GLAVNI GRAD PODGORICA

Sekretarijat za kulturu i sport

PROGRAM RAZVOJA SPORTA GLAVNOG GRADA

PODGORICA ZA PERIOD 2015 - 2019. GODINA
NACRT

Podgorica, septembar 2014

SADRAJ

UVOD 3

1. METODOLOGIJA IZRADE 9

2. STANJE SPORTA U GLAVNOM GRADU-PODGORICA 10

2.1 Takmiarski sport 12

2.2 kolski sport 21

2.2.1 Fiziko vjebanje u predkolskom uzrastu 22

2.2.2 Fiziko vaspitanje u osnovnoj koli 22

2.2.3 Fiziko vaspitanje u srednjoj koli 30

2.2.4 Univerzitetski sport 33

2.3 Rekreativni sport Sport za sve 37

2.4 Sport osoba sa invaliditetom 41

2.5 Sportski objekti u Podgorici 45

2.6 Struni kadrovi u sportu 55

3. CILJEVI PROGRAMA 58

3.1 Opti ciljevi 58

3.2 Posebni ciljevi 59

4. ZAKLJUAK 61

2
 UVOD

Lokalna samouprava kao oblik upravljanja i odluivanja o javnim interesima,

izmeu ostalog, ima veliki uticaj i na zadovoljenje potreba graana u oblasti
sporta i rekreacije, s obzirom da ona uestvuje u finansiranju sportskih
organizacija, izgradnji i odravanju sportskih objekata, razvoju talenata,
organizovanju razliitih rangova i nivoa sportskih dogaaja i manifestacija,
odnosno doprinosi cjelokupnom razvoju i promociji sporta, kao vane drutvene
potrebe i djelatnosti. Takoe, znaaj sporta kao drutvene pojave ogleda se i u tome
to je kao inilac drutveno-kulturnog razvoja povezan na lokalnom, regionalnom i
nacionalnom nivou sa ostalim podrujima politikog odluivanja i planiranja, kao
to su obrazovanje, zdravlje, javne slube, kultura, turizam... Posredstvom
izabranih predstavnika u lokalnoj vlasti graanima se prua mogunost da javne
potrebe za sportom i rekreacijom ostvare na lokalnom nivou, kao znaajnim
drutvenim pojavama koje doprinose zdravijem i kvalitetnijem nainu ivota.

U savremenim drutvima sport se smatra sastavnim dijelom integralno razvijene

linosti. Jedan od osnovnih motiva koji pokree ljude da se bave sportom je upravo
tenja za usavravanjem i provjerom svojih fizikih sposobnosti i karakteristika,
koji se mogu razvijati-transformisati pod uticajem sportskog treninga. U dananjim
uslovima ivota i rada, sport predstavlja veoma vano podruje u kojem ovjek na
specifian nain moe ispoljiti svoje, prije svega, stvaralake, kretne i motorike
sposobnosti. Sport predstavlja veoma sloenu i kompleksnu ljudsku aktivnost, iju
strukturu i funkcionisanje ine razni sportski podsistemi i to: takmiarski sport,
amaterski sport, kolski sport, univerzitetski sport, rekreativni sport (sport za sve),
sport invalida...

Polazei od ovakvih odrednica pojma sport on danas predstavlja najvei drutveni

pokret u Evropskoj uniji i samim tim znaajan element koji doprinosi povezivanju
ljudi na njenoj teritoriji. U periodu od 1997. 2000. godine izdvojila su se tri
elementa koja su dala peat formiranju politike evropskog sporta: Sport i pravo,
Sport kao demokratski pokret i Sport i socijalna kohezija, koji su diktirali
tempo promjena u sistemima sporta kako lanicama EU tako i potencijalnim
kandidatima.

3
Prema Evropskom kodeksu sportske etike i Evropskoj sportskoj povelji sport u
osnovi mora biti:

Slobodan i dobrovoljan;

Zdrav i siguran;

Dostupan svima pod jednakim uslovima;

Fer, tolerantan, etiki prihvatljiv i usmjeren ka punom ostvarivanju linosti;

Human;

U skladu sa prirodnom sredinom i drutvenim okruenjem;

Nezavistan od zloupotreba u politike, komercijalne i finansijske svrhe, odnosno

ciljeva koji su suprotni sportskom duhu.

Uloga evropskih lokalnih zajednica u oblasti sporta definisana je optim evropskim

dokumentima o sportu, poput Evropske sportske povelje, Kodeksa sportske etike,
Zakljuaka prve Evropske sportske konferencije EU, kao i posebnim dokumentima
o lokalnim zajednicama i sportu, od kojih su od posebne vanosti Evropska
gradska povelja i Rezolucija br. 27 o sportu i sportskim vlastima. Iz tih
dokumenata proizilazi da je sport u lokalnim zajednicama od sutinske vanosti iz
razloga to: lokalna zajednica ima vitalni znaaj u promociji sporta; sport i fizika
rekreacija imaju veoma vanu ulogu u ublaavanju loih ivotnih uslova; sport je
od ogromne vanosti kao preventivni uvar zdravlja nacije; svako treba da ima
mogunost da se bavi sportom nezavisno od svoje starosti; sportski objekti treba da
budu dostupni svima, a naknade za korienje tih objekata treba da budu
primjerene.

U cilju zadovoljenja potreba naih sugraana, sport u Podogrici zauzima vano

mjesto i igra bitnu, neprocjenjivu ulogu u ivotima naih sugraana. Lokalna
samouprava u Podgorici polazi od injenice da su sastavni elementi zdravog i
uspjenog ivotnog stila od rane mladosti do zrelosti i starosti su kvalitetne
aktivnosti u slobodnom vremenu i briga za zdravlje, te da su bogatstvo mogunosti
aktivnog i kreativnog ivota vaan dio svakog temeljito i dobro planiranog
sportskog dostignua. Zato, Glavni grad svojim planskim aktivnostima omoguava

4
svakom pojedincu, prema svojim afinitetima i sposobnostima, da u sportu potvrdi
svoje potencijale i znanje.

Sport ima mnoge oblike od kojih svaki zasluuje da dobije ansu za vlastiti razvoj.
Jasno saznanje vanosti djeijeg i omladinskog sporta, sportske rekreacije,
kvalitetnog i vrhunskog sporta i jednak tretman razliitih udruenja, klubova,
njihovih saveza, sportskih institucija, kola i privatnih institucija otvaraju
mogunosti za realizaciju dobrih zamisli u sportu koje su struno prihvatljive i koje
podravaju najprije pojedinci i grupe, a potom djelimino i drava. Svakako sve
ovo mogue je samo ako se uvaavaju posebne okolnosti i tradicije, dobri
programi, stalna modernizacija i konstrukcija novih objekata, stalna briga za
struni kadar.

Shvatajui znaaj sporta, gradska uprava nastoji da stvara uslove za bavljenje

sportom i za njegovo unapreenje. Stanje, pozicija i razvoj sporta u Podgorici usko
su povezani sa optim stanjem u dravi, drutvu, politici i ekonomiji. Tako je i
stanje u sportu u naem gradu optereeno manje-vie istim problemima sa kojima
se susrijee sport na nivou Crne Gore. Meu tim problemima svakako najvei je
problem finansiranja ili uopteno loa materijalna strana sporta koja sve ostale
probleme stavlja u drugi plan.

Do sada se pitanju dugoronog i planiranog razvoja sporta u naem gradu nije

pristupalo cjelovito i sistemski. Mnoga pitanja nisu na zadovoljavajui nain
rijeena te se potreba za pripremom i sprovoenjem cjelokupne analize stanja
sporta u Podgorici inila prioritetnom. Takva se analiza, kojom bi se odredili dalji
smjerovi razvoja, zapravo ini nunom, tim vie jer se poslednjih nekoliko godina
Podgorica jasno i nedvosmisleno odredila prema sportu kao jednom od primarnih
podruja u sistemu razvoja grada. Neposredni akteri koji su ukljueni u sistem
sporta mogu iz linog iskustva navesti mnoge probleme i nedostatke sistema sa
kojima se susrijeu u svakodnevnoj praksi. Neki su problemi i opte poznati,
meutim jo uvijek raspolaemo sa relativno malo objektivnih pokazatelja o
aktuelnom stanju sporta kod nas. Stoga je, u cilju izrade kvalitetnih i na realnim
pokazateljima utemeljenih buduih programa razvoja sporta, bilo potrebno
prikupiti to vei broj podataka o sportu i ostalim iniocima koji, u ovom trenutku,
definiu sistem sporta. Bilo je potrebno objektivnim metodama odrediti prednosti,

5
ali i slabosti sporta i njegove nedostatke, kao i prioritete buduih razvojnih
programa.

Bez promjena i poboljanja koje su dio stratekih i razvojnih dokumenata, kao

osnovnih pretpostavki, nije mogue kvalitetnije pozicioniranje i vrednovanje
sporta. Pojedini segmenti pitanja poloaja i uloge sporta u iroj sportskoj zajednici
nisu jasno rijeena. Stoga je jedan od ciljeva ovoga dokumenta odrediti jasne i
ostvarive pretpostavke razvoja cjelovitog sporta, kako bi on u budunosti postao
bitna okosnica daljeg razvoja Podgorice.

U konkretnom sluaju sporta, izrada Programa podrazumijeva to detaljniji i na

objektivnim pokazateljima utemeljen prikaz trenutne situacije, uoavanje podruja
nunih i moguih poboljanja i postavljanje ciljeva buduega djelovanja u sistemu
sporta. Stratekim odreivanjem budueg razvoja sporta mogue je obuhvatiti vie
faktora i vie razliitih nivoa koje u ovom trenutku definiu sistem sporta. Ovim su
dokumentom obuhvaeni, odnosno analizirani i definisani strateki ciljevi razvoja
sljedeih djelova sporta:

takmiarski sport

kolski sport

sport za sve (rekreativni sport)

sport osoba sa invaliditetom

sportski objekti u Podgorici

Program razvoja sporta Podgorice u period 2015. 2019. godine uraen je u dva
usko povezana poglavlja. Prvo poglavlje odnosi se na Analizu pokazatelja
trenutnog stanja gore navedenih podruja sporta, kao i na procjenu moguih i
nunih promjena u budunosti. Analiza se temelji na postojeim prikupljenim
podacima.

Drugo poglavlje odnosi se na jasno definisanje krajnjih ciljeva koji se ele ostvariti
do 2019. godine. Za postavljanje ciljeva odreeno je nekoliko naela. Prije svega,
vodilo se rauna da su ciljevi: jasni, realni, ostvarivi, podsticajni i razvojni. Na
nekim podrujima sporta definisani ciljevi postavljeni su tako da e njihovo

6
ostvarivanje znatno promijeniti dosadanji nain i praksu rada u pojedinim
segmentima sporta.

Strateki ciljevi razvoja sporta ovim Programom su odreeni za razdoblje od 2015.

do 2019. godine. On predstavlja opti okvir za budui razvoj na temelju kojeg je
potrebno definisati poseban dokument kojim e se odrediti mehanizmi i naini
sprovoenja postavljenih ciljeva, razdoblja i rokovi ostvarenja postavljenih ciljeva,
kao i dokument kojim je potrebno planirati finansijska sredstva potrebna za
ispunjenje ciljeva, tijela i organa koji e biti zaduene za njihovo ispunjenje, a i
kontrolni mehanizmi za praenje izvravanja postavljenih ciljeva. Kontrolni
mehanizmi e odrediti pokazatelje ostvarenja ciljeva te kritine vrijednosti pomou
kojih se odreuju stepeni njihovog izvrenja uz postojanje sistema njihovoga
stalnog praenja.

Obaveza izrade Programa proizala je iz Zakona o sportu Crne Gore ("Slubeni

list Crne Gore, broj 36/11" i 36/13) kojim je propisano, izmeu ostalog, da se za
ostvarivanje javnog interesa i ciljeva u sportu donosi Programom kojim se
utvruju: dugorone potrebe lokalnog stanovnitva; razvojne prioritete; dinamiku
realizacije; organizacione, finansijske i administrativne mjere za ostvarivanje
programa, koji se finansiraju odnosno sufinansiraju iz Budeta Glavnog grada.

Programom je prikazano trenutno stanje sporta u Podgorici na osnovu kojih se

donose preporuke za njegovo poboljanje, kao i prikaz ciljeva i naina kako da se
uini pomak do nove i bolje pozicije, a priprimljen je u skladu sa:

Nacionalnim program razvoja sporta Crne Gore

Zakonom o sportu (Sl.list Crne Gore br. 36/11, 36/13)

Zakonom o sprjeavanju nasilja i nedolinog ponaanja na sportskim

priredbama (Sl. list RCG br. 27/07 i Sl. list Crne Gore br. 73/10, 40/11)

Pravilnikom o finansiranju aktivnsti u sportu (Sekretarijat za kulturu i sport)

Mogli bi smo rei da je osnovni cilj izrade Programa, dati jasne strateke pravce
za dalje djelovanje u svim oblastima sportu u Podgorici, preciznije utvrditi sisteme
i mehanizme koji e osigurati uspostavljanje i odravanje vrhunskog sporta, sporta
za sve i kolskog sporta, promovisati principe vrijednosti u sportu, pritom
7
osiguravajui kontinuirano kolovanje kadrova, odgovarajuu infrastrukturu i
redovna takmienja.

Budui da protivrjenosti u oblasti sporta dijele sudbinu drutva, sam pristup

Programa rjeavanju problema u sportu i traenje optimalnih rjeenja valja shvatiti
kao podsticaj u kojem nijedna postavka ne predstavlja kraj naih nastojanja i borbe
za poboljanje stanja. Takoe, i zbog pozicije i stanja u kojem se sport nalazi,
naroito s obzirom na nepovoljne trendove u pogledu mogunosti poveanja
budetskih ulaganja, moda e strateka opredjeljenja za koja e biti potrebna
znatnija finansijska sredstva nametnuti izvjesna prilagoavnja ili drukija rjeenja.

1. METODOLOGIJA IZRADE

Za analiziranje i utvrivanje stanja u oblasti sporta prilikom izrade Programa

koritene su sledee metode i tehnike:

8
 analiza sadraja

anketa, intervju

delfi metoda (konsultacije sa ekspertima za pojedine oblasti)

SWOT analize.

Navedene metode i tehnike istraivanja imale su za cilj korektno utvrivanje stanja

u oblasti sporta na podruju Podgorice; ta je potrebno u narednom period
preduzeti da se otklone eventualni nedostaci; da se formuliu osnovni pravci
djelovanja, sa ciljem da se u skladu sa mogunostima implementiraju meunarodni
i domai dokumenti koji se odnose na oblast sporta.

U toku 2013. i dijelom 2014. godine prikupljeni su podaci od sportskih klubova i

saveza o broju i kategoriji sportskih kolektiva, broju sportista. Takoe, pomou
anketa i intervjua ostvaren je uvid u problematiku invalidskog sporta i sportskih
aktivnosti mladih sa tekoama u razvoju. Za potrebe izrade Programa osigurani
su i podaci o stanju kolskog sporta i sportskih objektima namijenjenog za
izvoenje nastave fizikog vaspitanja.

2. STANJE SPORTA U GLAVNOM GRADU - PODGORICA

2.1. Takmiarski sport

9
Na podruju Podgorice takmiarski sport je zastupljen kroz aktivnost sportskih
saveza, sportskih klubova iz sportova koji su na olimpijskom programu i sportova
koji nijesu na olimpijskom programu. Veliki broj klubova je iz sportova koji
uivaju veliku popularnost i koji imaju dugu tradiciju na ovim prostorima (fudbal,
koarka, rukomet, odbojka), ali je evidentno da se poslednjih godina znatno
poveao broj klubova iz nekih borilakih sportova (karate, dudo, taekwondo,
kickboxing), dok su neki manje atraktivni i manje popularni sportovi, ali
istovremeno veoma bitni za zdrav fiziki razvoj (atletika, gimnastika, ),
zastupljeni sa manjim brojem klubova.

Sagledavajui strukturu takmiarskog sporta na podruju Podgorice, primjetno je

da brojnost i rasprostranjenost klubova, odnosno masovnost neke sportske grane ne
zavisi samo od popularnosti sporta, odnosno zainteresovanosti graana i mladih
ljudi, ve i od finansijskih mogunosti u pogledu opstanka kluba u sistemu
takmienja i od postojeih infrastrukturnih uslova. Ovim pokazateljima moe se, u
najveoj mjeri, objasniti nedovoljna zasupljenost i masovnost plivanja, vaterpola,
atletike, skijanja, gimnastike, biciklizma..., jer za ove sportove treba obezbijediti
posebne uslove i opremu. Meutim, kod nekih sportova primjetna je ekspanzija
broja klubova (karate, kickbox, taekwondo, uopteno borilakih) koja se moe
objasniti time to je, sa jedne strane, formiranje kluba kao udruenja graana
veoma jednostavno i skoro besplatno, a sa druge strane prijem klubova u lanstvo
saveza i uvrtavanje u sistem takmienja granski sportski savezi ne uslovljavaju
ispunjavanjem odgovarajuih standarda u pogledu strunog kadra, prostornih
uslova, opreme i finansijskog poslovanja ve samo plaanjem lanarine i
kotazacije za takmienja. Prilino jednostavan nain osnivanja sportskih klubova i
ulanjivanja u sportske saveze uz interes i manjih grupa graana omoguio je i
nastajanje klubova iz sportova koji ranije nisu u organizovanom obliku bili
zastupljeni na ovim prostorima (npr. paraglajding, boanje, bilijar, bodybuilding i
sl.)

Zakon o sportu Crne Gore (lan 48 i 50.) propisuje da se: Profesionalni sportski
klub osniva za obavljanje sportskih djelatnosti, kao privredno drutvo. Na
osnivanje, rad, upravljanje i prestanak rada profesionalnog sportskog kluba
primjenjuju se propisi koji se odnose na privredna drutva, ako ovim Zakonom nije
drukije odreeno, a amaterski sportski klub osniva se kao udruenje graana.
Prema podacima Uprave za mlade i sport, nadlene institucije za registraciju
10
klubova i saveza u Crnoj Gori, na podruju Podgorice jedino je Fudbalski klub
Budunost registrovan kao profesionalni klub akcionarsko drutvo, svi ostali
sportski klubovi su osnovani kao udruenja graana po tom osnovu svi spadaju u
amaterske sportske klubove. Meutim, realno postoje daleko vei broj klubova koji
su registrovani kao amaterski, a zapravo djeluju kao profesionalni klubovi, kojima
svi ili gotovo svi igrai imaju profesionalne ugovore, kao i treneri i pomono
osoblje u klubu. U nekim od ovih klubova nastupaju i inostrani sportisti koji su, da
bi dobili dozvolu za rad i boravak u Crnoj Gori, morali priloiti uz ostalu
dokumentaciju i Ugovor o angamanu. Karakterista ovakvih klubova, koji u sutini
funkcioniu kao profesionalni i po trinim principima, je da u strukturi vlastitih
prihoda iskazuju male ili gotovo zanemarljive prihode od prodatih ulaznica,
transfera igraa, strunog kadra i marketinga. Kada se ovome doda i injenica da
veina ovih klubova nema stalne sponzore koji mogu pokrivati vei dio njihovih
trokova, jasno je da posluju sa velikim finansijskim potekoama, odnosno pod
teretom velikih zaduenja, a konstantno se obraaju za pomo iz Budeta Glavnog
grada. Slino je i u klubovima koji veinom nemaju stalno plaene takmiare,
dakle u klubovima koji su organizovani i koji djeluju kao amaterski sportski
klubovi. Njima najvei problem predstavljaju finansije, te ukoliko ne uspijevaju
obezbijediti bilo kakve sponzore i sredstva od drugih djelatnosti i marketinga
oekuju da sredstvima iz Budeta Glavnog grada veinom pokriju vlastite
trokove. Budui da se iz tih sredstva ne mogu pokriti svi trokovi klubova, niti su
za to namijenjena, klubovi koji ne obezbjeuju sredstva iz drugih izvora prihoda
(lanarine, marketing, sponzorstvo, ulaznice, druge djelatnosti) djeluju u znatno
smanjenom obimu svojih takmiarskih aktivnosti ili praktino prestaju sa radom.
Takoe, veliko optereenje budetski opredijeljenjih sredstava za sport predstavalja
vei broj registrovanih klubova u pojedinim disciplinama, a objektivno ta sportska
disciplina bi efikasnije djelovala sa manjim brojem klubova.

2.1 Takmiarski sport

Analiza stanja takmiarskog sporta odnosi se na period kada je zapoela

preregistracija klubova i saveza, pa su analizirani podaci koji su dobijeni od
Uprave za mlade i sport u period do 2013. godine.

11
Prema podacima koji su obraeni, u Podgorici je registrovano 527 klubova u 67
sportskih disciplina. Ukupan broj klubova ija je sportska disciplina na programu
Ljetnih olimpijskih igara je 228:

Tabela 1: LJETNJE OLIMPIJSKE IGRE: broj klubova - individualni sportovi

individualni sportovi Broj
klubova

atletika 10

biciklizam 5

dizanje tegova 5

gimnastika 5

konjiki 3

maevanje 1

Stoni tenis 10

streliarstvo 2

streljatvo 17

triatlon 3

tenis 16

ukupno 82

Tabela 2: LJETNJE OLIMPIJSKE IGRE : broj klubova - ekipni sportovi

ekipni sportovi Broj
klubova

fudbal 33

koarka 22

odbojka 7

rukomet 16
12
ukupno 78

Tabela 3: LJETNJE OLIMPIJSKE IGRE: broj klubova borilaki sportovi

borilaki sportovi Broj
klubova

boks 10

dudo 23

rvanje 2

tekvondo 16

ukupno 51

Tabela 4: LJETNJE OLIMPIJSKE IGRE: broj klubova sportovi na vodi

sportovi na vodi Broj klubova

kajak-kanu 10

veslanje 7

ukupno 17

Ukupan broj klubova ije sportske discipline nijesu na programu LOI je 302.
Analiza stanja klubova po sportskim disciplinama pokazuje sljedee:
Fudbal je jedan od najmasovnijih sportova u naem gradu. Registrovano je
33 kluba u svim uzrasnim kategorijama. Klubovi koji se takmie pod okriljem
FSCG u raznim rangovima takmienja (Prva liga, Druga liga, Prva enska liga,
Prva futsal liga, Omladinska liga, Kadetska liga, a takoe imaju i lanove mlaih
pionira), postiu zapaene rezultate, uglavnom na domaim takmienjima. FK
Budunost, FK Mladost, FK Zeta, FK Dei, su lanovi 1. Crnogorske
fudbaske lige. lanovi Druge lige su FK Zabjelo i FK Kom, dok ostali klubovi
nastupaju u niim rangovima.
13
Ovi klubovi igraju utakmice na terenima-stadionima koji moraju ispunjavati
odreene propisane standarde. Fudbalski stadioni su najbrojniji sportski objekti
kojima raspolau sportski klubovi na podruju Podgorice, to je i razumljivo s
obzirom na popularnost ovog sporta, meutim veina tih stadiona po kvalitetu
igralita i prateih objekata ne zadovoljava propisane standarde, odnosno ne nude
dobre uslove za kvalitetniji rad u ovom sportu. S obzirom na popularnost fudbalski
klubovi imaju i najveu finansijsku podrku kako, od strane sponzora iz privrede
tako i iz Budeta Glavnog grada.

Broj klubova, koji se takmie u razliitim ligakim amaterskim takmienjima

(minifudbal, mali fudbal, biznis liga) je 23 i okupljaju veliki broj lanova.

Koarka je u Podgorici zastupljena sa 22 registrovana kluba, koji se

takmie pod okriljem Koarkakog Saveza Crne Gore, u raznim uzrasnim
kategorijama. Klubovi koji najvie uspjeha imaju, ne samo u domaim
takmienjima ve i na meunarodnoj sportskoj sceni, su KK Budunost u
mukoj i KK Budunost-Podgorica u enskoj kategoriji i ujedno su najbolji ne
samo u Podgorici ve i u Crnoj Gori. MKK ve dui vremenski period sa
uspjehom igra na internacionalnoj sceni. Uestvuje u ABA Ligi, EURO CUPU,
ERSTE Super Cupu i Kupu Crne Gore. U svim uzrasnim kategorijama ima
selekcije, a posebna panja se poklanja radu sa mlaim kategorijama. KK
Budunost sve utakmice igra u SC Moraa, a na korienje su dobili, u
Njegoevom parku na jednom od ljepih djelova Podgorice, staro koarkako
igralite, koje su adaptirali i dopunili objektom sa nekoliko kancelarija i salom sa
trofejima.

Skoro sve koarkake klubove karakterie velika masovnost, a sasvim sigurno bi

bila i mnogo vea kada bi postojalo vie sala koje odgovaraju za odravanje
treninga i utakmica za koarku. Veina ovih klubova radi pod oteenim
finansijskim uslovima, to ne moe biti garancija za kvalitetniji rad i postizanje jo
zapaenijih rezultata.

Prema raspoloivim podacima, u Podgorici je registrovano 16 rukometnih

klubova. Rukomet u Crnoj Gori ima dugu tradiciju, a dugo godina su ga dostojno
reprezentovali muki i enski klub Budunost. enski klub je tu tradiciju
nastavio i bez premca je na domaoj sceni. Uspjesi koje postiu u kontinuitetu

14
skoro trideset godina na meunarodnim takmienjima ovaj klub svrstavaju meu
vodeim klubovima u vrhu evropskog rukometa. To je postignuto kroz kontinuirani
rad i stalno ulaganje u razvoj kluba, a samim tim i rukometa. U rukometnim
klubovima je evidentna masovnost u raznim uzrasnim kategorijama. Postoji sistem
redovnih takmienja za seniore, dok se takmienja u mlaim uzrasnim
kategorijama odvijaju prema kalendaru RSCG. Moe se rei da ni u rukometu ne
postoje optimalni potrebni prostorni uslovi za sprovoenje trenanog procesa, ali s
obzirom da su gradske dvorane SC Moraa i SC Rex, najvie na raspolaganju
rukometnim klubovima, moe se zakljuiti da barem nekoliko rukometnih klubova
imaju relativno solidne uslove za trenige i odigravanje utakmica. Analiza stanja u
rukometu je pokazala da u Podgorici nema ni jednog mukog rukometnog kluba
koji se takmii u bilo kojem rangu koje organizuje RSCG. Poznato je da je dugo
godina MRK Budunost postizao znaajne rezultate na domaoj i meunarodnoj
sceni i da je prestao da radi zbog nedostatka finansijskih sredstava.

Odbojka spada u grupu popularnijih, ali ne tako masovnih sportova. U ovom

sportu je registrovano 7 klubova. Na osnovu raspoloivih podataka, u navedenim
klubovima odbojkom se bavi oko 350 lanova. OK Budunost u kontinuitetu
postie dobre rezultate na domaoj sceni, dok ne uestvuje na meunarodnim
takmienjima zbog nedostatka finansijskih sredstava. MOK Budunost se
uglavnom oslanja na igrae koji su ponikli iz njihove kole odbojke, pa rezultate
koje postie zadnjih godina moemo smatrati zadovoljavajuim.

Podjela borilakih vjetina je mogua kako po zemlji porijekla, tako i po stilu tj

nainu borenja koji se praktikuje. Grupu borilakih sportova u Podgorici ine 164
kluba sa sledeom strukturom:
Karate 32

Taekwondo 16

Kickboxing 13

Rvanje 2

Aikido 8

Boks 10

Brazilska ju 7

15
Dudo 23

Ful kontakt 4

Diu-dica 25

Kendo 2

Sambo 8

Wu u kung fu 4

Seishinkai 4

Ni njutsu 2

Hapkido 1

ultimate fidht 1

Viet vo do 1

Savate 1

Budo 1

UKUPNO 164

Analizirajui podatke dobijenih o broju lanova moemo konstatovati da je karate

jedan od najmasovnih sportova u Podgorici i Crnoj Gori. Sistem takmienja u
ovom sportu je organizovan u obliku turnira, a prvenstva se organizuju u svim
uzrasnim kategorijama. Karate klubovi koji u Podgorici prednjae svojim
rezultatima i masovnou lanova su Budunost i Omladinac iji takmiari
ekipno i pojedinano ostvaruju zapaene rezultate u svim uzrasnim kategorijama.

Prema rezultatima koje postie Karate klub Budunost" svrstavaju ga u

najuspjenije sportske kolektive u Crnoj Gori. Njegovi takmiari su osvajai
medalja sa Kupa Evropskih ampiona, nosioci titula prvaka Evrope, Svijeta,
Balkana i Mediterana. Posebno istiemo titulu Klupskog prvaka Evrope osvojene
2002. godine u eru -Maarska.

Karate klub Omladinac broji trenutno oko 300 lanova, od kojih su veinom
nosioci medalja kako na dravnim, tako i na meunarodnim takmienjima

16
(mediteranskim, balkanskim, evropskim). Klub raspolae sa kategorijama od
poletaraca, mlaih i starijih pionira, nada, kadeta, juniora i seniora.

Taekwondo i kickboxing takoe su u grupi sportova koji su u ekspanziji, kako po

broju klubova, tako i po broju takmiara. Taekwondo je uspio dobiti i status
olimpijskog sporta, a kod nas se organizuju samo turnirska takmienja, dok u
kickboxingu postoji vie asocijacija na meunarodnim nivoima koje nezavisno
jedne od drugih organizuju prvenstva pod istim nazivima, pa je oteano
vrednovanje postignutih rezultata sa svih ovakvih takmienja.

Po broju registrovanih klubova u grupi borilakih sportova diju dicu klubova u

Podgorici ih je registrovano 25 pa su, poslije karatea, najmasovniji borilaki sport
u naem gradu. Nemaju ureen sistem takmienja, ali takmiari iz Podgorice
postiu znaajne rezultate na inostranim takmienjima.

Prema broju klubova, u grupi borilakih sportova, dudo je u Podgorici na treem

mjestu sa registrovana 23 kluba. U ovom sportu, u posljednje vrijeme, primjetna je
prava ekspanzija postizanja dobrih rezultata takmiara iz Podgorice u skoro svim
uzrasnim kategorijama na domaoj i meunarodnoj sceni. Takmienja u ovom
sportu su turnirskog karaktera. Veoma mali broj dudo klubova ima adekvatne
uslove za sprovoenje trenanog procesa, uglavnom se radi o adaptiranim
prostorima koji ne zadovoljavaju potrebne standarde.

S obzirom na poveani broj klubova u tenisu, moe se rei da je ovaj sport u

ekspanziji u Podgorici. Broj registrovanig teniskih klubova je 19 i okupljaju oko
600 lanova. Zvanina takmienja u ovom sportu organizuje TS Crne Gore,
uglavnom turnirskog tipa. TK AS, pod pokroviteljstvom Glavnog grada, ve
dugi niz godina organizuje meunarodni teniski turnir Rojal cup, na kojem
uestvuje veliki broj inostranih takmiara. Takoe, u ovom sportu se organizuju
razne lige (biznis, VIP) na kojem uee uzima veliki broj takmiara svih
uzrasta. Odreeni broj takmiara iz mlaih kategorija postiu zapaene rezultate na
nivou Crne Gore, dok u seniorskoj kategoriji Danka Kovini nastupa na
meunarodnim turnirima i postie sve zapaenije rezultate.

U Podgorici egzistira 10 stono-teniskih klubova sa oko 300 lanova. STK

Budunost i STK Spin su vodei klubovi u naem gradu. STSCG je krovna
organizacija koja u svom sistemu ima ekipno prvenstvo CG kroz organizovano
17
ligako ekipno takmienje te pojedinana, turnirska prvenstva u svim uzrasnim
kategorijama.

Streljaki sport zastupljen je trenutno sa 17 klubova. Streljaki klubovi iz naeg

grada u posljednjih nekoliko godina postiu zapaene rezultate na dravnom nivou,
a nekoliko pojedinaca imaju i zapaene meunarodne rezultate. Streljaki klubovi
su udrueni u Streljaki savez Crne Gore koji je organizator zvaninih takmienja
na nivou drave.

Za plivanje i vaterpolo se esto kae da su to sportovi mladih. Ovaj epitet su dobili

zbog veoma povoljnog uticaja na organizam mladih, ali i velikog interesa roditelja
da im se djeca bave zdravim sportom". Smatra se, da dijete ve u najranijoj
mladosti treba da uspostavi pozitivan kontakt sa vodom, da je zavoli i da naui da
vlada nekom od tehnika.

Za plivaki i vaterpolo sport na prostoru Podgorice, a na osnovu rezultata

dobijenih anketom sprovedene meu uenicima osnovnih kola na uzorku od 500
uenika, vlada veliko interesovanje. Meutim, uslovi za bavljenje ovim sportom
tokom cijele godine ne postoje (nedostaje zatvoreni bazen), jasno je da plivanje
kao takmiarski sport trenutno nema adekvatne uslove za razvoj na podruju
Podgorice. U ljetnjem periodu na otvorenim bazenima SC Moraa organizovana
je kola plivanja i vaterpola koju sezonski pohaa oko 500 lanova. Imajui to u
vidu, a shvatajui znaaj ovih sportova, lokalna samouprava je pristupila izradi
planske dokumentacije za izgradnju zatvorenog bazena.

Meu ostalim sportovima koji su zastupljeni na podruju Podgorice ah, kajak-

kanu doivljavaju ekspanziju.

Rezime

Na podruju Podgorice, prema raspoloivim podacima koji su prikupljenji u

saradnji sa Savezima i klubovima, egzistira 527 klubova. Rasprostranjenost i
masovnost sportova je razliita. Najmasovniji i najrasprostranjeniji sportovi su
fudbal, koarka, rukomet, tenis i borilaki sportovi, posebno karate, diu-ica i
dudo. FK Budunost je jedini klub registrovan kao profesionalni dok su svi
ostali klubovi organizovani kao udruenja graana i po tome spadaju u amaterske

18
sportske klubove, mada u nekim klubovima iz popularnih sportovima kao to su
fudbal, koarka, odbojka i rukomet veina igraa imaju profesionalne ugovore.

Jedan od kljunih problema za sportske klubove predstavlja obezbjeenje

finansijskih sredstva za trenani proces i za takmienja. Sponzorstvo od strane
privrednih subjekta je neredovno i nedovoljno, velikim dijelom i zbog nepostojanja
stimulativnih propisa za vea ulaganja u sport. Ostali prihodi veine klubova
takoe su nedovoljni pa ak i beznaajni (lanarine, ulaznice) pa su esta
oekivanja da se trokovi pokrivaju sredstvima koja se dobiju iz Budeta
Podgorice. Meutim i ta su sredstva ograniena i predstavljaju samo pomo za
pokrivanje manjih trokova klubova.

Pored finansijskih problema u takmiarskom sportu na podruju Podgorice

postoje problemi i u vezi sa drugim bitnim pretpostavkama za razvoj pojedinih
sportova kao to su prostor i oprema, te struni-trenerski kadrovi. Broj
visokoobrazovanih kadrova sa odgovarajuim trenerskim licencama manjevie u
svim sportovima je nedovoljan, a posebno je nepovoljno to je taj nedostatak
najistaknutiji u radu sa mlaim kategorijama.

Prijedlog mjera:

Utvrditi polazne osnove za kategorizaciju vrhunskih sportista, uz uvaavanje

realne pozicije (teinu) nekog sporta na meunarodnom planu.

Kategorizciju je neophodno napraviti prema preciznim kriterijumima,

posebno definisanim za sve nivoe takmiara i sportskih strunjaka.

Status sportista i trenera u vrhunskom i kvalitetnom sportu potrebno je

preciznije definisati.

Nedostatak kontrolnih mehanizama omoguava angaman nedovoljno

strunim licima. Veina sportista ima velikih problema sa obezbjeivanjem
uslova za trening i takmienja, ali i sa ostvarivanjem prava na penzijsko i
socijalno osiguranja. Veinu ovih problema trebalo bi da rijei donoenje
zakonskih pod akata koji bi precizno definisali nadlenosti i obaveze lokalne
samouprave i klubova.

19
 Finansiranje klubova u Podgorici nije do kraja ureeno, zato je neophodno
definisati dugorone prioritete na nivou grada u oblasti sporta i u Budetu
planirati dovoljno izvora za njihovo finansiranje.

Na teritoriji Podgorice radi veliki broj privatnih sportskih kola, u raznim

sportskim disciplinama, a najvie u fudbalu i koarci, izvan zvaninog
sistema sportskih saveza. U njima ne rijetko trenani proces realizuju
nedovoljno kvalifikovana lica, a u aktivnosti klubova je dominantan
finansijski motiv. U cilju rjeavanja ovoga problema potrebno je zatiti
diplomirane trenere sporta i pedagoge fizikog vaspitanja kroz uvoenje
obaveznih licenci koje e izdavati nadleni Savezi.

Obezbijedi bolju saradnju klubova sa kolama i uvesti red u sistem

pionirskih i omladinskih takmienja.

Analizirani podaci govore o veem odlivu podgorikih mladih sportista u

druge domae ili inostrane klubove. Reavanjem sistema finansiranja,
nagraivanja i boljom propagandnom politikom mogue je uticati na
rjeavanje ovog problema.

Shodno rezultatima dobijenim Analizom stanja, evidentno je manje

registrovanih enskih sportskih klubova. Na svim nivoima takmiarskog
sporta u Podgorici, od organizacije do sprovoenja sportskog treninga i
takmienja, postoji potreba poveanja broja ena na upravljakim
poloajima u sportskim organizacijama, broja trenera kao i sportaica.

2.2. kolski sport

U osnovnom obrazovanju Crne Gore je koncept devetogodinje osnovne kole koja

se sastoji od tri ciklusa: ciklus 1 (1, 2. i 3. razred), nastavnik/ca razredne nastave,
uzrast od 6-8 godina, ciklus 2 (4, 5. i 6. razred), nastavnik/ca razredne i predmetne
nastave, uzrast od 9-11 godina, ciklus 3 (7, 8. i 9. razred), nastavnici predmetne
nastave, uzrast od 12-14 godina. Predmet fiziko vaspitanje je obavezan i
ravnopravan sa ostalim kolskim predmetima.

20
Mnogobrojna istraivanja, koja su za temu imala odnos mladih prema slobodnom
vremenu, su pokazala da djeca i omladina najvei dio slobodnog vremena provode
u zatvorenom prostoru uz kompjutere, video igre i ostale vidove lake zabave. Ova
pojava je veoma zabrinjavajua, jer tjelesna aktivnost je osnovna ovjekova
potreba od njegovog roenja do kasne starosti. Tjelesna aktivnost predstavlja jednu
od jako vanih komponenti zdravstvenog ponaanja djece kolskog uzrasta,
adolescenata, ali i odraslih.

Jedno od rjeenja za poboljanje toga stanja je ukljuivanje djece u sport od

najranijeg ivotnog uzrasta. Od rane mladosti djeca bi se trebala ukljuivati u
razliite oblike sportskih aktivnosti, ne samo kroz nastavu fizikog vaspitanja, ve
i ukljuivanje u vannastavne i vankolske sportsko-rekreativne aktivnosti.

Jedan od osnovnih ciljeva fizikog vaspitanja je zadovoljavanje potreba uenika za

kretanjem u cilju obezbjeivanja pozitivnih podsticaja na tjelesni razvoj, razvoj
fizikih sposobnosti i sportske umjenosti, kao i stvaranje trajnih navika za
svakodnevno prisustvo sportske aktivnosti kao sadrajne strukture kulture
ivljenja.

Ako elimo da odgovorimo ovom cilju, a u smjeru da fiziko vaspitanje uskladimo

sa objektivnim potrebama djece i omladine sa aktuelnim potrebama drutva, onda
je nezaobilazan postupak predhodnog ispitivanja i analiza stanja sporta u kolama
(vrtiima, osnovnim i srednjim kolama i fakultetima).

2.2.1. Fiziko vjebanje u predkolskom uzrastu

U predkolskim ustanovama-vrtiima je uobiajeno da se kroz igru i zabavu djeca

animiraju na kretanje, a redovni programi obogaeni su i sportskim sadrajima. Na
osnovu rezultata, dobijenih Analizom stanja fizikog vaspitanja djece predkolskog
uzrasta na prostorima Podgorice, moemo konstatovati da je ovaj segment sporta
dosta neorganizovan. Jedina mjesta gdje se odvija neki vid organizovanog fizikog
vjebanja su predkolske ustanove-vrtii i jedan specijalizovani djeiji fitnes
centar. Evidentiran je problem to u njima uslovi za vjebanje uglavnom nisu
adekvatni potrebama, kadar nije dovoljno edukovan i osposobljen za rad sa ovako
osjetljivom kategorijom i to predkolske ustanove ne pohaaju sva djeca.

21
Predkolsko vaspitanje i obrazovanje u Podgorici se realizuje: u jaslicama (djeca
uzrasta do tri godine) i vrtiima (djeca od tri godine do polaska u kolu). U
Podgorici se nalaze dvije Javne predkolske ustanove: Ljubica Popovi, u okviru
koje je osam vaspitnih jedinica i ina Vrbica, u ijem sastavu je jedanaest
vaspitnih jedinica. U njima se provode odreeni programi iji je cilj pripremiti
djecu za polazak u kolu. Sa djecom se sprovodi program koji je predvien za
redovne polaznike vrtia prije odlaska u kolu. Kod djece se nastoje razviti
funkcije opaanja, miljenja, pamenja, zakljuivanja, kao i panje.

2.2.2. Fiziko vaspitanje u osnovnoj koli

Polaskom u kolu djeci se korjenito mijenjaju obaveze i zadaci. Prethodno

slobodno vrijeme, koje je koriteno preteno za igru i slobodne aktivnosti, moraju
da zamijene kolskim klupama. Zbog poveanja obima kolskog gradiva djeci
ostaje sve manje slobodnog vremena, tako da ga uglavnom troe na uenje ili
druge aktivnosti koje su statikog tipa. Brojna istraivanja pokazuju da su djeca i
omladina doslovno ugroeni usled sve veeg ograniavanja kretanja vjebanja.
To se naroito odraava na pad motorikih i funkcionalnih sposobnosti,
nedovoljnom i neadekvatnom razvoju mnogih drugih osobina, ugroenom
zdravlju. Zbog toga broj zdravstvenih poremeaja kod djece raste, pa ne udi
podatak da je primjetan povean broj razliitih deformiteta.

Analiza stanja sporta u osnovnim kolama je pokazala sljedee stanje:

Na podruju Podgorice nastavu u 30 osnovnih kola pohaa oko 22.000 uenika.

Tabela 6: Osnovne kole u Podgorici sa brojem uenika

OSNOVNA KOLA BROJ UENIKA M

1. O NIKO MARA 154 80 74

2. O .PAVLE ROVINSKI 1458 734 724
3. O MILAN VUKOTI 1095 572 523
4. O MAKSIM GORKI 1480 774 706
5. O B.V. PODGORIANIN 1567 829 738
6. O 18 OKTOBAR 47 22 25
7. O 21 MAJ 641 348 293
8. O 29. NOVEMBAR 174 70 104
9. O BOKO RADULOVI 25 13 12

22
10. O BRANKO BOOVI 1018 514 504
11 .O ER SKENDERBEG 32 22 10
12. O OKO PRELEVI 55 25 30
13. O Dr DRAGIA IVANOVI 1619 875 744
14. O GORNJA ZETA 310 163 147
15. O JEDINSTVO 74 40 34
16. O MAHMUT LEKI 1103 598 505
17. O MARKO MILJANOV 865 459 406
18. O M. M. BURZAN 1320 682 638
19. O OKTOIH 1141 566 575
20. O RADOJICA PEROVI 1192 655 537
21. O SAVO KAI 31 18 5
22. O SAVO PEJANOVI 632 332 300
23. O EPAN UKI 13 8 5
24. O TAMPAR MAKARIJE 1558 790 768
25 .O SUTJESKA 1297 704 593
26. O VLADIMIR NAZOR 884 422 462
27. O VLADO MILI 836 437 399
28. O VOJIN POPOVI 27 8 19
29. O VUK KARADI 870 462 408
30. O ZARIJA VUJOEVI 338 174 164
UKUPNO 21856 11396 10460

Prilikom Analize stanja sporta u osnovnim kolama, imajui u vidu strunost

neposrednih izvrilaca nastave fizikog vaspitanja, uslovno je izvrena podjela na
mlai i stariji kolski uzrast. Ovo je bilo nuno jer prema naem sistemu kolstva
nastavu fizikog vaspitanja od prvog do petog razreda izvode nastavnici/ce
razredne nastave uitelji/ce, a od estog do devetog diplomirani profesori fizikog
vaspitanja.

Mlai kolski uzrast (djeca od 6 do 11 godina ili od prvog do petog razreda)

karakterie period kada se deavaju velike promjene u ivotu djeteta. Analiza
stanja fizikog vaspitanja u ovom uzrastu je pokazala da izvoenje nastave nailazi
na velike probleme, koji se ogledaju prije svega u samoj realizaciji nastavnog
procesa i sprovoenju u realnost zakonskih odredaba. Iako je predvieno da se
nastava izvodi tri puta sedmino, u praksi je to obino drugaije.

Fiziko vaspitanje u mlaim razredima izvode nastavnici razredne nastave i ono se

uglavnom svodi na nedovoljno dobro organizovanu nastavu. Nastavnici razredne
nastave se u velikoj veini ne pridravaju vaeih planova i programa, pri emu na
23
mnogim asovima dominira spontana igra uenika. esto se deava da se asovi
fizikog vaspitanja zamjenjuju drugim predmetima.

Mnogo kola ne posjeduje ni minimum materijalno-tehnikih uslova za izvoenje

nastave, odjeljenja su najee veoma brojna i heterogena. U mnogim kolama
odjeljenja su homogenizovana po raznim kriterijumima, a vrlo rijetko po fizikim
sposobnostima djece. Struni kadar je ve pomenut kao jedan od moguih
problema, ali i rjeenja. Izuzimajui pojedine pozitivne izuzetke nastavom fizikog
vapitanja za ovaj uzrast, koja se izvodi u veini kola, ne moemo biti zadovoljni.

Iako nisu navedeni svi problemi, moe se zakljuiti da je fiziko vaspitanje za ovaj
uzrast umnogome obezvrijeeno, kao kolski predmet.

Takmienja u ovom uzrastu uglavnom se rijetko organizuju, tako da je relativno

mali broj uenika ovog uzrasta uestvovao u nekom kolskom, a pogotovo
meukolskom takmienju. Uglavnom se ta takmienja svode na aktivnosti na
izletima i kampanjske masovne dogaaje, kao to su uline trke. Sekretarijat za
kulturu i sport u saradnji sa Medija-sportom iz Ljubljane organizuje meunarodno
takmienje ogarija za djecu u uzrastu od 6 do 11 godina. Manifestacija ima za cilj
zadovoljenje djeije potrebe za igrom, usvajanje i usavravanje motorikih znanja,
poboljanje motorikih dostignua. Sadraji programa ogarije zasnivaju se na
ravnotei izmeu usvajanja motorikih znanja i razvoja motorikih sposobnosti,
odnosno njihove interakcije sa ostalim aspektima cjelokupnog razvoja djece
(tjelesnog, kreativnog, emotivnog i kognitivnog). Pozitivni efekti ove manifestacije
su ve primjetni i zbog toga je uvrtena u godinji Plan i Program rada
Sekretarijata za kulturu i sport.

U vezi sa ukupnom problematikom realizovanja nastave fizikog vaspitanja u

mlaim razredima osnovne kole, prikupljeni podaci za Analizu upotpunili su
sliku o neophodnosti uvoenja posebno isplaniranih programa u okviru nastave
fizikog vaspitanja, namijenjenih prvenstveno razvoju motorikih sposobnosti
uenika i uenica mlaeg kolskog uzrasta. Osim toga, struna lica koja bi trebala
da ovako, ili na slian nain, planiraju i sprovode nastavu fizikog vaspitanja,
moraju da poseduju adekvatno struno predznanje koje se stie samo na
visokokolskim ustanovama, prvenstveno, fakultetima za fiziko vaspitanje.
Zakonski obavezno uvoenje predmetne nastave fizikog vaspitanja u mlae
24
razrede doprinijee poboljanju efekata nastave fizikog vaspitanja u ovom
uzrastu.

Analiza stanja fizikog vaspitanja starijeg kolskog uzrast (od estog do devetog
razreda) je pokazala da veini uenika nastava fizikog vaspitanja je jedina prilika
za organizovanim bavljenjem sportom i rekreacijom. U osnovnim kolama na
teritoriji Podgorice radi oko 70 nastavnika fizike kulture, koji svoja struna znanja
i umijea primjenjuju kako bi uenicima to bolje osmislili nastavu i pruili im
raznolike i to zanimljivije sadraje.

Takoe, kolski sport koji se odvija u naem gradu podrazumijeva i sportske

aktivnosti uenika van nastave u organizaciji nastavnika fizikog vaspitanja.
Zakonom o sportu CG odreeno je da, radi sprovoenja vannastavnih sportskih
aktivnosti uenika, kolski odbori osnivaju kolska sportska drutva. Cilj rada
kolskog sportskog drutva je okupljanje i ukljuivanje uenika u kolski sport.
Prije svega glavni cilj je omasoviti kolski sport i uiniti ga dostupnim svakom
djetetu.

Termini predvieni za sportske sekcije, ak i u onim kolama u kojima postoje

uslovi za realizaciju sekcija u radnoj sedmici, nedovoljni su da podstaknu
znaajnije ukljuivanje uenika u sportske aktivnosti pored redovne nastave
fizikog vaspitanja. Dva ili etiri kolska asa sekcije, u zavisnosti da li u koli radi
jedan ili vie profesora, nikako ne mogu zadovoljiti potrebe uenika za redovnim
bavljenjem fizikim aktivnostima, a dodatan problem je to esto u kolskim
salama nema prostora za organizovanje i ta dva asa sedmino. kolske sportske
sale se ponekad izdaju i na tetu termina predvienih za sekcije. Jasno je da se
kolske sportske sekcije ne mogu predstavljati kao kolski sport, jer je izuzetno
mali broj uenika ukljuen u rad sekcija. Pored toga, 45 minuta fizike aktivnosti
sedmino ne moe se nazvati niti rekreacijom, a kamo li kolskim sportom.

U kolskim sportskim drutvima u Podgorici uenici su podijeljeni u sekcije i

treniraju izabrani sport ili sportove i uestvuju na kolskim sportskim
takmienjima. Od takmienja predvieno je da se sprovode odjeljenska,
meuodjeljenska i kolska. Prema podacima, dobijenim putem ankete, veoma mali
broj kola odrava odeljenska i meuodjeljenska takmienja. Uglavnom se
odravaju meukolska takmienja sa kojih pobjednici i ekipe mogu uestvovati na

25
gradskom, regionalnom i dravnom takmienju. Rad sportskih sekcija sastoji se od
selektiranja najuspjenijih uenika, koji ve due vrijemena treniraju u tom sportu,
onda se kratko uigravaju za takmienja u okviru Prvenstva osnovnih kola, tako da
o kolskom sportu moemo priati samo kao kolskom takmienju najuspjenijih
uenika. Takoe, primijeena je slaba zastupljenost enskih selekcija, to je i te
kako veliki problem.

Tabela 7: Broj sekcija u osnovnim kolama

SEKCIJE
OSNOVNA KOLA fud ko odb ruk atl s.tenis ah
1. O NIKO MARA *
2. O .PAVLE ROVINSKI * * *
3. O MILAN VUKOTI *
4. O MAKSIM GORKI * * * *
5. O B.V. PODGORIANIN * * *
6. O 18 OKTOBAR *
7. O 21 MAJ * * *
8. O 29. NOVEMBAR *
9. O BOKO RADULOVI
10. O BRANKO BOOVI * * * *
11 .O ER SKENDERBEG * * * *
12. O OKO PRELEVI *
13. O Dr DRAGIA * * * *
IVANOVI
14. O GORNJA ZETA *
15. O JEDINSTVO * *
16. O MAHMUT LEKI * * * * *
17. O MARKO MILJANOV * *
18. O M. M. BURZAN * * *
19. O OKTOIH * * * * *
20. O RADOJICA PEROVI * * *
21. O SAVO KAI
22. O SAVO PEJANOVI * * *
23. O EPAN UKI *
24. O TAMPAR * * * *
MAKARIJE
25 .O SUTJESKA * * * * *
26. O VLADIMIR NAZOR * * *
27. O VLADO MILI * * *
28. O VOJIN POPOVI
29. O VUK KARADI * * *
30. O ZARIJA VUJOEVI * *
26
UKUPNO 22 18 16 9 8 1 1

Organizovanjenje kolskih sportskih takmienja, u vie sportskih grana, jedna je od

osnovnih aktivnosti koju tokom kolske godine realizuje Sekretarijat za kulturu i
sport u saradnji sa aktivima fizikog vaspitanja osnovnih kola. Prije poetka
samih takmienja, nastavnici vre selekciju uenika po sportovima i sprovode
trenani proces u cilju to bolje, fizike i taktike pripreme. Vei broj osnovnih
kola u gradu ima svoje kolsko sportsko drutvo, iji lanovi svake kolske godine
uestvuju na raznim takmienjima. U okviru Prvenstva uenici se takmie u 10
sportskih disciplina (mali fudbal, rukomet, koarka, odbojka, tenis, atletika, ah,
stoni tenis i karate). Sportska takmienja izmeu ekipa kola na nivou optina i
drave priprema, organizuje i sprovodi Crnogorski Savez kolskih sportskih
drutava.

Pored strunog kadra i dovoljnog broja asova, za uspjeno organizovanje

kolskog sporta neophodni su oprema, rekviziti i infrastruktura, odnosno prostor za
izvoenje nastave fizikog vaspitanja i sportskih sekcija.

Tabela 8: Broj sportskih kolskih terena

SPOLJNI TERENI
SALA ko od fud OSTALO
OSNOVNA KOLA PR (m2) b /ru
OF k
1. O NIKO MARA 1 nema * * Travnati fud
teren
2. O .PAVLE ROVINSKI 3 420 * * *
3. O MILAN VUKOTI 3 180 * *
4. O MAKSIM GORKI 5 350 * * *
5. O B.V. PODGORIANIN 3 420 *
6. O 18 OKTOBAR 1 nema *
7. O 21 MAJ 2 450 *
8. O 29. NOVEMBAR 1 nema *
9. O BOKO RADULOVI 1 nema *
10. O BRANKO BOOVI 3 420 *
11 .O ER 1 nema
SKENDERBEG
12. O OKO PRELEVI 1 nema *
13. O Dr DRAGIA 4 540 * *
IVANOVI
27
14. O GORNJA ZETA 1 nema *
15. O JEDINSTVO 1 nema *
16. O MAHMUT LEKI 3 420 *
17. O MARKO MILJANOV 3 290
18. O M. M. BURZAN 2 190 * **
19. O OKTOIH 4 420 * *
20. O RADOJICA 3 600 * * *
PEROVI
21. O SAVO KAI 1 nema *
22. O SAVO PEJANOVI 2 80 *
23. O EPAN UKI 1 300 * *
24. O TAMPAR 4 450 * *
MAKARIJE
25 .O SUTJESKA 3 420 * **
26. O VLADIMIR NAZOR 2 420 * *
27. O VLADO MILI 3 270 * *
28. O VOJIN POPOVI 1 nema * *
29. O VUK KARADI 2 450 * **
30. O ZARIJA VUJOEVI 1 90 * Travnati fud
teren
UKUPNO 67 20 4 24 2

Analizom stanja kolskih sportskih objekata primjetno je da 10 osnovnih kola na

teritoriji Podgorice i Gradskih optina Tuzi i Zeta nemaju nikakvu sportsku
dvoranu. Uglavnom su to osnovne kole na seoskom podruju od kojih:
sedam imaju manje od 100 uenika
dvije do 200 uenika
jedna preko 300 uenika
Ako se uzme kriterijum da kolske sale do:
100 m2 zadovoljavaju samo potrebe opteg vjebanje u manjim grupama
300 m2 zadovoljavaju potrebe opteg vjebanja za vee grupe
sale za koarku i odbojku zadovoljavaju potrebe svakog dvoranskog
oblika sportskog rada osim rukometa i malog nogometa
dvorana za rukomet zadovoljava potrebe svakog dvoranskog oblika
sportskog rada

28
Struktura broja sala po ovom kriterijumu sljedea:

Kvadratura sale Broj sala

Do 100 m2 2
300 m2 3
Sale za koarku i odbojku 13
Dvorana za rukomet 2

Iz tabele je vidljivo da su dvije sale povrinom manje od 100 m2 (uglavnom su to

preureeni prostori) i kao takve su ograniavajui faktor, zbog svoje veliine, za
izvoenje nastave fizikog vaspitanja i sportskom vjebanju. Pored toga te su
dvorane vrlo loe ili nikako opremljene. Ostale vee dvorane (13) su uglavnom
zadovoljavajue opremljene, njihovo odravanje je solidno te mogu predstavljati
dobru osnovu za realizaciju nastave fizikog vaspitanja i program rada sportskih
kola. Vrijeme izgradnje veini sala je iznad 25-30 godina i njihova zajednika
karakteristika je zastarjelost energetskih, elektrinih i mainskih pogona (rasvjeta,
grijanje, ventilacija i sl.), kao i graevinska struktura to pored loe funkcionalnosti
bitno utie na skupou odravanja, nepotrebne energetske gubitke i pretjerano
zagaenje vazduha.
Iskorienost kolskih sportskih dvorana je u pravilu vrlo veliko (preko 12 sati
dnevno), jer se osim za sprovoenje asova za fiziko vaspitanje dvorana koristi za
vannastavne sportske aktivnosti (treninge sportskih klubova, kao i za rad
rekreativnih grupa).
Uglavnom sve osnovne kole, ak i podrune kole, imaju svoja spoljna sportska
igralita, raznih veliina i dimenzija, koji predstavljaju vrlo dobar temelj za sve
oblike vjebanja, kao i za rad sportskih kola i sportskih sekcija. Na alost velika
veina njih je skoro u potpunosti neopremljena, zaputena i loe odravana to je
ozbiljna prepreka za bilo koji ozbiljniji rad.

2.2.3. Fiziko vaspitanje u srednjim kolama

29
Na teritoriji Podgorice i Gradske optine Tuzi ima devet srednjih kola u kojima se
izvodi nastava fizikog vaspitanja.

Tabela 9: Broj uenika u srednjim kolama

SREDNJA KOLA BROJ M

UENIKA
1. Gimnazija Slobodan kerovi 1709 727 982
2. SSC Sergiije Stani 1261 636 625
3. SE Vaso Aligrudi 1286 1104 185
4 SS Ivan Uskokovi 1119 865 254
5. SG In Marko Radevi 575 334 241
6. SE Mirko Veovi 1533 624 909
7. SS Spasoje Raspopovi 504 169 335
8. Struna medicinska kola 1211 361 850
9. Gimnazija 25. maj 620 315 350
UKUPNO 9866 5135 4731

Program fizikog vaspitanja realizuje se u svim razredima srednjih kola kao

obavezan predmet, sa po dva asa nedjeljno. Program se realizuje: u I i II razredu
kroz zajedniki program; u III jedan as kroz zajedniki program, a jedan kroz
program po izboru uenika/ca; u IV razredu oba asa kroz program po izboru
uenika/ca. Obavezni program obuhvata programske sadraje: atletike, sportske
gimnastike, koarke, rukometa, odbojke, fudbala, ritmike gimnastike i plesa.
Program po izboru uenika/ca obuhvata programske sadraje: koarke, rukometa,
odbojke, fudbala, ritmike gimnastike i plesa i borilakih sportova. Uenici/ce se
na osnovu svojih sposobnosti i interesa opredjeljuju za jedan sport u kome se
usavravaju u toku jednog polugodita. Da bi se izbor ostvario, svaka kola je
duna da obezbijedi prostorne i druge uslove za realizaciju izbornog sporta.

Kada se analizira stanje sportske infrastukture i broj profesorskog kadra koji izvodi
nastavu fizikog vaspitanja u srednjim kolama u Podgorici, dolazi se do sljedeih
pokazatelja:

Tabela 10: Broj sportskih terena u srednjim kolama

SPOLJNI TERENI

30
 Broj SALA ko odb fud tenis
SREDNJA KOLA profeso (dimenzi /ruk
ra f.v. je)
1. Gimnazija S. kerovi 9 50X25 * * * **
2. SSC Sergije Stani 4 29x15 * *
3. SE Vaso Aligrudi 5 22x14*
4 SS Ivan Uskokovi 4 20x12 *
5. SG In Marko Radevi 4 22x14*
6. SE Mirko Veovi 5 28x15 *
7. SS Spasoje Raspopovi 3 22x14* *
8. Struna medicinska kola 4 25x15 *
9. Gimnazija 25. maj 4 25x15 * *
UKUPNO 42 4 2 5 2

Iz tabele je vidljivo da je veina sala povrine do 400 m2. Pored toga te su dvorane
u pravilu vrlo loe ili nikako opremljene. Vano je napomenuti da SE Vaso
Aligrudi, SG In Marko Radevi i SS Spasoje Raspopovi koriste jednu
salu koja je neuslovna i ne raspolae sa potrebnim sportskim rekvizitima. injenica
da u toj sali istovremeno dre as tri odjeljenja, najbolje pokazuje da se pod hitno
mora planirati izgradnja nove sale. Gimnazija Slobodan kerovi raspolae
modernom fiskulturnom salom, koja ima tribine sa 500 sjedita. Odgovara
standardima za odigravanje rukometnih i koarkakih utakmica nieg ranga. Sala
raspolae potrebnim atletskim, gimnatikim i ostalim rekvizitima. Sala Strune
medicinske kole je novije izgradnje i opremljena je potrebnim rekvizitima. U njoj
se odravaju klupski treninzi i utakmice u odbojci.

Generalno, iskorienost kolskih sportskih dvorana je u pravilu vrlo veliko, jer se

osim za sprovoenje nastave koriste i za vannastavne sportske aktivnosti, treninge
sportskih klubova, kao i za rad rekreativnih grupa.

Sportske vannastavne aktivnosti su vaan dio rada u srednjim kolama, kao

osnovno obiljeje savremene kole. U Podgorikim srednjim kolama vannastavne
aktivnosti su organizovane u zavisnosti od afiniteta uenika i od prostornih
mogunosti kola.

Tabela 11: Broj sekcija po kolama

31
 SEKCIJE
fud ko odb ruk s.ten plani bicikli
SREDNJA KOLA is naren zam
je
1. Gimnazija Slobodan kerovi * * * * * * *
2. SSC Sergiije Stani * * * * *
3. SE Vaso Aligrudi * * *
4 SS Ivan Uskokovi * * *
5. SG In Marko Radevi
6. SE Mirko Veovi * *
7. SS Spasoje Raspopovi * * *
8. Struna medicinska kola * * * * *
9. Gimnazija 25. maj * *
UKUPNO 8 8 6 3 3 1 1

Za ovu uzrasnu kategoriju Sekretarijat za kulturu i sport, u saradnji sa aktivima

fizikog vaspitanja srednjih kola organizuje Prvenstvo srednjih kola pod
sloganom SREDNJOKOLCI PODGORICI. Manifestacija ima za cilj
animiranje to veeg broja mladih da se bave sportom, kao i pruanje doprinosa
razvoju vrhunskog sporta. Odravanje prvenstva pobuuje veliko interesovanje
srednjokolaca. Na takmienju uestvuju devet srednjih kola sa preko 600
uesnika sa podruja Podgorice to ovu manifestaciju ini jednom od
najmasovnijih. Takmienja se odravaju u: malom fudbalu, odbojci, rukometu,
koarci, stonom tenisu i karateu.

2.2.4. Univerzitetski sport

Naalost, Analizu sporta na fakultetu moramo zapoeti poraavajuom

konstatacijom da predmet fiziko vaspitanje, kao obavezni predmet, nije uvrten u
sistem akademskog obrazovanja. Pozitivna iskustva iz ranijeg perioda kada je bila
organizovana nastava fizikog vaspitanja za studente, kao i sve izraenija fizika
neaktivnost omladine koja uzima maha i ostavlja posljedice na zdravlje mladih,
namee potrebu da studenti imaju obavezne asove fizikog vaspitanja.

Uglavnom sportske aktivnosti se odvijaju kroz rad Studenskog sportskog saveza

Crne Gore, koji organizuje razna takmienja za ovu populaciju. Primjetno je da na
ovim takmienjima uglavnom uee uzimaju studenti koji su ve afirmisani kao
aktivni sportisti.

32
Takoe, jedan dio aktivnosti se odvija i kroz rad studentskih sportskih klubova.
Kao pozitivan primjer naveemo Sportsko-rekreativno drutvo studenata
ekonomije i menadmenta Ekomen koji svojim studentima omoguavaju u
pravcu bogaenja vannastavnih sadraja na Fakultetu, te pruanja mogunosti
studentima da, pored znanja koje stiu na Fakultetu, svoju linost obogate jaanjem
drugih dimenzija svoje intelektualnosti, a sve to kroz druenje i sport.

Aktivnosti koje Drutvo realizuje predstavljaju razliite aktivnosti sportskih

takmienja i igara za studente Ekonomskog fakulteta i Studija menadmenta u
Podgorici, sa ciljem animiranja najireg kruga studenata (u zavisnosti od sportskih
afiniteta), promocije pojedinih sportsko-rekreativnih aktivnosti, ali i afirmisanja
vannastavnog druenja izmeu studenata, profesora, kao i brojnih uvaenih
crnogorskih sportskih linosti. Sportsko drutvo radi i na obezbjeivanju to
kvalitetnijih uslova za trening studentima koji se takmie u Univerzitetskoj ligi
Crne Gore, kao i na selektiranju, organizovanju treninga i voenju ekipa koje se
takmie u kolektivnim sportovima: fudbalu, koarci i odbojci.
UDG je jo jedan pozitivan primjer kako treba animirati studente da se bave
sportom i koji omoguava svojim studentima ukljuivanje u vannastavne sportske
sadraje na Univerzitetu. Svake godine za studente I godine organizuje Lovenska
trka, a nagrade pobjednicima trke je kolarina za prvu godinu. Takoe, sa ciljem
da animira studente, saradnike i profesore UDG organizuje Olimpijada
studenata, a takmienje se organizuje u sledeim disciplinama: fudbalu, koarci,
odbojci, ahu, stonom tenisu, biciklizmu i UDG maratonu.

U cilju unapreenja ovog segmenta sporta u Podgorici je zapoeta izgradnja

sportske hale. Sa izgradnjom objekta Sportske dvorane Univerziteta Crne Gore u
Podgorici otpoelo se u oktobru prole godine. Ukupna bruto povrina cijelog
objekta iznosi cca 3.290 m2. Projektom je predvieno da objekat sadri prizemlje i
sprat u dijelu prateih sadraja i multimedijalnog centra. Uz glavni ulaz u
vienamjensku dvoranu namjenjenu odigravanju utakmica koarke, rukometa,
odbojke i drugih sportova, projektovane su dvije biletarnice, prostorije za novinare
i obezbjeenje, sanitarni blok i pratee prostorije. Projektno rjeenje omoguava
organizaciju koncertnih i raznih kulturnih deavanja u prostoru dvorane. Broj
sjedita na betonskim tribinama je 373, dok je u sluaju organizovanja utakmica
koarke i odbojke, mogue postavljanje teleskopskih tribina kojima je mogue
obezbijediti dodatnih 432 sjedita, to je ukupno 805 mjesta za sjedenje. U sluaju
kada je borilite u funkciji rukometnog terena, dio teleskopskih tribina se sklapa, te
33
je ukupan kapacitet gledalita 592 sjedita. Uz veliku salu projektovana je fitness
sala i spravarnica, kao i tehnike prostorije. U prizemlju anexa dvorane bie
smjeteno 6 garderoba za sportiste, trenere i sudije, teretana sa garderobama, 5
kancelarija za administraciju, kao i prostorija za ljekara sa ambulantom, toaleti i
tehnike prostorije. Multimedijalni centar bie smjeten na spratu anexa i
posjedovae prijemni hol sa caffe barom i prostorom za press konferencije,
vienamjensku multimedijalnu salu kapaciteta 250 mjesta, salu za sastanke,
kancelariju studentske organizacije, prostoriju za reiju i spikera i pratee pomone
prostorije.

Rezime

Iz sprovedene Analize kolskog sporta se moe zakljuiti da je potrebna drugaija

organizacija sistema takmienja prilagoenog potrebama i interesima uenika.
kole se u procesu takmienja esto oslanjaju na uenike sportiste koji aktivno
treniraju u klubovima. Takoe, talentovani uenici sportisti uzimaju uee u vie
sportova i disciplina na kolskim takmienjima. Planom i programom
vannastavnih aktivnosti se mora obezbijediti dovoljan broj sati sekcija slobodnih
aktivnosti. Takmienja nisu jednako tretirana i vrednovana kao ostala kolska
takmienja.

Prijedlog mjera:

Predkolsko i osnovno obrazovanje

Inicirati angaovanje strunih saradnika za fiziko vaspitanje u svim

predkolskim ustanovama,

Na osnovu zdravstvenih pregleda organizovati korektivno-pedagoki rad za

djecu

Razvoj i unapreenje djeijeg sporta kroz masovno ukljuivanje djece u

raznovrsne vannastavne aktivnosti u predkolskim ustanovama;

Obezbjeivanje uslova da se u svim vrtiima organizuje rad kolica sporta;

Sa ostalim subjektima posvetiti posebnu panju realizaciji tema koje su

usmjerene na redovnu fiziku aktivnost kao osnovni segment zdravog stila
ivota u funkciji odravanja i poboljanja zdravlja.
34
 Ove teme planirati u sklopu ve prihvaenog programa zdravstvenog
vaspitanja kao zadataka kole u cjelini.

Slobodne aktivnosti (sportske sekcije) planirati prema interesovanju uenika

i obezbijediti prostor i vrijeme za njihovu realizaciju i vei broj asova od
jednog nedeljno.

Unapreenje sistema kolskih sportskih takmienja posebno na nivou grada;

Podsticanje rada kolskih sekcija u niim razredima osnovnih kola;

Organizovanje masovnih akcija u kojima mogu da uestvuju sva djeca;

Obezbijediti adekvatnije uslove za realizaciju vankolskih i vanasovnih

aktivnosti (kros, izlet, skijanje, zimovanje, logorovanje).

Obezbijediti uslove za realizaciju kursnih oblika nastave (plivanje) .

Obezbijediti uslove za realizaciju struno-instruktivnog rada u niim

razredima u ciklusu iz programa vjebi na tlu i spravama kao pomo
nastavnika fizikog vaspitanja uiteljima zbog sloenosti ovog sadraja.

Veu pomo lokalne samouprave na obezbijeivanju materijalne i druge

podrke za realizaciju programskog sadraja u vanasovnoj i vankolskoj
organizaciji rada.

to prije uspostaviti sistem evidencije kolskih sportskih drutava to e

omoguiti stalan uvid u njihov broj i rad.

Potrebno je uspostaviti sistem evidencije i praenja lanova kolskih

sportskih drutava ime e se omoguiti stalan uvid u broj i strukturu
lanova.

Srednje obrazovanje

Inicirati programe fizikog vaspitanja u srednjim kolama tako da se

profesorima prua mogunost da samostalno planiraju programske
sadraje u skladu sa objektivnim uslovima za izvoenje nastave.

35
 Obnoviti kolska sportska drutva koja treba da preuzmu realizaciju
sportskih aktivnosti na kolskom nivou rad sportskih sekcija,
unutarkolska i druga takmienja.

U tom cilju izraditi primjere zakonske dokumentacije koju svako drutvo

treba da ima prilikom osnivanja.

Inicirati odravanje dravnog prvenstva za srednjokolce.

Fiziko vaspitanje na univerzitetu

Inicirati uvoenje fizikog vaspitanja za studente na svim fakultetima.

Obezbijediti uslove za rad sportskih drutava

Na osnovu podataka koje je prikupio Sekretarijat za kulturu i sport o stanju

kolskih objekata i opreme za fiziko vaspitanje predlau se sljedee mjere:

Prilikom planiranja i finansiranja izgradnje i opremanja kolskih sportskih

objekata ukljuiti Sekretarijat za kulturu i sport.

Ujednaiti prostorno-tehnike uslove za realizaciju nastave fizikog

vaspitanja na teritoriji Podgorice.

Omoguiti iste prostorne uslove za odravanje nastave fizikog vaspitanja

sa uenicima mlaih razreda, kao to imaju uenici starijih.

Neophodno je sistem njihovog izdavanja urediti tako da prioritet ima kloski

sport, a tek potom sportske organizacije.

2.3. REKREATIVNI SPORT - SPORT ZA SVE

U dananjem vremenu sve opte modernizacije i napretka savremene tehnologije,

to je prouzrokovalo promjenu naina ivota i znaajnog naruavanja opteg
zdravlja stanovnitva, rekreativni sport postaje sve vaniji i u budunosti e imati
veoma zapaeno mjesto.

Savremena nauka je odavno dokazala da sportska rekreacija, kao oblik osmiljenog

oblikovanja slobodnog vremena, pozitivno utie na ovjekovo zdravlje i njegovo
36
ouvanje, na socijalizaciju i resocijalizaciju, na fiziki i psihiki status ovjeka,
inei svakodnevni ivot zdravijim i ljepim.

Razvoj sportske rekreacije nedjeljiv je od razvoja tehnologije i uopte od napretka

savremenog drutva. Efekti sportske rekreacije mogu se mjeriti sa drutveno-
ekonomskim parametrima, a vrednovanju kvaliteta poprimaju znaajnu ulogu u
kulturi i stilu ivljenja. Redovno i pravilno koritenje sportsko rekreativnih
sadraja, aktivnosti i programa daje garanciju zdravijeg, kvalitetnijeg i sadrajnijeg
ivota. Dananja saznanja ukazuju da sportska rekreacija generie itav niz
funkcija koje se odraavaju na razvoj drutva.

Prilikom izrade analize rekreativnog sporta u Podgorici uzeti su u obzir podaci koji
se iskljuivo odnose na organizovane rekreativne sportske aktivnosti. Naime,
poznato je da jedan broj naih sugraana samoinicijativno sprovodi rekreativne
aktivnosti koje nisu kontrolisane od strane strunih osoba, pa ni od strane ljekara,
najee neredovne, povremenog i privremenog karaktera, o takvim aktivnostima
je skoro nemogue prikupiti podatke i prezentirati ih.

Analizirajui stanje rekreativnog sporta u Podgorici, moemo konstatovati da je

ono na djelimino zadovoljavajuem nivou, ali da ima prostora da se jo puno
sistemski i planski moe djelovati da bi bila na jo veem nivou. Danas, kada se
odnos prema organizovanoj i planski sprovoenoj sportskoj rekreaciji u Podgorici
ponovo mijenja, treba pronai naine i modalitete za njeno oivljavanje i koristiti
pri tom sva pozitivna iskustva iz prethodnih razdoblja.

Organizovani rekreativni sport na podruju Podgorice najveim dijelom se

realizuje kroz aktivnosti Podgorikog Saveza sport za sve. Savez svoje delovanje i
aktivnosti temelji na koncepciji evropske ideje o Sportu za sve. Djeluje kao
organizacija u oblasti rekereacije koja za cilj ima promociju i propagiranje
razliitih oblika sportsko-rekreativnih sadraja namijenjenih najiroj populaciji
graana (svih uzrasnih kategorija). Posebnu aktivnost razvija u domenu sporta
radnika (vjebovnim i raznim manifestaciono-takmiarskim aktivnostima).

Ovaj Savez omoguava rekreativno bavljenje sportom kroz organizovan vid

bavljenja fizikom vjebom pod nadzorom strunih osoba. Takav vid bavljenja
sportom omoguavaju preko povremenih ili trajnih aktivnosti omladine srednjeg i
starijeg uzrasta, kao i odraslih osoba svih uzrasnih kategorija i fizikih sposobnosti.
37
Organizuje takmienja na kojem uestvuje veliki broj nai sugraana, ko to su:
Majski susreti rekreativaca Podgorice; Decembarski dani rekreacije; pjeaenjem
do zdravlja; jednodnevni i dvodnevni programirani izleti u ljetnjem i zimskom
period; ljetnji i zimski festivali sportske rekreacije; rekreativni vieboj; asovi
vjebanja aero-bika i joge; plesna rekreacija; uee na meunarodnim susretima
rekreativaca i druge aktivnosti.

U okviru Saveza radi preko 30 Drutava za sportsku rekreaciju, iz radnih kolektiva

i MZ sa teritorije Glavnog grada i gradskih optina. Savez ima programsku
saradnju sa Udruenjem penzionera Podgorice na polju sportske rekreacije graana
treeg doba, kao i sa kolskim savezom za sport i Djeijim savezom Podgorice.
Savez ima razvijenu saradnju sa Sekretarijatom za kulturu i sport Glavnog grada.

Jedan od osnovnih problema u radu Saveza, pa samim tim i njegovih lanova, je

nemanje niti jednog profesionalca za rad u Savezu i pored velikog broja strunjaka
iz ove oblasti. Sav rad u Savezu se obavlja volonterski sa amaterskim kadrom koji
Savez edukuje, ali je to nedovoljno za ovako obiman program. Ne posjeduju
prostorije i osnovna sredstva za rad, to je osnovna smetnja za jo bolji rad Saveza.

Budua koncepcija njihovog djelovanja se zaniva na jo boljoj saradnji sa

Sekretarijatom za kulturu i spot, sportskim savezima, Crnogorskim savezom sport
za sve, da u cilju, zajednikog interesa lokalne samouprave i graana u segmentu
rekreativnog sporta, objedini, koordinira i po mogunosti usavri, postavi na vii
nivo. S druge strane, organizacija sportske rekreacije u preduzeima je, u
najboljem sluaju, preputena samim radnicima, i takve aktivnosti sprovodi mali
broj zaposlenih, najee jednom sedmino.

Rekreativne aktivnosti, koje upranjavaju nai sugraani samoinicijativno, odnose

se na rekreativne programe: aerobni programi, fitnes dvorane i teretane, otvoreni
bazen, wellness centri, otvoreni sportski poligoni, sportske dvorane.

Rezime

Drutveni status sportske rekreacije u Podgorici jo uvijek nije primjeran znaenju

i potrebama koje ovo podruje ima za uvanje i unapreenje zdravlja naih
graana, a posebno za sportsku rekreaciju i edukaciju voditelja sportske
rekreacije. Poznato je da Sport za sve u Evropi doivljava sve veu ekspanziju. S

38
obzirom na trendove potranje za aktivnostima koje su u funkciji poboljanja
ukupnog kvaliteta ivota, realno je oekivati poveanje broja aktivista u sportskoj
rekreaciji i u Podgorici.

Osim programa koje organizuje Podgoriki Savez sport za sve, ne postoji

evidencija o broju, sadraju rekreativnih programa, objekata za rekreaciju kao i
stepenu obrazovanosti kadra koji se bavi radom sa rekreativcima. Takoe,
nedostaju normativni akti o minimalnim uslovima za opremu, rekvizite i prostor za
rekreativno vjebanje.

Prijedlog mjera:

Vratiti objekte za sportsku rekreaciju njihovoj prvobitnoj namjeni;

Omoguiti drutvima za sportsku rekreaciju vie slobodnih termina u

kolskim sportskim dvoranama;

U Budetu Glavnog grada planirati vie sredstava za koritenje objekata i

struno voenje sportsko-rekreativnih aktivnosti;

Profesionalno angaovati potreban broj strunih kadrova za realizaciju

sportsko-rekreativnih programa;

Sportsko-rekreativne objekte i terene sanirati i sadrajno osmisliti kako bi

bili dostupni svim graanima;

Budetski opredijeliti sredstva za rad, uz obezbjeenje kancelarijskog

prostora, Podgrikog Saveza Sport za sve.

Utvrditi i definisati programe za efikasnije sprovoenje vjebanja sa

odraslim osobama, u cilju odravanje onih osobina i sposobnosti o kojima
bitno zavisi stepen njihovog zdravlja,

Nastaviti sa daljim aktivnostima i akcijama u cilju popularizacije

rekreativnog vjebanja meu graanima i njihovog aktivnog ukljuivanja u
programe sportske rekreacije,

Organizovati kampanje koje imaju za cilj promociju zdravog naina ivota

u kom dominiraju rekreativne aktivnosti;

39
 Organizovati i sprovoditi, tzv. masovne sportsko rekreativne manifestacije
na javnim terenima i u prirodnim uslovima;

Unaprijediti sistem takmienja u okviru Majskih i Decembarskih

rekreativnih susreta koji se realizuju na nivou grada,

Uspostaviti to kvalitetniju saradnju sa relevantnim meunarodnim

asocijacijama u podruju sportske rekreacije,

U izgradnji sportskih objekata prednost treba dati, tzv. polivalentnim

sportskim objektima koji pored svoje osnovne funkcije mogu biti i mjesta
okupljanja odraslih osoba i osoba starije ivotne dobi.

2.4. SPORT OSOBA SA INVALIDITETOM

Upranjavanje sporta i fizike aktivnosti osobama sa invaliditetom pomae u

podizanju njihovog kvaliteta ivota, zdravlja, samopouzdanja i motivacije. Takoe,
ove aktivnosti pomau im u smislu poveane integracije unutar zajednice, veeg
osjeaja zadovoljstva i blagostanja, razvoja i boljih drutvenih vjetina.

Iako se iz navedenog vidi koliko su znaajne sportske aktivnosti osobama sa

invaliditetom, esto im je onemogueno bavljenje bilo kojom vrstom sporta, pa i
rekreativnim aktivnostima. Sportovi osoba sa invaliditetom su uglavnom sportovi
koji su prilagoeni posebnim potrebama ove populacije.

Analiza stanja u ovoj oblasti pokazala je da osobama sa invaliditetom u Podgorici

sport i dalje ostaje teko dostupan, i kao uesnicima u sportu i kao posmatraima.
Djeaci i djevojice sa invaliditetom ne uivaju iste mogunosti za bavljenje
sportom kao njihovi vrnjaci bez invaliditeta, naroito na asovima fizikog
vaspitanja u koli sa njihovim kolskim drugovima. Tamo gdje postoje pozitivni
primjeri uestvovanja mladih sa invaliditetom u sportu rezultati su uglavnom dobri.

Analizom podataka dobijenih iz Paraolimpijskog komiteta Crne Gore organizovane

sportske aktivnosti za osobe sa invaliditetom na teritoriji Podgorice se mogu
podijeliti na tri grupe: za osobe sa oteenjem vida i sluha, za osobe sa motorikim
poremeajima i za osobe sa tekoama u mentalnom razvoju.

40
Analiza je pokazala da se relativno mali broj fiziki invalidnih lica bavi nekim
oblikom sporta (profesionalno ili rekreativno). Sporske aktivnosti za koje se
uglavnom odluuju su najee atletika, ah i koarka. Sprovedenom Anketom
dolo se do podataka da su razlozi, koji su navedeni kao prepreke za bavljenje
sportom loa finansijska situacija i strah od povreivanja, kao i neodgovarajui
uslovi i prostor za rad.

Takmienja osoba sa invaliditetom se sprovode u koarci u kolicima, ahu i atletici

U ostalim sportskim granama takmienja, kao i sportska rekreacija osoba sa
invaliditetom su privremenog, sporadinog i povremenog karatera.

Klubovi koji okupljaju najvei broj lanova su Koarkaki klub OSI Paramont,
Atletski klub OSI Vihor i Sportsko-rekreativno drutvo slijepih Podgorica.

Koarkaki klub OSI Paramont posjeduje dobre tehnike i prostorne kapacitete

za rad. Njegovi lanovi su do sada uestvovali na osam meunarodnih takmienja
i osvojili est bronzanih medalja. KK OSI Paramont je u prethodnih pet godina
realizovao sljedee projekte: Razvoj koarke u kolicima; Sportom protiv
diskriminacije osoba sa invaliditetom; Afirmacija koarke u kolicima";
ampioni u kolicima; Koarka u kolicima i Treningom do medalje.

Iako malo ko u Podgorici zna za postojanje Atletskog kluba OSI Vihor njegovi
atletiari su osvajai 9 zlatnih, 6 srebrnih i tri bronzane medalje na meunarodnim
takmienjima, kao i 6 zlatnih, 6 srebrnih i 6 bronzanih medalja na domaim
takmienjima. Za rad Kluba veliki probem predstavlja nedostatak kombi vozila za
prevoz sportista na takmienja.

Sportsko-rekreativno drutvo slijepih Podgorica predstavlja specifinu sportsko-

rekreativnu organizaciju koja okuplja redovne i pomaue lanove u drutvo i
organizuje takmiarske i rekreativne aktivnosti u sportovima koji su dostupni
osobama sa invaliditetom. Trenutno broji preko 80 redovnih lanova. Osnovali su
ga sportisti i sportski aktivisti oteenog vida sa eljom da unaprijede uslove za
svoj rad a od pomoi su im bili slubenici i rukovodstvo Organizacije slijepih za
Podgoricu i Saveza slijepih Crne Gore. Drutvo je sportska, rekreativna i
humanitarna organizacija koja okuplja osobe sa invaliditetom, radi bavljenja
sportom i rekreacijom u cilju poboljanja psiho fizike, zdravstvene i radne
sposobnosti. S obzirom na izraenu potrebu ovih lica za sportskim i sportsko-
41
rekreativnim sadrajima, Drutvo je oformljeno kako bi redovnim i planskim
aktivnostima omoguilo ovim licima da se nesmetano i kontinuirano bave sportom
i sportskom rekreacijom. Drutvo je dakle osnovano kao izraz tenje da se
organizovanim i planskim radom popuni praznina koja je do njegovog osnivanja
postojala u sportskom i rekreativnom ivotu osoba sa invaliditetom u Podgorici.

Kvalitetnim djelovanjem, Drutvo je u proteklom periodu postalo okosnica

paraolimpijskog ambijenta u Crnoj Gori, izrodilo i afirmisalo nekoliko sportskih
bisera meu kojima i nosioca prve paraolimpijske A norme u Crnoj Gori i jedinog
predstavnika nae zemlje na Paraolimpijskim igrama u Londonu, Marijanu
Goranovi, kao i nosioca prve B norme Veselina Vukovia. Milo Ranitovi je
prole godine ispunio dvije A norme za Svjetsko prvenstvo u atletici u Francuskoj i
na istom u skoku u vis uao u finale i osvojio odlino sedmo mjesto sa novim
linim i dravnim rekordom.

Posebno treba istai da je u okviru Drutva od prole godine formirana global

ekipa (specijalizovana paraolimpijska disciplina za slijepe). Drutvo koje je jedino
u Crnoj Gori i koje predstavlja dravnu reprezentaciju u ovom paraolimpijskom
sportu i iji trend razvoja bi itekako trebalo nastaviti i podravati.

Vizija Drutva je masovnost meu rekreativcima OSI i stvaranje baze za razvoj

punih sportskih potencijala lanova Drutva, kao okosnice paraolimpijskog sporta
u Crnoj Gori. Drutvo ima misiju da animira i podstie OSI koja ele da se bave
sportom i rekreacijom i da im ih uini dostupnim, kako bi mogli da ih upranjavaju
bez bilo kakvih barijera. Usko sarauju sa Savezom slijepih Crne Gore,
Organizacijom slijepih za Podgoricu, Danilovgrad i Kolain, Resursnim centrom
za djecu i mlade Podgorica i Paraolimpijskim komitetom Crne Gore.

Rezime

Treba istai znaajne rezultate koji su do sada postigli nai sugraani sportisti sa
invaliditetom, bilo individualno, bilo kao lanovi klubova i reprezentativnih
selekcija. Sport osoba sa invaliditetom je, meutim, optereen mnogobrojnim
nerijeenim pitanjima. Moe se rei da se rezultati koje postiu sportisti sa
invaliditetom u Podgorici ostvaruju vie kao plod angaovanja pojedinaca nego
sistema. Naime, rezultati koji se postiu iznad su uslova u kojem ovaj sport
egzistira. Na podruju Podgorice i Crne Gore ne postoji obrazovna institucija koja
42
obrazuje kadrove za ovu namjenu. Postojei sportski objekti uglavnom nisu
prilagoeni ovim sportistima, ali sportisti ipak sprovode organizovane trenane
procese i takmienja. Ne postoji specijalizirani objekat ni prilagoeni za
organizaciju trenanog procesa i takmienja.

Prijedlog mjera:

Da bi se to vei broj osoba sa fizikim invaliditetom ukljuio u aktivno

bavljenje sportom, potrebno je pored obezbjeivanja odgovarajuih uslova
za rad obezbijediti struni kadar.

Stvaranje povoljnih uslova za fizike vjebe i sportske i rekreativne

aktivnosti sa motivacijom za kretanje.

Finansijska pomo za nabavku sportskog pomagala ili opreme.

Prihvaanje meunarodnog modela sporta osoba sa invaliditetom, pri emu

se svakako treba voditi rauna o specifinostima Crne Gore.

Potpuna implementacija aktivnosti koje su planirane u STRATEGIJI ZA

INTEGRACIJU OSOBA SA INVALIDITETOM U CRNOJ GORI za period
2008 2016 .

1. Obezbijediti osobama sa invaliditetom nesmetan pristup (pristupne

staze i rampe) mjestima gdje se organizuju sportske i rekreativne
aktivnosti,

2. Planirati, razviti i sprovoditi programe, kampanje i akcije kojima bi

se podstaklo i promovisalo uee OSI u rekreativnim i sportskim
aktivnostima na svim nivoima u najveoj moguoj mjeri;

3. Podsticati dobijanje odgovarajuih uputstava, treninga i sredstava da

bi OSI imale mogunost da organizuju, razvijaju i uestvuju u
sportskim aktivnostima specifinim za njih;

4. Obezbijediti uslove da sva djeca sa invaliditetom imaju jednak pristup

ueu u igri, rekreativnim, sportskim i aktivnostima u slobodnom
vremenu.

43
 2.5. SPORTSKI OBJEKTI

Svakako da jedan od najznaajnijih faktora u sistemu sporta predstavljaju sportski

objekti. Kvalitetni sportski objekti omoguavaju da se obezbijede uslovi za
bavljenje razliitim modalitetima sportskih aktivnosti (sportsko obrazovanje,
takmiarski sport, rekreativni sport, kolski sport) i za razliite kategorije korisnika
(djeca, omladina, odrasli, osobe sa posebnim potrebama). Osnovi uslov za
sprovoenje aktivnosti iz oblasti sporta, fizikog vaspitanja i rekreacije je
postojanje dovoljnog broja sportskih objekata. Rad sportske organizacije
nemogue je organizovati i sprovesti bez adekvatnog sportskog objekta kao
neizostavnog resursa. Optimalan broj razliitih sportskih objekata koji
zadovoljavaju propisane standarde, kako bi se u njima mogle obavljati sportske
aktivnosti, je bitan preduslov za razvoj sporta. Nepostojanje adekvatnih sportskih
objekata umanjuje mogunost za bavljenje sportom djece i omladine, kao i
mogunost za razvoj vrhunskog sporta, a istovremeno destimulie graane da se
bave rekreativnim sportom. Obezbjeenje ovog uslova zahtijeva izdvajanje velikih
materijalnih sredstava koja, po pravilu, ne mogu da obezbijede sami korisnici
(sportski klubovi, organizacije, pojedinci). Uzme li se u obzir neophodnost
sportskih objekata, jasno je da rjeavanje ovog infrastrukturnog problema pored
strunosti trai i velika budetska izdvajanja.

Analizom stanja u ovoj oblasti sporta uviamo da postojeu podgoriku sportsku

infrastrukturu karakterie raznovrsni skup graevina, prostora, namijenjenih igri,
odmoru, obrazovanju, pripremama i takmienjima sportista amatera i
profesionalaca, sa ili bez gledalita. Vei dio je namijenjen javnom koritenju, a dio
ih je smjeten uz kolske ili vojne sadraje (kasarna Masline).

Analiza broja i stanja sportske infrastrukture u Podgorici obuhvaena je javna

sfera, javni interes, javna sportska infrastruktura, graena, koritena i odravana iz
zajednikih, javnih finansija.

U Podgorici trenutno ima 20 fiskulturnih sala i 50 otvorenih sportskih

terena, sa namjenom za izvoenje nastave fizikog vaspitanja. Ovo poglavlje je
analizirano u dijelu kolski sport.

44
Posmatrano po pojedinim sportovima, najbrojniji sportski objekti su fudbalski
stadioni i igralita za fudbal i mali fudbal (balon sale), to je i sasvim razumljivo s
obzirom na tradiciju i populanost ovog sporta u Podgorici.

Gradski stadion Podgorica sa svojim sadrajima zadovoljava FIFA i UEFA

standarde za odravanje meunarodnih fudbalskih utakmica. Kapacitet stadiona je
12.508 mjesta. ine ga sljedei sadraji:

Fudbalski teren ima dimenzije 105 m x 68 m.

Svlaionice za domae i gostujue fudbalere i sudije sa svim prateim

sadrajima (ambulanta, prostorije za sudije, za anti-doping kontrolu,
teretana, sauna, ekonomati itd.)

Novinarska loa kapaciteta 435 mjesta

VIP loa (A+B+C ) kapaciteta 435 mjesta

Stadion na Trenjici - Zeta zahvata povrinu oko 10.000 m2 i sadraje koje je

zahtijeva takmienje u Prvoj fudbalskoj ligi Crne Gore. U sklopu stadiona nalaze
glavni teren dimenzija 105x65 sa travnatom podlogom i pomonim terenom
80x60, tribine sa zapadne strane kapaciteta 2.500 mjesta, ispod tribine su klupske
prostorije sa svlaionicama.

U planu je izgradnja novog stadiona koji e imati kapacitet od 9.118 gledalaca od

toga e biti 3.270 mjesta za sjedenje na istonoj tribini, 2.220 mjesta na zapadnoj i
po 1.814 mjesta na junoj i sjevernoj tribini. Na istonoj tribini e biti smjetene
prostorije kluba. U sklopu stadiona e se nalaziti pomoni teren, tereni za male
sportove, kafi, teretana, 455 parking mjesta. Stadion e biti izgraen po svim
standardima UEFA.

Stadion FK Dei u Tuzima raspolae tribinama kapaciteta 1.000 mjesta koje su

locirane na istonoj strani terena. Pored glavnog terena sa prirodnom travom,
pomonog sa sintetikom podlogom raspolae sa potrebnim brojem pomonih
prostorija (svlaionice za domae i goste, prostorije za sudije i zvanina lica).

U saradnji sa Glavnim gradom, Gradskom Optinom Tuzi i Fudbalskim savezom

Crne Gore planira se proirenje zapadne tribine i nadkrivanje sa prostorom
predvienim za internat, teretanu i ostalim prateim sadrajima neophodnim za
45
funkcionisanje kluba, kao i izgradnja jo jednog manjeg pomonog terena sa
sintetikom podlogom koji bi bio nadkriven.

U cilju razvoja fudbala u naem gradu, Odlukom Skuptine Glavnog grada

Podgorica br. 01-030/07-358, dato je na privremeno korienje zemljite povrine
54.000 m2 za izgradnju kompleksa Fudbalski kamp - Konik.

FSCG -18.000 m2, travnati teren dim. 105 x 68 m., i teren sa podlogom od
vjetake trave dim. 105 x 68 m. Na terenima trenani proces i kontrolne
utakmice igraju sve selekcije reprezentacije Crne Gore.
FK Budunost 18.000 m2, teren sa podlogom od vjetake trave dim.
105 x 68 m.
FK Mladost 9.000 m2 -travnati teren dim. 105 x 68 m., teren sa podlogom
od vjetake trave dim. 105 x 68 m.

U skolpu Kampa u toku je izgradnja Kue fudbala koja e imati etiri etae
suteren, prizemlje i dva sprata sa povrinom u osnovi od 608,75 kvadrata. Bruto
povrina objekta iznosi 3.500 kvadrata, a imae etiri sale za sastanke, veliku pres
salu, televizijski studio i 30 kancelarija. Sadrae ekonomat i veeraj, a ispod
zemlje predviena je garaa sa 35 garanih mjesta.

Stanje ostalih fudbalskih stadiona i terena veinom nije zadovoljavajui, jer veina
terena nisu kvalitetni, prvenstveno u pogledu zatite od nepovoljnih klimatskih
uslova, pratei objekti i sanitarni ureaji su u loem stanju itd. Ukoliko bi se
primjenjivali stroiji standardi za dobijanje licenci mnogi od postojeih fudbalskih
stadiona ne bi ispunjavali uslove za regularna takmienja.

U posljednje vrijeme u Podgorici je prava ekspanzija izgradnje balon sala koje se

uglavnom koriste za mali fudbal. Ovi sadraji su umnogome upotpunili sportsku
infrastrukturu naeg grada. Pregledom stanja ovih objekata primijeeno je da
odreeni broj ne zadovoljava standarde po pitanja bezbijednosti i higijenskih
uslova.

Analiza vrhunskog sporta u Podgorici, pokazuje da u naem gradu egzistira veliki

broj klubova iz tzv. dvoranskih sportova. Za ove sportove je osnovno postojanje
prostornih uslova-sportskih dvorana za koje moemo konstatovati da ih u naem
gradu nema dovoljno. Postojee zatvorene sportske objekte koristi vie korisnika i

46
vrlo teko je obezbjediti dovoljan broj slobodnih termina za sve klubove. Isto tako,
zbog slabe finansijske situacije klubovi esto nisu u stanju da plaaju zakupnine za
koritenje prostora sportskih dvorana ili kolskih sala. U cilju ublaavanja ovih
problema, Sekretarijat za kulturu i sport Pravilnikom o finansiranju aktivnosti u
sportu omoguuje sportskim klubovima da mogu koristiti, pod odreenim
uslovima, izvjestan broj termina besplatno.

Pored ovih problema postoje i problemi neadakvatnosti dvorana, posebno za neke

takmiarske aktivnosti, nedovoljne opremljenosti, loeg stanja sanitarnih i drugih
prateih prostorija, loeg grijanja u zimskom periodu itd. Kada su u pitanju ovi
problemi, Glavni grad Podgorica izdvaja namjenska sredstva iz budetskih
sredstava za kapitalna ulaganja za obnovu i izgradnju sportskih objekata.

Na osnovu uvida u strukturu i stanje dvoranskih sportskih objekta na podruju

Podgorice moe se konstatovati slijedee:

Broj postojeih zatvorenih sportskih objekata i njihovo stanje ne mogu zadovoljiti

potrebe treniranja i takmienja svih klubova sa podruja Podgorice. Taj nedostatak
najvie se odnosi na zatvorene sportske objekte (sportske dvorane, odnosno sale) u
kojima treninge i takmienja sprovode koarkaki, rukometni, odbojkaki klubovi,
klubovi iz borilakih sportova, invalidski sportski klubovi i grupe graana
rekreativaca.

Sportski centar "Moraa", raspolae sportskim i ugostiteljskim sadrajima kao i

poslovno-administrativnim prostorom. Sportski sadraji ine:
Velika dvorana kapaciteta oko 4 hiljade gledalaca sa prateim sadrajima
(ambulanta, doping kontrola, VIP-salon, VIP-loa i 7 svlaionica). Dvorana
je projektovana prema svjetskim standardima za meunarodna sportska
takmienja, a parket dvorane je raen po certifikatu Svjetske koarkake
federacije (FIBA).

Mala sala

Sala za borilake sportove

PRESS-Sala sa 50 mjesta

Otvoreni vaterpolo i plivaki bazen

47
 Ugostiteljski sadraji- restoran kapaciteta oko 400 mjesta

Poslovno-administrativni prostor koji je smjeten u veznom dijelu objekta i

koriste ga sportski klubovi i savezi, privredna drutva i preduzetnici.

Sporski centar REX se sastoji od sale u kojoj se igraju prvenstvene rukometne,

koarkake i odbojkake utakmice. Ispod tribina, kapaciteta 1.500 mjesta,
smjetene su svlaionice i kancelarijski prostor.

Streljaki centar Ljubovi je izgraen 1981. godine na povrini od 5780 m2.

Strelite posluje u sastavu Sportski objekti doo , a sastoji se od:

pucaone za malokalibarsku puku (1.700 m2) ,

pucaone za pitolj (1.165 m2)
pucaone za vazdunu puku.
kancelarijskog prostora (137 m2),

Stadion malih sportova pod Goricom renoviran je 2008. godine. U okviru

kompleksa nalazi se:

Betonski teren dimenzija 60x35 m, na kojem su iscrtane linije za mali fudbal

i rukomet;
koarkaki teren (asfaltna podloga).
Betonske tribine u obliku potkovice kapaciteta oko 2.500 mjesta. Objekat
raspolae sa reflektorima, svlaionicama i pomonim prostorijama. Osim za
potrebe sporta, poligon se koristi i za odravanje kulturno-zabavnih i djeijih
manifestacija.

Kompleks Gradskih bazena u Podgorici obuhvata sledee sadraje:

- Otvoreni olimpijski bazen dimenzija 50x25 m, dubine 2,2 m

- Otvoreni vaterpolo bazen dimenzija 33x25 m, dubine 2,2 m
- Gledalite kapaciteta 1900 mjesta, sastoji se od montane tribine na istonoj i
betonske na zapadnoj strani bazena
- Pratei sadraji ispod zapadne tribine:
- etiri svlaionice za sportiste
- dvije svlaionice za sudije i trenere
48
 - garderoba sa mokrim vorovima za graanstvo
- ambulanta

Moe se rei da Podgorica raspolae sa dosta prirodnih terena za razvoj

rekreativnih aktivnosti, od kojih su najpoznatiji Park ume Toloi i Zlatica kao
i brdo Gorica i Ljubovi sa ureenim stazama za pjeaenje.

U toku je ureenje Park-ume Toloi koje obuhvata radove na platou za sjedjenje

i osvjeavanje posjetilaca, staze za vonju bicikla, rolera, kao i posebne staze za
etanje i vonju djejih kolica, a rekonstruisae se i djeje igralite, trim i pjeake
staze, djeje parkovi po evropskim standardima za uzrast od tri do sedam i od
sedam do 12 godina, sportski tereni za osobe sa posebnim potrebama, eko-
istraivaka kua sa ljetnjom otvorenom pozornicom.

Pored izgradnje i rekonstukcije, najvea materijalna izdvajanja zahtijevaju

odravanje sportskih objekata. Od velikog znaaja za ovo pitanje je vlasnitvo nad
objektima i neposredni interes korisnika objekta. U vezi s tim u Glavnom gradu je,
u skladu sa Odlukom U.O. br. 3077/13 od 25.07.2013. godine, JP ''Sportski
objekti'' je preregistrovano u Drutvo sa ogranienom odgovornou i nosi naziv
''Sportski objekti'' d.o.o. Pogorica, to je u skladu sa Statutom Drutva. Drutvo
upravlja kompeksom sportskih objekata u Podgorici: Sportskim centrom ''Moraa'',
Gradskom bazenima, Gradskim stadionom, Stadionom malih sportova i
Streljakim centrom ''Ljubovi''.

Analiza stanja podgorike sportske infrastrukture pokazala je sljedee:

Oigledan je nedostatak savremenih, racionalno programiranih zatvorenih-

zimskih bazena namijenjenih kolskim, sportskim i programima za
rekreaciju

Nedostatak sportskih dvorana sa specifinom opremom za sportsku

gimnastiku i atletskih opremljenih borilita, to onemoguava razvitak ovih
bazinih sportova;

49
 Nepostojanje sistematiziovane i dostupne baze podataka sportske
infrastrukture na svim nivoima;

Nedovoljna zastupljenost i nedoreenost problematike sportskih graevina u

Zakonu o sportu;

Rezime

U Podgorici je izgraeno nekoliko znaajnih sportskih objekata, od kojih su neki u

dobrom stanju. Meutim, generalno gledajui sportski objekti se nalaze u prilino
loem stanju koje je prouzrokovano dugogodinjom ekonomskom krizom i
nedovoljnim ulaganjem vlasnika i korisnika u odravanje i izgradnju sportskih
objekata. Sport zahtjeva reviziju i plansku rekonstrukciju i izgradnju infrastrukture
sportskih objekata. Nepostojanje jedinstvene baze podataka o broju sportskih
objekata i terena u Podgorici, kao i njihovom vlasnitvu, dovodi do stihijskog i
neplanskog finansiranja i rekonstrukcije postojeih i izgradnje novih sportskih
objekata. Moderna i funkcionalno ureena infrastruktura sportskih objekata jedan
je od kljunih preduslova za ostvarenje sportskih rerzultata i uspjeha sportista.

Predlog mjera

Ukljuivanje graanske i strune javnosti u odluivanju o namjeni i

koritenju javnog prostora u svrhu sporta;

Iniciranje donoenja savremenih dravnih i lokalnih podzakonskih akata,

standarda, pravilnika i smjernica za programere, planere, projektante,
graditelje i upravitelje sportskih graevina;

Donijeti Pravilnik o prostornim standardima, normativima, kao i

urbanistiko-tehnikim uslovimama za planiranje mree sportskih objekata;

Izraditi bazinu evidenciju sportskih objekata sa svim neophodnim

podacima;

Izgradnja savremenog zatvorenog bazena,

Izgradnja atletskih borilita,

50
 U SC Moraa realizovati energetske audite1 dobijene od strane COK-a;

Postojee sportske resurse koristiti na funkcionalan i planski nain;

Pripemiti kratkorone i dugorone planove ulaganja u sportsku

infrastrukturu na osnovu analiza o trenutnom stanju,

Utvrditi normative i kriterijume za izdavanje dozvola za rad sportskih

objekata;

Podsticati rekonstrukciju i izgradnju novih sportskih objekata;

U skladu sa kriterijumima i mjerilima obezbijediti potpuno i plansko

korienje svih sportskih objekata u vlasnitvu grada;

Na osnovu kategorizacije sportskih objekata u vlasnitvu grada utvrditi

nain finansiranja istih;

Obezbijediti sistem zatite javnih sportskih terena i igralita;

Raditi na obezbjeivanju beneficiranih cijena komunalnih usluga u

nadlenosti grada za sportske objekte.

Shodno Strategiji plana razvoja Glavnog grada Podgorica 2012-2017

potrebno je u periodu do 2017. godine realizovati sljedee projekte:

Projekat br. 85
Naziv projekta: Izgradnja istone tribine Stadiona Budunost
Cilj projekta: Razvoj sporta uz ispunjene standarde UEF-a. Indirektan cilj je
razvoj turizma.

Rok realizacije: 2017

Nosilac projekta: Sekretarijat za kulturu i sport, Agencija za izgradnju i razvoj

Podgorice d.o.o. i JP Sportski objekti Podgorica

Projekat br. 86

1
Provjera pregled, revizija
51
Naziv projekta: Izgradnja sportske dvorane u Tuzima
Opis projekta: Gradska optina Tuzi ima potencijala za razvoj sporta, sportskog i
rekreativnog turizma. Poto ne postoje adekvatni sportsko-
rekreativni objekti, potrebno je izgraditi sportsku dvoranu koja bi
koristila kako lokalnim timovima i udruenjima tako i za pripreme
sportista iz drugih podruja.

Rok realizacije: 2017

Nosilac projekta: Ministarstvo prosvjete i sporta

Projekat br. 87
Naziv projekta: Izgradnja sportske dvorane u Zeti
Opis projekta: Objekat je lociran u parku Beglaci i predvien za sportske,
poslovne i zabavne sadraje. Sportska dvorana sastoji se iz glavne
sale sa tribinama dimenzija 27x46,5 m, visine 14 m, ukupnog
kapaciteta 2.520 mjesta i male sale za treninge dimenzija 29x15 m.

Pored sportskih aktivnosti, objekat se moe koristiti za

organizovanje kongresa, seminara, koncerata, sajamskih
manifestacija i sl, kada se kapacitet moe proiriti prema borilitu
za dodatnih 1.500 mjesta. Maksimalni kapacitet gledalita za ove
svrhe je 4.020 sjedita. Sadraji objekta i lokacija na 11 km od
Skadarskog jezera, blizina aerodroma, eljeznike pruge i
magistralnog puta koji povezuje Podgoricu sa primorjem svrstae
ga u red velikih sportskih i privredno kulturnih centara.

Rok realizacije: 2017

Nosilac projekta: Agencija za izgradnju i razvoj Podgorice d.o.o.

Projekat br. 94
Naziv projekta: Izgradnja Dvorane za borilake vjetine na Starom
Aerodromu
Opis projekta: Objekat lociran na Starom Aerodoromu je P+1 ukupne povrine
2080 m2 i kapaciteta 800 sjedita. Sama sportska dvorana je u
prizemlju, pov. 1067 m2, sa teleskopskim tribinama.

Rok realizacije: 2017

52
 Nosilac projekta: Sekretarijat za kulturu i sport, Agencija za izgradnju i razvoj
Podgorice d.o.o, JP Sportski objekti Podgorica

Projekat br. 95
Naziv projekta: Izgradnja Sportsko-rekreativnog centra Toloka
uma
Opis projekta: Objekat ukupne povrine 2200 m2 na lokaciji od 3000 m2 bie
lociran u Tolokoj umi i sadrae sportsku salu, rukometno
igralite, djeije igralite za uzrast 1-14 godina, teniske terene,
fitnes salu, bazene i vaterpolo bazene, kuglanu, ugostiteljske i
pomone objekte.

Rok realizacije: 2017.

Nosilac projekta: Agencija za izgradnju i razvoj Podgorice d.o.o, JP Sportski objekti

Podgorica

2.6. STRUNI KADROVI U SPORTU

Za uspjeh u svim segmentima sporta (takmiarskom, kolskom i rekreativnom),

osim materijalne podrke drutva, presudno je struno znanje i njegova primjena.
Stanje u Podgorici po ovom pitanju nije zadovoljavajue. Istina, stanje je bolje
nego to je bilo nekoliko godina ranije, ali jo uvijek je daleko od poeljnog.

Najbolje stanje po pitanju strunog kadara je svakako u oblasti kolskog sporta, jer
su ovdje ukljueni profesori fizikog vaspitanja. Ipak, struni potencijal nije
najbolje iskoriten u ovom segmentu sporta. Broj strunih kadrova sa zavrenim
studijama na Fakultetu za sport u Nikiu se poveava iz godine u godinu, ali jedan
manji broj njih nalazi zaposlenje u sportskim organizacijama. S druge strane, veliki
broj strunih poslova u sportu obavljaju nestruna ili nedovoljno struna lica. U
veini sportskih kolektiva finasijsko stanje je jako loe, tako da se
visokoobrazovani kadar nerijetko odluuju za sigurnije i bolje plaene poslove

53
izvan sportske struke. Prema podacima Zavoda za zapoljavanje u Podgorici na
Birou rada su nezapoljeni sledei profili sportskih zanimanja:

VII/1 stepen:

Fizika kultura stepen specijalista - 6

Stepen specijalista sport i fitnes- 3

Stepen bachelor-fizika kultura - 8

Bachelor sportskih nauka - 1

Stepen bachelor-sportski trener - 5

Stepen bachelor sportsko novinarstvo - 7

Trener za rukomet 1

Trener za fudbal - 3

VI stepen:

Operativni trener za koarku - 1

IV stepen :

Sportsko rekreativni uvjebava 1

Pojedini savezi izdaju svoje licence za rad u klubovima, nezavisno od strune

spreme kandidata. Ovakvim osposobljavanjem se ne stiu akademske diplome, ve
se dobijaju odreeni certifikati ili licence za odreeni nivo strune osposobljenosti,
na osnovu kojih savezi sprovode licenciranje trenera. Naalost, propisi se ne
potuju u dovoljnoj mjeri, tako da se u pojedinim sluajevima licenciranje sprovodi
ponajvie radi naplaivanja. Dosljedna kontrola primjene propisa i provjera naina
izdavanja licenci bi svakako doprinijela u poboljanju stanja u ovom segmentu.

Analizirajui podatke o kadrovima u sportu u Podgorici uslovno ih moemo

podijeliti na tri tipa:

TRENERI I OSTALI STRUNI KADROVI: treneri, kondicioni treneri,

sportski doktori, fizioterapeuti, dijagnostiari, sportski psiholozi, savjetnici
54
 za planiranje i programiranje treninga, osobe osposobljene za rad u sportu
(voditelji /instruktori/uitelji).

ORGANIZACIONO - UPRAVLJAKI KADROVI: predsjednici-direktori,

sekretari, sportski direktori, organizatori i voe takmienja, sportski
menaderi, marketinki menaderi, administrativni radnici i ekonomi.

PRATEI KADROVI: sudije, novinari, statistiari, snimatelji, informatiari,

voditelji sportskih objekata, osobe odgovorne za odravanje sportskih
objekata i opreme, ostali pratei kadrovi.

Rezime

U velikom broju klubova strune poslove obavljaju nestruna ili nedovoljno

struna lica. Broj i kvalitet angamana strunih kadrova u oblasti sporta na
podruju Podgorice nije zadovoljavajui. Sportske organizacije nemaju sredstva
za angaovanje strunih kadrova, iako je na Birou za zapoljavnje Podgorice
prijavljeno 36 lica sa diplomama iz oblasti sporta.

Predlog mjera:

Izrada Pravilnika kojim e se definisati i odrediti ko i pod kojim uslovima

moe obavljati trenerske i ostale strune poslove u sportu;

Kvalitetnije rijeiti pitanja socijalnog, ekonomskog i radnopravnog statusa

trenera i drugih strunih kadrova uz uvaavanje evropskih
trendova profesionalizacije osoba koje obavljaju strune poslove u sportu;

Propisati mjere koje e osigurati zapoljavanje veega broja trenera i ostali

h strunih kadrova;

Izraditi Pravilnik kojim bi se preciznije odredili potrebni minimalni nivoi

kolovanosti i osposobljenosti koju moraju imati svi treneri i ostali struni
kadrovi za obavljanje strunih poslova u sportu,

55
 Inicirati da na nacionalnom nivou u svim sportovima se uvede
obavezujue licenciranje lica koji
obavljaju strune poslove u sportu (trenera i ostalh strunih kadrova);

Izraditi bazu podataka o sportskim strunjacima i strunjacima u sportu.

3. CILJEVI PROGRAMA

3.1 Opti ciljevi

Program je prikaz trenutne pozicije sporta u Podgorici, kao i prepoznavanje prilika

za njeno poboljanje, kao i prikaz ciljeva i naina kako da se uini pomak do nove i
bolje pozicije.

Vizija

Da sport u Podgorici postane dostupan svim graanima,

Da se kroz obezbjeivanje adekvatnih uslova podstakne razvoj telentovanih

sportista,

Da se unaprijedi struno-pedagoki rad i podstakne zapoljavanje

visokokvalifikovanih strunih kadrova i vrhunskih sportista,
56
 Da se to vie organizuju znaajne i masovne sportske manifestacije,

Da se izgradnjom novih i rekonstrukcijom postojeih sportskih objekata,

kako u Gradu tako i u naseljenim mjestima, unaprijede uslovi za bavljenje
sportom,

Misija

- Davanje jasnih stratekih pravaca za dalje djelovanje u sportu,

- Preciznije utvrditi sisteme i mehanizme koji e osigurati uspostavljanje i

odravanje vrhunskog sporta, sporta za sve i kolskog sporta,

- Promovisati principe i vrijednosti u sportu, pritom osiguravajui kontinuirano

kolovanje, odgovarajuu infrastrukturu i redovna takmienja,

Misija je postii vie, graditi na sportskim uspjesima i odravati sport na sljedei

nain:

1. strateki cilj Sport dostupan svima.

2. strateki cilj Ukljuiti to vei broj mladih u organizovane oblike sporta u

Podgorici.

3. strateki cilj Prepoznati i omoguiti napredovanje sportskih talenata.

4. strateki cilj Postizati vrhunske rezultate u sportu.

3.2 Posebni ciljevi

Takmiarski sport

Cilj 1 teiti postizanju i odravanju vrhunskih sportskih rezultata.

Cilj 2 identifikacija talenata i osiguranje uslova za napredovanje.

Cilj 3 stvoriti ambijent za razvoj takmiarskog sporta kroz podizanje nivoa

strunosti rukovodilaca i trenera u sportskim kolektivima.

Rekreativni sport

Cilj 1 - poboljati organizacione kapacitete i osigurati strune radnike

57
Cilj 2 - promovisati sportsku rekreaciju

kolski sport

Cilj 1 - omasovljenje

Cilj 2 unapreenje organizacija dodatnih i vankolskih

Sport osoba sa invaliditetom

Cilj 1- unapreenje uslova rada klubova i praenja postignua

Cilj 2- osigurati i prilagoditi sportske objekate sportistima sa invaliditetom, te

nabavku opreme i rekvizita prilagoenih djeci, mladima i afirmisanim sportastima
osobama sa invaliditetom.

Cilj 3 - unaprijediti rad sa djecom i mladima osobama sa invaliditetom i poveati

njihovu ukljuenost u lokalne sportske i rekreativne aktivnosti.

Cilj 4 - osigurati rad strunih kadrova u sportu osoba sa invaliditetom, kao i

edukaciju postojeih zaposlenih strunih kadrova u sportu za rad sa osobama sa
razliitim vrstama invaliditeta.

Cilj 5 - poboljati promociju i priznanje rada i sportskih rezultata osoba sa

invaliditetom u sportu.

Sportski objekti

Cilj 1 redovno i adekvatno odravanje postojeih objekata.

Cilj 2 izgradnja novih objekata.

Struni kadrovi

Cilj 1 unapreenje strunog rada u oblasti sporta.

Pregled indikatora sprovoenja ciljeva

Na nivou pokazatelja za strateke i specifine ciljeve, nakon svake godine praenja

mjere se promjene hoe li pokazivati je li realizacija Programa poboljanja ili ne
u oblasti sporta na nivou Podgorice, odnosno uspijeva li pronai rjeenja za faktore
u realizaciji koje onemoguavaju pozitivan napredak prema pojedinano zadanim
58
stratekim i specifinim ciljevima. Za pokazatelje e se koristiti postojei izvori
podataka, a ukoliko bude potrebno, oblikovat e se dodatni izvori podataka.
Dodatni izvori podataka podrazumijevaju realizaciju dodatnih istraivanja,
utvrivanja kvantitativnih i kvalitativnih promjena na osnovu istraivakog
instrumentarija, kao i kvantitativnih pokazatelja na osnovu poetnih analiza.
SWOT analizom e se utvrivati promjene koje e nastati pri realizaciji i tenji
postizanja definisanih ciljeva

Realizacija

Program e se sprovoditi putem akcionih planova, koji e sadravati opise

pojedinih zadataka koji sadre svrhu, ciljeve, aktivnosti, planirane rezultate,
pokazatelje (indikatore), nosioce aktivnosti, korisnike, rokove, finansijska i druga
sredstva, kao i izvore sredstava potrebnih za njihovu realizaciju. Program e se
sprovoditi u okviru Sekretarijata za kulturu i sport, a koji e dostavljati redovne
izvjetaje o realizaciji Gradonaelniku, Skuptini Glavnog grada i Upravi za mlade
i sport Crne Gore.

4.ZAKLJUAK

Cilj Programa razvoja sporta u Podgorici je izrada stratekog dokumenta kojim se

odreuje mjesto sporta u Glavnom gradu, interes lokalne zajednice i pravo
graana na savremeni nain organizovanja i uea u sportskim aktivnostima.

Naime, sportska kultura i sportska tradicija u naem gradu nametnula nam je

obavezu da se ozbiljnije pozabavimo sportskom politikom, kako bi smo svim
subjektima u sportu omuguili i doprinijeli da djeluju lake i uspjenije. Sportska
tradicija u Podgorici je bogata i prepuna je riznica najsjajnijih odlija koje su
osvojili nai sugraani u pojedinanoj, ekipnoj ili reprezentativnoj kategoriji.

Nezavisno od toga o kojoj je grani sporta rije, sport je koristan za

pravilan fiziki razvoj i utie na kvalitet ivota. Zbog toga, lokalna vlast mora
obezbijediti uslove da se budue generacije pravilno razvijaju i da sportisti iz naeg
grada imaju bolje rezultate i budu jo uspjeniji.

59
Polazei od injenice da je razvoj i unapreenje sporta dugoroan proces,
donoenjem ovog dugoronog - stratekog pravaca razvoja sporta u Podgorici,
obezbjeujemo preduslove za njegov organizovan i planski razvoj i ostvarivanje
eljenih ciljeva i zadataka.

Dugoroni strateki pravci razvoja definisani su kroz brigu o djeci i omladini,

enama, osobama sa invaliditetom i odraslima i to kroz obezbjeivanje uslova za
njihovo masovno ukljuivanje u sportske aktivnosti u kolama i sportskim
organizacijama, kroz sistem kolskog sporta, sporta za sve, takmiarskog i
vrhunskog sporta. Kroz razvoj sportske infrastrukture, unapreenje struno
pedagokog rada, unapreenje sistema organizovanosti, adekvatnim izdvajanjem
budetskih sredstava i transparentnom i kriterijumski definisanom raspodjelom
istih.

Strategija je usklaena sa Evropskom sportskom poveljom, principima politike

sporta za sve, principima sporta lica sa posebnim potrebama, Kodeksom sportske
etike, Konvencijom spreavanja nasilja u sportu, Konvencijom o spreavanju
dopinga u sportu, Nacionalnim programom sporta Crne Gore, Zakonom o sportu
Crne Gore i Stratekim planom razvoja Glavnog grada Podgorice 2012-2017.

Nain i sprovoenje zacrtanih dugoronih stratekih pravaca razvoja sporta u

Podgorici bie odreeni nakon to se kroz javnu raspravu, obezbijediti konsenzus i
iroka podrku sportskih organizacija i nadlenih organa u Gradu.

Obraivai:
Rajko upi, profesor
Dr Nela Tatar
60
61