TEORIJE VRSTOE

ZADATAK 5.
Prema svim teorijama vrstoe treba odrediti koeficijente sigurnosti u tokama 1, 2 i 3 presjeka
a-a nosaa prikazanog na slici (presjek a-a je neposredno lijevo od sile F).
Granica teenja materijala pri jednoosnom pritisku i jednoosnom rastezanju je T = 210 MPa .
Poissonov koeficijent za materijal: = 0,30 .

F=180 kN
a B x
M
A
C A =0
2,0 a 3,0
RA l = 5,0 m RB F 2,0 RB 5,0 = 0 RB = 72,0 kN
z M =0
216

RA 5,0 F 3,0 = 0 RA = 108,0 kN

Ma-a + M
M C = RA 2,0 = +216,0 kNm
Ta-a M a a = +216,0 kNm
T
108

+
Ta a = +108,0 kN
72

PRESJEK a-a
150 mm
4 x(4)
30

-
142,77

30
180 mm

y +
0 3 n.o.
xz(3)=xz max
Sy3 = Sy max
zT=107,23

Sy2
2
x(2) xz(2)
40

x(1)
+

1
200
z
x xz
Geometrijske karakteristike poprenog presjeka:
Povrina: A = 200 40 + 30 180 + 150 30 = 17900 mm 2

Teite: zT = A y
i i
=
1
(200 40 20 + 30 180 130 + 150 30 235) = 107,23 mm
A i 17900

1 Izradio: Doc.dr.sc. Joko Krolo

Momenti tromosti:
200 403 30 1803 150 303
Iy = + 200 40 87,23 +
2
+ 30 180 22,77 +
2
+ 150 30 127,77 2 =
12 12 12
= 153,12 106 mm 4

I zy = 0 Osi z i y su glavne osi momenata tromosti !

Statiki momenti povrina:
Za toku 2: S y2 = 200 40 (107,23 20) = 697,840 103 mm3

Za toku 3: S y3 = S y max = 200 40 (107,23 20 ) + 30

(107,23 40)2 = 765,638 103 mm3
2

TOKA 1

216 106
x x
M aa
x = z1 = 107,23 = +151,265 MPa
Iy 153,12 106 1
Ta a S 1y
xz = =0
Iy b
Toka 1 je na rubu poprenog presjeka ( xz = 0 ), pa je u njoj jednoosno stanje naprezanja!
Po svim teorijama vrstoe: ek = x = +151,265 MPa
T 210
Koeficijent sigurnosti je: k1 = = = 1,39
ek 151,265

TOKA 2

x =
M aa
z2 =
216 106
(107,23 40 ) = +94,839 MPa xz
Iy 153,12 106 x 2 x
Ta a S y2 108 103 697,840 103
xz = = = +16,407 MPa
Iy b 153,12 106 30 xz
Veliina glavnih naprezanja:
x 1
1, 2 = x2 + 4 xz2 = 47,4195 50,1777 (MPa ) 1 = +97,597 MPa
2 2
2 = 2,758 MPa
Ekvivalentno naprezanje je:
a) Po I. teoriji najveih normalnih naprezanja:
ek = 1 = +97,597 MPa
T 210
Koeficijent sigurnosti je: k2 = = = 2,15
ek 97,597
b) Po II. teoriji najveih normalnih deformacija:
ek = 1 2 = 97,597 0,30 ( 2,758) = 98,424 MPa

2 Izradio: Doc.dr.sc. Joko Krolo

 T 210
Koeficijent sigurnosti je: k2 = = = 2,13
ek 98,424
c) Po III. teoriji najveih posminih naprezanja:
ek = 1 2 = 97,597 ( 2,758) = 100,355 MPa
210
Koeficijent sigurnosti je: k2 = T = = 2,09
ek 100,355
d) Po IV. teoriji potencijalne energije deformacija:

ek = 12 + 22 2 1 2 = 97,597 2 + ( 2,758)2 2 0,30 97,597 ( 2,758) =

= 98,460 MPa
T 210
Koeficijent sigurnosti je: k2 = = = 2,13
ek 98,460
e) Po V. teoriji potencijalne energije promjene oblika:

ek = 12 + 22 1 2 = 97,597 2 + ( 2,758)2 97,597 ( 2,758) = 99,00 MPa

T 210
Koeficijent sigurnosti je: k2 = = = 2,12
ek 99,00
f) Po Mohrovoj teoriji vrstoe:
Ako je granica teenja pri jednoosnom rastezanju jednaka granici teenja pri jednoosnom
pritisku ( vl dop = tl dop = dop ) onda se uvjeti vrstoe prema Mohrovoj teoriji
podudaraju s uvjetima prema teoriji najveih posminih naprezanja.
vl
ek = 1 2 = 97,597 1 ( 2,758) = 100,355 MPa = dop
=1
tl dop

T 210
Koeficijent sigurnosti je: k2 = = = 2,09
ek 100,355

TOKA 3
Toka 3 nalazi se u teitu, na neutralnoj osi ( x = 0 ), pa je u njoj stanje istog posmika !

xz = xz max =
Ta a S y3
=
108 103 765,638 103
= +18,00 MPa
xz
Iy b 153,12 106 30 3
Ako je granica teenja za elastoplastine materijale pri istom posmiku:
T = 0,50 do 0,65 T = 105,0 do 136,7 MPa . xz
T 105,0 136,5
Koeficijent sigurnosti kree se od k3 = = = 5,83 do k3 = = 7,58
xz 18,0 18,0
Veliina glavnih naprezanja:
x 1
1, 2 = x2 + 4 xz2 = = 18,00 MPa 1 = +18,00 MPa
2 2
2 = 18,00 MPa

3 Izradio: Doc.dr.sc. Joko Krolo

Ekvivalentno naprezanje je:
a) Po I. teoriji najveih normalnih naprezanja:
ek = 1 = +18,0 MPa
T 210
Koeficijent sigurnosti je: k3 = = = 11,67
ek 18,0
b) Po II. teoriji najveih normalnih deformacija:
ek = 1 2 = 18,0 0,30 ( 18,0) = 23,40 MPa
210
Koeficijent sigurnosti je: k3 = T = = 8,97
ek 23,40
c) Po III. teoriji najveih posminih naprezanja:
ek = 1 2 = 18,0 ( 18,0) = 36,0 MPa
T 210
Koeficijent sigurnosti je: k3 = = = 5,83
ek 36,0
d) Po IV. teoriji potencijalne energije deformacija:

ek = 12 + 22 2 1 2 = 18,02 + ( 18,0)2 2 0,30 18,0 ( 18,0) = 29,02 MPa

T 210
Koeficijent sigurnosti je: k2 = = = 7,24
ek 29,02
e) Po V. teoriji potencijalne energije promjene oblika:

ek = 12 + 22 1 2 = 18,02 + ( 18,0)2 18,0 ( 18,0) = 31,18 MPa

T 210
Koeficijent sigurnosti je: k3 = = = 6,74
ek 31,18
f) Po Mohrovoj teoriji vrstoe:
ek = 1 2 = 18,0 1 ( 18,0) = 36,0 MPa =1
T 210
Koeficijent sigurnosti je: k3 = = = 5,83
ek 36,0

Rezultati izraunatih koeficijenata sigurnosti za sve tri toke prikazani su u sljedeoj tablici:
T
Koeficijent sigurnosti k =
ek
Toka
I. teorija II. teorija III. teorija IV. teorija V. teorija Mohrova
vrstoe vrstoe vrstoe vrstoe vrstoe teorija
1 1,39
2** 2,15 2,13 2,09 2,13 2,12 2,09
3* 11,67 8,97 5,83 7,24 6,74 5,83
* Usporedbom rezultata izraunatih koeficijenata za toku 3, sa koeficijentom sigurnosti dobijenim preko granice
teenja pri istom posmiku ( k3 = 5,83 do k3 = 7,58 ), vidi se da za elastoplastine (duktilne) materijale najvie
odgovara teorija potencijalne energije promjene oblika, pa teorija najveih posminih naprezanja.
** Male razlike u koeficijentima sigurnosti za toku 2 su zbog toga to je glavno naprezanje 2 malo u odnosu na
drugo glavno naprezanje 1 (stanje naprezanja je priblino jednako jednoosnom).

4 Izradio: Doc.dr.sc. Joko Krolo