Mikroekonomia Tadeusz Kowalski, egzamin pisemny, 10 pyta (zagadnie)

Rozwj teorii ekonomii Podstawowe koncepcje teoretyczne

Antyk Arystoteles, Ksenofont oikos gospodarstwo domowe, nomos prawo. Sowo pochodzi
najpewniej od Ksenofonta.

redniowiecze Florecja i Medyceusza, Savonarola i Bank Pobony, Lichwa i ydzi, Fuggerowie i

Niemcy, Gresham, Newton i Anglia. redniowiecze to Europa. Chrzecijastwo, katolicyzm i
papiestwo, obowizywao witopietrze. Centrum finansowym wiata jest Florencja. Medyceusze to
kupcy i bankierzy (gdy ju mieli czym bankierzy). Filie mieli nawet w Amsterdamie i Londynie. By
jednak problem wedug w. Augustyna pienidz ma nie rodzi pienidza, lichwa jest zakazana.
Medyceusze poyczali wic z poczuciem winy dlatego fundowali wielk sztuk, aby winy zmaza.
Medyceusze poyczali wszystkim wielkim graczom papiestwu i wadcom. W zamian otrzymywali
przywileje podatkowe. Dogmat Augustyna nie dotyczy rzecz jasna ydw, ktrzy poyczali na
procent bardzo znaczny 44 % . ydzi z kolei poyczali od Medyceuszy, z tym e jedynie na 20%, a
dalej ydzi poyczali biednym. Ludzie trafiali w spiral zaduenia. W pogromach w duej mierze
chodzio o to, eby spali ksigi dunikw. Czasem ydw z miasta wyganiaa gra, ale zawsze
byli sprowadzani z powrotem.

Koci chcia rozwiza jako problem popularnoci lichwy. Tu pojawia si reformator Girolamo
Savonarola z ide Kocioa ubogiego. Powstaj banki pobone Marka Strozziego. Poyczay one
pienidze na maksymalnie 5% (do 5% to nie grzech). Jednak bogacze nie mieli interesu w zasilaniu
tych bankw kapitaem, zdarzao si to gwnie dziki charyzmatycznym kazaniom Savonaroli. Banki
pobone psuy wszystkim interes. Savonarola, bdc reformatorem, pokci si z Aleksandrem VI i
koniec kocw spon na stosie.

Wadcy te wpadali w spiral zaduenia u Medyceuszy, ktrzy cigle poyczali im pienidze (bo
teoretycznie bez pienidzy nie mona zrobi nic, eby zarobi na oddanie dugu), ktrych nikt im nie
zwraca. I tak Medyceusze upadli. System woski cechuje rozpito dochodw bogata elita, biedne
masy.

W Niemczech wany by Jakub Bogaty z Fuggerw. Jego rd zajmowa si produkcj i sprzeda

tkanin. Jakub we Florencji zobaczy, jak wyglda wielki wiat interesw. Ale inaczej rozumia sw
misj. Fuggerowie utrzymywali p Europy, zyskiwali dziki temu liczne przywileje, w tym monopol
na wydobycie srebra. Dbali o swych pracownikw budowali im osiedla, pacili przyzwoicie, otaczali
opiek zdrowotn. W Niemczech waciciel nie mg w 100% samodzielnie dysponowa ziemi
(sprzedawa, zastawia, wygania mieszkacw), wic panowa pewien wzajemny szacunek (my
pracujemy dla ciebie, ty utrzymujesz si z naszej pracy). Taki kapitalizm wsplnotowy. Fuggerowie
skoczyli jednak tak jak Medyceusze, bo dunicy nie oddawali im pienidzy.

Anglia miaa rne rda dochodw i wierzycieli, jednak najwicej si zmienio za spraw Henryka
VII, ktry zerwa wi z Watykanem. By to pocztek wielkich fortun na Wyspach, ktre zrodziy si
ze zbrodni i grabiey dbr kocielnych, pomimo e opactwa i zakony byy zawsze w porzdku dla
ludzi. Nowym monym zaleao na utrzymaniu tego stanu rzeczy, tam doszed do dziaania
nieskrpowany kapitalizm, przeciwny niemieckiemu. Isaac Newton uzna, e w ekonomii nie ma
Boga, wic takie rozpasanie kapitalizmu jest OK. Thomas Gresham by zdolnym finansist, doradc
mniejszych i wikszych wadcw, jedn z doradzanych przez niego metod byo zmniejszanie wartoci
emitowanego pienidza, jednak zawsze koniec kocw ludzie si orientowali, e w monecie jest mniej
kruszca tak pojawili si alchemicy, rzekomi wytwrcy metali szlachetnych. Gresham by taki
cwany, e w Amsterdamie handlowa walut i dugami.

Z redniowiecza wypczkoway: merkantylizm (de Montrechtien, O roli pienidza w ekonomii,

rozwj we Woszech, Francji, Anglii, Hiszpanii), fizjokratyzm (F. Quesnay, rola przyrody i rolnictwa,
wszystkie zjawiska maj naturaln przyczyn niezalen od czowieka, gospodarka jest jak system
naczy poczonych, leseferyzm).

Prekursorzy szkoy klasycznej

William Petty, pierwszy statystyk gospodarczy chcia oszacowa produkt krajowy Anglii i Walii.
John Locke twrca empiryzmu, liberalizmu i teorii wartoci pienidza. Za priorytet uwaa sprawn
republik konstytucja, rzdy prawa, wadza wsplnoty, wolno sowa i interesu. David Hume
historyk i filozof, dziaanie na podstawie dowiadcze, informacja jest chaotyczna i zmienna, rol
jednostki jest przetwarzanie impresji na idee, krytyka przyczynowoci (strzelba, cyngiel i sucy)
przyczyna moe by inna ni si wydaje. Adam Smith Badania nad natur i przyczynami bogactwa
narodw metodologiczny indywidualizm (z wielu ego izmw wytwarza si dobro wsplne, kady
kieruje si swoim interesem i to ma zbiorowy sens), niewidzialna rka rynku, homo oeconomicus,
subiektywna teoria wartoci (diamenty i woda, ludzie sami przypisuj warto rzeczom). David
Ricardo Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, teoria pacy cena odbiciem kosztw
produkcji, teoria przewagi komparatywnej rzeczy wytwarza tam, gdzie si to opaca, ilociowa
teoria pienidza. Thomas Malthus czynnik demograficzny w rozwoju spoeczno-ekonomicznym.
Korelacja midzy liczb ludnoci a poziomem zamonoci, przeciwnik egalitaryzmu i pomocy
spoecznej. Jean Baptiste Say poda stwarza popyt, oszczdnoci jako konsumpcja odoona w
czasie, rynek dziaa w warunkach wolnej konkurencji, kryzys to efekt ingerencji zewntrznej spoza
rynku. Friedrich List ekonomia polityczna, protekcjonizm (promowanie rodzimej produkcji), silne
pastwo (wpyw na Bismarcka), sprzeciw wobec wymiany midzynarodowej, prekursor zjednoczenia
Europy.

Utylitaryzm

Jeremy Bentham (1748-1832) zwolennik wolnego rynku, czowiek dy do szczcia a jego

szczcie jest zadaniem pastwa, czowiek to istota racjonalna, przeprowadza felfic calculus
rachunek przyjemnoci i nieprzyjemnoci (zyskw i strat) dziaania. Pastwo ma nie przeszkadza,
ewentualnie pomc.

James Mill (1783-1873) skrajny liberalizm ekonomiczny, ludzie d do szczcia i nie naley im
przeszkadza, szczcie osigaj nieliczne, najsilniejsze jednostki zapewniajc tym postp ogu,
udziaem wikszoci jest nieszczcie.

John Stuart Mill (806-1873) systemy demokratyczne mog atwo przerodzi si w dyktatur
wikszoci poprzez pastwowe monopole i przetrzymanie wadzy przez jedn grup, wolno
gromadzenia si, brak cenzury, prawo do bycia mniejszoci, proporcjonalne wybory, niezmienny
korpus profesjonalnych urzdnikw operujcych pastwem, prawo antymonopolowe.
Szkoa neoklasyczna

Herman Heinrich Gossen (1810-1858) prekursor szkoy psychologicznej i matematycznej w

ekonomii, teorie zachowa konsumenta i pierwsze zasady uytecznoci kracowej (tzn. e popyt
spada wraz z konsumpcj, na przykad dla alkoholu rano jest ujemny).

Carl Menger (1840-1921) warto dobra jest zalena od uytecznoci marginalnej (kracowej),
instytucje spoeczne powstaj w wyniku ewolucyjnego procesu (np. pienidz), prekursor metody
prakseologii ( uniwersalnych prawidowociach ludzkiego dziaania, polskim mistrzem jest Tadeusz
Kotarbiski)

William Stanley Jevons (1835-1882) jeden z twrcw subiektywistycznego kierunku w ekonomii,

ekonomia powinna bada ilociow stron zjawisk gospodarczych, teoria plam na socu
(koniunktura) kiedy gospodarka to gwnie rolnictwo, wic to wcale nie taka gupia teoria

Antoine August Cournot (1801-1877) prekursor ekonometrii zwolennik zasad matematycznych

w ekonomii, idee funkcjonalnoci i prawdopodobiestwa w ekonomii, model oligopolu Cournota

Leon Walras (1834) kolejny matematyk, prekursor teorii rwnowagi oglnej, istnieje system
zalenoci funkcjonalnych wyraajcy taki stan gospodarki wymiennej, kiedy wszystkie gazie s
zrwnowaone wewntrznie i midzy sob, podstawa modeli ekonometrycznych. Jego koncepcje
przypady go gustu komunistom.

Vilfredo Pareto (1848-1923) Optimum Pareto nie jest moliwa relokacja zasobw bez straty, kto
musi straci eby inny zyska, zasada 80/20 popularna w biznesie (20% ubra nosimy przez 80%
czasu, 20% pracownikw generuje 80% produktw, 20% tekstu pozwala zrozumie 80%
treci itd.), teoria krenia elit (elit tworz ci, ktrzy w danej dziedzinie osigaj najwysze
wyniki, wida to na amerykaskich uniwersytetach).

Pierwsza synteza neoklasyczna

Alfred Marshall (1842-1924) rozwj mikroekonomii: badanie zwizkw poda-popyt,

rozwinicie teorii uytecznoci konsumenta, ekonomika przemysu, prawo elastycznoci
popytu.

Monetaryzm

Milton Friedman (1912-2006, Nobel w 1976) chicagowska szko ekonomii, wolny rynek,
teoria poday pienidza, Negative Income Tax dofinansowanie zarabiajcych poniej
pewnej kwoty, likwidacja wszelkich zasikw (pastwo gwarantuje tylko poziom przeycia).

Irving Fisker (1867-1947) Ilociowa teoria pienidza, rwnanie Fiskera, teoria dystrybucji
przedkadanie dbr teraniejszych nad przyszymi jest przyczyn agio, czyli stopy
procentowej dla wartoci dbr teraniejszych (ch kupienia iPhonea 7 TERAZ a nie za p
roku)
Keynesizm

John Maynard Keynes (1883-1946) Oglna teoria zatrudnienia, procentu i pienidza,

produkcja jest okrelana przez popyt, due znaczenie kracowej skonnoci do konsumpcji,
zmiana iloci pienidza wpywa na zatrudnienie, brak popytu sprzyja bezrobociu, aktywno
fiskalna i monetarna pastwa, mnonik inwestycyjny. Przewidzia II Wojn wiatow,
wyliczajc e dug Niemiec jest niespacalny. Niestety potem z jego nauk wymylono, e
wojna napdza gospodark.

Alvin Hansen (1887-1975) Teoria stagnacji sekularnej trwae zahamowanie wzrostu

gospodarczego w krajach wysoko rozwinitych spowodowane wyczerpaniem si zasobw
naturalnych lub tumieniem wzrostu przez system spoeczny.

Franco Modigliani (1918-2003) Gospodarka rynkowa wymaga stabilizacji poprzez

polityk monetarn fiskaln, hipoteza cyklu ycia (wraz z R. Brumbergiem) planowanie
konsumpcji w cyklu ycia, twierdzenie Modigliani-Miller warto formy jest niezalena od
sposobu finansowania i struktury kapitaowej (stosunku dugu do kapitau wasnego).

Teoria dobrobytu

Artur Cecil Pigou (1877-1955) Rozrnienie uytecznoci indywidualnej i spoecznej,

interwencja pastwa niezbdna przez efekty zewntrzne, ekonomika ochrony rodowiska,
psychologiczna koncepcja cyklu, rozwizywanie problemw zewntrznych przez tzw.
Podatek Pigou (eby byo ekologicznie i czysto, na przykad ma go paci smrodzca i
brudzca fabryka)

John Richard Hicks (1904-89), Nobel w 1972 nurt matematyczny w ekonomii,

wsptwrca modelu IS-IM (zaleno oszczdnoci i inwestycji), efektywno Kaldora-
Hicksa rozwinicie efektywnoci Pareto, gdy jeden zyskuje mniej ni traci inny to dziaanie
jest nieefektywne, efektywnie jest gdy strata jest jako kompensowana traccemu (np.
producent-konsument albo rolnik-producent).

Paul Anthony Samuelson (1915-2009), Nobel w 1970 teoria finansw publicznych

optymalna alokacja zasobw, programowanie liniowe, analiza ekonomiczna, teoria wzrostu,
definicja dbr publicznych (w tym obrona narodowa) - biznes publiczny te powinien
zyskiwa, koncepcja dobrobytu ekonomicznego dobrobyt to co wicej ni PKB, ludzie
maj by szczliwi, druga wielka synteza neoklasyczna.

Teoria niedoskonaej konkurencji

Edward Chamberlin (1899-1967), Joan Robinson (1903-1983) teoria konkurencji

monopolistycznej (wczeniejsi badacze brali pod uwag konkurencj idealn), zrnicowanie
produktu, ceny silnie determinowane przez elementy rynku, zwaszcza monopolizacj i
konkurencyjno (producent jest ceno biorc lub cenodawc)
Ekonomia instytucjonalna

Thorstein Veblen (1857-1929) Teoria klasy prniaczej stadia rozwoju spoeczestwa:

dziko, barbarzystwo, quasi-pokojowy rozwj wytwrczoci, pokojowa organizacja
wytwrczoci. Klasa prniacza na wszystkich etapach ksztatuje i utrwala nawyki; definicja
czasu wolnego spoeczestwa rozwinite d, by mie go jak najwicej.

Ronald Coase (1910-2013), Nobel 1991 Teoria przedsibiorstwa, gospodarka nie moe by
zarzdzana jak wielka firma (tzn. twardo planowana, a takie przekonanie panowao). Firmy
prywatne s zarzdzane jak gospodarka planowa, ale ponosz rynkowe koszty transakcyjne.
Teoremat Coasea efekty zewntrzne przy dobrze zdefiniowanych prawach wasnoci i
niskich kosztach transakcyjnych mog by zniwelowane przez dobrowolne transakcje midzy
stronami (odwrotnie ni u Pigou, czyli teoretycznie przy dobrym uoeniu podatkw
waciciel fabryki kleju sam przestanie zanieczyszcza wody gruntowe, na Wikipedii jest
przykad z browarem).

Tyle historii.

Ekonomia wprowadzenie

Czym jest ekonomia?

1. Badanie dziaa czowieka dotyczcych produkcji i wymiany midzy ludmi. W tym

sensie jest to nauka spoeczna.
2. Analiza zmian w caoci gospodarki (tendencja cen, produkcji, bezrobocia) i pomoc w
ksztatowaniu polityki gospodarczej.
3. Nauka o dokonywaniu wyborw bo przecie zasoby s ograniczone. Przedmiotem
ekonomii s std dobra rzadkie.
4. Nauka o organizacji dziaa ludzkich w sferze produkcji i konsumpcji.
5. Nauka o pienidzu, stopie procentowej, kapitale, bogactwie (pienidz to krwiobieg
gospodarki).
6. Nauka o tym, jak jednostki i spoeczestwo decyduj o wykorzystaniu rzadkich
zasobw, ktre mog mie alternatywne zastosowania w celu wykonania rnych dbr
i rozdzielenia ich na konsumpcj obecn i przysz pomidzy rne osoby i grupy w
spoeczestwie.

Makro i mikroekonomia

Makroekonomia badanie zachowa gospodarki traktowanej jako cao z lotu ptaka.

Mikroekonomia zachowanie poszczeglnych przedsibiorstw, gospodarstw, bran lub

dziaw gospodarki.
Skd podzia?

Aspekt historyczny praktyka akademicka, mdrzy ludzie z czasem pisali o dwch

stronach ekonomii
Istota wzajemnych relacji stopie szczegowoci
Tendencje rozwojowe ekonomiki branowe lub aspektw gospodarowania
zapotrzebowanie na konkretn wiedz (ekonomika handlu, podziau, wytwarzania).

Pewne ortodoksyjne nurty neguj istnienie makroekonomii i odwrotnie (bo mikro ma by

prymitywnym makro).

Obszar pogranicza rnych nauk polityki, psychologii, antropologii, historii (obserwacje,

dane , przesanki), statystyki (mnstwo obserwacji).

W ekonomii to samo mona rne widzie i interpretowa. Ekonomia pozytywna odpowiada

na pytanie Co jest? rzetelny obraz stanu rzeczy. Ekonomia normatywna aspekty etyczne
i sdy wartociujce, ocena faktw.

Klauzule metodologiczne

Post hoc ergo propter hoc po czym nie oznacza z powodu czego
Ceteris paribus pozostae czynniki bez zmian badanie wpywu konkretnego
czynnika na sytuacj
Cao i cz nie naley za atwo przechodzi do uoglnie, na przykad gdy
sadownik widzi, e obrodzio mu jabkami i cieszy si na zysk, ale po chwili wychodzi
i widzi, e u wszystkich ssiadw te obrodzio bum, wcale nie ma zysku tylko jest
klska urodzaju
Teoria to narzdzie porzdkowania faktw
Niepewno w yciu gospodarczym kada dziaalno zwizana jest z ryzykiem
Prawa ekonomiczne sprawdzaj si tylko jako pewna przecitna, nie jako cisa i
dokadna zaleno

Proponowane lektury: J. Sloman Podstawy Ekonomii, D. Begg Ekonomia, B. Czarny

Podstawy ekonomii, P. Krugman & R. Wells Mikroekonomia, Samuelson i Nordhaus
Ekonomia

Narzdzia ekonomisty

Obserwacja empiryczna obserwacja rzeczywistoci to podstawa ekonomii

Obserwacja porednia statystyki dane z gospodarki (taki GUS ma mas ankieterw
od wszystkiego)
Szeregi czasowe zazwyczaj przebieg w miesicach, uporzdkowanie w czasie to
podstawa do wycigania wnioskw
Dane przekrojowe typowa uredniona statystyka
Wartoci absolutne np. kursy walut, stawki podatkowe
Wartoci wzgldne to, co ekonomici lubi najbardziej zestawienie zmian. Np.
sam dug publiczny nie jest wany, wane jest jego odniesienie do PKB na przykad.
 Modele ekonomiczne

Model to uproszczona wersja teorii ekonomicznej. Pokazuje podstawowe zwizki badanych

zmiennych istotnych dla teorii. Zwizek danych statystycznych i modeli ekonomicznych jest
dwustronny model trzeba wypeni konkretn treci, zgromadzone informacje weryfikuj
model.

Rynek wprowadzenie do zagadnienia rwnowagi

Definicje:

- Mechanizm racjonalnego alokowania (rozmieszczania) zasobw gospodarczych

- Proces ustalania warunkw transakcji; Og warunkw, w ktrych dochodzi do zawierania

transakcji wymiennych; Proces negocjowania; Proces wymiany dbr i usug; Proces zbierania
informacji (choby Ceneo); Obszar, gdzie dokonuje si wymiana;

- Instytucja np. gieda papierw wartociowych

- Ukad wzajemnych oddziaywa; Og stosunkw midzy kupujcymi i sprzedajcymi;

Grupa firm i jednostek

Ekonomici uwaaj rynek za najdoskonalszy mechanizm ustalania warunkw w z natury

sprzecznych interesach.

Ograniczenia rynku:

- Ograniczenia realne przyroda, technologia, kadry, popyt

Rynki kryteria podziau

Geograficzne
Typ kontroli wolny, centralnie sterowany, mieszany
Skala i wielko hurtowy i detaliczny
Jednorodno homogeniczne i heterogeniczne
Struktura oligopol, monopol, konkurencja itd.
Relacja nabywca-sprzedawca: rynek konsumenta, rynek producenta
Rodzaj obrotu skup, zbyt
Legalno legalny, czarny, szary (legalny z ukryt skal operacji, tak naprawd
nawet prezenty powyej 100 zotych s transakcj)
Branowe

Mechanizm rynkowy jego istot jest sprzeczno interesw ujawniajca si w konkurencji

Popyt ilo dobra, jak nabywca chce kupi w okrelonym czasie przy danej cenie

Popyt potencjalny kto chce

Popyt faktyczny kto kupi

Przy innych czynnikach niezmienionych (ceteris paribus) zapotrzebowanie na dane dobro

zmaleje gdy cena wzronie i zwikszy si, gdy cena spadnie.

Wielko zapotrzebowania ilo dobra, ktr nabywcy skonni s naby przy danej cenie i
w okrelonym czasie.

Przyczyny:

Efekt dochodowy zalenie od ceny mona kupi mniej lub wicej. Wielko efektu
zaley od tego, jaka cz dochodu jest przeznaczana na dane dobro. Na przykad
wzrost cen soli o 100% nie wpynie na gospodarstwo domowe, ale da po kieszeni
producentowi sonych paluszkw.
Efekt substytucyjny przerzucenie si na co taszego, co zastpuje dobro waciwe;
jego miara zaley od tego, jak bardzo zbliony do pierwowzoru jest substytut.

Inne determinanty popytu:

Gusta osabienie elastycznoci cenowej popytu

Ceny i ilo dbr substytucyjnych (konkurencyjnych) margaryna i maso
Ceny i ilo dbr komplementarnych dbr uzupeniajcych, skoro ma si telefon to
trzeba mie i abonament
Dochd:
o Dobra zwyke uycie wprost proporcjonalne do dochodu
o Dobra niszego rzdu rzeczy gorszej jakoci, z ktrych si rezygnuje przy
wyszym dochodzie (tanie wino, szynka z marketw)
 Podzia dochodu (wzrost rozpitoci) czy grup docelow sta na podwyk cen? W
sensie, na ile mona zmieni cen by zachowa dotychczasowy target
Przewidywanie zmiany cen a moe za miesic bdzie taniej? lub wrcz przeciwnie
kupuj, bo zaraz podroeje!

Te elementy maj odbicie na krzywej popytu.

Poda ilo dobra, ktr producent chce sprzeda w danym czasie w danej cenie.

Dobra produkcyjne surowce, materiay, technologie, maszyny su do

wytwarzania dbr konsumpcyjnych wraliwe na popyt inwestycyjny
Dobra konsumpcyjne wraliwe gwnie na dochd

Gdy wzronie cena to wzrasta poda ronie skonno do zapewnienia danego dobra,
producent widzc zarobek chce zarobi wicej.

Jakie s inne przyczyny wzrostu poday?

a) Po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji szybko rosn koszty wytwarzania

gdy nasze lody s popularne musimy kupi drug maszyn i wicej surowcw
b) Im wysza cena, tym bardziej opacalna produkcja
c) Jeli cena dobra utrzymuje si na wysokim poziomie produkcj podejm nowi
producenci

Inne determinanty poday:

Koszty produkcji
- Zmiany cen czynnikw produkcji
- Zmiany technologii (kiedy pyta CD kosztowaa 20 zotych)
- Zmiany organizacyjne
- Polityka rzdu
Opacalno produktw alternatywnych
Opacalno dbr o wspzalenej poday (ropa i benzyna)
Wypadki losowe i inne nieprzewidziane zdarzenia
Cele producentw producent nie zawsze chce zaspokoi rynek, tworzy elity
Przewidywanie zmian cen

Rwnowaga rynkowa poda i popyt sobie odpowiadaj. W prawdziwym wiecie powstaje z

odchyle, jak waka-wstaka.

Dwie sytuacje typowe to:

Niedobr rynkowy producenci nie mog sprosta popytowi (rzd narzuca wtedy
cen maksymaln)
Nadwyka rynkowa ilo dobra jest wysza ni popyt (rzd narzuca wtedy cen
minimaln)
Ruch po krzywej i przesunicia krzywej poday:

Ruch po krzywej to zmiana oferowanej iloci, nastpuje to w wyniku zmiany ceny

Ruch krzywej to zmiana oferowanej iloci pod wpywem innego czynnika
Inne czynniki w tym przypadku to na przykad: ceny czynnikw wytwrczych, postp
techniczny, wzrost wydajnoci (Internet of things), warunki naturalne pogoda,
podatki, dotacje etc.

Ruch krzywej popytu:

Zmiany dochodu, zmiany cen substytutw, dbr komplementarnych, zmiany gustw i

mody, reklama i marketing, formy sprzeday mniej lub bardziej user-friendly,
oczekiwania na zmian cen.

Czas w ekonomii:

Czas dugi czynniki s zmienne i pod kontrol

Czas krtki czego si zmieni nie da

> Rwnowaga dugookresowa krzywa zarwno popytu jak i poday ulegaj zmianom

Zagadnienie elastycznoci reakcja popytu i poday:

Elastyczno cenowa popytu to jego reakcja na zmian ceny. EP=%Q/%P= [(Q2-Q1):Q1]-

[(P2-P1):P1].

E>1 popyt elastyczny (dodatnia reakcja w nabywanych ilociach po zmianie cen)

E=1 popyt neutralny

E<1 popyt nieelastyczny (ujemna reakcja nabywanych iloci po zmianie cen)

Za cen 20 sprzedano 100 sztuk. Za cen 4 sprzedano 200.

Za cen 18 sprzedano 150 sztuk. Za cen 6 sprzedano 160.

Elastyczno wynosi wic 5, czyli popyt na Elastyczno wynosi 0,4, wic popyt na
dobro jest elastyczny. dobro jest nieelastyczny.

Doskonaa nieelastyczno cay czas nabywana jest ta sama ilo dobra. Na przykad
insulina albo inne leki.

Doskonaa elastyczno cay czas ta sama cena i rne iloci nabywane. Na przykad opata
klimatyczna w miejscowoci wypoczynkowej (w sezonie i poza nim).

Przyczyny reakcji popytu:

Dostpno substytutw
 Przyzwyczajenia konsumentw
Dobra luksusowe dla kadego rne, ale reakcje nietypowe (np. towar veblenowski,
co jest oznak prestiu tylko gdy jest drogie)
Dobra niezbdne, np. sl.

Mieszana elastyczno cenowa popytu

Dobra komplementarne (-)

Dobra substytucyjne (+)
Sia reakcji popytu na jedno dobro wpywa na zmian innego dobra

Exy>1 Popyt na X jest elastyczny wzgldem ceny Y

Exy = 1 Popyt na X jest neutralny wzgldem ceny Y

Exy<1 Popyt na X jest nieelastyczny wzgldem ceny Y

Przykad 1:

Drukarki i kartride. Cena drukarki spada z 500 do 400 zotych -> Popyt na kartride
wzrasta ze 100 do 150. Elastyczno wynosi -2,5. Wic kartrid to dobro komplementarne a
popyt jest elastyczny. Biznes to sprzedanie czego, co powoduje dalsze kupowanie od nas.

Przykad 2:

Pomaracze i banany. Cena pomaraczy ze 1,50 zostaje podniesiona na 2,00 zote ->
wzrasta popyt na banany ze 100 kg na 140 kg. Elastyczno wynosi 1,2. Jest to wic dobro
substytucyjne. A popyt jest elastyczny wzgldem cen pomaraczy.

Elastyczno cenowa poday

Wspczynnik reakcji poday na zmian ceny. ES= %S/%P

Poda elastyczna i nieelastyczna

Za cen 10 sprzedamy 1000. Za cen 4 sprzedamy 180.

Za cen 11 sprzedamy 1300. Za cen 5 sprzedamy 200.

Wspczynnik wynosi 3. Wspczynnik wynosi .

Poda doskonale nieelastyczna na przykad dziea sztuki, raczej ich nie przybywa

Poda doskonale nieelastyczna woda, bo zawsze jest jej raczej nieskoczenie duo

Przyczyny elastycznoci poday

Nadwyka mocy produkcyjnych atwo wytworzy wicej

 Wysoki poziom zapasw
> Dobra produkcyjne
> Dobra naturalne (produkty rolne)

Elastyczno dochodowa popytu reakcja popytu na zmian dochodu - Ey=%Q/%Y

Ma to znaczenie zarwno przy rozdawaniu rodkw jak i obnice podatkw.

Ey>1 konsumenci przy wzrocie dochodu nabywaj wicej

Ey=1 konsumenci przy wzrocie dochodu nabywaj tyle samo

Ey>1 konsumenci przy wzrocie dochodu nabywaj mniej

Teoria wyboru konsumenta jak zachowuje si konsument na rynku?

Konsument to podmiot podejmujcy decyzj zakupu, mona go rozumie jako gospodarstwo

domowe.

Zakadamy, e konsument jest racjonalny. Na t teori skada si badanie, jak konsument

dokonuje wyborw analizujc potencjalne koszty i korzyci.

Koszty -> teoria ograniczenia budetowego

Korzyci -> analiza uytecznoci, preferencji i krzywych obojtnoci

Zaoenia:

Zasoby s ograniczone
Potrzeby s nieograniczone (w sumie to jest powd rozwoju wszystkiego)
Konsument wic dokonuje wyboru, a z kadym wyborem wie si koszt
alternatywny (poszedem do kina, nie jestem w teatrze)

Podstawowy model wyboru:

Upodobania konsumenta
Dochd w dyspozycji (netto)
Ceny zakupu
Denie do maksymalizacji uytecznoci (satysfakcji) w ramach dostpnego budetu

Preferencje

Subiektywne oceny wanoci i przydatnoci dbr

Uwarunkowane jest: tradycj rodzinn, wpywem rodowiska, wychowaniem,
wyksztaceniem, poziomem dochodu, stylem ycia. Do tego dochodzi marketing, o
ktrym poniej.
 10 trendw w konsumpcji

I. Ch odmiany
II. Izolowanie si
III. Odmadzanie si
IV. Egomania (zrb co dla siebie)
V. Niezwyke przygody
VI. Nadmiar obowizkw (uatw sobie ycie)
VII. Gos rozsdku
VIII. Mae sabostki
IX. Wybieram zdrowie
X. Konsument walczcy (np. jaja zerwki, kawa z upraw bez niewolnictwa)

Zachowania konsumenta zaoenia

Wyobramy sobie koszyk dbr.

Mono szeregowania koszykw dbr.

Uszeregowanie logiczne spjne (tranzytowe, czyli jeli koszyk A jest waniejszy od
koszyka B to koszyk A jest te waniejszy od koszyka C)
Denie do posiadania wikszej iloci kadego dobra, o ile nie zmniejsza to iloci
dbr pozostaych

Uyteczno

Satysfakcja, poczucie zaspokojenia potrzeby konsumpcji dbr i usug; subiektywna

miara stopnia zadowolenia
Formalna jednostka uytecznoci to utyl.
Ale uyteczno nie jest mierzalna.
> Uc czna satysfakcja z konsumpcji danej iloci dobra
> Uk uyteczno kracowa; Zmiana Uc wynikajca ze zmiany konsumpcji
danego dobra o jednostk wyej lub niej.
 Rwnowaga konsumenta (optimum)
-> gdy stosunek uytecznoci kracowej do ceny jest taki sam dla
wszystkich towarw. Gdy strony nie s rwne, to rozsdny konsument zmniejszy
konsumpcj po drugiej stronie.

Linia budetowa

Powiedzmy, e dysponujemy kwot 280.

Koszyk Dobro Y (cena 20) Dobro X (cena

40)

M 14 0

A 12 1

B 10 2

C 8 3

D 6 4

E 4 5

F 2 6

N 0 7

W ramach naszego budetu mona zagospodarowa kady z tych koszykw.

Y/X= -2/1

To si przedstawia na linii budetowej. Jej nachylenie jest ujemne. Rwne (ze znakiem
ujemnym) stosunkowi ceny X do Y. Ulega przesuniciu wraz ze zmian dochodw (L), na
stopie nachylenia wpywa cena dobra (P).
Co decyduje o ksztacie koszyka dbr?

Krzywa obojtnoci kombinacja dwch dbr, ktre maj tak sam uyteczno cakowit.
W rodku krzywej wymienno obu dbr jest zbliona. Znajduj si na krzywej te
kombinacje z punktu widzenia konsumenta obojtne. Tam gdzie uk przylega do linii s
moliwoci nabywcze.

Waciwoci tej krzywej:

Ma nachylenie ujemne wzrost jednego dobra to spadek drugiego

Jest wklsa w stosunku do ukadu wsprzdnych przez kocow stop substytucji

Kocowa stopa substytucji ilo jednego dobra, ktr jest w stanie odda konsument, aby
uzyska dodatkow ilo drugiego dobra. Na przykad krawaty i koszule.

Dla kadego konsumenta mona wykreli nieskoczenie wiele krzywych. Um dalej

od centrum ukadu wsprzdnych tym wiksza Uc.
Krzywe nie przecinaj si.

Rwnowaga jest gdy krzywa pokrywa si z budetem. Przy krzywej Q1 konsument nie
wykorzystuje wszystkich rodkw, na krzyw Q3 go nie sta. Na ramiona odstajce od linii
prostej te go nie sta (chyba).

Krzywa dochodowo-konsumpcyjna

Dobro normalne masz wicej rodkw, kupujesz wicej dobra

Dobro podrzdne Y wraz ze wzrostem dochodu konsumpcja spada. Wykresu nie ma,
wraz z oddalaniem si prostej (zwikszanie dochodu) uk si przesuwa po niej w d.

Krzywa Engla

Dobro podstawowe konsumpcja ronie wraz z dochodem, ale coraz mniej

Dobro luksusowe w miar wzrostu dochodu kupuje si coraz wicej

hhfhuihugbuoygugvoyuguyoguyfguyfgoutguyguoygjigytrd56reguoyguyotg76t67tygyuotg67t
Krzywa cenowo-konsumpcyjna

Chodzi o wzrost iloci kupowanego dobra substytucyjnego Y przy wzrocie ceny dobra X.
Inna jest dla dbr komplementarnych tam jedno jest wprost proporcjonalne do drugiego.

Dobra Giffena

Na przykadzie ryu, misa i kryzysu. Miso lepiej zaspokaja gd, ale jest drogie, wic ludzie
kupuj raczej ry. Do pewnego momentu kupuj i miso i ry, ale gdy obie te rzeczy
podroej to kupuj ju tylko ry, pomimo tego e podroa i jest gorszym dobrem ni miso.
A wic ujemny efekt dochodowy przewaa nad efektem substytucyjnym.

Przedsibiorstwa produkcja i produkcyjno

Funkcja produkcji przeksztacenie pracy, kapitau, zasobw naturalnych aby uzyska

przydatne produkty i usugi. Okrela relacj midzy wielkoci produkcji a liczb
zaangaowanych czynnikw produkcji.

Produktywno to miara produkcji z jednego czynnika w jednostce czasu.

Czynniki produkcji:

Stae np. fabryka

Zmienne np. wiksze zamwienie
Czas krtki raczej nie zaobserwuje si zmian
Czas dugi tu wida zmiany

Produkt cakowity

W kocu przestaje rosn przy zwikszaniu nakadw, bo np. pracownikw mona upycha
w hali produkcyjnej tylko do pewnego poziomu.
 Produkt

Kracowy zmiana Pc spowodowana zmian (wzrostem lub spadkiem) nakadw

czynnikw wytwrczych
Przecitny wielko Pc przypadajca na jednego zatrudnionego

Typowa funkcja produkcji:

Faza I nakad czynnika zmiennego wynosi Pp do maksimum

Faza II Pp spada, Pk spada, ale nadal jest dodatni

Faza III Pp spada, Pk przyjmuje wartoci ujemne, Pc spada

Pc spada przy zatrudnieniu nadmiernych zasobw.

Czynniki produkcji: zmienne, czyli praca (L), stae, czyli pozostae (K).

P=f(L,K)

Izokwanta zbir kombinacji (L,K) pozwalajcych osign ten sam efekt produkcji. Na
przykad park. Gdy do sprztania lici zatrudnimy skazanych na prace spoeczne i damy im
kijki z kolcami to bdzie to may wkad kapitaowy (K) i wykonaj oni duo pracy. Gdy
wemiemy kilku gajowych i damy im dmuchawy to zapacimy wicej za narzdzia (wzronie
K), ale mniej si narobi. Najwicej zapacimy za taki odkurzacz do lici jak maj w
Niemczech i zatrudnimy do niego dwch operatorw.

Izokwanta moe si przesuwa, im bliej centrum ukadu, tym mniejszy efekt.

Przemieszczanie si izokwant to zmiana produkcji bez zmiany technologii. Przesuwanie si
po izokwancie to zastpowanie jednego czynnika przez drugi (proporcje K i L).

Kracowa stopa substytucji coraz mniejszy kapita to coraz wicej pracy.

Marginalna stopa technicznej substytucji jak zastpi prac kapitaem, aby efektywno
bya staa.

Izokoszta linia jednorazowego kosztu, obrazujca proporcje czynnikw pracy i kapitau.

Rwnowaga przedsibiorstwa

Punkt stycznoci izokwanty i izokoszty

 Optymalna kombinacja czynnikw wytwrczych dostpna przy danych finansach,
umoliwiajca najwiksz produkcj

Koszty w firmie

Koszt alternatywny koszt utraconych okazji, wynika z utraty moliwoci

wykorzystania rodkw na inne cele
Koszt ksigowy
Koszt ekonomiczny
Koszty wasne pienina warto czynnikw produkcji zuytych do wytworzenia
okrelonego produktu
o Wedug reakcji na zmiany produkcji stae i zmienne
o Wedug zakresu koszty cakowite, przecitne i kracowe

Koszty stae niezmienne niezalenie od wielkoci produkcji administracja, konserwacje,

czynsze, amortyzacja (koszt odpisu)

Koszty zmienne zalene od produkcji praca, materiay, energia, paliwo, surowce. Tempo
wzrostu nie jest jednakowe.

Ich suma to koszty cakowite.

Koszty przecitne (jednostkowe) koszt jednostki produktu, przy czym jednostka to

niekoniecznie jedna sztuka
Koszt kracowy (marginalny) koszt wyprodukowania dodatkowej jednostki
produktu KK=KC/Q

Koszt przecitny stay

KPS=KS/Q

KPS mona policzy tangensem alfa, gdzie alfa to kt np. A-0-Q1.

Tam obok jest krzywa KPS, spaca coraz wolniej, bo cigle dzielimy przez 2, 100 podzieli na
2 to wikszy szok ni 30 podzieli na 2.
Koszt przecitny zmienny

Koszt przecitny cakowity to koszt przecitny zmienny przesunity o koszt przecitny stay.

Ustalanie kosztw kracowych co si dzieje na krzywej kosztw zmiennych, gdy zmienia

si produkcja. Koszty stae trudno jest odzyska, dlatego w pewnych szacunkach si je
pomija.

Wspzaleno kosztw kracowych i kosztw przecitnych przecicie tych krzywych to

minimum kosztw przecitnych.

Dugi okres

Nie ma kosztw staych

Prawo malejcych przychodw nie dziaa i nie ma wpywu na ksztat krzywych
kosztw
Rozmiar firmy i wielko produkcji ulegaj zmianie, gdy zmieniaj si czynniki
wytwrcze

Dugookresowa krzywa kosztw przecitnych (obwiednia)

Obwiednia pokazuje najnisze koszty produkcji wynikajce z dopasowania czynnikw
wytwrczych i rozmiarw firmy.

Rentowno

- Analiza ekonomiczna to:

o Analiza kosztw (poda)
o Analiza utargw (popyt)
o Konfrontacja

Optymalny poziom produkcji utarg cakowity pomniejszony o koszty jego osignicia

osiga maksimum.

Optimum

Utarg kracowy = koszt kracowy

Utarg kracowy = zmiana utargu : zmiana poziomu produkcji

Koszt kracowy = zmiana kosztu cakowitego : zmiana iloci produkcji

Zasady maksymalizacji zysku

Gdy utarg kracowy rwna si kosztowi kracowemu; W krtkim czasie produkowanie

dopki cena nie przeronie kosztu przecitnego zmiennego; W dugim czasie produkowanie
dopki cena nie przeronie kosztu przecitnego.

Przedsibiorca i firma aspekty prawne i ekonomiczne

Przedsibiorca organizuje i uruchamia dziaalno gospodarcz; podejmuje kluczowe decyzje

i podejmuje ryzyko.

Przedsibiorstwo wyodrbniony pod wzgldem ekonomicznym i prawnym, zorganizowany

podmiot podlegajcy zarzdzaniu, posiadajcy nazw, kontrolujcy wykorzystywanie
czynnikw produkcji

Cele firm

Tradycyjnie uwaa si, e maksymalizacja zysku ekonomicznego, niekoniecznie

ksigowego (bo kto chce maksymalizowa podatek), wic ogu korzyci
Rewolucja menederska zawodowi zarzdcy (wacicielzarzdca); meneder
maksymalizuje wasne korzyci i tak oddziela si wasno od zarzdzania. Ale
czasem menederom wciska si akcje firmy, eby zaczli o ni dba jak o swoje.
Korzyci utylitarne korzyci wskiej grupy menederskiej, luksusowe warunki pracy
itp.

Ciekawostka zaoyciel Wal-Marta by mega skromnym czowiekiem, lata klas

ekonomiczn i spa w trzygwiazdkowych hotelach, niestety mu si zmaro i jego
rodzina nie miaa ju takiego podejcia
 Wadza

My si zajmiemy tym pierwszym celem. No ale nie jest w 100% tak, e rewolucja
menederska prowadzi do patologii, cho one oczywicie si zdarzaj (jeden facet
wstrzymywa wypaty 800 osobom, eby co byo inaczej w statystykach, bo czeka na lepszy
kurs franka szwajcarskiego, w ktrym to jemu pacono).

Rozmiary firm:

Mae do 50 pracownikw
rednie 51-250 pracownikw
Due ponad 250 pracownikw

Formy wasnoci:

Prywatne (w tym rodzinne)

Spdzielcze
Pastwowe (po komercjalizacji staj si spkami skarbu pastwa)
Komunalne
Pracownicze

Spki handlowe (wg. Kodeksu Spek Handlowych, z 15 IX 2000, z niego bd poniej

przywoane artykuy)

Osobowe
o Jawne
o Partnerskie
o Komandytowe
o Komandytowo-akcyjne
Kapitaowe
o Z o.o.
o Akcyjne

Spka jawna prowadzi przedsibiorstwo pod wasn firm, nie jest inn spk handlow;
spka cywilna, jeli przez 2 lata zarobi minimum 400 000 staje si spk jawn. Pena i
solidarna odpowiedzialno wsplnikw wasnym majtkiem. Maa liczba wsplnikw, bo
trzeba sobie ufa. Nie ma osobnej osobowoci prawnej.

Spka partnerska spka osobowa, utworzona przez wsplnikw w celu wykonywania

wolnego zawodu w spce prowadzcej dziaalno pod wasn firm. Artyku 88 precyzuje
prawnicy, aptekarze, architekci, ksigowi, doradcy finansowi. Artyku 96 prawo do
samodzielnej reprezentacji. Podstaw jest osobista kompetencja.

Spka komandytowa komplementariusze (odpowiedzialno majtkiem) i

komandytariusze (odpowiedzialno kapitaem) do sumy komandytowej (to co wnis).
Zaufanie partnerw. Na przykad kancelarie prawne biorce nowych pracownikw. Cecha
charakterystyczna ograniczone zmiany kapitaowe za zgod komandytariuszy. Ograniczona
ekspansja kapitau.

Spka komandytowo-akcyjna spka osobowa majca na celu prowadzenie

przedsibiorstwa pod wasn firm, w ktrej wobec wierzycieli za zobowizania spki co
najmniej jeden wsplnik odpowiada bez ogranicze (komplementariusz) a co najmniej jeden
jest akcjonariuszem. Kapita minimum 50 000 z.

Spka z ograniczon odpowiedzialnoci odpowiedzialno do wysokoci wniesionych

kapitaw. Akt notarialny, rejestracja, wniesienie kapitau. Kapita minimum 5000 z. Ma
osobowo prawn. Wadza zgromadzenie wsplnikw, rada nadzorcza, komisja rewizyjna
(moliwo osobistej kontroli spki). Swoboda zbycia udziaw w spce, cho reguluje to
umowa.

Nawet jak si zbierze piciu majtnych to nie postawi mostu na Wile

Spka akcyjna znaczny kapita, minimum 500 000. Wielu akcjonariuszy (moe by jeden,
ale nie moe by spk z o.o.). Ma osobowo prawn. Zarzd, rada nadzorcza, walne
zgromadzenia. Akcje s zwyke i uprzywilejowane (daj 2 gosy, ale przy dywidendzie nie
wikszej ni 50%). Uprzywilejowane dostaj zazwyczaj ojcowie zaoyciele.

Finansowanie wewntrzne: zysk niepodzielny, fundusz amortyzacji.

Finansowanie zewntrzne: sprzeda akcji (prawo do dywidendy), niekoniecznie na Giedzie

Papierw Wartociowych; sprzeda obligacji (poyczek), czasem s zamieniane na akcje;
kredyty.

Formy dziaalnoci c.d.:

Spdzielcza

Dobrowolne zrzeszenie osb prowadzcych dziaalno; ma osobowo prawn. Udziay w

niej maj rzn posta (pienidze, praca, rodki produkcji). Zarzdzanie samorzdowe po
jednym gosie. Podzia nadwyek wedug wkadu pracy bd wysokoci wkadu
kapitaowego. Maj dug tradycj, od koca XIX wieku. Socjalizm wypaczy to pojcie.
Ostatnio jest odrodzenie spdzielczoci. Przemys winiarski rozwija si w spdzielniach
(maszyny s drogie). Winiarstwo w Polsce stara si odrodzi, ale bez wikszych sukcesw, bo
ludzie nie chc si przekona do spdzielni.

Przedsibiorstwa pastwowe

Wasno skarbu pastwa, ale skomercjalizowana (zamieniona w spk) i sprywatyzowana.

Spki pracownicze akcjonariat pracowniczy kapitalizm ludowy.

Style zarzdzania

Autokratyczny tradycyjny, decyzje z gry na d, po wojskowemu.

 Paternalistyczny rednie i mae przedsibiorstwa wszyscy si znaj, raczej
zaufanie ni formalnoci i procedury.
Integratywny nowsze podejcie. Przedsibiorstwo integruje si wok aktualnego
celu.
Samorzdowy jak w spdzielni; samorzd zaogi przedsibiorstwa reprezentuje
pracownikw, cho nie jest to zwizek.

Tendencje:

Mae jest pikne due przedsibiorstwa byy dzielone na mae jednostki.

Mergermania czenie maych przedsibiorstw w wiksze struktury poprzez fuzje
i przejcia.
Dywersyfikacja ukady holdingowe spka-matka i spki-crki. Ta pierwsza
posiada stuprocentowe lub wikszociowe udziay w mniejszych. Na przykad Trump
przez swj holding wynajmowa swojemu sztabowi wyborczemu swj wasny
prywatny samolot. Do tego jeszcze dochodzia przysugujca mu ochrona pastwowa,
oglnie niele na tym zaoszczdzi. W holdingu oglnie chodzi o optymalizacj
podatkow. Trzeba mie na to zgod urzdu skarbowego. Nie wolno transferowa
midzy spkami za duo, tzn do 20%.

Konkurencja doskonaa przedsibiorstwo na wolnym rynku

Otoczenie rynkowe

Podstawowe decyzje firm:

Wybr wielkoci produkcji

Poziom ceny

Ograniczenia:

Technologiczne (w realizowaniu produkcji)

Ograniczenia rynkowe

Struktura rynku opisuje organizacyjn oraz konkurencyjn charakterystyk konkretnego

rynku, w szczeglnoci liczb i wielko (skal) rozproszenia nabywcw i sprzedawcw
okrelonych dbr i usug.
Konkurencja doskonaa

Kupujcy i sprzedajcy uznaj, e ich decyzje o kupnie i sprzeday nie wpywaj na poziom
ceny rynkowej.

Dlaczego to ma sens?

Dziki zaoeniom podstawowym:

- Dua liczba kupujcych i sprzedajcych o znikomym udziale w cznym rynku jak

tysic maych wrbli.
- Produkty standaryzowane, jednorodne, brak cech znaczco wyrniajcych
- Doskonaa wiedza kupujcych i sprzedajcych o cenach, ilociach i jakociach
produktu.
- Swoboda wejcia i wyjcia

Zaoenia domniemane:

- Celem formy jest maksymalizacja zysku

- Celem gospodarstwa domowego jest maksymalizacja uytecznoci (zadowolenia z
konsumpcji)

Mona oferowa rzeczy w cenie rynkowej (wykres przemys), ktra ustala si poza mn

Na przykad, rynek czereni

Ilo Cena Uc Uk
1 4 4 -
2 4 8 4
3 4 12 4
4 4 16 4

Optymalne rozmiary produkcji

Powinno si zwiksza rozmiary produkcji do poziomu, przy ktrym koszt kracowy zrwna
si z utargiem kracowym, ktry rwny jest cenie rynkowej
Optimum produkcji wykresu w googlach nie ma, ale chodzi o to, e w krtkim czasie
przedsibiorstwo moe zwiksza rozmiary produkcji dopki cena przewysza poziom
przecitnego kosztu zmiennego.

Tu na grze jest optimum w krtkim czasie.

Maksymalizacja zysku Uc= ilo x cena = OQ

Minimalizacja strat strata mniejsza od kosztw staych. Rezygnacja z produkcji gdy cena
nie zwraca kosztw.

W warunkach konkurencji doskonaej krzywa poday to krzywa kosztu przecitnego (?).

Rozmiary produkcji s zdeterminowane poziomem kosztw kracowych przy danej cenie.

Cena P = maksymalny zysk przy produkcji q

Cena P = minimalizacja straty dla produkcji q

Cena P = rezygnacja przy produkcji q

Rwnowaga ksztatuje si dynamicznie.

Rwnowaga w dugim czasie:

Zysk ekonomiczny rwna si ZERO

Dugookresowe koszty musz by najnisze z moliwych

Konkurencja monopolistyczna

Zaoenia:

Firma dy do maksymalizacji zysku

Konsument dy do maksymalizacji uytecznoci
Brak korzyci i kosztw zewntrznych wobec jakiegokolwiek towaru

Cechy szczeglne:

Wielu kupcw i sprzedawcw, aden jednak nie wpywa skutecznie na innych

Produkty s zrnicowane
 Rnice s zauwaalne dla nabywcw
Ceny rne w ramach grup towarowych
Firmy mog wchodzi na rynek i wychodzi bez konsekwencji
Kupujcy i sprzedajcy maj doskona wiedz o cenach, ilociach i jakoci towarw

Decyzje:

W konkurencji doskonaej to ile produkowa? (aby dostosowa si do rynku i ceny),

natomiast w monopolu ile produkowa i po jakiej cenie sprzedawa?.

W konkurencji monopolistycznej natomiast:

Ile produkowa?
Po ile sprzedawa?
Jak rnicowa dany produkt od wyrobw innych firm?

Rnicowanie (dyferencja) produktu

Obejmuje zarwno produkt jak i sposb sprzeday

Popyt rwna si utargowi przecitnemu

Przyczyny elastycznoci:

Bliskie substytuty spadek ceny zachca do rezygnacji z droszych alternatyw

Ksztatowanie cen:

Uk=Kk (tak ma by) sprzeda dodatkowej jednostki to dodatkowy koszt, ktry

rynek zwraca
P>Kpz (dla krtkiego czasu)
P> Dkp (dla dugiego czasu)

Maksymalizacja zysku
 Minimalizacja strat

Dugi okres

Popyt zaley od cen i liczby substytutw

Im wicej substytutw i mniejsze ceny, tym mniejszy popyt.

Rwnowaga dugookresowa (ale rki sobie za ten wykres nie dam uci)

Przy cenie p1>Kp nowe przedsibiorstwa maj chtk na wejcie na rynek i oferowanie
nowych substytutw. Wic krzywa popytu (dla firm ju dziaajcych) opadnie. Na przykad
gdy pjdziemy do ksigarni. Kady wydawca ma monopol na autora. Gdy na przykad jakie
realia stan si popularne to wszyscy zaczynaj w nich pisa i odbieraj klientw. Albo filmy
o bokserach. Popyt stanie si bardziej elastyczny wzgldem ceny. Nowo mona wcisn za
wicej. Do momentu zrwnania D i Dkp nowe firmy bd wchodzi na rynek. Wtedy zysk
bdzie rwny D.

Konkurencja niecelowa

Wprowadzenie na rynek szeregu rnych produktw

Wykorzystywanie R E K L A M Y

Formy rnicowania:

o Elementy produktu design, trwao, walory uytkowe (np. w tym przypadku

perfumy to design, czsto kupuje si po flakonie)
o Rnicowanie wyobraeniowe image opakowanie, reklama, podkrelane walory
o Rnicowanie sieci sprzeday lokalizacja (presti lub dostpno), godziny
sprzeday, kredytowanie, ceny (obniki czy promocje), jako, zrnicowanie oferty
np. ta sama ksika w oprawie twardej i mikkiej

Plusy reklamy:

+ Informacja o produkcie, uatwienie racjonalnego wyboru (w sensie uwiadomienia, e

jaki produkt w ogle istnieje)
+ Ekonomia skali umoliwia wytworzenie duej iloci produktu w nadziei na
zainteresowanie nim szerokiej grupy odbiorcw
+ Reklama wspiera konkurencj jako mechanizm
+ Stymuluje innowacje nawet jeli oznacza wciskanie bullshitu (Koenzym Q10, ktry
nie istnieje)
+ Wsparcie dla mediw

Minusy reklamy:

- Bardziej suy perswazji ni informacji

- Zwiksza koszty i tym samym ceny produktu
- Jest substytutem konkurencji cenowej, ktra jest najlepsza tymczasem nie bierzemy
rzeczy najlepszej, tylko najlepiej reklamowan
- Inne rda finansowania mediw zmniejszyyby stopie komercjalizacji,
zrnicowayby ofert, podniosy jako mediw

Istot dziaalnoci reklamowej jest zmniejszenie elastycznoci eby kto zaakceptowa

towar nawet po wyszej cenie.

Teoria oligopolu strategia cenowa karteli

Oglnie kilka podmiotw ma przewag na rynku.

Normalne zaoenia:

Denie do maksymalizacji zysku

 Gospodarstwa d do maksymalizacji satysfakcji
Brak korzyci i kosztw zewntrznych

Cechy szczeglne:

Niewielu sprzedawcw na rynku a decyzje kadego z nich wpywaj na pozostaych

graczy (przykad zoo gdy jest duo ptaszkw w duej klatce to jest konkurencja
doskonaa, bo jeden wrbel nie robi rnicy, gdy s mapy w klatce to jest
konkurencja monopolistyczna, bo mapy jako tako na siebie wpywaj, oligopol to
wybieg dla soni, ktrych jest mao, s due i raczej sobie nieobojtne)
Produkt moe by homogeniczny lub heterogeniczny (zrnicowany) (na przykad z
perspektywy wielu rynkw rynek samochodw jest homogeniczny, ale jak si
przyjrze bliej to jednak tych samochodw jest sporo rodzajw)
Doskonaa znajomo na temat cen, ale nie reakcji konkurentw na zmiany cen lub
rnicowanie produktw
S bariery utrudniajce wejcia na rynek nowym firmom

Wspzaleno firm

Na przykad jest normalnie, LOT i Air France oferuj loty Pary-Warszawa w tej samej
cenie. LOT nagle obnia cen i dziki temu wicej sprzedaje, Air France z pocztku nie
reaguje i przez to traci. Na wykresie sytuacja LOT po lewej i Air France po prawej.
Nie ma jednak jednego modelu oligopolu.

Model Stackelberga

Przywdztwo ilociowe:

Jedna firma dokonuje wyboru produkowanej iloci jako pierwsza

Inne firmy to naladuj
Pionier bierze pod uwag zachowanie naladowcw

Na przykad montowanie nawigacji satelitarnej w autach pewnej klasy.

Przywdca ilociowy naladowca ilociowy

Albo przykad duej fabryki samochodw, ktra produkuje 500 000 aut maolitraowych
rocznie. Dajmy na to, e rynek przyjmuje 600 000 aut maolitraowych. Nikt wic ju nie
wyoy miliarda euro na fabryk, tylko bdzie kombinowanie jak tu na inne sposoby
zaspokoi reszt popytu.

Analogicznie przywdztwo cenowe.

Na przykad mamy nowy, innowacyjny towar i trzeba ustali cen. Wysoka zachci innych
do wczenia si w dany segment, niska nie bo mniej majtny konkurent nie wyoy takiej
kasy na badania nad innowacj.

Kady ma na tyle znaczcy udzia, e inni si jako z nim licz.

Zastosowanie modelu:

Dokonanie wyboru mocy produkcyjnej

o Inwestycje w moc wytwrcz, lider iloci
Dyktat cenowy
o Rozprowadzanie katalogu cen, wpyw na decyzje konkurentw

Model Cournota

Jednoczesne ustalenie iloci

Kada firma podejmuje decyzj o produkcji przewidujc, co zrobi druga firma
Rwnowaga zachodzi w punkcie, gdzie przecinaj si funkcje reakcji popytu,
tylko w tym punkcie kada firma wytwarza na poziomie produkcji
maksymalizujcym zyski przy danej reakcji produkcyjnej konkurencji

Model Bertranda

U Cournota firma wybieraa ilo a rynek ustala cen, tymczasem tu

Model Bertranda zakada, e firmy jednoczenie ustalaj ceny a rynek okrela
sprzedawane iloci
 o Jedyn cen rwnowagi jest cena rwna kosztowi marginalnemu, gdy tylko
taka cena nie moe by obniona
o Taki wynik to efekt braku zmowy firm

Rnice cenowe tak naprawd nie s znaczce, bo jest jaki konkretny poziom opacalnoci w
brany jak w telefonii komrkowej wszyscy z grubsza daj to samo za tyle samo.

Konsekwencje:

Brak jednej teorii oligopolu

Decyzje i ich rezultaty zale od reakcji rywali nic nie jest pewne, jest tylko
prawdopodobiestwo
Poszczeglne teorie bazuj na rnych zaoeniach dotyczcych reakcji konkurentw
Typowa krzywa popytu, oparta na relacji ceny i iloci ma w oligopolu ograniczon
uyteczno
Bo kada zmiana ceny to reakcja ze strony konkurentw
Reakcje konkurentw wpywaj na krzyw popytu

Std wymylono co nowego zaman krzyw popytu.

Zaoenia:

Konkurencja zawsze zareaguje na obnik ceny

Konkurencja raczej nie zareaguje na wzrost ceny

Wzrost ceny ponad P1 oznacza spadek popytu. Cz popytu przejm firmy, ktre nie
podnios cen. Powyej punktu A elastyczno cenowa jest wysoka, poniej spada.

Zmniejszenie ceny poniej P to wzrost popytu, ale sia zaley od reakcji konsumentw.

Wzrost popytu dla pierwszej firmy obniajcej cen bdzie niszy elastyczno cenowa tu
poniej A jest niska.

*Wzrost ceny powoduje bardziej istotny spadek popytu anieli wzrost popytu spowodowany
spadkiem ceny*
Model P. Sweezyego

Jeeli jeden uczestnik podniesie cen, inni nic nie robi, liczc na zyski
Jeeli jeden uczestnik obnia cen, reszta obnia obawiajc si bycia w szpicy
droyzny

amana krzywa popytu

Cena ponad P przy braku reakcji konkurentw to krzywa D.

Cena poniej P przy reakcji konkurentw to krzywa D.

Czerwona krzywa oligopolu to linia nieciga.

Rwnowaga jest w punkcie A.

Konsekwencje niecigoci:

Zmiana ceny kosztw kracowych nie powoduje zmiany ceny ani iloci produkowanej w
oligopolu tam jest luka midzy kosztami kracowymi.

Kto moe by przywdc cenowym?

Firma o najniszych kosztach wytwarzania moe narzuca niskie ceny

Firma dominujca na rynku (czsto z powodw historycznych)

Firma o niskich kosztach

Na rynek z firm dominujc moe wej tylko firma o niskich kosztach. Przy czym firma
dominujca broni swej pozycji na przykad Telekomunikacja Polska oferowaa tylko
umowy trzyletnie za 3000 zotych z rabatem 90% (oczywicie zerwanie to pacenie caej
kwoty) albo bronia dostpu do swoich studzienek telekomunikacyjnych (a nikomu si nie
opacao ry ulic i cign kabli).
Kartel

Forma porozumienia firm na rynku celem ustalenia poziomu cen, produkcji, geograficznego
podziau rynkw zbytu. Na przykad celem maksymalizacji zysku. Na przykad pastwo
zrobio tak, gdy w PRLu pojawia si w kocu Coca-Cola w jednych miastach nazywao si
to Pepsi a w drugich Coca-Cola.

O.P.E.C.

To ci od ropy. Kartel zaoony w 1960 aby ustala kwoty produkcji i poziom pomocy dla
krajw rozwijajcych si (to miao by dla nich usprawiedliwienie). Kontrolowali wtedy 60%
produkcji i 90% eksportu. Dzi kontroluj okoo 40% produkcji.

Kartel jednostronnie ustala cen, zazwyczaj wysz. Aby to zrobi, trzeba uregulowa poda i
trzyma j na pewnym poziomie. Przez powstanie karteli kilkukrotnie skoczya cena ropy.

Ograniczenia:

- Kartele s nielegalne Ustawa Shermana z 1916

- Nielojalno czonkw karteli
- Nadzwyczajny zysk zachca nowych dostawcw do wejcia na rynek
- Wicej czonkw to trudno w uzgodnieniu stanowisk

Inne formy koordynacji w oligopolu:

Obserwowanie najwikszego uczestnika rynku (np. kiedy wszyscy patrzyli na ceny

reklam w TVP)
Ustalanie struktury cen dla brany przez firmy dominujce
Ceny administrowane (interwencja pastwa) na przykad roaming w UE, cena
spada o 95% i nadal si operatorom opaca, wic niele na ludziach zarabiali
Konkurencja niecelowa w oligopolu wydaje si miliony na reklamy

Oligopol to pewna inspiracja dla teorii gier. Choby poniszy dylemat winia:

Wizie #1 / Wizie #2 > Doniesie Nie doniesie

Doniesie #1 2 lata, #2 lata #1 wolny, #2 3 lata
Nie doniesie #1 3 lata, #2 - wolny #1 2 lata, #2 2 lata
W filozofii chodzi tu o dylemat, czy warto by dobrym, w ekonomii chodzi o to, e trzeba
zna strategi innych graczy, eby si do niej ustosunkowa. Element niepewnoci
naladowanie si wzajemnie.

Rwnowaga Nasha:

Kady uczestnik stara si przyj najlepsz strategi na podstawie wiedzy o strategii

pozostaych uczestnikw
Zasady jak w grze uczestnicy, reguy, nagrody
Przykad dwch uczestnikw ruchu wybiera stron drogi, po ktrej si poruszaj
Specyficznym przykadem jest Prawo Hotellinga

Racjonalne jest oferowanie produkcji moliwie zblionej do popytu (eby nie trzeba
byo wyprodukowanej rzeczy za daleko wozi)
Dwch sprzedawcw lokuje sklepy porodku ulicy. Niby wszyscy maj blisko,
ale ronie midzy nimi konkurencja i kadego z nich moe opuci cz
klientw. Racjonalnie jest by o 1/3 od lewego lub prawego kraca ulicy. Jeli
jeden ustawi si inaczej, to wtedy sprbuje zgarn ponad poow rynku i
bajzel zacznie si od nowa.
Przykad rozkad jazdy konkurencyjnych przewonikw. Ten sam czy rny
czas przejazdu? Gdyby przewozy byy za czsto to niby byoby tanio, ale za to
byby tok i spaliny.

Teoria monopolu

Zaoenia:

Na rynku obecny jest tylko jeden sprzedawca (przeciwiestwem jest monopson gdy
obecny jest tylko jeden odbiorca, na przykad na castingu filmowym)
Brak substytutu towaru produkowanego przez monopol
Pojedynczy sprzedawca i wszyscy nabywcy posiadaj doskona wiedz o cenach
towarw i ich ilociach na rynku
Moliwo wejcia na rynek nowych producentw jest zablokowana

Monopol solny, zapaczany, podatkowy, spirytusowy.

Jakie s te bariery?

Rzdowe koncesje bariera prawno-administracyjna

W tym sensie nage odejcie od monopolu miao ostatnio miejsce w telekomunikacji.

Niekoniecznie jest to monopol produkcyjny, moe by akcyza.

Patenty po opatentowaniu czego pastwo przyznaje patentujcemu monopol n dan

rzecz
Ekonomia skali np. monopol na dostaw wody na osiedlu, bo trudno by byo stawia
kilka instalacji
Bariera wejcia na przykad gdy wejcie to wielki wkad pocztkowy. Kto by 50 lat
temu by wstanie wybudowa swoj sie linii telefonicznych? Albo pooy swoje
prywatne tory kolejowe?

Krzywa popytu dla monopolu ma nachylenie ujemne, wic jeli chc sprzeda wicej to
musz obniy cen.
Monopol zwiksza produkcj do momentu, w ktrym utarg kracowy zrwna si z kosztem
kracowym (Marginal Cost)

W krtkim czasie monopol produkuje do poziomu, gdy cena przeronie Koszt Przecitny
Zmienny. W dugim czasie a cena nie przeronie kosztw pocztkowych (odzyskanie
kosztw utopionych)

Rwnowaga monopolu

Szczegln cech monopolu jest trudno udowodnienia, e ponoszony koszt jest niezbdny.
Dzi praktyki monopolowe maj benchmarki porwnuje si zagraniczne firmy o podobnym
profilu.

Cena monopolisty:

Utarg Cakowity = cena x ilo

Koszt Cakowity = koszt przecitny x

ilo

Zysk = utarg cakowity koszt

cakowity

W przedstawionym obok optimum

monopolu chodzi o minimalizacj strat.
Monopol w istocie jest komparatywnie nieefektywny, bo dostarcza za mao i za drogo.

Maksymalizacja zysku w monopolu:

Wielko zysku zaley od elastycznoci popytu (bo kady rynek swoj elastyczno
ma)
Niska elastyczno to mae ograniczenie popytu przy wzrocie ceny
Wysoka elastyczno to wikszy spadek popytu przy wzrocie ceny

Trzeba wic si liczy z charakterem oferowanego dobra.

Monopol naturalny

Wysokie koszty stae, niskie koszty kracowe usugi telefoniczne, gazocig

Regulacje monopolu naturalnego:
 o Ustalenia dokonane przez zewntrzn instytucj regulujc (problem
prawdziwych kosztw)
o Zryczatowana dopata, subsydium (pastwo dopaca)

Minimalna efektywna skala produkcji gdy co tak oglnie NAPRAWD za duo kosztuje i
niewiele firm si tym zajmuje, ale sama produkcja jest tania na przykad mikroprocesory,
ogromne nakady na badanie ale tania produkcja.

Dyskryminacja cenowa, czyli monopolista sprzedaje rne jednostki produkcji po rnych

cenach (w handlu nie ma wstydu) :

I. Doskonaa dyskryminacja cenowa (kosztuje tyle ile zapacisz na przykad targ

arabski)
II. Kada osoba kupujca dan ilo paci tyle samo na przykad rabat hurtowy
III. Monopolista sprzedaje rnym ludziom po rnej cenie, kada jednostka
sprzedawana danej osobie ma t sam cen na przykad ulgi w transporcie
publicznym.

Warunki rnicowania:

Krzywa popytu musi by opadajca

Towar lub usuga nie mog da si odsprzeda
Nabywcy dziel si na grupy o rnej elastycznoci popytu
Istnieje moliwo wyodrbnienia segmentw rynku
 Sprawno systemu

Korzyci o koszty zewntrzne

Dobro ekonomiczne towar lub usuga. Istniej te dobra nieekonomiczne dobra wolne.
Na przykad powietrze, morze, gry.

Klasyfikacja dbr ekonomicznych

Exclaudability czy mona zastrzec dane dobro, wykluczy udzia osb niepodanych w
jego konsumpcji?

Rivalry - Czy dane dobro jest przedmiotem rywalizacji? Czy korzystanie z tego dobra
przez jedn osob zmniejsza moliwoci korzystania z niego przez inn osob?

Dobra Rywalizacja Brak rywalizacji

Wyczne Dobra prywatne Monopole naturalne
Wsplne Wsplne zasoby Dobra publiczne

Dobra prywatne mona zastrzec i s przedmiotem rywalizacji. Jest to

zdecydowana wikszo dbr, z ktrymi mamy do czynienia w gospodarce.
Monopole naturalne nie s przedmiotem rywalizacji, ale mona je zastrzec.
Jedno przedsibiorstwo oferuje dobro przy niszym koszcie ni koszt, jaki by
poniosy 2 lub wicej przedsibiorstw. Na przykad zaopatrzenie w wod, stra
poarna, mosty, telewizja kablowa. Niewielkie zagroenie konkurencj, za to
wpyw wielkoci rynku.
Wsplne zasoby nie mona zastrzec, s przedmiotem rywalizacji
Np. przykad tragedia wsplnego pastwiska w Anglii to gwnie na wsplnych
pastwiskach rolnicy wypasali swoje bydo, std zawsze trawa bya mega
wyeksploatowana. Inne przykady czyste powietrze i zatoczone drogi, ryby,
dzikie zwierzta. Reguluje si to opatami na przykad opata za wjazd do
centrum Londynu wynosi 5 za dzie.
Dobra publiczne nie mona zastrzec, nie s przedmiotem rywalizacji. Nie mona
te z niego zrezygnowa, na przykad z wymiaru sprawiedliwoci. Problem
gapowicza ludzie nie ponosz kosztw utrzymania dbr publicznych. Obrona
narodowa, zapora przeciwpowodziowa, walka z ubstwem, badania podstawowe.

Analiza kosztw i korzyci porwnanie kosztw i korzyci towarzyszcych udostpnieniu

przez pastwo jakiego dobra publicznego. Na przykad warto ycia w ubezpieczeniach w
USA, ryzyko w pewnych zawodach, sygnalizacja wietlna. Czy opaca si to co
wprowadzi?

Definicje

Korzyci i koszty zewntrzne to takie, ktre nie s rekompensowane w ramach ceny

rynkowej.
Korzyci z produkcji dziaalno jednostki gospodarczej przynosi nieopacone korzyci dla
innych na przykad gdy koo nas powstanie stacja metra albo autostrada

Korzyci z konsumpcji konsument ma nieopacone korzyci na przykad powszechne

szczepienie, studiowanie

Na przykad wydzia kiedy dopaca do szczepie wykadowcw, co by si wykady

odbyway bez problemw.

Zewntrzne koszty produkcji gdy dziaalno gospodarcza podejmowana przez jednostk

stwarza dodatkowe koszty dla innych jednostek, na przykad zanieczyszczenie wody,
powietrza, skaenie gleby. Na przykad fabryka elatyny, ktra smrodzi i zakopuje koci. W
Stanach jest prawo zakazujce inwestycji, ktre nie speniaj najlepszych standardw
ekologicznych.
 Na powyszym przykadzie alkoholu cho rynek chtnie by udostpnia go tanio i duo
(no bo przecie zawsze kto go kupi), to dla spoeczestwa jest lepiej gdy kosztuje wicej
i spoywa si go mniej.

Optimum spoeczne - produkcja powinna osiga wielko, przy ktrej kracowe koszty
spoeczne zrwnuj si z kracowymi zyskami spoecznymi.

Wnioski:

Jesleli istniej korzyci i straty zewntrzne, rynek nie zapewnia optymalnej

alokacji czynnikw wytwrczych.
Tam gdzie s korzyci zewntrzne, produkcja z reguy jest nisza, ni nakazuje
optimum spoeczne, naley dy do jej zwikszenia.
Tam, gdzie istniej straty zewntrzne, a straty spoeczne s nisze od
prywatnych, produkcja jest z reguy wysza ni optymalna, a wic naley dy
do jej zmniejszenia

Instrumenty interwencji pastwa

Podatek obrotowy nakadany na przykad na produkty szkodliwe dla rodowiska

Subwencje pastwowe na przykad stypendia, dotacje dla szkolnictwa
Ustawowe prawo wasnoci mona mie prywatny las, ale nie wolno go wyci i
zrobi parkingu
Konsekwencje opodatkowania

Proporcje rozkadu konsekwencji opodatkowania zale od relacji midzy cenow

elastycznoci popytu i poday
Jeli popyt jest mniej elastyczny ni poda, koszty poniesie raczej konsument

W ogle taka prawda ekonomiczno-yciowa, e mniej elastyczny ponosi wiksze

konsekwencje.

Przyczyn tego jest czsto brak substytutu. Na przykad gdy droeje ropa naftowa i wzrasta
cena benzyny. Wikszo ludzi nie zacznie przez to mniej jedzi samochodem.

Kontrola cen

Ceny urzdowe
Ceny kontrolowane
o Minimalny puap cen
o Minimalna cena gwarantowana deklaracja, e w tym sezonie sprzedam
jabka przynajmniej po tyle a tyle
o Maksymalny puap cen eby ludzie nie sprzedawali wody po 100$ za butelk
po trzsieniu ziemi

Ochrona praw konsumenta

Normy techniczne i produkcyjne

Koncesjonowanie produkcji i usug
Opodatkowanie
Zasady reklamy i sponsoringu
Publiczna informacja jaka wiedza jest nalena konsumentowi? Na przykad Uwaga,
zawiera gorc kaw
Kontrola fuzji i przej polityka antymonopolowa
Znakowanie produktw Nie pra maszynowo