Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 64

swl pMdrvW, mhInw Agsq 2009 ååÕrÅ

ååÕr
PwauNfr cyArmYn
sRI mwn sMq bwbw virAwm isMG jI mhwrwj 1.s M p w d k I 2
cyArprsn
(sMq mwqw bIjI) rxjIq kOr jI, rqvwVw swihb 2. Bwdu i e dI sM g rWd 3
SUBSCRIPTION FOREIGN ( Çòç¶ ô )
Annu al
Annual Life 3 . sRI 108 sMq eISr isMG jI mhwrwj 18
U.S.A. 50 US$ 500 US$
U.K. 30 $ 300 $
Aus
Aus. 80 $ 800 $ 4. suriq sbid mwrg 26
Europ 50 Euro 500 Euro
Postal Address for 'ATAM MARG' Enquiry, 5. ibjY isMG 46
Money Order, Cheque, Draft &
correspondence 6 . nwm qy nwm dw dwqw siqgurU 51
V.G.R.M Charitable Trust
Gurdwara Ishar Parkash, Ratwara Sahib (Near
Chandigarh) P.O. Mullanpur Garibdas, Teh. 7. mwrg cox 55
Kharar, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) 140901
Pb.India. 8. ishq r`iKAw igAwn 61

Awqm mwrg mYgjIn nw imlx qy Aqy mhWpurKW v`loN


SUBSCRIPTION - Ú³çÅ - (ç¶ô)
pRkwiSq ikqwbW mMgvwaux leI sMprk nM.-
ÃÅñÅéÅ ÜÆòé ÕÅñ ëÆ ÕÅêÆ
Head Office INDIA - (M) 94172-14379, 9417214391
B@@/- B@@@/- B@/-
0160-2255002, Fax - 2255009 BH@/- B@H@/- (For outstation cheques)
U.S.A. - Baba Satnam Singh ji Atwal
Phone and Fax : 408-263-1844 ÿê
ÿêrr Õ é§. r åòÅóÅ ÃÅÇÔì
Bhai Kuldeep Singh Sher Gill
råòÅóÅ ÃÅÇÔì @AF@–BBEE@@A
Phone : 408-230-8319
Canada - Bhai Sarmukh Singh Pannu Ph - 604-433-0408 gu. rqvwVw swihb ivKy AKMfpwT buikMg sbMDI - 9417214386
Bibi Sukhvinder Kaur Bains Phone : 403-270-3387
êrî ÃÇåÕÅr ï¯× ìÆÜÆ IDAGBADCHA
Bhai Tarsem Singh Bains Ph - 604-599-5000
Mobile - 00604-862-9525, Fax - 604-599-6000 Üréñ - IDAGBADCHD, ìÆ ÁËâ ÕÅñÜ - IDAGBADCHB
England - Bibi Gurbax Kaur /Jagtar Singh Jagi ìÅìÅ rÅÇÜ¿çr ÇÃ¿Ø ÃÌÆ îÅé ¦×r IDAGBADCH@
Phone : 0121-200-2818 ÁÅâÆú òÆâÆú ñÅÇÂì̶rÆ IHGBHADCHE, IDAGBADCHE
Fax : 0121-200-2879, Raj Mobile : 07968734058
ÁÖ³âêÅá ì¹ÇÕ¿× IDAGBADCHF
Australia - Bhai Jiwan Singh ji
×¹rÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÇòÇçÁÅ î³çr råòÅóÅ ÃÅÇÔì @AF@-BBEE@@C
Phone : 03-943-65865, Fax : 03-943-65867
ÿå òÇrÁÅî ÇÃ¿Ø îËî¯rÆÁñ êìÇñÕ ÃÕ±ñ @AF@-BBEE@@D
For more information please visit us on internet at:-
Email : atammarg@glide.net.in
http:# www.ratwarasahib.org, http # www.ratwarasahibmedia.org Á³ÇîÌå ìÅäÆ ÃÕÅÂÆ àÆ.òÆ. ÃËà¶ñÅÂÆà ÚËéñ @AGF
å¶ Ã¿å îÔÅ ÅÜ Ã¿å ìÅìÅ òÇ r ÁÅî ÇÃ¿Ø ÜÆ r åòÅóÅ
îÔÅrÅÜ
êÌÕÅôÕ ç¶ Ãí Ô¼Õ r ÅÖò¶º ÔéÍ ÃÅÇÔì òÅÇñÁ» çÅ ÕÆ r åé Çéîé Áé°ÃÅ r ÔË -
ÇêÌ ¿ à r , êìÇñô r å¶ ÁËâ Æà r ìÅìÅ Ô r êÅñ ÇÃ¿Ø ÁËåòÅ r Ãò¶
Ãò¶r ¶ A@.@@ òܶ 寺 AA.@@ òܶ å¼Õ
råòÅóÅ ÃÅÇÔì é¶ ÒÁÅåî îÅr×Ó ÜË ÁÅëÃËà ÇêÌ¿àr÷, ïîòÅ
ïîòÅr ôÅî G.@@ òܶ 寺 ôÅî H.@@ òܶ å¼Õ
ï±.Õ¶. Ã Áé°ÃÅ
Áé°ÃÅr ùÇäÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ
I@E Ç¿âÃàrÆÁñ ¶rÆÁÅ, ë¶÷-B, Ú¿âÆ×ó· 寺 ÛêòÅ
ìÅìÅ ÜÆ ç¶ ÕÆråé ù êÈr¶ Çòôò ÇòÚ www.amritbani.com 寺 ùÇäÁÅ ÜÅ
Õ¶ î¹ ¼ Ö çëå r ÒÁÅåî îÅ r ×Ó, r åòÅóÅ ÃÅÇÔì, ÃÕçÅ ÔËÍ ÁÅêäÅ Ãî» ï±.Õ¶. Ã Áé°ÃÅr ÇérèÅrå Õr¯Í
âÅÕÖÅéÅ î¹ñ»ê¹r ×rÆìçÅÃ, åÇÔÃÆñ Öró, Ç÷ñÅ ÜÅ
ÜÅrÆÆ Õ
Õr åÅ - ÁÅåî îÅîÅr × ÃÇê
ÃÇêr ÚÈÁñ ÃÅÇ¿ÇàÇëÕ
ÁË'Awqm à é×r (î¯ÔÅñÆ) ê³ÜÅì 寺 êÌÕÅÇôå ÕÆåÅÍ 1
Ã.¶.ÁËmwrg' ÁË÷ÈÕ¶ôéñ ÚËÚËr Æà¶ìñ Agsq,
à
àr Ãà, 2009
ï±.Õ¶.
sMpwdkI
mhwn piv`qr ies piqRkw dI SurAU wq BwdoN mhIny swihb kMplYs AMdr clwey jw rhy hn[ ijvyN ik gurU
dI sMgrWd aup`r jIvW dI pRwlBD Anuswr mhWpurSW goibMd isMG ividAw mMdr (AYPIlIeytf sI.bI.AYs.eI.
dy piv`qr muKwribMd qoN gurbwxI dy pRkwS iv`c Awey id`lI) ijs iv`c 1200 dy krIb b`cy duinAwvI ividAw
AnuBvI pRbcnW qoN ho rhI hY[ ies mhIny dy iv`c dy nwl nwl rUhwnI ividAw lY rhy hn[ iesy qrHW sMq
virAwm isM G mY m o r IAl pbilk hweI sku U l
mhwn krm XogI ies sMpRdwie dy pUrvj mhWpurS sMq
(AYPIlIeytf pMjwb borf mohwlI) ijs A`DI PIs qy
mhwrwj sMq eISr isMG jI rwVw swihb vwilAW dw
hI ividAw pRdwn krvweI jw rhI hY[ iesy qrW bI
srIrk jnm idhwVw Aqy pRlk o gmn dw idn Aw irhw AYf kwlj ijs iv`c tIcr tryinMg idqI jWdI hY[
hY[ ipAwry dy ipAwr iv`c jo pRbcnW dw sMgRih iek`Tw islweI sYNtr vI c`l irhw hY[ fyArI Pwrm, AYgrI
krky sMq mhwrwj jI dy qp qiqKSw Gwlxw BrpUr klcr, drKq lgwaux dI kwr syvw, sVkW bxwaux,
jIvn aupr` lyK hY[ mhWpurSW dy jIvn qoN Awpxy jIvn auswrI ADIn hspqwl, hwrs rweIifMg, ikRkt AkYfmI,
dI pVcol krky AOgux C`f ky guxW nUM Dwrn krn dw Awqm mwrg mYgjIn Dwrimk mwisk piqRkw, mhWpurSw
sMklp lYxw cwhIdw hY[ v`loN sYNkVy Dwrimk pusqkW, 24 GMty lMgr dI suivDw,
Awey gey XwqrI vwsqy irhwieS dw pRbMD, nwm jpx
iesy hI mhIny dy iv`c rUhwnI imSn rqvwVw
swDnW krn vwsqy SuD piv``qr AnkUl vwqwvrx r`Kx
swihb dy bwnI mhWpurSW dy jIvn swQI prm pUjX vwsq cOigrdy iv`c AwksIjn dI mwqrw vDwaux vwsqy
siqkwrXog bIjI dy srIr Dwrn dw idn 8 Agsq hjwrW dr`Kq lgwey gey hn[ ikqy vI koeI kudrqI
hY[ bIq rwg AvsQw dy mwilk sMq mwqw jI ies AwPq Awaux qy trst v`loN syvw phuMcweI jWdI hY[
imSn nUM AwpxI ASIrvwd sdkw clw rhy hn[ mhwn iesy qrW XUnIvristI dI nvIN iblifMg bxn jw rhI
krm BUmI rqvwVw swihb ivKy ividAk Adwry skUl hY[
kwlj bhuq hI sPlqw pUrvk cl rhy hn[ ijQy ik rogIAW dy rog invrq krn ih`q pUrnmwSI rYx
hjwrW b`cy duinAwvI ividAw dy nwl nwl ies piv`qr svweI kQw kIrqn gurmiq vIcwrW gurduAwr eISr
AsQwn qy jIvn jwc pRwpq kr rhy hn[ Agly Awaux pR k wS rqvwVw swihb ivKy sM g qW siqsM g krky
vwly smyN iv`c rqvwVw swihb XUnIvristI bxn jw krdIAW hn[ rqvwVw swihb pUrnmwsI dI ivl`Kxqw
rhI hY[ ibrDW dI syvw sMBwl vwsqy Aiq ADuink ieh hY ik hr pUrnmwSI dI rwq nUM cMdrmW dIAW
shUlqW vwlw ibrD AwSrm dI SurUAwq prm pUjX TMFIAW irSmW iv`c piv`qr jVHIAW bUtIAW ruq Anuswr
bIjI ny iSlwinAws p`Qr nUM Awpxy piv`qr kr kMvl pw ky KIr dw drgwhI pRSwd kIrqn smwpqI auprMq
bRhm mhurq iv`c vrqwieAw jWdw hY[ ies siqsMg
sprS krky kIqI hY[ ijs dI kwrsyvw svrgIAw fw.
dy krn nwl bhuq hI hYrwnI jnk srIrk mwnisk
srn isMG dI Drm sup`qnI mhwn dwnI bIbI AmrjIq
bmwrIAW dUr hox dy nqIjy pRwpq hoey hn[
kOr id`lI vwilAW dy smUMh pirvwr ny kroVW rupey
Krc ky krnI hY[ ies iv`c AiqADuink shUlqW nwl hr iek dy dUr nyVy bYTy mhWpurSW dy sqsMgI
lYs 26 kmry, swrIAW Aiq ADuink shUlqW vwly v`fy jigAwsUAW AMdr gurduAwrw eISr pRkwS rqvwVw swihb
ivjtr rUm, cwr stwP rUm, mYfIkl ivMg, lwiebryrI, dI piv`qr crn DUV pRwpq krn dI lwlsw lgn l`gI
kOimaUintI rUm fweIinMg rUm, stor, igrngI vwqwvrx rihMdI hY[ hux qoN hI ivdySW dy pRymIAW dy tYlIPon
SuD r`Kx vwsqy surbI AYsosIeyt AwrkI tYkt cMfIgVH eImyl PYks sunyhy slwnW smwgm 28 AkqUbr qoN 31
v`loN ifjwien iqAwr kIqw igAw hY[ AkqUbr rqvwVw swihb phuMcx leI itkt bu`k
krwvwaux dy Aw rhy hn[ ies leI swrIAW sMgqW dy
ivSv gurmiq rUhwnI imSn cYrItybl trst crnW iv`c ies mhIny dI ipAwrI Awqm mwrg piqRkw
rqvwVw swihb ijlH w mo h wlI (ny V y cM f IgV) dI rwhIN bynqI kIqI jWdI hY ik ies qrHW dy mhWpurSW
cyArprsn sMq mwqw rxjIq kOr jI dI Xog AgvweI dI sMgq, soBq Sohrq dw jrUr hI lwhw pRwpq kro
hyT rqvwVw swihb AnykW kwrj pihlW hI rqvwVw jI[

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


2
Bwduie dI sMgrWd
sMq virAwm isMG jI
bwnI iv. gu. rUhwnI. imSn[

Bwduie Brim BulwxIAw dUjY lgw hyqu ] sMgrWd mnwaux vwsqy mhwrwj jI dI ikRpw dy nwl ies
lK sIgwr bxwieAw kwrij nwhI kyqu ] QW dy au~qy iek`qirq hoey hW[ QoVHw bhuq ijhVw Awpxy
ijqu idin dyh ibnssI kol smW hY ic`q ibrqIAW lw ky, jo suxo, mMnx dw
iqqu vylY khsin pRyqu ] Xqn krn, serious hovo auhdy vl, ikauNik suxidAW-
pkiV clwiein dUq jm iksY n dynI Byqu ] suxidAW swfIAW aumrW lMG geIAW[ suxdy hI cly jWdy
Cif KVoqy iKnY mwih ijn isau lgw hyqu ] hW, mMndy nhIN g`l[ g`l ie`ko hI hY do qW auQy g`lW
hQ mroVY qnu kpy isAwhhu hoAw syqu ] hI nhIN hn - iek g`l hY[
jyhw bIjY so luxY krmw sMdVw Kyqu ] nwnk lyKY iek gl
nwnk pRB srxwgqI crx boihQ pRB dyqu ] horu haumY JKxw JwK ] AMg - 467
sy Bwduie nrik n pweIAih jy ie`k g`l nhIN hY qW bwkI dIAW g`lW iksy
guru rKx vwlw hyqu ] AMg - 134 lyKy iv`c nhIN hn[ jy ie`k g`l hY qW swrw kuC lyKy
'c Aw jWdw hY[ AwdmI dw mn amune ho jWdw hY,
Dwrnw - vwihgurU! AMgyRzI dw A`Kr hY, auh suxdw-suxdw Asr qoN KwlI
mihmw nw qyrI vyd jwxdy, ho jWdw hY ieh qW roz hI kih idMdy ny AYho ijhIAW
qyrw bRhmw ny AMq nw pwieAw[[ g`lW[ mhwrwj kihMdy, roz nhIN, hr roz Awp kho,
mihmw n jwnih byd ] svyry vI kho, Swm vI kho, duiphry vI kho, cyqy kro,
bRhmy nhI jwnih Byd ] cyqy kro[ Bu`lo nw[
Avqwr n jwnih AMqu ]
prmysru pwrbRhm byAMqu ] 1 ] iehdI ie`k imswl hY, kOrv qy pWfv dovyN
ApnI giq Awip jwnY ] mShUr Kwndwn, Bwrq vrS 'c hoey ny ijnHW nUM ho skdw
suix suix Avr vKwnY ] 1 ] rhwau ] hY, 20-30 hzwr hor nw Bu`ilAw jwvy[ Xwd rihxgy[
sMkrw nhI jwnih Byv ] pMj hzwr swl qoN sB dy Xwd ny[ AYsIAW GtnwvW
Kojq hwry dyv ] vwprIAW sI aunHW dy rwj iv`c ijhVIAW ik Bùlx iv`c
dyvIAw nhI jwnY mrm ] nhIN Aw rhIAW[ pMj hzwr swl iv`c hor vI v`fy rwjy
sB aUpir AlK pwrbRhm ] 2 ] hoey ny, aunHW qoN vI v`fy hoey ny, pr aunHW dw nwauN koeI
ApnY rMig krqw kyl ] nhIN jwxdw[ bVy dunIAW nUM ij`qx vwly hoey ny pr aunWH
Awip ibCorY Awpy myl ] dw nwauN koeI nhIN jwxdw[ pr auh nhIN Bu`ldy[ auh
ieik Brmy ieik BgqI lwey ] ies krky nhIN Bu`ldy ikauNik aunHW dy jIvn dy nwl
Apxw kIAw Awip jxwey ] 3 ] solHW klw sMpUrn ikRSn mhwrwj jI dw sbMD sI, iek
sMqn kI suix swcI swKI ] qrHW dIAW Amr ho geIAW ienHW dI kQwvW[ do qrHW
so bolih jo pyKih AwKI ] dw jIvn sI, mwVw jIvn vI sI, auh vI is`iKAw idMdw
nhI lypu iqsu puMin n pwip ] hY, dUjw vI is`iKAw idMdw hY[ aus iv`c jd ieh b`cy
nwnk kw pRBu Awpy Awip ] AMg - 894 sIgy pVHn pw id`qy, kwPI smyN qoN bwAd pWfv ny
Dwrnw - qyrw bRhmw ny AMq nw pwieAw, pu`iCAW jw ky mwstr nUM (AiDAwpk) jw ky ik ikMnw-
mihmw nw qyrI vyd jwxdy[ ikMnw pVH gey, kihMdy jI Arjn, BIm, sihdyv, nkul,
swDsMgq jI! ic`q ibrqIAW iekwgr kro, dUr- ieh qW do-do, iqMn-iqMn ikqwbW pVH gey lyikn jo v`fy
drwz qoN gurU mhwrwj dI hzUrI dy AMdr BwdoN dI Brw ny XuiDStr, huiSAwr bhuq ny, pr auh kwiedw

'Awqm mwrg' 3 Agsq, 2009


hI nhIN t`py Ajy, A`gy pVHdy hI nhIN, juVvyN A`KrW auhdw Pwiedw kI hoeygw, quhwnUM suKW dI pRwpqI ho
'c auQy hI ruikAw ipAw hY[ kihMdy, kI qusIN pVHwauNdy jweygI[ dunIAW 'c koeI bMdw nhIN hY ijhVw khy mYnUM
nhIN? kihMdy AsIN qW pVHwauNdy hW, auh kihMdw hY ik du`K imly, sB suK cwhuMdy ny[ ie`k in`kw ijhw pirMdw
myry Xwd nhIN huMdw[ hux AsIN ie~Qy kI kr skdy hW[ ijhw aufdw huMdw hY A`KW dy mUhry, hwQI hY v`fy qoN
auhny ikhw myry kol ilAwE kwiedw[ kwiedw ilAWdw, v`fw jwnvr, ivcwkrly swry aunHW dy iv`c Aw jWdy ny,
bulw ilAw EsnUM[ kihMdy, XuiDStr pVH[ PtwPt pVH ieh swry sùK cwhud
M y ny, dùK koeI nhIN cwh irhw[ koeI
igAw[ jdoN auQy AwieAw do A`Kr ij`Qy juVdy ny, ie`k nhIN hY jIv ijhVw du`K mMgdw hY pr Pyr koeI hY
qW sIgw, kRoD mq kro[ pVH igAw qW kihMdy A`gy pVH[ AYsw mMqr ijhdy nwl su`K hI imlx, duK nw imlx[
kihMdw, myry Xwd nhIN hoieAw ipqw jI[ kihMdy, qyry mhwrwj kihMdy hW, jy qusIN vwihgurU nUM Xwd r`iKAw hY
qW Xwd hY, qUM PtwPt pVH igAw[ kihMdw, pVH qW mYN nw, Pyr suK dI pRwpqI ho jWdI hY[
lYNdw hW lyikn myry Xwd nhIN hoieAw, Bu`l jWdw hW[ ismrau ismir ismir suKu pwvau ]
AKIr aunHW ny auhdy mUMh 'qy Q`pV mwirAw, kihMdy A`gy kil klys qn mwih imau ]
cldw hYN ik nhIN? bVw KuS hoieAw, bhuq KuS AMg - 262
hoieAw[ kihMdy XuiDStr! Q`pV l`gx 'qy qW roeIdw hud
M w
klHw kihMdy ny JgVy, vwd, inMidAW, cuglI, eIrKw,
hY qUM KuSI ikauN mnw irhw hYN? kihMdw, ipqw jI! myry vKIlI; ijhdy nwl mn qpdw hY, iqRSnw, ieh qW ieh
sbk Xwd ho igAw?
imt jWdy ny, ie`k klyS imt jWdy ny[ klyS dunIAW
pihlW nhIN sI Xwd? kihMdw, nw qy mYnUM iblkul dy AMdr pMj v`fy-v`fy igxy gey ny[ ijnHW krky sMswr
kRoD AwieAw hI nhIN hY[ jy qusIN pMj s`q hor Q`pV dy iv`c ijhVw bwdSwhW qoN vI bwdSwh hY sMswrI rUp
vI mwr idMdy qW vI nhIN sI Awauxw[ mYN qW KuS hW dy AMdr[ auh vI duKI hY, aunHW pMjW dy iv`c swry du`K
ik myry sbk Xwd ho igAw[ loB mq kro, hMkwr mq Aw jWdy ny[ AividAw, AiBinvyS, Aisimqw, rwg qy
kro[ AYsIAW g`lW Awm AwauNdIAW ny[ iesy qrHW gurbwxI dvYS iv`c[ ieh pMj ih`isAW 'c swry klyS vMfy jWdy
dy AMdr aupdyS ny, auh jwxdy qW AsIN hYg,y ijvyN bwkI ny[AividAw dy kwrn AwdmI jMmdw mrdw rihMdw[
jwxdy sI, kRoD mq kro, loB mq kro, pr swfy Xwd iehdw kdI KihVw hI nhIN Cu`tdw, pqw nhIN Arb
nhIN hY, AsIN Bùly rihMdy hW hr vkq[ so gurU mhwrwj swl ho gey, pqw nhIN Krb swl ho gey, pqw nhIN
jI Purmwn krdy ny ik ipAwirE! sMswr iv`c ijs kMm vwihgurU jwxy, jy swfI mukqI ho geI huMdI, AsIN sMswr
nUM krn vwsqy qusIN Awey EN[ auh kMm hY pRmySr dI 'c AwauNdy[ GuMmytxIAW lYNdy iPrdy hW, Ar igxqI
Xwd pkwauxw[ ismrn Xwd nUM kihMdy ny[ auhdy nwl kI imxqI qoN bwhr dIAw GuMmytxIAW ny -
hoegy w, klHw qy klySW dw nwS ho jweygw[ koeI bMdw klHw Dwrnw - keI jnm Bey kIt pqMgw ]
qy klyS iv`c nhIN rihMdw[ ijhVw ies PwrmUly nUM keI jnm gj mIn kurMgw ]
ApxwA lvy[ keI jnm pMKI srp hoieE ]
A`j mYN ie`k bIbI nUM ikhw ik nw jipAw kr, keI jnm hYvr ibRK joieE ] 1 ]
qyry duK
` W dw Kwqmw ho jweygw[ kihMdI, nwm qW mYN jpdI imlu jgdIs imln kI brIAw ]
hI bhuq hW[ mYN ikhw ik jW qW qUM nwm nhIN jpdI, icrMkwl ieh dyh sMjrIAw ] 1 ] rhwau ]
jW Pyr mYN JUT boldw hW[ dohW 'coN ie`k glqI hY[ jW keI jnm sYl igir kirAw ]
qW mYN isDWq glq kih irhw hW ik qyry duK ` W dw Kwqmw keI jnm grB ihir KirAw ]
ho jweygw, qUM nwm jp[ qy gurU mhwrwj ies qrHW kih keI jnm swK kir aupwieAw ]
rhy ny, aunHW qoN pRyrnw lY ky mYN kih irhw hW - lK caurwsIh join BRmwieAw ] AMg - 176
Dwrnw - ismir ipAwry nUM, iblkul s`c jwxo ies g`l nUM[ dyK ilAw kro,
ismrau ismir ismir suK pwvau[ kIVy, mkOVy, iCpklIAW, byAMq jwnvr, ikMny mrdy ny
pihlI g`l qW ieh hY ik Xwd r`Ko, Xwd r`Ko[ Awh roSnI dy au~qy, zmIn vwhuMdy hW auhdy iv`c byAMq

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


4
hI vwhy jWdy ny[ DrqI dy au~qy ihswb ikqwb hI nhIN hmzwgONs iclHw k`t irhw sI, cwlI idn dw[ 25 idn
hY, mhwrwj kihMdy AYauN qUM qurdw irhw hYN, duKI huMdw ho gey sI, folx lg igAw Sihr, grk krnw sI
irhw hYN[ kroVHW swl lMG jWdy ny ie`k c`kr nUM, muV auhny, gurU nwnk pwqSwh jIvW dI pukwr sux ky cly
ky Pyr Aw jWdw hYN, mnu`K bx jWdw hYN[ bhuq vwrI gey, iclHw quVvw id`qw ausdw, burj Pt igAw auqoN,
bixAw hYN huMdw kI hY mnu`K bxn qoN bwAd - guMbd Pt geI, cwnxw idK igAw, iclHw tu`t igAw,
bYr ibroD kwm k®oD moh ] Es vyly gurU nwnk pwqSwh kol AwieAw, mhwrwj
JUT ibkwr mhw loB DRoh ] kihx l`gy, pIr jI! Sihr nUM ikauN grk krdy EN,
ieAwhU jugiq ibhwny keI jnm ] kihMdy ieh JUiTAW dw Sihr hY[ mhwrwj kihMdy, huxy
nwnk rwiK lyhu Awpn kir krm ] dy K lY N dy hW, JU i TAW dw hY ik s` i cAW dw hY [
AMg - 267 mrdwinAW! Awh tkw lY jw, ie`k pYsy dw s`c lY
AweIN, ie`k dw JUT lY AweIN[ Sihr iv`c h`tI-h`tI
iehnHW iKAwlW dy iv`c Pyr pY jWdy hW mnu`K bx
sOdw mMgdw iPrdw hY, keI h`s pYNdy ny, keI kihMdy
ky, Pyr AsIN c`l ky 84 dy c`kr 'c pY jWdy hW[ pMj
ny ik swDU mhwqmw hY koeI rmz dI g`l hY, h`sx
cor swnUM nTweI iPrdy ny, kwm, kRDo , loB, moh, AhMkwr,
dI g`l nhIN, koeI dy deygw sOdw, vIh bweI swl dw
eIrKw, inMidAw, cuglIAW, iqRSnw, Awsw, AMdySw; pqw
ie`k nOjvwn bYTw hY, bVw suMdr sfOl[ kihMdw, ie`k
nhIN hY ikMny ku vYrI ny ijhVy ies jIvn nUM jd smW
pYsy dw s`c iek dw JUT[ tkw PV ilAw[swry dyKdy
AwauNdw hY iehnUM Q`ly su`t idMdy ny[ Ar iehdy idmwg
ny ik tkw PV ky sOdw hI nhIN idMdw[ do kwgz k`Fy,
'coN hI ieh g`l k`F idMdy ny -
dohW dI puVI bxw ky dy id`qI[ kihMdy jwh, lY lY[ gurU
Dwrnw - kyqy ruK ibrK hm cIny, nwnk pwqSwh pws Aw igAw, kihMdy lY AwieAw BweI
kyqy pSU aupwey[ sOdw? dovyN puVIAW r`K id`qIAW[ kihMdy, pIr jI! Kohlo
kyqy ruK ibrK hm cIny kyqy psU aupwey ] qW? ijs vkq KolHIAW kihMdy, KolHo[ pVHo? kihMdw
kyqy nwg kulI mih Awey kyqy pMK aufwey] mhwrwj iek 'qy qW iliKAW hY ik mrnw s`c, dUjI
AMg - 156 'qy iliKAw hY jIauxw JUT[ kihMdy pIr jI! ij`Qy ie`k
24 l`K iksm dy ruK ` qy ibrK igxy ny, ienHW dy ivcIN bMdw surq vwlw rihMdw hovy nw, auh Sihr nhIN grk
ho ky Awey hW, kdy Awh drKq bx gey, kdy Plwxw drKq krIdw huMdw, mwVy bMdy huMdy ny, TIk hY iv`c hYgy bQyry[
bx gey, jMglW dy jMglW dy Bry pey sI drKqW dy[ ikho lyikn surq vwlw jy ie`k vI hov,y auhdI bdOlq Sihr
ijhw jIvn SurU hoieAw ik ikqy pSU, cwr l`K iksm dy bc jwieAw krdw hY[ ies krky qUM grk nw kr[ so
pSU igxy ny; swFy s`q l`K iksm dy pyt Bwr qurn vwly jy ie`k bMdy dI vI Xwd rih jwieAw kry, sMswr rihx
jIv igxy ny, swFy s`q l`K iksm dy PMGW nwl aufx vwly vwlw qW QW nhIN hY, ieQoN qW cly jwxw hY[ ie`Qy bYTy
igxy ny; AYho ijhy bxdy qury Awey hW[ lyikn hux nw swfw hW AsIN kMDIN pw ky, qy rihxw iehny hY nhIN, ieQoN
inScw bxy, nw AsIN mMnIey, AsIN kihMdy hW AsIN qW ieho jwxw hY, AwhI sbk iehdy Xwd nhIN huMdw, swrI
ijhy hI rihxw hY, hor qW hor qW dyK,o sMswr quirAw jWdw izMdgI lMG jWdI hY, lok kol dI cly jWdy ny ieh
hY, puCo jw ky 20-30 swl bwAd auQy jwE ijQy qusIN
kihMdw hY ik mYN nhIN jwxw[ inScw nhIN hY jwx dw[
rihMdy EN, Plwxw isMG? jI auh qW qur igAw? Plwxw
bVIAW gihrIAW nIhW put ` dw hY ik mYN iqMn mMzlw, cwr
isMG? auh qW jI cilAw igAw[ AYnw vI cMgw hY ik
mMzlw mkwn bxwauxw hY[ iehdy iv`c hI pricAw rihMdw
mirAw nhIN kihMd[y jWdy ik`Qy ny? iksy nUM pqw hY ik ik`Qy
hY, iehnUM iKAwl q`k nhIN AwauNdw[
jWdy ny? jy jWdy dw pqw hovy Pyr qW bhuq vDIAw g`l hY[
lyikn pqw qW hYgw ik Plwxw vI cilAw igAw, Plwxw vI ghrI kir kY nIv KudweI
cilAw igAw[ Awpxw iPkr nhIN hY ik mYN vI jwxw hY[ aUpir mMfp Cwey ] AMg - 692
ies g`l nUM Bui` lAw bYTw hY[ aupr bxwauNdw hY, keI qW aupr bxwauNdy-bxwauNdy
hI qur jWdy ny[ jy rih vI jwvy, krzw vgYrw ho jWdw
gurU nwnk pwqSwh jdoN isAwlkot gey, Es vyly

'Awqm mwrg' 5 Agsq, 2009


hY, auh svwd hI nhIN AwauNdw, jy Blw QoVHy swl k`t hY, aunHW nUM zrw pqw rihMdw hY ik mwieAw nwl vwh
vI lvy qW ikMnw smW brbwd kr id`qw Es ny ies pY igAw swfw[ aunHW dI vI surq itkwxy nhIN hox
dy auqy[ jwx dw iDAwn nhIN hY sMswr qoN, ie`Qy rihx idMdI-
dw hY, dunIAW jw rhI hY swrI, iehdy mn iv`c iehI Dwrnw - qYnUM moh ilAw mwieAw ny
hY ik mYN nhIN jwxw hor swry jw rhy ny[ kwrn kI hY ipAwirAW nwm jpx nw dyvy[
eys g`l dw? mhwrwj kihMdy, kwrn ieh hY ik Awh
pihlY ipAwir lgw Qx duiD ]
ijhVw sMswr hY nw ieh do ih`isAW iv`c hY[ ie`k qW
dUjY mwie bwp kI suiD ]
iehdy iv`c AKMf joqI hY ijs nUM cyqn vwihgurU bRhm
qIjY BXw BwBI byb ]
kihMdy ny, pRmwqmw kihMdy ny, pRmySr kihMdy ny[ auh qW
cauQY ipAwir aupMnI Kyf ]
nw ikqy G`t hY nw ikqy v`D hY[ ijvyN smuMdr pUry dw
pMjvY Kwx pIAx kI Dwqu ]
pUrw huMdw hY ikqoN tu`tdw nhIN hY Awps iv`c, gape
iCvY kwmu n puCY jwiq ]
nhIN pYNdw smuMdr dy iv`c, iesy qrHW joqI dy iv`c
sqvY sMij kIAw Gr vwsu ]
gape nhIN hY ikqy vI[ auh AYn AKMf joqI hY,
ATvY k®oDu hoAw qn nwsu ]
pRIpUrn hY, ikqy vI AYsw nhIN hY[ ijs qrHW AwkwS
nwvY Dauly auBy swh ]
dyKdy EN nw qusIN ieh t`uitAW hoieAw hY iksy QW qoN?
dsvY dDw hoAw suAwh ]
AwkwS nhIN t`utdw, nw G`t huMdw hY, nw v`D huMdw hY,
gey isgIq pukwrI Dwh ]
nw grm huMdw hY nw TMfw huMdw hY[ nw ieh su`kdw hY,
auifAw hMsu dswey rwh ]
nw iksy qrIky nwl Kqm huMdw hY[ iesy qrHW ijhVI
AwieAw gieAw muieAw nwau ]
AKMf joqI hY ies qoN ArbW guxW sUKSm hY, auQy q`k
ipCY pqil sidhu kwv ]
qW koeI phuMc hI nhIN skdw, auh inrI cyqn hY,
nwnk mnmuiK AMDu ipAwru ]
auhdy Awsry EhdI s`qw pw ky mwieAw kMm kr rhI
bwJu gurU fubw sMswru ] AMg - 137
hY, auh mwieAw ijhVI hY auhdw kMm hI iehI hY -
Xw jug mih eykih kau AwieAw ]
iein@ mwieAw jgdIs gusweI jnmq moihE mohnI mwieAw ]
qum@ry crn ibswry ] AMg - 857 grB kuMt mih aurD qp krqy ]
hwlWik siq ijhVw hY auh pRmS y r hY bdlx vwlI swis swis ismrq pRBu rhqy ]
mwieAw hY, mwieAw sdw iQr nhIN rihMdI, rUp bdldI auriJ pry jo Coif Cfwnw ]
hY, pRmySr bdldw nhIN[ hux swfw srIr hI hY, koeI dyvnhwru mnih ibsrwnw ] AMg - 251
smW sI Xwd Aw jWdw hY ik Coty-Coty sI n`Ty jWdy sI, Awvn Awey isRsit mih ibnu bUJy psu For ]
pVHn jWdy sI, bsqy cu`kIN jWdy huMdy sI[ auh Xwd rih nwnk gurmuiK so buJY jw kY Bwg mQor ]
geI g`l, qy A`KIN dyKdy-dyKdy juAwnI Aw geI, juAwnI AMg - 251
nUM bu`Fypw Kw igAw, buFypy dw hr kdm mOq vl nUM AYsI bwq hY[ ikqwbW dIAW ikqwbW pVH jWdw hY,
vDdw jWdw hY lyikn iehdy Xwd nhIN, Pyr vI nwm
ifgrIAW lYNdw hY, pI.AYc.fI lYNdw hY, aus qoN A`gy
nhIN jpdw, Pyr vI dunIAW dI g`l krdw hY[ ikauNik fI.ilt kr lYNdw hY, hor pMfqweI kr lYNdw hY, igAwnI
mwieAw dw Asr hY[ ieh mW dy pyt iv`c pRmySr nUM bx jWdw hY, bhuq v`fw iPlwsPr bx jWdw hY, dunIAW
Xwd krdw sI ik mYN nwm jpWgw, lyikn jd sMswr
snmwn p`qr idMdI hY, mwnqw huMdI hY bhuq[ lyikn
'c Aw igAw ieQy nwm qW ikhVw jpxw sI, pRmySr auhdI ijhVI pVHweI hY auh dunIAW dI pVHweI hY,
dy ipAwirAW nUM vI tIcrW krdw hY[ gurUAW dw kihxw ijhVw kMm krn vwsqy AwieAw sI auQoN Bu`ilAw ipAw
nhIN mMndw, AwauNdw hI nhIN gurU kol[ swry vwiedy muk
` r hY[ mhwrwj kihMdy AwieAw qW sI pRmS
y r dw nwm jpx
igAw[ ijhVy Aw gey aunHW nUM mwieAw ijhVI hY auh vwsqy, lyikn mwieAw dw bl pY igAw[ ipAwr l`g
AYnI qkVI ho ky pYNdI hY, peI hoeI qW swirAW nUM igAw du`D dw, mW bwp dI pCwx ho geI[ BrjweI,

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


6
BrwvW dI pCwx ho geI, KylHx l`g igAw, Kwx pIx jWdIAW ny, bdldIAw qurIAW jWdIAW ny, ijhVw Abdl
dI Awdq pY geI, ivSy ivkwrW 'c pY igAw, pYsy joVdw hY auh hY vwihgurU; auhdy aupr qyrw inScw nhIN
hY, koRD krdw hY, AKIr srIr hwr jWdw hY qy eys AwauNdw[ auh hmySw qyry nwl rihMdw hY, auh qYnUM su`qy
sMswr qoN cilAw jWdw hY[ mhwrwj kihMdy Awh hwl pey nUM vI dyKdw hY, jwgdy nUM vI dyKdw hY, nwhuMdy nUM
iehdw cl irhw hY, ikauNik mnmuK
` hY, mnmuK
` dw hnHr
y y vI dyKdw hY, qurdy nUM vI dyKdw hY, irSvq lYNdy nUM
nwl ipAwr ipAw hoieAw hY[ cwnxy nwl nhIN hY - vI dyKdw hY, KWdy nUM vI dyKdw hY corI krdy nUM vI
nwnk mnmuiK AMDu ipAwru ] dyKdw hY[ so auh ijhVw nwl rihMdw hY hr vkq -
bwJu gurU fubw sMswru ] AMg - 138 jh jh pyKau qh hjUir
so ies qrHW dy nwl mhwrwj kihMdy ijhVw ieh dUir kqhu n jweI ]
mhInw quhwnUM ciVHAw hY nw BwdoN dw iehdI ie`ko lweIn riv rihAw srbqR mY
jy Xwd kr lEN swrw mhInw quhwfw sPl ho jweygw[ mn sdw iDAweI ] 1 ]
auh ieh hY ik - eIq aUq nhI bICuVY so sMgI gnIAY ]
Bwduie Brim BulwxIAw dUjY lgw hyqu ] AMg - 677
AMg- 134 auh dyK ky h`sdw hY iehnUM ik kI krn l`g
igAw[ eys mUrK nUM pqw nhIN hY ik kroVW swlW qoN
ijhVIAW cIzW qUM C`f jwxIAW ny auhnW nwl qW
qUM ipAwr pw ilAw[ ijhVw qyry nwl jwxw hY auhnUM qUM bwAd dyh imlI hY[ ieh hux aunHW cIzW 'c prc
iblkul Bu`l igAw qy 'hyq' ijhVy ipAwr dUjy ny auh igAw ijhVIAW mwieAw ny cogw pw id`qw[
iksy kMm nhIN AwauNdy[ mhwrwj kihMdy - mwieAw jwlu pswirAw BIqir cog bxwie ]
nwnk kciVAw isau qoiV AMg - 50
FUiF sjx sMq pikAw ] cogw kwhdw pw id`qw? jy qW jwnvr PVny hox
Eie jIvMdy ivCuVih cOlW dw cogw pw idE, cOl ic`ty dUroN id`s jWdy ny,
Eie muieAw n jwhI CoiV ] AMg - 1102 jwnvr aufwrIAW mwrdw Q`ly auqr AwauNdw hY ik cOl
hux ijhVI iehdI shwieqw krnI hY, ie`k qW pey ny[ Awm cOlW dw cogw izAwdw pwauNdy ny -
ieh dunIAW hY, ie`k dunIAW auh hY ijQy jw ky AsIN iqRsnw pMKI PwisAw inksu n pwey mwie ]
rihxw qy vsxw hY, swfw vwh pYxw hY[ auQy jw ky AsIN AMg - 50
rihxw hY[ dohW QwvW 'qy hY hux; ie`k QW 'qy AsIN QoVHy iehdy iv`c pMKI iqRSnw dw Ps igAw qy inkl
ijhy idn rihxw hY, ie`k QW 'qy izAwdw idn rihxw nhIN hudM w[ Ps igAw, AwieAw qW sI nwm jpx vwsqy[
hY[ auQy cIz auh imlxI hY - lyikn mwieAw ny cogw pw id`qw jwl dy Q`ly[ ikqy
jyhw bIjY so luxY krmw sMdVw Kyqu ] pYisAW dw pw id`qw, ikqy pùqr DIAW dw pw id`qw[ myry
AMg - 134 b`cw nhIN hoieAw, myrw b`cw pVHdw nhIN, myry b`cy dw
auh vI iesy Sbid iv`c hI hY ik qYnUM auh cIz ivAwh nhIN hoieAw jI[ pY igAw cogw[ pYsw dw cogw
pY igAw, mkwnW dw pY igAw[ do qrHW dI soc hY ie`k
imlxI hY ijhVI qUM ie`Qy bIjdw hYN, dUjI nhIN imlxI[
qW kihMdy ny ik swnUM swrIAW cIzW dI loV hY, loV qW
hux qyrw hyq lg igAw dUjIAW cIzW nwl[ dUjIAW
cIzW auh ny ijhVIAW qYnUM A`KW nwl idsdIAW ny kMnW hYgI pr qUM Ps jweyNgw iehdy iv`c[ AsIN vI kihMdy
nwl suxdIAw ny, h`Q nwl Coh skdw hY, jIB nwl hW ik ku`lI, ju`lI, g`ulI; iqMn cIzW cwhIdIAW hI ny
svwd lY skdw hY qy suGM skdw hY[ pMj cIzW ny Sbd, AwdmI nUM[ jy qW Psdw hYN aunHW iv`c Pyr qW iksy vI
sprS, rUp, rs, gMD; ieh sB dy iv`c peIAW ny[ kMm dIAW nhIN hn auh[ Pyr qW ijMnI CyqI aunHW dy
ienHW cIzW nwl qyrw ipAwr pY igAw[ dyKx vwlIAW ivc`oN inkl ky n`T jweyNgw EnW hI qyrw Blw hoeygw[
cIzW nwl ipAwr pY igAw[ ieh ibnsdIAw qurIAW jy qUM Psdw nhIN hY qW qYnUM mubwrk ny[ mhwrwj kihMdy

'Awqm mwrg' 7 Agsq, 2009


ikMnIAW hI kImqI cIzW hox, AYaUN kihMdw hY, pVHo dunIAW Br dIAW vifAweIAW ie`k pwsy lw lE; ie`k
ipAwr nwl - pwsy nwm lw lE[ hux jy qW sMswr 'c hI rihxw hovy
Dwrnw - ikqy B`ul nw jweIN qW, qW ho skdw hY koeI bMdw AYsw hovy, ijhnUM iehdy
Eey mnW myirAw, iv`coN su`K dI koeI soJI Aw jwvy, lyikn su`K huMdw nhIN
moqIAW dy mMdr vyK ky[ hY ienHW iv`c, iblkul nhIN huMdw[ ikauNik su`K vwlIAw
TIk hY, mhwrwj kihMdy moqIAW dy mMdr iml jwx cIzW nhIN su`K ny auQoN hI inklxw hY, ij`Qy su`K dw
vwsw hY -
auh vI vDIAw ny[ pr ivcoN g`l ijhVI hY ik moqIAW
dy mMdr 'c rih ky nwm nUM qUM ikqy Bu`l nw jweIN[ jy AYsw jgu dyiKAw jUAwrI ]
qW Bu`l igAw qW, qW iksy kMm nhIN hY[ kihMdy A`g siB suK mwgY nwmu ibswrI ] AMg - 222
l`g jwvy aunHW mMdrW nUM ij`Qy pRmySr dw nwm Bu`ilAw nwm nUM Bu`l ky kihMdw hY ik mYN su`KI ho jwvW,
hoieAw hY[ ikvyN ho jweyNgw suKI jd su`K ies iv`c hY hI nhIN[
moqI q mMdr aUsrih rqnI q hoih jVwau] ryqy 'c qyl nhIN huMdw, k`ky ryqy 'c[ pIVI jwh, pIVI
ksqUir kuMgU Agir cMdin lIip AwvY cwau ] jwh, ijMnW icr jIA krdw hY, kI qyl inkl Aweygw
mqu dyiK BUlw vIsrY auhdy iv`c? kdy vI nhIN inkldw[ ikauNik aus iv`c
qyrw iciq n AwvY nwau] 1 ] qyl hY nhIN[ iesy qrHW pdwrQW dy iv`c su`K nhIN hY,
hir ibnu jIau jil bil jwau ] sùK AwdmI dy AMdr hY[ jy qW auh sùK rl jwvy auhdy
mY Awpxw guru pUiC dyiKAw nwl Pyr qW bhuq vDIAw hY[ jy auh su`K nhIN rldw
Avru nwhI Qwau ] AMg - 14 qW cwr-cwr mMzlIAW iblifMgW mhwrwj kihMdy BUqW dy
so cwhIdw qW hY[ kihMdw cwhIdw hY jI[ AsIN AwlHxy ny[
kihMdy hW ik AsIN kdoN kihMdy hW ik nhIN cwhIdw[ kbIr jw Gr swD n syvIAih
qusIN kihMdy EN ik ijhVw mwrkMfw sI auh CprI 'c hir kI syvw nwih ]
hI k`t igAw l`KW swl, swfy qoN qW nhIN k`t huMdy, qy Gr mrht swrKy
swnUM qW bhuq vDIAw mMdr cwhIdw hY[ auh bVw BUq bsih iqn mwih ] AMg - 1374
isAwxw sI, auh kihMdw jwxw qW l`KW swlW bwAd hY do qrHW dy auhdy iv`c BUq rihxy SurU ho jWdy ny
ikqy pRmySr dI ilv nw t`ut jwvy[ ieh g`lW nwl qW ie`k qW srIrDwrI BUq ny ijhVy SrwbW-kbwbW pINdy ny[
kihMdy ny ik swnUM Awh cwhIdw hY, gurU mhwrwj ny mnHW rOly-r`py mwr kutweI, gwlHw k`Fdy ny, inMidAw krdy ny,
nhIN kirAw, mhwrwj dw mnHW krnw vI dyK lE[ cuglIAW krdy ny, eIrKw krdy ny, dUijAW dw mMdw
mhwrwj kihMdy jy nwm nhIN jpdy, ieh iksy kMm nhIN icqvdy ny, ie`k qW ieh BUq ny, jyy ieh ds rihMdy
hn cIzW[ Pyr nhIN iksy vI kMm dIAW[ Pyr qW ny, iehdy nwl pMjwh-s`T BUq hor rihMdy hoxy ny[ kmry
Bu`lwauNdIAW ny pRmySr qoN[ ijhVI cIz Bu`lwauNdI hY auh Bry pey hoxy ny BUqW nwl[ ikauNik auQy pRmySr dw nwm
C`fx dy kwbl hY[ auh C`f dyxI cwhIdI hY ikauNik nhIN hY[ Pyr qW auh cIzW iksy vI kMm dIAW nhIN[
v`fw Bwrw nukswn huMdw hY, pRmySr nUM Bu`lxw hI v`fw jy auQy nwm hY, Pyr kMm dIAW hn ikauNik dohW cIzW
gunwh hY[ so ies qrHW mhwrwj kihMdy ik dyKo - dI jd AsIN qulnw krdy hW, q`kVI 'c qoldy hW, beI
Bwduie Brim BulwxIAw dUjY lgw hyqu ] sMswr 'c rihxw hY, rihMdy hoey vI iehdy iv`c suK nhIN
AMg- 134 hY, mhwrwj kihMdy -
qyrw qW ipAwr hI aultIAW cIzW nwl pY igAw[ vfy vfy rwjn Aru BUmn
aunHW ny inBxw nhIN hY qyry nwl, ijhVI cIzW inBxIAw qw kI iqRsn n bUJI ] AMg - 672
hn do, auh AsIN qYnUM d`s idMdy hW[ ie`k qW hYgI swry aunHW dI iqRSnw bu`JdI nhIN ikauNik iqRSnW A`g
sMswr dI dOlq, suMdrqw, sohxw srIr, k`pVy, ie`zq, hY[ iqRSnW dI ijhVI A`g hY auhny swrI dunIAw jwlI
v`fw nwm, v`fIAW-v`fIAW suswietIAW dI cyArmYniSp, peI hY, BWbV mc igAw[ v`fy qoN v`fw hwr jWdw hY[

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


8
iqRsnw ibrly hI kI buJI hy ] 1 ] rhwau] Eie rwm nwm rMig rwqy ]
koit jory lwK k®ory mnu n hory ] iqn@ kI soBw sBnI QweI
prY prY hI kau luJI hy ] AMg - 213 ijn@ pRB ky crx prwqy ] AMg - 748
kihMdw hY kRoV ruipAw jmHW kr ilAw mYN[ bYTw mUMh qoN kih id`qw ik qyrw Awh kMm ho jweygw[
socdw hY kihMdw kI socdw hYN? kihMdw QoVHw hI hY l`K ho jWdw hY[ koeI qwkq hY koeI rImot kMtrol hY, kI
kroV cwhIdw hY[ AYnw ho igAw qyry kol, hux kI socdw cIz hY ijhdy nwl ie`k dm bdl jWdw hY[ bwbw jI
hYN? kihMdw hY hwly qW QoVwH hY A`gy ikhVI igxqI hud
M I !Awh nhIN swfy huMdw? kihMdy ny ik ho jweygw[ auh ho
hY, kihMdy A`gy qW nIl vgYrw huMdy ny[ auQy q`k vwh jWdw hY ausy vyly[ so ieh cIz ikauN hY? ikauNik auhdy
hI nhIN pYNdw Krb qoN A`gy[ kihMdw auh vI cwhIdw, p`ly nwm hY, dUjy pwsy ijhVw 'nwm' qoN hIxw hY, auhnUM
mhwrwj kihMdy 'mnu n hory'[ Pyr jy suK huMdw itk ky mhwrwj ies qrHW Purmwn krdy ny -
bih jWdw, ikauN A`gy-A`gy socI jWdw, auhdy iv`c kuC suMdr syj Anyk suK rs Bogx pUry ]
nhIN hY qy dUjy pwsy nwm hY, nwm ny ie`Qy vI SWqI - igRh soien cMdn sugMD lwie moqI hIry ]
ismrau ismir ismir suKu pwvau ] mn ieCy suK mwxdw ikCu nwih ivsUry ]
kil klys qn mwih imtwvau ] so pRBu iciq n AwveI ivstw ky kIry ]
AMg - 262 ibnu hir nwm n sWiq hoie
jdoN klHw qy klyS imt igAw qn 'coN Pyr du`K ikqu ibiD mnu DIry ] AMg - 707
ik`Qy rih igAw[ mhwrwj kihMdy du`K nhIN huMdw, auh mo q I qy hIirAW dy nwl ko T I sjweI peI,
qW bhuq au~cI AvsQw dw mwlk huMdw hY ijhdy ihrdy drvwizAW dy auqy l`kVI nhIN nzr AwauNdI, mInwkwrI
iv`c nwm vs jwvy, AYauN pVH lE - krky sony dIAW plytW lweIAW hoeIAW ny, iJliml-
bsqw qUtI JuMpVI cIr siB iCMnw ] iJliml kr rhI hY koTI[ sMgmrmr dI QW dy au~qy
jwiq n piq n Awdro auidAwn BRimMnw ] sonw lwieAw hoieAw hY, iv`c hIry jVHy hoey ny[ mh`l
imqR n ieT Dn rUphIx lgdw hY ik AYho ijhw koeI dyiKAw hI nhIN hY qy
ikCu swku n isMnw ] ijhVw vI su`K mn iv`c AwauNdw hY, auh swry hI mwx
rwjw sglI isRsit kw lYNdw hY[ kihMdy jy auhdy p`ly 'nwm' nhIN nw hY[ ieh
hir nwim mnu iBMnw ] not kr lYx ijhVy kihMdy ny ik jI dunIAW swnUM bhuq
iqs kI DUiV mnu auDrY suMdr cwhIdI hY[ jy qW 'nwm' p`ly hY qW, qW qusIN g`l
pRBu hoie supRsMnw] AMg - 707 kro, jy nwm p`ly nhIN iPkr kro ik jnm lMG jwxw
dunIAW dI ingHw nwl dyiKAw ik bVw grIb hY, hY, nwm swfy ic`q nhIN AwauNdw, AYvyN mMgIN jWdy hW
AsIN sB kuC[ kihMdy, X`g kr lE ikMny bMdy cwhIdy
tu`tI hoeI JONpVI hY, k`pVy pwty hoey ny, aupr lYx nUM
kuC hY, pwlw pYNdw hY Tur-Tur krdw hY, EhI kpVw ny, ikMnIAW cIzW cwhIdIAW ny, Pyr vrqwaux vwly
AMdr lY lYNdw hY, EhI k`pVw bwhr inklx l`igAW cwhIdy ny, BWfy mWjxy ny, sWBxy ny, ib`l dyxy ny, ikMnw
suKwlw hY ik siqsMg vl nUM Aw jwE[ q`q byqy
lY lYNdw hY[ im`qr koeI hY nhIN, swk koeI auhnUM koeI
smJdw nhIN ik swfw swk hY qy hor koeI mlkIAq mhWpurSW dI sMgq vl nUM pihlW hI kdm pu`tidAW,
aus kol nhIN hY[ rUp auhdw cMgw nhIN hY, jMglW iv`c vwihgurU kih ky ie`k X`g dw Pl ausy vyly ho jWdw
hY[ do kdm pu`ty do ho gey, iqMn pu`ty iqMn ho gey;
Btkdw rihMdw hY[ mhwrwj kihMdy, ipAwirE! ieh
swrIAW g`lW TIk ny, pr q`kVI 'qy qolx vyly jy auhdy mIl dr Aw igAw, auh kihMdw hY hnHr y w hY hnHr
y w, auh
p`ly 'nwm' hY nw nwm visAw hoieAw[ auh swrI isRStI kihMdw dy koeI Pl? auh kihMdw hY ik mYN siqsMg nUM
igAw sI, hzwr kdm mYN qur ky igAw sI, ie`k kdm
dw bwdSwh hY[ ijhVw kuC mUh M qoN kih dyvgy w ausy vyly
ho jwxw hY[ dw l`K kdm Pl iml jWdw hY, hzwrW dw dyK lE
qusIN zrb dy ky[ cwnxw ho igAw, kihMdw dUjI vwr
jo ikCu krY soeI pRB mwnih

'Awqm mwrg' 9 Agsq, 2009


Pyr ikhw sI ik myrw is`kw vtw lY, mu`kdw hY ikqy nwl koeI nhIN, pCwxdw koeI nhIN[ hrI dy nwl
siqsMg dw Pl[ ijhVy sO-sO, do-do mIl qoN c`l ky dI klgI l`gI hoeI hY auQy, swry nmSkwrW krdy ny-
AwauNdy ny auh qW Awpxw swrw rsqw hI roSn kr lYNdy DMin DMin khY sBu koie ]
ny, pRkwS hI pRkwS, b`qIAW lg jWdIAW ny auQy jWidAW muK aUjl hir drgh soie ] AMg - 283
nUM, hnHyry dw nwm inSwn nhIN rihMdw[
mùK aujlw hoieAw jWdw hY, DMn-DMn kihMdy ny, so
mYnUM sulymwn d`sy kihMdw mYnUM leIN jWdy ny, nMgw ies qrHW dy nwl mhwrwj ies mhIny iv`c smJwauNdy
quirAw jWdw sI, koeI myry k`pVw nhIN sI[ mhwrwj ny ik ipAwirAw! QoVHI ijhI hoS kr, kwhdy vwsqy
kihMdy - AwieAw sI, qUM Bu`l igAw -
nµgw dojik cwilAw qw idsY Krw frwvxw ] Bwduie Brim BulwxIAw dUjY lgw hyqu ]
kir Aaugx pCoqwvxw ] AMg - 13 AMg - 134
ijMny AOgx
u kry hudM y ny Eny T`py l`gy hud
M y ny srIr BrmW 'c pY ky Bu`l igAw, BwdoN ies srIr nUM
'qy[ Awpy hI dyKdw hY ik Awh vI kMm mYN kirAw, kihMdy ny ies jUn nUM kihMdy ny ik qUM mnu`K bx igAw
Awh vI kirAw[ ieh qW kMm mYN lu`k-lu`k ky kry sI, qy Bùl igAw Pyr pRmySr nUM[ qyrw ipAwr hor pwsy l`g
ieQy pRgt ho gey swry[ Drmrwj dyKdy swr qWhI igAw, moV lY muhwrW ipAwr dIAW, Ajy vI pRmySr vl
kihMdw hY ik lY jwE iehnUM duSt nUM[ kihx l`igAw lw lY Awpxy Awp nUM[
ik jdoN mYN jMgl iv`coN lMGx l`igAw, auQy p`qy qlvwrW lK sIgwr bxwieAw kwrij nwhI kyqu ]
dy l`gy hoey, kihMdw pqw nhIN aunHW iv`c kI sI, is`Dw AMg - 134
hI Aw ky myry isr 'c tu`tdy sI[ ie`Qy dy ijhVy iSMgwr qy suMdrqw hY, GMtw-GMtw
swfy vI iehI kihMdy ny, auhny vI dyK ilAw[ SIiSAW dy swmHxy ho ky bVy lok AYho ijhy, bQyry lok
Awpxy vI iliKAw hY ik AYhy ijhy p`qy isr 'c Aw ny ijhVy GMtw nhIM ihldy SIsy A`goN, kdy koeI SISI
ky pYNdy ny ik isr iv`c zKm hI zKm kr idMdy ny, c`uk leI, kdy koeI, kdy burS ieQy ku lw igAw, kdy
qVPdw hY jIv bhuq[ zihrIly p`qy ny, auQoN jdoN hux EQy ku lw igAw, ie`k bnwautI Skl bxw lYNdy ny[ auhnUM
lMGygw, ijhny qW bMdgI krI hoeI hY auhnUM qW ieh kihMdy ny jI iSMgwr krdw hY[ mhwrwj kihMd,y ie`k nhIN
rsqw AwauNdw hI nhIN[ auh qW hvweI jhwz dw ijvyN l`KW bxw lY, qyry iSMgwrW ny ku`C nhIN krnw -
itkt lY lYNdw hY, ies qrHW lY lYNdw hY, ijnHW ny g`fy ijqu idin dyh ibnssI
'qy sPr krnw hY dunIAW dw, ikMny K`fy, ikMny dirAw, iqqu vylY khsin pRyqu ] AMg - 134
ikMny smuMdr Aw jWdy ny, smuMdr nUM ikvyN lMG jweygw
ijs idn PUk inkl geI nw, iehdy ivcoN jIv
g`fw, auh qW goqy hI Kweygw auhdy iv`c[ so ies krky Awqmw inkl igAw, auh iSMgwrW vwlI dyh nUM vI koeI
ijnHW ny nwm jipAw hY auh qW BweI ie`Qy ij`q gey -
ie`k imMt nhIN r`Kdw[ dUjI nUM qW ivcwrI nUM r`Kxw hI
ijh mwrg ky gny jwih n kosw ] kI hY qy hoeygw kI, ipAwr nhIN huMdw, kihMdy ny BUq
hir kw nwmu aUhw sMig qosw ] hY[ rwq nUM rwKI ibTw idMdy ny[ kdy Axjwx bMdw vI
ijh pYfY mhw AMD gubwrw ] AMg - 264 nwl bih jWdw hY[ srIr iv`c hvw huMdI hY, auh Awpy
mhwrwj ny ikhw hY QoVHw hnHyrw nhIN, 'mhW' hY[ inkldI hY, Awvwz AwauNdI hY, srIr Gt jWdw hY;
hir kw nwmu sMig aujIAwrw ] AMg - 264 kwnw bMnH idMdy ny nwl[ auh suMgVdw hY, kihMdy ny ik
cwnxw nwl hY, jmHW nUM pùCx dI loV nhIN, kihMdy lY jI BUq hY iehdy iv`c qW[ iehnUM cu`ko CyqI lY jwE,
ny hnHyrw ik`Dr cilAw igAw, kihMdy ny iehny nwl CyqI lY jwE iehnUM bwhr -
jipAw hY ikqy nw ikqy[ Gt PUty koaU bwq n pUCY
jhw pMiQ qyrw ko n is\wnU ] kwFhu kwFhu hoeI ] AMg - 478
hir kw nwmu qh nwil pCwnU] AMg - 264 Awh hwl quhwfw hoxw hY mhwrwj kihMdy qusIN ikauN

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


10
Bu`ly iPrdy EN BrmW 'c[ qUM qW AwieAw sI pRmySr dw auh qW qYnMU imlxIAW hI imlxIAW sI pRmS
y r vloN
nwm jpx vwsqy, ijhdy nwl jpxw sI, auhdw qYnUM ikauNik qyry Bwg dy iv`c ilKIAW hoeIAW sI[ jy qyry
iDAwn hI nhIN hY, aunWH dI qW qUM inMidAw krdw iPrdw Bwg nw hox qW cIz nhIN imilAw krdI[ Bwg bxwauxy
hYN - pYNdy ny pihlW[ qUM aunHW dy iv`c hI K`p igAw[ aunHW
Dwrnw - qUM qW nwm dy jpx nUM AwieAw, vwsqy qUM pwp krn l`g igAw[
jp lY iml ky swDUAW nUM[ bhu prpMc kir pr Dnu ilAwvY ]
ijsu vKr kau lYin qU AwieAw ] suq dwrw pih Awin lutwvY ] 1 ]
rwm nwmu sMqn Gir pwieAw ] mn myry BUly kptu n kIjY ]
qij AiBmwnu lyhu mn moil ] AMiq inbyrw qyry jIA pih lIjY ]
rwm nwmu ihrdy mih qoil ] AMg - 656
lwid Kyp sMqh sMig cwlu ] A`gy jw ky lyKy dyx nUM Awpxy Awp nUM Psw ilAw,
Avr iqAwig ibiKAw jMjwl ] DoKy kry, T`gIAW krIAW, JUT boilAw, cMgIAW cIzW dy
DMin DMin khY sBu koie ] ky glq cIzW id`qIAW, irSvqW leIAW, pqw nhIN kI-
muK aUjl hir drgh soie ] AMg - 283 kI krdw hY jIv, pYsw iek`Tw krn vwsqy[ gl Gutdw
AwieAw qW nwm jpx sI, ku C lY x vwsqy hY, DoKy krdw hY, bMidAW nUM mwr idMdw hY[ Awh bIbIAW
AwieAw sI, kuC pRwpq krn vwsqy AwieAw sI[ auhdw nUM qyl pw ky mwr idMdw hY, ikauNNik QoVHw lY ky AweIAW
qW pihlw mUl vI Ko igAw[ mu`l ikvyN imldw hY EN, hor ilAwE jw ky[ ikho ijhw mnu`K hY ieh qW
kihMdy- dirMdw ho igAw, vihSI ho igAw, ikauNik pYsy iv`c
qij AiBmwnu lyhu mn moil ] ibrqI clI geI iehdI[ bhuq muSkl ho jWdw hY AYsy
rwm nwmu ihrdy mih qoil ] bMidAW dy iv`c jw ky bihxw, vsxw[ so jIvn dw
mnorQ hI guAw ky bih igAw[ nwm ijhVw sI, ijhdw
auh cIz AYsI hY ik koeI auhdw mu`l nhIN jwxdw[
koeI mu`l hI nhIN hY, auhnUM nhIN Xwd krdw[ ie`k
sweI nwmu Amolu kIm n koeI jwxdo ]
vwrI ikhw sI rwm, ie`k vwrI isrP, hoieAw kI nrkW
ijnw Bwg mQwih
dy kuMf KwlI kr id`qy rwjy jnk ny[ AYsI imswl hY-
sy nwnk hir rMgu mwxdo ] AMg - 81
gihxy DirAnu eyk nwau
auh AYfI v`fI cIz K`tx vwsqy AwieAw sI,
pwpw nwil krY inrjwsI]
dunIAW dy iv`c Ps igAw[
BweI gurdws jI, vwr 10/5
PrIdw jW qau Ktx vyl
ie`k vwrI aucwirAw hoieAw 'nwm' gihxy DirAw
qW qU rqw dUnI isau ] AMg - 1378
sI[ aus qrHW kih idMdy ny ik A`DI GVI nwm jipAw[
ijs vkq Aw igAw hukm[ Pyr pCqwauNdw hY ik 'nwm' qW AYfw Amu`l hY koeI jwxdw hI nhIN[ cwr
QoVHy ijhy idn rih gey mYN vwihgurU-vwihgurU kr lvW[ A`Kr ny, vwihgur,U cwr A`Kr dw boJ ikauN BwrI lgdw
ik`Qy huMdw hY vwihgurU-vwihgurU[ swrI izMdgI guAw ky hY, cwr A`KrW dy iv`c hI swrIAW dunIAW Br dIAW
KwlI h`Q ies QW qoN cilAw jWdw hY[ so ies qrHW SkqIAW CupIAW peIAW ny[ iehdy ivcoN hI inkl
mhwrwj kihMdy ipAwirAw! qyrw jIvn AYvNy nhIN sI ik AwauNdIAW ny, ijvyN broty dw bIj hY, auh ikMnw ku huMdw
rotIAW Kwx vwsqy, Bog Bogx vwsqy, mkwn bxwaux hY, auh Ks-Ks dy dwxy qoN vI Cotw huMdw hY, gulr dw
vwsqy, cIzW bxwaux vwsqy[ auh qW qyry m`Qy iv`c qy broty dw[ broty dy bIj dy iv`c ie`k bhuq v`fw
ilKIAW hoeIAW cIzW sI[ drKq CuipAw ipAw hY[ aus drKq nUM qusIN tyk dy-
kwhy ry mn icqvih audmu dy ky qusIN jVHW d`bI jwE, ikqy q`k leI jwE, auh
jw Awhir hir jIau pirAw ] jVHW hud
M IAW hI qW ny ik ies drKq nUM A`g- y A`gy leI
sYl pQr mih jMq aupwey jwE[ eykV-eykV, do-do eykV[ nwlMdw XUnIvristI
qw kw irjku AwgY kir DirAw] AMg - 10
'Awqm mwrg' 11 Agsq, 2009
ijhVI sI auQy broty lwey hoey sI, broty AYsy FMg nwl socdw hI nhIN ieh g`l[ n`Tdw ik`Qy nUM hY, Srwb dy
lwey hoey sI, ie`k broty nUM dUjy nwl joV idMdy sI[ Tyky nUM[ ij`Qy nwc gwxy huMdy ny, ibnW bulwey hI iek`T
AYnIAW Kurwk idMdy sI, auhny dUjy-qIjy iv`c cly jwxw, ho jWdy ny, auh kihMdy ny jI, AsIN qW sO ruipAw lYxw
sUrj nhIN id`sdw[ AYnI TMfI CW nw iksy lYNtr 'c hov,y hY, qW lMGx dyxw hY[ ieh kihMdw hY cwhy hzwr lY
nw iksy C`pr 'c hovy, nw iksy hor cIz 'c hovy, nw lE, mYN qW lMGxw hI hY[ mhwrwj fMn Brdw hY, nwly
iksy Bory 'c hovy[ ik`fI v`fI XUnIvristI sI auhdy Q`ly nrkW dw BwgI bxdw hY[ AYsy mwVy krm ny, ikauNik
QVHy bxy hoey sI, au~cy QiVHAW 'qy mwstr bihMdw sI, nwm nUM nhIN smJdw, ikMnw hI smJwauNdy ny, ijMny
Coty QiVHAW qy ividAwrQI bihMdy sI[ ikMny hzwrW dI mhwqmw ny sB nwm dI g`l krdy ny[ so ieh ijhVy
qwdwd iv`c ividAwrQI pVHdy sI[ auh in`kw ijhw bIj swDU mhWpurS bMdgI vwly pRmS y r vloN lwey hoey ny, aunWH
hY, sO pMjwh bIijAw hoxw, pMjwh, s`T, sO eykV iv`c dw kMm iehI hY ik nwm dw hokw idE[ sMswr nUM nwm
F`k id`qw auhny[ ievyN ijvyN ijhVw 'nwm' hY nw cwr dI mihmw dw pqw nhIN[ mrdwnw kihMdw, mhwrwj! mYN
A`Kr ny, vwihgurU, iehdy iv`c AYnIAW SkqIAW ny ik hYrwn hW, Awh lwl qusIN mYnUM id`qw, sbzI iProS do
ihswb ikqwb qoN bwhr hY pr ieh bMdw AYfw mUrK mUlIAW dyvy, hlvweI A`D syr imiTAweI dyvy, bjwj
hY hor pwsy qW l`igAw hoieAw hY, K`pdw quirAw jWdw do gz k`pVw dyvy, ie`k jOhrI dyvy d`s rupeIey, ie`k
hY iehdy iv`cNo nhIN k`Fdw ijs iv`cNo sB kuC iml jWdw ny sO, jd mhwrwj mYN swlsrwie kol igAw, auh kihMdw
hY - sO ruipAw qW iehdy drSn krn dI Bytw hY[ mhwrwj
nv inDI ATwrh isDI ipCY lgIAw iPrih kihMdy mrdwinAW! ijs qrHw lwlW dI kImq jOhrIAW
jo hir ihrdY sdw vswie ] AMg - 649 qoN bgYr nhIN ipAw krdI, iesy qrHW jo pRmS y r dw nwm
hY auh nwm jpx vwly mhWpurSW qoN bgYr, nwm dI kdr
swrI dunIAW dIAW brkqW, mhwn su`K ies A`Kr
koeI jwixAw nhIN krdw[ kyvl jy nwm dI kdr hY
'c hY, ieh A`Kr cu`k ky ies jIv nUM nrkW 'coN
'vwihgur'U dy mMfl iv`c phucM w ky, auhdy nwl rlw idMdw qW auh mhWpurSW nUM hY[
hY, r`b bxw idMdw hY aus srIr nUM[ Es srIr Pyr Dwrnw - mihmw hir nwm dI
nw sMq rihMdw hY, nw swD rihMdw hY, kuC vI nhIN sMqW dy ihrdy vsdI[
rihMdw, auh r`b hoieAw krdw hY Awp hI[ auh bxwieAw nwm kI mihmw sMq ird vsY ]
kIhny, cwr A`KrW ny bxw id`qw[ ies krky ieh qW sMq pRqwip durqu sBu nsY ]
sMswr nUM qUM rOlw pweI jwh, ijMnW pwauxw hY, nhIN smJ sMq kw sMgu vfBwgI pweIAY ]
iv`c Awauxw[ sMq kI syvw nwmu iDAweIAY ]
PrIdw kUkyidAw cWgyidAw mqI dyidAw inq] nwm quil kCu Avru n hoie ]
jo sYqwin vM\wieAw sy ikq Pyrih icq ] nwnk gurmuiK nwmu pwvY jnu koie ]
AMg - 1378 AMg - 265
mhwqmw bol-bol ky dsdy ny, aumrW lMG jWdIAW sMqW nUM puCo kihMdy[ pu`C lE kbIr swihb nUM[
ny sMqW dIAW d`sidAW dIAW, iksy dy mn iv`c bYT bunnw qnnw iqAwig kY pRIiq crn kbIrw]
qW jwvy, pr kihMdy huMdw kI hY, bybsI hY - nIc kulw jolwhrw BieE gunIX ghIrw ]
Dwrnw - Bwg ijnHW dy mMdy, AMg - 487
id`qI bWg qoN nw jwgdy[ ijs vkq pRmySr dy nwl surq juVI, Kzwnw bx
mhwqmw, cwry vy d , Cy e I Swsqr, sqweI igAw guxW dw, dunIAW A`j q`k mMndI qurI AwauNdI hY,
grIb julwhy nUM[
isimRqIAW, aupinSdW, kurwn srIP, bweIbl, AMjIl,
jMbUr, gurU gMRQ swihb jI dI bwxI qy AnykW sMq rivdwsu FuvMqw For nIiq
mhwqmw AvwzW idMdy ny ik E jwg! E jwg! ijhdy iqin iqAwgI mwieAw ]
ihrdy 'c SYqwn bih igAw, auh ic`q Pyrdw hI nhIN[ prgtu hoAw swDsMig hir

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


12
drsnu pwieAw ] AMg - 487 k`pVy Awpy hI Cwpy jWdy ny, pihlW ieh h`QW nwl
mry fMgr cu`k ky su`tx vwlw fuflIAW dy iv`c, CwipAw krdy sI, byAMq iksm dy Cwpy hoieAw krdy
qy K`lH lwh ky auhdy joVy bxwaux vwlw rivdws, ik`fI sI[ kMm vI krdw hY qy pRmySr dw nwm vI jpdw hY,
v`fI AvsQw nUM pRwpq ho igAw[ ikauNik pRmySr dy nwm nUM auhny pihl id`qI hoeI sI[
kMm nUM dUjw nMbr id`qw hoieAw sI[
sYnu nweI buqkwrIAw
Ehu Gir Gir suinAw ] nwmw khY iqlocnw muK qy rwmu sMm@wil ]
ihrdy visAw pwrbRhmu Bgqw mih ginAw ] hwQ pwau kir kwmu sBu cIqu inrMjnu nwil]
AMg - 487-88 AMg - 1376
pRmySr Awp Aw ky rwjy dI syvw krdw hY[ juiVAw rihMdw sI 24 GMty ikauNik nwm dI mihmw
dw pqw sI[ auhdI AvsQw sI -
ieh ibiD suin kY jwtro
auiT BgqI lwgw ] AwKw jIvw ivsrY mir jwau ] AMg - 9
imly pRqiK gusweIAw DMnw vfBwgw ] ie`k vwrI Gr nUM A`g lg geI aus dy nwny ny
AMg - 488 ikhw nwmdyv! hux qW ho igAw ijhVw kuC hoxw sI,
bVw cMgw sI DMnw ijhnUM kihMdy ny[ auh AnpVH qUM AYauN kr jw ky smwn lY ky Aw, b`lIAw lY ky Aw,
bMdw, nw koeI A`Kr piVHAw, nw suixAw, auh mihmw r`sy ilAw, srkVy lY ky Aw qy ilAw ky iksy cMgy C`pr
nwm dI sux ky ik ienHW ny nwm jipAw hY, swfy vWgx bxwaux vwly nUM ilAweIN byFI nUM, C`pr vI bMnH jweygw
nhIN sI ik AsIN ie`k swKI hor jmHW kr leI stor qy Awpxw swrw kuC, drvwzw vgYrw vI TIk kr jweygw[
dy iv`c ik Awh vI swnUM g`l dw pqw l`g igAw, vIh rupey lY ky nwmdyv jI cly gey[ rsqy iv`c swDU
suxwvWgy ikqy nw ikqy[ kihMdy suxwauxI qW kI hY, hux iml gey nmSkwr hoeI ikauNik swDUAW dw ipAwr
qW Awpxy au~qy hI vrqIey[ nqIjw kI hoieAw, DMny nUM swDUAW nwl hoieAw krdw hY[ AiBmwnIAW nwl nhIN
auh inrgux vwihgurU srUp Dwr ky iml igAw, ijho ijhy hoieAw krdw[ kihx l`gI, mhwrwj! ik`QoN Awey EN
srUp iv`c auh cwhud
M w sI ik myrw pRSwdw Cky, myry nwl qusIN? d`isAw nw, kihx l`gy, AsIN qW c`krvrqI hW,
mMflI hY mhWpurSW dI qy mMflI dy nwl AsIN ikqy
kMm vI kry, pRSwdw vI Ck ilAw auhny Aw ky[ kihMdy
cwr idn Tihrdy hW, ikqy d`s idn Tihrdy hW, ikqy
AYsw BwgW vwlw sI DMnw[ vfBwgw qW sI auhny swfy vIh idn Tihrdy hW[ c`krvrqI hW, hOlI-hOlI ie`QoN
vWgx nhIN ik sux ky swrw jIvn brbwd kr ilAw, c`l ky, AmrnwQ qoN swry qIrQW qoN hudM y hoey qy ieDrly
auh qW lg igAw sI ik jy ieh g`l hY qW mYN vI pwsy iv`c dI huMdy dyS dy, smuMdrW vl nUM ho ky Pyr
l`g jWdw hW[ so mhwrwj kihMdy, mihmw p`uCo mhwqmw AsIN auQy cly jWdy hW[ swfy qW AYsy qrHW c`kr ny,
nUM - AsQwn ikqy bixAw nhIN hoieAw[ AYs qrHW hI qurdy
iPrdy rihMdy hW[ kihMdy, mhwrwj! Pyr pRSwd pwxI dw
Dwrnw - nwm jp ky lwKIxw ho igAw,
kI bMdobsq hY? kihMdy, Bgqw! pRSwd pwxI qW r`b ny
nwmw A`DI dmVI dw[
dyxw hY, jd Byj idMdw hY Kw lYNdy hW, nhIN Byjdw qW
goibMd goibMd goibMd sMig nwmdyau mnu lIxw]
pRmySr dw Bjn krI jWdy hW[ puiCAw ik ikMny ku swDU
AwF dwm ko CIpro hoieE lwKIxw ]
EN? kihMdy mMflI hY pUrI[
AMg - 487
pu`Co kihMdy mihmw[ grIb AwdmI, cMdy Cwp ky nwmdyv jI gey jw ky vIh rupey dw rwSn ilAw
guzwrw krdw sI[ pihlW kpVy Dox,y aunWH dI pxC iv`cNo ky sMqW nUM dy id`qw[ hux Awp dy pws ku`C nw irhw[
k`FxI qy swrw mwvw k`Fxw Pyr aus qoN bwAd aunHW sMqW dw ijhVw kwrj hY auhnUM krn vwsqy vwihgurU
aupr T`py lwieAw krdw[ auhnUM CIpw kihMdw sI, Cwpy Awp AwieAw krdw hY[
lwaux vwlw[ k`pVy sIaux vwlw nhIN Cwpy lwaux vwlw[ sMqw ky kwrij Awip KloieAw
d`Kx iv`c hux vI hYgI jwq CIipAW dI, auh iehI hir kMmu krwvix AwieAw rwm ]
kMm krdy ny, hux qW mSInW Aw geIAW[ ijnHW dy iv`c AMg - 783

'Awqm mwrg' 13 Agsq, 2009


ijhdw vI s`cw ipAwr hoeygw, vwihgurU auhdy kMm dyK ilAw ik nwmdyv qW Aw igAw, ikqy ip~Cy rih
Awp krygw[ krdw hI cilAw AwieAw hY Awid jugwid[ igAw sI, kihMdy nwmdyv! mYN vI ieho ijhI CprI
nwmdyv jI qW jw ky bih gey, Bjn dy iv`c ibrqI bxwauxI cwhuMdI hW, kmwl ho geI, ieho ijhw qW byFI
lw leI, surqI iK`c leI, Awh dunIAW qoN dUr kr leI, A`j q`k dyiKAw hI nhIN ikqy[ h`Q lwieAw, qur vI
Awqm mMfl iv`c pRvyS kr ilAw qy pRmySr dy nwl igAw bxw ky, swrI dunIAW hYrwn hY ik bMdw sI, kOx
iekimk ho ky APur AvsQw iv`c smwDI lw ky ilv sI auh qy nwl AYnI suMdr hY CprI, mwVw ijhw qW
dy iv`c lIn ho gey pRmS
y r dI[ sihj smwD lg geI[ PUs ltkdw hovy ikqy[ iv`c dyK AsIN AMdr vV ky
mhwn rs dy iv`c phuMc gey[ dyiKAw, CprI nhIN lgdI ieh qW mh`l nUM vI mwq
shj smwiD lgI ilv AMqir krdI hY, mYN ieho ijhI bxwauxI cwhudM I hW qUM mYnMU AYaNu
so rsu soeI jwxY jIau ] AMg - 106 d`s byFI ik`Qy hYgw qy mjUrI ikMnI lYNdw hY[ mn 'c
AiBmwn hY, kihMdI qUM qW hY nw grIb AwdmI, mYN qW
ausy nUM pqw hY ijhVw ies QW 'qy phuMcdw hY ik
ikMnw mhwn rs AwauNdw hY[ Purny qoN rihq ho ky, aunHW dyK ik`fw v`fw mh`l pwieAw hoieAw hY, mYN qyry nwloN
du`gxI dy dyvWgI mjUrI qy mYnUM ieh d`s dy ik auh
vwsqy nw koeI sMswr hY, nw kuC hor hY; nw koeI Gr
rihMdw ik`Qy hY[ nwmdyv jI jwxdy sI ik g`l dunIAWdwrI
bxwaux dw iPkr hY[ EDrly pwsy ieMqzwr ho irhw hY
ik ik hux AwieAw, hux AwieAw[ kI dyKdy ny swmHxy dI krdI hY[ nw iehdI smJ iv`c AwauxI hY[
smwn Aw irhw hY[ ausy vyly kihMdy ik smwn lw E[ pwV pVosix pUiC ly nwmw
lwh id`qw[ kihMdy ie`k pwsy ho jwE myry kMm iv`c kw pih Cwin CvweI ho ]
rukwvt nw pwE[ auh hYrwn ho gey ik auhny h`Q r`iKAw qo pih dugxI mjUrI dYhau
qy C`prI vI bx geI[ A`KW ml-ml dyKdy ny ik hYN mo kau byFI dyhu bqweI ho ] AMg - 657
AYny icr iv`c qW iksy ny bxweI nhIN[ c`uk-c`uk ky h`sx l`g gey, kihMdy -
BrIAW r`KI igAw[ kihx l`gy, AYho ijhw kwrIgr qW rI bweI byFI dynu n jweI ] AMg - 657
AsIN A`j q`k nhIN dyiKAw[ auh kwrIgr ijhVw ie`ko BYx! ijhny CprI bxweI hY auh ies qrHW nhIN
hI Purnw krdw hY -
imldw[ kihMdI hor qyrw Kws im`qr hY[ kihMdI qUM mYnUM
kIqw pswau eyko kvwau ] vYsy hI d`s dy, mYN Awp g`l kr lvWgI[ mYN Awp auhdy
iqs qy hoey lK drIAwau ] AMg - 3 nwl PYslw kr lvWgI[ auhdy smJ iv`c nhIN AwauNdI,
kroVW bRihmMf ie`k Purny nwl ho gey, ie`ko vwrI ies qrHW smJwauNdy ny -
kihx 'qy[ AYayuN nhIN hY ik hOlI-hOlI bixAw hY, ieh Dwrnw - AMdr bwhr ijDr mYN dyKdW,
swieMsdwn kihMdy ny ik hOlI-hOlI bixAw hY[ mhwrwj ipAwry ibnW hor nw id`sy[
kihMdy auQy svwl hI pYdw nhIN huMdw, r`b Alp`g nhIN kihMdI rihMdw ik`Qy hY? kihMdI, qUM myry qoN AYauN
hY[ auh ie`k sikMt dy iv`c swj idMdw hY, ie`k sikMt pu`C BYx! auh ik`Qy nhIN rihMdw[ Pyr qW mYN jvwb dy
dy iv`c Fwh idMdw hY, ie`k Purnw kr dyvy, joq iK`c
dyvW koeI[ ijhVw qUM kihMdI hYN ik rihMdw ik`Qy hY -
lvy, ie`Qy kuC vI nhIN rihMdw[ sB KwlI ho jweygw
dyKu byFI rihE smweI ] AMg- 657
pulwV dy iv`c, nw qwrw nw isqwrw, kuC nhIN rihMdw[
auh AYfw v`fw hY, auh CprI nUM nhIN icr lwauNdw[ swry ij`Dr vI qyrI ingHw jWdI hY, auhI hY ijhny CprI
hYrwn hoeI jWdy ny, auQy nwmdyv dy pVOs iv`c pVHI bxweI hY, ij`Dr vI qUM dyKdw hYN[ pr gOr nwl dyK,
ilKI bIbI bVy Dn vwlI rihMdI sI, auh vI dyK rhI qyrI nzr dy iv`c do cIzW AwauxgIAW, ie`k nUM qW
sI, Gr dy iv`c brkq sI, byAMq Dn sI, bMdy kmweI dyKx jwxdI hYN, dUjI nUM nhIN dyKx jwxdI[ ijhnUM qUM
krdy sI[ mhwrwj jw ky kihx l`gy, nwmdyv! jwh qYnUM jwxdI hYN dyK Awh ipMf hY Awpxw, iehdy cubwry
aufIkdy ny[ nmSkwr krI kihx l`gy hy pRBU! kihMdy id`sdy ny, kMDW idsdIAW ny, GrW mUhry drKq KVHy ny,
jwh, mYN bxw AwieAw qyrI CMn[ vwps Aw igAw, auhny auh nzr AwauNdy ny[ drKqW 'qy pMCI bYTy ny, auh nzr

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


14
AwauNdy ny[ Awh lok qury iPrdy ny ieh vI dyK rhI nyhu kvl jl jwxIAY iKiV muh vyKwly[
hYN nw[ kihMdI hW[ kihMdy auh sdw hI ijhVw iksy mor bbIhy boldy vyiK bdl kwly[
pwsy jWdw hI nhIN hY, auhnUM rwm, rhIm, pRmySr, nwir Bqwr ipAwru hY mW puq smwly[
A`lwh qwlw sB kuC kihMdy ny, auh ikqy nhIN jWdy, pIr murIdw iprhVI Ehu inbhY nwly]
ij`Dr vI qUM dyKdI hYN Awh dyKx vwlIAW cIzW nUM qUM BweI gurdws jI vwr 27/4
pwsy nUM kr dy zrw ku[ kihMdI Awh kr id`qw[ mYN ikhw byFI pRIiq mjUrI mWgY
Pyr qYnUM ijhVw bwkI kuC hY nw KwlI id`sdw[ auhdy jau koaU Cwin CvwvY ho ] AMg -
iv`c s`qw mwqr vwihgurU hY, pRIpUrn[ 657
ijmI jmwn ky ibKY sm`siq eyk joq hY] koeI kMm krw lE, pr ipAwr dI mjdUrI mMgdw
n Gwt hY n bwF hY n Gwit bwiF hoq hY] hY, AYho ijhw ipAwr nhIN hY tut
` vW ijhw ipAwr, AKMf
Akwl ausqiq ipAwr mMgdw hY[
ieh ies qrHW qW nhIN id`sxw nIJ lwaux 'qy, log kutMb sBhu qy qorY
qYnUM KwlIpuxw id`sygw[ pr bIbI jd qUM auhdy ipAwr qau Awpn byFI AwvY ho ] AMg - 657
iv`c Aw jweyNgI nw Pyr EhI id`sx lg jWdw hY[ auh ikqy boldw vI hY? kihMdy hW[ jy bulwauxw hY qW
sdw hI KuS rihMdw hY - qYnUM QW d`s idMdw hW bulw leIN auQy[
sdw sdw sdw dieAwl ] nau drvwjy kwieAw kotu hY
ismir ismir nwnk Bey inhwl ] dsvY gupqu rKIjY ]
AMg - 275 bjr kpwt n KulnI gur sbid KulIjY ]
kihMdI qYnUM ipAwr AwauNdw hY ausdw[ kihMdy mYN Anhd vwjy Duin vjdy gur sbid suxIjY ]
qW jIauNdw hI auhdy Awsry hW - iqqu Gt AMqir cwnxw
hmwrY byFI pRwn ADwrw ] AMg - 657 kir Bgiq imlIjY ]
myry qW auh pRwxw dw AwDwr hY - sB mih eyku vrqdw
ijin Awpy rcn rcweI] AMg - 954
ijau mCulI ibnu pwxIAY ikau jIvxu pwvY ]
vwhu vwhu scy pwiqswh qU scI nweI ]
bUMd ivhUxw cwiqRko ikau kir iqRpqwvY ]
AMg - 947
nwd kurMkih byiDAw snmuK auiT DwvY ]
kihMdy, lY bIbI! qYnUM Byq KolH hI idMdw hW[ Awh
Bvru loBI kusm bwsu kw imil Awpu bMDwvY]
srIr dy iv`c vsdw hY[ pr auQy q`k phuMcxw bhuq
iqau sMq jnw hir pRIiq hY
AOKw hY[ pihlW qW cwbI lYxI pYNdI hY -
dyiK drsu AGwvY ] AMg - 708
myry qW auh pRwxW dw AwDwr hY, mYN qW auhdy bgYr ijs kw igRhu iqin dIAw qwlw
jIauNdw nhIN rihMdw[ hYrwn ho geI[ kihMdI kuC qW kuMjI gur saupweI ]
mMgdw hoxw, jy qyry Aw igAw, qUM kI id`qw hY EhI mYN Aink aupwv kry nhI pwvY
dy dyvWgI, qUM kI id`qw hY? kihMdy, bIbI! auh qyry kol ibnu siqgur srxweI ] AMg - 205
hY nhIN, nw sMswr kol hY[ jy hovy qW auh swirAW dy gurU qoN cwbI lY, auh deygw mMqr[ Pyr qUM auhdw
kMm Awpy hI krI jwvy, AwpW nUM qW krn dI loV nhIN, bhuq auqSwh dy nwl jwp kr[ auh jwp dy iv`cNo pRgt
Awpxy Awp hI krI jwvy[ kihMdI, ieho ijhI ikhVI ho jweygw hOlI-hOlI[ ijauN-ijauN jpI jweyNgI, AvsQw
cIz hY? kihMdy sux lY - bdldIAW jwxgIAW[ auh Sbd dy iv`coN pRgt ho ky
Dwrnw - mMgdw hY byFI pRIq mjdUrI[ Awh srIr dy iv`c hI ids jwxw hY, jdoN srIr 'c
cMd ckor prIq hY lwie qwr inhwly[ id`s igAw, jd A`K KolNy gI, qYnMU bwhr vI EhI id`sxw
ckvI sUrj hyq hY imil hoin suKwly[ SurU ho jweygw[ pihlW AMdr idsdw hY, Pyr bwhr[

'Awqm mwrg' 15 Agsq, 2009


eyhu ivsu sMswru qum dyKdy lvyNgw[ mhWpurS kihMdy ny soc ky bIj, A`Do A`D pVH
eyhu hir kw rUpu hY hir rUpu ndrI lE -
AwieAw] AMg - 922 Dwrnw - koeI bIj lY ikAwrw s`cy nwm dw,
Pyr ieh swrw sMswr hI vwihgurU dw rUp idsdw pwpW vwly Kyq bIj ley[
hY, so ies qrHW bIbI auh ikqoN dUroN nhIN AwauNdw[ auh kI bIjxw hY, hux qW smJ jwh[ r`b dw AsUl
qW ie`Qy rihMdw hY, ipAwr qoN bgYr auh imldw nhIN d`s idMdy hW qYnUM -
hY[ nwm dI kmweI, Gwl kmweI mhWpurSW nwl rl ky
jyhw bIjY so luxY krmw sMdVw Kyqu ]
jy qUM kryNgI qW qYnUM vI id`s jweygw qUM kuC krweI
AMg - 134
jweIN[
bIj lY auhdy iv`c[
gUMgY mhw AMimRq rsu cwiKAw
PrIdw loVY dwK ibjaurIAW
pUCy khnu n jweI ho ]
ikkir bIjY jtu ]
byFI ky gux suin rI bweI
hMFY auNn kqwiedw pYDw loVY ptu ]
jliD bWiD DR¨ QwipE ho ]
AMg - 1379
nwmy ky suAwmI sIA bhorI
lµk BBIKx AwipE ho ] AMg - 657 auh qW, qW hI imlygw jy qUM AYs vyly shI bIj
iehdy iv`c pw dyvyNgw[ Awh sMswr qoN jwxw hI jwxw
so ies qrHW dy nwl pRmySr ijhVw hY nw aus qoN
hY[
bgYr swfw jIauxw -
pkiV clwiein dUq jm iksY n dynI Byqu ]
ijqu idin dyh ibnssI
Cif KVoqy iKnY mwih ijn isau lgw hyqu ]
iqqu vylY khsin pRyqu ] AMg - 134
hQ mroVY qnu kpy isAwhhu hoAw syqu ]
mhWpurS nUM kdy koeI pRyq kihMdw hY? kdy nhIN jyhw bIjY so luxY krmw sMdVw Kyqu ]
kihMdw[ auh qW Aws r`Kdy hn ik hux auT KiVHAw,
nwnk pRB srxwgqI crx boihQ pRB dyqu ]
hux auT KiVHAw[ h`s peygw, drSn dyvygw[ pRyq nhIN
sy Bwduie nrik n pweIAih
auhnUM kihMdy[ swfw hwl ieh hY ik -
guru rKx vwlw hyqu ] AMg - 134
pkiV clwiein dUq jm iksY n dynI Byqu ] ij`Qy jw ky rihxw hY vsxw hY auhnUM sMvwr lY[
AMg - 134
PrIdw koTy mMfp mwVIAw
Byq hI nhIN imldw ikhVy vyly h`Q pw ilAw,
eyqu n lwey icqu ]
koloN hI PV ky lY jWdy ny[ jy idsdy hox, koeI qkVw imtI peI AqolvI koie n hosI imqu ]
bMdw j`Pw vI mwr lvy[ ijhVw bhuqw ipAwrw hY auhnUM
AMg - 1380
icMmV jwvy qUM ikauN leI jWdw hYN iehnUM[ pr auh Byq
kwhnUM koTIAW dy nwl ipAwr pwauNdw hYN[ ieh qW
nhIN idMdy -
im`tI hY, im`tI pkw ky ie`tW bxw leIAW[ im`tI nwl
Cif KVoqy iKnY mwih ijn isau lgw hyqu ] rgV ky simMt bxw ilAw[
AMg - 134
PrIdw mMfp mwlu n lwie
ijnHW nwl ipAwr l`igAw hudM w hY nw, swh inkldy
mrg sqwxI iciq Dir ]
swr ausy vyly pwsy ht jWdw hY[ muV ky dyKdy vI nhIN
sweI jwie sm@wil ijQY hI qau vM\xw ] AMg
hn, k`pVw dy ky aupr pwsy ht jWdy ny[
- 1380-81
hQ mroVY qnu kpy isAwhhu hoAw syqu ] auh QW sMBwl lY ijQy jw ky rihxw hY, jy auh
jyhw bIjY so luxY krmw sMdVw Kyqu ] nw sMBwilAw, Pyr qW kuC nhIN[
AMg - 134
PrIdw ijn@I kMmI nwih gux
ijho ijhw bIjyNgw ipAwirAw!, Eho ijhw v`F
qy kMmVy ivswir ]

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


16
mqu srimMdw QIvhI sWeI dY drbwir ] rMgu mwix lY ipAwirAw jw jobnu nau hulw
AMg - 1381 ] idn QoVVy Qky BieAw purwxw colw ]
ie`Qy rihx dw QW nhIN hY ieh ipAwirAw, ie`Qy AMg - 23
qW AvwzW roz AwauNdIAW ny, ipAwirAw! Fol ngwry vjdy so ies qrHW gurU mhwrwj ies Sbd iv`c Purmwn
ny[ ngwrw v`j igAw jwx, bxwieAw hY kuC nwl iljwx krdy ny ik ijho ijhw bIj leyNgw v`Fx nUM Eho ijhw
vwsqy[ cu`k lY jy bxwieAw hY[ kihMdw cu`kW ik`Qy ieh qYnUM iml jweygw[ Bu`l igAw qUM, AwieAw qW nwm jpx
qW nwl nhIN jwxw[ nw koTIAW nwl jWdIAw ny, nw bYNk vwsqy sI -
dw pYsw nwl jWdw hY, nw koeI hor cIzW nwl jWdIAW Bwduie Brim BulwxIAw dUjY lgw hyqu ]
ny[ bVw mwVw kMm hoieAw mYnUM surq hux AweI[ mYN qW lK sIgwr bxwieAw kwrij nwhI kyqu ] AMg
ienHW dy ip`Cy swrI izMdgI guzwr id`qI[ - 134
PrIdw pMK prwhuxI dunI suhwvw bwgu ] so ies qrHW dy nwl ieh jo bcn hn mYN pihlW
naubiq vjI subh isau vI bynqI krI sI, suxidAW nUM aumrW lMG geIAW,
clx kw kir swju ] AMg - 1382 ikMnIAW BwdoAW Aw cu`kIAW[ iksy dy 70 Aw c`ukIAW,
kMDI auqY ruKVw ikcrku bMnY DIru ] iksy dy jIvn iv`c 50 Aw cuk ` IAW, iksy dy jIvn ivc
PrIdw kcY BWfY rKIAY 30 vwrI Aw c`ukIAW[ ikMnw ku Prk pYNdw hY bMdy nUM,
ikcru qweI nIru ] AMg - 1382 auQy dw auQy rihMdw hY g`l sux ky[ ieh TIk hY keIAW
ikMnw ku icr rih jweygw k`cy BWfy 'c pwxI[ ieh dw ruK gurU vl nUM ho igAw, lyikn AMdroN nhIN hoieAw[
qW jwxw hI jwxw hY[ ieh qW - AMdroN auQy dw auQy hI hY[ gurU dI bwxI nUM ihrdy 'c
nh bwirk nh jobnY nh ibrDI kCu bMDu ] vswE[ iehnUM siq siq krky mMno[ jdoN siq krky
Eh byrw nh bUJIAY jau Awie prY jm PMDu] mMnWgy, Pyr AsIN kmweI krWgy, kmweI krky Pyr K`t
AMg - 254 ky ie`QoN jwvWgwy qy mhwrwj jI ies PurmwauNdy ny iehnUM
ij`Qy cihchw huMdI sI, auh KwlI rih gey, Gr Xwd r`Ko -
KwlI ho gey, vsdy Gr KwlI ho gey[ hux nhIN AvwzW Dwrnw - eIhW Kwt clo hir lwhw
AwauNdIAw - AwgY bsnu suhylw jI[
PrIdw mhl insKx rih gey krau bynµqI suxhu myry mIqw
vwsw AwieAw qil ] sMq thl kI bylw ]
gorW sy inmwxIAw bhsin rUhW mil ] eIhw Kwit clhu hir lwhw
AwKIN syKw bMdgI clxu Aju ik kil ] AwgY bsnu suhylw ] AMg - 13
AMg - 1382-83 so swry mhIny dw q`q ieh do mhWvwkW dy iv`c
Aw igAw, Xwd r`Ko[ Pyr vI BwdoN bQyrIAW AwauxIAW
so ies qrHW At`l AsUl hY sMswr dw[
ny[ mhwrwj ikRpw kry su`KI r`Ky swirAw nUM, pr cMgw
PrIdw ruiq iPrI vxu kMibAw
ieh hY ik dyr hox qoN pihlW ijhVw smJ jwvy, auh
pq JVy JiV pwih ]
smiJAw hoieAw izMdgI dy iv`cNo K`t ky jWdw hY[ dUsrw
cwry kuMfw FUMFIAW rhxu ikQwaU nwih ]
hwr ky cilAw jWdw[ so hux smW iejwzq nhIN idMdw[
AMg - 1383
swry pRymI AnMd swihb iv`c bolo[
rihx dw QwauN hI nhIN hY iksy QW 'qy -
gur sqoqr
Dwrnw - Dn jobn Pu`lW dIAW bwVIAW,
iKVIAW nw sdw rihxIAW[ Ardws
Dnu jobnu Aru PulVw nwTIAVy idn cwir ] >>>>>
pbix kyry pq ijau Fil Fuil juMmxhwr]

'Awqm mwrg' 17 Agsq, 2009


sRI 108 sMq eISr isMG jI mhwrwj
sMq virAwm isMG jI
bwnI iv. gu. rU. imSn

siqnwm sRI vwihgurU Dwrnw - eyko khIAY nwnkw - 2


DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj jYsy eyk Awg qy knUkw kot Awg auTy,
inAwry inAwry hoie kY
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ] Pyir Awg mY imlwihMgy[
foln qy rwKhu pRBU nwnk dy kir hQ ] jYsy eyk DUr qy Anyk DUr pUrq hYN
AMg - 256 DUir ky knUkw Pyr DUir hI smwihMgy[
iPrq iPrq pRB AwieAw jYsy eyk nd qy qrMg kot aupjq hY
pirAw qau srnwie ] pwn ky qrMg sbY pwn hI khwihMgy[
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie ] qYsy ibsÍ rUp qy ABUq BUq pRgt hoie
qwhI qy aupj sbY qwhI mY smwihMgy]
AMg - 289
Akwl ausqiq
swDsMgq jI! AMimRq vyly do vjy qoN Awp lgwqwr Awpy ptI klm Awip aupir lyKu iB qUM ]
bYTy bhuq swry ivcwr hrI dw js, mhWpurSW qoN v`Kry- eYko khIAY nwnkw dUjw kwhy kU ]
v`Kry iviSAW aupr, isDWqW dy aupr sux rhy EN[ AMg - 1291
sihj qp Awp kr rhy EN, DUxIAW nhIN qwp rhy,
gurmiq dw jo isDWq hY swDsMgq jI! AsIN
jl Dwry nhIN Awp kr rhy, pr AYsw qp kr rhy
glqI dy nwl auh g`l smJ nhIN rhy, jo gurU nwnk
EN ijs dw Pl mhwrwj kihMdy -
swihb swnUM smJwaux Awey sI[ pqw nhIN AsIN AwpxI
keI koitk jg Plw suix gwvnhwry rwm ] Akl v`fI r`Kdy hW, ieh vI nhIN pqw jW AsIN
AMg - 546 smJx dw Xqn nhIN krdy[ bhuq swry ivdvwnW nUM jy
keI kroV X`gW dw Pl imldw hY[ iehdy vwsqy puCo ik is`KI kI hY? AmrIkw iv`c cly jwE auh
Awp - kihxgy ik quhwfw AwKr gol kI hY izMdgI dw[ qusIN
sRvn goibMd gunu sunau is`K bxy EN kys r`Ky hoey ny[ kI gol hY quhwfw[ qW
Aru gwau rsnw gIiq ] AMg - 631 Awm jvwb huMdw hY ik swfw gol hY - ikrq krnw,
rsnw dy nwl bolo swry g`j v`j ky, is`DIAW nwm jpxw, vMf Ckxw[ isAwxw bMdw hYrwn ho jWdw hY
Dwrnw ny koeI AOKI bwq nhIN hY[ mhWpurSW dIAW XwdW ik ieh qW koeI isDWq nw hoieAw quhwfw ieh qW qusIN
mnw rhy hW[ aunHW nUM ieh smwgm smrpq kIqy gey Awpxw way of life d`s id`qw ik AsIN h`k dI ikrq
ny[ aunHW dy jIvn iv`c JwqI mwr ky AsIN dyKdy hW, krdy hW, vMfdy hW, vMf ky KWdy hW, grIb nUM vI idMdy
aunHW 'coN AYsy gux toldy hW ijhdy nwl swnUM SWqI iml hW, Awp vI KWdy hW, koeI Bu`Kw nhIN mrn idMdy[ ieh
jwvy, swfw jIvn suK nwl lMG jwvy[ ies vwsqy Awp TIk hY g`l bhuq vDIAw hY bwq hY[ AmrIkw iv`c
hzwrW mIlW qoN, ik`Qy lKnaU hY, ik`Qy nypwl dw bwrfr cly jwE, EQy AwdmI BuK ` w mr jweygw[ koeI hY hI nhINM
hY, plIAw hY, id`lI qoN, AYDroN PrIdkot qoN; mwJy dy AYsI cYrItybl jgHw ij`Qy jw ky AwdmI pRSwdw Ck ley[
ivcoN KfUr swihb dw eyrIAw, gurdwspur, koeI QW nhIN ieMglYNf cly jwE, ieMglYNf dy vwsI qW nhIN BuK ` w mrdy,
ijs QW qoN nhIN Awey, sYNkiVAW dI qdwd iv`c swry ikauNik auQy social security huMdI hY, jd AwdmI
pMjwb qoN tr`kW rwhI Awp ie`Qy phuMcy EN[ so Awpxw byruzgwr ho igAw, auhnUM rotI Kwx jogw pYsw imldw
smW sPl kr rhy EN[ mYN jo bynqI krdw hW auh ieh rihMdw hY[ swfy ijhVy gurduAwry ny ieMglYNf dy auQy lMgr
hY ik jdoN qusIN Sbd dy iv`c boloNgy, Es vyly ies cldy ny swry gurduAwirAW 'c, pr hYrwn ho jweIdw hY
zubwn dy au~qy jo ru`Kwpn hY, iP`kwpn hY auh dUr ho Es srkwr dy ijhVy lMgr bxwauNdy ny, auh ilst bxw
ky rs iv`c Aw jWdw hY[ jIvn dw mnorQ, siqsMg ky lY jWdy ny ik kOx-kOx JwVU mwrdw hY, kOx-kOx syvw
krn dw mnorQ Awp nUM pRwpq ho jweygw[ so swry g`j krdw hY, kOx pwxI dI syvw krdw hY[ brqn kOx
v`j ky bolo Sbd dy AMdr[ mWjdw hY auh ilst lY jWdy ny qy aunHW nUM p`uCdy ny

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


18
gurdvwry vwilAW nUM ik qusIN ikMnI qnKwh idMdy EN, hI bx jWdIAW ny[ dUsrI imswl Awp idMdy ny ik DUV
kihMdy jI AsIM qW nhIN idMdy AsIN qW muPq hI kr aufdI hY DrqI qoN AsmwnW 'c clI jWdI hY[ lyikn
idMdy hW[ kihMdy, ieh qW glq hY, ijhVw bMdw kMm Pyr Aw ky DrqI iv`c hI rl jWdI hY[ qIsrI imswl
krdw hY auhdI jo lower sealing hY auh 80 pONf dI Awp idMdy ny ik pwxI dy au~qy byAMq lihrW, bulbuly
hY[ srkwr AwpxIAW ilstW 'qy aunWH dw nwauN ilK lYNdI J`g auTdy ny, pr auh hY kI auh qW pwxI hI hY -
hY qy 80 pONf imlI jWdy ny[ AjIb hI g`l hY ieh[ jYsy eyk nd qy qrMg kot aupjq hY.....[
auh dyS hY ieh ijQy dyS dw visMdw qW nhIN BuK` w mrdw, kroVW lihrW auT rhIAW ny -
bwhrlw gurdvwirAW 'c pRSwdw Ckdw hY, ieh qW
pRweIvyt bMdb
o sq hY pr jo pMjwb hY iehdy iv`c iblkul pwn ky qrMg sbY pwn hI khwihMgy[
hI nhIN BùKw mrdw[ svwl hI pYdw nhIN hudM w BùKw mrn pwxI dIAW qrMgW ieh lohW qW nhIN bx jWdIAW,
dw[ so kmweI krky dyx iv`c KuSI mihsUs krdw hY[ im`tI qW nhIN bx jWdIAW[ A`g nhIN bx jWdIAW ieh
ieh TIk hY swfw way of life hY, iek`ly nhIN Kwxw, pwxI hI khwauNdw hY[ AYsy qrHW dy nwl -
vMf ky Kwxw ikauNik gurU kihMdy ny - qYsy ibsÍ rUp qy ABUq BUq pRgt hoie....[
dmVw iqsIkw jo KrcY Ar Kwie] ivSv rUp jo vwihgurU hY auhdy ivcoN swrw sMswr
dyvY idlwvY rjwvY Kudwie] pRgt hoieAw hY[
hoqw n rwKY Akylw n Kwie] ......qwhI qy aupj sbY qwhI mY smwihMgy]
qhkIk idldwnI vhI iBSq jwie] auhdy iv`coN pYdw hoieAw hY, auhdy iv`c hI smw
nsIhqnwmw jwxgy[ dUjw ie`Qy ikhVw hoieAw[ mhwrwj kihMdy, ijMnI
Gwil Kwie ikCu hQhu dyie ] dyr qUM dUjw dyKdw hYN, EnI dyr q`k qyrw bixAw kuC
nwnk rwhu pCwxih syie ] AMg - 1245 nhIN, qUM swirAW nUM ie`k dyK[
ieh rwh dI pCwx krn vwlIAW cIzW ny[ ikrq
krnI, vMf ky Ckxw, nwm jpxw[ Es qoN hor isAwxy ie`k fwktr stIPn hoieAw hY ieMglYNf dy AMdr[
nUM pu`Co beI quhwfw AwKrI inSwnw kI hY? auh kihMdw huxy QoVHw icr hoey cVHweI kIqI hY auhny, auhny gixq
hY ik jI 'gurmuK nwm, dwn, ieSnwn[ nwm jpxw, kmweI dy ihswb nwl k`Fxw SurU kirAw[ lyikn byAq M dw AMq
iv`co XQwSkq dwn dyxw qy Awpxy Awp piv`qr r`Kxw, nw pw ky ikqwb dy AKIr iv`c ilK id`qw ik koeI
gMdw nw r`Kxw, nw Awpxw Awp, nw Awpxw pVOs, nw Drm AYsw hY jo mYnMU SWqI idvw dyvy ikauNMik mYN con-
Awpxw ipMf, nw Awpxw Sihr, durt nw ikqy vI rihxw fuse ho igAw, infintiy 'c jw viVAw[ infinity kI hudM I
dyxI[ piv`qrqw dy iv`c ivSvwS krnw[ Gr vI piv`qr hY 20 dy auqy 6 nUM qksIm kro, cwhy kroV swl krI
qy bwhr vI piv`qr; lyikn gol nhIN hY[ ij`Qy AsIM jwE do bcI jwxy ny[ infinity auh huMdI hY ijhdI
jwxw hY[ iksy mhWpurS nUM pu`Co ik quhwfw kI isDWq h`d nw hovy, ijhnUM byAMq kihMdy ny[ auh kihMdw ik
hY, AYnw AMimRq vyly auTdy EN, nwm jpdy EN, bwxI pVHdy mYN sUKm nUM dyKx lg igAw, ihswb k`iFAw puAwieMt
EN, isDWq kI hY quhwfw[ auh kihMdy ny ik- lw id`qw, zIro lw id`qy nwl eykw lgw ky nwl infinity
ilK id`qI ik ieh nhIN mùkdw[ ijs vkq pRmySr jd
eyko bRhmu duqIX nwisq[ PYilAw, auhnUM k`iFAw, auhny Pyr 80 zIro lw ky eykw
gurU dSmyS ipqw ny AwpxI rcI hoeI Akwl lw ky, Pyr infinity ilK id`qI[ AsIN ienHW g`lW vl
ausqiq dI rcI hoeI bwxI dy AMdr bhuq hI spSt iDAwn nhIN idMd[y ieh hY kI mwmlw, hor hI g`lW swfy
SbdW dy iv`c Purmwn kIqw hY ik ipAwirE! ie`Qy pRmS
y r mn iv`c pweI jWdy ny[ AslI g`l AsIM gurU gRMQ
qoN sB pYdw huMdy ny[ pRmySr 'c lIn ho jWdy ny, ieh swihb dI smJ nhIN skdy[ nw smJx krky AsIN
ijhVI iksm hY ieh BulyKw pw idMdI hY Awpxy Awpy iv`c ivcwly qury iPrdy hW[ m`Qy AsIN bhuq tykdy hW,
dw ik mYN hor hW, sMswr hor hY drAsl swrw sMswr hor g`lW AsIN bhuq krdy hW pr swnUM pqw hI nhIN
ie`k hY, do nhIN hn - gurU gRMQ swihb swnUM kihMdy kI ny[ gurU dSmyS ipqw
jYsy eyk Awg qy knUkw kot Awg auTy........[ Purmwn krdy ny ik -
cMigAwVIAW auTdIAw ny A`g dIAW[ auh v`KrIAw sUCm qy sUCm kr cIny ibRDn ibRD bqwey]
nzr AwauNdIAW ny pr jd Pyr igr jWdIAW ny auh A`g BUm Akws pqwl sBY sij eyk Anyk sdwey]
Sbd hzwry

'Awqm mwrg' 19 Agsq, 2009


jd dunIAW ny dyiKAw ik r`b sUKm ikMnw hY, dy muqwibk hdwieq dyx ik AYauN cl, sMq qW nhIN
ijhnUM inrwkwr AvsQw kihMdy ny, kihMdy AMq nw pw cldy, sMq qW igAwn huMdw hY, auh kihMdy ie`Qy pRmySr
sikAw[ jd PYilAw Pyr mwpx dw Xqn kirAw, nwp qoN bgYr koeI hY hI nhIM[
nw sky, auh A`gy hI A`gy cilAw jWdw hY, ij`Qy h`d Awid scu jugwid scu ]
lgdI hY aus A`gy Pyr hY[ hY BI scu nwnk hosI BI scu ] AMg - 1
iQiq vwru nw jogI jwxY ruiq mwhu nw koeI] so aunHW dIAW jo kQwvW ny auh sMswr dy nwloN
jw krqw isrTI kau swjy Awpy jwxY soeI ] inAwrIAW huMdIAW ny -
AMg - 4 Dwrnw - hir ky syvk jo hir Bwey
AMq hI nhIN hY ies cIz dw[ mhwrwj kihMdy iqn kI kQw inrwrI ry[
zmIn vI bx geI, pwqwl vI bx gey, qwry isqwry hir ky syvk jo hir Bwey
cMdrmw byAMq mMfl bx gey, auh hoieAw kI auh ie`ko iqn@ kI kQw inrwrI ry ]
hI vwihgurU ijhVw sI auh Anyk khwaux lg igAw[ Awvih n jwih n kbhU mrqy
drKq huMdw hY pihlW bIj hoieAw krdw hY, bohV dw pwrbRhm sMgwrI ry ] AMg - 855
bIj DrqI 'c pw id`qw, qrIky nwl bohV pYdw ho ijvyN fwktr svwmI rwm jI d`s rhy sI ik mOq
igAw[ hux auh bIj ikMnw PYilAw, ik`fw ivsQwr qoN au~qy ho jWdy ny sMq[ sMq mirAw nhIN krdy ikauNik
hoieAw auhdw[ aus qoN bwAd jIv dy auqy gohl l`gI,
mOq, kwl ijhVw hY auh matter (pdwrQ) q`k qW
gohl dy iv`c Pyr kI inkilAw EhI bIj ijhVw DrqI phuMcdw hY[ pdwrQ qoN au~qy jwx dI auhdy iv`c qwkq
'c pwieAw auh drKq dy ivcIN ho ky AKIr 'qy phuMc nhIN hY ikauNik ie`k smW time & space it self mat-
ky Pyr bIj dw bIj rih igAw[ AYsy qrHW dy nwl ieh
ter hY, iehdI phuMc nhIN hY v`fI[ so sMqW q`k ieh
isRstI ijhVI hY - phuMcdw nhIN -
inrMkwru Awkwru hoie eykMkwru Apwru sdwieAw[ bRhm igAwnI sd jIvY nhI mrqw ]
eykMkwrhu sbd Duin EAMkwr Akwru bxwieAw[ AMg - 273
BweI gurdws jI, vwr 26/2
aunHW dIAW jo kQwvW ny auh inAwrIAW ny sMswr
EAMkwr rUp ho ky mhwrwj ny eykMkwr nUM eykw, nwloN[
EAMkwr nUM 'a' dy nwl qsvIh dy id`qI[ iehdy ivcoN
hI sB kuC pYdw ho ky, iehdy iv`c hI vDdw hY, iehdy sMq mhwrwj jI (sMq eISr isMG jI mhwrwj rwVw
ivc Pldw hY qy iehdy iv`c hI lIn ho jWdw hY[ hux swihb) Awp bcpn qoN hI is`D purS sn, pRmySr vl
dUsrw kOx hoieAw[ ieh qW ie`ko cIz hoeI swrI[ ieh pUrI lgn Awp dI l`gI hoeI sI[ ijs vkq Awp Aw
swnUM ikauM nhIN smJ AwauNdI ikauNik swfy au~qy ie`k ky mwfl skUl jo rwijAW dy b`icAW dy pVHn vwsqy
jzbw pY igAw, ijhnUM haumY kihMdy ny[ auhny swfI swrI bxwieAw sI, ikauNik Awp GroN r`jy-pu`jy Kwndwn nwl
surq guAw id`qI[ mYN qy myrI jwg geI[ mYN qy myrI sbMD rKdy sI[ cMgy skUl dy iv`c Awp dwKl hoey[
jwgx dy nwl byAq M qw Aw geI, koeI im`qr bx igAw, EQy ie`k mhwqmw Aw gey ijs dw nwauN tI.AYl.
koeI duSmx bx igAw, koeI Awpxw bx igAw, koeI ibsvwnI, isMD dy rihx vwlw sI[ dwdw cylw rwm aunHW
prwieAw bx igAw[ hY qW ie`ko hI[ glqI dy nwl dy bhuq nyVy sI[ Es ny ie`k idn sihj suBwA g`l
AsIN smJxw SurU kr id`qw[ ijhVy mhwqmw hud M y ny auh kIqI ik jo is`K hY auhdy jpujI swihn Xwd hoxw
swrI isRStI nUM ie`k jwxdy ny, do nhIN id`sdy[ KulHIAw cwhIdw hY[ Awp CyvIN jmwq iv`c sI, iqMn idn iv`c
A`KW nwl dyKdy ny ik Awh pRmySr hY[ iksy nUM l`gygw jpujI swihb Xwd krky kihx l`gy, ibsvwnI swihb
ik ieh Plwxw isMG hY, PlwxI bIbI hY, sMqW dI myry jpujI swihb Xwd ho igAw[ CyvIN 'c sI qy Es
idRStI ieh huMdI hY ik ieh qW pRmySr hI hY swry[ vyly lgn lg geI, Bjn krn dI; iksy ny nhIN lweI,
AMdroN m`Qw hI tykdy rihMdy ny[ Awpxw Awp aunHW dw Awpy hI lg geI[ ikauNik ijhVy DurNo Awey hud
M y ny aunWH
lIn hoieAw huMdw hY, Kqm hoieAw huMdw hY[ sMq kihMdy nUM pRmySr dw Bjn Awpxy Awp hI pqw lg jWdw hY[
auhnUM ny ijhVw hovy nw[ ijhVw hY hI nhIN Pyr auhnUM ieh kudrqI nyq hY, ip`Cy jipAw huMdw hY qy auQoN hI
hoxw bVw AOKw hY[ auhnUM jy AigAwnI bMdy AwpxI mrzI qur ipAw krdy ny[ AMdroN iK`c pYNdI hY ijhVy AMkur

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


20
ny Bjn vwly auh hrw hoxw cwhuMdy ny[ mhwrwj jI Awp bUMd vwsqy, kihMdy ijs qrHW dy nwl ieh BMvr vgYrw
hI d`isAw krdy sI, mYN keI vwrI pu`iCAw sI, ikqy- qy hrn hY, GMfyhyVy dw Sbd suxdw hY, Pyr is`Dw hI
ikqy Awp g`l iv`c AwK jWdy[ Awp kihMdy AsIN A`TvIN iltx lg jWdw hY, iSkwrI kol Aw jWdw hY auh prvwh
iv`c sI Es vyly jdoN AsIN do vjy auT KVHnw qy Awpxy nhIN krdw mrn dI; ies qrHW dy nwl myry AMdr lgn
GroN inkl ky moqI bwg srovr hY auQy auhnUM suDwsr lg geI hY, pRBU dI -
kihMdy ny[ auhdy iv`c jw ky ieSnwn krnw qy auhdy kMFy AwKw jIvw ivsrY mir jwau ] AMg - 9
bYT jwxw[ A`TvIN jmwq dw muMfw ikMnw ku huMdw hY, muSkl hY myry leI[ pVHweI hovy nw hovy, pr mYN
bhuqw hoaU qyrHW swl dw lw lE, swFy bwrHW swl dw
pRmySr dw nwm jpxw hY[ aunHW ny hukm kr id`qw, v`fI
lw lE[ hnHyrw ipAw hY, EDrly pwsy jMgl vI sIgw,
hvylI sI ik qwly lw idE swrI koTI nUM[ auh do vjy
hux vI Ajy vI jMgl hovy Swied[ EQy ieSnwn krnw, sONdy hud
M y ikauNik rwjy lok lyt sONdy sI, mhwrwjw BuipMdr
ieSnwn krky bYT jwxw[ kihMdy swnUM pqw l`igAw ik
isMG hoieAw krdy sI, aunWH kolNo jd Awp Awey, cwbIAW
pMj GMty ijhVw Purnw nw Awaux dyvy, auh smwDI huMdI
kol sI Awp dy, drvwzw KoilHAw, pOVIAW cVHy, Tokr
hY[ kihMdy AsIN pMj GMty Purnw nw Awaux dyxw qy swnUM l`gI, kihx l`gy, kOx hY? Awp kihx l`gy, bweI! mYN
AYaNu lgxw ijvyN AsIN iksy Pùl dy au~qy bYTy pwxI iv`c
hW[ kI krdw hY? kihx l`gy, mYN Bjn krdw hW[ aus
qYr rhy hW[ jW AYaNu lgxw ik Pul ` W dI pING peI hoeI
vyly aunHW dy mn 'qy bVw gihrw Asr hoieAw[ kihx
hY qy au~qy JUtw Aw irhw hY swnUM, pRkwS dI pING peI l`gy, gulwb isMG! jy qYnUM AYnIEN lgn hY qW Pyr mYN
hoeI hY qy nwl pMj jpujI swihb dy pwT krny[ do
qYnUM ikvyN rok skdw hW[ jwh, myry vloN iejwzq hY,
vjy jwxw s`q vjy vwps Awauxw, Pyr Awpxy skUl dw
AMimRq vyly cly jwieAw kr, mYN qYnUM kuC nhIN kihMdw,
kMm krky skUl nUM jwxw[ v`fy Brw aunHW dy mhwrwjy dy pr mYN qYnUM ie`k g`l kihMdw hW, AwpxI izMdgI dw
l`sI Kwny iv`c sn, gwrfIAn sIgy ijhVy rwjq mwlw
qjrbw dsdw hW, auh ieh hY ik ijMnI dyr q`k bRhm
vgYrw dw iDAwn idMdy sI[ aunWH nUM d`isAw ik ieh aunWH
nyStI, bRhm sroqrI, bRhm bkqw mhWpurSW dw imlwp
idnW iv`c sMq mhwrwj jI dw nwm gulwb isMG sI, nhIN huMdw, EnIN dyr q`k ipAwirAw rwh nhIN l`iBAw
kihx l`gy gulwb isMG pqw nhIN lgdw, rwq nUM mMjy
krdw, ikauNik smr`Q purSW dy bwry BweI gurdws jI
'qy nhIN huMdw, ik`Qy jWdw hY? Awp iehdw iKAwl kro[ ny ies dy bcn kry ny -
puiCAw ik mYN qW ieSnwn krdw hW auQy jw ky, kihMdy
rihx dy qUM Ajy b`cw hYN[ kihx l`gy, b`cw qW mYN zrUr siqgur purKu AgMmu hY inrvYru inrwlw[
hW, pr quhwnUM myrI AvsQw dw pqw nhIN myry AMdr jwxhu DrqI Drm kI scI Drmswlw[
ikMnI iK`c pY rhI, ikMnI myry AMdr qIbr locw hY ik jyhw bIjY su luxY Pl krm smwlw[
mYN izAwdw qoN izAwdw Bjn krW[ ijs vkq dlIp ijau kir inrmlu AwrsI jgu vyKix vwlw[
isMG aunHW ny pu`iCAw kihx l`gy BwA jI! jy mYN ieh jyhw muhu kir BwlIAY qyho vyKwlw[
kih dyvW ik myrw jIvn ismrn hY, jy mYnUM ismrn syvk drgh surKrU vymuKu muh kwlw[[
nw imly qW myrI hwlq AYs qrHW dI ho jWdI hY, pVHo BweI gurdws jI, vwr 34/1
ipAwr nwl - kihx l`g,y Coty BweI! Ajy q`k qUM gurU nhIN Dwrn
ijau mCulI ibnu pwxIAY ikau jIvxu pwvY ] kirAw[ gurU hoieAw krdw hY pUrw[ gurU dI qlwS kr[
bUMd ivhUxw cwiqRko ikau kir iqRpqwvY ] nwd kihx l`gy, BwA jI! qusIN d`s idE? kihMdy, gurU, gurU
kurMkih byiDAw snmuK auiT DwvY ] Bvru gRMQ swihb ny, pMj ipAwirAW qoN AMimRq Ck, pUrn
loBI kusm bwsu kw imil Awpu bMDwvY] iqau mhWpurS dI sMgq kr, auhdy bgYr nhIN lMG skdw[
sMq jnw hir pRIiq hY ipAwr kr, r`b dy ipAwry nUM[ jdoN r`b dy ipAwry nUM
dyiK drsu AGwvY ] AMg - 708 ipAwr kryNgw, r`b qyry 'qy rIJ jweygw[ jugq d`s id`qI[
A`TvIN pwT kr leI, nOvIN kr leI, dsvIN 'c ho gey,
v`fw AwPIsr sI, kihx l`igAw, gulwb isMG! Ajy
hr vyly mn dy AMdr iK`c rihMdI hY ik koeI pUrn
qyrI aumr bhuq CotI hY[ Bjn krn nUM swrI izMdgI purS imly qy mYN AMimRq pwn krW[ iehdy iv`c Prk
peI hY[ qUM hux pVHweI kr[ kihx l`gy, Brw jI! m`CI
hoieAw krdw hY, Prk ieh hY ik gurU swihb ny ie`k
pwxI qoN bgYr jIauNdI rih jWdI hY? kihMdy nhIN[
AYsI rIqI clw id`qI auhdy nwl Srq r`K id`qI ik
kihMdy, bbIhw ijhVw hY auh ikMnw klpdw hY svWqI ipAwrw kOx hoeygw, ie`k qW mwieAw dy ipAwry huMdy ny,

'Awqm mwrg' 21 Agsq, 2009


bwl-b`icAW dy ipAwry huMdy ny, Dn dy ipAwry huMdy ny Aqr isMG jI ryrU swihb vwilAW dI crn Srn iv`c
qy AwpxI mwx pRiqSTw dy ipAwry huMdy ny, auh r`b dy hwzr hoey[ do idn rhy, qIsry idn nwl dw swQI qW
ipAwry nhIN hoieAw krdy, cwhy ByK ik`fw hI v`fw aunHW cilAw igAw[ ieh kihMdy mYN ijQy Awauxw sI Aw igAw,
ny DwirAw hoieAw hY[ cwhy ikho ijhw hI hY pRmySr hux nhIN mYN jwxw[ mhwqmw ny ikhw ik kwkw qUM nhIN
dy ipAwry nhIN hoieAw krdy[ pRmS
y r dy ipAwry dy iml jWdw? kihMdy, mYN qW Aw igAw ij`Qy Awauxw sI[ ikRpw
jwx, aunHW dy iv`c SkqI huMdI hY nwm dI; gurU goibMd kro myry 'qy mYnUM hux nw ivCoVw idE, D`kw nw idE[
isMG mhwrwj ny rIq clw id`qI[ bVI muSkl dy nwl mYN pUrn mhwqmw BwilAw hY qUMu
auhdI crn Srn 'c AwieAw hW, hux nw mYnUM D`kw
BweI swihb BweI rxDIr isMG jI ilKdy ny ik
idE[ kihx l`gy, kwkw! ieh g`l AYnI suKwlI nhIN
AsIN AMimRq Ckw rhy sI luiDAwxy qy bIbI jI (sMq
mwqw rxjIq kOr jI, supqnI bwbw jI) dy ipqw jI, hY, ijhVI qUM mMgdw hYN[
nUM aunWH ny sMq iliKAw, sMq hIrw isMG jI; swrI izMdgI iqMn qrHW dw huMdw hY murId - murId-ey-swdk,
aunHW ny iksy nUM sMq nhIN iliKAw[ kihMdy auh Aw gey, murId-ey-iPdweI, mhwqmw dy au~qy ijMnI dyr q`k iPdw
AMimRq iqAwr ho igAw, jdoN AMimRq Ckwaux vyly nyqrW nhIN nw huMdw, kurbwn nhIN huMdw, kuC imilAw nhIN
dy iv`c iC`tw pwieAw, auh b`cw ijhVw sI aus dI krdw sMqW qoN[ sMqW dy AMdr ie`k KuSI hud
M I hY, igAwn
smwDI lg geI Esy vyly[ BweI swihb kihx l`gy, dw KyVw huMdw hY, auh idMdy qd ny ijs vkq koeI aunHW
AsIN pu`iCAw qW auh kihx l`gy ik AsIN QoVHw jlwl dy AMdr vV jwvy[ Awpxw rUp bxw lvy, aus vyly aunHW
'c Aw ky AMimRq Ckw id`qw[ ikauNik ipqw jI iv`c ieh 'qy inkl jWdI hY[
sI ik jy auh h`Q CUh lYNdy sI iksy nwl qW bMdw iltx mhWpurS kihx l`gy, kwkw! ieh ijhVI qUM g`l
lg jWdw sI[ cOvI GMty muV ky surq nhIN sI AwauNdI[ mMndw, ieh AYnI suKwlI nhIN hY iehdy vwsqy qW bVI
vwihgurU dI brkq sI aunHW 'c nwm krMt AYnI qyz BwrI kurbwnI dyxI pYNdI hY -
sI dUsrw sih nhIN sI skdw[ h`Q lw dyx iksy nUM
rwzI kr idMdy sI[ so aus vyly kihx l`gy ik hux kI Dwrnw - s Is qlI 'qy Drnw pYNdY,
hoeygw, kihMdy 56 GMty bwAd iehnUM surq AwauxI hY[ AOKI Kyf pRym dI[
ie`k pwsy lw ky ibTw id`qw[ b`icAW nUM AMimRq Ckwaux jau qau pRym Kylx kw cwau ]
qoN bwAd AKMfpwT SurU ho igAw, aus qoN bwAd jdoN isru Dir qlI glI myrI Awau ]
Awsw jI dI vwr dw kIrqn hoieAw qy jdoN 56 GMty iequ mwrig pYru DrIjY ]
hoey qW auh b`cw balance C`f igAw DrqI 'qy[ aupr isru dIjY kwix n kIjY ] AMg - 1412
nUM au~Txw SurU ho igAw, l`qW KolH leIAW ijvyN m`CI pwxI pihlw mrxu kbUil jIvx kI Cif Aws ]
'c qYrdI hY AYauN qYr ky swrI sMgq dy aupr dI ho hohu sBnw kI ryxukw qau Awau hmwrY pwis]
ky BweI swihb kihMdy ik swfy vwijAW dy au~qy dI ho AMg - 1102
ky, gurU gMRQ swihb dy A`gy Aw ky lMmw pY igAw[ bwpU kihMdy kwkw! Ajy qyrI aumr bhuq CotI hY, dsvIN
jI Awey kihx l`gy ik AYs vyly ijhVI iehdI surq pws kr lY, pVH ilK lY; Pyr ivAwh SwdI krw lY,
hY nw bhuq au~cy mMflW 'c, Akwl purK dy dr 'qy Pyr Aw jweIN swwfy kol, ieh ijhVw rwh qUM AKiqAwr
KVHI sMjog mMg rhI hY[ lwvW dw kIrqn kro[ lwvW krnw hY ieh AYnw suKwlw nhIN hY[ bhuq AOKw hY[
dw kIrqn kirAw, b`cw surq 'c AwieAw 56 GMty fw. svwmI rwm jI dyhrwdUn vwilAW dy jIvn
bwAd, DrqI jd pYr r`Ky pYr nw lgx[ rom-rom dy iv`c ie`k Gtnw AwauNdI hY, ienHW dy jo mwstr sn,
AMdr nwm c`l ipAw[ gurU sn, prK krI ienHW dI[ hIirAW dw Fyr idKw
so ieh rIq gurU swihb ny bxweI hY pr AYsw id`qw aunWH ny ik ieh kroVW ArbW dw hY, qUM bhuq v`fw
l`By qW g`l bxdI hY[ hux qW sMswr dy AMdr mwieAw mwldwr bxygw, dunIAW pUjg y I, ip`Cy c`lg
y I ikauNik AsIN
dw ipAwrw qW hr QW imly jweygw[ pRmySr dw ipAwrw kihMdy hW ik pYsy vwlw v`fw huMdw hY[ quhwnUM cwhIdy ny
nhIN imlygw, gurU dw ipAwrw nhIN imlygw[ koeIE hoeg
y w, kihMdy hW[ kihMdy Pyr jy ieh cwhIdy ny qW Pyr AsIN
bhuq muSkl ho geI ieh g`l[ so kihMdy koeI ipAwrw jWdy hW[ jd QoVHI dUr mhwqmw gey, Awp ipAwr nwl
Bwl[ AKIr Awp nUM d`s peI Awp sMq mhwrwj bwbw AYny bMnyH hoey sI ik b`icAW vWgUM rox lg gey[ mhwqmw

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


22
dy mn iv`c vI dieAw AweI, aunHW dw idl vI nhIN jwnxw cwhuMdw hW, kI huMdw hY, myrI smJ iv`c nhIN
sI cwhuMdw ik mYN cly jwvW, ikauNik ivcwly mwieAw Aw AwauNdw, ikauNik hr pusqk dy AMdr sbr qy Sukr do
geI[ aus vyly p`uiCAw ik qusIN ieh ikauN nhIN lYNdy[ AMdr do A`Kr AwauNdy ny rUhwnIAq dy AMdr[ bVy
Awp ny ikhw ik mYN quhwfy ibnW nhIN rih skdw[ kihMd,y jixAw ny ArQ kr-kr ky d`sy pr rwjy dI qs`lI
myry nwl rih ky bVy dùK k`txy pYxy ny, BùKy rihxw pYxw nw hoeI[ kol ie`k isAwxw bMdw sI auh kihMdw jy
hY, BUMJy sOxw pYxw hY, k`pVw koeI pihnxw nhIN, ie`k iehdy ArQ qUM pYRktIklI jwnxw cwhuMdw hYN nw, qW
A`Dw k`pVw r`K ky, guPwvW 'c rihxw hY, dovyN rsqy ny, ies vyly pIr surm`d ijhVw hY, AOrMgzyb dI kYd iv`c
ijhVw cuxnw hY cux lY[ Awh rsqw dyK ikMnw suKwlw hY, auQy Awpxy vkIl nUM kih dy ik auh ArQ pu`C ky
hY kwrW, motrW, koTIAW, dys pRdys sB kuC hY, AYnI dyvy[ hukm kr id`qw, vkIl ny iejwzq leI, kYd dy
AmIrI hY ik koeI AYnw AmIr hI nhIN hoeg y w[ aus vyly iv`c PkIr kol igAw, bwhr KVHw hY, ijhVy pihrydwr
ienHW ny ikhw ik nw mYnUM ienHW cIzW dI loV nhIN hY[ ny auh kihMdy swnUM qW hukm mY ik ies nUM AsIN qwlw
mYnUM jy loV hY qW quhwfy ipAwr dI loV hY[ quhwfI loV nhIN KolHxw kdy vI[ ieh hnHyrI kYd iv`c iv`c r`iKAw
hY, bVw AOKw rsqw hY ieh, sB kuC C`fxw pYNdw hY[ hoieAw hY qy AsIN nhIN qwlw KolHxw, AYny nUM AMdroN
isr nUM qlI 'qy Drnw pYNdw hY ik myrw qW hY hI nhIN[ Awvwz sux leI surm`d ny, kihMdw Aw jwE, lMG AwE
ieh qW mwlk dw boJ cu`kIN iPrdw hW[ jd mMgy qW qwly KolHx dI loV hI nhIN[ qV`k-qV`k drvwzy Ku`lHI
kho lY beI[ igxqIAW-imxqIAW nw kry ik mYnUM kI gey, Cy-s`q drvwzy sI AMdr, lMG ky cilAw igAw[
Pwiedw hoieAw[ pihlW ijhVw qyrw jIvq Bwv hY nw kihx l`gI, ikvyN Awey EN[ kihMdw mYN AwieAw hW sbr
mYN hY ijhVI qyry AMdr, mYN bhuq piVHAw hoieAw hW, qy Su`kr dw ArQ pu`Cx vwsqy[ kihMdy, mYnUM ieSnwn
mYN fwktr hW, mYN Plwxw hW, mwVw ijhw kih ky dyK kry nUM bVI dyr ho geI, k`lH nUM ie`k mSk pwxI dI
lE 'mYN' nUM ikMnw gu`sw AwauNdw hY, hurt huMdI hY 'mYN'[ ilAweIN, do gz k`pVw ilAweIN, mYN qyV pw lvWgw, myry
'mYN' nUM C`f dy, mYN Cùt geI qW bwkI Awpy hI Cùt igAw kol k`pVw koeI nhIN, brYhnw hW, nMgw hW[ qYnUM ies
swrw kuC[ bwkI qW Pyr pRmySr hI rih igAw mYN-myrI g`l leI Purnw ivAwpygw, ies leI k`pVw lY AweIN[
C`f ky[
dUsry idn vkIl k`pVw lY igAw qy pwxI dI
kihMdy, kwkw! ieh rsqw bVw AOKw hY - mSk nwl leI qy A`gy jw ky iejwzq leI hoeI sI,
murdw hoie murId n glI hovxw[ jw ky auQy ieSnwn krwieAw, k`pVw auhny pihinAw, AYny
BweI gurdws jI, vwr 3/18 nUM jlwd Aw igAw, szw imlI hoeI sI ik sO korVw
roz mwrnw hY[ AOrgM zyb zulm dI ieMqhwA q`k phuiM cAw
murdw hoxw pYNdw hY ikauNik g`lW nwl qW bxdw
krdw sI[ AMqvwrw lYNdw sI swDUAW dw[ Es vyly korVy
nhIN ikauNik mhwqmw ny qW tYst lYxy ny ksv`tIAW
lwauxIAW ny, pwr lMGwauxw hY ksv`tI lw-lw ky, vwlw Aw igAw, 101 korVw mwrnw sI[ 51 korVy pUry
zor nwl ies dI ip`T 'qy l`gy qW ie`k auNglI cu`k ky
iemiqhwn lY ky Pyr dUsrI jmwq iv`c dwKlw dyxw hY[
mnHw dw ieSwrw krI jwvy aupr nUM[ iksy nMU nw smJ
ikvyN qUM pws krygw, iehdy iv`c qW mrnw kbUlxw hY
pihlW[ iqMn iksmW ny murId dIAW[ swbr ho jwxw, AwieAw ik kI g`l hY? jlwd dm lYx l`g igAw ik
mYN Pyr QoVHw ssqwA ky korVy mwrWgw[ surm`d ny ikhw
sbr ho jwxw, kurbwn ho jwxw; ikauNik Bjn krn nwl
vkIl nUM ikhw ik qYnMU kuC smJ iv`c AwieAw? kihMdw
byAMq SkqIAW Aw jWdIAW ny[ auhnUM in`j dy vwsqy
vrqx vwlw PylH ho jwieAw krdw hY[ praupkwr 'c nw, myry qW AwieAw nhIN[ kihMdy, mYN qW qYnUM pYRktIklI
krky idKw id`qI[ kihMdw, jI myrI smJ iv`c nhIN
ikqy-ikqy vrqdw hY mhwqmw[ hr vkq nhIN SkqIAW
AwieAw[ kihMdw, cMgw hux qyrI smJ iv`c vI Aw
vriqAw krdw[ ie`k vwrI sbr qy Sukr do AYsy A`Kr
ny rUhwnIAq dy AMdr ijMnW icr ieh smJ nhIN AwauNdw, jweygw[ gupq cIzW nUM dyKx vwly nYx KolH id`qy[
PirSiqAW nUM dyKx vwly nYx KolH id`q,y ikRpw kr id`qI[
EnW icr AsIN rUhwnIAq dy rwh 'qy A`gy nhIN qr`kI
auh ijs vkq Pyr korVw mwrdw, Awvwz AwauNdI hY
kr skdy[
ik surm`d! swnUM ieSwrw kr AsIN iehdw rwj grk
eIrwn dw bwdSwh Dwrimk sI qy ausny, mu`lW kr dyeIey[ id`lI grk kr dyeIey, szw dyeIey iesnUM[
mulwixAW dI sBw lweI hoeI sI, ivdvwn sUPI pIr vI ie`k swDU dy au~qy vwr kr rhy ny[ auh nWh dy iv`c
AwauNdy sI, kihx l`igAw ik mYN sbr qy Sukr dy bwry auNglI ihlweI jWdy ny[ jd 101 korVw ho igAw qW

'Awqm mwrg' 23 Agsq, 2009


vkIl nUM pu`iCAw ik kuC smJ iv`c AwieAw qyry? mu r dw ho i e mu r Id n glI ho v xw[
kihMdw nw myry qW AwieAw nhIN[ kihMdy hux qW mYN qYnUM swbru isdik shIdu Brm Bau Kovxw[
pRq`K idKw id`qw[ AYnIAW SkqIAW dw mwlk hW, jy BweI gurdws jI, vwr 3/18
mYN ie`k Purnw kr dyvW id`lI grk ho jwvy[ pr mYN gulwm bxnw pYNdw hY, jy iSSX gulwm nhIN bxdw,
AYnIAW SkqIAW dw mwlk huMdw hoieAw rzw iv`c rwzI auhdy iv`c 'mYN' dI hoNd rihMdI hY[ auh qr`kI nhIN kr
hW, ikauNik myry A`lwh qwlwh nUM iehI g`l BwauNdI hY sikAw krdw, auhnUM qW AwigAw mMnxI pYNdI hY[
ik mYN korVy Kw lvW, kihMdy iehnUM 'sbr' AwKdy ny[ gur kY igRih syvku jo rhY ]
gurU pMjvyN pwqSwh ijs vkq cMdU dI kYd iv`c gur kI AwigAw mn mih shY ]
kSt sih rhy ny qy auhny lohy dI qvI grm krky Awps kau kir kCu n jnwvY ]
lwl kr id`qI[ pwxI pwieAw ausy vyly suk
` igAw[ kihx hir hir nwmu irdY sd iDAwvY ]
l`igAw, gurU jI! iehdy au~qy bYTxw pYxw hY[ mhwrwj mnu bycY siqgur kY pwis ]
jI kihMdy, koeI nw bih jWdy hW AsIN[ ijs smyN iqsu syvk ky kwrj rwis ]
mhwrwj jI qvI dy kol cly gey, pYr r`Kx l`gy aus syvw krq hoie inhkwmI ]
vyly BweI pRwxw qy BweI jyTw dyK ky sih nw sky ik iqs kau hoq prwpiq suAwmI ]
AsIN ikvyN shWgy ik gurU swihb qvI 'qy bYT jwx[ AMg - 286
BweI pRwxW ny dovyN bwhW au~pr cu`k leIAW qy qwVI 'mYN' qW au~Qy rihMdI nhIN[ auh vkIl kihx
mwrn l`igAw, gurU jI ny au~Qy hI hukm dy id`qw ik l`igAw ik Sukr dw kI ArQ hY[ kihMdy huxy idKw idMdy
kI krn l`igAw hYN? kihMdy mhwrwj! mYN dyK nhIN hW[ AYny nUM ie`k ipAwlw, nmk Gol ky kOVw hoieAw-
skdw[ myry qoN nhIN dyiKAW jWdw ik qusIN qvI 'qy bYTNo [ hoieAw, ilAw ky surm`d nUM dy id`qw, surm`d ny pIqw,
kihMdy kI krdw sI? kihMdw, mhwrwj! mYN qwlI mwrnI pI ky kihx l`igAw ik hy pRBU! qyrw Sukr hY, qyrI
sI qy lwhOr grk kr dyxw sI[ kihMdy, iehdy iv`c ingHw iv`c hW qUM mYnUM pIx leI pwxI qW Byjdw hYN[
jnqw dw kI ksUr hY? ieh nhIM g`l krnI, qYnUM ieh dUjy pwsy vkIl dI A`K KolHI qW kI dyKdw hY PirSqy
qwkq ik`QNo imlI hY? kihMd,y Awp dy crnW 'coN[ kihMdy KVHy ny kih rhy ny AY drvys! Awh nw qUM kr[ swrIAW
Pyr AsIN nhIN kr skdy? mIAW mIr nUM pqw l`igAw, inAwmqW, swry pdwrQ AsIN lY ky hwzr KVHy hW, qUM
gurU mhwrwj kol Aw igAw Aw ky kihx l`igAw ik AMgIkwr kr[ kihx l`g,y ieh myry vwsqy A`lwh ny nhIN
mhwrwj! hux mYN nhIN sih skdw, ieh Sihr grk Byjy, myry vwsqy jo A`lwh ny ByijAw hY auh nmkI
ho jwvy[ mhwrwj kihMd,y nhIN mIAW mIr ieh g`l nhIN ipAwlw hY[ kihx l`gy, vkIl swihb! ies cIz nUM
kihxI, pihlW swnUM ieh g`l smJw dy[ suKmnI swihb Sukr kihMdy ny[ auhnUM sbr kihMdy ny[
suxdw sI, ijs vkq AsIN ieh aucwirAw -
so -
min swcw muiK swcw soie ]
Avru n pyKY eyksu ibnu koie ] golw mul KrIdu kwry jovxw[
nwnk ieh lCx bRhm igAwnI hoie ] nw iqsu BuK n nId n Kwxw sovxw[
AMg - 272 BweI gurdws jI, vwr 3/18
bRhmigAwnI dI idRStI iv`c dUjw nhIN huMdw, gulwm dw kI kMm hY[ ie`k rwjw sI iebrwhIm
pRmySr hI rihMdw hY, hr QW dy au~qy[ kihMdy hux d`s Awdm, APgwinsqwn dw[ aunHW idnW iv`c gulwmW dI
qUM curse (srwp) kIhnUM krn l`igAw hYN? qYnUM ie`k qjwrQ huMdI, ie`k bhuq Blw purS gulwmW iv`c Aw
g`l smJwauxI sI pRYktIklI ik ie`ko pRIpUrn pRmySr igAw[ iehny iehdI qor cwl dyK ky PYslw kirAw ik
hY ie`Qy, kIhnUM srwp dyvy, kIhnUM vr dyvy[ g`l smJ mYN iehnUM irAwieq dy idMdw hW, kihMdw AY gulwm! mYnUM
'c Aw geI[ BweI mqI dws jI ny vI ievyN ijvyN ieh d`s qyrw nwauN kI hY? Pyr qyrw AslI nwauN lY
kirAw ik id`lI grk kr dyeIey, gurU qyg bhwdr ky bulwieAw krIey[ hux qW AsIN qYnMU gulwm kihMdy hW[
swihb nUM bhuq qsIhy id`qy jw rhy ny[ mhwrwj kihMdy, ieh vI d`s ik qyry Kwx pIx dIAw AwdqW kI ny,
mqI dws! AYsI g`l nhIN krnI[ iks qrHW dI Kurwk KWdw hYN[ jy nwl ieh vI d`s ik
qUM k`pVy ikho ijhy pihnxy cwhuMdw hY? cOQI g`l hY ik
so Purmwn krdy ny - qUM kdoN sOxw cwhuMdw hYN, kd jwgxw cwhuMdw hY? kihx

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


24
l`igAw, mhwrwj jd mYN suqMqr sI, myrw nwm sI myry pws, AMimRq CikAw qy aus qoN bwAd ismrn SurU
nwm nwl aupwDIAW l`gIAW hoeIAW sI[ hux qW mYN gulwm kirAw, AYfI v`fI syvw, Awp ny AYnI Gwl GwlI ik
hY hux cwhy mYnUM jo mrzI nwm lY ky bulw lY mYnUM pRvwn kdy vI s`uqy nhIN sI dyKy[
krnw pYxw hY, ikauNik myrw izMdgI dy au~qy koeI AiDkwr ie`k pRymI mYnUM imilAw, mYnUM kihx d`sx l`igAw
nhIN hY[ qusIN mYnMU KrId ilAw cwhy mYnMU BùKw mwro, cwhy
ik mYN AMimRq vyly igAw qW ieh aunHW dy drvwzy A`gy
kuC iKlw idE[ bwkI rhI Kwx dI Awdq, auh jo kuC
bYT,y m`Qw im`tI nwl QoVwH ijhw ilbiVAw hoieAw[ kihMdy
qusIN dy idENgy, cwhy bwsI rotIAW dy idE auh vI mYN AsIN pùiCAw ik ieh im`tI ik`QoN lg geI kihx l`gy,
Sukr krky Kw hI lYxIAW ny[ ikauNik myrw AiDkwr nhIN nINd Aw geI hoxI hY qy m`Qw DrqI dy nwl l`g igAw[
hY koeI vI[ mYnUM AYvyN hI dwl sbzI qoN ibnW ru`KIAW nON swl Awp ny ip`T nhIN lweI sI DrqI nwl[ nON
mYN auh vI Kw lYxIAW ny[ ijho ijhI qusIN iKlwauxI swl Awp AMdr rhy qW jw ky ikqy pRwpqIAW huMdIAW
cwhuMdy hoN mYnUM pRvwn hY[ bwkI k`pVy ny ijho ijhy ny mhWpurSW dIAW, Pyr pqw lgdw hY jw ky jdoN swDnw
quhwfIAW A`KW nUM cMgy lgdy ny mYnUM puAw idE[ cwhy krdy ny[ g`lW nwl qW r`b imldw nhIN[
pwty hoey puAw idE, cwhy cMgy puAw idE[ mYN qW pwauxy swfw suBwA kI hY, AsIN krnw qW kuC nhIN qy
hI pwauxy ny myrw koeI ie`Cw nhIN rhI[ bwkI mYN kd Pyr AsIN Awpxy Awp nUM cMgy kihx -
sOxw hY, kd jwgxw hY, ieh qW mYN kdy soc hI nhIN glˆØˆI AsI cMgIAw AwcwrI burIAwh ]
skdw, jd kih idENgy jwh sON jw, mYN sON jwvWgw; jdoN mnhu kusuDw kwlIAw bwhir ictvIAwh ]
khogy auT jw mYN auT jwvWgw[ ieh jo syvk bxnw hY, rIsw kirh iqnwVIAw
is`K bxnw hY, cylw bxnw hY, kihMdy auhdy vwsqy ieh jo syvih dru KVIAwh ]
SrqW zrUrI ny[ nwil KsmY rqIAw mwxih suiK rlIAwh ]
murdw hoie murId n glI hovxw[ hodY qwix inqwxIAw rhih inmwnxIAwh ]
swbru isdik shIdu Brm Bau Kovxw[ nwnk jnmu skwrQw
golw mul KrIdu kwry jovxw[ jy iqn kY sMig imlwh] AMg - 85
nw iqsu BuK n nId n Kwxw sovxw[ g`lW ijMnW jIA krdw hY swfy qoN krw lE, ijMnw
pIhix hoie jdId pwxI Fovxw[ nuks sMqW-mhWpurSW 'c kFwauxw hY kFw lE, sB k`F
pKy dI qwgId pg mil Dovxw[ dyvW[ pr Awp -
syvk hoie sMjIdu n hsx sovxw[ mnhu kusuDw kwlIAw bwhir ictvIAwh ]
dr drvys rsIdu iprm rs Bovxw[
bwhroN Awpxy Awp nUM cmkw ilAw, AMdroN kI
cMd mumwrK eId pug Klovxw[
kwls l`gI peI hY, inMidAw dI, eIrKw dI, mwVIAW
BweI gurdws jI, vwr 3/18
g`lW dI, Awpxy Awp nUM v`fw bxwaux dI[ so mhWpurS
jdoN pug igAw nw Pyr swrI dunIAW Aw ky ijhVy huMdy ny kuTwlI dy iv`c ijvyN cIz bxdI hY -
nmSkwrW krdI hY[ lyikn pihlW kuTwlI 'c pYxw pYNdw
jqu pwhwrw DIrju suinAwru ]
hY[ ksv`tIAW sihxIAw pYNdIAW ny[ auh sih nhIN
Ahrix miq vydu hQIAwru ] AMg - 8
skdw, AYsw Purmwn hY gurU gRMQ swihb jI dw -
auhdy iv`c ieh bxdy ny qW jw ky ikqy swDU bx
Dwrnw - jdoN lgdI hY rwm ksOtI, ky sMswr dw auDwr krdy ny[ so sMq mhwrwj jI dy bwry
pws huMdy mrjIvVy[ bcn kr irhw sI ik iks qrHW dy nwl aunWH ny Gwlxw
kbIr ksautI rwm kI JUTw itkY n koie ] GwlI qy A`j aunHW dw nwm swrI dunIAW dy au~qy, QW-
rwm ksautI so shY jo mrjIvw hoie ] QW 'qy eISr mwrg, eISr pRkwS, ikMny hI gurduAwry
AMg - 948 ny aunHW dy nwm 'qy, myry iKAwl hY 60-70 hoxy G`t qoN
so ies qrHW murId bxnw koeI suKwlI g`l nhIN, G`t, ikMny hI pRymI ny ijhVy aunHW qoN Coh pRwpq krky,
Awpxw Awpw gvwauxw pYNdw hY[ so ies qrHW dy nwl au~cIAW AvsQwvW nUM phuMc ky sMswr dw Blw kr rhy
mhwrwj jI ies QW dy au~qy bwbw Aqr isMG jI dy hn[

>>>>>

'Awqm mwrg' 25 Agsq, 2009


suriq sbid mwrg
sMq virAwm isMG jI
bwnI iv.gu. rUhwnI. imSn[
siqnwm sRI vwihgurU, DMn sRI gurU nwnk dyv jIE Awaux nwl mwVy lyK Kqm ho jWdy ny Aqy cMgy dby
mhwrwj! hoey lyK auGV AwauNdy ny[ icq iekwgr krky hrI js
suxdw hY qW -
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ]
keI koitk jg Plw suix gwvnhwry rwm ]
foln qy rwKhu pRBU nwnk dy kir hQ ]
AMg - 256 AMg - 546
iPrq iPrq pRB AwieAw keI kRVo j`gW dw Pl, iek`l-y iek`ly nUM pRwpq hud M ,Y
pirAw qau srnwie ] jo icq nUM iekwgr krky, hrI dw js, kMnW nwl sRvx
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie ] krdy ny, bu`DI nwl ivcwr krdy ny qy ivcwr krky
ihrdy iv`c Dwrn krdy ny[ ieh koeI mn-prcwaux dw
AMg - 289
nhIN pRogrwm huMdw, ieh jo sqsMgiq hY, ieh cwtswl
srgun inrgun inrMkwr suMn smwDI Awip]
hY ijs qrHW skUl hudM w hY[ iehdy iv`c vwihgurU nUM imlx
Awpn kIAw nwnkw Awpy hI iPir jwip]
vwsqy rsqw d`isAw jWdw hY qW ik ieh jIv, jo kRV o W-
AMg - 290
kRoVW swlW qoN duKI quirAw AwauNdw hY, iksy qrIky nwl
Dwrnw - KylHy suAwmI myrw, inrgux ho ky, suKI bx jwvy ikauNik du`K dyK lE, sMswr iv`c ikMny
srgux ho ky - 2, 2. ny[ pYsw hovy, pr koeI du`K hovy, ieh d`uK nUM dUr nhIN
inrgux ho ky, srgux ho ky, kr skdw[ ishq nw hovy qW vI du`K, ishq hovy, pr
KylHy suAwmI myrw,.................-2 hor Alsyty hox, Pyr vI AwdmI duKI rihMdw hY[ swry
mY nwhI pRB sBu ikCu qyrw ] pdwrQ vI jy AwdmI nUM pRwpq ho jwx, mhwrwj kihMdy
eIGY inrgun aUGY srgun ny, Pyr vI ieh suKI nhIN huMdw -
kyl krq ibic suAwmI myrw ] 1 ] rhwau ] suMdr syj Anyk suK rs Bogx pUry]
ngr mih Awip bwhir Puin Awpn AMg - 707
pRB myry ko sgl bsyrw ]
syjW suMdr hox, su`KW dI koeI igxqI n hovy, pUry
Awpy hI rwjnu Awpy hI rwieAw rs Bog skdw hovy -
kh kh Twkuru kh kh cyrw ] 1 ]
igRh soien cMdnu sugMD lwie moqI hIry]
kw kau durwau kw isau blbMcw
AMg - 707
jh jh pyKau qh qh nyrw ]
swD mUriq guru ByitE nwnk Gr dy AMdr cMdn dIAW sugMDIAW AwauNdIAW hox,
imil swgr bUMd nhI An hyrw ] Decorated (sjwey hoe)y hox kmry - sony dIAW plytW
lw ky, hIry jvwhrwq lw ky -
AMg - 827
ApnI mwieAw Awip pswrI mn ieCy suK mwxdw ikCu nwih ivsUry]
Awpih dyKnhwrw ] AMg - 707
nwnw rUpu Dry bhu rMgI jo mn ivc suK dI ie`Cw hoeI, auhI suK mwx
sB qy rhY inAwrw ] AMg - 537 ilAw, koeI kmI n Awvy -
swDsMgiq jI, g`j ky bolxw jI siqnwm sRI so pRBu iciq n AwveI ivstw ky kIry]
vwihgurU[ Awp kwrobwr sMkocdy hoey gurU drbwr iv`c AMg - 707
phuMcy ho[ ijMny kdm koeI cl ky AwieAw hY, Eny j`gW jy vwihgurU cyqy nhIN AwauNdw, kihMdy, ivStw dy
dw Pl SrDw sihq Awaux vwly nUM pRwpq hudM w hY[ Srn kIVy vrgw hY -

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


26
ibnu hir nwm n sWiq hoie hY drvwzy mUhry[ Pyr JroiKAW QWeIN dyKdw hY, prdw
ikqu ibiD mnu DIry] AMg - 707 pry htw dy dyKdw hY ik s`p cilAw igAw[ kihMdw,
so klh qy klyS dw jy koeI dunIAW ivc ielwj drvwzy dy mUhry hI hY, hux nhIN inklxw bwhr, pqw
hY, duK dw ielwj jy koeI hY, auh ieko hI hY ik ieh nhIN kd fMg mwr jwvy - ik`fw klyS mn dy AMdr
jIv q`q, prm-q`q dy nwl weld (p`ky qrIky nwl pY igAw[ bYf rUm dy AMdr r`sI peI hY, mtk cwnxy
joV) ho jwvy ikauNik vwihgurU siq icq AnMd hY, iv`c dyK leI[ firAw ipAw hY, mMjy qoN Q`ly pYr nhIN
ipAwr hY, inrw hI ipAwr hY qy siq hY, auh kdy vI lwhuMdw ik s`p dyiKAw hY EQy ikauNik ignorance hY,
bdldw nhIN, Pyr auh cyqn hY, pUrI jwg hY auhdy BulyKw pY igAw[ so ieh sB qoN v`fw klyS hY[
AMdr, pUrw AnMd hY auhdy AMdr[ ijs qoN A`gy AnMd dUsrw huMdw hY ABIinvyS[ ABIinvyS klyS ieh
dI ifgrI koeI huMdI hI nhIN - AYnw AnMd hY[ so, huMdw hY ik mOq ny mYnUM mwr dyxw hY[ myrw ijMnW izMdgI
jdoN swfw contact (myl) auhdy nwl ho jWdw hY, juV dw pRgo rwm hY auh swrw drHm-vrHm kr dyxw hY, ault-
jWdy hW - auhdy nwl, Pyr auhdIAW qualities (gux) pult kr dyxw hY[ koTIAW ikDry jwxIAW ny, kwrW ikDry
ijhVIAW KUbIAW pRmySr iv`c ny, auh swfy iv`c jwxIAW ny, C`f ky mYN qur jwxw hY pr bVw mwVw kMm
AwauxIAW SurU ho jwxgIAW[ jy AsIN mwVI sMgq nwl hY - mOq cwhIdI hI nhIN sI[ mOq dw fr ipAw
juV jWdy hW, audws bMidAW nwl, rox vwly bMidAW nwl hoieAw hY[ so ieh klyS AwdmI dy mn qy sdw hI
juVdy hW, roxw Awauxw SurU ho jweygw, frustrated hwvI rihMdw hY[ jdoN vI ieh socdw hY, ausy vyly swrw
(inrws) bMidAW nwl swfI sMgq ho jwvy, AsIN frus- srIr isr qoN lY ky pYrW q`k ih`l jWdw hY ik hYN!
trate ho jwvWgy, KuSI nW dI cIz jWdI rhygI[ hsmuK iehdw kI Pwiedw hoieAw jy cly hI jwxw hY sMswr
bMidAW dy nwl juV ky ichry dIAW JurVIAW htxIAW qoN[
SUrU ho jwxgIAW, m`Qy dy vl Kulx
H y SurU ho jwxgy, nyqrW
qIsrw klyS Asimqw dw huMdw hY[ kdy g`usy ho
dI krUrqw imTws iv`c bdl jweygI, bu`lHW dy au~qy
gey, kdy rwzI ho gey, kdy h`sx l`g gey, kdy koRD
muskrwht Aw jweygI ikauNik sMgq AYsI iml geI swnU[M
iv`c Aw gey, kdy TMFy ho gey, kdy q`qy ho gey XwnI
iesy qrHW jy AsIN pRmySr dI sMgq iv`c pY smibrqI n rihxI, dy Dn sMbD M I AwidkW iv`c AhMqw,
jweIey qW swfy swry du`KW dw Kwqmw ho jweygw, koeI ies klyS krky rihMdI hY[
du`K vI nhIN rihMdw[ mhwrwj kihMdy ny auhdI sMgq
cOQw klyS huMdw hY rwg (Attachment) dw -
kI hY? auhdy nwl lgwqwrI Xwd iv`c juV jwxw[
pirvwr dI AtYcmYNt, pRwprtI dI AtYcmYNt, AwpxI
lgwqwrI Xwd, ieauN nhIN ik kdy Xwd Aw igAw, kdy
pRBqw dI AtYcmYNt, Awpxy jobn dI AtYcmYNt[ ieh
iPr Bul` igAw, kdy Xwd Aw igAw, kdy iPr Bul
` igAw,
AtYcmYNt pUry duKW dw kwrx hoieAw krdI hY[ ies
AYsI siQqI nUM nhIN ikhw[ mhwrwj kihMdy ny -
klyS krky pdwrQW iv`c pRym rihMdw hY[
pUrn pRmy pRBwau ibnw piq isau ikn sRI prmwpiq
pMjvW hoieAw krdw hY - dvYS Bwv[ ijhVy cMgy
pwey] qÍpRswid sv`Xy - pwqSwhI 10
nhIN lgdy, aunHW nwl ivroDqw hoxI, vYr ho jwxw ik
Continous love dy nwl, lgwqwr ipAwr dy nwl, ieh myrw nukswn kr igAw[
auh ijhVw ipAwr dw mwlk hY, auh pRwpq ho jwvygw[
iehnW pMjW klySW dw koeI ielwj nhIN sMswr dy
Pyr kdy ihrdy iv`c frustration (JuMjlwht) nhIN
AMdr[ nw bhuqI mwieAw hwsl krky iehdw ielwj hY,
AwauNdI[ so sdw hI ijhVw auhdy nwl juiVAw rihMdw
nw ipkinkW iv`c[ GuMm AwE dysW pRdysW iv`c, AmrIkw
hY auhdy klh qy klyS Kqm ho jWdy ny[
iv`c jw AwE, knyfw jw AwE, nhIN ielwj hud M w iehdw[
pMj klyS ny sMswr dy AMdr jo v`fy-v`fy icMqkW ieh cIzW ienswnI idmwg dy AMdr Awpxw QW bxweI
ny mMny ny[ ie`k v`fw klyS AividAw hY[ AividAw nUM bYTIAW ny, QW bdlx dy nwl ienHW ny nhIN bdlxw[
AMgRyzI iv`c Ignorance kihMdy ny, cIz hor hY pr mhwrwj! Pyr kI qrIkw hY? mhwrwj kihMd,y ie`ko qrIkw
l`gdI hor hY[ ijvyN r`sI peI hY hnHyry dy AMdr, s`p hY, sMswr dy AMdr ie`ko hI hsqI hY ijhVI swry
hI l`gI jWdI hY[ swrI rwq frI jWdw hY ik s`p ipAw pRIpUrn hY -

'Awqm mwrg' 27 Agsq, 2009


ijmI jmwn ky ibKY sm` s iq ey k jo q kIny rwm nwm iek AwK´ r ]
hY ] iknkw ey k ijsu jIA bswvY ]
n Gwt hY n bwF hY n Gwit bwiF qw kI mihmw gnI n AwvY ]
ho q hY ] Akwl au s qiq kWKI ey k Y drs qu h wro ]
qyry Awly-duAwly, qyry AMdr, qyry bwhr, ie`k nwnk au n sM i g mo i h au D wro ] AM g -
ipAwr vwlI hsqI PYlI hoeI hY[ qYnUM idsdI nhIN hY[ 262
auh idRStw rUp 'c hY[ qUM vI idRStw rUp iv`c hYN, qUM Xwd kro, Xwd kro, Xwd kro - iqMn vwr mhwrwj
dyKx vwlw hYN, idKx vwlw nhIN[ A`K dyKdI hY sB ny ikhw hY[ ikMnw zor id`qY[ Xwd r`Ko, Xwd r`Ko, Xwd
cIzW nUM, pr Awpxy Awp nUM nhIN dyK skdI[ ingwh r`Ko[ kI hoeygw - Xwd r`Kx nwl? kihMdy, suKW dI
sB nUM dyKdI hY pr ingwh ny A`j qweIN Awpxy Awp pRwpqI hoeygI, ijs dy vwsqy qUM idn rwq jPr jwldw
nUM nhIN dyiKAw ikauNik auh idRStw hY[ hYN, dOiVAw iPrdw hY, dysW pRdysW 'c quirAw iPrdw hYN,
iesy qrWH vwihgurU idRStw hY, mYN vI idRStw hW, bhuq imhnq muSk`q krdw hY, pr suK AwieAw vI qyry
qusIN vI idRStw ho pr AsIN idRStmwn bxy hoey hW kol? ie`k suK AwauNdw hY, hzwr du`K KVyH ho jWdy ny[
- srIr nUM 'mYN' kih ky[ auhdy nwl jdoN swfI ibrqI jy rweI ijMnW sùK pRwpq vI ho igAw qW mx ijMnW nwl
juV jWdI hY - ikauNik auh 'siq icq AnMd' hY, aus du`K vI lY ky AwauNdw hY ikauNik pRikrqI dI pRwpqI dy
vyly swfy AMdr auh hI Asr Awauxw SurU ho jWdw hY[ AMdr, swry hI mhWpurS kihMdy ny ik suK hY hI nhIN[
so ijMnw-ijMnw AsIN auhdy nyVy jwvWgy, auqnw hI aus mhwrwj kihMdy -
siq icq AwnMd srUp dy gux Aswfy AMdr Awauxgy[ AYsw jgu dyiKAw jUAwrI]
ijvyN A`g dy nyVy jw ky pwlw Kqm ho jWdw hY qy jy siB suK mwgY nwmu ibswrI] AMg - 222
AsIN eyAr kMfISn kmry nUM C`f ky bwhr Du`p iv`c nwm dI bwq, jo nwm suK dyx vwlw hY, auhnUM Bùl
Aw jweIey qW grmI SurU ho jWdI hY ikauNik AsIN ies ky jUeybwz bwzI dwau qy lw ky hwr igAw, lyikn suK
mwhOl iv`c Aw gey ij`Qy auho ijhw Asr swfy qy pYNdw nw iehnUM pRwpq hoieAw[ suK qW ismrn iv`c hY -
hY[ ismrau ismir ismir suK pwvau] kil klys qn mwih
so jdoN AsIN vwihgurU dy mwhOl iv`c jWdy hW, duKW imtwvau]' klh qy klyS ijhVy mn dy AMdr KVduMm
dw Kwqmw ho jWdw hY[ du`K BwvyN ausy qrHW rihMdy ny, mcweI r`Kdy ny, auh imt jwxgy[
pr aunHW dI pirBwSw bdl jWdI hY, AwdmI nUM duK ismrau jwsu ibsuMBr eykY ]
lgdw nhIN[ so iehdw swry dw ielwj - ijMnI AwpW nwmu jpq Agnq AnykY ]
ivcwr kIqI hY mhwrwj ny ieko hI d`isAw hY[ ipAwr byd purwn isMimRiq suDwK´r ] AMg - 262
nwl pVHo qy Xwd r`iKE -
ijMny vI Su`D A`Kr ny - byd, purwn, ismRqIAW,
Dwrnw - ismir ipAwry nU M , kurwn SrIP, qOrq y , jMbr
U , AMjIl qy bweIbl qy gurU gRQ
M
ismrau ismir ismir su K pwvau - 2, swihb - sB Su`D A`Kr ny[ ieh swirAW dw jy koeI
2. q`q hY, gurU gRMQ swihb dy 1430 pMinAW nUM jy ie`k
ismrau ismir ismir su K u pwvau - 2, A`Kr iv`c ilAwauxw hY, cwry bydW nUM jy ie`k A`Kr iv`c
2. ilAwauxw, cwry kqybW nUM jy ie`k A`Kr iv`c ilAwauxw
ismir ipAwry nU M . ............. -2 hY, mhwrwj kihMdy qUM, 'rwm' kih dy, 'Alh' kih dy,
ismrau ismir ismir su K u pwvau ] 'vwihgurU' kih dy - ie`ko A`Kr hY[ ieh swrIAW iehdy
kil kly s qn mwih imtwvau ] iv`c Aw jwxgIAW[ ieh A`Kr nhIN hY swD sMgiq!
ismrau jwsu ibsu M B r ey k Y ] pihlW qW iehdw lkSx hY - 'rwm' dw, 'Alh' dw,
nwmu jpq Agnq Any k Y ] 'vwihgurU' dw (ie`ko cIz hY); Pyr iehdy ip`Cy SkqI hY,
Pors hY[ aus Pors dy ipCly pwsy Pors vwlw hY[ iqMn
by d pu r wn isM i mR i q su D wK´ r ]
(bwkI pMnw 37 'qy)

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


28
jnm idn qy ivSyS
prm pUjX siqkwrXog sMq mwqw jI
ivSv gurmiq rUhwnI imSn cYrItybl trst rqvwVw sMq mwqw jI dy piv`qr pwvn srIr dw jnm 8 Agsq
swihb dy bwnI mhWpurSW ny Awpxy jIvn kwl smyN AnykW 1918 ipMf dwaudpur (nyVy KMnw) ijlw - luiDAwxw (pMjwb) ipqw
kwrj lok BlweI vwsqy kIqy KMfy bwty dw AMimRq Ckw ky l`KW sMq bwbw hIrw isMG jI dy Gr mwqw hrnwm kOr dI kuK qoN
pRwxIAW nUM gurU nwl joiVAw jIvn dwn dI bKiSS kIqI[ hoieAw [ Awp jI dy srIrk jnm qoN 8 swl pihlW AKMf
mhWpurK ikqy jwieAw nhIN krdy ny Awpxy srIr dy rihMdy kIrqnI jQy dy nwl sbMDq Awp dy ipqw bwbw hIrw isMG
vI AnykW lok BlweI, jn smUh M dy Bly ih`q kwrj krdy rihMdy jI ny AgMmI bcn kIqy ik Dmot
hn[ Awp jI ny ijMdgI AMdr ies jQydwr krqwr isMG jI dy
ijhVw vI praupkwr ih`q sMklp Gr iek bKSI rUh dy srIr ny
ilAw aus nUM pUrI qn dyhI idRVqw jnm lY x w hY Aqy swfy Gr
nwl nypry cwiVHAw Pyr cwhy auh dwaudpur b`cI dy srIr iv`c bKSI
dunIAwvI Kyqr hovy jW rUhwnI Kyqr rUh dw pRkwS hoxw hY[ aunHW dovW
hovy gurbwxI vI AYsy mhWpurSW dI srIrW dw jnmW-jnmW dw sbMD
AgvweI Br rhI hY - cilAw Aw irhw hY Aqy Aaux
rwj mih rwju jo g mih vwly smyN dy iv`c vI dovyN srIrW
jo g I ] dw sM j o g gR i hsq AwSrm dw
qp mih qpIsru igR h sq iliKAw hoieAw hY [ sMqW dy bcn
mih Bo g I ] At`l hoieAw krdy hn :-
AMg - 284 swrg mhlw 5 ]
ijvyN smuMdr AMdr lihrW mweI siq siq siq hir
auTdIAW rihMdIAW hn Awp jI dy siq siq siq swDw ]
AMdr praupkwr dy aumwh auTdy hI bcnu gu r U jo pU r y kihE
rihMdy sn - mY CIik gWTrI bwDw ]
rhwau ]
bR h m igAwnI prau p kwr
inis bwsu r niKAqR ibnwsI
au m whw ] AM g - 273
riv ssIAr by n wDw ]
sMswr ie`k AQwh swgr hY igir bsu D w jl pvn
jo pdwrQW dy Kwry jl nwl lbw- jwiego ieik swD bcn
lb BirAw hoieAw hY[ ies iv`c AtlwDw ] 1 ] AM f
kwm kRoD loB moh qy hMkwr Awid ibnwsI jy r ibnwsI
AOgux dy iBAMkr mgrm`C hn[ au q Bu j sy q ibnwDw ]
AigAwn dy v`fy phwV qy AividAw cwir ibnwsI Ktih ibnwsI
dIAW sKq ctwnW hn, ijnHW nwl ieik swD bcn inhclwDw
tkrw ky Axigxq jIvW dIAW ] 2 ]
ijMdgIAW dy jhwj cknwcUr ho jWdy sM q mwqw rxjIq kO r jI rqvwVw swihb rwj ibnwsI qwm ibnwsI
hn[ BrmW Aqy vihmW dy G`up swqku BI by n wDw ]
hnyry AMdr BgqI igAwn dw mwrg njr nhIN AwauNdw[ AijhI idR s itmwn hY sgl ibnwsI
dSw iv`c nwm bwxI dy rsIey, Awqimk SkqIAW dy mwlk ieik swD bcn AwgwDw ] 3 ]
gurmuK mhWpurKW dy jIvn hI cwnx dy munwry dw kMm krdy Awpy Awip Awp hI
hn[ ijMnHW dI bKSI Awqmw igAwn dI roSnI rwhIN ijMdgIAW Awpy sBu Awpn Ky l u idKwDw ]
dy jhwj shI slwmq mMijly mksUd qy phuMc jWdy hn[ pwieE n jweI khI BWiq
hor m`qW dy swDU nwloN guris`K sMq mhWpurKW dI Kws ry pR B u nwnk gu r imil lwDw ] 4 ]
ivSySqw ieh hY ik auh bwbw bùFw jI vWg pUrn bRhm igAwnI AM g - 1204
huMidAW vI Awm lokW dy Bly nUM mu`K r`KidAW, "bRhm igAwnI sMq BweI hIrw isMG jI dwaudpurIey vwly dy isrlyK hyT
praupkwr aumwhw ]" dy mhWvwk Anuswr ijMdgI nUM Fwl lYNdy rMgly s`jx pusqk iv`c jo mhwn krm XogI AKMf kIrqnI
hn[ ies leI auh AMimRq vyly jwgdy, nwm bwxI dw ismrn
krdy, donoN smyN kQw kIrqn qy lMgrW dy Aqu`t pRvwh clwauNdy jiQAW dy bwnI BweI swihb rxDIr isMG jI dy bcn iesy
hn[ mhIny dI Awqm mwrg piqRkw iv`c AMikq hn [

'Awqm mwrg' 29 Agsq, 2009


smyN dy irqI irvwj Anuswr CotI aumr dy iv`c hI Awp jgHw jgHw dy auqy ivcrdy rihMdy sn [ bIjI Pwrm dw kMm
jI dw ivAwh sMq mhwrwj sMq bwbw virAwm isMG jI nwl nOkrW qoN AwpxI dyK ryK hyT krvwauNdy rihMdy sn [ siqsMg
ho igAw [ 13 swl dI iv`c vI swrw pRbMD Awp
au m r iv` c hI Awp ny hI dyKdy sn [ jdoN koeI
sOhry Gr Dmot iv`c jw SrwbI siqsMg iv`c Aw
ky swirAW dI syvw sMBwl jWdw qW Awp ipAwr nwl
krky bhu q hI ipAwr au s nU M A` g y iljw ky
siqkwr pR w pq kIqw [ ibTwauNdy sn ipAwr nwl
jdo N 18 swl dI Br hI A`gy qoN jIvn bdl
jvwnI iv`c sMq mhwrwj idMdy sn ijvyN ik mwqw
Gr bwr C`f ky isMD iv`c loeI jI ny kohVI rwjy dy
22-22 GMty qp krdy sn rog nUM dUr kIqw sI [
aus smyN Awp ny vI isMD Awp ny ikM i nAW hI
iv` c jw ky bIbIAW nU M lo V vM d W dIAW lo V W dI
gurmuKI pVHw ky gurbwxI pUrqI krdy hn duD p`uq
pVHn dI syD idqI [ iek dIAW dwqW dy BM f wry
vwrI sMq mhwrwj ny 9 bKiSS kIqy hn AYsIAW
mhIny lgwqwr under bKiSSW nUM A`KrW iv`c
ground BO r y iv` c qp rUpmwn krnW bhuq hI
krn dw sMklp kIqw qW muSikl kMm hY [
Awp ny aunHW nUM jo syD
hux vI Awp jI dI
idqI mhWpurSW dy kQn
ASIrvwd nwl fyry iv`c
Anuswr ies qrHW hY -
Awey swDU muswPrW nUM jwqI
"AwpW pujwrI bx ivswKI dy Su B idhwVy ApR Y l 1995 iv` c sM q mwqw bIjI jI qy AmIr-grIbI dy ivqkry
ky iksy A` gy h` Q nhIN Awqm mwrg mY g jIn dI Su r U A wq krdy ho e y [ qo N ibnW sB nU M AM n ,
krny hn igRhsq AwSrm bsqr qy irhwieS duAwrw
iv`c rihMdy hoey gurU nwnk mwrg nUM Apxw ky dwqw pd iv`c hr pRkwr dI shUlq dy ky suK bKSIS ho rhy hn [ DMn
bKiSS vwly h`Q nwl DM n sM q mhwrwj
dwn krnw hY [ sM q s`cKMfvwsI sRI mwn sMq
mwqw jI dI slwh nUM bwbw virAwm isMG jI
mn ky Awp POj iv`c mhwrwj dI piv` q r
BrqI ho gey aus auprMq crn So h pR w pq
isvl iv`c srivs krdy rqvwVw swihb AnykW
hoey AwKr dy iv`c KyqI hI kwrj clwey jw rhy
bwVI Pwrm clwauNdy hoey hn[ Awp ny Awpxy
dwqw pd iv` c hI kr kMvlW duAwrw qy
ivcrdy rhy hn [ Awp DM n DM n swihb sR I
jI pUjw dy Dwn nUM Awpxy klgIDr dsmyS ipqw
Gr AM d r nhIN pR v y S gu r U go i bM d isM G jI
krn idMdy hn jo vI piv`qr nwm qy ApRYl
in` j dI lo V hY au h 2001 iv`c "gurU goibMd
AwpxI ikrq kmweI isM G ividAw mM d r
iv`coN hI pUrI kIqI hY [ skU l " AY P IlIey t f
Awp dI hI pRyrnW SkqI (sI.bI.AYs.eI. id`lI)
mhWpurSW dI ijMdgI dy dw audGwtn krky ropV
hr Kyqr dI sPlqw dw dy ipCVy ielwky nU M
rwj hY [ ijMdgI dy hr ie` k v` f I AlISwn
sM q mwqw bIjI jI, pR D wn mM q rI fw. mnmo h n isM G jI dy Drm
Kyqr iv`c Awp jI ny su p qnI fw. gu r Srn kO r jI nU M mo h wlI ivKy ipAwr AsISW dy N dy ho e y [ iemwrq bxw ky skUl
swrI ijMmvy wrI Awpxy auqy dI sQwpnw kIqI[
leI hY Pwrm clwauNdy hoey mhWpurS qW nwm AiBAws kmweI mhWpurKW dI dUr idRStI rMg ilAweI [ skUl KulHy nUM 9 swl
krdy jW siqsMg rwVw swihb vwly mhWpurSW dy krdy krwauNdy hI hoey hn ik ies pCVy ielwky dy b`cy 95% nMbr lY ky

'Awqm mwrg' MU Agsq, 2009


30
A`lg A`lg iviSAW iv`c pVweI iv`c A`gy Aw rhy hn[ A`j AwpxI pUrI SkqI rqvwVw swihb AsQwn qy lgw id`qI hY[
ies imSn nwl sbMDq skUlW iv`c hjwrW b`cy ies ielwky AnykW kwr syvw AsQwn qy clweIAW geIAW jigAwsU BoirAW
ivcoN Aw ky duinAwvI ivdIAw dy nwl - nwl jo rqvwVw swihb vWg nwm bwxI dI mihk lYx vwsqy lgwqwr Awaux l`gy ij`Qy
dw rUhwnI nzwrw h,Y aus dw AnMd mwx irhw hY[ hjwrW dr`Kq pihlW jMgl byly, srkVw sI aus nUM sMgqW dy sihXog nwl
ijnW iv`c mOlsrI, AOlw, bhyVw, AMb, AWvlw, inMm, ip`pl, pu`tx leI sMgqW ny Awpxw Xogdwn Awpxy trYktrW trwlIAW
brot,y jwmx, inMb,U jmoAw, twhlI, Arjn, ASokw, AmrUd, byr, rWhI syvw krky pwieAw[ AsQwn qy Awp jI dI dyK ryK hyT
kyl,y stIvIAw, hldI, jVHI bUtIAW, ckrsIAw Awid drKq lgw idn dugxI rwq dUxI cOgxI qr`kI ho rhI hY[ AwSrm dy nwl
ky AwSrm AMdr AwksIjn dI l`gdI ndI dw vhwA pUry jor
mwqrw, vwqwvrx nUM SuD ` piv`qr nwl lMGdw hox krky ies dI
r`Kx iv`c shweI ho rhy hn[ protection vwsqy Awp jI dI
mhWpurKW ny mwrbl lgwaux dUr idRStI hox kwrn ndI dy
dI bjwey gurduAwrw swihb dy kMFy qy AnykW drKq jmoey
duAwly bhuq sohxy pwrk bxwey lgvwey qW jo ndI dw pwxI
hn ijnHW iv`c bYT ky rUhwnI AwSrm v`l nw Aw sky[ iek
AnMd dIAW JrnwhtW mihsUs vwr mhWpurS Awpxy pirvwr
huMdIAW hn[ mhWpurKW ny ies iv`c AmrIkw gey hoey sn[
BUmI dw kx kx nwm jp ky ieh g`l 1988 dI hY ik mINh
piv`qr kIqw hoieAw hY[ 1986 bhuq jor nwl Aw igAw AYnI
iv``c rqvwVw swihb AsQwn jor nwl vwrS peI ik ndI
dw piv`qr nINh p`Qr mhWpurKW Awpxy h` d bM n y Fwhau N dI
ny Awpxy kr kMvlW duAwrw rqvwVw swihb AwSrm v`l nUM
kIqw qW aus qoN bwAd nINh v`DdI Aw rhI sI Anumwn
p`Qr iv`c sMq mwqw jI qoN lgwieAw igAw jy eys qrHW
cWdI dw is`kw rKvwieAw sI pwxI cVHdw igAw qW rwq nUM
ies Byd nUM siq purSW ny AwSrm iv` c Aw vVy g w,
prgt krdy hoey ikhw sI ik mhWpurKW nUM AmrIkw tYlIPon
ijs Gr iv`c jnm lYx vwlI kIqw igAw mhWpurKW ny bcn
b` c I nU M jI AwieAW ikhw kIqw ik pMj isMG dyg bxw
jwvygw Aqy iesqrI jwqI dw ky Ardws kr ky AwE qy
v` D qo N v` D siqkwr kIqw bynqI kro ik ieh jgHW C`f
jwvygw aus Gr iv`c kdy vI idqI jwvy Aqy ndI Awpxy
Dn dOlq l`CmI dI Gwt nhIN ruK
` prHW nUM moV lvy[ mhWpurKW
AwauNdI hY [ gurU swihb dw vI dy bcn muqibk pMj isMGW ny
Purmwn hY - dyg bxw ky Ardws kIqI [
BMif jMmIAY BMif rwq rwq iv` c hI ndI ny
inM m IAY BM i f mM g xu vIAwhu Awpxw ruK prHW nuUM moV ilAw
] Aqy v`fy v`fy p`Qr AwSrm
BM f hu ho v Y do s qI BM f hu vwly pwsy lgw geI [ ikauNik
clY rwhu ] gurU pwiqSwh dw Purmwn hY -
BM f u mu A w BM f u BwlIAY BY ivic pvxu vhY
BM i f ho v Y bM D wnu ] sdvwau ]
so ikau mM d w AwKIAY BY ivic clih lK
ijqu jM m ih rwjwn ] drIAwau ]
BMfhu hI BMfu aUpjY BMfY gu r du A wrw eISr pR k wS dI nINh iv` c sM q mhwrwj rqvwVw BY ivic Agin kFY
bwJu n ko i e ] swihb vwly prm siqkwrXo g bIjI qo N gu r du A wrw swihb vy g wir ]
nwnk BM f Y bwhrw ey k o dI piv` q r iemwrq dI nINh iv` c cWdI dw ru p eIAw BY ivic DrqI dbI
scw so i e ] rKvwau N dy ho e y [ qW jo l` C mI dI Gwt nw Awvy [ Bwir ]
ijqu muiK sdw BY ivic ieM d u iPrY isr
swlwhIAY Bwgw rqI cwir ] Bwir ]
nwnk qy mu K aU j ly iqqu scY drbwir ] BY ivic rwjw Drmu du A wru ]
AM g - 473 BY ivic sU r ju BY ivic cM d u ]
aujwV jMgl bIAwvwn nUM Abwd krn vwsqy Awp jI ny ko h kro V I clq n AM q u ]

'Awqm mwrg' 31 Agsq, 2009


BY ivic isD bu D su r nwQ ] kM D I vhx n Fwih qau BI ly K w dy v xw]
BY ivic Awfwxy ijDir rb
Awkws ] rjwie vhxu iqdwaU
BY ivic jo D gMau kry] AMg -
mhwbl sU r ] 1382
BY ivic Awvih hjUr dw hukm
jwvih pU r ] sux ky jdoN BweI lwl
sgilAw Bau isMG jI ny ies qrHW
iliKAw isir kIqw qW 'BY ivic
ly K u ] pvxu vhY sdvwau' dy
nwnk inrBau mhWvwk Anuswr Bu`Ky
inrM k wru scu Sy r vwgU M Su k dw
ey k u ] 1 ] dirAw ie`k dm Q`ly
AM g - 464 bih igAw Aqy pihlW
iesy qrH W ies vwgUM nIvW ho ky clx
sMprdwie dy auprly swDU l`gw[
sM q W nwl GtnW Awpy hI pR B u
vwprdIAW Aw rhIAW rwKqw Bgqn
hn - bwbw krm isMG kI Awin]
jI dy AsQwn ho q I jo jo icqvih
mrdwn ivKy ie`k vwr swD jn so ly q w
ijsdy kMFy Awp jI dI mwin]AM g -817
irhwieS sI au s prm siqkwrXo g bIjI gu r U go i bM d isM G ividAw mM d r dy
b` i cAW nU M AsIsW bKiSS krdy ho e y [ BweI swihb
'klpwxI' nwmI nwly iv` BweI dieAw isMG jI
bwrSW dy idnIN phwVI qoN c`lI ieh sMprdwie iv`c iek qoN iek cVHdI klw vwly
ielwky iv`c vrKw hox krky bVw hVH Aw igAw[ dirAw Awpxy mhWpurK hoey isrmOr rqn swihb BweI idAw isMG jI, pihly
iknwry Fwh ky h`dW qoN rqn bwbw soBw isMG
bwhr vgx l`g ipAw[ jI, dUjy rqn bwbw
swry pwxI hI pwxI ho swihb isMG jI bydI
igAw[ hw-hw kwr m`c aU n w, qIsry rqn
geI fyry dy AMdr vI swihb bwbw Bwg isMG
pwxI clw igAw[ lMgr jI ku r I, cO Q y rqn
dy brqn qy hor smwn bwbw bIr isM G jI
pwxI iv`c qrn l`gw[ nOrgM wbwd, pMjvyN rqn
aus smyN lWgrI ny dOV bwbw mhwrwj isM G
ky guPw iv`c bYTy pRmS
y r jI, CyvyN rqn bwbw
nwl juVy r`bI nUr dy rwm isMG jI, s`qvyN
pws Aw ky Arj kIqI, rqn sMq bwbw krm
''grIb invwj ! dirAw isMG jI hoqI mrdwn,
iv`c bVw jordwr hVH A`TvyN rqn sMq Aqr
Aw igAw hY[ pwxI nwl isMG jI mhwrwj ryrU
fyry dw nukswn ho irhw swihb, nOvNy rqn sMq
hY Awp ikR p w kro [ " eISr isM G jI
au`Dr mrdwn dy bjwrW mhwrwj rwVw swihb
iv`c vI jl iPr irhw smyq sMq ikSn isMG
sI[ lokW dI AvwjweI jI mhwrwj qo N
bMd ho geI sI[ aus gu r U go i bM d isM G ividAw mM d r rqvwVw swihb dy b` c y mly S IAw
vroswie sMq mhwrwj
smyN bwbw jI ny Coty jwx qo N pihlW sM q bwbw hrpwl isM G jI nwl
sM q bwbw virAwm
sMq BweI lwl isMG jI isMG jI Aqy mwqw jI rqvwVw swihb vwly ies sMpRdwie iv`c
nUM hukm kIqw ik ieh brn dyvqw gurU GroN pRSwid lYx AwieAw khxI krnI dy sUry 'sUr bIr bcn ky blI' mhWpurK hoey
hY[ jwE kuJ ku nkdI mwieAw bwdwm pqwsy qy imSrI dw pRSwid SkqIAW ijnHW dy crnW iv`c Awm hI hoieAw krdIAW sn[
dirAw dI Bytw kr idau[ Aqy nwl ieh bcn AwKxw : sMq mhwrwj dy nwl Awp ny jdoN ropV ijlyH iv`c pRcwr

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


32
ArMiBAw ieh g`lW Awm suxn nUM imldIAW sn[ bhuq smyN gRMQ swihb nUM mMnx dI pRyrnW dy rhy hn -
dI bwq hY jdoN rqvwVw swihb vwly mhWpurK sRI mwn 108 jwgq jo i q jpY ins bwsr,
sM q eISr isM G jI ey k ibnw min
mhwrwj (rwVy swihb nY k u n Awny [
vilAW) pws 1973 pU r n py R m pR q Iiq
iv`c gey qW aunHW ny sjY ,
hu k m kIqw ik iek bR q , go r mVI
l`K rupeIAw aunHW vloN mT BU i l n mwnY
lY ky , vIfIE iPlmW qIrQu dwn dXw
rwhIN latest scientific qp sM j m,
media dI vrqoN krky ey k ibnw nih
gu r miq isDwqW nU M ey k u pCwnY
pRcwrn dw jqn kro[ pU r n jo i q jgY
mhWpurSW ny iqMn vwrI Gt mih qb,
AwigAw krI pr AYfI Kwlsw qwih
v`fI rkm jo A`j dy nKwls jwnY [
Gto - Gt 30 l` K dy ieh iek
bro b r hY , ly x qo N bhuq v`fI sPlqw sI
sMkc o kIqw Aqy rqvwVw ijs dy is`ty v`jNo ienHW
swihb vwly mhWpurKW ny nUM is`KI nwl AYqnw
ikhw k my r I kmweI ipAwr ho i eAw ik
iv`c hI brkq pw dyv,o prm siqkwrXo g bIjI rqvwVw swihb sM g qW dy drSn krdy ho e y [ mhWpurKW nUM smwgmW
mYN bhuqI Psl augwvW, iv`c Swml hox vwly
imhnq krW Aqy aus ivcoN Dn bcw ky Awp dw hukm kmwvW[ pRymIAW leI 1000X240 Pu`t dy mhwn pMfwl hr swl lwauxy
sMq mhwrwj jI rwVw swihb vwly bRhm lIn ho gey, smW lMGdw pey[ 300x180 Put dy ivSwl pMfwl lMgr Ckx vwilAW leI
igAw 1986 iv`c pUry 13 swl lMG jwx ipCoN pihlI vIifE lwauxy pey ijQy iek GMty iv`c 18000 qoN v`D pRymI lMgr Ck
iPlm bxI lgwqwr jWdy sn [ (mhWpurKW
v` K v` K gu r miq dy dI clweI pR p wtI
gUVH isDWqw nUM CohdIAW Anuswr hux vI ieh
iPlmW iqAwr kIqIAW smwgm Awau x vwlI
geIAW[ iPlmW nU M imqI 28, 29,30 Aqy
sohxIAW KUbsUrq, cMgI 31 AkqUbr nUM rqvwVw
idK bxwau x iv` c swihb dI mhwn qpo
bIjI dw hI Xogdwn hY BUmI aupr mhWpurKW dI
[ ienH W iPlmW dw brsI dy rU p iv` c
AYqnw pRBwv ipAw ik mnwey jWxy hn[ ijs
ivdy S W iv` c vsdy iv` c mhWpu r KW nU M
Aswfy vIr, b`cy gurU ipAwr krn vwly
nwnk isDWqW vl nUM AnykW dyS ivdySW qoN
pRiy rq ho gey Aqy gurU pR y m I rqvwVw swihb
gR M Q swihb jI dy phu M c rhy hn[ swfy
drswey mwrg nU M ko l eImy l tY l IPo n ,
ApxwA ky AiDAwqm mo b wiel PY k s rwhIN
mwrg qy clx l`gy[ snyhy Aw rhy hn [
SrwbW-kbwbW Aqy hor Aqy aunHW dI dyK ryK
kurIqIAW dw idRVHqw gu r U go i bM d isM G ividAw mM d r iv` c ividAw mM d r dy b` c y bIjI dw Xog irhwieS dw pRbMD
nwl iqAwg krky svwgq krdy ho e y rqvwVw swihb kMplYks
gurmiq dy DwrnI huMdy AMdr hI kIqw igAw
gey[ QoVy ijhy smyN iv`c hI l`KW hI pRymIAW ny iv`DI pUrvk hY, qW jo sMgqW cwr idn dy smgwm dw pUrw pUrw lwhw
AimRq Ck ky is`KI mMfl iv`c pRvyS kr ilAw [ sMq mwqw auTwieAw jw sky [ smwgwm dw pRogrWm AMimRqvyly 3.00 qoN
jI dw mhWpurSW dy siqsMg qoN bwAd bhuq hI isDw spSt SurU ho ky rwq 11.00 vjy q`k huMdw hY[ ijs iv`c AMimRqvyly
bIbIAW pRQwie aupdyS kivqw rwhIN huMdw sI [ Awp jI gurU 3.00 vjy qoN 4.00 vjy q`k trst dy bwnI mhWpurKW duAwrw

'Awqm mwrg' 33 Agsq, 2009


d`sI jugq Anuswr kyst y lgw ky svws rwhIN ismrn krvwieAw C`fx nwl jnqw dI ishq auqy bhuq cMgw Asr ipAw[ pRspr
jWdw hY[ 4.00 qoN 6.00 vjy q`k imlvrqx dw Bwv, syvw krn dI
Awsw jI dI vwr dy kIrqn, lwlsw nwl iek bVw inroieAw
7.00 vjy DMn DMn swihb sRI gurU BweIcwrw ho N d iv` c AwieAw[
gRQM swihb jI kQw, auprMq 8.00 ielwky dy lokW dI AwriQk hwlq
vjy qoN sMq smwgwm SurU ho jWdw nSy C`fx nwl pltw Kw geI,
hY[ ijs ivc v`K v`K sMpd R wie dy bhuq sohxI KyqI Aqy Dairy farm-
swDU sMq mhwqmw Awpxy AnuBvI ing hox l`gI[ b`cy pVHweI-ilKweI
kIrqn pRvcnW rwhIN sMgqW nUM iv`c Awpxw qwx lwaux lgy Aqy
inhwl krdy hn[ Swm 4.00 vjy iehI ielwky ijnHW nUM backward
idn dy idvwn dI smwpqI dI smJ ky koeI pRcwrk ienHW QwvW
Ardws auprMq 5.00 vjy rihrws, qy AwieAw nhIN sI krdw; A`j
sRI sUrj pRkwS gRMQ dI kQw, ieh AgWh-vDU hox dy pRqIk
mhWpurKW dy vIfIE kYsyt rwhIN njr Awaux lgy hn [ ipMfW-
pRvcn auprMq audwsI sMpRdwie ipMfW iv`c Awsw jI dI vwr dy
Awn m`qW dy swDU sMq sUPI, FwfI kIrqn krn vwly, AwpxIAW hor
sMgqW nUM inhwl krdy hn Aqy Dwrimk ikRAwvW inBwaux vwly
11.00 vjy smwpqI dI Ardws pYdw ho gey Aqy iek qrHW nwl
kIqI jWdI hY [ ieh smwgm ienHW ielwikAW ivc ienklwb hI
1000X240 dy vMfy pMfwl iv`c Aw igAw [ ivSv gurmiq rUhwnI
mnwieAw jWdw hY[ smwgwm durwn imSn dy AwdrSW ivc iksy mjHb,
24 GM t y gu r U ky lM g r Aqu ` t sMpRdw, iksy rjsI pwrtI nwl,
vrqdy rihMdy hn[ A`KW dw PrI nw hI ih`q Aqy nw hI Aihq dI
mYfIkl kYNp lgwieAw jwxw hY nIqI nUM muK rK ky aus muqwibk
ijs iv`c loV vMd pRymIAW nUM kMm huMdw irhw hY[ AsIN srbq
lYns, AYnkW Aqy A`KW dy PrI dw Blw cwhudM y hoey A`gy vDdy gey
EprySn kIqy jwxy hn[ iesy qrW ABu ` l Xwd sM q mwqw bIjI jI dy h rwdU n jO l IgrWt Aqy iksy nwl vI AsIN con-
dyhrwdUn jOlI grWt qoN fw. svwmI ivKy fw. svwmI rwm jI nwl ijnH w ny bIjI nU M frontation iv`c nw Awey[ ieko
rwm jI dy hwsiptl qoN fwktrW pCwx ky Awpxy ipCly jnm dI mW d` i sAw[ Awqmw swirAW iv`c pRIpUrn smJ
dI tIm ny Aauxw hY jo ik l`KW ky ies dw pR k wS hnH y i rAW
rupey dIAW PrI dvweIAW sMgqW nUM cYkAp krky dvweIAW ihridAW ivc PYlwauxw, ieh swfw AwdrS hY[ jdoN 1993
dy x gy [ ) ieh iek ivc pitAwlw, ropV,
au q Swh sI jo au n H W PqihgVH swihb dy
sM g qW iv` c pY d w ipM f hVH W dI mwr
hoieAw ijhVy 1986 qoN iv` c Awey qW au s
pihlW qmwkU bIjdy smy N ivSv gu r miq
sn, jrdy ivc qmwkU rUhwnI imSn dy mYNbrW
KWdy sn, Srwb pINdy ny Gr-Gr iv`c jw
sn Aqy s`pW, BUqW-pRq y W, ky loVINdIAW vsqW,
dr`KqW nUM m`Qy tykdy vsqr Aqy hor AnykW
sn; qWqrI lok ienHW cIjW nwl shwieqw
nUM KUb lùt rhy sn pr kIqI[ sku l dy
jdoN gurmiq dw pRkwS b`icAW nUM nvyN isirE
hoieAw, aus smyN ieh pusqkW, vrdIAW, bUt
pKM f W dI Ky l H krn lY ky idqy, skUlW nUM
vwly lok Awpxy Awp disinfect krw ky
hI ro p V, bnU M V , sPY d I krweI, igry
rwjpu r w, AM b wlw, ho e y mkwnW nU M mu V
pitAwlw Aqy PqihgVH auswirAw [ ies mMqv
dy ielwky ivcoN Alop ho leI imSn v`loN aus
gey Aqy ieh suc`jw qy ABu ` l Xwd "sM q mhwrwj rqvwVw swihb vwly Aqy prm siqkwrXo g smyN 70 l`K rupey,
sicAwr jIvn idRStI bIjI rqvwVw swihb ivKy ibnW iksy qoN pRsMsw
gocry hox l`igAw[ nSy ley , lo V vM d W leI

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


34
Krc kIqy, AnykW hI lVkIAW ijnHW dy dwj hVH gey sn, swfw jo pRm AwdrS hY, ijs dy cwnxy iv`c AsIN Awpxy lkS
aunHW dIAW SwdIAW leI 30 sUt, 31 BWfy, 4 ibsqry, Awtw, v`l nUM vD rhy hW, auh hY -
KM f Aqy lo V INdIAW bR h mu dIsY bR h mu
vsqW hr iek nUM dy su x IAY ey k u ey k u
ky kIqy gey [ ies vKwxIAY ]
qrHW inSkwm syvw dw Awqm pswrw krx
Bwv gu r miq dy hwrw
DwrnIAW iv` c pR v y S pR B ibnW nhI
kr igAw [ ieh jwxIAY ]
imSn Awpxy AwdrSW AM g -846
dI pRwpqI leI idn A`j jdoN ieh mYgjIn
rwq A`gy vDdw igAw Awpxy pM d rvy N swl
Aqy AiDAwqmvwd dy iv`c pYr rK irhw hY
gu V H iviSAW qy [ AsIN sMswr dy swry
ADwirq 45 dy krIb ivdvwnW, ly K kW,
ihM d I AM g ry j I Aqy Anu B vI mhWpu r SW dy
pM j wbI iv` c pu s qkW crnW iv`c bynqI krdy
CwpIAW geIAW[ ienHW hW ik au h Awpxy
pusqkW dI AYnI iKc sulyK AswnUM Byjx, jo
peI ik 13000 Aswfy au p r ilKy
hjwr pusqkW 1996 dy AwdrS dy Prym iv`c
bIjI jI 1994 iv`c hVH pIVqW nUM Drvws idMdy hoey nwl hn sMq
smwgm iv`c iqMn idn pU r I qrH W nwl iP` t
mhwrwj rqvwVw swihb Aqy syvwdwr
iv`c hI sMgqW pws AwauNdy hox [ Adwrw
phucM geIAW[ A`j ienHW pusqkW dI mMg sMswr AMdr bhuq v`D ` Awqm mwrg AMqm s`c iv`c pUrw XkIn r`Kdw hY [ ies s`c
cukI hY cwhvwn mhWpurKW dy ipAwry dySW ivdySW iv`c bYTy ienHW dI pRwpqI leI ilKy lyKW dw pUrI qrW snmwn krdy hW [
pusqkW nUM Awp pVH ky DMn DMn swihb sRI gurU gRMQ swihb sMpd
R wiek vKyvNy rwjsI aulJxW, KMfn-mMfn qoN aucy auT ky Aswfw
jI dy gUVH isDWqW qoN jwxUM ho rhy hn [ Agy hor gurU nwnk isDWq hY -
nwm lyvw sMgqW iv`c ibsir geI sB
vM f rhy hn[ ApR Y l qwiq prweI ]
1995 dI SuB ivswKI jb qy swDsM g iq
nUM sMq mwqw jI dy kr mo i h pweI ]
kM v lW rwhIN irlIj nw ko bY r I nhI
kIqw Awqm mwrg ibgwnw
mY g jIn ijs iv` c sgl sM i g hm
AnuBvI mhWpurSW dy lyK kau bin AweI ]
jo dvYq rihq sn Aqy AM g - 1299
aunHW ivdvwnW dy lyK, ies mYgjIn dI phuMc
ijnHW dy AMdr gurmiq bwhrly dySW Aqy Bwrq
dw pRkwS hY, Cwpy jWdy vrS dy swirAW
hn [ byAq M p`qr sBnW sUibAW qWeIN ho geI
sM s QwvW v` l o N iesdI hY[
pRsMsw iv`c AswnUM puj smyN dI njwkq
rhy hn ikauNik AnuBvI nuMU smJdy hoey v`D rhy
ivdvwnW, mhWpurSW dy iBAwnk ro g W dI
siq dI Koj iv`c ilKy rokQWm vwsqy srb`q dy
lyK ies iv`c pRkwiSq Bly leI ivSv
huMdy hn [ rwjinqk bIjI jI dwau d pu r ivKy 'sM q hIrw isM G blwk' dw au d Gwtn krdy ho d y gurmiq rUhwnI imSn
aulJxW Aqy sMprdwiek cYrItybl trst v`loN
vKyrivAW qoN AsIN iblkul inrlyp rih ky gurU gRMQ swihb sMq mwqw bIjI rxjIq kOr jI dy ASIrvwd nwl ies swl
jI dy isDWqW Aqy gurmiq nwl myl KWdy ieiqhwsk lyK pwTkW jnvrI 2009 qoN pUrnmwSI dI rwq nUM nvW pRogrWm clwieAw
dI syvw iv`c Cwpy jWdy hn [ ijnHW lyKW qoN koeI Brm pYdw igAw hY[ ijs iv`c AXurvYd dy su-pRisD vYd myG nwQ jI
hovy, koeI vihm auqpMn huMdw hovy, rwg-dvYS dw koeI jjbw PPVy BweI ky qoN phucM ky sMgqW nUM AXurvYidk cMdrmW dI irSmW
jwgdw hovy, auh lyK ies mYgjIn ivc AMikq nhIN huMdy [ iv`c jVHIAW bUtIAW duAwrw drgwhI pRSwd dy rUp iv`c iqAwr

'Awqm mwrg' 35 Agsq, 2009


kIqI KIr CkweI jWdI hY Aqy AsQwn dy syvwdwr bwbw hrpwl AwrkI tYkt cMfIgVH v`loN ifjwien iqAwr kIqw igAw hY[
isMG jI duAwrw gur sMq bIjI ivSv
mMqr cikqsw duAwrw gurmiq rUhwnI imSn
nwm AiBAws cY r Ity b l trst dy
krvwieAw jWdw hY [ cy A rprsn ijnH W nU M
julweI mhIny q`k s`q mwx pRwpq hY ijnHW dy
pU r nmwSIAW rqvwVw pqI pRmySr vI iek
swihb ivKy Br sMq, mhwrwj rqvwVw
cukIAW hn [ ijnHW swihb dy bwnI Aqy
dw nqIjW dy K x nU M ipqw vI sM q BweI
imilAw ijhVIAW ibrD hIrw isMG daudpurIey
mweIAW nyVy dy ipMfW (BweI swihb BweI
ivcoN qur ky rqvwVw rxDIr isM G jI ny
swihb nhIN Aw AwpxI ijM d gI iv` c
skdIAW sn au h iksy nUM sMq nhIN sI
Awpxy Awp cl ky iliKAw ikauNik auNnHW
Awaux lg peIAW hn ny isDw gu r U gR M Q
[ dmy dy , Su g r dy swihb jI qoN vwihgurU
Aqy Any k W iBAwnk mMqr dI pRwpqI kIqI
bIjI jI jO l I grWt (dy h rwdU n ) ivKy my f Ikl kwlj dy iSlwinAws smwro h ivKy
ro g IAW dy rqvwVw sM b o D n krdy ho e y nwl fw. svwmI rwm jI Aqy sM q mhwrwj rqvwVw swihb sI [ Awpny iek
swihb pUrnmwSI qy Aw pusqk ''rMgly s`jx''
ky d`sy pRhyj muqwibk rog t`ut rhy hn [ ilKI ijs iv`c prm siqkwr Xog bIjI dy ipqw nUM sMq BweI
iesy qrHW ibrDW dI syvw sMBwl leI gurduAwrw rqvwVw hIrw isMG nwl sMboDn kIqw hoieAw hY[) sMq mwqw bIjI jI
swihb ivKy ibrD dI rihnu m weI hy T
AwSrm bxn jw irhw rqvwVw swihb clwey
hY ijs dy iSlwinAws jw rhy hn [ iesy
p` Q r nU M prm qrHW XUnIvristI bxn
siqkwrXo g bIjI ny jw rhI hY ijs dy
Awpxy bKiSS Bry nwl nwl AweI.tI.
krkMvl lgw idqy hn pwrk dI iemwrq vI
[ ies swry kwrj dI bxn jw rhI hY[
syvw svrgIAw fw. sMgqW pRqI bynqI
srn isM G dI Drm hY ik prm
su p ` q nI mhwn dwnI siqkwrXog bIjI dw
bIbI AmrjIq kO r piv`qr jnm idhwVw
id`lI vwilAW dy smUMh rqvwVw swihb ivKy
pirvwr ny kroVW rupey imqI 8 Agsq nU M
Krc ky krnI hY[ ies bhu q DU M m -Dwm gu .
iv` c AiqADu i nk rqvwVw swihb nwl
shUlqW nwl lYs 26 mnwieAw jwxw hY ijs
kmry , swrIAW Aiq iv`c KIr mwl pUiVAW
ADuink shUlqW vwly sM q mwqw bIjI jI su n wmI lihrW iv` c qwimlnwfU ivKy tr` k W nU M dw lM g r Aqu ` t
v`fy XwqrU invws, cwr hrI JM f I dy ky qo r dy ho e y [
vrqygw[ Awp AwE qy
stwP rUm, mYfIkl ivMg, lwiebryrI, kOimaUintI rUm fweIinMg hornW nUM ilAwE jI [
rUm, stor, igrngI vwqwvrx SuD r`Kx vwsqy surbI AYsosIeyt

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


36
(pMnw 28 dI bwkI)
cIzW iehdy iv`c ny - ie`k A`Kr dy AMdr[ so pihlW jy aunHW dI sMgq iml jwvy - locw vwilAW dI, iPr
A`Kr iv`c Awauxw pYNdw hY, A`Kr qoN bwAd iPr SkqI auh sMgiq kI Asr krdI hY? mhwrwj kihMdy -
mihsUs huMdI hY, iPr auh ijhVI qwkq hY ijsnUM ieh 'nwnk aun sMig moih auDwro]' auDwr ho jWdY myrw, swfw[
denote krdI hY, kih rhI hY, auh iehdy ivcoN pRgt aunHW dI sMgiq iml jwvy ijhVy drSn nUM locdy iPrdy
ho jWdI hY[ kihMdy, ie`k A`Kr ivc Aw jweygw swrw ny, ijnHW dy AMdr hr vkq ie`ko lgn hY -
kuJ[ sIny iK` c ijnH W ny KwDI,
ey k AKru hir min bsq au h kr Awrwm nhIN bihM d y [
nwnk hoq inhwl] AMg - 261 inhu M vwly nY x W kI nINdr,
kihMdy ny ik jy mn iv`c ie`k A`Kr vs jwvy - au h idny rwq pey vihM d y [
'vwihgurU', 'rwm', 'Alh', iPr inhwl ho jwvyNgw[ ik`Qy ieko lgn lgI leI jWdI,
nUM lY geI swnUM bwxI? ie`k A`Kr v`l nUM lY ky jWdI hY to r AnM q au n hW dI[
hY[ swry gurU gRQ
M swihb dw isDWq, incoV 'jpujI swihb' vslo N au r y mu k wm n ko e I
hY[ ds pwT hr roz jpujI swihb dy krn vwlw mhIny so cwl pey in`q rihMdy]
iv`c sRI gurU gRMQ swihb dy pwT dw Pl pRwpq kr cSmw ie~Cwbl qy fUMGIAW SwmW
lYNdw hY[ jpujI swihb dw incoV hY - (fw. BweI vIr isMG jI)
< siq nwmu krqw purKu inrBau inrvYru AYisAW dI jy sMgq iml jwvy, auDwr ho jWdw hY[
Akwl mUriq AjUnI sYBM gur pRswid ] so ieh swry nUM jy AsIN ie`k g`l iv`c khIey qW incoV
] jpu ] kI hoieAw? qW AsIN kihMdy hW - 'bMdgI krnI, nwm
Awid scu jugwid scu ] jpxw['
hY BI scu nwnk hosI BI scu ] AMg - 1 gurU dSmyS ipqw mhwrwj, AnMdpur swihb dy
hux iehdw q`q kI hY? iehdw q`q hY, 'vwihgurU' AMdr AnykW sMgqW dw auDwr kr rhy ny[ mwqw jIqo
A`Kr[ hux vwihgurU A`Kr dw vI q`q AgwhW cwhIdw jI bcpn qoN hI bhuq soJI vwly sn - ipCoN hI pUry
hY, auh kwhdy iv`c hY? kihMdy, ieh AnuBv ivc hY[ Awey sI sMswr dy AMdr[ bhuq v`fI hsqI sI qy v`fI
auQy A`Kr nhIN hY, au~Qy auh hY ijhnUM A`Kr denote dyx hY aunHW dI swnUM[ gurU mhwrwj ny AMimRq iqAwr
kr irhw hY (pRgt kr irhw hY), d`s irhw hY, ijs kIqw[ icVIAW lY geIAW iek-iek kqrw, Awps ivc
dy bwry ieSwrw kr irhw hY ieh prm joqI hY - lV-lV ky auQy hI ShId ho geIAW[ mwqw jI kol
pUrn joq jgY Gt mY g`l phuMcI ik bhuq SkqISwl AMimRq iqAwr ho irhY
qb Kwls qwih nKwls jwnY] mwqw jI! ikhw vI ikhny? ijnHW ny iqlk dy nwl gur-
g`dI qy bYiTAW krdy sI, bwbw buF` w jI dI AOlwd, bwbw
so ieh swry ie`k A`Kr iv`c Aw gey - 'byd
rwm kuier jI[ Awp bRhmigAwnI sI, jwx gey ik
purwn isMimRiq suDwKrH] kIny rwm nwm iek AwKHr]
AYnI SkqI qW sWB nhIN hoxI[ ieh qW Ajr nUM jrnw
iknkw eyk ijsu jIA bswvY]' jy iehdy AMdr ie`k
hY[ nwm dI hI SkqI nhIN sWBI jWdI, koeI ivrlw
iknkw vI vs jwvy, pUrw qW impossible (AsMBv) hY,
hY ijhVw nwm dI SkqI nUM sihn krdw hY, swirAW
iksy iksy dy pUrw vsdY, qy auh iPr pUrw ho jWdw hY,
qoN nhIN sWB hud
M I[ soicAw ik nwl AMimRq vI Aw igAw,
ADUrw nhIN irhw krdw; jy ie`k A`Kr vI, iek ikxky
iehdI SkqI iksyN shI jwaU ikauNik mnu`K dy iv`c
ijMnw vI AMdr vs jwvy - 'qw kI mihmw gnI n AwvY',
qwkq nhIN hY[ ijMny vwt dw blb hovy, Eny vwt dI
iPr auhdI mihmw nUM koeI kih nhIN skdw -
ibjlI sih skdw hY[ 240 vwt vwlw 240 dI, 220
swD kI mihmw byd n jwnih] vwlw 220 dI, 440 vwt vwlw, 440 dI[ pr jy
jyqw sunih qyqw biKAwnih] AMg - 272 11000 vwt dI ibjlI lw dyeIey, swry hI blb jl
Pyr auhdI mihmw nUM koeI jwx nhIN skdw - jwxgy , itaU b W Pt jwxgIAW, swrIAW mo t rW sV
'kWKI eykY drs quhwro]' locw l`gI hovy ijsdy ihrdy jwxgIAW ikauNik aunHW dy iv`c SkqI nhIN hY sihx
iv`c ik mYnUM drSn ho jwvy aus pRIpUrn pRmySr dw,

'Awqm mwrg' 37 Agsq, 2009


dI, jr jwx dI[ proper guidance (Xog AgvweI) hY[ grmI KuSkI
mwqw jI! kuJ kro[ AYnw qyj nhIN sihAw jwxw idmwg iv`c AYnI pY jWdI hY ik auhnUM A`gw-ip`Cw sùJx
iksy qoN, AYnw krwrw qyj Br id`qw hY[ mwqw jI gey, qoN hI ht jWdw hY[ bwkI ijhVy Xog dy hor swDn ny
pqwiSAW dI JolI Br ky lY gey, mhwrwj jI v`l - igAwn Awid, aunHW iv`coN iek`lw igAwn vI AwdmI
dyiKAw[ mhwrwj jI ny pqwSy dyKy qy kihMd,y ''ieh kI?'' nUM Kusk bxw idMdw hY, nwsqk ijhw ho jWdw hY, kuJ
mwqw jI kihMdy, mhwrwj! mW dw ipAwr vI iehdy iv`c vI nhIN auhdy AMdr rihMdw[ ie`k jwnx vwlI cIz jwx
cwhIdY, ipAwr lY ky AweI hW - mYN['' mhwrwj kihMdy, leI pr jwnx nwl hI nhIN g`l bxdI[ jy AMb dy
''qYN bVw cMgw kirAw ikauNik bIr rs dy nwl SWqI bwry AsIN jwx ilAw ik lMgVy bnwrsI AMb dy AMdr
vI cwhIdI hY[ bIr rs, SWqI qoN bgYr bhuq iBAwnk AYnIAW calories (igzw) huMdIAW ny, AYnI SUgr huMdI
bx jwieAw krdw hY[ so, cMgw kirAw, qUM SWqI vwsqy AY, AYnw iehdy iv`c eyisf hud
M w hY, ies qrHW ieh pYdw
pqwSy lY AweI[ M w hY - vgYrw vgYrw[ jy auhdw analyse (ivSlySn)
hud
kr ilAw qW auhdw mqlb ieh nhIN ik AsIN AMb
so mwqw jI iek idn kihx l`gy mhwrwj dsvyN cUp ilAw[ igAwn qy practical (AiBAws) iv`c Prk
pwqSwh jI nUM ik gurU nwnk dyv jI mhwrwj jI dI hoieAw krdw hY[
bwxI dy AMdr nwm dI bVI mihmw hY[ nwm hI nwm
hY qy ies g`l dw pqw lgdw hY ik nwm ie`k so mhwrwj! ijhVy igAwnvwn sI, auh inry
prIpUrn SkqI hY ijs ny swry sMswr nUM ricAw hoieAw igAwnI bx gey - Poky igAwnI[ ikRpw krky Awp
hY - ivsQwr pUrvk d`so ik iks qrHW nwl ie`k jigAwsU
prm su`K q`k phuMc skdw hY[ mhwrwj sux ky gMBIr
nwm ky Dwry sgly jMq ] ho gey qy kihx l`gy, dyKo! ieh Cotw ijhw ivSw nhIN
nwm ky Dwry KMf bRhmMf ] hY[ swrI izMdgI dI ie`k bVI BwrI j`do-jihd hY[
nwm ky Dwry isimRiq byd purwn ] iehnUM jy AwdmI iDAwn nwl kry qW qur pYNdY, nhIN
nwm ky Dwry sunn igAwn iDAwn ] qW au~pr cVHdY hyTW igr jWdw hY aupr cVHdw hY hyTW
nwm ky Dwry Awgws pwqwl ] igr jWdw hY[ ds kdm au~pr nUM igAw, 50 kdm hyTW
nwm ky Dwry sgl Awkwr ] nUM Aw igAw[ iehnUM pqw nhIN rihMdw[ au~Qy dw au~Qy
nwm ky Dwry purIAw sB Bvn ] hI rihMdw hY ikauNik swvDwn nhIN hY[ pUrI qrHW nwl
nwm kY sMig auDry suin sRvn ] nwm vl l`igAw nhIN hY, AYvyN hI A`D-su`qw ijhw
kir ikrpw ijsu AwpnY nwim lwey ] quirAw iPrdw hY[ ijMnw icr swvDwnqw nhIN AwauNdI,
nwnk cauQy pd mih so jnu giq pwey] purpose (mMqv) pUrI qrHW smJ 'c nhIN AwauNdw, qy
AMg - 284 lgn nhIN lgdI, idRVq H w nhIN AwauNdI, mhwrwj kihMd,y
ies rsqy qy c`lxw bVw AOKw hY[
nwm dy hI Dwry hoey ny swry, nwm dI hI SkqI
swry kMm kr rhI hY - swfy iv`c Aqy hryk iv`c[ bVI muSikl dy nwl, AwdmI ijs lweIn qy pYdw
aus nwm q`k phuMcx dI, koeI ivDI qW ikrpw krky hoieAw hY mW dy pyt iv`coN, ie`Qy vI jy KVHw rih jwvy
d`so Aqy nwm dy mwrg dI soJI pwau ikauNik pihly qW BI bVy BwgW vwlw hY[ pr huMdw kI hY? AsIN
ijMny mwrg ny, swry bVy complicated (guJM ldwr) ny[ AYsIAW cIzW bIj idMdy hW ik pYdw hox nwloN bhuq
jy AsIN hT-Xog krdy hW - nyqI DoqI, inaulI krm Bwry ho ky jWdy hW ik jd Bwry ho ky jWdy hW, iPr
vgYrw kpwlI Awid, ieh bVy AOKy swDn ny - krny AsIN higher planets (auicAW KMfW) qy nhIN jw skdy[
hI AOKy ny[ igRhsqI bMdw kr nhIN skdw[ AsIN iPr pwqwl iv`c jwvWgy - lower planets iv`c
(hyTly mMflW iv`c) ijnHW nUM nrk ikhw jWdw hY[ CotIAW
pRwxwXwm krnw SurU kr idau A`jklH[ d`s hzwr
jUnW iv`c jwvWgy ikauNik AsIN Awpxy Awp nUM nrk dw
bMidAW iv`coN ie`k qW lMG jwaUgw pr 9999 bMdy
AiDkwrI bxw ilAw[ kihMdy, ies pwsy v`l pUrI
pwglKwny cly jwxgy qW J`ly ho jwxgy ikauNik AwdmI
swvDwnqw hovy, lgn hovy, soJI hovy qy iPr kdm-b-
dy AMdr qwkq nhIN hY[ n koeI PwlqU smW hY, nw
kdm qury, qW g`l bxdI hY, nhIN qW cldI hI nhIN[

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


38
mhwrwj kihMdy, dyKo! motI ijhI g`l dsdy hW ik kihMd,y iek`ly ByK nwl qW AsIN nhIN lMGxw[ AYnw
SyrnI dy du`D AMdr AYnw iq`Kw qyzwb huMdw hY, ip`ql hI ho igAw ik skUl dI entry (dwKlw) lY ky qUM
dy BWfy 'c r`K idau, glIAW kr daU, lohy dy BWfy 'c kihMdw hYN ik mYN pws hW[ pVHweI hY - pihlI jmwq
r`K idau, glI kr daU[ auhdw pwqr hoxw cwhIdw hY
hY, dUjI cOQI, imfl hY, hweI skUl hY, iPr AYP.ey.
ijs dy iv`c ieh cIz r`KI jwvy[ kihMdy, sony dy BWfy
hY, grYjUeySn hY, pyr AYm.ey. dI ifgrI hY, Pyr
'c SyrnI dw dùD itkdw hY, nhIN qW itkdw nhIN[ iesy
pI.AYc.fI hY[ skUl dI vrdI pw ky qW qUM au~Qy nhIN
qrHW ijhVw nwm hY, auhdy vwsqy vI zrUrI hY ik pwqr
jw skdw[ ieh TIk hY, insignia (Cwp) hY skUl dw,
ikho ijhw hoxw cwhIdw hY[ pihlW BWfy dw pqw hovy
pCwx ho jWdI hY ik Plwxy skU l dw student
swnUM ik BWfy 'c nwm ny itkxw hY[ so auhdy bwry
(ividAwrQI) hY[ auh stUfYNt jy koeI glqI kry qW
mhwrwj Purmwn krdy ny, zrw smJo -
aus skUl dI bdnwmI ho jWdI hY qy bdnwmI dw fr
BWfw Doie bYis DUpu dyvhu ausnUM TIk r`Kdw hY[ iesy qrHW gurU dw ho ky jo glqIAW
qau duDY kau jwvhu] AMg - 728 krdw hY qW bdnwm ho jWdw hY gurU, nwrwz ho jWdw
jy dùD lYx jwxw hY, kihMdy ikqy K`tw nw ho jwvy, hY, pqw l`g jWdw hY ik gurU dw hY[ pr ieho swrI
Pt nw jwvy - BWfw pihlW Do lE[ isAwxIAW ijhVIAw cIz qW nhIN hY[
bIbIAW hoieAw krdIAW sI auh BWfy iv`c mwVI motI so mhwrwj kihMdy, nwm dIAW rihqW ienHW pMj
ijhVI gMD huMdI sI, auhnUM dUr krn vwsqy BWfy Du`p rihqW iv`c plus (jmHW) kro, eyQy hI nw Atk jwieE[
iv`c r`K idAw krdIAW sn[ iesy qrHW hI kihMdy ny sB qoN pihlI jo rihq hY, auh ieh hY ik vwihgurU
ik Pyr DUp idau BWfy nUM, iPr du`D lYx jwau[ qy pUrn ivSvwS hoxw cwhIdw hY[ r`b kI cIz hY? myrw
dUDu krm Puin suriq smwiexu qy auhdw kI sbMD hY? mYN auhnUM imlxw ikauN cwhuMdw
hoie inrws smwvhu] AMg - 728 hW? ieh iqMn cIzW ijMnW icr mn dy AMdr nhIN
hux du`D dI QW qy krm bxw lau - SuB krm AwauNdIAW, EnW icr swfy ijMny vI krm ny, auh inSwny
qy ijhVw jwg lwauxw hY dùD nUM, auhnUM suriq bxw lau qoN bgYr cl rhy ny[
qy ijhVy BWfy iv`c jmwauxw hY, auh Awsw inrwSw qoN Target (inSwnw) swmHxy hY, rwiePl vI hY h`Q
bwhr hovy[ auhdy iv`c koeI vI desire (vwSnw) nw iv`c, moFy nwl vI rwiePl l`gI hoeI hY qy tRwiegr
hovy, kyvl ie`k lgn hovy[ kihMdy ik AYho ijhw BWfw (GoVy) qy vI h`Q r`iKAw hoieAw hY, kUhxI nUM DrqI
ijMnI dyr q`k ihrdy dw nhIN bxdw, EnI dyr q`k qy r`K ky auhnUM pkiVAw BI hoieAw hY, dyKdw vI hY
nwm nhIN TihirAw krdw[ so, nwm dy vwsqy kuC rihqW swmHxy pr inSwnw nhIM lw irhw[ nqIjw kI hoau? cwhy
ny swDsMgiq jI[ 100 golIAW clw lvy, Target (gulzrI) iv`c nhIM jw
pihlIAW rihqW qW swnUM pMj ipAwry d`sdy ny, ky lgdIAW[ jy swvDwn hY, swh roikAw hoieAw hY qy
ijnHW nUM AsIN smJdy hW ik auh ho geIAW, b`s hux Target swmHxy hY, pUrI iekwgrqw hY, srIr dy iv`c
AsIN lM G jwxw hY [ mhwrwj dIAW quotations koeI hrkq nhIN hY, swh rok ilAw, hrkq Kqm kr
(audwhrxW) dy idMdy hW AsIN rihq nwimAW 'coN - leI[ Pyr jdoN trigger (GoVw) dbdw hY qW gulzrI
iv`c jw ky golI lgdI hY[ golI ie`k hI clweI bhuq
rihxI rhY soeI isK myrw]
hY, sYNkVy hzwrW dI loV nhIN[
Eh swihb mY auskw cyrw]
rihqnwmw - BweI dysw isMG so pihlI cIz ieh hY ik swnUM target (inSwny)
jy ivcwr dI ksv`tI qy AsIN lweIey, gurU gRMQ dw pqw hoxw cwhIdw hY ik swfy swmHxy ikhVw tr`st
swihb dI bwxI nwl iehnUM qolIey, qW mhwrwj kihMdy- hY[ auh jo vwihgurU hY, auhnUM imlx dI swnUM kI loV
pY geI? dunIAW nUM AsIN jwxdy hW, koTIAW dI swnUM
ByK idKwey jgq kO logn ko bs kIn] loV hY, pYsy dI swnUM loV hY, ishq dI loV hY, b`icAW
AMqkwl kwqI ktXo bws nrk mo lIn] dI loV hY, kwrobwr dI loV hY, rwjsI SkqI dI loV
bic`qr nwtk hY ikauNik iehnUM AsIM CyqI smJ jWdy hW[ pr ijs
dI AslI loV hY, aus vl swfw iDAwn hI nhIN[ ijMnW

'Awqm mwrg' 39 Agsq, 2009


icr ieh cIz nhIM AwauNdI qy vwihgurU dy bwry smJ kwhy ry bn Ko j n jweI]
nhIN pYMdI, EnW icr g`l A`gy nhIN clxI qy nw hI srb invwsI sdw Alypw qohI sMig smweI]
ivSvwS Awauxw hY[ so pihlI cIz hY vwihgurU qy
AMg - 684
ivSvwS krnw, auhdy bwry smJxw[
qyry nwl rihMdw hW hr vkq, AYvNy n dOVdw iPr,
gurU gRMQ swihb qoN pùCo ik s`cy pwqSwh mhwrwj! eyQy jWdY, EAy jWdY; EQy drSn huMdy ny, eyQy huMdy ny[
vwihgurU ik`Qy rihMdw hY - s`qvyN Awsmwn iv`c hY jW Anjwx g`lW sux ky qyry mn AMdr Anjwx inhcy pYdw
ArSW kurSW qy rihMdw hY? mnu`K vrgw hY jW kuJ hor hoxgy, gurU gRMQ swihb nUM C`f dyvyNgw[ ieh cwnxw hY,
qrHW dw hY? cwr bwhW vwlw hY jW inrI hI light pRkwS hY[ jy rOlw pY jwvy, n`T ky cwnxy iv`c Aw jwau,
(roSnI) hY? ikauMik Awp Awpxy iKAwl ny[ mUsw nUM pu`C lE bwpU qoN ik s`cy pwqSwh! AYN kihMdy ny[ jdy
light (pRkwS) ho ky idisAw, BgqW nUM cqurBuj ho ky hI bol ky d`s dyxgy ik nhIN, ieh ieauN hY[ gweIf
idisAw qy iksy nUM KIr smud
M r dy AMdr rihMdw idisAw[ krdy ny swnUM -
AnykW qrHW dy iKAwl ny - AwdmI confuse ho jWdw
puhp miD ijau bwsu bsqu hY
hY (BMbl BUisAW iv`c pY jWdw hY)[ jd hornW dy
mukr mwih jYsy CweI] AMg - 684
iKAwl r`b dy bwry suxdw hY qW Awpxy qy S`k pY jWdw
hY[ ieslwm dy AMdr s`qvyN ArS qy pRmySr nzr ijvyN SISy iv`c prCwvW rihMdw hY pRm
y IAW! AYN qyry
AwieAw[ AMqSkrx iv`c bYTw hW mYN, ijvyN vwSnw rihMdI hY PùlW
iv`c - ieauN hW[
so hux iks qrHW dw pRmySr hY, jd AsIN jwxdy
hI nhIN qW iPr auhdy nwl swfI ilv kI l`g[y mhwrwj bwhir BIqir eyko jwnhu
kihMdy ny, dyKo! vwihgurU ikqy dUr nhIN, quhwfy AMdr iehu gur igAwn bqweI] AMg - 684
rihMdw hY, nwl rihMdw hY[ ies srIr dy ivc BI rihMdw kihMdy, gurU ny d`s id`qw ik qyry AMdr vI rihMdw
hY, bwhr BI rihMdw hY[ auhnUM tolHx vwsqy AYDr EDr hY qy bwhr vI[ koeI QW AYsw nhIN, ij`Qy auh nhIN
surqW nw GuMmwE, dUr-drwz nw jwE, QkyvW p`ly pY hY[ Space (AwkwS) swry pRIpUrn hY[ hvw swry nhIN
jwvygw quhwfy[ hY[ Air (hvw) kuC aucweI q`k hI hY, aus qoN aupr
kbIr hj kwby hau jwie Qw hvw nhIN hY[ qIh ku mIl lMG jwau, aupr koeI hvw
AwgY imilAw Kudwie ] nhIN, swh vI nhIN lY skdy - hvw swry nhI hY; nw
auQy AwksIjn, nw hweIfrojn, nw koeI kwrbn - koeI
sWeI muJ isau lir pirAw
nhIN hY[ EQy pulwV hY swry qy pulwV hI quirAw jWdw
quJY ikin@ PurmweI gwie ] AMg - 1375
hY - KrbW KrbW mIlW q`k[ ijvyN ieh smwieAw
kbIr jI kihMdy ik mYN suixAw hY ik r`b kwhby hoieAw hY swry, iqvyN hI mYN smwieAw hoieAw hW swry[''
rihMdw hY[ lok vI ieh kihMdy sI qy mYN vI ies g`l ijQy AwkwS nhIN BI hY, vwihgurU jI auQy Awpy Awp
qy ivSvwS kr ilAw qy mYN ikhw ik h`j krky hn -
AweIey[ mYnUM qurn l`gy nUM r`b iml ipAw qy mYnUM iJVk
jn nwnk ibnu Awpw cInY
ky kihx l`igAw, "E kbIrw! qUM ik`Dr nUM quirAw jwnY,
ik`Dr nUM cilAYN? kihMdw, "mYN qW qyry drSn krn
imtY n BRm kI kweI] AMg - 684
cilAW[" r`b kihMdw, "AYnw Anjwx[" kbIr jI kihMd,y qUM ijMnI dyr q`k Awpxy AMdr analyse (Cwx
r`b ny mYnUM cMgw mMdw kihxw SurU kr idqw - 'sWeI bIx) nhIN krdw, Koj nhIN krdw, EnIN dyr q`k ipAw
muJ isau lir pirAw' - myry nwl lV ipAw[ lVy hoey hoieAw Brm dw pVdw lihxw nhIN BweI['' iPr quhwfw
bMidAW bwry AwpW jwxdy hI hW, ikMnw ku boldy huMdy ny[ suBwau ikho ijhw hY, AwkwS qW suMnmuMn hY[ pRmySr
'quJY ikin PurmweI gwie]' r`b kihx l`gw, qYnUM kIhny kihMdw hY, mYN suMnmuMn nhIN hW - mYN inrw pRym hW, pRym
disAY ik mYN PlwxI QW rihMdw hW? koeI QW hY myrw? iv`c hI sMswr nUM sMBwl irhw hW[''
mYnUM lw-mukwm kihMdy ny - mYN ikqy nhIN rihMdw, Pyr j`qR q`qR idsw ivsw huie PyilE Anurwg]
mYN swry hW - jwpu swihb, pw: 10

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


40
gurU dsvyN pwqSwh PurmwauNdy ny ik aupr hyTW, qoN KwlI hY[ mhwrwj kihMdy ny ik ijhdw mn prqIq
eyDr, auDr ijQy qweIN qUM soc skdw hYN, auh ipAwr qoN KwlI hY, auh jilAw hoieAw huMdw hY, auhdy iv`c
dw srUp Dwr ky PYilAw hoieAw hY - inrw hI ipAwr[ kI hrw hoxw hY - kuC nhIN[ so prqIq zrUrI huMdI
kihMdy ny ik mW dw ipAwr limit (h`d) iv`c hY, ipAwr hY, Brosw zrUrI huMdw hY[ Brosw hovy, gl bx jWdI hY[
krn vwilAw dw ipAwr limit 'c hY, pr vwihgurU AYsIAW imswlW ny ik bhuq swry pRymIAW nUM kyvl
dw ipAwr unlimited (h`dW bMinHAW qoN prH)y hY, auh kuC prqIq dy nwl hI sB kuC pRwpq ho igAw[ AYsI bwq
nhIN mMgdw, qppreciation (SlwGw) nhIN mMgdw[ mMn,o hY, mhWpurS d`isAw krdy ny, aunHW dy AnuBv hn[
cwhy nw mMno, Awsqk rho, cwhy nwsqk rho, auhdw ie`k koeI rwjw sI[ auhdy mn ivc iKAwl
ipAwr dw suBwau hY, ipAwr krIN jwxw hY[ hukm dI
AwieAw ik mYN rwj kr ilAw[ myrI aumr 50 swl
aulMGxw nw kro, bMdw duKI nhIN huMdw, ibmwr nhIN huMdw
dI ho geI, hux mYN Bjn bMdgI krky jIvn sPlw krW[
ikauNik auh inrw ipAwr dw srUp hY, ipAwr dw srUp ijs kMm nUM mYN krn vwsqy AwieAw hW - sMswr iv`c
ho ky PYilAw hoieAw hY[ iPt AnMd hY, KusIAW hI
auh kMm krW[ ieh g`l smJxI bVI zrUrI hY ik mYN
KuSIAW ny, peace (SWqI) hY, prime peace (prm
kI krn AwieAw hW[ jo AsIN ieh hI nhIN smJ sky
SWqI) hY, ij`QNo A`gy peace hud
M I hI nhIN[ AwKrI h`d qW swnUM mnu`K kOx khygw? mhwrwj kihMdy, dyKx nUM qW
hY peace dI, ijhnUM 'AnMdu' kihMdy ny, full capacity
lgdw hY mnu`K, pr hY kI - pSU[ AYsw Purmwn hY -
(lbwlb BirAw hoieAw)
Dwrnw - Awvx nUM j`g iv`c Aw gey ny -2
Pyr auh 'icq' hY, pUrn igAwn hY, pUrn AnuBv ibn bUJy pSU For,
hY, sB kuC jwxdw hY[ kroVW bRihmMfW nUM ie`ko vkq Awvx nUM j`g iv`c Aw gey ny -2
jwxdw hY[ AsIN nhIN jwxdy ik kI ho irhw hY[ swnUM
Awvn Awey isRsit mih ibnu bUJy psu For ]
nhIN pqw ik swfy ipCy prdy dy Ehly kI ho irhw hY[
nwnk gurmuiK so buJY jw kY Bwg mQor ]
pRmS
y r sB kuC jwxdw hY[ so iehdy nwl ijMnI dyr qk
AMg - 251
swfw nukqw nhIN rldw, swfy AMdr iDAwn nhIN AwauNdw
ik AYfI ijhVI hsqI hY, SkqI hY, iPr iehdy nwl sMswr ivc pYdw ho igAw, mnu`K dw rUp Dwr
ikauN nw imlIey[ ieh cIz sB qoN zrUrI hoieAw krdI ilAw, pVH-ilK igAw[ pVHweI vI bVI kr leI,
hY[ dUsry, iPr iehnUM imlwaux vwlw ivcolw, ijhnUM gurU pI.AYc.fI. kr leI, spYSilst ho igAw, pYsw vI
kihMdy ny, auhdy qy pUrw ivSvwS hoxw cwhIdw hY[ ijMnI byAMq kmw ilAw[ pUry AnMd lYNdw hY, bwl-b`cy vI ho
dyr ivSvwS nhIN AwauNdw, EnW icr g`l nhIN bxdI[ gey, sB kuC suK pRwpq ho igAw[ pr mhwrwj kihMdy
AYsw Purmwn krdy ny - ny ik jy qUM auh g`l nhIN bu`JI qW ikauN sMswr 'qy
AwieAw hYN? qy qUM Ajy mnu`K lYvl qy nhIN AwieAw,
Dwrnw - gur kI prqIq jI,
pRyq lYvl qy hYN jW BUq, pSU lYvl qy hYN - 'Awvn
ijsdy mn ivc hY BweI -2, 2.
Awey isRsit mih ibnu buJY psu For]' kwhdy vwsqy
ijs dy mn ivc hY BweI, AwieAw hYN? kihMdy, Xwd r`K -
ijs dy mn ivc hY BweI -2
BeI prwpiq mwnuK dyhurIAw ]
gur kI pRqIq jI................-2
goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ]
jw kY min gur kI prqIq]
Avir kwj qyrY ikqY n kwm ]
iqsu jn AwvY hir pRBu cIiq] AMg - 283
imlu swDsMgiq Bju kyvl nwm ] 1 ]
condition (Srq) lw idqI - jy Awh g`l hY
srMjwim lwgu Bvjl qrn kY ]
qW ieh g`l hovygI[ ieh condition smJx dw Xqn
jnmu ibRQw jwq rMig mwieAw kY ]
kro ik gurU dI prqIq hovy - prqIq, Brosw, XkIn,
AMg - 12
Faith, SrDw - ieh sB ieko cIz dy nwauN ny[ jy
prqIq hI nhIN hY - gurU kuC hor khI jWdw hY qy ipAwr mwieAw dy nwl pw ky qyrw jnm roz lMGdw
AsIN kuC hor krI jWdy hW ikauNik mn swfw prqIq jw irhw hY[ qUM iehdI mh`qqw nUM jwx pRymIAW! qYnUM

'Awqm mwrg' 41 Agsq, 2009


mwxs dyhI ikauN pRwpq hoeI hY? qyry Aqy jwnvrW iv`c ny, aunHW nUM pkV koeI nhIN hY[ iPr aunHW nUM Brosw hY
kI Prk hY? hY qW auh vI bVy suhxy[ qUM kpVy pwauNdw pRmySr 'qy, kdy koeI cIz jmHW nhIN krdw hYN, dunIAW
hYM, aunHW nUM r`b ny k`pVy pw ky ByijAw hY, ikMny sohxy dI dOlq nUM lukoNdw hYN[ AYnw Anwj huMdw hY, ausnUM rok
ny - nw aunWH dw rMg kdy m`Dm hud M w hY, jd jIA krdw ky dUijAW nUM Bu`Kw mwrdw hY ik mihMgw krky vycWgy[
hY, ijQy jIA krdw hY, pMCI aufwrI mwr ky n`T jWdw pSUAW iv`c qW ieh AwdqW nhIN - auh Awpxw KWdy
hY[ qUM qW kwrW BwlyNgw, hvweI jhwz dy itkt lvyNgw[ ny, qur jWdy ny[ aunHW qW sMqW ny dyK ky appreciate
ienHW g`lW iv`c qW qyry nwloN cMgy ny - kirAw, slwihAw[ aunHW nUM appreciate kirAw Awpxy
nrU mrY nru kwim n AwvY ] nwl qulxw dy ky[ bilhwr jWdy hW BweI, quhwfy iv`c,
ieh swfy vwlI lwlsw nhIN hY joVn dI, qusIM free
psU mrY ds kwj svwrY ] AMg - 870
(Awzwd) ho lyikn pRmySr quhwnUM Pyr idMdw hY, A`j Kw
qyrw qW kuK vI nhIN kMm AwauNdw, aunWH dy qW h`f ky gey ho, k`l nUM pqw nhIN ik`Qy irzk ipAw hoxw hY
vI ivkdy ny[ qyrI jy ivSySqw hY qW kyvl ieh hY ikauNik auh rwzk hY, qy AsIN bilhwr jWdy hW quhwfy
ik qyry AMdr nwm-Duin suxdI hY[ auh pRmS y r qyry AMdr qoN[ ies qrHW Purmwn krdy ny -
Awvwz dy irhw hY[ aunHW dy AMdr vI dy irhw hY pr
aunHW nUM ies g`l dw AnuBv nhIN[ qYnUM iek AnuBv
Dwrnw - kMkr cugdy,
dw vwDU AMg imilAw hoieAw hY, tool (Awlw mSIn) QlW dy ivc vsdy, kMkr cugdy,
imilAw hY ijs dy nwl qUM r`b nUM dyK skdw hYN pr kMkr cugdy, QlW dy iv`c vsdy,
qUM auhdI vrqoN nhIN kr irhw ijsnUM third eye kihMdy r`b dI n Aws C`fdy, pMCI pMCI,
ny, qIjI A`K, qIsrw iql kihMdy ny, ibAMn A`KVIAW r`b dI Aws C`fdy, kMkr cugdy-2
kihMdy ny[ qUM jy auhdI vrqoN nhIN kr irhw qW qUM aunWH kMkr cugdy QlW dy iv`c vsdy,
nwloN cMgw nhIN hYN[ qUM KWdw pINdw auvyN ijvyN hYN ijvyN kMkr cugdy - 2, 2.
pSU KWdy pINdy ny[ aunHW dy vI b`cy ny, qyry vI huMdy ny[ PrIdw hau bilhwrI iqn@
auh jy cMgy ny qyry nwloN qW pwl plos ky kihMdy ny ik pMKIAw jMgil ijMn@w vwsu ]
jwh, Awpxw kmw qy Kwh[ qUM qW swrI izMdgI icMbiVAw kkru cugin Qil vsin
rihMdw hYN - iPr icMbVdw vI AYnw hYN ik QW nhIN rb n Cofin pwsu ] AMg - 1383
C`fdw pr auh qW AwlHxw C`f ky AOh jWdy ny, muV ky
'bilhwr-bilhwr' aunHW pMCIAW qoN, jo jMglW 'c
nhIN AwauNdy aus AwlHxy iv`c[ qUM qW Gr ny PV ilAw,
rihMdy ny[ kI cugdy ny? kihMd,y kMkr vgYrw cug ky pyt
qy PV vI AYnw ilAw ik jd qUM sMswr qoN jweyNgw, qyrI
Brdy ny qy QlW ivc vsdy ny qy r`b qy Brosw nhIN
Xwd 'coN ieh koTI nhIN inklxI, pRwprtI nhIN inklxI
C`fdy[ mnùK nUM qW r`b 'qy Brosw nhIN[ ieh qW kihMdw
qy qYnUM iehdI szw imlygI -
hY - ieh BI joV lvW, auh BI joV lvW[ jy bYN`k 'c
AMiq kwil jo mMdr ismrY ho igAw pMjwh hzwr ruipAw qW kihMdw hY, QoVHw hI
AYsI icMqw mih jy mrY ] hY, l`K cwhIdw hY[ l`K ho igAw, kihMdw hY QoVHw hY,
pRyq join vil vil AauqrY ] AMg - 526 ds l`K cwhIdw hY[ Pyr kihMdw hY ik ds l`K qW kuJ
pRyq bx ky rih jwvyNgw ie`Qy hI[ jy 'mwieAw vI nhIN hY, kroV cwhIdw hY[ ieh pMCI nUM smJ hY
mwieAw' izMdgI iv`c krdy dw qyrw AMqlw suAws Kqm hY ik mYN qW ie`QoN auf jwxw hY, nwl qW myry kuC vI
ho igAw, qW mwieAw ny pqw hY kI krnw hY? nhIN jwxw pr mnu`K nUM smJ nhIN hY[
AMiq kwil jo lCmI ismrY iPr mhwrwj svwl krdy ny ik ieh pSU hoieAw
AYsI icMqw mih jy mrY ] ik mnu`K? kihMdy, Awpy PYslw kro[ ieh mnu`K qW hI
srp join vil vil AauqrY ] AMg - 526 hY jy ieh nwm dI g`l smJy, nhIN qW pSUAW qoN vI
s`p bxw daUgI mwieAw[ bdqr hY[ pSU iksy dw nukswn qW nhIN krdy[ ieh
ienswn AwpxI jwq nUM hI mwrn qy quilAw hoieAw hY[
ienHW g`lW iv`c qyry nwloN pSU cMgy ny, pMCI cMgy mnu`K dI ie`ko jwq hY -

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


42
mwns kI jwiq sbY ey k Y phcwnbo ] (auprlw mMfl) hY, auhdw nwauN gMDrb lok hY[ sMswr
Akwl ausqiq qy puMn krm krn vwly bMdy EQy cly jwieAw krdy ny[
vMf ilAw iehny Awpxy Awp nUM[ AYh kbUqr kdy auhnUM sO guxW, eyQy dy bwdSwh nwloN izAwdw su`K ny[
nhIN vMfdy ik AsIN cMfIgVH dy hW, AsIN mohwlI dy bwdSwh vI auh ijhVw swrI dunIAW dw hovy qy ijhnUM
hW pr ie`k mnu`K hI hY jo kihMdw hY ik mYN pMjwb swrI dunIAW r`b krky mMndI hovy, koeI ibmwr nhIN
dw hW, ieh pwiksqwn dw, auh APgwinsqwn dw, ieh huMdw, bu`Fw nhIN huMdw, swry vPwdwr hI vPwdwr imldy
ieMglYNf dw, ieh AmrIkw dw[ Pyr EdUM vI AwgwhW vMf hox, koeI vI auhdI ivroDqw krn vwlw nw hov[y iehnUM
lYNdy ny - jI mYN is`K hW, auh ihMdU hY, ieh muslmwn iek XUint suK dI kihMdy ny[ iehdy nwloN sO guxW v`D
hY, ieh eIsweI hY[ mhwrwj qW khI jWdy ny ik qusIN suK gMDrb lok 'c hY[
ievyN ikauN smJdy ho - mwns kI jwiq, sbY eykY
gMDrb lok qoN sO guxW izAwdw suK dyv gMDrb
phcwnbo] dSmyS ipqw hokw dyeI jWdy ny ik ie`ko hY
lok 'c hY, XwnI ds hzwr guxW eyQy nwloN[
swry, do ikauN bxwauNdy ho[ kihMdy, ienHW g`lW iv`c pMCI
qyry nwloN cMgy ny BweI, mwVy nhIN[ aunWH nUM Brosw rihMdw auhdy nwloN sO guxW suK ipqr lok 'c izAwdw hY,
r`b qy, qyry mn 'c Brosw nhIN hY[ XwnI ds l`K guxW eyQy nwloN[
so ies qrHW mnu`K nUM ieh soJI nhIN AwauNdI ik auhdy nwloN sO guxW izAwdw suK svrg lok iv`c
mYN sMswr dy AMdr kI krn AwieAw hW[ bwr-bwr bwxI hY[ XwnI eyQy nwloN ds kRoV guxW suK svrg dy dyvqy
smJwauNdI hY ik pRymIAW! nUM hY[ auhdy nwloN sO guxW suK ieMdr lok 'c hY[ ijhVy
gur syvw qy Bgiq kmweI] ieMdr lok 'c rihMdy ny, swfy nwloN ds Arb guxW
qb ieh mwns dyhI pweI] AMg - 1159 izAwdw suKI ny pr iPr BI Btkdy ny[
kihMdw, jI ieh qW myry Xwd hY, bVI bwrI suixAw auhdy nwloN sO guxW suK krm dyv lok 'c hY[ iPr
hY mYN[ kihMdy, Xwd qW hY, AMdr vI igAw hY ik auqoN- iesy qrHW dy nwl Ajwn dyv lok hY, prjwp`q lok hY,
auqoN hI Xwd hY? kihMdw, jd qusIN pVHdy ho, iPr swfy iPr bRhm lok hY, Pyr iSv lok hY, Pyr bYkuMT Dwm
Xwd Aw jWdw hY[ Dwrnw vI swfy Xwd Aw jWdI hY, hY[ bYkuMT Dwm dy iv`c kRoV Krb guxW izAwdw suK hY
ijhVI ieauN khI hY - pr auh vI kihMdy ny ik kd swfw pUrw hovy svrg,
qy AsIN mnu`K bxIey[
Dwrnw - ijhvI dyhI nUM locdy dyvqy,
ijhVI dyhI nUM, mhwrwj kihMdy, AsIN AYvyN nhIN ieh kivqw ilK
ijhVI dyhI nUM locdy dyvqy, idqI Aqy nw t`py hI joVy ny - ieh 'siq' hY[ ijMnI
auh dyhI qYnUM iml geI bMidAw, vI bwxI hY, swD sMgq! iehnUM koeI challenge
bMidAw, (cxOqI) nhIN kr skdw swry bRihmMfW 'c, kRV
o W bRihmMfW
auh dyhI qYnUM iml geI, 'c, ikauNik ieh Akwl purK dI bwxI hY -
ijhVI dyhI nUM.......-2 jYsI mY AwvY Ksm kI bwxI
ijhVI dyhI nUM locdy dyvqy, qYsVw krI igAwnu vy lwlo ]
ijhVI dyhI nUM......2 pwp kI jM\ lY kwblhu DwieAw
ies dyhI kau ismrih dyv ] jorI mMgY dwnu vy lwlo ] AMg - 722
so dyhI Bju hir kI syv ] AMg - 1159 gurU mhwrwj kihMdy ny ik ieh mYN auhI igAwn
dyvqy mnu`K nwloN kRoVW guxW cMgy ny, kRoVW SkqIAW idMdw hW ijhVw mYnUM auproN drgwh 'coN Aw irhw hY[
dy mwlk ny, kRoV-kRoV guxW XwnI KrbW guxW suKW dy ieh bwxI Akwl purK dI Aw rhI hY[ auh bwxI ieh
mwlk ny, Pyr ikauN mnu`K dI dyhI nUM locdy ny? ikMnw kihMdI hY - 'gur syvw qy Bgiq kmweI] qb ieh
suK hY swD sMgq! smJx dw Xqn kro[ mwns dyhI pweI]' gurU dI syvw Aqy BgqI krn vwsqy
sB qoN swfy nearest (nyV)y ijhVw upper sphere qYnMU ieh dyhI pRwpq hoeI hY - 'ies dyhI kau ismrih

'Awqm mwrg' 43 Agsq, 2009


dyv] so dyhI Bju hir kI syv]' iesnUM qW dyvqy vI cMgw sI - swfy nwloN kroVW guxW cMgw sI[ AYfw suK
cwhuMdy ny, qy qUM pRmySr dy Bjn iv`c lw iesnUM - C`f ky, pRmS
y r dy imlwp vwsqy rwj-rUj nUM C`f ky pwsy
Bjhu goibMd BUil mq jwhu] AMg - 1159 ho igAw, ies iKAwl nwl AwieAw jMgl dy AMdr[
eyhI lwhw hY qyrw[ bwkI ijhVIAw g`lW iv`c qUM mhwqmw irhw krdy sI aunWH idnW dy AMdr jMglW
ipAw hoieAw hYN - iv`c[ swrw ieMqzwm huMdw sI[ AYnw Pl PrUt huMdw sI
Avir kwj qyrY ikqY n kwm] AMg - 12 ik hor kwsy dI loV hI nhIN sI rihMdI[ kMd mUl hI
AYny huMdy sI - jVHW vwly ijhVy DrqI dy AMdr huMdy
auh qyry iksy kMm nhIN -
ny Aqy auprly Pl[
jb lgu ibkl BeI nhI bwnI ]
so rwjw au~Qy igAw[ pihlW iKAwl AwieAw mn
Bij lyih ry mn swirgpwnI ]
dy AMdr ik Pyr vI mYN rwjw hW, ikqy loV pY jWdI
AMg - 1159
AY - iqMn lwl lY igAw Awpxy nwl kroVW rupey dy[
Bij lY ijvyN bbIhw 'ipRau ipRau' krdw hY, qUM vI ie`k cor nUM pqw l`g igAw jo pwKMfI sI[ ausny ikhw
'vwihgurU vwihgurU', 'Alh Alh', 'rwm rwm' krI jwh, ik rwjw jw irhw hY, iehdy kolNo lwl leIey iksy qrIky
ht nw, auhdw Bjn kr[ dy nwl[ auh rwjw cilAw igAw jMgl 'c, lyikn auhnUM
Ab n Bjis Bjis kb BweI ] mhwqmw iml nhIN irhw[ ijQy vI jWdw hY sMgq iv`c,
AwvY AMqu n BijAw jweI ] AMg - 1159 auh kihMdy ny ik jd qweIN qUM gurU Dwrn nhIN krdw,
kihMdw jI, jI mYN jpUg
M w nwm[ kd jpyNgw? kihMdw qyrw nwm nhIN c`lxw qy ingury dI BgqI iksy lyKy iv`c
mYN muMfy dw ivAwh krky, mYN jI pYnSn lY ky, irtwier nhIN pYNdIp A`j iKAwl kr ilAw ik jd A`j mYN
ho ky Pyr jpUM[ BweI! nhIN jp huMdw Pyr, zor lw lvy qVky-qVky do vjy ieSnwn krky muVUMgw dirAw 'coN,
ijhdw jIA krdw hY[ ieh qW ie`k qIr hY, ijhdy ijhVw A`n pihlW iml jweygw, ausy nUM mYN gurU Dwrn
ihrdy iv`c lg igAw, lg igAw[ auh qW Pyr bysu`D kr lYxw hY, BwvyN koeI hovy[ aus vyly auh ijhVw mgr
ho jWdw hY[ ijhVw slwhW iv`c pYNdw hY, auhnUM Ajy bwx rihMdw sI pKMfI hr vyl,y socdw hY ik ieh k`pVy lwh
hI nhIN l`igAw[ jd bwx lg jwxY, Pyr nhIN dyr ky r`Ky qy mYN cùk ky lY jwvW, lwl lY jwvW[ rsqy iv`c
ligAw krdI[ auhny hI imlxw sI[ so auh KVHw hY A`gy[ rwjy ny jw
ky nmSkwr kr id`qI qy auh ASIrvwd dyx l`igAw[
AwvY AMqu n BijAw jweI ]
rwjw kihx l`igAw, mhwrwj! mYnMU dIKSq kro['' suixAw
jo ikCu krih soeI Ab swru ]
suxwieAw sI, kihMdw, ''dyKo bytw ies qrHW kro, pihlW
iPir pCuqwhu n pwvhu pwru ] AMg - 1159 gurU dKSxw idau['' rwjw kihMdw, ''myry kol qW kuC
krxo huqo su nw kIE pirE loB kY PMD ] nhIN['' auh cor kihMdw, ''ijhVy iqMn lwl lY ky AwieAw
nwnk simE rim gieE hYN, auh dKSxw dyh['' rwjw jwx igAw ik ieh qW
Ab ikau rovq AMD] AMg - 1428 AMqrjwmI ny[ Brosw b`J igAw auhdw pUrw[ cor ny lwl
hux ikauN roNdw hYN, hux qW kwl ny Aw ky gl lY ley qy kihMdw, ''eyQy hI KVHIN, jd qWeIN mYN muV
iv`c PWsI pw leI, hux qW rox dw koeI Pwiedw nhIN[ ky nhIN AwauNdw[
ieh kwl Aijhw lukvW duSmx hY, iehdw koeI nI
hux rwjy dw idRVH ierwdw sI, au~qy hI KVHw irhw[
pqw -
idn lMGdy gey, mhIny lMG gey[ SrDw Bwvnw AYsI
nh bwirk nh jobnY nh ibrDI kCu bMDu ] cIz hY ik jy gurU ADUrw vI hovy qW vI pRmySr by-
Eh byrw nh bUJIAY jau Awie prY jm PMDu] ienswPI nhIN krdw[ pRmySr ny aus vyly Aw ky mnu`K
AMg - 254 vwlw rUp bxw ilAw qy kihx l`gy, ''pRymIAW! qUM eyQy
pqw nhIN ikhVy vyly jmW dw PMDw pY jwvy[ KVHW hYN?'' kihMdw, '' myry gurU mhwrwj kih gey['' pRmS
y r
kihMdw, ''auh qW T`g sI['' rwjw kihx l`gw, '' nw, myry
so ies qrHW aus rwjy ny rwj Bwg C`f id`qw[ bVw
kol myry gurU dI inMidAw nw kr, auh qW pUry ny['' bQyrw

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


44
bihkwieAw, pr bihkwvy iv`c nw AwieAw[ AsIN qW gurU nwnk pwqSwh nUM kI smiJAw?'' ''mhwrwj! mYN qW
jdy hI Aw jWdy hW[ mwVI ijhI inMidAw kr idE, AOh bhuq prK-prK ky dyiKAw, auh qW pUrn bRhmigAwnI
jWdy hW C`f ky[ sn['' hor swirAW nUM pu`iCAw, swirAW ny Awpo Awpxw
AkIdw d`s id`qw[ AKIr swrI sMgq ny pu`iCAW,
so jd AYnw dyiKAw ik idRVH ierwdw hY iehdw,
kihx l`gy, ''mYN qyry gurU nUM ilAwauNdw hW['' gurU kol ''mhwrwj! s`cy pwqSwh! qusIN vI d`so, qusIN gurU nwnk
pwqSwh nUM kI smJdy rhy?'' aus vyly mhwrwj dy nyqrW
phuMc gey qy kihMdy, ''E pKMfI! EQy qUM auhnUM KVHw kr
iv`c jl Aw igAw, koey kolNo do hMJU hyTW nUM igry, Bwv
AwieAw hYN lwl lY ky[ qYnUM pqw hY nrkW dw fr?''
idKw id`qw ik Awh nrk ny qyry vwsqy[ ''jwh, rwjy bdl igAw, nyqr KolHy - rs dy Bry hoey, h`Q bMnHy hoey
ny, kihMd,y ''swDsMgq jI! gurU nwnk pwqSwh bwry qusIN
nUM jw ky kih'] auh auQy cilAw igAw rwjy dy kol qy
pùCdy ho[ auh qW kRoVHW bRihmMfW dy mwlk Awp prmySr
kihx l`igAw, ''qUM hux ikqy vI jw ky bYT skdw hYN,
Bjn kr skdw hYN['' rwjw kihMdw, ''gurU jI! mYN quhwfw sn -
sMg nhIN C`fxw['' auh kihMd,y ''mYN qW cor hW, T`g hW['' Awip nrwiexu klw Dwir
bQyrw khI jWdw hY pr auh nhIN mMndw[ AKIr pRmySr jg mih prvirXau ] AMg - 1395
pRgt ho ky kihx l`gy, ''ieh T`g hY['' rwjw kihMdw, auh qW Awp prmySrhI Awey sI gurU rUp ho ky[''
''nw, hy pRBU! iehI hY ijhny qYnUM imlw id`qw hY[ mYN swirAW ny nmskwr kr id`qI ik pwqSwh! swnUM ieh
qW iehdy crnW qy hI pYxw hY qy iehdy iv`c jy koeI soJI n hoeI[ koeI kihMdw hY - AsIN qlvMfI vwly
Gwt qusIN dsdy ho - qusIN jwxo, ieh jwxy['' smJdy rhy, koeI kihMdw hY - AsIN kwlU jI dy lVky
so ies qrHW gurU qy Brosw jd qWeIN nhIN huMdw hI smJdy rhy, koeI kihMdw hY - AsIN krqwrpur vwlw
mn dy AMdr, EnIN dyr q`k nhIN g`l bxdI[ mhwqmw smJdy rhy[ swnUM nhIN sI pqw, ieh inScw
swnUM nhIN sI AwieAw[ iesy krky AsIN Btkdy iPrdy
jw kY min gur kI prqIiq ]
hW[ pwqSwh! qusIN ieh inScw Dwrn krky Awp hI
iqsu jn AwvY hir pRBu cIiq ] AMg - 283
prmySr bx gey[ so bwxI kI kihMdI AY? bwxI kihMdI
pr jy pUrw gurU iml jwvy, iPr qW Brosw ho jwxw AY ik gurU joqI jo hoieAw krdI AY, auhdy iv`c qy
cwhIdw hY[ swD sMgq jI! ikMnw Brosw hoxw cwhIdw hY? vwihgurU iv`c koeI Byd nhIN hoieAw krdw -
cwr Brosy huMdy ny -
Dwrnw - gur goibMd, goibMd gurU hY
pihlw ieh hY ik myrw gurU ie`k bhuq cMgw sMq nwnk Byd n BweI - 2, 2.
hY[ dUsrw hud
M w hY ik myrw gurU swry sMqW nwloN cMgw sMq nwnk Byd n BweI,
hY[ qIsrw huMdw hY ik ijhVw myrw gurU hY, auh r`b nwnk Byd n BweI - 2, 2.
vrgw hY[ cOQw huMdw hY ik myrw gurU Awh hI pRmySr
gur goibMd, goibMd gurU hY,.....-2
hY, iehdy iv`c qW guMjwieS hI nhIN koeI[
bIs ibsvy gur kw mnu mwnY ]
gu r U AM g d swihb mhwrwj jI sM g q iv` c so syvku prmysru kI giq jwnY ]
ibrwjmwn ny[ pu`Cx l`gy, ''ikauN BweI bwlw! qusIN gurU so siqguru ijsu irdY hir nwau ]
nwnk pwqSwh dy nwl nON KMfW, s`qW dIpW, ijQoN q`k Aink bwr gur kau bil jwau ]
vI ipRQvI sI, swry rhy ho qy swry kOqk qusIN dyKy ny[ srb inDwn jIA kw dwqw ]
qusIN gurU nwnk pwqSwh nUM kI smJdy rhy?'' kihx
AwT phr pwrbRhm rMig rwqw ]
l`gy, ''mhwrwj! auh qW pUrn sMq sn['' mhwrwj cu`p
bRhm mih jnu jn mih pwrbRhmu ]
kr gey, kihMdy hOlI dy ky, ''A`Cw BweI, qUM sMq hoieAw[''
eykih Awip nhI kCu Brmu ]
bwbw bu`Fw jI nUM pu`iCAw, ''qusIN vI A`T swl dy sI
jdoN Aw gey sI mhwrwj jI dI sMgq iv`c[ bVy kOqk shs isAwnp lieAw n jweIAY ]
qusIN suxy qy bhuq dyKy qy krqwrpur jdoN Awp rhy, nwnk AYsw guru bfBwgI pweIAY ]
qusIN aunHW dI pUrI sMgq krI, 20 swl rhy qy qusIN AMg - 287
vwihgurU gurU iv`c rihMdw hY qy gurU vwihgurU iv`c
rihMdw hY -
'Awqm mwrg' 45 smuMdu ivroil srIru hm dyiKAw Agsq, 2009

iek vsqu AnUp idKweI ]


gur goivMdu guoivMdu gurU hY
ibjY isM G
BweI vIr isM G jI
< sRI vwihgurU jI kI Pqih

hux auDr dw hwl suxo[ Kwlsy jI nUM zmIn dy hyToN swrI AvsQw iv`c pihlw du`KW dw idn sI Ar Afol
hyT ie`k bVI purwxI surMg QwxIN lMGxw ipAw, rsqw smud
M r iv`c Bwry quPwn dy Acwnk Aw jwx vWg ibpqw
qMg, purwxI hvw Ar dohIN pwsIN bMd, jI Gbrwx l`g dw idhwVw sI[ pihly sPr dw QkyvW, Pyr GridAW
gey, pr ijMd ipAwrI ny kwhlI kwhlI dUjy isry dy idl ihlw dyx vwly slUk qoN GroN inkwlw, Pyr rwq
pucwieAw Ar lIlw dy khy Anuswr kMm krn nwl rsqw dI ibpqw Ar hux vYrIAW dy Fh cVH ky msW ijhy
KulH igAw[ swry jxy iek suM\ aujwV ijhI iv`c phuMc bcxw koeI mwmUlI g`lW nhIN sn[ ie`k suhl iesqRI
pey[ p`Qr itkw ky surMg dw rsqw qW bMd kr ilAw, leI ies qoN v`D hor kI ibpqw ho skdI hY? pr
hux ieh iPkr ipAw ik ik`Dr dw ruK krIey[ QoVHy ie`k Drm dI tyk sI jo ienHW dy idl nUM qwkq idMdI
kdm qy jw ky ie`k QW qy bYT gey Ar socx l`gy[ sI[ hux pqI jI dy XqnW nwl bIbI nUM hoS Aw geI[
iksy nUM rsqy dI kuJ Kbr nhIN sI Ar nw ieh pqw zKm qW AYvyN mwmUlI sI, pr ie`k bMdUk dI hu`j nwl
sI ik AsIN ik`Qy hW, CykV gurU qy Brosw r`K ky ie`k Db`k Kw ky ivcwrI baurwnI ho ky F`TI hoeI sI[ hoS
pwsy qur pey[ EQoN kuJ ku vwt gey hoxgy qW cMd dw sMBwlI qd dMpqI ny kI if`Tw ik mYdwn KwlI ipAw
cwnxw ho igAw Ar swmHxy pwsy ie`k k`cI ijhI hvylI hY, keI isMG qy qurk mwry gey hn[ ies ivhl nUM
id`sI[ ies A`gy pihrw l`gw hoieAw sI, pihry vwly vyK ky Akl dy puqly ibjY isMG ny ie`k do qlvwrW
Awht pw ky hwk lweI[ hvylI ivcoN qy aus dy mgrly qy ie`k do KMjr Ar ie`k bMdk U qy kuJ QoVwH golI is`kw
pwisEN dyKdy-dyKdy bhuq swry ispwhI sn`Db`D inkl auQoN lY ilAw Ar aupr p`CyN dI idSw nUM Jbdy qur
pey Ar is`K Aw pey, is`K Aw pey kihMdy hoey Kwlsy ipAw[ BWvyN vhutI A`CI qrHW qur nhIN skdI sI, pr
dy v`l ault pey[ is`K ivcwry Acwnk blw dy mUMh ijMd r`Kx dI ie`Cw aunHW dy Q`ky srIrW iv`c muimAweI
Ps gey, pr hOslw ienHW pws ie`k AYsI dwq hY jo dw kMm kr rhI sI[ qVkswr dy vyly q`k koeI s`q
ies bhwdur kOm nUM kdI hwr nhIN idMdw, J`tp`t koh pYNfw lMG gey[ ipMf rwh iv`c id`sy, pr sB qoN
qlvwrW DUh ky ft pey[ hux ie`k Gmswn mc igAw, lWB rih rih ky inkl jWdy rhy[ hux sUrj cVH ipAw
dwau bwzI qy h`Q pl`Qw AwrMB ho igAw[ ik`Qy pMjwh qy ie`k Gxw jMgl Aw igAw, aus nUM iklHw smJ ky
qy ik`Qy do sO, pr qd vI twkrw krnoN kdI nw muVn bn iv`c Aw vV Ar ie`k GxI CweyN vwlI QW pur
vwly is`KW nUM krwry h`Q idKwey, Anyk ispwhI qlvwr jw ky hry hry Gwh pr lyt gey[ lyty AYsy ik s`qy
dy Gwt auqwry, CykV ispwhI kuC iTTMbry qy ie`k pwsy qy su`DW Bu`l geIAW, ijvyN koeI sOdwgr GoVy vyc ky jW
v`l tly[ is`K lVdy Guldy Awpxy rwh vl bI vD rhy koeI ipau DI dw folw qor ky sONdw hY[ Qkwn BwvyN
sn, so ienHW ny hor kdm Agyry kIqy, ieDr ispwhIAW A`cvIN qk phuMc igAw sI Ar ieh aumYd nhIN sI
ny ipCly pwsy ru K kIqw[ AY a u N do v y N iDrW ip` C w ik nINd ienHW dIAW hu`tIAW hoeIAW A`KW iv`c ibsrwm
CufwauNdIAW ny, dUjI iDr B`jI smJ ky mYdwn KwlI C`f krygI, pr Sbd dy pRymI hox krky surq ienHW dy v`s
ky n`sx dI kIqI, pr swfy ibjY isMG hurIN nwl nw sI, surq nUM itkwau dy rsqy pwauNdy inMdrw iv`c lY gey
dOV sky, ikauNik aunWH dI isMGxI nUM pyt iv`c s`t l`gx Ar Gwh pur soN gey, ijvyN ieMdR qKq qy sON jwvy[
krky gS Aw geI sI, Ar isMG jI ieklvWjy iljw ies vyly TMfk ienHW nUM mu`TIAW Brn l`g geI Ar
ky aus dI syvw kr rhy sn[ rwj Bwg iv`c plI ipAwrI pOx p`Kw krn lg geI[
suhlqw qy kOmlqw dI puqlI, SIl kOr leI ieh idn
munyry dy su`qy lOFy pihr auTy[ bn dy ivc ie`k CMB

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


46
ijhw l`B ky ieSnwn pwxI kIqw Ar ie`k byrI dy byr skx dw smW k`txy vwlw prCwvW vI nsIb nhIN huMdw[
Kw ky ies mu~F kdImW dy vYrI iF`f dw lWGw lMGwieAw[ pr nhIN qyrI sdw jgwxy vwlI bwxI BgqW dw Awsrw
ibjY isMG dw sMklp ies bn iv`c kuJ idn k`txy dw hY Ar shwrw dyx leI s`cI mddgwr qy zKmIN idlW
sI, qr bn ivcoN keI vyrI qurk ispwhI dUr sVk dI mlHm hY[ BwvyN ibjY isMG jI kYd ho gey hn[ pr
pur qury jWdy vyK ky ieh QW slwmq nw jwxI qy AMdr bYT ky bwxI dy pwT iv`c lg ky smW sPl kr
Gusmusy hoxy qoN rqw ku pihloN kUc kr id`qw[ sMJ hoxy rhy hn[ koeI A`DI rwq dw vylw hoieAw qW Kbr nhIN
dy vyly kI dyKdy hn ik dirAw dy kMFy Aw inkly hW[ bwxI dy pwT ny kI Asr kIqw ik aus kmry iv`c gurU
sUrj dw fubwau, ndI dw cVHwau, rwq dw auqrwau, ie`k gurU dI drdnwk Avwz hwhuikAW nwl BrI hoeI Awaux
AYsw BY-BIq smyN dw kwrn ho irhw sI ik ijs iv`c l`g peI[ dMpqI ny qRbHk ky A`KW KolHIAW pr hnyHry
mn sihmdw, dyih sMkucdI qy inrwsqw vDdI clI geI iv`c kI idsy? ieMny nUM ip`T Pyr ky vyKx qoN mlUm
sI[ pwr ho skx dI auh Awsw qoN h`Q Do bYTI sI, hoieAw ik bUhw KulHw hY Ar dIvw Aw irhw hY[ dIvy
ijvyN igAwnvwn dy krm puMgrm dI Aws C`f bYTdy vwlw kOx hY? swfw Bujg M I virAwm isMG hY[ jd dMpqI
hn[ pr QoVHw icr hor au~qr ruK kdm mwrn qy ho pwT iv`c mgn sn, qd ieh mhwqmW AwpxIAW
cùkI inrwsw Pyr Awsw iv`c plt KloqI ik ie`k p`qx pqlIAW vIxIAW bUihAW dI iv`Q iv`c dy ky kuMfw KolHx
nzrIN Aw igAw qy ie`k byVI id`s peI, ijs dw pUr dw jqn kr irhw sI[ BwvyN bWh iClI geI sI pr
kUJ aUxw sI, pr auh byVI nUM aUixAW hI TylHx l`gy Es ny kuMfw KolH bUhw cup`t kr ilAw sI[ dMpqI nUM
sI[ ibjY isMG dI Avwz sux ky mlwhW ny aufIk kIqI ies kwr dI kuJ Kbr nw sI Ar nw 'gurU gurU' dw
Ar iqMnW nUM cVHw ky pwr lY gey, pYsy dyx vwsqy qW Sbd ienHW ny pihly suixAW sI[ BujMgI ieh Avwz
aunWH dy pws koeI dmVw sI hI nhIN mlwhW nUM ieklvMjy sux ky Ar bUhy dy bwhrly pihrydwrW nU,M jo Srwb iv`c
iljw ky iek mohr dy id`qI jo SIl kOr dy pws kuJ byhoS su`qy pey sn, bKbr pw ky aunHW dy ip`ql dy
kuvWslI iv`c peIAW l`k nwl b`DIAW sn[ jW kuJ Smwdwn pws jw pu`jw sI qy Es qoN jgdy dIvy nUM c`k
kdm qury qd kI dyKdy hn ik p`qx jgwqIAW ny Aw ilAwieAw sI[ ieh isMGW vwlI dlyrI dw l`Cx dyK
GyirAw Ar ploplI iv`c sd pMj ispwhI bI igrdy ky ipqw ny m`Qw cuMimAW Ar dIvy nwl kI if`Tw ik
Aw gey[ ''mrdUd is`K, mrdUd is`K" AwKdy, mUMh kolvwr ie`k bwlk moieAw ipAw hY Ar pws ie`k
bxwauNdy aunWH nUM PV ky lY gey, Ar qlwSI lY ky mohrW zKmIN qIvIN dm qoV rhI hY, Ar A`Dw koTw lhU luhwn
gihxy jo kuJ aunHW pws sI, Koh ilAw[ koeI do ku sony ho irhw hY[ auh sihkdI loQ iksy vyly qW buJdy dIvy
dIAW CwpW aunHW dIAW cor nzrW qoN bc geIAW, Xw vWgUM tihk jWdI qy 'DMn gur,U DMn gur'U kr auTdI, pr
ikRpwnW iksy ny nw KohIAW[ pry iljw ky ie`k koTy iv`c Pyr ies qrHW inFwl ho jWdI ik mwnoN mr geI hY[
dy ky kuMfw mwr id`qw[ aus frwauxI kutIAw iv`c kwlI BujMgI ny hux ie`k ktory iv`c pwxI ilAw ky ipqw dy
bolI rwq Awpxy iBAMkr Asr nUM lY ky Aw phuc M I[ swry h`Q id`qw[ aunWH ny jpu swihb dw pihlw pOVw pVH krd
sMswr iv`c cùp qW vrq geI, pwpW dy krny vwlI Ar Byt kr siqnwm kih ky aus kUc krny vwlI sihkdI
AprwDW dy PYlwxy vwlI isRStI AnMd dI nINdry su`qI lo Q dy mU M h iv` c pwieAw[ ijau N -ijau N pwxI hy T
GurwVy mwr rhI hY, zwlmW qy jrvwixAW dy GrIN sMswr auqirAw, hoS ny moVw KwDw Ar ie`k vyrI A`KW KolH
dI swrI KuSI k`TI ho rhI hY, pr hwey! Drm dy, s`c ky AYsI Sukr-guzwrI nwl isMG jI v`l dyiKAw ik mwnoN
dy puqly! duKIAW dInW dy r`iKAk iks qrHW musIbqW jIB nwl viKAwn id`qw hY[ dUjI vyr Kbr nhIN kI
iv`c rwqW k`t rhy hn[ musIbq dI rwq iks qrHW hoieAw, isMGw vwlw hOslw Aw ky aus mrdI isMGxI nUM
bIqy? duKI lok qwry igxidAW hI k`t lYNdy hn, pr mwnoN jIauNidAW kr igAw Ar fwFI inMmIR , pr hoS vwlI
hy gurU goibMd isMG jI! qyry SyrW qy ibpqw vI AYsIAW Awvwz iv`c bolI[ - ''DMn gurU goibMd isMG jo AMq vyly
kwlIAW kutIAW ivc AwauNdIAW hn ik ij`Qy qwry igx Awpxy ipAwry myry vrgy B`uly hoieAW dw AMq svwrn

'Awqm mwrg' 47 Agsq, 2009


leI G`ldw hY['' SIlw, jo klyjw mu`T iv`c leI ies kuJ QoVHI nhIN sI jo Awpxy KIsy Br ky Pyr AYqnI
drdnwk smyN nUM dyK rhI, pu`Cx l`gI, ''mwqw! ieh kI sI ik Awpxy jmWdwr nUM v`FI dy ky KuS kr lvy[ ieMny
hoieAw?" nUM lwgy dI gVHI dy kuC ispwhI Aw gey Ar swry jxy
iesqRI - b`cI! isMG jI qy mYN dirAwEN pwr auqry is`K dI kwr nUM dyK dyK AcMBw huMdy sn qy kihMdy sn
sW, qurkW Aw GyirAw, pqI jI ny jùD kIqw, pMj qurk vwh is`Ko vwh! quhwfI mrdwngI nUM SwbwS hY[
mwry, eyh bhuq sn, ienHW ny aunHW nUM cu`k ky ndI iv`c kWf CyvW
is`t idqw, mYN bI do iek qurk mwry sn, mry pu`qr
jd ibjY isMG GroN inkilAw sI, qd aus dI mW
ny vI ie`k nUM kwrI vwr lwieAw sI[ ienHW inrdIAW
CurI Kw ky if`g peI sI[ Gwau l`gw qW pyt iv`c sI,
ny myrw gihxw lwh puq
` r mwr is`itAw qy mYnMU Gwau KwDI pr auh kwrI nhIN sI[ cUhV m`l vhutI qy g`usy qW
hoeI nUM ieQy is`t gey[ GVI idn rihMdy qoN ijMd qoV
bhuq sI, pr aus dI Akl dy kwrn auh ie`k qrHW
rhI hW, nw mrdI hW, nw jIauNdI hW, kdy byhoS ho
aus dy hyT v`gdw sI, auN\ keI BbkW bVHkW BwvyN mwr
jWdI hW kdy hoS prqdI hY, pr gurU DMn guru! gurU lYNdw sI qy aus nUM g`usy vI ho lYNdw sI pr ieh qRImq
AMg sMg hY, vwihgurU bVw idAwl hY[ mYN iqRKw nwl
AYsI dwnI sI ik rwjsI mwmilAW iv`c bI pqI nUM
Bu`j geI sW, aus ny quhwnUM G`ilAw[ b`icE! mYN c`lI,
keI vyr isiKAw idMdI huMdI sI Ar ies dI vifAweI
AOh s`cw s`dw AwieAw, AOh kUc dI qurI v`jI, AOh, bnwaux dw kwrn huMdI sI, ies krky Gr iv`c bVI
AOh pRkwS, s`cw pRkwS id`sdw hY[ b`icE! mr jweIE,
loVINdI dwnI qRImq smJI jWdI sI[ ies dy Gwiel
pr Drm nw hwrIE, nw hwrIE, DMn gurU! DMn gurU!!
hox pur bVy bVy hkIm s`dy gey[ mhIny ku iv`c zKm
ieauN kihMdI auh isMGxI s`cy ivSvwS iv`c cVH TIk ho ky rwzI ho gey, pr ipAwry puqr dw ivCoVw
geI, ijMd dw itm-itmwauNdw dIvw ie`ko vwrI itmk mW nUM iek in`q dw s`l dy igAw, mwnoN ies dy idl
ky buJ igAw[ bolx dy zor nwl v`KI dy Gwau ivcoN iv`c iek sdw blxy vwlI icKw bwl igAw[ mweI Gr
lhU dI Dwr hor vih qurI sI, ijs ny ipMjry ivcoN dy kMm kwj krdI, pr pùqr nUM Xwd krky hwauky lYNdI
pMCI nUM aufw id`qw[ isMG jI nUM AwpxI ibpqw Bùl cùkI rihMdI[ aus dy pwT krny dI vYrwg meI Dwrnw aus
sI, ies g`l dI prvwh hI nhIN sI ik bUhw KulHw hY dy kMnW iv`c hr vyly gUMjdI jwpdI[ guAWF iv`c ie`k
Ar B`j jwx dw vylw hY, pr ie`k isMGxI dw AMq bwlk jpujI dw pwT TIk ibjY isMG vWgUM krdw huMdw
suAwrn dw iKAwl sI[ hux qW auh cVH geI sI, pr sI aus dI Avwz AYsI ipAwrI l`gI ik ies ny corI
ibjY isMG ies iPkr iv`c hY ik iksy pRkwr ies dw corI ilKq dw sRI gurU gRQ M swihb ilKwrI nUM cKI mwXw
dwh ho jwey, AYsw nw hovy ik loQ peI rul[y ies kmry Bytw dy ky Awpxy Gr lukvyN QW sQwpn kIqw Ar aus
dw AMdrlw kuJ bwlx Ar koTy dy nwl pey iqMn cwr bwlk dI pwlxw Awpxy izMmy lY ky aus qoN pwT suxny
mMjy qy k`K kn k`Tw kr ky loQW dy duAwly pw ky dIvy ny ies dy mn nUM sMswrk bùDI qoN pRr y ky Dwrimk c`kr
nwl A`g lw id`qI Ar iqMny jxy hOly ijhy Pqy gjw PyirAw, Ar ibjY isMG A`gy qoN bI vDIk ipAwrw l`gx
ky dby pUr qurdy, m`Kx ivcoN vwl vWg, iqlk gey[ l`gw, Ar aus dy kys r`Kx, ijnHW nUM pihly ies ny
pihry dy ispwhI qW msqI iv`c pey sn, qVkswr jd mUrKqw jwqw sI, hux cMgy l`gx l`g pey[ Awpxy mn
A`K KulHI qW kI dyKdy hn ik swrw koTw bl irhw dI sPweI ny rMg idKwieAw[ hux idn rwq ieh socW
hY[ Ar dUr dy syk ny ienHW dy mMjy nUM qpwauxw SurU rihx l`gIAW ik ikvyN pùqr dI Kbr imly? bhuq soc
kr id`qw hY[ Gwbr ky auTy[ swry dUr KVo ky ibqr iPkr dy mgroN Gr dw pRohq hI ies nUM Xog purK
ibqr dyKx Ar is`KW nUM gwlW k`Fx l`g gey[ A`g mlUm hoieAw[ BwvyN ausdIAW clwkIAW jwxdI sI, pr
buJwaux dI iksy nw kIqI Ar krdy BI kI? srkwrI ies AYn nUM Dn dy lwlc nwl ij`q lYxw aus dy inScy
Asbwb sI, sV igAw qW sV igAw[ A`j dI lu`t iv`c sI, so purh
o q sI nUM sd ky Awny bhwny bhuq swrw

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


48
Dn id`qw[ CykV ieh g`l suxweI ik qusIN myry pu`qr sn, muSkW bMnH ky KVHy kIqy gey bWiGAW ny AYaNu hwbV
dw pqw k`F idE Ar aus nUM kuJ Dn, jo mYN dyvW pucw hwbV ky aunHW dI botI botI aufweI ik suxy vyKy dw
dyvo, Ar kho ik iksy phwV iv`c bYT ky guzwrw kr Prk hY, pr byby jI! AwKdy hn ik iksy ny hwie qIk
lvy, jd ieh quPwn ht jwxgy qW Pyr mYN dyS sdvw nhIN kIqI, sRI vwihgurU hI aucwrdy cl bsy[
lvWgI[ suAwxI - qy EQy hor koeI nhIN sI?
pMfq jI ny pihly bVy lMmy cOVy viKAwn dy ky aus golI - nvwb swihb Awp, swry drbwrI qy Awpxy
dy pqy k`Fx dIAW AOkVW d`sIAW, pr CykV krwr kIqw
dIvwn swihb BI sn[ swry auprly qKqy pur bYT ky
ik mYN isroN prHy Xqn krWgw Ar AwSw hY ik pqw
qmwSw vyKdy qy iKV iKV h`sdy sn[
lw lvWgw[ suAwxI ny koeI do hzwr rupey pMfq jI nUM
ies syvw leI pySgI id`qw[ koeI pMdrW ku idn mgroN suAwxI (TMFw swh Br ky) ivnwS klyc ivpRIq bu`Dy
pMfq jI ny suAwxI jI nUM ikhw ik mYN ibjY isMG dw muglW dw rwj hux nwS hox qy Aw igAw hY[ nrwiex!
pqw k`F ilAw hY[ mmqw dI mwrI mW ny kuJ jvwhr myry p`uqr nUM pRihlwd vWg bcw dyh[ lwl qYnUM q`qI
qy hzwr ku mohr pMfq hurW dy hvwly kIqI Ar pYrW vw nw l`gy[
pur isr Dr ky vwsqw pw ky ikhw ik Bgvwn dw golI - aus dw rwm shweI hY, qusIN r`qI iPkr
vwsqw hy ikieh pdwrQ myry pùqr nUM pucw idE[ pMfq nw kro[
jI ny aus dI cMgI qrHW qs`lI bnHweI[ gaU mwqw zwmn
suAwxI - Blw aunHW is`KW iv`c koeI K`qrI BI sI?
id`qI, Swsqr vyd dI shuM KwDI qy g`Pw lY ky Gr
phuMcy[ ie`k fUMGw ijhw toAw pu`t ky Dn d`b idqw Ar golI - nhIN jI, pr is`KW iv`c qW swry ie`ko ijhy
dUsry idn FUMf iv`c tur pey[ l`gdy hn, koeI j`t koeI K`qrI dw vyrvw qW nhIN
id`sdw, swry lMm,y cOVy qy s`cy hud
M y hn Ar fwFy bhwdr[
dyS iv`c is`KW ny isr ihlwieAw sI, Kws kr bwrI
Kbry ienHW dI koeI jwq BI huMdI hY ik nhIN?
duAwb iv`c pw pr mMnUM vloN bI bVI sKqI qy kql
ho rhI sI[ lwhOr iv`c Awey idn is`K mwry jWdy sn[ suAwxI - jwq huMdI qW bhwdrI nw huMdI, ieh swrw
Gr-Gr ienHW g`lW dw crcw sI[ mMnUM nUM AwdInw byg mYqIR dw hI Pl hY, kdI pwtIAW kMDW pur BI C`q itkI
qy S`k sI ik auh is`KW nUM cukdw hY so aus nUM hukm hY? imlIAW kMDW dy hI mihl bxdy hn[
igAw sI ik qUM ienHW dw Kurw Koj imtw dy[ ibjY isMG iek idn suAwxI koTy qy bYTI vwl sukwauNdI sI qy
dI mW ienHW g`lW nUM bVy ghu nwl suxdI huMdI sI[ ieh gIq gwauNdI sI -
ikauNik ipAwry pu`qr dI ilv aus dy jI iv`c hr vyly
lwfW pwilAw lwl dulwrw C`f isDwXw mYnUM[
l`gI rihMdI sI, ies dI ieh dSw vyK ky golIAW
bWdIAW ies nUM qrHW qrHW dIAW KbrW ilAw ilAw ky tukVy tukVy ihXrw hoieAw KolH d`sW kI qYnUM[
suxwauNdIAW sn[ auh KbrW Pyr suAwxI dIvwn nUM suxw ieMny nUM kulpq rwie nwzm dI vhutI dI folI Aw
ky p`kw pqw lY lYNdI sI ik ieh s`c hn ik nhIN? geI[ dovyN shylIAW v`fy ipAwr nwl imlIAW[ nwzm
kuJ ku smwcwr jo ryq Q`ly ivcoN ikxkw mwqR hn, ie`Qy dI vhutI ny rwm lwl dy is`K ho jwx dI bVI
ilKdy hW - prcwauxI kIqI Ar drd vMifAw, ijvyN A`j k`lH iksy
golI - suAwxI jI! A`j bVw aup`dR hoieAw[ dy pu`qr mrny pr prcwauxI krIdI hY[ g`lW huMidAW
hvWidAW kulpq dI vhutI ny mwKovwl dy ju`D dI
suAwxI - hYN! kI hoieAw?
iBAwnk khwxI AYauN id`qI -
golI - Swlwmwr bwg dy Dur hyTly qKqy pr do BuK
` y
nwzmxI - BYx jI! is`KW ivcwirAW dy Bw dI
bwG C`fy gey, Ar do is`K, jo nvyN-nvyN PVy Awey

'Awqm mwrg' 49 Agsq, 2009


fwFI Aw bxI hY[ hYn qW cMgy, pr smyN dy pwqSwh nwl Kwlsw AnMdpur dy phwVI ielwky iv`c Arwm nwl
ienHW dy vYrI ho rhy hn[ k`lH rwqIN pqI jI ny mYnUM rih skygw qy dyS iv`c mIr mMnUM dI vrs rhI A`g
mwKovwl dw hwl suxwieAw, lUM kMfy KVHy ho gey[ ieh qoN bc ky t`brdwr is`K eyQy idn-ktI kr lYxgy[ so
qW qYnUM pqw hI hY ik ipCly pTwxI ju`D iv`c is`KW ny ieauN aunHW nwl aus dI sulh ho geI hY qy is`K hux
AMimRqsr qoN lY ky phwVW qk dw ielwkw m`l ilAw Pyr AnMdpur ivc isr lukwaux leI jw rhy hn[ myry
sI qy Pyr gSqI POj ny aunHW nUM nsw ky jMglIN vwV pqI jI d`sdy sI ik myrI rwie iv`c AwdInw byg bVw
id`qw Ar SihrW dy vwsI frwauxIAW mOqW moey, jW luk cwlwk hY[ auh socdw hY ik jy mYN is`KW nUM mUloN hI
Cup ky inkl gey qy bnIN phwVIN jw v`sy[ jo gSqI mwr ilAW qd lwhOr dI srkwr mYnUM mwr lvygI,
POj dI durdSw is`KW ny Cwpy mwr mwr ky, rwqW cIr ikauNik hux myrw fr bixAw hoieAw hY ik ieh is`KW
cIr ky kIqI hY auh hI jwxdy hn, ijnHW dy isr bIqI dw bMdobsq cMgw krdw hY[ ieh soc ky aus ny is`KW
hY[ b`uFy kot lwgy sqluj dI byt iv`c isMG dw momn nwl AMdrKwny sulh kr leI hY ik qusIN Arwm nwl
KW nwl BwrI Gmswn m`icAw sI, ijs iv`c cMgy cMgy itk jwE qy mYN quhwnUM qMg nhIN krWgw[ ieDr is`KW
qurk joDy Kyq hoey pr CykV isMG ienHW dw nwS krky qy Cwpw mwr qy SihrI vsoN nUM kql krky lwhOr pq
cu`p kIqy h`Q ivcoN swbx dI c`kI vWg iqlk gey[ bxw leI sU ik mYN is`K joDy KUb mukwey hn[
ies qoN mgroN keI aup`dr hoey[ suixAW hY ik jlMdr dIvwnxI - BYx jI! quhwnUM ieh ikQoN pqy lgo?
dy nvwb AwdInw byg ny Awpxy aunHW S`kW dy dUr krny
leI jo lwhOr dI srkwr nUM aus pur sn, is`KW nwl nwzmxI - k`lH drbwr ivc eys g`l dI crcw
v`fw DRh
o kIqw hY[ auqNo dI aunWH nwl im`Tw bixAw irhw rhI[ rwq pqI jI qy ie`k im`qR swfy Gr g`lW krdy
hY qy ivcoN dwau q`kdw irhw hY[ mwKovwl sI, hzwrW rhy sn ik nvwb AwdInw byg bVw clwk hY; lwhOr
lok k`Ty ho rhy sn, ikqy Bjn ismrn qy bwxIAW dy dy Q`ly BI nhIN l`gdw, ivgVdw BI nhIN, is`KW nwl
aucwrx ho rhy sn, Ar is`KW dw ie`k BwrI mylw sI, lV BI pYNdw hY qy Pyr sulh BI kr lYNdw hY[ idKwvw
Ar is`K byicMq FwxIAW lweI bYTy FwfIAW qoN vwrW sux ieh krdw hY ik mYN is`KW dy Pswd dUr krdw hW Ar
rhy sn[ ikqy bIr rs dy nkSy bJ rhy sn, ikqy Pyr AwpxI l`q au~cI r`Kx leI QoVHy bhuq Pswd is`KW
bhwdrI dy mYdwn jMg dI k`t v`F dy gIq Alwpy jw dy hox BI dyNdw hY[ mYN ieh swry pRsMg AMdr bYTI
rhy sn ik AwdInw byg cy`p cwp POj lY ky jw ipAw[ suxdI rhI sW pr BYx jI AYqkW ie`k g`l bVI mwVI
is`K lok byKbry sn Acwnk cwr cuPyirEN blw iv`c hoeI hY[ is`KW dw ie`k srdwr j`sw isMG rwmgVHIAw
iGr gey[ bVI PurqI kIqI, bVI clwkI qoN kMm ilAw, nwmy AdInw byg pws nOkr ho igAw hY[
pr Pyr BI kI bxdw sI? hzwrW hI Kyq hoey, loQW dIvwnxI - cu`p kr rhu BYx! ho igAw hoaU[ koeI
dy Fyr l`g gey, DrqI lhU nwl sUhI ho geI Ar cwr kwrx vriqAW hoau[ icr nhIEN rihx l`gw[ is`KW dw
cuPyry BY dw ie`k smW b`J igAw[ pr joDy is`K sMBldy lhU fwFw sMGxw hY[ ies ny iksy vyly qVky Awpxy
sMBwldy CykV ft gey, Awpxy kudrqI suBwau mUjb eynI BrwvW nwl jw rlxw hY[
k`t v`F vyK ky BI idl nw hwirE ny[ myly iv`c swry
joDy nhIN sn; so swrI BIV iv`c joiDAW dy lVidAW trst dI cyArprsn prm siqkwrXog bIjI dw
bI, hlclI mc geI qy isMG iqqr ibqr ho gey[ jnm idhwVy dy sbMD iv`c
ieDr qW AwdInw byg ny Kbr G`lI hY ik mYN Pqy pweI
qy BwrI kql kr id`qI hY, hux is`K auTx jogy nhIN gurmiq smwgw
smwgwmm
rhy; pr myry pqI jI mYnUM d`sdy sI ik ausny AMdr
Kwny Awpxy im`qr sdIk byg nUM srdwr j`sw isMG rqvwVw swihb ivK
ivKyy
AwhlUvwlIey pws G`l id`qw hY ik mYN lwhOr dy hukm
krky qusW qy Aw ipAw sW, jo hoxw sI ho cu`kw, hux
AwE sulh kr leIey[ srdwr j`sw isMG ny ies vyly
imqI 8 Agsq
bVI dUrdySI krky sulh mMn leI sI ik ies sulh smW - svy r y 10.00 qo N Swm 4.00 vjy q` k

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


50
nwm qy nwm dw dwqw siqgurU
BweI swihb BweI rxDIr isM G jI
7
gurmiq nwm qy ikrqm nwm jpxhwirAW dI dy suKW ivc luBwiemwn qy K`cq ho ky siq pdwrQI
rsweI AOj vwlI AinMn AnMdI mOj qoN bymOj nhIN huMdy, nw
aunHW nUM sMswrk du`KW dI prvwh huMdI hY[ duK aunHW nUM
gurmiq nwm qy ikrqm nwm dw Pl - pohMdy hI nhIN[ mwieAwvI dIn dirdrqw dw duK aunHW
DrU Bgq ikrqm nwm dI AiBAws-kmweI dy nUM suK smwn hI pRqIq huMdw hY[ swkq purSW dy suKW
quPYl, DrU-mMflI Aibcl mMzlI aucwx q`k hI ApV nwloN ieh duK aunHW nUM mhW mubwrk hn, ikauNik ienHW
sky, scKMf qoN auryfy hI rhy[ ijhw ik - dw AMqI Pl ju suKdweI hY[ qWqy auh mwiek suKW iv`c
nau iniD Twkuir deI sudwmY K`cq hox nwloN (ijnHW iv`c K`cq hoxw vwsqv ivc
DR¨A Atlu AjhU n tirE ] AMg - 1105 duKdweI hY) kMgwlqw kir duKI irhxw mhW sRS y t smJdy
hn[ sMswrIAW dI sMswrk kwk-idRStI AMdir qW auh
iesy qrHW hor Bgq BI ikrqm nwm dI kmweI
mhWdu K I hn, pr au h AwpxI inj-AwqmI-AnM d
duAwrw Awpxy mnorQI myArwj (mrqby) qy v`D qoN v`D
ibvsQw ivc mgn hox krky ienHW mwiek duKW nUM BI
krmKMf qk phuMcy, jYsw ik Bgq bwxI ikvyN aucwrn
suKW qul hI smJdy hn Aqy DnwFqw dy suK-BogW nUM
hoeI vwly lyK ivc iliKAw jw c`ukw hY[ pRMqU krmkWf
rog rUp jwxdy hn, kMgwlqw dy duKW nUM Awqm-suKW dI
Aqy Aink pRkwrI PlsPIAW eys mMzl qk BI nhIN
is`DI vwlw dwrU idRVHdy hn, jYsw ik dsmyS muKvwk
ApVw skdIAW[ ijs mrkzI nIswx nUM muK rK ky
hY -
ikrqm nwm dy kmwvxhwry BgqI kmwauNdy hW, kyvl
Esy mnorQI myArwj qweIN hI auh ikrqm nwm dI sun BUpq Xw jgq myN duKI rhl hir sMq]
Bgq kmweI aunHW nUM ApVw skdI hY, pr scKMf dy AMq lhq hYN mukq Pl pwvq hYN BgvMq]
nyVy nhIN lY jw skdI[ scKMf dI gMmqw kyvl siqnwm dsm gRMQ, ikRSnw Avqwr
(gurmiq nwm) dI Bgiq-kmweI krky hI sMBv hY[ siqnwm AiBAwsI gurmiq nwm dI kmweI vwly
ir`DIAW is`DIAW Aqy rwj Bwg dy suK Bogx BUc M wx leI gurmuK jnW nUM -
hI ikrqm nwm shweI ho skdw hY, gurmiq kilAwx suKu duKu qyrI AwigAw ipAwry
AwdrSI mu k iq mM z l ky v l gu r miq nwm gu r mM q R dUjI nwhI jwie] AMg - 432
(siqnwm) dI kmweI duAwrw hI pRwpq hudM I hY[ ikrqm qQw - jy suKu dyih q quJih
nwm dy kmwauxhwirAW qoN ieh gurmiq-mukiq-mwrgI ArwDI duiK BI quJY iDAweI] AMg - 757
vwg hI durwfy rih jWdI hY[ ies pRQwie sRI dSmyS dy gurvwk vwlI sm-ibrq ibvsQw vwlw bwxw hI
jI dy muKvwk dw ieko audwhrnI pRmwx dyxw hI bQyrw BwauNdw hY -
hY -
ikrqm nwmW dy mn-aukq jwp mn-aukiq BwvnI
sorTw - rudR Bgq jg mWih
Anuswr, min-aukq, ikrqm mMflW, ArQwq ikrqm
muK ky idvs sdw BrYN[
nwm dy aupwSX iSv mMfl purI, bRhm purI, ieMdrpurI
mrY iPir Awvih jwih
Plu kCu lhY n mukiq ko] Awid dwieirAW AMdr hI mukqI-dwiek hn, gurmiq-
dsm gRMQ, ikRSnw Avqwr AwdrSk mukqI aunHW nUM pRwpq nhIN huMdI[ ieh kyvl
ikrqm nwm kuJ kwl leI surg bihSqW dy siqnwm gurmMqR dI AiBAws kmweI krky hI pRwpq
mMflW dI suK-mOj, kilAwx BI BuMcw skdy hn, pr hoxI sMBv hY[ gurmiq nwm (gurmMqR) rUpI siqnwm qoN
crn kMvlW dI mOj dy AiBlwKI gurmiq nwm AiBAwsI Cut ijqny BI ieqr AwnmqW dy aukq XukqI nwm hn,
siqnwm dy aupwSk mukq bpuVI dy ibaupwrI BI nhIN sB ikrqm hn, iqnHW dw jwp Aksr mnorQ-is`DI
bxdy[ sMswrk suKW dI bWCw qW aunHW nUM kI hoxI sI[ ihq kIqw jWdw hY[ so keI vwr jwp krnhwry nUM
suqy isD hI aunHW nUM sMswrk suK pRwpq ho Awvx qW aultw BI pY jWdw hY[ siqnwm dw jwp sdw suKdweI
insMg hoie Awvx, pr auh Awp ienHW Asiq pdwrQW hI hY qy suqy isD hI srb ie`Cw pUrk hY[

'Awqm mwrg' 51 Agsq, 2009


siqnwm dy jwp dI mihmw gurbwxI ny Aink pY r I pwie invwiekY
pRkwr gweI hY[ sm`gr gurbwxI AMdr gurmiq nwm haumY rogu AswDu imtwieAw]
(gurmMqR) meI siqnwm dI mihmw hI Duro Dur gweI hukim rjweI clxw
geI hY, ikrqm nwm dI mihmw hI ikqy nhIN[ qW qy gurmuiK gwfI rwhu clwieAw]
ikrqm nwm dw siqnwm (gurmiq nwm) nwl mukwblw pUrY pUrw Qwtu bxwieAw]
hI kI? ikrqm nwm sB AnmqIAW dy ArwDx Xog vwr 12, pauVI 17
pUjX nwm hox qW hox, pr gurmiq AMdr ikrqm nwm nwrwiex inj rUpu Dir
dy ArwDby kau koeI AwauN nhIN, ikauNik siqnwm dy nwQw nwQ snwQ krwieAw]
mukwbly ikrqm nwm dI Pl-guxI-qOPIk quC mwqR hY, nrpiq nrh nirMdu hY
jYsy ik gurdws jI dy hyT ilKy dohW mhWvwkW qoN is`D inrMkwir Awkwru bxwieAw]
hY - krqw purKu vKwxIAY
isMimRiq purwn kotwin bKwn bhu, kwrxu krxu ibrd ibrdwieAw]
Bwgvq byd ibAwkrx gIqw] dyvI dyv dyvwiD dyv
SyS mrjyS AKlyS sur mhyS muin, AlK AByv n AlKu lKwieAw]
jgqu Aru Bgiq sug nr AqIqw] siq rUpu siqnwmu kir
gXwn Aru DXwn aunmwn aunmn aukiq, siqgur nwnk dyau jpwieAw]
rwg nwid idjySvr miq nIqw] Drmswl krqwrpur
ArD lgmwqR gur sbdu AKr myk, swD sMgiq scKMf vswieAw]
Agm Aiq Agm AgwiD mIqw] vwihgurU gur sbdu suxwieAw] vwr 24/1
jw kY eyk Pn pY Drn hY so DrnIDr, Pyr BweI swihb ny eys gurmMqR dy ismrn sbMDI
qwih igrDr khY kaun sI bifAweI hY] gurmiq jugqI ieauN pRgtweI hY -
jW ko eyk bwvro khwvq hY ibsÍnwQ, kibq -sbd suriq ilvlIn jl mIn giq,
qWih ibRjnwQ khY kOn AiDkweI hY] suKmnw sMgm huie ault pvn kY]
sgl Akwr ENkwr ko ibQwry ijn, ibsm ibsÍws ibKY AnBY ABXws rs,
qwih nMd nMd khY kaun TkurweI hY] pRym mDu Aipau pIvY guhj gvn kY]
ausqiq jwin inMdw krq AgXwn AMD, sbd kY Anhd suriq kY aunmI,
AYsy hI ArwDn qy mOn suKdweI hY] pRym kY inJr Dwr shj rvn kY]
qWqy is`D hoieAw ik ikrqm nwmW dy jwp ArwDx iqRkutI aulMiG suK swgr sMjog Bor
dw gurmiq AMdr ivDwn hI nhIN, Pyr aunWH dI siqnwm dsm sQl inhkyvl Bvn kY]
nwl qulqw hI kI? aunHW dy ArwDn dy Pl aucwrx ienHW auprokq mhWvwkW iv`c vrnx kIqy gurmMqR
ausqqwaux nwloN mOn hI suKdweI hY, guris`KW nUM ies sbMDI gurbwxI ieauN idRVHwauNdI hY -
Kljgx iv`c pYxw hI auicq nhIN[
hir ky jn siqgur sq purKw
2. gurmiq nwm - hau ibnau krau gur pwis ]
guris`KW dy jpx jog jo siq pdwrQ gurmMqr hm kIry ikrm siqgur srxweI
(siqnwm AQvw gurmiq nwm) hY, aus bwry BweI swihb kir dieAw nwmu prgwis ] 1 ]
gurdws jI ieauN PurmwauNdy hn - myry mIq gurdyv mo kau rwm nwmu prgwis
] gurmiq nwmu myrw pRwn sKweI
inrMkwr Awkwr kir hir kIriq hmrI rhrwis ] 1 ] rhwau ]
joiq srUp AnUp idKwieAw] hir jn ky vfBwg vfyry
byd kqyb Agocrw ijn hir hir srDw hir ipAws ]
vwihgurU gur sbdu suxwieAw] hir hir nwmu imlY iqRpqwsih
cwir vrn cwr mjhbw imil sMgiq gux prgwis ] 2 ]
crx kvl srxwgiq AwieAw] ijn hir hir hir rsu nwmu n pwieAw
pwrs pris Aprs jig qy BwghIx jm pwis ]
AstDwqu ieku Dwqu krwieAw] jo siqgur srix sMgiq nhI Awey

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


52
iDRgu jIvy iDRgu jIvwis ] 3 ] Gt-joiq-ivgws nhIN hoieAw hud M w Aqy ieh Gt-joiq-
ijn hir jn siqgur sMgiq pweI ACwdnI CauV, ibnW gursbd (gurmMqR-siqnwm) dI
iqn Duir msqik iliKAw ilKwis ] kmweI dy k`ty nhIN jw skdy, mn-aukq auh BwvyN
DMnu DMnu sqsMgiq ijqu hir rsu pwieAw ikqnw hI 'rwm rwm' 'hir hir' krdy rihx dw Xqn
imil jn nwnk nwmu prgwis ] 4 ] 1 ] krn[ siqnwm gurmMqR dy ismrnhwry Gt-joiq-Sbd-
AMg - 492 dIpkI gurmuiK jnW nUM hI vwsqv iv`c swry KMfW
3. Awm BulyKw mMflW bRihmMfW AMdr, Drin AkwS ssIAr sUr nK`qRW
AMdr, paux pwxI bYsMqr AMdr, dIpW loAW pwqwlW
gurmiq nwm gurmMqR qoN sUn (suMny) bhuq swry sUDy purIAW AMdr, sglIAW KwxIAW bwxIAW qRYgux-muKwxIAW
is`KW nUM ieh BulyKw l`gw hoieAw hY ik gurbwxI AMdr AMdr, srb`qr pSU pMKI swK-lqwblIAW AMdr, sUKm
ij`Qy ij`Qy 'rwmu nwmu' qy 'hir hir nwmu' AwK ky mihmw sQUl sB jMqW AMdr, pRgt sgly BvnW AMdr, swry
gweI geI hY, ieh aukq A`KrW vwly nwmW dI hI siqnwm dw gurmiq-ismrn-jwp huMdw sRvix huMdw hY[
vifAweI hY[ ieh A`Kr aunHW dy iKAwl iv`c Anyk hor koeI ieh swrIAW ivAkqIAW vwsqv iv`c q`q-
pRkwrI ikrqk nwmW pRQwie hI Gtdy hn[ ieh aunHW ismrn nhIN kr rhIAW huMdIAW[ mn-aukqI bol-
dw AYsw iKAwl krnw mhW Bu`l hY[ aukq A`KrW vwly bwxIAW dI brVwt q`q-ismrn QoVHy bx cilAw hY[
'hir hir nwmu' qy 'rwmu rwmu' gurbwxI AMdr siqnwm bolxhwr boldy purS dw pRwx cuMBkI AcMBw kyvl nwm
gurmMqR dI mihmw dy lKwiek qy siqnwm dI sUcnw dy AiBAwsI gurmuiK jnW nUM hI ibsmwd rUp ho ky pRqIq
hI idRVHwiek hn[ AwnmqW dy ikrqm nwm jo ivrd huMdw hY[ gur Sbd AiBAws ivc sdw juVI hoeI surqI
leI (lokW dy rtn leI) AwnmqW dy AcwrXW vloN d`sy dy surqySrW nUM sYN sYN krdI rwq BI AiBAws krdI
idRVHwey jWdy hn, auh gurmiq AMdr q`q kilAwxkwrI hI pRqIq huMdI hY[ qy Sbd-AiBAws-SkqI qoN sUn
nhIN[ jYsw ik sRI dsmyS jI dy ies sRI muKvwk qoN SuSk igAwnI Anumwn mwqr BwvyN l`Kx lw lYx, pr
sUicq huMdw hY - nw hI aunWH dI surq juVdI hY Aqy nw hI aunWH nUM suAwd
rwm rhIm aubwr n skhY Aw skdw hY[
jwkr nwm rtY hY] krqy kudrqI musqwk...........rhwau
4. Akwl purK dI q`q lKqw - ArQwq krqy purK dy zhUr nUM kudrq AMdr
srb ivAwpk Akwl purK pRmwqmw dI srb hwzrw hzUr prq`K pyKxhwry Sbd-surqISr gurmuiK
ivAwpkqw dI q`q lKqw kyvl joiq-jXMqI gurmuiK jnW nUM kudrq kwienwq dw ie`k ie`k zrw BI husnl
joiq-pRgtISrW nUM hI huMdI hY[ auNj BwvyN hr koeI AwK jmwl joqI srUp jwnIAVy vwihgurU dIAW joiq-jlvnI-
idMdw hY qy Anumwn kr lYNdw Xw Anumwn mwqR l`Kx ikrnW nwl jgMn hoieAw nzrI AwauNdw hY Aqy ies
lw lYNdw hY ik pRmwqmw swry hI ivAwpk hY[ vydWqI ibsÍ sMswr dw rySw rySw aus dy joiq-cwnxy nwl hI
qW eys Anumwnk bUJ buJ`kVqw nUM hI bRhm igAwn roSn hoieAw idsdw hY Ayq ieh rOSnqw (ruSnweI)
bxweI iPrdy hn[ qYsy hI mn-aukq ismrn dIAW koeI sUrj cMd ijhy idRStmwn cwnxy ijhI nhIN, ikMqU
fINgW BwvyN hr koeI mwrdw iPry, pr vwsqv iv`c q`q- ies id`b-joiq-cwnxy A`gy kot sUrjW dy cwnxy iek
ismrn dIAW fINgW BwvyN hr koeI mwrdw iPry, pr ttwxy (ititAwxy) ijhy hI hn[ ienHW swirAW cwnixAW
vwsqv iv`c q`q-ismrn DuroN vroswey gurmuK jnW nUM dw joiq-cwnxw, pRkwSW dy pRkwS dw joiq cSmw, AgMm
hI pRwpq hY[ joiq-pRgtMqrI gurmuK jnW nUM Gt Gt AidR s t Ago c r aU c w, sB qy aU c w, idR S tmwn
AMqr hI joiq-jgMnIAW ilSkW pYNdIAW idsdIAW hn[ auicAweIAW qoN Aiq aUcw, sQUl idRSit-Skiq qoN
pr vwsqv iv`c swry Gt hI joiq-jgMnIAW ilSkW AprMpr, Aimq qyj suMdrqw vwlw, qyz pRkwS vwlI
pYNdIAW idsdIAW hn[ pr vwsqv iv`c swry Gt hI suMdrqw idKw ky ibsmwd krnhwrw mohn, gurU vwihgurU
joiq-jgMqrI nhIN huMdy[ Gt-joiq-jgMqrI gurmuiK jnW pRIqm vfBwgy gurmuKW ny sWgo pWg if`Tw hY[
nUM BI dUjy GtW AMdir BwvyN joiq-jgMnvI dIvy itm- so iqs idRSX dI soBw qW dyKI hI pRvwn hY,
itmwauNdy Aqy l`s l`s krdy idsdy hn, pr aunHW nUM kihby ko soBw nhIN, prMqU ies swkSwqkwr dw drswr
iqnW GtW AMdir joiq-ACwdnI CauVW, Brm-BIqnI- jd huMdw hY qW gur pRswid krky huMdw hY, Aqy huMdw
ikvwV jVy hoey BI swP S`PwP nzr AwauNdy hn ikauNik gurmuKW nUM hI hY[ hW jI gur-muKW nUM[ jYsw ik ies
iqnHW Gt-htVI-ikvwV jVy hoey BI swP s`PwP nzr gurvwk qoN sp`St huMdw hY -
AwauNdy hn, ikauNik iqnHW Gt-htVI-mqW nUM Ajy Kud
'Awqm mwrg' 53 Agsq, 2009
mY pyiKE rI aUcw mohnu sB qy aUcw ] ismrih jiK´ dY q siB ismrih
Awn n smsir koaU lwgY Agnqu n jweI jsu gnw ] 3 ]
FUiF rhy hm mUcw ] 1 ] rhwau ] ismrih psu pM K I siB BU q w ]
bhu byAMqu Aiq bfo gwhro ismrih bn prbq Aau D U q w ]
Qwh nhI AghUcw ] lqw blI swK sB ismrih
qoil n qulIAY moil n mulIAY riv rihAw su A wmI sB mnw ] 4 ]
kq pweIAY mn rUcw ] 1 ] ismrih QU l sU K m siB jM q w ]
Ko j AsM K w Aink qpM Q w ismrih isD swiDk hir mM q w ]
ibnu gu r nhI phU c w ] gu p q pR g t ismrih pR B my r y
khu nwnk ikrpw krI sgl Bvn kw pR B Dnw ] 5 ]
Twku r imil swDU rs BU M c w ] AM g - 535 ismrih nr nwrI Awsrmw ]
eys ibsmwd rMgW iv`c aucry hoey gurvwk dw ismrih jwiq jo i q siB vrnw ]
isDWq incoV ieh hY ik ijs Aiq aUc,y Agm Agocr, ismrih gu x I cqu r siB by q y
bhu byAMq, A`q gihr gMBIr, Agih, AQwh, Ad`uqI ismrih rY x I Aru idnw ] 6 ]
pwrbRhm, ibsm srUp, pRIqm vwihgurU dw pwrwvwr iksy ismrih GVI mU r q pl inmKw ]
qoN BI nhIN ilAw jw skdw ijs nUM phuMcx (pRwpq ismrY kwlu Akwlu su i c so c w ]
krn) leI Anyk Aqy AsMK mq-mqWq Koj Koj ky ismrih sau x swsqR sM j o g w
hwr Q`k,y Eh Aiq pRIqm mnmohnw, Gt sohnw vwihgurU AlKu n lKIAY ieku iKnw ] 7 ]
kyvl gur pRswd gurU duAwrw hI pRwpq ho skdw hY[ krn krwvnhwr su A wmI ]
aus nUM gurU vroswey, gur ndrI ndr inhwl kIqy gurmuiK sgl Gtw ky AM q rjwmI ]
jnW ny sWgo pWg pyiKAW hY[ gurmuiK, kyvl gurmuiK jn kir ikrpw ijsu BgqI lwvhu
hI aus prmySr prmwqmw Akwl purK dw gur ikrpw jnmu pdwrQ so ijnw ] 8 ]
duAwrw swKSwq drSn dIdwr kr skdy hn[ ibnW gurU jw kY min vU T w pR B u Apnw ]
qoN, ibnW siqgur nwnk inrMkwrI, ArQwq gurU dI pU r Y krim gu r kw jpu jpnw ]
dIiKAw, gurmMqr ley bwJoN ies mMzl nUM koeI hor srb inrM q ir so pR B u jwqw
ingurw purS nhIN phuc M skdw[ ijs dI Aqùl qy Amùl bhu i V n jo n I Brim ru n w ] 9 ]
gMmqw gurU bwJoN nhIN ho skdI, aus nUM Blw mn-aukq gu r kw sbdu vsY min jw kY ]
Aqy Anumwn Xukq rùcqW (rucIAW) duAwrw ikvyN pwieAw du K u drdu BR m u qw kw BwgY ]
jw skdw hY? siqgurU dIiKAw meI gurmiq jugqIEN sU K shj Awnµ d nwm rsu
KwlI nwn pRkwrI mn dIAW mqW aukqIAW XukqIAW vwly Anhd bwxI shj Du n w ] 10 ]
ismrn BwvyN koeI l`K krdy iPrn, pr iksy lyKy nhIN swr is`tw ipClIAW qukW AMdir hY ik BwvyN
hn[ gur-dIiKAw qoN sUn (Kwl) ismrn qW Azl qoN pihlIAW qukW AMdr vrnx kIqy bRhmw, ibSn, mhyS,
lw ky hux qIk krqy purK dI nwnw pRkwrI rcnw AMdr
qyqIs kroV dyvqy, j`K, ikMnr, ipswc Awidk Aink
ho hI rhy hn ijhw ik gurvwk hY -
pRkwrI l`K caurwsI jIA jMq suqy prvwh bol rtn
ismrY DrqI Aru Awkwsw ]
Aqy mn-aukq mMq BwiKAw duAwrw, mn-aukq ismrn
ismrih cM d sU r j gu x qwsw ]
krdy hn Aqy krdy cly Aw rhy hn, pr ieh iksy
pau x pwxI bY s M q r ismrih
ismrY sgl au p wrjnw ] 1 ] lyKy nhIN pYNdy[ ies ibDy mn-aukq rtn ismrn kir
ismrih KM f dIp siB lo A w ] - 'Agnq n jweI jsu gnw' Aqy 'AlKu n lKIAY iek
ismrih pwqwl pu r IAw scu so A w ] iKnw' vwlw is`tw hI inkldw hY[
ismrih KwxI ismrih bwxI DM n DM n s` c KM f vwsI rqvwVw swihb vwilAW
ismrih sgly hir jnw ] 2 ] dI brsI dy sbM D iv` c
ismrih bR h my ibsn mhy s w ] mhwn gurmiq smwgm,
smwgm rqvwVw swihb ivKy
ismrih dy v qy ko i V qy q Isw ] imqI 28 qo N 31 AkqU b r
smW svyry 3.00 qoN rwq 11.00 vjy

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


54
mwrg cox
(Choosing A Path)
fw. svwmI rwm jI
AiDAwie qIsrw Anuvwdk fw. qyijMdr mlhoqrw

BgqI Xog leI SrDw siqkwr qW quhwfw pRym s`cw pRym nhIN hY[
pRym - SrDw dw mwrg vwsqv iv`c swnUM pRym ie`k mn iek ic`q ho ky,
BgqI Xog pRym SrDw dw mwrg jwixAw jWdw hY[ iekwgr ho ky krnw cwhIdw hY[ iek mn iek ic`q
ieh mwrg Awpw smrpx dw mwrg hY inSTw, lgn, ho ky ie`ko nUM hI pRym krnw Awdr siqkwr krn nUM
SrDw dw mwrg hY, swrw pRm y , swrI inSTw pUrw smrpx hI Awqm smrpx ikhw jWdw hY[ qusIN suAwrQI ho
aus ie`k dI pRwpqI leI lw dyxw hI BgqI Xog hY[ ky Awpw r`K ky haumY r`K ky pRm
y ipAwr nhIN kr skdy
ies mwrg qy pRym hI jIvn bx ky mnu`K nUM BgqI jdoN q`k qusIN inrsuAwrQI nhIN huMdy dUsirAw leI sdw
Bwv leI eISvr pRym leI pRyrdw hY[ BgqI dw mwrg kuJ krn leI iqAwr nhIN huMdy, Awpw C`fx leI
pRym dw mwrg hY[ ieh mwrg kihx nUM dyKx nUM A`j iqAwr huMdy, qusIN pRym dy mwrg qy c`l hI nhIN skdy
dy nOjvwnW nUM bhuq hI auqyijq lgdw hY, ijs kwrx BgqI dw ArQ hI pRym ipAwr, ibnW Srq dy inrlyp
bhuq swry lok ies mwrg nUM Apnwauxw cwhuMdy hn, ho ky pRym krnw[ AwpxI swrI SkqI, mn, krm bwxI
kwrx ieh vI hY ik auh socdy hn ik ieh mwrg swrI pRmwqmw dy crnW iv`c hI Arpx krnI[ pRBU pRm y
sOKw mwrg hY ies mwrg qy clxw vI sOKw hY, vwsqv mnu`K dy ipAwr nwloN v`K hY, BgqI pRBU pRym hY ieh
iv`c ies qrHW nhIN hY[ pRBU BgqI leI kuJ ku mwrg ihrdy dw idl dw mwrg hY ieh idmwg dw
krmkWf krny sOKy hI nhIN lgdy, ienHW nwl mn vI mwrg nhIN hY[
ruJw rihMdw hY, pr ieh nIvIN SyxR I dI BgqI mMn jWdI ihrdy dw mwrg kyvl sMvygvwd Bwvwqmkqw nhIN
hY, nw qW ies dy koeI Pl hI huMdy hn nw hI koeI hY[ jy qusIN hr Bwvnw A`gy Awaux idE aus nUM A`gy
BgqI dI au~nqI[ BgqI dI au~qm au~c siQqI iv`c, r`K ky aus Anuswr krm vI kro, aus leI soco nw
qusIN sB kuJ pRmwqmw nUM hI smrpx kr idMdy ho[ aus nUM idSw nw id`qI jwvy, jIvn audyS dI pRwpqI ho
kyvl Pu`l, Pl hI nhIN Bytw kIqy jWdy smrpx qW hI nhIN skdI[ swnUM sdw hI sMvg y W nUM BwvnwvW nUM kwbU
Awpxy Awp dw pUrw-pUrw smrpx hY[ ies qrHW dy krnw, kMtrol krnw is`Kxw cwhIdw hY, aunHW nUM idSw
smrpx leI koeI krmkWf nhIN hY[ Bytw Awpxy Awp dy ky AiDAwqm pwsy lgwauxw cwhIdw hY BwvnwvW do
dI smrpx Awpxy Awp dw hY, Awpw hI smrpx krnw pRkwr dIAW huMdIAW hn, nkwrwqmk, skwrqmk[ jdoN
hI pRymw BgqI hY pRym iv`c lIn ho ky pRmwqmw nUM Awpw nkwrwqmk Bwvnw jwgdI hY qusIN pIVq huMdy ho,
smrpx kr dyxw, aus sMpUrn A`gy smrpx ho ky aus Akrmk huMdy ho, audws huMdy ho, Awpxw sMquln guAw
iv`c hI lIn ho jwxw pRymw BgqI hY[ lYNdy ho[ ieh koeI kMtrol nhIN ieh qW iek qrHW nwl
vwsqv iv`c BgqI dy guxW dw myl hY[ pRmy -SrDw, inAwsry ho ky inqwxy ho ky Bwvuk ho jwxw Aqy Bwv-
inmrqw BirAw siqkwr[ SrDwhIx, inmrqw SrDw Awvyg[ nwl vih jwxw juAwlw muKI dI qrHW Pt jwxw[
BirAw siqkwr mnu`KI sbMDW leI Aiq loVINdw hY[ jdoN koeI skwrwqmk sMvyg jwgdw hY Pyr qusIN SWq
jykr qusIN Awpxy ipAwry dw siqkwr nhIN krdy, ies ho jWdy ho, pRSn hud
M y ho, KuS hud
M y ho[ Bwvuk srIr ie`k
qoN Bwv hY ik ies irSqy dI nINh TIk nhIN, auh pRym m`CI dI qrHW hY ijhVI swgr dy ndI dIAW lihrW nwl
hY hI nhIN[ pRym nUM siqkwr BrI SrDw qoN nKyiVAw auCldI hY, ieh mn dIAW lihrW nwl auCwly mwrdIAW
nhIN jw skdw[ PwrsI dI ie`k kivqw hY ijs iv`c hn[ jy mn duKI hY koeI ie`Cw pUrqI nhIN huMdI
iliKAw hY, pRym dI pOVI au~qy SrDw siqkwr dw fMfw, BwvAwqmk srIr duKI hY, ASWq hY[ jdoN mn SWq
pihlw fMfw hY[ ies fMfy qy pYr r`K ky hI qusIN Awpxy hY Bwvqmk srIr TIk kMm krygw[ sMvygk prp`kqw
ipAwr q`k phuMc skdy ho, jykr quhwnUM Awpxy ipAwry EdoN hI AwauNdI hY jdoN qusIN BwvnwvW nUM sucyq ho ky

'Awqm mwrg' 55 Agsq, 2009


isrjnwqmk pwsy lgwauNdy ho ik idSw idMdy ho[ BgqI cwhuMdy ho, quhwnUM Awpxy sbMD smJ lYxy cwhIdy hn[
dy mwrg qy jigAwsU AMdr dI sMvygk SkqI nUM kwbU sMvygW dw sroq - cwr mUl mu`F
krky kMtrol krky iekwgr krky ieko pRBU nwl lgn,
inSTw r`K ky aus pwsy hI Bwvnw joVdw hY[ jigAwsU swfy swry krm swry kMm, swfy ivcwrW qy ADwirq
BwvnwvW nUM dbwauNdw nhIN[ auh qW BwvnwvW nUM auqyijq hn, swfy swry ivcwr BwvnwvW qy sMvygW dy AwisRq hn,
krky pRBU pwsy lgwauNdw hY[ sMvyg, BwvnwvW, ieCwvW dy ADIn hn[ ieCwvW cwr
jmWdrU pRyrnwvW dy ADIn hn, ijhVIAW swrI mwnvqw
BwvnwvW bhuq hI SkqISwl huMdIAW hn jykr leI sWJIAW hn ieh cwr pRr y nwvW auqiy jqwvW hn Kwxw,
aunHW nUM cMgI qrHW idSw idqI jwvy ieh quhwnUM pUrnqw sOxw, kwm, svY sMBwl[ ieh cwr mu`F sMswr dy swry
nwl ivsmwd iv` c lY jWdIAW hn[ bhu q swry pRwxIAW dy ruJyvyN ivvswey kMtrol krdy hn, jwnvrW
bRhmigAwnIAW ny ies SkqI dI sdvrqoN krky Bwv dIAW, mnu`KW dIAW[ mnu`K vI jwnvr vI donoN ie`ko qrHW
smwDI dI pRwpqI kIqI hY, ivsmwd, Bwv smwDI hryk nwl ienHW cwr mUl mu~FW nwl pRyirq huMdy hn, auqyijq
BgqI Xog dy jigAwsU dw audyS hY, aus dw gol hY[ huMdy hn[ Prk kyvl ieh hY ik mnu`KW kol Xogqw hY,
jykr qusIN AwpxIAW BwvnwvW nUM, sMvygW nUM TIk idSw swDn hn ijs nwl auh ienHW nUM krmb`D krky kwbU
nhIN dy skdy qW qusIN Awpxy Awp nUM TIk qrHW clw kr skdw hY, ienHW cwrW qy kwbU pw skdw hY, iksy
hI nhIN skdy, quhwfw vqIrw hI TIk nhIN ho skdw vI sMvyg nUM jW sMvygk sm`isAw nUM isrjx leI ienHW
ikauNik quhwfw mn hI quhwfy leI AOkVW KVIAW kr cwr mu`FlIAW pRyrnwvW dw ivSlySx krnw AvSk hY,
dyvg
y w jykr quhwfIAW BwvnwvW sMvgy hI AivviQq hn, ikauNik ieh swrIAW BwvnwvW dw mu`F hn[ kyvl ie`k
Bwv KyrUM-KyrUM hn qW qusIN mno rogI ho jWdy ho, BRWqI ivcwr hI iksy vI Bwvnw dw sRoq nhIN ho skdw, ieh
ic`q ho jWdy ho[ BwvnwvW dIAW sm`isAwvW vwsqv iv`c ies qoN ikqy v`D fUGM w hud
M w hY[ sB qoN pihlW swnUM ieh
srIrk sm`isAwvW qoN vI ikqy v`D gMBIr huMdIAw hn[ cwr mUl mu~FW nUM dyKxw cwhIdw hY, ieh jWc lYxw
BwvnwvW vwsqv iv`c mn dI s`qw qoN mn dI cwhIdw hY ik cwrW ivcoN ikhVw quhwfy jIvn iv`c
fUMiGAweI qoN pYdw huMdIAw hn, mn dw bhuq v`fw Bwg pRBwvSwlI hY iks dw quhwfy jIvn au~qy vDyry Asr hY,
AMdr dibAw ipAw hY ijs nUM Acyq mn kihMdy hn[ ikhVw quhwfy jIvn nUM kMtrol kr irhw hY[ jIvn dI
Acyq mn hI swfw ivhwr, swfy pUry ivvhwr nUM pRyrdw ie`k sB qoN v`fI vydnw hY ik ienHW cwroN mu`F mUlW nUM
hY[ swrIAW ieCwvW ijhVIAW dbweIAW jWdIAW hn, smJdy hI nhIN jwxdy hI nhIN, jdoN ienHW mu`FW nUM hI
vs iv`c r`KIAW jWdIAW hn, kwbU kIqIAW jWdIAW hn, nhIN jwxdy qW ienHW dy pRBwv nUM ikvyN smJ skdy hn,
auh swrIAW Acyq mn iv`c iek`TIAW ho jWdIAw hn, ienHW dw srIr qy mn qy kI pRBwv hY[ jdoN qusIN AwpxI
swnUM ienHW dw koeI pqw nhIN rihMdw ienHW ivcwrW dw ie`Cw SkqI nUM isKw lYNdy ho, isKw ky ienHW cwr mUl
sMvygW dw ieh kI hn ijhVy dby pey hn[ swnUM loV mu`FW nUM kMtrol kr lYNdy ho, Pyr ieh pRSn hI nhIN
hY ienHW nUM kMtrol krn dI ieh is`Kx dI ienHW nUM auTdw ik ieh nw kro jW quhwnUM ieh krnw hI pvygw
ikvyN kwbY kIqw jwvy ienHW BwvnwvW nUM smJx dI, smJ Pyr jo kuJ vI qusIN krdy ho, auh Awpxy pUry kwbU nwl
ky kwbU krn dI[ mnu`K dy jIvn iv`c koeI vI AYsIN kMtrol krdy ho pr A`j dy smyN quhwnUM Kwx leI bhuq
cIz nhIN ijhVI kwbU nhIN kIqI jw skdI, kMtrol hY, sOx leI bhuq smW hY, Bog ivlws dw mOj msqI
nhIM kIqI jw skdI[ kMtrol qoN swfw Bwv dbwaux dw dw bhuq smW hY, pr lokW kol ienHW swrIAW dI vrqoN
nhIN, kMtrol qoN Bwv hY ieh jwx lYxw, smJ lYxw, krn dI smrQw hI nhIM, Xogqw hI nhIN qW jo ienHW
sMvygW dIAW BwvnwvW dI vrqoN ikvyN krnI hY aunHW nUM dI sdvrqoN kr skx[ aunHW dy AMdr, AMdr dI SkqI
idSw iks qrHW dyxI hY[ mnu`K nUM AwpxIAW BwvnwvW hI nhIN qW jo auh AwpxIAW BwvnwvW nUM inXmb`D krky
qy Awpxy ivcwrW nUM sucyq ho ky kMtrol krnw cwhIdw AwpxI Bu`K nUM mirAwdw iv`c r`K skx[ ijhVy lok
hY, jdoN vI koeI kMm kro sucyq ho ky kro, BwvnwvW bwhrI sM s wr iv` c SkqISwl ho x w cwhu M d y hn,
EdoN pRgt huMdIAW hn jdoN iksy nwl iksy vsqU nwl isrjnwqmk hoxw cwhuMdy hn ijhVy Bwvnwqmk SkqI
koeI irSqw hovy, koeI joV hovy[ BwvnwvW qy irSqy juVy nUM jwgRqI leI vrqxw cwhud M y hn, jIvn dw audS y pRwpq
huMdy hn[ jykr qusIM sMvygW dIAW BwvnwvW dI prp`kqw krnw cwhuMdy hn, aunHW ienHW cwr mUl mu`FW nUM inXmb`D

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


56
krnw hovygw, qusIN AwpxI sMvygk SkqI nUM jwx ky, cwhIdw hY, aunHW nuM idSw dyxI cwhIdI hY[ vwsqv iv`c
smJ ky aus dw mwrg drSn kr skdy ho donoN hI g`lW jy Aiq q`k phuMc jwx, hwnIkwrk hn,
sB qoN pihlW mu`F hY Bu`K[ bhuq swry lok v`D hr smyN kwm bwry socxw vI jW kwm nUM dbw ky r`Kxw
KWdy hn, aus dy kwrx keI hn ie`k qW ieh ik donoN hI AsvsQ hox dw icMn hn[
srIr nUM jo cwhIdw hY auh dy hI nhIN rhy, srIr nUM jwnvrW AMdr kwm vwSnw kudrq vloN kwbU iv`c
loVINdI Kurwk iml hI nhIN rhI iesy krky auh v`D hY, jdoN ik mnu`KW AMdr ieh aunHW dI ie`Cw Anuswr
Kw irhw hY[ srIr nUM kuJ hor cwhIdw hY iml kuJ hor hY[ mnu`KW AMdr ies nUM inXmb`D kIqw jw skdw hY,
irhw hY[ dUsrw kwrx hY ik srIr nUM TIk Kurwk qW ies qrHW krn nwl ijhVw AsMquln nUM bcwieAw jw
iml rhI hY pr rotI nUM Kwxy nUM pUrI qrHW nwl cbw skdw hY[ XogI eys vwSnw nUM aurDv ryqw (Urdnva
ky nhIN KwieAw jw irhw, ijs kwrx auh Kwxw srIr retas) krky kwbU krdy hn ies qrHW krn nwl XogI
AMdr pUrI qrHW nwl hzm hI nhIN ho irhw[ bhuq swry sdw hI cMgI ishq mwxdy hn qy kdy vI kwm vwSnw
lok cMgw pOSitk Bojn bxwauNdy hn pr aus nUM cMgI qoN qMg nhIN AwauNdy[
qrHW cbw ky KWdy hI nhIN[ jykr qusIM cMgI qrHW nwl hr koeI suKI rihxw cwhudM w hY, suKI rihxw cwhudM w
Bojn cbw ky KwEgy vzn vDx dI QW quhwfw vzn
hY[ kI AsIN ieh jwxdy hW sMswr dI sB qoN au~qm
Gtygw hI'[ KuSI kI hY? bhuq swry lok kihxgy ik kwm hI sB
bhuq vwrI lok qW v`D KWdy hn ikauNik auh qoN v`fI KuSI hY, pr jdoN kwm sMquStI qoN A`k jWdw
insPl hud M y hn inrws hudM y hn, jykr koeI ie`Cw pRbl hY Pyr kI hY? Pyr auh Awrwm krnw cwhud M w hY[ vwsqv
hovy, iksy kwrx ie`Cw pUrqI nw ho sky, bhuq vwrI iv`c nINd hI bhuq lokW leI suKdweI hY pr koeI vI
qusIN bhuqw KWdy ho, bhuq vwrI lokI ies g`l qoN sucq y ijhVw eImwndwr hY, inrsuAwrQ ho ky syvw kr irhw
vI nhIN huMdy, auh qW Acyq hI ieh kr rhy huMdy hn, hY, mwnvqw dI syvw kr irhw hY, ijhVw AwpxI fIaUtI
jykr ies qy iDAwn nw id`qw jwvy qW hOlI-hOlI ieh jugqI nwl krdw hY, imhnq krdw hY, aus nUM bhuq
Awdq p`k jWdI hY qy Acyq mn iv`c Gr kr lYNdI GMitAW dI nINd dI loV nhIN[ ijhVI inSkwm syvw
hY, Pyr qusIN Awpxw kwbU C`f bYTdy ho, lwcwr ho jWdy auh kr irhw hY, auh hI aus dy jIvn dw AMg bx
ho[ is`Kx vwlI g`l hY ik Kwxw cwhIdw hY, kdoN Kwxw jWdI hY auh hI aus dI KusI dw sroq bx jWdI hY[
cwhIdw hY BùK nUM inXmb`D krky Kwx dI Awdq pwauxI mhWqmn swry idn iv`c kyvl FweI GMty sONdy sI, XogI
cwhIdI hY[ vI FweI GMty hI sONdy hn[ bhuq dyr qk sOxw bhuq
mnu`K dIAW Kwx pIx dIAW AwdqW aus dy kwm GMty sON ky ieh zrUrI nhIN ik pUrw Awrwm iml jWdw
Bwvnw qoN iblkul Prk qy huMdIAW hn, pr donoN ie`k hY[ bhuq vwrI jdoN qusIN bhuq dyr q`k sON ky auTdy
dUsry nwl sbMDq hn[ Bojn pihlW srIr nUM id`qw ho, qusIN mihsUs krdy ho ik qusIN Ajy vI Q`ky hoey
jWdw hY Pyr mn qy pRBwivq huMdw hY pr kwm Bwvnw ho, ijvyN quhwnUM pUrw Awrwm imilAw hI nw hovy[ jdoN
pihlW mn iv`c AwauNdI hY Pyr srIr rwhIM puStI huMdI fwktr AYnsQIsAW (anesthesia) idMdy hn EdoN vI
hY[ kwm pihlW mn qy Asr krdw hY Pyr srIr rwhIN pUrw Awrwm nhIN imldw, jdoN qusIN nINd dI golI KWdy
pRgt huMdw hY, Bojn pihlW srIr pRwpq krdw hY Pyr ho EdoN vI Awrwm nhIN imldw[
mn qy pRBwv pYNdw hY[ nINd dw srIrk ivigAwn bhuq guJ
M ldwr hY nINd
jykr qusIN jIvn iv`c AsuriKAq ho, ieh donoN sucyq Aqy Acyq mn nwl juVI hoeI hY, sucyq mn
mihsUs krdy ho, k`lH kI ho jwvygw, ies g`l iv`c qusIN auh hY ijhVw jwgidAW kMm krdw hY jdoN sucyq mn
iksy nw iksy qrHW nwl pUrw krnw cwhogy, ho skdw hY Q`k jWdw hY aus au~qy bhuq Bwr pY jWdw hY, soc ky
ies dI icMqw krdy-krdy kwm vl vDyry ho jwE, jy Q`k jWdw hY, XwdW nwl Q`k jWdw hY, XwdW ijhVIAW
ieh ivcwr bhuq dyr q`k cldy rhy qW hwnIkwrk ho Acyq mn dy AMdr hn, jdoN ieMdRIAW kMm krn qoN,
skdy hn, quhwnUM ASWq kr skdy hn[ is`Kx vwlI ie`k dUsry nwl smvyg krn qoN rih jWdIAW hn[ jdoN
g`l hY ienHW pRyrxwvW nUM auqyjnwvW nUM inXmb`D krnw srIr Aqy sucyq mn Q`k jWdw hY aus smyN Acyq mn

'Awqm mwrg' 57 Agsq, 2009


aunHW nUM Awrwm dyx leI shwiek huMdw hY, audoN nINd koeI nukswn nhIN hovygw, Pyr vI AsIN fr jWdy hW
AwauNdI hY[ nINd srIr Aqy mn donW nUM Awrwm idMdI imswl vjoN jy AsIN iKVkI kol bYTy hoeIey iKVkI dy
hY[ nINd srIr Aqy mn donW nUM Awrwm idMdI hY, bhuq SIsy dy bwhr koeI pwxI suty qusIN A`KW Jpk lvogy,
G`t lok gUVHI nINd sOx dI qknIk jwxdy hn, bhuq ip`Cy ht jwEgy, BwvyN pqw hY ik quhwfy au~qy nhIN
G`t lok sMklp SkqI vrq ky ie~Cw SkqI vrq ky if`gygw, ieh quhwfw pRiqkrm Awpxy Awp hI ho jWdw
sOxw jwxdy hn[ nINd dy ies srIrk ivigAwn nUM ivrlw hY quhwnUM pqw vI nhIN huMdw[ eysy qrHW lokI Awpxy Awp
hI koeI jwxdw hY, iesy kwrx mnu`K nINd dI ies nUM irSiqAW iv`c vI Awpxy Awp nUM bcwaux dI koiSS
Ad`uqI dwq bhuq G`t hI lwB auTw rhy hn[ swnUM ie`k krdy hn[ ie`k dUsry nwl bihsdy hn, svwl jvwb
g`l Xwd r`KxI cwhIdI hY ik swnUM ADUrw Awrwm hI krdy hn ikauNik auh ie`k dUsry nUM smJdy hI nhIN,
dy skdI hY, ieh iksy nUM bhuq isAwxw vI nhIN bxw auh ie`k dUsry nwl g`lbwq krn dI klw hI nhIN
skdI[ jdoN jigAwsU nINd nUM nIXmb`D krnw is`K lYNdw jwxdy, ieh sB ies krky hI hY ikauNik aunWH dw AMdr
hY, kudrq ies dwq nUM kMtrol kr lYNdw hY ies susqI svY sMBwl dI pRry nw auqj
y nw bhuq hI SkqISwl hY auh
nUM, ies Awls nUM kwbU kr lYNdw hY Pyr auh ieh smW AwpxI v`KrI pCwx rKxw cwhuMdy hn[
aucyry audySW dI pRwpqI leI vrq lYNdw hY[ ieh ie`k bVI rOck g`l hY ik swry jIv jMqUAW
swnUM sucyq ho ky Awrwm krnw is`Kxw cwhIdw hY, dy AMdr ieh pRivrqI hY ik auh Awpxy Awp nUM bcw
AwpxI mrzI nwl sOxw cwhIdw hY, qusIN Awpxy Awp ky r`Kxw cwhudM y hn, AwpW sMBwl dI loV auqj
y nw, mnuK
` W
nUM ies g`l leI isKw skdy ho, train kr skdy ho, AMdr jIv jMqUAW AMdr ie`ko ijhI krVI hY, sKq hY[
iblkul aus qrHW hI ijs qrHW nwl Bu`K nUM jdoN cwho fr ies auqj y nw dw hI ih`sw hY bhuq mh`qvpUrn Bwg
sO jwE jdoN cwho au~T jwE[ XogI ies ivDI nUM cMgI hY, BY dw pRBwv mnu`K dy mn qy bhuq hI fUMGw hI, BY
qrHW jwxdy hn, jdoN cwhuMx sON ky ijs smyN cwhuMx auT qoN mukq ho jwxw, ie`k bhuq v`fI pRwpqI hY[ inrBYqw
jWdy hn, ies nUM Xog inMdrw kihMdy hn[ ies qknIk audoN hI AwauNdI hY jdoN qusIN ieh jwx lYNdy ho ik
iv`c sMklp SkqI dI ie`Cw SkqI dI vrqoN kIqI jWdI jIvn SkqI dw sRoq kyvl ie`k hI hY, siq ie`k hY,
hY, ies nUM nINd qy kMtrol krn leI isKwieAw jWdw sB ie`k dw hI pswrw hY kyvl auh hI hY[ ieh igAwn
hY[ jykr qusIN AwpxI ie`Cw SkqI nUM isKw skdy ho, mnu`K dy mn dy AMdr CyqI nwl pRvyS nhIN krdw,
tryn kr skdy ho Awpxy Awp nUM ieh kho, mYN svyry ikauNik mn hI mnùK nUM sB kuJ qoN v`K krdw hY, mn
cwr vjy auTxw hY[ qusIN Av`S hI auTogy[ bhuq vwrI ny qW kMDW auswrIAW hoeIAW hn[ igAwn rwhIN qusIN
susqI dI Awdq ies ie~Cw SkqI nUM pRbl nhIN hox siq nUM jwx skdy ho, svY sMBwl dI auqyjnw, loV auqy
idMdI[ AiBAws hor, AiBAws hor nwl hI ieh ie~Cw vI kwbU pw skdy ho, mOq dw fr sB qoN v`fw fUMGw qy
SkqI nUM pRbl kIqw jw skdw hY SkqISwl kIqw jw SkqISwl BY hY[ XogI leI mrnw ies qrHW hY ijvyN
skdw hY[ AiBAws nwl hI qusIN susqI C`f skdy ho, mOq AwpxI gupq g`l Aw ky kih jWdI hY, XogI leI
AwpxI SkSIAq nUM bdl skdy ho, AiBAws hI quhwnUM gupq kuJ rihMdw hI nhIN[ ijnHW ny mOq bwry mrn bwry
pUrx bxwauNdw hY[ jwx ilAw hY, siq nUM jwx ilAw hY auh svY sMBwl
dI auqyjnw auh kwbU pw lYNdy hn[ igAwn nwl hI
Kwxw, sOxw, kwm ieh swrIAW bhuq hI SkqISwl
AigAwn dw hnHyrw dUr huMdw hY[ igAwn hox nwl XogI
auqyjnwvW hn, pr sB qoN v`D zordwr SkqISwl hY,
jwx lYNdy hn, Awqmw Amr hY Ajr hY mOq qW kpVy
svYsMBwl dI, Awpw sMBwln dI pRyrnw auqyjnw, Freud
bdlx dI qrHW hY[ mOq svY dw Kqm hoxw nhIN hY[
ieh kihx iv`c iblkul TIk sI, aus ny s`c ikhw sI
inrBYqw mn dI auh AvsQw hY ijhVI mnu`K nUM sMswr
ik sB qoN SkqISwl pRDwn auqj y nw kwm hY, Swied aus
iv`c KuS rihx leI shweI huMdI hY[
ny ieh nhIN jwixAw smiJAw ik svY sMBwl sB qoN
v`D SkqISwl hY, jIvn nUM kwbU krdI hY, pRiqikAwqmk BwvnwvW dIAW sq DwrW
krm ijhVw ik svY sMBwl dw hI ih`sw hY, auh AYnw cwr sroq ijhVy aupr id`qy gey hn aunHw cwrW
izAwdw p`kw hY, mzbUq hY, jdoN swnUM pqw vI huMdw hY pRwcIn sroqW ivcoN siq BwvnwvW dIAW DwrwvW inkldIAw
ik jo kuJ ho irhw hY aus nwl swnUM s`t nhIN l`gygI, hn ieh swrIAW auqyjnwvW Awpxy guxW leI, qIbrqw

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


58
leI iBMn hn, BwvyN ieh pRwcIn auqyjnwvW qoN hI Cotw krdw hY, quhwnUM suMgyV idMdw hY, qMg kr idMdw hY,
inkldIAW hn[ ijhVw vI cwr pRwcIn auqyjnwvW nuM bhuq swrIAW sm`isAwvW KVHIAW kr idMdw hY, moh nUM
inXmb`D kr lYNdw hY, ienHW nUM kwbU krky ie`k idSw soDxw cwhIdw hY, soD ky ausnUM ipAwr iv`c bdlxw
dy idMdw hY, auh BwvnwvW dIAW sq DwrwvW nUM vI cwhIdw hY, ipAwr qoN Bwv hY inrlyp ho ky dyxw, ies
inXmb`D kr lYNdw hY, qW jo ieh kdI vI Awpxy qrHW krn nwl cyqnqw ivsiqRq hud M I hY, moh nwl qusIN
iknwirAW nwl tkrwn[ ieh siq DwrwvW hn - kwm suAwrQI bxdy ho, sdw dUsry qoN Aws rKdy ho[ sMswr
dI ie`Cw, moh, mYN Bwv, kRD
o , eIrKw, mwdw Bwv AiBmwn iv`c rih ky qusIN sMswr dIAW swrIAW cIzW nUM ipAwr
Aqy loBI[ kr skdy ho, ipAwr kridAW ieh pqw hoxw cwhIdw
ienHW sB ivcoN SkqISwl, zordwr hY kwm Bwvnw, hY ik auh sB kuJ ijs nUM auh ipAwr krdw hY ieh
ijhVI ik swrIAW BwvnwvW dI mW hY[ bhuq v`K-v`K aus dIAW nhIN hn, aus nUM aunHW nwl moh krn dw
pRkwr dIAW ie`CwvW hn, ienHW ieCwvW dy v`K-v`K p`Dr moh iv`c pYx dw koeI h`k nhIN hY[ sMswr qW loB,
hn[ jykr qusIN ienHW nUM v`K-v`K nhIN kr skdy, moh, BrpUr hY, bhuq kuJ luBwxw hY, mnmohk hY, qW
ikhVIAW ieCwvW nUM pihlW pRgt krnw hY ikhVIAW hI qW sMswr AYnw ivAwkul krn vwlw hY[
Ajy kwbU iv`c r`KxIAw hn qW jIvn ie`k sMktmeI moh dw AwDwr AhMkwr hY, bhuq swry lok socdy
ho jwvygw[ lokW dIAW AnykW hI ieCwvW hn, auh ienHW hn, AhMkwr burw hY, pr ieh g`l nhIN hY, AhMkwr
ieCwvW dI pUrqI iv`c hI smW AjweIN guAwauNdy rihMdy audoN hI ivGn KVHy krdw hY jdoN swnUM aus dI TIk
hn, kwm pUrqI dI ie`Cw swrIAW ieCwvW dI sroq hY, vrqoN dw pqw nw hovy, AhMkwr auh SkqI hY, jy quhwnUM
kwm ie`Cw hI swry jIivkw dw jIvn kMtrol krdI hY[ ies dI TIk vrqoN pqw hov,y pqw hovy ieh ik`Q,y iks
ies dy pRBwv Q`ly mnùK sB kuJ Awpxy leI hI cwhud M w qrHW qy kdoN vrqxI hY ies vrgI hor koeI SkqI
hY[ jykr ies ie`Cw nUM cMgI qrHW nwl dyiKAw jwvy nhIN[ AhMkwr ie`k qrHW dI bcwE ivDI hY ijhVI
nrIKx nw kIqw jwvy qW ieh bhuq BwrI hwnI kr quhwnUM bcwauNdI hY, ieh jIvn dw ie`k mh`qvpUrn Bwg
skdI hY[ cIzW dI ie`Cw, AnuBv dI ie`Cw, mn dIAw hY, Kws krky ij`Qy qk bwhrI sMswr dw suAwl hY pr
qrMgW, ieMdRIAW ieh sB sMswr AMdr duKdweI hn[ hW ies dI durvrqoN nhIN hoxI cwhIdI, AhMkwr nUM sMswrk
pr jy qusIN ieCwvW nUM ie`k TIk idSw dy sko qW ieh ivcwrW nwl nhIN Brnw cwhIdw, nw hI sMswrk vsqUAW
quhwfI ij`q quhwfI kwmXwbI dw sRoq bx skdI hY[ nwl Brnw cwhIdw hY[
AglI Bwvnw Dwr hY moh, jy ie`Cw mW hY qW moh AhMkwr dy do p`K hn, aupr dw Q`ly dw, Q`ly dw
ipqw hY, ieh vDdy hI jWdy hn[ moh mwnv ieiqhws AhMkwr quhwnUM qu`C bu`DI Aqy svY kyNdirq bxwauNdI hY,
dy AMdr sB qoN v`fw rwkSS mMinAW jWdw hY, moh mnuK ` quhwnUM pUry qoN dUr krdI hY[ au~cy p`Dr dw AhMkwr,
dI isrjnwqmkqw qy hor guxW nUM pUrI qrHW qbwh kr quhwfI cyqnqw ivkisq krdw hY, hyTlw AhMkwr Awpy
idMdw hY ieh ie`k qrHW dw nSw hY[ ies dy pRBwv Q`ly nwl hI juiVAw rihMdw hY, mYN nwl juiVAw rihMdw hY[
mnu`K iblkul aus qrHW ho jWdw hY ijvyN bWdr nUM ib`CU jdoN kyvl 'mYN' hI hovW, mYN hI kyNdr hovW qW qusIN
ny k`itAw hov[y hryk dI ie`Cw hY ik auh iksy nw iksy dUsry nwl koeI sWJ pw hI nhIN skdy[ ijMnW koeI
nwl juiVAw rhy jW kih lvo, hryk nUM iksy nw iksy AhMkwrI hovg y w EnW hI auh iek`lw hovg
y w, v`Krw hovg
y w
nwl moh huMdw hY[ jdoN iksy nwl jW iksy cIz nwl Al`g hovg y w pr jdoN qusIN smJx lg pYNdy ho, qUM qyrw,
moh huMdw hY qusIN Awpxy Awp nUM kurbwn kr idMdy ho[ mYN myrw, sB ie`k hI hY, iek smwicqqw dw isDWq
moh qy ipAwr iblkul v`K-v`K hn[ jdoN qusIN iksy hY ie`ko hI hY, Pyr qusIN swirAW nUM ipAwr krn lg
nUM ipAwr krdy ho qusIN inrlyp hudM y ho, ipAwry dI syvw pYNdy ho Pyr qusIN nIvyN Coty AhMkwr dy iSkwr nhIN
krdy ho, iksy Pl dI ie`Cw nhIN r`Kdy, ie`CwvW, mMgW, bxdy, Pyr qusIN kMDW nhIN KVHIAW krdy, jdoN AhMkwr
AkWiKAwvW hI quhwfy moh dw AwDwr hn, ipAwr quhwnUM Su`D ho jWdw hY, Pyr Q`ly vwlw AhMkwr Kqm ho jWdw
suqMqrqw idMdw hY, moh quhwnUM bMndw hY, quhwnUM iblkul hY, auh Pyr aupr vwlw AhMkwr bx jWdw hY[ Q`ly vwlw
AMnHW kr idMdw hY, quhwfI qrk SkqI iblkul Kqm nIvW AhMkwr ie`k kMD hY ie`k AiV`kw hY auprlw
kr idMdw hY[ ipAwr quhwnUM ivsiqRq krdw hY, moh quhwnUM AhMkwr ie`k swDn hY, ie`k jMqr hY[

'Awqm mwrg' 59 Agsq, 2009


hyTly p`Dr dw AhMkwr soiDAw jw skdw hY aus rihMdI hY, qusIN sdw hI Asur`iKAq bxy rihMdy ho[
nUM soD ky au~cy p`Dr dw AhMkwr bxwieAw jw skdw hY, pRiqSTw, Awqm smwn ie`k hor AMg hY, jy quhwfI ie`Cw
ies qrHW krn leI Awpw smrpx dI loV hY[ smrpx pUrI ho jWdI hY, qusIN ies g`l dw ABImwn krdy ho
kdI vI sMswrk vsqUAW A`gy nhIN krnw cwhIdw, ik quhwfy kol ieh sB kuJ hY ijhVw dUsirAW kol
sMswrk lwlc A`gy loB A`gy kdI vI smrpx nhIN nhIN pr jy quhwfy kol sB kuJ hY, qusIN jugqI nwl
krnw cwhIdw jy ies qrHW krogy qW inrws hI hovogy[ vrqxw vI jwxdy ho, Pyr auh AiBmwn jo kuC vI qusIN
Pyr smrpxdw TIk qrIkw kI hY? smrpx pRmwqmw cwhuMdy ho, auh quhwfy kol nhIN hY, pr auh dUsry kol
A`gy kro, siq A`gy kro, XQwrQ A`gy kro, ieho hI hY, Pyr qusIN aus nwl eIrKw krdy ho[ eIrKw bhuq
smrpx dw TIk qrIkw hY, ies qoN Bwv hY s`c nUM mn hI Kqrnwk Bwvnw hY, ies nwl qusIN hr vyly dUsry
nwl AMdroN pRvwn kr lYxw, AwpxI kQnI, krnI aus nwl aus dy mukwbly qy l`gy rihMdy ho pRqIXogqw hI
dy Anuswr hI krnI[ jdoN qusIN Awpxy ipAwry A`gy cldI rihMdI hY, qusIN sdw hI AsuriKAq bxy rihMdy
smrpx krdy ho, Pyr quhwfI AwpxI koeI hoNd nhIN ho[ pRiqSTw, Awqm smwn ie`k hor AMg hY, jy quhwfI
rih jWdI, ijs nwl koeI vI rukwvt nhIN rih jWdI, ie`Cw pUrI ho jWdI hY, qusIN ies g`l dw ABImwn krdy
koeI vI bYrIAr nhIN rih jWdw[ AhMkwr Pyr mnu`Kqw ho ik quhwfy kol ieh sB kuJ hY ijhVw dUsirAW kol
dy Bly leI ie`k jMqr rih jWdw hY, ijhVw mwnvqw nhIN pr jy quhwfy kol sB kuJ hY, qusIN jugqI nwl
dy Bly leI hI vriqAw jWdw hY[ iblkul ijs qrHW vrqxw vI jwxdy ho, Pyr auh ABImwn nhIN, loB, sMvg y
pwxI dI bUMd swgr iv`c jw imldI hY iesy qrHW mnu`K dw auh p`K hY ijs iv`c qusIN hor, hor, hor cwhuMdy
ivsiqRq ho ky ivSv cyqnw bx jWdw hY[ ho, ie`Cw vDdI hI jWdI hY[
g`s
u w ie`k hor Bwvnw Dwrw hY[ gus` y qoN Bwv hY iksy ieh swrIAW BwvnwvW sMvg y k DwrwvW swrI hoNd nUM
ny AwpxI ie`Cw nUM dbwieAw hoieAw hY, jdoN vI iksy ASWq kr idMdIAW hn, aus nUM Awpxy mwrg qoN pwsy
nUM auh nhIN imldw jo kuJ vI auh cwhuMdw hY, locdw kr idMdIAW hn pr jy mnuK ` ienHW p`KW nUM ienHW DwrwvW
hY, auh ie`k dm AsuriKAq mihsUs krn lg pYNdw nUM smJ lvy, ienHW dy kwrj nUM smJ lvy Pyr auh ienHW
hY, ASWq ho jWdw hY[ aus dy g`usy dw pRBwv aus dy dw ivSlySn krky ienHW nUM cMgI qrHW smJ skdw hY[
Aws pws dy lokW 'qy pYMdw hY, Pyr auh vI g`usy nwl jykr ienHW nUM soD ky ienHW nUM isrjnwqmk bxw sky
hI pRqIikRAw krdy hn[ pr jykr Aws pws vwly Pyr smJo ik auh jIvn iv`c sPl ho igAw, jIvn
pRiqikRAw krn nwloN cu`p rih jwx, kuJ nw kihx pr iv`c aus ny AcMBw kr ilAw, AdBu`q pRwpqIAW kr
QoVHI dyr bwAd Awpxy Awp hI gu`sw krn vwlw smJ leIAW[ AsIN swry jwxdy hW ik nkrwqmk BwvnwvW
jWdw hY ik aus ny Aivvyk bu`DI nwl kMm kIqw hY, hwnIkwrk hn ienHW nUM kwbU krn dI loV hY, ieh
ivvhwr kIqw hY Pyr auh A`gy qoN byvkUPI vwlw kMm jwxdy hoey vI bhuq vwrI AsIN auh nhIN kr skdy
nhIN krygw Bwv gu`sw nhIN krygw[ g`usy nUM skwrwqmk ho swnUM krnw cwhIdw hY[ AsIN jwxdy hW ik AsIN sB
bxwaux leI DIrj dI loV hY, DIrj hI ie`k AYsw cMgI qrHW jwxdy hW pr ies sB kuJ dy huMidAW,
sSqr hY ijhVw g`s u y nUM hrw skdw hY[ swnUM Awpxy Awp jwxidAW, AsIN ies Anuswr jIvn nhIN jIauNdy, ieh
nwl vI DIrj r`Kxw cwhIdw hY, swnUM AihMsw dI iPlOsPI hI swfy leI ie`k ASWqI dw kwrx bx jWdw hY[ kyvl
vrqxI cwhIdI hY, hryk nwl sbMD ipAwr vwly hI hoxy ipAwr hI ie`k ieho ijhI SkqI hY ijhVI quhwfy
cwhIdy hn[ jIvn nUM quhwfy ivAkqIqv nUM sKSIAq nUM bdl skdI
eIrKw ie`k hor sMvygDwrw hY, ies dw sbMD g`usy hY, kmzor mnu`K iksy nUM ipAwr krn dy smr`Q hI
nwl bhuq gUVHw hY, nyVy dw hY, jo kuJ vI qusIN cwhuMdy nhIN, aus kol ipAwr krn dI smrQw hI nhIN,
ho, auh quhwfy kol nhIN hY, pr auh dUsry kol hY, Pyr ikauNik auh kmzor hY, durbl hY[ ipAwr quhwfy AMdr
qu s IN au s nwl eIrKw krdy ho [ eIrKw bhu q hI dI auh SkqI hY SkqI dw sroq hY ijhVw AMdr dIAW
Kqrnwk Bwvnw hY, ies nwl qusIN hr vyly dUsry nwl swrIAW nkwrqmk BwvnwvW nUM skwrqmk bxw skdw
aus dy mukwbly qy l`gy rihMdy ho, pRqIXogqw hI cldI hY, bxw idMdw hY[
>>>>>

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


60
ishq r`iKAw igAwn
vYd myG nwQ is`D (PPVy BweIky vwly)
AwXurvyd BISg AwcwrIX[
mu`K syvwdwr - sMq goibMd dws
AwXurvyd syvw sMsQw, DUrI[
mobweIl nM. 98156-07803
'Awqm mwrg' mwisk p`iqRkw dy sunyhI pwTkW dI jwvy bhuq cMgw hY ies nwl kbz dUr huMdI hY Aqy
syvw iv`c jo ieh lyK jnvrI 2009 qoN ilKy jw rhy srIr blvwn bxdw hY, Bu`jy hoey Coly SUgr dy mrIzW
hn, mYnUM ieh AnuBv ho irhw hY ik myrI koeI vI leI AqIAMq lwBkwrI hn[ GoVy dI qwkq (horse
smr`Qw nhIN, ieh qW gurU mhwrwj dI Aqy sMq power) CoilAW dy guxW dw pRmwx hY[
mhWpurSW dI ikRpw idRStI duAwrw hI ilKy jw rhy hn[
jo Kurwk AsIN KWdy hW aus ivcoN bwkI q`qW qoN
pRmwqmw dI rcI hoeI Amolk AdBuq
` isRStI iv`cNo ielwvw srIr ivcoN, s`q mu`K DwqUAW bxdIAw hn -
mnu`Kw jnm sB qoN au~qm hY ieh sB jUnIAW dw 1. rs DwqU 2. rkq DwqU 3. mws DwqU 4 myd DwqU
bwdSwh hY[ dunIAW iv`c byAMq pdwrQ hn ienHW 5 AsQI DwqU (h`fI) 6. mjw DwqU (h`fIAW iv`c sPyd
pdwrQW dw su`K Bogx leI qMdrusqI Aiq zrUrI hY, gwVHw qrl pdwrQ) 7. SUkr DwqU (vIrj) ienHW s`qW
ies leI ishq sMBwl hr pRwxI dw Drm hY, AwXurvyd DwqUAW duAwrw hI srIr dw ivkws hud
M w hY ienHW DwqUAW
dy ivdvwnW, irSIAW-munIAW Aqy mhWpurSW dw qMdrusqI nUM bxwaux leI AWqVIAW, ijgr Aqy imhdy dw mu`K
leI SuB aupdyS hY so dvweIAW Kwx nwloN ie`k pRhyz kMm hY[ qlIAw, icknIAw Aqy in`gr (ArbI, pUrI,
cMgw[ jlybI Awid) cIzW izAwdw Aqy lgwqwr Kwx nwl
svyry sUrj cVHn qoN pihlW (bRhm mhUrq) iv`c AWqVIAW kmzor ho jWdIAW hn[
au~T ky pwxI pI ky qurnw iPrnw jW dOVnw cwhIdw hY, mwswhwrI Bojn, icknw qy in`gr hox kwrx ishq
idSw jwx qoN bwAd ik`kr dI jW inMm dI motI dwqn leI AiqAMq hwnIkwrk swbq huMdw hY ieh Anyk rogW
cMgI qrHW cbw-cbw ky krnI cwhIdI hY jW syNDw nmk nUM s`dw idMdw hY[
brIk pIs ky srHNo dw qyl iv`c imlw ky dMdW, msUiVAW
ijvyN ik motwpw, rsolIAW, kYNsr, cmVI rog,
qy ml ky mUMh dI sPweI krnI cwhIdI hY[
bl`f prYSr, idl dy rog (hwrt AtYk Awid) ieh
mUMh iv`c pwxI Br ky A`KW qy TMFy pwxI dy iC`ty mYfIkl bYtnrI, srkl duAwrw jwixAw igAw hY Aqy
mwrn nwl A`KW inrog rihMdIAW hn[ ieSnwn auprMq mws Awhwr krn vwly ivAkqI qy 150 qoN izAwdw
Su`D vsqr pihn ky mn dI iekwgrqw nwl pRBU rog mwnv srIr qy Dwvw boldy hn[
ismrn krnw AiqAMq suKdweI hY, Awpxy srIr dy bl
nSy vI ishq leI hwnI dw kwrn hn[ vYsy qW
muqwibk kMm krnw, ic`q KuS r`Kxw, Bojn Bu`K l`gI
mwidk nSw koeI vI cMgw nhIN hY pr Srwb dw nSw
qoN hI ic`Q-ic`Q ky Kwxw cwhIdw hY, qW ik dMdW dw
sB niSAW dI mW Aqy mnu`K dw sB qoN v`fw vYrI hY[
kMm AWqVIAW nUM nw krnw pvy nhIN qW AWqVIAW rog
ies nwl mnu`KI mn iv`c ivkwr pYdw huMdy hn Aqy
gR s q ho jWdIAW hn ijvy N ik py t gY s , kbz,
m`q kmzor ho jWdI hY[ ies bwry srvoqm Drm gMRQ
bdhzmI, c`kr Awauxy Awid keI rog ho jWdy hn[
sRI gurU gRMQ swihb jI dw piv`qr Purmwn hY -
d`uD iGE Aqy SwkwhwrI Bojn, qwzIAW hrIAW
ijqu pIqY miq dUir hoie
sbzIAW, iClky vwlIAW dwlW, kxk qy CoilAW dw syvn
brlu pvY ivic Awie ]
ishq leI lwBkwrI hY[ cny (Coly) ishq pRymIAW dy
Awpxw prwieAw n pCwxeI
im`qr hn ies bwry iek lok AKwx hY - Kwey cnw
rhy bnW[ Ksmhu Dky Kwie ]
ijqu pIqY Ksmu ivsrY drgh imlY sjwie ]
jykr CoilAW nUM iClky smyq iksy qrHW vI KwDw

'Awqm mwrg' 61 Agsq, 2009


vswie]
JUTw mdu mUil n pIceI jy kw pwir vswie ] pIxw, Bu`K qoN ibnHW jW bwr-bwr Kwxw, rwq smyN dhI
AMg - 554 qy mUlI dw Kwxw, g`lW krdy jW tI.vI Awid dyKdy hoey
Ajoky Xùg iv`c DMdy mnùK au~pr ieMny BwrU ho gey by-iDAwn ho ky Bojn krnw, ibnHW ic`Qy Bojn krnw,
hn ik Kwxw-pIxw BuK ` nUM iDAwn iv`c r`K ky nhIN kIqw Kwxw Kw ky ivKm Awsx, (tyFw myFw) hoxw, Bojn Kw
jWdw, Bu`K hovy jW nw pr kMm qy jwx kwrn nwsqw ky zor dw kMm krnw qly qy ickxy Bojn Kwx qoN bwAd
kr ilAw jWdw hY[ ibnW BuK ` qoN KwDw svyry Bojn AnykW izAwdw TMFw pIxw Awid nUM im`iQAw Awhwr ikhw jWdw
rogw dw kwrn bxdw hY ijvyN - pyt gYs, qyjwbI mwdw hY[
(AYs.fI.tI) c`kr, rySw, nzlw, zukwm, isr drd, im`iQAw ivhwr kI hY - AwpxI smr`Qw (srIrk,
susqI, joVW dw drd, SUgr, bl`f prYSr Awid[ jy mwnisk Aqy AwriQk) qoN izAwdw kMm krnw, suBwivk
AsIN ibnW Bu`K qoN Bojn krWgy qW kdy vI dvweIAW Awey srIr dy vygW nUM rokxw, ijvyN Bu`K, ipAws, nINd,
qoN KihVw nhIN Cu`tygw - fkwr, iC`k, aubwsI, hWsI, roxw, aultI ml-mUqr Aqy
Kw ky sovy icq[ vYd bulwvy inq[ aupwn vwXU Awid[

Bwv - Bojn bwAd nw dyr q`k is`Dw pYxw cwhIdw izAwdw smW Du`p jW srdI iv`c rihxw, BKy hoey
hY nw hI Bojn Kw ky qurMq sOxw cwhIdw hY[ Kwxw Kw srIr izAwdw grmI iv`coN Aw ky ie`k dm TMFI hvw
ky qyzI nwl c`lxw, jW qurMq hI zor dw kMm krnw jW TMFw pIxw[ iksy vweIkl nUM qyz rPqwr, AMDw DuMd
TIk nhIN ies bwry AKwx hY - qy by-iDAwn nwl clwauxw jW by-iDAwnI nwl qurnw,
inMidAw krnI, iP`kw bolxw, bydoSW nUM mwrnw, BrUx
Kwkr qurMq, c`lIey kos[ h`iqAw (kMinAw kql) Awieb krnw, mhWpurKW dI
mrIey Awp, r`b nUM dos[ inMidAw krnI Aqy bzurgW dw Anwdr krnw, iksy dw
idl duKwauxw sB im`iQAw ivhwr hY[ im`iQAw Awhwr
Bwv - Kwxw Kw ky qurMq qyzI nwl nhIN c`lxw
Aqy im`iQAw ivhwr krn vwly hmySw mwnisk qy
cwhIdw blik l`gB`g 48 imMt Awrwm krnw cwhIdw hY[
srIrk rogW dy iSkwr huMdy hn[
XQw - Bojn krky pry auqwn[
GrylU ielwj - KUnI bvwsIr - kwly iql 3
Awn svws qW ko pRmwx[ gRwm, imsrI 3 gRwm, m`Kx 10 gRwm svyry KwlI pyt
solih vwie, b`qIs dwie[ lvo[ lwl imrc qy grm cIzW qoN prhyz r`Ko[

qW Gr vYd kbhUM nwih jwie[ KUn dI aultI - qwzw hrw DnIAW 20 gRwm, rgV
ky k`pVy nwl ncoV ky brwbr pwxI imlw ky iplwaux
Bwv - Bojn qoN bwAd is`Dw pY ky lMby-lMby 8 nwl KUn dI aultI ht jWdI hY qy ie`k-ie`k cmcw
swh lvy, iPr K`by pwsy pY ky 16 swh lvy iPr s`jy iplwaux nwl hr qrHW dI aultI ht jWdI hY[
pwsy pY ky 32 swh lvy[ ies inXm dw pwlx krn
nwl icikqsk dI zrUrq nhIN pYNdI[ pyt gYs qy drd - su`kw DnIAw, pIpl (mG),
im`Tw sofw brwbr lY ky rgV ky cUrn bxw lvo, A`Dw-
rogW dy kwrx - im`iQAw Awhwr, ivvhwr, krn A`Dw cmc grm pwxI nwl idn iv`c do vwr lvo[
nwl srIr nUM Anyk qrHW dy nw tu`tx vwly srIrk Aqy
mwnisk ro g ho jWdy hn[ ies leI ienH W bwry KUn vwly dsq - DnIAW, sONP, ibligrI 20-20
pRikirAwvW jwnxw vI Aiq zrUrI hY[ gRwm imsrI 50 gRwm rgV ky Cwx lvo, Kurwk 5 gRwm
idn iv`c iqMn vwr pwxI nwl lYx nwl KUn vwly dsq
im`iQAw Awhwr kI hY - by bkq qy loV qoN ht jWdy hn[
izAwdw KWxw Aswqm Bojn (in`gr, icknw, qilAw)
Kwxw[ grBvqI dI aultI qy jI k`cw hoxw BuK
` nw l`gxI
- su`kw DnIAW rgV ky brwbr imsrI imlw ky idn
ivr`Du Bojn - ijvyN ik Srwb, mws, m`CI, KrbUjw iv`c do vwrI pwxI nwl lYx nwl lwB huMdw hY[
Kw ky du`D pIxw, AMb Kw ky kwzI Awid KitAweI dw

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


62
mUMh dy Cwly, mUMh p`kxw, mUMh dI durgMD - su`kw swP ho ky srIr ivcoN KUn vDdw hY[ tmwtr dI
DnIAW, sPYd kQw, zIrw sB nUM ku`t ky idn iv`c keI auqpqI swry dySW iv`c ivAwpk hY ieh hr QW pRwpq
vwr c`b-c`b ky Qu`ko[ huMdw hY[ ieh dunIAW Br iv`c hrmn ipAwrw ho igAw
ibsqry qy b`cy dw ipSwb inklxw - kwly iql hY ies iv`coN positk q`q BrpUr huMdy hn[ ieh Bojn
100 gRwm, KsKs 50 gRwm, imsrI 100 gRwm iqMnW nUM iv`c slwd, sbzI, ctnI iv`c Awm vriqAw jWdw hY
imlw ky cUrn krky r`Ko, Kurwk do-iqMn gRwm rwq nUM ies iv`c ivtwimn ey-bI qy sI dI mwqrw kwPI hY
pwxI nwl lvo[ ies nUM ihMdI iv`c tmwtr Aqy AMgryzI iv`c itmYto
kihMdy hn ivigAwnIAW ny d`isAw hY iesdy sO gRwm iv`cNo
kMn drd - srON dy qyl iv`c lsx PUk ky do- 9% pRotIn, 2% icknweI, 3-4% kwrbohweIfryt, 84
do bUMdW kMn iv`c pwE kMn drd h`t jWdw hY[ dysI imlIgR w m kY l SIAm, 20 imlIgR w m PwsPo r s, 84
A`k dw pIlw p`qw srHNo dy qyl nwl copV ky grm krky imlIgRwm Awiern Aqy 20 kYlr o I qk aUrjw pRwpq hudM I
pwxI incoV lvo kMn iv`c do-do bUMdW pwE[ hY, PlW dy mwihrW dw mMnxw hY ik k`cy tmwtr dI
izAwdw fkwr Awauxy - su`kw DnIAW iqMn ih`sy, ibjwey p`ky tmwtr ivcoN lweIko pIn smk kYro tIn
lONg ie`k ih`sw qvy qy swV ky A`Dy qoN ie`k gRwm Kwx dI mwqrw izAwdw huMdI hY jo keI rogW qoN srIr nUM
nwl lwB huMdw hY[ bcwauNdw hY ies iv`c lweIkopIn q`q hox krky kYNsr
tmwtr ishq leI vrdwn - icikqsw plv ivcoN nUM rokx dI smr`Qw rKdw hY ies dy syvn nwl srIr
- tmwtr p`ikAw hoieAw lwl ho jWdw hY[ tmwtr, iv`coN KUn dy sPYd kx G`t ky lwl kx bxdy hn[
rsIlw rs vwlw huMdw hY, k`cypx iv`c rMg hrw huMdw tmwtr dy lgwqwr syvn krn nwl hor vI ibmwrIAW
hY[ ieh suAwd qy BùK lwaux vwlw hY ies nUM sB qrHW qoN bcwA rihMdw hY Aqy KUn Su`D bxdw hY ies iv`c
dy lok psMd krdy hn, ikauNik ieh dyKx iv`c bhuq QoVHw ijhw qyzwbI AMs vI huMdw hY imhdy dy ivSYly q`qW
sohxw lgdw hY[ tmwtr dy lgwqwr vrqx nwl KUn nUM bwhr k`Fdw hY iesdI vrqoN nwl pyt dy rogW qoN
(ÇÂ毺 Õ¼à Õ¶ í¶Ü¯ ÜÆ)
ì¶éåÆ ÔË ÇÕ Ü¶ ÁÅê ÜÆ Ô¹ä å¼Õ ÁÅåî îÅr× êÇåzÕÅ ç¶ î˺ìr éÔÄ ìä¶ å» ÇÂà ëÅrî ù ír Õ¶ î˺ìrÇôê êÌÅêå Õré çÆ
Ç´êÅñåÅ Õr¯ ÜÆÍ Ü¶ å°ÃÄ êÇÔñ» î˺ìr Ô¯ Áå¶ ÇrÇéÀ±òñ çÅ Ãî» ÁÅ Ç×ÁÅ ÔË å» å°ÃÄ ÇÂà ëÅrî ù ír Õ¶ ÚËÕ ç¶ éÅñ í¶Ü¯ ÜÆÍ

MEMBERSHIP FORM X éòÄ î˺ìrÇô¼ê ÇréÆÀÈòñ ñÅÂÆë î˺ìrÇôê


Order from for back Issus
o th y agaz e
ÜéòrÆ éÅî/Name ............................................................................
SUBSCRIPTION (dyS) ëròrÆ
îÅrÚ
êåÅ/Address ........................................................................
ÃÅñÅéÅ ÜÆòé ÕÅñ ëÆ ÕÅêÆ
B @ @ / - B@@@/- B@/- ÁêÌ Ë ñ ............................................................................................
îÂÆ
280/- 2080/- ÜÈé ............................................................................................
SUBSCRIPTION ivdyS ܹñÅÂÆ
..................................Pin Code......................................
Annual Life Á×Ãå

U.S.A. 50 US$ 500 US$ Ãå¿ìr Phone......................... E-mail :......................................


ÁÕå±ìr
U.K. 30 $ 300 $
Aus. 80 $ 800 $ éò¿ìr î˺......................r¹ê¶ îéÆÁÅrâr/ìËºÕ ârÅëà/ÚËÕ
çÿì r
Europ 50 Euro 500 Euro é§........................ÇîåÆ.........................rÅÔÄ í¶Ü ÇðÔÅ Ô»Í

ATAM MARG MONTHLY MAGAZINE çÃÖå................................


Gurdwara Ratwara Sahib, P.o. Mullanpur Garibdas, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) Pin - 140901 (Pb.) India
Phone : 0160-2255002, Fax : 0160-2255009, Email : atammarg@glide.net.in, www.ratwarasahib.org

'Awqm mwrg' 63 Agsq, 2009


bicAw jw skdw hY, ies nwl pwcx SkqI vDdI hY ivvhwr nUM ienHW g`lW Anuswr Fwl leIey qW AsIN
qy kbz nhIN rihMdI, AWqVIAW vI qwkqvr huMdIAW inSicq rUp iv`c qMdrusq rih skdy hW[
hn jykr 50 gRwm tmwtr in`q vriqAw jwvy qW kbz
aumId hY ik swfy pwTk dy ies lyK Anuswr
qoN bicAw jw skdw hY[ cmVI dy rogW qoN bcwaU rihMdw
cMgIAW g`lW nUM Apnwauxgy Aqy mwVIAW g`lW dw iqAwg
hY[ hr roz nwSqy vkq ie`k iglws tmwtr dy rs krky qMdrusq izMdgI jIaux dI jWc isKxgy[
ivcoN ie`k-do cmc Sihd dy imlw ky pIx nwl ijgr
(lIvr) Aqy PyPiVAW nUM qwkq imldI hY XwddwSq izMdgI dy su`K Bogx Aqy Awqimk SWqI leI
iv`c vwDw huMdw hY, ichrw lwl ho jWdw hY[ Ajoky Xu`g Awqm-mwrg mwisk p`iqRkw Awp pVHo Aqy horW nUM
iv`c motwpw ie`k iBAwnk rog hY ies dw lwB koeI pVHwaux dI syvw kro jI[
nhIN, hwnI hI hwnI hY ies nwl bl`f prYSr, mDUmyh, >>>>>
SUgr, dmw, idl qy PyPiVAW qy dbwE pYxw, c`lx-
iPrn iv`c id`kq AwauxI Awid rog ho skdy hn[ rqvwVw swihb ivKy mhWpurSW dy siqsMg
tmwtr, inMbU, syNDw nmk ipAwz Awid Kwx nwl vDI pRogrwm sbMDI
hoeI crbI GtdI hY[ ies qrHW lgwqwr vrqx nwl AYqvwr - 02, 09, 16, 23, 30 Agsq
(idn dy smyN 1.00 vjy qoN 4.00 vjy q`k)
srIr pihlW dI qrHW ho jWdw hY[ cusqI-PurqI vDdI sMgrWd - 16 Agsq, idn AYqvwr
hY ies nwl Xog Awsx, srIrk imhnq vI krnI (idn dy smyN 1.00 vjy qoN 4.00 vjy q`k)
lwBkwrI hY ies ivcoN kYlSIAm dI mwqrw hox krky pUrnmwSI - 5 Agsq, idn bu`Dvwr
h`fIAw mzbUq huMdIAW hn[ tmwtr vrqx nwl lwB (smW - Swm 7.00 vjy qoN rYx sbweI kIrqn)
jrUrI sUcnw - hr pUrnmwSI qy A`DI Bytw nwl Awqm
hI lwB hn hwnI koeI nhIN[
mwrg mYgjIn dy slwnw mYNbr bxwey jWdy hn Aqy drgwhI
not - tmwtr dw aupr vwlw sKq Bwg (iClkw) pRSwd AwXurvYidk KIr hr iek pUrnmwSI nUM rwq 1.00
auqwr ky Kwxw cwhIdw hY auprokq swrIAW g`lW vjy rqvwVw swihb ivKy vrqweI jWdI hY[
AMimRq sMcwr - hryk pUrnmwSI nUM gurdvwrw eISr pRkwS
qMdrusqI dw auDwr hn jykr AsIN Awpxy Awhwr- rqvwVw swihb ivKy rwq nUM 9.00 vjy huMdw hY[

Çòôò ×¹ðîÇå ðÈÔÅéÆ Çîôé ÚËðÆà¶ìñ BI. ÿå å°îÅð¶ å°îð¶ êÌÆåî E@/-
C@. Á³ÇîÌå ìÚé ÃÅè ÕÆ ìÅäÆ H@/-
àð¼Ãà CA. ×¹ðÈ ÁîðçÅà êðÃÆÁË E@/-
ç¶ ìÅéÆ Ã¿å ìÅìÅ òÇðÁÅî ÇÃ¿Ø ÜÆ ò¼ñ¯º ÇñÖå Áå¶ CB. í×òå ×ÆåÅ.............Í A@@/-
C3. Áé§çîÂÆ ÜÆòé ÜÅÚ E@/-
êÌÕÅÇôå ê¹ÃåÕ» C4. ê¼åðÕÅð ç¶ êÌôé? BE/-
ê³ÜÅìÆ ÇÔ¿çÆ îÔ»ê¹ðô» òñ¯º À°åð
A. ùðÇå ÃìÇç îÅð× E@/ G@/- C5. Áé°íòÆ êÌòÚé E@/-
B. ÇÕò Õ±óË å°àË êÅÇñ D@/- CE/- C6. ÇðôÆÁ» î¹éÆÁ» çÅ ìÌÔîÇ×ÁÅé CE/-
C. ìÅå Á׿î ÕÆ -üå íÅ×» ÇòÚ AEE/- BCE/- C7. Á³çðñÆ Ö¯Ü AC@/-
D. ÇÕò ÃÇÚÁÅðÅ Ô¯ÂÆÁË -1 C@/- CE/- C8. ÇÃîðå ÕÔ» éÔÄ ACE/-
E. ÇÕò ÃÇÚÁÅðÅ Ô¯ÂÆÁË -2 F@/- FE/- 39. ðÈÔÅéÆ êÌòÚé CE/-
F. ÇÕò ÃÇÚÁÅðÅ Ô¯ÂÆÁË - 3 A@@/- A@@/- D0. ÒöòÅ ÇÃîðé ܹ×åÆÁ»Ó AF@/–
G. Ô¯òË Áé§ç¹ ØäÅ BE/- C@/- D1. ÒîÅé°¼Ö åé çÅ êÌï¯ÜéÓ AE@/–
H. ÚÀ°æË êÔÇð ÃìÅÔ ÕË EE/- F@/- D2. Òï¯×Å À°êð ñËÕÚðÓ, C@/–
I. ùðÇåÁ» À°êÜË ÚÅÀ° D@/- D@/- D3. ÒÕðî ì¿èé 寺 î¹ÕåÆÓ :- C@/–
A@. ìÅìÅäÆÁ» ÕÔÅäÆÁ» E@/- E@/- English Version Price
AA. Ãðì ÇêÌÁ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø A@/- A@/-
1. Baisakhi Rs. 5/-
AB. Á³ÇîÌå ë¹ÔÅð A@/- A@/-
2. How Rend The Veil of Untruth Rs. 70/-
AC. Á׳î ÁׯÚð çÅ îÅð× F@/- G@/-
3. Discourses on the Beyond-1 Rs 50/-
AD. ê¹ðÅåé àÆÕÅ - Üê¹ÜÆ ÃÅÇÔì A@/- AE/-
4. Discourses on the Beyond -2 Rs. 50/-
AE. Áîð Ü¯å» AE/- AE/-
5. Discourses on the Beyond -3 Rs. 50/-
A6. ÇÔîÅñÆÁÅ ç¶ Ã¿å» ç¶ Ã¿× ÇéòÅà A@@/-
6. Discourses on the Beyond -4 Rs. 60/-
AH. Áîð ×ÅæÅ A@@/- A@@/-
7. Discourses on the Beyond -5 Rs. 60/-
AI. èðî ï¹è Õ¶ ÚÅÇ E@/-
8. The way to the imperceptible Rs. 80/-
B@. êÇòåð ê˺âÅ 30/-
/-
9. The Lights Immortal Rs. 20/-
BA. í×å êÌÇÔñÅç A@/- A@/-
10. Transcendental Bliss Rs. 70/-
BB. òËÃÅÖÆ A@/-
11. How to Know Thy Real Self-(Vol-1) Rs. 80/-
BC. ðÅÜ ï¯× D@/-
12. How to Know Thy Real Self-(Vol-2) Rs. 80/-
BD. ÃÅÜé Úñ¶ ÇêÁÅÇðÁÅ A@/- A@/-
13. How to Know Thy Real Self-(Vol-3) Rs. 110/-
BE. ÁÇìéÅÃÆ Ü¯å íÅ×-A I@/-
14. The Dawn of Khalsa Ideals Rs. 10/-
BF. ÁÇìéÅÃÆ Ü¯å íÅ×-B I@/-
15. A Glimpse of His Holiness - Baba ji Rs. 5/-
BG. ðÈÔÅéÆ ×¹ñçÃåÅ -A F@/-
AF. Divine Word Contemplation Path’, Rs.150/–
BH. ðÈÔÅéÆ ×¹ñçÃåÅ - B F@/-

'Awqm mwrg' Agsq, 2009


64

You might also like