MATERIAOZNAWSTWO

Temat: Metalografia ilociowa

Wykona: Marcin Roek

Grupa: ZiIP 13 A

1. Cel wiczenia: Analiza procesu wykonania zgadu metalograficznego prbki stalowej.

2. Przebieg wiczenia proces wykonania zgadu

2.1 Szlifowanie

Badan prbk naley zamocowa w uchwycie w celu wykonania zgadu krawdzi.

Dodatkowo prbk zabezpiecza si z obu stron prbkami, a pomidzy nimi (a badan prbk)
umieszcza si przekadki z plastycznej folii (np. Nikiel chrom) o gruboci 5 10 m. Po
zaciniciu w uchwycie odksztacona folia dokadnie przylega do krawdzi, zabezpieczajc j
przed wykruszeniem oraz zapobiega przed zaokrgleniem si krawdzi prbek podczas
wykonywania szlifw metalograficznych. Przekadki takie wskazane s rwnie w razie
zamocowania w uchwycie kilku prbek.
Szlifowanie zapewnia ruch wzgldny prbki i materiau ciernego przy staym, rwnomiernie
rozoonym nacisku. Istotna jest wielko docisku prbki do materiau ciernego, poniewa
docisk za may powoduje efekt polerowania, a za duy rysy rnej gbokoci oraz
wgniatanie wykruszonych ziaren cierniwa w powierzchni zgadu powoduje nadmiern
grubo warstwy odksztaconej. Waciwy docisk zapewnia rysy jednakowej gbokoci.
Wany jest rwnie rwnomierny rozkad nacisku (nie mona prbki przechyla), poniewa
od niego zaley pasko powierzchni. Nacisk nierwnomierny powoduje zaokrglenie
krawdzi tworzenie wypukego zgadu.
Podczas szlifowania powierzchni wskazane jest obfite podawanie cieczy chodzcej (np.
woda), ktre usuwa produkty szlifowania i chodzc prbk zapobiega zmianom
strukturalnym w jej warstwie wierzchniej.
Szlifowanie na cierniwie okrelonej ziarnistoci naley prowadzi z za-chowaniem staego
kierunku ruchu do cakowitego usunicia rys i warstwy od-ksztaconej poprzednim zabiegiem.
Wznawia si zabieg na cierniwie o mniejszej ziarnistoci, przy czym kierunek ruchu powinien
by prostopady do po-przednich rys. Wskazane jest przy tym powolne przesuwanie prbki
po promieniu tarczy, by materia cierny zuywa si rwnomiernie.

Po dokonaniu procesu otrzymujemy zgad jak na rysunkach poniej:

Zgad po szlifowaniu niedokadnym Zgad po szlifowaniu papierem o mniejszej Zgad przygotowany prawidowo
(szlif jednokierunkowy) ziarnistoci (szlif krzyowy) (szlif jednokierunkowy drobny)
 2.2 Polerowanie

Polerowanie mechaniczne - W celu usunicia rys utworzonych podczas szlifowania na

najdrobniejszym papierze ciernym prbki szlifowane poddaje si polerowaniu. Wykorzystuje
si do tego celu obrotowe tarcze polerskie pokryte filcem, zwilone wodn zawiesin Al2O3
oraz pasty diamentowe o bardzo maej ziarnistoci. Podczas polerowania rcznego prbka
jest dociskana z niewielk si do tarczy i poruszana powoli w kierunku przeciwnym do ruchu
tarczy.
Zbyt dugie polerowanie i nadmierny docisk s niekorzystne, gdy powoduj zgniot w
zewntrznej warstwie prbki. Nierwnomierne polerowanie powoduje pofadowanie
powierzchni uniemoliwiajce ustawienie ostroci podczas obserwacji na mikroskopie
wietlnym.
Prbki wypolerowane s przemywane dokadnie wod i alkoholem, a nastpnie dokadnie
suszone strumieniem powietrza. Powierzchnie wypolerowanych prbek kontroluje si
obserwujc je na mikroskopie metalograficznym. W przypadku stwierdzenia nieusunitych
rys prbki poleruje si jeszcze raz.

Polerowanie elektrolityczne - Polerowanie elektrolityczne prbki zaczynamy od wczenia

urzdzenia w obwd elektryczny prdu staego i ustawieniu dobranych parametrw
zalenych od rodzaju elektrolitu i materiau prbki. Podczas polerowania nastpuje anodowe
rozpuszczanie wszelkich nierwnoci wystpujcych na powierzchni prbki.

Polerowanie chemiczno - mechaniczne. Dla niektrych stopw, w celu przyspieszenia

procesu, mona stosowa kombinacj trawienia chemicznego i polerowania mechanicznego
wykonywanych na przemian kilkakrotnie.

Polerowanie elektrolityczno mechaniczne Przyrzd umoliwiajcy ten proces skada si z

tarczy polerujcej, pokrytej suknem nasczonym lub zanurzonym w elektrolicie (katoda),
prbka, ktra stanowi anod jest zamocowana w wirujcej tarczy. Rnica potencjau midzy
anod i katod jest wytwarzana przez rdo prdu staego.

Po dokonaniu procesu otrzymujemy zgad jak na rysunku poniej:

Zgad po polerowaniu
 2.3 Trawienie

Chemiczne i elektrolityczne trawienie zgadw - Trawienie prbki przeprowadza si w celu

ujawnienia struktury wypolerowanej powierzchni prbki. Czynno ta wykonywana jest w
wodnych lub alkoholowych roztworach kwasw, zasad i soli.
Proces trawienia po lega na:

- lokalnym oddziaywaniu odczynnika na granice ziaren

- niejednakowej szybkoci rozpuszczania rnych faz badanego stopu oraz rnych ziaren
tej samej fazy
- zmiennym zabarwieniu rnych faz w wyniku utleniania lub pokrywania powierzchni
cienkimi warstwami faz lub zwizkw chemicznych tworzcych si podczas trawienia
Sposb wykonania trawienia zgadu metalograficznego polega na zanurzeniu prbki w
odczynniku chemicznym. Prbk nastpnie pucze si w wodzie lub alkoholu i dokadnie
suszy w strumieniu powietrza.

Podczas trawienia elektrolitycznego prbka stanowi anod, a odczynnik spenia rol

elektrolitu. Bardzo czsto trawienie i polerowanie elektrolityczne wykonuje si cznie.

Po dokonaniu procesu otrzymujemy zgad jak na rysunku poniej:

Zgad po procesie trawienia (powikszenie 100x) Zgad po procesie trawienia (powikszenie 500x)

Wnioski:
Obserwowalimy zgad stali poentektoidalnej perytyczno ferytycznej, o 0,7% zawartoci
wgla.
Proces przygotowywania zgadu metalograficznego prbki stalowej polega na
odpowiednim obrobieniu prbki procesami fizycznymi oraz chemicznymi. W pierwszej
kolejnoci zgad poddawany jest procesowi szlifowania. Prbka szlifowana jest kolejno
papierem o coraz drobniejszym ziarnie, a do uzyskania niemal gadkiej powierzchni z
drobnymi rysami uoonymi rwnolegle wzgldem siebie.
Nastpnie zgad poddawany jest procesowi polerowania, ktry ma za zadanie
zlikwidowa drobne rysy pozostae po procesie szlifowania. Zastosowanie tego procesu ma
na celu otrzymanie moliwie najbardziej gadkiej powierzchni.
Ostatnim procesem, jakiemu poddawany jest zgad jest proces trawienia. Proces ten ma
na celu ujawnienie struktury wypolerowanej powierzchni prbki.