1

Nasir ibn Abdurrahman

ibn Muhamed el Xhedi

Krkimi i begatis
Llojet dhe dispozitat e tij

Shqiproi nga ar abishtja

arabishtja

Arjan Haskasa
2

Titulli origjinal i librit:

Et-teberuk, enuauhu ue ahkamuhu

Titulli n shqip:
Krkimi i begatis,
llojet dhe dispozitat e tij

Autori:
Nasir ibn Abdurrahman
ibn Muhamed el Xhedi

Shqiproi nga arabishtja:

Arjan Haskasa

Recensent:
Genc Plumbi

Redaktoi dhe korrektoi:

Roald A. Hysa

Kopertina dhe paraqitja grafike:

Armida Plumbi

Botoi:
Shtpia Botuese Jehona

Tiran, shkurt 2007

T gjith t drejtat jan t rezervuara. Ndalohet

rreptsisht ribotimi i librit, i plot apo i pjesshm i tij pa lejen e
botuesit dhe t recensentit.

gplumbi@yahoo.com
3
4

Ky libr sht frut i puns s autorit pr t

fituar doktoraturn n fakultetin Bazat e fes,
dega Akide dhe sekte bashkkohore, i
Universitetit Islam Imam Muhamed ibn
Saud n Arabin Saudite, ku sht vlersuar
me gradn shkencore Nderi i Par.
 5

Me emrin e Allahut, Mshiruesit, Mshirplotit.

Parathnie

Falnderimi i takon Allahut. At falnderojm, prej Tij ndihm dhe falje

krkojm. Allahut (xh.sh.) i lutemi t na mbroj nga e keqja e vetvetes dhe
e veprs son! Askush nuk mund ta oj n humbje at q Allahu (xh.sh.) e
udhzon. At q Allahu (xh.sh.) e on n humbje, nuk ka kush ta udhzoj.
Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr me merit prve Allahut, q sht i
vetm e i pashok. Ai urdhron ndjekjen e Rrugs s Vrtet dhe largimin
nga rrugt e gabuara. Dshmoj se Muhamedi sht rob dhe i drguari i Tij,
q na e ka ln rrugn t bardh. Nata pr kt rrug sht si dita, e prej saj
largohet vetm nj i shkatrruar. Paqja dhe begatia e Allahut qoft mbi t,
familjen e tij, shokt dhe ndjeksit e tij deri n Ditn e Gjykimit.

Un vendosa dhe zgjodha t shkruaj rreth ksaj teme pr shum arsye,

ku m t rndsishmet, po i prmend m posht:

1. Pr kt tem nuk sht shkruar m par nj libr enkas, ku t

prmblidhen t gjitha shtjet q kan lidhje me t. Me aq sa di un, pr t
jan shkruar disa shkrime t shprndara q flasin vetm n lidhje me disa
shtje t ksaj teme. Lexuesi zakonisht kt tem e gjen t prmendur vetm
n brendsi t librave t ndryshm.

2. Begatia ose mbarsia sht njra prej gjrave m t dashura dhe m t

krkuara, mirpo disa e kan kaluar cakun n krkimin e saj. Pr shkak t
injorancs s tyre, ata kan shkuar deri n ekstreme gjat krkimit t saj.
Njohja me realitetin e begatis n kt rast sht shum e nevojshme, me
qllim q t bhet e qart se far sht e lejuar prej saj, e far sht e
ndaluar. Kshtu, njerzit do t ken mundsi ta krkojn begatin n mnyr
t lejuar, e t largohen nga krkimi i saj n mnyr t ndaluar.

3. Prhapja e krkimit t begatis sipas mnyrave t ndaluara n

 6
shum an t bots islame dhe konsiderimi i saj si dika e zakonshme dhe
vepr q t afron me Allahun (xh.sh.).

4. Varrezat e shum prej vendeve islame jan t mbushura me t

ashtuquajturit vende t mira, t cilat konsiderohen edhe si t shenjta. Njerzit
udhtojn nga vende t largta pr ti vizituar kto varre, pr t ndenjur,
pr t br tavaf (rrotullim) rreth tyre, pr tu falur e lutur n to, pr t fshir
trupin, pr t marr prej tyre dheun shrues, e plot gjra t tjera t ksaj
natyre. Ata i luten ktyre t vdekurve prve Allahut dhe mbi kto varre
kan ndrtuar xhami e kube. Ata kan vepruar kshtu edhe me gjurmt e
lna nga profett dhe bamirsit. Muslimant gjithashtu jan sprovuar edhe
me madhrimin e ditlindjes s Profetit (a.s.), duke krkuar begati prej asaj
dite, duke shpikur festimit e saj dhe t disa ngjarjeve t tjera t rndsishme.

5. Pasojat e rrezikshme dhe dmet e shumta q sjell krkimi i begatis n

mnyr t ndaluar. Rnia n shirkun e madh, bidatet, gjynahet, lnia e
vaxhibeve dhe e suneteve, t gjitha kto dme e pasoja t rrezikshme kryhen
n emr t krkimit t begatis. Ky realitet, padyshim e bn t domosdoshm
t folurit pr kt tem dhe sqarimin e saj sipas forcs e mundsis.

6. Nxitja q m dhan disa dijetar e disa nxns t dijes me t cilt un

edhe jam kshilluar, q t shkruaj pr nj tem t till.

Rndsia e tems vihet re qart nga kto q tham m sipr. Ajo meriton
studim dhe angazhim serioz.
 7

PLANI I TEMS

Autori n kt libr ka vijuar sipas ktij plani:

Paraprgatitja, e cila prfshin katr shtje:

E para: Mirsia sht e gjitha n dor t Allahut (xh.sh.).

E dyta: Allahu (xh.sh.) ka przgjedhur disa nga krijesat, duke i dhuruar
nga mirsia dhe begatia e Tij.
E treta: Kuptimi i fjals begati dhe fjalve q rrjedhin prej saj.
E katra: Ndarja e mnyrs s krkimit t begatis, n t lejuar e t palejuar.

KREU I PAR: Llojet e gjrave t begata. Ky kapitull prfshin

paraprgatitjen dhe pes tema.

Paraprgatitja: Ndarja e begatis n begati fetare e n begati dunjaje.

Tema e par: Kurani Fisnik.

Tema e dyt: I begati prej personave. N kt tem ka tre shtje:

1- I Drguari i Allahut (a.s.).

2- Profett.
3- T mirt (veprmirt). N t prfshihen dy nnshtje:

a- Melaiket (engjjt)
b- Njerzit e mir.

Tema e tret: Xhamit.

N t ka katr shtje:

1- Mesxhidul Haram dhe El Meshair.

2- Xhamia e Profetit (a.s.) dhe mirsia e Medines.
3- Xhamia Aksa.
4- Xhamit e tjera.
8
Tema e katr: Koht e begata.
N t prfshihen gjasht shtje:

1- Ramazani.
2- Nata e Kadrit.
3- Dhjet ditt e para t muajit Dhul Hixheh dhe ditt e shklqimit (ejamu
teshrik).
4- Muajt Haram.
5- Xhumaja, e Hna dhe e Enjtja.
6- Koha e zbritjes s Allahut.

Tema e pest: N t prfshihen gjra t tjera t begata si: Shami, Jemeni,

shiu, pema e ullirit, qumshti, kuajt, delet dhe palmat (hurmat e arabis).

KREU I DYT: Krkimi i begatis n mnyr t lejuar.

Ky kapitull prfshin katr tema:

Tema e par: Krkimi i begatis me prkujtimin e Allahut (a.xh.) dhe me

leximin e Kuranit Fisnik. Kjo tem prfshin tre shtje:

1- Krkimi i begatis me prkujtimin e Allahut.

2- Krkimi i begatis me leximin e Kuranit Fisnik.
3- Mjekimi nprmjet prkujtimit t Allahut dhe nprmjet Kuranit Fisnik.

Tema e dyt: Mnyra e lejuar e krkimit t begatis nga Profeti (a.s.) dhe
njerzit e mir. Kjo tem ka katr shtje:

1- Sahabet e krkonin begatin nga Profeti (a.s.) gjat jets s tij.

2- Krkimi i begatis prej gjrave q kishin mbetur nga Profeti (a.s.) pas
vdekjes s tij.
3- Krahasimi i njerzve t mir me Profetin (a.s.) (n lidhje me begatin).
4- Krkimi i begatis gjat qndrimit me njerzit e mir.

Tema e tret: Krkimi i begatis prej pirjes s ujit t Zemzemit. Kjo tem
prbhet nga paraprgatitja dhe dy shtje:

Paraprgatitja: Njohje me Zemzemin.

shtja e par: Veantit e ujit t Zemzemit.
 9
shtja e dyt: Mnyra e krkimit t begatis prej pirjes s tij.

Tema e katrt: Krkimi i begatis prej gjrave t tjera.

Kjo tem prfshin tri shtje:

1- Syfyri.
2- Disa rregulla gjat ushqimit q shrbejn pr arritjen e begatis.
3- Cilsi t mira q sjellin begatin.

KREU I TRET: Krkimi i begatis n mnyr t ndaluar.

Ky kapitull prfshin tri tema:

Tema e par: Krkimi i begatis nga Profeti (a.s.) pas vdekjes s tij. Kjo
tem prfshin katr shtje:

1- Krkimi i begatis nga varri i Profetit (a.s.) dhe dispozita e vizits n

varrin e tij.
2- Krkimi i begatis n vendet ku ai (a.s.) sht ulur ose sht falur.
3- Krkimi i begatis n natn kur ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.).
4- Krkimi i begatis natn e Isras e t Miraxhit, n ditn prkujtimore
t hixhretit e t tjera ngjarje t ngjashme me kto. Kjo shtje ka dy nnshtje:

a- Krkimi i begatis natn e Isras e t Miraxhit.

b- Krkimi i begatis n ditn prkujtimore t hixhretit.

Tema e dyt: Krkimin i ndaluar i begatis nga njerzit e mir.

Kjo tem prfshin tre shtje:

1- Krkimi i begatis prej trupave dhe gjrave t tyre, prej vendeve ku

bnin adhurim dhe prej vendeve ku ata qndronin.
2- Krkimi i begatis npr varret e tyre. Dispozita e vizits n kto varre.
3- Krkimi i begatis n ditlindjen e tyre.

Tema e tret: Krkimi i begatis n disa male e vende.

Kjo tem prfshin pes shtje:

1- Dispozita e krkimit t begatis n kto male e vende.

2- Malet e vendet q ndodhen n Mek.
3- Malet e vendet q ndodhen n Medine.
10
4- Malet e vendet q ndodhen n Sham.
5- Krkimi i begatis tek pemt, gurt e gjra t tjera t ngjashme me kto.

KREU I KATRT: Shkaqet e krkimit t begatis n mnyr t ndaluar,

pasojat e saj dhe ballafaqimi me to.
Ky kapitull prfshin tri tema:

Tema e par: Mos-njohja e fes.

Tema e dyt: Teprimi me njerzit e mir.
Tema e tret: Prngjasimi me jobesimtart.
Tema e katrt: Madhrimi i gjrave t trashguara.

shtja e par: Gjurmt e lna nga krkimi i begatis n mnyr t ndaluar.

shtja e dyt: Mjetet e prballimit me krkimin e begatis n mnyr t
ndaluar.

Mbyllja, e cila prfshin gjrat m t rndsishme t ktij libri n form t

prmbledhur.
 11

RRUGA E NDJEKUR GJATE PPE

GJATE ERPILIMIT TE KETIJ LIBRI
TE

Librin e kam filluar me nj paraprgatitje, e cila prbhet nga katr tema.

Sipas mendimit tim, ajo konsiderohet nj hyrje e rndsishme pr temn q
trajton libri.
Kreun e par e kam veuar pr t paraqitur ato gjra t begata q jan
prmendur n Kuran e n Sunet, kurse kreun e dyt pr shtjellimin e
krkimit t begatis n mnyr t lejuar.
Kreu i tret ka t bj me tregimin e mnyrave t ndaluara gjat krkimit
t begatis, ndrsa n kreun e katrt jan paraqitur shkaqet q ojn n
krkimin e begatis n mnyr t ndaluar, pasojat e rrezikshme q sjell ky
krkim dhe mjetet e mundshme pr prballimin e tij.

Gjat prgatitjes dhe shkrimit t ktij libri kam ndjekur kt rrug:

1. Jam munduar t gjej do gj q ka lidhje me krkimin e begatis, sipas

mnyrs s lejuar apo t ndaluar. shtjet q kan lidhje me mnyrn e
krkimit t begatis i kam radhitur, vrtetuar dhe m pas i kam sqaruar,
duke u bazuar n tekstet e Sheriatit, Kuranin dhe Sunetin, gjithmon duke
iu prmbajtur rrugs s t Parve Tan t Mir (sahabve, tabiinve, e
ndjeksve t tyre) n fjal, n vepra dhe n miratim.

2. Pas do lloji prej llojeve t krkimit t begatis n mnyr t ndaluar,

kam paraqitur argumentet dhe dilemat m kryesore t kundrshtarve,
duke i br kritikn e duhur.

3. Jam kujdesur q t prfitoj e ti kthehem burimeve e librave t vjetr,

pr shkak t origjinalitetit t tyre. Megjithat, i jam kthyer edhe burimeve
bashkkohore, kur nuk kam mundur t gjej dika q m duhej nga burimet
e vjetra. Me burimet bashkkohore kam si qllim edhe gazetat e revistat.
Prej tyre kam prfituar pak gjra n lidhje me temn, por q nuk munda ti
gjej diku tjetr dhe them se: urtsia sht gjja e humbur besimtarit, e ai
marr at atje kudo q ta gjej.
 12
4. Hadithet dhe transmetimet q jan prmendur gjat librit i kam
vrtetuar dhe kam treguar vendin e origjins s tyre n librat prkats.
Nse nj hadith ndodhet n Sahihun e Buhariut dhe n Sahihun e
Muslimit, apo n njrin prej ktyre t dyve jam mjaftuar vetm me tregimin
e vendodhjes n t. Mirpo, nse hadithi nuk gjendet n njrin prej t dyve,
gjej vendodhjen e tij npr librat e tjer t rndsishm t haditheve duke e
shoqruar me gjykimin e dijetarve pr kt hadith, nse ka gjykim ndaj tij.

5. N lidhje me shumicn e personave jo shum t njohur, kam shkruar

shkurtimisht rreth tyre, nse emrat e tyre jan prmendur n fillim t librit.
Kur emri i tyre sht prmendur prsri nuk kam ln shnim pr rikthim
n vendin e prmendur fillimisht, me mendimin se prmendja e t dhnave
t ktij personi n pasqyrn e personave n fund t librit sht i mjaftueshm.

6. Fjalt e vshtira i kam shpjeguar dhe vendet e panjohura q jan

prmendur n fillim t librit i kam sqaruar.

7. Kur ka qen e nevojshme, kam br shnime n fund t faqes, duke

mos e zgjatur.

8. Ajetet, hadithet, emrat e personave, emrat e vendeve e t tjer, i kam

vendosur zanoret prkatse, duke iu prmbajtur librave t origjins s tyre.

Kjo sht rruga q kam ndjekur n shkrimin e ktij libri, shkurtimisht.

Allahu i Lartsuar e di sesa koh e sa mund kam harxhuar pr prgatitjen
e tij. Un kam udhtuar n shum vende, brenda dhe jasht mbretris s
Arabis Saudite pr t mbledhur materialin shkencor t ktij libri, pr t
par ato vende prej t cilve krkohet begatia, gj q lidhet ngusht me
temn. Un e pranoj q profesionalizmi im ka dobsi dhe se bagazhi im
sht i ngusht, mirpo un jam munduar t jap t gjitha mundsit dhe
forcat e mia pr realizimin e ksaj teme.

Falnderoj Allahun q m ndihmoi e ma lehtsoi prgatitjen e ktij libri,

sikurse nuk mund t l pa falnderuar dijetarin e nderuar Abdullah ibn
Abdurrahman El Xhibrin, q ka qen kujdestari im gjat ksaj teme. Ai m
ka ndihmuar shum me udhzimet e kshillat e tij. Un i lutem Allahut q
ta shprblej pr kt gj, ti jap begati n kohn dhe punn e tij.
Gjithashtu falnderoj t gjith ata q m kan ndihmuar, qoft n
przgjedhjen e tems, prgatitjen e planit t saj, huazimin e disa librave,
 13
apo dhnien e udhzimeve t muara e plot gjra t tjera.
Un i lutem Allahut t Lartsuar q tua shprblej t gjithve me
shprblimin m t mir. Ai sht Dgjuesi dhe Ai i prgjigjet lutjes.
Me kaq po e mbyll dhe lus Allahun q t sjelli dobi me kt mund mod-
est, e t m dhuroj sinqeritet n fjal e n pun. Lutja jon e fundit sht:
Falnderimi i takon Allahut.
14

PARAPRGATITJA, E CILA PRFSHIN KATR TEMA:

1- Mirsia sht e gjitha n dor t Allahut.

2- Allahu (xh.sh.) ka przgjedhur disa nga krijesat, duke i dhuruar

nga mirsia dhe begatia e Tij.

3- Kuptimi i fjals begati dhe fjalve q rrjedhin prej saj.

4- Ndarja e mnyrs s krkimit t begatis n t lejuar dhe t

palejuar.
 15

Mirsia sht e gjitha n dor t Allahut

Allahu i Begat e i Lart thot:

Thuaj: O Allah, Sundues i do sendi, Ti ia jep pushtetin atij q do,
lartson at q do dhe prul at q do. do e mir sht vetm n dorn
Tnde, vrtet ti ke mundsi pr do gj!.1

Imam Taberiu, n tefsirin e tij, n lidhje me fjaln e Allahut do e mir

sht vetm n dorn Tnde thot: Mirsia sht n dorn Tnde. At e
sjell vetm Ti. Askush nuk mund ta sjell t mirn prve Teje, sepse vetm
Ti ke mundsi t bsh gjithka. Mirsin nuk mund ta sjell asnj krijes.
At nuk mund ta sjell Isai (a.s.), t cilin t krishtert e konsiderojn
padrejtsisht zotin e tyre. At nuk mund ta sjellin as zotat e arabve
analfabet.2

Imam Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Ebi Seid Huderiu r.a, se i
Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu i Lartsuar thot: O Adem. Ai i
thot: T prgjigjem me knaqsi se do e mir sht n dorn Tnde. Allahu i
thot: M trego sa jan ata q do t hyjn n zjarr. Ademi ather e pyet: Sa jan
ata q do t hyjn n zjarr? Ai (xh.sh.) i prgjigjet: N do njmij, nntqind e
nntdhjet e nnt.3

Imam Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ali ibn Ebi Talibi r.a, se
kur i Drguari i Allahut (a.s.) po fillonte namazin, kishte thn:
Un e kam drejtuar fytyrn time tek Ai q ka krijuar qiejt edhe tokn... T
prgjigjem me knaqsi, se do e mir sht n dorn Tnde. E keqja nuk vjen prej
Teje.4 Un jam prej Teje, e tek Ty5 do t kthehem. Ti je i begat e i lart. Ty t krkoj
falje, e tek Ty pendohem.6

1 Sure Ali Imran, 26.

2 Tefsiri Taberiut, 3/222,223.
3 Sahihu Buhariut 4/109, Libri i profetve, Kreu i Jexhuxhve dhe Mexhuxhve.
4 N kt hadith tregohet se e keqja nuk i dedikohet Allahut, edhe pse Allahu sht Krijuesi
dhe Prcaktuesi i do gjje, qoft e mir apo e keqe. Ajo mund t prfshihet n pamje t prgjithshme,
ose duke ia dedikuar shkakut, ose duke mos e prmendur vepruesin e s keqes. Ne duhet t sillemi
n kt mnyr pr t treguar edukatn ton me Allahun e Lartsuar. Gjithashtu dedikimi i s
 16
Kto tekste q prmendm m lart na bjn t qart se, e gjith mirsia
sht n dor t Allahut, t plotfuqishmit pr do send. Askush nga krijesat
e tij nuk merr pjes n zotrimin e mirsis.
Gjithashtu, ka edhe tekste t tjera q tregojn se t mirat jan prej Allahut,
q sht m i Begati e m i Larti. Ai (xh.sh.) ia ka dhuruar kto t mira
krijesave t tij. T mirat e dhuruara prej Allahut (xh.sh.) jan aq t shumta,
saq nuk mund t llogariten. Njerzit jan nevojtar ndaj Zotit t tyre.

Allahu (xh.sh.) n Kuranin Fisnik thot:

Dhe do t mir q e keni, ajo sht prej Allahut7.
Thuaju: E tr e mira sht n duart e Allahut8.
Dhe plotsoi ndaj jush t mirat e Tij t dukshme e t fshehta9.
Edhe n qoft se prpiqeni ti numroni t mirat e Allahut, nuk do t
mund t arrini ti prkufizoni (n numr).10
Ajo q keni pran vetes sht e prkohshme, e ajo q sht tek Allahu
sht e prjetshme.11
Allahu sht Furnizues i madh, Ai sht Fuqiploti.12
O ju njerz, ju keni nevoj pr Allahun, e Allahu nuk ka nevoj pr
ju; Ai sht i falnderuar.13

Buhariu transmeton nga Shedad ibn Eusi r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.)
n lutjen e tij q quhet edhe zotria i istigfarit (krkimit t faljes) ka thn:
I pranoj14 mirsit e Tua ndaj meje dhe i pranoj gjynahet e mia e t krkoj falje15

keqes disa krijesave, sht dedikim relativ, sepse Allahu nuk krijon dika t keqe nga t gjitha ant
dhe se vepra e Tij, vendimi dhe paracaktimi i Tij, jan t gjitha t mira. Shih: Shpjegimin e Sahihut
t Muslimit nga Neueui 6/59, Prmbledhje fetvash t Shejhul Islam Bin Tejmijes 14 /18,
Shrimi i t smurit 179, Tatpjetat e udhtarve 2 / 199 dhe Dobi t reja t Bin Kajjimit 2
/ 210, 213.
5 D.m.th Tek Ty krkoj ndihm, prfundimi im sht tek ty dhe suksesi im sht prej Teje.
Shpjegimi i Sahih Muslimit nga Neueuij 6 / 159.
6 Sahih Muslim 1 / 534, kapitulli namazi i udhtarve, tema Lutja gjat namazit t nats.
7 En Nahl; 53.
8 Ali Imran; 73.
9 Llukman; 20.
10 Ibrahim; 34 dhe En Nahl; 18.
11 En Nahl; 96.
12 Edh-Dharijat; 58.
13 Fatir; 15.
14 D.m.th., pranoj, kthehem, pohoj. Marr nga libri: Prfundimi rreth s panjohurs n hadith
e transmetime i Bin Ethirit; 1 \ 1459.
15 Shih; Sahih Buhari: 7 \ 145, Kapitulli i lutjeve, tema: Istigfari m i mir.
 17
Buhariu e Muslimi transmetojn te dy librat e tyre nga Abdulla ibn Omeri
r.a, se telbija (prgjigja) e t Drguarit t Allahut (a.s.) ka qen kshtu:
Ty t prgjigjem, o Allahu im, Ty t prgjigjem. Ty t prgjigjem, Ti nuk ke
shok, Ty t prgjigjem. Falnderimi dhe mirsia jan t Tuat, edhe pushteti sht i
Yti, Ti nuk ke shok16.

Muslimi, n Sahihun e tij transmeton se Abdullah ibn Zubejri, kur jipte

selam pas do namazi, prmendte Allahun (xh.sh.) me kto fjal:
Nuk ka t adhuruar me merit prve Allahut. Ai sht i vetm e pashok
Mirsia dhe bollku jan t Allahut. Atij i takon lavdrimi i mir.

Ai thoshte se i Drguari i Allahut (a.s.) i prmendte kto fjal pas do

namazi.17

T gjitha mirsit dhe knaqsit n kt bot e n botn tjetr, qndrimi,

vazhdimsia dhe shtimi i tyre, sht mirsia q Allahu (xh.sh.) ia ka dhuruar
njerzve e q ndryshe quhet, begati.18
Begatia sht e gjitha e Allahut (xh.sh.) dhe vjen prej Tij. Ai sht i Begati.
Allahu (xh.sh.) e ka cilsuar veten e Tij me atributin Begatues. Ky atribut
i takon vetm Atij dhe sht i veant vetm pr T. Ai sht Begatuesi.19
Fjala begatim nnkupton se e gjith e mira vjen nga Allahu i Lartsuar.20

Imam Ibn Kajimi -Allahu e mshiroft-, n librin e tij Dobi t reja, kur
flet rreth prshndetjes islame paqja, mshira e Allahut dhe begatia e Tij
qofshin mbi ju - ka shpjeguar qart urtsin (arsyen) e t kushtuarit t
mshirs e t begatis Allahut, dhe mos-shoqrimin e fjals paqe me fjaln
Allah.
Ai ndr t tjera ka shkruar: Mshira dhe begatia nuk mund ti dedikohen
tjetrkujt prve Allahut. Pr kt arsye, ne nuk mund t themi n

16 Shih; Sahih Buhari; 2 \ 147, kapitulli i haxhit, tema e telbijes. Gjithashtu n Sahih Muslim; 2
\ 841, kapitulli i haxhit, tema e telbijes.
17 Sahih Muslim 1 \ 415,416, kapitulli i xhamive, tema: Plqimi i prmendjes (dhikrit) pas
namazit dhe se fjala i prmendte ato (juhelilu bihineh), nnkupton edhe ngritjen e zrit gjat
tyre.
18 Pr m tepr sqarim rreth ksaj, shko te tema e tret n kt paraprgatitje: Kuptimi i fjals
begati
19 Marr nga libri: Dobi t reja t Bin Kajjimit 2 \ 185, me pak ndryshime nga ana ime.
20 Shiko kuptimet e fjals begatim tek tema e tret: Kuptimi i fjals begati.
 18
prshndetjen ton mshira ime e begatia ime qoft mbi ju, mirpo mund
t themi paqe prej meje past mbi ju ose paqe prej filanit mbi filanin.

Mshira dhe begatia n vetvete prbjn dika m t plot se paqja, sepse

paqja presupozon largsin nga e keqja, ndrsa mshira me begatin, arritjen
e s mirs, qndrimin, vazhdimsin dhe shtimin e mtejshm t saj.
Padyshim, kjo sht m e plot, sepse sht vet qllimi q krkohet t
arrihet, ndrsa largimi nga e keqja sht vetm nj mjet me an t t cilit
arrihet e mira.21
Begatia vjen vetm nga Allahu i Lartsuar. Ai (xh.sh.) na e ka treguar
kt n shum ajete t Librit t Tij Fisnik, ku prej tyre ktu po prmendim
nj ajet n lidhje me historin e Nuhut (a.s.):

Iu pat thn: O Nuh, zbarko, qofsh i shptuar nga ana Jon, me begati
pr ty.22

Allahu (xh.sh.) gjithashtu thot: Mshira e Allahut dhe begatit e Tij

qofshin pr ju, o familje e shtpis (s Ibrahimit).2324

Fjala begatit nuk sht prmendur n Kuran vetm se e shoqruar me

fjaln e Allahut. Po kshtu fjala begatuam dhe begato jan t shoqruara me
fjaln Allah.
Fjala i begatuar, q n rastin konkret mund t jet prcaktor me prshtatje,
tregon at mbi t cilin kryhet veprimi. Kjo fjal prdoret n fjali dhe prcakton
se sjellsi i begatis n t sht Allahu (xh.sh.), sikundr sht prdorur n
fjaln e Allahut pr Isain (a.s.): M ka br t begatuar (dobiprurs) kudo
q t jem25 dhe Kur t hyni n ndonj shtpi, prshndetni (ata q jan

21 Shih: Dobi t reja, 2 \ 181, 182.

22 Hud; 48.
23 Ktu ka si qllim Ibrahimin (a.s.) dhe pjestart e familjes s tij. Por a mund t konsiderohet
kjo si fjali dftore, apo konsiderohet lutje? Kurtubiu -Allahu e mshiroft- thot: Konsiderimi i
fjalis dftore sht m i vlersuar, sepse kshtu fjalia prmban arritjen e mshirs e t begatis pr
ta. Pra, kuptimi i fjalis n kt rast do t ishte kshtu; Allahu u sjellt mshirn e begatin e Tij, o
pjestar t familjes! Ndrsa konsiderimi i fjalis nj lutje nnkupton dika q shpresohet t arrihet,
por q akoma nuk sht realizuar. (Tefsiri Kurtubi 9 \ 71).
Pr m tepr rreth begative e veantive t pjestarve t ksaj familjeje shih far ka shkruar
Bin Kajjimi n librin e tij Ndriimi i mendjeve rreth salavatit e selamit mbi m t mirin e njerzve,
fq. 182 e m pas.
24 Hud; 73.
25 Merjem; 31.
 19
n to) me nj prsndetje t caktuar nga Allahu (me selamu alejkum) q
sht e begat dhe e kndshme.26

I Drguari i Allahut (a.s.) na e ka treguar n shum hadithe se begatia

vjen vetm nga Allahu (xh.sh.). Njri nga argumentet e sakta q e vrtetojn
kt, sht hadithi i Ibn Mesudit (r.a.) i shnuar n Sahihun e Buhariut, ku
thuhet se: Sahabet (r.a.) po udhtonin bashk me Profetin (a.s.) dhe uji u
paksua. Profeti (a.s.) vuri dorn e tij n nj en q kishte pak uj dhe tha:
Shtoje t pastrtin, t begatuarin, e begatia vjen prej Allahut, dhe uji filloi t
buronte midis gishtrinjve t tij (a.s.).27

T gjitha mnyrat e lutjes, q prmbajn krkimin e begatis, i dedikohen

Allahut dhe gjithmon do t gjesh n to prmendjen e Allahut.

S fundi, po prmend disa fjal t bukura e t dobishme t imam Ibn

Kajjimit, ku ka treguar nevojn e gjallesave pr Krijuesin, mirsit e mdha
t Allahut, bollkun dhe begatit e Tij mbi t gjitha krijesat:
do gj e arrir dhe e mir tek gjallesat sht prej mirsis s Allahut.
T gjitha gjallesat burojn nga Allahu (xh.sh.), e Ai nuk rrjedh prej tyre.
Gjallesat kan nevoj pr Allahun, e Ai nuk ia ka nevojn atyre. T gjitha
ato krkojn prej Tij gjithka q u nevojitet. Melaiket krkojn prej Tij gjithka
t veant t jets s tyre. Ato krkojn ndihmn e Tij pr prkujtimin,
falnderimin dhe adhurimin ndaj Tij, pr zbatimin e urdhrave, kryerjen e
punve q u sht ngarkuar n lidhjen me botn qiellore dhe at toksore.
Ata gjithashtu i krkojn Allahut q ti fal pasardhsit e Ademit.
Pejgambert i krkojn Atij q tu ndihmoj n kryerjen dhe n transmetimin
e shpalljeve, tu ndihmoj kundr armiqve t tyre dhe plot t tjera gjra q
lidhen me jetn e tyre n kt bot dhe n botn tjetr. T gjith pasardhsit
e Ademit i krkojn Allahut (xh.sh.) plotsimin e nevojave e tyre t
shumllojshme e t ndryshme. T gjitha kafsht i krkojn furnizim pr
nevojat e tyre jetsore. Pemt dhe bimt i krkojn ushqimin pr mirjetesn
e tyre. Atij i krkon ndihm i gjith universi. Allahu (xh.sh.) thot: (Ai
mbetet) Atij i drejtohet me lutje kush sht n qiej e n tok dhe Ai n
do ast sht i angazhuar me shtje t reja (fal mkate, largon brengosje,
jep jet, jep vdekje, krijon gjendje, zhduk t tjera etj.).28

26 En Nur; 61.
27 Sahihu i Buhariut 4 / 171, kapitulli i cilsive t mira, tema Shenjat e profecis n Islam dhe
Sahihu i Buhariut 6/252, kapitulli i pijeve, tema: Pirja e t begats dhe uji i begatuar.
28 Rrahman; 29.
 20
Duart e t gjith bots jan t shtrira tek Ai me lutje, e Dora e Tij shtrihet
tek ata me dhnie. Profeti i Allahut (a.s.) thot: E djathta e Tij sht plot, nuk
e pakson shpenzimi, jep natn dhe ditn.29
Allahu (xh.sh.) i dhuron t mirve dhe t kqijve. Ai i ka t gjitha atributet
absolute. do e mir vjen prej Tij. Atij i takon i gjith falnderimi. Lavdet
m t mira duhet t jen pr T. E tr mirsia sht n Dorn e Tij. do
shtje prfundon tek Ai. Emri i Tij sht i Begat, t begata jan cilsit dhe
veprat e Tij. Qenia e Tij sht e begat. E gjith begatia sht e Allahut dhe
ajo vjen vetm prej Tij. Mirsia q i krkohet Allahut, sado e madhe t jet
n syt e njerzve, ajo nuk prbn penges pr T. Hambart e Tij nuk
paksohen sado q t jap e t dhuroj .30

Falnderimi i takon Allahut, n fillim e n fund, pr mirsit e shumta,

begatit e vazhdueshme, knaqsit e panumrta, t dukshme e t
padukshme, q vetm Ai na i ka dhuruar.

Allahu (xh.sh.) veon disa krijesa n mirsi e begati

E tr mirsia sht n dorn e Allahut. Bukurit dhe mirsit e shumta
jan prej Tij. Begatia i prket Atij. Ai zgjedh k t doj nga krijesat pr ti
dhuruar at q dshiron prej mirsis, bollkut e begatis s Tij. Pr kt,
Allahu (xh.sh.) ka zgjedhur pejgamber, engjj dhe njerz t mir. Argu-
ment pr kt jan ajetet e Allahut n Kuranin Fisnik, disa prej t cilve, ne
po i prmendim m posht:

Allahu (xh.sh.) thot:Allahu e zgjodhi Ademin, Nuhun, familjen e

29 Kjo sht nj pjes e hadithit t Ebu Hurejres (r.a.) q ndodhet n t dy Sahiht. Shih:
Sahihun e Buhariut 5 / 213, kapitulli i komentimit, suretu Hud; 11, tema: Thnia e tij Arshi i Tij
ka qen mbi uj; Sahihun e Muslimit 2 / 691, kapitulli i Zekatit, tema Nxitja pr shpenzim
bamirsie dhe prgzimi me kompensim ndaj bamirsit.
Fjala arabe (sah hae) e prmendur n hadith (q sht prshtatur n shqip me fjaln jep
nnkupton dhurimin dhe derdhjen e dikaje n mnyr t pandrprer, ndrsa fjalt, natn dhe
ditn ktu n kt rast jan prdorur si ndajfolje. Shih librin: Prfundimi rreth s panjohurs n
hadith e transmetime i Ibn Ethirit; 2/ 345, 346.
30 Marr nga libri Shrimi i t smurit n shtjet e kaderit, t urtsis e t shkakut i Bin
Kajjimit, fq. 183-184, me pak ndrhyrje. Gjithashtu shih librin e tij Prgjigja e mjaftueshme pr
at q krkon ilain shrues, fq. 57.
 21
Ibrahimit, familjen e Imranit mbi popujt e tjer (t asaj kohe).31

Gjithashtu, pr Ibrahimin, Ishakun dhe Jakubin (a.s.) Allahu (xh.sh.)

thot: Ska dyshim se ata ishin te Ne prej t zgjedhurve m t mir.32

Allahu (xh.sh.) thot: Kta (pr t cilt t rrfyem) jan t drguarit,

disa prej tyre i dalluam nga t tjert. Pati prej tyre q Allahu u foli, disa i
ngriti n shkall m t lart, Isait, birit t Merjemes i dham argumente
dhe e prforcuam me shpirtin e shenjt (Xhibrilin).33

Kurse pr Ibrahimin (a.s.) thot: Dhe Ne e prgzuam at me (nj djal

tjetr) Ishakun, pejgamber prej t mirve. Dhe Ne i dhuruam begati atij
dhe Ishakut.34

Kurse pr Isain (a.s.) thot: Ai (Isai) tha: Un jam rob i Allahut, mua
m ka dhn (ka caktuar t m jap) librin dhe m ka br Pejgamber.
M ka br dobiprurs kudo q t jem.35

Allahu (xh.sh.) thot: Allahu zgjedh t drguar nga engjjt dhe nga
njerzit36; Prkujto kur engjjt i than: Oj Mejreme, Allahu t dalloi
ty (me besim e karakter) dhe t lartsoi mbi grat e bots37; O bijt e
israilit, prkujtojeni dhuntin Time, t ciln ua dhurova dhe Un ju pata
dalluar (t part tuaj) ndaj njerzve t tjer (t asaj kohe).38

Gjithashtu thot: Shiko se si Ne i kemi dalluar disa prej t tjerve, po

dallimi n botn tjetr sht m i madh dhe sht prparsi m e
madhe39;
Ne, vrtet nderuam pasardhsit e Ademit (njerzit), u mundsuam t
udhtojn hipur n tok e n det, i begatuam me ushqime t mira, i
vlersuam ata (i lartsuam) ndaj shumics s krijesave q Ne i krijuam40;

31 Ali Imran; 33.

32 Sad; 47.
33 El Bekare; 253.
34 Safat; 113.
35 Merjem; 30,31.
36 El Haxh; 75.
37 Ali Imran; 42.
38 El Bekare; 47, 122.
39 El Isra; 21.
40 El Isra; 70.
22
Thuaju: E tr e mira sht n duar t Allahut, Ai ia jep at kujt t
doj; Allahu sht Dhurues i gjer, i Gjithdijshm. Ai veon me mshirn
e vet (me pejgamberi) k t doj. Allahu sht Zot i mirsis s madhe41;
Le ta dijn ithtart e librit se ata nuk kan asgj n dor nga mirsia e
Allahut dhe se e gjith e mira (pejgamberia, shpallja) sht n dor t
Allahut. Ai ia jep kujt t doj. Allahu sht Dhurues i madh.42

Ashtu sikurse ka zgjedhur disa qenie dhe krijesa mbi t tjerat, Allahu
(xh.sh.) ka zgjedhur edhe disa vende mbi disa t tjer, duke dhn begati
n to. Ai ka zgjedhur Meken, Medinen dhe xhamin Aksa mbi disa vende
t tjera. Gjithashtu, Ai (xh.sh.) ka zgjedhur disa koh mbi disa t tjera; ka
zgjedhur muajin e Ramazanit, natn e Kadrit, dhjet ditt e muajit Dhul
Hixheh, muajt Haram, ditn e Premte e t tjera. Allahu e ka dhuruar begatin
edhe n disa gjra t tjera, si pr shembull tek shiu dhe n kohn e syfyrit
(gjat orareve t vona t nats, para agimit).43
Begatia, duke qen se sht e tra e Allahut dhe vjen vetm prej Tij, Ai
pra, meriton t quhet Begatuesi, ndrsa kujt i jipet begatia meriton t quhet
i begat. Kshtu q Libri i Allahut sht i begat, i Drguari i Tij sht i
begat, Shtpia e Tij sht e begat, koht, t cilat Allahu (xh.sh.) i ka nderuar
e i ka zgjedhur ndaj disa t tjerave, jan t begata, nata e Kadrit sht e
begat, toka rreth xhamis Aksa sht e begat. Tokn e Shamit, Allahu
(xh.sh.) e ka cilsuar si t begat n katr ose pes vende t librit t Tij. Pra,
Ai sht i begat n Vetvete dhe i dhuron begati kujt t doj prej krijesave t
Tij. Kshtu, Ai (xh.sh.) meriton t quhet i Begat.44
Allahut i takon dshira absolute mbi do gj. Vetm Ai krijon dhe
przgjedh k t doj prej krijesave t Tij. Kt e vrteton Kurani, ku Allahu
(xh.sh.) thot: Zoti yt krijon ka t doj dhe zgjedh k t doj, e atyre
nuk u takon zgjedhja.45

Imam Ibn Kajjimi -Allahu e mshiroft- n librin e tij me shum vlera

Zahireja pr rikthimin, e ka treguar shum qart domethnien e ktij
ajeti. Ai ndr t tjera n kt libr ka thn:

41 Ali Imran; 73-74.

42 El Hadid; 29.
43 Argumentet n lidhje me przgjedhjen e Allahut ndaj ktyre gjrave do ti prmendim m
gjersisht (me lejen e Allahut) n kreun e par Llojet e gjrave t begata.
44 Marr nga libri Dobi t reja i Bin Kajjimit: 2/186, 187, me ndrhyrje.
45 El Kasas; 68.
 23
Zgjedhja n kt ajet nnkupton przgjedhjen (heqjen mnjan e m t
mirve) dhe seleksionimin. Kjo sht zgjedhje q vjen pas krijimit. Sipas
mendimit m t sakt, ndalesa n kt ajet bhet pas fjals zgjedh dhe n
kt rast fjala e Allahut atyre nuk u takon zgjedhja, shrben si fjali
mohuese46, e cila tregon se kt zgjedhje nuk mund ta bjn krijesat, por ajo
i takon vetm Allahut (xh.sh.) Pra, Allahu xh.sh, q sht i Vetm n krijim,
sht i Vetm edhe n przgjedhjen e krijesave t ktij krijimi. Askush nuk
ka mundsi t krijoj prve Tij dhe askush nuk ka t drejt t zgjedh
dika n kundrshtim me zgjedhjen e Tij, sepse vetm Ai e di m s miri
zgjedhjen e duhur e t knaqshme. Vetm Ai e di se far vlen pr tu
zgjedhur e far nuk vlen, e t tjert nuk kan mundsi t marrin pjes fare
n kt zgjedhje.47

Ai, n nj vend tjetr t librit, ka shpjeguar arsyen e ksaj przgjedhjeje

duke thn: Qeniet e przgjedhura nga Allahu (xh.sh.), qofshin kto trupa,
vende, persona apo dika tjetr, prbhen nga cilsi dhe tipare q qndrojn
bashk me to si nj e tr e vetme, e nuk i prkasin dikujt tjetr, prandaj
Allahu (xh.sh.) i ka przgjedhur kto qenie. Allahu (xh.sh.) i ka dhuruar
ktyre qnieve kto cilsi dhe i ka przgjedhur ato. Ky sht krijimi i Tij e
kjo sht przgjedhja e Tij.48

Ibn Kajjimi me kto fjal i bn kritik atyre q nuk bjn dallim midis
trupave e veprimeve, midis kohve e vendeve dhe q thon se przgjedhja
vjen si rezultat i disa gjrave q ndodhen jasht qenies e jasht cilsive t
tyre.

Ibn Kajjimi ka thn: Allahu i Lartsuar e ka kritikuar kt mendim t

gabuar me fjalt e Tij n Kuran: Ata, kur u vjen ndonj argument i prer,
thon: Kurrsesi nuk e besojm at (drgesn e Muhamedit) derisa t
mos na jepet edhe neve dika e ngjashme me at q u sht dhn t

46 N kt shtje ka dhe nj mendim t dyt q thot se fjala arabe ma, ktu (q sht
prshtatur me fjaln shqipe nuk, sipas kuptimit q rrjedh prej mendimit m t sakt), sht
prdorur si premr pronor q shpreh nj kundrinor dhe si rezultat kuptimi i fjalis sht ky: Dhe
zgjedh at ka sht e mir pr ta. Mendimin e par, pr t cilin tham se sht m i sakti, e ka
zgjedhur Kurtubiu n librin e tij Prmbledhsi i dispozitave q gjenden n Kuran, 13/305, Bin
Kethiri n librin e tij Komentimi i Kuranit Madhshtor 3/398, Sheukani n librin e tij Ndihma
e t Plotfuqishmit, 4/182.
47 Marr nga libri Zahireja pr rikthimin, 1/39 me ndrhyrje.
48 Marr nga i njjti libr 1/53. Shih dhe faqet; 52, 53, 54.
 24
drguarve t Allahut49; Allahu e di m s miri ku ta vr drgesn
(mesazhin) e vet.

Me kt nnkuptojm se jo gjithkush mund t jet i denj pr mbartjen e

drgess s Allahut (xh.sh.) Drgesa ka kushte t veanta pr mbartjen e saj
dhe kto kushte jan t veanta pr t. Kshtu q vetm Allahu (xh.sh.) e di
se cili prej jush i prmbush kto cilsi. Nse qeniet do t ishin t barabarta
sipas thnies s tyre, Allahu (xh.sh.) nuk do ta kishte refuzuar krkesn e
tyre pr drges, si ajo e profetve.50

Prfundimisht mirsit, begatit dhe mbarsit q gjenden tek disa prej

krijesave qofshin njerz, vende apo dika tjetr, jan t gjitha nga Allahu
(xh.sh.). Me to Ai (xh.sh.) ka veuar disa krijesa nga disa t tjera. Kt e ka
br me urtsi, t ciln vetm Ai e di dhe n baz t cilsive t veanta, q
gjenden te kto krijesa, cilsi q vet Allahu (xh.sh.) ua ka dhuruar.

Allahu i Madhruar thot: E tr e mira sht n duar t Allahut, Ai ia

jep at kujt t doj.51

Kuptimi i fjals begati dhe fjalve q rrjedhin prej saj

S pari: Kuptimi i saj n gjuhn arabe

1- Fjala begati sipas origjins s saj nnkupton qndresn dhe

pandashmrin.
N librin Fjalori i matsve gjuhsor thuhet: Fjala begatoi (bereke)
tregon qndrimin e gjat t diaje n nj vend, por ajo mund t degzohet
n shum fjal q jan t prafrta me njra-tjetrn.

El Khalili52 thot: Fjala el berku (q sht nj degzim i fjals bereke)

49 El Enam; 124.
50 Marr nga libri Zahireja pr rikthimin 1/53.
51 Ali Imran; 73.
52 Ai quhet El Khalil bin Ahmed El Ferahidi El Ezdiu, gjuhtar i shquar n sintaks dhe i
njohur pr antologjit e tij. Ai ka dhn nj kontribut t veant n zhvillimin e antologjis. Ai ka
ln nj trashgimi prej pesmbdhjet detesh n vargje dhe ka shkruar librin Syri n gjuh. Ka
 25
nnkupton uljen e deveve mbi uj, ose n mes t nj shkrettire, pr shkak
t nxehtsis s diellit, ose pr shkak t ngopjes.
Ndrsa Ebul Hatabi53 thot: Fjala el berku nnkupton nj tuf devesh
q pin uj e m pas ulen n vathn54 e tyre.55

N librin Termat e Ragib El Asfahanit56 -Allahu e mshiroft- thuhet:

U ul deveja, d.m.th., vendosi m par gjunjt prdhe. Pandashmra dhe
qndresa e mirsis q nnkupton fjala begati sht marr prej uljes s deves
dhe qndrimit t gjat t saj n nj vend, kshtu q kur themi: vazhdoni
luftn, nnkuptojm qndresn dhe pandashmrin ndaj saj.57

N librin T saktat shkruhet: do gjje q sht e qndrueshme dhe e

palvizshme mund ti thuhet bareke, pra zuri vend.

El berku gjithashtu nnkupton fjaln kraharor dhe po ti ndryshohet

zanorja e par nga e n i e t bhet el birku, nnkupton nj pellg me
uj. Thuhet se kt kuptim e ka marr pr shkak t qndrimit t ujit n
formn e pellgut pr nj koh t gjat, ndrsa fjala el berekeu ka kuptimin
e qndress dhe t zellit n luft. Origjina e saj vjen nga fjala el buruk. 58

qen njeri i mir, modest, asket dhe krenar. Vdiq n vitin 170 H. Thuhet edhe se ka vdekur n vitin
175 H. Shih librin Msim nga lajmet e atyre q kan kaluar t imam e Dhehebiut; 1/207, librin
Pllaka t arta pr tregimet e atyre q ikn t Ebi Felah El Hanbeliut; 1/275, librin Pishtart t
Zerkeliut; 2/314.
53 Ai quhet Abdulhamid bin Abdulmexhid Ebul Hatab El-Basriu, i njohur me emrin El Akhesh
El Kebir, prej dijetarve m t mdhenj t arabishtes. Nga ia kan msuar edhe dy gjuhtart e
njohur; Ebu Ubejdi dhe Sibeuejhi. Ai ka transmetuar nga arabt n lidhje me gjuhn, gjra t
panjohura e t veanta. Ai vdiq n vitin 177 H. Shih librin Jeta e pishtarve t menur t Dhehebiut
7/323; librin Pllaka t arta 2/36 dhe librin Pishtart 3/288.
54 Vath quhet vendi ku ulen devet. Ato ulen zakonisht rreth nj pellgu. Kt gj e bjn pasi
t ken pir uj e t jen ngopur. Shih librat: Fjalori i matsave gjuhsor t Bin Farisiut 4/352
dhe Fjalori gjithprfshirs 3/254.
55 Shih librat: Fjalori i matsave gjuhsor t Bin Farisiut 1/227, 228 dhe Gjuha e arabve
10/396.
56 Ai quhet Ebu El Kasim El Husejn bin Muhamed bin El Mufadal El Asfahani, ose El
Asbihani, ndryshe i thrrasin Er-Ragib, njri prej letrarve e poetve m t njohur. Ai ka shkruar
disa libra, ku ndr m t njohurit po prmendim: Termat, Libri ndihms pr njohjen e fisnikris
s Sheriatit, Ligjratat e letrarve, Libr pr besimin etj. Ai vdiq n vitin 502 H. Shih librat:
Jeta e pishtarve t menur t Dhehebiut 18/20, Heqja e dyshimeve ndaj emrave t librave e
lmive e Haxhi Khalifes 1/36 dhe Pishtart 2/255.
57 Shih librin Termat e vshtir n Kuran, fq. 44.
58 Shih librat: T saktat e El Xheuheriut 4/1574, 1575; Fjalori gjithprfshirs 1/258;
Prfundimi i Bin Ethirit 1/120.
26
2- Fjala begati gjithashtu nnkupton rritjen dhe shtimin.

N librin Tubimi i gjuhs shkruhet: Kur thuhet: Mos t begatoft

Allahu n t, folsi dshiron t t thot: Mos ta shtoft Allahu!59

Khalili, n librin e tij Fjalori i matsave gjuhsor, thot: Fjala begati

tregon rritje dhe shtim.60

3- El Ferrau61, n lidhje me fjaln e Allahut xh.sh: Mshira e Allahut

dhe begatia e Tij qoft me ju, o familje e shtpis (s Ibrahimit)!62, thot
se begatia ktu nnkupton lumturin.63

Ebu Mensur El Ezheriu64, pasi i ka prmendur kto fjal, ka thn: Po

kshtu dhe n fjalt e teshehudit: Paqja, mshira dhe begatia e Allahut qoft
mbi ty, o Pejgamber!65, fjala begati nnkupton lumturi, sepse Allahu (xh.sh.),

59 Shih librin Tubimi i gjuhs t Bin Deridit 1/272.

60 Shih librat: Fjalori i matsave gjuhsor t Bin Farisiut 1/230; Pastrimi i gjuhs t El
Elzheriut 10/23; T saktat t El Xheuheriut 4/1575; Termat e Ragib El Asfahaniut, fq. 44;
Prfundimi i Bin Ethirit 1/120; Gjuha e arabve, 10/395, Fanari ndriues 1/45.
61 Ai quhet Jahja bin Zijad bin Abdullah bin Mandhur Ed Dejlemi Ebu Zekerijah El Kufiu,
gjuhtar, shok i El Kasiut. Ai njihet me nofkn El Ferrau, sepse si sht thn ishte rregullatori i
t shprehurit. Ai ka qen imami i banorve t Kufes dhe m i dituri mes tyre n sintaks, gjuh dhe
letrsi. N kohn e tij thuhej: El Ferrau sht prijsi i besimtarve n sintaks. Ai ka shkruar
shum libra si: Kuptimet e Kuranit, Gjinia mashkullore dhe gjinia femrore, Problematika
n gjuh e t tjer. Ai vdiq gjat udhtimit pr n haxh, n vitin 207 H. Shih librat: Historiku i
Bagdadit e Hatib Bagdadiut, 14/149; Prejardhjet e Es Semaniut, 9/247; Jeta e pishtarve t
menur t Dhehebiut, 10/118; Pishtart, 8/145.
62 Hud; 73.
63 Shih librat: Kuptimet e Kuranit t El Ferraut 2/23; Fjalori gjithprfshirs, 1/258.
64 Ai quhet Muhamed bin Ahmed bin El Ezher bin Talha El Ezheri Ebu Mensur El Herraui,
gjuhtar, i prkiste medhhebit shafi. Ai ka qen kok n gjuh arabe e n fikh, i qndrueshm e
fetar i mir. Ai ka shkruar disa libra, ku prej tyre po prmendim: Pastrimi i gjuhs, Libri i
tefsirit, Vendet ku mund t gabosh n leximet e Kuranit, Libri i shpjegimit t emrave t bukur
t Allahut e t tjer. Ai vdiq n vitin 370 H. Shih librat: Jeta e pishtarve t menur, 16/315;
Msim nga tregimet pr ata q nuk vijn m 2/135; Pllaka t arta, 3/72; Dhurata e t
dijshmve, Emrat e shkrimtarve, Gjurmt e autorve n librin Heqja e dyshimeve t Ismail
Bagdadiut 6/49.
65 Kjo sht nj pjes e shkputur prej hadithit t Abdullah bin Mesudit r.a, i cili gjendet n t
dy sahihet.
Shih: Sahihu i Buhariut 2/60, kapitulli Tema q kan t bjn me veprat q kryhen n namaz,
tema Kush i flet dikujt apo i jep selam duke u drejtuar nga personi, t cilit po i jep selam n
namaz, duke qen i paditur. Sahihu i Muslimit 1/302, kapitulli i namazit, tema: Teshehudi n
namaz.
 27
atij q i dhuron begatin, i ka dhuruar lumturin dhe begat e t prjetshme. 66

Ndrsa domethnia e lumturis sht suksesi gjat arritjes s mirsis.

N librin Gjuha e arabve thuhet: Kur thuhet: Allahu e lumturoft
njeriun, kjo fjali nnkupton kt: Allahu (xh.sh.) i dhnt sukses atij n
kryerjen e punve q knaqin Allahun, e me kt ai pa dyshim q ka fituar
lumturin.67

Begatimi (bekimi)

Begatimi sht lutja pr nj njeri apo pr dik tjetr q Allahu (xh.sh.) ti

dhuroj begati. Nse themi e begatova at, kemi si qllim t themi: Allahu
(xh.sh.) t begatoft!68

N librin Prfundimi shkruhet: N hadithin e Umi Sulejmit69 ... i vuri

dika n goj pasi e prtypi vet70 dhe e begatoi,71 ku me fjaln e begatoi ka si

66 Shih librat Pastrimi i gjuhs t El Ezheriut 10/232; Fjala e arrir prsa i prket salavatit
ndaj t dashurit-ndrmjetsuesit t Es Sekhauit, fq. 88.
67 Gjuha e arabve 3/214, dhe Termat t Er-Ragibiut, fq. 232.
68 Shih librat Pastrimi i gjuhs t El Ezheriut 10/231; T saktat 4/1575; Fjalori i matsave
gjuhsor t Bin Farisiut 1/230.
69 Umi Sulejme sht e bija e Milhan bin Khalid bin Zejd El Ensarije. N lidhje me emrin e saj
ka shum variante t ndryshme; Sehleh, Rumejleh, Ramitheh, Melikeh, El Gdhamisae dhe Erramisae.
Ajo para Islamit, n kohn e injorancs, ka qen e martuar me Malik bin Nadrin, me t cilin ka
lindur Enes bin Malikun. Kur vdiq Malik bin Nadri, me t u martua Ebu Talha. Me kt martes
lindi Ebu Umeri dhe Abdullahu. Ajo ka qen njra prej grave m t mira dhe ka transmetuar
shum hadithe nga Pejgamberi (a.s.) Ajo vdiq n vitin 30 H. Shih librat Saktsia n njohjen e
Sahabve t Bin Haxher El Askalanit, 4/441; Luani i pyllit n njohjen e Sahabve t Bin Ethirit
6/345; Jeta e pishtarve t menur, 2/304, Pishtart 3/33.
70 Fjala arabe hanekeh e prdorur n kt hadith nnkupton nj person, i cili prtyp n gojn
e tij nj hurm apo dika t ngjashme me t, derisa t bhet e lngshme dhe e gatshme pr tu
glltitur, m pas e v at n gojn e t sapolindurit me qllim q t arrij n barkun e tij sadopak
nga ky ushqim. Shih: Shpjegimin e Sahih Muslimit nga imam En-Neueuiu, 14/122.
71 Kjo fjali sht shkputur prej hadithit t Esmas, bijs s Ebi Bekr Es-Sidikut (r.a.) Ajo
emigroi pr tek i Drguari i Allahut (a.s.) n Medine, duke qen shtatzn me Abdullah bin Zuberin
dhe e lindi at n Kuba. Ajo pr kt tregon dhe thot: Pasi linda, shkova tek i Drguari i Allahut
(a.s.) dhe i vura foshnjn n prehr. Ai krkoi nj hurm, e prtypi n gojn e tij, pastaj e pshtyu
n gojn e foshnjs. Kshtu q gjja e par q hyri n barkun e tij ishte pshtyma e t Drguarit t
Allahut (a.s.) Ai m pas, hurmn e prtypur e lvizi n brendsi t gojs s foshnjs me qllim q
ai t glltiste dika prej saj, u lut pr t dhe e begatoi. E n lidhje me kt tem ka dhe shum
hadithe t tjera. Shih: Sahihu i Buhariut 6/216, kapitulli i Flis, tema: Vnia e emrit foshnjs
28
qllim t thot: E luti Allahun pr t q ta begatoj.72

N librin T saktat thuhet: Allahu (xh.sh.) dhnt begati pr ty, tek ty,
mbi ty e t begatoft t trin. Allahu i Lartsuar thot: I begat sht ai
pran zjarrit dhe ata prreth tij7374

Ndrsa n librin Gjuha e arabve shnohet: Allahu begatoi dika,

begatoi n t dhe mbi t, pra, i dhuroi begati. Prsri kur themi ushqim i
begat nnkuptojm shtimin e ushqimit.75

Fjala i begat shpreh nj mbiemr, nj cilsi, si rezultat i ndodhjes s

begatis n nj send.

N librin Fanari ndriues autori thot: Allahu i Lart begatoi n t

dhe ai sht i begat. Mirpo origjina e kuptimit t ktyre fjalve sht thnia:
N t sht dhuruar begati.76 Ndrsa i begat sht nj kundrinor i
shprehur me mbiemr, i cili rrjedh prej foljes begatoi.77

pas namazit t sabahut, kur akoma nuk sht br flijim pr t dhe vendosja n gojn e foshnjs e
nj hurme apo dikaje tjetr t prtypur, Sahihun e Muslimit 3/1691, kapitulli i Edukats,
tema: Vendosja n gojn e foshnjs e nj hurme apo dikaje tjetr t prtypur pas lindjes s tij
sht dika e plqyeshme dhe pr ta kryer kt, foshnjen mund ta osh tek nj besimtar i mir.
Nuk kam gjetur n hadithin e Umi Sulejmit fjalt: ...dhe e begatoi, ashtu si i ka prmendur
dhe shpjeguar Bin Ethiri (Allahu e mshiroft). Mirpo ajo ka kam gjetur rreth hadithit t Umi
Sulejmit sht vetm prtypja e hurms dhe vendosja e saj n gojn e Abdullait, birit t Esmas
nga ana e t Drguarit (a.s.).
72 Shih librin Prfundimi t Bin Ethirit 1/120.
73 Neml, 8
74 Shih librin T Saktit t El Xheuheri 4/1575.
75 Shih librin Gjuha e arabve 10/395.
76 Shih librin Fanari ndriues t El Fajumiut, 1/45.
77 Shih librin Dobi t reja t Bin Kajjimit, 2/185.
 29

Kuptimi i fjals tebareke

Ibn Deridi78 ka thn: Me fjaln tebareke(m i Larti) cilsohet vetm

Allahu (xh.sh.)79 dhe se nuk mund t themi; filani sht m i larti, m
madhshtori, sepse kt cilsi e meriton vetm Allahu (xh.sh.) e nuk
mund t prdoret pr asknd tjetr. 80

Dijetart e gjuhs arabe kan dhn mendime t ndryshme rreth kuptimit

t ksaj fjale:

1-Ez Zexhaxhi81 thot: Fjala tebareke ka kuptim t njjt me fjalt sht

m i Larti e m Madhshtori.

El Lejthi82, n lidhje me komentimin e fjals tebarekellahu thot: Ajo

nnkupton lavdrimin dhe madhrimin e Allahut.

78 Ai quhet Muhamed bin Husejn bin Derid bin Atehijeh Ebu Bekr El Ezdiu, q u vendos
fillimisht n Bagdad dhe m pas e kaloi jetn e tij aty. Ai ka qen nj prej imamve t gjuhs,
letrsis e poezis, me aftsi shum t gjera n t msuarit prmendsh. Ai ka shkruar shum libra,
prej tyre po prmendim: Tubimi i gjuhs, Zanorja i dhe zanorja e, Urtsi t przgjedhura
etj.. Ai vdiq n vitin 321 H.
Shih librat Historiku i Bagdadit 2/195, Gjeneratat e mdha t Shafive t Taxhidin Es-
Subkiut 2/145, Pishtart 6/80.
79 Shih tefsirin e Bin Atijes Przgjedhje e shkurtr n komentimin e Librit t Plotfuqishmit, 7/77.
80 Shih librat Tubimi i gjuhs, 1/273 dhe Fjalori gjithprfshirs, 1/258.
81 Ai quhet Ibrahim bin Muhamed bin Es Serri bin Sehl Ebu Ishak El Bagdadi En Nahaui. Ai
ka punuar si mjeshtr qelqi (prandaj ka dhe nofkn Ez Zexhaxh), e m pas e braktisi at pr tu
marr me letrsin. Ai ka shkruar shum libra, prej tyre po prmendim: Kuptimet e Kuranit,
Prejardhja e fjalve, T rrallat etj... Ai vdiq n vitin 311 H. Shih librat Historiku i Bagdadit,
6/89, Prejardhjet t Es Semanit, 6/257, Jeta e pishtarve t menur, 14/360, dhe Pllaka t
arta 2/259.
82 Ai quhet El Lejth bin El Mudhafar bin Nasr bin Jesar El Khurasani, mirpo ka nj mendim
se mund t jet i biri i Nasrit e jo i El Mudhafarit. Ai ka qen shok i Khalil bin Ahmedit, nj
ndr nxnsit e tij n gramatik e n gjuh dhe nj ndr transmetusit e dijes prej tij. El Khalili pati
nisur librin El Ajn dhe kur arriti n temn; Shkronja ajn e la at pa e prfunduar. El Lejthit i
lindi dshira pr t plotsuar at q kishte ln El Khalili dhe pasi e prfundoi e mbiquajti vetveten
El Khalil. El Ezheri ka thn pr t se ky ka qen ndr shkrimtart m t mdhenj t kohs s tij,
gjeni n letrsi, mjaft i aft n poezi, n fjalor dhe gramatik. Gjithashtu El Ezheriu pr t thot:
Ai ka qen nj burr i mir. Shih librat Enciklopedia e Letrarve t Jakut El Hamauit, 9/43,
dhe Nevoja e t diturve pr njohjen e Gjeneratave t Gjuhs e t Gramatiks, 2/270.
30
Ndrsa Ebu el Abasi83 kur sht pyetur po n lidhje me komentimin e
ksaj fjale ka thn: Do t thot q Allahu (xh.sh.) u ngrit lart dhe se fjala
Allahu (xh.sh.) sht i Begati do t thot Allahu sht m i Larti.

El Ezheriu ka thn: Fjalt, begatia e Allahut nnkuptojn lartsi n

fardo lloj gjendje.84

Ibn Deridi, n lidhje me nnkuptimin e ktyre fjalve, q sht t

qndruarit lart, thot: Kjo komentohet n kt mnyr, sepse ekzistenca e
begatis n dika, tregon shtimin e vllimit t saj, pasi ajo ishte e mangt,
mirpo kjo cilsi (e ka fjaln pr mangsin) sht e papranueshme t
shprehet pr Allahun (xh.sh.).85

2- Ebu Bekri86, prkrahsi i mendimit t dyt, ka thn: Fjala tebareke

(i Begati) nnkupton fjaln i Shenjti dhe se i Shenjt do t thot i pastr.87

3- Ez Zexhaxhi, duke na servirur nj mendim t tret, thot: Fjala

tebareke, e cila sht n t njjtn mas gramatikore n gjuhn arabe me
fjaln tefeale (aktivizohet), rrjedh prej fjals begati, kshtu kan thn
gjuhtart. Ndrsa fjala begati n vetvete nnkupton bollk n do lloj t
mire.88

Ibn Deridi, n lidhje me kt q prmendm, ka thn: Fjalt

tebarekallahu nuk prmbajn n brendsi t tyre shtim apo rritje t dikaje,
mirpo tregojn lartsi e madhshti.89

83 Ai quhet Muhamed bin Jezid bin Abdulekber El Ezdi El Basri, Ebu El Abas i njohur me
nofkn El Muberrid. Ai ishte njri prej njohsve t gramatiks arabe dhe nj ndr krert e letrsis,
shkruesi i disa librave si: I ploti, Shpjegimi i l-s arabe, Prejardhja e Adnanve dhe e Kahtanve.
Ai vdiq n fund t vitit 285 H. Shih librat Historiku i Bagdadit 3/380, Msim nga tregimet pr
ata q nuk vijn m t Edhehebiut, 1/410, Pllaka t arta, 2/190, dhe Pishtart, 7/144.
84 Marr prej librit t El Ezheriut Pastrimi i gjuhs 10/230, 231, me pak ndrhyrje n
formulimin e fjalve.
85 Shih librin Tubimi i gjuhs, 1/272,273.
86 Ai quhet Muhamed bin Surrij bin Sehl El Bagdadi, Ebu Bekr, q m shum sht i njohur
me nofkn bin Es Serraxh (i biri i ndezsit t llampave). Ai ka qen nj ndr krert e letrsis dhe
gjuhs arabe. Ai ka msuar kryesisht prej El Muberridit e t tjer. Nga librat m kryesor t tij po
prmendim: Shpjegimi i librit t Sibeuejhit, Poezia dhe poett, Vshtrim i shkurtr mbi
gramatikn e t tjer. Ai vdiq n vitin 316 H. Shih librat Historiku i Bagdadit, 5/319, Pllaka t
arta, 2/273, Pishtart 6/136, dhe Historia e letrsis arabe t Brokelman 2/185.
87 Shih librin Pastrimi i gjuhs, 10/231.
88 Pastrimi i gjuhs, 10/228.
89 Tubimi i Gjuhs, 1/273.
 31
4- El Xheuheri90 thot: Tebarekallahu do t thot: Allahu (xh.sh.) dhuroi
begati. Kjo fjal ka pothuajse t njjtn form si folja; luftoi, sht duke luftuar,
vetm se luftoi sht kalimtare dhe sht duke luftuar sht jokalimtare.91

5- Ibn Enbari92 ka thn: Tebarekellah do t thot ta krkosh begatin

n do gj me emrin e Allahut.93

T begatuarit me an t dikaje nnkupton shpresn pr mbarsi n t,

sikurse sht shpjeguar n librin Gjuha e Arabve.94

T begatuarit

T begatuarit sht nj emr, i cili rrjedh prej foljes begatoj. Ai nnkupton

krkimin e begatis. T begatuarit me dika do t thot t krkosh begatin
nprmjet saj.

N disa libra t gjuhs thuhet se: Un e krkova begatin me t sht

njlloj sikur t thuash Un e krkova mbarsin nprmjet tij.95

Mbarsia n vetvete sht begatia dhe kur nj person i dhuron t mira

njerzve t tij n kt rast ai quhet bamirs ose begatues ndaj tyre. Pra, kur

90 Ai quhet Ismail bin Hamad El Xheuher Et Turki El Ferabiu, Ebu Nasr, nj ndr krert e
dijetarve t gjuhs. Ai ka qen i mir n t msuarit prmendsh dhe kishte shum dshir q t
udhtonte larg vendit t tij. Ai ka shkruar disa libra prej tyre po prmendim librin T saktat n
gjuh, i cili sht nga m t njohurit, nj libr n letrsi dhe librin Hyrje n gramatik. Ai vdiq n
vitin 383 H. Shih librat Enciklopedia e vendeve t El Jakutit, 4/225, Jeta e pishtarve t menur
17/80, Heqja e dyshimeve t Ismail Bagdadit, 2/1071, Pllaka t arta 3/142.
91 Shih librin T Saktat, 4/1575.
92 Ai quhet Muhamed bin Kasim bin Muhamed bin Beshar, Ebu Bekr bin El Enbari En
Nahaui El Lugaui, nj ndr njerzit m t ditur n gramatik e letrsi, shum i fort n t msuarit
prmendsh. Ebu Bekr El Hatibi ka thn pr t: Ka qen i sinqert n transmetim, fetar i mir
prej Ehli Sunetit, q ka shkruar shum libra n dijet e Kuranit dhe fjalve t panjohura n hadith.
Ai ka vdekur n vitin 823, n Bagdad n moshn pesdhjet e shtat vjeare. Shih librat: Historiku
i Bagdadit 3/181, Prejardhjet 1/355, Jeta e pishtarve t menur 15/355, Prkujtimi i
Hafizave 3/842, Pllaka t arta 2/315.
93 Shih librin Pastrimi i gjuhs 10/228.
94 Shih: Gjuha e Arabve 1/396.
95 Shih: T Saktit 4/1575, Gjuha e Arabve 10/396, Fjalori Gjithprfshirs 1/260.
 32
themi: Un e krkova mbarsin me t sht njlloj sikur t thuash Un
e krkova begatin me t.96

Ne mund t themi: Mendimi i filanit sht i mbar, ose mendimi i filanit

sht i begat.97

Ibn Ethiri ka thn: Fjala mbarsi, e cila sht prmendur shum her
n kt hadith, do t thot (begati, mirsi) mbarsi, q aludon dika t
kundrt me tersllkun, mbrapshtin ose t keqen.98

Nga kto fjal q prmendm m lart del n pah se kto dy fjal; begatia
dhe mbarsia jan sinonime.

S dyti: Kuptimi i saj n Kuranin Fisnik

Fjala begatia e disa fjal t tjera q rrjedhin prej saj, jan prmendur n
Kuranin Fisnik tridhjet e katr her, n tridhjet e dy ajete, n tet forma t
ndryshme: Begatoi, begatuam, u begatua, begatim, begati, begatit e Tij, i
begat dhe e begat.

N saj t meditimit rreth ktyre ajeteve dhe komentimit t tyre, del n

pah se domethnia e fjals begati dhe ka rrjedh prej saj sht kjo:

1- Qndrimi i mirsis dhe vazhdimsia e saj. Kjo domethnie prputhet

dhe me kuptimin gjuhsor t par t ksaj fjale, i cili sht qndresa dhe
pandashmria.

Er Ragib El Asfihani -Allahu e mshiroft- n librin e tij Termat e vshtira

n Kuran thot: Begatia sht ekzistenca i mirsis s Allahut tek dika.

Allahu (xh.sh.) thot: Ne do tju hapnim begati nga qielli e toka.99

Begatia sht emrtuar me kt emr pr shkak t qndrueshmris s

96 T Saktit 6/322.
97 Gjuha Arabe 13/458.
98 Prfundimi i Bin Ethirit, 5/302.
99 El Araf, 96.
 33
saj, sepse emrtimi i saj e ka origjinn n qndrimin e ujit n nj pellg pr
nj koh t gjat. Ndrsa uji q qndron n kt pellg pr nj koh t gjat
sht mirsia dhe begatia (t cilat u nevojiten aq shum njerzve).100

Hazini101 -Allahu (xh.sh.) e mshiroft-, n lidhje me komentimin e ktij

ajeti q u prmend m lart, ka thn: Begatit e qiellit jan shirat, ndrsa
begatit e toks jan bimt, frutat, ushqimi, rehatia, qetsia, t ruajturit nga
fatkeqsit dhe do gj tjetr e mir, q padyshim jan prej bamirsis s
Allahut ndaj robrve t Tij. Begatia sht qndrimi i mirsis s Allahut tek
dika. Shiu sht quajtur begati, si rezultat i qndrimit t begatis n t pr
nj koh t gjat. Po kshtu dhe qndrimi i begatis n bimsin e toks
rrjedh prej begative t zbritura nga qielli, t cilat jan shirat.102

Imam Ibn Xherir Et-Taberiu n tefsirin e tij, n lidhje me fjaln e Allahut:

E atij populli q ishte i nnshtruar i trashguam lindje e perndim t
toks, q Ne e bekuam (me t mira),103 thot: Ato pjes t toks n t cilat
Allahu (xh.sh.) ka dhuruar pr banort e saj mirsi t qndrueshme e t
vazhdueshme.104

2- Rritjen, mirsis dhe shtimin e saj. Kjo sht n prputhje me kuptimin

gjuhsor t dyt t begatis, i cili sht (rritja dhe shtimi).

Imam Kurtubiu n tefsirin e tij, n lidhje me fjalt e Allahut, Shtpia

(xhamia) e par e ndrtuar pr njerzit, sht ajo n Bek105, e begat dhe
udhrrfyese pr mbar njerzimin.106 ka thn: Allahu ktu e ka cilsuar
Shtpin (xhamin) e Meks si t begat, sepse aty punve u shumfishohet
shprblimi, pra, begatia nnkuptoka shtimin e mirsis.107

100 Termat, fq. 44.

101 Ai quhet Ali bin Muhamed bin Ibrahim Bagdadiu, Ebu El Hasen, Alaudin i njohur si
Hazini, nj ndr dijetart e tefsirit, hadithit dhe nj prej juristve t medhhebit shafi. Ai ka shkruar
disa libra, ku prej tyre po prmendim: Zemra e komentimit rreth kuptimit t T Zbriturit, i cili
ndryshe titullohet si Tefsiri i Hazinit, Arma e mendjes n shpjegimin e bazs s dispozitave,
Pranimi i t transmetuars. Ai vdiq n vitin 741 H. Shih librat: Heqja e dyshimeve 2/1540,
Pllaka t arta 6/131, Pishtart 5/5.
102 Tefsiri i Hazinit 2/266, Tefsiri Bagauit 2/183.
103 El Araf, 137.
104 Tefsiri i Taberiut, 9/43.
105 Meka ndryshe sht quajtur edhe me kt emr, Bek.
106 Ali Imran, 96.
107 Tefsiri i Kurtubiut, 4/139.
34
Imam Ibn Kajjimi, n lidhje me shkakun e prdorjes s numrit shums
n fjaln begati dhe prdorjes s numrit njjs n fjaln paqe dhe fjals
mshir gjat prshndetjes me selam, thot:

Ndrsa fjala begatia duke qen se nnkupton bollkun e vazhdueshm

q sa her q shteron nj pjes e tij, mbetet prsri pjesa tjetr, duke ia ln
do pjes radhn tjetrs, sikur t qe nj lvizje e pandrprer, numri shums
i ksaj fjale sht m i prshtatshm dhe e tregon m mir qllimin e saj.
Kshtu q edhe n Kuranin Fisnik, kjo fjal prmendet n numrin shums.
Allahu i Lart, n nj ajet kuranor, thot: Mshira e Allahut dhe begatit
e Tij qofshin pr ju, o familje e shtpis (s Ibrahimit)!108
Pra, si e shohim mshira sht n numrin njjs, ndrsa begatia n numrin
shums. Po kshtu ndodh edhe me paqen n (teshehud) prshndetje,
prmendet po n numrin njjs: Paqja, mshira e Allahut dhe begatit e
Tij qofshin pr ty, o Profet.109

Shenkiti110 -Allahu e mshiroft-, n librin e tij Dritat e qartsimit, thot:

Edhe ky (Kurani) sht kshill dhe sht i begat. At e zbritm Ne.111
N kt ajet fjala i begat nnkupton begatit dhe mirsit e shumta,
sepse n Kuran sht treguar e tr mirsia, ajo e ksaj bote dhe e bots
tjetr.112

Ktu kam paraqitur vetm thniet e komentuesve t Kuranit, ndrsa

prsa i prket tems n lidhje me gjrat e begata, at do ta trajtoj me hollsi
n kreun e par dasht Allahu (xh.sh.).

108 Hud, 73.

109 Shih librin Dobi t reja t Bin Kajjimit, 2/182, 183.
110 Ky sht dijetari i njohur Muhamed Emin bin Muhamed El Muhtar El Xhakenij Esh-
Shenkiti, njri ndr krert e dijetarve n fusha t ndryshme, si n bazat e fikhut, komentimin e
Kuranit, gjuh etj, e nj ndr hafizt m t mdhenj t kohs, maliki n medhheb. Ai sht autor
i shum librave, si: Dritat e qartsimit n komentimin e Kuranit, Ndalimi i prdorimit t metafors
n T Zbriturin (Kuranin) n adhurim e mrekulli, Metodik dhe studime n lidhje me ajetet e
Emrave dhe Cilsive, Edukata e krkimit dhe e dialogut etj.. Ai vdiq n Mek n vitin 1393 H.
Shih librat: Ulemat m t njohur t Nexhdit e t tjer t shejh Abdurrahman bin Abdulatif bin
Abdullah El Esh-Shejh, Pishtart 6/45, Dritat e qartsimit t shejh Shenkitit n fund t vllimit
t dhjet, n t cilin ka nj biografi t tij prgatitur prej nxnsit t tij Atije Muhamed Selimit.
111 El Enbija, 50.
112 Shih librat: Dritat e qartsimit n shpjegimin e Kuranit me Kuran 4/587, Komentimi i
fanarit t Muhamed Rrashid Rridas 9/24 n lidhje me ajetin 96 t sures El Araf: Ne do tju
hapnim begati nga qielli e toka.
 35

Kuptimi i fjals Tebareke, i Begati

(i Madhruari, i Larti.)

Kjo fjal sht prmendur nnt her n Kuranin Fisnik, duke iu dedikuar
vetm Allahut113, sepse me kt fjal nuk mund t cilsohet askush tjetr
prve Tij. Ajetet n t cilat sht prmendur kjo fjal jan kto:

Fjala e Allahut: Vrtet, Zoti juaj, Allahu sht Ai q krijoi qiejt dhe
tokn brenda gjasht ditsh, pastaj qndroi mbi Arshin. Ai e mbulon
ditn me natn. Nata e krkon ditn me t shpejt (mbulimin e drits s
dits), edhe dielli, edhe hna, edhe yjet i jan nnshtruar sundimit t Tij.
Ja, vetm Atij i takon krijimi dhe sundimi. I madhruar sht Allahu,
Zoti i botve114;
Pr Allahun, Ne krijuam njeriun prej nj ajke (lngu), e nj balte.
Pastaj at (ajk - balt) e bm (e shndrruam) pik uji (far) n nj vend
t sigurt. M pas, at pik uji e bm cop gjaku, e at gjak t ngurt e
bm cop mishi, e at cop mishi e shndrruam n eshtra, edhe eshtrave
ua veshm mishin, pastaj at e bm krijes tjetr (me shpirt). I lart
sht Allahu, m i miri Krijues!115;
Ai, q ia shpall Furkanin (Kuranin, dallues t s vrtets nga e pavrteta)
robit t vet (Muhamedit) q t bhet pejgamber i bots (kshillues), sht
i Madhruar.116;
Ai sht i Madhruar, q po t dshiroj mund t jap ty edhe m
mir se thon ata, kopshte n t cilt rrjedhin lumenj, ku ka edhe
pallate.117;
I madhrishm sht Ai q krijoi yje n qiell dhe vendosi n t drit
(diell) e hn q ndrion.118;
Allahu sht Ai q ua bri tokn vendbanim e qiellin kulm, dhe ju

113 Po kshtu edhe n hadithet e shumta pr kt shih librin Enciklopedia e pasqyruar e

fjalve t haditheve profetike, 1/174.
114 El Araf, 54.
115 El Muminun, 12-14.
116 El Furkan, 1.
117 El Furkan, 10.
118 El Furkan, 61.
 36
formsoi, e formn tuaj e bri m t mir dhe ju pajisi me t mira. Ky
sht Allahu, Zoti juaj, i Lart pra, sht Allahu, Zot i botve!119;
I lartsuar qoft Ai, q vetm i Tij sht sundimi i qiejve e i toks dhe
ka ka ndrmjet tyre dhe vetm Ai di pr astin e Kijametit dhe tek Ai
ktheheni.120;
I lartsuar sht emri i Zotit tnd, t Madhruar e t Nderuar!121 dhe
I madhruar sht Ai, q n dorn e Tij, sht i tr sundimi dhe Ai ka
fuqi mbi do send.122

Un, pak m sipr kam paraqitur disa mendime t dijetarve t gjuhs

n lidhje me kuptimin e fjals (tebareke) i begat, disa prej ktyre mendimeve
i kan prmendur edhe disa dijetar t tefsirit.123

Disa prej dijetarve t tefsirit fjaln tebarekellah, e kan komentuar

sipas dy kuptimeve q merr kjo fjal n Kuranin Fisnik, t cilt ne i kemi
prmendur m sipr.

Er-Rraziu124 n tefsirin e tij, n lidhje me komentimin e fjals s Allahut

Ja, vetm Atij i takon krijimi dhe sundimi. I madhruar sht Allahu,
Zoti i botve125, thot: Begatia ka dy komentime, nj q tregon vazhdimsi
e qndrueshmri dhe nj tjetr, i cili tregon bollkun e mirsive t
pakrahasueshme. T dy kto komente vlejn vetm pr Allahun, t Vrtetin,
t Pastrin nga t metat, m t Lartin, sepse nse ksaj fjale i japim kuptimin
e qndrueshmris e t vazhdimsis, Allahu sht i Qndrueshmi dhe i
Prhershmi dhe nse fjaln begati e komentojm si bollk i mirsive, t
gjitha kto mirsi jan t Allahut.126

119 Gafir, 64.

120 Ez Zuhkruf, 85.
121 Err Rrahman, 78.
122 El Mulk, 1.
123 Shih pr shembull librat: Prmbledhsi i dispozitave t Kuranit t Kurtubiut, 7/223 dhe
Zahireja e udhtimit t Bin Xheuzit 3/214.
124 Ai quhet Muhamed bin Umer bin Hasen bin Husejn El Kurrashi Et Tejmij El Bekri Ebu
Abdilah i njohur me nofkn Fehr Er Rrazi, nj ndr juristt e medhhebit shafij. Ai ka shkruar
shum libra, si: Tefsiri i Kuranit, Pagabueshmria e pejgamberve, Arritjet n dijet e usulit,
Shpjegimi i emrave t bukur t Allahut, e t tjer. Thuhet se n fund t jets s tij sht penduar
dhe e ka ln medhhebin e llafollogjis (ilmu kelamit). Ai vdiq n vitin 606 H. Shih librat: Gjeneratat
e mdha t Shafive t Taxhidin Es-Subkiut, 5/33, Fillimi dhe mbarimi t Bin Kethirit, 13/55,
Pllaka t arta, 5/21, dhe Pishtart, 6/313.
125 El Araf, 54.
126 Shih Tefsirin e Er Rraziut, 14/119.
 37
Ibn Kajjimi n librin e tij Dobi t reja, pasi ka paraqitur mendimet e t
parve tan t mir n lidhje me kt fjal ka thn:

Fjala begati nnkupton bollkun e mirsis dhe vazhdimsin e saj.

Askush prve Allahut nuk e meriton t cilsohet dhe ta dhuroj at. Ai
sht m i Madhrishmi dhe m i Larti. Komenti q i bjn t part tan t
mir ksaj fjale, vrtitet rreth ksaj q tham, bollkut t mirsis dhe
vazhdimsis s saj. Kto dy fjal duhet t jen t pandashme n kt rast,
sepse vetm n kt mnyr mund ta japin t plot kuptimin e fjals begati.

Ibn Kajjimi m posht, pasi ka paraplqyer q fjaln tebareke m i

begati, ta konsideroj si cilsi dhe jo si folje, ka thn:

Mirpo m e prshtatshmja pr kt fjal sht konsiderimi i saj si cilsi,

e jo si folje, edhe pse ajo n pamje t par duket si folje dhe i prngjan fjalve
m i Larti, i Shenjtruari, i Madhrishmi (Teala, Tekadese, Teadhame), sepse
kto fjal kurrsesi nuk nnkuptojn se Allahu (xh.sh.) e bn dik tjetr m
t lartin, t shenjtruarin apo t madhrishmin. Kshtu q edhe pr fjaln
tebareke i begati, nuk sht e sakt q t thuhet se nnkupton: Ai begatoi
dik tjetr. 127

Ibn Kajjimi e ka trajtuar kt tem gjithashtu edhe n librin e tij Ndriimi

i mendjeve rreth prshndetjes s m t mirit t njerzve. Ai, duke
kmbngulur n saktsin e mendimit t tij, thot:

Ky lavdrim q i bhet Allahut (xh.sh.) nprmjet ksaj fjale, bazohet

n nj atribut ose cilsi t Tij. Kjo fjal ka pothuajse t njjtin kuptim me
fjaln i Larti, e cila rrjedh prej fjals lartsi dhe pr kt shkak, kto dy fjal
n t shumtn e rasteve i gjejm bashk me njra-tjetrn. Ne themi: Allahu
sht i Begat e i Lart sikurse thuhet n lutjen e kunutit Ti je i Begat e i
Lart128. Kt fjal Allahu (xh.sh.) e ka prmendur n disa vende n Kuran,
ku lavdron Veten pr lartsin dhe madhshtin e Tij. Ai e ka prmendur
at bashk me foljet q tregojn Zotsin, Njshmrin dhe Urtsin e Tij
dhe bashk me cilsit absolute t Tij. Allahu i Lart, begatin ia ka prngjitur

127 Dobi t reja, 2/186.

128 Kjo sht nj pjes e shkputur nga hadithi i Ali bin Ebi Talibit (r.a.) rreth lutjes s Pejgamberit
(a.s.) n eljen e namazit. Kt hadith e ka transmetuar Muslimi n Sahihun e tij, 1/535, kapitulli
Namazi i udhtarve dhe shkurtimi i tij, tema Lutja n namazin e nats.
 38
emrit t Tij. Ai thot: I Begat sht emri i Zotit tnd, t Madhruar e t
Nderuar!129
Po kshtu edhe n hadithin e eljes s namazit: I Begat sht emri Yt dhe
e Lart sht Madhshtia Jote130. 131

Ibn Kajjimi -Allahu e mshiroft-, pasi paraqet mendimet e dijetarve t

gjuhs e t tefsirit, n lidhje me kt fjal ka thn:
Fjalt Ai sht i Begat dhe i Pastr prej mangsive, nnkuptojn
vazhdimsin e pafund t ekzistencs s Allahut, bollkun e mirsive t
Tij, krenarin, lartsin, madhshtin, shenjtrin e Tij dhe se t gjitha t
mirat vijn vetm prej Tij, e Ai ia dhuron ato kujt t doj prej krijesave t Tij.
Kjo form e t shprehurit sht shum e prdorur n Kuranin Fisnik, ku nj
fjal e vetme shpreh shum gjra. Dikush mund t nxjerr prej fjals disa
kuptime t saj, e dikush tjetr nxjerr disa kuptime t tjera, kurse fjala i
prmbledh t gjitha kto kuptime.132

Me sa tham m sipr, del qart se fjala i Begati, nuk vlen q ti kushtohet

dikujt tjetr prve Allahut t Lart, q sht i pastr prej t metave dhe se
ajo prmbledh disa kuptime.

S treti: Kuptimi i saj n hadithet e pastra

Fjala begati dhe do fjal tjetr q rrjedh prej saj sht prmendur n
shum vende t haditheve t t Drguarit (a.s.), afrsisht njqind e tridhjet
her133 n forma t ndryshme, si pr shembull begatoi, e cila e ka kuptimin:

129 Er Rrahman, 78.

130 Kjo sht nj pjes e hadithit t eljes s namazit, t cilin e kan transmetuar autort e katr
librave t suneneve dhe t tjer prve tyre prej Ebi Said Hudriut (Allahu qoft i knaqur me t),
e prej disa t tjerve prve tij. Shih librat: Sunen Ebi Daud bashk me Derdhjen e mundit, 4/
512, kapitulli i namazit, tema: Ata q kan mendimin se namazi elet me subhaneken; Suneni
Tirmidhi 2/9, kapitulli i namazit, tema far thuhet gjat eljes s namazit (Ahmed Shakir pr
kt hadith ka thn se sht i sakt); Suneni Nesaiut 2/132, kapitulli i eljes s namazit, tema:
Lutja midis tekbirit e leximit; Sunen Bin Maxheh 1/264, kapitulli i faljes s namazit, tema:
elja e namazit; Musnedi i imam Ahmedit 3/50, 69; Suneni Daremiut 1/282, kapitulli i
namazit, tema: far duhet thn pas eljes s namazit.
131 Shih librin: Ndriimi i mendjeve, fq. 178-180.
132 Shih librat: Ndriimi i mendjeve, fq. 180, dhe Lehtsimi i Fisnikut-Mshiruesit pr
tefsirin e fjalve t Mirbrsit t Bin Sadit, 3/39.
133 Nse dshiron mund ti kthehesh librit Enciklopedia e pasqyruar e fjalve t haditheve
profetike 1/173-176.
 39
u lut pr begati.134
Ja disa nga format q rrjedhin prej ksaj fjale t prmendura n hadithe;
begatoi, u begatua, begaton, begato, i begat, e begat, t begata, begatohesh,
u begatofsh sikurse thot i Drguari i Allahut (a.s.): I Begat je, i Madhrishm
dhe i Nderuar.135
Gjithashtu, fjala begati, e cila mund t prdoret n fjali e shoqruar me
fjal tjetr ose n numrin shums, sht prmendur rreth gjashtdhjet her
n hadithe.
Kuptimi i fjals begatia q sht prdorur npr hadithet e t drguarit
t Allahut (a.s.) sht i njjt me kuptimin e saj n Kuranin Fisnik. Ajo
nnkupton qndrimin e mirsis dhe vazhdimsin e saj, ose bollkun e
mirsis dhe shtimin e saj, ose t dy kto kuptime q prmendm.

Ibn Ethiri136 -Allahu e mshiroft-, kur shpjegon hadithin q flet pr

salavatin mbi t Drguarin e Allahut (a.s.), thot: Me fjalt Begatoje
Muhamedin dhe familjen e Muhamedit137, i drguari i Allahut ka si qllim t
thot se nderin dhe fisnikrin, q Ti ia ke dhuruar bje t qndrueshm e
t vazhdueshm. Kjo fjal n gjuhn arabe fillimisht sht prdorur pr
deven pr t treguar uljen e saj n nj vend dhe qndrimin e saj n t pr
nj koh t gjat. Ajo gjithashtu prdoret pr t treguar shtimin e dikaje,
mirpo kjo e para q prmendm sht m origjinale.138

134 Shih librin Prfundimi t Ibn Ethirit, 1/120.

135 Kjo sht nj pjes e hadithit t transmetuar nga imam Muslimi prej Theubanit (r.a.) q
thot: I Drguari i Allahut, kur mbaronte namazin, krkonte tre her falje e m pas shtonte: O
Allahu im! Ti je Paqedashsi, paqja vjen prej Teje, i Begat je, i Madhrishm e i Nderuar. Shih: Sahihu i
Muslimit, 1/414, kapitulli i Xhamive dhe i vendeve ku kryhet namazi, tema Plqyeshmria e
prmendjes pas namazit dhe forma e kryerjes s saj. Muslimi gjithashtu transmeton edhe prej
Aishes (r.a.) nj hadith t ngjashm.
136 Ai quhet Mubarek bin Muhamed bin Muhamed bin Abdulkerim Shejbani Xhezeri
Mexhdudin Ebu Seadat, jurist, njohs i hadithit, letrar dhe gjuhtar i njohur. Ai ka shkruar disa
libra, ndr to m t spikaturit jan: Prfundimi, Prmbledhsi i bazave n hadithet e t Drguarit,
I ploti n shpjegimin e musnedit t Shafiut, I Zgjedhuri n lutjet dhe n prkujtimet, e t tjer.
Ai vdiq n vitin 606 H. Shih librat: Enciklopedia e vendeve, 2/138, Gjeneratat e mdha t
Shafinjve t Taxhidin Es Subkiut, 5/153, Pllaka t arta 5/22 dhe Pishtart 5/272.
137 Kjo sht nj pjes e shkputur nga hadithi i transmetuar prej t dy dijetarve, n t dy
librat e tyre t sakt nga Kab bin Uxhzetu dhe nga disa sahabe t tjer (Allahu qoft i knaqur me
t gjith). Shih Sahihun e Buhariut 4/118, kapitulli i pejgamberve, tem Na ka thn Musa bin
Ismaili... dhe Sahihun e Muslimit 1/305, kapitulli i namazit, tema Salavati mbi Pejgamberin (a.s.)
pas dshmis.
138 Prfundimi i Bin Ethirit 1/120. Gjithashtu shih shpjegimin e Sahihul Muslim nga imam
Neueuiu, 4/166.
 40
Ibn Kajimi thot: Kjo lutje prmban brenda saj, lutjen pr Allahun q ti
dhuroj Muhamedit (a.s.) at mirsi q ia pati dhuruar edhe familjes s
Ibrahimit, madje t`ia shtoj, t`ia shumfishoj dhe t`ia dhuroj vazhdimisht
e pandrprer. Ky n t vrtet sht kuptimi i vrtet i begatis.139

Njri nga argumentet t cilat tregojn se begatia nnkupton bollkun e

mirsive sht edhe hadithi, i cili bn fjal pr ngjarjen e Xhuvejrijes, vajzs
s Harith ibn Mustalikut r.a, ku tregohet se shokt e Profetit liruan robrit e
lufts t zn n betejn e quajtur Beni Mustalik pr shkak t martess s
saj me t Drguarin e Allahut (a.s.). N lidhje me kt ngjarje, Aishja (r.a.)
ka thn: Ne nuk kemi par grua m t begat pr nj popull sesa ajo. Njqind
njerz prej fisit Beni Mustalik, t cilt qen zn rob u liruan pr shkak t saj.140

Ktu prfundon shtjellimi rreth tems s kuptimeve t fjals begati dhe e

fjalve t tjera q rrjedhin prej saj.

Ndarja e mnyrs s krkimit t begatis

n t lejuar e t palejuar

N temn e kaluar sqaruam se t begatuarit nnkupton krkimin e

begatis dhe t begatuarit me dika, nnkupton krkimin e begatis
nprmjet saj. Gjithashtu, sqaruam se begatia n Kuran dhe hadith
nnkupton qndrimin e mirsis dhe vazhdimsin e saj, ose bollkun e
mirsis dhe shtimin e saj, ose i prfshin q t dy kto kuptime. Kshtu,
mund t themi se t begatuarit me dika fardo, nnkupton krkimin e
arritjes s mirsis nprmjet t afruarit me t dhe prekjes s saj. Por a sht
i lejuar t begatuarit me do gj?
Prgjigja pr kt sht negative, sepse Ligjvnsi, i Urti, na i ka br t
qarta gjrat me t cilat plqehet apo detyrohet t krkohet begatia prej tyre,
gjrat me t cilat mund t arrihen t mirat me bollk. Sidomos krkimi i t

139 Ndriimi i mendjeve i Bin Kajjimit, fq. 181.

140 Kt hadith e ka transmetuar Ebu Daudi n Sunenin e tij. Shih librat: Sunen Ebi Daud
bashk me Derdhjen e mundit 16/266, kapitulli Lirimit t robrve, tema: Shitja e nnshkruesit
nse nnshkrimi sht anulluar dhe Imam Ahmedi n Musnedin e tij, 6/277.
 41
mirs dhe shqetsimi pr t sht dika q feja jon e pastr e nxit dhe e
prkrah.
do gj tjetr prve atyre q plqehet apo detyrohet krkimi i begatis
me to, nuk lejohet t krkohet begatia me t, sepse do gj e paligjruar prej
fes, sht e ndaluar.
N fe ka argumente q nuk lejojn disa forma dhe mnyra t krkimit t
begatis, dhe ka raste q kto forma t ndaluara t krkimit t begatis
mund t arrijn n shirk (idhujtari).
N kapitujt e mposhtm, ne do t sqarojm dy ndarjet e krkimit t
begatis, bashk me dispozitat e tyre t shoqruara me argumente t
shkoqitura. Prfundimisht themi se krkimi i begatis sht i ligjruar n
Islam, por jo n do lloj forme apo mnyre, sepse disa prej ktyre formave
e mnyrave t krkimit t begatis jan t ndalua
42

KREU I

LLOJET E GJERAVE TE BEGATA

Ky kapitull prfshin paraprgatitjen dhe pes tema:

Paraprgatitja: Ndarja e begatis n begati fetare e n begati

dunjaje.

Tema e par: Kurani Fisnik.

Tema e dyt: I begati prej personave.

Tema e tret: Xhamit.

Tema e katr: Koht e begata.

Tema e pest: Gjra t tjera t begata.

 43

KREU I

LLOJET E GJERAVE TE BEGATA

Paraprgatitje

Ndarja e begatis n begati fetare e n begati dunjaje

Deri tani kemi msuar se begatia n legjislacionin islam nnkupton

ekzistencn e mirsis dhe vazhdimsin e saj, ose bollkun e mirsis dhe
shtimin e saj. Lind pyetja nse kjo mirsi ka lidhje me fen apo me dunjan?
Ajo padyshim q mund ti prfshij t dyja ose njrn prej tyre. Pra, begatia
mund t jet fetare ose begati dunjaje, gjithashtu ajo mund t ndahet n
konkrete dhe jo-konkrete. Gjrat e begata jan t shumta dhe t ndryshme.
Disa prej shembujve q tregojn se begatia fetare dhe ajo e dunjas
prfshihen t dyja n nj t vetme sht Kurani Fisnik, i cili prmban t
mirn e ksaj bote dhe t bots tjetr.

Prej ktyre shembujve sht edhe Profeti (a.s.), q pr shkak t bindjes

dhe pasimit t rrugs s tij, ne fitojm shprblim t madh prej Allahut (xh.sh.)
n botn tjetr. Po kshtu, shokt e tij kan prfituar mirsi t ksaj dunjaje
edhe n saj t krkimit t begatis nprmjet tij (a.s.), kur ai qe akoma i
gjall dhe nprmjet disa gjrave q mbetn prej tij pasi q ai vdiq.
N lidhje me kt q tham ka edhe shembuj t tjer si qndrimi me
njerz t mir, muaji i Ramazanit, koha para agimit (syfyri), e t tjer. Njri
prej shembujve q prmban begatin fetare jan edhe tri xhamit; xhamia e
Haramit (Qabes), xhamia e t Drguarit (a.s.) dhe xhamia Aksa.
Kurse njri prej shembujve q prfshin begatin e ksaj bote sht shiu,
prej t cilit pin uj njerzit e kafsht, mbijn e rriten bimt dhe pemt, e na
shtohen t mirat. Po kshtu edhe shembulli i qumshtit, i bagtive etj..

N fillim t ktij kreu po prmend disa gjra q duhen pasur parasysh:

 44
1- Un jam prpjekur me t gjitha mundsit, t prfshij ktu t gjitha
gjrat e begata q prmenden n Kuran dhe n hadith, duke shpjeguar
realitetin e begatis n donjrn prej tyre.

2- Gjithashtu, kam prmendur disa gjra t begata, pr t cilat nuk ka

tekst t drejtprdrejt nga Ligjvnsi, mirpo begatia e tyre sht vn re
nprmjet veantive dhe gjurmve t tyre.

3- Nuk kam prfshir gjra t tjera t begata, pr t cilat nuk ka tekst

(argument) t drejtprdrejt, ku t jet prmendur begatia, edhe pse ato n
realitet jan t begata, pr shkak t numrit t tyre t madh dhe pr t mos u
zgjatur. T gjitha ligjet e fes jan t begata n fe e n dunja. Namazi, zekati,
agjrimi, haxhi, xhihadi, urdhrimi pr mir e ndalimi nga e keqja dhe t
tjera si kto, t gjitha jan t begata n realitet, por pr to nuk ka ndonj
tekst t veant, ku t jen klasifikuar si gjra t begata. Ktu ka dhe gjra t
dunjas q jan t begata, q ne prsri nuk i kemi prmendur si sht
mjalti, e t tjer t ngjashm me t.

4- Begatit e dunjas, nse nuk prdoren pr t prforcuar e shtuar bindjen

ndaj Allahut, n realitet nuk mund t quhen m begati, por fatkeqsi.

Tema e par

Kurani Fisnik
Argumentet q tregojn pr ekzistencn e begatis n Kuranin Fisnik

Allahu i Madhruar dhe i Lart, librin e Tij fisnik, t cilin ia zbriti robit
dhe t drguarit t Tij, profetit ton Muhamed (a.s.), e ka cilsuar si t begat
n katr ajete t Kuranit Fisnik.

1- Fjala e Allahut t Lart: Edhe ky (Kuran) sht libr q e zbritm;

sht i begat, vrtetues i t mparshmes, q ti trheqsh vrejtjen nns
s fshatrave (t banorve Mekas) dhe atyre prreth saj (mbar bots). Ata
q e besojn Ahiretin gjithashtu besojn n t (Kuranin) dhe namazin e
kryejn rregullisht.141
 45
2- Fjala e Allahut t Lart: Dhe ky sht libr i begat, Ne e zbritm
at, prmbajuni atij dhe ruhuni se ndoshta keni pr tu mshiruar .142

3- Fjala e Allahut (xh.sh.): Edhe ky (Kurani) sht Mesazh prkujtues

i begat, t cilin Ne e kemi zbritur. A, ju po e mohoni?!143

4- Fjala e Allahut (xh.sh.): Ky sht nj Libr i begat. Ne ta shpallm

ty kt, q ata ti studiojn argumentet e tij dhe ata q kan mend t
marrin msim prej tij.144

Dim se begatia nnkupton qndrueshmrin e mirsis dhe

vazhdimsin e saj, ose bollkun e mirsis dhe shtimin e saj. Edhe Kurani
Fisnik, q sht cilsuar si i begat prej Allahut, n kt rast nnkupton
pothuajse t njjtn gj.
Autori i librit Shpirti i kuptimeve145, n lidhje me kuptimin e fjals i
begat q prmendet n ajetet e msiprme si cilsi ndaj Kuranit, thot:
Kjo cilsi tregon se Kurani sht i dobishm dhe n t ka shum prfitime,
pr arsye se ai prfshin dobit e t dy botve dhe prfshin njohurit e
njerzimit t hershm e t ardhshm.146

Shenkiti -Allahu e mshiroft-, n librin e tij Dritat e qartsimit, po n

lidhje me kt tem ka thn: Kjo tregon se Kurani sht plot begati e
mirsi, sepse n t gjendet e mira e ksaj jete dhe e jets tjetr.147

Raziu, n tefsirin e tij ka shkruar: Komentuesit kan thn: Libr i begat

do t thot libr plot mirsi dhe me begati t vazhdueshme, i cili t prgzon
me shprblim e falje dhe t trheq vrejtjen ndaj t shmtuars dhe
mkatit.148

141 El Enam; 92.

142 El Enam; 155.
143 El Enbija; 50.
144 Sad; 29.
145 Ai quhet Mahmud bin Abdullah Shihabudin Ebu Thena Elusij El Husejni, dijetar i njohur,
gjuhtar dhe letrar. Ai ka shkruar shum libra, prej tyre n tefsir Shpirti i kuptimeve, Prgjigjet
irakiane ndaj pyetjeve iraniane, Shtitja e mendjes dhe habit e kurbetit, Letra lahoriste,
Aroma e shiut t vazhdueshm prgjat rikthimit n shpin e paqes e t tjer. Ai vdiq n
Bagdad n vitin 1270 H. Shih Drita e dy syve n gjykimin e dy Ahmedve, fq. 43 dhe Pishtart
7/176.
146 Shih librin Shpirti i kuptimeve t Elusiut, 7/221.
147 Shih librin Dritat e qartsimit prgjat shpjegimit t Kuranit 4/587.
148 Shih Tefsi i Raziut 13/80.
46
Ibn Kajjimi -Allahu e mshiroft- ka thn: Kurani sht ai q meriton
m shum se do gj tjetr q t quhet i begat, sepse ai sht plot me dobi
e mirsi dhe se t gjitha llojet e begatis gjenden n t.149

Mirsit e Kuranit fisnik

Mirsit e Kuranit Fisnik jan t shumta dhe dobit e tij jan t muara.
Ai sht plot me mirsi t ksaj jete e t jets tjetr. Pr kt arsye, Allahu
(xh.sh.) e ka emrtuar dhe cilsuar me shum emra dhe cilsi150 t larta e
madhshtore. Kto mirsi dhe dobi t shumta jan shenja q tregojn se
Kurani sht i begat. M posht do t prmendim mirsit m kryesore t
Kuranit Fisnik151.

1- Kurani sht fjala e Allahut, e zbritur prej Tij

Allahu i Madhruar thot: E nse ndokush prej idhujtarve t krkon

strehim, ti strehoje at, n mnyr q ti dgjoj fjalt e Allahut
(Kuranin).152

Ajetet q tregojn se Kurani sht libr i zbritur prej Allahut jan t shumta,
disa prej tyre ne i kemi prmendur m sipr.

2- Ai sht i vrtet, ka sjell t vrtetn dhe bn thirrje drej saj.

Allahu i Madhruar thot: Thuaj: O ju njerz! Juve ju erdhi e vrteta

nga Zoti juaj, e kush merr rrugn e drejt, ai e ka vetm pr veten e vet,
ndrsa kush e merr t shtrembrn, ai e ka humbur veten. Un nuk jam
roja juaj!153;

149 Ndriimi i mendjeve, fq. 178.

150 Pr t njohur kto emra e cilsi shih librin Udhzimi dhe qartsimi n emrat e Kuranit t
dijetarit Salih El Belihi, i cili prbhet nga dy vllime. N t autori ka paraqitur dyzet e gjasht emra
t Kuranit Fisnik duke dhn argumentin dhe shpjegimin e do emri.
151 Kto mirsi bashk me argumentet pr to i kam marr nga libri Akideja e besimtarit i
Ebu Bekr Xhezairit, fq. 204-206, gjithashtu kam marr edhe prej librit Udhzimi dhe sqarimi
me dy vllimet e tij t El Behilit me ndrhyrje.
152 Et Teube; 6.
153 Junus; 108.
 47
Ne me t vrtetn e zbritm at (Kuranin) dhe ai me vrtetn ka
zbritur154;
Ai sht nj libr ngadhnjyes (i pashoq). Atij nuk mund ti mvishet e
pavrteta nga asnj an; sht i zbritur prej t Urtit, t Lavdishmit.155

3- Ai dallon t vrtetn nga e pavrteta dhe t lejuarn nga e palejuara.

Allahu (xh.sh.) thot: (ato dit t numruara jan) Muaji i Ramadanit

q n t (filloi t) shpallet Kurani, q sht udhrrfyes pr njerzit dhe
sqaruesi i rrugs s drejt dhe dallues (i t vrtets nga gnjeshtra)156;
Ai, q ia shpalli Furkanin (Kuranin, dallues t s vrtets nga e pavrteta)
robit t vet (Muhamedit) pr t qen paralajmrues pr t gjith njerzin,
sht i Madhruar.157

4- Ai sht udhzim pr t arritur do t mir dhe udhzues pr n

lumturin e t dy botve.

Allahu (xh.sh.) thot: sht (Allahu) Ai q e drgoi t Drguarin e Tij

me udhzim t drejt e fe t vrtet pr ta br q t mbizotroj mbi t
gjitha fet, edhe pse idhujtart e urrejn kt.158;
Ky (Kurani) sht sqarim pr njerzit, sht udhzim dhe kshill
pr t devotshmit159;
Thuaj: Kush sht armik i Xhibrilit (sht armik i Allahut), q me
urdhrin e Allahut e zbriti Kuranin n zemrn tnde i cili sht vrtetues
i asaj q ishte m par, udhrrfyes dhe prgzues pr besimtart. 160

Allahu i Madhruar, duke na treguar pr xhindt thot: Thuaj: Mua

m shpallet se nj grup i vogl nga xhint i vuri veshin dhe dgjoi
(Kuranin) dhe (kur u kthyen te t vett) than: Ne kemi dgjuar nj Kuran
q t mahnit, q udhzon n t vrtetn, prandaj ne i besuam atij dhe
Zotit ton. Kurrsesi nuk do tia shoqrojm m asknd.161

154 El Isra; 105.

155 Fusilet; 42.
156 El Bekare; 185.
157 El Furkan; 1.
158 Et Teube; 33.
159 El Imran; 138.
160 El Bekare; 97.
161 El Xhin; 1-2.
 48
Fahrudin Raziu q njihet si nj ndr personat, t cilt jan marr m shum
me degn e kelamit, n lidhje me fjaln e Allahut: Edhe ky (Kuran) sht
libr i begat, t cilin e kemi zbritur Ne162, ka thn: Allahu (xh.sh.) e ka
br ligj universal arritjen e krenaris n kt bot dhe lumturin n botn
tjetr pr ata njerz, t cilt e krkojn dhe lidhen me T. Un kam kontribuar
shum n dijet fetare dhe n ato logjike, mirpo kurr nuk kam gjetur ndonj
knaqsi prej knaqsive t fes e t dunjas, q t jet e njjt me at knaqsi
q kam ndjer n shrbim t ksaj dijeje.163

5- Kurani prmban sqarim dhe shkoqitje ndaj do gjje q i nevojitet

njeriut, pr kt jet dhe pr jetn tjetr.

Allahu (xh.sh.) thot: Ne ty t shpallm librin sqarim pr do send164;

Ne kemi shpallur argumente t qarta, e Allahu v n rrugn t drejt
at q do165; Ne u sollm atyre (mekasve) nj libr (Kuranin) q ua
shkoqitm n baza t dituris.166

Kurani Fisnik na njeh me Allahun e Madhrishm, emrat, cilsit dhe

veprat e Tij. Ai na sqaron shtjet e besimit islam, dispozitat e adhurimeve
dhe t marrdhnive midis njerzve, moralin, shtjet sociale e ekonomike.
Ai na sqaron do gj n lidhje me nevojat e njerzimit n do koh e n do
vend. Gjithashtu, ai na sqaron dispozitat q kan t bjn me rikthimin,
ringjalljen, tubimin, llogarin, shprblimin, ndshkimin e t tjera.167

6- Kurani Fisnik sht mshir e Allahut pr robrit e Vet

Allahu (xh.sh.) thot: Juve ju erdhi nga Zoti juaj argumenti (Kurani),
ju erdhi udhzim dhe mshir168;
Ne u sollm atyre (mekasve) nj libr (Kuranin) q ua shkoqitm n
baza t dituris, e q sht udhrrfyes e mshir pr ata q besojn169;

162 El Enam; 92.

163 Shih Tefsirin e Razut, 13/180.
164 En Nahl; 89.
165 En Nur; 46.
166 El Araf; 52.
167 Pr m tepr rreth veorit e Kuranit mbi librat e tjer qiellor shih librin Tefsiri i Fanarit
i Muhamed Rrashid Rridas 1/159-160.
168 El Enam; 157.
169 El Araf; 52.
 49
Ato jan ajete t librit me plot urtsi t prsosur. Ato jan udhzim e
mshir pr ata q jan punmir.170

7- Kurani sht drit q ndrion t gjitha errsirat dhe qartsim i do

realiteti.

Allahu (xh.sh.) thot: O ju njerz, juve ju erdhi nga Zoti juaj argu-
ment dhe Ne ju zbritm drit t qart171;
Juve ju erdhi nga Allahu drit dhe libr i qart. Allahu v me t
(Kuranin) n rrugt e shptimit at q ndjek knaqsin e Tij, dhe me
ndihmn e Tij i nxjerr ata prej errsirave n drit, dhe i udhzon n nj
rrug q sht e drejt.172

8- Ai i prgzon besimtart me t mirat e ksaj jete e t jets tjetr dhe

i trheq vrejtjen mosbesimtarve dhe kundrshtarve nga ndshkimi.

Allahu (xh.sh.) thot: sht e vrtet se ky Kuran udhzon pr at

rrug q sht m e vrteta, e besimtart q bjn vepra t mira i prgzon
se ata pa dyshim do t ken shprblim t madh. Ndrkaq, pr ata q nuk
e besojn botn tjetr, Ne kemi prgatitur nj dnim t rnd173;
Ne e bm at (Kuranin) t leht me gjuhn tnde vetm q me t ti
prgzosh t devotshmit, dhe me t ti trheqsh vrejtjen nj populli
kryene174175
Libr q ajetet e tij jan t shkoqitura, duke qen Kuran arabisht pr
nj popull q di ta kuptoj. Ai sht prgzues dhe qortues, po shumica
e tyre ia kthyen shpinn, prandaj ata nuk dgjojn176;
Ky sht libr q vrteton (librin e Musait), sht n gjuhn arabe pr
tia trhequr vrejtjen atyre q nuk besuan dhe sht prgzues pr
besimtart.177

170 Lukman; 3.
171 En Nisa; 174.
172 El Maide; 15-16.
173 El Isra; 9-10.
174 Nj popull, i cili ka devijuar nga rruga e vrtet dhe ka anuar nga e kota. N lidhje me kt
shih Tefsirin e Bin Kethirit 3/141.
175 Merjem; 97.
176 Fusilet; 4.
177 El Ahkaf; 12.
50
9- Ai sht shrues i smundjeve t zemrs dhe t trupit pr at q
beson n t dhe vepron sipas dispozitave t tij.

Allahu (xh.sh.) thot: O ju njerz! Juve ju erdhi nga Zoti juaj kshilla
(Kurani) dhe shrimi i asaj q gjendet n krahrort tuaj (n zemra), edhe
udhzim e mshir pr besimtart178;
Sikur Ne ta bnim Kuranin n gjuh t huaj, ata do t thonin: Prse
nuk jan ajetet e tij t kuptueshme (t shkoqitura)? A sht ai (Kurani) n
gjuh t huaj, kurse ai (pejgamberi) sht arab? Thuaj: Ai pr besimtart
sht udhzues e shrues, ndrsa ata q nuk besojn, n vesht e tyre
kan shurdhim dhe pr ta ai sht verbim179;
Ne t shpallim Kuranin q sht shrim dhe mshir pr besimtart,
kurse jobesimtarve nuk u shton gj tjetr prve dshprimit.180

Imam Ibn Kajjimi, n lidhje me shrimin q i bn smundjeve t zemrs

Kurani Fisnik 181, thot: T gjitha smundjet e zemrs jan smundje q
kan lidhje me dilemat dhe me epshet, ndrsa Kurani sht shruesi i t
dyjave. Ai prmban shpjegim dhe argumente t prera, me t cilat dallohet
qart e vrteta nga e kota dhe me to largohen smundjet q shkaktohen
prej ndonj dileme, e cila prish njohjen, prfytyrimin dhe perceptimin e
sakt t dikaje. Njeriu n kt rast arrin ti shoh gjrat ashtu si jan Ai
sht shrimi real prej smundjeve t dilemave dhe t dyshimeve, mirpo
ky shrim varet nga t kuptuarit e njeriut dhe njohuria e tij ndaj asaj q
krkon Kurani... Ndrsa shrimin e t smurve prej epsheve, Kur`ani e
realizon nprmjet urtsive, kshillave t mira, motivimit, friksimit,
asketizmit n kt jet dhe dshirs ndaj jets tjetr, shembujve dhe
tregimeve n t cilat ka msim e dobi, etj.. Ai me kt e bn njeriun t
dshiroj pr veten e tij at gj q i sjell dobi n kt jet e n tjetrn dhe e
largon prej do gjje q sht e dmshme pr t. Kshtu zemra e tij dshiron
udhzimin dhe urren humbjen.182

178 Junus; 57.

179 Fusilet; 44.
180 El Isra; 82.
181 Prsa i prket tems q bn fjal pr shrimin e smundjeve t trupit me Kuranin Fisnik,
at do ta trajtojm gjat kreut t dyt n temn Mjekimi me prkujtimin e Allahut dhe me leximin
e Kur`anit Fisnik.
182 Shih librin Ndihma e t brengosurit prej rrjetave t Shejtanit t Bin Kajjimit, 1/44-45.
 51
10- Ai sht shpirti i pandar prej jets s dobishme.

Allahu (xh.sh.) thot: Po kshtu me urdhrin ton Ne t shpallm edhe

ty shpirtin (Kuranin). Ti nuk ke ditur ka sht libri (Kurani), as sht
besimi, por Ne at e bm drit me t ciln e vm n rrug t drejt at
q dshirojm prej robrve tan.183

11- Kurani sht mirsi pr t gjith ata q besojn n t dhe punojn

sipas udhzimeve t tij.

Allahu (xh.sh.) thot: Atyre q patn frik nga Allahu, u thuhet:

sht ajo q shpalli Zoti juaj? Ata thonin: Shpalli do t mir!184

Ibn Kethiri, n lidhje me kt ajet, n tefsirin e tij thot: Pra, zbriti mirsi,
mshir dhe begati pr at q punon sipas Kuranit dhe beson n t.185

Njra prej mirsive t Kuranit t Madhrueshm sht shprblimi i madh

dhe sevapet e shumta q prfiton njeriu n saj t leximit t tij. Prej ajeteve
q tregojn madhshtin e Kuranit, lartsin dhe lavdin e tij, po prmendim
fjaln e Allahut:
....dhe se n librin amz (Levhi Mahfudh) te Ne, sht i lart dhe plot
urtsi.186Libri amz (Levhi Mahfudh) sht libri, i cili ruan do gj.

Ibn Kethiri n tefsirin e tij, n lidhje me fjalt sht i lart thot: Ai

gzon nj vend madhshtor dhe nj pozit t lart e t lavdishme. Gjithashtu,
duke komentuar fjalt plot urtsi thot: Kjo do t thot se fjalt e Allahut
jan t sakta dhe me vend, larg paqartsis e devijimit. Gjithashtu, kjo fjal
v n dukje famn dhe vendin e nderit q i takon Kuranit. Pr kt Allahu
(xh.sh.) thot: Se me t vrtet ai sht Kuran i famshm, sht n nj
libr t ruajtur. At nuk e prek kush, vetm t pastrit. Ai sht i zbritur
prej Zotit t botve187188;
Sikur Ne ta zbritnim kt Kuran mbi ndonj kodr, do ta shihje at
t friksuar e t ar prej friks nga Allahu.189

183 Esh Shura; 52.

184 En Nahl; 30.
185 Tefsir Bin Kethir 2/568.
186 Ez Zukhruf; 4.
187 El Uakia; 77-80.
188 Shih Tefsirin e Bin Kethirit 4/123.
 52
Me kto fjal q prmendm m sipr e t tjera q mund ti kemi ln pa
prmendur, na bhet e qart madhshtia e mirsive q prmban ky libr
fisnik dhe shumllojshmria e mirsive q ai na ka sjell, prandaj dhe sht
i begat.

Lartsia e Kuranit n lidhje me t

gjith librat e tjer t Allahut

Kurani Fisnik z vendin m t lart midis librave t tjer t Allahut edhe

pse t gjith konsiderohen si fjal e Allahut t Madhrishm. Kt pozit
mund ta paraqesim n disa pika kryesore, t cilat po i prmendim m posht:

1- Kurani sht fuqizues i librave t mparshm dhe mbizotrues ndaj

tyre. Allahu i Madhrishm thot: Ne edhe ty (Muhamed) ta zbritm
librin (Kuranin) e vrtet q sht vrtetues i librave t mparshme dhe
mbizotrues i tyre. Gjyko, pra, mes tyre me at q Allahu e zbriti, e mos
plqe epshet e tyre, e t largohesh nga e vrteta q t erdhi.190

Kuptimi i ajetit sht ky: Kurani sht dshmitar ndaj do gjje t sakt
n librat e zbritur, vrtetues i asaj q gjendet n kto libra, nse nuk sht
fuqizuar prej tij. Kurani sht fuqizues i asaj q gjendet n librat e
mparshm nse bie n kundrshtim m t. Ai sht mbikqyrs i tyre dhe
i ruan bazat e ligjit t Allahut q gjenden n to. Ai sht mbizotrues ndaj
tyre, sepse ai vendos se far sht fuqizuar e far mbetet e ligjruar prej
tyre. Kurani konsiderohet si i besuari pr ruajtjen e librave t mparshm,
sepse ai prmban at q vazhdohet t punohet sipas prmbajtjes s tyre,
por edhe at q lihet dhe nuk veprohet m n prputhje me to. 191

2- Kurani sht i ruajtur dhe i mbrojtur nga Allahu (xh.sh.) prej do lloj
ndryshimi, shtimi apo cungimi q mund t ndodh n t dhe kjo pa dyshim
sht nj cilsi madhshtore q e dallon Kuranin ndaj do libri tjetr. Allahu
(xh.sh.) thot: Ne me madhshtin Ton e shpallm Kuranin dhe Ne
gjithsesi jemi mbrojts t tij.192

189 El Hashr; 21.

190 El Maide; 48.
191 Shih librin elja e t plotfuqishmit t Esh Sheukanit, 2/48.
192 El Hixhr; 9.
 53
Kjo ndodh vetm me Kuranin e jo me librat e tjer, sepse asnj nga kto
libra nuk ka mbetur pa u cnuar, qoft me ndryshime t prmbajtjes s
tyre, apo me fshirje t nj pjese t saj.

3- Thirrja e Kuranit Fisnik, librit t fundit n tok, sht universale pr t

gjith njerzimin n do periudh e n do vend. Kjo sepse drgesa q i ka
zbritur Muhamedit (a.s.), i fundit i t drguarve dhe i profetve, sht
universale pr t gjith njerzimin.

Allahu (xh.sh.) thot: Ai, q ia shpall Furkanin (Kuranin, dallues t s

vrtets nga e pavrteta) robit t vet (Muhamedit) pr t qen pejgamber
i bots (kshillues), sht i Madhruar193;
E mua m sht shpallur ky Kuran q me t tju trheq vrejtjen juve
dhe atij q i njoftohet (dhe t gjith atyre q vijn pas jush deri n Ditn e
Kijametit).194

Pra, Kurani sht universal, jo si librat e tjer prpara tij, t cilt kan
qen pr nj koh e pr nj vend t caktuar dhe nuk kan qen universal
pr t gjith njerzimin e pr t gjitha kohrat.195Nuk ka dyshim se kto
prparsi t lavdishme t Kuranit t Madhrueshm ndaj librave t tjer
jan nj dshmi e qart q Kurani sht nj libr i begat.

Mrekullia e Kuranit Fisnik

Kurani sht mrekullia m madhshtore dhe argumenti m i madh q i

sht dhuruar vetm Muhamedit (a.s.) dhe nj i till nuk i sht dhn
profetve t tjer prpara tij. I Drguari (a.s.) ka sfiduar arabt me t. Arabt
nuk arritn ti kundrvihen Kuranit me nj t ngjashm si ai, t shkruar nga
dora e tyre, edhe pse Kurani kishte zbritur n gjuhn e tyre, t ciln ata e
njihnin aq mir dhe i zotronin t gjitha format e saj gjuhsore si oratorin,
figurshmrin, ligjratn e drejt etj..
Kurani sht mrekulli po ta shohsh n aspektin leksikor, n aspektin

193 El Furkan; 1.
194 El Enam; 19. Me kt Muhamedi (a.s.) sht qortues i gjith atyre q u arrin thirrja e tij.
Shih Tefsiri i Ibn Kethiitr 2/127.
195 Shih librin Akideja e besimtarit t Xhezairit fq. 202 dhe librin e Kurtubiut Prkujtimi
pr m t mirt e prkujtimeve, fq. 31.
 54
strukturor t vargjeve t tij, n aspektin oratorik, ku fjala e prdorur jep
kuptimin q krkohet, n aspektin kuptimor t urdhrave t tij, n aspektin
e njohurive q ai na shrben n lidhje me Allahun, emrat, cilsit, engjjt e
Tij etj., n aspektin e njohurive q ai na i shrben n lidhje me t fshehtat,
me t panjohurat e kohs s kaluar dhe kohs s ardhme, n aspektin e
njohurive n lidhje me jetn tjetr pas ringjalljes, n dispozitat, ligjet e tij t
drejta, n shembujt q ai sjell dhe t tjera aspekte q e paraqesin Kuranin si
mrekulli.196

Dy imamt transmetojn nga Ebu Hurejra (r.a.) n dy librat e tyre t

sakt, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: do profeti i sht dhuruar dika
pr shkak t s cils edhe njerzit i besonin. Ajo q mu dhurua mua qe shpallja, t
ciln ma shpalli Allahu. Un shpresoj q Ditn e Gjykimit t kem m shum pasues
se kushdo profet tjetr.197

Imam Ibn Kethiri, n librin e tij Mirsit e Kuranit, pasi e prmend

kt hadith, thot: Ky hadith na njeh me pozitn madhshtore t Kuranit
t lavdishm. Ai sht nj mrekulli madhshtore q i kalon t gjitha
mrekullit q u jan dhuruar profetve t mparshm. Pozita e tij i kalon t
gjith librat q jan zbritur m par. Kjo q tham duket qart nga kuptimi
i hadithit. Me fjaln dika t prmendur n hadith: do profeti i sht
dhuruar dika, nnkuptojm nj mrekulli, dhe me fjalt: pr shkak t s cils
edhe njerzit i besonin, d.m.th., nj mrekulli, e cila profetve do tu shrbente
si nj argument i fort q njerzit t besonin n shpalljet e tyre. Kshtu q n
kt mnyr, profetve u besonin nj pjes prej njerzve, t cilt i shihnin
me syt e tyre kto mrekulli. Mirpo kur profett vdisnin nga mrekullit e
tyre nuk mbetej asgj prve asaj q tregonin pasuesit e tyre q kishin arritur
ti prjetonin kto mrekulli. Ndrsa i Drguari i fundit, vula e shpalljeve
hyjnore, Muhamedi (a.s.) ka sjell nj mrekulli tjetr, e cila ndryshon nga
mrekullit e profetve t tjer. Mrekullia e tij sht shpallja e dhuruar nga
Allahu (xh.sh.), t ciln njerzit ia kan komunikuar njri-tjetrit, brez pas
brezi duke mos cnuar asgj prej saj. Ajo n do koh sht ashtu si ka
zbritur.

196 Shih librin Vezullime t dritave plot shklqim t Seferajinit 1/176,177, me ndrhyrje. Po
t dshirosh gjithashtu munnd t lexosh librin Kufiri i njohjes s t drejtave t t przgjedhurit
t Kadi Ijadit, 1/257-280.
197 Transmeton Buhariu 6/97, kapitulli i mirsive t Kuranit, tema: Si zbriti shpallja.
Gjithashtu, transmeton Muslimi 1/134, kapitulli i besimit, tema: Detyrimi i besimit t drgess s
profetit ton Muhamed (a.s.) nga t gjith njerzit.
 55
Pr kt arsye i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Un shpresoj q Ditn e
Gjykimit t kem m shum pasues se kushdo profet tjetr. Dhe ja kshtu ndodhi.
Pasuesit e Muhamedit (a.s.) jan m shum n numr se pasuesit e profetve
t tjer, sepse shpallja e tij sht universale dhe e prhershme, deri kur t
vij asti i shkatrrimit t ksaj bote, mrekullit e tij nuk shuhen.198

Mrekullia e Kuranit n shum aspekte t tij, vazhdimsia e saj deri astet

e fundit t ksaj bote dhe numri i madh i pasuesve q ai nxjerr, pa dyshim
q jan fakte t forta, t cilat na bjn t qart se Kurani Fisnik sht nj libr
i begat e mirsit e tij jan t shumta.
Duke u mjaftuar me kaq n lidhje me begatin e Kuranit Madhshtor,
mirsin, lavdin, lartsin dhe pozitn e tij, i lutem Kujdestarit, Allahut t
Madhrishm ti udhzoj t gjith muslimant t punojn e t gjykojn
sipas Kuranit, q t prfitojn prej dijeve t tij, dispozitave dhe moraleve t
tij, me qllim q t arrijn lumturin n kt jet e n jetn tjetr.

Tema e dyt

I begati prej personave

1 - I Drguari i Allahut

Pozita e t Drguarit (a.s.)

Askush prej muslimanve nuk e v n dyshim se Muhamedi (a.s.) sht

m i miri i t gjith profetve dhe se ai sht m i nderuari i t gjith njerzve,
q nga i pari i tyre e deri tek i fundit. Allahu i Madhruar e ka zgjedhur at
midis t gjitha krijesave t Tij. Ai (xh.sh.) e zgjodhi Muhamedin mbi t
gjith njerzimin pr t qen m i miri ndr profett e Tij (a.s.) dhe m i
nderuari midis t gjith bijve t Ademit (a.s.) Kjo sht nj mirsi, t ciln
Allahu i Madhruar ia dhuron kujt t doj.

198 Shih librin Mirsit e Kuranit t Ibn Kethirit fq. 9.

 56
Argument199 pr kto q tham m sipr sht hadithi q transmeton
Imam Muslimi prej Uathileh ibn El Eskait200 r.a, se ai ka dgjuar t Drguarin
e Allahut (a.s.) duke thn: Allahu zgjodhi Kenanen prej bijve t Ismailit, prej
Kenanes zgjodhi kurejsht, prej kurejshve zgjodhi bijt e Hashimit, e prej bijve t
Hashimit m zgjodhi mua.201

Transmetohet prej Ebu Hurejres r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Un jam m i nderuari202 i bijve t Ademit, Ditn e Gjykimit. Mua m hapet varri
t parit, un jam i pari q krkoj ndrmjetsim dhe i pari q i jepet leja pr
ndrmjetsim.203

Imam Neueui ka thn: Shkaku pr t cilin i Drguari i Allahut (a.s.) e

ka specifikuar vendin e nderit t tij n hadithin e msiprm me Ditn e
Gjykimit, duke qen se ai sht m i nderuari n kt jet e n jetn tjetr,
sht se at dit do tu bhet e qart t gjithve vendi i tij i nderit. Askush
nuk do ta kundrshtoj dhe nuk do ta refuzoj m pozitn e tij at dit,
ndryshe nga kjo jet, ku at e kundrshtuan mbretrit mosbesimtar, krert
e kurejshve e t tjer.204

Pozita e profetit ton Muhamed (a.s.) sht madhshtore. Veorit e tij

fisnike jan t shumta. T gjitha kto veori ai i gzon n saj t mirsive q
Allahu i Madhruar i ka dhuruar atij. Kto mirsi e kan ngritur at n
shkalln e nderit, pozits dhe begatis. Ndr mirsit e tij po prmendim;
Madhshtin e moralit t tij (a.s.). Allahu (xh.sh.) e ka dshmuar kt mirsi

199 Pr t njohur argumentet mbi pozitn e Pejgamberit (a.s.) n Kuranin fisnik mund t
lexoni librin Argumente n Kuranin e qart q tregojn se Pejgamberi sht m i miri bots t
Ebu Fadl Abdullah bin Muhamed El Gimari.
200 Ai quhet Uathileh bin El Eskai bin Keab bin Amir El Kenani El Lejthi, sht br musliman
para lufts s Tebukut, kshtu q arriti t merrte pjes n t. Ai ka qen prej pjestarve t Sufes
(nj grup prej shokve t Profetit, t cilt flinin n nj cep t xhamis, sepse ishin t pastreh. (sh.
prkth.). M pas ai ka jetuar n Sham dhe ka marr pjes n lirimin e Damaskut, Humsit etj.. Ai
ka vdekur n Damask n vitin 83 ose 85 hixhri dhe ka qen i fundit q vdiq n kt qytet prej
shokve t Profetit (a.s.). Shih librat Saktsia n njohjen e Sahabve t Bin Haxher Askalanit 3/
590, dhe Luani i pyllit n njohjen e Sahabve t Ibn Ethirit 4/652.
201 Sahihu Muslimit 4/1782, kapitulli i pozitave, tema: Pozita e paraardhsve t Profetit (a.s.).
202 El Aiz bin Abduselam ka thn: I nderuar sht ai q ka cilsi t larta e moral shembullor
dhe me kto kushte themi se ai sht m i nderuari n t dy jett Marr nga libri i tij ndrra
e birit t t nderuarit pr t treguar se m i miri sht i Drguari fq. 18.
203 Sahihu Muslimit 4/1782, kapitulli i pozitave, tema: Profeti yn (a.s.) sht m i miri i t
gjitha krijesave.
204 Shih Shpjegimi i sahih Muslim nga Neueuiu 15/37.
 57
pr Profetin (a.s.) n librin e tij ku thot: Vrtet, ti je n nj shkall t lart
morali!205

Muslimi n Sahihun e tij transmeton, se Sad bin Hisham bin Amiri206 e

kishte pyetur Aishen n lidhje me moralin e t Drguarit t Allahut (a.s.)
dhe ajo kishte thn: A nuk e lexon Kuranin? Un iu prgjigja: Po. Ajo
pastaj m tha: Morali i t Drguarit t Allahut (a.s.) ka qen Kurani.207

Pejgamberi (a.s.) yn sht edukuar me edukatn e Kuranit Fisnik, i cili

urdhron pr t vepruar at q sht e mir dhe e bukur dhe ndalon do t
met e t shmtuar. I Drguari i Allahut (a.s.) ka qen i njohur pr moralin
e tij t mir e t lavdruar dhe pr marrdhnie t sjellshme e t ndershme
qysh para se t shpallej profet. Kurejsht, at e kishin emrtuar si t sinqertin,
besnikun (Emin). Ai gjithmon i lutej Allahut (xh.sh.) q ta zbukuronte me
sjellje t hijshme, me moral fisnik, ta mbante larg sjelljeve t pahijshme dhe
t moralit t ult. Allahu (xh.sh.) iu prgjigj lutjes s tij dhe e bri m t
mirin e njerzve n moral. Un nuk kam pr ta zgjatur n lidhje me paraqitjen
e moralit208 t Profetit (a.s.), sepse kjo gj sht shum e njohur dhe po t
flasim tani pr t, do t na duhej shum koh e vend.

I Drguari i Allahut (a.s.) nuk ka qen vetm me moral t bukur e t

hijshm, por ai ka qen edhe nga pamja fizike i bukur e i hijshm.209

205 El Kalem; 4.
206 Ai quhet Sad bin Hisham bin Amir El Ensari El Medeniu, ka transmetuar prej Aishes dhe
Ebu Hurejres. Ai ka qen i besueshm n lidhje me transmetimet e haditheve. Ai u vra n luft n
Indi n tokn e quajtur Mekran. Shih librat: Injorimi dhe komplimenti t Bin Ebi Hatimit 4/96,
Zbuluesi i atyre q kan transmetim n gjasht librat 1/280 dhe Pastrimi i t pastruarit 3/482.
207 Kjo sht nj pjes e hadithit t transmetuar prej Muslimit n Sahihun e tij 1/513, kapitulli
i namazit t udhtarve, tema: Namazi i nats.
208 Pr m tepr rreth ksaj shtjeje mund ti kthehesh ktyre librave:
a) Morali i profetit dhe sjellja e tij t autorit El Hafidh Ebi Esh Shejkh El Asbehani.
b) Kufiri i njohjes s t drejtave t t Przgjedhurit t Kadi Ijadit 1/54-164.
c) Madhshtia e t Drguarit t autorit Muhamed Atijeh El Ebrashi, e t tjer libra.
209 Kt na e argumenton hadithi i Berraut (Allahu qoft i knaqur me t) q sht transmetuar
n dy Sahihet. Ai thot: I Drguari i Allahut (a.s.) ka qen njeriu m i bukur n fytyr dhe m i miri se t
gjith ata n trup, as shum i gjat e as i shkurtr. Sahihul Buhari 4/165, kapitulli i veorive, tema:
Pamja e t Drguarit (a.s.), Sahihul Muslim 4/1819, kapitulli i pozitave, tema: Pamja e t Drguarit
(a.s.) dhe se ai ka qen njeriu m i bukur n fytyr.
N lidhje me fjaln e prdorur n hadithin e msiprm m i miri se t gjith ata n trup, Ebu
Hatimi e t tjer bashk me t kan thn: Arabt shprehen kshtu: m i miri se ai, duke pasur si
qllim m i miri se t gjith ata dhe nuk e prdorin kt fjal vetm, mirpo thon M i bukuri i
njerzve e m i miri i tij, duke pasur si qllim m i miri i tyre. Shih: Shpjegimin e Sahihul Muslim
nga En Neueuiu 15/92.
 58
Ndr mirsit e t Drguarit (a.s.) po prmendim ktu jetn e tij t
lavdishme dhe bindjen e plot ndaj Zotit t tij. Ai e prcolli mesazhin hyjnor
dhe e kreu amanetin, e kshilloi njerzimin dhe luftoi n rrugn e Allahut
me t gjith forcn e tij. Atij i ka dshmuar pr kt brezi m i mir i ktij
umeti, Allahu (xh.sh.) qoft i knaqur me ta.
Ndr mirsit e t Drguarit (a.s.) po prmendim ktu edhe begatit e
shumta dhe t shumllojshme t tij. Pr kt do t flasim m posht n nj
shtje t veant.

Llojet e begative t tij (a.s.)

Begatit e t Drguarit (a.s.) mund ti ndajm n dy lloje; begati shpirtrore

(t paprekshme) dhe begati t prekshme (konkrete).

1- Begatit shpirtrore

Kjo lloj begatije ka t bj me begatit q prfitojn ndjeksit e t Drguarit

(a.s.) prej shpalljes s tij n kt jet dhe n jetn tjetr. Kjo q tham mund
t kuptohet m qart nse parashtrojm qllimet dhe veorit e shpalljes s
t Drguarit (a.s.).

Qllimet e shpalljes s t Drguarit (a.s.).

1-Allahu (xh.sh.), i pastri prej t metave dhe m i Larti, duke na treguar

qllimin pr t cilin e kishte drguar profetin ton, Muhamedin (a.s.), thot:

E Ne nuk t drguam ty (o Muhamed) vetm si mshir pr t gjitha

bott.210

Ibn Kethiri ka thn: Allahu (xh.sh.) e ka drguar at si mshir pr t

gjith njerzit. Kush e pranon kt mshir dhe tregohet falnderues ndaj
saj, ka pr t qen i lumtur n kt jet e n jetn tjetr, ndrsa ai q e refuzon
dhe e mohon at, ka pr t vuajtur n kt jet e n jetn tjetr.211

210 El Enbija; 107.

211 Tefsiri i bin Kethirit 3/202.
 59
El Aiz ibn Abduselami212 thot: Allahu (xh.sh.) e ka drguar Muhamedin
mshir pr t gjith njerzit. Allahu (xh.sh.) nuk ia ka shpejtuar ndshkimin
kundrshtarve t tij, por i ka afatizuar, ndrsa popujt e profetve t
mparshm i shkatrroi me mkatet e tyre, kur ata prgnjeshtruan. 213

Kush i beson dhe i bindet t Drguarit (a.s.) ka pr t qen i lumtur n

kt jet dhe i lumtur n jetn tjetr n Xhenet. Kjo arrihet n saj t begatis
q sjell ndjekja e t Drguarit t Allahut (a.s.). Lusim Allahun t na dhuroj
prej mirsis s Tij.

2- Nj ndr qllimet m madhore t ksaj shpalljeje sht nxjerrja e

njerzve prej errsirave n drit. Duke i ftuar ata q t adhurojn vetm
Allahun me sinqeritet t plot e t largohen prej t gjitha llojeve t shirkut
(politeizmit), t mohimit e t idhujtaris, sepse t gjitha kto e rrzojn
besimin e vrtet. Gjithashtu, duke u br t qart njerzve dispozitat e
Fes Islame n adhurime dhe n marrdhniet jetike midis tyre.

3- Nj ndr qllimet m madhore t ksaj shpalljeje sht ajo q thot

Allahu (xh.sh.) n Kuran, kur prshkruan Profetin (a.s.) dhe thirrjen e tij
duke thn: Ai (Muhamedi) i urdhron ata pr pun t mira e i ndalon
nga punt e kqija, u ligjron atyre vetm gjrat e mira dhe u ndalon
gjrat e pista.214

4- Nj ndr qllimet e shpalljes sht thirrja dhe edukimi i njerzve me

moralet e larta dhe largimi i tyre prej veprimeve t ulta e t gabuara.
Gjithashtu, ajo synon ti ftoj njerzit n gjrat q e rregullojn dhe
prmirsojn gjendjen e shoqris dhe t prhap drejtsin midis
individve t saj. Shpallja e profetit ton Muhamed (a.s.) me pak fjal
urdhron n do t mir, e ndalon nga do e keqe. Allahu (xh.sh.) thot:

212 Ai quhet Abdulaziz bin Abduselam bin Ebi Kasim bin El Hasen Es Sulemi Ed Dimashki
Ebu Muhamed Aizudin, i njohur si sulltani i dijetarve. Ai ka qen ndr dijetart m t mdhenj t
shkolls ose medhhebit shafi. Ai njihej pr devotshmrin e tij ndaj Allahut, urdhrimin pr t
mir dhe ndalimin nga e keqja. Nga librat e shkruar prej tij prmendim: Tefsiri i madh, Shikim
mbi argumentet e dispozitave, Dallimi midis imanit dhe islamit. Ai vdiq n vitin 660 H. Shih
librat: Gjeneratat e mdha t Shafive t Taxhidin Es-Subkiut 5/80, Fillimi dhe fundi 13/234,
Gjeneratat e Shafive t Husejnit fq: 222, Pllaka t Arta 5/301, Pishtart 4/21.
213 Marr nga libri i El Aiz bin Abduselam ndrra e birit t t nderuarit pr t treguar se m
i miri sht i Drguari fq. 32.
214 Suretu El Enbija; 157.
 60
Ai (Allahu) sht q e drgoi t drguarin e Tij me udhzim t drejt e
fe t vrtet, e pr ta br q t mbizotroj mbi t gjitha fet.215
Ne nse do t meditojm rreth ktyre qllimeve t shpalljes s Muhamedit
(a.s.), do t na bhet e qart madhshtia e begatis s saj ndaj njerzve.

Veorit e saj

Shpallja e Muhamedit (a.s.) sikurse ka qllime, aspirata dhe synime t

larta, gjithashtu ka dhe veori madhshtore, t cilat e ngren akoma m lart
pozitn dhe begatin e saj. Kto veori mund ti prmbledhim n disa pika
kryesore, t cilat do ti prmendim m posht:

1- Zotruesi i ksaj shpalljeje, Muhamedi (a.s.) sht i pajisur nga Allahu

(xh.sh.) me disa veori t rndsishme, t cilat e dallojn at prej vllezrve
t tij, prej profetve e t drguarve t tjer (paqja dhe begatit e Allahut
qofshin pr ta).

a- Nga m t rndsishmet sht fakti se Muhamedi (a.s.) sht vula dhe

i fundit i profetve dhe i t drguarve, pas tij nuk do t ket m, as profet, as
t drguar, sikurse thot Allahu (xh.sh.) n Kuran: por ai ishte i drguari
i Allahut dhe vul e t gjith pejgamberve.216
Argumentet nga suneti n kt tem jan t shumta dhe jan mutevatir,
t transmetuara nga nj grup njerzish pr breza me radh.217Pas Muhamedit
(a.s.), nuk ka m profet.

b- Nj veori tjetr sht trsia e shpalljes s tij (a.s.), e cila i drejtohet t

gjith njerzve e xhindve t fardo kohe a vendi qofshin. Allahu (xh.sh.)
thot: Ne nuk t drguam ty ndryshe vetm se pr t gjith njerzit,
prgzues dhe trheqs i vrejtjes218;

215 Et Teube; 33, suretu El Feth; 28, suretu Es Saf; 9.

216 El Ahzab; 40.
217 Shih librin: Vula e profecis me profecin e Muhamedit t Ahmed bin Sad El Gamidiut.
Ktu gjej rastin t prmend nj argument t vetm nga suneti, i cili prmbledh shum veori.
Imam Muslimi ka transmetuar n sahihun e tij prej Ebu Hurejres, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka
thn: Mua m jan dhuruar gjasht gjra, t cilat nuk u jan dhuruar profetve t tjer: Me pak fjal arrij t
shpreh shum gjra, fitorja m vjen si rezultat i friks q vendos Allahu tek armiqt e mi, m sht lejuar marrja
e plaks s lufts, toka m sht br mjet pastrimi dhe vend falje (xhami), jam drguar tek t gjith krijesat dhe
profett mbarojn me mua. Shih: Sahihul Muslim 1/371, kapitulli i xhamive dhe vendfaljeve.
 61
(Prkujto) Kur disa prej xhinve i drejtuam te ti q t dgjojn Kuranin
dhe kur u afruan dhe e dgjuan at, than: Heshtni!, dhe kur u krye, u
kthyen te populli i vet dhe e kshilluan. Than: O populli yn, ne
dgjuam nj libr t shpallur pas Musait, q vrteton at para tij, q
udhzon n t vrtetn dhe n rrug t drejt! O populli yn, prgjigjuni
thirrsit t Allahut dhe besojini atij! Ai ju fal mkatet tuaja dhe ju shpton
prej nj dnimi plot vuajtje. Ai i cili nuk i prgjigjet ftuesit t Allahut
nuk ka n tok ndonj vend ku mund ti ik Allahut. Ai nuk ka mbrojts,
t tillt jan n nj humbje t hapur!219

Ky fakt, trsia e shpalljes, n Fen Islame sht i mirnjohur dhe nuk ka

arsye kurrsesi t jet i panjohur pr nj musliman. Profett e tjer prpara
tij drgoheshin posarisht pr popujt e tyre, e nuk qen drguar pr t
gjith njerzit e xhindt.

c- Allahu (xh.sh.) e ka nderuar Muhamedin (a.s.) duke i dhuruar mrekulli

t shumta e madhshtore. Disa dijetar kan thn se numri i ktyre
mrekullive arrin n m shum se njmij e dyqind syresh.220 Mrekullia m
e madhe q i sht dhuruar atij, sht libri i Allahut, Kurani Fisnik. Ai sht
nj libr n t cilin e kota nuk ka arritur, as ska pr t arritur kurr t deprtoj
brenda tij. Allahu (xh.sh.) e ka marr vet prsipr ruajtjen dhe mbrojtjen e
tij. Kurani do t vazhdoj t jet udhzues, drit dhe mshir pr t gjith
njerzit, sepse Allahu (xh.sh.) e ka br at t till.

El Aiz ibn Abduselami, gjat shpalosjes s aspekteve q e ngren pozitn

e Profetit ton tek Allahu (xh.sh.) m lart se t asaj t do profeti tjetr, thot:
Prej aspekteve sht: Mrekullia e cilido profeti sht ndrprer dhe ka
pernduar, ndrsa mrekullia e m t nderuarit t njerzve q nga i pari i
tyre e deri tek i fundit, e cila sht Kurani Madhshtor, ka pr t ekzistuar
deri Ditn Gjykimit.

Allahu (xh.sh.) thot: Ne me madhrin Ton e shpallm Kuranin

218 Sebe, 28.

219 El Ahkaf; 29-32.
220 Kt e ka prmendur imam En Neueui n parathnien e librit t tij Shpjegimi i sahihul
Muslim. Lexues i nderuar! Pr t`i njohur kto mrekulli mund t lexosh librat q kan shkruar pr
jetn e Pejgamberit (a.s.), pr faktet e profecis s tij e t tjera. Kto libra jan t shumt e mjaft t
njohur.
 62
dhe Ne gjithsesi jemi mbrojts t tij.221222
Duke qen se i Drguari i Allahut sht vula dhe i fundit i t gjith
profetve dhe t drguarve, thirrja e tij sht pr t gjith njerzit e xhint,
t do kohe a vendi qofshin, deri n Ditn e Gjykimit. Kurani Fisnik sht i
fundit i librave t zbritur dhe fuqizues i tyre dhe mrekullia e tij vazhdon t
ekzistoj. Feja Islame sht feja e fundit. Allahu (xh.sh.) nuk pranon prej
njerzve dhe xhindve fe tjetr prve saj. Pr kto arsye, ndjeksit e t
Drguarit ton (a.s.) jan m t shumt n numr sesa ndjeksit e profetve
dhe t drguarve t tjer para tij (paqja dhe begatit e Allahut qofshin pr ta).

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Ditn e gjykimit, un do t jem profeti q

ka m shum pasues se kushdo tjetr.223

2- Umeti i profetit Muhamed (a.s.) sht i veant n lidhje me t tjert

prpara tij. Ktij populli i jan dhuruar veori madhshtore e mirsi t
shumta, t cilat i kan ngritur atij nderin dhe pozitn. Kjo e gjitha ka qen
n saj t begatis s Profetit ton (a.s.), sepse ky umet, ky popull, kta
ndjeks me kto veori, n origjin jan nj dhurat e Allahut pr Profetin e
tij (a.s.).

Veorit m kryesore t ktij umeti jan:

a- Ky popull sht m i miri ndr t gjith popujt e tjer.

Allahu (xh.sh.) thot: Jeni populli m i dobishm, i ardhur pr t mirn
e njerzve, t urdhroni pr mir, t ndaloni nga veprat e kqija dhe
besoni n Allahun224;
Dhe ashtu (sikur u udhzuam n Fen Islame) Ne u bm juve nj
pupull t mesm225 (t drejt e t zgjedhur) pr t qen ju dshmitar (n
Ditn e Gjykimit) ndaj njerzve dhe pr t qen i drguari dshmitar
ndaj jush.226

221 El Hixhr; 9.
222 Marr nga libri i El Aiz bin Abduselam ndrra e birit t t nderuarit pr t treguar se m
i miri sht i Drguari, fq. 22.
223 Kt hadith e ka transmetuar Muslimi n Sahihun e tij 1/188, kapitulli i besimit, tema:
Fjala e Profetit (a.s.).: Un jam i pari i njerzve q do t ndrmjetsoj pr t hyr n xhenet dhe me m shum
ndjeks se do profet tjetr. Ky hadith ka edhe nj pjes tjetr n t ciln thuhet: Dhe un jam i pari q
trokas n dern e xhenetit.
224 Ali Imran; 110.
225 Nj popull t przgjedhur m t mirin dhe t drejtin. Shih Tefsiri i Ibn Kethirit 1/191.
226 El Bekare; 143.
 63
b- Ligjet e fes s ktij umeti jan t leht dhe t arsyeshm. Ktij umetit
i jan lehtsuar vuajtjet, vshtirsit dhe mundimet q ishin m par n fet
e popujve t tjer. Allahu (xh.sh.) thot: Allahu me kt dshiron lehtsim
pr ju dhe nuk dshiron vshtirsim pr ju227;
Ai ju zgjodhi ju (ju prcaktoi pr t luftuar pr rrugn e Tij) dhe nuk ju
detyroi n f me ndonj vshtirsi 228;
Zoti yn, mos na dno nse harrojm ose gabojm! Zoti yn, mos na
ngarko neve barr t rnd si i ngarkove ata para nesh!229

Kjo shtje sht fakt i dukshm n ligjet e fes son tolerante. Dispozitat
e saj jan t buta dhe vlejn pr do koh e pr do vend. Feja jon sht m
e plota e t gjitha ligjeve t Allahut dhe m e mira e tyre. Pr kt
falnderojm Allahun, sepse Ai sht Dhuruesi i ksaj mirsie.

c- Allahu (xh.sh.) e ka privilegjuar kt umet me veori t shumta edhe

n jetn tjetr. Pjestart e ktij umeti do t jen t part q do t hyjn n
Xhenet.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij prej Ebu Hurejres (r.a.), se i Drguari

i Allahut (a.s.) ka thn: Ne n kt jet jemi t fundit, ndrsa n jetn tjetr do t
jemi t part. Ne do t jemi t part q do t hyjm n xhenet.230

Ky umet prbn gjysmn e banorve t Xhenetit. N t dy Sahiht

transmetohet prej Abdullah ibn Mesudit, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka
thn: A ju plqen t jeni nj e katra e banorve t Xhenetit? Tham: Po, o i
Drguar i Allahut. Ai tha: Un shpresoj t jeni gjysma e banorve t Xhenetit.
Ju, midis popujve t tjer, jeni si ajo qimja e zez e nj vii t bardh, ose si ajo qimja
e bardh e nj vii t zi.231

Allahu (xh.sh.) ka pr ta shprblyer kt umet m shum se popujt e

mparshm, edhe pse puna e tij ka qen m e pakt se puna e tyre. Ky fakt

227 El Bekare; 185.

228 El Haxh; 78.
229 El Bekare; 256.
230 Sahihul Muslim 2/585, kapitulli i Xhumas, tema: Udhzimi i ktij umeti dhe suksesi i
gjetjes s dits s Xhumas.
231 Sahihul Buhari 7/195, kapitulli i kshillave, tema: Si do t jet tubimi dhe Sahihul Mus-
lim 1/201, kapitulli i besimit, tema: T qenit e ktij umeti gjysma e banorve t xhenetit. Teksti
i hadithit t msiprm sht marr prej Sahihul Muslim.
 64
tregohet n hadithin e njohur me emrin hadithi i Karrarrit.232

Me kaq po e mbyllim paraqitjen e veorive233 t begata t shpalljes s t

Drguarit t Allahut (a.s.) dhe ndoshta kam arritur t sqaroj e t tregoj
begatit shpirtrore q na vijn prej ksaj shpalljeje.

2- Begatit e prekshme ose t ndjeshme

Kjo begati pr t ciln do flasim m posht ndahet n dy lloje: Begati n

veprimet e t Drguarit t Allahut (a.s.) dhe begati n qenien dhe n gjrat
e mbetura prej tij, t cilat jan t prekshme dhe t shkputura prej qenies s
tij (a.s.).

S pari: Begatia n veprimet e tij (a.s.).

Kjo lloj begatie shfaqet n mrekullit q i dhuroi Allahu (xh.sh.)

Muhamedit (a.s.). Prej ktyre mrekullive njerzit prfituan mirsi dhe dobi
t shumta, t cilat i pan me syt e tyre e i prekn me gjymtyrt e tyre. Kjo
lloj begatie ka shembuj t shumt, t cilt jan transmetuar n hadithe t
sakta. Ktu po prmendim vetm shembuj t transmetuar prej sahabeve
(r.a.).

1- Sasia e ujit shtohet nga i Drguari i Allahut (a.s.) dhe buron prej
gishtrinjve t tij fisnik.

Nga Xhabir ibn Abdilahi (a.s.) transmetohet se ka thn: Njerzit ishin

shum t etur ditn e Hudejbijes. I Drguari i Allahut (a.s.) kishte prpara
nj en t vogl t punuar prej lkure. Ai pasi mori abdes n t dhe pasi pa
q njerzit ishin kthyer drejt tij, u tha: far kini? Ata u prgjigjn: Nuk

232 Ky hadith sht transmetuar n Bahihul Buhari prej bin Umerit (Allahu qoft i knaqur me
t dy) 4/145, kapitulli i Profetve, tema: far tregohet pr beni israilt.
Fjala karrarrit ose kirat sht emri i nj monedhe t asaj kohe q ka vler disa her m t
vogl sesa nj dirhem apo nj dinar. (Sh. Prkthyesit.)
233 Kush dshiron t dij m shum n lidhje me veorit e t Drguarit t Allahut (a.s.) dhe
veorit e umetit t tij, le t lexoj librin Veorit e Sujutit prej faqes 184 deri n faqen 229, dhe
librin Pozita madhshtore dhe vendi i lart i Profetit (a.s.) tek Zoti i tij i autorit Khalil Ibrahim
Mulla Khatir.
 65
kemi uj pr t marr abdes dhe pr t pir, prve asaj ene q sht para teje. Ai
vendosi dorn e tij n en dhe prej gishtrinjve t tij filloi t rridhte uj,
sikur t ishin burime. T gjith ne pim uj e morm abdes. T pranishmit
q dgjuan kt tregim e pyetn Xhabirin: Sa veta ishit at dit? Ai u
prgjigj: Ne ishim njmij e pesqind veta, por edhe sikur t kishim qen
njqind mij do t na kishte mjaftuar ai uj.234

Nga Enes ibn Maliku (r.a.) transmetohet se ka thn: Un po vshtroja

t Drguarin e Allahut (a.s.). Sapo kishte hyr koha e faljes s namazit t
pasdites (ikindis). Njerzit ishin duke krkuar uj npr ent e tyre, por
nuk po gjenin. M pas, dikush i solli nj en t Drguarit t Allahut (a.s.). Ai
vendosi dorn e tij n en dhe i urdhroi njerzit t mirrnin abdes prej saj.
Un pash ujin t buronte posht gishtrinjve t tij dhe t gjith njerzit pa
prjashtim morn abdes.235
(Kt hadith e transmeton Buhariu dhe Muslimi).

Hadithet n lidhje me kt tem jan t shumt236 dhe ska dyshim se

kto gjra ndodhin me forcn e Krijuesit t Madhruar, q ka mundsi t
bj do gj.

2- Shtimi i ushqimit nga i Drguari i Allahut (a.s.).

Buhari dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Enes ibn

Maliku r.a, se ka thn: Ebu Talha i tha Umu Sulejmes237: Kur dgjova
zrin e t Drguarit t Allahut (a.s.) mu duk si z i dobt dhe mendoj se ai
ishte i uritur. A ke dika pr t? Ajo tha: Po. Pastaj nxori disa copa buke
elbi, i mbshtolli me shamin e saj dhe i vuri posht rrobave t mia dhe m
mbuloi238. Pas ksaj, m nisi pr tek i Drguari i Allahut (a.s.), t cilin e gjeta

234 Sahihul Buhari 4/170, kapitulli i cilsive, tema: Shenjat e profecis n Islam.
235 Sahihul Buhari 1/50, kapitulli i abdesit, tema: Interesimi pr t marr abdes kur hyn koha
e namazit. Sahihul Muslim 4/1783, kapitulli i pozits, tema: Mrekullit e Profetit (a.s.)..
236 Kush dshiron t dij m shum le t lexoj librat Argumentet e profecis t El Firjabit
nga faqja 55 deri n faqen 79, Shrimi t Kadi Ijadit 1/285-290, tema: Burimi i ujit midis
gishtrinjve t tij dhe shtimi i tij prej begatis s tij.
237 Pr t kemi shkruar t dhna n faqen 23. Ajo sht e shoqja e Ebu Talhas, emri i plot i t
cilit sht Zejd bin Sehl El Ensari dhe nna e Enes bin Malikut (Allahu qoft i knaqur me ta).
238 Umu Sulejme i hodhi n kok Enesit nj cop t shamis s saj me qllim q ti shrbej si
mbrojtse ndaj nxehtsis.
 66
t ulur bashk me njerzit n xhami. Kur u afrova i Drguari i Allahut (a.s.)
m pyeti: Ebu Talha t ka drguar. Un i thash: Po. Ai m pyeti: Pr
ushqimin? Po,- i thash. I Drguari i Allahut (a.s.) u tha t gjithve:
Ngrihuni!. Ata u ngritn pr t ikur dhe un eca me ta. Kur arrita tek Ebu
Talha, i tregova se kush po vinte. Ebu Talha, kur dgjoi fjalt e mia tha: O
Umu Sulejme, po vjen i Drguari i Allahut (a.s.) bashk me shum njerz, e
ne nuk kemi se far tu japim. Ajo tha: Allahu (xh.sh.) dhe i Drguari i
Tij e din m mir. Ebu Talha doli pr t pritur t Drguarin e Allahut
(a.s.) dhe m pas hyri n shtpi bashk me t. I Drguari i Allahut (a.s.) tha:
O Umu Sulejme, ma sill ktu at ushqim q ke! Ajo e solli at pak buk q
kishte mbetur. I Drguari i Allahut (a.s.) e urdhroi q ta grinte bukn dhe
ajo ashtu bri. Pasi e griu bukn, ajo i hodhi sipr dika q e mbante n nj
ene, kshtu q arriti t sajoj nj si pun gjelle239. I Drguari i Allahut (a.s.)
tha mbi t disa fjal, pastaj tha: Jepu leje dhjet vetve! Ata hyn dhe hngrn
derisa u ngopn dhe doln. Pastaj tha: Jepu leje dhjet vetve! Ata hyn dhe
hngrn derisa u ngopn dhe pastaj u larguan. Pastaj tha: Jepu leje dhjet
vetve! Ai vazhdoi t vepronte kshtu derisa hngrn e u ngopn t gjith.
Ata ishin rreth shtatdhjet ose tetdhjet njerz.240
(Kt hadith e transmeton Buhariu dhe Muslimi).

Muslimi, n lidhje me kt tem ka dhe nj transmetim tjetr n t cilin

thuhet: Pastaj hngri i Drguari i Allahut (a.s.), hngrn pjestart e familjes
dhe u teproi edhe pr komshinjt e tyre.241

Imam Muslimi transmeton n Sahihun e tij prej Ebu Hurejres, ose242 prej
Ebi Seid Hudriut (r.a.) se ka thn: N luftn e Tebukut, njerzit i mbrtheu
nj uri e madhe dhe than: O i Drguar i Allahut! Sikur t na jepje leje t
thernim devet243 tona n mnyr q t ham e t ruajm yndyrn e tyre.
I Drguari i Allahut (a.s.) tha: Bjeni! Mirpo erdhi Umeri dhe tha: O i

239 D.m.th., e przjeu bashk dhe e bri si pun gjelle q t shtyhej buka. (Prfundimi i Bin El
Ethirit 1/31) Ndrsa ena, t ciln arabt e quanin ikah, sht nj en q prbhet nga disa lkura
rrethore q prdoret kryesisht pr t mbajtur gjalpin e shkrir (Prfundimi i Bin El Ethirit 3/284).
240 Sahihul Buhari 4/180, kapitulli i cilsive, tema: Shenjat e profecis. Sahihul Muslim 3/
1612, kapitulli i pijeve, tema: Lejimi i marrjes me vete i njerzve t tjer pr tek shtpia e nj
personi q beson se e pranon kt gj.
241 Sahihul Muslim 3/1614.
242 Ky dyshim ka ardhur nga njri prej transmetuesve n zinxhirin e transmetimit, pikrisht
nga Eameshi (Allahu e mshiroft) sikurse ka thn vet n zinxhirin e transmetimit.
243 Ktu bhet fjal pr devet, t cilat mbajn ujin gjat udhtimit. Marr nga libri Prfundimi
i Bin El Kethirit 3/166.
 67
Drguar i Allahut, nse do ta lejosh nj gj t till kan pr tu paksuar
kafsht dhe skemi ku t hipim gjat udhtimit. Un t sugjeroj ti krkosh
njerzve t mbledhin t gjith ushqimin q u ka mbetur prej furnizimeve t
tyre, e ti m pas t lutesh q Allahu (xh.sh.) ta begatoj, ndoshta Allahu
(xh.sh.) jep begati n t. I Drguari i Allahut (a.s.) tha: Po. Pastaj krkoi
ti sillnin nj plhur, t ciln e shtroi prdhe dhe i ftoi njerzit t sillnin t
gjith ushqimet e mbetura nga furnizimet e tyre. Dikush sillte nj dor misr,
dikush nj dor hurma, e dikush tjetr nj kock me pak mish. Kshtu, mbi
plhur u grumbullua nj sasi e vogl ushqimi. I Drguari i Allahut (a.s.) u
lut pr begati, pastaj tha: Merrni dhe mbushni ent tuaja! Ata morn dhe i
mbushn t gjitha ent q gjendeshin n kampin e ushtris. Pasi hngrn
dhe u ngopn, kishte mbetur akoma ushqim dhe i Drguari i Allahut (a.s.)
tha: Dshmoj se s`ka t adhuruar tjetr me merit prve Allahut dhe se un jam i
Drguari i Tij. Kush e takon Allahun me kto dy fjal pa dyshuar aspak n to, ska
pr t`ju mohuar kurr e drejta e hyrjes n Xhenet.244

Imam Muslimi transmeton gjithashtu n Sahihun e tij nga Xhabir ibn

Abdilahi, se nj burr erdhi tek i Drguari i Allahut (a.s.) dhe i krkoi ushqim.
Ai i dha nj gjysm uesak245 me elb. Ai burri, gruaja e tij dhe nj mik i tyre
ndenjn duke ngrn pr aq koh derisa e matn sasin e elbit. Kur i Drguari
i Allahut (a.s.) shkoi tek ata u tha: Sikur mos ta kishe matur, do t kishit ngrn
prej tij e nuk do t`ju kishte mbaruar.246

Disa dijetar, n lidhje me urtsin e mbarimit t elbit kur ata e matn,

kan thn: T maturit e elbit ktu bie ndesh me dorzimin dhe mbshtetjen
e njeriut n furnizimin e Allahut. Kjo matje tregon planifikim dhe veprim
n baz t mundsis dhe forcs s vet njeriut. Gjithashtu, prmban nxitje
t vetes pr t njohur t fshehtat e vendimit t Allahut dhe mirsis s Tij.
Pr kt arsye, ai q veproi kshtu u ndshkua me largimin e ksaj
mirsie.247

244 Sahihul Muslim 1/56, kapitulli i besimit, tema: Argumeti q vrteton se ai q vdes n
teuhid patjetr q do t hyj n Xhenet.
245 Uesak sht nj mas e barabart me gjashtdhjet sa`h. Shih: Prfundimi i Bin
Ethirit 5/185). Ndrsa sahi sht nj en e vjetr arabe q prdorej pr mats, e cila prafrsisht
mban tre kilogram. (Sh. Prkthyesit).
246 Sahihul Muslim 4/1784, kapitulli i pozitave, tema: Profeti yn gzon pozitn m t lart
ndr t gjitha krijesat.
247 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga En-Neueuiu 15/41,42.
68
3- Shrimi i t smurve

I Drguari i Allahut (a.s.), me mbshtetjen e Allahut, ka shruar syt e

Ali bin Ebi Talibit (r.a.).

Buhari dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahiht e tyre nga Sehl ibn

Sadi (a.s.), se ky i fundit ka dgjuar t Drguarin e Allahut (a.s.) ditn e
lufts s Hajberit duke thn: Flamurin do t`ia jap nj burri, t cilit Allahu do
ti dhuroj fitoren. Njerzit u ngritn duke shpresuar q secilit prej tyre do
ti dhurohej flamuri. Ndrsa po prisnin nj gj t till t nesrmen, i Drguari
pyeti: Ku sht Aliu? Ata i than q ka shqetsime tek t dy syt. Ai urdhroi
q ta thrrisnin t vinte. Kur Aliu erdhi, i Drguari i pshtyu lehtas tek t dy
syt dhe ata u shruan n ast, sikur mos t kishte pasur shqetsime m
par.248

Buhari n Sahihun e tij na paraqet tregimin e Abdullah ibn Atikut r.a, q

kishte thyer krcellin e kmbs dhe e kishte lidhur me nj pjes t cops
(allm, shami) q lidhet rreth koks. Kur vajti tek i Drguari i Allahut
(a.s.), ai i tha: Shtrije kmbn! Abdullahi rrfen: Un shtriva kmbn dhe
ai e frkoi. Mu duk sikur nuk kisha ndjer kurr dhembje.249

4- Begatia q sjell i Drguari i Allahut (a.s.) nprmjet lutjeve t tij t

pranuara tek Allahu (xh.sh.)

I Drguari i Allahut (a.s.) sht lutur pr Enes ibn Malikun, kur nna e tij
ia krkoi nj gj t till me kto fjal: O Allahu im, shtoja atij pasurin dhe
fmijt. M pas Enesi ka thn: Pasha Allahun! Tani pasuria ime sht
shum, bijt e mi dhe bijt e bijve t mi sot jan afro njqind.250
Kt hadith e ka transmetuar Muslimi.

Imam Kurtubiu, n lidhje me kt tem, ka thn: I Drguari i Allahut

248 Sahihul Buhari 4/5, kapitulli i xhihadit dhe i nisjes pr n luft, tema: Thirrja e Profetit
(a.s.) n Islam. Sahihul Muslim 4/1872, kapitulli i pozitave t Sahabve, tema: Pozita e Ali bin
Ebi Talibit.
249 Sahihul Buhari 5/27, kapitulli i betejave, tema: Vrasja e Ebi Rrafit. Kt hadith e ka
transmetuar El Berra bin Azibi.
250 Sahihul Muslim 4/1929, kapitulli i pozitat e Sahabve, tema: Pozita e Enes bin Malikut (r.a.).
 69
(a.s.), sa her q sht lutur pr dika, Allahu (xh.sh.) i sht prgjigjur atij.
Begatia e lutjes s tij sht shfaqur tek personi pr t cilin ai sht lutur dhe
gjithashtu edhe tek familja e ktij personi.251

I Drguari i Allahut (a.s.) sht lutur pr deven e Xhabir ibn Abdilahit

(r.a.). Ai, duke treguar pr at q i kishte ndodhur n nj nga betejat, ku
kishte marr pjes me t Drguarin e Allahut (a.s.), thot: I Drguari i
Allahut (a.s.) m arriti n rrug e sipr. Un kisha hipur mbi nj deve, e cila
ishte aq e lodhur sa mezi ecte. Ai m tha: far t ka deveja? Un iu prgjigja:
sht e lodhur. I Drguari i Allahut (a.s.) qndroi, e trembi deven dhe u
lut pr t. Pas ksaj, ajo ia kaloi t gjith deveve t tjera dhe vazhdoi t ecte
n krye t tyre. Ai m tha: Si t duket tani deveja jote? Mir, e zuri begatia
jote- iu prgjigja. 252

Nga shembujt q tregojn se lutja e t Drguarit t Allahut (a.s.) ka qen

e pranuar, sht edhe prgjigja e Allahut (xh.sh.), kur ai i lutet t bjer shi e
m pas q shiu t ndaloj, kur njerzit u ankuan prej shiut t madh.

Dy dijetart e mdhenj (Buhari, Muslimi) transmetojn nga Enes ibn

Maliku, se ky ka thn: Nj thatsir e madhe kishte kapluar njerzit n
kohn e t Drguarit t Allahut (a.s.). Kur i Drguari i Allahut (a.s.) ishte
duke mbajtur fjalimin e dits s Xhuma, nj arab u ngrit dhe i tha: O i
Drguar i Allahut, po na humbet e tr pasuria e fmijt po na mbeten t
uritur. Lute Allahun t na sjell shi! I Drguari i Allahut (a.s.) ngriti duart
lart n qiell, e n qiell nuk shihej as edhe nj pup reje. M pas, n t u
shfaqn re t ngritura si t ishin male. Pa zbritur akoma nga mimberi, pash
pikat e shiut q rrokulliseshin mbi mjekrn e tij. Shiu vazhdoi t bjer at
dit, t nesrmen, t pasnesrmen, ditn pas saj e deri ditn e xhumas
tjetr. T premten u ua arabi, apo nj burr tjetr dhe tha: O i Drguar i
Allahut, po na shemben ndrtesat dhe po na prmbytet pasuria. Lute
Allahun pr ne. I Drguari i Allahut (a.s.) ngriti duart lart dhe u lut me

251 Marr nga libri Brja me dije e shtrembrimeve dhe e lajthitjeve q gjenden n fen e
krishtere t imam Kurtubiut, fq. 367. N kt libr ai ka sjell disa transmetime q flasin pr lutjet
e pranuara t Profetit (a.s.), duke i vendosur nn nj tem t veant me titull: Lutjet e pranuara
t tij (paqja dhe begatit e Allahut qofshin pr t). Pr kt shih n librin q prmendm m sipr,
fq. 367-370.
252 Sahihul Buhari 4/10, kapitulli i xhihadit dhe i nisjes pr n luft, tema: Kur nj burr i
krkon leje prijsit. Sahihul Muslim 2/1089, kapitulli i gjidhnies, tema: Martesa sht e plqyeshme
t bhet me nj t virgjr. Teksti i hadithit t msiprm sht marr nga Sahihul Buhari.
70
kto fjal: O Allahu im, rreth nesh e jo mbi ne! Ai pas ksaj drejtoi dorn e tij
nga qielli dhe ai u hap. I tr horizonti i Medines u pastrua nga ret. Lugina
e Kanalit253 vrshoi pr gjat nj muaji me radh. T gjith njerzit q vinin
nga t katr ant tregonin pr shiun e bollshm q kishte rn anemban. 254

Po e mbyll me kaq255, duke u mjaftuar me disa nga ka na kan

transmetuar sahabet (r.a.) pr t Drguarin e Allahut (a.s.) n lidhje me
mirsit e Allahut ndaj tij dhe me begatit n veprimet e tij (a.s.).

S dyti: Nj lloj tjetr i begative t prekshme e t ndjeshme t t Drguarit

t Allahut jan edhe begatia n qenien dhe n gjrat e mbetura prej tij, t
cilat jan t prekshme e t shkputura prej qenies s tij (a.s.).

Ktu bhet fjal dhe kemi si qllim krkimin i begatis nga sahabet prej
Profetit (a.s.), kur ai ishte akoma gjall dhe prej gjrave t mbetura nga ai
pas vdekjes s tij.
Kshtu q kt lloj do ta trajtoj n kreun e dyt Krkimi i begatis n
mnyr t lejuar.

Duke medituar rreth begative t Profetit (a.s.) shohim se n t prfshihet

begatia fetare dhe ajo jetike (e dynjas). Gjithashtu shohim se begatit
kuptimore anojn nga begatit fetare, sikurse dhe begatit e prekshme
(konkrete) anojn m shum nga begatia jetike e ksaj bote. I Drguari i
Allahut (a.s.) sht i begat n qenien e tij, veprimet e tij dhe n gjrat e
mbetura prej tij. Megjithat Allahu i Madhruar e di m s miri.

253 Kjo sht nj lugin shum e njohur n Medine mbi t ciln ka toka t punuara e t mbjella.
Thuhet se ka marr kt emr pr shkak se Tubeani, kur sulmoi Medinen e ngriti kampin mbi kt
lugin. Kur u largua tha: Ky sht Kanali i toks. Rrjedha e ksaj lugine e ka zanafilln n Taif
dhe kalon pran varreve t Dshmorve t Uhudit. Shih librat: Enciklopedia e vendeve 4/401,
Bes e bess t Es Semhudiut 3/1074.
254 Sahihul Buhari 2/22, kapitulli i krkimit t shiut, tema: Ai q qndron n shi derisa ti
rrokullisen pikat e shiut mbi mjekr. Sahihul Muslim 2/612, kapitulli i krkimit t shiut, tema:
Lutja e krkimit t shiut. Teksti i hadithit t msiprm sht marr nga Sahihul Buhari.
255 Kush dshiron t zgjerohet m tej n kt tem le t lexoj kto libra:
1- Argumentet e profecis dhe njohja e gjendjes s zotruesit t Sheriatit (ligjit t Allahut), t
Bejhekiut 6/82-257.
2- Kufiri i njohjes s t drejtave t t Przgjedhurit, t Kadi Ijadit 1/285-335.
3- Brja me dije e shtrembrimeve dhe e lajthitjeve q gjenden n fen e krishtere e bukurive
t Islamit dhe vrtetimi i profecis s Muhamedit a.s, e Kurtubiut fq. 35-373.
4- Veorit madhore t Sujutit 2/40- 85, 162-177.
 71

2- Profett

N temn e kaluar folm pr m t mirin e profetve e t drguarve, pr

profetin ton Muhamed (a.s.), kurse n kt tem do t flasim pr disa
profet t tjer (paqja qoft mbi ta).

Gradat e ndryshme t profetve e t drguarve

a- Ndryshimi mes profetit e t drguarit.

Shumica e dijetarve jan t t nj mendimi se midis profetit dhe t

drguarit ka ndryshim. Mirpo, n lidhje me domethnien e ktyre dy
fjalve, ata kan mendime t ndryshme256. Un nuk po e zgjas me paraqitjen
e t gjitha mendimeve dhe argumenteve t tyre, por do t zgjedh vetm
mendimet e mesme, duke u bazuar n mbshtetjen e Shejhul Islam Ibn
Tejmije ndaj ktyre mendimeve n librin e tij Profecit.
Ai -Allahu e mshiroft-, duke sqaruar mendimin e tij n lidhje m kt
shtje, thot: Profet sht ai q Allahu i drgon lajme. Ai i lajmron njerzit
me ato lajme, t cilat i ka marr prej Allahut. Nse ai, krahas ksaj, drgohet
tek njerz q kundrshtojn urdhrin e Allahut pr t`ju komunikuar atyre
drgesn ose mesazhin e Allahut, n kt rast ai quhet i drguar. Kur ai
punon sipas nj ligji t mparshm t ndonj t drguari dhe Allahu (xh.sh.)
nuk e drgon tek ndonj popull pr t komunikuar nj shpallje t re, quhet
profet e jo i drguar.
Allahu (xh.sh.) thot: Ne nuk drguam para teje asnj t drguar (me
shpallje) dhe asnj profet (t drguar si vazhdues i shpalljes s mparshme),
q kur ai (i drguari) t dshironte dika, djalli t mos i hedhej n dshirn
e tij257.
Fjala e tij: asnj t drguar (me shpallje) dhe asnj profet, prfshin dy
lloje shpalljeje dhe njrin prej ktyre dy llojeve e ka cilsuar si t drguar.
Ky sht dhe i drguari, i cili prmendet shpesh dhe q sht urdhruar t

256 Shih tefsirin Shpirti i kuptimeve t El Elusiut; 17/172-173.

257 El Haxh; 52.
72
prcjell shpalljen e Allahut tek kundrshtart e tij, si ishte Nuhu (paqja
qoft mbi t).

Gjithashtu, ai ka thn: Allahu (xh.sh.) u jep lajme profetve. Ai iu mson

atyre urdhrat, ndalesat dhe lajme t ndryshme. Pastaj profett u tregojn
besimtarve at q msuan prej Allahut. Fjala e tij: Ne nuk drguam para
teje asnj t drguar (me shpallje) dhe asnj profet, sht nj argument, i
cili tregon se profeti sht i drguar. Mirpo ai nuk konsiderohet si i till
kur prmendet vemas, sepse nuk drgohet n nj popull q nuk dijn. Ai
urdhron besimtart me at q ata e dinin se sht e vrtet, sikur t ishte
nj dijetar. Pr kt, i Drguari i Allahut ka thn: Dijetart jan trashgimtart
e profetve.258 Pr t drguarin nuk sht kusht q t vij me nj ligj t ri.
Jusufi (a.s.) ka qen i drguar dhe ka qen ndjeks i ligjit t fes s Ibrahimit.
Daudi dhe Sulejmani kan qen t drguar, por kan qen ndjeks t ligjit
t Teuratit.259

Mund t dalim n prfundimin se i drguar quhet ai person q i vjen

shpallje dhe drgohet n nj popull kundrshtar pr ti thirrur n nj ligj t
ri, por ka mundsi q t ndjek edhe ligjin e ndonj t drguari tjetr para
tij. Ndrsa profet quhet ai person q i vjen shpallje dhe drgohet n nj
popull besimtar pr ti thirrur n zbatimin e ligjit t ndonj t drguari para
tij, megjithat Allahu i Madhruar e di m s miri.

Dijetart kan thn: Midis fjals i drguar dhe profet ka

prgjithsim dhe veim t pa kufizuar, kshtu q do i drguar sht edhe
profet, mirpo jo do profet sht i drguar.260

258 Kjo sht nj pjes e hadithit t Ebi Derdas r.a, t cilin e ka transmetuar Ebu Daudi n
Sunenin e tij (Sunen Ebu Daud bashk me derdhjen e mundit 15/327, kapitulli i dijes, tema:
Pozita e dijes.)
Tirmidhiu n Sunenin e tij 5/48, kapitulli i dijes, tema: Pozita e dijes n lidhje me adhurimin;
Bin Maxheh n Sunenin e tij 1/81, parathnie, tema: Pozita e dijetarve dhe nxitja pr krkimin e
dijes; Deramiu n Sunenin e tij 1/98, parathnie, tema: Pozita e dijes dhe e dijetarit dhe Ahmedi
n Musnedin e tij 5/196.
Ky hadith deri n fund vazhdon kshtu: Profett nuk kan ln trashgim dinar e as dirhem, mirpo
kan ln trashgim dijen, kush e merr at, ka marr pjesn e mjaftueshme.
259 Marr prej librit Profecit t Shejhul Islam Bin Tejmije, faqe; 255,256,257.
260 Shih librin Vezullime t dritave plot shklqim t Es Seferajinit 1/49.
 73
b- Dallimi midis t drguarve dhe profetve.

Ibn Kethiri -Allahu e mshiroft- ka thn: Askush nuk e kundrshton

faktin se t drguarit jan n nj pozit dhe grad m t lart se profett.261

Es Seferajini262 thot: Nj i drguar sht m i mir se nj profet dhe ky

sht fakt unanim, sepse ai dallohet prej drgess, e cila sht m e mir
sesa profecia.263

Gjithashtu, edhe midis t drguarve ka dallime e grada t ndryshme.

Allahu (xh.sh.) thot: Kta (pr t cilt t rrfyem) jan t drguarit, disa
prej tyre i dalluam nga t tjert. Pati prej tyre q Allahu u foli, disa i
ngriti n shkall m t lart, Isait, birit t Merjemes i dham argumente
dhe e prforcuam me shpirtin e shenjt (Xhibrilin).264

Po kshtu, t drguarit me vullnet m t fort jan m t mir se t tjert.265

Ata i ka prmendur Allahu n fjaln e tij: (prkujto) Kur Ne i morm (me
betim) premtimin e tyre profetve; edhe prej teje, prej Nuhut, Ibrahimit,
Musait, Isait birit t Merjemes, pra, morm prej tyre bes t fort266;

Ai u prcaktoi juve fe, at q i pat prcaktuar Nuhut dhe at q Ne ta

shpallm ty, dhe at me ka e patm porositur Ibrahimin, Musain dhe
Isain. (I porositm) Ta praktikoni fen e drejt e mos u prani n t.267

Muhamedi (a.s.), sikurse e kemi trajtuar edhe m sipr, sht m i miri

prej tyre dhe m i miri ndr t gjith profett e t drguarit. Numri i profetve
dhe i t drguarve sht i madh. N librin e Tij fisnik, Allahu (xh.sh.) ka
prmendur njzet e pes prej tyre dhe ka thn: Dhe (drguam) t drguar

261 Tefsiri i Ibn Kethirit 3/47.

262 Ai quhet Muhamed bin Ahmed bin Selim Es Seferajin En Nablus Hanbeli, prej dijetarve
t hadithit, bazave t fikhut dhe letrsis. Prej librave t tij prmendim librin Vezullime t dritave
plot shklqim n besim (akide), Zbukurimi i plot i historis s t Zgjedhurit, Rishikimi
shkatrrues pr gnjeshtrn e palosur, e t tjer. Ai ka vdekur n vitin 1188 H. Shih librat: Historia
e tregimeve t habitshme rreth biografive dhe lajmeve t ndryshme t El Xhebertit 1/468,
Pishtart 6/14.
263 Shih librin: Vezullime t dritave plot shklqim t Es Seferajinit 1/49,50.
264 El Bekare; 253.
265 Tefsiri i Ibn Kethirit 3/47.
266 El Ahzab; 7.
267 Esh Shura; 13.
 74
m par e t rrfyem pr ta, dhe t drguar t tjer pr t cilt nuk t
rrfyem.268
Sidoq t jet, ne e kemi detyrim t besojm n t gjith profett e t
drguarit (Paqja dhe begatit e Allahut qofshin pr t gjith ata).

Allahu (xh.sh.) thot: I drguari i besoi asaj q iu shpall prej Zotit t

Tij, si dhe besimtart. Secili i besoi Allahut, engjjve t Tij, shpalljeve t
Tij, t drguarve t Tij. Ne nuk bjm dallim n asnjrin nga t drguarit
e Tij, dhe than: Dgjuam dhe respektuam. Krkojm faljen tnde, o
Zoti yn! Vetm te Ti sht ardhmria jon.269

Begatit e profetve dhe pozitat e tyre

Nuk ka dyshim q profett e Allahut dhe t drguarit e Tij (a.s.) jan m

t mirt e njerzve.270 Allahu (xh.sh.) thot: Kto jan argumentet tona q
ia dham Ibrahimit kundr popullit t tij. Ne ngrejm n shkall t lart
at q duam. Zoti yt e v do send n vendin e vet, asgj nuk mund ti
fshihet. Ne atij (Ibrahimit) i falm Ishakun dhe Jakubin dhe secilin prej
tyre e udhzuam. M par edhe Nuhun e patm udhzuar. E nga
pasardhsit e tij (t Ibrahimit) udhzuam Davudin, Sulejmanin, Ejubin,
Jusufin, Musain dhe Harunin. Kshtu i shprblejm bamirsat.
(shprblyem) Edhe Zekerijan, Jahjan, Isain, Iljasin, t gjith prej t
mirve t prsosur. (shprbylem) Edhe Ismailin, Eljesan, Junusin dhe
Lutin. T gjith kta i veuam mbi njerzit e tjer.271

Allahu (xh.sh.) i ka przgjedhur ata ndr t gjith njerzit, pr t qen

prues t thirrjes s Tij tek njerzit.

Allahu (xh.sh.) thot: Allahu zgjedh t drguar prej engjjve dhe prej
njerzve.272

268 En Nisa; 164.

269 El Bekare; 285.
270 Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn se pr kt shtje kan rn dakord t gjith muslimant.
Ai ka sjell edhe disa argumente pr ta prforcuar kt prfundim. Shih; Prmbledhsi i fetvave,
23/221.
271 El Enam; 83-86.
272 El Haxh; 75.
 75
Pozita e tyre sht madhshtore. Begatit e tyre jan t shumta. Allahu
(xh.sh.) i ka drguar ata si mshir pr t gjith bott.
Pozita dhe begatit e profetve dalin n pah nprmjet disa pikave, t
cilat do ti prmendim m posht:

1- Ata dallohen pr moralin e lart dhe biografin e mir.

Profett e t drguarit njihen si njerz me moral t lart, me biografi t

mir dhe fisnike. Ata jan njerzit m t prsosur n moral e n krijim.
Profecia sht grada m e lart n jetn njerzore. Ajo sht pozita m e
lart q mund t gzoj nj i afrt me Allahun. Allahu (xh.sh.) me
madhshtin, krenarin, kryelartsin dhe shenjtrin e Tij, pr profecin
dhe shpalljen zgjedh njerzit me menuri m t plot, me shpirtra m t
fort, me zemra m t ndritura dhe me vendosmri t patundur. Ai zgjedh
m t aftt n kryerjen e detyrs s profecis e t shpalljes.273
Profett dhe t drguarit (a.s.) jan besnik n fjalt dhe punt e tyre. Ata
kurr nuk tregohen t pabes. N Kuranin Fisnik prsritet shum her
fjala e disa profetve drejtuar popujve t tyre. Allahu (xh.sh.) thot: Un
pr ju jam nj i drguar besnik.274

Allahu (xh.sh.), duke treguar fjalt e Hudit drejtuar popullit t vet, thot:
(Jam i drguar) Q tu komunikoj shpalljet e Zotit tim dhe un jam
kshillues besnik pr ju.275

Ata jan t ruajtur nga rnia n gjynahe t rnda.276 Gjithashtu, ata jan t
ruajtur nga ndryshimet dhe gabimet n njoftimin dhe primin e urdhrit t
Allahut tek njerzit. Nj nga cilsit m t dalluara t profetve (a.s.) sht
sinqeriteti. Ata nuk gnjejn kurr. Nse nj i drguar do t njihej si nj
person q gnjen ndaj njerzve, ata kurr nuk do ta besonin si t drguar t
Zotit. T drguarit kan pr detyr tua prcjellin sa m qart njerzve
mesazhin e Allahut. Ata e kan prcjell gjithka q u ka urdhruar dhe
besuar Allahu (xh.sh.), pr tia komunikuar njerzve. Shpalljen e Allahut
ata e kan sqaruar plotsisht e nuk kan ln asgj prej saj pa i treguar

273 Marr nga libri Muhamedi i drguari i Allahut t autorit Muhamed Sadik Ibrahim Arxhun,
fq. 305.
274 Esh Shuara; 107, 125, 143, 162, 178 dhe Ed Duhan; 18.
275 El Araf; 68.
276 Shih: Prmbledhsi i fetvave, t Shejhul Islam Bin Tejmijeh 4/319.
76
popujve t tyre. Allahu (xh.sh.) i zgjodhi ata si mbarts t shpalljes me qllim
q t ishin t denj pr primin e saj tek njerzit.277

Allahu (xh.sh.) thot: Po, a mos kan t drguarit detyrim tjetr, prve
q ti njoftojn qartazi?278

Ata bn durim t madh gjat njoftimit t shpalljes, duke qen vazhdimish

prgzues e qortues ndaj njerzve. Ata i kshilluan popujt e tyre. Lufta e
tyre pr prmbushjen e misionit q u ishte ngarkuar qe shum e madhe.
Ata e bnin kt luft vetm pr t fituar knaqsin e Allahut, e jo pr gj
tjetr. Paqja dhe begatit e Allahut qofshin pr ata t gjith.
Kurani Fisnik na ka treguar pr cilsit e mira t profetve e t drguarve.
Ai na tregon historit dhe ngjarjet e tyre t lavdishme. Allahu (xh.sh.) na ka
urdhruar q ne t pasojm shembullin e tyre.

Allahu i Lartsuar thot: Vrtet, pr at q ka shpres tek Allahun dhe

n Ditn e Gjykimit, ju keni shembull t mir tek ata (Ibrahimi dhe
besimtart).279

2- Begatia q i sjell njerzve thirrja e tyre.

N temn e kaluar paraqitm qllimet e shpalljes s Muhamedit (a.s.), i

fundit i t gjith t drguarve. Qllimet e shpalljes s tij nuk ndryshojn nga
qllimet e shpalljeve t mparshme t vllezrve t tij profet e t drguar.
Allahu (xh.sh.) i ka sjell t gjith profett si mshir pr t gjith bott. Ai
q u beson atyre fiton lumturin e ksaj jete dhe knaqsit e jets tjetr. Kjo
lumturi dhe kto knaqsi na vijn ne njerzve n saj t begatis q sjell
pasimi dhe ndjekja e tyre (paqja dhe begatit e Allahut qofshin pr ta). T
gjith profett i ftojn njerzit n adhurimin e Allahut (xh.sh.) me sinqeritet,
duke mos adhuruar asknd tjetr prve Tij.

Allahu (xh.sh.) thot: Ne drguam n do popull t drguar q tu thon:

Adhuroni vetm Allahun, e largojuni prej tagutve (adhurimit t tyre)!280

277 Marr nga librat: Akideja e Besimtarit e Xhezairit, fq. 220-221 dhe Akideja Islame e
Mejdanit, fq. 378-391.
278 En Nahl; 35.
279 El Mumtahine; 6.
280 En Nahl; 36.
 77
Ata u sqarojn njerzve ligjet e Allahut. Ata ftojn n prmirsim e jets
njerzore. Ata jan urdhrues pr do t mir, pr moralin e mir dhe
ndalues ndaj s keqes, padrejtsis, t turpsis dhe t shmtuars.281

Imam Muslim transmeton nga Abdullah bin Amr ibn El Asi (r.a.), se i
Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: T gjith profett para meje e kan pasur
detyr q tu tregojn popujve t tyre at q sht m e mira pr ta, e tu tregojn at
q sht m e keqja pr ta.282

Nse meditojm mbi gjurmt e lna prej thirrjes s profetve dhe t

drguarve drejtuar njerzve, kemi pr t par se ajo mbart udhzimin dhe
dritn pr mbar njerzin. Ajo mbart t gjitha t mirat e ksaj jete e t jets
tjetr. Padyshim, kjo gj sht nj tregues i begatis s tyre t madhe ndaj t
tjerve n saj t suksesit q Allahu (xh.sh.) u ka dhuruar atyre.

Allahu pr Teuratin, librin q e zbriti tek i drguari i Tij, Musai (a.s.),

thot: Ne e zbritm Teuratin, n t ka udhzim dhe drit.283

Allahu gjithashtu, pr Inxhilin, librin q e zbriti tek i drguari i Tij, Isai

(a.s.), thot: Atij i dham Ungjillin, q sht udhzim i drejt dhe drit,
q sht vrtetues i Teuratit q kishin pran, q ishte udhzues e
kshillues pr t devotshmit.284

Ne mund ta dallojm qart nevojn e madhe t njerzve, n do koh e

n do vend, pr disa njerz q i udhzojn, orientojn dhe i njohin t tjert
me Krijuesin me t Adhuruarin e tyre. Kshtu q Allahu me urtsin e vet
drgoi pr njerzimin t drguar dhe profet. Allahu qoft i Falnderuar
gjithmon.

3- Allahu i dhuron atyre prej mirsive t ksaj jete.

Profett kan qen gjithmon plot mirsi e begati pr njerzit n kt jet

e n jetn tjetr.

281 Pr njohuri m t zgjeruara rreth qllimeve dhe detyrave t profetve shih librin: T
drguarit dhe shpalljet t Omer El Eshkar, fq. 43-45.
282 Sahihul Muslim 3/1472, kapitulli i udhheqjes, tema: Detyrimi i mbajtjes s bess s
dhn ndaj prijsave, nj pas nj. Ky hadith sht m i gjat.
283 El Maide; 44.
284 El Maide; 46.
 78
Prve begatis s thirrjes s tyre, t ciln e prmend m sipr, Allahu
(xh.sh.) u ka dhuruar profetve edhe shum begati t tjera t ksaj jete.
Shum prej ktyre begative jan t jashtzakonshme dhe prmenden n
Kuranin Fisnik.

1- Shptimi i Nuhut (a.s.) dhe i atyre q besuan me t prej tufanit. Ata

shptuan duke hipur n anijen q Nuhu e kishte ndrtuar n baz t shpalljes
s Allahut, ndrsa t gjith ata q mbetn dhe q ishin jobesimtar u mbytn.
Allahu n fundin e tregimit pr Nuhun dhe popullin e tij thot: Iu pat
thn: O Nuh, zbarko. Qofsh i shptuar nga ana Jon, me begati pr ty
dhe pr popujt q jan me ty.285

2- Allahu i Madhruar i pati nnshtruar Sulejmanit (a.s.) ern, e cila

shkonte atje ku ai e urdhronte. Gjithashtu, i pati nnshtruar shejtant, t
cilt ndrtonin pr t pallate e nxirrnin nga deti perla e xhevahire. Ai ndaloi
dmin e shejtanve, duke i lidhur me pranga, kur u hakrryen dhe deshn
t kundrshtojn Sulejmanin. Duke treguar pr Sulejmanin, Allahu (xh.sh.)
thot: Ne ia nnshtruam ern, q sipas urdhrit t tij, ajo t eci leht dhe
nga t dshiroj ai. Ndrsa djajt (ia nnshtruam) pr do ndrtim dhe
zhytje n uj. Edhe t tjert (djaj) q ishin t lidhur n pranga.286

3- Allahu i ka dhuruar Isait disa t mira. Allahu n Kuranin Fisnik n

suren Merjem na tregon fjalt e Isait, kur thot: Ai (Isai) tha: Un jam rob
i Allahut, mua m ka dhn (ka caktuar t m jap) librin dhe m ka br
Pejgamber. M ka br t begat kudo q t jem.287

Fjala m ka br t begat d.m.th., m ka br dobiprurs pr njerzit,

msues pr mir, urdhrues i s mirs dhndalues i s keqes kudo q t
jem.288
Dalja e fryteve mbi hurm dhe burimi i ujit posht Merjemes jan prej
begative t Isait (a.s.). Allahu thot: E prej s poshtmi at e thirri (Xhibrili):
Mos u brengos! Zoti yt bri pran teje nj prrock (uji). Ti shkunde trupin
e hurms, se hurma t freskta do t t bijn. Ti pra, ha, pi e qetsou.289

285 Hud; 48.

286 Sad; 36-38.
287 Merjem; 30-31.
288 Shih librin Zahireja pr udhtim t Bin Xheuzit 5/229 dhe Tefsirin e Esh Sheukanit 3/332.
289 Merjem; 34, 25, 26.
 79
Gjithashtu, nga begatit e tij po prmendim shrimin e t verbrve dhe
lebrozve290 me lejen e Allahut. Allahu (xh.sh.) thot: Allahu (at dit) i
thot: O Isa, bir i Merjemes, prkujto t mirat e Mia ndaj teje dhe ndaj
nns tnde, kur t fuqizova me shpirtin e shenjt (Xhibrilin), e ti u fole
njerzve (kur ishe) n djep dhe (kur ishe) i pjekur (si burr), kur ta msova
ty librin e urtsin, Teuratin e Ungjillin, kur me lejen Time formove nga
balta si form shpeze. I fryve asaj dhe me urdhrin Tim u b shpez, kur
e shrove t verbrin dhe t smurin e lkurs me dshirn Time.291

Esh Sheukani -Allahu e mshiroft- thot: Isai (a.s.). ka shruar shum

smundje, sikundr tregohet n Ungjill. Allahu (xh.sh.) n Kuran ka
prmendur veanrisht kto dy smundje, duke qen se ato n shumicn e
rasteve nuk mund t shrohen me an t mjekimit.292

Nj ndr begatit e tij t njohura sht edhe zbritja e sofrs nga qielli
sipas mendimit q prkrah zbritjen e saj t ciln e patn krkuar prkrahsit
e tij, pas pranimit t lutjes s tij nga Allahu i Lartsuar. Ai (xh.sh.) na e ka
treguar kt ngjarje n suren El Maide ku thot: Dhe (prkujto) kur
Havarijunt (apostujt) than: O Isa, bir i Merjemes, a mund t na zbres
Zoti yt nj tryez nga qielli? (Isai) tha: Kini frik Allahun nse jeni
besimtar! (Ata) Than: Ne dshirojm t ham nga ajo, t na binden
(edhe m shum) zemrat tona, t vrtetojm bindshm se na e the t
vrtetn dhe t bhemi dshmues t saj! Isai, bir i Merjemes, tha: O
Allah, Zoti yn, zbritna nga qielli nj tryez, t jet fest (gzim) pr ne
dhe pr ata (q vijn) pas nesh, t jet argument prej Teje dhe dhurona,
se Ti je furnizuesi m i mir! Allahu tha: Un at ua zbres, e kush prej
jush mohon pastaj, Un at do ta dnoj me at q nuk kam dnuar asnj
nga njerzit.293

Prsa i prket hollsive n lidhje me shtjen e sofrs, ato mund ti gjeni

n librat e tefsirit. Po e mbyll kt tem me disa fjal t bukura t Shemsudin
ibn El Kajjimit rreth begative dhe pozitave q gzojn t drguarit.

290 Thuhet se ktu ka pr qllim at q ka lindur i verbr. Gjithashtu, ka nj mendim se bhet

fjal pr at q sheh ditn, por nuk sheh natn. Ndrsa lebroza sht nj smundje e lkurs, e cila
paraqitet si pulla t bardha mbi t. Marr nga Tefsiri i Bin Kethirit 1/365 dhe Tefsiri i Esh
Sheukanit 1/342.
291 El Maide; 110.
292 Tefsiri i Sheukanit 1/342,
293 El Maideh; 112-115.
 80
Ai thot: Pr t treguar pozitn dhe gradn e nderit t profetve mjafton
fakti q Allahu i zgjodhi ata dhe u drgoi shpalljen, u besoi drgesn, duke
i br ndrmjets midis Tij dhe njerzve. Allahu i ka veuar t drguarit e
tij me dhurata t ndryshme. Ai (xh.sh.) ndonjrin prej tyre e ka br mik,
dikujt i ka folur me fjal, nj tjetr e ka ngritur n nj pozit dhe n shkall
m t lart se disa t tjer. Njerzit e Allahut nuk mund t arrijn tek Ai me
ndonj rrug tjetr prve rrugs s tyre. Njerzit do t hyjn n Xhenet
vetm pasi t ken hyr ata. do dhurat e Allahut i vjen njerzve vetm
nprmjet t drguarve. Ata jan krijesat m t afrta me Allahun. Gradat
m t larta u takojn atyre. Nuk ka njerz m t dashur e m t shtrenjt pr
Allahun se ata. Njerzit e fitojn t mirn e ksaj jete e t jets tjetr vetm
prej tyre. Ata na kan njohur me Allahun. Ata kan qen shkak q ne ta
adhurojm e ti bindemi Allahut. Dashuria e Allahut n tok sht prhapur
prej tyre.294

Ne e kemi pr detyr ti besojm t gjith profett e t drguarit (a.s.), ata

q i njohim dhe ata q nuk i njohim. Ne duhet t besojm se ata e kan kryer
plotsisht misionin e tyre dhe e kan komunikuar t gjith drgesn e Allahut
n mnyr t qart e t kuptueshme. Duhet t besojm se ata jan t begat
dhe q jan m t mir se njerzit e tjer. Ne duhet ti duam ata. Duhet t
besojm se prmbyllsi dhe i fundit prej tyre sht Muhamedi (a.s.), kshtu
q ne duhet ti bindemi dhe t ndjekim ligjin e tij, sepse ai sht shfuqizues
i ligjeve t profetve t mparshm. Allahu na dhnt mbshtetje!

3 T mirt

shtja e par: Melaiket

Ktu do t prmendim disa nga cilsit fizike t melaikeve, duke u

mbshtetur n tekstet e Kuranit dhe t hadithit, me qllim q t kuptojm
dika prej realitetit t tyre.

294 Rruga e dy emigrimeve dhe porta e dy lumturive i Bin Kajjimit fq. 613-614.
 81
1- Ato jan krijuar prej drits.

Imam Muslimi transmeton nga Aishja (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.)

ka thn: Melaiket jan krijuar nga drita, xhindt jan krijuar nga flaka e zjarrit
dhe Ademi sht krijuar nga ajo q u sht prshkruar juve.295

2- Ata jan me krah.

Allahu i Madhruar na ka treguar se melaiket jan krijesa me krah dhe

se numri krahve t tyre sht i ndryshm. Disa prej tyre kan nga dy
krah, disa nga tre dhe disa t tjer kan m shum se kaq.

Allahu (xh.sh.) thot: Falnderimi i qoft Allahut, Krijuesit t qiejve e

t toks, Sajuesit t engjjve me nga dy pal, tri pal e katr pal krah,
ndrmjetsues (n mes Tij dhe pejgamberve). Ai shton n krijim at q
do. Vrtet, Allahu ka fuqi pr do send.296

N t dy Sahihet transmetohet nga Abdullah ibn Mesudi (r.a.) se: I

Drguari i Allahut (a.s.) e ka par Xhibrilin, q ishte me gjashtqind krah.297

3- Forca e tyre e jashtzakonshme.

Allahu u ka dhuruar melaikeve forc m t madhe se ajo e njerzve;

forcn e deprtimit n distanca t largta sa t hedhsh nj shikim, zbritjen
dhe ngjitjen midis qiejve pa u ndikuar fare nga forca e rndess dhe pa u
prplasur me asgj. Ndodhte q nj person t pyeste t Drguarin e Allahut
(a.s.) pr dika, dhe akoma pa mbaruar ai pyetjen, i vinte Xhibrili, i cili i
sillte prgjigjen nga Allahu (xh.sh.).298

4- Ato jan t pastr nga disa fenomene q ngjajn tek njeriu.

Melaiket jan larg disa fenomeneve q ngjajn tek njeriu. Ata nuk han,
nuk smuren, nuk flen dhe nuk lodhen. Argumenti pr kt gjendet n

295 Sahihul Muslim 4/2294, kapitulli i asketizmit dhe i kshillave prekse.

296 Fatir; 1.
297 Sahihul Buhari 6/15, kreu i tefsirit, tefsiri i sures En Nexhm, tema: Ai ishte vetm dy
harqe larg, apo pak m afr dhe Sahihul Muslim 1/158, kapitulli i besimit, tema: Pema e fundit.
298 Akideja Islame dhe themelet e saj, e Mejdanit, fq. 267-273 dhe Bota e melaikeve t
pastr e Eshkarit, fq. 9- 22.
82
Kuran. Allahu (xh.sh.) na tregon pr melaiket se ata: E lartsojn (Allahun)
natn dhe ditn, pa ndrprerje.299

Nga kjo nnkuptojm se ato nuk flen, nuk han, as nuk pin dhe as nuk
lodhen. Allahu i Madhruar e di m s miri.300

Kurani Fisnik na tregon se melaiket q erdhn tek Ibrahimi (a.s.) me

pamje njerzore, nuk e hngrn ushqimin q ai i vuri prpara.

Numri i melaikeve sht shum i madh. At e di vetm Allahu. Ai (xh.sh.)

thot: Ushtrin e Zotit tnd nuk e di askush prve Atij. 301

N t dy Sahihet transmetohet, se Xhibrili (a.s.) i sht prgjigjur Profetit

(a.s.) q nga Shtpia e banuar (bejtul mamur), e cila gjendet n qiellin e
shtat, duke thn: N kt Shtpi t banuar hyjn do dit shtatdhjet mij
melaike, pastaj largohen e nuk arrijn kurr m t rikthehen prsri n t.302

Ka dhe shum hadithe t tjera q tregojn pr numrin e madh303 t

melaikeve. Nga kto jan edhe hadithet q flasin pr punt dhe detyrat e
ndryshme q kan ato.

Begatit dhe pozitat e tyre

S pari: Morali i tyre fisnik.

Melaiket karekterizohen nga nj mori cilsish, t cilat i prkasin nj

morali t lart dhe mjaft t hijshm, si mund t prmendim:

1- Ato i binden plotsisht Allahut.

Melaiket jan gjithmon n bindje t Allahut. Ato nxitojn t zbatojn

299 Enbija; 20.

300 Akideja e besimtarit, e Xhezairit, fq. 166-167.
301 El Mudethir; 31.
302 Shkputur nga hadithi i Isras. Shih: Sahihul Buhari 4/78, kapitulli i fillimi i krijimit, tema:
Prmendja e melaikeve dhe Sahihul Muslim 1/150, kapitulli i besimit, tema: Mbartja e t
Drguarit t Allahut npr qiej nga Malik bin Sasa. Fjalt e hadithit t msiprm jan marr prej
Sahihul Muslim.
 83
urdhrat e Allahut (xh.sh.) dhe nuk e njohin kundrshtimin e Tij. Allahu
(xh.sh.) thot pr ta: T cilt nuk e kundrshtojn Allahun pr asgj q
Ai i urdhron dhe punojn at q jan t urdhruar.304

Ata jan t sjellshm me Allahun, nuk veprojn asgj pa lejen e Tij. Kurr
nuk ndrmjetsojn tek Allahu i Madhruar pr ndonj person pa marr
plqimin e Tij.

Allahu thot: E ata than: I Gjithmshirshmi ka fmij! Larg ksaj

qoft madhria e Tij! Jo, ata jan rob t ndershm, q nuk flasin para Tij.
Ata veprojn me urdhrin e Tij. Ai (Allahu) e di far vepruan m par
dhe far do t veprojn. Ata nuk prpiqen t ndihmojn vetm se pr
at me t cilin Ai sht i knaqur dhe nga frika e Tij jan t kujdesshm.305
Ktu vm re se Allahu i ka cilsuar melaiket si rob t ndershm, duke i
lavdruar dhe duke i nderuar ata. Ai njkohsisht me kt i kundrprgjigjet
atyre q i konsideruan melaiket si fmij t Mshiruesit.

Melaiket e lartsojn Allahun vazhdimisht dhe pa u ndalur. Allahu

(xh.sh.) thot: Vetm e Tij sht do gj q sht n qiej e tok! E ata q
jan pran Tij (melaiket), nuk shprehin mendjemadhsi n adhurim ndaj
Tij, e as nuk u bhet (ibadeti) monoton306. Ata e lartsojn (Allahun) nat
e dit dhe nuk mrziten.307

2- Ato e kan frik Allahun edhe pse nuk e kundrshtojn pr asnj ast at.

Allahu i Madhruar thot: Ndrkaq, murmurima madhron (Zotin

nj) me falnderimin (q i takon) e Tij, (e madhrojn) edhe engjjt nga
frika prej Tij.308

Gjithashtu, Ai (xh.sh.) thot: I friksohen Zotit t tyre q sht mbi ta

dhe i prmbahen n prpikmri asaj me far urdhrohen.309

303 Shih librin Rrjetat pr t gjetur lajme pr melaiket t Sujutit, fq. 11-16.
304 Et Tahrim; 6.
305 El Enbija; 26-28.
306 D.m.th., nuk lodhen e nuk plogshtohen. Gjithashtu, nuk e ndrpresin adhurimin. Marr
nga Tefsiri i Begauit 3/241.
307 El Enbija; 19-20.
308 Err Rrad; 13.
309 En Nahl; 50.
84
3- Ata jan t turpshm.

I Drguari i Allahut (a.s.) na e ka treguar kt moral t melaikeve n

hadithin e tij. Muslimi n Sahihun e tij transmeton, se Profeti (a.s.) ka thn:
A mos t kem turp nga ky burr, prej t cilit kan turp melaiket?!310 Ky burr
pr t cilin bhet fjal n hadith sht Othman bin Afani (r.a.).

4- Allahu i ka cilsuar ata si t ndershm dhe t ruajtur.

Allahu (xh.sh.) thot: N duar t udhtuesve, (q jan) t nderuar dhe t

ruajtur.311 Udhtuesit jan melaiket, udhtues mes Allahut dhe profetve t Tij.

Ibn Kethiri, n Tefsirin e tij thot: T nderuar e t ruajtur, d.m.th., me

moral fisnik, t mir e t shtrenjt. Moralet dhe veprat e tyre jan t mira, t
pastra e t plota.312

5- Allahu (xh.sh.) e ka cilsuar Xhibrilin me gjasht veti t shtrenjta

q jan lvdata pr t.

Allahu (xh.sh.) thot: Ska dyshim se ai (Kurani) sht thnie e t

drguarit fisnik (q e pranoi nga Zoti), q sht i fort dhe q ka vend t
lart te Zoti i Arshit, q sht i respektuar atje (n mesin e engjjve) dhe
besnik.313
Kto ajete shrbejn si argument pr t treguar se Xhibrili sht m i miri
i tyre. Pr kt Allahu (xh.sh.) e ka prmendur veanrisht n nj ajet tjetr,
duke radhitur at t parin e m pas melaiket e tjer.

Allahu (xh.sh.) thot: Allahu sht Mbrojtsi i tij. Xhibrili, besimtart

e ndershm dhe engjjt, gjithashtu i dalin atij n ndihm.314

Kto po prmendim prej moralit t tyre, por ka edhe m tepr se kaq.315

310 Sahihul Muslim 4/1866, kapitulli i pozitave t Sahabeve, tema: Pozita e Othman bin
Afanit. Ky hadith transmetohet nga Aishja, Allahu qoft i knaqur prej saj.
311 Abese; 15-16.
312 Tefsiri i Bin Kethirit 4/472.
313 Et Tekvir; 19-21.
314 Et Tahrim; 4.
315 Shih librat e mposhtm;
1. Akideja Islame dhe themelet e saj e Mejdanit, fq. 270-272.
 85
S dyti: Detyrat madhshtore dhe punt e vyera q ata kryejn.

Allahu u ka ngarkuar melaikeve sipas llojit t tyre, detyra shum t

rndsishme, t cilat ato i kryejn n mnyr t prkryer.

1- M t mdhenjt e melaikeve.

Njri prej tyre sht Xhibrili (a.s.), q ndryshe quhet Shpirti i Shenjt. Ai
sht drguesi i shpalljes tek profett, e tek t drguarit (a.s.), shpallje, e cila
sht jeta e zemrs dhe e shpirtit.

Allahu i Madhruar thot: E edhe ai (Kurani) sht shpallje (zbritje) e

Zotit t botve. At e solli shpirti besnik (Xhibrili). (E solli) N zemrn
tnde, pr t qen ti nga ata q trheqin vrejtjen (pejgamber).316

Mikaili sht prgjegjs pr shiun, i cili sht jeta e toks e bimve dhe e
gjallesave.

Israfili sht prgjegjs pr fryrjen e Surit (bririt). Fryrja e surit me t ciln

do t gjallrohen krijesat pas vdekjes s tyre.

Nj hadith i sakt na tregon se i Drguari i Allahut e fillonte namazin e

nats me kt lutje: O Allahu im, Ti q je Zoti i Xhibrilit, i Mikailit e i Israfilit, Ti
q je Shpiksi i qiejve dhe i toks, Ti q di t fshehtn dhe t dukshmen, Ti do t
gjykosh midis robrve t tu n at, t ciln ata kundrshtonin njri-tjetrin. M
udhzo me lejen Tnde t gjej t vrtetn n kt kundrshti. Ti udhzon k t duash
n rrugn e drejt!317
Ky hadith tregon rndsin e ktyre tre engjjve dhe pozitn e tyre t lart.

Engjlli i Vdekjes sht prgjegjs pr marrjen e shpirtrave. Allahu thot:

Thuaj: Engjlli i vdekjes, i cili sht caktuar pr ju, ua merr shpirtrat.318

2. Bota e melaikeve t pastr e Eshkar fq. 19-20.

3. Akideja islame prball grupacioneve shkatrrimtare, fq. 282-283.
316 Esh Shuara; 192-194.
317 Sahihul Muslim 1/534, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Lutja n namazin e nats.
Ky hadith transmetohet nga Aishja (r.a.).
318 Es Sexhde; 11.
86
2- Mbartsit e Arshit.

Allahu i Madhruar thot: At dit, tet (melaike) e mbartin mbi vete

Arshin e Zotit tnd.319

3- Melaiket e Xhenetit.

Allahu thot: (prfundimi i mir sht) Xhenetet e Adnit ku do t hyjn

ata, edhe prindrit, grat dhe fmijt e tyre, t cilt kan qen veprmir.
Ata do ti vizitojn melaiket duke hyr n seciln der, (u thon) selamu
alejkum (paqja qoft mbi ju), me durimin tuaj gjett shptimin; sa
prfundim i lavdishm sht ky vend.320

4- Melaiket e Zjarrit.

Allahu thot: E mbiqkyrs t Zjarrit, Ne nuk bjm tjetr, prve

melaikeve.321

5- Melaiket q kujdesen pr pasardhsit e Ademit.

Punt e ktyre melaikeve ndahen n dy lloje;

Lloji i par: Gjithka q ka lidhje me pasardhsit e Ademit n prgjithsi

(qofshin besimtar e jobesimtar).

a- Drgimi i shpirtit tek foshnjat, vendosja e moshave, rrisqeve, veprave,

e lumturis ose hidhrimit.

N t dy Sahihet transmetohet nga Abdullah ibn Mesudi, se ka thn:

Na ka treguar i Drguari i Allahut (a.s.), i cili sht i sinqerti i t sinqertve,
se: Secili prej jush formohet n barkun e nns dyzet dit si pik uji, pastaj
shndrrohet n gjak t ngjizur, n nj periudh t afrt me t parn, pastaj
transformohet n nj cop mishi, n nj periudh t afrt me t parn. Pastaj Allahu
drgon nj melek, i cili fryn n t shpirtin dhe ka urdhr q t shkruaj katr gjra:

319 El Haka; 17.

320 Rrad; 23-24.
321 El Mudethir; 31.
 87
riskun e tij, sa do t jetoj, punt q do t kryej dhe a do t jet i lumtur apo i
hidhruar.322

b- Regjistrimi i punve t mira e t kqija q veprojn njerzit.

Allahu thot: Kurse ndaj jush kan prcjellsit! Ata jan shkrues t
ndershm tek Allahu. Ata e din se ka punoni.323

c- Ruajtja e njeriut nga shejtant, rreziqet dhe smundjet.

Allahu thot: Ai (njeriu) ka prcjells nj pas nj, para tij dhe prapa
tij, q me urdhrin e Allahut e ruajn at.324

Njeriun, prve asaj q sht e prcaktuar dhe e vendosur m par, nuk

e gjen asgj e keqe.

d- Marrja e shpirtrave.

I ngarkuar me kt detyr sht Engjlli i Vdekjes bashk me ndihmsat

e tij. Allahu (xh.sh.) thot: Derisa ti vij ndonjrit prej jush vdekja, atij
ia marrin shpirtin t drguarit tan (t tjer) dhe ata nuk bjn kurrfar
lshimi. 325326

Lloji i dyt: Gjrat q kan lidhje vetm me besimtart.

a- Dashuria e melaikeve pr besimtart.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre prej Ebu

Hurejres (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kur Allahu e do nj

322 Sahihul Buhari 4/78, kapitulli i fillimit t krijimit, tema: Prmendja e melaikeve. Sahihul
Muslim 4/2036, kapitulli i kaderit, tema: Mnyra e krijimit t njeriut n barkun e nns dhe
prcaktimi i riskut, jets, puns dhe lumturis apo hidhrimit. Ky hadith sht marr prej Muslimit.
323 El Infitar; 10-12.
324 Rrad; 11.
325 El Enam: 61.
326 Shih librat e mposhtm;
1. Ndihma ndaj t brengosurit prej rrjetave t shejtanit, e Bin Kajimit 2/125-128.
2. Akideja Islame dhe themelet e saj, e Mejdanit, fq. 274-279.
3. Akideja e besimtarit, e Xhezairit fq. 161-165.
88
njeri, i thrret Xhibrilit e i thot: Un e dua filanin, prandaj duaje edhe ti. Kshtu,
at e do edhe Xhibrili, i cili m pas thrret n qiell duke thn: Allahu e do filanin,
prandaj duajeni edhe ju. Kshtu at e duan gjith banort e qiellit dhe m pas atij i
vendoset pranimi tek banort e toks327.328

b- Lutjet e tyre pr besimtart.

Allahu na ka treguar se melaiket ojn salavate mbi profetin (a.s.). N

lidhje me kt, Ai (xh.sh.) thot: Allahu dhe melaiket e Tij ojn salavate
mbi profetin.329

Ata gjithashtu ojn salavate edhe mbi besimtart. Allahu (xh.sh.) thot:
Ai dhe melaiket e tij ojn salavate mbi ju, pr tju nxjerr prej errsirave
n drit. Ai sht shum i mshirshm ndaj besimtarve.330

Salavati i melaikeve pr besimtart nnkupton lutjen dhe krkimin e

faljes pr ta. Gjithashtu, i Drguari i Allahut (a.s.) n shum hadithe t tij na
ka treguar se melaiket drgojn salavate pr disa persona q kryejn pun
t mira.

c- Ato krkojn falje dhe luten pr besimtart.

Allahu (xh.sh.) thot: Qiejt e lart gati plcasin pre s larti (nga
madhshtia e Zotit). Ndrkaq, engjjt vazhdimisht madhrojn (bjn
tesbih), duke falnderuar Zotin e tyre dhe krkojn falje t mkateve pr
ata (besimtart) q jan n tok. Ta dini se Allahu sht Ai Mkatfalsi,
Mshiruesi!331;
Ndrsa ata (melaiket) q e mbartin Arshin dhe ata q jan prreth tij,
lartsojn me falnderim Zotin e tyre, i besojn Atij dhe i luten Atij ti
fal ata q besuan (duke thn): Zoti yn, Ti me mshirn dhe me diturin
Tnde ke prfshir do send, prandaj fali ata q u penduan dhe ndoqn

327 N zemrat e njerzve vendoset dashuria pr t. Zemrat anojn nga ai dhe jan t knaqura
me t. Marr nga libri Shpjegimi i Sahihul Muslimit i Neueuit 16/184.
328 Sahihul Buhari 7/83, kapitulli i edukats, tema: Dashuria vjen prej Allahut. Sahihul Muslim
4/2030, kapitulli i bamirsis i mbajtjes s lidhjeve dhe i edukats, tema: Kur Allahu e do nj njeri
i bn njerzit e Tij ta duan at.
329 El Ahzab; 56.
330 El Ahzab; 43.
331 Esh Shura: 5.
 89
rrugn Tnde dhe ruaji ata nga dnimi i Xhehenemit! Zoti yn, futi n
Xhenete t Adnit, t cilt ua ke premtuar, atyre edhe kujt ishte i mir,
prej etrve, grave dhe pasardhsve t tyre. Vrtet, Ti je Fuqiploti, i Urti!
Mbroji ata prej t kqijave, sepse at q Ti e mbron at dit prej t
kqijave, Ti e ke mshiruar at. Ai sht nj shptim i madh.332

Melaiket (a.s.) gjithashtu, kur besimtari lutet pr vllain e tij n fshehtsi,

i luten Allahut ti prgjigjet lutjes s tij duke thn amin pas tij. Me kt q
bjn melaiket shpresohet q lutja t jet m afr pranimit.

Transmetohet nga Ebu Derdaja, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Kur besimtari lutet pr vllain e tij n fshehtsi, melaiket thon: Amin, edhe ty t
dhuroft si ai.333

d- Pjesmarrja e tyre n tubimet e msimit t dijes dhe n rrethet e dhikrit.

N t dy Sahihet transmetohet nga Ebu Hurejre, se i Drguari i Allahut

(a.s.) ka thn: Allahu ka disa melaike, t cilt sillen npr rrug pr t gjetur ata
q prkujtojn Allahun me dhikr. Kur ata gjejn njerz q prkujtojn Allahun i
thrrasin njri-tjetrit: Ejani tek ajo q po krkoni! Pastaj i rrethojn334 kta njerz
me kraht e tyre deri n qiellin e dunjas.335

Kurse n Sahihun e Muslimit thuhet: ...deri sa e mbushin t gjith hapsirn

midis tyre e qiellit t dynjas.

Muslimi n Sahihun e tij transmeton nga Ebu Hurejre, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Kur disa njerz mblidhen n nj shtpi prej shtpive t
Allahut pr t lexuar librin e Allahut e pr ta studiuar at midis tyre, ather mbi ta
zbret qetsia, i mbulon mshira, i rrethojn melaiket dhe i prmend Allahu me ata q
jan tek Ai.336

332 Gafir; 7-9.

333 Sunen i Ebu Daudit, bashk me Derdhjen e mundit 7/390, kapitulli i namazit, tema:
Lutja n fshehtsi dhe Suneni i Ibnu Maxhes 2/967, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e duas s
nj haxhiu.
334 Rrotullohen dhe vijn rreth tyre. Marr nga libri Prfundimi i Bin Ethirit 1/408.
335 Sahihul Buhari 7/168, kapitulli i lutjeve, tema: Vlera e prkujtimit t Allahut dhe Sahihul
Muslim 4/2069, kapitulli i dhikrit, i lutjes, i pendimit dhe i krkimit t faljes; tema: Vlera e tubimeve
t dhikrit. Ky tekst i hadithit sht marr nga Sahihul Buhari.
336 Kjo sht nj pjes e nj hadithi, t cilin e ka transmetuar Muslimi n Sahihun e tij 4/2074,
90
e- Zbritja e tyre kur nj besimtar sht duke lexuar Kuran.

Kt e vrteton historia e Usejd bin Hudejrit, kur melaiket u afruan pr

t dgjuar leximin e tij. Ky tregim sht transmetuar n t dy Sahihet.337

f- Ata luftojn prkrah besimtarve dhe i nxisin ata gjat betejave.

Allahu u erdhi n ndihm besimtarve n Luftn e Bedrit me nj numr

t madh melaikesh.

Allahu thot: Prkujtoni kur krkuat ndihm nga Zoti juaj, e Ai ju

sht prgjigjur: Un do tju ndihmoj me njmij melaike q vijn nj
pas nj (grup pas grupi). Allahu nuk e bri at (ndihmn) pr gj tjetr,
vetm tju gzoj (tu jap myzhde) dhe pr ti forcuar (qetsuar) me t
zemrat tuaja, sepse ndihma n realitet sht vetm prej Allahut. Allahu
sht Mbizotrues dhe i Urt338;
Kur ti u thoshe besimtarve: A nuk sht mjaft pr ju q Zoti juaj
tju vazhdoj ndihmn me tre mij engjjt e zbritur? Po, nse jeni t
qndrueshm e t matur, e ata (armiqt) ju vinj n kt ast, Zoti juaj ua
vazhdon juve ndihmn me pes mij engjj me shenja t qarta q t`i
dalloni.339

Detyrat e melaikeve jan t shumta dhe ato pa dyshim konsiderohen

begati t dobishme pr besimtart.

6- Melaike q prkujdesen pr gjra t tjera n kt bot.

Ibn Kajimi, n librin e tij Ndihma e t brengosurit thot: do lvizje

n qiej e n tok, lvizja e galaktikave, e yjeve, e diellit, e hns, e reve, e
bimve dhe e kafshve, vjen prej melaikeve, t cilt kan si detyr
prkujdesjen ndaj qiejve dhe toks.

kapitulli i dhikrit, i lutjes, i pendimit dhe i krkimit t faljes; tema: Vlera e tubimit pr t lexuar
Kuran dhe pr t prkujtuar Allahun.
337 Sahihul Buhari 6/106, kapitulli i vlerave t Kuranit, tema: Zbritja e qetsis dhe e melaikeve
gjat leximit t Kuranit dhe Sahihul Muslim 1/548, kapitulli i namazit t udhtarve dhe shkurtimi
i tij, tema: Zbritja e qetsis pr shkak t leximit t Kuranit.
338 El Enfal; 9-10.
339 Ali Imran; 124-125. Shih librin Bota e e melaikeve t pastr i El Eshkar fq. 52-67.
 91
Allahu thot: Dhe pasha ata q do shtje rregullojn!340. Gjithashtu,
Ai (xh.sh.) thot: Pasha ata q bjn ndarjen e shtjeve.341

Kurani dhe Suneti vrtetojn se melaiket jan t ndar n lloje t ndryshme

dhe jan prgjegjs pr lloje t ndryshme krijesash. Allahu, disa melaike i
ka caktuar si prgjegjs pr malet, kurse disa t tjer pr ret dhe shiun.342

Punt e vyera t melaikeve dhe detyra e tyre t ndryshme jan t shumta

dhe ato askush nuk mund ti dij t gjitha prve Allahut.343

Qndrimi i besimtarit n lidhje me melaiket

Besimi te melaiket pa dyshim sht nj ndr kushtet e besimit n Islam.

Ne e kemi pr detyr q ti besojm t gjith melaiket bashk me llojet,
detyrat dhe punt e ndryshme t tyre. Ata jan disa prej krijesave t
padukshme q Allahu (xh.sh.) na ka urdhruar t besojm n to. Gjithashtu,
duhet ta dim se gjithka q veprojn melaiket kryhet me dijenin e Allahut,
dshirn dhe forcn e Tij dhe se ata nuk mund t ken forc t pavarur nga
Allahu.
Fjala melek t jep prshtypjen se ai sht nj i drguar q zbaton urdhrin
e dikujt tjetr. Melaiket nuk kan n dor asgj, e tr shtja i takon Allahut
t vetmit Mbizotrues, ata nuk bjn asgj tjetr prve zbatimit t urdhrave
t Tij.

Allahu thot: Ata nuk flasin para Tij dhe veprojn me urdhrin e Tij.344

Allahu n Kuran, ndonjher ia dedikon rregullimin e shtjeve

melaikeve, sepse ata e msyjn rregullimin e tyre. Allahu (xh.sh.) thot:
Dhe pasha ata q do shtje rregullojn!345 Ndonjher, Ai (xh.sh.) ia
dedikon rregullimin e shtjeve vetes s Tij, kur thot: Vrtet Zoti juaj

340 En Naziat; 5.
341 Edh Dharijat; 4.
342 Shih: Ndihma ndaj t brengosurit t Bin Kajjimit 2/125.
343 Sujuti ka nj libr me titull Rrjetat pr t gjetur lajme pr melaiket, n t cilin ka folur me
hollsi rreth melaikeve, llojeve dhe detyrave t tyre.
344 El Enbija; 27.
345 En Naziat; 5.
92
sht Allahu, q i krijoi qiejt e tokn brenda gjasht ditsh, e pastaj
qndroi mbi Arshin; Ai e rregullon shtjen.346

Po kshtu, nj her ua ka dedikuar atyre vdekjen, e njher tjetr vetes s

Tij, kur thot: Atij ia marrin shpirtin t drguarit tan347; Allahu i merr
shpirtrat. T ngjashme me kto ajete ka edhe shum t tjera.348

Gjurmt q l besimi n melaiket dhe frytet e tij

Besimi n melaike, kto krijesa t larta, t mira e t begata, jo vetm q

sht bindje ndaj Allahut, por ai prodhon fryte t mdha dhe l gjurm t
dobishme, t cilat ne do ti prmendim m posht:

1- Njohjen e madhshtis s Allahut, forcs dhe pushtetit t Tij, sepse

madhshtia e nj krijese vjen n saj t madhshtis s Krijuesit.
2- Besimi te melaike sjell falnderimin ndaj Allahut, q sht kujdesur
pr bijt e Ademit, duke caktuar melaike pr ruajtjen e tyre, pr regjistrimin
e punve t tyre, e t tjera gjra q kan lidhje me nevojat e njerzve.
3- Ky besim sjell dashurin ndaj melaikeve pr adhurimin dhe bindjen e
tyre ndaj Allahut.349
4- Ai sjell ndjenjn e prgjegjsis dhe t mbikqyrjes s vazhdueshme t
Allahut, sepse muslimani kudo q t shkoj n thellsi t shpirtit t tij, ndjen
pranin e melaikeve, t cilt i regjistrojn atij do lvizje prej lvizjeve t tij.
5- Besimi n melaike e nxit besimtarin q t ndjek shembullin e tyre n
bindjen ndaj Allahut dhe n zbatimin e ligjit t Tij. Kur besimtari e di se ato
e shoqrojn gjithmon, mundohet t ruaj detyrimet e shoqris s tyre,
duke u sjellur sipas ligjit t Allahut.350
6- Ai sjell shtimin e punve t mira, t cilat i pastrojn shpirtrat tan e i
afrojn melaiket tek ne. Afrsia me melaiket sht nj mirsi shum e madhe.
Nse njerzit do t qndronin vazhdimisht n gjendje t lart shpirtrore,
do t arrinin ti shihnin dhe ti takonin melaiket, sikurse sht treguar pr

346 Junus; 3.
347 El Enam; 61.
348 Marr nga libri Ndihma ndaj t brengosurit, i Bin Kajjimit 2/130.
349 Marr nga libri Pak fjal rreth akides islame i dijetarit t njohur Muhamed bin Salih El-
Uthejmin, faqe 20.
350 Akideja islame prball grupacioneve shkatrrimtare, fq. 286-287.
 93
kt351 n nj hadith t sakt.352
7- Largimin prej gjynaheve dhe gabimeve, duke respektuar urdhrin e
Allahut pr ndalimin e tyre. Gjynahet dhe gabimet i mundojn dhe i largojn
melaiket, sikurse i mundojn errat e kqija, sidomos n namaz.353

shtja e dyt: Njerzit e mir

K kemi pr qllim me t mirt?

Ibn Farisi, n librin e tij Enciklopedia e matsave gjuhsor, thot: E

mira (sakta) sht e kundrta e t prishurs.354

Ibn Xheuzi -Allahu e mshiroft- thot: T mirt sht nj emrtim q i

shkon pr shtat do personi q t brendshmen dhe t jashmen e tij, i ka t
dyja t mira.355

Gjithashtu, sht thn se: T mir jan ata q tr jetn e tyre e kalojn
me bindje ndaj Allahut dhe t gjith pasurin e tyre e shpenzojn n gjra
q e knaqin Allahun.356

Sidoqoft, kto prkufizime n prgjithsi tregojn se ata jan njerz q

kryejn pun t mira, q i prmbahen t drejtave t Allahut xh.sh, t drejtave
t robrve t Tij dhe q pozicionimi i tyre sht i sakt gjat gjith jets s
tyre.
Duke u mbshtetur n kto q tham, fjala t mirt prfshin profett
dhe melaiket357, pr t cilt ne kemi folur m sipr, mirpo ajo q na intereson
ktu sht shtja rreth t mirve nga njerzit.

351 Bota e melaikeve t pastr, fq. 46, 58.

352 Sahihul Muslim 4/2106, kapitulli i pendess, tema: Vlera e dhikrit t prhershm.
353 Pr m tepr hollsira e argumente shih librat: Bota e melaikeve t pastr, fq. 68-69, dhe
Besimi n melaiket, paqja qoft mbi ta t Abdullah Serraxhudinit, fq. 208-211.
354 Enciklopedia e matsave gjuhsor 3/304.
355 Zahireja pr udhtim i Bin Xheuzit 2/127.
356 Marr nga libri Shpirti i kuptimeve i Elusiut 5/78.
357 Shih Zahireja pr udhtim i Ibn Kajjimit 2/127 n lidhje me tefsirin e ajetit: Kushdo
q i bindet Allahut dhe t Drguarit, t tillt do t jen s bashku me ata q Allahu i
shprbleu; me pejgambert, besnikt e dalluar, dshmort dhe me t mirt. Sa shok t
mir jan ata! (En Nisa; 69.)
 94
T mirt mund t quhen edhe eulija (miqt) ose eulija t Allahut (miqt e
Allahut), sepse miqt e Allahut jan ata q i besuan Atij dhe u treguan miq
t Tij. Ata deshn at q Ai do, urryen at q Ai urren, u knaqn me at q
Ai knaqet, u zemruan ndaj asaj q Ai zemrohet, urdhruan pr at q
Ai ka urdhruar dhe ndaluan at q Ai ka ndaluar.358

Begatit dhe vlerat e njerzve t mir

S pari: Qndresa e tyre n fe.

Njerzit e mir dallohen pr qndresn dhe rregullin n t gjith shtjet

e tyre. Ata i binden Allahut t Madhruar dhe t Drguarit t Tij (a.s.).
Adhurimi i tyre ndaj Allahut sht i sinqert dhe punt e tyre jan t sakta.
Nuk ka dyshim se ai q punon me kt bindje, ka pr ti arritur frytet dhe
begatin e saj. Ai me bindjen ndaj Allahut dhe t Drguarit t Tij (a.s.) ka
pr t fituar mirsin e ksaj jete dhe t jets tjetr359.
Allahu (xh.sh.) thot: Nse u vjen nga Un udhzim (libr e pejgamber),
kush i prmbahet udhzimit Tim, ai nuk ka pr t humbur e as nuk ka
pr tu dshpruar.360

Ibn Abasi (r.a.) ka thn: Kjo do t thot se nuk ka pr t humbur n kt

jet e nuk do t dshprohet n botn tjetr.361

N nj hadith t shenjt (hadith kudsi) tregohet ajo q ka prgatitur Allahu

pr robrit e Tij t mir n jetn tjetr. Ebu Hurejre transmeton, se i Drguari
i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu i Madhruar thot: Un kam prgatitur pr
robrit e Mi t mir, gjra q asnj sy nuk i ka par, q veshi nuk i ka dgjuar dhe q
zemra njeriu nuk ka shprehur dshirn ti ket.362

Nj nga cilsit e njerzve t mir sht morali i mir q ata kan. Gjurmt

358 Dallimi midis miqve t Mshiruesit e miqve t Shejtanit, i Ibn Tejmijes, fq. 6.
359 Shih librin Prgjigja e mjaftueshme pr at q krkon ilain shrues, fq.9-11.
360 Taha: 123.
361 Tefsiri i ibn Kethirit 3/169.
362 Sahihul Buhari 6/21, kapitulli i komentimit t Kuranit, komentimi i sures Sexhde, tema:
Komentimi i ajetit 17: Asnj person nuk mund ta imagjinoj ka sht fshehur pr ta dhe Sahihul
Muslim 4/2174, kapitulli i Xhenetit, prshkrimi i mirsis dhe i banorve t tij, hadithi numr 4.
 95
e mira t ksaj cilsie dallohen qart midis njerzve n kt bot, kurse pr
ne sht i qart shprblimi i madh q Allahu ka prgatitur n botn tjetr
pr zotruesit e ksaj cilsie.
Nse do t analizonim fjaln t mirt dhe fjalt q formohen prej saj, t
cilat jan prmendur shum n Kuran dhe n hadith, kemi pr t par se
ato prdoren vetm n spektrin e lavdrimit, falnderimit dhe nderimit.

S dyti: Dobit q vijn pr shkakun e tyre.

Njerzit e mir u sjellin t tjerve dobi jetike e fetare, e kjo n radh t

par ndodh me mbshtetjen e Allahut dhe pastaj nprmjet begatis s
tyre, qofshin kta edhe jobesimtar.
Disa prej ktyre dobive po i prmendim m posht:

1- Ata i shrbejn njerzve me an t punve t tyre t ndryshme;

a- Ata i ftojn njerzit tek Allahu i Madhruar, urdhrojn pr mir e

ndalojn nga e keqja. Ata i orientojn njerzit tek e mira, duke u ndihmuar
atyre q t bjn mir e duke i kshilluar.
b- Ata i msojn besimtarit fen, dispozitat, ligjet dhe edukatn e saj.
Kt shrbim e kryejn dijetart e tyre. N nj hadith fisnik thuhet: Dijetart
jan trashgimtart e profetve.
c-Bamirsia ndaj t tjerve me aq sa munden, duke dhn pasurin e
tyre etj.. Gjithashtu, ata i shrbejn njerzve me ndihmesn q ata japin,
duke shfrytzuar mjetet e mundshme q disponojn.
d- Njerzit e mir i shrbejn t tjerve me lutje ndaj tyre. Ata n veanti
luten pr besimtarin, por luten edhe pr jobesimtarin q Allahu ta udhzoj.
Ata luten pr besimtarin q Allahu ti dhuroj atij sukses n jet, ta
prmirsoj, ti fal gjynahet etj.. Ne t gjith e dim sesa e dobishme dhe e
vlefshme sht lutja pr kt jet e pr jetn tjetr, sidomos kur bhet prej t
mirve e t devotshmve.
Shrbimet e dobishme t njerzve t mir ndaj t tjerve jan t shumta,
e kjo padyshim tregon se ata jan t begat.

Imam Ibn Kajjimi ka thn: I dobishmi sht i begat dhe m e dobishmja

e gjrave sht ajo m e begata, kurse i begat nga njerzit sht ai prej t
cilit njerzit kan dobi kudo dhe sidoq t jet.363
96
2- Mirsia, begatia, risku n jetesn e muslimanve dhe fitorja mbi armiqt
vjen prej dobis q sjell bindja364, lutja365 dhe korrektsia e njerzve t mir
ndaj Allahut (xh.sh.).
Ai (xh.sh.) thot: E sikur banort e ktyre vendbanimeve t kishin
besuar dhe t ishin ruajtur, Ne do tju hapnim begati nga qielli e toka.366

Buhariu n Sahihun e tij transmeton, se Profeti (a.s.) ka thn: Juve u jipet

fitorja dhe risku vetm n saj t personave t dobt n mesin tuaj. 367

Ndrsa n nj transmetim t Nesait thuhet: Allahu ia jep fitoren ktij

populli n saj t personave t dobt n mesin e tyre, n saj t lutjeve,
korrektsis dhe sinqeritetit t tyre.368

Disa dijetar kan thn: Shkaku i przgjedhjes s t dobtve shpjegohet

me faktin se ata jan m t sinqertit e njerzve n lutje dhe m t
prqendruarit n adhurim, sepse zemrat e tyre nuk jan t lidhura me
zbukurimet e ksaj bote.369

Gjithashtu, prej begative t njerzve t mir jan edhe disa vendime n

dispozitat e ligjit islam q kan t bjn me lehtsimin ndaj muslimanve.
Ky lehtsim sht vendosur pr shkak t begatis s tyre. Shembulli i ksaj
sht zbritja e ajetit t lehtsimit me tejemum370. Vlera e ksaj mirsie n

363 Marr nga libri Mjeksia Profetike e Ibn Kajjimit, fq. 124. Shih librin Shiu i rrmbyer
fq. 158.
364 Prball ksaj qndrojn gjynahet. Ndikimi i tyre sht shum i keq dhe fatkeqsit e tyre
jan t shumta. Ato e zhdukin begatin fetare e at jetike, prderisa njeriu vazhdon t mos pendohet
prej tyre.
Nse dshiron, mund ti hedhsh nj sy librit: Prgjigja e mjaftueshme pr at q pyet pr
ilain shrues t Bin Kajjimit, fq. 56-57 dhe librit Zahireja pr rikthim 4/362 e m pas.
365 Shejhul Islam Bin Tejmije -Allahu e shenjtroft shpirtin e tij- ka nj prgjigje shum t
vlefshme ndaj nj pyetjeje q ka lidhje me begatin e njerzve t mir. Shih; Tubimi i Fetvave 11/
113-115, dhe 27/96.
366 El Araf; 96.
367 Sahihul Buhari 3/225, kapitulli i xhihadit dhe i marshimit, tema: Kush merr n luft t
dobtit dhe t mirt. Kt hadith e ka transmetuar Musab bin Sad (r.a.).
368 Suneni Nesait 6/45 kapitulli i xhihadit, tema: Fitorja n saj t t dobtit.
369 Marr nga libri Lejimi i Krijuesit n shpjegimin e Sahihul Buhariut t Bin Haxher El
Askalanit 6/89.
370 Ai ajet sht ky: N qoft se jeni t smur, ose n ndonj udhtim, ose ndonjri
prej jush vjen prej vendit t nevojs, ose keni kontaktuar me grat dhe nuk gjeni uj,
ather msyni (merrni tejemum) dheun e pastr dhe me t frkoni fytyrat dhe duart tuaja.
En Nisa; 43 dhe El Maide; 6.
 97
radh t par i dedikohet Allahut, pastaj ky lehtsim sht dhuruar n saj
t begatis s Aishes, vajzs s Ebu Bekr Sidikut (r.a.).

Usejd ibn Hudejri, n lidhje me kt ngjarje ka thn: Kjo nuk sht vetm
e para gj q na vjen n saj t begatis suaj, o familja e Ebu Bekrit. 371

3- N saj t begatis, korrektsis dhe lutjes s tyre, Allahu (xh.sh.) largon

prej njerzve t keqen, fatkeqsit dhe ndshkimin. Ai (xh.sh.) thot: E
Zoti yt nuk do t`i shkatrroj mizorisht vendet, nse banort e tyre jan
punmir.372

Pr kt arsye, Zejnebja, e bija e Xhahshit, nna e besimtarve r.a, kur i

Drguari i Allahut (a.s.) i kishte treguar pr afrimin e disa fatkeqsive, kishte
pyetur: O i Drguari i Allahut, kemi pr tu shkatrruar edhe nse n
mesin ton ka njerz t mir? Ai iu prgjigj: Po, nse shtohet e keqja.373374

Hadithi tregon se kur e keqja shtohet shum, ajo mund t shkaktoj nj

shkatrrim t prgjithshm, edhe pse n mesin e njerzve ka dhe t mir.375

I Drguari i Allahut (a.s.) thot: Kur njerzit e shohin zullumqarin e nuk e

ndalojn at, ka rrezik q Allahu ti shkatrroj t gjith me dnimin e Tij.376

Ndrsa n nj transmetim tjetr po t ktij hadithi thuhet: Kur njerzit e

371 Kt hadith bashk me ngjarjen do ta gjesh t plot n Sahihul Buhari 1/86, kapitulli i
Tejemumit, tema e par dhe Sahihul Muslim 1/279, kapitulli i mestruacioneve, tema: Tejemumi.
372 Hud; 117.
373 Shumica e dijetarve kan thn se e keqja, ktu nnkupton veprat q bien n kundrshtim
me msimet e fes dhe imoralen, por ka mendime se ktu bhet fjal pr prostitucionin (kurvrin)
n veanti, ose pr fmijt q rrjedhin nga prostitucioni. Mirpo mendimi q thot se ajo prfshin
t gjitha gjynahet duket se sht m i sakt. Marr nga libri Shpjegimi i Sahihul Muslim nga
imam Neueuit 18/4.
374 Sahihul Buhari 8/104, kapitulli i trazirave, tema: Jexhuxht dhe Mexhuxht dhe Sahihul
Muslim 4/2208, kapitulli i trazirave dhe i shenjave t Kiametit, tema: Afrimi i trazirave dhe hapja
e prits s Jexhuxh Mexhuxhve.
375 Marr nga libri Shpjegimi i Sahihul Muslim nga imam Neueuiu 18/4.
376 Suneni Ebi Daudit, bashk me Derdhjen e mundit 17/267, kapitulli i trazirave, tema:
Reth urdhrimit e ndalimit dhe Suneni Tirmidhiut 4/4676, kapitulli i trazirave, tema: Hadithe
q flasin rreth zbritjes s dnimit nse nuk ndryshohet e keqja. Tirmidhiu ka thn se ky hadith
sht i sakt.
Sahihu Bin Hibanit, shih librin Veprim i shklqyeshm n radhitjen e Sahihul Bin Hibanit t
Farisiut 1/262. Kt hadith e ka transmetuar Ebu Bekr Es Sidiku (Allahu qoft i knaqur me t).
 98
shohin t keqen dhe nuk e ndryshojn at377.

Ky hadith na tregon se nj nga shkaqet e parandalimit t ndshkimit t

njerzve sht ndryshimi i t keqes dhe kt cilsi e gzojn njerzit e mir.

Parandalimi i ndshkimit t njerzve, n saj t ksaj begatie, prfshin

edhe jobesimtart e mkatart kur ata gjenden midis besimtarve.

Dijetari i Islamit, Ibn Tejmije thot: Allahu e largon ndshkimin edhe

prej jobesimtarve e mkatarve, me qllim q ai mos t prek ato besimtar
q nuk e meritojn ndshkimin. N lidhje me kt, Allahu thot: E sikur t
mos kishte burra besimtar dhe gra besimtare, q ju nuk i dini, e ti
sulmonit duke mos ditur, dhe me mbytjen e ndonjrit prej tyre t
turproheni (Zoti do tju jepte leje t hyni n Mek). (E bri at) Pr t
marr Allahu n mshirn e Vet at q do. Dhe sikur t ishin t ndar378,
Ne do ti dnonim me nj dnim t rnd ata prej tyre q nuk besuan.379
Allahu do ti kish dnuar jobesimtart e Mekes nse midis tyre nuk do t
kishte pasur besimtar.380

Dobit e muslimanve t mir jan t ndryshme. Mirsia e tyre sht e

madhe. Dobia e tyre vazhdon edhe pas vdekjes s tyre.
I Drguari i Allahut (a.s.) thot: Njeriut i ndrpriten veprat kur vdes prve tri
gjrave: Bamirsia e vazhdueshme, dija e dobishme dhe fmija i mir q lutet pr t.381

Sikurse dhe begatit e fmijve t mir u arrijn prindrve t tyre pas

vdekjes nprmjet duas s fmijve t tyre, po kshtu edhe prindrve t
mir Allahu ia bashkangjit pasardhsit besimtar n t njjtn grad n
Xhenet, edhe pse veprat e fmijve t tyre nuk mund ta arrijn at grad.
Allahu e bn kt pr ti nderuar dhe pr ti knaqur prindrit e ktyre

377 Ky sht nj transmetim tjetr i Bin Maxhes n Sunenin e tij 2/1328, kapitulli i trazirave,
tema: Urdhrimi pr mir dhe ndalimi nga e keqja. At e transmeton gjithashtu Imam Ahmedi
n Musnedin e tij 1/2 dhe Bin Hibani n Sahihun e tij. Shih librin Veprim i shklqyeshm n
radhitjen e Sahihul Bin Hiban t Farisiut 1/261.
378 Nse do t veoheshin jobesimtart prej besimtarve q jetonin bashk me ta. Marr nga
Tefsiri i Ibn Kethirit 4/194.
379 El Feth; 25.
380 Shih: Tubimi i Fetvave 11/113, 114.
381 Kt hadith e ka transmetuar Muslimi n Sahihun e tij 3/1255, kapitulli i testamentit, tema:
Shprblimi q i arrin njeriut pas vdekjes.
 99
fmijve. Kjo vjen padyshim n saj t mirsis dhe bujaris s Allahut t
Madhruar, pastaj n saj t begatis s veprs s ktyre prindrve.382

Allahu (xh.sh.) thot: E ata q vet besuan dhe pasardhsit e tyre ishin
me besim, Ne atyre do tua shoqrojm pasardhsit e tyre dhe asgj nuk
u paksojm nga veprat e tyre (prindrve).383
Kjo sht njra prej begative m t mdha t njerzve t mir pas vdekjes
s tyre.

I Drguari i Allahut (a.s.), pr t treguar dobit e shumta t besimtarit

dhe begatin e tij t prgjithshme, ka krahasuar hurmn me muslimanin
duke thn: A e njihni nj pem, begatia e s cils sht si begatia e muslimanit?384

S treti: Allahu i dhuron disave prej tyre mrekulli n kt jet, me qllim

q ti nderoj ata dhe t prkrah profetin q ata ndjekin.

Mrekullia sht dika e pazakont, t ciln Allahu e shfaq tek nj njeri i

mir e ndjeks i sunetit (tradits profetike).385 Njra prej bazave t pasuesve
t sunetit dhe xhematit (ehli Suneh uel xhemaa) sht besimi n mrekullit
e eulijave t Allahut, njerzve t mir dhe besimi i gjrave t pazakonta q
ndodhin prej tyre n saj t ndihms s Allahut.386 Kto mrekulli jan t
shumta. Kurani Fisnik dhe suneti i Profetit (a.s.) kan paraqitur shum raste
t ktyre mrekullive. Gjithashtu, raste t tilla jan transmetuar prej sahabeve,
tabiinve dhe atyre q erdhn pas tyre deri n ditt tona. Mrekulli t tilla
do t vazhdojn t shfaqen tek njerzit e mir deri sa t vij ora e shkatrrimit
t ksaj bote.

Ja disa prej ktyre mrekullive:

382 Shih Tefsiri Begauiut 4/238, Tefsiri i ibn Kethirit 4/242,243. Gjithashtu shih Tefsirin
e ibn Kethirit 3/100, n lidhje me tregimin pr dy fmijt jetim n ajetin 82 t sures El Kehf.
383 Et Tur; 21.
384 Hadithi i plot gjendet n Sahihul Buhari 6/211, libri i ushqimeve, tema: Ngrnia e
(Xhumares) palcs s drurit t hurms, e cila ndodhet n maj t krcellit t saj. Hadithi sht
transmetuar nga Abdullah bin Umeri (Allahu qoft i knaqur prej t dyve).
385 Shih: Miqt e Mshiruesit dhe miqt e Shejtanit t Bin Tejmijes, fq. 62, gjithashtu shih
librin Vezullime t dritave plot shklqim t Es Seferajinit 2/392.
386 Shih Akide el uasitijeh t shejkhul islam Bin Tejmije, fq. 19.
 100
1- Tregimi pr banort e shpells, i cili prmendet n Kuranin Fisnik n
suren El Kehf. Tregimi pr ata djem t rinj besimtar e t mir, t cilt u
arratisn prej padrejtsive t mbretit t tyre pr t shptuar bashk me fen
e tyre. Ata shkuan n nj shpell n male. Allahu i vuri ata n gjum pr
treqind e nnt vjet me radh.

2- Mrekullia e Merjemes (paqja qoft mbi t), e cila e gjente rriskun e saj
n mihrab (altar, vendfalje q ndodhet n pjesn e prparme t xhamis)
pa ia drguar asaj asnj njeri.
Allahu (xh.sh.) thot: Zoti i saj e pranoi premtimin e saj si sht m
mir, e rriti me nj edukat t mir e t plot dhe e vuri nn kujdesin e
Zekirejes. Sa her q hynte Zekerija n mihrabin e saj, gjente tek ajo
ushqim...e ajo i thoshte: Ky sht nga Allahu, se Allahu furnizon pa
mas at q dshiron!387

3- Tregimi pr tre personat, t cilt u bllokuan brenda nj shpelle nga nj

gur shum i madh. Ata iu lutn Allahut, duke prmendur disa nga punt e
tyre m t mira. Guri lvizi dhe rruga u hap me forcn e Allahut dhe
mbshtetjen e Tij. Ky tregim sht transmetuar n t dy Sahihet.388

4- Tregimi pr nj nga adhuruesit e popullit t Izraelit, i cili quhej Xhurejxh.

Ai u akuzua se kishte br imoralitet, por nj foshnje gjiri u foli njerzve
dhe dshmoi pr ndershmrin e tij. Ky tregim sht transmetuar n Sahihun
e Buhariut.389

5- Shtimi i ushqimit pr mysafirt e familjes s Ebu Bekr Es Sidikut. Ky

tregim sht transmetuar n t dy Sahihet.390

6- Ndriimi i shkopit tdy prej shokve t Profetit (a.s.), t cilt po

largoheshin prej tij n nj nat shum t errt. Ky tregim sht transmetuar
n Sahihun e Buhariut.391

387 Ali Imran: 37.

388 Sahihul Buhari 4/146, kapitulli i Profetve, tema: Tregimi i shpells dhe Sahihul Muslim,
kapitulli i dhikrit, i lutjes, i pendimit dhe i krkimit t faljes; tema: Tregimi i tre personave t
shpells dhe lutja e tyre, duke prmendur punt e tyre t mira.
389 Shih Sahihul Buhari 4/140, kapitulli i Profetve, tema: E, prmendju n kt libr (tregimin
pr) Merjemen kur ajo u largua prej familjes.
390 Sahihul Buhari 4/172, kapitulli i vlerave, tema: Shenjat e profecis n Islam dhe Sahihul
Muslim 3/1628, kapitulli i pijeve, tema: Nderimi i mysafirit dhe mirsia e zemrgjeris ndaj tij.
 101
7- Pranimi i lutjes s Sad ibn Ebi Uekasit (r.a.) ndaj atij q i kishte br
padrejtsi. Ky tregim sht transmetuar n Sahihun e Buhariut.392

8- Prania e rrushit tek Habib bin Adi El Ensari (r.a.) gjat kohs kur ai
ishte zn rob n Mek nga idhujtart dhe asokohe nuk kishte rrush. Ky
tregim sht transmetuar n Sahihun e Buhariut.393

Mrekulli t tjera dhe tregime t ngjashme ka edhe pr tabint dhe ata q

jetuan m pas.394
Shum mrekulli t ndryshme kan ndodhur edhe n kohn ton. Lajme
pr mrekullit q u kan ndodhur lufttarve besimtar afgan, n luftn e
tyre kundr komunistve jan t shumta e vijn prej njerzve t
besueshm.395
T gjitha kto mrekulli, t cilat i prmenda m sipr e t tjera t ngjashme
me to, t cilat nuk i kam prmendur, nuk ka dyshim se ato u ndodhin disa
personave n saj t mbshtetjes, dhurats dhe mirsis s Allahut dhe
pastaj n saj t begatis s besimit t tyre ndaj Allahut, mirsis dhe
sinqeritetit t tyre.
Prfundimisht mund t themi, se Allahu i ka lavdruar robrit e tij t
mir dhe punt e tyre t mira e t begata. Madje, Ai i ka ligjruar muslimanit
n namazin e tij lutjen pr paqe ndaj tyre n do prshndetje, duke thn:
Paqja qoft mbi ne dhe mbi robrit e mir t Allahut.396

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kjo jet sht knaqsi dhe knaqsia m
e mir e saj sht nj grua e mir.397

391 Sahihul Buhari 4\228, kapitulli i vlerave t Ensarve, tema: Vlerat e Usejd bin Hudejrit
dhe Ubad bin Bishrit (Allahu qoft i knaqur me t dy).
392 Sahihul Buhari 1\183, kapitulli i ezanit, tema: Leximit n t gjith namazet kur je dhe kur
nuk je udhtar sht detyrim pr imamin dhe pr t tjert q falen pas tij.
393 Sahihul Buhari 4\28, kapitulli i xhihadit, tema: A duhet t lidhet burri, ai q nuk pranon t
jet rob dhe ai q fal dy rekat namaz prpara se t vritet.
394 Shih: Miqt e Mshiruesit dhe miqt e shejtanit t Bin Tejmijes, fq.129-132. Kush dshiron
t dij m shum pr mrekullit e njerzve t mir le t shikoj librin Rijadus Salihin t En
Neueuit fq. 414-420.
395 Kush dshiron t dij dika rreth ktyre mrekullive, le ti kthehet librit Argumentet e
Mshiruesit n luftn e Afganve t dr. Abdullah Azam (Allahu e mshiroft).
396 Kjo sht nj pjes nga hadithi i dshmis, t cilin e ka transmetuar Buhariu n Sahihun e
tij 1\202, kapitulli i ezanit, tema: Dshmia n Ahiret dhe Muslimi n Sahihun e tij 1\302, kapitulli
i namazit, tema: Dshmia n namaz. Ky hadith sht transmetuar nga Abdullah bin Abas, Allahu
qoft i knaqur me t.
397 Shih: Sahihul Muslim 2\1090, kapitulli i gjidhnies, tema: Knaqsia m e mir n kt
 102
T mirt kan pozita dhe grada t ndryshme. Ata nuk jan n nj shkall
t vetme. Pr shembull, m t mirt e umetit t Muhamedit (a.s.) jan ata t
shekullit t par, m pas ata q vijn pas tyre, m pas ata q vijn pas tyre.
Sahabet jan m t mir se tabiint, ndrsa tabiint jan m t mir se ata
q erdhn pas tyre dhe kta t fundit jan m t mir se ata q qen pas tyre.
Ebu Bekr Es Sidiku sht m i miri i t gjith umetit pas t Drguarit t
Allahut (a.s.). Pas tij vijn prijsat e udhzuar e t drejt, Hulefai Rrashidint,
e kshtu me radh.
Sidoqoft, besimtarit t mir sa m shum ti shtohet besimi, ndjekja e
fes dhe veprat e tij t mira, vlera e tij rritet, grada e tij lartsohet dhe begatia
e tij bhet edhe m e madhe.
Me kaq po e mbyllim temn n lidhje me begatin e t mirve. Allahu na
bft prej tyre.

Tema e tret

Xhamit

1- Xhamia e Shenjt dhe vendet e prcaktuara pr adhurim

K nnkuptojm me Xhamin e Shenjt?

Allahu e ka prmendur Xhamin e Shenjt n librin e Tij n pesmbdhjet

vende398 t ndryshme.
Xhamia e Shenjt ka disa emrtime dhe n baz t tyre jan dhn
prcaktime t ndryshme n lidhje me hapsirn e saj.

I pari: Xhamia e shenjt sht Qabja. Allahu (xh.sh.) thot: Dhe ngado
q t dalsh, ktheje fytyrn tnde nga ana e Xhamis s Shenjt (Qabja)399

I dyti: Qabja dhe xhamia rreth saj prbjn xhamin e shenjt. Allahu
(xh.sh.) thot: Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q robin e Vet e kaloi n

jet sht nj grua e mir. Ky hadith sht transmetuar nga Abdullah bin Umeri, Allahu qoft i
knaqur me t.
398 Shih librin Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamis t Zerkeshiut fq. 59-60.
 103
nj pjes t nats prej Xhamis s Shenjt (Qabes) n xhamin Aksa. 400

Ky prcaktim sht br sipas atyre q mendojn se xhamia e shenjt

nnkupton vetm xhamin si ndrtes rreth Qabes dhe se udhtimi i t Drguarit
t Allahut (a.s.) natn e Isras dhe Miraxhit ka nisur prej Gurit t Zi.

I treti: Xhamia e Shenjt prfshin t gjith Meken. Allahu (xh.sh.) thot:

Se me vullnetin e Allahut do t hyni n Xhamin e Shenjt.401

I katrti: Xhamia e Shenjt prfshin t gjith tokn e shenjt n t ciln

sht e ndaluar gjuetia e gjahut.402 Allahu (xh.sh.) thot: O ju q besuat,
vrtet idhujtart jan t ndyr, prandaj pas ktij viti t mos i afrohen
m Xhamis s Shenjt.403
Gjithashtu, Ai (xh.sh.) thot: prve atyre me t cilt keni lidhur
marrveshje pran Xhamis s Shenjt.404

Kjo marrveshje sht lidhur n vendin e quajtur Hudejbije dhe gjendet

brenda kufijve t Haremit, toks s shenjt.405

Vlerat e Xhamis s Shenjt dhe begatit e saj

Ndr vlerat dhe begatit q prfshin Xhamia e shenjt n vetvete, po

prmendim:

1- Vlera e namazit n t

Buhariu dhe Muslimi n t dy Sahihet e tyre transmetojn nga Ebu

Hurejre se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Nj namaz n xhamin time

399 El Bekare; 150.

400 El Isra; 1.
401 El Feth; 27.
402 Pr t ditur kufijt e Haremit, toks s shenjt, shih librin Njohja e adhuruesit me
dispozitat e xhamis t Zerkeshiut fq. 63-65.
403 Et Teube; 28.
404 Et Teube; 7.
405 Marr nga libri Prmbledhje modeste rreth vlerave t Mekes, banorve t saj dhe ndrtimi
i Shtpis s Shenjt t Bin Dhahire El Kurrashiut, fq. 176-177, me ndrhyrje dhe shkurtime.
Shih; Pastrimi i emrave dhe i gjuhve t Neueuiut 4/152.
 104
sht m i mir se njmij namaze t fardo xhamie tjetr, prve Xhamis s
Shenjt.406

Kurse n nj transmetim t imam Muslimit thuhet: M i vlefshm se njmij

namaze.407

Imam Ahmedi e t tjer prve tij transmetojn nga Abdullah ibn Zubejri
t njjtin hadith, por me disa fjal shtes: Dhe nj namaz n Xhamin e Shenjt
sht m i mir se njqind namaze t ksaj xhamie.408

D.m.th. namazi n Xhamin e Shenjt sht m i vlefshm se njqindmij

namaze n ndonj xhami tjetr, prve Xhamis s Profetit (a.s.) dhe xhamis
Aksa. Kjo sht transmetuar qart n disa hadithe t tjera.409

Nj shtje pr t ciln dijetart kan mendime t ndryshme sht dhe

shumfishimi i vlers s namazit n lidhje me Xhamin e Shenjt; a sht
ky shumfishim vetm pr Qaben dhe xhamin rreth saj, apo prfshin
Mekn me t gjith banesat dhe luginat e saj, apo prfshin t gjith
Haremin tokn e shenjt, n t ciln nuk lejohet gjuetia?410

Mirpo sidoq t jet, namazi n xhamin rreth Qabes sht m i vlefshm

se n cilndo xhami apo vend tjetr t Meks, edhe kur rreshtat rreth saj
shkojn shum larg. Namazi n kt xhami sht m i vlefshn se n t
gjith Haremin-tokn e shenjt, pr shkak t afrsis s xhamis me Qaben
dhe numrit t madh t njerzve q falen n t. Vlera e namazit n Xhamin

406 Sahihul Buhari 2/56, kapitulli dhe tema: Vlera e namazit n xhamin e Mekes dhe t
Medines. Sahihul Muslim 2/1012, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e namazit n xhamin e Mekes
dhe t Medines.
407 Sahihul Muslim 2/1012.
408 Imam Ahmedi n Musnedin e tij 4/5.
Neueuiu thot: Imam Ahmed bin Hanbeli n Musnedin e tij, Bejhekiu dhe t tjer transmetojn me
zinxhir t mir transmetimi. Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Imam Neueuiu 9/164. Gjithashtu, kt
hadith e ka transmetuar Ibn Hibani n Sahihun e tij (Sistemimi i mir i Sahihut t Bin Hibanit 3/72).
409 Shih: Suneni i Bin Maxhes 1/450, 451, kapitulli i faljes s namazit, tema: Tregimi i
vlers s namazit n Xhamin e Shenjt dhe n Xhamin e Profetit (a.s.). Musnedi i imam
Ahmedit 3/343 dhe Tirmidhiu n librin e tij Inkurajimi dhe friksimi 2/214, ku zinxhirin e
transmetimit t ktyre dy haditheve e ka konsideruar t sakt. Gjithashtu, shih librin Njohja e
adhuruesit me dispozitat e xhamis, fq. 115-119.
410 Shih librin Referuesi i lexuesit 7/257. Pr tu njohur m hollsisht me mendimet e
dijetarve n lidhje me kt tem shih librin Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamis, fq.
119-124.
 105
e Shenjt nuk sht vetm pr namazet e detyrueshme, por sipas mendimit
m t sakt t dijetarve, kjo vler prfshin namazet e detyrueshme bashk
me namazet vullnetare.411 Gjithashtu, dijetart kan br t ditur se ky
shumfishim i vlers s namazit ka lidhje vetm me shprblimin pr t, e
nuk mund t shrbej si kompensues ndaj namazeve t kryera m par.412Ky
shprblim kaq i madh sht nj ndr begatit m madhshtore me t ciln
Allahu e ka nderuar Xhamin e Shenjt.

2- Vlera e punve t mira n t.

Nj ndr punt e mira me shum vlera n Xhamin e Shenjt sht

rrotullimi rreth Shtpis s Lasht. N disa nga librat e Sunetit413 jan
transmetuar shum hadithe, t cilat flasin pr madhshtin e vlers s
rrotullimit dhe nxisin n shtimin e kryerjes s rrotullimit sa m shpesh e sa
m shum. Rrotullimi gjithashtu sht nj adhurim i veant me t cilin
dallohet Xhamia e shenjt. Lejimi i rrotullimit dhe i namazit n do koh
sht gjithashtu nj ndr gjrat e veanta t ksaj xhamie t begat.

Transmetohet nga Xhabir ibn Mutaimi (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.)

ka thn: O njerz t fisit Abdu Menaf414! Mos ndaloni asknd, n fardo lloj kohe
qoft, natn ose ditn, q dshiron t rrotullohet rreth ksaj shtpie apo t falet n t.415

411 Shih librin Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Imam Neueuiu 9/164.
412 Shih librin Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Imam Neueuiu 9/166.
413 Shih:
1- Sunen Et Tirmidhi 3\219, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e rrotullimit rreth shtpis.
2- Sunen En Nisai 5\221, kapitulli i haxhit, tema: Prmendja e vlers s rrotullimit rreth
shtpis.
3- Sunen bin Maxheh 2\985, kapitulli i adhurimeve, tema: Vlera e rrotullimit.
4-Mustedrak mbi dy Sahihet 1\489, kapitulli i adhurimeve.
414 Ai quhet Abdu Menaf bin Kusaj bin Kulab El Kurrashi. Ai sht njri prej gjyshrve t t
Drguarit t Allahut (a.s.). Thuhet se emri i tij ka qen El Mugire, ndrsa Abdu Menaf ka qen
llagapi ose ofiqi i tij. Bijt e tij quheshin; El Mutalib, Hashim, Abdu Shems, Neufel, Ebu Amr dhe
Ebu Ubejde. Shih librin Pishtart t Ez Zerkelit 4/166. Fisi i tyre ushqente dhe u jepte t pinin
haxhinjve dhe ata ishin udhheqsit e Mekes. Shih librin Njohuri pr Meken t El Ezrakit 2/109, 110.
415 Shih: Suneni i Tirmidhiut 3/230, kapitulli i haxhit, tema: far thuhet n lidhje me t
falurit pas namazit t sabahut dhe t ikindis pr at q ka kryer rrotullimin rreth Qabes. Tirmidhiu
gjithashtu ka thn se ky hadith sht i mir e i sakt; Sunen Nesai 5/223, kapitulli i haxhit,
tema: Rrotullimi sht i lejuar t kryhet n do koh; Suneni i Ibn Maxhes 1/198, kapitulli i
faljes s namazit, tema: Argumente q tregojn tolerimin e t falurit n do koh n Meke;
Sunen Ed Derami 2/70, kapitulli i adhurimeve, tema: Rrotullimi jasht orarit t namazit.
Gjithashtu, kt hadith e ka transmetuar Ibn Hibani n Sahihun e tij, (Sistemimi i mir i Sahih Bin
Hiban 3/46).
106
Shumica e sahabeve e t tjer pas tyre, duke u mbshtetur n kt hadith
kan qen t mendimit se namazi pas rrotullimit sht i lejuar n do koh.
Ndrsa disa t tjer kan qen t mendimit se kjo gj sht e paplqyeshme.
Mendimin e tyre ata e kan mbshtetur n hadithet e prgjithshme q
ndalojn t falurit pas namazit t sabahut dhe pas namazit t ikindis.416

Imam Zerkeshiu417, sikurse edhe disa dijetar t tjer, n librin e tij me

shum vlera Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamis, e ka cilsuar
se shumfishimi nuk sht vetm pr namazin, por ai prfshin t gjitha
adhurimet. Ky mendim sht dhn n baz t krahasimit t ktyre veprave
t prafrta, ose me t njjtn domethnie me namazin dhe vlern e tij. Ai
gjithashtu, kt mendim e ka mbshtetur n disa hadithe e tregime.418
Allahu e di m mir.

3- Ajo sht xhamia e par q sht ndrtuar n tok.

N t dy Sahihet transmetohet nga Ebu Dherri419 (r.a.), se ka thn: I

thash t Drguarit t Allahut: O i Drguari i Allahut, cila xhami sht
vendosur e para n tok? Ai tha: Xhamia e Shenjt. I thash: Po pastaj?
Ai m tha: Xhamia Aksa. I thash: Sa koh kan kaluar midis ndrtimit t
tyre? Ai u prgjigj: Dyzet vjet. Kudo q t t zr koha e namazit falu, sepse do
vend sht xhami.420

416 Shih; librin elja e Krijuesit 3/488 dhe Sunenin e Tirmidhiut 3220, 221.
417 Ai quhet Muhamed bin Buhedir bin Abdullah Ez Zerkeshiu, Ebu Abdilah Bedridin Esh
Shafi, imam, dijetar i madh, muhadith, dijetar i bazave t fikhut dhe i fikhut, letrar. Ai ka shkruar
shum libra n lmi t ndryshme si librin Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamis, Prgjigje
pr gjrat q Aishja ua ka treguar sahabeve, Argumenti pr lmit e Kuranit, Deti rrethues i
bazave t fikhut, Ndihmesa ndaj Err Rafi dhe kopshti pr t njohur degt e fikhut Shafi. Ai vdiq
n vitin 794 H. Shih librin Pllaka t arta 6/235, Dhurat pr t diturit 6/174, Pishtart 6/60.
418 Shih librin Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamis, fq. 126-127.
419 Ai quhet Xhundub bin Xhunadeh bin Sufjan, Ebu Dherr Elm Gifari. Gjithashtu, theksojm
se n lidhje me emrin e tij ka mendime t ndryshme. Ai sht br musliman kur i Drguari i
Allahut (a.s.) ishte n Mek. Ai ka qen i personi i katrt q ka hyr n Islam, i njohur pr asketizm
dhe sinqeritet. Pr zbatimin e t vrtets ai nuk i trembej kritiks s askujt. Ai ka vdekur n vendin
e quajtur Rabdhetu n vitin 32 H. Shih librat: Veshja e miqve dhe gjeneratat e t kulluarve t
Ebu Nuajm El Asbihanit 1/156, Luani e pyllit n njohjen e Sahabve t Ibn Ethirit 1/357,
Saktsia n njohjen e Sahabve t Bin Haxher El Askalanit 4/64 dhe Pastrimi i t pastruarit
12/90.
420 Sahihul Buhari 4/136, kapitulli i Profetve, tema: Fjala e Allahut: Ne Daudit i falm
Sulejmanin, rob shum i mir dhe shum i kthyer nga Zoti dhe Sahihul Muslim 1/370, kapitulli
dhe tema mbi Xhamit dhe vendet e faljes. Fjalt e ktij hadithi jan marr nga Muslimi.
 107
4- Nj veori tjetr e Xhamis s Shenjt sht lejimi i udhtimit drejt
saj me qllim pr ta vizituar at.

N asnj xhami tjetr prve Xhamis s Shenjt, Xhamis s Profetit

(a.s.) dhe Xhamis Aksa ose Shtpis s Shenjt si quhet ndryshe, nuk
lejohet t ndrmirret ndonj udhtim i posam me qllim vizite.

Buhari dhe Muslimi, n t dy Sahihet e tyre transmetojn nga Ebu Hurejre,

se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Nuk lejohet t ndrmiret udhtim i
posam n drejtim t asnj xhamie prvese n tri prej tyre: Xhamis sime, Xhamis
s Shenjt dhe Xhamis Aksa.421

Ibn Kajjimi ka thn se udhtimi drejt Xhamis s Shenjt sht detyrim,

ndrsa pr t tjerat422 sht i plqyeshm dhe nuk sht detyrim.423

Ai gjithashtu pr qytetin e shenjt, Meken thot: Siprfaqja e toks nuk

ka asnj vend ku t jet i detyrueshm udhtimi drejt saj apo rrotullimi
rreth saj, prve Xhamis s Shenjt.424

Xhamia e Shenjt sht vendi m i mir i t gjith rruzullit toksor. Vlerat

dhe begatit e saj nuk mbarojn me kaq.

Vendet e prcaktuara pr adhurim brenda dhe jasht

Xhamis s Shenjt

Vendet e prcaktuara pr adhurim jan disa vende n t cilat kryhen

disa adhurime gjat haxhit. Ato jan disa vende t shnuara, t shenjta ose
t prcaktuara prej Allahut. Ai (xh.sh.) vet i ka plqyer kto vende, ka
urdhruar t qndrohet n to dhe prej ksaj sht cilsuar Muzdelifeja si

421 Sahihul Buhari 2/56, kapitulli dhe tema: Vlera e namazit n Xhamin e Mekes dhe t
Medines. Sahihul Muslim 2/1014, kapitulli i haxhit, tema: Vetm drejt tre xhamive lejohet t
ndrmiret udhtim i posam. Fjalt e ktij hadithi jan marr nga Muslimi. Pr t ditur shkakun
e lejimit t udhtimit me qllim vizite vetm drej ktyre tre xhamive shih librin Prgjigja e lart
ndaj vizitorve t varrezave t Shejhul Islam Bin Tejmijeh, fq. 40-42.
422 Autori ktu ka si qllim dy xhamit e tjera, at t Medins dhe t Aksas ose Shtpis s
Shenjt.
423 Shih librin Zahireja pr rikthim 1/48.
424 Shih po t njjtin libr 1/48.
108
vend i shenjt. Ajo sht cilsuar vend i shenjt, sepse sht nj vend q
Allahu e ka shnuar, ose e ka prcaktuar pr adhurim. Adhurimet q jan
prcaktuar pr tu kryer n kto vende jan t gjitha ritet, shenjat dhe punt
q kryhen gjat haxhit, si sht rrotullimi rreth Qabes, ecja midis dy kodrave
Safa dhe Merva, gjuajtja e gurve e t tjera. Pra, ato jan t gjith ato vende
q vet Allahu i ka prcaktuar pr adhurim.425 M posht do t prmendim
m t rndsishmet e ktyre vendeve t shenjta, dika nga vlerat e tyre dhe
veprimet q ligjrohen t kryhen n to:

S pari: Qabja426

Qabja ndodhet afrsisht n mesin e Xhamis s Shenjt. Ajo sht vendi

ku drejtohen t gjith myslimant, n lindje dhe n perndim t rruzullit
toksor. Aty ndodhet rrethimi i Ismailit nj mur rrethues dhe pjesa brenda
tij, e cila formon nj gjysm rrethi n pjesn veriore t Qabes. Qabja prfshin
gjithashtu edhe Gurin e Zi. Prekja dhe puthja e ktij guri n fillim t do
xhiroje t rrotullimit duke thn Allahu Ekber-Allahu sht m i Madh,
sht dika e ligjruar. Nse sht e vshtir q t kryhen t dyja, prekja
dhe puthja e tij, ather e prek vetm me dor dhe m pas puth dorn.
Nse edhe kjo sht e vshtir, ather i bn me dor q nga larg. Askush
nuk duhet t shtyj pr t puthur gurin, sepse kjo gj konsiderohet dhun
dhe dm ndaj t tjerve.

Vlerat e Gurit t Zi na i bn t qart hadithi, t cilin e ka transmetuar dhe

e ka saktsuar Tirmidhiu bashk me Ibn Huzejmen nga Ibn Abasit r.a, se i
Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Guri i zi ka zbritur prej Xhenetit. Ai ka qen
m i bardh sesa qumshti, mirpo sht nxir nga gjynahet e bijve t Ademit.427

Qabja gjithashtu prfshin edhe cepin e Jemenit. Ai sht nj cep i Qabes,

i cili ndodhet n perndim t Gurit t Zi. Prekja e Cepit t Jemenit n do
xhiro gjat rrotullimit, duke mos e puthur at, sht vepr e ligjruar, e
nse nuk ka mundsi ta prek, ather nuk duhet ta prshndes at me
dor nga larg.

425 Shih: T saktat t Xheuheriut 2/698, Gjuha e Arabve 4/414, Llampa ndriuese 1/315.
426 Pr tu njohur me shkakun e saj me kt emr shih librin Tefsiri i Begauiut 2/68.
427 Sunen i Tirmidhiut 3/226, kapitulli i haxhit, tema: Vlerat e gurit t zi, cepit dhe
venditqndrimit. Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht i sakt dhe i mir; Sahih bin Khuzejmeh
4/220, kapitulli i adhurimeve, tema: Shkaku prej t cilit sht nxir guri i zi.
 109
Imam Ibn Kajjimi, n lidhje me vlerat dhe veorit e Gurit t Zi dhe t
cepit t Jemenit, thot: Asnj vend i toks nuk ligjrohet t puthet ose t
preket, e n asnj vend t toks nuk mund t fshihen gabimet dhe gjynahet
prve Gurit t Zi dhe cepit t Jemenit.428

Pasi t kem folur n lidhje me vendet e shenjta, me lejen e Allahut do t

flas n nj shtje t veant pr begatin e Qabes.

S dyti: Mekami Ibrahimit

Mekami Ibrahim sht guri mbi t cilin qndronte Ibrahimi (a.s.) gjat
ndrtimit t Qabes.429 Dy rekate namaz mbrapa mekamit t Ibrahimit, me
drejtim drejt Qabes pas prfundimit t rrotullimit, jan t ligjruara. N
rekatin e par pas leximit t Fatihas, lexojm suren Kafirun, ndrsa n t
dytin pas saj lexojm suren Ikhlas. Urtsia e leximit t ktyre dy sureve n
kt vend -e Allahu e di m mir- ndoshta sht br pr t kujtuar
madhshtin e Allahut dhe pr ti kujtuar vetes, se rrotullimi rreth Qabes
nuk sht nj adhurim q i dedikohet asaj, por nj adhurim ndaj Allahut q
sht Nj i Vetm. Atij i drejtohet do krijes pr do nevoj. Askush prve
Tij nuk meriton t adhurohet.

Ibn Kethiri, n tefsirin e tij, tregon se Mekami ka qen m par i ngjitur

me murin e Qabes, por Omer ibn Hatabi (r.a.) e largoi pak nga muri. Asnj
nga Sahabet (r.a.) nuk e ka kundrshtuar Omerin pr kt vepr.430

S treti: Burimi i Zemzemit

N lidhje me kt do t flasim hollsisht n temn e tret t kreut t dyt

t ktij libri, me lejen e Allahut.

S katrti: Safa dhe Merva

Safa dhe Merve jan dy kodra n Meke, t cilat gjenden n lindje t Qabes.
Ato shrbejn pr t kryer vrapimin midis tyre gjat kryerjes s Haxhit ose

428 Zahireja pr rikthim 1/48.

429 Shih librin Tefsiri i ibn Kethirit 1/171.
430 Shih librin Tefsiri i bin Kethirit 1/171.
 110
t Umres. Allahu xh.sh thot: Safa dhe Merve jan nga shenjat (pr
adhurim) e Allahut, e kush e msyn shtpin pr haxh (Qaben pr haxh),
ose pr umre (vizit jasht kohs s haxhit), nuk sht mkat pr t ti
vizitoj ato dyja (t ece n ato dy vende). E kush bn ndonj t mir
vullnetarisht, ska dyshim se Allahu sht Shprblyes, i
Gjithdijshm.431432

S pesti: Minaja

Mina sht quajtur me kt emr pr shkak t gjakut t kurbaneve q

derdhet n t. Ajo shtrihet prej ultsirs s Akabes e deri n luginn
Muhasir.433 N t shkohet vetm n kohn e Haxhit, pr t kryer ato rite
dhe dispozita q kan lidhje me t, si jan bujtja disa net me radh, gjuajtja
e gurve dhe therja e kurbanit. Thuhet se nj ndr shenjat e saj sht zgjerimi
pr t mbajtur t gjith njerzit q vijn aty, ashtu sikurse edhe mitra e
nns zgjerohet pr t mbajtur fmijn e saj.434 Allahu e di m mir.

S gjashti: Lugina e Arafatit

Lugina e Arafatit shtrihet nga mali q ngrihet mbi shpatin e vendit t

quajtur Uraneh435 e deri tek malet Arafat.436 Arafati nuk bn pjes n tokn
e shenjt.437 Ai sht jasht saj dhe si i till lejohen n t ato gjra q kan

431 El Bekare; 158.

432 Imam ibn Kethiri ka dhn udhzime shum t vyera pr at q ecn e vrapon midis Safas
dhe Mervas, pasi ka prmendur historin e Haxheres, gruas s Ibrahimit (a.s.) dhe vrapimet e saj
midis ktyre dy kodrave m qllim q t gjente uj pr djalin e saj. Shih tefsirin e tij; 1/20-21.
433 Shih librin Enciklopedia e vendeve 5/198-199.
Lugina Muhasir mund t themi se shrben si perde midis Minas dhe Muzdelifes. Ajo sht
pjes e veant e nuk i prket asnjrs prej tyre. Kjo lugin bn pjes n tokn e shenjt, por nuk
sht nj prej vendeve t prcaktuara pr adhurim. Ajo e ka marr kt emr q kur Ushtria e
Elefantit u izolua n kt vend dhe nuk arrinin q t ecnin m tutje pr t shkuar n Mek, e m
pas Allahu (xh.sh.) i shkatrroi ato, sikurse na tregohet n suren El Fil. Marr nga libri Zahireja
pr rikthim i Bin Kajjimit 2/256.
434 Shih librat: Njohuri pr Meken t Ezrakit 2/179, dhe Njohja e adhuruesit me dispozitat
e xhamis, fq. 70.
435 Lugina Uraneh mund t themi se shrben si perde ndarse midis Arafatit dhe Muzdelifes.
Ajo ndodhet n tok t lejuar, e nuk sht prej Haremi, e as nuk sht vend i prcaktuar pr
adhurim. Marr nga libri Zahireja pr rikthim i Bin Kajjimit 2/256.
436 Enciklopedia e vendeve 4/104 dhe pr m tepr shih librin Njohuri pr Meken t
Ezrakit 2/19.
437 Enciklopedia e vendeve 5/198 dhe Njohja e adhuruesit fq. 72.
 111
qen t ndaluara n tokn e shenjt.
N Arafat shkohet vetm nj dit n vit, ditn e nnt t muajit Dhul
Hixheh, pr t qndruar n t, pr t prkujtuar Allahun dhe pr t br
lutje. Haxhinjt, nse kan mundsi, sht mir q t qndrojn tek gurt
pak m posht kodrs s Mshirs, e cila ndodhet n qendr t lugins s
Arafatit. Megjithat, nse nuk munden, ata mund t qndrojn n cilindo
vend t Arafati, sepse i gjith Arafati vlen si vendqndrim.
Allahu (xh.sh.) e ka prmendur Arafatin n Kuranin e Tij Fisnik duke
thn: E kur t largoheni nga Arafati.438

S shtati: Lugina e Muzdelifes

Lugina e Muzdelifes shtrihet nga lugina e Muhasirit e deri tek kufijt e

fundit t toks s shenjt.439Haxhinjt shkojn pr t fjetur aty natn e therjes
s kurbanit, pasi jan duke u kthyer nga Arafati. Ata shkojn aty pr t
prkujtuar Allahun dhe pr tu lutur tek nj kodrin n mesin e Muzdelifes,
e cila sht nj ndr vendet e shenjta q Allahu i ka shnuar pr adhurim.
Allahu (xh.sh.) thot: E kur t largoheni nga Arafati, prmendeni
Allahun n vend t shenjt (meshari haram), prmendeni At, ashtu si
ju ka udhzuar Ai, sepse m par ishit t humbur.440
N mnyr prmbledhse, lutja n kto vende t shenjta, t mira e t
begata, sht e lejuar dhe ka shum mundsi q t jet e pranueshme.

Sheukani -Allahu e mshiroft- n lidhje me vlern e lutjes n kto vende

dhe t tjera t ngjashme me kto ka thn: Lutja n kto vende t begata ka
veori t shumta. Begatia dhe pozita e ktyre vendeve mund t bhen shkak
q begatia e tyre ti dhurohet lutsit. Mirsia e Allahut (xh.sh.) sht shum
e gjer dhe dhurimet e Tij jan t shumta. N nj hadith thuhet: Ata jan t
gjith nj popull, nuk mund t humbas ai q sht ulur me ta.

I Drguari i Allahut (a.s.) ktu prmend nj person, i cili ulet me disa

njerz t tjer. Ai e ka konsideruar at sikur t ishte prej tyre, edhe pse ai
nuk sht prej tyre, sepse begatia e tyre i kalon atij dhe ai konsiderohet
sikur t ishte njri prej tyre. Prandaj nuk sht e vshtir q t jet e njjta

438 El Bekare; 198.

439 Shih librin Enciklopedia e vendeve 5/198. N lidhje me emrin Muzdelife ka mendime t
shumta, pr m shum shih po kt libr 5/120-121.
440 El Bekare; 198.
 112
gj, edhe pr kto vende t shenjta. At q lutet n kto vende e prfshin
begatia e Allahut, kshtu q n kt rast ai nuk humbet dhe lutja e tij
pranohet.441
Kto ishin vendet e shenjta, ku prve ktyre nuk lejohet t shnohet apo
t prcaktohet asnj vend tjetr pr t kryer adhurime dhe vizita. Kush
vepron nj gj t till ka rn n bidat, sepse tek Allahu ne afrohemi vetm
duke vepruar sipas asaj q Ai na ka ligjruar. Vizita dhe adhurimi n kto
vende t shenjta kryhen vetm n prputhje me ligjin e Allahut, qoft n
mnyrn e tyre, kohn apo dika tjetr.442
Me lejen e Allahut, n kreun e tret do t paraqesim n nj shtje t
veant; dika q ka lidhje me krkimin e begatis n mnyr t ndaluar,
si sht krkimi i saj npr disa kodra dhe vende t Mekes, apo npr disa
vende t tjera jasht saj.

Begatia e Shtpis s Shenjt

Shtpia e Shenjt, Qabja sht pa dyshim shtpia e par, t ciln Allahu

ua vendosi njerzve pr t kryer faljen, rrotullimin, haxhin dhe t tjera
adhurime. Allahu at e ka br t begat.
Allahu (xh.sh.) thot: Shtpia (xhamia) e par e ndrtuar pr njerzit,
sht ajo n Bek (Mek), e begat dhe udhrrfyese pr mbar
njerzimin.443

Komentuesit e Kuranit na kan br t qart se cila sht begatia e ksaj

Shtpie, ose cilat jan shkaqet e prfitimit t saj.

Taberiu thot: Ajo sht e begat pr njerzit, sepse me rrotullimin rreth

saj falen gjynahet.444

441 Lajme t gzueshme pr prkujtuesit e Sheukanit, fq. 44, Kritika ndaj El Bekrit e
shejhut islam Ibn Tejmije, fq. 279 dhe Njoftimi i adhuruesit fq. 110.
442 Pr t shkruar rreth ktyre vendeve t shenjta kam prfituar prej librit Udhzimi i adhuruesit
pr n m t rndsishmit e vendeve t adhurimit t shejh Abdullah bin Humejdit (Allahu e
mshiroft) dhe prej nj broshure t vogl t botuar nga Kujdestaria e prgjithshme pr udhzime
islame n haxh me tema: Porosi pr miqt e Mshiruesit fq. 9-12, t ciln e ka shkruar dijetari
i nderuar Abdulaziz bin Abdullah bin Baz (Allahu e mshiroft).
443 Ali Imran; 96.
444 Tefsiri i Taberiut 4/10.
 113
Kurtubiu thot: Allahu e ka br at t begat, sepse punt n t
shumfishohen dhe se begatia sht shtimi i mirsis.445

Sheukani thot: Begatia e ksaj Shtpie sht mirsia e madhe, ose

shumfishimi i shprblimit t Allahut pr at q jeton n t dhe pr at q e
viziton at. 446

Ebu Abdilah Rraziu e ka shpjeguar qart begatin e Shtpis s Shenjt

me an t dy kuptimeve kryesore t begatis; rritjen e shtimin dhe qndrimin
e vazhdimsin. N baz t kuptimit t par del se me rritjen ose shtimin
sht si qllim rritja ose shtimi i shprblimit ndaj veprave t mira, si ndodh
me namazin n Xhamin e Shenjt ose me Haxhin.

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Ai q e kryen haxhin, duke mos folur

fjal q prdor nj burr kur dshiron t shkoj me nj grua dhe duke mos shkelur
dispozitat e fes, kthehet si ditn q e ka lindur nna.447

N nj hadith tjetr thuhet: Shprblimi i haxhit t pranuar sht vetm

Xheneti.448

Dihet se nuk ka begati m t madhe se ajo q sjell falje gjynahesh dhe

mshir. Ai ka prmendur ktu edhe nj mundsi tjetr, t ciln e kan
thn edhe dijetar t tjer: Gjithashtu, mund t themi se begatia e saj
sht ajo q ka prmendur Allahu n Kuran kur thot: Po a nuk u siguruam
Ne atyre nj vend t shenjt e t sigurt q aty sillen fruta e do send.449
Allahu (xh.sh.) ktu ka si qllim furnizimet dhe frutat e shumta q vijn
n Xhamin e Shenjt.

Ndrsa duke u bazuar n kuptimin e dyt t begatis, Rraziu thot: Nse

445 Tefsiri i Kurtubit 4/139.

446 Tefsiri i Sheukanit 1/362.
447 Sahihul Buhari 2/141, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e haxhit t pranuar dhe Sahihul
Muslim 2/983, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Haxhit, Umres dhe dits s Arafatit. Ky hadith
sht transmetuar nga Ebu Hurejre.
448 Sahihul Buhari 2/198, kapitulli i umres, tema: Detyrimi i kryerjes s umres dhe vlera e saj
dhe Sahihul Muslim 2/983, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Haxhit, Umres dhe dits s Arafatit.
Ky hadith sht transmetuar nga Ebu Hurejre dhe gjysma e dyt e hadithit, kurse pjesa e par e tij
sht kjo: Umra pas umres sht fshirse e gjynaheve midis tyre.
449 El Kasas; 57.
 114
ne e komentojm begatin me fjaln vazhdimsi, ajo prmban po t njjtin
kuptim, sepse Qabja asnjher nuk mbetet pa njerz q vijn rreth saj, q
qndrojn n t dhe q bien n ruku e sexhde. Gjithashtu, mund t themi se
vazhdimsia n Qabe sht e pandrprer, sepse toka sht e rrumbullakt
dhe pothuajse n do koh do t ket njerz q drejtohen drejt saj; pr nj
popull mund t jet koha e namazit t sabahut, pr nj tjetr koha e namazit
t dreks, pr nj tjetr ikindia, pr nj tjetr akshami dhe pr nj tjetr jacia.
Ata t gjith nga do cep i bots, pr kryerjen e namazit i drejtohen Qabes.
Gjithashtu, qndresa e Qabes pr mijra vjet me radh n kt gjendje tregon
vazhdimsin e pandrprer t saj.450

Dijetari Abdurrahman Deuseri451 thot: Kjo Shtpi e begat sht

udhzuese pr t gjith njerzimin. Njerzit udhzohen duke par ata q
falen t drejtuar nga ajo, n lindje dhe n perndim t rruzullit. do per-
son, kur shikon njerzit t falen drejt saj, beson se ka Allah dhe se i Drguari
i Tij (a.s.) thot t vrtetn, nse ai e v n lvizje mendjen e tij t pastr.452

Allahu thot: Allahu e bri Qaben, shtpin e shenjt, mbshtetje pr

njerzit.453

Cilsimi i shtpis me fjaln e shenjt ka si qllim q n t sht e ndaluar

gjuetia, nuk lejohet prerja e bimve t vogla dhe t njoma, as prerja e pemve.
Shenjtria e saj sht e madhe. Ndalesat n shtpin e shenjt prfshijn t
gjith Haremin ose tokn e shenjt.454

450 Marr nga libri Tefsiri i madh i Ebu Abdullah Rraziut 8/148 dhe Tefsiri i Pishtarit e
Muhamed Rrashid Rridas 4/8.
451 Ai sht dijetari Abdurrahman bin Muhamed bin Muhamed bin Khalef Deuseri, thirrs i
njohur. Ai ka shkruar disa libra, m i njohuri sht libri i tij n tefsir me titull Przgjedhja e
transmetimeve dhe kuptimeve n Kuranin e Madhruar. Gjithashtu, ai ka shkruar librin Prgjigje
t dobishme rreth gjrave m t rndsishme t akides, Sqarimi i gjrave t vshtira n lndn e
trashgimis, Armt me t cilat Jehudt kan arritur t fitojn dhe librin Filozofia e shtyllave
t Islamit. Ai vdiq n vitin 1389 H. Shih parathnien e tefsirit t tij.
452 Shih librin Przgjedhja e transmetimeve dhe kuptimeve n Kuranin e Madhrishm 4/238.
453 El Maide; 97.
454 I Drguari i Allahut (a.s.) e ka prmendur shenjtrin e Meks. Shih Sahihul Buhari 2/157,
kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Toks s Shenjt dhe Sahihul Muslim 2/986, kapitulli i haxhit,
tema: Meka sht e shenjt, nuk lejohet n t gjuetia, prerja e bimve dhe e pemve dhe nuk
lejohet t merret gjja e gjetur, vetm n rast se merret pr t njoftuar personin e saj derisa t
gjehet.
Shih Furnizimi i udhtarit e Bin Xheuzit 2/429.
 115
Begauiu455 -Allahu e mshiroft-, n lidhje me kuptimin e fjalve t
Allahut: ...mbshtetje pr njerzit, ka thn: Qabja sht mbshtetje
pr njerzit n shtjet e fes dhe nevojat e jets. Ajo sht mbshtetje pr ta
n shtjet e fes, sepse aty kryhet haxhi dhe adhurimet e tjera. Furnizimet
dhe frytet q vinin aty i shrbenin jetess s njerzve. Njerzit ishin t sigurt
n Qabe dhe askush nuk i sulmonte ata n tokn e shenjt. Allahu (xh.sh.)
thot: A nuk e kan vrejtur ata se Ne e kemi br vendin e shenjt
(Mekn) t sigurt, kurse njerzit prreth tyre rrmbehen (plakiten,
mbyten)456.457

Meka, ky qytet i sigurt e i begat, sht vendi m i mir458 dhe m i

dashur pr Allahun, sepse n t gjenden kto vende t shenjta me shum
vlera e begati q ne i prmendm m sipr.

Abdullah bin Adij bin Hamrra Ez Zuhriu459 (r.a.) ka thn, se e kam par
t Drguarin e Allahut (a.s.) q kishte hipur mbi deven e tij dhe n vendin
e quajtur Hazuera460 qndroi e tha: Pasha Allahun, ti je toka m e mir e Allahut.
Ti je toka m e dashur pr Allahun. Po t mos m kishin nxjerr me dhun, un nuk
kisha pr tu larguar kurr prej teje.461

455 Ai quhet Husejn bin Mesud bin Muhamed bin El Ferra El Begaui Esh Shafi, Ebu Muhamed
i njohur me nofkn ringjalls i sunetit, imam, dijetar me nam, hafiz i madh, nj ndr krert e
dijetarve t tefsirit, hadithit dhe fikhut. Ai ka qen njeri i devotshm dhe asket. Ka shkruar shum
libra, si tefsiri i quajtur Udhzimet e t Zbriturit, Shpjegimi i sunetit, Bashkimi midis dy
sahiheve, Prmbledhje n fikh etj.. Imam Dhehebiu ka thn: Atij i sht dhuruar begati n
shkrimet e tij. Librat e tij patn pranim t plot si rezultat i qllimit t tij t mir e t sinqert. Ai
vdiq n vendin e quajtur Mereurruz n vitin 516 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur 19/439,
Prkujtimi i hafizave 4/1257, Gjeneratat e mdha t shafinjve 4/214, Gjeneratat e
komentuesve, e Sujutit, fq. 49, Pllaka t arta 4/48.
456 El Ankebut; 67.
457 Tefsiri Begauiut 2/68.
458 Ky sht mendimi i shumics s dijetarve, por Imam Maliku dhe shokt e tij jan t
mendimit se Medina sht m e mir sesa Meka. Shih librin elja e Krijuesit 3/67,68.
459 Abdullah bin Adi bin Hamrra El Kurrashi Ez Zuhriu q ndryshe i thrrasin Ebu Umer dhe
Ebu Amr ka qen sahab. Ai sht br musliman kur sht liruar Meka dhe m pas ka jetuar n
Medine. Shih: Luani e pyllit 3/232, Saktsia n njohjen e Sahabve t Bin Haxher El Askalanit
2/337 dhe Pastrimi i t pastruarit 5/318.
460 Hazuerah sht nj si kodrin e vogl dhe e ult q m shum duket si nj vend i ngritur
prej nj grumbulli rre t ngjeshur. Shih: Fjalori i prgjithshm 1/631. Ezraki ka thn: Ajo ka
shrbyer si pazar i Meks e m pas sht br pjes e Xhamis dhe pastaj e ka prmendur kt
hadith. Shih librin Njohuri pr Meken t Ezrakit 2/294,295.
461 Shih: Suneni i Tirmidhiut 5/722, kapitulli i vlerave, tema: Vlera e Mekes, Musnedin e
imam Ahmedit 4/305, Sunenin e Deramiut 2/239, kapitulli i marshimit, tema: Nxerrja e profetit
(a.s.) nga Meka, Mustedraku Hakimit 3/7. Hakimi ka thn se ky hadith sht i sakt sipas kushteve
116
Ibn Kajjimi, pasi prmend disa veori t Mekes, thot: Sekreti i ktyre
veorive dhe vlerave t Mekes del n pah, pr shkak se kt vend e
dshirojn dhe e duan zemrat. Ajo i trheq zemrat m fort se magneti
hekurin... Allahu pr kt e ka quajtur vendkthim pr njerzit462. Njerzit
vijn tek ajo vit pas viti nga t gjitha ant. Ata kurr nuk mrziten nga vizita
e saj, por sa m shum q e vizitojn, aq m shum u shtohet malli pr t.

Gjithashtu, ai thot: Ky sht edhe sekreti i premrit pronor t prdorur

n ajetin Pastroje Shtpin Time463. Lidhja e Shtpis me kt premr
sht e veant, kshtu q edhe madhrimi dhe dashuria pr kt shtpi
duhet t jet i veant...464.

Me kaq sa prmendm m sipr, besoj se na jan br t qarta vlerat

madhshtore, begatia fetare e ajo jetike e Xhamis s Shenjt, e t gjitha
vendeve t shenjta t prcaktuara pr adhurim dhe e t gjith Mekes n
prgjithsi. Veorit e ktyre vendeve, madhshtia, shenjtria dhe nderimi
pr to jan t qarta. Begatia e punve t mira, si namazi, haxhi, prkujtimi
lutja, shprblimi i madh e i shumfishuar dhe falja e gjynaheve n kto
vende jan t qarta. T gjitha kto mirsi jan pa dyshim nga Allahu i
Madhruar.

2- Xhamia e Profetit (a.s.) dhe vlera e Medines

Begatia dhe vlera e Xhamis s Profetit (a.s.)

Kjo xhami sht themeluar nga i Drguari i Allahut (a.s.) dhe shokt e tij (r.a.)
pas xhamis s Kubas, kur ai arriti n Medine pasi u shprngul nga Meka.

Vlerat dhe begatit e ksaj xhamie:

t dy dijetarve (Buhariu dhe Muslimi), por ata t dy nuk e kan prmendur kt hadith. Mendimin
e tij e ka mbshtetur edhe Dhehebiu. Gjithashtu, kt hadith e ka transmetuar Ibn Hibani n
Sahihun e tij (Sistemimi i mir i Sahih bin Hiban 6/9).
462 Allahu (xh.sh.) thot: Dhe kur shtpin (Qaben) e bm vendkthimi dhe vendsigurie
pr njerzit. El Bekare; 125.
463 El Haxh; 26.
464 Shih librin Zahireja pr rikthim 1/51-52.
 117
1- Vlera e namazit n t.

I Drguari i Allahut (a.s.) thot: Nj namaz n kt xhamin time sht m i

mir se njmij namaze t fardo xhamie tjetr, prve Xhamis s Shenjt.465

Neueui thot: Kjo vler sht e veant vetm pr xhamin q ka qen

n kohn e tij (a.s.) e jo pr zgjerimet q i jan br asaj m pas, prandaj dhe
besimtart q falen n t, duhet t kujdesen q t falen n vendin q i prket
xhamis s kohs s Profetit (a.s.).466

Argumenti ku ai sht mbshtetur n kt shtje sht premri dftor

n fjalt e tij: ...n kt xhamin time.467 Megjithat, dijetar t tjer prve tij
jan t mendimit se edhe nse zgjerohet xhamia, vlera e saj mbetet po e
njjt, ashtu sikurse vlera n Xhamin e Mekes kur ajo zgjerohet.468

Ndrsa prsa i prket premrit dftor, ai shrben pr t treguar se kjo

vler i prket vetm xhamis s Profetit (a.s.) dhe nuk vlen pr xhamit e
tjera n Medine.469

Ky mendim ndoshta sht dhe m i sakti. Shtimi i numrit t besimtarve

q falin namaz, pa dyshim q krkon edhe zgjerimin e xhamis, sidomos
zgjerimin e tri xhamive, ku muslimant kujdesen shum q t falin namaz
dhe ti vizitojn ato. Mirsia e Allahut (xh.sh.) sht e gjer. Ndrtesa e par
e xhamis s Profetit (a.s.) sht zgjeruar m pas plot nnt her.470 Zgjerimi
i par sht br q n kohn e t Drguarit t Allahut (a.s.), ndrsa i fundit
sht n punim e sipr sot n ditt tona.

465 Sahihul Buhari 2/56, kapitulli dhe tema: Vlera e namazit n xhamin e Mekes dhe t
Medines dhe Sahihul Muslim 2/1012, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e namazit n xhamin e
Mekes dhe t Medines.
466 Shih librin Shpjegimi i Sahihul Muslim, nga Neueui 9/66. Sanani sht nj ndr dijetart
e mvonshm q e kan prkrahur kt mendim. Shih librin e tij Rrugt e paqes 2/141.
467 Shih librin Njohja e Adhuruesit fq. 247.
468 Shih librin Njohja e Adhuruesit fq. 247 dhe Fetva t tubuara t Shejhul Islam Bin
Tejmijeh 26/146.
469 Rrugt e paqes t Sanani 2/441. Mbshtetsit e ktij mendimi kan sjell si argumente
disa hadithe dhe transmetime q nuk shptojn prej ndonj dobsie, megjithat mund t prftohet
njfar mbshtetje prej tyre.
470 Pr t ditur m shum n lidhje me zgjerimet e xhamis, shih librin Xhamit m t
njohura n Islam 1/201-222, t autorit Sejid Abdulmexhid Bekr dhe librin Xhamia e Profetit
prgjat historis, t D. Muhamed Es Sejid El Uekil.
118
2- Vlera e pjess s xhamis q ndodhet midis mimberit dhe shtpis
s Profetit (a.s.) dhe vlera e mimberit t tij.

Ebu Hurejre transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Siprfaqja

q ndodhet midis shtpis sime471 dhe mimberit tim sht nj kopsht prej kopshteve
t xhenetit, ndrsa mimberi im ndodhet mbi burimin (haudin)tim.472

Hafiz Ibn Haxheri, duke dhn prmbledhjen e fjalve t dijetarve n

lidhje me kuptimin e hadithit, ka thn: Ajo siprfaqe sht si nj kopsht
prej kopshteve t Xhenetit, sepse n t zbret mshira dhe ndjehesh i lumtur,
e kjo gj ka ndodhur sidomos gjat tubimeve t prkujtimit t Allahut n
kohn e Profetit (a.s.). Pra, me kt kuptim del se bhet fjal pr nj
prngjasim e jo pr nj realitet. Gjithashtu, mund t themi se adhurimi n
kt siprfaqe t on n Xhenet, nse e marrim me kuptimin figurativ. Edhe
mund t themi se kuptimi i hadithit sht i drejprdrejt dhe se me t vrtet
ajo sht nj kopsht prej kopshteve t xhenetit dhe se pikrisht ky vend,
Ditn e Gjykimit, do t transferohet n Xhenet.473
Sidoq t jet, sht e plqyeshme q t prpiqemi t falim namaz dhe t
bjm ndonj adhurim tjetr n kt kopsht fisnik,474 pa i munduar e i
ngushtuar njerzit.

Shumica e dijetarve, n lidhje me fjaln e tij: ...ndrsa mimberi im

ndodhet mbi burimin tim., kan thn se bhet fjal pr mimberin e tij q
ka pasur n kt jet. Vizita dhe pjesmarrja tek mimberi i tij pr t qen
vazhdimisht i lidhur me kryerjen e veprave t mira, bhet shkak q personi,
i cili merr pjes tek ky mimber, t shkoj dhe t pij tek burimi i Profetit
(a.s.). Gjithashtu, thuhet se bhet fjal pr nj mimber t till mbi burim475.
Allahu e di m mir.

471 Shejhul Islam Bin Tejmije ka thn: Kjo sht fjala q gjendet n t dy Sahihet, mirpo
disa e kan transmetuar sipas kuptimit dhe n vend t fjals shtpis sime, kan trasmetuar
fjaln varrit tim, kur dihet fare mir se i Drguari i Allahut (a.s.) nuk ka qen varrosur akoma.
Shih librin e tij Nj rregull i qart n lidhje me ndrmjetsimin dhe ndrmjetsin, fq. 172.
472 Sahihul Buhari 2/57, kapitulli vlera e namazit n xhamin e Mekes dhe t Medines, tema:
Vlera e siprfaqes midis varrit dhe mimberit dhe Sahihul Muslim 2/1011, kapitulli i haxhit,
tema: Siprfaqja midis varrit dhe mimberit sht nj kopsht prej kopshteve t Xhenetit.
473 Shih librin: elja e Krijuesit 4/100. Ibn Haxheri ka transmetuar ktu nga disa dijetar
prcaktimin e ksaj siprfaqeje q ndodhet midis mimberit dhe shtpis. Shih librin: Prmbushja
e bess me lajmet pr shtpin e t Przgjedhurit a.s, e Semhudiut 2/429-439.
474 Ktu bhet fjal pr namaz vullnetar, sepse dihet se n namazin e detyrueshm rreshtat e
par jan m t vlefshm.
 119
3- Udhtimi drejt ksaj xhamie si e kemi theksuar m sipr476, bashk
me dy xhamit e tjera sht i lejuar; jo vetm kaq, por vizita dhe namazi n
t jan t plqyeshme.

Vizita e varrit t Profetit (a.s.) dhe varreve t dy shokve t tij, Ebu Bekrit
dhe Umerit (r.a.) pr do person q e viziton, apo ndodhet pran saj sht
vepr e plqyeshme.

Vlerat e Medines

Medina477, prve vlerave dhe begatis s Xhamis s Profetit (a.s.) ka

vlera dhe begati t tjera madhshtore. T gjitha kto vlera e begati jan nga
mirsia e Allahut (xh.sh.), pastaj n saj t begatis s banuesit t saj, t
Drguarit t Allahut (a.s.).

1- Vlera e xhamis Kuba, e namazit n t dhe vizita e saj

Ajo sht xhamia e par q sht ndrtuar n Medine.478

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ibni Omeri,

se i Drguari i Allahut (a.s.) shkonte n xhamin Kuba, her hipur dhe her
m kmb. Sipas nj transmetimi tjetr po t ktij hadithi thuhet: ...dhe falte
n t dy rekate.479

Sehl ibn Hanifi (r.a.) ka transmetuar, se ka dgjuar t Drguarin e Allahut

475 Shih librin Shpjegimi i Sahihul Muslimit t Neueuit 9/162.

476 Shih faqen 94, t librit.
477 Pr t pasur njohuri mbi emrat e Medines shih librin: Njoftimi i adhuruesit fq. 232-236,
ndrsa pr kufijt e saj shih n faqet 226-229.
478 Xhamia Kuba ndodhet n jug t Medines. Jakut Hamaui thot: Origjina e emrit t saj vjen
prej emrit t nj burimi q ka qen n t. Shih librin Enciklopedia e vendeve 4/301.
479 Sahihul Buhari 2/57, Kapitulli i vlers s namazit n Xhamin e Mekes e n Xhamin e
Medines, tema: T shkuarit n xhamin Kuba hipur dhe n kmb dhe Sahihul Muslim2/1016,
kapitulli i haxhit, tema: Vlera e xhamis Kuba, e namazit n t dhe vizita e saj. Sipas nj transmetimi
tjetr po t dy imamve thuhet: I Drguari i Allahut (paqja dhe begatit e Allahut qofshin pr t)
shkonte n xhamin Kuba do t shtun.
 120
(a.s.) duke thn: Ai q pastrohet n shtpin e tij pastaj shkon n xhamin Kuba
dhe fal n t namaz, e ka shprblimin sa shprblimi i kryerjes s nj umreje.480

Vizita e xhamis Kuba dhe namazi n t, nga banort t Medines dhe

vizitorve t saj, sht vepr e plqyeshme. Kjo duhet t bhet me
piksynimin e ndjekjes s tradits profetike, duke shpresuar prfitimin e
shprblimit t madh. Ndrmarja e nj udhtimi t veant drejt xhamis
Kuba, edhe pse vlerat e saj jan kaq t mdha sht e palejueshme, sepse
kjo lejohet vetm pr tre xhamit, si e kemi theksuar m sipr.

Disa dijetar kan thn se fjala e t Drguarit t Allahut (a.s.): Ai q

pastrohet n shtpin e tij, pastaj shkon n xhamin Kuba, v n dukje se nuk
sht e lejuar ndrmarrja e nj udhtimi t veant drejt xhamis Kuba. Nj
person mund ta vizitoj at, duke u nisur prej shtpis s tij, e cila ndodhet
afr saj, saq dhe mund t pastrohet e t marr abdes n shtpi. Kjo vizit i
ngjan vizits q mund ti bj ndonj person nj xhamie t vendit ku ai
jeton dhe nuk i ngjan vizits s xhamive pr t cilat lejohet udhtimi i
posam.481

Shejhul Islam, Ibn Tejmijeh -Allahu e mshiroft- ka thn: Nj person,

i cili premton t vizitoj xhamin Kuba, sht i ndaluar ta prmbush kt
premtim, sipas mendimit t katr imamve e t tjerve prve tyre, ndrsa
prmbushja e premtimit pr t vizituar Xhamin e Shenjt sht detyrim
sipas mendimit unanim t dijetarve. Gjithashtu, prmbushja e premtimit
pr t vizituar Xhamin e Medines dhe t Kudsit sht detyrim sipas
mendimit m t sakt t dijetarve.482

480 Suneni Nisait 2/37, kapitulli i xhamive, tema: Vlera e xhamis Kuba dhe e namazit n t;
Suneni i Ibn Maxhes 1/453, kapitulli i faljes s namazit, tema: far thuhet pr namazin n
xhamin Kuba; Musnedi Ahmedit 3/487 dhe Mustedraku Hakimit 3/12. Ai ka thn: Zinxhiri
i transmetuesve t ktij hadithi sht i sakt, por dy imamt nuk e kan transmetuar n t dy
sahihet e tyre. Kt mendim t tijin n lidhje me zinxhirin e ka mbshtetur Dhehebiu.
481 Shih librin Pasimi i rrugs s drejt dhe kundrshtimi i njerzve t Zjarrit t Shejhul
Islam, Ibn Tejmijes 2/805.
482 Shih Komentimi i sures El Ihlas t Ibn Tejmijes.
 121
2- I Drguari i Allahut (a.s.) i sht lutur Allahut ti dhuroj begati
Medines

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Enes ibn

Maliku (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: O Allahu im, dhuroi
Medines begati, sa dyfishi i begatis q i ke dhuruar Mekes.483

Ibn Haxheri -Allahu e mshiroft-, n lidhje me kuptimin e ksaj begatie

q prmendet n kt hadith, thot: Ktu ka si qllim krkimin e begative
jetike n kt bot. Kt e mbshtet edhe hadithi tjetr n t cilin thuhet: O
Allahu im, na dhuro begati n san484 dhe n mudin485 ton.486
Megjithat, ka mundsi q kjo fjal n kt rast t ket qllim m t gjer
se kaq.487

Un me aq sa shoh, mendoj se ktu lutja sht pr t gjith begatin, at

fetare dhe at jetike t ksaj bote. Argumentet e mposhtme, t cilat do t
flasin pr vlerat e Medines, pr mirsit e saj t plota n lidhje me fen dhe
jetn dhe lutjen e Profetit (a.s.) pr t dhe pr banort e saj, e mbshtesin
kt mendim.

Hafidh Ibn Haxheri -Allahu e mshiroft- ka vn n dukje shtjen e

dyfishimit t begatis s Medines mbi at t Mekes, duke na treguar se kjo
sht e vlefshme dhe e sakt, por jo pr shtje ndaj t cilave ka argument,
si pr shembull shumfishimi i vlers s namazit.488

3- Prania e begatis n san, mudin dhe frytet e banorve t Medines

sht n saj t lutjes s Profetit (a.s.) pr to.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Enes ibn

483 Sahihul Buhari 2/224, kapitulli i vlerave t Medines, tema: Medina e nxjerr prej saj
flliqsirn dhe Sahihul Muslim 2/994, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Medines dhe lutja e Profetit
(a.s.) q Allahu t dhuroj begati n t.
484 Njsi matse afrsisht tre kilogram.
485 Dy duart kur i bashkojm pr t mbajtur dika, prdorej si njsi matse n at koh afrsisht
nj e treta e kilogramit.
486 Kt hadith do ta prmendim m posht.
487 Shih librin elja e krijuesit 4/98.
488 Shih librin elja e krijuesit 4/98.
122
Maliku (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: O Allahu im, dhuro
begati n mudin dhe san e tyre.489

Muslimi n nj transmetim t tij ka shtuar: ...dhe dhuroi begati n kejlin490

e tyre.491

Imam Muslimi transmeton nga Ebu Hurejre, se ka thn: Njerzit kur

shihnin se ishin pjekur frutet i drgonin ato tek Profeti (a.s.). Kur i Drguari
i Allahut (a.s.) i merrte, lutej duke thn: O Allah, na dhuro begati n frytet
tona, na dhuro begati n Medinen ton, na dhuro begati n san ton dhe na dhuro
begati n mudin ton.492

Gjithashtu, ka dhe hadithe t tjera t ngjashm me kto q u prmendn

m sipr.

Imam Neueui ka transmetuar nga Kadi Ijadi mendimet e dijetarve n

lidhje me kuptimin e begatis n kt rast. Kjo begati mund t konsiderohet
si begati fetare, e cila ka lidhje me masn e gjrave q i takojn Allahut
(xh.sh.), si sht zekati dhe dmshprblimi. Begatia n kt rast nnkupton
qndrimin dhe mbetjen e pasuris si ka qen, duke mos u paksuar sasia
e saj. Mirpo kjo begati ka mundsi t konsiderohet si begati e ksaj bote, e
cila ka lidhje me shtimin e mass matse midis matsave t tjer, saq kjo
sasi e ksaj matseje sht e mjaftueshme n Medine dhe e pamjaftueshme
pr vendet e tjera jasht saj. Kjo begati mund t shfaqet n prdorimin e
ksaj mase n tregti, ose shfaqet n vet gjrat, t cilat shiten e blihen me
an t matsit. Njerzve n kohn e Profetit (a.s.), pasi arritn t sundonin
vendet e gjelbruara si Shami dhe Iraku, iu zgjerua dhe iu rrit niveli i jetess.
Si rezultat i ksaj, n matsin dhe n mudin e tyre pati begati.

Pas ksaj Neueui thot: Pas ksaj q tham duket se begatia gjendet
brenda gjrave q shiten e blihen nprmjet matsit n Medine. Kjo dukuri

489 Sahihul Buhari 2/207, kapitulli i ushqimeve, tema: Brumi i hurmave dhe Sahihul Muslim
2/994, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Medines.
490 Kejli sht nj mas me t ciln njerzit e prdornin si njsi matse ose peshore n kohn
e profetit (a.s.)
491 Sahihul Muslim 2/994, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Medines.
492 Sahihul Muslim 2/1000, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Medines dhe lutja e Profetit (a.s.)
q Allahut t dhuroj begati n t.
 123
shfaqet n mjaftueshmrin e nj sasie mudi pr banort e Medines dhe
mos mjaftueshmrin e saj n vendet e tjera.493

Allahu e di m s miri, por ka m shum mundsi q ktu bhet fjal pr

lutjen n krkim t begatis s prgjithshme t ksaj bote. At begati, e cila
gjendet n fryte e n ushqime, veanrisht n ato gjra, t cilat maten e q
jan kryesisht ushqime t thata, e jo t lngshme. Ktu nuk paraqiten tekste,
t cilat tregojn se mund t bhet fjal pr begatin fetare, gj e cila vrteton
se krkimi i ksaj begatie n kto lutje, sht pothuajse i paqen.

4- Vlera dhe dobit e hurms s llojit Axhueh t Medines

Sad ibn Ebi Uekas (r.a.) transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:
Ai q ha n mngjes shtat hurma t llojit Axhueh,494 gjat gjith ksaj dite, atij
nuk i bn dm as helmi dhe as magjia.495

Muslimi e ka transmetuar kt hadith sipas nj varianti tjetr, ku thuhet:

Ai q ha n mngjes shtat hurma midis dy anve t saj (Medines),496 nuk e
dmton helmi deri n mbrmje.497

Muslimi transmeton nga Aishja (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka

thn: N Axhuen e toks El Alijeh498 ka shrim....499

493 Marr nga libri Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 9/142.
494 Ibn Ethiri ka thn: Axhueh sht nj lloj hurme e Medines, pak m e madhe se lloji
Sajhan, e cila sht nj lloj tjetr i hurmave t saj. Ajo anon m shum nga ngjyra e zez dhe at e
ka mbjell edhe vet i Drguari i Allahut (a.s.). Shih librin Prfundimi 3/188.
Bin Kajjimi ka thn: Axhueh sht lloji m i mir i hurmave n t gjith Hixhazin. Ajo sht
fryt fisnik, i lidhur, i qndrueshm, rezistent, i but, shum i mbl dhe me shum vlera ushqyese.
Shih librin Mjeksia profetike fq. 263.
495 Sahihul Buhari 7/31, kapitulli i mjeksis, tema: Ilai i magjis sht hurma e llojit Axhueh
dhe Sahihul Muslim 3/1618, kapitulli i pijeve, tema: Vlera e hurms s Medines.
496 Ibn Ethiri thot: Medina gjendet midis dy siprfaqeve t mdha toke pothuajse t mbuluara
komplet me gur t zinj. Shih Prfundimi 4/274.
497 Sahihul Muslim 3/1618.
498 El Alijeh sht nj cop toke rreth katr milje larg Medines, por ka mendime se ajo gjendet
tre milje larg dhe kjo sht distanca m e shkurtr q sht thn pr t, ndrsa m e gjata flitet t
jet tet milje larg Medines. Shih librin Enciklopedia e vendeve 4/166 dhe librin Prmbushja e
bess me lajmet pr shtpin e t Przgjedhurit a.s e Semhudiut 4/1260.
499 Sahihul Muslim 3/1619, kapitulli i pijeve, tema: Vlera e hurms s Medines.
124
N disa prej librave t Suneneve transmetohet nga Ebu Hurejre, se i
Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Axhueh sht hurm nga hurmat e Xhenetit.
Ajo sht shruese ndaj helmit.500

Neueui -Allahu e mshiroft- thot: N kto hadithe sht paraqitur

vlera e hurmave t Medines e veanrisht e llojit Axhueh dhe rndsia e t
ngrnit n mngjes shtat hurma t ktij lloji.
M pas ai shton: Konsiderimi i llojit Axhueh nga hurmat e Medines si
m t veantn e t gjitha llojeve t tjera t saj dhe caktimi i numrit shtat
sht dika q e di vetm Ligjvnsi, e ne nuk mund ta konceptojm
urtsin501 e ksaj zgjedhjeje. Ne kemi pr detyr q t besojm n kto fjal,
ti pranojm kto vlera, sepse ato jan t ngjashme me numrin e namazeve,
sasin e zekatit e t tjera si kto. 502

Disa kan hedhur mendimin se dobia e Axhues ndaj helmit dhe magjis,
ka ardhur n saj t begatis s lutjes s Profetit (a.s.) pr hurmat e Medines
dhe jo se ajo sht nj lloj i veant n vetvete. 503
Ky mendim sht me vend. I Drguari i Allahut (a.s.) sht lutur pr
Medinen dhe frytet e saj, q Allahu ti dhuroj begati atyre, e ndoshta kjo
dobi sht n saj t lutjes s tij (a.s.). Mirpo nga fjalt e Ibn Kajjimit -
Allahu e mshiroft- n lidhje me kt shtje kuptohet se nuk ka pse t
mos konsiderohet Axhueh si e veant dhe se toka ka vende me natyr t
veant e t ndryshme, sikurse dhe natyrat e njerzve jan t ndryshme.504
Allahu e di m mir kt shtje.

5- Kolera dhe gripi jan larguar nga Medina n saj t begatis s

lutjes s Profetit (a.s.).

Buhari dhe Muslimi transmetojn nga Aishja r.a, se ka thn: Kur i

Drguari i Allahut (a.s.) erdhi n Medine, ajo ishte nj nga vendet e Allahut

500 Sunen Tirmidhi 4/400, kapitulli i mjeksis, tema: Fjalt q jan thn n lidhje me hurmat
e llojeve Kemeh dhe Axhueh. Tirmidhiu e ka vlersuar kt hadith si t mir. Sunen Bin Maxhe;
2/1143, kapitulli i mjeksis, tema: Kemeh dhe Axhueh; Musnedi i Ahmedit 2/301; Suneni
Derami 2/339, kapitulli i udhtimit t leht, tema: Hurma e llojit Axhueh.
501 Shih librin Mjeksia profetike t Bin Kajjimit, faqe; 77-78.
502 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 14/3.
503 Shih librin Shpjegimi i Sunetit t Begauiut 11/336 dhe elja e Krijuesit 10/239.
504 Mjeksia profetike e Bin Kajjimit, faqe; 77.
 125
m t prekur nga kolera, megjithat ai u lut duke thn: O Allah, bje Medinen
t dashur pr ne, sikurse na e ke br t dashur Meken, ose bje at akoma m t
dashur. O Allah, na dhuro begati n san dhe mudin ton. O Allah, bje Medinen
t shndetshme pr ne dhe largoje smundjen e saj n Xhuhfe505.506

Disa kan thn se Profeti (a.s.) sht lutur ktu q t largohet smundja
e Medines n Xhuhfe, sepse ajo ka qen venbanim idhujtarsh, ndrsa disa
t tjer kan thn se banort e Xhuhfes kan qen Jehud.507

Neueui -Allahu e mshiroft- thot: Ky hadith sht nj shenj prej

shenjave t profecis s Profetit ton (a.s.), sepse edhe sot e ksaj dite njerzit
ruhen e i largohen Xhuhfes dhe kush pi prej ujit t saj smuret.508

6- Medina sht e mbrojtur dhe nuk ka pr t hyr n t kolera dhe

Dexhali

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Melaiket qndrojn n
grykat e Medines, kshtu q nuk mund t hyj aty, as kolera e as Dexhali.509

Ez Zerkeshiu thot: Allahu ka vn n pah sinqeritetin e t Drguarit t

Tij (a.s.), sepse nuk kemi dgjuar nga askush q t thot se filan vit n Medine
pati koler. Kjo mirsi sht dhuruar n saj t begatis s lutjes s t
Drguarit (a.s.) n nj pjes t s cils thuhet: O Allah, bje Medinen t
shndetshme pr ne.510

505 El Xhuhfe sht nj fshat i madh n rrugn e Medines pr n Mek. Ai shrben si vendi ku
nisin umren ose haxhin banort e Shamit dhe t Egjiptit. Ajo nnkupton prmbytjen. Ajo e ka
marr kt emr pr shkak se nj lum q gjendet pran saj e ka prmbytur dikur. Marr nga libri:
Enciklopedia e vendeve 2/111.
506 Sahihul Buhari 2/224, 225, kapitulli i vlerave t Medines, tema nr/12 dhe Sahihul Muslim
2/1003, kapitulli i haxhit, tema: Nxitja pr t banuar n Medine dhe durimi q krkohet ndaj
vshtirsive t saj. Teksti i ktij hadithi sht marr nga Buhariu, por fjalt e Aishes jan pak t
shkurtuara.
507 Shih librin Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamive t Zerkeshiut, fq. 254.
508 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga imam Neueuiu, 9/150 dhe Njohja e adhuruesit me
dispozitat e xhamive t Zerkeshiut, fq. 254.
509 Sahihul Buhari 2/223, kapitulli i vlerave t Medines, tema: Dexhali nuk mund t hyj n
Medine dhe Sahihul Muslim 2/1005, kapitulli i haxhit, tema: Medina sht e mbrojtur dhe n t
nuk mund t hyj, as kolera dhe as Dexhali.
510 Shih librin Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamive t Zerkeshiut, fq. 255.
126
7- Allahu e dnon kdo q krkon ti bj keq banorve t Medines

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahiht e tyre nga Sad ibn

Ebi Uekas r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kdo q krkon ti bj
keq banorve t Medines, Allahu e tret ashtu sikurse tretet kripa n uj.511

Dijetart n lidhje me shpjegimin e ktij hadithi e t haditheve t tjer t

ngjashm me t, kan dhn mendimet e tyre. A do t jet ky gjykim i
zbatueshm n kt bot apo n botn tjetr?512

8 - Vlera e banimit dhe e qndrimit n Medine

Muslimi transmeton nga Ebu Hurejre, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka

thn: Un do t jem ndrmjetsues, ose dshmues pr kdo nga umeti im q
duron vshtirsit dhe ashprsin e Medines.513

Dijetart pr kt hadith dhe pr disa t tjer t ngjashm me t, kan

thn: N kto hadithe ka argumente t qarta, t cilat tregojn vlern e
banimit n Medine, vlern e durimit ndaj ashprsis dhe jetess s vshtir
aty, dhe se kto vlera kan pr t mbetur deri n Ditn e Kiametit.514

Rrfhet nga Ibn Omeri, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kush ka

mundsi t vdes n Medine, le t vdes aty, sepse un jam ndrmjetsues pr at q
vdes n t.515

Zerkeshiu thot: Qndrimi n Medine me qllim q t t gjej vdekja

511 Sahihul Buhari 2/222, kapitulli i vlerave t Medines, tema: Gjynahu i atij q thur plane
kundr banorve t Medines dhe Sahihul Muslim 2/1008, kapitulli i haxhit, tema: Allahu tret
kdo q krkon ti bj keq banorve t Medines. Teksti i ktij hadithi sht i Muslimit.
512 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga imam Neueuiu, 9/139 dhe Njohja e adhuruesit me
dispozitat e xhamive t Zerkeshiut, fq. 257.
513 Sahihul Muslim 2/1004, kapitulli i haxhit, tema: Nxitja pr t banuar n Medine dhe
durimi q krkohet ndaj vshtirsive t saj. Gjithashtu, shih hadithet e tjer t ngjashm me t n
Sahihul Muslim 2/1001-1005.
514 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga imam Neueuiu, 9/151.
515 Shih: Sunen Tirmidhi 5/917, kapitulli i gradave, tema: Rreth vlerave t Medines.
Tirmidhiu ka thn se hadithi sht i mir; Suneni i Ibn Maxhes 2/1039, kapitulli i adhurimeve,
tema: Vlera e Medines me fjalt: Un jam dshmues pr at q vdes n t; Musnedi i imam Ahmedit
2/104. Gjithashtu, kt hadith e ka transmetuar Ibn Hibani n Sahihun e tij (Sistemimi i mir i
Sahih Bin Hiban 6/21).
 127
aty, sht vepr e plqyeshme. Ata q emigruan nga Meka n Medine nuk
i plqente t vdisnin jasht saj dhe pr kt e lusnin Allahun q tua
mundsonte t vdisnin aty.516

Buhariu n Sahihun e tij transmeton nga Omer ibn Hatabi (r.a.), se ka

thn: O Allahu im, m mundso t bie dshmor n rrugn Tnde dhe m
bj t vdes n qytetin e t Drguarit Tnd (a.s.).517

9 - I Drguari i Allahut (a.s.) e ka shpallur t shenjt Medinen, ka

ndaluar gjahun aty dhe prerjen e pemve t saj.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Abdullah

ibn Zejdi518 (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Ibrahimi e ka shpallur
Meken t shenjt, e sht lutur pr t, ndrsa un po shpall Medinen t shenjt,
ashtu sikurse e shpalli Ibrahimi, Meken t shenjt....519

Muslimi n Sahihun e tij transmeton nga Xhabiri (r.a.), se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Ibrahimi e ka shpallur Meken t shenjt, ndrsa un po
shpall Medinen t shenjt, bashk me at q ndodhet midis dy luginave520 t saj.
Nuk lejohet t priten pemt521 e saj dhe nuk lejohet t gjuhet gjahu i saj.522

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre, se Ali ibn Ebi

Talibi (r.a.) ka thn: Ne nuk kemi asgj prve librit t Allahut dhe ksaj
flete n t ciln i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Medina sht e shenjt nga
Aijrun e deri tek Theuri523. Mallkimi i Allahut, i Melaikeve dhe i t gjith njerzve

516 Njoftimi i adhuruesit, fq. 248.

517 Sahihul Buhari 2/225, kapitulli i vlerave t Medines, tema nr.12.
518 Ai quhet Abdullah bin Zejd bin Asim bin Kab El Ensar El Khazrexhi, Ebu Muhamed. Ai
ka marr pjes n betejn e Uhudit, e n shum t tjera dhe ka transmetuar nga Profeti (a.s.) shum
hadithe. Ai sht vrar n betejn e dits s Harres n vitin 63 H. Shih: Luani i pyllit 3/146,
Saktsimi2/305, Pastrimi i t pastruarit 5/223.
519 Sahihul Buhari 3/22, kapitulli i shitblerjes, tema: Begatia e sas dhe mudit t Profetit
(a.s.). dhe Sahihul Muslim 2/991, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Medines.
520 Ktu bhet fjal pr dy lugina t Medines, njra ndodhet n perndim t saj e tjetra n
lindje. Ato jan dy siprfaqe t mdha toke t mbuluara me shum gur t zinj.
521 Ktu bhet fjal pr nj lloj peme, e cila quhet El Adah. Ajo sht nj pem e madhe me
gjemba. Marr nga libri Prfundimi i Ibn Ethirit 3/255.
522 Sahihul Muslim 2/992, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Medines.
523 Kto jan emrat e dy maleve n Medine. Aijrun sht nj mal i madh e shum njohur, i cili
ndodhet n jug t Medines pran Dhul Hulejfes, ndrsa Theur sht nj mal i vogl e me ngjyr t
128
qoft mbi at q shpik dika t keqe aty dhe mbi at q e mbron shpiksin e saj.524

Lugina Akik525 sht nj vend tjetr me vlera e begati, ku sht i

plqyeshm namazi. Ajo ndodhet pran Medines dhe padyshim vlerat e
saj i prkasin vlerave dhe begative t Medines.

Buhariu n Sahihun e tij transmeton nga Omer ibn Hatabi (r.a.), se ka

thn: Un kam dgjuar t Drguarin e Allahut (a.s.) n luginn Akik
duke thn: Dikush m erdhi mbrm nga Zoti im e m tha: Falu n kt lugin
t begat...! 526

Buhariu dhe muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Abdullah

ibn Omeri (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) shkoi t flinte n nj vend t
prgatitur enkas pr pushim n mes t lugins n Dhul Hulejfe527. Aty nj
z i tha: Ti je n nj lugin t begat.528

Kto ishin disa nga vlerat dhe begatit e Medines. Medina duke qen se
prmban kto vlera e begati sht e plqyeshme t jetosh aty, ashtu sikurse

kuqe, i cili gjendet n veri t Uhudit. Kto dy male shrbejn edhe si kufij t (haremit) toks s
shenjt t Medines n jug dhe n lindje t saj.
Marr nga libri Prmbushja e bess me lajmet pr shtpin e t Przgjedhurit (a.s.)., t Semhudit
1/92 dhe libri Gjurmt e Medines s Ndritur, t Abdul Kadus El Ensarit, fq. 205. Imam Neueuiu
-Allahu e mshiroft- thot: T gjith hadithet, t cilat flasin n lidhje me kufijt e toks s
shenjt n Medine jan plotsisht n prputhje me njri-tjetrin. Dy luginat jan kufijt e saj t
perndimit e t lindjes, ndrsa dy malet jan kufijt e saj jugor dhe verior. Marr nga libri
Shpjegimi i Sahihul Muslim nga imam Neueuiu 9/143.
524 Sahihul Buhari 7/10, kapitulli i trashgimis, tema: Gjynahu i atij q largohet prej zotris
s vet dhe Sahihul Muslim 2/995, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e Medines.
525 N gjuhn arabe, Akik quhet shtrati ku ecn uji, t cilin e kan formuar m par vrshimet
e nj lumi, por meq n vendet arabe shirat jan t pakta, kta lumenj n t shumtn e kohs jan
t thar e nuk japin prshtypjen e nj lumi. N vendet arabe ka gjithsej katr t till. Ato kan
mbetur lugina t zakonshme t formuara prej vrshimit t lumenjve gjat shirave. Nj ndr kto
katr lugina sht lugina Akik, e cila ndodhet pran Medines dhe kalon n mes t ultsirs s Dhul
Hulejfes. Aty ka shum burime e hurma. Shih: Enciklopedia e vendeve 4/138-139.
Pr t njohur m mir kt lugin shih librin Lajmet e lugins s begat t autorit Muhamed
Muhamed Hasan Sherrab.
526 Sahihul Buhari 2/144, kapitulli i haxhit, tema: Thnia e profetit a.s: El Akik sht nj
lugin e begat.
527 Dhul Hulejfe sht vendi ku nisin umren ose haxhin t gjith njerzit q vijn nga ana e
Medines. Ajo sot njihet edhe si Burimet e Aliut. Shih Enciklopedia e vendeve 2/295 dhe
librin Prmbushja e bess me lajmet pr shtpin e t Przgjedhurit (a.s.). e Semhudit 3/1002.
528 Sahihul Buhari 2/144, kapitulli i haxhit, tema: Thnia e Profetit a.s: El Akik sht nj
lugin e begat dhe Sahihul Muslim 2/981, kapitulli i haxhit, tema: Fjetja n Dhul Hulejfe dhe
falja e namazit n t, nse (muslimani) niset pr n haxh ose umra.
 129
sht e plqyeshme t jetosh edhe n Meke. Nse jeton aty duhet t kesh
parasysh t mos kryesh gjra t ndaluara n t. Ai q nuk i ka mundsit
pr t jetuar n Medine, nuk duhet ta lr pa e vizituar at, me qllim q t
mos i shptoj gjith kjo mirsi e madhe.

3 Xhamia El Aksa

Vlerat dhe begatit e xhamis El Aksa

(Xhamia m e largt)

Kjo xhami sht quajtur El Aksa pr shkak t largsis s saj nga Qabja.

Disa kan thn se kt emr e ka marr pr shkak t periudhs kohore

t ndrtimit t saj me ndrtimin e Qabes.
Disa t tjer kan thn se ajo quhet kshtu, pr arsye se pas saj nuk ka
m vend tjetr pr adhurim.
Disa kan thn se quhet e till, sepse ajo gjendet larg papastrtive dhe
punve t pista.
Disa t tjer kan thn se quhet El Aksa (m e largta), duke e krahasuar
me Xhamin e Medines, e cila ndodhet larg Qabes dhe Xhamia Aksa
ndodhet m larg se ajo e Medines.529
Megjithat, mendimi m afr t vrtets sht mendimi i par.

Xhamia Aksa ndryshe quhet edhe Shtpia e Shenjt530, q nnkupton

vendin ku pastrohesh nga gjynahet. Fjala e shenjt do t thot e pastr, pra,
mund t themi shtpia e vendit t pastr. Pastrtia e ksaj shtpie nnkupton
pastrimin e saj nga idhujt, statujat dhe largimin e tyre prej saj.531 Xhamia
Aksa ka qen kibla (drejtimi) e par pr muslimant, prpara se Allahu ti
urdhronte t drejtoheshin nga Qabja. Kjo xhami ka vlera dhe begati t
shumta, t cilat ne po i prmendim m posht:

529 Marr nga libri Nj buqet pr ata q bien n ruku e n sexhde n lidhje me dispozitat e
xhamive t autorit Ebi Bekr El Xhurrai, fq. 175.
530 Kjo xhami ka dhe emra t tjer, t cilt arrijn afrsisht numrin njzet. Shih librin Nj
buqet pr ata q bien n ruku e n sexhde n lidhje me dispozitat e xhamive t autorit Ebi Bekr
El Xhurrai, fq. 184-186.
531 Shih librin Njohja e adhuruesit fq. 277-278.
130
1 Vlera dhe shumfishimi i namazit n t

Transmetimet e haditheve n lidhje me sasin e shumfishimit t namazit

n t, jan t ndryshme.

N nj transmetim thuhet se nj namaz n t kap vlern e pesqind

namazeve532. Ky transmetim mendohet t jet m i sakti. Prve ktij ka
dhe transmetime q thon, se nj namaz n t sht sa pr nj mij namaze533,
apo sa pr pesdhjetmij534, e t tjera transmetime t ndryshme535.

Nesaiu, Ibn Maxhe, Imam Ahmedi e t tjer transmetojn nga Abdullah

ibn Amri, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Sulejmani, i biri i Daudit,
paqja qoft mbi t dy, kur mbaroi s ndrtuari Shtpin e Shenjt iu lut Allahut pr
tri gjra; ai krkoi q gjykimi i tij t ishte n prputhje me gjykimin e Allahut dhe
Allahu ia plotsoi kt lutje; ai krkoi ti dhurohej nj sundim q nuk do ta arrinte
askush tjetr pas tij dhe Allahu ia dhuroi kt sundim; ai iu lut Allahut q ta pastroj
nga gabimet ashtu si ditn kur lind prej nns s vet, kdo q del nga shtpia e tij
vetm e vetm q t fal namaz n kt Xhami. Ne shpresojm q Allahu t`ia ket
plotsuar atij edhe kt lutje.536

532 Shih librin Zbulimi i perdes s shtesave t El Bezarit t El Hejthemit 1/213, kapitulli i
namazit, tema: Namazi n tre xhamit. Hejthemi n librin e tij Grumbullimi i shtesave 4/7 n
lidhje me kt transmetim ka thn: Kt hadith e ka transmetuar Taberaniu n librin e tij Tubuesi
i madh dhe ku thot se transmetuesit e tij jan t besueshm, paka se pr disa prej tyre ka fjal
dhe hadithi n fjal sht i mir.
Ajo q kuptohet nga fjalt e Shejhul Islam, Ibn Tejmije, sht przgjedhja e ktij transmetimi si
m t saktin e t gjith ktyre transmetimeve. Shih Tubimi i fetvave 27/8. Nxnsi i tij Bin
Kajjimi ka br po t njjtn zgjedhje n librin e tij Pishtari i gjat n hadithet e sakta e t dobta
fq. 93.
533 Shih: Sunen Ibn Maxhe 1/451, kapitulli i faljes s namazit, tema: Namazi n Shtpin
e Shenjt dhe Musnedi i Ahmedit 6/463.
534 Shih: Sunen Ibn Maxhe 1/453, kapitulli i faljes s namazit, tema: Namazi n Shtpin
e Shenjt. Ibn Kajijmi, n lidhje me kt transmetim, ka thn: Kjo sht e pamundur, sepse
Xhamia e Profetit sht m e mir se ajo. Namazi n Xhamin e Profetit sht njmij her m i
vlefshm se namazi n do xhami tjetr. Marr nga libri Pishtari i gjat n hadithet e sakta e t
dobta fq. 93. Imam Dhehebiu thot: Ky hadith sht shum i papranueshm. Marr nga libri
Peshorja e drejtsis n kritikimin e burrave (transmetues) 4/520.
Po kshtu edhe transmetimi i kaluar q jep vlern e njmij namazeve sht i papranueshm,
sepse sht me t njjtn vler, me vlern e namazit n Xhamin e Profetit (a.s.).
535 Shih librin Nj buqet pr ata q bien n ruku e n sexhde, n lidhje me dispozitat e
xhamive t autorit Ebi Bekr Xhurrait, fq. 180-181 dhe librin Njohja e adhuruesit fq. 288.
536 Suneni i Nesaiut 2/34, kapitulli i xhamive, tema: Vlera e Xhamis Aksa dhe namazi n
t; Suneni i Ibn Maxhes 1/451, kapitulli i faljes s namazit, tema: Namazi n Xhamin e Shtpis
s Shenjt; Musnedi i imam Ahmedit 2/176, Mustedraku i Hakimit 2/234, kapitulli i tefsirit,
 131
Shejhul Islam, Ibn Tejmije, n lidhje me prcaktimin e ksaj xhamie, ka
thn: Xhamia Aksa sht nj emrtim q prfshin t gjith xhamin e
ndrtuar nga Sulejmani (a.s.). Disa njerz kan filluar ta quajn vendfaljen
e ndrtuar nga Omer ibn Hatabi (r.a.) si Xhamia Aksa.
M pas ai vazhdon: Namazi n vendfaljen e ndrtuar nga Omeri pr
myslimant, sht sht m i vlefshm se n do vend tjetr t Xhamis
Aksa...537.

Konsiderimi i xhamis Aksa si harem apo si e treta e haremeve sht

nj gabim, edhe pse kjo gj sht shum e prhapur ndr njerz. Asnj nga
dijetart e muslimanve nuk e ka konsideruar at si t till. Vetm Meka
dhe Medina konsiderohen harem, fakt t cilin e ka vrtetuar Shejhul Islam,
Ibn Tejmije -Allahu e mshiroft.538

2-Vizita e xhamis Aksa sht e plqyeshme edhe nse ndrmirret

nj udhtim enkas pr t

Dijetart mysliman jan t gjith t nj mendimi n lidhje me plqimin e

udhtimit pr n shtpin e Shenjt me qllimin e kryerjes s adhurimeve
t lejuara n t, si sht namazi, lutja, prkujtimi i Allahut, leximi i Kuranit
dhe qndrimi n xhami.539

3- Allahu na ka treguar se vendi rreth saj sht i begat

Allahu i Madhruar thot: Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q

robin e Vet e kaloi n nj pjes t nats nga Mesxhidi Harami (nga Qabja)
n Mesxhidi Aksa (Bejti Mukades), rrethinn e s cils Ne e kemi br t
begat.540
Begatia n kt ajet shpreh begatin e ksaj bote. Rrethinat e ksaj xhamie

tefsiri i sures Sad dhe Sahih Ibn Hiban 3/76. Kt hadith e ka konsideruar t sakt Bin Kajjimi n
librin e tij Pishtari i gjat n hadithet e sakta e t dobta fq. 91-92.
537 Shih librin Tubimi i broshurave t mdha t Bin Tejmijes 2/61, broshura e tret; vizita e
Shtpis s Shenjt.
538 Shih librin Tubimi i broshurave t mdha 2/64 dhe librin Ndjekja e Rrugs s Drejt
dhe lnia e rrugs s banorve t Zjarrit t Ibn Tejmijes 2/809.
539 Shih librin Tubimi i broshurave t mdha 2/57.
540 El Isra; 1.
 132
jan t begata pr jetesn e banorve t saj. Begatia rreth saj sht e pranishme
n ushqime, n drithra, n toka dhe n t mbjella541. Allahu (xh.sh.) ka br
t rrjedhin lumenj rreth saj dhe t kultivohen shum pem frutore.542 Disa
dijetar kan thn se begatia n kt ajet shpreh edhe begatin fetare, sepse
El Aksa sht vendi i profetve, i veprmirve dhe vendi i uljes s
melaikeve.543 Kjo begati n rrethinat e saj prfshin shumicn e vendeve t
Shamit.544

4- Vlerat dhe veorit e saj.

Vlerat dhe veorit e saj na i v n pah edhe fakti q ajo sht xhamia e
dyt e ndrtuar n tok pas Xhamis s Shenjt n Mek dhe se midis
ndrtimit t tyre ka pasur nj periudh prej vetm dyzet vjetsh, sikurse e
vrteton hadithi i transmetuar nga Ebu Dherri (r.a.) n t dy Sahihet dhe q
e kemi prmendur pak m par.545

5- Ajo sht vendi ku i Drguari i Allahut (a.s.) sht sjell brenda nj

nate e m pas prej aty sht ngritur n qiell.

Allahu i Madhruar thot: Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q

robin e Vet e kaloi n nj pjes t nats nga Mesxhidi Harami (nga Qabja)
n Mesxhidi Aksa (Bejti Mukades), rrethinn e s cils Ne e kemi br t
begat.546

N mbyllje t tems rreth begative dhe vlerave t Xhamis Aksa, i lutem

Allahut Kujdestarit, T Lartit e t Plotfuqishmit ti ndihmoj e ti jap sukses
muslimanve q ta marrin kt xhami nga duart e jehudve pushtues, me
qllim q ti kryejn adhurimet e tyre aty me lehtsi e siguri. Ai sht Dgjuesi
dhe Ai i prgjigjet lutjes.

541 Tefsiri i Taberiut 15/17.

542 Shih librin Ajo q i duhet udhtarit pr njohjen e tefsirit t Bin Xheuzit 5/5.
543 Shih librat Ajo q i duhet udhtarit pr njohjen e tefsirit t Bin Xheuzit 5/5, Prmbledhs
i dispozitave t Kuranit Fisnik t Kurtubit 10/212 dhe Shtpia e Shenjt dhe rrethinat e saj t
Dr. Muhamed Osman Shebir, fq. 13-33.
544 Shih librin Drita e vendit ku udhtoi i Drguari i Allahut natn n lidhje me komentimin
e ajetit t Isras t Ebu Shemetu Makdesit, fq. 89.
545 Shih n faqen 93.
546 El Isra; 1.
 133

4- Xhamit e tjera

Vlerat dhe begatit e xhamive

M lart folm pr vlerat dhe begatit e tre xhamive dhe rrethinave t

tyre, duke vn n dukje edhe dallimin e tyre nga xhamit t tjera. Ndrsa
tani do t flasim pr vlerat dhe begatit e xhamive n prgjithsi.

1- Xhamit jan shtpit e Allahut n tok

I drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kur nj grup njerzish mblidhen n nj

shtpi prej shtpive t Allahut....547

Xhamit jan vendet m t vlefshme e m fisnike. Muslimi n Sahihun e

tij transmeton nga Ebu Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:
Vendet m t dashura pr Allahun jan xhamit...548.

2- Muslimant i kryejn namazet e detyruara n xhami bashkarisht

Muslimant mund t kryejn n xhami bashkarisht edhe disa namaze

vullnetare, si namazin e eklipsit dhe t teravive gjat netve t muajit t
Ramazanit. Gjithashtu, ata mund t falen edhe n mnyr individuale, si
sht falja e dy rekateve namaz pr prshndetjen e xhamis, namazi midis
ezanit dhe ikametit e t gjith namazet e tjera vullnetare dhe sunete. Dihet
se far dobish fetare dhe jetike ka kryerja e namazit bashkarisht n xhami.

3- Muslimant shum prej adhurimeve t gjumtyrve e t zemrs i

kryejn n xhami

Muslimant arrijn shprblimin e Allahut me kto adhurime. Prmendja

e Allahut sht njra nga kto adhurime. Allahu thot: (ajo drit) sht n
shtpit (xhamit) q Allahu lejoi t ngrihen, e q n to t prmendet

547 Shih n faqen 77.

548 Sahihul Muslim 1/464, kapitulli i xhamive, tema: Vlera e qndrimit n vendfalje pas
namazit t sabahut dhe vlera e xhamive.
 134
emri i Tij dhe ti bhet lutje. Ata jan njerz q nuk i pengon as tregtia e
largt, as shitblerja n vend pr ta prmendur Allahun, mngjes e
mbrmje.549

Prmendja e Allahut ndahet n dy lloje, e prcaktuar dhe e lir. Prmendja

e prcaktuar sht prmendja pas namazit me tesbih (lartsim), tekbir
(madhrim) dhe tehlil (njsim), ndrsa prmendja e lir sht prmendja e
Allahut n do koh.
Nj ndr adhurimet n to sht edhe lutja me t dy llojet e saj, lutja e
adhurimit dhe lutja e krkess.

Leximi i Kuranit dhe tubimi pr studimin e tij n xhami sht nj tjetr

adhurim q kryhet n to. I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kur disa njerz
mblidhen n nj shtpi prej shtpive t Allahut pr t lexuar librin e Allahut e pr ta
studiuar at midis tyre, ather mbi ta zbret qetsia, i mbulon mshira, i rrethojn
melaiket dhe i prmend Allahu me ata q jan tek Ai.

Qndrimi n xhami, veanrisht dhjet ditt e fundit t muajit Ramazan,

sht nj adhurim q kryhet brenda n xhami. N xhami kryhen edhe
adhurime t tjera si ezani, namazi i xhenazeve, dgjimi i predikimit t
xhumas, dgjimi i kshillave dhe t tjera adhurime e pun t mira q kryhen
n xhami.

4- Vlera, shprblimi i shkuarjes n xhami dhe qndrimi n t

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu, pr at q shkon
e vjen n xhami, prgatit nj gosti550 sa her q ai shkon e vjen.551

Muslimi transmeton nga Ebu Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.)

ka thn: Kush pastrohet n shtpin e tij dhe niset drejt nj shtpie prej shtpive
t Allahut, pr t kryer nj detyr prej detyrave t tij ndaj Allahut, me njrin hap q

549 En Nur; 36-37.

550 Fjala arabe nuzulen e prdorur n kt hadith nnkupton do gj q prgatitet kur vjen
nj mik. Marr nga shpjegimi i Sahihul Muslim i imam Neueuiut 5/170.
551 Sahihul Buhari 1/161, kapitulli i ezanit, tema: Vlera e shkuarjes dhe kthimit prej xhamie.
Sahihul Muslim 1/463, kapitulli i xhamive, tema: Ecja pr n namaz fshin gabimet dhe ngre
gradat.
 135
hedh i fshihet nj gabim e me tjetrin i ngrihet nj grad.552

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Melaiket luten pr ju
duke thn: O Allah mshiroje! O Allah fale! O Allah pranoje pendimin e tij!, pr
aq koh sa ju qndroni n vendin tuaj t faljes pa dmtuar e pa biseduar me asknd.553
Kur nj musliman qndron shum n xhami, jo vetm q melaiket luten
pr t, por atij i jepet m shum mundsia pr t kryer vepra t mira dhe t
vlefshme. Allahu e shprblen muslimanin n botn tjetr vetm pr zemrn
e lidhur me xhamin.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu strehon shtat
grupe n hijen e Tij, at dit kur nuk do t ket hije tjetr prve hijes s Tij..., ku
midis tyre bn pjes...nj person zemra e t cilit sht e lidhur me xhamit.554

Neueuiu thot: Ktu ka si qllim dashurin e madhe pr xhamit dhe

kryerjen e namazit n to vazhdimisht n grup dhe nuk ka si qllim
qndrimin n xhami vazhdimisht.555

5- Begatit e xhamive

T gjitha shtjet e muslimanve kryheshin pothuajse t gjitha n xhami.

Xhamit kan qen shkollat556 nga ku kan dal dijetart dhe udhheqsit e
t parve tan t mir. Xhamia ka qen qendr e udhzimeve fetare, gjykat
dhe vendi ku gjenin strehim t varfrit. Ajo ka qen vendnisja pr n luft,
pr thirrjen dhe prhapjen e fes, e shum e shum punve t tjera.557

552 Sahihul Muslim 1/462, kapitulli i xhamive, tema: Ecja pr n namaz fshin gabimet dhe
ngre gradat.
553 Kjo sht nj pjes e hadithit t Ebu Hurejres q e ka transmetuar Buhariu n Sahihun e tij
1/123, kapitulli i namazit, tema: Namazi n xhamin e tregut dhe Sahihul Muslim 1/459, kapitulli
i xhamive, tema: Vlera e namazit bashkarisht dhe vlera e pritjes s tij.
554 Kjo sht nj pjes e hadithit t Ebu Hurejres q e ka transmetuar Buhariu n Sahihun e tij
1/161, kapitulli i ezanit, tema: Kush qndron n xhami pr t pritur namazin dhe vlera e xhamive
dhe Sahihul Muslim 2/715, kapitulli i zekatit, tema: Vlera e dhnies s lmoshs fshehurazi.
555 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 7/121.
556 Msimi n xhami ka disa veori m t mira sesa msimi npr shkolla. Shih librin Roli i
xhamive n edukim t autorit Abdullah bin Ahmed El Kadiriu, fq. 77-78.
557 Shih po t njjtin libr fq. 59-90. Autori ka shpjeguar gjersisht rolin e xhamis, dobit e saj
q lidhen me kt jet dhe me jetn tjetr.
 136
Ndrtimi i xhamis nga i Drguari i Allahut (a.s.) menjher pas mbrritjes
s tij n Medine, tregon pr rndsin e xhamis n Islam.

6- Vlera e ndrtimit t xhamive

Allahu i ka lavdruar ata q ndrtojn xhami n Kuran, duke qen se

xhamit prfshijn t gjith kto vlera dhe kto begati q prmendm m
sipr.
Allahu thot n Kuran: E drejta e prkujdesjes ndaj xhamive t Allahut
i takon vetm atij q i ka besuar Allahut dhe Dits s Mbrame, q e fal
namazin, jep zekatin e nuk i friksohet askujt prve Allahut. T tillt
do t jen t udhzuarit (n Rrugn e Drejt).558
Allahu i ka premtuar shprblim t madh n Xhenet atij q ndrton nj
xhami pr hir t Tij. Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e
tyre nga Osmani (r.a.), se ka dgjuar t Drguarin e Allahut (a.s.) duke
thn: Ai q ndrton nj xhami pr Allahun, Allahu ndrton nj si ajo n Xhenet pr t.

Njri nga personat e zinxhirit transmetues t ktij hadithi thot: M

duket se ai tha: ...me t ciln dshiron fytyrn e Allahut.559

Duke pasur para sysh kt hadith, theksojm se ata q ndrtojn xhami,

ose kujdesen pr to, duhet t ken nj qllim t pastr, duhet t krkojn me
punn e tyre knaqsin e Allahut, me qllim q t fitojn shprblimin e Tij.
Edukata ndaj xhamis duhet t jet e lart, ndaj dhe dispozitat n lidhje me
t jan madhshtore.560 Ato padyshim jan n prputhje me pozitn dhe
rndsin e saj.
Un i lutem Allahut t Plotfuqishm, tani n prfundim t tems rreth
begative t xhamive, t ktyre vendeve kaq t pastra, t na ndihmoj me
mbshtetjen e Tij q t kuptojm rndsin e xhamive, realitetin dhe rolit t
tyre t madh n shum aspekte, n mnyr q t veprojm sipas ktij
kuptimi, e m pas t arrijm t prfitojm nga begatit dhe dobit e tyre.
Kjo gj padyshim ka pr t na shrbyer neve n kt jet e n jetn tjetr.

558 Et Teube; 18.

559 Sahihul Buhari 1/116, kapitulli i namazit, tema: Ai q ndrton nj xhami dhe Sahihul
Muslim 1/378, kapitulli i xhamive, tema: Vlera e ndrtimit t xhamive dhe nxitja pr ndrtimin e
tyre.
560 Pr m tepr n lidhje me kt shih librin Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamis
t Zerkeshiut, fq. 301-407. Gjithashtu, mund t shohsh librin Buqet pr at q bie n ruku e n
sexhde t Xhurrait, fq. 198-292.
 137

Tema e katr

Koht e begata

1-Ramazani

Detyrimi i agjrimit t Ramazanit

Allahu i Madhruar thot: O ju q besuat, agjrimi u sht br detyrim

sikurse ishte detyrim edhe ndaj atyre q ishin para jush, kshtu q t
bheni t devotshm. (jeni t detyruar pr) Dit t caktuara, e kush sht
i smur prej jush ose sht n udhtim (e nuk agjroi), ather ai (le t
agjroj) m von aq dit. E ata q i rndon ai (nuk mund t agjrojn),
jan t detyruar pr kompensim, ushqimi (ditor) i nj t varfri; ai q nga
vullneti jep m tepr, kjo sht m mir pr t. Mirpo, po qe se e dini,
agjrimi sht m i mir pr ju. (ato dit t numruara jan) Muaji i
Ramazanit q n t (filloi t) shpallet Kurani, q sht udhrrfyes pr
njerz dhe sqaruesi i rrugs s drejt dhe dallues (i t vrtets nga
gnjeshtra). E kush e prjeton prej jush kt muaj, le t agjroj.561

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Islami sht ndrtuar mbi pes

shtylla....562
M pas ai (a.s.) ka prmendur agjrimin e Ramazanit si njrn prej ktyre
shtyllave. Gjithashtu, dijetart musliman jan t gjith t nj mendimi se
agjrimi i muajit t Ramazanit sht detyrim.

Dijetart kan mendime t ndryshme n lidhje me kuptimin e emrit t

ktij muaji. Disa kan thn se ai sht quajtur Ramazan, sepse gjat tij
digjen gjynahet dhe se fjala Ramazan e ka origjinn prej fjals ramdaun,

561 El Bekare; 183-185.

562 Kjo sht nj pjes e hadithit, t cilin e ka transmetuar Buhariu dhe Muslimi nga Ibn
Omeri (r.a.). Shih Sahihul Buhari 1//8, kapitulli i besimit, tema: I Drguari i Allahut (a.s.) ka
thn: Islami sht ndrtuar mbi pes shtylla.... dhe Sahihul Muslim 1/45, kapitulli i besimit, tema:
Shtyllat e islamit dhe mbshtetsit e tij madhshtor.
138
e cila nnkupton kulmin e vaps.563

Disa t tjer kan thn se arabt i hoqn emrat e muajve, t cilt ishin
sipas gjuhs s vjetr dhe i emrtuan ato prsri, duke i vendosur emrtimet
n baz t kohs apo stins n t ciln ata ishin. Kshtu q muaji i Ramazanit
mori kt emr pr shkak se radha e tij qlloi n ditt, kur vapa ishte n
kulmin e saj.564

Begatit e Ramazanit dhe vlerat e tij

Ky muaj dallohet pr begatit e tij t shumta dhe pr vlerat e tij t veanta,

t cilat nuk i kan muajt e tjer.

S pari: Muaji i Ramazanit sht i begat, sepse agjrimi i tij sht shkak
pr faljen e gjynaheve dhe fshirjen e gabimeve.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kush e agjron Ramazanin
me besim e me shpres565, do ti falen t gjitha gjynahet e kaluara.566

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre (r.a.), se i Drguari

i Allahut (a.s.) ka thn: Pes namazet, Xhumaja deri n Xhuman tjetr,
Ramazani deri n Ramazanin tjetr, i fshijn gjynahet midis tyre, me kusht q
shmangen gjynahet e mdha.567

S dyti: Muaji i Ramazanit ka nj nat e cila sht m e mir se njmij

muaj. Ajo sht Nata e Kadrit, pr t ciln do t flasim n nj tem t veant.

563 elja e Krijuesit 4/113.

564 T saktit e El Xheuherit 3/1081.
565 Fjala besim ktu do t thot t besosh q agjrimi i Ramazanit sht i detyrueshm, ndrsa
fjala shpres do t thot ta agjrosh muajin e Ramazanit, duke shpresuar dhe dshiruar shprblimin
nga Allahu, duke qen i knaqur me t e jo duke e konsideruar agjrimin e tij si t rnd apo ditt
e tij si t gjata. Marr nga libri elja e Krijuesit 4/115.
566 Sahihul Buhari 2/228, kapitulli i agjrimit, tema: Kush e agjron muajin e Ramazanit me
besim, me shpres e me qllim dhe Sahihul Muslim 1/524, kapitulli i namazit t udhtarve,
tema: Nxitja pr faljen e namazit t teravive n muajin Ramazan.
567 Sahihul Muslim 1/209, kapitulli i pastrtis, tema: Pes namazet, xhumaja deri n xhuman
tjetr.
 139
S treti: Vlerat e muajit t Ramazanit dhe dallimin e tij nga muajt e tjer
na jan br t qarta nprmjet haditheve t shumta.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kur vjen Ramazani
hapen dyert e Xhenetit, mbyllen dyert e Xhehenemit dhe lidhen568 shejtant.569

Nesaiu dhe imam Ahmedi e kan transmetuar po kt hadith, por me

nj fraz shtes: Ramazani sapo ju ka ardhur. Ai sht nj muaj i begat.570

S katrti: Ky muaj s bashku me agjrimin sjell begati, vlera e dobi t

shumta fetare e jetike:

a- Vlerat fetare

1- Devotshmria

Allahu i Madhruar thot: O ju q besuat, agjrimi u sht br detyrim

sikurse ishte detyrim edhe ndaj atyre q ishin para jush, kshtu q t
bheni t devotshm.571

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Agjrimi sht mburoj.
Kur ndonjri prej jush t jet duke agjruar, t mos flas fjal t shmtuara e t mos
zemrohet, e nse e ofendon ose e lufton dikush le t thot: Un jam n agjrim.572

Fjalt Agjrimi sht mburoj tregojn se agjrimi e mbron agjruesin

nga Zjarri Ditn e Gjykimit, nga dshirat e gabuara t vetvetes dhe nga
veprimet e liga n kt jet.573

568 Lidhen fort me pranga. Shih Prfundimi i Ibn Ethirit 3/35.

569 Sahihul Buhari 2/227, kapitulli i agjrimit, tema: A i thuhet Ramazan apo muaji i Ramazanit
dhe Sahihul Muslim 2/708, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e muajit t Ramazanit. Teksti i
hadithit sht marr nga Sahihul Muslim.
570 Suneni i Nesait 4/129, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e muajit t Ramazanit dhe Musnedi
i imam Ahmedit 2/230. Shejh Albani ka thn se ky sht nj hadith i mir, pr shkak t haditheve
t tjer q dshnojn pr t. Shih librin e tij Ndezsi i llampave 1/612.
571 El Bekare; 183.
572 Sahihul Buhari 2/228, kapitulli i agjrimit, tema: A t thot un jam agjrueshm?. Sahihul
Muslim 2/807, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e agjrimit.
 140
I Drguari i Allahut (a.s.) e ka udhzuar agjruesin, duke e ndaluar t
flas fjal t shmtuara e t dmshme, duke e ndaluar nga punt e pahijshme
dhe duke e kshilluar q t mos zemrohet. Ky moral i mir i mundson
agjruesit t pajiset me nj cilsi shum t lart, e cila sht devotshmria.

2- Shumfishimi i shprblimit

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.) se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:
Allahu i Madhruar ka thn: do pun e birit t Ademit sht pr t, prve
agjrimit, ai sht pr Mua574 dhe Un shprblej pr t...575.

Muslimi kt hadith e prcjell n nj transmetim tjetr: do pun e birit t

Ademit shumfishohet, saq nj vepr e mir konsiderohet sa pr dhjet t tilla. Ky
shumfishim shkon edhe m tej deri n shtatqind fish. Allahu ka thn: Prve
agjrimit, ai sht pr Mua dhe Un shprblej pr t. Ai l epshin dhe ushqimin e tij
pr Mua.576

Imam Neueuiu thot: Fjalt e Allahut ...e Un shprblej pr t, na

bjn t qart madhshtin e mirsis dhe shprblimit t Tij, sepse Fisniku
nse e merr vet prsipr shprblimin, padyshim q shprblimi do t jet i
madh e mjaft i gjer.577

3-Era e keqe q del nga goja e agjruesit sht m t kndshme pr

Allahun sesa era e miskut

N hadithin q transmeton Ebu Hurejre, i Drguari i Allahut (paqja dhe

begatit e Allahut qofshin pr t) ka thn: Pasha At n dor t t cilit sht
shpirti i Muhamedit, era e keqe q del nga goja e agjruesit sht m t kndshme pr
Allahun sesa era e miskut.578

573 elja e Krijuesit 4/104.

574 Pr t pasur m shum njohuri n lidhje me veantin e agjrimit dhe shkakun prse
Allahu e ka konsideruar si t Tijin, shih librin Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 8/29,
librin Njohuri t vyera t Ibn Rexhebit, fq. 160 dhe librin elja e Krijuesit t Ibn Haxherit 4/
108.
575 Kjo sht nj pjes e hadithit t Ebu Hurejres q sht transmetuar n t dy Sahiht.
576 Sahihul Muslim 2/807, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e agjrimit.
577 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu, 8/29.
578 Kjo sht nj pjes e hadithit t Ebu Hurejres, t cilin e kemi prmendur edhe m par.
 141
Era e keqe shkaktohet nga agjrimi. Ajo ndryshon ern e gojs s
agjruesit. Era e keqe e gojs sht e kndshme dhe e dashur pr Allahun
dhe ky sht nj argument q tregon madhshtin e agjrimit tek Allahu.
Dika q tek njerzit sht e urryer dhe e keqe, pr Allahun sht e dashur
dhe e kndshme, pr shkak se agjrimi tregon bindje ndaj Tij.579

4- Agjruesi ka dy gzime

Ebu Hurejre transmeton nga i Drguari i Allahut (a.s.) se ka thn:

Agjruesi gzohet dy her; ai gzohet kur el iftarin dhe gzohet me agjrim kur
takon Zotin e tij.580

5- Er-Rejan, njra nga dyert e xhenetit, sht prgatitur posarisht

pr t hyr vetm agjruesit

Sehl ibn Sadi transmeton se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: N Xhenet

ka nj der, e cila quhet Er-Rejan. Agjruesit do t kalojn npr t Ditn e Gjykimit.
Askush prve tyre nuk do t hyj n at der.581

b- Dobit edukative dhe shoqrore t agjrimit

1- Durimi dhe prballlja me vshtirsit e fatkeqsit

Muaji i Ramazanit ndryshe quhet edhe muaji i durimit. Durimi n origjin

nnkupton pengim, ndalim ose privim. Kshtu q n agjrim kemi ndalimin
dhe privimin e vetvetes nga ushqimet e disa knaqsi. Kjo gj shrben pr
t prforcuar vullnetin e agjruesit.

2- Pastrimi i moralit

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu nuk ka nevoj q dikush t rrij

pa ngrn e pa pir n rast se ai nuk l fjalt e rreme dhe t vepruarit me to.582

579 Marr nga libri Msime gjat muajit t Ramazanit t shejh Muhamed bin Salih El Uthejmin,
fq. 10.
580 Kjo sht pjesa e fundit e po t njjtit hadith q e kemi prmendur edhe m sipr.
581 Sahihul Buhari 2/226, kapitulli i agjrimit, tema: Er-Rejan sht pr agjruesit dhe Sahihul
Muslim 2/808, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e agjrimit.
582 Sahihul Buhari 2/228, kapitulli i agjrimit, tema: Ai q nuk e l mashtrimin gjat agjrimit.
 142
Agjrimi i vrtet sht agjrimi i t dy syve, duke mos shikuar gjrat e
ndaluara; agjrimi i veshve nga dgjimi i gjrave t ndaluara; agjrimi i
gjuhs nga mashtrimi e nga fjalt e pista; agjrimi i t gjitha gjymtyrve nga
t ngrnit e gjrave t ndaluara.
Agjrimi u mson njerzve barazin midis t varfrve e t pasurve dhe u
mson bamirsin ndaj t varfrve e ndaj t vobektve.

c- Dobit shndetsore t agjrimit

1- Agjrimi e pastron trupin e njeriut nga dhjamrat e teprt, t cilt

shkaktojn smundje t vshtira me shtimin e tyre. Shndoshja sht nj
smundje e vshtir dhe mnyra m efikase pr shrimin e saj sht uria.

2- Agjrimi zhduk mbetjet ushqimore t pavlefshme, helmet e teprta

dhe lngjet e dmshme n trup. Ai ul nivelin e yndyrs n gjak dhe
normalizon qarkullimin e gjakut.

3- Agjrimi ka ndikim mjaft pozitiv ndaj shum smundjeve. Ai ndikon

pozitivisht kundr smundjeve t aparatit trets, kundr tensionit t lart
t gjakut dhe kundr rregullimeve psikologjike dhe emocionale.583

4- Agjrimi ka nj ndikim mahnits n ruajtjen e shndetit, sidomos kur

kryhet rregullisht, duke pasur parasysh kohn e tij m t prshtatshme
fetarisht dhe nevojn e trupit. Ibn Kajjimi n librin e tij Mjeksia Profetike
e ka cilsuar kt gj.584

Mjekt n Perndim i kan dhn rndsi prdorimit t agjrimit si nj

faktor efikas pr shrim. Disa prej tyre kan thn: Prdorimi i uris si nj
faktor kurues sht shum her m i dobishm sesa prdorimi i ilaeve.585

Nj tjetr ka thn: Agjrimi i nj muaji t vetm n vit largon mbetjet

ushqimore t pavlefshme n trup pr tr vitin.586
Kt hadith e ka transmetuar Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur me t).
583 Tefsiri i Pishtarit 2/148 dhe Agjroni t jeni t shndetshm t Said El Ahmarit, fq.
16-18. Librat dhe revistat mjeksore, t cilat flasin pr dobit shndetsore t agjrimit jan t
shumta.
584 Shih Mjeksia profetike fq. 258.
585 Shih librin Agjroni t jeni t shndetshm t Said El Ahmarit, fq. 17.
586 Tefsiri i Pishtarit 2/148.
 143
Kto jan dobit dhe begatit m kryesore t agjrimit n kt jet e n
jetn tjetr, t cilin Allahu ua ka br detyrim myslimanve, agjrimin e tij
pr do vit. Ky sht muaji i begat i Ramazanit.

S pesti: Njra nga begatit e Ramazanit sht edhe madhshtia e vlers

s veprave t mira n t si:

1- Namazi i nats

Transmetohet nga Ebu Hurejra se ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.) i

nxiste njerzit q t faleshin natn gjat muajit t Ramazanit dhe nuk i
urdhronte ata, por u thoshte: Kush falet natn n muajin e Ramazanit me
besim e me shpres, atij kan pr t`iu falur t gjitha gjynahet e kaluara.
I Drguari i Allahut (a.s.) vdiq dhe kjo shtje mbeti e till, po kshtu
vazhdoi t ishte edhe gjat periudhs s sundimit t Ebu Bekrit (r.a.) dhe n
nj pjes n fillim t sundimit t Omerit r.a.587

I Drguari i Allahut (a.s.) e ka falur namazin e teravis bashk me shokt

e tij, por m pas e ka ln nga frika se mos bhej detyrim. Omeri m pas e
pa t arsyeshme q ti bashkonte njerzit pr t kryer faljen e teravive n
xhami.588

Kjo form adhurimi vazhdon t jet edhe sot e ksaj dite. I Drguari i
Allahut (a.s.) gjat dhjet ditve t fundit prpiqej m shum n adhurim,
n namaz, n lutje etj. Aishja (r.a.) thot: Kur hynte dhjetditshi i fundit i
Ramazanit, i Drguari i Allahut (a.s.) e gjallronte natn, zgjonte familjen e
tij dhe shtrngonte rrobn e tij589.590

587 Sahihul Muslim 1/523, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Nxitja pr faljen natn n
Ramazan e ajo sht falja e teravive.
588 Shih hadithet q flasin rreth ksaj teme n Sahihul Buhari 2/252, kapitulli i namazit t
teravive, tema: Vlera e namazit t nats gjat Ramazanit dhe Sahihul Muslim 1/524, kapitulli i
namazit t udhtarve, tema: Nxitja pr faljen natn n Ramazan e ajo sht falja e teravive.
589 Dijetart kan dhn mendime t ndryshme n lidhje me domethnien e ktyre fjalve.
Disa kan thn se kjo tregon se i Drguari i Allahut (a.s.) e shtonte adhurimin gjat ktyre ditve,
pra, ajo nnkupton iu prvesh adhurimit. Disa t tjer kan thn se kto fjal jan prdorur me
kuptim figurativ dhe kan si qllim t larguarit nga grat gjat ktyre ditve me qllim q t merret
me adhurim. Shih Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu, 8/71.
590 Sahihul Buhari 2/255, kapitulli vlera e Nats s Kadrit, tema: Puna gjat dhjet ditve t
fundit t Ramazanit dhe Sahihul Muslim 2/732, kapitulli i Itikafit, tema: Prpjekja gjat dhjet
ditve t fundit. Hadithi sht marr nga Sahihul Muslim.
144
2- Sadakaja (lmosha)

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre, se Ibn Abasi

(r.a.) ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.) ka qen m bujari i t gjith njerzve.
Ai ka qen akoma m bujar gjat muajit t Ramazanit, kur at e takonte
Xhibrili. Kur e takonte at, ai bhej m bujar sesa era e mbar.591

Ky hadith na tregon plqyeshmrin e bujaris dhe sadakas, sidomos

gjat muajit t Ramazanit.

3- Lexim i Kuranit Fisnik

Gjat muajit t Ramazanit sht e plqyshme shtimi i leximit t Kuranit.

Kurani Fisnik sht zbritur n kt muaj. I Drguari i Allahut (a.s.) e lexonte
Kuranin me Xhibrilin nj her n do Ramazan. Ibn Abasi transmeton se:
Xhibrili (a.s.) e takonte at do nat t Ramazanit deri n agim. I Drguari
i Allahut (a.s.) i lexonte atij Kuranin.592

T part tan t mir (Allahu qoft i knaqur me ta) lexonin shum Kuran,
n namaz dhe jasht tij.593

4- Itikafi

Itikafi sht t qndruarit n xhami pr t adhuruar Allahun, e pr tu

afruar sa m shum me T. I Drguari i Allahut (a.s.) bnte itikaf dhjet
ditt e fundit t muajit Ramazan. Nga Aishja transmetohet se ka thn: I
Drguari i Allahut (a.s.) bnte itikaf n dhjet ditt e fundit t Ramazanit
derisa vdiq. Pas tij bn itikaf grat e tij.594
Itikafi e ndihmon besimtarin t jet m i preokupuar me adhurimin dhe
afrimin me Allahun e Madhruar, sidomos koht e adhurimeve n muajin
e Ramazanit dhe n dhjetditshin e fundit t tij.

591 Sahihul Buhari 2/228, kapitulli i agjrimit, tema: I Drguari i Allahut (a.s.) ka qen m
bujar n Ramazan dhe Sahihul Muslim 4/1803, kapitulli i vlerave, tema: I Drguari i Allahut ka
qen m bujar se era e mbar.
592 Sahihul Buhari 2/228, kapitulli i agjrimit, tema: I Drguari i Allahut (a.s.) n Ramazan ka
qen m bujar dhe Sahihul Muslim 4/1803, kapitulli i vlerave, tema: I Drguari i Allahut ka qen
m bujar se era e mbar. Hadithi sht marr nga Sahihul Buhari.
593 Shih librin Msime n Ramazan t shejh Bin Uthejminit, fq. 24.
594 Sahihul Buhari 2/255, kapitulli i Itikafit, tema: Itikafi n dhjet ditshin e fundit dhe
Sahihul Muslim 2/831, kapitulli i Itikafit, tema: Itikafi n dhjet ditshin e fundit t Ramazanit.
 145
5- Umra

Vlern e saj n Ramazan na e bjn t qart fjalt e t Drguarit t Allahut

(a.s.) drejtuar nj prej grave t Ensarve595, e cila nuk kishte arritur t kryente
haxhin me t: Kur t vij Ramazani shko e kryej umren, sepse nj umre n t
sht e barabart me kryerjen e haxhit.

N nj transmetim tjetr thuhet: ...sht e barabart me kryerjen e haxhit, ose

sikur t kishe kryer haxh me mua.596

Umra ktu sht e barabart me haxhin n shprblim, e nuk mund ta

zvendsoj haxhin dhe t heq detyrimin e kryerjes s tij.597

S gjashti: Begatin e ktij muaji e tregojn edhe ngjarjet e rndsishme

n t.

Nj nga gjrat m madhshtore dhe m t rndsishme q kan ndodhur

n kt muaj t begat sht zbritja e Kuranit Fisnik.

Allahu i Madhruar thot: Muaji i Ramazanit q n t (filloi t) shpallet

Kurani, q sht udhrrfyes pr njerz dhe sqarues i rrugs s drejt,
dhe dallues (i t vrtets nga gnjeshtra).598

N muajin e Ramazanit kan ndodhur shum ngjarje t rndsishme, ku

disa prej tyre po prmendim:

1- Beteja e madhe e Bedrit, e cila sht quajtur Dita e Dallimit. N at dit,

Allahu (xh.sh.) ka dalluar t vrtetn nga e kota. Ai (xh.sh.) i dhuroi fitoren
grupit t besimtarve, t cilt ishin t pakt n numr karshi grupit t
jobesimtarve, t cilt ishin shum her m t shumt n numr dhe me
armatim shum her m t mir. Kjo ngjarje ka ndodhur n vitin e dyt t
emigrimit.

595 N lidhje me emrin e ksaj gruaje shih librin elja e krijuesit 3/603-604.
596 Sahihul Buhari 2/200, kapitulli i umres, tema: Kryerja e umres n Ramazan dhe Sahihul
Muslim 2/918, kapitulli i hjaxhit, tema: Vlera e umres n Ramazan. Hadithin e transmeton Bin
Abasi dhe ky tekst sht marr nga Sahihul Muslim.
597 Shih Shpjegimin e Sahihul Muslim nga Neueui 9/2, librin elja e krijuesit 3/604.
598 El Bekare; 185.
 146
2- lirimi i Mekes. Allahu (xh.sh.) i dhuroi mirsin e madhe besimtarve
me an t ktij lirimi t begat. Njerzit filluan t hyjn n fen e Allahut
turma-turma pas tij. Meka pas ksaj u shdrrua n vend islam, pasi m
par ishte kalaja e mohimit dhe e idhujtarve. Kjo ngjarje ka ndodhur n
vitin e tet t hixhrit.

3- Beteja e Hit-tinit, e cila ka ndodhur n vitin 584 sipas kalendarit hixhri.

Muslimant n kt betej, me n krye Salahudin Ejubin, arritn t mposhtin
kryqzatat me nj fitore t madhe, e t merrnin at q u takonte, Shtpin e
Shenjt.

4- Beteja e Burimit t Xhalutit. Kjo sht nj betej vendimtare ku

muslimant arritn t mposhtnin ushtrit tartare, t cilt kishin si qllim
shkatrrimin e plot t muslimanve. Kjo betej ka ndodhur n vitin 658 H.

Pasi paraqita disa vlera dhe begati t veanta t muajit t Ramazanit nuk
m mbetet gj tjetr vese ti bj thirrje vllezrve t mi musliman t
prfitojn sa m shum prej ktyre mirsive e t mundohen ti arrijn kto
begati, duke zbatuar n radh t par urdhrin e Allahut, duke zbatuar
traditn e Profetit (a.s.) dhe traditn e shokve t tij t ndershm (r.a.) dhe
duke zbatuar traditn e t parve tan t mir, me qllim q t prfitojm
nga dobit dhe mirsit e gjra fetare e jetike.

2- Nata e Kadrit

Shkaku i emrtimit t saj me kt emr

Dijetart kan dhn disa mendime n lidhje me kt:

1- Ajo sht quajtur Nata e Kadrit, sepse Allahu n kt nat cakton rrizqet,
moshat dhe ngjarjet e tr vitit q vjen dhe melaiket i shkruajn kto caktime.

2- Ajo sht quajtur Nata e Kadrit pr t treguar madhshtin, vlern

dhe pozitn e ksaj nate, sepse n kt nat ka zbritur Kurani, n kt nat
zbresin melaiket dhe n kt nat zbret begati, mshir dhe falje prej Allahut.
 147
3- Kjo nat i dhuron atij q e gjallron at, pozit t lart dhe nderim t
madh tek Allahu.
Rreth ksaj shtje ka edhe mendime t tjera.599

Begatit dhe vlerat e Nats s Kadrit

Kjo nat sht m e mira e t gjith netve. Allahu e ka nderuar at m

shum se nett e tjera. Ajo sht nj nat e begat. Allahu thot: Ne e
zbritm at n nj nat t begat600

Kurtubiu ka thn: Allahu e ka cilsuar at si t begat, sepse Ai n kt

nat zbret begati, mirsi dhe shprblim pr robrit e Tij.601

Nata e Kadrit, kjo nat e begat prmban vlera madhshtore dhe mirsi
t shumta.

1- N kt nat vendoset saktsisht fati i do gjje

Allahu thot: N at (nat) zgjidhet do shtje n mnyr t prer.602

Ibn Abasi (r.a.) thot: do gj q ndodh gjat vitit, si e mira, e keqja,

caktimi i rrisqeve dhe i moshave shkruhen prej Librit Mm, Natn e
Kadrit.603

2- Veprat shumfishohen Natn e Kadrit dhe atij q e kalon me

adhurim kt nat i falen gjynahet

Allahu n suren Kadr thot: E t bri ty t dish se sht Nata e

Kadrit? Nata e Kadrit sht m e rndsishme se nj mij muaj!604

Komentuesit e Kuranit kan thn: Vepra e mir gjat Nats s Kadrit

599 Marr nga libri Nata e Kadrit e Ahmed Irakiut, fq. 22-23 dhe Arritja e gjrave q
dshiron e Sheukanit 4/362.
600 Ed Duhan; 3.
601 Tefsiri i Kurtubiut 16/126.
602 Ed Duhan; 4.
603 Tefsiri Begauiut 4/148.
604 El Kadr; 2-3.
148
sht m e vlefshme se vepra gjat njmij muajve, pa Nat Kadri n to.605
Kjo padyshim sht nj mirsi e madhe, nj mshir e Allahut pr robrit e
Tij, nj begati e qart dhe madhshtore e ksaj nate.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kush qndron n Natn
e Kadrit me besim e me shpres, do ti falen t gjitha gjynahet e kaluara.606

Qndrimi n Natn e Kadrit kryhet me namaz, me prkujtim, me lutje,

me lexim Kurani dhe me t tjera vepra t mira.

3- Kurani Fisnik sht zbritur n kt nat

Nj tregues i vlerave dhe begative t Nats s Kadrit sht edhe zbritja e

Kuranit n t. Kurani, n t cilin gjendet udhzimi i njerzve dhe lumturia
e tyre n kt jet dhe n jetn tjetr, sht zbritur n Natn e Kadrit. Allahu
i Madhruar thot: Ha, Mim. Pasha Librin e qart. Ne at e zbritm n
nj nat t begat607dhe: Ne at e zbritm n Natn e Kadrit.608

Sipas mendimit t nj grupi dijetarsh, Kurani sht zbritur njhersh n

Natn e Kadrit, pastaj i sht zbritur t Drguarit t Allahut (a.s.) pjes-
pjes. Mirpo nj grup tjetr jan t mendimit se ky ajet kuranor q
prmendm m sipr, ka si qllim fillim e zbritjes s Kuranit n Natn e
Kadrit.609 Gjithsesi, Allahu e di m s miri kt shtje.

4- Zbritja e melaikeve sht nj tjetr begati e ksaj nate

Allahu i Madhruar n suren Kadr thot: Me lejen e Zotit t tyre n

(at nat) zbresin melaiket dhe shpirti (Xhibrili).610

Ibn Kethiri n tefsirin e tij thot: Shum melaike zbresin n kt nat,

605 Tefsiri i Begauiut 4/512.

606 Sahihul Buhari 2/228, kapitulli i agjrimit, tema: Kush e agjron Ramazanin me besim,
shpres dhe qllim dhe Sahihul Muslim 1/524, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Nxitja
pr t falur teravit gjat Ramazanit.
607 Ed Duhan; 1,2,3.
608 El Kadr; 1.
609 Marr nga libri Nata e kadrit e Irakiut, fq. 20-21.
610 El Kadr; 4.
 149
pr shkak t begative t shumta t saj. Melaiket zbresin gjithnj me zbritjen
e begatis dhe mshirs, sikurse zbresin kur lexohet Kuran. Ata zbresin pr
t rrethuar tubimet e prkujtimit dhe pr t ulur kraht e tyre pr nxnsin
e sinqert t dijes n shenj madhrimi pr t.611

Shpirti n kt ajet nnkupton Xhibrilin, sipas mendimit t shumics s

komentuesve t Kuranit. Melaiket zbresin dhe bashk me ta sht edhe
Xhibrili. Xhibrili prmendet n veanti n kt ajet pr t treguar
madhshtin dhe pozitn e lart t tij.612

5- Ajo sht paqe. E tr Nata e Kadrit sht e mir, n t nuk ka asgj

t keqe

Allahu (xh.sh.) thot: Ajo sht paqe.613

Disa komentues jan shprehur se Nata e Kadrit sht paqe, sepse n t

nuk shkaktohet ndonj smundje dhe nuk lirohet asnj Shejtan.

Disa t tjer jan shprehur se paqja n kt nat nnkupton mirsin dhe

begatin614 dhe se e tr Nata e Kadrit sht mirsi, nuk ndodh n t dika e
keqe deri n agim.

T tjer kan thn se paqja ktu nnkupton prshndetjen e melaikeve

me paqe gjat ksaj nate ndaj atyre q gjenden npr xhami.615

Kto ishin disa nga vlerat dhe begatit m kryesore t ksaj nate t veant.

Kur mund t jet Nata e Kadrit?

Shumica e dijetarve jan t mendimit se kjo nat sht n muajin e

Ramazanit616. Ata jan bazuar n ajetin kuranor ku Allahu i Madhruar
thot: Muaji i Ramazanit n t cilin sht zbritur Kurani617 dhe Ne e
zbritm at n Natn e Kadrit.618

611 Tefsiri i Ibn Kethirit 4/532.

612 elja e Fuqiplotit e Sheukanit 5/472.
613 El Kadr; 5.
614 Furnizimi i udhtarit e Ibn Xheuzit 9/194.
615 Tefsiri Bin Kethirit 4/532.
616 Zahireja e udhtarit 9/183.
 150
Mirpo ata nuk jan t nj mendimi prsa i prket caktimit t dats s
ksaj nate n kt muaj. Sipas mendimit m t sakt t shumics s dijetarve,
ajo ndodhet n dhjetditshin e fundit t muajit Ramazan, sidomos n nett
teke t ktij dhjetditshi.619I Drguari i Allahut (a.s.) i ka urdhruar shokt
e vet q ta krkojn kt nat n kto dit q prmendm m sipr.

Buhariu, n Sahihun e tij transmeton nga Aishja (r.a.), se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Natn e Kadrit krkojeni n nett teke t dhjetditshit t
fundit t Ramazanit.620

Rndsia q i jepte i Drguari i Allahut (a.s.). ktyre ditve duke br

itikaf dhe duke i kaluar nett e tyre me adhurim, tregon se Nata e Kadrit
gjendet n kto dhjet dit t fundit t Ramazanit. Dijetart, n lidhje me
prcaktimin e Nats s Kadrit, kan dhn m shum se dyzet
mendime.621Shenja dalluese m e sakt e Nats s Kadrit sht lindja e diellit
pa rreze n mngjesin e asaj nate.622Kjo nat nuk i sht br e ditur njerzve,
me qllim q ti japin rndsi, ti madhrojn t gjitha nett e muajit Ramazan
dhe q t prpiqen gjat t gjith muajit pr ta arritur kt nat, sepse kshtu
do tu shtohen edhe m shum shprblimet prej Allahut (xh.sh.). Gjithsesi,
Allahu e di m mir urtsin e ksaj fshehtsie.

Ibn Xheuzi623 thot: Shkaku i fshehjes s ksaj nate, sht qllimi i

realizimit t prpjekjes s plot nga ana e njerzve gjat netve t Ramazanit
me shpresn pr t arritur Natn e Kadrit, sikurse ka mbetur e panjohur
ora n t ciln pranohet lutja ditn e Xhumas....624

617 El Bekare; 183.

618 El Kadr; 1.
619 Zahireja e udhtarit 9/183-184.
620 Sahihul Buhari 2/254, kapitulli i agjrimit, tema: Krkimi i nats s kadrit n nett teke t
dhjet ditshit t fundit.
621 Pr tu njohur m hollsisht n lidhje me kto mendime shih librin elja e Krijuesit 4/
213.
622 Shih librin Nata e kadrit t Irakiut, fq. 54. Gjithashtu shih Sahihul Muslim 2/828, hadithin
e Ubej bin Kabit (Allahu qoft i knaqur prej tij).
623 Ai quhet Abdurrahman bin Ali bin Muhamed El Xheuzi El Kurrashij El Begdadij, Ebu El
Feraxh El Hanbeli, imam, dijetar i madh, hafiz, komentues Kurani dhe vaiz i madh. Ai ka shkruar
shum libra n dije t ndryshme, ka shkruar tefsirin e njohur Furnizimi i udhtarit, librin
Prmbledhsi i Musnedeve, librin I pashkputuri n histori, librin Mashtrimet e Iblisit,
librin Pasimi i dshirs n kritik, librin T mennurit dhe librin Hadithe t trilluara. Ai ka
vdekur n vitin 597 H. Shih; Jeta e pishtarve t menur 21/356, Prkujtimi i Hafizave 4/
1342, Fillimi dhe mbarimi 13/28, Pllaka t arta 4/329 dhe Pishtart 3/316.
624 Zahireja e udhtarit 9/189 dhe Msime gjat ramazanit t Bin Uthejminit, fq. 108.
 151
Muslimant duhet ta krkojn kt nat. Ata duhet ta madhrojn dhe
ta gjallrojn me adhurime kt nat. Ata duhet ti prgjrohen Allahut t
Madhruar me lutje, me prkujtime dhe duke i krkuar falje, me qllim q
t prfitojn knaqsin dhe shprblimin e Tij.

3- Dhjet ditt e muajit Dhul Hixhe dhe Ditt e Shklqimit

Vlerat dhe begatit e dhjet ditve t muajit Dhul Hixhe

Kto jan dhjet ditt e para t muajit Dhul Hixhe, pr t cilat Allahu
sht betuar n Kuran, sipas mendimit t shumics s dijetarve dhe
mendimit t dy prej komentuesve m t mdhenj t Kuranit, Ibn Xherir
Taberiut625 dhe Ibn Kethirit626 -Allahu i mshiroft t dy.

Allahu (xh.sh.) thot: Pasha agimin. Pasha dhjet nett.627

M posht do t prmendim disa nga vlerat dhe begatit e ktyre ditve.

1- Vlera e veprave t mira gjat ktyre ditve n krahasim me ditt e

tjera t vitit

Buhariu n Sahihun e tij transmeton nga Ibn Abasi (r.a.), se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Asnj vepr jasht ktyre ditve nuk sht m e vlefshme
se puna e mir gjat ktyre dhjet ditve. Njerzit e pyetn: As xhihadi? Ai
(a.s.) iu prgjigj: As xhihadi, vetm nj person q del e lufton n rrug t Allahut
me veten dhe pasurin e tij dhe nuk kthehet prej lufts me asgj.628

Dijetart nga ky hadith kan marr argument pr t treguar vlern e

agjrimit t ktyre dhjet ditve, pr shkak se agjrimi konsiderohet nga
punt e mira. N kto dhjet dit, nuk lejohet agjrimi i Dits s
Bajramit.629Gjat ktyre ditve sht i ligjruar tekbiri, madhrimi i Allahut.

625 Shih Tefsirin e Taberiut 30/169.

626 Tefsiri i Ibn Kethirit 4/506.
627 El Fexhr; 1-2.
628 Sahihul Buhari 2/7, kapitulli i dy festave, tema: Vlera e punve t mira gjat Ditve t
Shklqimit.
629 elja e krijuesit 2/460.
152
Buhari n Sahihun e tij ka thn: Ibni Omeri dhe Ebu Hurejra (r.a.) gjat
dhjetditshit dilnin n treg e bnin tekbir dhe bashk me tekbirin e tyre
bnin edhe njerzit tekbir.630

2- Vlera e dits s nnt t ktij dhjet ditshi n veanti, e cila sht

dhe dita e Arafatit

Kjo sht dita e qndrimit t haxhinjve n Arafat. Qndrimi n Arafat

sht nj shtyll madhshtore e shtyllave t Haxhit. Kjo dit ka vler t
madhe e begati t shumta.
Allahu ia fal atij q e agjron kt dit gjynahet e dy viteve631 me radh.
Ebu Katade El Ensari632 (r.a.) transmeton se i Drguari i Allahut (a.s.) sht
pyetur n lidhje me agjrimin e dits s Arafatit dhe ka thn: Ajo fshin
gjynahet e vitit t kaluar dhe t vitit q vjen.633

Agjrimi i ksaj dite sht i plqyeshm pr ata q nuk jan t pranishm

n Arafat. Kur i Drguari i Allahut (a.s.) ishte vet i pranishm n Arafat,
nuk e agjronte at dit.634

Ibn Kajjimi thot: Dijetart kan dhn disa arsye q tregojn urtsit e
lnies s agjrimit n Arafat. Ata jan shprehur se lnia e agjrimit ditn e
Arafatit t jep forc pr t kryer sa m shum lutje. Lnia e agjrimit n kt
rast sht m e plqyeshme se agjrimi. I till sht edhe rasti kur kemi t
bjm me agjrim t detyrueshm dhe jemi udhtar, ku udhtarit i lejohet
ta lr agjrimin. Kshtu q lnia e agjrimit t ksaj dite duhet t jet m
parsore prderisa agjrimi i saj sht vullnetar e jo i detyruar.
Ai gjithashtu thot: Dijetari yn635 ka dhn nj arsye tjetr, n lidhje me

630 Sahihul Buhari 2/8, kapitulli i dy Bajrameve, tema: Vlera e puns gjat Ditve t Shklqimit.
631 Ktu ka si qllim vet gjynahet e vogla. Shih Shpjegimin e Sahihul Muslim nga Neueuiu
8/51.
632 Ai quhet Harith bin Rribi bin Beldemeh Ensari El Hazrexhi Es Sulemi, Ebu Katadeh. Ai
ka transmetuar nga i Drguari i Allahut (a.s.) dhe ka qen pjesmarrs n betejn e Uhudit, dhe n
betejat e tjera pas saj. Ai ka vdekur n vitin 54 H. Shih: Luant e pyllit 5/250, Pastrimi i t
pastruarit 12/205 dhe Saktsia n njohjen e Sahabve e Bin Haxher El Askalanit 4/157.
633 Sahihul Muslim 2/819, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi tre dit pr do muaj, i dits s
Arafatit, i dits s Ashures dhe i dits s Hn e dits s Enjte sht i plqyer.
634 Kjo gj sht transmetuar n t dy Sahihet. Shih; Sahihul Buhari 2/173, kapitulli i haxhit,
tema: Agjrimi i dits s Arafatit dhe Sahihul Muslim 2/791, kapitulli i agjrimit, tema: Ditn e
Arafatit pr haxhiun sht e plqyeshne q t haj e mos t agjroj.
635 Ktu sht fjala pr dijetarin e Islamit, Ibn Tejmijen -Allahu e mshiroft.
 153
lnien e agjrimit n Arafat. Ai ka thn se kjo dit sht dit feste pr
njerzit q ndodhen n Arafat636, pr shkak t tubimit t tyre n kt vend,
ashtu sikurse mblidhen edhe njerzit ditn e fests, Ditn e Bajramit. Ky
tubim sht vetm pr ata q ndodhen n Arafat, e nuk ka lidhje me njerzit
q ndodhen jasht tij npr vende t ndryshme....637

Dita e Arafatit sht nj dit e begat. At dit Allahu shpton shum

njerz nga zjarri i Xhehenemit, afrohet n qiellin e dunjas dhe i krenohet
melaikeve me haxhinjt q ndodhen n Arafat.

Aishja (r.a.) transmetom nga i Drguari i Allahut (a.s.), se ka thn: Allahu

shpton ditn e Arafatit m shum njerz nga Zjarri se n do dit tjetr. Ai afrohet
dhe i krenohet melaikeve me ta dhe thot: far dshirojn ata?!638

Xhabir ibn Abdullahu transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Ditn e Arafatit, Allahu zbret n qiellin e dunjas dhe i krenohet melaikeve me
njerzit e pranishm duke thn: Shihni robrit e Mi, q kan ardhur tek Un t
pakrehur, t pluhurosur e t djegur nga dielli prgjat nj rruge shum t largt.
Un dshmoj para jush se i kam falur t gjith.639

3- Vlera e dits s dhjet t ktij dhjetditshi, e cila sht dhe dita e

fests s kurbanit ose dita e therjes

Abdullah ibn Kurrati640 (r.a.) transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka

thn: Dita m e madhe tek Allahu sht dita e therjes, pastaj vjen dita e
qndrimit641....642

636 S afrmi do t prmendim edhe hadithin q e mbshtet kt.

637 Zahireja pr rikthim e Ibn Kajjimit 2/77-78. Gjithashtu, shih librin Ndjekja e rrugs s
drejt t Ibn Tejmijes 1/447-448.
638 Sahihul Muslim 2/983 kapitulli i haxhit, tema: Vlera e haxhit, e umras dhe e dits s
Arafatit.
639 Sahih Ibn Huzejme 4/263, kapitulli i haxhit, tema: Allahu krenohet tek banort e qiellit
me t pranishmit n Arafat; Sahih Ibn Hiban 6/62, sipas sistemimit t Farisiut. At e ka shnuan
edhe Imam El Lalikai n librin e tij Shpjegimi i bazave t akides s Ehli Suneh uel Xhema 3/439
dhe imam Begaui n librin e tij Shpjegimi i Sunetit 7/159, kapitulli i haxhit, tema: Vlera e dits
s Arafatit.
640 Ai quhet Abdullah bin Kurrat El Ezdij Esh Shemalij. Ebu Ubejdeh e pati vendosur at si
prijs n Hims (qytet n Siri). Ai ka marr pjes n n betejn e Jermukut dhe n lirimin e
Damaskut. Ai sht vrar n vitin 56 H. Shih: Luani e pyllit 3/260, Saktsia 2/350 dhe Pastrimi
i t pastruarit 5/361.
641 Kjo sht dita e njmbdhjet, e cila vjen pas dits s therjes. Ajo sht dita e qndrimit,
154
Kjo dit, dita e therjes quhet edhe dita e Haxhit t Madh. Allahu thot:
Dhe (ky sht) nj kumtim nga Allahu dhe i drguari i Tij, drejtuar
gjith njerzve n ditn e Haxhit t Madh.643

Gjithashtu, edhe i Drguari i Allahut (a.s.) e ka cilsuar kt dit si dita e

Haxhit t Madh.644Kjo dit sht cilsuar si e till, sepse shumica e riteve t
haxhit kryhen n t, si therja e kurbaneve, rruarja e koks, hedhja e gurve
dhe rrotullimi rreth Qabes.645 Muslimant n kt dit t begat mblidhen
bashkarisht pr t kryer namazin e Bajramit dhe pr t dgjuar hutben.
Madje edhe grave u sht ligjruar dalja pr t kryer kt adhurim.646

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre, se Umu

Atijeh647 (r.a.) ka thn: Ne grat kishim urdhr t merrnim pjes q t
gjitha n namazin e dits s fests. Ne nxirrnim vashat nga shtpit e tyre,
me qllim q t ishin edhe ato pjesmarrse. Gjithashtu, nxirrnim edhe
grat me menstruacione, t cilat qndronin t veuara n pjesn e pasme t
njerzve pjesmarrs. Kshtu q ato bnin tekbir dhe luteshin bashk me t
tjert, duke shpresuar q t prfitonin nga begatia dhe pastrtia e ksaj
dite.648

sepse n t haxhinjt qndrojn n Mina pr tu shplodhur, pasi kan mbaruar rrotullimin e vrshimit
dhe therjen e kurbanit. Marr nga libri Derdhja e mundit n zgjidhjen e Ebi Daudit 8/361.
642 Sunen Ebi Daud (Sunen Ebi Daud bashk me Derdhjen e mundit 8/361), kapitulli i haxhit,
tema: Ngordhja e kurbanit prpara se t arrij n vendin e duhur; Musnedi i Imam Ahmedit
4/350; Mustedraku i Hakimit 4/221, i cili n lidhje me kt hadith ka thn: Zinxhiri i
transmetimit t tij sht i sakt, por ata t dy (Buhariu, Muslimi) nuk e kan transmetuar n t dy
librat e tyre. Fjaln e tij e ka mbshtetur edhe Dhehebiu.
643 Et Teube; 3.
644 Shih Sunen Ebi Daud bashk me Derdhjen e mundit 9/254, kapitulli i adhurimeve,
tema: Dita e haxhit t madh. Bin Kajjimi, pr zinxhirin e transmetimit t ktij hadithi, ka thn:
Ky zinxhir sht nj prej m t saktve. Marr nga libri Zahireja pr rikthim1/55; Sunen Ibn
Maxhe 2/1016, kapitulli i adhurimeve, tema: Hutbeja e dits s therjes.
645 Zahireja pr rikthim e Bin Kajjimit 1/54.
646 Ibn Haxheri -Allahu e mshiroft- ka thn: Kjo gj vlen ather kur gruas nuk i shkaktohet
ndonj dm dhe kur ajo vet nuk bhet problematike. Pjesmarrja e gruas n kt rast nuk duhet
t shoqrohet me gjra t ndaluara si ngjeshja e tyre me burrat npr rrug apo n xhami. Shih:
elja e Krijuesit 2/471. Kto rregulla duhen zbatuar, sepse parandalimi i t keqes sht m
parsor se prfitimi i t mirs.
647 Ajo quhet Nesibetu, e bija e Harithit. Thuhet se ka qen e bija e Kab El Ensari, njri prej
juristve t sahabve. Ajo ka banuar n Basra dhe ka qen pjesmarrse n betejat e t Drguarit t
Allahut (a.s.) si mjekuese e t plagosurve dhe larse e t vdekurve. Ajo ka jetuar deri n vitin 70 H.
Shih: Luani i pyllit 6/367, Jeta e pishtarve t menur 2/318, Saktsia 4/455 dhe Pastrimi
i t pastruarit 12/455.
648 Sahihul Buhari 2/7, kapitulli i dy festave, tema: Tekbiri gjat ditve q qndrohet n Mina
dhe kur shkon t nesrmen n Arafat dhe Sahihul Muslim 2/606, kapitulli i namazitt dy festave,
 155
Hafidh ibn Haxheri, n lidhje me pjesmarrjen e grave n prgjithsi
dhe atyre grave q nuk kan detyrime, ka thn: Ky tubim kaq i madh
bhet pr t shfaqur madhshtin e riteve t shnuara t Islamit dhe q
begatia t`i prfshij t gjith.649

Muslimant n kt dit dhe gjat ditve t tjera t Ditve t Shklqimit

u afrohen Allahut nprmjet therjes s kurbaneve. Kurbani sht nj rit
mjaft i shnuar n Islam. Dita e tet e ktij dhjetditshi quhet dita e
furnizimit me uj650. N kt dit sht e plqyeshme nisja e haxhit dhe
shkuarja n Mina.

Me kto q prmendm del n pah vlera, mirsia dhe begatia e ktyre

dhjet ditve. Mirpo, a jan kto dit m t vlefshme se dhjet ditt e fundit
t Ramazanit? Ksaj pyetjeje i sht prgjigjur plotsisht Shejhul Islam, Ibn
Tejmije, q ka thn: Dhjet ditt e muajit Dhul Hixhe jan m t vlefshme
se dhjet ditt e fundit t muajit Ramazan dhe dhjet nett e fundit t muajit
Ramazan jan m t mira se dhjet nett e muajit Dhul Hixhe.651

Nxnsi i tij, Ibn Kajjimi ka thn: Kt prgjigje e argumenton fakti q

dhjet nett e fundit t muajit Ramazan jan vlersuar si nett m t mira,
duke marr n konsiderat Natn e Kadrit, e cila gjendet brenda ktyre
netve, ndrsa dhjet ditt e muajit Dhul Hixhe jan vlersuar si ditt m t
mira, duke marr n konsiderat ditn e Therjes, ditn e Arafatit dhe ditn
e Furnizimit me uj, t cilat gjenden brenda ktij dhjetditshi.652

Vlera e Ditve t Shklqimit

Ditt e Shklqimit jan tre ditt q vijojn menjher pas dits s Therjes.
Ato quhen kshtu pr shkak se njerzit gjat ktyre ditve e pritnin n copa
t gjata mishin e kurbaneve dhe e nxirrnin pr ta thar nn shklqimin e
rrezeve t diellit.653

tema: Pjesmarrja e grave n vendfalje n dy festat dhe dgjimi i hutbes sht i lejuar, por me
kusht q t qndrojn t veuara nga burrat.
649 elja e Krijuesit 2/470.
650 Kjo dit e ka marr kt emr, pr shkak se njerzit furnizoheshin me uj gjat ksaj dite,
pr t pasur rezerva pr ditt e tjera t haxhit. Shih librin Prfundimi i Ibn Ethirit 2/280.
651 Tubimi i Fetvave i Ibn Tejmijes 25/287.
652 Zahireja pr rikthim 1/57.
653 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 8/17.
156
Allahu (xh.sh.) thot: Prmendeni Allahun n ditt e caktuara (n ditt
e Bajramit).654

Ibn Abasi (r.a.) thot: Ditt e caktuara, jan Ditt e Shklqimit.655

Muslimi n Sahihun e tij transmeton nga Nebishe Hudheliu, se i Drguari

i Allahut (a.s.). ka thn: Ditt e Shklqimit jan dit n t cilat hahet e pihet.
Ndrsa sipas nj transmetimi tjetr shtohen edhe fjalt ...dhe prkujtohet
Allahu.656

Agjrimi i ktyre ditve sht i ndaluar prgjithsisht, vetm n rast se

ndonj person nuk ka mundsi t theri kurban.657

N sunenet transmetohet nga Ukbe ibn Amiri, se i Drguari i Allahut

(a.s.) ka thn: Dita e Arafatit, dita e Therjes dhe Ditt e Shklqimit jan festa pr
ne, pasuesit e Islamit. Ato jan dit n t cilat hahet e pihet.658

Ditt e Shklqimit jan dit madhshtore e me shum vlera. N to plqehet

shtimi i prkujtimit t Allahut t Madhruar.

Ibn Rrexhebi -Allahu e mshiroft- thot: Fjalt e t Drguarit t Allahut

(a.s.): Ditt e Shklqimit jan dit n t cilat hahet e pihet dhe prkujtohet Allahu,
vn n dukje se t ngrnt e t pirt gjat ditve t fests duhen shfrytzuar
pr t pasur sa m shum forca n prkujtimin dhe adhurimin e Allahut.
Ky lloj veprimi, vnia e dikaje n dispozicion t adhurimit, padyshim q

654 El Bekare; 203.

655 Kt e ka prmendur Buhariu n Sahihun e tij pa zinxhir transmetimi 1/7, kapitulli i dy
festave, tema: Vlera e punve t mira gjat Ditve t Shklqimit.
656 Sahihul Muslim 2/800, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi sht i ndaluar gjat Ditve t
Shklqimit.
657 Argumentet n lidhje me kt mund ti gjesh n Sahihul Buhari 2/250, kapitulli i agjrimit,
tema: Agjrimi i Ditve t Shklqimit; Suneni i Ebu Daudit bashk me Derdhjen e mundit
11/219, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i Ditve t Shklqimit dhe Musnedi i Imam Ahmed
bin Hanbelit 2/513.
658 Sunen Ebi Daud bashk me Derdhjen e mundit 11/271, kapitulli i agjrimit, tema:
Agjrimi i Ditve t Shklqimit dhe Suneni i Tirmidhiut 3/143,144, kapitulli i agjrimit, tema:
Ajo q transmetohet n lidhje me mosplqimin e agjrimit gjat Ditve t Shklqimit. Tirmidhiu
ka thn se hadithi sht i mir dhe i sakt.
Suneni i Nesaiut 5/252, kapitulli i agjrimit. Musnedi i imam Ahmedit 4/152 dhe El
Mustedrak i Hakimit 1/434, kapitulli i agjrimit. Hakimi ka thn se ky hadith sht i sakt dhe
sht n prputhje me kushtet e Muslimit, si rrjedhoj at e mbshtet edhe Dhehebiu.
 157
tregon pr nj mirnjohje t plot ndaj mirsis s Allahut....659

Tekbiri sht nj vepr e ligjruar gjat ktyre ditve, sepse at e kan

vepruar sahabet dhe t part tan t mir660 pas tyre dhe se tekbiri sht nj
nga llojet661 e prkujtimit t Allahut t Madhruar.

Prsa i prket kohs s nisjes s tekbirit, dijetart kan dhn mendime

t ndryshme, por m i sakti dhe m i njohuri i ktyre mendimeve sht
mendimi se tekbiri fillon q me agimin e dits s Arafatit dhe vazhdon deri
n fund t Ditve t Shklqimit662.

Gjithashtu, rndsia e ktyre ditve del n pah nprmjet veprave t

tjera t haxhit, t cilat kryhen gjat ktyre ditve, si jan ditt e qndrimit
n Mina, ditt e gjuajtjes s gurve, ditt e therjes s kurbanit etj..

Dita m e mir e Ditve t Shklqimit, sht dita e par e ktyre ditve,

si tregohet n hadithin e prmendur disa faqe m lart, i cili thot: Dita m
e madhe tek Allahu sht dita e therjes, pastaj vjen dita e qndrimit. Kjo dit sht
quajtur dita e qndrimit, sepse haxhinjt zn vendet e tyre dhe qndrojn
n Mina.

Me kaq e kemi mbyllur temn n lidhje me vlerat dhe begatit e dhjet

ditve t muajit Dhul Hixhe dhe t Ditve t Shklqimit.

4- Muajt e shenjt

Domethnia e shenjtris s muajve t shenjt

Muajt e shenjt jan kto: Dhul Kadeh, Dhul Hixheh, Muharrem dhe
Rexheb. Allahu i ka veuar kto muaj, duke i br t shenjt. Ai i ka

659 Njohuri t vlefshme n lidhje me adhurimin m t rndsishm t vitit t Ibn Rexhebit,

fq. 303.
660 Shih: Sahihul Buhari 2/7, kapitulli i dy festave (dy Bajrameve), tema: Tekbiri gjat ditve
t Minas dhe gjat shkuarjes pr n Arafat.
661 Pr tu njohur me t tjera lloje t prkujtimit t Allahut shih librin Njohuri t vlefshme n
lidhje me adhurimin m t rndsishm t vitit t Ibn Rexhebit, fq. 301-302.
662 Marr nga librit Tefsiri i Bin Kethirit 1/246\ dhe elja e krijuesit t Ibn Haxherit 2/
462. Ndrsa pr tu njohur me mnyrn e kryerjes s tekbirit, shih librin Referimi i lexuesit pr
shpjegimin e Sahihul Buhari t El Ajnit 6/293.
 158
przgjedhur ato midis t gjith muajve t tjer. Allahu thot: Tek Allahu
numri i muajve sht dymbdhjet (sipas hns). Kjo gj sht n librin
e Allahut prej dits kur krijoi qiejt dhe tokn. Katr prej ktyre muajve
jan t shenjt.663

Nprmjet zinxhirit t tij t transmetimit, Ibn Xherir Taberiu prcjell nga

Ibn Abasi, n lidhje me rndsin q Allahu i ka dhn shenjtris s ktyre
muajve, kto fjal: Allahu i ka br t shenjt kta muaj. Ai (xh.sh.) e ka
ngritur lart shenjtrin e tyre. Ai e konsideron t rnd gabimin n to, kurse
veprn e mir e t sakt, sbashku me shprblimin pr to, i konsideron m
t mdha se n muajt e tjer.664

Arabt, n kohn e injorancs, i konsideronin t shenjt kto muaj. Ata i

madhronin dhe e kishin t ndaluar luftn gjat ktyre muajve.

Ibn Kethiri thot: Muajt e shenjt jan katr, tre prej tyre pasojn njri-
tjetrin, ndrsa njri prej tyre sht i vetm. Kryerja e haxhit dhe umres ka
qen shkaku i shenjtris s tyre. Si rrjedhoj, muaji Dhul Kadeh u
konsiderua i shenjt, i cili rnditet nj muaj para muajve t haxhit. Muaji
Dhul Kadeh ishte muaji n t cilin ndalohej lufta. Po kshtu edhe muaji
Dhul Hixheh konsiderohej i shenjt, pr shkak se n t kryhej haxhi dhe
njerzit merreshin me adhurim. Muharremi, muaji q vjen pas muajit Dhul
Hixheh, u shenjtrua me qllim q haxhinjt t ktheheshin t sigurt npr
vendet e tyre t largta. Ndrsa muaji Rexheb, q sht n mesin e vitit, qe
br i shenjt me qllim q njerzit nga ant m t largta t Gadishullit
Arabik t vizitonin Shtpin e Shenjt, t kryenin umren dhe m pas t
ktheheshin npr vendet e tyre t qet e t sigurt.665

Allahu n Kuran, pr muajt e shenjt thot: T pyesin pr luftn n

muajin e shenjt, e ti thuaj: Lufta n t sht e madhe (mkat i madh),
por pengimi nga rruga e Allahut, mosbesimi ndaj Tij, pengimi nga
Xhamia e Shenjt (Qabja) dhe dbimi i banorve t saj nga ajo, jan
mkate edhe m t mdha tek Allahu666 dhe O ju q besuat! Mos i
shkelni ritet e Allahut dhe as muajin e shenjt (mos lejoni luftn)667

663 Et Teube; 36.

664 Tefsiri Taberiut 10/126.
665 Tefsiri i Ibn Kethirit 2/356.
666 El Bekare; 217.
667 El Maideh; 2.
 159
Ibn Kethiri thot: Allahu me kt ajet ka si qllim t tregoj shenjtrin
dhe madhshtin e muajve t shenjt. Ai i ka dhn rndsi largimit nga
gjrat e ndaluara gjat ktyre muajve n prgjithsi dhe nisjes s nj lufte
n veanti.668

Ai (xh.sh.) thot: Allahu e bri Qaben, Shtpin e Shenjt, vend

jetsimi (shtjet t fes t jets) pr njerz, t till i bri edhe muajin e
shenjt.669

Begaui thot: Muajt e shenjt shrbejn pr prmbushjen e nevojave

jetike t njerzve, sepse gjat ktyre muajve ata ndihen t sigurt e t
pacnuar nga lufta.670

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebi

Bekrah671 (r.a.), se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Koha sht rrotulluar672
dhe ka marr formn q ka pasur ditn kur Allahu krijoi qiejt dhe tokn. Viti ka
dymbdhjet muaj, katr prej t cilve jan t shenjt. Nga kta muaj tre vijn njri
pas tjetrit; Dhul Kadeh, Dhul Hixheh dhe Muharrem, ndrsa i katri sht Rexhebi,
muaji Mudarr673, i cili ndodhet midis muajve Xhemade dhe Shaban.674

668 Tefsiri i Ibn Kethirit 2/5.

669 El Maideh; 97.
670 Tefsiri Begauit 2/68 dhe Zahireja pr udhtim 2/430.
671 Ai quhet Nufejun bin El Harith bin Keldeh bin Amru, Ebi Bekrate Eth Thekafij. Thuhet
se ai sht Mesruhu, skllavi i El Harith bin Keldes. Ditn q sht br mysliman, i Drguari i
Allahut (a.s.) e ka liruar nga skllavria. Ai ka qen prej sahabeve m t mir. Ai ka jetuar n Basrah
dhe ka lindur shum fmij, t cilt jan br shum t njohur m pas. Ai ka vdekur n Basra n
vitin 50 H, mirpo ka mendime se ka vdekur m von. Shih: Luani i pyllit 5/38, Saktsia 3/
542 dhe Pastrimi i t pastruarit 10/469.
672 Dijetart kan thn: Arabt n kohn e injorancs bnin dallim midis muajve, duke lejuar
disa dhe ndaluar disa t tjer, duke ndrruar vendet e tyre, disa i sillnin prpara e disa t tjer i
nxirrnin pas disa t tjerve, nisur nga situatat q u paraqiteshin. Nj nga kto shkaqe ishte shpejtimi
i lufts, gj e cila i shtynte t shkelnin shenjtrin e muajit t shenjt dhe n vend t tij shenjtronin
nj muaj tjetr. Kjo gj solli ndryshimin dhe rrotullimin e muajve t vitit, derisa arriti q pas disa
vitesh koha t marr formn e saj origjinale, kshtu q haxhi i t Drguarit t Allahut (a.s.) prkoi
me kt harmonizim t kohs. Marr nga libri elja e krijuesit t Ibn Haxherit 8/325.
673Ky emrtim tjetr i muajit Rexheb ka mar shkas nga mosmarrveshjet q kishin midis tyre
fisi Mudarr dhe ai Rrabiah, n lidhje me muajin Rexheb. Fisi Mudarr njihte pr muajin Rexheb
kt muaj q ne sot e njohim si muajin Rexheb, ndrsa fisi Rrabiah kt muaj e kishte vendosur n
muajin e Ramazanit. Shih: Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 11/168.
674 Sahihul Buhari 8/185, kapitulli i teuhidit, tema: Ajeti: At dit ka fytyra t shdritshme q
shohin Zotin e tyre dhe Sahihul Muslim 3/1305, kapitulli i El Kasameh , tema: Ndalimi i fort
ndaj gjakderdhjes, prekjes s nderit dhe pasuris.
 160
Nj pjes e t parve tan t mir jan t mendimit se dispozita n lidhje
me ndalimin e lufts gjat ktyre muajve sht e qndrueshme dhe vazhdon
t jet n fuqi, duke u bazuar n argumentet q prmendm m sipr, ndrsa
pjesa tjetr e tyre jan t mendimit se dispozita q ndalon luftn kundr
idhujtarve gjat muajve t shenjt sht e shfuqizuar nga ajeti kuranor:
Tek Allahu numri i muajve sht dymbdhjet (sipas hns). Kjo
gj sht n librin e Allahut nga dita kur krijoi qiejt dhe tokn. Katr
prej ktyre muajve jan t shenjt. Kjo sht fe e drejt. Pra, mos e
ngarkoni (me mkat) veten tuaj n to (katr muaj). Luftoni t gjith
idhujtart pa dallim, si ju luftojn ata juve pa dallim.675

Kt mendim e ka prkrahur imam Ibn Xherir Taberiu676. Gjithashtu,

Ibn Kethiri ka thn pr t se ky sht mendimi m i njohur677. Allahu i
Madhruar sht m i Dituri.

Begatit dhe vlerat e muajve t shenjt

M lart treguam pozitn e lart dhe shenjtrin e ktyre muajve midis t

gjith muajve t tjer, ndrsa tani do t flasim rreth vlerave dhe begative t
donjrit prej ktyre muajve.

1- Muaji Dhul Kadeh

Ky sht njri prej muajve t haxhit, pr t cilt Allahu ka thn: Haxhi

sht n muajt e caktuar.678

Nisja e haxhit sht e sakt vetm nse kryhet brenda ktij muaji, sipas
mendimit m t sakt t dijetarve679. Muajt e haxhit jan Sheual, Dhul Kadeh
dhe dhjet ditt e Dhul Hixheh. Si veori t ktij muaji vlen t prmendim
faktin se i Drguari i Allahut (a.s.) i ka kryer t katr umrat n kt muaj,
prve njrs q e ka kryer bashk me haxhin, por edhe at e ka nisur n
muajin Dhul Kadeh e m pas e ka kryer bashk me haxhin n muajin Dhul
Hixheh680.

675 Et Teube; 36.

676 Tefsiri i Taberiut 2/353-354.
677 Tefsiri i Ibn Kethirit 2/5, 356.
678 El Bekare; 197.
679 Tefsiri i Ibn Kethirit 1/236-237.
 161
Ibn Kajimi i ka dhn kt shpjegim ktij fakti duke thn: Kryerja e
umras brenda muajve t haxhit i ngjan kryerjes s haxhit brenda muajve t
tij, t cilt Allahu i ka prcaktuar si koh pr kryerjen e ktij adhurimi.
Umra sht haxhi i vogl. Koha m e prshtatshme pr kryerjen e saj jan
muajt e haxhit, ndrsa Dhul Kadeh sht muaji i mesm i tyre.681

Pr kt arsye, transmetohet nga t part tan t mir, se kryerja e umras

gjat muajit Dhul Kadeh sht vepr e plqyer.682 Mirpo kjo nuk do t
thot se kryerja e umras n muajin Dhul Kadeh, sht m e plqyeshme se
kryerja e saj n muajin Ramazan. Vlern e umras n Ramazan e kemi
prmendur m lart.683

Veori tjetr e ktij muaji sht fakti se Allahu (xh.sh.) i premtoi Musait
q ti fliste gjat tridhjet netve t muajit Dhul Kadeh. Ndrsa dhjetshja e
plotsuar, sht e dhjetshja e Dhul Hixhes. Ky sht dhe mendimi i
shumics s komentuesve t Kuranit.684

Allahu (xh.sh.) thot: Dhe Ne i caktuam Musait tridhjet net (afatin

pr shpallje), e ato i plotsuam edhe me dhjet.685

2- Muaji Dhul Hixheh

Vlerat dhe begatit e ktij muaji jan madhshtore. Veprat dhe adhurimet
e haxhit kryhen n kt muaj; haxhi q sht nj simbol madhshtor i fes
son. Ky muaj prmban dhjet dit t begata dhe me shum vlera n fillimin
e tij, e m pas kto dhjet dit pasohen me tre Ditt e Shklqimit, pr vlerat
e t cilave kemi folur m lart.

3- Muaji Muharrem

Muslimi, n Sahihun e tij transmeton nga Ebu Hurejre, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Agjrimi m i mir pas muajit t Ramazanit sht agjrimi
i muajit t Allahut, Muharrem.686
680 Njohuri t vlefshme i Ibn Rexhebit, fq. 274 dhe Zahireja pr rikthim i Ibn Kajjimit 2/93.
681 Zahireja pr rikthim 2/96.
682 Njohuri t vlefshme, fq. 275.
683 Gjithashtu, shih librin Zahireja pr rikthim 2/95-96.
684 Tefsiri i Ibn Kethirit 2/244.
685 El Araf; 142.
686 Sahihul Muslim 2/821, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e agjrimit t muajit Muharrem.
 162
Ibn Rexhebi thot: I Drguari i Allahut (a.s.) e ka cilsuar muajin
Muharrem si muaji i Allahut. Ky cilsim tregon pr vlerat dhe vendin e
lart t ktij muaji, sepse Allahu cilson me Veten e Tij vetm krijesat m t
veanta.687

Disa dijetar jan shprehur se agjrimi i ktij muaji sht agjrimi m i

plqyeshm pas muajit t Ramazanit, nse agjrohet i tri, sepse agjrimi i
disa ditve si dita e Arafatit ose gjasht ditt e Sheualit jan m t plqyera
sesa agjrimi vetm i disa ditve t muajit Muharrem.688

Dita e dhjet e muajit Muharrem, e cila quhet dita e Ashures, sht nj

dit e begat dhe e rndsishme. Kjo dit gzon prkushtim q n koh t
lashta. Allahu n kt dit shptoi Musain bashk me popullin e tij dhe e
mbyti Faraonin me gjith ushtrin e tij.
Musai (a.s.) e ka agjruar kt dit n shenj falnderimi ndaj Allahut.
Kurejsht n kohn e injorancs e kan agjruar kt dit. Kt dit e kan
agjruar edhe ifutt. Sipas mendimit t shumics s dijetarve689, agjrimi
i ksaj dite ka qen i detyrueshm pr muslimant prpara se t detyrohej
agjrimi i muajit t Ramazanit. Pas detyrimit t agjrimit t muajit Ramazan,
agjrimi i ksaj dite u shdrrua n agjrim t plqyeshm e jo t detyruar.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre, se Aishja

(r.a.) ka thn: Kurejsht e agjronin ditn e Ashures n kohn e injorancs,
edhe i Drguari i Allahut (a.s.) e agjronte kt dit. Ai vazhdoi ta agjronte
at edhe kur emigroi n Medine. Gjithashtu, ai (a.s.) urdhroi edhe t tjert
ta agjronin kt dit. Kur agjrimi i muajit t Ramazanit u b detyrim, ai
(a.s.) tha: Kush dshiron le ta agjroj, e kush dshiron le ta lr agjrimin e ksaj
dite.690

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ibn Abasi,

se kur i Drguari i Allahut (a.s.) erdhi n Medine, i gjeti ifutt agjrushm
ditn e Ashures. I Drguari i Allahut (a.s.) u tha: Prse e agjroni kt dit?
Ata u prgjigjn: Kjo sht nj dit madhshtore. Allahu n kt dit ka

687 Njohuri t vlefshme, fq. 32.

688 Njohuri t vlefshme, fq. 29.
689 elja e Krijuesit 4/247.
690 Sahihul Buhari 2/250, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i dits s Ashures dhe Sahihul
Muslim 2/792, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i dits s Ashures.
 163
shptuar Musain bashk me popullin e tij dhe ka mbytur n t Faraonin
bashk me popullin e tij. Musai e agjroi kt dit n shenj falnderimi
ndaj Allahut, kshtu q edhe ne e agjrojm pas tij. I Drguari i Allahut
(a.s.) tha: Musai na takon neve m shum sesa juve.
M pas, i Drguari i Allahut (a.s.) e agjroi kt dit dhe urdhroi edhe t
tjert ta agjronin at.691

Agjrimi i ksaj dite ka vlera t mdha. Agjrimi i ksaj dite fshin gjynahet
e t gjith vitit t kaluar.

Muslimi n Sahihun e tij transmeton nga Ebi Katade Ensariu, se i Drguari

i Allahut (a.s.) sht pyetur pr agjrimin e dits s Ashures dhe ka thn:
Agjrimi i ksaj dite fshin gjynahet e gjith vitit t kaluar.692

Nj grup dijetarsh kan thn se bashk me ditn e dhjet sht e

plqyeshme t agjrohet edhe dita e nnt, sepse i Drguari i Allahut (a.s.)
ka agjruar ditn e dhjet dhe pr vitin e ardhshm vendosi t agjronte
edhe ditn e nnt.693

Neueuiu thot: Agjrimi i dits s nnt bashk me ditn e dhjet,

ndoshta sht ligjruar pr tju larguar prngjasimit me ifutt, t cilt
agjrojn vetm ditn e dhjet.694

N kt dit, vetm agjrimi sht i ligjruar, mirpo disa njerz kryejn

disa vepra t shpikura pr t cilat nuk ka fare baza, ose mbshteten n
ndonj hadith t trilluar e t dobt.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije thot: Nj ndr shpikjet m t urryera sht

edhe rituali i etjes, i mrzitjes e t tjera shpikje n ditn e Ashures.695 Kto
vepra i kan shpikur ndjeksit e dshirave dhe t bidatit si jan Rafidit.

691 Sahihul Buhari 2/251, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i dits s Ashures dhe Sahihul
Muslim 2/796, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i dits s Ashures. Teksti i ktij hadithi sht
marr nga Sahihul Muslim.
692 Sahihul Muslim 2/819, kapitulli i agjrimit, tema: Plqimi i agjrimit t tre ditve pr do
muaj, i dits s Arafatit, i Ashures dhe i dits s hn e t enjte.
693 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 8/13. Argumentin e ksaj shtjeje mund ta
gjesh n Sahihul Muslim 2/798, kapitulli i agjrimit, tema: `dit agjrohen n Ashure. Ky
hadith transmetohet nga Ibn Abasi.
694 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 8/12-13.
695 Shih librin e Ibn Kethirit Fillimi dhe mbarimi 8/202.
 164
Kto vepra nuk jan t ligjruara nga Allahu (xh.sh.) dhe as nga i Drguari
i Tij. Askush nga t part tan t mir nuk i ka vepruar kto rituale, as Ehli
Bejti (ata q i prkasin familjes s Profetit), e as t tjert. Fatkeqsia e vrasjes
s Husejnit696 duhet t trajtohet ashtu sikurse trajtohen t gjitha fatkeqsit,
duke thn n kto raste at q Allahu na urdhron t themi.697

Gjithashtu, Ibn Tejmije ka thn se ditn e Ashures kryhen dhe disa vepra
t tjera t shpikura. Ata persona q i kryejn kto vepra mbshteten n
hadithe t trilluara q nuk kan asnj baz. Vlera e larjes, lyerja e syve,
shtrngimi i duarve mes njri-tjetrit, shfaqja e gzimit e hares dhe shpenzimi
i teprt jan disa nga veprat e shpikura n ditn e Ashures.

Disa kan thn se madhrimi i teprt i ksaj dite sht br nga disa
persona q gabimisht numrohen si njerz t dijshm dhe se kt vepr ata
e kan br me qllim q t kundrshtojn qndrimin e Rafidive, t cilt e
kan shndrruar kt dit n dit morti (vdekje).698

4- Muaji Rexheb

Muaji Rexheb sht njri nga muajt e shenjt. Kur hynte muaji Rexheb, i
Drguari i Allahut (a.s.) lutej me kto fjal:
O Allahu yn, na begato gjat muajit Rexheb e Shaban dhe na mundso ta
mbrrijm muajin e Ramazanit.699

Ibn Tejmije, pasi e prmend kt hadith, thot: N lidhje me vlern e

muajit Rexheb, vetm ky hadith vrtetohet se sht transmetuar nga i
Drguari i Allahut (a.s.). Shumica e haditheve q jan transmetuar nga i

696 Ai quhet Husejn, i biri i prijsit t besimtarve, Ali bin Ebi Talib El Kurrashij, Ebu Abdilah,
nipi dhe i kndshmi i t Drguarit t Allahut. Husejni bnte shum adhurim. Ai u vra n Kerbela
t Irakut ditn e Ashures n vitin 61 H. Allahu qoft i knaqur me t. Shih: Luani e pyllit 1/495,
Jeta e pishtarve t menur 3/280, Fillimi dhe mbarimi 8/117, Saktsia 1/331 dhe Pllaka
t arta1/66.
697 N raste fatkeqsish thuhet: T Allahut jemi e tek Ai do t kthehemi.
698 Pasimi i rrugs s drejt pr t kundrshtuar banort e Zjarrit 2/620-624.
699 Musnedi Ahmed 1/259, Musnedi Bezar, shih librin: Heqja e perdeve pr t zbuluar shtesat
e Bezarit 1/457, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e agjrimit t Ramazanit. Hejthemi, n librin
e tij Tubimi i t gjitha shtesave 3/140, ka thn: Kt hadith e ka transmetuar Bezari dhe
Taberaniu n librin e tij Tubimi i mesm. N zinxhirin e transmetuesve t ktij hadithi ndodhet
Zaideh bin Ebi Err Rrakad ndaj t cilit ka fjal, por q sht konsideruar edhe si i besueshm. Bin
Haxheri n broshurn e tij me titull Sqarimi i gjrave t uditshme q jan thn n lidhje me
vlern e muajit Rexheb fq. 8-9 n lidhje me kt hadith thot: Ai sht nj hadith jo i fort.
 165
Drguari i Allahut (a.s.) n lidhje me kt tem, jan t trilluara700.

Bidatinjt kan trilluar shum hadithe rreth vlers s ktij muajit t

shenjt, veanrisht rreth vlers s disa adhurimeve gjat tij, si sht namazi
dhe agjrimi.

Hafidh Ibn Haxheri sht nj nga ata, q e kan vn n dukje kt fakt.

N broshurn e tij me titull Sqarimi i gjrave t uditshme q jan thn n
lidhje me vlern e muajit Rexheb, ai thot: Asnj hadith i sakt q t vlej
si argument, nuk sht transmetuar n lidhje me vlern e muajit Rexheb.
Asgj e sakt nuk transmetohet n lidhje me agjrimin e tij apo t nj dite t
shnuar n t. Po kshtu, nuk ka transmetime t sakta n lidhje me vlern e
namazit gjat ndonj nate t shnuar t tij.701

M pas, Ibn Haxheri ka paraqitur n kt broshur t gjitha hadithet n

lidhje me kt tem, duke dhn edhe vlersimin pr do hadith.

Ibn Rexhebi thot: Nuk ka hadith t sakt q t tregoj pr ndonj namaz

t veant702 n muajin Rexheb. Po kshtu, edhe pr ndonj agjrim t veant
n muajin Rexheb, nuk sht transmetuar asgj e sakt nga i Drguari i
Allahut (a.s.) apo nga shokt e tij.703

Pr kt arsye, t part tan e kan urryer veimin e muajit Rexheb me

agjrim.704

Ebu Bekr Tartushi705 e ka sqaruar mjaft mir kt shtje. Ai ka thn:

700 Pasimi i rrugs s drejt pr t kundrshtuar banort e Zjarrit 2/624.

701 Sqarimi i gjrave t uditshme q jan thn n lidhje me vlern e muajit Rexheb fq. 3.
702 Nj namaz i ktij lloji, sht namazi q kryejn disa njerz n natn e Xhumas s par t
muajit Rexheb. Kt namaz ata e quajn namazi regaib. Bin Kajjimi, pr hadithet e transmetuara
n kt tem, ka thn: T gjitha jan t trilluar dhe gnjeshtr ndaj t Drguarit t Allahut (a.s.).
Shih librin e tij Fanari ndriues pr t njohur hadithet e sakta e t dobta fq. 95.
703 Njohuri t vlefshme, fq. 123 dhe Fanari ndriues, fq. 96-97.
704 Shih librin Pasimi i rrugs s drejt pr t kundrshtuar banort e Zjarrit 2/625 dhe
librin Urdhrimi pr pasim dhe ndalimi nga bidati i Sujutit, fq. 81.
705 Ai quhet Muhamed bin El Uelid bin Khalef bin Sulejman El Fehrij, Ebu Bekr El Endalusij
Et Tartushi, nj jurist Maliki, imam dhe dijetar i madh. Ai ka qen besimtar i mir, i devotshm
dhe asket. Msimet e fikhut i mori n vendet e tij e m pas udhtoi pr t marr dije n vendet e
lindjes. Ai ka shkruar librat: Shpikjet dhe bidatet dhe Drita e mbretrve dhe mirsjellja ndaj
prindrve. Ai vdiq n Aleksandri n vitin 520 H. Shih: Enciklopedia e vendeve 4/30,
Prejardhjet 8/235, Jeta e pishtarve t menur 19, 490 dhe Pishtart 7/133.
 166
Agjrimi i muajit Rexheb sht vepr e urryer, duke u bazuar n nj prej
tre kndvshtrimeve t mposhtme:

S pari, muaji Rexheb nse agjrohet nga muslimant pr do vit me

radh, agjrimi i tij shdrrohet n detyrim njlloj si muaji i Ramazanit.

S dyti, agjrimi i tij mund t jet shndrruar n nj sunet t fort nga

ana e t Drguarit t Allahut (a.s.) njlloj si sunetet e forta t namazeve gjat
dits.

S treti, agjrimi i muajit Rexheb mund t konsiderohet i veant, sepse

shprblimi pr agjrimin e tij sht m i mir sesa agjrimi n muajt e tjer,
si sht agjrimi i dits s Ashures. Mirpo konsiderimi i agjrimit t ktij
muaji si vepr e plqyer, sht e papranueshme, sepse nuk ka qen n
traditn e t Drguarit t Allahut (a.s.) dhe ai nuk e ka vepruar nj gj t
till. Gjithashtu, konsiderimi i agjrimit t ktij muaji si sunet, apo si agjrim
i detyrueshm bie n kundrshtim me mendimin unanim t dijetarve, i
cili e kundrshton nj gj t till. Pra, nuk ka asnj lloj kndvshtrimi q
mund t paraqes veimin e ktij muaji me agjrim. Por nj person mundet
edhe ta agjroj kt muaj, nse ai nuk bhet shkak pr prhapjen e ksaj
shtjeje dhe konsiderimin e ktij agjrimi si vepr e detyruar apo sunet.706

Ndrsa pr umren gjat ktij muaji, Ibn Rexhebi ka thn se ajo sht
vepr e plqyer te shum prej t parve tan si Omer ibn Hatabi, Aishja
(a.s.) e t tjer.707

5- Dita e Premte, dita e Hn dhe dita e Enjte

Vlerat dhe begatit e dits s Premte

Dita e Premte sht dita m e mir e javs. Ajo sht nj dit e begat.
Allahu (xh.sh.) e ka zgjedhur at pr muslimant. Kjo dit ka vlera dhe
begati t mdha, t cilat do ti prmendim m posht:
1- Hadithe t shumta jan transmetuar n lidhje me vlern dhe pozitn e
ksaj dite.

706 Shpikjet dhe bidatet, fq. 134-135.

707 Njohuri t vlefshme, fq. 126.
 167
Imam Muslim transmeton n Sahihun e tij nga Ebi Hurejre, se i Drguari
i Allahut (a.s.) ka thn: Dita e Premte sht dita m e mir q ka par drita e
diellit. Ademi sht krijuar n kt dit, n kt dit sht futur n Xhenet e po n
kt dit sht nxjerr prej tij. Dita e Kijametit ka pr t ndodhur po ditn e Premte.708

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebi Hurejre dhe Hudhejfe709

r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu nuk ua mundsoi gjetjen e
dits s Premte atyre q qen para nesh. Jehudive u takoi dita e Shtun e t krishtert
dita e Djel. Allahu m pas na solli neve dhe na udhzoi pr ditn e Premte.710

2- Kjo dit prmban nj or n t ciln lutja sht e pranuar.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebi Hurejre

r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) po fliste pr ditn e Premte, e m pas tha:
Ditn e Premte ka nj or, e cila nse e gjen nj musliman duke falur namaz e duke
i krkuar Allahut dika, Allahu do tia dhuroj atij at q krkon.
Pastaj, i Drguari i Allahut (a.s.) bri nj shenj me dorn e tij pr t
treguar se kjo or sht nj pjes e shkurtr kohe.711

Dijetart e sahabve, tabiinve dhe dijetar t tjer q kan jetuar pas

tyre kan dhn mendime t ndryshme n lidhje me kt or. N radh t
par, ata kan shfaqur mendime t ndryshme, se a sht ajo e vlefshme
edhe pr ditt tona apo vlera e saj sht shfuqizuar? S dyti, ata q mendojn
se vlera e saj nuk sht hequr kan dhn mendime t ndryshme, n lidhje
me prcaktimin e kohs s ksaj ore gjat dits s Premte.

Hafidh Ibn Haxheri ka paraqitur m shum se tridhjet mendime s

bashku me argumentet e tyre, n lidhje prcaktimin e kohs s ksaj ore.712

708 Sahihul Muslim 2/585, kapitulli i s Premtes, tema: Vlera e dits s Premte.
709 Ai quhet Hudhejfe bin El Jemani. Emri i El Jeman ndryshe sht Hasel ose Husejl bin
Xhabiri bin Amr El Abesi, nj ndr krert e sahabeve t t Drguarit t Allahut (a.s.). Ai sht edhe
personi i sekretit t Profetit (a.s.) n lidhje me hipokritt. Ai gjithmon e pyeste t Drguarin e
Allahut (a.s.) pr t keqen, me qllim q t largohej prej saj. Hudhejfe ka marr pjes me t Drguarin
e Allahut (a.s.) n betejn e Uhudit. Gjithashtu, ai ka marr pjes n lirimin e Irakut. Ai ka vdekur
n Medain n vitin 36 H. Shih: Luani i pyllit 1/468, Jeta e pishtarve t menur 2/361, Saktsia
1/316 dhe Pastrimi i t pastruarit 2/219.
710 Sahihul Muslim 2/286, kapitulli i s Premtes, tema: Udhzimi i ktij umeti pr ditn e
Premte.
711 Sahihul Buhari 1/224, kapitulli i s Premtes, tema:Ora q gjendet ditn e Premte dhe
Sahihul Muslim 2/584, kapitulli i s Premtes, tema: Ora q gjendet ditn e Premte.
712 elja e krijuesit 2/416-421.
168
Mendimet m t favorizuara n kt shtje jan vetm dy prej tyre. Kto
dy mendime jan t prfshira n hadithe t pranuara.713 Mendimi i par
sht se kjo or fillon q me uljen e imamit n hutbe dhe vazhdon deri kur
mbaron namazi.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij, se Abdullah ibn Omeri i sht

drejtuar Ebu Burde ibn Ebi Musa Eshariut714 me kto fjal: A e ke dgjuar
babain tnd t tregoj dika nga i Drguari i Allahut (a.s.) n lidhje me orn
e dits s Premte? Ebi Burdeh i sht prgjigjur: Po. Un e kam dgjuar
babain tim t thoshte, se kam dgjuar t Drguarin e Allahut (a.s.) duke
thn: Ajo ndodhet midis uljes s imamit dhe mbarimit t namazit.715

Imam Neueuiu sht nj ndr ata q kan zgjedhur kt mendim. Ai

shprehet se ky sht mendimi m i sakt dhe m i qlluar.716 Mirpo Sujuti
sht i mendimit se ajo or gjendet gjat kohs s namazit.717 Me kt ai i
bn nj prcaktim m t ngusht se ai i mendimit t par.

Mendimi i dyt sht se kjo or gjendet n pjesn e fundit t kohs s

ikindis.

Disa nga autort e librave t sunetit transmetojn nga Xhabir ibn Abdilahi,
se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Dita e Premte sht dymbdhjet or.
Allahu ia plotson lutjen do muslimani q krkon dika n t. At krkojeni n orn
e fundit t ikindis.718

Imam Ibn Kajjimi sht nj ndr ata q kan zgjedhur kt mendim.

713 Shih: Zahireja pr rikthim i Ibn Kajjimit 1/389-384 dhe elja e Krijuesit e Ibn Haxherit
2/420-422.
714 Ai sht Amir bin Ebi Musa, Abdullah bin Kajs, Ebu Burde El Eshari. Emri i tij thuhet se
ka qen Harith ose Kunejteh. Ai ka qen gjykats i Kufes dhe i besueshm n transmetimet e
haditheve. Ai ka ln gjurm mjaft t njohura. Ai vdiq n Kufe n vitin 103 H. Shih: Vdekjet e t
dalluarve 3/316, Pastrimi i t pastruarit 12/18 dhe Pishtart 3/253.
715 Sahihul Muslim 2/584, kapitulli i s Premtes, tema: Ora q gjendet ditn e Premte.
716 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 6/140,141.
717 Shih: Drita vezulluese q tregojn veorit e dits s Premte t Sujutit, e cila sht nj
broshur e bashkangjitur n librin Tubimi i broshurave mimberije 1/210.
718 Suneni i Ebu Daudit bashk me Derdhjen e mundit 6/12, kapitulli i namazit, tema:
N `or t dits s Premte sht e pranueshme lutja; Suneni i Nesaiut 3/99-100, kapitulli i
Xhumas; Mustedraku Hakim 1/279. Hakimi ka thn se ky hadith sipas kushteve t Muslimit
sht i sakt. Po kshtu mendon edhe Dhehebiu. Bin Haxheri e ka konsideruar t mir zinxhirin e
transmetimit t ktij hadithi. Shih: elja e Krijuesit 2/420.
 169
Gjithashtu, ky sht mendimi i shumics s t parve dhe shumica e
haditheve t transmetuara e argumenton kt mendim.719

Disa dijetar kan thn se kjo or nuk sht br e njohur, me qllim q

njerzit t prpiqen m shum n lutje dhe adhurim duke shpresuar gjetjen
e ksaj ore.720

3- Kjo dit sht e begat, sepse kujtdo q kryen namazin e dits s Premte
sipas rregullave t saj, i falen gjynahet e gjith ditve t javs, deri t Premten
tjetr.

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Selman Farisiu, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Kush kryen larjen e dits s Premte, pastaj pastrohet me
aq sa ka mundsi, pastaj lyhet me vajin ose me parfumin e shtpis s tij, pastaj del
pa ndar mes dy personave, pastaj fal namaz aq sa mundet dhe hesht kur imami flet,
i falen gjynahet deri t Premten tjetr.721

Muslimani transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Kush kryen larjen, pastaj shkon pr t kryer namazin e s
Premtes, pastaj fal namaz aq sa mundet, pastaj hesht derisa imami t mbaroj hutben
dhe pastaj fal namazin bashk me t, i falen gjynahet deri t Premten tjetr dhe
gjynahet e tri ditve t tjera shtes.722

M lart kemi prmendur hadithin: Pes namazet, Xhumaja deri n Xhuman

tjetr, Ramazani deri n Ramazanin tjetr, i fshijn gjynahet midis tyre, me kusht
q shmangen gjynahet e mdha.

Ky hadith e kushtzon faljen e gjynaheve t vogla me distancimin dhe

mos-rnien n gjynahet e mdha.

4- Vlera e madhe shkuarjes hert n xhami ditn e Premte.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Ai q lahet ditn e Premte,

719 Zahireja pr rikthim 1/389,394.

720 elja e Krijuesit 2/417.
721 Sahihul Buhari 1/213, kapitulli i s Premtes, tema: Parfumosja ditn e Premte.
722 Sahihul Muslim 2/587, kapitulli i s Premtes, tema: Ai q dgjon dhe hesht gjat hutbes
(predikimit).
 170
ashtu sikurse lahet kur sht i papastr (xhunub), pastaj shkon n xhami, merr
shprblim sikur t kishte dhuruar nj deve. Ai q shkon n xhami orn e dyt merr
shprblim sikur t kishte dhuruar nj lop. Ai q shkon n xhami orn e tret merr
shprblim sikur t kishte dhuruar nj dash me brir. Ai q shkon n xhami orn e
katrt merr shprblim sikur t kishte dhuruar nj pul. Ai q shkon n xhami orn e
pest merr shprblim sikur t kishte dhuruar nj vez. Ather kur imami del, melaiket
afrohen pr t dgjuar prkujtimin.723

5- Dita e Premte sht dita n t ciln mblidhen muslimant npr xhamit

e tyre t mdha, pr t kryer namazin e pr t dgjuar dy hutbet e s Premtes,
t cilat prmbajn udhzime, msime dhe kshilla pr ta. N kt dit, ata
prfitojn shum dobi fetare dhe jetike. Kjo dit karakterizohet pr veorit
e saj t shumta. Ibn Kajjimi ka prmendur tridhjet e tre veori724 t ksaj
dite. Ndrsa Sujuti n librin e tij me titull Drita vezulluese q tregojn
veorit e dits s Premte e ka uar numrin e tyre n njqind e nj veori,
mirpo disa nga kto veori q ka prmendur ai, mbshteten vetm n
hadithe t dobta. Muslimani duhet ta shfrytzoj kt dit t rndsishme
e t begat, duke kryer n t adhurime t detyrueshme dhe adhurime t
plqyeshme,725 me qllim ti shtoj sa m shum sevapet dhe t prfitoj
shprblimin e pamas nga Allahu.

Vlerat dhe begatia e dits s Hn dhe dits s Enjte

1- N kto dy dit hapen dyert e Xhenetit dhe falen t gjith muslimant,

prve atyre muslimanve q jan n armiqsi me njri-tjetrin.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre r.a, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Dyert e Xhenetit hapen ditn e Hn dhe ditn e Enjte
dhe Allahu fal do person q nuk i shoqron Atij asknd n adhurim, prve nj
personi, i cili sht armiqsuar me vllain e tij. Pr kta dy persona thuhet: I lini
kta t dy derisa t pajtohen. I lini kta t dy derisa t pajtohen. I lini kta t dy derisa
t pajtohen.726
723 Sahihul Buhari 1/213, kapitulli i s Premtes, tema: Vlera e s Premtes dhe Sahihul Mus-
lim 2/587, kapitulli i s Premtes, tema: Vlera e shkuarjes n xhami paraditen e dits s Premte.
Teksti i hadithit t msiprm sht marr nga Sahihul Buhari.
724 Zahireja pr rikthim 1/375-425.
725 Ktu vlen t prmendim se agjrimi i dits s Premte, si dit e rndsishme dhe e veant,
sht vepr e paplqyeshme.
726 Sahihul Muslim 4/1987, kapitulli i bamirsis, mbajtjes s lidhjeve dhe i edukats, tema:
 171
2- Veprat e njerzve i paraqiten Allahut n kto dy dit.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre r.a, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Veprat e njerzve paraqiten dy her n jav; ditn e Hn
dhe ditn e Enjte, e Allahu fal do besimtar prve atij q sht armiqsuar me
vllain e tij....727

Duke pasur parasysh kt, muslimani duhet ti largohet armiqsis,

prishjes s lidhjeve apo bojkotit ndaj vllait t vet. Ai duhet t largohet nga
do sjellje e gabuar, e ngjashme me kto q sapo tham, me qllim q mos
e privoj veten nga kto mirsi t mdha t Allahut.

3- I Drguari i Allahut (a.s.) i agjronte kto dy dit.

N disa libra t sunetit transmetohet se Aishja (r.a.) ka thn: I Drguari

i Allahut (a.s.) kujdesej shum pr agjrimin e dits s Hn e t Enjte.728

I Drguari i Allahut (a.s.) e ka argumentuar agjrimin e ktyre dy ditve

me kto fjal: Veprat i paraqiten Allahut ditn e Hn dhe ditn e Enjte, dhe un
dshiroj q t jem agjrueshm, kur veprat e mia t paraqiten.729

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Katade, se kur i Drguari i

Allahut (a.s.) sht pyetur pr agjrimin e dits s Hn, ka thn: Ajo sht
nj dit n t ciln kam lindur dhe po n at dit m sht zbritur shpallja.730

Ndalimi i znkave dhe i mbajtjes s zemrimit.

727 Sahihul Muslim 4/1988, kapitulli i bamirsis, mbajtjes s lidhjeve dhe i edukats, tema:
Ndalimi i znkave dhe i mbajtjes s zemrimit.
728 Suneni i Tirmidhiut 3/121, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i dits s Hn dhe dits s
Enjte. Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht i mir. Suneni Nesai 4/202, kapitulli i agjrimit,
tema: Agjrimi i Profetit (a.s.).; Suneni i Ibn Maxhes 1/553, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi
i dits s Hn e t Enjte dhe Musnedi i imam Ahmedit 6/106. Sujuti n librin e tij Tubimi i
vogl kt hadith e ka konsideruar t mir.
729 Suneni Tirmidhi 3/122, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i dits s Hn dhe dits s
Enjte. Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht i mir, gjithashtu ky hadith ka nj tjetr hadith t
ngjashm tek Suneni Ebu Daudit.
Suneni Ebu Daudit bashk me Derdhjen e mundit 11/304, kapitulli i agjrimit, tema:
Agjrimi i dits s Hn dhe i dits s Enjte; Sunen Nesai 4/202, kapitulli i agjrimit, tema:
Agjrimi i Profetit (a.s.); Sahih Ibn Huzejme 3/299, kapitulli i agjrimit, tema: Agjrimi i dits s
Hn dhe i dits s Enjte sht vepr e plqyeshme, sepse n to i paraqiten veprat Allahut. Ky
hadith transmetohet nga Usama bin Zejd.
730 Sahih Muslim 2/819, kapitulli i agjrimit, tema: Plqimi i agjrimit t tre ditve pr do
muaj, i dits s Arafatit, i Ashures dhe i dits s Hn e t Enjte.
172
Sanani731 thot: Midis ktyre dy shkaqeve, ose dy argumenteve nuk ka
ndonj mosprputhje.732

Duke u bazuar n kto hadithe themi se pr nj mysliman, agjrimi i

ktyre dy ditve vullnetarisht sht nj vepr e plqyeshme.

4- I Drguari i Allahut (a.s.) i niste shumicn e udhtimeve t tij ditn e

Enjte dhe kjo gj i plqente atij.

Buhari transmeton n Sahihun e tij, se Kab ibn Maliku ka thn:

Udhtimet e t Drguarit t Allahut (a.s.) kan qen shum t rralla n
ndonj dit tjetr prve dits s Enjte.

N nj transmetim tjetr po nga Kab ibn Maliku thuhet: I Drguari i

Allahut (a.s.) u nis pr n betejn e Tebukut, ditn e Enjte. Ai kishte dshir
q udhtimet e tij ti fillonte ditn e Enjte.733

6- Koha e zbritjes s Allahut

Besimi i Ehli Sunetit (pasuesit

( e tradits profetike))
n lidhje me zbritjen e Allahut

Pasuesit e tradits profetike dhe bashksis s muslimanve besojn se

Zoti i Madhruar zbret realisht734 n qiellin e dunjas. Ata besojn se kjo
zbritje nuk i prngjan, nuk sht e njjt dhe nuk ka aspak form t ngjashme
me zbritjen e krijesave. Ata besojn kshtu, sepse kjo sht prmendur n
hadithet e sakta t Drguarit t Allahut (a.s.).735

731 Ai quhet Muhamed bin Ismail bin Salah bin Muhamed El Kahlanij, Es Sanani, Ebu Ibrahim,
Ized Din i njohur si El Emir. Ai ka qen nj dijetar i madh e verifikues, i cili ka shkruar shum libra
si: Rrugt e paqes n shpjegimin e qllimit final, Pastrimi i akides prej papastrtive t mohimit,
Kritika ndaj atij q thot se ekzistenca sht nj e vetme, gjithashtu ai ka shkruar nj poem
mjaft t njohur n t ciln lavdron dijetarin e islamit Muhamed bin Abduluehab dhe thirrjen e tij
islame. Ai vdiq n Sana n vitin 1182 H. Shih: Adresa e prparimit n historin e Nexhdit e Ibn
Bishrit 1/53, Dhurat nga ana e atyre q t njohin 6/338 dhe Pishtart 6/38.
732 Rrugt e paqes e Sananit 2/330.
733 Sahihul Buhari 4/6, kapitulli i lufts dhe i marshimit, tema: Kush dshiron t shkoj n
nj betej dhe hiqet sikur po niset pr tek nj tjetr, dhe dshira pr t udhtuar ditn e Enjte.
734 Pr t qen m i bindur q zbritja e Allahut sht reale e jo figurative shih librin e shkurtuar
t Imam Bin Kajjimit Rrufet q bien mbi Xhehmit dhe Muatilt 2/217.
735 Pr tu pajisur me m shum njohuri n lidhje me shtjen e zbritjes s Allahut shih kto
 173
Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu
Hurejre r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:
Zoti yn i Madhruar zbret do nat n qiellin e dunjas, ather kur ka mbetur
nj e treta e nats dhe thot: Kush m lutet q ti prgjigjem? Kush m krkon dika
q Un tia jap? Kush m krkon falje q Un ta fal?736

Hadithi i zbritjes sht nj hadith mutevatir737.

Ibn Kajjimi thot se hadithin e zbritjes e kan transmetuar njzet e nnt

sahab.738

Kur sht koha e zbritjes s Allahut?

Hadithet e transmetuara n lidhje me prcaktimin e kohs se kur Allahu

zbret n qiellin e dynjas pr do nat, jan t ndryshme. Hadithi i
prmendur pak m sipr, i cili transmetohet nga Ebu Hurejre, tregon se
Allahu zbret n qiellin e dynjas n nj t tretn e fundit t nats. Ky hadith
sht dhe hadithi m i sakt n lidhje me kt tem, sikurse do ta sqarojm
m posht. Gjithashtu, ka disa transmetime t tjera q bien n kundrshtim
me kt hadith.
Dijetart n kt rast kan zgjedhur rrugn e przgjedhjes dhe t
prputhshmris midis ktyre transmetimeve.

Hafidh Ibn Haxheri thot: Transmetimet q na kan ardhur nga

Zuhriu739, nuk kan dallim midis tyre n lidhje me caktimin e kohs, por

libra: Libri i Teuhidit i Bin Huzejmes 1/289-327, Libri i sheriatit i El Exhuriut 306-314, Libri
i zbritjes i Darekutnit dhe Shpjegimi i hadithit t zbritjes i Ibn Tejmijes.
736 Sahihul Buhari 8/197, kapitulli i teuhidit, tema: Allahu thot: Ata mundohen q t
ndryshojn fjalt e Allahut dhe Sahihul Muslim 1/521, kapitulli i namazit t udhtarve,
tema: Nxitja pr tu lutur e prkujtuar Allahun n pjesn e fundit t nats dhe prgjigja e lutjes
gjat ksaj pjese.
737 (sh.r) Hadith Muteuatir quhet ai hadith q transmetohet nga nj grup personash prej nj
grupi tjetr, nga fillimi i zinxhirit transmetues deri n fund t tij, duke u bazuar n njrn prej
shqisave (si sht dgjimi dhe shikimi), persona rreth t cilve mendja e ka t pamundur q ta
pranoj pajtimin e tyre pr nj transmetim t gnjeshtrt, apo q t jet transmetuar prej tyre
rastsisht.
738 Rrufet q bien mbi Xhehmit dhe Muatilt 2/232.
739 Ai quhet Muhamed bin Muslim bin Ubejdilah bin Abdullah bin Shihab, Ebu Bekr El
Kurrashi Zuhri El Medeniu. Ai ka jetuar n Sham. Ai ka qen imam, dijetar dhe hafizi m i madh
i kohs s tij. Transmetohet se ai e ka msuar Kuranin Fisnik vetm pr tet net. Ai ka vdekur n
 174
dallimi gjendet midis transmetimit t Ebu Hurejres dhe transmetimeve t
t tjerve.

Tirmidhiu thot: Transmetimi i Ebu Hurejres sht m i sakti i t gjith

transmetimeve, n lidhje me kt shtje.740

Kt prfundim e prforcon edhe fakti se transmetimet q kundrshtojn

kt hadith, prmbajn n zinxhirin e transmetimit t tyre transmetues pr
besueshmrin e t cilve dijetart kan mendime t ndryshme.

Disa dijetar kan ndjekur rrugn e mbledhjes s t gjitha transmetimeve,

me qllim q t mundohen t gjejn kuptimin e prbashkt dhe t arrijn
bashkimin ose prputhshmrin e ktyre haditheve. T gjitha kto
transmetime kan dhn gjasht variante:

S pari: N nj t tretn e fundit t nats.

S dyti: Pasi kalon nj e treta e par e nats.
S treti: Nj e treta e par e nats ose n mesin e saj.
S katrti: Mesnata.
S pesti: Mesnata ose nj e treta e fundit e nats.
S gjashti: E paprcaktuar.

Prsa i prket varianteve t paprcaktuara, ato mund ti renditim posht

transmetimeve q kan dhn nj variant t prcaktuar t kohs s zbritjes,
ndrsa varianti me ose, nse fjala ose tregon hedhje dyshimi, ather
merret pr baz varianti i qndrueshm. Mirpo nse fjala ose nuk tregon
hedhje dyshimi, por tregon hezitim n zgjedhjen e njrit apo tjetrit. Kshtu,
mund t themi se n kt rast, mundet q t dy variantet t ken t njjtin
kuptim, pr shkak t ndryshimit t gjendjes, sepse koht e nats ndryshojn
nga nj vend n tjetrin. Pr shembull, n nj vend ka hyr nata, kurse n nj
tjetr nuk ka hyr akoma.

Disa kan thn se zbritja ndodh n t gjitha koht q transmetojn

hadithet, duke menduar se i Drguari i Allahut (a.s.) sht njoftuar me kt
shtje n nj koh dhe ia ka treguar kt sahateve, ndrsa m pas sht

vitin 124 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur 5/326, Prmendja e hafizave 1/108, Vdekjet
e krerve 4/177, Fillimi dhe mbarimi 9/340 dhe Pllaka t arta 1/162.
740 Suneni i Tirmidhiut 2/309.
 175
njoftuar pr nj koh tjetr dhe prsri i ka njoftuar sahabet pr kt, dhe
m pas ata e transmetuan kt gj prej tij (a.s.).741

Vlera dhe begatia e kohs kur zbret Allahu

1- Ajo sht koha n t ciln pranohen lutjet dhe prmbushen nevojat e

ksaj jete e t jets tjetr, pr at q i lutet dhe i krkon Allahut.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Xhabir ibn Abdilahi, se i Drguari

i Allahut (a.s.) ka thn: Nata ka nj or n t ciln Allahu i dhuron nj muslimani,
q sht duke u lutur n t, do t mir t ksaj jete e t jets tjetr q ai krkon prej
Tij. Kjo ndodh pr do nat.742

Kjo or n t ciln pranohet lutja ndoshta sht e njjta koh n t ciln

zbret edhe Allahu. Megjithat, kt e di vetm Ai (xh.sh.).

Imam El Ajni743, duke sqaruar shkakun pse nuk u pranohet lutja shum
personave q luten n kt or, ka thn: Kjo ndodh pr shkak t ndonj
mangsie n ndonj prej kushteve t lutjes, si sht kushti i t ruajturit n
t ngrn, n t pir e n veshje. Gjithashtu, kjo mund t ndodh pr shkak
t ngutjes gjat lutjes ose vet lutja mund t prmbaj n vetvete nj mkat,
si sht lutja q sjell shkputjen e lidhjeve farefisnore. Gjithashtu, lutja mund
t pranohet, por Allahu e vonon realizimin e saj n nj koh tjetr q Ai
dshiron t ndodh realizimi i asaj q krkohet n lutje. Ai (xh.sh.) e bn
kt lutje realitet n kt bot ose n botn tjetr. 744

2- Ajo sht koha n t ciln Allahu i fal ata q jan duke krkuar falje.

741 elja e Krijuesit 3/31, Shpjegimi i hadithit t zbritjes i Ibn Tejmijes, fq. 107-108,
Rrufet q bien... 2/232.
742 Sahihul Muslim 1/521, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Nata ka nj or n t ciln
pranohet lutja.
743 Ai quhet Mahmud bin Ahmed bin Musa, Ebu Muhamed Bedridin El Ajni Hanefiu, imam,
dijetar i hadithit, gjuhtar dhe historian. Ai ka jetuar n Egjipt dhe ka qen gjykats i Kajros, m
pas i sht prkushtuar vetm msimdhnies dhe shkrimit t librave. Ai ka shkruar disa libra si:
Referimi i lexuesit pr shpjegimin e Sahihul Buhari, Fjalt e hadithive pr t shpjeguar kuptimin
e tregimeve, Qllimet e gramatiks etj... Ai ka vdekur n vitin 855 H. Shih: Pllaka t Arta 7/
286, Drita vezulluese pr t njohur biografit e hanefive, fq. 207 dhe Pishtart 7/163.
744 Referimi i lexuesit pr shpjegimin e Sahihul Buhari 7/201.
176
Allahu (xh.sh.) e ka garantuar kt falje, si na tregohet edhe n hadithin e
zbritjes.
Allahu (xh.sh.) i ka lavdruar n librin e tij fisnik ata q krkojn falje
para agimit. Ai (xh.sh.) thot: ..dhe ata q krkojn falje para agimit745
dhe Ata q para agimit krkojn falje.746

Kur Jakubi (a.s.) u tha bijve t tij: Un do ti krkoj falje Zotit tim pr
ju.747, thuhet se e ka vonuar krkimin e lutjes para agimit748, e cili prfaqson
pjesn e fundit t nats.

Kjo q tham mjafton pr t nxjerr n pah vlerat dhe begatit e kohs

kur Allahu zbret n qiellin e dunjas. Pr kt shkak, t part tan t mir
paraplqenin vonimin e namazit t nats n pjesn e fundit t saj749, me
qllim q t falnin namaz n kohn e zbritjes s Allahut (xh.sh.). Pjesa e
fundit e nats sht koha m e mir pr t kryer namaz vullnetar.
mblsia e thirrjes, shija e adhurimit, knaqsia e lutjeve t mira e t tjera
t ngjashme me kto, t cilat i prjeton personi q fal namaz n pjesn e
fundit t nats, jan t gjitha pa dyshim gjurm t zbritjes s Allahut.750 Nga
gjurmt e mira q l kjo koh, jan edhe ndrrat e pastra dhe t sakta, q
njeriu i sheh gjat saj.

Ebu Seid Hudriu transmeton, se i Drguari i Allahut (r.a.) ka thn:

ndrrat m t vrteta jan ato q shihen para agimit.751

Ibn Kajjimi thot: ndrrat m t vrteta, jan ndrrat q shihen para

agimit, sepse para agimit sht koha kur zbret Allahu, kur afrohet mshira
dhe falja, dhe kur struken djajt.752

745 Ali Imran; 17.

746 Edh Dharijat; 18.
747 Jusuf; 98.
748 Tefsiri i Ibn Kethirit 1/354.
749 Libri i Sheriatit i El Exhurrit fq.309.
750 Shpjegimi i hadithit t zbritjes, fq. 38.
751 Suneni i Tirmidhiut 4/534, kapitulli i ndrrave, tema: Ajeti Atyre u takon prgzimi
n jetn e dunjas; Suneni Daremiut 2/125, kapitulli i ndrrave, tema: ndrrat m t vrteta
jan ato ndrra q shihen para agimit; Musnedi i Ahmedit 3/29 dhe Mustedraku i Hakimit
4/392. Hakimi thot: Ky sht nj hadith me zinxhir t sakt transmetimi, por q Buhariu me
Muslimin nuk e kan transmetuar. Po me t njjtin mendim sht edhe Dhehebiu. Gjithashtu,
Sujuti e ka konsideruar kt hadith t sakt n librin e tij Tubimi i vogl 1/43.
752 Shih librin e Ibn Kajjimit: Rrugt e udhtarve 1/52.
 177
Kur folm rreth vlerave t dits s Arafatit, tham se Allahu i Madhruar
zbret at dit n qiellin e dunjas, dhe i krenohet melaikeve me haxhinjt e
pranishm, dhe se at dit Allahu shpton shum njerz nga Zjarri.

Ibn Tejmije, duke treguar pr gjurmt q l kjo gj n zemrat e haxhinjve,

thot: Besimi, mshira, drita dhe begatia q zbresin n zemrat e haxhinjve
pasditen e dits s Arafatit, jan t paprshkrueshme.753

Ktu mbarojn edhe temat n lidhje me koht e begata. Le ti shfrytzojm

kto koh t vlefshme e t begata n gjra q na sjellin dobi materiale e
fetare dhe n gjra q na i shtojn veprat e mira. Lusim Allahun t na jap
sukses.

Tema e pest:

Gjra t tjera t begata

1- Shami

Argumete q tregojn se Shami sht i begat:

N disa ajete t Kuranit Fisnik, Allahu (xh.sh.) na tregon se vendet e

Shamit754 jan t begata. Gjat tregimit t shprnguljes s bijve t Izraelit
pr n vendet e Shamit, Ai (xh.sh.) thot: Atij populli q ishte i nnshtruar,
Ne i trashguam lindjen dhe perndimin e toks. Ne tokn e tyre e bm
t begat.755
Gjithashtu, gjat tregimit t shprnguljes s Ibrahimit dhe Lutit (a.s.) pr
n vendet e Shamit, Ai (a.xh.) thot: Ne e shptuam at dhe Lutin, e pastaj
i drguam n tokn q e kemi br t begat pr t gjith njerzit.756

753 Shpjegimi i hadithit t zbritjes, fq. 39.

754 Vendet e Shamit jan ato vende q ndodhen n lindje t detit Mesdhe. Ato kufizohen n
lindje nga lumi Eufrat, nga deti n perndim, nga Gadishulli Arabik n jug dhe nga malet Taurus
n veri. Shih: Enciklopedia e vendeve 3/312 dhe Bota islame i Mahmud Shakir, fq. 165.
755 El Araf; 137.
756 El Enbija; 71.
 178
Po kshtu, Ai (a.xh.) thot: Ndrsa Sulejmanit (ia nnshtruam) ern e
fort q sipas dshirs s tij ecte me t deri n tokn, t ciln Ne e kemi
br t begat.757

Duke na treguar historin e Sebes758, Allahu (xh.sh.) thot: Dhe, n mes

tyre dhe fshatrave t bekuara (n Sham), ju bm fshatra t njpasnjshme
dhe ju bm udhtim t prshtatshm. Udhtoni t sigurt npr to, natn
e ditn759;
Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q robin e Vet e kaloi n nj
pjes t nats nga Mesxhidi Harami (nga Qabja) gjer n Mesxhidi Aksa
(Bejti Mukades), rrethinn e s cils Ne e kemi br t begat.760

Komentuesit e Kuranit jan shpehur se me vendet e begata n kto ajete

nnkuptohen vendet e Shamit, ndrsa begatia e prmendur n kto ajete
nnkupton begatin e dunjas, ushqimet e ndryshme, frytet e
shumllojshme, lumenjt e shumt, tokn cilsore dhe rriskun e bollshm.761

Disa kan thn se begatia e prmendur n kto ajete prfshin edhe

begatin fetare, sepse ai sht vendi ku kan qndruar profett, ku kan
zbritur melaiket dhe ku ka zbritur shpallja762. Begatia e prmendur n kto
ajete i prfshin t dyja begatit, at fetare dhe at t dunjas. Kjo shtje
sht e qart e nuk ka dyshim.763

Vlerat dhe begatit e Shamit:

Vlerat dhe begatit e vendeve t Shamit jan t shumta.

1- Prania e Xhamis Aksa n Palestin, e cila sht nj ndr vendet e

Shamit. Vlerat dhe begatit e ksaj xhamie i kemi prmendur m sipr.

757 El Enbija; 81.

758 Sebe ktu sht nj fis, i cili rrjedh nga bijt e Sebe bin Jushxheb bin Jarab bin Kahtanit.
Marr nga libri Zahireja pr udhtim, e Ibn Xheuzit 6/443. Pr t ditur m shum pr t, shih
librin Pishtart t Zerkeliut 3/76.
759 Sebe; 18.
760 El Isra; 1.
761 Tefsiri Taberiut 15/17, Tefsiri Begauiut 2/194 dhe Shpirti i kuptimeve i Elusit 9/
37.
762 Tefsiri Begauiut 3/62, 251 dhe Tefsiri Sheukanit 3/416.
763 Tubimi i fetvave t Shejhul Islam, Ibn Tejmijes 27/44.
 179
2- I Drguari i Allahut (a.s.) ka br lutje q Allahu ta bj Shamin t
begat.

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Ibn Omeri, se i Drguari i Allahut

(a.s.) ka thn: O Allah, bje t begat Shamin ton! O Allah, bje t begat
Jemenin ton!764

3- N tokn e Shamit ndodhet edhe mali Tur765, ku Allahu e thirri Musain

(a.s.), profetin e Tij. Ai (xh.sh.) thot: Dhe Ne e thirrm nga ana e djatht
e kodrs Tur, e afruam pr ti folur.766
Ai (xh.sh.) gjithashtu thot: Dhe kur arriti tek ai (zjarr) nga ana e djatht
e lugins s atij vendi t begat me pem, u thirr: O Musa, ska dyshim
se Un jam Allahu, Zoti i botve!767

Imam Begauiu thot: Allahu e ka br kt vend t begat, sepse Ai

(xh.sh.) i foli aty Musait dhe e bri at profet.768

Allahu sht betuar pr Turin n suren Et Tur dhe n suren Et Tin.

4- Vlerat e Shamit na jan treguar n shum hadithe.

Transmetohet nga Zejd ibn Thabiti, se ka thn: Ne ishim duke ndenjur

me t Drguarin e Allahut (a.s.), kur tha: Oh far mirsie pr Shamin! Ne e
pyetm: sht kjo mirsi? Ai (a.s.) u prgjigj: Melaiket e Mshiruesit
rrin krahhapur mbi t.769

764 Sahihul Buhari 8/95, kapitulli i trazirave, tema: Thnia e Profetit a.s: Trazira vjen nga
lindja.
765 Ky sht nj mal n Shtpin e Shenjt. Ai ka marr emrin e Tur, i cili sht djali i Ismailit,
e Ismaili djali i Ibrahimit (a.s.). T gjith vendet e Shamit mund t cilsohen me kt emr, Tur. Shih;
Enciklopedia e vendeve 4/47 dhe Enciklopedia e fjalve q kan dal prej arabishtes 3/897.
766 Merjem; 52.
767 El Kasas; 30.
768 Tefsir Begauiut 3/444.
769 Suneni i Tirmidhiut 5/734, kapitulli i gradave, tema: Vlerat e Shamit dhe t Jemenit.
Ai thot se ky hadith sht i mir. Musnedi i Ahmedit 5/185, Mustedrak El Hakim 2/229,
kapitulli i tefsirit. Ai thot se ky hadith sht n prputhje me kushtet e Buhariut dhe Muslimit pr
dy sahihet e tyre. Pr kt sht mbshtetur edhe prej Dhehebiut. Sahih bin Hiban (Sistemim i
bukur i sahih bin Hiban 9/206).
El Mundhiri n librin e tij Et Tergib ue Et Terhib ka thn: Kt hadith e ka transmetuar
Ibn Hibani n Sahihun e tij dhe Taberaniu me zinxhir t sakt transmetimi. Gjithashtu, at e ka
konsideruar t sakt edhe Sujuti n librin e tij Tubimi i vogl 2/55.
 180
Abdullah ibn Hauale770 (r.a.) transmeton nga i Drguari i Allahut (a.s.),
se ka thn: Do t vij nj dit kur do t ket ushtri t armatosura, ushtri n
Sham, ushtri n Jemen dhe ushtri n Irak. Ibn Hauale tha: O i Drguar i
Allahut! Zgjidh njrn pr mua q t shkoj me t nse un e arrij at dit!
Ai tha: Un t kshilloj t shkosh n Sham, sepse ai sht m e miri i toks771 s
Allahut dhe atje do t shkojn robrit m t mir t Tij. Mirpo nse nuk shkoni atje,
ather shkoni n Jemenin tuaj dhe pini nga burimet tuaja, se mua Allahu m ka
besuar mbrojtjen e Shamit dhe mbrojtjen e banorve t tij.772

Ky hadith dhe hadithe t tjera q flasin rreth mirsis s Shamit dhe

mirsis s banimit n t, duken sikur bien n kundrshtim me at q kemi
thn, n lidhje me vlerat e Medines dhe plqyeshmris s banimit n t.
Mirpo, duke ditur se vlera dhe mirsia e Medines sht pr do koh dhe
se mirsia e banimit n Sham sht e kufizuar vetm pr kohn e fundit,773
kjo lloj mosprputhje n dukje bie posht.
Disa dijetar kan transmetuar se t gjith dijetart jan t nj mendimi,
se Shami sht vendi m i mir pas Mekes dhe Medines.774

Kto ishin vlerat dhe begatit e Shamit dhe me kaq e mbyllim kt shtje.

770 Ai sht Abdullah bin Haualeh El Ezdij Ebu Haualeh ose Ebu Muhamed. Ai ka qen
sahabi dhe ka transmetuar disa hadithe nga i drguari i Allahut. Ai ka vdekur n Sham n vitin 58
H, mirpo ka thnie q ka vdekur n vitin 80 H. Shih: Luani i pyllit 3/115, Saktsia 2/292 dhe
Pastrimi i t pastruarit 5/194.
771 Allahu e ka zgjedhur at si toka m e mir pr t banuar n kohn e fundit, ather kur
sht afruar Dita e Kijametit. Marr nga libri Derdhja e mundit n shpjegimin e sunen Ebi
Daudit 11/380.
772 Sunen Ebi Daud bashk me Derdhjen e mundit 11/379, kapitulli i xhihadit, tema:
Banimi n Sham. Ibn Kajjim n librin e tij Njoftim pr ata q hedhin firmn pr Zotin e
botve 4/408, ka thn: Kt hadith e ka transmetuar Ebu Daudi me zinxhir t sakt transmetimi.
Musnedi i Ahmedit 4/110, Mustedrak El Hakim 4/510. El Hakimi ka thn se ky hadith
ka zinxhir t sakt transmetimi, por q Buhariu dhe Muslimi nuk e kan transmetuar. N lidhje me
kt mendim at e mbshtet edhe Dhehebiu.
773 Shih librin Derdhja e mundit n shpjegimin e Sunenin e Ebi Daudit 11/378. Pr t pasur
m shum njohuri n lidhje me kt shtje shih prgjigjen e Shejhul Islam, Ibn Tejmijes, n lidhje
me dispozitn e: Paraplqimit t banimit n Sham e jo n ndonj vend tjetr dhe Tubimi i
fetvave 27/39-47.
774 Kt e ka paraqitur Shejh Abduluehab bin Omer El Husejni Esh Shafiu n librin e tij
Bahe e mbjellur me vlerat e Bejtul Mukadesit, i cili sht akoma n dorshkrim dhe i pabotuar
n nj libr. Shih librin Vlerat e Bejtul Mukades t gjetura n dorshkrime t lashta arabe t dr.
Muhamed Ibrahim, fq. 453. Ai ka paraqitur n kt libr pas nj studimi dhe nj verifikimi shkencor,
disa tekste t marra nga njmbdhjet dorshkrime t vjetra, t cilat flasin pr vlerat e Shamit.
 181

2- Jemeni

Vlerat dhe begatit e Jemenit775

1- I Drguari i Allahut (a.s.) sht lutur pr Jemenin.

N nj hadith q e kemi prmendur pak m lart, i Drguari i Allahut

(a.s.) ka thn: O Allah, bje t begat Shamin ton! O Allah, bje t begat
Jemenin ton!

2- Hadithe t shumta jan transmetuar n lidhje me vlera e Jemenit dhe

t banorve t tij.

Njri prej tyre sht edhe hadithi q prmendm pak m lart, ku i

Drguari i Allahut (a.s.) ka kshilluar t shkohet n Jemen n kohn kur do
t ndodhin trazirat e mdha pr at q nuk plqen Shamin. I Drguari i
Allahut (a.s.) ka thn: Mirpo nse nuk shkoni atje, ather ju shkoni n Jemenin
tuaj.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy sahihet e tyre, se Ebu Mesud

Ukbe ibn Amr El Ensari776 (r.a.) ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.) ka
thn: Besimi sht atje, duke e drejtuar dorn e tij drejt Jemenit.777

Gjithashtu, Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre

nga Ebu Hurejre r.a, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Po ju vijn

775 Imam Buhariu ka thn se sht quajtur me kt emr, sepse fjala Jemen n gjuhn arabe
rrjedh nga fjala jemin, e cila sht ana e djath dhe Jemeni, duke u ndodhur n t djath t
Qabes, sht emrtuar me kt emr. Po kshtu edhe Shami, sepse fjala sham sht fjal arabe,
e cila rrjedh nga fjala mesh`emeh q nnkupton ann e majt dhe Shami ndodhet n ann e
majt t Qabes, prandaj e ka marr kt emr. Shih Sahihul Buhari 4/154,155.
Jemeni gjithashtu quhet edhe El Hadrau (e blert), pr shkak t pemve, fryteve dhe t mbjellave
t shumta n t. Marr nga libri Prshkrim i Gadishullit Arabik i Hamedanit, fq. 6.
776 Ai sht Ukbe bin Amr bin Thalebeh El Ensari, Ebu Mesud El Bedriu. Ai ka marr pjes
n betejn e Uhudit dhe n t gjith betejat pas saj. Ai ka jetuar n Kufe dhe ka qen nga prkrahsit
e Aliut (r.a.). Ai ka vdekur n Kufe n vitin 40 H. Shih: Luani i pyllit 3/554, Saktsia 2/483
dhe Pastrimi i t pastruarit 7/247.
777 Sahihul Buhari 5/122, kapitulli i betejave, tema: Ardhja e fisit Eshari dhe e banorve t
Jemenit dhe Sahihul Muslim 1/71, kapitulli i besimit, tema: Besimtart jan me grada t ndryshme
n besim dhe banort e Jemeni e kan besimin m t lart.
 182
Jemenasit, zemrat e tyre jan zemrat m t buta dhe zemrat m t brishta778. Besimi
sht jemenas dhe urtsia sht jemenase. N nj transmetim tjetr jan
prmendur edhe kto fjal: Fikhu (t kuptuarit e fes) sht jemenas...779.

Ibn Salahi780 thot: Jemenasit qndrojn m lart n besim, pr shkak se

ata ndryshe nga banort e lindjes e t tjer, nuk i munduan fare muslimant
pr t hyr n besim. Kjo nuk do t thot se t tjert nuk kan besim. 781

Imam Begaui ka thot: Ky hadith lavdron Jemenasit pr shkak se ata

hyn n Islam dhe e pranuan shum shpejt besimin.782

3- Shiu

Argumentet q tregojn se shiu sht i begat:

Allahu (xh.sh.) thot: Ne, nga qielli lshuam shiun e begat.783 Pra,
shi t dobishm, i cili sjell shum t mira.784
Allahu i Madhruar thot: E sikur banort e ktyre vendbanimeve t
kishin besuar dhe t ishin ruajtur, Ne do tju hapnim begati nga qielli e
toka.785
778 Kto dy fjal jan pothuajse me t njjtin kuptim, por jan prsritur me qllim q mesazhi
i ktyre fjalve t jet m i fort. Me fjalt zemrat e tyre jan zemrat m t buta nnkuptojm se
besimi futet shum shpejt n zemrat e tyre. N arabisht pr fjaln zemr q prmendet n
hadithin e msiprm jan prdorur dy fjal (kalb dhe fu`ad). Fjala fu`ad edhe pse sht sinonim
i fjals kalb, thuhet se ajo mbart n vetvete nj tjetr kuptim q sht mbulesa e zemrs, dhe kur
mbulesa sht e brisht dhe e holl, n t mund t deprtohet lehtsisht. Shih librin e imam
Begauiut Shpjegimi i sunetit 14/201,202.
779 Sahihul Buhari 5/122, kapitulli i betejave, tema: Ardhja e fisit Eshari dhe e banorve t
Jemenit. Sahihul Muslim 1/72,73, kapitulli i besimit, tema: Besimtart jan me grada t ndryshme
n besim dhe banort e Jemeni e kan besimin m t lart.
780 Ai sht Osman bin Abdurrahman (Salahudin) bin Osman El Kurdij Esh Shehrazuri El
Meusilij Esh Shafi, Ebu Amr i njohur si Bin Salah. Imam, hafiz, njri nga m t mirt e kohs s tij
n tefsir, hadith dhe fikh. Ai ka qen njeri asket e i devotshm. Dhehebiu ka thn: Ai ka qen
fetar i pathyeshm, i gjithi selefi, e me drejtim t sakt. Ai ka shkruar shum libra si: Njohja e
shkencave t hadithit, Fetvat, Edukata e myftiut dhe e atij q pyet myftiun dhe Gjeneratat
e shafijve. Ai ka vdekur n Damask n vitin 643 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur 23/140,
Gjeneratat e mdha t shafijve 5/137, Pllaka t arta 5/221 dhe Pishtart 4/207.
781 elja e Krijuesit 6/532. Pr t pasur m shum njohuri rreth shpjegimit t ktij hadithi,
shih: elja e Krijuesit 8/99,100.
782 Shpjegimi i Sunetit nga imam Begauiu 14/201.
783 Kaf; 9.
784 Tefsiri Begauiut 4/221 dhe Tefsiri Kurtubiut 17/6.
785 El Araf; 96.
 183
Ibn Kethiri ka thn: Me begatit e qiellit e t toks, ktu ka si qllim
shiun q zbret nga qielli dhe bimt q dalin nga toka.786

Imam Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre, se i Drguari

i Allahut (a.s.) ka thn: Kur Allahu zbret begati nga qielli, disa njerz kalojn
n mohim. Allahu e zbret shiun e ata thon: Planeti kshtu e planeti ashtu.

Sipas nj transmetimi tjetr thuhet: Shiu erdhi nga ndikimi i ktij apo atij
planeti.787

Begatit dhe dobit e shiut:

Njerzit pin uj prej tij dhe u japin bagtive dhe kafshve t tyre pr t
pir. Pemt, drithrat dhe barrat mbijn n saj t shiut. Asnj qnie e
gjall nuk mund t rrij pa uj. Allahu (xh.sh.) thot: Ujin e bm baz t
jets s do qnie. A nuk besojn?788

Imam Ibn Xheriri, n lidhje me shpjegimin e ktij ajeti, ka thn: Ne i

kemi dhn jet do qenie me an t ujit q zbresim prej qiellit.789

Njerzve u nevojitet uji n shumicn e nevojave t tyre. Begatit, mirsit

dhe dobit e zbritjes s shiut ndaj krijesave, Allahu (xh.sh.) i ka prmendur
n shum ajete t librit t Tij Fisnik.

Ai (xh.sh.) thot: Ai sht q pr ju lshoi nga (lart) qielli uj, q prej

tij t keni pr t pir dhe t keni bim, q n to do ti kullotni (bagtin).
Me at (shiun) mbijn, pr t mirn tuaj, t lashtat, ullinjt, hurmat, rrusht
dhe nga t gjitha frutat (e pemve). N kto (t mira) ka argumente pr
nj popull q vshtron790;
Edhe Ai sht, q i lshon errat prgzim n prag t mshirs s Tij
(shiut). Ne lshuam nga qielli uj t pastr, q me t ti japim jet nj

786 Tefsiri i Ibn Kethirit 2/234.

787 Sahihul Muslim 1/84, kapitulli i besimit, tema: Kush thot se shiun e sjell planeti, ka
mohuar.
788 El Enbija; 30.
789 Tefsiri Taberiut 17/20.
790 En Nahl; 10-11.
 184
toke t vdekur dhe tu japim t pijn atyre q i krijuam, kafsh e shum
njerz. Ne, shum her ua prkujtuam atyre kto fakte q t mendojn,
por shumica e njerzve nuk dshiruan tjetr, prvese refuzimin791;
Ne, nga qielli lshuam shiun e dobishm dhe m t bm q t
kultivohen kopshte, e drithra q korren, dhe rritm trungje t gjata
hurmash me fruta t paluara njra mbi tjetrn, ushqim pr njerz dhe
me t, Ne e ngjallm tokn e vdekur, e kshtu do t jet edhe ringjallja.792

Allahu e ka quajtur shiun t pastr, mshir dhe furnizim (rrisk). Ai thot:

Allahu me at furnizim q lshon nga qielli, e ngjall tokn pas vdekjes
s saj.793

Imam Begauiu thot: Furnizimi ktu sht shiu, i cili sjell rriskun dhe
furnizimin e njerzve.794

Shiu sht i begat, sepse dobit dhe mirsit e tij jan t shumta. Pr kt
arsye, kur sht koh thatsire dhe nuk ka reshje, Islami u ka msuar njerzve
nj lloj namazi t veant, i cili quhet namazi i krkimit t shiut.

far duhet t bjm kur bie shi?

Kur bie shi duhet t themi: O Allah, bje at shi t but dhe t dobishm!

Aishja transmeton, se kur binte shi, i Drguari i Allahut (a.s.) thoshte: O

Allah, bje at shi t but e t dobishm!795

Gjithashtu, mund t themi se shiu ra n saj t mirsis dhe mshirs s

Allahut.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre, se nj dit, i

Drguari i Allahut (a.s.), pasi gjat nats kishte rn shi, u tha shokve t tij:
A e dini se far ka thn Zoti juaj? Ata than: Allahu dhe i Drguari i tij e

791 El Furkan; 48-50.

792 Kaf; 9-11.
793 El Xhathijeh; 5.
794 Tefsiri i Begauiut; 4/157.
795 Sahihul Buhari 2/21, kapitulli i krkimit t shiut, tema: far themi kur bie shi.
 185
din. I Drguari i Allahut (a.s.) tha: Ai ka thn: Sot n mngjes, disa prej
robrve t Mi jan gdhir besimtar t Mi, e disa t tjer mohues. Kush tha se shiu ra
n saj t mirsis dhe mshirs s Allahut sht besimtari Im dhe refuzues i planetit,
ndrsa ai q tha se shiu ra n saj t ktij apo atij planeti sht mohues ndaj Meje dhe
besimtar i planeteve.796

Gjithashtu, sht e plqyeshme q besimtari t dali n shi gjat kohs q

ai sht duke rn dhe sht mir q t nxjerr rrobet dhe sendet e tij q ti
lag pak.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre, se Enes ibn

Maliku ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.) po lutej ditn e Premte pr shi,
e pa zbritur akoma nga mimberi pash pikat e shiut q rrokulliseshin mbi
mjekrn e tij.797

Muslimi transmeton n Sahihun e tij, se Enes ibn Maliku ka thn: Nj

mngjes ishim me t Drguarin e Allahut (a.s.) dhe zuri t binte shi. I
Drguari i Allahut (a.s.) zhveshi pak rrobat e tij, derisa iu duk nj pjes e
trupit, t ciln m pas e lagu shiu. Ne e pyetm: O i Drguar i Allahut,
prse e bre kt? Ai (a.s.) u prgjigj: Kt e bra, sepse ai sapo ka ardhur prej
Zotit t vet.798

Imam Buhariu transmeton n librin e tij Edukata n nj libr t veant,

se Ibn Abasi kur binte shi thoshte: Moj vajz, nxirrma shaln e kalit dhe
nxirrmi rrobat dhe m pas lexonte: Ne zbresim prej qiellit uj t begat. 799800

4- Pema e Ullirit

Argumentet q tregojn se ajo sht nj pem e begat:

Allahu (xh.sh.) thot: Allahu sht drit e qiejve dhe e toks. Shembulli

796 Sahihul Buhari 2/23, kapitulli i krkimit t shiut, tema: Ajeti Dhe falnderimin pr
furnizimin tuaj, ju jeni q e gnjeni. Suretu El Uakia; 82. Sahihul Muslim 1/83, kapitulli i
besimit, tema: Kush thot se shiu ra n saj t ktij apo atij planeti, ka mohuar.
797 Kt hadith e kemi prmendur m par.
798 Sahihul Muslim 2/616, kapitulli i namazit t krkimit t shiut, tema: Lutja n namazin e shiut.
799 Kaf; 9.
800 Edukata n nj libr t veant, fq. 542.
 186
i drits s Tij i ngjason kandilit t vendosur n nj zgavr t errt. Kandili
gjendet brenda nj qelqi si t ishte yll flakrues e q ndizet nga (vaji i)
nj druri t bekuar, prej ullirit q nuk mund t quhet, as i lindjes, as i
perndimit, e vaji i tij ndrion pothuajse edhe pa e prekur zjarr.801

Ebu Usejd Ensari transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Vajin

e ullirit pijeni dhe lyhuni me t, sepse ai del nga nj pem e begat.802

Ky transmetim sht i Tirmidhiut, kurse n nj transmetim t Ibn Maxhes

thuhet: Vajin e ullirit prdoreni n vend t gjells.803

Kurse n nj transmetim t Daremiut thuhet: Vajin e ullirit pijeni, sepse ai

sht i begat.804

Dobit dhe begatit e ksaj peme

Duke prmendur mirsit e Tij q ia ka dhuruar njerve, Allahu (xh.sh.)

thot: Dhe (krijuam) trupa drunjsh q mbijn n kodrn Sina e q japin
vajra dhe gjell pr ngrnsit.805

Imam Kurtubiu thot: Allahu e ka prmendur kt pem n veanti,

pr shkak t dobive t shumta q sjell ajo n vendet e Shamit, n vendet e
Hixhazit dhe n vende t tjera. Gjithashtu, kjo pem nuk ka nevoj pr
shum shrbime t vazhdueshme n vaditje ose n punim, sikurse kan
nevoj pemt e llojeve t tjera.806

Begatit dhe dobit e pems s ullirit jan t shumllojshme, si: Ajo ka

fryte t ngrnshme, vaj q shrben pr gjell, pr lyerje e pr ndriim. Ai
sht vaji m i pastr e m i ndritshm.807 Druri i ksaj peme prdoret pr
zjarr808 dhe n vajin e saj ka shum dobi mjeksore.809
801 En Nur; 35.
802 Suneni i Tirmidhiut 4/285, kapitulli i ushqimeve, tema: Prdorimi i vajit si ushqim;
Musnedi Ahmedit 3/497; Mustedraku Hakimit 2/398, kapitulli i tefsirit. Hakimi ka thn se
ky hadith ka zinxhir transmetimi t sakt, por q Buhariu dhe Muslimi nuk e kan transmetuar.
Dhehebiu e ka prkrahur Hakimin n kt mendim.
803 Suneni i Ibn Maxhes 2/1103, kapitulli i ushqimeve, tema: Vaji.
804 Suneni Daremiut 2/102, kapitulli i ushqimeve, tema: Vlera e vajit.
805 El Muminun; 20.
806 Prmbledhja e dispozitave t Kuranit e Kurtubit 12/114.
807 Tefsiri Begaui 3/346, Furnizimi pr udhtim, i Bin Xheuzit 6/43.
808 Zahireja pr udhtim i Ibn Kajjimit 6/43.
 187
Ajo sht nj pem me shum gjethe, vaji i saj nxirret leht dhe njerzit
nuk kan shum pun n shtrydhjen e tij.

5- Qumshti

Argumenti q tregon se qumshti sht i begat

Aishja transmeton, se kur i jepnin qumsht t Drguarit t Allahut (a.s.),

ai thoshte tri her me radh: Begati ose dy begati....810

Dobit dhe begatit e qumshtit:

Allahu (xh.sh.) thot: Ju edhe n kafsht keni msim (prvoj). Ne ju

japim t pini nga ajo q sht n barkun e tyre nga bashkimi ndrmjet
sekrecioneve t gjndrrave dhe t gjakut, qumsht t pastr, t shijshm
(t leht) pr ata q e pin.811
Qumshti sht nj pije e shijshme dhe nuk t ngacmon n fyt.812

Transmetohet nga Ibni Abasi, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Kur Allahu i dhuron dikujt nj ushqim, ai le t thot: O Allah, na dhuro begati
n t dhe na dhuro ushqim m t mir se ai. Ndrsa kur Allahu i dhuron dikujt
qumsht, ai le t thot: O Allah, na dhuro begati n t dhe na e shto at. Un di se
vetm qumshti zvendson do lloj ushqimi e pijeje813

Kurtubiu n tefsirin e tij, n lidhje me kt hadith ka thn: Dijetart

tan kan thn: Qumshti padyshim q i zvendson t gjitha ushqimet,
sepse ai sht ushqimi i par i njeriut dhe nprmjet tij rritet dhe zhvillohet
trupi i tij. Ai sht nj ushqim i pastr prej gjrave t dmshme. Allahu

809 Bin Kajimi sht nj nga ata q i ka prmendur kto dobi pikrisht n librin e tij Mjeksia
Profetike fq. 244; Tefsiri i Kurtubiut 12/258.
810 Suneni i Ibn Maxhes 2/1103, kapitulli i ushqimeve, tema: Qumshti dhe Musnedi i
Ahmedit 6/145.
811 En Nahl; 66.
812 Tefsiri i Begauiut 3/75 dhe Tefsiri i Kurtubiut 10/126.
813 Suneni i Ebu Daudit bashk me Derdhjen e mundit 16/62, kapitulli i pijeve, tema:
far duhet t themi kur t pim qumsht; Suneni i Tirmidhiut 5/507, kapitulli i lutjeve,
tema: far duhet t themi kur ham nj ushqim. Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht i mir.
Suneni i Ibn Maxhes 2/1103, kapitulli i ushqimeve, tema: Qumshti; Musnedi Ahmedit 1/225.
 188
(xh.sh.) e ka br at shenj q Xhibrili t njoh udhzimin e ktij umeti, i
cili sht m i miri i t gjith popujve.

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Xhibrili m solli nj en me ver dhe nj

en me qumsht, e un zgjodha at me qumsht. Xhibrili m tha: Ti ke zgjedhur
natyrshmrin e pastr (fitren), mirpo sikur t kishe zgjedhur vern, populli yt
kishte pr t humbur.814

Qumshti sht i tri i begat. Mirsit dhe dobit e tij jan t shumta.
Kt na e tregon dhe fakti q Profeti (a.s.) i sht lutur Allahut q ta shtoj at.815

Argumenti q qumshti sht ushqimi dhe pija m e mir, gjendet n

hadithin t cilin e transmeton Ibn Abasi. Pr kt arsye, n kt hadith
nuk prsritet lutja: ...e na dhuro ushqim m t mir sesa ai, por ka thn:
... na e shto at.

Ibn Kajjimi thot: Qumshti sht pija m e dobishme pr trupin e njeriut,

sepse ai prmban vlera ushqimore dhe e pasuron trupin me gjak. Ai i ka
vyer njeriut qysh n kohn e foshnjris dhe sht ushqimi q i prshtatet
m s miri natyrshmris s tij.816

Ibn Kajjimi, pas ktyre fjalve ka prmendur hadithin q prmendm

m lart, t cilin e ka transmetuar Buhariu. Vlerat dhe begatit e qumshtit
jan t dukshme.

6- Kuajt

Argumenti q tregon se kuajt jan t begat:

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Enes ibn

Maliku, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Begatia ndodhet n baluket 817
e kuajve.818

814 Kjo sht nj pjes e shkputur nga hadithi i Ebu Hurejres, t cilin e transmeton Buhariu
n Sahihun e tij 4/125, kapitulli i profetve, tema: Allahu thot: Allahu i foli Musait me fjal.
815 Tefsiri i Kurtubiut 10/128.
816 Shih: Mjeksia profetike, fq. 301.
817 Baluket jan nj tuf e krifs s kalit, e cila bie mbi ballin e tij. Dijetart kan thn se ka
mundsi q fjala baluket ktu sht prdorur pr t treguar t gjith kalin. Gjithashtu, ka mundsi
 189

Vlerat dhe begatit e kuajve:

Kurani dhe Suneti i ka nxjerr n pah vlerat dhe dobit e kuajve. Prdorimi
i kuajve dhe vnia e tyre n dispozicion t xhihadit n rrug t Allahut,
sht nj ndr dobit dhe vlerat m kryesore t tyre. Gjithashtu, kuajt mund
t prdoren edhe pr gjra t ndryshme, t cilat feja i lejon, me kusht q t
mos shrbej pr syefaqsi ose pr tu dukur, por pr tu prdorur me qllim
q t prfitohen t mirat e ksaj bote dhe t bots tjetr.

Allahu (xh.sh.) thot: E ju prgatitni forc sa t keni mundsi, (mjete

luftarake) kuaj t caktuar pr betej kundr atyre (q tradhtojn), q me
t (me prgatitje) ta friksoni armikun e Allahut dhe armikun tuaj.819

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Urvetu

Barikiu820, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kuajt e kan mirsin t
lidhur n baluke deri n Ditn e Gjykimit; shprblimin dhe plakn e lufts.821

Shprblimi n botn tjetr dhe plaka e lufts n kt bot prfitohet

nprmjet kuajve t prdorur n xhihad.822

Ibn Abdulberri823 thot: Ky hadith na tregon se kuajt jan m t mir se

q t jet prmendur pjesa e prparme e kalit pr t treguar vlern e t qenit n krye t betejs kundr
armikut. Shih: Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueui 13/16 dhe elja e Krijuesit 6/55-56.
818 Sahihul Buhari 3/215, kapitulli i xhihadit, tema: Mirsia qndron e lidhur n baluket e
kuajve deri n Ditn e Gjykimit dhe Sahihul Muslim 3/1494, kapitulli i udhheqjes, tema: Mirsia
qndron n baluket e kuajve deri n Ditn e Gjykimit.
819 El Enfal; 60.
820 Ai quhet Urvetu bin El Xhead El Ezdij El Barikiu, nj nga sahabet, i cili ka transmetuar
hadithe nga Profeti as.. Ai ka marr pjes n lirimin e Shamit, e m pas ka jetuar aty derisa
Osmani e ka transferuar n Kufe. Shih: Luani i pyllit 3/523, Saktsia 2/468 dhe Pastrimi i t
pastruarit 7/178.
821 Sahihul Buhari 3/216, kapitulli i xhihadit, tema: Xhihadi kryhet me t mirin e t keqin
dhe Sahihul Muslim 3/1493, kapitulli i udhheqjes, tema: Mirsia qndron n baluket e kuajve
deri n Ditn e Gjykimit.
822 elja e Krijuesit 6/56.
823 Ai quhet Jusuf bin Abdullah bin Muhamed bin Abdulberr, Ebu Umer En Nemiri El
Kurtubi El Maliku, imam dhe dijetar i madh, hafizi i Marokut, nj nga dijetart e mdhenj t fikhut
e t hadithit. Ai ka qen fetar dhe adhurues i mir, i besueshm n hadith, i prkryer n dije dhe me
diapazon mjaft t gjer rreth njohurive fetare. Ai ka shkruar shum libra si: Sqarimi i kuptimeve
dhe i zinxhirve t transmetimit t El Muata, Gjithprfshirsi i emrave t sahabeve, Tubimi
190
do kafsh tjetr, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) nuk i ka thn kto fjal
pr asnj kafsh tjetr.824

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Kush mban nj kal pr ta prdorur n rrug t Allahut,
beson Allahun dhe premtimin e Tij, ngopja e ktij kali me ushqim e m uj, bajgat
dhe urina e tij (kalit) do t jen n peshoren e veprave t mira t ktij personi, Ditn
e Gjykimit.825
Hadithet n lidhje me kt tem jan t shumta e ktu po mjaftohemi me
kaq.826

Kuajt mbahen pr ti hipur dhe pr zbukurim. Allahu (xh.sh.) thot: Edhe

kuajt (i krijoi), edhe mushkat, edhe gomert, pr tju hipur atyre dhe si
stoli.827

Ngrnia e mishit t kalit sht e lejuar sipas mendimit m t sakt.828

Allahu i ka lavdruar kuajt n suren El Adijat.
I Drguari i Allahut (a.s.) i donte dhe kujdesej pr kuajt.829

Nesaiu transmeton nga Enes ibn Maliku, se ka thn: I Drguari i Allahut

(a.s.) pas grave, nuk plqente asgj m shum se kuajt.

T part tan t mir u dhan shum pas kuajve. Ata i kan dashur, jan
kujdesur ndaj tyre dhe jan interesuar pr t njohur prejardhjet dhe tregimet
e tyre. Muslimant duhet ti kushtojn vmendje kuajve. Ata duhet t mbajn
e t prgatisin sa m shum kuaj, veanrisht pr xhihad, sepse i Drguari
i Allahut (a.s.) na ka treguar se kuajt do t jen t begat deri n Ditn e

i llojve dhe vlerave t dijes, Tregues i medhhebeve t dijetarve t vendeve t ndryshme etj.. Ai
ka vdekur n qytetin Shatibeh t Andaluzis n vitin 463 H. Shih: Vdekja e t shquarve 7/66,
Historia e pishtarve t menur 8/153, Prkujtuesi i hafizave 3/1128 dhe Pllaka t arta 3/314.
824 Kto fjal i ka prmendur Bin Haxheri n librin e tij elja e Krijuesit 6/56.
825 Sahihul Buhari 3/216.
826 Pr m tepr shih librin Trheqja dhe largimi t Bin Mundhirit 2\258-265.
827 Suretu En Nahl; 8.
828 Shih: Tefsiri Taberi 14/83, Tefsiri Kurtubi 10/76, Tefsiri Bin Kethir 2/563, Tefsiri Sheukanit
1/149. T gjith autort e ktyre librave kan prkrahur kt mendim dhe kan hedhur posht
mendimin q e konsideron t ndaluar ngrnien e mishit t kalit. Gjithashtu, kjo shtje gjendet e
shkoqitur n librat e hadithit e t fikhut.
829 Suneni i Nesaiut 6/218, kapitulli i kuajve, tema: Dashuria pr kuajt; Musnedi Ahmedit
5/27, Mundhiri ka thn se transmetuesit e ktij hadithi jan t besueshm.
 191
Gjykimit. Kjo nuk do t thot se ne duhet t mbshtetemi vetm tek kuajt
dhe t anashkalojm mjetet luftarake bashkkohore. Allahu thot: E ju
prgatitni forc sa t keni mundsi....830

7- Delet

Argumenti q tregon se delet jan t begata:

Umi Hani831 transmeton nga i Drguari i Allahut (a.s.), se i ka thn:

Merr dele, sepse n to ka begati!832

Gjithashtu, n hadithin e transmetuar nga Urvetu Barikiu thuhet: ...dhe

delet jan begati....833

Transmetohet nga Bera ibn Azibi834 se ka thn: I Drguari i Allahut

(a.s.), pasi u pyet n lidhje me kryerjen e namazit n vendqndrimin (vathn)
e deleve, tha: Faluni tek ato835, sepse n to ka begati!836

830 El Enfal; 60.

831 Kjo sht Umu Hani Bint Ebi Talib Abdu Menaf bin Abdul Mutalib El Kurrashi El
Hashimi, e bija e xhaxhait t Profetit (paqja dhe begatit e Allahut qofshin mbi t). Ajo sht br
muslimane vitin e lirimit t Mekes. Umu Hani ka transmetuar disa hadithe nga i Drguari i Allahut
(paqja dhe begatit e Allahut qofshin mbi t). Ajo ka vdekur gjat kalifatit (sundimit) t Muavijes
(Allahu qoft i knaqur me t). Shih: Luant e pyllit 6/404, Saktsia 4/479 dhe Pastrimi i t
pastruarit 2/625.
832 Suneni Bin Maxheh 2/773, kapitulli i tregtive, tema: Mbajtja e bagtive. Busejri n librin
e tij Llampa e qelqit 2/206, ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i sakt dhe
pjestart e ktij zinxhiri jan t besueshm. Musnedi Ahmedit 6/424.
Sujuti n librin e tij Tubimi i vogl 1/7 ka thn se ky hadith sht i mir (hasen).
833 Suneni i Ibn Maxhes 2/773, kapitulli i tregtive, tema: Mbajtja e bagtive. Busejri n
librin e tij Llampa e qelqit 2/206, ka thn se zinxhiri i tij sht i sakt dhe n prputhje me
kushtet e t dy dijetarve, Buhariut dhe Muslimit.
834 Ai quhet El Berra bin Azib bin El Harith El Ensari El Eusiu, q ndryshe quhet edhe Ebu
Amare. Ai ka marr pjes n katrmbdhjet beteja bashk me t Drguarin e Allahut (a.s.) dhe ka
transmetuar shum hadithe nga ai. Ai ka vdekur n Kufe n vitin 72 H. Shih: Luani i pyllit 1/
205, Saktsia 1/146 dhe Pastrimi i t pastruarit 1/425.
835 Ky urdhr nuk tregon se kryerja e namazit n vathn e deleve sht detyrim, por tregon se
kjo vepr sht e lejuar dhe pr kt prfundim jan dakord t gjith. Shih: Nejl El Eutar 2/141.
836 Suneni Ebu Daud 2/98, kapitulli i pastrtis, tema: Abdesi pas ngrnies s mishit t
deves dhe Musnedi i Ahmedit 4/288.
192

Begatit dhe dobit e deleve:

N hadithet e msiprme, i Drguari i Allahut (a.s.) nxit pr mbarshtimin

e deleve, pr shkak se n to gjendet begatia e ksaj bote. Allahu (xh.sh.) ka
dhuruar begati n prodhimtarin e tyre, kt e tregon m s miri lindja dhe
shtimi i shpesht, edhe pse shum prej tyre theren ose ngordhin. Gjithashtu,
dobit e deleve jan t ndryshme e t qarta.

Imam Kurtubiu, duke treguar format e shfaqjes s begatis tek delet, ka

thn: Nga delet ne marrim veshjen, ushqimin dhe nj numr t madh
qingjash, si rrjedhoj e lindjes s tyre tre her n vit. Madje, delet arrijn t
ndikojn edhe tek njerzit q i shrbejn atyre, duke i shdrruar n njerz
modest, t urt e t but.837

8- Palmat

Argumenti q tregon se palmat jan t begata:

Buhari transmeton n Sahihun e tij, se Abdullah ibn Omeri ka thn:

Ne po qndronim ulur me t Drguarin e Allahut (a.s.), kur disa njerz
solln palcat e krcellit t palms. I Drguari i Allahut (a.s.) tha: Cila sht
ajo pem, begatia e s cils sht si begatia e muslimanit? Un desha t them se
ajo sht palma, o i Drguar i Allahut, mirpo kur vshtrova prreth pash
se midis dhjet personave, un isha m i riu e pr kt arsye heshta. M pas
i Drguari i Allahut (a.s.) tha: Ajo sht palma.838

Begatit dhe dobit e palms:

Ibn Kajimi, duke shpjeguar hadithin e kaluar, ka thn: Begatia e palms

prfshin t gjitha t mirat e saj. Palma ka hije t vazhdueshme dhe fruta t
mira q nuk i bien asnjher vlerat. Frutat e saj hahen t njoma e t thata, t
ngurta e t lngshme. Ajo sht ushqim dhe ila, buk dhe mblsir, pije

837 Tefsiri i Kurtubiut 10/80.

838 Sahihul Buhari 6/211, kapitulli i ushqimeve, tema: Ngrnia e (Xhumares) palcs s drurit
t palms, e cila ndodhet n maj t krcellit t saj.
 193
dhe frut. Trungjet e saj shrbejn pr lnd ndrtimi, vegla pune dhe en
gatimi. Degt e saj shrbejn n punimin e shtrojave (rrogoz, hasr), fuive,
enve dhe freskueseve. Gjethet e saj shrbejn pr nxjerrjen e litarve. Farrat
e saj jan ushqim pr devet dhe mund t prdoren gjithashtu pr prodhimin
e disa barnave mjeksore. Bukuria e drurit, e frytit dhe e paraqitjes s saj
sjell nj knaqsi t veant pr at q e vshtron palmn. Kur e sheh palmn
t knaqet shpirti dhe t kujtohet Allahu, Formdhnsi dhe Krijuesi i saj
me madhshtin dhe fuqin e Tij t plot n krijim. Askush nuk mund ti
ngjaj m mir asaj, sesa besimtari i cili sht trsisht i mir dhe dobit e tij
jan t dukshme e t padukshme.839

Dobit dhe begatit e frytit t palms na i paraqet edhe hadithi i

mposhtm. Selman ibn Amiri840 transmeton nga i Drguari i Allahut (a.s.),
se i ka thn: Kur ndonjri prej jush dshiron t el iftarin, le ta el at me
hurma, sepse hurma sht e begat....841

Dobit e hurms padyshim jan t njohura dhe mjeksia moderne ka

zbuluar shum rezultate shndetsore t rndsishme rreth saj.

Kreu i par rreth gjrave t begata prfundon ktu. Ne jemi munduar ti

paraqesim n mnyr t prgjithshme kto gjra t begata, e ndonjher
sipas rastit jemi munduar t japim m shum sqarime.

Gjithashtu, ktu gjej rastin q tu bj thirrje t gjithve q t prfitojm

nga gjrat e dobishme. Allahu (xh.sh.) na dhnt sukses.

839 Shih librin Mjeksia profetike, fq. 311.

840 Ai quhet Selman bin Amir bin Eus Ed Dabij. Ai ka qen shok i Profetit dhe ka transmetuar
hadithe prej tij (a.s.). Muslimi ka thn se n mesin e sahabeve, vetm ai ka qen Dabij (d.m.th i
vetmi i fisit Dabij). Ai ka jetuar n Basrah dhe ka vdekur n t gjat udhheqjes s Osmanit. Shih:
Luani i pyllit 2/264, Saktsia 2/60 dhe Pastrimi i t pastruarit 4/137.
841 Suneni Ebu Daudit bashk me Derdhjen e mundit 11/138, kapitulli i Agjrimit, tema:
Me far ilet iftari; Suneni i Tirmidhiut 3/46, kapitulli i zekatit, tema: Sadakaja ndaj t
afrmve. Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht i mir. Suneni i Ibn Maxhes 1/542, kapitulli i
agjrimit, tema: Me far sht e plqyeshme t ilet iftari; Suneni Daremi 2/7, kapitulli i
agjrimit, tema: Me far sht e plqyeshme t ilet iftari dhe Musnedi i Ahmedit 4/17.
Fjaln sepse hurma sht e begat e ka prmendur vetm Tirmidhiu. Sujuti e ka konsideruar
t sakt kt hadith n librin e tij Tubimi i vogl 1/20. Shejh Albani, n librin Shkndija e
Llampave t Tebriziut 1/621, ka thn se zinxhiri i transmetimit sht i sakt.
194

KREU II

KERKIMI I BEGATISE NE MENYRE TE LEJUAR

Ky kre prfshin katr tema:

Tema e par: Krkimi i begatis me prkujtimin e Allahut dhe

me leximin e Kuranit fisnik.

Tema e dyt: Mnyra e lejuar e krkimit t begatis nga Profeti

(a.s.) dhe nga njerzit e mir.

Tema e tret: Krkimi i begatis n pirjen e ujit t Zemzemit.

Tema e katrt: Krkimi i begatis nga gjra t tjera.

 195

KREU II

KERKIMI I BEGATISE NE MENYRE TE LEJUAR

Hyrje

N kreun e kaluar kemi paraqitur n mnyr t prgjithshme gjrat e

begata bashk me ant e begata t tyre, ndrsa n kt kr do t flasim pr
gjrat q lejohet t krkohet begatia prej tyre dhe pr formn ose mnyrn
e hollsishme t krkimit t begatis bashk me argumentet pr seciln
form.

Krkimi i begatis n form t ligjruar, sht ajo q kryhet sipas forms

s ligjruar nga Allahu (a.xh.) dhe i Drguari i Tij (a.s.). Krkimi i begatis
mund t jet i detyrueshm, i plqyeshm dhe i lejuar.

Gjrat e begata q prmenden n kreun e par, nuk kan nevoj pr

shpjegim t hollsishm, pr shkak t qartsis s tyre, si namazi n tre
xhamit, agjrimi i muajit t Ramazanit, ngrnia dhe pirja e disa ushqimeve
t begata etj..

Atyre gjrave q patn nevoj pr ndonj sqarim t hollsishm, ua kam

shpjeguar ann e begatis, ndrsa n kt pjes do t tregoj mnyrn e
krkimit t begatis prej ktyre gjrave. Gjithashtu, n kt pjes kam sjell
disa gjra, q nuk jan prmendur n kreun e kaluar.
196

Tema e par

Krkimi i begatis me prkujtimin e Allahut dhe me

leximin e Kuranit Fisnik.

shtja e par: Krkimi i begatis me prkujtimin e Allahut.

Begatia, si kemi thn, nnkupton bollkun e vazhdueshm dhe mirsin

e pandrprer q vazhdimisht shtohet. Mirsia, qoft ajo fetare apo jetike,
sht e tra n dor t Allahut. Begatia krkohet vetm nga Allahu i
Madhruar. Ajo mund t krkohet edhe n gjrat q Allahu i ka br t
begata, gjithmon sipas mnyrs s ligjruar. Nj ndr format e krkimit t
begatis prej Allahut, sht edhe krkimi i begatis me (dhikrin) prkujtimin
e Tij. Prkujtimi i Allahut kryhet me zemr ose me gjuh. Prkujtimi m i
mir sht ai q kryhet njkohsisht me zemr e me gjuh842. Nse kryhet
vetm me njrn nga kto t dyja, prkujtimi me zemr sht m i mir se
ai me goj843, sepse prkujtimi me zemr sjell njohjen e Allahut, dashurin
pr T, turpin ndaj Tij, frikn dhe ndjenjn e mbikqyrjes844.

Llojet e prkujtimit:

Ibn Kajjimi, n librin e tij Shiu i rrmbyer, gjat sqarimit t llojeve t

prkujtimit ka thn: Prkujtimi sht dy llojesh:

842 Bin Haxheri ka thn: Prkujtimi ka pr t qen m i plot nse kryerjes s tij me zemr
e me goj i bashkangjitet kuptimi i domethnies s tij, si sht madhrimi i Allahut dhe pastrimi
i Tij nga mangsit. Ky lloj prkujtimi bhet akoma m i plot nse kryhet brenda nj pune t mir
si sht namazi, xhihadi apo ndonj vepr tjetr. Ai bhet edhe m i plot nse atij i bashkangjitet
pendimi i sakt dhe qllimi i pastr pr Allahun. Shih: elja e Krijuesit 11/209,
843 Libri i prkujtimeve i Neueuiut, faqe; 6.
844 El Uabilus Sajib, ue rrafiul Kelimut Tajib (Shiu i rrbyer q ngre fjaln e bukur), i Bin
Kajjimit, fq. 190.
 197
I pari: Prmendja e emrave dhe cilsive t Zotit. Lavdrimi i Allahut
nprmjet emrave dhe cilsive t Tij, dhe shmangia e do gjje q Ai nuk e
meriton.

Gjithashtu ky lloj prkujtimi ndahet n dy lloje:

1- Lavdrimi i Allahut nprmjet emrave dhe cilsive t Tij.

Ky lloj sht i prmendur n shum hadithe. Ja dhe disa forma t tij:

Subhanallah, El Hamdulilah ue La Ilahe Ilallah ue Allahu Ekber (Allahu sht i
pastr prej t metave, falnderimi i takon Allahut, nuk ka t adhuruar me
t drejt prve Allahut dhe Allahu sht m i madhi); Subhanallahi ue
bihamdihi (Allahu sht i pastr prej t metave dhe Atij i takon falnderimi);
La Ilahe Ilallah Uahdehu La Sherike Lehu, Lehul Mulku ue Lehul Hamdu ue Hue
ala kuli shejin Kadir (Nuk ka t adhuruar me t drejt prve Allahut, Ai
sht i vetm e nuk ka nevoj pr ortak, Atij i takon pushteti dhe falnderimi,
Ai ka fuqi pr do send).

Prkujtimi m i mir i ktij lloji sht lavdrimi gjithprfshirs dhe i

prgjithshm, si Subhanallahi adede Khalkihi (Allahu sht i pastr prej t
metave aq her sa sht numri i krijesave t Tij). Kjo form e prkujtimit
sht m e mir se t themi vetm Subhanalla (Allahu sht i pastr prej t
metave). Gjithashtu fjalt: El Hamdulilahi adede ma khaleka fis Semai ue adede
ma khaleka fil Erdi ue adede ma bejnehuma ue adede ma hue Khalikun (Falnderimi
i takon Allahut aq her sa sht numri i krijesave t Tij n qiell, aq her sa
sht numri i krijesave t tij n tok, aq her sa sht numri i krijesave t Tij
midis qiellit e toks dhe aq her sa sht numri i krijesave q Ai krijon).

Kjo form e prkujtimit sht m e mir se t themi vetm El Hamdulilah

(Falnderimi i takon Allahut).
Autori m pas e ka prforcuar fjaln e tij me disa hadithe.

2- Tregimi pr emrat dhe cilsit e Zotit.

Ky lloj prkujtimi kryhet duke thn kshtu: Allahu i Madhruar i dgjon

zrat e robrve t Tij. Ai i sheh lvizjet e tyre. Asnj pun e robrve sado e
fsheht t jet nuk mund ti fshihet Atij. Ai sht m i mshirshm me ta
sesa vet baballart dhe nnat e tyre. Ai ka fuqi pr do send.
 198
Megjithat, m i miri i ktij lloji sht lavdrimi i Allahut, ashtu si e ka
lavdruar Ai vet veten e Tij dhe ashtu si e ka lavdruar At i Drguari i Tij
(a.s.), pa ndryshuar, pa hequr, pa prngjasuar e pa shmbllyer asgj n
kt prkujtim.

I dyti: Prmendja e urdhrave, e ndalesave dhe e dispozitave t Allahut.

Ky lloj prkujtimi gjithashtu sht dy llojesh:

1- Prkujtimi i Allahut duke treguar pr gjrat q Ai urdhron, ndalon,

dshiron, urren ose gjrat me t cilat knaqet.

2- Prkujtimi i Allahut kur dgjohen urdhrat e tij, duke shpejtuar n

zbatimin e tyre dhe prkujtimi i Allahut kur dgjohen ndalesat e tij, duke
shpejtuar n largimin prej tyre.

Gjithashtu, Allahu (xh.sh.) prkujtohet edhe duke prmendur t gjitha

t mirat dhe begatit e Tij mbi robrit e Tij. Kto jan edhe pes llojet e
prkujtimit t Allahut.845

Prfundimisht ne mund t themi se prkujtimi i Allahut sht i

shumllojshm. Kjo shumllojshmri prfshin prkujtimin e Allahut
nprmjet njoftimit t njerzve pr emrat dhe cilsit e Allahut, ose thjesht
vetm duke i prmendur njeriu kto emra e cilsi n vetveten e tij. Kjo
shumllojshmri gjithashtu prfshin prkujtimin e urdhrave, ndalesave
dhe dispozitave t Allahut n fjal e n vepra. Prmendja e begative dhe
mirsive t Allahut mbi krijesat e Allahut sht nj lloj tjetr prkujtimi.
Kshtu q begatia mund t krkohet nprmjet ktyre llojeve. I Drguari i
Allahut (a.s.) na i ka msuar format e lejuara t prkujtimit. Kto forma
mund t jen t pakufizuara ose t kufizuara n situat, koh dhe vend. T
tilla jan prkujtimet e ligjruara gjat namazit e pas tij, gjat ezanit, haxhit
dhe n t tjera adhurime, si jan prkujtimet gjat dits dhe nats q
prfshijn prmendjen e Allahut n mngjes e n mbrmje, para gjumit,
gjat hipjes n mjetin e udhtimit, gjat veshmbathjes dhe n do situat q
mund ti paraqitet muslimanit.
Format e prkujtimit mund ti gjejm n librat e sunetit (hadithit). Disa

845 Shih librin Shiu i rrmbyer, fq. 187-190.

 199
dijetar i kan nxjerr kto forma n libra t veant. Libri m i njohur e m
i plot i ktij lloji sht libri i Imam Neueuiut me titull Prkujtimet.
Dispozita mbi kto prkujtime sht e ndryshme. Disa prej tyre jan t
detyruara, si disa prkujtime n ruku e n sexhde gjat namazit, ndrsa
disa t tjera jan sunet (t plqyeshme), t cilt jan dhe m t shumt n
numr se prkujtimet e detyruara.

Nisja me emrin e Allahut sht nj lloj prkujtimi

Prkujtimit i bashkangjitet edhe prmendja e emrit t Allahut n fillim t

fjalve dhe punve. Nisja e do fjale a pune me emrin e Allahut, sht sunet
(e plqyer). do person duhet t thot Bismilah n fillim t nj fjale apo
pune t tij.
Bismilah do t thot se un filloj me prmendjen e emrit t Allahut, prpara
do fjale e pune q kam846.
Fjala bismilah thuhet pr t prfituar begatit fetare dhe jetike n gjrat q
do t kryejm dhe gjithashtu pr t larguar prej tyre, me ndihmn e Allahut
t keqen dhe dmin q mund t gjendet n to.

Hafidh Ibn Kethiri, pasi sjell disa shembuj t disa punve q ne mund ti
kryejm, ka thn: Emri i Allahut duhet t prmendet sa her q na duhet
t nisim ndonjrn prej ktyre punve, me qllim q t prfitojm begatin
dhe mbarsin q gjendet n to dhe q prmendja e emrit t Allahut t
shrbej si ndihm pr plotsimin dhe pranimin e ksaj pune.847
Emri i Allahut duhet t prmendet kur therim dika ose kur kapim
gjahun.

Allahu i Madhruar thot: Dhe mos hani nga ajo q (para therjes s
saj) nuk sht prmendur emri i Allahut, vrtet ajo (ngrnia) sht
mkat848;
Hani, pra, at q gjahtuan pr juve dhe m par prmendni emrin e
Allahut.849

846 Shih: Tefsiri Taberiut 1/51 dhe Dobi t rralla t Bin Kajjimit 1/251.
847 Tefsiri Ibn Kethirit 1/19.h
848 El Enam; 121.
849 El Maide; 4.
 200
Emri i Allahut duhet t prmendet para se t marrim abdes, gusul,
tejemum850, kur t hyjm n xhami dhe kur t dalim prej saj. Emri i Allahut
duhet t prmendet gjithashtu kur ham e kur pim dika.

Buhariu dhe Muslimi n t dy Sahihet e tyre transmetojn nga Omer ibn

Ebi Seleme851, se i Drguari i Allahut (a.s.) i kishte thn: O djalosh, prmende
emrin e Allahut dhe ha me dorn e djatht....852

N disa libra t sunetit transmetohet nga Aishja, se i drguari i Allahut

(a.s.) ka thn: Kur dikush prej jush dshiron t haj dika, le t thot bismilah, e
nse harron n fillim le t thot: Bismilah n fillim e n fund...853.

Emri i Allahut gjithashtu duhet t prmendet kur hyjm e dalim nga

shtpia, kur biem t flejm, kur kontaktojm me bashkshortet etj..854

Bismilahi (Bismilahi-Rrahmani-Rrahim) duhet prmendur n fillim t do

sureje t Kuranit prve sures Beraeh (Teubeh)855.

Dijetart kan thn se ajo prmendet pr t arritur begatin nprmjet

saj, sikurse dhe i tr umeti ka pranuar shkrimin e saj n fillim t do libri e
t do letre.856

850 Shumica e dijetarve e kan konsideruar t detyrueshme prmendjen e emrit t Allahut n

kto gjra, ndrsa disa t tjer kan br dallim kur harron dhe kur nuk harron. Pr t patur m
shum informacion rreth ksaj shtjeje mund t shohsh n librat e tefsirit, t hadithit e t fikhut.
851 Ai quhet Omer bin Ebi Selemeh bin Abdurrahman bin Auf Ez Zuhri El Medeniu, djali i
Umi Selemes, gruas s Profetit. Pr t sht kujdesur i Drguari i Allahut (a.s.). N kohn e Ali bin
Ebi Talibit ka qen udhheqs i Bahrejnit. Ai ka vdekur n Medine n vitin 83h. Shih: Luani i
pyllit 3/680, Saktsia 2/512 dhe Pastrimi i t pastruarit 7/456.
852 Sahihul Buhari 6/196, kapitulli i ushqimeve, tema: Prmendja e emrit t Allahut para
ushqimit dhe ngrnia me dorn e djatht dhe Sahihul Muslim 3/1599, kapitulli i pijeve, tema:
Edukata e t ngrnit, e t pirit dhe dispozita e tyre.
853 Suneni Ebi Daudit 4/139, kapitulli i ushqimeve, tema: Prmendja e emrit t Allahut n
ushqim; Suneni Tirmidhi 4/288, kapitulli i ushqimeve, tema: Prmendja e emrit t Allahut n
ushqim. Ai ka thn se hadithi sht i mir dhe i sakt. Suneni i Ibn Maxhes 2/1087, kapitulli i
ushqimeve, tema: Prmendja e emrit t Allahut n ushqim.; Musnedi i Ahmedit 6/208; Suneni
i Daremiut 2/94, kapitulli i ushqimeve, tema: Prmendja e emrit t Allahut n ushqim dhe
Mustedraku Hakimit 4/108, kapitulli i ushqimeve. Ai ka thn se ky hadith e ka zinxhirin e
transmetimit t sakt, por q ata t dy (Buhariu dhe Muslimi) nuk e kan transmetuar n t dy
sahihet e tyre. Dhehebiu sht i t njjtit mendim me t.
854 Argumentet n lidhje me kto mund ti gjeni n librat e prkujtimeve.
855 Shkaqet e ksaj mund ti gjesh n tefsirin e Bin Kethirit 2/332.
856 Tefsiri i Taberiut 1/150, Tefsiri i Kurtubiut 1/95, gjithashtu shih librin Bismilahi t
Ibrahim bin Muhamed Et Tabiut, fq. 29-32.
 201

Salavati mbi profetin (a.s.)

Salavati mbi profetin Muhamed (a.s.) konsiderohet si prkujtim ndaj

Allahut, sepse ai prmban n vetvete prmendjen e Tij xh.sh, falnderimin
ndaj Tij dhe njohjen e shpalljes s Profetit (a.s.) si mirsi t Allahut ndaj
njerzve.857 Salavati pas teshehudit n uljen e fundit t namazit sht detyrim
t thuhet sipas m t saktit e dy prej mendimeve t dijetarve.858 Salavati
sht i ligjruar t thuhet n shum raste.

Imam Ibn Kajjimi, n librin e tij Ndriimi i mendjeve me salavatin dhe

selamin mbi m t mirin e njerzve, ka sjell dyzet raste t tilla dhe t
shoqruara me argumente pr secilin rast.859Ndr kto raste sht ai kur
prmendet i Drguari i Alllahut860, kur nisim nj dua (lutje), kur e mbarojm
lutjen, ditn e xhuma e t tjer.

Argumenti mbi salavatin gjendet n librin e Allahut, ku Ai (xh.sh.) thot:

Allahu dhe engjjt e Tij e prshndesin Pejgamberin. O ju q keni
besuar, prshndeteni at me salavat dhe selam (paqe).861

Gjithashtu, ka edhe hadithe t shumta, t cilat flasin pr vlerat e salavatit

dhe nxisin n prmendjen e tij sa m shum.862

Imam Muslimi transmeton nga Ebu Hurejre, se i Drguari i Allahut (a.s.)

ka thn: Kushdo q drgon mbi mua dhjet salavate, Allahu drgon mbi t dhjet
t tilla.863

857 Ndriimi i mendjeve me salavatin dhe selamin mbi m t mirin e njerzve, fq. 280.
858 Ndriimi i mendjeve me salavatin dhe selamin mbi m t mirin e njerzve, fq. 193-216.
859 Ndriimi i mendjeve me salavatin dhe selamin mbi m t mirin e njerzve, fq. 155-210.
860 Disa dijetar e kan br t detyrueshm salavatin n kt rast, pr m tepr mund t
shohsh librin Ndriimi i mendjeve me salavatin dhe selamin mbi m t mirin e njerzve, fq.
229-240. Po kshtu salavati duhet t shkruhet edhe n rast se gjat shkrimit prmendet emri i t
Drguarit t Allahut (a.s.). Ibn Kethiri ka thn: Shkruesit e kan kan konsideruar vepr t
plqyer prsritjen e salavatit sa her q prmendet emri i t Drguarit t Allahut (a.s.) gjat shkrimit.
Shih: Tefsiri i Ibn Kethirit 3/517.
861 El Ahzab; 56.
862 Prkujtimet e Neueuiut, fq. 96-100 dhe Ndriimi i mendjeve me salavatin dhe selamin
mbi m t mirin e njerzve i Ibn Kajjimit. N kt libr ai ka prmendur m shum se dyzet dobi
ose fryte q prftohen nga salavati mbi t Drguarin e Allahut (a.s.).
863 Sahihul Muslim, 1/306, kapitulli i namazit, tema: Salavati mbi Profetin (a.s.) pas teshehudit.
202
N disa libra t hadithit, po i njjti hadith transmetohet nga Enes ibn
Maliku me kt tekst:...Allahu drgon mbi t dhjet salavate dhe i fshin atij
dhjet gabime.864

Lidhja e lutjes me prkujtimin

Midis lutjes dhe prkujtimit ka nj lidhje shum t fort, sepse lutja e

Allahut shoqron prkujtimin e Tij. Lutja sht krkesa q i drejton robi
Zotit t tij pr do nevoj t ksaj jete dhe t jets tjetr nprmjet fjalve
apo prshkrimit t gjendjes s tij. Lutja e prfshin prkujtimin e pr kt
arsye lutjet jan konsideruar edhe si prkujtime.
Ktu vlen t prmendet sesa m shum t prmendet Allahut gjat lutjes,
aq m shum ka shpresa pr pranimin e saj.

Ibn Kajjimi ka thn: Ligjrisht sht e plqyeshme q lutsi n lutjen e

tij t filloj me falnderimin dhe lavdrimin e Allahut, t oj salavate mbi
Profetin (a.s.), e pastaj t krkoj at q i nevojitet.865

Pr kt arsye ndrmjetsimi gjat lutjes me nj nga emrat e bukur t

Allahut dhe me nj prej cilsive t Tij t larta, konsiderohet si nj nga llojet
e ndrmjetsimit t lejuar. Kshtu q muslimanit i lejohet t thot n lutjen
e tij: O Allahu im, un t lutem ty, sepse Ti je Mshiruesi, Mshirploti, i Buti dhe
i Gjithinformuari, t lutem Ty q t m ruash nga do gj e keqe.
Gjithashtu mund t lutet duke thn: T lutem Ty me Mshirn Tnde, e
cila ka prfshir do gj, t m mshirosh e t m falsh.866

Argument pr lejimin e ktij lloji ndrmjetsimi sht fjala e Allahut t

Madhruar n librin e Tij, ku Ai (xh.sh.) thot: Allahu ka emrat m t
bukur, pra, luteni At me to.867

Nj argument tjetr nga libri i Allahut sht edhe tregimi pr lutjen e

864 Suneni i Nesaiut 3/50, kapitulli i harress n namaz, duke e transmetuar edhe me nj tjetr
fjali dhe i ngren atij dhjet shkall. Musnedi i Ahmedit 3/102 dhe Mustedraku Hakim 1/550. Ky
i fundit sht shprehur se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i sakt, pavarsisht se ata t
dy nuk e kan transmetuar. I ktij mendimi sht edhe Dhehebiu. Shih: Sahih Ibn Hiban 2/130.
865 Shiu i rrmbyer, fq.191-195.
866 Shih librin Ndrmjetsimi, llojet dhe dispozitat e tij t shejh Albanit, fq. 29.
867 El Araf; 180.
 203
Sulejmanit (a.s.). Allahu (xh.sh.) thot: Zoti im, m mundso q t
falnderoj t mirat e Tua, t cilat mi dhurove mua dhe prindrve t mi,
dhe q t bj vepra t mira, nga ato q Ti i plqen, e me mshirn Tnde
m fut n mesin e robrve t Tuaj t mir!868

Ndrsa argument nga suneti, prmendim ktu hadithin q e transmetojn

Buhariu dhe Muslimi n t dy Sahihet e tyre nga Ibn Abasi, se i Drguari i
Allahut (a.s.) ka thn: O Allahu im, un krkoj mbrojtje prej krenaris Tnde.
Nuk ka t adhuruar tjetr prve Teje. T lutem mos m lejo t shkoj n rrug t
gabuar...869.

Abdullah ibn Mesudi transmeton se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Nse dikush q sht i stresuar dhe i dshpruar thot: O Allahu im, un jam robi
Yt, biri i robit Tnd, i biri i robreshs Tnde. Koka ime sht n dorn Tnde,
gjykimi Yt mbi mua kryhet, vendimi Yt mbi mua sht i drejt. T lutem Ty me do
emr me t cilin Ti ke emrtuar veten Tnde, apo q ia ke msuar njrs prej krijesave
t Tua, apo q e ke zbritur n librin Tnd, ose q e mban t fshehur n dijen Tnde,
q ne nuk e njohim. T lutem bje Kuranin gjelbrim t zemrs sime, drit t kraharorit
tim, largim t stresit e t dshprimit! Allahu me kto fjal ia largon atij stresin dhe
dshprimin dhe n vend t tyre sjell gzimin.870

Pasi jemi munduar t paraqesim n mnyr t shkoqitur llojet e

prkujtimit, me qllim q t bhet e qart mnyra e krkimit t begatis
nprmjet prkujtimit t Allahut, tani sht mse e prshtatshme q ta
mbyllim kt tem me dallimin e anve t begata t prkujtimit t Allahut
t Lartsuar.

868 En Neml; 19.

869 Sahihul Buhari 8/167, kapitulli i Teuhidit, tema: Fjala e Allahut: Ai sht i Plotfuqishmi,
i Urti. Sahihul Muslim 4/2086, kapitulli i prkujtimit, lutjes, pendimit dhe krkimit t faljes,
tema: T krkuarit mbrojtje prej s keqes q ka punuar dhe prej t keqes q nuk e ka punuar.
Teksti i ktij hadithi sht marr nga Muslimi.
870 Musnedi i Ahmedit 1/391, Mustedraku i Hakimit 1/509, Sahih Ibn Hiban 2/160. Shejh
Albani e ka konsideruar kt hadith t sakt. Shih: Zinxhiri i haditheve t sakta 1/176-181.
204

Begatit dhe vlerat e prkujtimit t Allahut

Prkujtimi i Allahut prfshin begati t shumta e vlera madhshtore,

fetare dhe jetike.

a) Begatit jetike

1- Prkujtimi sjell siguri n zemr dhe largon nga ajo frikn.

Allahu (xh.sh.) thot: Me prkujtimin e Allahut, zemrat qetsohen e

jan t sigurta.871

2- Prkujtimi i jep forc prkujtuesit, saq ai nprmjet tij kryen dika q

nuk do t kishte mundur ta kryente pa t.

I Drguari i Allahut (a.s.) i msoi vajzs s tij Fatimes dhe Aliut, q do

nat, sa her t shtriheshin n shtratin e tyre t thoshin tridhjet e tre her
subhanallah, tridhjet e tre her elhamdulilah dhe tridhjet e katr her
Allahu ekber. Ai ua msoi kto fjal pasi Fatimja i kishte krkuar nj
shrbyes, duke iu ankuar se lodhej me prgatitjen e buks dhe me shrbimet
e tjera. Pas ktyre fjalve, i Drguari i Allahut (a.s.) u tha: Kjo vepr sht m
e mir pr ju sesa t merrni nj shrbyes.872

Thuhet se ai q i thot vazhdimisht kto fjal, e ka trupin t fort e nuk e

ka t nevojshme marrjen e nj shrbtori.873

Ibn Kajjimi tregon se fjalt la haule ue la kuvete ila bilah (nuk ka forc dhe
as zgjidhje vetm se me Allahun) kan nj ndikim t habitshm n
prballimin e punve t vshtira e t rnda. Ai kt mendim e ka mbshtetur
edhe me argumente.874

871 Err Rrad; 28.

872 Sahihul Buhari 4/208, kapitulli i vlerave t shokve t profetit (paqja dhe begatit e Allahut
qofshin mbi t), Tema: Gradat e Ali ibn Ebi Talibit.
873 Shih librin Shiu i rrmbyer t Ibn Kajimit fq. 164-165.
874 Shih librin Shiu i rrmbyer t Ibn Kajimit fq. 165-167.
 205
3- Dobi t shumta jetike ka dhe krkimi i faljes prej Allahut (istigfari).
Allahu thot: Krkojini falje Zotit tuaj, se Ai vrtet fal shum. Ai ju
lshon nga qielli shi me bollk, ju shumon pasurin dhe fmijt, ju bn
t keni kopshte dhe ju jep lumenj.875

Abdullah ibn Abasi transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Kush i krkon falje Allahut vazhdimisht, Ai atij i gjen rrugdalje nga do pozit e
vshtir, e liron nga do stres dhe e furnizon prej aty ku nuk e pret.876

4- Nga begatit jetike t prkujtimit sht edhe t fryrit me emrin e Allahut

dhe me prkujtime t ligjruara pr shrim e pr mjekim. Duke qen se kjo
shtje sht e nj rndsie t veant, i kam kushtuar nj vend n temn:
Mjekimi nprmjet prkujtimit t Allahut dhe Kuranit Fisnik.

b) Begatit fetare

1- Prkujtimi sjell falje gjynahesh dhe shumfishim t shprblimit. Kt e

tregojn edhe hadithet e shumta t transmetuara n lidhje me kt shtje.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kush thot njqind her n
dit: (La ilahe ilallah, uahdehu la sherike lehu, lehul mulku ue lehul hamdu
ue hu-ue ala kul-li shej`in kadir - Nuk Zot tjetr t adhuruar me t drejt prve
Allahut, Ai sht i Vetm dhe i pashoq, Atij i takon pushteti dhe falnderimi, Ai ka
fuqi pr do send), konsiderohet sikur ka liruar dhjet robr, i shkruhen njqind
vepra t mira dhe fshihen njqind vepra t kqija. Kto fjal e ruajn at nga shejtant
gjat gjith dits s tij derisa t vij nata. Askush nuk ka kryer vepr m t mir se ai,
vetm n rast se dikush tjetr e prmend kt fjal m shum se kaq.877

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Kush thot pas do namazi tridhjet e tre her subhanallah,
tridhjet e tre her elhamdulilah dhe tridhjet e tre her Allahu ekber, t cilat bjn

875 Nuh; 10-12.

876 Suneni Ebu Daudit 2/178, kapitulli i namazit, tema: Krkimi i faljes; Suneni i Ibnu
Maxhes 2/1254, kapitulli i edukats, tema: Krkimi i faljes.
877 Sahihul Buhari 7/167, kapitulli i lutjeve, tema: Vlera e fjals La ilahe ilallah dhe Sahihul
Muslim 4/2071, kapitulli i prkujtimit, lutjes, pendimit dhe krkimit t faljes, tema: Vlera e fjals
La ilahe ilallah, subhanallah dhe e lutjes.
 206
nntdhjet e nnt dhe m pas, n t njqintn thot: La ilahe ilallah, uahdehu
la sherike lehu, lehul mulku ue lehul hamdu ue hu-ue ala kul-li shej`in
kadir - Nuk Zot tjetr t adhuruar me t drejt prve Allahut, Ai sht i Vetm
dhe i pashoq, Atij i takon pushteti dhe falnderimi, Ai ka fuqi pr do send, atij
kan pr tiu falur t gjitha gjynahet edhe sikur t jen sa shkuma e detit.878

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Shedad ibn Eusi879, se i Drguari

i Allahut (a.s.) ka thn: Zotria i istigfarit (krkimit t faljes) jan fjalt: O
Allah ti je Zoti im. Askush nuk e meriton adhurimin prve Teje. Ti m ke
krijuar e un jam robi Yt. Un do ta mbaj besn dhe premtimin tnd me t
gjitha forcat. Un pranoj se t gjitha mirsit Ti mi ke dhuruar dhe se un
kam br shum gabime ndaj Teje, prandaj t lutem t m falsh, sepse
askush nuk mund ti fal gabimet prve Teje. Un t lutem Ty t m mbrosh
prej t keqes q kam vepruar! Nse dikush i thot kto fjal n mbrmje dhe vdes,
hyn n Xhenet, ose do t jet prej banorve t Xhenetit; e nse i thot n mngjes dhe
vdes gjat dits, po ashtu.880

2- Prkujtimi sjell shum dobi fetare, sepse kur ka vende tubimi n t

cilat prkujtohet Allahu, zbret qetsia, t mbulon mshira dhe t rrethojn
melaiket.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre dhe Ebu Said
Hudriu, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: do grup njerzish q ulen t
prkujtojn Allahun e Madhruar, i rrethojn melaiket, i mbulon mshira, zbret
mbi ta qetsia dhe i prmend Allahut tek ata q ndodhen tek Ai.881

c) Prkujtimi i Allahut sht nj mburoj e fort ndaj shejtanve dhe dmit

t tyre, dhe n kt rast prkujtimi i prfshin t dyja llojet e begatis, at
fetare dhe jetike s bashku.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Xhabir ibn Abdilahi, se ka

878 Sahihul Muslim 1/418, kapitulli i xhamive dhe vendeve ku kryhet namazi, tema: Prkujtimi
pas namazit sht vepr e plqyer dhe forma e tij.
879 Ai quhet Shedad ibn Eus ibn Thabit El Ensari El Hazrexhi. Ai bnte shum adhurim, i
ruhej gjynaheve dhe i friksohej shum Allahut, ka qen i ditur dhe i but. Ai ka vdekur n Sham
n vitin 64 H. Shih: Luani i pyllit 2/355, Saktsia 2/138 dhe Pastrimi i t pastruarit 4/315.
880 Sahihul Buhari 7/150, kapitulli i lutjeve, tema: far thuhet n mngjes.
881 Sahihul Muslim 4/2074, kapitulli i prkujtimit, lutjes, pendimit dhe krkimit t faljes, tema:
Vlera e tubimit pr leximin e Kuranit dhe pr prkujtimin e Allahut.
 207
dgjuar t Drguarin e Allahut (a.s.) t thot: Nse do person prmend Allahun
kur hyn n shtpi dhe kur han ushqim, Shejtani i thot (shokve t vet): Ju tani nuk
keni ku t flini e as ku t hani. Mirpo nse dikush hyn n shtpin e tij pa e
prmendur Allahun, Shejtani i thot: Ju arritt t gjeni vendstrehim. Gjithashtu,
nse nuk e prmend Allahun n ushqim, Shejtani i thot: Ju tani gjett
vendstrehimin dhe ushqimin e darks.882

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ibn Abasi,

se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kur cilido prej jush, para se t kontaktoj
me gruan e tij thot: Bismilah, O Allah largoje Shejtanin prej nesh dhe largoje
Shejtanin prej asaj q na e ke br rrisk, nse sht caktuar q prej atyre t dyve do
t lindi nj fmij, at kurr nuk ka pr ta dmtuar Shejtani.883

N disa libra t Sunetit transmetohet nga Ali ibn Ebi Talibi, se i Drguari
i Allahut (a.s.) ka thn: Perdja midis syve t xhindeve dhe auretit (pjesve t
turpshme t trupit) t bijve t Ademit kur dikush prej tyre hyn n banj, sht fjala
bismilah.884

Gjithashtu, vet lutja sjell fryte dhe prfundime t mira n kt jet dhe
n jetn tjetr. Me nj fjal, gjith qllimi i t gjitha bindjeve dhe adhurimeve
sht prmendja e Allahut. Prkujtimi sht sekreti dhe shpirti i
adhurimeve.885Vlerat dhe begatit e prkujtimit t Allahut jan t shumta886
dhe pr kt arsye i Drguari i Allahut (a.s.) e prmendte Allahun
kurdoher887, sikurse na sht transmetuar nga Aishja (r.a.). Si rrjedhoj,
sht e domosdoshme q ne ta prkujtojm Allahun vazhdimisht me t
gjitha llojet e prkujtimit, n t gjitha vendet dhe koht e caktuara pr t.

882 Sahihul Muslim 3/1598, kapitulli i pijeve, tema: Edukata e t ngrnit, t pirit dhe dispozitat
q lidhen me to.
883 Sahihul Buhari 6/141, kapitulli i martess, tema: far duhet thn kur dikush bn
marrdhnie me gruan e tij dhe Sahihul Muslim 2/1058, kapitulli i martess, tema: far sht
e plqyeshme t thuhet kur kontakton me gruan.
884 Suneni i Tirmidhiut 2/504, kapitulli i namazit, tema: Prmendja e Allahut prpara se t
hysh n banj; Suneni i Ibn Maxhes 1/109, kapitulli i pastrtis, tema: far duhet t thot
dikush nse i duhet t hyj n banj; Shpjegimi i sunetit i Begauit 1/378. Shejh Albani e ka
konsideruar t sakt kt hadith. Shih librin Irueul Galil fi tekhrixh ehadith menar Es Sebil 1/88.
885 Marr nga librat e Ibn Kajjimit Shkallt e ndjeksve 2/426, Shiu i rrmbyer faqe; 159-
162, elja e Krijuesit 11/209-210.
886 Ibn Kajjimi n librin e tij Shiu i rrmbyer fq. 91-187 ka prmendur m shum se
shtatdhjet dobi t prkujtimit t Allahut.
887 Sahihul Muslim 1/282, kapitulli i mestruacioneve, tema: Prkujtimi i Allahut kur jemi
xhunub etj.
208
Ne duhet t kryejm vetm prkujtimet e ligjruara n shenj bindjeje ndaj
Allahut, duke ndjekur t Drguarin e Allahut (a.s.), duke shpresuar arritjen
e vlerave t larta, begative t shumta dhe mirsive t pandrprera t
prkujtimit t Allahut n kt jet dhe n jetn tjetr.

shtja e dyt: Krkimi i begatis nprmjet Kuranit Fisnik

N kreun e kaluar kemi folur rreth vlerave dhe begative t Kuranit Fisnik
n prgjithsi, ndrsa tani do t ndalem m gjer rreth shtjes s krkimit
t begatis nprmjet Kuranit Fisnik dhe shtjeve t tjera q kan lidhje
me kt tem, apo q rrjedhin nga ajo.

Begatit dhe vlerat e leximit t Kuranit

Allahu i Madhruar urdhron e thot: Lexo ka t sht shpallur ty

nga libri i Zotit tnd! Nuk ka kush q mund ti ndryshoj fjalt e Tij.888

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Lexojeni Kuranin, sepse ai vjen si

ndrmjetsues pr zotruesit e tij Ditn e Gjykimit.889 Kt hadith e ka
transmetuar imam Muslimi nga Ebi Umame El Bahili890 (r.a.).

Allahu i Madhruar, duke vn n dukje vlern e leximit t Kuranit t

Lavdruar, thot: Ata q lexojn librin e Allahut, e falin namazin dhe
japin fshehtazi e haptazi nga begatit q Ne u kemi dhn, t tillt
shpresojn n nj fitim q kurr nuk humbet, q Ai (Allahu) tjua
plotsoj shprblimin e tyre dhe do tjua shtoj nga mirsia e Tij. Vrtet
Ai sht Mkatfals dhe shum Mirnjohs.891

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ukbe ibn Amiri892, se i Drguari

888 El Kehf; 27.

889 Sahihul Muslim 1/553, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Vlera e leximit t Kuranit
dhe e sures Bekare.
890 Ai quhet Sadi ibn Axhlan ibn El Harith, Ebu Umame El Bahili Es Sehmiu. Ai ka qen nga
atyre q kan transmetuar shum hadithe. Ai ka jetuar n Egjipt e m pas n Hims t Shamit, ku
dhe ka vdekur n vitin 81 H. Shih: Luani i pyllit 2/398, Saktsia 2/185 dhe Pastrimi i t
pastruarit 4/420.
891 Fatir; 29-30.
892 Ai quhet Ukbe ibn Amir ibn Abese El Xhuheni. Ai ka transmetuar shum hadithe nga i
 209
i Allahut (a.s.) ka thn: A nuk shkon ndonjri prej jush n xhami q t msoj
ose t lexoj dy ajete nga libri i Allahut?! Kjo sht m e mir pr t edhe sesa dy
deve, tre jan m mir pr t se tre, katr jan m mir pr t se katr dhe kshtu me
radh, sa her shtohet numri i ajeteve, po aq sht edhe vlera n deve.893

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre, se i Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Kur disa njerz mblidhen n nj shtpi prej shtpive t
Allahut pr t lexuar librin e Allahut e pr ta studiuar at midis tyre, ather mbi ta
zbret qetsia, i mbulon mshira, i rrethojn melaiket dhe i prmend Allahu me ata q
jan tek Ai.894
N t dy Sahiht sht prmendur afrimi i melaikeve pr t dgjuar
leximin e Kuranit nga Usejd ibn Hudejri (Allahu qoft i knaqur me t).895

Tirmidhiu transmeton nga Ibn Mesudi, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka

thn: Kush lexon nj shkronj nga libri i Allahut, i takon nj e mir dhe nj e mir
sht e barazvlefshme me dhjet t tilla. Un nuk po them elif, lam, mim nj shkronj,
por elifi sht nj shkronj, lami sht nj shkronj tjetr dhe mimi nj shkronj
tjetr.

I Drguari i Allahut (a.s.) ka sjell nj shembull n lidhje me leximin ose

mos-leximin e Kuranit prej besimtarit dhe munafikut.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu Musa

Eshariu, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Shembulli i besimtarit q lexon
Kuranin sht si shembulli i qitros (el etruxheh), aroma e s cils sht e mir dhe
shijen e ka t mir. Ndrsa shembulli i besimtarit q nuk e lexon Kuranin sht si
hurma (temratu), e cila nuk ka er, por shijen e ka t mbl. Shembulli i munafikut
(hipokritit) q lexon Kuranin sht si shembulli i krizantems (rejhaneh, nj lloj

Drguari i Allahut (a.s.) dhe m pas nga ai kan transmetuar shum sahabe dhe shum tabiin. Ai
ka qen prej banorve t Sufes, lexues i njohur i Kuranit, dijetar i trashgimis dhe i fikhut, orator
e poet. Ai sht njri ndr mbledhsit e Kuranit dhe ka marr pjes n lirimin e Shamit. Ai ka
vdekur gjat udhheqjes s Muauijes -Allahu qoft i knaqur me t. Shih: Luani i pyllit 3/550,
Saktsia 2/482, Pastrimi i t pastruarit 7/242 dhe Rroba e t mirve 1/8.
893 Sahihul Muslim 1/553, kapitulli i namazit t udhtarve, vlera e leximit t Kuranit n
namaz dhe vlera e msimit t tij.
894 Kjo sht nj pjes e nj hadithi, t cilin e ka transmetuar Muslimi n Sahihun e tij 4/2074,
kapitulli i dhikrit, i lutjes, i pendimit dhe i krkimit t faljes, tema: Vlera e tubimit pr t lexuar
Kuran dhe pr t prkujtuar Allahun.
895 Sahihul Buhari 6/106, kapitulli i vlerave t Kuranit, tema: Zbritja e qetsis dhe e melaikeve
gjat leximit t Kuranit. Sahihul Muslim 1/ 548, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Zbritja
e qetsis gjat leximit t Kuranit.
 210
lule e stins s vjeshts), aroma e s cils sht e mir e shija e saj sht e keqe.
Ndrsa shembulli i munafikut q nuk e lexon Kuranin, sht si shembulli i kungullit
t egr, i cili nuk ka arom dhe shijen e ka t hidht.896

Kurani gjithashtu ka begati dhe mirsi t ksaj jete, si shrimi dhe mjekimi
nprmjet disa sureve dhe ajeteve t tij. Pr kt do t flasim m hollsisht
n shtjen e tret. Kto vlera dhe begati n lidhje me kt jete e me jetn
tjetr e t tjera vlera prve tyre, pr t cilat Allahu ka dhn shprblime
dhe mirsi t mdha pr ata q e lexojn librin e tij, prfshijn t gjitha ajetet
e Kuranit fisnik. Mirpo ka hadithe t ndryshme, t cilat na tregojn vlern
e disa sureve dhe ajeteve t veanta, si sht surja El Fatiha, pa leximin e s
cils nuk ka namaz.

Pr dy suret, El Bekare dhe Ali Imran, i Drguari i Allahut (a.s.) ka thot:

Lexojini dy dritat, suren El Bekare dhe suren Ali Imran, sepse ato t dyja do t
vijn Ditn e Gjykimit si dy re, ose si dy hije q qndrojn sipr koks, ose si dy tufa
t radhitura zogjsh. Ato vijn dhe i dalin n mbrojtje zotruesit t tyre.
Kt hadith e ka transmetuar imam Muslimi.

M pas i Drguari i Allahut (a.s.), n lidhje me suren El Bekare, ka thn:

Lexojeni suren El Bekare, sepse marrja e saj sht begati, ndrsa lnia e saj humbje
dhe at nuk e msojn dot magjistart.897

Tjetr begati e sures El Bekare q vlen pr tu prmendur, sht edhe

fakti q Shejtani largohet nga shtpia ku lexohet kjo sure, sikurse na sht
br e qart n nj hadith t sakt nga i Drguari i Allahut (a.s.).898
N kt sure gjendet ajeti kursi, i cili sht ajeti m madhshtor n librin
e Allahut. Ky ajet ka vlera dhe begati t veanta q na vlejn n kt jet e
n jetn tjetr.899Gjithashtu, edhe dy ajetet e fundit t ksaj sureje kan vlera
t mdha. N Kuran ka edhe sure t tjera q dallohen pr vlerat e tyre, si

896 Sahihul Buhari 6/115, kapitulli i vlerave t Kuranit, tema: Gjynahu i atij q mburret me
leximin e Kuranit, ose e prdor at pr tu ushqyer, ose e lexon pr tu dukur dhe Sahihul Muslim
1/549, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Vlera e hafizit t Kuranit.
897 Ky sht nj pjes e hadithit t Ebi Umame El Bahilit, t cilin e ka transmetuar Muslimi n
Sahihun e tij 1/553, n kapitullin e namazit t udhtarve dhe shkurtimi i tij, tema: Vlera e leximit
t Kuranit dhe e sures El Bekare.
898 Shih: Sahihul Muslim 1/539, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Namazi vullnetar ose
nafile sht i lejuar t kryhet n xhami, por m e plqyer sht kryerja e tij n shtpi.
899 Shih librin e veant n lidhje me kt ajet t autorit Jusuf El Bedrit Ajeti kursij, kuptimet
dhe vlerat e tij.
 211
surja Ihlas, surja Felek dhe surja Nas etj..900

Edukata e leximit t Kuranit Fisnik

Pasi kemi njohur vlerat dhe begatit e mdha t Kuranit t Lavdishm,

do t njihemi me sjelljet m t rndsishme gjat leximit t tij, me qllim q
ti prvetsojm t gjitha kto mirsi e begati t shumta me lejen dhe
mbshtetjen e Allahut. Gjja m e rndsishme dhe m parsore n edukatn
e leximit t Kuranit sht qllimi i sinqert i dedikuar pr Allahun e
Madhruar. 901

Allahu (xh.sh.) thot: Ata nuk ishin t urdhruar me tjetr gj, vetm
q ta adhuronin Allahun me nj adhurim t sinqert ndaj Tij.902

Leximi i Kuranit padyshim sht nj ndr adhurimet m me vler, sikurse

e kemi prmendur edhe m par.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Omer ibn

Hatabi, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Punt vlersohen sipas qllimit
dhe do personi i takon ajo q ka pasur si qllim...903

Imam Neueuiu gjat sqarimit t edukats s lexuesit t Kuranit ka thn:

Me leximin e tij nuk duhet pasur si qllim arritja e ndonj nevoje nga
nevojat e ksaj jete, qoft pasuri, pushtet, pozit, ngritje mbi shokt,
lavdrimet e njerzve, trheqjen e njerzve e t tjera t ngjashme me
kto...904.

Prej edukats s leximit t Kuranit sht edhe leximi me vmendje, me

zemr t pranishme, me respekt dhe duke medituar. Prandaj lexuesit gjat
leximit t tij, i krkohet q ai t meditoj dhe t kuptoj at q lexon, sepse

900 Pr m tepr njohuri n lidhje me vlerat e disa sureve, apo ajeteve t veanta shih librin
Shpjegimi i sunetit t imam Begauiut 4/444-480 dhe librin Buqeta e prkujtuesve t imam
Sheukanit, fq. 263-277.
901 Marr nga libri i imam Neueuiut Msimi i edukats s mbartsve t Kuranit.
902 El Bejine; 5.
903 Sahihul Buhari 1/2, kapitulli i fillimit t shpalljes, tema: Si ka nisur zbritja e shpalljes mbi
t Drguarin e Allahut (a.s.). dhe Sahihul Muslim 3/1515, kapitulli i udhheqjes, tema: Fjala e tij
a.s: Punt vlersohen sipas qllimit.
904 Marr nga libri i imam Neueuiut Msimi i edukats s mbartsve t Kuranit, fq. 18.
 212
Allahu e ka zbritur librin e tij pr meditim dhe prkujtim.
Allahu thot: (Ky sht) Libr i begatshm, Ne ta shpallm ty kt, q
ti studiojn argumentet e tij dhe q t marrin msim prej tij ata q kan
mend.905

Lexuesi duhet ti shkoj pas Kuranit ngado q ai t sillet, duke zbatuar

udhrat e tij kur ai urdhron, duke u larguar prej gjrave q ai i ndalon,
duke u friksuar kur ai flet pr gjra t frikshme, duke shpresuar kur ai flet
pr gjra shpresdhnse, duke krkuar falje kur kalojm ajete q flasin
pr krkimin e faljes, duke marr kshilla nga ajetet kshilluese, duke marr
msim nga ajetet q tregojn histori dhe duke besuar plotsisht ajetet, t
cilat flasin n lidhje me besimin.906 T part tan t mir kan ecur me kt
parim. Ata e msonin Kuranin, besonin n t dhe zbatonin t gjitha dispozitat
e tij me nj dshir, e cila buronte nga nj besim i thell.907Leximi i Kuranit
ka edhe rregulla t tjera q jan pjes e edukats s leximit t tij, si leximi
pastr e me z t bukur, krkimi i mbrojtjes n fillim t leximit etj..908
Muslimani duhet t kujdeset q ta lexoj librin e Allahut natn dhe ditn,
n shtpi e n udhtim dhe gjithmon duke iu nnshtruar rregullave dhe
edukats s leximit. Leximi i Kuranit sht njri prej prkujtimeve m t
rndsishm.909 T part tan t mir kan pasur nj tradit t shklqyer
prsa i prket kohs q u duhej atyre pr leximin e t tr Kuranit910, e cila
tregon rndsin e madhe q i jepnin ata leximit t shpesht t librit t
Allahut.

Imam Neueui, pasi sjell disa shembuj t kohve brenda t cilave e

mbaronin leximin e t tr Kuranit t part tan t mir, na thot: Duhet
t themi se kjo shtje ndryshon sipas personave. Ai q gjen gjra t
dobishme, duke lexuar me kujdes e me vmendje, le t mjaftohet me aq sa
ka mundsi, n mnyr q ta kuptoj plotsisht at q lexon. Po kshtu,
edhe ai q sht i zn me prhapjen e dijes, ose me shtje t tjera t fes q

905 Sad; 29.

906 Marr nga libri Leximi i Kuranit t lavdishm, vlerat, edukata dhe veantit e tij t
Abdullah Serraxhudin, faqe; 76-78.
907 Marr prej librit Msime gjat muajit t Ramazanit t Shejh Ibn Uthejminit, faqe; 54.
908 Pr m shum njohuri rreth edukats s leximit t Kuranit shih librin Msimi i edukats
s mbartsve t Kuranit t imam Neueuiut dhe librin Kujtim pr m t vlefshmit e prkujtimeve
t imam Kurtubiut.
909 Ibn Kajjimi n librin e tij Shiu i rrmbyer i ka kushtuar nj vend t veant krahasimit
midis vlers s leximit t Kuranit dhe vlers s prkujtimit e lutjes.
 213
kan t bjn me nevojat e prgjithshme t muslimanve, le ti rezervoj
leximit aq koh sa nuk i prish rregullin e detyrs q ai ka. Ndrsa ai q nuk
bn pjes n kta njerz q prmendm, le t lexoj sa t mundet, me kusht
q t jet i kujdesshm q kjo gj mos ta oj n velitje apo prishjen e
rregullave t leximit.911

Sipas mendimit tim, kjo sht nj shkoqitje e mir. Un gjithashtu gjej

rastin ktu t v n dukje rrezikun e largimit ndaj leximit t Kuranit dhe
harxhimin e kohs duke lexuar gazeta e revista, ndrkoh q mnyrat pr
msimin e Kuranit jan lehtsuar shum. Ai q nuk mundet t lexoj n
libr, le t lexoj nga nj tjetr, ose nprmjet kasetave t regjistruara pr
msimin e leximit.

Lusim Allahun t na mundsoj ta lexojm Kuranin ashtu si e meriton t

lexohet, t na bj nga ata q vendosin n vend shkronjat dhe kufinjt e tij,
dhe t na ndihmoj t prfitojm nga begatit e Kuranit, n kt jet e n
jetn tjetr. Ai dgjon dhe i prgjigjet lutjes.

shtja e tret: T fryrit me an t prkujtimit t Allahut dhe me an

t Kuranit Fisnik

Kuptimi i t fryrit:

T fryrit ndaj dikujt nnkupton krkimin e mbrojtjes dhe shrimit nga

Allahu pr kt person.

Ibn Ethiri thot: T fryrit sht nj mjekim q hidhet mbi t smurin, si

at q e ka mbrthyer xhindi, apo at q e kap gripi e t tjera t ngjashme
me kto.912

910 Prkujtimet t Neueuiut, fq. 85.

911 Prkujtimet t Neueuiut, fq. 86.
912 Prfundimi 2/254.
214

Dispozita e t fryrit dhe kushtet e tij

T fryrit me Kuran, me emrat dhe cilsit e Allahut dhe me prkujtimin

e Tij sht dika e ligjruar. Dijetart jan t gjith t mendimit se nse t
fryrit kryhet me kto q prmendm sht dika e lejuar, por me kusht q
t jet n gjuhn arabe, ose me nj gjuh tjetr t kuptueshme dhe me kusht
q t besohet se t fryrit sht vetm shkak dhe se ai nuk ka ndikim vetm
me caktimin e Allahut.913

Argument pr lejimin e t fryrit me kto kushte q prmendm, sht

fjala e Profetit (a.s.), i cili kur sht pyetur pr t ka thn: M tregoni format
tuaja t fryrit. Nuk ka asgj t keqe t frysh, nse nuk prmban n vetvete shirk.914

T ndaluara jan ato forma t fryri q konsiderohen shirk. I Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: T fryrit, hajmalit915 dhe varsja (et tiueleh)916 jan
shirk.917

Ktu bhet fjal pr ato q prbjn shirk ndaj Allahut, pr shkak se

prmbajn lutje dhe krkim ndihme e mbrojtje drejtuar dikujt tjetri prve
Allahut. E till sht dhe fryrja me an t emrave t melaikeve, profetve,
xhinve apo dikaje tjetr. Ndrsa prsa i prket t fryrit me ajete Kurani,
me emrat dhe cilsit e Allahut, me lutje drejtuar Allahu, duke krkuar
mbrojtje vetm nga Ai (xh.sh.) i pashoq, nuk konsiderohet aspak vepr

913 Shih: Shpjegimi i sunetit nga Begauiu 12/159 dhe elja e Krijuesit 10/195.
914 Sahihul Muslim 4/1727, kapitulli i selamit, tema: Nuk ka asgj t keqe t frysh, nse nuk
prmban n vetvete shirk.
915 Hajmalit jan kombinim sendesh dhe gjrash t ndryshme, t cilat arabt ia varnin fmijve
t tyre duke pretenduar se gjoja kjo gj i ruante ata nga syri i keq. Shih: Shpjegimin e sunetit t
Begauit 12/158 dhe Prfundimi i Ibn Ethirit 1/197. Hajmali quhet do gj q mbahet pr
largimin e syrit t keq, ose dikaje tjetr fardo qoft ajo. Shih librin Tejsir El Aziz El Hamid fq.
112-113.
916 Et Tiueleh sht nj varse e prbr prej sendesh e gjrash me t cilat arabt pretendonin
se ajo sjell afrimitet dhe dashuri midis dy bashkshortve. Ajo n t vrtet sht nj lloj magjie.
Shih: Libri i teuhidit i Et-Temimit, fq. 30 dhe Shpjegimi i sunetit i Begauiut 12/159.
917 Suneni Ebi Daud 4/212, kapitulli i mjeksis, tema: Hajmalit, Suneni Ibn Maxheh 2/
1166, kapitulli i mjeksis, tema: Mbajtja e hajmalive, Sahihu Ibn Hiban 7/630, kapitulli i t
fryrit dhe i hajmalive. Musnedi Ahmed 1/381, Mustedrak El-Hakim 4/217. Hakimi ka thn se ky
hadith ka zinxhir t sakt transmetimi, por q ata t dy (Buhariu dhe Muslimi) nuk e kan transmetuar.
At e ka prkrahur edhe Dhehebiu n kt mendim.
 215
shirku e as vepr e ndaluar, por t fryrit n kt mnyr sht dika e
plqyeshme918 dhe e lejuar.919

Ai q shrben si argument pr plqyeshmrin e t fryrit sht fjala e t

Drguarit t Allahut (a.s.) kur sht pyetur n lidhje me t fryrit: Kush ka
mundsi prej jush ti bj dobi vllait t vet, le ti bj.920

Kur muslimani i fryn vllait t vet, nuk ka dyshim se me kt ai i ka br

mir dhe dobi t dukshme, sikurse dhe t fryrit ndaj vetes s tij ka rezultat.
T fryrit hyjnor sht i ligjruar pr do ankes t robit ndaj smundjeve
dhe shqetsimeve t ndryshme.

Ndrsa prsa i prket hadithit t transmetuar nga Imran ibn Husejn921:

T fryrit sht vetm pr syrin922 dhe humen923924, mund t themi se ktu jan
prmendur vetm kto dy shqetsime, sepse t fryrit zakonisht sht
prdorur m shum kundr ktyre t dyjave. Kshtu q t fryrit ndaj syrit
prfshin edhe t fryrit mbi at q e ka kapur ndonj paraliz, q e ka prekur
ndonj xhin apo dika tjetr q ka lidhje me kto raste. Ato mund ti
klasifikojm si shqetsime t prbashkta, t cilat shkaktohen si rezultat i
gjendjeve djallzore t ndonj njeriu apo xhindi. Ndrsa humeh ose helmi
prfshin do smundje q kaplon trupin e cila ka si shkak ndonj lnd
helmuese.

918 Hatabi ka thn: T fryrit me fjal t kuptueshme q prmbajn prmendjen e Allahut

sht vepr e plqyeshme q sjell begati. Shih: Shenja t suneteve t Hatabit 4/212.
Neueui thot: T fryrit me ajete Kurani dhe me prkujtime t njohura nuk sht aspak e
ndaluar, madje kjo vepr sht prej sunetit. Shih; Shpjegimi i Sahihul Muslim t Neueuiut 14/
169.
919 Tejsir El Azizil Hamid, fq. 135.
920 Sahihul Muslim 4/1726, kapitulli i selamit, tema: Plqyeshmria e t fryrit kundr syrit,
gripit.
921 Ai quhet Imran ibn Husajn ibn Ubejd El Huzai. Ai sht br musliman n vitin e Hajberit
e m pas ka marr pjes me t Drguarin e Allahut (a.s.) n shum beteja. Omer ibn Hatabi e
drgoi n Basra pr ti msuar fen banorve t saj. Ai ka qen nga njerzit e dijshm e t nderuar
n mesin e sahabeve. Ai ka vdekur n Basra n vitin 52 H. Shih: Luani i pyllit 3/778, Saktsia
3/27 dhe Pastrimi i t pastruarit 8/126.
922 Ktu bhet fjal kur dikush merr msysh dik tjetr nprmjet shikimit. Pr t msuar
udhzimin e t Drguarit t Allahut (a.s.) n lidhje me mjekimin nga syri i keq, shih librin Mjeksia
Profetike t Ibn Kajjimit.
923 Ky sht nj emrtim ndaj t gjitha gjallesave helmuese nga nj her humeh quhet edhe
thumbi i akrepit e i grerzs, sepse helmi kalon npr thumb.
924 Suneni Ebu Daud 4/213, kapitulli i mjeksis, tema: Hajmalit; Suneni Tirmidhiut 4/
394, kapitulli i mjeksis, tema: T fryrit dhe lejimi i tij; Musnedi i Ahmedit 4/394; Suneni i
Ibn Maxhes 2/1161, kapitulli i mjeksis, tema: T fryrit dhe lejimi i tij.
216
Ebu Daudi transmeton n Sahihun e tij nga Enesi pothuajse t njjtin
hadith q transmetohet nga Imrani, vese n t ka nj fjal shtes ...dhe
gjakut925.

Muslimi n Sahihun e tij transmeton se Enesi ka thn: I Drguari i

Allahut (a.s.) e ka lejuar t fryrit ndaj syrit, humes dhe milingons926.927

Argument pr plqyeshmrin e t fryrit jan t gjitha hadithet q flasin

pr t fryrit n gjra t veanta e n prgjithsi.928 Disa kan thn se n
kufizimin e t fryrit vetm kundr syrit dhe humes nuk ka pr qllim
ndalimin e t fryrit kundr smundjeve t tjera, por me kt kufizim
nnkuptojm se t fryrit m i dobishm dhe m parsor sht ai kundr
syrit dhe humes.929

Un tani do t mundohem t sjell disa shembuj me t fryrit nprmjet

prkujtimit t Allahut dhe Kuranit Fisnik, gjithmon duke u mbshtetur n
tekste t sakta t tradits profetike, me qllim q t na bhet sa m e qart
mnyra dhe forma e ligjruar e t fryrit n fen ton.

Shembuj t t fryrit me prkujtimin e Allahut

M lart kemi treguar se sht i ligjruar t fryrit me an t emrave dhe

cilsive t Allahut, ose me lutjen e Tij dhe krkimin e mbrojtjes vetm prej
Tij, duke mos i shoqruar asknd. Kurse tani do t japim pr donjrn prej
tyre shembuj prkats.

Muslimi n sahihun e tij transmeton nga Ebu Seid Hudriu, se Xhibrili

(a.s.) erdhi tek i Drguari i Allahut (a.s.) dhe e pyeti: O Muhamed! A ke
ndonj shqetsim? Ai (a.s.) iu prgjigj: Po. Xhibrili i tha: Me emrin e Allahut

925 Suneni Ebi Daud 4/216, kapitulli i mjeksis, tema: T fryerit; Mustedraku i Hakimit
4/413.
926 Ktu bhet fjal pr disa plag q dalin n ijet e ndonj personi. Kjo smundje sht
quajtur milingon, sepse t smurit i duket si nj milingon q lviz dhe e kafshon n vendin e
plags. Shih: Mjeksia profetike e Ibn Kajjimit, fq. 138.
927 Sahihul Muslim 4/1725, kapitulli i selamit, tema: T fryrit plqehet kundr syrit, humes
dhe milingons.
928 elja e Krijuesit 10/196.
929 Shih librin: Mjeksia profetike.
 217
po t fryj prej do gjje q t mundon, prej s keqes s do personi dhe do syri ziliqar,
Allahu ty t shron. Me emrin e Allahut po t fryj.930

Muslimi transmeton n Sahihun e tij, se Osman ibn Ebi El As Eth

Thekafiu931 iu ankua t Drguarit t Allahut (a.s.) pr nj dhembje n trup,
t ciln e kishte pasur q kur ishte br mysliman. I Drguari i Allahut (a.s.)
i tha: Vendos dorn n at pjes t trupit q ndjen dhembje, pastaj thuaj bismilah
tri her, mbrohem me Allahun dhe forcn e Tij prej s keqes q ndjej e friksohem.932

N disa libra t sunetit ka nj transmetim tjetr me kto fjal shtes: Kshtu

veprova dhe Allahu ma largoi shqetsimin q kisha. Un vazhdoj ta urdhroj familjen
time dhe t tjert q t veprojn kshtu. 933

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n Sahihet e tyre, se Aishja (r.a.) ka

thn: I Drguari i Allahut (a.s.) lutej pr disa pjestar t familjes s tij dhe
frkonte me dorn e djatht t smurin, duke i thn: O Allah, o Zot i njerzve,
largoje dhembjen, shroje sepse Ti je Shruesi, nuk mund t ket shrim pa shrimin
Tnd. Shroje smundjen q ajo mos t kthehet prsri!934

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n Sahihet e tyre nga Aishja (r.a.) se,
kur dikush i vinte dhe i ankohej t Drguari i Allahut (a.s.) se i dhembte
dika apo kishte ndonj plag n trup, ai (a.s.) vendoste gishtin e tij tregues
n dh, pastaj e ngrinte duke thn: Me emrin e Allahut, me dheun e toks
son, me pshtymn e disa prej nesh935, shrohet me t i smuri yn, me lejen e Zotit
ton.936

930 Sahihul Muslim 4/1718, kapitulli i selamit, tema: Mjeksia, smundja dhe t fryrit.
931 Ai quhet Osman ibn Ebi El As Eth Thekafiu, Ebu Abdilah, i cili erdhi tek i Drguari i
Allahut bashk me delegacionin e Thekifit dhe u b musliman. I Drguari i Allahut (a.s.) e vendosi
si udhheqs t Taifit. Po kshtu veproi me t edhe Ebu Bekri me Omerin nj far kohe. Omeri
m pas e vendosi udhheqs n Oman dhe n Bahrejn. Ai m pas jetoi n Basra derisa vdiq gjat
udhheqjes s Muauijes. Shih: Luani i pyllit 3/475, Saktsia 2/453 dhe Pastrimi i t pastruarit
7/128.
932 Sahihul Muslim 4/1728, kapitulli i selamit, tema: Gjat lutjes dora sht e plqyeshme t
vendoset n vendin ku i smuri ndjen dhembje.
933 Suneni i Ebu Daudit 4/217, 4/217, kapitulli i mjeksis, tema: Si fryhet dhe Suneni
i Tirmidhiut 4/408, kapitulli i mjeksis. Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht i mir dhe i sakt.
934 Sahihul Buhari 7/24, kapitulli i mjeksis, tema: T fryrit e Profetit (a.s.). dhe Sahihul
Muslim 4/1722, kapitulli i selamit, tema: T fryrit mbi t smurin sht vepr e plqyer.
935 Shpjegimi i hadithit: Ai pshtyn gishtin tregues pastaj e vendos n tok me qllim q ti
ngjitet gishtit pak dh, pastaj e vendos at n vendin e lnduar dhe thot kto fjal gjat prekjes.
Shih: Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 14/184.
936 Sahihul Buhari 7/24, kapitulli i mjeksis, tema: T fryrit e Profetit a.s dhe Sahihul
218
Gjithashtu, njra prej lutjeve t dobishme -me lejen e Allahut- sht
krkimi i mbrojtjes nga Allahu prej Shejtanit t mallkuar n raste t
ndryshme, si n leximin e Kuranit Fisnik, n vesvese, n zemrim, gjat
hyrjes n banj, gjat marrdhnieve bashkshortore e n t tjera raste.

Allahu i Madhruar na ka urdhruar q t krkojm mbrojtjen e Tij prej

Shejtanit t mallkuar dhe i Drguari i Tij (a.s.) na ka msuar disa mnyra se
si ta krkojm kt mbrojtje.

Gjat shpjegimit t vlers dhe begatis s prkujtimit t Allahut kemi

thn se prkujtimi i Allahut sht nj kshtjell mbrojtse kundr shejtanve
dhe dmit t tyre. Allahut (xh.sh.) i krkohet ndihm jo vetm nga Shejtani
dhe dmi i tij, por edhe nga dmet e do krijese tjetr n veanti e n
prgjithsi.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Hauletu, e bija e Hakim Es

Sulemije937, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kush qndron n nj vend
dhe thot: Krkoj mbrojtje nga fjalt e plota t Allahut prej dmit t do krijese q
Ai ka krijuar, at nuk ka pr ta dmtuar asgj derisa t largohet nga ai vend.938

I Drguari i Allahut (a.s.) na ka msuar se si t krkojm mbrojtje nga

Allahu prej dmit t ndrrs s urryer. Buhariu dhe Muslimi transmetojn
n t dy Sahihet e tyre nga Ebu Seleme939, e ky nga Ebu Katade, e ky nga i
Drguari i Allahut (a.s.) se ka thn: ndrrat e vrteta jan nga Allahu, ndrsa
ndrrat e kota jan prej Shejtanit. Nse dikush prej jush sheh ndonj ndrr t
urryer, le t pshtyj tri her n ann e tij t majt dhe le ti krkoj mbrojtje Allahut
prej dmit t saj, sepse kshtu ajo ndrr nuk e dmton at.

Ebu Selemeh ka thn: Un i kisha ndrrat m t rnda se nj mal m

Muslim 4/1724, kapitulli i selamit, tema: T plqyerit e t fryrit ndaj syrit, milingons dhe
humes.
937 Ajo quhet Hauletu, e bija e Hakim ibn Umeje Es Sulemije, gruaja e Osman ibn Madhunit.
Disa kan thn se ajo sht gruaja q i ka dhuruar vetveten t Drguarit t Allahut (a.s.). Ajo ka
qen nj grua e mir. Shih: Luani i pyllit 6/93, Saktsia 4/283 dhe Pastrimi i t pastruarit
12/415.
938 Sahihul Muslim 4/2080, kapitulli i prkujtimit, lutjes, pendimit dhe i krkimit t faljes.
939 Ai quhet Ebu Seleme ibn Abdurrahman ibn Auf Ez Zuhri El Medeni Et Tebi El Hafidhi.
Thuhet se emri i tij ka qen Abdullah. Ai ka qen njri nga imamt e mdhenj t tabiinve, i
dijshm dhe i besueshm. Ai ka vdekur n vitin 94 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur 4/287,
Prkujtimi i hafizave 1/63 dhe Pastrimi i t pastruarit 12/115.
 219
par, por kur dgjova kt hadith, nuk e aj kokn fare pr to.940

T krkuarit mbrojtje sht nj lloj adhurimi dhe kshtu q duhet ti

drejtohet vetm Allahut t pashoq.

Shembuj t t fryrit me Kuran

Ktu do t paraqes disa shembuj t t fryrit nprmjet disa sureve dhe

ajeteve t Kuranit, t cilat i ka vepruar i Drguari i Allahut (a.s.), ose i ka
lejuar, ose ka dhn pr to udhzime me fjalt e tij.

1- T fryrit me suren El Fatiha

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu Seid

Hudriu, se disa nga shokt e Profetit (a.s.) u ndodhn n nj vendbanim
arab dhe krkuan nga ata strehim dhe mikpritje, por ata nuk i pranuan.
Nuk kaloi shum koh dhe t parin e tyre e kafshon dika (gjalles helmuese,
gjarpr, akrep, a dika tjetr). Ata erdhn tek shokt e profetit dhe u than:
A keni ndonj ila apo dik q di t fryj? Ata iu prgjigjn: Ju nuk na
pranuat, prandaj ne nuk ju ndihmojm pa na dhn dika. Ata premtuan
se do ti dhuronin nj tuf me dele, kshtu q njri nga sahabt i lexoi suren
El Fatiha, duke pshtyr n vendin e kafshimit. Prijsi i tyre u shrua dhe
ata solln tufn e deleve. Sahabt than midis tyre, se nuk kemi pr ti marr
pa pyetur t Drguarin e Allahut (a.s.). Kshtu q pyetn t Drguarin e
Allahut (a.s.). Kur ai (a.s.) dgjoi far u kishte ndodhur, qeshi dhe tha:
Nga e dije ti se ajo sure shrben pr t fryr!? Merrini ato dhe m jepni dhe mua nj
pjes!941

Ibn Kajjimi ka thn: Ky hadith na tregon se i kafshuari n kt tregim

u shrua nprmjet leximit t sures El Fatiha mbi t, kshtu q ai nuk pati
nevoj pr ndonj ila. Shrimi i tij ishte aq i arrir me an t ksaj sureje,
saq ndoshta ilai nuk kish pr ta shruar kaq mir. Kjo gj ndodhi edhe

940 Sahihul Buhari 7/24, kapitulli i mjeksis, tema: Pshtymja gjat t fryrit dhe Sahihul
Muslim 4/1771, kapitulli i ndrrave.
941 Sahihul Buhari 7/22, kapitulli i mjeksis, tema: T fryrit me suren el Fatiha dhe Sahihul
Muslim 4/1727, kapitulli i selamit, tema: Lejimi i marrjes s ndonj shprblimi pr t fryrit me
Kuranin dhe prkujtimin e Allahut.
 220
pse pozicioni ishte jofrytdhns, pr faktin se ata njerz qen jomusliman
dhe n t njjtn koh koprac dhe t kqij. Po n rast se ky pozicion do t
ishte sht frytdhns?!?942

Ibn Kajjimi, duke treguar pr veantit e ksaj sureje n nj vend tjetr,

thot: Nj sure si kjo meriton q t krkosh shrim me t prej smundjeve
dhe i kafshuari ta prdori at pr fryrje.

Duke vazhduar ai thot: Prfundimisht, ajo q prmbledh surja El Fatiha

si: sinqeritetin e kulluar n adhurim, lavdrimin e Allahut, ngritjen e do
shtjeje pr tek Ai, krkimi i mbrojtjes prej Tij dhe mbshtetja vetm tek
Ai, krkimin e t gjitha t mirave prej Tij, padyshim q ajo sht udhzuesja
n do t mir dhe ajo q t largon nga do e keqe. T gjitha kto prbjn
m t madhin ila shrues, i cili mjafton pr do gj.943

Ibn Kajjimi, duke treguar pr provn e suksesshme t tij n krkimin e

shrimit nprmjet sures El Fatiha, thot: Dshmit q provojn praktikn
e suksesshme me t, jan aq shum, saq nuk arrijm ti prmendim dot t
gjitha. Kto dshmi kan ndodhur n do koh. Un e kam provuar kt
gj n veten time dhe tek t tjert, dhe kam par gjra t mahnitshme,
sidomos gjat kohs q kam qndruar n Mek. Gjat kohs q bja tavaf
rreth Qabes m vinin dhembje t padurueshme, saq nuk arrija t lvizja.
Menjher lexoja suren El Fatiha dhe fshija me t vendin ku ndjeja dhimbje
dhe pas ksaj m dukej sikur dhembja t ishte nj gur q ra nga trupi. Kt
e kam provuar shum her.944

2- T fryrit nprmjet sureve mbrojtsve

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Aishja, se

kur i Drguari i Allahut (a.s.) kishte dhembje, i frynte vetes s vet me an t
surueve mbrojtse dhe m pas frkonte veten me dorn e tij. Kur at e
kapn nj her dhembjet e smundjes gjat s cils edhe vdiq, un i fryja atij
me suret mbrojtse, me t cilat ai i frynte vetes m par dhe pastaj e frkoja
po me dorn e tij (a.s.), duke shpresuar n begatin e asaj dore.945

942 Shkallt e ndjeksve 1/55.

943 Mjeksia profetike, fq. 139.
944 Shkallt e ndjeksve 1/57-58.
945 Sahihul Buhari 5/139, kapitulli i luftrave, tema: Smurja e Profetit (a.s.) dhe vdekja e tij
dhe Sahihul Muslim 4/1723, kapitulli i selamit, tema: Fryrja mbi t smurin me an t mbrojtsve.
 221
N nj transmetim tjetr t Muslimit thuhet: Kur t Drguarit t Allahut
(a.s.) i smurej dikush nga familja e tij, ai (a.s.) i frynte atij me suret
mbrojtse...946.

Suret mbrojtse q jan prmendur n hadith prfaqsojn suren Felek

dhe suren Nas, por mundet q bashk me kto dy sure, t cilat quhen
mbrojtset, t prfshihet edhe surja Ihlas.947

3-T fryrit nprmjet disa ajeteve kuranore

Ajeti Kursij sht njri nga ato ajete q prdoren pr fryrje. N Sahihul
Buhari transmetohet se kush e lexon at mbetet nn ruajtjen e Allahut dhe
atij nuk i afrohet Shejtani deri n agim948. Ky ajet luan nj rol madhshtor n
mbrojtjen ndaj shejtanve, n largimin e dmit dhe sherrit t tyre.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Ajetin Kursij e kan provuar shum
veta. Ai ka nj ndikim tepr t madh n largimin e djajve dhe zhdukjen e
konfigurimit t tyre. Ky ajet ka nj ndikim t madh n largimin e shejtanit
prej vetvetes s njeriut dhe prej atij q e ka mbrthyer xhindi. Ai ka ndikim
edhe kundr atyre q u ndihmon Shejtani, si jan njerzit e padrejtsive,
njerzit e inatit, njerzit e epshit e t qejfit, njerzit e muziks, t duartrokitjeve
e t frshllimave. Nse e lexon kt ajet me sinqeritet, arrin ti largosh
shejtant dhe ti eliminosh konfigurimet e gjrave q ata bjn.949

Ajete t veanta q kan ndikim n t fryrit, jan edhe dy ajetet e fundit t

sures El Bekare.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Mesudi, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kush lexon dy ajetet e fundit t
sures El Bekare n mbrmje, ato i mjaftojn atij.950

946 Sahihul Muslim 4/1723.

947 N Sahihul Buhari ka nj transmetim tjetr q thot se i Drguari i Allahut (a.s.) fryu n
dorn e tij me suren Kul Huellahu Ehad bashk me dy suret mbrojtse. Shih: Sahihul Buhari 7/25,
kapitulli i mjeksis, tema: Pshtymja gjat t fryrit.
948 Sahihul Buhari 6/104, kapitulli i vlerave t Kuranit, tema: Vlera e Bekares.
949 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmijes, 19/55.
950 Sahihul Buhari 6/104, kapitulli i vlerave t Kuranit, tema: Vlera e Bekares dhe Sahihul
Muslim 1"555, kapitulli i namazit t udhtarve, tema: Vlera e El Fatihas, fundi i sures El Bekare
dhe nxitja pr leximin e dy ajeteve t fundit t sures El Bekare.
 222
Neueuiu, n lidhje me fjalt (i mjaftojn atij) ka thn: ...disa kan thn
se kto fjal kan si qllim t shprehin se kto dy ajete i zvendsojn ose i
mjaftojn atij pr namazin e nats, disa kan thn se i mjaftojn kundr
Shejtanit dhe disa t tjer kan thn se i mjaftojn ndaj do t keqeje.
Megjithat, mund t themi se ajo mund ti prmbledh t gjitha kto q
tham.951

Pak m sipr kemi folur rreth vlers s sures El Bekare dhe se Shejtani
largohet nga ajo shtpi ku lexohet kjo sure dhe se kt sure nuk mund ta
msojn magjistart. Shrimi nprmjet sureve dhe ajeteve t Kuranit Fisnik
sht pjes e begatis jetike e Kuranit dhe kndimit t tij.

Allahu (xh.sh.) thot: Ne po t shpallim Kuranin q sht shrim dhe

mshir pr besimtart952 dhe Thuaj: Ai sht pr besimtart udhzues
e shrues.953

Ibn Kajjimi thot: Kurani sht shrim i plot pr t gjitha smundjet e

zemrs dhe t trupit. Ai shron smundjet e ksaj jete dhe t jets tjetr, por
jo do personi i jepet mundsia q t gjej shrim me t. Megjithat, nse i
smuri e kryen sakt t mjekuarit me Kuran, duke e prdorur at kundr
smundjes s tij me sinqeritet, me besim, me pranim t plot, me vendosmri
t sigurt dhe duke i plotsuar t gjitha kushtet, asnj smundje nuk mund
ti rezistoj atij.

Duke treguar ndikimin madhshtor t Kuranit, ai thot: Si mund ti

rezistojn smundjet fjalve t Zotit t qiellit e t toks, duke ditur se nse
kto fjal do ti zbrisnin (shpalleshin) malit kishin pr ta ar at, e nse do
ti zbrisnin toks do ta kishin ndar at n dy pjes. Nuk ka asnj smundje
nga smundjet e zemrs dhe t trupit, q Kurani t mos ti ket treguar
shkaqet, ilain dhe mbrojtjen prej saj. Por kt t vrtet e di mir ai q
Allahu e ka br t kuptoj si duhet librin e Tij.954

T fryrit me prkujtimin e Allahut dhe me librin e Tij, sht njri prej

shkaqeve m kryesore t mjekimit dhe shrimit nga smundjet fizike e

951 Shpjegimi i Sahihul Muslimit nga Neueuiu 6"91-92 dhe elja e Krijuesit 9"56.
952 Isra; 82.
953 Fusilet; 44.
954 Mjeksia profetike, fq. 272.
 223
shpirtrore, dhe nga fatkeqsit e ndryshme t njerzve. T fryrit gjithashtu
sht shkak pr ruajtjen e shndetit. Megjithat, duhet pasur parasysh se
ndikimi i saj varet prej forcs ose dobsis s besimit t atij personi q e
kryen mjekimin me an t t fryrit.

Ibn Kajjim Xheuzije, n lidhje me lutjet dhe krkimin e ndihms nga

Allahu, ka thn se ato varen nga forca e besimit t atij q i thot kto lutje.
Ato varen prej forcs s shpirtit dhe prgatitjes s tij. Gjithashtu, ato varen
edhe prej forcs mbshtetse t tij dhe patundshmris s zemrs s tij. Pa
dyshim q ato jan arm dhe arma jep rezultat kur sht kur prdoruesi i
saj sht i fort.955

Ibn Kajjimi n nj vend tjetr, duke nxjerr n pah dobit e t fryrit t

ligjruar nga ana fetare dhe dallimin e tij nga ilaet e tjera, ka thn: Dije se
ilaet hyjnore jan t dobishme pasi smundja t ket rn. Ato gjithashtu e
parandalojn smundjen, por edhe n qoft se smundja nuk parandalohet,
ajo nuk e realizon dmin e plot t saj, edhe pse mund t jet pak lnduese.
Prsa i prket ilaeve natyrore, ato jan t dobishme vetm pasi ka rn
smundja. Lutjet pr mbrojtje dhe prkujtimet jan t dobishme n dy
aspekte: Ato mund t parandalojn ndodhjen e shkaqeve t smundjes ose
s paku pengojn ndikimin e plot t saj mbi t smurit. Pastaj kjo gj varet
edhe prej lartsis s lutsit, forcs dhe dobsis s tij. T fryrit dhe lutjet
mbrojtse shrbejn pr ruajtjen e shndetit dhe pr largimin e smundjes
njkohsisht.956

Me gjith kt dobi madhshtore dhe begati t qart t t fryrit t ligjruar

prej fes, shum prej muslimanv sot, pr fat t keq kan harruar t
prfitojn prej tij. Sikur t mos prfitohej gj tjetr prve vlers s drejtimit
tek Allahu, t krkimit t ndihms prej Tij, lutjes dhe adhurimit t Tij, vlers
s leximit t librit t Tij, rndsis s pasimit t t Drguarit t Allahut (a.s.),
kjo do t mjaftonte pr t treguar rndsin dhe dobit e t fryrit.

955 Mjeksia profetike, fq. 133.

956 Mjeksia profetike, fq. 142,143.
224

Dispozita t rndsishme

1-Dispozita e leximit t Kuranit ose leximi i prkujtimeve n uj dhe

hedhja e tij mbi t smurin

Dim se t fryrit me Kuran ose me prkujtimet t sakta, jan t lejuara

pr t smurin, qoft kur ai e kryen vet t fryrit, qoft edhe kur mbi t fryn
dikush tjetr. Por, a sht e lejuar t lexojm Kuran ose prkujtime t
ligjruara e t sakta n uj, e pastaj tia hedhim t smurit mbi trup (d.m.th.
t lahet me t), ose ta pij kt uj pr t fituar begati prej tij, ose pr tu
shruar?

Ebu Daudi dhe Ibn Hibani n Sahihun e tij transmetojn, se Thabit ibn
Kajs ibn Shemsi ishte smur dhe i Drguari i Allahut (a.s.) i lexoi n nj en
me uj, pastaj ia hodhi atij mbi trup.957

Transmetohet nga Aishja se ajo lexonte dy suret mbrojtse n nj en,

pastaj urdhronte q ta hidhnin ujin mbi t smurin. Pra, ajo nuk e
konsideronte kt vepr si t ndaluar. 958

Ibn Kajjimi na ka treguar formn sesi i frynte vetes s tij me El Fatihan.

Ai thot: Un mjekohesha me suren El Fatiha, duke e lexuar at disa her
mbi ujin e Zemzemit dhe m pas ujin e pija. Un gjeta shrim t plot me
kt mnyr, kshtu q sa her q kisha dhembje veproja n kt mnyr
dhe gjithmon kisha dobi t madhe nga kjo form t fryri.959

Dijetari i nderuar Abdulaziz ibn Abdullah ibn Baz -Allahu e mshiroft-

e ka konsideruar t lejuar kt vepr. Ai ka thn: ...gjithashtu t fryrit n
uj nuk ka problem. Kjo bhet duke lexuar n uj, e m pas i smuri pin
prej ktij uji, ose e hedh mbi trupin e tij. Kt e ka br i Drguari i Allahut
(a.s.) dhe seleft (t part tan veprmir) pas tij. Ajo sht e lejuar dhe nuk
ka ndonj problem nse praktikohet.960

957 Suneni i Ebu Daudit 4"214, kapitulli i mjeksis, tema: T fryrit dhe Sahihu Ibn
Hiban 7/623, kapitulli i mjeksis. Zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i sakt.
958 Musanef Ibn Ebi Shejbeh 7"386 dhe Tefsiri i Kurtubiut 10"318.
959 Zahireja pr rikthim 4"178.
960 Shih: Tubimi i fetave t shejh Abdulaziz ibn Baz 1/52.
 225
2- Dispozita e shkrimit t Kuranit, ose e ndonj prkujtimi n nj en
dhe pirja prej saj

A lejohet t shkruajm n nj en dika nga Kurani, apo nga prkujtimet

e sakta dhe pastaj i smuri t lahet me t dhe t pij prej saj, me qllim q t
gjej shrim dhe begati tek ajo?
Dijetart kan dhn mendime t ndryshme n lidhje me kt shtje.
Disa prej tyre kan thn se nuk ka gj961, kurse disa t tjer nuk e kan
plqyer nj vepr t till.962

Transmetohet nga Ibn Abasi se ka urdhruar q nj gruaje, e cila kishte

vshtirsi n lindje, ti shkruheshin dy ajete Kurani dhe disa fjal t tjera, e
pastaj t pinte prej tij e t lahej me t.963

Transmetohet nga Ebu Kilabe964 se ka shkruar nj pjes Kurani, e lau at

me uj, pastaj ia dha t pij nj personi q kishte dhembje.965

Shejhul Islam, Ibn Tejmije sht njri nga dijetart, t cilt e kan lejuar
nj gj t till. Ai ka thn: Lejohet ti shkruhet t smurve dika nga libri
i Allahut dhe prkujtimit t Tij, me boj t lejuar, t ciln m pas e lajm me
uj. Kt uj pastaj ia japim ta pij i smuri, sikurse ka thn Ahmedi e t
tjer prve tij.966

Ibn Tejmije kt mendim e ka mbshtetur m pas n fjaln e Ibn Abasit,

t cilin e kemi paraqitur m sipr. Ai gjithashtu ka transmetuar nga Abdulla
ibn Ahmedi967, se ka thn: Un kam par babain tim duke i shkruar nj

961 Njri prej tyre sht edhe Muxhahid Ebu Kilabeh (shih: Musanef Ibn Ebi Shejbe 7"386)
El Hasen, Euzai (shih: Et Tibjan t En Neueuiut, fq. 127 dhe Shpjegimi i Sunetit i Begauiut
12/166).
962 Njri prej tyre sht edhe Nehaiu, Ibn Sirini. Shih: Shpjegimi i sunetit t El Begauij 12/
166 dhe Musanef ibn Ebi Shejbeh 7"386.
963 Musanef Ibn Ebi Shejbe 7/385, Punt e dits e t nats t Ibn Sunit, fq. 231 dhe
Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmijes 19/64-65.
964 Ai quhet Abdullah ibn Zejd ibn Amr, Ebu Kilabeh El Basri njri prej pishtarve, i cili ka
qen i besueshm dhe ka transmetuar shum hadithe. At e krkuan q t ishte gjykatsi i Basras,
por ai u arratis pr n Sham dhe vdiq po atje n vitin 106 H. Shih: Prkujtimi i hafizave 1/94,
Pastrimi i t pastruarit 5/224 dhe Pishtart 4/88.
965 Shih: Shpjegimi i Sunetit i Begauit 12/166 dhe Tejsir El Azizil Hamid, fq. 368.
966 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmijes 19/64 dhe Edukata e sheriatit t ibn
Mufluh 2/455.
967 Ai quhet Abdullah ibn Imam Ahmed ibn Muhamed ibn Hanbel, Ebu Abdurrahman Esh
226
gruaje n nj en serme q prdorej pr t pir uj ose mbi dika t pastr.968

Ibn Tejmije, kur e prmend kt veprim t Ibn Abasit n nj vend tjetr,

ka thn: Kjo do t thot se n kt vepr ka begati.969

Ibn Kajjimi, gjat shpjegimit t mnyrs s mjekimit t atij q e ka prekur

syri, ka thn se ky sht mendimi i nj grupi prej t parve tan dhe ka
paraqitur disa prej thnieve t tyre.970

Shejh Muhamed ibn Ibrahimi n fetvat e tij e ka konsideruar t lejuar

nj vepr t till. N prgjigjen e tij ndaj nj pyetje n lidhje me t, ai ka
thn: Nuk m duket se ka ndonj problem n lejimin e ksaj vepre. Ai
pas ksaj ka prmendur fjaln e msiprme t Ibn Kajimit.971

Po kshtu edhe Shejh Abdulaziz ibn Abdullah ibn Bazi sht i mendimit
se kjo vepr nuk prbn problem, nse kt e kryen nj person q njihet pr
Islamin e tij t qndrueshm dhe pr pun t mira.972

Megjithat, lnia e ksaj vepre dhe t fryrit drejtprdrejt ashtu sikurse ka

vepruar i Drguari i Allahut (a.s.) dhe shokt e tij sht m parsore pr
mua. Kt mendim ka dhn edhe Komisioni i Prhershm i Fetvave (n
Arabin Saudite) kur sht pyetur n lidhje me kt shtje. Kjo sht edhe
prgjigja e komisionit tekstualisht:
Prsa i prket shkrimit t nj sureje apo ajeti nga Kurani n nj tabel,
n balt apo n nj letr dhe larja e tyre me uj apo dika tjetr, pastaj pirja
e ksaj larje pr t fituar begati, dije, pasuri, shndet dhe t tjera t ngjashme
me kto; pr t gjitha kto ne nuk dim ti ket vepruar i Drguari i Allahut
(a.s.) pr veten e tij apo pr dik tjetr. Ne nuk dim ti ket dhn leje
ndonjrit prej shokve t tij pr kt gj, apo q i Drguari i Allahut (a.s.)

Shejbani El Bagdadiu, imam, hafiz dhe muhadith i Irakut. Ai ka transmetuar shum prej babait t
tij. Ai ka transmetuar Musnedin q t gjithin dhe Zuhdin. Ai ka qen i besueshm n kulm dhe me
kuptim t gjer. Ai ka vdekur n vitin 290 H. Shih: Historia e Bagdadit 9/375, Gjeneratat e
Hanbelive t Ibn Ebi Jala 1/180, Jeta e pishtarve t menur 13/516, Prkujtimi i hafizave
2/665 dhe Pllaka t arta 2/203.
968 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 19/64.
969 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 12/599.
970 Shih: Mjeksia profetike, fq. 133.
971 Fetva dhe broshura t Shejh Muhamed ibn Ibrahim 1/94.
972 Shih revistn e Dauas, e cila botohet n Rijad, Nr: 997, 13 sheual 1405, fq. 27.
 227
tia ket lejuar popullit t tij nj gj t till, duke qen se ato jan t nevojshme
pr kt popull. Kjo vepr nuk na sht treguar n ndonj hadith apo rrfim
t sakt nga sahabet sipas njohurive tona, q t vrtetoj se i Drguari i
Allahut (a.s.) e ka br ose e ka lejuar nj gj t till.973

N baz t ksaj q tham m sipr, m mir sht lnia e ksaj vepre.

Ajo ka na serviret e sakt prej fes sht e mjaftueshme. T fryrit me Kuran,
me emrat dhe cilsit e Allahut, me prkujtime dhe lutje profetike t sakta
dhe me t tjera t ngjashme me to, t cilave u dihet kuptimi dhe jan larg
nga shirku, duhet t jen t mjaftueshme pr ne. Ne duhet ti afrohemi
Allahut me gjrat q na i ka ligjruar, me qllim q t fitojm shprblimin e
Tij, me qllim q Ai (xh.sh.) t na largoj brengat, mrzitjet dhe t na dhuroj
dije t dobishme. Kush mjaftohet me ligjin e Allahut, Ai i mjafton atij pr
do gj.974

3- Dispozita n lidhje me shkrimin e disa ajeteve kuranore n gjymtyrt

e t smurit

A lejohet shkrimi i disa ajeteve kuranore mbi ndonj gjymtyr t t

smurit, n t ciln ai ndjen dhembje, duke krkuar shrim dhe begati
nprmjet Kuranit Fisnik?

Imam Ibn Kajjimi me ato q ka prmendur i l t kuptoj lexuesit, se kjo

gj sht e lejuar. Ai ka treguar se msuesi i tij Ibn Tejmije e ka vepruar kt
n veten e tij dhe tek t tjert. Ai thot se pr rrjedhjen e gjakut nga hundt,
msuesi i tij Ibn Tejmije kishte shkruar n ballin e vet: E iu pat thn: Oj
tok, prpije ujin tnd, dhe o qiell, ndrpreje (shiun), uji u trhoq, urdhri
u zbatua.975 Un gjithashtu e kam dgjuar at duke thn: Kt ajet ia
kam shkruar shum personave dhe jan shruar. Nuk lejohet q ti
shkruajm ajetet me gjakun e hundve ashtu sikurse veprojn disa injorant,
sepse gjaku sht i pist dhe nuk lejohet t shkruhen fjalt e Allahut me t.976

Ibn Kajjimi ka sjell disa shembuj t disa ajeteve t veanta, t cilat

973 Komisioni i Prhershm i Fetvave n nj prgjigje tjetr sht shprehur se transmetimi i

hadithit t Ibn Abasit n lidhje me kt cshtje sht i pasakt. Shih: Revista e krkimeve islame,
e cila botohet n Rijad, Nr; 21, viti 1408 h, fq. 46-48.
974 Revista e krkimeve islame, e cila botohet n Rijad, Nr; 12, viti 1405 h, fq. 102.
975 Hud; 44.
976 Zahireja pr rikthim 4/358.
 228
shkruhen n gjymtyrt e t smurit pr disa smundje t ndryshme.977

Ajo q t bie n sy gjat fjalve t Ibn Kajjimit, sht tregimi i ksaj shtjeje
vet prej msuesit t tij, duke mos prmendur ndonj argument nga Kurani,
suneti, apo veprs s selefve. Pr kt arsye, un mendoj se kjo shtje i
ngjason t pars. Kufizimi n t fryrit e ligjruar dhe lnia e ksaj vepre
sht m parsore.

4- Mbajtja e hajmalive q prmbajn Kuran ose prkujtime, me qllim

q t sjell begati

Hajmalit jan gjra q njerzit ua lidhin t smurve, fmijve dhe

kafshve, me qllim q t largojn syrin apo ndonj t keqe tjetr. Ato kan
forma dhe prbrje t shumllojshme.
Mbajtja e hajmalive ose nuskave, t cilat nuk prbhen nga ajete kuranore,
prkujtime dhe lutje t kuptueshme e t sakta, sht e ndaluar dhe kjo vepr
sht nj nga llojet e shirkut. Argument pr kt gj sht hadithi i Ibn
Mesudit: T fryrit, hajmalit dhe varsja (et tiueleh) jan shirk.

Po kshtu edhe hadithi i Ukbe ibn Amirit: Kush mban nj hajmali ka br

shirk.978

I Drguari i Allahut (a.s.) e konsideroi hajmalin shirk, sepse ata mendonin

dhe besonin se ajo mnjanon caktimin e shkruar mbi ta. Ata krkonin q
nprmjet hajmalive t largonin dmin, t cilin nuk mund ta largoj askush
tjetr prve Allahut.979Ndrsa prsa i prket mbajtjes s dikaje (hajmali,
nusk) q ka brenda Kuran dhe lutje t lejuara, me qllim shrimi e begatimi,
dijetart kan dhn mendime t ndryshme n lidhje me kt vepr.

N librin Tejsirul Azizil Hamid shkruhet: Dije se dijetart e sahabve,

tabiinve dhe ata pas tyre kan mendime t ndryshme prsa i prket lejimit
t mbajtjes s hajmalive q prmbajn Kuran, ose emrat dhe cilsit e
Allahut.
977 Zahireja pr rikthim 4/358-359.
978 Musnedi i Ahmedit 4/156 dhe Mustedraku i Hakimit 4/219. Ky hadith ka nj tregim.
I Drguari i Allahut (a.s.) po i jepte besn disa njerzve. Ai u dha besn nnt vetave dhe njrin prej
tyre e la. Ata i than: O i Drguar i Allahut, ua dhe besn nnt prej neve dhe kt e le. Ai iu
prgjigj: Ai mban nj hajmali. Njeriu futi dorn dhe e theu at, pastaj i Drguari i Allahut ia dha
besn e tha: Kush mban nj hajmali ka br shirk.
979 Prfundimi i ibn Ethirit 1/198.
 229
Disa kan thn: Kjo vepr sht e lejuar.980
Ky sht mendimi i Abdullah ibn Amr ibn El Asit e t tjer981.
Ky sht edhe mendimi m i zgjedhur i Aishes982.
Gjithashtu, ky sht edhe mendimi i Imam Amedit983 sipas nj
transmetimi nga ai.

Pr hadithin kan thn se bn fjal pr hajmalit q prbjn shirk, ndrsa

ato hajmali q jan me Kuran dhe me emra e cilsi t Allahut konsiderohen
si t fryrit e lejuar. Disa dijetar t tjer kan thn se kjo vepr nuk lejohet.
Ky sht mendimi i Ibn Mesudit, Ibn Abasit e t tjer nga sahabt, i nj
grupi nga tabiint, pasuesit e Ibn Mesudit984 dhe Ahmedi985 n nj
transmetim t zgjedhur nga pasuesit e tij, t cilin e kan prforcuar m
shum pasuesit e tij t mvonshm.
Ky grup dijetarsh ka marr pr baz argumentimi n mbshtetje t
mendimit t tyre kt hadith986 dhe t tjer hadithe q jan me kuptim t
ngjashm me t987. Kuptimi i ktij hadithi sht i prgjithshm. N t nuk
ka dallim midis hajmalive me Kuran apo pa Kuran, ndryshe nga t fryrit
n t ciln sht br dallim988.
Gjithashtu, mendimin ton e prforcon fakti q ata sahabe, t cilt kan
transmetuar kt hadith kan marr prej tij kuptimin e prgjithshm, sikurse
pam Ibn Mesudin.989 Ky grup dijetarsh kan prmendur edhe dy arsye
t tjera pr moslejimin e mbajtjes s hajmalive q prmbajn Kuran ose
emrat dhe cilsit e Allahut:

E para: Znien e ktij shtegu, sepse on n mbajtjen e asaj hajmalie q

nuk sht e till990.
980 Disa prej tyre kan vn si kusht mbajtjen e saj kur t ka rn e keqja. Shih: Tefsiri i
Kurtubiut 10/319.
981 Musanef Ibn Ebi Shejbeh 7/396-398.
982 Ndoshta ktu ka si qllim at q na transmeton Hakimi n Mustedrak 4/318 nga Aishja, se
ajo ka thn: Hajmali sht ajo q vendoset para se t bie e keqja, kurse ajo q vendoset pas saj
nuk sht hajmali.
983 Edukata e sheriatit i ibn Muflihut 2/420.
984 Musanef Ibn Ebi Shejbeh 7/373.
985 Edukata e sheriatit i Ibn Muflihut 2/459.
986 Ktu sht fjala pr hadithin: T fryrit, hajmalit dhe varsja (et tiueleh) jan shirk.
987 Si hadithi: Kush mban nj hajmali ka br shirk.
988 D.m.th., ka transmetime q e bjn t lejuar t fryrit me Kuran dhe lutje, ndrsa pr hajmalit
nuk ka transmetime t tilla.
989 Tejsirul Azizil Hamid, Shejh Sulejman ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Abduluehab, fq.
137.
990 Fet`hul Mexhid i shejh Abdurrahman ibn Hasen El Shejh, fq. 96.
 230
Hafidh Ahmed Hakemiu991 -Allahu e mshiroft-, n lidhje me kt shtje
ka thn: Kjo padyshim q sht m e drejt pr mbylljen e shtegut t
besimeve t ndaluara, sidomos pr kohn ton. Kur kt e kan urryer
sahabt pr kohn e tyre t mrekullueshme ...kur besimi n zemrat e tyre
ishte m i madh sesa malet, pr kohn ton kjo duhet t jet akoma m e
urryer. Si t mos jet kjo vepr e ndaluar, kur shum njerz nprmjet
lehtsimit n kt shtje kan shkelur n harame t qarta, duke e prdorur
at si mjet mashtrimi pr t arritur m pas n gjra t ndaluara. Nga
mashtrimet e ktij lloji jan disa shkresa q prmbajn fillimisht lutje, sure,
ajete, prmendjen e emrit t Allahut e t tjera, dhe posht ktyre shkruajn
e vendosin fjal dhe gjra satanike, t cilat nuk mund ti kuptoj askush
prve atij q i njeh librat e tyre. Gjithashtu, hajmalit bhen shkak q ti
largojn zemrat e njerzve t thjesht nga mbshtetja tek Allahu i Madhruar,
sepse ata fillojn dhe i lidhin zemrat me shkresat e ktyre personave...992.

E dyta: Ruajtjen e Kuranit nga poshtrimi, sepse n t shumtn e rasteve

mbajtsit e hajmalive jan t papastr dhe gjithashtu i mbajn me vete kur
kryejn nevojn.993

Shejh Muhamed ibn Ibrahim, duke folur rreth hajmalive dhe

manovrimeve t personave q merren me to, ka thn: Dika shum e
keqe n t ciln kan rn kta persona sht botimi i Kuranit n nj libr
shum t vockl, me qllim q ta prdorin si hajmali. Me kt hajmali ata
hyjn npr vendet e pista dhe e bjn Kuranin si t ishte cop lecke. Ata
arrijn deri aty sa ta varet Kurani n qaf dhe ta mbajn varur njerzit
xhunub, apo grat me menstruacione. Kjo tregon se mendimi q e lejon
mbajtjen e hajmalive me Kuran sht shum i dobt.994

991 Ai quhet Hafidh ibn Ahmed ibn Ali El Hakemiu, dijetar dhe verifikues. Ai e ka filluar
krkimin e dijes qysh n vegjli. Kuranin e msoi kur ishte n moshn dymbdhjet vjeare. Msimet
m t shumta i ka marr nga shejh Abdullah El Karraui. Shejhu i tij ka thn pr t: Ai ka qen i
pashembullt n nxnie, shkrim, edukim dhe organizim. Ai sht caktuar drejtor n Institutin e
dijes n Samitah - nj nga qytetet e krahins s Xhezanit n vitin 1374 H. Ai ka qen shum i aft
n poezi dhe proz. Ai ka shkruar shum libra n fusha t ndryshme: Mearixh El Kabul, Ialam
Es Sunetil Menshurah, El Lu`lu`il Meknun, Uesiletul Usul ila Muhimatul Usul, Mendhumetun
fi Usulil Fikh. Ai ka vdekur n Mek n haxhin e vitit 1377 H. Shih: Dijetart m t njohur t
Nexhdit, fq. 441 dhe Pishtart 2/159.
992 Mearixh El Kabul t Hafidh Hakemiut 1/382.
993 Ialam Es Sunetil Menshurah t Hafidh Hakemiut, fq. 135.
994 Fetva dhe broshura t Shejh Muhamed ibn Ibrahimit 1/99.
 231
Duke u bazuar nga sa tham m sipr, mendimi, i cili ndalon mbajtjen
dhe varjen e hajmalive, sht m afr t vrtets dhe m larg rnies n
dika t keqe, dhe se n vend t ktyre hajmalive (ose nuskave) mund t
prdorim t fryrit e lejuar sipas Sheriatit, kshtu q nuk sht e nevojshme
mbajtja e hajmalive. Allahu e di m mir t vrtetn.

5- Dispozita e t shkruarit apo varjes s ajeteve, prkujtimeve apo

gjrave t ngjashme me to npr mure pr t fituar begati

Disa prej dijetarve t par, gjat prshkrimit t edukats n lidhje me

Kuranin Fisnik, kan vn n dukje se t shkruarit e Kuranit npr mure,
npr xhami, npr rroba dhe gjra t ngjashme me to, sht vepr e
paplqyeshme duke mos br asnj dallim, qoft pr krkimin e begatis
apo pr ndonj arsye tjetr.995
Shkrimi i ajeteve t Kuranit npr mure, npr letra, npr tabela, npr
en e npr gjra t tjera t ngjashme me to dhe varja e tyre n vende t
ndryshme, duke menduar se ato sjellin mbarsi, begati, largojn t keqen
dhe dmin sht vepr e ndaluar. Krkimi i begatis nprmjet Kuranit n
kt lloj forme konsiderohet vepr e palejuar dhe e shpikur n fen ton.
Kjo vepr bie n kundrshtim me traditn profetike, me traditn e sahabeve
dhe me traditn e imamve selefi, dijetart e hershm t ktij umeti.996
Po kshtu, edhe gjra t tjera q varen npr vende t ndryshme dhe q
prbhen nga prkujtime t Allahut, prej haditheve profetike, prej emrave
dhe cilsive t Allahut, duke menduar se ato sjellin begati sht vepr e
ndaluar.
Disa dijetar kan br t qart se shkrimi i prkujtimeve t Allahut npr
mure, npr rrobe dhe npr gjra t tjera t ngjashme me to sht vepr e
paplqyer. 997
Nse prdorimi i Kuranit pr t fituar begati, n at lloj mnyre q
prmendm m par sht vepr e ndaluar, ather krkimi i begatis duke
prdorur prkujtimet e Allahut sht m parsore pr t qen vepr e
ndaluar. Allahu i Madhruar e di m mir.

995 Shih kto libra: Shpjegimi i Sunetit i Begauiut 4/529, Shpikjet dhe bidatet i Tartushiut,
fq. 101, El Mugni i Ibn Kudames 7/9, 10, Prkujtuesi i Kurtubiut, fq. 120, Qartsuesi i En
Eneueuiut, fq. 127 dhe Sqarimi i neglizhentve pr punt e injorantve i Ibn En Nuhas, fq. 264.
996 Kjo pjes sht shkputur nga prgjigja q Komisioni i Prhershm i Fetvave ka dhn n
lidhje me pyetjen rreth lejimit t varjes npr mure t disa prej ajeteve t Kuranit.
997 Shpjegimi i sunetit i Begauiut 4/529 dhe Qartsimi i Neueuiut, fq. 127.
232
6- Dispozita e vendosjes s Kuranit n nj vend duke menduar se kjo
gj sjell begati

Ktu po flasim pr vendosjen e Kuranit n nj vend me qllim q t

sjell begati, t sjell mbarsi e t largoj t keqen dhe dmin, sikurse sht
vendosja e tij n makin, n avion e n dika tjetr t ngjashme me to pr t
mnjanuar dhe parandaluar aksidentet, pr t larguar Shejtanin, pr t
mnjanuar syrin e keq etj998. Njra prej ktyre gjrave sht edhe vendosja
e Kuranit n vendin ku tregton, me qllim q ai t sjell mbarsi dhe rrisk.
Kto vepra jan t prhapura n shum vende islame. Un kam pasur
rastin ti shoh me syt e mi. Kam par Kuranin t vendosur mbi kubet e
ndrtuara mbi varre n shenj begatie.999 Ndrsa prsa i prket gjykimit
ose dispozits s ktyre veprave, sht i prafrt me dispozitn e shtjes s
kaluar. Kto vepra bien n kundrshtim me traditn profetike, me traditn
e sahabeve, me traditn e imamve selefi dhe me traditn e dijetarve t
hershm dhe t mvonshm. Ato jan t palejuara dhe ndalesa ndaj tyre
sht shum m me vend se shtjet e kaluara, sidomos tani kur sht
prhapur botimi i Kuranit n madhsi shum t vogla1000 nga njra an,
saq nuk arrin t lexosh asgj prej tij dhe nga ana tjetr sht prhapur
botimi i Kuranit n libra shum t mdhenj, saq askujt nuk i shrbejn pr
t lexuar. Kto botime jan br vetm e vetm pr qllime begatie dhe nuk
ka dyshim se kjo sht loj me librin e Allahut. Krkimi i begatis me an t
Kuranit Fisnik nuk realizohet me kto forma bidati, por realizohet duke e
lexuar, duke medituar rreth tij, duke punuar sipas msimeve t tij dhe duke
e prdorur at pr shrim sipas forms s ligjruar.

998 Si bjn disa njerz kur flen gjum. Pr t larguar gjoja ndrrat e frikshme, ata vendosin
Kuranin posht jastkut, apo si disa t tjer q e vendosin Kuranin mbi t vdekurin para se t
varroset me qllim q t sjell begati.
999 Kto gjra i kam par n Egjipt kur e vizitova n vitin 1408 H. Prej gjrave q t binte m
shum n sy ishte vendosja e Kuranit npr makina dhe sidomos ato q prdoreshin si taksi. Ata
vendosnin nj Kuran prpara tek xhami i makins, nganjher shikoje tre libra Kurani, nj t vogl
n mes e dy t mdhenj anash. Kt gj e kam par edhe kur vizitova Turqin po n t njjtin vit.
Vendosja e Kuranit me qllim begatie sht e prhapur edhe npr varre. T till jan varri i
Husejnit, i Zejnebit n Kajro dhe varri i Bedeuiut n Tanta t Egjiptit.
1000 Shum njerz tani garojn dhe krenohen se kush arrin ta ket Kuranin m t vogl. N
gazetn e Rijadit (Nr; 7223, 15/shaban, 1408h. n faqen e fundit.) jepej nj lajm me tem: Kurani
m i vogl n bot. N kt artikull jepeshin pretendimet nga ana e Iranit, Polonis e Jugosllavis,
se zotronin Kuranin m t vogl n bot, mirpo nj familje n Dubaj ishte ajo q e kishte kopjen
m t vogl me gjatsi 1,8 cm dhe gjersi 1,4 cm e shkruar me shkrim dore!
 233

Tema e dyt

Mnyra e lejuar e krkimit t begatis nga Profeti (a.s.)

dhe prej njerzve t mir

shtja e par:Sahabet e krkonin begatin nga Profeti (a.s.) gjat

jets s tij

N kreun e par kemi folur pr llojet e begative t Profetit (a.s.) dhe se ato
ndahen n shpirtrore dhe t prekshme. Atje kam sqaruar se begatit e
prekshme ose konkrete ndahen n dy lloje: Begati n veprat e Profetit (a.s.),
t cilat jan mrekulli t pazakonta t dhuruara nga Allahu n shenj bujarie
ndaj tij (a.s.). Njerzit kan prfituar mirsi t shumta prej ktyre mrekullive,
t cilat i kan prekur me duart e tyre, i kan par me syt e tyre dhe i kan
prjetuar me qeniet e tyre. Atje kam sjell edhe shembuj pr do lloj. Ndrsa
llojin e dyt, q ka t bj me begatin e Profetit (a.s.) n qenien e tij, n
gjrat konkrete q kan mbetur prej tij, por q nuk kan lidhje me qenien e
tij, e kam ln pr ta sqaruar tani, pr shkak se ka lidhje me kt kapitull.
Nuk ka dyshim se i Drguari i Allahut (a.s.) sht i begat n qenien e tij,
n gjrat e mbetura prej tij, sikurse ka qen i begat n veprat e tij. Kjo sht
dika me t ciln Allahu i ka nderuar t gjith profett (a.s.) Nuk ka dyshim
se gjrat e mbetura nga i Drguari i Allahut (a.s.), m i zgjedhuri i krijesave
dhe m i miri i profetve, jan m realet, m t prmendurat dhe m t
begatat. Kto prparsi e meritojn padyshim gjrat e mbetura prej tij
(a.s.).1001
Shokt e t Drguarit t Allahut (a.s.) e krkonin begatin n qenien e tij,
n gjrat konkrete q kan mbetur prej tij, por q nuk kan lidhje me qenien
e tij gjat jets s tij, ndrsa i Drguari i Allahut (a.s.) ia lejonte atyre kt
vepr dhe nuk i ndalonte prej saj. Ata dhe muslimant e tjer nga t part
tan t mir e krkonin begatin pas vdekjes s t Drguarit t Allahut

1001 Marr nga libri Sahabt e krkonin begatin prej gjrave q kishin mbetur nga i Drguari
i Allahut (a.s.) dhe vlera madhshtore e tij.
 234
(a.s.) n gjrat q kishin mbetur prej tij. Kjo tregon se ky lloj i krkimit t
begatis sht i lejuar.

Duhet t kemi parasysh se krkimi i begatis n kt form nga sahabet

dhe t part tan t mir nuk bie n kundrshtim aspak me teuhidin uluhijeh
(njsimin e Allahut si Zot i vetm) apo me teuhidin rububijeh (njsimin e
Allahut si Krijues i vetm). Kjo vepr nuk konsiderohet teprim i
paplqyeshm, sepse po t kishte qen i till, i Drguari i Allahut (a.s.) do
tia kishte vn n dukje kt shokve t tij, sikurse i pati ndaluar ata nga
disa shprehje q prbnin shirk1002 dhe nga disa shprehje q prbnin
teprim1003.
Ky fenomen, i cili ndodh n lidhje me t Drguarin e Allahut (a.s.), duhet
t shihet si fisnikrim dhe nderim q Krijuesi ia dhuron njrit prej krijesave
m t zgjedhura n trup, n gjrat konkrete dhe t prekshme q jan t
shkputura prej tij. Allahu sht Ai q ka vendosur mirsin dhe begatin
tek i Drguari i Tij.

Sahabet krkonin begati nga i Drguari t Allahut (a.s.) gjat

jets s tij

Ktu do t paraqes disa shembuj me ngjarje t transmetuara saktsisht

deri tek ne, t cilat tregojn sesi nj numr i madh sahabesh e krkonin
begatin nga i Drguari i Allahut (a.s.) gjat jets s tij n qenien dhe gjrat
e tij.

a) Sahabet krkonin begati nga gjymtyrt e trupit t Profetit (a.s.)

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Aishja, se

i Drguari i Allahut (a.s.) kur kishte dhembje, i frynte vetes s vet me an t
surueve mbrojtse dhe m pas frkonte veten me dorn e tij. Kur at e
kapn nj her dhembjet e smundjes gjat s cils edhe vdiq, un i fryja atij
me suret mbrojtse, me t cilat ai i frynte vetes m par dhe pastaj e frkoja
po me dorn e tij (a.s.), duke shpresuar n begatin e asaj dore.1004

1002 Shih: Libri i teuhidit, t Et-Temimit, fq. 112, kreu: Shprehja: ka dshiron Allahu
dhe dshiron ti.
1003 Shih: Libri i teuhidit, t Et-Temimit, fq. 146, kreu: I Drguari i Allahut a.sa i mbronte
kufijt e teuhidit dhe mbyllte shtigjet e shirkut.
1004 Sahihul Buhari 5/139, kapitulli i luftrave, tema: Smurja e Profetit (a.s.) dhe vdekja e
 235
Ja sesi e prshkruan Enesi krkimin e begatis nga dora e Profetit (a.s.).:
Shrbtort e Medines, sapo i Drguari i Allahut (a.s.) kryente namazin e
sabahut, sillnin ent e tyre t mbushura me uj. Ai zhyste dorn e tij n t
gjitha ent q ata sillnin dhe kishte raste q ata vinin edhe kur ishte shum
ftoht, por ai prsri e zhyste dorn e tij npr ent e tyre.1005

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Ebi Xhuhejfe1006 se: N nj

mesdit t nxeht, i Drguari i Allahut (a.s.) doli nga shtpia e tij pr t
shkuar n luginn Bat`hae. Kur arriti atje, mori abdes dhe fali namazin e
dreks dy rekat dhe namazin e ikindis dy rekat. Njerzit filluan ti kapnin
dy duart dhe me to frkonin fytyrat e tyre. Un mora dorn e tij dhe e
vendosa mbi fytyrn time. Ajo ishte m e ftoht se dbora. Aroma e saj
ishte m e kndshme se aroma e miskut.1007

Sahabet gjithmon kujdeseshin q ti puthnin dorn t Drguarit t

Allahut (a.s.)1008. Ata gjithashtu mundoheshin t preknin dhe t puthnin
do pjes t trupit t tij, me qllim q t fitonin nga begatia e tij.

Ebu Daudi transmeton n Sunenin e tij nga Usejd ibn Hudejri se: Gjat
kohs q un po nxisja shokt para betejs dhe ishim duke br edhe pak
shaka, i Drguari i Allahut (a.s.) m goditi me nj cop shkop n ije. I thash:
Un krkoj t m lejosh t marr hak n trupin tnd pr kt. Ai tha: Po, t
lejoj t marrsh hak. Pastaj i thash: Ti ke veshur kmish dhe un nuk kam
veshur asgj. Profeti (a.s.) ngriti kmishn dhe un e mbrtheva me dy
duart, e putha midis ijeve dhe brinjve t tij, pastaj i thash: Kt doja prej
teje, o i Drguar i Allahut.1009

tij dhe Sahihul Muslim 4/1723, kapitulli i selamit, tema: Fryrja mbi t smurin me suret mbrojtse.
1005 Sahihul Muslim 4/1812, kapitulli i vlerave, tema: Afrimiteti i Profetit (a.s.) me njerzit
dhe krkimi i begatis s tij .
1006 Ai quhet Uehb ibn Abdullah ibn Muslim, Ebu Xhuhejfete Es Suaij. Ai ka qen nga
sahabet e vegjl dhe m pas ka jetuar n Kufe. Gjat udhheqes s Aliut, ai ka qen komandant i
rendit n Kufe. Aliu e donte shum dhe e quante Uehbi i mir. Ai ka vdekur n vitin 74 H. Shih:
Luani i pyllit 5/48, Saktsia 3/606 dhe Pastrimi i t pastruarit 11/164.
1007 Sahihul Buhari 4/165, kapitulli i pozitave, tema: Prshkrimi i Profetit (a.s.)..
1008 Shih librin Lejimi i puthjes s dors i Ebu Bekr El Mukrit, fq. 56, 59, 66, 70, 71.
1009 Suneni i Ebu Daudit 5/394, kapitulli i edukats, tema: Puthja e trupit dhe Mustedraku
i Hakimit 3/288.
236
b) Sahabet krkonin begati nga gjrat e shkputura prej Profetit (a.s.)

1- Krkimi i begatis nga flokt e Profetit (a.s.)

Sahabet kan krkuar begati nga flokt e Profetit (a.s.) dhe ai ua ka

miratuar nj vepr t till, jo vetm kaq, por vet ai ua ka shprndar atyre
flokt e tij.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Enesi, se kur i Drguari i Allahut

arriti n Mina hodhi gurt, m pas vajti tek vendi ku kishte zgjedhur pr t
qndruar n Mina dhe theri kurbanin, pastaj i tha berberit: Merri, duke ia
br me shenj t filloj nga ana e djatht, pastaj nga e majta. Flokt e qethura
nisi tua shprndaj njerzve.

N nj transmetim tjetr thuhet: Ai filloi me ann e djatht dhe i Drguari

i Allahut nisi tia shprndante njerzve flokt e qethura nga nj e nga dy
qime, ndrsa pasi qethi ann e majt, ai (a.s.) tha: Ktu, o Ebu Talha1010,
duke ia dhn flokt Ebu Talhas.1011

Neueui ka thn: Nga ky hadith prfitojm lejimin e krkimit t begatis

n flokt e Profetit (a.s.) dhe lejimin e marrjes s tyre pr ti mbajtur pr
qllime begatie.1012
Sahabt i kan kushtuar rndsi mbajtjes s flokut fisnik t Profetit (a.s.)

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Enesi, se ky ka thn: Un e

kam par t Drguarin e Allahut (a.s.) duke u qethur tek berberi. Shokt e
tij i vinin rrotull dhe nuk linin asnj qime t binte posht. Qimet binin vetm
npr duart e burrave.1013

Neueuiu thot se nga ky hadith vrtetojm krkimin e begatis nga flokt

1010 Ai quhet Zejd ibn Sehl ibn El Esued El Ensari Ebu Talha El Medeniu. Ai ka marr pjes
n t gjitha betejat me t Drguarin e Allahut (a.s.). Ai sht njri nga sahabet me pozit, i shoqi i
Umu Sulejmit, nns s Enes ibn Malikut. Ai ka vdekur n Medine n vitin 24 H. Shih: Luani i
pyllit 5/181, Saktsia 1/549 dhe Pastrimi i t pastruarit 3/414.
1011 Sahihul Muslim 2/947, kapitulli i haxhit, tema: Ditn e Therjes sht sunet s pari t
fillohet me hedhjen e gurve, pastaj me prerjen e kurbanit dhe pastaj me qethjen, e cila duhet t
fillohet nga e djathta e personit q sht duke u qethur.
1012 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 9/54.
1013 Sahihul Muslim 4/1812, kapitulli i vlerave, afrimiteti i Profetit me njerzit dhe krkimi i
begatis tek ai.
 237
e Profetit (a.s.) nga ana e sahabeve dhe fisnikrimin q i bnin ata flokve t
tij, saq nuk lejonin asnj qime t binte posht.1014

2- Krkimi i begatis nga pshtyma e Profetit (a.s.)

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Esma bint

Ebi Bekr, se ajo kur emigroi pr tek i Drguari i Allahut, ishte shtatzn me
Abdulla ibn Zubejrin. Ajo tregon dhe thot: Un arrita n Medine dhe
qndrova n Kuba. Djalin e linda n Kuba, pastaj shkova tek i Drguari i
Allahut (a.s.) dhe ia vura n prehr. Ai krkoi nj hurm, t ciln pasi e
prtypi ia pshtyu foshnjs n goj. Pshtyma e profetit (a.s.) ishte gjja e
par q hyn n barkun e fmijs... pastaj hurmn e prtypur e vendosi n
gojn e fmijs dhe ia lvizi npr nofulla.1015

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Urvetu ibn Mesud Thekafiu1016,

i cili kur tregon pr marrveshjen e Hudejbijes, thot pr shokt e Profetit
(a.s.) se: Pasha Allahun sa her q i Drguari i Allahut (a.s.) nxirrte pshtym
nga goja e tij, ajo binte vetm npr pllmbt e tyre dhe pastaj ata fshinin
me t fytyrn dhe lkurn e tyre...1017.

Ibn Haxheri, n lidhje me kt ngjarje e t tjera si ajo e marrveshjes s

Hudejbijes, thot: Ndoshta sahabet e kan br kt pr shkak t pranis
s Urves. Ata e bn kt teprim pr t hedhur posht pretendimet e tyre se
gjoja sahabet do tia mbathnin e do ta linin vetm t Drguarin e Allahut
(a.s.). Me kt vepr ata sikur dshironin t thonin: Pr ata q e duan prijsin
e tyre me kaq dashuri dhe e madhrojn deri n kt grad, si mund t
mendohet q kta njerz do ta len prijsin e tyre dhe do tia dorzojn at
armikut? Jo vetm kaq, por ata kishin nj lidhje shum her m t fort me
Profetin (a.s.), me fen dhe me fitoren e tij, sesa kujdesja dhe lidhja e fiseve
pr t ruajtur njri-tjetrin vetm pr shkak t lidhjes farefisnore.1018

1014 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 15/82.

1015 Sahihul Buhari 6/216, kapitulli i Akiks (kurbanit pr lindjen e fmijs), tema: Emrtimi
i t sapolindurit n mngjes nse nuk ka prer kurban dhe futja e dikaje n gojn e tij dhe
Sahihul Muslim 3/1691, kapitulli i edukats, tema: Kur fmija lind sht e plqyeshme ti vendossh
dika n goj.
1016 Urvetu n kt ngjarje q rrfehet, nuk kishte hyr akoma n Islam dhe kishte ardhur n
marrveshjen e Hudejbijes si prfaqsues i Kurejshve.
1017 Sahihul Buhari 3/180, kapitulli i kushteve, tema: Kushtet e Xhihadit, marrveshja mes
palve ndrluftuese dhe shkrimi i kushteve.
1018 elja e Krijuesit 5/341.
238
3- Krkimi i begatis nga djersa e Profetit (a.s.)

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Enes ibn Maliku, se ka thn: I

Drguari i Allahut (a.s.) shkonte n shtpin e Umi Sulejmit dhe flinte n
shtratin e saj kur ajo nuk ishte n shtpi. Nj dit, ai hyri dhe fjeti n shtratin
e saj. Dikush i tha asaj se i Drguari i Allahut (a.s.) sht duke fjetur n
shtratin tnd. Ajo hyri dhe mbi nj lkur q ishte vn si shtroj mbi krevat,
pa nj prrock t vogl djerse, pastaj hapi nj shishe, t ciln e prdorte pr
t mbajtur parfum dhe nisi t shtinte n t djersn, t ciln e mori prej
prrosks nj leck, t ciln m pas e shtrydhte n shishe. T Drguarit t
Allahut (a.s.) i doli befas gjumi dhe i tha: far je duke br, o Umi Sulejm?
Ajo tha: O i Drguari i Allahut! Kemi shpres t marrim begati pr fmijt
tan? Pastaj ai (a.s.) i tha: Ti ke vepruar sakt.1019

c) Sahabet e krkonin begatin te gjrat q Profeti (a.s.) vishte, prekte

ose n gjrat q tepronin prej tij (a.s.)

1- Krkimi i begatis nga rrobat e Profetit (a.s.)

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Sehl ibn Sadi, se ka thn: Nj

grua i solli t Drguarit t Allahut (a.s.) nj xhybe. Ktu Sehli i pyet shokt
e vet: A e dini se far sht xhybja? Ata i than: Ajo sht nj rrob q t
mbulon krejt trupin. Pastaj Sehli tha: Ajo sht nj veshje me vija q t
mbulon t tr trupin dhe q sht e punuar me qepje.
Pastaj Sehli i rikthehet tregimit t gruas q solli xhyben. Ajo tha: O i
Drguari i Allahut! Dshiroj ta veshsh ti kt. I Drguari i Allahut (a.s.),
duke qen se kishte nevoj pr t e mori dhe e veshi. Nj nga sahabet kur e
pa xhyben tha: O i Drguari i Allahut, sa e mir qenka kjo, ma jep ta vesh
un. Ai tha: Po. Kur Profeti (a.s.) u largua, at e qortuan shokt e tij,
duke i thn: Nuk veprove mir kur i krkove xhyben t Drguarit t
Allahut a., duke qen se e pe vet q ai e mori at pasi kishte nevoj dhe ti
e di fare mir q kur atij i krkojn dika, nuk e l pa e dhn. Pas ksaj, ai
iu prgjigj: Un e mora at pasi e veshi i Drguari i Allahut (a.s.), me qllim
q t prfitoj nga begatia e saj dhe ndoshta mund t qefinosem me t.1020

1019 Sahihul Muslim 4/1815, kapitulli i vlerave, tema: Djersa e Profetit (a.s.) dhe krkimi i
begatis n t.
1020 Sahihul Buhari 7/82, kapitulli i edukats, tema: Morali i mir, bujaria dhe urrejtja e
koprracis.
 239
Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre, se i Drguari
i Allahut (a.s.) i dha izarin1021 e vet grave q po lanin t bijn dhe u tha: Kt
vendosjani n mish.1022

Neueui thot: Me fjalt Kt vendosjani n mish, ka si qllim q gjja

e par me t ciln do t mbshtillet trupi i saj t jet kjo rrob. Urtsia e ktij
veprimi sht prfitimi i begatis s izarit1023 t Profetit (a.s.).1024

2- Krkimi i begatis n vendet ku ka vendosur gishtrinjt i Drguari

i Allahut (a.s.)

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Ejub Ensariu, se ai i

prgatiste ushqimin t Drguarit t Allahut (a.s.) Kur i sillnin ushqimin q
do t prgatiste, ai pyeste se ku i kishte vendosur gishtrinjt i Drguari i
Allahut (a.s.), pastaj Ebu Ejubi i vendoste gishtrinjt aty ku i kishte vendosur
m par i Drguari i Allahut.1025

3- Krkimi i begatis n pjesn e mbetur prej dikaje q ka pir i

Drguari i Allahut (a.s.)

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Sehl ibn

Sad Es Saidiu, se t Drguarit t Allahut (a.s.) i solln dika pr t pir. Ai
piu vet prej saj dhe pa se n t djatht t tij ishte nj djalosh, ndrsa nga e
majta disa t moshuar. I Drguari i Allahut (a.s.) i tha djaloshit: A m lejon
t`ia jap atyre? Djaloshi u prgjigj: Jo, pasha Allahun, pjesn time q ma ke
dhuruar ti nuk mund tia japsh askujt. I Drguari i Allahut pas ktyre
fjalve ia hodhi djaloshit n dor at q kish mbetur.1026

1021 Veshje tradicionale arabe q sht e prbr nga dy copa t punuara me pambuk, ose
material tjetr q quhen njra Izar, e cila prmendet n kt hadith dhe tjetra Rrida. Izari rrotullohet
rreth trupit dhe mbulon pjesn nga krthiza e deri posht gjunjve, ndrsa rridaja hidhet mbi
shpatulla, duke mbuluar pjesn e siprme t trupit.
1022 Sahihul Buhari 2/73, kapitulli i xhenazeve, tema: far sht e plqyeshme t lahet tek
dhe Sahihul Muslim 2/647, kapitulli i xhenazeve, tema: Larja e t vdekurit.
1023 - Izari sht nj cop, e cila mbshtillet rreth trupit nga krthiza deri posht kmbve.
1024 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 7/3.
1025 Sahihul Muslim 3/1623, kapitulli i pijeve, tema: Lejimi i ngrnjes s hudhrs.
1026 Sahihul Buhari 6/249, kapitulli i pijeve, tema: A duhet ti krkoj nj person leje atij q
sht n t djatht pr ti dhn pr t pir m par t madhit? dhe Sahihul Muslim 3/1604,
kapitulli i pijeve. Plqehet q qumshti dhe uji t shrbehen duke filluar nga e djathta. Djaloshi i
prmendur n kt hadith sht Abdullah ibn Abasi.
240
4- Krkimi i begatis tek uji i abdesit i t Drguarit t Allahut (a.s.)

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Xhuhejfe, se i Drguari i Allahut (a.s.) erdhi tek ne n kohn e dreks. Dikush
i solli nj en me uj dhe ai mori abdes. T pranishmit nisn t frkoheshin
me ujin q kishte marr abdes i Drguari i Allahut (a.s.).1027

Ibn Haxheri -Allahu e mshiroft- ka thn: Ata mund t ken ndar

midis njri-tjetrit ujin e abdesit t mbetur n en, ose mund t ken marr
ujin q rridhte nga gjymtyrt e abdesit gjat kohs q i Drguari i Allahut
(a.s.) ishte duke marr abdes.1028

Buhariu n Sahihun e tij na ka transmetuar nga Urvetu ibn Mesud

Thekafiu hadithin e gjat q flet pr marrveshjen e Hudejbijes, se shokt e
Profetit (a.s.) pr pak sa nuk ziheshin me njri-tjetrin pr ujin e abdesit t tij.
I Drguari i Allahut n disa raste i ka udhzuar dhe i ka ndihmuar shokt e
vet n nj vepr t till.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu Musa

Eshariu, se i Drguari i Allahut (a.s.) krkoi nj tas me uj dhe lau duart,
fytyrn dhe ujin q kishte n goj e hodhi n t, pastaj tha: Ju t dy, pini dhe
lani me t fytyrn, qafn tuaj dhe prgzohuni! Ata morn tasin dhe bn ashtu
si i urdhroi i Drguari i Allahut (a.s.). Atyre u thirri pas nj perdeje Umu
Sulejmi: Ruani pak pr nnn tuaj nga ajo q keni n en. Ata i lan asaj
nj pjes t ujit.1029

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Xhabir

ibn Abdilahi, se i Drguari i Allahut (a.s.) erdhi pr t m vizituar, meq
un isha i smur dhe e kisha humbur vetdijen. Ai mori abdes dhe ujin e
abdesit e hodhi mbi mua, pas ksaj un u prmenda dhe erdha n vete.1030

Kto ishin disa shembuj nga sahabet gjat krkimit t begatis nga Profeti

1027 Sahihul Buhari 1/55, kapitulli i abdesit, prdorimi i ujit t mbetur nga dikush q ka marr
abdes dhe Sahihul Muslim 1/360, kapitulli i namazit, tema: Sutreja (pengesa) n namaz.
1028 elja e Krijuesit 1/295.
1029 Sahihul Buhari 5/103, kapitulli i luftrave, tema: Lufta e Taifit dhe Sahihul Muslim 4/
1943, kapitulli i vlerave t sahabeve, tema: Prej vlerave t Ebu Muss dhe Ebu Amir El Eshariu.
1030 Sahihul Buhari 1/56, kapitulli i abdesit, tema: I Drguari i Allahut (a.s.) hidhte ujin e
abdesit t vet mbi at q i kishte rn t fikt dhe Sahihul Muslim 3/1235, kapitulli i trashgimis,
tema: Trashgimia e Kelales (Personi i cili nuk l pas, as baba e as djal).
 241
(a.s.) n jetn e tij, ndrsa pr krkimin e begatis nga gjrat e mbetura prej
tij pas vdekjes, do ti kushtojm nj tem t veant.

shtja e dyt: Krkimi i begatis n gjrat q kan mbetur nga Profeti

(a.s.) pas vdekjes s tij

N temn e kaluar shpjeguam krkimin e begatis n qenien dhe n

gjrat e Profetit (a.s.) gjat jets s tij nga ana e sahabeve, ndrsa gjat ksaj
teme kemi pr t shpjeguar vetm krkimin e begatis n gjrat e mbetura
nga Profeti (a.s.) pas vdekjes s tij nga ana e sahabeve, tabiinve dhe atyre
q erdhn m pas. Ne do t flasim vetm pr kt form krkimi begatie,
sepse pas vdekjes s t Drguarit t Allahut (a.s.) nuk mbetet gj pr tu
krkuar begatia prej saj, prve gjrave q kan mbetur prej tij (a.s.)

Gjrat q kan mbetur nga i Drguari i Allahut (a.s.) jan ato gjra
konkrete, t prekshme e t veuara prej qenies s tij, si jan flokt dhe
mbetje t ngjashme me to, ose gjra, t cilat ai (a.s.) i ka prdorur gjat jets
s tij dhe kan mbetur edhe pas vdekjes, si jan rrobat, ent, sandalet etj..

Shembuj t marra nga sahabet pr krkimin e begatis te gjrat e

mbetura nga i Drguari i Allahut (a.s.) pas vdekjes s tij

Imam Buhari n Sahihun e tij n kapitullin e caktimit t nj t pests, ka

paraqitur nj tem me titull: far sht thn rreth mburojs s t Drguarit
t Allahut (a.s.), shkopit t tij, shpats s tij, gots s tij, unazs s tij dhe do
gj tjetr t tij, t ciln e kan prdorur m pas prijsat e ndryshm, pr
ndarjen e t cilave nuk sht thn gj. Gjithashtu, far sht thn pr
flokt, sandalet dhe ent e tij n t cilat sahabet krkonin begati pas vdekjes
s tij dhe t tjert prve tyre.1031

Buhariu n kt tem ka sjell shum hadithe dhe un po prmend disa

prej tyre.

Transmetohet nga Isa ibn Tahmeni1032 se ka thn: Enesi na tregoi dy

1031 Sahihul Buhari 4/46.
1032 Ai quhet Isa ibn Tahmen ibn Rrameh El Xheshmi Ebu Bekr El Kufiu. Ai e ka origjinn
nga Basra. Ebu Daudi dhe t tjer e kan konsideruar t besueshm n hadith. Ai ka vdekur para
 242
sandale pa qime me dy rripa. M pas, Thabit Bunaniu1033 m tregoi q Enesi
i kishte thn se ato t dyja jan sandalet e t Drguarit t Allahut (a.s.).1034

Transmetohet nga Ebu Burdeh se ka thn: Aishja na tregoi nj rrobe t

arnuar pastaj tha: Kur i sht marr shpirti t Drguarit t Allahut (a.s.), ai
kishte veshur kt.

Kurse sipas nj tjetr transmetimi thuhet: Aishja na tregoi nj izar t

trash, prej atyre q prodhohen n Jemen dhe nj rrobe s cils i thon El
Mulebedeh1035

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Asim El Ahuali1036 se ka thn:

Un e kam par gotn e t Drguarit t Allahut (a.s.) tek Enes ibn Maliku.
Ajo ishte ar dhe ai e kishte ngjitur me argjend. Enesi tha: Un i kam
dhn t pij t Drguarit t Allahut (a.s.) m shum se kaq e aq her.1037

Muslimi transmeton n Sahihun e tij se Esma bint Ebi Bekr Es Sidiku

nxorri nj xhybe t zez dhe tha: Kjo ka qen tek Aishja derisa ajo vdiq.
Kur ajo vdiq, at e mora un. At e vishte i Drguari i Allahut (a.s.). Ne tani
e lajm at pr t shruar nprmjet saj t smurt.1038

Shembuj t Tabiinve q kan krkuan begati te gjrat e mbetura

nga Profeti (a.s.) pas vdekjes s tij

Nuk kan qen vetm sahabet ata q kan krkuar begati nga gjrat e

vitit 160 H. Shih: Refuzimi dhe pranimi 3/280, Peshorja e drejtsis 3/314 dhe Pastrimi i t
pastruarit 8/215.
1033 Ai quhet Thabit ibn Eslem Bunani Ebu Muhamed El Basriu, imam dhe shembull pr t
tjert. Ai ka qen nga imamt e dijes dhe t puns, nga ata q lexonin Kuran shum dhe agjronin
shum. Ai ka vdekur n vitin 127 H, kur i kishte kaluar t tetdhjetat. Shih: Jeta e pishtarve t
menur 5/220, Prkujtimi i hafizave 1/125 dhe Pllaka t arta 1/149.
1034 Sahihul Buhari 4/47.
1035 Sahihul Buhari 4/46.
1036 Ai quhet Asim ibn Sulejman El Ahual Ebu Abdurrahman El Basriu, njri prej hafizave q
kan transmetuar shum hadithe. Sufjan Theuriu ka thn hafizat e njerzve jan katr dhe prej
tyre ka prmendur Asim El Ahualin. Ai ka qen guvernator n Kufe dhe m pas gjykats i
prgjithshm n kohn e Ebi Xhafer El Mensurit. Ai ka vdekur n vitin 142 H. Shih: Refuzimi
dhe pranimi 6/143, Prkujtimi i hafizave 1/149 dhe Pastrimi i t pastruarit 5/42.
1037 Sahihul Buhari 6/252, kapitulli i pijeve, tema: T pirit nga gota dhe ent e Profetit
(a.s.)..
1038 Sahihul Muslim 3/1641, kapitulli i veshjes dhe zbukurimit, tema: Prdorimi i enve t
arit e t argjendit sht e ndaluar qoft pr burrat e pr grat etj.
 243
mbetura prej Profetit (a.s.) pas vdekjes s tij, por kt gj e kan br edhe
tabiint pas tyre, gj e cila argumenton kryerjen e ktij lloji t ligjruar t
krkimit t begatis. Ktu do t sjell disa shembuj me transmetime t sakta
nga nj numr i konsiderueshm tabiinsh. Ata i kushtonin nj kujdes t
veant mbajtjes s flokve t Profetit (a.s.), t cilat i kishin ruajtur para tyre
disa prej sahabeve pr t fituar begati prej tyre.

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Ibn Sirini1039, se ka thn: Un

i thash Ubejdes1040 se kemi disa flok t Profetit (a.s.), t cilat i kemi marr
nga Enesi dhe nga familja s Enesit. Ai tha: Nj qime nga flokt e tij sht
m e mir pr mua se kjo bot me gjithka ka n t.1041

Kur ata gjenin ndonj qime nga flokt e tij fisnik, fshinin me t kryesisht
syt e tyre.

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Osman ibn Abdullah ibn

Meuheb1042 se ka thn: Gruaja ime m drgoi tek Umi Seleme me nj got
me uj n t ciln kishte disa qime floksh nga flokt e Profetit (a.s.). Kur nj
njeri e kishte zn syri i keq apo dika e ngjashme me t, drgonin tek ajo
enn e tyre...1043.

Ibn Haxheri ka thn: Me kto fjal ai ka si qllim t tregoj se kur nj

njeri ishte i smur, ai drgonte nj en me uj tek Umi Seleme. Ajo fuste n
uj qimet e flokve t Profetit (a.s.), i lante ato n t, pastaj i nxirrte. Personi
q sillte enn, m pas e mirrte at pr t pir dhe pr tu lar me ujin e saj,
me qllim q t gjente shrim nprmjet begatis s flokve.1044

1039 Ai quhet Muhamed ibn Sirin ibn Ebi Umrete El Basri Ebu Bekr, imami i kohs s vet. Ai
ka qen shrbtor i Enes ibn Malikut. Dhehebiu ka thn: Ai ka qen fakih, imam, i besueshm n
kulm prsa i prket transmetimit, shum i dijshm. Ai ka vdekur n vitin 110 H. Shih: Jeta e
pishtarve t menur 4/606, Prkujtimi i hafizave 1/77 dhe Pastrimi i t pastruarit 9/214.
1040 Ai quhet Ubejde ibn Amr Selmani Murad Ebu Amr El Kufiu. Ai sht br musliman n
Jemen, dy vjet para se t vdiste i Drguari i Allahut (a.s.), por nuk ka arritur ta takoj at. Ai ka qen
n t njjtin nivel aftsie me Shurejhin n shtjet e gjykimit. Ibn Sirini ka thn: Nuk kam par
q nj njeri t jet m i devotshm se Ubejde. Ai ka vdekur n vitin 72 H.
1041 Sahihul Buhari 1/50, kapitulli i abdesit, tema: Uji me t cilin lahet floku i njeriut.
1042 Ai quhet Osman ibn Abdullah ibn Meuheb Temim Ebu Abdilah El Medeni El Earaxh. Ai
ka jetuar n Irak, por origjinn e ka nga Medina. Ai ka vdekur n vitin 160 H. Shih: Refuzimi dhe
pranimi 6/155 dhe Pastrimi i t pastruarit 7/132.
1043 Sahihul Buhari 7/57. kapitulli i veshjes, tema: Rreth thinjave.
1044 elja e Krijuesit 10/353.
 244
Tabiint gjithashtu e krkonin begatin duke pir uj nga gota e Profetit
(a.s.).

Imam Buhariu n Sahihun e tij, n kreun e pijeve ka vendosur nj

tem me titull: T pirit me gotn e Profetit (a.s.) dhe nga ent e tij. Ai n
lidhje me kt tem, ai ka thn: Ebu Burdeh ka thn se Abullah ibn
Selami m ka thn: A t jap t pish me nj got n t ciln ka pir i Drguari
i Allahut (a.s.)?1045

Buhariu, n lidhje me kt tem ka transmetuar vetm dy hadithe, e un

po paraqes vetm njrin prej tyre.

Ebu Hazimi1046 transmeton nga Sehl ibn Sad Es Saidiu, se ai i kishte dhn
uj t Drguarit t Allahut (a.s.) dhe shokve t tij me nj got. Ebu Hazimi
m pas ka thn: Nj dit, Sehli na e tregoi gotn dhe ne pim uj me t.
M pas, gotn ia krkoi Omer ibn Abdulazizi dhe ai ia dha.1047

Buhariu n nj vend tjetr t Sahihut t tij transmeton nga Asim El Ahuali,

se n lidhje me gotn e Profetit (a.s.), t ciln e ka pasur Enesi ai i ka thn:
Un e kam par at got dhe kam pir prej saj.1048

A ka mbetur dika nga Profeti (a.s.) n kohn ton?

Prpara se t prgjigjem pr kt, dshiroj t v n dukje se gjykimi ose

dispozita n lidhje me krkimin e begatis nga gjrat e mbetura nga Profeti
(a.s.) vazhdon t jet e njjt. Krkimi i begatis nga gjrat e mbetura nga
Profeti (a.s.) nuk sht vepr e lejuar vetm pr sahabet dhe tabiint, por
ajo lejohet edhe pr t tjert q kan ardhur pas tyre, sepse begatit e gjrave
t profetit (a.s.) nuk ka kush q ti shfuqizoj apo ti largoj.
Gjithashtu pr tiu prgjigjur pyetjes s msiprme sht e nevojshme t
qartsojm disa gjra:

1045 Sahihul Buhari 6/251.

1046 Ai quhet Seleme ibn Dinar Ebu Hazim El Earaxh Et Temar Medeni El Kadiu, shrbtor
i El Esued ibn Sufjanit. Ai ka qen i besueshm, adhurues i madh dhe ka transmetuar shum
hadithe. Ai ka vdekur gjat sundimit t Ebu Xhafer El Mensurit pas vitit 140 H. Shih: Pastrimi i
t pastruarit 4/143 dhe Afrimi i t pastruarit 1/316.
1047 Sahihul Buhari 6/252, kapitulli i pijeve, tema: T pirit me gotn dhe ent e Profetit.
1048 Sahihul Buhari 3/186.
 245
S pari: Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Amr ibn Harithi, se ka
thn: I Drguari i Allahut nuk ka ln pas vdekjes s tij, as dinar e as dirhem, as
rob e as robresh, asgj prej gjje. Ai ka ln vetm mushkn e tij t bardh, armn
e tij dhe nj tok, t ciln e ka dhuruar pr bamirsi. 1049

Ky hadith padyshim tregon q i Drguari i Allahut la shum pak gjra

personale1050 pas vdekjes s tij.

S dyti: Transmetimi i lajmeve t ndryshme, pas kohs s sahabeve dhe

t tabiinve deri sot n ditt tona vrtetojn, se krkimi i begatis n gjrat
e mbetura nga Profeti (a.s.) sht praktikuar qoft nga udhheqsit, dijetart
dhe apo nga njerzit e mir1051, edhe pse disa nga kto lajme jan t pasakta.
Pasaktsia e ktyre lajmeve vjen pr shkak t dobsis n dy drejtime; n
drejtim t rrugs s transmetuar, e cila qllon t jet e dobt dhe n drejtim
t verifikimit t gjrave t Profetit (a.s.), t cilat rezultojn t mos jen me t
vrtet t mbetura nga i Drguari i Allahut (a.s.), gj q ka ndodhur shpesh.

Autori i librit Gjrat e mbetura nga Profeti (a.s.)., pasi ka paraqitur disa
gjra q pretendohet se i prkasin Profetit (a.s.) dhe disa t tjerve, t cilat
ruhen n Kostandinopoj1052, kryeqytetin e shtetit osman, ka thn: Nuk
ka dyshim q disa prej ktyre gjrave ka mundsi t jen t sakta, mirpo
ne nuk njohim asnj nga njerzit e besueshm q t na thot dika pohuese
ose mohuese n lidhje me verifikimin e tyre. Allahu i Madhruar e di m s
miri vrtetsin e ktyre gjrave. Gjithashtu, nuk mund t fshehim
hamendjet dhe dyshimet e shumta q na vijn ndrmend rreth ktyre
gjrave.1053

S treti: Shum gjra t mbetura nga Profeti (a.s.) jan vrtetuar se kan
humbur gjat luftrave e rrmujave.
Nga gjrat e humbura po prmendim:

1049 Sahihul Buhari 3/186, kapitulli i testamenteve, tema e par.

1050 Pr t passur m shum informacion rreth gjrave personale t mbetura pas vdekjes s
Profetit dhe rreth prfundimit t tyre shih librin Trashgimia profetike dhe drejtimin q ai prcaktoi
pr to, t cilin e ka shkruar imam Hamad ibn Is`hak ibn Ismail, q ka vdekur n vitin 1348 H.
1051 Shih: Jeta e pishtarve t menur 11/212, 250, 337 dhe Gjrat e mbetura nga Profeti
a.s t Ahmed Timur Bashs. Sahabt krkonin begati te gjrat e mbetura nga profetit, fq. 58-64.
1052 Ose Stambolli i sotm. Kostandinopoja e ka marr emrin nga Kostandini, nj perandor
bizantin. Shih: Enciklopedia e vendeve 4/347.
1053 Shih librin: Gjrat e mbetura nga Profeti a.s t Ahmed Timur Basha, fq. 78.
246
1- Humbja e unazs.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre se Ibn Omeri

ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.) bri nj unaz sermi dhe e mbante n dorn e
tij, pastaj at e vuri Ebu Bekri n dorn e tij, pastaj at e vuri Omeri n dorn e tij,
pastaj Osmani n dorn e tij, derisa i ra n burimin e Erisit. Unaza shkruante
Muhamedi, i Drguari i Allahut.1054

2- Humbja e xhybes dhe e shkopit.

Kjo ka ndodhur gjat ditve t fundit t shtetit abasid, kur at e dogjn

tartart, t cilt sulmuan Bagdadin n vitin 656 H.1055

Imam Ibn Kethiri ka thn: Abasidt e trashguan kt xhybe brez pas

brezi. At e vishte prijsi (Halifja) mbi supe pr do Bajram dhe n njrn
dor mbante shkopin q pretendohej t ishte i Profetit (a.s.). Halifja shfaqej
para njerzve me nj qetsi e modesti, e cila pushtonte zemrat dhe
shikimet.1056

3- Zhdukja e dy sandaleve q pretendohej t ishin t Drguarit t Allahut

gjat trazirs q solli Timurlengu1057 n Damask n vitin 803 H.

Nj shkak tjetr i humbjes s gjrave t mbetura nga Profeti (a.s.) sht

dhe porosia q linin disa njerz, t cilt i zotronin kto gjra. Disa prej tyre,
nse kishin ndonj rrobe t Profetit, e linin me porosi q t qefinoseshin me
t, si e pam n hadithin e transmetuar nga Sehl ibn Sadi, e nse ishte
dika tjetr, si flok pr shembull, ata linin porosi q tia shtinin n varr pas
vdekjes.1058

1054 Sahihul Buhari 7/53, kapitulli i veshjes, tema: Shkrimi mbi unaz dhe Sahihul Muslim
3/1656, kapitulli i veshjes dhe i stolisjes, tema: Profeti mbante nj unaz sermi me mbishkrim
Muhamedi, i Drguari i Allahut, at e mbajtn edhe udhheqsit pas tij.
1055 Shih librat: Gjrat e mbetura nga Profeti a.s t Ahmed Timur Basha, fq. 27-30. Pr m
shum rreth sulmit tartar shih librin Historia e prijsve t Sujutit, fq. 467-476.
1056 Shih: Fillimi dhe mbarimi i Ibn Kethirit 6/8.
1057 Ai sht i biri i themeluesit t dinastis s dyt mongole (Targaj). Emri i tij prbhet nga
fjala Timur q do t thot hekur dhe fjals Lenk q do t thot alaman. Ai u quajt kshtu pr
shkak se kur ishte fmij u plagos n kmb nga nj shigjet n luft. Ai sundoi ka ka pas lumit.
Periudha e sundimit t tij ka qen e mbushur me luftra e llahtari. Ai me ushtrit e tij sulmoi
Damaskun n vitin 803 H. Ai i vrau banort, robroi grat dhe fmijt, dogji dhe shkatrroi shtpi,
vodhi pasurit dhe bri at q nuk mund t prshkruhet. Shih librin Planet e Shamit t Muhamed
Kurd Ali 2/155/175.
 247
S katrti: Pretendimet e shumta n lidhje me zotrimin e flokve t
Profetit (a.s.)

Koht e fundit, shum njerz npr vendet islame1059 pretendojn se

zotrojn fije floku nga t Profetit (a.s.). Thuhet se vetm n Kostandinopoj
n vitin 1328 H ka pasur dyzet e tre fije floku, pastaj njzet e pes u dhuruan
dhe mbetn tetmbdhjet fije.1060

Pr kt arsye, autori i librit Gjrat e mbetura nga Profeti (a.s.). pasi ka

sjell hadithe q tregojn se sahabet kan krkuar begati te flokt e Profetit
(a.s.) ka thn: Ato flok q kan qarkulluar npr duart e njerzve, m
von kan arritur prej asaj sasie floksh q ishte shprndar midis sahabeve
dhe se vrtetimi i origjinalitetit apo i falsitetit t tyre sht nj pun shum
e vshtir.1061

Kta njerz shqetsohen shum pr ti ruajtur kto fije, t cilat pretendohen

se jan nga flokt e Profetit (a.s.). Ato ruhen npr arka, vazo dhe i
mbshtjellin me copa mndafshi. N disa vende, nxjerrja e tyre me qllim
q ti shohin njerzit shdrrohet n fest. Njerz t ndryshm festojn nj
her n vit a m shum, sipas nj forme t veant kt fenomen. Ata festojn
ditn e njzet e shtat t Ramazanit, natn e mesit t muajit Shaban etj.1062
Gjithka q zotrojn disa persona, t cilt pretendojn se jan t Profetit
(a.s.), si flokt, sandalet e t tjera, konsiderohen gjra t dyshimta dhe q t
quhen gjra t mbetura nga i Drguari i Allahut nevojiten fakte dhe
argumente t forta q t largojn do dyshim, mirpo kush arrin ta bj
kt sot!?

Dijetari Muhamed Nasirudin Albani -Allahu e mshiroft- ka thn: Ne

e dim se sot gjrat e mbetura nga Profeti (a.s.) si rrobet, flokt etj, askush
nuk ka mundsi q t vrtetoj ekzistencn e tyre n form t prer dhe t
sigurt.1063

1058 Shih: Jeta e pishtarve t menur 11/337, Gjrat e mbetura prej profetit a.s t Ahmed
Timur Basha, fq. 82.
1059 N Kajro, Damask, Kuds, Ake, Hajfa etj.
1060 Shih librin: Gjrat e mbetura nga Profeti (paqja dhe begatit e Allahut qofshin mbi t), t
Ahmed Timur Basha, fq. 91.
1061 Shih librin: Gjrat e mbetura nga Profeti (paqja dhe begatit e Allahut qofshin mbi t), t
Ahmed Timur Basha, fq. 82.
1062 Nuk ka dyshim se krkimi i begatis n kt form, edhe sikur t jet vrtetuar origjinaliteti
i fijeve t flokut, sht n kundrshtim me udhzimin e t parve tan t mir.
 248
Tashm q kan kaluar m shum se katrmbdhjet shekuj nga
ekzistenca e ktyre gjurmve profetike, ka shum mundsi q shum prej
pretenduesve t tyre t gnjejn pr t arritur qllimet e tyre, sikurse sht
gnjyer edhe n hadithe. Sidoqoft, bereqeti ose begatia m e madhe q
prfitohet nga Profeti (a.s.) gjendet n fjalt dhe veprat e tij. E gjith mirsia
fitohet, duke pasuar dhe ndjekur udhzimin e tij n t gjitha punt. Kt e
kemi sqaruar kur kemi folur rreth begative kuptimore t Profetit (a.s.).

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Kur Banorve t Medines u erdhi i

Drguari i Allahut (a.s.) me besimin dhe bindjen ndaj tij, ata fituan nga
begatia e tij. Ata fituan nga kjo begati t mirat e ksaj jete e t jets tjetr. Jo
vetm kaq, por do besimtar q i beson dhe i bindet t Drguarit t Allahut
(a.s.) arrin t prfitoj n kt jet dhe n tjetrn nga begatia e Profetit, nisur
nga besimi dhe bindja ndaj tij (a.s.), aq gjra q vetm Allahu i di.1064

shtja e tret: A mund t bhet analogji midis t Drguarit t Allahut

(a.s.) dhe njerzve t mir, n lidhje me krkimin e begatis?

N dy temat e mparshe kemi folur rreth lejimit t krkimit t begatis

n qenien e Profetit (a.s.) gjat jets s tij dhe n gjrat e tij gjat jets dhe pas
vdekjes s tij, t cilat i kemi shoqruar me argumente.
Nse krkimi i begatis tek Profeti (a.s.) n kt form sht i lejuar, a
lejohet t krkohet begatia tek dikush tjetr prve Profetit (a.s.) dhe; a mund
t bjm analogji me t n kt shtje? Kjo sht shtja pr t ciln do t
flasim n kt tem.

A kan krkuar sahabet begati n kt form tek dikush

tjetr prve Profetit (a.s.)??

Argumenti baz i shtjes s kaluar sht veprimi i sahabeve dhe miratimi

i veprs s tyre nga ana e Profetit (a.s.) Gjithashtu, si argument ka shrbyer
edhe vet urdhri i Profetit (a.s.) pr kryerjen e saj. A kan krkuar sahabet

1063 Tevesuli, llojet dhe dispozitat e tij t shejh Albanit, fq. 146; Kritika ndaj atij q lejoi
vizitn e ndaluar t shejh Ahmed ibn Jahja En Nexhmit, fq. 309; Ky sht botkuptimi yn i
shejh Salih ibn Abdulaziz Al Shejh, fq. 204.
1064 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmijeh 11/113.
 249
begati tek dikush tjetr prve t Drguarit t Allahut (a.s.)? A ka urdhruar
i Drguari i Allahut (a.s.) nj gj t till?
E vrteta sht se i Drguari i Allahut (a.s.) nuk ka urdhruar t krkohet
begatia tek dikush tjetr prve tij, si tek sahabet apo tek dikush tjetr, qoft
n qeniet apo gjrat e tyre. Askush nga sahabet nuk ka krkuar begati tek
dikush tjetr prve t Drguarit t Allahut (a.s.) gjat jets dhe pas vdekjes
s tij. Sahabt nuk e kan br kt vepr, qoft edhe me ata q qen t
part q prqafuan Islamin, apo me katr prijsit e drejt, apo me dhjet t
prgzuarit me Xhenet, apo me dik tjetr.

Imam Shatibiu1065, pasi prmend shtjen e krkimit t begatis tek Profeti

(a.s.) dhe gjrat e tij nga ana e sahabeve, ka diskutuar edhe shtjen e krkimit
t begatis tek njerzit e mir dhe gjrat e tyre.
Ai ka thn: Sahabet, pas vdekjes s t Drguarit t Allahut (a.s.), nuk e
kan br nj gj t till me asnjrin prej tyre. Ebu Bekr Sidiku ka qn
njeriu m i mir q la pas i Drguari i Allahut (a.s.). Ai ka qen mkmbsi
i Profetit (a.s.) dhe megjithat sahabet nuk e krkuan kurr begatin tek ai,
apo tek gjrat q i prkisnin atij. Nj gj e till nuk u b as me Omerin, q ka
qen njeriu m i mir pas Ebu Bekr Sidikut, as me Osmanin, as me Aliun,
e as me kdo tjetr prej sahabeve, edhe pse ata kan qen njerzit m t
mir t ktij umeti. Gjithashtu, nuk ka asnj transmetim t sakt q t pohoj,
se ndonj person e ka krkuar begatin tek ndonjri nga sahabet, sikurse
mund t krkohet tek i Drguari i Allahut (a.s.) dhe tek gjrat e tij. Sahabt
i morn njri-tjetrit vetm veprat, fjalt dhe traditn, e cila ishte n prputhje
me traditn profetike. Ky fakt tregon se ata ishin t gjith t nj mendimi
unanim, se gjra t tilla midis njri-tjetrit nuk lejohen dhe pr kt arsye
asnjri nga ata nuk e krkoi asnjher begatin tek tjetri.1066

Cili ishte shkaku q sahabet nuk e krkuan

begatin tek njri-tjetri?

Sahabet nuk e krkuan asnjher begatin tek njri-tjetri, edhe pse ata
qen njerzit m t mir t shekullit. Ky fakt sht i vrtetuar nga imam

1065 Ai quhet Ibrahim ibn Musa ibn Muhamed Lakhmi El Garnati, dijetar i madh i usulit,
hafiz q njihet si Shatibiu. Ai ndiqte medhhebin maliki. Ai ka shkruar librat: T barasvlefshmet
n usuli fikh, T Mbrthyerit, Qllimet e duhura n lidhje me shpjegimin e prmbledhjes s
mjaftueshme etj. Ai ka vdekur n vitin 790 H.
1066 Shih librin T mbrthyerit t imam Shatibiut 2/8-9.
 250
Shatibiu dhe t tjer1067. Ata nuk e bn nj gj t till, edhe pse ajo ishte e
nevojshme dhe realizimi i saj ishte i mundshm, meqense n mesin e
sahabeve ishin ata q qen t part q kishin pranuar Islamin, ku ndrmjet
tyre ishin edhe dhjet sahabet e prgzuar me Xhenet. Shum sahabe kan
dal nga Medina, midis tyre edhe t mdhenjt, pr t kryer detyra t
rndsishme. Njerzit e ktyre viseve nuk krkuan begati tek kta sahabe,
edhe pse i Drguari i Allahut (a.s.) gjat jets s tij ishte shum larg prej
tyre. Cili ishte shkaku q i bri sahabet t ishin t gjith t nj mendimi, n
lidhje me kt shtje? Pse nuk e krkuan begatin tek njri-tjetri, ashtu si
e krkonin tek i Drguari i Allahut (a.s.)?

Shkaku kryesor q sahabet nuk e krkonin begatin tek njri-tjetri, ishte

besimi i tyre se begatia krkohet vetm tek i Drguari i Allahut (a.s.) dhe se
ajo nuk mund t krkohet tek dikush tjetr prej njerzve t tjer (duke
prjashtuar ktu profett paqja qoft mbi ta). Allahu i ka dhuruar profetve
dhe t drguarve t Tij gjra t veanta, t cilat nuk ia ka dhuruar njerzve
t tjer, si sht ekzistenca e begatis n qniet dhe n gjrat e tyre. Allahu
ua ka dhuruar kto gjra n shenj nderimi dhe fisnikrie ndaj tyre. Qeniet
dhe cilsit e njerzve nuk jan t barabarta. Allahu thot: Allahu e di m
s miri se kujt tia dhuroj drgesn (mesazhin) e vet.1068

Profett (paqja qoft mbi ta) jan njerzit m t mir. Allahu i ka

przgjedhur ata mbi t gjith njerzit. Allahu thot: Zoti yt krijon far t
doj dhe zgjedh k t doj.1069

Profett dallohen nga njerzit e tjer me an t shum gjrave t veanta,

t cilat jan t njohura e t pamohueshme. Kto gjra t veanta i kan br
profett t dallohen nga miqt e Allahut, njerzit e mir etj., n lidhje me
kt shtje pr t ciln ne po flasim e t tjera si kjo.
Vlera dhe pozita e njerzve t mir, t dashurve t Allahut, sht e
madhe, mirpo ajo qndron m posht sesa ajo e profetve dhe e t
drguarve. Njerzit e mir, miqt e Allahut nuk mund ti arrijn profett n
sevape, n vlera, grada etj..1070

1067 Njri nga ata sht edhe Ibn Rexhebi. Shih librin e tij Urtsi t reja q kan nevoj t
prhapen t marra nga fjala e Profetit: Un jam drguar afr Dits s Kijametit, fq. 55.
1068 El Enam; 124.
1069 El Kasas; 68.
1070 Disa nga sufijt i kan konsideruar evlijat, miqt e Allahut, m lart se profett. Shih:
Shpjegim i akides Tahauije, fq. 493-495.
 251
Shatibiu e ka br t qart mendimin unanim t sahabeve, n lidhje me
ndalimin e krkimit t begatis tek njri-tjetri. Ai pastaj ka vn n dukje
krkimin e begatis tek Profeti (a.s.) nga ana e sahabeve dhe duke
prmendur njrn form t krkimit t ksaj begatie, at shpirtrore, ka
thn: Duhet t besohet se i Drguari i Allahut (a.s.) gzon nj pozit t
veant. Grada e profecis sht e denj pr t gjitha kto forma t krkimit
t begatis. Duhet besuar se begatia dhe mirsia e krkuar tek Profeti (a.s.)
sht padyshim e pranishme tek ai, sepse ai ka qen i tri drit... Kushdo q
krkon drit nga Profeti (a.s.) e gjen at n cilindo drejtim q ai do ta krkoj.
Njerzit e tjer t ktij umeti nuk mund ta bjn kt. Ata nuk mund ta
arrijn asnjher gradn e Profetit (a.s.), as nuk mund t barazohen, as nuk
mund ti afrohen grads s tij, sepse njerzit do grad t tyre e fitojn n
saj t drits s marr nga ndjekja e udhzimit t tij. Begatia n kt rast
sht dika e veant pr t Drguarin e Allahut (a.s.), sikurse sht e veant
pr t martesa me m shum se katr gra, lejimi i marrjes s disa grave q
me dshirn e tyre krkojn t jen dhurat pr t, e t tjera veanti q i
prkasin t Drguarit t Allahut (a.s.).

Gjithashtu, ai ka sqaruar edhe dispozitn e krkimit t ksaj begatie,

begatis shpirtrore, tek dikush tjetr prve t Drguarit t Allahut (a.s.).
Ai ka thn: Ndjekja e Profetit n lidhje me krkimin e begatis sipas ktyre
formave, sht e ndaluar pr dikn tjetr q vjen pas tij. Ndjekja e tij n kt
rast konsiderohet bidat, ashtu sikurse konsiderohet bidat ndjekja e tij n
martesn me m shum se katr gra.1071

Gjithashtu, n nj vend tjetr ai thot: Ndalimi i krkimit t begatis i t

gjith sahabeve nga njri-tjetri, tregon se ajo sht vepr e palejuar, sepse
nse ata do t kishin besuar se nj vepr e till sht e ligjruar, t paktn do
ta kishin vepruar at disa prej tyre, ose ata do ta kishin praktikuar n disa
raste t veanta, duke u nisur n lejimin e saj n thelb, ose duke u nisur nga
fakti se shkaku i ndalimit t ksaj vepre nuk ekziston.1072

Imam Ibn Rexhebi, duke na trhequr vrejtjen ndaj teprimit n

madhrimin e miqve t Allahut apo njerzve t mir deri n at grad sa t
zn vendin e profetve ka thn: Gjithashtu, krkimi i begatis n gjrat
e mbetura nga ata, sht i ndaluar. Sahabt i bnin kto veproime kt

1071 T mbrthyerit 2/9.

1072 T mbrthyerit 2/10.
 252
vetm me Profetin dhe jo me njri-tjetrin. Kt vepr nuk e bn as tabiint
me sahabet, edhe pse pozita e sahabeve ishte shum e lart. Kjo na tregon
se kjo vepr sht e lejuar vetm me gjrat e Profetit (a.s.), si n abdesin, n
flokt, n ushqimin ose ujin e mbetur prej tij etj.1073

Dispozita e analogjis (s krahasimit) midis Profetit dhe

njerzve t mir

1- Me kaq sa tham, na bhet e qart se lejimi nga ana e disa dijetarve1074

i krkimit t begatis nga qeniet dhe gjrat e njerzve t mir, duke u bazuar
n analogjin ose krahasimin e tyre me Profetin (a.s.), sht nj gjykim i
pasakt.

a) Unanimiteti i sahabeve pr lnien e krkimit t begatis nga kushdo

tjetr, prve t Drguarit t Allahut (a.s.), edhe pse nj gj e till mund t
ket qen e nevojshme, tregon se kjo vepr sht prej veorive t Profetit
(a.s.) Allahu (xh.sh.) e ka veuar t Drguarin (a.s.), duke i br qenien dhe
gjrat e tij t begata. Ai (xh.sh.) me kt e ka nderuar dhe fisnikruar m t
mirin e krijesave t veta.
Sahabet, t cilt kan qen njerzit m t angazhuar n kryerjen e punve
t mira, nse kjo vepr do t kishte qen e lejuar, do t kishin nxituar ta
kryenin at menjher, e jo t kishin qen t gjith t nj mendjeje n lnien
e saj.

Shejh Muhamed ibn Ibrahim Al Shejhu, n lidhje me fjalt e disa

komentuesve t hadithit Krkimi i begatis n gjrat e njerzve t mir nuk
prbn problem, t ciln e thon kur prmendin flokt e Profetit (a.s.), ka
thn: Ky sht nj gabim i qart. Fjalt e tyre nuk i prkrah askush prej
dijetarve dhe ndjeksve t s vrtets. Kjo vepr lejohet vetm me Profetin.

Ebu Bekri, Omeri, Osmani, Aliu, ata t dhjetshes s prgzuar me xhenet,

pjesmarrsit n betejn e Bedrit, pjesmarrsit n besn e Riduanit, tek
asnjri nga kta selef (t part tan veprmir) nuk kan krkuar begati.

1073 Shih librin e tij Urtsi t reja q kan nevoj t prhapen t marra nga fjala e Profetit:
Un jam drguar afr Dits s Kijametit, fq. 55.
1074 Njri nga kta dijetar sht Neueuiu, shih; Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueui 7/
3, 14/44 dhe Ibn Haxher Askalani. Shih: elja e Krijuesit 3/129,130, 144, 5/341.
 253
Kjo nuk do t thot se ata nuk i nderonin katr prijsat ashtu si e meritonin
dhe nuk do t thot se ata nuk mundoheshin t gjenin tek ata at q u bn
dobi. Krkimi i begatis vetm n qenien dhe n gjrat e Profetit (a.s.) tregon
se kjo vepr sht veori e tij.1075

b) Gjithashtu tabiint, n lidhje me kt shtje kan ndjekur t njjtn

vij q ndoqn edhe sahabet. Ata e krkuan begatin tek gjrat e mbetura
nga Profeti (a.s.), nuk e krkuan at tek asnj nga sahabt dhe tek asnjri
prej m t mirve t tyre, t cilt ishin prijsa n dije dhe n fe. Po kshtu
edhe imamt dhe dijetart e fes, n do koh kan ecur n t njjtn vij.
Kjo q tham e prforcon m shum faktin se krkimi i begatis sht nj
veori e Profetit (a.s.)1076

c) Nuk ka argument q t vrtetoj se dikush tjetr prve Profetit (a.s.)

sht i njjt me t, n lidhje me lejimin e krkimit t begatis n gjymtyrt
e tij, qenien e tij ose gjrat e mbetura nga ai. Kjo vepr gjen zbatim vetm
tek Profeti (a.s.) dhe tek asnj tjetr prve tij, dhe se ajo sht njra nga
veorit e Profetit (a.s.) si shum gjra t tjera t tij t veanta.1077

d) T qenit e ksaj begatie veori e Profetit (a.s.) tregon se nuk lejohet t

bhet analogji midis Profetit (a.s.) dhe njerzve t mir, duke prdorur vlerat
e mira si gj t prbashkt midis tyre. Ky fakt tregon se kjo gj nuk sht e
lejuar pr asknd tjetr prve t Drguarit t Allahut (a.s.).
Dijetart jan t gjith t nj mendimi, se nse vrtetohet se dika sht
veori e Profetit (a.s.), kjo nuk lejon q dispozita ndaj njerzve n lidhje me
kt gj, t mund t jet e njjt me dispozitn ndaj Profetit (a.s.) pr t,
sepse nse dispozita ose gjykimi mbi Profetin (a.s.) do t ishte i njjt me
dispozitn mbi t tjert, ather nuk do t kishte kuptim t qenit e saj
veori1078.

2- Analogjia n lejimin e ktij lloji t krkimit t begatis midis njerzve

t mir dhe t Drguarit t Allahut (a.s.) nuk lejohet, me qllim q t mbyllet

1075 Fetva dhe broshura t Ibn Ibrahimit 1/103,104.

1076 Fet`hul mexhid, fq. 106 dhe Feja e pastr e Muhamed Sidik Hasen 2/250.
1077 Shih librin Kto jan botkuptimet tona t Shejh Salih ibn Abdulaziz Al Shejh, fq. 209.
1078 Shih librin: Veprat e t Drguarit dhe argumenti i tyre mbi dispozitat e fes t Muhamed
Sulejman El Eshkar, fq. 277.
 254
ky shteg. Mbyllja e shtegut sht nj rregull i rndsishm i rregullave t
fes islame. Analogjia n kt shtje sht e ndaluar, me qllim q t mbyllet
shtegu i teprimit me njerzit e mir tek t cilt krkohet begatia.

Shatibiu thot: Kjo gj sht e ndaluar, sepse njerzit e thjesht nuk

qndrojn brenda kufijve t saj. Ata i kalojn kufijt dhe me injorancn e
tyre e teprojn n krkimin e begatis. Ata e teprojn duke e madhruar
njeriun e mir, tek i cili krkohet begatia prtej kufirit t lejuar, saq mund
t besoj n lidhje me krkimin e begatis n kt rast, gjra t cilat nuk
gjenden n t...1079.

Krkimi i begatis n kt form, duke e tepruar n madhrim mund t

arrij n shirk1080, kshtu q ajo konsiderohet shteg q t on n shirk dhe
duhet mbyllur.

Ibn Rexhebi, kur flet pr ndalimin e krkimit t begatis tek njerzit e

mir, thot: N prgjithsi kto gjra prbjn rrezik pr personin q
madhron dhe at q madhrohet, sepse ka rrezik q teprimi n kt rast t
kaloj n bidat, ose akoma m keq n shirk.1081

Shejh Muhamed ibn Ibrahimi, duke i kundrshtuar ata q e kan lejuar

krkimin e begatis tek njerzit e mir, ka thn: Lejimi i krkimit t begatis
prej njerzve t mir edhe kur nuk ka t bj me besimin tek njerzit e mir
nuk mund t tolerohet, sepse krkimi i begatis tek njerzit e mir sht
shkak q t bn t lidhesh me dik tjetr prve Allahut. Feja i ka mbyllur
dyert e shirkut. 1082

Ky lloj krkimi i begatis v n rrezik madhruesin dhe t madhruarin,

sikurse thot Ibn Rexhebi pak m sipr. Krkimi i begatis tek dikush tjetr
prve t Drguarit t Allahut (a.s.) e v n sprov personin tek i cili krkohet

1079 T mbrthyerit e Shatibiut 2/9. Shatibiu ka thn se ndoshta sahabet e kan ln krkimin
e begatis te njri-tjetri pr t mbyllur shtegun.
1080 Disa nga pasuesit e Hallaxhit e tepruan aq shum me krkimin e begatis tek ai, saq
fshiheshin me urinn e tij, parfumoseshin me gazrat e tij, e m n fund e konsideruan at si zot.
Shih: T mbrthyerit e Shatibiut 2/10.
1081 Shih librin e tij Urtsi t reja q kan nevoj t prhapen t marra nga fjala e Profetit:
Un jam drguar afr Dits s Kijametit, fq. 55.
1082 Fetva dhe broshura t Ibn Ibrahimit 1/104, Fet`hul Mexhid, fq. 106, Shirku dhe format
e tij t Mubarek ibn Muhamed El Miliut dhe Feja e pastr t Muhamed Sidik Hasen 2/250.
 255
kjo begati. Ky person rrezikohet nga vetplqimi, mendjemadhsia,
syfaqsia, lavdrimi i vetes, t cilat jan t gjitha pun t ndaluara t zemrs
dhe plot pasoja t kqija q sjell ky lloj krkimi i begatis. Nuk lejohet q
dikush t thot, se prderisa kto gjra t kqija, si teprimi dhe lloje t tjera
shirku mund t ndodhin edhe n krkimin e begatis tek i Drguari i Allahut
(a.s.), ather pse t mbyllet ky shteg e t mos lejohet krkimi i begatis tek
dikush tjetr. Lejimi i krkimit t begatis tek Profeti (a.s.) sht i mbshtetur
me argumente nga Sheriati, t cilat e urdhrojn dhe e ligjrojn nj gj t
till vetm pr t veanrisht. Pastaj sht e ditur se gjat krkimit t begatis
tek i Drguari i Allahut (a.s.) nuk lejohet asnj veprim i tepruar dhe asnj
lloj vepre q prbn shirk.

Shejh Abdulaziz ibn Abdullah ibn Baz, njri nga dijetart e sotm, e ka
konsideruar t ndaluar analogjin midis njerzve t mir dhe t Drguarit
t Allahut (a.s.) n krkimin e begatis. Ibn Haxher Askalani sht i
mendimit, se krkimi i begatis tek gjrat e njerzve t mir, sht vepr e
lejuar n baz t analogjis mbi disa hadithe q tregojn krkimin e begatis
tek i Drguari i Allahut (a.s.) nga ana e sahabeve. Ai, n lidhje me mendimin
e Ibn Haxherit, ka thn:
Krkimi i begatis tek gjrat e njerzve t mir sht nj vepr e palejuar.
Kjo gj sht e lejuar vetm tek i Drguari i Allahut (a.s.), sepse Allahu
kishte vendosur begati n trupin e tij dhe n do gj q e prekte at. Kshtu
q nuk sht e mundur analogjia midis tij dhe dikujt tjetr n kt shtje
pr dy arsye:

E para: Sahabet nuk e kan krkuar begatin tek dikush tjetr prve
Profetit (a.s.) dhe po t kishte qen se krkimi i saj tek dikush tjetr sht nj
vepr e mir, ata padyshim q do ta kishin vepruar prpara nesh.

E dyta: Shtigjet e shirkut duhen mbyllur dhe se lejimi i krkimit t begatis

tek gjrat e njerzve t mir t on n teprim dhe n adhurimin e tyre n
vend t Allahut, kshtu q nj gj e till duhet ndaluar.1083

Me kaq, del qart se analogjia midis njerzve t mir dhe Profetit (a.s.) n
kt shtje sht e pasakt dhe se krkimi i begatis n trupat dhe n gjrat
e njerzve t mir, sht vepr e ndaluar. Gjithashtu, madhrimi i dikaje

1083 elja e Krijuesit 3/130, 144.

256
dhe krkimi i begatis prej saj, nuk lejohet t kryhet pa u bazuar m par n
ndonj argument t fes (sheriatit).

shtja e katrt: Krkimi i begatis duke qndruar me njerzit e mir

N temn e kaluar treguam se krkimi i begatis tek trupat dhe gjrat e

njerzve t mir sht vepr e palejuar, mirpo moslejimi i ksaj vepre nuk
do t thot se nuk mund t prfitojm asnj lloj begatie t lejuar nga kta
njerz t mir.
Ne n kreun e par kemi treguar disa an t begata t njerzve t mir,
disa vlera dhe dobi q prfitohen prej tyre. Gjat ksaj teme do t sqarojm
mnyrn e lejuar t krkimit t begatis nga njerzit e mir.

Aspektet e prfitimit t begatis,

duke qndruar me njerzit e mir

Nuk ka dyshim se t qndrosh me njerzit e mir, besimtart e fort, t

devotshm e t prkushtuar n fe prfiton mirsi, dobi dhe begati t shumta.
Begatia e njerzve t mir arrihet n disa aspekte:

E para: T prfitosh nga dija e tyre

Msimi i t tjerve sht nga cilsit m t larta t dijetarve t mir. Ai

q qndron me ta, fiton prej dijes s tyre t dobishme, nse Allahu i jep
sukses. Muslimani ka nevoj q t njoh rregullat dhe dispozitat e fes s
tij, me qllim q ta adhuroj Zotin duke qen i vetdijshm. Ai kto rregulla
dhe dispozita mund ti msoj vetm nga dijetart e mir, sepse dijetart
jan trashgimtar t profetve.

Sahabet -Allahu qoft i knaqur me ta- e pyesnin t Drguarin e Allahut

(a.s.) gjithka q nuk e dinin. Kshtu kan vepruar edhe t part tan t
mir. Kur ata nuk dinin dika, pyesnin imamt dhe dijetart e tyre. shtjet
q kan t bjn me dispozitat e fes jan t shumllojshme dhe t shumta
n numr. Legjislacioni i ksaj feje do t jet kushtetut pr do koh e pr
do vend, deri n ditn e fundit t ksaj bote. Kjo gj na v n dukje nevojn
 257
e madhe t njerzve pr dijetart, t cilt u tregojn atyre t vrtetn dhe
shtjet e fes. Toka asnjher nuk mbetet pa dijetar dhe pr kt
falnderimi i takon Allahut. Besimi i gjithkaje q na ka sjell i Drguari i
Allahut (a.s.) n mnyr t prgjithshme dhe t prmbledhur, sht
padyshim detyr pr do mysliman, ndrsa njohja e hollsishme e do gjje
q na ka sjell i Drguari i Allahut (a.s.) sht detyr pr nj grup
muslimansh e jo pr t gjith.1084
Nxitja pr msimin e rregullave t fes, sht nj gj mjaft e njohur n
islam. Njerzit do t bheshin si kafsht po t mos kishte dijetar. Ata
kan dal nga niveli kafshror, n nivelin njerzor n saj t begatis q
mbart dija.1085
Pr t fituar begatin jetike dhe fetare t dijes duhet t respektohet edukata
e krkimit t saj. Kjo edukat prmban shum rregulla q jan mjaft t
njohura, ku sinqeriteti i qllimit pr hir t Allahut qndron n krye t saj.

E dyta: Dgjimi i kshillave t njerzve t mir

Begatia e njerzve t mir nuk qndron vetm n msimin e fes dhe t

dispozitave t saj, por ajo gjithashtu gjendet n kshillat, qortimin dhe
porosit e tyre. Urdhrimi pr t mir, ndalimi nga e keqja, thirrja n rrug
t Allahut dhe kshillat pr krijesat jan t gjitha cilsi t larta t njerzve t
mir. Ai q shoqrohet, takohet ose jeton pran njerzve t mir, ka pr t
pasur dobi prej kshillave t tyre. Ai prfiton prej kshillave q ata japin
pr rndsin e bindjes ndaj Allahut dhe t Drguarit t tij dhe pr rrezikun
e rnies n gjynahe e n gjra t dmshme. Njerzit prfitojn nga udhzimet
e dobishme q ata japin n sjellje t mira, n morale t larta, n realizimin e
veprave t bamirsis, n prkujtim t asaj ka ka prgatitur Allahu pr
miqt e Tij n Xhenet dhe pr at ka ka prgatitur pr armiqt e Tij n
Xhehenem. Prkujtimi i sjell dobi t padiskutueshme besimtarve.

Imam Ibn Kajjimi ka thn: Nj njeri sht i begat, kur u mson t

tjerve t mirn, kur i fton n rrugn e Allahut, kur ua kujton atyre Allahun
dhe kur i trheq njerzit n bindje ndaj Allahut. Ai njeri q nuk i ka kto
cilsi, nuk ka as begati. Takimi dhe qndrimi me t sht i padobishm dhe
pa bereqet.1086

1084 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 3/312.

1085 Shih librin: Disa prej shpikjeve dhe bidateve t ibn Et Turkmanit, fq. 5.
1086 Letr drejtuar do muslimani, Ibn Kajimi, fq. 5-6.
258
E treta: Prfitimi nga lutjet e tyre

Njerzit e mir sjellin dobi dhe begati pr veten e tyre dhe pr t tjert me
an t lutjeve t tyre drejtuar Allahut, pr ti dhuruar mirsi n kt jet e n
jetn tjetr.
Lutja sht dika madhshtore. Ajo sht nj lloj i lart nga llojet e
adhurimit t Allahut. Muslimani ka nevoj pr t n do situat, kur sht
mir dhe kur sht n vshtirsi. Allahu ia ka garantuar prgjigjen t gjithve
atyre q i luten. Lutja duhet t kryhet n baz t disa rregullave. Shkaqet q
e bjn at sa m t pranueshme jan t ndryshme. Kto shkaqe jan
prmendur npr temat e librave q flasin rreth lutjes. Lutja e njerzve t
mir t devotshm -me lejen e Allahut- sjell fryte t dobishme n kt jet e
n jetn tjetr, pr ata vet dhe pr vllezrit e tyre besimtar. Begatia e
lutjes s njerzve t mir fitohet duke qndruar me ta, sepse ata pothuajse
gjithmon i luten Allahut pr sukses npr tubimet e tyre, luten pr mirsi,
prmirsim, falje dhe mshir pr pjesmarrsit npr kto tubime. Begatia
e lutjes s njerzve t mir fitohet gjithashtu, duke i krkuar ndonjrit prej
tyre q ti lutet Allahut. Muslimani mund ta bj kt zakonisht kur bie
ngusht, kur sht n vshtirsi, kur e z ndonj smundje ose fatkeqsi.
Muslimani mund ti krkoj nj njeriu t mir q ai ti lutet Zotit, q tia
largoj mundimin ose ta shroj nga smundja. Ky konsiderohet nj
ndrmjetsim i ligjruar n Islam.1087

E katrta: Ai q ulet me njerz q prkujtojn Allahun, arrin t prfitoj

vlern e tubimeve t prkujtimit, edhe nse nuk merr pjes me ta

Ky sht nj tjetr aspekt nj person duke qndruar me njerzit e mir

prfiton begati t mdha n botn tjetr.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu i Madhruar ka disa
melaike, t cilt udhtojn npr tok. Ata krkojn tubimet e prkujtimit. Kur gjejn
ndonj tubim n t cilin prkujtohet Allahu, ulen me ta dhe me kraht e tyre rrethojn
njri-tjetrin derisa mbushin gjithka midis tyre dhe qiellit t dynjas. Ata ngjiten
n qiell vetm ather kur njerzit q jan tubuar shprndahen dhe largohen. Allahu
pastaj i pyet kta melaike dhe Ai e di m mir se ata: Prej nga po vini? Ata thon:

1087 Shih librin Ndrmjetsimi i Shejh Albanit, fq. 38.

 259
Ne vijm nga disa robr t tu n tok, t cilt po t lartsonin Ty, po t madhronin
Ty, po t njsonin Ty, po t falnderonin Ty dhe po t luteshin Ty. Ai (xh.sh.)
thot: Pr far po m luten? Ata thon: Ata krkojn Xhenetin Tnd. Ai (xh.sh.)
thot: A e kan par ata Xhenetin Tim? Ata thon: Jo, o Zot. Ai (xh.sh.) thot:
Po sikur ta kishin par Xhenetin tim? Ata thon: Gjithashtu krkojn ti ruash.
Ai (xh.sh.) thot: Nga se krkojn ti ruaj? Ata thon: Nga zjarri Yt, o Zot. Ai
(xh.sh.) thot: A e kan par ata Zjarrin Tim? Ata thon: Jo. Ai (xh.sh.) thot:
Po sikur ta kishin par Zjarrin Tim?! Ata thon: Ata krkojn prej teje falje. Ai
(xh.sh.) thot: Un kam pr ti falur, kam pr ti dhn at q krkojn, kam pr ti
ruajtur prej asaj q m krkuan ti ruaj. Ata thon: Zoti yn, me ta sht edhe
filani, nj rob me shum gabime. Ai vetm sa kaloi pran tyre dhe u ul. Ai (xh.sh.)
thot: Gjithashtu, edhe at e kam falur. Ata jan nj popull q kush ulet me ta, nuk
humbet.

Hafidh Ibn Haxheri ka thn: Ky hadith na tregon vlern e tubimeve t

prkujtimit, vlern e prkujtuesve t Allahut dhe vlern e mbledhjes pr
nj gj t till. Ai tregon gjithashtu, se cilido q ulet me ta, renditet n radht
e tyre pr do gj t mir q Allahu i dhuron ktyre njerzve. Allahu kt e
ka br n shenj nderimi pr ta, edhe pse ky njeri nuk ka marr pjes n
prkujtim.1088

Imam Sheukani ka thn: Allahu e ka konsideruar kt person si t

ishte njri prej atyre njerzve, edhe pse ai n t vrtet nuk ishte prej tyre,
pr arsye se at e prfshiu begatia e ktyre njerzve dhe me kt ai renditet
ndr ta, sikur t ishte njri prej tyre.1089

Vlera dhe pozita e tubimeve t prkujtimit tregohet edhe n shum

hadithe t tjer.1090
Sahabet i kushtonin rndsi nj vepre t till. Transmetohet se Muadh
ibn Xhebeli i drejtohej ndonjrit prej vllezrve t tij me kto fjal: Eja ulu
me ne t besojm nj or!1091 Pastaj ata t dy uleshin, prkujtonin Allahun
dhe e falnderonin At.1092

1088 elja e Krijuesit 11/213.

1089 Buqeta e prkujtuesve, fq. 44.
1090 Pr tu njohur me disa prej ktyre haditheve shih: Shiu i rrmbyer t Ibn Kajimit, fq.
157 dhe Buqeta e prkujtuesve, fq. 43.
1091 Ktu ka si qllim shtimin e besimit, sepse shtimi i punve t mira gjat prkujtimit t
Allahut, e shton edhe besimin.
1092 Kt hadith e ka transmetuar Ibn Ebi Shejbe n Librin e Imanit, fq. 35, dhe zinxhirin e tij
e ka saktsuar Ibn Haxheri n librin e tij elja e krijuesit 1/48. Ibn Ebi Shejbe e ka transmetuar
 260
Ibn Haxheri, duke u mbshtetur n disa transmetime t hadithit t Ebu
Hurejres q sapo e prmendm, ka dhn kt prkufizim n lidhje me
tubimet e prkujtimit: Tubimet e prkujtimit jan ato lloj tubimesh q i
prmbahen prkujtimeve t transmetuara saktsisht, si sht lartsimi i
Allahut, Madhrimi i Tij etj, tubimi pr t lexuar librin e Allahut dhe pr t
br lutje pr t mirat e ksaj jete dhe t jets tjetr. Pastaj ai thot: T
mjaftuarit me kaq sa tham duket si m e sakt pr ta quajtur tubim
prkujtimi, edhe pse leximi i hadithit profetik, msimi i dijes fetare dhe
diskutimi rreth shtjeve t fes klasifikohen si prkujtime t Allahut.1093

Kto q prmendm jan aspektet m t njohura t krkimit t begatis

npr tubimet e njerzve t mir. Nprmjet ktyre aspekteve na del qart,
se ulja me njerzit e mir, bashkimi dhe przierja me ta, sjell begati e dobi t
shumta n kt jet e n jetn tjetr.
Pr kt arsye, Kurani dhe Suneti na nxisin t shoqrohemi me m t
zgjedhurit dhe t rrim me njerzit e mir.

Allahu thot: Mbaje me durim veten tnde bashk me ata q lusin

Zotin e tyre n mngjes e mbrmje, e q kan pr qllim fytyrn e Tij.1094

Ibn Kethiri, n lidhje me tefsirin e ktij ajeti, ka thn: D.m.th., ulu me

ata q e prkujtojn Allahun, e njsojn, e falnderojn, e lartsojn, e
madhrojn dhe q i luten Atij n mngjes e n mbrmje, qofshin t varfr
apo t pasur, t fort apo t dobt.1095

Gjithashtu, ka edhe shum hadithe profetike, t cilat flasin pr kt tem.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu Musa
Eshariu, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Shembulli i shokut t mir dhe
i shokut t keq, sht si shembulli i shitsit t miskut dhe i farktarit. Shitsi i miskut
nse shkon tek ai mund t dhuroj er t mir, ose mund ta blesh at prej tij, ose s
paku ndjen prej tij er t kndshme1096. Ndrsa farktari t djeg rrobat ose n shptofsh,

edhe me nj tjetr transmetim: Uluni me ne t besojm nj or. Gjithashtu, kt e transmeton

Ebu Ubejd El Kasim ibn Selami n librin e tij Imani fq. 72. Pastaj shejh Albani, kur ka br
verifikimin e ktij tregimi n kta dy libra, ka thn: Zinxhiri i transmetimit t tij sht i sakt dhe
n prputhje me kushtet e dy Shejhve (Buhariut dhe Muslimit). Gjithashtu, at e ka prmendur
Buhariu n Sahihun e tij pa zinxhir transmetimi 1/8, kapitulli i imanit.
1093 elja e Krijuesit 11/212.
1094 El Kehf; 28.
1095 Tefsiri i Ibn Kethirit 3/81.
1096 Shejh Ibn Sadi, gjat shpjegimit t ktij hadithi thot: Gjja m e pakt q fitohet nga
 261
ndjen prej tij er shum t keqe.1097

Ebu Seid Hudriu transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Shoqrohu vetm me besimtarin dhe ushqimin tnd ta haj vetm nj njeri i
devotshm.1098

Hadithe t shumta jan transmetuar n lidhje me vlern e vizits s

njerzve t mir e t hajrit. T menurit nuk duhet ti shptojn kto dobi
dhe begati, t cilat fitohen nprmjet qndrimit me njerzit e mir, nprmjet
dgjimit t fjalve t tyre t mira, nprmjet vshtrimit t punve t tyre t
mira dhe veprimit sipas tyre. Kto vlera nuk mund ti arrij kurr ai q
shoqrohet me njerzit e kqij, jo vetm kaq, por ajo q fitohet prej tyre
sht vetm e keqja.

N prfundim t ksaj teme dua t v n dukje disa gjra t rndsishme:

1- Kta njerz t mir duhet q t jen pasues t sunetit.

Krkimi i begatis nprmjet qndrimit me njerzit e mir sht i lejuar,

me kusht q kta njerz t mir t pasojn sunetin e t Drguarit t Allahut,
qoft n fjal e qoft n vepra. Vetm n kt mnyr mund t arrijm
vlerat dhe begatit q Allahu u ka dhuruar njerzve t mir n shenj
nderimi pr ta. Allahu thot: Thuaj: Nse e doni Allahun, m ndiqni
mua, q tju doj juve Allahu.1099

Imam Ibn Kethiri ka thn: Ky ajet fisnik sht gjykues mbi do person
q pretendon se e don Allahun, por q nuk sht n rrugn muhamedane.
Ai sht gnjeshtar n pretendimin e tij nse nuk ndjek kushtetutn

shoku i mir, sht se pr shkak t tij ti largohesh prej gjynaheve dhe veprave t kqija. Kt e bn
pr t ruajtur shoqrin, pr t garuar n t mira dhe pr ta mbajtur veten m lart se e keqja....
Shih librin e tij Baja e zemrave t bamirsve dhe knaqja e syve t t zgjedhurve n shpjegimin
e haditheve kuptimlote.
1097 Sahihul Buhari 3/16, kapitulli i shitblerjes, tema: Parfumuesi dhe shitja e miskut dhe
Sahihul Muslim 4/2026, kapitulli i bamirsis, ruajtjes s lidhjeve dhe edukats, tema: Plqimi i
qndrimit me njerzit e mir dhe largimi prej shokve t kqij.
1098 Suneni i Ebu Daudit 5/167, kapitulli i edukats, tema: Urdhri me k t shoqrohesh
dhe Suneni i Tirmidhiut 4/600, kapitulli i asketizmit, tema: T shoqruarit me besimtarin.
Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht i mir. Neueuiu ka thn se kt hadith e ka transmetuar
Ebu Daudi dhe Tirmidhiu me zinxhir trasmetimi pa probleme (Rijadus Salihin fq. 133); Sahihu i
Ibn Hibanit, 1/383.
1099 Ali Imran; 31.
262
muhamedane dhe fen profetike n t gjitha fjalt e veprat. N Sahihun
Muslim transmetohet, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kushdo q
punon nj pun, t ciln ne nuk e kemi urdhruar, atij do ti refuzohet.1100 1101

Kshtu q duhet t interesohemi ti njohim mir ata, duke i par veprimet

e tyre e duke i peshuar ato me peshoren e fes. Pr shembull, sht e
domosdoshme q tubimi i prkujtimit, t kryhet sipas forms s ligjruar
nga Sheriati. Ky tubim nuk duhet t prmbaj shprehje bidati dhe as vepra
n kundrshtim me sunetin, si krcimi e t tjera gjra, t cilat jan vepra q
i veprojn disa bidatinj. Pastaj, jo dokush q pretendon se sht evlija dhe
njeri i mir sht i sinqert n kt pretendim. Disa njerz e prdorin kt
vepr pr t arritur disa prfitime vetjake, si pozit, para e gjra t ngjashme.
Tek persona t till, nuk ka mirsi, as begati dhe nuk lejohet qndrimi me ta.

2- Nse njeriu i mir q ne krkojm e plotson kushtin e pasimit t sunetit,

ather nuk mirret pr baz ngjyra, raca apo vendi.

Shejhul Islam Ibn Tejmije ka thn: Vlera reale shihet n pasimin e asaj
me t ciln Allahu ka drguar Muhamedin (a.s.), si besimi dhe dija. Kush
sht m i fort dhe m i aft n to, ai sht m i miri. Vlera e lart dallohet
nprmjet emrave t lavdruar n Kuran dhe n sunet, si islami, imani,
bamirsia, devotshmria, dija, vepra e mir, mirsia etj. Ajo nuk arrihet
duke qen arab ose joarab, apo duke qen i zi apo i bardh, as duke qen
banor i qytetit apo banor i shkrettirs.1102

Gjithashtu n vlersimin e pozits tek Allahu, nuk vihet re, as pamja, as

gjendja.

Uejs ibn Amir Karraniu1103, nj nga tabiint ka qen asket. Ai kishte shum
pak pasuri. Ai ishte njri prej atyre njerzve, q zakonisht nuk prfillen nga
t tjert. Megjithat, i Drguari i Allahut (a.s.) i udhzoi disa prej shokve t

1100 Sahihul Muslim 3/1343, kapitulli i shtjeve gjyqsore, tema: Anullimi i vendimeve t
gabuara gjyqsore dhe refuzimi i gjrave t shpikura.
1101 Tefsiri i Ibn Kethirit 1/359.
1102 Ndjekja e Rrugs s Drejt dhe kundrshtimi i banorve t Zjarrit t Ibn Tejmijes 1/366
1103 Ai quhet Uejs ibn Amir ibn Xhuzu El Muradi Karraniu, asket mjaft i njohur. Ai e ka
arritur Profetin (a.s.), por nuk e ka par at. Ai ka banuar n Kufe dhe ka qen nga tabiint e
mdhenj. Uejsi sht vrar n betejn e Safinit bashk me Aliun -Allahu qoft i knaqur me t.
Shih: Luani i pyllit 1/179 dhe Saktsia 1/122.
 263
tij, q ti krkoni atij ti lutej Allahut pr falje pr ta, sepse ai ka qen m i
miri i tabiinve, njeri bamirs dhe i prkushtuar n fe.1104

3- Begatit dhe dobit e prfituara prej qndrimit me njerzit e mir vijn

si rezultat i bindjes q tregojn kta njerz ndaj Allahut dhe pasimit t Profetit
a.s1105. Kshtu q njeriu i mir, sa m i fort t jet n besim, sa m i devotshm
t tregohet ndaj Allahut dhe sa m korrekt t jet n pasimin e Profetit, aq
m tepr ka pr t qen i dobishm dhe i begat.

4- Njerzit e mir, qofshin t gjall apo t vdekur, meritojn dashurin e

t gjith vllezrve t tyre musliman pr hir t Allahut; pas dashuris ndaj
Allahut dhe t Drguarit t Tij (a.s.) Kjo lloj dashurie sht e begat, sepse
nprmjet saj arrihet n grada t larta.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Abdulla

ibn Mesudi, se nj burr erdhi tek i Drguari i Allahut (a.s.) dhe i tha: O i
Drguar i Allahut, far thua pr nj njeri q do nj popull, por q nuk arrin
ti kap ata? I Drguari i Allahut (a.s.) iu prgjigj duke thn: Njeriu do t
jet me at q do.1106

5- Qndrimi me njerzit e mir nuk sht i thn t kryhet vetm n

xhami, por kjo vepr mund t realizohet npr shtpit e banimit, np
shkolla dhe n do vend tjetr, vetm se kryerja e ksaj fepre npr xhami,
sht m e vlefshme, sepse xhamit jan vendet m t mira n siprfaqen e
toks. Ne mund t prfitojm nga njerzit e mir, edhe kur nuk i kemi
mundsit pr t qndruar me ata, pr shkak t largsis q kemi dhe
shqetsimeve tona. Ne mund t prfitojm nprmjet leximit t librave t
tyre, ose duke dgjuar kasetat e tyre, e n mnyra t tjera t ngjashme me
kto.
Me kaq po e mbyllim temn me titull Mnyra e lejuar e krkimit t
begatis prej Profetit (a.s.) dhe nga njerzit e mir.

1104 Shih m gjersisht n Sahihul Muslim 4/1968, kapitulli i vlerave t sahabeve, tema: Vlerat
e Uejs Karraniut dhe krkesa e Omerit q Uejsi t krkoj falje pr t. Ai krkoi falje pr Omerin
dhe pr nj burr tjetr q i krkoi t njjtn gj.
1105 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 11/113.
1106 Sahihul Buhari 7/112, kapitulli i edukats, tema: Shenja e dashuris ndaj Allahut t
Madhruar dhe Sahihul Muslim 4/2034, kapitulli i bamirsis i mbajtjes s lidhjeve dhe i edukats,
tema: Njeriu do t jet me at q do.
264

Tema e tret

Krkimi i begatis prej pirjes s ujit t Zemzemit

Njohje me zemzemin

Zemzemi sht nj burim i begat dhe shum i njohur. Ai ndodhet n

Xhamin e Shenjt n lindje t Qabes. Origjina e ktij burimi na sht treguar
n hadith. Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Ibn Abasi, n nj hadith
t gjat, se Haxherja, nna e Ismailit -Allahu e mshiroft-, kur at bashk
me djalin e saj Ismailin e kaploi etja e madhe, nisi t krkoj uj. Ajo hipi
mbi kodrn Merve dhe dgjoi nj z. Ajo tha me vete shshsh... pastaj mbajti
vesh dhe dgjoi prsri z. Ajo pastaj thirri duke thn: Un t dgjova, a
ke dika me se t na ndihmosh. Pasi i tha kto fjal Haxherja, pa nj melek1107
n vendin e Zemzemit. Engjlli krkoi me kraht e tij derisa n siprfaqe
filloi t dilte uj. Haxheri bri nj prrosk, me qllim q t mblidhej uji dhe
pastaj me grushtet e saj nisi t mbush enn. Uji shprndahej sapo Haxherja
mbushte grushtet.
Ktu i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Allahu e mshiroft nnn e Ismailit,
sikur ta kishte ln Zemzemin t rridhte, ose ka thn: Ajo po t mos mirrte uj
me grushta, Zemzemi do t ishte nj burim q vrshonte mbi tok. Haxherja
pastaj piu dhe i dha gji djalit t saj.1108

Uji i Zemzemit ka qen shum i dobishm pr banort e Meks. Ai

vazhdoi t ishte i dobishm pr ta derisa fisi Xhurhum1109, e shkeli shenjtrin
e Xhamis s Shenjt dhe t Qabes. Me kt shkelje u zhduk edhe burimi i
Zemzemit. Thuhet se Xhurhumt e rrnuan dhe e zhdukn at pasi u
larguan nga Meka. Gjithashtu, flitet q at ta ken rrnuar e zhdukur
prrenjt e vegjl t Meks. Zemzemi mbeti i bllokuar pr nj koh t gjat

1107 Ky melek ka qen Xhibrili alejhi selam.

1108 Sahihul Buhari 4/113, kapitulli i ngjarjeve t profetve.
1109 Ky fis rrjedh nga barku i Kahtanve. Ata kan jetuar fillimisht n Jemen, pastaj zbritn n
Hixhaz dhe u vendosn n Mek. Shih: Enciklopedia e fiseve arabe t lasht e t rinj, t Omer
Rrida Kaheleh 1/183.
 265
derisa at e zhbllokoi dhe e pastroi Abdul Mutalibi. Ai arriti ta zbuloj
vendndodhjen e tij nga nj ndrr, e cila e urdhronte t grmonte pikrisht
aty ku ndodhej Zemzemi.1110
Muslimant jan kujdesur pr Zemzemin q n kohn e t Drguarit t
Allahut (a.s.) deri n ditt tona.1111 Halift, prijsat dhe komandantt
musliman jan kujdesur pr rregullimin e Zemzemit, me qllim q
haxhinjt dhe vizitort e Qabes t pijn uj aty lehtsisht. Zemzemi e ka
marr kt emr pr shkak t tubimit dhe sasis s madhe t tij. Thuhet se
ai e ka marr kt emr, pr shkak se Haxherja, nna e Ismailit, kur shprtheu
uji nisi ta mbshtjell nga vetja. Gjithashtu, thuhet se ai e ka marr kt
emr prej zrit t gurgullims s tij kur del. Zemzemi ka edhe emra t tjer
q tregojn pozitn dhe vlern e tij si i mbar, i begat, i shndetshm dhe
ushqyes. 1112

shtja e par: Veorit e ujit t zemzemit

Nga vlerat dhe begatit e ujit t Zemzemit jan edhe disa veori t larta
q Allahu i ka vendosur n t si:

1- Ai sht uji m i mir mbi siprfaqen e toks fetarisht dhe klinikisht.

Transmetohet nga Ibn Abasi, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

...Xhibrili zbriti dhe m hapi kraharorin, pastaj e lau at me uj Zemzemi...1113

Buhariu transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Dheri, se i Drguari i Allahut

(a.s.), n tregimin e Isras dhe Miraxhit ka thn: ...Xhibrili zbriti dhe m
hapi kraharorin, pastaj e lau at me uj Zemzemi...1114

1110 Shih librin Shifaul Garam bi Ahbaril Beledil Haram t Fasi El Mekiut 1/247.
1111 Gjithkush e ka par kujdesin q ka treguar qeveria saudiane Allahu i dhnt sukses n
do gj t mir- ndaj Zemzemit. Kt kujdes dhe mund pr tia lehtsuar vizitorve dhe haxhinjve
pirjen e ujit t Zemzemit mund ta gjesh n raportin e kujdestaris saudiane t lajmeve 13/12/1406
H. Ky fakt sht i regjistruar n protokollin e ksaj kujdestarie n faqen 47.
1112 Enciklopedia e vendeve, t El Hamauiut 3/147.
1113 Muxhem El Kebir i Taberaniut 11/98. Hafidh Mundhiri ka thn: Kt hadith e ka
transmetuar Taberaniu n librin e tij Muxhem El Kebir dhe transmetuesit e tij jan t besueshm,
dhe Ibn Hibani n Sahihun e tij. Albani ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i
mir n gradat e fundit t tij dhe gjithashtu, kt hadith nuk kam arritur ta gjej n Sahihu Ibn
Hiban. Shih librin e shejh Albanit Zinxhiri i haditheve t sakta 3/45.
1114 Sahihul Buhari 2/167, kapitulli i haxhit, tema: Rreth Zemzemit.
 266
Ajniu ka thn se: Kjo ngjarje padyshim q v n dukje vlern e
Zemzemit, sepse kraharori i t Drguarit t Allahut (a.s.) sht zgjedhur t
lahet me ujin e tij.1115

Pr kt arsye, Sirraxhudin Belkiniu1116 ka thn: Uji i Zemzemit sht

m i mir se uji i Keutherit, pr shkak se me t sht lar kraharori i t
Drguarit t Allahut (a.s.) dhe kraharori i tij duhej t lahej me ujin m t
mir.

Megjithat, uji i Zemzemit sht m i mir, n krahasim me do uj tjetr

n kt jet. Disa dijetar kan thn: Uji i Zemzemit sht m i mir, n
krahasim me ujrat n kt jet, sepse uji i Keutherit ka lidhje me banesn e
prhershme, kshtu q ai nuk sht prdorur n kt jet kalimtare.1117

Vlern e ujit t zemzemit e tregon edhe teksti i hadithit: Uji i Zemzemit

sht uji m i mir n siprfaqen e toks.1118

Hafidh Irakiu1119 ka thn: Urtsia e larjes s kraharorit t Drguarit t

Allahut (a.s.) me ujin e Zemzemit ka qen forcimi i tij (a.s.), me qllim q t
ket forc t prballoj shikimin e krijesave t toks e t qiejve, Xhenetit dhe
Xhehenemin. Uji i Zemzemit forcon zemrn dhe pushon frikn, dhe kjo
sht nj nga veorit e tij.1120

2- Pirja e tij t ngop, ashtu si ngopesh nga ushqimi.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij, se kur Ebu Dheri erdhi n Mek

1115 Baza e lexuesit 9/277.

1116 Ai quhet Omer ibn Raslan ibn Nasir El Kenani El Askalani El Belkini El Misri Esh
Shafiu, Ebu Hafs Serraxhudini, nj nga dijetart e mdhenj t fikhut. Ai ka shkruar disa libra si:
T mirat e terminologjis n hadith dhe Prgjigje t knaqshme pr pyetjet e mekase. Ai ka
vdekur n Kajro n vitin 805 H. Shih: Gjeneratat e hafizve, fq. 542, Pllaka t arta 7/53 dhe
Pishtart 5/46.
1117 Tubim i bukur i Ibn Dhahirit, fq. 268.
1118 Kt hadith e ka transmetuar Taberani n Xhamiul Kebir dhe Ibn Hibani n Sahihun e tij.
Gjithashtu, at e ka konsideruar t sakt Shejh Albani (Allahu e mshiroft).
1119 Ai quhet Abdurrahim ibn Husejn ibn Abdurrahman Irakiu, Ebul Fadl Zinedini nj nga
imamt e njohur si Hafidh Irakiu. Ai ka qen hafizi i kohs s tij dhe sht marr me shkencn e
hadithit. Ai ndr t tjera ka shkruar: Njmijshen e terminologjis s hadithit, Fjalt e panjohura
n Kuran dhe Afrimi i zinxhirve dhe sistemimi i Musnedeve. Ai vdiq n Kajro n vitin 806 H.
Shih: Gjeneratat e hafizve, fq. 543, Pllaka t arta 7/55 dhe Pishtart 3/344.
1120 Shifaul Garam i Fasiut 1/252.
 267
dhe deshi t pranonte Islamin, qndroi tridhjet dit e net n Xhamin e
Shenjt. I Drguari i Allahut (a.s.) e pyeti: Kush t ushqente? Ebu Dheri iu
prgjigj: Un nuk kisha ushqim tjetr prve ujit t Zemzemit, mirpo me
t u shndosha, saq mu b barku me pala dhe nuk e ndjeja fare n mli
dobsin e uris. I Drguari i Allahut (a.s.) tha: Ai sht i begat dhe
ushqyes.1121

Ibn Ethiri ka thn se me kto fjal ka si qllim q njeriu ngopet kur pi uj

prej tij, ashtu sikurse ngopet kur ha ushqim.1122

Ibn Kajjimi, n lidhje me kt veori t Zemzemit, ka thn: Un kam

par dik q ushqehej me t prreth nj gjysm muaji rresht ose m shum,
duke mos e ndjer aspak urin. Ai kryente tavaf si do njeri tjetr n Qabe.
Ai m ka thn se ndoshta ka pasur raste t kem vazhduar t ushqehem
me t edhe dyzet dit rresht. Gjat ksaj kohe ai kishte forc t kryente
marrdhnie me bashkshorten e tij, t agjronte dhe t bnte tavaf her
pas here.1123

3- Pirja e tij shrben si shrim kundr smundjeve

Argument pr kt shrben hadithi i transmetuar nga Ibn Abasi, ku

thuhet: Uji i Zemzemit sht uji m i mir n siprfaqen e toks. Ai sht ushqyes
dhe shrues smundjesh.1124

Gjithashtu, argument pr kt vlen edhe hadithi i transmetuar nga Ebu

Dheri n t cilin thuhet: Zemzemi sht ushqyes dhe shrues smundjesh.1125

Transmetohet nga Ibn Abasi, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Ethet

jan prej shfryrjes s Xhehenemit, prandaj ftohini ato me uj Zemzemi.1126

1121 Sahihul Muslim 4/1922, kapitulli i vlerave t sahabeve, tema: Vlerat e Ebu Dherit, Allahu
qoft i knaqur me t.
1122 Prfundimi i Ibn Ethirit 3/125.
1123 Zahireja pr rikthim 4/393.
1124 Shih pak m sipr pr gjykimin n lidhje me gradn e ktij hadithi.
1125 Origjina e ktij hadithi gjendet n Sahihun e Muslimit. At e ka konsideruar si t sakt
Sujuti n librin e tij Xhamiu Sagir 2/28. Kt hadith e ka konsideruar t sakt shejh Albani n
Sahihul Xhami.
1126 Musnedi i Ahmedit 1/391 dhe Sahihu Ibn Hiban, kapitulli i mjeksis. Kt hadith e
ka transmetuar edhe Buhariu, por pa fjaln Zemzemi.
268
Ibn Kajjimi ka thn: Un dhe t tjer prve meje kemi par gjra t
habitshme, sesi shrohesh me an t ujit t Zemzemit. Un kam gjetur shrim
me t -me lejen e Allahut- nga shum smundje.1127

4- Uji i Zemzemit shrben pr at qllim pr t cilin pihet

Transmetohet nga Xhabir Ibn Abdilahu, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka

thn: Zemzemi shrben pr at qllim pr t cilin pihet.1128

Transmetohet nga Muxhahidi se ka thn: Uji i Zemzemit shrben pr

at qllim pr t cilin pihet. Nse e pi at me qllim q t shrohesh, Allahu
t shron. Nse e pin pr shkak t etjes, Allahu ta heq etjen. Nse e pi pr
shkak t uris, Allahu ta heq urin. Ai sht goditja e Xhibrilit dhe me t
Allahu i ka dhn t pij Ismailit. 1129

Shum dijetar t mdhenj e kan pir ujin e Zemzemit pr qllime t

ndryshme. Ata e kan pir pr arritjen e dijes s dobishme, pr msimin e
haditheve prmendsh, pr t realizuar shkrimin e librave sa m mir, pr
tu shruar nga disa smundje, pr t msuar ndonj mjeshtri si sht hedhja
e shtizs, pr etjen e Dits s Gjykimit dhe pr t tjera gjra t dobishme n
kt jet dhe n jetn tjetr. Atyre u sht plotsuar ajo q kan pasur si
qllim dhe kt gj e kan dshmuar shum nga ata.1130
Ne i lutemi Allahut q tua plotsoj edhe qllimet n lidhje me jetn
tjetr, si sht shuarja e etjes Ditn e Gjykimit. Kto ngjarje n prgjithsi
jan reale dhe t sakta.
Ato gjithashtu mbshtesin saktsin e hadithit Zemzemi shrben pr at
qllim pr t cilin pihet. Megjithat, ky hadith e ka t sakt zinxhirin e
transmetimit dhe kt fakt e kemi vrtetuar pak m par, kur sqaruam dy
veorit e kaluara t ujit t Zemzemit. Kto dobi q i prfitojn njerzit nga
pirja e ujit t Zemzemit, padyshim q vijn n saj t suksesit, ndihms dhe
mshirs s Allahut. Kto jan nga dobit dhe begatit, q Allahu i
Madhruar ka vendosur n kt uj. Ato jan akoma m t efektshme,
sidomos kur qllimi i atyre q e pijn ujin e Zemzemit sht i sakt.

1127 Zahireja pr rikthim 4/393.

1128 Suneni i Ibn Maxhes 2/1018 dhe Musnedi i Ahmedit 3/357. Ibn Kajjimi ka thn se
ky hadith sht i mir. Albani ka thn se ky hadith sht i sakt. Shih: Irueul Galil 4/320.
1129 Musanef Abdurrezak 5/118 dhe Suneni Darekutni 2/289.
1130 Shih: Zahireja pr rikthim e Ibn Kajjimit 4/393.
 269
Ibn Arabiu1131, n lidhje me dobit q sjell uji i Zemzemit, ka thn: Kto
vlera t dobishme kan pr t qen t pranishme n kt uj deri n Ditn e
Gjykimit, pr at q qllimin e ka t sakt, pr at q besimin e ka t pastr,
pr at q nuk e prgnjeshtron Zemzemin dhe pr at q e pi Zemzemin
sa pr eksperiment, sepse Allahu sht me ata q i mbshteten plotsisht
Atij dhe Ai i demaskon eksperimentuesit.1132

5- Imam Zerkeshiu ka thn se nga veorit e ujit t Zemzemit sht

edhe shija e tij. Allahu e ka br shijen e tij si t kripur, me qllim q t jet
shenja e imanit gjja m trheqse n t, sepse nse ai do t ishte i mbl,
mbi t do t mbizotronte natyra njerzore.1133

Nj nga dijetart, n lidhje me kto fjal ka thn se ai nuk sht br i

mbl, me qllim q pirja e tij t jet pr adhurim e jo pr shijim.1134

Gjithashtu, Zerkeshiu ka thn se Allahu e shton ujin e Zemzemit gjat

kohs s haxhit. Ai shtohet n mnyr t jashtzakonshme dhe mbetet i
pastr. Ne dhe t tjer prve nesh e kemi par me syt tan kt fakt.1135

Ktu vlen t prmendet se uji i Zemzemit sht i pastr n do koh. Ai

nuk ka ndonj element q mund ta vr n dyshim pastrtin e tij. Kjo gj
sht e vrtetuar edhe nprmjet analizave moderne q i jan br atij.
Koht e fundit, nga specialistt jan disa marr kampione uji pr qllime
verifikimi dhe analize. Kto kampione jan marr drejtprdrejt nga vendi
ku buron uji. Nuk ka asnj rezultat negativ q t ul vlerat dhe pastrtin e
tij, apo q t paksoj normat prdoruese t tij. Kto analiza jan br me
ann e mjeteve m moderne t kohs ton. Pr kt arsye, Qendra
Kardiologjike Saudiane, pr pastrimin e zemrave t t smurve ka prdorur
ujin e Zemzemit n vend t disa solucioneve mjeksore.1136

1131 Ai quhet Muhamed ibn Abdullah ibn Muhamed Ebu Bekr, i njohur si Ibn Arabi El
Eshbili El Malikiu, dijetar dhe hafiz i madh, gjykats, njohs i fikhut, asket dhe adhurues i njohur.
Ai ka shkruar disa libra si: Tefsiri, Shpjegimi i Sunenit Tirmidhi dhe Arritjet n sul. Ai ka
vdekur n vitin 543 H. Shih: Vdekja e t dalluarve 4/296, Jeta e pishtarve t dalluar 20/197,
Prkujtimi i hafizve 4/1294 dhe Pllaka t arta 4/141.
1132 Tefsiri i Kurtubiut 9/370.
1133 Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamive t Zerkeshiut, fq. 206.
1134 Kto fjal i ka prmendur shejh Abdullah ibn Humejdi n librin: Udhzime pr pelegrint
n lidhje me gjrat m t rndsishme t pelegrinazhit, fq. 51 nga Ibn Arafeh.
1135 Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamive, fq. 206.
1136 Shih revistn me titull El Arabijeh nr; 127, fq. 98, muaji Shaban, viti 1408 H.
 270
Kto ishin veorit m kryesore t ujit t Zemzemit. Disa dijetar kan
prmendur edhe disa veori t tjera t tij, por q kan nevoj pr argumente
t sakta. Kt shtje po e mbyll me nj thnie t Ibn Kajjimit, n lidhje me
vlern dhe pozitn e ujit t Zemzemit mbi ujrat e tjer. Ai ka thn: Uji i
Zemzemit sht uji m i mir e m i pastr. Ai gzon nj pozit t lart. Ai
sht uji m i dashur pr t gjith njerzit, mimi dhe vlera e tij sht shum
e shtrenjt pr ta. Ai sht goditja e Xhibrilit dhe pija q Allahu i ka dhuruar
Ismailit.1137

shtja e dyt: Mnyra e krkimit t begatis n pirjen e ujit t

zemzemit

Personi q kryen haxhin ose umren e ka sunet t pij nga uji i Zemzemit,
pasi t ket mbaruar rrotullimin rreth Qabes dhe pasi t ket falur dy rekat
namaz prapa Mekami Ibrahimit.

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Xhabir ibn Abdilahu, n lidhje

me prshkrimin e haxhit t Profetit, se i Drguari i Allahut (a.s.), pasi mbaroi
rrotullim rreth Qabes, erdhi tek fisi i Abdul Mutalibit, t cilt po mbushnin
uj n Zemzem dhe u tha: O fisi i Abdul Mutalibit, mbushni uj me kova, sepse
un do t vija t mbushja uj me ju, sikur mos t kisha frik se njerzit do t vinin e
tju zinin vendin1138. Ata i dhan nj kov me uj dhe ai piu prej saj.1139

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Abdullah

ibn Abasi, se ka thn: Un i dhash t Drguarit t Allahut (a.s.) t pij uj
Zemzemi dhe ai e piu at n kmb.1140

Megjithat, ka edhe shum hadithe t tjera q e ndalojn t pirit n kmb.

Imam Neueuiu e ka sqaruar mir kt shtje, e cila n pamje t par duket
sikur sht kontradiktore. Ai ka thn: Me kto ndalesa, t pirit n kmb
konsiderohet vepr e paplqyer, ndrsa pirja e ujit n kmb nga ana e t

1137 Zahireja pr rikthim 4/392.

1138 Kjo nnkupton: Un do t mirrja pjes me ju n mbushjen e ujit, sikur mos t kisha frik
se njerzit do tju shtynin, duke kujtuar se kjo vepr sht nga veprat e haxhit. Shih: Shpjegimi
i Sahihul Muslim nga Neueuiu 8/194.
1139 Sahihul Muslim 2/892, kapitulli i haxhit, tema: Haxhi i Profetit a.s.
1140 Sahihul Buhari 2/167, kapitulli i haxhit, tema: Rreth Zemzemit dhe Sahihul Muslim 3/
1601, kapitulli i pijeve, tema: Pirja e zemzemit n kmb.
 271
Drguarit t Allahut (a.s.) tregon se kjo vepr sht e lejuar, kshtu q me
kt sqarim nuk mbetet ndonj paqartsi apo dika kontradiktore.1141

Thuhet s t pirit e ujit t Zemzemit ulur sht e vshtir, pr shkak se

mbi t sht ndrtuar nj mur i lart.1142

Sidoqoft, muslimani duhet ta pij ujin e Zemzemit ulur e jo n kmb,

vetm n rast nevoje. Pirja e tij ulur sht sunet, duke u bazuar n hadithet
q ndalojn pirjen e tij ulur, sidomos nse kemi parasysh hadithin e
transmetuar n Sahihul Buhari. N t thuhet se Ikrima, shrbtori i Ibn
Abasit sht betuar, se i Drguari i Allahut (a.s.) at dit ka qndruar vetm
i hipur mbi deve.1143

Kjo shtje nuk sht ashtu sikurse kan thn disa, q t pirit e ujit t
Zemzemit n kmb sht sunet duke u mbshtetur n kt hadith.1144Pirja
e ujit t Zemzemit nuk sht vepr e plqyer vetm pr njerzit q kryejn
haxhin dhe urren, por ajo sht vepr e plqyer pr t gjith. Kt prfundim
e nxjerrim n baz t haditheve q tregojn pozitn, begatin, dobit dhe
vlerat kuruese t ujit t Zemzemit.

Pirja e ujit t Zemzemit derisa t ngihesh, ose t fryhen ijet sht sunet.
Argument pr kt sht hadithi i transmetuar nga Ibn Abasi n Sunenin e
Ibn Maxhes. I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Shenja dalluese midis nesh
dhe munafikve (hipokritve), sht fakti se ata nuk arrijn t pijn nga uji i Zemzemit
derisa ti fryhen ijet.1145

Pirja e ujit t Zemzemit n sasi t madhe, mbi normalen, me qllim q t

prfitohet nga begatia e tij, sht vepr e plqyeshme. Kt gj e ka vepruar
edhe Xhabir ibn Abdilahi1146 q piu uj s teprmi, n rastin kur nga gishtat

1141 Shih: Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 13/195.

1142 Burimi i lexuesit i El Ajnit 9/278.
1143 Sahihul Buhari 2/167.
1144 Shih librin Prkujtimi, lutja dhe mjekimi me an t fryrit sipas Kuranit dhe Sunetit t
Seid ibn Ali El Kahtani, fq. 65.
1145 Sunen i Ibn Maxhes 2/1017, kapitulli i pelegrinazhit, tema: Pirja e ujit t Zemzemit.
Busejri ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i sakt dhe personat n kt zinxhir
jan t besueshm. Shih: Llampa e kristalt 3/34, Suneni Darekutnit 2/288, Mustedraku
Hakimit 1/472 dhe Musanefi Abdurrezak 5/113.
1146 elja e Krijuesit 10/102.
272
e Profetit buroi uj. Ai e bri kt gj, me qllim q t fitonte begatin e ktij
uji.1147

Lutja gjat pirjes s ujit t Zemzemit sht sunet. Muslimani gjat pirjes
s ujit t Zemzemit mund t lutet pr far t dshiroj. Ai mund t pij ujin
e Zemzemit pr do qllim t mir n kt jet dhe n jetn tjetr si shrimi,
dobit e ndryshme e t ngjashme me to, gjithmon duke u bazuar n hadithin
Zemzemi shrben pr at qllim pr t cilin pihet, t cilin e kemi sqaruar m
lart.

Kur Ibn Abasi pinte uj zemzemi, ai lutej me kto fjal: O Allah, t krkoj
dije t dobishme, risk (furnizim) t gjer dhe shrim t do smundjeje.1148

Ibn Maxhe transmeton, se nj burr erdhi tek Ibn Abasi, i cili i tha: Nga
po vjen? Ai tha: Nga Zemzemi. Ibn Abasi i tha: A pive uj prej tij ashtu
si duhet? Ai tha: E si bhet kjo?! Ibn Abasi i tha: Kur t pish nga ai, n
fillim drejtohu nga Qabja, pastaj prmende emrin e Allahut, merr frym tri
her, pi derisa t ngihesh e t fryhen ijet, dhe kur t mbarosh falnderoje
Allahun, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Shenja dalluese midis
nesh....

Kjo q prmendm, sqaron mnyrn e krkimit t begatis n pirjen e

ujit t zemzemit, mirpo a mund t fshijm me t gjymtyrt e trupit, me
qllim q t prfitojm nga begatia e tij?
Un nuk kam mundur t gjej asknd t flas n lidhje me kt shtje,
prve Abdullait, t birit t imam Ahmed ibn Hanbelit q ka thn: Un e
kam par shum her babain tim duke pir uj Zemzemi pr shrim.
Gjithashtu, ai frkonte me t duart dhe fytyrn e tij.1149

Allahu e di m mir. M posht do t paraqes disa dispozita t

rndsishme rreth prdorimit t ktij uji t begat.

1147 Sahihul Buhari 6/253, kapitulli i pijeve, tema: T pirit me qllim prfitimi t begatis dhe
uji i begat.
1148 Suneni Darekutnit 2/228, Mustedraku Hakimit 1/473 dhe Musanefi Abdurrezak
5/113.
1149 Jeta e pishtarve t menur 11/212 dhe Edukata e Sheriatit e Ibn Muflihut 3/110.
 273

Dispozita e abdesit dhe e gusulit me uj Zemzemi

Shumica e dijetarve jan t mendimit se nuk sht e paplqyshme q

t marsh abdes dhe gusul me uj Zemzemi.

Imam Ahmedi n nj transmetim prej tij, sht i mendimit se kjo vepr

sht e paplqyeshme. Ai kt mendim e bazon n fjaln e Abas ibn
Abdulmutalibit, i cili thot: Un nuk e lejoj at pr prdorim larjeje, ndrsa
pr pirje ai sht i lejuar.1150

Larja me uj Zemzemi konsiderohet e ndaluar, sepse n kt rast uji i

Zemzemit prdoret pr t larguar nj penges q i del kryerjes s namazit
dhe me kt i prngjan largimit t nj papastrtie.1151

Neueuiu ka thn se argument pr mendimin e shumics s dijetarve

shrbejn tekstet e sakta, t qarta e t prgjithshme, n lidhje me prdorimin
e do lloj uji pa br dallim midis ktij apo atij uji. Gjithashtu, argument
sht fakti q muslimant vazhdimisht kan marr abdes me uj Zemzemi
pa ndonj lloj ndalese ndaj ksaj vepre.

Imam Neueuiu ka thn: Ajo q kan transmetuar nga Abasi, sht e

pasakt dhe thuhet se ajo sht thn nga babai i tij Abdulmutalibi.
Megjithat, edhe sikur t jet fjala e vet Abasit, nuk sht e udhs q t
lihen tekstet e sakta pr shkak t fjals s tij. Gjithashtu, prkrahsit tan t
Medhhebit Shafi kan thn se fjala e Abasit n kt rast, mendohet t jet
thn n rast ngushtice pr uj dhe pr shkak t njerzve t shumt q vijn
pr t pir uj.1152

Ibn Kudame1153, i cili sht i mendimit se prdorimi i ujit t Zemzemit

1150 Musanefi Abdurrazak 5/114.

1151 El Mugni i Ibn Kudames 1/18 dhe El Mexhmu i En Neueuiut 1/91.
1152 Shih: Lajmet e Mekes t Ezrakit 2/43. Ibn Kethiri zgjedh mendimin, i cili thot se kt
fjal e ka thn Abdul Mutalibi, sepse ai e riprtriu eljen e ktij burimi. Abasi dhe i biri i tij e kan
thn kt gj m von, me qllim q tu komunikojn njerzve fjaln dhe kushtin e Abdul Mutalibit
pr kt burim q ai e rihapi. Shih: Fillimi dhe fundi i Ibn Kethirit 2/247. N librin e Ezrakit,
Lajmet e Mekes 2/58 thuhet se Abasi e ka thn kt fjal, pr shkak se ka gjetur nj person
duke u lar lakuriq n burimin e Zemzemit.
1153 Ai quhet Abdullah ibn Ahmed ibn Muhamed ibn Kudame El Makdesi, Ed Dimashki Es
 274
nuk sht i paplqyer, ka thn: Pozita e ujit t Zemzemit, nuk mund t
imponoj mosplqimin e prdorimit t ktij uji, sikurse uji n t cilin vendosi
pllmbn e tij i Drguari i Allahut, ose si uji me t cilin ai lahej.1154

Imam Ahmedi transmeton nga Ali ibn Ebi Talibi, i cili gjat tregimit t tij
rreth haxhit t Profetit, thot se i Drguari krkoi nj kov me uj Zemzemi.
Pasi ia solln, ai piu dhe mori abdes n t.1155

Shejhul Islam, Ibn Tejmije sht i mendimit se e paplqyer sht vetm

marrja e guslit me uj Zemzemi dhe jo marrja e abdesit, sepse papastrtia
q largon gusli sht m e madhe. Gusli ose larja pr shkak t xhunubllikut
i ngjan larjes s papastrtis. Larja prej xhunubllikut sht detyr, ashtu
sikurse sht detyr edhe larja e papastrtis. Gjithashtu, transmetohet se
Abasi ka ndaluar vetm larjen me t e jo abdesin.1156

Dispozita e prdorimi t ujit t Zemzemit pr tu pastruar

nga nevojat personale

Dijetart kan tre mendime t ndryshme n lidhje me prdorimin e ujit

t Zemzemit pr tu pastruar me t pas nevojave personale.

Disa kan thn se kjo vepr sht e ndaluar, edhe pse prdorimi i ktij
uji mund ta kryej funksionin. Kjo vepr sht e ndaluar, pr shkak t pozits
dhe shenjtris s ujit t Zemzemit. Uji i Zemzemit nuk duhet t prdoret
pr pastrimin e nevojave, sepse ai prdoret si ushqim dhe duhet respektuar,
ashtu sikurse respektohen t gjitha llojet e ushqimit.
Disa kan thn se kjo vepr sht e paplqyeshme.

Salihi El Hanbeli, Ebu Muhamed, Muafikudin, imam dhe dijetar i madh. Ai krahas dijes s gjer
ishte dhe i kujdesshm n fe, asket, me moral t lart dhe njeri me shum adhurim. Ibn Kudame
ka shkruar shum libra t dobishm dhe t pasur. Ai ka shkruar El Mugni n fikh, Reudatu
Nadhir n bazat e fikhut, shtje e Lartsimit, E keqja e keqinterpretimit dhe Vlerat e
sahabeve. Ai ka vdekur n Damask n vitin 620 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur 22/165,
Fillimi dhe mbarimi 13/99 dhe Pllaka t arta 5/88.
1154 El Mugni 1/18.
1155 Musnedi i Ahmedit 1/76. Zerkeshiu ka thn se sht e sakt, q i Drguari i Allahut ka
marr abdes me uj Zemzemi. Shih: Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamive, fq. 136.
Origjina e ktij hadithi gjendet n Sahihul Muslim nga Xhabir ibn Abdilahi, mirpo nuk gjendet
aty, se i Drguari i Allahut ka marr abdes me uj Zemzemi.
1156 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmijes 12/600 dhe Dobi t reja t Ibn Kajimit 4/48.
 275
Disa t tjer kan thn se kjo vepr sht n kundrshtim me
parsoren.1157 Papastrtit nuk duhen pastruar me uj Zemzemi, sidomos
pastrimi prej nevojave personale me t, kur ka uj tjetr prve tij.

Disa dijetar kan vn n dukje se edhe larja e t vdekurit me uj

Zemzemi sht vepr e ndaluar.

Ndrsa Fakihiu1158, q sht nga dijetart e shekullit t tret, ka thn:

Banort e Mekes i lanin t vdekurit e tyre me uj Zemzemi. Ata kur e
pastronin dhe lanin t vdekurin, e lanin at pr her t fundit me uj
Zemzemi, duke krkuar begatin m t.1159

Dispozita e nxjerrjes s ujit t Zemzemit jasht Mekes

Dijetart jan t gjith t nj mendimi1160, se uji i Zemzemit lejohet t

ohet, me qllim q t krkohet begatia n t n t gjitha vendet e tjera. Baza
e ktij mendimi sht hadithi i transmetuar n Sunenin Tirmidhi, i cili tregon
se Aishja merrte me vete uj Zemzemi kur largohej nga Meka dhe tregonte,
se i Drguari i Allahut e bnte nj gj t till.1161

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Marrja me vete e ujit t Zemzemit

lejohet. T part tan e kan br nj gj t till.1162

Imam Zerkeshiu ka thn: Nxjerrja e ujit t Zemzemit nga Xhamia e

Shenjt dhe transporti i tij pr n vende t ndryshme, sht i lejuar, sepse uji
kompensohet nga burimi ndryshe nga transporti i dheut apo i gurve.1163

Imam Sekhaui1164 ka thn: Ne kemi dgjuar disa fjal, se gjoja vlera e

1157 Njohja e adhuruesit me dispozitat e xhamive, fq. 136 dhe Dobi t reja 4/47.
1158 Ai quhet Muhamed ibn Ishak ibn Abas Fakihiu, Ebu Abdilah Meki, historian i njohur, i
cili ka shkruar librin Lajmet e Mekes, t lashtsis dhe t kohs s tashme. Ai ka vdekur pas vitit
272 H. Shih: Pishtart 6/28 dhe Heqja e hamendsive 1/306.
1159 Lajmet e Meks t Fakihit 2/48.
1160 Shpjegimi i Sunetit i Begauiut 7/300.
1161 Suneni Tirmidhiut 3/295, kapitulli i haxhit. Tirmidhiu thot se ky hadith sht i mir.
Mustedraku i Hakimit 1/485.
1162 Letrat e mdha t Ibn Tejmijes 2/413.
1163 Njohja e adhuruesit, fq. 137.
1164 Ai quhet Muhamed ibn Abdurrahman ibn Muhamed, Shemsudin Ebul Hajr Es Sekhaui
 276
ujit t Zemzemit lidhet me vendodhjen e tij, nse nxirret nga aty, atij i
ndryshon vlera, mirpo kto fjal jan t pabaza.
Ai pastaj ka paraqitur disa dshmi nga i Drguari i Allahut dhe disa prej
shokve t tij, t cilat dshmojn lejimin e transportit t ujit t Zemzemit
jasht vendit pr t pasur begati nga ai.1165

Tema e katrt

Krkimi i begatis n gjra t tjera

shtja e par: Syfyri (Suhuri)

Kuptimi i tij:
Syfyr ose suhur sht do gj q hahet dhe pihet. Begatia e suhurit qndron
n kryerjen e t ngrnit dhe t pirit, e jo n ushqimet apo pijet.1166

Koha e suhurit:
Suhuri e ka marr kt emrtim, pr shkak se ai kryhet n at pjes t
nats, e cila quhet suhur. Suhuri sht pjesa e fundit e nats afr agimit.
Thuhet se suhuri sht koha, e cila gjendet nga fillimi i pjess s tret t
nats e deri n agim.1167
E rndsishme sht q fundi i kohs s suhurit pr agjruesin sht
fillimi i agimit. Allahu thot: Hani e pini derisa t dallohet qart peri i
bardh nga peri i zi n agim.1168

El Misri Esh Shafiu, imam, hafiz, historian dhe letrar i njohur. Ai ka jetuar n Mek e n Medine
dhe ka udhtuar npr shum vende pr t krkuar dije. Ai ka shhkruar shum libra, si: Ndihmsi
n shpjegimin e njmijshes s hadithit, Drita vezulluese mbi njerzit e shekullit t nnt,
Fjala e arrir rreth salavatit mbi t dashurin ndrmjetsues dhe Buqet e vogl rreth lajmeve t
Medines fisnike. Ai ka vdekur n Medine n vitin 902 H.
1165 Shih librin e imam Sekhauit Qllime t mira n sqarimin e shum haditheve t prhapura
npr gjuht e njerzve fq. 358 dhe Edukata e Sheriatit t Ibn Muflihut 3/110.
1166 Prfundimi i Ibn Ethirit 2/347.
1167 Gjuha e arabve 4/350.
1168 El Bekare 187. Me perin e bardh dhe perin e zi n kt ajet nnkuptohet errsira e nats
me bardhsin e agimit, sikurse na e ka komentuar i Drguari i Allahut n hadithin e Adij ibn
Hatimit. Shih: Sahihul Buhari 2/231, kapitulli i agjrimit.
 277
Vonesa e suhurit prderisa nuk ka aguar sht vepr e sunetit.
Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Enesi, se
Zejd ibn Thabiti ka thn: Ne hngrm suhur me t Drguarin e Allahut
(a.s.), pastaj shkuam t falnim namazin. Enesi e ka pyetur: Sa ishte koha
midis tyre (suhurit dhe namazit)? Ai i sht prgjigjur: Aq sa duhet pr
t lexuar pesdhjet ajete.1169

Imam Begaui ka thn: Dijetart e kan konsideruar vepr t plqyeshme

vonimin e suhurit.1170

Dispozita mbi suhurin

Ngrnia e suhurit sht vepr e plqyeshme pr agjruesin. I Drguari i

Allahut (a.s.) ka thn: Hani suhur, sepse n suhur ka begati.1171

Ai gjithashtu thoshte: Dallimi midis agjrimit ton dhe agjrimit t Ithtarve

t Librit sht ngrnia e suhurit.1172

Ngrnia e suhurit tregon edhe kundrshtim ndaj Ithtarve t Librit. Imam

En Neueui ka thn: Ndarsi dhe dalluesi midis agjrimit ton dhe agjrimit
t Ithtarve t Librit, sht suhuri, sepse ata nuk han suhur, ndrsa ne e
kemi t plqyeshme ngrnien e suhurit.1173

N suhur mjafton t hash ose t pish qoft edhe dika t vogl, q mund
t haj ose t pij nj njeri normal.1174

1169 Sahihul Buhari 2/232, kapitulli i agjrimit, tema: Sa duhet t jet koha midis suhurit
dhe namazit t agimit dhe Sahihul Muslim 2/771, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e suhurit,
plqyeshmria e vonimit t tij dhe e shpejtimit t iftarit.
1170 Shpjegimi i Sunetit i El Begauiut 6/253.
1171 Sahihul Buhari 2/232, kapitulli i agjrimit, tema: Suhuri sht i begat dhe nuk sht
detyrim, sepse i Drguari i Allahut dhe shokt e tij e kan vazhduar agjrimin dhe nuk e kan
prmendur suhurin dhe Sahihul Muslim 2/770, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e suhurit.
1172 Sahihul Muslim 2/771, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e suhurit.
1173 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 7/207.
1174 elja e Krijuesit 4/140.
278

Vlera dhe begatia e suhurit

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Hani suhur, sepse n suhur ka begati.1175

Transmetohet nga Irbad ibn Sarije, se ka dgjuar t Drguarin e Allahut

(a.s.) duke ftuar nj person pr t ngrn suhur: Ejani t hani nj drek t
begat!1176

Suhuri ka begati fetare dhe jetike. Imam Neueuiu ka thn: Begatia e

suhurit sht e dukshme, sepse ai e forcon dhe e bn m aktiv agjruesin.
Ngrnia e suhurit ia bn m t dashur dhe m t leht agjrimin njeriut.
Gjithashtu, suhuri prmban zgjimin, prmendjen e Allahut, lutjen n nj
koh shum t favorshme, n kohn kur zbret mshira, kur pranohet lutja
dhe krkesa pr falje. Jo vetm kaq, por edhe nj njeri q zgjohet pr suhur,
mund t marr abdes dhe t fal namaz derisa t agoj.1177

Begatia e suhurit prmbledh t mirat fetare dhe jetike, qoft t ngrnit, t

pirit apo veprn e suhurit.

Ibn Haxheri, n librin e tij elja e krijuesit ka thn: Begatia n suhur

vjen nga disa drejtime t ndryshme. Ajo vjen si rezultat i ndjekjes s Sunetit
n kt pik dhe si rezultat i kundrshtimit t Ithtarve t Librit. Ngrnia e
suhurit sjell devotshmri n adhurim. Ajo e shton veprimtarin e njeriut
gjat dits. Suhuri largon sjelljet e pahijshme t njeriut, q mund ti shkaktoj
uria. Ngrnia n kt koh sjell bamirsi ndaj atyre q lypin. Begatia sht
e pranishme n suhur, sepse muslimant ftojn njri-tjetrin t han
bashkarisht. Suhuri bhet shkak q dikush ta prmend Allahun dhe ti
lutet Atij n kohn kur shpresohet t jet lutja e pranuar tek Ai (xh.sh.)
Suhuri bhet shkak q muslimani t kujtoj nijetin e agjrimit, nse para se

1175 Sahihul Buhari 2/232, kapitulli i agjrimit, tema: Suhuri sht i begat dhe ai nuk sht
detyrim, sepse i Drguari i Allahut dhe shokt e tij e kan vazhduar agjrimin dhe nuk e kan
prmendur suhurin dhe Sahihul Muslim 2/770, kapitulli i agjrimit, tema: Vlera e suhurit.
1176 Suneni i Ebu Daudit 2/758, kapitulli i agjrimit, tema: Kush e ka quajtur suhurin
drek; Sahihu Ibn Huzejme 3/214, kapitulli i agjrimit, tema: Argumenti q tregon se suhuri
mund t quhet edhe drek. Shejh Albani n Mishkat El Masabih (1/622) ka thn se zinxhiri i
transmetimit t ktij hadithi sht i mir.
1177 Shpjegimi i Sahihul Muslim 7/206.
 279
t flej e ka harruar. Ibn Dekik El Idi ka thn: Begatia n kt rast mund t
ket lidhje me jetn tjetr, si sht zbatimi i Sunetit n ngrnien e suhurit, i
cili sjell shprblim n botn tjetr, por begatia n kt rast mund t jet e
pranishme edhe n shtje t ksaj bote, si n forcimin e trupit gjat agjrimit.
Begatia e bn t leht agjrimin, i cili nuk e dmton aspak agjruesin.1178

Lavdrimet e Allahut dhe lutjet e melaikeve pr ata q han n suhur,

jan me t vrtet nj vler tjetr e madhe e suhurit.

Transmetohet nga Ibn Said Hudriu, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Ngrnia e suhurit sht begati. Mos e lini at edhe sikur t pini nj gllnjk t
vetme uji, sepse Allahu dhe melaiket e Tij luten pr ata q han suhur.1179

Muslimani duhet t ndjek t Drguarin e Allahut n kt sunet, me

qllim q t prfitoj begatin e suhurit, vlerat dhe dobit e tij, t ksaj bote
dhe t bots tjetr.

shtja e dyt: Disa sjellje gjat ushqimit q sjellin begati

Sjelljet gjat ushqimit jan t shumta dhe t njohura. N kt shtje do t

prmendim ato sjellje, q na i ka msuar i Drguari i Allahut (a.s.), duke e
br t qart begatin n to.

1- T ngrnit bashkarisht

Transmetohet nga Vahsh ibn Harbi, se disa njerz i than t Drguarit t

Allahut (a.s.): O i Drguari i Allahut, ne ham e nuk arrijm t ngopemi?!
Ai u tha: Ju ndoshta hani t ndar ve e ve? Ata than: Po. I Drguari i
Allahut (a.s.) u tha: Ushqimin tuaj hajeni bashkarisht dhe prmendeni emrin e
Allahut n fillim t ngrnies, se kshtu ushqimi juaj ka pr t qen i begat.1180

1178 elja e Krijuesit 3/140.

1179 Musnedi i Ahmedit 3/12. Mundhiri thot: Kt hadith e ka transmetuar imam Ahmedi
me zinxhir t fort.
1180 Suneni i Ebi Daudit 4/138, kapitulli i ushqimeve, tema: T ngrnit bashkarisht,
Suneni Ibn Maxhes 2/1093, kapitulli i ushqimeve, tema: T ngrnit bashkarisht, Musnedi i
Ahmedit 3/501 dhe Sahihu Ibn Hibanit 7/327.
 280
N t ngrnit bashkarisht ka begati dhe kt e vrteton edhe hadithi i
transmetuar n t dy Sahihet nga Ebu Hurejre.
I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Ushqimi i dy vetave mjafton pr tre dhe
ushqimi i tre vetave mjafton edhe pr katr.1181

Muslimi transmeton nga Xhabir ibn Abdilahi, se i Drguari i Allahut

(a.s.) ka thn: Ushqimi i nj personi u mjaton dy vetave, ushqimi i dy vetave
mjafton pr katr dhe ushqimi i katr vetave mjafton pr tet.1182

Neueuiu ka thn: Ky hadith na nxit q t jemi bujar n ushqim. Ai

tregon se ushqimi mjafton pr aq sa nevojitet edhe kur sht pak n sasi,
sepse n t zbret begatia, e cila i prfshin t gjith t pranishmit rreth
ushqimit.1183

Ibn Haxheri ka thn: Nga ky hadith nxjerrim prfundimin se

mjaftueshmria n ushqim, rrjedh prej begatis s t ngrnit bashkarisht
dhe se, sa m i madh t jet numri, aq m shum shtohet begatia. Pr kt
arsye disa dijetar jan t mendimit, se t ngrnit bashkarisht sht vepr e
plqyer dhe se nuk bn q nj person t haj vemas. 1184

2- Prmendja e emrit t Allahut n fillim t ngrnies s ushqimit

Pak m lart prmendm hadithin: Ju ushqimin tuaj hajeni bashkarisht dhe

prmendeni emrin e Allahut n fillim t ngrnies, se kshtu ushqimi juaj ka pr t
qen i begat.

Mosprmendja e emrit t Allahut n ushqim e l at pa begati.

Shejtani merr pjes n nj ushqim mbi t cilin, nuk sht prmendur

emri i Alllahut.

Muslimi n Sahihun e tij transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka

1181 Sahihul Buhari 6/200, kapitulli i ushqimeve, tema: Ushqimi i nj personi mjafton edhe
pr dy dhe Sahihul Muslim 3/1630, kapitulli i pijeve.
1182 Sahihul Muslim 3/1630, kapitulli i pijeve.
1183 Shpjegimi i Sahihul Muslim, 14/23.
1184 elja e Krijuesit, 9/535.
 281
thn: Shejtani e arrin nj ushqim, nse pr t nuk prmendet emri i Allahut.1185

Neueuiu ka thn: Shejtani e arrin nj ushqim ose i jepet mundsia t

haj prej tij, ather kur njeriu fillon t haj pa e prmendur emrin e Allahut,
n fillim t ngrnies s ktij ushqimi. Mirpo ai nuk mund t haj ushqim,
nse ska nisur dikush t haj. Po kshtu, kur njerzit han bashkarisht dhe
disa prej tyre e kan prmendur emrin e Allahut e disa t tjer jo, Shejtani
prsri nuk ka mundsi t haj n kt ushqim.1186

Ai gjithashtu ka thn: Dijetart jan t gjith t nj mendimi, se

prmendja e Allahut n fillim t ushqimit sht vepr e plqyeshme.1187
Nse dikush nuk e prmend Allahun n fillim, pr shkak t harress,
pamundsis, krcnimit, neglizhencs apo ndonj pengese tjetr, por
kujtohet gjat ngrnies, ather plqehet q n kt rast ai t thot: Me
emrin e Allahut n fillim tij dhe n fund.

Gjithashtu, sht mir q t ngrihet zri gjat prmendjes s Allahut n

fillim t ushqimit, me qllim q ta dgjojn t tjert dhe ta prmendin emrin
e Allahut.1188

3- T ngrnit n pjest ansore t ens s ushqimit

Transmetohet nga Ibn Abasi, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Begatia

zbret n mesin e ushqimit, prandaj hani n pjest ansore t ushqimit dhe mos hani
n mesin e tij.1189

Transmetohet nga Abdullah ibn Busri, se ka thn: T Drguarit t

Allahut (a.s.) i solln nj tas me ushqim dhe ai tha: Hani n pjest ansore t
tij dhe mos e hani pjesn e siprme, q t zbres n t begatia!1190
1185 Sahihul Muslim 3/1597, kapitulli i pijeve; Edukata e t ngrnit dhe t pirit dhe dispozitat
rreth tyre.
1186 Shpjegimi i Sahihul Muslim 13/189.
1187 Megjithat disa dijetar jan t mendimit se prmendja e Allahut n fillim t ushqimit
sht detyr. Shih: elja e Krijuesit 9/522.1188 Prkujtimet, fq. 197 dhe Shpjegimi i Sahihul
Muslim 13/188.
1189 Suneni i Tirmidhiut 4/260, kapitulli i ushqimeve, tema: T ngrnit n mesin e ushqimit
sht vepr e papalqyeshme. Tirmidhiu ka thn, se ky hadith sht i sakt. Suneni i Ibn Maxhes
2/1090, kapitulli i ushqimeve dhe Musnedi i Ahmedit 1/270.
1190 Suneni i Ebi Daudit 4/143, kapitulli i ushqimeve dhe Suneni i Ibn Maxhes 2/1090,
kapitulli i ushqimeve.
 282
I Drguari i Allahut (a.s.), n kto dy hadithe dhe n hadithe t tjera t
ngjashme me to, u jep udhzime muslimanve rreth mnyrs s t ngrnit.
Ai u krkon muslimanve t han s pari n an t ens s ushqimit, me
qllim q t mbetet begatia, t ciln Allahu e ka vendosur n mesin e ens.
Ai gjithashtu krkon prej tyre, q t mos han n mesin e ens me ushqim
prpara se t ken mbaruar pjest ansore t saj. Kjo edukat sht e
prgjithshme dhe vlen pr at q ha vetm, por edhe pr at q ha me t
tjer bashkarisht.

Hatabiu ka thn: Ndalimi ndaj t ngrnit n pjesn e siprme t ushqimit

ka mundsi ti jet drejtuar atij personi, i cili sht duke ngrn bashk me
t tjert, sepse pjesa e siprme zakonisht sht pjesa m e mir dhe m e
vlefshme e ushqimit. Nj person, i cili ha n pjesn e siprme t ushqimit, i
jep prparsi vetes ndaj t tjerve q po han bashk me t. Gjithashtu, ky
veprim tregon sjellje t pahijshme. Megjithat, nse nj person sht duke
ngrn, vetm ky lloj veprimi nuk prbn problem. Allahu di m mir pr
gjithka.1191

Ajo q duket si m e sakt, sht fakti se ndalimi ktu sht i prgjithshm.

Ai prfshin shumsin dhe njjsin. Dy hadithet e komunikojn qart nj gj
t till. Pastaj m e rndsishmja sht fakti se me kt ndales sht si
qllim q t ruhet sa m gjat begatia e ushqimit. Gjithashtu, t ngrnit n
kt mnyr tregon sjellje dhe edukat t mir sidomos kur ushqimi hahet
bashkarisht.

4- Lpirja e gishtrinjve pas ngrnies, fshirja e ens s ushqimit dhe

ngrnia e kafshat s rn prdhe

Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Enens ibn Maliku, se pasi i

Drguari i Allahut (a.s.) mbaronte s ngrni ushqimin, i lpinte t tre
gishtrinjt e tij. Ai thoshte: Nse dikujt prej jush i bie kafshata prdhe, le ta
marr, ta pastroj dhe le ta haj at m pas, e mos t`ia lr Shejtanit. Ai na
urdhronte ta fshinim mir tavn e ushqimit dhe thoshte: Ju nuk e dini se n
ciln pjes t ushqimit sht begatia.1192

1191 Shih: Shenjat e suneteve t Hatabit 4/124.

1192 Sahihul Muslim 3/1607, kapitulli i pijeve, tema: Lpirja e gishtrinjve dhe fshirja e ens
s ushqimit sht vepr e plqyer
 283
Transmetohet nga Ebu Hurejre, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:
Kur dikush prej jush ha dika, le ti lpij gishtrinjt, sepse nuk dihet se n ciln
prej tyre sht begatia.1193

Nga Xhabir ibn Abdilahi n nj tjetr transmetim tjetr thuhet: dhe

mos ta fshij dorn e tij me ndonj shami para se ti lpij gishtrinjt.1194

Kto hadithe prmbajn disa sunete t ndryshme t ngrnies, si: lpirja e

gishtrinjve t dors pr t ruajtur begatin e ushqimit, fshirja e ens s
ushqimit, apo ngrnia e kafshats s rn prdhe pasi t jet pastruar etj.1195

Imam Neueuiu, gjat shpjegimit t hadithit: Ju nuk e dini se n ciln pjes

t ushqimit sht begatia ka thn: Kuptimi i ktij hadithi, megjithse Allahu
e di m mir, sht ky: Ushqimi q sjell njeriu pr t ngrn prmban begati,
mirpo ai nuk e di se ku mund t ndodhet begatia n ushqimin q hngri,
n at q ka mbetur npr gishtrinjt, n at q ka mbetur n fund t ens,
apo n kafshatn e rn prdhe. Kshtu q ai duhet t kujdeset pr t gjitha
kto, me qllim q t marr begatin. Begatia n origjin sht shtimi i
mirsis dhe shijimi i vazhdueshm i saj. Begatia q krkohet ktu jan
vlerat ushqyese, shtimi i forcs n zbatimin e urdhrave t Allahut dhe
ruajtja e trupit nga gjithka q e dmton at.1196

Ndaj atyre q injorojn lpirjen e gishtrinjve, Hatabiu ka thn: Disa

njerz gjoja t rangut t lart, t cilt i prkasin elits pasanike, pretendojn
se lpirja e gishtrinjve sht dika e shmtuar dhe e pist. Ata harrojn q
ushqimi i ngjitur npr gishtrinj, ose n ant e ens sht pjes e ushqimit,
q ata sapo e kan ngrn. Prderisa ushqimin q hngrn, t cilin ata e
besojn se nuk sht i pist, ather si mund t konsiderohet i pist ushqimi
i mbetur n en, ose i ngjitur npr gishtrinj. Prandaj prderisa i tr ushqimi
sht i pastr, ather edhe kjo pjes e pakt e tij mbetet po e pastr1197

N kto udhzime profetike vm re nxitjen mbi prfitimin e begatis n

ushqim dhe kujdesin pr t mos e uar dm ushqimin, gj e cila ndihmon
n ruajtjen e pasuris dhe mosshpenzimin e saj pa dobi.

1193 Sahihul Muslim 3/1607.

1194 Sahihul Muslim 3/1606.
1195 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 3/203.
1196 Shpjegimi i Sahihul Muslim 3/206.
1197 Shenjat e suneteve, 4/184.
284
5- Begatia n matjen e ushqimit

I Drguari i Allahut e ka nxitur matjen e ushqimit. Ai ka premtuar se n

ushqim gjendet begati e dhuruar nga Allahu.

Buhariu n Sahihun e tij transmeton nga Mikdam ibn Madjekribi, se

Profeti (a.s.) ka thn: Mateni ushqimin tuaj, q tu jepet begati.1198

N nj transmetim tjetr thuhet: Mateni ushqimin tuaj q tu jepet begati n

t.1199

Matja e ushqimit q njeriu shpenzon pr fmijt e tij, sht vepr e

plqyeshme. Hadithi e kshillon njeriun q ta mas ushqimin dhe ta llogaris
at pr nj sasi kohore t prcaktuar. Kjo gj, bashk me begatin q Allahu
ka vendosur n t dy duart e banorve t Medines pr shkak t lutjes s
Profetit, sht nj veprim q sjell begati.1200Matja sht dika e vlefshme,
sepse me an t saj prcaktojm at ushqim q na nevojitet dhe at q na
duhet t prgatisim.1201

Transmetohet nga Aishja (r.a.) se ka thn: I Drguari i Allahut vdiq dhe

n raftin tim nuk kishte mbetur asgj pr t ngrn, prve nj gjysm uesaku1202 me
elb. Un hngra prej tij pr nj koh t gjat, mirpo kur un e mata, ai mbaroi.1203

Dijetart kan dhn disa prgjigje n lidhje me kt hadith, t cilat po i

paraqesim m posht:

1- Ky hadith nuk ndalon matjen e ushqimit, q nxirret pr shpenzim, por

ai e kushtzon matjen e ushqimit me at q harxhohet, duke mos e matur

1198 Sahihul Buhari 3/22, kapitulli i shitblerjeve, tema: Gjra t plqyeshme n matje.
1199 Suneni i Ibn Maxhes 2/750, kapitulli i tregtis, tema: Shpresat pr begati n matjen e
ushqimit. Musnedi i Ahmedit 4/131 dhe Sahihu Ibn Hiban 7/207.
1200 elja e Krijuesit 4/346.
1201 Burimi i lexuesit i El Ajnit 11/247.
1202 Uesak sht nj mas matse, t ciln e kan prdorur arabt. Ajo sht e barasvlefshme
me gjashtdhjet Sa, e cila sht nj en e vogl matse e prdorur n kohn e Profetit. Nj sa
sht i barabart me tre kilogram sipas mendimit m prfshirs t dijetarve pjesmarrs n
Komisionin e Prhershm t Fetvave n Arabin Saudite. Kshtu q sipas ksaj mase, i bie q n
raftin e Aishes t ken qen nntdhjet kilogram.
1203 Sahihul Buhari 7/179, kapitulli i gjrave prekse, tema: Vlera e varfris dhe Sahihul
Muslim 4/2282, kapitulli i asketizmit dhe i gjrave prekse.
 285
at q mbetet. Ushqimi i mbetur duhet t mos matet dhe t jet i panjohur
masa e tij, sepse ka m shum begati n gjrat e panjohura dhe t
paprcaktuara n mas e sasi. Matja e ushqimit q shpenzohet bhet me
qllim q mos t nxirret m shum ose m pak nga se nevojitet.1204

2- Urdhri pr matjen e ushqimit ka si qllim matjen e tij gjat depozitimit,

duke krkuar me kt vepr begatin e Allahut dhe duke qen plotsisht t
sigurt, se Allahu do ti prgjigjet krkess s tyre dhe do t dhuroj begati
n kt ushqim. Ai q e mat ushqimin e tij m pas, e mat pr t ditur masn
e tij dhe me kt vepr ai v n dyshim prgjigjen e Allahut, kshtu q
ndshkohet dhe ushqimi i tij mbaron shpejt pa u vn re.1205

3- Matja e ushqimit duhet t bhet vetm gjat shitblerjes, sepse nprmjet

matjes n kt rast fitohet begatia e premtuar, nse shitblerja kryhet brenda
rregullave t Sheriatit. Ndrsa hadithi i Aishes tregon se ajo e ka matur
ushqimin pr t provuar sesa ka mbetur dhe kjo gj solli paksimin e tij.1206

Sipas meje, mendimi m i sakt sht ai i pari, sepse matja e ushqimit

dhe njohja e mass s tij gjat shpenzimit, me qllim q t mirret prej tij aq
sa sht e nevojshme, pengon shpenzimin e teprt dhe pa kriter. Matja n
kt rast ruan ushqimin dhe nuk lejon gjithashtu kursimin e tepruar, i cili
sht gjithashtu i dmshm.

shtja e tret: Cilsi t mira q sjellin begati

Askush nuk mund ti mohoj vlerat e moralit dhe sjelljes s mir. Morali
dhe sjellja e mir lejn gjurm n kt jet e n jetn tjetr. Un nuk kam pr
t folur hollsisht rreth ksaj teme, por do t prmend disa cilsi t
lavdruara, pr t cilat na ka urdhruar profeti yn Muhamed dhe na ka
br t qart begatin q gjendet n to, sepse do dispozit e ksaj feje dhe
do udhzim edukativ madhshtor q gjendet n t, nuk ka dyshim q sjell
mirsi dhe begati t madhe, n kt jet e n jetn tjetr.

1204 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 18/107.

1205 elja e Krijuesit 4/346.
1206 elja e Krijuesit 4/346, 11/281.
286
1- Sinqeriteti n marrdhniet me njerzit

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Hakim

ibn Hizami, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Dy njerz q shesin e blejn
midis tyre, kan t drejt t zgjedhin prderisa nuk jan larguar nga njri-tjetri.
Atyre u jepet begati n shitblerje, nse tregohen t sinqert e t kthjellt midis tyre.
Shitblerjes s tyre i zhduket begatia, nse ata gnjejn dhe fshehin dika midis njri-
tjetrit.1207

I Drguari i Allahut (a.s.) me fjalt e tij nse tregohen t sinqert e t kthjellt

midis tyre, ka si qllim q donjri prej tyre duhet t jet i sinqert n mallin
q tregton. Ai nuk duhet t fsheh ndonj mangsi, n lidhje me mallin apo
mimin, por duhet tia bj t qart shokut t tij. Ata q t dy duhet t
tregohen t sinqert me gjithka q ka lidhje me mallrat, ose mimet q
kmbejn me njri-tjetrin.1208

Ndrsa me fjalt e tij Atyre u jepet begati, ka si qllim dobin e madhe n

mallin q tregtohet dhe n mimin e tij. Kjo begati sht nj gjurm nga
shum gjurm t mira q l n kt jet sinqeriteti, ky moral kaq i vlefshm
e i lart.1209
Sinqeriteti, punt e mira dhe t gjitha sjelljet e moralshme, jan shkak pr
prfitimin e begatis s ksaj bote e t bots tjetr. Prball me to qndrojn
punt e kqija dhe sjelljet e pamoralshme, t cilat e heqin dhe e largojn
begatin. Padyshim q shkak i ksaj fatkeqsie jan gjynahet.

Pjesa e dyt e hadithit t mparshm sht nj dshmi e qart pr kt. I

Drguari i Allahut (a.s.) e ka br t qart prfundimin e gnjeshtrs dhe
mostransparencs gjat shitblerjes. Ky prfundim ka t bj vetm me kt
bot, sepse prfundimi n botn tetr sht akoma dhe m i vshtir. N
baz t prfundimit t ksaj pune t paraqitur n kt hadith, ne mund t
themi t njjtin prfundim pr shum pun t tjera.
Fjala zhduk n fjalt e Profetit Shitblerjes s tyre u zhduket begatia,
nnkupton paksimin dhe largimin e begatis. Thuhet se ajo nnkupton
largimin dhe ikjen e dikaje trsisht, pa par asnj mbetje prej saj.
Allahu pr kt thot: Allahu e zhduk riban fajden1210, d.m.th., e

1207 Sahihul Buhari 3/10, kapitulli i shitblerjes dhe Sahihul Muslim 3/1164.
1208 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 10/176.
1209 Burimi i lexuesit 11/195.
1210 El Bekare; 276.
 287
heq krejt fajden dhe e largon begatin e saj. At pasurin q vjen nprmjet
saj, Ai (xh.sh.) e shkatrron totalisht.

Ndrsa zhdukja e begatis s shitblerjes, realizohet duke zhdukur

prfitimin q mendon t fitoj me t tregtari. Ndaj tij veprohet n kt
mnyr, pr shkak t qllimit t tij t mbrapsht. Ai n vend q t fitoj, n
kt rast humb.1211

Dshmi tjetr pr kt sht edhe hadithi q transmetohet n Sahihul

Buhari nga Ebu Hurejre, ku i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Betimi
mallin e shet, mirpo begatin e zhduk.1212

Ktu sht fjala pr betimin e rrejshm, fals1213, sikurse gjendet n disa

hadithe t tjera.1214 Ky hadith dshmon qart se t betuarit rrejshm, zhduk
begatin dhe dobin e pasuris, edhe pse duket sikur shitet malli e shtohet
fitimi1215. Kjo fatkeqsi vjen si rezultat i gnjeshtrs, e cila sht nj cilsi
mjaft e keqe.

2- Bujaria n shpirt gjat krkimit t pasuris

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n dy t Sahihet e tyre nga Hakim

ibn Hizami, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Pasuria sht e gjelbrt dhe
e mbl1216. Kush e merr at me shpirt bujar ka pr ta fituar begatin e saj. Kush e
merr pasurin me shpirt lakmues, nuk ka pr t`iu dhuruar begati n t dhe ka pr t
qen si ai njeriu q ha, por nuk arrin t ngopet.1217

Kush e merr pasurin pa e lypur me kmbngulje dhe pa lakmi, atij i

1211 Burimi i lexuesit 11/195.

1212 Sahihul Buhari 3/12, kapitulli i shitblerjes.
1213 elja e Krijuesit 4/315.
1214 Musnedi i Ahmedit 2/242.
1215 Zhdukja e begatis n pasuri mund t vij nga disa drejtime. Pasuria mund t zhduket, pr
shkak t vjedhjes, djegies, prmbytjes, rrmbimit, plakitjes, smundjes etj.
1216 Neueuiu ka thn: I Drguari i Allahut e ka cilsuar ktu pasurin si t gjelbrt e t
mbl, sepse ajo sht e dashur pr njerzit, ashtu sikurse jan pr ta t dashur frytet e gjelbrta
dhe t mbla. E gjelbrta n veanti sht dika shum e krkuar tek njerzit, po kshtu edhe e
mbla krkohet shum. Mirpo kur kto t dyja bashkohen, krkesa pr to sht akoma m e
madhe. Shih: Shpjegimi i Sahihul Muslim 7/126.
1217 Sahihul Buhari 2/129, kapitulli i zekatit, tema: Largimi nga t lypurit dhe Sahihul Mus-
lim 2/717, kapitulli i zekatit, tema: Dora q rri lart sht m e mir sesa dora q rri posht.
 288
takon begatia e prmendur n kt hadith. Ktu sht prmendur ai q
merr, mirpo ky hadith mund t prfshij edhe at q e jep pasurin.
Nga dobit e ktij hadithi sht edhe sjellja e nj shembulli, t cilin dgjuesi
nuk e pret, sepse shumica e njerzve e din se begatia gjendet aty ku ka
shumic. Me kt shembull tregohet se begatia sht nj krijim prej krijimeve
t Allahut. Ai u tregon njerzve nj shembull, t cilin ata e njohin, shembullin
e njeriut q ha, por nuk ngopet. Ai q ha e nuk ngopet, lodhet m shum
sesa prfiton. Po kshtu edhe pasuria, dobia e saj nuk qndron n qnien e
saj, por ajo varet nga prfitimi q sjell. Nj person, i cili nuk prfiton nga
pasuria e tij, sht njlloj sikur mos ta kishte fare at.1218

Prfundimisht mund t themi se krkimi i fitimit t pasuris me shpirtin

bujar, duke qen i knaqur me aq sa sht mundsia e fitimit, sjell begati n
pasurin q ky person fiton, ndrsa krkimi i fitimit t pasuris me shpirt
lakmues, shqetsues e koprrac, pengon hyrjen e begatis n kt pasuri.
Nj njeri i till nuk ka pr t prfituar nga pasuria e tij, sado e madhe qoft
ajo n pamje t par.

3- Krkimi i rriskut hert n mngjes

Prcillet nga Sakhr ibn Uediah El Gamidiu, se i Drguari i Allahut (a.s.)

ka thn: O Allah, dhuroi begati umetit tim n kohn e mngjesit. Kur i Drguari
i Allahut (a.s.) drgonte ndonj et apo ushtri, e niste at q n mngjes
hert. Sakhri ka qen tregtar dhe ai e fillonte tregtin e tij sapo niste dita. Ai
pas ksaj u b i pasur dhe iu shtua shum pasuria.1219
Koha e mngjesit e cila prmendet n kt hadith, sht pjesa e par e
dits, koha agimit.

Imam Ibn Kajjimi, n lidhje me vlern e pjess s par t dits dhe

harxhimit t saj n gjum ka thn: Njerzit e mir nuk e kan plqyer
gjumin midis namazit t agimit dhe lindjes s diellit, sepse ajo sht nj
koh fitimprurse. Vazhdimi i ecjes n kt koh ka nj rndsi t madhe
tek udhtart. Ata nuk pranojn t pushojn n kt koh derisa t lind

1218 elja e Krijuesit 3/337.

1219 Suneni i Ebu Daudit 3/79, kapitulli i xhihadit, tema: Nisja hert pr udhtim dhe
Suneni i Tirmidhiut 3/517, kapitulli i shitblerjes, tema: Tregtia hert n mngjes. Tirmidhiu
ka thn se ky hadith sht i mir. Suneni i Ibn Maxhes 2/752, kapitulli i tregtis, Musnedi i
Ahmedit 3/417 dhe Sahihu i Ibn Hibanit 7/122, kapitulli i marshimit.
 289
dielli, edhe sikur t ken ecur prgjat gjith nats, sepse ajo sht pjesa e
par dhe elsi i dits. Ajo sht koha e zbritjes dhe e ndarjes s rriskut. Ajo
sht koha e zbritjes s begatis dhe koha e formimit t dits. Klasifikimi i
t gjith dits bhet n baz t klasifikimit t ksaj pjese t saj. Gjumi n t
duhet t flihet vetm n rast nevoje t domosdoshme.1220

Ktu sht prmendur n mnyr t veant begatia e kohs s agimit,

pr shkak se ajo sht nj koh n t ciln njeriu sht m aktiv. Ajo sht
koha, kur njeriu zgjohet nga gjumi dhe koha kur prfundon nata, t ciln
Allahu e ka br strehim. Koha e nisjes s dits n t ciln sigurohet jetesa.

Shejh Ismail Axhluniu thot: Kryerja e punve n fillim t dits sht

m e mir se kryerja e tyre n fund t saj. Pastaj krkimi i dijes dhe punve
t tjera t rndsishme duhet t nis q hert n mngjes.1221

Studime mjeksore bashkkohore kan vrtetuar, se ekziston nj lloj gazi

sasia e t cilit ngrihet n kohn e agimit dhe vjen duke u ulur n afrsi t
lindjes s diellit. Eksperimentet shkencore kan treguar se ky lloj gazi ka
ndikim t madh n sistemin nervor. Ai ndikon n gjendjen e thell psikike,
emocionale, n aktivitetin muskular e mendor. Gjithashtu, n kohn e agimit
fryn nj fllad i veant, i cili formon nj ambient mjaft t knaqshm.1222

Ktu gjej rastin ti paraqes nj krkes t gjith administrats qeveritare

dhe administrative, atyre joqeveritare, q ta ojn m hert orarin zyrtar t
punonjsve t tyre, me qllim q t nis dita e puns pak koh pas namazit
t sabahut. Po kshtu i bj thirrje t gjith vllezrve t mi musliman kudo
qofshin, t nxitojn e t shkojn sa m hert n kryerjen e punve t tyre, si
n krkimin e dijes, n tregti, n bujqsi, n industri etj, me qllim q t
prfitojn begatin e agimit dhe t shfrytzojn kohn e muar.

1220 Mederixh Es Salikin 1/459.

1221 Zbulimi i t fshehts i Axhlunit 1/187.
1222 Shih librin Argumente q vrtetojn profecin e Muhamedit, t vrtetuara nga shkenca
bashkkohore t Istanbulit, fq. 81.
290

KREU III

KERKIMI I BEGATISE NE MENYRE TE NDALUAR

Ky kre prmban tri tema:

Tema e par: Krkimi i begatis nga Profeti (a.s.) pas vdekjes s

tij.

Tema e dyt: Krkimi i ndaluar i begatis nga njerzit e mir gjat

jets dhe pas vdekjes s tyre.

Tema e tret: Krkimi i begatis n disa male e vende.

 291

KREU III

KERKIMI I BEGATISE NE MENYRE TE NDALUAR

Paraprgatitje

N dy krert e kaluar kemi paraqitur gjrat e begata dhe krkimin e

begatis prej tyre, sipas mnyrs s ligjruar n Islam. N kt kre do t
paraqes ato gjra q Islami e ndalon krkimin e begatis prej tyre. Kto
gjra kan t bjn m dika t ndaluar nga ligji islam, ose me dika q e ka
tejkaluar masn e lejuar n krkimin e begatis, ose me dika q krkohet
begatia n t pa pasur asnj mbshtetje n ndonj argument t legjislacionit
islam.

Nuk ka dyshim se baza n adhurime sht kjo: Nuk lejohet t kryhet

asnj lloj adhurimi, prve atij q e ka ligjruar Allahu dhe i Drguari i Tij
(a.s.), edhe nse logjikisht nj adhurim duket i mir, sepse logjika nuk mund
t ndrhyj n formulimin e fes.1223

I Drguari i Allahut (a.s.) e ka nxitur umetin e tij, q t punoj sipas tradits

s tij dhe tradits s prijsave t drejt pas tij dhe n kt tradit padyshim
gjendet udhzimi dhe shptimi. Ai i ka trhequr vrejtjen umetit t vet ndaj
ndjekjes s gjrave t shpikura, sepse nga ato vijn vetm e keqja dhe humbja.

Muslimi transmeton n Sahihun e vet nga Xhabir ibn Abdilahi, se i

Drguari i Allahut (a.s.) n hutben e tij thoshte: ....e m pas. Tregimi m i mir
sht libri i Allahut, udhzimi m i mir sht udhzimi i Muhamedit, gjrat m t
kqija jan ato t shpikurat dhe se do bidat1224 sht humbje...1225.
1223 Ndjekja e rrugs s drejt t Ibn Tejmijes 2/582.
1224 Ibn Rexhebi ka thn: Bidat sht do gj e re pr t ciln nuk ka baz argumentuese n
ligjin islam. Ndrsa dika q ka baz argumentuese n ligjin islam, nuk konsiderohet bidat fetarisht,
edhe pse nga ana gjuhsore mund t quhet e till. Shih: Tubuesi i dijeve dhe fjalve t urta t
Ibn Rexhebit, fq. 252.
1225 Sahihul Muslim 2/592, kapitulli i xhumas, tema: Shkurtimi i namazit dhe i hytbes.
 292
Transmetohet nga Irbad ibn Sarijeh, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:
Ai q ka pr t jetuar prej jush pas meje, ka pr t par mosmarrveshje t mdha
prandaj kapuni pas tradits sime dhe tradits s prijsave t drejt t udhzuar pas
meje. Kapuni fort pas saj dhe shtrngojeni at me dhmball. Kini kujdes gjrat e
shpikura, sepse do shpikje sht bidat dhe do bidat sht humbje.1226

I Drguari i Allahut (a.s.) ka vendosur se do bidat n fe sht i refuzuar.

N t dy Sahihet transmetohet nga Aishja, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka
thn: Kush shpik n shtjen ton dika q nuk i prket asaj, ajo refuzohet.1227

Dijetart kan thn se ky hadith prbn nj rregull madhshtor nga

rregullat e fes. Ai sht nga fjalt kuptimplote, t cilat i jan dhuruar t
Drguarit t Allahut (a.s.), ku ai (a.s.) sht i hapur dhe mjaft i qart n
refuzimin e do bidati.

Tem e par

Krkimi i begatis
begatis nga Profeti pas vdekjes ss tij
Hyrje

Nga temat q kemi trajtuar rreth krkimit t begatis nga Profeti (a.s.) na
del e qart, se ajo q ka mbetur nga krkimi i begatis prej tij (a.s.) pas
vdekjes jan vetm dy gjra:

1- Besimi n t, bindja dhe pasimi i tij a.s

Kjo gj sht detyr pr do individ q plotson kriteret e ngarkimit me

detyra. Ai q e kryen kt detyr, ka pr t merituar mirsi dhe shprblim

1226 Suneni i Ebu Daudit 5/14, kapitulli i tradits dhe Suneni i Tirmidhiut 5/44, kapitulli
i dijes, tema: Zbatimi i sunetit dhe lnia e bidatit. Ai gjithashtu ka thn se ky hadith sht i mir
e i sakt.
Suneni i Ibn Maxhes 1/15, kapitulli i ndjekjes s prijsave t drejt; Suneni i Daremiut 1/
44; Musnedi i Ahmedit 4/127; Mustedraku i Hakimit 1/97, kapitulli i dijes.
1227 Sahihul Buhari 3/167, kapitulli i marrveshjes dhe Sahihul Muslim 3/1343, kapitulli i
vendimeve gjyqsore.
 293
t madh. Ai ka pr t fituar lumturin e t dy jetve. Kjo sht ajo q e kemi
quajtur begatia shpirtrore e t Drguarit t Allahut (a.s.) Padyshim q ajo
sht nj begati me shum vlera e mirsi.

2- Krkimi i begatis n gjra e mbetura nga Profeti a.s

do form e krkimit t begatis nga Profeti (a.s.) pas vdekjes, e cila nuk
prputhet me kto forma e mnyra, t cilat i kemi sqaruar edhe n temat e
kaluara, sht e palejuar dhe e ndaluar. Gjat ksaj teme kemi pr ti sqaruar
hollsisht kto vepra t ndaluara.
Besimi n personalitetin madhshtor t Profetit (a.s.), pozita e tij e lart,
begatia e tij e prgjithshme para dhe pas vdekjes dhe dashuria e madhe e
njerzve pr t, t gjitha kto nuk duhet t na ojn n ngritjen e Profetit
(a.s.) m lart sesa vendi q i takon. Kto fakte nuk duhet t bhen shkak q
ne ta teprojm me dashurin ndaj tij. Ato nuk duhet t bhen shkak pr
krkimin e begatis nga ai n mnyr t ndaluar. Gjithashtu, duhet ta dim
se ndalimi i t krkuarit t begatis nga Profeti (a.s.) n disa raste nuk prbn
shkelje ose ulje ndaj personalitetit t tij.

shtja e par: Krkimi i begatis nga varri i Profetit

Dispozita rreth vizits s varreve

Vizita e varreve ka qen e ndaluar n fillim t Islamit. Kjo dispozit m

von sht shfuqizuar me fjaln dhe veprn e t Drguarit t Allahut (a.s.).

I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Un ju pata ndaluar vizitn e varreve,

por tani vizitojini ato...1228. Gjithashtu, ai (a.s.) ka vizituar vet varrin e nns
s tij1229, varret e dshmorve1230 dhe varret e Bekias1231. Sipas mendimit m

1228 Sahihul Muslim 2/672, kapitulli i xhenazeve, tem: I Drguari i Allahut i ka krkuar leje
Zotit t vet pr t vizituar varrin e nns s tij.
1229 Shih: Sahihul Muslim 2/671.
1230 Shih: Suneni i Ebu Daudit 2/535, kapitulli i pelegrinazhit, tema: Vizita e varreve dhe
Musnedi i Ahmedit 1/161. Ktu bhet fjal pr varret e dshmorve n betejn e Uhudit. Kjo
varrez gjendet n veri t Medines, pran malit t Uhudit.
1231 Shih: Sahihul Muslim 2/669, kapitulli i xhenazeve. Varreza e Bekias sht nj varrez, e
cila gjendet n Medine, n jug-lindje t Xhamis s Profetit (a.s.)
 294
t sakt t dijetarve1232, vizita e varreve sht e plqyer vetm pr burrat, e
jo pr grat, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) i ka mallkuar vizitoret e
varreve.1233

Disa dijetar kan thn: Vizita e grave tek varret paplqyeshme, pr

shkak se ato kan shum pak durim dhe nuk prmbahen1234.

I Drguari i Allahut (a.s.) u ka msuar shokve t vet q kur t vizitojn

varret t thon: Paqja qoft mbi kta banor besimtar e musliman. Allahu i
mshiroft ata q kan shkuar aty m par dhe ata q do t vijn aty m pas prej
nesh. Ne me dshirn e Allahut do t bashkohemi me ju.

N nj transmetim thuhet: I lutem Allahut q t na fal ne dhe ju.1235

I Drguari i Allahut sht lutur pr t varrosurit n Bekiah me kto fjal:

O Allah, fali banort e Bekias Garkad.1236

Varret vizitohen pr dy qllime:

S pari: Dobia e ktij qllimi i rikthehet vizitorit. Ai ka t bj me kshilln,

msimin, prkujtimin e vdekjes, prkujtimin e jets tjetr etj. I Drguari i
Allahut (a.s.) e ka prmendur kt qllim duke thn: Vizitojini varret, sepse
ato ju kujtojn vdekjen.1237

S dyti: Dobia e ktij qllimi i rikthehet t vdekurit, sepse vizitori i jep

selam t vdekurit dhe lutet pr t. I vdekuri gzohet dhe knaqet tamam si
i gjalli, kur dikush e viziton, duke i dhuruar nj selam apo ndonj lutje. Pr

1232 Fetva t tubuara t shejhul islam Ibn Tejmije 24/243.

1233 Suneni i Tirmidhiut 3/371, kapitulli i xhenazeve, tema: Vizita e grave tek varret. (I
mir e i sakt). Suneni i Ibn Maxhes 1/502, kapitulli i xhenazeve; Musnedi i Ahmedit 2/337;
Sahihu Ibn Hiban 5/72; Mustedraku i Hakimit 1/374, kapitulli i xhenazeve.
1234 Shih: Suneni i Tirmidhiut 3/372.
1235 Sahihul Muslim 2/671, kapitulli i xhenazeve.
1236 Sahihul Muslim 2/669. Kjo varrez quhet edhe Bekia el Garkad, sepse m par n vendin
e saj ka pasur pem me emrin Garkad.
1237 Sahihul Muslim 2/671, kapitulli i xhenazeve, tema: I Drguari i Allahut (a.s.) i ka krkuar
leje Zotit t vet pr t vizituar varrin e nns s tij. Ky qllim pr t cilin po flasim, realizohet duke
vizituar edhe varrezat e jobesimtarve, prandaj edhe dijetart e kan lejuar vizitn e varreve t
jobesimtarve. Gjithashtu, i Drguari i Allahut (paqja dhe begatit e Allahut qofshin mbi t) ka
vizituar varrin e nns s tij. Shih: Ndjekja e rrugs s drejt, t shejhul Islam, Ibn Tejmije 2/664.
 295
kt arsye, i Drguari i Allahut (a.s.) i ka udhzuar vizitort, q t luten pr
banort e varreve, t krkojn mshir, falje dhe shptim pr ta.1238 Nuk ka
dyshim se edhe vet vizitori prfiton, kur lutet pr mshir e falje dhe kur
i jep selam vllezrve t tij t vdekur. Kush e bn kt vepr me saktsi dhe
me shpres, i takon shprblimi dhe sevapi. Allahu e shprblen t gjallin
kur lutet pr besimtarin e vdekur, ashtu sikurse e shprblen kur i fal atij
namazin e xhenazes.1239 Vizita e varreve sht e ligjruar vetm pr kto
qllime, t cilat na i ka br t qarta vet i Drguari i Allahut (a.s.)

Dispozita e vizits ss varrit tt t Drguarit tt Allahut (a.s.)

Vizita e varrit t Profetit (a.s.) dhe dispozitat rreth saj, sht nj shtje
mjaft e prhapur. Pr shkak t saj ka pasur shum grindje, jan sprovuar
shum njerz dhe jan shkruar shum libra. Megjithat, un do t ndalem
rreth asaj q ka lidhje me temn, pikrisht me krkimin e begatis dhe far
ka lidhje me t.
Vizita e varrit t Profetit sht vepr e lejuar, sikurse lejohet edhe vizita e
t gjith varreve t tjer. Gjithashtu, dijetart jan t gjith t nj mendimi se
vizita e varrit t Profetit (a.s.), duke mos ndrmarr nj udhtim t posam
pr kt, sht sunet dhe vepr e plqyer.1240 Muslimant kan rn dakord,
se vizita n varrin e Profetit (a.s.) nuk sht detyr.1241
Mnyra e kryerjes s ksaj vizite sht shum e qart. Vizitori fillimisht e
nis me prshndetjen e xhamis s Profetit (a.s.), duke falur dy rekate namaz,
pastaj shkon tek varri i t Drguarit t Allahut (a.s.) Ai qndron me edukat
dhe qetsi prball dhoms duke e ln kibln pas shpine dhe m pas i jep
selam t Drguarit t Allahut (a.s.) duke thn: Es Selamu Alejke ja Resulullah
(Paqja qoft mbi ty, o i Drguar i Allahut). Ibn Omeri nuk shtonte m
shum se kaq1242. Megjithat, nuk ka problem nse shton fjalt: Paqja qoft
mbi ty, o i Drguar i Allahut, m i zgjedhuri tek Allahu prej krijesave t Tij,
m i nderuari i krijesave tek Allahu, prijsi i t gjith t sinqertve., sepse

1238 Ndihmesa e njeriut kundr rrjetave t Shejtanit t Ibn Kajjimit 1/218 dhe Vizita e
varreve sipas Sheriatit dhe vizita e varreve duke br shirk t Muhjidin Muhamed El Berkauit, fq. 27.
1239 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/71.
1240 Shih Feja e pastr, t Muhamed Sidik Hasen 3/588 dhe I ploti n njohjen e t drejtave
t t zgjedhurit t Kadi Ijadit 2/83.
1241 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/26.
1242 Shih: Musanefi Ibn Ebi Shejbe 3/341, kapitulli i xhenazeve, tem: Kush ka dhn
selam tek varri i tij. Gjithashtu, shih librin Ndjekja e rrugs s drejt 2/663.
 296
t gjitha kto jan prej cilsive t tij. Po kshtu, sht e lejuar q bashk me
selamin, t oj edhe salavate mbi Profetin (a.s.), sepse salavati mbi t sht
urdhr i Allahut.1243 Vizita e varrit t Profetit (a.s.) sht vepr e plqyer pr
at q ndodhet n Medine dhe pr at q viziton xhamin e tij, edhe nse
udhtimi pr t vizituar xhamin e Profetit (a.s.) ka qen i posam, sepse
udhtimi i posam pr t vizituar xhamin e Profetit (a.s.) sht nj vepr
e lejuar unanimisht.

Buhariu dhe Muslimi transmetojn n t dy Sahihet e tyre nga Ebu

Hurejre, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Nuk lejohet t ndrmerret nj
udhtim i posam n drejtim t asnj vendi, prve n tri xhamit: Xhamis sime,
Xhamis s Shenjt dhe Xhamis El Aksa.1244

Gjithashtu, udhtimi pr t vizituar xhamin e Profetit (a.s.) dhe varrin e

tij s bashku, sht vepr e plqyer, sepse vizita e varrit futet n vizitn e
Xhamis.1245

Dispozita e udhtimit tt posa

posam p
pr vizit
vizitn e varrit

Udhtimi i posam, enkas pr t vizituar vetm varrin e Profetit e jo

xhamin e tij, sht nj shtje pr t ciln dijetart kan mosmarrveshje
midis njri-tjetrit.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije n lidhje me kt problem, ka thn:

...Udhtimi me qllim pr t vizituar vetm varrin e Profetit (a.s.), pa pasur
si qllim namazin n xhamin e tij, sht nj shtje pr t ciln dijetart
kan mosmarrveshje midis njri-tjetrit. Imamt dhe shumica e dijetarve
jan t mendimit, se kjo vepr sht e palejuar n baz t fjals s Profetit
a.s: Nuk lejohet t ndrmerret nj udhtim i posam n drejtim t asnj vendi,

1243 Tubimi i letrave t mdha t Ibn Tejmijes, 2/407, Vrtetimi dhe sqarimi i shum
shtjeve q kan lidhje me haxhin, umren dhe vizitn n baz t Kuranit dhe Sunetit, t shejh
Abdulaziz ibn Baz, fq. 60.
1244 Sahihul Buhari 2/56, kapitulli dhe tema: Vlera e namazit n Xhamin e Mekes dhe t
Medines dhe Sahihul Muslim 2/1014, kapitulli i haxhit, tema: Vetm drejt tre xhamive lejohet t
ndrmerret nj udhtim i posam. Teksti i ktij hadithi sht marr nga Muslimi. Pr t ditur
shkakun e lejimit t udhtimit me qllim vizite vetm drejt ktyre tre xhamive shih librin: Prgjigja
e lart ndaj vizitorve t varrezave t Shejhul Islam, Ibn Tejmije, fq. 40-42.
1245 Shih: Kritika ndaj El Akhnait, t Shejhul Islam, Ibn Tejmijeh, fq. 172 dhe Fetva t Ibn
Ibrahimit 6/126.
 297
prve1246 n tri xhamit.... Pr kt arsye dijetart nuk kan thn, se sht
detyr t plotsohet premtimi i nj udhtimi t till, sikurse e kan
konsideruar t detyrueshm plotsimin e premtimit t nj udhtimi drejt
tre xhamive.

Pastaj Shejhul Islami ka thn: Disa t mvonshm kan br tolerim n

lidhje me udhtimin e posam drejt varrit t Profetit (a.s.).1247

Ata, n lidhje me plqimin e udhtimit drejt varrit t Profetit (a.s.) pa

ndonj qllim tjetr, jan mbshtetur n disa hadithe, rreth
katrmbdhjet1248, mirpo asnjri prej tyre nuk vlen si argument, sepse
disa jan hadithe t trilluara, e disa t tjer shum t dobt.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Hadithet n lidhje me vizitn e

varrit t Profetit (a.s.) jan t gjitha t dobta. Pr kt kan rn dakord t
gjith dijetart e hadithit. Jo vetm kaq, por kto hadithe jan krejt t trilluara.
Asnj prej autorve t librave kryesore t sunetit nuk ka transmetuar qoft
edhe nj hadith prej ktyre. Asnj prej imamve nuk i ka marr pr baz
kto hadithe. Maliku, imami i banorve t Medines, t cilt jan edhe njerzit
m t ditur, n lidhje me kt shtje nuk e kan plqyer q nj person t
thot se vizitova varrin e Profetit (a.s.) Kjo shprehje sikur t kishte qen e
lejuar dhe njohur, apo e transmetuar nga Profeti, dijetari i Medines nuk
kishte pr ta konsideruar si shprehje t urryer. Gjithashtu, imam Ahmedi,
njeriu m i ditur pr kohn e vet, kur sht pyetur n lidhje me vizitn e
varrit t Profetit (a.s.), nuk kishte asnj hadith q t mbshtetej tek ai n
lidhje me kt shtje, prve nj hadithi t transmetuar nga Ebu Hurejre,
n t cilin i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kur dikush on selam mbi mua,
Allahu ma kthen shpirtin sa ti kthej selamin atij njeriu.1249. Mbi kt hadith
sht bazuar edhe Ebu Daudi n Sunenin e tij...1250.

1246 Ky veim prfshin xhamit dhe vendet e ndryshme, n t cilat krkohet afrimi me Allahun.
Shih: elja e t Lavdruarit n shpjegimin e librit t Teuhidit, t shejh Abdurrahman ibn Hasen,
fq. 205 dhe Feja e pastr t Muhamed Sidik Hasen 3/594.
1247 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/26 dhe Kritika ndaj El Akhnait t Shejhul Islam
Ibn Tejmije, fq. 29.
1248 Kto hadithe pr ti prdorur si argument i ka mbledhur Tekijudin Subkiu n librin e tij
Shifaus Sikam fi zijarati khajril Enam, fq. 1-40. Atij i sht prgjigjur Imam Muhamed ibn
Ahmed ibn Abdulhadi n librin e tij Shpata fitimtare kundrprgjigjet ndaj Subkiut, fq. 29-246.
1249 Musnedi i Ahmedit 2/527 dhe Suneni Ebu Daudit 2/534, kapitulli i pelegrinazhit,
tema: Vizita e varreve.
1250 Shih: Kritika ndaj El Akhnait t Shejhul Islam, Ibn Tejmijes, fq. 189.
298
Ai ka dhn edhe shembuj me hadithe t till. Nj prej ktyre shembujve
sht hadithi: Kush m viziton mua pas vdekjes, sht sikur t m kishte vizituar
gjat jets dhe hadithin: Kush m viziton mua pas vdekjes, un kam pr t
qen ndrmjetsues pr t Ditn e Gjykimit.1251

M pas, ai thot: T gjitha kto hadithe e t tjera t ngjashme me to, jan

trillime dhe gnjeshtra kundr Profetit (a.s.) Asnj shprehje n lidhje me
vizitn e varrit t tij, nuk sht e sakt. Pastaj, si mund t konsiderohet
vizitori i varrit t Profetit (a.s.) i barabart me muhaxhirin emigruesin
pr tek ai gjat jets s tij. Vizita e tij gjat jets ka pasur si qllim dhnien e
bess pr Islamin dhe xhihadin, ose pr krkimin e dijes, ose pr arsye t
tjera q urdhron feja. Asnj qllim prej ktyre qllimeve, nuk prmbushet
me vizitn e varrit t Profetit (a.s.) pas vdekjes s tij.1252

Duke e par nga kndvshtrim nj tjetr, nse ndonj prej ktyre

haditheve do t kishte qen i sakt, ather sahabet do t ishin t part q
do t vepronin sipas tyre. Ata do tia kishin komunikuar nj gj t till
umetit, sepse ata jan njerzit m t mir pas profetve. Ata jan njerzit
m t ditur n fen e Allahut. Ata i njohin kufijt e tij dhe e din mir se
far u ka ligjruar Allahu robrve t Vet. Mirpo, prderisa nga sahabet
nuk na sht transmetuar asgj n lidhje kto q tham, ather kjo tregon
se kjo shtje sht vepr e palejuar.1253Gjithashtu, konsiderimi i udhtimit
t posam pr t vizituar varrin e Profetit (a.s.) si vepr e lejuar, t on n
konsiderimin e varrit t tij si vend feste, gj t ciln e ka ndaluar i Drguari
i Allahut (a.s.) Kjo vepr sjell at gj, t ciln i Drguari i Allahut (a.s.) e ka
pasur frik se mos ndodhte, pra teprimin dhe ekzagjerimin. Shum njerz
kan rn n kt vepr t ndaluar, duke menduar se udhtimi i posam
pr t vizituar varrin e Profetit (a.s.) sht i lejuar.1254

Njri prej dijetarve m t njohur q kan mbshtetur ndalimin e

udhtimit t posam drejt varrit t Profetit (a.s.), ose t ndonj tjetri, sht

1251 N lidhje me njohjen e kotsis dhe dobsis s ktyre haditheve, shih librin e vyer t
Shejh Hamad El Ensarit Grisja e perdes q mbulon hadithet e transmetuara pr udhtimin drejt
varrit, fq. 5-12.
1252 Shih: Kritika ndaj El Akhnait t Shejhul Islam, Ibn Tejmije, fq. 55.
1253 Shih: Vrtetimi dhe sqarimi i shum shtjeve q kan lidhje me haxhin, umren dhe
vizitn n bazv t Kuranit dhe Sunetit t shejh Abdulaziz ibn Baz, fq. 70 dhe Feja e pastr t
Muhamed Sidik Hasen 3/578.
1254 Shih: Vrtetimi dhe sqarimi i shum shtjeve q kan lidhje me haxhin, umren dhe
vizitn n baz t Kuranit dhe Sunetit t shejh Abdulaziz ibn Baz, fq. 79.
 299
Shejhul Islam, Ibn Tejmije. Ai sht sprovuar dhe ndrshkuar prej ktij
mendimi, edhe pse ai nuk ishte i vetmi q e shfaqi kt mendim. Kt
mendim e kan pasur edhe imamt e mdhenj para dhe pas tij1255. Ai e ka
konsideruar t ndaluar udhtimin e posam pr t vizituar varrin, e jo
vizitn e varrit, sepse ai sikurse e ka shfaqur n librat e tij, t vizituarin e
varrit pa ndrmarr pr t ndonj udhtim t posam e konsideron vepr
t Sunetit.1256
N baz t ksaj q tham, n mnyr t prmbledhur dhe n baz t asaj
ka gjendet e shkoqitur npr libra t tjer, mendimi i cili e ndalon udhtimin
e posam pr t vizituar varrin e Profetit (a.s.), neve na duket si mendimi
m i sakt n kt shtje. Allahu (xh.sh.) e di m mir.

Disa shfaqje tt ndaluara tt krkimit tt begatis

begatis nga varri i
Profetit (a.s.)

Vizita e varrit t Profetit pa ndrmar pr t ndonj udhtim t posam

sht e lejuar. Ai q e kryen kt vizit, merr shprblim, ashtu sikurse merr
shprblim edhe kur viziton varre t tjera, prve varrit t tij. Kjo vizit duhet
t kryhet sipas mnyrs dhe forms s lejuar, mirpo disa vizitor t varrit
t Profetit (a.s.) nuk i prmbahen ksaj forme e mnyre. Ata kan shpikur
gjra dhe bidate t ndryshme, me pretendimin se gjoja po krkojn begati,
mirsi dhe shprblim. Kto gjra, t cilat do ti sqarojm m posht, jan t
ndaluara n fe.

1- Krkimi i lutjes dhe i shrimit nga Profeti (a.s.) tek varri i tij.

Kjo vepr sht nj lloj ndrmjetsimi i ndaluar. Ndrmjetsim i dobishm

i Profetit (a.s.) ishte ai gjat jets dhe ndrmjetsimi i tij Ditn e Gjykimit.
Krkimi i lutjes dhe shrimit tek varri i Profetit (a.s.), apo tek varri i ndonj
tjetri duke thn: O i Drguari i Allahut, krkoi falje Allahut pr mua, lute
Allahun t m fal, t m udhzoj etj, t gjitha kto e t tjera t ngjashme
jan t gjitha bidate. Askush nga imamt e muslimanve nuk e ka vepruar
nj gj t till. Kjo vepr nuk sht as detyr, as vepr e plqyer; pr kt
kan rn dakord t gjith imamt. do bidat, i cili nuk sht as detyr e as

1255 Pr t njohur se cilt jan disa prej ktyre dijetarve, shih librin: Feja e pastr t Muhamed
Sidik Hasen 3/590.
1256 Shih librin: Fillimi dhe mbarimi t Ibn Kethirit 14/124.
 300
e plqyer, ai sht bidat i keq dhe humbje, sipas mendimit unanim tek t
gjith muslimant.1257
Ndrsa krkimi i dikaje nga Profeti pas vdekjes s tij, ose krkimi i
ndihms prej tij pr t larguar ndonj t keqe, sht prej bidatit m t largt,
sepse sht nj prej llojeve t shirkut (idhujtaris). Kjo vepr konsiderohet
shirk, sepse ka t bj me krkimin e ndihms prej nj krijese, aty ku nuk
mundet t ndihmoj askush tjetr prve Allahut t Madhruar.1258

2- Kryerja e disa adhurimeve tek varri i Profetit (a.s.)

Adhurimet m t prhapura q kryhen tek varri i Profetit (a.s.) jan lutja

dhe namazi. Ata njerz q e bjn kt, besojn se lutja pran varrit t tij
sht e pranuar, ose m e mir se lutja npr xhami apo shtpi. Ata besojn,
se namazi pran varrit sht m i pranueshm. Ata pra e vizitojn varrin
me kt qllim. T gjith imamt e muslimanve e kan konsideruar kt
vepr t keqe dhe bidat. Kjo vepr sht e ndaluar. Un nuk di t ket
ndonj prej imamve t fes ta kundrshtoj kt.1259

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Askush mos t lutet pr veten e tij
tek varri, sepse kjo gj sht bidat. Askush nga sahabet nuk sht lutur pr
veten e tij tek varri. Ata luteshin n xhamin e Profetit (a.s.) dhe drejtoheshin
nga kibla gjat lutjes.1260

Krahas bidatit t vizits, ktu hyn edhe ulja tek varri, ose lutja rreth tij
duke lexuar Kuran, apo prmendja e Allahut, sidomos kur ngrihet edhe
zri, ose qndrimi pr nj koh t gjat n kmb ose ulur tek varri, gj e
cila i pengon dhe i shqetson vizitort dhe njerzit q vijn pr tu falur, ose
riprtritja e pendess nga vizitori kur gjendet pran varrit, gj pr t ciln
disa kan thn se sht vepr e plqyer.1261Po kshtu do adhurim tjetr, si
pr shembull rrotullimi rreth varrit pr t krkuar begati, t gjitha jan bidate
e shpikje n fe. Rrotullimi lejohet t kryhet vetm rreth Qabes.

1257 Rregull i qart pr ndrmjetsimin dhe ndrmjetsuesin i Ibn Tejmijes, fq. 14-21.
1258 Shih librin: Dshira e lart pr kritik ndaj En Nebhanit t El Elusiut, fq. 256 dhe
Zbulimi i dyshimeve i Muhamed ibn Abduluehab.
1259 Kritika mbi El Bekrin i Shejhul Islam Ibn Tejmijes, fq. 56.
1260 Tubuesi i letrave t mdha i Ibn Tejmijes, 2/408 dhe Ndjekja e rrugs s drejt i Ibn
Tejmijes 2/281.
1261 Ndjekja e rrugs s drejt i Ibn Tejmijes 2/737 dhe Haxhi dhe umra n baz t Kuranit,
Sunetit, gjurmve t selefve dhe refuzimi i bidateve q ia kan bashkangjitur atyre njerzit i
Shejh Albanit, fq. 61.
 301
Shejhul Islami, duke e br t qart moslejimin e kryerjes s adhurimeve
tek varri i Profetit ka thn: Po t kishin m shum vler punt tek varri i
Profetit (a.s.), muslimanve do tu hapej dera e dhoms s tij. Mirpo
muslimanve u sht ndaluar t hyjn tek varri. Ata jan urdhruar q ti
kryejn adhurimet n xhami. Kshtu q vlera e adhurimit lidhet vetm me
xhamin. Asnj vepr e mir nuk sht urdhruar t kryhet tek varri i Profetit
(a.s.)

3- Frkimi dhe puthja e varrit

Disa vizitor frkojn muret e varrit t Profetit (a.s.) me dor dhe i puthin
ato pr t fituar mirsi e begati, vepr e cila sht bidat. Kjo vepr sht e
urryer. At e kan ndaluar nj grup dijetarsh. Imam Gazaliu ka thn:
Ky sht nj zakon i t krishterve dhe i jehudve.1262

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka transmetuar, se t gjith dijetart jan t nj

mendimi, se ai q viziton varrin e Profetit (a.s.), ose varrin e ndonj profeti
tjetr, apo t njerzve t mir si sahabet, ehli bejtit e t tjer, nuk lejohet t
frkoj ose t puth varrin. Ajo ka transmetohet se gjoja disa dijetar e
kan vepruar nj gj t till, duhet m par q t vrtetohet.1263

Shejhul Islam ka thn: Asgj nga gjrat e ngurta t ksaj bote, nuk
lejohet t puthet prve Gurit t Zi. N t dy Sahihet transmetohet, se Omeri
ka thn: Pasha Allahun, un e di q ti je vetm nj gur, nuk sjell as dm
dhe as dobi. Sikur mos t kisha par t Drguarin e Allahut (a.s.) duke t
puthur, nuk kisha pr t t puthur.12641265

N nj vend tjetr, ai thot: Dijetart e kan urryer frkimin dhe puthjen

e varrit t Profetit (a.s.), sepse ata e njohin mir qllimin e t Drguarit t
Allahut (a.s.) I Drguari i Allahut (a.s.) synonte t zhdukte shirkun, t
realizonte teuhidin, me qllim q e tr feja t ishte vetm pr Allahun,

1262 Shih librat: I ploti n njohjen e t drejtave t t zgjedhurit, t Kadi Ijadit 2/85, Shpikjet
dhe bidatet e Tartushit, fq. 148 dhe El Mugni i Ibn Kudames 3/559.
1263 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/79, Kritika ndaj El Akhnait t Shejhul Islam, Ibn
Tejmije, fq.169, Shenja e qart n kritikn mbi at q e ka br t lejuar vizitn e ndaluar t Shejh
Ahmed ibn Jahja En Nexhmi, fq. 303-306.
1264 Sahihul Buhari 2/160, kapitulli i haxhit, tema: Rreth Gurit t Zi dhe Sahihul Muslim 2/
925, kapitulli i haxhit, tema: Puthja e Gurit t Zi gjat rrotullimit rreth Qabes sht vepr e
plqyer.
1265 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/79.
 302
Zotin e t gjith botve. Gjithashtu, prekja dhe puthja jan t veanta pr
Shtpin e Shenjt t Allahut, kshtu q shtpia e nj krijese, nuk mund t
jet e njjt me shtpin e Krijuesit1266.

Imam Neueuiu ka thn fjal shum t vyera n lidhje me dispozitn e

ksaj shtjeje, prandaj mendoj ti prmend ktu, pr shkak t rndsis s
tyre.

Ai ka thn: Fshirja me dor ose puthja e varrit sht vepr e urryer.

Fshirja me dor ose puthja e varrit nuk tregojn aspak edukat. N kt
rast, qndrimi pak larg varrit sht prej edukats, sikurse do t qndroje
para t Drguarit t Allahut (a.s.) po t takoheshe me t nse do t ishte
gjall. Ky sht mendimi i sakt, t cilin e kan mbshtetur t gjith dijetart.
Nuk duhet q dikush t mashtrohet prej shumics s njerzve t thjesht, t
cilt e veprojn nj gj t till, sepse ne duhet t ndjekim dijetart n fjal e
n vepra. Ne nuk duhet tia hedhim syt fare shpikjeve dhe injorancs s
njerzve t thjesht. Shih sesa fjal t bukura ka thn Ebu Ali El Fudejl ibn
Ijadi: Ndiq rrugt e udhzimit dhe mos t t dmtoj pakica e ndjeksve.
Ki kujdes prej rrugve t humbjes dhe mos u mashtro prej shumics s t
shkatrruarve. Kush pretendon se begatia prfitohet m leht, duke fshir
varrin e Profetit (a.s.) me dor, sht n injoranc e indiferenc, sepse begatia
gjendet n zbatimin e fes dhe fjalve t dijetarve. Pastaj si mund t fitohet
e mira, kur veprohet n kundrshtim me t saktn?1267

Si prfundim, fshirja e varrit, puthja e tij, e gjra t ngjashme me to pr t

fituar begati, jan bidate t kqija. Po kshtu, vendosja e barkut, ose e shpins
n muret e varrit, ose shikimi i varrit, me qllim pr t fituar begatin jan
t gjitha bidate. Kto q prmendm e shum gjra t tjera, q jan forma t
ndaluara t krkimit t begatis nga varri i Profetit (a.s.), mund ti vrej
do njeri, i cili viziton xhamin e tij dhe shkon pr t dhn selam tek varri.

1266 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/80.

1267 Sqarime rreth pelegrinazhit t imam Neueuit, faqe; 161.
 303

Argumentet mbi moslejimin e kkrkimit tt begatis

begatis n
n varrin
e Profetit a.s

Kto forma q prmendm, n lidhje me krkimin e begatis n varrin e

Profetit e t tjera t ngjashme me to, nuk lejohet t kryhen, sepse jan t
gjitha t ndaluara nga Allahu (xh.sh.) Argumentet q ndalojn kt lloj t
krkimit t begatis mund ti paraqesim n dy drejtime:

S pari: Krkimi i begatis prej varrit t Profetit (a.s.) n kto forma t

shpikura nuk bazohet aspak n Kuran apo sunet dhe se nuk ka asnj argu-
ment n Kuran e sunet q ta lejoj nj gj t till.

S dyti: I Drguari i Allahut (a.s.), n shum hadithe e ka ndaluar brjen

e varrit t tij vend feste dhe shndrrimin e varrezave n xhami. Ai ka sqaruar
se kjo gj sht vepr e jehudve dhe e t krishterve.

1- Transmetohet nga Ebu Hurejre, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn:

Mos i ktheni shtpit tuaja n varreza, varrin tim mos e bni vend feste, mua m
oni salavat, sepse salavati juaj arrin tek un kudo q t jeni ju.1268

Mos i ktheni shtpit tuaja n varreza, do t thot mos i lini shtpit pa

falur namaz, pa br lutje dhe pa lexuar Kuran n to, sepse duke i ln
kshtu ato duken sikur t ishin varreza. I Drguari i Allahut (a.s.), n kt
hadith i ka urdhruar besimtart t kujdesen pr kryerjen e adhurimit n
shtpi dhe i ka ndaluar atyre prkujdesjen ndaj adhurimit n varreza. Ky
urdhr sht n kundrshtim me veprn e idhujtarve, t krishterve dhe
t kujtdo q i prngjan atyre.1269
Ndrsa fjalt e tij varrin tim mos e bni vend feste, i ka komentuar m s
miri tabiini m i mir, pjestar i familjes s Profetit, Ali ibn El Husejni1270
me qndrimin e tij. Ai ka ndaluar nj person, i cili lutej vazhdimisht pran
varrit t Profetit (a.s.) Kt ai e bri duke iu drejtuar me fjalt e ktij hadithi,

1268 Suneni i Ebu Daudit 2/534, kapitulli i peligrinazhit, tema: Vizita e varreve. Ibn
Tejmije ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i mir. Shih: Ndjekja e rrugs s
drejt t Ibn Tejmijes 2/654.
1269 Ndjekja e rrugs s drejt t Ibn Tejmijes 2/657.
1270 Ai quhet Ali ibn El Husejn ibn Ali ibn Ebi Talib i njohur si Zejnul Abidin. Ai ka vdekur
n vitin 94 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur 4/386.
 304
t cilin e ka transmetuar ai vet nga gjyshi i tij, Ali ibn Ebi Talibi. Ai i ka
sqaruar ktij personi, se t shkuarit tek varri pr tu lutur apo pr dika t
ngjashme, konsiderohet kthim i varrit n vend feste.1271

Festa El Idu sht vendi ku njerzit her pas here grumbullohen pr t

kryer ndonj adhurim apo dika tjetr. Allahu ka b vendfeste Xhamin e
Shenjt, Minan, Muzdelifen dhe Arafatin. Ato jan vende ku njerzit her
pas here grumbullohen pr tu lutur, pr t br kurban dhe pr t prkujtuar
Allahun. Idhujtart kan pasur disa vende ku her pas here
grumbulloheshin, mirpo kur erdhi Islami i fshiu ato t gjitha.1272

I Drguari i Allahut (a.s.), pasi ka ndaluar kthimin e varrit n nj vend

feste, ka thn: Mua moni salavat, sepse salavati juaj arrin tek un kudo q t
jeni ju. Ai me kto fjal dshiron t thot, se nuk sht nevoja ta bni varrin
tim vend feste dhe t vini her pas here aty, sepse salavati juaj mbrrin tek
un, si pran varrit ashtu edhe larg tij.1273

2- Transmetohet nga Ataun ibn Jesari1274, se i Drguari i Allahut (a.s.) ka

thn: O Allah, mos e bj varrin tim tempull adhurimi. Zemrimi i Allahut sht
shum i madh mbi ata, q varret e profetve t tyre i kan kthyer n tempuj.1275

3- N t dy Sahihet transmetohet nga Aishja r.a, se i Drguari i Allahut

(a.s.) gjat smundjes prej s cils nuk u ngrit m, ka thn: Allahu i mallkoft
Jehudt dhe t Krishtert, q varret e profetve t tyre i kan kthyer n tempuj.

Varri i Profetit (a.s.), pr kvt arsye nuk sht ln i hapur, sepse lnia e
varrit hapur rrezikon kthimin e tij n tempull. Kt gj e ka pasur frik
edhe i Drguari i Allahut (a.s.)1276

1271 Shih Musanefi Ibn Ebi Shejbe 2/375, kapitulli i namazeve, tema: Namazi dhe vizita
tek varri i Profetit dhe Ndjekja e rrugs s drejt 1/297.
1272 Ndjekja e rrugs s drejt 2/660.
1273 Ndjekja e rrugs s drejt 2/657.
1274 Ai quhet Ataun ibn Jesar Medeni El Uaidh El Fekih, skllavi i Mejmunes, bashkshorte e
Profetit (a.s.). Dhehebiu ka thn: Ai ka qen njeri i lart, i besueshm dhe nj prej enve t dijes.
Ai ka vdekur n vitin 103 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur 4/448 dhe Prkujtimi i hafizave
1/90.
1275 Muata e Malikut 1/172; Shkurtimi i namazit gjat udhtimit; Musanefi Ibn Ebi
Shejbe 2/375, kapitulli i namazeve, tema: Namazi tek varri i Profetit dhe vizita e varrit.
1276 Sahihul Buhari 2/106, kapitulli i xhenazeve dhe Sahihul Muslim 1/376, kapitulli i xhamive
dhe i vendfaljeve, tema: Ndrtimi i xhamive mbi varre dhe vendosja e fotografive n to sht e
ndaluar, po kshtu varrosja n xhami sht e ndaluar.
 305
Kthimi i varrezave n xhami prfshin dy gjra: Ndrtimin e xhamis
mbi varr dhe faljen e namazit aty edhe pa ndrtuar xhami mbi to. Prej ksaj
gjje ka pasur frik edhe i Drguari i Allahut (a.s.) Kt frik e patn edhe
sahabet, kur e varrosn t Drguarin e Allahut (a.s.) Ata kishin frik se mos
varri i tij kthehej n tempull adhurimi.1277

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Allahu i ka dhuruar Profetit (a.s.)

dhe umetit t tij nj prej mirsive m t mdha. Allahu i sht prgjigjur
lutjes s Profetit (a.s.) dhe ai u varros n dhomn e tij, pran xhamis. Askush
nuk ka mundsi t falet n ndonj vend tjetr prve xhamis s tij. Adhurimi
n xhami sht i qart dhe i ligjruar, ndryshe do t ishte puna po t kishte
qen varri i veuar nga xhamia. Varri i Profetit (a.s.) nuk sht br tempull,
edhe pse shum njerz e dshirojn nj gj t till me pretekstin, se gjoja kjo
gj bhet n shenj madhrimi ndaj Profetit (a.s.) Megjithat ata nuk kan
mundsi ta bjn kt gj. Kta njerz dshirojn ta bjn nj gj t till
edhe me varre t tjera.1278

S treti: Seleft, sahabet dhe ata q erdhn pas tyre, nuk e kan br nj
gj t till me varrin e Profetit (a.s.) Ata q jetuan tre shekujt e par, sahabet,
tabiint, pasuesit e tyre dhe imamt e muslimanve, nuk kan krkuar
begati nga varri i Profetit (a.s.) Ata nuk e kan urdhruar nj gj t till, por
e kan ndaluar krkimin e begatis tek varri i Profetit (a.s.) Ata nuk shkonin
pr tu lutur tek varri i Profetit (a.s.), edhe pse kishin shum nevoja.1279Sahabet
dhe tabiint kur dhoma e Profetit (a.s.) ka qen e shkputur nga xhamia,
deri n kohn e Uelid ibn Abdulmelikut nuk hynin tek varri i Profetit
(a.s.), as pr t falur namaz, as pr tu lutur, as pr t fshir dhe prekur
varrin.1280N kohn e sahabeve nuk ka pasur asnj varr q t shkohej tek ai
pr tu lutur, apo pr t krkuar begatin e ndrmjetsimit t tij a.s1281. Sahabet
nuk lan t binte n sy asnj varr nga varret e profetve, me qllim q mos
t sprovoheshin njerzit me to1282. Ata edhe varrin e Profetit (a.s.) e mbylln

1277 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 27/160 dhe Njoftimi i adhuruesit i
Shejh Albanit, fq. 21.
1278 Kritika ndaj El Akhnait, fq. 102.
1279 Nj shembull t till e kemi paraqitur pak m par nga Ali ibn Husejni. Gjithashtu, shih
edhe librin: Ndjekja e rrugs s drejt t Ibn Tejmijes 2/656, 2/678.
1280 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes, 27/190.
1281 Kritika mbi El Akhnait, fq. 104.
1282 N kohn e Omer ibn Hatabit u b i njohur nj varr n vendin e quajtur Testur, n lindje
t Irakut, i cili i prkiste nj njeriu t i mir q quhej Daniel. Omeri urdhroi t hapeshin gjat nats
trembdhjet varre, pastaj e varrosi at n njrin prej tyre, me qllim q njerzit mos ta dallonin se
 306
n dhom dhe i ndaluan njerzit t hynin aty me aq sa mundn1283. Me
zgjerimin e Xhamis s Profetit (a.s.), dhoma e tij u ndrtua n form
trekndshi, me qllim q askush t mos drejtohej gjat namazit drejt
varrit.1284

S katrti: Qllimi i vizits s varreve nuk sht krkimi i begatis nga i

vdekuri, as lutja e tij, as krkimi i ndrmjetsimit prej tij, as lutja pran
varrit t tij dhe as fshirja e varrit. Qllimi i vizits, sipas Sheriatit sht dhnia
selam mbi t vdekurin, lutja dhe krkimi i faljes pr t. Gjithashtu, varret
vizitohen edhe pr t prkujtuar vdekjen. I Drguari i Allahut (a.s.) nuk ia
ka ligjruar ktij umeti vizitn e varreve pr t krkuar ndonj nevoj pr
t vdekurin, as pr ta madhruar at, as pr ta adhuruar, as pr t krkuar
ndrmjetsim, as pr tiu lutur atij, mirpo qllimi i ksaj vizite sht dobia
pr t vdekurin, si sht namazi i xhenazes.1285

Argumentet q prmendm m sipr mjaftojn pr t treguar, se

krkimim i begatis nga varri i Profetit (a.s.) me t gjitha llojet dhe format e
tij t shpikura, sht vepr e ndaluar.

Dilemat e kund
kundrshtar
rshtarve dhe hedhja posht
posht e tyre

Ata q lejojn krkimin e begatis tek varri i Profetit (a.s.) kan hedhur
shum dilema n lidhje me kt shtje. Dilemat e tyre jan t natyrs fetare
dhe logjike. Me kto dilema, ata mbshtesin lejimin dhe plqimin e disa
prej llojeve dhe formave t krkimit t begatis nga varri i Profetit (a.s.) M
posht do t paraqes dilemat m kryesore t tyre dhe m pas do ti hedh
posht shkurtimisht.

Dilema e par: Prderisa lejohej krkimi i lutjes dhe i ndrmjetsimit

nga Profeti (a.s.) gjat jets s tij, kjo gj sht e lejuar edhe pas vdekjes s tij.
Ky mendim mbshtetet n faktin se i Drguari i Allahut (a.s.) sht i gjall
edhe n varrin e tij. Dshmort jan t gjall dhe ky fakt sht i bazuar n

cili ishte varri i vrtet. Kt ngjarje mund ta gjesh m hollsisht n librin: Fetva t tubuara t
Ibn Tejmijes 27/270 dhe n librin: Ndjekja e rrugs s drejt 2/280.
1283 Kjo sht br n kohn e Uelid ibn Abdul Melikut n vitin 93 H.
1284 elja e Krijuesit 3/200.
1285 Kritika mbi El Akhnait t Ibn Tejmijes, fq. 79.
 307
argumente t Sheriatit, duke ditur se gradat e profetve jan m t larta
dhe m t plota sesa gradat e dshmorve.1286

Kritikat mbi kt dilem: Kt dilem mund ta hedhim posht nga dy

drejtime:

S pari: Nuk ka asnjQ argument t sakt apo t dobt, q t tregoj se

krkimi i ndrmjetsimit dhe lutja e Profetit (a.s.) tek varri i tij sht e lejuar.
I Drguari i Allahut (a.s.), i cili na ka lajmruar se do t jet ndrmjetsues
Ditn e Gjykimit, nuk ka treguar se ka pr t qen ndrmjetsues pr dik
edhe n varr. Kuptimi i prgjithshm i teksteve baze ndalon krkimin e
ndrmjetsimit prej t vdekurve1287. Pr kt arsye, askush nga sahabet,
tabiint dhe askush nga muslimant nuk ka krkuar ndrmjetsim, apo
dika tjetr nga i Drguari i Allahut (a.s.) pas vdekjes s tij. Askush nga
dijetart musliman, nuk e ka prmendur kt gj n ndonj libr prej librave
t tyre1288. Nse krkimi i lutjes nga profett e vdekur sht i lejuar, ather
prse sahabet, njerzit m t ditur e m t vmendshm, nuk i krkuan
Profetit (a.s.) pas vdekjes t lutej pr ta, por shkuan tek Abas ibn Adul
Mutalibi1289?

S dyti: Lejimi i ktij ndrmjetsimi duke u argumentuar me jet e Profetit

(a.s.) n varrin e tij sht nj pretendim pa baza. Nuk ka dyshim, se i Drguari
i Allahut (a.s.) sht i gjall n varrin e tij. Prderisa dshmort jan t gjall
n varret e tyre, edhe profett, t cilt meritojn m shum, jan t gjall n
varret e tyre. Mirpo problemi qndron n njohjen e realitetit t ksaj jete
dhe dallimit t saj nga jeta e dunjas.1290 Jeta e varrit sht dika qi prket
fshehtsis dhe realitetin e saj nuk e di askush prve Allahut (xh.sh.). Pr
kt arsye, nuk mund t bhet analogji midis jets s varrit e jets s ksaj
dunjaje. Jeta e profetve dhe e dshmorve n varr, nuk sht si jeta e tyre

1286 Kt dilem e ka prdorur si argument Tekijudin Subkij q ka vdekur n vitin 756 H n

librin e tij: Shifau sikam fi zijarati khajrul Enam, fq. 170-200. Kt dilem e ka prdorur si
argument nj nga autort bashkkohor, Muhamed Alaui El Maliki n librin e tij Mendime q
duhen korigjuar, fq. 80.
1287 Shih librin: Kto jan mendimet tona t Shejh Salih ibn Abdul Aziz Al Shejh, fq. 140.
Ky libr sht kritik ndaj librit t Muhamed Alaui El Malikit, Mendime q duhen korigjuar.
1288 Nj rregull i madh n lidhje me krkimin e ndrmjetsimit dhe ndrmjetsuesin i Shejhul
Islam, Ibn Tejmijes, fq. 19.
1289 Kto jan mendimet tona, fq. 150.
1290 Llampa e errsirs n kritikn ndaj gnjeshtarve mbi Shejhun Imamin, t Shejh Abdulatif
ibn Abdurrahman Al Shejh, fq. 293 dhe Shpjegimi i poems s nunijes, t El Herras 2/12.
308
n kt dunja. Jeta e tyre n varr, nuk sht si jeta e tyre n dunja ku hanin,
pinin, martoheshin dhe vepronin do gj q mund t bnte nj i gjall, sepse
po t jet jeta e tyre e varrit si jeta n kt bot, ather nuk do t ishte i sakt
prdorimi i shprehjes vdekje pr ta.1291
Jeta e tyre e varrit ndryshon nga jeta n kt bot dhe argument pr kt
sht fakti q i Drguari i Allahut (a.s.), n jetvn e tij t varrit, nuk di se far
ndodh n kt bot trsisht ose pjesrisht.

N t dy Sahihet transmetohet nga Ibn Abasi, se i Drguari i Allahut

(a.s.) u ngrit e na mbajti nj kshill dhe tha: Disa njerz nga umeti im do t
sillen dhe m pas do t mirren nga ana e majt. Un do t them: O Zot, shokt e
mi. Dikush do t prgjigjet: Ti nuk e di se far kan shpikur ata pas teje. Pastaj
un do t them ashtu si ka thn Njeriu i Mir1292:
Un, sa isha ndr ta, kam qen prcjells i tyre, e pasi m more, Ti
ishe roje (dhe dshmues) i tyre. Ti je dshmitar pr do send. Nse i dnon
ata, n t vrtet ata jan robr t Tu, e nse ua fal atyre, Ti je i
Gjithfuqishmi, i Urti.1293 Mua pastaj m thuhet: Ata vazhdojn t kthehen
pas, q kur ti je ndar prej tyre.1294

Jeta e varrit ndryshon nga jeta n kt bot. Argument pr kt sht

sjellja e sahabeve dhe muslimanve ndaj dshmorve t Uhudit. Askush
nga muslimant nuk ka shkuar t bj lutje tek varret e tyre. Sahabet, gjat
kohs q i Drguari i Allahut (a.s.) ishte gjall dhe pas vdekjes s tyre, nuk
kan krkuar lutje prej dshmorve t Uhudit. Asnj prej muslimanve
nuk ka i ka krkuar lutje dshmorve t Uhudit, edhe pse ata jan t gjall
n jetn e varrit.
Allahu thot: Kurrsesi t mos mendoni se jan t vdekur ata q ran
dshmor n rrugn e Allahut. Prkundrazi, ata jan t gjall, duke u
ushqyer te Zoti i tyre.1295

Prse e braktisn muslimant krkimin e lutjes prej ktyre dshmorve?

Muslimant jo vetm q nuk kan krkuar lutje prej dshmorve, por ata i

1291 Shpata e ngritur t Ibn Abdul Hadi, fq. 293, Ndrmjetsimi i Shejh Albanit, fq. 60,
Kshill muslimanve ndaj bidateve n fe e Ibn Haxher El Benaliut, fq. 166.
1292 Ktu sht fjala pr Isain, t birin e Merjemes, paqja qoft mbi t.
1293 El Maideh; 117.
1294 Sahihul Buhari 5/191, kapitulli i tefsirit t Kuranit, Sureja 5, tema: 14 dhe Sahihul Muslim
4/2194, kapitulli i Xhenetit, cilsit, mirsit dhe banort e tij.
1295 Ali Imran; 169.
 309
jan lutur Allahut pr ta1296.
Me kto q tham, del qart se realiteti e jets s Profetit (a.s.) n varr
ndryshon nga realiteti i jets s tij n kt bot. Prdorimi i faktit se Profeti
sht i gjall n varrin e tij si argument pr lejimin e krkimit t lutjes dhe
ndrmjetsimit nga Profeti (a.s.) pas vdekjes, sht dika mjaft e kot.
Analogjia n kt rast midis dy jetve, jets s varrit dhe jets s dunjas,
sht e ndaluar. do lloj vepre tek varri i Profetit (a.s.) e bazuar mbi nj
argument t till, sht e kot dhe e palejuar.

Dilema e dyt: Krkimi i faljes nga Profetit (a.s.) tek varri i tij sht i
lejuar, sepse Allahu ka thn: E sikur ata t vinin te ti, pasi ta ken dmtuar
veten e tyre dhe t krkonin vet ndjes tek Allahu, por edhe i Drguari
t krkonte ndjes pr ta, ata do t kuptonin se Allahu e pranon pendimin
dhe sht Mshirues.1297
Ata kan thn, se i Drguari i Allahut (a.s.) sht i gjall n varrin e tij.
Gjithashtu, n mbshtetje t dilems s tyre, ata marrin si argument nj
tregim me nj arab, i cili pasi shkoi tek varri i Profetit (a.s.), lexoi kt ajet,
recitoi dy vargje poezie dhe krkoi falje tek varri. Pastaj nj tjetr pa n
ndrr t Drguarin e Allahut, q e urdhroi t prgzonte arabin me
pranimin e faljes.1298

Kritikat mbi kt dilem: Kt dilem mund ta hedhim posht nga disa

drejtime:

S pari: Ky ajet ka si qllim ardhjen tek Profeti (a.s.) vetm gjat jets s
tij. Ky ajet ka zbritur mbi munafikt (hipokritt), t cilt refuzuan ti
prgjigjeshin thirrjes s Allahut dhe gjykimit t Profetit (a.s.) Ata e dmtuan
dhe i bn padrejtsi vetes s tyre, kur refuzuan gjykimin e Allahut dhe
plqyen gjykimin e tagutve. Pas ksaj, ata nuk u penduan dhe nuk erdhn
tek i Drguari i Allahut (a.s.) q ai t krkonte falje pr ta.

Imam Taberiu ka transmetuar nga Muxhahidi, se ky ajet ka zbritur pr

nj burr prej muslimanve dhe nj burr prej jehudve, t cilt shkuan pr
gjykim tek Kab ibn El Eshrafi1299.1300

1296 Kto jan mendimet tona, fq. 152.

1297 En Nisa; 64.
1298 Kt dilem e ka sjell Tekijudin Subkiu n librin e tij Shifaus Sikam fi zijarati khajril
Enam, fq. 65.
1299 Ai quhet Kab ibn Eshraf Et Tai nga Beni Nebhan. Nna e tij ka qen nga Beni Nadir dhe
 310
S dyti: Sahabet e njihnin Kuranin m mir se do tjetr n kt umet.
Asnj nga ata nuk ka shkuar t krkoj falje tek varri i Profetit (a.s.) Nj gj
t till nuk e kan vepruar as muslimant q kan ecur m von npr
gjurmt e tyre. Po t kishte qen krkimi i faljes tek varri i Profetit vepr e
lejuar apo e plqyer, sahabet do t kishin qen t part q do ta dinin dhe
do ta zbatonin nj gj t till.1301

S treti: Muslimi n Sahihun e tij transmeton, se i Drguari i Allahut

(a.s.) ka porositur disa nga shokt e tij q ti krkojn njrit prej tabiinve,
Uejs ibn Amirit, q t krkoj falje pr ta tek Allahu para se ai t vdiste. A
mund t krahasohet pozita e tij, me pozitn e t Drguarit t Allahut (a.s.)
Megjithat i Drguari i Allahut i porositi shokt e tij, q ta krkojn faljen
nga ai dhe nuk i porositi q ta krkojn at tek varri i tij, edhe pse ai ishte m
i miri i t gjith njerzve.1302

S katrti: Tregimi me arabin1303 q ata prdorin si argument pr

mbshtetjen e dilems s tyre, edhe sikur t jet e sakt si ngjarje, nuk mund
t shrbej absolutisht si argument fetar. Allahu i plotson nevojat e ktij
arabi, apo t ndonj tjetri si ai, pr shkaqe dhe urtsi, t cilat ne nuk mund
ti dim, kshtu q nuk mund t jet nj vepr e lejuar apo e urdhruar n
fe, vetm pr shkak se nprmjet saj i sht plotsuar nevoja dikujt.1304

S pesti: Varri i Profetit (a.s.) do t kishte qen vendi i fests m t madhe

pr gjynahqart, nse do t kishte qen e lejuar pr do gjynahqar t shkonte
e t krkonte falje tek varri i tij (a.s.), mirpo kjo gj nuk sht e mundur,
sepse bie n kundrshtim me ndalimin q Profeti (a.s.) i ka br ksaj vepre.
Ai e ka ndaluar kthimin e varrit nvend-tubimi festiv t herpashershm.1305

m pas prqafoi fen e jehudve. Kab ibn Eshrafi ka qen zotri n fisin e dajallarve t tij. Ai e
arriti Islamin, por nuk e prqafoi at. Ai e teproi me ofendimin ndaj Profetit (a.s.) dhe shokve t
tij. Gjithashtu, ai nxiste fiset e ndryshme q ti bnin keq muslimanve. Pr kt arsye, i Drguari
i Allahut (a.s.) dha urdhr q ai t vritej. At e vran pes ensar jasht mureve t kulls s tij pran
Medines n vitin e tret hixhri. Shih: Historia e Profetit (a.s.). t Ibn Hishamit 3/81 dhe Pishtart
5/225.
1300 Tefsiri i Taberiut 5/157.
1301 Ndjekja e rrugs s drejt 2/758.
1302 Kt drejtim e ka vn n dukje autori i librit Kto jan mendimet tona, fq. 152.
1303 Si argument nga kta njerz mund t prdoren edhe tregime t ngjashme me t. Megjithat,
kt tregim dhe hedhjen posht t tij mund ta gjesh n librin e Muhamed ibn Ahmed ibn Abdulhadi
Shpata fitimtare kundrprgjigjet ndaj Subkiut, fq. 430.
1304 Ndjekja e rrugs s drejt i Ibn Tejmijes 2/758 dhe Shpata fitimtare, fq. 338.
1305 Shpata fitimtare, fq. 428.
 311
Ndrsa prdorimin si argument i faktit dhe i t qnit gjall t Profetit (a.s.)
n varrin e tij, e sqaruam m lart, kshtu q nuk po i rikthehemi prsri
ktu.

Dilema e tret: Lejohet krkimi i shiut, duke zbuluar nj pjes t murit

q mbulon varrin e profetit.

Daremiu transmeton1306 nga Ebi El Xheuzai Eus ibn Abdilahi1307, se

Banort e Medines i preku nj thatsir e madhe dhe pr kt u ankuan tek
Aishja (r.a.) Ajo u tha: Shkoni tek varri i Profetit (a.s.) dhe zbuloni nj pjes
t murit, me qllim q mos t ket penges midis varrit t tij dhe qiellit.
Ata shkuan dhe e bn nj gj t till, pastaj ra shum shi, mbiu bari dhe u
shndoshn devet aq shum, saq u bn pala-pala nga dhjami. Pr kt
arsye, ky vit u quajt edhe viti i palve.1308

Kritika mbi kt dilem: Kt dilem e ka hedhur posht Shejhul Islam

Ibn Tejmije duke thn: Hadithi i Aishes, n lidhje me zbulimin e nj pjese
t murit, me qllim q t mos ket penges midis varrit t Profetit (a.s.) dhe
qiellit, sht i pasakt. Zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi nuk vlen, sepse
n t ndodhet nj person gnjeshtar.1309 Ajo q e vrteton gnjeshtrn e ktij
personi, sht fakti se n kohn e Aishes (r.a.) shtpia nuk ka pasur mbules
nga sipr. Shtpia e Aishes (r.a.) ka qen po ashtu si ka qen n kohn e
Profetit (a.s.), ku nj pjes e saj ka pasur tavan dhe pjesa tjetr ka qen e
zbuluar. Dielli hynte n t lehtsisht. N t dy Sahihet transmetohet, se
Aishja (r.a.) ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.) falte vaktin e ikindis, kur
dielli ishte akoma n dhomn time dhe hija e pasdites ende nuk ishte
shfaqur.1310

1306 Kt dilem e ka paraqitur Malikiu n librin e tij Mendime q duhen korrigjuar, fq. 66.
Nj nga shkaqet q m ka shtyr ta paraqes, e ta hedh posht kt dilem, sht dshira q mos t
shrbej ky hadith si argument pr disa veprmir mbi zbulimin e varrit t Profetit (a.s.) pr t
krkuar shi, apo dhe pr dika tjetr.
1307 Ai quhet Eus ibn Abdilah Err Rribi El Basri Ebul Xheuzai. Ai ka qen nj nga adhuruesit
q u ka shrbyer haxhinjve. Dijetart e hadithit kan mendime t kundrta n lidhje me hadithet,
q ai ka transmetuar nga sahabet. Ai ka vdekur n vitin 83 H. Shih: Jeta e pishtarve t menur
4/371 dhe Pastrimi i t pastruarit 1/383.
1308 Suneni i Daremiut 1/43, hyrja, tema: Gjra t cilat Allahu (xh.sh.) ia ka dhuruar t
Drguarit t Tij pas vdekjes.
1309 Shih sqarimin e Shejh Albanit, n lidhje me dobsin e zinxhirit t transmetimit t ktij
hadithi n librin Krkimi i ndrmjetsimit, fq. 128.
1310 Sahihul Buhari 4/204, kapitulli i kohve t namazit, tema: Koha e ikindis dhe Sahihul
Muslim 1/426, kapitulli i xhamive dhe i kohve t namazit, tema: Koha e pes namazeve.
 312
Kjo pjes e zbuluar sht ln n kohn e tabiinve, kur sht br
ndrtimi i dhoms s Profetit (a.s.) Ata e mbuluan dhomn sipr trsisht,
prve nj pjese t vogl drejt qiellit, me qllim q t kishte mundsi t
zbriste dikush brenda pr t fshir e pastruar dhomn. Gjja e fundit q i
sht br dhoms s Profetit (a.s.) sht ndrtimi i kubes mbi taracn e
saj.13111312

Dilema e katrt: N Sahihul Buhari transmetohet, se kur Omer ibn

Hatabit iu afrua vdekja, ai krkoi t varroset pran t Drguarit t Allahut
(a.s.)1313 Ai e krkoi nj gj t till pr t marr begati nga varri i Profetit
(a.s.)1314

Kritikat mbi kt dilem: Qllimi i Omerit me kt krkes, nuk ka

qen absolutisht prfitimi i begatis nga varri i Profetit (a.s.). Ai e bri kt
nga dshira q kishte t qndronte bashk me t dy shokt e tij, Profetin
(a.s.) dhe Ebu Bekrin n varr pas vdekjes, ashtu si kishin qndruar bashk
n kt jet. Kt qllim e vrteton fakti q Omeri porositi birin e vet,
Abdullahun q ti thoshte Aishes kto fjal: Omer ibn Hatabi t krkon
leje q t varroset bashk me t dy shokt e vet. Kto fjal nuk tregojn
aspak, se ai me kt veprim po krkonte begatin e varrit t Profetit (a.s.).
Kto fjal tregojn se Omeri me kt veprim krkonte vetm shoqrin e
dy shokve t tij dhe asgj m tepr. Gjithashtu, krkesa e Omerit n kt
rast, nuk sht dika e habitshme, sepse kjo vepr ka qen zakon i disa
njerzve q kan pasur shoqri me njri-tjetrin. Aishja kishte dshir q t
varrosej vet pran bashkshortit t saj (a.s.) dhe babait t saj Ebu Bekrit r.a,
mirpo ajo i dha prparsi Omerit para vetes s saj. Ajo iu prgjigj krkess
s Omerit me kto fjal: Kt gj e dshiroja pr veten time, mirpo sot po
i jap prparsi atij para vetvetes.

Kto ishin disa shembuj t disa dilemave t sjella prej kundrshtarve n

lidhje me krkimin e begatis nprmjet varrit t profetit (a.s.). Kto dilema
i diskutuam dhe i hodhm posht me argumente.
Me kaq po e mbyllim kt tem, sepse prmendja e t gjitha shtjeve q
kan lidhje me t ka nevoj pr zgjerim dhe mund t na largoj prej asaj q

1311 Kjo gj ka ndodhur n vitin 678 H.

1312 Ndjekja e rrugs s drejt 2/678 dhe Kritika ndaj Bekriut, fq. 68.
1313 Kt ngjarje mund ta gjesh m hollsisht n Sahihul Buhari 4/204, kapitulli i vlerave t
shokve t Profetit (a.s.), tem: Tregimi i beslidhjes.
1314 Kt dilem e ka paraqitur Malikiu n librin e tij Mendime q duhen korrigjuar, fq. 152.
 313
krkohet n kt libr. Ndoshta kaq sa prmendm sht e mjaftueshme
pr t treguar dhe prmbushur qllimin e ktij libri, sidomos kur dihet se
pr seciln prej ktyre shtjeve, mund t ket nj libr t veant. Suksesin
e sjell Allahu (xh.sh.) Ai (xh.sh.) sht udhzuesi pr n rrugn e drejt.

shtja e dyt: Krkimi i begatis npr vende ku sht ulur ose falur
i Drguari i Allahut (a.s.)

N kreun e kaluar kemi folur rreth krkimit t begatis nga i Drguari i

Allahut (a.s.) n mnyr t lejuar. Sahabet krkonin begati nga gjra
konkrete, t shkputura nga Profeti (a.s.) gjat jets dhe pas vdekjes s tij.
Ata e krkonin begatin n flokt e tij, djersn, rrobat, n ujin q pinte, ose
n ujin q prdorte pr abdes. Begatin n gjrat q kishin mbetur nga i
Drguari i Allahut (a.s.) pas vdekjes s tij, e kan krkuar edhe tabiint. Kjo
ka ndodhur, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) sht i begat n qenien dhe n
gjrat e shkputura nga ai.
Mirpo, a mundet q kjo begati q gjendet n qenien dhe n gjrat e
Profetit (a.s.) t kaloj npr vendet ku ai sht ulur, sht falur, ka fjetur
etj.? Nse nj gj e till sht e mundur, ather krkimi i begatis lejohet, e
nse jo, nuk lejohet.

Sqarimi i rrethit t tematiks s ksaj shtjeje

Prpara se t hyj n analizn e dispozits dhe argumenteve lidhur me

kt tem, duhet t kuptojm dallimin midis ktyre dy gjrave:

E para: dokush ka t drejt t shkoj e t kryej adhurim npr ato

vende ku i Drguari i Allahut (a.s.) ka shkuar qllimisht pr t kryer
adhurim. Nj gj e till, nse kryhet me qllim q t prfitohet shprblimi
n ndjekjen e t Drguarit t Allahut (a.s.), sht e pranueshme dhe nuk ka
asnj divergjenc mes dijetarve n lidhje me t.

E dyta: Nuk sht e lejuar t shkohet npr ato vende, ku i Drguari i

Allahut (a.s.) ka shkuar, ose ka kryer adhurim rastsisht, duke mos e pasur
synim kryerjen e adhurimit n at vend.

Ky sht edhe rrethi i tematiks s ksaj shtjeje; kryerja e adhurimit ose

 314
shkuarja qllimisht npr disa vende, ku i Drguari i Allahut (a.s.) ka shkuar,
ose ka kryer adhurim rastsisht pa ndonj qllim t veant pr at vend.
do gj q ka vepruar i Drguari i Allahut (a.s.) n shenj adhurimi,
konsiderohet adhurim dhe lejohet kryerja e nj veprimi t till. Kur n nj
koh, ose n nj vend t caktuar kryhet nj adhurim nga ana e Profetit (a.s.),
kryerja e adhurimit n at koh dhe n at vend t prcaktuar nga ai
konsiderohet vepr e sunetit.1315
Falja e namazit dhe lutja npr ato vende, ku i Drguari i Allahut (a.s.) ka
shkuar qllimisht pr tu falur e pr tu lutur, konsiderohet vepr e sunetit.
Kjo vepr konsiderohet ndjekje dhe zbatim i udhzimeve t Profetit (a.s.).
Po kshtu falja e namazit, lutja si dhe kryerja e do lloj adhurimi tjetr, n
ato koh t prcaktuara nga i Drguari i Allahut (a.s.) konsiderohet vepr e
sunetit. Pra, shohim se ktu hyn do vepr, q i Drguari i Allahut (a.s.) e ka
br n shenj adhurimi pr tu afruar sa m shum me Allahun (xh.sh.).1316

Falja namazit nga ana e Profetit (a.s.) pas Mekami Ibrahimit dhe pas
kolons s xhamis s tij, jan shembuj n lidhje me kt q prmendm
m sipr. Vende t synuara pr adhurim jan xhamit, rreshti i par gjat
namazit dhe t tjera adhurime t ngjashme me kto. Kshtu q ne nuk na
lejohet t kryejm adhurim n at vend dhe n at koh, n t ciln nuk ka
synuar t kryej adhurim i Drguari i Allahut (a.s.).1317

Shejhul Islam, Ibn Tejmije, duke sqaruar dispozitn e ksaj shtjeje ka

thn: Allahu nuk u ka ligjruar t synojn kryerjen e namazit n ndonj
vend tjetr prve xhamive. Ai nuk u ka ligjruar atyre vend tjetr pr
adhurim, prve vendeve t shenjta t haxhit si Arafati, Muzdelifeja dhe
Minaja. N kto vende shkohet me synimin pr t lutur e prkujtuar
Allahun, e jo pr t falur namaz, sepse vetm npr xhamit shkohet me
synim pr t falur namaz. Kshtu q vetm pr xhamit dhe vendet e shenjta
t haxhit, sht e lejuar t shkohet posarisht pr t falur namaz, apo pr t
prkujtuar Allahun. Synimi i fardo vendi tjetr pr namaz, lutje dhe
prkujtim sht i paplqyer, sepse nj synim t till nuk e prmban ligji i
Allahut dhe as tradita e Profetit (a.s.). Ky synim sht i paplqyer, edhe
nse vendi n fjal ka qen banesa, vendqndrimi ose vendkalimi i ndonj
profeti. Baza e fes sht pasimi i t Drguarit t Allahut (a.s.) dhe ndjekja e

1315 Broshura dhe shtje t tubuara t Ibn Tejmijes 5/260.

1316 Ndjekja e rrugs s drejt, 2/746.
1317 Ndjekja e rrugs s drejt, 2/742.
 315
tij n do vepr, urdhr, ligj dhe tradit. Ne duhet t ndjekim shembullin e
tij n do vepr, prve atyre veprave q jan t veanta pr t. Nj vepr, t
ciln i Drguari i Allahut (a.s.) nuk na e ka ligjruar, nuk na e ka urdhruar
dhe nuk e ka vepruar vet at, n mnyr q ne t kemi mundsi t veprojm
n baz t saj, nuk konsiderohet adhurim q t afron tek Allahu (xh.sh.)
Konsiderimi i nj vepre t till, si vepr q t afron me Allahun, sht nj
kundrvnie ndaj Profetit (a.s.)1318

T shkuarit npr ato vende, ku i Drguari i Allahut (a.s.) ka falur namaz,

duke mos pasur ndonj synim prkats, si t shkuarit npr disa xhami t
Mekes, Medines dhe n rrethinat e tyre, t cilat jan ndrtuar pr shkak se
i Drguari i Allahut ka falur namaz gjat udhtimit, qndrimit dhe lufts
npr ato vende nse kjo sht e sakt apo t shkuarit pr t falur namaz
me synimin e prfitimit t begatis dhe afrimitetit me Allahun (xh.sh.) npr
kto vende, sht i palejuar, prve xhamis s Profetit n Medine, xhamis
Kuba dhe xhamis s shenjt n Meke.
Gjithashtu, nuk lejohet t shkuarit npr ato vende dhe kodra, ku sht
ulur ose ka ndenjur i Drguari i Allahut (a.s.) pr t kryer adhurim dhe pr
t prfituar begati, prve vendeve t shenjta n haxh. T shkuarit npr
ato burime, ku i Drguari i Allahut ka pir uj ose sht lar, prve burimit
t Zemzemit, sht gjithashtu vepr e palejuar.

Kto gjra e t tjera prej t cilave nuk lejohet krkimi i begatis, kemi pr
ti sqaruar m hollsisht n temn e tret me lejen e Allahut.

Argumentet q ndalojn krkimin e begatis npr ato vende ku

sht ulur, ose falur i Drguari i Allahut (a.s.)

Argumentimin e ndalimit t krkimit t begatis prej ktyre vendeve,

mund ta paraqesim n disa drejtime:

S pari: Nuk ka asnj argument n tekstet e Sheriatit, q t lejoj ose t

plqej kryerjen e ksaj vepre.
Nuk ka dyshim se qndrimi, falja, lutja, prkujtimi e t tjera vepra t
ngjashme me to npr kto vende, me qllim q t prfitohet begatia dhe

1318 Broshura dhe shtje t tubuara t Ibn Tejmijes 5/263.

316
afrimi me Allahun jan adhurime, mirpo adhurimi ndrtohet dhe kryhet
mbi bazn e ndjekjes (s Profetit a.s), e jo mbi bazn e shpikjes dhe t bidatit.

S dyti: Dijetart jan t gjith t nj mendimi, se nuk ka asnj transmetim,

q t tregoj se dikush nga sahabet ka krkuar begati npr vendet ku sht
ulur i Drguari i Allahut (a.s.), apo npr vendet ku ai ka falur namaz.
Sahabet nuk e kan br nj gj t till, edhe pse ata kan qen njerzit m
t interesuar pr begatin e Profetit (a.s.). Ata i njihnin m mir se kushdo
tjetr kto vende. Dashuria, madhrimi i tyre mbi Profetin (a.s.) dhe
prpikmria e tyre n zbatimin e tradits s tij, nuk i bri ata t krkojn
begati npr kto vende.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Ebu Bekri, Omeri, Osmani, Aliu
dhe t gjith ata q ishin t part n Islam nga muhaxhirt dhe ensart
shkonin nga Medina n Meke pr haxh e umre si udhtar. Megjithat,
nuk sht transmetuar nga asnjri prej tyre, q t ket falur namaz npr
vendet ku ka falur namaz i Drguari i Allahut (a.s.). Ata e kan njohur dhe
zbatuar sunetin e Profetit (a.s.) m mir se kushdo tjetr. Kshtu q po t
kishte qen vepr e plqyeshme falja e namazit npr ato vende ku sht
falur i Drguari i Allahut (a.s.), sahabet do t kishin qen t part q do ta
zbatonin kt vepr.1319Kjo vepr nuk ka qen tradit e prijsave t drejt
pr t cilt i Drguari i Allahut i ka nxitur njerzit t ndjekin traditn e tyre.
Kjo vepr sht bidat dhe sht shpikur m von. Falja namaz npr ato
vende ku ka falur namaz i Drguari i Allahut (a.s.) sht transmetuar vetm
nga Abdulla ibn Omer ibn Hatabi. Me kt vepr, ai nuk synonte krkimin
e begatis. Fjala e nj sahabi nuk vlen si argument, kur at e kundrshton
nj tjetr sahabi, aq m tepr kur ai mbetet i vetm n fjaln e tij midis t
gjith sahabeve t tjer.1320 Prderisa falja e namazit dhe kryerja e adhurimeve
t ngjashme npr kto vende, duke synuar krkimin e begatis, sht vepr
e palejuar, po kshtu nuk lejohet puthja dhe frkimi me dika t ktyre
vendeve. Ky sht qndrimi i T parve tan t mir n lidhje me kt
vepr.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije -Allahu e shenjtroft shpirtin e tij- vazhdon e

thot: Asnj prej selefve (t parve tan t mir) nuk ka puthur dhe nuk
sht frkuar me dika nga vendi ku i Drguari i Allahut falej vazhdimisht,

1319 Ndjekja e rrugs s drejt 2/748.

1320 Ndjekja e rrugs s drejt 2/748.
 317
apo ndonjher, qoft n Medine, n Meke, apo diku tjetr.1321

S treti: T part tan e kan ndaluar kt form t krkimit t begatis

me fjal dhe me vepra.

T part tan, sahabet, tabiint dhe pasuesit e tyre e kan ndaluar kt

form t krkimit t begatis. N krye t tyre qndron Omer ibn Hatabi,
prijsi i besimtarve, prijsi i drejt.
Marur ibn Suejdi1322 ka thn: Ne po ecnim me Omer ibn Hatabin dhe
n nj pjes t rrugs u gjendm pran nj xhamie. Njerzit nxituan para tij
dhe nisn t falnin namaz n t. Umeri tha: Pse e bjn nj gj t till? T
pranishmit iu prgjigjn: Kjo sht nj xhami, ku sht falur i Drguari i
Allahut (a.s.). Omeri iu drejtua njerzve duke iu thn: O njerz, ata q
ishin para jush u shkatrruan nga ndjekja e ktyre gjrave, derisa ndrtuan
tempuj. Nse dik e kap koha e namazit n kto vende, le t falet dhe nse
nuk sht koha e namazit t mos ndaloj, por t vazhdoj t ec.1323

Ibn Tejmije, n lidhje me kt ngjarje ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.)

me faljen e namazit n at vend, nuk ka synuar q ta bj at t veant, por
ai sht falur aty, sepse ka qen vendi n t cilin ai ka ndaluar pr t pushuar.
Omeri deshi t tregoj se veprimi i njjt pa synimin e duhur, nuk mund t
konsiderohet ndjekje e Profetit (a.s.). Jo vetm kaq, por veimi i ktij vendi
me namaz konsiderohet nga bidatet, q shkatrroi ithtart e librit. Prandaj
ai i ndaloi muslimant ta kryenin nj vepr t till. Ai q e kryen nj vepr
t till, i prngjan Profetit (a.s.) n formn e saj, dhe i prngjan jehudve e t
krishterve n synim1324. Synimi sht pun e zemrs dhe gjja m parsore,
sepse ndjekja e synetit nuk sht vetm kryerja e nj vepre formalisht.1325

1321 Ndjekja e rrugs s drejt 2/800.

1322 Ai quhet Marur ibn Suejd Esedi Ebu Umeje Kufij Et Tabiiu. Nj nga njerzit m t
besueshm t El Mamarinve, q ka jetuar njqind e njzet vjet. Ai ka pas msuar shum hadithe.
Shih: Prkujtimi i hafizave 1/67 dhe Pastrimi i t pastruarit 10/230.
1323 Musanefi Ibn Ebi Shejbe 2/376, kapitulli i namazeve dhe Bidatet dhe ndalesa ndaj
tyre i Ibn Uadah El Kurtubiut, fq. 41. Ibn Tejmije ka thn, se kjo ngjarje sht e vrtet dhe
zinxhiri i transmetimit t saj sht i qndrueshm (Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes). Shejh Albani
ka thn, se at e ka transmetuar Said ibn Mensuri n Sunenin e tij dhe Ibn Uadah me zinxhir
transmetimi t sakt, sipas kushteve t dy shejhve (Buhariu dhe Muslimi). Shih librin: Verifikimi
i haditheve t vlerave t Shamit dhe Damaskut, t Rribiut, fq. 49.
1324 Pra, e tepruan me adhurime dhe veprime t kota dhe devijuan nga feja e vrtet (shnim
i redaktorit).
1325 Fetva t tubuara t Shejhul Islam, Ibn Tejmijes 1/281.
318
N nj rast tjetr transmetohet, se Omer ibn Hatabi u njoftua q disa
njerz shkonin tek pema nn t ciln iu dha besa Profetit (a.s.) M pas ai
dha urdhr q pema t pritet dhe ajo u pre.1326

Kjo sht fjala dhe vepra e Omer ibn Hatabit, pr t cilin i Drguari i
Allahut (a.s.) ka thn: Allahu e ka vendosur t vrtetn n gjuhn dhe zemrn
e Omerit.1327

Ibn Uadah El Kurtubiu pasi i ka transmetuar kto dy ngjarje ka thn:

Malik ibn Enesi e t tjer dijetar prve tij n Medine1328, e urrenin t
shkuarit npr kto xhami dhe vende ku kishte qen m par i Drguari i
Allahut (a.s.) prve xhamis Kuba dhe Uhudit.1329 Un kam dgjuar, se
Sufjan Theuriu ka hyr n xhamin e Kudsit dhe ka falur namaz n t, e
nuk ka shkuar fare t fal namaz apo t veproj dika tjetr npr vendet
q prmbajn gjurm profetike. Po kshtu kan vepruar edhe ndjeksit e
tij. Uekiu ka vizituar pastaj xhamin e Kudsit dhe nuk ka vepruar asgj m
tepr se Sufjani.

Ai n fund ka thn: Ndiqni imamt e njohur t Udhs s Drejt, sepse

disa m hert kan thn: Disa gjra q sot tek njerzit jan t mira, tek
njerzit e mparshm kan qen t kqija.1330

Kto ishin disa shembuj q tregojn, se t part tan e kan ndaluar

krkimin e begatis n kt mnyr t shpikur me fjalt dhe veprat e tyre.

S katrti: Kjo form e krkimit t begatis sht ndaluar, me qllim q

t mbyllet ky shteg. Kt mund ta sqarojm n disa pika:

1- Ndalesa ndaj ksaj vepre shrben pr t mbyllur shtegun e shirkut

1326 Bidatet dhe ndalesa kundr tyre i Ibn Uadah El Kurtubiut, fq. 42. Shejh Albani ka
thn, se zinxhiri i transmetimit t ksaj ngjarjeje sht i sakt. Shih librin: Verifikimi i haditheve
t vlerave t Shamit dhe Damaskut t Rribiut, fq. 49. Ibn Haxheri ka thn, se zinxhiri i transmetimit
t tij sht i sakt. Shih: elja e Krijuesit 7/448.
1327 Suneni i Tirmidhiut 5/617, kapitulli i gradave. Tirmidhiu ka thn, se ky hadith sht i
mir. Suneni i Ibn Maxhes 1/40, parathnia dhe Mustedraku i Hakimit 3/87. Ai ka thn, se
ky hadith sht i sakt sipas kushteve t Buhariut dhe Muslimit.
1328 Shih gjithashtu librat: T mbrthyerit t Shatibiut 1/347, Ndjekja e rrugs s drejt t
Ibn Tejmijes 2/745 dhe Zahireja pr rikthim t Ibn Kajjimit 1/59.
1329 Ktu bhet fjal pr vizitn e varreve t dshmorve t Uhudit.
1330 Bidatet dhe ndalesa kundr tyre t Ibn Uadah El Kurtubiut, fq. 43.
 319
dhe t sprovs. Krkimi i begatis npr kto vende rrezikon madhrimin
dhe kthimin e ktyre vendeve n tempuj adhurimi.1331

2- Kjo vepr i prngjan faljes s namazit n varreza1332 dhe ka rrezik q

kto vende t konsiderohen si vende adhurimi pr shkak t saj.
Legjislacioni islam ka ndaluar q varret e profetve t shdrrohen n
vende adhurimi, edhe pse ata jan t varrosur npr ato vende dhe jan t
gjall1333. Kur kjo sht e ndaluar, far mund t pritet pr ato vende t tjera,
ku ata kan ln vetm gjurmt e tyre?!

3- Kjo vepr sht nj shteg q t on n prngjasimin me Ithtart e Librit

n veprimet e tyre, sikurse e ka vn n dukje Omeri (r.a.).

S pesti: Begatia e qenies s profetve, nuk mund t kaloj n vende t

ndryshme t toks, sepse po t kaloj begatia e profetve n tok, duhet q
e gjith toka n t ciln ka shkelur ose sht ulur i Drguari i Allahut (a.s.) t
jen vende t begata npr t cilat krkohet begati. Mirpo kjo prerazi sht
nj rrjedhoj mjaft e gabuar, kshtu q edhe shkaku q na sjell deri n kto
rrjedhoja sht i pavler.1334

Shejh Sidik Haseni1335 ka thn: Disa kan thn: Ecja sipr nj toke
mbi t ciln ka shkelur i Drguari i Allahut (a.s.) i fshin gabimet, veanrisht
kur qllimi sht i pastr... Nj person q kryen nj gj t till, duhet t
prgzohet, sepse shpresohet q ai t ket prekur gjurmt e lna nga Profeti
(a.s.). Un them se kjo fjal ka nevoj pr argumente mbshtets, sepse n
t vrtet gabimet i fshin ndjekja e udhzimit dhe i tradits profetike n
qllime dhe n veprime, e jo ndjekja e gjurmve npr tok, prandaj lexues
i dashur kuptoje mir kt.1336

1331 Shih librin: Kto jan mendimet tona t Shejh Salih Al Shejh, fq. 212.
1332 Ndjekja e rrugs s drejt 2/745.
1333 Broshura dhe shtje t tubuara t Ibn Tejmijes 5/262.
1334 Kto jan mendimet tona, fq. 211 dhe Broshura dhe shtje t tubuara t Ibn Tejmijes
5/262.
1335 Ai quhet Muhamed Sidik Khan ibn Hasen ibn Ali ibn Lutfallah El Husejn El Bukhari El
Kanuxhi El Hindi Ebu Tajibi. Ai sht imam i njohur, muhadith, mufesir, mbrojts i sunetit,
shkatrrues i bidatit dhe shkrues i shum librave n fusha t ndryshme. Ai ka shkruar kto libra:
Udhtimi i t sinqertit drejt Shtpis s Lasht, Feja e pastr, Hapja e qartsimit pr qllimet
e Kuranit dhe librin ABC-ja e dijeve. Ai ka vdekur n vitin 1307 H. Shih: Pishtart 6/167
dhe Enciklopedia e shkrimtarve 10/90.
1336 Marr nga libri: Udhtimi i t sinqertit drejt Shtpis s Lasht, fq. 21.
320

Dilemat e kundrshtarve dhe kundrprgjigja kundr tyre

Disa dijetar e kan lejuar krkimin e begatis npr vendet, ku sht

ulur ose sht falur i Drguari i Allahut1337. Ata jan mbshtetur n disa
dilema t ndryshme, t cilat i kan prdorur si argument n lejimin e disa
formave t krkimit t begatis npr kto vende. Un ktu do t paraqes
dilemat m kryesore, bashk me kundrprgjigjet kundr tyre.

Dilema e par: Hadithi i Itban ibn Malikut -Allahu qoft i knaqur me t

N t dy Sahihet transmetohet, se Itban ibn Maliku ka shkuar tek i

Drguari i Allahut (a.s.) dhe i sht drejtuar duke i thn: O i Drguar i
Allahut, un nuk shoh mir dhe fal namazin prpara popullit tim, mirpo
kur bie shi prroi mbushet. Ai gjendet midis meje dhe popullit tim, kshtu
nuk kam mundsi t shkoj n xhamin e tyre, q t fal namazin para tyre.
Un kam dshir q ti, o i Drguar i Allahut, t vish e t falesh n nj vend
q un ta kem si vendfalje m pas. I Drguari i Allahut tha: Un do ta bj
nj gj t till me lejen e Allahut.
Itbani vazhdon: T nesrmen, i Drguari i Allahut (a.s.) erdhi bashk
me Ebu Bekrin. Ai krkoi leje t hynte, e un i dhash leje. Ai hyri n shtpi
e nuk u ul, por m tha: N cilin vend t shtpis dshiron q t falem?
Un i bra shenj drejt nj cepi t shtpis. I Drguari i Allahut (a.s.) u drejtua
dhe mori tekbir, pas tij u lidhm edhe ne. Ai fali dy rekate dhe pastaj dha
selam.1338
Ata q mbshtesin dilemn e tyre me kt hadith kan thn: Ky hadith
shrben si argument mbi lejimin e krkimit t begatis npr ato vende, ku
sht falur i Drguari i Allahut (a.s.).1339

1337 Disa prej atyre q e kan plqyer krkimin e begatis npr kto vende jan: Gazaliu n
librin e tij Ngjallja e dijeve t fes 1/260, Zerkeshiu n librin e tij Njohja e adhuruesit me
dispozitat e xhamive, fq. 298, El Kastalani n librin e tij El Meuahib Eledunijeh bilminah El
Muhamedije 2/401 dhe El Ajniu te Burimi i lexuesit 4/275. Shih: Ndjekja e rrugs s drejt
2/742.
1338 Sahihul Buhari 1/109, kapitulli i namazit, tema: Xhamit npr shtpi dhe Sahihul
Muslim 1/455, kapitulli i xhamive dhe i vendfaljeve, tema: Lehtsimi n lidhje me mospjesmarrjen
n namazin me xhemat me arsye.
1339 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 5/161 dhe elja e Krijuesit i Ibn Haxherit
1/522.
 321
Kundrprgjigja

Shejhul Islam, Ibn Tejmije i sht prgjigjur ksaj dileme. Ai thot se Itbani
ka pasur si qllim t ndrtoj nj xhami, pr shkak t nevojs s tij pr nj t
till. Ai kishte dshir q t falej i Drguari i Allahut (a.s.) n nj vend t
shtpis s tij, me qllim q t ishte ai themeluesi i xhamis1340, sikurse ndrtoi
xhamin Kuba dhe xhamin e tij. Vepra e t drguarit t Allahut n kt
rast ndryshon nga ndrtimi i nj xhamie n nj vend ku i Drguari i Allahut
sht falur rastsisht pa ndonj shkak dhe pa qen e nevojshme t ndrtohej
xhami n t. Ky lloj dallimi kuptohet dhe pranohet unanimisht nga t
gjith.1341

Dilema e dyt: Vepra e Abdulla ibn Omerit.

N Sahihul Buhari transmetohet, se Abdulla ibn Omerit falte namaz npr

disa vende t rrugve t Medines. Ai falte namaz npr kto vende, sepse
kishte par t Drguarin e Allahut (a.s.) duke falur namaz npr kto
vende.1342 Pr kto vende, dihet se i Drguari i Allahut (a.s.) i ka shkelur
rastsisht dhe jo qllimisht1343. Kshtu q vepra e Ibn Omerit sht argu-
ment q tregon, se interesimi pr gjetjen e gjurmve t Profetit (a.s.) dhe
krkimi i begatis prej tyre sht nj vepr e plqyer1344.

Kundrprgjigja mbi kt dilem

1- Abdulla ibn Omeri me kt vepr, nuk ka pasur si qllim t krkoj

begatin prmes faljes s namazit npr vendet ku sht falur i Drguari i
Allahut (a.s.) Ai me kt vepr ka pasur si qllim ndjekjen e prpikt t
Profetit (a.s.), pasimin dhe imitimin e plot t tij. Ai n kto raste i ka kushtuar
rndsi begatis s pasimit, e jo begatis s vendit. Argumenti pr kt
sht i njohur dhe se rreptsin e Abdulla ibn Omerit n pasimin dhe
imitimin e t Drguarit t Allahut e din t gjith1345.

1340 Ibn Haxheri ka thn: Itbani mund ta ket krkuar nj gj t till pr t ditur saktsisht
dhe prerazi drejtimin e Kibles. Shih: elja e Krijuesit 1/522.
1341 Ndjekja e rrugs s drejt 2/746 dhe Kritika mbi El Bekriun, fq. 280.
1342 Sahihul Buhari 1/124, kapitulli i namazit, tema: Xhamit gj ndodhen n disa vende t
rrugve t Medines dhe vendet npr t cilat sht falur i Drguari i Allahut.
1343 Ndjekja e rrugs s drejt 2/742.
1344 elja e Krijuesit 1/569.
1345 Shih: Luani i pyllit 3/237, Jeta e pishtarve t menur 3/213,237 dhe elja e Krijuesit 1/569.
322
Transmetohet se Abdulla ibn Omeri i ndiqte gjurmt e Profetit (a.s.) n
do vend q ai kishte falur namaz1346, saq nj her i Drguari i Allahut
kishte qndruar posht nj peme. M pas, Abdulla ibn Omeri shkonte
vazhdimisht tek ajo pem dhe e ujiste at me qllim q t mos thahej1347.

2- Abdulla ibn Omeri ka qen i vetmi q e ka kryer kt vepr ndr t

gjith sahabet. T gjith sahabet e kan kundrshtuar at n kt vepr.
Njri prej tyre sht edhe babai i tij, sikurse e treguam edhe m lart.

Dilema e tret: Vepra e Selemeh ibn El Ekuas

N t dy Sahihet transmetohet, se Jezid ibn Ebi Ubejde ka thn: Seleme

vazhdimisht falej drejt kolons pran s cils vendosej Kurani. Un nj dit
i thash: O babai i Muslimit, un po shoh se ti kujdesesh vazhdimisht q t
falesh drej ksaj kolone!? Ai tha: Un kam par t Drguarin e Allahut
(a.s.) q kujdesej vazhdimisht t falej drejt ksaj kolone1348.
Vepra e Selemes n kt rast, t l t kuptosh se falja e namazit npr ato
vende ku sht falur i Drguari i Allahut (a.s.) pr t krkuar begati, sht
prgjithsisht vepr e lejuar.

Kundrprgjigja ndaj ksaj dileme

Kujdesja e Profetit (a.s.) pr ta falur namazin npr disa vende qllimisht,

sikurse na paraqitet n kt hadith, dallon prej faljes s tij n disa vende t
tjera rastsisht. N rastin e par, prkujdesja dhe synimi i kryerjes s veprs
sht e lejuar, duke pasur si qllim ndjekjen dhe pasimin e t Drguarit t
Allahut (a.s.), ndrsa n rastin e dyt, synimi i vendeve ku i Drguari i
Allahut sht falur rastsish, nuk sht e lejuar. Ky i fundit prbn edhe
temn e ktij diskutimi dhe ne e kemi sqaruar dallimin midis ktyre dy
veprave, q n fillim t ksaj shtjeje.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije, pasi ka prmendur hadithin e msiprm, ka

thn: Disa shkrues1349 kan menduar se kjo sht nj shtje pr t ciln
1346 Duhet patur parasysh, se Abdulla ibn Omeri nuk falej vetm npr ato vende ku ka qen
falur i Drguari i Allahut. Shih: Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 17/475.
1347 Luani i pyllit 3/237, Jeta e pishtarve t menur 3/213 dhe Ndjekja e rrugs s
drejt 2/743,794.
1348 Sahihul Buhari 1/127, kapitulli i namazit, tema: Namazi drejt kolons dhe Sahihul
Muslim 1/364, kapitulli i namazit, tema: Personi duhet t qndroj pran sutres.
1349 Nj prej tyre sht Ebu Bekr Tartushiu. Shih librin Shpikjet dhe bidatet, fq. 151.
 323
dijetart kan mbajtur qndrime t kundrta. Ata e kan konsideruar kt
rast, ose kt shtje1350 t njjt me rastin e par. Ky mendim i tyre nuk
sht i mir. Hadithi na tregon, se i Drguari i Allahut (a.s.) prkujdesej pr
kryerjen e namazit n kt vend, ather si mund t mos jet synim i plqyer
kryerja e ksaj vepre!... Ne duhet ta kuptojm mir dallimin e ndjekjes ose
pasimit t Drguarit t Allahut (a.s.) n veprat e tij dhe shpikjes s bidateve
t paligjruara nga Profeti (a.s.), t cilat kryen duke u mbshtetur n faktin
se gjoja jan gjra q kan lidhje me t.1351

Dilema e katrt: Konsiderimi i vendit ku qndroi Ibrahimi (a.s.) si

vendfalje. Meq Allahu (xh.sh.) na ka urdhruar q: ...vendin ku qndroi
Ibrahimi pranojeni pr vendfalje1352, ather mund t bjm analogji me
kt ajet pr ti konsideruar t njjta t gjitha vendet q kan lidhje me
profett e tjer.1353

Kundrprgjigja ndaj ksaj dileme:

Kjo dispozit sht e veant vetm pr vendin ku ka qndruar Ibrahimi,

qoft n Qabe apo n vendet e shenjta si Arafat, Muzdelife dhe Mina. N
kto vende kryhen adhurime, t cilat nuk mund t kryhen n vende t
tjera, si sht rrotullimi rreth Qabes. Me kto Vende t Shenjta nuk mund
t bhet analogji me disa vende t tjera, sepse adhurimet kryhen duke u
bazuar n legjislacionin fetar, n pritje t urdhrit dhe n pasueshmri, e jo
duke u bazuar n llogjik, analogji apo shpikje. Ato koh dhe ato vende, t
cilat i ka madhruar Allahu dhe i Drguari i Tij, meritojn t madhrohen,
ndrsa ato vende dhe koh, t cilat nuk jan madhruar nga Allahu dhe i
Drguari i Tij, nuk e meritojn t madhrohen.1354
Kto ishin dilemat m kryesore, tek t cilat jan mbshtetur ata q e lejojn
kt lloj krkimi begatie.

1350 Ktu ka si qllim adhurimet e kryera nga ana e t Drguarit t Allahut (a.s.) n fardo lloj
vendi rastsisht, pa pasur ndonj synim.
1351 Ndjekja e rrugs s drejt 2/747.
1352 El Bekare 125.
1353 Ndjekja e rrugs s drejt 2/801.
1354 Ndjekja e rrugs s drejt 2/801, Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 27/
86, Kundrprgjigja e fort ndaj Rrifait, ndaj t panjohurit dhe ndaj Ibn Alauit, t Shejh Hamud
ibn Abdullah Tuexhrit, fq. 83.
324

Dispozita e krkimit t begatis te gjurmt e lna prej

kmbve t t Drguarit t Allahut (a.s.)

Kjo sht nj shtje e rndsishme, e cila rrjedh nga tema q ne po

trajtojm. Un mendoj se ajo duhet sqaruar patjetr, ngaq kemi vn re se
n disa vende ekziston ajo q quhet gjurma ku kan shkelur kmbt e t
Drguarit t Allahut (a.s.).. Ajo prbhet nga gur mbi t cilt ka gjurm
kmbsh njeriu. Disa njerz pretendojn se jan gjurm t Profetit (a.s.).
Ata krkojn begati prej ktyre gjurmve, duke i frkuar, duke i puthur,
duke i vshtruar e duke u lutur. Ata ndrmarrin vizita t posame n kto
vende.
Kjo vepr hidhet posht n dy pika:

S pari: Pretendimi i ekzistencs s gjurmve t kmbs fisnike t Profetit

(a.s.) sht i pasakt pr disa arsye:

1- Nuk disponohet asgj q mund t vrtetoj saktsin e ktij pretendimi.

Nuk ka argumente t vlefshme q ta mbshtesin kt pretendim. Ky
pretendim sht mbshtetur fillimisht vetm n disa fjal t prhapura, q
m von fituan popullaritet, sidomos tek njerzit e rndomt dhe t thjesht.

2- Dijetart verifikues dhe hafizt e mdhenj kan nnshkruar mohimin

e ekzistencs s gjurmve t kmbve t Profetit (a.s.) mbi gur.1355
Autori i librit Gjurm profetike e ka br t qart mashtrimin e ktyre
gjurmve edhe nprmjet krahasimit midis tyre. Ai n librin e tij thot: Ne
sot prej ktyre gurve njohim gjithsej shtat t tilla. Katr prej tyre ndodhen
n Egjipt, nj n Kuben Shkmbore n Kuds, nj n Kostandinopoj1356
dhe nj tjetr n Taif. Ata jan gur t zinj q anojn n prgjithsi nga bluja.
Mbi kta gur ka gjurm t cilat jan t ndryshme pr nga forma e madhsia.
Asnjra prej tyre nuk i prngjan tjetrs.1357

1355 Ahmed Timur Basha n librin e tij Gjurm profetike ka prmendur disa emra t ktyre
dijetarve. Shih librin e tij, fq. 68 dhe Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/13.
1356 Un i kam par me syt e mi kta gur n vitin 1407 n Egjipt n qytetin Tanta, n hyrje
t varrit t Sejid Bedeuit, n nj cep t tijin. Nj gur tjetr e kam par n nj prej muzeumeve t
Stambollit.
1357 Gjurmt profetike, fq. 53.
 325
3- Prhapja e fjalve se gjoja kmba e Profetit (a.s.) l gjurm kur shkel n
shkmb, sht nj gnjeshtr e trilluar kryesisht nga disa poet, t cilt jan
munduar t lavdrojn t Drguarin e Allahut (a.s.).1358

S dyti: Supozojm se ekzistenca e gjurmve t kmbve profetike sht

e sakt. Prsri, krkimi i begatis prej tyre sht i ndaluar n fardo lloj
forme qoft pr shkak se:

1- Ne gjat ksaj teme kemi sqaruar me argumente vendimtare, q

krkimi i begatis npr ato vende, ku sht ulur ose sht faluar i Drguari
i Allahut, sht i palejuar. Gjurma e kmbs sht nj pjes e ktyre vendeve
dhe pr kt arsye edhe t part tan nuk e kan krkuar begatin me nj
gj t till.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Ktij umeti nuk i sht lejuar t
fshij e t puth ato vende, ku sht falur dhe ka shkelur me kmbt e tij
fisnike, kmba e t Drguarit t Allahut (a.s.).1359

Ai n nj vend tjetr ka thn: Synimi i namazit dhe i lutjes npr ato

vende q thuhet se jan kmb, gjurm apo varre profetsh sht prej
bidateve t shpikura, q Islami i refuzon. I Drguari i Allahut (a.s.) nuk e ka
ligjruar nj vepr t till. Ata q e prqafuan t part Islamin dhe ndjeksit
e tyre, denjsisht nuk e kan punuar kt vepr. Kt vepr nuk e ka plqyer
asnj nga imamt e muslimanve ndr shekuj. Kjo vepr sht nga shkaqet
q t ojn n shirk apo idhujtari, e cila sht shpifja m e madhe kundr
Allahut.1360

2- Dijetart jan t nj mendimi se prekja dhe puthja e vendit ku ka

qndruar Ibrahimi (Mekami Ibrahimi), n t cilin ndodhen gjurmt e tij,
sht nj vepr e palejuar. Kur kjo vepr sht e ndaluar, n lidhje me vendin
e kmbve t Ibrahimit, n t cilat nuk ka pik dyshimi dhe q Allahu na ka
urdhruar ta pranojm si vendfalje, ather si mund t jet e lejuar pr at
q gnjehet dhe shpifet se gjoja sht vendi i gjurmve t kmbve t Profetit
(a.s.)1361

1358 elja e m t Lartit, t El Mukrrit, fq. 349.

1359 Ndjekja e rrugs s drejt 2/800.
1360 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 27/145.
1361 Lajmet e Mekes e Ezrakiut 2/29, Ndihmes njeriut t Ibn Kajimit 1/212 dhe Ndjekja
e rrugs s drejt 2/799.
 326
Kjo dispozit n lidhje me gjurmt e kmbve t Profetit (a.s.), sht e
vlefshme pr do gj tjetr q mund ti mvishet atij, si gjurmt e dors,
brrylit, koks etj.. Pr t gjitha kto nuk ka argument t vlefshm fetarisht
q t mbshtes origjinn e tyre profetike. Sidoq t jet, krkimi i begatis
prej tyre nuk lejohet n asnj lloj mnyre, edhe nse pretendimi i origjins
s tyre profetike sht i sakt. Allahu i Lartsuar sht m i dituri.

Dispozita e krkimit t begatis n vendin ku ka lindur i

Drguari i Allahut (a.s.)

Disa historian t vonshm kan treguar se n Meke sht nj vend i

njohur, pr t cilin thuhet s sht vendi ku ka lindur i Drguari i Allahut
(a.s.). Ky vend vizitohet pr do vit natn e dymbdhjet t muajit Rabiul
Euel pas namazit t akshamit. N kt vizit marrin pjes disa dijetar t
fikhut dhe disa personalitete. N kt vend ata mbajn fjalime dhe luten
pr prijsat shtetror. M pas ata kthehen n Mesxhidul Haram, kur afrohet
koha e namazit t jacis.1362
Disa kan thn se ky vend hapet ditn e dymbdhjet t muajit Rabiul
Euel, me qllim q njerzit t krkojn begati me namaz, me lutje, me frkim
dhe me vepra t ngjashme me kto. Ky vend sht dheu i par q ka prekur
trupin e pastr t Profetit (a.s.).1363 Disa dijetar kan shkuar deri aty, saq t
deklarojn se duaja n kt vend, pasi dielli t ket kaluar zenitin dhe t jet
larguar pak nga kupa e qiellit, sht e pranuar.1364
Krkimi i begatis n vendin ku ka lindur i Drguari i Allahut, sht i
lejuar apo i ndaluar!?

Prgjigje: Dispozita e ksaj shtjeje nuk ndryshon prej dispozitave t

shtjeve t kaluara t ngjashme me t. Ajo sht nj vepr e ndaluar pr dy
arsye:

S pari: Historiant kan dhn mendime t ndryshme, n lidhje me

prcaktimin e vendit ku ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.). Gjithashtu,
nuk ekzistojn argumente t sakta, q t mund t prcaktohet me siguri ky

1362 Marr nga libri Tubim modest rreth vlers s Mekes bashk me banort e saj dhe ndrtimi
i Shtpis Fisnike t Ibn Dhahires, q ka vdekur n vitin 986 H. Shih fq. 326.
1363 Shih: Udhtimi i Ibn Xhubejrit, fq. 92.
1364 Njohja me dijetart pishtar, t El Kutbit q ka vdekur n vitin 1014 H, fq. 154.
 327
vend dhe vendi i njohur, t cilin e prmendm m lart sht vn n dyshim
nga shum dijetar.

Udhtuesi i njohur, Ebu Salim El Ajashi, ka prmendur divergjencat e

dijetarve, n lidhje me vrtetimin dhe prcaktimin e vendit t lindjes.
Ai ka thn: Gjja m e habitshme, n lidhje me kt shtje, sht se
kta njerz kan prcaktuar vendin e lindjes imtsisht, duke caktuar nj
vend sa nj shtrat brenda nj shtpie, pastaj thon se ky sht pikrisht
vendi ku ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.). Pr mua sht dika shum
shum e largt prcaktimi i ktij vendi, qoft me ndonj rrug argumentimi
t sakt apo t pasakt. Kt konkluzion e nxjerrim po ti kthehemi
divergjencave t dijetarve, n lidhje me prcaktimin e zons. Ata nuk jan
t nj mendimi se a ndodhet ky vend n Mek apo jasht saj. Megjithat,
nse pranojm mendimin, i cili thot se gjendet n Mek, ata prsri shfaqin
divergjenca n lidhje me prcaktimin se n ciln lugin t Mekes ndodhet
ky vend. Prsri nse marrim mendimin, i cili prcakton kt lugin, ata
shfaqin divergjenca n lidhje me prcaktimin se n ciln shtpi ka lindur.
Prap se prap, nuk mund ta prcaktojm vendin me at lloj imtsie q
kan thn kta njerz, edhe sikur t pranojm prcaktimin e shtpis,
sidomos pasiq kan kaluar kaq e kaq koh dhe jan ndrprer transmetimet
e tregimeve t tilla.1365
Ai gjithashtu, duke e konsideruar si t dyshimt prcaktimin e vendit t
lindjes, ka thn: Lindja e Profetit ka ndodhur n kohn e injorancs dhe
ather nuk ka pasur njerz q t interesoheshin pr ruajtjen dhe mbajtjen
mend t vendeve t tilla, sidomos n rastet q nuk prbnin ndonj interes
pr ta. Pasi erdhi Islami, interesimi i sahabeve dhe i tabiinve pr tu lidhur
me vende q nuk mbartin ndonj vepr t ligjruar fetarisht, ka qen shum
i dobt. Ata nuk u interesuan pr gjra t tilla, pr shkak se u morn me at
q ishte m e rndsishme, si qe ruajtja e fes dhe mbrojtja e saj, qoft me
shpat, e qoft me goj.1366

Divergjencat midis dijetarve dhe historianve, n lidhje me prcaktimin

1365 Historiani bashkkohor Hamed El Xhasir, n nj artikull t tij n revistn Arabt, n

Ramazan dhe Sheual t vitit 1402 H, me tem: Gjurmt islame n Meken Fisnike ka thn:
Divergjencat n lidhje me vendin ku ka lindur i Drguari i Allahut t ojn n pranimin e vendit
q njeh shumica e njerzve t thjesht, por dua t them se ky mendim nuk mbshtetet n asnj
baz t sakt historike. Shih: Ekspeditn Ajashije e quajtur ndryshe (Uji i sofrave) t El Ajashit
1/225.
1366 Shih: Ekspeditn Ajashije e quajtur ndryshe (Uji i sofrave) t El Ajashit 1/225.
 328
e vendit t lindjes s Profetit (a.s.), t ln t kuptosh interesimin e pakt t
sahabeve, n lidhje me nj gj t till. Ata nuk jan interesuar pr nj gj t
till, sepse me vendin e lindjes s Profetit nuk lidhet ndonj dispozit ligjore,
apo ndonj vepr fetare. Po t kishte lidhje vendi i lindjes s Profetit me
ndonj vepr fetare, sikurse jan vendet e shenjta ku kryhet haxhi, patjetr
q do t na ishte transmetuar mendimi unanim i sahabeve mbi prcaktimin
e ktij vendi.
Ky sht nj argument q tregon se krkimi i begatis n kt vend sht
i palejuar, sepse sahabet ska sesi t tregoheshin t painteresuar pr nj
vend t till, duke qen se ata kan qen njerzit m lakmues pr t arritur
mirsit.

S dyti: Krkimi i begatis n vendin e lindjes s Profetit sht i palejuar,

edhe sikur t ishte i sakt prcaktimi i ktij vendi, sepse si e kemi sqaruar
edhe m lart, nuk lejohet krkimi i begatis npr ato vende, ku sht falur
ose ulur i Drguari i Allahut, ose n vendet ku ai ka ln fardo lloj gjurme.
Ndrsa prsa i prket madhrimit t vendit ku ka lindur i Drguari i
Allahut dhe krkimit t begatis aty, me pretekstin se Xhibrili e ka urdhruar
Muhamedin, Natn e Isras e t Miraxhit q t fal dy rekate namaz n
Bejtu Lahm (Betlehem),1367 ku ka lindur Isai1368(a.s.), ne i prgjigjemi si m
posht:

1- Dijetar t hadithit e t tjer kan gjykuar mbi kt transmetim, se

sht i papranueshm e i trilluar. Pretendimi se gjoja i Drguari i Allahut
sht falur n Bejtu Lahm, nuk qndron aspak1369.

Shejhul Islam, Ibn Tejmijeh ka thn: I Drguari i Allahut, sikurse

transmetohet n t dy Sahihet, ka shkuar Natn e Isras n Bejtul Makdis
dhe aty ka falur dy rekate namaz1370. Ai nuk ka vizituar dhe nuk sht falur
n asnj vend tjetr. Tregimi rreth Miraxhit ka pjes q jan transmetuar n
librat e sakt t hadithit, pjes t tjera jan transmetuar npr sunene e

1367 Bejtu Lahm ose Betlehem sht emri i nj fshati palestinez n afrsi t Bejtul Makdis
(Jeruzalemit), i cili ndodhet n jug t tij. Profeti Isa (a.s.) ka lindur n kt vend. Shih: Enciklopedia
e vendeve 1/521.
1368 Marr nga libri i Shejh Ismail ibn Muhamed El Ensarit me titull Fjala e prer n lidhje
me festimin e ditlindjes s m t mirit t profetve, fq. 43, 138.
1369 Shih po t njjtin libr n faqet 138-145. Autori aty ka sjell fjal t mjaftueshme t
dijetarve, n lidhje me gjykimin mbi kt transmetim.
1370 Sahihul Muslim 1/145, kapitulli i imanit, tema: Israja e t Drguarit t Allahut.
 329
musnede, ku jan prfshir edhe pjes t dobta, t trilluara e t sajuara. E
till sht edhe pjesa e Miraxhit, ku gjoja Xhibrili i paska thn t Drguarit
t Allahut: Ktu ndodhet varri i babait tnd Ibrahimit, zbrit dhe falu aty.
Ky sht Bejtu Lahm, vendi ku ka lindur vllai yt Isai, zbrit dhe falu aty.

Kjo e t tjera t ngjashme me to, t gjith dijetart i konsiderojn si

gnjeshtra t sajuara. Gjithashtu, Bejtu Lahm sht nj kish e t krishterve,
q pr muslimant nuk ka ndonj mirsi ta vizitojn, edhe pse ajo mund t
jet vendi ku ka lindur Isai (alejhi selam)1371.

Ibn Kajimi ka thn: Disa kan thn se i Drguari i Allahut ka zbritur

n Bejtu Lahm dhe sht falur aty, porse kjo q kan thn nuk sht aspak
e vrtet.1372

2- Megjithat, edhe sikur t jet i sakt pretendimi se i Drguari i Allahut

(a.s.) sht falur n Bejtu Lahm, ktu nuk ka absolutisht asgj q t mund t
mbshtes lejimin e namazit pr t krkuar begati e shprblim n vendin
ku ka lindur i Drguari i Allahut, sepse analogjia ose krahasimi n shtjet
e adhurimit, sht i papranueshm dhe se adhurimet mbeten gjra t
qndrueshme, t cilat mbshteten vetm me argumente tekstuale.
I Drguari i Allahut nuk e ka urdhruar umetin e tij t madhroj Bejtu
Lahmin. Ai nuk e ka urdhruar Umetin t fal namaz aty. Asnj nga sahabet
nuk e ka madhruar Bejtu Lahmin e nuk sht falur aty1373. Asnj mirsi
nuk ka pr muslimant q ta vizitojn at, po kshtu thuhet edhe pr vendin
ku ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.).
Lus Allahun q t na ndihmoj n ndjekjen e udhzimit t Profetit t Tij
fisnik, t na ndihmoj t punojm sipas tradits s tij, n brendi e n dukje,
dhe t na ndihmoj ti prmbahemi fjalve dhe veprave t transmetuara
prej tij.

1371 Ndjekja e rrugs s drejt 2/814.

1372 Zahireja pr udhtim 3/34.
1373 Kundrprgjigja e fort kundr Rrifait, kundr t panjohurit dhe kundr ibn Alauit t
shejh Hamud ibn Abdullah Et Tuexhrit, fq. 88 dhe Ndjekja e rrugs s drejt 2/813.
330

shtja e tret: Krkimi i begatis natn e lindjes s t Drguarit t

Allahut

Shpikja e festave t pabaza sht nj fatkeqsi q u ka ngjar muslimanve

gjat periudhave t mvonshme. Nj nga m t prhapurat e m t
rrezikshmet, sht edhe festa e mevludit ose e ditlindjes s profetit
Muhamed. Shkaku q i ka shtyr kta njerz ta veprojn nj gj t till,
sht madhrimi dhe shenjtrimi i nats n t ciln ka lindur i Drguari i
Allahut (a.s.). Disa njerz kan pretenduar, se nata kur ka lindur i Drguari
i Allahut sht m e mira e t gjith netve. Dita n t ciln ka lindur pr
her t par dielli mbi t Drguarin e Allahut sht m e mira e t gjith
ditve. Ata kan thn se ajo sht nj fest e veant q duhet shfrytzuar,
madhruar e respektuar. N kt fest duhen kryer vepra, t cilat tregojn
madhrim dhe respekt ndaj saj.1374
Kta njerz besojn se nata e mevludit sht nj nat e begat. Ata
gjithashtu besojn se libri i mevludit q ata e lexojn gjat ksaj nate sht i
begat. Ai prmban kryesisht tregimin e lindjes s Profetit dhe nj pjes t
historis s jets s tij. Ata e besojn aq fort nj gj t till, saq njri prej tyre
ka thn: do person q lexon mevludin mbi krip, grur e mbi t tjera
gjra ushqyese, ka pr t par begatin tek ato dhe n do gj q arrin kripa,
gruri apo ushqimi. Kush e on kt ushqim n barkun e tij, ai ka pr tiu
lkundur brenda barkut, derisa Allahu ta fal personin, q e ka ngrn kt
ushqim. Nj personi q pi uj t pastr mbi t cilin m par sht lexuar
mevludi, n zemrn e tij kan pr t shkuar nj mij drita e njmij mshira,
e m pas prej saj kan pr t dal njmij errsira e nj mij mangsira
!...1375.

Nj tjetr ka thn: Allahu i largon thatsirn, fatkeqsit, mrzitjen,

mbytjen, smundjet, sprovat, armiqsin, smirn dhe hajdutt, do
myslimani q n shtpin e tij lexon mevludin e Profetit. Allahu, ktij
myslimani i lehtson prgjigjen prpara dy melekve Munkir dhe Nekir.
Muslimani q kryen nj vepr t till, ka pr t qen tek Mbreti i Plotfuqishm

1374 Kjo t le t kuptosh se kjo nat sht edhe m e mir se nata e Kadrit, madje disa prej tyre
e kan pohuar haptazi kt mendim. Shih: Botkuptime q duhen korigjuar t El Malikit, fq. 120.
1375 Dhurat e Dhuruesit t El Kajlubit 5/115. Ky libr pretendohet se i prket Fahrudin
Rraziut.
 331
n vendin e t sinqertve, Ditn e Gjykimit!1376

Kto q prmendm dhe t tjera si kto, jan gjoja pjes e vlers, mirsis
dhe begatis fetare e jetike e nats s mevludit.

Kur sht shpikur pr her t par festa e Mevludit?

Dijetart pohojn se t part q e kan shpikur festn e Mevludit, kan

qen pushtetart e shtetit Beni Ubejde, t vetquajturit Fatimit. El Muiz
Lidinilah ka qen pushtetari i par ndr ta, q e festoi pr her t par n
Kajro n vitin 362 H, festn e Mevludit. Mevludi vazhdoi t festohej nga ky
shtet, derisa festimin e tij e ndaloi El Afdal Emirulxhujush ibn Bedr El
Xhemali, ish-ministr i kalifit El Musteali Bil-lah n vitin 488 H. Festimi i
Mevludit u rikthye prsri n vitin 495 H, pas vdekjes s kalifit.1377

Festimi i Mevludit ka qen i panjohur pr muslimant prpara shekullit

t katrt hixhri. Ndrsa n Irak, pr her t par mevludi sht festuar n
shekullin e gjasht nga Shejhu i Mosulit1378 Umer ibn Muhamed El Mulai,
m pas at e ndoqi mbreti i qytetit Irbil1379, Ebu Seid Kukburiu n shekullin
e shtat hixhri. Ky mbret ka treguar nj interes t habitshm ndaj mevludit.
Ai bnte festime t strmdha n mevlud.1380
M pas mevludi sht festuar vazhdimisht pr do vit n muajin Rabiul
Euel. Njerzit jan mbledhur pr t festuar npr xhami e shtpi. Ata lexojn
n mevlud lvdata mbi Profetin, historin e jets s tij, prejardhjen e tij
fisnike, tregimin e lindjes dhe disa cilsi t tij. Ata gjithashtu lexojn pr t
salavate t veanta dhe prgatisin ushqime t ndryshme pr t pranishmit,

1376 Dhurat e Dhuruesit t El Kajlubit 5/116. Ky libr pretendohet se i prket gjithashtu

Fethullah Bunanit.
1377 Marr nga libri i Shejh Ismail ibn Muhamed El Ensarit me titull Fjala e prer n lidhje
me festimin e ditlindjes s m t mirit t profetve, fq. 68.
1378 Mosuli ose El Meusil sht nj qytet i lasht e i madh n Irak, i cili gjendet n buz t
lumit Tigr. Ai quhet kshtu, sepse lidh Lumin Eufrat me Lumin Tigr, megjithat thuhet se
Mosuli kt emr e ka marr nga mbretit q e themeloi at. Shih: Enciklopedia e Vendeve 5/
223.
1379 Irbil sht nj qytet i madh n lindje t Mosulit, aty ka nj kala t fuqishme, t ciln nuk
arritn ta pushtojn, as Tartart, t cilve nuk u kishte rezistuar asnj kala tjetr. Shih: Gjurmt e
vendeve, fq. 290.
1380 Shih: Vdekja e t dalluarve t ibn Khalkanit 4/117 dhe Shtytsi pr mospranimin e
bidateve t Ibn Shames, fq. 24.
332
ku mund t gjesh edhe gjra t padshiruara, pr t cilat do t flasim m
hollsisht m posht.
Mevludi vazhdon t festohet akoma edhe n ditt tona n shum prej
vendeve islame, me mnyra e shfaqje t ndryshme. Madje, disa prej ktyre
vendeve ditn e mevludit i mbyllin shkollat dhe zyrat e administrats
qeveritare, duke e konsideruar at si nj prej festave fetare.

Argumentet q tregojn se nuk lejohet festimi i mevludit dhe

krkimi i begatis me t

Festimi i mevludit dhe krkimi i begatis me t sht i palejuar, dhe kt

e mbshtesin kto argumente:

S pari: Kjo vepr nuk ka baz n Kuran dhe Sunet, dhe nuk e kan
vepruar t part tan veprmir.
Pr festimin e mevludit nuk ka asnj argument n Kuranin Fisnik. I
Drguari i Allahut nuk e ka festuar mevludin dhe nuk ka dhn ndonj
urdhr q ai t festohet. Ai gjithashtu, nuk ka festuar ditlindje t profetve
t mparshm, apo t njerzve t mir. Festimi i ditlindjes s Profetit apo
t ndonj tjetri, nuk vrehet n asnj transmetim t sahabeve dhe tabiinve.
Tre shekujt e par, q jan shekujt m t mir t ktij umeti, nuk sht njohur
dhe nuk e kan vepruar nj fest t till.
Shehu Islam, Ibn Tejmije, n lidhje me festimin e mevludit, ka thn: T
part nuk e kan festuar ditlindjen e Profetit, edhe pse nj gj e till ka
qen e mundur pa ndonj penges. Festimi i mevludit po t kishte qen
plotsisht i mir, ose t anonte nga e mira, t part e ktij umeti do ta kishin
vepruar para nesh nj gj t till. Dashuria e tyre pr Profetin ka qen m e
madhe se e jona. Ata e kan ngritur lart dhe e kan madhruar t Drguarin
e Allahut m shum s ne. T part e ktij umeti kan qen m t kujdesshm
sesa ne n kryerjen e veprave t mira.1381

Imam Taxhudin El Fakihaniu ka thn: Un nuk di q mevludi t ket

ndonj baz n Kuran e Sunet. Mevludin nuk e ka festuar asnj nga dijetart
e ktij umeti, t cilt jan shembulli yn n fe. Kta dijetar jan ata q ecin
npr gjurmt e t parve.1382

1381 Ndjekja e rrugs s drejt 2/615.

1382 Burim njohurish rreth festimit t mevludit t El Fakihanit, fq. 20-21.
 333
Divergjenca e t parve rreth prcaktimit t nats n t ciln u lind i
Drguari i Allahut (a.s.), sht argumenti m i fort q tregon, se ata nuk e
kan festuar mevludin, sepse po ta zm se n kt nat do t kishte ndonj
adhurim t veant, padyshim q sahabet do ta prcaktonin at me saktsi
dhe do t interesoheshin q ajo t prhapej e t bhej e njohur.
Divergjencat midis historianve, n lidhje me prcaktimin e ksaj nate,
kan arritur n shtat mendime t ndryshme. Mendimi m i prhapur sht
ai pr natn e dymbdhjet t muajit Rabiul Euel. Ata jan t nj mendimi,
n lidhje me ditn e saj, e cila ka qen dit e Hn dhe shumica e tyre jan t
mendimit, se ditlindja e Profetit (a.s.) ka qen n muajin Rabiul Euel. Nj
mendim tjetr i prhapur sht edhe ai pr ditn e tet t muajit Rabiul
Euel.1383

Imamt e fes dhe dijetart verifikues t ktij umeti, duke qen pasuesit
e udhs s t parve tan t mir, nuk e kan festuar dhe nuk e kan marr
n konsiderat aspak mevludin. Ata me kt qndrim, ndjekin udhn e t
Drguarit t Allahut, t prijsave t drejt pas tij dhe t pasuesve rigoroz
t tyre. Gjithashtu, kur jan shpikur kto festime rreth mevludit, pas tre
shekujve t par t Islamit, kta dijetar e kan kryer detyrimin e tyre, duke
i kshilluar njerzit e duke ua br t qart atyre dispozitn dhe t keqen e
ksaj vepre.1384Dijetart e Ehli Sunetit vazhdimisht, shekull pas shekulli,
deri n ditt tona kan ecur n kt udh. Ata i jan kundrprgjigjur atyre,
t cilve e kan lejuar nj vepr t till me argumente t qarta.1385

S dyti: Kjo vepr, festimi i mevludit, konsiderohet bidat i shpikur n fe.

Feja jon e ka theksuar shum kujdesin pr t mos rn n bidat. Si argu-

1383 Fillimi dhe fundi i ibn Kethirit 2/260.

1384 Fjala e prer n lidhje me festimin e ditlindjes s m t mirit t profetve fq. 49, 57 dhe
Fetva t Ibn Ibrahimit 3/59.
1385 Nga librat m t njohur q jan shkruar rreth ksaj shtjeje n koht tona po prmendim:
1- Nj broshur e shejh Abdulaziz ibn Abdullah ibn Bazit, n lidhje me dispozitn e festimit
t mevludit.
2- Dialog me El Malikiun rreth kotsive dhe gabimeve t tij t shejh Abdullah ibn Sulejman
ibn Muniut.
3- Fjala e prer n lidhje me festimin e ditlindjes s m t mirit t profetve t shejh
Ismail ibn Muhamed El Ensarit.
4- Kundrprgjigja e fort kundr Rrifait, kundr t panjohurit dhe kundr Ibn Alauit,
dhe qartsimi i gabimeve t tyre rreth mevludit t shejh Hamud ibn Abdullah Et Tuexhrit.
5- Drejtsia mbi gjithka q sht tejkaluar dhe tepruar rreth mevludit t shejh Ebu
Bekr El Xhezairit.
 334
ment q na tregon se festimi i mevludit sht bidat, shrben ajo q tham
m lart: Mosekzistenca e ndonj baze n Kuran dhe n sunet pr festimin e
mevludit, dhe moskryerja e nj vepre t till nga t part tan t mir.
Gjithashtu, madhrimi i nats s mevludit dhe festimi i saj pr tu afruar
tek Allahu, pr t krkuar begati dhe konsiderimi i saj si nj fest, i prket
nj shtjeje fetare q ka lidhje me adhurimet. Mirpo adhurimet nuk mund
t tjetrsohen. Ato jan t pacnueshe dhe pikmbshtetja n to sht vetm
Sheriati, kshtu q do gj q shtohet mbi Sheriatin, konsiderohet bidat dhe
vepr e keqe.

Shejh Muhamed ibn Ibrahimi ka thn: Veimi me ndonj adhurim i

nj dite dhe dallimi i saj prej ditve t tjera sht nj shtje fikse. Rruga e
vetme pr t veuar ose dalluar nj dit t till nga ditt e tjera sht vetm
Sheriati, ligji i pastr i Allahut. Sheriati nuk ka prcaktuar ndonj dit si
dit feste prve dy Bajrameve; Fitr Bajramit, Kurban Bajramit, ditt q
pasojn at dhe ditn e Xhuma, e cila sht festa javore. Muslimant nuk
kan t drejt t sajojn asnj lloj feste tjetr prve tyre.1386

S treti: Festimi i mevludit dhe konsiderimi i tij si fest, tregon prngjasim

me ithtart e librit dhe festat e tyre, ndrsa neve na sht ndaluar imitimi i
tyre dhe prngjasimi me ta.
T krishtert kan sajuar festa n disa dit, t cilat kan lidhje me Isain.
Nj gj t till e kan br edhe jehudit n fen e tyre.1387

Ibn Kajimi thot: Ai q veon me adhurim disa vende apo koh npr
t cilat kan ndodhur ngjarje t mdha, duke u mbshtetur thjesht n kokn
e tij, i ngjason me ithtarve t librit, t cilt ngjarjet e Mesihut i kan shdrruar
n festa, si ditn e lindjes, ditn e pagzimit dhe t tjera ngjarje.1388

Kjo sht e qart, sepse t krishtert i festojn edhe sot n ditt tona festa
t tilla. M e njohura dhe m e prhapura e ktyre, sht festa e madhe e
Krishtlindjeve, e cila festohet n do fundviti, n shenj prkujtimi ndaj
Isait (a.s.). Pr t krishtert kjo sht nj fest madhshtore. Festa t tilla
kan edhe hebrenjt. Kto festa, t cilat ata i festojn n koh t veanta,
kan lidhje me disa ngjarje t profetve dhe njerzve t mdhenj t tyre.

1386 Fetva t Ibn Ibrahimit 3/51.

1387 Ndjekja e rrugs s drejt 2/614.
1388 Zahireja pr rikthim i Ibn Kajimit 1/59.
 335
S katrti: Festimi i mevludit n prgjithsi, prfshihet n gjra t
dmshme e t kqija. Krahas konsiderimit t festimit t mevludit si bidat,
qysh n origjin t shpikjes s ksaj feste dhe konsiderimit t saj si vepr q
i prngjason muslimant me ithtart e librit, kjo fest n t shumtn e rasteve
prmban gjra t dmshme dhe t ndaluara, ku disa prej t cilave po i
prmendim m posht:

1- Shumica e vjershave1389 lavdruese, t cilat kndohen npr mevlude

prmbajn n vetvete fjal shirku, idhujtarie dhe shprejhje t tepruara, pr
t cilat i Drguari i Allahut ka thn: Mos e teproni1390 me lvdatat mbi mua,
ashtu sikurse e tepruan t krishtert me t birin e Merjemes1391, sepse un jam rob i
Allahut, prandaj m thoni robi i Allahut dhe i drguari i Tij.1392

Festa e mevludit n shum raste, mbyllet me lutje t cilat prmbajn

shprehje ndrmjetsimi t gabuara dhe fjal shirku t ndaluara, si sht
thirrja e t Drguarit t Allahut dhe krkimi i shptimit e i ndihms nga ai,
pr do nevoj t ksaj dynjaje.
N natn e mevludit sht br zakon t lexohet i ashtuquajturi Libri i
mevludit, i cili sht shkruar posarisht pr nj gj t till. Libri i mevludit
lexohet me nj ritm e atmosfer t veant. Ky libr n t shumtn e rasteve
sht i mbushur me histori e tregime boshe, q prmbajn n vetvete shirk
dhe hadithe t pasakta.1393

2- Nj tjetr bidat i shmtuar gjat festimit t mevludit, sht edhe t

ngriturit n kmb, kur prmendet lindja e Profetit (a.s.) dhe dalja e tij n
kt jet. Pjesmarrsit ngrihen n kmb, me qllim q t nderojn e t
madhrojn lindjen e Profetit. Ata besojn se n ato aste n festn e tyre

1389 Nj nga poezit m t prhapura q kndohet npr mevlude, sht dhe poezia me titull
Burdetul Buseiri. Ajo sht nj poem e gjat, n t ciln lavdrohet i Drguari i Allahut, mirpo
kjo vjersh prmban lloje t ndryshme shirku. Ndaj ksaj vjershe kan ngritur kritika shum dijetar.
1390 Ktu sht fjala pr teprimin n lvdata dhe prdorimin e gnjeshtrs gjat tyre.
1391 Pretendimi i tyre se gjoja ai sht zot etj. Shih: elja e Krijuesit 6/490.
1392 Sahihul Buhari 4/142, kreu i profetve.
1393 Libra mevludi ka shum, por pr tu njohur me m t prhapurit e ktyre librave dhe me
gabimet q ata prmbajn, shih librat e mposhtm:
1- Fjala ndarse e Ensarit, fq. 205.
2- Vepra t pahijshme npr festa dhe gjurmt negative q ln ato tek individi dhe i tr
populli. Nj libr i prgatitur nga nj grup dijetarsh.
3- Lavdrimet mbi profetin sipas atyre q jan t matur dhe sipas atyre q e teprojn t
dr. Muhamed ibn Sad ibn Husejnit, fq. 154.
 336
paraqitet edhe i Drguari i Allahut.
Dijetart e ndershm i kan diskutuar dhe u jan kundrprgjigjur me
forc ktyre dilemave e pretendimeve t sjella nga pasuesit e ktij bidati t
shmtuar.1394 Un po prmend disa fjal t dijetarit t madh Abdulaziz ibn
Baz, q na tregon pr gabimet dhe veprat e kqija, q kryhen gjat festimit
t mevludit: Disa prej tyre pretendojn, se i Drguari i Allahut merr pjes
n festimin e mevludit. Ata pr kt arsye ohen n kmb n shenj
prshndetjeje dhe mirseardhjeje ndaj tij. Kjo padyshim sht kotsia m
e madhe dhe injoranca m e shmtuar. I Drguari i Allahut (a.s.) nuk del
nga varri i tij para se t vij Dita e Kijametit. Shpirti i tij sht n pozitn m
t lart pran Zotit t tij n shtpin e fisnikris.

N lidhje me kt, ai ka sjell argumente nga Kurani, Suneti dhe mendimi

unanim i dijetarve.1395

3- Disa festa mevludi karakterizohen edhe nga disa vepra t ndaluara, si

przierja e grave me burrat, prdorimi i kngve dhe i veglave muzikore,
vallzimi, duartrokitjet, respekti i ult ndaj librit t Allahut dhe t tjera gjra
t ndaluara.1396

4- Gjat ditve t festimit t mevludit harxhohet pasuri e madhe. N kto

festime bhen harxhime t teprta n t ngrn e t pir, n ndezjen e qirinjve
npr xhami e npr rrug, n veshmbathje e t tjera.1397

1394 Shih pr shembull librat e mposhtm:

1- Diskutim me El Malikin t Ibn Muniut, fq. 170.
2- Kundrprgjigja e fort e Et Tuexhrit, fq. 209.
3- Fjala ndarse e Ensarit, fq. 302.
4- Fetva t Rrashid Rridas, 5/2113.
1395 Shih librin e tij: Dispozita e festimit t mevludit, fq. 6.
1396 Pr m tepr njohuri rreth gjrave t ndaluara q kryhen gjat festimit t mevludit shih
librat e mposhtm:
1- Libri i hyrjes i Ibnil Haxhit 2/2.
2- Sunetet dhe bidatet i Esh Shukejrit, fq. 139.
3- I ploti rreth dmeve t kryerjes s bidateve t Ali Mahfudh, faqe; 126.
4- Vepra t kqija q kryhen npr morte dhe mevlude i nj grupi dijetarsh t El Ezherit,
fq. 56.
5- Fjala ndarse e Ensarit, 187.
1397 Pr shembull, shih se si e ka festuar mevludin mbreti Kaukabri n librin Vdekja e t
dalluarve t Ibn Khalkan 4/118, dhe librin Pasqyra e kohs, t nipit t Ibn Xheuzit 8/681.Shih:
I ploti rreth dmeve t kryerjes s bidateve t Ali Mahfudh, fq. 126 dhe Vepra t kqija q
kryhen npr morte e mevlude t nj grupi dijetarsh t El Ezherit, fq. 56.
 337
Humbja e pasuris, shprdorimi dhe harxhimi i saj pa kriter sht pa
dyshim dika, t ciln e ndalon ligji islam. Po kshtu nj gj t till nuk e
pranon as mendja e shndosh.
Kto ishin disa vepra t kqija e t dmshme q gjenden npr kto festa,
t cilat kryhen n emr t fes dhe pr t fituar shprblimin e Allahut.

Dilemat e atyre q e lejojn krkimin e begatis n festimin e

mevludit dhe kundrprgjigja ndaj tyre

Disa dijetar t vonshm kan br shkelje. Ata kan lejuar festimin e

mevludit pr t krkuar begatin dhe afrimin tek Allahu, me kusht q ky
festim t mos prmbaj dika t keqe. Madje, disa prej tyre kan pretenduar
se festimi i mevludit n kt mnyr sht detyrim.1398 Kta persona kan
sjell disa dilema dhe disa prfundime logjike, mbi t cilat mbshtesin
zbukurimin e bidatit dhe ligjrimin e veprs s tyre. Ktu po prmend m
t njohurat e ktyre dilemave, bashk me kundrprgjigjen kundr tyre:

Dilema e par: Festimi i mevludit sht nj bidat i mir dhe ai q e feston

at, shprblehet.1399

Kundrprgjigja: Ksaj dileme i prgjigjemi si m posht:

1- M lart treguam se festimi i mevludit n vetvete sht nj bidat i shpikur,

i keq dhe i refuzuar, edhe nse gjat festimit t tij, nuk ka gjra t ndaluara
e t kqija. Por kur gjat mevludit ndodhin gjra t ndaluara e t kqija, q
shumica e ktyre festave jan t mbushura plot me to, ather si mund t
jet festimi i mevludit nj vepr e lejuar!?

2- do bidat n fe sht i keq dhe kt na e bn t qart tekstualisht

hadithi: ...dhe t keni kujdes n gjrat e shpikura, sepse do shpikje t on n bidat,
e do bidat sht humbje. Bidat t mir n fe nuk ka dhe ky sht mendimi
m i sakt.1400

3- N lidhje me kt shtje ka nj rregull. Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka

1398 Njri prej tyre sht El Kaljubi, shih librin e tij Fajdul Uehab 5/110.
1399 Kt e ka thn Sujuti, shih librin El Hauij 1/251.
1400 T mbrthyerit i Shatibiut 1/141.
 338
thn: do gj q nuk e ka ligjruar dhe nuk e plqyer i Drguari i Allahut,
apo atyre prej t cilve muslimant marrin shembull n fen e tyre,
konsiderohet bidat i keq, prandaj askush t mos thot se ky sht bidat i
mir.1401 Ky rregull prputhet plotsisht me bidatin e festimit t mevludit,
sikurse e kemi sqaruar edhe m lart.

Dilema e dyt: Muslimi n Sahihun e tij transmeton, se i Drguari i Allahut

sht pyetur pr agjrimin e dits s Hn dhe sht prgjigjur: Ajo sht
dita n t ciln kam lindur, dita kur jam drguar ose dita kur m ka zbritur
shpallja n t.
Ky sht nj hadith q tregon se dita e lindjes s tij, sht nj dit e nderuar
dhe prej ksaj prfitohet ligjrimi i festimit t mevludit.

Prgjigja kundr ksaj dileme: Ksaj dileme mund ti prgjigjemi me

disa mnyra:

S pari: Nse festimi i mevludit kryhet si falnderim ndaj Allahut pr

mirsin e lindjes s t Drguarit n kt dit, ather logjika dhe argumentet
n kt rast t imponojn t njjtin lloj falnderimi q ka treguar i Drguari
pr Zotin e tij. Falnderimi n kt rast sht agjrimi i dits s Hn, ather
le ta agjrojm edhe ne kt dit, sikurse e pati agjruar edhe i Drguari i
Allahut. Kur t pyetemi, do t themi: Kjo sht dita n t ciln ka lindur i
Drguari yn dhe ne e agjrojm at n shenj falnderimi ndaj Allahut,
pr kt mirsi dhe si ndjekje e shembullit t Profetit (a.s.).. Kjo padyshim,
sht vepr e ligjruar n kt rast.
Ather ne mund t themi se festuesit e mevludit nuk veprojn n kt
mnyr, sepse agjrimi i dits s Hn sht i vshtir, nuk prmban
atmosfern e fests, t tubimit, t kndimit dhe gjithka q pason festn si t
ngrnit e t pirit. Kshtu q kjo fest m shum prmban atmosfer
shoqrore sesa atmosfer fetare.1402

S dyti: I Drguari i Allahut (a.s.) nuk e ka veuar ditlindjen e tij ditn

e dymbdhjet t muajit Rabiul Euel, sipas mendimit m t njohur nga
ditt e tjera, qoft me agjrim apo me ndonj vepr tjetr. Kjo tregon se i
Drguari i Allahut (a.s.) nuk e konsideronte kt dit m t veant se ditt

1401 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmijeh 27/152. Kush dshiron t dij m tepr
rreth ksaj shtjeje, mund ti kthehet librit Diskutim me Malikiun, t Ibn Muniut, 56.
1402 Mendjet islame dhe ideja e mendimi i mevludit t Ali ibn Muhamed El Isa, fq. 65.
 339
e tjera. Ai vetm ka agjruar ditn e Hn, e cila prsritet do jav dhe
Allahu i Lart ka thn: Ju e kishit shembullin m t lart n t Drguarin
e Allahut, pr at q shpreson n shprblimin e Allahut n botn jetr.1403

S treti: Lind pyetja; i Drguari i Allahut kur ka agjruar ditn e Hn n

shenj falnderimi pr mirsin e lindjes dhe pr mirsin e profecis e t
shpalljes, a i ka shtuar festime agjrimit t ksaj dite, si e festojn t zott e
mevludit me tubime, me lavdrime, me kng, me t ngrn e me t pir?
Prgjigja vjen me mohim prerazi. I Drguari i Allahut as. sht mjaftuar
vetm me agjrimin. Ather, prse nuk i mjafton ktij populli ajo q i mjaftoi
profetit t tij?!

Dilema e tret: I Drguari i Allahut ka nxitur t gjith umetin islam t

agjroj ditn e Ashures, n shenj falnderimi ndaj Allahut pr shptimin
e Musait (a.s.) dhe ata q ishin me t. Prej ksaj nxjerrim ligjshmrin e
festimit t ditlindjes s Profetit (a.s.), bashk me llojet e adhurimit, n shenj
falnderimi ndaj Allahut, q na dhuroi profetin e mshirs.1404

Kundrprgjigja ndaj ksaj dileme: Ksaj dileme mund ti prgjigjemi

n dy forma:

S pari: I gjith umeti islam e kupton, se agjrimi i dits s Ashures sht

vepr e plqyer. Kjo dit agjrohet n shenj bindjeje ndaj urdhrit t t
Drguarit t Allahut (a.s.) dhe n shenj falnderimi ndaj Allahut, q
ndihmoi t vrtetn dhe shkatrroi t kotn. Megjithat, askush nga dijetart
e muslimanve prej atyre q u merret fjala pr baz nuk ka nxjerr prej
ktij udhzimi profetik ndonj rregull baz, prej t cilit mund t festohen
mevlude, apo t caktohen festa t ndryshme fetare, sipas kohve q kan
lidhje me ngjarje t ndryshme. Po t ishte kshtu, festat do t ishin t shumta.
Urdhri i Profetit (a.s.) q umeti i tij ta agjroj ditn e Ashures, nuk nnkupton
shdrrimin e ksaj dite n dit feste dhe se n kt urdhr nuk ka aspak
argument pr festimin e mevludit. Ky urdhr, thjesht krkon t falnderohet
Allahu, duke e agjruar kt dit, ashtu sikurse e ka agjruar i Drguari i
Allahut (a.s.).1405

1403 El Ahzab; 21.

1404 El Haui i Xhelaludin Sujutit 1/260.
1405 Diskutim me El Malikiun i Ibn Muniut, fq. 55.
 340
S dyti: Ne gzohemi me lindjen e t Drguarit t Allahut, mirpo gzimi
yn pr drgimin e tij me shpallje duhet t jet m parsor. Gjithsesi, ne
gzohemi me t gjitha shtjet e tij, me lindjen e tij, drgesn, emigrimin
dhe me t gjitha qndresat e tij t ndritura n mejdanin e xhihadit dhe t
msimdhnies. Ne marrim msim e kshill prej t gjitha qndrimeve t tij.
Mirpo t gjitha ktyre gjrave nuk mund ti caktosh nj nat t vetme. Ato
duhet ta shoqrojn muslimanin n do koh e n do vend, n xhami, n
shkoll dhe n takime, t prgjithshme apo t veanta qofshin.

Dilema e katrt: Festimi i mevludit shpreh dashurin ndaj Profetit dhe

respektimin e tij.

Kundrprgjigje: Ksaj dileme i prgjigjemi n dy forma.

S pari: Dashuria dhe respektimi i t Drguarit t Allahut (a.s.) nuk mund

t realizohet duke kryer bidate pr t cilat ai ka trhequr vrejtjen dhe ka
lajmruar se ato jan t kqia dhe t ojn n humbje. Dashuria dhe
respektimi i t Drguarit t Allahut realizohen sipas mnyrs s ligjruar
duke besuar n t, duke iu bindur atij, duke ndjekur udhzimin e tij, duke
u kapur pas tradits s tij, duke u prpjekur me zemr e me goj pr t
prhapur thirrjen e tij dhe duke e dashur at m shum se vetja, familja,
pasuria, fmija dhe m shum se do njeri tjetr.

S dyti: Sahabet e kan dashur dhe e kan respektuar Profetin (a.s.) m

shum se ne. Ata m mir se kushdo tjetr e kan ditur se far sht sht
e vlefshme t kryhet pr Profetin (a.s.) Ata kan qen m t interesuar se
kushdo tjetr pas tyre pr t arritur mirsin. Megjithat, ata nuk e festonin
dhe nuk e konsideronin mevludin fest. Sahabet do t kishin qen t part
dhe m t interesuarit pr nj gj t till, nse n festimin e mevludit do t
kishte sadopak mirsi, respekt e dashuri ndaj Profetit (a.s.). Prej tyre na
sht transmetuar vetm ajo q msuan prej s vrtets, rreth dashuris
dhe respektimit t tij. Po n kto gjurm kan ecur edhe t part tan
veprmir.

Dilema e pest: Festimi i mevludit prmban vepra, bamirsi t dobishme

e t ligjruara. Ai prmban tubimet pr leximin e Kuranit, prmendjen e
Allahut, salavate mbi Profetin, dgjimin e cilsive t tij t larta, leximin rreth
jets s tij t shklqyer dhe dhnie ushqimi duke ia lehtsuar gjendjen t
varfrve.
 341
Kundrprgjigje: Ksaj dileme i prgjigjemi si m posht:

1- Kto t mira dhe vepra bamirsie jan padyshim t ligjruara. Ato

jan gjra t mdha q t afrojn tek Allahu (xh.sh.) dhe n to ka shum
begati, nse kryhen sipas mnyrs s ligjruar, duke mos pasur si qllim
mevludin, sepse vetm kshtu mund ti largohemi bidatit. Bidati ktu
shkaktohet prej kryerjes s nj tubimi t veant, n nj form t veant, n
nj koh t veant si t ishte nj shenj e madhe e Islamit gj e cila nuk
mund t jet e till vetm me argument. N kto raste shum prej njerzve
t thjesht, t cilt nuk i din veprat e ligjruara, mendojn se ajo sht nj
vepr q t afron tek Allahu (xh.sh.) dhe sht e krkuar ligjrisht, edhe pse
ajo me kto kushte konsiderohet edhe kur sht e pastr prej veprave t
ndaluara dhe t shmtuara bidat i keq. Gjithashtu, duhet ditur se
mnjanimi i dmeve t bidatit, sht m parsor se prfitimi i dobive t tij,
nse gjenden n t dobi.

2- Vshtrimi n historin s Profetit (a.s.) sht dika e krkuar dhe e

dashur, me qllim q t nxirren msime dhe kshilla prej saj, mirpo kjo
nuk duhet br vetm n nj nat t vetme, por duhet br edhe n net t
tjera, n do koh e n do vend.

3- Salavati mbi Profetin sht i ligjruar n do koh dhe paraplqehet

n disa raste, por nata e mevludit nuk sht prej ktyre rasteve.

Kto ishin disa prej dilemave m t prhapura, n lidhje me krkimin e

begatis n natn e mevludit dhe festimit t saj, bashk me kundrprgjigjen
prkatse.

Un i rash pak shkurt ksaj shtjeje, duke pasur frik t mos zgjatem
dhe t mos prsris t njjtat gjra, sepse jan shkruar shum broshura e
libra n lidhje me to dhe lexuesi mund ti kthehet atyre pr m tepr. Suksesi
vjen nga Allahu. Ai na udhzon pr n rrugn e drejt.
342

shtja e katrt: Krkimi i begatis n Natn e Isras dhe t Miraxhit,

prkujtimi i hixhretit etj.

Krkimi i begatis n Natn e Isras dhe t Miraxhit

Israja dhe Miraxhi sht njra nga mrekullit m t mdha t profetit

ton Muhamed (a.s.). Israja sht udhtimi mbi siprfaqen e toks, ndrsa
Miraxhi sht udhtimi drejt lartsive t qiellit. I Drguari i Allahut (a.s.) ka
udhtuar brenda nj nate nga Mesxhidul Harami n Meke, deri n
Mesxhidul Aksa (xhamia Aksa) n Bejtul Mukades (Shtpin e Shenjt). Ai
m pas ka prshkuar lartsit e shtat qiejve dhe lartsit mbi to. Allahu
(xh.sh.) i foli t Drguarit t Vet at q dshiroi ti fliste dhe e ngarkoi at
bashk me popullin e tij, me pes faljet e detyrueshme. Ngjarja e Isras dhe
e Miraxhit sht e prmendur n Kuranin Fisnik, por ajo sht paraqitur
m e shtjelluar n sunetin profetik. Ngjarja e Isras dhe e Miraxhit prmban
dobi t shumta dhe msime madhshtore.
Disa njerz, duke u nisur nga kjo mrekulli dhe kjo ngjarje madhshtore
q ka ndodhur n kt nat, ku muslimanve u sht detyruar namazi, i cili
nga pesdhjet koh n dit, u sht ulur n pes koh dhe shprblimi pr
to mbeti sa pr pesdhjet t tilla, si mirsi nga ana e Allahut ndaj robrve
t Tij, kan arritur n nj besim t gabuar n lidhje me t. Kta njerz
mendojn se kjo nat ka nj rndsi dhe vler t madhe, dhe se sht nat e
begat. Ata, kt nat e kan veuar prej netve t tjera, me kryerjen e disa
adhurimeve n t, si falje namazi gjat nats, agjrimi gjat dits, lutja dhe
prmendja e Allahut (xh.sh.) M pas, ata shpikn nj fest n kt nat, e
cila n t shumtn e rasteve nuk mund ti shptoj veprave t kqia. Kta
njerz e kan shpikur kt vepr n shenj falnderimi ndaj Allahut dhe
pr t demostruar mirsit e Allahut, pr t vlersuar mrekullin dhe pozitn
e t Drguarit t Tij, sikurse edhe pretendojn.
Kjo fest, e cila vjen si prkujtim i Nats s Isras dhe Miraxhit, sht e
prhapur n shum an t bots islame. Ajo kryesisht festohet n natn e
njzet e shtat t muajit Rexheb.
 343

Argumente mbi moslejimin e krkimit t begatis n Natn e

Isras dhe Miraxhit dhe moslejimin e festimit t saj

Argumentet pr moslejimin e ksaj vepre mund t paraqiten n disa

aspekte:

S pari: Nata e Isras dhe e Miraxhit nuk dihet saktsisht se n dat i

bie. Dijetart kan dhn disa mendime t ndryshme n lidhje me
prcaktimin e ksaj nate dhe pr kt arsye, Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka
thn: Nuk disponohen argumente t qarta, as pr muajin, as pr
dhjetditshin dhe as pr prcaktimin e vet ksaj nate. T gjitha argumentet
e disponueshme jan kontradiktore dhe t ndrprera, kshtu q prej tyre
nuk mund t prcaktosh saktsisht asgj.1406

S dyti: Veimi i ksaj nate me ndonj adhurim, mbetet i paligjruar,

edhe sikur prcaktimi i saj t jet i sakt, sepse nj veim i till nuk sht
transmetuar, as n Kuran dhe as n sunet. N Kuran dhe n Sunet, nuk ka
ndonj argument q t tregoj, se kjo nat sht m e vlefshme dhe m e
veant se nett e tjera. Veimi, vlersimi i nats s Isras dhe Miraxhit mbi
nett e tjera, aq m tepr festimi i saj, nuk sht br as nga i Drguari i
Allahut (a.s.), as nga katr prijsat e drejt pas tij, as nga ndonjri prej
sahabeve, e as prej pasuesve t tyre t prpikt. Dshmi e qart mbi kt
fakt sht edhe mosprputhja e mendimeve t tyre, n lidhje me prcaktimin
e ksaj nate.

S treti: Krkimi i begatis n Natn e Isras dhe t Miraxhit dhe festa n

prkujtim t ksaj nate sht nj bidat i shpikur n fe. Gjithashtu, n kt
vepr ka dhe prngjasim me armiqt e Allahut, me t krishtert e hebrenjt,
t cilt shpikn n fen e tyre gjra pa lejen e Allahut.1407
Madhrimi i ksaj nate, krkimi i begatis n t dhe festimi i saj kan
lidhje me adhurimin. Ne disa her e kemi prmendur se adhurimet jan t

1406 Zahireja pr rikthim i ibn Kajjimit 1/57.

1407 Shih kto libra: Prkujtimi i indiferentve t Ibn Nehasit, fq. 305, Sunetet dhe bidatet
t Shukejrit, fq. 143, I ploti rreth dmeve t kryerjes s bidateve t Ali Mahfudh, fq. 141, Fetva
t Ibn Ibrahimit 3/103 dhe Broshur n lidhje me dispozitn e festimit t Nats s Isras dhe
Miraxhit t Ibn Bazit, fq. 8.
344
patjetrsueshme dhe se asnj adhurim nuk mund t kryhet pa u mbshtetur
n argument sheriatik, prndryshe konsiderohet bidat i shpikur n fe.

S katrti: Festimi i Nats s Isras dhe Miraxhit, n shumicn e rasteve

prfshihet n vepra t kqija e t ndaluara.

Ibn Nehasi, i cili i prket shekullit t tet e t nnt hixhri, n vazhdn e

prmendjes s festave t shpikura, tregon edhe se far ka ndodhur n
kohn e tij gjat festimit t ksaj feste. Ai ka thn: Njra prej ktyre festave
t shpikura sht edhe ajo e nats s njzet e shtat t muajit Rexheb, e cila
sht dhe Nata e Miraxhit, nata me t ciln Allahu (xh.sh.) e ka nderuar
kt umet. Ata n kt nat kan shpikur ndezjen e shum kandilave n
Xhamin Aksa dhe n xhamit e tjera prve saj. Njerzit gjat ksaj nate
tubohen n xhami, t mdhenj e t vegjl. Ky tubim sjell prishjen dhe ndotjen
e xhamis, pr shkak t lojs, zhurms dhe hyrjes n to t grave t zbukuruara
e t parfumosura, t cilat e kalojn tr natn n xhami bashk me fmijt e
tyre... e t tjera rregullime t njohura pr t gjith.

Ai m pas ka thn: ...T gjitha kto jan bidate t mdha n fe dhe

shpikje, t cilat i kan shpikur vllezrit e shejtanve, shto ktu edhe
shpenzimin e drits dhe harxhimin pa kriter t pasuris.1408

Shejh Ali Mahfudh, njri prej dijetarve t universitetit t Ezherit rreth

viteve 1360 H, duke prshkruar nn temn: Festa t konsideruara si fetare,
t cilat nuk i prkasin aspak fes - pr mnyrn sesi njerzit e kohs s tij e
festonin kt ngjarje- ka thn: E till sht Nata e Miraxhit, n t ciln
Allahu (xh.sh.) e ka nderuar kt umet me ligjet q u ka sjell. Njerzit e
ksaj kohe e kan kthyer n art kryerjen e gjrave t ndaluara gjat ksaj
nate. Ata, n lidhje me kt nat, kan shpikur bidate t formave t
ndryshme, si tubimi npr xhami, ndezja e qirinjve dhe dritave n to dhe
n minaret e tyre, duke br shum harxhime n kto gjra, tubimi pr
prmendje dhe pr leximin e Kuranit, tubimi pr t lexuar tregimin e
Miraxhit. Ai pastaj ka prmendur sesi disa prej tyre luajn me leximin e
Kuranit dhe prmendjes (dhikrit).1409

1408 Prkujtimi i indiferentve mbi veprat e injorantve dhe lajmrimi i pasuesve pr veprat e
t shkatrruarve i Ibn Nehasit, fq. 306.
1409 I ploti rreth dmeve t kryerjes s bidateve t Ali Mahfudh, fq. 141.
 345
Kto ishin disa shembuj t veprave t dmshme dhe t kqija, q kan
ndodhur gjat festimit t Nats s Isras dhe t Miraxhit, n t kaluarn e t
tashmen, n emr t afrimitetit me Allahun e Madhruar.

Ah sa t drejta jan kto fjal n lidhje me kt vepr: T besosh se kjo

vepr tregon afrimitet, sht bidati m i madh dhe e keqja m e shmtuar,
sepse kjo vepr po t kishte qen n vetvete vepr q t afron tek Allahu
(xh.sh.), duke mbartur pas vetes kryerjen e ktyre gjrave t dmshme dhe
t ndaluara, do t konsiderohej nj gjynah i madh.1410

Krkimi i begatis n prkujtimin e hixhretit apo ngjarjeve t

ngjashme me t

Jeta e Profetit sht e mbushur me ngjarje t ndritura e madhshtore. M

e ndritura dhe m e madhja e tyre sht emigrimi i tij nga Meka n Medine.
Pas ksaj u ngrit shteti islam, u prhap ftesa n rrugn e Allahut dhe u ngrit
lart flamuri i xhihadit. Muslimant e kan shkruar historin, duke iu referuar
ktij emigrimi t ndritur profetik.
Njra prej ngjarjeve m t rndsishme t jets s Muhamedit (a.s.) q
vlen t prmendet sht drgimi i tij si profet i njerzimit, zbritja e shpalljes,
betejat, luftrat e mdha dhe t tjera ngjarje t ndritura.
Disa nga muslimant i shfrytzojn datat e ktyre ngjarjeve pr t kryer
ndonj fest dhe pr t krkuar begati prej tyre. Mirpo, sikurse edhe do ta
bjm t qart m posht, kto vepra nuk jan t ligjruara nga ana e Sheriatit.

Argumente q tregojn se festimi i hixhretit apo t ndonj date tjetr t

shnuar dhe krkimi i begatis n to, sht vepr e paligjruar nga ana
e Sheriatit

Argumentet rreth ksaj dispozite:

1- do ngjarje e rndsishme q ka ndodhur n histori, si emigrimi

profetik, Nata e Isras dhe Miraxhit, luftrat e Profetit e t tjera ngjarje

1410 Prkujtimi i indiferentve mbi veprat e injorantve dhe lajmrimi i pasuesve pr veprat e
t shkatrruarve i Ibn Nehasit, fq. 305.
 346
madhshtore, t gjitha kto data t shnuara nuk duhen shndrruar n
festa e t vlersohen mbi t tjerat, duke kryer edhe adhurime t veanta n
to. Nj gj e till nuk duhet vepruar, sepse kto data t shnuara, nuk jan
madhruar e as nuk jan veuar me ndonj adhurim nga ana e Sheriatit.1411

2- Rregulli Adhurimet jan t patjetrsueshme sht nj rregull i njohur

i Sheriatit. Allahu (xh.sh.) thot: Pastaj, Ne t vum ty n nj rrug t
drejt t fes, pra, ti ndiqe at.1412

3- I Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Kushdo q punon nj pun, t ciln ne

nuk e kemi urdhruar, atij do ti refuzohet.

4- Festat dhe datat e shnuara fetare, padyshim q i prkasin shtjeve t

adhurimit. Krkimi i begatis, i mirsis dhe i shprblimit n nj koh t
caktuar, po kshtu i prkasin shtjeve t adhurimit. N Sheriatin Islam
nuk ka ndonj argument q t lejoj festimin e ktyre datave t shnuara,
apo krkimin e begatis n to. Pr kt arsye, nj gj e till nuk transmetohet
t jet kryer nga Profeti, sahabet apo nga ndjeksit e prpikt t tyre. Kto
vepra jan bidate, q njerzit vet i kan shpikur e m pas ia kan mveshur
fes. Kto vepra, jo vetm q jan bidate, por ato tregojn prngjasim me
ithtart e librit dhe mbartin gjra t dmshme e t ndaluara, sikurse edhe e
kemi sqaruar m lart.

5- Disa pretendojn se festimi i ktyre datave t shnuara kryhet n shenj

falnderimi ndaj Allahut (xh.sh.) dhe n shenj madhrimi e respekti ndaj
Profetit (a.s.) Ktyre personave ne i prgigjemi duke thn, se falnderimi
ndaj Allahut (xh.sh.) tregohet me bindje dhe adhurim, q mbshtetet n
ligjin e Sheriatit, dhe se madhrimi e respekti pr Profetin (a.s.) tregohet me
bindje ndaj tij, me dashuri pr t, me salavate mbi t, me ndjekjen e
shembullit t tij dhe me largimin prej shpikjes s bidateve n fen e tij.

6- Qllimi i ndjekjes s shembullit t Profetit (a.s.) dhe prfitimi i msimeve

e i kshillave prej ngjarjeve t jets s tij, nuk realizohet vetm duke
prkujtuar disa data neprmjet festave dhe t hutbeve prgjat ditsh t

1411 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/613 dhe Fetva dhe broshura t ibn Ibrahim 3/51.
Rreth bidateve q prsriten pr do vit sht shkruar nj libr pr t marr gradn magjistr prej
autorit Abdullah ibn Abdulaziz Et Tuexhri me titull Bidatet vjetore.
1412 El Xhathije; 18.
 347
caktuara t vitit, e pastaj t harrohen. Qllimi sht q jeta e Profetit (a.s.) t
vshtrohet, t prfitohet dhe t nxirret msim prej ngjarjeve t saj, prgjat
gjith ditve e netve t vitit, duke qen t bazuara n Sheriat pr do vepr
dhe duke mos caktuar koh t veanta pr dika t till.

Kto ishin shkurtimisht disa prej argumenteve m kryesore, n lidhje

me moslejimin e festimit t dats s emigrimit profetik dhe pr t tjera ngjarje
t ngjashme me t. Kto argumente prmbajn edhe kundrprgjigjet mbi
dilemat q mund t sjellin kundrshtart pr t argumentuar ligjshmrin
e veprs s tyre. Me kaq mbyllet edhe kaptina n lidhje me krkimin e
begatis nga Profeti pas vdekjes s tij.

Tema e dyt

Veprat e ndaluara n krkimin e begatis

nga njerzit e mir

Paraprgatitje

Ne m lart kemi sqaruar mnyrn dhe formn e lejuar t krkimit t

begatis nga njerzit e mir. Begatia prej tyre krkohet duke prfituar nga
dija dhe lutjet e tyre, nga porosit, kshillat dhe tubimet me ta.
Kto begati t ndryshme fitohen duke qndruar dhe duke u shoqruar
me njerzit e mir gjat jets s tyre. Po kshtu, ato mund t prfitohen
edhe pas vdekjes s tyre, nprmjet dijes s dobishme q kan trashguar,
ose duke ndjekur rrugn n t ciln ata i ftonin njerzit gjat jets s tyre.
Kjo prbn edhe thelbin e mnyrave dhe formave nprmjet t cilave
lejohet krkimi i begatis prej njerzve t mir gjat jet dhe pas vdekjes s
tyre.
Forma apo mnyra t tjera t krkimit t begatis nga njerzit e mir,
jan t ndaluara sikurse do ti sqarojm m posht.
348

shtja e par: Krkimi i begatis nga qeniet e njerzve t mir, nga

gjurmt, nga vendet e adhurimit dhe qndrimit t tyre

Krkimi i begatis prej qnieve dhe gjurmve t tyre

N kaptinn e kaluar ne kemi sqaruar, se krkimi i begatis prej qnieve

dhe gjurmve t njerzve t mir sht i ndaluar dhe se kjo form e krkimit
t begatis sht e veant pr t Drguarin e Allahut (a.s.). Prmendja e
disa shembujve t krkimit t begatis n mnyr t ndaluar n kt rast do
t ishte me vend, prandaj po i prmendim disa prej tyre.
Njra prej shfaqjeve m t prhapura t krkimit t begatis prej njerzve
t mir n mnyr t ndaluar, sht puthja, frkimi i trupave dhe i gjurmve
t tyre, me qllim q t prfitojn n kt mnyr begati.
Prej ktyre shembujve sht puthja e dors, frkimi me t ose puthja e
njeriut t mir pasi ka vdekur, me qllim q kshtu t prfitojn begati. Nj
zakon i prhapur ndr disa njerz t rndomt, sht edhe frkimi i krahve,
shpins s hatibit pasi ka mbaruar hytben e dits s xhuma, ose frkimi i
imamve t Xhamis s Shenjt t Meks dhe t Xhamis s Profetit pas
do namazi.1413Disa njerz krkojn begati nga gjurmt ose gjrat q i
prkasin njerzve t mir, si: flokt, pshtyma ose jargt, djerst, uji i abdesit,
duke e pir ose duke u frkuar me t. Ata shpeshher i ruajn rrobet dhe
gjrat e tyre pr t prfituar begati nga ato.
Ajo q ndodh npr festimin e ditlindjeve t disa njerzve t mir sht
e habitshme. Evlijaja, personi i etiketuar si njeriu m i mir, n kt fest
ndryshon allmn, ku t pranishmit nxitojn t marrin ndonj cop prej saj,
me qllim q t fitojn begatin e saj. Gjithashtu, ata jan t gatshm t
paguajn do shum t krkuar n kmbim t saj. Allahu sht Udhzuesi
pr n Rrugn e Drejt.

1413 elja e Krijuesit i Ibn Haxherit 3/115 dhe I ploti rreth dmeve t kryerjes s bidateve
i Ali Mahfudh, fq. 79.
 349

Krkimi i begatis prej vendeve t adhurimit

dhe qndrimit t tyre

N kapitullin e kaluar kemi sqaruar, se ndalohet krkimi i begatis nga

gjurmt e Profetit (a.s.) q kan lidhje me vende, si vendet ku ai sht falur
apo sht lutur, vendet ku sht ulur ose ka fjetur. Ndalimi i krkimit t
begatis n kto raste tek njerzit e mir sht m parsor, prderisa begatia
n kto raste nuk lejohet t krkohet tek Profeti (a.s.) Ndalesa n kt rast
prfshin edhe krkimin e begatis npr vendet, ku kan lindur njerzit e
mir, ashtu sikurse nj vepr e till sht e ndaluar t kryhet n vendin ku
ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.).
Fjalt e disa historianve jan t pavlefshme, n lidhje me disa vende, t
cilat pretendohen t ken qen vendlindjet e disa sahabeve si Ali ibn Ebi
Talibit, Fatimes, Omer ibn Hatabit -Allahu qoft i knaqur me t gjith-, se
gjoja ato vizitohen nga njerz, t cilt krkojn begati tek ato, vepr kjo pr
t ciln nuk ka asnj baz. Kt prfundim e nxjerrim duke iu referuar
sqarimit q kemi dhn, n lidhje me dispozitn e krkimit t begatis n
vendin e lindjes s t Drguarit t Allahut (a.s.).

Dilemat e kundrshtarve dhe kundrprgjigja kundr tyre

Krkimin e begatis prej qnieve t njerzve t mir, gjurmve, vendeve

t adhurimit e t qndrimit t tyre e kan lejuar disa njerz duke ngritur
disa dilema. Ktu do t prmendim dilemat m kryesore, bashk me
kundrprgjigjet prkatse.

Dilema e par: Krahasimi i njerzve t mir me t Drguarin e Allahut

(a.s.) n ligjrimin e krkimit t begatis prej qenieve dhe gjurmve t
njerzve t mir, ashtu sikurse nj gj e till lejohet t krkohet nga Profeti
(a.s.) Kjo sht edhe dilema m e fort q ata ngrejn n lidhje me lejimin e
krkimit t begatis prej qenieve dhe gjurmve t njerzve t mir.

Prgjigje: Kt shtje e kemi sqaruar n kreun e kaluar, ku del qart se

ky lloj krkimi i begatis sht i veant pr t Drguarin e Allahut (a.s.)
dhe se nuk mund t krahasohet dikush tjetr me t n kt rast.
 350
Dilema e dyt: Kurani Fisnik e ka br t qart se krkimi i begatis nga
gjurmt dhe gjrat e mbetura t njerzve t mir, sht i mundshm. Allahu
(xh.sh.) thot: Pejgamberi i tyre u tha: Shenj e sundimit t tij sht q
tju sjell arkn, q e bartin engjjt, dhe q n t do t gjeni qetsim
(shpirtror) nga Zoti juaj, edhe dika q ka mbetur nga thesari i familjes
s Musait dhe Harunit. Ska dyshim se ky, po qe se jeni besimtar, sht
nj fakt pr ju.1414

Prgjigje: N kt ajet me fjalt familjes s Musait dhe t Harunit, nuk

nnkuptohen pjestar t tjer t familjes s tyre, porse vetm ata t dy dhe
se fjala familjes ktu sht prmendur me qllim q t madhrohet
personaliteti i tyre. Ky sht edhe mendimi i shumics s komentuesve t
Kuranit. Gjithashtu, mendohet q me kt fjal nnkuptohen profett e tjer,
t cilt e kan prejardhjen nga Jakubi (a.s.), e n kt rast ata jan nj familje
pr shkak t prejardhjes1415.
Kshtu, gjrat e mbetura pr t cilat bhet fjal n kt ajet, i prkasin
profetve dhe jo njerzve t thjesht, dhe krkimi i begatis prej gjurmve
t profetve prve gjurmve q i prkasin vendeve sht i lejuar, e
askush nuk mund ta kundrshtoj nj gj t till, sikurse e kemi sqaruar m
lart. Ky ajet nuk mund t shrbej si argument pr lejimin e krkimit t
begatis prej gjurmve dhe gjrave t mbetura nga njerzit e mir. Ai q
pretendon se n t ka argument pr nj gj t till, ka nxjerr nga Kurani nj
prfundim t mbshtetur thjesht n mendimin e tij, duke ndjekur rrugn
e atyre q kapen pas ajetesh kuranore me kuptim t paprcaktuar
drejtprsdrejti, duke oronditur me kt t paditurit, t cilt nuk kan
mundsi t dallojn t vrtetn nga e pavrteta1416.

Dilema e tret: Ky lloj i krkimit t begatis sht transmetuar edhe prej

disa imamve t Islamit. Rrabia ibn Sulejmani prcjell, se imam Shafiu e
drgoi at me nj letr nga Egjipti pr tek imam Ahmed ibn Hanbeli n
Bagdad, ku i kishte shkruar se n ndrr kishte par t Drguarin e Allahut
(a.s.), i cili e kishte urdhruar ta prgzonte Ahmedin pr sprovimin rreth
fjals mbi krijimin e Kuranit. Allahu me kt do ta ngrinte lart deri n Ditn
e Gjykimit. Imam Ahmedi, pas ksaj i kishte dhn nj rrobe Rrabias pr
kt lajm t gzueshm. Kur Rrabia kishte arritur n Egjipt, imam Shafiu

1414 El Bekare; 248.

1415 Tefsiri i Sheukanit 1/265.
1416 Prgjigje t qarta ndaj pyetjeve kuvajtiane i shejh Hamud Et Tuexhri, fq. 18.
 351
krkoi begati nga uji i mbetur pas larjes s rrobes s imam Ahmedit1417.

Prgjigje: Ky tregim sht i pasakt pr disa arsye:

1- Imam Dhehebiu ka nxjerr n pah pasaktsin e tij n librin e tij: Jeta

e pishtarve t menur, kur flet pr jetn e Rrabias, ai thot: Rrabia nuk
ka qen person q ndrmirrte udhtime. Ajo q tregohet, se ai ka udhtuar
pr n Bagdad me nj letr t imam Shafiut pr tek imam Ahmedi, sht
nj tregim i pasakt1418.

2- Imam Shafiu ka takuar njerz, q kan qen m t mdhenj se imam

Ahmedi, si imam Maliku, i cili ka qen msuesi i tij, Sufjan ibn Ujejne etj, e
megjithat nuk ka krkuar begati prej tyre.

Prap se prap, edhe sikur t pranojm se ky tregim dhe t tjer t

ngjashm me t prej disa dijetarve t islamit sht i sakt, kurr nuk mund
t shrbejn si argument, sepse nj gj e till sikurse edhe e kemi sqaruar
m par, sht e veant pr qenien dhe gjurmt e t Drguarit t Allahut
(a.s.).

shtja e dyt: Krkimi i begatis n varret e njerzve t mir dhe

dispozita e vizits s tyre

Dispozita e vizits s varreve t njerzve t mir

N fillim t kreut t kaluar kemi sqaruar se vizita e varreve sht e lejuar

vetm pr burrat dhe se qllimi i vizits s varreve t profetve, njerzve t
mir e besimtarve n prgjithsi, prqendrohet n dy gjra:

E para: Vizita e varreve kryhet pr t nxjerr msime e kshilla, pr t

prkujtuar vdekjen dhe jetn tjetr.

E dyta: Ajo gjithashtu kryhet pr ti br mir t vdekurve, duke u dhn

1417 Kt tregim mund ta gjesh n librin: Historia e Damaskut t Ibn Asakirit 7/270 dhe
Vlerat e imam Ahmed ibn Hanbelit t Ibn Xheuzit, fq. 551.
1418 Jeta e pishtarve t menur 12/587.
 352
selam dhe duke u lutur pr falje, mshir e shptim pr ta.

Dispozita e ndrmarrjes s udhtimeve t posame pr vizitn e varreve

Vizita e varreve t profetve dhe e njerzve t mir sht vepr e

plqyeshme, mirpo a sht e lejuar ndrmarrja e nj udhtimi t posam
pr nj gj t till?

Shejhul Islam, Ibn Tejmije, n lidhje me dispozitn e ksaj shtjeje, ka

thn: Shokt tan d.m.th., ata t medhhebit hanbeli- e t tjer, rreth
vizits s varreve t tyre jan ndar n dy mendime:

I pari: Ky lloj udhtimi nuk lejohet. Udhtimi pr nj vizit t till

konsiderohet gjynah dhe namazi nuk mund t shkurtohet gjat ktij
udhtimi, sepse nj udhtim i till konsiderohet bidat dhe nuk ka qen
vepruar n kohn e t parve. N t dy Sahihet transmetohet, se i Drguari
i Allahut (a.s.) ka thn: Nuk lejohet t ndrmirret nj udhtim i posam n
drejtim t ndonj vendi, prvese n tri xhami: Xhamis sime, Xhamis s Shenjt
dhe Xhamis Aksa.1419

Kjo sht nj ndales e cila prfshin do xhami, do pamje dhe do vend

q vizitohet, me qllim q t fitohet afrimiteti tek Allahu (xh.sh.)

I dyti: Nj udhtim i till sht i lejuar. Kt mendim e kan paraqitur

disa dijetar t mvonshm, mendim t cilin nuk e kam par t jet
transmetuar nga ndonj dijetar i mparshm. Ata e kan dhn nj mendim
t till, duke pretenduar se ndalesa n hadith, nuk e prfshin nj gj t till,
sikurse nuk prfshin vizitn npr vendet ku banojn prindrit, dijetart
apo vizitn e disa vendeve pr prmbushjen e disa nevojave t lejueshme
t ksaj jete.1420

Me sa duket, mendimi m i sakt sht i pari, mendim t cilin e ka

zgjedhur Ibn Tejmije dhe t tjer dijetar prve tij1421.

1419 Sahihul Buhari 2/56, kapitulli dhe tema: Vlera e namazit n Xhamin e Mekes dhe t
Medines dhe Sahihul Muslim 2/1014, kapitulli i haxhit, tem: Vetm drejt tre xhamive lejohet t
ndrmerret nj udhtim i posam. Fjalt e ktij hadithi jan marr nga Muslimi.
Pr t ditur shkakun e lejimit t udhtimit me qllim vizite vetm drejt ktyre tre xhamive, shih
librin: Prgjigja e lart ndaj vizitorve t varrezave, t Shejhul Islam, Ibn Tejmije, fq. 40-42.
1420 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/665.
1421 Shih librin: Feja e pastr t Muhamed Sidik Hasen 3/590.
 353
Kjo pr disa arsye, si m posht:

1- Ndalesa e prgjithshme n hadith ndaj ndrmarrjes s udhtimeve t

posame, e cila prfshin xhamit, pamjet dhe vendet q vizitohen qllimisht
pr t adhuruar Allahun e pr tu afruar me T1422. N vizitn e ktyre
vendeve prfshihet edhe vizita e varreve.
Sahabet kan kuptuar po t njjtn gj nga hadithi n fjal. Sahabi Basra
ibn Ebi Basra El Fegariu, kur pa Ebu Hurejren duke u kthyer nga mali i
Turit, ku Allahu (xh.sh.) i foli Musait, i tha: Po t kisha arritur prpara se t
niseshe, nuk do t kisha ln t shkoje. Un kam dgjuar t Drguarin e
Allahut duke thn: Deveja prgatitet pr udhtim vetm drejt tre xhamive.1423

2- Udhtimi pr t vizituar varret e profetve dhe t njerzve t mir,

nuk ka ekzistuar n tre shekujt e par t Islamit, shekuj q i ka lavdruar i
Drguari i Allahut dhe kur kan jetuar sahabet, tabiint, dhe pasardhsit e
tyre. Ky udhtim po t kishte qen i lejuar, patjetr q do t veprohej qoft
edhe prej ndonjrit nga ata. Nj udhtim i till sht kryer pr t parn her
vetm pas ktyre tre shekujve m t mir.1424

3- I Drguari i Allahut (a.s.) nuk ka urdhruar t udhtohet pr t vizituar

varreza t vetmuara, t humbura e t shkatrruara, ndrsa udhtimi pr
qllime t tjera prej tij, sahabeve dhe tabiinve sht nj fakt q nuk vihet
aspak n dyshim.1425

4- Udhtimi i posam pr t vizituar varret e profetve e t njerzve t

mir, sjell shndrrimin e ktyre varreve n manifestime e tubime t mdha,
pr t cilat t gjith jemi dshmitar. Gjithashtu, ky lloj udhtimi, i ngjan
udhtimit pr t vizituar shtpin e Shenjt t Allahut. Kjo vepr bie n
kundrshtim me Sheriatin dhe sjell dme t tjera.

5- N kreun e kaluar, n baz t argumenteve, u pa se udhtimi enkas

1422 Shejh Albani n librin e tij Rregullat e xhenazes dhe bidatet n to, fq. 224, e ka sqaruar
plotsisht faktin q ndalesa n kt hadith sht e prgjithshme.
1423 Kjo sht nj pjes e hadithit t gjat, t cilin e transmeton imam Maliku n Muatan e tij
1/108; Suneni I Nesait 3/113, kreu i xhumas. Ibn Haxheri ka thn se zinxhiri i transmetimit
t tij sht i sakt; Saktsia 1/166.
Shejh Albani ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i sakt dhe n prputhje
me kushtet e Imam Buhariut dhe Imam Muslimit; Iruaul Galil 4/142.
1424 Prgjigje mahnitse rreth vizits s varreve i Ibn Tejmijes, fq. 66.
1425 Feja e pastr 3/587.
354
pr t vizituar varrin e Profetit sht i ndaluar, kshtu q ndalimi i ksaj
vepre sht m parsor kur bhet fjal pr udhtimin drejt varreve t
profetve t tjer, apo drejt varreve t njerzve t mir.

N fund dua t prmend, se udhtimi i posam pr t vizituar varret e

profetve dhe t njerzve t mir, sht i ndaluar edhe n rast se kjo vizit
kryhet brenda rregullave t Sheriatit. Po kur n kt vizit shkelen rregullat
e Sheriatit, me shum gjra t dmshme dhe t ndaluara, far mund t
themi?!

Prfundimisht mund t themi se vizita e varreve t profetve dhe t

njerzve t mir, n rast se kryhet konform rregullave t Sheriatit, duke
mos ndrmarr ndonj udhtim t posam pr nj gj t till, sht vepr
e plqyeshme.

Varret m t njohura npr t cilt krkohet begatia

Madhrimi i varreve t profetve, evlijave dhe njerzve t mir,

shndrrimi i tyre n vende vizite dhe krkimi t begatis n to, sipas formave
t ndryshme dhe bidateve t shumta, sht njra prej fatkeqsive dhe
sprovave t mdha q i ka prekur muslimant, q pas tre shekujve t par
t Islamit.
T part q e futn kt bidat tek muslimant kan qen Shiitt Rafidi,
Allahu i shmtoft. Nj gj e till ka ndodhur n fund t shekullit t tret,
me dorn e shtetit t Ubejdijinve, pasi kalifati i Beni Abasidve ishte
dobsuar shum1426. Kt vepr, m pas e morn dhe e prhapn midis
muslimanve njerz t tarikateve sufi.
Shndrrimi i varreve n vende manifestimi dhe vizite, sht prhapur
n t gjith vendet e bots islame. M i njohuri i ktyre varreve sht ai i
Husejn ibn Ali ibn Ebi Talibit n Kajro, megjithse trupi i Husejnit sht
varrosur n Kerbela t Irakut, sipas mendimit unanim t historianve. Emrat
e qyteteve n t cilat mendohet se gjendet koka e tij jan t shumta. Medina,
Kajro, Damasku, Kerbelaja, Halebi, Askalani, Meru, Errakah jan disa prej
qyteteve, ku thuhet se gjendet koka e Husejnit -Allahu qoft i knaqur me
t- dhe pr kt arsye, manifestimet dhe vizitat pr t jan t shumta.

1426 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 27/167.

 355
Shejhul Islam, Ibn Tejmije, pasi e ka verifikuar mir kt shtje, ka arritur
n prfundimin se koka e Husejnit sht varrosur n Medine.1427

Nj tjetr varr i njohur sht edhe ai i t nderuars Zejnebe, vajzs s Ali

ibn Ebi Talibit n Kajro1428 dhe varri i Sejid El Bedeui1429 n Tanta.
Varre t tilla ka edhe n Sham, si varri i Halid ibn Velidit n Hims, varri
i Salahudin Ejubit n Damask pran xhamis Emevije dhe varri i Muhjidin
ibn Arabiut n Damask.
Varre t tilla ka edhe n Irak. M t njohurit jan varri i Husejn ibn Aliut
n Kerbela1430, varri i Ebu Hanifes, Musa Kadhimit, Maruf El Kerkhit dhe
Abdul Kadir Gjejlanit n Bagdad, varri i Ebu Ejub Ensarit n Stamboll t
Turqis, varri i Muhamed Uthman El Mirganit1431 n Kesla t Sudanit, varri
i Ahmed Tixhaniut1432 n Fes t Marokut, e t tjera varre q vizitohen npr
shum vende islame. Disa nga kto varre jan t rreme, ose m e pakta
dyshohet t jet me t vrtet varri i personit pr t cilin bhet fjal.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Vorraxhinjt, pr t prcaktuar nj

varr, kryesisht mbshteten n ndrra, n nuhatjen e ers s mir, pretendimet
e kota pr ndonj ngjarje t jashtzakonshme n to, ose mbshteten n
transmetime t atyre q jan t pabesueshm.1433

1427 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/450.

1428 Njri prej historianve m t njohur egjyptian, Ali Basha Mubareku, n lidhje me varrin
e saj thot: Un nuk kam gjetur n asnj prej librave t historis, q e nderuara Zejneb, e bija e Ali
ibn Ebi Talibit dhe e Fatimes t ket qen ndonjher n Egjipt, kur ishte gjall apo pas vdekjes.
1429 Ai quhet Ahmed ibn Ali El Husejn Ebul Abas El Bedeui, nj nga sufit e njohur. Origjina
e tij sht nga Maroku, por ka hyr n Egjipt gjat sundimit t Dhahir Bibersit. Ndjeksit e tij e
bn t shenjt dhe i mveshn shum atribute t mbushura me prralla e kotsira. Ai ka vdekur n
Tanta n vitin 675 H. Shih: Pllaka t arta 5/345 dhe Pishtart 1/175.
1430 Shejh Abdulatif ibn Abdurrahman Al Shejh, n lidhje m kt varr ka thn: Rafidat e
kan br kt varr tempull, jo vetm kaq, por e kan br zot, rregullator e krijues. Ata me kt
kan rikthyer Mexhusizmin e vjetr persian dhe kan ringjallur Latin dhe Uzan, dhe at q bnin
arabt n kohn e injorancs. Shih: Broshura t dobishme, fq. 392.
1431 Muhamed Uthman El Mirganij sht themeluesi i nj tarikatit sufi. Ky tarikat ka shum
ndjeks. El Mirgani ka vdekur n vitin 1268 H; Pishtart 6/262.
1432 Ahmed Tixhaniu sht themeluesi i tarikatit sufi t Tixhanive me qendr n Marok. Ai ka
qen jurist i shkolls maliki. Vdiq n vitin 1230 H.
1433 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/170.
356

Forma t krkimit t begatis npr

varret e njerzve t mir

Bidatinjt e varreve nuk kan qndruar n kufirin e vendosur nga Suneti,

n lidhje me varret dhe vizitn e tyre. Ata e kan kaluar kt kufi, duke
shpikur bidate t shumta e t rrezikshme, veanrisht tek varret e evlijave,
njerzve t mir, apo tek ndonj q vet ata e kan cilsuar si t till. T
gjitha kto bidate, ata i bjn n emr t krkimit t begatis prej njerzve t
mir. Ata pretendojn se besimi q kta t vdekur sjellin dobi, madhrimi
dhe shenjtrimi i varreve t tyre, jan vepra q i prkasin fes.
Ktu po prmendim format m t prhapura t krkimit t begatis nga
njerzit e mir:

1- Lutja tek kta t vdekur dhe krkimi i plotsimit t nevojave prej tyre

Ky sht bidati m i madh q ndodh npr varreza, ku bidatijt u

krkojn ndihm t vdekurve pr tu plotsuar nevojat e tyre fetare e jetike.
Bidatiu n kt rast i lutet t varrosurit, ashtu sikurse i bhet lutja t Gjallit
q nuk vdes. Ai thot: O zotria im filan, m fal, m mshiro dhe pranoje
pendimin tim, ose thot: M liro prej borxhit, shroje t smurin tim, m
nxirr fitimtar ndaj filanit, e t tjera lutje t ngjashme me kto.1434
T gjitha kto vepra e t ngjashmet me to, padyshim q konsiderohen
shirk i madh, i cili t nxjerr jasht umetit islam. Ai q vdes me shirk meriton
dnimin e prjetshm n Zjarr.

Ibn Kajimi, duke treguar pr kundrshtimin m t madh q i bjn kta

njerz rrugs s Profetit n lidhje me vizitn e varreve, ka thn: I Drguari
i Allahut e ka pasur tradit q gjat vizits s varrezave t thoshte dhe t
vepronte ashtu si edhe bnte kur i falte namazin t vdekurit, si sht lutja
pr mshir dhe falje mbi t. Mirpo mushrikt dhe idhujtart, prkundrazi
iu lutn t vdekurve, duke rn me kt n shirk. Ata zgjodhn betimin n
emr t t vdekurit, mbi betimin n emr t Allahut. Ata iu drejtuan t
vdekurve duke krkuar ndihmn dhe plotsimin e nevojave prej tyre.

1434 Ndjekja e rrugs s drejt 2/842.

 357
Udhzimi i Profetit (a.s.) sht teuhid, monoteizm dhe bamirsi mbi t
vdekurin, ndrsa udha e tyre sht shirk, idhujtari, dm ndaj vetvetes s
tyre dhe ndaj t vdekurit.1435

Nj bidat tjetr q kan shpikur ata sht edhe prdorimi i t vdekurve si

ndrmjetsues, me qllim q ai ti lutet Allahut pr ta. Shejhul Islam, Ibn
Tejmije ka thn se kjo vepr konsiderohet bidat tek t gjith imamt e
Islamit1436.

Shejh Muhamed ibn Ibrahim ka thn: Ndrmjetsimi tek Allahu

nprmjet t vdekurve dhe konsiderimi i tyre si lidhje midis t gjallve dhe
Allahut, sht prej ndalesave m t mdha, dhe se ajo sht pikrisht vepr
e idhujtarve. Idhujtart nuk besonin se Lati e Uzai e t tjer zota prve
tyre krijojn apo sjellin furnizim, por besonin se ata ndrmjetsojn tek
Allahu. Duke treguar pr ta, Allahu (xh.sh.) thot: Ne i adhurojm ata,
me qllim q t na afrojn sa m shum tek Allahu.1437

2- Kryerja e disa adhurimeve tek varret e t vdekurve

a- Adhurimi m i prhapur sht lutja tek varret e ktyre njerzve t

mir, duke pretenduar se kto vende jan t begata dhe se lutja n to sht
e pranueshme. Nuk ka asnj problem nse lutja kryhet n to rastsisht, pa
ndonj besim apo qllim paraprak.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije, n lidhje me dispozitn e lutjes tek varret ka

thn: Lutja tek varret apo tek n ndonj vend tjetr ndahet n dy lloje:

E para: Lutja q kryhet rastsisht n ndonj vend, pa paramendim ose

qllim prkats. I till sht personi, q i lutet Allahut gjat rrugs, por
rastsisht kalon pran varrezave, ose personi i cili viziton varret, u jep selam
t vdekurve dhe i lutet Allahut q ti shptoj ata brenda rregullave t Sunetit.
Kto raste e t ngjashme me to, nuk prbjn ndonj problem.

E dyta: Lutja duke gjurmuar vende t posame me mendimin, se ajo ka

1435 Zahireja pr rikthim 1/526.

1436 Kritika mbi Bekrin, fq. 56.
1437 Ez Zumer; 3.
 358
pr t qen m e pranueshme n ato vende, sesa n ndonj vend tjetr. Ky
lloj sht i ndaluar.1438

b- Namazi sht nj adhurim tjetr q kryhet tek varrezat e njerzve t

mir ose drejt tyre, me qllim q t prfitohet begati, shprblim m i madh
dhe m shum siguri n pranimin e ktij namazi.

Shejhul Islam, Ibn Tejmijeh ka vn n dukje, se i Drguari i Allahut (a.s.)

e ka ndaluar kryerjen e do namazi tek varrezat, edhe nse personi q kryen
namaz n to nuk ka si qllim t krkoj me t begati n kt vend, ashtu si
krkohet begatia me namaz n tre xhamit. Kjo ndales sht br pr t
mbyllur shtigjet e shirkut.
M pas, pr t vn n dukje gabimin e madh t atyre q shkojn e falen
npr varreza, me qllim q t fitojn begatin e tyre, ai ka thn: T shkuarit
qllimisht npr varrezat e profetve dhe t njerzve t mir pr t kryer
namaz n to, me motivin q kjo pun sjell begati, sht shmangie ndaj
Allahut dhe t Drguarit t tij. Kjo vepr sht n kundrshtim me fen.
Ajo sht shpikje pr t ciln nuk ka dhn leje Allahu (xh.sh.). T gjith
muslimant e din se ajo q u mson feja e t Drguarit t Allahut, tregon se
namazi n ndonj varr, cilido qoft ai, nuk ka ndonj vler apo mirsi t
veant. Nj vepr e till sjell dhe shton vetm t keqen.1439

c- Rrotullimi ose tavafi rreth varreve t njerzve t mir, duke u

mbshtetur n krahasimin e ksaj vepre me rrotullimin rreth Qabes, sht
nj tjetr adhurim n varre.
Tavafi ose rrotullimi rreth ndonj dikaje tjetr prve Qabes, sht
padyshim nj ndr gabimet dhe bidatet m t mdha n fe.1440

d- Krkimi i afrimitetit prej t vdekurve, duke u servirur atyre n varreza

kurbane bagtish dhe premtime t tjera, sht nj tjetr adhurim q kryhet
n varreza. Nj vepr e till sht padyshim shirk dhe idhujtari, sepse prerja
e kurbanit dhe premtimi jan lloje adhurimi, t cilat po ti dedikohen dikujt
tjetri prve Allahut, konsiderohen vepr shirku dhe idhujtarie.

Hafidh Hakimiu, n lidhje me mnyrn e prerjes s kurbanit tek varrezat,

1438 Ndjekja e rrugs s drejt 2/676.

1439 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/674.
1440 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 26/121.
 359
ka thn: Kur ata kan ndonj problem ose nevoj, si shrimi i nj t smuri,
rikthimin e nj t humburi etj., shkojn n buz t varreve dhe presin kurbane
kryesisht t prbra nga deve, lop dhe dele. Ata i bjn me shenj dhe
kujdesen pr kto bagti qysh nga lindja e tyre e deri kur bhen gati pr
kurban. Kto bagti, sipas tyre nuk mund t ndrrohen me ndonj tjetr, as
t tridhen, sepse sipas tyre kjo e bn kurbanin t mangt.1441

e- T shkuarit tek varrezat pr t kryer disa lloje adhurimi, si prkujtimi

i Allahut, leximi i Kuranit, dhnia e lmoshs, prerja e kurbanit dhe t tjera
adhurime, konsiderohen bidat. Kryerja e nj vepre t till tek varrezat, nuk
sht aspak m e vlefshme sesa kryerja e saj n ndonj vend tjetr.1442

Shejh Muhamed ibn Abduluehabi, n librin e tij t teuhidit, i ka kushtuar

nj kaptin t veant me tem: Argumente mbi kritikn e fort ndaj atij
q adhuron Allahun tek varri i nj njeriu t mir. Po sikur t adhuroj kt
person, far mund t thuhet?!1443

Ndrtimi i xhamive mbi varret e disa njerzve t mir, evlijave apo t

ashtuquajturve evlija, sht nj pasoj negative, t ciln e ka shkaktuar
madhrimi i varreve t njerzve t mir dhe besimi se adhurimi n kto
varre sjell begati. Kjo vepr sht shpikje n Islam. Ajo nuk ka ekzistuar
aspak n tre shekujt m t mir t Islamit.1444Ndrtimi i xhamive mbi varre
sht i ndaluar dhe pr kt dijetart jan t gjith t nj mendimi, sepse nj
gj t till e ka ndaluar i Drguari i Allahut a.s1445. Ndalimi i ndrtimit t
xhamive mbi varre, rrjedhimisht sjell edhe ndalimin e namazit n to. Namazi
n xhamit e ndrtuara mbi farreza sht i ndaluar ose nj vepr e urryer1446.
Ndalimi mbi kt vepr sht akoma m i rrept, kur nj person shkon t
fal namaz npr kto xhami t ndrtuara mbi varre, duke besuar se namazi
n to sht i begat1447.

1441 Shkallt e larta t pranimit t Hafidh Hakemit 1/407.

1442 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/733.
1443 Libri i teuhidit i Temimit, fq. 60.
1444 Kritika mbi Bekrin, fq. 33. T part q kan ndrtuar xhami mbi varreza kan qen
Rrafidit.
1445 Paralajmrimi i adhuruesit ndaj shndrrimit t varrezave n xhami i shejh Albanit, fq. 33.
1446 Letrat e mdha i Ibn Tejmijes 2/409, Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 1/137, Ndjekja
e rrugs s drejt 2/669 dhe Zahireja pr rikthim i Ibn Kajjimit 5/572. Ibn Tejmije dhe Ibn
Kajjimi e kan konsideruar t pasakt namazin n kto xhami.
1447 Pr nj sqarim m t zgjeruar rreth ksaj shtjeje, shih librin me titull: Paralajmrimi i
adhuruesit ndaj shndrrimit t varrezave n xhami, t shejh Albanit, fq. 121.
360
3- Frkimi, prekja, puthja e varreve etj.

Frkimi i varreve t njerzve t mir, i mureve apo dyerve t vendosura

mbi to, puthja e tyre, krkimi i shrimit nga dheu i tyre dhe mbartja e nj
sasie dheu pr njerzit e tjer q nuk kan arritur t paraqiten tek kto
varre, sht zakon nj tjetr i prhapur tek vorraxhinjt (adhuruesit e
varreve).

Dijetari i njohur Hafidh Hakemiu, duke sqaruar mnyrn e prdorimit

t dheut t varrezave pr shrim nga kta njerz, ka thn: Ata e prdorin
kt dh n disa mnyra; disa prej tyre frkojn me t lkurn e trupit, disa
t tjer zhgrryhen mbi varr, ashtu sikurse zhgrryhet kafsha, disa e
przjejn me uj e m pas lajn t tr trupin me t, disa e pijn kt uj t
przier me dh, e t tjera forma prve ktyre.

Ai, pr t sqaruar pastaj shkakun e ktyre veprimeve, ka thn: E gjitha

kjo ndodh, sepse kta njerz besojn se i varrosuri i atij varri sjell dm e
dobi. Ata, kt besim e kan pruar edhe tek dheu i ktij varri, duke
pretenduar se ky dh sht i begat dhe sjell shrim, pr shkak se n t
sht varrosur nj njeri i mir. Kotsia e tyre nuk mbaron ktu. Disa prej
tyre e kan pruar kt besim, jo vetm n vendin ku sht varrosur njeriu
i mir, por edhe npr vendet ku ka qndruar xhenazja e tij gjat varrimit.
Kto jan disa vepra, me t cilat Shejtani luajti me njerzit e ksaj kohe. Kjo
loj sht edhe m e madhe sesa loja e tij me njerzit e kohve t mparshme.
I lutemi Allahut t na ruaj!1448

Nj zakon q e gjejm kryesisht tek grat, sht edhe frkimi i varrit t

evlijave me shami e rroba. M pas, me kto shami e me kto rrobe, grat
fshijn kokat e tyre dhe kokat e fmijve t tyre. Ato, n disa raste i ruajn e
nuk i lajn shamit, me qllim q t frkojn pjestart e tjer t familjes, t
cilt nuk e kan pasur mundsin ta kryenin nj vizit t till. E tra kjo
ndodh, sepse tek ata mbizotron besimi, q begatia prohet prej evlijas -
njeriut t mir- tek varri i tij, e m pas tek shamia dhe rrobet me t cilat
frkohen. Gjja m e habitshme ndr t gjitha kto veprime, sht ajo q

1448 Shkallt e larta t pranimit i Hafidh Hakemit 1/373 dhe I ploti rreth dmeve t kryerjes
s bidateve i Ali Mahfudhit, fq. 266. N kt libr autori ka paraqitur pretendimin e vorraxhinjve,
se gjoja varret e evlijave shrojn smundjet dhe do varr shron nj smundje t veant sipas
tyre.
 361
ngjet gjat ndrrimit t mbuless s varrit, ku t gjith nxitojn t marrin nj
cop prej saj pr t gjetur begati.1449

Shejhul Islam, Ibn Tejmije, n lidhje me gjykimin mbi frkimin dhe puthjen
e varreve apo gjra t tjera t ngjashme me to, ka thn: Frkimi i dolloj
varri, puthja e tij ose vendosja e faqes mbi t, edhe sikur t kryhet tek varri
i ndonj profeti, sht vepr e ndaluar, e pr kt muslimant jan t gjith
t nj mendimi. Kt gj nuk e ka vepruar asnj prej t parve apo imamve
t ktij umeti. Kjo vepr sht shirk, idhujtari... sidomos kur me t bashkohet
edhe lutja apo krkimi i ndihms nga i vdekuri.1450

4- Forma t tjera t krkimit t begatis tek varrezat

Forma t tjera me t cilat vorrexhinjt krkojn begati npr varreza jan

edhe qndrimi pr nj koh relativisht t gjat n varreza, vendosja me
banes pran tyre, vendosja e nj roje apo kujdestari, vendosja e mbulesave
mbi to sikur t ishte Qabja, shtpia e Allahut, ndezja e qirinjve dhe e
kandilave mbi to, ndrtimi i xhamive dhe i kubeve mbi to, zbukurimi dhe
ngritja lart e tyre, etj.1451
Tham se ndrtimi i xhamive mbi varre sht i ndaluar. Por, kur ksaj
vepre i shtohet vendosja me banes pran saj dhe qndrimi aty, sikur t
ishte Xhamia e Shenjt e Mekes, q pr disa prej tyre qndrimi npr kto
xhami t ndrtuara mbi varre sht m i dashur se qndrimi n Xhamin e
Shenjt n Mek, far mund t themi?!... Kto jan disa prej formave t
shpikura pr krkimin e begatis npr varret e njerzve t mir.

Shtjellimin e ktyre formave t shpikura t krkimit t begatis npr

varreza, po e mbyll me nj prshkrim t bukur t Ibn Kajjimit, q prmban
n vetvete dmet dhe shkatrrimin q sjellin kto forma.
Ai ka thn: Krert e vorraxhinjve vijn t vizitojn varret, t cilt i kan
shndrruar n vendfeste. Ata, sapo i shohin nga larg kto varre, zbresin
menjher nga samart e deveve e t kafshve t tyre dhe rendin drejt

1449 Shkputur nga artikulli me tem: Mevludet e evlijave n Egjipt, t Hejam Fet`hit n
revistn me titull Revista arabe me nr. 131, e muajit Dhul Hixhe 1408 h, fq. 43.
1450 Fetva t tubuara i Ibn Tejmijes 2/739 dhe Zhveshja e teuhidit i Makrizit, fq. 13.
1451 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/739 dhe Shkallt e larta t pranimit i Hafidh Hakemit
1/403.
 362
varreve. Balli i tyre prek varrin, buzt e tyre puthin dheun e tij, allmat e
tyre fillojn t hiqen n shenj nderimi, zrat e tyre t zhurmshm
gumzhijn, t qarat e tyre shtohen, derisa mund t dgjohen nga larg. N
kto aste, ata kujtojn se kan fituar m shum se pelegrint (haxhinjt),
kshtu q nisin ti luten pr ndihm atij q nuk ka mundsi, as t krijoj dhe
as t ringjall. Ata thrrasin, porse prej nj vendi t largt. Kur afrohen
pran varrit, falin dy rekate namaz, duke menduar se kan fituar shprblim.
Po ku ka shprblim pr ata q nuk jan falur drejt dy kibleve? Ti i sheh ata
t prkulur dhe me ballin prdhe rreth varrit, duke krkuar mirsin dhe
knaqsin e t vdekurit, mirpo me kt vepr duart e tyre jan mbushur
me humbje e shkatrrim. Aty derdhen lot, ngrihen zrat, jo pr Allahun,
por pr Shejtanin. Ata i krkojn t vdekurit q tu plotsoj nevojat, tu
zgjidh hallet, ti pasuroj t varfrit, ti shptoj t smurt dhe t sprovuarit.
Pastaj nisin tavafin rreth varrit, duke e prngjasuar at me Shtpin e Shenjt
t Allahut, t ciln Allahu e ka br t begat dhe udhzim pr t gjith
njerzit. A e ke par Gurin e Zi, sesi veprojn me t miqt e Shtpis s
Shenjt ?! Ashtu ia nisin edhe kta varrit, me t puthur dhe me t prekur.
Pastaj, prpara varrit nisin e pluhurosin faqet dhe ballin e tyre, gj t ciln
se kan br ndonjher prpara Allahut (xh.sh.)t prulur me ballin n
tok. Ata s fundi kan plotsuar ritet e haxhit dhe ja ku po qethin edhe
flokt. Ata po knaqen me shprblimin e idhullit t tyre, ndrsa shprblim
tek Allahu (xh.sh.) pr ta nuk ka. Ata i ofruan idhullit t tyre kurbane.
Namazi, pelegrinazhi dhe kurbani i tyre u bn pr dik tjetr n vend t
Allahut, Zotit t gjith botve. Ata e urojn njri-tjetrin me fjalt: Allahu
na dhuroft neve dhe juve nj shprblim t madh!?
Ata q nuk kan marr pjes n fest, pr shkak se kan qen pr haxh
n Shtpin e Shenjt, u krkojn atyre q tu shesin shprblimin e haxhit
tek varri, me shprblimin e haxhit t tyre. Vizitort e varrit iu prgjigjen:
Jo, nuk pranojm edhe sikur t na jepni shprblimin e haxhit pr do vit!1452

Argumentet mbi moslejimin e krkimit t begatis

n varret e njerrzve t mir

Vizita e varreve t njerzve t mir dhe t tjerve, ka vetm nj form t

lejuar. dolloj forme tjetr prve saj, sht e ndaluar. Krkimi i begatis
prej varreve t njerzve t mir -format e t cilit i prmendm m lart nuk

1452 Ndihmesa e njeriut 1/194.

 363
lejohet. Kt dispozit mund ta paraqesim n dy aspekte:

S pari: Krkimi i begatis n varret e njerzve t mir, i cilsdo forme q

ne prmendm m sipr, nuk gjen mbshtetje argumentuese, as n librin e
Allahut, as n traditn profetike.

Allahu thot: A mos kan ata ortak (zota ose idhuj) q u prcaktuan
atyre f, t ciln nuk e urdhroi Allahu?1453

Ndrsa i Drguari i Allahut ka thn: Ai q shpik n shtjen ton dika q

si prket asaj, do ti refuzohet.

do gj e shpikur n fen e Allahut refuzohet dhe konsiderohet bidat i

keq, i till sht edhe ky lloj krkimi begatie.

S dyti: Tekstet e transmetuara nga Profeti rreth ndalimit t namazit n

varreza, shndrrimit t tyre n xhami, ndrtimit t xhamive mbi to, ndezjes
s pishtarve mbi to e t tjera vepra t ngjashme, jan t shumta.
I Drguari i Allahut (a.s.) i ka ndaluar me shum forc t gjitha format e
krkimit t begatis nga varret. Ai e ka br t qart, se nj gj e till
konsiderohet prngjasim me hebrenjt e me t krishtert. Hadithet n lidhje
me kt jan t shumta.

1- Muslimi, n Sahihun e tij transmeton, se Xhundubi ka thn: Un

kam dgjuar t drguarin e Allahut, pes dit prpara se t ndrronte jet,
duke thn: ...dgjoni! Ata q ishin para jush, varret e profetve dhe t njerzve t
mir t tyre i shndrruan n xhami. Dgjoni! Mos i shndrroni varrezat n xhami,
sepse un ua ndaloj nj gj t till.

2- N t dy Sahihet, transmetohet nga Aishja, se Umu Habibja dhe Umu

Seleme i treguan t Drguarit t Allahut pr nj kish me portrete, q e
kishin par n Habeshe, e ai u tha: Ata, kur u vdes nj njeri i mir, mbi varrin
e tij ndrtojn nj tempull adhurimi, pastaj tek ato pikturojn kto portrete. Ata do
t jen m t kqijt e krijesave tek Allahu Ditn e Gjykimit.1454

1453 Esh Shura; 21.

1454 Sahihul Buhari 1/110, kreu i namazit, kapitulli: A mund t pastrohen varrezat e idhujtarve
t kohs s injorancs pr tu ndrtuar mbi to xhami?, 2/93, dhe kapitulli i xhenazes dhe ndrtimi
i xhamive mbi varreza dhe Sahihul Muslim 1/375, kreu i xhamive dhe i vendfaljeve.
364
3- Muslimi, n Sahihun e tij transmeton, se Ebi Marthed El Ganaui ka
dgjuar t Drguarin e Allahut (a.s.) duke thn: Mos u ulni mbi varre e as
mos u falni drejt tyre.1455

4- Nga Ibn Abasi transmetohet, se i Drguari i Allahut i ka mallkuar

grat q vizitojn varret, ata q ndrtojn xhami dhe vendosin pishtar mbi
varre. 1456

5- Transmetohet nga Burejde, se i Drguari i Allahut ka thn: ...Un ua

pata ndaluar vizitn e varreve, tani mund ti vizitoni, por mos thoni n to fjal q
nuk duhen thn.

6- Ibn Kajjimi ka thn: I Drguari i Allahut (a.s.) e pati ndaluar vizitn

e varreve pr t mbyllur shtegun e shirkut, mirpo kur teuhidi zuri vend
n zemrat e sahabeve, ai ua lejoi vizitn e varreve brenda rregullave q ai
kishte urdhruar dhe pr kt arsye, ai ua ndaloi atyre t thon n varreza
fjal q sduhen thn. Kushdo q e kryen vizitn e varreve ndryshe nga
mnyra q dshiron Allahu dhe i Drguari i tij, vizita e tij konsiderohet e
paligjshme. Gjja m e madhe q s`duhet thn e s`duhet vepruar n varreza
sht shirku ose idhujtaria.1457

7- Muslimi, n Sahihun e tij transmeton, se Ebi Hejaxh El Esdi ka thn:

Ali ibn Ebi Talibi m tha: A t drgoj pr dika, pr t cilin m pati drguar
edhe mua i Drguari i Allahut? T shkosh e t zhduksh do statuj dhe t
barazosh do varr q sht ngritur mbi t tjert.1458

Ngritja e varrit lart dhe ndrtimi mbi t sht nj bidat dhe shpikje e
keqe, e cila bie n kundrshtim me udhzimet e t Drguarit t Allahut dhe
me udhzimet e shokve t tij.

Ibn Kajjimi ka thn: Ngritja e varreve lart, ndrtimi i tyre me gur, me

1455 Sahihul Muslim 2/668, kreu i xhenazeve, ndalesa ndaj uljes mbi varr dhe ndaj faljes drejt
tij.
1456 Suneni i Ebu Daudit 3/558, kreu i xhenazeve, kapitulli rreth vizits s grave n varre
dhe Suneni i Tirmidhiut 2/136, kreu i namazit, kapitulli rreth transmetimeve q tregojn, se
shndrrimi i varreve n xhami sht vepr e urryer. Ai ka shtuar se ky hadith sht hasen, i mir.
Musnedi i Ahmedit 1/229 dhe Sahihu i Ibn Hibanit 5/72, kreu i xhenazeve.
1457 Ndihmesa e njeriut i Ibn Kajjimit 1/200.
1458 Sahihul Muslim 2/666, kreu i xhenazeve, kapitulli rreth urdhrit pr barazimin e lartsis
s varreve.
 365
tulla e me ..., me balt, zbukurimi i tyre apo ndrtimi i kubeve mbi to, nuk
i prkasin fare udhs s Profetit (a.s.). T gjitha kto vepra bien n
kundrshtim me udhzimet e tij (a.s.). Ato nuk jan vese bidate t
shmtuara. Varret e shokve t tij nuk jan br as t ngritura lart dhe as
rrafsh me tokn. Kshtu sht br edhe vet varri i t Drguarit t Allahut
(a.s.) dhe varret e dy shokve t tij, Ebu Bekrit dhe Omerit. Varri i t Drguarit
t Allahut (a.s.) nuk ka qen i ngritur lart. Ai sht mbuluar me dh t kuq
t przier me rr t imt q ndodhej n sheshin e dhoms s tij. Varri i t
Drguarit t Allahut (a.s.) nuk sht as i ndrtuar lart dhe as rrafsh me
tokn. Po kshtu jan edhe varret e dy shokve t tij1459.

S treti: T part tan veprmir, si sahabet, tabiint dhe pasuesit e

tyre, nuk kan krkuar begati npr varre. Ata nuk e kan vepruar kurr
nj bidat t till. Namazi, lutja, e t tjera vepra t ngjashme npr kto vende,
pr t part dhe imamt e ktij umeti, nuk prbnin ndonj vler m t
madhe se n vendet e tjera. Pr kt arsye, nj gj t till nuk e kan vepruar,
as sahabet, as tabiint e as ndonj prej imamve t muslimanve. Asnj
prej dijetarve e njerzve t mir t mparshm, nuk e kan kshilluar nj
gj t till, por prkundrazi, t gjith ata i ndalonin njerzit t kryenin vepra
t tilla. I Drguari i Allahut (a.s.) i ka ndaluar shkaqet dhe pasojat e ksaj
vepre, edhe kur nuk ka qen si objektiv i vizits lutja e varrit, por kur objektivi
sht lutja e varrit, far mund t thuhet!?1460

Buhariu n Sahihun e tij transmeton, se Omer ibn Hatabi pa Enes ibn

Malikun duke u falur pran nj varri dhe i brtiti: Varri, varri!1461

Ibn Kajimi, n lidhje me kt ngjarje, ka thn: Kjo ngjarje tregon, se

ndalimi i t Drguarit t Allahut (a.s.) ndaj namazit n varre, ishte i ngulitur
mir tek sahabet. Vepra e Enesit nuk tregon se ai besonte q nj gj e till
sht e lejuar. Ai ndoshta nuk e ka par varrin, ose nuk e ka hetuar q ai
sht varr, ose ka harruar q nj gj e till sht e ndaluar, prandaj dhe kur
e kujtoi Omeri, ai menjher u kujtua.1462

1459 Zahireja pr rikthim 1/524.

1460 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/128 dhe Ndjekja e rrugs s drejt 2/678.
1461 Sahihul Buhari 1/110, kreu i namazit, kapitulli: A lejohet varrosja e varreve t kohs s
injorancs.
1462 Ndihmesa e njeriut 1/186.
 366
N nj vend tjetr, duke prforcuar rrugn e sahabeve dhe t pasuesve
t denj t tyre, n lidhje me kt kaptin, ai thot: A ka mundsi q ndonj
njeri n siprfaqe t toks t na sjell nga sahabet dhe pasuesit e tyre korrekt,
ndonj transmetim t sakt, apo t mir, apo t dobt e t shkputur, q t
tregoj se ata, kur kishin ndonj nevoj u drejtoheshin varreve, luteshin,
frkoheshin, apo pr m tepr faleshin n to!? A ka ndonj transmetim t
till, q t tregoj se ata i luteshin Allahut nprmjet tyre, apo q t tregoj
se i luteshin pr nevojat e tyre vet t vdekurve!? Ne krkojm t na sillet
qoft nj ngjarje e vetme, apo nj shkronj e vetme, n lidhje me kt tem!?
Ah po, ata mund t na sjellin transmetime e ngjarje t tilla vetm prej t
mbramve, t cilt erdhn shum von pas sahabve e pasuesve t tyre.1463

Ai prsri thot: Muhaxhirt dhe Ensart lutjen, namazin dhe krkimin

e begatis n varre, t gjitha kto kishin pr ti vepruar dhe do t`ua kishin
ln trashgim t tjerve, nse kto vepra do t kishin qen t plqyeshme,
sunet ose t lejuara. Ata nuk i vepruan kto vepra, sepse ishin m t ditur se
kta t mbramit n fen e Allahut dhe t Drguarit t Tij. Pasuesit korrekt
e t denj ecn m pas n rrugn e tyre. Ata i kishin pran shum prej
varreve t shokve t Profetit (a.s.), por asnjher nuk krkuan ndihm n
ndonj prej tyre. Ata kurr nuk shkuan n varret e sahabeve pr tiu lutur
varreve, pr ti krkuar ndrmjetsim tek Allahu, pr ti krkuar shrim
apo pr ti krkuar fitore. Dihet se po t kishte ndodhur nj gj e till, shum
njerz do t kishin qen t gatshm t transmetonin jo vetm kt, por edhe
dika m t vogl se kaq.1464

Disa her e kemi sqaruar se ndrtimi i Xhamive dhe i kubeve mbi varre,
sht nj vepr e shpikur mbas tre shekujve m t mir t Islamit. Ndrtime
t tilla bien ndesh me rrugn e t Drguarit t Allahut, t sahabeve, t
tabiinve dhe t pasuesve t mir t tyre.

S katrti: Qllimi i vizits s varreve, nuk sht prfitimi i t gjallit prej

t vdekurit, duke iu lutur t vdekurit, apo duke krkuar ndrmjetsimin e
tij tek Allahu, sikurse veprojn shpiksit e vizits s paligjruar, por ajo
kryhet me qllim q i gjalli ti bj dobi t vdekurit, duke i falur namazin e
xhenazes dhe duke u lutur pr t. Vizita e varrit t nj njeriu t vdekur ka si
qllim q i gjalli t lutet pr t vdekurin e varrosur n kt varr, sepse veprat

1463 Ndihmes njeriut 1/202.

1464 Ndihmes njeriut 1/204 dhe Ndjekja e rrugs s drejt 2/681.
 367
e t vdekurit tashm jan ndrprer dhe ai ka nevoj pr dik q t lutet pr
t. Pr kt arsye, gjat namazit t xhenazes pjesmarsit detyrohen t luten
pr t vdekurin, gj t ciln ata nuk e kan t detyruar pr nj t gjall.1465

I vdekuri nuk mund ti bj dm e dobi vetvetes, e si mund ti krkohet

atij ndihm pr t zgjidhur halle apo pr t ndrmjetsuar tek Allahu n
zgjidhjen e tyre?!

S pesti: Format dhe mnyrat e krkimit t begatis npr varre

prmbajn n vetvete gjra t dmshme, t ndaluara e t shmtuara.

1- Ato hapin dern e sprovimit prej varreve dhe dern e shirkut karshi
Allahut (xh.sh.). Kujdesi pr tu lutur dhe pr tu falur pran varreve t
njerzve t mir, sht shkaku m kryesor q t on n adhurimin e tyre
bashk me Allahun. Kjo sht padyshim gjja m e dmshme dhe m e
keqe e ktij lloji krkimi begatie. Disa forma t ktij lloji krkimi begatie,
sikurse i kemi sqaruar m lart, konsiderohen vepra idhujtarie. Idhujtart
kan arritur deri aty, sa t besojn q varret t shptojn nga e keqja, t
nxjerrin fitimtar mbi armikun, t sjellin shiun nga qielli, t largojn
fatkeqsit, t plotsojn nevojat, ndihmojn at q i sht br padrejtsi,
mbrojn njeriun kur krkon ti bj keq dikush etj.. Ata besojn se banort e
nj vendi, apo t nj zone mbrohen nga fatkeqsit prej ndonj profeti, apo
njeriu t mir t varrosur n vendin e tyre.

2- Njerzit q udhtojn prej vendeve t largta pr tek ndonj varr pr

t qndruar pran tij dhe pr t vendosur plhura mbi t, q m shum
paraplqejn t qndrojn pran varreve, sesa pran Xhamis s Shenjt n
Mek, q besojn se prkujdesja ndaj ktyre varreve sht m e vlefshme se
prkujdesja pr xhamit, q i kan shndrruar varret n tempuj adhurimi
dhe i kan mbushur me qirinj, pishtar e kandila, ngjajn me adhuruesit e
idhujve, me hebrenjt dhe me t krishtert. Pr shkak t ktyre veprave, ata
i ka prfshir mallkimi i Allahut dhe i t Drguarit t Tij (a.s.).1466

3- Shpenzimet marramendse dhe bllokimi i pasurive t vakfeve n

gjra t ndaluara, si n ndrtimin e kubeve e t mezareve1467, n mbulimin

1465 Ndihmes njeriut 1/201.

1466 Ndihm njeriut 1/197.
1467 Mezaret jan kryesisht varre q jan pregatitur enkas pr vizitort me ndrtime e me
zbukurime.
 368
dhe shtrimin e varreve me plhura, n zbukurimin dhe ndriimin e tyre etj.
Harxhimi i pasuris pr premtimet e kota ndaj t vdekurve, pasuri e cila
prfundon n duart e rojeve dhe kujdestarve t ktyre varreve, t gjitha
kto jan sjellje t dmshme, q rrjedhin nga ky lloj i ndaluar krkimi begatie.
A nuk sht m e drejt dhe detyr, q kjo pasuri marramendse t
shpenzohet pr nevojat e muslimanve!?1468

4- Shndrrimi i ktyre varreve n vende ku ka vizita dhe festa

vazhdimisht, sjell dme t mdha dhe pasoja mjaft negative.

S gjashti: Ne m lart kemi sqaruar, se krkimi i begatis nga varri i

Profetit sht i ndaluar, me gjith madhshtin e pozits dhe vlers s tij.
Kshtu, ndalimi dhe moslejimi i krkimit t begatis n ndonj varr tjetr
prve varrit t tij, si jan varret e profetve dhe t njerzve t mir, sht
m parsor.

S fundmi, po prmend disa fjal t Ibn Kajjimit, q sqaron se ndalesa e

ktij lloji krkimi begatie, nuk do t thot se anashkalohet personaliteti i
njerzve t varrosur npr kto varre dhe se nj gj e till tregon fisnikri
dhe respekt ndaj tyre.

Ai thot: O ti, q Allahu t ka dhuruar mirsin e ndjekjes s rrugs s

Tij t drejt, rrugn e atyre q Allahu i ka dhuruar mirsi, mshir e fisnikri,
mos kujto se ndalimi i shndrrimit t varreve n zota, idhuj, vendfestash,
tempuj e xhami, ndezja e qirinjve, kandilave dhe pishtarve mbi to, udhtimi
i posam drejt tyre, premtimi n emr t tyre, prekja dhe puthja e tyre dhe
pluhurosja e ballit mbi siprfaqet e tyre, tregon se po anashkalohet
personaliteti i njerzve t varrosur n to. Ky ndalim nuk i ul dhe nuk i
ofendon aspak ata, sikurse mendojn idhujtart dhe t humburit.
Prkundrazi, nj gj e till tregon respekt pr ta, madhrimin dhe
fisnikrimin e tyre, ndjekje t asaj q ata kan dshiruar dhe largim nga ajo
q ata kan urryer. Ti, pasha Allahun, je miku dhe i dashuri i tyre. Ti ndjek
dhe ndihmon rrugn, udhzimin dhe traditn e tyre. Ndrsa kta idhujtar
jan kundrshtart m t mdhenj t tyre, t cilt i jan larguar m shum
se kushdo tjetr udhzimit t tyre.1469

1468 Sunetet dhe bidatet t Esh Shukejri, faqe; 111, Shkallt e ngritjes t Hafidh El Hakemij
1/404, Rruga e grupit t shptuar t Muhamed Xhemil Zejno, faqe; 77.
1469 Ndihm njeriut 1/213.
 369
Me kto aspekte q paraqesin moslejimin e krkimit t begatis n varret
e njerzve t mir, shpresojm q ka argumente t mjaftueshme pr at q
synon t vrtetn.

Dilemat e kundrshtarve dhe kundrprgjigja kundr tyre

M lart paraqitm disa aspekte q paraqesin moslejimin e krkimit t

begatis n varret e njerzve t mir. Bidatinjt, edhe pse kto argumente
jan shum t forta, e kan kundrshtuar nj gj t till, duke u kapur pas
disa dilemave t pavlera. Si zakonisht, ktu do t paraqes dilemat m
kryesore, bashk me kundrprgjigjen prkatse:

Dilema e par: Begatia e njerzve t mir vazhdon t jet e pranishme

pas vdekjes s tyre, ashtu sikurse ka qen e pranishme edhe gjat jets s
tyre1470. Ai q ka ndonj nevoj, mund t krkoj ndrmjetsimin e tyre tek
Allahu xh.sh, n mnyr q ti plotsohet nevoja dhe ti falen gjynahet. Ata
jan ndrmjets midis Allahut (xh.sh.) dhe krijesave t Tij.

Prgjigja pr kt: Ksaj dileme mund ti prgjigjemi n dy drejtime:

S pari: Ndrmjetsimi tek Allahu (xh.sh.) nprmjet lutjes apo krkimit

t faljes s nj besimtari t mir, sht i lejuar vetm pr kohn q kta
besimtar jan akoma t gjall, ndrsa pas vdekjes s tyre nj gj e till
sht e ndaluar, pr shkak se kto dy gjendje jeta dhe vdekja- jan t
ndryshme nga njra-tjetra1471. Ky lloj ndrmjetsimi ndrpritet me vdekjen
e ktyre besimtarve t mir. Po kshtu, atyre u ndrpritet do pun q
kishin mundsi ta kryenin gjat jets s tyre, n favor t vetvetes apo t
dikujt tjetr, si plotsimi i nevojave t dikujt. Ata pas vdekjes jan peng i
veprave t veta.

S dyti: M par e kemi argumentuar qart, se as nga Profeti (a.s.) nuk

mund t prfitohet dika e till pas vdekjes s tij, edhe pse ai sht krijesa

1470 Hyrja i Ibn Haxhit 1/255.

1471 Dijetari i madh Numan Elusiu, n librin e tij me titull: Argumente t qarta prej zotrinjve
t hanefive rreth mosdgjimit t t vdekurve, ka vrtetuar se t vdekurit nuk mund t dgjojn
thirrjen e t gjallve dhe se edhe sikur t pranojm q ata mund t dgjojn, prgjigja e tyre sht
e pamundur. Kt libr e ka verifikuar Shejh Albani, q i ka shtuar ktij libri edhe nj hyre t gjat.
 370
m e mir dhe m e nderuar tek Allahu (xh.sh.), ather si u prfitoka prej
dikujt tjetri pas tij!? Megjithkt, ata vazhdojn ti luten t vdekurve. Ata u
luten profetve, njerzve t mir e t tjerve, q t ndrmjetsojn pr ta tek
Allahu (xh.sh.) Madje, disa prej tyre u krkojn gjra q t vdekurit, nuk do
t kishin mundsi ti realizonin as kur ishin t gjall. Vorraxhinjt ndonjher
prdorin si argument nj hadith t trilluar, i cili thot: Kur ta keni pisk punn,
nxitoni tek varret.

Ky hadith ssht gj tjetr, vetm se nj shpifje mbi t Drguarin e Allahut

(a.s.). Asnj nga dijetart e hadithit nuk e ka transmetuar nj hadith t till.
Kuptimi i tij bie n kundrshtim me besimin e teuhidit, monoteizmit t
pastr.
Allahu thot: A sht Ai q i prgjigjet nevojtarit (t mjerit) kur ai e
thrret, duke ia larguar t keqen, e juve ju bn mbizotrues t toks. A
ka zot tjetr prve Allahut? Jo, por ju shum pak prkujtoni.1472

Dilema e dyt: Disa dijetar dhe njerz t tjer kan krkuar begati, duke
u lutur tek varret e njerzve t mir dhe atyre u sht plotsuar lutja, kshtu
q shum prej njerzve e veprojn nj gj t till.

Prgjigja pr t. Ksaj dileme mund ti prgjigjemi n tre drejtime:

S pari: Rreth nj vepre t till nuk sht transmetuar dika e

qndrueshme nga njerzit e tre shekujve t par t Islamit. Ata nuk jan
lutur tek varret, edhe pse nevojat kan qen t ndryshme. Po t kishte qen
lutja tek varret nj vepr e mir, patjetr q ata do ta kishin vepruar. Tregime
t tilla, ku gjoja disa dijetar paskan br lutje tek varrezat, jan transmetuar
vetm nga disa njerz q kan jetuar n koht e vona. Kto transmetime
jan gnjeshtra, gabime, t cilat nuk merren pr baz.1473

S dyti: Tregimi se gjoja imam Shafiu paska thn: Un kur jam n

vshtirsi shkoj dhe lutem tek varri i Ebu Hanifes dhe m pranohet lutja.
Ky tregim e t tjer t ngjashm me t, sipas dijetarve1474 jan nj
gnjeshtr mbi imam Shafiun pr disa arsye:

1472 En Neml; 62.

1473 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/688.
1474 Njri prej tyre sht edhe Ibn Tejmije, q ka thn: Kjo gnjeshtr pr at q ka sadopak
dije rreth transmetimeve sht mse e qart. Kto tregime i nxjerrin vetm ata njerz q e kan t
cekt dijen dhe fen e tyre. Shih: Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/685 dhe Ndihm njeriut 1/218.
 371
1- Kur imam Shafiu ka ardhur n Bagdad, ku gjendej edhe varri i imam
Ebu Hanifes, nuk ka pasur absolutisht asnj varr q njerzit t luteshin her
pas here tek ai.
2- Imam Shafiu ka pasur rastin t shikoj n Hixhaz, n Jemen, n Sham,
n Irak e n Egjipt varre profetsh, sahabesh dhe dijetarsh q kan qen
edhe m t mir sesa imam Ebu Hanife, ather prse paska zgjedhur
pikrisht vetm varrin e Ebu Hanifes pr nj vepr t till!?
3- Imam Shafiu, n nj nga librat e tij,1475 ka shkruar se madhrimi i varreve
t njerzve sht vepr e urryer, pr arsye se nj gj e till t hedh n sprov
e n humbje. Me madhrimin e varreve n kt rast, ai ka si qllim namazin
dhe lutjen pran tyre. Po pr lutjen dhe sexhden drejtuar t vdekurit, far
do t shkruante!?

S treti: Dijetart kan shkruar rreth lutjes, kohve dhe vendeve t saj,
duke sjell edhe argumente, por asnjri prej tyre nuk ka prmendur vlern
e lutjes, qoft edhe tek nj varr i vetm.1476

S katrti: Ndonjher, atyre q kujdesen vazhdimisht pr tu lutur tek

varret, mund tu plotsohet lutja. Shkaqet e plotsimit t nj lutjeje jan t
ndryshme. Lutja mund t pranohet pr shkak t pozits s vshtir n t
ciln gjendet lutsi, ose pr shkak t drejtimit t sinqert t tij tek Allahu
xh.sh, ose plotsimi i saj vjen vetm n saj t mshirs s Allahut a.xh, ose
ajo mund t ket qen nj shtje pr t ciln ka vendosur dhe e ka caktuar
Allahu, dhe q nuk ka lidhje fare me lutjen e ktij personi tek varri.
Gjithashtu, pranimi i nj lutjeje mund t ket edhe shkaqe t tjera. Lutja, si
shihet, ka shum shkaqe q mundsojn pranimin e saj, edhe pse kryhet
tek nj varr, pavarsisht se kjo gj mund t shrbej si sprov pr lutsin.

Ibn Kajjimi thot: Kur Allahu (xh.sh.) i plotson lutjen dikujt, kjo nuk do
t thot se e do kt person, apo se sht i knaqur me t dhe me veprn e
tij. Allahu (xh.sh.) i prgjigjet t mirit e t keqit, besimtarit e jobesimtarit,
edhe pse shum njerz gabojn n lutje, duke vn kushte ose duke krkuar
at q sht e ndaluar t krkohet. Megjithat, njeriut i plotsohen ato q
krkon ose nj pjes e saj. Ai kujton se vepra e tij sht e mir dhe e plqyer
tek Allahu xh.sh, por Ai i dhuron fmij e pasuri, kurse dnimin ia shtyn
pr m von, edhe pse njeriu n kt rast beson se Allahu po i dhuron t

1475 Libri mm i Imam Shafiut 1/278.

1476 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/721.
 372
mira. Lutja mund t jet adhurim pr t ciln lutsi shprblehet. Ajo mund
t jet nj krkes me t ciln atij i plotsohet nevoja. Gjithashtu, lutja mund
t jet e dmshme pr njeriun. Njeriu prej ksaj lutjeje mund t dnohet ose
mund ti paksohet gradat. Allahu xh.sh, n kt rast ia plotson nevojn,
por njkohsisht e ndshkon pr shkeljen e kufijve dhe mosplotsimin e t
drejtave t Tij. 1477

S pesti: Kur shumica kundrshton t vrtetn, ajo nuk merret parasysh.

E vrteta sht ajo pr t ciln ka argument. Prandaj, mos u mashtroni me
zakone t prishura, si format e ndryshme t krkimit t begatis prej varreve,
t cilat jan prhapur sot npr shum vende t bots islame. Kur ka ndodhur
q shumica t jet ndonjher argument mbi dispozitat e fes?!1478

Dilema e tret: Allahu (xh.sh.), n lidhje me tregimin e djemve t shpells,

thot: E ata q ishin me shumic than: Do t ndrtojm gjithsesi n
hyrjen e tyre nj xhami1479. Ndrtimi i xhamive mbi varre ka qen i lejuar
n Sheriatin e atyre q ishin prpara nesh, kshtu q ai mbetet ligj edhe pr
ne, prderisa nuk sht shfuqizuar.

Prgjigje: Ksaj dileme i prgjigjemi n disa drejtime:

1- Dijetart kan dhn mendime t ndryshme prsa i prket shumics

s prmendur n kt ajet. Disa mendojn se ata kan qen besimtart,
ndrsa pala tjetr mendon se ata kan qen jobesimtart.1480

2- Megjithat, edhe nse supozojm se ata kan qen besimtar, ne nuk

kemi mundsi ta vrtetojm, sepse ky mendim ka qen me t vrtet n
prputhje me ligjin e Sheriatit t tyre. Gjithashtu, ka mundsi q ata t jen
prpjekur pr t kryer nj vepr t sakt, por q kan gabuar.1481 N ajet
nuk ka asgj m tepr se tregimi i mendimit t nj grupi njerzish dhe
vendimin e tyre pr ta br at realitet. Ky tregim nuk shpreh ndonj lvdat

1477 Ndihm njeriut 1/215.

1478 Pastrimi i besimit prej mbeturinave t mohimit i Muhamed Ismail Es San`ani, faqe; 33.
1479 El Kehf; 21.
1480 Tefsir i Taberiut 15/225.
1481 Marr nga nj punim krkimor i shejh Mukbil ibn Hadi El Uadiij me tem: Rreth
kubes s ndrtuar mbi varrin e t drguarit t Allahut, i botuar bashk me librin e titulluar:
Kopshtet e Xhenetit n kritikn mbi armiqt e sunetit.
 373
pr kt vepr dhe as nxit n marrjen e shembullit prej tyre. Pastaj, si mund
t jet ndrtimi i xhamive mbi varre ligj i Sheriatit t popujve q ishin prpara
nesh, kur i Drguari i Allahut (a.s.) ka mallkuar Hebrenjt dhe t Krishtert,
t cilt varret e profetve t tyre i kthyen n xhami.1482

3- Nj argumentim i till sht i gabuar, edhe nse ne supozojm se nj

vepr e till ka qen e ligjruar n Sheriatin e popujve t mparshm, sepse
ai sht i shfuqizuar prej Sheriatit ton. Hadithet e transmetuara nga i
Drguari i Allahut rreth ndalimit t shndrrimit t varreve n xhami jan t
shumta dhe n disa prej tyre, Profeti (a.s.) i ka mallkuar ata q e kryejn nj
vepr t till1483.

Dilema e katrt: Miratimi i pranis s varrit t Profetit (a.s.) n xhamin

e tij dhe i ndrtimit t kubes mbi t nga t gjith muslimant, tregon se
ndrtimi i xhamive dhe i kubeve mbi varret e profetve dhe t njerzve t
mir, sht nj vepr e lejuar.

Prgjigje: Ksaj dileme mund ti prgjigjemi n disa drejtime:

1- Dihet se kur i Drguari i Allahut (a.s.) vdiq, ai u varros n dhomn e

Aishes (r.a.). Dhoma e Aishes (r.a.), bashk me dhomat e grave t tjera t
Profetit (a.s.), si dihet, kan qen n lindje t Xhamis. Asnjra prej ktyre
dhomave nuk ka qen brenda xhamis. Kjo vendosje jasht xhamis e
dhomave t grave t Profetit (a.s.) ka mbetur e till edhe prgjat periudhs
s sahabeve n Medine. Mirpo, gjat sundimit t halifes Velid ibn
Abdulmelik ibn Mervanit, n periudhn e tabiinve gjat vitit 88 H, xhamia
e Profetit (a.s.) u zgjerua dhe pr shkak t nevojave t domosdoshme, aty u
prfshi edhe dhoma e Aishes (r.a.), edhe pse shum prej dijetarve t par
e urryen nj vepr t till. Me zgjerimin e xhamis u ndrtua nj mur i lart
rreth varrit t Profetit, me qllim q t mos dukej prej xhamis e t hynin n
t njerzit e paditur dhe t kryenin ndonj vepr t ndaluar. Ndrtimi i
ktij muri u pasua edhe me ndrtimin e dy mureve t tjer n ann veriore
t varrit. Kto dy mure jan ndrtuar me nj knd t pjerrt, i cili vjen duke
u mbyllur, derisa muret bashkohen me njri-tjetrin. Nj gj e till sht br

1482 Shpirti i kuptimeve i El Elusij 15/239.

1483 Marr nga nj punim krkimor i shejh Mukbil ibn Hadi El Uadiut me tem: Rreth
kubes s ndrtuar mbi varrin e t Drguarit, i botuar bashk me librin e titulluar: Kopshtet e
Xhenetit n kritikn mbi armiqt e Sunetit, fq. 285.
 374
me qllim q askush t mos ket mundsi pr tu drejtuar nga varri.1484
Prania e varrit t Profetit n xhamin e tij, nuk lejohet t prdoret si argu-
ment pr t futur varret n xhami nga njerz q e dshirojn nj gj t till.
Varret nuk mund t futen n xhami, sepse nj vepr e till sht e ndaluar,
sikurse e kemi sqaruar edhe m lart. Xhamin e Profetit (a.s.) e ka themeluar
vet i Drguari i Allahut (a.s.) gjat jets s tij. Ajo i ka fituar vlerat e saj t
veant para ekzistencs s varrit, prandaj askush nuk mund t mendoj
q vlerat e xhamis jan ngritur m lart sesa m par, pas prfshirjes s
dhoms bashk me varrin n t.

2- Kuben mbi varrin e Profetit (a.s.), nuk e ka ndrtuar i Drguari i

Allahut, as sahabet, as tabiint, as ndjeksit e tyre e as dijetart e ktij umeti.
Kjo kube sht nj risi e vitit 678 H. Ajo pr her t par u ndrtua gjat
pushtetit t nj prej mbretrve t Egjiptit, i quajtur Mensur Kalaun Salihu.
Dijetar t asaj kohe e kan kundrshtuar nj vepr t till t urryer1485.

3- Vepra q bie n kundrshtim me udhn e Profetit (a.s.), t sahabeve e

t ndjeksve t tyre sht e paprfillshme dhe nuk mund t shrbej kurr
si argument. Dijetari i madh Husejn ibn Mehdi En Nuami, duke kritikuar
disa muftiler, t cilt kan marr pr argument pranin e kubes mbi varrin
e Profetit (a.s.) rreth lejimit t vizits dhe krkimit t begatis n t, ka thn:
Kubeja u ndrtua! far ndodhi? I Drguari i Allahut (a.s.) paralajmroi
dhe trhoqi vrejtjen ndaj saj, duke e ln t pastr pozitn e tij. Ndrsa ju
ndrtuat pikrisht at vepr, t ciln ai e ndaloi. A nuk mjaftoi kjo?! Jo, nuk
ju mjaftoi, sepse ju shkuat m tej, duke e servirur kt vepr t ndaluar nga
ana e Profetit si argument. Ju me kt vepr nxituat t dilnit prpara Profetit
(a.s.), q vet e ndaloi nj gj t till. Ai nuk e ka dshiruar nj vepr t till,
as nuk ka dhn ndonj shenj pr lejimin e saj. Ndrsa besimi rreth zbritjes
s begatis mbi kt varr sht nj besim i ardhur nga vet ju e jo nga Allahu
(xh.sh.).1486

4- Lnia e kubes n vendin e saj dhe mos-heqja, nuk do t thot se t

gjith muslimant e miratojn nj gj t till. Shkaku i lnies s kubes po
n vendin e saj, sht frika e shkaktimit t nj trazire nga vorraxhinjt dhe

1484 Fillimi dhe fundi i Ibn Kethirit 9/74, Prgjigje mahnitse i Ibn Tejmijes, fq. 20, 94
dhe Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 5/14.
1485 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/679.
1486 Lartsit e mendjes n rrugn e vrtet e t sakt i Nuamit, fq. 147.
 375
paraplqehet pengimi i s keqes, sesa arritja e t mirs1487. Argument
mbshtets pr kt qndrim sht fjala e t Drguarit t Allahut (a.s.)
drejtuar Aishes (r.a.): Po t mos kishte qen populli yt afr me periudhn e mohimit,
kisha pr ta rrnuar Qaben dhe m pas do ta ndrtoja at mbi themelet e
Ibrahimit...1488.

Neueui ka thn: Kur nj gj e mir ballafaqohet me nj gj t keqe dhe

sht e pamundur t kryesh t mirn e t lsh t keqen njkohsisht, ather
fillohet me m t rndsishmen, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) lajmroi se
rrnimi i Qabes dhe rikthimi i saj n themelet e Ibrahimit sht nj gj e
mir, por q prballej me nj t keqe m t madhe, pikrisht sprovimin e
disa njerzve, q sapo kishin hyr n Islam, t cilt besonin se Qabja ka
shum vlera dhe se rrnimi i saj do t ishte i rnd mbi ta. Pr kt arsye, i
Drguari i Allahut (a.s.) nuk e rrnoi at.

Ai m pas ka treguar, se prej ktij hadithi mund t prfitoj edhe

udhheqsi i muslimanve. Udhheqsi duhet t mendoj se far sht
m e mir pr popullin e tij dhe t largoj gjrat q mund ti sjellin dm n
fe dhe n shtje jetsore.1489

Mbi kto baza themi se sht detyr e udhheqsit heqja e kubes mbi
varrin e Profetit, n rast se kjo gj nuk prbn ndonj sprov ose trazir.
Kubeja mbi varrin e Profetit (a.s.), si e kemi theksuar, sht dika e
paligjshme, e cila duhet shembur pr t mos qen gjithashtu shteg i ndrtimit
t kubeve mbi varret e njerzve t mir.

shtja e tret: Krkimi i begatis n ditlindjen e njerzve t mir

Krkimi i begatis n varret e njerzve t mir, n shumicn e rasteve

shoqrohet edhe me krkimin e begatis n ditlindjet e tyre. N ditlindjet
e tyre bhen festa pr t ngjallur kujtimin e tyre dhe pr t krkuar begati.
Festat kryhen n varret e tyre ose n zonn ku ata jan varrosur.

1487 Marr nga nj punim krkimor i shejh Mukbil ibn Hadi El Uadit me tem: Rreth kubes
s ndrtuar mbi varrin e t Drguarit, i botuar bashk me librin e titulluar: Kopshtet e Xhenetit
n kritikn mbi armiqt e Sunetit, fq. 285.
1488 Sahihul Buhari 2/156, kapitulli i haxhit, vlera e Mekes dhe e ndrtesave t saj.
1489 Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 9/89.
376

Historia e festimit t ktyre ditlindjeve

Historiani i njohur i shekullit t nnt, Tekijudin Ahmed ibn Ali Makriziu,

ka thn: Kalift Fatimid, pothuajse gjat t gjith vitit, kishin festa dhe
rite t ndryshme.

Ai m pas ka prmendur emrat e ktyre festave, numri i t cilave arrinte

n tridhjet t tilla. Ndr to ka prmendur ditlindjen e Ali ibn Ebi Talibit,
e Husejnit, e Hasanit dhe t Fatimes (Allahu qoft i knaqur me t gjith)1490.

T part q shpikn festat e datlindjeve ose mevludeve si i thon, kan

qen Benu Ubejdet t vetquajturit Fatimid. Kjo ka ndodhur n shekullin
e katrt hixhri, sikurse e kemi prmendur edhe n temat e kaluara. M
von, ata u pasuan edhe prej tarikateve ose fraksioneve t ndryshme sufije.
Me nxitjen dhe kujdesin e tyre, festimet e datlindjeve t njerzve t mir
kan arritur deri sot n ditt tona.

Argumente q vrtetojn moslejimin e krkimit t begatis me an t

festimit t ditlindjeve t njerzve t mir

1- N temn e kaluar, kemi sqaruar se krkimi i begatis n festimin e

ditlindjes s Profetit (a.s.) sht vepr e ndaluar. Kur kjo vepr nuk lejohet
t kryhet me Profetin (a.s.), q sht m i miri njerzve, ather ndalimi i saj
me njerzit e tjer, profet apo njerz t mir qofshin, sht m parsor.
Festimi i ditlindjeve t tilla nuk ka ekzistuar n kohn e t parve tan, n
kohn e sahabeve, tabiinve dhe ndjeksve t tyre, t cilt qen njerzit e
tre shekujve t par t Islamit. Festa t tilla jan nj shpikje e bidatinjve.

2- Kto festa, prve se jan bidate t shpikura n fe, prmbajn n vetvete

gjra t dmshme e t palejuara. Ardhja e ktyre datave sht shndrruar
n fest vjetore q meriton tubime festive. do varri t njerzve t mir i
sht caktuar nj fest vjetore, n t ciln tubohen njerz nga vende t afrta

1490 Planet dhe gjurmt t Makriziut 1/490.

 377
e t largta. Ne pak m lart prmendm t kqijat dhe dmet q sjell krkimi
i begatis n varre, mirpo dmet dhe t kqijat npr kto varreza shtohen
edhe m shum me rastin e ditlindjeve t banorve t tyre. Ajo q bie n sy
m shum gjat ktyre festave, jan tubimet sufiste pr t br dhikr dhe
kng. Dhikri n kto mevlude prmban ilahi t shoqruara n shumicn e
rasteve me muzik dhe me krcime, sipas ritmit melodik t kngtarit e t
muziks. do tarikat, fraksion sufi, e kryen kt dhikr n mnyr t
veant.1491
Kto vepra t kqija dhe t dmshme e prforcojn akoma m shum
ndalesn ndaj bidatit t festimit t ktyre ditlindjeve. Ata prhapin ndr
musliman festa t tilla, duke mashtruar se gjoja kto festa jan t lejuara
dhe se Islami nuk e ka ndaluar nj gj t till. A nuk jan zgjuar akoma kta
njerz? Nse syt e tyre jan verbuar ndaj argumenteve, a jan verbuar syt
e tyre nga realiteti? Por nuk mund t ket drit pr at, q Allahu nuk i ka
dhuruar drit.

Kto ishin shtjet n lidhje me krkimet e ndaluarat t begatis prej

njerzve t mir gjat jets s tyre dhe pas vdekjes.

Tema e tret

Krkimi i begatis n disa male e vende

shtja e par: Dispozita n lidhje me krkimin e begatis n kto

male e vende

N kreun e par kemi paraqitur vendet e begata, ku n krye t tyre

qndronin tre xhamit, Xhamia e Shenjt e Qabes, Xhamia e Profetit dhe
Xhamia Aksa, Meka dhe vendet e shenjta n t, Medina, Shami, t gjitha
xhamit etj. Aty kam sqaruar hollsisht realitetin e begatis s ktyre
vendeve, llojet e begatis s tyre dhe mnyrn e ligjruar me Sheriat t
krkimit t begatis tek ato. Prandaj do musliman duhet t mjaftohet me

1491 Ky sht sufizmi i shejh Abdurrahman El Uekilit, fq. 171.

 378
kaq n lidhje me begatin e ktyre vendeve. Disa nuk jan mjaftuar me
kt kufi n krkimin e begatis s ktyre vendeve. Ata e kan tepruar,
duke prdorur rrug t paligjruara n krkimin e begatis tek ato. Disa t
tjer e kan krkuar begatin n disa vende t tjera prve tyre, t cilt nuk
jan prcaktuar si vende t begata. T puthurit, frkimi, tavafi, kryerja e
adhurimeve t ndryshme si namazi, lutja, dhikri dhe t tjera t ngjashme
me to, jan shfaqjet m kryesore t ktij krkimi t palejuar t begatis. I
till sht edhe krkimi i begatis n disa vende, ku nuk sht i ligjruar me
Sheriat krkimi i begatis n to. Nj vepr e till konsiderohet shpikje e
palejuar dhe bidat n fe.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije thot: Kush viziton ndonj vend me shpres,
se ka pr ti sjell dobi, duke qen se nj vizit e till nuk sht ligjruar
me Sheriat, ather ky person sht duke kryer nj vepr t keqe.
Destinacioni i ksaj vizite mund t jet nj pem, nj burim uji, nj kanal
ujits, nj mal, nj shpell etj. Kjo vizit sht e ndaluar dhe e keqe, edhe
nse personi q e kryen at ka si qllim q t fal namaz n vendin q do
t vizitoj, t lutet n t, t lexoj Kuran, t prkujtoj Allahun, t bj
kurban etj. Ky person kryen n vendin q po viziton disa adhurime t
veanta, t paligjruara e t paprcaktuara pr nj vend t till.1492

Argumentet q ndalojn krkimin e begatis

n kto male e vende

Kto argumente po i paraqesim n dy drejtime:

S pari: Ky lloj krkimi begatie bie ndesh me traditn e Profetit, shokve

t tij dhe pasuesve veprmir t ksaj tradite, sepse asnjri prej tyre nuk e
ka kryer nj vepr t till. Kjo vepr sht br e njohur vetm tek disa
njerz t vonshm, pr t cilt themi se kan vepruar pa u mbshtetur n
ndonj argument t Sheriatit.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije, duke sqaruar se kjo vepr sht nj bidat, ka
thn: Kjo vepr, po t kishte qen e ligjruar ose e plqyer, pr t ciln
Allahu shprblen, kt gj do ta dinte m mir se kushdo tjetr i Drguari i

1492 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/644.

 379
Allahut (a.s.), pastaj shokt e tij, sahabet, t cilt ishin njerzit m t ditur se
kushdo tjetr pas tyre, e m t shpejt pr t vepruar dika t mir. Mirpo,
mosinteresim i plot i tyre ndaj nj vepre t till, tregon se ajo klasifikohet si
nj bidat i shpikur n fe. Ata nuk e kan konsideruar nj vepr t till
adhurim, bindje apo afrim tek Allahu. Kushdo q kt vepr e konsideron
si adhurim, bindje apo afrim tek Allahu, ka devijuar nga rruga e sahabeve
dhe ka ligjruar dika n fe pa lejen e Allahut.1493

S dyti: N lidhje me dispozitat e ktij lloji krkimi begatie ka disa rregulla

t rndsishme q duhet ti prmendim.

a- Krkimi i begatis n kto male e vende sjell n prgjithsi madhrimin

e tyre, ndrsa pr ne sht detyrim t madhrojm vetm at q ka
madhruar Sheriati, madhrim i cili duhet t jet brenda rregullave t fes.
Pr kt arsye, dijetart e kan urryer kryerjen e namazit npr disa vende,
t cilat nuk i ka madhruar Islami, edhe nse personi me kt namaz, nuk
ka pasur si qllim madhrimin e vendit ku sht falur. Kt gj ata e kan
br pr t mbyllur shtegun e teprimit.

Shejhul Islami, pr namazin npr kto vende, ka thn: N kto vende

nuk duhet falur namaz, edhe nse personi nuk ka qllim q ti madhroj
ato. Kjo bhet pr t mbyllur shtegun e shndrrimit t namazit n kto
vende n nj namaz t veant. I till sht edhe ndalimi i namazit n disa
varre t vrtetuara, edhe nse personi nuk e fal kt namaz pr hatr t
varrit.1494

b- Disa e lejojn adhurimin, puthjen, frkimin ose tavafin n kto vende,

n baz t analogjis me Qaben. Fakti i prbashkt n kt analogji sht
madhrimi i Qabes dhe i ktyre vendeve.

Ksaj dileme mund ti prgjigjemi mbi disa pika:

1- Analogjia n adhurime sht e palejuar n baz t unanimitetit t t

gjith muslimanve. Adhurimet, si e dim, jan t patjetrsueshme. Kto
vepra, si t puthurit, frkimi dhe tavafi jan padyshim lloje adhurimi, sepse
personat q i kryejn krkojn afrim, mirsi dhe shprblim me to.

1493 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/798.

1494 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/650.
 380
2- T puthurit, frkimi dhe tavafi jan adhurime t veanta pr Qaben
dhe pjest e saj. N asnj gj tjetr t ngurt nuk mund t kryhen vepra t
tilla, sepse ato nuk mund t barazohen me Qaben. Ky sht nj rregull i
prmbledhur, i cili ka nevoj pr sqarim:

a- Guri i Zi sht i vetmi send i ngurt q lejohet t puthet, sepse ai sht

i vetmi send i ngurt, t cilin e ka puthur i Drguari i Allahut (a.s.). N t dy
Sahihet transmetohet, se Omer ibn Hatabi, kur arriti tek Guri i Zi, e puthi
at e m pas tha: Un e di se ti je vetm nj gur q as t dmton e as t sjell
dobi. Sikur mos t kisha par t Drguarin e Allahut duke t t puthur, nuk
kisha pr t t puthur.

Omeri, ndarsi i t vrtets nga e kota, ktu ka dashur t tregoj se sikur

Ligjvnsi mos t kishte urdhruar puthjen e ktij guri, nuk kishim pr ta
puthur. Me kt kuptohet qart se nuk mund t bhet analogji midis Gurit
t Zi e vendeve t tjera t shenjta.

Ibn Tejmije ka theksuar: Asnj send i ngurt n kt bot nuk lejohet t

puthet prve Gurit t Zi.1495

b- Prsa i prket frkimit ose prekjes, nuk lejohet t preket prve Gurit
t Zi vetm dy cepat jemenase t Qabes, sepse i Drguari i Allahut ka prekur
vetm dy cepat jemenase t Qabes e asgj tjetr, sipas mendimit unanim t
dijetarve.1496 Qndrimi midis Gurit t Zi dhe ports s Qabes, nuk ka t
bj fare me frkimin. N t mbshtetet fytyra, kraharori dhe dy duart, pr
shkak t mallit dhe keqardhjes s ndarjes prej Qabes dhe pr t treguar
prulje ndaj Allahut (xh.sh.)1497 Kur puthja dhe frkimi i dy cepave t tjer,
prve dy cepave jemesase t Shtpis s Allahut nuk sht i ligjruar,
ather si mund t jet e ligjruar q kjo t kryhet n nj send t ngurt
prve Qabes?!1498

Ibn Kajjimi thot: N faqe t toks nuk ka asnj vend, ku t lejohet puthja
dhe prekja ose t fshihen gjynahet dhe gabimet prve Gurit t Zi, dhe dy
cepeve jemenas t Shtpis s Allahut.1499

1495 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/79.

1496 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/799.
1497 Fetva t Ibn Ibrahimit 5/12.
1498 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 26/97.
1499 Zahireja pr rikthim t Ibn Kajimit 1/48.
 381
c- Tavafi gjithashtu sht i veant pr Qaben, sikurse sht br e ditur
pr t gjith muslimant.

Ibn Kajjimi, duke folur rreth veorive t Meks, ka thn: Muslimani q

ka mundsi, nuk mund t nxitoj pr n asnj vend tjetr n siprfaqen e
toks, prve Mekes. Ai nuk mund t bj tavaf, n asnj vend tjetr prvese
rreth shtpis s Allahut.1500

Ibn Tejmije, n lidhje me tavafin rreth nj vendi tjetr prve Qabes, ka

thn: Kjo vepr sht nga bidatet e mdha. Ai q bn tavaf n nj vend
tjetr, prve Qabes, duke e konsideruar kt vepr fe, duhet t pendohet
pr nj veprim t till dhe n rast se nuk pranon t pendohet, ai vritet.1501

3- T puthurit, frkimi, tavafi, kto vepra t veanta pr Qaben dhe disa

pjes t saj, nuk jan vepra me t cilat krkohet begatia jetike. Qllimi i
ktyre veprave sht realizimi i adhurimit ndaj Allahut (xh.sh.) dhe ndjekja
e ligjit t Tij, Sheriatit, duke shpresuar shprblimin n jetn tjetr. Kt fakt
e ka pohuar Omer ibn Hatabi, kur ka puthur Gurin e Zi.

Shejh Muhamed ibn Ibrahimi, n lidhje me kt shtje, ka thn: Qabja

n vetvete, q Allahu e nderoft, nuk shrben si vend nga i cili krkohet
begati. Pr kt arsye, nuk lejohet t puthet prej pjesve t saj asgj tjetr
prve gurit t zi. Gjithashtu, nuk lejohet t preket prej saj vetm cepin
Jemenas. Qllimi i t puthurit dhe i t prekurit sht bindja ndaj Zotit t
botve dhe ndjekja e ligjit t Tij, dhe se prekja e ktyre dy cepave nuk ka pr
qllim q dora t marr me vete begati.1502

S treti: Nj tjetr rregull i rndsishm ktu sht edhe ai, t cilin e ka

prmendur Shejhul Islam, Ibn Tejmije n nj nga fetvat e tij, ku thot:
Sheriati Islam nuk lejon t shkohet n nj vend pr t kryer adhurim ndaj
Allahut, si namaz, lutje, prkujtim, lexim Kurani apo dika tjetr t ngjashme,
prve xhamive t muslimanve dhe vendeve t shenjta t haxhit.1503

Ai n nj vend tjetr, duke e sqaruar pak m tepr kt rregull, ka thn:

1500 Zahireja pr rikthim 1/48.

1501 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 26/121.
1502 Fetva t Ibn Ibrahimit 5/12.
1503 Fetva t tubuara i Ibn Tejmijes 27/137 dhe Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/816.
 382
Muslimani e kryen namazit n at vend ku e ka zn koha e tij, nse n
kt vend nuk ka ndonj ndales pr kryerjen e namazit. Ai e prmend dhe
i lutet Allahut ku t mundet, pa prcaktuar ndonj vend t veant. Prve
xhamive t muslimanve dhe vendeve t shenjta t haxhit, n asnj vend
tjetr, nuk lejohet t shkohet posarisht pr t kryer namaz, lutje apo
prkujtim ndaj Allahut.1504

T madhrosh dika, pr t ciln ka urdhruar Allahu t madhrohet,

tregon madhrim ndaj Allahut (xh.sh.). Allahu (xh.sh.) ka urdhruar
madhrimin e Shtpis s Shenjt dhe vendeve t shenjta gjat haxhit. Ky
madhrim n vetvete nuk tregon madhrim ndaj ktyre vendeve, por
madhrim ndaj Allahut, q e ka urdhruar madhrimin ndaj tyre.1505

Kto rregulla q prmendm m lart na ndihmojn n prcaktimin e

gjykimit rreth disa shtjeve t krkimit t begatis, si sht edhe shtja e
krkimit t begatis prej disa maleve e vendeve t tjera, sepse q tani
pothuajse sht br e qart, se nj gj e till sht e ndaluar.

Dispozita e udhtimit pr tek kto vende

Prderisa krkimi i begatis n kto vende sht i ndaluar, ather edhe

ndrmarrja e nj udhtimi t posam drejt ktyre vendeve pr t fituar
begati, sht i ndaluar. Argument pr kt dispozit sht ndalimi
prgjithsues n fjaln e t Drguarit t Allahut (a.s.) q thot: Nuk lejohet
t ndrmerret nj udhtim i posam n drejtim t asnj vendi tjetr, prvese n tri
xhami: Xhamis sime, Xhamis s Shenjt dhe Xhamis Aksa.1506

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Ky hadith prfshin udhtimin drejt

xhamive, varreve dhe fardo lloj vendi tjetr, q mund t vizitohet pr t
qen m afr me Allahun. Argument pr kt sht hadithi i Basra ibn Ebi
Basra El Fegarijut, kur pa Ebu Hurejren duke u kthyer nga mali i Turit, n

1504 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 17/477.

1505 Lartsit e pranimit i Hafidh Hakemiut 1/386.
1506 Sahihul Buhari 2/56, kapitulli dhe tema: Vlera e namazit n Xhamin e Mekes dhe t
Medines dhe Sahihul Muslim 2/1014, kapitulli i haxhit, tema: Vetm drejt tre xhamive lejohet t
ndrmerret nj udhtim i posam. Fjalt e ktij hadithi jan marr nga Muslimi.
Pr t ditur shkakun e lejimit t udhtimit me qllim vizite vetm drejt ktyre tre xhamive, shih
librin: Prgjigja e lart ndaj vizitorve t varrezave t Shejhul Islam, Ibn Tejmijes, fq. 40-42.
 383
t cilin Allahu (xh.sh.) i foli Musait dhe i tha: Po t kisha arritur prpara se
t niseshe, nuk do t kisha ln t shkoje. Un kam dgjuar t Drguarin e
Allahut (a.s.) t thot: Deveja prgatitet pr udhtim vetm drejt tre xhamive.1507

Ky shok i t Drguarit t Allahut, i cili transmeton hadithin, ka kuptuar

se ndalesa n kt hadith prfshin t gjitha xhamit e tjera dhe bashk me
to, edhe vendet npr t cilt kan qndruar profett, si kodra Tur, pr t
ciln bhet fjal n kt tregim.1508 Ai q premton nj udhtim drejt vendeve
t tilla, nuk duhet ta prmbush kt premtim. Ky sht mendimi unanim
i t gjith muslimanve.1509

Shejh Albani thot: Ndalesa n kt hadith sht e prgjithshme, prfshin

xhamit dhe vendet, t cilat vizitohen thjesht si vende me vler n vetvete,
apo me pretendimin se n to ka mirsi. Pr kt arsye, Ebu Basra e ka
kritikuar Ebu Hurejren pr vizitn e tij n Tur. Turi nuk sht xhami n t
ciln falet namaz, por nj mal n t cilin Allahu (xh.sh.) i ka folur Musait
(a.s.). Ai sht nj mal i begat, por megjithat Ebu Basra e ka kritikuar
udhtimin drejt ktij mali.1510

Me kaq e mbyllim temn n lidhje me sqarimin e dispozitave t krkimit

t begatis n disa male e vende. M posht do t paraqes shembuj t
krkimit t palejuar t begatis n disa male e vende t bot islame, me
qllim q muslimant t ken kujdes ndaj nj vepre t till. Gjithashtu, do t
paraqes edhe shkaqet q kan uar deri n kt vepr.

1507 Kjo sht nj pjes e nj hadithi t gjat, t cilin e transmeton imam Maliku n Muatan
e tij 1/108, Suneni i Nesaiut 3/113, kreu i Xhumas.
Ibn Haxheri ka thn se zinxhiri i transmetimit t tij sht i sakt; Saktsia 1/166.
Shejh Albani ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i sakt dhe n prputhje
me kushtet e Imam Buhariut dhe Imam Muslimit; Iruaul Galil 4/142.
1508 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/665.
1509 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/138.
1510 Irua El Galil i shejh Albanit 3/143.
384

shtja e dyt: Malet dhe vendet q ndodhen n Mek

Kto male e vende, ku krkohet begati, mund ti sqarojm n disa pika:

S pari: Qabja dhe rrethinat e saj.

M lart sqaruam se nga Qabja e Nderuar nuk krkohet begati. Veprat q

kryhen n Qabe dhe rreth saj jan: Puthja e Gurit t Zi, i cili ndodhet n
qoshen jemenase t saj, prekja ose frkimi i Gurit t Zi dhe i cepit tjetr
jemenas, dhe tavafi. T gjitha kto vepra kryhen me qllimin e vetm, q
sht zbatimi i Sheriatit. Ato nuk kryhen pr t krkuar begati n kt vend.
N baz t ksaj q tham, nuk lejohet puthja ose prekja e ndonj vendi
tjetr n Qabe, si muret, kndet, plhura q e mbulon at, ose Mekami
Ibrahim. Disa njerz i puthin dhe i prekin kto q tham pr t krkuar
begati, mirpo vepra t tilla konsiderohen bidat.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Kur i Drguari i Allahut kreu haxhin,
ai preku vetm dy qoshet jemenase t Qabes, ndrsa dy t Shamit nuk i
preku, sepse ata t dy nuk jan ndrtuar mbi themelet e Ibrahimit dhe
shumica e Hixhrit i prket Qabes. Gurin e Zi, i Drguari i Allahut (a.s.) e ka
prekur dhe e ka puthur, ndrsa qoshen jemesase vetm e ka prekur dhe
nuk e ka puthur. Ai sht falur tek Mekami Ibrahim dhe nuk e ka prekur
at. Kjo dshmon se frkimi n muret e Qabes, prve dy qosheve jemenase,
puthja e dikaje n t, prve Gurit t Zi dhe prekja e puthja e Mekamit
Ibrahim, nuk jan sunete.1511

N nj vend tjetr, ai ka treguar unanimitetin e dijetarve rreth ksaj

dispozite, ku thot: Katr imamt dhe t gjith dijetrt e tjer t nivelit t
tyre jan t mendimit se dy qoshet e Shamit dhe ndonj cep tjetr i Qabes,
nuk lejohet t puthen, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) ka prekur vetm dy
qoshet jemenase dhe asgj tjetr. Po kt mendim kan edhe t gjith seleft...
Gjithashtu, dijetart jan t gjith t mendimit, se puthja dhe prekja e Mekami
Ibrahimit jan vepra t palejuara.1512

1511 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 17/476.

1512 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/799.
 385
Transmetohet se Katadeh1513 ka thn: Atyre iu krkua q t faleshin
tek Mekami Ibrahimi, e jo ta preknin dhe ta frkonin at. Ky popull po bn
gjra, t cilat nuk i kan br popujt e mparshm.1514

Neueui n librin e tij: Sqarimi i riteve t Haxhit ka thn: Mekami

Ibrahim nuk puthet e nuk preket. Puthja dhe prekja e Mekami Ibrahim
konsiderohet bidat.1515

Nj bidat tjetr i shpikur sht edhe prekja ose puthja e mbuless s Qabes.
Vepra t tilla e t tjera t ngjashme me to, jan t paligjshme. Asnj nga seleft
nuk i ka kryer kto vepra.1516

Shejh Abdulaziz bin Baz, i pyetur n lidhje me dispozitn e ktyre

veprimeve, sht prgjigjur: Frkimi me Mekami Ibrahimin, me muret e
Qabes ose me mbulesn e saj, jan vepra t paligjshme. Pr to nuk ka asnj
baz n Sheriatin Islam. Gjra t tilla nuk i ka vepruar i Drguari i Allahut
(a.s.). Ai ka puthur dhe ka prekur Gurin e Zi, dhe ka prekur muret e Qabes
nga brenda. Kur ka hyr brenda n Qabe, i Drguari i Allahut (a.s.) ka
ngjitur kraharorin, kraht dhe faqen e tij n muret e saj. Ai ka br tekbire
dhe sht lutur n ant e saj. N baz t transmetimeve t sakta, gjra t tilla
ai nuk i ka vepruar jasht Qabes, edhe pse n lidhje me mbshtetjen e
kraharorit, t duarve dhe t faqes midis Gurit t Zi dhe ports s Qabes nga
ana e jashtme ka nj transmetim t dyshimt1517. Megjithat, nj vepr t
till midis Gurit t Zi dhe ports s Qabes e kan vepruar disa prej sahabeve,
kshtu q nuk ka problem nse dikush e kryen at. Puthja e Gurit t Zi
sht sunet, ndrsa mbshtetja dhe kapja pas mbuless dhe mureve t Qabes
sht nj vepr e pabaz, e cila nuk duhet vepruar, sepse at nuk e ka vepruar
i Drguari i Allahut (a.s.) dhe sahabet. Prekja, puthja dhe frkimi i Mekami
Ibrahimit jan gjithashtu vepra t pabaza, t cilat nuk duhen vepruar, sepse
konsiderohen bidate t shpikura prej njerzve. Gjithashtu, lutja e Qabes dhe
krkimi i begatis prej saj, nuk lejohet, sepse kjo sht lutje, e cila i drejtohet
dikujt tjetri prve Allahut. Kush krkon prej Qabes ti shroj t smurin,

1513 Ai quhet Katade ibn Deameh ibn Katade ibn Aziz Ebu Hatab Es Sedusi hafiz dhe
komentues i Kuranit. dijetari i t gjith Basrs. Ai vdiq n Uasit n vitin 117 H. Shih: Prkujtimi
i hafizave 1/122, Pllaka t arta 1/153 dhe Gjeneratat e hafizave, fq. 54.
1514 Musanefi Ibn Ebi Shejbe 4/61.
1515 Sqarimi i riteve t haxhit, faqe; 133.
1516 Fetva t Ibn Ibrahimit 5/9.
1517 Zahireja pr rikthim 2/298.
 386
apo frkohet tek Mekami Ibrahimi, duke shpresuar se sjell shrim, ka kryer
nj vepr t paligjshme dhe ka rn n shirk, idhujtari. Allahu na mbroft nga
t tilla vepra.1518

S dyti: Xhamit

Krkimi i begatis n vendet ku sht falur dhe ulur i Drguari i Allahut,

sikurse e kemi sqaruar edhe m lart sht i paligjshm. T shkuarit n nj
vend posarisht pr t kryer adhurim, vend t cilin i Drguari i Allahut
(a.s.) nuk e ka vizituar posarisht, konsiderohet nj vepr e paligjshme. T
tilla jan disa xhami n Meke dhe rreth saj, t ndrtuara mbi gjurmt e lna
nga i Drguari i Allahut (a.s.) gjat qndrimit, udhtimit dhe luftrave t tij
n ato vende. Kshtu q n asnj xhami t Mekes, prve Xhamis s Shenjt
nuk sht e lejuar t vizitohen posarisht pr t falur namaz, pr tu lutur
apo pr t br gjra t ngjashme me to, q kan t bjn me krkimin e
begatis.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije, pasi na tregon sesi disa shkrimtar e kan
plqyer vizitn npr xhamit e Mekes dhe rrethinave t saj, ka thn: Ne
na sht br e qart se e gjitha kjo sht bidat i shpikur n fe, pr t ciln
nuk ka kurrfar baze n Sheriatin Islam. T part tan, Muhaxhirt dhe
Ensart, nuk e kan vepruar asgj t till. Ndrsa krert e dijes dhe t
udhzimit e kan ndaluar kt vepr. Xhamia e Shenjt sht xhamia e
vetme, e cila na lejohet ta vizitojm posarisht pr namaz, lutje, tavaf dhe
pr ndonj adhurim tjetr. Vizita e posame n ndonj xhami tjetr t Mekes,
sht e paligjruar. Xhamin e Shenjt nuk mund ta konkuroj asnj xhami
tjetr n dispozita. Pr nj person, i cili i kryen disa vepra, si namaz, lutje e
tjera t ngjashme npr kto xhami, do t ishte m mir pr t sikur kto
vepra ti kryente n Xhamin e Shenjt. Kryerja e ktyre veprave n Xhamin
e Shenjt sht sunet, ndrsa vizita e posame n ndonj xhami tjetr t
Mekes prve saj, duke pasur si qllim prfitimin prej vlers s ktyre
xhamive, sht e paligjshme dhe konsiderohet bidat.1519

N nj vend tjetr ai thot: do xhami n Meke dhe n rrethinat e saj,

prve Xhamis s Shenjt, sht e shpikur.1520

1518 Fetva islame t nj grupi dijetarsh 1/243, i prgatitur nga Muhamed El Musned.
1519 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/802.
1520 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 17/478.
 387
Shejh Sidik Haseni, pasi prmend disa nga kto xhami t shpikura dhe
t disa vendeve t ngjashme, ka thn: Cilido q kalon pran ktyre
xhamive e vendeve nuk e ka, as farz (detyrim) dhe as sunet hyrjen n to.1521

Begatia nuk lejohet t krkohet n asnj prej xhamive apo n muret, dheun
dhe dyert e tyre, nprmjet frkimit, prekjes, puthjes dhe mnyrave t
ngjashme me to. Begatia nuk lejohet t krkohet prej Xhamis s Shenjt,
apo prej xhamive t tjera, qoft n Mek e jasht saj, sepse nj vepr e till
nuk i prket Sheriatit Islam.1522

Nga kto xhami t shpikura, t cilat vizitohen posarisht pr t kryer

ndonj adhurim dhe pr t krkuar begati nga ana e disa njerzve, po
prmendim:

1- Xhamia e Flamurit1523. Thuhet se i Drguari i Allahut ka falur namazin

e akshamit n t1524 dhe ka vendosur flamurin e tij ditn e lirimit t Mekes1525.

2- Xhamia e Xhinve. Thuhet se kjo xhami sht ndrtuar n vendin, ku

i Drguari i Allahut i ka vendosur nj vij Ibn Mesudit, at nat kur xhindt
do t dgjonin prej tij. Kjo xhami ndryshe njihet edhe si xhamia e El Hirs.1526

3- Xhamia e Prgjigjes. Thuhet se n t sht falur i Drguari i Allahut

(a.s.).1527

4- Xhamia Ebu Bekr Sidik. Ajo gjithashtu njihet edhe me emrin Shtpia
e Emigrimit. Thuhet se ajo ka qen shtpia e Ebu Bekr Sidikut dhe nga aty
i Drguari i Allahut (a.s.) bashk me t, sht nisur n emigrim pr n
Medine.1528

5- Xhamia Besa e Akabes. Kjo sht nj xhami e ndrtuar n Mina, n

1521 Udhtimi i Sidikut pr n Shtpin e Lasht i Sidik Hasen Khan, fq. 121.
1522 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/802.
1523 Xhamit m t njohura n Islam i Sejid Abdulmexhid 1/94.
1524 Lajmet e Mekes i Ezrakiut 2/200.
1525 Njoftimi i dijetarve t mdhenj me ndrtimin e Xhamis s Shenjt i Abdulkerim El
Kutbit, fq. 166.
1526 Shih: Xhamit m t njohura n Islam 1/98 dhe Lajmet e Mekes t Ezrakiut 2/201.
1527 Lajmet e Mekes i Ezrakiut 2/287.
1528 Xhamit m t njohura n Islam 1/114 dhe Njoftimi i dijetarve t mdhenj me
ndrtimin e Xhamis s Shenjt t Abdulkerim Kutbit, fq. 166.
388
vendin ku Ensart i dhan besn t Drguarit t Allahut.1529

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Ensart i dhan besn t Drguarit

t Allahut natn e Akabes pran nj lugine t ult, e cila ndodhej prtej
gurit t Akabes. Ata bashk me popullin e tyre idhujtar, kishin ardhur n
Mina pr t kryer haxhin. Pastaj natn shkuan tek ky vend i afrt dhe i
maskuar nga syt e idhujtarve pr ti dhn besn t Drguarit t Allahut
(a.s.). Ata nuk shkuan tek ky vend pr shkak t vlers apo begatis s tij,
por pr tu fshehur. Kshtu q i Drguari i Allahut dhe shokt e tij, gjat
kryerjes s haxhit, nuk shkuan ta vizitonin kt vend. M von, n kt
vend sht ndrtuar nj xhami, mirpo kjo vepr konsiderohet shpikje1530.

S treti: Malet

Disa autor, sidomos ata historian kan thn, se n Mek ka male t

begata, ku plqehet t luturit n to1531. Ky, padyshim sht nj pretendim
pr t cilin nuk ka argument. Ai mbshtetet thjesht n qndrimin e t
Drguarit (a.s.) pr t adhuruar Allahun n disa prej ktyre maleve pr nj
koh t caktuar. Ne e kemi br mse t qart moslejimin e krkimit t
begatis nga gjurmt e lna nga i Drguari i Allahut (a.s.) npr tok. do
vepr e kryer prej t Drguarit t Allahut (a.s.), duke mos pasur si qllim
ligjrimin e saj, nuk lejohet t kryhet.

Shejh Sidik Haseni, pasi prmend disa prej ktyre maleve, ka thn:
Vizita e ndonjrit prej ktyre maleve nuk sht sunet.1532

M t njohurit e ktyre maleve, t cilt i vizitojn disa njerz pr t krkuar

begati jan:

1- Mali Hira.

Ai ndodhet n lindje t Meks dhe quhet ndryshe edhe si Mali i Drits.

N kt mal ndodhet nj shpell me emrin Hira, n t ciln kryente adhurim

1529 Njoftimi i dijetarve t mdhenj me ndrtimin e Xhamis s Shenjt i Abdulkerim

Kutbit, fq. 155.
1530 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 17/478, 26/133.
1531 Ekspedita e Ibn Batuts, fq. 140 dhe Njoftimi i dijetarve t mdhenj me ndrtimin e
Xhamis s Shenjt t Abdulkerim Kutbit, fq. 153.
1532 Udhtimi i Sidikut pr n Shtpin e Lasht i Sidik Hasen Khan, fq. 15.
 389
i Drguari i Allahut (a.s.) prpara se ti vinte shpallja.1533 Vizita e ksaj shpelle
dhe ngjitja tek ajo, nuk lejohet. T shkuarit n t pr t falur namaz, pr tu
lutur dhe pr t kryer ndonj lloj tjetr adhurimi, sht i ndaluar. Kjo shpell,
bashk me malin n t cilin ajo ndodhet, nuk ka lidhje fare me dispozitat e
haxhit e t umres. I Drguari i Allahut (a.s.) vetmohej n kt shpell pr t
qen larg njerzve t kohs s injorancs dhe gjendjes s tyre. Ai e la nj
vepr t till pasi Allahu e fisnikroi me profecin, po kshtu vepruan edhe
shokt e tij.1534

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Hira ka qen mali m i madh n

Mek. Kurejsht her pas here shkonin aty pr t kryer adhurim. I Drguari
i Allahut (a.s.) prpara profecis e adhuronte Allahun n kt mal. Allahu
(xh.sh.) e fisnikroi Muhamedin me profecin dhe mesazhin e Tij, duke ia
br detyrim t gjith njerzve besimin, bindjen dhe ndjekjen e tij. Muhamedi
(a.s.) qndroi n Mek pr m shum se dhjet vjet, bashk me besimtart e
par, muhaxhirt t cilt qen njerzit m t mir, por as ai dhe as shokt e
tij nuk shkuan n Hira. M pas, i Drguari i Allahut (a.s.) emigroi n Medine.
Gjat qndrimit t tij n Medine, ai e kreu umren katr her dhe bashk me
turmn e besimtarve kreu Haxhin e Lamtumirs. Migjithat, as ai, as ndonj
prej shokve t tij gjat haxhit, nuk kan shkuar t vizitojn shpelln Hira.
Ata nuk kan vizituar asnj vend t till rreth Mekes. Po kshtu, edhe pasi
ndrroi jet i Drguari i Allahut, kalift e tij t drejt dhe sahabet e tjer, nuk
kan shkuar t falen e t luten n shpelln Hira, apo n ndonj vend tjetr t
till.1535

2- Mali Theur.

Ky mal ndodhet n jug t Mekes. Aty sht fshehur i Drguari i Allahut

(a.s.) bashk me Ebu Bekrin, kur emigruan pr n Medine. Kt shpell
Allahu e ka prmendur n Kuran ku thot: Nse nuk e ndihmoni at
(Muhamedin (a.s.) ), at pra, e ka ndihmuar Allahu, kur e przun ata q
nuk besuan t dytin prej dyve. Kur ishin n shpell, ai (Muhamedi (a.s.)
) i tha shokut t vet (Ebu Bekrit r. a. ): Mos u brengos, vrtet Allahu sht
me ne!1536

1533 Enciklopedia e vendeve e El Hamauij 2/233.

1534 Porosi pr miqt e Mshiruesit, fq. 12.
1535 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/795.
1536 Et Teube; 40.
 390
Kjo shpell, sikurse edhe e para, nuk lejohet t vizitohet. Kjo shpell
bashk me malin, n t cilin ajo ndodhet, nuk ka lidhje fare me dispozitat e
haxhit e t umres. I Drguari i Allahut (a.s.) nuk i ka ligjruar popullit t tij
udhtim, vizit, namaz apo lutje aty. Ai dhe shokt e tij, qoft n haxh,
qoft n umra, apo n ndonj tjetr udhtim asnjher nuk kan kryer vizita
t tilla.

3- Mali i Arafatit ose ndryshe mali i Mshirs.

Disa njerz t rndomt prej haxhinjve kan rn n sprov prej ktij

mali. Ata krkojn begati tek ai, duke u prpjekur t falin namaz e duke u
lutur aty. Disa prej tyre bjn tavaf rreth pllaks s ngritur mbi majn e tij,
ndrsa disa t tjer falen rreth tij, edhe pse n kt rast mund ti ken kthyer
shpinn Kibles. Disa t tjer han dhun e ktij mali, frkojn me t trupin,
syt ose ndonj vend t smur n trup, me qllim q t shrohen. Disa t
tjer, pr t fituar begatin e tij, vendosin n mal dika prej trupit t tyre, si
thonjt, flokt etj.. Kto vepra dhe t tjera t ngjashme, jan pa dyshim vepra
t ndaluara, t shpikura dhe bidate. Ngjitja, namazi dhe aq m tepr tavafi
mbi kt mal, jan vepra t palejuara, sipas mendimit unanim t dijetarve.
Sunet sht qndrimi n Arafat, tek shkmbinjt mbi t cilt ka qndruar i
Drguari i Allahut (a.s.). Ndrsa t puthurit, t prekurit e t frkuarit me
dika aty, duket qart dhe natyrshm q si prket fare Sheriatit t t
Drguarit t Allahut (a.s.).1537

4- Mali Ebi Kubejs.

Ky sht mali, i cili shtrihet mbi kodrn Safa. Ai ka marr emrin Ebi
Kubejs, sepse ai qe i pari q ndrtoi mbi t. N kohn e injorancs ai quhej
Besniku. Thuhet se ai sht mali i par q ka vendosur Allahu (xh.sh.) n
tok dhe thuhet se aty gjendet varri i Ademit e Havas1538.
Disa historian kan pretenduar se lutja aty sht e pranuar. Disa prej
ktyre historianve, n librat e tyre tregojn se njerz t thjesht pretendojn
se kush ha mbi kt mal nj kok bagtie t pjekur, nuk i dhemb m koka.
Shum njerz e veprojn nj gj t till!1539

1537 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/801 dhe Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 26/133,
1538 Lajmet e Mekes t Ezrakiut 2/266 dhe Njoftimi i dijetarve t mdhenj me ndrtimin
e Xhamis s Shenjt i Abdulkerim Kutbit, fq. 157.
1539 Gjurm t vendeve t ndryshme dhe lajme t adhuruesve i Zekeria Kazuinit, fq. 118.
 391
Kto pretendime jan boshe dhe pa asnj argument, prandaj vizita, lutja,
krkimi i shrimit n kt mal dhe vepra t tjera t ngjashme me t jan t
ndaluara.

5- Mali Thubejr.

Historiani Zekeria Kazuini ka thn: Ai sht nj mal i madh n afrsi

t Minas. Njerzit e vizitojn at pr t krkuar begati, sepse aty u zbrit
dashi, i cili u b kurban n vend t Ismailit.1540

Disa historian t tjer prve tij, kan pretenduar se n kt mal pranohet

lutja, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) kryente adhurim tek ky mal n kohn
e injorancs dhe n fillimet e thirrjes s tij. Po pr kt arsye, Aishja sht
vendosur pran tij gjat kryerjes s haxhit. Megjithat, e vrteta sht se n
kto fjal, nuk ka asnj argument q ti mbshtes. Sidoq t jet, edhe ky
mal sht si t gjith malet e tjer, prandaj vizita, lutja dhe vepra t tjera t
ngjashme n kt mal jan t ndaluara.

S katrti: Shtpit.

Disa njerz besojn se disa shtpi t mbetura, si gjurm t hershme t

Mekes sjellin begati. M t njohurat e ktyre shtpive jan:

1- Shtpia e Hatixhes, nns s besimtarve.

N kt shtpi sht martuar i Drguari i Allahut (a.s.) me Hatixhen dhe

aty kan lindur t gjith fmijt e tyre. Hatixhja ka vdekur po n kt shtpi
dhe i Drguari i Allahut (a.s.) ka jetuar m pas aty, derisa emigroi n Medine.
M pas, kjo shtpi sht shndrruar n xhami1541 dhe s fundmi aty sht
ndrtuar nj shkoll pr msimin prmendsh t Kuranit Fisnik1542. Disa
historian pretendojn se lutja sht e pranueshme n Shtpin e Hadixhes
-Allahu qoft i knaqur me t1543. Jo vetm kaq, por njri prej tyre ka
pretenduar, se kjo shtpi sht vendi m i mir n Mek pas Xhamis s
Shenjt.1544

1540 Gjurm t vendeve t ndryshme dhe lajme t adhuruesve, t Zekeria Kazuinit, fq. 119.
1541 Lajmet e Mekes 4/7
1542 Meka n shekullin e katrmbdhjet hixhri, t Muhamed Umer Rrafit, fq. 125.
1543 Njoftimi i dijetarve t mdhenj me ndrtimin e Xhamis s Shenjt t Abdulkerim
Kutbit, fq. 154.
392
Disa her e kemi sqaruar se krkimi i begatis n vendet ku sht ulur i
Drguari i Allahut (a.s.), apo n vendet e lindjes s njerzve t mir, sht
nj vepr e paligjshme.

2- Shtpia e El Erkam ibn Ebi El Erkam El Makhzumi.

Kjo shtpi ndodhet n Safa dhe m pas aty sht ndrtuar nj xhami. I
Drguari i Allahut (a.s.) fshihej tek ajo prej idhujtarve gjat kohs q thrriste
n Islam. N kt shtpi ka prqafuar Islamin, Omer ibn Hatabi1545.

Nj historian ka shkruar: Ndoshta ky sht vendi m i mir n Mek,

pas shtpis s Hatixhe bintu Huvejlidit, pr shkak t kohs s gjat q ka
kaluar i Drguari i Allahut (a.s.) aty, duke i thirrur njerzit n Islam
fshehurazi.1546

Nj tjetr ka shtuar, se koha e lutjes n t sht midis dy darkave (dy

namazet e darks, akshamit dhe jacis)1547.

Vendndodhja e ksaj shtpie tashm sht zhdukur pas zgjerimit t ri t

Xhamis s Shenjt. Falnderimi i qoft Allahut q ia hoqi muslimanve t
keqen e krkimit t begatis n t1548.

S pesti: Varret.

N Mek ndodhen disa varreza t vjetra. Varreza m e njohur e tyre

sht varreza El Mualah ose El Haxhun. Disa dijetar, sidomos historiant,
kan sjell disa thnie dhe tregime rreth vlers dhe begatis s ktyre
varreve, dhe kan thn se lutja tek ato sht e pranueshme1549. Megjithse
n kto varreza jan varrosur shum prej sahabeve, tabiinve dhe dijetarve
t mdhenj, por kjo nuk do t thot se n to lejohet krkimi i begatis, e

1544 Kt e ka thn Muhibudin Taberiun n librin e tij: Vende n rrugn e atij q shkon pr
tek Nna e vendeve, fq. 664. At e ka mbshtetur gjithashtu edhe Tekijudin Fasiu n librin e tij:
Shifaul Garam 1/273.
1545 Lajme t Mekes t Fakihit 4/12 dhe Lajmet e Mekes t Ezrakiut 2/200.
1546 Shifaul Garam t Fasiut 1/274.
1547 Njoftimi i dijetarve t mdhenj me ndrtimin e Xhamis s Shenjt i Abdulkerim
Kutbit, fq. 155.
1548 Fetva t Ibn Ibrahimit 1/159.
1549 Lajme t Mekes t Fakihit 4/50 dhe Lajmet e Mekes t Ezrakiut 2/209, Shifaul
Garam i Fasiut 1/285.
 393
fardo lloj forme qoft ajo. N kto varreza duhet mjaftuar vetm me vizitn
e ligjruar n Sheriatin Islam dhe asgj m tepr.
Duhet pasur parasysh, se n Mek dhe rrethinat e saj, nuk dihet saktsisht
asnj varr i sahabeve, prve varrit t nns s besimtarve, Mejmune bintul
Harith.

Historiani Tekijudin Fasiu thot: Un n Mek apo n rrethinat e saj,

nuk di t jet i prcaktuar asnj varr i atyre q shoqruan t Drguarin e
Allahut (a.s.), prve ktij varri (varri i Mejmunes). Ky sht njohur brez
pas brezi.
Pastaj ai thot: Vendi ku sht varrosur Mejmune quhet Serif1550.

S gjashti: Vendet e lindjes.

N Mek ka disa vende t njohura si mevlide ose vendet e lindjes. Disa

njerz shkojn dhe krkojn begati n kto vende. M t njohurit prej tyre
jan:

1- Vendi ku ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.).

2- Vendi ku ka lindur prijsi i besimtarve, Ali ibn Ebi Talibi. Ky vend
gjendet pran vendit ku ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.) dhe quhet lugina
Ali.
3- Vendi ku ka lindur Fatimeja, vajza e t Drguarit t Allahut (a.s.). Ky
vend ndodhet n shtpin e Hatixhes.

Disa historian kan prmendur edhe vendet e lindjes s disa sahabeve,

si Omeri dhe Hamza dhe t tjera vende, ku krkohet begatia, por ne kemi
sqaruar se krkimi i begatis n vendin e lindjes s t Drguarit t Allahut
(a.s.), t profetve t tjer dhe t njerzve t mir, sht vepr e ndaluar1551.

1550 Serif gjendet shtat milje n veri t Meks. Aty sht martuar i Drguari i Allahut (a.s.) me
Mejmunen dhe ajo m von ka vdekur po aty. Shih: Enciklopedia e vendeve 3/212.
1551 Njoftimi i dijetarve t mdhenj me ndrtimin e Xhamis s Shenjt i Abdulkerim
Kutbit, fq. 159.
394

shtja e tret: Male dhe vende q ndodhen n Medine.

Fillimisht kam dshir t tregoj shkurtimisht vendet q jan t lejuara t

vizitohen n Medine. Kto vende jan:

1- Xhamia e Profetit (a.s.).

Ajo sht xhamia pr t ciln lejohet t ndrmerret nj udhtim i posam
pr vizitn e saj dhe pr t falur namaz aty, sikurse e kemi theksuar n
temn prkatse.

2- Varri i t Drguarit t Allahut (a.s.) bashk me varrin e dy shokve

t tij. Kjo vizit kryhet prej banorve t Medines, ose prej vizitorve t
Xhamis s Profetit pr ti dhn selam t Drguarit t Allahut (a.s.) dhe dy
shokve t tij.

3- Xhamia Kuba.
Kt xhami mund ta vizitoj pr t kryer namaz ai q gjendet n Medine,
ose ai q ka ardhur t vizitoj Xhamin e Profetit, sepse nj gj t till e ka
vepruar i Drguari i Allahut (a.s.).

4- Varret e Bekias.
I Drguari i Allahut (a.s.) i ka vizituar kto varre. Ai u ka dhn selam t
vdekurve aty dhe sht lutur pr falje e mshir pr ta.

5- Varret e dshmorve t Uhudit.

Kjo vizit kryhet duke i dhn selam t vdekurve aty, duke u lutur dhe
krkuar falje pr ata, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) i vizitonte kto varre,
u jepte selam t varrosurve n to dhe lutej pr ta.
Ktyre vendeve u bashkangjiten edhe varrezat ekzistente apo q mund
t rihapen n Medine dhe n rrethinat e saj.

Vizita e ktyre vendeve sht sunet, nse kryhet brenda rregullave t

Sheriatit dhe pr kt muslimant jan t gjith t nj mendimi. Ndrsa
vizita e ndonj vendi tjetr prve ktyre dhe krkimi i begatis n to, nuk
lejohet dhe sht nj vepr e pabaz. Vizita e Medines dhe e vendeve t
tjera n t, nuk ka lidhje fare me ritet e haxhit dhe t umres.
 395
Vendet m t njohura n Medine, ku krkohet begatia n mnyr t
palejuar jan:

S pari: Xhamia e Profetit (a.s.).

Namazi n Xhamin e Profetit (a.s.), prve Xhamis s Shenjt n Meke

sht shum her m i vlefshm se n do xhami tjetr. Namazi sht m i
plqyeshm n kt xhami, veanrisht n vendin e quajtur Reudatu Sherife.
Pr kt arsye, lejohet edhe udhtimi i posam pr t vizituar Xhamin e
Profetit. Vizitorit t Xhamis s Profetit, gjithashtu i lejohet ti jap selam
brenda rregullave t Sheriatit, t Drguarit t Allahut (a.s.) dhe dy shokve
t tij.
N kt xhami kryhen disa forma t palejuara t krkimit t begatis,
duke puthur, prekur dhe frkuar disa pjes t xhamis, si shtyllat, muret,
dyert, dritaret, mihrabet e saj dhe duke br tavaf n ndonj pjes t xhamis.
T gjitha kto vepra q kryhen pr t krkuar begati, jan t palejuara.

Shehul Islam, Ibn Tejmije, duke vn n dukje pikat e bashkimit dhe t

ndarjes s ksaj xhamie me xhamit e tjera prsa i prket aspektit t
adhurimit, ka thn: T gjitha xhamit kan ngjashmri prsa i prket
adhurimeve q kryhen n to. Dika q veprohet n nj xhami, veprohet
edhe n t gjitha xhamit e tjera. E veanta e t gjitha xhamive sht Xhamia
e Shenjt, ku prve saj nuk mund t kryhet tavaf n asnj xhami tjetr.
Xhamia e Shenjt ka disa veori, t cilat nuk i ka asnj xhami tjetr, si pr
shembull drejtimi drejt saj gjat namazit. Ndrsa Xhamia e Profetit dhe
Xhamia Aksa jan si t gjitha xhamit, sepse n to kryhen t njjtat adhurime
q kryhen edhe n xhamit e tjera. Adhurimet e ndryshme si namazi, lutja,
dhikri, leximi i Kuranit dhe itikafi jan t ligjruara si n kto dy xhami, po
ashtu edhe n t gjitha xhamit e tjera. Gjithashtu, po t njjtat gjra si puthja,
frkimi, prekja e dikaje, tavafi dhe t tjera t ngjashme me to, t cilat jan t
ndaluara npr xhamit e tjera, jan t ndaluara edhe n kto dy xhami.
Mirpo, kto dy xhami mbeten m t mira se t tjerat, sepse namazi n to
shumfishohet.1552

Krkimi i begatis n dhomn e Profetit (a.s.), sht nj tjetr lloj i ndaluar

i krkimit t begatis. Dhoma e Profetit (a.s.) sht vendi, ku ka jetuar i

1552 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/816.

 396
Drguari i Allahut (a.s.) bashk me grat e tij. Ajo ndodhet ngjitur me
xhamin e tij. N t sht varrosur i Drguari i Allahut (a.s.) bashk me dy
shokt e tij. Me asnj lloj mnyre nuk lejohet krkimi i begatis n kt
vend. Ky sht edhe mendimi unanim i t gjith dijetarve.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: T gjith dijetart jan t mendimit,

se puthja e ksaj dhome, prekja e saj, tavafi rreth saj dhe namazi drejt saj
jan t gjitha vepra t ndaluara.

Derisa ka thn: ...dhe nuk duhet t bhen lutje, duke u drejtuar drejt
dhoms. T gjitha kto vepra jan t ndaluara dhe pr kt jan t nj mendimi
t gjith imamt.1553

S dyti: Xhamit e tjera.

N Medine nuk lejohet vizita e posame e ndonj xhamie pr t kryer

namaz n t, prve Xhamis s Profetit dhe xhamis Kuba. Prve ktyre
dy xhamive, asnj xhami tjetr n Medine nuk mund t vizitohet qllimisht.
Vizita e disa xhamive pr t cilat thuhet se tek ato sht lutur dhe ka falur
namaz i Drguari i Allahut, konsiderohet vepr e paligjshme.
Pr kt arsye, dijetart e par n Medine dhe jasht saj, prve Xhamis
s Profetit dhe Xhamis Kuba, nuk kan lejuar t vizitohet asnj xhami dhe
vend tjetr brenda n Medine, ose n rrethinat e saj. Pas Xhamis s Profetit
(a.s.), ata kan lejuar vetm vizitn e xhamis Kuba, sepse i Drguari i Allahut
(a.s.) vetm n kt xhami shkonte pr vizit posarisht.1554

Ibn Tejmije ka thn: N Medine ka pasur shum xhami, saq do fis i

Ensarve kishte xhamin e tij. Megjithat, vizita n to nuk ka pasur ndonj
vler t veant. Ndrsa xhamia Kuba sht ndryshe, sepse ajo sht xhamia
e par e ndrtuar n Medine dhe i Drguari i Allahut e vizitonte at
posarisht.1555

Megjithse vizita t tilla, si e tham jan t palejuara, disa autor q

kan shkruar rreth riteve t haxhit dhe disa historian, kan prmendur n

1553 Tubimi i letrave t mdha t Ibn Tejmijes 2/408.

1554 Komenti i sures Ikhlas i Ibn Tejmijes, fq. 338, Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/807 dhe
Libri i bidateve i Ibn Uedah, fq. 43.
1555 Komenti i sures Ikhlas, fq. 338.
 397
shkrimet e tyre xhamit n t cilat sht falur i Drguari i Allahut (a.s.). Ata
kan shkruar se vizita dhe namazi n to me synimin e prfitimit t begatis,
jan vepra t plqyera.1556

Xhamit m t njohura n Medine q vizitohen posarisht prej disa

njerzve, pr t kryer adhurime t ndryshme dhe pr t krkuar begati
jan:

1- Xhamia e Xhumas1557.

Thuhet se kjo xhami, sht xhamia n t ciln i Drguari i Allahut ka

falur pr her t par Xhuman me njerzit. Gjat emigrimit t tij nga Meka
n Medine, t Drguarin e Allahut (a.s.), sapo ishte larguar nga xhamia e
Kubas pr t arritur n Medine, e kapi xhumaja n rrug, kshtu q ai e
fali t xhuman n at vend1558.

2- Xhamia e Dy Kibleve.

Transmetohet se i Drguari i Allahut (a.s.) ka qen duke falur namazin e

mesdits n t bashk me shokt e tij dhe kur ishin n rekatin e dyt, i
Drguari i Allahut a..s u urdhrua t kthehej drej Xhamis s Shenjt, kshtu
q u drejtuan drejt Qabes pasi i drejtoheshin Kudsit. M pas kjo xhami, pr
kt shkak u quajt Xhamia e Dy Kibleve ose e Dy Drejtimeve.1559

3- Xhamia e Pranimit.

N Sahihul Muslim transmetohet nga Sad ibn Ebi Uekasi, se nj dit i

Drguari i Allahut (a.s.) hyri n xhamin Beni Muauije dhe fali aty dy rekate
namaz. Bashk me t u falm edhe ne. Ai iu lut gjat Zotit t Tij, pastaj u
kthye nga ne dhe tha: I krkova Zotit tim tre gjra. Ai pranoi t m jepte dy dhe
t tretn nuk pranoi t ma jap...1560.

1556 Njri prej tyre sht El Gazali n librin e tij: Ngjallja e dijeve t fes 1/260, Ibn Ferhun
Maliki n librin e tij: Udhzimi i vizitorit rreth riteve t haxhit 2/899, El Kastalani n librin e tij
El Meuahib El Ledunije Bilminah El Muhamedije 2/401.
1557 Kjo xhami tani ndodhet n an e djatht t rrugs kryesore q vjen prej xhamis Kuba
drejt Medines, rreth gjysm kilometri larg xhamis Kuba. Shih: Xhamit m t njohura n Islam
1/230.
1558 Historia e Ibn Hishamit 2/494.
1559 Gjeneratat e mdha t Ibn Sadit 1/241, Tefsiri i Begauiut 1/125 dhe elja e Krijuesit
1/503.
398
Ky sht dhe shkaku i emrtimit t ksaj xhamie me kt emr.

4- Xhamit e lirimit.

Ktu bhet fjal pr xhamin e lirimit dhe pr disa xhami t tjera q

ndodhen rreth saj. Thuhet se i Drguari i Allahut (a.s.) e ka lutur Allahun
tre her n kt xhami dhe n t tretn her i sht pranuar lutja.1561 Xhamia
e lirimit sht origjina e t gjitha xhamive t tjera rreth saj. Ajo sht quajtur
kshtu, sepse n t iu pranua lutja t Drguarit t Allahut (a.s.) mbi grupimet
e idhujtarve n luftn e Hendekut. Kjo lutje solli fitoren mbi idhujtart dhe
u konsiderua si dit lirimi pr Islamin.1562 N pjesn e prparme t ksaj
xhamie jan ndrtuar pran njra-tjetrs disa xhami t vogla t emrtuara
sipas emrave t disa sahabeve.1563Disa njerz kan pretenduar, se i Drguari
i Allahut (a.s.) ka falur namaz n xhamin e lirimit dhe n xhamit e tjera
rreth saj. Gjithashtu, thuhet se Omer ibn Abdulazizi i ka ndrtuar kto xhami
prafrsisht n vendet e disa adrave pr t ruajtur historin e lufts s
Ahzabit (Hendekut).1564

5- Xhamia e Vendfaljes.

Kjo xhami thuhet se sht ndrtuar n vendin, ku i Drguari i Allahut

(a.s.) ka falur namazin e Bajramit. Ky vend ka qen shkrettir, por n kohn
e Omer ibn Abdulazizit1565 u ndrtua kjo xhami q njihet si Xhamia e Res1566.
Xhami t tilla ka shum n rrugn Medine-Mek1567, n rrugn Medine-
Tebuk dhe n rrugn Medine-Hajber dhe thuhet, se i Drguari i Allahut

1560 Sahihul Muslim 4/2216, kreu i trazirave dhe i shenjave t kijametit, tema: Shkatrrimi i
ktij umeti midis njri-tjetrit.
1561 Musned i Ahmedit 3/332. N lidhje me kt hadith Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka
thn: N zinxhirin e transmetimit t ktij hadithi gjendet Kethir ibn Zejdi, rreth t cilit ka fjal.
Ibn Main ndonjher e konsideron t besueshm e ndonjher t dobt. Shih: Ndjekja e Rrugs
s Drejt 2/708.
1562 Plotsimi i Bess i Semhudiut 3/835.
1563 Xhamit m t njohura n Islam 1/247.
1564 Edukata e vizits s Xhamis s Profetit dhe dhnies s selamit mbi t i Atije Muhamed
Selim, fq. 74. Kto xhami vazhdojn t jen edhe sot. Ato ndryshe quhen si Shtat Xhamit,
megjithse aty ndodhen vetm gjasht. Disa vizitor shkojn atje pr tu lutur dhe pr tu falur.
1565 Historia e Medines s Ndritur i Ibn Shebeh 1/74.
1566 Thuhet se ajo sht quajtur kshtu pr t kujtuar at ka thuhet pr jetn e Profetit (a.s.)
para profecis, ku gjat nj udhtimi t tij pr n Sham, kur shtrngonte vapa, atij i bnte hije nj
re n qiell.
1567 Sahihul Buhari 1/124, kreu i namazit, kapitulli rreth xhamive q ndodhen buz rrugs pr
n Medine dhe vendet ku sht falur i Drguari i Allahut (a.s.).
 399
(a.s.) sht falur n to. Gjithsesi, nuk lejohet vizita e ktyre xhamive pr t
kryer adhurime n to si: namaz, lutje, etj. Nj prfundim i till del i qart po
ti referohemi sqarimeve t mparshme, n lidhje me kto vepra.

S treti: Malet.

Mali m i njohur n Medine sht mali i Uhudit, i cili ndodhet n veri t

qytetit. N t sht zhvilluar beteja e njohur e Uhudit. Rreth vlers s ktij
mali jan transmetuar disa hadithe, m i sakti i tyre sht transmetuar n t
dy Sahihet nga Enes ibn Maliku q transmeton, se i Drguari i Allahut (a.s.)
sht ngjitur n Uhud dhe ka thn: Ky sht nj mal q na do dhe ne e
duam...1568.

Rreth shpjegimit t fjalve: na do dhe ne e duam, dijetart kan dhn

mendime t ndryshme:

I pari: Kto fjal jan thn me kuptim t figurshm metaforik, sepse ata
q na duan jan banort e Uhudit, por n kt rast kryefjala banort sht
fshir.

I dyti: Kto jan fjal q prshkruajn nj gjendje t caktuar, t cilat thuhen

n rast gzimi. Me gjendjen e tij, mali duket sikur t prgzon, kur kthehesh
pran familjes prej ndonj udhtimi, ashtu sikurse t prgzon dikush q
t do.

I treti: Kto fjal nuk jan me kuptim t figurshm, por jan reale.1569

Mendimin e tret e kan zgjedhur dijetart verifikues. Ata kan thn:

Nuk ka ndonj penges q nj ngjarje e till t jet reale, ku Allahu (xh.sh.)
t ket krijuar dashurin apo dika tjetr n disa qnie t ngurta.1570 Allahu
(xh.sh.) ka thn: Madje, ka prej tyre (gurve) q nga frika ndaj Zotit
rrokullisen tatpjet (nga maja e kodrs).1571 Dshmi t tilla ka shum n
Kuran e n hadithe.1572

1568 Sahihul Buhari 5/40, kreu i luftrave, tema: Uhudi na do dhe ne e duam dhe Sahihul
Muslim 2/993. kreu i haxhit, kapitulli rreth vlerave t Medines.
1569 elja e Krijuesit 6/87, 7/378.
1570 elja e Krijuesit 6/87.
1571 El Bekare; 74.
1572 Shpjegimi i sunetit i Begauiut 7/314 dhe Shpjegimi i Sahihul Muslim nga Neueuiu 9/139.
 400
Disa autor, duke u mbshtetur n hadithet e transmetuara rreth vlers
s Uhudit, kan thn se vizita e ktij mali sht sunet. Mirpo n kto
hadithe nuk ka argument pr ta konsideruar t plqyeshme vizitn tek ky
mal. Vizitori ka mundsi ta shoh kt mal gjat vizits s tij tek dshmort
e Uhudit.1573Krkimi i begatis n malin e Uhudit apo n ndonj mal tjetr
sht i ndaluar. Nuk lejohet t shkohet n to pr t falur namaz, pr tu lutur,
pr t marr dh ose gur prej tyre, apo pr dika tjetr t ngjashme.

S katrti: Puset.

Disa dijetar1574 kan plqyer q vizitori t pij uj, t marr abdes ose t
lahet n ato puse ku ka pir uj, ku ka marr abdes ose sht lar i Drguari
i Allahut (a.s.). Kjo bhet edhe pr t krkuar begati dhe shrim me ujin e
tyre. Sipas njohurive, numri i ktyre puseve sht shtat. Shumica e tyre
jan zhdukur dhe jan ln n harres n ditt tona. Krkimi i begatis nga
puset q ka prdorur i Drguari i Allahut (a.s.) n fardo lloj forme qoft,
sht nj vepr e pabaz n Sheriatin Islam dhe si e till, nuk lejohet veprimi
i saj.

S pesti: Varrezat.

1- Varreza e Bekias.

Kjo varrez gjendet n juglindje t Xhamis s Profetit. Ajo sht varreza

e banorve t Medines qysh nga koha e Profetit (a.s.) e deri n ditt tona.
Shumica e sahabeve q kan vdekur n Medine gjat jets s Profetit (a.s.)
dhe pas vdekjes s tij, jan mbuluar n kt varrez. Aty jan varrosur
krert e Ehli Bejtit dhe krert e tabiinve. Shumica e varreve aty nuk mund
t prcaktohen, pr shkak se t part tan nuk e kan plqyer madhrimin
e varreve, shkrimin mbi to dhe lartsimin e tyre.1575 Disa koh m par,
sipas historianve, mbi disa varre aty, kan qen vendosur kube. Kto kube
jan hequr s fundmi dhe pr kt falnderimi i takon Allahut.1576

1573 Minhaxhul Muslim i Ebu Bekr Xhezairit, fq. 293.

1574 Ndr ata sht Gazaliu n librin e tij: Ngjallja e dijeve t fes, 1/260, Neueuiu n librin
e tij Sqarimi i riteve t haxhit, fq. 162.
1575 Plotsimi i bess i Semhudiut 3/916.
1576 Kto kube e gjra t tjera t ngjashme me to jan hequr nga Medina nga mirsia e Allahut
dhe pastaj nga mirsia e thirrjes s Shejh Muhamed ibn Abduluehabit.
 401
2- Varreza e dshmorve t Uhudit.

Kjo varrez ndodhet n veri t Medines pran malit Uhud. Aty jan
varrosur dshmort e betejs s Uhudit, si sht edhe Hamza ibn Abdul
Mutalibi, xhaxhai i Profetit, m i larti i dshmorve. Rreth vlers s vizits,
selamit dhe lutjes mbi t vdekurit e Bekias, jan transmetuar disa hadithe1577.

Transmetohet se i Drguari i Allahut u jepte selam dhe lutej pr banort

n kt varrez, sikurse transmetohet se si ai i ka vizituar, sht lutur dhe u
ka dhn selam dshmorve t Uhudit.

Vizita e Bekias dhe e dshmorve t Uhudit sht sunet. Ato vizitohen

pr ti dhn selam dhe pr tu lutur pr t vdekurit. Kjo vepr kryhet pr t
ndjekur t Drguarin e Allahut (a.s.), q e ka vepruar nj vepr t till.
Gjithashtu, ajo kryhet duke u mbshtetur n urdhrin e t Drguarit t Allahut
(a.s.) q e bn t lejuar vizitn e t gjitha varrezave pr tu dhn selam t
vdekurve dhe pr t prkujtuar botn tjetr.
Muslimani duhet t mjaftohet me vizitn, e cila prputhet me rregullat e
Sheriatit. Ai nuk duhet t krkoj begati n kto varre, edhe pse aty gjenden
me mijra njerz t mir q prej tre shekujve t par e m pas, sepse begatia
nuk mund t krkohet as n varret e profetve, t cilt jan njerzit m t
mir n siprfaqen e toks. Nuk lejohet krkimi i plotsimit t ndonj nevoje
prej banorve t ktyre varreve. N to nuk lejohet namazi, lutja, marrja e
dheut, frkimi me t pr t marr begati dhe pr tu shruar, sikurse veprojn
disa vizitor q Allahu i udhzoft.

Kto vepra e t tjera t ngjashme me to, jan t gjitha bidate t shpikura

n fe, sikurse e kemi sqaruar n temn e krkimit t begatis prej varreve
t njerzve t mir.

1577 Historia e Medines i Ibn Shebes 1/86 dhe Plotsimi i bess i Semhudiut 3/883.
402

shtja e katrt: Male dhe vende q ndodhen n Sham.

I vetmi vend n Sham q lejohet t vizitohet posarisht sht Xhamia

Aksa dhe prve saj n vendet e Shamit, nuk ka ndonj vend q t lejohet
vizita aty.
Prve vizits s varreve, e cila lejohet t kryhet n t gjitha varrezat,
nse prmbushen rregullat e Sheriatit, n tokat e Shamit nuk lejohet t
vizitohet asnj vend tjetr.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Prve Xhamis Aksa, n Shtpin

e Shenjt (n Bejtul Mukades), nuk ka asnj vend tjetr, ku mund t shkohet
posarisht pr t kryer adhurim. Megjithat, vizita e t vdekurve pr tu
dhn selam dhe pr t krkuar mshir pr ta, sikurse ua pati msuar i
Drguari i Allahut (a.s.) shokve t vet, mbetet nj vepr e mir...1578.

Vlen t prmendet ktu se vizita e Kudsit, nuk ka lidhje fare me haxhin,

sepse disa njerz t rndomt, veanrisht nga vendet e Shamit, e kryejn
kt vizit bashk me haxhin duke menduar se nj vepr e till i afron m
shum me Allahun. Ksaj vizite ata i thon Shenjtrimi i haxhit.

Imam Neueuiu ka thn: Vizita e Kudsit sht nj vepr e plqyeshme,

por ajo nuk ka lidhje me haxhin. Thnia e disa njerzve t rndomt: Po
shenjtroj haxhin tim, pasi kan kryer haxhin dhe nisen pr t vizituar
Shtpin e Shenjt, sht nj thnie e kot dhe e gabuar. Ata besojn se nj
vepr e till shrben si plotsim i haxhit1579.

Imam Ibn Tejmije ka thn: Vizita e Bejtul Mukadesit, sht e ligjruar

n do koh... Vizita aty bashk me haxhin, nuk sht nj vepr q t afron
m shum me Allahun dhe thnia e disa njerzve t rndomt: Allahu e
shenjtroft haxhin tnd, sht nj fjal e kot q ska kurrfar baze n
fe.1580

Vendet ku krkohet begatia n mnyr t ndaluar n Sham jan:

1578 Tubimi i letrave t mdha 2/62.

1579 Sqarimi i riteve t haxhit i Neueuiut, fq. 165.
1580 Tubimi i letrave t mdha i Ibn Tejmijes 2/64.
 403
S pari: Xhamia Aksa.

N temat e kaluara kemi thn se Xhamia Aksa sht nj prej tre xhamive
q lejohet t ndrmerret nj udhtim i posam pr vizitn tek ato dhe se
namazi n kt xhami shumfishohet. Kshtu q udhtimi pr n Xhamin
Aksa pr t kryer namaz aty ose ndonj adhurim tjetr t lejuar, sikurse
veprohet n do xhami, sht i plqyer. Kryerja e disa veprave t tjera, si
disa forma t shpikura t krkimit t begatis, sht e palejuar.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Udhtimi drejt Xhamis Aksa pr

t falur namaz aty, pr tu lutur, pr t prmendur Allahun, pr t knduar
Kuran dhe pr t br itikaf mund t kryhet n do koh, gjat vitit t haxhit
apo pas tij. N Xhamin Aksa dhe n Xhamin e Profetit kryhen t njjtat
veprime, q kryhen n t gjitha xhamit prve Xhamis s Shenjt n Mek.
N to nuk ka dika q duhet ta puthsh, ta frkosh, apo t bsh tavaf rreth
saj. Kto jan vepra t veanta pr Qaben.1581

S dyti: Shkmbi.

Imam Ahmedi, n Musnedin e tij transmeton nga Ubejd ibn Ademi, se

kishte dgjuar Omer ibn Hatabin duke i thn Kabit1582: Ku mendon ti t
falem? Ai tha: Po t m pyessh mua, falu pas shkmbit me qllim q
gjith Kudsin ta kesh prpara. Omeri i tha: I prngjave Hebrenjve. Jo,
un nuk falem aty, por po falem atje ku sht falur i Drguari i Allahut
(a.s.). Omeri eci m prpara drejt kibles dhe u fal. Pastaj kur erdhi, hoqi
nga kraht e tij ridan,1583 e shtroi prdhe dhe nisi t mledh mbeturinat e ti
fus n t. Kshtu vepruan edhe njerzit e tjer rreth tij.1584

1581 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 26/150.

1582 Kjo ka ndodhur n lirimin e Bejtul Makdis. Kab ibn Metia El Humejri sht nj tabiin
i njohur nga Jemeni. Ai ka qen n fen e Jehudive dhe m pas prqafoi Islamin pas vdekjes s t
Drguarit t Allahut (a.s.). Ai erdhi nga Jemeni n Medine gjat sundimit t Omer ibn Hatabit,
qndroi me sahabet, u tregonte atyre gjra prej librave t izraelitve dhe merrte pjes me to n
luftra. Ai ndryshe quhet Kab El Ahbar (i penave) pr shkak t dijenis s tij t madhe. Ai ka vdekur
n Hims, duke shkuar pr n luft n fund t kalifatit t Osmanit. Shih: Jeta e pishtarve t
menur 3/489 dhe Prkujtimi i hafizave 1/52.
1583 Kjo sht nj rrob me t ciln arabt mbshtillnin pjesn e siprme t trupit, pasi nga
brezi deri tek kmbt mbanin nj rrob tjetr, e cila quhet izar.
1584 Musnedi i Ahmedit 1/38. Imam Ibn Kethiri ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij
hadithi sht i mir. Shih: Fillimi dhe mbarimi i Ibn Kethirit 7/59.
404
Shkmbi ka qen kibla e jehudive dhe ata e madhronin shum. Tek ky
gur, t krishtert hidhnin mbeturina pr tu hakmarrr ndaj jehudive, t
cilt hidhnin mbeturina n varrin e t kryqzuarit q atyre iu duk si Isai.1585

Rreth vlers dhe madhshtis s ktij shkmbi jan transmetuar shum

fjal t marra prej librave t izraelitve. Disa kan transmetuar nga Kab El
Ahbari, se Allahu i ka thn shkmbit: Ti je Arshi (froni) im m i poshtm.
Kur i dgjoi kto fjal, Urvetu ibn Zubejri tha: I lart sht Allahu prej do
mangsie. Allahu thot: Kursija e Tij rrethon qiejt dhe tokn, ndrsa
shkmbi na qenka arshi i poshtm i Tij?!

Ibn Kajjimi pr kt ka thn: do hadith i thn, n lidhje me shkmbin

sht nj gnjeshtr e shpifur.1586

Disa pretendojn se mbi kt shkmb gjendet gjurma e kmbs s t

Drguarit t Allahut (a.s.), e cila ka mbetur natn e Miraxhit, kur ai hipi mbi
t pr tu ngjitur m pas n lartsit e qiejve.1587

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Disa injorant pretendojn se mbi

kt shkmb gjenden gjurm t kmbve dhe t allms s Profetit. E gjitha
kjo sht nj gnjeshtr, dhe m e madhe se kjo sht pretendimi, se gjoja
n t sht vendi i kmbs s Zotit.1588

Nxnsi i tij, Ibn Kajjimi ka thn: Kmba, e cila gjendet n t sht nj

mashtrim. At e kan vendosur duart e mashtruesve pr t trhequr sa m
shum vizitor.1589

Me kto fjal duam t themi, se ky shkmb nuk ka ndonj gj dalluese n

Islam apo ndonj veori n adhurim. Ai thjesht ka qen dikur kible, por q
tani nuk sht m.

Imam Ibn Kajjimi ka thn: Vlera m e madhe e ktij shkmbi sht

fakti, se ai ka qen kible pr Jehudit. Ky shkmb, n lidhje me t gjitha

1585 Fillimi dhe mbarimi i Ibn Kethirit 7/56.

1586 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/810 dhe Fanari ndriues mbi t saktin e t dobtin n
hadith i Ibn Kajjimit, fq. 86.
1587 Gjurmt profetitke t Ahmed Tejmur Basha, fq. 64.
1588 Tubimi i letrave t mdha t Ibn Tejmijes 2/62.
1589 Fanari ndriues mbi t saktin e t dobtin n hadith i Ibn Kajjimit, fq. 87.
 405
vendet, pr jehudt sht si e shtuna n t gjith ditt. Allahu (xh.sh.) ia
kmbeu at umetit t Muhamedit me Qaben, Shtpin e Shenjt.1590

Omeri, si e pam n hadithin e kaluar, nuk u fal tek shkmbi, sepse po

t ishte falur aty veprimi i tij kishte pr t shrbyer si madhrim ndaj
shkmbit.

Imam Ibn Kethiri, n lidhje me kt hadith ka thn: Omeri nuk e

madhroi kt shkmb, t falej pas tij dhe ta kishte prpara, sikurse e kshilloi
Kab El Ahbari. Kabi, para se ta udhzonte Allahu n Islam, ka qen prej nj
populli q e madhronin kt shkmb dhe e kishin br kiblen e tyre. Pr
kt arsye, Omeri i tha atij: I prngjave Hebrenjve. Omeri nuk e madhroi
kt shkmb, por as nuk e poshtroi, ashtu si vepronin me t t krishtert,
t cilt e kishin shndrruar n nj vend ku hidhnin mbeturinat, pr shkak
se ajo ishte kible e Jehudive. Prkundrazi, ai me rroben e vet i mblodhi dhe
i pastroi mbeturinat e hedhura aty. Kjo vepr e Omerit sht e ngjashme
me porosin e t Drguarit t Allahut (a.s.).
Muslimi n Sahihun e tij transmeton nga Ebi Mirthed El Ganaui, se i
Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Mos u ulni mbi varre dhe mos u falni drejt
tyre!15911592

Kshtu q ky shkmb nuk duhet madhruar. Aty nuk lejohet krkimi i

begatis i fardo lloj forme qoft, si falja e namazit, puthja e tij, frkimi,
tavafi rreth tij dhe vepra t ngjashme me kto. T gjitha kto vepra jan t
ndaluara, sepse sahabet dhe pasuesit e tyre, nuk e kan vepruar asgj t
till.

Ibn Tejmije ka thn: Omeri dhe muslimant e tjer, nuk jan falur tek
shkmbi, nuk e kan frkuar, nuk e kan puthur... Transmetohet se kur
Abdullah ibn Omeri shkonte n Bejtul Makdis, hynte dhe falte namaz aty.
Ai nuk i afrohej shkmbit apo ndonj vendi tjetr brenda. E njjta vepr
sht transmetuar nga shum prej t parve tan, si Omer ibn Abdulazizi,
Euzaij, Sufjan Theuriu e t tjer. Ata kan vepruar kshtu, sepse e gjith

1590 Fanari ndriues mbi t saktin e t dobtin n hadith i Ibn Kajjimit, faqe; 88 dhe Tubimi
i letrave t mdha t Ibn Tejmijes 2/62.
1591 Sahihul Muslim 2/668, kreu i xhenazeve, tema: Ndalesa ndaj uljes mbi varr dhe ndaj
faljes drejt tij.
1592 Tefsiri i Ibn Kethirit 3/18.
 406
xhamia sht njlloj dhe nuk ka ndonj vend aty q t jet m i vlefshm
sesa nj tjetr, prve ndrtess s Omerit pr t shrbyer si vendfalje pr
muslimant.1593

Ndrsa kubeja mbi shkmb sht ndrtuar vetm pas periudhs s

sahabve. Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Kubeja mbi shkmb nuk
sht vendosur n kohn e prijsave t drejt, Ebu Bekrit, Omerit, Osmanit
dhe Aliut. Shkmbi ka qen i zbuluar n kohn e Omerit, Osmanit, Aliut,
Muavijes, Jezidit dhe Mervanit. M pas thuhet se kur Abdulmaliku, i biri i
Mervanit, u b mkmbsi i Shamit, ai ndrtoi kuben mbi shkmb, e mbuloi
me plhur n dimr dhe n ver, me qllim q t trhiqte njerzit pr t
vizituar Kudsin1594. N kt koh u shfaq madhrimi i shkmbit me at
form q ishte e panjohur m par pr muslimant. Disa njerz solln fjal
t marra prej librave t izraelitve, n lidhje me madhshtin e ktij
shkmbi1595.

S treti: Xhamit e tjera.

N fillim t ksaj shtjeje e kemi br t qart, se n vendet e Shamit

vizitohet vetm Xhamia Aksa. Asnj vend tjetr nuk mund t vizitohet n
Sham prve saj. Kshtu q vizita e posame pr tu falur e pr tu lutur
npr xhamit e tjera sht e palejuar. Megjithat, disa njerz shkojn e
vizitojn disa xhami n Sham, m t njohurat e t cilave jan:

1- Xhamia Emevije n Damask.

Disa njerz pretendojn se namazi n kt xhami shumfishohet

nntdhjet-fish dhe se aty jan varrosur m shum se treqind profet.

Kur Shejhul Islam, Ibn Tejmijen e kan pyetur pr nj gj t till, ai sht

1593 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/809.

1594 Tubimi i letrave t mdha t Ibn Tejmijes 2/62. Disa historian kan thn se
Abdulmaliku e ka br kt gj me qllim q ti trheq njerzit n Kuds dhe ti largoj prej
qndrimit me Abdullah ibn Zubejrin n Mek, saq thuhet se ai ka penguar njerzit edhe prej
kryerjes s haxhit. Shih: Fillimi dhe mbarimi 8/280. Megjithat ky mendim mbetet i largt.
Ndoshta Abdulmeliku e ka br kt gj pr tiu kundrvn arkitekturs s bukur t kishave, q
ndodheshin n Kuds, sikurse jan shprehur disa historian. Gjithsesi, ndrtimi i ksaj kubeje, ka
qen i paarsyeshm dhe ka ln nj ndikim t qart n madhrimin dhe shenjtrimin e ktij shkmbi
m pas.
1595 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/810.
 407
prgjigjur: Xhamia e Damaskut sht prej xhamive ku m s shumti sht
prmendur Allahu (xh.sh.), por nuk ka ndonj hadith nga i Drguari i
Allahut (a.s.), q t tregoj se namazi aty shumfishohet. Gjithashtu, nuk ka
fakte q aty t jet varrosur nj numr i till profetsh.1596

2- Xhamia e Ibrahimit.

Kjo xhami ndodhet n vendin e quajtur Berzeh n afrsi t Damaskut.

Thuhet se n kt vend sht falur Ibrahimi (a.s.) dhe ka ndrtuar aty nj
xhami. M von aty sht ndrtuar nj xhami dhe i sht vendosur emri
Xhamia e Ibrahimit, duke qen se n t pati ndrtuar nj xhami Ibrahimi.
Disa pretendojn se ajo sht nj vend, ku lutja pranohet dhe nse dikush
fal n t katr rekate namaz, i fshihen t gjitha gjynahet si ditn kur e lindi
nga nna e vet1597. Kto pretendime jan t kota dhe pa kurrfar argumenti.

3- Xhamia Tur.

Thuhet se aty sht falur Omer ibn Hatabi kur shkoi n Sham, gjat lirimit
t Kudsit. Sidoq t jet kjo ngjarje, e sakt apo e pasakt, kjo nuk e ndryshon
aspak dispozitn mbi moslejimin e krkimit t begatis n kt vend.

Prve ktyre xhamive ka edhe t tjera q pretendohet t jen ndrtuar

mbi gjurmt e profetve dhe t njerzve t mir pr t prfituar nga begatia
e tyre. Ne kemi argumentuar n temat e kaluara, se krkimi i begatis n
vendet ku ka ln gjurm i Drguari i Allahut (a.s.) sht i palejuar. Po
kshtu, begatia nuk lejohet t krkohet npr gjurmt e lna nga profett
apo nga njerzit e mir.

S katrti: Malet.

Malet m t njohura n Sham ku disa njerz krkojn begati jan:

1- Mali Tur.

Ai quhet ndryshe edhe Mali i Ullirit, pr shkak se n t ka shum ullinj.

Thuhet se n kt mal sht ngritur Isai n qiell, mbi t do t vendoset Ura

1596 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/48.

1597 Vlerat e Shamit dhe e Damaskut i Ebu Hasan Err Rribiut, fq. 61.
408
e Siratit, aty sht vendfalja e Omerit dhe aty ndodhen varret e profetve1598.
Gjithsesi, Allahu e di m mir.

2- Mali Kasjun.

Ai sht nj mal, i cili ngrihet mbi qytetin e Damaskut. N t ka shum

shpella dhe thuhet se n to gjenden gjurm t profetve e t njerzve t
mir.

3- Mali Lubnan.

Ky sht nj prej maleve q disa njerz besojn se n to ka begati dhe

vlera. Disa pretendojn se n kt mal qndrojn zvendsit1599, njri pas
tjetrit pr shkak t ushqimit hallall q gjendet n t.

Kto dhe t tjera male n Sham, shum njerz i vizitojn posarisht pr

t kryer namaz e lutje, me qllim q t krkojn begatin e tyre. Krkimi i
begatis, vizita, ngjitja, namazi dhe lutja n kto male jan vepra t ndaluara.
Kto vepra, jan bidate t shpikura. T part tan, sahabt dhe pasuesit e
tyre, nuk kan shkuar npr vende t tilla.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Kryerja e namazit dhe lutjes n nj

vend ku pretendohet t ket qen vendi i kmbs s nj profeti, vendi i
gjurms s nj profeti, vendi i varrit t nj profeti, vendi i varrit t sahabeve,
vendi i varrit t disa dijetarve ose vendi i varrit t disa prej pjestarve t
Ehli Bejtit, konsiderohet bidat i shpikur dhe nj vepr e keqe n Islam. Kt
lloj vepre, i Drguari i Allahut (a.s.) nuk e ka ligjruar. Muslimant e par
dhe pasuesit e tyre, nuk e kan vepruar nj gj t till. Asnj nga imamt e
muslimanve, nuk e ka plqyer at. Kjo lloj vepre sht prej shkaqeve q t
ojn n shirk, idhujtari.1600

Ibn Tejmije sht pyetur rreth malit Lubnan dhe vlers s tij, se a jan t
sakta tregimet q thuhen n lidhje me t? Ai sht prgjigjur hollsisht, por

1598 Enciklopedia e vendeve i Hamauiut 4/48 dhe Historia e Kudsit, fq. 28.
1599 Zvendsit sht nj emr q presupozon evlijat dhe njerzit q merren me adhurim.
Ata quhen zvends, sepse sa her q vdes njri prej tyre e zvendson nj tjetr. Shih: Fillimi dhe
mbarimi i Ibn Kethirit 1/107.
1600 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes, 27/ 145 dhe Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/796.
 409
un kam zgjedhur disa pjes:
N lidhje me vlern e malit, nuk ka asnj tekst nga Allahu (xh.sh.) dhe
t Drguarit e Tij. Ai dhe t gjith malet e ngjashm me t, jan thjesht male,
q Allahu i ka krijuar pr t qen shtylla pr tokn dhe argument prej
argumenteve t Tij. Tregimet rreth disa njerzve, t cilt mblidhen dhe
takohen me njerz t mir, adhurues t prkushtuar n kt mal dhe gjra
t tjera q thuhen rreth tyre, nuk ka lidhje fare me malin. Kto vende kan
qen pika kufitare, ku muslimant qndronin pr t luftuar armikun. Kur
muslimant liruan Shamin dhe vende t tjera rreth tij, shum prej
muslimanve t mir n pikat kufitare ndrroheshin njri me tjetrin pr t
qen n gadishmri n rrug t Allahut. T qenit e nj vendi pik vigjilence
pr muslimant, nuk ka lidhje me cilsit e prhershme t malit, sepse cilsi
t tilla n nj mal apo diku tjetr jan kalimtare. Mirpo disa grupe q
paraplqejn largimin nga njerzit pr asketizm e adhurim, kujtojn se ky
mal ka vlera t veanta. Ata kan arritur n nj prfundim t till, duke u
mahnitur prej gjrave q ky mal u ofron, si t qenit larg njerzve, t ngrnit
e lejuar prej fryteve q gjenden n t. Pr kto arsye, ata shkojn tek ky mal,
e cila konsiderohet vepr mjaft e gabuar. Gjithashtu, muslimanve nuk u
lejohet t banojn n male, pyje, shpella e shkrettira vetm n koh trazirash.
Besimi i disa injorantve, se n kt mal gjenden dyzet zvendsit, sht
kotsi dhe injoranc. Kta dyzet zvends nuk jan mbledhur kurr n
kt mal. Nj vepr e till gjithashtu, nuk sht e ligjruar pr kta dyzet
persona, sepse nj tubim i till nuk ka ndonj dobi. do gj q thuhet dhe
kryhet n kt mal, si prulja prpara tij, vizita e tij prve vizits pr ndonj
arsye t ligjshme, si pr shembull shkuarja n kt mal pr t luftuar, krkimi
i begatis prej fruteve q merren prej tij jan injoranc, brokulla, kotsira,
bidate dhe imitime t gabimeve t t krishterve e t idhujtarve.1601

S pesti: Varret.

Shami sht padyshim vendi i shum profetve. Megjithse shum prej

varreve t profetve gjenden n Sham, ne nuk mund ta prcaktojm
saktsisht vendin e tyre, prve dyve; varrin e profetit Muhamed (a.s.) n
Medine dhe varrin e profetit Ibrahim (a.s.) n qytetin Khalil1602 t Shamit,
sipas mendimit t shumics s dijetarve.

1601 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/50.

1602 Khalili sht nj qytet n jug t Kudsit.
 410
Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Prsa i prket varreve t profetve,
dijetart jan t nj mendimi rreth varrit t Profetit, vendndodhja e t cilit
njihet publikisht brez pas brezi, pa asnj fije dyshimi n t. Po kshtu, edhe
varri i dy shokve t varrosur pran tij. Ndrsa n lidhje me varrin e
Ibrahimit, shumica e dijetarve mendojn se ai gjendet n vendin q njihet
si varri i tij. Nj pjes e dijetarve e mohon nj gj t till. Thuhet se njri prej
tyre sht edhe Imam Maliku q ka thn: N kt bot nuk ka asnj varr
t profetve t prcaktuar saktsisht, prve varrit t profetit Muhamed
(a.s.). Megjithat, shumica mendon se ky sht varri i Ibrahimit (a.s.) dhe
argumentet e tyre jan t shumta, po kshtu mendojn edhe ithtart e
librit.1603

Ibn Tejmije, pas ksaj ka vn n dukje, se prcaktimi i varreve t

profetve, nuk sht dika e rndsishme, duke thn: N prcaktimin e
sakt t varreve t profetve, nuk ka ndonj dobi n Sheriat. Kujdesi ndaj
dikaje t till, nuk i prket fes, sepse po ti prkiste fes, Allahu do ti
ruante kto varre, ashtu sikurse ka ruajtur t gjith fen. Kujdesi ndaj
prcaktimit t varreve t profetve, nuk i prket fes, sepse shumica e
njerzve q interesohen pr nj gj t till, ka si qllim t shkojn t falen te
kto varre, t luten aty dhe t kryejn vepra t tjera t ngjashme. Vepra t
tilla konsiderohen bidate dhe jan t gjitha t ndaluara. Ndrsa ai q ka
qllim t oj salavate dhe selam mbi profett, ti besoj ata dhe ti prkujtoj,
ka mundsi ta bj nj gj t till edhe pa i ditur varret e tyre.1604

Pr kt arsye, askush prej sahabeve nuk ka shkuar t vizitoj varrin e

Ibrahimit n Sham, edhe pse vinin pr tu falur n Shtpin e Shenjt n
Kuds.1605 Asnj nga sahabet dhe pasuesit e tyre nuk kan shkuar t falen
apo t luten tek varri i Ibrahimit. Jo vetm kaq, por ata as q shkonin ta
vizitonin posarisht varrin e tij. Muslimant kan shkuar disa her me
Omerin n Sham dhe shum nga sahabet kan jetuar aty, megjithat asnj
prej tyre nuk e ka vepruar dika t till me varrin e Ibrahimit.1606 Po kshtu
veprohet me varre, q u dedikohen disa profetve n Sham, apo varre q u
dedikohen disa sahabeve, tabiinve dhe t tjer evlija e njerz t mir. Varre
t tilla n Sham ka shum. Udhtimi drejt ktyre varreve, krkimi i begatis

1603 Fetva t tubuara 27/444.

1604 Fetva t tubuara 27/445.
1605 Fetva t tubuara 27/336.
1606 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/814
 411
nprmjet vizits s tyre, prve vizits e cila kryhet brenda rregullave t
Sheriatit, jan vepra t ndaluara. Vlen t prmend ktu se gjithashtu nuk
lejohet vizita e vendet e adhurimit t jobesimtarve, si pr shembull kishat
e t krishterve dhe t jehudive.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Kush viziton ndonj prej ktyre
vendeve, duke besuar se vizita e tij sht e plqyeshme dhe adhurimi aty
sht m i mir se adhurimi n shtpin e tij, nj person i till sht i humbur,
jasht ligjit (sheriatit). Atij i krkohet t pendohet dhe n rast t kundrt nj
person i till vritet.1607

Gjat ktyre tre shtjeve kam sqaruar krkimin e begatis n male e

vende q ndodhen n Mek, Medine dhe Sham, pr shkak se kto vende
jan m t veanta se vendet e tjera dhe tek ato ka m shum vende, ku
krkohet begatia m shum se n ndonj vend tjetr. Gjithashtu, kto q
kam prmendur jan vetm shembuj t krkimit t begatis n mnyr t
palejuar, n koht tona dhe n koht e vjetra. N botn islame ka shum
vende t tilla t ngjashme ku krkohet begati, por gjithsesi ato i prmbledh
nj dispozit e vetme, e cila sht ndalimi dhe moslejimi i krkimit t begatis
npr kto vende. Rreth dispozits mbi to, hedh drit t mjaftueshme ajo
q kemi prmendur n shtjen e par. Allahu (xh.sh.) sht Udhzuesi pr
n Udhn e Drejt.

shtja e pest: Krkimi i begatis tek pemt, gurt e gjra t tjera t

ngjashme me kto

N shtjen e kaluar kemi sjellur argumente mbi moslejimin e krkimit

t begatis n Sheriatin Islam npr disa male e vende. M lart kemi sqaruar,
se prve Gurit t Zi dhe dy qosheve jemenase t Qabes, nuk lejohet puthja,
prekja ose frkimi i asnj lloj sendi t ngurt dhe se tavafi sht nj adhurim,
i cili mund t kryhet vetm n Qabe dhe n asnj vend tjetr. Gjithashtu,
kemi sqaruar se vizita e nj vendi posarisht pr t kryer namaz, pr t
prkujtuar Allahun xh.sh, pr tu lutur ose pr dika tjetr t ngjashme,
prve xhamive dhe vendeve t shenjta gjat haxhit, sht vepr e ndaluar
n Sheriatin Islam. Kshtu q edhe krkimi i begatis tek pemt, gurt e t

1607 Tubimi i letrave t mdha 2/63.

 412
ngjashme me to sht vepr e palejuar. Qndrimi tek disa bim dhe gur,
pr shkak t disa vlerave t sajuara pr to, vizita e posame pr t kryer
adhurime n to, vendosja e leckave npr pem ose npr disa burime
minerale, jan disa forma t palejuara t krkimit t begatis.
Njri nga argumentet q nuk e lejojn kt lloj krkimi t begatis, prve
atyre q kemi prmendur, sht hadithi i transmetuar n Sunenin Tirmidhi
nga Ebi Uakid El Lejthi, i cili thot: I Drguari i Allahut, bashk me ushtrin
muslimane, ishte duke shkuar n Hunejn. Gjat rrugs kaluan pran nj
peme t idhujtarve me emrin Dhatu Enuat. Idhujtart varnin armt e
tyre mbi kt pem. Disa prej tyre than: O i Drguari i Allahut, na cakto
dhe ne Dhatu Enuat, si e kan ata Dhatu Enuat. I Drguari i Allahut u tha:
I lart sht Allahu. Ju po thoni ashtu si i tha Musait populli i tij: O Musa, na
e bj edhe neve nj zot (statuj), si zotat q i kan ata (ai popull)1608 Pasha
At n dorn e t cilit sht shpirti im, ju keni pr t ndjekur rrugn e atyre q qen
para jush.1609

Idhujtart qndronin tek kjo pem dhe varnin aty armt e tyre, duke
shpresuar t fitojn begatin e saj. Disa nga sahabet1610 ia krkuan nj gj t
till t Drguarit t Allahut (a.s.), duke menduar se ajo sht dika e dashur
pr Allahun. I Drguari i Allahut (a.s.) ia ndaloi nj gj t till, duke e
shmbllyer krkesn e tyre me krkesn q i paraqitn izraelitt Musait.1611
Nse zgjedhja e nj peme dhe qndrimi aty, sikurse na paraqitet n kt
hadith, pr t fituar begatin e saj konsiderohet si nj vepr e idhujtarve, e
cila nuk lejohet t veprohet, ather zgjedhja dhe qndrimi pr t fituar
begati tek nj pem, gur, varr, burim, mal apo fardo qenie tjetr,
konsiderohet bidat dhe vepr e palejuar n Islam.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: T qndruarit pran nj peme apo

guri, pran nj statuje apo jostatuje, pran varrit t nj profeti apo t nj
joprofeti, pran nj vendqndrimi t nj profeti apo t nj joprofeti, nuk i

1608 El Araf; 138.

1609 Suneni i Tirmidhiut 4/475, kreu i trazirave, kapitulli: Do t ndiqni rrugn e atyre q
qen para jush. Tirmidhiu ka thn se ky hadith sht Hasen-Sahih, i mir e i sakt. Musnedi i
Ahmedit 5/218.
1610 N nj tjetr transmetim t ktij hadithi thuhet: Ne sapo kishim ln kufrin (mohimin).
Shejh Muhamed ibn Abduluehab ka thn: N t ka argument, se t tjert prve tyre nuk kan
qen t paditur rreth ksaj shtjeje. Nj njeri q sapo sht larguar nga besimi i gabuar, q zemra
e tij e pati br zakon, nuk ka siguri t plot q n zemrn e tij mos t ket mbetur dika prej atij
zakoni. Shih: Libri i Teuhidit, fq. 33.
1611 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/644.
 413
prket aspak fes s muslimanve. Dika e till i prket fes s idhujtarve,
rrfimet rreth t cilve na i ka prmendur Allahu (xh.sh.) n librin e Tij.
M pas, ai ka prmendur disa ajete argumentuese rreth ktyre
rrfimeve.1612

Premtimi i disa njerzve t rndomt para disa pemve, gurve, burimeve

e t tjera t ngjashme me to, lidhja e leckave n to, marrja e gjetheve pr t
fituar begati, falja e namazit n to dhe t tjera vepra t ngjashme; jan shpikje
t palejuara n Islam. T gjitha kto jan vepra t injorancs dhe shkaqe t
shirkut e idhujtaris.1613 Disa njerz krkojn begati, qndrojn dhe presin
kurban n disa pem, varre ose gur, mirpo kto jan vepra idhujtarie.
Askush nuk duhet t mashtrohet pas ktyre njerzve t rndomt e t trash.
Mos ju duket i habitshm konsiderimi i ktyre veprave si shirk, n t ciln
ka rn nj pjes e ktij umeti, sepse nj gj t till e konsideruan si vepr t
mir edhe disa nga sahabet, t cilt e krkuan at nga Profeti (a.s.). M pas
i Drguari i Allahut (a.s.) ua bri t qart se ajo sht vepr e gabuar, duke
u treguar shembullin e izraelitve, t cilt than: na e bj edhe neve nj
zot. far mund t ndodh me t tjert, t cilt i ka mbuluar injoranca dhe
jan kaq shum larg nga gjurmt profetike!?1614

Omer Faruku urdhroi prerjen e pems nn t ciln iu dha besa t

Drguarit t Allahut (a.s.), kur pa se disa njerz kishin filluar t lidheshin
me t.

Mbledhja e gurve, e dheut apo dika prej xhamive, qoft n Mek,

Medine apo n ndonj vend tjetr dhe ruajtja e tyre, duke besuar se kto
gjra sjellin begati, dobi dhe largojn t keqen, prbjn nj tjetr lloj t
ndaluar t krkimit t begatis nga gurt. Dijetart verifikues kan thn
tekstualisht, se vepra t tilla jan haram-t ndaluara.

Ndrsa hadithi: Nj gur t sjell t mira, nse dikush prej jush mendon
mir pr t., sht nj prej haditheve t trilluara mbi t Drguarin e Allahut
(a.s.), sikurse e kan br t qart dijetart. Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka
thn: Ky hadith sht fjal e njerzve t shirkut dhe t shpifjes. Idhujtart

1612 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/818.

1613 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/136.
1614 Lehtsimi i t Plotfuqishmit dhe i t Lavdruarit n shpjegimin e librit t teuhidit i
shejh Sulejman ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Abduluehab, fq. 152.
 414
e statujave mendonin mir pr statujat e tyre, megjithat, si idhujtart edhe
statujat kan pr t qen lnd djegse e zjarrit t Xhehenemit. Allahu (xh.sh.)
thot: Ju dhe ajo q adhuruat ju prve Allahut do t jeni lnd e
Xhehenemit16151616

Ibn Kajjimi ka thn se ky sht nj hadith q bie ndesh me Islamin. At

e kan sajuar idhujtart dhe m pas sht prhapur midis mostrave t tyre,
injorantve dhe t humburve, ndrkoh q Allahu e ka drguar t Drguarin
e Tij (a.s.) pr t luftuar ata q mendojn mir pr gurt.1617 N fund t ktij
kapitulli dua t v n dukje, se do lloj i krkimit t begatis n mnyra dhe
forma t palejuara konsiderohet bidat i keq dhe mund t konsiderohet edhe
shirk, por kjo varet nga vepra n vetvete, ose besimi dhe qllimi i personit,
i cili e kryen kt vepr. Allahu na ndihmoft.

1615 El Enbija; 98.

1616 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 11/513.
1617 Ndihmes njeriut prej kurtheve t Shejtanit 1/215.
415
416

KREU IV

SHKAQET E KRKIMIT T BEGATIS N MNYR T

NDALUAR, PASOJAT E SAJ DHE BALLAFAQIMI ME TO.

Ky kapitull prfshin tri tema:

Tema e par: Mos-njohja e fes.

Tema e dyt: Teprimi me njerzit e mir.

Tema e tret: Prngjasimi me jobesimtart.

Tema e katrt: Madhrimi i gjrave t trashguara.

shtja e par: Gjurmt e lna nga krkimi i begatis n mnyr

t ndaluar.

shtja e dyt: Mjetet e prballimit me krkimin e begatis n

mnyr t ndaluar.

Mbyllja, e cila prfshin gjrat m t rndsishme t ktij libri n

form t prmbledhur.
 417

KREU IV

Shkaqet e krkimit t begatis n mnyr t

palejuar, pasojat e tij dhe prballja me t

Pjesa e par: Shkaqet e krkimit t begatis n mnyr t palejuar

Tema e par

Mosnjohja e fes
Rndsia e dijes sht nj fakt i pranuar nga t gjith, sidomos e dijes
rreth Sheriatit. shtjet dhe ligjet e fes duhet t njihen s pari, e pastaj t
veprohet me qllim q adhurimi ndaj Allahut (xh.sh.) t kryhet me dituri.
Allahu (xh.sh.) thot: Thuaj: A jan t barabart ata q din me ata q
nuk din?!1618

Nga ana tjetr, mosnjohja e fes dhe e dispozitave t saj, sht nj fatkeqsi
e madhe. Injoranca sht nj smundje e rrezikshme. Ajo t pengon t
njohsh t vrtetn, t largon nga rrugt e udhzimit, t hedh n humbje
dhe n bidate t ndryshme.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Ndrtimi i xhamive dhe i mezareve

mbi varre e mbi gjurm sht nj bidat i shpikur n Islam. Kt vepr e
kan shpikur ata q nuk e njohin Sheriatin Islam. Ata nuk e njohin shpalljen
q Allahu ia drgoi Muhamedit (a.s.), nuk e njohin monoteizmin e plot,
nuk e din se feja duhet ti dedikohet e tra vetm Allahut dhe nuk e din
se duhen mbyllur portat e politeizmit, t cilat Shejtani ia hap bijve t Ademit.
Personi, i cili i madhron m s shumti vendet e shirkut, sht ai person, i

1618 Ez Zumer; 39.

418
cili gjendet larg monoteizmit (teuhidit), fes s pastr dhe njohjes s saj.
Njohsit e rrugs s t Drguarit t Allahut (a.s.), njohsit e hadithit jan
parsor pr teuhidin dhe pr dedikimin e tr fes Allahut xh.sh, ndrsa
mosnjohsit e ktyre q tham jan m afr shirkut dhe bidatit.1619

Injoranca sht shkaktarja e veprimit t shum prej formave t ndaluara

t krkimit t begatis tek disa musliman. Kta musliman, pr shkak t
injorancs s tyre, nuk kan arritur t dallojn krkimin e lejuar t begatis
nga krkimi i ndaluar i saj, duke krijuar nj lmsh midis t dy llojeve, duke
krahasuar t dytin me t parin.
Injoranca sht prhapur shum koht e fundit n shum vende islame.
Nj shkak kryesor i prhapjes s injorancs midis njerzve, sht heshtja e
dijetarve t Sunetit ndaj sqarimit t vrtets, heshtja e tyre ndaj komunikimit
t ligjeve e t dispozitave t fes, dobsia e tyre n ndalimin dhe n trheqjen
e vrejtjes mbi bidatet e shpikura, distancimi i njerzve nga t pyeturit e
dijetarve n shtjet e fes s tyre.
Nga ana tjetr, nxitja dhe kujdesi i dijetarve t bidatit n krye t t
cilve jan Rafidit dhe Sufit - pr t ringjallur bidatet e tyre, duke shtuar
ktu edhe prgjigjet pa dije t disa personave, jan faktor kryesor q ojn
n humbje shum njerz.

Injoranca l pasoja shum negative tek njerzit. Ajo sht shkak i formimit
t dilems s imitimit t t parve, duke zbatuar zakonet mbizotruese, pa
u mbshtetur n ndonj argument. Kjo sht nj dilem e vjetr me t ciln
jobesimtart u jan prgjigjur thirrjes s profetve. Kt gj na e ka treguar
qart Allahu (xh.sh.) n librin e Tij.

Imam Sheukani, duke vn n dukje rrezikun e ksaj dileme, ka thn:

Pr shkak t ktij shtegu djallzor, idhujtari ka mbetur n idhujtarin e tij,
jehudi n jehudizmin e tij, i krishteri n krishterimin e tij, bidatiu n bidatin
e tij, e mira sht konsideruar si e keqe dhe e keqja si e mir, umeti i ka
kmbyer shum prej shtjeve t fes s tij me gjra t tjera, derisa vetet e
tyre jan msuar me dika t till dhe m pas zemrat e tyre i kan pranuar
kto ndryshime dhe jan qetsuar me to.1620

1619 Tefsiri i sures Ikhlas, faqe: 366.

1620 Margaritari vezullues n pastrimin e fjals s teuhidit i Muhamed ibn Ali Sheukani, fq.
28, e botuar n ciklin: Broshura Selefije dhe Pastrimi i besimit prej papastrtive t mohimit i
Sananit, fq. 33.
 419
Injoranca t hedh n mashtrimet dhe sprovat e Shejtanit. Imam Ibn
Kajjimi, duke treguar shkaqet q i kan uar adhuruesit e varreve n sprovim
me to, duke e ditur se banort e tyre jan t vdekur, nuk bjn dot as dm e
dobi pr ta dhe nuk sjellin vdekje, jet apo ringjallje, ka thn: Injoranca
mbi realitetin e drgess s Muhamedit (a.s.) dhe t gjith profetve t tjer,
injoranca mbi monoteizmin dhe mbi njohjen e shkaqeve t idhujtaris dhe
dija e tyre e pakt rreth realitetit t drgess s profetve, bri q Shejtani ti
thrras n sprov. Ata nuk kishin me vete dije q t refuzonin thirrjen e tij.
Ata iu prgjigjn Shejtanit deri aty ku shkonte injoranca e tyre dhe e
kundrshtuan at deri aty ku arrinte dija e tyre.1621

Sidoqoft, sht detyr pr muslimanin q t msoj shtjet e fes s tij,

me qllim q mos ta adhuroj Allahun (xh.sh.) me dika, t ciln Ai nuk e
ka ligjruar. Gjithashtu, ai q ka mundsi t msoj dhe nuk mson,
ngarkohet me gjynahe. Injoranti ose i padituri mund t jet i arsyetuar pr
shkak t padituris ose pr shkak t pamundsis pr t msuar, mirpo ai
nuk ka m arsye pasi t ket msuar, sepse n kt rast mbi t sht ngritur
argumenti. Allahu sht m i Dituri.

Tema e dyt

Teprimi me njerzit e mir

Teprimi n vetvete, sht tejkalim i kufirit t prcaktuar mbi dika. Allahu

ia ka ndaluar ithtarve t librit teprimin n fe. Kjo ndales vlen edhe pr t
gjith muslimant.

Allahu (xh.sh.) ka thn: O ithtar t librit, mos e teproni n fen tuaj

dhe pr Allahun mos thoni asgj tjetr prve t vrtets.1622

Imam Ibn Kethiri, n tefsirin e tij ka thn: Allahu ua ka ndaluar ithtarve

t librit nga teprimi dhe kalimi n ekstrem. Teprimi sht m shum i
prhapur tek t krishtert. T krishtert e tepruan me Isain, duke e ngritur

1621 Ndihm njeriut 1/214.

1622 En Nisa; 171.
 420
at m lart se pozita t ciln ia dhuroi Allahu. Nga pozita e profecis, ata e
kaluan n pozitn hyjnore, duke e konsideruar zot prve Allahut. Ata e
adhurojn Isain, ashtu si adhurohet Allahut. T krishtert e kan tepruar
edhe me pasuesit e Isait dhe me prkrahs q kan pretenduar se jan n
fen e Isait. Disa prej tyre, t krishtert i kan konsideruar t pagabueshm
dhe pr kt arsye i kan ndjekur n gjithka. Ata nuk interesoheshin se
fjalt e tyre ishin t sakta apo t gabuara, t vrteta apo gnjeshtra, humbje
apo udhzim. Pr kt, Allahu (xh.sh.) thot: Ata i konsideruan ahbart
(dijetart jehudi) dhe ruhbant (murgjit e krishter) e tyre zota prve
Allahut.16231624

Transmetohet se i Drguari i Allahut (a.s.) ka thn: Mos e teproni n fe,

sepse ata q ishin prpara jush i shkatrroi teprimi n fe.1625

Nj lloj i teprimit n fe, sht teprimi me profett dhe njerzit e mir. Ky

lloj teprimi sht edhe shkak i krkimit t begatis n mnyr t palejuar.
Teprimi n madhrimin, n dashurin dhe prfitimin prej profetve duke
e tejkaluar kufirin, ka uar n krkimin e begatis n mnyr t ndaluar
gjat jets dhe pas vdekjes s tyre. Ky lloj teprimi vihet re s teprmi tek
fraksionet e Rafidive dhe fraksione t Sufive. Teprimi n vetvete sht dika
negative dhe krahas ksaj, ai sjell pasoja negative edhe m shum, kur i
dedikohet disa personave sado t larta qofshin gradat e tyre. Pr kt arsye,
i Drguari i Allahut (a.s.) i ka trhequr vrejtjen umetit t tij ndaj teprimit
me t dhe ngritjes s tij m lart se e meriton.

N Sahihul Buhari transmetohet, se Omer ibn Hatabi ka thn, se kam

dgjuar t Drguarin e Allahut duke thn: Mos e teproni1626 me lvdatat mbi
mua, ashtu sikurse e tepruan t krishtert me t birin e Merjemes, sepse un jam rob
i Allahut, prandaj m thoni robi i Allahut dhe i Drguari i Tij.1627

1623 Et teube; 31.

1624 Tefsiri i Ibn Kethirit 1/590.
1625 Suneni i Nesait 5/268, kreu i riteve t haxhit, kapitulli i mbledhjes s guralecve, Suneni
i Ibn Maxhes 2/1008, kreu i riteve t haxhit, kapitulli: Rreth madhsis s guralecve, Musnedi
i Ahmedit 1/215, Sahihu Ibn Hiban 6/68 dhe Mustedraku i Hakimit 1/466. Ai ka thn se
ky hadith sht i sakt dhe n prputhje me kushtet e t dy dijetarve, Buhariut dhe Muslimit. N
lidhje me kt gjykim, at e ka mbshtetur edhe Dhehebiu. Ibn Tejmije ka thn se zinxhiri i
transmetimit t ktij hadithi sht i sakt. Shih: Ndjekja e Rrugs s Drejt 1/289.
1626 Ktu sht fjala pr teprimin n lvdata dhe prdorimi i gnjeshtrs n to.
1627 Sahihul Buhari 4/142, kreu i profetve.
 421
Shejh Sulejman ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Abduluehab, n librin e
tij Lehtsimi i t Plotfuqishmit dhe i t Lavdruarit n shpjegimin e librit
t teuhidit, n lidhje me kt hadith ka thn: Mos e teproni me lavdrimet
mbi mua, sikurse e tepruan t krishtert me Isain, saq pretenduan se ai
sht Zot. Un jam nj rob i Allahut, prandaj m cilsoni ashtu si m ka
cilsuar Zoti im. Ju m thoni robi i Allahut dhe i Drguari i Tij. Mirpo
adhuruesit e varreve e kundrshtuan kt urdhr t t Drguarit t Allahut
(a.s.) dhe vepruan at q ai ua kishte ndaluar. Kundrshtimi i tyre sht
mjaft i madh. Adhuruesit e varreve kujtuan se cilsimi i tij si: i Drguar i
Allahut dhe rob i tij, duke mos iu lutur atij pr ndihm, duke mos premtuar
n emr t tij, duke mos br tavaf rreth dhomave t tij... i ul vlerat dhe
shprfill pozitn e tij. Pr kt arsye, ata e ngritn t Drguarin e Allahut
(a.s.) m lart se pozita e tij e caktuar nga Allahu (xh.sh.). Adhuruesit e varreve
pretenduan pr t Drguarin e Allahut (a.s.), at q e pretenduan t krishtert
pr Isain ose dika t ngjashme me kt. Ata krkuan nga i Drguari i Allahut
(a.s.) faljen e gjynaheve dhe shptimin nga vshtirsit.1628

Nga Enes ibn Maliku transmetohet, se nj burr tha: O Muhamed! O

Zotria yn, biri i zotris ton! O m i miri jon, biri i m t mirit ton! I
Drguari i Allahut tha: O njerz, bni kujdes me fjalt tuaja dhe mos tju mashtroj
Shejtani! Un jam Muhamedi, i biri i Abdullait, rob i Allahut dhe i Drguari i Tij.
Pasha Allahun, un nuk dshiroj aspak t m ngrini m lart se grada q m ka
ngritur Allahu.1629

I Drguari i Allahut ia ka ndaluar umetit t tij teprimin edhe pas vdekjes

s tij me (fjalt): Varrin tim mos e bni vend feste.1630

Kur ndalimi sht kaq i rrept n lidhje me teprimin ndaj t Drguarit e

Allahut (a.s.), grada dhe pozita e t cilit sht shum e lart, po ndalesa e
teprimit mbi profett e tjer dhe njerzit e mir, si do t jet?!

1628 Lehtsimi i t Plotfuqishmit dhe i t Lavdruarit n shpjegimin e librit t teuhidit i

shejh Sulejman ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Abduluehab, fq. 272.
1629 Musnedi i Ahmedit 3/153. Imam Ibn Abdulhadi ka thn se zinxhiri i transmetimit t
ktij hadithi sht i sakt n prputhje me kushtet e imam Muslimit. Shih: Shpata e ngritur n
kritikn ndaj Subkiunit, fq. 385.
1630 Suneni i Ebu Daudit 2/534, kapitulli i peligrinazhit, tema: Vizita e varreve.
Ibn Tejmije ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i mir. Shih: Ndjekja e
Rrugs s Drejt t Ibn Tejmijes 2/654.
422
Tani do t paraqes disa shembuj t disa fjalve dhe veprave t habitshme,
n lidhje me krkimin e begatis n mnyr t palejuar, nisur nga teprimi
dhe ngritja e disa personave m lart se pozita e tyre.

Disa ekstremist kan thn pr t Drguarin e Allahut (a.s.):

O m fisniku i krijesave,
prve teje nuk kam kujt ti drejtohem ,
kur vshtirsit na kaplojn.

Ti e ke dhuruar botn dhe Ahiretin,.

Dija jote prfshin dijen e lapsit dhe t librit.1631

Nj tjetr, duke treguar rregullat e vizits s varrit t Drguarit t Allahut

(a.s.), ka thn: Nj person, i cili gjendet prpara t Drguarit t Allahut
(a.s.), nuk e ka t nevojshme q krkimin e faljes s gjynaheve dhe krkimin
e plotsimit t nevojave ti prmend me gjuh. Mjafton q ai ti kujtoj
kto n zemrn e tij, sepse i Drguari i Allahut (a.s.) sht m i ditur pr ka
i nevojitet atij dhe ka sht m e mir pr t.1632

Nj tjetr teprim n lidhje me t Drguarin e Allahut (a.s.) sht edhe

sajimi i disa haditheve q flasin rreth vlers s emrtimit t fmijve me
emrin e tij. Si pr shembull hadithi: Kujt i lindet nj fmij dhe ai i v emrin tim
pr t pasur begati, ai ka pr t hyr n Xhenet bashk me fmijn e tij.

Gjithashtu hadithi: Varfria nuk hyn n at shtpi q gjendet emri im.1633

Disa njerz, duke e tepruar n lidhje me vlern e nats s mevludit, kan

pretenduar se ajo sht m e mir se Nata e Kadrit.1634

1631 Vargje nga vjersha e njohur e Busejrit: El Burdeh, faqe 365. N kto vargje vihet re, se
ai e ka konsideruar t lejuar krkimin e ndihms nga Profeti, n ato gjra ku nuk mund t krkohet
ndihm prej askujt tjetr prve Allahut. N kto vargje Busejri pretendon se i Drguari i Allahut
ka krijuar tr kt bot dhe botn tjetr. Ai gjithashtu thot se i Drguari i Allahut di se far
sht shkruar n Lehvi Mahfudh. Shih: Lehtsimi i t Plotfuqishmit dhe i t Lavdruarit n
shpjegimin e librit t teuhidit t shejh Sulejman ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Abduluehab, fq.
273.
1632 Kt e ka prmendur Ibnul Haxhi n librin e tij Hyrja 1/264.
1633 Fanari ndriues mbi t saktin e t dobtin n hadith i Ibn Kajjimit, fq. 61, Dobi t
fituara prej haditheve t trilluara i Sheukanit, fq. 471 dhe Zinxhiri i haditheve t dobta e t
trilluara i shejh Albanit 1/207.
1634 Dobi t fituara prej haditheve t trilluara i Sheukanit, fq. 471.
 423
Pr disa njerz t mir apo pr disa njerz q kan pretenduar se jan
evlija, nj prej sufive, duke iu drejtuar Sejid El Bedeuij, ka thn:

Mshirn tnde krkoj, o babai i t rinjve,

n brengat prej vshtirsive q t ngulojn zemrn,
k t gjej prve teje t mi largoj ato,
te kush t mbaj shpres kur t zihem ngusht.
Turp pr ty nse kthen nj shrbtor,
q zemrn pr nevojat e tij e ka drejtuar vetm tek ti.1635

Tregohet se disa pasues t Halaxhit, e tepruan shum me krkimin e

begatis nga ai, saq arritn t frkonin trupin e tyre me urinn e tij dhe t
merrnin er prej jashtqitjeve t tij.1636

Ndrsa n ditt e sotme, disa njerz injorant kan kryer marrdhnie

me bashkshortet e tyre tek disa varre evlijash, me qllim q t fitojn
begatin e ktyre varreve. Ata shpresojn q fmija, i cili mundet t lind
nga kjo marrdhnie, t bhet njeri i mir.1637
Shkaqet m kryesore t ktyre ngjarjeve jan padyshim teprimi n
madhrim, teprimi n dashurin ndaj Profetit dhe ndaj njerzve t tjer t
mir.
Njerzve madhshtor duhet ti dhurohet madhrim dhe dashuri
nprmjet veprave, fjalve dhe besimit, aq sa e meriton pozita e
tyre.1638Madhrimi dhe dashuria ndaj profetve dhe njerzve t mir
tregohet duke ndjekur thirrjen e tyre n dije t dobishme dhe vepra t mira,
duke ecur vetm n gjurmt dhe n rrugn e tyre. Ai q ndjek dhe thrret
njerzit t ecin n gjurmt dhe rrugn e profetve e t njerzve t mir, ka
pr t qen shkak n shtimin e shprblimit t tyre. Ndrsa ai q kryen vepra
n kundrshtim me thirrjen e tyre, privon veten e tij dhe i privon ata prej
shprblimit. E far respekti e madhrimi mund t jet ky prfundim
ather?!1639

1635 Marr nga libri Sejid Bedeuiu Midis realitetit dhe prralls t Ahmed Subhi Mensurit,
fq. 319.
1636 T mbshteturit i Shatibiut 2/10 dhe Historia e Bagdadit 8/136.
1637 Ky veprim mjaft i uditshm ndodh n Sudan, sikurse m shkruan xhemati i Ensarus
Sunetil Muhamedije n Kesla t Sudanit.
1638 Lehtsimi i t Plotfuqishmit dhe i t Lavdruarit n shpjegimin e librit t teuhidit t
shejh Sulejman ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Abduluehab, fq. 273.
1639 Ndihmes njeriut i Ibn Kajjimit 1/213.
424

Tema e tret

Prngjasimi me jobesimtart
Kurani Fisnik, suneti i Profetit (a.s.) dhe unanimiteti i dijetarve
urdhrojn ndryshimin e muslimanve ndaj jobesimtarve, dhe e ndalojn
prngjasimin me ta, sepse prngjasimi me ta dhe imitimi i tyre sjell dme t
mdha.

Allahu (xh.sh.) thot n Kuran: Jehudit dhe t krishtert kurr nuk

do t jen t knaqur me ty, derisa ti t ndjeksh fen e tyre. Thuaju:
Udhzimi i Allahut sht udhzim i drejt. Ti, nse shkon pas dshirave
t tyre, pasi t erdhi e vrteta, nuk ke nga Allahu, as ndihms, as
mbrojts.1640

N lidhje me kt tem ka shum hadithe dhe prej tyre po prmendim

disa:

Nga Ibni Omeri transmetohet, se i Drguari i Allahut ka thn: Kush i

prngjan nj populli, ai sht nj prej tyre.1641

Buhariu dhe Muslimi transmetojn nga Ebu Seid Hudriu, se i Drguari i

Allahut ka thn: Ju do ti ndiqni rrugt e atyre q ishin para jush pllmb pr
pllmb, parakrah pr parakrah, saq po qe se ata hyjn n vrimn e nj hardhuce,
ju keni pr ti pasuar. Sahabet than: Jehudt dhe t krishtert? Ai tha:
Kush tjetr!?1642

Ibn Tejmije ka thn: Ky hadith lajmron se ngjarje t tilla kan pr t

1640 Bekare; 120.

1641 Suneni i Ebu Daudit 4/314, kreu i veshjes, kapitulli rreth veshjes dalluese. Ibn Tejmije
ka thn se zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i mir. Shih: Ndjekja e Rrugs s Drejt
1/236 dhe Musnedi i Ahmedit 2/50.
1642 Sahihul Buhari 8/151, kreu i t kapurit, kapitulli rreth fjals s Profetit: Ju do ti ndiqni
rrugt e atyre q ishin para jush dhe Sahihul Muslim 4/2054, kreu i dijes, kapitulli rreth ndjekjes
s rrugve t jehudve e t krishterve.
 425
ndodhur, ashtu sikurse ka hadithe t tjera q lajmrojn pr kryerjen e disa
veprave t palejuara nga njerz, q i prkasin shenjave q tregojn afrimin
e dits s shkatrrimit t bots. Krcnimi n kto lajme bie mbi ata persona
q kryejn vepra t tilla.1643

Ndalimi pr prngjasimin me jobesimtart sht paraqitur n Sunet pr

shum gjra t veanta, si n zakone ashtu edhe n adhurime1644. E till
sht ndalesa pr shndrrimin e varreve n xhami, vepr e cila sht nj
imitim i ithtarve t Librit.

Ne m lart kemi treguar se si i Drguari i Allahut (a.s.) u foli ashpr

atyre, q krkuan nj pem pr t varur armt n t dhe pr t qndruar aty
pr t marr begati, vepr e cila tregonte nj imitim t idhujtarve t kohs
s injorancs.
Prngjasimi me jobesimtart ka shkaktuar tek disa musliman krkimin
e begatis n shum forma dhe mnyra t ndaluara si p.sh:

1- Teprimi me profett dhe njerzit e mir.

T krishtert i madhruan profett dhe ndjeksit e tyre, derisa n fund i

adhuruan. M pas, t krishtert u imituan nga disa musliman t ndikuar
prej tyre. Kta musliman, si e kemi theksuar m par, e tepruan n
madhrimin dhe dashurin ndaj t Drguarit t Allahut (a.s.), ndaj profetve
t tjer dhe ndaj njerzve t mir. T krishtert kan qen shkaku q shum
nga muslimant e paditur t shkojn n humbje. Disa nga kta musliman
kan arritur deri aty sa t vizitojn kishat e t krishterve dhe t krkojn
begati tek priftrinjt dhe murgjit e tyre.1645

2- Shpikja e mevludit dhe e shum festave t tjera.

Festimi i ditlindjes s t Drguarit t Allahut (a.s.), festimi i ditlindjeve

t evlijave dhe festimi i t tjera ngjarjeve t ngjashme pr hir t madhshtis
dhe begatis s tyre, sht padyshim nj pasoj e prngjasimit me
jobesimtart. Nj nga shkaqet kryesore t shpikjes dhe festimit t ktyre

1643 Ndjekja e Rrugs s Drejt 1/147.

1644 Pr m shum njohuri rreth ksaj teme ktheju librit: Ndjekja e Rrug s Drejt t Ibn
Tejmijes, sepse ai sht libri m i mir n lidhje me kt.
1645 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/460.
 426
festave n vendet muslimane, sht padyshim prngjasimi me ithtart e
Librit, sidomos t krishtert, t cilt kryejn disa festa mbi ngjarje t
ndryshme rreth Isait.

3- Ndrtimi i xhamive dhe i ndrtesave t tjera mbi varre dhe krkimi

i begatis n to.

Ndrtimi i xhamive mbi varre, shndrrimi i varreve n xhami pa ndrtes,

madhrimi i varreve dhe i vendeve n shum nga vendet muslimane, e
kan piknisjen prej imitimit t verbr t muslimanve t atyre q qen
para tyre, t humburit dhe ata q fituan hidhrimin.1646 Jehudit dhe t
krishtert jan nismtart e ktyre veprave. I Drguari i Allahut, n prag t
vdekjes s tij, pr tu trhequr vrejtjen muslimanve ndaj veprs s tyre ka
thn: Allahu i mallkoft Jehudit dhe t Krishtert, t cilt varret e profetve t
tyre i kan kthyer n xhami.1647

T krishtert e kan tepruar m shum se jehudit n kt drejtim. N t

dy Sahihet transmetohet nga Aishja, se Umu Habibe dhe Umu Seleme i
treguan t Drguarit t Allahut pr nj kish me portrete, q e kishin par
n Habeshe dhe ai u tha: Ata, kur u vdes nj njeri i mir, mbi varrin e tij
ndrtojn tempull adhurimi, pastaj aty i pikturojn kto portrete. Ata jan m t
kqijt e krijesave tek Allahu, Ditn e Gjykimit.1648

T krishtert knaqen me veprat e bidatinjve dhe injorantt e

muslimanve, sepse kto vepra prputhen me fen e tyre dhe kta
musliman prngjasojn me ta n kt rast. T krishtert dshirojn q nj
fenomen i till t forcohet dhe t shtohet, me qllim q feja e tyre t forcohet
dhe muslimant t qndrojn pran tyre dhe larg fes s tyre.1649 Prngjasimi
m jobesimtart vjen si rrjedhoj e jetess pran tyre dhe przierjes me ta.
Disa injorant n Indi, kur vizitojn varrin e ndonj evlijaje pr shembull,
kur kthehen, nuk largohen si largohet nj njeri normalisht, por largohen

1646 Fetva t tubuara t Ibn Tejmijes 27/460 dhe Ndjekja e Rrugs s Drejt 1/77,
1647 Sahihul Buhari 2/106, kapitulli i xhenazeve dhe Sahihul Muslim 1/376, kapitulli i xhamive
dhe i vendfaljeve, tema: Ndrtimi i xhamive mbi varre dhe vendosja e fotografive n to sht e
ndaluar, po kshtu varrosja n xhami sht e ndaluar.
1648 Sahihul Buhari 1/110, kreu i namazit, kapitulli: A mund t pastrohen varrezat e idhujtarve
t kohs s injorancs pr tu ndrtuar m pas xhami mbi to, 2/93, kapitulli i xhenazeve, ndrtimi
i xhamive mbi varreza dhe Sahihul Muslim 1/375, kreu i xhamive dhe i vendfaljeve.
1649 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 27/462.
 427
duke ecur pa i kthyer kurrizin, pr t treguar respekt e madhrim ndaj
evlijas1650. Kt vepr e kan marr nga budistt. Jetesa pran budistve i
ka br kta musliman, q t ndikohen dhe m pas ti imitojn ata n
veprat e tyre.

Tema e katrt

Madhrimi i gjurmve

Ktu bhet fjal pr gjurmt e lna npr vende t ndryshme. Nj vend,

t cilin nuk e ka madhruar Sheriati, nuk duhet madhruar. Gjithashtu,
madhrimi i dikaje q vlen t madhrohet, duhet t kryhet gjithmon n
prputhje me Sheriatin. Tejkalimi i mass s caktuar nga Sheriati, n lidhje
me madhrimin dhe krkimin e begatis s ndonj vendi, konsiderohet
vepr e ndaluar. Vrejm se shkaku kryesor q on n krkimin e begatis
dhe t mbarsis nga ndonj vend i caktuar, sht madhrimi dhe
shenjtrimi i gjurmve t lna n kt vend. Gjithashtu, vrejm se shumica
e ktyre gjurmve ku krkohet begatia n prgjithsi, jan gjurm t
profetve dhe t njerzve t mir t lna npr vende t ndryshme. Zakonisht
kto gjurm jan vende, ku kan lindur profet dhe njerz t mir, ku kan
kryer adhurim1651, ku kan qndruar, ku u ka ndodhur dika etj. Ktu hyn
edhe madhrimi i varreve t profetve, t njerzve t mir dhe ndrtimi
mbi to. Gjurmt e ktyre vendeve mund t jen t qndrueshme ose t
lvizshme. T tilla jan pretendimet e disa njerzve, se n disa vende ka
gur mbi t cilt ka ln gjurm kmba e t Drguarit t Allahut (a.s.), ose
dheu i varreve q lvizet sa andej-kndej pr t fituar begatin e evlijas s
varrosur aty. Madhrimi i ktyre gjurmve dhe krkimi i begatis n to, ka
ndodhur pr shkak t madhrimit t tepruar t personave t ktyre
gjurmve.
Shkak tjetr i madhrimit t gjurmve sht edhe imitimi i jobesimtarve,
dhe se madhrimi i gjurmve t lna prej t mdhenjve sht nj cilsi e
tyre. Nj tjetr teprim n madhrim dhe n krkimin e begatis, sht

1650 Kjo ka ngjar n Hajdarabad dhe ma ka treguar nj person i besueshm.

1651 Ktu prjashtohen ato vende, ku i Drguari i Allahut (a.s.) ka kryer adhurim qllimisht
ose me piksynim.
 428
krkimi i begatis n disa vende t shenjta, ose n disa vende q duken si t
shenjta, si krkimi i begatis n disa pjes t Qabes, n vendet e shenjta t
haxhit, ose n shkmbin q gjendet n Kuds etj.
Ndoshta nj shkak tjetr i prhapjes s krkimit t begatis npr kto
vende mund t jet edhe pakujdesia e shum dijetarve, n lidhje me
transmetimin e haditheve q flasin pr vlerat e vendeve. Ata duhet ti kishin
br nj shoshitje t mir ktyre transmetimeve, sepse shum libra q kan
n tematikn e tyre vlerat dhe begatit q prmbajn disa vende jan t
mbushura me hadithe dhe tregime t dobta e t trilluara.

Kto q do t prmendim m posht, jan disa shembuj q tregojn se

deri ku ka arritur madhrimi, shenjtrimi dhe teprimi i krkimit t begatis,
npr gjurmt e vendeve t ndryshme.

1- Po ti vihet n goj elsi i Qabes nj fmije q mezi flet, me forcn e

Allahut do t flasi shum shpejt dhe lehtsisht.
2- Thuhet se Allahu (xh.sh.) i ka thn Shkmbit: Ti je froni im i poshtm.
3- Disa injorant prekin haxhinjt q kthehen nga Meka, vizitort q
kthehen nga Medina dhe deri banort e t tr Hixhazit dhe rrethinave t
tij.
4- Marrja e dheut nga varri i Profetit, apo t ndonj tjetri dhe ruajtja e
ktij dheu pr t fituar begati.
5- T ngrnit e dheut n malin e Arafatit apo diku tjetr.

Kto ishin disa nga shkaqet kryesore t ekzistencs s krkimit t palejuar

t begatis. Kto shkaqe i kam ndar n tema t veanta, por po t vm re,
dallojm se kto shkaqe ndonjher mund t tubohen e nganjher ndahen
nga njri-tjetri.
Ekzistencn e krkimit t palejuar t begatis dhe prhapjen e tij n
shoqri, e ndihmojn edhe disa shkaqe t tjera t prgjithshme. M t
rndsishmit e ktyre shkaqeve jan: Ndikimi i grupeve t bidatit, si sufit
e rafidat, t kapurit pas haditheve t dobta e t trilluara, analogjia e krkimit
t ndaluar t begatis me krkimin e lejuar t saj, heshtja e dijetarve ndaj
ndalimit t s keqes, dorzimi ndaj ndjenjave dhe fanatizmi mbi dshirn,
etj..
 429

Pjesa e dyt: Pasojat e krkimit t begatis n mnyr t ndaluara

Krkimi i begatis n mnyr t ndaluar t shpie n shum gjra t kqija

q kan lidhje me besimin dhe me veprat. Kjo sjell dme t mdha, qoft n
aspektin fetar, ashtu edhe n at jetik. Pasojat e krkimit t begatis n
mnyr t palejuar jan negative dhe mjaft t rrezikshme.
M posht do t paraqes hollsisht pasojat kryesore t krkimit t begatis
n mnyr t palejuar, shkaqet q uan n ekzistencn e ktyre pasojave
dhe ilustrimi i tyre me shembuj konkret.

S pari: Shirku (idhujtaria ose politeizmi)

Shirku sht nj nga pasojat e krkimit t begatis n mnyr t palejuar

dhe kur flasim pr shirkun, ktu kemi t bjm me shirkun e madh. Shirku
sht nj nga pasojat m t mdha dhe m t rrezikshme. Ai sht m i
madhi i gjynaheve t mdha, t nxjerr prej fes Islame dhe ti shkatrron t
gjitha veprat. Kush vdes n idhujtari, ka pr t qndruar n zjarrin e
Xhehenemit prjetsisht. Shirku gjithashtu, shpreh mangsi mbi atributet e
Allahut, Zotit t gjith botve.
Allahu (xh.sh.) i ka drguar t tr profett, me qllim q adhurimi, me
t gjitha llojet e tij, t kryhet vetm pr T dhe t mos adhurohet askush
tjetr prve Tij.

Allahu (xh.sh.) thot: Ne drguam n do popull t drguar q tu

thon: Adhuroni vetm Allahun, e largojuni djajve (adhurimit t
tyre)!1652

Krkimi i begatis arrin deri n shirk nprmjet njrit prej dy rasteve:

Rasti i par: Kur krkimi i begatis n mnyr t ndaluar n vetvete

sht shirk.
Shembulli m i qart pr kt sht krkimi i begatis nga t vdekurit,
profett, njerzit e mir e t tjer. Lutjet pr plotsimin e nevojave fetare e

1652 En Nahl; 37.

 430
jetike, lutjet pr largimin e vshtirsive, krkimi i ndihms prej tyre1653,
premtimet dhe therjet e kurbaneve pr tu afruar tek ata, tavafi rreth varreve
t tyre; jan padyshim shembull i shirkut t shkaktuar nga krkimi i begatis
n mnyr t ndaluar prej t vdekurve.
T gjitha kto vepra dhe t tjera t ngjashme me to, konsiderohen shirk i
madh, sepse kta njerz, t cilt i veprojn kto, besojn tek t vdekurit at
ka nuk lejohet t besohet vetm pr Allahun (xh.sh.) Ata i kan dhn t
vdekurve gradn e Zotit. Shum adhurime, t cilat nuk lejohet t kryhen
pr asknd tjetr prve Allahut, kta njerz ia drejtuan t vdekurve. Kjo
ka ndodhur pr shkak t teprimit n madhrimin e profetve, t njerzve
t mir e t tjerve.
Disa idhujtar kan arritur deri aty sa t thon pr t vdekurit, se
fatkeqsit i largohen banorve t nj vendi pr shkak t ndonj profeti ose
njeriu t mir, q gjendet i varrosur atje. T gjitha kto vepra idhujtarie
kryhen n emr t krkimit t begatis, n emr t ndrmjetsimit ose t
krkimit t shrimit.

Rasti i dyt: Kur krkimi i begatis n mnyr t ndaluar t on deri n

shirk. Krkimi i begatis n mnyr t palejuar shrben si shkak, ndrsa
shirku sht pasoja e tij.
Pr kt arsye, disa forma t krkimit t begatis jan ndaluar pr t
mbyllur shtegun e kalimit n shirk dhe pr tu siguruar ndaj rnies n
idhujtari.
I till sht ndalimi i namazit n varreza, ndalimi i ndrtimit t xhamive
dhe i kubeve mbi varre, lutja pran varreve, e t tjera pamje e ngjarje, q
kryhen pr t madhruar t vdekurit.

Po kshtu sht edhe madhrimi, shenjtrimi dhe krkimi i begatis nga

gjurmt e profetve e t njerzve t mir.

Kto gjra, e t tjera t ngjashme, jan shtigjet dhe shkaqet m kryesore,

t cilat t ojn n adhurimin e banorve t varreve dhe t gjurmve t tyre
me kalimin e kohs. Origjina e shirkut dhe e adhurimit t statujave n tok
ka qen madhrimi i njerzve t mir t vdekur.

Ibn Xherir Taberiu, n lidhje me ajetin Dhe u than: Mos braktisni

1653 Ktu prfshihen edhe vjershat me prmbajtje idhujtarie (shirku), q lexohen prgjat
netve festive t mevludit.
 431
zotat tuaj kurrsesi, mos braktisni Veda-n, as Suva-n, e Jeguth-in, Jeuk-
n e Nesre-n. Ata uan n humbje shum njerz1654, transmeton se disa
nga seleft kan thn: Kta jan emrat e disa njerzve t mir nga bijt e
Ademit. Ata kan pasur njerz, t cilt i ndiqnin. Kur kta njerz t mir
vdiqn, ndjeksit e tyre than: Sikur t bnim skulpturat e tyre, me qllim
q sa her ti shohim, t na shtohet dshira pr adhurim dhe kshtu i bn
skulpturat e tyre. Pasardhsve t tyre u erdhi Iblisi dhe u tha: Baballart
tuaj i adhuronin kta njerz dhe i luteshin atyre pr drgimin e shiut dhe
ata filluan ti adhurojn. Ibn Xheriri transmeton, se kto statuja adhuroheshin
n kohn e Nuhut dhe m pas ato i morn arabt.1655

Adhurimi i Latit, idhullit m t madh t arabve n kohn e injorancs, e

ka zanafilln prej madhrimit dhe qndrimit pran varrit t nj njeriu t
mir.1656 Shkaku kryesor i adhurimit t idhujve sht teprimi n madhrimin
e njerzve t mir dhe pr kt arsye, n Sheriat sht e ndaluar do gj q
t on n adhurimin e statujave, si sht madhrimi i varreve t profetve
dhe t njerzve t mir.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Teprimi n madhrimin e njerzve

t mir ndalohet n Sheriat, sepse ai sht ngri, i cili i ka hedhur shum
popuj n shirkun e madh ose n gjynahe t tjera posht shirkut. Shum
njerz kan rn n shirk, pr shkak t statujave t njerzve t mir. Shirku
npr varret e disa burrave, q besohet t ken qen profet dhe njerz t
mir, sht m i madh se shirku n drunj, gur apo statuja. Shum njerz
prgjrohen tek varret, friksohen dhe kryejn me zemrat e tyre nj adhurim,
q kurr nuk e bjn n xhami, apo n pjesn e fundit t nats. Disa prej tyre
i bien n sexhde ktyre varreve dhe shumica e tyre shpresojn t prfitojn
begati me namazin dhe me lutjet e tyre, m shum se n xhamit drejt t
cilave kryhet udhtim i posam pr kt arsye.

Ai m pas thot: I Drguari i Allahut (a.s.) ka bllokuar lndn e par t

shirkut, ktij faktori kaq t dmshm. Ai e ka ndaluar kryerjen e namazit
n varreza edhe nse personi nuk ka si qllim t fitoj begatin e vendit me
namazin q kryen, sikurse synohet krkimi i begatis, duke falur namaz n
tre xhamit ose n ndonj vend tjetr. Gjithashtu, ai ka ndaluar t falet namaz

1654 Nuh; 23,24.

1655 Tefsiri i Taberiut 29/98.
1656 Tefsiri i Taberiut 27/58.
 432
gjat lindjes s diellit, kur ai ndodhet n zenit dhe kur sht duke pernduar,
sepse kto jan koh kur idhujtart krkonin begatin e namazit, pr shkak
t diellit. I Drguari i Allahut (a.s.) ia ka ndaluar muslimanit namazin n
kto koh, pr t mbyllur shtegun, edhe pse muslimani nuk e ka si qllim
nj gj t till.1657

Disa lloje krkimi t begatis jan ndaluar, me qllim q t mbyllet shtegu

i kalimit n idhujtari, si krkimi i begatis prej pemve, gurve dhe disa
vendeve. Ky lloj i ndaluar i krkimit t begatis, me kalimin e kohs mund
t bhet shkak i rnies n idhujtari1658. Kur arabt niseshin pr udhtim, me
vete merrnin edhe nj gur t shtpis, q ai ti sillte fat e begati. Ky ishte
edhe nj nga shkaqet e madhrimit dhe t adhurimit t idhujve, t gurve
dhe t sendeve n prgjithsi.

Ibn Kelbi, n librin e tij Statujat, ka thn: Ismaili, i biri i Ibrahimit,

gjat qndrimit t tij n Mek lindi shum fmij, saq Meka u mbush plot.
Meka iu duk atyre e ngusht, kshtu q filluan armiqsit dhe luftrat midis
tyre. Ata e nxorn njri-tjetrin me forc nga Meka. Ky ishte shkaku i
prhapjes s tyre m pas npr vende t ndryshme. Ata gjat largimit nga
Meka, morn me vete nga nj gur prej Qabes. Ata vepruan kshtu pr t
madhruar Qaben e pr t kujtuar Mekn. Ngado q shkonin, gurt i
merrnin me vete dhe kur ndalonin diku, bnin tavaf rreth tyre, ashtu si
bnin rreth Qabes, duke besuar se nj gj e till do tu sillte fat dhe do tu
ruante dashurin pr Qaben. Ata vazhdonin akoma ta madhronin Qaben
dhe Mekn, kryenin haxhin dhe umren, duke pasuar Ibrahimin dhe Ismailin.
Mirpo m von, ata nisn t adhurojn ka madhronin dhe harruan at
q vepronin m par. Ata e lan fen e Ibrahimit dhe t Ismailit, adhuruan
idhujt e statujat dhe u bn si popujt e tjer para tyre...1659.

S dyti: Bidati

Krkimi i begatis n mnyr t palejuar sht nj bidat n fe, pr t cilin

nuk ka argument, as n librin e Allahut, as n sunetin e profetit. Kt vepr

1657 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/674.

1658 Ky lloj krkimi i begatis mund t jet shirk n vetvete, sepse varet nga besimi i personit
q e kryen kt vepr.
1659 Statujat t Ibn Kelbit, fq. 6.
 433
nuk e kan kryer t part tan t mir dhe ajo bie ndesh me krkimin e
begatis n mnyr t lejuar, pr t cilin ka argumente nga Sheriati. T
gjitha llojet e ndaluara t krkimit t begatis konsiderohen bidate t kqija
n fe, vetm se kto bidate dallojn nga njri-tjetri n baz t ndryshimit t
formave dhe mnyrave t krkimit t begatis, sepse ka mnyra dhe forma
t krkimit t ndaluar t begatis, q arrijn deri n shirk e disa t tjera
qndrojn m posht. Shembujt e krkimit t begatis n mnyr t palejuar,
t cilat konsiderohen bidate, jan t shumta dhe rreth tyre kemi folur n
kreun e kaluar. Megjithat, kto shembuj po i prmendim n mnyr t
prgjithshme:
- Udhtimi i posam pr t vizituar varrin e t Drguarit t Allahut,
varrin e ndonj profeti tjetr ose varrin e ndonj njeriu t mir.
- Krkimi i begatis n varret e profetve dhe t njerzve t mir, duke
kryer disa adhurime npr kto varre, si namaz, lutje, tavaf, puthja dhe
frkimi i varreve, qndrimi n to dhe marrja e nj sasie dheu me vete prej
ktyre varreve.
- Udhtimi i posam pr t kryer namaz e lutje npr vendet, ku sht
falur dhe ku sht ulur rastsisht i Drguari i Allahut (a.s.).
- Krkimi i begatis n vendin ku ka lindur i Drguari i Allahut (a.s.) n
natn e lindjes s tij, n natn e Isras dhe t Miraxhit, n ditn prkujtimore
t hixhretit etj..
- Krkimi i begatis n vendin ku kan lindur njerzit e mir ose t
ashtuquajturit evlija.
- Krkimi i begatis n disa male e vende.

Krkimi i begatis n mnyr t palejuar, krahas konsiderimit t tij si

bidat n vetvete, ai shkakton edhe shum bidate t tjera. Pr argumentimin
e ktij prfundimi, po sjell vetm dy shembuj:

I pari: Njra nga pasojat negative t krkimit t ndaluar t begatis n

varret e profetve dhe t njerzve t mir, sht ndrtimi i xhamive mbi
varre, ndrtimi i kubeve mbi to, ngritja dhe zbukurimi i varreve, ndrtimi
i xhamive npr gjurmt e profetve dhe t njerzve t mir, e t tjera vepra
t ngjashme t shpikura n Islam.
I dyti: Krkimi i ndaluar i begatis nga Profeti pas vdekjes s tij, ka
shkaktuar shpikjen dhe festimin e mevludit. Kjo gj m pas sht
prshkallzuar, duke shpikur festa t tjera n data t ndryshme, si nata e
Isras dhe e Miraxhit, dita e prkujtimit t hixhretit dhe t tjera festa t
shpikura, q bhen n emr t fes dhe konsiderohen sikur t ishin prej
 434
riteve t Islamit, numri i t cilave shtohet me kalimin e ditve.
Kshtu ndodh edhe me bidatin, ku kryerja e dikaje t vogl prej tij, sjell
kryerjen e nj numri t madh bidatesh. Kshtu q nuk duhet neglizhuar
asnj bidat, sado i vogl q t jet, sepse ai shkall-shkall rritet e zmadhohet,
dhe ather rreziku dhe pasojat e tij jan t mdha.

Imam Ebu Muhamed Berbehari ka thn: Duhet pasur kujdes nga

shpikjet e vogla, sepse bidatet e vogla shum shpejt shndrrohen n t
mdha. do bidat i shpikur n kt umet, n fillim ka qen i vogl dhe i
ngjashm me t vrtetn. Ata q kishin hyr n bidat u mashtruan prej ktij
ngjasimi dhe m pas e kishin shum t vshtir t dilnin prej tij. M pas,
bidati u b i madh dhe u konsiderua fe q duhej zbatuar.1660

N lidhje me rrezikun dhe refuzimin e bidatit na mjaftojn fjalt e t

Drguarit t Allahut (a.s.) q na ka porositur: ...Kini kujdes nga gjrat e
shpikura, sepse do shpikje sht bidat dhe do bidat sht humbje1661 dhe Gjrat
m t kqija jan ato t shpikurat.1662

S treti: Gjynahet

Njra prej pasojave t krkimit t begatis n mnyr t ndaluar, sht

edhe rnia n gjynahe, n gjra t dmshme dhe t kqija.

1- Gjynahet e ndryshme dhe veprat e ndaluara n festimet e mevludit t

Profetit (a.s.) dhe mevludeve, ose ditlindjeve t evlijave, ose gjat festave
t tjera t shpikura. T tilla jan: shoqrimi i ktyre festave me kng, me
vegla muzikore e me vallzim, formimi i tubimeve t prkujtimit t Allahut
(xh.sh.) n nj form, q Sheriati e ka ndaluar, e shoqruar kjo me respekt t
ult ndaj librit t Allahut. Przierja e grave me burrat, gj e cila prhap
fitne, harxhimi i kot i parave n realizimin e festave, n ndezjen e qirinjve
npr rrug e xhami dhe n veshje t bukura. Kto vepra e t tjera si ato, t

1660 Shpjegimi i sunetit t Ebu Muhamed Berbeharit, fq. 23.

1661 Suneni i Ebu Daudit 5/14, kapitulli i tradits dhe Suneni i Tirmidhiut 5/44, kapitulli
i dijes, tema: Zbatimi i sunetit dhe lnia e bidatit. Ai gjithashtu ka thn se ky hadith sht i mir
e i sakt.
Suneni i Ibn Maxhes 1/15, kapitulli i ndjekjes s prijsave t drejt, Suneni i Daremiut 1/
44, Musnedi i Ahmedit 4/127 dhe Mustedraku i Hakimit 1/97, kapitulli i dijes.
1662 Sahihul Muslim 2/592, kapitulli i xhumas, tema: Shkurtimi i namazit dhe i hytbes.
 435
cilat bien ndesh me Sheriatin Islam, kryhen n emr t festimit t nats s
lindjes s Profetit (a.s.), ose n emr t ndonj ngjarjeje tjetr.

2- Manifestimet, festat e prsritura dhe vizitat e ndryshme n varre,

jan pasoja dhe dme t shkatuara nga krkimi i begatis n mnyr t
ndaluar. Shpenzimet marramendse dhe bllokimi i pasurive t vakfeve
n gjra t ndaluara, si n ndrtimin e kubeve e t mezareve, n mbulimin
dhe shtrimin e varreve me plhura, n zbukurimin dhe ndriimin e tyre etj.
Harxhimi i pasuris nprmjet premtimeve t kota ndaj t vdekurve, pasuri
e cila prfundon n duart e rojeve dhe kujdestarve t ktyre varreve, jan
gjra t dmshme, t cilat i shkakton ky lloj i ndaluar i krkimit t begatis.

3- Vepra t pahijshme q hetohen lehtsisht gjat vizits s varrit t Profetit

(a.s.), si ulja tek varri i tij pr t lexuar Kuran dhe pr t br dhikr, ngritja
e zrit gjat lutjes, prsritja e salavatit mbi t, vizita e varrit pas do namazi
e t tjera, jan pjes e pasojave t krkimit t begatis n mnyr t ndaluar.
Kto vepra, krahas konsiderimit t tyre si vepra bidati, i bezdisin t tjert,
duke i br zhurm njerzve q jan duke falur namaz dhe duke krijuar
rrmuj pr vizitort.

S katrti: Gnjeshtrat e ndryshme

Krkimi i begatis n mnyr t ndaluar shkakton pasoja t ndryshme.

Nj prej ktyre pasojave sht edhe prdorimi i gnjeshtrave nga njerzit
q veprojn me kt lloj t krkimit t begatis, me qllim q t argumentojn
ligjrimin e veprs s tyre, ose pr t prcaktuar vendin e krkimit t begatis.
Pr shkak t ktij lloji t ndaluar t krkimit t begatis, ata kan rn n
disa lloje gnjeshtrash, vepr e cila sht nj ves me t vrtet mjaft i keq.

E para: Gnjeshtra mbi t Drguarin e Allahut (a.s.)

Lloji m i madh i gnjeshtrs, sht gnjeshtra mbi Allahun (xh.sh.) dhe

t Drguarin e tij (a.s.). I Drguari i Allahut (a.s.) e ka vn n dukje rrezikun
e gnjeshtrs mbi t, duke porositur: Ai q gnjen pr mua me dashje, le t
prgatis stolin e tij n zjarr. 1663

1663 Sahihul Buhari 1/36, kreu i dijes, kapitulli rreth gjynahut t atij q gnjen mbi t Drguarin
e Allahut (a.s.).
 436
Gnjeshtra pr t Drguarin e Allahut (a.s.) mund t jet rreth fjalve t
tij dhe rreth gjurmve t lna nga ai.

Shembujt e gnjeshtrs mbi t Drguarin e Allahut n fjalt e tij, jan t

shumta:

1- Leximi i historive q prmbajn ngjarje t trilluara, me qllim q t

tregohet madhshtia e t Drguarit t Allahut (a.s.) gjat festimit t
mevludit.1664
2- Hadithe t trilluara mbi vlern e vizits s varrit t Profetit (a.s.).
3- Trillimi i disa haditheve pr vlern e varreve, si hadithi, i cili thot:
Kur ta keni pisk punn nxitoni tek varret.
Ky hadith ssht gj tjetr, vetm se nj shpifje mbi t Drguarin e Allahut
(a.s.). Asnj nga dijetart e hadithit nuk ka transmetuar nj hadith t till.
Kuptimi i tij bie n kundrshtim me besimin e teuhidit, monoteizmit t
pastr.
4- Trillimi i disa haditheve pr vlern e shkmbit n Kuds.
5- Trillimi i haditheve pr vlern e xhamis Emevije n Damask dhe
shumfishimin e namazit aty.

Shembull i gnjeshtrave ndaj gjurmve t mbetura nga i Drguari i

Allahut (a.s.) n ditt tona, sht shembulli me flokt e tij. Po kshtu, edhe
gnjeshtra mbi ekzistencn e gjurmve t kmbve t Profetit (a.s.) n disa
gur ku krkohet begatia.

E dyta: Gnjeshtra mbi dik tjetr prve t Drguarit t Allahut (a.s.), si

gnjeshtra mbi sahabet, tabiint ose mbi t tjer njerz t mir. Kto
gnjeshtra pr ata, mund t jen pr fjal q i kan thn duke trilluar
transmetime nga ata, n lidhje me vlern dhe begatin e disa vendeve. Ato
mund t jen gjithashtu edhe pr vepra, duke pretenduar se ata besojn q
begatia arrihet nprmjet disa varreve, si sht rasti kur disa pretendojn,
se imam Shafiu sht lutur tek varri i imam Ebu Hanifes, sa her q ka
pasur ndonj vshtirsi dhe i sht pranuar lutja.

E treta: Gnjeshtra n prcaktimin e vendit ku krkohet begatia. Kjo lloj

gnjeshtre sht shum e prhapur, n lidhje me prcaktimin e

1664 Fjala e prer n lidhje me festimin e ditlindjes s m t mirit t profetve t shejh

Ismail Ensarit, fq. 205.
 437
vendndodhjes s varreve t disa njerzve t mir, si varret e sahabeve e t
tjer. Shembulli m i mir pr kt rast, sht pretendimi i disa vendeve t
ndryshme pr vendndodhjen e koks s Husejn ibn Aliut. Numri i ktyre
vendeve pretendente arrin n tet.

E katrta: Pretendimi se disa vende jan t begata, pa u mbshtetur n

ndonj argument Sheriati. Shembull pr kt sht pretendimi i disa njerzve
se shtpia e Hatixhes sht vendi m i mir pas Xhamis s Shenjt t Qabes
dhe se n kt shtpi pranohet lutja. T tilla jan edhe pretendimet e pranimit
t lutjes n varre t ndryshme, male dhe xhami t shpikura, q pretendohet
t jen ndrtuar mbi gjurm t lna nga profet t ndryshm dhe nga njerz
t mir.

S pesti: Ndryshimi i teksteve t Sheriatit

M lart treguam se si disa njerz q krkojn begati n mnyr t ndaluar,

kan prdorur gnjeshtrn pr t arsyetuar veprn e tyre. Gjithashtu, ata
kan ndryshuar edhe kuptimin e teksteve t Sheriatit, duke nxjerr prej
tyre kuptime q kto tekste nuk i prfshijn. Kto ndryshime zakonisht, i
gjejm npr tekstet q ata mundohen ti prdorin si argumente.

1- Ata jan munduar t argumentojn plqimin e krkimit t faljes nga i

Drguari i Allahut (a.s.) n varrin e tij, nprmjet kuptimit t prgjithshm
t ajetit: E sikur ata t vinin te ti, pasi ta ken dmtuar veten e tyre dhe t
krkonin vet ndjes tek Allahu, por edhe i Drguari t krkonte ndjes
pr ta, ata do t kuptonin se Allahu e pranon pendimin dhe sht
Mshirues.1665
Ksaj dileme i jemi prgjigjur m lart.

2- Argumentimi me hadithin e Itban ibn Malikut mbi lejimin e krkimit

t begatis npr vendet ku sht falur i Drguari i Allahut (a.s.).

3- Argumentimi i tyre me ajetin n suren El Kehf: E ata q ishin me

shumic than: Do t ndrojm gjithsesi n hyrjen e tyre nj xhami1666,
mbi lejimin e ndrtimit t xhamive mbi varre.

1665 En Nisa; 64.

1666 El Kehf; 21.
438
Gjithashtu, tek kta njerz vihet re edhe ndryshimi i kuptimit t teksteve,
q bien ndesh me argumentet e tyre. I till sht komentimi i tyre n lidhje
me hadithin: Varrin tim mos e shndrroni n fest. Ata kan thn se ky
hadith urdhron qndrimin e vazhdueshm pran varrit t Profetit (a.s.),
duke e kryer me radh dhe me kmbim vizitn n varrin e tij, sepse hadithi
ka ndaluar shndrrimin e vizits n nj fest, e cila kryhet nj her n vit.
Pr kt arsye, varri i tij duhet vizituar n do or e do ast. Ky sht nj
devijim i kuptimit t hadithit dhe prmbysje e realitetit, q bie n
kundrshtim me qllimin e t Drguarit t Allahut (a.s.)1667.

S gjashti: Zhdukja e suneteve

Zhdukja e suneteve sht nj tjetr dm i madh pr fen, t cilin e shkakton

krkimi i begatis n mnyr t ndaluar. Kjo sht edhe nj tjetr veori e
bidatit, sepse kur zemra sht e preokupuar me bidatin, largohet nga
sunetet.1668 Pr kt arsye, n nj hadith thuhet: Kur nj popull shpik nj
bidat, me t zhduket po aq sa ai prej sunetit.1669

Sunetet padyshim q zhduken sa her q gjallrohen bidatet, sepse kur

punohet me t gabuarn do t thot se sht ln e sakta dhe e vrteta,
sikurse edhe n t kundrtn. Kjo ndodh pr shkak se nj vend i vetm
shfrytzohet vetm prej dy t kundrtave.1670Por, edhe nse nj person i
till nuk i l detyrimet dhe sunetet, e pakta q mund t ndodh sht se ai
ka pr ti kushtuar m pak vmendje atyre, pr shkak t lidhjes s tij me
bidatet.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Njerz t veant e t rndomt,

pr shkak t bidateve u paksohet dhe u rndohet preokupimi me farzet
dhe sunetet. Nj person mund t prpiqet shum dhe t tregohet i
devotshm n bidat, aq sa nuk prpiqet e nuk tregohet n kryerjen e farzeve
e t suneteve. Ai e kryen bidatin sikur t ishte ai adhurimi q i krkohet dhe
i kryen farzet e sunetet sikur t ishin zakon dhe jo adhurime. Kjo padyshim

1667 Ndihmes njeriut 1/192.

1668 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/740.
1669 Musnedi i Ahmedit 4/105. Sujuti, mbi kt hadith ka vendosur shenjn treguese, q ky
sht hasen-i mir; Xhamius Sagir 2/142.
1670 T mbshteturit i Shatibiut 1/114.
 439
sht e kundrta e fes. Nj person, i cili preokupohet me bidatet dhe i
kryen farzet e synetet n kt form, ka humbur faljen, mshirn, prekjen,
pastrtin, frikn, pranimin e lutjes, mblsin e thirrjes, e shum dobi t
tjera t farzeve dhe t suneteve. Ktij personi, edhe n mos i ikshin t gjitha
kto dobi totalisht, s paku ka pr ti humbur vlera e plot e tyre, pr shkak
t preokupimit t tij me bidatet.1671

Ja disa shembuj n lidhje me humbjen e disa detyrimeve dhe suneteve,

pr shkak t krkimit t begatis n mnyr t ndaluar:

1- Krkimi i begatis n varret e profetve dhe t njerzve t mir, duke

qndruar n to pr t kryer vepra q konsiderohen bidate, pengon kryerjen
e shum detyrimeve, farzeve e suneteve n fe. Qndrimi n nj xhami t
ndrtuar mbi ndonj varr, sht m i dashur tek disa njerz, se qndrimi n
Xhamin e Shenjt t Meks. Kto xhami t ndrtuara mbi varre, ndrtimin
e t cilave e ka ndaluar Allahu (xh.sh.) dhe i Drguari i Tij (a.s.), jan m t
rndsishme pr kta njerz, sesa shtpit e Allahut npr t cilat Ai ka
dhn leje t ngrihet lart e t prkujtohet emri i Tij.1672 Disa ekstremist kan
shkuar deri aty, sa t besojn se vizita e tyrbeve mbi varre sht m e
vlefshme se kryerja e haxhit n Shtpin e Shenjt. Njerz t till besojn, se
vizita e varrit t Profetit (a.s.) sht m e vlefshme se kryerja e haxhit n
Shtpin e Shenjt.1673

2- Vizita e xhamive t shpikura t bidatit, krkimi i gjurmve t profetve

e t njerzve t mir, krkimi i disa maleve dhe vendeve n Medine, n
Mek, n Sham e diku tjetr pr t kryer adhurime n to, si namazi, lutja etj,
me qllim q t fitohet begatia e tyre, jan padyshim nj penges ndaj kryerjes
s adhurimeve t detyruara e t plqyera npr tri xhamit kryesore s
pari, dhe s dyti n t gjith xhamit e tjetra t vendosura pr adhurim.

3- Realizimi i festave t shpikura, si mevludi e t tjera, harxhojn mund e

koh dhe pengojn prkujtimin e Allahut xh.sh, kryerjen e namazit dhe
kryerjen e shum detyrimeve e Suneteve t ndryshme.

1671 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/611.

1672 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/739.
1673 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/739.
440
S shtati: Mashtrimi i t paditurve dhe humbja e brezave

Krkimi i begatis n mnyr t ndaluar on n mashtrim dhe n humbje

njerzit e paditur. Ky lloj i krkimit t begatis prmban n vetvete
manifestime t dukshme trheqse. Ndrtimi i xhamive, kubeve, tyrbeve
dhe mezareve mbi varre dhe format e ndryshme t shpikura pr krkimin
e begatis n mnyr t ndaluar, trheqin njerzit injorant. T tilla jan
edhe festat e shpikura, t cilat kryhen npr xhami, varre dhe rrug n
prani t shum njerzve t paditur. Kur injoranti ndeshet me kto pamje t
ndjeshme e t prekshme, kur kalon pran tyre, sidomos kur numri i ktij
lloji sht i madh, padyshim q ka pr tu ndikuar dhe ka pr t rn pr e
mashtrimit. Ky krkim i begatis n mnyr t ndaluar sht nj nga shkaqet,
q i on n humbje njerzit e rndomt dhe injorantt. Gjithashtu, ai on n
humbje breza t tr muslimansh q do t vijn m pas, t cilt i shohin
kto vepra q kryhen vazhdimisht, duke menduar se ato i prkasin fes n
t ciln ai thrret dhe i prket. Gjithashtu, ksaj humbjeje i shtohet edhe
Shejtani, i cili e zbukuron bidatin n zemrat e njerzve.

Pjesa e tret: Mjetet e prballjes me krkimin e begatis

n mnyr t ndaluar

Pasi paraqitm n dy pjest e kaluara shkaqet dhe pasojat e krkimit t

begatis n mnyr t ndaluar, tani n kt pjes do t paraqesim mjete q
prballen, q zhdukin dhe pengojn prhapjen e tij mes muslimanve. M
t rndsishmit e ktyre mjeteve jan tre:

S pari: Prhapja e dijes

Vlera e dijes, pozita e saj, vlera e krkimit t dijes dhe vlera e dijetarve,
jan t njohura pr t gjith. Dija pr t ciln bhet fjal ktu, sht dija e
Sheriatit, nprmjet s cils njohim detyrat q ka njeriu n fen e tij, qoft n
aspektin e adhurimeve, qoft n aspektin e marrdhnieve t ndrsjellta n
shoqri. Nprmjet dijes, njeriu njeh Allahun xh.sh, cilsit e tij t plota dhe
pa t meta. Nprmjet dijes, ai njeh detyrimet ndaj urdhrave t Allahut
(xh.sh.).1674 Nxnia i dijes ka edhe detyrime ndaj t tjerve. Nj prej ktyre

1674 elja e Krijuesit 1/141.

 441
detyrimeve sht edhe primi i saj tek t tjert. I Drguari i Allahut (a.s.)
ka thn: M i miri ndr ju sht ai q mson Kuranin dhe m pas ia mson at t
tjerve.1675

Ai gjithashtu, n nj prej fjalimeve t tij n haxh, ka thn: T pranishmit

tu tregojn atyre q kan munguar.1676

Dijetart duhet ta prhapin dijen midis njerzve n hapsira sa m t

mdha. Ata nuk duhet t fshehin dijen, sidomos kur prhapet injoranca
dhe shfaqen bidatet, me qllim q njerzit t ken mundsi t dallojn t
vrtetn nga e kota dhe Zotin e tyre ta adhurojn n baz t nj dije t qart
e t sakt. Sqarimi i bazave t akides (besimit) sht prmbajtja m e
rndsishme e dituris s Sheriatit Islam. Njohja dhe sqarimi i akides s
sakt, akides s selefit (t parve tan t mir), e cila bazohet n librin e
Allahut, n Sunetin e Profetit dhe n traditn e Sahabeve, sht themeli i
dituris. Ecja n kt rrug, n rrugn e drejt t t parve tan t mir, na
ruan nga devijimi, nga rnia n bidate dhe n rrug t gabuara. Allahu
thot: Kjo sht rruga ime e drejt, prandaj ndiqeni at dhe mos ndiqni
rrug, t cilat ju largojn nga rruga Ime.1677

Krkimi i begatis n mnyr t ndaluar, sht nj prej ngjyrave t

bidateve t shpikura. Prhapja e dijes q prmban n vetvete sqarimin e
akides s selefit dhe besimet e kundrta t saj, shrben si mbrojtse ndaj
rnies n llojin e ndaluar t krkimit t begatis. Ajo gjithashtu prballet me
llojin e ndaluar t krkimit t begatis, edhe pasi ai t ket ndodhur. Pr t
arritur kto qllime t menura, mendoj se duhen ndjekur kto hapa:

1- Msimi i dijes nga libri i Allahut xh.sh, suneti i Profetit (a.s.) dhe tradita
e sahabeve. Zbatimi i prkryer i ksaj dijeje n do shtje t akides (besimit).

2- Studimi i librave q pasqyrojn akiden e sakt gjat viteve shkollore

me nj program t zgjeruar dhe nj staf t kualifikuar msuesish, t cilt
njohin mir lndn e akides (besimit) t t parve tan dhe jan t aft n
primin e saj tek nxnsit. Msimdhnia npr xhami sht nj mundsi

1675 Sahihul Buhari 6/108, kreu i vlerave t Kuranit.

1676 Sahihul Buhari 1/24, kreu i dijes dhe Sahihul Muslim2/988, kreu i haxhit, kapitulli: Meka
sht e shenjt, aty nuk lejohet gjuetia, nuk lejohet prerja e pemve dhe e barit.
1677 El Enam; 153.
 442
tjetr, q i vjen n ndihm njerzve t thjesht dhe atyre q nuk kan mundsi
shkollimi, pr t msuar e kuptuar akiden e pastr.

3- Prhapja e librave t t parve tan t mir npr duart e lexuesve

dhe npr biblioteka t prgjithshme. Zhdukja e librave t bidatinjve, sepse
ato bien n kundshtim me librin e Allahut (xh.sh.) dhe sunetin e Profetit
(a.s.).1678

4- Nxitja e muslimanve q t kapen pas akides s Ehli Sunetit dhe sqarimi

i domosdoshmris s saj. Muslimanve gjithashtu duhet tu vihet n dukje
rreziku i t gjitha bidateve, sidomos rreziku i bidateve m t prhapura.
Muslimanve duhet tu trhiqet vrejtja ndaj przierjes me bidatinjt dhe
ndaj prngjasimit me jobesimtart. Kjo mund t kryhet me an t hutbeve,
ligjratave, kshillave, librave dhe me dolloj mjeti tjetr t mundshm pr
thirrje e udhzim.

5- Njerzve duhet tu krijohet mundsia pr t pyetur dijetart, n do

ast dhe pr do shtje n fe.
N kt mnyr, njerzit arrijn t dallojn sunetet prej bidateve, llojin e
lejuar t krkimit t begatis nga lloji i ndaluar i krkimit t saj. Kshtu
njerzit jan t qart mbi dispozitat e krkimit t begatis dhe nuk mund t
arsyetohen m me paditurin.

S dyti: Thirrja pr n Rrugn e Drejt

Thirrja pr n Rrugn e Drejt sht nj mjet i rndsishm n prballjen

me krkimin e begatis n mnyr t ndaluar. Kjo thirrje duhet drejtuar
mbi t gjith ata q jan sprovuar me ndonj form t ndaluar t krkimit t
begatis, me qllim q t kthehen n Rrugn e Drejt dhe n fen sakt.
Realizimi i ksaj thirrje bn pjes n plotsimin e nj prej parimeve kryesore
t fes, i cili sht urdhrimi pr t mir dhe ndalimi i s keqes. Realizimi i
ktij parimi e ka cilsuar kt umet, si m t mirin e t gjith popujve. Allahu
thot: Ju jeni populli m i mir i nxjerr pr njerzit. Ju urdhroni pr
mir, ndaloni t keqen dhe besoni Allahun.1679

1678 Kt pik dhe t tjerat para saj, i kam prfituar nga nj artikull i Shejh Salih El Feuzanit
me titull Sqarimi i teuhidit dhe rreziku i shirkut, n Revistn e Krkimeve Islame t botuar n
Rijad Nr. 20, v.1407/1408h, f. 204.
1679 Ali Imran; 110.
 443
Kryerja e ksaj vepre fisnike sht shenj e besimit. Allahu thot:
Besimtart dhe besimtaret jan miq t njri-tjetrit, urdhrojn pr mir
dhe ndalojn t keqen.1680

Urdhrimi pr mir dhe ndalimi i t keqes sht nj parim i prmendur

n shum ajete t librit t Allahut (xh.sh.) dhe n shum hadithe t Profetit
(a.s.). N Kuran dhe n sunet jan prmendur edhe pasojat e rnda q
shkakton moszbatimi i ktij parimi madhshtor. Urdhrimi pr mir dhe
ndalimi i t keqes ka nj ndikim mjaft pozitiv n prforcimin e faktorve
ndihmues t s vrtets, n luftn mbi t kotn dhe zhdukjen e bidateve.
Ndikimi i tij sht i pranishm n t gjith fen. Muslimant jan t gjith t
nj mendimi, se ndalimi i nj t keqeje sht detyrim mbi kdo q ka
mundsi.1681 I Drguari i Allahut (a.s.) ka treguar shkallt e ndryshimit t s
keqes me fjalt e tij: Kushdo prej jush q sheh nj t keqe le ta ndryshoj at me
dorn e tij, nse nuk mundet le ta ndryshoj me gjuhn e tij, nse nuk mundet le ta
ndryshoj me zemrn e tij, por ky sht besimi m i dobt.1682

Ai q ka dije dhe mundsi, duhet ta ndaloj t keqen. Bidatet e shpikura

n fe jan t kqijat m t mdha. T tilla jan edhe bidatet rreth krkimit t
begatis n mnyr t ndaluar. Thirrja e atyre q praktikojn krkimin e
begatis n mnyr t ndaluar pr n Rrugn e Drejt, mund t realizohet
duke vn n praktik mjetet e mposhtme:

1- Thirsit, pasues t selefve (t parve tan t mir), duhet ti ndalojn

t gjitha llojet palejuara t krkimit t begatis, q ndodhin n koht dhe
vendet e tyre, duke pasur parasysh edukatn e krkuar.

2- Dijetart duhet ti hedhin posht t gjitha dilemat me t cilat kapen

mbshtetsit e krkimit t begatis n mnyr t ndaluar, nprmjet
shkrimeve dhe mjeteve t ndryshme t prshtatshme t informimit.

3- Caktimi i udhzuesve, nxns t dijes npr vendet ku krkohet m

shum begatia, si n Xhamin e Shenjt n Mek, n Xhamin e Profetit, tek
varri i t Drguarit t Allahut, n t cilat duhet t ket nj pun t pandrprer
n njoftimin e njerzve. Njerz t till duhen vendosur gjithashtu n vendet

1680 Et Teube; 71.

1681 Tefsiri i Kurtubiut 4/48.
1682 Sahihul Muslim 1/69, kreu i besimit, kapitulli: Ndalimi i s keqes sht prej besimit.
 444
e shenjta t haxhit dhe n t gjitha vendet q vizitohen n Mek e n Medine,
sidomos gjat kohs s haxhit.

4- Vendosja e tabelave me udhzime t prshtatshme n disa gjuh t

ndryshme, npr vendet ku krkohet begatia n mnyr t palejuar, si n
varreza, vende, male apo xhami t shpikura.

5- Udhzimi i personave q praktikojn llojin e ndaluar t krkimit t

begatis me zvendsuesin e tij, i cili duhet t jet lloji i lejuar i krkimit t
begatis. Pr shembull, nj person i till n vend q t merret me natn e
mevludit, i jepen udhzime q t kujdeset pr natn e Kadrit, pr namazin
dhe lutjen n t, pr shkak t begatis s madhe t ksaj nate, ose n nj
shembull tjetr i krkohet nj personi t till, q t mjaftohet me kryerjen e
namazit n tre xhamit kryesore, n t cilat shumfishohet shprblimi apo
n xhamit e tjera, n vend q t shkoj pr kryerjen e ktyre adhurimeve
npr xhami t shpikura, apo npr male e vende t ndryshme. Allahu
(xh.sh.) ka ligjruar aq sunete, adhurime dhe data t rndsishme, saq
muslimanit nuk i nevojitet t shpik t tjera.

6- Njoftimi i orientuesve injorant, t cilt shoqrojn haxhinjt dhe

vizitort npr vendet ku lejohet vizita, duke prgatitur pr ta seminare t
posame me ligjrata udhzuese. Duhet t vihet si kusht q kta shoqrues
t jen t ditur dhe pasues t Sunetit.

7- Pushtetart q kan n dor shtjet e muslimanve, duhet ti ndalojn

ata shoqrues q thrresin n bidate gjat kryerjes s vizitave t lejuara. Ata
duhet ti ndalojn ata shoqrues q i ojn vizitort npr vende t palejuara.

Shejhul Islam, Ibn Tejmije sht pyetur mbi dispozitn e atyre q rrijn
tek varret apo n ndonj vend tjetr, duke i urdhruar e orientuar vizitort
t kryejn disa bidate dhe q n kmbim t ksaj pune marrin nj sasi parash.
Ai sht pyetur edhe pr qndrimin e prijsit t muslimanve n lidhje me
kt vepr. Shejhul Islami, pasi e ka br t qart se nj vepr e till sht e
ndaluar, ka thn: Kush urdhron, orienton, ndihmon ose shtyn njerzit
pr t kryer vepra t tilla, duhet ndaluar qoft npuns apo jonpuns.
Prijsi i besimtarve shprblehet, nse i ndalon persona t till. Ai q nuk
largohet nga nj vepr e till, duhet t ndrmerren masa ndrshkuese
edukative dhe masa m e ult q mund t merret ndaj tij, sht shkarkimi i
tij nga kjo detyr. Kushdo q urdhron njerzit t kryejn vepra q nuk
 445
jan t Fes Islame, nuk duhet ln n detyra t tilla.

Ai vazhdon e thot: Fitimi i nxjerr nga nj pun e till, sht nj fitim i

shmtuar, i cili i ngjan fitimit t atyre q gnjejn ndaj Allahut dhe ndaj t
Drguarit t Tij (a.s.), duke marr rrog pr nj gj t till. Nj fitim i till i
ngjan gjithashtu fitimit t kujdestarve t statujave, t cilt i udhzojn
njerzit n shirk (idhujtari) dhe pr kt marrin nj rrog.1683

S treti: Eliminimi i shkaqeve t teprimit dhe eleminimi i kulteve npr

t cilat krkohet begatia n mnyr t ndaluar

Nj mjet veprues i dobishm n prballjen me llojin e ndaluar t krkimit

t begatis, sht edhe eleminimi i shkaqeve t teprimit ndaj profetve dhe
njerzve t mir dhe eleminimi i kulteve konkrete t llojit t ndaluar t
krkimit t begatis, q sjan gj tjetr vetm kulte bidati t shpikura. N
vendet ku krkohet begatia n mnyr ndaluar, ka kulte konkrete t
palejuara n origjin, zhdukja e t cilave sht detyrim absolut. N to ka
edhe kulte, t cilat mund t bhen shkas i krkimit t begatis n mnyr t
ndaluar. Kto kulte gjithashtu duhen zhdukur, me qllim q t mbyllet
shtegu i krkimit t begatis n mnyr t palejuar. Baza n eleminimin e
s keqes sht hadithi i t Drguarit t Allahut (a.s.) q thot: Kushdo prej
jush q sheh nj t keqe le ta ndryshoj at me dorn e tij, nse nuk mundet le ta
ndryshoj me gjuhn e tij, nse nuk mundet le ta ndryshoj me zemrn e tij, por ky
sht besimi m i dobt.1684

Grada e par e ndryshimit dhe eleminimit t s keqes sht1685 me dor e

kshtu me radh. Heqja dor nga grada e par e ndryshimit dhe e eleminimit
t s keqes, dhe kalimi n gradn tjetr e kshtu me radh, lejohet vetm
ather kur nuk ekziston mundsia e ndryshimit dhe e eleminimit nprmjet
ksaj grade. Shembujt e zhdukjes dhe ndryshimit t s keqes, t shfaqura
npr histori jan t shumta. Shembuj t till kemi prej profetve, prijsave
t muslimanve e t tjer. Ibrahimi theu statujat e popullit t tij, Musai dogji
viin q u adhurua prve Allahut (xh.sh.) dhe i Drguari i Allahut (a.s.)

1683 Fetva t tubuara t Shejhul Islam Ibn Tejmije 27/106-111.

1684 Sahihul Muslim 1/69, kreu i besimit, kapitulli: Ndalimi i s keqes sht prej besimit.
1685 Rrugt e gjykimit n politikn e sheriatit i Ibn Kajjimit, fq. 273-277 dhe El Hisbetu
i Ibn Tejmijes, fq. 47-52.
 446
theu statujat, kur liroi Meken. Gjithashtu, ai shembi xhamin Dirar n
Medine. Disa prijs musliman kan djegur vendet e alkoolit dhe kan
zhdukur mallin fals q shitej n tregjet muslimane. Shembujt t till ka
shum.

a- Dukurit m kryesore t krkimit t ndaluar t begatis q duhen

zhdukur ose eleminuar, jan kubet dhe ndrtesat mbi varret e profetve e
t njerzve t mir, ose t ashtuquajturve evlija.

N Sahihul Muslim transmetohet, se Ebi Hajaxh Esediu ka thn: Ali

ibn Ebi Talibi m ka thn: A t drgoj n nj pun, ku m ka drguar
edhe mua i Drguari i Allahut!? T shkosh e t mos lesh asnj statuj pa e
shembur dhe t mos lesh asnj varr t ngritur pa e sheshuar.

Imam Sheukani, n librin e tij Qetsimi i kraharorve n moslejimin e

ngritjes s varreve ka thn: Ky hadith sht nj argument i madh, q
tregon se nivelimi ose sheshimi i varreve t ngritura m lart sesa masa e
lejuar me Sheriat, sht nj detyrim i pashmangshm.1686

Dijetart verifikues kan dhn deklarata, q shembja e ndrtimeve mbi

varre sht nj detyrim. Imam Kurtubiu ka thn: Ndrtesat e shumta
dhe t larta, ashtu si bnin njerzit n kohn e injorancs pr t treguar
madhshti e fodullk, duhen shembur e duhen zhdukur.1687

Imam Ibn Kajjimi ka thn: Ekzistenca e ndrtesave mbi varre sht e

ndaluar n Islam. Ndrtimet mbi varre duhen shembur. Ndrtesa mbi varr
me nijetin e vakufit1688, sht e papranueshme. Po kshtu nuk pranohet
edhe vendosja e ndonj vakufi n kto ndrtesa.1689

Ndrtesat mbi varre, plus q ato nuk lejohen n vetvete, por jan edhe
nj shkak sprovimi t njerzve me t varrosurit, sepse ndrtesa mbi to
shkakton madhrimin e t varrosurit.

1686 Qetsimi i kraharorve i Sheukanit, fq. 87.

1687 Tefsiri i Kurtubiut 10/381.
1688 Vakufi sht nj sasi pasurie q dhurohet nga disa bamirs pr hir t interesave t
prgjithshme t muslimanve, me qllim q ajo t mbetet e patjetrsueshme ose t mos dal jasht
kufijve t prfitimit, q i ka prcaktuar vet bamirsi. Vakufi sht i shumllojshm, mund t jet
nj ndrtes, nj cop tok, nj vresht, nj burim etj. (sh.p.)
1689 Zahireja pr rikthim 3/601.
 447
b- N zhdukjen e ndrtesave mbi varre hyn edhe shembja e xhamive t
ndrtuara prmbi to. Shejhul Islam, Ibn Tejmije ka thn: Xhamit e
ndrtuara prmbi varret e profetve, njerzve t mir, mbretrve e t tjer,
duhen zhdukur n mnyr absolute. Un kt vendim nuk di ta ket
kundrshtuar asnj nga dijetart e njohur t muslimanve.1690

Ai n nj vend tjetr ka thn: Shembja e do xhamie t ndrtuar mbi

varr, sht detyrim cilido qoft i vdekuri n t.1691

Imam Ibn Kajjimi, rreth dispozits s xhamive t ndrtuara prmbi varre,

ka thn: Dispozita e Islamit pr ato sht t shemben q t gjitha, derisa t
bhen rrafsh me tokn dhe se shembja e tyre sht m parsore se shembja
e Xhamis s Dirarit.1692

Gjithashtu, nse nj njeri varroset n xhami, ai duhet nxjerr q aty pr

tu varrosur m pas n varrezat e muslimanve. Imam Ibn Kajjimi ka thn:
Xhamia e ndrtuar prmbi varr duhet t shembet, sikurse duhet nxjerr
nga varri nj i varrosur brenda n xhami N Islam nuk mund t qndrojn
bashk xhamia me varrin. Kush vendoset s pari i takon t qndroj dhe
kush vjen s dyti pengohet dhe hiqet.1693

Gjithashtu, duhen zhdukur t gjitha xhamit e shpikura dhe t ndrtuara

npr disa male e vende me gjurm historike, t cilat frekuentohen nga
disa njerz pr t krkuar begati n to duke falur namaz. Kto xhami duhen
shembur dhe duhet mbyllur do shteg q lehtson vizitn e ktyre vendeve
pr t parandaluar t keqen dhe sprovn.

c- Nj kult tjetr ose paraqitje e llojit t ndaluar t krkimit t begatis q

duhet zhdukur jan edhe disa pem npr t cilat krkohet begati. Kto
pem duhen prer pr t parandaluar kt lloj krkimi t begatis,
madhrimin e tyre dhe rnien e njerzve n sprov. Kto pem mund t
jen t dobishme, por parandalimi i s keqes ka prparsi ndaj prfitimit t
s mirs dhe t dobishmes. Umer ibn Hatabi e preu pemn, ku sahabet i
dhan besn t Drguarit t Allahut (a.s.), pr shkak se pati frik se mos
njerzit bien n sprov.

1690 Ndjekja e Rrugs s Drejt 2/669.

1691 Tefsiri i sures Ihlas, fq. 330.
1692 Ndihm njeriut i Ibn Kajjimit 1/210.
1693 Zahireja pr rikthim 3/572.
448
Ebu Bekr Tartushi, pasi ka paraqitur hadithin e pems Dhatu Enuat,
ka thn: Vshtroni dhe kur t gjeni ndonj pem t ciln njerzit e vizitojn,
ose e madhrojn, ose shpresojn shrim prej saj, ose varin gozhd e lecka
n t, dijeni se ajo sht Dhatu Enuat, prandaj prijeni.1694

Shembull tjetr i zhdukjes t shfaqjeve t krkimit t begatis sht edhe

vepra e Shejh Ebu Ishak El Xhubnejanit n veri t Afriks n shekullin e
katrt hixhri. Pran tij ekzistonte nj burim, i cili quhej Burimi i Shndetit.
Njerzit e rndomt vinin tek ai nga t katr ant. Kush nuk arrinte t
martohej, apo t lindte fmij u thonte t tjerve: M merrni e m oni n
Burimin e Shndetit. Nj nat prpara se t agonte, shejhu shkoi te burimi
dhe e shkatrroi at.1695 Po kshtu ka vepruar edhe Shejhul Islam, Ibn Tejmije
q ka thyer n Damask shum statuja n t cilat krkonin begati disa
njerz.1696I till sht edhe veprimi i shejh Muhamed ibn Abduluehabit
bashk me pasuesit e tij, t cilt shembn dhe zhdukn shum kube e kulte,
q gjendeshin n vendet e Nexhdit dhe t Hixhazit.1697

d- Gjithashtu, nj prej gjrave q mund ti bashkangjiten asaj q tham

m sipr, sht edhe pengimi i botimit t disa librave shum t vegjl t
Kuranit, q prdoren vetm pr krkim begatie, sepse leximi i tyre sht i
pamundur. Ktu e konsideroj si detyr t v n dukje edhe disa zra, q
dgjohen aty e ktu, t cilt thrresin pr nj angazhim dhe interesim mbi
ato q quhen gjurm islame, duke i nxjerr n pah, duke i rikonstruktuar
pr t ringjallur trashgimin dhe pr t madhruar gjurmt e lna nga
profett dhe nga njerzit e mir. Madhrimi i gjurmve t profetve dhe i
gjurmve t njerzve t mir n kt mnyr, bie n kundrshtim me
Sheriatin, sepse nj mnyr e till hyn n teprimin karshi tyre. Teprimi me
profett dhe me njerzit e mir sht nj mjet kalimi pr n idhujtari dhe
aty ka gjithashtu prngjasim me jobesimtart. Ai q dshiron t madhroj
kto gjurm, le ti pasoj kta njerz n veprat e mira, n moralet e larta etj,
ndrsa madhrimi i tyre me ndrtime, me zbukurime, me mbishkrime dhe
me gjra t tjera t ngjashme, bie n kundrshtim me udhn e t parve
tan t mir. Vepra t tilla jan shpikje t jehudive e t krishterve. Kshtu

1694 Shpikjet dhe bidatet i Tartushit, fq. 38.

1695 Shtytsi mbi ndalimin e shpikjeve e t bidateve, fq. 27.
1696 Ndihm njeriut 1/212.
1697 Krenaria n historin e Nexhdit e Ibn Beshirit 1/9, Feja e pastr 3/575 dhe Meka
n shekullin e katrmbdhjet hixhri e Muhamed Omer Rrafi, fq. 125.
 449
q duhet br kujdes ndaj nj thirrjeje t till e t tjera t ngjashme me t.

Lus Allahun q ti ndihmoj muslimant n zhdukjen e ksaj smundjeje

t madhe dhe ti ruaj prej t kqijave dhe rreziqeve t saj. Ai ka mundsi ta
bj nj gj t till!

Prmbyllja

Meq Allahu (xh.sh.) m mundsoi prfundimin e ktij libri, po

prmbledh pikat m kryesore e m t rndsishme t tij.

S pari: Temat e hyrjes

1) do mirsi dhe begati gj gjendet n krijesa sht dhurat e Allahut

(xh.sh.). Allahu privilegjon me to k t doj nga krijesat e Tij.
2) Fjala begati n gjuhn arabe nnkupton qndresn dhe pandashmrin,
rritjen dhe shtimin. Ndrsa n Kuran dhe Sunet ajo shpreh qndrimin e
mirsis dhe vazhdimsin e saj, ose rritjen e mirsis dhe shtimin e saj, ose
ndonjher i prfshin t dy kto kuptime.
3) Me fjaln tebareke (m i Larti, m i Madhrishmi) cilsohet vetm
Allahu.
4) Krkimi i begatis sht vepr e ligjruar n Islam, por ka edhe mnyra
t ndaluara t krkimit t saj.

S dyti: Temat e kreut t par

1) Begatia ndahet n dy pjes: fetare dhe jetike.

2) Kurani Fisnik sht prej gjrave m t begata. Ai prmban mirsi t
shumta fetare e jetike.
3) I Drguari i Allahut (a.s.) sht njeriu m i mir dhe m me shum
vlera. Ai sht i begat n qenien, n veprat dhe n gjurmt e lna prej tij.
Begatia e t Drguarit t Allahut (a.s.) prfshin begatin fetare dhe at jetike.
4) Profett jan njerzit m t mir dhe m t vlefshm. Ata u kan sjell
mirsi e begati njerzve, pr kt jet dhe pr jetn tjetr.
5) Melaiket jan krijesa me vlera. Ata jan shkak i shum begative mbi
njerzit.
450
6) Njerzit e mir jan njerz me vlera. Ata i sjellin begati fetare e jetike
njerzve t tjer.
7) Tre xhamit jan vendet m t vlefshme. Namazi kap tek ato vlerat
m t larta dhe vetm drejt tyre mund t ndrmerret nj udhtim i posam.
8) Vendet e Shenjta n Mekn e Nderuar jan vende me shum vlera.
Veprat e mira t kryera aty brenda Sheriatit, jan t begata.
9) Medina shquhet pr mirsi e begati madhshtore. Xhamia Kuba sht
nj xhami me vlera.
10) Xhamit n prgjithsi kan shum vlera e begati.
11) Muaji i Ramazanit dallohet pr disa mirsi e begati. Nata e Kadrit
sht nj nat me shum vlera e begati.
12) Dhjetditshi i muajit Dhul Hixhe, Ditt e Shkliqimit, muajt e shenjt,
dita e Xhuma, e Hn dhe e Enjte, koha kur zbret Allahu (a.xh.) n qiellin e
dunjas etj., jan t gjitha koh t begata e me shum vlera.
13) Shami dhe Jemeni jan vende me begati.
14) Shiu, pema e ullirit, qumshti, kuajt, delet dhe palmat jan t begata.

S treti: Temat e kreut t dyt.

1) N t gjitha llojet e prkujtimit t Allahut (xh.sh.) ka begati fetare dhe

jetike.
2) Leximi i Kuranit ka shum vlera e begati.
3) T fryrit ose kurimi me an Kuranit, ose prkujtimit t Allahut (xh.sh.)
brenda rregullave t Sheriatit, sht nj nga shkaqet kryesore t shrimit t
shum smundjeve fizike dhe shpirtrore. Ai gjithashtu sht nj nga
mnyrat mbrojtse m t mira.
4) Nuk ka problem, nse t fryrit ose kurimi, kryhet me an t leximit n
uj, ndrsa t fryrit ose kurimi me an t shkrimit n en edh n dika t
ngjashme, sht m mir t lihet.
5) Moslejimi i mbajtjes s nuskave me Kuran, ose t nuskave me
prmendje t Allahut (xh.sh.) sht mendimi m afr s vrtets dhe m i
sigurt ndaj rnies n gabim.
6) Ajetet kuranore ose prkujtime t ndryshme t Allahut nuk duhet t
varen npr mure e ngjashm me to, me qllim q t sjellin begati. Nj
vepr e till konsiderohet bidat. E till sht edhe vendosja e Mushafit
(Kuranit) n ndonj vend pr t sjell mbarsi e begati.
7) Sahabet kan krkuar begati nga qenia e Profetit (a.s.) dhe nga gjrat e
tij kur ishte n kt bot. Ata dhe tabiint kan krkuar begati n gjurmt,
ose gjrat e mbetura nga Profeti (a.s.) pasi ndrroi jet.
 451
8) Pretendimet e disa personave sot, se zotrojn gjra q i prkasin t
Drguarit t Allahut (a.s.), si flok, sandalet e tij e t tjera, jan shum t
dyshimta. Vrtetimi i sakt dhe i prer, se kto gjra i prkasin me t vrtet
t Drguarit t Allahut (a.s.) sht mjaft i vshtir dhe pothuajse i pamundur.
9) Mendimi i disa dijetarve, n lidhje me lejimin e krkimit t begatis
tek disa njerz t mir n baz t analogjis me t Drguarin e Allahut (a.s.),
sht i pasakt dhe i gabuar.
10) Krkimi i begatis n uljen dhe shoqrimin me njerzit e mir, pr t
prfituar nga dija, kshilla dhe lutja e tyre, si dhe prej tubimeve t prmendjes
s Allahut, sht vepr e ligjruar.
11) Haxhiut, vizitorit pr t kryer umren dhe njerzve t tjer, u lejohet
krkimi i begatis me pirjen e ujit t Zemzemit. Uji i Zemzemit sht uji m
i mir n siprfaqen e toks, fetarisht e shkencrisht. Uji i Zemzemit sht
ushqim dhe ka veti kuruese. Lejohet transporti i tij jasht Mekes pr t
prfituar begatin e tij.
12) Ngrnia e syfyrit sht e plqyer, sepse me at agjruesi prfiton
shum begati fetare e jetike.
13) Rregullat q sjellin begati gjat ngrnies jan: t ngrnit bashkarisht,
prmendja e emrit t Allahut xh.sh, t ngrnit n ant e ens s ushqimit,
lpirja e gishtrinjve pas ngrnies, fshirja e ens s ushqimit, ngrnia e
kafshats s rrzuar prdhe dhe matja e ushqimit gjithashtu sjell begati.
13) Cilsi t mira q sjellin begati jan: sinqeriteti n marrdhnie me
njerzit, shpirti bujar gjat krkimit t pasuris, nxitimi pr t qen hert n
mngjes n krkim t dijes dhe tregtis, e t tjera pun t ngjashme dhe t
rndsishme.

S katrti: Temat e kreut t tret.

1) Gjrat q feja e ka ndaluar krkimin e begatis tek ato jan: do gj q

Sheriati e ka ndaluar tekstualisht, ose ka trhequr vrejtjen ndaj veprimit t
tij, do gj q i tejkalon kufijt e krkimit t begatis n mnyr t lejuar dhe
do gj pr t ciln nuk gjendet ndonj baz argumentimi n Sheriat mbi
lejimin e krkimit t begatis n t.
2) Vizita e varrit t Profetit (a.s.) brenda rregullave t Sheriatit, pa
ndrmarr ndonj udhtim t posam pr t, sht nj vepr e plqyer.
3) Ndrmarrja e nj udhtimi posarisht pr t vizituar varrin e t
Drguarit t Allahut (a.s.) sht vepr e ndaluar.
4) Ndrsa udhtimi pr t vizituar xhamin e tij dhe bashk me t edhe
varrin, sht vepr e lejuar.
 452
5) Nuk lejohet krkimi i begatis n varrin e t Drguarit t Allahut (a.s.).
6) Nuk lejohet krkimi i begatis npr vendet ku sht ulur ose sht
falur i Drguari i Allahut (a.s.) rastsisht, duke mos pasur ndonj qllim t
veant.
7) T shkuarit pr t kryer adhurim n ato vende, ku ka kryer adhurim i
Drguari i Allahut (a.s.) qllimisht, si namazi i tij pas Mekami Ibrahimit,
ose namazi n safin e par sht vepr e lejuar.
8) Pretendimet se gjoja ekzistojn gur mbi t cilt kan mbetur gjurmt
e t Drguarit t Allahut (a.s.) jan t kota dhe t pasakta, por edhe sikur nj
pretendim i till t jet i sakt, nuk lejohet n asnj mnyr krkimi i begatis
n to.
9) Nuk lejohet krkimi i begatis n vendin, ku ka lindur i Drguari i
Allahut (a.s.). N lidhje me prcaktimin e sakt t vendit, ku ka lindur i
Drguari i Allahut (a.s.) ka mosmarrveshje dhe mendime t shumta.
10) Nuk lejohet krkimi i begatis nprmjet festimit t nats s mevludit.
Kjo nat nuk ka asnj vler mbi nett e tjera dhe historiant kan mendime
t ndryshme, n lidhje me prcaktimin e dats s saj.
11) Shpiksit e par t bidatit t festimit t mevludit jan Beni Ubejd-t, t
vetquajturit Fatimit n shekullin e katr hixhri.
12) Festimi i nats s Isras e t Miraxhit dhe krkimi i begatis tek ajo,
sht vepr e palejuar. N lidhje me prcaktimin e dats s ksaj nate ka
mosmarrveshje. Gjithashtu, nuk lejohet festimi i dats s prkujtimit t
hixhretit dhe krkimi i begatis tek ajo. Po kshtu festimi dhe krkimi i
begatis n data e ngjarje t ngjashme, sht vepr e palejuar.
13) Nj ndr llojet e ndaluar t krkimit t begatis, sht krkimi i saj
nga qeniet e njerzve t mir, gjurmve t tyre dhe vendet ku ata kan
kryer adhurim.
14) Vizita e varreve pr burrat brenda rregullave t Sheriatit, pa ndrmarr
ndonj udhtim t posam, sht vepr e lejuar.
15) Vizita e varreve kryhet pr dy qllime; pr t marr msim vizitori
dhe bamirsia pr t vdekurit, duke u dhn selam dhe duke u lutur pr ta.
16) N botn islame ka shum varre t njohur, npr t cilt krkohet
begati.
17) T part q shpikn kultet, mezaret dhe ndrtimet mbi varre kan
qen Shiitt Rrafidi, pastaj tarikatet sufije.
18) Nuk lejohet krkimi i begatis n varret e njerzve t mir e n varre
t tjera.
19) Nuk lejohet krkimi i begatis n festimin e ditlindjes, apo vendeve
t lindjes s njerzve t mir.
 453
20) Prej llojeve t ndaluara t krkimit t begatis, sht edhe krkimi i
begatis n disa male e vende. Gjithashtu, nuk lejohet udhtimi i posam
npr kto vende pr nj qllim t till.
21) Asnj send nuk lejohet t puthet n kt bot prve Gurit t Zi. Vetm
Guri i Zi dhe dy qoshet jemenase, lejohen t preken prej Qabes. Tavafi nuk
lejohet n asnj vend tjetr prve Qabes. Me t gjitha kto gjra, nuk sht
si qllim krkimi i begatis nga Qabja, por vetm adhurimi i Allahut (xh.sh.)
dhe ndjekja e t Drguarit t Allahut (a.s.).
22) Asnj vend n tok nuk vizitohet pr t kryer adhurim n Sheriatin
Islam, prve xhamive dhe vendeve t shenjta t haxhit.
23) N Sheriatin Islam nuk lejohet krkimi i begatis n muret, dheun
ose dyert e xhamive me an t frkimit, prekjes ose t puthurit, prve
Xhamis s Shenjt t Qabes.
24) Ndrtimi i disa xhamive t shpikura n gjurmt e t Drguarit t
Allahut (a.s.), ose gjurmve t profetve t tjer dhe gjurmt e disa njerzve
t mir n Mek, n Medine, n Sham e n ndonj vend tjetr dhe vizita e
disa njerzve n to pr t kryer adhurim e pr t krkuar begati, sht vepr
e palejuar n Islam.
25) Vizita pr t krkuar begati npr disa male, shtpi e puse, ku
pretendohet t ket mirsi e begati, sht vepr e palejuar.
26) Shkmbi n Kuds nuk sht dika e veant n Islam dhe n lidhje
me t nuk ka ndonj adhurim t veant. Ajo ka qen nj kible q m pas
sht shfuqizuar. Krkimi i begatis aty, nuk lejohet n asnj mnyr.
27) Vetm varri i t Drguarit t Allahut (a.s.) n Medine sht varr i
prcaktuar saktsisht e unanimisht nga t gjith varret e profetve.
Gjithashtu, n baz t mendimit t shumics s dijetarve sht prcaktuar
edhe varri i Ibrahimit, i cili ndodhet n qytetin El Khalil n Sham.
28) Krkimi i begatis n gur, pem e t ngjashme, nuk lejohet n asnj
mnyr.
29) Disa mnyra dhe shfaqje t krkimit t begatis n mnyr t ndaluar,
mund t konsiderohen edhe idhujtari (shirk), por kjo varet nga vet vepra
ose besimi e qllimi i personit q e kryen at.

S pesti: Temat e kreut t katrt.

1) Shkaqet m kryesore t ekzistencs s krkimit t begatis n mnyr

t ndaluar n shoqrin islame jan: padituria n fe, teprimi me njerzit e
mir, prngjasimi me jobesimtart dhe madhrimi i gjurmve.
2) Faktor t tjer ndihmues n ekzistencn dhe prhapjen e krkimit t
 454
begatis n mnyr t palejuar, sht ndikimi i fraksioneve t bidatinjve,
si sufijt e rafidit, mbshtetja n hadithe t dobta e t trilluara, analogjia e
llojit t ndaluar t krkimit t begatis me at t lejuarin, heshtja e dijetarve
mbi kt t keqe, dorzimi emocional, fanatizmi dhe ndjekja e dshirave.
3) Krkimi i begatis n mnyr t ndaluar t on n t kqija, n veprime
dhe n shtje t besimit. Ai gjithashtu l pasoja t kqija e t rrezikshme.
4) Pasojat m kryesore q l krkimi i begatis n mnyr t ndaluar
jan: Shirku (idhujtaria), bidati, rnia n gjynahe, shkelja e gjrave t
ndaluara, rnia n disa lloje t gnjeshtrs, devijimi i teksteve, moskryerja e
disa detyrimeve dhe suneteve, dhe t mashtruarit pas injorantve, t cilt
humbin brezat.
5) Mjetet m t rndsishme pr t prballuar dhe zhdukur krkimin e
begatis n mnyr t ndaluar jan: prhapja e njohurive fetare sa m gjer
t jet e mundur, thirrja n Rrugn e Drejt, duke realizuar parimin e
urdhrimit pr mir dhe ndalimit nga e keqja, zhdukja e shkaqeve q t
ojn n teprimin mbi profett, mbi njerzit e mir e mbi t tjer, dhe zhdukja
e kulteve t shpikura, krkimit t begatis n mnyr t ndaluar.

N prfundim t ktij libri i drejtohem Allahut, t Lartit, t Plotfuqishmit

q kt pun ta vendos n peshoren e veprave t mia t mira Ditn e
Gjykimit. Gjithashtu, i lutem Allahut t m fal do gabim, harres e mangsi.
Falnderimi i takon Allahut me dhuntin e t cilit plotsohen t mirat, paqja
dhe begatit e Allahut qofshin pr profetin ton Muhamed, mbi familjen
dhe mbi t gjith shokt e tij.
 455

Pasqyra e lnds

Parathnie ...........................................................................................5
Plani i tems........................................................................................7
Rruga e ndjekur gjat prpilimit t ktij libri...............................11

Paraprgatitja
Mirsia sht e gjitha n dor t Allahut ......................................15
Allahu (xh.sh.) veon disa krijesa
n mirsi e begati .............................................................................20
Kuptimi i fjals begati dhe fjalve q rrjedhin prej saj. .............. 24
Ndarja e mnyrs s krkimit t begatis
n t lejuar e t palejuar ..................................................................40

KREU I
Llojet e gjrave t begata.................................................................43

Paraprgatitje
Ndarja e begatis n begati fetare e n begati dunjaje................43

Tema e par
Kurani Fisnik ....................................................................................44

Tema e dyt
I begati prej personave ....................................................................55
1 - I Drguari i Allahut ................................................................55
2- Profett ......................................................................................71
3 T mirt ...................................................................................80

shtja e par: Melaiket .................................................................80

shtja e dyt: Njerzit e mir ...................................................... 93

Tema e tret
Xhamit ...........................................................................................102
456
1- Xhamia e shenjt dhe vendet e prcaktuara pr
adhurim ...........................................................................................102
2- Xhamia e Profetit (a.s.) dhe vlera e Medines ....................116
3 Xhamia El Aksa ..................................................................129
4- Xhamit e tjera ......................................................................133

Tema e katr
Koht e begata ................................................................................ 137
1-Ramazani ................................................................................137
2- Nata e Kadrit .........................................................................146
3- Dhjet ditt e muajit Dhul Hixhe dhe Ditt e
Shklqimit.........................................................................................151
4- Muajt e shenjt ...................................................................... 157
5- Dita e Premte, dita e Hn dhe dita e Enjte ......................166
6- Koha e zbritjes s Allahut ....................................................172

Tema e pest
Gjra t tjera t begata ...................................................................177
1- Shami ..................................................................................... 177
2- Jemeni ....................................................................................181
3- Shiu ........................................................................................182
4- Pema e Ullirit .......................................................................185
5- Qumshti ..............................................................................187
6- Kuajt ......................................................................................188
7- Delet ......................................................................................191
8- Palmat ................................................................................... 192

KREU II
Krkimi i begatis n mnyr t lejuar .......................................195

Hyrje ................................................................................................195

Tema e par
Krkimi i begatis me prkujtimin e Allahut dhe me leximin e
Kuranit Fisnik. ................................................................................196

shtja e par: Krkimi i begatis me prkujtimin e Allahut. 196

shtja e dyt: Krkimi i begatis nprmjet Kuranit Fisnik .208
shtja e tret: T fryrit me an t prkujtimit t Allahut dhe
 457
me an t Kuranit Fisnik ...............................................................213

Tema e dyt
Mnyra e lejuar e krkimit t begatis nga Profeti (a.s.) dhe prej
njerzve t mir ........................................................................233

shtja e par:Sahabet e krkonin begatin nga Profeti (a.s.)

gjat jets s tij ................................................................................233
shtja e dyt: Krkimi i begatis n gjrat q kan mbetur nga
Profeti (a.s.) pas vdekjes s tij ......................................................241
shtja e tret: A mund t bhet analogji midis t Drguarit t
Allahut (a.s.) dhe njerzve t mir, n lidhje me
krkimin e begatis? ......................................................................248
shtja e katrt: Krkimi i begatis duke qndruar
me njerzit e mir ..........................................................................256

Tema e tret
Krkimi i begatis prej pirjes s ujit t Zemzemit .....................264

Paraprgatitje: Njohje me zemzemin .........................................264

shtja e par: Veorit e ujit t zemzemit ............................... 265
shtja e dyt: Mnyra e krkimit t begatis n pirjen
e ujit t zemzemit ........................................................................... 270

Tema e katrt
Krkimi i begatis n gjra t tjera ..............................................276

shtja e par: Syfyri (Suhuri) ....................................................276

shtja e dyt: Disa sjellje gjat ushqimit q sjellin begati .....279
shtja e tret: Cilsi t mira q sjellin begati...........................285

KREU III
Krkimi i begatis n mnyr t ndaluar ...................................291

Paraprgatitje ................................................................................. 291

Tem e par
Krkimi i begatis nga Profeti pas vdekjes s tij .......................292
458
Hyrje ................................................................................................292

shtja e par: Krkimi i begatis nga varri i Profetit .............293

shtja e dyt: Krkimi i begatis npr vende ku sht ulur
ose falur i Drguari i Allahut (a.s.) ..............................................313
shtja e tret: Krkimi i begatis natn e lindjes s t
Drguarit t Allahut ......................................................................330
shtja e katrt: Krkimi i begatis n Natn e Isras dhe t
Miraxhit, prkujtimi i hixhretit etj...............................................342

Tema e dyt
Veprat e ndaluara n krkimin e begatis
nga njerzit e mir .........................................................................347

Paraprgatitje ................................................................................. 347

shtja e par: Krkimi i begatis nga qeniet e njerzve t mir,
nga gjurmt, nga vendet e adhurimit dhe qndrimit t tyre...348
shtja e dyt: Krkimi i begatis n varret e njerzve t mir
dhe dispozita e vizits..................................................................369
shtja e tret: Krkimi i begatis n ditlindjen e njerzve
t mir ..............................................................................................375

Tema e tret
Krkimi i begatis n disa male e vende ....................................377

shtja e par: Dispozita n lidhje me krkimin e begatis n

kto male e vende...........................................................................377
shtja e dyt: Malet dhe vendet q ndodhen n Mek .........384
shtja e tret: Male dhe vende q ndodhen n Medine. .......394
shtja e katrt: Male dhe vende q ndodhen n Sham. ........402
shtja e pest: Krkimi i begatis tek pemt, gurt e gjra t
tjera t ngjashme me kto.......................................................411

KREU IV
Shkaqet e krkimit t begatis n mnyr t palejuar, pasojat e
tij dhe prballja me t ....................................................................417

Pjesa e par: Shkaqet e krkimit t begatis n mnyr

 459
t palejuar........................................................................................417

Tema e par
Mosnjohja e fes .............................................................................417

Tema e dyt
Teprimi me njerzit e mir ...........................................................419

Tema e tret
Prngjasimi me jobesimtart ........................................................424

Tema e katrt
Madhrimi i gjurmve ..................................................................427

Pjesa e dyt: Pasojat e krkimit t begatis n mnyr t

ndaluara ..........................................................................................429

Pjesa e tret: Mjetet e prballjes me krkimin e begatis ........440

n mnyr t ndaluar ....................................................................440

Prmbyllja ...................................................................................... 449

Pasqyra e lnds.............................................................................455