gratio
SLS. ,

ag 32, 2. . mine hoc non aliud puto

velle, quam praefectum ac ducem. Dacia uondam appel
labatur amplissima regio, guae ransylvaniam cum utraque
Valachia continebat : et cingunt ambae Valachiae ransylva
niam, quarum una maior , altera minor dicitur. , aior ad
uxinum mare se porrigit et nostris est oldavia: minor
propter Danubii ripas extenditur et plerumque ransalpina,
onfinio montana, sicut et aliis nominatur. Vlachiam voca
vere Graeci et incolas Vlachos , pro quibus interpres ona
rae , Cedreni et aliorum historicorum lachiam et lachos,
contra molliorem pronuntiandi rationem Graecorum, quos imi
tantes urcae non Iblach , sed Iflach dieunt. aee Lenn
clavius. Verumtamen hic hessalia seu pars hessaliae no
mine lachiae significari videtur : hessalis enim ngelum
Canuzenus . 34
53 S

praetorem mittit. us montana , magna lachia vocantur.

.

ag. 544, 22.

, d est, uin Cantacuzenus una cum suis
omnibus intereat. Conditionem ac statum suum navi seu na
vigationi, et adversam conditionem sive sortem infelici navi
gationi ac tempestati naufragioque comparare, usitatum est
Donis scriptoribus, tum poetis, tum oratoribus , uod hic mu
rius Cantacuzeno facit. aves porro, uae cum vectoribus
aut deprimuntur aut capiuntur, Graecos nunc voce iuncta
, nunc separatis vocibus di
xisse, ostendit Victorius lib. 25. cap. 8. .
ag. 344, 25. u n de tr g m i ll i bus. recentis
navibus tantum numerum imposuit. Sed ex sequentibus tri
ginta unum millia colliguntur, Si enim iussit sequi se vi
ginti millia cum selectis mille quingentis, et novem millia
quingentos ad navium custodiam reliquit , ergo summa con
ficit triginta unum. Sed vel erratum librarii est in numero,
vel auctor lapsus est memoria. .
ag. 546, 5. la bo rem u e con munic an tem. Lau
dabile factum murii, exaequantis se militibus suis , dum
equo repudiato, una cum illis pedibus incedit. In 6. eneid.
poeta eneam cum roianis suis arbores caedentem et ad
iseni cadaver cremandum advolventem facit. ec non
ereas opera inter talia primus horiatur socios , paribus
ue accingitur armis. In quem locum sat multa adduximus
in symbolis nostris, quibus demonstraremus, duces et impera
tores, gui sese militibus nonnunquam , velut obliti atque im
memores suae personae ac dignitatis, ferendis laboribus at
ue oneribus aliisque rebus vilibus obeundis ac patiundis
exaequassent, magnam laudem adeptos. .
ag. 549, 8. in dyssea a cclope. Vide dyss. .,
quemadmodum tractentur a Polyphemo Ulyssis socii. . Vide
etiam extremum tertium eneid. et, si placebit, d. 14.
etamorph. ab eo loco: uid mih tune animi etc. Paulo hu
manius fuisse habitos dicit, quasi diceret, tantum non etiam
ab illis devorati sunt, quod sociis Ulyssis faciebat illud mon
strum horrendum, informe, ingens. Visceribus enim misero
rum et sanguine atro vescebatur. .
ag. 55, 5. suidem et mus a li u an do , aec
fabula , ut arbitror, ec apud esopum, nec apud Gabriam,
ullumve alium mythographum reperitur. st tamen ad do
cendum idonea , res magnas et homines potentes aliquando
parvarum rerurn et hominum minime potentium auxilio egere.
Quid enim mure abiectius, invalidius ? quid leone nobilius,
robustius ? .
 U .. . 53

ag. 564, 5. tes tes angel i. Saepius in scriptura di

vina angeli testes citantur. Lucae ..: me con/assus co
hominibus, con/itebor et ego eum coran angelis Dei. .
Corinth. 4. : Spectaculum ./acti sumus coram Deo, angelis et
rminibus. Psalm. 157. : In conspectu angelorum psallam tib.
itto locos alios. Sed ut angeli omnia mortalium facta per
spiciant, cogitata quidem non perspiciunt : Deus solus
, .
ag. 565, 7. i 1ud Ch r e. oc dicto, guantum
in virtute ducis situm videatur , praeclare ostenditur, Leo
fortitudinis , cervus timiditatis symbolum seu hieroglyphicum.

ag. 566, 25. l u dos g m n . Gymnicus ludus,

inquit Isidorus etymol. lib. 18. cap. 17., est elocitatis ac
rium gloria, Cuus locus gmnasium dicitur, ub erercentur
athletae et cursorum elocitas comprobatur etc. Crotoniatas
palaestra et gymnico certamine inprimis et supra alios va
uisse, proditum est litteris. .
ag. 568, 25. . nimi vitia, pra
vitates et consuetudines parum bonas ac laudabiles latinita
tis auctores vocant morbos, imitati Graecos videlicct : et ani
mum his affectum aegrtare dicunt et aegrotum animum.
roinde etiam medicinam animi et curari animum. ro
multis unus testis sufficiat Cicero usc. 2. .
ag. 569, 12. r e r u m n r a m s e r m o n e m.
Verba sunt signa et notae rerum , non autem res signa et
notae verborum. t res verbis priores sunt. Itaque sentien
lum et loquendum, ut rerum natura fert. .
ag. 577, 2. s a gt e n eno i ll . Fuit hoc olim
in more quibusdam gentibus. De ibis ethiopiae populis
Silius libro 5. : Spicula dirigere et ./rrum in/amare cneno.
Virgilius 9. eneid. : Ungere tel manu ./irrumue armare
eneno. t libro 1o. : ulnera dirigere et calamos armare
'eneno. dde oratium de 2. lib. . : enenalis grid
sagittis, Fusce, pharetra. . -

ag. 584, 5. p u ! e rem de capt e. Veteribus in

luctu, praesertim fnebri, mos fuit caput cinere aut pulvere
aspergere: quem habes etiam apud aronem lib. 2. de
Latino rege. " t libro o. de ezentio propter occisum ab
enea Lausum filium. In quem locum vide, si lubet, sym
holas nostras. Sane in sacris litteris exempla moris huius
frequentia sunt. .
ag. 4, .
. liter Graeci etiam hoc modo, , citra
adiectionem verbi. Subauditur o. )icunt etiam La
tini , uod in caput tuum recida, uod in capu uum cr
532 S

tur; uod illorum capit sit... pud Virgilium uander e

entium tyrannum execrans lib. 8.: d memorem in/an
das caedes , uid ./acta (ranni g/jera ? di capiti ipsius ge
nerique reserent. .
ag. 4, . er opes. erope fuit una ex provin
ciis seu regionibus hraciae, sicut Rhodope. .
ag, 15. m i nos h m n os. usquam minor
hodie, quam in castris pietatis ducitur ratio : nec ullum paene
genus hominum minus Deum colit aut gravius offendit, uam
milites. ulla ./ides pietasque ris, u castra sequuntur.
t olim dabant operam duces , ut coelestem opem precibus
imploraret exercitus, et omnem victoriae spem in Deo pone
ret, non in viribus et armis suis : quo pertinent etiam hymni
matutini. .
ag. 4 8, 15. n ra lo ci. Docuimus alibi , uantam
commoditatem haberet in proelio locus superior, Livius lib. 7. :
raeter rtutem locus quoue adiuit, ut pila omnia haseque
non, tamuam e equo missa, ana (uod plerumueJii) c
derent, sed omnia librata ponderibus.figerentur. ,
ag. 422, 16. n o cu u den su b la ta m .fac ent.
ari noctu signum ignibus iactis , aut facibus elatis usitatum
est militiae, Sic Sinonem et elenam Graecis dedisse signum
navibus redeundi et roiam occupandi, auctor est ryphio
lorus, his versibus, ut uidem a ylandro Latine sunt red
liti: icet eacidae, iurta sublime sepulcrum erhibuit signum
ucenti lampade Graiis esonides , tacita monuitue recurrere
classe. Perigil ipsa etiam e celso./ormosa cubili purpureo
socios hortata est 1 mdaris igni. De elena expresse affirmat
etiam aro libro 6. : ./lammam media psa tenebat ingentem
et summa Danaos e arce ocabat. rabes quoque adven
tum hostium interdiu fumo, noctu igne significasse testatur
rontinus lib. 2. cap. 5. .
- Pag, 437, p hori, Quos saepius, appellavit
, , nunc a La
cedaemoniis sumpto vocabulo, phoros appellat. ,
inquit Suidas, o
De huius magistratus origine et qualitate, numero ac
tempore , quo fine creati, quanta evaserit tandem eorum po
tentia, erudite disserit icolaus Cragius de Lacedaemoniorum
re publica libro 2. cap. 4. .
ag. 442, 18. s a cer m or bus. Sacer ignis est, uem
uleus talicum il./oco del san ntonio vocat, de quo dixi
us in symbolis nostris in ultimum versum 5. Georg., nempe
in hunc : contactos artus sacer ignis edebat. .
. 445, 3. s a ce ! !i cu ra to r. Curator sacellii est,
ui racest curando sacellio, guo verbo res sacrae et loca
 D CCU .. . 533
sacra , ut domus et templa et monasteria intelliguntur , dici
citurque o sine adiectione , uae tamen subau
ditur, et Latine sacellarius. Vocatur eodem nomine, qui sa
cris et Deo dicatis hominibus praefectus est. In codice n
gustano achymerii historiam continente ita scriptum est :


. . -

ag. 452, 2. per r m, uit, est nega ! 19e i.

st in sententiis azianzeni tetrastichis tetrametris :
. , ,
. Canta
euzenus posuit pro , secus quam versus
requirebat , et idem est. .
ag. 46, 3. ' o . roverbium
de eo, uod fieri non potest seu quod inaniter, inutiliter fit,
de labore sterili. quidam fructum asphodeli, qui
dam caulem tantum esse scribit. esychius o et
asphodeli fructum et herbae quoddam genus esse ult , for
tasse illud, guod aiunt quidam meti non posse, sed ut linum
manibus velli debere et hinc factum proverbum o
. .
ag. 464, 7. p roc l us est t. iti etian,
ine magistro discuntur, inquit Seneca. t virtus institutio
ncun, praecepta, laborem exercitationemque desiderat. San
sus enim et cogitatio human cordis in malum prona sunt
adolescentia sua, Genesis 8. .
ag. 464, 2. es et lig a bis, e.fas es.
aec verba Cantacuzenus legit apud sanctum Clementem epi
stola . ad Iacobum fratrem domini , non proenl a princip.
Rufini translatio sic habet (narrat autem Clemens, quibus
verbis ipsum sanctus etrus sub mortem seu martyrium suum
ecclesiae astanti pro successore commendarit,) ropter uod
ps trado a domino mihi traditan potestatem ligandi el sol
endi, ut de omnibus quibuscumue decreverit in terris, hoc
decretum sit et in coelis. Ligabit enim uod oportet ligari,
sol, uod epedit sol, muan ad iquidum ec
esiae regulam noerit. .
ag. 464, 25. de rto con tra Chris tu m. istoria
legitur apud Surium tomo 6. in martyrio einsdem sancti e
tri lexandrini episcopi, de quo scripserunt usebius libro 9
istoriae ecclesiasticae , uetores tripartitae historiae et alii.
In additionibus autem Ioannis olani ad martyrologium Usu
ardi, sic est ad verbum : dersus eum (etrum lexandriae
episcopum) cognita amini senu , rius in/C , u
pso ecommunicatus et degradaus proper dogma erroris
534 S

abebatur, fastine pervenit ad ecclesian , obsecrans, ut pro co

clerus et populus apud episcopum intercederet , putans, uod
post decessun eius se levaretur epixcopus, bus sanctus
episcopus cum maguo supirio respondit, uia iam rius Deo
mortuus, a facie Dei protectus esset. t apprehendens duos
presteros de turba seorsum, ait illis: go etsi peccator sum,
amen scio me coelesti ocatione ad agonem martyri oca
tum. os post marrium meum sedem et episcopatum metm
Consecuturi estis. t tu uidem prior, chilla , post te ero
lerander. In hac enim hora noctis, u obis totum de
rio aperian, cum solemn consuetudiue Deo sacrificium ora
tionum consummassem, ecce subito apparuit mihi Christus Do
minus, indutus colob candido, uod conscissum a sunrno
tsque dersum, conungebat circa pectus, uodammodo coope
riens nuditalem suam. uem ut di , : uid est, dom
ne, uod deo tunicam tuam scissan a summo usque der
sum ? ut dirit, rius hoc /ecit , u separa t a me popu
um hereditatis meae, comparatum sanguine meo. Praecip
nunc et moneo, ne eum recuplas in communtonem , nec ro
gantibus his, u enturi sunt ad te, quos ille direaerit. aec,
uae tib mani/asta, duobus preshteris tu nota ./acies, ut
s post te eum anathematizando abiciant, ne populus illius
6"/ decipiatur. "oN , 2/ -

, Pag,469, 5.
. Praeterquam quod sumptum supervacaneum et inuti
em impensum significat , exponitur etiam a u
daeo additanentum et clut appendi impensae destinatae,
citaturque illud asilii,
, , uae obiter a morbis consumun
tur, qui alios effectus habent, Febris enim hominem torrens,
nna etiam decorem et colorem delet. Sensus igitur Graeco
rum verborum et loci totius est, periculum esse, ne ad mala
vastationis etiam fames, tamquam additamentum, accedat : et
quidem tanta, ut ea penitus contabescant et intereant. e
fames quoque mortem eorum corporibus, ut reliquis malis
appendicem adiiciat. .
. 469, 5. m cep stultus sapit.
, ex esiodo. omerus paene iisdem verbis,
. Vide Chiliast. Factum stultus co
gnoscit, et uod continenter sequitur, malo accepto stultus
sapit. .
ag, 47 ., 13. , uae ab imperatoribus
in thesauris reponuntur , peculiaria quaedam , ut sunt gem
rnae et quae Germanicolatini vocant clenodia. Dicuntur item
vel . Sic Graeciae praetor, uem Leuncla
us saepe producit, ait, recepta Constantinopoli, venisse in
 ) CU L. . 535
manus Graecornm imperatoria alduin . symbola, uae qui
dem haee fuerint: calyptra, formae Latinis usitatae et unio
nibus distincta, cum lapillo rubri coloris in vertice capitis ;
calceamenta cocco tincta , gladius, vagina de coccinei coloris
serico facta , vestitus. .
ag. 479, 4. Ch a ri o p i. urcae vocant hod.e Che
repolin. b theniensi Charia dicta firit. am praepotens
mari populus theniensis ante bellum Peloponnesiacum, pro
pter amplitudinem classis et usum rerum navalium, Cher
ronesum cum maiori parte maritimae hraciae ac a
cedoniae , cum erintho (nunc rachlea , uod idem est
cum eraclea ,) cum Selybria, cum ipso yzantio posside
bat : in eaque loca semel occupata , colonias deducebat,
hucydide, enophonte atque aliis testibus etc. Leunclavius.
,
ag, 48, 5. e lu t a p e r. deo orat. de 2. pod.,
aro ecloga 1o. acres nominarunt apros , ad naturam illius
bestiae truculentam respicientes. usdem naturam , praeser
tim a venatoribus exagitatae , ponit ante oculos luculenter
princeps poeta lib. . : c elut ille canum morsu de mon
tius altis actus aper etc. .
ag. 494, 2. m o ri p u e p en it us s u c e
r a . miserum Gabalam, ut se excarnificari frustra sinit.
ira sunt , guae quidam ob amorem mulierum puellarumve
eguntur fecisse, seu honestum et licitum , guod eas uxores
Cuperent, seu turpem et vetitum. Caput est apud ovianum
ontanum libro priore de fortitudine, quo docet, qui ob amo
rem pugnent, fortes non esse. .
ag. 497, 2o. . Cur viduitatem,
cum non esset vidua ? nec enim cum quoquam nupta fuerat.
Sed iureconsulti etiam nondum nuptam appellare solent vi
duam. Quoniam scilicet vidua dicta sit ut vecors , vesa
nus, gui sine corde, sine sanitate esset : et illa sine duitate.
-

ag. 499, 5. de o atu r s i se de re. De hoc

somnio viderit lector , uid sentiat, et uomodo verum sit,
quol ait postea, sic evenisse. Commixta sunt autem verba
scripturae sanctae et consarcinata aliquoties, ut nescias, quid
ex quo loco adducatur. .
ag. 5oo, 24. di n s ti c e c e e n is s e.
Infra mox dicit , ad uem autem pertinuerit hoc somnium ,
usque hodie latet. aec pugnantia sunt. .
ag. 5, 8 sec undtm etem. Somniorum obser
vatio nibus dediti fuerunt recentiores Graeci, non modo intra,
sed et ferme supra modum , obliti illius cclesiast. 5. : Ub
muta sunt somnia, plurima sunt anilates. t illius ccle
536 S

siastici cap. 34. : Somnia ertollunt imprudentes, uas ui ap

prehendit umbram et persequitur entum , sic et qu endit
ad insomnia, multos errare fecerunt somnia et ercderunt spe
ranies in illis. t totum somnium, uod hoc loco narrat
Cantacuzenus, quid nisi somnium fuit 2 Sed an somniis ha
penda sit fides, deque causis verorum somniorum et uibus
signis dignosci queant somnia divina a non divinis, copiose
docuit enedictus Pererius noster libro secundo adversus fal
laces et superstitiosas artes, quo lectrem remitto , ut de hoc
anuelis somnio iudicium faciat. GRsER.
ag. 5o9, 9. ut a u t cti, Vicisse magnos cur lau
acm pariat, manifestum est cuilibet : sed victum esse a ma
gnis cur honori est 2 Quia videntur ipsi non qualescumque
fuisse, ui non a qualicumque aut potuerunt , aut debuerunt
vinci atque occidi, Itaque putat Lauso gloriae apud poste
ros fore Aeneas lib. . eneid., uod ab Aenea interemptus
sit. oc amen infeli miseram solabere mortem : eneae
magn deatra cadis. In quem versum lege, quae multa in
symbolis nostris adduximus. .
ag. 518, 16. Seb ria m p ri m o i m p etu cepr.
ost haec verba in Graeco codice parva lacuna est ; for
tasse plura oppida aut unum saltem alterumve nominaban
tur. .
ag. 555, 19, . tiam gui in
acie ignem praeferebant, dicebantur. am in more
fuit priscis , ut vates exercitui praeiret, lauro coronatus ae
facem gestans: in quem ferrum stringere, ut, hominem sa
crum, nefas habebatur. Unde paroemia,
, quo significatur , omnes in proelio trucidatos fuisse
ad unum , adeo, ut ne ei quidem pepercerint, qui ignem
praeferebat. Plura thesaurus Stephani in voce .
d alias porro insignes calamitates, quibus aliquis in eo ge
nere funditus periret, translatum fuisse adagium, historicus in
dicat, dum ait, .
.

ag. 555, 24. i ! ! a c rm t. itis animi argumen

tum, etiam hostium calamitate aut morte dolere, immo et la
crimis super ea non posse abstinere Fecit hoc lexander
magnus in morte uxoris Darii hostis, Curtius lib. 4. Fecit
arcellus captis Syracusis , nnibal super nece arcelli.
onaras de Constante imperatore 3. nnal. : ,,cum tumulo
quodam conscenso subiectam planitiem et praeterfluentem
amnem cadaveribus plena vidisset, in manifestas erupit lacri
mas, non tam victoria (contra agnentium tyrannum) Iae
tatus, uam ob caesorum interitum moestus. am cum ad
octoguta millia haberet, ad triginta millia cecidisse: de a
 CCU L. . 537
gnentii triginta sex millibus viginti guatuor millia periisse."

ag. 545, 1. m ente pri. pud veteres, ut quisque

Deus cuique homini bene aut male consultum cuperet, ita
ei bonum aut malum consilium dare putabatur , profuturas
e aut nocituras cupiditates in eius animum immittere. x
ua opinione est illud eneae apud aronem 2. eneid. : ic
mih nesc uod trepido male numen amicum com/usam er
puit mentem. t Ciceronis pro ilone : ic di immortales,
t supra dir, mentem dederunt illi perdito ac ./iurioso,
uc.faceret insidias. os Christiani homines sceleratos ali
quando excaecari a Deo et bona mente consilioque spoliari
credimus , ut ad poenas, quas meruerunt , deveniant et eas
praecavere non possint. In uo se divina tandem iustitia exse
rit. ,
ag. 544, 13. dere ub et, n e ud respub, de
tri m en t i cap i a t. Sic reddo, quod ait Graecus, iussisse
imperatricem Isaacium sanem .
Quid autem sit et guando iuberetur, bene indicat Sallustius
in bello Catilinario cap. 29. .
ag, 55, 2 . s c ope. x Gorraeo illustri medico
haec refert Stephanus in thesauro : Syncope est praeceps
omnium virium lapsus, ut Galenus ante se a veteribus medi
cis definitum esse prodidit, rgo cum essentia virium , ui
bus regitur corpus, tum in spiritu, tum in solidorum corpo
rtim temperamento consistat , palam est , nihil horum per
syncopen manere integrum , sed cuncta collabi ac dissipari,
cum spiritu uidem calorem nativum , ita cum eo mixtum
atque confirsum , ut nunquam ab invicem separari possint,
cum solidorum autem corporum temperamento, tum eum
ipsum calorem singulis a natura partibus insitum, tum humi
dum illud primigenium et radicale , uo uno velut glutino
quodam robur earum continetur. .
ag. 55 ., . n u m m e ra cu n e tus. Vinum vetus
esse melius ac salubrius novo, idque multis de causis, do
cent medici et iudicat sensus communis, iudicaruntque omnes
populi semper. x uo sensu dictum est a Salvatore Lucae 5. :
emo bibens num etus, statin ult noum : dicit enim,
etus melius est. inc et Plautus Casina : ut utuntur no
etere, sapientes puto. Verumtamen insipientes isti medici,
dum calorem frigore volunt pellere et frigus calore, ( calefa
cit autem vinum et duo meracius, eo magis, ) miserum pa
tientem suum (ut male habentes vocant) per
diderunt. .
ag. 558, 2. port a m cer c. x viginti tribus
portis Constantinopolis, ut relert Leunclavius , undecima no
538 S

minatur ylocercos. Dicta, quod artifices eam struentes,

magna in fundamento aquae reperta copia , lignis plurimis
et palis in aqua defixis, lapides iniecerint atque ita demum
aedificii fundamentum firmum effecerint, ut est in libro de
aedificiis urbis. .
ag. 56, 2. Georgi. ota ritum et simul venera
tionem sancti Georgii , ui et apud nos Germanos magno in
bonore est. .
ag. 564, 16, m en se . imirum 2 . die aii,
ui in menologio seu haec verba praescribuntur:

. Rursum infra libro 4. cap. 4. meminit et
diem ipsum exprimit, nempe . alend. Iunias , qui est
dies aii primus et vicesimus omnino. Duo cantica in eos
dem ex eodem menologio facere non possum, uin adscribam.
rius hoc est, in Constantinum solum:
,
,
, , ,
, ,
. osterius est in filium et matrem com
muniter.
, ,
" .
, '
. .
ag. 57 r, . n on m a nu .facto te mplo. Frsitan
tale istuc templum fuit hessalonicae, quale sancti ichaelis
in monte Gargano, guod et ipsum dici poterat
et quod locum illum non hominum ars et industria, sed ipsa
natura ad templi speciem commodumque usum aptasset. ua
notione nympharum domus vivoque sedilia saxo . eneid.
dicuntur. t recte quidem , uia non ars,
sed ipsa natura efformarat. Simile uid persuadeo mihi de
illo templo ex ipso epitheto. n enim arbitror vocabulum
hoc velle, quod non precibus episcoporum, sed
angelorum consecratum et dedicatum esset, uod fama fert
e sacello Deiparae ynsidlensi : nam haec notio nimis vio
lenta et a communi ratine abhorrens esset , nisi quis phi
losophari vellet , de formali esse et constitutione templi.
aec coniectura est Iacobi Gretseri , uam tibi lector propo
nendam duxi. ihi quidem probabilis videtur, ro.
ag. 58, 25. crcum fu s. arrat omerus liad. 22.
in ectorem ab chille interfectum omnes Graecos circum
stantes tela coniecisse eique insultasse. Similem immanita
tem elotae in praefectum hunc suum exercuerunt. t est
 D CCU .. . 539
saevissimae genus saevitiae, etiam in mortuos, tamquam in
vivos, desaevire. .
ag. 582, 18. e n a p a e lig e re con sue .
ota , etiam schismate divulsa orientali ecclesia a Romana ,
pontificem Romanum nihilo minus solitum eligere patriarcham.
uia videlicet iurisdictionem potestatemque sibi a Christo
traditam non amiserat. .
ag.582, 2. sub ipsis do.fu it. Sub qui
us Latinis et uamdiu fuerit Constantinopolis, docuimus no
tis in lib. 2. cap. 56. .
ag. 587, 2 . un c e n m m o re m. xempla moris
huius ego nulla hactenus legi: nec tamen historicum istuc
tcmere affirmasse puto. .
ag. 597, 19. m s. ota veneni genus
praesentissimum , ex sequentibus. De veneno per filios ab
ntipatro reg lexandro dato in poculo, Iustinus lib. 12.
tantam eius fuisse vim, ut non aere , non ferro , non testa
contineretur, nee aliter ferri, nisi in ungula equi potuerit.
t sane lexander accepto poculo, media potione repente ve
luti telo confixus ingemut: elatusque e convivio semianimis,
tanto dolore cruciatus est , ut ferrum in remedia posceret,
tactumque hominum velut vulnera indolesceret. .
ag. 64, 2 . i mp e ra tri ce a c./ i o impera tore.
Scilicet hoc supererat ad periturae Graeciae foeditatem , ut
femina cum filio quindecim annorum praesideret synodo et
episcopis iura daret. uis vel fando talia audivit ? eque
enim tantum praesedit, hoc est, primo loco, ante episcopos
sedit, ut artianus olim in concilio Chalcedonensi et Con
stantinus in concilio sexto. ec praesedit tantum, ut patres
synodi ab omni volentia tutos pracstaret curaretque, ut omnia
legitime sine vi, fraude et tumultibus peragerentur, sed prae
sedit, ut controversiarum et guaestionum iudex. anc enim
potestatem recentior et imperitior Graecia suis imperatoribus
aetulerat inaudito a Christianae fidei incunabulis exemplo, ut
docet Cardinalis ellarminus lib. . de Conciliis et cclesia
cap. 19. et 2. . Quocirca primi etiam subscribebant aeque
inusitato exemplo, Cum octo fuerint olim generales atque
oecumenicae synodi in Graecia celebratae, duabus tantum
imperatores subscripserunt, inquit Villalpandaeus disput. 2.
pro Concil. rident., nimirum sextae et octavae, Sed in
sexta imperator Constantinus ultimus omnium subscripsit, non
definiens, sed consentiens. t asilius imperator in octava
synodo subscripsit post omnes patriarchas, similiter non defi
niens, sed suscipiens et consentiens, prius etiam praefatus, se
debuisse subscribere, post omnes episcopos, ut olim fecerant
Constantinus, heodosius et artianus, tamen se subscripsisse
54 S

immediate post patriarchas, quia tali eum honore episcopi af

ficere voluerint. Quare falsum videtur, guod Villalpandaeus
dicit, duos dumtaxat imperatores subscripsisse, cum testetur
imperator asilius, subscripsisse etiam Constantinum magnum,
heodosium et artianum, licet postremo loco. n exstant
tamen hodie huiusmodi subscriptiones. In Concilio Floren
tino subscripsit ante omnes Graecos et Latinos praesules (ex
cepto summo pontifice) oannes Palaeologus imperator Con
stantinopolitanus , sed tolerandum et dissimulandum fuit, turn
ob Graecorum morem et genium , tum ne concordia inter
orientalem et occidentalem ecclesiam tantopere desiderata im
pediretur. GRSR.
ag, 613, 2. s a n e m c rce re. uare in carcerem
traditus fuit ndronicus sanes, gui tamen genero adversa
tus legitur , perinde ut ceteri ? Sed hoc pocauchus fecit :
causa indicata est supra. .

D LIBRU QURU.

ag.8, 12. . . nte De ipa ra e o degetria e.

Sic inventus est ndronicus senior, capta urbe a nepote libro
primo cap. 59. d hanc imaginem in periculis confugere,
solemne fuit , ut apparet. .
ag. 9, 7. . Suavis omnino
laus, gua significatur, nihil, quod gratiam et amorem conciliare
osset, huic adolescenti ulla ex parte defuisse. ale est , ad
, quidem spectans , , com
mune generis humani decus et ornamentum , quod eius patri
ndronico tribuit lib. . cap. 5. .
ag. 9, 17../orm a. Compositio membrorum, conforma
tio lineamentorum , figura speciesque decora, eximium est re
gis ornamentum et ad gratiam amoremque inter subiectos
conciliandum percommodum instrumentum. Lege, quae plura
disserimus de forma et pulchritudue regis, dialogo 12. secund.
tert. .
ag. . 7. res ta m en so li, Fecit hoc ndronicus
uoque iunior , capta Constantinopoli et bello finito. Vide
lib. 2. cap. . et notas ibidem. .
ag, 15, 2. De l/in o ien n en s. nno 1548. m
pertus seu Ingibertus, ut alii vocant, Delfinus Viennensis,
Delfinatum suum Philippo regi Gallorum vendidit, ea condi
 CCU .. V. 54
tione, ut primogenitus regis perpetuo esset dominus illius
terrae dicereturque Delfinus. gitur anno sequenti, Ioannes
hilippi primogenitus accepit possessionem illius et factus est
primus Delfinus. Imbertus autem apud Lugdunum ordinem
praedicatorum ingressus est. .
ag, 25, 17..faciem o m n is terra. , n 2. Paralip.
est his verbis : mnesque reges terrarum desiderabant dere
./aciem Salomonis, ut audirent sapientiam etc., nec aliter apud
Septuaginta. .
ag, 15, 25. reg in a m urb m. De ea diximus no
tis in caput quintum libri primi. tiam hodie regina est ur
ium innumerabilium, quae urcico dominatui subiiciuntur.
am est autem ampla, ut qui eam ex itinere conspicere in
cipiunt , mundum uendam parvum se conspicere iudicent.
,

ag, 14, 12. n eque c , n e 7 ue h e o do

si. Sequebatur in Graeco: .
Sed hoc est repetere ctavium : idem enim ugustus , ui
ctavius. Fortassis alium nominare voluit. Infra autem ex
plicat, quomodo quemque superarit, et Constantinum ac Sci
pionem adiungit. .
ag, 18, 1 . h u m a n itat is re . ctavianum sive u
gustum esse regem humanitatis vocatum, ego quidem nus
quam legere memini. t tamen Cantacuzenum id apud scri
ptorem aliquem legisse verisimile est. ulta de eius huma
nitate lutarchus scribit: hoc tamen non scribit. .
ag, 19, 7. ill r. Quatuor virtutes a princi
pe requirit, humanitatem in audiendo, lenitatem in reprehen
dendo, prudentiam sive sapientiam in inquirendo, iustitiam in
iudicando. umanus , lenis, sapiens, iustus sit imperator
oportet. Sed nihil tam ei proprium , guam iustitia , cuius
fruendae causa videri olim bene moratos reges constitutos ait
erodotus et ex eodem Cicero 2. de ffic. anc unam,
quia potissima, in Didone regina memorat Ilioneus orator
apud aronem . eneid., cum ait, ovem ei dedisse iustitia
entes.frenare superbas. .
ag, g, 2o. t um dem u m.fore b ea ta s. Celeberrima
sententia Platonis in primo de re publica et epist. 7. ad Dio
nis propinuos, Platonis principis, inquam, ingenii et doctrinae,
t ait Cicero epist. . lib. 1. ad Quintum , ubi eam eidem
uinto fratri suo proponit. anc semper in ore habebat im
perator . ntoninus cognomento philosophus, Spartianus,
Seneca prologo epist. : sapientibus sancita est sententia : illud
eatum esse regnum, cuius principem contigerit sapientiae ha
Dere studium. .
ag. 19, 23. So cra t ent th en i ensem. ro portione
542 S

et captu scilicet humanae naturae. t quo pacto secundnm

alia, ita etiam secundum sapientiam , qua Deum imitantur ,
homines dii vocari suo modulo possunt. Vere autem omnis
nostra sophia non nisi philosophia est , uod Pythagoras
volebat, qui se primus non , sed esse Le
onti Phliasiorum tyranno respondit. t quemadmodum nemo
onus, nisi solus Deus, sic nemo sapiens, nisi solus Deus, idem
que sapientium dux et emendator. .
ag, 2, . s m e lit is. Per Ismaelitas puto intellig
urcas, qui cum e ersis oriundi, et ersae ab smaele ,
non male sic appellantur. .
ag. 2, 5. centesim ces i m o. Latina translatio
non habet nisi triginta capita. Frsitan sectiones nomine
intelligit, quarum unius libri solent esse quam plu
rimae , ut etiam nostrae historiae erant , quas in capita con
strinximus. Scriptum est autem hoc cap. 2. .
ag. 22, 12. m eque a r tro. , esc ui in causa
ecclesiastica imperator potuerit esse index. Constantinus qui
dem magnus episcopos lites suas inter se diiudicare iussit,
suum arbitrium interponere noluit. Sed, ut ante monuimus,
Graeci imperatoribus suis adulantes, nimis magnam eis au
ctoritatem concesserunt. ui exemplum nominatim quaerit, le
gat alsamonem in Canonem 69. synodisextae in rullo. .
ag. 24, 6. a la m a m a u te m cu m su sim il i bus.
De controversia arlaami, cindyni et alamae, copiose egi
mus ad finem libri secundi, quo lectrem redire cupimus,
uoties Cantacuzenus Palamam , eiusque asseclas, tamquam
recte sentientes, praedicat et extollit. misimus eo loco, hanc
synodum adversus cindynum occasione Ioannis patriarchae
coactam. uae si ad reliquas adiungatur , iam sex synodos
super controversia de lumine haborio et distinctione essen
tiae actionisque divinae habebimus. . Quinque guidem , qua
rum ipse Cantacuzenus meminit, et aliam , cuius lib. 2. testem
laudavimus Davidem onachum in sua relatione de discepta
tione arlaami et alamae. GRsER.
ag. 28, 8. Scut a rum. militum scutariorum sta
tione sic dictum scribitur. Quidam putant, olim dictam Chry
sopolim. .
ag. 28, 15. strati s tap etibus. os barbarorum
discumbendi etiam hodie. ccurrit locus ex . eneid. de
eonvivio Didonis : Coneniunt, stratoue super discumbitur
S/. .

ag. 28, 7.
n navibus, Catachresis, ut rursum infra cap. 5. , ubi plura
dicentur. .
. 29, 18. Sop hiae e m p lu n. De hoc codem tam
 CCU .. V. 543
celebri templo cetas in lexio Commeno, anuelis filio,
aegre ferens caedibus pollutum esse a Christianis, cum Salo
monium templum Titus imperator Deum reveritus violari pro
nibuerit. honos, inquit, a religiosis et Christianis huic
pucherrino, et plane divino templo habendus non Juit, uod
omnino Dei manibus./abricatum est , primum ac postremum
opus pulcherrimum atque inimitabile, neque in terris aliud, uam
orbis uidam coelestis eatitit? dem in narratione de rebus
post urbem a Latinis captam gestis: unuid templum an
plisimum et diinissimum, unquam posthac te debo, coelum
errenum , solium gloriae Dei annuncians, spectaculum et
opus singulare, firmum unersae terrae decus ? .
ag.34, 19. u lti m a m h u len. tiam Virgilius .
Georg. ultimam vocat , uod nimirum distaret longissime,
essetque postrema sive ultima inter insulas Romanis explora
tas et cognitas. Strabo lib. 4. : agis etiam obscura est hu
es historia ob tam longinuum situm. mnium enim, uarum
eruntur nomina, mame ersus septemtrionem esse hanc dis
sitam unt Poetae in maxima distantia et loco longinquis
simo significando hulen nominant. .
ag. 59, 14. re ntur. oc ut facilius et melius fiat,
prudentis imperatoris erit, ordines ita disponere , ut fratre5
cum fratribus, amici cum amicis una sint. Cum enim qui in
discrimine versatur, proximus illi est, a quo diligitur, tune
necessario evenit, amicum pro amici salute audacius depugnare.
udet quippe gratiam bene merenti non referre, et socius
socium deserendo, si prior in fuga esse videatur, erubescit.
raeceptum istuc militare nosander ab omero didicit, apud
quem estor gamemnoni hoc dat consilii in acic disponen
a ,, Iliad. 2.: ' , ,
etc. .
ag. 49, 7. gra ss b at tr. Illustris admodum descri
ptio.estilentiae, qualis apud, Lucretium lib. 6. ex Thucydi
dis lib. 2. expressa , et apud aronem Georgicon 3. ui
tantum est otii , utriusvis poetae carmen cum hac historica
narratione conferat; non parvam rerum similitudinem depre
hendet : nos alio festinamus. .
ag, 55, 14. legatos deligit. De tam nobili lega
tione imperatoris ad pontificem Romanum et huius ad im
peratorem Cantacuzenum , de rebus tanti momenti inter eos
actis, Platina in Clemente V. nullum plane verbum habet,
uod guis non iniuria miretur, .
ag. 55, 15. duobus ep is cop is. Gregoras uoue de
his duobus episcopis, ui sub ndronico missi sint. Confun
drt tempora et rem totam imperfectissime negligentissimeque,
t solet, exponit lib. 1, .,
544 S

ag. 58, 5. interf c . arem Constantinus animum

prae se tulit, cuius hoc dietum 5. nnal. tomo proditum est
a onara , imperatorem nemini omnium ac ne suis uidem
membris propriis parcere debere, publicae tranquillitatis con
servandae causa. ,
ag. 58, 22. s i en im u p ri m i doctrin a m.
nanes sunt istae, ne dicam vanae, Cantacuzeni excusationes
et tergiversationes, uarum similes adducit ilus in suo libro
de causis dissidii inter Latinos et Graecos. uid enim a La
tinis, praesertim a pontificibus Romanis, praestitum non est,
ut Graeci a pernicioso schismate revocarentur et ad ovile
Christi redirent ? lure praedicet ecclesia Latina suum erga
Graecos studium illis verbis, uibus ecclesiae sponsus Chri
stus sedulitatem suam et desiderium iuvandi Israeliticum po
pulum declaravit. uoties olui congregare Jilios tuos, uem
admodum gallina congregat pullos suos su alas ? et noluisti.
uid subditur ? cce relinquetur obis domus estra deserta.
Graeciae in solitudinem testem habemus experien
tiam. estes sollicitudinis , qua Latina ecclesia Graecam ad
avia errorum deflectentem in viam reducere studuit , laudare
possumus, praeter alios innumerabiles , duos summos pontifi
ces icolaum hoc nomine primum et Leonem ., uorum
scripta ad Graecos planum testatumque faciunt, uantpere
Graeciae salutem quaesierint et procurarint. Sed Cantacuze
nus desiderat synodum. adem sunt ili et aliorum vota.
t vix ignorare poterat Cantacuzenus, quoties propter con
troversias Graecos inter et Latinos excitatas , synodi coactae
sint. n non apud arum celebratum est concilium a Grae
cis simul et Latinis tempore Urbani secundi, circa annum
Domini C., in quo sanctus nselmus evidentissimis ratio
nibus Graecos convicit? Cuius concilii meminit ipse nsel
mus libro de processione sancti Spiritus et fusius rem narrat
auctor vitae nselmi lib. 2., ui eidem synodo interfuit. n
non iam celebratum fuerat Concilium Lateranense sub Inno
centio tertio, anno Domini. CCV., in quo definitum, Spi
ritum sanctum a atre Filioque procedere, consentientibus,
approbantibus et subscribentibus ipsismet Graecis 2 Quid di
cam de Concilio Lugdunensi sub Gregorio decimo, cui simi
liter Graeci interfuerunt, et omnibus consentientibus cantatum
st symbolum cum additione Filioque, ter Graece, ter La
tine. aceo Concilium Florentinum , quia Cantacuzenus diu
ante illud vivere desiit, aceo tot summorum pontificum
super his uaestionibus responsa ; ut proinde minime audien
dus sit, qui post tot iudicia aliud iudicium quaerit. raeclawe
Capreolus episcopus Carthaginensis in epistola ad Patres magni
Concili phesini : S uis in ea , uae ian im diudi
 CU .. V. 545
unt, denuo inquirere tentaerit, is sane aliud nihil./
cere ceasebitur, uan de fde, uae hactenus aluit, aperte
dubiare. Unde ad posterilatis eremplum, turn ut e uue,
uae iam olim pro catholica /ide definita et constit sunt,
perpetuam.firmitatem obtinere aleant, oportet ea omnia in
concuss immotaque conservare, uae superioribus temporibus
sanctis patribus constituta sunt : u , ut artianus impe
rator recte ait, inuriam ./acit iudicio reverendissimae &modi,
s uis semel iudicala et recte disposita reere et publice
disputare conenderit.
De indesinenti studio Latinae ecclesiae revocandi Grae
cos ab errore haec Gennadius libro pro Concilio Florentino,
cap. 5. sect. 16. : ost inobedientiam et schisma icolaus pri
us ipsemet Constantinopoiim pro/actus est, Photii tempore,
olleret schisma, uem cum non recepissent, ercommuni
ation b eo subiecti sunt. ost hunc summi pontifices per
emporum ces non destiterunt scribere et hortari Graecos ad!
ecclesiae conersionem et obedientiam, uousue coacta est syn
odus apud Lugdunum , uam Graec ocam ocant, cuius
ctor erstitit Gregorius papa decimus, et un est subsecu.
cd iterum de/acerunt et iterum legatos ecclesiae receperunt.
Cogitur smodus Constantinopolitana cum papae legatis , oan
nis ecc emporibus Constantinopolitan patriarchae, et unio
nem ampleari sunt ad bree tempus, obedientiam ostendentes
ct pacem, sed postea rursus ad suum et proprium omtum re
erterunt. Sed rec rursus defatigati sunt ecclesiae catholicae
praesides eos ad obedientiam et pacem ercilare. t illi, cum
semel obsurduissent , non paruerunt. rotracta est igitur res
usue ad nos asperimusue nostris oculis , uod multi ante
nos patriarchae et reges idere erptarunt, nec derunt. , os
ero dimus beatissimum ugenium . Romanae ecclesiae
pontificem summum, uanto studio in hoc sanctum opus incu
Duerit, triremibus missis et sumptibus, ut hoc magnum ulnus
sanaretur, celebrataque est synodus ingens et admirabilis Fer
rariae et Florentiae, insignibus taliae urbibus, magna docto
rum et sapientum irorum.frequentia et theoogiae scienti
rtute illustrium. andem decreturn sancturn est omn 5
pientia et erilate conspicuum, uod ubue est promugatum,
et ab omnibus gentibus receptum. Graec ero et e iis, u
peioris sunt conditionis, ulgares uidam homines et indoci
c contradicunt, ac s uis rationis particeps decreto conlr
dicit, id non a doctrina proficiscitur, sed ab anim prtate,
./alsa et stuta praesumptione et gloria inan, uam e ulg mpe
ritia aucupanur. ta pro Latinis Gennadius patriarcha Graecus.
Ceterum non modo res toties discussa, et diiu
dicata, sed etiam summa obstinatio, pertinacia , levitas et ar
Cantacuzenus , 35
546 - S

rogantia Graecorum et ipse etiam schismaticorum genius La

inos a Concilio rursus cogendo absterrere merito poterat.
Cum multitudo ita confirmata et in fide def, t , inquit
schismaticus Gregoras, qui hoc ipso tempore vivebat, ut./er
naturam./acilius mutes, uam eos paululum patri ogm
1ibus abducas: uid opus est diputationibus (et Conciliis) n
hil profuturis 2 Ui enim et pse apostoli erbis opportune
utar, persuasum habeo, neque mortem , neque tam , neque
angelos, neque principatus, neque potestates, eque praesentia,
neque futura , neque altitudinem , neue profunditalem , neque
ullam aliam creaturam posse populum a patri institutis et de
cretis abducere. aec Gregoras ad finem lib. .. hist. yzantinae.
Levitatem Graecam arguit tam crebra ad vomitum rever
s. uoties ab erroribus extracti, in errores reciderunt 2
Vix domum venerant ex Concilio Florentino , et mox fidem
Latinis datam violarunt. Graec domum reersi, inquit Lao
nicus lib. 6., non amplius his , uae conenerant in talia,
stare oluerunt : sed apprehendentes sententiam diversan, nolue
runt amplius in religionis negotio adhaerere Romanis. nc
motus pontifar Romanus ros uosdam doctos zantium d.
Graecos misit , ut cum his in colluium enirent, u u
dem &modum et concordiam, in Italia /actam, non admitte
bant. an arcus phesi episcopus et Scholarius Graeco
rum doctissimus, ne uidem ab initio Latinorum dogmati con
sensum praestare uerunt, Ubi ad collutum et disputatio
nem entum est, Romani nihil gfficere potuerunt, erum re in
./acta domum reersi sunt. aec de Graecorum levitate et ver
satili ingenio Laonicus , Graecus ipse, Quod scribit de Ge
orgio Scholario , qui postea patriarcha Constantinopolitanus
factus Gennadii nomen assumpsit, id falsum est, si velit La
onicus Scholarium decretis synodi Florentinae nunquam as
sensum esse instar arci illius phesini. n enim satis
babuit assensum praebuisse , sed et insuper doctissimam et
validissimam apologiam pro decretis Concilii illius adversus
Graecos edidit, quae Latine exstat. ec probabile est, quod
auctor Turcograeciae sine auctore prodidit, Scholarium postea
improbasse decreta Synodi. Unde enim hoc constat illi se
ctario ? am Laonicus, guem citat , non dicit eum dissen
sisse, postquam assensus fuerat, sed ab initio non assensum
esse, uod qua ratine verum sit, paulo antea explicatum est.
mmo Gennadius apologiam pro Concilio non conscripsit in
ipso Concilio, sed postea, cnm Graeci a recto tramite resilirent.
Fastus , arrogantia et ambitio Graecorum vel inde po
tissimum elucet, quod nihil non tentarunt, ut patriarchae Con
stantinopolitano primas vindicarent , tametsi legibus divinis
bumanisque invitis, Quare cum inficiari non possent, Roma
 CCU L. V. 547
num pontificem in ecclesiastica hierarchia supremum esse, du
plici commento hoc supremae dignitatis fastigium ad se trans
ferre conati sunt : primo enim dixerunt, pontifici non compe
tere primas divino instituto et concessu, sed imperatorum
nutu, dono et privilegio, ac proinde in imperatoris manu esse,
primas Romano pontifici adimere, iisque Constantinopolitanum
praesulem insignire, immo et re ipsa insigniisse tune, cum Roma
Constantinopolim imperium transtulit. Ita sentit et scribit
nna Comnena filia lexii Commeni imperatoris lib. . le
xiadis: cum enim nescio uae de Pontifice Romano recensuis
set, et haec, inqut, perpetrat ille, qui universo orbi praes
det, ,
,

,
" ,

,


. aec nna, vel schismaticus, cu nna Caesarissa no
men suum supposuit : uae verba adducit Illyricus in catalo
go testium feritatis, et auctor urcograeciae, qui nnae codi
cem ex bibliotheca ugustana nactus videtur : quos talibus
mendaciis et imperitiis in cathedram etri Christique vicarium
insurgere, nil mirum : validiora enim arma non habet falsitas,
quam mendacia et inscitiam. uid imperitius, uam existimare
primatum ecclesiasticae hierarchiae pendere ab imperatoris arbi
trio et a loci urbisque amplitudine et maiestate 2 Quid menda
cius, uam imperatores Constantinum magnum aliosque, ui sce
ptra potiti sunt usque ad exortum schisma, Constantinopolitanam
ecclesiam superiorem fecisse Romanavel etiam parem ? Vel unica
ustiniani Novella de cclesiast. tit, et privileg. mendacium
noc evidenter coarguit, ubi primae deferuntur Romano pon
tifici, secundae Constantinopolitano : Sacrorum conciliorum
dogmata sicuti sanctas scripturas accipimus, inquit imperator,
ideoue sancimus secundum earum definitiones sanctissimum se
nioris Romae papam primum esse omnium sacerdotum : be
4issimum aulein Constantinopoleos noae Romae secundum ha
bere locum post sanctam apostolicam senioris Romae sedem.
t in ovella, ut ecclesia Romana centum annorum 8audeat
praescriptione, sic loquitur imperator: Ut legum originem an
terior Roma sortita est, ita et summ pontificatus apcem apud
eam esse, nemo est u dubitet.
Falsissimum porro est, od nna addit de synodo Cal
chedonensi: nullum enim verbum in tota illa synodo , quo
548 S

principatus ecclesiasticus et cura omnium ecclesiarum episcopo

Constantinopolitano deferatur. Conatus uidem est natolius
Constantinopolitanus antistes canonem guendam in Concilio
Calchedonensi condere in gratiam, commodum et praeeminen
tiam suae sedis: verum in eo canone non tribuit natolius
cum suis asseclis primas episcopo Constantinopolitano, sed
Romano : secundas defert Constantinopolitano , nec defert
illi curam omnium ecclesiarum totius mundi , ut nna com
miniscitur , sed onti , siae , hraciae, Deinde canon ille
plane surreptitius est, nullius momenti et roboris, uippe apo
stolicae sedis legatis absentibus, non sine astu conditus in prae
iudicium praecipue lexandrinae ecclesiae. Quocirca altero a
condito canone die, statim reclamarunt apostolicae sedis le
gati, neque ullo modo , uod per summam fraudulentiam et
iniuriam actum fuerat, suffragiis et assensu suo comproba
runt : de quo consulat , ui plura cupit, illustrissimum Car
dinalem aronium tom. 6. nnalium anno Christi 45 . ec
refert, quod natolius in supposititio illo canone se refert ad
canonem Concilii Constantinopolitani centum quinquaginta
episcoporum sub heodosio magno : nam neque iste canon
largitur tantum episcopo Constantinopolitano, uantum fabu
latur nna ; secundas enim concedit, non primas. Deinde
uia et iste canon ex eodem ambitionis fonte manavit : et vel
in illo concilio non est conditus, vel si in illo conditus est,
a paucis, non sine fraude et fallacia conditus est, neque un
quam a tota synodo aut pontifice Damaso probatus, ut co
piose ostendit aronius tom. 4. nnal. anno Christi 58. t
tamen Graeci, et in his praecipue ilus, arcem suae causae in
is figmentis et imposturis collocant. ec ideo Romanus pon
tifex primatum a conciliis aut ab imperatoribus habet, quia
concilia et imperatores , nominatim lustinianus , testantur et
definiunt in suis decretis et legibus, Romanum pontficem esse
omnium primum, guia his sanctionibus non tribuunt illi pri
mam et supremam potestatem, sed declarant et definiunt,
quid illi iure divino competit : idque uod iure divino illi
competit, competere etiam volunt iure suo, hoc est, ecclesia
stico et civili, tamquam iuris divini interprete , ut eo minus
auctoritas et potestas illa primaria in dubium ab improbis
revocari possit. n enim pontifex Romanus accepit prima
tum a conciliis aut imperatoribus , sed ab illo, gui etro et
successoribus sancti etri in etro dixit : es etrus et su
per hanc petram etc. etc. pasce es meas. uod nulli ex Con
stantinopolitanis patriarchis dietum. aec si Nilus advertis
set, minus fortassis ineptiarum in libello suo de primatu pon
tificis effudisset.
lii Graeci alia via et ratine primatum ad se rapere
 CU .. V. 549
tentarunt : conspicati ,, opinor, se apud perspicaciores parum
effecturos, si primam illam viam inirent et tenerent: quid enim
insulsius et stolidius, quam asserere, primam et supremam di
gnitatem in ecclesiastica hierarchia pendere ab arbitrio impe
ratoris ? liam ergo rationem ambitiosae suae cupidini sa
tisfaciendi excogitarunt. Romanam enim ecclesiam passim
apud suos traduxere, quasi in nonnullis fidei capitibus a sacris
litteris et ab apostolicis traditionibus penitus deviet pernicio
osque errores foveat , tueatur et omnibus amplectendos ob
trudat. Quapropter eam primae sedis honore et culmine exci
disse, hancque dignitatem ad Constantinopolitanum praesulem
transiisse dictitabant. rimi, qui hanc viam paulo expressiore
presserunt et institerunt, videntur fuisse patres illi rul
ani , ui ut turpissimam ambitionem, ua aestuabant, hone
statis quasi velo obuuberent , varia in Latinorum ecclesia
carpere, immo et damnare ingressi sunt : ut continentiam seu
aelibatum ministrorum ecclesiae, ieiunium sabbati : ipsi enim
sabbato non ieiunant , missam perfectam et completam in
uadragesima : ipsi enim , excepto die dominico, sabbato et
1esto annuntiationis, ceteris quadragesimae diebus celebrant
missam, quam vocant , id est , e prae
anctificatis, ad eum fere modum , guo Latini die sacro pa
rasceues ex praesanctificatis offerunt : etsi Graeci non unam
tantum speciem, ut Latini, sed utramque adservant, et in hac
sua missa adhibent. ccusarunt etiam Latinos, uod a san
guine et suflocato non abstineant : quod aditum ad sacrum
altare laicis non intercludant, ut id genus alia praeteream.
nibus accusationibus viam non sibi, sed aliis munierunt, ut
pontificem Romanum de sua dignitate excidisse publice prae
aicarent. am ipsis satis fuit in praesenti ova posuisse, quae
ahi excluderent, canonemque de episcopo Constantinopolitano
condidisse longe impudentiorem , quam impostores tempore
Concilii primi Constantinopolitani et Calchedonensis: de quo
plura Franciscus urrianus lib, de sexta, septima et octava
synodo. Secutus est Photius, gui quae rullani isti legisla
tores inceperant, perficeret , ambitione throni Constantinopo
litani simul et furore in icolaum primum pontificem et in
ceteros Romanos praesules incensus, quod obstarent, ne se
lem Constantinopolitanam contra ius et fas occupatam quiete
possideret. De Photio dici potest, guod ertullianus libro con
tra Valentinianos cap. 4. de Valentino : Speracrat episeopa
um alentinus (Photius), uia et ingenio poterat et elo.
Sed alium er marri praerogati locpotitun indignatus, de
ecclesia authenticae regulae abrupi, (ut solent anini pro prio
ratu eacitipraesumptione ultionis accendi,) ad eugmandam con
ersus eriem, et culustlan ccris opinionis Semin actu co
559 S

ubroso am delineat. aec ertullianus de Valentino, ego

de hotio , ui ira exasperatus adversus Latinos insurrexit
obiectans cum ea, uae patres rullani, tum praesertim pro
cessionem Spiritus sancti ex Patre et Filio, et additionem il
lam ad symbolum Filioque. stat hoc argumento liber
hotii in , avarica.
andem Leone . pontifice maximo Graeci omnis iug
iam impatientes in perpetuum et generale schisma eruperunt,
ducibus ichaele episcopo Constantinopolitano et Leone epi
scopo chridano in ulgaria, contra quos ut longissimam ,
ita et doctissimam epistolam scripsit Leo . pontifex , accu
rate omnes eorum querelas seu potius criminationes refellens,
qui Romanae ecclesiae potissimum crimini dabant , quod in
azymis rem divinam faceret. ddiderunt postea alii Graeci
alia, ut communionem sub una tantum specie , morem semel
dumtaxat mergendi vel tingendi eos, qui baptizantur ; morem
non praebendi eucharistiam aut sacramentum confirmationis
administrandi infantibus , purgatorium, sanctorum beatitudi
nem ; verba consecrationis in sacrificio missae, et huius ge
neris plura , guibus Graeci in eum fastum superbiaeque ty
phum elati sunt, ut Romanae ecclesiae non modo vale, sed
et anathema dicerent , suamque , hoc est Constantinopolita
nam , quasi omnium principem iactitarent et venditarent.
ine illa plena insolentiae oratio Hieremiae patriarchae Con
stantinopolitani in censura ad Lutheranos cap. 13. :
' ,
,

,
, ,

. ta caeci isti de sua impietate et mendicitate sibi blan
diuntur, et se principes esse somniant, cum sint omnium
mortalium abiectissimi et miserrimi. Sed satis de arrogantia
raecorum, uae, ut supra dicebam, Latinos merito remo
rari poterat, ne cum Graecis synodice convenirent, non modo
sine fructu, sed et sine ulla spe fructus : praesertim cum
isto etiam consilio Concilium petere soliti fuerint, ut Roma
mum pontificem in ordinem cogerent: hocque Concilii con
ventu indicarent , supremam controversias diiudicandi et de
finiendi potestatem non esse penes Romanum pontificem , sed
penes solam synodum , uidquid pontifex contra sentiat aut
decernat. dde, quod concilium petebant, sed eo modo ,
quo nunc Lutherani, liberum , ut loguuntur, et Christianum,
oc est, uale ipsi postulant et in uo ea dumtaxat sanci
antur et constituantur quae ipsi postulant, et prut ipsi
 U .. V. 55
postulant. oc scilicet liberum est et Christianum con
cilium.
Restat ipse schismaticorum genius, cui solenne iudices
petere , sed ub dati fuerint, a sententia eorum alio appella
re. estes sunt , ut alios non nominem , Donatistae, ui
controversiae cum Caeciliano iudicem flagitarunt. Datus est a
Constantino imperatore elchiades pontifex Romanus. bsolu
tus est, Caecilianus, damnati Donatistae, um adquieverunt ?
ostularunt alios iudices. Dati sunt et isti, eodem rursus eventu.
um adquieverunt Donatistae? inime vero. liud tribunal
quaesiverunt, a quo denuo condemnati sunt. Sed frustra. Damna
ri potuit pertinacia, vinci aut frangi non potuit. Pu, uod pse
diabolus, inquit sanctus ugustinus epist. 167. , s auctorilate
iudicis, uem ultro elegerat, toties nceretur, non esset iam im
pudens, ut in ea causa persisteret. n aliter egissent Graeci to
ties antea damnati : licet Clemens pontifex, Cantacuzeni rogatu ,
synodum convocasset , quod aliquot post annis in Concilio
Florentino manifestum evasit. Itaque vana est querela Can
tacuzeni, cum ait Latinos sua dogmata ab aliarum ecclesia
rum rectoribus discutienda non proposuisse , nimiumque sibi
arrogasse, contemptis ceteris. Vanitatis redarguunt dictum
scripta icolai primi et Leonis ., ut sileam Concilia
ante Cantacuzeni aetatem super his ipsis controversiis celebra
ta. t quibusnam proponenda fuerunt dogmata Latinorum ,
hoc est, ipsius veritatis? n Graecis, qui a veritate aversi ,
ad fabulas toti iam conversi erant 2 Sed facile erat divinare,
guae sententia secutura esset, si litis huius decisio Graecis
commissa fuisset. t quid sibi volunt illa verba : Doctrina ,
uae nune apud Romanan ecclesiam get 2 Significat nimirum
antea non viguisse : quae accusatio omnium novatorum est.
vitatis accusant orthodoxam ecclesiam , me ipsi novitatis
auctores et sectatores existimentur. Quoties Latini demonstra
runt, et quidem evidenter, omnia dogmata , de quibus Graec
Latinis diem dicunt , ab apostolicis temporibus semper in cc
clesia Romana viguisse, neque nudiustertius nata esse, ut
sunt Graecorum placita et decreta, quae quibus auctoribus
et uando proseminata sint, Latin ad amussim ostendere pos
sunt, et saepius iam ostenderunt. Ut enim tantum nominem
inque illa capita, de uibus Gennadius patriarcha Constan
tinopolitanus adversus Graecos pro Concilio Florentino accu
ratissime disputat : Spiritun sanctum a atre./ilioue proce
alere, purgatorium esse, in azmis eucharistian rite et legiti
: animas iustorum , quibus nihil maculae in pur

gatorio expiandae inest, statim ab excessu Deum videre, Ro

maaumue pontifieen omnium ecclesiarum principem et caput
csse, semper credit et docuit Romana ecclesia. Quare lieet
552 S

sine concili decreto his dogmatis Cantacuzenus se addixisset,

minime novitates, sed venerandam vetustatem sectatus fuisset.
Sed Cantacuzenus, cetera felix et magnus, hoc uno miser
et minutus fuit, uod a schismaticis episcopis et monachis in
praeceps agi se permisit, nec unde tam ipse , uam religui
Graeci exciderint, attendit. Palamae enim et Philotheo potis
simum adhaesit , uorum utrumque fortassis ideo praecipue
ooluit , uod indefessi Latinorum adversarii et oppugnatores
essent. pud Graecos enim in sanctissimis numeratos esse
illos, ui Latinos vehementissimis et dietis et scriptis incesse
rent, testatur Gennadius patriarcha Constantinopolitanus , qui
alloquens Graecos: os , inquit , Latinos tanuam a fide ali
cnos eristimatis, et ab eis rg/igere, tanquam a facie serpen
um, simpliciores edocetis, idque liquido patet. e s uis e:
.atin idetur sanctus , os hune salutare non ultis , immo
ero maledicta ingeritis. Graecos uam.flagtiosissimos et
stultissimos , s soum adersus Latinos dicant , omnium san
ctissimos arbitramin: inter alios quidem multos quemdam ,
u ocatur Palamas, et phesi arcum, hominem nee satis
mentis compotem , sed tumidum sapientiae ostentatorem, null
irtute el sanctitate submiros, u loquuntur solum et scri
unt contra Latinos, ertolliti, et celebratis , eorumue imagines
ornatis, fastumque agentes diem colitis , eluti sancts
adoratis. Latinos ero quamis iampridem ecclesia pro san
cti, colendos durerit, os incessanter blasphematis, ita et de
summo pontifice.facitis : nam illum omnino Christianum esse
non etimatis , u Latinus. aec Gennadius et patriarcha
Constantinopolitanus , quae lucem accendent illis , quae pas
sim de Gregorio Palama in hac historia feruntur, eui Can
tacuzenus addictissimus erat , tanquam insigni sanctimonia
praedito, cum talis esset , ualis ab Gennadio vere describitur.
t , guod Cantacuzenus ait, si sia et uropa , quem
admodum olim , in Romanorum imperio censerentur , syno
ium cogendam esse apud Graecos, id secus habet. am
summi pontificis munus est, ut synodum indicere et convo
care, ita et locum praestituere, De uo vide Cardinalem e!
larminum lib. 1. de Conciliis cap. 12. et 13. Denique ut lo
cum hunc concludam , Cantacuzeno tergiversanti morasque
nectenti dici et poterat et debebat, guod postea teste Genna
dio legatus pontificis dixit Graecis post varias disputationes eum
monacho guodam arlaamo habitas : ih libet dicere breve
t crum erbum , uod et aliis Graecis mihi iniunctum es
dicere: haee dicit pap: s ueritis et audieritis me, o
rerrae comedetis secundum prophetam : s ero nolueritis, ne
audieritis me, gladius os deorabi. um pontificis os
cuum est liacc 2 ait Gennadius. um habes, hu ou co
 D CCU LI. V. 553
radicas? Lege et eapende, an eenerit, sicut ipse dirit.
C: RSR
ag, 59, 15. primo e eo log is impera t.
ic in Concilio Lugdunensi sub Innocentio tertio novam et
solemnem cum Latina ecclesia concordiam invit, ut tradit
Georgius achymerius lib. 5., cui ideo vel a sacerdotibus, vel
ab ndronico filio sepultura negata, quod cum Latinis con
sensisset. .
ag. 82. 7. re dd b Ipsius Chii urbis tantum, an
totius insulae? Si tantum urbis, uomodo potuerunt impe
ratori in annos singulos pendere viginti duo millia ? siqui
dem , ut lib. 2. dictum est, tota insula tantum reddebat in
annum centum millia et viginti. .
ag. 85, 3. e l opon ne sus, Graeci hodie oream vo
cant, ab arbore moro , tota regione frequentissima. .
ag. 85, 5. ch m. Quinque sunt partes Pelopon
nesi: Laconica, chaia (sub ua et rgolica), essenia seu
essenica, liaca , rcadica. Duas ex his guinque tenuisse
Lacedaemonios, testatur hucydides lib. 7., nempe Laconicam
et essenicam. .
ag. 86, 25. Lcurg le gu m. uae fuerint istae le
ges, aut uae lex, uae inimicitias ad posteros etiam propa
gari vetaret, non reperi : nisi est illa forte, adversus eosdem
Hostes bellum non repetendum, guod etiam de simultatibus
et inimicitiis potest accipi. .
ag. 9, 1 . erbum p sus nu du m. empe ut e
nocratis philosophi gravissimi, Platonis discipuli , cuius verbis
tanta habebatur fides thenis, vt cum iniurati nullius testimo
nium admitteretur , huic soli iniurato crederetur. Cicero de
Platone ipso . usculanarum: Ut enim rationem Plato nul
am afferret (de uid homini tribuam), ipsa auctorilate me
-frangeret. .
ag. 9, 2 . a liter upp e non e rat lictum.
ene habet. gnoscit Cantacuzenus culpam, gua factum, ut
nullus episcopus sine consensu Sultani aut creari , aut in se
em suam restitui posset, si quando expulsus esset. )eus,
inquit, hoc permittit, ob multa, uae in ipsum peccaimus, et
iamnum peccamus , u Christo nomen ducimus. adem
excusatine utebantur olim Graeci , quando capta Constanti
nopoli urcico iugo penitus subiecti sunt. Causam duris
simae huius servitutis reiiciebant in peccata, mortalibus cun
ctis communia , sed Gennadius re accuratius expensa , St di
eritis , aiebat, ut dicere consuestis , ob nostra delicta haec
cnisse, non ita se res habet. go dicam, uonian non ma
s, uam celerae Christianorum gentes nostris criminibus
JPeuu rritamus. Sun en et aliae nationes magis sceleribus
 554 S

peccatis obnoriae, uomodo non affliguntur, ut nostra /b

icissima et miseranda natio ? ae mili misero, alius ear alio
suinde/io, cum ad haec animum conerto, et cor meum con
urbatur, et spiritus meus aestu. t post nonnulla : onne
reliquum est plorare et lamentari ae disquirere causam et
dere propter quae patimur haec 2. go ero aliam non pos
um inenire nisi schisma, et quod se subtraerit ab obedienti
subectione Romanae ecclesiae : eam et solam decerno esse
causam interitus nostrae gentis , uia postuan a ea diis
- us, maledictionem accepimus, et patimur, uae nospatimur,
ec ideo poenitet nos, sed deteriores eadimus, et maledictis
mpetimus ipsam ecclesiam, dicenda et tacenda adersus ean
impudenter eomimus.
anc causam infelicitatis illius et calamitatis s Cantacu
zenus reddidisset , propius ad verum accessisset. am quo
magis orientales a sede apostolica per varios errores multi
plicesque haereses abierunt , eo magis ahometani invalue
runt, et non tantum plebem , sed et clerum clerique princi
pes patriarchas et episcopos sibi subiecerunt, ut ipsis incon
sultis nihil penitus agere possent. dem Graecis evenit, guod
flebilibus plane modis deplorat Gennadius, Quanta enim ty
rannide et servitute premantur nunc a urcis episcopi Graeci,
et praesertim patriarcha Constantinopolitanus, perspicue docet
bistoria mixobarbara de patriarchis, qui thronum Constanti
nopolitanum post captam a urcis urbem tenuerunt. Deii
ciuntur enim de sede et restituuntur et in exilium aguntur
arbitratu tyranni, non secus ac vilissimi capitis mancipia. psi
itidem inter se , tamquam schismatici et hinc caritatis ex
pertes, perpetuis rixis agitantur, quasi non sat iugi et one
ris ipsum iugum et onus ahumetanum creet. ec fran
dibus dumtaxat se mutuo de dignitate deturbant, sed et mn
eribus, Quare qui plus affert Charatzii, (sic enim annuum
vectigal a patriarcha pendendum nominant : quod nequitia et
ambitione Graecorum ad centum et quatuor millia florenorum
pervenit,) item plus Pescesii, (hoc enim nomen habet vectiga!
persolvendum a uovis patriarcha initio sui pontificatus, quod
eadem Graecorum improbitate ad tria millia aureorum adscen
dit,) is patriarcha fit. volvat lector paulo antea nominatam
historiam urcograeciae insertam , nee aliud inveniet, uod
dicat, guam illud : udicia Dei ahssus multa, simulque in
Cantacuzenum aliosque Graecos imperatores causam tantae
miseriae conferet , qui pertinacter in schismate persistendo,
ea quae imperatoribus minime conveniunt, ut est episcoporum
confirmatio , sibi usurparunt. uis a condita Christianitate
unquam audivit patriarcham ierosolymitanum ab imperato
ribus Constantinopolitanis aut confirmatum esse, aut confir
 CCU .. V. 555
mari debuisse ? t tamen Lazarus iste confirmationis gratia
ad Cantacuzenum proficiscitur. dem ius arrogabant sibi olim
reges taliae riani in summos pontifices Romanos, qui electi
suo munere fungi nequibant, nisi regis confirmatio accessisset.
Verum non mirum est haereticos rianos hoc fecisse. Illud
magis mirandum , imperatores Graecos impiam hanc consue
tudinem post receptam a Gothis Romam multis annis reti
nuisse: in quod gravissimis verbis invehitur sanctus Grego
rius magnus in expositione quarti psalmi poenitent. Illud
etiam mirandum , imperatores schismaticos postea in omnes
episcopos hanc licentiam sibi sumpsisse, uasi unquam visum
auditumve sit, ut ovis pastorem confirmet atque approbet,
ita ut pascere non valeat, nisi praecipuae ovis calculus acce
dat. Vide illustrissimum aronium tom. 8. init, statim, ubi
plura de hac indignitate scribit.
Quanto melius consuluisset Cantacuzenus et sibi et La
zaro suo et omnibus episcopis Graecis, si (quod postea fecit
Gennadius patriarcha) his verbis Graecos ad studium pacis
et caritatis cohortatus fuisset: ccedamus erae Christiano
rum union, agnoscamus peccata nostra, ne peiores udaeis
cadamus, nee./alsa suasione, malitia et praesumptione i
aures obstruanuus , t nec udiamus , mec intelligamus. u
diamus Christum clamantem apostolis : os audit, me
audit: et u os pernit, me pernit: u ero me pernit,
spernit eum , ui misit me. ere ergo icet dicere, u
pam audit, Dominum audit, u ero papam non audit, Do
minum non audit : qu ero Dominum non audit, audit c
ptios et gladiis comminutos, hoc est, Ianizaros et assas, hos
enim Gennadius Intelligit, quia et ex captivis sunt, et cir
cumcisi. Canere possunt Graeci cum ieremia threnum il
lum : Ser dominati sunt nostri, non Jiuit, u redimeret de
72(/2 07"/73, GRSR
G ta e option em i l li in tegra m re
in 7 u nt. Pie et religiose Galataei, gui Lazarum istum ulceri
bus obsitum persanare studebant: schismatice et pertinaciae con
venienter Lazarus, gui medicos obstinato animo respuit , in qua
nmentis obstinatione ita excellunt orientales schismatici, ut cum
nostris sectariis de pertinaciae palma certare queant, non sine spe
victoriae. deo stolidi sunt, inquit Gennadius patriarcha Constan
tinopolitanus, ut aperte Latinos haereticos esse dicant etpapan
praeter ceteros omnes. ine unionem rg/igitis, ait Gennadius
allouens Graecos, neque papae memoriam audire, neue u
nionem e estris sacerdolibus amplectuntur, dere sustinetis,
eque u cum ipsis communicant omnino, pro Christianis h
etis, et s./orte contingit, ut in aliquod incurratis, uod os
papae commongfaciat, panen lation on accpiis, sed Ji
556 S

riis agitamin, c dentibus adersus ipsos sacerdotes //endetis,

et udaeis deteriores esse putatis. aec Gennadius de Grae
corum pertinacia. uomodo oannes et ambres restitertuat
s, inquit ex apostolo sanctus Cyprianus libro de unitate
ecclesiae, sic et h resistunt eritati, homines corrupti sens,
reprob circa fidem, sed non proficient plurimum, imperiti
cnim eorum manifasta erit omnibus , sicut et illorum -fi.it.
dimplemtur uaecumque praedicta sunt, et appropinuante iarn
8aeculi fine, hominum pariter ac temporum probatine cne
runt. agis ac magis adersario saeiente, error./llit, erto
it stupor, or incendit, cupiditas eacaecat, deprat impie
as, superbia inflat, discordia e.asperat, tra praecipitat.
men nos neat aut turbet multorum nim et abrupta perf
, sed potius fidem nostram praenuntiante critate corro
boret. oterant Galataei, hoc est, Genuenses, gui Galatam
seu Peram incolebant, usurpare illud sancti ugustini , m
meritum Donatistam episcopum ad ecclesiam traducere adni
tentis. ulta dimus etiam fatigati. t tamen.frater no
ter, propter uem ista dicimus, obis et cu pariter dicimus
et pro quo tan gimus, adhuc pertina consistit. Constan
tem se pulat.fortitudo crudelis. n adhuc de na et fals
Jortitudine glorietur, audia apostolum: irtus in infirmitate
perficitur. ec ideo negligenda est medicina, u nonnullo
rum insanabilis est pestilentia, ait scite et vere idem sanctus
ugustinus epist. 48. pto equidem, dilectissim./jatres, ait
sanctus Cyprianus libro de unitate ecclesiae , et consulo pa
riter et suadeo, ut, s ert potest, nemo de Jiatribus pereat,
et consentientis populi corpus unum gremio suo gaudens mater
includat. S tamen uosdam schismatum duces (qualis iste La
zarus) et dissensionis auctores in caeca et obstinata dementi
permanentes non potuerit ad iam salutis consilium recare:
ceteri tamen el simplicitate capti, el errore inducti, el alt
ua fallentis astuliae calliditate decepti, a fallaciis os laqueis
ite, gantes gressus ab erroribus liberate, ter rectum ae
coelestis agnoscite. GRsER.
ag. 92, 15. n on ta ntu m terreb attr., ota perti
naciam huius pseudepiscopi , ui etiam sub Sultano egypti
gravia tormenta perfert, ac ahumetanam sectam detestatur,
ut habes infra cap. 5. .
ag. 95, 5. . S. Cyprianus confessores vocat
etiam eos , ui in carcerem propter fidem coniecti et in quae
stionem dati sunt, seu, ui fidei Christianae causa iam dura
et crudelia pertulerunt. t proprie sane, nam isti revera con
fitentur Christum coram hominibus: con/itentur, inquam, bo
nam con/assionem coram multis tesibus, ut imotheus, cui hoc
elogium Paulus tribuit. .
 CCU .. V. 557
g. 94, 2. in no m tne D ei. uius epistolae princi
pium, id est, tituli, uibus Cantacuzenum imperatorem coho
nestat, lingua Graeca veteri scripti sunt, reliqua tota lingua,
uam nunc vulgare Graecum appellant. Itaque studio D.
arci Velseri factum, ut ea nobis ab homine utriusque ser
monis Graeci, et scholastici, inquam, et vulgaris periti, Graeco
puro puto redderetur, guo eam convertere in Latinum posse
mus. st autem Sultani egypti, uhametani. .
ag. 94, 16, ngeli Co mn en i a la eo log Can
ta cuz en. n fuit Comnenus, nec Palaeologus, nisi a ma
terna linea. Sed barbarus honorem habere voluit, guantum
maximum potuit. .
ag. 96, 22. m erae, Vox rabica est mira seu
miras, summus praefectus: ua utuntur saepe onaras, Ce
lrenus, icetas. Hinc meralius, vocabulo composito ex ra
bico et Graeco, praefectus maris, . .
ag. 96, 25, usulm an os. usulmanos dici se vo
lunt uhametani recte credentes, ut rianicis temporibus Chri
stiani uotquot abominabantur eorum furores , orthodoxorum
nomen profitebantur. Leunclavius. uidam eo nomine Chri
stianos ad urcarum religionem transeuntes accipiunt. .
ag. 99, 3. n o a h u m e ti. Sicut nos ab ortu
Christi , ita ahumetani ab ortu sui prophetae annos nume
ant. .

ag, 99, 13. e urbe s a n ct. x evangelio aliisque

locis utriusque testamenti ita, et merito vocatur. Congerere
huc testimonia nihil attinet : sicut nec causam afferre huius
appellationis, cum eas nemo nescire possit, qui quidem Chri
stianus sit. .
ag. 99, 2. co bt is. Dicti sunt a uodam Iacobo,
genere Syro, ui tempore auritii imperatoris et Pelagi .
pontificis maximi enerserunt, circa annum Domini DLV.
Dicebant, non esse necessarium sacerdoti confiteri peccata, sed
Deo soli. Parvulos circumcidebant , adustione quadam in
fronte vel genis impressa , hinc putantes originale peccatum
expiari, propter illud Christi atth. 3. : Ipse os baptizabit
in Spiritu sancto et ign. Unam tantum in Christo natu
ram profitebantur. n credebant sanctam rinitatem , sed
unitatem solum etc. Vide Gabrielem rateolum de vitis,
sectis et dogmatibus omnium haereticorum , et Iacobi de Vi
triaco lib. . historiae orientalis cap. 76. .
ag, oo, 15. ,

. uibus verbis
significare videtur Cantacuzenus, eum, ui semel veram fidem
adeptus est, vitaeque et morum honestati et probitati stu
558 S

det, non posse a fide excidere, uod dogma Calvini est et

Calvinistarum , licet , ut consideranti manifestum crit , verba
Cantacuzeni in bonum semum accipi possint; non enim quen
uam fide et caritate praeditum destituit Deus auxilio neces
sario ad hoc , ut fidem et caritatem conservet, sed si amit
tit, culpa et negligentia sua amittit, non defectu et penuria
coelestis subsidii ad conservationem gratiae necessarii. Simi
les sententiae occurrunt aliquando in monumentis patrum, ex
quorum numero sanctus Cyprianus libro de unitate ecclesiae :
emo earistimet bonos de ecclesia posse discedere. riticum
non rapit entus, nee arborem solida radice.fundatam pro
cella subertit. Inanes paleae tempestate iactatur, inidae
arbores turbinis incursione eertuntur. oc ideo dicit , quia
saepe fit, ut qui in haeresin aut aliam infidelitatis speciem
labuntur , prius sceleratam vitiisque contaminatam vitam du
xerint. eque cnim fieri potest, inquit Damascenus lib. .
aral. cap. 12., ut quisuam haereticus fiat , nisi prius el in
erbis el in actionibus rationes tae suae male comparari.
nterim certum fixumque maneat , eum , qui vere stat , vere
cadere : et eum, qui vere cecidit, vere iterum resurgere ,
atque adeo vere stare posse. uam multi modo lururiantur,
inqut sanctus ugustinus tractat. 45. in oan. , casti.futur ;
uam multi blasphemant Christum, credituri in Christum :
uam multi se inebriant, Jilturi sobri: uam multi rapiunt
res alienas , donaturi suas etc. Item uam multi intus lau
dant, blasphematuri: casti sunt, .fornicatur : sobri sunt, se
ino postea sepultur: stant, casuri. GRsER.
ag, oo, 7. turn ig it ur et La 2 a ru m p a tr r
ch a m. De carcere ceterisque molestiis et aerumnis, uas Laza
rus iste perpessus est a Saracenis , nihil aliud habeo dicere,
uam illud sancti Cypriani libro de unitate ecclesiae: ales
(schismatici) s occis in confessione nominis.fuerint, macu
nee sanguine abluitur. Ineapiabilis et gra culpa discor
diae nee passione purgatur. sse martyr non potest, ui in
ccclesia non est, ad eum pereuire non poterit, u eam, uae
regnatura est, derelinuit etc. Sanctus ugustinus libro pri
mo contra armenianum, capite septimo: on quisuis in ali
ua religionis uaestione.fuerit punitus imperatore (Sultano),
inarr g/ficilur etc., non ergo e passione certa est iustitia ,
sed eac iustitia passio gloriosa est: ideoue Dominus , me quis
uam in hac re nebulas o/finderet imperitis, et in suorum
damnatine meritorum laudem uaereret marfrum , non gene
raliter ait: beat, u persecutionem patiuntur: sed addidit
magnam differentiam, ua era a sacrilegio pietas secernatur :
t enim, beati, u persecutionem patiuntur propter iustitin.
ullo modo aucm (patiuntur) propter iustitiam, u Christ
 D CCU L. V. 559
colesiam diviserunt, (ut focerunt schismatici Graeci, ) et cum
c, uasi simulata iustitia , conantur ante tempus palea se
parari aefmenta eius./alsis criminationibus insectantur, dum
ps ab ea potius , tanuam leissima palea ariis rumorum
.flatibus separati sunt. GRsER.
ag, 6, . thron u m an n is * ten u e rat, Lacuna est
in Graeco , longior , uam opus videatur. am quod sequi
tar , (cod. . , ut .] , declarat
nihil omissum , praeter annorum numerum , guibus Isidorus
patriarcha sedem yzantinam obtinuit. .
g, 6, 25. . Legendum puto
; fuit enim artha haec soror ichaelis primi
alaeologi, proavia Cantacuzeni materna. .
ag, 7, 25. g a ncum. angani campus est ex
tra yzantium, in uo monasterium istuc aedificavit Constan
tinus onomachus , occasione parum laudabili , de qua vide
onaram annal. 5. .
ag, 8, 16. lter o o c. Vide, Constantinopolin
et hessalonicam Romani, uod tune erat, imperii duos ocu
los appellat; . lib. 5. cap. 93. de eadem hessalonica:
, post magnam (subaudi
Constantinopolim) prima urbs. .
ag, 12, 18. non e n in ta m ar , u a m p ar
urbs in m ag . . Graece festivius, propter
nimirum : , '
. . -

ag. 129, 14,

. rgo , hoc verbum, inquam , proverbi
ale est. .
ag. 156, o, de c o llo s a cras re liq s. bserva
pium morem, cuius exemplum etiam supra habuisti. .
ag. 157, 9. ! opp idu compura cep is se.
ost haec verba est in . Graeco laguna paene unius ver
sus. Videntur tamen verba sequentia etc. co
lhaerere cum superioribus. .
ag, 73, 6. d b ellum. n extant haec scripta Gre
gorae, et Cantacuzenum valde commoverunt, ut res suas ipse,
utpote verius, sincerius exploratiusque scriberet. .
ag. 174, 2. m en t a n s. Legat gui voluerit , extat
enim lib, os ero ctorias cantaturos et laudum spe
ctacula sacratissim imperatoris etc. .
ag. 175, 15. to m u m sub me con/ectu m, Vel hine
patet, huius historiae parentem Cantacuzenum ipsissimum esse ,
oum oblitus sui primam personam ponat, sub me , inquit ,
id est, me imperatore ac praeside, nfra rursum, me autem,
etc. aliquoties per totum caput. amen in fine ad dissimula
 56 S

tionem redit, dicens, haec pro se respondisse Cantacuzenum,

lectis Gregorae scriptis de se, et dixisse 1am monachum cap.
25. , guo et iam tempore ex antecedentibus verisimile est
ad historiam scribendam aggressum fuisse, .
ag. 175, 22. t lan t em em da m. anc fabulam
nusquam leg. tlas est mons in auritania, cuius vertex
propter altitudinem videtur coelum attingere. t quoniam
tlas , ui ibi regnavit , rerum astronomicarum fuit studio
sissimus, datus ex similitudine nominis fabulae Iocus, ut
coelum sustinere diceretur, Cui parumper successit in eo
onere sustinendo ercules, quia nimirum ab eodem tlante
res coelestes stellarumque ratines et motus didicit. .
ag. 185, 7. m u lta dis se ruit. logia illa simul uno
loco post vitam Cantacuzeni ex Gregora collecta posuimus.
ellum autem intelligit, quod ndronicus nepos cum avo
gessit. .
ag. 184, 25. disc essu fa c to e h a c ta. inc
colligimus, Gregoram bene senem fuisse. Fuit autem aulicus
senioris ndronic , et venit in aulam annos natus 27., ut
ipse testatur lib. 8. .
ag, 19, 15. L a ce da e m on ios. ona facta male
,
compensasse Lacedaemonios, vulgo notum esse ait. erodo
tus quidem , quens, de Lacedaemoniis ante Lycurgum, in
uit , o
, .
ag. 191,21. rn. anais est urbs ad ostium flu
vii eiusdem nominis sita. Stephanus:
,
,
. .
ag. 192,6. Cap h a m. Capha, olim heodosia, sita in
onti uxini ora, Genuensium colonia, de gua vide Petri i
2ari historiae Genuensis lib. 6. ; anno 1475. occupata est a
ahomete urcarum imperatore non sine magna strage.
,

ag, g7, . Simon em Buccanegram, De hoc lege

lib. 6. izari. . -

ag. 198, . " o b hoc so lum, u g

p ra est ar en t. e ostracismo haec accipienda sunt, hoc
est, de tali poena et tali ex causa , uali et ex gua thenis
post exactum ippiam tyrannum Pisistrati filium institutum
est, ut eiicerentur , ui ob nimiam praestantiam, oppressa ci
vium libertate, tyrannidem occupaturi metuebantur , eratque,
t lutarchus ait , nomine et specie potentiae et excellentine
lepressio atque imminutio : re vera invidiae populi solatium.
Vide Diodori, lib. 1 . lexandri Neapolitani lib. 5. cap. 2.
 D CCU .. V. 561
1,ambini Commentarium in hemistoclem emilii Prob.
1'.

ag. g8, 6. g ur. De hoc multa izarus

e bello Veneto lib. 2. .
ag, 27, 2o, ad en u suo dise ct, lterum exem
plum maternae auctoritatis in filium in viam reducendum.
Supra cap. 8. Irene quoue uxor Cantacuzeni atthaeo filio,
proprium sibi principatum meditanti, meliora solo conspectu
t verbo unico persuasit. aior tamen huius nnae in
anne filio emendando elucet auctoritas , guippe legitimi im
peratoris legitimae matris. .
ag, 215, 4. ad entitio a u l to n on e gere. xem
plum temeritatis et confidentiae in aspernando subsidio neces
sario. arrat Sabellicus lib. 8. nnead. 4. de Ptolemaeo Ce
rauno rege acedoniae, ui 2o Dardanorum millia per lega
tos in auxilium sibi missa repudiavit : actum de acedonia
dicens , si cum totum orientem eius terrae viri domuissent,
Dardanorum barbara ope ad se tuendos indigerent, Com
misso proelio, Ptolemaeus multis vulneribus confossus, vivus
oapitur, acedones ad unum propemodum caesi sunt. .
ag. 22, 16. Calc h e do n e egat tamen Leunclavius
olim dictam Calchedonem et in eo alios reprehendit , sed
Chrysopolim. am Calchedonis rudera , inquit, millia
ribus ab angulo Sultanini serai, ersus stacenum sinum,
ad promontorium Damalicum , uata portun utropit si
sunt. . ., ut iam indicavi.
ag. 22, 24. in su rin cp is. orhinata est a
frequenti habitatione filiarum principum, virginitatem solita
riam profitentium. Cedrenus ait, Iustinum nepotem Iustiniani
aedificasse solitariam vitam agentium domicilium, nominatum
rincipis, suburbanum Constantinopoleos. onaras scribit i
oephorum etc, vide cetera apud etrum Gyllium de osporo
hracio libro 5. cap. 15. .
ag. 221, 2. in b re a. Graec vocant, Latini
rcia. Sunt autem vadosa quaedam in mari spatia. . Vide
iscellan. rodaei lib. 6. cap. 24. Virgil. . eneid. : tres
urus ab allo in breia et &rtes urget , miserabile su.
,
ag. 225, . . ta cata
chresin, castra pro numero navium. Sic supra cap. 4. , ub
rchanes gener ad socerum visendum venit Scutarium. Sic
Virgil. 5. eneid. : Dat clarum e puppi signum: nos castra
moemus. Sicut autem hoc loco castra dixit pro classe , ita
lib. 2. classes dixit pro castris. Classibus hic locus, hic acies
certare solebant. .
ag. 226, 25. m a za m, Vilior fuit , uam ,
Cantacuzenus , '36
562 S

cum hic ex tritico, illa ex hordeo plerumque conficeretur.

ultis eam describit in thesauro suo Stephanus. enophon 1.
aediae Cyri : ,
, ,
, , ,
, .
.
g. 227, s m u la cr. x omero dyss. .
, ad cuius alludit, de ua .
ullius libro . usculan. .
ag, 23, 8. e u i bus m a la semper a u ges cerent,
e ti tisse. Deesse videtur aliquid ad sententiam, guod re
spondeat illi particulae ,
. Sequi de
lbuit cum ea particula : uibus significaretur , eum sib
mortem aticinatum. Cui apte respondet , uod subiungitur,
, etc.
taque nos , quae deesse videbantur, adiicienda putavimus ad
implendam sententiam. . Lacunam supplevit .
ag. 23, 2 . e tus proe li orum. Cic, pro ilone :
ddle casus, adde incertos eritus proeliorum, artemue com
munen , u saepe Spoliantem iam et eultanlem eertit et
perculi abiec, omerus Iliad. 6. :
. Vide proverbium : ars communis.
,

ag. 255, 5. ed to l an e nsum prin cp. s fait

oannes Vicecomes, idem archiepiscopus quoque ediolanen
sium. ic, ut scribit aulus Iovius, Ligustici belli causam
secutus, captis armis adeo urtham Genuensium ducem ter
ruit, ut abdicato principatu sese civitatemque ad eius aucto
ritatem contulerit et praesidium praetoremque a Ioanne de
lectum acceperit. Sed non multo post defuncto urtha, po
pulus, uti semper , factiosus et mutandis consiliis repentinus
et levis, Valentem ducem creavit. a contumelia permotus
oannes arma parat et bellum indicit: qua periculi fama Li
gures terrentur, vel ob id maxime, uod tum mari magnis
classibus cum Venetis et Catalanis contendentes, circa Sardi
miam infeliciter conflixerant. Itaque supplex civitas et opem
implorans, ad pristinam fidem rediit et Valens suscepto temere
principatu se abdicare cogitur : recipiturque Genuae Guliel
mus Pallavicinus, qui rei publicae praesit, ad id munus cum
praesidio equitum et peditum a Ioanne missus. ec mora,
Genuenses novam classem exornant, Ioanne in eam delectos
milites, pecuniam et commeatum abunde conferente, addente
que duodecim triremes sumplo suo suoque milite egregie in
structas. am classem Paganus Curia praefectus, cum vipe
 CU L. V. 563
rae insignia in vexillis praeferret, cum Venctis ad Sphragiam
insulam, quae Sapientiae nomen habet, contra ethonen us
ue adeo acriter et feliciter conflixit, ut debellata hostium
classe, icolaus Pisanus, ui Sardoo in mari cladem intulerat,
eum quinque millibus Venetorum militum captus, Genuam in
triumphum duceretur. Genuenses autem liberati ope Ioannis
se victoria potitos grato animo confitentes , novo decreto de
ditae civitatis iura, quae Ioannis morte finirentur , ad Galen
eium pariter et arnabam transtulerunt : ita ut toties Lign
riae urbes a Corvo .unensi promontorio ad erculis oenec
portum Vicecomitum imperio subderentur. Vide praeterea
etri Bizari Genuensis historiae lib. 6. haud procul a fine.
,

ag. 252, 2. ea ne 5 en an du m et eq os. Stu

ia iuvenilia, venari et equitare. orat. in oet. : mber
enis tandem custode remoto gaudet equis canibusue. erent.
ndria: uod plerique omnes./aciunt adolescentult, ut an
mum ad aliuod studium adiungant, aut equos alere aut ca
nes ad emandum. drianus imperator, ut auctor est in
eius vita Spartianus, equos et canes sic amavit, ut cis sepul
cra constitueret. .
ag, 254, 2. p er d tempts mo do. , Supra lib. 5.
cap. 95. heodoram filiam rchani Turcae desponsam lau
davit, nune elenam Palaeologi coningem. ariam tertiam
filiam icephori despotae uxorem laudabit infra cap. 45.
.

ag. 257, 7. mpera zo rem designer. dem supra

petebatur hoc libro et negabat. ic aliter sentit; nihil ta
men, ut in re maximi momenti , temcre statuendum censet.
.

ag. 258, 7, ud imp erto ma tus. d icoclem

socrates:
. .
ag. 298, 18. magister et dua erroris, a h o
m etus, pn e ips is pers . n nominat aho
metum Cantacuzenus, eum tamen intelligi certissimum est ex
ipsa sententia ahometana, nempe immortale praemium con
secuturum post mortem , qui de ahometanis contra Chri
stianos pugnans aut occubuerit, aut quam plurimos occiderit,
De origine ahometi et ahometismi videndus onaras in
eraclio imperatore, .
ag. 5 , 5. i opcam. Probabiliter putat Gretserus no
ster, sic dietum hoc genus vectigalis seu
seu , quod est funis, rudens et, ut ait esychius,
, , , ex quorum venditione, ut in
civitate maritima, vectigal captum csse, a verisimilitudine non
564 S D CCU LIB. V.
abhorret. isi forte a topio seu topiario opere sic dictum,
ita , ut qui vel topiariam factitarent, vel topiaria opera sibi
coufici curarent, vectigal illud penderent. ox.
Vid. Ducangii Glossar. Graec, p. 1584.
ag, 514, 12. o b i it. Strangulatum in carcere tradit
Gregoras lib. 9. sub finem. .
ag. 5.26, . .
Verbum non solum est e loco edito aut in
locum editum iacula mittere , sed etiam pugnare missilibus,
velitari, certamini praeludere , pugnam lacessere. ales ro
rarii dicti Romanis, gui scilicet , antequam congrederentur
acies, iaculis non multis inibant proelium, tractum inde, quod
ante maximas pluvias coelum rorare incipiat. .
ag. 55, 2. e re se pos se Ut Sinon apud Vir
gil. 2. eneid. : Limosoque lacu per noctem obscurus in ul
delitu. dem fecisse arium fugientem scribit Lucanus,
l limosa arius caput abdidit ul. .
ag. 557, 7. u i bus da m a e cdisse. Polynici, teo
cli fratribus apud uripidem et Statium in hebaide. .
ag 554, 24. . us a li o p retio s r. Quomodo ?
solane opinio facit lapdes pretiosiores aut pretiosissimos ? ne
quaquam. st enim ad aspectum et ad effectum alius alio
melior. Sic etiam aurum argento et argentum aere pretio
sius est natura, non opinione et consensu hominum tantum
modo. .
ag. 56, 25. Cra lis con uge m. Cralis utique filii ;
nam patris uxor, Stephani Cralis, inquam , dicta est elena :
nisi sit . ,
ag. 565, 18. in so lio p at ria rcha e constitut.
Laudatus est supra hic Philotheus cap. 16. et 29. , inter pa
triarchas Constantinopolitanos numeratur C. ulta scri
psit, de quibus non pauca in avarica bibliotheca habentur :
uae eruditis iam patefacta est insigni beneficio nobilis et
magnifici domini oannis Georgii ervardi, avariae can
eellarii, viri omnium bonarum artium disciplinis excultissimi,



RU ., U VR RU ,
CCU SRS, QU US

R R . *).

nder, oppidulum maritimum, mia a riballis occupata , 13,

nodie Polystylos , 226, 17.
se dedit , 394, 22. bderitae
, 428, 4.
bstinentia ciborum ad tempus
, 41 1, 16.
bydus oppidum , 324, 4.
carnania , 13, 5, 1, 18. 496, 1.
55, 19 , 37, 19 , 3 4, 14.
317,2. sq. carnanes I,45, 16.,
318, 3. carnaniae despota ,
474,3. 495, 24. , 239, 1 . car
manum de imperatore recipiendo
aisceptatio , 499, 8. sqq. 5oo,
13. , 12. carnania iniuste
ab imperio Romano abscissa I,
5o2, 7. restituta , 52, 22. 54,
14. carnanes rebelles I, 59,
. carnaniae caput rta I,
59, 15. carnania principatus
, 52, 13. din in ngelorum
potestate fuit , 524, 1. car
zmanum principes urbibus ce
dunt , 529, 13. carnanes a
rentiuis detrimentum inferunt
, 531, 6. vel ultra vires ani
mosi , 532, 3. carnanica ex
peditio , 75, 22. carnaniae
rbes direptae ,81, 23. carna.
mes conductitii, 88,9. carna
23. carnanum intoleranda fa
mes , 47, 18. carnania ab
imperatore repetitur , 15,
22. Romanis attributa , 155,
24.
cclamationes imperatoriae , 166,
. 469, 8. 491, . , 82, 1 .
acclamatur regi oesorum ,
164, 9.
ccubitor , 378, 16.
chaiam Latini occupant , 85, 5.
, 538, 27.
chelous locus , 319, 13.
cheron , 294, 15.
chris I, 267, 7. 277, 2. 25. 278,
7. 279, 22. 281, 19. a riballis
obsessa I, 427, 19. populi iuxta
chridem habitantes , 28 , 1.
chrideni , 277, 22.
chyraitae , 8, 13.
cindynus monachus arlaami as
secla , 6o2, 2 . cindyni
adversarii monachi et episcopi
, 64, . cindynianorum an
tesignani , 168, 22. cindy
niani cum arlaamo sentiunt
ibdem. de Gregorius cin
dynus.
conite urbs , 436, .

*) n hoc indice, uem Iacobus Pontanus conficit, nos correct

rem et, in Geographicis praesertm, multo auctiorem hc erhbemus ,
numerus primus olumen , alter paginam, tertius crsum edition
onnensis indicat,
566 RRU
, 564, 7. egospotamus , 476, 15.
dagium persicum de mulieribus
111, 48, 15. ibiq. annot.
doratur imperator I, 6, . 76,
18. 94, 2o. adorat imperatrix
imperatorem I, 199, 8. adorant
episcopi imperatorem I, 247, 12.
adoratur imperator cum osculo
pedum I, 25, 13. adoratur Dci
para odegetria I, 3o5, 1. ado
ratur imperator capitibus humi
submissis, cum osculo pedis I,
34, 7. adoratur imperator a
nobilibus hocaeensibus , d.
hocaea, item a Rhogiis 1, 5 6,
15. adorabundi salutant , 78,
2o. adoratur imperatrix , 2,
22. 5, 4. imperator , 292, 5.
296, 1.322, 9. 391, 14. Deipara
, 6o7, 16. imperator cum o
Culo pedum , 65, 18. adorandi
oausa, loca sancta ierosolymis
petita , d.ierusalem, adoratus
imperator , 125, . 3, 18. la flammans, velocitatis signum
dra fluvius 1, 398, 15.
drianopolis I, 13, 1 4. 188, 22. ,
3o2, 15. 484, 1 . 4 557, 3. 561,
2. 62, 7. sqq. , 47, 3. 63, 2.
282, . 283, 14. 39, 7. 3 13, 2.
342, 1o. ampla urbs et frequens
,23, 22. ibiq. annot., ab driano
ugusto dicta , 35, , rbes ei
vicinae devastantur , 17, 16.
commeatu abundans , 89, 2 .
drianopolitanorum seditio ,
175, 23 sqq. drianopolim
tentat Cantacuzenus , 187,
1 o, urbium hraciae maxima
, 4o5, 1, eius proditio fru
strata , 485, 1 r. imperatori
deditur ., 525, 22. a at
thaeo Cantacuzeno recipitur ,
238, . 24 , 15. oannem
alaeologum recipit , 42, 2.
a Cantacuzeno capitur , 244,
16. atthaeo Cantacuzeno ad
scribitur , 292, 17. 31, 8.
drianum mare I, 59, 2 .
dulterii probatio per ferrum can
lens , 172, 5.
dyta I, 197, 2o ibiq. annot.
ediles designati , 478, 12.
egaeum pelagus I, 47, 17. ,
219, 3. 234, 1.
egyptus , 252, 9. 499, 18. ,
49, 2 . 91, 12, 99, 23. egypti
Sultanus , 9, 16. 93, 3.
egyptus ilo alitur , oo, 6.
enus , 278, . 5. 4 15, 4. 4 19,
16. , 12, 15. 237, 7. 24. 247,
9. 25, 5. 27, 17. 278, 1. iLiq.
annot. 282, . 283 , 12. 3 5,
17. sqq. urbs hraciae ,
483, 4. oannes Palacologus
eam sibi vindicat , 8, 14.
oan. Palaeologo traditur ,
3 , 15.
etines Cariae satrapa , 388, 16,
, 46, 6.
etos civitas oesorum , 431, 18.
46, 23. , 46, 22.
frica Italis tributaria , 18,
15.
gricolarum officium , 39, 2.
itines Ioniae satrapa 1, 481, 12.
, 55, 2 .
, 299, 23. ibique annot.
lani , 173, 6.
lanorum rex Cantacuzenus ,
94, 13.
lbani , 318, 3. 16. 3: 9, 9. sq.
agrestes I, " 23, suis utun
tur legibus 1, 45, 16. ex
hanis auxiliarius exercitus ,
453, 8. montana hessaliae in
colunt 1, 474, . nullum habent
regem , 574, 1 . nullam urbcm
babitant 1, 574, 16. lbanorum
rebellio , 495, 6. sq. eortn
fuga et caedes , 496, 17, 497,
1. 2. sq mercedem pro male
factis recipiunt , 498, 15. l
banis vastitas illata , 5oo, 2.
lbani Romanorum urbes in
cursant , 15, 7. veniam pe
tunt , 15, 13. carnaniam
incursant , 81, 2. lbanum
fossatum , 322, 13. bellum
dronic imperatoris contra l
sanos , 394 , 2. deficiunt ,
317, 1.
lea iacta, proverb. , 29 , 17.
, 33, .
lemani torneamentorum studiosi
, 2o5, 22. lemani Latini ,
3, 2.'sqq ab iurperatorc Cost
 U VRRU
stantinopolitano fpecunias pe
unt , 335, 17. corum cum Ro
manis imperatoribus vetusta so
ietas , 335, 18. eorum regio
strenuos alit milites , 336, 22.
eorum rex , 336, 23. trecenti
ox lemania gravis armalurae
, 429, 17.
lexander oesornrn rex , 394,
3. Stranzimeri filius , 459, 3.
eius legatio ad imperatorem I,
468, 2. ei filiam snam despon
let imperator , 54 , 18. nu
ptias drianopoli celebrat ,5o8,
18. Sismanum exnlem a Ro
manis petit , 19, 14. ichaeli
succedit ibdem. imperatoris
Romani amicus atque gener
, 52, 19, foedus sancit , 69,
7. 88, 7. barbarus rex , 154,
4. drianopolin tentat , 179,
22. urbes hraciae populatur
, 181, 5. pacem petit , 181,
22. elenae Cralaenae frater ,
26, 13. eius foedus cum Didymo
+ichensibus , 337, 5. dantur ei
novem urbes , 46, 17. alaeo
1ogo imperatori opem fert ,
422, 2. orrham ingreditur ,
426, 23. universis Romanis par
, 57, 3. a Persis vexatus ,
162, 14. eius sedes rinobi ,
164, 6. oanni Palaeologo sub
sidium mittit , 246, 24.
lexander presbyter l, 534, 1.
lexandri magni successor impe
rator Romanus existimatus ,
188, 12.
lexius ngelus imp. , 54, 5.
lexius ithynus,ones praefectus
, 4, 22.
lexius Cabasilas , 5oo, 18. eius
odium et ira in imperatorem ,
5 12, 17. oannis Cantacuzeni
familiaris , 513, 3. defectionis
auctor I, 5: 4, 13. se dedit ,
5 16, 19. magni contostauli ho
more cohonestatur , 5 7, 2 .
lexius dux carcere damnatus ,
543, 8.
lexius etochites protosebastus
hessalonicae praefectus , 4,
1o a Palaeologo se sciungit
, 8, 1 .
567
lexius Palaeologus I, 268, 3.
lexius Zamplaco magnus pappias,
, 262, 15.
liseres Cotyaei satrapa , 82, 13.
lleluia legatus errhoeota de
plebe , 353, 8.
ltare primarium , 2oo, . alta
ria duo in ecclesiis Graecorum
, 426, 6.
lusianus sagittarius et venator
, 377, 18.
madaeus IV. , 423, 4.
mastris urbs Romanorum ad on
tum , 589, 13.
mblyopus locus prope yzantium
1, 3, 2, 32, .
mbo, sacer suggestus , 197, 2,
ibique annotat.
mera praefectus ierosolymorum
, 96, 22. ibiq. annotat,
miculum imperatorium , 447, 22.
mita, amitina , 47, 3i.
, 489, 4.
mpar legatus , 3, 4.
mphipolis urbs vetusta , 542,
8. riballis subdita , 16, 15.
ab ndronico iuniore impera
tore instaurata , 542, 9. mari
tima , 323, 19. 325, 1. 327, 23.
murius urbium Ioniae satrapa ,
47, 16. itinis filius , 481, 12.
cum Ioan. Cantacuzeno congre
aitur , 483, 18. imperatori mi
1item mittit , 496, 12. satra
parum siae opulentissimus ,
55, 2. oannis Cantacuzeni au
ctoritati obsecundat ,56,23.
annis Cantacuzeni amantissimus
, 344, 12. recusat munera ,
384, 17. eius amor erga impe
ratorem , 386, 19. hessalo
nicam tentat , 392, 16. impe
ratricem ad pacem hortatur ,
397, 2o. aegrtat , 4o5, 5, in
extremo discrimine versatus ,
4o5, 22. solitus pugnare non ar
matus bdem. ad Cantacuzeni
praetorium excubat , 412, .
Sarchanae reconciliatus , 53.
4. suadet yzantium petendum
, 546, 24. domum redit ,551,
1 . in imperatorem benevolus
,586,8. sincerus et candidus ,
587, 8. dolum machinatur ,586,
568 RRU
19. cum quatuor et viginti milli
busCantacuzeno adest , 48, 5.
mzas ersa, profugus , 488, .
insidias patefacit , 489, 13.
nabathraserico rubro strata , 197,
. cantorum , 199, 4.
nactoropolis urbs maritima hra
ciae, olim ione dicta , 14,2 .
nastasiopolis eritheorium ap
pellatur , 197,9.
nastasius imperator urbem a se
dic"am condidit , 542, 1.
nathema in ndronici iunioris
studiosos contortum , 94, 9. re
tractatum , 1 16, 18, in Canta
cuzenum et eius sequaces ,
19, 12. anathema iuramento
acclamatum , 28, 7. anathema
in servantes pecuniam , 223,
1o. anathematis poena quibus
infligenda , 463, . in eum, gui
patriarcham revocaret , 272, 7.
in calumniatorem , 343, 19.
nchialus , 34 , . 46, 19, 461, 24.
sqq. civitas oesiae , 431, 18.
Diampoli praestat , 463, 17. ca
pitur , 362, 1.
ncyra urbs Scythiae orientalis ,
284, 6.
ndreae apostoli insula parva ,
282, 18.
ndreas Catanias Genuensis Pho
caeam novam subiugat 1,389, 1.
ndreas Palaeologus elotes 1, 573,
2. laudatur ibdem. gravis ar
maturae praefectus , 575, 13.
auctor seditionis , 581, 7. ,
18, 12. mensae imperatoriae
praefectus , 4, 1 1. edicta
imperatoria in foro comburit
, 5, 19.
ndreas Petrila Genuensis dux
, 84, 4.
ndronicus sanes Ioannis Canta
cuzeni socer I, 367, 2o. magnae
amitae imperatoris filius , 89,
5. eius duo filii capti , 1 ,
5. eius laudes , 1 15, 4. eius
auctoritas , 127, 22. copiarum
dux declaratus , 185, 16. uac
stio de illo habita , 421 , 1.
oarcere detentus , 613, 2. deci
pitur , 23, 9. sebastocrator
, 293, 25,
ndronicus sanes puer, anue
lis sanis filius , 248, 22.
ndronicus exotrochus 1, 71, 17.
ndronicus Ioannis Cantacuzeni
filius , 136, 19. domi cum ma
tre inclusus , 43, 19. peste ab
sumptus , 49, 15. maximac
spei adolescens , 52, 19.
ndronicus loan. Palaeologi impe
ratoris filius et successor,238,.
ndronicus Palaeologus magnus
stratopedarcha , 135, 17. pro
vinciarum Rhodopes Romanis
subiectarum praefectus , 169,
24. egatus ad regem oesorum
, 187, 21. magnus stratopedar
cha designatus , 218, 1. po
cauchi gener , 225, 4. hessa
lonicam init , 236, proto
strator , 3o5, 2. supremus exer
citus dux bdent. ad imperium
aspirat , 323, 24. Constantini
Palaeologi filius , 329, 5. ta
bellarium corrumpit ,334, 14.
in ebro praefocatur 11, 435, .
ndronicus Palaeologus primus
huius nominis , 2 12, 5.
ndronicus Palaeologus protove
stiarius , 2 1, 2. alagradorum
praeses 1, 2 4, 19. dronici se
mioris imperatoris nepos 1, 232,
23. exercitus occidentalis dux
1 , 26, 24.
ndronicus iunior senioris nepos,
decretus iam imperator , 13, 7.
venationiet equestribus ludis ad
dictior 1, 27, i. eius erga aum
reverentia 1, 48, 14. hostis ab
avo iudicatur 1, 93, . impera
tor coronatur 1, 196, 8. eius cum
nna Sabauda nuptiae 1, 24,
22 in cquestribus ludis supe
rat magistros suos , 2o5, 2. sa
gitta in pede icitur , 27, 4. ad
iudicium provocat , 222, 14. pe
cuniam contemnit , 242, 1 . sa
natur mirabiliter a sancto De
metrio martyre . 27, 1 econ
ciliatu facilis 1, 284, 5. Constan
tinopolim capit , 34, 15. eius
insignis clementia in contume
liosum I, 315, 1 . eius erga
annemCantacuzenumamorquan
tus 1, 329, 16, suos ad bellum
 U VRRU.
contra barbaros exhortatur ,
344, 21. vulneratus in femore 1,
353, 2 . oannem Cantacuzenum
bortatur ad capessenda impera
toria insignia 1, 365, . aegrotus
upit habitu monachorum indui
1, 395, 1.399, 22. aqua e fonte
Deiparae hausta mirabiliter sa
natur , 4 , 2. dolet avum mo
nachum factum 1, 414 , . cius
aspectus admirabilis , 427, 1.
mitis ingenio et promptus igno
scere , 491 , 24. tamquam di
vus e coelo veniens exceptus
, 499, 1. lexandro regi oe
sorum filiam suam despondet
, 5o5, 2. ersas vincit , 56, 22.
filiae suae nuptias celebrat ,
58, 16. rtaeos subcgit 1,521, 12.
aegrtat 1, 525, 1o. irascitur
anni Cantacuzeno , 541 , 2.
aedificationum percupidus ,
54 1 , 21. , 542 , 6. contro
versias fidei synodo committit
, 551, 5. febricitat , 557, 2.
moritur , 56, 15. eo mortuo
communis luctus , 14, . eius
pietas , 17, 18, iuramento se
oesorum regi obstrinxit , 2,
8. eius cum Ioanne Cantacuzeno
perfectissimae amicitiae exem
plar , 32, 22. Cantacuzenum
imperatrici commendat 11, 36, 3.
oanni Cantacuzeno vicariam
gubernationem reliquit ,9, 4.
oannem Cantacuzenum apud
matrem tuetur , 93, 19. multa
donat cum iniuria posterorum
, 19, 16. eius mortem lamen
tatur Gregoras , 74, 2 . eius
pietas et religio d. arlaamum
cum sectatoribus damnayit ,
18, 13.
ndronicus senior imperator in
nepotem impius , 13, 1 . in
eundem scommata iacit , 27, 3.
prdens et potens 1, 3, . per
iurus , 124, 4. eius fratres ac
sorores , 28, 24. semet incusat
, 34, 2 . imperio deiectus ,
336, . monachus factus, n
tonius appellatus ,399, 1 . mo
ritur , 473, 9. domus ab eo ex
tructa , pro carcere habita ,
Cantacuzenus ,
569
164, 23. cins nepos marchio
Lombardiae , 12, 8.
ndronicus ornices magnus cn
hicularius I, 195, 3. hracia pul
sus , 259, 8.
nemae arx ,329, . ibique annot,
et ll, 46, 8.
ngelitzes civis Gratianopolitanus
11, 425, 23. praefectus Gratiano
politanus , 426, 6.
ngelocastrum oppidum , 5 , .
ngelus Comnenus Palaeologus
Cantacuzenus , 94, 16.
ngelus pincerna , 181, 7, 183,
13. oannis Cantacuzeni conso
rinus , 195, 22. dux exercitui
praefectus ibid praetor car
aniae , 147, 22.
ngelus praeses Caniclei , 291,
,
ngelus protovestiarius gener
annis Cantacuzeni magister in
re bellica 1, 276, 6. Castoriac
pracfectus iid. Castoriam n
dronico iuniori imperatori tra
dit , 277, 1o. magnus stratope
darcha , 334 , 5. eius laudes
ibdem.
ngeli imperatores carnaniae do
mini 1, 499, 1, 514, 17. 52,
1
ngeli Rhadipori fratres tergemini
desseni , 274, 17.
nimalia in sigilla cerea conver
sa , 5 1, 2,
nna ndronici senioris impera
toris soror, protovestiarii ma
ter , 2 1, 2 . ichaelis ducis
atrae coniux 1, 2 , 22.
nna ichaelis . alaeologi filia
, 13, 4. eius obitus 1, 13, 17.
nna protostratoris filia, anue
lis sanis coniux , 125, 1.
nna regina , oannis despotad
coniux , 499, 13. arma dissua
det , 5oo, 8.
nna Sabauda ndronici iunioris
imperatoris coniux 1, 24, 5.
aegrtat ibd. ea conscia Io
aunes Cantacuzenus imperato
rem agit , 37, 3. agnoscitur
pro imperatrice , 396, 2. impe
ratorem morti proximum lamen
tatur , 559, 13. committit Ioan
37
57 RRU
ni Cantacuzeno rem publ. , 56,
6. mortuum imperatorcm novem
liebus luget 11, 14, 3. oannem
Cantacuzenum absentem uasi
praesentem alloquitur , 32, 8.
cumdem plus quam germanum
fratrem diligit , 35, 4. navi ma
gistro carenti se comparat ,
35, 6. prae malorum magnitu
line mentis inops , 36, 18.
cius lacrimae , 38, 1. Romani
ei fidem sacramento obstrin
gunt , 91, 12. eidem acclamatum
11 , 66 , 12. eius filius Ioannes
imp. , 272, 23. eius legatio ad
Cralem , 3o5, 23. eius mentio
in aurea bulla , 3 , 7. eius
mentio in solemnibus sacrificiis
11. 329, 16. Sarchanis opem im
plorat , 591, 8. templum So
phiac instauravit I11, 29, 23.
Cantacuzeni consilium impro
Dat 1, 12, 2. Gregoram men
dacii convincit , 176, . 7, 22. pibatas fugit,7 , 13.
annem patriarcham exauctora
vit , 18, 16. bellum dirimit
, 29, 1.
nni ab orbe condito , 36, 7.
473, 8. 56, 16. , 222, 13. guot
, 375, 16, annos Graeci a Se
ptembri inchoant ,4o 1, 12. an
ni ahometi , 99, 3.
nnulus imperatoris 11, 286, 4.
ntarus Pinellus nobilis Genuen
sis 111, 82, .
nthericum metere, prov. , 46,
4. ibique annot.
ntiochia dicta , 384, ministrator 11, 9, 16. pocau
3.
ntonius Grimoaldus Genuensium
classi praefectus , 234, 14. duas
ac triginta triremes amittit ,
234, 18.
ntonius imp. , 473, 9.
ntonius sanctus abbas , 548, 15.
contra daemones pugnat,548, 16.
pamea castellum , 5 18, 18. 2.
55, 16.
pclmenes dux , 138, 8. captivus
11, 432, 1.
plesphares dux yzantinorum
captus , 552, 7. ersice loqui
tur , 552, 19.
pocauchus (vel potius pocaucus
J, 38, 38 ) rei salariac praefe
ctus ,25,4. ab ndronico seniore
imperatore alienior 1, 43, 7. sa
cri cubiculi praepositus 1, 16,
8. obscurus ex obscuris natus
, 17, 24, tabellarius , 18, 25.
magnus cubicularius , 258, 24.
rerum communium administra
tor creatus , 339, petit, ut
liceat sibi fieri monachum ,
535, 7. petit Byzantii insula
rumque praefecturam I, 537, 15.
nunquam militare aliquod fa
cinus edidit , 538, 19. classis
contra Persas ductor I, 54, 3.
popularem auram captat 1, 54,
17. litteras imperatoris suppri
mit 1, 541, 2. hortatur . Canta
cuzenum ad imperium capessen
dum 1, 557,22. seditiosus , 64,
13. triremium dux ,66, . classis
contraPersas praefectus , 7, 18.
imperatorem capere molitur ,
annem Cantacuzenum medicum
suum appellat , 73, 15. in pi
hatis custoditur , 74, 18. ma
levolentiae in imperatricem reus
, 77, 6. se ipsum multat , 87,
22. e ithymia oriundus , 89,
1. vectigalium coactoribus scri
ptum fecit , 89, 3. mercede
servivit , 89, 5. inter publica
nos primus , 89, 16. ab ndro
nico seniore imperatore deficit
, 89, 19 pecuniosus , 9, 4.
quaestor , 9, 1 . rerum ad
cho dolent oculi ex splendore
oannis Cantacuzeni ., 92, 7.
erga . Cantacuzenum ingra
tissimus , , . in litteris
imperatoriis et in pecuniis
fraude usus , 99, 7. a Cantacu
zeno omni honore mulctatur
, 1, 21. pro improbo ac de
liro habitus , 1, 23. oanni
imperatori adolescenti insidias
tendit , 2, 14. mperatricem
summisso corpore veneratur ,
1o5, 7. a patriarcha conservatus
, 6, 18. filiam suam filio
patriarchae despondet, 8. .
ndronici sanis olim servus
 U VRtU, 57
, 1 , 19 loanni Gabalae nico iunlore imperatore instau
luo filiaul suam despondct , rata 1, 542, 16.
12, 8. rtoto Sabaudo filiam rcadius heodosii magni filius
suam despondet , 24, 2, urbi imper, , 54 1, 18. rcadiopolin
praefectus , 136, 22. eius sti condidit bdem.
patores , 137, 7. temcrarius et rchimandritae religiosi , 226, 2.
impudens bd. litteras scri rchontes , 143, 18. eorum in
bit contumeliarum plenas , matrem et consanguineos Can
145, 6. pocauchus Cantacuzeno tacuzeni crudelitas 11, 22 ,
ovum lapidi , 17o,6. de pocau 2. imperatorem maledictis la
cho divinum visu, d. po cerant , 4oo, 2. mancipia
eauchus sibi suisque timet , et servi , 45 1, 6. ugustan
2o3, 19. magnus dux declaratus potestate spoliant , 47, 23.
, 2 8, . factus est omnia 472, 1 1. in are piscantur 11,
d. eius in matrem et con 474, 9. cum ersis conveninnt ,
sanguineos Cantacuzeni crude 593, 4. corum ambitio 11, 598,
litas , 2 19, 15, totius imperii 23. corum collegium 11,599, 7.
rector 11, 224, 22. eius arrogan imperatoris familiaribus insidi
tia , 278, 14. eius vita et antur , 6, 12. rchont
mores bd imperatricem per princeps patriarcha , 62, .
vertit ll, 316, 8. flammae simi Lazarum patriarcham a Gala
lis ll, 336, 15. eius perfidia ll, taeis repetunt , 92, 6.
363, 8. superbia ll, 364, 9. alia rchontitzes mpyrites castelli
vitia ll, 376, 9. 482, 19. 493, 9. pracfectus , 556, 19.
523, 24. duo cius filii ad Can 1ll, 46, 3.
tacuzenum transcunt ll, 54 1, 2 . rcus Latinorum tzangri , 74, 5.
a Deo mente privatus ll, 543, 1. regus ndreae Cataniac patruus
a captivis occiditur ibd. eius hocacam tradit , 389, 5. lonis
eaput et cadaver ostentatur ab imperatore auetus , 389,
ibd. pocauchus Lenem Ca 17.
othetum Chio pellit , 84, regus monachorum instituti mi
28. Cralem pecunia corrumpit ruun rector , 58, 6. eius
, 46, . in Cantacuzenum aus , 5 , 13. diu tacitus ter
contumeliosus ll, 256, 6. ram intuetur , 5 6, 3. Latinus
pocrisiarius , 97, 18. , 519, 7. literarum Graeca
postolica ecclesia Romana , 539, rum expers , 52, 2 . magnum
1 . luceum reprehendit , 524, 15.
postolis comparandi imperatores ugustam purgat , 525, 1.
, 564, 7. postolorum tem rgentea pocula rchani ab inn
plum , 432, 18. peratore donata I, 447, 2. vasa
pri urbs hraciae , 123, 17. argentca ducenta aerario impe
136, 4. 138, 22. 139, 4. 7. 432 , ratorio illata , 48, 22. argen
2. 488 , 9. expagnata 1 , 14 , tea nuuismata sparsa , 564,
19. a praefecto dedita , 479, 2 ,
22, rgyrocastrum oppdum , 59,
qua e salutifero fonte Dei ma 24
tris hausta 1, 4og, 2. ristoteles I, 543, 7. ristotelea
quila domus insignis Constan philosophia , 53, 7.
tinop. 111, 34, 16. rius a sacra synodo excommuni
rbenus homo obscurus, Cralis catus 11, 444, 2.
egatus , 35, 2 . rmenia , , 24. 289, 1. , 254,
rcadiopolis urbs hraciac antiqua 1. 292, 17.
, 54 , 19 condita ab readio rsenius Zamplaco magnus pap
impcratore 1, 54 , 18, ab dro pias , 437, 18. eius filiia Syr
572
gianne capti , 44, 14. Syr
giannen convincit , 448, 6. e
gatus ad Cralem , 256, 1: .
trierarchis illusus et irrisus ,
256, 3. Didymotichi praefectus
, 237, .
rta, urbium carnaniae caput ,
59, 14. , 317, 14. obsidctur
1, 5 1, 23. 5 2, 7.
rtaeorum pertinacia , 5 17, 24.
518, 1 . voluntaria corumdem
deditio 1, 522, 22. 524, 3. 525,
8. defectio 1, 529, 2.
rtotus Zampeae Sabaudae filius
, 1 24, 2. Latinus , 125, 2.
cum matre ab imperatrice reic
ctus , 126, 2.
sanes Ioannis Cantacuzeni soccz
, 47 1, 15.
sanes despota , 299, 3.
sanes panhypersebastus , 599,
8
. et coniuge imperat. assignata
sanina, fidiculis attracta et lo
ris caesa , 299, 3.
saniorum rex Cantacuzents ,
94, 12,
sia , 345, 1. 473, 5. 521, 8. 545,8.
,55, 2. 186, 12. 384, 8, 1 . 47,
12. sqq. 4 16, 3. 423, 7. 424, 22.
432, 19. 467, 17. 554, 2. 596, 24,
, 54, 8, 87, 5. 16, 5. 247, 6.
25, 16. 296, 4. 298, 14. siae
satrapae , 476, 13. olim sub
imperio Romauorum , 6 ,
15.
sino obversa facie impositus
, 184, 1.
porta 1, 268, 23. millium annua pensio 1, 387,
sornatus oppidulum , 4 15, 15.
4 18, .
stacenus sinus ,446, 22. , 321,
steroperes errhoeota de primo-
ribus 11, 353, 8.
stras magnus stratopedarcha in-
signis architectus ll, 3, 2.
syli ius , 22, 8. asyla sacra ,
23, 13. ad templum ceu ad asy-
1urn confugientes l, 37, .
thcuienses 1, 4 7, 4.
lhianus legatus , 592, 2.
tho mons sanctus , 149, 17. 152,
2. 455, 14. 545, 16. , 296, 22.
545, 23. 52, 8. , 9, 16.
RRU
177, 12. coelestis civitas , 545,
17. apud montem tho mona
steria , 546, 13. 552, 17. .
2o9, 1. 14. 38, 5. , 6, 3.
173, 16, 175, 18. 76, 15. 362,
2.
thyra capta , 5, 8, 17.
thyras vicus , 32, 7. .
tlanti comparantur monachi ,
1 76, 1.
ttica , 8, 6.
ulaea serica et auro intertexta
appensa , 588, 6.
ureorum nummum quinquaginta
millia numerata a quaestoribus
, 88, . aureorum multas my
riades ad communem usum im
pendit, Cantacuzenus I, 138, 1.
aurci deni mercenariis militibus
assignati , 164, 22. aureorum
triginta sex millia pro familia
, 167, 2. aurum sparsum ,
2o3, 1o. aureorum trecenta et
quinquaginta millia debita I,
237, 9. 239, 14. vicenis aureo
rum millibus aestimatus mun
lus muliebris I, 278, 15. au
reorum nummum duodena mil
lia in acneo vase inventa ,
278, 23. guadraginta millibus ae
stimata gaza protovestiarii ibid.
viginti quatuor millia ndro
nuco seulor n annos sngu
los decreta 1, 3 1, 16. cen
tum viginti millia annua pen
dit Chius 1, 37 1, 23. vigiati
16. centum aureorum millia de
aerario sumpta 1, 54, 5. au
reorum centum millia et su
pellex, guadraginta millibus ae
stimata, donata , 62, 2 . au
reus nummus pretium prodi
tionis 11, 28, 14. aurea numi
smata sparsa 11, 564, 2o. au
rei nummi circum vexillum im
peratorium sparsi , 79, 24.
aureorum denis millibus red
emptum oppidulum , 277,
7. aureorum denorum millium
vectigal 111, 312, 5. aurea ae
neis permutare, proverb. ,
3 8, 14, aurcorum centum ruit
 U VRRU.
libus redemptus rchanis fi
lius , 322, 15.
uriarum familia 1, 39, 3. ibique
an not.
uribus mutilati ll, 394, 1.
xius flumen 1, 455, 3. , 259,
1. 358, 2. exuudat , 23 9, 8.
242, 15. eius vadum , 36, 18.
lll, 159, 18.
ma castellum acedoniae ,
475, 2.
alagradi 1, 2 4, 19.
alagrita castellum 1, 495, 5. 17,
2. 499, 7. 5, 17. l, 82, 1.
alduinus imperator 1, 51, 14.
altum oppidum 1, 51, 2.
aptismus eiuratus , 57 , . ba
ptismo denuo lustrati ibd.
arangi cum securibus 1, 2oo, .
Claves urbis custodiunt 1, 389,
15. arangi securigeri quin
genti , 56, 12.
arba abrasa , 15, 2. , 183,
17.
arbarae martyris porta , 232,
13.
arbarorum ingenium , 328, 12.
barbari Romanos Graece com
pellant , 471, 15. barbarorum
convictus 1, 54, 24. clades 1,
58, 16. barbarorum mos cum
populatum eunt , 591, 2. bar
barorum incursiones , 595, 16.
barbarorum arma socia expedi
ta , 596, 5. barbarorum im
manitas , 596, 7. sq. barbari
continentem incursant , 6, 8.
barbarorum supra decem millia
subsidio missa , 32, 8. de
barbaris in imperium inductis
purgat se oannes Cantacuzenus
, 53, 2 . barbari ottiaeam
vastant , 18, 24. barbaros
contra Christianos induci Deo
non placet , 288, 16.
ardales protosecretarius , 18,
6.
ardas ndronico seniori impe
ratori familiaris ., 7 , 18. ca
Dallarius , 257, 8.
arlaamus monachus e Calabria
573
, 543, 5, in uclide, risto
tele, Platone volutatus 1, 543, 7.
admonetur a alama , 549, .
eius confidentia 1, 55, 3. Gre
gorium Palamam in iudicium
vocat 1, 551, 12. a Gregorio
alama redarguitur , 552, 19.
veniam petit , 554, 15. aufu
git in Italiam , 555, 21: ic
racis episcopus creatur 1, 556, 3.
omnium calculis damnatus ,
6o2, 22. eius sectatores tumul
tuantur , 166, 5. excommu
nicatur a synodo , 169, 7. a
Cantacuzeno hospitio exceptus
, 179, 5. ab ndronico iuni
ore imperatore damnatus ,
18, 13.
artholomaeus Delphini Viennen
sis ad imperatricem legatus
, 13, 2. eius epistola ad Cle
mentem papam , 13 , 5. eius
epistola ad Delfinum , 15 ,
13.
arys medicus excellens , 43 ,
22. 45, 15.
atatzes suburbanorum Didymo
tichensium praefectus 11, 282 ,
5. 285, 15. venatorum princeps
, 475, 2. magnus stratopedar
cha creatur , 476, 5. yzan
tios vincit , 552, 3, ad impe
ratricem deficit , 553, 16. eius
laus , 554, 9. a Persis inter
fectus , 555, 28. eius filius et
milites capti l, 556, 1. -
atopedium monasterium , 29,
23. , 177, 3. 38, 21.
eadnus urbs , 46, 22.
elaurus lexandri regis oeso
rum patruus , 75, 3.
ellicome vicus , 1 1 4, 23,
elmasdis, Iocus 1, 428, 2 .
enedictio patriarchae , 22, 9.
enedictiones sacrae super nu
ptiis I, 5og, 3.
enedictus Zacharias Genuensis
Chio potitur 1, 37, . cum
artino fratre litigat 1, 374, 23,
fratrem accusat , 377, 3. castelli
deditionem facit , 377, 15. prae
fecturam Chii recusat , 381, 2.
pertinax , 383, 18. epilepsia
mortuus 1, 39,
574 RU
era castellum hraciae , 179, 14.
183, 15. 39, 6. , 1 1, 9, 161,
2. 248, 23. 348, 3. , 256, 19.
abulo abundat , 196, 1 ... op
pugnatur , 196, 15. castellum
munitissimum , 3 , 17.
errhoea civitas , 166, 1. 269, 21.
272, 5. 273, 5, 6, 274, 7. 546,
3. , 239, 9, 357, 9, sq. 373,
3. qq. 433, 24, 499, 4. 535, 24.
574, 6. 577, 18. sqq. . 13,
2. 133, 9. 145, 18, 153, 6.
162, 7. ampla, populosa et nu
nita , 35, . a riballis pres
sa , 353, 1. imperatorem Can
tacuzenum excipit , 355, 3.
4 , 1 , urbes atue castella
circa errhoeam , 37, 17.
devastatur , 381, 15, auxiliarii
errhoeenses tardi , 58, 7.
errhoeotae corrupti a Crale
, 31, 12, errhoeae multi ri
balli , 12, 7. 12, 5. errhoea
rbs beata , 2, 9. crrhoeae
arx, parva urbs in magna ,
12, 18. errhoeotae , 275,
17. , 37, 12. errhoeotarum
primarii in exilium acti 1,
23, 2. errhoea capta , 123,
22, 137, 8, Romanis assignata
, 156, ,
essus praefectus Gynaecocastri
, 136, 8. eius perfidia ,
137 , 1 .
idene , 55, 3.
idyna , 175, 12.
ithynia , 34 1, 7. 342, 12, 359,
1, 361, . 446, 21. 11, 89, 2.
49, 12. 412 , 17. ll , 28, 22.
orientalis , 66, 3. ithyniae
ora Ill, 347, .
izya , 136, 9. 194, 3. 323, 1.
ll, 484, 12. 487 , 2, 489, 15.
1ll , 2 , 15. 293, 25, 32, . 2.
izyenses de pertinacia remittunt
11, 488, . corum metropolita
ll, 49, 9. ad imperatorem trans
eunt ,49,. 12. s. idem faciunt
oppida izyae vicina , 491, 15.
izyensis ecclesia , 492, .
lachernae , 289, 6. castellum in
lachernis expugnatum , 6 , 292, 25.
22. Deiparae templum in la
chcruis ll, 29, 2. 17, 3, 17.
275 , 23. sacra in lacheruis
eracta Ill, 3 , 2. lacheruis
in palatio coacta synodas ll,
168, 17.
lachia regio 11, 32, 3. 2. 321,
7. sq. lachiae praefectura Il,
32 , 2. lachiae confinia ll,
321, 2 . lachiorum pracsides
l, 322, 8. lachorum rex Cau .
tacuzenus Ill, 94, 12.
lessum urbem riballi occupant
11, 259, 4. -
odeni i. q. dessa , 275, 17.
277, 7.
eotia , 8, 6. ll, 9, 5,
oesilas oesorum regis frater I,
134, 19. despota oesiae ap
pellatur , 72, 13. 174, 4. pro
mortuo habetur , 77, 12. chti
lem recipit , 277, 92.
ogdanus riballus Liberi fraler
11, 26, 23.
oia, vinculi genus , 245, 21,
329, 9.
oichnas Caesar nobilissimus ri
ballus ll, 323, 12, atthaeum
Cantacuzenum Io. Palaeologo
tradit ll1, 331, 22.
olbe, palus , 455, 7.
ontitze, urbs carnaniae , 529,
12.
orium pars enedi insulae d.
enedus.
othrentum, arbs carnaniae I,
529, 13.
otiaea , 451, 2, 473, 14. 499, 4.
, 39, 22. vastata a barbari"
111, 18, 24.
ovii populi Thessaliae , 474, .
oum trecenta millia in praeda
capta 1, 497, 16. boves quu
genti centum aureis empti l,
497, 2 . boum pascualium qu"
millia, ruricolarum iuga millo
ll, 185, 3. bubuli nervi Ill, ,
19.
ozices dux riballorum ll, 36,
7. 362, 3.
rachophago, saxa sub undi: "
tentia Ill, 22, 16
ractus dux praestautissimu" ".
raiauus praefecus mphipolo"
lll, 16, 16.
 U VRRU. 575
ranus seditiosus 11, 176, . cu Caeruleo colore subscriptum ll,
stos drianopolis ll , 485, 4. 218, 15,
eaptus 11, 485, 2o. urbcm obti Calabria 1, 543, 4.
net 11, 486, 5. seditionis auctor Calamanus Lascaris legatus 1, 399,
11, 557, 3. 5.
ratilus nuntius , 286, 3. 287, 19, Calicis usus quis , 427, 4.
runsvicensis princeps , 52, 6. Callicrenites sacri cubiculi pro
ryennius astronomus 1, 55, 3. cubitor 1, 94, 15.
magnus Drungarius , 277, 17. Callinicus riballus monachus le
ucellum drysarum oppidulum gatus 1, 36, 1.
, 324, 13, sq. 325, 19. " 327, Calliopolis urbs munita et mari
16. ucellum castellum , 485, tima 1, 24, 17, 477, 8, 11, 483,
19. 486, 7. 14. l, 279, . obsidetur ll, 476,
ulgaria , 226, 1 r. ulgarorum 1o. a barbaris occupatur Ill, 278,
rex Cantacuzenus ll , 94, 12. . terrae motu procubuit lll,
ulla aurea , 236, 1. 323, 4. 278, 11.
sacra , 12, . bulla aurea Callipolis iuxta ellespontum ,
ad verbum' ll , 312 , 1 . 319, 477, 8.
22, Callistus sacerdos ll, 29, 22. post
urgundi torneamentorum studiosi ea patriarcha Constantinopo
, 2o5, 22. litanus ibd synodum cogi
utzunis oppidulum riballorum ab imperatore postulat Ill, 166,9.
captum 1, 428, 16. synodo post imperatorem snb
yzantium , 26, 18, 36, 24, 37, 12. scribit ll, 17, 13. Cantacuze
, 19, 4. 2 13, 9. sqq. 32, 15. num imperatorio habitu induit
34, 17. Latinis captum 1, 5, ibd. pacem orat Ill, 247, 16.
15. yzantini in praedando exer 25, 17. negat atthaeum im
oitati , 187 , 2. yzantinum peratorem designandum l, 26,
fretum , 412, 19. yzantina 18. in thronum revocatus lll,
regio frequentibus vexata in 27, 1. 39 , 14. anathemati
ursionibus et in solitudinem smum in ianum dictat Ill, 343,
redacta ll, 518, 21. 519, 6. 1 7. sacram stolam indutus iura
yzantium imperii caput et menta firmat Ill, 357, 6. lega
summa , 549, 4. ichaele . tus ad Cralaenam Ill, 36, 2 .
alaeologo recuperatum lll, 188, eius mors ll, 361, 23.
12. Latini quamdiu tenuerint Callone castellum Lesbi 1, 478,
1ll , 188 , 13. yzantii mona 21. 479, 7. 485, 24.
steria Ill, 2 18, 13. 227, 15. Calchaeretes gregarius, tabella
yzantiorum humanitas in Ca rius 1, 126, 12, 129, 6, 13,
22
talanos ll, 227, 7. d. Con
stantinopolis. Calothetus dynasta Chius 1, 37 1,
13. 373, 9. 376, 16.
Calothetus protosebastus ll, 553,
Caballarium oppidulum ribal 2. hocaeae veteris praefectus
lorum 1, 428, 18. 1ll, 32, 24. panhypersebastus
Caballarius 1, 1 oo, 19. 24, 8. creatus ll, 322, 16.
Cabasilas sacelli curator 11, 445, Camaris proditor Constantinopo
3. sacrarum aedium praefectus leos , 292, 1. 295, 3. 32, 7.
ll1, 27, 18. d. icolaus Ca Cameli ducenti ll, 185, 6.
basilas. Canes venatici a Persis impera
Cabatzes unus ex proceribus ri tori dono missi 1, 447, 19.
ballis 11, 36, 23. Canicleum 1, 67 , 15. ll, 291,
Caduceatores de pace missi 1, 429, .

7. 11, 477, 7. Canina castellum 1, 495, 6, 17,

576 RRU
Canonis magni officium 1, 62, 2.
canones sacri , 492, 1.
Cantores 1, 199, 22. a , 13, 6.
poetis compositas laudes modu
lantur ll, 585, 2.
Capha Genuensium castellum in
maritimis Scythiae Ill, 192, 6.
22. ibiq. annot.
Capilli abrasi , 15, 2. laniati
1, 374, 9- - -
Captivi absque pretio dimissil,469,
16. redempti 1, 497, 7. captivum
trahere Romanis uefas 1, 497, 13.
captivi vivi sepulti ll, 542, 17.
a populo in templo occisi 11,
545, 14. captivorum apud Sul
tanum permutatio Ill, 97, 19,
in monasteriis custoditi Ill, 126,
3.
Capitis nudandicerimonia 1, 197, 7.
capitis inclimandi 1, 2, 2. ca
put suum devorare 1, 257, .
caput cum silentio summittere
1, 258, 19. capite humum pul
sare 1,315,5. capitibus humi sub
missis adorare 1, 34, 6. capita
venerabundi submittunt 1, 389,
8. caput genibus imponere 1,
48, 3. caput contingere 1, 4),
. capite nubes tangere ll, 48,
13. super caput sacra precatio
recitata ll, 51 , 22. caput hor
rendis execrationibs devotum
ll, 18, 22. caput per ignomi
niam rasum ll, 183, 17. 184, 9.
capitis tegmen album flammeum
ll, 218, 15, capite prono salu
tans imperator ll, 236, 22. ca
put amputatum hastili praefi
xum gestatur ll, 398, 22. caput
cum mento rasum ll, 393, 2.
Carbona 11, 584, 15.
Cardinalis ll, 12, 2.
Caria 1, 388, 17. Cares 1, 424, 22.
, 459, 13.
Carolus rex , 189, 17.
Castellianus proditor Constantino
poleos , 292, 2.
Castellium Constantinopoli vasta
tum , 29, 2. Chaliles rchanis
Castoria urbs lacu munita , 273,
7. 24, 274, 15. 277, 1. 16. 452,
2. , 161, 23. Crali subiecta
, 451, . , 156, 6. Charsia porta 11, 525, 6,
Castris oppidulum hessaliae I,
473, 2 . Castrium etiam dictum
Catacgialus unus e ersarum pro
ceribus , 356, 24.
Catalani hessalia e vicini , 85,
24. , 322, 3. , , 7. 243.
21. sq. 291, 2. bellum gerunt
cum Romanis 1, 462, 19. tticam
t oeoliam incolentes , 8, 6.
eorum triremes sex supra vi
ginti , 2 19, 3. Catalanorum
rex , 2 19, 8. 225, 1o. Ca
talanorum clades , 222, .
Catalani a yzantinis humanis
sime curati , 226, 1. sq mer
cenarii , 286, 18.
Cataphracti, 356, 1. 435, 4. ,
128, 2 .
Catechumena locus , 22, .
Cathara Constantini despotae pel
1ex , 4, 22.
Cathedra patriarchalis , 602,
15.
Cephalicum symptoma, morbus
, 391,9.
o , 436, 37.
Cera annulo signata, sine litteris
, 286, 4. 287, 16. cera rubra
signata , 499, 1 . cerea sigilla
1, 5oo, 14.
Ceramachnmet dux caesus ,
65, 3.
Cerei ad baptismum accens ,
57, 22.
Cetrati pedites apud ocsos bel
licosissimi 1, 173, 8.
Chaemarra, oppidum , 59, 24.
Chalcedon e regione Byzanti ,
22, 6.
Chalcidice hraciae urbs I, 437 ,
16. 446, 16. , 16, 13. 235,
16. 4, 13. 422, 6. 433, 8. :
gio 422, 9. 427. 7. , 66, .
Chalcidics oppida Ioannes P. -
laeologus repetit , 28, 15,
a Cantacuzeno infestatur ,
25 , 15. a atthaeo Cantacti
eno obtinetur ll1, 3 , 7.
filius captu"
lll, 32 , 2.
Chariopolis 1, 146, . , 492, 14.
imperatori se tradit , 479 ".
 U VRRU.
Cherronesus 11, 69, 23. 24. 7,
2. 423 , 6, 12. 424, 2. 476 ,
12,
Cheterus itinis satrapae filius
1, 481, 13.
Chimarrha , 59, 24.
Chius insula 1, 37, 1 . 391, 4.
479, 4, 54, 24. l, 184, 7. ll,
81, 9. sq. centum viginti aureo
rum millia in annos singulos
pensitat , 37 1, 24. in Romano
rum potestatem redit , 379, 2.
Chii praefectura enedicto Ge
nuensi delata 1, 38, . eius
insulae reditus 1, 38, 2. Chii
ontificatus Latino episcopo a
papa commissus 1, 385, 12. Chii
specula 1, 479, 4. Chius obses
sa ll, 583, i i. Latinis tradita
, 584, 3. a Galataeis subacta
lll, 68, 14. Chii insulae dux Ill,
81, 14. Chii annua pensio Ill,
82, 8. Chii episcopus ex eccle
sia Byzantina acceptus Ill, 8,
. Chii praefectus ab impera
tore constitutus ll, 82, 15. Chius
Genuensibus dedita 1ll, 81, .
83, 8. Chius imperatori tradita
, 84, 12.
Chlapaenus e Cralis familia trans
fga , 135, 8.
Chlereni oppidulum , 454, 4. ,
35, 22.
Chora oppidulum , 477, 6. a
direptione servatum , 478,
. octoginta 1, 477, 1. ducentarum
Chora monasterium , 213, .
Chortaetum , 149, 7. 267, . 268,
12. 22. 269, 6.
Chreles riballorum dux , 26 ,
3. 263, 9. ad ndronicum trans
fugit , 193, 12. imperatori
Cantacuzeno amicissimus II, g3,
19. 197, 12. eius laudes 11, 233, 4.
oanni Cantacuzeno fidem suam
obstringit , 274, 6. mortuus
, 324, 7. 328, 4.
Christianorum communis hostis
, 543, 2. Christiani ieroso
1ymis tuti edicto Sultani ,
96, 19. Christianorum persecu
tio sub Sultano Ill, i oo, 8.
Christiani, sub egypti Sultano
infames ll, o3, 16,
Cantacuzenus .
77
Christi oeconomla 1,497,15.trans
figuratio in monte habor 1,
548, 23. Christi natalium sole
mue ll, 82, 2. Christi servatoris
imago 11, 218, 19. Christi ser
vatoris et benefici monasterium
11, 493, 5. ll, 172, 4.
Christopolis 1, 24, 6, 38, 22, 39,
1. 15, 13. 16. , 264 , 12. 293,
16. sq. 36, 1 . 333 , . 536,
1. ll, 32, 14. 15, 4. oppidum
munitum maritimum 1, 24, 1 .
in hracia 1, 35, 15. , 13.
17. 262, munitio apud Chri
stopolim ll, 226, 22. murus iuxta
Christopolim perfossus , 346,
22,
Chumnus magnus stratopedarcha
1, 168, .
Ill, 38, 42.
Ciconia scyphum vitreum pede
tenens ll, 5oo, 15,
Cinnabari subscribebant impera
tores 11, 353, 15.
Cinnamus comes sacrarum largi
tionum , 223, 2 .
Cinnamus mysticus Isaaci panhy
persebasti collega , 549, 17.
584, 2. unus ex rchontibus
ll, 599, 18.
Cintzustra Ill, 431, 19.
Cissos urbs 1, 435, 24.
Classis centum et uinque na
vium 1, 375, 8. guinque et se
ptuaginta 1, 47, 16. uatuor et
ct quinquaginta ll, 55, 24. se
xaginta 11, 225, 9 centum et
duarum ll, 357, 2. ducentarum
11,384, 9, trecentarum octoginta
11, 387, 12. classiariorum i:nma
nitas ll, 575, 8.
Claviger Strategius ll, 579, 9.
Clazomenae 1, 483, 5.
Clemens papa huius nominis sex
tus 11, 54, 1. eius litterae ad
imperatricem 11, 54, 8. ad
eumdem litterae artholomaei
legati Ill, 13, 5, ei se pgat
Cantacuzenus de evocatis bar
haris ll, 53, 14. oannem Can
tacuzenum imperatorem laudat
ll, 54, 15. bello impeditus, quo
minus cogeret synodum occu
38
578 U
menicam Ill, 61, 2o. eius mors
1ll, 62, 19.
Clemens sancti etri successor
11, 464, 1.
Clepta locus 1, 3oo, 17.
Clerus imperatoris 1, 432, 7. cle
rus omnis cogitur ad sacra fu
nebria ll, 15, 19, clericorum im
peratoris collegium 11, 49, .
clerici labores recusant Il, 289,
4. clericorum ordo , 353, 9.
cleri principes Il, 68, .
Clisura castellum 1, 495, 19, ibiq.
annot.
Clopa portus ll, 39, 19.
Clypei suis insignibus exornati
1, 375, 16.
ocalas magnus logariastes 1, 232,
7. ndronici protovestiarii so
cer 1, 234, 3. 235, 15. coaevis
impostor appellatus 1, 24 ,
5.
Codoniana vicus ll, 227, 8. 2 .
Coelibatus Ill, 7, 17.
Colauzes senex Persarum dux 1,
356, 24.
Collaria, vinculi genus 1, 245, 21.
33, 16.
Coloniae 1, 28, 1.
Comani dedunt se Ioanni ata
tzae imper. 1, 18, 13. Comano
rum duo millia in exercitu Cra
lis 1, 35, 2. ichaelis ll. im
perat. castra secuti 1, 259, 5.
Comitopulus suburbanorum Didy
notichensium praefectus l, 282,
5. eius fides erga imperatorern
11, 283, 22. divino afflatu im
pulsus ll, 285, 14,
Communicandi ucharistiae ritus
diversus sacerdotum et vulg
11, 2, 6. ibiq. annotat.
Commenes prata 1, 58, 24.
Confessio peccatorum Il , 299 ,
1 .
c". quinquaginta vini anreum
pendunt aerario Ill, 8, 23.
Constantinopolis regina urbium
1, 13, 12. 24, 16. 25, 2. poten
tissima 1, 1 o2, 22. turrita 1, 293,
. capta 1, 34, 16. Constan
tinopolitanus patriarcha a pa
pa clectus 11, 582, 18. Constan
tinopolis ad Latinos pertinet
11, 58 , 2. regina urbium 111,
13, 23. de Byzantium.
Constantinus cropolita magnus
logotheta 1, 68, 1.
Constantinus ndronici sanis fra
ter ll, 16, 15.
Constantinus sancs dux 1, 286,
3. captus ibd. cum filio ll,
336, 12.
Constantinus despota ndronic
senioris imperatoris filius 1, 29,
2. : 49, 6. Callistus appella
tus 1, 396, 15. cultu monachi
in vincula abductus iid.
carcere eductus 1, 398, 13. et
mortem et oculorum orbita
tem effugit 1, 398, 2. spondet
iniuriarum oblivionem 1, 4 13, 8.
Constantinus magnus imperator
11, 53, 12. eius palatium 11,
299 , . 537, 23. apostolis
comparandus ll, 564, 16. eius
memoria mense aio colitur
ibd. ei collatus loannes Can
tacuzenus Ill, 18, 7. eius me
moriac dies consecratus Ill, 29.
15. spiritu Dei actus Ill, 351, 19.
Constantinus Palaeologus 1, 15,
17. orphyrogenitus 1, 2og, 4.
ndronici iunioris imperatoris
patruus Il, 77, 22. ichaelis du cis
despotae filius l, 196, 3. honore
protosebastus ll,256,7. herarum
praefectus ll, 329, 2. factioni
riballicae adversatur 11, 535, 8.
Constantinus orphyrogenitus i
chaelis 1. alaeologi filius ll,
33, 7.
Continus archaniota exa
ctioni pecuniariae praefectus ll,
72, 6. 8, 5. protostrator, impe
ratoriarum triremium praefectus
l, 196, 17. graviter vulneratur
1ll, 198, 24 eius laus lll, 2 ,
5. Didymotichi pracfectus 111,
237, 1 .
Contis pugnatum ll, 532, 22.
Conton Latini comitem vocant ,
194, 22. ibiq. annot.
Contophres esotheniae praefe
otus 1, 34 , 2. protosebasti ami
cus ll, 589, 17.
Contostephanus Garellae praefe
ctus ll, 474, 14.
 U VRRU.
Coprinum ll, 184, 14.
Copsis oppidum oesiae 1, 172 ,
16. 76, 1 . 23. 179, 4
Coqui imperatorii ll, 558, 15.
Corona imperii symbolurn 1, 27,
2 . 197, 17. coronationis impo
ratoriae ritus 1, 196, 12. coro
natae triremes ll, 78, 7.
Corone urbs , 74, 24.
Cosmicus urbs l, 46, 22.
- Cosmidium 1, 134 , . ocus,
bi naves parabantur Ill, 7,
16.
Cosmitzus dux riballo rum Ill ,
249, 14. - -
Coteanitzes hessalonicensis per
fuga , 24 , 17.
Cothurni imperatorii 1, 369, 22.
Cotyaeum Il, 82, 13.
1, 199, 23. Croetzimus urbs l, 46, 2.
Crales riballorum princeps 1, 276,
. 45, 2. Cralis regia ll, 262,
5. Cralaena ll, 262, 1 4. Canta
cuzeno fidelis ll, 36, . ur
ium Chrelis possessionem adit
ll , 327, 24, Pheras tentat ll,
328, 1. fidem mutat , 355,
23. pacem et focdus rescindit
11, 374, 15. heras obsidet ll,
468, 25. ut focdus scrvet, mo
netur 11, 473, 3. universis Ro
manis par , 57, 2. foodifra
gus , 534, 22. Cralis factio ,
546, 7. heras capit , 551, 21.
mperatorem Romanorum ri
allorumque se pronuntiat bd.
oppida acedoniae occupat Itl,
3r, 1. ex largitionibus famam au
cupatur Ill, 9,2o hessalonicam
obsidet , ,9 in senatum Ve
netum cooptatus Ill, 18, 19, 15,
2.dessam sedccimannis obsidet
111, 127, Cralis regia 111, 133,
2o. in aconas movct Ill , 134,
1. laudatur cum coniugo sua a
Cantacuzeno imperatore Ill, 142,
1. ab pocaucho pccunia cor
ruptus Ill, 146, 11. heras diu
obsidet Ill, 147, 9. hessaliam
invadit Ill, 147, 4 cius perfi
lia et avaritia bd perfidiam
suam confitetur lll, 15, 19. Can
tacuzcnum imperatorcm vel per
somnium visum timet Ill, 152, 8. a
579
Cantacuzeno imperatore ad epu
las invitatus ll1, 156, 12. des
sam proditione capit Ill, 16,
19. adversus Cantacuzenum foc
lus init Ill, 24, 8. oanni Pa
laeologo septem equitum mil
lia Inittit Ill, 246, 2o. moritur
111, 3 4, 2.
Cranobu nium oppidulum 11, 4 15,
6.
Cratea urbs Scythiae orientalis Ill,
284, 6.
Crepidae purpureae ll, 166, 4. ll,
269, 1 crepidlarum albarunn
usus ll, 358, 8.
Creta insula 1, 455, 9.
Cretensium locus appellatus 1, 455,
8. 11, 79, 13.
1, 34 , 2.
Crucis signum 1, 66,22. crucem dex
tra gestat imp. 1, 2oo , 6. crux
ex aere fabrefacla, ob miracu
la celebris ll, 2 , 4. e sinu pro
lata ibd. crux in summo ve
xilli collocata 1, 325, . crucis
virtus 1, 327, 4. crucis signo
armati 1, 347, 4. crux ex pre
1iosissimis lapillis confecta 11,
9 , 23. pro signo militari usur
pata Il, 234, 12. inimici crucis
Christi lll, 15, 2,
Crybitziota pracfeeli Sozopolitani
frater , 2 15, 9.
Ctenia oesorum civitas 1, 431,
18.
Cubiculi sacri praepositus , 87,
22,
Cumintzes cardinalis lll , 12 ,
,
cuenorum oppidum et regio
1, 47, 23. 47 1, 1 ll, 419, .
429, . sq. ll, 313 , 2 . 3, 4,
6. Cumutzena oppidulum sc de
dit , 4 15, 12. 23. 4 18, 6. ,
3 1 , 9, 33 , .
Cutalas Gregorii chartophylacis
pater , 251 , 22. 3 3, 9. ma
gnus chartophylax appellatus ,
3 13, 9.
Cyberioia monasteriorum pracses
1, 25 , 23. 3 13, .
Cyclades 1, 385, .
Cyclops ll, 349, 9.
58 RRU
Cydon privatarum rerum comes
111, 285, 5,
Cyparissiotae famuli in dominum
fides 1ll, 329, 15.
Cypriorum rex l1, 191, 3.
Cyprus Ill, 17 , 19.
Cyriacus nnae imperatricis au
1icus l, 244, 24,
Cyzicum 1, 339, 17, 24.
Daemones in exitio hominibus
machinando exercitati 1, 14, 9.
daemonis invidia 1, 257, 22.
287, 6. scelerum omnium sato
res et architecti ll, 129, 12.
in pernicie invehenda exerci
tati 11, 15, 2 .
almatia 1, 37, 19 , 18. im
perii Romani meta 1, 1 , 5, 19.
e Dalmatia Comani 1, 259, 6.
Damasis castellum hessaliae 1,
74, 2.
, capta ll, 518, 17. mento ngelus I, 29, 24.
Daniel eni episcopus Ill, 27, 17.
aonium sive Danium ll, 133, 5.
1)aphnidium Iocus ll, 482, 8.
Davidis vicus ll, 256, 6.
1)eabolae 1, 279, 23.
Defuncto imperatori piaculari ce
rimonia parentatum 11, 14, 1.
Deiparae templum. ide empla.
) eiparae auxilium I , 66, 16.
Deiparae statua 1, 129, 2 . Dei
gratiac actae , 168, 2.
eipara invocata , 26, 18. ado
rata 1, 35 , 1 1. Deiparae si
gnum veneratus imperator I,339,
18. Deiparae fons salutifer ,
49, 2o. Deiparae imago , 166,
9. preces in templo Deiparae
fusae , 438, 4. Deiparae tem
lum non manufactum , 571,
1. odegetriae templum , 6o7,
16. Deiparae odegetriae ima
go , 8, 1 2. Deiparae temptum
dictum de . Dei iacibiza , 36, 23.
parae templum in lachernis
de lachernae. fons sanitatis
, 3, 22.
Delfinus Viennensis , 13, 2. Del
finus legatus Venetorum ,
86, 12.
clii ospitalenses Chio insidi
antur I, 38, 14. Delii nolunt
pagnare contra Romanum im
peratorem , 477, 15. sq. De
lus , 478, 19, Deliorum auxilia
, 476, . 485, 21.
Demarensium familia I, 39, 4.
Demas Paulum reliquit , 39,
1
Demetrii martyris myroblytae se
pulcrum , 27 , 1. ibique
annotat. Demetrii magni marty
ris aedes , 47, 16. 66, .
Demetrius Casandrinus 1, o3, 6.
192, 8.
Demetrius Cydones imperatoris
familiarissimus , 17, 15.
Demetrius despota ndronici se
nioris imperatoris filius , 26 ,
1. 273, 8. eius palatium , 3 1,
2 . eius filia atthaeo Canta
cuzeno desponsa , 534, 22.
Demetrius magni logothetae e
tochitae filius , 63, 5. cogno
Demetrius atthaei Cantacuzeni
filius sebastocrator designatus
, 358, 2.
Demetrius Sguropulus legatus ,
183, 12.
emetrius ornicius , 2 , 8.
Demetrius amplaco magnus stra
topedarcha , 535, .
Deputatus ex ordine ecclesiastico
1, 2oo, 8. ibiq. annot.
erce palus , 499, . 518, 2.
Despotatus , 32 1, 15.
Despotae insignia , 437, 2.
eure oppidulum I, 254, 4. castel
lum , 13, 8.
Deuritza oppidulum riballorum
, 428, 18.
Dexius legatus , 1o3,4. cindyni
anorum antesignanus , 168 ,
24.
Dextera manus dexterae alterius
implicita 1, 393, 2.
Diaconi sacratis stolis amicti ,
198, 13. sacra vasa et reliquias
ferentes I, 2oo, 4.
Diadema imperatorium per epi
scopos consecratum , 197, 5.
Diampolis urbs oesorum , 294,
16. 463, 15, 21, 464, 7. rimo

U VRt U.
impetu expugnata 1, 324, .
per deditionem recepta 1, 431,
19.
Didymotichnm 1, 125, 15. 134, 17,
2 1. 135, 25. 136, 22. 139, 5. 189,
23. 258, 23. 277, 8. 373, 4. 39,
3. 391, 8. 428, 4. 451, 4, 54 1, 4.
11, 66, 8. 7, 15. 161, 16. 246, 23.
111, 24, 18, 47, 3. 67, 9, 92, 4.
46, 19, 252, 24. sq. 265, 4, 282.
. 283, 14. Didymotichensium
seditio ll, 288, 2. Didymotichen
sis metropolitae praedictio 11,
289, 17. Didymotichum tentatur
ab . pocaucho ll, 3, 2. sq.
Didymotichensis metropolitae a
lia praedictio , 3o5, 17. Didy
motichum urbs procul a mari
scmota ll, 325, 2 . eius metro
politae alia praedictio 11, 34,
16. sq. alia 11, 34 1, 19. alia 11,
343, 14. alia ll, 42, 2. metro
politae Didymotichensis mors ,
426, 16. Didymotichi suburbana
incensa ll, 436, 7. oanni Pa
1aeologo concessun Ill, 24, 5.
ei parcitur ob imperatorem iu
iorem Ill, 246, 9. 252, 3.
Dies ieiuniorum ll, o99, 12. sex
lierum actio [ll, 448, 12. per
dies plurimos convivia , 564,
2 . dies Constantini et elenae
impp. memoriae consecratus Ill,
29, 15. Dies placandis manibus
licta ll, 16, .
Dionysii magni praeclarum dictum
11, 2, 18.
Diplobatatzes protovestiarius, er
rhoeae praefectus Ill, 135, 18.
Diplomata imperatoria 1, 337, 24.
454, 3.
Dipotamum castellum 1, 542, 16.
ab ndronico iuniore impera
tore aedificatum 1, 542, 15.
Discumbendi mos super stratis
tapetibus ll, 28, 15,
1, 55, 5. 13. sq. deficit ad Cralem , 3,
ivitiae pretium redemptionis a
imae hominis 1, 138, 8.
Dogmatum ecclesiasticorum anti
stes animarumque procurator
patriarcha 1, 2 18,5. dogmata Ro
manae ecclesiae ll, 539, 7. do
gmatum erversitatem sectanti
58
us numen propitiat papa ll,
539, 22.
omestici 1, 199, 2.
Dominicus dies 1, 61, 7.
Dominicus Genuensis, ndreae
Cantaniae filius 1, 476, 3. ity
lenae obsessus 1, 494, 7.
)ominos iurare servis, inauditum
1, 82, 19.
Domuncula lignea, ubi imperator
purpuram induitur 1, 197, 3. do
munculae plurimae sub terra
pro reis ll, 538, 2.
Domus imperatoris est imperium
ll, 481, 18. domus sacrae ll, 517,
18. domus magnum Iustinianum
appellata ll,537, 24. domus or
phyrogeniti ll, 6o7, 2.
Dossuaria iumenta 1, 267, 8.
Drama, oppidum acedoniae 1,
26, 17. 261, 18, 267, 14. ll, 227,
8. 111, 325, 19. 33, 17.
romora Sphranzis amicus 1, 453,
2,
Dubrunia, oppidum riballorum
1, 428, 18.
Duellum oblatum 1, 179, 24,
cclesia Romana 11,539,8. eccle
siae Romanae dogmata, religio,
fides, concordia ibd ecclesiae
Romanae et apostolicae doetri
na et ritus ll, 539, 22. eccle
sia divisa 11, 582, 19. bellum
contra ecclesiam commotum ll,
6o3, 12. ecclesiae Graecae cum
Romana uniendae studium 1ll,
57, 22. ecclesiae notarius ll,
272, 15.
dessa parvum oppidum, sed mu
nitum 1, 273, 7. . 274, 2. 14.
sq. 276, 15. ll, 153, 7. ndro
nico iuniori imperatori dedi
tur 1, 276, 16. obsidetur a ri
allis , 239, 9. 24, 5. sq. 255,
3. sedecim annis a Crale obsessa
l, 127, 1o. urbs paene inexpu
gnabilis ll, 127, 16. obsidetur
ab imperatore Ill, 127, 1. sq.
oapta 1ll, 129, 14. 137, 8. Ro
manis adscripta lll, 156, 2. a
Crale oppugnata, proditione
582
capta et vastata , 159, 18.
16, 2. desseni summa luieme
nudi expulsi , 162, 6.
dicta imperatoria in foro com
Dusta , 5, 18
ione urbs maritiuna hraciae ,
4, 2. 5, 3. 7. 1 16, 14.
1, 199, 23. scopi delecti indices 11, 5 2, 8.
lason castellum hessaliae ,
474...., ... -
levatio Dominici et sacri corpo
ris sub issa 1, 2, 2.
lisabetha Cralis coniux 1ll,36o,22.
mpyrite castellum , 499, 2. 518,
2o. triduo obsessum , 522, 14.
imperatrici deditum ll, 556, 2.
mpythium castellum ll, 184, 14.
434, 2. 45, 1o. a Ioanne Can
tacuzeno a fundamentis extru
ctum , 195, 2o. obsidetur al
pocaucho , 32, 4. 13. 433,
15. 435, castellum munitis
simum , 433, 7. Cantacuzeni
praesidio firmatum , 248, .
unacosia regio , 219, 15. 5o5, 24.
phesus urbs , 47, 15. phesi
metropolita ordine motus 111,
168, 5. 169, 6.
phori seu inspectores , 437,
1 ,
phraem oppidulum orrhae ,
44, 8. 1.
pibatae castellum , 166, 16. ,
54 1, 4, 549, 22. , 347, 6 357,
5. arx munitissima , 7 , 2. 13.
s. 2 , 22. castellum po
cauchi , 495, 21. prope Sely
riam , 345, 23.
picombia in populum iacta , 23,
5 equorum quinque millia capta
pidamnus imperii Romani meta
, 15, 18. populatur imp. ,
496, 16.
pinicia celebrata , 78, 2.
pirus , 239, 19.
piscopi sacrosancti, 223, 12 im
perator dextras illorum oscula
tur I, 22, . imperatorem ado
rant , 247, 12. omnes episcopi
aequaliter gratia e participes
sunt , 434, 24. ad digniores ca
thedras provchuntur ab impe
ratoribus , 4.35, 2. episcoporum
allectioues nou sequitur divi
RU
num numen , 2, 17. episcopi
praecipuae partes ecclesiae 11,
462, 17. divinae voluntatis in
terpretes 11, 464, 8. episcopo
rum pravas affectiones non se
uitur Deus , 465, 23. episco
porum inimici 11, 56, 7. epi
" diem festum congregati
1, 564, 12. indicta causa da
mnati , 63, 14. episcopis li
bera relicta patriarchae electio
, 25, 23. episcopi a Sultano
restituuntur 111, 9, 2o. episco
s haereticorum Iacobitarum
11, 99, 22. episcopi a patriarcha
consecrati , 4, 7. eorum
electio 1, 272, 23. sacras sto
las induti iuraluenta excipiuut
, 357, 8.
questribus decursionibus addi
ctior ndronicus iunior 1, 27,
1. 68, 22. equornm greges ad
igrum flumen I, 9, 1 . equi
tum quinquaginta millia cum
ndronico iuniore , 8, 2.
de equis descendunt Deum ora
turi 1, 19, 12. equis imperator
et imperatrix insident coronati
, 2, 13. equestres concursus
a Sabaudis Romani acceperunt
, 2o5, 2. equo descendere ho
noris gratia , 25, 1 4. 258, 16.
cqui sarcinarii calonum 1, 276, 1.
cquitum selectorum tria millia
chridem recipiunt , 277, 19
equos cursores aluit oesorum
rex , 299, 19. equi a Persis im
peratori dono missi 1, 447, 19.
, 497, 22. equorum lues , 525,
18. de equis descenderates oc
ourrentem venerantur 11, 78, 16.
83, 1. usque ad equum deduci
, 85, 1o. equestris dignitas ab
imperatorc solemni ccrimonia
collata , 66, 14. equae pascu
ales mille quingentae , 85, 5.
equis descendunt cum impera
tore locuuri 11, 236, 18. equis
descendunt riballi primo tan
tum congressu 11, 26, 16. equi
freno apprehenso honoris causa
dcduccre , 274, 13 centulu cqui
 U VRU.
lonati , 345, 6. equitatus hes
salicus , 355, 12. vicena equi
tum millia 11, 53, 9. equitum
vigiuti millia , 1 1 1, 4. septem
millia 111, 246, 23.
essum oppidum , 476, 14. 479, 2.
saias patriarcha Constantinopo
litanus 1, 196, 1, 217, 2 1. cquo
regic instrato in patriarchium
1 educitur , 3o5, 18. episcopis
lapsis ignoscit , 322, 6, mor
tuus , 43 1, 22.
vangelia sacra iuramentis adhi
bita 1, 74, 15, 1 16, 4.
uboea 1, 45, 15. , 243, 13. 17.
384, 23. 385, 4, 39, 7. , 2 19,
. insula et oppidulum , 2oo,
13. obsessa , 29, 5.
ucharistiae sacramentum cum
pompa delatum 1, 2oo, 14.
uclides , 543, 7.
ugenia dicta in monasterio Ire
ne imperatrix , 37, 9. ca
lumniis appetitur , 342, 23.
ugenia Palaeologa monacha ma
gna domestica , 9, 7.
ugenii porta navalis 1, 76, 18.
213, 3. 214, 15, 232, 1 .
ulochus oppidum 1, 5 , 2.
unuchi , 99, 4. , 223, 22. eu
uchi in genua subsidentes et
lampades tencntes , 558, 8. eu
nuchus vitae prodigus , 1 1,
6.
uripus variabilis , 9, 21. 442, .
uropa , 344, 25. 521, 8. , 6,
15. 296, 5.
uxinum mare , 326, 8. , 188,
24. 2 19, .
xcommunicatio a patriarcha in
terminata , 16, 22. a divina
coniunctione secludit ibid.
xercitus cohortium quadraginta
, 134, 16,
.
.
peccatorum , 299,
xotrochus magnus hetaeriarcha
, 277, 18. 347, 6. 349, 4. caput
gladio diffissus, incerto auctore
, 362, 13.
x stercore, proverb. , 459, 16,
Fabri cementarii ,478, 13, fabri
materiarii , 543, 14.
583
Fax noctu sublata hostes accer
sit l, 422, 16. faces crebrae
inxta mare sublatae , 577, 8.
Febri corrcpti aquas mniant ,
254, . liaeta frigidissima male
curata febris , 515, 19, febri
contraria syncope ibd.
Feriarum agitandarum pretium
persolntum , 57 1, 2.
crrum ignitum ab illaesa con
trectatum 11, 17, 23.
Ferulam sinistra gestat imperator
, 2oo, 7.
Festus dies ob pacem I, 166, 8.
festa connubialia 1, 58, 2 .
, 526, 17. festorum die
rum magnificentia , 16, 1. fe
stum panegyricum , 64, 13. so
1ernne Christi natalium , 82, 2.
festus dies communi laetitia per
actus , 161, 1. 167, 4. festi
dies ob laetos nuntios ll, 336, 6.
ob reditum imperatoris , 4,
16. 44, 3. ob coronationem
imperatoriam , 23, 5. , 582,
5. ob adventum imperatorum ,
498, 2 .
Ficus evangelica parabola , 171,
5
.
Fidiculae , 299, 4.
Filiis imperatorum olim non iu
rabatur , 16, 16. de filiis im
peratorum lex antiqua Roma
orum , 325, 21. filii impera
torum mortuorum statim suc
cessores promulgati , 65, 1. fi
lius spiritualis 11, 67, 17.
Fiscus imperatoris I, 279, 21. 3 1,
17. fisci et exactionum praefe
ctura 1, 338, 15.
Flammeuln seu tegmen capitis al
bum I1, 2 18, 15.
Fons salutifer Dei matris 1, 4og,
2. 426, 2. in templo ante ur
hem Constantinopolitanam 1,
427, 5, fons sanitatis, templum
Deiparae , 3, 22.
Fortunae lances ll, 314, 13. for
tunae humanae mutabilitas ll,
469, 17. , 295, 19.
Fossatum Romanum et lbanum
, 322, 12.
Francia 1, 195, 1. Franci tor
meamentorum studiosi 1, 25 ,
584 RU
22. Franciae rex Carolus ,
189, 17.
ranciscus Latinus Cantacuzeni
minister, papae familiaris ,
53, 6.
redericus Spinula Genuensis ,
39, 4.
Fi ierosolymitani , 385, 12.
rumenti medimnus medius di
midium aureum pendit , 8,
21,
Funebria sacra , 15, 21.
Fungorum esus noxius , 177 ,
18.
Fures insuper accusant, proverb.
, 149, . in ipso furto de
prehensus, prov. , 169, 5.
Gabalas civis hessalonicensis,
mutilatur , 393, 24.
Gabalas legatus , 138, 19, pro
tosebastus et postca magnus
logotheta , 139, 4. . oannis
Cantacuzeni hostis ibd. proto
sebastus designatus , 2 8, 12.
imperatricis aulae praefectus ,
223, 19. imperatricem ad pa
cem impellit , 437, 23. a magno
auce corrumpitur , 44 , 14.
pinguis et obesus , 493, 13.
medicamentis utitur ibd mo
nachi habitum induit , 497, 9.
in carcerem datur , 498, 5.
Gabriel Stephanus despota seba
stocrator , 473, 14.
Gabrielis vicus , 536, 12. 546, 4.
Gacoras famulus dominum prodit
, 33, 7.
Galata I, 383, 24. 387, 23. 388,
7. 39, 16. 45, 2. 7. 1. 481, 2.
, 524, 16. 584, 9. 599, . ,
62, 12. 71, 17. 92, 5. 193, 15.
194, 9, 18, sq: 212, . sq. 229,
1. 23, 21. 255, 24. 262,2o. 275,
16. Galataei Genuensium coloni
, 476, 18. Galata oppidum La
tinorum , 52, 6. , 185, 15.
Galataei imperatrici frustra
opem ferunt , 6o7, 22. Ga
lataei Romanis infesti ,
68, 8. Galataei hocaeam
occupant, itylenen et Chium
, 68, . . 4. Galataei asi 223, 2, Genucnses ab rchane
nis comparantur , 69, 15.
Galataeorum victoria navalis
, 7o,9 sq. Galataei soteria cele
1rant , 78, 5. huius belli exitus
, 79, 2 . Galatae portae er
noctem apertae Ill, 185, 19. Gala
taei aCantacuzeno veniam petunt
, 187, 1o. male gratiam re
ferre soliti , 19, 1 4. 191,
16. Galata obsessa , 196, 4.
sq. 29, Galataei a Sulima
no afilicti , 284, 4.
Galycus fluvius , ". 2. 457 ,
2. non procul ab urbe hes
salonica , 236, 16. 355, 13.
Gani metropolita , 168, 23.
169, 6.
Garella urbs hraciae I, 3, 7.
136, 4. 138, 23. deditionem fa
Cit , 143, 18. , 474 , 14. 15.
sub Cantacuzeno est , 556, 6.
Gaurae monasterium , 14, 1.
Gaurobus vicus , 36, 3.
Geblini sive Gibellini , 335, .
Genua complecti 1, 94, 24. genua
, ":3 4-5
Genua 1, 389, 4. 39, 18. , 8,
. sq. 191, 18, 193, 21. 197, 3.
Genuensestres perspectaefidei ,
38, 2. 21. 6, 13. Genuenses
imperatorem adorant , 61, 12.
in Chio negotiantur , 385,
Genuenses et Latini , 389, .
Genuensium coloni , 476, 8.
Genuenses nobilium ersarum
filios capiunt , 48, 7. sq.
Genuensium cum Romano im
perio foedus , 486, 21. sq.
489 , 2. 49 , 9. 1. Genu
ensium auxilia 1, 481, 19. Ge
nuenses nobiles Chium obsi
dent , 583, 1 . sq. Genuen
sium oneraria onusta divitiis
, 74, 16. Genuensium et Ve
netorum dissidium , 18, .
Genuensium cum imperatoribus
Constantinopol. foedus , 188,
23. .89, 6. pugna cum Seythis
, 192, 2. sq. triremes septua
ginta , 196, 23. 29, 4. Ge
nuensis populi contra optima
tes tumultus , 197, 3. Ge
nuensium triremes perennt ,
 U VRU.
petunt auxilium Ill, 228, 13.
foedus cum Cantacuzeno impe
ratore ineunt 1ll, 234, 4. victi
1ll, 234, 18. ediolanensium
principi se subiiciunt Ill, 235,
5. Venetorum classem capiunt
1ll, 236, 12. a ediolanensi prin
ipe deficiunt Ill, 236, 24.
Geometricae demonstrationes,pro
verb. , 332, 6. 552, 4.
Georgius ryennius dux , 176,
2.
Georgius Chumnus mensae prae
fectus ll, 2, 17. oan. Canta
ouzenum perstringit ll, 25, 6.
magnus stratopedarcha , 2, Germanorum principis filia ndro
1 . ab pocaucho deceptus Il,
123, 17. magnus stratopedarcha
declaratus , 128, 1. pocau
chum accusat , 325, 15. capi
tur cum filio , 336, 7.
Georgius Cocalas imperatoris stu
liosus l, 573, 16. pocaucho
insidiatur , 575, 17. auctor se
ditionis , 582, 2.
Georgius Glabas dux ll, 195, 13.
praefectus praesidii Didymoti
chensis ll, 4, 2.
Georgius Lapithas Cyprius ice
hori Gregorac studiosus ll ,
276, 2,
Georgius Lucas legatus , 263, 24.
265, 16.
Georgius Lyzicus arcis hessalo
nicensis praefectus , 269, 2 .
dessae praefectus ll, 129, 24,
16 , 7.
Georgius martyr Christi praecla
rus Il , 56 , 2. 562 , 14. eius
templum a Sultano renovatum
ll , 96 , .
Georgius Palaeocastrita magnus
martyr ll, 466, 19. ibiq. an
nOtat.
Georgius Palaeologus izyae prae
fectus ll, 49, 4
Ceorgius epagomenus legatus ,
297, 1 uaestor , 99, 4. ite
rum legatus , 444, 24.
Georgius heraeus 11, 33, 14.
Georgius hracases dux ll, 195,
Georgius Spunopulus protovestia
rius ll, 53, 14,
Cantacuzenus .
585
Georgins agaris magnus strato
pedarcha 11, 591, 8.
Georgius erteres Sphentisthlabi
filius oesorum rex , 169, 22.
eius obitus 1, 172, 8. 175, 1 .
Gerasimus Laurae praefectus ,
149, 16.
Gerasimus monachus calumniator
l, 91, 4. pseudopatriarcha ie
rosolymitar us Ill, 91, 2o. a Sul
tano pulsus , 93, 23. in iti
nere moritur Ill, 99, 13.
Gerasimus patriarcha Constantino
politanus 1, 67, 5. eius mors ,
94, 6.
nici iunioris uxor 1, 52, 6. Ger
mani Latini codctitii milites
1, 98, 17. Germanus machina
rum muralium egregius artifex
, 173, 2. Germanis cum Ro
manis imperatoribus hospitium
, 335, 2 . Germani p ecuniae
gentes 1, 335, 23. Germanorum
regio strenuos alit milites , 336,
22. Germanorum rex , 336, 23.
Germani meritorii, semper ad
expeditionem parati ll, 354, 14.
Germanis patrium est impera
tores defendere ll, 356, 23. a
Germanorum moribus abhorret
omnis proditio ll, 357, 4. Ger
mani congiario domantur Il, 361,
2 . Germani Latini ll , 562, 6.
Germani praesidiarii errhoeae
ll, 12 , 16. Germani se de
dunt 1ll, 1 25, 12. imperatorem
per mille discrimina secuti Ill,
125, 15. captivi_benigne habiti
ll1, 125, 22. a Crale ad Canta
cuzum missi , revocati Ill ,
146, 1.
Cetae trans strum , 465, 23.
Giaxes hrygiae satrapa , 339 ,
21. dux Persarum ll , 65 , 27.
7, 1. bis caesus ll, 7, 1 .
Glabas magnus dioeceta ll, 91, 22.
Glabas Scuterius ll, 426, 17.
Gladius imperatoris l, 499, 1.
Glycas homo nequam ll , 299 ,
16.
Golum oppidulum hessaliae ,
473, 2 .
Gorgepecum monasterium ll,165,7.
39
580
Grabatulu3 , 369, 2.
Graeciam incursant ersae , cratus ll, 4, 7. ei ab impe
537, 13, eam pestilentia per
vagatur Ill, 49, 2. Graeci 1,
47 , 2 . 286 , 23. 423, 17. ,
28, 21. 38, 22, 157, 13. 267, 8.
514, 2. 567, 14. l, 175, 22.
353, 16. Graecorum rex dictus
Cantacuzenus ll, 94, 1 .
Gratianopolis , 26, 5. 13. ll, 31,
6. 312, 16. Chalcidices metro
polis munitissima ll, 422, 6, 7.
inexpugnabilis 11, 422, 1. 426,
6. sq. eius arx 11, 422, 2. Gra
tianopolis obsidetur 11, 424, 18.
capitur cum arce Il, 425, 2o, a
atthaeo Cantacuzeno obtine
tur lll, 3 1, 14. a Ioanne Pa
laeologo occupatur , 33 , 1.
Gravis armatura ll, 162, 15. 187,
18. 253, 23. robur populi ,
574, 15.
Gregorius cindynus monachus
, 556, 3. arlaami discipulus
, 556, 18. damnatus ab epi
scopis ll, 24, 1. eius sectatores
ambitiosi lll, 26, tumultu
antur Ill, 166, 22. libere logui
non audet lll, 167, 4. ex.com
municatur a synodo Ill, 169, 4
ad mortem usque latuit Ill, 18,
2. iniuste monachos accusat Ill,
183, 6. de cindynus.
Gregorius ulgariae archiepisco
pus , 226, 11.
Gregorius chartophylax I , 25 ,
21
Gregorius Clidas dicaeophylax ,
2 15, 2. 226, 8.
Gregorius Palamas solitarius ,
postea archiepiscopus hessalo
icensis 1, 545, 7. eius duo
fratres ibd arlaamum ad
monet 1, 549, 1o. theologus
eruditissimus , 552, . arlaa
mum venia donat 1, 555, 2.
annis Cantacuzeni amicus opta
tissimus ll, 7, 8. eius laus l,
6o2, 14. arlaamum erroris red
arguit ll , 63, 2. in carcere
letentus ibid. legatus de pace
11, 613, 3. laudatus ibd. eius
doctrina probatur Ill, 24, 6. pa
triarchali throno dignus bd.
U
cssalonicae episcopus eonse
ratore prospectum Ill, 1o5, 9.
ad synodum accersitus ll, 166,
17. eius socii, uales Ill, 167,
8. eius cum cindynianis cer
tamen Ill, 168, 2o. eius doctri
na probata Ill, 181, 9. mona
chus iniuste accusatus ll, 183,6.
Gudeles olystyli praefectus, im
peratricis pocillator ll, 277, 2.
bderae praefectus ll, 394, 22.
Gulielmus episcoqus ordiuis i
norum Ill, 55, 16.
Gymnici ludi ll, 133, 2 . 366, 23.
Gynaecocastrum ll, 24 , 5. 243 ,
8. sq. 275, 2. 295, 13. 369, 18.
492, 1, ab ndronico iuniore
imperatore extructum , 542,
1. unde dictum 1, 542, 4. hes
salonicae praefecto subiectum
ll, 235, 1. sq. castellum mu
nitissimum lll, 136, 3. tenetur
a riballis Ill, 136, 5. captum
, 136, . 154, 9. Romanis
adscriptum Ill, 156, 2.
Gyrolymnes porta , 89, 22. 255,
14. 289, 5, 11, 5, 12.
aemus I, 46, 18.
almyrus fluvius ll, 482, 6.
amati thoraces , 326, 14.
ebdomas magna I, 87, 4. 88, 24.
hebdomas nova , 89, 22.
ebrus flumen I, 19, 8. . 191,
13, 11, 181 , 4, 188, 8. 243 , 3.
348, 4. ll, 16, 2. 248, 6. 3 ,
18. conglaciat ll, 187, 14. ebri
ostia ll, 344, 7. 345, 1. aliquot
in eo submersi ll, 427, 12. 435,
elena Constantini magni mater
11, 564, 17. eius memoria men
se aio colitur Ill, 29, 15.
elena Cralis uxor 11, 269 , 7.
legatos imperatricis obiurgat
11, 36. 15. regis oesorum so
ror ll, 338, 5. imperatori mer
Cenarios Latinos suppeditat ,
354, 14, per se regnat Ill, 314,
elena Ioannis Cantacuzeni filia
, 23, 12. oanni Palacologo
 U VRRU.
imperatori desponsa , 9, 14.
imperatrix salutata , , 2 .
eius nuptiae cum Ioanne Pa
laeologo imp, ibd. coronatur
bd. eius filii ll, 238, 18. lau
datur , 253, 21.
ellespontus , 339, 22. 427, 12.
477, 8, 5o5, 9, 11, 412, 18. 432,
19. 529, 21, 23. 53, 4. sq. 592,
17. , 32, 2. 163, 16. elle
spontum transmittunt ersicae
copiae 1, 4.35, 23, , 63, 22,
14, 5. 248, 13.
eptascalon navale , 72, 12. 74,
7. 284, 2.. expurgatum , 165,
2. plurium navium capax 11 ,
2 12, 2o. triremes in co aratae
, 22, 13.
eraclea hraciao civitas 1, 26,
5. 133, 2, 136, 1. 194, 5. , 421,
15. 428, 15, sq. 432, 21.479, 4.
q. , 29 , i 1. 2 13, 12. e
racleenses imperatoris adole
scentis studiosi 11, 428, 2.
eracleae muri , 482, 24. urbs
Romanorum ad ontum , 589,
13. expugnata , 2 1 , 9. 23.
eracleensium optimates capti
vi , 2 12, 4. eracleensium
episcopus , 275, 4. eracleen
ibus tributa remissa , 218,
18. eracleae metropolitanus ,
7, 2. 239, 14.
erbac insaniam generantes , 144,
4 mnorum sacrorum alterna modu
examilium obsidetur , 476, 1.
urbs hraciae , 483, 14.
iems aspera , 182, 23. hieme
summa nudi expulsi dessen
, 162, 5.
ierax, loci nomen , 556, 3.
ierax ernomiani praefectus ll ,
526,2.529,7.promittit seimpera
torem necaturum , 559, 17.
periurus , 56, 22. vulneratus
quo amisso , 562, . urbium
praefectus , 563, 1.
a atthaeo Cantacuzeno victus
, 582, 8.
ierum oppidum , 496, 21. 497,
17. 523, 8. s. urbs ad ostium
onti sita ,522, 17.563,1o. paene
apta ,563, 1. sq. urbs ropon
tidis ad orieulem , 294 , 12.
587
ierusalem , 39, 18. , 92, 9.
icrosolymorum patriarcha ,
492, 8.564, 1.357, 7. , 9,
19. 169, 19. ierosolymis tem
lorum cura , 96, 2. iero
solymis loca sancta frequentata
ll1, 96, 1 . ierosolymis res
Christianorum salvae edicto Sul
tani Ill, 96, 18. ierosolyma
sacra Ill, 97, 14, 17.
ippagogi 1, 375, .
ippocentaurus hastam gestans ,
5oo, 2.
odlegetriae, Deiparae templum 1,
168, 2o. ibiq. annot 35, 13. 11,
297, 2, 3, 23. 438, 4. 67, 16.
1ll, 259, 2. imago Ill, 8, 12.
monasterium 1, 557, 12.
ll, 14, 4.
" , 399, 2.
omophylis inter se captivos fa
cere nefas , 43, ,
onorarii mobiles , 59, 8.
opantzus legatus e oesia 1,
187, .
ospitalenses Deli , 38, 15. ibi.
annot, fugae labem declinant ,
478, 16.
ospitales domus Byzantii lll,
227, 15.
ugo de Spert episcopus ordinis
praedicatorum Ill, 55, 17.
ungaria 1, 1 , 15.
ymni vespertini , 3oo, 14. hy
latio ll, 16, 4. hymnus trisagii
, 51, 21. hymni matutini 11,
417, 15.
yperborei montes I, 188, 2.
yperpyracium oppidulum ll, 426,
25. 427, 16.
yrtacium , 339, 19.
acobitae haeretic ,99, 22. ibi.
annot. eorum episcopus ibd.
acobus ragadinus nobilis Vene
torum legatus ad imperatorcm
, 18, 8.
acobus rulas ex Ioannis Can
tacuzeni familiaribus 11, 76, 19.
legatus ad imperatricem ll, 395,
7. per forum tractus et iuter
fectus ll, 398, 21,
588 RRU
acobus erminlus nobllis Genu
ensis , 8, 23.
aculari in coclum, proverb. l,
46, 16.
banes scu Ioannes legatus regis
oesorum 1, 468, 3.
Ibanes Rhossius summus impera
tor I, 173, 1. tria millia equi
tum oesorum ducebat , 295,
13. 298, 13.
1berorum dogmatis ornamentum
Cantacuzenus , 94, 13. be
rorum monasterium , 6, 3.
ciuniorum dies , 299, 12. 3,
5.
llyrii , 318, 19.
magines sanctorum iuramentis
adhibitae , 7, 2 . imago Dei
parae de Deipara. Christi, Dei
parae et Ioannis Baptistae ,
2 18, 19. imago sancti Georgii
, 56, 2, imagines conquisi
tae , 2 18, 12.
mbertus Delfinus Viennensis ,
15, 15.
mperator Romanus lexandri ma
ni successor putatur I, 188, 12.
imperatoria initiatio 1, 197, 18.
imperatorum invicem salutandi
mos 1, 167, 16. imperator ab
imperatrice adoratur , 199, 8.
de adorare. imperatores ad
sacrarum scripturarum recita
tionem assurgunt , 199, 16.
imperator dextra crucem, sini
stra ferulam gestat , 2oo , 6.
aiacomo caput inclimat , 2, 2.
sacrae mensae suffitum facit ,
so1, 19. sacerdotum more com
municat 1, 22, 4. dextras pa
triarchae et episcoporum oscu
1atur , 22, . ab episcopis
adoratur , 247 , 12. cogitur a
patriarcha ad officium 1, 248,
16. imperatoria potestas cum
ecclesiastica comparatur 1, 249,
18. imperatorum duo munera
1, 418, 19. imperator synodo
praesidet cum patriarcha 1, 55 .,
8. rerum dominus , 41, 18.
imperatores Romani omnes alios
reges antecellunt , 53, 12. de
Roma. imperatorius habitus 11,
94, 5. imperatorius ornatus 11,
155, 3. 161, 3, mperatoriae lit
terae cinnabari subscriptae ,
162, 13, imperatoriae vestes ,
166, 3. imperatorum mentio in
sacris , 166, 15. imperatorium
epulum , 166, 23. imperatores
in luctu candidis vestibus u
tuntur , 167, 7. imperatoris
edibus oscula fixa , 236, 2.
imperatorium schema , 434,
7.imperatorifaustum acclamatum
, 469, 8. imperatoria ornamen
ta divenditall,47 1,13.imperatoris
domus , 481, 18. imperatorum
mentio inter sacrificandum ,
491, 13, imperatoria insignia
, 513 , 14, filias suas
arbaris desponderunt , 587,
6. imperatoriae virtutes quatuor
, 19, 15. imperatoris munus
, 39, 7. adoratur a militibus
, 3, 18.
mperatrix synodo praesidet ,
482, 36.
mperium Romanum , 196, 6.
navi comparatur 1, 223, 22. m
bra et simulacrum prioris , 12,
9. imperii Romani veteris feli
itas , 34, 11. imperio nihil
maius , 258, 17.
nas ungarus dux , 173, .
ndi , 331, 17.
ndictionum initium apud Grae
cos , 375, 32.
nferorum loca caliginosa , 53,
23. tormenta apud inferos 11,
377, 1 . 465, 4. inferorum ar
Diter , 493, 8.
nsubria de Lombardia.
oannes gratiam Deisonat , 19, 8.
oannes ndronici sanis filius
captus , 1 1 , 6. liberatus ,
161, 18, frater Irenae impera
tricis , 167, 1.
oannes ngelus Ioannis Canta
cuzeni consobrinus , 3 12, 6.
epulantibus imperatoribus mi
nistrat , 167, 2. hessaliae
praetor , 3 2, 6. eius laudes
d. imperatorio sanguine flo
rens , 318 , 8. eius virtutes
ibd. eius praefecturae condi
tiones , 32, 14. anueli Can
tacuzeno commendatur , 391,
 U VRRU.
18 anuells Cantacuzeni con
sobrinus , 3 , 6.
oannes plesphares legatus , 133,
12. 187, 22.
oannes pocauchus magni ducis
filius , 568, 16. primicerius et
praefectus hessalonicae ibd.
repente mutat sententiam ,
572, 2 captus , 579, 13. prae
cipitatur de muro 11, 58 , 2.
corpus laceratur bd.
oannes pocauchus magni ducis
frater , 556, 2 .
loannes sanes uxoris Ioannis
Cantacuzeni germanus , 195,
22. elenici praefectus , 232,
6. oppidulorum orrhae prac
fectus , 44, 1 1, 433, 9. gra
vem armaturam ducit , 532,
2. sebastocrator , 47, 8. e
ritheorii praefectus , 314, 9.
oannis aptistae imago , 8,
21. Christus ab illo baptizatus
, 16, 24.
oannes atatzes imperator , 18,
13. ichaeli alaeologo se ob
strinxit , 83, 1 .
oannes atatzes chyraitarum
aciei praepositus , 18 , 12.
eram castellum occupat , 197,
4. belli administratio contra
Cantacuzenum ei committitur
, 197 , 15. sibi timet ,
198 , 5.
oannes ryennius legatus , 535,
18.
oannes Cantabolenus domesticus
ugustae minister , 474, 16,
oannes Cantacuzenus magnus do
mesticus , 19, 12. eius pater
uis et qualis I, 85, 5. eius ma
ter heodora Palaeologa 1, 125,
16. bellum suadet contra bar
Daros I, 18, 1o. ab ndronico
seniore imperatore laudatur ,
182, 5. pecuniae contemptor 1,
279, 6. episcoporum lapsorum
causam agit , 319, 13. Syrgian
nem carcere liberat , 335, .
1egatis Germanorum pecuniam
petentibus respondet 1, 336, 6.
eias equo praecipitante peri
culum 1, 353, 15. eius in n
lronicum iuniorem imperato
589
rem amor 1, 33 1, 12, 362 , 1 2.
rccusat 1mperatoria insignia ,
367, 14. 369 , 7. artinum
Genuensem a morte eripit
, 378 , 16. sacramenta indicit
, 395, 24. urbium praefecturas
mandat 1, 396, 7. Constantinum
despotam morti eripit , 398,
12. eius studium erga ndro
nicum seniorem imperatorem 1,
419, 23. eius beneficia in Syr
giannem , 442, 3. memini inimi
cus 1, 444, 22. petrae comparat
sese , 445, 18. murium satra
pam sibi devincit 1, 483, 7. eius
filia icephoro despotae de
spondetur 1, 53, 5. ersas vin
it , 56, 22. rtacos imperatori
conciliat 1, 524, 6. homoca
striis deditionem persuadet ,
532, 8. pocaucho praefecturam
invito imperatore attribuit ,54 1,
1 . arlaamo palinodiam , 554,
3. filiorum imperatoris curam
uscipit 1, 56, 13. veritatis stu
diosus , 13, 16. piacularem
Cerimoniam pro defunctis per
agi curat , 14, 14. diebus tri
ginta quingentas amplius epi
stolas scribit , 15, 2. lbanis
minatur , 15, 9. dolorcm sto
machi et tormina simulat , 2 ,
16. omnium Romanorum et opi
nione et re praecipuus , 25,
8. pro imperatore mori optat
, 25, 17. abdicat se admini
stratione imperii , 26, . eius
auctoritas , 27 , . eius de
re publica sensus , 28, 5. alteri
cedit imperium , 3, . ipsam
amicitiae ideam exsuperat ,
33, 9. imperatrici ab imperatore
commendatur , 36, 2 lexan
drum regcm oesorum ad pa
cem hortatur , 55, 6. eius
auctoritati obsecundat murius
. eius prudentia admirabilis
, 58, 6. communis utilitatis
studium , 67, 2o. patriarcham
increpat , 85, 6. eius potestas
uanta , 87, 18. pocauchum
uaestorem creat , 9, 1 1. po
cauchum rerum administrato
rem iustituit id, iupcratorium
59 RRU
habitum recusat , 94, 1.
pocaucho ignoscit , 98, 9.
pocauchum omni honore mul
ctat l, , . uae semel sta
tuit, non facile retractat ,
7, 21. eius potentia et au
otoritas , 9,7. mite ingenium
, 12 , 8. nullum unquam pri
vatum commodum publico an
teposuit , 148, 2. eius mores
robati , 15, 7, litteris cin
zmabari subscribit , 162, 13.
vestem imperatoriam induit ,
166, 3. ei tertio loco acclama
tur bd. imperium Romanum
illi a Deo decretum Il, 169, 16.
imperium sartum tectum con
ervat , 174, 2. saepius pacem
petit , 183, 3. mpythium ca
tellum a fundamentis aedificat
, 184, 14. eius opes diripiun
tur bd. eius magnanimitas ,
249, 14. eius aliae virtutes ,
267, 6. eius cum Crale foedus
, 273, 2. oculus Romanorum ,
3o7, . omnium mortalium olim
felicissimus , 314, 1, ab ami
cis infanda passus , 314, 18.
crga proditores suos beneficus
, 3 7, 15. Deo favente impe
*at , 34 , 8. . a sagittario
1aedi non potuit , 378 ,
17. excelso animo n periculis
, 421, 22. rationem bene ge
tae rei publicae reddit ,
448, 6. a puero veritatis amans
, 45, 5. pacis cupidissi
mus , 45, 15. imperii procu
ratine se abdicat , 453 , 2 .
ad imperii moderamen revoca
tus bd. oesos et riballos
*epellit , 46, 1. ecclesiae Chri
stianae utilis , 462 , 2 . bar
arorum ope uti coactus ,
56, 23. ab hostibus laudatus
11, 5og, 12. mortem antefert
depositioni imperii , 514, 22.
coronatur a patriarcha ieroso
1ymitano , 564, 1. coronat
oniugem suam bd. filium im
peratorem fieri prohibet , 565,
14. 567, 12. filiam suam rchani
lespondet , 587, 12. Constan
tinopolim cum applausu ingre
ditur , 6o7, 2. victor victos
ad pacta conventa invitat , 61 ,
1. in palatium recipitur , 615,
1. eius monarchia , 8, 7. ima
ginem Deiparae veneratus, st
per ea iuravit , 8, 15. Chri
sti imitator , 14, 6. Constan
tino magno, ctaviano, heo
osio, Scipioni, ete. collatus
, 18, 5. ab Isidoro patriar
cha iterum coronatus , 29, 2.
templum Sophiae refecit ,
3, 6. eius legatio ad Clemen
tem papam , 53, 13. promit
tit Clementi papae auxilium
ontra hostes Christianorum ,
54, 2. eius studium ecclesiae
Graecae cum Romana unien
lae lll , 57, 22. a Clemente
papa indici etit synodum oe
oumenicam Ill, 59, 15. ersi
cae linguae gnarus , 66,
7. ex renibus laborat ,
67, 9, uibus honorum titulis
a Sultano sit mactatus , 94,
2. meditatur monachismum ,
1, . Crali se de ingrati
tudine purgat , 14, 9. 142,
21. etiam ante habitum im
peratorium imperator , 23 ,
6. , 149, 19. synodum
cogit , 168, 13. sub sacrifi
cio issae a patriarcha impe
ratorio ornatu excultus , 7,
2o. calumniis traductus a Gre
gora , 172, 8. arlaamum
inospitio excipit , 79, 5. mo
nachismum parturit , 26, 14.
285 , . 35 , 4. monasticum
nabitum assumit , 36, 22.
atthaeum filium ab imperii
oupiditate dehortatur , 347,
5. imperii a se gesti rationes
filio exponit , 35, 3. mona
chus cum filiis plus annum com
moratus , 36, 18,
oannes Chrysoberges legatus ,
468, 15. 472, 17.
oannes Chrysostomus magnum
orbis terrarum lumen , 465,
8. semper cum Christo vivit
bd.
oannes despota icephori filius
, 67, 18.
 U VRRU.
oannes Ducas carnaniae prin
oeps 1, 495, 23.
oannes dux carnaniae despota
1, 474. 4. 499, 12:
oannes vangelista 1, 332, 9.
oannes Gabalas magnus drunga
rius ll, 1 18, 19, ad principem
riballorum legatus l, 1 19, 1.
oannes atthaei Cantacuzeni fi
lius despota designatus ll, 358,
",
oannes elitenensis , 71, 17.
1l, 99, 5.
oannes ichaelis oesorum regis
filius ll, 19, 17.
oannes ordinis raedicatorum le
gatus imperatoris ad apam ,
557, 6.
oannes Palaeologns ndronic!
iunioris imperatoris filius ,
56, 6. novem dumtaxat annos
natus , mortuo patre ll , 18 ,
21. eius coronatio dilata ll, 64,
8. insidiae illi teuduntur ab
pocaucho ll, 2, 13, ei secun
lo loco acclamatum ll, 166, 12.
ob aetatem immaturam publi
cae rei nihil attingebat ll ,
189, 2. a Ioanne patriarcha
coronatur ll, 2.18, 3. eius mater
nna imperatrix , 273 , 17.
eius et matris nomina aureae
bullae adscripta ll, 312, 12.321,
7. adolescens circumducitur ll,
21 , 14. aegrtat ll 2.432 , 2,
supra aetatem sapit ll, 612, 15.
omnium gratiarum domicilium
1ll, 9, 16. eius nuptiae cum e
lena Cantacuzeni filia Ill , 1 ,
. templo Sophiae extremam
manum imposuit Ill, 3, 5. co
natus coniugem suam coronat
1ll, 3, 19 matre inscia Galatam
translatus lll, 42, 17, eius mi
litiae prima rudimenta lll, 53,
2. synodo post episcopos min
subsignat Ill, 17, 13. adversus
socerum Cantacuzenum arma
paratlll, 22, 4, 23, 12. enum
ibi vindicat lll, 28, 14. Chal
cidices oppida repetitibd eius
filii et filiae lll, 238, 18, ei
Didymotichum concessum Ill,
24, 4. ersas evocatlll, 242, 15.
591
cius legatio ad Sulimanum 1ll,
25, 6, eius in atthaeum Can
tacuzenum captum humanitas
1ll, 333, 2. in oesos exerci
tum ducit , 362, 8. nchialum
capit et esembriam oppu
gnat bd in monasterio noctem
transigit , 363, 15.
oannes Palaeologus magnus con
tostaulus , 133, 1 . panhyper
sebastu8 , 29, 5. aulae primi
cerius ll, 195, 12,
oannes patriarcha sede deiectuslll,
24 , 4. oannem Palaeologum
imperatorem coronat Ill, 3, 2,
1,azarum patriarcham ieroso
1ymitanum damnat lll, 91, 17.
de gradu deturbatus ll, 168, 7.
sede sua pulsus lll, 169, 18.
synodo raesidens bd, ad iu
dicium provocatus Ill, 179, 17.
ab nna imperatrice exaucto
tus ll, 18, 16. synodum con
vocat Ill, 83, 12. .
oannes Peralta Latinus , 3 ,
14. aureae portae praesidii prae
fectus ll, 3, 2.
oannes hiles legatus Ill, 239, 16.
oannes Pincerna', 51 1, 2, li, 77,
8. 175, 13.
oannes Pothus legatus ll, 183,
12.
oannes presbyter oanni Canta
cuzeno a sacris , 432, 2. hes
salonicensis hierarcha renuntia
tur , 434, 2 patriarcha Con
stantinopolitanus consecratus l,
435, 13. 55 , 9. monachos ad
iudicium citat bd, synodo
raesidet , 551, 9. eius mentio
in sacris ll, 166, 15. loannem
alaeologum coronat ll, 2.18, 3.
oannes Rhossius summus impe
rator , 173, 1 :
oannes Rhutzerius legatus /
298, 5.
oannes Siderus legatus ll, 74, 24.
oannes Spinula , 484, 9.
oannes aridas , 13, 3. 15, 17.
oannes de zeplet Cypriota dux
militaris I, .195, 4. ibiq. annot,
oannina oppidum ., 5 , 2.
oasaph pro loanne dictus Canta
cuzenus Ill, 37, 6.
592 RRU
onia 1, 388, 13. 47, 15. 48, 9.
496, 3. 498, 6, 11, 49, 13. 4 2,
17. 551, 13. onium pelagus 1,
53, 18. ll, 188, 24. oniae na
valia 11, 82 , 1. oniae satrapa
, 529, 14.
Iordanis ll, 17, .
1oseph in egypto ll, 252, 5.
osephus pontificiam cathedram
declinat 1, 28, 1. enedi epi
scopus Ill, 27, 17.
rene ndronici iunioris impera
toris coniux 1, 19, 1. eius mors
1, 193, 22.
rene ndronici senioris imp, filia
1, 67, 18.
rene filia Ioannis Palaeologi im
peratoris ll, 238, 2.
rene imperatrix, Ioannis Canta
cuzeni coniux , 166, 14. 281,
2o. animum supra sexum gerens
ll, 336, 19. murio equos d
nat 11, 345, 4. coronatur a ma
rito ll, 564, 18. prudentissima
1ll, 49, 5. filium genero conci
liat 111, 239, 1. oannem Pa
laeologum Constantinopoli ex
oludit Ill , 255, 13. monachae
abitum induit Ill, 37, 7.
rene marchionis ontisferrati
filia ndronici senioris imp.
coniux 1, 256, 16.
rene atthaei Cantacuzeni uxor
capta Ill , 33 , 1 4.
rene etochitae magni logothe
tae filia 1, 2og, 6. oannis Pa
laeologi panhypersebasti coniux
ibid.
Isaacius sanes panhypersebastus
declaratus ll, 2 18, 8. 57 , 15.
summae rerum praepositus 11,
544 , 12. cm collega ll, 549,
15. eius filii lll, 89, 4.
Isaacius magnus dux ll, 1 16, 16,
25, 16.
Isaacius sacri montis tho prae
positus 1, 152, 2. 11, 2og, 17.
ad monasterium etrae conde
mnatus 11, 2 3, 5.
Isaiae prophetae volumen ll, 499,
9. ide saias,
Isidorus patriarcha Constantino
politanus electus Ill, 26, 1.
annem Cantacuzenum impera
torem coronat ll1, 29, 3. epi
8copos consecrat Ill, 4, 5. eius
obitus ll, 1o5, 23.
Ismaelitae Ill, 2, 1. ibiq. annot.
ster 1, 465, 22. l, 55, 3.
Itali 1, 196, 5. , 18, 15. talia 1,
556, . , 494, 6. 5 , 2. ll, 2,
. 49, 2o. 62, 3. talicae lin
guae peritus Cantacuzenus ,
33, 1 .
tiles lanus dux 1, 173, 9.
udaei ll, 168, 19. udaea Ill, 49,
2 . udaeae Sultanus ll, 9, 17.
udicii extremi imago quaeda in
1, 3 4, 13. iudicium extremum
norribile 1, 46, 15. , 43, 1 .
364, 4. 1ll, 185, 5.
ulius Caesar 1, 52, 2. ll, 18, 1.
urandi vetus ac solennis mos 1,
16, 8. iurabatur per sacra evan
gelia et venerandas sanctorum
imagines 1, 72, 21. iurare do
minos servis inauditum 1, 82,
19. iuramenta imperatoris mi
nio subscripta 1, 15, 24. iusiu
randum vexillo suspensum 1,
26, 2, 26, 22. iuramentum per
legatos remissum ll, 2, 8. inris
iurandi sacra formula ll, 51, 14.
67, 13. iuramentum post mor
tem imperatoris propositum 11,
91, 1 1. iuramenta terribilia ll,
96, 1 . iuratur 11, 1o3,
2.554,26. iuramentum bulla con
firmatum , 124, 23. iuramen
tum noo imperatori delatum
11, 161, 4, iuramento anathema
acclamatum , 21, 1 1. iuramenta
cur concipiantur ll, 23, 7. iura
mentum in secretis commenti
tiis 11, 495, 2. iuramentum su
per imagine Deiparae Ill, 8, 22.
iuramenta in tabulas relata ,
145, 4. a patriarchis excepta et
firmata lll, 357, .
uvenes centum nobiles armati
imperatorem sequuntur 1, 2oo,
12
Lacedaemonii male gratiam re
ferre soliti Ill, 19, 15.
Lampadum copia ll, 16, 9. accen
sas lampadas manibus tenere
 U VRRU.
coactus ll, 241, 6. lampades te
nentes eunuchi ll, 588, 8.
Lampudius Peloponnesius impro
bissimus homo Ill, 86, 9.
Langada locus ll, 436, 8.
Lantzarethus Ioannis Cantacuzeni
famulus l, 43 1, 3. eius fidelitas
crga dominum ll, 431, 15. ap
paret in somno ll, 499, .
1,ascaris, nus ex dessenis pro
ceribus 1, 274, 19. magnus char
tularius ll, 192, 9.
1.atini 1, 37 1, 19.372, 16. sq. 493,
15. 556, 2. ll, 75, 1.7. 423, 4. ,
196, 22. 24, 18, 2o5, 24, 238,
3. 3, 2. 34, 9. sd, Latini Ve
neti et Genuenses ll, 27, 16. La
tina lingua 1, 458, 2. Latinorum
speculatores 1, 477, 9. Latino
rum clades 1, 48, 2o. Latini
dissipati 1, 484,3. yzantium ce
perunt 1, 51, 16. Latinorum
imperium durum 1,531, 13. Lati
norum mores, leges, dogmata 1,
543, 1 . sq. Latini Peloponne
siaci imperatori se dedunt ll,
75, 1. Latini conductitii 1, 98,
17. 1oo, 13. 1, 1 ll, 166, 8.
Latini equites creati ll, 166, .
Latini mercenarii ll, 354, 22. ca
taphracti 11, 356, 1o. Latinorum
riremes quatuor et viginti ll,
42, 1. 422, 23. Latinorum lega
tio ad oannem Cantacuzenum
11, 53, 5. navale Smyrnae cre
mant , 529, 16. Latini ex Ger
manis ll,562, 7. Latini Constan
tinopolim et Smyrnam posse
derunt 11, 582, 19. Latinorum
classis Il, 582, 2o. eorum odium
in haceolatum 11, 599, 12. insi
diantur Phaccolato , 6oo, 2.
chaiam occupant Ill, 85, 5. er
sarum naves incendunt ll, 47,
1. yzantium amplius sexaginta
annis tenuerunt 111, 188, 13. ma
ris domini lll, 188, 17.
.aura in tho sancto monte 1,
149, 17. ibiq. annot ll, 2og. 16.
2 : 2, 19. laurae sacrae mode
rator hilotheus , 7, 8. lau
rae sacrae monachi Ill, 362, 3.
Lazarus patriarcha ierosolymi
tanus ll, 564, 15. oannem Can
Cancenus .
593
tacuzenum imperatorem coro
nat Ill, 29, . legatus ad Sulta
num 111, 9, 2o. a Ioanne Con
stantinopolitano damnatus ll,
91, 17. in Graeca fide pertinax
111,92, 15. Confessor appellatus
lll, 93, 5. restitutus ll, 97, 4.
eius in plagis perferendis tole
rantia Ill, 2, 9. Sultani legatus
ad imperatoreru Ill, o3, 24. sa
cram stolam indutus iuramen
tum excipit Ill, 357, 6,
Lectoribus et cantoribus ecclesiae
nuptiae permissae Ill, 479, 8.
Lemnus insula 1, 15 , 2. 259, 9. ,
1o5, . 15, 5. 3 2, 3. sq. Le
mnii desciscunt 1, 15, 25. 152,
" Calothetus hocaeae praefe
ctus Ill, 84, 16.
Lesbus insula 1, 259, 476, 7.
1 . sq. 479, 22. 485, 12, 2, 488,
17. 49, 1. 491, 2. sq. 11, 387, .
1ll, 335, 7, a Romanis recepta
1, 495, 3. l, 344, 16.
Lethaeae aquae 1, 32, 2.
Liberus riballorum potentiss
mus 11, 259, 7. 269, 1. 29, .
aegrtat , 293, 3.
Libisda ll, 8t, 2.
Libis monasterium 1, 194, .
Libobistus fluvius 1, 263, 4
.ibri conquisiti ex monasteriis
ll, 2 18, 12.
Libya ll1, 49, 21.
Lignea porta appellata ll, 541, 1 .
lll, 2 13, 3. 2 14, 15.
Limpidarius, icephori despotae
famulus, eno potitur Ill, 316, 1.
Lipccis mons 1, 26, 6.
Lippici mons Ill, 64, 7
Liturgia sacra 1, 434, 3.
Lizitza oppidulum , 348, 2 .
Locri 1, 45, 16. Locridis littora
11, 39, 7.
Locdorites legatus 11, 592, 2.
.ogi castellum 1, 294, 2. 295, 1.
12. 3, 15.
Lombardia 1, 256, 1 . 17. Lom
bardiae princeps archio 1, 1 ,
19, 256, . . 4. , 12, 8.
Longinus Ioannis Cantacuzeni a
micus 11, 479, 6.
Longus portus 11, 422, 24,
4
594 RRU
Lumen solitarios circumfulgens 1,
544, 12. nmen divinum conve
stivit martyres 1, 548, . item
sanctum ntonium ibd. Iumen
in hal or increatum 1, 549, 17.
552, 9. 555, 1.
Lycostomum oppidulum hessaliac
1, 474, . l, 13, 6.
Lycurgi leges ll, 86, 23.
Lydia ll, 65, 17. 49, 13. 554, 6.
Lydia e satrapa , 529, 21. 553,
17. 591, .
Lympidarium 1, 134, .
acarius laurae praefectus ll,
2o9, 18. metropolita hessalo
nicensis designatur ll, 212, 19.
3 6, 2.
acarins hiladelphiae episcopus
lll, 275, 5.
acarius Serrarum metropolita 1,
25 , 25.
acedonia 1, 36, 2 . 37, 2. 14.
259, 23. 275, 12. 455, 3. 11, 161,
9. 323, 15. 326, 23. 371, 5. 389,
7. 39, 6. 461, 3. 47, 1. ll,
55, 1. sq. l, 49, 2. 18, ancaphas ndronici imperatoris
23. 24, 22. 348, 5. acedo
iae pars Latinis paruit 1, 52,
22. 52 , 4. acedoniam ersae
incursant 1, 537, 12. Stephanus
Crales eam incursat ll, 79, 12.
acedoniae oppidorum defectio
ll, 18, 14. urbium acedoniae
confinium ll, 548, 17. urbes a
oedoniae amissae ll, 55, 7. 551,
2o. occupatae a Crale Ill,31, 1 .
acedonum gladius Cantacuze
nus a Sultano dictus ll, 94, 1.
acedonia a Crale occupata Ill,
1 4, 2. 148, 1. a riballis oc
cupata Ill, 13, 23. ab impera
tore repetitur Ill, 15, 23. eius
pars Crali concessa lll, 156, 6.
acedonia a ichaele . alaeo
logo recuperata lll, 188, 13.
i, muralis a Germano quo
dam extructa 1, 173, 19. ma
china muralis in praegrandi one
raria 1ll, 73, 1o. machina bel
lica lapidibus mittendis ll, 119,
18. machinac variae civitati op
ugmandae Ill, 194, 14.
acrac antistes Il, 435, 16. ep
scopus ll, 436, 12.
acrenus vectigalium exactor 11,
279, 1.
acroducas arcis dessenae prae
fectus ll, 161, 19. -
agna lachia lll, 525, 36.
agna Carya, locus 1, 26, 5. ca
stellum ll, 475, 1.
agna domestica lll, 46, 12.
agna hebdomas 1, 86,,24. ibiq.
annot. 1, 88, 24.
agni canonis officium 1, 62, 2.
agnum Iustinianum ll, 537, 24.
agnum schema ll, 299, 19.
agnus pappias Palaeologus 1,
13, 2. ibiq. annot.
ahumetus honorabilius Dei pla
sma a Sultano dictus ll, 99, 4.
immortalia praemia promittit
Christianos interficientibus ll,
298, 16.
alacasii populi hessaliae 1, 474,
amantis martyris monasterium
1ll, 7, . 21. 259, 17. :, 2.
275, 15.
domesticus ll, 526, 6.
andyas aureus supra diadema et
purpuram 1, 2oo, 5. ibiq. annot.
anganense monasterium l, 252,
2. 35, 15. 1ll, 7, 23. 37, 1.
38, 19, 335, . anganensis
arx munitissima toti Constan
tinopoli posset resistere ll, 438,
6. 495, 22. 541, 3. d. annot, ad
lll, 7, 23.
anuel administrator Il, 3 , .
anuel, ndronici sanis filius,
captus ll, 1, 6. liberatus ll,
16, 18. frater renae impera
tricis 11, 167, 2. despota d.
anuel sanes.
anuel ndroniciinniorisimperat.
filius 1, 56, 7, 11, 19, 5.
anuel pocauchi filius, dria
nopolis praefectus l, 485, 16.
87, 15.
anuel sanes frater uxoris oan
nis Cantacuzeni 1, 125, 1 . im
peratoriam aciem regit 1, 466,
19. cohortium sedecim dux 11,
175, . suburbanis Didymoti
 U VRRU.
chi praefectus ll, 195,16. in vin
culis aliquamdiu detentus 11,
248, 23. timet seditionem ll, 281,
25. militum animos tentat ll,
282, 16. izyae praefectus de
lectus ll, 491, 17. renes impe
ratricis patruus l, 535, 7. se
bastocrator Ill, 33, 1. despota
1ll, 196, 2. 2 1 1, 16.
anuel Cantacuzenus dux 11, 126,
15. 195,2 . oannis Cantacuzeni
filius ll, 232, 2 . eius laudes 11,
359, 5. errhoeae praefectus ll,
391, 16. errhoea pellitur Ill, 3 ,
2. despota designatus ll, 63, 7.
Peloponnesiorum praetor Ill, 85,
12. eius fides et auctoritas ll,
o, 7. in Thessaliam expulsus
11, 147, 7. Peloponnesi prae
fectus lll, 358, 1 .
anuel Cantacuzeni patruelis ll,
25 1, 7.
anuel Comnenus imperator 1,
498, 22.
anuel despota, Ioannis Palaeo
logi frater, Crali obses datus
lll, 246, 19. provinciam in fra
trem transfert Ill, 3 , 24.
anuel despota, ichaelis . a
laeologi iunior filius 1, 13, 8.
yzantii praefectus ll, 63, 7.
anuel Ioannis Palaeologi filius
iunior 1ll, 238, 19. 253, 21. de
pota 1ll, 363, 17.
anuel Lascaris hracia pulsus !,
259, 8.
anuel Philanthropaenus navis
praetoriae praefectus ll, 77, 1.
anuel Sergopulus yzantium le
gatus ad Sultanum 1ll, 9, 19.
anuel agaris magnus stratope
larcha 1, 9 , .
anuel archaniota a barbaris
peremptus 1, 362, .
anuel archaniota Curtices ap
pellatus ll, 71, 16. equitum dux
11, 195, 1. hostium adventum
exphorat ll, 43, 8.
aratuncanus dux Persarum Ill,
65, 3.
arcelatus pastorum rinceps ll,
1 19, 2.
archio Lombardiac princeps ,
12, 8.
595
archio ontisferrati 1, 1 , 2,
256, 4.
arcus Caballarius 1, 257, 6. sce
1erum suorum veniam consecu
tus 1, 3 5, 14, 32 , 7.
ari volunt imperitare Latini Ga
lataei lll, 69, 2. maris domini
Romani l, 81, 9. Latini lli,
188, 17. Veneti 111, 235, 3.
aria ndronici iunioris impe
ratoris filia 1, 394, 1.
aria , oannis Cantacuzeni filia,
icephoro Ducae desponsata ll,
195, 7. laudatur , 3 17, 18. (it
mouacha , 3 19, 15.
aria Ioannis Palaeologi panby
persebasti filia 1, 2og, 12.
armarium oppidum 1, 267, 17.
artha ichaelis I. Palaeologi so
ror , 6, 21,
arthae monasterium , 223, 2.
, 1 6, 2 . 37, 12. 319, 19.
artinus enedicti achariae fra
ter Genuensis I, 372, 6. 373, 2.
areem in Chio aedificat ibid.
cogitur deditionem facere 1,378,
2. morti a Ioane Cantacuzeno
cripitur 1, 378, 16. in vincula
lucitur ibd a Persis obtrun
catur , 583, 7.
artinus talus enedi praefectus
ll, 276, 5.
artinus legatus Sphentisthlabi,
regis oesorum , 8, 19.
artinus tem.orus triremis Ge
nuensis praefectus 111, 2 , 4.
oppugnationem Constantinopo
litanam urget , 2 13, 7.
artyribus sanctis multa a Deo con
ceduntur 1,27o,23. magnus martyr
GeorgiusPalaeocastrita , 166, 18.
arulas Synadeni, vigilnm prae
fecti, parens I, 33, 23.
assaliani I, 544, 18. ibiq. annot.
1, 548, . ll, 173, 2.
atthaeus Cantacuzenus, Ioannis
Cantacuzeni primogenitus filius
, 534, 2o. eius muptiae cum
Demetrii despotae filia bid.
ndronici frater ll, 136, 2. r
rhae et Rhodopes urbium prae
fectus ll, 161, 12. anuelis fra
ter 11, 195, . 232, 21. eius laus
l, 339, 5, idula uacdam se
596 RRU
illi dedunt ll, 415, 13. Gratia
opolis praefectus l, 427, 5.
imperator postulatur , 565, 9.
568, 8. ieracem vincit ll, 582,
. urbes hraciae subigit bd.
agmini Romano praepositus ll,
32, 1o. ad defectionem a patre
sollicitatus ll, 47, 2. a matre
ad saniora consilia revocatus ll,
49, 7. Chalcidices urbium prae
fectus, ersas vicit Ill, 66, 15.
Romauarum copiarum dux Ill,
144, 13. drianopolim recipit
111, 238, . 24, 15. a Ioanne
alaeologo obsidetur Ill, 242,
22. imperator postulatur Ill,
257, 16, drianopoli obsessus
, 266, 3. Creatur imperator
um uxore ill, 269, 7. cultus
imperatorius ei decernitur lll,
292, 16. ab rchane petit mi
litem Ill, 324, 2. tres hostes con
tinenter manu sua interficit lll,
326, 2 . a famulo proditus et
Captus Ill, 329, 12. vinctus ad
oannem Palaeologum adductus
l, 348, 1 . imperium deponit
ll], 356, 18.
auria parva insula , 282, 15.
aurommatesPhiladelphiensisPer
sice loguitur , 47, 2, 49, 3.
aza dimidium alimenti lll, 226,
23. ibiq. annot.
edia urbs onti maritima lll,
62, 22. 63, 5. sq.
edimnus medius frumenti advecti
dimidium aureum pendit Ill, 8,
2 ethymna oppidum 1, 476, 14,
ediolanensium princeps ditissi
mus ll, 235, 5. ei a Genuensi
bus male relata gratia ,236,24.
1 1, 199, 23. ibig. alaeologi panhyperscbasti so
annot.
elas fluvius 1, 9, 1 1. ibiq. annot,
1, 9, 6, 286, 3. 29, 13. 295, 6.
11, 175, 15, 18, 7. , 32, 4. etrae vicus munitus lll, 32, 4.
elec azar Sultanus ll, 97, 8.
elenicus civitas acedoniae 1,
2 , 1. 285, 3. 2. 11, 232, 4. sq.
324, . elenici suburbanum
ll, 228, 5. urbs ob munitionem
et loci situm munitissima ll, 228,
14. occupatur a Cantacuzeno ll,
232, 4. . 17, vix incolas 5uos
alere potest 11,252,21. urbs inex
pugnabilis l, 275, . Chreli de
lita ll, 275, 17. Crali concessa
, 156, 5. cius metropolitanus
, 239, 14.
elitenensis 1, 72, 1. 79, 15.
enalus dux Ill, 77, 2.
endacio utendum contra hostem
potentem ll, 9, 2 .
endici circumforanei ll, 6, 4.
ensa sacra 1, 198, 15. imperatoria
1, 255, 21. 1nensae praefectus ,
2, 18.
ercaturae faciendae licentia 1,
492, 22. mercatorum officium ,
39, 17. mercatoribus cautum edi
cto Sultani Ill, 98, 5.
ercenariis militibus aurei deni
assignati 1, 164, 22, mercenariis
stipendia persoluta cum aucta
rio ll, 175, 5.
eropescastella se deduntll,4o2,1 .,
ibiq. annot. 11, 43, 16. tenentur
a omitzilo ll, 42 , 16. 53, 24.
ertzianes eunuchus rchanis ll,
1 , 16.
esaritae populi hessaliae 1, 474,
2,
esembria urbs oesorum 1, 172,
9. 431, 18. 459, 7. sq.
gnata Ill, 362, 1.
esene urbs antiqua, olim dirnta
1l, 429, 15, 43, 12. sq. 1ll, 64,
23. 67, 9.
esopotamum oppidum 1, 59, 23.
esothenia 1, 34 1, 1. 12. sq.
ethome civitas ll, 236, .
etochites magnus logotheta 1, 54,
2 , ndronicorum , nepotis et
avi, interpres 1, 81, 2. oannis
cer 1, 2og, 6. eius domus dire
pta 1, 3o5, 25. in cius domo
conventus ll, 295, 3.
etrophanes elenici metropo
litanus ll, 239, 4. 25 , 7.
ichael lexandri,oesorum regis,
filius 1, 394, 2. ichael sanes
rex a patre nominatus 1,5o8, 2.
ichael sanes ndronici senio
ris imperatoris cognatus 1, 234,
2o, videlicet ex 8orore filius l,
 U VRRU,
26, 23, rosacum obtinet 1, 285,
2. sanis despotae primogeni
tus , 299, 3.
ichael ryennius Pamphili prae
fectus ll,343, 3. flagellatus ibd.
ante pedes imperatoris oppetit
11, 344, . 431, 22.
ichael Callierinites eunuchus ,
64, 13.
ichael cognomento Catharus 1,
14, 2 . ndronici senioris im
peratoris contubernalis factus
1, 15, 6.
ichael dux Patrae et hessaliae
circumiectae 1, 2 , 23. ichael
dux despota ll, 196, 4.
ichael Lascaris elenici prae
fectus 1, 2 , 1.
ichael onomachus contostaulus,
hessalonicaepraefectusll,356,6.
ichael. . ex Palaeologis impe
ratoribus 1, 16, 14. a Ioanne
atatze iuramentum poposcit 1,
83, 9. eius filii et filiae 1, 28,
25. eius bella cum carnanibus
et hessalis 1, 54, 8. eius so
ror monacha ll, 222, 14. hono
rem invenit Ill, 33, 6. eius au
us parum felix Ill, 59, 13, Sco
piam urbem a Romano imperio
separat Ill, 133, 2. yzantium
recuperavit Ill, 188, . porto
ria imposuit bd.
ichael . alaeologus, patris in
imperio socius 1, 13, 1. eius filii
filiaeque ibid, eius obitus 1, 14,
, eius castra secuti Comani l,
259, 4.
ichael Palaeologus elotarum ca
put ll, 569, 1, ad male facien
lum natus ll, 569,. 2. interfe
ctus ll, 57, 12,
ichael rosaci praefectus ll, 257,
22,
ichael Scopeli urbis praefectus
ll, 33, 13.
ichael, Streantzimeri filius, oe
sorum rex 1, 175, 12, 27,2 . 284,
8. eius stratagema 1, 324, 7. eius
ignavia 1, 328, 9. pacem cum
Romanis perpetuam servat 1,
328, 19. riballis bellum infert
1, 428, 4. a riballis caesus 1,
43, 2, ci succedit lexander
597
ll, 19, 15. eius uxor fit mona
cha ll, 222, 14.
ichael archaniota legatus ll,
322, 22.
ichael ornices magnus conto
staulus 1, 54, 1 .
icrocephalus ad imperatorem
confugit ll, 6oo, 2 . 6, .
ilites empli Chium insulam
lustrant 1, 385, 13.
inervae calculus 1, 4 17, 15.
inio subscribebat imperator edi
ctis imperatoriis 1, 369, 14.
inorum instituti monachi ll, 53,
5. eorum rector ll, 58, 5. eo
rum ordo Ill, 55, 16.
iraculum sancti Demetrii mar
tyris 1, 27, 1 . fontis Deipa
rae Virginis 1, 4og, 19. episcopi
Didymotichensis , 172, 16.
issa 1, 197, 8. 199, 15. missae sa
crificium ll, 96, 19. ll, 82, 12.
missae sacrificio peracto Can
tacuzenus imperatorio ornatu
excultus Ill, 17, 18. sub sa
crificio missae nomina impera
torum recitata lll, 269, 13. de
sacrificium.
itylene defensa 1, 479, 1. obses
sa 1, 479, 2, 48, 4. 21. 485,
25. sq. oppugnationis pericu
lum iis ob oculos ductum 1, 486,
13. sq. restituta 1, 494, 24, ex
pugnata 1, 476, 1. a Galataeis
occupata Ill, 68, .
oesi equites cataphracti trecenti
1, 13, 6. 8, 18. 2. oesorum
incursiones in Romanos 1, 17, 2.
q. 22. 1, 328, 5. sponte se sub
iiciunt 1, 172, . oesi Ro
manis longe inferiores 1, 81, 7.
q. 184, 3. invasio oesiae pa
ratur 1, 187, . 5. pacem faciunt
oesi cum Romanis 1, 187, 13.
sq. 23. Romanis subiecti 1, 275,
19. pax inter itlos perpetua 1,
328, 2 . oesi a riballis caesi
1, 429, 22. oesia devastatur 1,
431, 16. sq, eorum cum Roma
is foedus 1, 464, 5. victoria l,
467, 24. foedifragi ll, 55, 5. a
oanne Cantacuzeno repellun
tur ll, 461, 1. oesis urbes
pretiun societatis traditae ll,
 98 RRU
47 1, 5. in oesiam irrumpunt
ersae 11, 53, 15. esor mniis traducti a Gregora ibd.
suxilia nil prosunt 11, 59 , 5.
oesia a Persis deformata ll ,
595, 7. oesiaca praeda ll, 596,
23. ocsi barbari ll, 68, 18.
illorum avaritia lll, 37, 4. oc
sia populata Ill, 324, 9. 16, 3.
oesi acclamant regi suo 1ll,
64, 9. contra Cantacuzenutn
conducti lll, 247, 4, fugiunt lli,
248, 23. eorum agri a Persis va
stati lll, 25, 3. oesia a Suli
nano vastata Ill, 279, 5. oesi
a ratione domandi Ill, 299, 7.
ogleni 1, 2 5, 21. 226, 8. 229, 14.
omitzilus castellorum eropcs
praefectus ll, 42, 2o. cius mo
res et ingenium ibd. ad perfi
liam promissis pellicitur Il, 42 ,
16. bderitas invadit ll, 428, 2.
despota creatur ll, 43 1, 24. se
1astocrator ll, 432, 12. despo
tam se nominat ll, 433, 2. i
superabilis habetur ll, 437, 7.
legatos invadit ll, 473, 1o eius
potentia 1l, 53, 22. eius cr
dclitas ll, 53 1, 2. in pugna
cadit ll, 533, 13. eius uxor oe
sa ll, 534, 18.
onachismus Deo amabilis 1, 536,
6. monachorum in coelo prae
mium 1, 4o5, 4, monachorum
tudia 1, 546, 7, instituta 1,
149 , 24. monachorum leges
pirituales 1, 553, oo, monachi
reconciliatores divini numinis 11,
6, 1. monachus legatus contu
melia affectus ll, 43, 1o. pro
pter monachos incolas urb
parcitur ll, 196, 16. monachi
oeteris sanctimonia praestantes
11, 2og, 1. monachorum coetus
praecipuae partes ecclesiae ,
462, 19. monachi instituti i
morum 11, 53, 5. monachorum
inimici Il, 56, 9. monachi de
lecti iudices ll, 512 , 8. mona
chi quieta vita Il, 52, 7. mo
achus speculator 11, 589, 14.
monachi praecipui indicta cau
sa damnati ll, 64 , 2 . mona
chorum iniusti accusatores da
nnati lll, 7 , 3. monachi a
Deo afilati Ill, 73, 16. esia
comparantur tlanti 111, 175, .
iniuste accusati 111, 183, 4. m -
nachorum preces pro pace 111,
247, 19.
onasterium Chartaetum , 49,
7. de Chortaet. monasteri
1.ibis 1, 134, 1. anganeuse 1,
252, 2. hessalonicae 1, 26, 9
anganium 1, 3o5, 15. apul
Sceten errhoeae 1, 546, 3. mo
nasteria apud montem tho 1,
546, 13. monasterium
1, 557, 12. monasterii aeditica
tione divinum numen placat
1l, 59, 22. monasterium Gaurae
ll, 4, , monasterium Gorge
pecum ll, 165, 7. monasterio us
parcatur, urbi parcitur ll, 196,
16. monasterium atopedium 11,
2o9, 23. monasterium etra
dictum , 2 3, 6. monasterium
Chora ll, 2 13, . monasterium
artha e ll, 223, 2. de artha.
monasteria subiecta magnae ec
clesiae 11, 321, . monasterium
Christi Servatoris et benefici ll,
493, 5. monasteriis indictae pre
ces Il, 5 7, 18. monasteriorum se
pta ll, 537, 18. monasteriis ie
rosolymis cautum edicto Sulta
ni de ierusalem. mona
sterium Iberorum 1ll , 1 6, 3.
S. amantis de amas. mo
nasterium in anganis de
anganense. monasteriis tra
liti asservandi captivi ll1, 126,
13. monasterium Christi in re
gione solitaria Ill, 172, 4. mona
sterium atopedi de atope
lium. monasteria Byzantii de
yzantium. monasterium olim ,
nunc castellum era lll, 3 ,
17. monasteria in tho d.
tho.
onasticus habitus 1, 149, 12. 26,
. 395, 2. 4, 4. 42, 21. ,
257, . magnum schema dicturn
11, 299, 18. abiectus monachi
cultus 11, 498, 5.
nean de Scoltis Catalanorum
lux , 23, 15.
uilia rouuba de cllo gcstaia
 U VRU.
11, 8, 19. monile sacerdotale
aureum de collo pendens ll ,
499, 7. mouile sacrum ll, 5,
4
, magnus contostaulus ystagogia sacrosancta 1, 197, 9.
11, 368, 14. 372 , 14. copiarum
imperator declaratus , 38 1, 1 .
onomachus hessalonicae prae
fectus 1, 26, 24, 273, 9. eius
lans 1, 473, 16. in carnaniam
mittitur 1, 5 1, 3. hessaliae
praetor ll, 19, 23. 228, 18. 236,
12
onomachus veneficus 11, 597, 2.
598, 1.
ons immotus, mens immota ll,
32, 3.
ontisferrati marchio 1, 256, 16.
raba locus-ll, 26, 12.
orrha 1, 191, . , 61, 1, 45, um ll, 529, 16. naves quinqua
4. 2. 426, 23. sq. 433, 1. r
rhae oppidula se dedunt ll, 44,
7. orrha vastatur ll, 436, 18.
461, 6. orrhae fines l, 53, 25.
orrha civitas deficit Ill, 25 ,
13. orrhensium regio aprica
ct pabuli ferax , 251 , 21.
orrhaei ad Cautacuzenum red
eunt lll, 252, 5.
palices Carbonae princeps l,
584, 15.
ugduphes , scditiosus , 176,
13. 557, 4.
ulier terram adhuc tangit, quam
vis capite nubes tetigerit, pro
verb. ersicum ll, 48 , 15.
uli mutuum scabunt , proverb.
1, 2 1, 1 . muli trecenti ll, 5,
6.
ulta cadunt inter calicem supre
maque labra, proverb. 1, 13,
undus muliebris vicenis aureo
rum millibus aestimatus , 278,
1.
". instrumenta 11, 588, 9.
usulmani ierosolymis serviunt
l, 96, 25.
uzalon legatus ll, 4, 18.
ygdonia ll, 532, 11. ll, 32, 14,
18. 146, 22. Romanis adscripta
111, 156, 2. ygdoniae urbes
atthaeum Cantacuzenum c
cant , 322, 19.
599
yriophytum oppidum 11:476, 9.
477, 6.
yroblytes sanctus Demetrius
martyr 1, 27, 1 . 11, 66, 1 .
2o2, 7. 3oo , 13.
aribus mutilati II, 394, . 398,
22,
aturalia a Deo facta immutabilia
11, 17, 16. naturam rerum se
uitur Sermo , non contra l,
369, 8.
aupactus , urbs carnaniae 1,
529, 13.
autica licentia 1, 24, 23. 1ll, 256,
14. naves ersicae exustae ,42,
3. navale cum navibus crema
ginta remorum praedatoriae ,
584, 18. navis praetoria lll, 77,
. aves piraticae combustae
1ll, 115, 9. naves praedatoriae
duae supra viginti Ill, 16 , 23.
" ersarum incensae Ill ,
147 , .
azaraei religiosi l, 545, 13. ibiq.
annot. corum habitus 1, 46, 7.
icephorus pocauchi, magni du
cis , filius ll, 364, 25.
icephorus asilicus , elenici
praefectus 1, 285, 3.
icephorus Caniclei praefectus 1,
67, 15.
icephorus Cantacuzenus a bar
Daris peremptus 1, 362, 1.
annis Cantacuzeni patruelis l,
38, 17.
icephorus despota , princeps
carnaniae 1, 13, 5. oannis de
spotae filius 1, 499, 16. annum
septimum nondum natus 1, 5oo,
2. ei filia Ioannis Cantacuzeni
espondetur 1, 5, 18, 53, 5.
icephorus Ducas dictus bd.
clandestina fuga subductus ibd.
a arentino principe exceptus
1, 51, 4. homocastri obsidetur
1, 5 1, 17, parum habet virium
1, 52, 4. aterno principatu
exutus 1, 523 , 6. puer 1, 525,
24 cius paedagogus 1, 528, 12.
omnia summa illi promittit
6oo , : D RRU ::...
annes Cantacuzenns 1,1532, 14.
pauhypersebasti dignitate con
decoratus 1, 534, 13, subsidium
illi missum ex Peloponneso ll,
75, 23. desponsa illi puero filia
Cantacuzeni aria l1, 195 , 5.
gener Cantacuzeni Il, 32 , 5.
despota designatus ll, 33, 3.
imperatorem in discrimen con
iicit Ill, 65, 2 . urbitun hra
ciarum praefectus ll, , 12.
enum tradit Ill, 31, . hes
saliam subigit Ill, 315, - 13. a
lulter 1ll, 317,5. contra lbanos
pugnans cadit Ill, 319, 1.
icephorus Gregoras etochitae
auditor in stronomicis 1, 55, 7.
cindynianorum antesignanus
lll, 168, 23. seditiosus ll, 17t,
15. monachus in monasterio
Christi dicto , 172, 4. Can
tacuzenum imperatorem calu
mniaturibd. calumniatur mona
hos ll, 173, g. ndronicum
iuniorem mortuum lamentattr
d, eius impudens mendacium
ill, 178, 22. ut arlaami disci
pulus damnatus Ill, 181, 9. Can
tacuzenum imperatorem laudat
1ll, 183, 6. purgare se conatur
lll, 184, 1.
icephorus magni logothetae e
tochitae filius 1, 63, 5.
icephorus etochites magnus
1ogotheta ll, 554, 4.
icephorus sebastocrator, atthaei
Cantacuzeni patruus ll, 242 ,
23.
icephorus arentinus hessalis
militibus praefectus Ill, 135, 21.
icetiatum 1, 36, 22.
icolaus asilitzes 1, 5og, 15. 518, 8.
rtaeorum praefectus 1, 525, 5.
icolaus Cabasilas legatus l, 574,
6. monachismum amplexus 11,
17, 15. adhuc privatus Ill, 275,
5. de Cabasilas.
icolaus elitenensis Il, 99, 4.
icolaus isanus Venetae classis
dux Ill, 194, 6. 198, 9. summus
septuaginta triremium impera
tor Ill, 218, 24. eius timiditas
et ignavia lll, 223, 18. eius in
bumanitas et crudelitas lll, 227,
2. pro fatuo et stoltdo habetar
lll, 232, 22. classem reparat Ill,
234, 7. in carcere obit lll, 236,
3, . -- ". * " . . *
icolaus praefectus vectigaliumll,
279, 3. ": " , * *
icolaus Sanutus Cycladum prae
fectus 1, 385, 9.
icomedia urbs ampla et frequens
1, 426, 23, 447, 6, sq. 1ll, 28,
8. 13. manu et armis iuexpgna
bilis 1, 459, 17. icomedienses
1, 448, 4. 459, 17. sq.
igrum lumen" d. elasfluvius.
ili iussu scripta a Ioanne Can
acuzeno historia lll, 365 , .
ilum fluvium gens qaaedam alio
potest derivare 111, 1oo, 4. "
iphon oglenorum episcopus 1,
215, 2, 226, 8, 229, 14.
1, 342, 1,
omina epistolis subscripta 11,
359, 15, nomen e sacris expun
ctum ll, 565, 5. nomina impera
torum sub missare sacrificio re
citata ll, 269, 13.
otarius ecclesiae Ill, 272, 5.
otiat castellum Ill, 13, 5.
ova hebdomas 1,89,2 r.ibiq. annot.
oven rdinum templum "11,545,
. ! ! !
tisantas dueis Catalanorum pa
rens Il1, 229, 24.
tzuan l, 423, 15.
umismata imperatoria aurea ,
argentea , acrea 1, 23 , 8, 11,
564, 2. -* "
uptiarum paciscendarum , mos
Romanus 11, 8, 19.
boli aerei 1, 23, 9.
chyrum oppidum 1, 317, 22.
creae ferreae ll, 435, 4.
ctavianus rex humanitatis dictus
ll , 18 , .
culis fixa oscula 1, 75, 2. oca
lus omnia intuens 1, 13, 23. 11,
157, 19, oculis manus imponere
1, 48, 3. ocalis corporeis di
vinum lumen conspectum 1, 544,
3.
doardus praefectus itylenes 1,
479, 22, 493, 23.
 . VRoRU.
drysae 1, 35, 9. 8, 12, 188, 22.
324, 13.
dyssea ll, 349, 9
economia Christi Servatoris ,
497, 15.
leum sanctum ll, 64, 9.
phalopsychi 1, 544, 19. 1biq.
aun ot.
perariorum plus decem millia ad
arcis aedificationem collecta lll,
124, 2 .
phiceiana porta errhoeae Ill,
123, 19.
rchanes Persarum satrapa seu
princeps 1, 342, 15. 343, 2 .
348, 24. 349, . laudat Roma
nos 1, 355, . legationem mit
tit ad imperatorem 1, 447, 6.
eius dona imperatori missa 1,
447, 19. yzantium invadere
parat 1, 55, . rientalis i Paganus uria Genuensium classis
thyniae satrapa ll, 66, 3. foedus
Cum Cantacuzeno init ll, 498,
. a aphlagonia usque in
hrygiam imperat ibd. Ioannis
Cantacuzeni socius ll, 57, 9.
1oannis Cantacuzeni filiam uxo
rem poscit ll, 585, 18. impera
ori succurrit ll, 593, 2. oannis
Cantacuzeni imperatoris gener
ll, 28, 5. socero suo subsidium
mittit Ill, 32, 7. , 8. iuniorem
imperatorem ingulare cupit Ill,
, 15. a dynastis ersarum
invaditur Ill, 15, 17. Venetis
infensus lll, 228, 13. Cantacu
zenum socerum auxilio iuvat
ll, 247, 6. morbo impeditus ll,
28, . filium captum recipit
1ll, 322, 17. atthaeo Cantacu
zeno subsidium mittit bd pro
liberando filio suo sollicitus ll,
347, 17.
rci galea 1, 45, 9. ibiq. annot.
orci galeam induti, proverb. ll,
26, 5.
rgana monachorum , 15, 2.
rgidus legatus e oesia 1, 187,9.
riarum familia 1, 39, 3.
scula fixa pedibus imperatoris 1,
75, 19. oscula fixa oculis iid.
oscula fixa pedibus et faciei
ibd, dextrae 1, 167, 25. pedibus
ibid. dextris apprehensis 1, 22,
Cantacuzenus .
1o. uni pedi 1, 25, 13. 34, 5.
11, 236, 18, 246, 1, 258, 15. pe
ctori et ori sive labris 11, 26,
17. manui ll, 59, 4. pedibus ll,
65, 18.
smanus, rchanis parens, ersa
rum rinceps 1,357, 1. ibiq annot.
vium duodecies centena millia
capta 1, 497, 22. oves quin
gentae uno aureo emptae 1,
498, 7. oves spirituales 11, 49 ,
19. ovium septuaginta millia ll,
85, 8.
uresis Cralis filius Ill, 314, 17.
achatures una, e Persarum pro
ceribus 1, 357, 1.
Paeonia 1, 428, 2o aeones 11,373,
16. ll, 134 , . 149, 16.
praefectus ll, 198, 6. 29 , 2
Constantinopolis moenia ientat
1ll, 214, 5. septuaginta navium
dux Ill, 22, 14 poestate exu
tus lll, 234, 1. secundo dux
creatus ll, 236, 5. in exilium
eiectus ll, 236, 21,
Paganus istogias ll, 75, 14.
Palaeologa Cantacuzena impera
toris cognata 1, 395, 18.
Palaeologi imperatores Latinos
imperio depulerunt 1, 521, 5.
inter se de imperio contendunt
ll, , .
Palaestina , 9, 14. 93, 25.
alatium hessalonicae 1, 273, .
palatium Demetrii despotae 1,
31 1, 2 . palatii portae per to
tum diem apertae 1, 394 , 17.
alatium communitum 1, 56, 8.
1, 4, 5. 64, 17. 66, 4. palatii
aula ll, 84, 12. palatii penetralia
, 85, 12. palatium Constantini
magni ll, 299, 12. alatium a Deo
custoditum ll, 321, 9. carcer in
palatioConstantini magnill, 537,
22. 542, 1. palatii Constan
tini magni atrium ll , 543 ,
3. sublimes palatii muri 11, 544,
6. palatii muri perfossi ll, 545,
1o. palatium Constantinia capti
vis tenetur ll, 547, 5. in palatio
synodus 11, 6o4, 17. 66, 4. pro
4
6 2
pngnaculis 6 1,
22. palatiuh in achcruis ll,
168, 17, -1" ",
alleue 1, 455, 13. , 422, 23,
almarum dies I, 56, 11, ,
aunpluilus urbs , 184, 13, 187 ,
16 446, 2, 447. 2. ...
anacles fluvius , 327, 19,,,
Panagian locus 1, 47 , 4
Pauus, legatus e oes , 187,
, -
apa Chii pontificatum
opiscopis committit , 385, 1 .
papae verbis et subscriptionibus
uerito credendum , 521, 13.
litterae imperatricis, ad papam
, 539, 5. papa parens ac dux
fidei , 539, 1, papa Clemens
luuius nominis sextus , 54, .
apae litterae ad imperatricem
, 54, 5. papa eligit patriar
cham Constantinopolitauum ,
582, 18. optatissimum ei bellum
contra barbaros Christianorum
hostes , 56, 18,
aphlagonia maritima , 498, 17.
Parademo oppidum , 415, 16.
arasceues dies , 89, 3. , 3oo,
16.
araspondylus drianopolis prae
fectus , 525, 22. 529, . 557,
1. ab imperatore obiurgatur ,
557, 14,
araspondylus quidam roditor ,
561, 6. imperatorem dormien
tem occidere conatur ibd,
imperatricem transfugit , 563,
3.
ardalis I, 258, 7. pardalinae pel
les 1, 447, 2.
arga oppidum , 51, .
artlli , 33 , 16.
aschae dies I, 87, 1 .
asseris capti fabula , 367, 3.
astoris cuiusdam fidelis in domi
num exemplum , 146, 9.
ater spiritualis 1, 4, 23. 42,
8. eius officium , 46, 5. pa
tris spiritualis erga suas oves
sollicitudo , 49, 18. reveren
tia dignior, guam parentes no
stri II , 86, 13. omnes, sensus
suos ei committunt , 3oo, 4.
Patra 1, 2 1 , 23. , 322, 1.
D : RRU ,
Patriarchae officium et munus ,
248, 16, 25, 16, synodo riuuus
subscripsit , 557, 6. intermina
ur , eiection cm ex ccclesia ,
16, 22. concilio praesidet 11,
2 ,, 2. patriarchae thronus et
cathedra , 49, 4. patriarchae
modus dicta sua confirmandi 11,
67, 17. patriarcha increpatus a
oaune Cantacuzeuo ll, 85 ,
legum ac iustitiac patronus 11,
Latinis 13, 5. communis parens ac ma
gister iustitiae a Deo electus 11,
2oo, 14. patriarchium Il, 28, 17.
, 259, 17, patriarcharum flam
meun 11,2 18, 13. patriarcha ua
gister orbis ll, 221, 9. patrouus
pacis ll, 462, 3. patriarcha a papa
electus ll, 582, 18. a synodo ex
auctoratus , 66, 15. patriar
chae electio episcopis libera
relieta Ill , 25 , 23. patriarchae
electione cedit imperator, Ill ,
274 , , patriarcha .. t Deus
quidam exceptus Ill ,, 36 ,
1 .
Patriciota , 59, 1, 63, 18. in tor
mentis mortuus , 298, 13.
Paulus apostolus et praeco veri
tatis , 231, 5. relictus a Dema
ll, 38, 23. fidem servavit, cur
sum consummavit ll , 3 16, 17.
evangelium suum cum aliis apo
stolis communicavit Ill., 59, 9.
stigmata Christi in corpore suo
ad portavit lll, o3, 22.
Pazarlus rchanis, Persarum prin
cipis, frater 1, 349, 18.
ectora ferire 1, 394 , 9. pectus
osculari ll, 261, 17.
edibus imperatoris oscula fixa 1,
75, 21. 148, 23. 167, 25. ede
terram ferire, indignantis signum
1, 179, 2o. pedes osculari, sub
iectionis indicium 1, 25 , 13
34, 5. ll, 246, 1o. pedem im
peratoris osculabantur rece
lentes Il, 246, . accedentes
ll, 258, 15. adorantesll, 292,5. ,
65, 18.
egae urbs ad ellespontum 1,
339, 24. 34, 12. ll, 278, 2.
Deiparae templum 1ll, ,
18.
 . VRRU.
Pelagonia 1, t, ao. 3, 3. "
. 5, 35, 345, 7: 354,
2. 428, 15. . . . . .
Peloponnesus , ;" 78, 15. 85,
2.7, . 2: , 87, 12. sq. 278,
13 31 , 23.312, 7. sq. 317, 24.
358, . sq. incursant eam er
sac I, 537, 4. vult imperatori
subesse i , 23. sq, Pelopon
esion trio ai
Cantacuzenum ., 75, 8. clo
ponnesus labefactata , 85, 3.
Peloponnesiorum praetor ,
85, 13. Peloponnesus 8eythia
desertior , 85, 23. Pelopon
nesii factiosi , 86, 1.
cargi legum parum observan
tes , 87, . Peloponnesus
":
14. hostibus invicta 1, 9,
". *
Pensio imperatoria I, 432, 7.
entecoste I, 9, 5. 19,8. 3,
1 .
eaula imperatoria I, , 8.
epanus custos murorum , 289,
5. 22.
Perdicas sacroram vasorum prae
fectus , 27, 19.
Pergamenus enedins auctor de
fectionis , 76, 6.
Pergamus , 7, 1.
erinthus , 75, 18.
eristitza bs , 46, 2.
eritheorium hracia e maritima
nrbs 1, 542, 14. , 333, 8. 18.
, 31 , 17, 3 13, 2 . 331 , .
22. ab ndronico iuniore im
peratore sic dicta , 542, 14.
, 197, . obsidetur a Cantacu
zeno , 197, . 29 , 1. eius
deditio impedita ., 2 17, 24.
225, 21. obsidetur secundo ,
394, 21. 4, 9. 43, 22. in fide
imperatoris manet , 429, .
omitzilum excludit , 53 1 ,
14. 533, 8. oanni Palaeologo
traditur , 3 1, 7.
ersae , 13, 1 1. , 9, 3. 244,
17. 326, 24. sq. . ersarum
princeps Sultanus 1, 83, 13.
orsae ex oriente ab
dronico seniorc imperatore
evocati t , 151, 5. frginnt ,
152 , 5. ersaruln archisalrupa
63
172,8 ersae piacdon cac
" dantur 1, 2o7, 2. ersae rusam
obsident , 22, 3. imperatorom
adorant 1, 34, 6. vere adnl
in tabernaculis habitant 1, 34 ,
8. ersarum in Romanos incrir
sus , 344, 12. fuga 1, 347. 4.
: r, 35;",3. clades :
39, 1, 47, 17.436, 5. 456,
9. ersarum nobilium quat nor
et viginti filii , 48, 9.
ersarum obsides , 492, 5. er
sicum auxilium pedestre I, 496,
3. 14. , 385, . , , 8.
ersae levis armaturae et sa
, 496 , 2. ersae di
-
issi , 49, 3. ersarum cla
des , 56, 13. 22. , ersae
Constantinopolin aggrediuntur
1, 5o5, 9. sq, Persarum naves
captae cum delectis classiariis
8, 1 . ersae hraciam et
k".it" elladlem ac o
loponnesum incursant f, 537,
12. pedestri equestrique pu
gna valent plurimum I., 539,
o. navali conflictu timidis
simi, 539, 1. ersae ir
ruptionem facinnt in Romano
rum terras , 56, 2. sq. ersae
vieti , 7, 5. dissipati , 77,
. naves suas ad flumina appel
lunt , 82 , 1 . ersae vicini
Romanis , 88, 7. csos cae
dunt , 18 , 12. ersicus pi
leus , 57, 2. ersae cuiusdam
captivi misericordia , 298, 18.
sq Persae circum errhoeam
praedantur , 38 1, 15. hessa
lonicensem agrum ineursant ,
391, 2. 392, 18. homines iugu
1are Indus illis est , 396, 15.
natura hostes , 396, 18. er
sicae naves exustae , 42, 3.
423, 5. ersae fugam simu
lant , 424, 4. hraciam omnem
in servitutem religunt , 437,
13. sacrorum cultu nobis dissi
miles , 467, 17. vicos exurunt
, 482, 19. Romanas regiones
n infestant plurimum II, 498, 19.
in ocsiam irrumpunt 11, 53,
15. ersae sagittarii , 532, 19,
ersarntu ductm imprudentia
 64 ; ; )
, 55, 18 !!ersaeldornuth
redeunt , 55 , 2 . tatzen
b.ifraudem caedunt , 555,
418. patriarchami obtruncant ,
583, 7. Selybriam obsident ,
593, 2 ersarum duces ourn
imperatore convivantur , 594,
13. ersae oesiam : leformant
, 595, 5. imperatoris socii et
mici II, 595,15. illorum ava+
ritia , 37, 4. ersarum prae
lonum duo millia caesi ,
666,6 ersae imperatorem ado
irant : ciusqud pedes osoulantur
ll, 65, 18, ersicae linguae gna
rus Ioannes Cantacuzenus ,
66, 7, ersae victi, ,166, 17.
Peloponnesum invadunt -, 85,
4. continuae ersarama
lationes , 87, 4. transmittunt
ellespontum , 14, 5, er.
1... sarum dynastae rchanem inva
lunt , 115, 21. ersae popu
2lantur oesiam , 6, 3. ar
... sarum naves praedatoriae ,
2 16, 24.319, 1, 2 Latinis; in
censae , 47, 1. ersarumcin
odsiam incursio , 16, 15.
a Ioanne Palaeologo evocantur
, 242, 15. dena millia Can
ijtaczeno subsidio missa , 248,
16, eorum c, ad laborem x
ercitatissimi , 249, 13. ersa
rn fuga , 348, . . . . .
estilentiae graphica descriptio
.1, 49, 17.. . . . . . . . . . ."1
tra monasterium ll, 2 13, 6. op
i pidulum , 355,8. castellum ,
13, 4. : " . . . " .
etrogephyra, nomen loci ll, 545,
8, 1 . .. .. . . . .... . . . .
etrogurgurus navicularius ll, 6,
:3 2 . " "" ,
etrus lexandrinus pontifex 11,
464, 23. - - . . . .
etrus apostolus Clementi succes
sori uae praeceperit ,
464, . - . . . . . . . . !
haccolatus triremium praefectus
l, 584, 1. Genuenses vincit f.
nus de collegio rchontaun ll,
599, 1. da imperatoreininr -
hern recipiendo cogitat ll, 6,
4 instaurando Sophiaertctnplo
".
praefectus.111ll, 3 5, i proto
strators ll, 63 , 9. 74, 6.3 ma
chinamobellicam Ifabricatur 1ll,
- 194, 4, cius domus direpta ill,
29, 9. . . .. . . .
hacrases, protostrator; ompro
' titzaun vincit ll, 585, 3. legalus
espota scu minor , dux ,
196, 3. .
hacrasina feminas nobilis 1, 4og,
2 . - "... ". "
Phalanges 1,1326, 23. ! "
hanarium castellum hessaliae 1,
474, 2 . . : "
harmaces legatus 11, 574, 7. in
terfectus ll,58, 13. . . . .
herae, bs munita 1, 26 , 4.
". 1, 14. 63, 4. 266,11 1.
- 67, .: 272,. 275, 2 sq ,
- 19, to. 254, . 2. 277, 15, 31,
. 17. 328, 11..546, 9, 111, 3a3, 13
"325, 22, 36, 3.36, 1. he
, rarum o metropolita 1,313, 8.
. heris.aiplae Cantacuzeni pos
sessionesll, 192, i2. herae ten
tantur ll, 292, 14, sq., Pherarurn
oregio melle et, carnibus abun
dat ll , 293, 6. civitas anapla
- atue florns ll, 329 , Phc
1 racie1, 262, 8. 276, 1, hcrae
1 . orum crudelitas l, 33, 1, co
ramdem miseria et stultitia ll,
468, , . herag atum
crudeliter dissecant Il, 468, 2 .
corum bs.praestantissima ,
47, 1. eius praefectus l, 473, 3
bsidetur a Crale , 535, 2.:s.
urbs ampla et illustris ll, 548,
. .
, 1, ab ea pendct Romanum in--
perium ll, 548, 2. Phenae amis
sae 11,155, 6.na Crale captae
ll, 551 , 2. , 31, 1 ... diu b
sessae Ill, 147,9 Romani imperi
. terminus ll, 156, 4. Crali con
", cessae Ill, 156, 5. . .
hiladelphia Lydorum 1, 91, 5. ill,
59 , - Philadelphiae, episco
"pus heoleptus -1, 67, 9. 94, 4
95, 2. acarius ll, 275, 5. tri
Dutum ei remissum ab .murio
satrapa 1, 483, 14. . . [4 . . . .
Philanthropaenus pincerna 1, 479,
9- , ",1 . . . . ..
hilippi, oppidum acedoniae 1,
 U RRU.
26, 18: 26t, g, 1l, , 2 1ll, Pissa flavius'illl, 7, 18. 4, 6,
328, 1. - sq. Philippensium ur
"bis situs! Ill, 328, o.u, !"
hilippopolis, urbswampla gt po
pulosa, expugnatur a ertere
, 7, 4. obsidetur, 1, 172, 23.
a deditione servatur 1, 75, 7.
casu recuperatur 1, 178, 25. oe
sorum reg traditur , 46, 2 .
hilippopolist.metropolitanus 11,
445, 2. 6og, 12.
hilippus logotheta 1, 458, 19.
hilocrene 1, 36, 21. 361, 14. sq.
hilommates legatus 1, 267, 5..
hilosophia vera et divina 1, 547,
2 . ristoteleall, 53, 7.1: i
hilotheus moderator sacrae la
raea et eracleae episcopus 1ll,
7, 2. eius laus l, 2 ?, 5, me
tropolitanus lil, 239, 3. , patri
& archa lll, 275, 4. . 281, 19. Cius
pia de bello sententiacIll, 288,
13: populi farorem declinat ill,
29 r, 5. restitutus! Ili, 363, 1.
eius laudes Ill, 363, 2 q.
hocaea antiqual, 388, . l,387,
. l, 32, 24.321, 4. sq. ho
caea nova 1, 388, 23. 389, 5, 18.
476, 4, hocaeae obdio 1, 479,
2 . 48, 4, sq. 486, 1. 184, 11,
344, 16, hocaea Romanorum
! propria 1, 492, 17. hoeaeenses
mobiles imperatoren adorant 1,
494, 16. hoeaeam Galataei oc
cupant 1ll, 68, . hocaeae ve
teris praefectus a Genuensibus
creatus ll, 83, 7. hocaea im
peratori tradita Ill, 84, 14.185,
4. hoeacenses pirataelll,347, .
hocas artiles dux, mensae im
peratoriae domesticus 1, 255, 22.
256, 13. 258, 17. ll, 13, 4,
hrangopulus, seditiosus li, 176,
13. sacro igne correptus ll, 557,
4. imperatoris odium simulat
"11.558, 23. ab imperatore mune-
ribas donatur ll, 559, 15,
hrygia 1, 339, 2 , ll, 49, 13.4,
17. 498, 17, eiusdem satrapa
ll, 5o7, 16, -4,
iamina Il, 16, 15. , 1 . portae aureae propugna
ieria mons 1, 427, 2. 11 . . ",
ileus gemmatus imperatoris 1, 27,
17. 7. " , " 7 .i i 88, 21.i:, . . . . ."oa: ...:
6o5
Pittacium 1, 148, 23. Ja" ! "
latamon Jurbs maritima ill, 355,
7.:57 , 19 Platamonenges de
ficiunt ab imperatore ll, 383,
Plato 1,543, 7. . . . . . . . . . . .
obisdus ll, 42, 12. o o", .
oculai argentea Prsis ab impe
" ratoreadonata l, 447, 21, 1
oetae laudeso in spousam com
ponant.ll, 588, 1. . . . . . . . . . .
ogoniana ll, 81, 2. ,
ologus toparchia 1, 37, 2. ;
Polybotam urbs 1, 436, 1. 6. ,
475, 4 : ". " " . . !
olypi , 527, 16, . . . . . .
olystylos oppidulum maritimum
.. li, 6, 16.277, 16. ;" "
mpa sacra , 2oo, . . . . . . .
ompeius magnus , 364, 14,
ons cameli , 29, 1 3o5, 24.
-. , 5 , 2 pontes varii ad
Galatam extructi: , 195, 2.
ontus l, 484, 12, 496, 21. 498,
3. 52, 19. 584, 19 , 49, 19.
86, . 193, 2.. 194, 1- 2 4,
21, 2 ", . . ... . . . .. . *
orcorum quinquaginta millia ,
185, 7. 7.- ." ". " " .
orphyrogeniti aedes palatio vic
8 pae , 365, 21, phyrogeniti
portala , 138, 6: in orphyro
- geniti domumil divertit impe
rator , 7, , . , 29 ,
o:15. 2 . . . . . . 3 : : : 1: " "
orta Gyrolimnes , 89, 22, 255,
14. 289, 5.ii porta ! ,
268, 23. orta sancti Romani ,
291, 12. portula orphyrogniti
, 38, 6 porta Gyrolimnes vid,
Gyrolimn. porta cameli , 5,
2... porta Charsia vid. Chars;
porta lignea vid. lign. : potta
1ylacerc , 558, . porta an
rea , 6o2, 6. 65, 3. porta
aarea perfossa , 66, 5. porta
ugenii vid. ugen. porta re
gia errhoeae , 12, 7, 24,
. porta phiceiana vid. phic:
: porta arbarae martyris" vid.
culum , 292, 23, 3, 19,
ortoria exacta , 522, 18 ,
66 ) R\U '

orus, locus maritimas in thra : prrran indrtere:11, 25 . 94, 1 . , ,

cia , 47, 25. " de ogam. . ."1"
otamiates ex contactu vasculi ydna 11, 38, . 39t, 4. ""
vencao pleni paene interiit If; Pyramides variis extractac frugi
597, 17. . . . . . . . . . . . . ".. bus , 165, 8. . -
f r", " . ,
otuca oppidulum bello eversum
1, 176, 8. :: 3: 1 2 ", racstores ratines peenniaram
raccones acelarhationem impera referant , 14, 22, . " ""
toriam praeeunt , 66, 1. adragesima Graecorum septem
Praedae pars uinta imperatori, et hebdomadibus constat l1, 396,
alia summo duci obtata 1, 498,9. 3 eiusden initium iid. -
raedicatorum ordo lil, 55, 18. 62, niescentes 1,544, 1.546, 16".
13, . : :: : :: :1 . . .. . 2 Quinquagecumae pro deciunis i
raelndia pugnae , 36, . stititae 1, 81, 5.
3 .. . . . .. . . . . . .. . --
raepositus, nomeu pictoris , -

54, 15. ? . . . . .. . . .,
23.
uat , , 531,
. : : " " -
Praestat ab alto, guam a lingua
cadlere , 3 6,2. :
Raphon uria Genuensis , 39.3.
Raphon emar Genuensis 1, 35, 4.
randere diluculo , 47, . pran
dii hora , 517, 22. "ibiq. annot: ". " ". " " " *
realimpus dux riballornm prac Ratioinatores instituti I, 287, 3.
stans , 423, 15. Serviorum et Ravennae ", 7.
essaliac praefectus , 13, Raules 1saacius 1, 273, 9. "
. moritur , 3 15, 15. * Raxinas 1, 458, 7.
rillapus I, 37, 14.87, 1. oppdum Referendarius ecclesiae 1, , 9.
munitissimum , 284 , 14. 285, liquiae sacrae 1, oo. 15. 99, 3.
2,1 , " , " , ," "
" de collo saspensae , 136, .
rinceps, legatus , 383, 14, Resurrectionis loca sancta freqien
rincipis insula 1, 74, 17.otleserta - tata , 96, 1. " , " :
, 22, 6. . "" Retia in Mart, proverb. , 37, 6.
ristenus Vicus , 26r, 4. " Rhacidytuntes' Selybrianus tabcl
Probatum oppidulum 1, 324, 21. larius 11, 333, 2.
romusulum castellunt , 189, 24. Rhadobosdirim , 475, 1 r. " "
ropontis , 48, . 1, 294, Rhaedestum oppidum 1, 136,7. 43,
. 2. . . . . . . 4. 193, 22, 436, 2.
ropositio, ubi sancta snnt posita Rhegium 1, 33, 7, 24. 134, 2. 8,
, 2oo, 3. , , - 6. 224, . 6, 15, 255, . ,
rosacam oppidum I,284, 14. 285, 2. 4,7, 3. captum 11, 518, 16.
2. . , 256, 5. 257, 17, etiam proditurn , 556, 22." . .
rosiacum dicitur , 57, 16. Rhentina oppiduinm prope"hessa
rotoplastae , 16, 15. " , lonicam II, 236, 5. 239, 4.
rotopsaltae I, 199, 2. "" Rhentine castellum , 455, 6. ,
rotostratoris et protovestiarii 277, 2. Syrgi traditam 11, 277, 7.
mors indignissima , 491, 24. Rhitzium I, 36, 24.
rnsa , 22, 9, 16. rnseni' a Rhodi , 4, 1. " "
ersis obsessi , 22, 3, 1, ex Rhodopes provinciac , 35, 7. 19.
pugnati I, 22, 16. ibiq auot. 1467. 147, , 7, 1.
salmodiae , 15, 2. , 6, . Rhodopes oppilorum
teleum , 385, 7. defectio , 8, . Rhodopes
uclus vel puclum , 236, 3 ibiq. racfectrra Romana 11, 4o 4, 7.
3 f. o5, 1. Ithodopeiac civitates 16
nson Catalanorum dux111,229,24. ficint 111,25 1,1 4. atthaco Ca
rpura imperatoria per cpisco tacuzono adscributitr l,, 18.
pos consecrata , 197, 5. ur Rhogus 1, 5og, 18. obsidettr 1,
 U : . RU.
. . sq. leditur 1,
5 5, 13. 5 16, 15. 3, sq. 518, 6.
ogii.
-- tacorumg cognati! aq
so 1, 22, 7, deficiu
2 - 8. , , 11 ,
lioscastrum civitas oesorum
294, 8. 43", 19. 46, 24, 466
. 47, . 19
Rlssorum rex, Gauze ,
94, 13. , 1 " * : : : : 1.
"...
ynast 99, 6. "
" - "
S, egrus monachus 1l, 2og,
22 213, 8
"": . .. . . . . .. . . .. . . .
liichardus icrplori Ducae, pueri
aedagogns 1, 53, 16. nobilis
qens, 1,528, 2. *e c "
em homocastrum imperatori
tradit , 533, 1, ; : . .
Roma nova 1, 196,15 , omani
toum pacne orbem subegerunt
!, -344, 4, uropa, siacque
inguru imposrut ,345, 1.
laudantur a Persis, 1, 352, 1,
fugiunt , 468, . manorum
captivi sine retio dimissi ,
469, 7. omanorum virtus !,
469, 22. Romani roditores, ,
481, 22. Romanorum, leges, ct
iura , 23, 8. Romanorum in
perium seditionibus collapsu
ruu , 24, 2o, ambra et simu"
1acrum prioris , 12, 9. Roma
norum patrius mos in suppli
ibus tuendis , 53, Ro"
mani imperatores singularum
gentium roges - antcccllunt ,
3. 14. communes calamitosorum
salvatoresll,53, 19 Romanis glo
riac studium a maioribus here
litarium , 54, 14. Romano
rum invidiosus, principatus ,
154, 17. Romanorum vires se
mct ipsas absumunt , 186, .
Romani orbem propemodum uni
versum subegerunt , 244, 19.
non sempervicerunt , 251, 13.
omanum fossatum , 322, 12.
mana ecclesia , 539, 8. Ro
mana , apostolica , ecclesia ,
539, 3. omani imperii vete
ris felicitas , 34, 1. sq, Ro
mani domini maris 1, 81, 9.
Romae episcopus , 92, 13.
omani bello navali vexati lll ,
67
29, 9i Romanaert Graecae rc
clesiarum lissitlium illl, 544 ,
16, 3. "Jorja z, ),
, Rmani martyris portal, a9, 12.
ubra serica vela seu tapetia I,
h97, 1!!ol !!!! : : : : :
ubrica subscriptum li, .516, 17.
- auhsignat synodalimperator iH,
17, 16, 1.111.." 1
!" j: " ""! , , ,4 : ".
..
,
Sabaudia 1, 194, 21. 195, 6 2.
11, 3, ., Sabandi Lites!1au
larituro 1, 25, 9, 19 :"Sa
baudiac comes imperatricis fra
, teri11, 34, 5. Sabaulus mona
chus instituticinoruin 11, 5o3,
g. 59, 8. "4" : . , "!
Sabbatis pro more imperatoribus
ofanstum acclamatum lil, 8, .
Sacci oppidum l, 136, 12, 17, 44,
3. eius incolae rustici insolen
tes l, 44, 3 1! " , "
Sactilinm ll, 445, 3. 69, 13. "
Sacer ignis, morbus ll, 557, 13.
Sacerdotes eucharistiam ... sacra
pompa circuniferentes 1, oo, 14,
eorum. communicandit ritus di
versus a laicis 1, 2a, 4- saeer
dotale ministerium 1, 432, 3.
sacardotuntringens o multitudo
.. iisdem ritibus fungens ll, , 6, 7.
saccrdtum amplissima honora
ria ll, 16, 1 1. angelorum inad
: spectabilium"linisterio utun
tur in sacrificando Christi cr
pore ll, 97, . sacerdotalermo
mile li, 499, 7. sacerdotum gra
lus ll, 5, 7, 19 sacerdotibus
supplicationes et placamina in
dicta ll, 524, 5, sacerdotium re
verendum , 564, 24. : sacerdos
speculator ll, 589, 4. sacerdo
tes in sacrificio missae impe
ratorum memoriam frequentan
tes ll, 82, 12.
Sacrificium mysticum ll, 96, 19:
sacrificii solemnia Il , 329, 17.
sacrificinm in aede factum ll,
583, 3. sub sacrificio missae
memoria imperatorum frequen
tata , 491, 13, 1ll, 8a, 12. 269,
13.
68 RU
Sacrorum solennia 1, 217, 22, e
sacris eiectum nomen 1, 2 19,
1. sacra vetita non inique u
surpanda 1, 46, . sacri lati
ces 1, 4og, 19. domestici a sa
cris 1, 432, 5. sacra nuptialia 1,
58, 2 . sacra eruditio 1, 543,
15. sacrae quietis institutum 1,
546, 16. sacra vestibula divinae
sapientiae 1, 547, 23. sacrosan
tum templum divinae sapien
tiae 1, 551, 8. sacra piacularia pro
lefunctis 11, 14, 14, sacra fu
ebria 11, 15, 2 . sacri hynni
ll, 16, 15. sacrae vestes 11, 16,
8. sacra asyla ll, 23, 13. sacrum
cubiculum ll, 87, 22. sacra bulla
11, 12: . sacra anchora , Sarchanes ersarum in onia sa
127, 24. sacra linea ll, 162, 23.
in sacris mentio imperatorum
et patriarchae 11, 166, 15. sa
ora precatio , 17, 2. sacra
matrimonii 11, 172, 5. sacer sug
gestus 11, 173, 6. sacrae largi
tiones ll, 223, 2 . sacra adyta
11, 234, 12. sacer mons ll, 296,
22. 3, 22. 52, 8. sacer mor
Dus l1, 442, 19. sacratissimus
imperator , 445, 12. sacra syn
odus , 465, 1. sacrorum cul
tus 11, 467, 18. mentio in sa
cris ll, 469, 9. sacri canones ll,
492, 11. sacrum monile ll, 5,
4. sacrae domus ll, 5 17, 18. e
sacris expunctum nomen ll, 565,
5. sacris in templo operatum
ll, 582, 23, sacrae vestes ll, 583,
7. sacra scripturall, 63, 9. sacra
unctio lll, 29, . sacra in la
chernis peracta lll, 3, 17. sacra
monasteria Ill, 34, 9. sacra laura
1lli, 17, 7. 362 , 3. sacrae re
liquiae Ill, 136, 1 . sacrae ae
des lll, 27, 19. sacra vasa id.
sacra sedes ll, 288, 13. sacra
stola , 357, 9.
Sagitta veneno illita 11, 377, 22.
sagittis confixi Il, 581, 4.
Salatines ersa legatus ll, 395, 8.
398, 2, - lis subiecta ll, 259, 1. Cralis
Salinarum praefectus , 89, 7.
Salingarus e ersarum proceribus
senex , 356, 24.
Salsi lacus , 324, 22,
Samothrace , 47, 17.
Sancta Iustiana urbs l, 46, 2 .
Sancta pax castellum , 4, 1.
Sanctus Donatus oppidum 1, 5 ,
.
Sanctis percensitis iusinrandnrn
datum 1, 16, 17. Sanctus, ter
pronuntiatum , 198, 1. san
ctificatio populo distributa ,
2o2, 8. sanctorum reliquiae ,
299, 3. e sinu prolatae ibid.
sanctorum hominum effata Spi
ritus sanctus suggerit , 552, 6.
sancta indignissime conculcata
, 596, 14.
Sandalia imperatoria, imperii sym
bola 1, 392, 5.
trapa 1, 388, 12.- ienti circum
hocaeam imperat 1, 48 , .
imperatorem salutat , 48, 18.
naves subministrat 1, 482 ,
83, 19. 488, 1 . Lydiae satra
pa , 65, 17. eius provincia
vastata , 77, . murio bel
um meditatur , 529, 21. mu
rio reconciliatur ll, 53, 2. 551,
15. contra imperatorem militem
mittit 11, 591, 9. Sarchaniani
milites adimperatorem deficiunt
ll, 593, 9.
Sardinia insula Ill, 234, 16.
Satan 11, 279, 19.
Saturnus ll, 175, 23.
Saul ll, 252, 1. -
Scalae e funibus , 3, 22. duo
denis militibus impositae ibd.
aliae scalae e funibus ll, 123, 6.
Scaranus Persa, profugus Il, 488,
1 . eius laudes ll, 489, 8.
Sceparium castellum I, 495, 18.
Scete errhoeae 1, 546, 3.
Scipio fricanus ll, 364, 13, 1ll ,
18, 14.
Scopelos 1, 294, 13, 11, 33, 9.
Scopelensium imprudentia et
clades ll, 34, 18. -
Scopia ll, 26, 5. 261, 3. , 134,
5. olim Romanis, nunc ribal
regia Ill, 133, 2o. deditionem
facit , 134, 15. Scopiensis ar
chiepiscopus Ill, 134, 18,
Scripurae sacrae dum recitantur,
 U VRRU.
assnrgunt 1mperatores 1, 199, 16.
scribere in aqua, proverb. 1,
287, 13. scribae instituti hes
salonicae 1, 287, 23.
Scutarii Latini 1, 24,8. ibiq. annot.
Sutarium 1, 342, . 21. 363, 2.
111, 28, 8.
Scuto imponitur imperator initi
andus , 196, 17.
Scythae 1, 175 , 8. 23. 296, 5.
297 , 16. 464 , 14. sq. Scythae
ad montes yperboreos inco
lentes potentissimi 1, 188, 3.
orum satrapae a Romanis de
lusi . 1 , 188 , 1 4. Soytharum
luodenae myriades 1, 189, 6.
Scythae ad internecionem caesi
1, 19, 2. oesis militant 1,
294, 17. 323, 8. 459, 5. Scythi
ca tuba 1, 465, 18. 466, 1. Scy
thae plurimos Romanorum ca
piunt 1, 467, 22. Scytharum in
ursiones 1, 542, 19. apud Scy
thas exilium II, 2, . Scythica
solitudo ll, 186, 8. Scytharum
irruptiones in Romanorum fines
ll, 32, 14. 35, 2. Scythis im
peratorum filiae desponsae ll,
585, 19. sq. Scythae yperborei
ll , 49, 17. Scytharum pugna
cum Geauensibus ll, 19, 2. sq.
Scythae Capham castellum ob
sident Ill, 192,6. Scythia orien
talis ll, 284, 4.
Sebastpulus oesus trecentorum
militum praefectus 1, 354, 5.
Sella patriarchae ad latus impe
ratoris 1, 64, 24.
Selybria 1, 15, 13. 16. 136, 12.
17. 143 , 23. 215 , 17. 22. 258 ,
21. ll, 1o5, 2. 13, 16, 141, 4.
175, 19. 482, 7. 563, 9. 582, 14.
585, 2. sq. 593, 21. sq. primo
impetu capta ll, 518, 17. pla
ities ante urbem ll, 587, 19.
maritima ll, 593, 21. Selybria
norum induciae cum Byzantiis
ll, 6, 6.
Senacherim rotalagator 1, 13, 3.
15 , 18. classis praefectus ll ,
77, 8.
sonium deditum 1, 136, . lominus ll, 314, 14,
143, 22. Sergentzii montes 111,
72, 1.
Cantacuzenus ,
69
Serica textilia munera 1, 447, 23.
serica aulaea et auro intertexta
appensa ll, 588, 6. serica vela
1, 197, 1 .
Sermyliorum urbs vetusta 1, 455,
12,
Serrae 1, 251, 26.
Servia urbs 11, 355, 6. ll, 13, .
5. inter ottiaeam et hessaliam
sita Ill, 13, 8. 9 sq. Romanis
attributa Ill, 155, 24.
Servitia militum 1, 144, 19.
Sguropulus legatus ll, 14, 3. variis
probris laceratus 11, 143, 13.
Sica cum cavitatibus et ansis
veneno illitis 11, 59, 5. sicam
etiam imperator habet ll, 59, 19.
Sichun archisatrapa Christianis in
fensissimus ll, 99, 19, Lazarum
patriarcham morte damnat 111,
1 , 9, ipso daemone peior Ill,
, 14. eius mors ll, 3, 9.
Sicilia 1, 476, 9. Siculorum auxilia
1, 485, 2 1.
Siderocastrum oppidulum ribal
1orum 1, 428, 19. iuxta Pheras
ab ndronico iuniore impera
tore extructum 1, 542, 6. unde
dictum 1, 542, 7.
Siderus crudeliter caesus , 298,
1 !.
s". praetor populi, legatus lll,
53, 15.
Sigillum rubrum , 499, . sigil
lum viride ll, 5oo, 13. sigilla
eerea ll, 5, . sigillum aureum
appensum ll, 516, 17.
Signa imperatoria in muris fixa 1,
37, 18. 376, 13. signa vellun
tur initio pugnae 1, 377 , 18.
signum militare crux , 234 ,
12. signa imperatoria per ludi
rium tracta l, 78, 9.
Simeon eniuzus Chius princeps
ll, 83, 1.
Simon uccanegra plebeius Ge
nuensis, summae rei publicae
praefectus Ill, 197, 1o. ei mag
5tratus abrogatus ll , 235, 22.
iterum dux designatus ll, 237, 1.
Simon, Cralis frater , carnaniae
Simonis filia ndronici senioris 1,
35, 18. ibig. annot. -
42
61 i", "1" RRU11. "
Si uidem, n autem, genus lo
quendi ellipticum Ill, 387, 25.
Sismanus ichaelis, oesorum re
gis, filius, exul ll, 19, 16. Ro
mani imperii supplex , 21, 2.
lexandri, regis oesorum, ho
stis 11, 52, 7. a Romanis repetitur
11, 54, 1. defenditur 11, 55, 2.
Smyrna urbs 1, 47, 15. 11, 383 ,
17. 384, . 22. Smyrnae por
tus a Latinis occupatus 11, 42,
2. praesidio ab iis tenetur
11, 42, 6. Smyrna a Latinis ex
pugnata l1, 422, 22. Smyrnae
avale crematum 11, 529, 16.
Smyrnense templum metropoli
tanum 11, 582, 23,
Sol testis 11, 157, 14.
Solea 1, 198, 22. ibiq. annot.
Solitaria vita 1, 543, 23. solitarii
exagitati 1, 544, 6. 546, 16.
Solinn imperatorium 1, 26, .
solia episcoporum 1, 197, 13.
Solonis lex Ill, 87, 1. -
Sophiae, Dei Verbi, templum 1,
6, 3. 196, 1, 217, 23. 219, 13.
55 1, 8. , 15 , 22. 22, 9. 3,
17. 111, 29, 18. Sophiae minister
11, 12, 15. Sophiae templum
asylum II, 497, 1 1. 18. Sophiae
templum instauratum 11, 544, 2.
Sopotus oppidum 1, 5og, 24.
Sosci oppidulum 1, 454, 4. , 355,
9. 454, 4.
Soscus castellum , 13, 4.
1, 525, 1.
1, 526, 17, soteria a Ga
1ataeis celebrata 1ll, 78, 2.
Sozopolis ampla et populosa rbs
ad Pontum uxinum sita 1, 326,
7. 34 1, 1. 11, 498, 24. Sozopo
litae superbe repudiant auxilia
1ll, 215, 5. Sozopolis capta lll,
215, 13. s. Sozopolitis tributa
remissa Ill, 218, 19.
Spalocota pocauchi famulus 11,
1 2, 4.
Spanopulus a memoria 11, 99, 2.
Sphentisthlabus oesorum rex 1,
13, 6. 4, 4. 8, 18. eius obi
tus 1, 169, 2. Romanos vehe
enter afflixit 1, 464, 6.
Sphrantzes dux interficitur , 4o5,
1 . -
Sphrantzes Palaeologus 1, 451, 7,
oppidorum Castoriae vicinorum
praefectus 1, 452, 2o. consiliarius
mperatoris 1, 454, 6. Syrgiannem
occidit , 456, 21. : agnus stra
topedarcha creatus 1, 457, 12.
interiit 1, 525, 16,
Spinularum familia 1, 39, 4. ibiq.
annot. -
Sponsae ostentatio il, 587, 18.
Stagi castellum hessaliael, 474, .
Staridolorum oppidulum 1, 454, 4.
11, 355,9 castellum Ill, 13, 4.
Stanimachus urbs 1, 135, 19. 177,
13. l, 45, . 16. lexandro, e
sorum regi, deditur ll, 46, 18.
22. 47, 1. .. . . , -"
Stephaniana locns li, 423, 17. ..
StephanusCrales riballorumprin
ceps 1, 35, 17. 428, 23. aee
loniam populabundus ineursat
ll, 79, , barbarus rex ll, 154, 5.
Stephanus dux riballorum ll,
36, 8, 362, 3. ...
Stephanus martyr Ill, 14, 18. ;
Stilbnus urbs oesorum 1, 172, 9.
16, 11, 69, 9. 42, 9. 311
Stipendiorum publicorum exae
quator , 62, 8. . . . . . .
Stolae sacrae episcporum 1, 197,
21. diaconorum 1, 198, 13. pa
triarcharum et episcoporumil,
357, 9. 1 1 - 2
Straguja vestis imperatoris 1, 369,
7. ll, 555, 1.
Strategius claviger ll, 579, 9.
Strategus, salis curator 11, 279, 5.
Streantzimerus dynasta oesas ,
75, 13.
Strobus castellum lll, 13, 5.
Strumpitza sive Strumbitza (1,
284, 14.) civitas acedoniae 1,
2o9, 24. oppidnm munitissimum
1, 284, 14. Crali concessum 1ll,
156, 6. *
Strymon fluvius 1, 267, 6. 542, 8.
1ll, 16, 23. vici circum Stry
monem Romanis adscripta lll,
156, 3. -
Stygia aqua 1, 46, 16.
Stylarium oppidum 11, 4 15, 16.
Suggestus sacer , 173, 6.
Sulaimasas itinis satrapae filius
1, 481 , 14. . . . ."
 j RRU.
Suldmanus dux cum fratribus, r.
hanis filiis ll, 32, 9. - cum vi
giuti millibus equitum Ill, 1 1 1,
4. a patre domum revocatur ,
15, 19. rchanis senior filius
1ll, 248, 17, ersicarum copia
rum dux Ill, 266, 15. zympen
oppidulum obtinet Ill, 276, 19.
foedifragus Ill, 278, 19. ncyram
et Crateam expugnat Ill, 284, 5,
Sulimanus Sarchanis filius , obses
1, 48, 5. siae, satrapa ll, 476,
13. Cerasae hrygiae satrapall,
5o7, 16, suadet yzantium pe
tendum ll, 546, 21, febre cor
ripitur ll, 55, 17. obit Ill, 552,4.
Sulla ll, 364, 14. - opoli coacta
Sultanus ersarum princeps , 83,
12. Sultanus egypti 111, 9, 16,
Sultanus Syriae ibd. Sultanus
udaeae d. Sultani potestas
iu episcopis restituendis , 91,
. Sultani litterae, ad loannem
Cantacuzenum imperatorem ,
94, 1.8 Sultani vetus amicitia
eum imperatoribus Constanti
nopolitanis ll, 94, 2 ... icro
solymis templorum curam ha
bet Ill, 95, 23. templum S. Ge
orgii renovat Ill, 96, 7, facul
tatem et comitatum praebet lo
a sancta adeuntibus ll, 96, .
Sultani edictum de Christianis
et Christianorum templis non
violandis IIH, 96, 18, oanni
Cantacuzeno imperatori bene
}recatur 1ll, 98, 22. ahumeturn
icat l, 99, 3. eius mors ll,
99, 17. Iacobitis haereticis fa
ve Ill, 99, 21. Christianorum
etes dolenter fert lll, 1, 13,
Susama , 65, 8. - litor I, 122, 9. eracleam in
Susceor e sacro fonte suscepto
nomn suum communicat 1, 18, 15.
Syuadera ad morem flagellata Ill,
298, .
Synadens legatus ll, 362, 15. 433,
24, 45, 8.
Synadent, protostrator hl, 367, .
esemlriae praefectus li, 459,
11. lexandri, regis oesorum,
patruus 1, 468, 22. carnaniae
ux declratus 11, 54, 1. in
arccrcut :ompactus 11, 5!), 7.
6 1
- careere cductus 11, 512, 9,
hessalonicae raefectus ll, 77,
- "5, 19, .
Symadenus vigilum praefectus, ca
tus 11, 33, 22.
Syncope febri contraria ll, 55, 2 .
Synodo imperator cum patriarcha
praesident , 551, 9. synodus
eogitur a patriarcha , 556, 13.
synodorum veteri more tomi
scripti ll, 557, 5. synodo pa
triarcha primus subscripsit lid.
synodus patriarcham cxaucto
rat , 66, 15, synodus occu
menica a Ioanue Cantacuzeno
expetita Ill, 59, 16. Constauti
a Cantacuzeno
imperatore , 168, 13. synodo
pracsidet atriarcha Ill, G9, 23.
patriarcha post imperatorcm
subscribit Ill, 17, 13, impera
tor post cpiscopos subsignat
bd. synodo non parentes car
ceribus ab imperatore mulctati
lll, 17 , 6. synodus a patriar
ha convocatur , 183, 12.
Syrales Cantacuzeni familiarissi
us Fl, 184, 7
Syrges telenuzias herarum prae
fectus Il, 191, 2. vias obsidct
, 225, 23. exercitum Cantacuze
ni explorat ll, 228, 17. ace
lonas ducit ll, 236, . rex r
meniae renuntiatus ll, 253, 23.
eius crudelitas l, 277 , 5. ab
rmenis vocatur ad sceptrum ,
292, 18. d annot. 1, 288, 2.
Syrgiannes Syrgiannis, Comani no
Dilissimi, filius 1, 18, 16, hra
iam administrat 1, 24, 14. le
gatus ad Cralem 1, 36, 14. pro
sidet 1, 26, 5. hraciae oppida
invadit 1, 136, . vinculis con
strictus carceri mandatur , 17 ,
7. 329, 3. 332, 19. carcore
solntus 1, 335, 3. copiarum
occidentalium dux 1, 4 , 23.
431, 1. beneficiorum immcmor
1, 436, 13. de vita periclita
tur 1, 438, 13. ad Cantacuzentrm
onfugit 1, 441, 12. ampliandum
censet 1, 448, 17. Galatalu au
fugt 1, 4, 2. raetor occi "
612
dentis 1, 45, 8. a Sphranze oc
oisus 1, 457, 2, eius funus 1,
457, 14. ndronici iunioris stu
aiosissimus l, 98, 22. incentor
sceleris et " ll, 92 ,
12, ".
Syria lli, 49, 22, 99, 23., Syriae
Sultanus l, 9, 16. : Syrorum
dogmatis ornamentum Cantacu
zenus ll, 94, 14. Syria ilo ali
tur Ill, 1 oo, 6.
Syrpanus Dacus pecuarius , 146,
, -
Syrus legatus de ordine clerico
rum 11, 353, 9.
Sytzigan Syrgiannes Comanus no
bilissimus 1, 18, 14,
abermaculum imperatoris 11,36,
5. 587, 22. . .
abulae publicae ll, 514, 24.
aetach, Scyharum, summus im
perator , 89, 9.
amerchanes larygiae satrapa ,
339, 21, ,
anais fluvius, Seythiae l, 19 ,
21, 192, 18. 193, 2, 8q.. .
antessani montes Ill, 156, 4.
ao locus ll , 261 , 3.
a pcti, impositus imperator ,
36, 19, tapetes a Persis impe
ratori lono missi 11, 447 , 2.
tapetibus stratis discumbendi
mos ll, 28, 15,
archaniota domesticus 1, 147 ,
4 , 10,
archaniotae, sororis ichaelis .
imp, filii, mors 1, 57, 1.
"arentum ab arnania multum di
stat 1, 53,23. arentina rinceps
1, 53, 19, 51, 4. imperatricem
Romanorum se pracdicat 1, 5 ,
17. - icephoro despotae filiam
despondet , 51, 13. arentini
barbari , 52, 3. arentini mare
obtinent , 526, 3, arentinae
triremes 1, 526, 15. arentini
prudentes 1, 527, 5. pertinaces
1, 527, 16. arentina princeps
homcastrios defendit 1, 53,
8. arentini ab carnanibus de
trimento affecti 1, 531, 6. a
rontinorum imperium durum 1,
53, 13... :: : : :
D RRU
aspugas Scytharum dux 1, 192,9.
ennarensium familia 1, 39, 2.
emplam odegetriae, Deiparae
1, 168, 2, 35, 23. templum sa
ora pompa circuitum 1, 2oo, 16.
" 4 . templi vestibulum 1, 3,
.. Deiparae apud yrtacium 1,339,
19, in templo ante urbem Con
stantinopolitanam fons percnnis
1, 427, 6, templum sanctorum
". postolorum l, 432, 19. livinae
Sapientiae. d.Sophia, templum
sancti Demetriimartyris d. De
metrii. sancti Georgii Palaeoca
.. * stritae martyrisll, 166,19.1)eipa
rae ll, 297, 2. d, Deipara. tem
: plum Smyrnense metropolitanum
il. Smyrna..templa, eversa 11
596, 14. templum Deiparac in la
: hernis d. lachernac., tem
plum sancti, Georgii a Sultano
renovatum d. Georgii. ,
enedus insulal Ill, 253, 2. 255,
1. 256, 2. 27, 7. 275, 17, 276,
4. -5 4. sq- 281, 2, 283, 17.284, 2.
39, 14, 33 1, 8. 2. 335, 4, 345,
23. enedi pars orium orni
mata 1ll, 283, 1. . . . "
er exclamat populus, praecunte
patriarcha 1, 198, 19 ..
eristasis oppidulum ll, 475, 5,
476, 8. 554, 19 . . . . !
errae motus l, 477, 14- hra
ciac urbes subvertit , 277, .
estamentum vetus ac novum ll,
18, 24. -
estudo acta , 214, 12. . . .
extilia lanca et serica mureza
, 447, 2 . ,
habor mons , 548, 23. 549 14.
17.552, 9. sq. haboriun lu
men , 499, 2.
hasus insula 1, 259, 9 , 15,
- " : 1 ,
heanitzes praesidii dux 1, 576,
1 . . . -
hemata occidentalia , 39, 6.
heodora sanine, anlis a
garis uxor I, 91, 8.
heodora Ioannis Cantazeni fi
lia, rchani despons: ., 588,
3. eius constantia inpietate et
Inni virtute ,
17.589,
' 7. obanis couiux , 28, 19,
|
 , VRRU.
heodora atthael Cantacuzeni
senior filia , 33, 15,
heodora ichaelis . alaeologi
imperatoris filia I, I o8, 19. n
lronici iunioris imperatoris ger
mana soror I, 186, 23. ichaeli,
oesornm regi, nupta , 186, 23.
regina fit monacba, heo
alosia dicta , 222, 18.
heodora alaeologa Ioannis Can
tacuzeni mater I, 125, 16, 138,
5. 26, 4.
heodoras Caballarius captus ,
32, 1.
i.. Cabasilas logothetami
litaris , 24, .
heodorus archio, ndronici se
nioris filius I, 256, 14. Lom
ardiae princeps , 12, 8.
heodorus ichaelis I. Palaeolog
imperatoris filius I, 29, 2.
"heodorus epagomenus , 382, 12.
heodrus Synadenus protostra
tor , 37, 2.
heodorus omprotitzae frater ,
584, 17,
heodorus anthopulus legatus ,
226, 13. 23, 12,
heodosia monacha ex regina ,
222, 18. . . . *,
heodosius magnus imp. , 541,
18. , 14, 13.
heoleptus hiladelphiae episco
pus I, 67, 9 94, 14.
herapeae angustiae , 224, 7.
heriaca medetur veterno , , 77,
18. syncopae curandae adhibita
1 , 55, 2o. eius usu vita ser
vata , 598, 5.
hessalia , 87, 21. 2 1, 24. ,
33, . 131, 19. sq. 3 15, 19, Ca
telanorum incursionibus affli
ctata 1, 85, 25. 86, 5. ottiaeae
confinis I, 473, 14. 499, 5.
subacta , 54, 1. imperio
Romano consociata , 54, 15.
Cantacuzeno se subiicit , 39,
2. sq. ngelo traditur .,
322, 15. hessaliae confinia
, 355, 6. hessalia a ri
Dallis occupata , 1 13, 23, a
Crale invadittr , 147, 4. ab
imperatore repetitur , 15, 22.
omanis attributa , 155, 24.
613
hessalonica ., 13, 16. 14, 1.
, 7. 17, 4, 129, 12, 149, 6.
29,9 275, 3. sq 276, 16. 454,
22. 456, 16, 473, 15- 496, 13.
, 225, 21. 246, 2. sq. 355,
2 : sq. 365, 5, sq. 38, 6, sq.
568, 14. sq. , 4, 7. 17. sq.
1o9, 23. 1, 6, sq. 158, 17.
18, . 186, 21. 2oo, 18, 2o2,
7. 26, 7, sq. 229, 12. 263, 23.
276, 3. sq. 324, 8. 345, 21. n
drohico iuniori imperatori de
aitur I, 27, 5. sq. hessalon! -
cae monasterium , 26, . eius
dem urbis arx traditur , 27,
22. hessalonicae ulti solitarii
, 55, 15. hessalonica incur
satur a Stephano Crale , 79,
12. urbs maximi momenti ,
278, 13. 544, 4. post Constan
tinopolim maxima , 573, 5.
imperatorem in coelum extol
lit , 574, 22. tumultuatar ,
575, 3. eius arx instar parvae
urbis l, 579, 5. crudelia in ea
designata ll, 582, 3. culus al
ter imperii Ill, 8, 16. a Crale
obsessa Ill, 1o,9 sq Cantacu
2enum imperatorem suscipit Ill,
1 17, 1o a riballis occupatalll,
1 13, 22,
homas despota princeps carna
niae 1, 13, 4,
homas Palaeologus dux 11, 225,
5. 236, 1, 254, 3. . . . .
homocastrum 1, 5og, 19. 1l, 75, 22.
urbs maritima 1, 51, 23. obsi
detur 1, 5 t 1, 17. 525, 24. sq. a
rentini ei succurrunt 1, 526, 15.
oppidulum aestuosum ac focti
dum 1, 53, 2 . se dedit impe
ratori 1, 533, 9. 24.
hracia 1, 19, 24. 2, 1 r. 24, 1 .
14. 34, 1, 1, 13. " 19, 259,
9. 13. , 59 , 2, ll, 49, 2.
2 13, 5, 239, 6. 284, . sq. 288,
6. 294, 9. sq. 297, 13. 298, 13.
312, 1, 361, 3. superior et ma
ritima 1, 6, 14, 1o5, 17. "
rior devastatur 1, 179, 14. 189,
2. 323, 8. 427, 12. hraciae ora
1, 47, 19. s. hracia universa
Latinis olim subdita 1, 5, .
521, 4. ersae eam incursaht l,
614' ". "4'1b RRU 14'' ''"
537, , 63, 13. eius urbes -
principes 1, 54, rr, . earttm
urbium senatores expeditioni
adscripti l, 69, 5. hraciae oppi
dorum factiones , 18, 14. hra
iam maritimam incursant Per
sae 11, 18, . hracius orbis
ad Scythicam solitudinem reda
ctus 11, 186, 8. hraciae urbes
deficiunt 11, 195, 18. hracia
ello intestino exhausta ll,3o3,
6. funditas devastata , 326,
1. 338, 19. hraciae vici diri
iantur ll, 44, 15. hracia a
. in servitutem redacta il,
37, 13. ll, 276, 18. in solitu
inem redacta i, 476, 24. hra
ciae urbes receptae ll, 483, 13.
529, 12. desciscunt li, 555 , .
563, 2. 582, 8. recipiuntur Il,
582, 13. hracia a ichaele 1.
alaeologo recuperata 1ll, 188,
2. hracia e urbes terrae mo
tu concussae Ill, 277, 13. earum
recuperandarum ratio 111, 299,
1.
hroni aurei 1mperat cum
gradibus , 197, 12. thronas pa
triarchicus ll, 49, 4. 553, 1 .
66, 22.
hule ultima lt1, 34, 19.
huribulum tenet diaconus ,
2oo, 21. datur imperatori 1, 2,
18. ".
iara gemmata imperatoris I, 27,
17. imperii symbolum , 392, 5.
iara imperialis l, 166, 8. la
pillis ac margaritis ornata Ill ,
269, .
imorum oppidum occidentis 1,495,
, 7. ab imperatore errhoea exi
et tunica, purpura praetex
tae , 499, 6.
oglutrga Scytharum summus
imperator I, 189, 9.
olisthlabus dynasta, transfuga
1ll, 135, 12.
emprotitzas dnx Romani exerci
tus ll, 584, 17. praefectus urbis
ediac Ill, 6, 24, " num evocant , 3, . sq.
mus a sanctis aprd tho mon
tem compositus 1, 55, 7. to
mi tres synodi Constantinopo
litauae Ill, 169, 16. tomum ter
tium "trg Gregoras" 111,
, : " " " .
1 1, 5.
ca vectigal 1, 3 1, 15. fil, 3 ,
5. ibiq. annot.
orne set torneamenta 1ll, 431,
1 -
nopoli, 1, 183, 15. 39, 5.
11, 419, r. ... diruta ll, 4 5, .
rapezuntium 1ll, 171, 16.
riballi 1, 35, 17, 14, 4. 29, 1 .
19, 26, 2. 261 , 2. 4. 111, 37 ,
1. 1o5, 4. 169, 2. sq. 18, 1.
13, 1 . 185, 15, 2, 8. 23,
4. 26, 12, 3, 24, 318, 17, 324,
" 2 . 337, 17, 361, 4
. riballi Berrhoeenses, ill,
1 i9, 4. 154, 9. 155, 11. riballi
proceres fugitivos Romanos in
erepant1, 282, 19, 283, 7, ri
alli chridem obsident 1,427,
19. , ocsos eaedunt , 42,
22. ex riballis auxiliarius ex
ercitus , 453, 8. riballi in
iurii et insolentes 11, 79 , .
19. riballorum galus 11, 79,
9. riballorum despota foede
ratus 11, 24, 15. riballorum
archiepiscopus 11, 274, 9, ri
lallorum turba inutilis - Il ,
331, 9. riballi fagiant ll,
36 , 6. 424, 13. a Ioanne
Cantacuzeno repelluntur ll, 461,
. occidentales urbes uni
versas sibi subiiciunt , 47, 9
"riballica factio , 535, 1 . ri
alli bes acedonicas capiunt
, 551, 2. barbari II, 164, 22.
illorum avaritia 111, 37, 4. vias
insident , 6. 9. errhoeam
babitatum a Crale missi, 12,
re iussi , 125, . milites
sine equis dimissi , 26, .
129, 21. Gynaecocastrum capiunt
, 136, 5, contra Catacuze
num conducti 1, 247, 4. a Per
sis caesi,249,5. ua ratione do
mandi , 299, 7. seditio ,
314, 14, atthaeum Cantacuze
aoi adversum multos ersas
, 348, 8. ... "
ricola castellum hessaliae ,
474, 1. -
 U. VRRU.
riglia , 22, 8, 5o5, 9. :
rinobus oesorum sedes regia
, 175, 5. ibiq, nnnot 59, 8. ,
69, 22. , 64, 6. . . . . . .
"risagii divinus hymnus , 197, 19,
199, 16. , 51, 2. 4 :
uba, signum ad arma datum ,
343, 18. triumphus cantatus ,
352, 5. tuba, Scythica I, 465, 17,
.. tuba belli signuum , 8, 8. si
gnum ad profectionem datum
, 241, 6.253, 15. tubae reso
mantauribus oblectandis , 588,
9. . . . . "-, * . . ..
untza vius 1, 19t, 2, ibi.
annot 59, 2. . . .. .
urcae, diountur ctiam ersae ,
415, 35. . . . .. .:
urris lignea a Germano, uodam
extructa 1, 173, 19. turris lignea
, duahus, onerariis imposita ,
19, 6. . . - vestis monastica , 257, 1. 299,
1 2 - 1
Vasa sacra , 2oo, 15.
Vectigalia remissa , 322, 25, ve
tigalium, publicorum curatores
11, 8, 3, vectigalia ecclesiastica
, 32 , 13. vectigalia commu
nia sublata , 461, 6. 47 , 15.
ectigalium immunitas impetrata
1f, 574, 13. vectigalia inusitata
imposita , 8, 2. vectigal
topica d topica.
Venationi deditior ndronicus iu
nior , 27, 1. 68, 21. item Sa
Daudi , 2o5, 13. venatorum prin
ceps , 34 1, 1.
Veneficium irritum , 558, 8. ve
menum humi defossum , 559,
13. 597, 17. vasculi veneno ple
ni contactus exitialis , 597 ,
2 . . Vinum meractim vetus syncopae
Veneti , 12, 7. 219, 1, 233,9.
234, 8. imperatorem adorant ,
61, 9. : . Venetiae , 284, 11.
, 191, 5. 1. Veneti in insula
Chio negotiantur , 385, 9. Ve
netorum et Genuensium dissi
dium , 18, . Veneti Cra
lem in senaturn suum allegerunt
, 8, 2. 152, 22. Galataeis
improviso superveniunt , 185,
16, eorum legatio ad Cantacu
615
zenum, imperatorem , 186, 13.
, corum cum imperatori 2ns Con
stantiaopolitanis foedus , 88,
3. sq. 189, 2, 19, . Vencti
anai exclusi , 192, 18. 193,
2. sq. bellum cum imperatore
inde exortum , 193, 9. sq.
rchanem offendunt , 228,
7. maris domini , 235, 3.
victi a Genuensibus , 236, 12.
"Veradultum mense aio 1, 34 1, 8.
Vespertini hymni , 3oo, 14.
Vestiarium regium 1, 22, 2. vestis
stragula imperatoris 1,369, .ve
stes sacrae , 6, 8. vestes impe
. ratoriae , 167, 7. vestis can
didn lugentium imperatorum
bd, imperatoris interior et ex
terior , 176, 23. vestis impe
ratoria et privata , 23, 7. ve
stes exuunt athletae , 227, .
18. vestis imperatoria posita ,
513, 14. 514, 4. vestes sacrae
" , 583, 7, in veste certurn co
1orem pro signo gestare iuben
tur Christiani , 3, 18. :
Veternus ex fungorum esu I, 177,
. . * 1
Vexiiio suspensum insiurandum,
26 , 2 . . 261 , 22. in summo
vexilli crux collocata 1, 325,
11. vexillum imperiale 1, 352 ,
2. , 79, 24, vexillum in
nu civitatis ui,
defigen
tium praemia Ill, 129, 6. .
Vigilum pracfecti , 29, , vi
giliae nocturnae , 419, 8, vi
giles supra muros constituti ,
538, 6.
Viis custodiendis praepositi mili
es , 21 , 9.
curandae adhibitum , 551, 1.
vinum in febri venenum , 551,
6. vineta Il, 585, 8. vini quin
quaginta congii aureum pcndunt
aerario , 8, 23.
Unctus Domini , 45, 17. unguen
to sacro imperator inungitur ,
196, 13. idque in formam crucis
1, 198, 8. unctio sacra , 29,
,
Ungrblachi , 175, 17,
616 RU U VRRU.
Ungrorum princeps , 458, 1. 7.
Uxori cohabitare patriarcha non
potest , 433, 2.
anthia I, 262, 2. capta , 53,
23. sedes omizili 11, 534, .
imperatori dedita , 534, 14.
ena, ndronici iunioris mater, ca
pitur 1, 15, 16. ad filium mit
titur 1, 166, . monasticum
induit habitum 1, 26, 6. Syr
giannis dimissionem aegre fert
1, 335, 4. nihil de ea decernit
moriturus imperator , 395, 19.
eius mors , 473, 12. graviter
fert se non imperare 11, 91, 18.
Cantacuzenum apud filium suum
accusat , 93, 13.
ylocerci porta d porta.
ampea Sabauda, femina pruden
tissima 1, 2o5, 5. e comitatu
imperatricis , 54, 19.
amplaco magnus pappias, , 465,
. , 77, 18. magnus dux, tri
remium praefectus ll, 74, 8. Di
dymotichi praefectus , 237, .
angri 1, 174, 5. ibiq. annot.
arida 1, 13, 3, 15, 17.
elotae , 227 , . elotarum
scelera , 234, 6. receptio
em hessalonicae impediunt
, 355, 17. eorum crudelitas
, 393, 1 1. eorum potentia 11,
568, 2o, divina et humana iura
violant 1, 57, 17. occisi et per
forum tracti 11, 57 1, 8. elota
rum audacia Ill, 15, 19. 8, 22.
riballorum largitionibus cor
rupti , 117, 19.
epaene urbs , 135, 19. 176, 2.
, 4o5, 1. oesorum regi de
ditur 11, 46, 18. 47, .
ephraetis carnifex 11, 544, 2.
ernomianum urbs 1, 191, 13. 28,
1. 325, 1. , 529, 8. 557, 1.
castellum , 186, 21. impera
tori se dedit ll, 526, 1. oanni
alaeologo deditur Ill, 243, 25.
ernomianenses a Cantacuzeno
domiti 111, 246, 2.
ianus Cantacuzeni famulus 111,
34, 6. 345, 16.
ichna oppidum 1,262, 13. 2. 267,
2. 11. 23. 268, 2. 281, . , 42,
17. 423, 9. 425, 6. ll, 156, 5.
ichnii 1, 262, 14,
impanus riballus pecuarius ll,
256, 6.
urulum 1, 125, 25, 133, 2.
ustria, ludi genus 1, 25 , 14.
ybus Chiorum potentissimus ll,
83, 6. 84, .
ympe castellum hraciae 111, 242,
16. a Persis occupatum , 276,
2o. denis aureorum millibus red
emptum , 277, 7. 278,22. 279,
14.
yraces, imperatricis famulus, y
uum
1.
rodit ll, 598, 21. 6,
 -

- -

-
-
-
-
- --
- " -
.

- -
".

", -
- -

--

-
" ,

" -

-
- -

- -

- 4.
-

-
.
- - 2. -

" - - "
--
-

- ", -
." -- , -, ... -
- " ... " - "< " 1
" - - ' - ?
* - -
"
-
-
- -

- *.. -

- - -
-
"
- ". -
-

" . ". -

"-
-
", -
4

. - "

"- " " - -

-
*-
.
- *
- \ & - ", -,
- - "
-
- -
-
-
- " -
-

. " - * -- - - -

- - -
- . " -
-
-

". - -
-
-

- -
-'
- * *
- 4-9
- -- 4
- -
-
-
- -
-
-
-
- - -

- -

",

- -
. - -

- - -

" -

-

" & - - ". -

-
-
-

*
-

-
-
-"

- -
-
-

-
. ". -
-
-

- -- - " - - -

terreichische institliother
"
-

- -

" -

- +223329806 - -