VLADIMIR KOLA

DOKTOR SYSHTREMTI DHE APARTAMENTI PES MIJ LEK T VJETRA

HISTORI E SHKURTR1

Doktor Syshtremti e futi elsin n vrimn e ders dhe e hapi me kujdes me pes gishtat e
dors s djatht. Dikujt mund ti dukej nj gj e uditshme, sepse do t thoshte se nuk ishte e
nevojshme q dera t hapej me pes gishta, sepse elsi mund t mbahej, madje edhe m mir,
vetm me dy gishta. Mirpo, faktikisht numri pes kishte nj rndsi t veant pr Doktor
Syshtremtin, sepse n nj far mnyre, pr t, ky numr, prfaqsonte at q prfaqson numri
shtat pr hebrentjt dhe numri tre pr t krishtert. Pra, pr doktor Syshtremtin, numri pes ishte
universi apo perndia.
Pacientt e tij, Doktor Syshtremti i shihte si pesmijleksh, njri m i vjetr tjetri m i ri;
kshtu q e gjith jeta e tij profesionale si mjek, i kishte shkuar duke br krahasimin mes
pesmijlekshve t nsdryshm, njri i thyer pak te cepi, tjetri i ngjitur n mes me pak ngjits, njri
me er molle, sepse ndonj grua e kishte ruajtur n ark, pr ndonj rast urgjence ose si thuhej
m shpesh pr ndonj rast nevoje, ndrsa nj tjetr pesmijleksh kishte ern e rrobave t vjetra
ku kishte qndruar i strukur pr nj koh t gjat, prpara se t prfundonte n duart akullta t
Syshtremtit.
Pas mbarimit t puns, Doktor Syshtremti i nxirrte pesmijleksht nga xhepat e tij, i
sistemonte me shum kujdes, me shpatullat lart n shenj krenarie dhe me nj buzqeshje, e cila,
n plan t par, dukej joshse, por n t vrtet ishte krcnuese.
N nj ambient t till, zhvillohej jeta profesionale e Doktor Syshtremtit, i cili punonte n
nj institucion q n hyrje t godins s tij kishte tabeln me shkrimin Spitali publik, por fal
gjenialitetit domethn fal djallzis dhe etjes pr para t tij dhe t Syshtremtve t tjer, spitali

1
Kjo histori sht thjesht fantazi e autorit.

1
n fjal, si e tham edhe pse publik, funksiononte si nj bank private, ku arktari ishte vet
Doktor Syshktremti, ndrsa klientt e ksaj banke ishin pacientt e tij, t cilt shum her
shtyheshin njri me tjetrin pas dere, pr tu futur pr t depozituar pesmijkshin e radhs.
Madje thuhej se nga dshira pr tu shruar shpejt ose nga frika se Doktori nuk do ti
kushtonte vmendjen e duhur gjenndjes shndetsore t pacientit, ndonj klient nxirrte nga xhepi
edhe dhjetmijlekshin, por gjithsesi, n prgjithsi, pacientklientt pr vizitn te Doktor
Syshtremti, depozitonin pesmijlekshin.
Kishte njerz q pyesnin veten nse Syshtremti ishte emri i tij i vrtet, apo ishte thjesht
nj pseudonim , por shumica e nuhatnin se ishte nj nofk, e cila, n kuptimin e dyt t saj si fjal,
domethn jo si pseudonim por si organ i trupit, edhe pse shtirej si nofk buzqeshse, faktikisht
ishte krcenuese ose maksimumi ishte indiferente, kur ndonj pacientklient hezitonte t bnte ritin
e depozitimit t pesmijlekshit.
Natyrisht, Doktor Syshtremti, pr t qn sa m i rafinuar, krcnimin ose mosinteresimin
ndaj pacientit q po vizitonte te zyra e tij, e cila n nj far mnyr ishte kthyer n nj tempull
misterioz, nuk e shprehte vetm me nofkn, duke trhequr lkurn e saj pr t nxjerr dhmbt
krcnues, por e shprehte edhe me sy, duke par pacientin, si sht ajo shprehja me bishtin e
syrit, q n nj far mnyre po i komunikonte a nuk e di ti se si funksionon?, ose duke e par
pacientin, me nj shikim t uditshm, her me sy t fiksuar e her me sy t shtrembur, q pak a
shum po i thoshte a ke ardhur t vizitohesh apo je i shndosh?
Ndrkoh, papritmas, njerzit q ishin n radh prpara ders s zyrs s Doktor
Syshtremtit e kthyen kokn prapa dhe po vshtronin, sikur t ishte nj perndi, zonjn Zhgarravina,
e cila po u krkonte ti hapnin rrugn pr tu futur brenda. Zonja Zhgarravina, natyrisht pa trokitur,
e hapi dern dhe kur po futej brenda, hodhi nj shikim prmues drejt pacientve t cilt e
vshtronin me nj shikim t zbeht dhe t lodhur, me prjashtim t njrit i cili nuk ngurroi t qeshte
dhe ndrsa po qeshte, u vu re dhmbi i tij gjysm i thyer.
Zonja Zhgarravina hyri n zyr dhe e prshndeti doktor Syshtremtin, t cilit i uroi nj dit
shum t begatshme domethn nj dit me shum yje, gj q pr shum njerz do t dukej
absurde, sepse yjet nuk shihen ditn, por faktikisht n rastin konkret duke qn se yjet kan pes
cepa ato lidheshin me depozitimin pesmijleksh dhe me fjaln univers. Ndrkoh q zonja
Zhgarravina po shkonte pr tu ulur te karrigja e saj, Doktor Syshtremti ia ktheu prshndetjen,

2
dhe i tha asaj se edhe ai uronte dhe besonte se edhe dita e sotme, si shum dit t tjera, do t ishte
nj dit e frytshme.
Zonja Zhgarravina u ul n karrige me nj shtytje t rnd dhe nxori dy her frymn me
gjith gojn t hapur, duke ia br pffuuu, pffuuu, si t ishte ai tingulli i balens q dgjohet kur
ajo del n siprfaqen e ujit t oqeaneve.
Zonja Zhgarravina merrej me regjistrimin e rekomandimeve, kshtu q jo m kot i kishin
vn nj pseudonim t till, duke qn se shkrimi i saj sigurisht q nuk mund t konsiderohej si
nj ndr kaligrafit m t bukura pr tu par dhe lexuar. Dikush mund t habitej duke thn se si
ishte e mundur q assistentja Zhgarravina dhe Doktor Syshtremti vazhdonin t shkruanin me dor,
kur kishte koh q kishte dal n prdorim kompjuteri, por natyrisht shkrimet e tyre, edhe pse pr
ca pacient dukeshin si ca shkronja misterioze, t pakuptueshme si ato shkrimet t njerzve
primitiv npr shpella, ose si ca zhgarravina qesharake, n t vrtet zhgarravinat e Syshtremtit
dhe t asistentes s tij nuk ishin aspak t pakuptimta pr ata q i kuptonin, domethn pr mjekt
e tjer dhe pr farmacistt.
Moskuptimi i shkrimit t mjekut, n nj far mnyre, e bnte Syshtremtin nj autoritet t
dyfisht kundrejt pacientit domethn jo vetm autoritet shndetsor por edhe fetar, sepse dihet se
nj pjes e konsiderueshme e pushtetit t autoriteteve fetare sht e bazuar pikrisht te misteret
q paraqiten si krejtsisht t pakuptueshme pr popullin e thjesht.
Kur n nj mbledhje dikush propozuar q n spitalet publike t gjitha rekomandimet,
recetat dhe ekzaminimet t mos shkruheshin m me dor, por vetm me kompjuter, Doktor
Syshtremti ishte uar n kmb me syt e kryqzuar, kishte goditur dyshemen me shkelm dhe
kishte thn se nj gj e till nuk duhet t ndodh kurr, sepse ajo do t rriste trasparencn
domethn do t rriste seriozitetin e profesionit, por mbi t gjitha do t ulte mundsin e manovrave
nprmjet shkrimeve misterioze me dor, kundrejt atyre pacientve t cilt do t harronin, nse
kshtu mund t thuhet, depozitimin pesmijleksh. Plus ksaj, Doktor Syshtremti e kishte
argumentuar pozicionin e tij duke thn se shkrimi i recetave, rekomandimeve dhe analizave me
kompjuter, do ti shtynte pacientt q ti lexonin edhe m shum kto dokumente gj q do ti
lodhte, sepse dihet se leximi sht lodhs, por nga ana tjetr dihet edhe se t smurt duhet t jen
sa m t relaksuar. Si mund t kuptohet, Doktor Syshtremti nuk mendonte vetm pr intereset e
tij, por edhe, nse kshtu mund t thuhet, pr shndetin e pacientve.

3
 Pasi e pyeti ndihmsen e tij nse ishin gati, Doktor Syshtremti i tha asaj q t shkonte te
dera dhe tu komunikonte pacientklientve se tashm ata mund t futeshin pr tu vizituar, nj
nga nj, natyrisht pa radh, domethn kush mund t arrinte t futej i pari duke shtyr me brryla
t tjert. Pas krkess s Doktorit, zonja Zhgarravina u ua n kmb, shkoi te dera duke tundur
leht t pasmet e saj dhe u tha pacientve se tashm mund t hynin pr tu vizituar te Doktor
Syshtremti.
Kur pacientt hynin pr tu vizituar te Doktor Syshtremti, ai i studionte me kujdes, sepse
kishte thn se para s gjithash mjeku duhet t jet nj psikolog q t studioj situatn,
domethn nse pr shembull kishte t bnte me nj injorant apo me nj t smur q si thuhet
kishte ndonj njohuri, por natyrisht dihet se Syshtremti preferonte injorantt. Madje nj dit Doktor
Syshtremti kishte thn se nuk e kuptonte se prse njerzit humbnin koh npr shkolla dhe
universitete duke studiuar, sepse ishte pikrisht dija ajo q mund ta vinte n vshtirsi pr
mashtrimet dhe manipulimet e tij, nj teknik q Syshtremti ishte i detyruar ta praktikonte, pr
shkak t hezitimit t ndonj pacienti pr t dhn pesmijlekshin e radhs.
Doktor Syshtremti kishte shtuar se ishin pikrisht ata njerz q mund t dinin dika, ata q
mund t kuptonin ndonj marifet t tij, kurse injorantt i besonin do gj q thoshte, gj q e bnte
at jashtzakonisht t pushtetshm dhe n t njjtn koh krenar. Madje, nganjher i kishin kaluar
n mendje edhe shprehjet bekuar qoft injoranca dhe mallkuar qoft dija.
Doktor Syshtremti filloi t vizitonte klientt, po po klientt e tij, sepse, kur dikush e kishte
pyetur pr taksn pesmijlekshe, kishte thn qart se pacienti nuk ishte gj tjetr vese nj
klient. Klientpacienti i par hyri, nxori pesmijlekshin dhe e la mbi tavolin. Syshmtemti e mori
pak si me stil, sikur deshte t thoshte se nuk isha un q i mora lekt, por ishe ti q mi dhe. Doktori
filloi t shihte rekomandimin e mjekut t familjes dhe dokumentet e tjera pr t kuptuar m mir
pacientin q kishte prpara. Pastaj dokumentet ia kaloi asistentes s tij zonjs Zhagarravina dhe
vazhdoi ta pyeste pacientin se far shqetsimesh ndiente n trup. Pacienti i tregoi pr dhimbjet e
tij dhe Doktori i shkroi pr t br ca analiza pr t kuptuar m mir gjendjen. Hyri i dyti, i treti e
kshtu me radh, pak a shum riti ishte i ngjashm: depozitimi i pesmijlekshit (nganjher i
dhjetmijlekshit), regjistrimi i dokumenteve, rekomandimi pr t br analiza ose interpretimi i
analizave, lshimi i ilaeve, etj.
Natyrisht, klientpacientt futeshin pa trokitur, por ndodhi q nj pacient e prishi krejtsisht
ritmin misterioz dhe para se te futej brenda bri nj gj t tmerrshme, trkoiti te dera. Kur vuri re se

4
askush nuk i tha t hynte brenda, pacienti trokiti pr s dyti, dhe n kt moment zonja Zhgarravina
shkoi te dera dhe e nevrikosur i tha se nuk e kuptonte se prse trokiti, duke qn se trokitja shihej
si munges edukate. Pasi u fut brenda, pacienti i paraqiti dokumentet shndetsore pa depozituar
tarifn pesmijlekshe dhe kjo gj e bri Doktor Syshtremtin ta shihte t smurin sikur ti thoshte
se ai n t vrtet nuk ishte i smur.
Pikrisht ashtu ndodhi, sepse kur Doktor Syshtremti vrejti se pacienti po shmangte
detyrimin, ai i tha t smurit se nuk e kishte kuptuar se prse kishte ardhur pasi ai ishte n nj
gjendje t mir shndetsore, por pacienti kishte replikuar duke thn se si mund t thuhej nse ai
ishte i smur apo jo kur nuk ishin br analizat dhe n at moment, kot pa lidhje, Doktor
Syshtremti kishte thn se pacienti nuk mund ti dinte kto gjra. Gjithashtu, Doktor Syhstremti
kishte shtuar se mund t shkonte t vizitohej edhe te ndonj mjek tjetr te spitali publik, por ishte
shum e mundur se do merrte nj prgjigje t ngjashme, domethn m kt ai po nnkuptonte se
taksa e pesmijlekshit ishte e prgjithsuar.
Ndrkoh, prpara se pacienti t largohej, kishte ndrhyr asistentja e Doktor Syshtremtit,
dhe e kishte pyetur pacientklientin se sa bnin pes mij lek t vjetra plus pes mij lek t vjetra
dhe pacienti ishte prgjigjur duke thn se bnin dhjet mij. Mirpo, me nj buzqeshje ironike,
ajo i kishte thn se nuk bnin dhjet mij, por bnin nj apartament. Pacienti kishte reaguar duke
thn se nuk e kuptonte se far po thoshte zonja Zhgarravina dhe me kto fjal ishte larguar nga
zyra e Doktor Syshtremtit. Natyrisht, nuk ishte e leht t kuptohej se far do t thoshte se pes
mij plus pes mij bnin nj apartament; madje, n plan t par, dukej edhe pak abrurde q nj
apartment t kushtonte kaq pak, por po t analizohej me kujdes, nuk ishte edhe aq e vshtir pr
tu kuptuar.

5
 II

Doktor Syshtremti kishte filluar t shihte me koh lajmrime mbi shitjen e apartamenteve,
sepse tashm kishte vendosur t blente nj apartament t ri, duke qn se si e kishte theksuar m
shum se nj her, pr t, apartamenti nuk kushtonte edhe aq shum. Kishte ndodhur nj her q
ishte diskutuar problemi i korrupsionit n institucionet publike, domethn i privatizimit t shtetit
dhe Doktor Syshtremti e kishte mbrojtur veten me t gjitha aftsit e tija.
S pari, Doktor Syshtremti kishte thn se ai nuk detyronte asnj pacientklient q t jepte
pesmijlekshin apo dhjetmijlekshin e radhs, por bashkbiseduesi m t cilin po diskutonte i
kishte thn Syshtremtit se n t vrtet, nse pacienti nuk do ti jepte pesmijlekshin mjeku nuk
do ti kishte shrbyer ose do ti kishte shrbyer keq. Mirpo, Doktor Syshtremti e kishte prsritur
arsyetimin e tij duke thn se gjithsesi, nuk mund thuhej se pacienti ishte i detyruar q t paguante
tarifn shtes, gj q e kishte detyruar bashkbiseduesin q t replikoj duke thn se si nuk
mund t quhej nj detyrim kur dihet se, i shtryr nga dhimbjet n trup dhe nga frika se gjendja e
tij shndetsore mund t prkeqsohej, i smuri ishte i gatshm t shiste edhe pajisjet e shtpis.
Madje, pr t hequr apo ulur dhimbjet nga trupi dhe pr t qetsuar psikologjikisht vetveten, i
smuri do t pranonte edhe t hynte borxh.
S dyti, n arsyetimin e tij mbrojts Doktor Syshtremti kishte thn se gjithsesi bhej fjal
jo pr ndonj shum t madhe por vetm pr pes mij lek t vjetra, kur dihet se klientt edhe
kamerierit i ln ndonj bakshish. Mirpo, edhe n kt rast vetmbrojtja e Syshtremtit kishte qn
shum e dobt, sepse bashkbiseduesi i kishte thn Doktorit se duke qn se nnshtetasi duhet t
shkoj n institucione publike pr shrbime t t gjitha llojve, pes mij lek t vjetra pr nj
smundje e pes mij pr nj tjetr, pes mij lek te nj institucion publik e pes mij te nj tjetr,
barra i rndohej shum m shum se sa mund t imagjinohej. Plus ksaj, duhet pasur parasysh se
pacienti duhet t paguaj edhe recetat. Pr sa i prket faktit se njerzit japin bakshishe pr
kameriert, bashkbiseduesi i kishte thn se bakshishi ndaj kamerierit nuk shihej kurrsesi si nj
detyrim, aq e vrtet sa kamerierit nuk i jepet bakshishi n fillim por n fund t shrbimit.

6
 S treti, Doktor Syshtremti kishte thn se pacientklienti, nse nuk ishte i knaqur pr
shrbimin q merrte te i ashtuquajturi Spital publik, mund t shkonte edhe te Spitali privat, por
edhe n kt rast arsyetimi mbrojts i Syshtremtit kishte qn vrtet shum i dobt, sepse
bashkbiseduesi i kishte thn se nuk i takonte mjekut q t vendoste, por i takonte vet pacientit
q t vendoste nse t shkonte n nj spital publik apo privat, pr t marr shrbimin shndetsor.
Kjo do t thoshte se Doktor Syshtremti, nse dshironte mund t fliste pr punn e tij, por jo pr
punn dhe vendimet e t tjerve.
S katrti, Doktor Syshtremti kishte thn se n fund t fundit jemi n nj ekonomi tregu,
kshtu q far t keqeje kishte q t detyronte t smurt q ti jepnin atij pesmijlekshin e
radhs, por faktikisht ky kishte qn nj ndr argumentet m t dobta t Syshtremtit, sepse
bashkbiseduesi i kishte thn se mjeku po ngatrronte interesin publik me rregullat e ekonomis
private, kur dihet qartazi se interesi publik nuk duhet domosdoshmrisht t ndjek rregullat e
ekonomis private. Prandaj, bashkbiseduesi i kishte thn mjekut se nse ai dhe Syshtremtt e
tjer dshironin t vepronin me ligjet e ekonomis private n institucionet publike, mund t
braktisnin spitalin publik dhe t hapnin nj biznes privat, por jo t bnin t kundrtn domethn
ta kthenin insititucionin publik n nj insitucion privat.
S pesti, Doktor Syshtremti kishte theksuar se prse ai nuk duhej t ushqente korrupsionin
n aktivitetin e tij professional, kur dihej se n fund t fundit, jo n pak raste, edhe vet institucionet
hetuese dhe ligjzbatuese shtetrore, vepronin me nj logjik korruptive t ngjashme. Ndryshe nga
arsyetimet e tjera, n kt arsyetim, n nj far mnyre bashkbiseduesi i kishte dhn t drejt
Doktor Syshtremtit, sepse kishte thn se nj arsyetim i till nuk ishte krejtsisht i pabaz.
Pavarsisht argumenteve q kishte parashtruar bashkbiseduesi n bisedn mes tyre,
Doktor Syshtremti vazhdoi projektin e tij pr blerjen e nj apartmenti. Peshonte e gjykonte me
kujdes alternativat e ndryshme, gjersa t bindej plotsisht mbi zgjedhjen q do bnte. Natyrisht,
Syshtremti shqetsohej pr vendodhjen, pr kohn e ndrtimit dhe pr metrat katrore, por jo pr
mimin, sepse dihej se apartamenti q do blente do ti kushtonte vetm pes mij lek t vjetra.
Dikush mund t dyshonte, q nj apartament t kushtonte aq pak, por faktikisht, nj gj e till ishte
plotsisht e vrtet.
Pas shum krkimesh Doktor Syshtremti e gjeti apartamentin, t cilin nuk ngurroi ta quante
si apartamentin ideal, por prpara se t shkonte ta blinte, shkoi te nj noter q ta pyeste nse
apartamenti n fjal ishte i pashitur, sepse nuk dshironte q pesmijksht e t smurve dhe

7
mundimi i tij pr ti numruar t shkonin dm. Do t ishte tragjikomike q Syshtremti, pas shum
padrejtsive q kishte br ndaj t smurve, ta psonte edhe ai duke bler nj apartament q i
ishte shitur prpara dikujt tjetr. Noteri bri ca verifikime dhe i tha se me sa arrinte t kuptonte
apartamenti nuk ishte i shitur.
Doktor Syshtremti u kthye n shtpi, hapi thesin me topat pesmijleksh, mori shumn e
nevojshme dhe u nis pr tu takuar me shitsin e apartamentit. Gjat rrugs me makin, t kmbt
e nj ure vuri re nj statuj me kokn posht dhe kmbt lart. Doktor Syshtremti e ndaloi makinn
dhe u ul pr t par statujn. Pasi e pau me kujdes, vuri re se ajo ishte statuja e Marksit. N fillim
u habit, por pastaj pyeti veten nse kjo gj ishte rastsi apo kishte ndonj domethnie t veant.
Mirpo, statuja e Marksit me kmbt lart, nuk dukej aspak nj rastsi, sepse n nj far mnyre ata
si Doktor Syshtremti, prfaqsonin Marksin e prmbysur, domethn jo Marksin komunist po
Marksin kapitalist. Ata q jan t informuar mbi marksizmin e din mir se marksizmi mund t
shihet jo vetm n pikvshtrimin komunist por edhe n pikvshtrimin kapitalist, domethn
mjafton q t pranohet se faktori ekonomik sht faktori prcaktues pr do gj n jet.
Prandaj, natyrisht Doktor Syshtremti dhe Syshtremtt e tjer jan dishepujt m t mir t
marksizmit kapitalist, sepse sipas tyre, shndetsia publike, arsimit publik, administrata publike,
drejtsia publike, siguria publike, kultura dhe profesionalizmi jan thjesht nj mall q mund t
blihet nga ai q ka mundsi pr t paguar shtes. Thn ndryshe, pr marksistt kapitalist, jeta
e njeriut, barazia ligjore dhe merita (sakrificat, prgatitja) joekonomike nuk kan asnj vler, sepse
vetm paraja paska vler, me an t s cils u bleka do gj dhe kushdo. Kta Syshtremt i kan
nxjerr kthetrat vdekjeprurse t interest publik e t merits joekonomike, dhe do t bjn do gj
q sht e mundur n pushtetitn e tyre q faktikisht t privatizojn do institucion publik dhe t
shtypin pa mshir do merit joekonomike.
Ndrkoh, Doktor Syshtremtit u largua nga statuja e Marksit dhe vazhdoi drejt rrugs pr
t takuar shitsin e apartamentit. Pasi u takuan, bn t gjitha procedurat pr kalimin e pronsis,
shitsi mori lekt, i dha elsat e apartamentit Doktor Syshtremtit dhe i uroi q ta gzonte. Pas
fjalve t shitsit, Doktor Syshtremti e falenderoi pr urimin dhe mori rrugn drejt apartamentit,
me nj gzim t madh saq me zor arrinte t prmbahej.
Kur arriti te apartamenti Doktor Syshtremti e futi dorn n xhep, mori elsat dhe me pes
gishtat e dors e hapi dern e apartamentit. Dora e Doktor Syshtremti ishte e vrazhd si nj dru i
that dhe e ftoht si akullnajat e antarktids. Madje, ndonjher ishte edhe e pamshirshme, saq

8
merrte formn e nj pistolete, q n vend q ti shrbente jets, i shrbente vdekjes. Natyrisht, ishte
si nj pistolet me silenciator, n mnyr q zhurma e saj t ndihej sa m pak, por prap se prap,
n kt mnyr, prve abuzimit, Doktor Syshtremti prdhoste edhe punn e atyre mjekve t cilt
u shrbenin t smurve, pa pritur n kmbim ndonj bakshish, apo si thuhet ndryshe nj kafe.
Gjithsesi, Doktor Syshtremti dhe Syshtremtt e tjer kishin t drejt q ndonjher t
guxoinin q dorn e tyre ta kthenin n nj pistolet me sileciator, sepse n fund t fundit mungonte
nj autoritet publik i prshtatshm, q t kundrshtonte abuzimet e tyre, me seriozitetin e duhur.