T.C.

SELUK NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

MAKNE MHENDSL ANA BLM DALI

Dersin Ad:

TEN YANMALI MOTORLARDA TEST TEKNKLER

retim yesi

Do. Dr. HASAN AYDOAN

DEV 2

rencinin;

Ad: brahim ifti

No: 148225002019
 TEN YANMALI MOTORLARDA TEST TEKNKLER

Dinamometre Nedir?

Dinamometre, dner bir makinenin k kuvvetini lmede kullanlan aygttr. Dinamometre

(ya da kuvvetler) en ok, bir enerji motorunun ya da bir otomobil motorunun beygir gcn
lmede kullanlr. Dner paraya uygulanan burma kuvveti (moment) ile asal hzn arpm, gc
verir. Kuvvet len dinamometrelerden en yaygn kullanlan, esnek bir metal halkadan oluur. Bu
halkay sktracak biimde bir kuvvet yklendiinde halka burulur ve burulma miktarna gre kuvvet
llr. Cismin uygulad kuvvet ne kadar bykse yay o kadar gerilir. Dinamometrede llen
deerler, Newton birimiyle (N) gsterilir.

Motor performans denildiinde g, verim, ortalama etkin basn vb. motorun durumu
hakknda bilgi veren zellikler akla gelmektedir. Motorlarda iki eit g vardr. Bunlardan birincisi,
silindir ierisine giren karmn yanmas ile meydana gelen s enerjisinin mekanik enerjiye
dnmesi srasnda elde edilen, indike gtr. Dieri ise mil, fren veya faydal g olarak
adlandrlan ve motorun volanndan veya kasnandan llen g olup motorun gerek gcdr. Yani
motor ierisindeki srtnme ve dier kayplardan sonra kalan gerek gtr. te bu gerek gc
lmek iin dinamometre kullanlmaktadr.

Dinamometrelerde Motor Gcnn Belirlenmesi

Motorlarda g lmleri dinamometre yardmyla yaplmaktadr. Dinamometrelerin deiik

tiplerinin bulunmasna ramen alma prensipleri ayndr. Bir dinamometre genel olarak iki ksmdan
oluur. Bunlarn ilki test edilecek motorun baland rotor ksm, ikincisi ise elektrikli, manyetik,
hidrolik olarak veya srtnme vastasyla rotora bal olan stator ksmdr. Dinamometrenin genel
grnm ekil 1 ile verilmektedir. Motor, dinamometre ile yklenirken, rotor dolaysyla bal olan
krank mili oluan f kuvvetini yenebilmek iin, bir dnte 2r kadar evresel yol alacaktr. Bylece
yaplan i:

2
 W=2 r f

olmaktadr. Dinamometre dnda oluan moment, dnme momenti ile dengelenmi durumdadr:

FR=fr

Dolaysyla bir dnte yaplan i:

W=2RF

olmaktadr. Motor birim zamanda N devir yaptna gre, g:

P=WN

elde edilir. Dolaysyla FR arpm tork (T) olarak yerine konularak, g denkleminin son hali
aadaki ekilde yazlabilir:

P=2TN

ekil 1. Dinamometrenin genel grnm

Yukardaki eitliklerde;

P (W) : G,

R (m) : Tork kolu uzunluu,

F (N) : Kuvvet,

N (dev/s) : Motor hz,

T (Nm) : Tork olmaktadr.

Fren gc olarak da adlandrlan mil gc, motorun krank milinden alnan g olup aadaki ekilde
hesaplanr.

BP (kW)= 2 T N /1000

Mil sl verimi, mil gcnn tketilen yaktn edeer gcne olan orandr ve u ekilde
bulunur;

3
 b (%) = (BP / Q ) x 100

Burada kullanlan Q yaktn edeer gc olup Tketilen yakttaki kullanlabilir enerjiyi

gsteren yakt edeer gc:

Q(kW)=Mf x Qc

Burada Qc (kJ/kg) yaktn sl deeri olup benzin iin 43540 (kJ/kg), mazot iin 42700 (kJ/kg)
alnabilir. Mf (kg/h) ise motorun birim zamanda tkettii yakt miktar olup hesaplanma yntemi
aada verilmektedir;

Motorun birim zamanda tkettii yakt miktarnn hesaplanmas iin deiik yntemler
kullanlabilir. Bu deneyde yakt tketimi belirlenirken hacimsel yntem kullanlmakta ve dolaysyla
yakt lm ubuundan yararlanlmaktadr. Cam ubuk zerindeki ml blntlerinden yararlanlarak,
motorun belirli bir yakt hacmini ka saniyede tkettii belirlenir.

Mf (kg/h) = Vf x f x3.6

Burada, Vf, (ml/s) motorun birim zamandaki hacimsel yakt tketimi, f (kg/l) yaktn younluu
olmaktadr. Yaktn younluu benzin iin 0.73 (kg/l), mazot iin ise 0.83 (kg/l) olarak alnabilir.

Hidrolik asi Dinamometresi

Bunlara su freni de denir. nk bu dinamometrelerde devreden sv daima sudur. Hidrolik

dinamometrelerde frenleme; motor volanna balanan bir rotor zerindeki kanatklarn, cihazn iine
gnderilen suya arpmas sonucunda oluur. Frenleme sonucunda oluan moment miktar saptanarak
motorun gc llr. 3000 BGye kadar olan motorlarn gleri bu dinamometreler ile llebilir.

4
 Elektrik Dinamometresi

Burada bir elektrik jeneratr, motoru yklemek amacyla fren olarak kullanlmaktadr.
Termik motor tarafndan altrlan jeneratrn verdii elektrik enerjisi bir diren zerinde s
enerjisine evrilerek, motor yklemektedir. Her eit jeneratr elektrik freni olarak kullanlabilirse de,
uygulamada daha ok devir saylar geni snrlar arasnda ayarlanabilen doru akm jeneratrlerinden
faydalanlmaktadr. Bu frenle, jeneratrn kutuplar arasnda llen akm iddeti(I) ve gerilimi(U) ile
jeneratrn erim kavramna gre efektif g hesaplanr.

=
100
G(Watt) = U(Volt) x I(Amper)

bants ile hesaplanabilir. Burada;

Ne: Efektif g(kW)

U: Gerilim(V)

I: Akm(A)

: Jeneratrn verimi(%)dir.

Kaynakca;

1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Dinamometre

2 http://mf-mm.gazi.edu.tr/posts/download?id=95800

3 http://otomotivlab.com/2014/11/21/motor-deneylerinin-yapilisi-ve-motor-freni-cesitleri/