Nhà Tây Sơn Tàn Sát Cù Lao Phố và Chợ Lớn - Sơn Nam

You might also like

You are on page 1of 3

Nh Ty Sn Tn St C Lao Ph & Ch Ln

Sn Nam

Vng c lao Ph, nng ct ca Bin Ha. y l v tr xng danh i a u, vi ng b ln Cao Min v ng thy n xung Si Gn. Nhm
dn Trung Hoa theo chn Trn Thng Xuyn gy c s ln c lao Ph, chn v tr thun li, st m sng. Nm mm sau khi nh c, cha
Quan dng ln (Lch s khn hoang min Nam'', NXB Vn ngh, TP. HCM, 1994, tr.30)

Nm 1776 th thng cng ln nht ti min Nam chnh l C Lao Ph; nhng khi Ty Sn a qun vo Nam nh cha Nguyn th c lao Ph b
chim trc tin, tn st Hoa kiu v h ng h Nguyn nh v nhng phng c, vt liu b ph hy, mt phn th b trit h, a ra Qui Nhn (
Qun Ty Sn c thi quen d nh ,dinh d ,ca ci vng bc ch v Quy Nhn ,phn no ly khng c th phng ha t .Khng ring C lao
Ph m sau ny M Tho i ph v Ch Ln cng b tn st )

Vic Trn Thng Xuyn cm binh gip Cha Nguyn li tr thnh mt tai ha khi xy ra cuc chin gia Ty Sn v Nguyn nh. Trong khong
nhng nm 1776- 1779, C Lao Ph b tn ph trong cc cuc giao tranh. Nh ca, tim bun, ph x, kho cha hng u b thiu t. ng
x b o bi (V ngi Hoa c thi quen chn vng bc -Ty Sn o hy vng kim vng bc ) , cc c s th cng tan tnh. Dn chng b tn st,
thy lp ht ging sng quanh c lao, nc ngu v mu. n c thng sau, nhng ngi sng st khng ai dm dng nc sng v nhim!
C mt vng thng cng sm ut thnh chin a tan hoang. Nhng ngi Hoa cn sng st bng b nhau lnh nn v Bn Ngh v l
nhng ngi gy dng li s nghip, thnh lp vng Ch Ln v sau ny!

Trnh Hoi c m t: Ni y bin thnh g hoang, sau khi trung hng ngi ta tuy c tr v nhng dn s khng c mt phn trm lc
trc'' (Gia nh thnh thng ch). Sau khi ch ba cng ph x b tn ph nng n, cc thng gia ngi Hoa r nhau xung vng ch Ln (nay
l Qun 5 v Qun 6, thuc Thnh ph H Ch Minh), sinh sng v lp nhng c s thng mi khc cho n nay...
Ti Vnh Thanh, trong lc Ty Sn vo chim c th dn chng u chn ct ca ci khng dm phi by ra, cho nn bn cng o khng cp
ly c vt g.

Ch ph ln M Tho, nh ngi ct chm, nh cao cha rng, ghe thuyn cc ng sng bin n u ng c lm mt i hi rt phn
hoa huyn no. T khi Ty Sn chim c, i lm chin trng, t ph gn ht, t nm 1788 tr li y, ngi ta ln tr v, tuy ni tr mt
nhng i vi lc xa cha c phn na.

Ch Ln:

thng cng Si Gn (nn hiu l Ch Ln ngy nay) thnh hnh v pht trin nhanh t nm 1778. T khi Ty Sn ni ln, quan qun hi c
trn Phin An, thuyn bun cng di u sng Tn Bnh (sng Si Gn).

Nhng 4 nm sau, nm 1782, Nguyn Nhc ti 18 thn Vn Tru, b phc kch thua thm bi, h gi Ngn ca Ty Sn t trn. Nhc nhn ra
bn phc kch l o binh Ha Ngha gm nhiu ngi Tu theo gip Nguyn nh. Nhc bn gin ly, phm ngi Tu khng k mi c u git
c hn 10.000 ngi. T Bn Ngh n sng Si Gn, t thi qung b xung sng lm nc khng chy c na. Cch 2, 3 thng ngi ta
khng dm n c tm di sng. Cn nh s, la, ch, thuc, hng, giy, nht thit cc Tu m nh ai dng cng u em qung xung
sng, chng ai dm ly. Qua nm sau, th tr xu mt cn gi bn ln n 8 quan, 1 cy kim bn 1 quan tin, cn cc loi vt khc cng u cao
gi, nhn dn cc k kh s.

Ngoi vic tr th ring ngi Tu, Nguyn Nhc cn c dng tm tiu dit u no kinh t ca min Nam, ni cha Nguyn nm c nhn tm
t lu.

Sut thi gian tu quc v phc quc, vng Gia nh trong c Ch Ln c xem l kinh ca Nguyn nh (17791801).

Qun Ty Sn b c lp t Gia nh v nhng l do sau y :

Dn khn hoang mang n cc cha Nguyn, h c kh gi hn lc min Trung, t tt cn nhiu, cha cn mt chnh sch in a mi,
hoc mt s thay tro i cha.

Qun Ty Sn khng thu phc c ngi Hu kiu (t ch c lao Ph, t ch Si Gn, Ch Ln, ph ch M Tho), l hu thun kinh t
cho Nguyn nh.

Ngi Cao Min Tr n, ngi B (Ch Chu giang) u c cm tnh v tch cc ng h Nguyn nh, nh ng li chnh tr mm do.
Lc by gi qun Ty Sn nng lo nhng vn Bc h (cu thn nh L) v cn lo i ph vi qun nh Thanh. Qun Ty Sn nh gi qu
thp sc chu ng ca Nguyn nh, nht l chuyn Nguyn nh cu vin vi nc Php. Php quc lc by gi ang nui nhiu tham vng, vic
t chc qun i ca Php t k thut cao, vi hi qun mnh v v kh tt. Hnh ng ca B a Lc tuy phiu lu nhng c nhiu tc dng
tt cho Nguyn nh .

( Trch Lch s khn hoang Min Nam - Sn Nam )

You might also like