Professional Documents
Culture Documents
Parlementaire Enquete
Parlementaire Enquete
Parlementaire Enquete
Gemaakt door:
Amea van Schaik l
Jarda Bruurmijn
Julian Peters
4Vd
15-12-2016
11
Inhoudsopgave
9. Bronvermelding
9.1 Bronnenoverzicht informatie
9.2 Bronnenoverzicht illustraties en sportprenten
10. Bijlagen
10.1 Taakverdeling
10.2 Reflecties
10.2.1 Reflectie Jarda Bruurmijn
10.2.2 Reflectie Amea van Schaik
10.2.3 Reflectie Julian Peters
10.3 Logboeken
10.3.1 Logboek Jarda Bruurmijn
10.3.2 Logboek Amea van Schaik
10.3.3 Logboek Julian Peters
12
1. Wat hield het kinderwetje van Van Houten in?
Vroeger was kinderarbeid heel normaal. Veel kinderen moesten van jongs af aan al zwaar, gevaarlijk
en/of langdurig werk doen, zo verdiende het gezin iets extra's. Bovendien waren kinderen een
goedkope arbeidskracht. Vooral door de industrialisatie werken veel kinderen in fabrieken. Liberaal
politicus Samuel van Houten vond dit niet meer kunnen en bedacht een wet waarbij het verboden
werd om kinderen tot 12 jaar te laten werken. De wet was niet van toepassing op huiselijke en
persoonlijke diensten' en op veldarbeid'. Op 19 september 1874 werd het Kinderwetje van Van
Houten met 56 tegen 43 aangenomen. Toch bleef het kinderarbeid onder de 12 jaar vaak bestaan,
omdat er weinig werd gecontroleerd of de wet wel werd nageleefd. Vanaf 1882 was er de
Arbeidsinspectie. Zij controleerden of de wet werd nageleefd. In 1901 werd de leerplicht voor
kinderen tussen de zes en twaalf jaar oud ingevoerd. Commented [S(1]: 'Vanaf... ingevoerd.'
onthouden, controleren of het klopt
Commented [S(2]: industrialisatie
13
De overige vier leden stonden meer op de achtergrond van het onderzoek, deze vier
(kamer)leden zijn:
B.M. Bahlmann;
H.J. Smit;
J. van Alphen;
Ph. W. Van der Sleyden.
Deze negen leden samen waarin alle richtingen binnen de Tweede Kamer vertegenwoordigd
waren, kiest Verniers van der Loeff tot voorzitter en Goeman Borgesius tot ondervoorzitter.
1. Hoe werkte het kinderwetje van Van Houten (19 september 1874), ook in verband met de
andere kinderarbeidswetten als de wet van 17 augustus 1878?
2. In hoeverre geven bestaande toestanden aanleiding tot aanvulling en uitbreiding van de
wet?
3. Hoe is de toestand in fabrieken en andere werkplaatsen in Nederland als er wordt gekeken
naar veiligheid, gezondheid en het welzijn van werkliederen?
4. In hoeverre worden overheidsmaatregelingen ter verbetering geist?
4.1 Tilburg
De kern van 2 verhoren door de commissie uit Tilburg
Fabrikant F.A.L. van den Bergh:
De volledige naam van de fabrikant in Tilburg is A. Ferdinand Adolf Leonard van den Bergh, hijs is 39
jaar oud tijdens het verhoor en woont ook in Tilburg.
De fabrikant vertelt dat hij in de fabriek veel vrouwen aan het werk ziet maar het zijn vaak vrouwen
rond de 16 23 jaar, ze willen daar namelijk liever wat oudere vrouwen dan hele jongen omdat er
toch voldoende oudere vrouwen zijn. Jongeren moeten van hem genieten van hun onderwijs. Er zijn
wel meer mannen dan vrouwen aan het werk. De lonen zijn voor hem voldoende net als de
algemene werkdagen van 13 tot 14 uur en de werkplek. Toch is de werkplek niet veilig genoeg
vanwege de omstandigheden met machines en dergelijke. In Tilburg hebben arbeiders wel vaak
goed bewoonbare woningen vergeleken met andere streken. Het volk in Tilburg is over het
algemeen tevreden en kan zich ook snel aanpassen. Vellenblooterijen zijn zeer nadelig op
gezondheid en werkomstandigheden meldt de fabrikant. Vaak wordt er gewerkt van 6 uur s
14
morgens tot 8 uur s avonds, dit is een lange werkdag. Vooral mannen en ook een aantal jongere
mannen van 14 16 jaar, werken zo lang.
De volledige naam van de burgemeester van Tilburg is Johannes Franciscus Jansen, hij is 63 jaar oud
tijdens het verhoor en woont ook in Tilburg.
De burgemeester beweert dat er slechts in n steenbakkerij, kinderen onder de 12 jaar het arbeid
verrichten. De kinderwet had in Tilburg niet veel te betekenen, kinderen zouden pas gaan werken na
de communie en dat is rond de 12 jaar. Als kinderen jonger dan 14 jaar aan het werk zouden
moeten, kan het volgens de burgemeester zo zijn dat deze kinderen slechtere taken krijgen. Over
het algemeen moet er 13 uur gewerkt worden per dag, alleen in een fabriek genaamd Mommers is
dat 15 uur. Meisjes mogen pas vanaf hun 14de werken vindt de burgemeester, zij moeten immers op
school zitten en voor jongens is dat minder belangrijk dus die mogen al vanaf hun 12de werken. In
fabrieken is vaak maar n trap, het gevaar dreigt dus als er iets gebeurd want niet iedereen kan via
een trap het gebouw verlaten. De rest zal uit het gebouw moeten springen.
4.2 Amsterdam
Verhoor van Barend Koch, horlogekastenmaker, oud 64 jaren te Amsterdam.
Barend heeft een vereniging opgericht voor de werklieden genaamd: Handwerkers Vriendenkring,
waar 350 leden al lid van zijn. Leden moeten een dubbeltje per week betalen om zichzelf te
verzekeren voor de ouderdom, ziekte en bij het overlijden dat de weduwe word ondersteund. hij
vind wel dat hij zeer weinig leden heeft, als je kijkt naar het voordeel dat het de werklieden oplevert.
Ook wil hij de leerplicht invoeren om de kinderen op te leiden i.p.v. naar het werk te sturen. Het
roken bij vergaderingen en in fabrieken wil hij verbieden, omdat dit volgens hem schadelijk is voor
de ogen. Ook zegt hij dat meisjes werkzaam zijn in de diamantenslijperij en vrouwen in bepaalde
fabrieken rozen slijpen zover hij weet.
4.3 Maastricht
Het verhoor van den heer Louis Regout.
Louis Hubert Grard Regout, is lid van de firma Petrus Regout en Cie. Samen met zijn oudste broer
Pierre en tweede broer Eugne bestuurd hij de firma. Louis gaat over de financin.
Bij de afdeling 'aardewerk' is er geen probleem geweest met de wet van 1874 (het Kinderwetje van
Van Houten), want er waren weinig kinderen onder de 12 jaar oud die er werkten. Wel is het zo dat
er gelogen kan worden over de leeftijd. Dus is het onrechtvaardig een fabriekseigenaar een boete te
geven omdat hij iemand onder de 12 jaar heeft aangenomen, terwijl hij dat zelf niet weet. Jongens
onder de 15 jaar worden niet gebruikt voor overwerk 's avonds, avondwerk en werken niet langer
dan 10 uur per dag. Louis Regout vindt dat voor zwaarder werk jongens maar 8 uur zouden moeten
werken, maar dat gaat niet i.v.m. de concurrentie van andere bedrijven. Iedereen wordt
gecontroleerd door een doctor, want in elke fabriek waar aardewerk wordt geproduceerd is stof en
15
dat kan in grote mate schadelijk zijn voor de gezondheid. Daarom worden er zoveel mogelijk
exhausters geplaatst. Deze xhausters helpen wel, maar lossen het probleem niet op. Ook is er een
ziektebeurs en uitkering onder bepaalde voorwaarden, men moet bijvoorbeeld een deel van het
loon inleveren. De vaste werktijden zijn van 7 tot half 7 met een pauze van 12 tot 1,5 uur. Er werken
ook veel vrouwen, die door de langere pauze ook het eten voor het gezin kunnen verzorgen.
Hoeveel men verdient ligt aan de leeftijd, ervaring en het soort werk. Om de 14 dagen wordt aan de
werknemers uitbetaald.
1.
16
2.
Deze illustratie past bij de parlementaire enqute, omdat hier mensen worden opgeroepen.
De mensen die zijn verhoord en getuigschrift hebben vastgelegd worden hierin gevraagd om
hun argumenten waar te maken en te bewijzen. Commented [S(3]: Is dit verzonnen of kon je de
informatie op de website vinden? Anders moet je het
verbeteren, want volgensmij worden deze mensen juist
opgeroepen om verhoord te worden
3.
Op deze afbeelding is te zien dat de man in het zwart gekleed, met een hoed op, de
fabrieksbaas met een zweep slaat, terwijl de kinderen de 'mond' van het gebouw, de fabriek
inlopen. Deze zijn dus gedwongen hard te werken in de fabriek, terwijl de baas toekijkt en af
en toe met de zweep slaat, omdat men harder en sneller moet werken. Wat ook opvalt is de
hoeveelheid kinderen die te zien zijn.
4.
17
Ook hier is het duidelijk te zien dat er sprake is van kinderarbeid. Deze kleine kinderen
moeten de klusjes doen die volwassenen minder makkelijk kunnen. Hun handen zijn kleiner
zodat ze makkelijker ergens bij kunnen of ze kunnen gemakkelijk ergens opstaan. Dit werk is
natuurlijk gevaarlijk, er is geen bescherming om de machine, dus als een kind valt of
misstapt, komt het in de machine terecht.
5.
Bij deze illustratie is te zien dat verschillende jonge meiden aan het werk zijn. Verder is te
zien dat de meiden geconcentreerd en hard bezig zijn, achterin staat een hele stapel van wat
ze al hebben geproduceerd.
18
huishouden. Aan het eind van de 19e eeuw zijn de arbeids- en leefomstandigheden beter
geworduen.
1.
Deze spotprent is gemaakt door Albert Hahn Je ziet hier dat de sociale kwestie aan de kant Commented [S(4]: hoe is de sociale kwestie in de
word geveegd (de kleine mannetjes onder de bezem in het zwart). Het werd dus niet afbeelding afgebeeld? alle zwarte mensen wie zijn dat?
opgelost en maar links gelaten en net gedaan of er niks aan de hand was.
19
2.
Titel: Nederland onder de grondwet van 1887. Uilenspeigel's prentenboek voor groote
menschen
Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, Rotterdam
Circa 1890
9. Bronvermelding
9.1 Bronvermelding informatie
https://www.montesquieu-
instituut.nl/id/vh8lnhrpmxw9/parlementaire_enquete_toestand_in
www.nationaalarchief.nl
www.cultuurwijs.nl
http://histotheek.geschiedenisportaal.nl/?p=207
http://historiek.net/samuel-van-houten-kinderwetje/2989
http://kinderarbeid-door-de-eeuwen-heen.jouwweb.nl/het-kinderwetje-van-van-houten
http://mens-en-samenleving.infonu.nl/politiek/67232-kinderwetje-van-houten.html
http://www.dbnl.org/tekst/_arb001jgie03_01/_arb001jgie03_01_0062.php
http://vara.nl/media/347402
http://www.rhcl.nl/nl/lespakket-kinderarbeid/les-4-de-parlementaire-enquete-van-1887/
http://www.freewebs.com/pjstanna/gs/Een%20kwaad%20leven%20enquete%201887.pdf
http://kinderarbeid-door-de-eeuwen-heen.jouwweb.nl/kinderarbeid-in-nederland
http://www.docukit.nl/spreekbeurt/industri235le-revolutie
http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000907.html
110
http://www.breurhenket.com/helstraat.htm
https://nl.pinterest.com/pin/484418503650358262/
http://www.cultuurwijs.nl/nwc.internationaalinstituutvoorsocialegeschiedenis/cultuurwijs.n
l/i000007.html
http://www.bronnenuitamsterdam.nl/weergave.asp?ID=404
10. Taakverdeling
Taak: Taak verricht door: Tijd (niet af is huiswerk):
111
Bronoverzicht. Amea van Schaik, Julian Af op 8-12-2016
Peters en Jarda Bruurmijn
Reflectie. Amea van Schaik, Julian Af op 8-12-2016
Peters en Jarda Bruurmijn
10. Reflecties
Jarda Bruurmijn:
Ik vond dat de samenwerking prima is verlopen, er was een duidelijke taakverdeling waar iedereen
zich aan heeft gehouden. Zo is het werkstuk goed op tijd afgekomen en konden we elkaar helpen
waar nodig. De volgende keer zou ik het motiveren van mijn groepsgenoten anders doen, tijdens het
maken van dit werkstuk had niet iedereen elke keer evenveel zin om hard te werken dan anderen.
De volgende keer zou ik dus de ander op dat soort momenten proberen te motiveren om hard aan
de slag te gaan.
Julian Peters:
ik vond dat de samenwerking vlot is verlopen. We hebben een duidelijke en eerlijke taakverdeling
gemaakt en gekeken naar wat veel was en weinig en dat in de taken gecompenseerd. Ook hebben
wij als groepje zijnde meer werk kunnen verzetten in de les, want we waren niet allemaal evenveel
gemotiveerd. Dit motivatieprobleem zal de volgende keer worden opgelost door elkaar te
motiveren. Ook hebben wij als groepje veel van onze taken als huiswerk daarna gezien en hebben
het niet links laten liggen, maar afgemaakt zodat de volgende les alles bij elkaar gevoed kon worden.
De volgende keer zal het werkzaam zijn in de les meer moeten zijn, maar de samenwerking met de
dames was zeer gezellig en fijn.
Logboek
Van: Jarda Bruurmijn
112
Datum Tijd Plaats Verrichte Door Opmerkingen Afspraken
SLU werkzaamheden wie
20-10- 1 Oss, Tbl Orinteren over de Amea, Zie taakverdeling Verrichte
2016 opdracht, maken Julian in bijlage. werkzaamheid
van taakverdeling. en af op 20-10-
Jarda. 2016.
3-11- 1 Oss, Tbl bronnenonderzoek Amea, Jarda heeft Verrichte
2016 Julian bronnenonderzoek werkzaamheid
en gedaan naar: de af op 10-11-
Jarda. onderzoeksvragen 2016.
van de commissie,
verhoren uit
Tilburg en de
gevolgen van de
enqute.
10-11- 1 Geffen, Afronden Jarda - Verrichte
2016 Thuis bronnenonderzoek werkzaamheid
af op 10-11-
2016
16-11- 1 Oss, Tbl Eerste deel van de Jarda - Verrichte
2016 powerpoint maken werkzaamheid
en af op 17-11-
onderzoeksvragen 2016.
van de commissie
uitwerken.
19-11- 2 Geffen, Kern van verhoren Jarda - Verrichte
2016 Thuis uit Tilburg. werkzaamheid
af op 23-11-
2016.
23-11- 1 Oss, Tbl Verband leggen Jarda - Verrichte
2016 tussen filmpje en werkzaamheid
parlementaire af op 25-11-
enqute en maken 2016.
van tweede deel
powerpoint.
24-11- 1 Geffen, Afronden van het Jarda - Verrichte
2016 Thuis maken van het werkzaamheid
tweede deel van af op 25-11-
de powerpoint. 2016.
113
3-12- 1 Geffen, Reflectie schrijven. Amea, - Verrichte
2016 Thuis Julian werkzaamheid
en af op 3-12-
Jarda. 2016.
8-12- 1 Oss, Tbl Oefenen Amea, - -
2016 presentatie. Julian
en
Jarda.
Logboek
Van: Amea van Schaik
114
bestand verder af op 25-11-
uitwerken. 2016.
24-11- 1 Alphen, Illustraties Amea - Verrichte
2016 Thuis kinderarbeid werkzaamheid
toevoegen aan af op 25-11-
bestand en 2016.
toelichten.
26-11- 1 Alphen, Politieke spotprent Amea - Verrichte
2016 Thuis toevoegen en werkzaamheid
toelichten en het af op 30-11-
word-bestand tot 2016.
een geheel maken
1-12-2016 1 Oss, Tbl Nakijken van Amea, - Verrichte
elkaars verrichte Julian werkzaamheid
werk. en af op 1-12-
Jarda. 2016.
3-12-2016 1 Alphen, Reflectie schrijven. Amea, - Verrichte
Thuis Julian werkzaamheid
en af op 8-12-
Jarda. 2016.
8-12-2016 1 Oss, Tbl Oefenen Amea, - -
presentatie. Julian
en
Jarda.
Logboek
115
de verhoren uit
amsterdam en
naar illustraties
over de
parlementaire
enquete en
kinderarbeid
116
en af op 8-12-
Jarda. 2016.
117