Kaziklar Arasi Mesafeni̇n Kazikli Radye Temel Si̇stemi̇nde Etki̇si̇ni̇n İki̇ Ve Üç Boyutlu Anali̇zi̇ PDF

A.G.
YAZICI, 2013
T.C.
NDE NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
NAAT MHENDSL ANA BLM DALI
KAZIKLAR ARASI MESAFENN KAZIKLI RADYE TEMEL SSTEMNDE

ETKSNN K VE BOYUTLU ANALZ
YKSEK LSANS TEZ
AHMET GRKAN YAZICI

FEN BLMLER ENSTTS
NDE NVERSTES
Eyll 2013
T.C.
NDE NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
NAAT MHENDSL ANA BLM DALI

AHMET GRKAN YAZICI
Yksek Lisans Tezi
Danman
Do. Dr. Osman SVRKAYA
Eyll 2013
ZET

YAZICI, Ahmet Grkan

Nide niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
naat Mhendislii Anabilim Dal
Danman : Do. Dr. Osman SVRKAYA
Eyll 2013, 75 sayfa
Temel zeminlerinin problemli olmas halinde, en genel zm derin temel (kazkl temel)
seilerek yap temellerinin tasarlanmasdr. Baz hallerde yzeysel temel tama gc
asndan yeterlidir fakat oturmalar kabul edilebilir deerleri aabilir. Bu artlarda, yzeysel
temelin altnda kazklar oturmay azaltc eleman olarak kullanlmaktadr. Kazkl radye
temel olarak adlandrlan bu sistemler, kazkl temellere gre daha ekonomik bir zmdr.
Kazkl radye temellerin tasarmnda dikkate alnmas gereken nemli etkenlerden birisi de
kazklar aras aks mesafesinin seimidir. Bu almada, yksek plastisiteli killi bir zemin
zerine kazkl radye temel, sonlu elemanlar paket program Plaxis 3D Foundation ve Plaxis
2D ile modellenmi, kazk aks aralna gre oluturulan modellerin analiz sonular
karlatrlm ve yorumlanmtr. Genel eilim olarak iki ve boyutlu analizlerde, kazklar
aras mesafenin (s/D) artmasyla oturma, kayma deformasyonu ve hacimsel deformasyonda
azalma meydana gelmiken, bir eik deer olarak s 6D olmas halinde ad geen
byklklerde belirgin bir deiim meydana gelmedii (sabit kald) ya da yava azald
belirlenmitir.
Anahtar szckler: Kazkl radye temeller, kazk aral, sonlu elemanlar yntemi, plaxis, drenajsz analiz
iii
SUMMARY
TWO AND THREE-DIMENSIONAL ANALYSES OF THE EFFECT OF THE PILE

SPACINGS IN PILED RAFT FOUNDATION SYSTEMS
YAZICI, Ahmet Grkan

Nigde University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Civil Engineering
Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Osman SIVRIKAYA
September 2013, 75 pages
If the foundation soil has problems, the general solution is the design of the structure
foundations by selecting the deep foundation (pile foundation). In some cases, shallow
foundations are enough in terms of bearing capacity but their settlements may be over the
acceptable values. In these conditions, the piles under the shallow foundations are used as
settlement-reducer elements. Named as Piled Raft Foundations, these systems are more
economical solutions than pile foundations. One of the important factors which have to be
considered in the design of piled raft foundations is the selection of the axis space between the
piles. In this study, piled raft foundation with different pile spacings on a high-plasticity clay
soil were modelled by the Plaxis 3D Foundation and Plaxis 2D software packages based on
finite element method. The results of the models made based on different pile spacings were
compared and interpreted. As a general trend in accordance with the results of two-and three-
dimensional analyses, the total displacements, shear strains and volumetric strains decreases
as pile spacings (s/D) increase. In case of s 6D as a threshold value there is not a significant
change in the aforementioned quantities (they remain constant) or decrease slightly.
Keywords: Piled raft foundations, pile spacing, finite element method, plaxis, undrained analysis
iv
NSZ
Bu yksek lisans almasnda, kazkl radye temellerin davrannda etken olan kazklar aras
mesafenin, kohezyonlu zeminlerde davran drenajsz artlarda ele alnarak, sonlu elemanlar
yntemiyle iki ve boyutlu analizlerle dey deplasman, kayma deformasyonu ve hacimsel
deformasyon davranlar incelenmitir. Kazklar aras mesafe arttka, genel olarak iki ve
boyutlu analizlerde dey deplasman, kayma deformasyonu ve hacimsel deformasyon
deerlerinde azalmakla birlikte, s 6D durumunda ise deerler sabit yada az miktarda
azalmalar meydana gelmitir.
Tez almamn gerekletirilmesinde her trl imkan salayan, deerli bilgi ve

tecrbelerinden yararlandm sayn hocam Do. Dr. Osman SVRKAYAya, ayrca sonlu
elemanlar programnn salanmasnda ve yaplan modellerin analizleri boyunca ihtiya
duyduum her an yardmn esirgemeyen Yrd. Do. Dr. Emre EEN hocama ok teekkr
ederim.
Her trl maddi ve manevi destei veren aileme de en iten teekkrlerimi sunarm.
v
NDEKLER
ZET ............................................................................................................................... iii

SUMMARY..................................................................................................................... iv
NSZ ............................................................................................................................. v
NDEKLER DZN................................................................................................... vi
ZELGELER DZN .................................................................................................. viii
EKLLER DZN ......................................................................................................... ix
SMGE VE KISALTMALAR ........................................................................................ xii
BLM I GR .............................................................................................................. 1
BLM II DEY YKLER ALTINDA
TEKL KAZIKLARIN DAVRANII ve TASARIMI ..................................................... 3
2.1 Kazkl Temellerde Tama Gc ............................................................................... 3
2.1.1 Statik formller .................................................................................................... 3
2.1.2 Dinamik formller ............................................................................................... 7
2.1.3 Arazi deneylerinden elde edilen bantlar .......................................................... 9
2.2 Tekil Kazklarda Oturma .......................................................................................... 10
BLM III DEY YKLER ALTINDA
KAZIK GRUPLARININ DAVRANII ve TASARIMI................................................ 14
3.1 Kazk Gruplar .......................................................................................................... 14
3.1.1 Kazk gruplarnn tama gc........................................................................... 15
3.1.2 Kazk gruplarnn oturmas ................................................................................ 17
BLM IV KAZIKLI RADYE TEMELLER ZERNE
YAPILMI ALIMALAR........................................................................................... 21
4.1 Kazkl Radye Temellerin Kullanm Alanlar........................................................... 22
4.2 Kazkl Radye Temellerin Uygulama rnekleri ....................................................... 23
4.3 Kazkl Radye Temeller zerindeki Model almalar .......................................... 24
4.4 Kazkl Radye Temellerin Analizleri ........................................................................ 25
BLM V SONLU ELEMANLAR YNTEM ve PLAXIS ....................................... 33
5.1 Sonlu Elemanlar Yntemi......................................................................................... 33
5.2 Plaxis 2D ve 3D Foundation Sonlu Elemanlar Program ......................................... 34
vi
BLM VI YAPILAN PARAMETRK ALIMA: MODELLEME ve
ANALZLER .................................................................................................................. 39
6.1 Materyal ve Metod.................................................................................................... 39
6.2 Malzeme zellikleri ................................................................................................. 40
6.3 Hesap Aamas.......................................................................................................... 42
6.3.1 Kazkl radye temelin iki (2D) boyutlu modellenmesi ...................................... 42
6.3.2 Kazkl radye temelin (3D) boyutlu modellenmesi....................................... 43
6.4 Kazkl Radye Temelin ki (2D) Boyutlu Analizleri ................................................ 44
6.5 Kazkl Radye Temelin (3D) Boyutlu Analizleri ................................................ 52
6.6 ki (2D) ve Boyutlu (3D) Analizlerin Karlatrlmas ...................................... 63
BLM VII SONULAR ve NERLER ................................................................... 66
KAYNAKLAR ............................................................................................................... 68
Z GEM ................................................................................................................... 75
vii
ZELGELER DZN
izelge 2.1. Kohezyonsuz Zeminlerde Deiik K Deerleri............................................ 6

izelge 2.2. E deerleri..................................................................................................... 9
izelge 2.3. n Deerleri .................................................................................................... 9
izelge 2.4. Cp Deerinin Deiimi................................................................................ 12
izelge 3.1. Grup Verimi ( ) Tahmini neriler ........................................................... 16
izelge 6.1. Analizlerde Kullanlan Zeminin Malzeme Parametreleri........................... 40
izelge 6.1. Analizlerde Kullanlan Yapsal Elemanlarn Malzeme Parametreleri ....... 41
viii
EKLLER DZN
ekil 2.1. U Direncinin Homojen Zeminde Derinlikle Deiimi ................................... 5

ekil 2.2. Nq nun sel Srtnme As ve Derinlikle Deiimi ..................................... 5
ekil 2.3. Dinamik Kazk Formlleri in Kullanlan Yaklam ...................................... 8
ekil 2.4. Kazklarn Yk Transfer Mekanizmas .......................................................... 11
ekil 2.5. as Faktrnn Deiimi .................................................................................. 12
ekil 3.1. Tipik Bir Kazk Grubunun Plan ve Kesiti ...................................................... 14
ekil 3.2. Kohezyonlu Zeminlerde Kazk Grubu Tama Kapasitesi ............................. 17
ekil 3.3. Kazk Gruplarnda Oluan Gerilmenin Sperpoziyonu.................................. 18
ekil 3.4. Kazk Etki Alanlar, Grup Kazk Etki Alan ve Tek Kazk Etki Alan .......... 19
ekil 3.5. Kohezyonlu Zeminlerde Srtnme Kazklarnda
Oturma Hesab iin Gerilme Dalm............................................................................ 20
ekil 4.1. Farkl Tasarm Yaklamlarna Gre Kazkl Radye
Temellerin Yk Oturma Davran Erileri ................................................................. 22
ekil 4.2. Kazkl Radye Temel Katsays ile Kazkl Radyenin
Oturmas / Radyenin Oturmas Arasndaki Bant rnei ............................................ 23
ekil 4.3. Kazkl Radye Temellerin Basitletirilmi Yk Oturma Grafii................. 25
ekil 4.4. Kazkl Radye Temel Tasarm iin Burland Yaklam ................................ 27
ekil 4.5. Edeer Ayak (kazk) Yntemi ...................................................................... 28
ekil 4.6. Kazklarda Gerilme Aktarmlar ..................................................................... 28
ekil 5.1. Plaxis 3D Foundation Yazlmnda Kullanlan Sonlu Elemanlar ................... 36
ekil 5.2. Zeminde Mohr - Coulomb Gerilme-ekil Deitirme Davran Modeli ...... 36
ekil 5.3. Eksenli Basn Deneyinden Elde Edilen
Elastisite Modl E50nin Belirlenmesi .......................................................................... 37
ekil 6.1. Sonlu Elemanlar Model profilleri................................................................... 40
ekil 6.2 Plaxis 2D A Oluturma.................................................................................. 42
ekil 6.3. Plaxis 3D Foundation Program ile oluturulan
iki Boyutlu Sonlu Eleman A........................................................................................ 43
ekil 6.4. Plaxis 3D Foundation Program ile oluturulan
Boyutlu Sonlu Eleman A... ..................................................................................... 44
ekil 6.5. s=2D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Dey Deplasman ....................... 45
ix
ekil 6.6. s=2D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Kayma Deformasyonu ................ 45
ekil 6.7. s=2D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Hacimsel Deformasyon .............. 46
ekil 6.8. s=3D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Dey Deplasman ....................... 46
ekil 6.9. s=3D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Kayma Deformasyonu ................ 47
ekil 6.10. s=3D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Hacimsel Deformasyon ............ 47
ekil 6.11. s=4D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Dey Deplasman ..................... 48
ekil 6.12. s=4D iin Kazkl Radye Temelde Oluan Kayma Deformasyonu.............. 48
ekil 6.20. s=2D iin 3x3 Kazkl Radye Temelde Oluan Dey Deplasman .............. 53
ekil 6.21. s=2D iin 3x3 Kazkl Radye Temelde Oluan Dey Deplasman Kesiti ... 53
ekil 6.22. s=2D iin 3x3 Kazkl Radye Temelde Oluan Hacimsel Deformasyon ..... 54
ekil 6.23. s=2D iin 3x3 Kazkl Radye Temelde Oluan Kayma Deformasyonu ....... 54
x
ekil 6.40. Kazkl Sistemde Aks Mesafesine Bal Oluan Oturma Grafii ................ 63
ekil 6.41. Kazkl Sistemde Aks Mesafesine Bal Oluan
Kayma Deformasyonu Grafii........................................................................................ 64
ekil 6.42. Kazkl Sistemde Aks Mesafesine Bal Oluan
Hacimsel Deformasyon Grafii ...................................................................................... 64
xi
SMGE VE KISALTMALAR
Simgeler Aklama
Ap Kazn u alan
As Kazk evre alan
D kazklar aras aks mesafesi
C Kohezyon
ca Birim adezyon
Cs Kazk ortuma hesab ampirik katsays
cu Drenajsz kayma mukavemeti
D Kazk ap
Df Temel kalnl
E Elastisite modl
Eoed Rijitlik modl
Ep Kazk elastisitesi
Eur Boaltma - yeniden ykleme elastisite modl
fs Kazk srtnme gc
G Kayma modl
Ip Plastik limit indisi
K Yatak katsays
K0 Skunetteki toprak basnc katsays
kk Kazk rijitlii
kkr Kazkl radye rijitlii
kr Radye rijitlii
kr Radye temelin rijitlii
L Kazk boyu
Le Dnemsel derinlik deiimi
N Kazk says
Nc, Nq, N Terzaghi tama gc katsaylar
eor Kazk ucu seviyesindeki ortalama SPT-N deeri
P Kazk evre uzunluu
Pk Kaza gelen yk
xii
Pkr Kazkl radyeye gelen yk
Pr Radyeye gelen yk
s Kazklar aras aks mesafesi
Sp Kazk ucu oturmas
Sps Kazk gvdesi boyunca tanan ykten dolay oluan oturma
Ss Kazk elastik oturmas
St Kazk toplam oturmas
qc Koni penetrasyon deneyi u direnci
qu Nihai tama gc
Qd Kazk toplam tama gc
Qdin Zeminin kazk aklmasna kar dinamik direnci
Qfa Kazk gvdesi tarafndan tanan yk
Qg Kazk grup tama gc
Qp Kazk u direnci
Qpa Servis yk altnda kazk ucu tarafndan tanan yk
Qs Kazk srtnme direnci
Qtekil Tek kazk tama gc
Qu Kaza uygulanan yk
w Kazk arl

v Kazk ucu jeolojik yk
Zemin kazk aras srtnme as
Kazk gerilmesi boyunca ortalama yanal efektif gerilme
E Enerji kayb
Ampirik adezyon katsays
kr Kazkl radye katsays
s Kazk srtnme katsays
Zemin birim hacim arl
sel srtnme as
Poisson oran
Kazk grup verimlilik katsays
xiii
Ksaltmalar Aklama
SPT Standart Penetrasyon Deneyi

CPT Konik Penetrasyon Deneyi
MPT Menard Presiyometre Deneyi
xiv
BLM I
GR
Mhendislik zmlemelerinde gvenliin yannda ekonomik tasarmlar yapmak da

byk nem tamaktadr. zeklikle st yapdan gelen ykn fazla olduu yaplarda,
maliyetin ok yksek olmas, temel sisteminin tasarmnda gvenliin yan sra
optimum zm gelitirmeyi de beraberinde getirir. Radye temel tabannda oluan
basncn, sistem toplam tama kapasitesine katkda bulunduu kazkl radye temel
sistemleri bu balamda nemli rol almtr. Buna bal olarak kazk, radye ve zeminin
birbiriyle etkileimin gz nne alnd kazkl radye temel sistemleri, yaplarn
tasarmnda nemli rol almaktadr. Kazkl radye temeller, farkl oturmalarn
nlenmesinde byk katk salamaktadr.
Kazkl radye temelin tasarmndaki en byk belirsizlik, yukarda da belirtildii gibi,

radye temel, zemin ve kazk grubunun birbiri ile etkileiminin modellenmesi
aamasnda yaanmaktadr. Bu sebepten dolay, bu sistemlerin geree yakn olarak
modellenmesi iin sonlu elemanlar yntemi gibi saysal zme dayal yntemler
tercih edilmektedir.
Bu tez almasnda ncelikle tekil kazklar ve kazk gruplarnda, kazk elemanlarnn

tama gc ve oturma hesaplarndan bahsedilmi olup, kohezyonlu ve kohezyonsuz
zeminlerdeki durumlar aratrlmtr. Daha nceden kazkl radye temeller zerine
yaplm almalardan, kazkl radye kullanm alanlar, kazkl radye uygulama
rnekleri ve kazkl radye zerinde yaplm uygulama rneklerine yer verilmitir.
Bu tez almasnda, kazk aralklarnn yksek plastisiteli killi bir zemin zerine
kazkl radye temel ele alnm olup bu almada, iki ve boyutlu analizler yaplarak
kazk aralnn etkisi incelenmitir.
Blm 2 de tekil kazklarn tama gc, oturmasndan, tasarm aamasnda

kullanlan yntemler ve yaplan yaklamlar incelenmitir.
Blm 3 te grup kazklar ve grup kazklar davran, kohezyonlu ve kohezyonsuz

zeminlerde tama gcne deinilmitir.
1
Blm 4 te kazkl radye zerine yaplm almalar, uygulama rnekleri, model
almalar ve analiz yntemleri incelenmitir.
Blm 5 te kazk radye temel davrannn incelenmesinde kullanlacak sonlu

elemanlar yntemine deinilmi analizlerde kullanlan PLAXIS sonlu elemanlar
yazlm tantlmtr.
Blm 6 da kazkl radye temel sisteminin iki (2D) ve (3D) boyutlu olarak
programda modellenmesi ve kazk aks aralna bal (dey deplasman, kayma
deformasyonu, hacimsel deformasyon) analizleri incelenmi ve karlatrlmtr.
Blm 7, kazkl radye temelin kazk aks aralna bal analizlerin sonular ve
nerileri iermektedir.
2
BLM II
DEY YKLER ALTINDA TEKL KAZIKLARIN DAVRANII VE
TASARIMI
Bir kazn tama gcn kazk- zemin etkileimi ynnden belirleyen balca iki
etken, kaz evreleyen zeminin tama gcn oluturan mekanik zellikleri ile
kazn yapld malzemenin dayanmn oluturan mekanik zellikleridir. Bu iki
zellik kullanlarak kazk ve zemin ayr ayr deerlendirilir ve her ikisinin de uygulanan
yk altnda salam kalacaklar kantlanr. Tasarm aamasnda ncelikle uygulanan
ykn kazn yapld malzemeye bal olan toplam kesit direncini amamasna zen
gsterilir. Zemin dayanm ynnden kazklarn tama gc, nce teorik veya ampirik
formllerle bulunur. Formller, kazk zemin etkileiminin statik dengesini yanstan veya
akma kazklarda kaz akmak iin harcanan enerji ve/veya yaplan ii esas alan
balantlardr.
2.1 Kazkl Temellerde Tama Gc
Kazk kapasitesi hesaplarnda farkl metotlardan yararlanlmaktadr. Bunlar, zeminin

mukavemetine dayal statik analizler, arazi deneylerinden elde edilen sonulara bal
ampirik zmler, dinamik akma direncinden elde edilen zmler ve kazk ykleme
deneyleridir (Prakash ve Sharma, 1990). Ancak zeminler farkl davranlar gsterdikleri
iin kohezyonlu ve kohezyonsuz olarak tama gcn incelemekte fayda
bulunmaktadr.
2.1.1 Statik formller
st yapdan gelen bir ksm u direnci tarafndan karlanrken dier ksm srtnme
direnci tarafndan karlanmaktadr. Buradan yola karak tekil kazk sistemin tama
gc;
Qd = Qp + Qs W (2.1)
Burada Qd kazn toplam tama gcn, Qp u direncini, Qs srtnme direncini, W

kazk arln ifade etmektedir. Pratikte kazk arl ky ve liman yaplar gibi
3
kazn zeminin dnda imal edildii yaplar dnda ihmal edilmektedir (Thomlinson,
2004).
Denklemi elde etmek iin kullanlan formller u direnci ( p) iin;
p= p c+ + q (2.2)
Burada Ap; kazn u alan, c; kazk ucunun temas ettii zemin kohezyonu, ; zeminin
birim hacim arl, Nc, Nq, N; tama gc parametreleri, D; kazk ap, L; kazn
zemine gml olan uzunluu olmaktadr.
evre srtnmesi (Qs) iin;

Qs=p L f (2.3)
Burada p; kazk kesitinin evre uzunluu, L; fs ve p deerinin sabit kald uzunluk ve

fs; L uzunluu boyunca sabit alnan birim gvde srtnmesi olmaktadr.
Kohezyonsuz zeminler: Kohezyonsuz zeminlerde c=0 olduundan ve 2. terim kazk

apnn uzunlua nispeten kk deer almasndan dolay 3. terime gre ok kk
olduundan u direnci ( Q p ) forml aadaki gibi yazlr.
Q p = A p ..L.N q - W (2.4)
Kazk yapmnda kullanlan malzemenin arl yaklak olarak zemin arlna eit
olduundan,
W = Df**Ap (2.5)
Qp = Ap**L*(Nq-1) (2.6)
olarak kabul edilebilir. Ancak Nq deerleri pratikte her zaman 20 ve zerinde deerler
ald iin bu denklemde (Nq-1) yerine Nq kullanlabilir (Kumbasar ve Kip, 1999). Ayn
denklem efektif gerilme cinsinden de yazlabilir. Bu denklemde v kazk ucundaki
jeolojik yktr.
4
Qp = Ap* v*Nq (2.7)
Meyerhorf (1976) un gelitirdii Rajapakse (2008) incelemesinden sonra kazkta u

direnci ve evre srtnmesi belirli bir derinlie kadar artar daha sonra sabit kalr. Coyle
ve Castello (1981) tarafndan kumlu zeminde gerekletirilen ve L/D oran 2 ila 57
arasnda gerekletirilen kazk ykleme testlerinde kritik derinliin kazk apnn
yaklak olarak 20 kat civar olduu belirlenmitir (ekil 2.1).
ekil 2.1. U direncinin homojen zeminde derinlikle deiimi (Coyle ve Castello, 1981)
Kazk tama gcnn hesabnda kullanlan Nq deeri Df/ B oranna, tayc tabakann
isel srtnme asna ve kazn yerletirilme ekline baldr (ekil 2.2).
ekil 2.2. Nqnun isel srtnme as ve derinlikle deiimi (Tomlinson, 2004)
Denklem (2.3) de verilen srtnme direnci (Qs) forml ierisinde yer alan birim
gvde srtnmesi temel kayma mukavemeti denkleminden faydalanlarak aadaki gibi
yazlabilir.
5
fs =ca + h*tan (2.8)
Bu denklemde , ca: birim adezyon, : zemin ve kazk arasndaki srtnme as h: kazk

gvdesi boyunca ortalama yanal efektif gerilmeyi ifade etmektedir. Kohezyonsuz
zeminlerde adezyon olmamas sebebiyle birim gvde srtnmesi aadaki forml
yardmyla hesaplanabilmektedir.
fs=h*tan (2.9)
Bu forml dey gerilme cinsinden aadaki gibi yazlr.
fs=K*vi*tan (2.10)
Burada K toprak basnc katsays, vi ise 1 derinlii boyunca etkiyen dey gerilmedir.
(2.9) ve (2.10) denklemlerinden K= vi / vh olduu kolayca grlebilmektedir.
Pratikte, K deeri elde edilmesi ok g bir parametre olmakla beraber, genelde kazn
yerletirilme ekline ve yerletirilme srasnda deplase olan toprak miktarna bal
olarak deimektedir.
izelge 2.1. Kohezyonsuz zeminlerde deiik K deerleri (Meyerhorf, 1976)
Kohezyonlu zeminler: Kohezyonlu zeminlerde, zellikle killerde dikkat edilmesi

gereken nemli bir husus, zemindeki kilin zamana bal oturma sonucu kayma
mukavemetinin zamanla artacadr. Bu nedenle ksa dnem baznda = 0 durumuna
gre hesap yaplr (Prakash ve Sharma, 1990).
Qp =Ap + (2.11)
6
Kazn arl kartlrsa, ayn denklem aadaki ekle dnr:
= + (2.12)
Kohezyonlu zeminlerde =0 ve buna gre Nq =1 olduundan, kohezyonlu zeminlerde

kazk u direncinin hesaplanmasnda aadaki bantdan yararlanlr.
Qp = Ap c Nc (2.13)
Srtnme direnci (Qs) ise denklem (2.8) yardmyla hesaplanr. Ancak bu denklem = 0
ve dolaysyla =0 koulu iin aadaki ekilde yazlr.
fs = ca = .cu (2.14)
Qs = fs.As = .cu.As (2.15)
: Ampirik adezyon katsays

cu: Drenajsz kayma mukavemeti
As: Kazk evre alan
2.1.2 Dinamik formller
Kazk tama gc iin iki temel yntem bulunur. Bunlar kazk akma formlleri ve
dalga denklemleridir. Bu ynteme de kazn zemine aklmas esnasnda zeminin
deiken profilinden tr her zaman istenilen derinlie inilemeyebilir. Bu durumda
kazn penetrasyon boyunca tama gcn bulmak ya da belirlenmi derinlikte
istenilen tama gcne eriip erimedii kontrol edilir (Das, 1999). Dinamik forml
verileri statik formllere gre farkl ve gvensizdir. rnein kum ve akll bir zeminde
dinamik ve statik forml verileri ok yakn iken killi ve siltli zeminin sertliine gre
statik yntemler hesaplanan tama gc ok farkl olabilir.
Dinamik kazk formlleri kazk balna W arlnda ve H yksekliinde den bir

tokman salad enerji sayesinde kazk ucunun S kadar zemin ierisinde hareketi ve
enerjinin korunumu yasasna dayanr (ekil 2.3). Buna gre ana bant aadaki gibi
yazlabilir:
7
W.H =Qdin.S + E (2.16)
Bu denklemde Qdin zeminin kazk aklmasna kar dinamik direncini, E ise enerji
kayplarn temsil etmektedir. Enerji kayplar sesi, grlty, kazk balnn elastik
skmas Se ve zeminin yanal skmasn ve dier enerji kayplarn kapsar. En sk
kullanlan dinamik bant olan Engineering News bants aadaverilmitir. Pratikte
kullanlan dinamik kazk bantlar arasndaki temel fark enerji kayplarnn sembolize
edilmesinden kaynaklanmaktadr.
ekil 2.3. Dinamik kazk formlleri iin kullanlan yaklam (Prakash ve Sharma,1990)
Engineering News Bants:

Qdin = (2.17)
Bu forml esas olarak kazk akma ilemi srasnda enerji kaybnn 0 olmas halinde
kazn zeminde C uzunluu kadar ilave bir ilerleme kaydedecei varsaymna
dayanmaktadr (Prakash ve Sharma, 1990). Bu formlde izin verilebilir tama gcnn
bulunmas iin kullanlacak gvenlik katsays 6 olarak verilmektedir. Engineering
News tarafndan dinamik kazk formlleri yllar boyunca revize edilmi ve enerji
kayplarnn optimum ekilde yanstlmasna allmtr. Bu formln en son revize
edilmi hali aadaki gibidir (Das, 1999). E terimi tokmak verimlilik katsaysn ve n
deeri tokmak ile kazk bal arasndaki arpma saysn simgelemekte olup bu
8
deerlerin deiik kazk ve tokmak tipleri iin deiimi izelge 2.2 ve izelge 2.3de
verilmitir.
. .
Qdin = (2.18)
izelge 2.2. E deerleri (Bowles, 1997)
E Kazk Tipi
0.75 1.0 Serbest dmeli ahmerdan
0.75 0.85 Tek tesirli ahmerdan
0.85 ift tesirli ahmerdan
0.85 1.0 Dizel motorlu ahmerdan
izelge 2.3. n deerleri (ASCE, 1941)

n Kazk tipi
0.4-0.5 Demir tokmak ve balksz beton kazk
0.3-0.4 elik kazk ve ahap yastk
0.25-0.3 Ahap kazk
Dinamik kazk formllerine rnek olarak Engineering News forml haricinde Hiley
forml, Danimarka forml, Brix forml, Janbu forml, Gates forml Pacific
Coast Uniform Building Code forml verilebilir.
Dinamik formllerin dezavantaj tm ykn kazk u direnci tarafndan karland

varsaymdr. Ancak ince daneli zeminlerde evre direncine bal olarak arttndan
dinamik formller bu zeminlerde gvenilir sonular vermezler (Terzaghi ve Peck,
1968). Bu sebeple dinamik forml verileri arazi ykleme deneyi ya da statik formllerle
karlatrlmaldr.
2.1.3 Arazi deneylerinden elde edilen bantlar
Kohezyonsuz zeminlerden rselenmemi numune almann zorluu sebebiyle, zeminin

kayma direnci ve dolaysyla tama gc arazi deneylerinden elde edilen verilerden
ampirik formller yardmyla hesaplanabilmektedir. Ancak bu kazk tama gcn
9
hesaplamak iin gvenilirlii en az yntem olup, mutlaka dier yntemlerle
desteklenmesi gerekir (Yaln, 2010).
Standart penatrasyon deneyi (SPT): Meyerhof (1976), akma kazklarn tama gcnn
standart penetrasyon deneyi sonularna gre aadaki formller yardmyla
hesaplanabileceini ileri srmtr. U direncinin hesaplanmasnda kullanlan bant
aadaki gibidir.
Qp = 40 cor L / Df 400Ncor (kN) (2.19)
Bu bantda Ncor kazk ucu seviyesindeki ortalama dzeltilmi SPT-N deeridir.

Kazn zemine tamamen gml olduu durumlarda L= Df olaca gz nnde
bulundurulmaldr.
Koni penatrasyon deneyi (CPT): Statik koni penetrasyon deneyinde kullanlan konik
penetrometre de bir tr model kazk olduundan zemine kazk aklmas srasndaki u
ve evre direncini olduka iyi bir ekilde simle edebilecektir. Bu durumda Meyerhof
(1976) a gre, kazk u direnci aadaki forml yardmyla belirlenebilir:
Qp = Ap * qc (2.20)
Bu balantda qc koni penetrasyon deney verisi olan u direncidir. SPT ve CPT dnda
Menard Presiyometre deneyi (MPT) yntemi de bulunmaktadr.
2.2 Tekil Kazklarda Oturma
Kazklarn oturma analizlerinde kazn etrafn saran zeminde oluan gerilme dalm
tam olarak bilinmemektedir. Kazn zeminde aktard ykn u ve gvde direnleri
arasnda ki dalmlar bilinmediinden tr, oturma karmak bir konu almtr.
Kazklarn yk transfer mekanizmasn anlamak iin ekil (2.4) de gsterilen grafik
incelenir ise kaza uygulan yk Q=Qu ise ykn derinlikle deiimi elde edilebilir.
Kazklarda u ve srtnme direnci arasndaki yk paylam konusunda henz aydnla
kavumam noktalar bulunmaktadr.
10
ekil 2.4. Kazklarn yk transfer mekanizmas (Yaln, 2010)
Kohezyonsuz zeminlerde tek kazkta oturma: Kazklarda oturmalarn

belirlenmesindeki zorluklar nedeni ile kazklarn oturmas iin sadece yaklak zmler
kullanlmaktadr. Bu noktada ana metot bulunur. Bunlar yar ampirik metot, ampirik
metot ve kazk ykleme deneyidir. Elastik oturma iin kullanlan yar ampirik yntemde
kazk oturmas 3 bileenden meydana gelir.
St = Ss + Sp + Sps (2.21)
Formlde St; kazn toplam oturmas, Ss; kazn elastik oturmas, Sp; kazk ucunun
oturmas ve Sps; kazn gvde boyunca tanan ykten dolay oturmasn tekil eder. Bu
terimlerin hesaplar u formllerle yaplmaktadr;
L
Ss = (Qpa + s Qfa ) (2.22)
A p .E p
Burada, Qpa; servis yk altnda kazk ucu tarafndan tanan yk, Qfa; kazk gvdesi
tarafndan tanan yk, L; kazk uzunluu, Ap; kesit alan, Ep; kazk elastisitesi ve s de
kazk gvdesinin evre srtnmesinde bal bir katsaydr. Bu katsaynn deiimi ekil
(2.5) de verilmitir.
11
ekil 2.5. as faktrnn deiimi (Vesic, 1977)
Cp .Q pa
Sp = (2.23)
B.q p
Cs .Qfa
Sps = (2.24)
Df .q p
Burada ise D; kazk ap, Df; kazk gml derinlii, qp nihai u direncini temsil
etmektedir.
Cs: 0,93 + 0,16 Cp (2.25)
Cp:ampirik katsaydr.
izelge 2.4. Cp deerinin deiimi (Prakash ve Sharma, 1990)
Elastik oturma iin nerilen ampirik yntem, Vesic (1970) gelitirdii formlde tekil
kazn basn altndaki oturmasn;
D Q va .L
St = + (2.26)
100 A p .E p
12
formlde; St: kazn toplam oturmas, Qva; uygulanan kazk yk, L; kazn uzunluu,
D; kazk ap, Ap; kazk kesitinin alan, Ep; kazk elastisitesini gsterir. Kazk ykleme
deneyi, tekil kazk oturmasn belirtmek iin en ideal yntem kazk ykleme testidir.
Kohezyonlu zeminlerde tek kazkta oturma: Kohezyonlu zeminlerde tek kazn

oturma miktar elastik oturma ve konsolidasyon oturmas olarak meydana gelir ve
toplam oturma bu iki bileenin toplanmas ile elde edilir.
Elastik oturma kohezyonlu zeminin elastik skmasndan kaynaklanr. Bu bileen ar

konsolide killerde ar konsolidasyon oranna bal olarak toplam oturmann byk bir
ksmn oluturur ve kohezyonsuz zeminlerdeki elastik oturma yntemi ile ayn
hesaplar ierir. Konsolidasyon oturmas ise kazk gurubunun konsolidasyon
oturmasnn hesaplanmas ile ayndr.
13
BLM III
DEY YKLER ALTINDA KAZIK GRUPLARININ DAVRANII VE
TASARIMI
Kazk grubunun tama gc, kazklarn grup halinde davranlar dnlerek

hesaplanr. Zira, grup iindeki bir kazk ve evre zemin, dier kazklardan iletilen
gerilmelerin etki alan iinde kalabilir. Bu problemin zm iin eitli yaklamlar
vardr. Bunlardan biri srtnme kazklarnda grup etkisini hesaplamak iin kullanlan
ampirik veya yar ampirik formllerdir. Bu formller kazklar aras etkileim nedeni ile
grup iindeki kazklarn tama glerinde meydana gelen azalmay saptamak amac ile
gelitirilmilerdir. says ile gsterilen grup verimi, kazklarn tek tek tama
glerinin toplanmas ile bulunan deerle arplarak grup tama gc bulunur (Afacan,
2007).
3.1 Kazk Gruplar
naat sektrnde kazklar genel olarak tek balarna kullanlmazlar. Kazkl temeller st
yap yklerini rahatlkla zemine aktarmas iin grup olarak tasarlanmaktadrlar. Kazk
bal da grupla yek pare oluturularak kazklarn hepsini kapsamna alr (ekil 3.1).
Daha sonra hesap oluan grup esasna gre yaplr.
ekil 3.1. Tipik bir kazk grubunun plan ve kesiti (Rajapakse, 2008)
Sektrn literatrn de kazklarn ara mesafesinin apn 3-7 kat olmas halinde
kazklarn grup olarak nitelendirilmesi gerekir. Minimum kazk aras mesafe apn 3
kat kadar olmaldr. Bunun sebebi kazklarn imalatn zorlatrmamak ve kazklarn
negatif etkisini azaltmaktr (Vesic, 1977). Bununla beraber pratikte baz uygulamalarda
imal edilen kazklarn merkezlerinin dey ynde sapmas sonucu u seviyesinde
14
yaknlat ve bu seviyede ar gerilme art olduu gzlenmektedir. Sonuta bu
durum karsnda zellikle killi zeminde ar miktarda oturma olduu gzlenir. Bu
sebepten dolay gerilme artna neden olmamak iin kazklar aras mesafenin
merkezden merkeze kazk apnn 3 kat veya 1 m olmas gerektii ngrlr
(Tomlinson, 2004).
3.1.1 Kazk gruplarnn tama gc
Kazk gruplarnda tama gc hesab, kazklarn grup halinde altklar kabulyle

yaplr. Grup ierisinde ki kazklar dier kazklarn sebep olduu gerilmelerin tesir alan
ierisinde kalabilirler. Bu yzden zellikle kohezyonlu zeminlerde kazk grubunun
tama gc, her bir kazn tama gc toplamna eit olmayabilir. Kazk gruplarnda
ki tama gcnde meydana gelen azalmay hesaplamak iin ampirik ve yar ampirik
formller gelitirilmitir. Grup tama gc kazklarn birer birer tama glerinin
toplam ile kazk grup verimlilii olarak adlandrlan kat saysnn arplmas sonucu
bulunur.
Kohezyonsuz zeminler de kazk gruplarnn tama gc: Kohezyonsuz zeminlerde

grupta yer alan kazklarn altnda meydan gelen gerilme zarflarnn dier kazklarla olan
etkileimi az olduu verimlilik katsay ( ) genel olarak 1 alnr. Bu nedenle pratik
olarak tekil kazklarn tama glerinin toplam kazk grubunun tama gcne
eitlenir. Kazk gurubunun tama kapasitesi ile ilgili olarak Vesic (1977) in nerdii;
QG = N.Qtekil (3.1)
bants kullanlr.
QG = Kazk grubunun tama gc

Qtekil = Tek kazn tama gc
N = Kazk says
Kohezyonlu zeminler kazk gruplarnn tama gc: Kohezyonlu zeminlerde genel

olarak kazklarn tama gleri toplam, gurup tama kapasitesinden daha azdr. Kazk
grubunun tama gc, bireysel etki ve grup etkisinden kk olanna eit kabul edilir.
15
Bireysel Etki: Kazklarn sk yerletirilmesi (kazklar aras mesafe 3D den kk)
durumunda gurup tama gc, bireysel etki ile toplam tama gcnden kk
olacaktr. Gurup etkisi yok ise toplam yk, tek kazn tad ykn N kat ile
verimlilik katsays () in arpmna eit olur.
QG = N. .Qtekil (3.2)
Kazk grubu tama kapasitesi (QG) nin tekil kazk tama gc (Qtekil) ile kazk says
(N)e oran, kazk gurubu verimlilii () olarak tanmlanr.
QGrup
= (3.3)
N.Q tekil
Kazk grubu verimlilii; zemin parametrelerine, kazk grubu ve ekline, kazk uzunluu
ve kazk ara mesafesine bal olarak deikenlik gsterir.
Pratik olarak kohezyonlu zeminlerde kazk gurubu verimlilik katsays iin izelge
(3.1) deki deerler kullanlabilir veya Converse Labbare forml (3.4) yardm ile de
hesaplanabilir.
izelge 3.1 Grup verimi () tahmini neriler (Prakash ve Sharma, 1990)

Kazk Yerleimi (s) 3D 4D 5D 6D 8D
0.7 0.75 0.85 0.9 1
n -1 m + m -1 n
= 1- . (3.4)
90.m.n
n: Bir sradaki kazk says

m: Gruptaki kazk sra says
= arc tg (d/s)
s: Kazklar aras aks aral
D: Kazk ap
16
Blok Etkisi: Grup etkisi ile tama gc bireysel etki ile tama kapasitesinden daha
byk kmaktadr. ekil (3.2) de grnen kazk gurubu tama kapasitesi; (Terzaghi
ve Peck, 1967 ; Meyerhof, 1976 ) nn nerdii;
2
QGrup = cu . Nc .b + 4 . cu . b . Le (3.5)
forml ile hesaplanabilir.
ekil 3.2 Kohezyonlu zeminlerde kazk grubu tama kapasitesi

(Terzaghi ve Peck, 1967)
3.1.2 Kazk gruplarnn oturmas
Kazk gruplarnda birincil oturmalar sonucunda grubu oluturan tekil kazklarn oturma
deerlerinden fazla olacaktr. Bunun sebebi ise kazklarn zemine aktardklar
gerilmelerin kazk gruplarna gre ok daha derin bir alana iletmeleridir (ekil 3.3).
Burada aktarlan gerilmeden dolay sperpozisyon olur ve kazk tama kapasitesi tekil
kazklara gre azalma ve oturmalarda artlar olmaktadr (Das, 1999).
17
ekil 3.3. Kazk gruplarnda oluan gerilmelerin sperpozisyonu
(Tomlinson, 2004)
Kazk gruplarnn oturmalarnda bir ok farkl yntem kullanlmaktadr. Bunlar

aadaki gibi snflandrlabilir:
1. Ampirik formllere dayanan yntemler (Vesic, 1970; Meyerhof, 1976),

2. Yap zemin etkileimini ve gerilme sperpozisyonunu dikkate alan yaklamlar
(Poulos ve Davis, 1980),
3. Tekil kazklara ait yk-oturma grafiklerini grup etkileim faktrleri yardmyla
deitirmeye dayanan yaklamlar,
4. Kazk grubuna etkiyen ortalama yk altnda bir adet kazn oturmasnn oturma
oran Rs ile arplarak grup etkisini gze almaya dayanan yaklamlar,
5. Kazklarn yzeyden itibaren belirli bir derinlikte yer alan bir radye temel
tarafndan sembolize edilebilecei varsaymna dayanan edeer radye yntemi,
6. Kazk grubunun ve arasndaki zeminin bir btn olarak alglanarak grubun bir
tekil kazk gibi zmlenmesine dayanan blok yntemi, bu yntemde kazk ve
zeminin rijitlii hesaplanr ve ortalama oturma deeri elde edilir.
7. Sonlu elemanlar metodu (SEM) ve sonlu farklar metodu (SFM) gibi nmerik
yntemler.
Kohezyonsuz zeminlerde kazk grubunun oturmas: Kohezyonsuz zeminlerde, her

bir kaza eit ykleme yaplmas koulu ile kazk grubunun oturma miktar (S g),
normal olarak tek kazn oturma (St) miktarndan byktr. Bunun sebebi kazk
grubunun daha derin ve daha byk bir alana etkimesidir (ekil 3.4).
18
D
ekil 3.4. Kazk etki alanlar, grup kazk etki alan ve tek kazk
etki alan (Prakash ve Sharma, 1990)
Grup oturma miktarnn dizayn amac ile en basit yntem Vesic (1977) tarafndan
nerilmitir.
S =S. (3.6)
Sg = Kazk grubunun oturma miktar

St = Hesaplanm yada deney ile belirlenmi tek kazk oturma miktar
=Kazk grubu genilii
D = Bireysel kazk ap
Kohezyonlu zeminlerde kazk grubunun oturmas: Kazk grubunun kohezyonlu

zeminlerdeki oturma hesab iin, elastik oturmann hesab gibi elastik oturmann
yannda konsolidasyon oturmas hesab da dikkate alnmaldr. Konsolidasyon oturma
miktarnn hesaplanmasnn en basit yolu ekil 3.5de gsterilmitir.
19
ekil 3.5. Kohezyonlu zeminlerde srtnme kazklarnda oturma hesab iin gerilme
dalm (Vesic, 1977)
qall, zemin yzeyinden 2/3L derinliine tanan zemin basncdr. Bu derinlikteki

zemindeki oturma ihmal edilecek kadar kktr.
qall, zemin basnc (H-2/3L) kalnlndaki kil tabakasnn stne
uygulanmaktadr.
Bu kabullere dayanarak (H) konsolidasyon oturmas:
=[ /(1+ )]. [ 2/3 ]. [(

+ )/ ]
(3.7)
H = Konsolidasyon oturmas
v = (H-2/3L) tabakasnn tam ortasndaki mevcut efektif basn,
v= (H-2/3L) tabakasnn tam ortasndaki kazk yk ile artan efektif basn
Cc = Konsolidasyon katsays
eo = lk boluk oran
20
BLM IV
KAZIKLI RADYE TEMELLER ZERNE YAPILMI ALIMALAR
Bu zamana kadar kazkl temel hesaplarnda ykn tamamn kazklarn tad

varsaylmaktayd. Fakat radyenin zemin yzeyine temas sz konusu olduunda yk
radye ve kazk paylap aktarmaktadr. Bu durumda kazk says azalr ve ekonomiklik
salanm olur. Yaplan son almalarda aratrmaclar kazklarn oturmay azaltt
tasarmlarda ncelii tama gcn salama yerine kullanlabilirlik kouluna nem
vermektedirler. Kullanlabilirlik koulu ise toplam ve farkl oturma deerinin emniyetli
oturma deerinin altnda olmasdr (Poulos ve di., 2001).
Randolph (1994), kazkl radyelerin tasarlanmas iin yaklam tanmlamtr.

1- Geleneksel yaklam,
2- Snme kaz yaklam,
3- Farkl oturmalarn kontrol yaklam,
lk iki yaklam toplam oturmay gvenli deere indirir ki bu sebeple kazklar temelin
tamamna dzgn olarak datlr. nc yaklam ise direk farkl oturma deerlerini
azaltr (ekil 4.1). Bu yaklamda boyutlanan kazkl radye yk-oturma davrann
gsterir (Poulos 2000). Burada 0 erisi radye temelin yk-oturma erisidir ve tasarm
yknde ar oturmalar meydana gelmitir. Geleneksel yaklamla elde edilen 1
erisinde, temelin davran kazk grubu tarafndan belirlenmekte ve ykn byk
blm kazklar tarafndan tanmaktadr. Tasarm yknde sistemin davran dorusal
olabilir. 2 erisi snme kaz yaklamyla projelendirilmi kazkl radyeyi
gstermektedir. Kazklar iin gvenlik says geleneksel yaklamdakine gre daha
kktr ve daha az sayda kazk kullanlmtr, radye ise daha fazla yk tamaktadr. 3
erisi kazk tama gcnn tamamn kullanld ve kazklarn oturmay azaltc
elemanlar olduu durumdur. Tasarm yknde yk-oturma davran dorusal
olmayabilir ancak temel sistemi yeterli gvenlik saysna sahiptir ve oturma art da
salanmaktadr. 3 numaral eriye gre yaplan boyutlandrma ok daha ekonomiktir
(Poulos ve di., 1997; Poulos; 2001a).
21
ekil 4.1. Farkl tasarm yaklamlarna gre kazkl radye temellerin yk-oturma
davran erileri (Poulos, 2000)
4.1. Kazkl radye temellerin kullanm alanlar
Kazkl radyenin en etkin uygulama alan radyenin tama gcne yeterli fakat oturma
deerini at durumlardr. Sert killerden ve/veya sk kumlardan oluan ve temel
derinliince yumuak ve/veya gevek tabakalarn bulunmad zemin profilleri kazkl
radye kullanmna uygundur (Poulos, 1994). Bu artlarda radye tama gcn salar ve
kazk daha ok oturmalar azaltmak iin kullanlr. Dier yandan bu sistemlerin
yapmnn uygun olmayaca artlar, yumuak killerin veya gevek kumlarn yzeye
yakn bulunduu, s derinliklerde skabilir yumuak tabakalarnn yer ald,
konsolidasyon oturmasnn oluabilecei ve d etkiler sonucu ime gsterebilecek
zemin profilleridir. lk iki durumda, radyenin tama gc ok az olabilir, nc
durumda ise skabilir zemin tabaklarnn uzun sre sonundaki oturmalar, radyenin
sisteme katksn azaltlabilir. Konsolidasyon sonucu meydana gelebilecek radye-zemin
temas kaybndan dolay radye arlnn da kazklara aktarlmas veya oluabilecek
negatif evre srtnmesi sebebiyle kazklara gelen yk artar ve temel sisteminin
oturmalar byr. iebilen zeminlerde ise, kazk boyunca yukar doru zemin hareketi
ve radye altnda oluan gerilemeler kazklarda ekme gerilmesinin artna neden olur
(Sinha ve Poulos, 1997; Poulos, 1993). Katzenbach ve Moorman (2001)a gre, tabakal
zemin profilinde elastisite modl oranlar E1/E2 1/10 ise veya kazkl radye altnda
organik zemin, dolgu veya yumuak bir tabaka mevcut ise kazkl radye kullanm
uygun deildir. Ayrca kazk yk/toplam yk olarak ifade edilen kazkl radye kat
22
says kr, 0,9dan byk ise bu sistemler tercih edilmemelidir. kr=0 radye temeli, kr=1
kazkl temeli ifade etmektir (ekil 4.2).
ekil 4.2. Kazkl radye temel katsays ile kazkl radyenin oturmas/radyenin oturmas
arasndaki bant rnei (Katzenbach ve di., 1998)
4.2. Kazkl radye temellerin uygulama rnekleri
Kazkl radye tasarmnda birok metot olmasna ramen uzmanlarn onaylad bir
yntem bulunmamaktadr. Fakat uygulanan sistemler uzun sredir baarl sonular
vermektedir. ISSMGE TC18 tarafndan hazrlanan raporda literatrdeki almalardan
24 adet rnek seilerek yaynlanmtr (ONeill ve di. 2001). Bu rneklerde proje
detaylar verilmeden bahsedilmitir. Bunlar ngilteredeki almalardan bahseden
Cooke (1986), Almanyadaki vakalardan bahseden El-Mosallamy (2002), Franke ve
di. (2000) saylabilir.
Kazkl radye uygulamalar konusunda olduka ok yayn bulunmaktadr. rneklerin

yaynlanmas mhendisler iin iyi birer referans olacaktr.
23
4.3. Kazkl radye temeller zerindeki model almalar
Bte problemlerinden tr gerek veya ilk rnek model yapm zordur. Santrifj
deney sistemi modellemede boyut ve zaman almasnda etkilidir ancak kurulumu ve
kullanm maliyetli bir sistemdir. Bu nedenlerden tr sistem zerinde fiziksel alma
iin saysal analiz ve tasarm yntemleri kadar rnek bulunmamaktadr.
Laboratuvar (1g) artlarnda yaplm model deneyleri: Whitaker (1961), laboratuvar

artlarnda yapt almasnda rijit kazk balnn kohezyonlu zemin ile temas ettii
(kazkl radye) ve baln olmad (veya zeminle temasnda olmad kazkl temel)
iki farkl sistemi incelemi ve kazkl radye temelin tama gcnn kazkl temele gre
daha yksek olduunu ifade etmitir.
Cooke (1986), bu deneylerin sonularn yeni deneylerle karlatrm ve Whitaker

(1961)n ifadesini dorularken kazklarn oturmaya etkisini de incelemitir. Oturmalar
azaltmak amacyla kullanlan kazklarn saysnn arttrlmasnn, 4 kazk apnda daha
kk kazk aral deerinden sonra nemli bir fayda getirmediini belirtmitir. Kazk
boyu radye geniliinden ne kadar fazla ise elde edilen oturmadaki azalma da o kadar
fazladr.
Santrifj kullanlan model almalar: Bu model almasnda nce sistemdeki kazk

davrannn modellenmesi kontrol edilmitir. Ko ve di. (1984) de gerek boyuttaki
prototiplerde iki ayr ykleme deneyini santrifj modelini farkl ivme deerlerinde
testini yaptlar ve ortaya kan verilerin sistemin davrann incelemede kullanlacan
belirtmilerdir.
Thaher ve Jessberger (1991a, 1991b) 150g ivme deerinde 4 ayr gurupta yaptklar
deneylerde kazkl radye temelin yk-oturma davranyla birlikte yk dalmn da
incelemilerdir. Bilim insanlarna gre, kazk aral/kazk ap oran olan s/D kazkl
radye temellerde davran etkileyen en nemli etken olmaktadr. Ayrca
konsolidasyonlar sonucu kazklara gelen yk oranlarnda art olmutur.
24
4.4. Kazkl radye temellerin analizleri
Literatrde, analiz iin kullanlan 3 grup yntem bulunmaktadr (Poulos ve di.,1997;

Poluos, 2001b). Bunlar basitletirilmi hesap yntemleri, yaklak saysal analiz
yntemleri ve ileri saysal analiz yntemleridir.
Basitletirilmi hesap yntemleri:
Davis ve Poulos (1972) / Poulos ve Davis (1980): Bu iki bilim insan Poluosun yapt
almalar temel alarak kazkl radyenin 3 dorusal paradan meydana gelen
basitletirilmi yk-oturma grafiini elde etmeye yarayan bir hesap yntemi
sunmulardr. Yntemin olumas radyenin maksimum tama gcnde gereken
oturmann kazk grubu oturmasndan daha byk olduunun grlmesidir. Bu yntem
sadece tam rijit veya esnek radye iin uygulanabilir.
ekil 4.3. Kazkl radye temellerin basitletirilmi yk-oturma grafii

(Poulos ve Davis, 1980)
Randolph (1983-1994): Kazk sisteminin davranndan yola karak, kazkl radye

temel sisteminin davrann etkileim faktrlerinden yararlanarak elde etmitir. Fakat
bu yntem sadece temel sisteminin dorusal davrann iin geerlilik kazanmaktadr.
Kazkl radye sistemin rijitlii kkr, kk ve kr srasyla kazk grubu ve radyenin rijitlikleri
olmak zere etkileim faktrne bal olarak hesaplanabilir.
25
( )
kkr = (4.1)
ifadesiyle hesaplanrken sistemde radye tarafndan tanan ykn oran ise:
( )
= = ( )
(4.2)
olur. Burada Pkr, Pr ve Pk srasyla kazkl radye, radye ve kazklara gelen yklerdir.
etkileim faktr, rb yarapnda balk ve r yarapnda oluan tekil sistem iin:
( / ) ( )
= 1 (4.3)
( )
olarak hesaplanr. Burada rm maksimum etki yarapn temsi ederken kazk etki
yarapn gsterir. Bu bant ok kazktan oluan radye sistemlerinde rb her kaza
den radye alann edeer yarapn kullanr. Grup boyutu bydke etkileim
faktr kazk aral, narinlii ve rijitlikten bamsz olarak 0.8 deerine
yaknsamaktadr (Clancy ve Randolph, 1993).
Poulos-Davis-Randolph, PDR (Poulos, 2000, 2001b): PDR yntemi yukarda

aklanm olan iki yntemin ortak sonucu olarak ortaya kmtr. nce belirlenen
kazk saysna gre sistem rijitlii kkr ifadesi hesaplanmaldr. Bu ifadedeki kazk grubu
rijitlii kk (Poulos ve Davis, 1980; Fleming ve di., 1992; Poluos, 1989) ve radye
rijitlii kr ( Frase ve Wardle, 1976; Mayne ve Poulos, 1999) elastik teorinin yardmyla
klasik yntemlerle hesaplanabilir. Radye yknn toplam yke oran ise:
= = (4.4)
Buradan, P1 yk:
= (4.5)
26
olarak elde edilir. Burada Pku, kazk grubu son tama gcdr. P1 ykne ulancaya
kadar sistem rijitlii iin kkr deeri alnr. Bu deerlerle ilk metottun yardmyla kazkl
radyenin oturmas:
= + (4.6)
Burland (1995): Kazklarn kapasitesinin tasarm yknde tamamnn kullanld ve

kazklar oturma azaltc eleman olarak kullanan basitletirilmi yntemdir (ekil 4.4).
ekil 4.4. Kazkl radye temel tasarm iin Burland yaklam (Burland, 1995)
Randolph (1994): Kazkl temelin oturma hesabnda yararlanlan edeer radye ve

edeer ayak yntemlerinin, kazkl radye temelin oturma hesab iin de uygun
olduunu belirtmitir. Kazk gruplarnn oturma hesaplarnda en sk kullanlan
yntemler olan basitletirilmi yntemler bahsedildii gibi edeer radye temel
yntemi ve kazk gruplarnn blok davrann esas alan edeer ayak yntemidir.
Bu iki yaklamdan hangisinin kullanlacana karar vermek iin toplam kazk says
(nt), kazk aral (s) ve kazk uzunluuna (L) bal olarak tanmlad grn
oranndan faydalanmaktadr.
R grn oran:
.
R= (4.7)
ifadesiyle hesaplanr. R>4 olduu durumlarda edeer radye yntemini kullanmak daha
uygundur.
27
ekil 4.5. Edeer ayak (kazk) yntemi (Castelli ve Maugeri, 2002)
Edeer radye ynteminde, kazkl radye temel, 2L/3 derinliinde bulunduu varsaylan
radye ile temsil edilir (Tomlinson, 2001). Edeer radye boyutunu belirlemek iin
uygulanan ykn oranyla yayld kabul edilir (ekil 4.6). Sistemin oturmas,
edeer radyenin oturmas ve edeer radye stnde kalan kazk boyunun elastik
skmasnn toplam olarak bulunur. Bu kabulden sonra radye temel iin oturma analizi
yaplarak oturmalarn yaklak deeri elde edilir. Bundan sonraki admda iri daneli
zeminlerde sadece elastik oturma gz nne alnrken, ince daneli zeminlerde ise
konsolidasyon oturmas ve elastik oturma beraber hesaplanr. Van Impe (1991)e gre,
toplam kazk kesit alan/kazk grup alan orannn 0.10dan byk olduu durumlarda e
deer radye ynteminin kullanlmas uygundur.
ekil 4.6. Kazklarda gerilme aktarmlar a) Srtnme kazklar, b) U ve srtnme

kazklar, c) U kazklar (Tomlinson, 2004)
28
Edeer radye temel yntemi ou kez arazi ykleme deneylerinin sonularyla
rtmektedir. Kazklar aras mesafelerin etkileri, kazk gruplarnn etkileimini
yeterince dikkate alnmamas bu yntemin zayf noktalardr. Bu sebeplerle kark bir
geometriye sahip deiik uzunluktaki kazklarn oluturduu sistemler dikkatlice
incelenmelidir (Geopublications of Hong Kong, 2006).
Edeer ayak yntemi: Bu yntem kazk grubu ve arada ki zeminin birlikte alt ve
ayn rijitlie sahip tek kazkm gibi dnerek ayrca kazk grubu altnda skabilir
zemin tabakasnn bulunmas halinde burada oluacak konsolidasyon oturmasn
hesaplamak iin kullanlr. Bu durumda edeer kazk boyutu gruptaki kazklarn
boyuna ve kazk genilii grubun alannn (kazklar arasnda kalan zemin dhil)
karekkne eit alnr. Ancak Poulos (2002)un yapt almada edeer ap bulmak
iin alann karekk 1,13-1,27 arasnda bir katsay ile dzenlenir. Belirtilen deerden
kk olan u kazklar, byk olan ise srtnme kazklar iin kullanlr.
Yaklak saysal analiz yntemleri:
Yaylar zerinde erit yaklam: Radye temel eritleri, kazklar ise yaylar ifade
etmektedir. Sistem Poulos (1991)un elastik teoriden yararlanmasyla ortaya kmtr.
Yaylar zerinde plak yaklam: Radye elastik bir plak, kasklar ise yaylar temsil eder.
Bilim insanlarnn farkl almalar sonucu bu yaklamda, kazk ve radye yklerini,
toplam ve farkl oturmaklar ile radyenin eilme momentleri hesaplanabilmektedir.
leri saysal analiz yntemleri:
1. Snr eleman yntemi: Bu yaklamda sistem elemanlar kazk ve radye paralara

blnr ve tm zemin-temel ara yzey elemanlara ayrlr. Sistemin zmm iin
genelde Mindlin (1936) fonksiyonu kullanlr. Temel davrannn zm ise sonlu
eleman-farklar yntemlerinden birisiyle zlr (Randolph, 1994).
2. Basitletirilmi sonlu eleman yntemleri: Bu yntem sistemi dzlem deformasyon

problemi (Desai ve di., 1974; Prakoso ve Kulhawy, 2001) veya eksenel simetrik
problem (Hooper, 1973; Pressley ve Poulos, 1986) olarak alan yntemdir. Bu iki
29
durumda da temel ve sistem sonlu elemanlar kullanlarak ifade edildiinden, dorusal
olmayan davranlar gz nne alnabilmektedirler. ki fazl zemin yaps analizlere
dhil edildiinde konsolidasyonda tr kazklar arasnda yk dalmnn deiimini ve
oturmalarn elde etmek mmkndr. Bu iki yntem dnda melez yntemler ve
boyutlu sonlu elemanlar yntemi de bulunmaktadr.
3. Melez yntemler: Farkl metotlarn bir arada kullanld yntemdir.
4. boyutlu sonlu eleman yntemi: Bu yntem kazkl radye temellerin zmlerinde

en uygun sonular vermesine ramen, bilgisayarlarn kapasitelerinin snrl olmasndan
tr ve zaman sorunlarndan tr fazla tercih edilen bir yntem deildir. Ancak son
dnemde teknolojideki gelimelerden tr bu metot bilim insanlar tarafndan tercih
edilmeye balanmtr.
Trkiyede kazkl radye temel zerine yaplan lisansst almalar:
lkemizde kazkl radye zerine bir ok tez almas yrtlmtr. zellikle sonlu
elemanlar yntemi kullanlarak, kazkl radye temellerin davran incelenmitir (Gk,
1998; Karaahin, 1999; Salam, 2003; Sert, 2003; zdemir (2006; Gk (2007;
Trkmen, 2008; ztrk, 2008; Kaltakc, 2009; Yaln, 2010; Demirci, 2012).
Gk (1998) yksek lisans tez almasnda fotoelastik laboratuvar deneyleri yardmyla

radye kazk zemin arasndaki etkileimi, kazklar ve radye arasndaki yk dalmn
ve oturma davrann aratrmtr. Fotoelastik deneylerden elde edilen sonular,
bilgisayar analiz program ile karlatrmtr.
Karaahin (1999) yksek lisans tez almasnda, literatr taramas ve arazi deneyi
almas yapm olup, bu almadan elde edilen sonulara bal, radye kazk
etkileimi ve kazklarla radye arasndaki yk paylamn incelemitir.
Salam (2003) yksek lisans tez almasnda, kazk gruplarnn oturma analizlerinin
elle zm metotlarn incelenmitir. Oturma oran, edeer ayak, edeer radye
metotlarn incelemi olup, farkl durumlar iin hangi metodun uygun olduu
bulunmaya almtr.
30
Sert (2003) doktora tez almasnda, boyutlu sonlu eleman yazlm ile kazkl radye
temel modelleri zmlemitir. Seilen zemin kesitinde temel kalnl, kazk says,
ap ve yerleimi deitirerek kazkl radye temel oluturarak parametrik alma
yrtmtr. Elde edilen saysal deerlere bal olarak oturma ltlerini salayan en
uygun kazk yerleimini belirlemitir.
zdemir (2006), yksek lisans tez almasnda, Plaxis sonlu elemanlar yazlm
kullanlarak, oluturulan parametrik modellerde kazk boyu, kazk aral, kazk ap,
ykleme eidi, kazk says ve zemin cinsi gibi parametrelerin deiimiyle radye
altnda oluan taban basnc deiimini incelemitir.
Gk (2007) doktora tez almasnda, boyutlu sonlu elemanlar analizleri ve model

deneyleri kullanarak kazkl radye temellerin davrann incelemi, balang
aamasnda kullanlacak basit bir hesap yntemi nermitir.
Trkmen (2008) doktora tez almasnda laboratuvar ve saha deneyleri yaparak, kazkl
radye temellerin yk tama davrann incelemitir.
ztrk (2008) yksek lisans tez almasnda, Poulos (2000) tarafndan nerilen bir elle
hesap yntemi ile boyutlu bir sonlu elemanlar program yardmyla saysal
uygulamasn yapp sonular karlatrd.
Kaltakc (2009) yksek lisans tez almasnda, ar konsolide killer zerinde ina
edilmi kazkl radye temellerin dzgn yayl yk altndaki oturma davranlarn, farkl
kazk yerleim planlarn ve yk seviyelerini incelemitir. Yaplan analizleri daha nce
yaplm olan bir almayla karlatrmtr.
Yaln (2010) yksek lisans tez almasnda, boyutlu sonlu elemanlar paket
program ile radye temel, kazkl radye temel ve kazkl temellerin dey ve yatay
ykler altndaki davrann incelemitir. nceleme sonucunda, st yapdan gelen yksek
mertebedeki yklere bal olarak, kazkl radye temelin daha ekonomik ve gvenli bir
sistem olduunu belirtmitir.
31
Demirci (2012) yksek lisans tez almasnda, kumlu zeminlerde kayma modl
azalmnn, dey yk altndaki kazk davranna etkisini sonlu elemanlar yazlm
kullanarak incelemitir. Analiz sonularn kullanlan bantlar ve farkl bir sonlu
elemanlar yazlm sonularyla karlatran Demirci (2012), rijitlik azalmnn dikkate
alnd zemin modellerinde, ekonomik tasarm yapmann mmkn olduu sonucuna
ulamtr.
32
BLM V
SONLU ELEMANLAR YNTEM VE PLAXIS
5.1. Sonlu Elemanlar Yntemi
Sonlu elemanlar yntemi, karmak ve elle hesaplanmas olduka zaman alan, hatta
imknsz olan mhendislik problemlerine kabul edilebilir bir yaklamla zm arayan
bir saysal zm yntemidir. Bu yntem esas olarak fiziksel bir sistemin matematiksel
olarak ifade edilmesine dayanr. Buna gre deiik ve karmak geometriye sahip
sistemler, ok sayda basit geometriye sahip paraca blnerek bu paracklarn ayr
ayr zlmesi suretiyle analiz edilir. Bu aamada sistem paralanrken esas sistemde
yer alan sreksizlikler dikkate alnmaldr. rnein farkl malzeme zelliklerine sahip
geometriler kendi ierisinde paralara ayrlmaldr. Ayrlan paralar birbirlerine dm
noktalar ile balanmak suretiyle esas geometriyi olutururlar ve her bir para iin
denge denklemleri yazlarak bilinmeyenler snr artlar yardmyla elde edilir. Her
elemann ekli, bu eleman oluturan dm noktalarnn koordinatlaryla belirlenir. Bu
ekilde yaplan analizin bir boyutlu olmas durumunda elemanlar dorusal, iki boyutlu
olmas durumunda elemanlar kare, gen ya da dikdrtgen ve boyutlu olmas
durumunda gen prizma, dikdrtgen prizma vb ekillerden oluurlar. Her dm
noktasnn belirli bir serbestlik derecesi vardr ve bu serbestlik dereceleri elde edilmesi
gereken bilinmeyenleri iaret etmektedir. zm iin bir asl deiken seilerek tek bir
elemanda bu deikenin davran modellenir ve matris hesap yntemiyle tm sisteme
uygulanarak bilinmeyenler hesaplanr. Elde edilen ana deikenler yardmyla ikincil
deikenler elde edilir (Brinkgreve ve Broere, 2006).
Geoteknik mhendisliinde sonlu elemanlar yntemi esas olarak deplasmanlarn

hesaplanmasnda kullanlmaktadr. Dier bir deyile deplasmanlar ana deikenleri,
deplasmanlar yardmyla hesaplanan gerilme ve zorlanmalar ikincil deikenleri
belirtmektedir. Bu dorultuda, sonlu eleman ynteminin ileyii modelin sonlu
elemanlara ayrlmas, elemanda ykleme sonucu oluacak deplasmanlar yanstacak
deplasman modellerinin seilmesi, elemann geometrik ve malzeme zelliklerinden
elde edilen denge denklemleri katsaylarn ve minimum potansiyel enerji ilkesinden
faydalanlarak elde edilen katsaylar ieren rijitlik matrisinin oluturulmas ve
oluturulan eleman rijitlik matrislerinin ve yk vektrlerinin toplanarak sistemin btn
33
iin rijitlik matrisi ve yk vektrnn elde edilmesi eklinde zetlenebilir. Tek bir
eleman iin rijitlik matrisi [k], yk vektr {Q} ve dm deplasman vektr {q}
arasndaki iliki u ekilde ifade edilir (Yaln, 2010):
[ ]. { } = { } (5.1)
Her bir elemann rijitlik matrisinin toplanmas suretiyle elde edilen sistemin rijitlik
matrisi [K], tm sistem iin dm noktalar deplasman vektr {r} ve toplam yk
vektr {R} arasndaki iliki ise aadaki bant yardmyla aklanabilir:
[ ]. { } = { } (5.2)
Bu iki eitliin zlmesi iin snr koullarnn belirlenmesi ve bu iki eitliin uygun
ekilde ilikilendirilmesi gerekmektedir. Eitliklerin zlmesi ile bilinmeyen ana
deikenler elde edilir. Lineer analizlerde dorudan zm yaplrken, dorusal
olmayan zemin davran iin analizlerde her bir yk admnda yk vektrleri ve rijitlik
matrisleri tekrar oluturularak zmlenmektedir. Deplasmanlarn elde edilmesini
takiben gerilme ve zorlanmalar deplasman deerlerine bal olarak hesaplanmaktadr
(Yaln, 2010).
Sonlu elemanlar yntemi esas olarak ana admdan olumaktadr. n sre olarak
adlandrlan ilk admda, sistemin geometrisi, malzeme zellikleri, yapsal elemanlar ve
ykler tanmlanmakta, hesap aamas olan ikinci aamada sistem sonlu elemanlara
ayrlarak her bir eleman iin bilinmeyenler yukarda bahsedilen ekilde zlp dm
noktalarndaki bilinmeyenlerin toplanmas suretiyle tm sistem iin birincil ve ikincil
deikenler elde edilmekte, sre sonras olarak adlandrlan son aamada ise elde
edilen birinci ve ikincil deikenlerin tm sistem zerindeki deerleri grlp
izlenebilmektedir (Brinkgreve ve Broere, 2006).
5.2. Plaxis 2D ve 3D Foundation Sonlu Elemanlar Program
Plaxis 3D Foundation program, tezde kullanlan ierik ve zellik asndan Plaxis 2D

programnn zelliklerini kapsamaktadr. boyutlu yazlmda iki boyutlu yazlma
nazaran 3. eksen (z) bulunmaktadr. Bu balamda, zellik olarak 2D yi de ieren Plaxis
34
3D Foundation yazlmndan bahsedilmitir.
Sonlu elemanlar yntemi kullanlarak Hollanda Delft Teknik niversitesinde

gelitirilen PLAXIS yazlm, geoteknik mhendisliinde hem statik hem de dinamik
ykler altnda karmak geometriye sahip sistemlerin deformasyon ve stabilite
analizinde sklkla tercih edilen ve olduka pratik bir programdr. Tercih edilmesinin
sebebi kullanm kolaylnn yansra, zeminin elastoplastik davrann, balang
gerilme durumunu, yap zemin etkileimini dikkate almas olarak gsterilebilir. Bu
alma kapsamnda kullanlan ve PLAXIS yazlm, zellikle ky yaplar da dahil
olmak zere temel sistemlerinin analizinde kullanlmak zere gelitirilmi bir sonlu
elemanlar programdr (Brinkgreve ve Broere, 2006). Bu programla yaplan
almalarda tabakal zemin, karmak geometriye sahip sistemler, farkl ynlerde
ykleme gibi bir ok durum dikkate alnabilir. PLAXIS yazlm, Blm 6.1de de
belirtildii gibi 3 ana blmden olumaktadr. lk olarak, input Giri blmnde
sistemin geometrisi ve snr artlar tanmlanr, zemin ve yap elemanlarnn malzeme
zellikleri belirlenir, etkiyen yk tipleri (izgisel yk, yayl yk vb.) ile etkidikleri
noktalar seilir ve bir sonraki aamaya gemeden hemen nce iki boyutlu sonlu eleman
a, bu iki boyutlu an y eksenindeki alma dzlemleri boyunca birbirine balanmas
suretiyle ise boyutlu sonlu eleman a oluturulur. boyutlu sonlu eleman a 15
dm noktal gen sonlu elemanlardan olumakta olup komu elemanlar birbirlerine
ortak dm noktalar vastasyla balanrlar. kinci aama olan calculation hesap
aamasnda yapm aamalar tanmlanr, her bir dm noktasndaki ux, uy ve uz
yerdeitirmeleri Blm 6.1de belirtildii gibi hesaplanr. Yerdeitirmelerin aksine,
gerilme ve zorlamalar her bir elemann Gauss (gerilme) noktalarnda hesaplanmaktadr.
15 dm noktal bir elemanda 6 gerilme noktas bulunmaktadr (ekil 5.1). nc ve
son aama olan output kt blmnde ise yaplan hesaplamalarn sonular
grlebilmekte, nceden belirlenmi baz noktalarda gerilme-ekil deitirme ve tama
gc davrann gsteren dier diyagramlar izdirilebilmektedir (Brinkgreve ve Broere,
2006).
Zeminin gerilme-ekil deitirme davrann belirleyen faktrlerden birisi de, zemini

tanmlarken hangi model kabulnn kullanlddr. Plaxis 3D Foundation yazlm,
zemin mekaniinde sklkla kullanlan lineer elastik ve elastoplastik Mohr-Coulomb
zemin modellerinin yansra, zeminin hiperbolik elastik-plastik davranna izin veren
35
pekleen zemin (Hardening Soil) ve yumuak zemin akma modeli (Soft Soil Creep)
gibi farkl kabullere dayanan zemin modellerinin kullanmna olanak tanmaktadr
(Brinkgreve ve Broere, 2006).
styapnn tipine ve zemin koullarna bal olarak sistem drenajl veya drenajsz
olarak modellenebilmektedir.
ekil 5.1. Plaxis 3D Foundation Yazlmnda Kullanlan Sonlu Elemanlar

(Brinkgreve ve Broere, 2006)
Elastik-ideal plastik Mohr-Coulomb modelinde Elastisite Modl E ve Poisson Oran v

zeminin elastik zelliklerini temsil ederken, kohezyon c ve isel srtnme as
plastik, hacimsel genleme as ise hacim deitirme zelliklerini temsil etmektedir.
Bu modelde elastik ve plastik davran net snrlarla belirlenmitir (ekil 5.2). Ayrca
zemin ierisinde Elastisite Modl Enin lineer artmas durumunu modellemek de
mmkn olabilmektedir. Gerekte Mohr-Coulomb modeli zeminin davrann ilk
admda incelemek iin olduka uygun olup elde edilen gerilme ekil deitirme
deerleri gerekle olduka byk bir uyum ierisindedir (Yaln, 2010).
ekil 5.2. Zeminde Mohr Coulomb gerilme-ekil deitirme davran modeli

(Brinkgreve ve Broere, 2006)
36
Zeminin elastoplastik davrann tanmlayan dier bir model Pekleen Zemin
(Hardening Soil Model) olup bu modelin Mohr-Coulomb modelinden fark, akma
yzeyinin asal gerilme aral ile snrl olmayp, plastik ekil deitirmeye bal olarak
genileyebilmesidir. eksenli basn deneyi sonucunda elde edilen gerilme- ekil
deitirme diyagram Mohr-Coulomb modelinde dorusal olarak temsil edilirken
Pekleen Zemin modelinde hiperbolik olarak kabul edilmektedir, bu da gerek zemin
davranna daha yakn sonularn elde edilmesini salamaktadr. Buna ilaveten, zemin
rijitliinin, zemine etkiyen gerilme artna bal olarak artt hesaba katlmakta,
dolaysyla bu modelde tm rijitlikler belirli bir referans gerilme alnarak belirlenmekte,
yazlm zeminde gerilme artna bal olarak rijitlik artn baka bir ileme gerek
kalmakszn dikkate almaktadr. Pekleen Zemin modelinde, Mohr- Coulomb zemin
modelinin tanmnda detayl olarak yer verilen Elastisite Modl dndaki drt
parametreye ek olarak, eksenli basn deneyinden elde edilen ayr Elastisite
Modl parametresi ile zeminin davran daha hassas bir ekilde tanmlanabilmektedir.
Bu parametreler, eksenli basn deneyinden elde edilen elastisite modl E 50 olup,
grafiksel tanmlar ekil 5.3de verilmitir. Tekrarl ykleme boaltma deneyinden elde
edilen elastisite modl Eur olarak isimlendirilmekte olup, pratikte u ekilde
hesaplanabilmektedir (Brinkgreve ve Broere, 2006):
Eu r = 3* E 50 (5.3)
ekil 5.3. eksenli basn deneyinden elde edilen elastisite modl E50nin
belirlenmesi (Brinkgreve ve Broere, 2006)
Konsolidasyon deneyinden elde edilen rijitlik modl Eoed ise dometre deneyinde elde
edilen gerilme ekil deitirme erisinin dorusal ksmnn eimine eittir. Bu
parametreye ek olarak zeminin rijitliinin gerilme artna ne derece bal olduunun
37
belirlenmesinde nemli bir rol oynayan bir katsay olan m u ekilde ifade edilmektedir
(Brinkgreve ve Broere, 2006).
. .
= . .
(5.4)
Bu bantda pref referans alnacak gerilmeyi, c kohezyonu, E ref

ise referans gerilmesi
mertebesindeki elastisite modln temsil etmektedir.
38
BLM VI
YAPILAN PARAMETRK ALIMA: MODELLEME VE ANALZLER
6.1. Materyal ve Metod
alma kapsamnda kullanlacak model, kil zemine (izelge 6.1) oturan yapy temsil
edecek olup, dey yk altnda temel sistemin davran ksa periyotlu (drenajsz)
analize gre iki (2D) ve (3D) boyutlu olarak aratrlmtr. Bu sistem radye temel
tabannn zemin ile temas halinde olduu kazkl radye temel olarak belirlenmitir.
styapdan gelen ykler yayl yk olarak modellenmi olup, 20m x 20m lik bir alanda
yapya etkiyen ykn yaklak 1,5 kat mertebesinde bir yk (tabanda 100 kPa) etkidii
varsaylmtr.
Gerilmelerin yksek olduu ya da kritik oturma davran gsterebilme olasl

bulunan blgelerde eleman saysnn fazla olmas geree yakn sonular elde
edilmesini salamaktadr. Ancak bu durum, hesap iin gerekli zamann artmasna neden
olmaktadr. Ayrca yine Engin ve di. (2007) tarafndan sonlu eleman ann sk ve
ok sk olarak modellenmesi halinde zellikle stabilite analizlerinde beklenenden
daha nce gme durumu gerekleebildii belirtilmitir. Bu sebeple her problem iin
uygun a sklnn belirlenmesi gerekmektedir. Seilen modellerin tamamnda ayn
eleman skln kullanmak yerine blgesel olarak artrmak hesap aamasndan tasarruf
etmeyi salad iin tercih edilmektedir. Bu almada da sonlu elemanlar a orta
sklkta modellenmi, ancak radye temel altnda oluan gerilme ve deformasyonlarn
fazla olmas beklendii iin eleman says artrlmtr.
Analiz edilecek sistemin snr artlarndan etkilenmemesi iin sonlu eleman ann
oluturulaca geometrinin x, y ve z eksenlerinde yeterince byk bir alanda yer almas
gerekmektedir. Bu balamda 3 boyutlu da 50m x 50m x 50m boyutlarnda 2 boyutlu da
ise x, y eksenlerinde 50m x 50m boyutunda oluturulacak bir geometride snr
artlarndan etkilenme durumunun gereklemeyecei yaplan almalar sonucu
belirlenmitir (ekil 6.1).
39
ekil 6.1. Sonlu elemanlar model profilleri a) 2D temel sistem profili, b) 3D temel
sistem profili
6.2. Malzeme zellikleri
Sistem tek tabakal zemin zerinde modellenmitir. Modellenecek zemin normal

konsolide bir kil tabakas olarak seilmi olup, literatrde salkl sonular verdii
belirtilen pekleen zemin (Hardening Soil) modeli kullanlmtr (Sert, 2003). Killi
zeminlerin drenajsz analizlerinde nerilen yntem, drenajl kayma mukavemeti
parametrelerinin kullanlmasdr (Berilgen, 2010). Kullanlan zeminin malzeme
parametreleri izelge 6.1 de verilmektedir.
izelge 6.1. Analizlerde kullanlan zeminin malzeme parametreleri.
Parametre Birim Byklk

Kuru birim hacim arl, d kN/m3 18
3
Suya doygun birim hacim arlk, sat kN/m 18.5
2
Elastisite Modl, E50 kN/m 2x104
Rijitlik Modl, Eoed kN/m2 2x104
Boaltma-yeniden ykleme elastisite modl, Eur kN/m2 6x104
sel srtnme as, - 25
2
Kohezyon, c kN/m 2
Arayz Mukavemeti, Rinter - 1.0
Temel sisteminin davrann geree uygun olarak modellemek iin, kazk-zemin

etkileiminin doru olarak modellenmesi byk bir nem tamaktadr. Yer
40
deritirmenin kk olduu durumlarda, dier bir ifadeyle elastik snr iinde kalmas
halinde, kazn zeminle birlikte hareket ettii varsaym geree uygun sonularn elde
edilmesi iin yeterli bir yaklam olurken, yer deitirmenin byk olduu durumlarda
kazn zemine gre rlatif yer deitirmesini inceleyebilmek iin daha gelimi
modellere ihtiya duyulmaktadr (Engin, 2007).
Geleneksel kazk elemanlarnda kazk zemin etkileimi kazk evresinde ve ucunda

kullanlan arayz elemanlaryla modellenmekte ve bu yntem zm sresini
artrmaktadr. Gml kazk modelinde ise kazk boyutlu bir hacim eleman deil,
bir kiri (izgi) eleman olarak modellenmekte ve zemini herhangi bir noktada herhangi
bir dorultuda kesebilmektedir. Temel mhendisliinde olduka byk bir neme haiz
olan kazk- zemin etkileimi, kazk ve zemin dm noktalar arasndaki rlatif yer
deitirme ile tanmlanmaktadr. Sz konusu dm noktalar kazk gvdesi boyunca
gml arayz elemanlaryla, kazk ucundaki zemin direnci ise dorusal olmayan yay
elemanlaryla modellenmitir. Kazk kapasitesi bu modelde girdi bilgisi olup, evre
srtnmesi kazk eperi boyunca sabit ya da deiken olarak tanmlanabilmektedir.
Radye plak iin kullanlan deme eleman ve radye plak altna yerletirilen kazklar
temsil eden gml kazk elemanlar lineer elastik ve izotropik olarak modellenmitir.
Kullanlan radye temel ve gml kazk elemanlarnn malzeme parametreleri izelge
6.2 de verilmektedir.
izelge 6.2. Analizlerde kullanlan yapsal elemanlarn malzeme parametreleri.
Parametre Birim Byklk

Birim hacim arl, kN/m3 24
2
Elastisite Modl, E kN/m 3x107
Poisson Oran, - 0.2
2
Kayma Modl, G kN/m 1.25x107
Temel Kalnl, d m 1
Kazk ap, D m 0.6
Kazk boyu, L m 18
41
6.3. Hesap Aamas
Yukarda bahsedilen geometri ve malzeme zellikleri tanmlandktan sonra nce iki

boyutlu, daha sonra oluturulan bu iki boyutlu an y eksenindeki alma dzlemleri
boyunca birbirine balanmas suretiyle ise boyutlu sonlu eleman a oluturulmutur.
Hesap aamasnda Plaxis programnn Staged Construction zellii kullanlm, temel

sistemini oluturan elemanlarn imalat ve yklerin etkinletirilmesi geree uygun
ekilde kademeli olarak gerekletirilmitir.
6.3.1. Kazkl radye temelin iki boyutlu (2D) modellenmesi
Sistemin Plaxis 2D programnda Genel Ayarlar blmnde x, y dzleminde 50m x

50m lik alma ekseni oluturulduktan sonra; Geometri izgisi komutu ile radye
temel ve kazklar, aks mesafesi ve kullanlan derinlik ve ap llerine bal olarak
yanal grn olarak izilmitir. Kullanlan zeminin malzeme parametreleri (izelge
6.1) ve yapsal eleman malzeme parametreleri (izelge 6.2) tanmlanmtr. Radye
temel zerine etkiyecek 100 kN/m2 yayl yk oluturulduktan sonra (ekil 6.1), rg
a (generate mesh) oluturulmutur (ekil 6.2).
ekil 6.2. Plaxis 2D A Oluturma (Generate Mesh)
42
Balang koullar, yer alt su seviyesi seildikten sonra hesap aamasna geilir. Hesap
aamasnda etki edilen yk aktif edilerek, zmlenen rg anda curves program
sekmesinde yk - dey deformasyon grafii izilmesi istenen noktalar seilir ve kazk
temel sistemi model zmlemesi tamamlanmtr. Output blmnde zm
sonular ve seilen noktalara bal yk - deformasyon davran grntlenmitir.
6.3.2. Kazkl radye temelin boyutlu (3D) modellenmesi
Plaxis 3D Foundation programnda; Kazk ap 0.6m ve boyu 18m olan kazklardan

oluan 3x3 kazkl sistem oluturulmutur. Oluturulan bu sistemler s=2D, s=3D, s=4D,
s=6D, s=8D kazklar aras aks mesafesinde zlerek meydana gelen kazkl radye
temelin davran irdelenmitir.
Kazkl temel sistemine etkiyen dey ykler altnda, yapsal elemanlarn malzeme
parametreleri ve zemin zellikleri girildiinde model rneklerinde oluan dey yer
deitirmeler ve deformasyonlar hesaplanmtr.
Sistemin geometrisi ve snr artlar tanmlanp, zemin ve yap elemanlarnn malzeme

zellikleri, etkiyen yayl yk ile etkidikleri noktalar seildikten sonra bir sonraki
aamaya gemeden hemen nce iki boyutlu sonlu eleman a oluturulur. Oluturulan
sistemin planda grn ekil 6.3 de verilmektedir.
ekil 6.3. Plaxis 3D Foundation yazlm ile oluturulan 2 boyutlu sonlu eleman a
43
Bu iki boyutlu an (ekil 6.3) y eksenindeki alma dzlemleri boyunca birbirine
balanmas suretiyle ise boyutlu sonlu eleman a oluturulur (y= 50m). boyutlu
sonlu eleman a 15 dm noktal gen sonlu elemanlardan olumakta olup komu
elemanlar birbirlerine ortak dm noktalar vastasyla balanrlar. Oluturulan
boyutlu sonlu elaman a ekil 6.4 de verilmektedir.
ekil 6.4. Plaxis 3D Foundation yazlm ile oluturulan 3 boyutlu sonlu eleman a
boyutlu sonlu eleman a oluturulan sistemin calculation hesap aamasna

gemeden nce sisteme etkiyecek olan yayl yk P= 100 kN/m2 olarak seilmitir.
Calculation blmnde sistem yapm aamalar, etkiyecek yk blmleri seildikten
sonra model zmlemesi yaplmtr.
nc ve son aama olan output kt blmnde ise yaplan hesaplamalarn

sonular grlebilmekte, nceden belirlenmi baz noktalarda gerilme-ekil deitirme
davrann gsteren dier diyagramlar izdirilebilmitir.
6.4. Kazkl Radye Temelin ki Boyutlu (2D) Analizleri
Kazkl radye temelin Plaxis 2D programnda oluturulan sistem modellemesinden,

malzeme zellikleri ve ykleme tanmlandktan sonra yaplan zmleme sonucunda
sistemde oluan; toplam deplasman, kayma deformasyonu ve hacimsel deformasyon
sonular incelenmitir.
44
Kazklar arasndaki mesafenin s=2D, s=3D, s=4D, s=6D ve s=8D aks aral iin
yaplan analizlerde elde edilen sonular irdelenmitir. Srasyla ekil 6.5 ekil 6.19
de gsterilmi ve irdelenmitir.
ekil 6.5. s=2D iin kazkl radye temelde oluan dey deplasman
ekil 6.6. s=2D iin kazkl radye temelde oluan kayma deformasyonu
45
ekil 6.7. s=2D iin kazkl radye temelde oluan hacimsel deformasyon
46
47
48
49
50
51
Kazklarn aks aralklarna gre Plaxis 2D programnda zmlenen modellerde en

byk dey deplasman (oturma) miktar s=2D kazk aks aral zmne bal olmak
zere 18,31 mm dzeyinde bulunmutur (ekil 6.5). En dk dey deplasman s=8D
kazk aks aralna bal modelde 11,44 seviyesinde gereklemektedir (ekil 6.17).
Kayma deformasyonu % 1,71 % 3,20 miktarnda olumakta olup, radye temel

kenarnda en byk deere ulaarak en alt kazk yzeyi evresine doru
snmlenmektedir. s=3D aks mesafesinde kayma deformasyonu % 3,20 ile en byk
deere ulamtr (ekil 6.9).
Kazk radye temel birleiminde en byk kayma ve hacimsel deformasyon deerleri

olumaktadr. % 0,024 ile en byk hacimsel deformasyon deeri s=8D aks mesafesine
bal olumutur (ekil 6.19). %0,015 ile %0,024 arasnda deien deer en alt kazk
ucu evresi seviyesinde gereklemitir.
6.5 Kazkl Radye Temelin Boyutlu (3D) Analizleri
Kazkl radye temelinin Plaxis 3D Foundation programnda yaplan sistem

modellemesinde, malzeme zellikleri ve ykleme tanmlandktan sonra oluan dey
deplasman, kayma deformasyonu, hacimsel deformasyon, incelenmitir.
52
Kazklar arasndaki mesafenin s=2D, s=3D, s=4D, s=6D ve s=8D aks aral iin
yaplan analizlerde elde edilen sonular irdelenmitir. Srasyla ekil 6.20 6.39 da
gsterilmi ve irdelenmitir.
ekil 6.20. s=2D iin 3x3 kazkl radye temelde oluan dey deplasman
ekil 6.21. s=2D iin 3x3 kazkl radye temelde oluan dey deplasman kesiti
53
ekil 6.22. s=2D iin 3x3 kazkl radye temelde oluan hacimsel deformasyon
ekil 6.23. s=2D iin 3x3 kazkl radye temelde oluan kayma deformasyonu
54
55
56
ekil 6.28. s=4D iin 3x3 kazkl radye temel sisteminde oluan dey deplasman
57
58
59
60
ekil 6.36. s=8D iin 3x3 Kazkl radye temelde oluan dey deplasman
ekil 6.37. s=8D iin 3x3 Kazkl radye temelde oluan dey deplasman kesiti
61
Plaxis 3D Foundation da s=2D, s=3D, s=4D, s=6D ve s=8D kazk aks aralklarna gre
yaplan model zmlerinde en byk dey deplasman 20,77 mm ile s=2D aks aral
modelinde olumutur (ekil 6.20). En dk dey deplasman, s=6D aks aralna
bal modelde 17,7 mm olarak meydana gelmitir (ekil 6.32).
62
Oluturulan kazk kesitinde, dey deformasyon 8 mm ile 17 mm arasnda
deimektedir. Kazkl blgede minimum deerler oluurken, radye temel d yzey
blgeye yakn ksmlarda u deerler olumutur (ekil 6.21).
Sistemlerde oluan kayma deformasyonlar % 0,82 0,58 mertebesinde gereklemitir.

En byk deerlere kazk - radye birleimi kazk evresinde ulalmtr.
Hacimsel deformasyon en byk deer %0,152 ile s=2D aks mesafesine bal modelde
olumutur (ekil 6.22). %0,152 0,127 arasnda deien hacimsel deformasyon en alt
kazk evresi tabakasnda olumaktadr.
6.6. ki (2D) ve Boyutlu (3D) Analizlerin Karlatrlmas
Kazklarn aks aralklarna bal olarak killi bir zeminde ina edilen kazkl radye temel
sisteminde kazklar aras mesafenin etkisinin iki boyutlu (2D) ve boyutlu (3D)
analizlerinin karlatrlmas ele alnmtr.
Kazklar aras aks mesafesine bal olarak oturmann, kayma deformasyonun ve

hacimsel deformasyon deerlerin deiimi srasyla ekil 6.40, ekil 6.41, ekil 6.42de
verilmitir.
22,0
2D
20,0 3D
18,0
Oturma (mm)
16,0
14,0
12,0
10,0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
s/D
ekil 6.40. Kazkl sistemde aks mesafesine bal oluan oturma

(dey deplasman) grafii
63
Kazklar aks mesafesine bal dey deplasman analizlerinde, 3D analize bal oluan
deerler 2D analize gre ortalama daha yksek mertebelerde gereklemitir. 3D
analizde s=6D aks mesafesinden sonra dey deplasman deeri sabit kald, 2D
analizde ise s=6D aks mesafesinden sonra, kazklar aras mesafe arttka dey
deplasman deeri dramatik bir ekilde azald grlmektedir (ekil 6.40).
3,7
3,2 2D
Kayma Deformasyonu (%)
2,7 3D
2,2
1,7
1,2
0,7
0,2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
s/D
ekil 6.41. Kazkl sistemde aks mesafesine bal oluan kayma deformasyonu grafii
Kayma deformasyonu analizinde, aks mesafesine bal boyutlu (3D) analizdeki

deerler s 4D sabit deerde kald, iki boyutlu analizde en yksek deere s=3D aks
aralnda ulat, bu deerden (s=3D) sonra lineer bir ekilde azald grlmektedir
(ekil 6.41).
0,20
0,16
Hacimsel Deformasyon (%)
0,12
2D
3D
0,08
0,04
0,00
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
s/D
ekil 6.42. Kazkl sistemde aks mesafesine bal oluan hacimsel deformasyon grafii
64
3D analizde oluan hacimsel deformasyon, 2D analizde oluan hacimsel deere gre 7
kat mertebesinde fazla olumutur (ekil 6.42). Aks mesafesi artna bal olarak
hacimsel deformasyon, belli aks aralna kadar d gsterirken (S=4D), bu deerden
sonra daha kararl bir davran gstermektedir.
ki boyutlu analizde kullanlan radye, kazk, zemin, yapsal elemanlar ve ykler birim
genilik iin tanmlanrken, boyutluda kazk ap, radye uzunluu gibi 3. boyutlar
llendirilerek daha gereki bir tanmlama ve hesaplama oluturulmutur. Dolaysyla
boyutlu analizler (3D), iki boyutlu (2D) analizlere gre daha gereki sonular
verdii dnlmektedir. Kazk grup modelinin radye temel alanndaki 3D model
analizinde, yk deformasyon - alan olarak detayl sonular analiz edilirken, iki
boyutluda nc boyutun etkisi grlememektedir.
65
BLM VII
SONULAR VE NERLER
Kazkl radyenin bir eleman olarak; kazklarn yk-oturma davran, tekil kazn
davranndan farkl olmaktadr. Kazklar aras yk dalm da farkllk gstermektedir.
Dzgn yayl yk altnda yksek plastisiteli kil zeminde ke kazklar en fazla yk
alrken, merkeze doru yk miktar azalmaktadr.
Temel elemanlar, zemin ve styap arasndaki etkileimden dolay kazkl radye

temellerin analizi karmaktr. Geleneksel yntemlerle dikkate alnamayan birok
parametre ileri sonlu elemanlar veya benzeri yntemler kullanan yazlmlarla daha
kolay modellenebilmektedir. Gelien teknoloji sayesinde yksek kapasiteli bilgisayarlar
ile zm sreleri ve olanaklar da gnden gne iyilemektedir.
Bu almada kazklar aras mesafenin killi zeminlerde ina edilen kazkl radye temel
sistemindeki etkisinin literatr ile birlikte iki ve boyutlu modellerde analizi yaplarak
u sonulara ulalmtr:
Kazkl radye temelin yk-oturma davrann belirleyen nemli parametreler

arasnda kazk grup alan/radye alan, veya kazk grup boyutu/radye boyutu,
kazk aral ve kazk boyu gibi geometrik zellikler yer almaktadr. Birok
aratrmac bu parametreler iin optimum deerler nermektedir.
Kazkl radye temel modellemesi iin boyutlu sonlu elemanlar yazlm,

parametrelerin tanmlanmas, llendirme, ve hesap aamasnda yapsal
elemanlarn alan etkisinin incelenmesi asndan daha gereki ve uygundur.
Kayma deformasyonun, radye temel kenarnda en byk deerlere ulap kenar

kazklar alt kotuna doru minimum deerlere ulat grlmtr.
Kazk aks aral arttka hacimsel deformasyon ve kayma deformasyonu belli

bir deerden (s=4D) sonra sabit kalmaktadr.
66
ki boyutlu (2D) analizde oturma miktar, belli (s=6D) deerden sonra kazk aks
aral arttka dramatik bir azalma gsterirken, boyutlu (3D) analizde
azalarak belli bir deerden (s=6D) sonra sabit kalmaktadr.
Dey deplasman ve hacimsel deformasyon deerlerinde, boyutlu (3D)

analizlerin sonular, iki boyutlu (2D) analiz sonularna gre daha yksek
deerler vermitir.
boyutlu analizlerde kazk araln belli bir deerden (s=6D) daha byk
almak, oturmalarda elde edilecek azalma deerlerinde dikkate alnacak
miktarlar vermemektedir.
67
KAYNAKLAR
Afacan, K. B., Perde kazklarn dey tama gcnn sonlu elemanlar yntemiyle
incelenmesi, Yksek Lisans Tezi, stanbul niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
stanbul, s. 29 30, 2007.
Berilgen, M., Plaxis ile Hesaplamal Geoteknik Kursu, stanbul Kltr niversitesi, 24
26 Mays, 2010.
Bowles, J. E., Foundation analysis and design, 5th edition, McGraw Hill
International Editions, s. 1175, 1997.
Brinkgreve and Broere, Plaxis 3D Foundation v1.6 Manual, 2006.
Burland, J.B., Piles as settlement recuders, 19th National Italian Geotechnical

Conference, Pavia, Italy, s. 21 34, 1995.
Castelli, F. and Maugeri, M., Simplified Nonlinear Analysis for Settlement Prediction
of Pile Groups, Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, ASCE,
s. 76 84, 2002.
Clancy, P. and Randolph, M. F., An approximate analysis procedure for piled raft
foundations, International Journal for Numerical and Analytical Methods in
Geomechanics, s. 849 869, 1993.
Cooke, R. W., Piled raft foundations on stiff clays A contribution to design

philosophy, Geotechnique, s. 169 203, 1986.
Coyle, H. M. and Castello, R. R., New Design Correlations for pile design in sand,
Journal of Geotechnical Engineering Division, ASCE, 1981.
Das, M. B., Principles of Foundation Engineering, Pws Kent Pub., California, 1999.
Davis, E. H. and Poulos, H. G., The analysis of piled raft systems, Australian
Geomechanic Journal, s. 21 27, 1972.
68
Demirci, T., Zeminlerin rijitlik azalmnn dey ykler altndaki kazklarn davranna
etkisi, Yksek Lisans Tezi, stanbul niversitesi Fen Bilimleri Enstits, stanbul,
2012.
Desai, C. S., Johnson, L. D. and Hargett, C. M., Analysis of pile supported gravity lock,
ASCE Journal of Geotechnical Engineering, s. 1009 1029, 1974.
El Mossallamy, Y., Innovative application of piled raft foundation in stiff and soft
subsoil, Deep Foundations, s. 426 440, 2002.
Engin, H. K. Septanika, E. G. and Brinkgreve R. B. J., Improved embedded beam

elements fort he modelling of piles, Proceedings of the 10th International Symposium
on Numerical Models in Geomechanics, s. 475 480, 2007.
Engin, H. K., ekme Kazklarnn Gml Kazk Elemanlaryla Modellenmesi, 2.

Geoteknik Sempozyumu Bildiriler El Kitab, Adana, 2007.
Fleming, W. G. K., Weltman, A. J., Randolph, M. F. and Elson, W.K., Piling

Engineering, 2nd edition, Surrey University press, Halstead press, 1992.
Franke, E., El Mossallamy, Y. And Witmman, P., Calculation methods for raft
foundations in Germany, In Design Applications of Raft Foundations, s. 283 322,
2000.
Fraser, R. A. And Wardle, L.J., Numerical analysis of rectangular rafts on layered

foundations, Geotechnique, Volume 26, s. 613 630, 1976.
Geopublications of Hong Kong, Foundation Design and Construction, Geotechnical

Enginnering Office, Civil Enginnering and Development Department, The Government
of The Hong Kong Special Administrative Region, Hong Kong, 2006.
Gk, S., Kazkl radye temellerin analizi, Yksek Lisans Tezi, . T. . Fen Bilimleri
Enstits, stanbul, 1998.
69
Gk, S., Kazkl radye temellerin tasarm, Doktora Tezi, . T. . Fen Bilimleri
Enstits, stanbul, 2007.
Hooper, J. A., Observations on the behaviour of a piled raft foundation on London clay,
Proceedings of the Institution of Civil Enginners, s. 77 90, 1973.
Kaltakc, V.,, Kazkl radye temellerin oturma davrannn iki ve boyutlu sonlu
elemanlar analizleri ile karlatrlmas, Yksek Lisans Tezi, Orta Dou Teknik
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 2009.
Karaahin, T., Kazkl radye temellerde ykn kazklar ve radye arasndaki paylam,
Yksek Lisans Tezi, . T. . Fen Bilimleri Enstits, stanbul, 1999.
Katzenbach, R., Arslan, U., Moorman, C. and Reul, O., Piled raft foundation
Interaction between piles and raft, Darmstadt Geotechnics, International conference on
soil structure interaction in urban civil engineering, s. 279 296,1998.
Katzenbach, R. and Moorman, C., Recommendations for design and construction of

piled rafts, 15th ICSMFE, Istanbul, Turkey, s. 927 930, 2001.
Ko, H. Y., Atkinson, R. H., Goble, G. G. and Ealy, C. D., Centrifugal modeling of pile
foundations, in Analiysis and Design of Pile Foundations, s. 21 41,1984.
Kumbasar, V. ve Kip, F., Zemin Mekanii Problemleri, alayan Kitabevi, 1999.
Mayne, P. W., and Poulos, H. G., Approximate displacement influence factors for
elastic shallow foundations, ASCE Journal of the Geotechnical Engineering Division,
Volume 125, s. 453 460, 1999.
Meyerhof, G. G., Bearing capacity and settlement of pile foundations, ASCE Journal of
the Geotechnical Engineering Division, s. 195 228, 1976.
Mindlin, R. D., Force at a point in the interior of a semi-infinite solid, Physics, Volume
7, s. 195 202, 1936.
70
ONeill, M. W., Caputo, V., De Cock, F., Hartikainen, J. and Mets, M., Case histories
of the performance of pile assisted rafts, ISSMGE TC18 Subcommittee 2 Report, 2001.
zdemir O. U., Kazkl radye temellerde taban basnc deiiminin incelenmesi, Yksek
Lisans Tezi, . T. . Fen Bilimleri Enstits, stanbul, 2006.
ztrk, K., Kazkl radye uygulamalar, Dokuz Eyll niversitesi Fen Bilimleri
Enstits, zmir, 2008.
Plaxis 2D Version 8.2.
Poulos, H. G., Pile behaviour theory and application, Geotechnique, Volume 9, s. 365
415, 1989.
Poulos, H. G., Analysis of piled strip foundations, 7th International Conference on

Computer Methods and Advances in Geomechanics, s. 183 191,1991.
Poulos, H. G. and Davis, E. H., Pile Foundation Analysis and Design, John Wiley,
Newyork, 1980.
Poulos, H. G., Piled rafts in swelling or consolidating soils, Journal of Geotechnical

Engineering, ASCE, s. 374 380, 1993.
Poulos, H. G., An Approximate Numerical Analysis pf Pile Raft Interaction,

International Journal of Numerical and Analytical Methods in Geomechanics, s. 73
92, 1994.
Poulos, H. G., Small, J. C., Ta, L. D., Sinha, J. ve Chen, L., Comparison of Some
Methods for Analysis of Piled Rafts, Proceedings of 14th International Conference of
Soil Mechanics and Foundation Engineerings, Hamburg, s. 1119 1124, 1997.
Poulos, H. G., Practical Design of Piled Rafts in Design Applications of RAft

Foundations, London, s. 127 155, 2000.
71
Poulos, H.G., Piled raft foundations: Design and Applications, Geotechnique, s. 95
113, 2001a.
Poulos, H. G., Methods of Analysis of Piled raft foundations, A report Prepared on
Behalf of Technical Committee TC18 on Piled Foundations, International Society of
Soil Mechanics and Geotechnical Engineering, 2001b.
Poulos, H. G., Carter, J. P., Small, J. C., Foundations and Retaining Structures
Research and Practice, State of the Art Lecture, 14th International Congress on Soil
Mechanics and Geotechnical Engineering, stanbul, 2001.
Poulos, H. G., Prediction of Behaviour of Piled Building Foundations due to Tunneling

Operations, Proceedings of 3rd International Symposium on Geotechnical Aspects of
Tunneling in Soft Ground, Toulouse, s. 55 61.2002.
Prakash, S. and Sharma, H. D., Pile Foundations in Engineering Practice, John Wiley
and Sons, 1990.
Prakoso, W. A. And Kulhawy, F. H., Contribution to piled raft optimum design, ASCE
Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, s. 17 24, 2001.
Pressley, J. S. and Poulos, H. G., Finite element analysis of mechanics of pile group
behaviour, International Journal for Numerical and Analytical Methods in
Geomechanics, s. 213 221, 1986.
Pajapakse, R., Pile Desing and Construction Rules of Thumb, Elselvier Inc., Oxford,
2008.
Randolph, M. F., Design of Piled Foundations, Cambridge Univ. Eng. Dept., Res. Rep.
Soils TR143, 1983.
Randolph, M. F., Design Methods for Pile Groups and Piled Rafts, Proocedings of 13th
International Conference of Soil Mechanics and Foundation Engineering, New
Delhi, s. 61 82, 1994.
72
Salam, N., Kazkl radye temellerin oturmas: Hesap metotlarnn ve gerek
problemlerin eletirel yaklamla tekrar incelenmesi, Yksek Lisans Tezi, Orta Dou
Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 2003.
Sert, S., Aluviyal Ortamda Kazkl Yayl Temellerin Boyutlu Analizi, Doktora Tezi,
Sakarya niversitesi Fen Bilimleri Fakltesi, Sakarya, s. 56 63, 2003.
Sinha, J. and Poulos, H. G., Piled raft foundation systems in swelling and shrinking
soils, 14th ICSMFE, Germany, s. 1141 1144, 1997.
Terzaghi, K. And Peck, R., Soil Mechanics in Engineering Pratice, 2nd Edition, John
Wiley, New York, 1967.
Thaher, M. and Jessberger, H. L., The behaviour of pile raft foundations, investigated
in centrifuge model tests, Cenrifuge 91, s. 225 234, 1991a.
Thaher, M. and Jessberger, H. L., Investigation of the behaviour of pile raft

foundations by centrifuge modelling, 10th ECSMFE, Italy, s. 597 603, 1991b.
Tomlinson, M. J., Foundation design and construction, 7th edition Prentice Hall, 2001.
Tomlinson, M. J., Pile Design and Construction Practice, Chapman and Hall, UK,
2004.
Trkmen, H. K., Rijit kazkl radyelerin dey ykler altnda tamas zerine deneysel
bir alma, Doktora Tezi, Orta Dou Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Ankara, 2008.
Van Impe, W. F., Deformation of deep foundations, 10th ECSMFE, Italy, s. 1031
1062, 1991.
Vesic, A. S., Load Transfer in Pile Soil Systems, Proceeding Conference and Design
Installation of Piled Foundations, Lehigh Universty, Bettlehem , s. 47 73, 1970.
73
Vesic, A. S., Desing of Pile Foundations, Transportation Research Board, National
Research Council, 1977.
Yaln, A., Kazkl radyejeneral temellerin dey ve yatay ykler altnda davrannn
sonlu elemanlar yntemi ile incelenmesi, Yksek Lisans Tezi . T. Fen Bilimleri
Enstits, stanbul, s. 26 30, 2010.
Whitaker, T. Some experiments on model piled foundations in clay, 6th International

Congress of International Association of Bridge Structure Engineering, Sweden, s.
539 542, 1961.
74
Z GEM
Ahmet Grkan YAZICI, 01. 10. 1988 tarihinde Trabzon da dodu. lkretim ve lise
eitimini Trabzon da tamamlad. 2006 ylnda girdii Nide niversitesi naat
Mhendislii Blm nden Haziran 2010 da mezun oldu. 2010 2012 yllar arasnda
Trabzon Bahecik TOK antiyesi nde Saha Mhendisi olarak; 2012 ylnda Hakedi
Mhendisi olarak balad Trabzon Akyaz Spor ve Kltr Kompleksi iinde halen
almaya devam etmektedir. 2010 2011 retim Ylnda Nide niversitesi naat
Mhendislii Anabilim Dal nda yksek lisans renimine balad ve renimine
devam etmektedir.
75

Kaziklar Arasi Mesafeni̇n Kazikli Radye Temel Si̇stemi̇nde Etki̇si̇ni̇n İki̇ Ve Üç Boyutlu Anali̇zi̇ PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Kaziklar Arasi Mesafeni̇n Kazikli Radye Temel Si̇stemi̇nde Etki̇si̇ni̇n İki̇ Ve Üç Boyutlu Anali̇zi̇ PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kaziklar Arasi Mesafeni̇n Kazikli Radye Temel Si̇stemi̇nde Etki̇si̇ni̇n İki̇ Ve Üç Boyutlu Anali̇zi̇ PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

A.G.

KAZIKLAR ARASI MESAFENN KAZIKLI RADYE TEMEL SSTEMNDE

AHMET GRKAN YAZICI

KAZIKLAR ARASI MESAFENN KAZIKLI RADYE TEMEL SSTEMNDE

AHMET GRKAN YAZICI

Yksek Lisans Tezi

Do. Dr. Osman SVRKAYA

KAZIKLAR ARASI MESAFENN KAZIKLI RADYE TEMEL SSTEMNDE

YAZICI, Ahmet Grkan

Danman : Do. Dr. Osman SVRKAYA

Eyll 2013, 75 sayfa

TWO AND THREE-DIMENSIONAL ANALYSES OF THE EFFECT OF THE PILE

YAZICI, Ahmet Grkan

Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Osman SIVRIKAYA

September 2013, 75 pages

Tez almamn gerekletirilmesinde her trl imkan salayan, deerli bilgi ve

ZET ............................................................................................................................... iii

izelge 2.1. Kohezyonsuz Zeminlerde Deiik K Deerleri............................................ 6

ekil 2.1. U Direncinin Homojen Zeminde Derinlikle Deiimi ................................... 5

SPT Standart Penetrasyon Deneyi

Mhendislik zmlemelerinde gvenliin yannda ekonomik tasarmlar yapmak da

Kazkl radye temelin tasarmndaki en byk belirsizlik, yukarda da belirtildii gibi,

Bu tez almasnda ncelikle tekil kazklar ve kazk gruplarnda, kazk elemanlarnn

Blm 2 de tekil kazklarn tama gc, oturmasndan, tasarm aamasnda

Blm 3 te grup kazklar ve grup kazklar davran, kohezyonlu ve kohezyonsuz

Blm 5 te kazk radye temel davrannn incelenmesinde kullanlacak sonlu

2.1 Kazkl Temellerde Tama Gc

Kazk kapasitesi hesaplarnda farkl metotlardan yararlanlmaktadr. Bunlar, zeminin

2.1.1 Statik formller

Burada Qd kazn toplam tama gcn, Qp u direncini, Qs srtnme direncini, W

Denklemi elde etmek iin kullanlan formller u direnci ( p) iin;

evre srtnmesi (Qs) iin;

Burada p; kazk kesitinin evre uzunluu, L; fs ve p deerinin sabit kald uzunluk ve

Kohezyonsuz zeminler: Kohezyonsuz zeminlerde c=0 olduundan ve 2. terim kazk

Meyerhorf (1976) un gelitirdii Rajapakse (2008) incelemesinden sonra kazkta u

ekil 2.2. Nqnun isel srtnme as ve derinlikle deiimi (Tomlinson, 2004)

Bu denklemde , ca: birim adezyon, : zemin ve kazk arasndaki srtnme as h: kazk

Bu forml dey gerilme cinsinden aadaki gibi yazlr.

izelge 2.1. Kohezyonsuz zeminlerde deiik K deerleri (Meyerhorf, 1976)

Kohezyonlu zeminler: Kohezyonlu zeminlerde, zellikle killerde dikkat edilmesi

Kohezyonlu zeminlerde =0 ve buna gre Nq =1 olduundan, kohezyonlu zeminlerde

: Ampirik adezyon katsays

2.1.2 Dinamik formller

Dinamik kazk formlleri kazk balna W arlnda ve H yksekliinde den bir

Engineering News Bants:

izelge 2.2. E deerleri (Bowles, 1997)

izelge 2.3. n deerleri (ASCE, 1941)

Dinamik formllerin dezavantaj tm ykn kazk u direnci tarafndan karland

2.1.3 Arazi deneylerinden elde edilen bantlar

Kohezyonsuz zeminlerden rselenmemi numune almann zorluu sebebiyle, zeminin

Qp = 40 cor L / Df 400Ncor (kN) (2.19)

Bu bantda Ncor kazk ucu seviyesindeki ortalama dzeltilmi SPT-N deeridir.

2.2 Tekil Kazklarda Oturma

Kohezyonsuz zeminlerde tek kazkta oturma: Kazklarda oturmalarn

Cs: 0,93 + 0,16 Cp (2.25)

izelge 2.4. Cp deerinin deiimi (Prakash ve Sharma, 1990)

Kohezyonlu zeminlerde tek kazkta oturma: Kohezyonlu zeminlerde tek kazn

Elastik oturma kohezyonlu zeminin elastik skmasndan kaynaklanr. Bu bileen ar