Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 35
PHANI CAU TRUC CUA MOT HE THONG TAO ANH QUANG TUYE: May X-quang li mét hé théng thiét bi, trong dé bao gém cae thiét bi chi yeu sau: - Thiét bi tia X: gm bong X-quang, khdi tao cao thé, khéi diéu khién. - Thiét bi hién anh gom man huynh quang, cat-xet, bia ting quang va phim. - Thiét bj budng ti nhu thing ra (hign) va trang (ham) phim, dén soi, danh déu phim, déng hé bao gid va nhiét ké. - Thiét bi bao vé cé cira chi... kinh chi, phong ngan tia Cc thiét bi nay tham gia vao qué trinh tao anh X-quang. 1. BONG X-QUANG 1. Nguyén hoat dong - Bong X-quang 1A linh kign thiét yéu trong cae thiét bj X-quang, né hoat dong trén nguyén ly bién déi nang lugng tir dang nay sang dang khéc. - M@t chim tia dign tir dang chuyén déng rit nhanh, khi gap vat cin sé dot ng6t giam téc d9. Tai thai diém nay déng nang ctia chim tia s® chuyén di. + Phan én (t6i khoang 99% trang thiét bi X-quang xét nghiém) chuyén déi thanh nhiét na ing nung néng vat cin. + Phan nhé chuyén déi thanh nang lwgng tia X c6é bude séng thing 10 — 100pm (10°?) phat xa qua cita sd cita bong. 2. Cau tao - Béng X-quang cé thé xem nhu dang dic bigt cia diét chinh Iuu chin khdng, béng X-quang gém cdc b6 phn chi yéu sau: + Ngudn bite xa dién tir - catét. + Nguén bite xa tia X-Andét, vat cin trén dudng di cia chim tia dién tir. Dién tich véi chim tia dign tir bin vao goi la diém hdi ty. BS chinh la ngudn phat xa tia X. + V6 thay tinh (v6 trong) bao quanh anét va catét, da dugc hut chan khong dé tgo Ap lye dm logi tir cde phan tir khi can tré trén dung di cia chim tia dign tir, + V6 béng (vé ngoai) thuéng bang hgp kim nhém phu chi dé ngin ngira tia X bite xa theo nhing huéng khéng mong muén c6 hai cho méi trudng xung quanh va cdn cé téc dung tan nhiét, Ngoai ra trén v6 con bé tri cita sé tia X noi ghép néi voi hop chudn trye va vi tri cac dau néi. Hién nay, hai loai bong duge tng dung phé bién trong thiét bi X-quang la: + Bong X-quang anét cé dinh + Bong X-quang anét quay I. KHOI TAO CAO THE. 1. Khai nigm chung Béng X-quang chi phat xa khi chim tia dign tir bute xa tir catét cua né phai c6 dong nang di lén, Muén vay, ta néi hai cye andt, catét cua bong voi mét ngudn dién dp cao thé c6 ty sé khoang tir 20KV dén 100KV. Dién ap nay duge tao nhé khéi cao thé thusng cdn goi 1a thing cao thé. Thyc chit hai tén goi nay 6 khc nhau d6i chat, Khéi cao thé bao gém bién dp cao thé va chinh Itru cao thé. Trong dé, thing cao thé, ngoai hai cdu kign trén cén chita bién thé cdp nguén sgi dét, ro le chon béng va mét vai linh kign bao vé khac néta cing nhu cdc cue dau vao, ra. 2. Khoi cao thé cao tan: Nhu da néi 6 trén, cdc khdi cao thé trong cdc may X-quang truyén théng ma 6 dé nguén dién cung cp cho khéi chinh hu cao thé duge léy tir nguén dién luéi c6 tin sé 50Hz hodc 60Hz déu cé nhimg nhuge diém. Dé khic phyc nhing nhuge diém nay, cdc nha sin xudt da tng dung két hop gitta nguén dién xoay chiéu cé tin sé cao va da sin xuat loai may X-quang thé hé méi dé 1a may X- quang cao tan, II]. DIEU KHIEN THAM SO TRONG THIET B] X-QUANG Khi tién hanh cdc xét nghiém X-quang, ngudi str dung phai kiém soat duge liu lugng tia X sao cho phi hop véi timg déi tong va bénh ly dé dat duge anh tham s6 cé sin 6 chat Iugng t6t nhat. Liéu lugng tia X quyét dinh bai + Tri sé dign ap cao thé - KV + Tri sé dong dién bong X-quang -mA. + Thai gian chyp ~ s (sec) Vi vay trong bat ky may X-quang nao, di loai truyén théng hay cao tin, di. don gidn hay phite tap déu can phai c6 ba loai mach dé diéu khién, do luang va chi cdc tham s6 co ban trén. IV, THIET B] DINH VI CO HOP CHUAN TRYC, LUOI VA SANG, BAN BENH NHAN VA COT BONG... Nhu da ndi 6 trén, muén cé anh huéng X-quang, chat lugng cao, ngoai vie Iya chon céc tham sé lién quan téi céng sudt phat xa nhu KV, mA, s, con cin thiét phai khu tra chim tia X vao ving can thim khdm, phai bé tri sao cho khoang céch gitta bong va phim thich hgp véi timg loai xét nghigm, phai logi bo anh huéng cia phat xa thit cap... Nhimg diéu nay cé thé nhé cdc thiét bi tao dang va dinh vj chim tia X nhu hop chuan tryc, si bin bénh nhan va ct bong. 1. Hop chuan trie va lréi Véi muc dich ting 46 déi quang nghia Ji tang chat hrong anh va giam nhiéu tia tac déng vao nguéi bénh nhan can phai xir ly chim tia X phat ra tir béng X-quang. Hop chuan trye va lu6i duge dig voi mye dich nay. a. Hop chudn truce - H6p chuan tre con goi 1a di-aphram (diaphragam) 14 mt dung cy dat gitta béng X-quang va ngudi bénh, o6 chite nang gidi han chim tia theo mot kich thuée do ngudi van hinh quyét dinh. - Hp chuan tryc cé cau tric nhu éng kinh may anh, gm cdc tim chi gin v6i cic co cau diéu khién bang tay hoac dGng co ign, 16 mé cia hGp co thé cd dang hinh chit nhat hoac hinh tron va mét hé théng quang bao gém dén chiéu va guong git cho ngudi van hinh c6 cin cit dé diéu chinh kich thuée va dinh vi chim tia X. Kich thuée chim tia can duge chon cang nho cang tt, mién 1a bao trim duge b6 phn can thim khém, viée gidm kich thuée din téi giam ligu tia va gidm long phat xa thir cdp cé nghia 1a ting d6 déi quang va chat lwgng anh. Minh hoa méi twong quan gitra kich thuée chim tia X véi sy phat xa thir c4p. Ngoai ra dé gidm Iugng phat xa thtr cap hon, can giam bé day cia ving thim khém bing cdch nén ving nay Jai. Nhu trén hinh vé, & trudng hop thir lugng phat xa thir cdp ra cao, né duge gidm cing véi vige giam kich thuée chim tia trong truéng hop thir 2 va giém hon nita khi nén nhé déi twgng nh trong trudng hop thir 3 b, Luedi - Né ding dé chéng tia phat xa thir cp, né duge dat gitta ngudi bénh va caxet phim, Ludi cé cau tric gdm cde dai bang chi anh xép song song véi nhau va huéng vé diém hi tu, chen gitta cdc dai chi nay 1a vat ligu c6 d6 hap thy tia khong ding ké nhur nhém, baketit sao cho chim tia bite xa chinh (so cdp) 6 thé truyén qua trong khi phan Ién hrong tia bite xa thit cap bi hdp thy. ~ Cé hai loai luéi, dé 1a Iwéi cé dinh va luéi chuyén d6ng. Ludi cé dinh c6 cdu to don gid nhung trén anh con luu Iai béng ma ciia cdc dai chi (cdn goi 1a Iudi ly-s6-lin), diéu nay thye chat khéng anh huéng nhiéu téi vige chan doan vi ngudi doc phim di duge biét truéc. Véi anh doi hdi chat lugng cao, nhieu chi tiét thi phai str dung loai luéi chuyén dong dé Jogi bo anh huéng nay. Loai ludi nay chuyén d9ng két hop gitta luéi véi mét co edu c6 tén ggi 1a bucky, khi c6 Jénh chuan bi chup, luéi duge dua vio trang thai chuyén dong du dua voi téc do cao, khi chyp hinh anh cita céc dai chi sé duge lam mé di. Dé dap img véi cdc nhu cdu khém nghiém khéc nhau, céc nha san xudt di ché tao ra m6t sé loai luéi c6 nhiing chi tigu ky thuat khac nhau nhu sé lugng, dai chi trén mOt cm thug tir 20 dén 40, ty 16 gitta 2 dai chi thuong cé ba gid tri 14 5/1, 10/1, 15/1, Cae ty 16 nay img véi cde mite nang lugng bite xa tia X khde nhau cé nghia 1a tong tmg véi cdc tri sé KV khac nhau. Voi KV thap ding loai luéi cé ty 16 thap va ngugc lai. Khoang cach tir tigu diém téi phim cing can duge chon tuong img véi cdc gid tri trén: 60cm + 80cm, 100cm + 120em va 150em. Luéi néi chung 1a phy kign dat tién va cing dé bj hu hong va mat tac dung néu bj cong vénh. Mét khi luwéi da bi hong thi khéng thé stra chitam tuy vay néu duge bao quan t6t thi lui cé thé ding duge lau dai, néu khong duge lap sin vao thiét bj thi can phai bao quan luéi can than trong bao bi bang chat déo. bie CAu tric ciia lwéi va tac dung hap thu tia phat xa thir cap cla nd 2- Ban bénh nhAn va ct bong Ban bénh nhan va cét bong hoac gid treo phai phéi hop véi nhau sao cho cé thé dich chuyén nhe nhang, khong rung d6ng tai bat ky vi tri nao. Vi tri ct va béng cing phai dugc cé dinh bang chét hoac phanh tir dién. a aie sed Ban bénh nhan véi man huynh quang, hop caxet va et bong di dng V. THIET B] GHI ANH Khi chiéu, anh X-quang duge ghi nhd man huynh quang trong may X- quang cé dién hoac nhé bong khuéch dai anh (image intensifier) trong hé thong may X-quang ting sang truyén hinh. Khi chup anh sé duge ghi trén phim X-quang, dé ting higu suat ciia tia X, ngudi ta thung sir dung mot cép bia ting quang, ching duge dat trong caxet. 1- Phim X-quang Phim X-quang duge ché tao tit mt tam chat déo trong suét, hai mat phir mét Idp nh twong dic biét bao gém thanh phan hoat héa chi yéu 1a cdc hat bromua bac. Nhiing hat bromua bac nay sé bj kich hoat boi anh sing hoae tia X. Vi vay l6p nhii tong nay cé dic tinh nay 1a nhay cam voi anh sang tring va tia X va sé bién thinh mau den khi cé anh sing hode tia X chiéu vio (sau khi duge rita bing thudéc hién, ham phim). Higu sudt chuyén déi tia X than hinh anh cua phim thép hon nhiéu so véi hiéu suat chuyén di dnh sang nén trong thy é cdn phai ding them mét cap bia ting quang dé ting cuéng higu suat nay. Lop nha tong phi trén bé mat phim co dic tinh mém va dé bj hu héng néu khéng duge bao quan tét. Mét phim cdn t6t néu khi khéng c6 anh sang hodc tia X chiéu vao thi sau khi ria phim sé tré thanh trong suét, khéng cé nhitng mang hodc dém mé. Dé bao quan, duy tri chat Iugng phim, can phai cat git va st: dung phim mét cach hop ly theo mét sé quan diém quan trong duéi day: + Trén vo méi hdp phim déu co ghi han sit dung. Sau thai han nay phim sé khéng bao dam chat lugng anh. Vi vay can cé ké hoach hoa sim va sit dung phim hop ly dé phim khong bao gid bj qué han. + Phim phai duge cat git noi cé nhiét d6 thap (khoang 15-25°C), Néu nhiét 46 noi cét phim qué cao thi phim sé bj hong trade khi hét thoi han ding ghi trén vo hop. + Khéng duge cat gitt phim trong hoc gan budng X-quang vi tia X o6 thé Igt vao lam héng phim. Noi cat phim phai 14 noi khé rio, sach, khéng bj anh hung cia céc logi kh nhu khi dung dun néu ammoniac... + Phim X-quang cing nhay cam véi lye nén vi vay khéng duge xép chong Jén nhau ma nén xép ching lién ké bén nhau. + Phim ciing dé bi xuéc nén khéng duge cham vao cdc vat sic nhu ludi dao, kéo, méng tay... 1én bé mat phim. 2- Caxet va bia ting quang a) Bia tang quang: Bia tang quang cé tac dung lam tang hiéu sudt chuyén déi tia X thanh hinh anh, N6 thuéng cé mau tring, chia céc hat mudi tungsten can-xi, cdc hat mudi nay sé phat sing miu xanh 1a mau nhay cdm nhat di vi phim X-quang. Khi tia X di qua, cd im ting quang sé phat sing (chuyén di bite xa tia X thanh dnh sang), cwong d6 anh sing phy thuge vio ung dé chim tia, do vay tao duge anh cia déi tong can thim khém lén trén phim. Nhé cé cdc tim bia tang quang ma higu suat str dung tia X ting lén nhieu vi: + Kha nang hap thy tia X ciia tam tang quang cao hon phim khoang tir 20 — 130 lan tay thuéc vao curésng dé bite xa. + MGi photon tia X khi tic d6ng vao tam ting quang sé tao ra nhiéu photon 4nh sang va méi photon anh sang nay sé tac déng vao cdc hat mudi bromua bac khién choching chuyén mau thanh den khi phim duge rita, kha ning ting truéng nay vao khoang 60 lin: Kaeo 4, Soto Oo Hinh anh mt cat cia mét caxet chwa phim va hai tam bia tang quang va sw phat quang thir cp gay ra béi chinh bia ting quang. Tuy nhién tam ting quang cing cé nhuge diém Ja khi phat quang cac hat mu6i tungsten cing tao ra sy phat quang thir cdp tir nhimg hat mudi tungsten can-xi ln cn, Digu nay lim gidm bét dé sic nét cia anh. Vi vay cde nha sin xudt da ché tao nhiéu logi tm tang quang c6 cdc dac trung thich hgp cho nhitng mye dich sir dung khac nhau, Nhimg tim tang quang c6 lép phi mong va hat mudi tungsten can-xi min thi c6 46 ting trudng thap tuy nhién 49 phan giai lai cao, nguge lai tim ting quang cé Iép phi day va hat mudi tungsten can-xi thé dat d6 tng truéng cao nhung anh cé d6 phan giai thdp. Tam tang quang thuéc loai vat ligu kha dat tién, ching cing dé bj hodc hu hong nén can rat thdnt trong trong khi sit dung. Nhiing vét xuée hoat dém mau trén chung sé tao ra nhiéu trén anh. Bia ting quang phai duge thuong xuyén bao quan tai noi khé réo, sach sé va dinh ky lau chai bang dung dich nhe. b) Caxet. Caxet 1a m6t hp det chita phim va hai tam tng quang, hai tam nay dinh vao hai mat cia caxet, hai mat caxet gin véi nhau bai ban 1é va cé khéa cé dé cd dinh. Caxet chi ngin khéng cho nh sing chiéu vio phim con vin dé tia X truyén qua bé mat cia né dé téi phim. Caxet déng vai tro quan trong trong viée dam bao chat Ingng anh X-quang. Caxet va cich nap, thao phim VL THIET B] VA DUNG CY BUONG TOL Phim X-quang duge xt ly (rita va trang) trong budng téi. Day cing 1a khau quan trong trong vige dam ao chat lzgng anh quang tuyén X. Budng t6i phai dat cdc chi tiéu sau: + Tuyét déi téi, cé nghia 1a hoan toan khéng dé lot anh sang, 16i vao buéng phai cé hai cira dé khi mé m6t cita anh sing van khéng thé lot vao udg. Phai duge thong gié tot dé thai loai hoi héa chat béc ra tir thud ham hién va lam giam dé 4m trong budng. Gt ligu xay dung va ndi that phai chju duge 4m va su an mon héa chat, + Phai cé dudng cép thoat muse, Ngoai nhing chi tiéu trén, budng téi théng thuéng phai cé cae trang thiét bj sau: + Thing rita, trang phim + Ban lip, thao phim + May say phim + Khoang chuyén giao caxet + Ding hé bao gid + Dén soi trong budng toi + Quat thong gid + Gia treo phim Ngoai ra tai nhimg khoa X-quang cé hru hrgng bénh nhan cao cé thé phai ding mét may rita phim ty dng thay cho nhimg thing ria phim va may sdy phim. PHAN II CHUC NANG CO BAN CUA CAC THANH PAN TRONG HE THONG MAY X-QUANG So dd khéi chire nang cha yéu cia mot thiét bi X-quang 1. BONG X-QUANG 1- Chie ning: Bién déi nang Iwong tir dang nay sang dang khac. 2- Cau tao: Gém hai loai bong duge tmg dung phé bién trong thiét bj X- quang la: + Bong X-quang anét quay + Bong X-quang anét cé dinh a) Béng X-quang anét ¢é dinh: * Catét bao gm sgi dét va gid do bing kim loai dé d6 sgi dt ding thoi con tao khe hdi tu. Soi dét duge ché tao béi day Vonfram cé nhiét dé néng chay rat cao (3360°C). Sgi dét c6 dang hinh xoan dc dé tao dién tich bite xa dign tir rong. Dé héi ty chim tia dién tir, ngudi ta dat sgi dét trong long mét khe ciia gid do va chim tia dign tir bite xa tir soi dét qua khe nay. Kich théc, hinh dang cua sgi dét va khe duge thiét ké va ché tao rat chu déo va soi dét duge dinh vj rit cdn thin trong khe sao cho chim tia dign tir tap trung (hdi ty) tai mt diém véi dign tich rat nhé trén bé mat andt. Dign tich ma chim tia dign tir hi tu dé chinh 18 nguén phat xa tia X. Diém hGi tu thuéng cé dang hinh chit nhat, chiéu dai bang 3 - 4 lan chiéu rong va dién tich cia diém hdi tu khoang 1 — 2 mm” (tiéu diém nh) toi 10 — 15 mm” (tiéu diém lén). Catét cé hai loai: héi tu don va hdi tu kép. Loai catét hdi tu don chi gm mét soi dét va mét khe bite xa. Trong khi d6, loai hdi tu kép bao gom hai sgi dét dat trong hai khe bite xa tuong img véi hai dign tich to va nh6, Hai khe nay lai duge bé tri ké nhau trong mat phing dimg hoie ngang. Nguén dién cap cho sgi dét 1a nguon dign dp thap c& vai chyc vén véi dong tir vai A dén mudi A. Dé dam bao dé cach dign cao va lam ngudi, bién thé cdp dign cho sgi dét thuong duge dat trong thing cao thé cling véi bién thé cao thé. * Andt: c6 nhiém vu himg chim tia dién tir ban vio, ri phat xa chim tia X. Chim tia nay cdng tap trung cing tét dé tao duge hinh anh rd. Anét gdm mét miéng Vonfram day khoang 2mm, hinh chit nhat hode tron 6 dién tich 1én hon dién tich diém héi ty mét chat, miéng Vonfram nay duge gan vao mét gid dé bing d6ng gitp tan nhiét nhanh, Bé mat anét nim déc chéo so v6i tryc doc cia béng nén chim tia X sé vudng gée vai tryc bong, * Vo thuy tinh: vd trong cé hinh dang hinh try bao quanh va déng thoi Jam gid dé catét va andt. Vo nay duge ché tao tir logi thiy tinh dac biét co kha nang chju nhiét cao, c6 dé cach dign cao, c6 dng nhit véi sy din né cia cdc dign eye va chiu duge ap Iye chan khong lén V6 ngoai bao quanh béng X-quang, né c6 ba nhigm vu: - Chi cho tia bite xa qua cita sé. - Hap thy tia X theo cdc huéng cé hai cho nguéi bénh va méi trrng xung quanh. - Chéng dign giat. V6 ngoai duge ché tao tir nhém, hop kim nhém hoac thép, bé mat trong cia vo duge tring m6t I6p chi di day dé hap thy tia X, han ché sy phat xa tia X ra xung quanh (tit cita s6) ti mie cho phép khong gay nguy hiém cho bénh nhan va cho méi truéng xung quanh, Dé dam bao d6 cach dign, ngudi ta dé day dau cao thé vao khoang gitta hai lép vd. Ngoai tac dung céch dign, diu con cé tée dung tin nhigt va 1am mat bong, 1. Anét Catot Khoang dan né Béng X-quang Cita s6 phat tia Vo ngoai phi chi Dau Toi bign thé soi dét Khe hoi tu ee na yeep 10.Chim tia dign tir Cau tric bong X-quang anét cét dinh Khi béng hoat dong, né sé néng lén khién cho diu dan né nén mot phia dau v6 phai cé mét khoang dan né ché tao bai mang cao su hinh léng xép. Dé ‘bdo dng tinh tring béng qué néng do hoat dong lien tuc, ngudi ta ging mét cong tic hanh trinh vio bé mat khoang din nd. Khi khoang dan né né t6i mire nhat dinh thi cdng tie tac dng déng mach phat tin higu canh bio. * Pham vi tng dung ctia bong anét cé dinh: Trong bong X-quang anét cé dinh, chim tia dién tir lun bin vao mét diém cé dinh trén bé mat andt. Do vay lim cho nhiét d6 tai diém nay ting lén. Digu nay han ché viée tang céng suat phat xa (mA ciia béng). Vi vay ngay nay loai bong X-quang andt c6 dinh chi cdn duge ding trong céc thiét bj X-quang nhé, di dong hodc trong may X-quang ring 6 dong t6i da khoang 100mA. b. Bong X-quang anét quay: Dé khic phuc nhing nhuge diém cia bong X-quang anét cé dinh, ngudi ta da ché tao ra loai bong X- quang anét quay. Khi andt quay voi téc d6 1én, chim tia dién tu ban vao anét khéng phai tai m6t diém cé dinh ma trén ca hinh vanh khan, hon nia hinh vanh khan nay lai quay nhiéu vong trong sudt théi gian phat tia. Vi vay dign tich diém hoi ty hay néi cach khée dign tich phat xa tia X nho hon dign tich tin nhiét rat nhiéu, Nhé cé dign tich tan nhiét lon, bong X-quang anét quay cé thé hoat d6ng véi dong én. Do vay tang duge cng sudt phat xa tia X (mA). Cu tgo cita né c6 cdu tric tong ty nhu & bong X-quang anét cé dinh nhu catét cing cé hdi tu don va hdi tu kép, v6 thi tinh (vé trong), v6 ngoai... Ngodi ra né cing cé su khdc nhau co ban & cau trac cia catét va anét nhu: + Catét: Trong béng X-quang, anét cé dinh, chim tia dién tir trang véi true doc béng trong khi 46 béng X-quang andt quay chim tia nay Igi di song song, cach m@t khoang. * Andt: G day anét khéng dimg yén ma quay véi téc d6 16m tir 3000 — 9000 vong/phut, 150 — 150 vong/gy. Nghia la théi gian chup xay ra trong vong 0.15 thi andt quay 5 vong. Anét gom mét dia duge ché tao béi Vonfram hoac bang Molipden phi Vonfram hoac pha hyp kim Vonfram, Giecmani. Dia nay duge gin vao mét dé Molipden dé ich nhiét véi roto. Mat ki ciia dé Molipden duge gan véi roto cia dong co. Mat dia anét khéng phang ma vat chéo 6 ria, noi chim tia dign ti bin vio, géc vat tir 15 — 20° ty theo logi béng. Truc ciia roto c6 gin mét vong bi, dé bdi tron vng bi nay dge ma bac hode chi chit khéng tra dau vi sé lim héng d6 chan khéng cua bong. Anét, réto, vong bi duge dat trong vo thuy tinh, Bén ngoai sat vi réto 1a cde cudn day va Idi sat cia stato. Loai bong X-quang anét quay duge ding hau hét cac hé thong may X- quang hign tai, céng suat tir loai thdp nhu trong cdc may di dong (dong khong 100mA) dén trung binh (dong khong 300-600 mA) va lén (dong khodng 800 - 1000mA). 1. Stato 2. Rato 3. Dia anot 4. Cham héi tu 5. Catét va soi dét 6. Difram 7. Phim X-quang CAu tric bong X-quang a nt quay IL. KHOI TAO CAO THE. * Cé hai loai: Khdi cao thé va khdi cao thé cao tan. A. Kh6i cao thé: Bao gém bién dp cao thé, chinh Iuu cao thé. 1. Bién Ap cao thé a. Chite nding: Bién dp cao thé o6 nhigm vy tang dign dp ngudn (220V hoac 380V) lén téi hang trim KV (20KV — 120KV) nén day 1a bién thé ting dp. Né cé thé 1a bién thé mt pha hodc ba pha tiy theo yéu cau chinh liu cao thé. b. Cau tao. Gom cé hai cugn day, néu 1a bién thé mt pha hodc 6 cugn néu 1a bién thé ba pha. Chang duge quan quanh 1di sit silic. Bao quanh cu6n so cp (néi véi nguén AC) thudng 1a mt lép vo boc bang ding khong khép kin. Lép v6 niy ding véi myc dich an toan phéng khi cde lop ‘ach dign bj hong, dign thé cao sé phéng qua lop nay xudng dat. Cugn thé cp duge cuén lim hai mira. Diém gitta ching duge néi dat. Céch bé tri may lm giam nhu cdu vé +h dign di m6t nita, Do vay lm gidm duge chi phi bién thé va cap cao thé. Ac cudn day so va thir cdp duge cach dign that tét voi nhau. Ty sé vong gitta ching bang ty sé dign dp: a 2. Ni, No, Vi, V2—s6 vong ma cac cugn so, thir cdp trong tng. Khi néi vé tri s6 dign 4p cudn so cdp (dign 4p ngudn) 1a néi vé vi tri sé higu dung: V, = 2 Trong khi dé, tri s6 dién ap cao thé phia thir cap thudng dé cap tdi 1a gid tri dinh (max). c. Van dé cach dign trong khéi cao thé: Dé dam bao cach dién gitta cdc linh kién trong khdi cao thé, gitta cugn so cp va thir cép, gitta bién thé véi chinh lwu cao thé va gitta chang véi nhau, cé hai cach gidi quyét sau: - Déi véi khdi cao thé cng suat én, toa nhiét nhiéu, ngwdi ta nhing toan b6 linh kign va cdu tao cia khdi cao thé vao trong thing chira dau cao thé. Ngoai tae dung cach dign, dau cdn Jam mat nhing cau kign nay. Khi nap dau, phai hut hét khi trong thing dau dé dau cé thé tham nhap vao toan b6 cdc 18 rong trong cae linh kign va cdu kign sao cho khéng cén khi va bot. Sau dé phai day kin thang cao thé lai. - 6 cc may X-quang loai nhé, di d6ng, céng suat tigu hai khéng Jén, van dé toa nhigt khong dat ra nghiém trong, ngudi ta c6 thé bé tri khdi cao thé va béng X-quang vao chung m6t thing. Dé cach dign ngudi ta nhang ching va chat déo khi dang 6 dang long. Sau dé chat déo thé di tao thanh vat ligu cdch dign rin bao quanh cdc céu kign. 2. Chinh liu cao thé Béng X-quang chi din déng mét chiéu tir anét dén catét. Vi vay cdn phai chinh Iuu dign 4p cao thé xoay chiéu thanh mét chiéu dé lam nguén cap cho bong hoat dng. Hign nay cé ba loai chinh Iuu cao thé ding phé bién 18: + Chinh Iuu m6t pha nia song + Chinh hru mot pha cd séng + Chinh Iuu ba pha ea song a. Chinh liu cao thé m6t pha niza song Day 1a loai chinh Iuu don gian nhat. Thue chat né chinh 1a loai tu chinh Iuu — béng X-quang kiém luén chite nang chinh dang, né chi lam vige trong nita chu ky (nita song) khi dign thé andt 14 duong so véi catét, cdn trong nita séng con lai, bong khéng dan dong. Logi chinh Iuu nia séng chi duge (mg dung trong cdc logi may X-quang loai nhd, di dgng hoge may X-quang rang. Nhimg loai may nay thudng ding loai may béng X-quang anét 6 dinh, hdi ty don va ding t6i da toi 60mA va KVp khoang 100kV 7 Ig. oT py Chinh lwu mét pha nira song b. Chinh luru cao thé m6t pha ca séng. Loai chinh Iuu mét pha ca séng nhim khic phuc nhiing nhuge diém co ban cua logi chinh hru mgt pha nia séng. Trong logi chinh hu nay ca hai mira chu ky ctia dong dign xoay chiéu (ca séng) déu duge sir dung. Nho vay ma da tang dang ké cOng suat phat xa tia X, higu suat ndi chung ctia cd khdi cao thé va mé réng pham vi ting dung cia thiét bi. Logi chinh luu m6t pha ca séng so véi logi chinh Iwu niza séng cé nhimg uu diém sau: + Céng suat phat xa tia X cao hon + Higu sudt sir dung bong X-quang lén hon * Tuy nhién no ciing ton tai nhimg nhuge diém: + Cau tao phite tap hon + Kich thuée lén hon + Gia thanh cao hon Nhé cé nhiing uu diém nay, kiéu chinh luu mt pha cd séng duge ing dung cha yéu trong cac thiét bi X-quang loai lon, lip dat cd dinh, dap img duge yéu cau xét nghiém théng thudng va mot sé loai xét nghiém dac biét. Dong dign va ngudn dign 4p cyc dai cia bong X-quang trong kiéu chinh hu nay dat tdi Khoang 500mA va 120 ~ 130 KVp twong img. Di khi kiéu chinh Iuu nay cing duge img dung cho mot sé may X-quang di dong. Nhig bong X-quang sir dung trong céc thiét bj X-quang néi trén thuge loai bong X-quang anét quay. == DAA Chinh luu mot pha ca song c. Chinh lu cao thé ba pha ed sing Liliddir Fittt QGP aia LD. Chinh wu ba pha ca song - Nang lurgng cita tia X ty 18 véi mAs, trong hai loai chinh hu trén vi mA cdn thap nén phai kéo dai théi gian chyp dan téi nhde anh do sy van déng cua mt s6 bd phan co thé nhu tim, phdi dac biét d6i voi tré em ... Nhim khac phyc nhing nhuge diém nay cdn ning cao hon nita cong sudt phat xa dé c6 thé rit ngan théi gian phat tia xudng con cd c& ms. Viée nay duge thye hién nhé tng dung kiéu chinh Iuu ba pha. - Trong chinh luu ba pha, dong tai phan phéi déu trong ca ba pha, sy chénh léch gitta Ip va Itb it hon. Do vay cé thé tang dong cua bong X-quang téi c& 100mA khién cho céng sudt phat xa tia X-quang tang Jén rat nhiéu. - Véi cing mét tri sé mAs, ta cé thé rat ngin théi gian chup do vay cé thé nang cao chat long anh khi chup nhimg déi twong van déng nhw phéi, tim... nhd gidm nhde anh do di dong, mat khac do céng sudt phat xa cao nén cé thé kéo dai khong céch gitta tiéu diém phat xa (bong X-quang) va phim nén cé thé gidm téc d6 méo dang hinh hoc nghia 1a anh chup cé kich thuéc gan véi kich thude that. Do c@ thé duy tri dign 4p chinh hru cao thé gan nhu khéng déi trong suét qua trinh chup, két hgp véi vie sir dung nhing mach dign théi gian dign tir thich hgp, cé thé gidm théi gian chup xudng téi mite tdi thiéu c& 1.0ms. Do nhing wu diém nay, kiéu chinh lu ba pha duge img dung chi yéu trong cac thiét bj X-quang c@ lén, lip dat cé dinh trong cc buéng xét nghiém X-quang hign dai, tinh vi két hop sit dung nhiéu thiét bj chuyén dung khac nhw dén tang quang, hé théng truyén hinh... Cac khdi cao thé trong cdc may X-quang truyén théng, ma 6 dé nguén dién cung cAp cho khéi chinh Iuu cao thé duge lay tryc tiép tir luéi dign nghia 1a tit nguén dign cé tin s6 SOHz hode 60Hz déu 0 chung mt s6 nhuge diém sau: D6 gon song cua dign dp chinh Iuu cao thé khi phat tia kha 1én t6i c& hang chue KV, su chénh léch nay khién cho phé tia X phan bé trong gidi khé rong rai din téi anh khéng that “sc” nhu mong muén. Trong mét s6 may, cdc mha san xuat da sir dung tu dién dé giam d6 gon song nay tuy nhién cing chi cai thién duge phan nao chat lugng anh. Tia X bite xa khéng lién tue do vay chim tia X cé nhigu bite séng khong mong muén. Dé khic phuc cdc nhuge diém co ban trén day cdc nha sin xuat da img dung két hgp giita nguén din xoay chiéu cé tan sé cao va ty dién loc gon séng. Ching ta da cho ra doi may xa h9i thé hé méi dé 1a may X-quang cao tin, * C4u tao: Khéi cao thé cao tin chi khac khéi cao thé théng thu’ng & chd trong né cé bé déi tin. BO déi tin cé nhigm vy bién déi nguén dign bai SOHz thinh nguén dién cao tan vai chue KHz. Khéi cao thé bao gém cdc mach sau: - Mach nguén DC - Mach ta xung - Mach dao dng lién tiép ~ Mach chinh hau cao thé 3 ee Ss Khdi cao thé cao tain IIL DIEU KIEN THAM SO TRANG THIET BJ X -QUANG 1. Mach diéu khién dién 4p cao thé KV at - Dign dp cao thé DC cap cho bong X-quang (KV) sé quyét dinh céng s phat xa tia X. Trj s6 cia né trong cac loai may X-quang chuan don thay déi trong pham vi tir 40KV — 125KV. Viéc thay déi KV can duge thye hién theo timg buée nhé, mdi buée khoang 1-2KV. - Dign dp cao thé KV dan ra tir phia thir cap bién 4p cao thé. Dé ngan ngira su phéng dién cia dign thé cao thé trong khéng khi, bién 4p cao thé phai duge cach ly va dat trong thing dau hoc v6 boc kin (thing cao thé) vi vay dé digu khién trj sé KV, ngudi ta phai thay di tir bén ngoai: + Hode 1a tri s6 dién 4p so cap, bién thé cao thé c6 thé 1a thayd déi bién d6 ign ap nguén trong loai may X-quang truyén théng. + Hoae 1a tn sé xung diéu khién cdc chuyén mach dién tir trong mach dao dOng lién tiép c6 nghia 1a thay déi tan sé dign 4p nguén trong loai may X-quang cao tan, - Trong méi may X-quang truyén théng déu cé mot hodc hai bién thé - goi la bién thé cp nguén, dign 4p dau ra cia né — tite 1a Idi vao cua bién thé cao thé, cé thé thay déi theo yéu cau dat ra bang cach thay déi ty sé vong day gitra cuén vao va ra, - Khi chyp va chiéu, cong sudt phat xa rat khéc nhau vi vay trong may X- quang da nang thudng phai trang bi hai bién thé cap ngudn, trong dé bién thé céng suat lén c& vai chue KW ding cho chic nang chup con bién thé céng suat c@ nhé vai trim W cho chite nang soi * Trong ché 46 chung: Théi gian phat tia rat ngin tir vai ms dén vai s va dong dién tai bién thé ngudn rat lon c& hang tram A do dé khéng thé diéu khién KV trong khi phat tia duge ma phai dat gid tri KV truée dé, Vige thay déi KV duge thye hién nh hai chuyén mach, mdi chuyén mach cé khodng tir 5 dén 10 nac. Trong dé mt chuyén mach dé diéu chinh thé, mét nde tuong tng véi tri s6 dign 4p mudi KV va mét dé diéu chinh tinh véi mdi nac tuong tng khoang 1- 1.5KV. Két hop hai chuyén mach sé thye hign khodng trén duéi 50 ndc diéu chinh bao trim giém KV can thi * Trong ché d6 soi: Théi gian tién hanh dai hon nhié , 0 Khi t6i vai phat, 48 c6 hinh anh 16 ring khi di chuyén béng qua cdc b6 phan day méng céch nhau cua co thé, cin phai diéu chinh KV kip thoi. Mat khac dong dign qua bong X- quang trong ché 46 soi rat nhé o& vai mA, bong lam vigc trong ché d6 tiéu diém bio hoa, tri sé dong déc lap véi KV nén chi cdn thay di KV 1 thay déi duge céng suat phat xa tia X. Vige diéu chinh KV trong ché d6 soi can duge thye hign lién tuc — diéu chinh mém. Dé lam duge vige nay ngudi ta ding mét bién thé hinh xuyén, c6 con trugt ty 1én lép day cuén quanh Idi dé trich dign dp ra. Dign 4p Idi ra ly 1 ewe bién dp va day néi véi thanh truot. Bién thé tu ngdu dieu chinh ting nac va v6 cp. Mach diéu chinh KV 2. Chi so KV 6 KV duge dat truée khi chyp anh X-quang, né duge chi thj bai ding hé KV. Déng hé do KV thudc kim loai hode hién sé. Tri sé KV hién thj trén déng hé phai a tr sé thyc nghia 1a tri sé KV dat vao béng X-quang khi phat tia né duge tinh theo céng thite: KV bong = KV tinh todn - AKV Trong dé KV tinh todn 1a tri sé KV ly thuyét voi gia thiét higu sudt cia bién thé va chinh luu 1 100%. AKV 1a sut ap tong trén bién thé va chinh lu cao thé. AKV thay d6i khi ding chyp thay déi do vay phai thiét ké mach dign bi sut dp theo cac gid tri dong chup khac nhau dé déng hé do chi thj ding KV thuc. So d3 nguyén ly mach chi thj KV bi sut ap 3. Mach dieu khién dong bong X-quang | f FE —_ Tham sé thir hai can thiét phai dit trudc 1a tri tri s6 dong dién cla bong X- quang la mA. Trj sé mA tiy thude vao sé Ingng dign bite xa tir bé mat catét cd nghia 1a né duge xac dinh bai nhiét d6 catét. Nhiét d6 catét lai phu thuge vao cng suat dign theo tiéu hao trén sgi dét cia no (P soi dét = V? sqi dét) nghia 1a do di 4p sgi dét cia bong X-quang Ap soi d6t (V soi dét) quyét dinh. Did thudng tir 10 — 12V do mét bién thé ha 4p quyét dinh. Bién thé nay duge bé tri ch ly nhim chéng phéng dién vi vay chi cé thé thayd trong thing cao thé d doi di ip sgi dét bang cach thay déi dién dp so cap cua bién thé nay. a. Bién thé soi dot La loai bién thé ha 4p, cung cp cho sgi dét bong X-quang mét dién dp thing 8 — 12V véi dong dign khoang 4 - 8A. Cudn thir cia né duge néi véi soi dét nghia 1a lién ké voi catét nén rat gan véi dign 4p cao thé (khoang 60KVp) do vay phai cach dién that tét gitta cudn so va thi. Hon nita bién thé nay con duge nhung vao dau trong thing cao thé dé phéng ngita su phéng dign trong khdng khi va ciing dé lam mat. Néu bong X- quang thudc loai hdi tu kép thi phai c6 hai bién thé soi dot riéng biét. Mai cdi cp nguén cho mét soi dot. b. Ngudn 6n dp Nhw ta da biét dign 4p nguén cung cap thudng khong 6n dinh dc biét khi sit dung may phat dién. Trong khi dé mA phu thude rat nhiéu vao dong soi dét tire 14 vao dong dign ap ngudn. Théng thuéng khi dong sgi dét thay déi khoang 5% thi mA thay déi khoang 20-30%. Dign 4p nguén cdp cho soi dét duge én dinh nhé ing dung mét b6 phan nguén én 4p, I6i vao cua né ndi vai ludi dién, con dién dp da duge én dinh & léi ra sé cung cp cho bién thé soi dét théng qua mach diéu khién mA. Hai loai b6 nguén én dinh duge ding phé bién trong cac thiét bj X-quang hign nay 1a én Ap sit tir va 6n dp dién tr. ce. Mach bit tan sb Dé khac phuc nhuge diém cua b6 én dp sit tir nghia 1d dé gidm anh huong cia sur thay déi tin sé ludi dign téi dién 4p ngudn soi dét, ngudi ta tng dung mach bi tan sé, Trong dé cdc nha ché tao bé sung yao mach diéu khién mA mét mach LC néi song song. Tré khang ciia cdc linh kién L va C bién di theo tin 86, Pe, So dd mach dién bi tan sé va chon mA d. Mach bit higu ing dign tich khong gian Khi béng X-quang hoat ddng véi mA cao thi trong né xuat hign higu tng dign tich khéng gian cé nghia 1a ton tai méi quan hé twong tac gitta mA va KV. Gia str chon cc trj sé 500mA va 70KV, néu van gitt nguyén chuyén mach chon mA tai vi tri S00mA mi chi thay déi KV thi mg véi SOKV vi 90KV dong thye s 14 450mA va 550mA tuong tng. Tir nhitng sé ligu trén, ta thay dé duy tri tri sé 500mA véi SOKV thi phai tang nhiét d6 catét nghia 14 phai ting dong sgi dot, ngugc lai dé duy tri 500mA véi 90KV thi phai gidm dong sgi dét bong X-quang. Trong mach cép ngudn sgi dét, ngudi ta bé sung mét bién thé goi 1a bién thé ba 4p (ky higu T) cudn day thir cdp cla né duge ndi tiép gitta bién thé sqi dét (F) va mach chon mA, con cudn so cap duge cap dign tir bién thé nguén cao thé, trong dé mét dau cugn day néi vi chuyén mach KV. Chiéu cugn day va céch ddu cuén day nay trong mach sao cho dién 4p cdm img tai cudn day so cép nguge pha véi dign dp tir bo én dp. a oo fi Sl pdedablel| So dd mach dign bit higu dng dign tich khong gian e, Mach chon mA Mach chon mA bao gom mét cai chuyén mach va mét s6 dign tro. Nhing dién tre nay ndi tiép gitta ngudn én Ap va cdch mach bii (tan s6 higu img dign tich khéng gian) véi so cdp bién thé soi dét khéng qua tiép diém cda chuyén mach chon mA. Trj sé cla cée dign tr duge Iya chon dign dp sgi dét thich hop voi mA da dat. f. Chi thi mA - Van dé chi bao tri sé mA khi phat tia cé y nghai quan trong déi véi ca ngudi sir dung va nguéi bao dudng, sita chita may, - Déi véi nguai sit dung, can ctr vao chi s6 mA cé thé xac dinh may co hoat déng ding véi yéu cu dat ra khong? Dac biét khi chiéu quang tuyén thoi

You might also like