Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Zenbaki Osoak Eta Koordenatuak

    Uploaded by

    AITA IPARRAGIRRE
    71 views14 pages
    9. Zenbaki Osoak Eta Koordenatuak

    Original Title

    9. Zenbaki Osoak Eta Koordenatuak

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    9. Zenbaki Osoak Eta Koordenatuak

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    71 views14 pages

    Zenbaki Osoak Eta Koordenatuak

    Uploaded by

    AITA IPARRAGIRRE
    9. Zenbaki Osoak Eta Koordenatuak

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 14
    ZENBAKI OSOAK ETA KOORDENATUAK Zero gradu Celsiusetik beherako tenperaturak adie- razteko, minus zeinua idazten da aurretik: + Zero azpiko lau gradu ~4°C idazten da. + -25°C zero azpiko 25 gradu edo minus 25 gradu irakurtzen da. © -4.eta-25 zenbaki negatiboak dira. 4, Idatzi koadernoan zer hill (@ bakoitza Nuuk hirian. a. Zero azpiko hogeita bost gradu lagokion tenperatura_| b. Hamar gradu negatibo c. 5 gradu d. Zero gradu e. Minus hogeita bederatzi gradu Igluetan elurraren propietate isolatzailea aprobetxatzen a da. Kanpoan ~45°C-ko tenperatura dagoenean, igluaren }@ 2. Adierazi hil-pare hauen arteko tenperatura- barruan ~15°C-tik 6°C-ra artekoa egon daiteke. @ aldeak eta azaldu nola kalkulatu dituzun: Igluaren kanpoaren eta barruaren arteko tenperatura- tee agen : @ @ Uctaila ota urria —c. Abuztuaeta abendua | _ “de? 30°C ingurukoa izan daiteke b. Martxoa eta m za_d. Maiatza eta ekaina 3. Zer tenperatura adierazten du letra bakoitzak? Olio-lanparen eta arnasketaren CO,-a kanporatzeko, A ic (-] Pl E zulo bat egiten da sabaian. Horrela, ez dira pilatzen -wre | we He OP son Fare ‘osasunerako kaltegarriak diren gasak. ee 0 4. Kalkulatu zenbat inuit bizi diren Groenlandian, Garrantzitsua da atea haizearen aurkako aldean egotea, eta sarrerako tunel txiki bat egitea, hotzik sar ez dadin. t forma zirkularra; ae ‘espesizio minimoa argh larruak —alre-gant Groenlandia Nac, Lurreko uharte a handiena da eS tzotzak eta elurrak Pd ia erabat estaltzen dute urte osoan zehar. 58.400 ¢ biztanle ditu, eta horien % 86 inuitak dira iy Zé F Inuitak: inuit hitzak ‘herria’ esan nahi du. Singularra Fr % F. ae inuk da, eta 'pertsona’ esan nahi du. Ehiztariak eta (eee) £ arrantzaleak dira. Iglua ehizara joaten direnean ecaitlaaf erabiltzen duten etxe tradizionala da. Groenlandiako hiriburua Nuuk da. Urte erdian baino gehiagoan tenperatura minimoa 0°C-tik beherakoa da. == Erreparatu taulari: eee ee tila UO M AM EU A peratura (°C é a? ERS ES NET BE STEMI 1. Zenbaki osoak Tenperatura bat 0°C azpikoa dela adierazteko, zenbaki arrunt bat erabiltzen da, aurrean minus (-) zeinua idatzita: "Izozkailuko tenperatura ~18 °C-koa da" Beste egoera batzuetan ere erabiltzen dira horrelako zenbakiak Erreparatu esaldi hauei: * Autoa eraikineko —2 solairuan dago. © Urpekaria -50 m-an dago. * Kontu korronteko saldoa ~276 € da. -18, -2, -50 eta -276 zenbakiei zenbaki negatibo esaten diegu. Zenbaki horiek zenbaki arruntekin batera osatzen duten multzoari zenbaki osoen multzoa esaten diogu. Batzuetan, zenbaki arruntak adieraztean, aurretik plus zeinua (+) jartzen diegu eta zenbaki positibo esaten diegu. 3 Idatzi koadernoan termometro hauek marke tzen dituzten tenperaturak: 4] Marte planetako tenpe- ratura minimoa zero azpi- ko 173 Celsius gradukoa da, Batez besteko tenpe- aD Be Bp oe op By 20% ratura minus 61 Celsius gradukoa da eta maxi- orc =e 10° moa 20 Celsius gradu positibora iristen da. -10°¢ -20°¢ ore Idatzi hiru tenperaturak koadernoan, zenbaki osoak erabiliz. 2 Berridatzi koademoan, zenbaki osoak eral d. e. wl 0 a. Eluroreina zero azpiko 20 Celsius graduan bizi da b. Estatu Batuetako Heriotzaren haranean ten- peratura 58 Celsius gradura iritsi izan da, SES f. 9. ° ” 2 2 fs ms << co e. Artizarrean, tenperatura 460 Celsius gradu- : 4 Idatzi aurreko ariketako tenperaturak, bakoi tik gorakoa izaten da : tzari 5°C gehituta. . 10 km-ko altueran, tenperatura zero azpiko 55 Celsius gradukoa da. d. Itsasoko ura zero azpiko bi Celsius graduan izozten da. 122 9. gaia 2. Zenbaki osoak zenbakizko zuzenean Zenbaki osoak zenbakizko zuzenean adieraz daitezke. Ikusi nola adierazten ditugun 4 eta -5 zenbakiak: O zenbakia zeinurik ez duen zenbaki 4. Zuzen bat marraztu eta zero zenbakia kokatuko dugu: 080 bakarra da, » 6 ; 2. Zenbaki positiboak zeroren eskuinean idatziko ditugu: i 0 1 2 $ $ 6 3, Zenbaki negatiboak zeroren ezkerrean idatziko ditugu: -6 -5 2-1 0 d $ ¢ $ 4, 4 eta—5 zenbakiak adieraziko ditugu: Stats ett 7 Marraztu koadernoan zenbakizko zuzen bat eta kokatu hartan zenbaki oso hauek: 5 Zenbakizko zuzenean, urtarrileko egun batean zortzi hiritan jaso diren tenperaturak adierazi ditugu. Zer hiriri dagokio letra bakoitza? 3] -15 3 ° ne -13°C | -2°C -7°C 31°C 10 -3 S 12 Coe Es =A 4 sc fT ue ae, Be 8 Aurreko ariketako zer zenbaki daude -7ren : ezkerrean? a r a 2 ? ! 9 Zenbaki oso baten balio absolutua zenbakia- 0 “0 ° : ren eta Oren arteko distantzia da. Adibidez, ~4ren balio absolutua 4 da, ~4 ze- a rotik lau batekora dagoelako, zeroren ezke- 10 20 30 : — A bateko, 6 Adierazi koadernoan zer zenbakiri dagokion a a 4 0 puntu bakoitza: i ‘Adierazi koadernoan zenbaki hauen balio ab- Rt ” e A a a : solutuak: i 1 -8 0 8: 7-2-9 5 -14 -10 12 9. gaia 1 3. Zenbaki osoak alderatzea Zenbaki osoak alderatu eta ordenatu egin ditzakegu. Hori egiteko modu bat zenbakizko zuzenean adieraztea da. Ikusi nola ordenatzen ditugun eskuineko taulako tenperaturak: Edozein zenbaki hegatibo txikiagoa da edozein zenbaki positibo baino. -10 <-7<-3<5<8 Bi zenbaki osotatik, zenbakizko zuzenean eskuinean dagoena da handiena. 410 Marraztu zenbakizko zuzen bat koadernoan : — 13 Idatzi koadernoan segida bakoitzeko hurren- eta kokatu -15etik 15erako zenbaki osoak. i go sei zenbakiak: Ondoren, aurkitu zenbaki hauek zuzenean, eta ordenatu handienetik txikienera, > ikurra a.-11,-9,-7,.. ©. -9,-6,-3,... b.8,6,4,... d. -25, -20, -15, ... 14 Kopiatu adierazpenak koadernoan eta idatzi zenbaki oso bat bakoitzean, alderaketa zuze- na izan dadin: PO -5>0 o ikurra, kasu bakoitzean dago- kiona. Egin koadernoan. 10-2 -100 -120)-4 705 -9(J-2 -60j2 1%(j)s -1()-8 6Qo a. Zero edozein zenbaki negatibo baino han- diagoa da ; bb. Zenbaki negatibo bat zuzenean haren eskui- -7(J-5 -s(je 60-7 : gi U 5 o : nean adierazitakoak baino handiagoa da 12 Ordenatu zenbaki hauek txikienetik handie- ¢. Edozein zenbaki positibo handiagoa da nera. Erabili ~3 da, 5 > 3 delako. 124 9. gaia 4. Aurkako zenbakiak Zenbakizko zuzenean -2, 0 eta 2 zenbakiak adieraziko ditugu, eta A, O eta B izendatuko ditugu, hurrenez hurren. A ° B tt Zenbaki o50 (Oren aurkakoa Oda, bakoivzak aurkako a 5 B bat du. A eta B puntuak O puntutik distantzia berera daudela ikusten @ dugu: A Oo. 8B f -2 0 2 wee 2Zbateko 2 bateko 2ren aurkakoa —2 dela eta -2ren aurkakoa 2 dela esaten dugu. Zerotik distantzia berera dauden zenbaki osoei aurkako zenbakiak esaten zaie. 416 Kopiatu zenbekizko zuzen hau koadernoan : 17. Kopiatu taula koadernoan eta osatu: eta egin eskatutakoa: : Poot Fiz] Es) [3] 6] fh i Ped : : 150 Adierazi koadernoan zuzena ala okerra den a. Adierazi ageri diren zenbakien aurkakoak, ; @) sald! hauetako bakoitza: zenbakizko zuzen berean : a. Zenbaki oso negatibo baten aurkakoa ne- gatiboa da b. Adierazi -10 eta horren aurkakoa. b, Zenbaki oso baten eta haren aurkakoaren arteko distantzia eta bi zenbaki horietako baten eta zeroren artekoa berdinak dira. . Adierazi 7 zenbakia. Zer zenbaki negatibo dago zerotik distantzia berera? d. Idatzi —4ren eta horren aurkakoaren artean dauden zenbaki osoak e. Zenbaki bat zerotik 7 batekora dago. Jakin <. Zenbaki oso positibo baten aurkakoa zen- baki oso negatibo bat da al dezakegu zer zenbaki den? ‘49 Lotu aurkako zenbakiak adierazten dituzten f. Aurkako bi zenbakiren arteko distantzia 10? letrak: batekokoa da, Jakin al dezakegu zer zenba- ki diren? f ee g. Adierazi zuzenean Oren aurkakoa. 3 0 Egin kenketak: 5-03 8-02 3-09 6-06 4-05 9-07 2-04 7-01 5-06 9. gaia 12 5. Zenbaki osoen batuketa Erreparatu eskuineko igogailuko botoien irudiari, firugarrenera * Miren bigarren sotoan dago (-2) eta 5 solairu igo ditu. Zer iit naz solairutara iritsi da? Batuketa egin behar dugu: ~2 +5 5 solairu igo ditu -2 0 3 -2+5=3 ~~ Hirugarrenera » Ander hirugarren sotoan dago (-3) eta 2 solairu igo ditu. Lethe i . sotora Zer solairutara iritsi da? ritel naiz, Orain, batuketa hau egin behar dugu: -3 + 2 2 solairu igo ditu 3-10 f 7 -3 +2=-1 —. Lehen sotora igo da i 20 Marraztu sei solairuko eta lau sotoko eraikin baten igogailuko botoiak. 22 Idatzi adierazpen grafiko bakoitzari dago- kion batuketa: Erabili marrazkia, galderei erantzuteko, eta: rae, i . : a idatzi kasu bakoitzean dagokion zenbaki eee eee eee osoen batuketa. : o a. Jon lehen sotoan dago eta zazpi solairu ib gree: igo ditu, Zer solairutare iritsi da? ‘i f + b, Elene laugarren sotoan dago. Hiru solairu 0 igo baditu, zer solairutara iritsi da? c. go Ty ¢. Saioa hirugarren sotoan dago eta hiru so: 5 + lairu igo ditu. Zer solairutara iritsi da? ~ 0 d. Unai beheko solairuan dago. Lau solairu igo baditu, zer solairutara iritsi da? 21 Egin batuketa hauek, zenbakizko zuzena era- biliz . 23) Moskuko tenperatura -4 °C-koa zen goi- sot 1+ 344-1246 zean. Eguerdian tenperatura 8 °C-koa bazen, -2+8 047 942 dat zenbat gradu igo zen tenperatura? 126 9. gaia 6. Zenbaki osoen kenketa Erreparatu eskuineko termometroek adierazten dituzten tenperatu- rei, Tenperatura 5 Celsius gradu jaitsi bada, zer tenperatura adiera- ziko du termometro bakoitzak? * Termometroak 4°C adierazten du. Tenperatura 5°C jaisten denean zer adieraziko duen jakiteko, kenketa hau egin behar da: 4-5 5°C jaitsi -1 0 4 4-5 =-1 — -1°C adieraziko du. + Termometroak -3°C adierazten du. Tenperatura 5°C jaisten denean zer adieraziko duen jakiteko, kenketa hau egin behar da: -3-5 5°C jaitsi -8 -3 0 ~8°C adieraziko du. 25) Termometro batek 2°C adierazten zuen eta tenperatura 8°C jaitsi da. Zer tenperatura daukagu orain? 24 Idatzi adierazpen gratiko bakoitzari dago- kion kenketa: ee : a. f 75 eB 2 26) Tenperatura -2°C bazen eta 11°C jaitsi ba- a $ da, zer tenperatura daukagu orait b PON E27 Eglin kenketak, zenbakizko zuzena erabilz a 5 4-6 0-5 2-3 ~5-5 a : -2-8 3-3 1-7 10-25 <. a 28 Kopiatu eta osatu koadernoan. 6 2 f 5~..=0 7 3 -6- oO : 5 ier : 8 -2-...2-5 d. a 29) Ane merkataritza-gune bateko lehen sotoan + a dago. Bi solairu jaitsi baditu, zer solairutara 0 : iritsi da? Idatzi problema ebazteko kenketa. Egin batuketak: 2+58 6424 8415 3422 5+53 4429 7427 2458 14+36 9. gaia 127 7. Planoak eta mapake Planoetan eta mapetan kokatzeko, laukitan banatu eta lauki bakoi- tza letra baten eta zenbaki baten bidez identifikatuko dugu. Erreparatu mapari: Cuevas del Almanzora urtegia (I, 7) laukian dago. Calar Alto (E, 6) laukian dago. dago. 30 Identifikatu koadernoan zer kokapen duten : 32. Erreparatu Britainiar uharteen puntu hauek aurreko mapan: : Gata lurmuturra (H, 2) laukian mapa honi: of = oe Fl oa a. De la Polacra lurmuturra c. Chullo : ie a or — b. Alhamilla mendilerroa d. Mezquita Roem 3 Erreparatu Santanderko planoari eta adierazi koadernoan hiriko lau leku garrantzitsuren kokapenak. : a Liverpool Glasgow (£7) (H,3) (H,8) (6,6) 128 9. gaia a. Adierazi hiri hauen kokepenak: Dublin Londres Birmingham Leeds b. Adierazi zer hiri dauden kokapen hauetan: (G7) (h,1) 8. Koordenatu kartesiarrak e Koordenatu kartesiarren sistema bat 0 puntuan elkar ebakitzen duten bi zuzen mailakatu zutek osatzen dute. Bi zuzen horiek, ardatz izenekoek, planoa lau eskualdetan banatzen dute: koadrante esaten zaie. Planoko edozein puntu zenbaki pare batek zehazten du; puntuaren koordenatu kartesiarrek, hain zuzen ere. Lehena ardatz horizontalari dagokio, eta bigarrena, ardatz bertikalari. Beraz, A puntuaren koordenatu kartesiarrak hauek dira: (4, 3) a ardatz horizontala_ardatz bertikala Puntuak koadrante jakin batzuetan badaude, koordenatu negatiboak izango dituzte. B(-5,4) —» bigarren koadrantea C(-4,-2) hirugarren koadrantea D(3,-4) + laugarren koadrantea 33 Idatzi koadernoan irudi bakoitzaren koorde- natu kartesiarrak eta adierazi zer koadrante- tan dagoen. 34 35 | : 36 Egin kenketak: 500-75 800-25 425-25 letlen|kebdtan} ed “4 ntea, Marraztu koordenatu kartesiarren sistema bat koadernoan eta adierazi puntu hauek: AC-2,-5) DG,-1) G-4,6) B(4, 3) E(-1,3) H(2,-4) C64) F(3,-3) 13,3) Idatzi koadernoan zer koadrantetakoak diren koordenatuetan zeinu hauek dituzten pun- tuak: (+,-) —» ... koadrantea b.) —» ... keadrantea (4+) koadrantea koadrantea GH. Laukizuzen baten hiru erpin (-1, 3), (2, 3) eta (2, -2) dira. Zein da laugarren erpina? 350-75 225-50 725-75 425-50 9. gaia 17 Ariketak Jarei praktikan @ (3 Idatzi koadernoan puntu bakoitzaren koorde. | . | natuak. [RG] Idatzi koadernoan zer zenbaki osori dagokion letra bakoitza. -30 -20 -10 0 10 ie a 2 Egin -10etik 10era arteko zenbakizko zuzen bat koadernoan eta kokatu zenbaki oso hauek: @ BE) Marraztu koadernoan aurreko ariketako koor Ban BB denatu-sistemaren antzeko bat eta adieraz SB Bee HF puntu hauek: Al,-5) C(-3,-1) E(-4,2 B (2, 3) DG1,4) F(1,-3 | | | ¢ | GH (GE) Idatzi koadernoan segida bakoitzeko hurren- go bost gaiak. a. 20, 15, 10, ... c. ~35, -25,-15, ... b. -28, -21,-14, ... d. 2,0,-2,... Ebatzi problemak GE Erreparatu igogailuko botoiei eta kalkulatu: {W) Kopiatu eta osatu < edo > ikurra idatziz. a. Hirugarren solairuan zaude f. Zenbat solairu igo behar ditu- IE Egin koadernoan zenbaki osoen arteko ba- zu laugarren sototik hiruga- tuketa eta kenketa hauek: rren solairura iristeko? 20-5 80-9 70-5 eta 5 solairu igo dituzu. Zer 3()-3 -8OJo 503 solairutara iritsi zara? oO * | a b. Laugarren solairutik sei jaitsi IE: Ordenatu zenbaki hauek txikienetik handienera: pennant G@) 35 15 0 “5 18 ¢. Laugarren sototik hiru solairu | @ iy 3B igota, nora irtsiko zara? | @ d. Lehen solairuan zaude eta lau oD [WG Idatzi koadernoan zenbaki hauetako bakoitza- jaitsi dituzu. Zer solairutara ren aurkakoa: iritsi zara? (©) ) e. Bigarren solairutik 5 jaitsi ditu- QS au Zenbagartenerairts zara? ual) (2) | -12+4 8-10 —4-15 13410 } 3 g. Zenbat solairu jaitsi behar di ee E -9+9 tuzu lehen solairutik bigarren (-4) 144 1 -1548 9 -5-11 sotora iristeko? Saree, 130 9. gaia EX) Grafikoa abiapuntu hartuta, adierazi taula ba- tean urtean zehar Moskun erregistratutako batez besteko tenperaturak, eta, ondoren, erantzun galderei. Egin koadernoan. 18°C orc -5°C =10°C 15°C a. Zer hil da urteko hotzena? Zer tenperatura egiten du? b. Zer tenperatura-alde dago uztailaren eta abenduaren artean? ¢. Zer tenperatura-alde dago urtarrilaren eta martxoaren artean? Lurreko gailurrik altuena Everest da (8.848 m- ko altuera du); eta ozeano-fosa sakonena, Ma- rianetakoa (-11.034 m-ko sakonera du). Zer al- de dago bi neurri horien artean? Eragin buruari 9 @ © FE) Jarri binaka jolas hau egiteko: © Lehen jokalariak 45etik 5Sera arteko zenbaki bat idatziko du kalkulagailuan eta beste jokala- riari pasatuko dio. Horrek 1etik 9ra arteko zenbaki bat kenduko dio eta kalkulagailua lehenariitzuliko dio, gauza era egin dezan; eta horrela behin eta berriz. 10era iristea lortzen duenak irabazten du. Badago lehen jokalditik irabazteko estrategia bat. Aurkitzeko gai al zara? Sakondu [EE Taulan Laponian jasotako tenperaturak ageri dira, Celsius gradutan. Adierazi barra-grafiko batean: @ GE) Idatzi koadernoan enuntziatu bak kion puntua edo puntuak: a. Lehen koordenatua B puntuaren bigarren koordenatuaren aurkakoa da. b. Bigarren koordenatua 0 da ¢. Bi koordenatuak berdinak dira d. Lehen koordenatua -2 baino zenbaki txikia~ go bat da @ ET) Esne-sattzaile batek 3 L eta 5 L-ko bi pitxer di- © tu, bezeroei saltzen Nola neur dezake litro bat, esnerik alferrik gal- du gabe? Eztabaidatu horri buruz ikaskidee- kin. n esnea neurtzeko. Banatu 15 puxtarri 3 edalontzitan, kontuan hartuta edalontzi bakoitzeko puxtarriek zenbaki lehen bat osatu behar dutela. Aukera bat baino gehiago al dago? 9. gaia 13 Buru-kalkulua % 10, %5, %15 eta %20 kalkulatzea 40ren %5 40ren % 20 —» %10en bikoitza Kalkulatu. 200en % 10 200en %5 120ren % 10 120ren %5 Berrikuspen 1. Zer zenbakiren artean dago erro karratu haue- tako bakoitza? We Vi2 vee V9 2. Unaik A karratua desmuntatu du eta B eta C ka- rratuak osatu ditu, piezak baliatuz. Zenbat pieza dituzte B eta C karratuek? A B = c >? +| 2 3. Egin koadernoan. (3 +6) x (34-25) (224-198) :2 720 - (324 + 279) (85-47) x3 4. Egin eragiketak, eta sinplifikatu, ahal bada: 305 23 1 6 2 4,3: yh 46 510 307 55 9 412 10 132 9. gaia 40ren %10 ——» 10ez zatituko dugu: 40:10=4 —+ %10enerdia: 4:2=2 4x2=8 40ren %15 ——» %10en eta %5en batura: il otal, 2 Koordenatis © kartesiarrak Ngry 44256 200en % 20 200en % 15 120ren %20 120ren % 5. 5. Lurrunezko tren-makina batek 500 kg ikatz be- har ditu 100 km egiteko. Zenbat kilo behar ditu 65 km-ko ibilbide bat egiteko? 6. Auto batek 71,4 L gasolina erre ditu 800 km egiteko, eta beste batek, 43 L, 500 km egiteko. Zeinek erretzen du gasolina gutxiago? 7. 1 kg gazta urdin egiteko, 5 L esne behar dira. Zenbat kilo gazta urdin egin daitezke 300 L es- nerekin? 8. Aita baten adina semearen adinaren hirukoitza da eta bien artean 52 urte dituzte. a. Zer adin du bakoitzak? b. Zer urtetan jaio zen aita? Eta semea? ¢. Zer adin zuen aitak semea jaio zenean? Problemak ebaztea Hau ikasiko duzu: kalkulagailuaerabitzen. €) Q@ Qee Ebatzi honako problema hauek koadernoan. Era- 2. Idoiak hiru erretilu bili kalkulagailua, egin behar dituzun kalkuluak hauek erosi ditu su- egiteko. permerkatuan: 1. Erreparatu gasolindegi bateko erregaien prezioei: L 5,80 Kalkulatu zenbat ordaindu behar den kasu bakeitzean. a. 56,58 L gasolina, 98 oktanokoa } | Kalkulatu, kasu bakoitzean, guztizko zenbatekoa b. 49,57 L gasolio zifra hamartar guztiekin, eta egiaztatu prezioak ¢. 51,11 L gasolina, 95 oktanokoa behar bezala biribildu dituztela zentimoetara. Nire ezagutzak aplikatzen

    You might also like