Strana 1 od 30

8.1 PRORAUN GEOMETRIJSKIH VELIINA SPREGNUTOG

PARA CILINDRINIH ZUPANIKA SA PRAVIM ZUBIMA

Za cilindrini zupasti par 1, 2, sa pravim zubima, izraunati sve potrebne geometrijske

veliine zupanika prema zadanim podacima, a zatim nacrtati profile nekoliko zubaca
u sprezi, i to za trenutak dodira u trenutnom polu i za trenutak dodira na tjemenom
krugu malog zupanika. Razmjeru usvojiti tako da visina zuba na crteu bude oko 50
mm.

Podaci:
Standardni modul mn 12 mm;
Broj zuba zupanika 1 z1 21;
Broj zuba zupanika 2 z2 50;
Koeficijent pomjeranja profila OZL x1 -0,3;
Koeficijent pomjeranja profila OZL x2 0,1;
Odnos irine i prenika zupanika b1/d1 0,6.
 Strana 2 od 30
8.1.1 Kinematski prenosni odnos
Kinematski prenosni odnos raunamo prema izrazu:
1 n1 z 2 d2
i .
2 n 2 z1 d1
Prema polaznim podacima imamo:
z 2 50
i 2,38 . i 2,38
z 1 21

8.1.2 Standardni profil evolventnog ozubljenja

Za standardni profil evolventnog ozubljenja (osnovne zupaste letve) imamo sljedee
podatke:
n 20 ugao nagiba dodirnice standardnog profila;
un 1 faktor visine pravolinijskog dijela standardnog profila;
cn 0,2 faktor visine krivolinijskog dijela standardnog profila.
Za cilindrine zupanike sa pravim zubima evolventnog profila imamo:
n 20; 20
m mn 12 mm. m 12 mm

8.1.3 Podioni prenici

Podione prenike zupanika raunamo prema izrazu:
d1 mz1 1221 252 mm; d1 252
mm
d2 mz2 1250 600 mm. d2 600
mm

8.1.4 Osnovni prenici

Prenike osnovnih krugova dobivamo prema izrazu:
db1 d1cos 252cos20 236,8 mm; db1
db2 d2cos 600cos20 563,81 mm. 236,8 mm
db2
8.1.5 Pomjeranje profila 563,81 mm
Pomjeranje profila odreujemo prema izrazu:
v1 x1m -0,312 -3,6; v1 -3,6
v2 x2m 0,112 1,2 mm. v2 1,2
mm
 Strana 3 od 30

8.1.6 Ugao dodirnice korigovanih zupanika

Ugao dodirnice korigovanih zupanika w raunamo prema obrascu:
x1 x 2
inv w 2 tg inv
z1 z 2
gdje je: inv evolventna funkcija ugla , data sa inv tg .
Prema dobivenim podacima imamo:
0,3 0,1
inv w 2 tg20 inv 20 0,012853
21 50
Iz tabele 8.4 nalazimo ugao w 205' 20,08. w 20,08

8.1.7 Meuosno rastojanje

Meuosno rastojanje zupanika raunamo prema obrascu:
db1 db2 d1 d2 cos z z cos
a m 1 2 .
2 cos w 2 cos w 2 cos w
Prema dobivenim vrijednostima imamo:
252 600 cos 20
a 426,21 mm. a
2 cos 20,08

426,21 mm

8.1.8 Prenici podnonih krugova

Prenike podnonih krugova raunamo prema izrazu:
df d 2 m 2 x m 2 c

gdje je: c tjemeni zazor, ija je vrijednost data izrazom c cnm.

c 0,212 2,4mm; c 2,4 mm
Sada moemo izraunati podnone prenike:
d f 1 252 2 12 2 0,3 12 2 2,4 216 mm; df1
216mm
d f 2 600 2 12 2 0,1 12 2 2,4 574 mm. df2 574
mm

8.1.9 Prenici tjemenih krugova

Prenici tjemenih krugova dati su sljedeim izrazima (pri emu dobiveni rezultat treba
zaokruiti na prvi vei cijeli broj):
 Strana 4 od 30
d a1 2 a d f 2 2 c 2 426,21 574 2 2,4 273,62 274 mm;

da1 274 mm
d a 2 2 a d f 1 2 c 2 426,21 216 2 2,4 631,62 632 mm. da2632
mm

8.1.10 Kinematski prenici

Kinemataski prenik pogonskog zupanika 1 dat je izrazom:
2a cos cos 20
d w1 d1 252 252,13 mm; dw1
i 1 cos w cos 21,08

Kinematski prenik gonjenog zupanika 2 dat je izrazom: 252,13mm

cos cos 20
d w 2 i d w1 d 2 600 600,31 mm. dw2
cos w cos 21,08

600,31mm
8.1.11 Debljina zuba na podionom krugu (bez bone zranosti)
Debljina zuba na podionom krugu odreena je izrazom:
m 12
s1 2 x 1 m tg 2 ( 0,3) 12 tg20 16,22 mm; s1 16,22mm
2 2

m 12
s2 2 x 2 m tg 2 0,1 12 tg20 19,72 mm. s2 19,72mm
2 2
8.1.12 irina meuzublja na podionom krugu
irina meuzublja na podionom krugu odreena je izrazom:
m 12
e1 2 x 1 m tg 2 ( 0,3) 12 tg20 21,47 mm; e1 21,47mm
2 2
m 12
e2 2 x 2 m tg 2 0,1 12 tg20 17,97 mm. e2 17,97mm
2 2

8.1.13 Korak na podionom krugu

Korak zupanika na podionom krugu raunamo prema izrazu:
p m 12 37,7 mm. p 37,7 mm

8.1.14 irina zupanika

irine zupanika odreene su izrazom:
b1 b 2 d1 0,6 252 151 mm. b1 b 2
151 mm
 Strana 5 od 30
8.1.15 Mjerni broj zubaca
Mjerni broj zubaca dobivamo prema izrazu:
z 2 x tg
zw tg x inv 0,5

1 x x
gdje je: tg x sin 2 4 1 .
cos z z

Mjerne brojeve zubaca zaokruujemo na najblii cijeli broj.

Prema datim izrazima imamo:

1 ( 0,3) ( 0,3)
tg x1 sin 2 20 4 1 0,26 ;
cos 20 21 21

z w1
21
0,26 inv 20 2 ( 0,3) tg20 0,5 2,2 3 ; zw1 3

1 0,1 0,1
tg x 2 sin 2 20 4 1 0,376 ;
cos 20 50 50

50 2 0,1 tg20
z w2 0,376 inv 20 0,5 6,22 7 ; zw2 7

8.1.16 Mjera preko zubaca

Mjeru preko zubaca, kontrolnu mjeru koja omoguava kontrolu koraka i lune debljine
zupca na osnovnom krugu, dobivamo prema izrazu:

W m cos z w 0,5 z inv 2 x tg .

Prema prethodnim podacima imamo:
W1 12 cos 20 3 0,5 21 inv20 2 ( 0,3) tg20 89,62 mm; W1

W2 12 cos 20 7 0,5 50 inv 20 2 0,1 tg20 239,48 mm; 89,62mm

W2
8.1.17 Odstupanje mjere preko zubaca 239,48 mm
Odstupanje mjere preko zubaca odreuje se prema prethodno usvojenom kvalitetu
tolerancije zupanika i tolerancijskom polju zupanika. Usvajam kvalitet tolerancije
zupanika 7, i tolerancijsko polje ea (za oba zupanika). Sada na osnovu standardnog
modula iz tabela 8.10 i 8.11 odreujemo odstupanja mjere preko zubaca.
Aw1 -252 m -108 m
Aw2 -266 m -114 m

8.1.18 Odstupanje meuosnog rastojanja

Za kvalitet tolerancije zupanika 7 i meuosno rastojanje a 426,21 mm, iz tabele 8.9,
imamo:
 Strana 6 od 30
Aa 49 m.

8.1.19 Kruni zazor

Potrebno je izraunati minimalnu i maksimalnu vrijednost krunog zazora, prema
sljedeim izrazima:
A A
jmax w1min w 2 min 2 A a max tg ;
cos cos

A A
jmin w1max w 2 max 2 A a min tg .
cos cos
Prema prethodno dobivenim vrijednostima imamo:
252 266
jmin 2 49 tg20 516 m; jmin 516
cos 20 cos 20

m
108 114
j max 2 49 tg20 272 m. jmax
cos 20 cos 20
272m

8.1.20 Stepen sprezanja

Stepen sprezanja para cilindrinih zupanika sa pravim zupcima raunamo prema
izrazu :
1+ 2
1=0,785
2=0,875 1+ 21,66 1,66