Benim Guzel Dinim-1

MSOJ ADHURMET E MA
Prgatitn pr botim:
Alban Kali
Ermal Nurja
Evans Drishti
Redaktor:
Islam Dizdari
Xhahid Bushati
Ermira Alia
Dizenjo / Grafik:
Bledar Xama
Shtpia Botuese Progresi
www.progresibotime.com
Adresa: L: V
Vasil Shanto Rr: ajupi
Shkodr / Shqipri
Tel: +355 (0) 67 20 86767 / +355 (0) 69 20 76768
PARATHNIE
Falenderimet i qofshin Allahut, Atij q na nderoi me Islamin, fen ton t bukur.

Paqe dhe prshndetje, salat dhe selam, qofshin mbi Profetin ton t dashur, Muhamedin (a.s.), i cili ua
msoi njerzimit fen duke e jetuat at, gjithashtu mbi familjen e Tij dhe shokt, sahabet, e nderuar t Tij!
T dashur fmij!
Dashuria pr Allahun sht thelbi i fes son. Allahu i Lartmadhruar e ka krijuar zemrn me cilsin e
dashuris.
Ai dshiron prej nesh q ta duam fen ton, Pejgamberin dhe t dashurit e Tij, si dhe t ecim n rrugn
e tyre.
Dashuria fillon n zemrn dhe shpirtin ton pr tu pasqyruar m pas n sjelljet dhe veprimet tona. Dashu-
ria pr Allahun, si dashuria m e madhe, z vend fillimisht n zemrat tona. M pas kjo dashuri na mson se si
t bhemi njerz t mir dhe se si ti zbatojm urdhrat dhe ndalesat e Allahut. Sjelljet e hijshme dhe adhurimet
tona rrisin besimin dhe dashurin tek ne.
T dashur fmij!
Rrugtimi i besimit, q filloi me Pejgamberin ton t dashur, ka ardhur deri tek ne brez mbas brezash. do
brez u prpoq, me sa kishte mundsi, ta jetonte dhe tia prcillte at brezave t ardhshm. Kshtu, njohurit mbi
fen Islame arritn goj m goj, dor m dor dhe zemr m zemr deri tek ne.
Ne e dim q ju e doni shum Krijuesin ton, Allahun e Lart, Pejgamberin ton Muhamedin (a.s.) dhe
fen ton t bukur. Edhe ne ju duam shum! Ne dshirojm q ju, bijt tan, ta msoni sa m mir t jet e
mundur fen ton t dashur.
Ju jeni e ardhmja jon! T gjitha vlerat tona materiale dhe shpirtrore pas nj kohe do t kalojn n
prgjegjsin tuaj. Ju do ta merrni prej nesh dhe do ta vazhdoni m tutje rrugtimin e shenjt t besimit ton
q filloi s bashku me Pejgamberin ton t dashur. Prandaj ajo q na takon neve, si m t mdhenj, sht tu
prgatisim pr kt detyr t shenjt dhe tu prcjellim juve mesazhet hyjnore t fes son q kan pushtuar
kohrat. Prpjekjet tona t nisura me kto qllime, faleminderit Zotit, dhan frytin e tyre t par.
N prgatitjen e ktij libri, q sht nj mirsi e Allahut, u konsultuam me disa libra t shkruar m par dhe
prfituam prej tyre. Nga ana tjetr me an t ktij libri ne dshirojm ti dhurojm nj tjetr knaqsi dhe shije,
bots suaj shpirtrore dhe asaj diturore. N prgatitjen e ktij libri patm kujdes:
do tem t filloj me nj tregim, n mnyr q dashuria dhe interesi juaj ndaj njohurive fetare t vij
duke u shtuar,
T vendosen brenda kornizash ajetet Kuranore dhe hadithet e Pejgamberit, q jan burimet m t
rndsishme t fes islame, me qllim theksimin e tyre.
Asnj nga urdhrat dhe ndalesat e fes son nuk jan pa vler dhe t gjitha kan urtsi t shumta. Njohja
e mirsive dhe dobive t tyre do t na shpiejn n prmbushjen e urdhrave fetar m me dashuri dhe bindje.
Prandaj ne u munduam t prmendim prfitimet tona nga do adhurim, urtsit dhe dobit e do urdhrese.
N fundin e do kapitulli prdorm metodn pyetje prgjigje n mnyr q ju t kuptoni dhe t
konceptoni m mir temat e trajtuara.
Ilustruam temat me vizatime, sepse e dim q ju i plqeni shum ato.
U prpoqm t prcjellim n botn tuaj shpirtrore kujtime t mbla nga jeta e Pejgamberit ton, Mu-
hamed (a.s.), e shokve t Tij besnik dhe e kolosve t historis islame.
Njohurit i kemi dhn her pas here me tabela dhe me forma t ndryshme.
N fund t do teme kemi vendosur pyetsor me an t t cilve ju do t mund t kontrolloni njohurit
e fituara.
Ne vendosm n tekst lutje q i ka br Pejgamberi yn, me qllim q edhe ju ti msoni ato.
Shpresojm q t luteni pr mbarsin e kontribuesve n realizmin e librit Feja ime e Bukur!, n shoqrin
e t cilit po iu lm tani.
Zemra juaj u mbusht me besim (iman), jeta juaj me islam dhe shpirti juaj me mirsi (ihsan)! Engjjt qofshin
bashkudhtart tuaj, ndrsa njerzit e mir, shokt dhe miqt tuaj! Allahu i Lart ju ndihmoft!
Ju lm amanet, Allahut.
PERMBAJTJA
ADHURIMI / 9
Tregim: Gostia n Saraj ....................................................................................................................10

sht adhurimi? ..............................................................................................................................12
Pse adhurojm? ..................................................................................................................................13
Tregim: Falenderoj Allahun................................................................................................................14
prfitojm nga adhurimet?...............................................................................................................16
Pyetjet ................................................................................................................................................17
DETYRAT DHE PERGJEGJESITE E MUKELEFIT / 19

Tregim: Rruga pr n xhennet ............................................................................................................20
Prgjegjsit me t cilat na ngarkon feja ...............................................................................................21
Normal juridike fetare.........................................................................................................................22
Kushtet e Islamit..................................................................................................................................25
Poezi: Kushtet e Islamit ......................................................................................................................25
Burri nga Nexhdi ................................................................................................................................26
Pyetjet ................................................................................................................................................27
PASTERTIA / 29
Tregim: Gruaja q pastronte shtpin e Allahut ..................................................................................30
Feja Islame dhe pastrtia ....................................................................................................................32
Poezi: Pastrtia dhe myslimani ............................................................................................................33
Llojet e pastrtis ................................................................................................................................34
Poezi: pastrtia dhe shndeti ...............................................................................................................37
Cila sht marrdhnia ndrmjet pastrtis dhe adhurimit? .................................................................38
Pejgamberi yn i jepte rndsi pastrtis..............................................................................................39
Poezi: Pastrtia ...................................................................................................................................40
Pyetjet ................................................................................................................................................41
ABDES - GUSEL - TEJEMUM / 43

Tregim: Abdesi pastron gjynahet ........................................................................................................44
Abdesi ................................................................................................................................................46
far sht abdesi? ............................................................................................................................46
far nuk mund t bjm pa abdes? ...................................................................................................46
Si marret abdes? .................................................................................................................................46
Tregim: Burimi i ftoht .......................................................................................................................48
Dobit e abdesit ..................................................................................................................................50
Cilat jan farzet e abdesit? ..................................................................................................................51
Pr far duhet t kujdesemi gjat marrjes s abdesit n mnyr q t veprojm
n prputhje t plot me sunetin e Profetit (a.s)? .................................................................................52
far e prish abdesin? ........................................................................................................................53
Drita e ymetit Muhamedi ....................................................................................................................53
Gusuli ................................................................................................................................................54
far sht gusuli? .............................................................................................................................54
far nuk mund t bjm kur na mungon gusuli? ...............................................................................54
Cilat jan farzet e gusulit? ...................................................................................................................54
Kur duhet t marrim gusul? .................................................................................................................55
Si merret gusuli? .................................................................................................................................55
far fitojm nga gusuli? ....................................................................................................................56
far nuk sht e plqyeshme t bhet gjat marrjes s gusulit? ..........................................................56
Pr far duhet t kujdesemi gjat marrjes s gusulit n mnyr q t veprojm
n prputhje t plot me sunetin e Profetit (a.s)? .................................................................................57
Tregim: Forca e ujit ...........................................................................................................................57
Tejemumi ..........................................................................................................................................61
far sht tejemumi? ........................................................................................................................61
Kur merret tejemumi? .........................................................................................................................61
Si merret tejemumi? ............................................................................................................................61
Cilat jan farzet e tejemumit? ..............................................................................................................62
Tregim: Shpella oraktepe ................................................................................................................62
Pyetjet ................................................................................................................................................66
NAMAZI / 69
Tregim: Hera e par q fala namazin .................................................................................................70

sht namazi? .................................................................................................................................72
Pse falim namaz? ................................................................................................................................73
Prfitimet tona me kryerjen e namazit? ................................................................................................74
Kush e ka farz faljen e namazit? ..........................................................................................................76
Llojet e namazit ..................................................................................................................................76
Farzet e namazit .................................................................................................................................80
Ezani ..................................................................................................................................................81
Ikameti ...............................................................................................................................................83
Si e falim namazin? .............................................................................................................................84
Si falim namaz? ..................................................................................................................................90
Duat dhe tesbiht q kndohen pas namazit ......................................................................................94
Vaxhibet e namazit .............................................................................................................................96
Sunetet e namazit ...............................................................................................................................97
Etika e namazit ...................................................................................................................................98
Mekruhet e namazit ...........................................................................................................................98
T falsh namaz i prqendruar ...........................................................................................................99
far e prishin namazin ....................................................................................................................101
Rndsia e faljes s namazit me xhemat ..........................................................................................102
Etika e xhamis ................................................................................................................................103
Disa namaze q falen me xhemat ....................................................................................................106
Namazi i t smurit ..........................................................................................................................109
Namazi i udhtarit ...........................................................................................................................110
Namazi Kaza ....................................................................................................................................110
Sehvi sexhdeja .................................................................................................................................112
Sexhdeja e Tilavetit ..........................................................................................................................113
Koht n t cilat sht mekruh t falja e namazit ...............................................................................114
Tregim: Namazet e mia ...................................................................................................................115
Pejgamberi yn e plqente shum faljen e namazit ............................................................................118
Xhamit dhe mesxhidet ....................................................................................................................119
Pyetjet ..............................................................................................................................................122
RAMAZANI DHE AGJERIMI / 129
Tregim: Agjrimi i par ....................................................................................................................130

far sht agjrimi? ......................................................................................................................133
Pr k sht farz agjrimi? .................................................................................................................133
Cilat jan kushtet e pranimit t agjrimit? ...........................................................................................133
Disa koncepte n lidhje me Ramazanin .............................................................................................134
Duke u kujdesur pr agjrimin, edhe agjrimi na kujdeset pr ne ..........................................................136
far prfitojm nga agjrimi? ..........................................................................................................137
Llojet e agjrimit ...............................................................................................................................139
Agjrimi kaza....................................................................................................................................142
Agjrimi kefaretit ..............................................................................................................................142
Shkaqet q e prishin agjrimin ..........................................................................................................143
Shkaqet q shkaktojn njhersh agjrimin keffaret dhe kaza ...............................................................143
Shkaqet q imponojn vetm agjrimin kaza ......................................................................................144
Shkaqet q nuk e prishin agjrimin .................................................................................................145
Kur mund t ndrpritet agjrimi? ........................................................................................................146
Fidja e agjrimit ................................................................................................................................147
Sadakaja e fitrit .................................................................................................................................147
Agjrimi i zotimit ..............................................................................................................................147
Namazi i teravis ..............................................................................................................................148
Itikafi.....................................................................................................................................148
Nata e Kadrit ...................................................................................................................................149
Bajrami i Ramazanit ..........................................................................................................................150
Jeta e Profetit tone n Muajin e Ramazanit ......................................................................................151
Vjersh: Ramazani ............................................................................................................................154
Pyetjet ..............................................................................................................................................155
ZEKATI / 157
Tregim: Provimi i falenderimit .........................................................................................................158
Kush sht pronari i vrtet i pasuris ..............................................................................................160
Sadakaja dhe zekati ..........................................................................................................................161
far sht zekati? ...........................................................................................................................163
Dobit e zekatit ...............................................................................................................................164
Tregim: Ka q jep edhe m shum se ju! ..........................................................................................168
Pr k sht farz zekati? ...................................................................................................................170
Cilat jan parametrat e t qenit i pasur n pikpamje t Islamit ..........................................................170
Cilat nevoja konsiderohen themelore ose bazike? ..............................................................................170
Nisabi i mallrave pr t cilat jepet zekati dhe sasia e zekatit ...............................................................171
Zekati dhe nisabi i mallrave tregtar .................................................................................................171
Nisabi dhe zekati i kafshve .............................................................................................................172
Nisabi dhe zekati i prodhimeve bujqsore ......................................................................................173
Tregim: Kopshti i shkretuar ..............................................................................................................174
Kujt i jepet zekati? ............................................................................................................................176
Kujt nuk i jepet zekati? ......................................................................................................................177
Tregim: T japim nga ato q duam ..................................................................................................178
far duhet t kemi kujdes gjat dhnies s zekatit? .............................................................................179
T jetosh me mundin e krahve sht m mir se sa t lypsh ..............................................................181
Bujaria dhe bamirsia e profetit Muhamed (a.s.) ................................................................................182
Poezi: Gati pr tet parajsat ...............................................................................................................184
Pyetjet ..............................................................................................................................................185
HAXHI / 187
Tregim: Burimi i ujit zemzem ...........................................................................................................188
far sht haxhi? ...........................................................................................................................190
prfitojm ne nga haxhi? ...............................................................................................................191
Tregim: Karamelet ...........................................................................................................................194
Kush e ka farz haxhin? .....................................................................................................................195
Poezi: Udht e Qabes ......................................................................................................................196
Qabja ................................................................................................................................................197
Vendet q vizitohen gjat adhurimit t haxhit .....................................................................................199
Poezi: Rrugt nga kemi kaluar ...........................................................................................................202
Vendet q vizitohen n qytetet e Mekes dhe Medines ........................................................................203
Farzet e haxhit ..................................................................................................................................206
Veprimet q kryhen gjat adhurimit t haxhit ....................................................................................206
Si kryhet haxhi? .................................................................................................................................210
Umreja ..............................................................................................................................................212
far dhuratash sollt prej haxhit? ...................................................................................................213
Haxhi i profetit ton Muhamed (a.s.) ...............................................................................................214
Poezi: Krko e krko, gjurmn t ta gjej .............................................................................................216
Pyetjet ..............................................................................................................................................217
KURBANI / 219
Tregim: Sprovimi i miqsis ................................................................................................................220

far sht kurbani? ..........................................................................................................................222
Kur prehet kurbani? ............................................................................................................................222
far prfitojm duke prer kurban? ...................................................................................................223
Kush e ka t detyruar fetarisht q t pres kurban? ................................................................................225
Kafsht q bhen kurban ...................................................................................................................226
Si pritet kurbani? ................................................................................................................................227
Pr far duhet t tregojm kujdes gjat prerjes s kurbanit? ...............................................................228
Si ndahet mishi i kurbanit? .................................................................................................................228
far bhet me lkurn e kurbanit? ....................................................................................................228
Kurbani i zotimit ................................................................................................................................229
Kurbani me rastin e lindjes s fmijs ..................................................................................................229
Profeti yn dhe kurbani ......................................................................................................................230
Pyetjet ...............................................................................................................................................231
Prgjigjet e sakta t pyetjeve ................................................................................................................233
ADHURIMI
QELLIMI I KRIJIMIT TONE
Prkufizimi i adhurimit
Qllimi i adhurimit
fitojm nga adhurimi
Msoj adhurimet e mia
Gostia n Saraj
Na ishte njher nj mbret shum i pasur. Edhe ju duajeni dhe respektojeni at! Ai u tregua
Ai dshiroi tu tregonte njerzve pasurin dhe bujar dhe i mshirshm ndaj jush, n mnyr t
madhshtin e mbretrimit t tij. Pr kt arsye veant me dhuratat e shprndara. Tregoni respekt
ndrtoi nj pallat t madh mbretror, dhomat e t cilit ndaj tij duke e falenderuar. Ju jeni duke e par q
i pajisi me orendi dhe stoli t shtrenjta. Ai dha urdhr
vula e tij sht mbi do thesar dhe objekt t ktij pallati
t shtrohen sofra me lloje t shumta dhe t ndryshme
mbretror. Prandaj, edhe ju kmbngulni ta njihni
ushqimesh.
pronarin e ktyre bukurive dhe prpiquni t kuptoni
M pas, i caktoi si detyr nj oborrtari prezantimin forcn dhe mshirn e tij t pamat.
e mbretit para njerzve dhe mnyrn e t sjellurit t
Kshtu oborrtari, ua prezantoi t ftuarve me kto
tyre n saraj. Pas ktyre prgatitjeve filloi pritja.
fjal mbretin dhe pallatin e tij mbretror. Pas ktij
Oborrtari i mbretit i shtiti t aftuarit n do skaj
prezantimi, t ftuarit u ndan n dy grupe.
t sarajit. I ftoi t hanin nga ushqimet q gjendeshin
mbi sofra dhe u dhuroi atyre dhurata t ndryshme. Grupi i par e dgjoi me shum vmendje
Pastaj nisi tu fliste atyre rreth mbretit. oborrtarin dhe i pranoi si t drejta fjalt e tij. Ata
shprehn mirnjohjen pr ftesn e br. Ata u treguan
O njerz! Mbreti yn, pronari i ktij pallati
mbretror, dshiroi q ju ta njihni at dhe madhshtin t kujdesshm ndaj rregullave t vendosura n saraj
10 e pushtetit t tij, duke ju treguar kt pallat mbretror duke u sjell me shum edukat gjat gostis dhe e
dhe pasurit e tij. Ai e shprehu m s miri dashurin e falenderuan przemrsisht mbretin pr ftesn e br
tij ndaj jush duke ju shtruar kt gosti. dhe pr mikpritjen.
Mbreti mbeti shum i knaqur nga sjelljet e

ktij grupi t ftuarish. Pr kt ai i shprbleu ata
duke i drguar n nj pallat tjetr mbretror, m
t madh dhe m t bukur. Ata jetuan aty t lumtur
deri n pafundsi.
Ndrsa grupi i dyt u dha trsisht vetm

pas ushqimeve dhe pijeve t ndryshme duke mos
dgjuar aspak fjalt e oborrtarit. Ata e bn veshin
shurdh ndaj kshillave t tij. E tepruan si n ushqim,
ashtu edhe n pije duke mos marr parasysh asnj
ndales. U dehn dhe filluan t shqetsonin edhe
t ftuarit e tjer. I nnvleftsuan edhe begatit e
sofrave, n vend q t falenderonin pr gostin.
Ushtart e mbretit duke par se ata e kaluan kufirin,
i kapn dhe i futn n burg. Dhe kshtu, ata e
kaluan gjith jetn n n burg, deri n pafundsi.
11
PYETJET
N kt tregim, mbreti simbolizon Allahun e Lart. Po pallati mbretror far
simbolizon sipas jush?
far shprehin sofrat, dhuratat dhe zbukurimet e ndryshme?
K prfaqson oborrtari i mbretit?
Kush jan t ftuarit n gosti?
Cilt jan grupi i par i t ftuarve?
Cilt jan grupi i dyt i t ftuarve?
prfaqson pallati i dyt mbretror tek i cili qndruan deri n pafundsi

grupi i par i t ftuarve?
prfaqson vendi ku u drgua grupi i dyt i t ftuarve, burgu?
Pse u burgosn t ftuarit e grupit t dyt?
Pse nuk e dgjuan oborrtarin e mbretit t ftuarit e grupit t dyt?

ESHTE ADHURIMI?
Adhurimi tregon besnikrin dhe dashurin
ton ndaj Allahut, Krijuesit t do gjje, zbatimin me Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
prpikmri t urdhrave dhe largimin nga do gj q na
Duaja, sht thelbi i adhurimit
ndalon Ai.
(Tirmidhi, Deavat 1)
Adhurimi sht shfaqja e besimit q ndodhet
n zemrat tona me an t sjelljeve dhe veprimeve.
Falja e namazit, agjrimi i Ramazanit, leximi i Kuranit,
brja e duas dhe prkujtimi i emrit t Allahut jan
adhurime. T mos gnjesh dhe t mos vjedhsh sht
adhurim. T sillesh mir ndaj prindrve dhe ti bsh
vizit farefisit sht adhurim. Tu bsh mir njerzve,
ti ndihmosh ato dhe tu qndrosh afr atyre q jan n
vshtirsi sht adhurim. Ti prshndessh vllezrit
mysliman me selam apo tu dhurosh buzqeshje atyre
sht adhurim. Pra, do gj q bhet pr hir t Allahut
sht adhurim.
12
Allahu (xh.sh.) thot:
Thuaj q: padyshim namazi im, adhurimi,

jeta dhe vdekja ime jan vetm pr krijuesin e
gjithsis q sht Allahu i lart
(Enam, 162)
PSE ADHUROJME?
N do ast Allahu na dhuron mirsi t panumrta, duke i kryer me dshir adhurimet
panumrta. Ajri, uji, buka, frutat, perimet, tona ndaj Tij?
kafsht... T gjitha kto jan mirsi t Allahut t
Po, ne duhet ta falenderojm Allahun
Lartmadhruar t krijuara pr njerzit.
pr mirsit dhe begatit q na dhuron duke
Ne gzohemi kur nj njeri na bn qoft edhe e adhuruar At. Nprmjet adhurimeve t
nj t mir t vogl. Ne ushqejm respekt dhe ndryshme ne shprehim gjithashtu edhe besimin,
dashuri ndaj tij. E falenderojm przemrsisht dashurin dhe lidhjen ton t ngusht me T.
at. Nse ai na krkon t bjm dika pr t, ne Kshtu ne fitojm dashurin e Allahut. Nse
jemi t gatshm tia plotsojm dshirn, apo jo? fitojm dashurin e Allahut, Ai do t na dhuroj
Ather, a nuk duhet falenderuar Allahu, i cili edhe m shum begati n ahiret duke na vendosur
na krijoi nga asgjja e na furnizon me begati t n xhenetin e Tij prjetsisht.
Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
Allahu (xh.sh.) thot: Hidhini nj sy atyre q i kan kushtet e jets m

Nse falenderoni i shtoj edhe m shum posht se ju, mos i shihni ata q i kan m mir se 13
mirsit e mia ju. Ky sht nj veprim m i prshtatshm q ti
(Ibrahim 7) shihni mirsit e Allahut ashtu si duhet.
(Muslim, Zuhd 9)
Kpuca
Vlera e mirsive q na ka
Nj fmij nuk kishte dhuruar Allahu, dihet vetm
kpuc dhe pr kt ishte ather kur ne e falenderojm
me zemr At.
mrzitur shum. Duke
ecur rrugs ai vuri re nj
sakat. E falenderoi Zotin
duke thn me vete:
- Falenderuar qofsh, o
Zot! Me t vrtet, un
nuk kam kpuc, por kam
kmb. Kpuca mund t
sigurohet, por kmba jo.
14
Falenderoj Allahun (xh.sh.)

Aishja kishte dit q ishte e smur. Gjndja Msuesja e prqafoi, u ul pran saj dhe e pyeti
shndetsore e saj dukej sikur po prmirsohej, por e n lidhje me shndetin.
ma nuk e linte t ngrihej nga shtrati deri sa t shrohej

Aishja i tha se ishte mrzitur shum duke qndruar
plotsisht. Ajo kishte nevoj t pushonte, ta merrte n shtrat, se nuk i plqente ilaet dhe se dshironte t
vetendhe ti kushtonte kujdes t ushqyerit. shrohej sa m shpejt.
Shtrati i Aishes ndodhej pran dritares. Ajo e Msuesja e ledhatoi dhe e kshilloi t bnte m
shum durim. Aishja mendoi pr nj ast dhe shprehu
kalonte ditn duke par nga dritarja kalimtart, duke
paknaqsin e saj duke pyetur:
lexuar libra dhe duke biseduar me prindrit, por
megjithat mrzitej her pas here. Nuk kishte dshir - Msuese, pse e ka krijuar Allahu smundjen,
t hante, ndrsa ilaet nuk dshironte ti shihte me sy. vall?
Msuesja, duke buzqeshur, iu prgjigj:

At dit n shtpin e Aishes erdhi pr vizit
msuesja e saj. Kjo pr t ishte nj surpriz shum e - Q tia dish vlern shndetit, t msosh durimin
bukur. Aishja u gzua pa mas. dhe ti jesh mirnjohse Atij.
Aishja srish nuk e kuptoi dhe e pyeti:
- far do t thot kjo?
Msuesja iu prgjigj:
- Shiko, e dashur Aishe! do gj n jet shrben

pr ta na msuar dika. Smundja na mson
vlern e shndetit, uria vlern e begative me t cilat
ushqehemi pr dit, ndrsa etja vlern e ujit. Nse
nuk i prjeton kto, ather nuk ua di vlern t mirave
t prditshme.
Aishja e kuptoi urtsin e fjalve t msueses dhe

i tha asaj:
- Po, keni t drejt msuese. Un e kuptova - Ather dokush q ka sy pr t shikuar, vesh

rndsin e shndetit vetm pasi u smura.
pr t dgjuar dhe kmb pr t ecur sht i pasur.
Msuesja me dashamirsi i tha: Por m i pasur sht ai q sht i zoti i mendjes...
- T lumt Aishe! Kur ne nuk e kuptojm vlern

- Ather, un jam shum e pasur! - tha Aishja.
q ka nj gj, ather nuk mund ta falenderojm
15
dhuruesin e saj, Zotin. Tani e tutje besoj se ti do ta
Msuesja e gzuar iu prgjigj:
falenderosh m shum Allahun, i cili t ka krijuar me
shndet t plot.
- Po, ti je shum e pasur. Prandaj duhet ta
Aishja i tha msueses: falenderosh sa m shum Allahun.
- Po, kjo sht shum e vrtet. Kt nuk do ta

harroj asnjher. Aishja e lumtur i vazhdoi:
Pasi u mendua pak, i erdhi n mendje nj - Msuese, tani e tutje un nuk do t ankohem,
pyetje:
por do t bhem nj fmij mirnjohs ndaj Allahut
- Msuese! Meqense sht kshtu, a nuk duhet (xh.sh.) pr do gj.
ta falenderojn t pasurit m shum Allahun?
Msuesja ia shtrngoi dorn e vogl Aishes, e
Msuesja iu prgjigj:
prkdheli dhe e puthi me dashuri. Ajo u largua duke
- Pa mendo! Sikur nj njeri t ishte i verbr dhe
i thn:
t kishte shum para, a nuk do ti shpenzonte ato q ti
kthehej shikimi pr t par bukurit e ksaj bote? Po t
- T shkuara, e dashur Aishe! Lus Allahun q ti
ishte i shurdhr, a nuk do t bnte t njjtn gj q t
mund t dgjonte? t shrohesh sa m shpejt!
- Padyshim! igdem Ozlem

PERFITOJME NGA ADHURIMET?

Adhurimet na afrojn me Allahun
Qllimi i krijimit ton sht ta njohim Allah (xh.sh.) thot:

Allahun dhe ta adhurojm At. Me adhuri- Un i krijova xhindt dhe njerzit vetm t
met q bjm, ne ia shprehim robrin Alla- m adhurojn Mua
hut dhe ndjehemi m afr Tij. Ne krkojm (Dharijat 56)
ndihm prej Tij dhe strehohemi n mshi-

rn e Tij pa pasur nevojn e asnj ndr-
mjetsuesi. Prpjekja pr t fituar dashurin
hyjnore na bn t ndjehemi t lumtur.
Nj dit, nj njeri shkoi tek Profeti dhe i tha:
Adhurimet zbukurojn moralin ton
- O i drguari i Allahut, m trego se cilat vepra
Adhurimi na largon nga gabimet, na m largojn nga xhehenemi duke m drguar n
xhenet!
bn m t moralshm dhe m t dobishm
Pejgamberi iu prgjigj:
pr shoqrin. Ai e pastron zemrn nga - Ta adhurosh Allahun duke mos i shoqruar
ndjenjat dhe mendimet e kqija dhe na zbu- asknd dhe asgj Atij, t falsh namazin, t japsh
kuron moralin. zekatin dhe t ruash lidhjet farefisnore.
16
Adhurimet kalisin besimin (Buhari, Edeb 10)
Ruajtja dhe forcimi i besimit t mysli-

manit bhet vetm me an t adhurimeve.
N qoft se adhurimet i kryejm me pr-
Nj dit Profeti Muhamed (a.s.) e zuri pr dore Muadh
pikmri dhe si u ka hije, besimi yn forcohet
bin Xhebelin dhe i tha:
edhe m shum.
- Un t dua shum pr hir t Zotit.
Si vrehet, adhurimi sht i dobishm Ather Muadhi i tha Pejgamberit:
si pr kt bot, ashtu edhe pr botn tjetr. - O i drguar i Allahut! Edhe un t dua Ty!
Myslimani q e ka prjetuar qoft edhe nj N vazhdim Pejgamberi i tha:
her shijen e adhurimit, nuk mund ta lr - Muadh, dshiroj ta thuash me do kusht kt dua pas
pas dore asnjher at. Si prher edhe tani do namazi:
pejgamberi yn, Muhamedi (a.s.) prbn
shembullin ton m t madh. Ai ishte shu- u kn j j
m i prpikt n kryerjen e obligimeve ndaj
Zoti im! M ndihmo q t t prkujtoj, t t adhuroj
Allahut, e dashuronte adhurimin dhe e krye-
me prkushtim dhe t t falenderoj pr mirsit e Tua
nte n mnyr t prsosur. Ai i kshillonte
ndaj meje.
sahabet q t tregoheshin t kujdesshm
(Ebu Davud, Vitir 26)
ndaj disiplins s adhurimit.
PYETJET
T kontrollojm njohurit tona
A jan t sakta apo t gabuara fjalit e mposhtme:
Adhurimi sht t shprehurit e dashuris dhe respektit ndaj Allahut t

Lart, Krijues t gjithkaje, si dhe t prmbushurit e detyrs s robris
E SAKTE E GABUAR
ndaj Tij.
Qllimi pr t cilin jemi krijuar sht t rritemi dhe t zotrojm nj

E SAKTE E GABUAR
profesion.
Ti ndihmosh njerzit, tu japsh selam atyre dhe ti buzqeshsh vllait

E SAKTE E GABUAR
mysliman nuk sht adhurim.
Adhurimet jo vetm q pastrojn trupin ton, por edhe zbukurojn

E SAKTE E GABUAR
edukatn ton.
Duke kryer adhurimet ndaj Allahut, ne e falenderojm At pr mirsit E SAKTE E GABUAR

17
q na dhuron.
T testojm veten
1. 1. Cilat nga veprimet e mposhtme nuk jan 2.

adhurime fetare?
I. Pun e mir
a) T falsh namazin
II. Gjynah
b) T mos gnjesh
c) T heqsh nga rruga objekte dhe sende III. Adhurim
q i pengojn njerzit.
Cilat nga pikat e msiprme prdoret pr ato
d) T flassh pas krahve. gjra q Allahu i dshiron dhe i plqen m
shum?
a) I-II
b) I-III
c) I-II-III
d) II-III
3. Cila nga pikat e mposhtme sht e sakt pr 5.

fjaln e urt turke: Kujtimi i nj filxhani kafeje t
I. Pr t fituar knaqsin dhe dashurin e
pir miqsisht, nuk harrohet pr 40 vite.
Allahut.
a) Kur pim nj filxhan kafe, nuk e harrojm
II. Sepse ky sht urdhri i Allahut.
shijen e saj pr dyzet vjet.
III. Pr t shptuar nga dnimi i xhehenemit
b) Ne e duam shum at q na qeras me
dhe pr t qen nj nga njerzit e lumtur
nj filxhan kafe.
t xhenetit.
c) Ne nuk e harrojm at q na bn nj t
Nga fjalit e mposhtme zgjidhni ato q
mir apo na dhuron dika.
prbjn nj prgjigje t plot t pyetjes: Pse e
d) Kujtimi i nj filxhani kafeje zgjat t adhurojm Allahun?
shumtn dyzet vjet.
a) I-II
4. far nuk prfitojm nga kryerja e adhurimeve?
b) I-III
a) Trupi dhe shpirti yn pastrohen dhe
hijeshohen c) I-II-III
b) Bhemi njerz me edukat dhe t d) II-III

dobishm pr shoqrin.
18 c) Fitojm dashurin e Allahut.
d) Bhemi t famshm.
Vendosni fjalt brenda kllapave, n hapsirat boshe t fjalive t mposhtme.
(Sjelljet tona, Allahut, t falenderoj, adhurim, adhurimi im)
Thuaj: Padyshim namazi im, , jeta dhe vdekja ime jan pr Allahun
T mos gnjesh dhe t mos vjedhsh sht
Adhurimi sht manifestimi i besimit ton me .
do gj q bhet pr hir t .. sht adhurim.
Zoti im! M ndihmo q t t prkujtoj, t t adhuroj me prkushtim dhe ........................pr

mirsit e Tua ndaj meje.
DETYRAT DHE PERGJEGJESITE
e
MUKELEFIT
O B L I G I M E T T O N A F E T A R E
Prgjegjsit tona
Normat (Juridike) t fes (Efalul-Mukelefin)
Kushtet e islamit
RRUGET PER NE XHENET

Nj dit, nj nga shokt e Pejgamberit, Muadhi, e M pas i Drguari i Allahut lexoi ajetet:
pyeti at:
Ata ngrihen nga shtrati natn pr t falur namazin
- O i Drguar i Allahut! A mund t m tregosh nj e tehexhxhydit, i luten Zotit t tyre me frik dhe shpres
pun q do t m shpie n xhenet dhe do t m largoj dhe mirsit q u kemi dhn i harxhojn n rrug t
nga xhehenemi? Allahut. Askush nuk mund ta dij se prkundrejt atyre q
bjn, fshihen sa e sa lumturi. (Sureja Sexhde, 16-17)
Pejgamberi yn iu drejtua:
M pas tha:
- Ti krkon nj gj shum t madhe! Por, kjo sht
shum e leht pr at njeri t cilin nuk e braktis ndihma
- A t t tregoj pr piknisjen e punve, shtylln
e Allahut. Kjo ndodh ather kur ai adhuron Allahun
kryesore dhe m t madhrishmen e t gjitha veprave?
duke mos i shoqruar asknd dhe asgj Atij, fal namazin,
jep zekatin, agjron muajin e Ramazanit dhe shkon n Muadhi iu prgjigj:
haxh nse ka mundsi materiale.
- Sigurisht, i Drguari i Allahut!
M pas vazhdoi:
Pejgamberi vazhdoi:
- Po tani, a dshiron t ti tregoj portat e mirsis?
20 - Piknisja e do pune sht hyrja n Islam, shtylla
Agjrimi sht mburoj ndaj xhehenemit dhe gjynaheve.
Sadakaja shuan dnimin e gjynaheve, ashtu si shuan uji kryesore e t gjitha veprave sht namazi, ndrsa m e
zjarrin. Namazi i nats i shuan mkatet. madhrishmja e tyre sht xhihadi.
M pas vazhdoi:
- A t t tregoj se cila sht arteria kryesore e tyre?
Muadhi ia priti:
- Po, m trego, o i Drguari i Allahut!
Pejgamberi (a.s.) kapi gjuhn dhe i tha:
- Ruaje kt!
Muadhi pyeti:
- O i Drguari i Allahut! Edhe pr ato q flasim, do t

japim llogari?
- O Muadh! Jan pikrisht fjalt ato q i shpiejn m

s shumti njerzit drejt xhehenemit, - i tha Muhamedi (a.s.)
(Tirmidhi, Iman, 8)
21
PERGJEGJESITE ME TE CILAT NA NGARKON FEJA

Allahu na ka dhuruar shum mirsi, prej t cilave Kur fillon periudha e pubertetit?
m e rndsishmja sht mendja. N saj t mendjes Periudha e pubertetit ndryshon sipas konstruktit
ne arrijm t dallojm t drejtn nga e gabuara dhe t trupor t fmijve dhe kushteve klimaterike. Kjo
periudh tek djemt varion nga 12 deri n 15 vje,
mirn nga e keqja. Prandaj mendja dhe t menduarit
ndrsa tek vajzat nga 9 deri n 15 vjee. Fmija, djal
jan tiparet themelore q e dallojn njeriun nga krijesat ose vajz, q arrin n moshn 15 vjeare edhe pse nuk
e tjera. shihet asnj shenj e pubertetit, konsiderohet i hyr n
kt faz zhvillimi, q do t thot se ai sht prgjegjs
Nga mendja buron edhe prgjegjsia, sepse
pr zbatimin e urdhrave dhe ndalesave q na mson
Allahu, dhuruesi i t gjith ktyre mirsive, nuk na ka feja jon.
krijuar m kot, pa asnj qllim. Ai na ka urdhruar Kush konsiderohet i ngarkuar me
kryerjen e veprave t dobishme dhe t mira, ndrsa prgjegjsi (mukellef)?
t dmshmet dhe t kqijat na i ka ndaluar. Ai na ka I ngarkuar me prgjegjsi fetare (mukellef) sht
ngarkuar me disa prgjegjsi, kryerja e t cilave siguron ai njeri q gzon shndet t plot mendor dhe q ka
lumturin n kt bot dhe n botn tjetr, ahiret. Ja hyr n fazn e pubertetit, pra ai q sht prgjegjs
pr urdhresat dhe ndalesat fetare. Ata q nuk gzojn
pra, veprat pr t cilat jemi prgjegjs ti kryejm dhe
shndet mendor dhe fmijt q nuk kan arritur
ato prej t cilave duhet t largohemi, n gjuhn e fes moshn e pubertetit nuk jan prgjegjs n aspektin
son quhen prgjegjsi fetare. fetar (mukellef).
NORMAT JURIDIKE FETARE

(EFALUL-MUKELEFIN)
far jan normat juridike fetare (efalul-mukelefin)?
PUNET E MUKELEFIT
Feja islame i prcakton n mnyra t ndryshme sjelljet dhe
veprimet e njeriut. 1. Farz ----
Normat juridike fetare nprmjet t cilave ne prcaktojm sjelljet
dhe veprimet tona quhen efalul- mukelefin 2. Vaxhib ---
Cilat jan emrtimet me t cilat shprehen normat 3. Sunet --
juridike fetare?
4. Mustehab -
Feja i grupon n tet klasa veprat dhe sjelljet e njeriut:
5. Mubah .
6. Mekruh //
7. Haram ////
8. Mufsid 0
22
Farzi ----
Farz quhen t gjitha ato adhurime, zbatimi i t cilave, a) Farzi Ajn Esht ai farz q duhet t prmbushet
sipas fes islame, sht i detyrueshm, si p.sh.: falja e nga do mysliman q ka hyr n fazn e prgjegjsis
namazit, agjrimi dhe zekati. fetare, si falja e pes kohve t namazit dhe agjrimi i
muajit t Ramazanit sht farzi ajn.
Kush i kryen farzet fiton shum sevape, ndrsa kush
nuk i zbaton ato pa pasur arsye, bn nj gjynah t b) Farzi Kifaje Esht ai farz q kur prmbushet nga
madh. Kush nuk i beson njrit prej farzeve dhe e disa mysliman, i shkarkon t tjert nga prgjegjsia e tij.
mohon si nj urdhr t fes, del nga feja islame Por, nse asnj mysliman nuk e prmbush at, ather
t gjith myslimant jan prgjegjs dhe gjynahqar,
Farzi sht dy llojesh:
pr moszbatimin e tij. P.sh.: Kur nj mysliman vdes
dhe nj grup besimtarsh ia fal xhenazen, ather, nga
ky detyrim shkarkohen edhe myslimant e tjer.
Vaxhib ---
Vaxhib quhen t gjitha ato adhurime, zbatimi i t

cilave, sipas fes islame, sht i detyrueshm, por argumenti
fetar tek i cili mbshteten nuk sht i prer si n rastin e
farzit. P.sh.: falja e namazit t Bajramit, dhnia e sadakas
n muajin e Ramazanit dhe therja e kurbanit.
Ai i cili zbaton me prpikmri vaxhibet, fiton ashtu

si n rastin e farzit, sevape, ndrsa ai q nuk i kryen ato
ngarkohet me gjynahe. Dallimi mes farzit dhe vaxhibit sht
se personi q mohon farzin del nga feja, ndrsa ai q e
mohon vaxhibin nuk del nga feja, por sht gjynahbrs.
Suneti --
Sunet jan veprimet, prve farzeve dhe Kush i kryen sunetet fiton sevape dhe prfiton
vaxhibeve, q ka kryer Pejgamberi yn dhe na ka ndrmjetsimin e Pejgamberit (shefaat) n botn tjetr
kshilluar ti kryejm. (ahiret), ndrsa kush i l ato thjesht nuk prfiton asnj 23
sevab.
Suneti sht dy llojesh:
a) Suneti muekkede prfshin ato veprime q

Pejgamberi yn i ka praktikuar rregullisht dhe rrall
her i ka ln pa kryer. P.sh: Suneti i sabahut, i dreks,
i akshamit dhe teravija.
b) Suneti gajri muekkede prfshin ato

veprime q Pejgamberi yn her i ka br e her i ka
ln pa br. P.sh.: Suneti i ikindis dhe suneti i par
i jacis.
Mustehab -
Mustehab quhen adhurimet t cilat jan t Kush i bn gjrat mustehab fiton sevape, ndrsa
plqyeshme dhe q burojn nga trsia e rregullave kush nuk i kryen ato, nuk bn gjynah.
islame.
Ato quhen edhe nafile ose mendub. P.sh.
t falsh namazin e duhas (paradites), t agjrosh
t hnave dhe t enjteve, t japsh sadaka dhe t
shkmbesh dhurata.
Mubah .
Mubah jan sjellje apo veprime t lira, pra q jan ln n dshirn e

njeriut. Ne nuk fitojm sevape kur bjm nj veprim q sht mubah dhe nuk
fitojm gjynah, kur nuk e kryejm at. P sh: Ngrnia, pirja, ecja, gjumi etj.
Mekruh //
Mekruh quhen veprat dhe punt t cilat jan t perndimit t diellit, pa patur ndonj arsye, quhet
paplqyeshme sipas fes islame. gjynahbrs.
Ka dy lloje mekruh: b) Mekruhet q jan afr hallallit jan pun

ose veprime t cilat nuk jan t plqyeshme n fen
a) Mekruh q sht afr haramit jan
ton.
veprimet dhe punt t cilat jan t ndaluara n fen
islame, por q nuk mbshteten n nj argument t Kush bn nj veprim t till nuk sht gjynahbrs,
prer, si n rastin e haramit. por bn nj pun jo t hijshme. P.sh. pastrimi
24 i hunds me dor t djatht.
Kush bn mekruhe t till,
si pirjen e duhanit, mosfaljen e
namazit t Bajramit, mosfaljen
n koh e namazit t ikindis dhe
shtyrjen e tij deri afr kohs s
Haram ////
Haram quhen punt dhe veprimet t cilat jan Kush bn nj pun haram thyen urdhrin e Allahut
rreptsisht t ndaluara n fen ton. P.sh.: vrasja e nj duke br kshtu nj gjynah shum t madh. Ata q
i largohen harameve, fitojn dashurin e Allahut si
njeriu, vjedhja, prdorimi i pijeve alkoolike, imoraliteti
dhe shum sevape. Ata q e mohojn, qoft edhe nj
(zina), kumari, ngrnia e mishit t derrit, mosrespektimi vepr haram duke e numruar at si hallall, dalin nga
i prindrve, prgojimi dhe thashethemet etj. feja islame.
Mufsid 0
Mufsid quhen ato veprime dhe pun q e prishin dhe ngrnia ose pirja me vetdije e prish agjrimin.
adhurimin e filluar. P.sh.: t folurit e prish namazin Adhurimi i prishur duhet t kryhet prsri nga e para.
KUSHTET E ISLAMIT
Prkatsia jon n fen islame na ngarkon me disa Kushti i par, shehadeti, sht baza e besimit n
detyra, m themeloret prej tyre quhen kushtet e Islamit, fen islame, ndrsa t tjerat jan adhurimet themelore
mbi t cilat ngrihet Islami si i tr. q ky besim na obligon.
Kto kushte jan pes:
1. Shehadeti. (T besosh me zemr dhe ta

shprehsh me fjal se nuk ka zot tjetr prve Allahut Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
dhe se Muhamedi (a.s.) sht rob dhe i Drguari i
Shtyllat e Islamit jan pes: besimi se nuk ka zot
Tij).
tjetr prve Allahut dhe se Muhamedi sht rob
2. Falja e namazit. dhe i Drguari i Tij, falja e namazit, agjrimi i
3. Agjrimi i muajit t Ramazanit. muajit t Ramazanit, dhnia e zekatit dhe shkuarja

n haxh
4. Dhnia e zekatit.
(Buhari, Iman 1)
5. Shkuarja n haxh.
25
Kushtet e Islamit N agjrim sht nijeti Gokhan EVLIJAOGLU
Pa ngrn dhe pa pir
Islami ka pes kushte Kalon koha me gzim
Ti dish bile nj lumturi sht
Kush u bindet ktyre Kushti i katrt sht zekati
Rruga pr n xhennet i hapet Nse Allahu ka dhn pasuri
Ndaje pr dyzet at
I pari nga kushtet Dhe njrn dhuroje ti!...
sht fjala e dshmis
Prve Allahut t madh dhe t T shkosh nj her n haxh
vetm Nse bhet e mundur
Ska tjetr Zot padyshim Kushti i pest i Islamit
Pejgamberi i fundit i Tij Vizita n Qabe.
sht Muhammedi i Lart.
Kusht i dyt sht namazi

Sa adhurim i bukur q sht ai
Gjysm ore n dit
I nx pes koh shrbim
Kushti i tret sht Ramazani

BURRI NGA NEXHDI

T alha bin Ubejdullah tregon:
Njher erdhi tek Profeti yn Muhamedi (a.s) nj burr nga Nexhdi me paraqitje jo t rregullt, zrin e t cilit
e dgjonim nga larg, por q nuk e kuptonim se thoshte. Iu afrua t drguarit t Allahut dhe n at ast po vum
re se po pyeste se ishte Islami. M pas Pejgamberi yn i tha:
- Falja e pes kohve t namazit n dit.
- A ka ndonj namaz tjetr q m duhet ta fal? - pyeti burri:
- Jo, por, nse i fal nafile, ajo sht tjetr gj, - u prgjigj i drguari i Allahut. Duke mos e ndrprer fjaln
vazhdoi:
- Gjithashtu sht edhe agjrimi i muajit t Ramazanit.
- A ka ndonj gj tjetr q duhet t agjroj? - pyeti burri prsri.
- Jo nuk ka, por, nse agjron nafile, ajo sht tjetr gj, - u prgjigj i drguari i Allahut.
Ravi Talha tregon q pejgamberi (a.s) i tha burrit q t jepte zekat dhe burri prsri pyeti:
26
- A ka ndonj sadaka tjetr q m duhet ta jap?
- Jo nuk ka, por, nse jep nafile, ajo sht tjetr gj.
Kt her burri u largua nga profeti duke thn:
- Nuk do t bj as m pak as m shum nga kto q the.
Pas ksaj, Profeti sallallahu alejhi ve selem tha:
- Nse i del pr zot fjals q tha, shptoi.
(Buhari, Iman 34, Savm 1, Shehadat 26, Hijel 3; Muslim, Iman 8, 9.)
PYETJET
Nnvizoni kutit duke vendosur shenjn e sakt pr ato q jan t sakta dhe e gabuar pr ato q jan t
gabuara n fjalit e mposhtme.
Allahu Teala ka urdhruar gjrat t cilat jan t dobishme dhe t mira pr ne E SAKT E GABUAR
dhe ka ndaluar gjrat e dmshme dhe t kqija.
Edhe fmijt q jan me t meta mendore dhe q nuk kan arritur moshn e E SAKT E GABUAR
pjekuris jan t obliguar nga ana fetare.

E SAKT E GABUAR
Kush i kryen farzet, fiton sevape, ndrsa kush nuk i bn ato, pa pasur ndonj
arsye, bn gjynah.
E SAKT E GABUAR
Kush nuk beson njrin prej farzeve apo nuk e pranon at si urdhr t fes del
nga feja Islame.
E SAKT E GABUAR 27
Ti kundrshtosh prindrit sht gjynah.
TE TESTOJME VETEN
1. Cilat nga pikat e mposhtme sht farzi ajn? 3. Cilat nga pikat e mposhtme sht Suneti gajri
muekkede?
a) Kndimi i ezanit
b) Agjrimi i Ramazanit a) Suneti i namazit t ikindis
b) Suneti i namazit t akshamit
c) Thirrja e ikametit
c) Namazi i vitrit
d) Brja e tesbihve
d) Suneti i namazit t sabahut
2. Cilat nga pikat e mposhtme sht farzi kifaje?
4. Cilat nga pikat e mposhtme nuk sht haram?
a) Falja e namazit
a) Gnjeshtra
b) Shkuarja n haxh b) Hajdutria
c) Dhnia e zekatit c) Sporti
d) Falja e namazit t xhenazes d) Kumari
5. Cilat nga pikat e mposhtme nuk sht mekruh tahrimen?
a) T pastruarit e hunds me dorn e djatht

b) Mosfalja e namazit t Bajramit
c) Falja e namazit t iqindis pak para se t perndoj dielli
d) Pirja e duhanit
VENDOSINI FJALET BRENDA KLLAPAVE NE VENDET BOSHE
(farz, mekruh, haram, vaxhib, i obliguar, mubah, mustehab, farzi kifaje, suneti muekede,
farzi ajn)
Ata q kan arritur moshn e pjekuris dhe q jan prgjegjs pr urdhrat dhe ndalimet e fes son quhen

Adhurimet e urdhruara pr tu br n mnyr t prer n fen ton quhen..
Farzet q duhet ti kryej do mysliman quhen ..
Farzet q mjafton t kryhen nga disa mysliman quhen ..
28 Adhurimet e urdhruara pr tu br dhe q nuk jan t mbshtetura n argumente t prer, si sht farzi,
quhen ..
Sunetet q Pejgamberi yn i ka br vazhdimisht dhe i ka braktisur n pak raste quhen ..
Sjelljet mira dhe t plqyeshme q bhen sipas rregullave t prgjithshme t fes son quhen
..
Sjelljet apo veprimet q mund t bhen apo mund t mos bhen
Sjelljet apo veprimet q feja jon i ndalon n mnyr t prer quhen
Sjelljet apo veprimet q feja jon i quan t paplqyeshme pr tu br quhen .

PASTERTIA
SIMBOLI I QYTETERIMIT ISL AM
Feja Islame dhe pastrtia

Llojet e pastrtis
Marrdhnia pastrti-adhurim
Rndsia q i ka dhn Pejgamberi yn pastrtis
GRUAJA QE PASTRONTE SHTEPINE E ALLAHUT

Na ishte nj her nj grua e moshuar Erdhi nj dit dhe Ummul-Mihxhen ra
q quhej Ummul-Mihxhen, e cila banonte n n shtrat e smur. Ajo nuk arriti t falej pas
njrn nga lagjet n cep t Medins. Kjo nn Pejgamberit (a.s.) se me trup ishte n shtrat
e bekuar, q ushqente vetm ndjenja dhe me-
ndrsa me shpirt ishte n mesin e atyre njerz-
ndime t pastra si ishte edhe vet e pastr
ve t mir q faleshin pas Pejgamberit (a.s.)
mendoi nj dit prej ditsh:
Ajo dshironte q t shrohej dhe t vazh-
- Meqnse Allahu i Lartmadhruar e pa-
donte prsri punn e saj, por nuk po gjente
stroi zemrn time nga mosbesimi, edhe un
mundsi. N vesht e saj vazhdonte t d-
do ta mbaj t pastr shtpin e Tij. Kshtu
vendosi q do dit t pastronte me aq sa gjonte zrin qetsues t Pejgamberit (a.s.) tek
kishte fuqi mesxhidin, vendin ku faleshin be- u drejtohej njerzve, ndrsa n shpirtin e saj
simtart dhe nga ku Pejgamberi (a.s.) mbante vlonte dshira pr ta vn edhe njher ballin
ligjrata. n sexhde.
Ishte e varfr, por ndjenjat e saj i kish- Pejgamberi pyeti pr t, sepse kishte dit
te t pastra. Sa her q pastronte mesxhidin
30 q nuk e kishte par n xhami. Fqinjt i tha-
ndiente sikur pastronte edhe zemrn e saj, n
n:
t ciln shprthente nj gzim dhe lumturi e
paprshkrueshme. - Esht e smur, o i Drguari i Allahut.
Me ta marr vesh kt lajm, Pejgambe- rreth ecuris s shrimit t saj. M n fund, u

ri shkoi n shtpin e saj. Disa njerz kishin tha fqinjve:
shkuar tek ajo prpara se t vinte profeti dhe - Nse Ummul-Mihxheni ndrron jet,
e kishin lajmruar se Muhamedi (a.s.) ishte mos e varrosni pa m njoftuar!
duke ardhur pr ta vizituar.
Nj mbrmje, Ummul-Mihxheni ia dor-
Kur Ummul-Mihxhen e dgjoi kt, nuk zoi shpirtin e pastr t prpunuar me dashu-
dinte se t bnte nga emocionet. Zemra e rin pr Allahun dhe Pejgamberin, melekut t
saj e ln si n vetmi nga smundja, filloi t vdekjes, Azrailit.
dridhej me shpejtsi. Nga balli i pikonin pikat
e djerss. Nuk kaloi shum dhe u dgjua nj Fqinjt e saj, pa humbur koh, e lan
z i mbl. dhe e qefinosn.
Es-selamu alejkum!
Ishte Pejgamberi (a.s.)
Pastaj nj z i dobt q shprehte falende-
rimin.
- Ve alejkum selam, o i Drguari i
Allahut!
Vizita ishte e shkurtr, por vle- 31
ra e kohs ishte shum e madhe.

Pejgamberi i Allahut ishte babai
i jetimve dhe i t dobtve,
ai i vizitonte njerzit e pa-
str. Allahu sht i pastr
dhe i do t pastrit (Tirmidhi,
Edeb, 41). Ai i donte shum
myslimant e pastr q i
kushtonin kujdes pastr-
tis s trupit, s shpirtit
dhe vendit t tyre.
Pejgamberi yn
i dashur vazhdimisht
i pyeste fqinjt rreth
gjendjes shnde-
tsore t Ummul-
Mehxhenit, q t in-
formohej vazhdimisht
- Nuk sht gj me vend ta shqetsojm kishin prfunduar prgatitjet e xhenazes, por

t Drguarin e Allahut. ju po flinit. Nuk e pam t arsyeshme tju
- Ka mundsi ti vij shpallja kur sht n shqetsonim.
gjum.
Pejgamberi (a.s.) i urdhroi:
Ata than:
- Ejani s bashku me mua!
- Mos ta shqetsojm Pejgamberin ton.
Ata ecn drejt varrezave. Komshinjt i
Pr shkak t ktyre mdyshjeve Ummil-
Mihxhen u drgua n shtpin e saj t prher- treguan vendin e varrit ku prehej Ummil-
shme. Iu fal namazi i xhenazes dhe u varros. Mihxhen. Pejgamberi (a.s.) dhe shokt e tij ia
T pranishmit bn dua q mshira e Allahut faln prsri namazin e xhenazes dhe u lar-
t binte mbi t dhe u ndan duke e ln aty.
guan duke iu lutur Allahut t Lart pr m-
Kur i drguari i Allahut pyeti n mngjes shir.
pr t, ata i than:
- E kan varrosur, o i Drguari i Allahut.
Fqinj e saj erdhn tek ju pr tju njoftuar pasi AHMET LUTFI KAZANXHI
32
FEJA ISLAME DHE PASTERTIA

Feja Islame sht feja e pastrtis, sepse pa- N fen ton i sht dhn nj rndsi e ve-
strtia sht baza e adhurimeve tona. Pastrtia e ant edhe pastrtis s mjedisit q na rrethon.
trupit, e rrobave dhe kryesisht e moralit ton tre- Pejgamberi yn ka krkuar ta mbajm pastr
gon prkatsin ton islame. Jeta e shndetshme ambientin. Ai i ka prgzuar me xhenet njerzit
kushtzohet nga pastrtia. Pr kt arsye feja isla- q mbajn pastr vendet publike dhe q nuk e
me i ka dhn rndsi t veant pastrtis. dmtojn kt pastrti:
Nj nga urdhresat e para t Kuranit sht
Nj njeri pa n mes t rrugs nj deg peme
Mbani pastr veshjet tuaja (Mudethir, 4). Kjo tregon
dhe tha me vete:
edhe njher rndsin q ka pastrtia n fen Is-
lame. Pejgamberi yn, Muhamedi (a.s.), thekson - Betohem n Allahun se un do ta heq nga
domosdoshmrin e pastrtis n fen ton duke ai vend at deg peme q mund ti pengoj mys-
thn se: Pastrtia sht gjysma e besimit (Muslim, limant tek ecin. Ai e hoqi at dhe pr kt arsye
Taharet 1). hyri n xhenet (Buhari, Edhan 32, Medhalim 28)
Pastrtia sipas Islamit nuk sht vetm pas- Pastrimi shpirtror bhet i mundur me an t pe-
trimi fizik. P.sh.: kur nj moll bie n tok, ne e ndimit pr gjynahet tona, t kryerjes s adhurime-
marrim dhe e shplajm at. Kshtu ne bm pas- ve dhe sjelljeve t mira. Allahu i Lart n lidhje
trimin fizik t saj, por nse molla sht e vjedhur me kt thot:
sado ta lajm at, ajo mbetet e papastr, sepse
Padyshim q Allahu i do ata q pendohen
ajo sht haram dhe n planin fetar sht e pa-
pastr. dhe q jan t pastruar(Bakara, 222)
Ashtu si papastrtit materiale ndotin trupin, Prfundimisht, ne duhet t mbajm pastr

veshjet dhe ambientin ton, ashtu edhe gjynahet, trupin, rrobat dhe mjedisin q na rrethon dhe
fjalt dhe sjelljet e kqija ndotin zemrn ton. Ne gjithashtu ta zbukurojm moralin ton duke qn-
duhet t pastrohemi nga kto papastrti shpirtro- druar larg gjynaheve, fjalve dhe veprimeve t
re n mnyr q t jetojm t lumtur dhe t qet. ndaluara.

Padyshim q Allahu i do ata q pendohen PASTERTIA DHE MYSLIMANI
dhe q jan t pastruar
(Bekare 222)
Pastrtia dhe e drejta
Jan thelbi i fes son
33
Padyshim q fjala m e drejt
sht ajo e Zotit ton.
do rob q pendohet
Pastrohet nga papastrtit e zemrs
Nga sherri i shejtanit nuk ndikohet
Dyshim i fal ai jets
do besimtar q merr abdest

Gzohet i emocionuar
Pasi pastron gjynahun e vet
do pik duke pikuar
Me trupin dhe shpirtin e tij

Myslimani i pastr mbetet
Nuk ndahet nga e drejta
Prher. respektohet
Kasim AK
LLOJET E PASTERTISE
34
Pastrtia na mbron nga flliqsit shpirtrore, he t dhuruar nga Allahu, duhet t bjm banj,
morale, fizike dhe materiale. t paktn nj her n jav. N mnyr t veant,
sht kusht pastrimi i trupit nga nexhaseti, pastrtit
Pastrtia sht dy llojesh:
fizike q shkaktohen nga urinimi, gjaku dhe qelbi..
1. Pastrti materiale
Materialet q strehojn mikrobe si gjaku, uri-

b. Pastrtis s duarve: Duart jan
na ose qelbi konsiderohen t pista sipas fes isla-
gjymtyrt q ne prdorim m shpesh gjat dits,
me. Pastrimi i trupit, i rrobave dhe i mjedisit ton
prandaj ato ndoten edhe m shum. Papastrtia e
rrethues quhet pastrti materiale. Gjat pastrimit
duarve krijon nj vatr t prshtatshme pr shumi-
material i duhet kushtuar kujdes:
min e mikrobeve. Kto mikrobe kalojn n trupin
ton nprmjet ushqimeve duke u br kshtu
burim smundjesh t ndryshme. Pr kt arsye ne
a. Pastrtis s trupit: Trupi yn ndotet
duhet ti lajm duart para dhe pas do vakt ush-
nga djersitja dhe nga shkaqe t tjera t ndryshme.
qimi. Duart duhet ti lajm mir e mir me sapun,
Gjithashtu shndetin ton e krcnojn edhe mik-
pasi t kryejm nevojat tona personale n tualet.
robet q lindin dhe zhvillohen n trupin ton nga
papastrtia e tij. Rruga m e mir pr t pastruar
trupin nga kto papastrti dhe mikrobe sht brja c. Pastrtis s fytyrs: Organi i fytyrs
e banjs, me uj t ngroht dhe me sapun. Prandaj ndikohet m s teprmi nga pluhurat dhe
pr t ruajtur shndetin ton, mirsin m t mad- papastrtit. Larja e fytyrs heq lodhjen dhe
dhembjet e koks t shkaktuara prej saj. Ajo na jep

energji, si dhe paraqitje t bukur dhe t shndetshme
n fytyr. Pr kt arsye duhet ta lajm shpesh fytyrn
gjat dits.
d. Pastrtis s gojs: Grimcat e ushqime-

ve q ham mblidhen kryesisht mbi dhe n mes t
dhmbve. Pas ca kohsh, nse nuk i lajm dhmbt
rregullisht, kto mbetje fillojn t prodhojn bakterie
t dmshme. Kjo shkakton er t keqe t gojs dhe
prishje t dhmbve. Prishja e dhmbve sht nj
ndr shkaqet kryesore t smundjeve t ndryshme,
Prdorimi i misvakut pastron gojn dhe e
si ato t stomakut, t zemrs, si dhe smurjen e ba-
gzon Allahun
jameve. Pr t parandaluar kt duhet ta mbajm
(Nesai, Taharet 4)
pastr gojn dhe t lajm dhmbt t paktn dy her
n dit.
35
e. Pastrtis s kmbve: T gjith peshn
e trupit e heqin kmbt. Kmbt tona djersiten nga
kpuct. Larja e kmbve duke pasur kujdes pjesn Pastrtia e dhmbve sht shum e
ndrmjet gishtave na bn m t shndetshm dhe rndsishme, por jo e mjaftueshme. Pr
m dinamik. Prandaj ne duhet ti lajm mir dhe kt un prpiqem t pastrohem edhe nga
ndjenjat dhe sjelljet e kqija. Kur ia arrij
shpesh kmbt tona. Ne duhet ti fshijm me nj
ksaj un besoj nga zemra se Zoti do t
cop t that kmbt pasi ti kemi lar ato n mnyr
m doj edhe m shum.
q t mnjanojm formimin e disa smundjeve t
lkurs. Gjithashtu ne duhet ti kushtojm kujdes edhe
pastrtis s orapeve dhe t kpucve.
f. Pastrtis s thonjve: Prerja e thonjve sht

pjes e pastrtis s duarve dhe t kmbve. Nuk du- Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
het t harrojm se thonjt jan nj vatr e mundshme Shkurtoji thonjt! Pasi gjrat e dmshme
mikrobesh. Ne mund ta kuptojm m mir rrezikun grumbullohen nn thonjt e zgjatur
q paraqet pastrtia e thonjve duke menduar pr nj (Dejlemi, Musnedul- firdeus, 4579)
ast veprimet q kryejm me gishta, si pr shembull
kontakti i tyre me gojn, hundn, syrin, veshin etj.
g. Pastrtia n tualet: Nga t gjitha llojet e

pastrtive ajo n tualet sht m e rndsishmja, e
Kujt i kushtojm rndsi
cila sht e till n mnyr t veant pr shndetin n pastrtin e tualetit?
dhe adhurimet tona. 1. T kemi kujdes q rrobat t mos ha-
Duke hyr n tualet kndohet kjo lutje: sin n tok dhe mbi to t mos bijn
njolla.
kn j n j m
j j j 2. Para se t hyjm n tualet bjm nj dua
Zoti im! T mbshtetem Ty nga flliqsit dhe t till: Zoti im! T mbshtetem ty
papastrtit e ndryshme! nga pisllqet dhe gjrat q jan pis
Duke dal prej tualetit kndohet kjo lutje: 3. N tualet hyjm me kmb t majt.
4. Ne e kryejm nevojn e tualetit t
kk j o j j j j j ulur.
Zoti im, krkoj faljen Tnde! Faleminderit i 5. Gjat pastrimit prdorim uj t
takojn Zotit q na e ruan shndetin duke larguar prej bollshm dhe pastrohemi me letrn
nesh do gj q na shqetson. e tualetit.
6. N pastrim prdorim dorn e
majt.
h. Pastrtia e rrobave: Rrobat q na mbrojn
nga t nxehtt dhe nga t ftohtt, kur ndoten, dmtojn 7. N tualet nuk ham, nuk pim dhe
36 edhe trupin edhe rrethin dhe ambientin ton. Pr t nuk flasim.
penguar dmin e papastrtive dhe t mikrobeve duhet 8. Dalim me kmb t djatht nga tua-
q ti ndrrojm dhe ti lajm n koh t caktuara. leti.
9. N dalje bjm kt dua: Zotim im!
. Pastrtia e ushqimeve dhe pijeve: Mik- Krkoj faljen tnde. Falenderoj Alla-
robet zakonisht hyjn n trup nprmjet ushqimeve hun e Lart q mi heq dhimbjet dhe
dhe pijeve t ndryshme. Pr t mbrojtur shndetin vshtirsit dhe q m fal.
duhet q para se t ham ti lajm frutat dhe perimet. 10. Pasi t dalim nga tualeti i lajm duart
Duhet tu kushtojm nj kujdes t veant edhe atyre me uj t bollshm dhe me sapun.
gjrave q ne pim.
i. Pastrtia e ambientit: Pastrtia e ambientit

realizohet duke mbajtur t pastr fillimisht shtpin,
lagjen, rrugn, shkolln dhe m pas edhe vendin ku
ne jetojm dhe ajri q thithim. Mbajtja pastr e am-
bientit sht shum e rndsishme pr tu mbrojtur
nga smundjet, pr pastrtin e ujrave q pim dhe
pr jetn e gjallesave jasht nesh. Duke mbajtur t
pastr ambientin ton nuk duhet ti shqetsojm dhe
t dmtojm t tjert. N mnyr t veant nuk du-
het t heqim nga mndja edhe fjaln e urt popullore
Luani njihet nga vendi ku shtrihet n fen ton sht nxi-

tur mbajtja pastr e ambientit. N nj hadith Pejgamberi yn PASTERTIA DHE
Muhamedi (a.s) ka thn: Nj person duke ecur n rrug SHENDETI
vuri re nj deg peme dhe e hoqi at nga rruga. Pr kt
arsye Allahu mbeti i knaqur nga ky veprim dhe e fali at. T pastr vishuni, t rregullt shtisni,
(Muslim, Birr 127, Imare 164) T t respektoj secili.
Askush nuk e do papastrtin.
A ka mirsi m t madhe sa shndeti?
2. PASTERTIA SHPIRTERORE
Mburrja, egoizmi, gnjeshtra dhe
Pastrtia shpirtrore sht mbajtja pastr e zemrs,
mashtrimi
ndjenjave dhe mendimeve tona.
Zemra sht e ndotur, besoji ktij.
Pastrtia shpirtrore ndahet n dy pjes: sht i pastr kush i qndron larg.
A ka mirsi m t madhe se shndeti?
a. Pastrtia e zemrs: TShoqrit q prbhen nga Mos shko n vendin ku sjell mikrobe,
njerz me zemr t pastr dhe moral t mir jan t qet dhe Mos pshtyj npr rrug.
t lumtur. Edhe ne pr t krijuar nj shoqri t qet duhet Jep dhimbje plaga.
ta pastrojm zemrn ton nga sjelljet, idet dhe mendimet A ka mirsi m t madhe se shndeti?
e kqija q na i ka ndaluar Allahu, si: egoizmi, gnjeshtra,
dyfytyrsia, t folurit pas krahve. Duhet t qndrojm larg Nj trup i pastr, nj ambient i pastr,
urrejtjes dhe mllefit. Nuk duhet ti kemi zili t tjert. N ajetin Kujdes, mos i lejo papastrtin
37
kuranor thuhet Ai q pastron dhe ruan nefsin e tij, me Shndetit, pasuris dhe varfris.
t vrtet sht i shptuar. (Sure Shems, ajeti 9) A ka mirsi m t madhe se shndeti?
Ahmet EFE
b. Pastrimi nga ato situate q nga ana fetare
quhen t pista: N situata t nevojshme t marrsh ab-
desin e gusulit dhe t namazit. E thn ndryshe shmangia e
situatave e t qenit pa gusl dhe abdes q pengojn kryerjen
e adhurimeve. Kjo quhet hadesten taharet.
Pejgamberi yn (a.s) urdhron e thot:
Dijeni kt q n trupin e njeriut ka nj cop mishit t vogl.

Nse kjo cop mishi sht mir i gjith trupi ndjehet mir.
nse prishet edhe trupi prishet. Ja pra, kjo cop e vogl mishi
sht zemra.
(Buhari, Iman 39)

Cila sht marrdhnia ndrmjet pastrtis

dhe adhurimit?
Feja Islame i afron njerzit me Krijuesin e tyre Disa nga adhurimet si namazi i xhumas apo
por ajo gjithashtu synon edhe prmirsimin e i bajramit bhen n grup. N kto adhurime
marrdhnieve ndrnjerzore. Prandaj feja islame ne dalim para Allahut por gjithashtu jemi edhe
na urdhron t bjm kujdes ndaj pastrtis. Ajo pran njerzve t tjer. Prandaj themi q
na obligon q t paraprgatitemi ndaj kryerjes s pastrtia gjat ktyre adhurimeve sht edhe m
e rndsishme.
disa adhurimeve duke marr abdest ose gusl.
Adhurimet na bjm t fitojm shprehin e t
Gjat adhurimeve tona ne dalim para
qenurit t pastr n do drejtim. Duke i kushtuar
Allahut. Para Tij duhet t dalim t pastr duke
kujdes pastrtis, para dhe gjat adhurimit,
i kushtuar shum rndsi pastrtis s trupit, pastrojm edhe ann ton t brendshme, edhe
rrobave dhe vendit ku ne do kryejm adhurimet at t jashtme.
tona. Ne nuk dshirojm ti afrohemi askujt kur
Gjithashtu do adhurim sht n funksion
jemi t papastr, kur trupi dhe rrobat mbajn er.
t pastrimit t zemrs. Ato e largojn zemrn
P.sh. ne nuk mund ti qndrojm afr nj m t
nga ndjenja dhe mendimet e kqija. P.sh.: zekati
madhi n mosh apo nj shoku n raste t tilla, pastron zemrn nga veset e koprracis dhe t
por bjm banj dhe veshim rroba t pastra. Gjat zilis ndrsa agjrimi e pastron at nga koprracia,
38
adhurimeve t ndryshme duhet t kujdesemi edhe egoizmi, brutaliteti dhe mendjemadhsia. Kshtu
m shum ndaj higjiens, sepse ne jemi shum t gjitha adhurimet na pastrojn nga gjynahet duke
pran Zotit. na larguar prej tyre prgjithmon.
Nj her Pejgamberi yn i pyeti shokt:

Si mendoni! Nse afr shtpis s njrit prej
jush t gjendej nj lum dhe ai t lahej prdit
n t, a do ti mbetej ndonj papastrti?
Ata iu prgjigjn:
- Jo, atij nuk do ti mbetej asnj grimc
papastrti n trup.
Pejgamberi yn vijoi:
- Ja pra, edhe pes koht e namazit jan t
ngjashm me kt lum. Allahu me pes koht e
namazit i fshin pastron t gjitha gjynahet
(Buhari, Mevakit 6; Muslim, Mesaxhid 283)

PEJGAMBERI YNE I JEPTE RENDESI PASTERTISE

Pejgamberi yn i dashur i jepte shum rndsi
pastrtis. Ai vazhdimisht, i lante duart para dhe pas
ushqimit. Kur zgjohej nga gjumi, nuk hante dhe nuk Pejgamberi yn i dashur i jepte shum
pinte asgj, pa lar m par duart. rndsi pastrtis. Ai vazhdimisht, i lante
duart para dhe pas ushqimit. Kur zgjohej
Puna e par q bnte, kur ngrihej n namazin nga gjumi, nuk hante dhe nuk pinte asgj,
e nats dhe t sabahut, ishte larja e dhmbve me pa lar m par duart.
misvak. Edhe n momentin e fundit t jets u kishte
krkuar njerzve q e rrethonin nj misvak pr t
pastruar dhmbt.
Pejgamberi yn (a.s.), aq sa i kushtonte kujdes

pastrtis s zemrs, po aq i kujdesshm tregohej
edhe ndaj pastrtis s trupit dhe t rrobave. Kishte
raste kur vishte edhe rroba t vjetra, por asnjher nuk
dilte me rroba t grisura apo t ndotura. E sidomos
kur priste ndonj mysafir, i kushtonte rrobave q
vishte edhe m tepr kujdes.
Ai i mbulonte ent e ushqimeve q ti ruante nga

39
ndotja e ambientit. Ai urdhronte mbajtjen pastr t
rrugve apo t vende t ndryshme ku njerzit uleshin
pr t pushuar si vendet prrth pemve etj.
Pejgamberi yn dshironte q brenda mundsive

do mysliman t vishej mir, dhe ti kushtonte rndsi
pamjes s tij. Ai i trhiqte vrejtjen n mnyr t
kujdesshme do personi t papastr duke i thn
pse nuk i pastron rrobat?
Nj her kishte par nj mysliman me flok t

pakrehura dhe e kishte pyetur se pse nuk lante dhe
nuk i krihte flokt.
Zoti yn! Na pastro neve nga gjynahet sikurse

Zoti im! M bj mua prej atyre q pendohen pastrohet nga papastrtit rroba e bardh kur
shum dhe q kujdesen pr pastrtin e tyre. lahet.
k l j k km
v j
mjvj j j
j m j l ~j
PASTERTIA
Pastrtia vjen nga besimi, thot Pejgamberi
N kopshtin e lumturis buzqesh pastrtia
Si melek bhen ata q pastrohen
Si nj krah nga xheneti pr botn sht pastrtia
Shpirti ndotet n tok me pluhur

Edhe ana e jashtme edhe ajo e brendshme duhet t lahet
Bhet krejt e pastr duke arritur n qetsi.
Nj rrug drejt qiellit me shtat kate sht pastrtia
Pastrtia e jashtme sht t jesh si hna.

Ajo e brendshmja sht t mbushesh me hallall.
40 Askujt nuk i plqen ujitja me papastrti.
sht gjuha m e bukur pr njeriun pastrtia.
sht urdhr i Allahut, mbaje pastr veshjen tnde

Ha pastr, pi pastr dhe mbaje trupin pastr
T t themi edhe ty Nuk mban reja papastrti
sht nj dor q nuk t hedh n kosh pastrtia.
sht shum gjynah t ndotesh dhe t qndrosh i ndotur.

Kush sht i ndotur vuan shum.
Allahu i do ata q jan t pastr.
sht nj gjendje q t zbardh faqen pastrtia
M. Ali ESHMEL
PYETJET
Vendosni shenjn e sakt ose at t gabuar n fjalit e mposhtme:
Pastrtia sht baza e adhurimeve tona. E SAKT E GABUAR
Pastrtia arrihet vetm nprmjet pastrimit fizik. E SAKT E GABUAR
Pr tu pastruar nga gjynahet duhet t pendohemi dhe t mos i prsrisim m E SAKT E GABUAR
ato.
N tualet hyjm me kmb t djatht. E SAKT E GABUAR
Kryerja e veprimeve t ndaluara nga Allahu e ndot zemrn. E SAKT E GABUAR
41
T testojm vetveten
1. 1. Cili nga pohimet e mposhtme nuk ka lidhje 2. Cila nga pikat e mposhtme prputhet me etikn
me hadithin Pastrtia sht gjysma e imanit? e tualetit?
a) Pr t qen besimtar mjafton t t jemi t a) N tualet hyhet me kmb t majt.

pastr.
b) N pastrtin e tualetit prdoret dora e
b) T besosh, pra imani imponon djatht.
pastrtin.
c) Gjat kryerjes s nevojave personale
c) Trupi dhe ambienti i nj besimtari sht mund t flitet.
prher i pastr.
d) Pas kryerjes s nevojave personale nuk
d) Besimi i atyre q nuk i kushtojn rndsi
sht kusht larja e duarve.
pastrtis sht i dobt.
3. Kur pastrimi nuk sht kryer n kuptimin e plot 5. Cili nga veprimet e mposhtme nuk na pastron
t tij? shpirtrisht?
a) Pastrimi apo larja e dhmbve bhet kur a) Larja e trupit dhe e rrobave.
ne kemi rn t flejm.
b) Adhurimi.
b) Marrja e gusulit pr t falur namazin e
c) Pendimi nga gjynahet.
xhumas.
d) Dhnia e zekatit dhe e sadakas.
c) Larja dhe ngrnia e nj molle q e kemi
marr me pahir nga nj person tjetr.
d) Qndrimi larg ndalesave t Allahut.
4. far sht pastrimi shpirtror?
a) Pastrimi i vendeve ku do t falim

namazin.
b) Larja e pjatave t ushqimit.
c) Heqja e mbeturinave nga vendet ku

42 njerzit mund t bjn pushim duke u
freskuar si vendet q shfrytzohen pr
hijen e tyre t pemve.
d) Marrja e tejemumit pr t falur namazin.
Vendosni fjalt brenda kllapave n hapsirat boshe t mposhtme
(pastrohen, gjysma, e pastr, hadeth, nexhaset)
Pastrtia sht e imanit.
Sado q ta lajm nj moll t vjedhur, ajo nuk konsiderohet ......... , sepse nuk sht hallall.
Allahu i do shum ata q pendohen dhe q
Prpara se t kryejm disa adhurime, duhet ta pastrojm trupin patjetr nga gjaku, urina, qelbi q n
gjuhn e fes quhen ...............................
Pastrimi q duhet realizuar nga papastrtit q mund t hiqen vetm duke marr abdest apo gusl quhet
pastrimi nga ..
ABDESI-GUSULI
TEJEMUMI
TRI LLOJET E PASTRIMIT FETAR PER MYSLIMANET
ABDESI GUSULI
Mnyra e pastrimit me abdes Mnyra e pastrimit me gusl
Rregullat e marrjes abdes Rregullat e marrjes gusl
Urtsit dhe dobit e abdesit Urtsit dhe dobit e guslit
TEJEMUMI
Mnyra e pastrimit me tejemum
Rregullat e pastrimit me tejemumin
ABDESI PASTRON GJYNAHET

Ishte koha kur n Mek Islami prhapej n fsheh-
tsi. Amr bin Abese qe pjestari i njrit prej fiseve q
jetonin n shkrettir. Ai qe kureshtar pr fen e re
q po prhapej, prandaj shkoi n Mek pr t m-
suar rreth saj. Kur mbrriti, krkoi t takohej me Pej-
gamberin (a.s.). Nj dit u takua me t. Amri e pyeti
Pejgamberin:
- Kush je ti dhe far je?
Iu prgjigj:
- Un jam Pejgamberi.
Amri pyeti:
- Kush t ka drguar?
Pejgamberi vazhdoi:
- Mua m ka drguar Allahu.
44 Amri pyeti:
- detyra t ka dhn Allahu t prmbushsh?
Pejgamberi iu prgjigj: dhe kur t dgjosh q un e kam shpallur besimin tim

haptazi, eja.
- Ndihma dhe mirkuptimi me farefisin, thyerja e
idhujve, besimi se Allahu sht nj i vetm dhe mos t Amr bin Abese tha shehadetin dhe u b mys-
krahasoj asgj dhe asknd me T. liman. Qndroi pr nj koh tek Profeti dhe pas disa
ditsh u kthye n vendin e tij. Ende sishte shpallur
Amr bin Abese pyeti:
urdhri pr faljen e pes kohve namaz. Pr kt arsye
- A ke ndonj t ndihmoj? edhe Pejgamberi nuk i kishte folur pr namazin.
Profeti iu prgjigj: Nga kjo dit kaluan vite dhe myslimant emig-
- Kam nj burr dhe nj skllav. ruan nga Meka n Medin. Me t marr vesh se Pro-
feti (a.s.) kishte emigruar pr n Medine, Amri shkoi ta
At dit pran Profetit ishte Ebu Bekri dhe Bilali.
vizitonte at. Kur u takua me t e pyeti:
Amri tha:
- O i drguari i Allahut! A m mbani mend?
- Edhe un dshiroj t qndroj afr teje dhe t
Profeti tha:
t ndihmoj.
- A nuk ishe ti, ai q ke folur me mua n Mek?
Pejgamberi foli:
Amri iu prgjigj:
- Ti nuk mund ta bsh sot kt q thua. Ti e
sheh gjendjen time dhe t Meks. Kthehu n familje - Po,
Ather vazhdoi: kto gjymtyr. Kur ti bjer me dor t lagur koks pr
- O i drguari i Allahut! M trego gjrat e urdh- mesh, do ti pikojn nga fijet e flokve mkatet q ka
ruara nga Allahu t cilat nuk i di. br. Kur ti laj kmbt deri n nyje, do ti hiqen edhe
Pejgamberi (a.s.) i tregoi pr pes koht e na- mkatet q ka br nprmjet tyre. Kur personi q ka
mazit dhe mnyrn sesi duhet t faleshin ato. I tregoi marr abdest rregullisht, fal namazin duke e lavdruar
se prpara faljes s namazit duhet marr abdesi. Ai i Allahun, duke e falnderuar At, duke e madhruar
shpjegoi me kto fjal Amrit abdesin:
At ashtu si i ka hije dhe me zemr t bindur ndaj
- Ai njeri q prgatit ujin e abdesit dhe me t urdhrave t Tij, nuk ka dyshim se do t pastrohet nga
fillon e pastron fytyrn, gojn dhe hundn, prej tyre
do mkat q ka br si ka qen i pastr kur ka lindur
do ti derdhet do mkat q ka br me to. Kur t
nga nna e tij.
laj duart deri n brryla do ti derdhen bashk me
ujin e abdesit q pikon edhe gjynahet q ka br me (Muslim, Musafirin 294)
45
ABDESI
far sht abdesi?
Abdes quhet larja dhe meshi me uj i disa gjymtyrve n prputhje me msimet islame.
far nuk mund t bjm pa abdes?
Nuk mund t falim namaz .
Pa abdes Nuk mund t bjm tavaf rreth Qabes.
Nuk mund t prekim Kuranin.
46
Si merret abdesi?
1 Bjm nijet duke thn: E bra nijet pr hir t Allahut t marr abdes.
2 Fillojm t marrim abdes duke thn: Eudhu billahi minesh-shejtani rraxhim. Bismil-lahirr-rrahmanirr-
rrahim.
3 Duart i lajm deri n kye
4 Shprlajm gojn tre her 5 Me dorn e djatht shprlajm

me dorn e djatht. hundn tre her, me t majtn
e pastrojm.
7 Lajm kraht tre her deri n

6 Lajm fytyrn tre her duke patur
kujdes q ujin mos ta prplasim brryla duke filluar nga i djath-
pr t. ti. Me dorn e djatht t lagur i
biem nj her mesh koks.
8 Lagim dorn e djatht

dhe i bjm nj her 9 Me gishtin tregues lajm
mesh koks. vesht nga brenda, ndrsa me at
t madhin pjesn e jashtme t
tyre.
47
10 Lajm kmbt, fillimisht t djath- Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:

tn dhe m pas t majtn nga tri
her deri n kye. Ktu prfundon Atij mysliman q merr abdest ashtu si duhet
edhe marrja e abdesit. dhe m pas thot Dshmoj se ska Zot tjetr
prve Allahut dhe se Muhammedi sht rob
dhe i drguari i Tij, do ti hapen t tet portat
e xhenetit dhe ai do t hyj nga cila port t
dshiroj.
(Ebu Davud, Taharet 65; Tirmidhi, Taharet 41)

Burimi i ftoht
T ahiri kishte prfunduar me sukses vitin shko- apo hipnin n biiklet. Ndrkoh q gjyshrit
llor. Prindrit e tij mendonin se ai e meritonte nj mblidhnin dru ata luanin.
pushim t mir veror, prandaj vendosn ta drgo- Nj mbrmje, gjyshi Ali u foli me z t mbl
nin n fshat te xhaxhai i tij. Tahiri u gzua shum niprve t tij q po grindeshin mbi kravat pr nj
kur mori vesh kt lajm. Xhaxhai erdhi pas disa jastk.
ditsh. Tahiri pyeste vazhdimisht pr fshatin q - Nse nuk flini shpejt nuk vini nesr me
t shuante kureshtjen, por m shum ishte kurioz mua n bjeshk. Un do t nisem sapo t lind
pr Salihun, djalin e xhaxhait. Kishte koh pa e dielli. Kush nuk zgjohet, mbetet n fshat.
par. Pas ktyre fjalve, t dy ran t flinin. T ne-
srmen, gjyshi Ali bashk me dy niprit u nisn.
Prgatitjet pr rrug u bn q n dark. Ta-
Fillimisht e tatpjeta u ishte dukur e leht fmij-
hiri nuk kishte fjetur gjith natn nga emocionet.
ve. Por sapo dielli kishte filluar t ngrohte rruga
U nis sbashku me xhaxhan e tij t nesr- kishte filluar t vshtirsohej. Gjyshi Ali, nga njra
men sapo u zbardh. Afrsisht, pas dhjet orsh an, prpiqej t vazhdonte rrugn, nga ana tjetr
udhtim, mbrritn n fshat. Ai u msua shum u thoshte niprve:
48
shpejt atje. Po kshtu edhe me Salihun ishin br - Ecni bijt e mi! Sa t kalojm kt kodr
shok t mir. Bashk bnin shtpi prej balte do t bjm pak pushim te burimi i ftoht, Hajde
edhe pak! Ky emr i kishte plqyer shum Tahirit Tahiri tha:

i cili pyeti:
- Uji qnka shum i ftoht! Jo m kot e ka
- Gjyshi, sht burimi i ftoht? marr emrin q ka!
Gjyshi dhe Salihu qeshn. Burimi e kishte habitur Tahirin.
- Biri im, burimi i ftoht ndodhet pas asaj Ai e pyeti gjyshin:

kodre. Ata q nisen pr n bjeshk kalojn pra-
- Gjyshi, si ka mundsi q ky uj i ftoht t
n tij dhe bjn pushim. I lajn kmbt me uj
buroj n kt t nxeht mes ktyre gurve? Si
t ftoht dhe burimi u heq gjith lodhjen. Nse
mund t mbarten tonelata me uj pa makineri?
kan me vete shalqi apo pjepr e vendosin n uj
Gjyshi qeshi dhe iu prgjigj mbl:
t ftoht. Pasi t ftohet e presin dhe e han.
- Nuk ka ndonj gj t vshtir pr Allahun
- Ah sikur t kishim sjell edhe ne ndonj
i cili e ka krijuar kt uj dhe gjithsin. Kur Ai
shalqi a pjepr!
thot do t bhet dika i thot Bhu! dhe ajo
Gjyshi Ali tregoi me shenj nga gomari q
mnjher bhet. Nuk ka fund fuqia e Tij.
vinte pas i lodhur.
N kt koh, gjyshi vuri shalqirin n ujin e
- N njrn an kemi hejben, ndrsa n tjet-
ftoht. Pasi u ftoh mir, e hngrn at me buk
rn shalqirin dhe pjeprin. Se kur ngjitemi drejt
dhe djath. Pas ksaj gostije dy fmijt u ngjitn
bjeshks, nuk harrojm t marrim me vete shalqi
pr t mbledhur dardhat e malit. Gjyshi Ali ishte 49
dhe pjepr.
ulur n gurin e nj cepi t burimit dhe po lante
Ideja e ngrnies t nj shalqiri t freskt dhe duart. Lau gojn dhe hundn nga tre her. Me
pushimi pran burimit i gzoi fmijt. Tahiri u ujin e grumbulluar lau tre her fytyrn. Lau kra-
afrua te veshi i gomarit dhe i pshpriti dika. hun e djatht dhe m pas t majtin. Me dorn e
lagur i bri mesh koks dhe me duar fshiu vesht
Gjyshi e pa dhe e pyeti
dhe trupin. N fund lau kmbt. Tahiri pyeti gjy-
- H Tahir, po flet me gomarin?
shin:
Tahiri ia priti:
- Gjyshi pse po merr abdest ndrkoh
- I thash se sipr ka gosti q akoma nuk ka ardhur koha e nama-
me shalqi. Shiko gjysh se si zit?
i prshpejtoi hapat. M n
- E di biri im! Kismet, namazin e
fund u duk edhe burimi
dreks do ta fal n bjeshk. Por thash
Kur u afruan fmijt lan gjyshin
t merrja q tani abdestin. Pasi t jesh
dhe vrapuan drejt burimit. U
prher me abdest numrohet si adhu-
uln mbi gurt e mdhenj dhe
rim. Ajo sht edhe nj nga punt m t
i futn kmbt e tyre n ujin
lehta q mund t bj njeriu, por q
e ftoht. Sapo i futn i hoqn
nprmjet saj fiton shum sevape.
menjher.
- Melekt i shkruajn sevape besimtarit q ka

marr abdest dhe u shmanget veprimeve t kqija
dhe t turpshme. Veanrisht melekt e mbroj-
n njeriun me abdest nga sherret e shejtanit. Sa
adhurim i leht dhe me shum fitime sht, apo
jo niprit e mi?!
Me t dgjuar fjalt e gjyshit fmijt filluan

menjher t marrin abdest.
Pasi mbaruan gjyshi u tha:
- Tani fmij, mblidhni plakat. Kemi akoma

Q t dy prnjher pyetn: edhe dy or rrug pr t br.
- do t thot kjo?
HASAN TAHSIN KARAMAN
50 DOBITE E ABDESIT
Abdesi na prgatit pr adhurime q marrim abdes, shprlajm gojn duke u kujdesur
Marrja abdes sht nj paraprgatitje pr krye- pr pastrtin e saj gjat gjith dits. Kshtu ne bhemi
rjen e shum adhurimeve si falja e namazit apo leximi i penges q mikrobet t gjallojn n gojn ton. Gjith-
Kuranit. N saje t abdesit ne dalim t pastr prpara
ashtu duke i kushtuar kujdes t madh higjiens s gojs
Allahut duke u prpjekur t fitojm knaqsin dhe
ne nuk shqetsojm asknd me ern e pakndshme q
dashurin hyjnore.
bart ajo n rast papastrtie.
Abdesi na pastron
N jetn e prditshme organet q ndoten m

Abdesi ndihmon sistemin nervor dhe
shum jan duart, kraht, goja, hunda, fytyra dhe
sistemin e qarkullimit t gjakut
kmbt. Duke marr abdes ne i lajm disa her n dit
kto organe. Kshtu ne mbrohemi nga shum papas- Jemi t detyruar ti kushtojm nj kujdes t ve-
trti dhe mikrobe. T qnurit vazhdimisht t pastr
ant sistemit nervor dhe atij t qarkullimit t gjakut
na bn t prjetojm m shum mirsin e shndetit,
pr nj jet sa m t shndetshme. Abdesi, pra larja e
knaqsin dhe qetsin.
organeve ndikon pozitivisht n funksionimin n mny-
Pastrimi i gojs sht shum i rndsishm pr
shndetin. Nj nga vendet m t prshtatshme pr r sa m t rregullt t ktyre dy sistemeve. Kshtu trupi
lindjen dhe zhvillimin e mikrobeve sht goja. Sa her yn bhet m i shndetshm.

Abdesi zbukuron fytyrn
Marrja e abdesit ndihmon funksionimin e kapilarve t

fytyrs dhe pengon gjithashtu rrudhjen e saj. Prandaj fytyrat
e njerzve q marrin abdest dhe falin namaz jan t shndrit- Abdesi i jep drit fytyrs dhe
shme. Pejgamberi yn ka thn se ai do t n njoh n ditn e qetsi zemrs son.
gjykimit nga rrezatimi i gjurmve t abdesit n fytyrat tona.
Abdesi pastron zemrn nga t kqijat
Sa her q marrim abdes ne nuk harrojm t kujtojm

Allahun. Duke prmendur Allahun ne largohemi nga shejta-
nt dhe bhemi miq me melekt. Kshtu abdesi na mbron nga
gjynahet. Na pastron zemrn nga ndjenjat dhe mendimet e
Allahu (xh.sh.) urdhron e thot:
kqija.
T qenit me abdes shprblehet me sevapin e O ju q besoni! Kur t ngriheni

adhurimit n namaz lani fytyrat, duart deri
Kur jemi me abdes ne shmangemi nga do veprim i papl- n brryla dhe kmbt.
qyer prandaj Zoti me mshirn e Tij t pakufishme kt gjend-
je e konsideron si adhurim dhe do moment t saj e shpr-
(Maide 6)
blen me shum sevape. Si rrjedhoj nse vdesim me abdes
51
shprblehemi me sevapet e vdekjes gjat adhurimit duke fituar
titullin (gradn) e shehidit. Kjo sht nj mirsi e pallogaritshme
(pamat) e Allahut ndaj nesh.
Cilat jan farzet e abdesit ?
1. Larja e fytyrs: Larja e fytyrs q nga pjesa ku

mbarojn flokt e deri tek tek vesht dhe posht
mjekrs (nufulls, enes).
2. Larja e krahve: Larja nj her e krahve nga

Gjat marrjes Esht farz
duart e deri tek byrrylat por duke i prfshir kto
abdes
t fundit.
3. Brja mesh e koks: Frkim me dor t lagur

i nj t katrts s koks.
4. Larja e kmbve: Larja nj her e kmbve

deri tek kyi i tyre (kavilja).
Pr far duhet t kujdesemi gjat marrjes

52 s abdestit n mnyr q t veprojm n
prputhje t plot me sunetin e Profetit?
Kthimi drejt Kibls nse sht i mundur
Brja e nijetit dhe shqiptimi i besmeles
Shprlarja me uj e gojs dhe e hunds.
Gjat marrjes Pastrimi i dhmbve me fur ose me misvak.

sht sunet
abdes
Brja mesh e veshve dhe e qafs.
Larja tre her e do organi gjat abdestit.
Fillimi nga e djathta e larjes s organeve.
Ndjekja e radhs q ka prcaktuar Pejgamberi

yn.
far e prish abdesin?
Kryerja e nevojave prsonale.
Nxjerrja e gazrave
Dalja e gjakut apo e qelbit nga ndonj pjes e

trupit.
E prish
Gjat marrjes T qeshurit n namaz aq sa t dgjoj edhe ai q
abdesin
abdes kemi pran.
T fjeturit duke u shtrir ose duke u mbshtetur diku.
T rnit t fikt
T vjellurit me goj plot
Dehja
Drita e ymetit Muhamedi 53
Nj dit pejgamberi yn tha: Po, o i drguari i Allahut, e njeh, dhe Pejgamberi

iu prgjigj:
Sa kisha dashur t shihja vllezrit e mi! M pas
sahabt i than: Ja pra, vllezrit e mi n ditn e gjykimit do t
vijn me fytyr, duar dhe kmb t shndritshme pasi
A nuk jemi ne vllezrit e tu, o i drguari i Allahut?
kan marr abdes. Un do t shkoj para tyre n krye
Pejgamberi iu prgjigj:
t kevserit dhe do ti njoh ata nga ndriimi i pjesve q
Ju jeni miqt e mi t ngusht, vllezrit e mi
kan lar me abdes.
akoma nuk kan ardhur n jet. Ashabt e pyetn:
(Muslim, Taharet 39)
Si i njihni n ditn e gjykimit ata q akoma
nuk kan ardhur n kt jet, o i drguari i Allahut?
Pejgamberi pyeti:
Nj njeri q ka nj kal t bardh a nuk e njeh
Drita dhe bardhsia e besimtarit do t shkoj deri
kalin e tij n mesin e kuajve t zi, si mendoni? Dhe
tek vendi ku ka kaluar uji i abdesit
sahabt: (Muslim, Taharet 40)
GUSULI
far sht gusuli?
Larja e t gjith pjesve t trupit pa mbetur asnj vend i

that.
O ju q besoni! Nse jeni xhunup
pastrohuni...
(Maide 6)
far nuk mund t bjm kur na mungon gusuli?
54
Nuk mund t falim namaz.
Nuk mund t bjm tavaf Qaben.

Pa marr gusul Nuk mund t prekim Kuranin.
Nuk mund t lexojm Kuran.
Nuk mund t hyjm n xhami.
Cilat jan farzet e gusulit?
1. Larja e gojs
Gjat marrjes
2. Larja e hunds Esht farz
s gusulit
3. Larja e t gjith trupit pa ln asnj pjes t tij t
that.
Kur duhet t marrim gusul?
9 Kur jemi xhunub. Esht farz t

9 Pas ciklit menstrual. marrim gusul
9 Pas periudhs s lehonis.
Si merret gusuli?
E shprlajm tre here

Pastrojm do lloj
gojn me uj dhe duke
papastrtie nga trupi, nse
br gargara e pastrojm
kjo sht e nevojshme.
mir at.
55
Lajm mir duart. Nj her n jav ditn Lajm tre her hundn.
e xhuma do musliman
duhet t lahet.
(Tirmidhi, Salat, 381)
Bjm nijetin pr t marr

gusul duke thn: Bra Marrim abdes sikurse
nijet pr riza t Allahut pr abdesi i namazit.
t marr gusl
Para se t fillojm me Si merret gusuli? Lajm gjith trupin pa ln

gusulin bjm bismilah asnj vend pa lar.
FARE FITOJME NGA GUSULI?

Gusuli na pastron shpirtrisht djerst e trupit hidhen jasht nprmjet bezeve t
Sipas fes son, gjendjet q na imponoj- djerss dhe t yndyrs. Kto lnd helmuese q
n marrjen e gusulit konsiderohen n aspektin hidhen jasht nprmjet djersitjes, ngjiten n trup
shpirtror t papastra (hadeth). Pa marr gusul dhe me kalimin e kohs bllokojn poret e lkurs.
N kt mnyr, lkura nuk mund t ndihmoj
nuk mund ti kryejm disa nga adhurimet tona
funksionin e frymmarrjes s mushkrive. Gusuli
sepse jemi t papastr. Duke marr gusl ne pa-
hap poret e bllokuara t trupit. Trupi pastrohet
raprgatitemi pr namaz, pastrohemi shpirtrisht
dhe frymmarrja lehtsohet ndjeshm. Kshtu ne
dhe qetsohemi psikologjikisht.
ndjejm lehtsimin e trupit dhe gjallrimin e tij.
Gusuli na ndihmon t fitojm plqi- S fundi themi se gusuli sht pastrimi fizik q na
min e Allahut mban larg flliqsirave t trupit.
Para s gjithash marrja e gusulit, pr ne, sht Gusuli na ruan shndetin fizik dhe at
nj urdhr hyjnor. Me plotsimin e ktij urdhri shpirtror
kryejm nj nga detyrat tona t prkushtimit ndaj
Gjat gusulit, kontakti i trupit me ujin shkar-
Tij duke fituar kshtu plqimin dhe dashurin e
kon ngarkesat elektrike dhe prmirson qarku-
Allahut. Kshtu, shpirti yn gjen qetsi n zbati-
llimin e gjakut. Qetson sistemin nervor dhe ul
56 min e urdhrave t Allahut dhe gjithashtu pastro-
dozn e stresit.
het nga do lloj papastrtie.
Gusuli sht nj pastrim i brendshm q
Gusuli gjallron trupin
mbron shndetin ton shpirtror dhe i jashtm q
Trupi yn komunikon me botn e jashtme me mbron shndetin ton fizik. Pra, ai sht nj ila i
an t lkurs. Prandaj papastrtit dhe pluhurat domosdoshm pr shndetin ton shpirtror dhe
s pari bien n kontakt me lkurn. Yndyra dhe fizik.
far nuk sht e plqyeshme t bhet gjat

marrjes s gusulit?
Prdorimi pa kriter i ujit.

Gjat marrjes
Kthimi drejt Kibls duke pasur vendet e turpshme Esht mekruh
s gusulit
t zbuluara.
T folurit pa nevoj.
Pr far duhet t kujdesemi gjat marrjes s

gusulit n mnyr q t veprojm n prputhje
t plot me sunetin e Profetit?
Brja e nijetit.
Gjat marrjes Leximi i Eudhu besmeles. Esht sunet

s gusulit
Larja e duarve dhe pjesve t turpshme.
Marrja e abdesit
FORCA E UJIT
F eriti rrinte duke i lvizur sa n nj an dhe n
Mos
ann tjetr ullinjt e vendosur n pjat n tryezn
u merakos baba, e arrij. 57
e shtruar pr mngjes. Kto koh e kishte mbr-
Babai i cili i kishte vn re
thyer nj mrzitje dhe shqetsim q as vet ai nuk
shqetsimet e t birit dhe
e dinte. Kt vit q kishte kaluar n klasn e tet
q e kishte planifikuar t
ndiente n vetvete ndryshime trupore dhe shpirt-
bashkohej me shqetsi-
rore. Pr nj moment trupi i ishte zgjatur, zri i
met e tij duke u ulur pr
ishte trashuar bile n fytyr tek tuk kishin filluar t t biseduar n nj koh
dukeshin edhe shenja mjekre. Ai bn prgatitje t prshtatshme me t, i
nn ndikimin e nj zri fmije q i vinte nga bre- tha:
nda nganjher. Nuk i dukeshin t prshtatshme
Nna dhe motra
pr moshn e tij ato q bnte me ndjenjn e pr-
jan mysafir sonte tek
gjegjsis q sillte rritja n mosh. Mosdija se sa
tezja q sht br
do t zgjaste nj situat e till lkundjet q jetonte
me fmij. Ne sonte,
n moshn e pjekuris e hiqnin at nganjher
bab e bir, edhe bjm nj gosti edhe bisedojm.
edhe nga kjo bot. Ai u zgjua pr nj moment me
Sonte kam shum gjra t rndsishme pr t t
zrin e babait: thn.
Ferit, prsri humbe biri im! Mbaro ushqi- Feriti, i cili n moment mori antn dhe flu-
min e mngjesit, nse sillesh prsri edhe pak do turoi prjashta, nga njra an rrinte e mendonte
t mbetesh von pr shkoll. Pasi erdhi n vete i se do t bisedonte sonte n mbrmje babai dhe
dha prgjigje babait:
nga ana tjetr, shpejtonte hapat q t arrinte pa kur e mbushin n broke. Fillimisht duhet t dihet
humbur koh n orn e msimit t gjeografis me se pa t nuk mund t mendohet jeta. Njeriu pa
msues z. Irfanin q t mos merrte ndonj qortim ushqim mund t duroj edhe me jav t tra por
prej tij. pa uj vetm tre dit. Allahu i Lart na ka njoftuar
se t gjitha gjallesat i ka krijuar nga uji. Sistemet e
Pasi hyri n klas dhe u prshndet me sho-
ajrosjes n bot q ne i quajm atmosfer, pr-
kt e klass gjeti nj vend pr tu ulur aty nga fundi
bhen nga ndikimi i prurjeve n oqeane. Pikat e
i bankave. Deri sa erdhi msuesi ata foln gjith
ujit q kthehen n avull nn ndikimin e diellit pr-
s bashku pr ndeshjet e mbrmshme, gola
bjn ret. Ret nganjher bjn me mijra kilo-
ishin br dhe si ishin realizuar, pr gjyqtarin e
metra rrug dhe bhen shi pr malet dhe pyjet.
ndeshjes q kishte mbajtur ann, pr penalltit e
Ata bhen jet pr bimt dhe t gjitha gjallesat
pa dhna e sa e sa gjra t tjera t pavlefshme.
q i ushqejn. T gjitha qeniet n nj far m-
Sapo zotri Irfani u duk tek dera menjher u
nyre jan nn ndikimin e ujit. Nj nga nxnsit
ndrpre edhe zhurma. Klasa u mbrthye n nj
e suksesshm t klass, Feriti, ngriti dorn dhe
qetsi q as miza nuk dgjohej. Msues Irfani
krkoi fjaln:
ishte nj msues me syze, me shndet t plot,
por ajo q ishte m e rndsishmja, ishte nj m- Msues, edhe tema e formimit t njeriut q
sues i ditur dhe me disiplin q me vshtrimet e e kemi zhvilluar n orn e biologjis vrteton kta
tij dallonte menjher nxnsin q bnte gabim. q thoni ju. Gjallesat prbhen nga uji dhe me
58 Ai nuk thyente zemrn e askujt por kurr nuk le- an t brthamave hedhin hapat e par t tyre n
jonte t kalonte ora kot. Ai gjente nj mundsi q jet. Desha thjesht t trheq vmendje pr kt
ti bnte pr vete edhe nxnsit e dnuar. Ai ishte ngjashmri, tha Feriti.
nj msues i mbl dhe i egr n kuptimin e plot Faleminderit Ferit, si e theksove edhe vet
t fjals. shkencat natyrore nuk prplasen me njra-tjetrn.
Pikrisht n nj moment kur Metini kishte si- Allahu q ka krijuar gjithsin me rregullat e vend-
guruar nj pozicion pr t fjetur duke e rregulluar osura, e ka vn n jet hapsirn e bots dhe t
me shokun e tij prpara, u zgjua me reagimin e ambientit ton q prej miliona viteve pa psuar
msuesit. asnj kontradikt.
Metin, biri im! Pse ke qndruar mbrapa? Duke shpjeguar forcn e ujit treguam vetm
pun ke mbrapa ndrkoh q ka vende bosh ant e bukura t tij. Uji ka edhe an t kqija. T
prpara. Dhe duke thn kshtu ia prishi t gjitha tregojm pak edhe pr ta. Jepni ather, mendo-
planet. Metini duke iu shmangur shiut kishte rn huni pak. Kt an thuajeni ju, tha msues Irfani.
n breshr. U ul pa dshir n radhn e par. Pr nj ast u ngritn gishtat n klas.
Msues Irfani filloi t shpjegonte msimin me z- Presionet e ujit, prmbytjet
rin e tij t fort.
Fatkeqsia e Tsunamit, msues
N rregull djem dhe vajza! Sot do tu flas pr
Erozionet q formojn lumenjt.
forcn e ujit. sht pikrisht historia apo ndodhia
e ujit t pastr, t qet q e marrim nga burimi Furtunat n dete, msues
Ndrkoh q prgjigjet po rreshtoheshin n ndua: Aty nga fundi i klass sikur t gjej nj vend
kt mnyr msues Irfani me nj z t fuqishm dhe t fle. T dhnat statistikore q e kishin
59
rregulloi ambientin e krijuar n klas. munduar pr t msuar hartat e ngatrrueshme,
pyetje t tilla si cilat prodhime rriten dhe ku rriten
Q t gjith dhat prgjigje t sakta, miqt e
etj e kishin ftohur shum Metinin nga msimi i
mi. N fund t msimit t gjith morm dika nga
gjeografis. Por msimi i sotm mjaftoi q ta ndry-
forca e ujit dhe tani kemi ardhur n pikn m t
shonte tek ai kt. Kur shihte me vmendje, arriti
rndsishme t tems. Kur i hedhim nj sy for-
t dallonte se n ujin q rrjedh n fusha, n male
mave t ndryshme gjeografike maleve, kodrave,
ka mesazhe t fshehta q na ndriojn dhe na
fushave vm re ndikimet e ujit n to. Prpjekja
motivojn.
q nuk ka t reshtur, mundimi i vazhdueshm q
zgjat me mijra vite shmang malet q prbjn Feriti nga njra an mendonte msimin, por
gurt e fort dhe zbret deri ne dete. Vendet q nga ana tjetr mendonte se do ti thoshte babai
mbart uji n pikat e derdhura n det t lumenj- n dark. Koha n shkoll si prher kaloi shum
ve sjellin n pah fusha dhe lndina t pafundme. shpejt.
Edhe ju merrni msim nga fuqia e ujit, bni pr-
Kur arriti n shtpi, vinte era e nj peshku t
pjekje vazhdimisht se sado probleme t mdha t
pjekur. Bab e bir i hngrn me shum knaqsi
keni, shkrihen para jush dhe mbarojn.
peshqit n dark. Babai duke e ditur se Feriti i
Metini nuk e kishte menduar asnjher se plqente shum, kishte marr nga pastieria edhe
msimi i gjeografis do t bhej kaq i rrjedhshm. tullumba t freskt. Pasi mblodhn tryezn s
N mngjes kur kishte prgatitur antn, kishte bashku morn ajin dhe kaluan n kuzhin. Feriti
vendosur edhe librin e gjeografis dhe kishte me- e kishte mendjen vazhdimisht tek biseda q kishin
marrsh abdesin e gusulit. Periudha e pjekuris

tashm sht periudh e mbartjes s prgjegj-
sis. Kurse gusuli q sht edhe pastrimi i plot
i trupit sht kushti i par i adhurimeve. Prve
banjave javore kur nevojitet, sht farz edhe ab-
desi i trupit. Pasi t pastrosh mir me uj t boll-
shm gojn dhe hundn, duhet t lahesh komplet
si trup dhe kjo sht edhe mnyra e marrjes s
abdesit t gusulit. Nna dhe un jemi njerzit m
t afrt pr ty q mund t bisedosh pr problemet
e periudhs kalimtare t rinis. Mos harro se me
ty dhe sjelljet e tua ne jemi krenar dhe kshtu ba-
bai e prfundoi bisedn e tij. Feriti q e dgjoi me
shum vmendje bisedn e babait, tha:
Zoti t dhnt rehati dhe kaloi n dhomn

e vet. Fjalt q tha i ati e drejtuan at nga dera e
banjs. N fillim mori nj abdes namazi. M pas
lau hundn dhe gojn dhe m von u fut nn
dush dhe u la plotsisht. M pas veshi rrobn e tij
60 br n mngjes n lidhje me temat e rndsi-
t banjs dhe kaloi n dhom. Duke thar flokt
shme. Babai e ndjente gjendjen dhe priste sa t
prpara pasqyrs pr nj ast mendoi edhe orn
krijohej situate e prshtatshme. Piu pak nga aji
e msimit t gjeografis. N orn e msimit ishte
dhe ngadal ngadal hyri n tem:
folur pr forcn e ujit. Por nj pik kishte mbetur
Shiko, Ferit, njerzit lindin, rriten sapo ka- e paplotsuar. Uji nuk i jepte form vetm ans
lon fmijria dhe rinia m pas plaken dhe vdesin. s jashtme, por edhe asaj t brendshme. Feriti e
Ti tani je 15 vje. Je n nj periudh q po i kishte kuptuar dhe jetuar kt n abdesin e par
jep lamtumirn fmijris dhe po fillon moshn t gusulit q kishte marr. Abdesi i trupit ishte nj
e pjekuris. Zhvillimin e trupit dhe ndryshimin nga detyrat m t rndsishme t robris q lan-
n ndjenja bashk me ty, e duam edhe ne. Sado te dhe shndriste jo vetm trupin por edhe shpirt-
ta falenderojm Allahun, prsri sht pak. Ne in. Feriti pasi u shtri n shtrat, tha: Tani e kupto-
kemi dy fmij t shndetshm. va m mir rndsin e ujit dhe e zuri nj gjum
Biri im! Nuk ke nevoj t friksohesh. Pasi t i thell me nj shpirt t pastruar nga mungesa e
kaloj nj periudh kohe, do t forcohen errat qetsis q ndjente koht e fundit.
e ndryshimit n trupin dhe shpirtin tnd, do t
vsh re se edhe periudha e rinis do t kaloj po
HASAN TAHSIN KARAMAN
aq e lumtur dhe e kndshme sa ajo e fmijris.
N kt koh gjat nats kur t shohsh ndrra
t ndryshme dhe ta ndjesh se je lagur, duhet t
TEJEMUMI
far sht tejemumi? Allahu (xh.sh.) thot:

Tejemumi sht marrja e abdestit me an t dheut Nse nuk mund t gjeni uj (pr abdest dhe
apo gjrave prej dheu. gusl) ather bni tejemmum duke i prplasur
duart pr dhe, dhe duke i br mesh kraht dhe
fytyrn tuaj
(Maide 6)
Kur merret tejemumi?
Kur nuk mund t gjejm uj t

pastr aq sa pr t marr abdest
apo gusl.
N vend t
ose Bjm tejemum
abdesit dhe gusulit 61
kur nuk mund ta prdorim ujin
pr arsye t smundjeve t
ndryshme.
Si merret tejemumi?
1 Themi besmelen.
2 Bjm nijetin n lidhje me qllimin e marrjes s

tejemumit (abdest apo gusl).
3 Vendosim duart n dhe t pastr dhe bjm mesh

fytyrs.
4 I vendosim duart pr her t dyt n dhe t pastr

dhe me pjesn e brendshme t duarve i bjm
mesh krahut t majt dhe m pas t djathtit.
Cilat jan farzet e tejemumit?
Gjat marrjes 1. Brja e nijetit.

Esht farz
s tejemumit
2. T brit mesh fytyrs dhe krahve me dhe t
pastr.
SHPELLA ORAKTEPE
Emre bashk me babain u nis hert n mngjes detyrat tona m t rndsishme.
n shkoll. Fundjavn e par t Qershorit do ta
Pas nj udhtimi prej nj ore e gjysm arritn
kalonte n kamp me grupin e klubit t gjurmimit
n vendin e kampit. N fillim zgjodhn vendin ku
Kur Emre erdhi n shkoll, autobusi kishte
do t hapeshin adrat. Pr nj koh t shkurtr
ardhur dhe prgatitjet kishin prfunduar. Pas pak
prfundoi edhe puna e hapjes s adrave me
autobusi u nis pr n kamp. Kryetari i grupit dhe ndihmn e msuesve. Materialet e kuzhins dhe
62
njkohsisht msuesi i turqishtes, zotri Ismaili, ato q mbarten leht u vendosn n nj adr.
mori mikrofonin n dor dhe filloi ti informonte Kryetari i grupit, msues Ismaili, i ra bylbylit dhe i
nxnsit n lidhje me shtitjen. mblodhi t gjith t pranishmit.
Miqt e mi, s pari dua tju informoj juve se Miqt e mi, tani
kjo shtitje sht prgatitur pr tju argtuar dhe ora sht 11. N orn
tju informuar ju. Do t shohim vende q nuk 13:00 do t mblidheni pr
i kemi par, do t jemi larg zhurms s qytetit, t ngrn drekn. Jeni t lir
do t kalojm aste t gzueshme. Autobusi do me kusht q mos t largoheni
t na ndal n kampin e Pyllit amllijajla. Do t shum. Dua tre vet ndihms
ndrtojm adrat tona dhe do t luajm. N ditn me dshir n prgatitjen e
e dyt t shtitjes n nj udhtim prej dy orsh dreks.
do t shkojm n oraktepe ku do t analizojm
Fmijt me plot dshir
shpellat n t cilat zn vend piktura t vjetra q i
takojn periudhave t hershme. Dshiroj prej jush
tju bindeni rregullave, t mos ndaheni asnjher
nga grupi dhe t jeni t kujdesshm n mbajtjen
pastr t mjedisit. Nuk duhet t harrojm se
ambienti sht amanet pr ne. Prcjellja tek
brezat e ardhshm pa e ndotur sht nj nga
63
krijuan grupe mes vete dhe filluan t luanin lojra Pas namazit t akshamit fmijt q ishin ulur n
t bukura dhe trheqse. Loja nn shoqrin e formn e nj hallke pran zjarrit q digjej filluan
diellit t dhembshur t pranvers, zrit t zogjve t nxirrnin bejta pr shokt e tyre. Disa filluan t
dhe aromave t pemve, ishin nj dhunti e madhe qeshnin me t madhe nga imitimet e bra. Ata
q fmijt nuk mund ta gjenin n qytet. nuk e kuptuan aspak se si kaloi koha. Fmijt e
Fmijt q hidheshin t lumtur n krye t shtrir npr shtretr nn shoqrin gjinkallave
ezms pr t lar fytyrat dhe duart m pas zun nga lodhja e dits menjher i zuri gjumi.
vendet e tyre n tryezat e shtruara n adr. Ajri Pa dal dita ata u ngritn me zrin e msuesit
i pastr i kishte br ata q t ishin t uritur si t tyre Ismail. Ndrkoh q n shtpit e tyre
ujqrit. Ata fmij q n shtpit e tyre u bnin nnat mezi i zgjonin duke iu lutur bile, ajri i pyllit
nj mij e nj naze prindrve t tyre kur hanin, u kishte mundsuar q t pushonin pakz dhe
ktu i fshin dhe i prlan pjatat. t zgjoheshin menjher. Namazi q faln me
Pas ngrnies s dreks u hodhn n barin abdesin e marr me ujin e ftoht akull t ezms,
jeshil pr t falur namazin e dreks. Gjurmtart u elte syt. Nn drejtimin e msuesve Osman
e vegjl me n krye msuesin e tyre shtitn pyllin dhe Ismail filloi sporti i mngjesit. Ah sikur
deri n aksham. Duke u kthyer n kamp nuk lan mngjeset e mbla q konsumohen kndshm
pas dore edhe mbledhjen e druve pr t ndezur dhe q kalojn n shtrat deri n drek n qytete
zjarrin. Para perndimit han darkn e prgatitur. t mdha, t kalonin t mbushura dhe me dfrime
sikur kalojn edhe ktu! Sportistt q prfunduan pakuptimta, kan kuptime dhe shpjegime shum
sportin, u uln n sofrn e mngjesit t prgatitur t rndsishme. Pikturat q shohim ktu na
n adra. Fmijt, t cilt e mbaruan me t tregojn pr mnyrn e jetess s njerzve t asaj
shpejt mngjesin e tyre, po prisnin me padurim kohe, mnyrn se si ushqeheshin, jetn sociale t
t shihnin shpellat oraktepe. Msues Ismaili tyre dhe do gj tjetr.
tha:
Fmijt q prfunduan krkimet e tyre
Djema! Udhtimi yn do t zgjas afrsisht n shpell nn drejtimin e msuesit, shtruan
dy or n kmb. Mos harroni t merrni me vete ushqimet n barin jeshil dhe hngrn drekn.
ushqimet, ujin e pijshm dhe kapelet pr diell! T ngopurit e tyre kishte sjell edhe njher n
vend harmonin dhe gzimin e mparshm. Ata
Emre dhe shokt e tij kaluan n alpinizm
u mblodhn menjher me zrin e msuesit t
drejt oraktepes n nj radh t vetme n nj
tyre Omer:
shteg t ngusht. Gjysma e par e udhtimit kishte
kaluar duke qeshur e luajtur, ndrsa pjesa tjetr Miqt e mi! Si e kishim programuar n ditn
kishte filluar ti mrziste. Dielli nuk prkdhelte e dyt t kampit sot pam shpelln oraktepe.
m shpinat e fmijve sikurse mngjeseve, t Ora tani sht tre. T falim namazin e dreks
nxehtt e dreks ua thante gjuhn. ktu dhe na duhet t ecim drejt kampit. Melihi q
kishte pir gjith ujin n bidon, krkoi t merrte
Me shum vshtirsi arritn n kodrn e
64 fjaln:
duhur. Fmijt t cilt nuk ishin msuar n nj
udhtim t gjat nn diell ishin lodhur shum. Msues, mua nuk m ka mbetur aspak uj.
Kryetari i grupit, msues Ismaili me nj buzqeshje Edhe tek shokt nuk besoj se ka mbetur ndonj
prqeshse pyeti: shishe uj. Ktu prreth nuk ka asnj fshat afr
q t mbushim uj. Si do t marrim abdes pr
kemi fmij? U lodht? Hajde, mblidhni
namaz? Msuesi iu prgjigj:
veten se tani fillon shtitja n shpell.
Nj pyetje shum e bukur! T lumt Melih.
Shpella n t ciln hyn fmijt t mbajtur
Edhe un pikrisht pr kt tem do t bja nj
dor pr dore n nj radh t vetme mes dy
sqarim. Miqt e mi, feja jon e bukur Islami nuk i
thepinave, i habiti pa mas. Thuajse n nj ast
ka ngarkuar atyre q besojn prgjegjsi m shum
ajri i jashtm kishte ndryshuar menjher. Ata e
se kan mundsi pr t mbartur. Pra, Islami nuk
ndjen veten sikur kishin hyr n nj frigorifer t
sht feja e vshtirsive, por e lehtsive. Aliu i cili
madh. Msues Omeri me llambn q kishte n
ngriti gishtin doli prpara duke pyetur:
dor, ndrionte shpelln dhe jepte informacion
lidhur me t. Ather nuk do t falim namaz, apo jo
msues? Dhe msuesi iu prgjigj:
Miqt e mi! Tani jemi prpara nj flete
historike e ndrtuar me mijra vite m par e Jo Ali! Pr nj mysliman me prgjegjsi nuk
cila ka arritur t ruhet deri n ditt tona. Shum ka asnj pretekst q ta pengoj at t dal para
detaje q n shikim t par mund tju duken t Allahut. N raste kur nuk ka uj dhe kur nuk ka
65
mundsi t gjetjes s tij brenda kohs s namazit, namazin, u nisn pr rrug. Kur u kthyen n
mund t falim namaz duke br tejemum. kamp, zun radh t madhe n ezme pr t pir
Fillimisht bjm nijet pr marrjen e abdesit t uj.
tejemumit. M pas duke i prplasur duart n dhe
Kampi nga i cili u ndan n perndim t
t pastr, ashtu i bjm me duar fytyrs. Pr her
diellit t dieln kishte qen me shum dobi pr
t dyt u bjm mesh krahve. Ja kaq e thjesht
Emren dhe shokt e tij. Ata ishin njohur edhe me
sht pra miqt e mi.
vende t reja por edhe kishin marr njohuri t
Aliu pyeti prsri: reja. Aq m tepr q edhe koha kishte kaluar duke
Mir pra msues, a mund ti bjm t gjitha qeshur e luajtur pa u mrzitur sikurse n shkoll.
adhurimet tona t bra me abdes duke br Emre i hodhi nj shikim t fundit nga dritarja e
tejemum? Dhe msuesi u prgjigj: autobusit kodrs oraktepe q i kujtonte folen e
shqiponjs. At e zuri gjumi n krahun e shokut
Padyshim q mund ti bjm, pasi me
t vet Burhan duke br planet pr kampin e viti
tejemum ne jemi sikur kemi marr abdes.
t ardhshm.
T rinjt t emocionuar nga ato q kishin
msuar si t re, filluan t merrnin tejemum s
bashku me msuesit e tyre. Pasi faln s bashku HASAN TAHSIN KARAMAN
PYETJET
T kontrollojm njohurit
Vendosni shenjn e sakt ose at t gabuar n fjalit e mposhtme:
Esht sunet larja tre her e organeve gjat marrjes s abdesit. E SAKT E GABUAR
Mund t bhet tavafi i Qabes edhe pa abdes. E SAKT E GABUAR
Prdorimi pa kriter i ujit kur merr abdes sht mekruh. E SAKT E GABUAR
T fjeturit t shtrir apo t mbshtetur n nj vend nuk e prish abdesin. E SAKT E GABUAR
Mund t bjm mesh mbi fashon apo lekoplastin e vendosur mbi plag. E SAKT E GABUAR
66
T testojm veten ton 1
1. A sht njri nga farzet e abdesit? a) Larja e fytyrs

b) Larja e kmbve bashk me
a) Shplarja e gojs.
b) Shplarja e hunds. thembra
c) Meshi i koks c) Larja e hunds

d) Meshi i veshve d) Brja mesh e nj t katrts s
koks.
2. Cili nga veprimet e mposhtme nuk sht njri

nga farzet i abdesit?
4. 2. Kur nuk prishet abdesi?
a) Larja e duarve s bashku me kyet.
b) Larja e kmbve a) Dalja e gjakut nga trupi
c) Larja e fytyrs b) T qeshurit

d) Larja e gojs c) T fjeturit
3. 2. A sht njri nga sunetet e abdesit? d) T rnit t fikt

5. 3. Cila nga pikat e mposhtme e prish abdesin?
a) T gogsiturit
b) T qarit
c) T folurit
d) Kryerja e nevojave personale.
Vendosni fjalt brenda kllaps n hapsirat boshe. (1)

(misvak, nga tre her, sht sunet, sht mekruh, sht farz)
Larja e organeve q do t lahen gjat marrjes s abdestit sht sunet.
Larja me radh e organeve gjat marrjes s abdestit ....
Larja e dhmbve me fur ose . gjat marrjes s abdestit sht sunet.
Sprkatja me uj e rrobave gjat marrjes s abdestit . 67
Larja nj her e kmbve gjat marrjes s abdestit ..
T kontrollojm njohurit 2
Larja e gojs dhe e hunds gjat gusulit sht farz. E SAKT E GABUAR
Nuk mund t prekim Kuranin pa gusulit. E SAKT E GABUAR
Mund t hyjm n xhami pa gusul, por nuk mund t falim namaz. E SAKT E GABUAR
Nuk sht kusht brja e nijetit gjat marrjes s tejemumit.

E SAKT E GABUAR
Nse personit q sht me tejemmum i hiqet pengesa e prdorimit t ujit
tejemmumi nuk prishet. E SAKT E GABUAR
T testojm veten 2
1. A sht njri nga farzet e gusulit? 4. far mund t bjm pa pasur gusul?
a) Larja e kmbve a) Falja e namazit

b) Shprlarja e hunds b) Leximi i Kuranit
c) T brit mesh i koks
c) T ngrnit
d) T brit mesh veshve
d) T brit tavaf rreth Qabes
2. Kur duhet t marrim gusul?

5. far nuk e prish tejemumin?
a) Kur jemi xhunup
b) Kur nga trupi yn rrjedh gjak ose qelb a) T qarit
c) Kur kryejm nevojat personale. b) T kryerit e nevojave personale
d) T vjedhurit me gojn plot. c) Gjetja e ujit q mund t prdoret pr t
marr abdes
d) Rrjedhja e gjakut nga hunda
3. Cila nga pikat e mposhtme sht prej
mekruheve t abdestit t gusulit?
68 a) Prdorimi i ujit pa kriter
b) T folurit pa nevoj
c) Kthimi drejt Kibls duke pasur vendet e
turpshme t zbuluara.
d) T gjitha
Vendosni fjalt q jan brenda kllapave n hapsirat boshe (2)

(sht farz/tejemum/mekruh/e gojs, e hunds ton/sht sunet)
T larit .. gjat gusulit sht sunet.
Marrja e gusulit pas ciklit menstrual...........
Larja e duarve dhe e vendeve t turpshme gjat marrjes gusul sht .
Gjat marrjes s gusulit t kthyerit drejt Kibles me pjest e turpshme t zbuluara sht ......................
N munges t ujit t pastr pr t marr abdes apo pr t marr gusl marrim .............................
NAMAZI
MIRAXHI I BESIMTARIT / BAZA E FESE ISLAME
sht namazi? Farzet, vaxhipet, synetet dhe mekruhet e namazit

Prse e falim namazin? Prqndrimi n namaz
Prfitimet tona me kryerjen e namazit Gjrat q e prishin namazin
Kush e ka farz faljen e namazit? Namazi me xhemat
Llojet e namazeve Namazi i xhumas, xhenazes, bajramit dhe i teravis
Ezani dhe ikameti Namazi i t smurit, i udhtarit dhe namazi kaza
N mnyr falet namazi? Sexhdeja e harress dhe sexhdeja e tilavetit
Falja e pes kohve t namazit Koht kur sht i paplqyeshm t falurit namaz
Duaja dhe tesbiht q kndohen pas namazit Namazi i Pejgamberit ton
HERA E PARE QE FALA NAMAZIN

Sa ftoht ishte sot n mngjes. U ngrita nga puthte prher, m kapi krahun dhe m ngritur
shtrati i ngroht dhe ashtu kmbzbathur sapo nga shtrati, duke nxituar nga frika se mos kalonte
futa kmbt n shapkat e ftohta, q dukej sikur koha.
kishin prthithur ngricn e nj nate t tr, ndje-
E ndoqa duke mbathur pantoflat e mia t
va t dridhura n trup.
vogla dhe duke frkuar syt me duar. N nj
Akoma skishte zbardhur drita. U mbsh- ast, duke kaluar nga dhoma e errt hym n
teta n dritare. Askush nuk ishte n minaren e dhomn e saj, aty ku gjendej shporeti q i ngjan-
plakur dhe t vogl t xhamis s vjetr q ndo- te nj zezaku t ulur kmbkryq q digjej duke
dhej mes shtpive, e cila ngrihej drejt qiellit tepr flakruar.
madhshtore.. M pas, n ballkonin e mina-
res, u duk hija e dobt e muezinit t ri. U struka - Aaa Edhe Pervini qenka zgjuar!
mir nn rrobn time. Duke dgjuar ezanin q Pervini po hiqte nga shporeti kovn e ver-
dridhte shpirtin tim, i tkurrur nga t ftohtit, kuj-
dh. Nuk ma merrte mendja se do t zgjohej.
toja t parin mngjes kur isha zgjuar plot gjallri
Nna m pati thn:
q pesmbdhjet vjet. Ah, para pesmbdhjet
vitesh! - Pervini ngrihet do mngjes.
70
Nna ime, njeriu q dua m shum n kt Un u udita pr t edhe pse vet nuk ngri-
bot, para pesmbdhjet vjetsh m pati zgjuar hesha asnjher. M hoqn rrobn, m shpr-
n namazin e par t sabahut. vjeln kraht dhe u prkula para legenit t abde-
Si duket, ishte i njjti dimr. sit. Nna m tha:
Duke fjetur n shtratin e vogl
- Lodhesh ashtu.
n dhomn time, ngjitur
me dhomn e saj, duke M vendosi nj stol t vogl dhe aty u ula.
m krehur flokt me
gishtrinjt e holl q m Sapo mora abdes, shkova para sobs pr tu
prkdhelnin ballin si nj puthje ngrohur. Kur u ktheva prapa pash nnn q po
e mbl, m pati thn: shtronte sexhaden dhe duke vn mbulesn, m
thirri edhe mua.
- Hajde! Omeri im i vogl,
ngrehu! Ngrehu biri im! - Eja
Un hapa syt dhe i thash: Shkova. Un m i vogli, n nj sexhade me

t, qndrova pran trupit t nj nns sime, t
- Aman, nn. Akoma sht
kujdesshme dhe t mbl.
nat.
Ndrkoh q ajo po merrte tekbirin fillestar,
Pasi m puthi prsri n
si veprojn grat, duke ngritur duart mbi shpa-
vetulln e majt, aty ku m
tulla, un n mnyr t pavetdijshme imitoja
71
at. mendjen time.
Pasi mbaroi sunetin, me nj buzqeshje t - O Zoti im! T falenderoj q m bre mys-

mbl, m tha: liman! Mbroje atdheun ton nga armiqt. Kr-
koj prej Teje q tu japsh shndet dhe paqe t
- Biri im! Grua je ti? Grat fillojn ashtu. Ti
gjith myslimanve q vuajn, heqin keq, jan t
je burr. Duart duhet ti ngresh deri te vesht.
Me duart e saj t ngrohta mi ngriti duart e mia t smur, t pashpres, apo t varfr Bj dua q
vogla duke m thn: t jesh nj mysliman i mir dhe t mos gnjehesh

nga mashtrimet e shejtanit.
- Ja, kshtu!.
Pas namazit, duke mbledhur sexhaden,
M msoi tekbirin fillestar pr meshkujt. nna m pyeti nse do t flija apo jo. Nuk e dija
Edhe un, ashtu si mora tekbirin, prfu- dhe nuk arrita ti jepja prgjigje.
ndova namazin.
M tha:
Duke br dua pyeta:
- Ather shko merre librin t dgjoj msi-
- Si do t lutem nn? min.
Luajti kokn. Prfundoi duan. Ajo ishte n - N rregull.

Vrapova me t shpejt, mora librin q qn- Skisha gjum dhe shihja nnn. N mes t
dronte i hapur mbi tavolin dhe vrapova drejt errsirs, me shamin jeshile q kishte n kok,
nns. Nuk bra asnj gabim. mori Kuranin duke br nj lvizje sikur t ima-
gjinonte dika. E ulur n karrige t gjer, n qo-
Nna gjat netve m thoshte: she t dritares, filloi t lexonte Kuran me nj z
t holl. Po humbisja duke dgjuar kt z q
- Para se t flesh lexoje msimin tre her, se
linte gjurm poezie n shpirtin tim. Nn shamin
t ndihmojn engjjt dhe ta msojn at. e madhe jeshile, duke par fytyrn e saj t bukur
Ato engjj ma kishin msuar msimin edhe dhe duke vshtruar at ritm t leht t koks q
luante duke iu lutur Allahut, nnn e prngja-
sot.
soja me nj engjll. Me kt imagjinat, duke
Nna m prkdheli flokt me dhembshuri menduar engjjt q duhet t mblidheshin rreth
duke m thn: nns q lexonte Kuran, m dukej sikur ndieja
prekjen e krahve t tyre duke m prkdhelur
- Ka edhe shum koh pr n shkoll. flokt me gishtat e holl.
M mori n shtratin e saj. OMER SEJFETTIN
72
ESHTE NAMAZI?
do qenie e gjall q jeton mbi siprfaqen e m i lart i respektit.
toks, e adhuron dhe e madhron Zotin sipas mnyrs
Namazi sht lutja jon ndaj Allahut, sht
s vet. Namazi sht adhurimi baz i fes islame q i
ndihma q krkojm prej Tij dhe prulja pr faljen
prmbledh n vetvete t gjitha llojet e adhurimeve q
e gabimeve.
i bjn krijesat Zotit t tyre t vetm. Pejgamberi yn,
Muhamedi (a.s.), e ka quajtur at shtylla e Islamit Shkurt, namazi sht baza e fes dhe drita e
pr shkak se sht adhurimi m i rndsishm i fes zemrs. sht damari kryesor i jets shpirtrore. sht
islame. adhurimi m i bukur i cili ashtu si na pastron nga ana
materiale na mban t fort edhe nga ana shpirtrore.
Namaz do t thot t bsh dua, t bekosh. Ai
sht miraxhi i besimtarit, takimi i besimtarit me
Zotin e tij. Me an t namazit dalim prpara Allahut
pes her n dit. Tregojm me sinqeritet robrin Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
ton dhe i kujtojm se jemi nevojtar t Tij. Namazi sht nj drit n zemrn e njeriut. Tashm
ai q krkon prej jush t ndriohet me t, t prpiqet t
Namazi sht nj shprehje falenderimi ndaj
shtoj drit n zemrn e tij
Allahut. Me an t namazit falenderojm Allahun pr
t gjitha mirsit q na ka dhn. Tregojm dashurin (Tirmidhi, Deavat 85)
dhe respektin ton ndaj Tij, pasi namazi sht treguesi

PSE FALIM NAMAZ?

Namazi sht detyra jon e nnshtrimit ndaj Muhamedi (a.s.) e ka treguar kt dimension t
Allahut i cili na ka krijuar dhe na mban gjall. Ne namazit duke thn:
i falim namazet q t jemi sa m afr Krijuesit
Pr t realizuar falenderimin e do pjese t
ton t lartmadhruar dhe t shfaqim dashurin
ton ndaj Tij. organizmit nevojitet nj sadaka. Si rrjedhoj do
tesbih sht nj sadaka, do falenderim sht
Zoti yn na ka dhn mirsi t panumrta. nj sadaka, do tehlil dhe do tekbir sht nj
Ne duhet ta falenderojm At pr kto mirsi,
sadaka. T kshillosh mirsin sht nj sadaka.
prandaj edhe falim namazet.
T bsh kujdes nga t kqijat sht nj sadaka.
Falenderimi i do mirsie buron nga vetvetja. Dy rekat namaz q do t fal njeriu n kohn
Me zekatin q u japim t varfrve falenderojm e paramngjesit i plotson t gjitha kto (Muslim,
Zotin pr mallin dhe pasurin. Duke agjruar Musafirin 84)
falenderojm Allahun q na ka dhn nj trup
t shndetshm dhe na ka ushqyer me mirsit Edhe ne duhet ti bindemi ksaj kshille t
e Tij. Edhe me namazin q falim i drgojm Profetit ton t dashur dhe duhet ti falim me
falenderimet tona m t mira Zotin ton t Lart, rregull namazet tona. Duhet ta falenderojm At
Krijuesin ton dhe kshtu ojm n vend nj pr t gjitha mirsit q na ka dhn, duke filluar
falenderim tjetr t ans fizike. Pejgamberi yn prej trupit ton. 73
Fal namazin, t m prkujtosh mua

(Taha 14)
O ju q besoni! Bini n ruku dhe n

sexhde, Adhuroni Zotin tuaj, bni mirsi
q t shptoni
(Haxh 77)
PERFITIMET TONA ME KRYERJEN E NAMAZIT

Trupi, shpirti dhe jeta jon shoqrore prfiton
shum gjra me faljen e namazeve. Disa nga dobit
e namazit jan: Allahu (xh.sh.) urdhron e thot:
Namazi na mundson q ta kujtojm O ju q besoni! Krkoni ndihm prej Allahut

Allahun ashtu si i ka hije Atij me durim dhe namaz! Padyshim q Allahu sht
me ata q durojn!
Allahu i Lart na njofton se shpirtrat tan do
ta arrijn kulmin e qetsis vetm duke e prkujtuar (Bekare 153)
Allahun.
Prkujtimi i Zotit q e duam m shum se do

gj dhe prkujtimi i emrit t Tij, na e qetson shpirtin
dhe zemrn e ngushtuar duke i dhn asaj prehje.
Rruga m e bukur pr t kujtuar Allahun sht
falja e namazit. do namaz q falim, na kujton Zotin Bni kujdes! Shpirtrat gjejn qetsi vetm me
ton. Si rrjedhoj, namazi sht nj mirsi e madhe. prkujtimin e Allahut!
Pejgamberi yn i dashur shpejtonte pr ta kryer sa m
(Rad 28)
74 par dhe m mir namazin, sepse ai e dinte shum
mir vlern e ksaj mirsie. Qetsin dhe lumturin
q prjetonte duke e kujtuar Zotin me faljen e nama-
zeve, ai e ka shprehur duke thn: Falja e namazit
m bn t lumtur.
Namazi na bn t kujtojm ditn e llo-
garis dhe t ahiretit Fal namaz n dy ant e dits dhe n ort e
N kt bot, ka shum gjra q i bjn njerzit nats afr dits!
t harrojn botn tjetr. Njerzit q harrojn ahiretin
dhe nuk mendojn se nj dit do t japin llogari pr (Bekare 153)
gjithka, mund t bjn do t keqe pr interesin e
vet. Ather sht i nevojshm nj paralajmrues q
tua kujtoj atyre ahiretin.
Namazet q falim me vetdije dhe me kujdes na Allahu (xh.sh.) urdhron e thot:

kujtojn pes her n dit Allahun, ditn e gjykimit
dhe ahiretin, duke na larguar nga punt e kqija. K- Padyshim q namazi e largon njeriun nga t
shtu nuk dmtojm as pasurin e njerzve t tjetr, kqijat dhe imoraliteti.
nuk ua lndojm zemrn dhe as nuk ua cnojm t
drejtat. (Ankebut 45)
Namazi na pastron nga gjynahet duke menduar se i kemi plotsuar detyrimet si robr
t Allahut.
Namazi sht momenti i takimit ton me Zotin.
Kur falim namaz e dim q kemi dal para Allahut. Namazi na pajis me shprehin e pastr-
Kur duam t bjm nj pun q sht gjynah, heqim tis
dor duke menduar se do t falim namaz dhe do t
dalim para Allahut. Kshtu pastrojm zemrn nga Kur marrim abdes pr t falur namazin, ne pa-
mendimet dhe ndjenjat e kqija dhe organe t tilla si strojm organet q ndoten m shum n jetn ton t
dorn dhe gjuhn nga sjelljet e kqija. prditshme. Ne i kushtojm kujdes pastrtis s trupit,
t veshjes dhe t vendit ku do t falim namazin. Duke
Namazi na mundson t jemi t edu- marr abdes ne i pastrojm dhe lajm disa her n
kuar dit duart, fytyrn dhe kmbt. Kto na japin mundsi
ta kthejm pastrtin n zakon.
Namazi sht nj mundsi shum e mir pr
t qen t vetdijshm pr gjynahet dhe gabimet e
bra si dhe pr tu penduar pr to. N saj t nama-
zit krkojm falje nga Zoti yn. Ne dalim para Zotit
pes her n dit duke menduar se Ai sht n dijeni
t gjrave q bjm, prandaj dhe u kushtojm kujdes
sjelljeve dhe veprimeve tona. Kshtu bhemi njerz
t moralshm.
Namazet e bjn ditn q jetojm m

t frytshme 75
Kur i falim namazet rregullisht, ather edhe di-

tn e planifikojm sipas kohve t namazeve. Akoma
pa lindur dita, ngrihemi pr t falur namazin e sabahut
dhe kshtu e fillojm hert ditn. Ndrsa pjesa m e
madhe e njerzve jan n gjum, ne kemi prfunduar
nj pjes t punve tona. Kshtu, marrim pjes nga
Njher Pejgamberi yn pyeti sahabt:
lutja e Pejgamberit ton t dashur:
- Si mendoni? Nse prpara ders s dikujt
Zoti im! Begatoje kohn e agimit pr bashksin
rrjedh nj lum n t cilin ai lahet pes her n
time!
dit, a do ti mbes n trup ndonj papastrti?
Ne e kujtojm Zotin dhe e prehim n pushim
Sahabt u prgjigjn:
shpirtin ton edhe n ort m t dendura me pun gja-
t dits, duke falur namazet e dreks dhe t iqindis. Jo, asgj.
Mes namazeve pushojm, qetsohemi psikologjikisht - Ja pra, edhe pes koht e namazit kshtu
dhe mbledhim energji pr punt tona n vazhdim.
jan. Allahu, me pes koht e namazit, i fshin t
Meq punt i kemi kryer duke br pushime n mes,
gjitha gjynahet.
marrim m shum prfundime pozitive prej tyre.
(Buhari, Mevakit 6; Muslim, Mesaxhid 283.)
Me faljen e namazit t akshamit dhe t jacis,
ne bjm nj llogari t dits dhe m pas flem t qet
KUSH E KA FARZ FALJEN E NAMAZIT?

Falja e pes kohve t namazit u b farz n natn e
Miraxhit. Falja e pes kohve t namazit sht farz pr do
mysliman q sht i shndosh mendrisht dhe ka hyr n
moshn e pubertetit. Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
Namazi sht nj urdhr i prer i Allahut. Ata q Puna e par pr t ciln do t pyetet robin
n ditn e gjykimit, sht namazi. Nse
nuk falen, edhe pse e din se falja sht farz, vetm sepse namazi sht i rregullt, puna e tij sht
prtojn t falen, bjn nj gjynah t madh. n rregull dhe ai njeri del me fitim. Nse
namazi nuk del i rregullt humbet dhe del me
Feja jon krkon q edhe fmijt, t msohen t falin humbje.
namazet q n mosh t vogl. Pejgamberi yn, Muhamedi (Tirmidhi, Mevakit 188)
(a.s.), ka kshilluar q fmijs ti msohet namazi q n

moshn 7 vjeare. Ndrkoh i ka dhn rndsi faktit q
n moshn dhjet vjeare ata t falen rregullisht.
LLOJET E NAMAZIT
Namazet ndahen n tre grupe: farz, vaxhib dhe sunet.
76
LLOJET E NAMAZIT
NAMAZET FARZ NAMAZET VAXHIB NAMAZET SUNET
A. NAMAZET FARZ
Namazet farz jan tre llojesh:
1. PESE KOHET E NAMAZIT
a) Namazi i sabahut: Ka katr rekate, dy sunet Allahu (xh.sh.) urdhron e thot:

dhe dy farz.
Padyshim q namazi sht br farz me
N fillim falet suneti, m pas farzi.
koh t prcaktuara pr besimtart.
b) Namazi i dreks: Ka dhjet rekate. Fillimisht
falen katr rekate sunet. Pastaj katr rekate farz dhe n (Nisa 103)
fund dy sunet.
c) Namazi i iqindis: Ka tet rekate. N fillim falen
katr rekate sunet, pastaj katr t tjera farz.
d) Namazi i akshamit: ka pes rekate. N n fund dy rekate sunet. Pas namazit t jacis falet
fillim falen tre rekate farz, pastaj dy t tjera sunet. namazi i vitrit q ka tre rekate.
e) Namazi i jacis: Ka dhjet rekate. N fillim Falja e ktij namazi pr nj mysliman sht
falen katr rekate sunet, pastaj katr rekatet farz dhe vaxhib.
Numri i rekateve pr pes koht e namazit
Suneti
Farzi Sunet Suneti i fundit Vitri Totali
i par
SABAHU 2 2 - - - 4
DREKA 4 4 - 2 - 10
IQINDIA 4 4 - - - 8
AKSHAMI - 3 2 - - 5
JACIA 4 4 - 2 3 10+3
77
40
2. NAMAZI I XHUMASE: Falet ditn e xhuma 3. NAMAZI I XHENAZES: Ky namaz prbhet

n kohn e dreks dhe n vend t namazit t dreks. nga lutjet dhe prgjrimet pr myslimanin e vdekur. N
kt namaz nuk ka ruku dhe sexhde. Esht farz kifaje.
NAMAZET FARZ
PESE KOHET E NAMAZIT NAMAZI I XHUMASE NAMAZI I XHENAZES
Namazi i Namazi i Namazi i Namazi i Namazi i

sabahut dreks iqindis akshamit jacis
B. NAMAZET VAXHIB 2) Namazi i vitrit: Ka tre rekate, falet pas

1) Namazet e Bajramit: Namazet e Bajramit namazit t jacis. Falja kaza e namazit t vitrit q nuk
kan dy rekate dhe falen me xhemat. falet n koh, sht vaxhib.
NAMAZET VAXHIB
NAMAZET E BAJRAMIT NAMAZI I VITRIT
Namazi i Namazi i
Bajramit t Bajramit t
Ramazanit Kurbanit
C. NAMAZET SUNET: a) Namazi i teravis: sht nj namaz sunet
Namazet sunet jan namazet q ka falur Pej- 20 rekate q falet pas namazit t jacis dhe para na-
78 gamberi yn, prve atyre farz dhe vaxhib. mazit t vitrit n ditt e muajit t Ramazanit.
Nga marrdhnia namaz farz-namaz sunet ato
b) Namazi i nats sht nj namaz sunet prej
ndahen n dy grupe:
2 deri n 12 rekatsh q falet n kohn ndrmjet na-
1. Ato t cilat kan lidhje me namazet
mazit t jacis dhe namazit t sabahut.
farz: Kto jan namazet sunet q falen para dhe pas
namazit farz. c) Namazi i paradites sht nj namaz sunet
a) Sunetet e pes kohve namaz jan na- prej 2 deri n 12 rekatsh q falet n kohn q fillon
mazet sunet q falen para dhe pas farzeve t pes nj or pas lindjes s diellit dhe vazhdon deri n ngrit-
kohve namaz. (P.sh. suneti i namazit t sabahut)
jen e tij n kupn e qiellit.
b) Sunetet e namazit t xhumas jan na-
d) Namazi evvabin sht nj namaz sunet
mazet sunet q falen para dhe pas namazit farz t
xhumas. (suneti i par dhe i fundit i namazit t xhu- prej 2 deri n 12 rekatsh q falet pas namazit t ak-
mas) shamit.
2. Ato t cilat nuk kan lidhje me nama- e) Namazi n shenj prshndetjeje pr

zet farz: Kto jan namazet sunet q falen n mny-
xhamin (tahijetul-mesxhid) sht nj namaz
r t pavarur nga farzet, n dallim nga namazet sunet
sunet prej 2 deri n 12 rekatsh q falet n shenj
q lidhen me fardo lloj namazi farz. Disa nga kto
namaze sunet q i ka falur Pejgamberi yn, Muhame- prshndetjeje kur hyjm n nj xhami t re t pa-
di (a.s.), jan: vizituar m par.

NAMAZET SUNET
Ata q lidhen me namazet farz Ata q nuk lidhen me namazet farz
Sunetet e Sunetet e Namazi

Namazi i Namazi i Namazi i Namazi
pes kohve namazit t tahijjetul
teravis nats paradrekes evvabin
t namazit xhumas mesxhid
M ndihmo mua duke falur shum namaz!

Rabia Ibni Kab, e njohur me emrin Ebu Firas M pas shkoi tek Pejgamberi, q e pyeti: 79
i shrbente vazhdimisht Pejgamberit (a.s.). Pejga-
- far vendose, Rebia?
mberi yn, Muhamedi (a.s.) ishte shum i knaqur
nga shrbimet e saj. Kjo sahabe na tregon nj kuj- Un iu prgjigja:
tim t saj: - O i drguari i Allahut, dshiroj t jem n
Nj nat kisha prgatitur ujin pr abdes pr xhenet me ty. Krkoj ndrmjetsimin tnd dhe in-
Pejgamberin. Ai m tha: shallah Allahu do t m shptoj nga xhehenemi.
- Krko t duash prej meje nga t mirat e Pejgamberi pyeti:
ksaj bote. - A nuk dshiron dika tjetr?

Ndrsa un iu prgjigja: Iu prgjigja:
- O Pejgamberi i Allahut! M lr t mendo- - Kjo sht dshira dhe krkesa ime e vetme.
hem dhe do ta them se krkoj prej teje!
Pejgamberi m tha:
Kjo sahabe mendoi me vete: Malli i ksaj
- Ather m ndihmo edhe mua me faljen
bote sht i prkohshm. T ardhura kam sa t
sa m shum t namazeve dhe duke rn sa m
m mjaftojn. Ather m mir t krkoj dika nga
shum n sexhde.
bota tjetr, sepse pozita e Profetit tek Allahu sht
m e lart. (Muslim, Salat 226)
FARZET E NAMAZIT
Namazi ka 12 farze, gjasht prej t cilave duhen
prmbushur para se t falim namaz, ndrsa gjasht t tje-
rat gjat namazit. Nse nuk e prfundon njrin prej tyre
ather namazi bhet i pavlefshm. Nj dit Ibn Mesudi e pyeti Pejgamberin:
- O i drguari i Allahut! Cila sht puna me
Ato jan:
kryerjen e t cils fitohet m shum plqimi i
a. Farzet q duhen prmbushur prpara Allahut?
namazit Ai mu prgjigj:
Kto farze q na prgatisin si fizikisht, ashtu edhe - Namazi i falur n kohn e vet.
psikologjikisht pr faljen e namazeve quhen edhe kush- Pyeta prsri:
tet (shart) e namazit. - Po pastaj, cila pun vjen?
Ai u prgjigj:
1. Pastrimi nga hadethi, ose nga papastrtit, - Ti bsh mir prindrve tuaj.
q i shpjeguam n kapitujt e mparshm t ktij libri, na Prsri pyeta:
obligojn marrjen e abdesit ose t guslit. Pastrimi nga kjo - Po pastaj, cila pun vjen?
lloj papastrtie arrihet duke marr abdes, gusl ose tej- Prsri u prgjigj:
emum n rast se nuk kemi uj pr tu pastruar. - Xhihadi n rrugn e Allahut.
2. Pastrimi nga nexhaseti. Gjendja e papastr- (Buhari, Mevakit 5)
tis q shihet me sy quhet nexhaset. N kt rast pa-
pastrtie duhet kryer pastrimi i trupit, rrobave dhe vendit
80
ku do t falemi.
3. Setrul-avret. Mbulimi i vendeve t turpshme.
Meshkujt duhet t mbulojn pjesn e trupit nga krthiza
deri nn kapakun e gjurit, ndrsa grat duhet t mbu-
lojn kokn, flokt dhe trupin e tyre m prjashtim t
duarve, fytyrs dhe kmbve deri n kye.
4. Koha. do namaz farz dhe namaz vaxhib falet
n nj koh t caktuar. Namazi q falet para se t hyj
koha e prcaktuar pr t sht i pavlefshm. Gjithashtu
sht gjynah i madh t mos e falim namazin n kohn e
vet pa pasur arsye.
5. Drejtimi nga Kibla. Prpara se t fillojm t
falim namaz ne duhet t kthehemi n drejtimin e Qabe-
s. Namazi i personit q i shmanget drejtimit t Qabes
gjat faljes s namazit, duke ndrruar drejtimin e kibles,
prishet.
N astin q e kthejm trupin drejt Kibls
6. Nijeti. Vnja e qllimit pr namazin q duam prpara se t fillojm faljen e namazit,
t falim. N nijetin e namazeve q falen me xhemat zemrn duhet ta drejtojm nga Allahu, sepse
shtojm se jemi lidhur n namaz pas imamit.
Ai sht Kibla e shpirtit
Vetm n qoft se i plotsojm kto 6 kushte q
numruam, ne mund t falim namaz. (Mevlana)
b. Farzet e namazit
Kshtu quhen veprimet, kryerja e t cilave gja-

t namazit sht e detyrueshme. Ato quhen ndryshe
edhe shtyllat e namazit. Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
1. Tekbiri i hapjes quhet tekbiri fillestar, pra asti kur robi sht m afr Zotit t tij sht
thnia Allahu ekber n momentin kur fillojm na-
momenti kur ai bie n sexhde
mazin.
2. Qndrimi n kmb (kijam) Quhet qn- (Muslim, Salat 215)
drimi n kmb gjat faljes s namazit.
3. Kiraet quhet leximi, t paktn, i tre ajeve t
shkurtra, kur jemi n kmb.
6. Ulja e fundit sht ulja n rekatin e fundit t
4.Ruku quhet prkulja n namaz, pasi kemi
lexuar ajetet e Kuranit, duke i vendosur pllmbt e
duarve mbi kupat e gjunjve. namazit pr aq koh sa do t na mjaftonte t lexohej
5. Sexhde quhet prkulja mbi tok duke vend-

osur n t hundn, ballin, duart dhe kmbt. lutja et-Tehijatu lilahi...
EZANI
81
far sht ezani? Kush sht muezini?
Ezani sht thirrja q u bhet myslimanve pr Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
ti lajmruar se ka filluar koha e namazit. Personi q e Sikur ta dinin njerzit se sa vepra t virtytshme
jan thirrja e ezanit dhe falja e namazit n rreshtin
kndon ezanin quhet muezin. e par n xhami, do t hidhnin short mes tyre se
kush do t thrriste ezanin dhe kush do t falej
Kur thirret ezani dhe si kndohet ai? n rreshtin e par, n qoft se nuk kishin pr ta
zgjidhur ndryshe kt.
Ezani thirret nga minareja pasi t ket hyr koha (Buhari, Edhan 9; Muslim, Salat 129)
e namazit. Ai kndohet me z t lart. Nprmjet

ezanit myslimant thirren pes her n dit t shkojn
n xhami pr t falur namazin.
far duhet t bjm kur dgjojm

ezanin duke u thirrur?
Kur dgjojm ezanin, ne duhet t ndrpresim
bisedn dhe ta dgjojm at n heshtje. Prsrisim Kur t dgjoni ezanin, prsritini me vete edhe ju
fjalit e tija.
fjalt q kndon muezini. N momentin q prfundon
kndimi i ezanit, ne lexojm duan q na ka msuar (Buhari, Edhan 7)
profeti yn, Muhamedi (a.s.)

Fjalt e ezanit dhe kuptimi i tyre
n j Allahu Ekber (4) Allahu sht m i madhi!
Dshmoj se ska Zot tjetr pos

j Eshhedu en la ilahe illallah (2)
Allahut!
Eshhedu enne Muhameden Dshmoj se Muhamedi sht i

j rasulullah (2) drguari i Allahut!
j Hajje ale-s selah (2) Ejani n namaz!
j Hajje alel Felah (2) Ejani n shptim!

n j Allahu Ekber (2) Allahu sht m i madhi!
j La ilahe illallah (1) Ska zot tjetr pos Allahut!
82
Kto fjali thuhen n do ezan q kndohet pr

do koh t namazit, vetm se, kur kndohet ezani
Profeti yn (a.s.) thot:
n namazin e sabahut n t shtohet n kndim fjalia
Myslimani q bn kt dua, pasi ta
es-Salatu hajrun minen-nevm, q n shqip do t
ket dgjuar ezanin t thirret, e ka hak
thot m mir t falet namazi sesa t flihet gjum,
ndrmjetsimin tim ditn e kiametit:
dy her, pas fjalis Hajje ales-salat q n shqip
prkthehet Ejani n namaz. kvj j l j
na kujton ezani? j k th k j j
Ezani na njofton se ka hyr koha e namazit. j j j
Duke qen se falja e namazit sht veori dalluese e
myslimanve, n nj vend ku thirret ezani do t thot u j j k k ~ m j
se aty jetojn mysliman. k j u j
I knduar pes her n dit, ezani na kujton O Allah, Zot i ksaj ftese pa mangsi dhe i
bazat e besimit n nj Zot t vetm. Ai skalit n ktij namazi q do t falet! Jepi Muhamedit
mendjen dhe zemrn ton besimin n ekzistencn e arsyen e ndrmjetsimit, gradn e lart, virtytet
Allahut, nj i vetm, dhe se Muhamedi sht rob dhe dhe vendose at n postin e lavdruar
i Drguari i Zotit. Ai na kujton faktin se qllimi i krijimit (makamul-mahmud) t cilin ia ke premtuar,
ton sht vetm adhurimi i Allahut, me t an t s sepse ti je Zoti i cili nuk e then premtimin e
cilit edhe ne do t shptojm n botn tjetr.
Tij.
(Buhari, Ezan 8)
83
IKAMETI
far sht ikameti?
Fjalt e ikametit:
Ikameti sht procesi dhe teksti q kndohet
prpara se t filloj falja e namazeve farz. - Allahu Ekber (4)
Kush e thrret ikametin dhe si kndohet
- Eshhedu el-la ilahe illallah (2)
ai?
Kur falet namazi me xhemat muezini e kndon - Eshhedu enne Muhammeden

m z t lart ikametin. Mashkulli q e fal namazin Rasulullah (2)
vetm, e kndon ikametin me aq z sa t dgjoj
- Hajje ales-saleh (2)
vetveten. Grat nuk thrrasin ikamet.
Fjalit e ikametit jan t njjta me ato t ezanit. - Hajje alel-feleh (2)

Vetm se, n ikamet pas fjalis Hajje alel felah
- Kadkametis-saleh (2)
thuhet dy her fjalia Kad kametis-salah q do
t thot pr pak dhe do t filloj t falet namazi. - Allahu Ekber (2)
Nj dallim tjetr ndrmjet ezanit dhe ikametit sht
mnyra sesi kndohen ato. Ezani kndohet ngadal - La ilahe illallah (1)
dhe duke br pushime t shkurtra ndrmjet fjalive,
ndrsa ikameti kndohet shpejt dhe duke mos br
pauz ndrmjet fjalive.
SI E FALIM NAMAZIN?
N fillim marrim abdes. Vishemi n at mnyr apo nj vend t pastr dhe drejtohemi nga kibla. Pastaj
q t mbulojm me rroba pjest q jan kusht t jen bjm nijetin pr namazin q do t falim, p.sh.: Bra
t mbuluar n namaz. Qndrojm mbi nj sexhade nijet t fal namazin sunet t sabahut pr hir t Zotit!.
Rekati i par
1 (Burrat) 1 (Grat)
Ngrejn duart me pllmb t shtrir deri tek Ngrejn duart me pllmb t shtrir n mnyr
bulzat e veshve n mnyr q me gishtat q majat e gishtave t mbrrijn deri n nivelin e
e mdhenj ti prekin ato dhe marrin tekbirin supeve dhe marrin tekbirin fillestar duke thn:
fillestar duke thn Allahu ekber. Allahu ekber!
84
Llokmani i dha kt kshill t birit:
- Biri im! Fale namazin, urdhro pr t mir, largoji

t tjert nga t kqijat, bj durim pr ata q t
ndodhin, pasi kto jan pun q duhet t bhen me
vendosmri.
(Llukman 17)
2 (Burrat) 2 (Grat)
Vn dorn e djatht mbi t majtn duke Vn dorn e djatht mbi t majtn dhe n kt
rrethuar kyin e t majts me gishtin tregues dhe form i vendosin mbi kraharor.
gishtin e vogl t s djathts. Duart e lidhura n
kt mnyr ulen posht krthizs. Fillimisht duke qndruar n kmb, thuhet duaja
Fillimisht duke qndruar n kmb, thuhet duaja Subhaneke Allahume..., m pas Eudhu...
Subhaneke Allahume..., m pas Eudhu... besmele...-ja, Fatiha-ja dhe nj nga suret e
besmele...-ja, Fatiha-ja dhe nj nga suret e Kuranit.
Kuranit.
85
3 (Burrat) 3 (Grat)
Duke u prkulur, thuhet Allahu ekber! Duke u prkulur, thuhet Allahu ekber!
Prkulemi n at mnyr q shpinn ta mbajm Prkulemi n at mnyr q shpinn ta mbajm
t shtrir drejt, vendosim duart mbi kupat e t shtrir, por n krahasim me meshkujt, grat
gjunjve me gishtat e t cilave i mbrthejm fort e mbajn shpinn shum m t harkuar dhe
ata. N ruku thuhet tre her Subhaneke rab- vendosin duart leht mbi gjunj. N ruku thuhet
bijel adhim. tre her Subhaneke rab-bijel adhim.
4 (Burrat) 4 (Grat)
Duke thn Semiallahu limen hamideh, Duke thn Semiallahu limen hamideh,
drejtojn trupin n pozicionin e kijamit me duart drejtojn trupin n pozicionin e kijamit me duart
e lshuara anash. Qndrojn pr nj moment e lshuara anash. Qndrojn pr nj moment
n kmb dhe thon Rabbena ve lekel hamd n kmb dhe thon Rabbena ve lekel hamd
5 (Burrat) 5 (Grat)
Duke thn Allahu Ekber! bien n sexhde. N Duke thn Allahu Ekber! bien n sexhde. N
sexhde hunda dhe balli duhet ta takojn tokn sexhde hunda dhe balli duhet ta takojn tokn
n mnyr q ta ndjejn at. Kraht i largojn n mnyr q ta ndjejn at. N sexhde kraht
nga trupi dhe brrylat nuk i mbshtesim n i ngjeshin me trupin. Brrylat i vendosin n
tok. Kmbt i vendosin vertikalisht, mbi gishtat tok. Kmbt i vendosin vertikalisht, mbi gishtat
e kthyer nga Kibla. N sexhde thuhet tre her e kthyer nga Kibla. N sexhde thuhet tre her
Subhane rabijel ala
Subhane rabijel ala
86
6 (Burrat) 6 (Grat)
M pas, duke thn Allahu ekber drejtohen M pas, duke thn Allahu ekber drejtohen
nga sexhdeja dhe qndrojn ndenjur mbi gjunj. nga sexhdeja dhe qndrojn ndenjur mbi gjunj.
Kmbn e majt e shtrijm dhe ulemi mbi t, T dy kmbt i shtrijn dhe i nxjerrin djathtas.
ndrsa kmbn e djatht e mbajn vertikalisht Ulen mbi sexhade.
me gishtrinjt t kthyer nga kibla. Duart i
vendosim mbi kofsh.
7 (Burrat) 7 (Grat)
Bien prsri n sexhde duke thn: Allahu Bien prsri n sexhde duke thn: Allahu
Ekber!, ku prsritet tre her Subhane rabbijel Ekber!, ku prsritet tre her Subhane rabbijel
ala! ala!
8 (Burrat) 8 (Grat)
Ngrihen n kmb pr rekatin e dyt duke thn Ngrihen n kmb pr rekatin e dyt duke thn
Allahu Ekber! Allahu Ekber!
Rekati II
9 (Burrat) 9 (Grat)
87
I lidhim duart nn krthiz. Thon vetm I vendosin duart mbi kraharor duke vendosur
Besmele-n, Fatiha-n dhe nj sure. dorn e djatht mbi dorn e majt. Thon
vetm Besmele-n, Fatiha-n dhe nj sure.
10 (Burrat) 10 (Grat)
Prkulen n ruku duke thn Allahu Ekber! Prkulen n ruku duke thn Allahu Ekber!
N ruku thon tre her Subhane rabbijel N ruku thon tre her Subhane rabbijel
adhim! adhim!
Duke thn Semiallahu limen hamideh, Duke thn Semiallahu limen hamideh, drejtojn
drejtojn trupin n pozicionin e kijamit me duart trupin n pozicionin e kijamit me duart e lshuara
e lshuara anash. Qndrojn pr nj moment n anash. Qndrojn pr nj moment n kmb dhe
kmb dhe thon Rabbena ve lekel hamd. thon Rabbena ve lekel hamd.
Bien n sexhde duke thn Allahu Ekber!. N Bien n sexhde duke thn Allahu Ekber!. N
sexhde thuhet tre her Subhane rebbijel ala!. sexhde thuhet tre her Subhane rebbijel ala!.
M pas duke thn Allahu ekber ngrihen nga M pas duke thn Allahu ekber ngrihen nga
sexhdeja dhe qndrojn ndenjur mbi gjunj. sexhdeja dhe qndrojn ndenjur mbi gjunj.
Duke thn Allahu Ekber! bien n sexhde, ku Duke thn Allahu Ekber! bien n sexhde, ku
thuhet tri her Subhane rabbijel ala! thuhet tri her Subhane rabbijel ala!
M pas duke thn Allahu ekber ngrihen nga M pas duke thn Allahu ekber ngrihen nga
sexhdeja dhe qndrojn ndenjur mbi gjunj. sexhdeja dhe qndrojn ndenjur mbi gjunj.
88 Kt her duke qndruar ndenjur, kndojn me Kt her duke qndruar ndenjur, kndojn me
vete duat Ettehijatu lilahi...!, Allahumme vete duat Ettehijatu lilahi...!, Allahumme
salli ala Muhamedin...!, Allahumme barik ala salli ala Muhamedin...!, Allahumme barik ala
Muhamedin!, Rabbena atin afi dunja! dhe Muhamedin!, Rabbena atin afi dunja! dhe
Rabenagfirli ve li...! Rabenagfirli ve li...!
Pasi ti lexojn duat, kthejn kokn n t djatht Pasi ti lexojn duat, kthejn kokn n t djatht
duke thn Es-selamu alejkum ve rahmetullah! duke thn Es-selamu alejkum ve rahmetullah!
dhe m pas n krahun e majt duke thn Es- dhe m pas n krahun e majt duke thn Es-
selamu alejkum ve rahmetullah!. Kshtu kemi selamu alejkum ve rahmetullah!. Kshtu kemi
falur dy rekate namaz. falur dy rekate namaz.
89
Kur e pyetn Hatemi Esman, njrin nga miqt

e ngusht t Allahut, se si e falte namazin, ai iu
prgjigj:
Kur afron koha e namazit, marr abdes, shkoj n vendin
ku do t falem, ulem aty dhe prqendrohem, m pas ngrihem
pr tu falur. Vendosem n at mnyr q Qabja t jet mes
dy vetullave t mia, rruga e drejt nn kmb, xhenneti n t
djatht dhe xhehenemi n t majt. Azraili n maj t koks n
do ast mund t ma marr shpirtin. E pranoj sikur ky namaz t
ishte i fundit dhe e fal at mes ndjenjs s friks dhe t shpress.
Me kujdes marr tekbirin fillestar dhe duke menduar kuptimin
e ajeteve, lexoj Kuranin. Me mirnjohje dhe mirsjellje ulem
n ruku, me qetsi ulem n sexhde, me mirsi fal namazin, m
pas mbaj ankthin e pranimit apo jo t tij. Krkoj prej Allahut
shptim.
SI FALIM NAMAZ?
NAMAZI I SABAHUT Rekati i par Rekati i dyt
*Tekbiri fillestar *Besmele

*Subhaneke *Fatiha
*Besmele *Nj sure
SUNETI I NAMAZIT *Fatiha *Ruku
T SABAHUT (2) *Nj sure *Sexhde
*Ruku *Tahijat
*Sexhde

*Subhaneke *Fatiha
*Besmele *Nj sure
90 FARZI I NAMAZIT TE *Fatiha *Ruku

SABAHUT (2) *Nj sure *Sexhde
*Ruku *Tahijat
*Sexhde
NAMAZI I DREKS Rekati i par Rekati i dyt Rekat i tret Rekat i katrt
*Tekbiri fillestar *Besmele *Besmele *Besmele

*Subhaneke *Fatiha *Fatiha *Fatiha
*Besmele *Nj sure *Nj sur *Nj sure
*Ruku
*Fatiha *Ruku *Ruku
SUNETI I NAMAZIT *Sexhde
*Nj sure *Sexhde *Sexhde
T DREKS *Tahijat
*Ruku *Tahijat
*Salli Barik
*Sexhde *Rabbena
*Selam

*besmele *Nj sure *Ruku *Ruku
*Fatiha *Ruku *Sexhde *Sexhde
FARZI I NAMAZIT T
*Nj sure *Sexhde *Tahijat
DREKS (4)
*Ruku *Tahijat *Salli barik
*Sexhde *Rabbena
*Selam

*Subhaneke *Fatiha
*Besmele *Ruku
SYENTI I FUNDIT *Fatiha *Sexhde
I NAMAZIT T *Nj sure *Tahijat
DREKS (2) *Ruku *Salli barik
*Sexhde *Rabbena
*Selam
91
NAMAZI I IQINDIS Rekati i par Rekati i dyt Rekat i tret Rekat i katrt
*Tekbiri fillestar *Besmele *Subhaneke *Besmele

*Subhaneke *Fatihaja *Besmele *Fatiha
*Besmele *Nj sure *Fatiha *Ruku
SUNETI I NAMAZIT *Fatiha *Ruku *Nj sure *Sexhde

T IQINDIS (4) *Nj sure *Sexhde *Ruku *Tahijat
*Ruku *Tahijat *Sexhde *Salli barik
*Sexhde *salli barik *Rabbena
*Selam

*Besmele *Nj sure *Ruku *Ruku
FARZI I NAMAZIT T *Sexhde
*Fatiha *Ruku *Sexhde
IQINDIS (4) *Tahijat
*Nj sure *Sexhdeja
*Salli barik
*Ruku *Tahijat
*Rabbena
*Sexhde
*Selam
NAMAZI I AKSHAMIT Rekati i par Rekati i dyt Rekat i tret
*Tekbiri fillestar *Besmele *Besmele

*Subhaneke *Fatiha *Fatiha
*Besmele *Nj sure *Ruku
FARZI I NAMAZIT T *Fatiha *Ruku *Sexhde
AKSHAMIT *Nj sure *Sexhde *Tahijat
*Ruku *Tahijat *salli barik
*Sexhde *rabenna
*Selam

*Subhaneke *Fatiha
*Besmele *Ruku
SUNETI I NAMAZIT *Fatiha *Sexhde
T AKSHAMIT (2) *Nj sure *Tahijat
*Ruku *salli barik
92 *Sexhde *rabenna
*Selam
NAMAZI I JACISE Rekati i par Rekati i dyt Rekat i tret Rekat i katrt
*Tekbiri fillestar *Besmele **Subhaneke *Besmele

*Subhaneke *Fatiha *Besmele *Fatiha
*Besmele *Nj sure *Fatiha *Ruku
*Fatiha *Ruku *Nj sure *Sexhde
SUNETI I PAR I *Nj sure *Sexhde *Ruku *Tahijat
NAMAZIT T JACIS *Ruku *Sexhde *Salli barik
(4) *Sexhde *Rabenna
*Selam

*Besmele *Nj sure *Ruku *Ruku
FARZI I NAMAZIT TE *Sexhde
*Fatiha *Ruku *Sexhde
JACISE (4) *Tahijat
*Nj sure *Sexhde
*Ruku *Tahijat *Salli barik
*Rabenna
*Sexhde
*Selam

*Subhaneke *Fatiha
*fatiha *Ruku
SUNETI I FUNDIT I *Nj sure *Sexhde
NAMAZIT TE JACISE
*Ruku *Tahijat
(2)
*Sexhdeja *Salli barik
*Rabbena
*Selam
93
NAMAZI I VITRIT Rekati i par Rekati i dyt Rekat i tret
*Tekbiri fillestar *Besmeleja *Besmele

*Subhaneke *Fatiha *Fatiha
*Nj sure
*Besmele *Nj sure
*Tekbiri
*Fatiha *Ruku
*Duaja e kunutit
NAMAZI *Nj sure *Sexhdeja *Ruku
I VITRIT (3) *Ruku *Tahijat *Sexhde
*Sexhde *Tahijat
*Salli barik
*Rabbena
*Selam
DUATE DHE TESBIHET QE KENDOHEN

PAS NAMAZIT
N do namaz, pas dhnies s selamit thuhet: Zoti im! Vetm Ty t falenderoj. Ti je Ai q zo-
tron ka n tok, n qiell dhe mes tyre.
w k nu j j w j Falenderimet t qofshin Ty. Ti je e drejta dhe
j j jj k e vrteta. do gj q Ti ke vendosur t bhet sht
e drejt dhe e vrtet. Fjala Jote sht e drejt dhe
Allahumme ente-selamu ve minkes-selam teba-
e vrtet, ashtu si sht edhe vdekja dhe takimi me
rekte ja dhel xhelali vel ikram dhe m n fund si pjes
Ty e vrtet. Xhenneti ekziston vrtet. Xhehennemi
e shtuar themi:
ekziston vrtet. Dita e gjykimit vrtet q do t vij. Pej-
j
n j gambert me t vrtet i ke drguar Ti pr njerzit.
j j k n Muhammedi (a.s) sht Profeti i fundit.
j j m Zoti im! Veten time ta dhash vetm Ty duke
Subhanallahu vel hamdulillahi ve la ilahe il- pranuar urdhrat dhe ndalesat e Tua. Vetm Ty t
lallahi vallahu ekber ve la havle ve la kuvvete illa bi- besova. Vetm tek Ti besova. Vetm tek Ti e ktheva
llahi alij-jil adhim fytyrn dhe shpirtin tim.
Pas besmeles kndojm ajeti kursin. Zoti im! Mi prano namazet dhe duat e mia. Ti
94 je Ai q dgjon dhe sheh gjithka.
Pasi t themi 33 her j k n Subhanallah,

j Elhamdulillah, 33 her n j
33 her j
Allahu Ekber shtojm:
j
j
j
j j j m k n
lk
La ilahe il-lallahu vahdehu la sherijkeleh lehul
mulku ve lehul hamdu ve huve ala kul-li shejin kadir.
Subhane rabbijel alij-jul alel vehhab, pastaj ngrem
duart lart dhe bjm duat. Pas duas frkojm leht
fytyrn me duar dhe kshtu e kemi prfunduar adhu-
rimin ton.
Ktu mund t bjm edhe duan e mposhtme

t ciln Pejgamberi yn Muhammedi (a.s) e ka lexuar
pas namazeve dhe i ka kshilluar edhe myslimant q
ta lexojn at:
Zoti im! Mi fal gjynahet e mia, ato q kam br Zoti im! M trego rrugn e drejt! M ruaj t
pa vetdije, gabimet q kam br duke i tejkaluar ku- pastr moralin dhe shpirtin tim, m zbukuro moralin,
fijt, t gjitha fajet q i di m mir se un! m mbaj larg harameve!
Zoti im! Mi fal gjynahet q i kam br seriozisht Zoti im! T mbshtetem Ty pr t m mbrojtur
dhe me shaka, ato q i kam br gabimisht apo me nga morali i keq, nga kryerja e punve t kqija, nga
vetdije! kalimi n besimet e gabuara!
Zoti im! M ndihmo q t t kujtoj Ty, t t fale- Zoti im! T mbshtetem Ty pr t m mbrojtur
nderoj pr mirsit e Tua dhe t t adhuroj Ty! nga varfria, poshtrimi, nga marrja npr kmb e t
Zoti im! M ruaj q t mos bie n gabime q tjerve dhe nga t tjert!
kundrshtojn fen time e cila sht edhe piknisja e O Zoti im q na ke krijuar dhe edukuar! Na jep
t gjitha punve t mia! Mundso q t m shkojn t mira n kt bot dhe n botn tjetr! Na ruaj nga
mbar punt n kt bot q jetojm! M ndihmo q
vuajtja e xhehennemit!
t fitoj ahiretin! M jep mundsi q t bj m shum
O Zoti yn q na ke krijuar dhe na edukon! M
t mira gjat jets!
fal mua, nnn dhe baban dhe t gjith njerzit n
Zoti im! M ruaj nga do gj q do t prish
ditn kur do t japim llogari!
bashkimin e myslimanve, nga mosprshtatja e t
95
brendshmes me t jashtmen, dyfytyrsia dhe nga do
gj tjetr e keqe! Amin!
Nj dit Pejgamberi yn, Muhamedi (a.s), takoi Muadh bin

Xhebelin dhe i tha: O Muadh! Un me t vrtet t dua ty!
Muadhi iu prgjigj: O Pejgamberi i Zotit! Edhe un t dua

Ty!
Pejgamberi yn vazhdoi: Muadh, t kshilloj q pas do

namazi t kndosh kt dua:
u kn j j

Zoti im! M ndihmo mua t t kujtoj Ty, t t falenderoj pr
mirsit e tua, dhe t t adhuroj sa m shum dhe sa m mir q
t jet e mundur!
( Ebu Davud, Vitir 26)

VAXHIBET E NAMAZIT ---

Vaxhibe quhen veprimet q kryhen gjat faljes dhe sexhdeja. P.sh.: personi q kur drejtohet
s namazit dhe q e bjn m t plot at. Kur nuk nga rukuja nuk qndron n kmb aq koh sa
kryhet pa dashje ose e vonojm nj vaxhib t namazit, t thuhet Rabbena ve lekel hamd!, por bie
ather duhet t bjm sexhden e harress (sehvi menjher n sexhde nuk e ka respektuar kt
sexhde). vaxhib t namazit, pra Tadili erkanin.
Vaxhibet e namazit jan:
- Leximi i lutjes Tehijatit n uljen e par dhe t
- Leximi i sures Fatiha n namaz. fundit.
- Leximi i nj sureje apo disa ajeteve t nj sureje

- Marrja e tekbirit t kunutit dhe e leximit t duas
prve sures Fatiha.
s kunutit n namazin e vitrit.
- Leximi i Fatihas para sures tjetr.
- Dhnia selam n t djatht dhe n t majt n
- T prekim tokn me hund dhe me ball kur fund t namazit.
jemi n sexhde.
- Brja e sehvi sexhdes, kur gabojm pa dashje n
- Ulja n tehijatin n rekatin e dyt t namazeve namaz, n disa raste t prcaktuara sipas fikhut.
me tre dhe katr rekate.
96
- Leximi me z i imamit n namazet e sabahut,
- Kryerja e do shtylle (rukn) t namazit n
akshamit dhe jacis.
vendin dhe kohn e duhur (Tadili erkan). E
thn ndryshe, kryerja ngadal e pa u nxituar - Leximi pa z i imamit n namazet e dreks dhe
e lvizjeve gjat rnies dhe ngritjes nga rukuja t iqindis.
Fale namazin prsri

Nj dit Pejgamberi hyri n mesxhid - Kthehu dhe falu prsri, sepse nuk e
dhe u ul n nj qoshe t tij. Sahabt u ke falur namazin si duhet.
uln prreth tij. N at ast erdhi nj per- Burri u kthye dhe e fali prsri si m
par. M pas, i shkoi pran Profetit i cili
son dhe filloi t falte namazin. Burri nuk e
i tha:
dinte se Pejgamberi yn po e ndiqte me sy
- Kthehu dhe falu prsri, sepse nuk e
tek falej. Pasi prfundoi namazin, erdhi te ke falur namazin si duhet.
Pejgamberi dhe i dha selam. Pejgamberi ia Kjo gj u prsrit tre her dhe n fund
ktheu selamin dhe i tha: fare personi tha:
Betohem n Allahun q t ka dr- qndro n kmb me trupin drejt. M pas

guar, o Muhamed, se nuk di t falem bjer n sexhde. Qndro n sexhde derisa
ndryshe, por vetm n kt mnyr q u do gjymtyr e jotja t marr formn e saj.
fala. M mso se si sht e sakta! Thuaj tri her Subhane rabbijel ala! n
Pejgamberi e msoi duke i thn: sexhde. Pastaj drejtoju nga sexhdeja dhe
- Merr tekbir kur t drejtohesh n na- qndro ndenjur derisa do gjymtyr e jo-
maz. M pas lexo ajetet q i ke pr m tja t drejtohet. Vepro n kt mnyr n
leht. M pas ulu n ruku. Qndro n t gjitha rekatet e namazeve.
ruku derisa do gjymtyr e jotja t marr
formn e saj. Thuaj tre her Subhane
rabbijel adhim, drejtohu nga rukuja dhe (Buhari, Ezan 95)
SUNETET E NAMAZIT --
- Kndimi i ezanit pr pes koht e namazit, ezani - Thnia Semiallahu limen hamideh ndrsa
drejtojm trupin nga rukuja dhe Rabbena lekel 97
i namazit t xhumas dhe ikameti.
hamd pasi ta kemi drejtuar at.
- Leximi n heshtje i Subhaneke pas marrjes s
- Kndimi i duave Allahume salli ala Muhamed...,
tekbirit fillestar.
Allahume barik ala Muhamedin dhe Rabbena
- Leximi i Eudhu Besmele-s n Rekatin e par, atina...,Rabena gfirli... n uljen e fundit.
para se t lexojm suren Fatiha- dhe leximi

vetm i Besmele-s n Rekatet e tjera.
- Thnia Amin pa z kur prfundojm leximin e

sures Fatiha.
- Kndimi tri her i tesbihve n ruku dhe n

sexhde.
- Kndimi n ruku i tesbihu me fjalt Subhaneke

rabbijel adhim dhe n sexhde i tesbihut
Subhaneke rabbijel ala.
- Kndimi i tekbirve ndrmjet veprimeve si kijami,

rukuja dhe sexhdeja.
ETIKA E NAMAZIT Pyetn nj dijetar mysliman: Si e arrin

besimtari qetsin n namaz?
Respektimi i etiks s namazit na ndihmon
t falim nj namaz me zemr t qet dhe t Ai dha kt prgjigje:
prkushtuar. Disa nga veprimet e etiks (adab)
1- Duke u ushqyer me hallall.
s namazit jan:
2- Duke qen i kujdesshm n prgatitjet e
- Vshtrimi i vendit t sexhdes kur jemi n
namazit dhe gjat marrjes s abdesit.
kmb, i gishtave t kmbve n ruku, i
gjunjve n sexhde dhe i shpatullave kur japim 3- Duke menduar q jemi para Allahut q
selam. nga marrja e tekbirit fillestar dhe deri n
prfundimin e namazit.
- Kndimi m shum se tre her i tesbihve n
ruku dhe sexhde. 4- Mos ta harrojm asnjher Allahun edhe
jasht namazeve duke qen t vetdijshm
- Mbajtja ndr mend se n namaz jemi para
se Ai na sheh n do ast.
Allahut.
98
MEKRUHET E NAMAZIT //
Nuk duhet t harrojm se gjat namazit jemi / Mosvendosja e ndonj objekti prpara nse
para Allahut dhe duhet t falemi si na ka msuar mendon se mund t kaloj dikush prpara teje.
Pejgamberi yn, Muhamedi (a.s.). Duhet tu kushtojm
/ Mosthnia e tesbihve q kndohen n ruku dhe
kujdes vaxhibeve dhe suneteve si plotsim t farzeve.
n sexhde apo kndimi i tyre m pak se tri her.
Moskryerja e vaxhibeve dhe suneteve t namazit quhet
mekruh, q do t thot veprim i paplqyeshm. / Suret q kndohen pas Fatihas, kndohen
sipas radhitjes q kan n Kuran. P.sh. kur
Disa nga mekruhet e namazit jan:
duam q n nj namaz me dy Rekat t
/ Lvizjet e panevojshme t trupit dhe luajtja me kndojm suret Kevther dhe Ihlas, ather n
rrobat kur jemi t lidhur n namaz.
Rekatin e par duhet t lexojm suren Kevther,
/ Falja e namazit ndrsa t mundojn nevojat ndrsa n t dytin suren Ihlas. Moszbatimi i
fiziologjike. ksaj rradhe t sureve sht mekruh.
/ T falesh pas rreshtit t xhematit n t cilin ka / Falja e namazit prpara pikturs apo fotografis
vend t lir. t cilat kan qenie t gjalla; njeri apo kafsh.
Kush erdhi n namaz?

Nj dit Ramazani halife Harun Reshidi Behlul Dana tha:
i tha Behlul Danas:
- I nderuari mbreti im! Ju m that q
- Shko n xhami t falsh namazin e
t ftoja pr yftar ata q falin namaz dhe jo
akshamit dhe fto pr yftar t gjith ata q
jan duke u falur. ata q vijn n xhami. Pas namazit qndrova
tek dera e xhamis dhe e pyeta secilin q
Hyri koha e namazit t akshamit. U thirr
ezani. N xhami kishte disa rreshta xhemati. doli nga xhamia se ciln sure kndoi imami
Pas faljes s namazit, Behlul Dana doli nga n namaz. Shumica e xhematit nuk e kujtoi
xhamia i shoqruar me pes vet. Halifeja
se ciln sure kishte knduar imami. Vetm
u habit.
kta persona q ju solla, e mbanin mend.
- Vetm kaq?! Un i ftova q t vinin
Kishte shum njerz n xhami, por ata q e
pr yftar t gjith ata q ishin duke falur
namazin e akshamit, ndrsa ju m keni sjell faln namazin me vmendje dhe sinqeritet
vetm pes vet. ishin vetm kta q ua solla.
TE FALESH NAMAZ I 99
PRQENDRUAR
Ne i prkushtohemi plotsisht puns q bj-

m me dshir n mnyr q ta realizojm at
me sukses. Nganjher aq shum prqndrohe-
mi mbi t sa q nuk kuptojm se far ndodh
rreth nesh. Prqendrimi (hushu) n namaz do t
thot q besimtari ta ndjej me zemr q gjendet
prpara Allahu dhe t mos i trheq vmendjen
asgj prreth.
Ne nuk dshirojm t ndahemi nga personi
q e duam. Shpeshher na duket se koha kalon
shpejt, megjithse kalojm or t tra duke bi-
seduar, madje shprehim keqardhjen ton duke
thn Sa shpejt q kaloi koha!.
sht gabim t merremi me gjra t tjera
ndrkoh q bashkbisedojm me t tjert, apo
jo? E njjta gj vlen edhe kur jemi n namaz.
Pra, sht gabim t merremi me gjra t tjera kur
jemi prpara Allahut!
Namazet tona nuk duhen kthyer n kohn
q planifikohet zgjidhja e problemeve t puns,
t shkolls, t familjes dhe t shokve. Zemrat
tona duhen kthyer drejt Allahut q nga momenti

kur drejtohemi nga Kibla. Respekti yn ndaj na-
mazit q falim, rritet m shum kur kuptojm do-
methnien e ajeteve q lexojm dhe prjetojm Me t vrtet kan shptuar besimtart q jan
ndjesin se jemi prpara Allahut. t vetdijshm n namazet e tyre.
Nuk duhet t merremi me gjra t tjera n (Muminun 1-2)
momentet kur jemi vetm me Zotin, q na sheh

kudo q t gjendemi, bjm dua dhe lexojm
ajetet e Tij. Si do ti prgjigjemi Zotit kur t na
pyes: Robi im! Un isha me ty. Po ti, me k
ishe? Allahu (xh.sh.) urdhron e thot:
Krkoni ndihm prej Allahut me durim dhe

do namaz q falim duhet ta konsiderojm
namaz. Padyshim q kto dy elemente (durimi
si astin kur dy shok takohen me njri-tjetrin, dhe namazi) jan pjes t detyrs q dokujt i
ose kur robi takohet me Zotin. Namazin nuk du- duket e vshtir dhe e rnd prve atyre q u
dridhet zemra nga respekti ndaj Allahut, q u
het ta vlersojm si nj barr q na rndon. Ne besojn n mnyr t prer Zotit t tyre dhe se
jemi t prqendruar n namaz (hushu) ather do t kthehen tek Ai dhe q e kan pranuar nj
gj t till.
100 kur namazin e konsiderojm si koha n t ciln
(Bekare 153)
shfaqim dashurin ton ndaj Zotit dhe ndiejm
se jemi vetm pr vetm me T.
Kur fillojm namazin, mendojm ma- mendojm se qllimi i krijimit sht robria
dhshtin e Allahut dhe dalim prpara Tij ndaj Zotit, pr hir t t Cilit ne jemi t gat-
duke thn Allahu Ekber. Qndrojm shm t sakrifikojm do gj, prandaj edhe
me respekt prpara Tij. Ne mendojm se e madhrojm At. Rekatet e namazit i falim
Allahu sht duke folur me ne teksa lexoj- duke prjetuar ndjenja t njjta. Qndrojm
m apo dgjojm suret. Prkulemi n ruku kokulur n uljen e fundit t namazit dhe le-
duke kujtuar madhshtin e Zotit. Prsri, xojm lutjet et-Tehijjatu..., Allahumme
pasi drejtohemi me respekt me gjith tru- sali..., Allahumme barik... dhe Rabbena
pin dhe qnien ton, biem n sexhde dhe atina.... Japim selam n t djatht dhe n
vendosim ballin n tok. Duke menduar t majt, duke prshndetur kshtu njerzit
se momentet q rrim n sexhde jan as- dhe engjjt, t pushtuar nga gzimi q t fal
tet q gjendemi m afr Zotit, themi: Zoti prmbushja e nj adhurimi q t afron me
im i lart, Ty t madhroj me tesbih. Ne Krijuesin ton, si sht namazi.
FARE E PRISH NAMAZIN? 0

0 Prishja e abdesit gjat faljes s namazit. 0 Shmangia nga drejtimi i kibls n namaz.
0 Moskryerja e njrit prej farzeve t namazit.

0 Kryerja e disa veprimeve q nuk kan lidhje
0 Ngrnia dhe pirja n namaz.
me namazin, n mnyr aq t vazhdueshme,
0 T folurit dhe prshndetjet gjat namazit .
sa q t na humbas prqendrimi.
0 Qarja me z ose rnkimi q shkaktohen nga
shqetsimet e ksaj bote (qarja pr shkak t 0 Leximi i gabuar i ajeteve t Kuranit duke ia
dashuris dhe friks ndaj Allahut nuk e prish prishur kuptimin atyre.
namazin)
0 Lindja e diellit kur jemi duke falur namazin e
0 Qeshja pa z (qeshja me z prish edhe
abdesin) sabahut.
Nuk dshirova tua prishja lojn!

101
Ishte koha e namazit t dreks apo t iqindis, kur
pejgamberi yn, Muhamedi (a.s.), mori me vete mbi supe
niprit e tij, Hasanin dhe Hysenin, dhe u nis pr n xhami.
Pasi mbrriti, iu drejtua mihrabit duke i ulur n tok ato. Filloi
namazin me tekbirin fillestar. Edhe sahabt u rreshtuan n
namaz pas tij. Pejgamberi e zgjati sexhden e namazit m
shum se hert e tjera. N kt koh njri prej nipave zuri
loj mbi shpinn e tij. Pas faljes s namazit sahabt e pyetn:
- O Pejgamberi i Allahut! Kur zgjatt qndrimin tuaj n

sexhde, pandehm se mos psuat gj, apo se mos ju erdhi
shpallja.
Pejgamberi (a.s.) u prgjigj:
- As njra, as tjetra. Kur isha n sexhde, nipi im hipi mbi

shpinn time. Qndrova ashtu derisa zbriti ai. Dshiroja q
mos tia prishja lojn.
(Nesai, Tatbik 82)

RENDESIA E FALJES SE NAMAZIT ME XHEMATE

Kush quhet imam? Po xhemat? prfitojm ne nga falja e namazit me
xhemat?
Imam quhet ai person q i prin nj ose disa be-
simtarve n faljen e namazit. Xhemat quhen mysli- Falja e namazeve n grup zgjon n mesin e
mant q rreshtohen n namaz pas imamit. myslimanve frymn e dashuris dhe t solidaritetit.
Myslimant q i falin namazet me xhemat njihen
Pse xhamia sht quajtur shtpia e me problemet e njri-tjetrit dhe prpiqen t gjith s
Allahut? bashku tu japin zgjidhje atyre.
Xhamit dhe mesxhidt jan ndrtesa ku mysli- N xhami ne msojm urdhresat dhe ndalesat
mant grumbullohen pr t falur s bashku namazet. e Allahut nprmjet ligjratave fetare (vaz), hutbeve
Kto ndrtesa quhen ndryshe edhe shtpit e Zotit, dhe bashkbisedimeve t ndryshme; thellojm njohu-
sepse aty adhurohet Allahu, falet namazi dhe i bhet rit q kemi n lidhje me jetn dhe moralin e Pejga-
mberit ton.
sexhde vetm Krijuesit t Gjithsis.
Prse duhet falur namazi me xhemat?
Pejgamberi yn i ka falur vazhdimisht namazet

me xhemat dhe ia ka kshilluar kt myslimanve. Pejgamberi yn (a.s) urdhron e thot:
102 Ai na ka treguar se namazi q falet me xhemat sht Njerzit q do t fitojn m tepr sevap
27 her m i vlefshm se namazi q falet vetm. Ai nga falja e namazit jan ata q prshkojn
n kmb distanca m t gjata pr t shkuar
ka shprehur paknaqsin e tij ndaj braktisjes s na-
n xhami. Sevapet e atij q fal namazin me
mazit me xhemat pa pasur nj arsye serioze. Ai e ka xhemat jan m t shumt sesa sevapet q
konsideruar faljen vazhdimisht me xhemat si tipar fiton myslimani q falet vetm.
dallues t nj myslimani t devotshm. (Buhari, Ezan 31)
Gjithashtu, Pejgamberi yn i dashur i ka pr-

gzuar myslimant q marrin abdes dhe shkojn n
xhami, me faljen e gjynaheve dhe fitimin e sevapeve
pr do hap t hedhur.
Pejgamberi yn (a.s) urdhron e thot:
Nse dikush merr abdes n shtpin e tij

Pejgamberi yn (a.s) urdhron e thot: dhe niset t shkoj n xhami pr t falur
namazin, do hap q hedh me njrn
Namazi i falur me xhemat sht 27 her m kmb i shlyen nj gjynah, ndrsa do
hap q hedh me kmbn tjetr ia lartson
me vler sesa namazi q falet vetm.
gradn shpirtrore.
(Buhari, Ezan 30) (Muslim, Mesaxhid 282)
Kur mblidhemi pr tu falur s bashku n xha-

mi, ne prjetojm gzimin dhe qetsin e kryerjes s Edukata e xhamis
adhurimit. Engjjt na rrethojn dhe mirsit e Allahut Duhet tu kushtojm kujdes pikave t
derdhen mbi ne. Zoti yn i do m shum adhurimet mposhtme q kan lidhje me edukatn e
q bhen n bashksi, pr hir t s cilave, Ai na fal t xhamis:
metat tona n namaz. V N xhami duhet t hyjm me abdes dhe me
Si duhet br rreshtimi n namazin me kmb t djatht.
xhemat? V Nga xhamia duhet t dalim me kmb t

Kur namazi falet me xhemat, burrat duhen t majt.
qndrojn n rreshtat e par, fmijt n ato t mesit V N tapetin e xhamis nuk duhet t shkelim
dhe grat n fund. me kmb dhe orape t ndotura.
Nse n rreshtin e par pas imamit ndodhet ve- V Para se t shkojm n xhami nuk duhet
tm nj person, ai qndron n krahun e djatht t t ham dika q shkakton shqetsim tek
imamit. xhemati, si: qep, hudhra etj.
Rreshtat e xhematit duhet t jen t rregullt dhe V Duhet t shmangim sjelljet dhe veprimet q
n to nuk duhet t ket asnj vend bosh. Nuk prefe- konsiderohen munges respekti pr xhamin,
rohet t formohet nj rresht tjetr, kur ai prpara tij si: t ulemi duke i zgjatur kmbt, t thrrasim
103
dhe brtasim me z t lart, t flasim gjra t
sht i paplotsuar.
panevojshme dhe t kota etj.
V T dgjojm me vmendje dhe respekt ajetet
Drejtojini rreshtat! Bashkojini sa m drejt shpa- e Kuranit q lexohen, apo ligjratn fetare q
tullat! Plotsojini hapsirat ndrmjet jush! Silluni but mbahet n xhami.
me vllezrit besimtar q ju trheqin nga krahu pr
V Kur vijm me vones n xhami nuk duhet ta
t plotsuar rreshtin. Mos lini hapsira nga ku mund
shqetsojm xhematin pr t dal n rreshtat
t hyj shejtani. Allahu i prmirson zemrat e mys-
e par, por t ulemi n vendin e lir q
limanve q n namaz rrin ngjeshur, pran njri- gjejm.
tjetrit, dhe nuk i begaton ata q bjn t kundrtn.
(Ebu Davud, Salat 93)
Pejgamberi na kujton se drejtimi i rreshtave sh-

t nj ndr elementet plotsues t namazit. Ai pr-
shkonte rreshtat nga cepi n cep dhe duke i drejtuar
u thoshte kshtu sahabeve: Mos rrini n mnyr
t rregullt, njri para, tjetri prapa, se ather edhe
zemrat tuaja bhen t huaja pr njra-tjetrn.
(Ebu Davud, Salat 93)

Cili sht gjykimi fetar rreth faljes s 6) N ulje kndojm lutjet: Tehijjatu, Alla-
namazeve me xhemat? humme salli, Allahumme Barik, Rabbena atina,
dhe Rabbena gfirli dhe japim selam s bashku me
Falja me xhemat e namazit t xhumas sht
imamin.
farz, ndrsa falja e kohve t tjera sht suneti mue-
kede. Mosfalja e namazeve me xhemat pa pasur Gjat faljes me xhemat ne ndjekim imamin dhe
ndonj arsye bie n kundrshtim me praktikn e jets nuk kryejm asnj veprim t namazit prpara se ai t
s Profetit ton, Muhamed (a.s.). veproj.
Si falet namazi me xhemat? Si lidhemi n namaz pas imamit kur e

kapim xhematin me vones?
Kur namazi falet me xhemat imami bn nijetin
pr t falur namazin dhe pr tu prir atyre q jan Kur vonohemi n namazin me xhemat dhe e
pas tij n namaz. Xhemati pas imamit bn nijet pr zm at t filluar, i falim rekatet q nuk i falm me
namazin q sht br gati t fal dhe pr imamin pas imam, n fund fare, pasi imami t jap selamin. Re-
t cilit sht duke e falur at. kati q zm prpara se imami t ngrihet nga rukuja
numrohet si rekat i falur me xhemat, prandaj at
Pr t qen m i qart namazi me xhemat, rekat nuk e llogarisim n rekatet q do t falim pasi
po tregojm se si falet farzi i namazit t dreks me imami t jap selamin.
imam:
N qoft se e arrijm namazin me xhemat n
1) Fillimisht bjm nijetin duke thn: Bra nijet rekatin e dyt, ather kur t qndrojm n uljen e
104
pr hir t Zotit q t fal farzin e namazit t dreks dhe fundit lexojm me vete vetm duan et-Tehijatu
iu lidha pas imamit. dhe presim q imami t jap selam. Pasi imami jep
selamin, ngrihemi n kmb dhe e plotsojm rekatin
2) Sapo imami t marr me z t lart tekbirin
e par q nuk e kemi falur me imam.
fillestar, Allahu Ekber!, edhe ne e themi at me vete
pa z dhe lidhemi pas imamit. Edhe tekbirt e tjer q
thot imami ne i themi me z t ult, aq sa t dgjojm Rekati i par
vetveten. *Subhaneke
*Eudhu, Besmele
3) Pas marrjes s tekbirit fillestar, i lidhim duart *Fatiha
nn krthiz duke knduar Subhaneken dhe pastaj *Sure shtes
nuk lexojm asgj. Edhe n rekatet e tjera nuk lexojm *Ruku
gj kur jemi n kmb. N namazet ku imami kndon *Sexhde
me z, pas Fatihas, thuhet me z t ult Amin. *Ulja e fundit Tahijat,
Allahume salli,
4) Biem n ruku dhe themi tre her Subhane Allahume barik,
Rabbena atina,
rabbijel adhim. Drejtohemi nga rukuja, kur imami Rabenagfirli
thot: Semiallahu limen hamide, dhe kur jemi drejt *Selam
n kmb, themi: Rabbena ve lekel hamd.
5) N sexhde themi tri her Subhane rabbijel

ala.
N qoft se e arrijm namazin me xhemat n

Rekati i par Rekati i dyt
rekatin e tret, ngrihemi n kmb, pasi imami jep
*Subhaneke *Besmele
selam dhe dy rekatet q nuk i kemi falur me imam, i
*Besmele *Fatiha
plotsojm si tregohet n tabelat e mposhtme:
*Fatiha *Nj sure shtes
*Sure shtes *Ruku
*Ruku *Sexhde
*Serxhde *Ulja e fundit

*Tahijat
*Salli Barik
*Rabbena
*Selam
Rekati i par Rekati i dyt Rekati i tret

N qoft se e arrijm
*Subhaneke *Besmele *Besmele
namazin me xhemat n
*Besmele *Fatiha *Fatiha
rekatin e katrt, ngrihemi
*Fatiha *Sure shtes *Ruku
n kmb, pasi imami jep *Sexhde 105
*Sure shtes *Ruku
selam dhe tri rekatet q *Ulja e fundit
*Ruku *Sexhde
nuk i kemi falur me imam i *Tahijat
*Sexhde
*Salli barik
plotsojm si tregohet n *Ulja e par *Rabbena
tabelat e mposhtme: *Tahijat *Selam
Rekati i par Rekati i dyt

Kur arrijm n rekatin e tret n namazin e akshamit,
ngrihemi n kmb, pasi imami jep selam dhe dy *Subhaneke *Besmele
rekatt e tjer q nuk i kemi mbrritur, i plotsojm *Besmele *Fatiha
n kt mnyr: *Fatiha *Ruku
*Sexhde
*Nj sure shtes
*Ulja e fundit
Kur arrijm n rekatin e fundit t nj namazi, pasi *Ruku
*Tahijat
*Sexhde
imami t ket kryer rukun e rekatit t fundit, ather *Salli barik
*Ulja e par *Rabbena
ngrihemi n kmb pasi imami jep selam dhe i falim t
*Tahijat *Selam
gjith rekatet e tjera nga fillimi.
DISA NAMAZE QE FALEN ME XHEMATE

A. NAMAZI I XHUMASE
Dita e xhuma sht festa e javs pr myslimant.
Ata takohen me njri-tjetrin n xhami kt dit dhe Allahu (xh.sh.) urdhron e thot:
kshtu njihen me problemet e njri-tjetrit. Ata pr-
piqen t gjith s bashku tu japin zgjidhje atyre. O ju q besoni! Ditn e xhuma kur t thirreni
Sa rekate ka namazi i xhumas dhe si n namaz me ezan vraponi t prkujtoni Zotin
falet? tuaj. Shkoni n namaz. Lreni pazarin. Nse e
Feja islame e urdhron myslimanin q kur t dini, kjo sht m e dobishme pr ju.
hyj koha e namazit t xhumas t lr punn dhe t
shkoj n xhami pr t falur namazin e xhumas. (Xhuma 9)
Pr t falur namazin e xhumas sht kusht q

n xhami t mblidhen t paktn katr persona, nga
t cilt njri bhet imam, ndrsa t tjert prbjn
xhematin.
Namazi i xhumas ka dhjet rekate dhe falet
n vend t namazit t dreks s dits s premte. Ata
mysliman q nuk mund ta falin namazin e xhumas
duke pasur arsye, duhet t falin namazin e dreks s
dits s premte.
Kush e ka farz faljen e namazit t Allahu (xh.sh.) urdhron e thot:
106
xhumas?
Kur t plotsohet namazi, shprndahuni,
Namazi i xhumas sht farz vetm pr mesh- krkoni rriskun tuaj nga dhuntit e Allahut,
kujt q e kan kaluar moshn e pubertetit.
kujtojeni Allahun shum q t arrini n shptim.
Kush nuk e ka farz faljen e namazit t
xhumas? (Xhuma 10)
Namazi i xhumas nuk sht farz pr grat, f-

mijt, t smurt, ata q jan t detyruar t kujdesen
pr t smurt, pr udhtart, pr ata q nuk jan t
lir, pr t verbrit, sakatt dhe personat me t meta
fizike. N qoft se nj person q i prket njrs prej
ktyre grupeve e fal namazin e xhumas ditn e prem-
te, namazi q fal sht i vlefshm dhe nuk ka nevoj
q t fal namazin e dreks s dits s premte.
Cilat jan kushtet q duhet t Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
prmbushen pr t falur namazin e
xhumas? donjri prej pes namazeve t dits shlyen
mkatet q jan kryer prej momentit q sht
1. Namazi i xhumas duhet t falet n kohn e na-
falur namazi paraardhs dhe deri n momentin
mazit t dreks.
q falet ai, ndrsa namazi i xhumas fal mkatet
2. Duhet t jet nj person q do t lexoj hutben. q jan kryer q prej namazit t xhumas t
falur prpara tij dhe deri sa falet ai, me kusht q
3. Vendi ku falet namazi i xhumas duhet t jet i
mkatet e bra t mos jen gjynahe t mdha.
hapur pr kdo.
(Muslim, Taharet 14)
4. Prve imamit duhet t jen t pranishm si xhe-
mat t paktn tre vet.
Si falet namazi i xhumas? Si falet namazi i Bajramit?
V Para farzit t xhumas falen katr rekate sunet. Namazet e bajramit falen me xhemat. Nuk thi-
rret as ezani dhe as ikameti. Bjm nijetin dhe lidhemi
V Ky namaz falet njsoj si katr rekatet sunet t n -
n namaz. M pas namazin e falim n kt mnyr:
mazit t dreks.
Rekati i par: Fillojm namazin me tekbirin
V Pas namazit sunet ligjruesi (hatibi) ngjit shkallt
fillestar. M pas kndojm Subhaneke. Marrim tre
e minberit dhe pasi hip disa shkall, ulet.
her tekbir sikurse tekbiri fillestar bashk me imamin
V Muezini kndon ezanin brenda n xhami. duke i uar duart deri te vesht. N dy tekbirt e par
V Pasi kndohet ezani, ligjruesi ngrihet n kmb nuk i lidhim duart, ndrsa n t tretin i lidhim. Dgjoj-
dhe lexon hutben. Myslimant n xhami e dgjojn m imamin q kndon Fatihan dhe nj sure shtes.
pa fjal kt hutbe, leximi dhe dgjimi i s cils sht Me rukun dhe sexhdet prfundojm namazin.
farz. Rekati i dyt: Pasi dgjojm Fatihan dhe su-
V Pas hutbes, kur myezini kndon ikametin ngrih - ren prsri marrim tre tekbire s bashku me imamin
mi n kmb dhe lidhemi pas imamit. Falim dy rekatet duke i ngritur duart deri tek vesht dhe n secilin
farz t xhumas. rast duart i lshojm anash. N tekbirin e katrt nuk

i ngrejm duart, por prkulemi n ruku. Me rukun,
V Pasi kemi falur dy rekatet farz t xhumas, falim
sexhden dhe uljen prfundojm edhe namazin.
edhe katr sunetet e fundit t xhumas, t cilat falen
njsoj si suneti i dreks.
V Myslimani q dshiron, mund t fal edhe gjas - 107

t rekate t tjera.
B. NAMAZI I BAJRAMIT
Myslimant kan dy festa t mdha n vit. Njra

sht Bajrami i Ramazanit, ndrsa tjetra Bajrami i Kur-
banit. N kto bajrame falim namazin e Bajramit, q
sht dy rekate, n shenj falenderimi ndaj Allahut.
Pr cilt sht vaxhib falja e namazit t

Bajramit?
Falja e namazit t Bajramit sht vaxhib pr ata

mysliman q e kan farz faljen e namazit t xhuma-
s.
Kur falet namazi i Bajramit?
Namazi i Bajramit falet 40-45 minuta pas lindjes

s diellit t mngjesit t dits s Bajramit. Kjo koh
nuk sht e prer. N disa vende koha e pritjes pas
lindjes s diellit pr t falur namazin e Bajramit sht
m e shkurtr.
Kur lexohet hutbeja e namazit t Cili sht gjykimi juridik fetar pr kt

Bajramit? namaz?
Falja e namazit t xhenazes sht farzi kifaje. Kur
Hutbet e Bajramit lexohen pas namazit. Leximi
falja e ktij namazi kryhet nga nj grup myslimansh,
i ktyre hutbeve sht sunet, tradit e Pejgamberit personat q e falin at fitojn sevape, ndrsa perso-
ton. nat q nuk jan t pranishm, nuk jan prgjegjs pr
mosfalje t namazit t xhenazes. Nse askush nuk ia
N kto hutbe, ligjruesit japin kshilla n lidh- fal xhenazen myslimanit t vdekur, t gjith myslima-
je me rndsin dhe domethnien e dits s Bajra- nt e asaj zone jan prgjegjs pr moskryerjen e nj
mit. Pasi t mbarojn hutbet dhe duat, myslimant farzi dhe jan gjynahqar.
urojn njri-tjetrin pr Bajramin. Ata q nuk kan Si falet namazi i xhenazes?
folur me njri-tjetrin, pajtohen n kt dit. Namazi i xhenazes nuk ka ruku, as sexhde. Ai
falet duke br nijet dhe me marrjen e katr tekbi-
Cilat jan fjalt e tekbirit teshrik dhe
reve.
kuptimi i tyre?
Qndrojm para xhenazes s vendosur n vend-
in e caktuar dhe bjm nijet duke thn Po fal namaz
j
n j pr hir t Allahut, po bj dua pr t vdekurin dhe iu
n j n j lidha imamit. Marrim tekbirin fillestar dhe ngrejm
j
j n duart deri te vesht. Pastaj i lidhim ato nn krthiz.
Themi lutjen Subhaneke allahume. Marrim tekbirin
e dyt, por kt her pa i ngritur duart deri tek vesht.
Themi duat Allahume salli...Allahume barik.... Ma-
Allahu ekber, Allahu ekber, La ilahe illallah, hu- rrim tekbirin e tret, pa i ngritur duart deri tek vesht
108
vallahu ekber, Allahu ekber ve lil-lahil hamd dhe lexojm duan e xhenazes, nse e dim prme-
ndsh at. N qoft se nuk e dim duan e xhenazes,
Kuptimi sht: Allahu sht m i madhi. Allahu
ather lexojm suren e Fatihas. Pas tekbirit t katrt
sht m i madhi. Nuk ka Zot tjetr prve Allahut. japim selam n t djatht dhe n t majt dhe kshtu
Allahu sht m i madhi. Allahu sht m i madhi. prfundon edhe falja e namazit t xhenazes.
Falenderimet i takojn vetm Atij. Pas faljes s xhenazes u japim ngushllimet tona
sht tekbiri teshrik? Kur thuhet? familjarve dhe t afrmve t t vdekurit. Ne u gje-
ndemi pran n ditn e tyre m t vshtir dhe u ja-
Tekbiret q kndohen pas namazeve farz n di- pim mbshtetjen ton. Ne ndajm me ta dhimbjen
tt e Kurban Bajramit quhen Tekbiri Teshrik. Kto dhe hidhrimin e tyre.
tekbire kndohen pas do namazi farz duke filluar me
namazin e sabahut t dits s Arefes pr t prfu-
nduar n namazin e ikindis t dits s katrt t Baj-
ramit. Kndimi i ktyre tekbirve sht vaxhib. Kto
tekbire kndohen edhe kur falim namaz me xhemat, Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:
edhe kur falemi vetm.
Kush qndron n xhenaze deri sa t falet xhenazja
fiton sevapin e nj krati. N qoft se qndron
C. NAMAZI I XHENAZES. edhe deri sa t varroset, fiton sevapet e dy krateve.
Pyetn: Sa sht nj krat? Pejgamberi iu prgjigj:
Namazi i xhenazes sht nj lutje q bhet pr
Sa dy male t mdha!.
vllain ton mysliman q ka vdekur. Ky namaz, q za-
konisht falet me xhemat, mund t falet edhe vetm. (Buhari, Xhenaiz 59)
D. NAMAZI I TERAVISE t dyt themi Ettehijjatu li... dhe Allahume salli...

Namazi i teravis prbhet nga 20 rekat dhe fa- Allahume barik... dhe kur ngrihemi n rekatin e tret
let gjat muajit t Ramazanit. Falja e ktij namazi sht Subhaneke.
suneti muekede si pr meshkujt, ashtu edhe pr grat.
Edhe ata t cilt pr arsye t ndryshme nuk mund t
agjrojn, e kan sunet t falin teravin.
A mund ta falim vetm namazin e

teravis?
Pejgamberi yn e ka falur kt namaz her vetm

dhe her me xhemat. Ai i ka kushtuar rndsi ktij
namazi. M pas, n kohn e Omerit (r.a.), namazi i
teravis sht falur vazhdimisht me xhemat dhe k-
shtu ka ardhur si tradit deri n ditt tona.
Kshtu q namazin mund ta falim si vetm n

shtpi, ashtu edhe me xhemat. Por, natyrisht, sevabi
i faljes n bashksi sht m i madh.
Kur dhe si e falim namazin e Teravis?
Namazi i teravis falet pas namazit t jacis Pejgamberi (a.s.) yn thot:

dhe para namazit t vitrit. Esht shum sevap t falet 109
Kush e fal teravin duke besuar n vlerat
i plot me 20 rekate. Kto rekate mund t falen dy e muajit t Ramazanit dhe duke e pritur
nga dy ose katr nga katr. Kur e falim me nga katr sevabin prej Allahut, atij i falen t gjitha
rekat, ather ato i falim si rekatet sunet t para t gjynahet.
ikindis ose t jacis. Pra n uljen e par pas rekatit (Muslim, Taharet 14)
NAMAZI I TE SEMURIT
Si e falim namazin kur smuremi? mund t bjm nse smund ta
falim namazin, qoft edhe shtrir
Feja jon e bukur, Islami ka parapar shum
dhe me shenja?
lehtsime n mnyr q t mos mbetemi pa i kryer
adhurimet tona. Kur jemi t smur aq sa t mos kemi Nse nuk kemi mundsi t falemi as me shenja,
mundsi t qndrojm n kmb, ne mund t falemi namazet i lm pr m von dhe kur t shrohemi i
ulur. Nse as kt nuk mundemi ta bjm dot, falemi falim kaza.
shtrir duke br me shenja. Me shenja nnkuptojm
prkuljen e koks leht pr rukun dhe sexhden.
NAMAZI I UDHETARIT
Kur quhemi udhtar? me katr rekate shkurtohen n dy (dreka, ikindia, jacia).
Quhemi udhtar kur shkojm n nj qytet apo Namazet farz q kan dy dhe tre rekate (sabahu dhe
vend q ndodhet 90 km larg nga vendi ku banojm akshami) falen pa i shkurtuar. Nse koha nuk sht e
pr t qndruar aty m pak se 15 dit. prshtatshme, ather mund t mos i falim sunetet.
Por nse i falim namazet sunet, ato nuk i shkurtojm,
si bjm me namazet farz.
Si e falim namazin me xhemat, kur

jemi udhtar?
Kur jemi udhtar dhe falemi t lidhur pas

nj imami q nuk sht udhtar namazet farz nuk i
shkurtojm, por i falim t plota.
Kur fillon dhe kur mbaron udhtimi? Si i fal namazet farz udhtari q falet
Udhtimi fillon kur dalim nga vendbanimi yn pas nj imami q nuk sht udhtar?
dhe prfundon me kthimin ton n t.
Nse imami sht udhtar, ai jep selam pas dy
Si i falim namazet kur jemi udhtar? rekatve t par t namazeve farz. Nse n xhematin
110
Duke qen se gjat udhtimit prballemi me q falet pas tij ka njerz q nuk jan udhtar, ata e
vshtirsi dhe situata t rnda, feja jon i ka lehtsuar falin namazin t plot duke plotsuar m vete edhe
rregullat me t cilat kryhen adhurimet. Namazet farz dy rekatt e tjer.
NAMAZI KAZA
do t thot namazi kaza? kur nuk kemi mundsi ti falim n kohn e tyre. Lnia
kaza e namazeve pa patur ndonj shkak sht nj
Falja e namazit n kohn e vet quhet eda,
gjynah i madh.
ndrsa kur namazi nuk falet n kohn e vet, por m
von ai quhet namaz kaza. Si falen kaza namazet?
Cili sht vendimi juridik fetar n Namazi i sabahut q nuk falet n kohn e tij t
prcaktuar mund t bhet kaza s bashku me sunetin
lidhje me shtyrjen e faljes s namazit,
n t njjtn dit deri sa dielli t ngjitet n zenit.
derisa t bhet kaza?
Suneti i sabahut i nj dite m par nuk falet kaza.
Ashtu sikurse sht farz falja e namazeve n Kur falen kaza namazet falen vetm rekatt farz dhe
kohn e vet, ashtu sht farz edhe falja e tyre kaza, jo ato sunet.
Si e bjm nijetin n namazet kaza? - Bra nijet pr faljen e farzit t sabahut t fundit
q nuk arrita ta fal.
Kur bjm nijetin pr namazet kaza p.sh. pr
sabahun, e bjm kshtu: N cilat koh mund t falen namazet
kaza?
- Bra nijet pr t falur farzin e sabahut q nuk
Namazi kaza mund t falet n do koh prve
arrita ta falja sot.
tre kohve n t cilat falja e namazit sht mekruh, t
Nse nuk arrijm t kujtojm se namazet e cils cilat jan kur lind dielli, kur sht n kup t qiellit dhe
dit kan mbetur kaza ather nijetin e bjm kshtu: duke pernduar.
Shejtani mundohet t na largoj nga namazi

Namazi sht nj adhurim i madh. Duke na i kujtuar t gjitha punt n
Padyshim q shejtani nuk rri duarbosh, por momentin e namazit dshiron t sillemi
prpiqet t na largoj nga ky adhurim duke shum shpejt sikur t mos kishim aspak koh.
na nxjerr lloje t ndryshme pretekstesh. Kur N kt mnyr ai na pengon ti bindemi
vjen koha pr namaz dhe dshirojm t falemi urdhrit t namazit dhe t plotsojm rukut
shejtani na vjen pran duke na thn: dhe sexhdet. Ndrsa n fakt kur mendojm
- Ka akoma koh. Tani ti po punon. Shiko pr namazin aq shum koh t lir ke.
punn tnde. E fal m von. Ti je i lodhur, fli 111
Shejtani pr t na larguar nga anamazi
edhe pak dhe kshtu prpiqet t na largoj klikon aq shum gjra n mndjen ton. Disa
nga ky adhurim. Kshtu ai bn q t vonohemi prej tyre jan: shkon pran t varfrve dhe t
dhe koha e namazit t kaloj. pastrehve, u thot q ta ln namazin duke
Nganjher me an t njerzve prpiqet u thn:
t na pengoj dhe t na largoj nga namazi.
- Namazi nuk sht pr ju!.. Namazi
Edhe kur jemi me njerz ai na thot:
sht pr ata q Allahu u ka dhn shndet
- Ka koh. T mbaroj edhe kjo tem. dhe pasuri t madhe. Shkon te t smurt dhe
Fol edhe pak apo e fal m von pasi t ik u thot:
shoku yt, dhe kshtu mundohet t na largoj
- Lre namazin pasi Allahu thot se
nga namazi. N situata t tilla duhet thn
ka sjell lehtsi pr ata q jan t smur.
- Koha po kalon duhet t fal namazin, dhe Kur t bhesh mir fal sa t duash. Kshtu,
nse falemi ather kemi mundur shejtanin. ai mundson ta ln namazin. do njeri
Nj nga rrugt q ka aplikuar shejtani prpiqet ti shmanget namazit duke gjetur do
pr t na mashtruar sht edhe prshpejtimi lloj preteksti pr shptim nga kjo detyr.
i namazit. Rruga m e mir pr t shptuar nga kto
- Fale sa m shpejt namazin se ke shum kthetra sht falja vazhdimisht e namazit sapo
pun ti vij koha.
SEHVI SEXHDEJA
sht sehvi sexhdeja? W Kur lexojm suren shtes para Fatihas, ather
Sehvi sexhde do t thot sexhdeja e harress duhet t bjm sehvi sexhde. Pasi leximi i sures Fatiha
apo e ngatrrimit t veprimeve n namaz. para nj sureje shtes n namaz sht vaxhib.
Nse gjat namazit, n rast harrese, bjm nj W Nse prkulemi n ruku duke harruar t lexojm
veprim q nuk e prish namazin, por nuk prputhet suren shtes pas Fatihas, nuk drejtohemi nga rukuja
me mnyrn e sakt t tij, ather ne duhet t bjm q ta lexojm suren shtes. Vazhdojm namazin me
sehvi sexhde. Duke br sehvi sexhde ne plotsojm rukun dhe sexhden. N fund t namazit bjm sehvi
t gjitha mangsit q mund t kryejm pa dashje gja- sexhde. Kjo sehvi sexhde bhet sepse leximi i nj su-
t namazit. reje shtes pas Fatihas sht vaxhib.
N cilat raste duhet t bjm sehvi W Kur jemi duke falur Vitrin nse prkulemi n ruku
sexhde? duke harruar t lexojm duan e Kunutit, ather
1. Kur vonojm kryerjen e njrit prej farze- nuk ngrihemi pr t marr tekbirin e kunutit dhe as
ve brenda namazit, ather duhet t bjm sehvi nuk e lexojm duan e kunutit, por vazhdojm nama-
sexhden. (Kur nuk e bjm t paktn nj farz p.sh. zin me rukun dhe sexhden. N fund t namazit bj-
harrojm t prkulemi n ruku, por biem menjhe- m sehvi sexhde. Kjo sehvi sexhde bhet sepse leximi
112 r n sexhde ather namazi prishet.) i duas s Kunutit sht vaxhib.
2. Kur vonojm apo harrojm t kryejm njrin W N qoft se, n namazet me tre apo katr r -
prej vaxhibeve t namazit, ather duhet t bjm kate, ngrihemi n kmb duke harruar q t ulemi pas
sehvi sexhden. sexhdes s rekatit t dyt, ather nuk kthehemi pra-
pa dhe t ulemi n Tehijat, por vazhdojm namazin
Disa raste q na detyrojn t bjm
me rekatin e tret. N fund t namazit bjm sehvi
sehvi sexhden
sexhde. Kjo sehvi sexhde bhet sepse ulja e par dhe
W N nj namaz me katr rekate nuk qndrohet
kndimi i Tehijatit n at ulje jan vaxhib.
n ulje pas sexhdes s dyt t rekatit t tret. Nse
ndodh q besimtari n namaz ulet n Tehijjatu, at- Nse bjm m tepr se nj gabim
her ai duhet t bj sehvi sexhde, sepse ai n kt gjat namazit, ather sa sehvi
rast ka vonuar kijamin e rekatit t katrt. sexhde duhen br?
Brja nj her e sehvi sexhdes sht e mjaftue-

shme pr t kompensuar disa gabime t bra.
Kur dhe si e bjm sehvi sexhde?
N uljen e fundit pasi t kemi knduar Tehijatu

japim selam n t djatht dhe n t majt. Pastaj themi
Allahu Ekber dhe bjm dy her sexhde. Pas ktyre
sexhdeve qndrojm prsri t ulur dhe japim selam.
SEXHDEJA E TILAVETIT
sht sexhdeja e Tilavetit? Si e bjm sexhden e Tilavetit kur
ajetin nuk e lexojm gjat namazit?
N Kuran gjenden disa ajete, pr t cilat bhet
sexhde n rast se i lexojm apo i dgjojm ato. Pik- Kur njrn prej ajeteve t sexhdes e lexojm
risht sexhdeja q bjm kur lexojm apo dgjojm jasht namazit, ather marrim abdes nse nuk
kto ajete quhet sexhdeja e Tilavetit. kemi, kthehemi drejt kibls, themi Allahu Ekber!
pa i ngritur duart tek vesht dhe biem n sexhde.
Pasi t themi tre her Subhane rabbijel ala! n
Sa ajete t sexhdes ka n Kuran?
sexhde ngrihemi nga sexhdeja duke thn prsri
N Kuran ka 14 ajete t sexhdes.
Allahu Ekber! Ndrsa ngrihemi themi Gufrane-
ke Rabbena ve ilejke mesir!
Cili sht vendimi juridik fetar rreth k
saj sexhdeje?
Ai q e dgjon apo e lexon ajetin e sexhdes e

ka vaxhib t bj sexhden tilavetin. Edhe ai mysli-
man q e lexon apo e dgjon kuptimin nga gjuha
arabe n nj gjuh tjetr jo arabe t ktyre ajeteve e
113
ka vaxhib t bj sexhde tilavetin.
Si e bjm sexhden e Tilavetit kur jemi

n namaz?
Kur ajetin e sexhdes e lexojm gjat namazit

ather:
1. Nse pas ajetit t Tilavetit nuk do t vazh-

dojm m leximin ose nuk do t lexojm m shum
se tre ajete, ather prkulemi n ruku dhe bjm
sexhden. Me an t ksaj sexhdeje t namazit ne
ojm n vend edhe sexhden e duhur.
2. Nse pas ajetit t Tilavetit do t vazhdoj-

m leximin me m tepr se tre ajete, ather themi
Allahu Ekber! dhe biem drejt e n sexhde. Pasi t
themi tre her Subhaneke rabbijel ala! n sexhde,
marrim prsri tekbir, ngrihemi n kmb dhe vazh-
dojm t lexojm pjesn pas ajetit t sexhdes.
KOHET NE TE CILAT ESHTE MEKRUH

FALJA E NAMAZIT
A ka ndonj koh n t ciln sht mekruh A ka koh n t cilat sht mekruh vetm
falja e namazit? falja e namazeve nafile?
Namazi sht mekruh t falet n tre koh. N Ka dy periudha kohore n t cilat mund t falen
kto koh nuk falet asnj lloj namazi fardo qoft ai namazet farz, vaxhib, xhenazja dhe t bhen kaza ato
(farz, vaxhib, sunet, nafile, xhenaze apo kaza). Nuk q nuk jan falur. N kto koh mund t bhet edhe
bhet as sexhdeja e tilavetit. Kto tre koh jan: sexhdeja e tilavetit. Por, n kto dy koh sht mek-
ruh falja e namazit nafile. Ato dy koh jan:
1. Gjat lindjes s diellit: Kjo koh fillon me
lindjen e diellit dhe zgjat 45 minuta pas lindjes s 1. Koha e namazit t sabahut: Q nga mo-
tij. (N qoft se lindja e diellit na z duke falur menti i imsakut e deri sa t lind dielli falja e do
namazin e sabahut, ai namaz zhvleftsohet dhe lloj namazi nafile prve sunetit t sabahut sht
duhet falur m von.) mekruh.
2. Kur dielli sht n kupn e tij: Esht nj 2. Koha pas farzit t ikindis: sht mekruh fal-
koh rreth 45 minuta para namazit t dreks. ja e namazit nafile pas faljes s farzit t namazit
t ikindis.
3. Gjat perndimit t diellit: sht nj koh
114 afrsisht 45 minuta para perndimit t diellit.
(N kt koh mund t falet vetm namazi i iki-
ndis s asaj dite.)
NAMAZET E MIA
M tinglluan n vesh fjalt e gjyshes s tij. K i s h t e
shprthyer kiame-
- Biri im, a lihet namazi n kt koh?
ti. Kishte nj turm t
Gjyshja ishte rreth t shtatdhjetave, por n madhe njerzish. Kudo
momentin q thirrej ezani fluturonte nga vendi, kishte njerz. Dikush
merrte abdes dhe falte namazin. Ndrsa vet ai i ngrir rrinte dhe shihte ambien-
nuk mundte ta mbikqyrte veten. Se ndodhte, tin, dikush sillej sa majtas djathtas, dikush tjetr
por gjithnj namazi i mbette n minutat e fundit. ulur n gjunj dhe kokn e kishte mes duarve.
Kshtu nxitimthi prfundonte namazin. U ngrit
I dukej sikur zemra po i dilte nga vendi.
nga vendi pr t menduar kt dhe papritmas
Thuajse po prpiqej t shptonte nga kafazi dhe
syt i rrshqitn te ora. Kishte edhe 15 minuta t
dridhej i tri. N jet kishte dgjuar shum gjra
thirrej ezani i jacis.
pr ahiretin, pr marrjen n pyetje dhe peshoren
- Prsri e vonova namazin - tha me vete dhe tashm ishin br pjes e pandar. Por se
duke tundur kokn sa nj an n tjetrn. Mori kishte menduar asnjher se do t ndiente nj fri-
abdes n prshpejtim dhe akoma pa u thar mir k kaq t tmerrshme.
115
kaloi n dhomn e tij. I detyruar e fali nnamazin
Llogaria dhe pyetjet i vazhdonin.
me shpejtsi. Dhe duke br tesbihatet nuk mu-
ndi t rrinte pa kujtuar fjalt gjyshes s tij. N kt koh u lexua edhe emri i tij. Shikoi
me udi djathtas dhe majtas.
- Sikur t m shihte n gjndje jam prsri
do m brtiste me t mbl. - M thirrt emrin tim? pyeste me vete duke
u dridhur.
Ai e donte shum gjyshen Sa bukur e falte
namazin ajo grua e bekuar, aq bukur saq at e Grumbulli i njerzve sikur ishte ndar n gjy-
ndiqte me nj admirim si t shihte nj ylber. Ajo sm dhe para tij ishte hapur nj rrug.
falej n namaz me nj prulje aq t madhe sa q Dy persona e morn pr duarsh. Ishte e qar-

nga virtualiteti ndryshonte bota e saj shpirtrore t se ishin nnpuns t ksaj dite. Eci i habitur
Sapo e kujtoi at thuajse ndryshoi. At dit ishte mes njerzve. Melekt u larguan n t dyjat ant.
lodhur shum deri n dark. Mbi supe mbarte Koka e tij ishte prpara.
nj lodhje t madhe. N momentin e duas u
E gjith jeta i kalonte para syve si n nj
ul n sexhde. Ai e plqente q pas namazit t
film.
bnte nj meditim t till. Pr nj moment sikur
iu mbylln syt: - Falenderimet i qofshin Atij - tha me vete
dhe vazhdoi.
- Sa shum qnkam lodhur! - tha me vete
dhe ashtu humbi n botn e tij.
- I hapa syt bots dhe pash vetm njerz Mbshtetja e vetme ishte mshira e Allahut.
q shrbenin. Llogaria zgjati shum. Dridhej i tri. Ishte br n
djers.
Babai merrte pjes n shum biseda fetare
dhe mallin e harxhonte n rrug t Zotit. Syt prisnin rezultatin e peshores. M n
fund do t jepej rezultati.
Nna prcillte mysafir dhe sa mblidhte nj-
rn tryez shtronte tjetrn. Engjejt e ngarkuar me detyr, n dor kishin
letr dhe doln para paris s njerzve. Fillimisht
Un prher n kt rrug kam qn, gjith-
u lexua emri Tashm kmbt nuk e mbanin m.
mon n shrbim t njerzve. Atyre u kam shpje-
Thuajse do ti binte t fikt. Nga emocioni kishte
guar Allahun. Kam falur namazet. Kam agjruar.
mbyllur vesht dhe nuk dgjonte asgj.
do farz e kam kryer dhe jam larguar nga hara-
mi. Nga turma e njerzve u dgjua nj z.
Duke lotuar thoshte: Vall i dgjonte gabim?
- E dua Zotin tim. T paktn kshtu me- Emri ishte n listn e xhehenemit.
ndoj.
Ra n gjunj. Nga udia kishte mbetur i ngri-
116 Por nga ana tjetr mendonte r.
t bja, sht pak, nuk mund ta fitoja - Jo, smund t jet kshtu! Vraponte sa
xhennetin. djathtas majtas.
- Si ka mundsi t jem n xhehenem? Kam U kthye pr her t fundit dhe pa mbrapa. Tash-
qen gjithmon me njerz q vetm shrbenin. m edhe syt i ishin thar. Shpresat i kishin mba-
Kam punuar perher me ta. Gjithmon kam ruar. Uli kokn dhe u krrus.
shpjeguar Zotin.
Gishtat q kishin kapur kraht u liruan. Nj
Syt ishin mbushur me lot dhe trupin po ia nga melekt e shtyu. Pr nj ast e pau veten n
lagnin. ajr. Po binte drejt flakve. Sapo kishte rn dy
metra dhe nj dor e kapi. Ngriti kokn dhe pau
Dy engjjt n detyr e mbajtn pr krah dhe
sipr.
po e onin drejt zjarrit t xhehenemit.
Nj i moshuar me mjekr t bardh e kishte
Po ulrinte
shptuar. E trhoqi sipr. Duke shkundur pluhu-
- A nuk kishte shptim? A nuk do dal dikush rat nga sipr e pau n fytyr t moshuarin.
t m ndihmoj?
- Po ju kesh jeni? E pyeti.
Nga buzt e tij dilnin vetm lutje.
I moshuari buzqeshi dhe iu prgjigj:
- Ku jan shrbimet e mia? Agjrimet e
- Un jam namazet e tua.
mia? Kuranet q kam lexuar? Namazet e
mia? Askush nuk do t m shptoj sot? - Pse u vonuat? Pr pak po bija. N momen-
tin e fundit m keni shptuar.
Lutej duke brtitur. 117
Me buzqeshje i tha:
Engjjt e xhehenemit vazhdonin ta merrnin
zvarr. Ishin afruar shum zjarrit. Kthehu kokn - Edhe ti prher n momentin e fundit m
prapa. Ishin mundimet e fundit, ndrkoh i arrije mua, a t kujtohet?
erdhi n mndje fjala e Pejgamberit (as) q
Ngriti kokn nga vendi ku kishte rn n
thoshte:
sexhde. Pa se ishte mbuluar n djers.
- Ashtu sikurse nj lum q e pastron
Dgjoi zrin q vinte nga jash-
njeriun pes her n dit, edhe namazet
t.
e pastrojn at nga gjynahet.
Po kndohej ezani i jacis.
Dhe mendoi:
U ngrit me t shpejt nga vendi.
- As namazet e mia nuk do m
Shkoi t merrte abdes pr namazin e
shptojn dot?
jacis.
Namaaet e mia Namazet e mia
Namazet e miaaaa
(ABDULLAH DEMIR)
Engjjt n detyr nuk pushuan.
Vazhduan t ecnin dhe arritn deri te hyrja
e xhehenemit. Nxehtsia po i digjte fytyrn.
PEJGAMBERI YNE E PELQENTE SHUME FALJEN

E NAMAZIT
Pejgamberi yn e quante namazin Drita e syve Pejgamberi yn nuk e ka ln namazin edhe n
t mi. Ishte shprehja m e bukur e dashuris dhe astet kur smundja e tij ishte rnduar shum. Megji-
lidhjes s tij me Allahun. Ai tregonte kujdes q na- thse smundja i ishte rnduar dhe ishte dobsuar ai
mazet ti falte n kohn e duhur. Plqente shum q prsri, me ndihmn e dy personave, doli nga sht-
namazin ta falte sapo t hynte koha. Nuk e plqente pia, shkoi n xhami dhe u fal me xhemat. Edhe n
ta vononte. Ai thoshte: momentet fundit t jets s tij ai nuk harroi t kshi-
llonte umetin e tij duke thn:
N fillim t namazit sht plqimi i Allahut,
ndrsa n fund sht falja e Tij - Kini kujdes dhe mos e lini namazin! Kini kujdes
dhe mos e lini namazin! Kini frik Allahun nga mbi-
(Tirmidhi, salat, 13)
kqyrja e t drejts s skllevrve, grave dhe fmijve
Kshtu, ai theksonte se Allahu mbetet i knaqur tuaj!
me robrit e vet q e falin namazin n momentin e
(Ebu Davud, Edeb, 123-124)
par q hyn koha e tij, por dhe pohonte se Ai do
ti falte me mshirn e Tij ata besimtar q bjn
gabimin e shtyrjes s namazit deri n kohn e fundit
t tij duke treguar kshtu nnvlersim t rndsis s
118
kohs s namazit.
Pejgamberi yn, kur hynte koha e namazit, linte
do gj dhe i drejtohej Allahut.
Urdhro familjen t falin namaz, Edhe ti
Nna e besimtarve, Aishja e rrfen me kto vazhdoje me durim! Ne nuk duam gj prej teje.
fjal rndsin q i kushtonte Profeti (a.s.) kohs s
Pasi ai q ta jep at sht Allahu. Fundi me hajr
namazit:
sht i t devotshmve)
- I drguari i Allahut, fliste me ne dhe ne me t.
Por, kur vinte koha e namazit, ai sikur nuk na njihte (Taha 132)
m dhe vetm i drejtohej Allahut.
(Fezail ahmal, 303)
Prve farzeve ai falte edhe nafile sa her q

gjente rastin. Pr fardo lloj shkaku q e gzonte
menjher falte namazin e falenderimit. Kur mrzitej
pr dika menjher vraponte drejt namazit.
Pejgamberi yn (a.s.) i dashur thot:
Nj her kishte falur namaz aq sa i ishin enjtur
kmbt. Kur Aishja e pyeti: Kur t lidhesh pr t falur namazin, falu
O i drguari i Allahut! Kur t gjitha gjynahet ju sikur t ishte namazi i fundit! Mos e thuaj at
jan falur, ather pse e mundoni veten kaq shum? fjal pr t ciln nesr do t pendohesh!
Ai u prgjigj: (Ibni Maxhe, Zuhd, 15)
- A nuk dshiroj t jem nj rob falenderues?

Pejgamberi yn, q ia kushtoi jetn e tij predikimit t Islamit

dhe edukimit t sahabve me etikn hyjnore, dshironte q do
kush t falte n mnyrn m t mir t mundshme namazin, q
sht burim qetsie. Abdullah bin Revaha do t shkonte n luftn e
Mutes dhe ngaq e dinte q do ta merrte malli pr profetin i shkoi
pran pr tu prshndetur me t me rast edhe e pyeti:
- O i drguari i Allahut! M kshillo mua dika q ta msoj

prmendsh dhe mos ta harroj.
- Ti nesr do t shkosh n nj vend q nuk e falenderojn

Allahun. Bj sa m shum sexhde atje dhe fal sa m shum shum
namaze.
(Vakiti, II, 758)
119
XHAMITE DHE MESXHIDET
sht xhamia dhe mesxhidi? mysliman. Veanrisht kryerja e adhurimit n xhami
Mesxhidet, q n gjuhn shqipe do t thon bashkarisht sht m e dobishme dhe m me vler se

vendi ku bhet sexhdeja, jan vende t shenjta t adhurimi i br vetm. Xhamit jan vende t shenj-
bra pr adhurim ndaj Allahut. N traditn e vjetr ta ku myslimant mblidhen dhe njihen mes tyre pes
mesxhide jan quajtur ato vende ku faleshin shum her n dit dhe veanrisht do t xhuma.
pak njerz. Xhami quhen ato objekte t kultit ku
mund t falen shum njerz. N vendet e tjera mys-
Cila sht faltorja e par e ngritur pr
limane kto dy fjal prdoren n vend t njra tjet-
adhurimin ndaj Allahut?
rs. T dyja sbashku xhamia dhe mesxhidi quhen n
gjuhn arabe edhe mabed q do t thot faltore ku Kurani na mson se vendi i par i ndrtuar pr
adhurohet Allahu. adhurim t Allahut sht Qabja. N librat e historis
Islame transmetohen njohurit se ai q e ndrtoi i pari
N fen islame nuk sht kusht nj vend i vean-
Qaben qe profeti Adem (a.s.). Ibrahimi me t birin
t pr t falur namaz, pr t br dua ose pr t adhu-
ruar Zotin. Adhurimin dhe ibadetet ne mund ta bjm Ismailin e rindrtuan Qaben mbi t njjtat themele.
n do vend t pastrt. Megjithkt nuk duhet t ha- Xhamia e dyt n rruzullin toksor sht Mesxhidul-
rrojm se jan xhamit dhe minaret e tyre q zgjaten Aksa n Jeruzalem, t ciln e ndrtoi profeti Sulej-
drejt qiellit q na tregojn se n at vendbanim jetojn man (a.s.).
e dedikuara pr t adhuruar Allahun. Besimtart

q frekuentojn xhamit gjejn n to qetsi dhe
e adhurojn t sigurt Allahun. Ata msojn dhe
lidhen me njri-tjetrin. Askush nuk mund ti ma-
rr n pronsi kto vende. Ky sht nj gjynah
shum i madh. Ata q bjn nj gj t till dhe
q pengojn adhurimin e Allahut n vende t ti-
lla jan m t dhunshmit e njerzve. Mesxhidet
jan simboli i njsis s Zotit (tevhid) dhe deg
t Qabes mbi tok. Prandaj myslimant n do
A ka ndrtuar Pejgamberi yn xhami?
vend ku kan shkuar kan ndrtuar xhami t
Pejgamberi yn, me vite t tra n Mek, madhsive t ndryshme sipas nevojave t vendit
ka adhuruar Allahun dhe ka falur namaz n dhe t kohs.
Qabe. N kohn kur jobesimtart u shkaktonin
edhe m shum shtypje dhe mundime myslima-
nve, profeti vazhdonte t falej me xhemat n A shrbejn xhamit vetm pr t
banesn e quajtur Darul Erkam, prej ku edhe falur namaz?
u msonte t interesuarve msimet e besimit is- Xhamit nuk jan vetm vende ku falen
lam. N at koh kishte edhe njerz si Ebu Bekri
namazet. Gjat gjith historis islame xhamit
120 q shtpit e tyre i kthyen n mesxhide pr tu
kan prbr brthamn e qytetrimeve islame.
falur namazi.
Pejgamberi yn n kohn e tij pati hapur afr
Kur Pejgamberi emigronte drejt Medines Mesxhidi Nebevi nj shkoll t quajtur suffe,
ai urdhroi q n vendin e quajtur Kuba t e cila m pas u b edhe nj qendr fetare kultu-
ndrtohej nj mesxhid. Menjher filloi ndr- rore. Msuesi i par i suffe-s qe profeti yn Mu-
timi i nj mesxhidi t vogl me ati t papr- hamedi (a.s.). Ajo u shndrrua n nj qendr
funduar. Puna e par q u b kur erdhn n
ku myslimant mblidheshin, falnin namaz dhe
Medin ishte ndrtimi i nj mesxhidi q u b i
lexonin Kuran, dgjonin bisedat e Profetit, bise-
njour si mesxhidun-nebevi (xhamia e profetit)
donin pr problemet e tyre dhe u gjenin zgjidh-
mbi nj tok t lir q u ble me vlern q kishte.
Pejgamberi ka punuar vet n ndrtimin e k- je, ku priteshin prfaqsues t huaj dhe nga ku
tij mesxhidi dhe ka mbajtur gur mbi shpatulla. drejtohej shteti. Prreth xhamive t mdha t
Xhamia e profetit (mesxhidun-nebevi) q gje- ndrtuara n shekujt n vijim nga myslimant,
ndet sot n Medine sht varianti i zgjeruar i u krijuan dhe u formuan edhe insitucione t
ksaj faltoreje. ndryshme si medreset, mencat ku ushqehe-
shin falas t varfrit dhe t pastreht, spitalet,
Pse kan rndsi xhamit dhe bibliotekat, hamamet etj. q u jepnin prgjigje
mesxhidet? nevojave baz t shoqris. Xhamit u bn
Fakti q nj vendbanimi gjendet t paktn qendra t shkencs, kulturs dhe t qytetrimit;
nj mesxhid apo nj xhami tregon se aty jetojn vende ku mundsohej mirkuptimi dhe arsimi-
mysliman. Mesxhidet dhe xhamit jan vendet mi i njerzve.
Cilt jan personat me detyr n xhami?

Imami: Fjala imam, q n shqip ka kuptimin udhhe-
qs dhe kryetar shteti, sht personi q i prin xhematit n
faljen e namazit dhe e udhzon at n lidhje me shtje t
ndryhme t fes. Imamt nuk mjaftohen vetm duke i prir
xhematit n faljen e namazit, por njkohsisht i orientojn
njerzit me dijen dhe moralin e tyre, sepse ata jan prgje-
gjs t edukimit shpirtror t shoqris myslimane.
Muezini: Kshtu quhet ai person q thrret ezanin kur

vjen koha e namazit dhe q merret me punt e tjera t mye-
zinit prbrenda xhamis. Kur nuk sht i pranishm imami, Mihrab
muezini e zvendson at duke i prir xhematit n faljen e
namazit. Punon bashk me imamin pr edukimin shpirtror
t shoqris myslimane.
Vaiz: Kshtu quhet ai person q e kshillojn xhematin

para ose pas namazit n ditt e xhuma dhe t Bajramit, gjat
muajit Ramazan, n dit t caktuara t javs. N bisedat
q bjn nga qyrsit vaizt mbajn tema t ndryshme dhe
bashkbisedojn me shoqrin myslimane duke i msuar
asaj njohuri t ndryshme fetare. Ata i ndriojn myslimant
121
n aspektin fetar. Roli i vaizve n edukimin e shoqris
myslimane sht i madh. Minber
Kajjum: Zakonisht ndodhen n xhami t mdha.

Jan prgjegjsit e xhamive q merren me pastrimin dhe
rregullimin e ambienteve t brendshme dhe t jashtme t
xhamis.
Cilat jan pjest kryesore t nj xhamie?

Mihrabi: quhet vendi ku imami fal namazin ndrsa i
prin xhematit n namaz.
Minber: quhet vendi nga ku lexohet hutbeja n ditt

e xhuma dhe n Bajram. Kur kthehemi drejt Kibles minderi
Kursi
ndodhet n t djatht t mihrabit. Ajo ka shkallare n t cilat
ngjitet imami q mban hutben.
Kursi: quhet vendi nga ku imami i xhamis apo vaizi

bisedon me xhematin dhe u jep vaz atyre
Mahfili i Muezinit: quhet vendi ku muezini falet dhe

thrret ezanin. Jo n do xhami gjendet mafili i muezinit.
Zakonisht mafile t tilla gjenden n xhamit e mdha.
Mahfili i Muezinit
PYETJET
Vendosni shenjat e sakta dhe t gabuara aty ku duhet n fjalit e mposhtme.
Pes koht e namazit jan br farz n natn e Miraxhit. E SAKT E GABUAR
Namazi i sabahut sht 8 rekate, 4 sunet dhe 4 farz. E SAKT E GABUAR
Namazi i dreks sht 10 rekate, 2 sunet, 4 farz dhe sy senete t tjer. E SAKT E GABUAR
Namazi i jacis sht 10 rekate, 4 sunet, 4 farz, 3 sunet. E SAKT E GABUAR
Falja e namazit t vitrit sht farz. E SAKT E GABUAR
Falja e namazit t Bajramit sht vaxhib. E SAKT E GABUAR
Pastrimi i trupit, veshjes dhe i vendeve ku do t falet namazi nga papastrtit E SAKT E GABUAR
122
q shihen me sy quhet pastrim prej hadith-it.
Namazi i vitrit falet pas namazit t akshamit. E SAKT E GABUAR
N namazet q falen me xhemat bhet nijet i veant pr tu lidhur pas imamit. E SAKT E GABUAR
Marrja e tekbirit n fillim t namazit duke thn Allahu Ekber quhet tekbiri fillestar. E SAKT E GABUAR
Vendosni shenjat e sakta dhe t gabuara aty ku duhet n fjalit e mposhtme.
Thirrja q u bhet myslimanve pr ti njoftuar pr kohn e namazit quhet E SAKT E GABUAR

Ikamet.
Duat e kunutit i themi n Rekatin e tret t namazit t dreks. E SAKT E GABUAR
Brja nijet pr namaz sht sunet. E SAKT E GABUAR
Marrja e tekbirit fillestar sht farz. E SAKT E GABUAR

Leximi i Subhaneke pas tekbirit fillestar sht farz. E SAKT E GABUAR
Brja e sexhdes sht sunet. E SAKT E GABUAR
Brja e sehvi sexhdes n namaz kur gabojm sht vaxhib. E SAKT E GABUAR
Falja e namazit kur na mundojn nevojat fiziologjike sht haram. E SAKT E GABUAR
Ngrnia apo pirja e dikaje n namaz sht mekruh. E SAKT E GABUAR
Shmangia e krahrorit nga drejtimi i Kibles gjat faljes s namazit, prish namazin. E SAKT E GABUAR
Vendosni shenjat gabim dhe sakt n vendet ku duhet n fjalit e mposhtme.
Hutbeja duhet lexuar prpara namazit t xhumas. E SAKT E GABUAR

123
Kemi dy bajrame fetare n vit, njri sht Bajrami i Ramazanit, ndrsa tjetri E SAKT E GABUAR
sht Bajrami i Kurbanit.
Tekbirt q thuhen pas farzit t namazit n ditt e Kurban Bajramit, quhen E SAKT E GABUAR
Tekbiri i teshrikut.
Kur jemi udhtar farzet me tre rekate shkurtohen dhe falen me dy. E SAKT E GABUAR
Kur dielli sht duke lindur, kur sht n kulmin e tij dhe kur perndon nuk E SAKT E GABUAR
falet asnj namaz.
T testojm veten 1
1. 5. Cili nga namazet e mposhtme sht sunet?
I. Namazi mundson prkujtimin sa m a) Namazi i Bajramit

mir t Allahut. b) Namazi i Vitrit
II. Namazi na kujton ahiretin dhe ditn e c) Namazi i teravis
llogaris.
d) Namazi i xhenazes
III. Duke falur namaz bjm edhe sportin
e trupit. 6. Cili nga namazet e mposhtme sht farz?
IV. Namazi na pastron nga gjynahet. a) Namazi i Bajramit

Cilat nga pikat e msiprme jan pjes b) Namazi i Xhenazes
e dhuntive q na jep namazi? c) Namazi i Vitirit
a) I-II-III d) Namazi i tehexhudit

b) I-II-IV
c) II-III-IV 7. Cila nga pikat e mposhtme sht namazi n t
d) I-III-IV cilin farzi falet n fillim?
124
a) Dreka
2. N ciln nat jan br farz pes koht e
namazit? b) Sabahu
c) Akshami
a) Nata e Miraxhit
d) Jacia
b) Nata e Kadrit
c) Nata e Mevlidit
8. Cilat nga pikat e mposhtme nuk sht nga farzet
d) Nata e Ragaibit
jasht namazit?
3. Cila nga pikat e mposhtme nuk sht e
a) Setr-i avert
nevojshme q namazi t jet farz?
b) Vakit
a) T qenit i menur c) Nijet
b) T qenit puntor d) Kijam
c) T arrish n moshn e pjekuris
d) T qenit mysliman 9. Cila nga pikat e mposhtme nuk sht nga farzet
brenda namazit?
4. Cilat nga namazet e mposhtme sht vaxhib?
a) Kijam
a) Namazi i dreks
b) Namazi i vitrit b) Koha
c) Namazi i akshamit c) Kirat

d) Namazi i xhumas d) Ruku
10. Cila nga pikat e mposhtme sht prej farzeve 13. Cili nga namazet sunet t mposhtm nuk sht
brenda namazit? 2 rekate?
a) Hadesten taharet a) Suneti i par i namazit t dreks

b) Nexhaseten teharet b) Suneti i fundit i namazit t dreks
c) Setr-i avert c) Suneti i namazit t akshamit
d) Sexhde d) Suneti i fundit i namazit t jacis
11. Si quhet thirrja q bhet pr t njoftuar myslimant 14. Cili nga namazet farz t mposhtm nuk sht 4
pr kohn e namazit? rekate?
a) Ezani a) Farzi i namazit t dreks

b) Ikameti b) Farzi i namazit t iqindis
c) Salat c) Farzi i namazit t akshamit
d) Tekbir d) Farzi i namazit t jacis
12. Cili nga namazet sunet t mposhtm nuk sht 15. Cila nga pikat e mposhtme sht prej vaxhibeve
4 rekate? t namazit?
a) Suneti i par i namazit t dreks a) Leximi i Subhaneke

125
b) Suneti i namazit t iqindis b) T thuash Subhaneke rabbijel aka
c) Suneti i namazit t akshamit c) Leximi i fatihas
d) Suneti i par i namazit t jacis d) T thuash Semiallahu limen hamideh
T testojm veten 2
1. Cila nga duat e mposhtme nuk lexohet n uljen 2. Cili nga pikat e mposhtme nuk sht
e fundit n namaz? nj nga mekruhet e namazit?
a) Tahijat a) Luajtja pa vend me trupin dhe veshjet

b) Rabbena gjat faljes s namazit.
c) Salli barik b) Thnia m tepr se tre her e
d) Duaja e kunutit tesbihve n ruku dhe sexhde.
c) Falja e namazit kur jemi ngusht me
abdes t vogl apo t madh.
d) Falja e namazit para fytyrs s njeriut.
3. Cilin nga namazet e mposhtme sht kusht ta 7. Ku dhe n vend sht kibla e myslimanve?
falim me xhemat?
a) Kabe-i Mekke
a) Namazin e xhumas b) Kabe-i Medine

c) Mesxhidi Aksa Kudus
b) Namazin e dreks
d) Ravza medine
c) Namazin e iqindis
d) Namazin e akshamit 8. Kur thirret Ikameti?
4. Si quhet falja m von e namazeve q nuk mund a) Para farzit t namazit

b) Para namazit t Bajramit
t falen n kohn e duhur?
c) Para namazit t xhenazes
a) Namazi i paradreks d) Para namazit t Vitrit
b) Namazi kaza
9. Cila nga pikat e mposhtme nuk e prish
c) Namazi i t smurit namazin?
d) Namazi Tahijatul mesxhid
a) T folurit
5. N ciln muaj falet namazi i Teravis? b) Shpirja
c) Ngrnia dhe pija e dikaje
a) Rexhep
d) T qeshurit sa t dgjoj vet.
b) Shaban
126
c) Ramazan 10. Cila nga pikat e mposhtme tregon grupimin e
d) Muharrem namazit t dreks?
6. N cilin nga namazet e mposhtme nuk bhet a) 10 Rekat-2 sunet i par, 4 Farz, 4
ruku dhe sexhde? sunet i fundit

b) 10 Rekat-4 sunet i par, 4 Farz, 2
a) Namazi i Xhenazes sunet i fundit
b) Namazi i Teravis c) 10 Rekat-4 sunet i par, 2 Farz, 4
c) Namazi i Xhumas sunet i fundit
d) Namazi i Bajramit d) 8 Rekat-4 sunet i par, 4 Farz
T testojm veten 3
1. Farzi sht me 2 rekate. Para farzit lexohet 5. N cilin namaz kndohen duat e
hutbeja. Falet me xhemat, nuk falet vetm. kunutit?
sht farz vetm pr burrat.

a) Namazi i Xhumas
b) Namazi i Teravis
Cilit namaz i prkasin veorit e
c) Namazi i Vitrit
mposhtme?
d) Namazi i Xhenazes
a) Namazi i bajramit
b) Namazi i sabahut 6. sht falja e namazit t xhumas?
c) Namazi i xhenazes a) Vaxhib

d) Namazi i xhumas b) Farzi ajn
c) Farzi kifaje
2. Cila nga pikat e mposhtme e prish edhe d) Sunet
namazin edhe abdesin?
7. Sa rekate sht namazi i Teravis?
a) Shmangia e trupit prej kibles n namaz.
a) 18 b) 10 c) 20 d) 13
b) Ngrnia dika n namaz. 127
c) T folurit n namaz.
8. Cila nga pikat e mposhtme nuk sht e
d) T qeshurit me z n namaz sa t dgjoj sakt pr namazin e Bajramit?
edhe tjetri.
a) Falet me xhemat dhe nuk bhet kaza.
3. Cilat jan vendet e detyrueshme pr tu b) Falet dy her n vit.
mbuluar n namaz? c) sht nj namaz pa ruku dhe pa sexhde.
d) Lexohet hutbeja.
a) Mes shpatullave dhe kmbve
b) Mes barkut dhe gjurit 9. Si quhet vendi ku lexohet hutbeja n
c) Mes barkut dhe kmbve namazet e Xhumas dhe t Bajramit?
d) Mes shpatullave dhe gjunjve
a) Minber b) Mihrab
4. Cilat jan vendet e detyrueshme pr tu c) Sherefe d) Kursi

mbuluar tek grat?
10. Sa duhet t jet largsia e udhtimit n
a) do vend prve fytyrs, shuplakave dhe
mnyr q namazet farz me katr rekate
kmbve. t shkurtohen n dy rekat?
b) do vend prve koks
a) 9 km b) 90 km
c) Mes shpatullave dhe kmbve
d) Mes shpatullave dhe gjunjve c) 190 km d) 900 km
Vendosni fjalt brenda kllapave n hapsirat boshe t mposhtme (1)
(Kiraet, tehexhud, sexhde, istikbalu-kibleti, setrul-avret)
Namazi nafile q falet natn quhet namazi ..
Mbulimi i vendeve t duhura n namaz quhet ..
Kthimi drejt Qabes kur fillojm faljen e namazit quhet ..
Leximi i t paktn i tre ajeteve kuranore kur jemi n kmb n namaz quhet
........
Mbshtetja n tok pas rukus i ballit, hunds, duarve, kmbve dhe gjunjve quhet
..
Vendosni fjalt brenda kllapave n hapsirat boshe t mposhtme (2)
(teshrik, t djatht, tilavet, gjynah, hutbeja, e harress, shenja, kifaje)
N xhami duhet t hyjm me abdes dhe me kmb

128
Para namazit t xhumas duhet t lexohet
Tekbirt q thuhen pas farzit t namazit n ditt e Bajramit t Kurbanit quhem tekbir
.........
Falja e namazit t xhenazes sht farz-i ..
T smurt q nuk kan mundsi as t ulen mund t falin namaz me . duke u prkulur apo
prmbys.
Lnia pa kriter dhe shkak i namazeve n kaza sht nj . i madh
Kur lm n harres njrn prej vaxhibeve t namazit duhet t bjm sexhden
Sexhdeja q bhet kur lexojm ajetet e sexhdes n Kuran quhet sexhdeja e ...........
RAMAZANI
dhe
AGJERIMI
KLIMA E MESHIRES DHE E ADHURIMIT
Vlera e Ramazanit Arsyet q lejojn t mos agjrojm
Koncepte t Ramazanit dhe t agjrimit Agjrimi i zotimit
prfitojm nga agjrimi Fidja dhe fitri
Llojet e agjrimit Teravi, Itikaf, Nata e Kadrit dhe Bajrami
Agjrimi kaza dhe kefaret Jeta e profetit n Ramazan
far e prish agjrimin dhe far jo
AGJERIMI I PARE
I liri me babain e tij ishin lodhur dhe djersitur Babai i tha:
shum. Ata kishin sjell pakot e yftarit n shtpi.
Pasi lan gjrat n kuzhin, babai u ul n kolltuk, - Biri im, sonte fillon falja e namazit t teravi-
kurse Iliri n divan. E kishin prfunduar pazarin s. Nse dshiron, mund t vish me mua, shkoj-
pasdreke, megjithse kishin dal shum hert nga m bashk, por duhet ti prfundosh detyrat deri
shtpia. N tezgjaht e ndriuar me drita, gjeje n dark.
far t dshiroje. Lloje t ndryshme peshqish Iliri u prgjigj:
q lviznin t gjall, lloje t ndryshme ullinjsh,
djathrash, pastrmash dhe suxhuksh q t elnin - N rregull baba, detyrat do t prpiqem ti
oreksin...Iliri u interesua m shum pr okollatat. prfundoj sa m shpejt.
Ai bleu disa prej tyre pr ti ngrn mbas yftarit.
Pasi hngrn dark, Iliri me baban u nisn
Nna i kishte filluar prgatitjet disa dit para pr n xhami. Kur vuri n kok fesin e bardh
se t vinte muaji i shenjt i Ramazanit. Ajo kishte t namazit q nna ia dhuroi, e ndjeu veten m
pastruar shtpin, kishte br mblsira, kompos- t rritur. Para namazit dgjuan vaz. Pastaj u k-
to, kula ... Tashm do gj ishte gati. ndua ezani, filluan t falen. Ai e fali me shum
knaqsi namazin e gjat t teravis. I kndoi me
Iliri kishte hyr n t dhjetat. Nesr do t z t lart e me shpirt salavatet ndrmjet sela-
mbante agjrimin e par t jets s tij. N Rama- meve. Pastaj u kthye me baban n shtpi. Ilirit i
zanet e tjera kishte mbajtur agjrime t pjesshme. kishte ardhur ora e gjumit. Duke shkuar n shtrat
Ky ishte agjrimi i t vegjlve, i cili fillonte n syfyr i tha nns:
130 e vazhdonte deri n drek. Pas vaktit t dreks
vazhdonte srish, pr t prfunduar n yftarin e - Nna ime e shtrenjt, mos harroni t m
t mdhenjve. Por tani Iliri ishte rritur dhe dshi- zgjoni pr syfyr! Nse nuk zgjohem, m lag me
ronte t agjronte si t rriturit. uj n fytyr.
Nna i foli:
-Fli, pa merak moj
zemr, t zgjoj un ty!
Ilirin e zuri gjumi menjher, me t vn ko- N buzmbrmje, Iliri iu afrua nns q

kn n jastk. N mngjes, nna me duart e saj t ishte duke prgatitur yftarin. U ul i heshtur n
buta e prkdheli dhe i tha: tryezn e yftarit. Nna, pasi vrejti t birin me
vmendje, i tha:
- Zgjohu, burr i madh, po kalon koha e sy-
fyrit! - far ke biri im? Mos t ka lodhur agjri-
mi?
Freskia e ujit me t cilin shprlau faqet ia
largoi prgjumjen. U ul n sofrn q kishte pr- - Edhe ujin e zogut n kafaz, e kam zili, nn-
gatitur e ma. Ajo kishte br byrekun q Ilirit i oke! Edhe purrinjt, q nuk i fus n goj, tani do
plqente m shum. Kishte menduar tia bnte ti haja me dshir! Nuk do t kishe nevoj t m
surpriz. Ai iu hodh nns n qaf nga gzimi lutje pr t ngrn.
dhe i tha:
Nna i tha ngadal:
- Kt tepsi, un mund ta ha t trn, moj
nnoke! Faleminderit! - Shiko, o djali im i bukur, sa shum t msoi
agjrimi i nj dite. T msoi t kuptosh gjendjen
Ai hngri aq sa u ngop dhe mendoi se do ta e t varfrve, vlern e nj kafshate buke dhe t
kalonte leht agjrimin e asaj dite.
nj gllnjke uji, dhe sht m kryesorja, t msoi
Babai ia priti: bujarin e t madhit Zot, i cili na e mbush sof-
rn ton me t gjitha t mirat...Eja m ndihmo t
- O djal, mos harro t pish uj! Pas pak do shtrojm sofrn! Ta prgatisim pa ardhur babai.
t kndoj ezani i sabahut!
Tani Iliri i bartte me kujdesin m t madh
Iliri piu disa gota uj pr ta prballuar etjen pjatat e ushqimit t cilat deri dje i ishin dukur krejt 131
gjat dits. Pastaj lau dhmbt, bri nijetin dhe t kota, si t onte ndonj thesar drejt tavolins.
dgjoi babain tek lexonte Kuran n sallon. S
bashku faln namazin e sabahut, pastaj shkuan t T gjith pjestart e familjes u uln n sofr
vazhdonin gjumin e ln prgjysm. para yftarit dhe filluan t pritnin ezanin.
Kur u zgjua, Iliri shkoi n kuzhin pr t pir Babai, duke qeshur, tha:
pak uj. Sapo e takoi gotn n buz, iu kujtua
agjrimi. Shikoi orn. Ora po shkonte drejt dhje- - T lumt Ilir! Agjrimin e par e mbajte me
ts. Iliri filloi t mendonte. Si do t duronte pa sukses. Un po e blej agjrimin tnd, - vazhdoi ai
pir uj deri n yftar? Fillimisht mendoi t hiqte dhe ia mbushi xhepin me parat q Iliri mund ti
dor nga t agjruarit. Ndrsa nj z i brend- shpenzonte gjat javs.
shm i thoshte se nuk duhej t hiqte dor nga
Akoma pa mbaruar agjrimi, Iliri mori shpr-
fjala e dhn Allahut, ai tashm ishte i rritur. Iliri
blimin pr t. Ai i kishte pasur krejt afr begatit
e vendosi q sado i vshtir t ishte agjrimi, do
dhe bereqetet e Zotit, por kishte duruar pr k-
ta mbante at pr hir t Allahut, sepse t zgjo-
naqsin e Tij.
hesh n mngjes dhe t bsh syfyrin, do t thot
ti japsh fjaln Zotit pr agjrim n vazhdimin e Momenti i shumpritur erdhi. N minaret
asaj dite. e xhamive u ndezn dritat dhe filloi t kndohej
Ai duhej t gjente dika me t ciln mund ezani. Iliri i lumtur i dha fund agjrimit i pari. Ai
t shtynte kohn. Filloi t luante me lojrat e tij. prjetoi knaqsin q t dhuron besnikria e fja-
Mirpo etja, q i kishte sjell edhe tharjen e bu- ls s dhn Allahut ( xh.sh.).
zve, e detyronte t hidhte shikimin drejt brokes
q gjendej mbi tavolin. N drek, etjes iu shtua
edhe uria. Hasan Tahsin KARAMAN
Kurani ka filluar t zbres n

muajin e Ramazanit
Ramazani sht muaji i ditve t N muajin e Ramazanit

agjrimit dhe i netve t teravive. adhurimet dhe mirsit tona
shprblehen m me shum
sevape.
132
Nata e Kadrit q sht
Ramazani sht muaji i shtimit
m e vlefshme se nj mij
Ramazani sht mbreti t begative.
muaj ndodhet n muajn e
Ramazanit. i dymbdhjet muajve.
Ramazani sht muaji

Ramazani sht muaji i
i durimit. Shprblimi i
solidaritetit.
durimit sht xheneti.
Fillimi i Ramazanit sht
mshir, vazhdim falje, ndrsa
fundi shptim dhe mbrojtje nga
xhehenemi.
FAR SHT AGJRIMI?
" Agjrimi sht largimi nga ngrnia, pirja dhe

marrdhniet seksuale brenda intervalit kohor q
fillon me imsakun dhe mbaron me akshamin. Allahu (xh.sh.) n Kuran thot:
O ju q besuat! Iu sht br obligim agjrimi

ashtu si i qe br paraardhsve tuaj. N mnyr
q t prmbaheni
Bekare 183
Pr k sht farz agjrimi?
q sht i shndosh psiqikisht e ka farz

do mysliman agjrimin n muajin e
dhe ka
hyr n moshn e 133
pubertetit Ramazanit.
----
Fmijt nuk e kan obligim agjrimin, por kshillohet t agjrojn brenda mundsive t tyre.
Cilat jan kushtet e pranimit t agjrimit?
brja e nijetit,
Kushtet e pranimit qndrimi nga syfyri deri n aksham larg do

t agjrimit jan veprimi q e prish agjrimin.
Disa koncepte q lidhen me Ramazanin:
Nijeti pr t agjruar
mund t bhet n dark
ose n syfyr duke thn:
Kur dhe si duhet
E bra nijet t agjroj n
br nijeti pr kt dit t Ramazanit pr
agjrim? hir t Allahut (xh.sh.)!
N qoft se nuk kemi kryer

far duhet br
nse n dark ndonj veprim q prish
harrojm brjen e agjrimin, ne mund ta
nijetit pr agjrim? bjm nijetin deri 45 min.
para se t hyj mesdita.
Brja e nijetit me zemr pr

agjruesin sht e mjaftueshme.
134 Zgjimi n syfyr, vendimi i marr
A sht i pr t agjruar dhe mendimi se
nevojshm nesr do t jesh agjrueshm
konsiderohen nijet n vetvete.
formulimi i nijetit Por formulimi i nijetit me fjal
me fjal? sht edhe m i mir.
Imsaku sht koha q shnon

fundin e nats dhe hyrjen e
agimit. N t njjtn koh ai
far sht shnon edhe hyrjen e kohs s
imsaku? namazit t sabahut.
Syfyr konsiderohet koha

para imsakut. Gjithashtu
edhe ushqimi q hahet n
kt koh quhet syfyr.
far sht syfyri?
U Koha e syfyrit sht koha e pranimit t duave. Syfyri sht koha kur besimtart falen, adhurojn
Vakti i syfyrit sht gjithashtu ushqimi q na jep forc Allahun me namaz dhe dhikr.
pr t rezistuar. Pejgamberi (a.s.) ka thn: Kujdesuni
Ata q zgjohen n syfyr, sikur thon:
pr vaktin e syfyrit, sepse n sofrn e syfyrit ka bollk
dhe bereqet.
Zoti im! T falenderoj, sepse m ke br nga njohsit dhe t
Koha e syfyrit sht koha e agimit. sht koha kur dashurit e Tu. Pr t shfaqur lidhjen q kam me Ty, prisha
gjumin dhe u zgjova. Nesr vetm pr Ty do t agjroj.
nga qiejt zbret mshira e Zotit.
Shprehe plqimin tnd ndaj meje, o Zot!
Yftari shnon prfundimin e

agjrimit dhe hyrjen e namazit t
akshamit. Koha e yftarit shnon
far sht yftari? momentin m t kndshm t
agjruesit, q ka qndruar larg t
ngrnit dhe t pirit.
U N yftar, ne prjetojm knaqsin e plotsimit Pejgamberi yn (a.s.) i dashur thot:

me sukses t nj dite agjrimi. Por, knaqsin e Pr agjruesin ka dy momente t kndshme: Njri 135
vrtet t agjrimit do ta prjetojm n botn tjetr, prej tyre sht momenti i yftarit, kurse tjetri sht
ballafaqimi me Zotin nprmjet sevapit t agjrimit.
Ahiret.
(Buhari, Savm, 9)
U Shtrimi i yftareve pr agjruesit sht veprim

shum i plqyeshm.
Kush i shtron yftar nj agjruesi, fiton
sevape sa vet agjruesi, duke mos iu
paksuar asnj sevap ktij t fundit.
(Tirmidhi, Savm, 82)
U Koha e yftarit dhe e syfyrit sht shum e

prshtatshme pr pranimin e duave. Allahu (xh.sh.) i
pranon duat e sinqerta q bhen n kohn e yftarit. Pejgamberi yn (a.s.) i dashur thot:
Kto koh duhen shfrytzuar pr t br sa m shum Tre personave nuk i refuzohet duaja: Agjruesit q bn
dua. dua n kohn e yftarit, drejtuesit t drejt dhe atij q i
sht br padrejtsi.
Tirmidhi, Deavat, 128
Duaja e yftarit:
Para yftarit sht sunet t bhet kjo dua:
j t w u w h
m w j
t k w k k w k
Allahumme leke sumtu ve bike amentu ve alejke tevekkeltu ve ala rizkike
eftartu ve savmel-gadi min shehri ramadane nevejtu fagfir li ma kaddemtu ve
ma ahhartu.
Zoti im, pr ty agjrova, Ty t besova, tek Ti u mbshteta, me at q m
dhurove Ti, po bj yftar. E bra nijet t agjroj ditn e nesrme. Zoti im, mi fal
gjynahet e mia q i prkasin s kaluars dhe ato q i prkasin s ardhmes.
DUKE U KUJDESUR PER AGJERIMIN,

EDHE AGJERIMI KUJDESET PER NE
Si duhet t agjrojm? Si na ruan agjrimi neve?
136
Agjrimi nuk prbhet vetm nga largimi
prej do lloj ushqimi ose pijeje. Ai n trsin e tij
prmban qndrimin larg znkave, gnjeshtrave,
prgojimeve, fjalve t rnda q thyejn zemrat
Zgjohemi natn von, ham ushqimin e syfyrit e njerzve si dhe larg do vepre t lig. Profeti
dhe pastaj bjm nijetin. Fillimi i imsakut shnon
edhe fillimin e agjrimit. (a.s.) jo m kot thot se Agjrimi sht mburoj
ndaj mkateve dhe zjarrit t xhehenemit. Nse
gjat agjrimit nuk largohemi nga haramet sikurse
largohemi nga ushqimet dhe pijet, ather
agjrimi nuk ka asnj vler tek Allahu ( xh.sh.).
Nga imsaku e deri n aksham ne duhet t Profeti (a.s.) thot:

qndrojm larg ngrnies e pirjes si dhe larg do
veprimi q e prish agjrimin. Allahu (xh.sh.) nuk vlerson braktisjen e
Ne i japim fund agjrimit duke elur yftarin ushqimit dhe t pijeve, por at t gnjeshtrave
n kohn e perndimit t diellit. Falenderojm
Allahun pr begatit e dhuruara. dhe t mashtrimeve.
Kshtu ne kemi realizuar agjrimin e nj dite.

(Buhari, Savm, 8)
FARE PERFITOJME NGA AGJERIMI?

Fitojm plqimin dhe dashurin e
Allahut.
Kujtohemi pr t mirat q Allahu (xh.sh.)
na dhuron dhe e falenderojm At.
DUKE Msojm t jemi t durueshm.
AGJERUAR,
Mbrohemi nga zjarri i xhehenemit duke
qndruar larg t kqijave dhe gjynaheve.
E kuptojm m mir varfrin dhe urin
duke i prjetuar ato.
Mbrojm shndetin ton.
Gjat agjrimit ne i braktisim ushqimet N nj hadith kudsi Allahu ( xh.sh. )

dhe pijet e ndryshme vetm pr hir thot:
t Allahut. Ne nuk duhet ta prishim
agjrimin n vende ku mendojm se Robi im agjrues ka braktisur t ngrnt dhe
nuk na sheh kush, sepse Zoti ( xh.sh.) t pirt pr t fituar dashurin Time. Vetm
137
sheh kudo. Me kt ne fitojm plqimin un do t jem shprblyesi i agjrimit t tij.
dhe dashurin e Allahut. (Buhari, Sam, 4)
Shpesh ne nnvlersojm begatit q na

dhuron Allahu (xh.sh.). Vetm ather kur Allahu (xh.sh.) thot:
na mungojn, kujtohemi pr rndsin Allah Teala buyuruyor ki:
e tyre. Gjat agjrimit, ne qndrojm
larg ushqimeve dhe pijeve t ndryshme M prmendni Mua, q un tiu prmend ju. M
dhe kjo na shton vetdijen mbi rndsin falenderoni e mos m mohoni.
dhe domosdoshmrin e tyre. Kshtu q
kujtohemi pr t mirat q na jep Allahu n
prditshmri dhe e falenderojm me gjith
zemr At. (Bekare, 152)
Profeti ( a.s.) thot:

N jet ne do t prballemi me
vshtirsi t ndryshme. Q t mund Agjrimi sht gjysma e imanit.
ti prballojm ato, duhet t bjm (Ibn Maxhe, Sijam, 44)
durim. Durimi sht elsi kryesor i
suksesit. Gjat agjrimit ne msojm
t durojm urin dhe etjen, pra, kshtu
ne msojm t durojm.
Gnjeshtra, prgojimi, debatet e kota, Profeti yn i dashur thot:

shkelja e t drejtave t njerzve, thyerja
Agjrimi sht
e zemrs jan mkate q shpien n
mburoj ndaj gjynaheve.
xhehenem. Ne mund t ruhemi nga Agjruesi t mos thot
kto mkate duke kontrolluar egon fjal t liga dhe t mos
ton. N muajin e madhrueshm t zihet me knd. Po qe se
Ramazanit ne hyjm n nj atmosfer e fyejn, le t prgjigjet:
edukimi shpirtror. Ne qndrojm larg Un sot kam agjruar.
veprave t kqija dhe mkateve, dhe (Buhari, Savm, 9)
me kt stil jetese, ruhemi nga zjarri i
xhehenemit.
Asnj njeri nuk mund ta kuptoj si

dhe sa duhet gjendjen e t varfrit,
pa e provuar sadopak n jetn e tij.
Ato q kan njrn dor n gjalp e
138 tjetrn n mjalt, nuk do t mund t
Profeti yn i dashur thot:
prjetojn asnj vshtirsi t fukarait.
Gjat agjrimit, ne msojm se far Shikoni ato q bjn nj jet n kushte m t
sht varfria dhe uria. N kt muaj vshtira se ju dhe mos shihni ato q kushtet e
zhvillohen ndjenjat e dhembshuris dhe jetess i kan m t larta se ju. Kshtu ju do ti
mshirs. Ne i zgjasim dorn e ndihms kuptoni m mir begatit q ju dhuron Allahu
dhe t bashkpunimit njri-tjetrit duke (xh.sh.) dhe nuk do ti prmoni ato.
ndar do gj q kemi n zotrim. (Muslim, Zuhd, 9)
Stomaku s bashku me organet e tjera Profeti yn i dashur thot:

punojn vazhdimisht, mngjes e mbrmje
Agjroni q t keni shndet.
gjat gjith vitit. Ato q kan probleme
(Taberani, Muxhemul-evsat, VIII, 174)
t ndryshme, e sidomos me stomakun
kurohen nprmjet dietave t ndryshme.
Edhe agjrimi sht nj lloj diete. N
muajin e Ramazanit stomaku s bashku me
sistemin e tretjes bjn relativisht pushim.
Pra, nprmjet agjrimit mbajm n form
edhe shndetin ton.
Llojet e agjrimit
Agjrimet farz Agjrimet Agjrimet sunet Agjrimet mekruh

jan: vaxhib jan: jan: jan dy llojesh:
---- --- -- //
Agjrimi i Agjrimi Agjrimi i muajit Agjrimet Agjrimet

Ramazanit. i zotimit. Muharrem. tahrimen tenzihen
mekruh jan mekruh jan
/// //
Agjrimi kaza i Agjrimi kaza i

Agjrimi i muajit
Ramazanit. agjrimeve nafile. Agjrimi i dits s
Sheval. Agjrimi vetm n
par t Bajramit
ditn e ashures.
t Ramazanit. 139
Agjrimi kefaret i Agjrimi i t

Ramazanit. hnave dhe t
Agjrimi n ditt e Agjrimi vetm n
enjteve.
Kurban Bajramit. ditn e premte.
Agjrimi i ditve
13, 14, 15 t do
muaji sipas kalen- Agjrimi vetm n
darit hnor.
ditn e shtune.
Davud i
Agjrimi
Orucu
Davudit.
140
LLOJET E AGJERIMEVE
Agjrimet ndahen n katr grupe: 1 FARZ, 2 VAXHIB, 3 SUNET, 4 MEKRUH
Agjrimet farze ----
Agjrimi i Ramazanit.
Agjrimi kaza i Ramazanit.
Agjrimi i kefaretit t Ramazanit.
Agjrimet Vaxhib ---
Agjrimi i zotimit.
Agjrimi kaza i agjrimit nafile.

Agjrimet Sunet --
Pejgamberi yn i dashur agjronte jo vetm n muajin e Ramazanit. Kto agjrime prtej Ramazanit jan:
Agjrimi i dits s nnt dhe t dhjet t muajit Muharrem.
Agjrimi i gjasht ditve t muajit Sheval pas muajit Ramazan.
Agjrimi i ditve t hn e t enjte.
Agjrimi i ditve 13, 14, 15 t muajve sipas kalendarit hnor.
Agjrimi i nj dite po dhe nj dite jo. Sigurisht, kjo vlen pr t gjith muajt, prve Ramazanit, dhe
quhet agjrimi i Davudit (a.s.).
141
Agjrimet Mekruh //
Agjrimet q pr arsye t ndryshme konsiderohen mekruh jan dy llojesh
1. Agjrimet tahrimen mekruh ///

Agjrimi i dits s par t Bajramit t Ramazanit.
Agjrimi i t gjitha ditve t Kurban Bajramit.
2. Agjrimet tenzihen mekruh //

Agjrimi vetm i dits s ashures (dita e dhjet e muajit Muharrem).
Agjrimi vetm i dits s premte ose vetm i s shtuns.
Ai q dshiron t agjroj n ditt e ashures dhe n ditt e premte ose t shtun, duhet t agjroj gjithashtu edhe nj dit para
ose pas tyre.
AGJERIMI KAZA
far sht agjrimi kaza?
" Agjrim kaza quhet zvendsimi i agjrimit t prishur gabimisht ose i mosagjrimit pr shkaqe objektive.
Kur mund t kryhet agjrimi kaza?
Agjrimi kaza mund t kryhet pas muajit t Ramazanit, prve ditve n t cilat agjrimi sht tahrimen
mekruh.
142
AGJERIMI KEFARET
far sht agjrimi kefaret?
" Ai q e prish agjrimin e tij me qllim, pa ndonj arsye objektive, duhet t agjroj dy muaj pa ndrprerje
pas Ramazanit. Ky agjrim q sht nj mas ndshkimore quhet agjrim kefaret.
Sa ditsh sht agjrimi kefaret?
Keffaret 60 dit
+ Kaza 1 dit
Agjrimi kefaret zgjat dy muaj, sipas kalendarit Gjithsej 61 dit
hnor. Ky afat sht afrsisht 60 dit. Ktij numri t

ditve i shtohet edhe nj dit agjrimi q ne kemi
prishur.
SHKAQET QE E PRISHIN AGJERIMIN

Shkaqet q prishin agjrimin do ti studiojm n dy grupe:
Shkaqet q shkaktojn njhersh agjrimin

kefaret dhe kaza. 00
T mos agjrosh n muajin e Ramazanit pa pasur justifikim ose ta prishsh agjrimin e nisur pa ndonj
arsye, konsiderohet gjynah. Ne duhet t krkojm falje nga Allahu (xh.sh.) pr prishjen me qllim t agjrimit
t nisur. Si mas ndshkimore duhen agjruar dy muaj pa ndrprerje dhe gjithashtu edhe ajo dit agjrimi si
kaza.
Imponojn agjrimin
00 Ngrnia dhe pirja pa ndonj arsye, kefaret dhe at kaza.
00
00 Kryerja e marrdhnieve seksuale.
143
Shkaqet q imponojn vetm agjrimin

kaza 0
Agjrimi mund t prishet gabimisht ose nga ndonj arsye objektive. N kto kushte ne duhet ta zvendsojm
at dit agjrimi.
Disa nga shkaqet q imponojn agjrimin kaza jan:
0 T vazhdojm t ham ose t pim duke pandehur se agjrimin e

kemi prishur, ngaq kemi ngrn ose pir dika n harres.*
144
0 Ngrnia ose pirja e materialeve, t cilat nuk shrbejn pr tu ushqyer.
(si letra, ose dheu etj.)
0 Ngrnia ose pirja pasi t ket hyr koha e imsakut duke menduar se
ajo koh nuk ka hyr ende.
0 elja e yftarit para kohe duke menduar se ka hyr akshami.
0 Prtypja e ndonj grimce ushqimi n madhsin e nj kokrr qiqre.
Duhet t agjrojm
0 Hyrja e ujit n fyt gjat shplarjes s gojs ose t hunds. kaza. 0
0 Prtypja pa dashje e ndonj floku bore, ndonj kokrr breshri ose pik
shiu.
0 Hedhja e ndonj pike ilai n hund ose n vesh.
0 Prishja e agjrimit me dhun, apo imponim.
0 Prishja e nj dite agjrimi jasht Ramazanit me ose pa dashje.
*Agjrimi nuk prishet nga ngrnia ose pirja n rast harrese. Por n momentin q kujtohemi duhet ta
ndrpresim n ast ngrnien dhe pirjen. Nse kujtohemi pr agjrimin ton dhe megjithkt vazhdojm t
ham ose t pim, ather agjrimi prishet.
SHKAQET QE NUK E PRISHIN AGJERIMIN

0 Ngrnia ose pirja n rast harrese *,

0 Glltitja e nj grimce ushqimi t mbetur ndr dhmb, n qoft se ajo sht
m e vogl sesa nj kokrr qiqre.
0
Kaprdirja e pshtyms.

0 Kaprdirja s bashku me pshtymn e lagshtirs s ujit t mbetur n
goj pas larjes s dhmbve.
0
Kalimi pa dashje i pluhurit ose tymit nga hunda ose goja.
0
Hyrja e ujit n vesh.
0
Gjendja e xhunubllkut kur ejakulimi ka ndodhur n gjum.
0 Brja banj. Nuk e prish agjrimin

0
Hedhja e ilait n sy. 0
0
Nuhatja e luleve t ndryshme si trndafili etj, dhe gjithashtu nuhatja e
esencave t ndryshme.
0
Heqja e dhmbit. **,
0
Vjellja pa e provokuar at vet.
0
Kaprdirja e t vjellit q t ka mbushur gojn.
0
Shijimi i ushqimit, por pa e kaluar at. ***,
0
Prdorimi i furs pa kolinoz.
0 Dhurimi i gjakut. 145

* Ai q n mnyr t pavetdijshme, duke harruar

se sht agjrueshm, ha ose pi dika dhe pastaj
Ai q n mnyr t pavetdijshme ha ose
kujtohet, duhet menjher ti ndrpres ato. Shplan pi dika, ta vazhdoj agjrimin e tij. Sepse Allahu
gojn dhe vazhdon agjrimin. Nse ai vazhdon t ( xh.sh.) ka dashur ta qeras at me ushqim dhe
haj ose t pij, edhe pasi kujtohet pr agjrimin e tij, pije.
ather agjrimi prishet dhe duhet br kaza. (Buhari, Savm, 26)
** Ilai spruc q prdoret gjat heqjes s dhmbit

nuk e prish agjrimin, ndrsa gjilpra me morfin e
prish at. 0
*** T provosh shijen e ushqimit, pa e ngrn

at, sht mekruh. //
KUR MUND TE NDERPRITET AGJERIMI?
Feja Islame sht feja e lehtsimit. Allahu nuk pas Ramazanit n mundsin e par m t mir duhet
i ngarkon robrit e Tij me prgjegjsi q i tejkalojn t zvendsohet. Sipas fes islame, arsyet objektive
mundsit e tyre. Ky arsyetim vlen edhe pr agjrimin. pr t mos agjruar, ose pr ta ndrprer agjrimin
T mos agjrosh muajin e Ramazanit pa pasur ndonj e nisur jan:
arsye objektive sht gjynah. Por, nse ka arsye, ather
agjrimi mund t mos mbahet, ose t ndrpritet dhe
Ai besimtar q udhton duke prshkuar nj distanc t paktn prej 90 km

1 Udhtimi dhe do t qndroj n destinacion m pak se 15 dit, mund t mos agjroj,
por nse agjron, kjo sht m mir.
Nse nj besimtar friksohet se agjrimi ia prkeqson smundjen ose ia shtyn afatin e

kurimit, ather ai mund t mos agjroj. Pr arsyet e msiprme mund ta ndrpres edhe
agjrimin e nisur.
146 2 Smundja
Q agjrimi prkeqson gjendjen e t smurit duhet konfirmimi i nj mjeku besimtar. Nse
kjo mundsi nuk ekziston, ather agjruesi duhet ta ndjej thell brenda vetes prkeqsimin
e gjendjes s tij shndetsore gjat agjrimit.
Besimtart q kan hyr n fazn e smundjes pa shrim t pleqris, nse nuk mund
t agjrojn, jan t liruar nga ky obligim i prer fetar.
3 Pleqria
Besimtart e thyer n mosh, n pamundsi t agjrimit n koh ose kaza, duhet t
japin pr do dit agjrimi fidje.
Shtatzania ose Nse nj besimtare sht shtatzn ose ka fmijn akoma n fazn e gjirit dhe
4
fmija pr gjirit friksohet nga dmi q mund ti sjell agjrimi, mund t mos agjroj.
Cikli menstrual
5 dhe perioda e Kur nj agjruese hyn n ciklin menstrual ose pas lindjes, n periudhn e
lehons lehonis, duhet ta ndrpres agjrimin.
Nj ushtar n luft q i friksohet rnies s aftsive t tij ushtarake nga

6 Lufta agjrimi, mund ta prish at.
N rast rreziku Besimtari q krcnohet se do t plagoset apo do t vritet n rast se agjron,

7
dhe vshtirsie mund ta ndrpres agjrimin e nisur.
Uria dhe etja e Ai besimtar q friksohet nga dmi psikik ose fizik q mund ti shkaktoj
8
tejskajshme agjrimi, mund ta prish at.
FIDJA E AGJERIMIT
----
" Ato q nga pleqria ose nga nj smundje e Shuma e fidjes sht e barabart me shumn e
pashrueshme nuk agjrojn, nuk e zvendsojn fitr bajramit. Fidja e nj dite agjrimi sht sa vlera
at. Ato jan t detyruar tu japin t varfrve dhe monetare e nj vakti me t cilin mund t ngopet nj
nevojtarve nj sasi t caktuar parash ose ushqimi pr i varfr. Vlera monetare e fidjes mund t ndryshoj
do dit agjrimi. Ky obligim material n terminologjin n prshtatje me mundsit ekonomike q ka
Islame quhet fidje. fidjedhnsi.
SADAKAJA E FITRIT
---
" Sadakaja e fitrit sht ajo lmosh q jep do W Fitri duhet t jepet para se t falet namazi i
mysliman i pasur pr vete dhe pr do individ t Bajramit t Ramazanit. Kshtu ne gzojm t varfrit
familjes s tij pr t cilin ai sht prgjegjs. Kjo sadaka dhe nevojtart duke u mundsuar edhe atyre t
quhet fitr. Dhnia e saj n muajin e Ramazanit sht sigurojn nevojat me rastin e fests s Bajramit.
vaxhib.
W Sadakaja e fitrit sht lmosha apo sadakaja e
W Shuma m e vogl e fitrit sht ushqimi i nj trupit dhe shndetit q ne gzojm. sht shprehje
dite pr nj person ose vlera monetare e ksaj sasie falenderimi dhe mirnjohjeje ndaj Krijuesit pr 147
ushqimi. Kjo shum nuk ka kufi t siprm. Ato q japin mirsit e dhuruara gjat muajit t Ramazanit dhe q
m shum, fitojn m shum sevape. ia mbrritm srish fests s Bajramit.
AGJERIMI I ZOTIMIT
---
" Agjrim i zotimit sht agjrimi vetm pr hir t Zotit.
Ky agjrim sht dy llojesh:
1. Agjrimi me kusht 2. Agjrimi pa ndonj kusht
Nse vendosim t agjrojm pr arsye Ne duhet t agjrojm nse vendosim

t ndryshme. Pr shembull betohemi : ta bjm nj gj t till duke thn:
Nse gjendja shndetsore e nns Un dua t agjroj nj dit vetm pr
sime prmirsohet, un do t agjroj hir t Zotit. Nse kemi prcaktuar
tre dit ather jemi t detyruar ti edhe ditn, ather agjrimi duhet
prmbahemi ktij zotimi. kryer pikrisht n ditn e prcaktuar.
NAMAZI I TERAVIS --
U Teravija sht nj namaz njzet rekatsh q falet Teravija e par
vetm n muajin e Ramazanit. Ky namaz sht sunet Ishte buzmbrmje Ramazani. Kishin
muekede si pr burrat, ashtu edhe pr grat. mbetur edhe shtat dit nga prfundimi i muajit.
U Namazin e teravis mund ta falim n xhami me Deri at dit Pejgamberi, pasi falte namazin e
xhemat, por edhe vetm n shtpi. Falja me xhemat jacis, drejtohej pr n shtpin e tij. At nat,
ka m shum sevape.
pas jacis fali namazin e teravis, i cili zgjati deri
U Falja e teravis sht sunet edhe pr ata q nuk n prfundimin e nj t trets s nats.
kan agjruar pr arsye objektive.
T nesrmen u prhap lajmi se Pejgamberi
kishte falur namazin e teravis. Mirpo nj nat
m pas, Profeti nuk e fali namazin e teravis.
Ndrsa natn tjetr srish u fal. Namazi zgjati
deri n gjysmn e nats. T nesrmen nuk u fal.
ITIKAFI -- S fundi, tre dit para se t prfundonte

" Qndrimi n xhami ose n mesxhid pr nj muaji i Ramazanit, e fali namazin e teravis,
periudh t caktuar kohe, me qllim adhurimi, quhet namaz ky q zgjati deri n agim. Mirpo nga
itikaf. frika se mos ky namaz po kuptohej si nj ndr
U Profeti yn i dashur ka br itikaf dhjet ditt e namazet farz, nj dit m pas nuk u fal. Ai i
fundit t Ramazanit deri n fundin e jets s tij. Pr kt kshilloi t pranishmit t shkojn n shtpi dhe
148 arsye itikafi n dhjetditshin e fundit t Ramazanit ta falin namazin.
sht sunet.
Falja e namazit t teravis n xhami ka filluar
U Para se t hyjm n itikaf veshim rroba t pastra
dhe lyhemi me er t mir. Gjat itikafit lexojm Kuran, t praktikohet n kohn e halifit Umer (r.a.).
hadithe dhe libra t ndryshm fetar, prmendim
Allahun duke br dhikr, falim namaze nafile ose
kaza; bjm vazhdimisht dua; qndrojm larg bisedave
t kota; bjm kujdes ndaj veprimeve tona duke
menduar se jemi para Zotit.
NATA E KADRIT A
A Ashtu si sht veuar Ramazani n vlersim ndaj Profeti yn i dashur thot:
muajve t tjer, ashtu edhe nata e Kadrit sht veuar T gjitha mkatet do ti falen atij besimtari
po n vlera ndaj netve t tjera. Allahu (xh.sh.) n lidhje q e vlerson natn e Kadrit duke besuar n
madhshtin e saj dhe gjithashtu duke e pritur
me kt nat thot: Ne e zbritm Kuranin n natn
shprblimin vetm nga Allahu (xh.sh.).
e Kadrit. Nata e Kadrit sht m e mir se nj mij
(Buhari, Iman, 25)
muaj. N kt nat engjjt s bashku me Xhebrailin
me urdhrin e Zotit zbresin radh-radh pr do pun.
At nat deri n t zbardhur ka vetm qetsi.
A Nata e Kadrit sht nata e shenjt n t ciln
zbret mshira dhe mirsia e Zotit, falen mkatet dhe
pranohen lutjet e besimtarve.
A Profeti Muhamed (a.s.) e shtonte adhurimin n 149
dhjet ditt e fundit t Ramazanit, sepse nata e Kadrit
ndodhet n njrn nga kto dit t bekuara. Aishja (r.a.) nj dit e pyeti Profetin ( a.s.):
A Gjithashtu edhe ne duhet ta vlersojm shum O i drguari i Allahut ( xh.sh.), far duaje duhet t
dhjetditshin e fundit t Ramazanit. N mnyr t bj un, nse do ta dija se kur sht nata e Kadrit?
veant natn e njzet e shtat t tij. Duhet t punojm Profeti (a.s.) i prgjigjet:
t fitojm knaqsin e Allahut ( xh.sh.) n kt nat q Zoti im!Ti je shum fals, e do faljen, m fal mua!
vlen sa 83 vjet. Kt nat t lindjes s diellit t Islamit,
pra, t zbritjes s ajeteve t para t Kuranit, duhet ta (Tirmidhi, Deavat, 84)
vlersojm:
a Duke dgjuar ligjrata t ndryshme n xhami,
a Duke lexuar Kuran,
a Duke falur namaz,
a Duke br dua, Duaja q kndohet n Natn e Kadrit
a Duke rn salavat mbi Profetin,
k j o u j j
a Duke i krkuar Zotit falje pr gabimet q
Allahumme inneke afuvvun tuhibbul-afve fafu
kemi br..
anni
Zoti im! Ti je shum fals, e do faljen, m fal
mua!
150
BAJRAMI I RAMAZANIT
Feja jon Islame e ka br farz agjrimin. prindrit prej t cilve nuk harrojm t krkojm
Ditn e par t Shevalit e ka shpallur fest pr edhe lutjen e mbarsis. Pastaj vizitojm miqt
myslimant. N fundin e Ramazanit ndiejm dhe t afrmit. U urojm me dashamirsi festn e
trishtimin e lamtumirs s mirsis s Ramazanit
Bajramit t gjith njerzve q takojm. I ngrohim
dhe gzimin e fests s Bajramit. N ditn e
fundit bjm bilancin e t gjitha veprave q kemi me fjal t mbla jetimt dhe ata q kan mbetur
br gjat Ramazanit, por edhe fillojm t bjm pa asnj mbshtetje, kurse t smurve u urojm
prgatitjet pr Bajramin. N mngjes veshim shrim sa m t shpejt dhe shndet t plot.
rrobat e reja t Bajramit dhe nisemi drejt xhamis. Pajtohemi me njerzit prej t cilve jemi fyer
Ditn e Bajramit e fillojm me faljen e namazit t
duke mos i vn shum rndsi shkaqeve. N
Bajramit q sht edhe shprehje e nj falenderimi
t thell dhe t sinqert ndaj t madhit Zot. Bajram forcohen lidhjet me miqt dhe t afrmit,
Bajrami nuk sht dit pushimi q kalohet zhvillohen ndjenjat e mshirs, butsis dhe
n vetmi, por nj dit q festohet s bashku me mirnjohjes, u elet dritarja e zemrs t gjith t
myslimant e tjer. N fillim prshndetemi me varfrve, jetimve dhe nevojtarve.
JETA E PROFETIT TONE

N MUAJIN E RAMAZANIT
Sihariqi i Ramazanit
Profeti Muhamed e priste me shum mall N Ramazan hapen plotsisht dyert e

muajin e shenjt t Ramazanit. Gzohej kur vinin xhenetit, mbyllen krejtsisht dyert e xhehenemit
tre muajt e mdhenj dhe bnte dua me gjith
zemr: dhe dobsohen shejtant.
Zoti im, begatoje muajin Rexheb e Shaban Xheneti ka tet dyer. Emri i njrs prej
dhe bj t mundur ta mbrrijm me shndet t tyre sht Rejjan, nga e cila do t hyjn vetm
plot muajin e Ramazanit.
agjruesit. Kjo der do t mbyllet kur t hyj
Ai e shtonte agjrimin n muajt Rexheb
dhe Shaban, kurse pr muajin e madhruar t agjruesi i fundit. Atyre q hyjn nga kjo der, do
Ramazanit thoshte: tu shrbehet nj pije, e cila do tua shuaj etjen.
151
Syfyri i Pejgamberit
Pejgamberi e vlersonte s teprmi mbi rndsin e zgjimit pr t ngrn syfyrin:

vaktin e syfyrit. Kini kujdes zgjimin n syfyr, Ushqimi i syfyrit sht i bereqetshm. Mos
sepse ushqimi i syfyrit sht i begatshm!-
e lini pas dore! Qoft edhe me nj gllnk
thoshte ai. Nj dit profeti ftoi pr syfyr Irbaz
uj bni syfyr. Allahu (xh.sh.) s bashku me
Ibn Sarijen, t cilit iu drejtua: Urdhro n
ushqimin e rndsishm! Nj her tjetr, ai melekt e Tij lshojn mshirn e tyre mbi
u shpreh kshtu duke dashur t vinte theksin ato q bjn syfyr.
Yftari i Profetit
Allahu lumturohet nga prkushtimi i mungoj begatia dhe bollku prderisa ata t
besimtarit n rrugn e Tij, nga respekti dhe nxitojn t elin yftar sa m par.
dashuria q ushqen ai pr T. Yftari sht
(Buhari, Savm, 45)
koha m e mir n t ciln shfaqet lidhja me
Zotin dhe respekti ndaj Tij. Pr kt arsye, Ai kshillonte brjen e duas para yftarit,
Profeti i kushtonte shum rndsi yftarit. Me sepse plotsimi i saj ishte i sigurt. Ai vet
t hyr koha e yftarit, ai gzohej si fmij, bnte kt dua: Zoti im! Agjrova pr hatrin
sepse e dinte q yftari gzonte edhe Krijuesin Tnd. Po e el yftarin q Ti m dhuron.
e tij dhe besonte se yftari do t sjell begati. Pastaj elte yftarin me hurma kur i kishte,
Nj dit ai tha: Bashksis sime nuk do ti nse i mungonin e elte me uj.
152
Bujaria e Profetit Muhamed
N muajin e Ramazanit Profeti bhej edhe dika q e kishte, e jepte menjher; nse nuk
m bujar. Ai bhej edhe m bujar se errat q e kishte, e siguronte nprmjet t tjerve. Kur e
frynin n tre muajt e madhrueshm. do gj q pyetn se cila sht sadakaja m e pranueshme,
i binte n dor, e shprndante. Nse i krkohej ai tha: Sadakaja q jepet n Ramazan.
Adhurimi i Profetit
n muajin e Ramazanit
Profeti i shtonte adhurimet nafile n muajin e

Ramazanit. Ndr kto adhurime m kryesori ishte
namazi i teravis. Agjrimi dhe Kurani do t jen
Ai lexonte m shum Kuran se hert e tjera gjat
ndrmjetsues pr tek Zoti
ktij muaji t adhurimit, t duave dhe dhikrit. do
nat t ktij muaji profetin e vizitonte Xhebraili dhe 153
Profeti yn na trheq vmendjen mbi
s bashku ata t dy lexonin Kuran. Me prjashtim t
Ramazanit t vitit t fundit t jets s profetit Muhamed
rndsin e leximit t Kuranit duke thn:
(a.s.), n t cilin Kuranin e lexuan dy her nga fillimi
deri n fund, n Ramazanet e viteve t tjera ata e
Agjrimi dhe leximi i Kuranit n muajin
lexuan Kuranin vetm nj her.
N ditt e fundit t Ramazanit, Profeti i shtonte e Ramazanit do t jet ndrmjetsues tek
edhe m shum adhurimet dhe ibadetet. Mundsia q
nata e Kadrit t ishte n 10 ditt e fundit t Ramazanit, Zoti. Agjrimi do t thot: Zoti im! Robin
e sidomos gjat netve t 25, 27 apo 29, e nxiste
Profetin t qndronte gjith natn duke br ibadet me tnd un e largova nga ushqimi dhe
dshirn q kjo nat t mos kalonte pa ln gjurm. Ai
nevojat fizike gjat gjith dits. Pranoje
tha: Kush fal namaz n natn e Kadrit duke besuar tek
mirsia e saj dhe duke pritur shprblimin vetm nga ndrmjetsimin tim pr robin tnd.
Allahu (xh.sh.), do ti falen t gjitha mkatet.
N dhjet ditt e fundit t Ramazanit, Profeti Kurse Kurani do t thot: Un robin tnd
hynte n itikaf. Ai falte namaz, bnte dua, dhikr dhe
ibadete t tjera. T gjitha kto jepnin kt mesazh: e lash pa vn gjum n sy gjat gjith
Zoti im, erdha n portn Tnde! Un nuk lviz prej
ktu n qoft se Ti nuk e pranon pendimin tim. nats. Pranoje ndrmjetsimin tim pr t.
Ahmed b. Hanbel, Musned, VI, 188

M. Yashar Kandemir
RamazanI
Universi mbush me nur
Pr besimtart provim,
Pr do mumin (besimtar)
Ramazani nj muaj pr agjrim
Preket shum nefsi

Gjallrohesh shpirtrisht,
Njri nga farzet (obligimet) e Islamit
sht Agjrimi i Ramazanit
Ramazani pr myslimant
sht muaji i Kuranit,
sht muaji i falenderimit,
I faljes dhe i udhzimit
154 N do qoshe e knd

Ve lumturi e gaz,
Agjrimi pr do mysliman
sht padyshim nj farz.
Besimi sht lumturi,

Islami sht shptim,
do ast n agjrim
sht vetm adhurim.
Agjrimi t shpie drejt Zotit

T bn ti falesh shpirtin Atij,
O Zoti yn i madh, neve
Na bn t arrijm kt mrekulli!
Enver TUNXHALI
PYETJET
A jan fjalit e mposhtme t sakta apo jo?
1. Agjrimi sht nj adhurim i rndsishm, i cili na ruan nga veprimet e E SAKT E GABUAR
kqija n kt bot si dhe nga xhehenemi n botn tjetr. Gjithashtu ai sht

ndrmjetsues pr faljen e gjynaheve tona.
2. Prishja e agjrimit pa pasur ndonj arsye objektive detyron agjrimin kaza dhe E SAKT E GABUAR
kefaret.
3. Fidja sht shuma monetare ose sasia n ushqim q japin besimtart e thyer E SAKT E GABUAR
n mosh q nuk mund t agjrojn dhe t smurt q nuk shpresojn n

prmirsimin e gjendjes s tyre shndetsore.
4. Agjrimi q ne kemi vendosur t mbajm pr hir t Zotit quhet kefaret. E SAKT E GABUAR
5. Qndrimit n xhami pr nj periudh t caktuar, pr t br ibadet quhet E SAKT E GABUAR 155

yftar.
6. Libri yn, Kurani, ka filluar t zbres n muajin e Miraxhit. E SAKT E GABUAR
7. Agjrimi prishet n rast se hahet ose pihet, qoft edhe n harres.

E SAKT E GABUAR
8. Me fjalt Agjrimi sht mburoj Profeti (a.s.) thekson faktin se agjrimi na
mbron nga veprat e kqija dhe nga gjynahet. E SAKT E GABUAR
T testojm veten
1. Nga fjalit e mposhtme cila prej tyre ska 2. Cila nuk shnon prfitimet tona nga muaji i
asnj lidhje me Ramazanin? Ramazanit?
a) Shkuarja n haxh. a) Me agjrim fitojm dashurin dhe knaqsin
b) Agjrimi
c) Fillimi i zbritjes s Kuranit. e Allahut.
d) Nata e Kadrit. b) Duke agjruar ndihmojm t varfrit.
c) Agjrimi na mban larg punve t kqija dhe
mkateve, si dhe larg dnimit t xhehenemit.
d) Agjrimi na mson durimin.
3. Cili nga agjrimet e mposhtme sht 7. Cila sht arsyeja kryesore e agjrimit t
vaxhib? myslimanve gjat muajit t Ramazanit?
a) Agjrimi nafile b) Agjrimi i Muharremit
a) Kontrolli i egos.
c) Agjrimi i zotimit d) Agjrimi i Ramazanit.
b) Shndeti.
4. Si quhet koha ndrmjet mbarimit t nats dhe c) Krijimi i raporteve sa m t mira me mjedisin
fillimit t sabahut? ku jetojn.
a) Imsak b) Syfyr c) Yftar d) Itikaf d) Zbatimi i urdhrit t Allahut.
5. Cila nga kto veprime nuk e prish agjrimin?

8. Cila nga veprimet e mposhtme nuk e prish
a) T hash dika q nuk prdoret si material
agjrimin?
ushqimor. a) elja e yftarit pa hyr akshami, duke pandehur
b) T kaprdish flok bore, kokrr breshri apo hyrjen e tij.
pik shiu. b) Brja banj ose dush pr tu freskuar.
c) T kaprdish pshtymn. c) Prtypja e nj thrrimeje n madhsin e nj
d) Kalimi i ujit t abdesit n fyt. qiqre t mbetur ndrmjet dhmbve.
d) T kaprdish pa dashje ndonj flok bore,
6. Cila nga arsyet e renditura m posht imponon kokrr breshri apo pik shiu.
agjrimin kaza?
9. Cilt nga kto shkaqe nuk konsiderohen
a) Hyrja e ujit n vesh gjat brjes banj. objektive pr prishjen e agjrimit?
156
b) Hyrja e pluhurit apo tymit n goj pa dshirn a) Ardhja e mysafirve n shtpi.
tnde. b) Krcnimi me vdekje ose plagosje.
c) Krcnimi dhe detyrimi i prishjes s agjrimit. c) Lufta me armikun.
d) Vjellja e agjruesit n mnyr t padshiruar. d) Udhtimi.
Plotsoni vendet bosh me fjalt q jan n kllapa:

1. (Kadrit, mshir, falje, gjashtdhjet e nj, falje, kaza, zotim, shndet, Rejjan )
Ramazani sht muaji fillimi i t cilit sht.........................., mesi i t cilit sht.............................. dhe
fundi i t cilit sht mbrojtje nga zjarri i xhehenemit.
2. Agjroni q t keni ......................

3. Agjrimi kefaret zgjat zakonisht...................dit
4. Personi i cili ha ose pi dika n rast harrese dhe pastaj mendon se iu prish agjrimi duhet m von t
mbaj agjrimin ...................... .
5. Zotimi pr t agjruar nj dit pr hir t Allahut quhet agjrimi i ....................... .
6. Pejgamberi (a.s.) n natn e .............. bnte kt dua: Zoti im! Ti je shum fals, e dshiron faljen,
................ mua!
7. Xheneti ka tet dyer. Njra prej tyre quhet ................ Nga ajo der do t hyjn vetm agjruesit. Kjo der do
t mbyllet me hyrjen e agjruesit t fundit. Dhe ato q hyjn brenda do t qerasen me nj pije shum t mir;
Ato q do ta pin, nuk do t ndiejn etje kurr.
ZEKATI
URA MES TE VARFERVE DHE TE PASURVE
Pronari i vrtet i pasuris sht Allahu Kujt i jepet zekati?

Sadakaja dhe zekati Kujt nuk i jepet zekati?
Prkufizimi i zekatit far duhet t kemi kujdes kur
prfitojm nga zekati? japim zekatin?
Kujt i jepet zekati? Bamirsia e Profetit ton
Nisabi i domosdoshm pr zekat dhe
sasia e ktij t fundit.
PROVIMI I FALENDERIMIT
P rofeti Muhamed (a.s.) her pas here shpjegonte Engjlli ia frkoi me dor lkurn t smurit.
ndonj histori q kishte ndodhur n t kaluarn. Menjher njollat q gjendeshin mbi t u zhdukn.
Lkura mori pamje krejt tjetr.
Njra nga kto histori sht edhe kjo...
Engjlli srish e pyeti at:
Njher n mesin e hebrenjve jetonin tre persona.
Njri ishte lebros, tjetri qeros dhe tjetri i verbr. Allahu far dshiron tjetr t kesh n zotrim?
(xh.sh.) dshiroi ti vinte n prov, prandaj u drgoi
Ai u prgjigj:
nj engjll n formn e njeriut.
Dshiroj t kem nj deve.
Engjlli fillimisht shkoi tek njeriu lebros dhe e
pyeti: Ather engjlli i dhuroi nj deve t mbarsur dhe
i tha: Zoti t dhuroft begati edhe m shum!
far dshiron m shum se do gj?
Pastaj u nda nga ai.
Ai u prgjigj:
M von engjlli shkoi tek qerosi dhe e pyeti:
Dshiroj t kem nj lkur t shndetshme me
ngjyr t bukur dhe t shptoj nga kjo smundje q i far dshiron m shum se do gj?
largon njerzit nga un. Dshiroj flok t bukur dhe t shrohem nga kjo
smundje pr shkak t s cils njerzit m rrin larg.
Engjlli ia frkoi kokn dhe menjher smundja
158 u zhduk. Burri ndryshoi krejtsisht. Tani
ai kishte flok t bukur dhe t
dendur.
Engjlli e pyeti srish:
far dshiron m shum t kesh n zotrim? Engjlli i kujtoi:

Burri iu prgjigj:
Nse po gnjen, ather Allahu t ktheft n
Dshiroj t kem gjedh. gjendjen e mparshme!
Pasi i dhuroi nj lop t mbarsur, engjlli u
prshndet edhe me t duke i uruar mirsi e begati. Engjlli vazhdoi rrugn. Mori formn e nj qerosi.
Takoi personin e dyt. I bri t njjtat pyetje si t parit,
Pastaj erdhi tek i verbri. I bri t njjtat pyetje si
dy t parve. I tha: por qerosi ktheu t njjtat prgjigje si lebrosi.
far dshiron m shum se do gj? Engjlli s fundi i kujtoi:

Ai u prgjigj:
Nse po gnjen, ather Allahu t ktheft n
Dshiroj kthimin e syve q t mund t shoh
gjendjen e mparshme!
njerzit.
Engjlli e pyeti srish: Pasi mori formn e nj njeriut t verbr, takoi
far dshiron tjetr t kesh m shum? personin e tret. Engjlli i tha:
Ai u prgjigj: Un jam nj njeri i varfr. Nuk kam t holla pr

Dshiroj t kem dele. t vazhduar udhtimin tim. Mund t arrij atje pr ku
N ast engjlli i dhuroi nj dele t mbarsur. jam nisur vetm me ndihmn e Zotit dhe prkrahjen
Me kalimin e kohs pasuria e ktyre njerzve u shtua
tnde. Pash dashurin e atij q t fali shikimin, ma fal
shum. Njri kishte nj kope me deve, tjetri nj kope 159
me gjedh, kurse i treti me dele. nj dele nga kopeja jote.
Vite m von, engjlli u shfaq prsri, por ksaj Burri n syt e t cilit dukej besimi i fort, i tha:
here n formn e nj njeriu lebros.
Edhe un isha i verbr si ti e Allahu mi hapi syt.
Engjlli i tha atij q kishte qen lebros:
Isha i varfr e Allahu m pasuroi. Merr sa t duash
Un jam nj njeri i varfr. Nuk kam se me far
t vazhdoj udhtimin tim. Mund t mbrrij atje pr ku dhe lr far t duash. T betohem n t madhin Zot,
jam nisur vetm me ndihmn e Zotit dhe prkrahjen se nuk t ndaloj t marrsh asgj!
tnde. Pash At q t dhuroi kt bukuri t lkurs
dhe kt pasuri, ma fal nj deve. Engjlli i tha:
Ai u prgjigj: Kto pasuri qofshin t gjitha tuat! Allahu qoft i

Nuk mundem. Kjo pasuri sht e imja dhe e knaqur prej teje!
atyre q kan nevoj m shum sesa ti.
Ai i tregoi pr sprovn me t ciln t tre njerzit u
Engjlli ia ktheu:
ndeshn dhe pr prgjigjet q dhan. Dy shokt e tu
Un sikur t njoh ty. A je ti ai i varfri prej t cilit
njerzit largoheshin pr shkak t smundjes dhe Zoti e humbn provimin, prandaj merituan dnimin e Zotit
t shroi e t pasuroi? (xh.sh.), - tha dhe n ast u zhduk n horizont.
Burri e mohoi kt t vrtet dhe i tha:
Po flet si tepr m duket. Kt pasuri e kam
trashguar nga t part e mi. (Buhari, Enbija 51; Muslim, Zuhd 10)
KUSH ESHTE PRONARI I VERTETE I

PASURISE?
Islami i nxit njerzit t punojn dhe me fitimet

e tyre hallall, t pasurohen. Por nuk duhet harruar Allahu ( xh.sh.) thot:
se Ai q na i dhuron kto t mira sht Allahu
(xh.sh.), zotruesi i vrtet i pasurive tona. Ai na Thuaj: O Allah, Sundues i do sendi, Ti ia jep
e l amanet pasurin pr nj periudh t caktuar pushtetin atij q do, Ti ia heq prej dore pushtetin atij
q do dhe e prul at q do, e lartson at q do. do
kohe dhe na provon nse do ta harxhojm ashtu
e mir sht n dorn Tnde. Vrtet, Ti ke mundsi
si dshiron Ai. Nse ne e shpenzojm pasurin pr do gj!
q na sht dhuruar ashtu si dshiron Allahu,
(Al-i Imran 26)
duke ua shprndar njerzve n nevoj, ather
fitojm provimin s bashku me knaqsin e
Dhuruesit.
160
SADAKAJA DHE ZEKATI
N fen ton infak quhet shpenzimi i pasuris pr

t fituar knaqsin e Allahut. Lloji m i mir i
infakut sht sadakaja dhe zekati.
Ndihma monetare q nj mysliman jep me

dshirn e tij quhet sadaka. Me fjaln sadaka
kuptojm ndihmn materiale q i dhurohet t
varfrve ose nevojtarve. Por, sadakaja nuk
prbhet vetm nga dhurimi i vlerave materialo-
financiare. Profeti (a.s.) thot se do vepr e mir
sht sadaka. Ai ka dhn shum shembuj t
sadakas prej t cilave mund t veojm: 6 T marrsh dituri e ta shprndash at sht
sadaka.
6 T ndihmosh materialisht t varfrin sht
sadaka. 6 do hap i hedhur pr t shkuar n xhami ose
mesxhid sht sadaka.
6 T ndihmosh borxhliun duke ia shtyr afatin e
pagess sht sadaka. 6 Mbjellja e pemve sht sadaka.
161
6 T kshillosh njerzit pr mir e ti ndalosh nga e 6 Kontributet e nj burri pr t lumturuar familjen
keqja sht sadaka. e tij sht sadaka.
6 fardo gjje q nj grua bn pr t mirn e

6 T heqsh nga rruga ndonj penges pr
burrit dhe fmijve t saj sht sadaka.
kalimtart sht sadaka.
6 Ti prshkruash dikujt ndonj adres ose rrug

sht sadaka.
6 T ndihmosh dik n ngarkimin e mjetit sht

sadaka.
6 T pajtosh dy njerz sht sadaka.
6 T prkujtosh Zotin duke thn Allahu Ekber,

Elhamdulilah, Lailahe il-lallah etj., sht sadaka.
6 Buzqeshja sht sadaka. O ju q keni besuar, para se t vij nj dit kur nuk
do t ket as shitblerje, as miqsi, e as ndrmjetsi,
6 Fjala e mbl sht sadaka. jepni nga ajo me ka Ne ju furnizuam ju. Pabesimtart
jan mizor.
(Bekare 254)
6 Kryerja e nj t mire ose ndihma q fmija i ofron

prindrve, vllezrve dhe motrave t tij sht
sadaka. Nj dit Profeti (a.s.) tha:
Shkutimisht; Pr do mysliman dhnia e sadakas sht

detyrim.
do mirsi q bn nj mysliman sht sadaka.
(Buhari, Edeb, 33). Shokt e tij e pyetn:
Po nse ai nuk ka asgj pr t dhn si
Si vrehet, n fen ton kuptimi i sadakas sht
sadaka?
shum i gjer. Q nj mysliman t mund t jap sadaka
nuk sht kusht q ai t jet i pasur. do mysliman Ai u prgjigj:
mund t jap sadaka brenda mundsis s tij nprmjet Ather le t punoj e t bhet i vlefshm
veprave t mira. Por infaku prfshin edhe nj drejtim pr vete e pr t tjert; kshtu mund t jap
tjetr q sht trsisht i lidhur me ann ekonomike. sadaka.
Allahu e ka br farz pr do mysliman t pasur q Po nse smund t punoj ose nuk gjen dot
tu jap pjes nga pasuria e tij njerzve n nevoj. pun?
Ky obligim i prer, me natyr krejtsisht Ather t ndihmoj njerzit e mbetur n
ekonomike, q prbn edhe njrn nga vshtirsi.
shtyllat e Islamit, quhet zekat. Po nse as kt smund ta bj?
Ather le t kshilloj njerzit pr t br
162 vepra t mira.
Nse as kt smund ta bj?
Ather, le t qndroj larg s keqes. Kjo
pr t sht sadaka.
(Buhari, Zekat 30)

163
FARE ESHTE ZEKATI?
" Zekati sht nj pjes e pasuris s myslimanit

Zekati sht pastrti
q duhet t dorzohet n prputhje me rregullat
islame. Njri nga kuptimet e fjals zekat sht pastrti.
Dhnia e pasuris njerzve n nevoj sht pastrim
material dhe shpirtror. Ai e pastron njeriun nga
papastrtit e koprracis, gjynaheve dhe lakmis
pr pasuri.
Allahu (xh.sh.) thot: Merr prej pasuris s tyre (t atyre q pranuan

gabimin) lmosh q ti pastrosh me t dhe tu
Kryeni faljen (namazin) dhe jepeni zekatin, e shtosh (t mirat) dhe njkohsisht lutu pr ta, se
fardo t mire q e prgatitni pr veten tuaj; at lutja jote sht qetsim pr ata. Allahu dgjon dhe
e gjeni te Allahu. Ska dyshim Allahu prcjell do sheh.
veprim tuajin.
(Tevbe 103)
(Bekare 110)
DOBITE E ZEKATIT
Esht shprehje falenderimi ndaj
Allahut pr pasurin e dhuruar.
Kultivon ndjenjn e dhembshuris,
mshirs dhe mirsis.
Pastron pasurin ton.
Na ruan nga kopracia dhe egoizmi.
ZEKATI Zhvillon ndjenjn e dashuris dhe
solidaritetit ndrmjet njerzve.
Shton pasurin dhe bereqetin.
Ruan pasurin ton nga fatkeqsit e
ndryshme.
164
Shembulli i pasuris s atyre q e japin n rrugn

e Allahut sht si nj kokrr prej t cils mbijn
shtat kallinj, ndrsa n secilin kalli ka nga njqind
kokrra. Allahu ia shumfishon (shprblimin)
atij q dshiron, Allahu sht Bujar i Madh, i di
qllimet.
(Bekare 261)

Ne duhet t falenderojm Allahun pr
pasurin e dhuruar. Shpenzimi i saj Ata jan q pr hir t Tij u japin ushqim t
si dshiron Ai sht falenderimi m i varfrve, jetimve dhe t znve robr. Ne
mir q bhet. Ne e adhurojm dhe po ju ushqejm vetm pr hir t Allahut dhe
e falenderojm Allahun duke i dhn prej jush nuk krkojm ndonj shprblim e as
nj t katrtn e pasuris njerzve falenderim. Ne i friksohemi (dnimit) Zotit
n nevoj. Nuk duhet t presim asnj ton n nj dit q fytyrat i bn t zymta dhe
falenderim nga njerzit pr zekatin. sht shum vshtir. Po Allahu i ruajti ata
prej sherrit t asaj dite dhe u dhuroi shklqim
Zekati ndihmon n shprehjen e
n fytyra e gzim t madh.
falenderimit ndaj Zotit pr pasurin q
na dhuron. (Insan 8-11)
Profeti a.s. thot:
T pasurit q kan kushte m t mira Nse dshiron zbutjen e zemrs, ushqe t

jetese, mund t mos e din dhe kuptojn varfrin dhe prkdhel kokn (ngrohe zemrn)
gjendjen e t varfrve. Pr t prcaktuar e jetimit.
t varfrit q e meritojn me t vrtet
(Ahmed b. Hanbel, II, 263)
zekatin, t pasurit interesohen nga afr
pr gjendjen e tyre. Kshtu, t varfrit
prfitojn nga ndihma e t pasurve. S 165
fundi mund t themi se zekati kultivon
ndjenjn e dhembshuris, t mshirs
dhe t mirsis.

Allahu xh.sh. n Kuran thot: Dhe n
Merr prej pasuris s tyre (t atyre
pasurin e tyre kishin prcaktuar t q pranuan gabimin), lmosh q
drejt pr lypsin dhe pr t varfrin. Pra, ti pastrosh me t dhe tu shtosh (t
n pasurin e t pasurit ka pjes edhe mirat) dhe njkohsisht lutu pr ta,
se lutja jote sht qetsim pr ta.
i varfri. Nse ne nuk i japim t varfrve Allahu dgjon dhe sheh.
pjesn q u takon nga pasuria jon,
(Tevbe 103)
ather ne bhemi grabits t pasuris
s tyre. Kjo do t thot q pasuria jon
przihet me haramin. Pasuria jon e
przier me haramin sht e papastr.
Duke dhn zekat ne parandalojm
przierjen e pasuris son me haramin.
Prandaj themi se zekati pastron pasurin
ton.
Zekati dhe sadakaja ekuilibrojn

dashurin ton ndaj pasuris. Ato
pengojn prdorimin e gabuar t
saj. Na msojn se nuk sht gjithka
t kesh para. Zekati bhet shkak t
prjetojm lumturin e ndarjes me t Profeti yn i dashur thot:
tjert t gjrave q kemi. Zekati na ruan sht i mbrojtur nga kopracia ai q jep zekatin,
nga koprracia dhe egoizmi. Nprmjet
ai q shpreh bujari ndaj mysafirve dhe ai q
tij ne mendojm edhe pr t tjert duke
ndihmon njerzit fatkeq
sakrifikuar pr to edhe pasurin, gjn
m t dashur. (Taberani, Muxhemul-Kebir, IV, 256)
Zekati sht ura nprmjet s cils pa-

suria e t pasurve arrin tek t varfrit.
Rrit komunikimin, dashurin e solida-
ritetin dhe zhduk xhelozit, ndrmjet
tyre. T pasurit tregojn dhembshuri Profeti yn i dashur thot:
166 dhe mshir ndaj t varfrve, kurse t
varfrit shprehin respekt dhe mirnjohje Zekati sht ura e Islamit.
ndaj tyre. N shoqri zhvillohen vlerat e
solidaritetit, ndihms s ndrsjell dhe (Hejthemi, Mexhmauz-zevaid. 1, 480)
mirkuptimit. Kshtu zekati plotson ne-
vojat e t varfrve dhe pengon lindjen e
problemeve t ndryshme shqetsuese
n shoqri.

Zekati dhe sadakaja ruajn pasurin
nga rreziqet dhe fatkeqsit. Kt t
vrtet e hasim edhe tek fjala e urt Ruajini pasurit tuaja me zekat
popullore:Vetm pak lmosh do t
(Bejhaki, Shuabul-iman, V, 184)
mjaftonte pr t mbajtur larg rreziqet,
sepse t ngrohsh shpirtin e nj t
varfri dhe t marrsh duan e tij, do
t thot t largosh t gjitha fatkeqsit
dhe rreziqet. Mbi at q jep zekat zbret
mshira dhe mbrojtja e Allahut (xh.sh.).
Zekati shton dhe begaton pasurin Profeti yn i dashur thot:

ton. Allahu n lidhje me kt n do mngjes zbresin dy melek. Njri prej
Kuran thot: Ndrsa at q e jepni
tyre bn dua: Zoti im! Shtoje pasurin
si dhurat me mendjen q ajo mund
e atyre myslimanve q e harxhojn at
tjua shtoj (pasurin duke pritur tju
kthehet nj dhurat m e mir) nga n rrugn Tnde. Kurse meleku tjetr
pasuria e njerzve t tjer, - nuk ka thot: Zoti im! Zhduke pasurin e atyre
shtes tek Allahu, kurse ajo q e jepni myslimanve q jan koprrac.
si zekat duke krkuar Fytyrn e Allahut.
(Muslim, Zekat, 57)
Kta jan ata q do t ken rritje
shumfish. (Rrum, 39). N themelin e
ksaj rritjeje sht lumturia q zekati
dhe sadakaja u dhurojn t varfrve
dhe duat e melekve. Duat e
melekve, nevojtarve dhe t varfrve
jan nj burim i brendshm qetsie pr
t pasurit q japin zekatin.
167
KA Q JEP EDHE M SHUM SE JU!

N kohn e hilafetit t Ebu Bekrit, n
Medine, n nj periudh t caktuar kohe,
mbizotroi skamja. Njerzit nuk gjenin asnj T cilt japin kur jan shlir edhe kur jan n vshtirsi dhe
kokrr grur pr t br buk. Duke par q e frenojn mllefin, q u falin (keqen) njerzve, e Allahu i
do bamirsit.
gjendjen e popullit, tregtart e Medines i
(Al-i mran134)
kishin derdhur t gjitha parat e tyre pr t
bler grur. Hazreti Osmani kishte drguar
nj karvan me deve n Sham pr tregti dhe
me t solli 100 deve t ngarkuara me grur.
Gruri q pruri Osmani plotsonte deri diku Allahu (xh.sh.) thot:
nevojat e popullit, sepse popullsia e Medins
Shembulli i pasuris s atyre q e japin n rrugn e
ishte e vogl n at koh. Allahut sht si nj kokrr prej t cils mbijn shtat
kallinj, ndrsa n secilin kalli ka nga njqind kokrra.
Disa tregtar shkuan tek Osmani dhe Allahu ia shumfishon (shprblimin) atij q dshiron,
krkuan prej tij blerjen e grurit. Ata jepnin Allahu sht Bujar i Madh, i di qllimet.
katr drhem pr nj mas t caktuar gruri. (Bekare 261)

Por Osmanit iu duk pak vlersimi q tregtart
168 i bn grurit. Ai tha: Ka q jep edhe m
shum se ju. goja e Osmanit dilte vetm shprehja: Ka
q jep edhe m shum se ju. Disa tregtar
Ai nuk dshiroi tia shiste grurin askujt. kishin filluar t mendonin se Osmani po
Ndrkoh tregtart e rritn mimin e blerjes shfrytzonte rastin pr t prfituar materialisht
s grurit, por srish Osmani i tha atyre: Ka edhe m shum. Nuk mendonin se Osmanit
q jep edhe m shum se ju. Ato ishin gati i kishte hije ky veprim, ndrkoh q populli
t jepnin edhe shtat drhem pr nj mas po vuante nga uria.
t caktuar gruri. Ky ishte edhe mimi m i
shtrenjt i mundshm i grurit. Kurse nga
S fundi ata vendosn t shkonin tek Osmani iu prgjigj Ebu Bekrit me nj

halifja pr tia shpjeguar situatn. Ato do zgjuarsi shum t holl:
t krkonin nga halifja ti jepte zgjidhje ktij O Mkmbsi i Profetit! Kta tregtar
problemi. duan ta blejn nj mas gruri me shtat
Doln para halifes dhe ia shpjeguan drhem. Pra, kta japin shtat pr nj. Por
shtjen. Ebu Bekri i dgjoi deri n fund dhe un dshiroj q kt grur tia shes Atij q
u tha: m jep shtatqind pr nj. A nuk premton
Allahu shprblimin e nj vepre t mir deri
Kjo pun m duket shum e uditshme!
n shtatqind fish? Duke pasur mundsi
M duket se ju nuk i paskeni kuptuar mir
tregtimi me nj leverdi kaq t madhe, pse
fjalt e Osmanit! Ai sht dhndri dhe shoku duhet tia shes mallin tim ktyre tregtarve?
i Profetit n xhenet. Nuk sht prej atyre
Pas ksaj prgjigjeje tregtart filluan
q prfiton n kurriz t t tjerve. Nse ka
t mendonin. Ato e kuptuan se sa gabim e
vepruar si m that, me siguri do t ket nj
kishin pasur, kur kishin menduar keq pr
urtsi. Ejani t shkojm dhe ta sqarojm kt
Osmanin.
tem direkt me t!
Osmani ia shprndau t gjith grurin
T gjith s bashku shkuan tek Osmani.
si sadaka popullit t tij. Me kt i ktheu
Ebu Bekri e pyeti Osmanin:
buzqeshjen t varfrve dhe jetimve.
- Pse nuk ia ke shitur grurin tregtarve Kshtu skamja n qytet u lehtsua, n saje t 169
n mimin e krkuar? Osmanit dhe vizionit t tij.
Pr k sht farz zekati?
gzon nj shndet t mir mendor
do mysliman
ka mbrritur moshn e pjekuris. e ka farz dhnien e
nj her n
sipas Islamit konsiderohet i pasur. (Ai q zekatit
q zotron pasuri n nivelin e nisabit.) vit.
----
Cilat jan parametrat e t qenit i pasur n pikpamje t Islamit. Cilat nevoja konsiderohen themelore ose bazike?
Nevoja themelore konsiderohen:

Sipas fes Islame, i pasur konsiderohet ai q
Shtpia.
zotron pasuri n nivelin e nisabit duke prjashtuar
Sendet shtpiake.
nevojat e tij themelore dhe borxhet.
Rrobat
170
Nisabi sht kufiri i poshtm i pasuris. Ai q me Mjetet e ngarkess.
Librat.
pasurin e tij arrin kt kufi sht i obliguar t pres
Mjetet e nevojshme pr profesionin.
kurban dhe t jap sadaka-i fitr. Zekati bhet farz
Shpenzimet e jetess s nj viti t
kur pasuria e nj myslimani arrin vlern e nisabit dhe familjes.
qndron n gjendje gjat nj viti hnor. Me kusht q t mos prdoren pr tregti.

Nisabi i mallrave pr t cilat jepet zekati

dhe sasia e zekatit
" Dhnia e zekatit sht farz pr at q n pikpamje islame konsiderohet i pasur dhe q zotron pasuri
n sasin e nisabit pr nj vit.
Sasia e nisabit llogaritet prtej nevojave themelore dhe borxheve.
Nisabi dhe sasia e zekatit ndryshon n varsi t pasuris.
Zekati dhe nisabi i mallrave tregtar
Lloji i mallit Sasia e nisabit Sasia e zekatit q duhet dhan:
Ar 80,18 gram
Argjend 561 gram

Nj e dyzeta
(2,5 prqind)
Pasuri tregtie 80,18 gram n vlern e arit % 2,5 171
Para kesh 80,18 gram n vlern e arit

Nisabi dhe zekati i kafshve
Sasia e zekatit q jepet pr kafsht lidhet me llojin Deve: Zekati i 5-9 deveve (duke prfshir edhe
dhe numrin e kafshve: 9) sht nj dash ose nj cjap.
Desh dhe cjep: Zekati pr 40-120 desh ose Njohurit e tjera n lidhje me zekatin e kafshve
cjep sht 1 cjap ose 1 dash. t msiprme, kur ato jan n sasi t tjera mund ti
Gjedh: Zekati pr 30-39 gjedh (duke prfshir merrni n ilmihale t ndryshme.
edhe 39-n) sht 1 vi.
172
173
Nisabi dhe zekati i prodhimeve

bujqsore
Nisabi i prodhimeve bujqsore sht 610

kg.
Fara e zbraz hambarin e bujkut, por kur vjen
Zekati i prodhimeve q sigurohen nga nj
tok q nuk ka shpenzime ujitjeje sht 1 e 10-ta koha e t vjelave, mendo sa her m tepr i
(10%). rikthehet atij!
Zekati i prodhimeve q sigurohen nga nj
tok me shpenzime t larta ujitjeje sht 1 e 20-ta Sa hambar t mbushur dng prfiton ai n
(5%). kmbim t nj hambari me far!
" Zekati jepet pr t gjitha prodhimet
Po qe se gruri nuk mbillet dhe nuk prdoret
bujqsore, si: grur, elb, mel, panxhar, pjepr,
bostan, oriz, patllxhan, ulli, moll, portokall, qershi, si duhet, por ruhet brenda n hambar, ai do
pjeshk, zarzavate t ndryshme, etj.
t kthehet n ushqim pr morrat, krimbat dhe
" Pr prodhimet bujqsore nuk sht kusht
q ato t qndrojn nj vit. Zekati i prodhimeve minjt.
bujqsore jepet menjher pasi t mblidhet nga (Mevlana)
parcela.
KOPSHTI I SHKRETUAR
Njher e nj koh nj burr bujar e t varfrve n pasurin e
zotronte nj kopsht me rrush dhe tyre...
hurma. Ai besonte dhe zbatonte me
Kur po flinin, ia behu
prpikmri urdhrat e Allahut (xh.sh.). N
dnimi i Allahut. N kopshtin e
kohn e t vjelave ai jepte rregullisht zekatin.
tyre, papritmas, u hap nj zjarr i
Me vdekjen e tij, trashgimia e kopshtit i
madh dhe t gjitha prodhimet e tyre u
kaloi pasardhsve t tij, t cilt ishin shum
bn shkrumb e hi.
t dhn mbas bots materiale. Kjo gj ia
shtonte atyre koprracin n zemr. N mngjes u zgjuan t lumtur
dhe t painformuar pr far kishte
Zekati q u shprndante bujarisht babai
ndodhur n mbrmjen e kaluar.
i tyre t varfrve, ia shtonte pasurin dhe
begatin kopshtit. T gjith prfitonin nga Tek ecnin, i pshpritnin njeri-tjetrit:
ai. Mirpo me kalimin e kohs, kur pronart
e ktij kopshti u bn fmijt, situata filloi Mos lejoni t vijn sot t varfrit dhe
174
t ndryshonte. Atyre sasia e zekatit u dukej fukarenjt! Mos i lejoni t hyjn n kopshtin
shum e madhe. Kujtonin se zekati e pakson ton.
pasurin. Etja e madhe pr pasuri i verboi aq Kur mbrritn n kopsht, nuk i besuan
shum, sa nuk arrinin t kuptonin burimin e syve. Ata than:
bereqetit dhe begatis s kopshtit t tyre.
Mos kemi ngatrruar rrugn?! Ku jemi
Ato filluan t nxirrnin pretekste pr t ktu?!. Pan prreth mir. Ky ishte vendi ku
mos dhn zekat: ata kishin pasur kopshtet e tyre, por ato
Familja jon sht zgjeruar nuk ishin m aty. Aty, do gj
shum. Kurse pasuria jon ishte br shkrumb e hi.
sht e pamjaftueshme. Le t M i zgjuari i tyre tha:
dalim nesr hert n mngjes dhe
t mbledhim t mbjellat tona. - Jo, jo! Nuk kemi ardhur
T varfrve mos ti japim m gabim! Kjo sht toka jon.
nga pasuria jon! Ne kishim vendosur t mos i
ndihmonim t varfrit, Allahu
Ato kishin harruar se pronari prandaj na dnoi kshtu.
i vrtet i pasuris ishte Allahu.
Gjithashtu harruan pjesn
N fytyrat e tyre lexohej nj mrzi e shton dhe e begaton at. Nprmjet saj
e madhe. far planesh kishin br n fitohet edhe xheneti. Duke krkuar falje nga
mbrmje e far i kishte gjetur n mngjes! Zoti, than:
Filluan t bnin shamat duke fajsuar njeri-
- Sa turp pr ne! Ne paskemi br nj
tjetrin: Mendimin e keq pr t mos ndihmuar
gabim t madh! Gjithka erdhi vetm nga t
fukarenjt e ke dhn ti i pari.
metat tona! Kurse Zoti sht larg t metave
M i zgjuari i vllezrve tha: e gabimeve! Ather ti drejtohemi Allahut
plot shpres. Edhe n qoft se Allahu na
- O vllezrit e mi t dashur! Mos t
e merr tokn pr shkak t gabimeve tona,
fajsojm njri-tjetrin kot s koti, por t
Ai na dhuron nj m t mir se ajo, nse i
krkojm falje tek Allahu. Ndoshta Ai me
drejtohemi me lutje vetm Atij. Ne krkojm
mshirn e tij na fal dhe na mshiron!
me kmbngulje mshirn e Tij dhe vetm
Ata e kuptuan m n fund gabimin. Atij i drejtohemi.
Kuptuan gjithashtu se pronari i vrtet i
(ajetet q lidhen me temn jan: Sure Kalem, ajetet 17-33)
pasuris sht Allahu (xh.sh.) dhe se pasuria
duhet prdorur ashtu si dshiron Ai.
Harxhimi i pasuris sipas urdhrave t Allahut
175
KUJT I JEPET ZEKATI?

Zekati mund ti jepet:
) T varfrve: Konsiderohen ata individ

q sipas Islamit nuk jan
t pasur. Pra, njerzit
me pasuri nn nivelin e
nisabit. Dhe n pasurin e tyre kishin prcaktuar t drejt pr
lypsin dhe pr t ngratin (q ka nevoj por, nuk lyp).
) T vobektve: Konsiderohen ata
individ t cilt nuk (Dharijat 19)
jan n gjendje t
sigurojn as nevojat e
tyre themelore.
) Borxhlinjve: Konsiderohen ata individ q po t shlyenin borxhin me pasurin e tyre do t

varfroheshin krejtsisht. Ktyre u jepet zekati, kur sigurisht pasuria e tyre nuk e
arrin nisabin.
) Udhtarve: Konsiderohen ata individ q kan mbetur pa lek gjat udhtimit. Ktyre mund
tu jepet zekat sa pr t mbrritur n shtpin e tyre. Udhtart e till, me pasuri
176 t mjaftueshme pr t plotsuar nevojat, sht m mir t marrin borxh.
) Lufttarve n rrugn e Zotit : Konsiderohen ata individ q dshirojn t marrin pjes n nj

luft t drejt, por nuk i kan mundsit ekonomike pr ushqim, arm, etj. Ktyre
mund tu jepet zekati pr t plotsuar kto nevoja. N kt grup prfshihen edhe
ato q i jan prkushtuar trsisht dituris dhe luftn e tyre e bjn me pend.
" N Kuran prmenden edhe tre grupe t tjera q prfitojn zekat. Ato jan skllevrit, t dobtit n
besim dhe mbledhsit e zekatit.
" Ne mund tia japim zekatin trsisht nj

prsoni q bn pjes n njrin nga grupet e msiprme
ose mund tia ndajm disa njerzve q prfshihen n Allahu (xh.sh.) thot:
grupe t ndryshme.
Shembulli i pasuris s atyre q e japin n
" Esht m mir q shprndarja e zekatit t rrugn e Allahut sht si nj kokrr prej t cils
filloj nga t afrmit. mbijn shtat kallinj, ndrsa n secilin kalli
ka nga njqind kokrra. Allahu ia shumfishon
(shprblimin) atij q dshiron, Allahu sht Bujar
i Madh, i di qllimet.
(Bekare 261)
KUJT NUK I JEPET ZEKATI?

8 T pasurve.
8 Atyre q nuk jan mysliman.
Zekati nuk i jepet
8 Atyre q e kemi pr detyr tu shrbejm gjithmon (nns, babas,
8 gjyshes, gjyshit, fmijt dhe niprve dhe mbesave).
8 Vendeve, si: shkoll, spital, rrug, xhami, ur.
8 Bashkshortt nuk mund ti japin njri-tjetrit zekatin.

5 Zekati mund ti jepet vllait, motrs, xhaxhait, dajs, halls, tezes, nipit si dhe mbess.
177
TE JAPIM NGA ATO QE DUAM

E bu Talhaja ishte njri nga t pasurit e n nevoj. Le t prfitojn t varfrit nga uji dhe nga
Medins dhe njri nga shokt m me prestigj t profetit frutat e tij.
Muhamed. Ai kishte shum ara, vreshta, kopshte dhe Pastaj Ubu Talha shkoi tek kopshti pr ta
kafsh. Kishte edhe nj kopsht afr Mesxhidi Nebevis br t vrtet fjaln e tij. Kur mbrriti atje, vrejti
q ishte edhe m i kushtueshmi. Ebu Talhaja e donte bashkshorten e tij, Ummu Sulejmi tek rrinte n hijen
shum kt kopsht hurmash q kishte edhe nj pus e nj peme. Ai krkoi prej saj ta braktiste kopshtin e
me uj, mjalt t mbl. Ai e ftonte shpesh profetin tyre. Ajo e pyeti Ebu Talhan:
s bashku me shokt e tij n kt kopsht dhe e qeraste - O Ebu Talha! Prse duhet ta braktisim kopshtin
me knaqsin m t madhe. N hijen e pemve ton? A do t shkojm diku tjetr?
bheshin biseda t mbla.
Ebu Talhaja iu prgjigj:
Nj dit profeti Muhamed (a.s.) po bisedonte me
- Jo, nuk do t shkojm askund. Por ky kopsht
shokt n mesxhidin e tij. Gjat biseds, ai prmendi
nuk sht m i yni, por i t varfrve t Medines dhe
ajetin: pastaj ia shpjegoi ngjarjen q ndodhi n mesxhidin e
Kurr nuk do ta arrini sinqeritetin e plot me Profetit.
besim (as knaqsin e lumtur n xhennet), derisa t Ajo srish e pyeti:
mos e jepni m t dhembshmen (m t dashurn) e
A e dhurove n emrin e t dyve ne, apo
pasuris suaj. kado q jepni (pr Zotin), Allahu at e
vetm tndin?
di. (Ali Imran, 92)
Ai iu prgjigj:
178 Ebu Talhaja u ndikua shum nga ajeti q Profeti
- N emr t t dyve....
lexoi dhe i emocionuar, tha:
Ummu Sulejme bri pr t nj lutje duke thn:
O i drguari i Allahut! Ajo q sht m e
dashur pr mua nga pasuria ime sht kopshti prball Zoti qoft i knaqur me ty, o Talha! Sa her
ktij mesxhidi. Q n kt moment ia jap at njerzve q shihja t varfrit prreth nesh kam menduar t
njjtn gj, por nuk kam pasur guxim ta thoja. Allahu e
pranoft kt bamirsi prej nesh!
Halifi i njohur, Omer bin Abdulaziz blinte s

teprmi karamele dhe ia ndante vazhdimisht t
varfrve.
Nj dit shokt e tij t dashur e pyetn:
Pse n vend t karameleve, nuk u jep para t
varfrve?
Ai u prgjigj:
Un i plqej shum karamelet. Dshiroj t
dhuroj dika nga ajo q dua.
FARE DUHET TE KEMI KUJDES GJATE

DHENIES SE ZEKATIT?
179
Kur japim zekatin duhet t sillemi me Edhe un mund t
mshir. isha i varfr
Ne duhet ta japim zekatin dhe sadakan me
shum dhembshuri e mshir dhe duke e vn veten
n vendin e t varfrit.
Gjat dhnies s zekatit nuk duhet t T varfrit jan njerz me

harrojm se jemi duke kryer nj obligim vler, sepse mundsojn
fetar. realizimin e adhurimit tim t
zekatit
Kur jemi duke dhn zekatin, nuk duhet ta
heqim nga mendja faktin se jemi duke kryer nj
obligim fetar, pra jemi duke br ibadet. Ne duhet
tu jemi mirnjohs t varfrve, sepse ato mundsojn
kryerjen e ktij obligimi fetar si dhe fitimin e mirsive
dhe knaqsive shpirtrore q sjell kryerja e ktij
adhurimi.
Gjat dhnies s zekatit duhet t sillemi

me edukat.
Nuk duhet t harrojm se ne japim zekatin
pr t fituar knaqsin e Allahut (xh.sh.). Ashtu Mua m plqen dhurata e dhn
sikurse kujdesemi pr paketimin dhe politesn, kur i me buzqeshje dhe e paketuar
dhurojm dikujt dika ashtu duhet t kujdesemi edhe bukur.
n dhnien e zekatit. Mos ta kursejm buzqeshjen
dhe mirsjelljen ndaj atyre q i japim zekat.
Nuk duhet t presim prfitime t tjera nga dhnia
e zekatit, prvese dashuris Hyjnore. Kur t japim
zekatin, nuk duhet ta lndojm at q e merr, duke
i thn: Kjo shum sht zekati im pr ty. Sepse e
rndsishme sht arritja e zekatit tek nevojtari, ndrsa
informimi i tij pr kt nuk sht i rndsishm.

O ju q besuat, mos i prishni lmoshat tuaja me t krenuar e me ofendim si bn
ai q ia jep pasurin e vet sa par sy e faqe t njerzve, e nuk beson Allahun dhe
botn tjetr. Shembulli i tij sht si nj gur i madh e i lmuar bmi t cilin ka pak
dhe, e kur e godet at nj shi i madh e l t zhveshur (lakuriq). Ata (formalistt) nuk
arrijn asgj nga ajo q punuan. Allahu nuk udhzon popullin pabesimtar.
180
(Bekare 264)
Ne duhet ti krkojm mir nevojtart e Si mund ti gjej t varfrit

vrtet
e vrtet?
Q zekati t jet i vlefshm duhet q prfituesi
i tij t jet vrtet nevojtar. E rndsishme nuk sht
nxjerrja e lekut nga xhepi, por mbrritja e tij n vendin
e vet, sepse shtylla themelore e zekatit sht dhurimi
i tij njerzve vrtet n nevoj. Nse zekati jepet pa i
vn rndsi ktij fakti, ather zekati nuk pranohet
dhe duhet ridhn edhe nj her.
N mnyr t veant, duhen krkuar ato njerz
q jan t varfr dhe q kan turp ta thon kt. Kta
jan pikrisht t varfrit, t cilve obligohemi tua japim
zekatin.
Nuk sht i varfr ai q del der m der duke lypur ndonj kafshat
buk a ndonj hurm. I varfr i vrtet sht vetm ai q nuk zotron t
ardhurat e mjaftueshme pr veten e tij dhe, edhe pse njihet si i till, nuk i
dhurohet sadaka, megjithat ai nuk i lyp gj askujt.
(Buhari, Zekat 53)
TE JETOSH ME MUNDIN E KRAHEVE ESHTE ME

MIRE SESA TE LYPESH.
Nj dit, tek profeti erdhi nj njeri dhe krkoi
sadaka prej tij. Pejgamberi e pyeti:
- A keni ndonj gj n shtpi?
Burri i tha:
Profeti yn nuk e plqente lypjen. Ai u thoshte
- Kam nj mbules n gjysmn e s cils shtrihem
shokve t tij: Shum m e mir se t lypsh,
e me pjesn tjetr q mbetet mbulohem. Prve ksaj
sht t dalsh me nj litar, pr t mbajtur disa kam edhe nj got me t ciln pi uj.
racione dru, q t vetsigurosh jetesn, n mnyr
Pejgamberi e urdhroi:
q Allahu t t ruaj nderin dhe t t mbaj larg
- ohu n kmb, dhe m sill gjrat q
prgjrimeve drejtuar t tjerve. prmende!
Burri u ua, i mori ato dhe i pruri tek Profeti
(Buhari, Zekat, 53) Muhamed (a.s.). Profeti i mori sendet n dor dhe
pyeti t pranishmit:
- A dshiron kush ti blej kto?
Njri nga t pranishmit tha: 181
- Un mund t jap pr to nj dirhem
Profeti srish pyeti:
- A dshiron kush t jap pr kto sende m
shum se kaq?
Pas pyetjes u dgjua nj z:
- Un mund ta blej at dy dirhem
Profeti n ast ia shiti kto sende ktij t fundit.
Pastaj dirhemt ia dha t zotit dhe i tha:
- Me njrin nga kto dy dirhem bleji ushqim
fmijve, kurse me tjetrin blej nj litar pr t mbartur
disa racione drunjsh pr t siguruar t ardhurat e
jetess.
Burri bri si i tha profeti dhe, kur erdhi pas
pesmbdhjet ditsh i tregoi atij pr punn q kishte
br dhe se kishte fituar dhjet dirhem. Me disa prej
tyre kishte bler rroba e me disa prej tyre kishte bler
Profeti yn (a.s.) thot:
ushqime. Profeti, pasi e dgjoi, i tha:
Dora q jep, sht m e mir se dora q merr. - A sht m mir t jetosh me djersn e ballit,
apo t dalsh me njolln e lysarit para Allahut n
(Buhari, Zekat, 18) kijamet (xh.sh.)
(Ebu Davud, Zekat, 26)
BUJARIA DHE BAMIRESIA

E PROFETIT MUHAMED (A.S.)
Nj nga karakteristikat m t mdha t profetit ton ushqyer t uriturit, sesa pr nevojat vetjake t prdit-
Muhamed (a.s.) ka qn edhe bamirsia, zgjidhja e shme.
nevojave t njerzve dhe prkujdesja ndaj t varfrve.
N qoft se dikush kishte ndonj vshtirsi materia- Ndihmonte njerzit q i krkonin hua dhe ndodh-
le, vraponte drejt Profetit pr t qar hallin q kishte. te q t mos ua merrte atyre borxhet.
Profeti nga ana e tij prpiqej tia plotsonte dshirat
t gjithve duke mos i kthyer asnjher njerzit Si rezultat i bujaris ai nuk harronte tu bnte
q i krkonin ndihm. Ai nuk e kishte dhurata t ndryshme njerzve q i donte. Ai i kshi-
zakon asnjher t thoshte: - Nuk llonte prher myslimant q t kmbenin dhurata me
kam. U jepte edhe nga ato pak njri-tjetrin duke u thn: Bjini njri-tjetrit dhurata
gjra q kishte. N rastet kur n mnyr q t shtohet miqsia dhe dashuria mes
nuk kishte far tu dhuron- jush. Vet ai personalisht i gzonte zemrat e shokve
te, mundohej tua fitonte dhe miqve t tij duke u br atyre dhurata t ndry-
zemrat. shme. Dhuratat q i bheshin i pranonte me knaqsi,
dhe prpiqej q tia kthente me dhurata m t vyera.
Profeti Muhamed (a.s.) Ka ngjar q sendin q e blinte tia kthente pas shit-
qe njeriu m bujar. Ai nuk sit si dhurat. Nj her prej hersh ai bleu deven e
e nxirrte asnjher prej Xhabir bin Abdullahut q kishte probleme materiale
182 mendjes faktin q zotruesi dhe pastaj ia ktheu deven srish mbrapsht n form
i vrtet i t mirave mate- dhurate.
riale n kt bot sht
Allahu (xh.sh.). Ai Profeti yn i dashur, Muhamedi (a.s.) i ftonte
mendonte m shu- myslimant q t tregoheshin bujar dhe t prpiqe-
m pr tu zgjidhur shin ti ndihmonin t tjert q kishin probleme eko-
hallet nevojtar- nomike. Me kto fjal ai na msonte se sa e plqen
ve e t varfrve Allahu (xh.sh.) kt sjellje tek njerzit:
dhe pr t
Njeriu q plotson nevojat e nj myslimani nga
bashksia ime fiton knaqsin time. Ai me t cilin un
mbetem i knaqur e ka knaqur njkohsisht edhe

Allahun (xh.sh.). Allahu e vendos n xhenet njeriun
q ka arritur ta fitoj knaqsin e Tij. Nj dit prej ditsh nj nga grat myslimane
erdhi tek profeti Muhamed dhe i dhuroi atij nj
Profeti na jep lajmin e mir se njerzit bamirs rrob q ajo e kishte thurur me duart e saja. Profeti
do t fitojn lumturin n kt bot dhe n botn tje- q e kishte t nevojshme nj rrob t till e mori me
vete at dhe shkoi n shtpi. Pasi e veshi rrobn e
tr, ndrsa koprract do t jen t palumtur n t dy
re u kthye n xhami. Nj nga shokt e tij e plqeu
bott. Ai shprehej kshtu duke na msuar se bujaria
shum at veshje dhe duke guxuar ngaq e dinte se
e afron njeriun me radh me Allahun, parajsn dhe
profeti yn qe bujar i tha atij:
njerzit e tjer:
O i drguari i Allahut! Sa veshje e bukur q
Njeriu bujar sht i afrt me Allahun, afr me qenka kjo! A nuk ma kishe dhuruar mua?
xhenetin dhe me njerzit. Koprraci sht i larguar nga Megjithse nuk kishte ndonj veshje tjetr
Allahu, larg xhenetit e njerzve dhe afr xhehene- t till profeti yn i dashur nuk ia ktheu mbrapsht
mit. dshirn shokut t tij, por e hoqi rrobn dhe ia
dhuroi atij.
Kjo qe bujaria e profetit ton t dashur, Muha- Shokt e tjer i than kshtu personit q ia
medit (a.s.) zemra e t cilit qe e mbushur me dashuri, krkoi rrobn profetit:
dhembshuri dhe ndihm pr njeriun. Ai paraplqente
- Prse ia krkove kt rrob profetit? Ti e
t shkonte nj jet t thjesht edhe ather kur zot-
di se profeti ka nevoj pr t veshur nj rrob si ajo.
ronte mundsi materiale dhe financiare. A nuk e dije se ai nuk e kthen duarbosh njeriun q i
krkon dika atij? 183
Profeti yn i dashur ka thn: Ai u prgjigj me kto fjal atyre:
Vetm njrin nga kta dy persona duhet - Un nuk ia krkova at rrob pr ta
ti keni zili. Njeriun q e shpenzon dhe veshur, por pr ta br qefin pr vete kur t vdes.
konsumon pasurin q ia ka dhn Allahu n
rrugn e drejt dhe njeriun q gjykon drejt dhe Dhe me t vrtet, kur vdiq, atij sahabi ia veshn
sakt me diturit q ia ka dhuruar Allahu dhe rrobn q ia kishte dhuruar profeti Muhamed (a.s.)
ua mson ato q di edhe njerzve t tjer. n vend t qefinit.
(Buhari, Ilm 15)

(Buhari, Edeb, 39; Xhenaiz, 29)
GATI PER TE TETE PARAJSAT
184
T t mshirojn ke nevoj dhe ti, o mik, dokush q glltit farmakun e kopracis

N deg t trndafilit bhu ves, jo gjemb. N fyt ka pr ti mbetur nga ah-u! i vegjlis,
Kdo q do ta shohsh krahthyer Qytet dhe fshat shtit, ngado q t shkosh e vish,
Bhu melhem pr plagn, pa e lnduar. T uriturit bju ushqim, t eturit uj!
Ka duar q nuk kan mbajtur shami t panjomur O vlla, t mirn q bre hidhe n det
Ka gjuh q nuk u shpjegojn kan hequr vall! Edhe gur n iu dukt peshqve syvngr,
Sa e sa njerz t varfr dhe t ngrat T mjafton ve Zoti, t fshehtn ruan pr do moment,
Ka kush i gzon ata, prandaj ji fisnik! Bhu fisnik, t tetat t presin ty xhenetet!
Ji vetdija pr jetimin, fryma pr bonjakun, I varfr a i pasur, tek Zoti njlloj jan,
Shesho udhn tatpjets kur ngjit, Zili mos ki, mos nnmo, t Zotit urdhra jan
Me pranin tnde bhu melhem Ata q duan t ndihmojn, Zoti do ti gzoj
fytyrs s prclluar nga dielli skamsis. Dhe ti o Sejri, hapja kraht dashuris!
Jeta n kt bot, pa zgjidhje mbushur plot, Muhammed Ali Eshmeli

Ndokush nuk ka as nj grosh as torb,
Tjetrit nuk ka nj krah, ai tjetri as kmb,
Bhu i dhimbshm o shpirt, bhu njeri bujar!
PYETJET
Bashkoni me shigjet fjalit e mposhtme.
Ata q zotrojn sasin e nisabit. Ushqimi pr dy vakte i nj njeriu n gjendje

ekonomike t mesme apo vlera n lek e
Dora q jep, ushqimit.
Nj person, nipave t tij. Quhet zekat dhnia personave q na ka

urdhruar feja jon.
Ndrsa japim zekatin.
sht m e mir sesa dora q merr.
Institucioneve, si jan: xhamia, shkolla, spitali Me nj fjal tjetr ne japim si zekat 2.5 %.
80.18 gram.
Zekati, mundsit ekonomike t t pasurve
Nuk u jep zekat.
Nj mysliman i pasur, nj pjes t pasuris s 185
Dhe pr pun t tjera bamirsie, si jan: rrug,
tij,
ura, kroje nuk u jepet zekat.
Nj t dyzetn e arit apo argjendit. Nuk duhet t harrojm se jemi duke kryer nj
adhurim fetar.
Sasia e nisabit pr arin
Shrben si nj ur lidhse me t varfrit.
Kufiri minimal i sasis s sadakas s fitrit, Fetarisht numrohet i pasur.
Le t testojm vetveten
1. Cils prej kategorive t mposhtme nuk i jepet 2. Cila sht karakteristika e prbashkt ndrmjet
zekati? zekatit, sadakas, kurbanit dhe sadakai fitrit?
a) Atyre q mbeten n mes t rrugs a) Ndihma reciproke dhe mbshtetja

pr njri-tjetrin
b) T varfrve
b) Drejtsia dhe zbatimi i saj
c) Atyre q kan borxhe c) Lumturia dhe t qent puntor
d) Durimi dhe begatia
d) Prindrve
3. Cila nga nevojat e mposhtme nuk prbn 6. Cili nga pohimet e mposhtme nuk sht i
nevoj themelore? drejt?
a) Zekati pastron t metat e njeriut q
a) Shtpia
sht dhn shum pas pasuris
b) Makina dhe tregohet koprrac.
c) Mallrat tregtare b) Zekati bhet shkas q pasuria jon

t jet e begat, e mbar dhe t
d) Mjetet e puns dhe t profesionit
shtohet.
c) Zekati mundson rritjen e dashuris
dhe t afrsis tek njerzit.
d) Zekati e bn t pasurin m t pasur
dhe t varfrin m t varfr.
4. Sa sht numri i deleve dhe dhive q duhet t
kemi pr t dhn zekatin e tyre? 7. Cila nga gjrat e mposhtme nuk prfshihet
a) 40 b) 30 n dhnien e zekatit?
a) parat b) delja
c) 20 d) 100
c) orendit shtpiake d) gjedhi
186 8. Cila gj nuk mund t thuhet n lidhje me

zekatin?
a) Zekati sht farz pr t pasurit.
5. Si vlersohet fetarisht akti i dhnies s sadakas
b) Zekati jepet nj her n vit.
s fitrit?
c) 1/40 e pasuris jepet si zekat.
a) Farz b) Vaxhib
d) Ata q nuk jan mir me shndet nuk japin
c) Sunet d) Mustehab zekat.
Vendosni fjalt me t zeza brenda kllapave n hapsirat mes fjalve.

(pasurit, kokrrs, q dshiron, q nuk lyp, paksohet, pastron, zemra)
I varfri i vrtet sht personi q nuk ka aq para sa ti mjaftojn pr nevojat e tij, q njihet si nevojtar, por
nuk i jepet sadaka dhe nuk ......... gj prej gjje prej t tjerve.
N .............. e myslimanve t pasur kan t drejtn e tyre t varfrit q e dshirojn apo jo at.
Gjendja e atyre q e shpenzojn pasurin n rrugn e Allahut i prngjan ................ q jep shtat kallinj,
ku n secilin prej tyre gjenden 100 kokrra.
Po qe se dshiron t t zbutet ....................... , ather ushqeje t varfrin dhe prkdhele kokn e jetimit.
Merre zekatin nga pasuria e t pasurve. Zekati i ..................... pasurit e tyre dhe i purifikon ata prej
gjynaheve.
HAXHI
UDHTIMI PR N VENDET E SHENJTA
Prkufizimi i haxhit Farzet e haxhit

prfitojm ne nga haxhi? Detyrat gjat adhurimit t haxhit
Kush e ka farz t shkoj n haxh? Si bhet haxhi?
Vendet q vizitohen me rastin e Umre
kryerjes s haxhit. Haxhi sipas praktiks s profetit
Vendet q vizitojm n Meke dhe Muhamed (a.s.).
Medine.
BURIMI I UJIT ZEMZEM

A llahu e urdhroi profetin Ibrahim t onte Allahu t ka urdhruar t na lsh n kt vend
n Meke gruan e tij t quajtur Haxhere dhe dja- vetm?
lin e tij t quajtur Ismail. Mekja, ato koh gjendej Ather Ibrahimi u kthye nga e shoqja e tij,
rrugs s karvanve tregtar q shkonin nga Je- Haxhereja, dhe i tha:
meni pr n Siri. N kohn q flasim, Mekja
ishte nj vend i pabanueshm, aty nuk jetonte - Po. Urdhrin e kam marr nga Allahu.
njeri. Nuk kishte asnj burim uji pr t shuar Me t dgjuar kt prgjigje Haxhereja
etjen. Ajo ishte nj lugin e that dhe pa uj. tha:
Profeti Ibrahim nxitoi ta onte n vend urdhrin
q kishte marr nga Allahu. Ai mori me vete - Po qe se sht kshtu si thua ti, ather
gruan e tij Haxheren dhe djalin e tyre Ismailin, i udha e mbar t qoft, sepse neve na mjafton
cili ende ishte foshnj pr gjiri. T tre s bashku Allahu (xh.sh.). Ai do t na ruaj. Sa mik dhe
u nisn udhs pr n Meke, ku mbrritn pas mbrojts i mir sht Ai pr ne!
nj udhtimi t gjat. N Meke Ibrahimi la Ha- Pasi tha kto fjal, Haxhereja u kthye tek
xheren dhe Ismailin. Ata kishin me vete vetm djali i saj. Pasi ishte larguar ca prej tyre, Ibrahimi
nj pagure me uj dhe ca ushqime pr t ngr- hipi maj nj kodre nga e cila mund t shihte
n. Kur Ibrahimi mori rrugn e kthimit pr n luginn e Meks. U kthye me fytyr nga Qabja
Damask, Haxhereja iu vu pas duke e pyetur: dhe duke ngritur duart, pshpriti kt lutje:
188 - O Ibrahim! Pr ku je nisur t shkosh, - Zoti yn! Un e kam vendosur nj pjes

ndrsa ne t dyve po na braktis n kt lugin t familjes sime pran shtpis Tnde t shenj-
pa uj?! Te kush po na dorzon kshtu? t pr t jetuar, n nj lugin t that, ku as bari
Megjithse ia drejtoi disa her me radh nuk mbin. Zoti yn! Veprova n kt mnyr q
kto pyetje Ibrahimit, ajo nuk mori ndonj pr- ata t mund t falin namazet. Mbushi zemrat e
gjigje. Nga heshtja e tij, zonja Haxhere kuptoi se njerzve me dashuri ndaj tyre. Furnizoji ata me
e gjith kjo q po ndodhte kishte nj tjetr shkak do lloj fruti. Ata do t din t t falenderojn
nga mendonte ajo pr shkak t ktyre begative. (Ibrahim, 37)
dhe kt her Pas njfar kohe, ushqimi dhe uji q kishte
i drejtoi kt me vete Haxhereja mbaroi. Nga mungesa e ujit
pyetje: Haxheres iu pren forcat dhe ajo ia ndrpreu
- M foshnjs Ismail, qumshtin e gjirit. Dielli digjte
thuaj! dhe prvlonte aneknd me gjith forcn e tij
prclluese dhe kjo bnte q Haxhereja dhe
foshnja e saj t vuanin edhe m shum nga etja.
Meq nuk po pinte dot qumsht foshnja
Ismail filloi t qante nga etja dhe uria.
Aq shum qante foshnja Ismail, saq
Haxhereja mendoi se t birit do ti
ndodhte ndonj gj e keqe.
Zemra e saj nuk
duronte m t shih-
te gjendjen n t
ciln ndodhej Ismaili. Zuri t shkonte sa andej- t zotoheshin se t drejtat mbi burimin e ujit t
kndej e merakosur. E la Ismailin aty ku ishte Zemzemit do ti mbeteshin vetm asaj.
dhe vrapoi drejt kodrs Safa, q gjendej pran Njerzit e fisit Xhurhum formuan nj fshat
tyre, me mendimin se mund t shihte ndonj t vogl prreth burimit t Zemzemit. Pa ka-
njeri q do ti ndihmonte, por nuk pa asnj luar shum koh, lugina e that dhe e djerr
njeri dhe nuk gjeti asnj pik uj. E tronditur, e Meks, mori shpejt prmasat e nj qyteti t
Haxhereja shkoi drejt kodrs Merve. Disa her shndrruar n stacionin e ndalimit t karvaneve
ajo shkonte e vinte sa n nj kodr, n tjetrn. tregtare, dhe nisi t quhej qyteti i Meks.
Asaj iu pren fuqit nga vrapi q bri mes dy
kodrave dhe duke humbur shpresn se mund t Lutja e profetit Ibrahim u pranua dhe pr-
gjente ndonj njeri q do ti ndihmonte u kthye pjekja e zonjs Haxhere u plqye nga Allahu
e drrmuar fizikisht dhe shpirtrisht pran fosh- (xh.sh.). Ata t dy dhe pasuesit e tyre u shpr-
njs s saj. blyen me ujin e bekuar t Zemzemit.
Kur u kthye tek foshnja e saj Ismaili, zonja
Haxhere nuk po u besonte syve. Posht km-
bve t Ismailit buronte uj. E gzuar pa mas
nga ajo q pa, Haxhereja falenderoi Allahun
q ua kishte drguar kt uj. Nga frika se mos
burimi shteronte, ajo thirri me z t lart n gju-
hn arabe: Zem! Zem!, q do t thot Ndal! Profeti yn i dashur (a.s.) na mson:
Ndal! - dhe zuri ta rrethonte burimin me gur
Uji i Zemzemit t bn derman n varsi t
dhe rr. Piu uj. Tani Haxhereja kishte uj pr
qllimit me t cilin ti e pi at. Po qe se e pi me
t pir, ndrsa Ismaili qumsht nga gjiri i nns. qllim q t gjeni shrim, Allahu ka pr t t
189
Lutja e Ibrahimit qe pranuar, ndrsa prpjekjet shruar; po qe se e pi pr t shuar urin, Allahu
e Haxheres pr t gjetur ujin n mnyr q t ka pr t t ngopur; po qe se e pi pr t shuar
shptonte birin e saj Ismailin, i plqyen Allahut etjen, Allahu ka pr t ta hequr etjen. Zemzemi
(xh.sh.). sht pusi t cilin e hapi meleku Xhebrail dhe
burimi nga i cili piu uj pr t parn her profeti
Nj dit prej ditsh nj karvan udhtarsh Ismail.
nga fisi Xhurhum po kthehej nga Damasku pr
n Jemen. Ata kaluan pran vendit ku jetonin Darekutni, III, 354
Haxhereja dhe biri i saj, Ismaili. Nga larg ata

pan zogj q fluturonin lart n qiell. Ata u ha-
bitn kur pan zogj tek fluturonin n luginn e
that t Meks, sepse e dinin q shpendt n
shkrettir mblidhen rreth burimeve t ujit pr Lutja q duhet t bjm kur duam t pim uj Zemzemi sht:
t shuar etjen. Prandaj vendosn t drgojn

nj person q t msoj sesi qndron puna. Kur k k k k j
msuan rreth burimit t ujit t Zemzemit t gji-
th s bashku shkuan pran Haxheres dhe birit j k k j .
t saj Ismailit. Haxhereja u tregoi se kush ishin Allahu im! Un prej Teje krkoj njohuri t
dhe se kishte ngjar me ta. Njerzit e ktij vlefshme, begati t pamas dhe shrim nga
karvani kuptuan q Ismaili ishte nj fmij i be- do lloj smundjeje.
kuar. Ata krkuan leje nga Haxhereja q edhe
ata t vendoseshin pr t jetuar pran burimit t (Darekutni, III, 354)
Zemzemit, leje t ciln ajo ua dha me kusht q

190
FARE ESHTE HAXHI?
" Haxhi, sht vizita q kryhet n Qabe

dhe n vendet e shenjta prreth saj, me qllim Nj dit prej ditsh e pyetn profetin ton
prmbushjen e nj adhurimi fetar n intervalin e Muhamed:
caktuar kohor. - Cila sht vepra m e mir?
Ai u prgjigj:
- T besosh se Allahu sht Zot dhe se
Muhamedi sht i drguari i Tij.
- Po pas saj cila vepr vjen? e pyetn
prsri.
- Xhihadi n rrugn e Allahut u prgjigj
profeti Muhamed.
Allahu thot:
- Po pas saj? e pyetn pr t tretn her.
- Haxhi i pranuar nga Allahu (xh.sh.), u
Haxhin dhe Umren plotsojeni pr hir t Allahut!
prgjigj ai.
Bekare 196 (Buhari, Haxh 4)

PERFITOJME NE NGA HAXHI?

mundson kontrollimin e fjalve q themi dhe
veprimeve q bjm.
forcon ndjenjn e vllazris dhe zhvillon
HAXHI vetdijen ton se jemi nj bashksi e vetme
fetare.
na pastron nga flliqsit e mkateve.
sjell ndryshime n jetn ton.
191
Haxhi sht nj rast i mir pr ne q t mund t

Profeti yn i dashur Muhamedi (a.s.) ka thn:
largohemi nga sjelljet dhe zakonet e kqija duke
e zbukuruar moralin dhe etikn ton. Kur jemi t
Myslimani q e kryen detyrn e haxhit pa thn
veshur me ihram kputja e nj bime, veshja e rrobave
asnj fjal t keqe e fyese, si dhe pa punuar asnj
t qepura, parfumosja me er t mir dhe znkat me
t tjert prbjn raste q pasohen me ndshkime mkat t madh, do t kthehet n shtpin e tij pa
fetare. Ne duhet t tregojm kujdes m shum se gjynahe, ashtu si ka lindur i pastr nga nna.
do her tjetr ndaj urdhrave dhe ndalesave q na
ka msuar Allahu teksa kryejm adhurimin e haxhit. (Buhari, Haxh, 4)
Kjo na bn t aft t kontrollojm fjalt dhe veprimet
192
tona.
Ditt e haxhit n Meke, mblidhen miliona mysliman

nga t katr ant e bots, t cilt i kan t ndryshme
ngjyrn e lkurs, gjuht q flasin, rrobat dhe veshjet
q mbajn, shijet dhe preferencat e tyre. N kto
dit kuptojm m mir se ne nuk jemi vetm n kt
bot, por kemi vllezr t shumt t besimit islam q
prpiqen t jetojn n prputhje me msimet e fes.
N haxh kemi mundsin t njihemi me disa prej
tyre dhe t shkmbejm s bashku mendimet. Me
ta ne ndajm ujin dhe hurmat, gzimin dhe brengat
q kemi. S bashku falim namazet, bjm tavafet,
ndalojm ca dit n vakfe dhe qllojm me gur
armikun ton t prbashkt, shejtanin. Ky unitet
forcon ndjenjat e vllazris dhe zhvillon vetdijen Allahu thot:
ton pr t qen pjes e nj bashksie t madhe Besimtart jan vllezr me njri-tjetrin.
fetare.
(Huxhurat 10)
Profeti yn i dashur Muhamedi (a.s.) ka thn:

Haxhi prbhet n vetvete prej disa aktesh si jan
tavafi, saji, vakfe, prerja e kurbanit dhe gjuajtja me Pranimi i fes Islame, kryerja e hixhretit dhe
gur e shejtanit. Kto akte na mundsojn t fitojm shkuarja n haxh fshijn mkatet q keni br
m par.
sevape dhe na pastrojn nga flliqsit e mkateve.
(Muslim, Iman 192).
Haxhi sht nj adhurim fetar q zgjat afrsisht nj

muaj dhe q bn t mundur q ne t zhvillohemi
shpirtrisht. Gjat haxhit do gj programohet sipas
nj adhurimi fetar. Tavafet q kryejm, namazet q
falim, leximet e Kuranit, prmendja sa m shum e
Allahut dhe lutjet tona na mundsojn t hyjm n
nj atmosfer intensive adhurimi. N kt atmosfer
intensive do adhurim e ndryshon jetn ton duke
pasuruar mendimet, ndjenjat dhe prsiatjet tona.
Profeti yn i dashur (a.s.) ka thn:
Adhurimi i haxhit na rrethon aneknd aq sa ne
Shprblimi i haxhit t pranuar sht vetm
ndjehemi t prfshir brenda nj edukimi t veant. xheneti.
Nga ky aspekt, haxhi sht nj kamp edukimi dhe
adhurimi. Ky sht shkaku i ndryshimeve t hijshme
(Buhari, Umre 1) 193
q shohim tek njerzit e kthyer nga haxhi.
KARAMELET
B abai i mshoi trumbs. Pastaj me ujin q doli
prej saj ai mori abdes. Nxori nga xhepi nj shami,
ngjyr roz sht lkurkuq nga Amerika. T ver-
dhin numrojeni pr kinez, ndrsa t kuqin nga
me t ciln fshiu ujin e abdesit q ende i rridhte kontinenti i Australis. T gjith ata jan mysli-
npr duar dhe fytyr. Hodhi xhaketn krahve man dhe kan t njjtin besim. Kjo sht edhe
dhe rregulloi flokt q i ishin ngjitur nga djerst. arsyeja prse ata jan mbledhur t gjith s bash-
ku prreth Qabes. Ata dshirojn ti tregojn t
Hyri brenda shtpis dhe mu drejtua me gjith bots se myslimant jan vllezr ndrmjet
fjalt: tyre. Kt na mson edhe libri i Allahut, Kurani.
- Pra n lndn e msimit t fes paske ma- - A nuk prbn dallim mes tyre ngjyra e lku-
rr notn shklqyeshm! rs q ata kan?, - e pyeti Ibrahimi.
- Shklqyeshm me yll, - u prgjigja un. Msues Aliu nxori nga xhepi ca karamele me
- Ather i meriton kto karamele q ti kam ngjyra t ndryshme dhe ia zgjati atij duke i thn:
bler, - m tha dhe nxori nga xhepi kaushin e - Pa na trego se ti mund ti hash t gjitha kto
mbushur me karamele q bnte t dukej i fryr karamele!
xhepi i xhakets.
Ibrahimi nisi ti prtyp njra pas tjetrs t
Karamelet brenda kaushit ishin ngjyra-ngjyra. gjitha karamelet.
T kuqe, t verdha, t bardha, t gjelbra, por t
gjitha ishin shum t shijshme. Ashtu si na kishte - A kishte ndonj karamele t idht apo dje-
msuar edhe msuesi i fes, Aliu, n shkoll. N gse? e pyeti msuesi Ibrahimin
orn e msimit msuesi kishte hyr n klas dhe - Jo, - u prgjigj ai.
n dor mbante nj kuti me shkumsa me ngjyra
t ndryshme. Ai e kishte vn kutin n mes t - Pra, fakti ,q karamelet jan me ngjyra t
194 tavolins. ndryshme nuk ia ndryshon shijen e mbl q
kan. Kjo vlen edhe pr kta njerz. Nuk ka r-
- Le t mendojm pr nj ast se kjo kutia ndsi se far race i prkasin apo far ngjyre
ktu sht Qabja, - u tha ai nxnsve dhe pa- kan ata, sepse ata tani jan t gjith mysliman.
staj shtoi: - Kurse kta shkumsa me ngjyr, q Ata jan vllezr feje n mes tyre.
un jam duke i vendosur prreth kutis, e zm
se jan myslimant duke br tavafin. Ngjyra e
secilit shkums sht e ndryshme. Ai me ngjyr
t bardh ka ardhur nga nj shtet i Evrops, ai
me ngjyr kafe nga zezakt e Afriks, kurse ky me (M. Yashar Kandemir)
Kush e ka farz haxhin? ----
Allahu thot:
Allahu ua ka br t detyruar njerzve q i kan

mundsit financiare t shkojn n haxh
(Al-i Imran 97)
q sht i shndosh psiqikisht.
q ka hyr n mosh t pubertetit.
q mund t udhtoj.
q nuk sht i smur me smundje q e

do e ka farz haxhin nj her n
pngon t shkoj n haxh.
mysliman jet.
----
q ka mundsi ekonomike pr vete
dhe familjen.
195
q udhton n kushte sigurie.
196
UDHT E QABES
Pjes-pjes udhs s Qabes
Vrima-vrima zemra ime
Ajo q quajn bot ssht ve nj hije
Tek ti t mbrrij shpirti im Qabe

Me pluhurin tnd frkoj sy dhe ball.
Ngarkuar ta kem barrn prej mikut tim,

do gabim t m falni fqinj t mi,
Nuk arrij t dalloj larg n sht apo afr
Tek ti t mbrrij shpirti im Qabe

Me pluhurin tnd frkoj sy dhe ball
Qabja sht qendra e rruzullit toksor.

Zemra sht qendra e njeriut.
Vetm Allahut i takon zotrimi i Qabes
dhe i zemrave tona. .
QABJA 197
Ashtu sikurse tregohemi t kujdesshm q ta mbajm sa m pastr Qaben, po aq

t kujdesshm duhet t tregohemi edhe ndaj pastrtis s zemrs dhe t shpirtit
ton. Edhe ne duhet t pastrojm do knd t zemrs nga shprehjet dhe mendimet
e gabuara dhe t kqija si patn vepruar profett Ibrahim dhe Ismail me Qaben,
t cils i patn pastruar do skaj.
Q abeja sht faltorja e par e ndrtuar n vizituar ata. Allahu e urdhroi Ibrahimin q ta
rruzullin toksor me qllim adhurimin e Allahut rindrtonte Qaben, kur ai gjendej n Meke pr
brenda saj. Kjo faltore e ndrtuar pr t parn ti br vizit Haxheres dhe Ismailit. Pas ktij
her nga profeti Adem, u prmbyt nga rrebeshi i urdhri t Allahut, Ibrahimi dhe djali i tij Ismaili
madh i stuhis shkatrruese me t ciln u dnua iu prveshn menjher puns pr ndrtimin nga
populli i profetit Nuh. Asaj iu shembn muret e para t Qabes. Ata i ngritn muret e Qabes
dhe i humbn themelet. mbi themelet e vjetra t saj t mbetura q nga
koha e profetit Adem. Ismaili transportonte gur
M von profett Ibrahim dhe Ismail e
nga malet aty afr, ndrsa profeti Ibrahim merrej
rindrtuan srish Qaben, e rrafshuar nga
me ngritjen e mureve. Ndrsa punonin ata i
rrebeshi i stuhis n kohn e profetit Nuh, mbi
prgjroheshin Allahut (xh.sh.), q u kishte br
themelet e mparshme t saj.
t mundur t ishin pjestar t nj shrbimi t till
Ja si ngjau kjo histori: fetar t bekuar, me kto fjal:
Profeti Ibrahim shkonte her pas here O Zoti yn! Pranoje kt vepr q jemi
n Meke, n vendin ku i kishte ln gruan duke br pr hirin Tnd! Nuk ka dyshim q
e tij Haxheren dhe t birin Ismailin, pr ti Ti dgjon dhe di do gj. Zoti yn! Na bj ne
dhe pasardhsit tan nga ata njerz q t binden

vetm Ty! Na mso mnyrn e adhurimit dhe
pranoje lutjen ton, sepse vetm Ti je Ai q e
pranon pendesn e krijesave sa e sa her dhe i Ashtu sikurse nuk e ojm ndrmend rrafshimin
e Qabes me tokn, po ashtu duhet t rrim larg
mshiron ato pa mas. nga do veprim q lndon zemrat dhe shpirtrat e
Zoti yn! Drgo nj profet nga mesi i njerzve apo i thyen ato.
pasardhsve tan, i cili do tu lexoj atyre ajetet
Tuaja dhe do tu msoj librin dhe urtsin
nprmjet t cilave ata do t pastrohen. Vetm
Ti je Ai q e bn do gj ashtu si i ka hije.
(Bekare, 127-129)
Bhu shpirtmadh e mos e ndrydh zemrn, Sejrani!
Muret qen ngritur dhe ndrtimi i Qabes I prjashtuar nga prehja hyjnore, mos u ndje, Sejrani!
ishte n prfundim e sipr. N kt moment ia
behu engjlli Xhebrail i cili u msoi profetve Zemra sht banes e Zotit, mos e rrno, Sejrani!
Ibrahim dhe Ismail se si ta kryejn tavaf-in dhe Shiko mundsin si ta ndrtosh at, mos ngurro, Sejrani!
aktet e tjera t haxhit. U komunikoi urdhrin hyjnor
ta mbajn pastr Qaben pr njerzit q do t
vijn aty pr t br tavafin, pr tiu prkushtuar
qofshin n kmb, qofshin kaluar mbi kafsh
adhurimeve, pr t rn n sexhde dhe n ruku.
(Haxh, 26-27)
Tashm Qabja e pastruar nga do lloj papastrtie,
fizike apo morale, kishte hapur dyert e saja pr Pas ktij urdhri hyjnor profeti Ibrahim u
do njeri q dshironte kryerjen e adhurimeve shpalli njerzve publikisht se adhurimi i haxhit
n t. Allahu i lartsuar e urdhroi Ibrahimin ti sht farz. Ja pra, q nga ajo dit myslimant i
thrriste njerzit pr t kryer haxhin: prgjigjen ksaj ftese duke vrshuar drejt qytetit t
198 Mekes pr t prmbushur detyrn e haxhit. Duke
Shpallu njerzve kryerjen e haxhit. Le ti shkuar n haxh, ata do t vazhdojn ti prgjigjen
prgjigjen ksaj thirrjeje duke kaluar udh t gjata ksaj thirrjeje universale deri n ditn e Kiametit.
Vendet q vizitohen gjat

adhurimit t haxhit
V Adhurimi i haxhit prfshin edhe vizitn

e shum vendeve fetare me plot simbole islame.
Sa m mir ti njohim kto vende, aq m shum
mundsi kemi ta kuptojm adhurimin t haxhit dhe
ta kryejm at si e meriton.
Profeti yn i dashur ka thn:

Namazi q falet brenda territorit t Mesxhidul-
haramit sht njqind mij her m i bekuar sesa
donjri nga namazet q falet n nj xhami tjetr.
(Ibn Maxhe, Sunen, I, 450)
199
Feja, libri dhe profeti yn jan nj. Kibla jon
sht Qabja. Ne jemi nj bashksi e vetme
(ummet).
V Mesxhidul-haram: Kshtu quhet ndryshe

xhamia e ngritur n nj siprfaqe shum t gjer
prreth Qabes. Kjo xhami quhet edhe Haremush-
sherif.

Nuk ka dyshim se faltorja e par e krijuar mbi
rruzullin toksor sht Qabja q gjendet n
V Qabja: Ndrtesa e par e ngritur n rruz - Meke.
llin toksor me qllim adhurimin e Allahut. Qaben e (Al-i Imran 96)
quajn edhe Bejtullah q n shqip do t thot Sht-

pia ku adhurohet Zoti.
Haxherul-esved: q n shqip do t thot guri

i zi. Ky gur sht vendosur nga ana e profetit Ibrahim n
skajin juglindor t Qabes. Rituali i tavafit fillon pikrisht
nga kndi i Haxherul-esvedit dhe gjat do rrotullimi t
plot duhet ta prshndesim at n mnyr simbolike.
Prshndetja q ne i drejtojm haxherul-esvedit

sht prkujtimi i fjals s dhn Allahut n botn e
shpirtrave se ne do t mbetemi gjithmon robrit e Tij.
Makamul-Ibrahim: Kshtu quhet guri i madh pr

t cilin transmetohet se, profeti Ibrahim e ka prdorur n
vend t skels gjat ndrtimit t Qabes ose vendi mbi t
cilin ai u ngjit q tu shpallte njerzve obligimin e haxhit. Allahu (xh.sh.) thot:
Falja e namazit n kt vend vlersohet si nj akt shum i
vyer. Ne e shndrruam Qaben n nj vendtubimi
pr njerzit. Vend i sigurt pr njerzit dhe ku
fitohen sevape dhe ata jan t sigurt ata. Falini
namazet n makamul-Ibrahim.
(Bekare 125)
200
Pr ne, profeti Ibrahim sht nj shembull i

prsosur i dorzimit ndaj urdhrave hyjnor, i
sinqeritetit n fe, i prpjekjeve t pareshtura n
udhn e tevhidit dhe i moralit t prkryer.
Arafat: Kjo sht lugina e madhe n t ciln ditn

e Arefe-s haxhinjt t gjith s bashku kryejn ritualin e
vakfe-s dhe nga ku i drejtohen me lutje Allahut. Kodra q
ndodhet n mes t lugins s Arafatit quhet Xhebelurr-
rrahme q n shqip do t thot mali i mshirs. Pikrisht
n kt kodr u takuan srish Profeti Adem dhe gruaja
e tij Hava dhe aty i krkuan s bashku Allahut, tua falte
gabimin q kishin br n xhenet.
Profeti yn i dashur (a.s.) ka thn:
T shkosh n haxh do t thot ta vizitosh

Arafatin dhe t bsh nj qndrim aty.
(Tirmidhi, Haxh, 57)

U Muzdelife: Ky vend ndodhet mes Arafatit

dhe Minas. Aty mblidhen haxhinjt ditn e Baj-
ramit t Kurbanit pr t kryer ritualin e gjuajtjes s
shejtanit me gur.
Ather kur t vrshoni me furi drejt

Muzdelifes, pasi t jeni larguar nga vendndalimi
(vakfe) n Arafat, prmendeni dhe prkujtojeni
Allahun n mesharul-haram
(Bekare 198)
U Mina: sht vendi ku prehen kurbant

n ditt e Bajramit t kurbanit dhe qllohet shejtani
me gur. Pikrisht n Mina Profeti Ibrahim e pat
shpn t birin e tij, Ismailin, pr ta br kurban.
201
do gur i flakur n Mina sht simboli i

betejs son me shejtanin, betej q do t
vazhdoj nj jet t tr.
U Safa dhe Merve: Jan dy kodra t vogla q

ndodhen 200 metra larg n juglindje t Qabes. Kto dy
kodra t ulta prfshihen brenda territorit t Mesxhidul-
haramit dhe largsia ndrmjet tyre sht 350 metr.
Nuk ka dyshim se, Safaja dhe Merveja jan nga

simbolet e Allahut. do person q dshiron t
kryej haxhin apo umren nuk ka asnj arsye q
mos ti vizitoj dhe bj tavaf n kto kodra
(Bekare 158)
Rrugt
nga kemi kaluar
Selam keni na i thoni Mekeja dhe Medine
Rrugve nga t kaloni, Dy thesare t pashoqe
Gjuhve q prmendin Zotin T dalluarave t Zotit
Selam keni na i thoni. Selam keni na i thoni.
Selam keni na i thoni Kokzbuluar nn diell

Shkrettir e bekuar e Hixhazit, Gurin e zi pr t puthur,
Trndafilit, q nuk vyshket, t Zotit Lotit q pikon nga syri
dhe varganit me besimtar... Selam keni na i thoni.
Selam keni na i thoni Myslimani q kndon tekbire

atyre q mbajn miqsi, do kafshe pr kurban,
q sbien n kurth mosbesimi Besimtarve gjith sa jan
Malit t bekuar prej Nuri. Selam keni na i thoni.
Selam keni na i thoni Eja, o Xhemal edhe ti,

Drits s Udhrrfyesit tek rreshon Llafeve su sht par hajri,
202
Safas dhe Merves Haxhilerve nj nga nji
Muhamed Mustafas. Selam keni na i thoni.
Tek i prgjroheni Perndis

Lutje bni dhe pr ne,
Dhe t madhrishmes Qabe
Selam keni na i thoni.
Allahut kush i drejtohet

Plot drit zgjohet n agim
Familjes s Resulullahut
Veshur keni petkun e ihramit

As dorn nuk ia zgjasni haramit Xhemal Oguz Oxhal
Sahabeve fisnike t resulullahut
VENDET QE VIZITOHEN NE
QYTETET E MEKES DHE MEDINES
A. VENDET QE VIZITOHEN NE MEKE
U Shpella e Hiras: Kjo shpell ndodhet

pran Mekes n malin Nur. N kt shpell pro-
fetit ton i zbriti ajeti i par i Kuranit: Lexo!.
U Shpella e Thevrit: N kt shpell u str -
hua profeti yn Muhamed pr tri dit dhe tri
net gjat rrugs s tij t emigrimit (hixhret) pr
n Medine.
Mohuesit e besimit islam (mushrik) nga
qyteti i Mekes erdhn deri tek hyrja e shpells
s Thevrit, por nuk mundn t shihnin profetin
Muhamed dhe bashkudhtarin e tij, Ebu Bekrin
q ndodheshin brenda saj. N hyrje t shpells
ata pan rrjetn e nj merimange dhe folen e
pllumbit. Idhujtart e Meks u kthyen pa hyr 203
brenda n shpell duke menduar se asnj njeri
nuk do t mund t kishte hyr n t pa e prishur
rrjetn e merimangs dhe pa e trazuar folen e
pllumbeshs.
B. VENDET QE VIZITOHEN NE MEDINE
Medineja sht qyteti i bekuar n t ciln profeti yn

Muhamed emigroi dhe jetoi deri n fundin e jets s Profeti yn i dashur (a.s.) ka thn:
tij. Aty erdhi dhe u vendos profeti Muhamed (a.s.) pr
nderin e t cilit ky qytet mori emrin e ri Medinetul-
Un do t ndrmjetsoj n botn tjetr pr at
munevvere, q n shqip do t thot Qyteti i prndrit-
shm. musliman q m viziton pas vdekjes
Ndrsa pagant e Mekes planifikonin si ta vri - (Taberani, Evsat, V/275, 4542)

nin profetin ton Muhamed, populli i Medines kishte
hapur zemrn dhe portat e qytetit pr profetin dhe
pasuesit e tij duke i pritur ata me refrenin e gzimit
dhe hares: Taleal-bedru alejna. Ata e kishin pr
nder ti ndihmonin myslimant e Mekes dhe profetin
Muhamed, madje ishin t gatshm t flijonin edhe
pasurit dhe jetn e tyre. Pr kt arsye Medineja u
quajt toka e emigrimit, ndrsa njerzit e bekuar q
e ndihmuan profetin u quajtn Ensar.
Ne lexojm shum salavat prmbi profetin ton rrugve t Medins duke mbajtur t freskt n kujtes
gjat udhtimit pr n Medine, dhe e shtojm leximin shpirtin e ndihms dhe t sakrifics q kishin ensart.
e tyre n astin q n horizont shfaqet Kupola e Blert. T prshkuar nga kto ndjenja ne vizitojm vendet ku
Me zemr t brengosur dhe sy t prlotur prpiqemi t jetuan profeti dhe shokt e tij.
ndjejm n shpirt mallin pr profetin ton. Ecim prgjat
U Mesxhidun-nebevi: Kjo sht xhamia e par

q profeti Muhamed ndrtoi pasi u vendos n Me-
dinen e Prndritshme. Ai mori pjes personalisht n
ndrtimin e ksaj xhamie duke mbajtur qerpi mbi su-
pet e tij t bekuar.
N kt xhami profeti yn Muhamed u priu sh -

kve t tij fisnik pr dhjet vjet n faljen e namazeve.
Shokt e Profetit (sahabe) u edukuan shpirtrisht n
kt xhami me an t kuvendimeve t profetit Muha- Profeti yn i dashur ka thn:
med duke u shndrruar kshtu n yjet q do ta orien-
Nj namaz q falet n xhamin time sht m
tojn njerzimin pr n udhn e drejt deri n ditn e me vler se do namaz tjetr, me prjashtim t
kiametit. namazit q falet n Qabe.
U Kopshti i dlir (Ravdatul-mutahhara): (Muslim, Haxh, 94.)

204
Ky sht vendi ku gjendet varri i profetit ton Muha-
med dhe ndodhet pikrisht nn kupoln e blert t
xhamis profetike.
Pran varrit t profetit Muhamed gjenden

edhe varri i Ebu Bekrit dhe ai i Umerit. Gjat vizits
n varrin e profetit ton Muhamed ne duhet t jemi t
kujdesshm n sjelljet tona thua se profeti sht n jet
dhe ne po e vizitojm at.
Nga porta e xhamis s profetit ne duhet t hyj-

m t heshtur dhe t mbushur me ndjenj respekti pr
t. Afrohemi tek kopshti i dlir duke knduar salavat Profeti yn i dashur ka thn:
pr profetin Muhamed dhe duke e prshndetur at Ata q do t m vizitojn pas vdekjes do t
vlersohen si t m ken br vizit kur un kam
me selam. Pasi ti kemi dhn selam Ebu Bekrit dhe
qen i gjall.
Umerit prfundojm vizitn ton. (Bejheki, Shuabul-Iman, VI, 48)
U Parajsa e prhershme (xhenetul-baki):

Kshtu quhet varreza q ndodhet n ann lindore t
xhamis profetike. Ktu jan varrosur mijra sahabe q
patn fatin e lumtur ta shohin profetin Muhamed, q
dgjuan me vesht e tyre kuvendimet e tij dhe q prballuan do lloj

sakrifice pr hir t fes Islame. Gjithashtu ktu ndodhen edhe varret
e disa prej figurave madhore nga gjeneza e profetit Muhamed, e
grave dhe e bijave t tij. Profeti yn e vizitonte shpesh varrezn Baki
dhe lutej pr myslimant e varrosur aty.
Disa vende t tjera q mund t vizitohen n qytetin e

Medins jan edhe kto:
Xhamia Kuba q profeti e ndrtoi gjat

emigrimit t tij nga Meka pr n Medine.
205
Varrezat e dshmorve t Uhudit ku gjenden

varret e shokve t profetit (sahabe) q ran
dshmor gjat betejs s Uhudit.
Shtat Xhamit, e ndrtuara

n vendet ku ndodheshin
shatorret kryesore t lufts
s Hendekut n t cilat
myslimant i falnin namazet
grupe-grupe gjat rrethimit.
Z
Xhamia me dy kibla, n t ciln profeti qe duke
u falur kur Allahu e urdhroi ta ndryshonte kibln
nga Jeruzalemi (Mesxhidul-aksa) n drejtim t
Qabes.
FARZET E HAXHIT
t veshim rrobn e ihramit,
Gjat haxhit sht farz
q: t bjm nj ndales n Arafat
t bjm tavaf rreth Qabes
Veprimet q kryhen gjat adhurimit t

haxhit:
Prmbushja n mnyr sa m t plot e Bjm nijetin dhe veshim rrobn e ihramit. Pas ktij
momenti ne do t jemi t kujdesshm ndaj ndalesave q
haxhit arrihet me kryerjen e disa veprimeve. Ato fillojn me veshjen e ihramit.
E ndjejm vetveten si t jemi mbshtjell me plhurn
jan ihrami, tavafi, saji, vakfe-ja, gjuajtja me gur e qefinit.
do moment ne duhet t jemi t gatshm q t
e shejtanit, prerja e kurbanit, qethja e flokve. ballafaqohemi me astin e vdekjes.
T gjith ne jemi ngjeshur dhe veshur brenda nj lloj
ihrami, sepse t gjith ne jemi t barabart prpara
Allahut.
1. Ihram
" Ihram, do t thot q personi, i cili e ka

206
br nijetin e haxhit, t qndroj larg nga veprimet
dhe sjelljet q bhen n jetn e prditshme, si
sht pr shembull veshja e rrobave t prshkuara
me pe etj.
Rroba e ihramit pr meshkujt prbhet nga

dy copa t bardha, t paprshkuara me pe, me t
" Sipas fes son islame, Meka rrethohet
ciln ata mbulojn trupin e tyre. me kufijt q quhen mikat. Pikrisht pran ktyre
kufijve, haxhiu, sht i detyruar t bj nijetin e
Nuk ka rndsi se nga sa copa prbhet rroba posam pr kt adhurim dhe t vesh rrobn e
ihramit.
e ihramit pr femrat, por ajo duhet t plotsoj
Kufijt fetar q na ka msuar profeti yn M -
kushtet e mbulimit t femrs myslimane.
hamed (a.s.) pr t veshur ihramin (mikat) jan:
Allahu (xh.sh.) ka prcaktuar jo vetm kufjt
e mikatit pran t cilve veshet ihrami, por 5 pika q quhen Dhulhulejfe, Xhuhfe, Dhatu
gjithashtu edhe kufijt e lejimeve (hallall) dhe Irk, Karnul-menazil dhe Jelemlem. Myslimant q
ndalimeve (haram). nisen drejt Meks pr t kryer haxhin ose umren
Kujdesi q ne tregojm pr t mos kaprcyer
kufijt e mikateve, duhet treguar edhe ndaj
jan t detyruar q kur t mbrrijn tek kta kufij t
kufijve t vendosura nga Allahu n lejime (hallall) haxhit (mikat), t veshin ihramet dhe ashtu t kaloj-
dhe ndalime (haram). Ne duhet t mjaftohemi me n ato pika t paracaktuara.
gjrat e lejuara (hallal) dhe t qndrojm larg
gjrave t ndaluara (haram).
Veprimet e ndaluara t kryhen pasi vishet ihrami jan:
Prerja e thonjve
Shkurtimi i mjekrs apo prerja e
flokve
X
/
/
Lyerja me er t
R
mir
/
Kputja e do bime apo fruti

brenda qytetit t Meks dhe
rrethinave t saj.
/
H Veshja e rrobave t qepura
/
207
Kur ne, t veshur me ihram, kryejm njrin nga

veprimet e ndaluara, ne duhet ta shlyejm at duke u
shprndar lmosh t varfrve ose duke prer kurban.
2. Tavaf
" Tavaf do t thot t rrotullohemi shtat her prreth
Qabes. Si krijesa t bindura ndaj Allahut, planett
sillen prreth diellit, elektronet rreth brthams
" do rrotullim i plot rreth Qabes quhet shavt. dhe engjjt prreth Arshit t Zotit, duke uar
kshtu n vend urdhrin e Tij. Edhe ne njerzit
e lartsojm Allahun, Zotin ton, duke i ardhur
prreth Qabes.
3. Saj
Saj quhen shtat vajtje-ardhjet ndrmjet
kodrave Safa dhe Merve. Saji prbhet nga
shkuarja katr her dhe ardhja tri her mes dy
kodrave n fjal duke filluar nga kodra Safa pr Zonja Haxhere ujin, q aq shum e krkoi mes
t prfunduar n kodrn Merve. kodrave Safa dhe Merve, e gjeti papritur nn kmbt e
njoma t foshnjs Ismail. Edhe ne duhet t prpiqemi
prher e m shum ta fitojm knaqsin e Allahut
dhe ta presim shprblimin ton vetm prej Tij.
4. Vakfe
Akti i vakfe-s, q sht njri nga farzet e
haxhit, prmbushet ather kur haxhiu, i veshur
me ihram, qndron brenda kufijve t Arafatit,
nga koha e dreks deri n perndimin e diellit t
dits s Arefe-s. Kjo quhet vendndalimi (vakfe) N ditn e kiametit njerzit do t mblidhen t
Arafat. gjith n fushn e mahsherit pasi t ken dal nga
varret. Gjat qndrimit n Arafat ne prjetojm
pikrisht ndjesin e tubimit n mahsher. Aty ne
208 i prgjrohemi syprlotur Allahut nga thellsia
e zemrs Allahut q t na i fal mkatet dhe
gabimet tona.
Pas qndrimit n Arafat shkohet pr n

Muzdelife, ku kalohet mbrmja. Aty mbledhim
edhe gurt e vegjl pr t gjuajtur shejtanin me
to. Pas namazit t sabahut ndajm nj koh t
shkurtr pr tu lutur. Kjo quhet vend ndalimi Zemrat e pastruara me pendim dhe lot ngazllehen nga
(vakfe) n Muzdelife. prmendja e emrave t Allahut. Haxhinjt, t rrmbyer
nga kto ndjenja, mbledhin gur t vegjl n Muzdelife
pr t gjuajtur me to shejtant q prpiqen ti nxjerrin
nga udha e Allahut. Aty besimtari prkujton Zotin dhe
ndrgjegjsohet mbi rndsin e ndjekjes s urdhrave
t Tij.
5. Gjuajtja me gur e shejtanit

Ditt e Bajramit t Kurbanit gjuhen me gur tre
shejtant, i vogli, mesatari dhe i madhi. Ne i shpallim luft shejtanit, armikut ton m t
madh, duke e gjuajtur me gur at. Ne zotohemi
pas ksaj dite se do t qndrojm larg shejtanit
dhe nuk do ti bindemi cytjeve t tij.
6. Prerja e kurbanit t haxhit

Pr haxhinjt sht vaxhib therja e kurbanit t
falenderimit, ditn e bajramit, prpara se ata t heqin Profeti Ibrahim, me qllim zbatimin e urdhrit
rrobn e ihramit. t Zotit, shkoi n vendin e quajtur Mina, q ta
bnte kurban birin e tij, Ismailin. T dy at e bir
iu bindn ktij urdhri t Zotit pa shfaqur asnj
shenj ngurrimi. I knaqur me gatishmrin e tyre
Allahu i drgoi nj dash pr ta br kurban n
vend t Ismailit. Edhe ne e kryejm haxhin duke iu
bindur urdhrit t Allahut. Tani, prehet kurbani pr
ta falenderuar Allahun q na ka besuar amanetin e
mbajtjes s shpirtit dhe pasuris son. 209
7. Shkurtimi i mjekrs, qethja e flokve

dhe zhveshja e ihramit
Gjja e fundit q duhet t plotsoj haxhiu
prpara se t zhvesh rrobn e ihramit sht shkurtimi
i mjekrs ose qethja e flokve. Meshkujt munden ti
Edukimi yn shpirtror q zuri fill me
shkurtojn flokt ose ta rruajn kokn. Femrat mund ihramin merr fund me shkurtimin e flokve
t mjaftohen vetm me prerjen e majave t flokve. ose t mjekrs. Pas ktij asti ne duhet ti
zbatojm n jetn ton t prditshme sjelljet e
Prerja e flokve shnon fundin e disa ndalesave hijshme q kemi fituar gjat haxhit.
q i kushtzon veshja e ihramit si sht p.sh. lyerja
me er t mir.
SI KRYHET HAXHI?
Haxhi kryhet n tre mnyra. Ne do t shpjegojm ktu at m t preferueshmin prej tyre dhe q quhet haxhi
temettu. N haxhin temettu haxhi kryhet pasi t kemi br umren m par.
1 2
U Veshim ihramin pran mikatit dhe bjm

nijetin pr umre. U Me t mbrritur n Mek, bjm tavaf rreth
Qabes.
Prpara se t veshim ihramin presim thonjt,
flokt dhe pastrojm trupin dhe m pas Pastaj falim dy rekat namaz t tavafit.
marrim abdes ose gusl.
Bjm nijetin, lexojm telbijen dhe lutemi
duke knduar dua t ndryshme.
210
Telbije
j j j j n
n n j n
Lebbejk. Allahumme Lebbejk. Lebbejke la sherike leke lebbejk. nnel-hamde ven-nimete leke vel-
mulk. La sherike lek.
Urdhro, o Zot, urdhro! Jam gati t oj n vend urdhrin Tnd. Urdhro o Ti i Vetmi q ske t
ngjashm.Urdhro, o Zot! Lavdet t prkasin vetm Ty. Begatit dhe posedimi i tyre t prkasin vetm
Ty. Ti nuk ke t ngjashm!
3 4
U Pasi shkurtojm flokt ose rruajm kokn
heqim rrobn e ihramit. Veshim rrobat tona
t prditshme.
Deri ditn e Arefes, haxhinjt e kalojn kohn
duke falur namaz dhe duke br tavafe.
5
Kryejm sajin ndrmjet Safas dhe Prpara se t nisemi pr t shkuar n Arafat,
Merves aty ku ndodhemi, bjm nijetin e haxhit dhe
e veshim prsri rrobn e ihramit.
6 7
U Me t pernduar dielli ditn e Arefes, shkojm

Ditn e Arefes shkojm n Arafat ku kryejm
vakfen. pr n Muzdelife ku kalojm natn.
N Muzdelife grumbullojm gur t vegjl me t
cilt do t qllojm shejtanin.
Ditn e par t bajramit t Kurbanit, para se t
8
lind dielli, kryejm vakfen n Muzdelife dhe prej
aty shkojm n Mina.
U N Mina qllojm shejtanin me gur.

211
10
U N Mina presim kurban.
11
U Qethemi dhe pastaj heqim rrobn e ihramit.
Tani ne mund t veshim rrobat tona t

prditshme.
12
Kryejm sajin e haxhit ndrmjet Safas Shkojm n Qabe dhe kryejm tavafin e vizits i
dhe Merves. cili sht nj ndr farzet e haxhit.
13
Ditn e dyt, t tret dhe t katrt t bajramit t
kurbanit qllojm shejtanin me gur.
Ditn q do t largohemi nga Meka kryejm tavafin e prshndetjes.

UMREJA
" Umre do t thot t kryejm tavafin dhe sajin
t veshur me ihram, t shkurtojm flokt dhe t
heqim rrobn e ihramit. Allahu (xh.sh.) thot:
Meqense umreja ngjason me haxhin n pjesn
m t madhe t veprimeve, ajo sht quajtur Plotsoni kryerjen e ditve t haxhit dhe
edhe haxhi i vogl. umres pr hir t Allahut
-- Pr personat q kan mundsi financiare sht
sunet t shkojn t paktn nj her n jet n (Bekare 196)
umre.
Umreja nuk ka afat t caktuar kohor. do dit
t vitit mund t shkojm pr umre. Por, sht
mekruh ta kryejm umren ditt e Arefes dhe t
Bajramit t Kurbanit, pra ndrmjet datave 9 dhe
13 t muajit dhulhixhe, sepse n kto dit kryhet Profeti yn i dashur Muhamedi (a.s.) ka thn:
haxhi.
Adhurimi i umres i shlyen gjynahet q mund t
Si kryhet umreja?
jen kryer q nga umreja e mparshme.
6 Bjm nijetin e umres dhe veshim ihramin pran
(Buhari, Umre 1)
mikatit.
212 6 Bjm tavaf rreth Qabes.
6 Pas tavafit falim dy rekat namaz.
6 Bjm sajin ndrmjet kodrave Safa dhe Merve.
6 Heqim ihramin pasi t kemi kryer sajin dhe t
kemi shkurtuar flokt.
N kt mnyr ne kemi prmbushur obligimin e Profeti yn i dashur Muhamedi (a.s.) ka thn:
umres. Umreja e kryer gjat muajit t Ramazanit
shprblehet nga Allahu me aq sevape sa ato t
nj haxhi t pranuar.
(Ibn Maxhe, Menasik, 45)
213
far dhuratash sollt prej haxhit?

Arkitekti shpirtror i Pakistanit, Muhamed A na keni sjell nga Medineja dhuratat q nuk
Ikbali, vizitoi nj dit prej ditsh haxhijt e fishken kurr dhe i gjallrojn shpirtrat?
sapokthyer nga Medineja. Ai u drejtoi atyre
pyetjen e mposhtme n t ciln shpalosej A na keni sjell ndr t tjera cilsin e
horizonti shpirtror i nj besimtari t vrtet: bindjes dhe besnikris s Ebu Bekrit, drejtsi t
Umerit, ndjenj turpi dhe bujari t Uthmanit ,
Ju keni vizituar Medinn e Prndritshme!
Me far dhuratash e mbusht shpirtin tuaj nga klim shpirtrore dhe zjarr t xhihadit t Aliut? A
tregu i bekuar i Medins? Dhuratat materiale q do t arrini ti falni bots islame, q sot prplitet
na keni sjell, taket, tespihet dhe sexhadet pas ca mes mijra hallesh, emocionet e shekullit t
kohsh do t vjetrohen dhe do t marrin fund. lumturis?
Haxhi i profetit ton Muhamed (a.s.)

Haxhi i lamtumirs (10 Dhulhixhe t vitit hnor ??/ mars 632 viti diellor)
N jetn e tij profeti Muhamed (a.s.) ka Nga ligjrata e lamtumirs
shkuar vetm nj her n haxh, n t cilin ai u
ka treguar praktikisht sahabeve se si duhet kryer O njerz!
detyra e haxhit. Gjat ktij haxhi t kryer n vi- Jeta, nderi dhe pasuria juaj jan t shenjta deri
tin e dhjet hnor ai iu drejtua t pranishmve n ditn e takimit tuaj me Zotin, ashtu si jan t
n Arafat, Muzdelife dhe Mina me ligjrata t shenjta pr ju kto dit, kto muaj dhe ky vend.
ndryshme. Nprmjet ligjratave t mbajtura ai Askush nuk ka t drejt t vr dor mbi to.
i shpalli publikisht t gjith njerzimit mesazhin
universal t Islamit. Kto ligjrata q trajtuan t
drejtat e njeriut, zn nj vend t rndsishm n
histori. Gjat fjalimit t lamtumirs profeti Muha- Nga ligjrata e lamtumirs
med (a.s.) iu drejtua t pranishmve me kto fja-
l: O njerz! Dgjojini mir kto q po ju them, O njerz!
sepse nuk e di a do t mund t takohemi srish vi- Jini t kujdesshm ndaj t drejtave t
tin tjetr. Ai la t kuptohej se kishte ardhur koha bashkshorteve tuaja. Kini frik Allahun! Allahu ua
t prshndeteshin pr t fundit her n kt jet. ka besuar juve ato. Ashtu sikurse ju keni t drejtat
Pr kt arsye ky fjalim i profetit ton Muhamed tuaja ndaj grave, ashtu edhe ato kan t drejtat e
u quajt hutbeja e lamtumirs, ndrsa haxhi q tyre ndaj jush.
kreu u quajt haxhi i lamtumirs.
214
N lidhje me mnyrn se si Profeti yn i da-
shur e kreu haxhin e lamtumirs transmetohet: n Meke, pas dhjet dit udhtimi, kalendari sh-
nonte datn 4 dhulhixhe. Profeti Muhamed an-
N muajin Dhulhixhe t vitit t dhjet t
te prmes turms s madhe t njerzve, ndrsa
hixhretit, Profeti yn Muhamed nisi prgatitjet e
qielli kumbonte nga thirrjet Allahu ekber.
duhura pr t br haxhin dhe i njoftoi myslima-
nt se kishte ardhur koha t fillonin t prgatite- Puna e par q bri profeti yn Muhamed
shin pr t kryer t njjtin obligim. Pas ktij ko- me t ardhur n Mek qe tavafi rreth Qabes.
munikimi myslimant q dshiruan t shkonin s Pasi kreu tavafin rreth Qabes profeti fali dy re-
bashku me profetin drejt Meks, vrshuan nga t kat namaz n vendin makamul-Ibrahim dhe m
katr ant e gadishullit arabik drejt Medins pr pas kreu sajin ndrmjet kodrave Safa dhe Merve.
tu bashkuar me karvanin e haxhit. Qndrimi i tij n Meke zgjati disa dit. Me datn
8 t muajit dhulhixhe ai shkoi n Mina.
Kur Pejgamberi dhe sahabet q e shoqro-
nin faln dy rekate namaz kur mbrritn pran Nj dit m pas, ditn e Arefe-s, pasi kishte
mikatit. Pastaj ata veshn ihramet dhe filluan t lindur dielli, profeti u nis pr n Arafat. N mes-
recitonin telbijet. N prputhje me urdhrin e dit doli nga adra e tij dhe i hipi deves q quhej
Allahut, profeti yn Muhamed gjat udhtimit Kusva. N mesin e lugins s Arafatit i mbajti nj
drejt Meks recitonte me z t lart shprehjen ligjrat t pranishmve, numri i t cilve ishte
lebejke... e cila pasohej aneknd edhe nga ha- afrsisht njqind e njzet mij. Ligjrata (hut-
xhinjt e tjer. be) q mbajti profeti yn Muhamed, n t ciln
u trajtuan shtje t rndsishme, i drejtohej jo
S bashku me personat e tjer q bashkohe-
vetm myslimanve t pranishm, por edhe nje-
shin me ta rrugs pr n Mek, numri i hanxhinj-
rzimit mbar.
ve e kaloi shifrn njqind mij. Kur ata mbrritn
N Arafat, Profeti Muhamed, fali namazin e Nga ligjrata e lamtumirs

mesdits s bashku me at t iqindis n kohn O njerz!
e dreks.
Zoti juaj sht nj dhe q t gjith ju keni nj
Me t pernduar dielli shkoi nga Arafati n baba, Ademin, i cili u krijua nga dheu. Njeriu
Muzdelife, ku fali namazin e akshamit s bashku m i mir dhe m i vyer tek Allahu sht ai q ka
me at t jacis n kohn e ksaj t fundit. At frik t bie n kundrshtim me urdhrat e Zotit.
Dijeni mir se, arabi nuk ka asnj eprsi ndaj jo
mbrmje e kaloi n Muzdelife. arabit, as jo arabi ndaj arabit, as i bardhi ndaj t
Ditn e par t bajramit t kurbanit, fali na- ziut dhe as i ziu ndaj t bardhit. Eprsia qndron
vetm n shkalln e devotshmris q keni. A ua
mazin e sabahut dhe u nis pr n Mina para se
komunikova si duhet mesazhin hyjnor? Zoti im, ji
t lindte dielli. N Mina ai gjuajti shejtanin me dshmitar!
gur. Preu kurbanin dhe hoqi petkun e ihramit
pasi shkurtoi flokt. M pas ai shkoi n Mek ku
bri tavafin e vizits.
Ditt e tjera t Bajramit t kurbanit n Mina N kt mnyr profeti yn Muhamed kreu
ai vazhdoi ritualin e gjuajtjes me gur t shejta- detyrn e haxhit t urdhruar nga Allahu duke
nit. u msuar myslimanve se far veprimesh dhe
aktesh fetare duhet t plotsonin gjat ktij adhu-
Ditn e katrt t bajramit ai shkoi n Medine rimi.
pasi kreu tavafin e lamtumirs n Meke.
215
Shenjat e kembeve dhe sandalet e profetit.
Krko e krko, gjurmn t ta gjej...

N gjeta gjurmn tnde, shum t kem krkuar
Me pluhurin e saj fytyrn kam pr t frkuar.
O zot, mundsoma vetm syt tia shoh.
216 O Muhamed, zemra ime vetm Ty t do!
Ah, n u dhnt shpallja, udhs do t vihem

Zhytur n rr t mbes rrugve t Qabes.
Bukurin hyjnore n ndrr sa t sodis,
O Muhamed, zemra ime vetm Ty t do!
Aliun dhe Hysenin, Hasanin m pastaj

N zemr dashuri, n shpirt kam vetm mall.
T nesrmen dit mahsheri, prpara gjyqit t Zotit
O Muhamed, zemra ime vetm Ty t do!
Junusi me gjuh t lavdron vetm ty

Goj m goj shkon fjala pr n zemra.
Krko e krko n t huajat dhera
O Muhamed, zemra ime t do vetm Ty!
Junus Emre
PYETJET
Shnoni me shenjn (x) n njrn nga dy kutit e mposhtme, t saktn kur fjalia sht e vrtet dhe t gabuarn
kur fjalia sht jo e sakt.
1. Haxhi sht vizita e Qabes dhe vendeve t shenjta prreth saj me qllim kryerjen e nj E SAKT E GABUAR
adhurimi fetar, n data t caktuara t vitit, pasi t kemi veshur petkat e ihramit.
2. Xhamia e themeluar brenda nj territori t gjer prreth Qabes quhet Mesxhidul-

E SAKT E GABUAR
haram apo Haremi i nderuar.
3. Rrotullimi shtat her rresht prreth Qabes quhet saj.

E SAKT E GABUAR
4. Rrotullimi nj her t vetme prreth Qabes quhet tavaf.
E SAKT E GABUAR
5. Petku i ihramit q vishet n haxh, na mson se postet dhe rangjet n kt bot jan t
parndsishme dhe se t gjith njerzit jan t barabart prpara Allahut.
E SAKT E GABUAR
6. Ndalimi dhe qndrimi n Arafat na sjell ndrmend ditn kur do t dalim nga varret
dhe do t mblidhemi grupe-grupe n fushn e mahsherit.
E SAKT E GABUAR
7. Kufijt q nuk kaprcehen pa veshur petkun e ihramit pr t shkuar n haxh, quhen
mikat. 217
8. Xhamia profetike ndodhet n qytetin e Medins s Prndritshme. E SAKT E GABUAR
E SAKT E GABUAR
Ta testojm vetveten
1. Cila sht faltorja e par e ndrtuar mbi sht e ndaluar t veprohet nga personi
rruzullin toksor? q ka veshur petkun e ihramit?
a) Mesxhidun-nebevi a) Lyerja me er t mir
b) Mesxhidul-aksa b) Qethja e flokve
c) Qabe
c) Gjumi
d) Mesxhidul-kuba
d) Prerja e thonjve
2. Cili nga veprimet e mposhtme sht
detyrim (farz) t kryhet gjat haxhit? 4. N ciln periudh kohe duhet kryer
umreja, sevapi i s cils sht i barabart
a) Rrotullimi (tavaf) rreth Qabes me sevapin e nj haxhi?
b) Ndalimi dhe qndrimi (vakfe) n
Muzdelife a) N bajramin e kurbanit
c) Gjuajtja me gur e shejtanit b) N muajin Ramazan
d) Vizita e varrit t profetit Muhamed
c) N muajin Muharrem
3. Cila nga veprimet e mposhtme nuk d) N stint e nxehta t vitit
5. Si quhet veprimi q kryhet n haxh duke 8. Si quhet adhurimi q kryhet prjashta

datave t kryerjes s haxhit dhe prbhet
u rrotulluar shtat her rreth Qabes?
nga tavafi rreth Qabes dhe saji mes
kodrave Safa dhe Merve duke qen t
a) Vakfe b) Ihram veshur me petkun e ihramit?
c) Saj d) Tavaf
a) Umre b) Haxh
6. Cila nga veprimet e mposhtme nuk sht c) Tavaf d) Ihram
detyrim (farz) t kryhet gjat haxhit? 9. Cila nga kushtet e mposhtme nuk na
ndalon q ta kryejm haxhin edhe po qe
a) Ihrami se nuk e plotsojm at?
b) Tavafi rreth Qabes a) T jet mysliman.

b) T jet mir psiqikisht dhe t ket
c) Vakfe n Muzdelife
mbrritur moshn e pubertetit.
d) Vakfe n Arafat c) T ket t drejt t udhtoj ku t
dshiroj.
7. Si quhet haxhi q ka kryer profeti yn d) T jet mbi moshn 40 vjeare.
Muhamedi? 10. Si quhet vendi n Medine ku gjendet

varri i bekuar profetit ton Muhamed?
a) Haxh i detyruar (farz)
a) Kopshti i dlir
b) Haxh i lamtumirs b) Qabja e Madhrueshme
218 c) Mesxhid-ul Aksa
c) Haxh i madh
d) Guri q qndron pezull (haxherul-
d) Hutbeja e lamtumirs muallaka)
Vendosni fjalt q gjenden mes kllapash n vendet e duhura t lna t paplotsuara.
(Zemzem, pa gjynahe, n jetn time, ihram, makamul-Ibrahim, Qabja e Madhrueshme, Mina)
1. Guri i madh t cilin thuhet se profeti Ibrahim e ka prdorur n vend t skels gjat ndrtimit t Qabes
apo si majn mbi t ciln ai u pat ngjitur me qllim q tu shpallte njerzve detyrn e tyre t haxhit quhet
.......................
2. Vendi ku profeti Ibrahim e shpuri t birin Ismailin pr ta br kurban quhet ....................... Kurbanet
gjat haxhit prehen po ktu.
3. Uji q buron brenda mesxhidul-haramit dhe prreth Qabes quhet ............................
4. Petku i ........................, t cilin jemi t detyruar q ta mbajm t veshur gjat kryerjes s haxhit, shpreh
faktin se postet dhe rangjet e ksaj bote jan t parndsishme dhe se ne jemi t gjith t barabart prpara
Allahut.
5. Myslimant q sillen rrotull rreth ndrtess s bekuar t ........................ e adhurojn Allahun e Lartsuar
ashtu si e adhurojn At planett q sillen prqark diellit dhe elektronet q sillen prqark brthams.
6. Profeti yn ka thn: Ai q e viziton varrin tim sht sikur t m ket vizituar mua ..................
7. Njeriu q e kryen haxhin pa thn asnj fjal t keqe dhe pa kryer asnj gjynah t madh kthehet n
shtpin e tij ............................ ashtu si ka qen ditn q e ka lindur nna e tij
KURBANI
SIMBOLI I DOREZIMIT NDAJ URDHRAVE HYJNORE
Prkufizimi i kurbanit Si pritet kurbani n prputhje me rregullat e fes?

far prfitojm nga sakrifikimi i kurbanit? Kurbani i mirnjohjes (adak)
Kush duhet t pres kurban? Kurbani kur lind fmij (akika)
Kafsht q mund t bhen kurban Profeti yn Muhamedi dhe kurbani
SPROVIMI I MIQESISE
Nj nat prej netsh profeti Ibrahim pa n ndrr sikur isha duke t br kurban. me-
ndrr sikur ishte duke e br kurban t birin, Is- ndon ti rreth ksaj? As shenja m e vogl e friks
mailin. N fillim nuk i dha rndsi asaj, por kur dhe e shqetsimit nuk ishte shfaqur n zemrn e
ndrrn filloi ta shihte disa net me radh, kuptoi Ismailit q i kishte dgjuar n qetsi ato q i kishte
se kjo qe nj shpallje hyjnore q i komunikohej rrfyer Ibrahimi. A nuk sht Allahu Ai q ta merr
nprmjet ndrrs. Allahu dshironte q ai t jetn, ashtu sikur se ta dhuron at? Zotruesi i je-
bnte kurban birin e tij Ismailin. tve t njerzve, Allahu krkonte prej tij t merrte
jetn q Ai ia kishte dhuruar atij. I zhytur n kto
Profeti Ibrahim djalin e tij konsideronte dhu-
mendime Ismaili i tha shkoqur t atit se ai do ti
rat nga Zoti. Tashm prej tij krkohej q ta bn-
bindej urdhrit t Allahut duke iu mbshtetur cak-
te kurban djalin e tij t dashur i cili qe rritur dhe
timit hyjnor dhe duke iu bindur atij, pastaj shtoi
kishte hyr n mosh t pubertetit. Nuk kishte
kto fjal:
asnj dyshim se kjo qe nj sprov shum e rnd
pr profetin Ibrahim, q kishte mbrritur gradn Babai im i dashur! Vepro at q t sht
shpirtrore t mikut t Allahut (halilull-llah). urdhruar! N dasht Zoti, do t shohsh se un
do t duroj.
T nesrmen n mngjes Ibrahimi mori me
vete Ismailin dhe at e bir u nisn rrugs nga Kjo prgjigje e Ismailit sa e gzoi, aq edhe
Meka pr n Mina. Kur mbrritn n Mina, Ibra- e preku thell n zemr profetin Ibrahim. Syt
himi nisi ti rrfente Ismailit pak nga pak ndrrn iu prlotn. Teksa shihte me dashuri birin e tij
220 q kishte par. Pasi i bri t ditur se q t dy ishin q zotronte nj besim aq t madh n caktimin
vn n nj sprov shum t madhe nga ana e hyjnor, Ibrahimi falenderonte Allahun q i kishte
Allahut, Ibrahimi i tha Ismailit: falur nj djal t ktill.
Biri im, Ibrahimi e shtriu prmbys t birin n tok dhe
kam par u prgatit q t onte n vend urdhrin e Allahut.
Ndrsa shprehte Bismilahir rahmanir rahim pr
ti mshuar thiks dhe prsriste fjalt Zoti im, ja
tek jam
duke e zbatuar urdhrin tnd, dgjoi nj z q n krah dhe e prqafoi fort. E falenderoi Alla-
vinte nga Allahu dhe i thoshte: hun q ia kishte dhuruar srish t birin dhe pastaj
O Ibrahim! Ti e tregove varsin tnde bri kurban dashin q engjlli Xhebrail i kishte
ndaj urdhrit hyjnor duke uar n vend at q tu sjell nga parajsa. Me kt ngjarje Allahu ua tre-
urdhrua pr t br nprmjet ndrrs. Kjo qe goi edhe njher engjjve dhe njerzimit mbar
nj sprov e pastr. Ne po t dhurojm nj kaf- varsin e Ibrahimit dhe antarve t familjes s
sh pr kurban n vend t djalit tnd. (Saffat, tij ndaj vendimit hyjnor dhe durimin e tyre. Kjo qe
102-107) nj sprov miqsie dhe afrsie. Profett Ibrahim
dhe Ismail iu bindn pa shprehur asnj ngurrim
Ndrkoh engjlli Xhebrail me urdhr t
urdhrit t Allahut dhe doln t fituar nga kjo spro-
Allahut t Lartsuar i kishte sjell Ibrahimit nj
v e rnd.
dash nga xheneti. Teksa nga syt i rridhnin lot
gzimi, Ibrahimi e ngriti t birin nga toka, e mori
221
FARE ESHTE KURBANI?
far sht kurbani?
" Kurban quhet adhurimi fetar q konsiston n Allahu thot:

prerjen e kurbanit t kafshve me veori t prcaktuara
fetarisht gjat ditve t bajramit. Fale namazin dhe preje kurbanin pr
hir t Zotit tnd.
--- Prerja e kurbanit fetarisht sht vaxhib.
(Kevther 2)
Rituali fetar i kurbanit ekzistonte edhe para

shpalljes s fundit t besimit Islam nprmjet profetit
Muhamed. Profeti Ibrahim n vend t djalit t tij,
Ismailit, bri kurban dashin q ia kishte drguar Allahu
me at rast. Q prej kohs s profetit Ibrahim t gjith Allahu thot:
profett q erdhn pas tij, kan prer kurban dhe ia Ne ia kemi msuar adhurimin e kurbanit bashksis
kan msuar kt detyr fetare edhe pjestarve t s do profeti, n mnyr q ata ta prmendin emrin e
bashksive t tyre. Allahut teksa jan duke prer kurban kafsht q ne ua
kemi dhn si begati.
Vet profeti yn Muhamedi na ka msuar (Haxh 34)
se kur dhe si duhet kryer ky adhurim fetar. Detyrn

222
e prerjes s kurbanit pr njeriun q mund ta kryej
at nuk e zvendson asnj adhurim tjetr q do t
kryhet me synim zvendsimin e ktij riti fetar, si
sht lmosha (sadaka), namazi etj. Profeti yn i dashur ka thn:
Kur prehet kurbani? Ai njeri q e ka mundsin financiare, por

nuk pranon t pres kurban, le t mos i afrohet
xhamive tona.
Kurbani mund t prehet ditn e par, t dyt apo
(Ibn Maxhe, Edahi, 2)
t tret t bajramit t kurbanit. Ditn e tret pasi t
ket pernduar dielli, nuk prehet kurban.
FARE PERFITOJME DUKE PRERE KURBAN?
223
na afron me Allahun.
shton ndjenjn ton t lidhjes dhe nnshtrimit
ndaj urdhrave t Allahut.
KURBANI na mson shprehin e ndarjes me t tjert t
begative q na ka mundsuar Allahu.
forcon mes myslimanve lidhjet e dashuris,
mbshtetjes dhe ndihms t ndrsjellt.
Allahu i do ata njerz q i binden urdhrave t Nj nga adhurimet m me vler q mund

t kryej njeriu ditt e bajramit t kurbanit
Tij me zemr t gzuar dhe sht i knaqur
me qllim afrimin me Zotin, sht prerja
me ata njerz q i kryejn adhurimet e tyre
e kurbanit. Pa rn n tok ende gjaku i
ndaj Tij. Edhe ne zbatojm nj prej urdhrave kurbanit t prer, vlera e besimtarit dhe
t Allahut kur presim kurban dhe kshtu ne pozita e tij do t lartsohen tek Allahu.
fitojm knaqsin e Allahut, afrohemi m Prandaj u kshilloj q kurbanet ti prisni me
shum me T dhe na rritet tek Ai vlera jon zemr t gzuar.
si besimtar. (Tirmidhi, Edahi, 1)
Familja e profetit Muhamed kishte prer nj dele dhe

me prjashtim t nj shpatulle pjesn tjetr t mishit
ia kishin shprndar nevojtarve. Kur erdhi profeti
dhe i pyeti se far kishte mbetur nga mishi i deles q
kishin therur, bashkshortja e tij, Aisheja, iu prgjigj
Kurbani na mson shprehin e ndarjes me t me fjalt: Na ka mbetur vetm nj cop shpatull.
tjert t begative q na ka mundsuar Allahu. Pas ksaj prgjigjeje profeti Muhamed i tha kshtu
Duke ua ndar t varfrve nj pjes t mishit Aishes duke i prkujtuar sevapin q kishin n botn
t kurbanit q kemi prer ditve t bajramit t tjetr (ahiret): Pse nuk thua se e gjitha na paska
kurbanit, ne i gzojm ata. Edhe ne personalisht mbetur neve me prjashtim t nj shpatulle.
ndjehemi t lumtur nga fakti q bhemi shkak
q t gzohen zemrat e nevojtarve n kt (Tirmidhi, Sifatul-Kjame, 33)
bot dhe nga ana tjetr, fitojm sevape q do
t na shprblehen me nj jet t lumtur n
botn e prjetshme (ahiret).
Allahu sht ai q na ka falur edhe jetn, edhe Allahu thot:

pasurin ton. T gjitha begatit vetm atij i O Ibrahim! Ti e tregove varsin tnde
224 takojn. Ndrsa jemi duke prer kurban ne, ashtu
ndaj urdhrave tan duke zbatuar t sht
sikur se ngjau dhe me profetin Ibrahim, mendojm
urdhruar nprmjet ndrrs. Kjo ishte nj
se t gjith begatit i prkasin vetm Allahut dhe
shprehemi me fjal se ne i dorzohemi me gjith prov e hapur pr ty. Ne e zvendsuam
zemr urdhrave t Tij. N kt mnyr kurbani bn birin tnd me nj kurban.
q ne t kapemi m shum pas urdhrave t Allahut (Saffat 105-107)
dhe t jemi t nnshtruar ndaj Tij.
Kurbani sht nj mjet ndihme pr t mbuluar Allahu thot:

nevojn e t varfrve me mish, t cilin ata nuk mund
ta blejn pr shkak t pamundsis ekonomike.
Mendjemadhsia dhe zilia q mund t shkaktohen
nga diferencimet i pasur - i varfr paksohen,
duke kontribuar kshtu n realizimin e barazis
shoqrore. Vizitat dhe gostitjet e ndrsjella q bhen
gjat bajramit t kurbanit, na afrojn m shum me Hani vet nga mishi i kurbaneve q prehen
njri-tjetrin, duke e forcuar m shum dashurin, duke u prmendur emri i Allahut, por edhe
mbshtetjen dhe ndihmesn mes nesh. shprndajuani t varfrve pr t ngrn edhe ata
nga ai mish
(Haxh 28)
225
Kush e ka t detyruar fetarisht

q t pres kurban?
me gjendje t mir psikike,
q ka mbushur moshn e pubertetit,

e ka vaxhib prerjen e
do q sht i lir, kurbanit
mysliman ---
q gjendet n zonn ku jeton (pra, nuk
sht udhtar) dhe
q fetarisht konsiderohet i kamur,

Kafsht q bhen kurban:
9 Delja, dashi, cjapi dhe dhia nga kafsht e imta;
9 Gjedhi dhe deveja nga kafsht e mdha.
bhet kurban
Delja
pr 1 person.
q ka mbushur
moshn 1 vjee
Dhia bhet kurban

pr 1 person.
q ka mbushur
moshn 1 vjee
226
Gjedhi bhet kurban

pr 1 deri n 7 persona.
q ka mbushur
moshn 2 vjee
Deve bhet kurban

pr 1 deri n 7 persona.
q ka mbushur
moshn 5 vjee
Kafsht q do t bhen kurban duhet t jen
9 N gjendje shndetsore t mir,
9 Dhe pa ndonj t met e cila na pengon q ti bjm kurban si p.sh. t jen t verbra apo me dhmb
t rn.
SI PRITET KURBANI?
U Kafsha q do t bhet kurban duhet shpn n thertore pa e lnduar.
U Ajo shtrihet prtok mbi krahun e saj t majt dhe e drejtuar nga kibla. I lidhen kmbt.
U Recitohen me z tekbirt teshrik.
U Duke thn Bismilah, Allahu ekber! pritet n fyt.
Tekbiri teshrik sht:

Fetarisht konsiderohet sunet t lexojm
j j
n
n j n j
kt lutje, ndrsa presim kurbanin:
j
j n
uk
k

u
Allahu Ekber, Allahu Ekber, La ilahe illallahu
k j l
vallahu ekber, Allahu Ekber ve lil-lahil-Hamd
Pa dyshim, namazi im, kurbani im, vdekja Allahu sht m i madhi, Allahu sht m i
dhe jeta ime jan pr Allahun, Zotin e botve madhi, Nuk ka Zot tjetr prve Allahu, prandaj
mbar! -- Allahu sht m i madhi. Allahu sht m i madhi
dhe atij i takon lavdrimi.
227
Fetarisht konsiderohet m me vend q kurbanin ta pres kurbanin n emrin e atij q e ka bler at. N
ta pres personi q e ka bler at pr llogari t tij. Ata q kt rast, sht sevap q i zoti i kurbanit t gjendet pran
nuk mund ta presin me duart e tyre, mund ti krkojn nj kurbanit t tij, q po pritet dhe t lexoj lutje fetare.
myslimani tjetr q i di rregullat e prerjes s kurbanit, q
Pr far duhet t tregojm

kujdes gjat prerjes s kurbanit?
Kurbani duhet prer nga njerz q i din rregullat fetare t prerjes s kurbanit,
Duhet t sillemi me butsi ndaj kafshs, q sht duke u drguar pr tu prer si kurban,
Po qe se sht e mundur, kafshs pr kurban duhet ti lidhen syt dhe kmbt,
Thika q do t prdoret duhet t jet e mprehur,
Ambienti prreth nuk duhet ndotur.
Si ndahet mishi i kurbanit?

228
U N prgjithsi mishi i kurbanit ndahet n tri pjes.
Njra prej ktyre tri pjesve i shprndahet t varfrve.
Njra prej ktyre tri pjesve i dhurohet t afrmve, fqinjve dhe mysafirve.
Njra prej ktyre tri pjesve ruhet pr nevojat e shtpis.
Personi q pret kurbanin ka t drejt q gjith mishin e kurbanit q pret, tua ndaj t varfrve.
far bhet me lkurn e kurbanit?
- Lkura e kurbanit, mund ti jepet n form ndihme financiare njrs prej kategorive q meritojn t
marrin zekat.
- Mund ti jepet institucioneve fetare, bamirse apo arsimore si jan: xhamit, shkollat apo shoqatat
bamirse.
/ Nuk sht e lejuar q lkura e kurbanit ti dhurohet vendeve q fetarisht vlersohen t
paprshtatshme.
KURBANI I ZOTIMIT ---

" Kurbani i zotimit sht kurbani q kemi se m shrohet im at jemi t detyruar fetarisht
dhn fjaln se do ta presim pr knaqsi t q ta presim kt kurban n momentin q prindi
Allahut.
shrohet.
Prerja e ktij kurbani fetarisht konsiderohet
vaxhib. 2. Kurbani i zotimit q nuk varet nga
asnj prfundim n jetn e prditshme.
Kurbani i zotimit sht dy llojesh:
1. Kurbani i zotimit n varsi t nj Po qe se themi do t pres nj
prfundimi n jetn e prditshme. kurban pr hir t Allahut jemi t detyruar fetarisht
N rast se zotohemi n lidhje q ta presim kurbanin q nga momenti q jemi

me dika, fjala vjen do t pres kurban n qoft betuar.
Cilt kafsh mund t priten si kurban t

zotimit?
9 Kafsht si: deleja, dashi, cjapi, dhia, gjedhi 8Kafsht shtpiake si jan: pula, gjeli, pata
dhe deveja mund t priten si kurban t zotimit. etj., as mund t priten si kurban me rastin e fests
s Bajramit t kurbanit dhe as si kurban t zotimit.
229
Si shprndahet mishi i kurbanit t zotimit?
9Kafsha q pritet si kurban i zotimit duhet fmijt, gjyshi, gjyshja dhe nipat. Ata nuk mund t
ti shprndahet trsisht t varfrve.
prdorin pjes t kurbanit si jan: lkura dhe zorrt.
8Personi q bn zotimin nuk mund t ha
N rast se ata han nga mishi i ktij kurbani, ather
nga mishi i kurbanit t zotimit.
duhet tu shprndajn t varfrve vlern monetare
8Po kshtu edhe pjestart familjar t
personit q ka br zotimin, si jan: babai, nna, t asaj q kan konsumuar.
KURBANI ME RASTIN E LINDJES SE FEMIJES --

" Kurbani akika sht kurbani q pritet n e pubertetit. Por fetarisht sht m e plqyer q ky
shenj falenderimi ndaj Allahut, kur n shtpi lind kurban t pritet ditn e shtat t lindjes s foshnjs.
fmij.
9Kafsht, si: delja, dashi, cjapi, dhia, gjedhi
-- T presh kurban me rastin e lindjes s
dhe deveja mund t priten si kurban akika.
fmijs fetarisht sht sunet, pra, praktik q e ka
kryer profeti yn, Muhamedi (a.s.). 9Nga mishi i kurbanit akika mund t han
Afati pr prerjen e kurbanit t akiks sht edhe i zoti q e ka prer kurbanin, edhe t afrmit
prej dits q lind fmija deri sa t hyj n moshn e tij.
PROFETI YNE dhe KURBANI
Profeti yn Muhamedi i kushtonte u lut me kto fjal: I ktheva syt nga

shum rndsi adhurimit fetar t kurba- Ai q krijoi qiejt edhe tokn. Un
nit. Ai priste kurban do vit pas vitit nuk jam nga ata q i mveshin shok
t emigrimit t tij nga Meka pr n dhe ortak Allahut. Namazi im, t
Medine dhe i nxiste edhe shokt e tij qnit tim rob ndaj Krijuesit, adhu-
(sahabe) q t thernin kurban duke rimet e mia, jeta dhe vdekja ime
u thn se Asnj njeri nuk mund t i prkasin vetm Allahut, Zotit t
bj ndonj vepr m t bukur se sa botve, q nuk ka t ngjashm me
t pres kurban n qoft se dshiron ti t. Un jam i pari mysliman. O Zoti
afrohet Zotit t tij ditt e Bajramit t kur- im! Ky kurban sht nga begatit q
banit. Ai personalisht e priste plot gzim na ke dhn Ti dhe pr hirin Tnd
kurbanin. po e flijojm. O zoti im, pranoji kta
kurban q flijojn pr hirin tnd,
Kurbanin e par profeti Muhamed e preu
Muhamedi dhe pasuesit e tij. Pastaj
vitin e dyt t hixhretit. Ditn e Bajramit t atij
Profeti tha: Bismilah, Allahu ekber!
viti ai s bashku me shokt e tij (sahabe) shku-
dhe preu kurbanin. (Tirmidhi,
an s bashku n nj vend faljeje (namazgjah) t
Edahi, 22)
hapur dhe t gjer. Pasi faln namazin u mbajti
t pranishmve nj ligjrat (hutbe) n t ciln Profeti yn i dashur
i urdhroi myslimant q t pritnin kurban. Ai urdhronte t sillemi mir me
personalisht preu dy kurban, nj pr veten e tij t gjitha krijesat e Allahut. Atij
230
dhe tjetrin pr umetin mysliman duke iu drejtu- nuk i plqente aspak q njeriu
ar Allahut n lidhje me kurbanin e dyt me kt t sillej ashpr dhe pa dhembshuri
lutje: Zoti im! Kt kurban e pres n emr t apo ta torturonte kafshn e kurba-
atyre myslimanve q nuk kan mundsi finan- nit.
ciare q t presin kurban sot. Teksa kafsht
e kurbanit i shtrinin prtok, profeti Muhamet
Allahu na ka urdhruar q t sillemi mir ndaj Nj her Profeti yn Muhamedi (a.s.) pa nj

do krijese. Prandaj edhe kur t jeni t detyruar person q ishte duke prer nj dele. Personi n
t vrisni nj krijes, vriteni at pa i shkaktuar fjal e kishte shtrir prtok kafshn e ngrat
dhe po mprehte thikn prpara saj. I drguari i
vuajtje. Kur ta prisni n fyt nj kafsh, kt bjeni
Allahut, q nuk u pajtua aspak me kt veprim
n formn m t leht q t mos i shkaktoni
t pandjeshm dhe mizor t personit, iu drejtua
dhimbje t zgjatura asaj. Personi, q ka pr ta
atij me kto fjal: A dshiron ta mbyssh disa
kryer kt pun, le ta mpreh mir thikn n her kt kafsh t gjor?! A nuk mundesh ta
mnyr q t mos i shkaktoj dhimbje t mdha mprehsh thikn para se ta shtrish kafshn pr
kafshs. tok?
(Muslim, Sajd, 57) (Hakim, Mustedrek, IV, 231, 233)
PYETJET
Shnoni me shenjn (x) n njrn nga dy kutit e mposhtme, t saktn kur fjalia sht e vrtet dhe t gabuarn
kur fjalia sht jo e sakt.
1. Kurbani theret me qllim: afrimin ndaj Allahut dhe fitimin e knaqsis s E SAKT E GABUAR
Tij.
2. Nj mysliman duhet t pres t paktn nj kurban gjat gjith jets s tij. E SAKT E GABUAR
3. Delja dhe dhia mund t bhen kurban vetm pr nj person, ndrsa gjedhi E SAKT E GABUAR
dhe deveja pr nj deri n shtat persona.
4. Personi q pret kurbanin e zotimit, si dhe prindrit e tij, fmijt dhe niprit nuk E SAKT E GABUAR
mund t han nga mishi i atij kurbani.
5. Mishin e kurbanit duhet tia shprndajm t trin t varfrve. E SAKT E GABUAR
Le t testojm vetveten 231
1. Cili sht vendimi fetar pr prerjen e kurbanit 4. Si quhet kurbani q prehet n shenj
n Bajramin e kurbanit? falenderimi kur lind fmija?
a) Farz b) Sunet a) Kurbani akika.

c) Vaxhib d) Mubah b) Kurbani i zotimit.
2. Si quhen pejgambert q u sprovuan c) Kurbani i betimit.
nprmjet kurbanit? d) Kurbani hedjit.
a) Hz. Ibrahim Hz. Ishak

5. Cila nga veprimet e mposhtme nuk realizohet
b) Hz. Davud Hz. Sulejman
c) Hz. Jakup Hz. Jusuf me therjen e kurbanit?
d) Hz. Ibrahim Hz. Ismail
a) Na afron tek Allahu.
3. Cili nga veprimet e mposhtme nuk sht b) E organizojm jetn ton t prditshme.
kusht pr t prer kurbanin?
c) Shton lidhjen ton me urdhrat e
a) T jesh mysliman Allahut dhe nnshtrimin ton ndaj tyre.
b) T jesh psikikisht i shndosh dhe n mosh
d) Zhvillon tek ne shprehin e ndarjes me t
t pubertetit.
c) T jesh i shndetshm. tjert s t mirave materiale q na ka dhuruar
d) T zotrosh sasin e pasuris t nisabit. Allahu.
Vendosni fjalt q gjenden mes kllapave n vendet e duhura.
(t pasur, Allahu, vlern e, trsisht, devotshmria juaj, mundim, i tret, adhurimet e mia, e lejuar, sunet)
1. Kurbani na prkujton se duhet t sakrifikojm edhe pasurit dhe jetn ton pr .......................
2. Nuk ka dyshim se namazi, ................., jeta dhe vdekja ime jan pr Allahun Zotin e botve.
3. Mishi i kurbanit q theret si zotim pr dika duhet ti shprndahet ........................ nevojtarve
4. Kur t therni nj kafsh priteni at n mnyrn m t bukur, duke mos i shkaktuar asnj mundim. Personi
q ka pr ta therrur kurbanin, le ta mpreh mir thikn dhe t mos i shkaktoj ........................ kafshs
As gjaku, as mishi i kurbaneve do t mbrrijn tek Allahu, por tek Ai do t mbrrij vetm ........................
5.
232
PERGJIGJET E SAKTA TE PYETJEVE

Kapitulli i adhurimit
T kontrollojm njohurit, fq. 17

1- Sakte 2- Gabim 3- Gabim 4- Sakte 5- Sakte
T testojm veten ton, fq. 17

1- D 2-B 3-C 4- D 5- C
Plotsim boshllqesh, fq. 18

1- Adhurimi im 2- Eshte adhurim 3- Sjelljet tona 4- Allahu 5- Te falenderojme
Kapitulli detyrat dhe prgjegjsit e Mukelefit

1- Sakte 2- Gabim 3- Sakte 4- Sakte 5- Sakte
1- B 2- D 3- A 4- C 5- A 233

1- Mukellef 2- Farz 3- Farz-i ajn 4- Farz-i kifaje 5- Vaxhib 6- Sunet-i muekkede
7- Mustehab 8- Mubah 9- Haram 10- Mekruh
Kapitulli i pastrtis

1- Sakte 2- Gabim 3- Sakte 4- Gabim 5- Sakte

1- A 2- A 3- C 4- D 5- A

1- Gjysma 2- Paster 3- Qe pastrohen 4- Felliqesi 5- Papasterti
Kapitulli i abdesit
T kontrollojm njohurit 1, fq. 66

1- Sakte 2- Gabim 3- Sakte 4- Gabim 5- Sakte
T testojm veten ton 1, fq. 66

1- C 2- D 3- C 4- B 5- D
Plotsim boshllqesh 1, fq. 67

1- Tri here 2- Sunet 3- Misvak 4- Mekruh 5- Farz
Kapitulli i Gusulit

1- Sakte 2- Sakte 3- Gabim 4- Gabim 5- Gabim

1- B 2- A 3- D 4- C 5- A
Vendosni n hapsirat boshe fjalt brenda kllaps 2 Sh: 68

1- Gojen dhe hunden 2- Farz 3- Sunet 4- Mekruh 5- Tejemum
Kapitulli i namazit

1- Sakte 2- Gabim 3- Gabim 4- Sakte 5- Gabim 6- Sakte 7- Gabim 8- Gabim
234
9- Sakte 10- Sakte
1- Gabim 2- Gabim 3- Gabim 4- Sakte 5- Gabim 6- Gabim 7- Sakte 8- Gabim

9- Gabim 10- Sakte
1- Sakte 2- Sakte 3- Sakte 4- Gabim 5- Sakte

1- B 2- A 3- B 4- B 5- C 6- B 7- C 8- D 9- B 10- D 11- A
12- C 13- A 14- C 15- C

1- D 2- B 3- A 4- B 5- C 6- A 7- A 8- A 9- B 10- B

1- D 2- D 3- B 4- A 5- C 6- B 7- C 8- C 9- A 10- B

1- Tehexhut 2- mbulimi i avretit 3- Drejtimi nga Kibla 4- Kiraet 5- Sexhde
1- Djatht 2- Hutbe 3- Teshrik 4- Kifaje 5- Me shenje 6- Gjynah 7- Sehiv 8- Tilavet
Kapitulli i agjrimit
T kontrollojm njohurit tona, fq. 155
1- Sakt 2- Sakt 3- Sakt 4- Gabim 5- Gabim 6-Gabim 7- Gabim 8- Sakt
T testojm vetveten, fq. 155
1- A 2-B 3-C 4- A 5- B 6- C 7- D 8- B 9- A
Vendosni fjalt q gjenden mes kllapave n vendet e duhura, fq. 156
1-mshir, falje 2- shndet 3- gjast dhjet e nj 4- kaza 5- zotim 6- i aft, afet 7- rejjan
Kapitulli i zekatit
Ata q zotrojn sasin e nisab-it fetarisht numrohet pr i pasur
Nj t dyzetn e arit apo argjendit me nj fjal tjetr ne japim si zekat 2.5 %

235
Nj person nipave t tij nuk u jep zekat.
Ndrsa japim zekatin, nuk duhet t harrojm se jemi duke kryer nj adhurim fetar.
Institucioneve si jan: xhamit, shkollat, spitaleve dhe pr pun t tjera bamirsie si jan: rrug,
ura, kroje nuk u jepet zekat
Zekati, mundsit ekonomike t t pasurve shrben si nj ur lidhse me t varfrit.
Nj mysliman i pasur, nj pjes t pasuris s tij quhet zekat dhnia personave q na ka urdhruar
feja jon.
Dora q jep sht m superiore sesa dora q merr.
Sasia e nisabit pr arin sht 80.18 gram.
Kufiri minimal i sasis s sadakas s fitrit sht ushqimi pr dy vakte i nj njeriu n gjendje ekonomike
t mesme apo vlera n lek e ktyre ushqimeve.
1- D 2- A 3- C 4- A 5- B 6- D 7- C 8- D
Vendosni fjal q gjenden mes kllapash n vendet e duhura, fq. 186
1-q nuk lutet 2- n pasurit e tyre 3- e nj cope 4- e zemrs 5- pastron

Kapitulli i haxhit

1- Sakt 2- Sakt 3- Gabim 4-Gabim 5- Sakt 6- Sakt 7- Sakt 8- Sakt

1- C 2- A 3- C 4- B 5- D 6- C 7- B 8- A 9- D 10- A

1-Makamul-Ibrahim 2- Mina 3- Zemzem 4- Ihram 5- Qabe 6- n jetn time 7- pa gjynahe
Kapitulli i Kurbanit

1- Sakt 2- Gabim 3- Sakt 4- Sakt 5- Gabim

1- C 2- D 3- C 4- A 5- B

236
1-Allah 2- Adhurimet e mia 3- trsisht 4- mundim 5- devotshmria juaj

Benim Guzel Dinim-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Benim Guzel Dinim-1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Benim Guzel Dinim-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MSOJ ADHURMET E MA

Shtpia Botuese Progresi

Falenderimet i qofshin Allahut, Atij q na nderoi me Islamin, fen ton t bukur.

Tregim: Gostia n Saraj ....................................................................................................................10

DETYRAT DHE PERGJEGJESITE E MUKELEFIT / 19

ABDES - GUSEL - TEJEMUM / 43

Tregim: Hera e par q fala namazin .................................................................................................70

Tregim: Agjrimi i par ....................................................................................................................130

Tregim: Sprovimi i miqsis ................................................................................................................220

Mbreti mbeti shum i knaqur nga sjelljet e

Ndrsa grupi i dyt u dha trsisht vetm

far shprehin sofrat, dhuratat dhe zbukurimet e ndryshme?

K prfaqson oborrtari i mbretit?

Kush jan t ftuarit n gosti?

Cilt jan grupi i par i t ftuarve?

Cilt jan grupi i dyt i t ftuarve?

prfaqson pallati i dyt mbretror tek i cili qndruan deri n pafundsi

prfaqson vendi ku u drgua grupi i dyt i t ftuarve, burgu?

Pse u burgosn t ftuarit e grupit t dyt?

Pse nuk e dgjuan oborrtarin e mbretit t ftuarit e grupit t dyt?

Allahu (xh.sh.) thot:

Thuaj q: padyshim namazi im, adhurimi,

Pejgamberi yn (a.s.) urdhron e thot:

Allahu (xh.sh.) thot: Hidhini nj sy atyre q i kan kushtet e jets m

Falenderoj Allahun (xh.sh.)

ma nuk e linte t ngrihej nga shtrati deri sa t shrohej

Msuesja, duke buzqeshur, iu prgjigj:

Aishja srish nuk e kuptoi dhe e pyeti:

- far do t thot kjo?

- Shiko, e dashur Aishe! do gj n jet shrben

Aishja e kuptoi urtsin e fjalve t msueses dhe

- Po, keni t drejt msuese. Un e kuptova - Ather dokush q ka sy pr t shikuar, vesh

- T lumt Aishe! Kur ne nuk e kuptojm vlern

- Po, kjo sht shum e vrtet. Kt nuk do ta

- Padyshim! igdem Ozlem

PERFITOJME NGA ADHURIMET?

Qllimi i krijimit ton sht ta njohim Allah (xh.sh.) thot:

ndihm prej Tij dhe strehohemi n mshi-

Ruajtja dhe forcimi i besimit t mysli-

T kontrollojm njohurit tona

A jan t sakta apo t gabuara fjalit e mposhtme:

Adhurimi sht t shprehurit e dashuris dhe respektit ndaj Allahut t

Qllimi pr t cilin jemi krijuar sht t rritemi dhe t zotrojm nj

Ti ndihmosh njerzit, tu japsh selam atyre dhe ti buzqeshsh vllait

Adhurimet jo vetm q pastrojn trupin ton, por edhe zbukurojn

Duke kryer adhurimet ndaj Allahut, ne e falenderojm At pr mirsit E SAKTE E GABUAR

1. 1. Cilat nga veprimet e mposhtme nuk jan 2.

3. Cila nga pikat e mposhtme sht e sakt pr 5.

b) Bhemi njerz me edukat dhe t d) II-III

18 c) Fitojm dashurin e Allahut.

Vendosni fjalt brenda kllapave, n hapsirat boshe t fjalive t mposhtme.

(Sjelljet tona, Allahut, t falenderoj, adhurim, adhurimi im)

T mos gnjesh dhe t mos vjedhsh sht

Adhurimi sht manifestimi i besimit ton me .

do gj q bhet pr hir t .. sht adhurim.

Zoti im! M ndihmo q t t prkujtoj, t t adhuroj me prkushtim dhe ........................pr

RRUGET PER NE XHENET

- A t t tregoj se cila sht arteria kryesore e tyre?

- Po, m trego, o i Drguari i Allahut!