2016

MALZEME BLM VE MHENDSL BLM

TSE DENEY RAPORU-1

SIVI PENETRANT MUAYENES

RENCLER:
CEREN SALMAN
YELDA GNDEER
BEYTULLAH KURNALI
AYEGL HALAMOLU

DENEY SORUMLUSU: AL BAY

1
A

1. MALZEME HAKKINDA BLG

Malzememiz K-18 parti numaral kaynakl plakadr. Trbin kanadnn bir parasdr.
Tahribatsz hasar analizinin yaplaca blge dikili yani kaynakl blgedir ve etrafnda sdan
etkilenmi haz blgesidir. Kaynakl malzemelerde atlak benzeri kusurlar kaynak blgesi
veya kaynak yaknlarnda sklkla grlmektedir. Bu atlaklar tayin edebilmek iin
tahribatsz hasar analiz yntemlerinden sv penetrant yntemi uygulanacaktr.

2. SIVI PENETRANT YNTEM

Yzey hatalarnn tespitinde kullanlan bir yntemdir. Muayene yzeyine ak
sreksizlikler, iine kapiler etki ile nfuz etmi olan penetrant svs, gelitirici tarafndan
tekrar yzeye ekilerek sreksizlik belirtileri elde edilir. Sreksizlikler atlak tr ise izgisel
belirtiler, gzenek tr ise yuvarlak belirtiler elde edilir.

Ancak yntemin uygulanabilmesi iin iki n arta baldr:

1) Hata malzemenin yzeyinde olmal ve hatann az ak yani penetrant svnn nfuz

etmesine olanak verecek ekilde olmaldr.

2) Muayene edilecek parann malzemesinin kullanlacak penetrant svsna dayanakl

olmas, yani korozif bir hasarn sz konusu olmamas gerekir. nk sistem devam
etmektedir. Bu yzden malzememizin mrn ret karar alnana kadar uzun
tutmalyz.

Sv penetrant yntemi tipik yzey hatalar olarak saylabilecek atlaklarn, porlarn,

birleme (kaynak) hatalarnn, katmerlerin(haddeleme hatalar) ve katlanmalarn
belirlenmesine uygundur. Sv penetrant yntemi genellikle tm malzemelere uygulanabilir
bir yntemdir. Sadece PTFE ( Teflon) ye uygulanamaz. Bunun nedeni ise sv penetrantn
yzey geriliminin teflondan byk olmas ve dolaysyla teflonun yzeyini slatamamasdr.
Penetrantn yzey gerilimi 0,028-0.035 N/m dir. Teflonun yzey gerilimi ise 0,019 N/mdir.

2
 2.1 SIVI PENETRANT YNTEMNN AKI DYAGRAMI VE BASAMAKLARI

ekil 1: Sv penetrant ynteminin ak diyagram

2.1.1 N TEMZLK

Malzeme gzle muayene yapldktan sonra n temizlik ile muayene ilemlerine

balanlr. n temizleme ileminin amac; para yzeyinde olabilecek hatalara penetrant
svnn eksiksiz ve rahata nfuz etmesine olanak salayacak ortamn oluturulmasdr. Bu
nedenle para yzeyindeki kabuk, pas, ya, boya veya galvanik kaplamalar mekanik veya
kimyasal temizleme yntemleriyle temizlenmelidir. Biz bu muayenemizde mekanik
temizleme yaptk. (Mekanik temizlemedeki n art; atlak azlarnn kapanmamas ve
malzemeye yzeyinde plastik deformasyon olumamasdr.)Yzeyi asetonla spreyleyerek
fra yardmyla yzeyi pas, pislik, kabuk ve yalardan arndrdk.
Eer malzememiz, mekanik temizleme iin ok yumuak olsayd kimyasal temizleme
yntemi uygulamamz gerekirdi.

ekil 2: Malzemenin gzle muayene edilmesi

3
 ekil 3: Fra yardmyla yzeyin temizlenmesi

2.1.2 PENETRANT SIVISININ UYGULANMASI

Penetrant sv muayene edilecek paraya sprey, ykama, fra ile srme veya baz
durumlarda daldrma suretiyle uygulanr. Dikkat edilecek nokta penetrant svsnn
muayene edilecek yzeyi eksiksiz slatmasdr. Temel olarak iki eit penetrant sv vardr:

1) Renkli penetrant svlar

Genellikle penetrant svlar krmz renklidir. Penetrant svnn zellii yzey

atlaklar ve boluklarna girebilmesidir. Gn altnda grlrler.

2) Fluoresan penetrant svlar

Fluoresan penetrant svlar UV nlar altnda ve karanlk ortamda test yaplabilir

zellie sahiptirler.

Penetrant svnn nfuz etme sresi penetrant svsnn zelliklerine,

muayene scaklna, muayene edilen parann zelliklerine ve n grlen
hatalarn trne baldr.Genellikle 5-40 dakika arasndadr.
Muayene scakl ise penetrant svsnn zelliklerinin scaklkla
deimesinden dolay nemlidir. Genellikle 5-50 C dir.

4
 Gn nda uygulayacamz penetrant sv iin grnr k en az 500 lux olmaldr.
Bunu KONICA MINOLTA markal grnr k metresi ile ltk ve deerimiz yaklak olarak
710 lux olarak bulundu. Daha sonrasnda para scakl 21.8 Celcius olarak lld. Hem su
ile hem de zc ile ykanabilen renkli penetrant sv uygulamas iin artlar kontrol
edildikten sonra ekil 5 'de grld gibi sv yzeye homojen dalacak ekilde
pskrtld.

ekil 4: Test edilecek parann scaklnn llmesi

ekil 5: Penetrant svnn uygulanmas ve kaynak noktasn (orta ksm) slatmas aamalar

5
 Penetrant svnn iyice nfuz etmesi iin ,yzeyde, 15 dakika bekletildi. 15 dakikann
sonunda spreyle sktmzda kenarlara giden ve ara ykama ileminin daha iyi yaplabilmesi
iin , ok bastrmadan , fazla penetrant havlu kat ile temizledik.

ekil 6: Fazla penetrantn ara ykama ncesi yzeyden hafife alnmas

ekil 7: Kullanlan UV penetrant, krmz penetrant , temizleyici ve gelitirici spreyler

6
 UV nda uygulayacamz penetrant sv iin ise grnr k en fazla 20 lux
olmas gerekir. Bunu da TIEDE marka UV metre ile ltk. Yaklak olarak 10 lux

deerlerinde lmmz aldk. UV k ise en fazla 10 W/m2 olmaldr.

Bu uygulamay ksaca grmek adna uyguladk. ncelikle uygulanacak odann k

asndan uygunluu kontrol edildi. Uyguladmz para standartlar belilrlemek iin
kullanlan kontrol panellerinden biriydi. Paraya PFINDER markal 902 tr fluoresan
penetrant svs kullanp UV altnda inceleme yaptk. Penetrant svs 25-30 cm
yukardan spreyle yzeye skld. Oda scaklnda uyguladmz penetrant svsnn nfuz
etmesi iin yine 15 dakika bekletildi. Bundan sonraki ara ykama ve kurutma ilemleri iin
karanlk odaya gereksinim yoktur. Bu ilemleri gn nda yaplabilir.

ekil 8: UV k kayna ile yzeydeki hatalarn gzlemlenmesi

(a) (b)

ekil 9: Grnr k metresi (a) ve UV metre cihazlar (b)

7
 2.1.3 ARA YIKAMA VE KURUTMA

Penetrant sv uygulamas iin ngrlen sre tamamlandktan sonra para

yzeyindeki penetrant svnn hata iine nfuz etmi penetrant svya zarar vermeden
temizlenmesi gereklidir. Ara ykamada su, emlsifer veya zc kullanlabilir. Ara ykama
asndan para yzeyinde var olduu ngrlen hatann geometrisinde byk nem
tamaktadr. Para su ile ykandysa , ykamadan sonra para mutlaka kurutulmaldr. Ancak
zc bazl temizleyici kullanldysa kurutmaya gerek yoktur.
Bu aamada ise,ara ykamada, PFINDER 890 markal temizleyici sprey kullandk.
Dorudan penetrant uyguladmz blgeye gelip , nfuz eden penetrant svy da dar
karmamas iin peete zerine skp yzeyi temizledik. nk amacmz sadece fazlalk
olan penetrant temizlemek.

ekil 10: PFINDER 890 marka temizleyici ile ara ykamann yaplmas

8
 2.1.4 GELTRCNN UYGULAMASI

Gelitirici uygulamas, ara ykama ileminden hemen sonra yaplmaldr. nk tam

bu zaman diliminde hatalarn iindeki penetrant sv yksek srnme kabiliyeti nedeniyle
darya kmaya yz tutar. Grnt ok zayf olacandan gelitirici yardmyla
kuvvetlendirilir ve yzeyde kontrast fark oluturulur. Gelitirici ile aa kan atlaklar
sonucunda parann kabul ve ya red karar alnr.
Biz gelitirici uygulamasnda PFINDER871 solvent bazl hzl kuruyan ya gelitirici
kullandk. Ya gelitirici iyice alkalandktan sonra sprey ile yzeye dik bir ekilde
pskrttk. 15 dakika boyunca parann yzeyini gzlemledik.

ekil 11: Uyguladmz hzl kuruyan, zc bazl ya gelitirici

ekil 12: Gelitiricinin uygulanmas ve malzeme yzeyinin gelitirici uygulanm hali

9
 2.1.5 DEERLENDRME

Gelitirme sresini takiben para yzeyinde hata grntlerinin deerlendirilmesi

gzle, bytelerle veya kontrast iyiletiren gzlklerle yaplr. Biz bu uygulamamzda
krmz renkli penetrant sv kullandmz iin deerlendirmeyi normal k altnda ve gzle
yaptk.
ncelikle hata azlarnn almas iin temizledik. Para scaklmz ve ortamn
aydnln ltk. Test iin uygun ortam koulu salandnda baladk. Kullandmz
penetrant svsna gre ara ykamada kurutma yapp yapmayacamza karar verdik. Hem
su ile hem zc ile ykanan penetrant svmz zc bazl temizleyici ile temizledik ve
kurutma yapmadk. Daha sonrasnda gelitiricimizin ya m kuru mu olduunun tespitini
yaptk, ya gelitirici kullandk . 15 dakika boyunca paradaki deiimleri gzlemledik.
atlaklarmzn yerini belirlemek iin para boyutumuzu ve atlaklarn konumu belirledik.
nk gelitirici uygulamasndan sonra son temizleme yaplacak ve atlaklarn konumu
ekil 13 'de ki gibi grnmeyecek. Bizden sonra bir bakasnn tekrarlayaca penetrant
uygulamasnda, atlaklar grmek iin paray nasl tutmas gerektiini tayin etmesi iin ,
aa yukar atlak yerini doru tayin edip etmediine karar vermesi asndan nemli bir
ayrntdr.

ekil 13: Normal k altnda kontrast farknn deerlendirip hatalarn belirlenmesi

10
3. SONU
Yaplan deerlendirmeler sonucunda orta yzeyde irili ufakl atlaklar tespit
edilmitir.Ek olarak haz blgesindeki kontrast fark atlak olarak deerlendirilmemektedir.
Onlar yanma oluklardr ve kaynaktan kaynaklanmaktadr.Numunemizin boyu yaklak
27cmdir. Grlen atlaklarn konumu ise u ekilde tespit edilmitir:
lk atlak : Soldan itibaren 11 cm tedir.
Son atlak: Soldan itibaren 14,5 cm tedir.

ekil 14: atlaklarn konumunun kat zerine izilmesi

Bu yntemle atlaklarn derinlii hakknda bilgi edinemeyiz. ekil 13 'de ok ince bir
nokta gibi grnen hatann derinlii iin ksa demek yanl olur. nk ok derin ve ya
byk bir alana yaylm bir atlak olabilir. Ancak biliyoruz ki paramzda bulunan ,birden
fazla olan, atlaklar birbirini etkilemektedir ve bunlar lineer hata olarak
adlandrlmaktadr. Eni boyunun 3 katn geiyorsa lineer hata denir.Teste balamadan
nce gzle muayene ettiimizde paramzda net olarak grlen atlaklar ret sebebidir.

11
 4. SON TEMZLEME
Tm ilemlerin bitmesinin ardndan daha sonraki deneyler iin malzemeye yaplan
ilemlerin tamamen giderilmesi amacyla son temizleme yaplmtr. Eer malzeme ret
karar aldysa son temizleme ilemine normalde gerek yoktur. Ret karar alnmadysa ,
para sistemde yerini tekrar alacaksa korozif etkilerden kurtulmak iin para kesinlikle
temizlenmelidir.

Malzeme suyun altna sokulup penetrant svs iyice temizlenmi, daha sonra
peeteyle durulanmtr. En son penetrant svmz zc bazl sv olduundan iyi bir
temizleme olmas iin asetonla temizleme uygulanmtr ardndan kendi kendine kurutma
ilemine braklmtr. Ama eer paray tekrar kullanacak olsaydk kurutma makinesi
kullanabilirdik.

ekil 15: Su ve aseton ile yaplan son temizleme

12
13