TEORIJA

POVRINSKIH
NOSAA

PLOE
OPTEREENE
U SVOJOJ RAVNI

1
 Ploe i zidovi - osnovni pojmovi

Ploe - tela ograniena dvema (paralelnim) ravnima i

cilindrinom povrinom ortogonalnom na njih

Debljina ploe - "h" - rastojanje (paralelnih) ravni

Srednja ravan ploe - ravan koja polovi debljinu

ploe - pod optereenjem prelazi u elastinu povrinu

Kontura ploe - kriva preseka srednje ravni i

cilindrine povrine koja ograniava plou

Ploe optereene u svojoj ravni zidovi

pravougli koordinatni sistem
ploe optereene povrinskim i zapreminskim silama
ravnomerno po debljini i paralelno srednjoj povri

srednja ravan ploe za ravno naprezanje ostaje ravna

i posle deformacije (nema krivljenja povri)

naponi (x, y,xy) su ravnomerno rasporeeni po

debljini ploe

z = xz = yz =0

2
 Komponentalni naponi
z
y x

h/2

dz h/2

y yx xy x

Sile u presecima
z
y x

h/2

Nyx Nxy h/2

Ny Nx

3
 Sile u presecima i komponentalni naponi

h h
+ +
2 2
N x = x dz = x h N y = y dz = y h
h h

2 2
h h
+ +
2 2
N xy = xy dz = xy h N yx = yx dz = yx h
h h

2 2

Veza zapreminskih, povrinskih i linijskih

optereenja

F = h F zapreminsku silu F (sa

komponentama X i Y)
zamenjujemo povrinskim
X = h X Y = h Y optereenjem F ( X i Y )

pn = h p n povrinsko optereenje pn (sa

komponentama pnx i pny)
zamenjujemo linijskim
pnx = h p nx pny = h p ny optereenjem p n ( p nx i p ny )

4
 Uslovi ravnotee
z
Nx dy y x Ny dx
Nxy dy Nyx dx

Ny N x
Ny + dy dx
N x + x dx dy
y
Nyx N xy
N yx + dy dx N xy + dx dy
y x

Uslovi ravnotee

N x N xy
X =0 + +X =0
x y

Ny N yx
Y = 0 + +Y = 0
y x

M (z) = 0 Nxy = Nyx

M(x ) 0 M (y) 0

5
 Deformacija ploe
veza deformacijskih i statikih veliina

1 1
x = ( x y ) x = (N x N y )
E E h
1 1
y = ( y x ) y = (Ny N x )
E E h

z = ( x + y ) z = (N x + N y )
E E h
1 2 (1 + ) 2 (1 + )
xy = xy = xy xy = N xy
G E E h

xz = yz = 0

Deformacija ploe
veza deformacijskih i statikih veliina

E E h
x = ( x + y ) Nx = ( x + y )
1 2 1 2

E E h
y = ( y + x ) Ny = ( y + x )
1 2 1 2

xy = G xy Nxy = G h xy

6
 Deformacija ploe
u v u v
x = y = xy = +
x y y x

komponentalne deformacije moraju da zadovolje uslove

kompatibilnosti

2 x y 2 xy
2
3u 3v 3u 3v
+ = + + =
x y 2 x 2 y y 2 x 2 x y 2 x 2 y x y

2 x y 2 xy
2

+ =
y 2 x 2 x y

Deformacija ploe
veza statikih veliina i komponentalnih pomeranja

E h u v
Nx = +
1 2 x y

E h v u
Ny = +
1 2 y x

E h u v
N xy = +
2 (1 + ) y x

7
 Diferencijalna jednaina ploe

N x N xy E h u v
+ +X =0 Nx = +
x y 1 2 x y

Ny N xy E h v u
+ +Y = 0 Ny = +
y x 1 2 y x

E h u v
N xy = +
2 (1 + ) y x

Diferencijalna jednaina ploe

uvrtavanjem izraza za statike veliine u uslove ravnotee:

2u 1 2u 1 + 2v X
+ 2+ + =0
x 2
2 y 2 x y D

1 + 2u 1 2v 2v Y
+ + + =0
2 x y 2 x 2 y 2 D

METODA DEFORMACIJE

8
 Diferencijalna jednaina ploe
izraavanjem u uslovu kompatibilnosti komponentalnih
deformacija statikim veliinama + uslovi ravnotee:
N x N xy
+ +X =0
x y

N xy N y
+ +Y = 0
x y

2 2 2N xy
(N y N x ) + 2 (N x N y ) = 2 (1 + )
x 2 y x y

METODA SILA

Diferencijalna jednaina ploe

Naponska funkcija (Airy, 1862)
2F
F(x,y) - naponska funkcija: = N xy
x y
U U
U(x,y) funkcija potencijala: X = Y =
x y

2F 2F
Nx 2 U = 0 N x = 2 + U
x y y

2F 2F
Ny 2 U = 0 Ny = 2 + U
y x x

9
 Diferencijalna jednaina ploe
Naponska funkcija (Airy, 1862)
2F 2F 2F
N xy = Nx = +U Ny = +U
x y y 2 x 2
2 2 2Nxy
( N N ) + ( N N ) = 2 (1 + )
x 2 y 2 x y
y x x y

4F 4F 4F 2U 2U
+ 2 + + (1 ) 2 + 2 =0
x 4 x 2 y 2 y 4 x y

2 2
F + (1 ) U = 0 = +
x 2 y 2

Diferencijalna jednaina ploe

Naponska funkcija (Airy, 1862)
X = 0
ploa optereena samo po konturi
Y = 0

4F 4F 4F
+ 2 + =0
x 4 x 2 y 2 y 4

F = 0

u diferencijalnoj jednaini ploe ne figuriu konstante materijala (E, G, ),

vai za svaki nosa od homogenog izotropnog i elastinog materijala

10
 Konturni uslovi
uslovi po silama, uslovi po pomeranjima, meoviti uslovi

uslovi po silama
Nx cos + N xy sin = pnx
y
Nxydy

pnyds N xy cos + Ny sin = pny

dy

pnxds
Nxdy

x dy
cos =
Nyxdx ds
Nydx dx
dx sin =
ds

Konturni uslovi
konturne uslove je potrebno izraziti preko naponske funkcije F
2F dy 2F dx dy d F dy
pnx = 2 + +U = +U
y ds x y ds ds ds y ds

2F dx 2F dy dx d F dx
pny = + +U = +U
x ds x y ds
2
ds ds x ds

dy dx
pnx = pnx U pny = pny U
ds ds

F F F F
s s
= pnx

ds + = pny

ds +
y 0 y 0 x 0 x 0

11
 Konturni uslovi
F
s
= pnx

ds = Tx izvodi naponske funkcije ( F y , F x )
y 0 na konturi jednaki su projekcijama
F
s proizvoljnog optereenja na delu konture
= pny

ds = Ty od 0 do s u x i y pravcu
x 0

F F naponska funkcija na konturi jednaka je

dF = dx + dy
x y momentu proizvoljnog optereenja na
s delu konture od 0 do s u odnosu na
F = (Tx dy Ty dx ) taku s
0
s s
F = ( x xs ) p ds + ( y y s ) pnx

ny

ds = M
0 0

Pomeranja taaka ploe

x y x y
u u v v
u= dx +
dy v= dx +
dy
x y x y
0 0 0 0

u v u v
x = y = xy = +
x y y x

x y
1 1
u = x dx + (y ) v = y dy + (x)
0 E h 0 E h

1 2F
x = (N x N y ) Nx =
E h y 2
1 2F
y = (N y N x ) Ny =
E h x 2

12
 Pomeranja taaka ploe
2F F
h E u =

dx + (y )
y x
2

2F F
h E v =
dy + ( x )
x 2
y

u v 2F
E h xy = E h + = 2 (1 + ) N = 2 (1 + )
y x x y
xy

x y
3F 3F d ( y ) d ( x ) 2F


dx +
dy + + = 2
y 3 x
3
dy dx x y
0 0

Pomeranja taaka ploe

kada je poznata funkcija F(x,y) mogu se odrediti pomeranja u i v:

2F F
h E u =

dx + (y )
y x
2

2F F
h E v =
dy + ( x )
x 2
y

funkcije (y) i (x) se odreuju iz graninih uslova i moraju zadovoljiti:

x y
3F 3F d ( y ) d ( x ) 2F


dx +
dy + + = 2
y 3 x
3
dy dx x y
0 0

13
Elementarni sluajevi ploa optereenih u
svojoj ravni
Pravougaona ploa optereena po konturi
ravnotenim sistemom sila:

F ( x, y ) = A x 2 + B x y + C y 2

2F
Nx = = 2 C
y 2
2F
Ny = = 2 A
x 2
2F
Nxy = = B
x y

Elementarni sluajevi ploa optereenih u

svojoj ravni
Pravougaona ploa optereena po
konturi ravnotenim sistemom sila:

konturni uslovi:
N x = p1
za x = a
N xy = 0
N y = 0 N x = p1
za y = b
N xy = 0 Ny = 0
N xy = 0
1
A=B=0 C = p1
2

14
Elementarni sluajevi ploa optereenih u
svojoj ravni
Pravougaona ploa optereena po
konturi ravnotenim sistemom sila:

konturni uslovi:
N x = 0
za x = a
N xy = 0
Ny = p2
za y = b Nx = 0
N xy = 0 Ny = p2
N xy = 0
1
A = p2 B =C =0
2

Elementarni sluajevi ploa optereenih u

svojoj ravni
Pravougaona ploa optereena po
konturi ravnotenim sistemom sila:

konturni uslovi:
N x = 0
za x = a
N xy = t
N y = 0
za y = b Nx = 0
N xy = t Ny = 0
N xy = t
A =C =0 B = t

15
 Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni
y

x
p p1
2c 2c 2c
a a a a

ploa je ograniena pravom y=0

optereenje du prave y=0 jednako podeljeno p
oslonci na rastojanju 2a duine 2c
ac
reakcije oslonca p1 = p
c

Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni
konturni uslovi za y=0: y

N y = p( x ) N xy = 0
x
p p1
2c 2c 2c

optereenje na delu L=2a: a a a a

ac
a x ( a c ) p( x ) = p
c
(a c ) x (a c ) p( x ) = p
ac
(a c ) x a p( x ) = p
c
optereenje razvijeno u Fourierov red:
p( x ) = an cos ( n x )
n

16
 Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni
optereenje razvijeno u Fourierov red: y

n x
a
2
an = p ( x ) cos dx x

a0 a 2c
p

a a
2c
p1

a a
2c

2 p a ( 1)
n
n c n
an = sin n =
c n a a

N y ( y = 0 ) = p( x ) = an cos ( n x ) F = Yn cos ( n x )
n n

n y n y
F = 0 Yn = An + Bn e n y + Cn + Dn en y
a a
za y konane vrednosti sila Cn, Dn=0

Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni
naponska funkcija: y

F = ( An + n y Bn ) e n y cos ( n x ) x
n p p1
2c 2c 2c
a a a a

sile u preseku:
2F
N x = 2 = n 2 ( An 2 Bn + n y Bn ) e n y cos ( n x )
y n

2F
Ny = = n 2 ( An + n y Bn ) e n y cos ( n x )
x 2
n

2F
N xy = = n 2 ( An Bn + n y Bn ) e n y sin ( n x )
x y n

17
 Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni
An i Bn se odreuje iz konturnih uslova : y

N y = p( x ) N xy = 0 x
p p1
2c 2c 2c
a a a a

n 2 An cos ( n x ) = an cos ( n x ) An = an n 2
n n

n ( An Bn ) sin ( n x ) = 0
2
Bn = An = an n 2
n

a2 a
F =
2 n (1 +
n
n
2 n y ) e n y cos ( n x )

Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni
y

sile u preseku: x

N x = an (1 n y ) e cos ( n x )
p
n y
p1
2c 2c 2c
a a a a

N y = an (1 + n y ) e n y cos ( n x )
n

N xy = an n y e n y sin ( n x )
n

gde je:
2 p a ( 1)
n
n c n
an = sin n =
c n a a

18
 Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni

Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni

19
 Zidni nosa
Periodino optereenje poluravni

Zidni nosa

ploa konane visine

optereenje du prave y=0 jednako podeljeno p
oslonci na rastojanju 2a duine 2c
ac
reakcije oslonca p1 = p
c

20
 Zidni nosa

optereenje razvijeno u Fourierov red:

p( x ) = an cos ( n x )
n

n x
a
2
an = p ( x ) cos dx
a0 a
2 p a ( 1)
n
n c n
an = sin n =
c n a a

naponska funkcija:
F = ( An + n y Bn ) e n y + (Cn + n y Dn ) en y cos ( n x )
n

Zidni nosa
konturni uslovi za y=0:
N y = p( x ) N xy = 0

konturni uslovi za y=B:

Ny = 0 N xy = 0

sile u preseku:
2F
Nx = = n 2 ( An 2 Bn + n y Bn ) e n y + (Cn + 2 Dn + n y Dn ) e n y cos ( n x )
y 2 n

2F
Ny = = n 2 ( An + n y Bn ) e n y + (Cn + n y Dn ) en y cos ( n x )
x 2 n

2F
N xy = = n 2 ( An Bn + n y Bn ) e n y (Cn + Dn + n y Dn ) e n y sin ( n x )
xy n

21
Zidni nosa

Zidni nosa

22
 Zidni nosa

p p

Ny Ny Ny
+
p

2c p1=pa/c 2c
p1=p(a-c)/c

23
24
 zid
8x0.5x0.2m
= -8.60642mm

rebro
8x0.5x0.2m
= -8.61014mm

greda
8x0.5x0.2m
= -8.53333mm

25
 zid
8x1x0.2m
= -1.13068mm

rebro
8x1x0.2m
= -1.10507mm

greda
8x1x0.2m
= -1.06666mm

zid
8x2x0.2m
= -0.18984mm

rebro
8x2x0.2m
= -0.15254mm

greda
8x2x0.2m
= -0.13333mm

26
 zid
8x3x0.2m
= -0.09647mm

rebro
8x3x0.2m
= -0.05231mm

greda
8x3x0.2m
= -0.03951mm

Nx
[kN/m]

zid
8x3x0.2m

zid
8x2x0.2m

zid
8x1x0.2m
zid
8x0.5x0.2m

27
 Ny
[kN/m]

zid
8x3x0.2m

zid
8x2x0.2m

zid
8x1x0.2m
zid
8x0.5x0.2m

Nx
[kN/m]

zid
8x3x0.2m

zid
8x2x0.2m

zid
8x1x0.2m
zid
8x0.5x0.2m

28
 Ny
[kN/m]

zid
8x3x0.2m

zid
8x2x0.2m

zid
8x1x0.2m
zid
8x0.5x0.2m

Nx
[kN/m]

29
 Ny
[kN/m]

Nxy
[kN/m]

30
 Nx
[kN/m]
0.0

0.0

-1.0
-14.3
-94.6
-10.8
-12.5 -12.5 -12.5 -12.4

+4.2 +4.2 +4.2 +6.4 +50.7

Ny
[kN/m]
-20.0

-20.0
-20.0

-20.0
-20.2 -20.2
-20.0
-20.1

0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

31
 = 14.083mm = 13.928mm = 12.648mm

zid rebro greda

8x3x0.2m 8x3x0.2m 8x3x0.2m

= 5.309mm = 4.966mm = 4.132mm

zid+stubovi I-rebro I-greda

8x3x0.2m 8x3x0.2m 8x3x0.2m

32
 Ravan problem u polarnim koordinatama
diferencijalna jednaina ploe napregnute u svojoj ravni u
polarnim koordinatama:
2 2 2F F 2F
F = 2 + + 2 + + =0
r r r r 2 r 2 r r r 2 2

sile u preseku:
2F F
Nr = +
r
2 2
r r
2F
N =
r 2
F
Nr =
r r

Ravan problem u polarnim koordinatama

za sluaj rotaciono simetrinog naprezanja:
d2 d d 2F dF
F = 2 + 2 + =0
dr r dr dr r dr

d 4F d 3F d 2F dF
+ + + 3 =0
dr 4
r dr 3
r dr
2 2
r dr

sile u preseku:
dF d 2F
Nr = N = Nr = 0
r dr dr 2

33
 Ravan problem u polarnim koordinatama

opte reenje:
F = D + A ln r + B r 2 + C r 2 ln r

sile u preseku:
A
Nr = + 2 B + C (1 + 2ln r )
r2
A
N = 2 + 2 B + C (3 + 2ln r )
r

Ravan problem u polarnim koordinatama

Kruni prsten pod ravnomernim radijalnim
optereenjem
opte reenje:
F = D + A ln r + B r 2 + C r 2 ln r
sile u preseku:
A
Nr = 2 + 2 B + C (1 + 2ln r )
r
A
N = 2 + 2 B + C (3 + 2ln r )
r
granini uslovi:
r =a Nr = p1
r =b Nr = p2 dva granina uslova, a tri
integracione konstante

34
Ravan problem u polarnim koordinatama
Kruni prsten pod ravnomernim radijalnim
optereenjem

razmatraju se deformacije:
du u
r = = r = 0
dr r

u = r
du d d
= + r r = + r
dr dr dr
uslov kompatibilnosti deformacija

Ravan problem u polarnim koordinatama

Kruni prsten pod ravnomernim radijalnim
optereenjem
veza sila i deformacije:
1 1
r = (Nr N ) = (N Nr )
E h E h

dN dNr
(1 + ) (N Nr ) + r ( )=0
dr dr

A A C A C
2 (1 + ) ( 2
+ C ) + 2 r 3 + 3 + = 0
r r r r r
C =0

35
Ravan problem u polarnim koordinatama
Kruni prsten pod ravnomernim radijalnim
optereenjem
granini uslovi:
A p2 p1 2 2
+ 2 B = p1 A= a b
a 2
b2 a2

A p a 2 p2 b 2
+ 2 B = p2 2B = 1 2
b2 b a2

p2 p1 a 2 b 2 p1 a 2 p2 b 2
Nr = 2 +
b a2 r2 b2 a2
p p1 a 2 b 2 p1 a 2 p2 b 2
N = 22 +
b a2 r2 b2 a2

Ravan problem u polarnim koordinatama

Kruni prsten pod ravnomernim radijalnim
optereenjem
p1=0:
p2 b 2 a 2
Nr = 2 1 2
b a2 r
p2 b 2 a2
N = 1 + 2
b2 a2 r

r =b min Nr = p2
b2
r =a min N = 2 p2 2
b a2

36
Ravan problem u polarnim koordinatama
Kruni prsten pod ravnomernim radijalnim
optereenjem
p2=0:
p1 a 2 b2
Nr = 1 2
b2 a2 r
p1 a 2 b2
N = 1+ 2
b2 a2 r

r =a min Nr = p1
b2 + a2
r =a max N = p1
b2 a2

Ravno stanje deformacije

dugako telo prizmatinog oblika

(brane , nasipi, potporni zidovi)
optereeno poprenim jednako
raspodeljenim optereenjem

take poprenog preseka, dovoljno udaljenog od osnova,

ostaju u ravni poprenog preseku i posle dejstva optereenja:

u = u( x, y ) v = v ( x, y )
u v
w =0 =0 = 0
z z
z = 0 xz = 0 yz = 0

37
 Ravno stanje deformacije
svi popreni preseci imaju isto naponsko-deformacijako stanje
bez obzira na njihov poloaj, ako su dovoljno udaljeni od
osnove-mesta oslanjanja
veze napona i deformacija:

z = ( x + y )
1
z = z ( x + y ) = 0
E

E x = x ( y + z ) = (1 2 ) x (1 + ) y

E y = (1 2 ) y (1 + ) x

E xy = 2 (1 + ) xy

Ravno stanje deformacije

sve komponente deformacija i napona nezavisne od z:
x y z xy
=0 =0 =0 =0
z z z z

Navierove jednaine ravnotee:

x xy
+ + X = 0
x y

xy y
+ +Y = 0
x y
uslov kompatibilnosti izraen preko napona:

2 x 2 y 2 x 2 y 2 xy
(1 ) + + = 2
y 2 x 2 x 2 y 2 x y

38
 Ravno stanje deformacije
diferenciranjem Navierovih jednaina po x i y i njihovim sabiranje:

2 x y X Y 2 xy
2

+ + + = 2
x 2 y 2 x y x y
i sabiranjem sa uslovom kompatibilnosti:
X Y
(1 ) ( x + y ) + + =0
x y
2 2
= +
x 2 y 2
uvodei naponsku funkciju F i funkciju potencijala U:
2F 2F
xy = x = +U
x y y 2
U U 2F
X= Y= y = +U
x y x 2

Ravno stanje naprezanja i ravno stanje

deformacije

RAVNO STANJE NAPREZANJA RAVNO STANJE DEFORMACIJA

geometrija debljina h<< dimenzija u ravni lx i ly duina lz >> dimenzija u ravni lx i ly

xz = 0 yz = 0
z = 0 xz = 0 yz = 0
naponi x 0 y 0 xy 0
x 0 y 0 xy 0
z = ( x + y )
xz = 0 yz = 0
z = 0 xz = 0 yz = 0
x 0 y 0 xy 0
deformacije x 0 y 0 xy 0

z =
E
( x +y )

F = 0 F = 0

diferencijalna 2F 2F 2F 2F 2F 2F
N xy = Nx = 2 + U Ny = 2 + U xy = x = +U y = +U
x y y x x y y 2 x 2
jednaina
U U U U
problema X = Y = X= Y=
x y x y

39