Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 53

Arm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.

tmabmf

*sme,f

pmwnf;tzGJ@trSm 1
atmufwkb d mawmfveS af &;u jyXmef;cJhwhJ 4
pmtkyfwtkyu f dk zwfrdjcif; 6
2008 tajccHOya' zsufodrf;Edik frS 14
jynfwGi;f ppf/ t=urf;zuform;ESihf 18
ppftkyfpk tusdK;pD;yGm; tajrmftjrifeJ@ 21
atmufwdkbmawmfvSefa&; ESpf 100 jynfhatmifyJG 24
wdu
k fyGJtvDvDro S nf 31
ppfwyf[m ppfwef;vsm;udk jyefcsdefwef+yD 33
1925 &Sef[J vlowfyGJ (Edik fiHwumuAsm) 37
atmufwb dk mawmfvSefa&;. 38
umh'fEdkifiaH wmfxlaxmifa&; 41
owif;eJ@rSwfcsuf 46

trSwf (41)
atmufwdkbm/ 2017 ckESpf?
pmwnf;tzGJhtrSm

jynfol htm%m*sme,f trSwf (41) atmufwdkbm/ 2017

r[matmufwdkbmawmfvSefa&;}uD;&J@vrf;a=umif;
t"Ge@f Sn&f rnf
1917ckESpf/ Edk0ifbmv 7&ufae@wGif r[matmufwdkbm awmfvSefa&;}uD;atmifyGJcHcJhonf?
urBmhordki;f wGif ypPn;f rJv h lwef;pm;u Edik if Hawmftm%mudk &Sv d udk of nfh yxrqH;k aom
awmfvSefa&;}uD; jzpfonf?
urBmay:wGif tvkyform;ESifhv,form;udk udk,fpm;yaom wlwHpOftrSwftom;udk
EdkifiHawmftvHtjzpf yxrqHk;t}udrf awG@jrif=u&onf?
um;vfrmhupf fESiht f def*,fwdk@u uGejf rLepfygwDa=unm pmwrf;wGif p - pcsi;f ajym=um;
vdkufaom Oa&mywdkufudk ajcmufvSef@aeonfh wap>}uD;waumifrSm wap>}uD;waumif r[kwf/
oufSdxifSm; vlom;pifppfjzpfum t&if;SifurBmESifh e,fcsJ@wumudk pdefac:/ udkifv_yfvdkufonf?
EdkifiHwumt&if;Sifrsm; wu,fyif a=umuf'l;wkefukef=uonf?
qkd S,fvpfpepf/ uGefjrLepf0g'qdkonfrSm pmtkyfxJrSmom So d nhft&mr[kw/f vufawG@
t&mrsm;jzpfa=umif; wurBmvH;k udk jyocJo h nf? e,fcsJ@aomtqifo h @dk a&mufaeonfh t&if;Sipf epf
udk awmfvSefjzKwfcsI&a=umif; urBmudk oufaojyvdkufonf?
atmufwb dk m awmfveS af &;}uD;. t&ifrmS ay:aygucf ahJ om yJ&pfueG f rGe;f . H;_ edrrhf a_ =umifh
awmfvSefa&;qdkv#if pdwfwGif rjywfrom;jzpfaeaom urBmhjynfolrsm;twGuf tvif;a&mif}uD;
aqmifusO;f ay;cJo h nf? onfawmfveS af &;}uD;uJo h @kd aom awmfveS af &;}uD;w&yfudk azmfaqmifvyk u f kid f
rnfqdkv#if tawG;tac:t&/ EdkifiHa&;t&/ pnf;Hk;zG@J pnf;r_t& pepfusawmifhwif;aom ygwDw&yf
rjzpfraevdktyfa=umif; urBmhjynfolawG tod&vdkuf=uonf?
aemuf+yD; vufeufudkifawmfvSefa&;? udk,fhxuftiftm; trsm;}uD;om/ &mpkESpfESihfcsD
wnfaqmufxm;aom tkycf sKyaf &;,E &W m;}uD; vuf0,fadS eonfh tkypf ;kd olvw l ef;pm;udk zwfcsrnf/
ol@xHrS tm%mudk &,lrnfqdkv#if vufeufudkifonfhenf;rSwyg; tjcm;rSdqdkonfudkvnf; T
awmfvSefa&;}uD;u jyovdkufonf?
odk@jzifh atmufwdkbmawmfvSefa&; tpOftvm/ atmufwdkbmawmfvSefa&; vrf;
a=umif;/ atmufwb dk mawmfveS fa&; awG;ac:enf; ponfw@dk rmS aemifwiG f tEdkifEkid if rH S tvkyo f rm;
rsm;/ tzd ESdyfcHjynfolrsm;ESifh olwk@d twGuf wdu k fyJ0G ifaeolrsm;twGuf atmufwdkbm tpOftvm/
atmufwdkbmvrf;a=umif;tjzpf xGef;awmufvsuf Sdaeayawmhonf?
wygwnf; ajym&rnfu atmufwb kd mawmfveS fa&; ay:aygufcsed o f nf yxrurBmppf}uD;
1
_ynfolhtm%m

tSdefjrifhaecsdefESifhvnf; wdkufqdkifaeonf? xdktcsdefu kSm;Zmbk&ifu TurBmppf}uD;twGi;f 0ifygaeojzifh


kmS ;wjynfv;kH t}uD;tus,f qif;&Jusyw f nf;aeonf? ,if;odk@aom tcsdefrsdK;wGif qdkAD,ufuGefjrLepfygwD.
rSefuefaom EdkifiHa&;ajcvSrf;rsm;a=umifh yxrurBmppftusyftwnf;rSvnf; vGwfxGufEdkif/ jynfolvlxk
axmufcHrv _ nf; &Scd ho J nf? od@k jzihf atmufwb kd mawmfveS af &;onf udv k ekd b D 0usa&mufae=uaom jynforl sm;
twGufvnf; rD;;wefaqmif}uD; jzpfvmcJh&onf?
Tae&mwGif ordik ;f aemufcu H kd cyfww kd akd v; a&;jyoifhonf[k xifonf? atmufwb kd mawmfveS af &;
rwdkifrDu kSm;EdkifiHqdkonfrSm tifrwefacwfaemufusaom/ ya'o&mZfbk&if tkyfpdk;onfh/ t&if;Sifpepf
aumif;aumif; rxGe;f um;ao;aom ajr,mwydik f; Edik if o H m jzpfonf? eDuv kd yfpb f &k ifrif;qufu tkypf ;kd aeaom
EdkifiH.pD;yGm;a&;rSm =umavqdk;av jzpfvmum xdkESpf azazmf0g&DvxJwGif awmfvSefa&;wck jzpfay:cJhonf?
,if;udk azazmf0g&aD wmfveS fa&;[k ac:qd=k uonf? Zmbk&if 'kw, d eduv dk yfpu f dk awmfveS f zwfcsco hJ nfh TtHk uGr_
}uD;udk uGefjrLepfrsm;ESifh "eSiftiftm;pkrsm; yl;wGJqifE$JcJh=ujcif;jzpf+yD; atmifyGJ&aomtcgwGif u&ifpuD
(Kerensky) acgif;aqmifonhf ,m,Dtpd;k &wckudk xlaxmifcJh=uonf? u&ifpuDtpdk;& vufxufwi G f vlxk.
pD;yGm;a&;rSm ydkaumif;rvmbJ ydkqdk;vmonf? xdk@jyif u&ifpuDtpdk;&onf Zmbk&ifyg0ifcJhaom yxrurBmppf
xJwGif qufygaeojzifh wdkif;jynf. tajctaerSm tbufbufwiG f qdk;Gm;oxuf qdk;Gm;vmojzifh wdkif;jynf
tESH@tjym;wGif oydwfawG ay:vmawmhonf? xdk 1917 ckESpf/ atmufwdkbmvodk@ a&mufaomtcg kSm;EdkifiH
t0Srf;wGif jzpfay:aeom v,form; ykefuefr_csnf;uyif t}udrfaygif; 4000 ausmf Sdae+yD jzpfonf? r=umrD
rSmyif rd@awmfyx D d*k &ufEiS hf armfpudw k @kd u r@d apmifw h yfawGtyg wdik ;f jynf&@J ajrmufyikd ;f ESit hf aemufyikd ;f ppfrsuEf mS
wdk@rSwyfrsm;ESifh abmvfwpfyifv,f a&wyfwdk@u u&ifpuD,m,Dtpdk;&. trdef@rsm;udk emcHrnfr[kwfawmh
a=umif; a=unmcJh=uonf? Todk@aom tajctaewGif aAmfDAS pfygwD A[dkaumfrwDu xkwfjyefaom a=unm
csufY vufeufudkifykefuefr_wck rkcsay:aygufawmhrnf? tajctaerSm vHk;0&ifhrSnhfae+yD[k azmfxkwf
vdkufonf?
odk@jzifh Edk0ifbmv 7 &uf - kSm;dk;&m jyuQ'defa[mif;t& atmufwdkbmv 25 &uf - ae@wGif
aAmfADS pfrsm;u xdpk Ofu kmS ;jynf. r@d awmfjzpfaom yDxd*k &uf+rdK@wiG f u&ifpuD. ,m,Dtpd;k &udk vufeufjzifh
pwifykefuefvdkuf=uonf? u&ifpuDESifh ol.tpdk;&tzGJ@0if tm;vHk;vdkvdk aqmif;&moDeef;awmfodk@ ajy;0if
cdv
k =_H uonf? bmrS r=umvdu k yf g? aqmif;&moDeef;awmfuv kd nf; aoG;xGuo f , H rkd _ rSo
d avmuf eD;yg;jzifh aAmfADS pf
awGu odr;f ydu k Ef ikd v
f ukd o
f nf? xdt k csed wf iG f rlv u&ifpuD tpd;k &vufatmufu ppfwyfeJ@ppfom; tajrmuf
tjrm;vnf; vDeifO;D aqmifaom aAmfDAS pfwyfrsm;ESihf yl;aygi;f cJ=h u+yDjzpfonf? tcsdK@aom kyf iS Ef iS hf pmtkyrf sm;wGif
aqmif;&moDeef;awmfwku d fyGJudk aoG;acsmif;pD;wdkufyGJozG,f azmfjyaejcif;rSm vltrsm; pdwf0ifpm;ap&ef um;csJ@
yHzk J@G chjJ cif;om jzpfonf? wu,fu u&ifpuD pkaqmif;&Sdaom wyfrsm;onf aoewfoH =um;onfEiS hyf if ajy;ol
ajy;/ tnHhcHolcH jzpfcJhonf? aqmif;&moD eef;awmfwdkufyGJ pwif&ef atmfdk&mclZm ppfoabFm}uD;ay:uae
2
_ynfolhtm%m
ypfcJhaom tajrmufqefrsm;rSmvnf; Avmtajrmufqefrsm;om jzpfonf?
xdkAvmtajrmufqefrsm;rS toHonf urBmw0Srf;vHk;udk [def;xGufyJhwif
xyfcJhonf?
kmS ;jynf}uD;wGif tvkyo
f rm;/ v,form;/ ppfom;wd@k . pnf;vH;k nDnw G rf _
jzifh ordkif;wacwf ay:xGef;apcJhonf?
uGejf rLepf0g'udk urBmtESH@jyef@yGm;apcJh+yD; urBmtESH@wGif uGejf rLepfygwDawG
tv#dKv#dKay:xGufcJhonf?
kSm;aAmfSDApfygwDtaejzifh wjynfvHk;tm%m &Sd+yD;aomfvnf; H_;edrfh
oGm;onfh tkypf ;kd ol. taygi;f tazmfrsm;/ ya'o&mZftuGi;f tuserf sm;ESihf azmufjyef
olrsm;u vufeufuidk f tiftm;zGJ@+yD; (qdkAD,ufwyfrsm;udk wyfeD/ olwdk@udk wyfjzL[k
ac:onf) jyefwdkufjcif;udk ESdrfeif;&ao;onf? xdkazmufjyefa&;wyfrsm;udk jynfy atmfdk&mppfoabFm (Cruiser Aurora)
t&if;SifEdkifiHrsm;u aiGtiftm;/ vltiftm;/ vufeuftiftm;rsm;jzifh ulnDcJh=u
onf? odk@aomf olwdk@udk qdkAD,ufwyfeDawmfu 1923 ckESpfwGif tjywfESdrfeif;EdkifcJhonf?
wcsed fu Armjynf/ &efuek -f rE aW v;vdk rd@}uD;rsm;wGif atmufwb kd mawmfveS af &;ae@Y tcrf;tem;rsm;udk ESppf Ofvykd if usi;f yavh
Sd=uonf? ppfwyftm%modrf;r_awG jzpfvmawmhrS aysmufoGm;onf[k qdk&rnf xifonf/ ,ck aemufykid ;f wGifrl vli,f trsm;tjym;rSm
Tta=umif;udk =um;yifr=um;zl;=uawmh[k xifonf? urBmay:rSm yxrqH;k qdk , S vf pfpepf Edik if }H uD; ay:aygujf cif;udk *k%jf yKonhf Tae@x;l
ae@jrwfudk Adkvfae0if;wdk@&J@ rqv qdkS,fvpfpepfu todtrSwfrycJh? ol@udkqufcHaom ppfAdkvfrsm;uvnf; ol@ajc&mudk eif;onf?
olwdk@tzdk@ ppfrSefaom qdkS,fvpfpepfESifh uGefjrLepfygwD/ vuf0J0g'Dqdkonfwdk@rSm olwdk@. urBmra=u&efolrsm; jzpfonf? olwdk@vrf;udk
qufvdkufonfh ppftm%mSif tqufqufvnf; Ttwdkif;yif jzpfonf? ,ae@txd?
atmufwdkbmawmfvSefa&; atmifyGJcHaom tcsdefonf ArmjynfwGif trsdK;om;a&;v_yfSm;r_rsm; tSdef,lpumv jzpfonf?
udkvdkeDb0jzpfojzifh jynfyrS owif;rsm;udk udkvdkeDocifrsm; cGifhyoavmufom odSd&onf[k qdkEdkifonf? odk@jzifh q,fpkESpfwpfckausmfrS
a&eHajroydw}f uD;ay:vmonf? wqufwnf; ArmjynfuGefjrLepfygwD ay:vmonf? ArmjynfrS uGefjrLepfrsm;onf rdrdwdk@ta&;awmfyrHk Sm
atmufwb dk mawmfvSefa&;}uD;. tquf/ rdrw d k@d wufvrS f;&rnfh &nfreS ;f csufrSm atmufwb dk mawmfvSefa&;u atmifyJ&G cJhaom &nfrSef;
csufyif jzpfonf[k wav#mufvHk; oabmxm;onf?

pmwnf;tzGJ@
atmufwdkbm/ 2017 ckESpf?

3
atmufwb
kd mawmfveS af &;u jyXmef;cJw
h v
hJ rf;a=umif;twdik ;f
avsmS ufvrS ;f cJw
h hJ ArmjynfueG jf rLepfygwD

1917 rSm ay:aygufcJhwJh k&Sm;EdkifiHu vlwef;pm;uom acgif;aqmif qifEGJcJh oihaf =umif; owday;cJhygw,f? urBmhEidk fiH
atmufw dkb m awmfv Sef a &;[m 'D =uwJh urBmhtpOftvmudk y,fzsuf+yD; tawmfrsm;rsm;rSm wnfaxmifzGJpnf;
ESp2f 017rSm ESpf (100) jynhf+yD jzpfygw,f? uGejf rLepfygw&D J acgi;f aqmifre_ @J atmifjrif xm;cJh=uwJh uGefjrLepfygwDawG[mvnf;
atmufwkb d mawmfveS fa&; atmifjrif+yD; pGm awmfveS cf w hJ hJ ordik ;f rSwwf ikd v
f nf; jzpf &JabmfveD if&J oGeo f ifcsut f wdik ;f rdrw
d @kd
ay:ayguv f mwJh yxrqk;H aom qd&k , S v
f pf ygw,f? rmhufpf0g'&J vufawGatmifyGJ wdik ;f jynf&J vlwef;pm;wdu k yf JG tajctae
orRwEdik fiHawmf[m urBmw0ef;u tzd w&yfvnf; jzpfygw,f? awGudk cGJjcrf;pdwfjzm+yD; rmhufpf0g'/vDeif
ESdyfcH jynfolawGudk twdkif;twm }uD; 'ga=umihfvnf; atmufwkb d m 0g' vrf;!efr_awGeJ@ aygif;pyf+yD; tzdESdyfcH
rm;vSwhJ aysmf$iw f ufur_awGuadk y;cJh+yD; awmfvSeaf &; atmifjrif+yD;aemufydkif;rSm ae&wJh vlxak wGvw G af jrmufz@kd }udK;pm;cJh
rmhupf 0f g'/ vDeif0g'eJ@twl awmfveS af &; tzdESdyfcHae&wJh b0u vGwfajrmufzkd =uwmygy?J 'ga=umihfvnf; atmifyaGJ wG
pdw"f mwfawGudk pGJuidk fvpdk dwfrsm; Edk;=um; wdu k fy0GJ if=uwJh Edkiif HtoD;oD;u jynfol &+yD; qdk&S,fvpfEdkifiHawmfopfawG ay:
wufuvmapzd@k ukyd g }uD;rm;pGm v_H@aqmf vlxkawG/ udkvdkeDb0u vGwfajrmufzkd xGufvmwm trsm;tjym;awGaecJh=u
ay;EdkifcJhygw,f? e,fcsJqef@usifa&; qifE=$J uwJh urBmh &wm jzpfovd/k vDeif&J oGeo f ifcsufawG
atmufwb kd mawmfvSeaf &; qdk jynfov l x
l ak wG twGuf rmhupf 0f g'/ vDeif twdkif; vkycf Jhayr,hf ratmifjrifao;wJh
wm[m Zmbk&ifacwfk&Sm; vltzGJ 0g'[m vrf;jy=u,fjzpfco hJ vdk qd&k ,
S vf pf EdkifiHa wGvnf; trsm;tjym;&Sda ewm
tpnf; rSm wnf& SdcJhwJh tvkyform;/ orRwEdik fiHawmf xlaxmifa&;[mvnf; awGae=u&wJh txJrSm Armjynf[m
v,form;eJ@ "e&Sifaygufprsm;taeeJ OD;wnfcsufeJ@ &nfG,fcsufyef;wdkif jzpf wEdkifiH jzpfygw,f?
Zmbk&ife@J t&if;&Si/f ajr&Siw f @kd &J &ufpuf vmcJ=h uygw,f? 'ga=umihf vDeifu urBmh Armjynf rS m t*F vd yfe ,f csJ
jyif;xefpmG zdEydS af oG;pkycf aH e&wJb h 0qd;k u Edik fit
H oD;oD;rSm&Sad e=uwJh uGejf rLepfygwD tkyfpdk;aeqJumv 1939 =o*kwfv 15
vGwfajrmufEdkifzkd &JabmfvDeif acgif; rsm;udk k&Sm;&J atmufwkb d mawmfvSef &ufae@rSm ajratmufygwDtjzpf zGJpnf;
aqmifwJh k&Sm;uGefjrLepfawGu rmhufpf a&;rsdK; wjcm;EdkifiaH wGrSm tvG,feJ@ rjzpf wnfaxmifcJhwJh ArmjynfuGefjrLepfygwD
0g'/ vDeif0g'udk udik fpJ+G yD; a&Saqmifwu dk f Edik fa=umif;eJ@ rdrdwk@d wdkif;jynfwckcsif;pD&J [m 1945 rSm zufqpf*syefawmfveS fa&;
yG0J ifcv
h J @k d atmifjrifcwh J h J ordik ;f wGiw f hJ atmifyJG tcdik ftrm tajctaersm;t& oufqkid f rSm GyfGycf |Hc|H wdkufyGJ0if&if; awmfvSeaf &;
w&yf jzpfygw,f? 'ghtjyif ya'o&mZf &m wdik ;f jynf&dS uGejf rLepfygwrD sm;u vuf t+yD;rSm ajray:ygwDtjzpf &yfwnfchw J m
pepfudk qef@usifawmfvSefwJh "e&Sif awGusus avhvmokH;oyf+yD; wdkufy0GJ if jzpfygw,f? ygwD&J'kwd,t}udrfajrmuf
awmfvSeaf &;rsm; qifEcGJ Jh=u&mrSm "e&Sif uG e f * &uf u d k 1945 Zl v d k i f v xJ r S m
4
_ynfolhtm%m

&efuke+f rdKay:rSm usif;ycJhygw,f? 'DuGef qifE$J&r,fq dkwm[m atmufwdkbm qufvuf&yfwnfcJhwm jzpfygw,f? 'g
*&ufrmS ba&muf'g0g'udk ygwu D vufcH awmfveS af &; qifEaJ$ tmifjrif+yD;wJah emuf a=umihv f nf; 1948 rwfv 28 &ufae@u
aewJh tcsdefrdk@ t*Fvdyfe,fcsJeJ@ aphpyf+yD; ay:xGufvmwJhvrf;a=umif;opf/ ed*;kH csKyf p+yD; ArmjynfuGefjrLepfygwDu jynfol
vGwfvyfa&;,la&; vrf;pOfudk vufcHae csuftopfw&yftjzpf ArmjynfuGefjrL 'Drdkua&pD vufeufudkifa wmfvSefa &;
csdef jzpfygw,f? 'Dvrf;pOf csxm;pOfu epfygwDu cH,lcJhwm jzpfygw,f? qdkvdk qifE$JcJhw,fvdk@ ordkif;wGifcJhwm jzpfyg
ygweD @J zqyv [m tqifajycJ=h uayr,hf wmu e,fcsJ&J udkvdkeDjyKr_/ v,f,m w,f? 'gayrJh 'Dvufeufudkif awmfvSef
'Daemufykid ;f ygwu D t*Fvdyef ,fcsJorm; vkyif ef;rSm wnf&adS ewJh ya'o&mZfajr&Sif a&;[m awmfveS fa&;tajctae &ihrf Snfh
udk jywfjywfom;om; qef@usiaf wmfvSef aoG;pkyrf /_ "e&Siv f w
l ef;pm;&J jynfov l x l k +yDvdk@ ,lq+yD; rdrdpdwf}udKuf pwifqif
+yD; vkH;0vGwfvyfa &; &,lzdk@ vrf;pOf tay:aoG;pkyfr_rsm;udk uGefjrLepfygwDu E$JcJhwJh awmfvSeaf &;w&yfawmh r[kwfbJ/
ajymif;cJhum t*Fvdyfe,fcsJ qef@usiaf &; jynf o l v l x k u d k v_ H @ aqmf p nf ; k H ; +yD ; tkyfpdk;ol&J tvpftidkuf acsr_ef;r_udk
ya'o&mZfajr&Sif qef@usifa&;twGuf jywfjywfom;om; wdkucf dkufacsr_ef;ypf+yD; vufawGusus &ifqdkifwkH@jyefwdkufcdkuf
vlxkvlwef;pm;wdkuyf GJrsm;udk rdrdoD;jcm; tvkyo f rm;/ v,form;/ "e&Siaf ygupf eJ@ &&if;u tcsdefapm+yD; pcJh&wJh awmfvSef
&yfwnfr_t&vnf;aumif;/ zqyv trsKd ;om;"e&Sifw@dk &J jynfol tm%mudk a&;w&yf jzpfcJhygw,f? 'g[m Armjynf
tzGJcsKyft wGif;rSvnf; aumif; acgif; wnfaqmuf&r,fv@kd cH,w l mjzpfygw,f? uGefjrLepfygwDt aeeJ@ atmuf wdkbm
aqmifum v_@H aqmfpnf;k;H wdkuyf J0G ifc+Jh yD; 'Dvrf;pOf/ 'Dc,
H cl sut f & vufawGtaumif awmfvSefa&;u jymef;cJhwJh uGefjrLepf
aemuf zqyv eJ@ ArmjynfuGefjrKepf txnfa zmfa ewJh ArmjynfuGefjrLepf ygwDwck qifEGJoihfwJh jynfol'Drdkua&pD
ygwDw@dk [m xdyfwku d fawGcJh=uwm jzpfyg ygwDeJ@ (e,fcsJeJ@ aphpyfum vGwfvyfa&; awmfvSefa&;w&yfudk jywfjywfom;om;
w,f? &,la&; vrf;pOftwdik ;f oGm;zd@k oabmwl qifEcJ$ w hJ hJ ordik ;f a=umif;vnf; jzpfygw,f?
ya'o&mZfEdkifiHwck/ udkvdkeD vdk@ t*Fvdyfq Du tm%m&vmcJhwJh) Armjynf[m udkvked D b0u
EdkifiHwck/ 'grSr[kwf udkvdkeDwydkif;/ ya' zqyv vuf,m*k% d f;wdk@ &ifqidk fc=Jh u& vGwfajrmuf+yD; EdkifiHa&;t& vGwfvyf
o&mZfwydkif;EdkifiHwck b0uae vGwf csdefrSm/ tm%m& zqyv tpdk; &u a&;&cJah yr,hf / pD;yGm;a&;t& ya'o&mZf
ajrmuf+yD; 'Dru dk a&pDEdkifiHwck jzpfay:vm vufOD;r_,l+yD; ArmjynfuGefjrLepfygwu D dk wydkif; vufa0cHpD;yGm;a&;tjzpf acwf
zdk@qdk&if 'Drdkua&pDawmfvSefa&;w&yfudk acsre_ f;cJw
h m jzpfygw,f? 'Duae jynfwiG ;f aemufus usef&pfcyJh gw,f? ppfu|efb0rS
atmifjrifatmif qifEGJ=u&wm jzpfyg ppf pcJwh m jzpfygw,f? zqyv &JvufO;D r_ vGwaf jrmuf+yD; trSt D cdu
k if;wJh 'Dru
kd a&pD
w,f? uGefjrLepfygwDwck taeeJ@qdk&if ,l acsre_ f;wmcHc&Jh wJh ArmjynfueG fjrLepf orRwEdkifiHw&yf ay:aygufz@dk qufvuf
awmh jynfol 'Dru kd a&pDawmfveS af &; (od@k ygwD[m tnHhcHtavsSm@ray;bJ rdrdrSm }udK;yrf;=u&rSm jzpfygw,f?
r[kw)f 'Dru kd a&pDopf awmfveS af &; w&yf &SdorsStiftm;eJ@ wkH@jyefwdkufyGJ0if& if; 26 - 9 - 17

5
pmtkyw
f tkyu
f kd zwfrjdcif;

trSm;ukd trSe/f trSeu f kd trSm;jzpfatmif vkyw f ,f? orkid f;jzpf


1? orkid f;ajymif;jyefudpPrsm; &yfrSefawGudk azsmufypfw,f? _yf_yaf xG;axG;jzpfatmif vkyf
- trSm;=umv#if trSefjzpf w,f?
- 'Dtwkdif;xm;v#if orkdi;f npfawmhrnf orkdif;0if "mwfyHka[mif;awG&J@atmufrSm ygwDacgif;
azmufjyefa&;orm;awG[m orkdif;rSefudk &ifrqkid f&cJ Jh aqmifawG&J@ emrnfawG tvGv J GJtrSm;rSm;xnfhwheJ nf;/ ukd,f
=ubl;? w&m;cHtjzpfu a&SmifxGufEkdifzkd@ r[kwfrrSeaf wG ajym a&; &mZ0ifawGudk a&m,Suyf pfenf;/ aumif;r_awGudk azsmufypf
=uw,f/ a&;=uw,f? wJhenf;awGok;H w,f? trsm;qH;k vkyw f m Akv d cf ifneG @f vufxuf
jynfwiG ;f ppfw&m;cHjzpfol OD;ausm+f idr;f u ArmjynfuGef yJ?
jrLepfygwDukd w&m;cHtjzpf pGyfpJcG Jhw,f? orkdif;qkdwm tm%m&Sd&if ajymif;jyefa&;vkd@&w,fvkd@
&efuek w
f uUov dk af usmif;om;or*~ taqmufttHu k dk xif=u[ef&Sdw,f?
rkid ;f cGzJ @dk trde@f ay;ol[m Akv d af tmif}u;D jzpfw,fv@dk Akv d af e0if;u ygwDtaeeJ@uawmh rsdK;qufrjywf qufvufwnf&Sd
vufndK ;xkd;jycJhw,f? aecJw
h mrd@k 'DyzkH surf a_ wGudk pk;d &drpf &mr&Syd gb;l ? acszsuo f mG ;rSmyg?
'Dvo
dk rkid ;f qkid &f m yHzk surf r_ sKd ;ukd Akv
d cf ifneG @f vnf; tawmf 2? pmtkyfa0zefcsuf
vkycf w hJ ,f? &Spaf v;vH;k orkid ;f ukd ajymif;jyefvyk Ef idk zf @dk }udK;pm;tm; pmtkyaf 0zefcsut f cef; qkad yr,fh orkid ;f ajymif;jyefvyk f
xkwcf hw J ,f? 'Duae@ ppfAv kd fvlxu G af wGa&;wJh txlxw k /f tcHh xm;wmawGukd jyefwnfrh wfay;&r,fhtvkyfu t"duyg?
xkwftwGJvkdufpmtkyfawG aps;uGufxJ 'va[m 0ifcJhw,f? a0zef&r,fph mtkyt f rnfu uku d ;dk u|e;f &J@ aoG;pGe;f rSwf
aoolrsm;ty Akv d cf ifneG @f tyg wcsKd @ppfAdv k f}uD;rsm; ckxad &;vk@d wrf;jzpfw,f? a&;olu t+idrf;pm; axmift&m&Sd wpfOD;
r+yD;=uao;- (axmifykdif OD;pdefaX;) qkdoyl J?
olwkd@ tm;}udK;rmefwuf a&;ae=uwmu olwd@k ud, k f 'Dpmwrf;rSm 2 ykid f;cGJwifjyygr,f?
olw@dk umuG,zf @dk / jynfoal wG&@J tcef;ukd azsmufypfz@dk / uGejf rLepf (1) pmtkyfa&;ol
ygweD @J awmfveS af &;orm;awG&J@ uukd rSed af zsmyh pfz@dk jzpfw,f? (2) pmtkyfyg tcsut f vufrsm;
tykdif; (1)
uk,
d fe@J qkdifwt
Jh ykdif;ukdyJ azmfjy&&if tkyfpkd;ol tquf pmtkyfa&;ol OD;pdefaX;[m ukdukd;u|ef;zdEdyS f nOf;yef;
quf[m uGefjrLepfygwD&J@ orkdif;ukd npfax;apcsif=uw,f? a&;pcef; aemufq;Hk ykdif;rSm ta&;}uD;wJh Zmwf0ifcef;u yg0if

6
_ynfolhtm%m

ujyol axmifrSL;}uD; jzpfw,f? ol[m i,fi,fu uGefjrLepf pDrHudef;twkdif; rjzpf/ tkyfcsKyfvd@k r& jzpfaeawmh axmifydik f OD;
jzpfczJh ;l w,f? uGejf rLepfoifwef; wufczhJ ;l w,f? ol@aqGrsKd ;xJrmS xGef;cifaemuf ol@ukd oGm;awG@wm[m wkduq f kdifr_awmh [kwf
0g&ifu h eG jf rLepf awmfawmfrsm;rsm; &Scd w hJ ,f? ausmif;om;or*~e@J [ef rwlb;l ? olw@dk ukid v f @dk &r,fo h /l ckid ;f wmvkyaf y;r,fo h tl jzpf
ausmif;om;&JacgifwyfrmS wufwufuu yg0ifchzJ l;w,f? uGef jrif[efww l ,f?
jrLepfawG awmckd=uawmh olu tdrfaxmifus+yD; awmxJyg 'Dvvdk pl m;rsKd ;awGu vl@avmurSm ody&f mS ;vSwm r[kwf
roGm;cJhbl;vkd@qdkw,f? aemuf axmif0efxrf;jzpfvmcJhw,f? ovkd 0efxrf;avmurSmvnf; &Sw d wf=uwmuvm;?
csKyfvudk af wmh ol[m uGejf rLepfysuw f OD;yJ? uGejf rLepf OD;pdeaf X;ukd wm0efay;olu axmufvrS ;f a&;u vmwJh
ysuaf wG&J@ vkyf[efawG ol@rmS tjynfh&w dS ,f? uku
d ;kd u|e;f axmif axmiftxl;t&m&Sd AkdvfrSL;jrifhodef;-
rSL;}uD;b0eJ@ 6 vausmf 7 veD;yg;om =umcJhayr,fh ol@t&nf t*Fvdyfacwf tr_xrf;aumif;vdk@ B.C.S bGJ@csD;jrifhcH
tcsi;f / ol@ZawG aumif;aumif; azmfjyoGm;cJholyg? &Spaf v;vH;k xm;&wJh axmifrif;}uD; OD;+idr;f v_id fuawmif a=umufae&ol-
umvrSmawmh tif;pdef axmifykdi}f uD;jzpfvmw,f? olbkef;rD; u|e;f rSm tkycf sKyfa&;ysufae+yD/ 'gukd cifAsm;vkyfEdik frS
aerD; awmufyyHkawG/ i&Jrif;}uD;tjzpf ac&Hoif;yif;wtkyef J@ oGm; - rvkyfEikd &f if roGm;eJ@- vk@d trde@f ay;ol-axmifyikd }f uD;
tif;pdefaxmifxJ nDvmcHxdkif rif;rlcJhyHkawGukd tusOf;om; OD;xGe;f cif oGm;wkef;u ara[mufvkd yg;ysOf;axmifoGm;w,f?
q&maerif; (o&uf) &J@ aqmif;yg;wyk'fxJrSm azmfjyxm; u|efawmfwkd@u wu,fxif+yD; apmifh=unfhaewm/ [kda&muf
ygw,f? awmh owWd&Sd&Sd rvkyf&Jbl;? jrufav#mjzpfoGm;w,f? cifAsm;
zke;f armfta&;tcif; umvwGif rvkyfwwf rukid fwwf vnf; cku|eaf wmfajymwmawGudk acgi;f ndwaf ewmyJ? [kad &muf
jzpfaeaom ppfAv dk af wG OD;pD;wJh w&m;ol}uD;tzG@J awG toufLS awmhrSom jrufav#mrjzpfapeJ@wJh?
ayguf&atmif vkyaf y;cJhw,f? bmcsKyfrdef@rS rygbJ axmifxJ 'DvkdrSmvkdufwJhta=umif; OD;xGef;cifukd ajymawmh -
armif;oGif;vmol 200 wokw/f 1000 cef@wokwfudk Oya' at;aygAh sm/ 'Dpum;=um;&wm pdwx f cd udk &f w,f? u|eaf wmfu h dk
rSm r&Scd aJh yr,fh axmifu0kid ;f +yD; jzpfatmifvkyfay;cJw h ,fvk@d toH;k ruswv Jh /l owWrd &Sw d v hJ lv@dk ajymvku d w f myJ at;Asm
olukd,w f kdif0efcHa&;om;ol? cifAsm;ukdvnf; rSmvku d fw,f/ u|efawmhftwGuf rSmvku d fw,f
&Spaf v;vHk;umvaemufydik f;wGif tif;pdeaf xmifqyl rl _ qdkawmh vkyf&awmhrSmayghAsmvkd@ wHk@jyefw,f?
jzpfcw Jh ,f? 3 ywfausmfavmuf tusOf;om;awGu axmifukd (wu,fuawmh 2 a,mufvk;H ukd rcHcsiaf tmif qGay;
pD;xm;&muae rqv tpdk;&u tuGufusus pDpOfxm;wJh vkud fwJh qku d fukd rdoGm;wmyg)
twkdif; tusOf;om; 10000 ausmfukd v$wfay;cJh&ol? u|ef;a&mufawmh axmifydik fe@J axmifrLS ;}uD;u xdef;
axmifqyl rl t _ wGif; rqv tpkd;& trdef@t& ypfcwf odrf;awG a&wyfpcef;bufroGm;&bl;vdk@ trdef@xkwfw,f/
owfjzwf&mwGif tusOf;om; (1000) cef@ aoa=ucJh&wJh e,fpyfrSm uif;pcef; zGifhw,f/ tusOf;om;awGu vlwkd;+yD;
tif;pdefaxmifrSm olu axmifyikd f}uD;- (ta,muf 3 4 q,f) uif;pcef;ukd ausmaf usmf oGm;=u
ppfAsLkdua&pD ,E&m;xJrSm olwk@d tusyftwnf; jzpf w,f? ckvdu k sL;ausmfoGm;jyaewmuawmh ocifoef;xGe;f ygwD
vm&if b,fol@ukd xkd;au|;rvJ/ b,fol@udk toHk;csrvJ wGuf u uGefjrLepfawGcsnf;yJvdk@ OD;pdefaX;u azmfjyw,f? tvHeeD J@
csuf+yD; vkyfavh&Sdw,f/ 'gukdAkdvfae0if; vkyfenf;vkyf[efvdk@ wjcm;tzGJ@tpnf;awGuawmh rygbl; wJh/ 'Dawmh wkd@buf
vnf; ajymvkd@&w,f? uvnf; wvSr;f wk;d &r,fq+dk yD; - jzwfomG ;wJh 3 a,mufwokwf
vl (1000) xm;zkd@vkyfxm;wJh ukdu;kd u|ef;rSm olwdk@ ukd zrf;w,f/ wa,mufxGufajy;oGm;w,f? 'gukd rcHr&yfEdik f
7
_ynfolhtm%m

jzpf+yD; ayguu f u GJ ek w f ,f? 'Dvekd @J 53 &uf=um tpmiwfcw H ukd yf JG u|eaf wmfe@J axmifyikd f}uD; OD;xGe;f cifukd ac:+yD; pcef;t0if wHcg;
}uD; ay:vmwmjzpfw,f? 'Dwu kd fuGuf[m tusO;f om;awGu a&S@rmS - olw@dk u av;ig;q,f&drS ,f? olw@dk &aJ bmfEpS af ,mufudk
azmfxw k fwJh wku d fyrGJ [kw-f olw@kd [m jrufav#mar r[kwb f ;l / zrf;+yD; &Jpcef;ykd@wht J wGuf rauseyfbl;/ 'ga=umifh 'Dae@up+yD;
ara[muf are*g;rSef;odatmif tarmufaxmifvkdufvdk@ jzpf usKyfw@kd &Jabmf 8 a,muf pwiftpmiwfcH qENjyw,fvkd@ a&;
vmwJh wkdufyGJyJ vk@d olu aumufcsufqGJw,f? xm;cJh+yD; aemufwrsufESm wkdufyGJ0if yxrtokwfpm&if;
tykdif; (2) rSmawmh &Jabmftek ;f armfe@J &Jabmfarmifarmifpkd;wkd@ emrnfawG
pmtkyfygtcsuftvufrsm; xnfhoGi;f xm;um (10) a,mufvd@k azmfjyjyefw,f?
ol@pmtkyx f rJ mS wefz;dk &Sw d t
hJ csutf vuf/ pm&if;Z,m; (wu,fu &Spfa,muf vkd@ b,fwkef;urSrajym/
awG trsm;}uD;ygovkd tvGJvJt G rSm;rSm;awGvnf; trsm;}uD; p0ifuwnf;u (10) a,mufjzpfw,f?)
ygw,f? olu, dk w f idk f 0efcx H m;wmawmh &Sw d ,f? (jynfrXmecsKyf (2) wkdufyGJEkdifvkd@ jynfrjyefykd@wmvm;-pDrHudef;&Sd+yD;
H;k cef;xJu zkid af wG =unfah &;&wmr[kw)f ? ol@bmom rSwo f m; om;rkd@ jyefykd@wmvm;
jyKpk/ a&S@ykdi;f jzpfwmawG ar;jref;/ pmtkyfwcsdK@zwf_+yD; a&;xm; (pm-219) rSm olwk@d uawmh tckvdk u|e;f uae jynfr
wm jzpfygw,f wJh? jyefac:wm[m tckvdt k oufay;+yD; qENawGjyvkd@[k ckxx d if
- vlemrnfawG azmfjy&mrSm wzGJ@eJ@wzGJ@ a&maxG;ae ae=uao;w,fAsm/ u|eaf wmfo&d oavmufawmh u|eaf wmhu f dk
w,f/ emrnfawG rSm;aew,f/ pnf;urf;ykdi;f azmufzsuw f mrSm uku d ;dk u|e;f v$waf wmh rif;}uD; OD;+idr;f v_id u
f rif;odyrf =umygb;l /
wzGJ@ vkyfwmukd usefwzGJ@ vkyfovkd a&;xm;wmrsdK;/ olwkd@ rk;d ukef&if u|e;f zsuo f rd f;+yD; olw@dk tm;vHk; jyefac:awmhrmS vk@d
taqmifawGxrJ mS yef;yJz&kd w dS ,f/ t&ufcsuw f phJ ufkH &Sw
d ,fv@dk ajymvkdufao;w,f?
a&;xm;wmrsdK;usawmh Auy awG xdckdufukefwmaygh? wcg (pm-220) rSmusawmh- uku d ;dk u|e;f u jyefa&muf+yD;
jynfoal wGzwfr&d if Ekid if aH &;orm;awG u|e;f oGm;+yD; t&ufcsuf oHk;vavmufyJ &Sdao;w,f/ rif;}uD;u u|efawmfhukdac:+yD;
aomufaewmyguvm;vkd@ xifoGm;Ekdifw,f? tJ'Dacwfukd ukdukd;u|ef;ukd wacgufxyfv$wfw,f? ukdukd;u|ef;jyefzGifh&if
'DacwftavhtxeJ@=unfh&if tr_ao;av;ygvkd@awmh ajymEkdif zGifh&rSm wJh/ ysufpD;aewJh taqmufttHkawGukd tckjyefjyif
w,f? aew,f/ oGyfql;}udK;awGvnf; jyefumaew,f/ tJ'gawGukd
- woD;yk*~v aeolrsm;Z,m;eJ@ oD;jcm;cGJxGufae rif;oGm;=unfhyg-+yD;&ifjyefwifjy tpD&ifcHyg-wJh
olrsm;acgif;pnf;atmufu Z,m;rSmygwJh 15 a,muf[m xm;awmh-
ajAmufaomufjzpfw,f? tvHeDtrsm;pk/ rvny 2 a,muf/ bmawGv/J Akv d af e0if; rqv awG bmt}uH,w k af wG
rqv ukd uef@vef@wkduv f kd@ =unfhr&ol/ wyfukdxdwJh vlra_ &; pOf;pm;vkyfaqmif=uovJ/ ckxrd od&yg? bmyJjzpfjzpf OD;pdeaf X;
udpaP =umifh u|e;f ukt d yk@d c&H ol pwmawGudk OD;pdeaf X; odyrkH &- a&;om;csufawGu t+rD;tarmuf rwnfw h m awG@&w,f?
-Auy u|ef;aumfrwDpm&if; azmfjywm[m trSm;}uD; (3) aemufxyf wufwufpifvaJG ewJh azmfjycsuw f ck-
yJ? yg&r,fhol ryg? ryg&r,fhoal wG ygaew,f? ref;atmif=unfwkd@ 3 a,muf/ u|ef;u xGufajy;wJhudpP
rrSm;oifhaom trSm;rsm; (pm-87) 'Davmuf olw@kd xifwkdif;}uJaerSawmh/ olwkd@
(1) yxrokwfyg0ifol 8 a,mufvm;/ 10 a,muf ukd u|eaf wmfwkd@ rEkdifrSawmh rqef;ygb;l Asm/ bmrsm;tHh=o
vm; p&m&Sv d @dk v?J bmrqkd olw@dk vufxrJ mS yJ/ bmvkyv f yk &f aewmyJ?
(pm - 146) (9-6-71) &ufeHeuf 8 em&DrSmawmh/ olwdk@taqmifrSm yef;yJzkd&daS ew,f? w,fowW&d Sd
8
_ynfolhtm%m

ygvm;vkd@vnf; cs;D rGr;f p&m rvkdygbl;/ usefwv Jh al wGu owWdr&Sd uae pvGyJ gw,f? &Jabmfatmifa0ukd ref;aiGatmifvd@k azmfjy
vk@d / olwkd@vkd rpGe@f pm;&Jv@kd usefc=Jh uwmyg w,f? 'Dawmh jrefrmhtoHukd ypfcwfwJh ref;aiGatmif jzpfoGm;
ckvkda&;xm;wm r[kwfb;l / (olu yGJord f;cgeD;rS 0ifu ygava&m-
&wJh ZmwfaumifyJ/ tajccHukd rod/ rqkyfukdif) wu,fu (pm-91) rSm 'Dvakd zmfjyjyefw,f? (&xm;ay:u ckefcs
tm;vHk;vkdvkd ajy;&Jw,f/ u|efawmfwkd@xJrSmvnf; ajy;zkd@jyif xGufajy;wJhtcg)
xm;ol awmfawmfrsm;rsm; &Sw d ,f/ 2 - pkavmufu avSpyfxm; ref;aiGatmifaemuf *so D &D;ygomG ;awmh wyfe@J &aJ wGu
+yD;+yD? wpkqd&k if tawmfjyifqif+yD;ae+yD/ avSpyf+yD;vk@d &dumQ awG twif;vku d wf ,f/ awG@awmh ref;aiGatmif toufr&Sad wmhb;l ?
pk&oavmufpk+yD; avSay:wifxm;+yD;=u+yD? wkdufyjGJ zpfoGm;vkd@ aoewf'%f&mawGeJ@ taordoGm;=uw,f 'Davmuf
om taumiftxnf razmfvu dk Ef idk wf myg? u|eaf wmfw@dk wawG pGef@pGef@pm;pm;vkyfomG ;=u+yD; ref;aiGatmifEiS fh ref;atmif=unf
a&ul;avhusiahf e=uwmuvnf; - vkt d yf&if tqifoifjh zpfae wk@d u|ef;uae yifv,fjzwf+yD; ukef;ay:a&mufrS aooGm;=u&
zk@d yg? vkyof ifrh oifh -vkycf sed af &muf+yD;vm; wGuq f ae=uwmyg? wmudkawmh wu,fpw d fraumif;ygbl; AsmwJh?
u|e;f ygwaD umfrwDuom tvHprd ;f ku d =f unfyh gvm;-wa,muf jzpfpOftrSeu f ref;atmif=unfa&m - &Jabmf (OD;)
rS userf Smr[kwfbl;? atmifa0yg wuGJwjym;pD yJcl;k;d rA[kdukd a&mufoGm;=uw,f?
ola&;xm;wm uav;uvm; qefvGef;w,f? 'DudpP &Jabmfatmifa0uawmh tl;a,mifaqmif w&Gm0ifw&GmxGuf
oltvGJvGJtrSm;rSm; a&;xm;wm qufygr,f? awmif;&rf;pm;aomuf+yD; a&mufoGm;wm jzpfw,f? OuU
ref;atmif=unfwkd@ c&D;pOfrSm olwdk@ 3 OD;eJ@ ygwD ocif Z if u &J a bmf w k d @ xG u f a jy;wm rS e f w ,f vk d @
aumfrwDtjyif tenf;qH;k (10) a,mufavmuf odxm;w,f/ todtrSwf jyKcJhw,f?
(wu,fhwu,f xGuf=uawmhr,fqdak wmh vkdufr,hfol ref;atmif=unfu iSufzsm;eJ@ yJcl;kd;rrSmyJ qHk;w,f?
r&S d b l ; ) qk d w muvnf ; tjzpf r S e f e J @ tawmf v G J w ,f ? &Jabmfatmifa0u &Jabmf^m%f0if;wk@d ausmif;om;tpke@J twl
tjzpfreS fu - avSvkyfwm olwkd@ 3 a,mufyJ }udwfvkyfwm wyfaygif;pkvkyfief;vkyf&if; yJcl;kd;r ta&S@jcrf;rSm usqHk;oGm;cJh
jzpfw,f? avSEpS pf if;ay:rSm ysOaf wGcif;+yD; azmifz@JG =uw,fqw dk m =uw,f?
rSefw,f/ rkefwkdif;ukd &ifqkdif&&if avSrjrKyfatmifyg? 3 a,muf aemufrSm;wmawGrSm
wnf;eJ@ 'g}uD;ukd r+yD; awmxJuae yifv,fxJcszkd@qkdwm - &Jabmftkef;jrifhv_difukd tvHeD 'kwd,wef; acgif;
rjzpfEdik fb;l ? +yD;wJhtcg ygwu D kd wifjyw,f/ ref;atmif=unfeJ@ aqmifvd@k azmfjywm
ref;+idrf;armifu wifw,f? &Jabmfatmifa0u ygwD0ifyg? - tvHeu D kdjrref; (c) a&$r$ if;udk Auy pm&if;xJ xnfh
olywfoufaewm ygwu D dk wifjyrxm;bl;? v#Kd @0u S x
f m;w,f? xm;wm awG@&w,f/ tvm;wl tvHeD ocif&efac|ukd Auy
avS a&csawmh ygwDu Avaumif;wJh &Jabmf 8 a,muf pm&if;xJ xnfhxm;wm
tultnD ay;ygw,f? ('gu txl;v#dK@0Sucf suyf g) yJcl;kd;rukd aemufrmS ;wmawGu emrnfawGjzpfw,f?
oGm;=urSmrkd@ u|ef;tajctaeeJ@ wjcm;tpD&ifcHp&m&SdwmawG - rvny 'kwd,wef;acgi;f aqmif armifb(dk c) rsKd ;xGe;f
rSmvkdufygw,f? xrf;cs+yD; jyefxGufr,fjyifrS csHKxJykef;aewJh (wu,fu rsdK;xGf)
&Jabmf (OD;) atmifa0 xGuv f m+yD; avSay:ckefwufoGm;wm - &Jabmftek ;f armfudk - tkef;armif (u|e;f rSm tkef;armif
jzpfw,f? 5 a,muf&Sd)
OD;pdeaf X; tlcsmayguaf &;xm;wmrSm emrnfwyfwm - &Jabmfxif&Sdefukd - wif&Sdefvkd@rSm;
9
_ynfolhtm%m

- &Jabmf=unfarmifnGe@f ukd - =umarmifnGef@ wJh ocifcifatmif - 'DrmS tpm;taomuf qif;&Jw,f?


- &JabmfnGef@acgiu f - nGef@armifjzpfoGm; axmifrmS (P.P.C-Prisoner Private Cash) rdrad iGjzifh rSmpm;
- OD;cspfaqGukd - cspaf xG;vkd@rSwfwrf;wifxm;w,f? vk@d &w,f? 'DrSm r&bl;? [kdrSm tom;t+rJpm;&w,f? 'DrSm
(pm-201) tavmif;awGukdawmh ,kwWd&Sd&Sd[kwfwd rrSefb;l ? 'Dawmh tpm;taomufiwfw,f? 'ga=umifh ig;&Sm
ywfwd rD;o+*K[fvkduf=uw,f? u|efawmfeJ@ axmifykdif}uD; w,f? zGwf&Smw,f? ck&mS w,f? tcsed fukd owdrxm;Ekdifbl;?
uawmh rD;_@d vkdufwJh acgif;awGxJrmS tavmif;awGrygbl;vkd@ 'ga=umifh tcsdefaemufus&jcif; jzpfw,f? jynfrvkd tpp
wxpfcs,q l xm;=uw,f? tavmif;awGukd wae&mrSm jrKyf t&m&m vkdwm&&if xdef;odrf;cHrsm;taejzifh ig;&Sm/ zGwf&Sm-
xm;=u+yD; tck rD;o+*K[fwhJ tcrf;tem;u [efjyyJ? u|eaf wmf &Smp&mrvkdI jy\emay:p&m ta=umif;r&Sd (pm-66)
wd@k quD awmif;oGm;wJh tkwaf wG/ xH;k awG/ vdvyfajrawG rawG@ avxD;OD;tkef;armif - 'Dpcef;rSm&Sw d Jh tusOf;om;
ygvm;/ rygygvm;/ tJ'gawG b,fa&mufuke+f yDvJaygAh smvdk@ a&; tm;vH;k [m tm[m&csKd @wahJ ewJt h wGuf use;f rma&;usqif;ae
xm;w,f? tJ'gudk ajzyghr,f? tJ'DypPnf;awGudk cifAsm;wdk@ w,f? tm[m&twGuf ukd,[ fh mukd,f &Smpm;aewmukd ydwf
jrifae&wJh tmZmenfausmufwidk f xlaqmuf&mrSm wckrusef yifwm;qD;zd@k rvkda=umif;
xnfhoHk;vdu k fygw,fAsm? q&m&m*sef -tcsdefaemufus&jcif;rSm ckwifjy
(acgif;awGudk rD;r_@d cyJh gb;l ? _d@wmu usqHk;+yD;+yD;csif; =uwJhtwkdif; tm[m&twGuf tpm&Sm=u&if; aemufus&wJh
xnfhwJh opfom;acgif;awGyg? aemufoGyfjym;acgif;awGvkyf/ twGuf tcsdew f kd;ay;oifhw,f? wk;d ay;zkd@vdktyfa=umif;
rykyfatmif jymawGcH+yD; xnfh - jymzHk;tkyfxm;wJhacgif;awG jzpf Aef;armfwifatmif - 'DrSm EkdifiHa&;orm;awG
w,f? acgi;f awGudk tvSnu hf sxrf;+yD; ajrjrKyfaewm wpcef;vH;k tvkyv f yk af e&w,f? uk, d xhf rif;uk,
d f csupf m;ae&w,f? uk, d hf
=unfhae=uwmjzpfw,f? wacgif;rSm wavmif;xnfhxm;wmyJ a& ukd,fcyf/ ukd,fhxif;ukd,f&Sm&w,f qdkwm[m b,f
- bmoabmeJ@ ckvadk &;wmrod - oluawmh pma&;ol awG@cJh tpdk;&urS rvkyfcJhygbl;? tpOftvmvnf; r&SdcJhygbl;? ,ck
}uHKcJq
h HkchaJ wGukd wdwdusus rSefreS fuefuef a&;aewmyg - vkd@ uJoh @dk vyk af e&wm/ tpk;d &uom pm;a&;aomufa&; tjynft h 0
wae&mrSm qdkxm;av&J@) pDpOf+yD; au|;arG;xm;&if ig;&Sm zm;&Sm&ef rvkb d l;
wefzkd;&SdwhJ rSwfwrf;wif tcsuftvufrsm; OD;cifarmifjrifh - 'DrSm tpm;taomuf[m tif;pdef
ol@ukdaus;Zl;wif&r,fh a&;om;csufawGukd azmfjyvkd axmif C Class tusOf;om;tqifhukd rrDbl;? tif;pdefu
w,f? tpm;taomufrmS omw,f? tquftoG,jf ywfwmuawmh
- tusO;f om;awG&J@pm&if; (ukd,fa&;tusOf;tyg) 'DrSmeJ@ rxl;bl;? tif;pdefrSm BMH ukd oGm;wJt h cg tjyifukd
- xm;r&awmhatmif csnehf @J o/l zsm;emolrsm; jyefyd@k whJ jrif&w,f? 'gayrJh tif;pdefaxmifu nOf;yef;ESdyfpufwhaJ e&mrSm
pm&if;/ &ufpGJEiS fhwuG azmfjyay;w,f? omw,f? [pfwvmemZDtusOf;axmifxuf qkd;ao;w,f?
- tusOf ; om;awG t ay:/ tzG J@tpnf; awG t ay: wkdufxJrSm wHawG;cGuf tpGef;txif;jzpfae&if xkwf du k fwmyJ?
axmifu owfrw S fxm;wmawG azmfjyay;wmuawmh orkid f; tvHeD/ rvny uawmh -
wefzkd;&SdvSw,f?
- axmiftkyfcsKyfa&;tykdif;u pnf;urf;eJ@ywfouf+yD; Tpcef;wGif a&mufaeonfhtwGuf axmiftm%m
olwd@k vl}uD;rsm;tm; ac:,lawG@q+Hk yD; vkduef m=uzk@d arwWm&yfcH ykdifrsm;ESifh twwfEkdifqHk; ajyvnfatmifaernf? csrSwfxm;
&mwGif -
10
_ynfolhtm%m

aom pnf;urf;rsm;rsm;vnf; twwfEikd fq;Hk vkdufemrnf jzpf tvHjzLocifoef;xGe;f tzG@J 0ifawG[m wOD;ESiw hf OD;/ wzG@J EiS whf zG@J
a=umif; wifjyajymqkd=uw,f? rsufESmcsif;qkdifvkd@r&=ubl;?
'DtzG@J }uD; (3) cke@J ywfoufv@kd olw@dk owfrw
S x
f m;csuf ('Dpma&;jcif;jzifh Armjynf Ekdiif Ha&;orkid f;ukd rodwm/
awGuawmh- 'D 2 zG@J &@J aemufcpH nf;H;k a&;qkdi&f mudpaP wG vrf;pOf ay:vpDupd P
ocifoef;xGef; Auy tzGJ@ awG em;rvnfwm xif&Sm;w,f/ aemufwOD;ESifhwOD; &if;&if;
rdrw d @dk twGuf xrif;csu/f a&cyf/ xif;&Sm/ [if;oD;[if; ESD;ESD; qufqHwm-tzGJ@tpnf;csi;f vnf; vkdtyf&ifvkdtyfovkd
&Guf pkdufae=ujcif;rSm EkdifiHa&;orm;rsm;taejzifh oduQmus aqG;aEG;ndE_dif;wm/ tultnDay;wmawG &SdcJhw,f?)
onf? Ekid fiHa&;orm;rsm;taejzifh txufazmfjyyg tvkyfrsm; 'Duae olaumufcsufqGJwmu - olwkd@tcsif;csif;
rSm axmifwiG ;f Y rnfo h nft h cgurS tpOftvm r&Sdc?Jh ,ckvkyf awmif 'Dvkdjzpfae=uw,fqkdawmh u|efawmfwkd@ axmifrSL;
ae&onfrSm rv$Jra&SmifomI vkyfae=u&jcif; jzpfonf? axmifydik fawGtay: olwkd@oabmxm; ykdq;kd wmaygh wJh
touf&Sifa&;twGuf rpm;rjzpfaom xrif;[if;twGufom u|efawmfwkd@oabmxm;awGu olwkd@owfrSwfxm;
vkyfae&onf? pnf;urf;wck/ wm0efwcktaejzifh vkyfae=u wmeJ@ uku d nf wD mawG &So d vkd rukud n f w
D mawGvnf; &Syd gw,f?
onfr[kwf/ tpkd;&xHrS -&Ekdifonfukd wkd;Iawmif;cH&efESifh tJ'gawGuawmh -
csrSwfxm;aom pnf;urf;Oya'rsm;ukd wkd;Izsuo f nf? tzsuf (pm-67) rSm ocifoef;xGef; Auy tzG@J 0ifawG
vkyif ef;rsm;ukd tpGrf;ukev f kyfrnf? Enlarging Democratic tm;vHk;vkdvdu k awmh -
area 'Drkdua&pDabmifcsJ@a&; wJh? 1? tpk;d &tm; &efol[k oabmxm;+yD; ajymqko d Hk;pGJ
ocifp;kd tvHeD AuytzGJ@ &mwGif &efol[k ajymqkdok;H pG=J uonf? (rSefw,f)?
ukd,fxlukd,x f pepft& rdrdwkd@pm;&ef [if;oD;[if; 2? aq;buftr_xrf;rsm;ESifh tusOf;OD;pD;Xme tr_
&Gufrsm; pkdufonf? ukd,fhxrif;ukd,fcsuf+yD; xif;ukd}udK;pm; xrf;rsm;ukdvnf; &efo[ l k oabmxm;onf? (r[kwf)
&Sm=uonf? Tpcef;wGif v_yf&Sm;qlylqEN+yI tusdK;rxl;/ 3? teD;uyf&eforl sm; (aq;bufEiS hf tusO;f OD;pD;) tm;
at;at;aq;aq;aeI axmifOya'ukd vkduef mEkdifor# vkduf twwfEikd fq;Hk pdwfa&mukd,fyg 'kuQEiS fhaomu ay;&rnf?
emrnf? vdt k yfonfrsm;ukd Oya'abmiftwGi;f rS wifjyawmif; ('Doabm xm;r&Sd)
cHrnf? 4? (vd&k if;) aq;0g;tyg tpk;d &ypPn;f rsm;onf &efo@l
rvny oabmxm; ypPn;f jzpfI enf;trsKd ;rsKd ;jzifh zsuq f ;D &rnf? jzKef;wD;&rnf? aq;
tvHe D Auy oabmxm;ESi fh woabmwnf; 0g;csdK@wJhv#if vHak vmufpGmray;[k pGyfpGJ&rnf? aq;0g;ESifh qdwf/
jzpfonft h jyif ykI d aysmhaysmif;onf[k ,lq&onf? bJ/ 0ufrsm;ukd ckd;,l&rnf/ &efol@ypPnf;rkd@ w&m;onf? Even
vGrJ Sm;aom aumufcsufrsm; stealing is justified- (ygwDoabmxm;r[kwf)
(pm-24) tJ'rD Sm tusO;f om;awG tawmfyifyef;=u 5? (vkd&if;) tr_xrf;tm;vHk; tvkyf_yfaeap&rnf?
&Smw,f? tawmfqif;&J=u&Smw,f? 'D'%f&m'%fcsufawG olwkd@wawG &efot l m; ulnyD g0if aqmif&Gufay;aewm[m
a=umifv h m; rodbl;? awm0ifoGm;wJh wd&p>mefvkd kdif;pkid f;oGm; &efou l dk tm;ay;wm/ &efo'l u k rQ a&mufatmif ulnw D mjzpfv@kd
w,f? pdwfoabmxm;awG =urf; wrf; cufxefvmw,f? olw@dk tvkycf sed ef nf;yg;aevd@k rjzpf - 'Dvjdk zpfae&if xde;f odr;f awG
olwkd@tcsif;csif;vnf; pdwf0rf;awGuGJ+yD; wa,mufESifh [m jypfr_usL;vGew f myJ? (rSm;)
wa,muf =unfhr&bl;? txl;ojzifh tvHeDocifpkd;tzGJ@ESifh 6? tcGifhta&;awG &SmazGawmif;cH&rnf? rvkyf&/
11
_ynfolhtm%m

roGm;&[lIwm;jrpfjcif;rsm;ukd csdK;azmufjcif;jzifh 'Drkdua&pD tcef;awG ay;xm;wm? tJ'DrSm rsm;rsm;ae=uw,f?


abmifcsJ@a&; ukd aqmif&Guf&rnf? TuJhokd@ csdK;azmufjcif;jzifh ('Dtcsut f vufawG vH;k 0rSm;w,f/ txl;ojzifh rdrw d @kd
tay:pD;&onftxd wqifh+yD;wqifh aqmif&Gu&f rnf? (rSef) ygwDu &JabmfawGe@J bmrS rywfoufyg?)
ponfjzifh cH,lxm;=ua=umif; azmfjyxm;ygw,f? - olu wae&mrSm - ole@J axmifyikd fw@kd u ara[muf/
wqufwnf; olwkd@0efxrf;awGtay: u|efawmfwkd@ are*g;rSef;odatmif tarmufaxmifjyvku d fv@kd 53 &uf tpm
oabmxm;ukd azmfjyzkd@ vkdvmygw,f? oabmxm;rSef+yD; iwfcHwdu k fyJG jzpfoGm;&ovkdvkd a&;xm;+yD;-
wm0efausavmufom vkyf=uwJh axmifrSL;awmifykdifeJ@ (pm-94) u|eaf wmfw@dk axmif0efxrf;awGtaeeJ@ uku d ;dk
q&m0efrsm;ukd u|efawmfwkd@ ajyajyvnfvnf qufqH=u u|ef;u yk'fr (5) tusOf;om;awGukd vufzsm;ESifhxzd kd@rajymeJ@
ygw,f? axmifykdifawGxJrSm OD;tkef;ausmf/ OD;aomif;a&$wkd@eJ@ rsuaf pmif;awmifx;kd +y;D r=unf&h cJ yhJ gb;l Asm vk@d azmfjyjyefw,f?
jy\em }uD;}uD;rm;rm;r&Sd? ol@tvkyfolvkyf ukd,fhtvkyf wcg- u|ef;ujyefac:wmrSm wkdufyJaG =umifh r[kwb f l;
uk, d vf yk =f uwmyJ? OD;xGef;cifvufxuf &Jabmf 8 a,muf uschJ vkd@ a&S@ykdi;f rSm a&;xm;aomfvnf; -
&w,f? axmifrSL;}uD;awGxJrSm OD;cifarmifpkd;eJ@ OD;pdefaX;wkd@ (pm-154) usawmh u|ef;pcef;zsuo f drf;a&;/ ukd,fxl
uawmh txuf}udKufvyk cf w hJ ,f? q&m0efawGxrJ mS a'guw f m ukd,fx pepfzsufodrf;a&;/ jynfrjyefykd@ay;a&; pwmawGukd
azpdef/ a'gufwmausmfZH0if;wkd@ (aumif;) =uw,f? aemufqHk; rif;}uD;u vkdufavsmoGm;cJhwmyJ vk@d a&;jyefw,f?
a'guw f mvSEidk ef @J jy\em }u;D }u;D rm;rm; r&S/d a'guw
f moef;atmif aemufwcg - (&JeD) wif+idr;f tavmif; &wmuvnf;
eJ@ a'gufwmcspfrif;uawmh tm%mykdifawG rsufESmomay;cH& &Sif;&Sif;ajym&&if olwkd@bufu tav#mhay;vkdufvkd@yJ vkd@
atmif vky=f uw,f? u|e;f jyefawG a&;=uwJh rSwfwrf;wif=uwJh rSef;qa&;xm;w,f?
pmawGxJrSm a,bk,stm;jzifh 'Dtjriftwkid f; &Sd=uwm awG@& (wu,fjzpfomG ;wmu -yxrtcsv D v k @dk r&- wyfvef
rSmyg? oGm;+yD;/ 0ifvmwJh wHcg;aygufyw d f jyefxGufoGm;/ xrif;pm; -
(pm - 222) axmifr;eJ@tusOf;om;qdkwm cGmvdk@ em;olem;/ rdrdwkd@uvnf; taqmifxJjyef0ifol0if/ vkyfp&m
r&bl;? '*Fg;wjym;rSm [dkbufuacgif; 'Dbufuyef;/ acgif;eJ@yef; &Sdwm vkyo f lvyk ef @J em;aepOf -axmif0g'gwcsKd @u tuG,w f ckrS
r&Sd&if '*Fg;wjym; rjzpfbl;? tvpftiku d f,l+yD; oHql;}udK;awG jzwfum tavmif;ukd 0if
olajymcsiw f mu u|e;f awmifbufjcrf; tusO;f pcef;rSm o,fomG ;=uwmyg? tavmif;pifu tvHe(D 7) aqmife@J tvHeD
'Dval wGyJ &Sw d m/ oifo h ifjh rwfjrwf raeoifyh gvm;qdwk hJ t"dym` ,f/ pm;zkdaqmif=um;rSm &Syd gw,f? )
'gayrJh tkypf ;kd olawGtaeeJ@ yd@k wmudu k pdw"f mwfusatmifqw k d hJ ukdukd;u|ef;tusOf;pcef;}uD;=uyfa&;aumfrwD
&nf&G,fcsuf/ 'gukd taumiftxnfazmf&wJh olwdk@wawGeJ@ 'D ol@tcef;uu ta&;}uD;w,f? tusO;f om;awG
ay:vpDudk csdK;zsufvdkwJh awmfvSefa&;orm;awG b,fvv dk kyf ukd b,fvo dk abmxm;+yD; tusOf;om;awG 'kuQa&mufatmif
oifjh rwfEikd rf vJ? '*Fg;wjym;awmh jzpfvmr,f? "mwfrwnfh emrf b,fvdk pepfwus vkyfaqmifae=uovJqkw d m 'Dpmtkyx f JrSm
rwnfhwhJ acgif;eJ@yef; rD;xawmufukef=uwm rqef;ygbl;? awG@&w,f? 'DtwGuf rSwfwrf;wifchw J Jh OD;pdefaX;ukd aus;Zl;
(pm-86) - olw@dk tzGJ@awG awmfawmfrsm;rsm;vkd ukdu;kd wif&ygw,f?
u|e;f uvGwfawmh jrefrmhq&kd , S fvpfvrf;pOfygwDtpkd;&u aezdk@ aumfrwDrSm &efuek fwikd f; 'kwikd f;rSL;u OuU/ tusOf;
tdrfay;w,f? pm;zkd@tvkyfawG ay;xm;w,f? olwkd@u|ef;jyef Xme rif;}uD;u twGif;a&;rSL;eJ@ wjcm;tzGJ@0if (5) a,muf
awG &efukefvrf;rawmf vrf;opf&dyfomu tpkd;&wkdufawG/ xnfhz@GJ xm;w,f? tusO;f pcef;u evu OuUukd owif;ykd@/
12
_ynfolhtm%m

olu aumfrwDudk tpD&ifcH&ygw,f? wJh omef ,lvu kd f eJ@ tpmra=ucsifp&mawG rsm;w,f?


yg0ifwt hJ csut f vufawGudk wifjycJ+h yD? usew f t hJ xJu ol@&nf&,
G cf sufu olwd@k 0efxrf;awGukd em;vnfay;
xyfjznfh&&if - zk@d / tusO;f om;awG rxdcu dk f repfematmif twwfEidk q f ;kH vkycf hJ
- (pm-68) ocifoef;xGef; Auy rsm;onf 1969 ck wmawG odapzkd@ - Oyrm/ oleJ@ OD;xGef;cifom =um;r0if&if 8
Zlvidk v
f u tusO;f om; xGe;f &Sed f yifv,fxu J s aooGm;onfrS a,mufru aooGm;Ekid w f ,fv@dk trSw, f x l m;ygw,f? tawmf
pI awmif,mrsm; rvkyf=uawmhbl;? (a&muf+yD; 4 v ausmf ajym&JwhJ yk*~dKvfyg? ol@a=umifh 53 &uf tpmiwfcHwdu k fyGJ jzpf&
t=umrSm jzpfwmyg) wmyg vkd@ a&S@rmS ajymcJhwm arhoGm;yHk&w,f?
- ukdukd;u|ef; tusOf;pcef;wGif t+rJwrf;wyfpdwf ol[m u|e;f rSmom 'Dvadk jymcJw h mr[kw/f &Spaf v;vH;k
wpdwf vufeuft jynfht pHkjzifh csxm;ay;&efvkda =umif; / umv jynfoal wGudk Oya'rJh b,fvv dk yk cf whJ ,fqwdk m txuf
wife,fajrtwGif;odk@ usL;ausmfvmonfh xdef;odrf;cH tusOf; rSm azmfjycJyh g+yD? 'Dvv kd yk af yguaf wGa=umifh q&maerif; (o&uf)
om;rsm;tm; aoewfjzifh ypfcwfcGihaf y;&ef awmif;qkd u ,if;tjzpfrSef t&Sw d &m;eJ@ ywfoufI axmifyikd f OD;pdeaf X;
- pnf;urf;azmufzsuaf om tusO;f om;rsm;twGuf (86) ESpt f m; a,mk0ok@d ra&mufrD jrefrmjynforl sm;u ar;cGe;f
axmifrSmuJhokd@ wkdufr&SdI uGmwm*gwf (Quarter Guard) xkwf&ef vkdtyfaeonfvkd@ a&;xm;ygw,f?
xm;ay;&ef rdrdtaeESifhvnf; 'Dppfwrf;ukd OD;pdefaX; raocif
(pm-71) &Jabmftkef;armfESifh &Jabmfarmifarmifpkd; zwf=unfhoGm;apcsiyf gw,f/ jiif;uG,facszsufp&m&S&d if acszsuf
awmwkd;&m a&wyfu zrf;qD;nO;f qJojzifh a=umuf&H@G omG ;rnf oGm;yg/ u|e;f jyef tzG@J tpnf;tm;vH;k eJ@ woD;yk*v ~ rsm;uvnf;
r[kw?f aemufvm&if taoypfowfrnf/ t&Sijf yefyd@k rnf uk, d w
f idk jf zwfoef;cJzh ;l =uwma=umifh yg0iftuJjzwf jznfph u G af y;
r[kw[ f k ajymonft h wGuf xkod @dk +cdrf;ajcmufjcif;ukd ra=umuf? =uapcsifygw,f?
wkd@&JabmfwOD; xdckdufaoqHk;ygu ukdukd;u|ef;wu|ef;vHk; b0t& EkdifiaH &;t& &yfwnfcsufcsif; rwlwm azmfjy
jymusoGm;rnf? ao&J onf/ owf & Jonf/ vkyf& Jo nf[k csucf si;f rwlwm/ vky[ f efcsi;f rwl=uwmawG[m uku d ;dk u|e;f u
tr_r}uD; }uD;atmifwifjy=uonf? '*Fg;wjym;&J@ buf 2 zufyJ? olvnf; ol@&yfwnfcsuft& a&;
- (pm-84) tusOf;Xme rif;}uD; OD;+idrf;v_difu-zsuq f D; wmyg?
wJ h t usOf ; om;awG u k d rS w f x m;/ b,f a e@b,f t csd e f / bmyJajymajym -pmtkyfaemufqHk;tykd'frSm a&;oGm;
b,ftaqmifu bmypPnf;awG cGm,lw,f/ zsufqD;w,f wmuawmh trSefw&m;ukd qkyu f kdirf domG ;yHyk J? tifrwef vSyg
qkw
d m / jynfrjyefa&muf&if 6 (1) ESifh w&m;pGJr,f? (pcef;zGifh w,f?
uwnf;u rSwx f m;wm 3 ESpf eD;yg; rSwx f m;wJh pmtky}f uD;eJ@ wkdif;jynftwGufqkd&if tqif;&JcH&Jw,f? tepfem
ravmufvk@d aemufxyf wtkyf qufrw S fc&Jh w,f) wJh? cH&Jw,f? toufpGef@&Jw,fqdw k Jh ae&mrSmawmh uGefjrLepfawG
ed*kH;csKyfygr,f ukd rrD=uygbl;? 'Dwckwnf;eJ@ u|efawmf uGefjrLepfawGtay:
ol@a&;[efu - 0efcHvu kd f-pGyfpGJvu kd f/ olw@kd vkyfwm av;pm;rdw,fAsm wJh?
wm0eft& w&m;w,f/ rSew f ,fajymvku d /f pdwrf ygbJ vkyaf e& 23/ 10/ 2017

13
2008 tajccHOya' zsufor d ;f Edik r
f S
'Dru
kd a&pDyiG r
hf ,f
uae@ ArmjynfrmS jzpfay:aewJh udpt P 00/ qkH; tqifhukd a&muf&Sd+yD; zufqpf*syef wenf ; ajym&&if trsd K ;om;pnf ; vk H ;
jy\emt&yf&yfu 1300 jynfh ta&; awmfvSefa&; atmifyGJcHcJhw,f? nD!w G rf _ pwif+ydKuGJcsdefrSmrS t*Fvdyf
awmf yk H t quf / zuf q pf q ef @ usif a &; zufqpfawmfvSefa&; atmifyGJ tpkd;&u vGwfvyfa&;ay;cJhwm jzpfyg
tquf vGwv f yfa&;wkdufyGJtqufawG cHxm;wJt h &Sed f=oZmeJ@ trsKd ;om;pnf;vk;H w,f?
csnf; jzpfygw,f? ta=umif;tusdK;/ nD!Gwfrt _ jrihq f ;kH tajctaeukd a&muf vG w f v yf a &; &wJ h t cgrS m
taumif;tqdk; tm;vkH;[m 'Dta&; aewJh Armjynfudk ajcukefvufyef; usae zqyv xJu vuf,m*d% k ;f [m tm%m
awmfykHawG&J@ atmifjrifr_/ trSm;trSef wJh t*Fvdyfe,fcs@J orm;[m ukdvekd D u|ef &&So d mG ;ygw,f? wu,fawmh qkd&S,fvpf
awGtay: oifcef;pmxkwf,lEdkifr_tay: jyKzkd@ tcufawG@ygw,f? 'gayrJh vGwv f yf ygwDu tm%m&oGm;wm jzpfygw,f?
rlwnf+yD; jzpfchw J mcsnf;yJ jzpfygw,f? a&; ray;&if jzpfEidk Of ;D rvm;qk+d yD; aoG;wk;d zqyv tpdk;&[m tm%m&vm+yD;wJh
1300 jynfh ta&;awmfykH[m prf;ygw,f? puULjzLpmwrf;wdk@/ 'dkrDeD,H tcgrSm vuf0t J iftm;pkawGukd tjywf
ta&;edrfhcyJh gw,f? 'gayrJh acwfopfArm tqifhwk@d pwmawGeJ@ aoG;wdk;prf;&if; ESyd fuyG fygw,f? ajrjyef@om;/ awmifwef;
jynfordik ;f rSm aoe*FAsL[mEdik if aH &; tcif; trsdK;om; pnf;vkH;nD!Gwfr_ukd +zdKcGJyg om;awGuv kd nf; vlrsKd ;a&;t& aoG;cGv
J H@_
tusif;wckv;kH ukd !efjyEdkifcJhygw,f? tJh w,f? t*Fvdyfe,fcsJ@orm;[m vGwf aqmfygw,f? tpd;k &tzGJ@/ tpdk;&tr_xrf;/
'guawmh vGwfvyfa&;/ 'Drdkua&pDa&;/ vyfa&; ay;ukad y;&awmhr,fqw dk m odomG ; ygvDref/ ppfwyf pwmawG tm;vkH;rSm
qkd&S,fvpfa&; qdkwmygyJ? tJh'D tcif; ygw,f? 'ga=umifh rpm;&wJt h rJ oJeJ@yuf ArmvlrsdK;}uD;0g'ukd oGwfoGif;ygw,f?
tusif;ukd taumiftxnf azmfzd@k q&kd if wJh tpDtrHawG vkyfygw,f? zqyv yifvkHpmcsKyfukd ab;csdwf+yD; vlrsdK;pk
trsdK;om;pnf;vkH; nD!Gwfa&;udk wnf tzGJ@csKyf twGif; u vuf,m*dk% f; ukd tiftm;pkawGukd ESyd fuGyfwmawG vkyfyg
aqmufEkid f&r,f? vufeufudkif wyfzGJ@ukd wenf;enf;eJ@ tokH;cszd@k }udK;yrf;ygw,f? w,f? trsdK;om; pnf;vkH;nD!Gwfr_ukd
xlaxmifEdki&f rSm jzpfw,f? awmifwef;om;awGeJ@ jynfrom;awGukd OD;pm;ay;jyefvnfwnfaqmufwm rvkyf
tJ'ga=umifh ArmjynfuGejf rLepf aoG;cGJygw,f? 'ga=umifh Armjynf uGejf rL bJ trsKd ;om; +ydKuGJr_ukd ykdonf;oef jyif;
ygwu D dk zG@J pnf;xlaxmifcw Jh ,f? wyfaygi;f epf ygwD u kd zqyv tzG J@ csKyf xJ uae xefapwma=umifh jynfwGif;ppfjzpf&wJh
pk jzpfwJh zqyv tzG@J csKyfudk zGJ@pnf;xl xkw fy,fwm jzpfv mygw,f ? 'gayrJh tajc a&mufcJhw,f? jynfwGif;ppf &yfpJ/
axmifEdkifcJhw,f? bDtdkifat u tp awmifwef;/ ajrjyef@ aoG;cGrJ u _ adk wmh yifvHk trsdK;om;pnf;vkH;nD!Gwfr_ukd rwnf
vufeufukdifwyfawGukd xlaxmifEdkifcJh pmcsKyfe@J wk@H jyefvu dk Ef ikd yf gw,f? aemufq;Hk aqmufEikd cf w hJ ma=umihf Armjynf[m rlv
w,f? zufqpf*syefawmfvSefa&; vkyif ef; rSm trsKd ;om;acgif;aqmif zqyv tzGJ@ Edik if aH &; aoe*FAsL[m vrf;a=umif; jzpfwhJ
pOftwGif;rSm 'Dvkyfief;pOftm;vkH;[m csKyfOuUX Adv k fcsKyfatmifqef;ukd vky}f uH vGwfvyfa&;/ 'Drdkua&pDa&;/ qkd&S,fvpf
ukd,fhtcef;utvdkuf wnDw!Gwf owfjzwfEdkifcJhwJhtxd t*Fvdyfe,fcsJ@ a&;qkw d Jh vrf;a=umif;ay:u vGaJ csmfomG ;
wnf; vkyfaqmifEdkifcJhw,f? 'ga=umifh orm;u }uHpnfEdk ifcJ hygw,f? 'gayrJh cJw h ,f?
trsdK;om;pnf;vkH;nDnGwfr_[m tjrifh Armjynfukd vGwfvyfa&;ay;cJh&ygw,f?
14
_ynfolhtm%m

'ga=umifh jynfolvlxk}uD;[m a&; ,E W&m;ukd awmifhwif;atmif vkyf ppfwyf[m ppfqifa&;awGrSm 'Dpepfudyk J


vGwfvyfa&;t&omtpm; jynfwGif;ppf w,f? ppfAsLdku&ufawGu wkdif;jynf usifho;kH aeygw,f?
'kuyQ ifv,frmS ul;cwfae&w,f? 'Dru dk a&pD pD;yGm;a&;/ bma&;tm;vkH;ukd vuf0g; ppftpkd;&tqufquf usifhokH;
qkwd m toHom =um;ae&w,f? qkd&S,f }uD; tkyfvu kd fygw,f? 'Dvekd J@ tm%m&Sif cJw
h hJ azmufjyefrmS ;,Gif;wJh ajr,may:vpD
vpfa&;uawmh a0vma0;ygyJ? pepfukd cdkifrmawmifhwif;atmif vkyfcJh t&yf&yfa=umifh awmifov l ,form;awG
zq - qdk&S,t f pkd;& (zqyv w,f? 'gayrJh Adkvfae0if; ppftkyfpk[m qif;&Jonfxuf qif;&JoGm;+yD; ckqef
tpkd;&ukd zqyv tzGJ@ wnf+rJ/ oef@&iS f; jrefrmhenf;jrefrmh[efe@J qd&k , S v
f pfpepfudk u|wfb0ukd a&mufoGm;&ygw,f?
qdk+yD; ESpfzGJ@uGJwJhtxd owif;pmawGrSm csDwufr,fvkd@ vdrfnmrd_if;wdkufcJhw,f? tvkyform;awGudkvnf; zdEdyS f
ac:a0:okH;pGJavh &Sdw,f) [m qd&k S,v f pf tnrn oabmw&m;wkd@ jrefrmhqkd&, S f owfjzwfwmawG awmufav#mufvkycf Jh
wyfrSL;awGudk tm;jyK+yD; jynfwGif;ppfukd vpf vrf;pOfygwDwd@k / jynfo@l aumifpDwkd@ w,f? 74-75 tvkyform;ta&;tcif;
wdu k fcwJh ,f? wzufrSm jynfov l lxk}uD; jynfol@vw $ fawmfwk@d qdk&S,fvpf'Drdu k a& rSm tvkyform;awG &uf&ufpufpuf
ukd vuf0q J ef@usiaf &;/ bmoma&;/ vlrsKd ; pD qkdwmawGeJ@ r[kwfwrf;w&rf;awG owfjzwfcH&w,f? axmifoGif;tusO;f cs
a&;awGe@J rdi_ ;f wkud af oG;cG+J yD; tkycf sKyfw,f? ajym+yD; ajAmifvdrfnmvSnhjf zm;cJhw,f? !Of;qJESdypf ufwmawG vkycf Jhw,f?
zqyv tpkd;&eJ@ ygvDref'Drkdua&pDom 1974 tajccHOya' qdkwmukdvnf; ppf jynfolydik ford f;w,fqdk+yD; jynf
taumif;qkH;jzpfw,fvkd@ auG;a=umf+yD; tm%m&Sipf epfukd umuG,zf kd@twGuf cs olawGudk "m;jywkdufcJhwma=umifh Arm
zqyv tzG@J }uD; tESpf 40 wnfwh&H r,f rSwcf hwJ ,f? jynfwiG f;ppfudk jzwfav;jzwf jynfrSm tvwfwef;pm;awGvnf; b0
vk@d auG;a=umfchw J ,f? 'gayrJh vGwv f yf pepfeJ@ wdkufw,f? jzwfav;jzwfqdkwm ysufcJh&w,f?
a&;&+yD; 10 pkESpfwpk rjynfhcifrSmyJ jynfwGi;f ppfudk bmOya'rS av;pm;vku d f 1962 ckESpf Zlvikd f 7 &ufta&;
zqyv tzGJ@}uD; ESpfjcrf; jzef; jzef; uGJ emp&m rvkb d J &uf&ufpufpuf wdu k cf u
kd /f tcif;rSm ausmif;om;vli,fawG &mcsD
cJhw,f? 'DtcgrSm zqyv tpkd;&[m zrf;qD;/ !Of;qJ owfjzwfcGifh jzpfw,f? towfcH&w,f? or*~taqmufttHk
olw@kd arG;wJah rsmufu olw@kd udk jyefajcmuf tJ'h pD epfrmS wyfrLS ;/ wyfom; tm;vk;H [m +zdKcGJ cHvkduf&w,f? 'g[m ynma&;
wm cHvdu k f&w,f? zqyv tpk;d & y pm; aus;&GmawGudk a&$@ajymif;wm/ qGJpkwm/ avmurSm ppftm%m&Sifpepf ynma&;
ay;cJhwJh qkd&S,fvpfwyfrSL;}uD;awG[m zsufqD;wm/ vlowfwm rk'drf;usifhwm uk d xl a xmif w m&J @ trS w f v uQ % m
ppftkyfpkwpkukd zGJ@pnf;cJh+yD; 1962 ckESpf/ &uf&ufpufpuf !O;f yef;ESdypf ufwmawG jzpfw,f? tJ'Dup+yD; Armjynf ynma&;
rwfv 2 &ufae@rSm oef@&Sif; zqyv udk vGwfvGwfvyfvyf vkyfEdkif=uw,f? pepf[m edrfhyg;vmcJhwm uae@qdk&if
wjzpfvJ yxp tpdk;&ukd tm%modrf; 'Dpepfukd ppftpkd;& tqufqufu uae@ bGJ@&ynmrwwfb0awG jzpfukefw,f?
jzKwfcsvkdufw,f? tJh'Dae@up+yD; Arm txd usifho;kH aeygw,f? 2008 tajccH ppfwuUov kd af wG/ ppfausmif;awGrmS awmh
jynf[m ppftm%m&Sifpepfatmuf us Oya' csrw S +f y;D }u@H z@HG tpk;d & wufvmawmh jrif;ukd csKd wyfay;wJh ynma&;pepf usio hf ;Hk
a&mufcJh&w,f? vnf; 'Dpepfukd usifhokH;wmygyJ? uae@ w,f? 'ga=umifh ppfwuUov dk uf qif;vm
Adv
k fae0if;OD;pD;wJh ppftkyfpk[m 'DcsKyftpkd;&vkd@qdkwhJ t&yfom; ukd,pf m; wJh AdkvfawG[m ajrmufuGajrmufuGeJ@
ppfwyfudk vufuidk w f w
k t f jzpf tok;H cs+yD; vS,feJ@ ppftkyfpk ukd,fpm;vS,fawG zGJ@ a0S@vnf;a0S@/ uku d fvnf;udu k f/ uefvnf;
tm%modrf;cJhwm jzpfw,f? tm%m pnf;xm;wJh zufpyftpkd;&txd tpdk;& uefwJh ppfAsLku d &ufawG jzpfvmygw,f?
odr;f +yD;wJah emufrmS ppfAsLku d a&pDtyk cf sKyf tck tJh'DppfAsLkdu&ufawG[m Ekid fiHa&;/
15
_ynfolhtm%m

pD;yGm;a&;/ ynma&;/ ,Ofaus;r_pwJh e,f r=umcifrSmyJ urf;em;opfyif jzpfoGm;cJh ajcmufaxmif ay:cJhygw,f? ppf tm%m
y,ftoD;oD;rSm wrdk;vkH;azsmufqyd f jzpf ygw,f? AdkvfcsKyf}uD; a[mif; vnf;jzpf/ xlaxmif+yD; Edik if &H @J p;D yGm;a&;/ bma&;ukd
aeawmh Armjynf[m tqif;&Jq;Hk / zG@H +zdK;r_ 'DcsKyfem,u}uD;vnf;jzpfwhJ ol&OD;wifO;D ppftyk pf u k vuf0g;}u;D tkyv f ukd uf wnf;
tedrfhusqkH;EdkifiH jzpfoGm;&ygw,f? Arm vnf; urf;em;opfyif jzpfomG ;cJhygw,f? u ArmjynfrSm Edkiif Ha&;/ pD;yGm;a&;/ ynm
jynf trsd K;om;*k % f od uQ m[mvnf ; emrnf}uD; vefbm;wifOD;ac: rsufrSef a&;/ ,Ofaus;r_pwJh e,f y,ftm;vkH;rSm
tzwfq,fr&avmufatmifudk usqif; wifOD;uvnf; urf;em;opfyif jzpfoGm;cJh ppftkyfpku rajz&Sif;EdkifwJh ra&rwGuf
aew,f? ygw,f? ae&mwumrSm ryg&if r+yD;wJh Ekid fwJh jy\emawG ay:cJhw,f? jy\em
ppftm%m&Sifpepf usifhokH;wJh yJcl;qm;vkycf JhwhJ Adv k fcsKyf}uD;a[mif;/ 0ef ay:wdki;f ppftkyfpku usnfqefeJ@ ajz&Sif;
ppftkyfpk[m vkyf}uHowfjzwfa&;awG }uD;csKyfa[mif; Adv k cf if!eG @f vnf; urf;em; cJhw,f? tJ'ga=umifhvnf; ppftkyfpkrSm
udkvnf; vkyfygw,f? }uKHwdwf(ac: ) opfyifjzpfoGm;&ygw,f? ukefukefajym ra&rwGufEdkifwJh vlawGtpkvkduf t+yKH
vkwH dwf (ac: ) jr}uD;ukdv$w+f yD; Armjynf &&if ppftyk pf ek yH gwf (1) tajymif;tvJrmS vdu k f ypfcwfowfjzwfr_awG ay:cJhwmyJ?
uGefjrLepfygwDOuU ocifoef;xGef;udk yxrqkH; ppftkyfpek Hygwf (1) Adv k fae0if; 1962 ckESpf Zlvikd f (7) &uf ta&;tcif;/
vkyf}uHa pcJhygw,f? atmifjrifoGm;yg [m aetdrt f us,cf sKyf b0eJ@ vl@avmu 74-75 tvkyo f rm;ta&;tcif; &Spaf v;
w,f? tJ'h D }uKHww d f (ac: ) vkHww d (f ac: ) xJu xGufoGm;&w,f? aemufwufvm vk;H vlxktHk uGr_ta&;tcif;/ 2007 ckESpf
jr}uD;ukd KNU OuUukd vky}f uHz@dk apv$wf wJh eHygwf (1) Adv k af pmarmifuawmh t}uH oHCmta&;tcif;pwJh pwJh ra&rwGuf
vdkufwmrSmawmh ratmifjrifbJ jr}uD; orm; Adv k foef;a&$eJ@ wufvrf;&Sm Adkvf Ekid fwJh ta&;tcif;awG jzpfcJhw,f? 'gawG
[m towfcHvu kd &f w,f? 'gayrJh KNU cif!eG f@aygi;f +yD; jzKwfcsc&H w,f? uae@ ppf [m uae@txd rajz&Sif;Edik w f hJ jy\em
taxGaxGtwGif;a&;rSL; ref;&Smvm;zef; tkyfpkukd,fpm; wyfrawmfumuG,fa&; awGy?J jynfwiG ;f ppfjy\em}uD;udkvnf;
ukd wzufvSnh+f yD; vkyf}uHowfjzwfvku d f OD;pD;csKyfvkyfaewJh AdkvfcsKyfrSL;}uD; rif; ppftkyfpku rajz&Sif;EdkifbJ jzpfaew,f?
wmrSmawmh atmifjrifoGm;jyefw,f? atmifvid_ fawmh urf;em;opfyif jzpfav ajz&Si;f csiw f Jh qENvnf; r&Sdwmjzpfw,f?
'Dy,J if;vky}f uHowfjzwfr[ _ m ppftyk pf u k rvm;/ Adkvfoef;a&$[m olAkv d fae0if;ukd ppftkyfpktwGif;rSmvnf; rajz&Sif;EdkifwJh
vkyfw,fqdkwmvnf; &Sif;ygw,f? tck vkyfcJhovkdtjzpfrsdK; tjzpfrcHawmhrSm jy\emawG trsm;}uD; &Sd aejyefw,f?
a&S@aeOD;ukdeD vkyf}uHowfjzwfcH&r_[m aocsmygw,f? 'ga=umifh Adv k foef;a&$[m 'ga=umifh Akv d o f ef;a&$ ppf tkypf [ k m 2008
vnf; ar;p&mawmifrvkdwJh udpPygyJ? 2008 tajccHOya'ukd tcsdeft=um}uD; tajccHOya'ukd a&;qGJtwnfjyK+yD;wJh
oDaygapmfbGm; p0f=umqkdif aysmufjcif; ,l+yD; r&ru csrSwEf idk af tmif vkyfcw hJ ,f? aemuf aemufa=umif; rjyefa&;/ 2008
rvS aysmufomG ;wJhudpP[mvnf; urBm vlodef;eJ@csD+yD; aoqkH;cJhwJh em*pfrkefwikd f; tajccHOya't& tvkyf vkyaf &;qdkwm
ausmfoGm;wJh ppftkyfpk&J@ vkyf}uHowf '%f cH&wJhtcsdefrSm t"rRtwnfjyKcJh ukd vkyfvm&wmyJ? 2008 tajccHOya'
jzwfr_ygyJ? w,f? ukd Oya'a=umif; t& jyifq ifvkd@ r&
ppftyk pf rk mS eHygwf (1) u vG&J if wu,fawmh Adkvfae0if; ppf atmif a&;qGJcJhw,f? 'Denf;eJ@ +yD;cJhwJh
usefwmawG[m rif;ca,mufsm;/ urf; tkyfpku ppfwyfukd vufudkifwkwftjzpf jy\emawG ud k bmrS rajz&S if ; bJ ppf
em;opfyif jzpfavh&Sdygw,f? ppftkyfpk tok H ; cs+yD ; ppf t m%mod r f ; cJ h w ,f ? tm%m&Si fp epf ud k quf usifh ok H; Edk if
pwif zGJ@pnf;&mrSm tawmfta&;ygcw Jh Jh ppftm%m&Sifpepfukd xlaxmifuwnf; atmif vkyfcJhwm jzpfw,f? 'gha=umifh
Adkvfatmif}uD;[m ppftm%modrf;+yD; u wwkdi;fjynfv;kH rSm jy\em aomif; 2008 tajccHOya'[m ppftkyfpkwnf&Sd
16
_ynfolhtm%m

a&;/ ppftm%m&Sifpepf usifhokH;a&; ua&pDvrf; yGifhomG ;rSm jzpfw,f? ppftkyf tau|;jyKwJh wckwnf;aom wyfrawmf
twGuf aemufqkH;cHwyf jzpfaewmyJ? pkzsufodrf;a&;/ ppftm%m&Sifpepf zsuf w&yfukdvnf; wnfaqmufoGm;Edkifyg
'DcsKy[
f m Armjynfudk 'Dru dk a&pD odr;f a&;/ 2008 tajccHOya'zsuo f rd ;f a&; vdrhfr,f?
vrf;a}umif;ay:a&mufatmif wGef;wif qkdwmawG[m wqufwpyfwnf; jzpf 'gayrJh vkyfief;pOf[m cufcJ
r,fqdk+yD; tm;cJkef;uefcJhw,f? 2008 w,f? wck+yD;rS wckvyk &f wJ[ h mrsKd ; r[kwf ygvdrfhr,f? ta=umif;u ppftkyfpk[m
tajccHOya'udk jyifqifr,f/ tajymif; yg? 'gayrJh vufawG@tpcsDcsufuawmh vG ,f v G , f eJ @ tm%mpG e f @rS m r[k w f /
tvJawGjzpfatmif vkyfr,f/ trsdK;om; 2008 tajccHOya'zsuo f rd ;f a&;u tpcsD vG,fvG,feJ@ ppftkyfpkudk zsufodrf;rSm
&if=um;apha&;ud&k atmif vkyrf ,f/ wkdi;f &rSm jzpfygw,f? tJ'h grS tiftm;pk tm;vk;H r[kwfvkd@yJ? 2008 tajccHOya'[m
jynf zGH@+zdK;wdk;wufatmif vkyfr,f/ 'D [m uk, d t fh cef;uuae wnDw!Gwf ppft ky fpkt wGuf aemufq kH; cHuwk wf
tvkyfawG atmifjrifatmif vkyfEdkifzkd@ wnf ; vk y f a qmifE d k if r S m jzpf y gw,f ? jzpfvkd@ taotvJ ckcHrSmygyJ? 2008
twGuf tpd;k &zG@J Eidk af tmif vk;H yef;cJw h ,f? Edik fiaH &; tiftm;pktm;vkH; (Oya'wGif;/ tajccHOya'ukd=unfhyg? jyifvkd@r&atmif
a&G ; aumuf yGJ tEkdif& w,f? tpdk; &zGJ@ Oya'y v$wfawmfwGif;/ v$wfawmfy) a&;qGJxm;wJhOya' jzpfw,f? tJ'gtjyif
Edkifw,f? v$wfawmf ac:Edkifw,fpwJh ukd,fhtcef; uuae wnDw!Gwf r&/ &wJeh nf;eJ@ tajccHOya'ukd jyifr,fqdk
vkyyf ikd cf iG ahf wG &cJwh ,f? 'gayrJh tJ'h v D yk yf idk f wnf; vkyaf qmifvu kd fEikd &f if jynfov l x
l k wJh tajctaeay:wmeJ@ umuG,af &;OD;pD;
cGifhawG[m 2008 tajccHOya't& jzpf }uD;[m wcJeufyg0ifvmEdkifrSm jzpfyg csKyfu tm%modrf;EdkifcGifhyg vkyfxm;wJh
ygw,f? 'ga=umifh 'DcsKyftpkd;&[m qDqkH w,f? wenf;tm;jzifh Ekid if aH &;tif tm;pk tajccHOya' jzpfw,f?
EGm;b0rsdK; usa&mufoGm;cJh& ygw,f? tm;vkH;[m vlxkwkdufyGJ}uD;rSm wnD 'ga=umifh 2008 tajccHOya'
qDqkHxrf;yd;k eJ@wlwJh ppftpkd;tqufquf w!Gww f nf; yg0ifvm+yD; vlxk wku d yf uJG dk ukd wkdufzsuf&mrSm enf;rsdK;pkHokH;&rSm jzpf
u vkyfcJhwJh 0efxky0f efykd;awGukdxrf;&if; &J&J a&S@aqmifomG ;=uzkd@ vkdyg w,f? 'Dvkd w,f? b,fenf;rSmrqkd Edik if aH &; tiftm;
c&D;ESifae&wJh tajctaeqdkufaew,f? pnf;vkH;nDnGwfwt Jh m;eJ@ 2008 tajccH pktm;vkH;[m vlxk}uD; yg0ifvmEdkif
'ga=umifh 'DcsKyftpkd;& wufvm+yD; wJh Oya'ukd wkduzf sufvkduEf dki&f if trsdK;om; atmif pnf;kH;&r,f? vrf;zGifhay;&r,f?
aemuf tajymif;tvJ&ydS gw,f? ta&G@vnf; pnf;vkH;nDnGwfa&;[m tajccHtm;jzifh a&S@aqmif&r,f jzpfw,f? vlxw k u
kd fyGJukd
&Syd gw,f? c&D;vnf; ESifaeygw,f? 'gayrJh wnfaqmufEikd w f m a=umifh jynfwiG ;f +idr;f tm;ay;&r,f? a&S@aqmif&r,f? Edik fiaH &;
qDqkHEmG ;vkyd J c&D;rayguyf g? typftcwf csrf;a&; yef;wkdifukd a&muf&SdoGm;ygvdrfh tiftm;pk tm;vkH;[m vlxk}uD;ukd tm;
&yfpaJ &;wk@d / NCA wd@k 21 &mpkyifvw Hk @dk [m r,f? tJ'h t D qifhudk &&Sw d meJ@ w+ydKifwnf; udk;&r,f/ vlxkvrf;pOfukd usifhokH;&rSm
2008 tajccHOya' zsufodrf;a&; OD;wnf EdkifiHawmfopfukd 'Drdkua&pDenf;usus jzpfw,f?
csux f m;oifhygw,f? b,fvkdwnf aqmufr,fqw kd Jh tajccHrl Edik fiHa&;tiftm;pk tm;vk;H [m
ArmjynfrSm &SdaewJh udpPt00/ awGukd aqG;aEG;csrw S Ef ikd +f yD; tJ'h D Edik if aH wmf vlx}k uD;ukd &J&v J H@_ aqmfpnf;kH; a&S@aqmif
jy\emt&yf&yfukd ajz&Sif;Edkifzkd@qkd&if opf&@J zGJ@pnf;ykHtajccHOya' tajccHral wG +yD; ukd,foef&menf; omefeJ@ ukd,fh
ppftkyfpkudk zsufodrf;ypf&r,f? ppftm ukv d nf; wqufwnf; csrw S Ef dik frSm jzpfyg tcef;uuae 2008 tajccHOya'
%m&Sif pepfudk zsufodrf;ypf&r,f? ppf w,f? tJh'Dvdo k m vkyEf dki&f if ppftyk fpek J@ zsuo f rd f;a&;wku d yf rJG mS Ed;k =um;wufuGpmG
tkyfpku csrSwfxm;wJh 2008 tajccH ppftm%m&Sifpepfukd zsufodrf;+yD;om; yg0if=uygp@kd vkd@ wkdufwGe;f vku d fygw,f?
Oya'udk zsufodrf;ypf&r,f? tJh'grS 'Drkd jzpfoGm;ygvdrfhr,f? jynfolukd tvkyf
17
jynfwiG ;f ppf/ t=urf;zuform;ESihf
&cdik af jrmufyikd ;f u rGwpf vifjy\em

rwdk;omrqkwo f mjzpfaewJh 21 yifvHk wwd,t}udrf tpnf; csKyfa&; tzGJ@tpnf;awG wnfaqmufcJh/ vrf;jyajryHk 7 csufjzifh
ta0; rusif;yEdkifao;bJ/ wEdkifiHvHk;qdkif&m typftcwf 2010 a&G;aumufyGJusif;y tm%mv$JcJh/ 'gha=umifh wnfqJ
&yfpJa&;pmcsKyf NCA (8 zGJ@) vufrSwfa&;xd;k yGJ 2 ESpfajrmuf Oya'rsm;udk av;pm;vdkufem&rSm jzpfw,fvdk@ qdkw,f? (owf
tcrf;tem; (2017 atmufwdkbm 15) udk bl;oD;awmif - jzwfc/Jh zdESdyfcJh/ zrf;qD;axmifcscJh/ nO;f yef;ESdypf ufcJh/ vdrfchn J mcJh/
armif;awmbuf yGJqlaecsdefrSm aejynfawmfwGif usif;ycJhw,f? cd;k cJ0h u
S cf /hJ pnf;pdrcf cH /hJ *k%o f u
d mQ !Kd ;emrnfq;kd cJw h hJ anmifEpS yf if
a':atmifqef;pk=unfu NCA udk pwifazmfaqmifcw hJ Jh acgi;f nDvmcH/ em*pfqENc, H yl /GJ uwifreJ @rJ vJ drfrcJ ;kd a&G;aumufyaJG wG
udkif zcif}uD;tjzpf csD;usL;pum;ajym=um;oGm;wJh orRw ta=umif;eJ@ rm&S,favmeJ@jymef;cJhwJh azmufjyefwhOJ ya'awG
a[mif; OD;odef;pdef (zdw=f um;aomfvnf;) rwufa&mufcJhbl;? ta=umif;awmh rajymbl;?)
2015 a&G;aumufyJG cGucf u G v f ef&;H_ edrcfh +hJ yD; aoG;opfavmif;xm; vGwfvyfa&;u;yrf;r_rSm oaE<wnfaygufzGm;vmwJh
w,fqdkwJh }uHhzH@G OuUOD;oef;a;vnf; rwufa&mufbl;? wyfrawmf[m trsdK;om;a&;wm0ef}uD;tjzpf ta&;oHk;yg;
zdwfolzdwf rzdwfolrzdwf cGJjcm;cGJjcm;vkyf 0wfaus txdyg;rcH t+rJOD;xdyfyefqif umuG,fapmifha&SmufrSmjzpf
wrf;ausvkyfaevd@k ajrmufydkif;r[mrdwf 7 zGJ@u rwufbl;? a=umif; qdw k ,f? (tcsKyftjcmtm%m - jynfaxmifpk - aoG;
oHcif;wrefcif; r&Si;f rvif;jzpfaevdk@ UNFC 5 zG@J uvnf; nd pnf;nD!Gwfr_ qdkwJh ta&;oHk;yg; ta=umif;jyvdk@ ppfwyfu
E_di;f &eftcsdef rvHkavmuf qdkwJh ta=umif;jycsufe@J rwuf tm%modrf;cJh/ jynfwGif;ppfwdkufcJh/ &moufyeftm%mudkif
a&mufbl;? xm;zdk@ &nfrSef;cJh qdkwmawmh xnfhrajymbl;?) (ppftkypf k rif;
odk@yifjzpfaomfvnf; typf&yfvufrSwfx;dk 8 zGJ@ESifh quf tqufqufatmufrmS wdik ;f jynf,, kd iG ;f ysupf ;D oGm;/ jynf
twl orRw/ EdkifiHawmftwdik fyifcH/ umcsKyfrt S p v$wfawmf/ olawGqif;&JraJG woGm;/ trsKd ;om;*k%o f ud mQ edryhf g;usqif;oGm;
tpdk;&tzGJ@/ ppfbuf/ e,fbuf/ aumfrwD - aumfr&Sifaygif;pHk/ cJh+yD; tqif;&Jq;Hk Edik fipH m&if;0if jzpfcJh&wmudv k nf; xnfhrajym
Edik fiHa&;ygwDrsm;/ oHwrefrsm;/ t&yfbuftzGJ@rsm;/ cdkeDpD;yGm; bl;?)
a&;vkyif ef;&Sirf sm; ponfjzifh vlpw kH ufpkH wufa&muf=uygw,f? olqufajymwmu - NCA pmcsKyf[m +idrf;csrf;a&;
&if=um;aph taumif;jrif ar#mfvifhcsufrsm;jzifh vkyfief;pOfrSm (1) t"dutusqHk; tajccHvkyfaqmif&r,fh
wGe;f wGe;f wdu
k w f ukd f usi;f ycJw
h hJ 'DyrJG mS t"duZmwfaumif jzpfol tcsufjzpfvdk@? (2) (vufrSwrf xdk;&if) pdwrf cs&bJ vufeuf
uawmh wyfcsKyfrif;atmifvdi_ fyJ jzpfygw,f? olu jynfwiG f; udkifvrf;pOfudk jyefvnfOD;wnfoGm;Edkifvdk@? (3) tpdk;& wyf
ppf&yfpaJ &; - jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; tay: ppftyk pf t k pOftquf rawmfeJ@ wdkif;&if;om; vufeufudkiftzGJ@tpnf;rsm;tm;vHk;
xm;&SdwJh wif;rmwJh oabmxm;udk xyfrHazmfjyvdu k fjcif;jzifh oabmwla&;qGx J m;vdk@ yxrqHk;av#muf&r,fhajcvSrf;u
wyfcsKyfrif;quf&Jh &yfwnfcsuu f dk &Si;f &Sif;yJajymoGm;cJyh gw,f? NCA pmcsKyfrSm yg0ifvufrSwfxdk;jcif;yJ jzpfw,fvdk@ qdkw,f?
olajymoGm;wmu - wyfrawmf[m 1988 up+yD; (NCA [m 2008 udk rausmfv$m;Edik fw Hk ifru rlabmifa&;
2010 txd EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ vlra_ &; wnfaqmufra_ wG qGJ&mrSm ryDro vdk&mt"dy`m,faumufEdkifwJh pum;&yfawG
vkyfcJh/ 2011 rSp+yD; ygwDp'Hk Drdkua&pDvrf;a=umif;ay: av#mufch/J ygaewmudk jyifz@kd u;pm;wmudk vufrcHwm/ wyfrawmfbufu
trsdK;om;nDvmcHusif;y zGJ@pnf;yHkOya'a&;qGJ/ r@e,fcdkif tkyf wEdkifiHvHk; typftcwf&yfzdk@ oabmrwlwm/ nDvmcHrSm

18
_ynfolhtm%m
wef;wlaqG;aEG;cGiu fh kd uef@owfyw d yf ifwm/ aoG;cGzJ @kd u;pm;wm }uD;xGm;vmw,f? 'Dt&_yfxky[ f m vG,fv, G feJ@&Sif;vdk@ r&Edkif
pwJhpwJh tzsufvkyfief;awGta=umif;awmh xnfhrajymbl;?) awmhbl;? 'Dta&;udpPa=umifh tdrfeD;em;csif;awGa&m/ ta0;u
wyfcsKyfrif;atmifvid_ f rde@f ceG ;f &J@ vd&k if;uawmh ,ckvkd tiftm;}uD;awGyg 0ifygvm=uwm aumif;wJhudpP r[kwyf g/
jzpfygw,f? a':atmifqef;pk=unfu 0if&iS ;f ygw,f? tmeefaumfr&Sif
NCA udk wdkif;&if;om; vufeufudkiftzGJ@tpnf; &J@ tultnDvnf; ,lygw,f? ppftyk pf u k 'DcsKyfukd tusyu f ikd zf @kd
wdik ;f u vufrw S af &;xd;k &rSm jzpfygw,f? ypfcwfwu dk cf ku
d fr_ r&Sd EdkifiHa&;upm;uGuftjzpf toHk;csygw,f? 'gayrJh &v'fu
vd@k vufrSwx f dk;p&mrvdkbl;vdk@ ajymaewJh tzG@J wcsKd @ &Sdygw,f? ajymif;jyefjzpfw kH ifru Edik fiw
H umjy\emtjzpf }uD;xGm;oGm;
'geJ@ywfouf+yD; rodusKd ;u|efjyKae&if jynfolvv dk m; cJhvdk@ jynfypGufzufr_udk vuf,yfac:ovdk jzpfaeygw,f?
wJh z,f'&,fjynfaxmifppk epfukd qef@usijf cif;/ 'Dru kd a&pDpepfukd qufrdkufae&if usqHk;EdkifiH Failed State jzpfoGm;ygvrd fhr,f?
qef@usijf cif;/ vufeufuidk f+yD; olwvligwrif; pepfukd wnf oDwmaxG;tr_u zGvdkufwJh &cdkifeJ@rGwfpvif
axmifvdkjcif;ESifh jynfaxmifpkeJ@ jynfaxmifpktudsK;udk rsuf t"duk%;f [m wjynfvHk; jyef@oGm;cJhw,f? 969 rbo/ rsdK;
uG,fjyKvdkjcif;vd@k ,lq&rSmjzpfygw,f? (udk,hw f &m;udk,f xl apmifh rsdK;cspf a=u;pm;/ tpGe;f a&muf bmoma&; - vlrsdK;a&;
axmif+yD; azmufjyefwhjJ ynfwGif;ppfudk qufwku d fzdk@ ta=umif; aoG;xdk;r_/ 'efaygufoydwf/ a'goxGufaeaom vltkyf}uD;/
jycsuu f kd &Si;f &Si;f vif;vif; xkwaf jymvdu k wf mjzpfygw,f? 2008 vufywfeD pojzifh wefjyefawmfvSefa&; t=urf;zufvkyfief;
udk jyifzdk@ ru;pm;eJ@/ ppfwydik f;tpdk;& vkyx f m;wJh NCA udk awG wpwp }uD;xGm;vmygw,f? a':cif0if;/ udkyg}uD; ponfh
vufrSwx f dk;Hkrw S yg; tjcm;rpOf;pm;eJ@ qdkwmudk twdtvif; vlowfrr_ sm;rSwqifh OD;udek Dudk ajAmifvyk f}uHowfjzwfru _ Jhodk@
ajymvdkufwm jzpfw,f?) *dk%f;zGJ@vkyf}uHwJh rmzD;,m;t=urf;zufr_awG ay:aygufvm
Adkvfrif;atmifv_difrdef@cGef;rSm topftqef;wckrS ryg w,f?
ygbl;? ygvmvdrrfh ,fvk@d vnf; pdwfu;l ,Ofvdk@r&bl;? NCA 2 t=urf;zuf,EW&m;[m Oya'wGif;rSmaum Oya'y
ESpfjynfhtcrf;tem;[m 2 ESpfjynfhv@dk om usif;ywm tESprf yg rSmyg ay:aygufaew,f?
Avmomjzpfa=umif; odae=uygw,f? ,ckvnf; ppftkyfpk&J@ OD;udek Dudk vkyf}uHwhJ rmzD;,m;*d%
k f;rSm ppfAv kd v
f xl Guaf wG
2008 atmufu tcGix fh l;cHtqifah e&mudk enf;enf;rS txdcH yg0if+yD; uGif;qufuswJh w&m;cH[m aejynfawmf y&aq;
rSm r[kwfa=umif; tm%mvuf&Sd wyfcsKyfuav;u xyfrH O,mOfteD;rSm ajc&maysmufoGm;w,f?
owday;vdkufwmyJ jzpfygw,f? }uH@zGH@0ef}uD;a[mif;wOD;jzpfol&J@om; cdkeDola;wOD;eJ@
bl;oD;awmif armif;awm ta&;tcif; ukvor*~ taygif;ygrsm;xHrS vufeufrsm;ESifh vufeufudkif tzGJ@tpnf;
vHk+cHKa&;aumifpt D xd a&muf&d+S yD; odef;tcsdK@aom 'kuQonf w&yf&@J tqifwefqmrsm; zrf;rdwho J wif; xGuaf y:vmw,f?
a&$@ajymif;r_}uD; jzpfymG ;vmwJt h wGuf Armjynf t&yfom;wydik ;f 'gawGu ta=umif;tm;avsmfpGm zkH;r&vd@k ay:vmwmawG
- ppfwydkif;tpdk;& yHk&dyf xdcdkufusqif;aecsdefrSm NCA 2 yg? &if=um;apha&;twGuf aysmf&$ifp&maumif;wJh owif;awG
ESpfajrmuftcrf;tem; usif;ycJhwmvnf; jzpfygw,f? awmh r[kwfygbl;? 2008 atmufrmS tm%m,EW&m; wpHkvHk;
bl;oD;awmif - armif;awmjy\em[m t&if;cH [m ppftkyfpv k ufxrJ Sm &Sdw,fqdkwm rarhz@dk vdyk gw,f? *VKef
tm;jzifh tkyfpdk;oltqufquf&J@ udk,fusdK;=unhf vkyf&yfrsm; OD;apmawG/ pdefviG fawG xyfrHay:ayguv f mEdik fygw,f?
a=umifh jzpfygw,f? e,fpyfa'o vl0ifr}_ uD;=uyfa&;rSm avsmh&J wu,fu ppftkyfpk[m tcsKyftjcmudk umuG,faewm
vmcJhw,f? 'Dudp[ P m vlr_a&;jy\em jynfwiG f;a&; jy\em r[kwfygbl;? olwdk@vk,ufxm;wJh tm%meJ@ cdk;0Sufxm;wJh
jzpfvdk@ rdrdtcsKyftjcmtm%matmufrSm enf;rSefvrf;rSef pnf;pdrfOpPmudk umuG,faewm jzpfygw,f? 2008 atmufrSm
Oya'eJ@tnD udkifwG,fajz&Sif;vd@k &w,f? tpdk;&tqufquf olwdk@ wausmhjyef tm%modr;f Edkifzdk@ 'DcsKyftpdk;&udk zdtm;ay;
tudkiftwG,fnHhzsif;vd@k (tm%meJ@EG,w f Jh Edkiif Ha&;/ pD;yGm;a&; tusyfukid faewmvnf; jzpfygw,f? t&yfom;wydkif; tpdk;&
tjrwfxw k cf =hJ uvd@k ) jynfwiG ;f rSm Edik if aH &;jy\em tjzpfvnf; taeeJ@ (Armjynf&J@ yxrqH;k ygvDref'Dru dk a&pD 0ef}uD;csKyfeJ@
aumif; jynfyrSm vl@tcGit fh a&;jy\em tjzpfvnf;aumif; vGwfvyfa&;acwf zqyv OuU}uD;) OD;Ek&J@ ig;ESpf&moD Arm
19
_ynfolhtm%m
jynf eJ@ &ufpufygayhuG,f pmtkyfrsm;udk a=unufatmif zwfxm;zd@k vnf; vdyk gvdrfhr,f? *syefacwf kyfao;tpdk;&vdkrsdK;
rjzpfapcsifyg? wcg OD;Ekvkb d 0rsdK; rusa&mufapcsiyf g?
Armjynf&J@ wyfcsKyfrif;qufordik f;udk enf;enf;jyef=unfh&ifyJ ppftkyfpkb,fvrf;udk av#mufr,fqkw d m odEidk fygw,f?
zqyv - yxp vufxufwkef;u wyfcsKyfawG 'gavmufwefcdk; rxGm;ao;yg?
ppftyk pf t
k pOftquf Edik if aH &;twduk t f cHreS for# awmxJe@J axmifxJ armif;yd@k +yD; jynfwiG f;ppfukd rD;ar$;cJw h ,f? jynfwiG f;ppf
udk trSjD yK+yD; ppfAsL&du
k &ufvlwef;pm; }uD;xGm;vmw,f? +idr;f csrf;a&;eJ@v+kH cHKa&; wnf+idraf &;eJ@zH@G z;a&;qdw k m ppftm%m&Sipf epf
atmufrmS tvSr;f a0;aeOD;rSm jzpfygw,f? 2008 udk rzsuo f rd ;f Edik o
f r# ppftm%m&Sit f &dyf rd;k aerSmjzpf+yD; 'Dru
kd a&pDaea&mifjcnf
udk jrifawG@&rSm r[kwfygbl;?
b,fvdktajctaejzpfjzpf/ b,favmuf_yaf xG;_yfaxG; yef;wdkifudk rsufjcnfrjywfzk@d twm;tqD;udk av#mhrwGufz@dk vdkyg
w,f? &efol&@J upm;uGux f JrmS rsufaphvnf+yD; tzdESdyfcHcsif; cvkww f dkufraerdzdk@ vdyk gw,f? enf;y&d,m,fydkif;rSm &efou l dk
txifrao;yge@J ? aoe*FAsL[mt&awmh &efol[m puULusm;ygyJ? ajz&Sif;r&wJh ao&myg tusyftwnf;awG wyHk}uD;eJ@yg?
jynfoEl iS t
fh wlqdak yr,fh vlxu k kd &Sif;vif;wJth awG;tac:eJ@ rSeu f efwhJ wdu
k yf JvG rf;a=umif;twdik ;f OD;aqmifroGm;Edik &f if
'Dr d k ua&pD q d kw m[m &Gm vnf + yD; wdk i fy wf a eygvd r fh r ,f ? vl x kr S m ruke f c ef ; Ed k i fw J h tift m;awG & S d w ,f ? vl x k[ m
ordkif;zefw;D oljzpfw,fqdkwhJ ,Hk=unfcsufudk av;eufzdk@vdkygw,f?

(2017 atmufwkb
d m 19)

ppftyk pf [
k m tcsKyftjcmudk umuG,af ewm
r[kwyf gb;l ?
olw@kd v,
k ufxm;wJh tm%meJ@
cd;k 0Sux
f m;wJh pnf;pdrOf pPmudk umuG,af ewm
jzpfygw,f?

20
ppftyk pf tk usKd;pD;yGm; tjriftajrmfeJ
wkid ;f jynfta&; tajrmftjrif
wkid f;jynfudk acgif;aqmifr,fq&kd if wkid f;jynf&J tajrmftjrif[m EkdifiHwumhta&; tajrmf
wkdif;a&;jynfa&;tajrmftjrifvt kd yfw,f? tjrif/ yx0DEkdifiHa&;tajrmftjrifwkd eJvnf;
wkid f;jynftyk fcsKyf rif;vkyforl sm;&J tajrmftjrifuif;rJhr_ (okd oufqkdifygw,f?
r[kwf) tajrmftjrif&rSd _wdk u wkdi;f jynftay: aumif;usKd;qkd; Armjynf[m urBmppf}uD; 2 }udrrf mS 2 }urd pf vk;H ppf&J '%fudk
usKd; b,favmufxd &kdufcwfEkdifa=umif; 'DaeumvrSm ykd+yD; tvl;tvJ cHc&Jh ygw,f? 'kwd,urBmppfrmS ykdc&H ygw,f? ta&S
txift&Sm; awGjrifEidk yf gw,f? 'Dae &ckid jf ynfe,f armif;awm awmiftm&SrSm 'kwd,urBmppf&J'%fukd tcH&qkH;vkdawmif
rSm jzpfaewJh jy\emawGudk =unfyh g? OD;ode;f pdet f pk;d &tygt0if qkEd idk yf gw,f? 'gayrJh ArmjynfuGejf rLepfrsm;tygt0if wkdi;f jynf
acwftqufquf ppftpkd;&rsm;eJ tkyfpkd;olrsm; tajrmftjrif &Sd vli,fEkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;&J tajrmftjrif&Sdr_a=umifh
uif;rJhcv Jh dk / uk,
d u
f sKd;pD;yGm;eJ tm%mtusKd;pD;yGm;awGtwGuf zufqpf*syef&J zufqpfbDvl; Zmwdkyfukd *syef0ifrvmrD
acwftqufquf ydyuQawG/ trkef;awG/ &ef+iKd;&efpawG pwJh uwnf;u od&x dS m;+yD; jynfov l x l u k dk zufqpf*syef&J qk;d ,kwf
rD;pawG ysK;d cJh/ rD;ar$;cJhvkd 'DaerSm rD;awmufykdrkd }uD;xGm;vm+yD; r_awGudk ezl;awG'l;awG rawGrD apmpGmuwnf;u ynmay;
Ekid fiwH um t0ef;t0kdif;&J vuf!Kd;xkd; jypfwifw _ fcsr_awGukd xm;Ekdicf Jh+yD; zufqpf*syefwkdukd armif;xkwfEkdifa&;twGuf rSef
ykrd kdcvH mae&wm jzpfygw,f? uefwJhvrf;pOfukd csrSwfum vlxkukd pnf;kH;EkdifcJhygw,f? 'g
vlwa,muf&J b0eJqkdifwJh tajrmftjrif uif;rJhr_ a=umifh zufqpf*syefawmfvSefa&;ukd Armjynfolrsm; atmif
(okdr[kwf) tajrmftjrif&Sdr_wkdu vlwa,muf&J b0eJyJ jrifpGm qifE$JEkdifjcif; jzpfygw,f? (vDeifOD;aqmifwJh aAmf&SDApf
qkid rf mS jzpfayr,fh wkid ;f jynftyk cf sKyo f rl sm;&J tajrmftjrif uif;rJh ygwD[mvnf; e,fcsJoH}uKd;uGi;f quf csnhef JwJh k&Sm;jynfrSm
r_/ tajrmftjrif&drS _wdk [m wkdif;jynfwckvkH;/ oef;aygi;f rsm;pGm awmfvSefa&;atmifyGJcHEkdifa=umif; ajrmfjrifaxmuf_EkdifcJhvkd
&Sw d Jh jynfolawGtm;vk;H &J tusKd;pD;yGm;eJ wkdufdu k f oufqdik f atmufwb dk mawmfveS af &; atmifycJG EH idk w f m jzpfygw,f? 'g[m
aeygw,f? 'Dae &ckdifjynfe,f armif;awmu jy\emawG[m vnf; Ekdiif Hwumhtajctaeukd ok;H oyfqifjcif+yD; rdrw d kdif;jynf
ukvor*~tygt0if tiftm;}uD;EkdifiHawG&J oabmxm; twGuf ajrmfjrifaqmif&u G fEdik fchw
J Jh azmfjycsufwckyg?)
tjrifawGeJ xdyfwkduf&ifqkdifae&wmrkd vuf&Sd wkdif;jynf&J Armjynf&J aemufykdif;acwfawGrSmvnf; EkdifiHwumh
acgif;aqmifr_udk wm0ef,lxm;olrsm;taeeJ tajrmftjrif&Sd&Sd tajctaeukd ajrmfjrif=unfh_+yD; rdrdwkdif;jynftwGuf ajrmfjrif
ajz&Si;f wm rvkyEf dik f&if ,cktajctaevkd wkid ;f jynf*% k of u
d mQ awG;ac:Ekdifa&;[m qufvuf vkdtyfaeao;wmygyJ? yx0D
usqif;vm&wJh tjzpfrsKd;omru wkdif;jynf[m us_H;Ekdiif H jzpf Ekid if aH &;t& ukd,w fh dik f;jynf[m Ekid if }H uD;ESpEf dik fiH=um;rSm wnf&dS
wnfoGm;wmrsKd; jzpfapEkdiyf gw,f? w&kwfjynftiftm;csnefh J aewmrkd Ekid fiH}uD;awG&J upm;yGJrSm taerwwf&if =um;!yf
aewke;f u wkwfz&Jo;D ukd tiftm;}uD;Ekdiif HawGu tpdwfpw d f cH&EkdifwJhtE&m,f&aSd =umif; Auyu 21 &mpkokd vSrf;0ifvm
cGJzkd }uKd;yrf;cJh=uovkd tckvnf; Armjynfu aoG;pw&J&JeJ csed u f wnf;u (jynfol tm%m*sme,f/ ta&;awmfy*Hk sme,feJ
trJom;wpfukd [kdu 'Du 0ifqGJzkd apmifah e=uolawGvnf; 21 pmpOfwkdrSwqifh) owday; axmufjywm vkyfchyJ gw,f?
&Sdaeygw,f? w}udrfru t}udrf}udrf owday;axmufjycJhwmyg? owday;
axmufjyr_eJtwl tajrmftjrif&Sd=uzkd awmif;qkdcJhygw,f?

21
_ynfolhtm%m

wkwjf ynfudk 0kid ;f ywfacsre_ ;f zkd &nf&,G cf su&f w dS hJ taemuf tif 'kuQwGif;u kef;rxGufEkdifao;bJ touftkd;tdrfpnf;pdrfawG
tm;}uD;EkdifiHawGa=umifh wkwfjynf0kdif;ywfa&;rSm Armjynfu ra&rwGuEf kdifatmif qk;H _H;cJh&ygw,f? 'Dvkd xif&Sm;odomwJh
tokH;cscrH jzpfa&;/ wkwfjynf&J taemufawmif +cHpnf;kd;em; jynfolawG&J qif;&J'kuu Q kd rsuu
f G,jf yK vspvf sL_+yD; jynfwiG f;
rSm &Sad ewJh Armjynf[m ppfajceif;ckrH jzpfa&;/ ajrpmjyifrjzpfa&;/ ppfukd rD;avmif&mavyifh/ "mwfqDavmif;wJh tvkyfrsKd; quf
ppfwvif;rjzpfa&;wkd[m wkdif;jynftkyfcsKyfolrsm;&J tajrmf vufusL;vGefaewJh tm%mykdifawG[m tajrmftjrifuif;rJh
tjrif&drS _eJ oufqkdifa=umif; ajymcJhygw,f? kHru urf;ukefatmif rkdufwGif;eufolrsm;vkd ajymoifyh gw,f?
tar&duef&J ta&Stm&S ay:vpD ajymif;vJvmr_eJ 'ga=umifh Armjynf&J jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tajctae[m
twl Armjynftay: ay:vpDajymif;vJvmwmeJ tcsed fudu k f vuf&Sdtcsdet f xd tm;wufp&m tajctaeokd ra&muf&SdEdik f
OD;odef;pdefwkduvnf; tar&duefeJ &if=um;aphcsifaew,f? ao;yg? OD;ae0if; tajrmftjrifuif;rJhpGm wkwf - Arm ta&;
olwdk tay: '%fcwfydwfqkdxm;wmawGuae vGwfuif;csif tcif;ukd zefw;D rD;ar$;cJ+h yD;wJah emufyidk ;f rSm wkw&f J '%fcwfru _ dk
vmw,f? 'Dawmh tar&duef/ Oa&myor*~ (EU) ukd,pf m; xdwfvefvm+yD; OD;ae0if;ukd,fwdik f wkwjf ynfukd oGm;a&muf
vS,fawGukd vufurf;zGifh }uKdqkdcJh=uw,f? tar&duefbufu awmif;yefr_ jyK&wJh orkdif;jzpf&yfvnf; txift&Sm; &Sdchw J myg?
vnf ; OD ; od e f ; pd e ft pk d ; &vuf x uf u wnf ; u pD t k d i f a t rqv acwfrSp+yD; acwftqufquf ppftkyfpk ppftm%mykdif
!efrSL;ukd v$wfcsiw f m? OD;ae0if;vufxufuvkd ppfwyfxJrSm awGu trsK;d om;a&;tpGe;f a&muf t,ltqrsm;ukd pepfwus
oloifwef;qif; ppft&m&Sad wG arG;ay;cJhovkd onfbufacwf jzefcsd/ trsKd;om;a&;tpGe;f a&muf v_y&f Sm;r_rsm;ukd aqmif&u G f
rSmvnf; oloifwef;qif; vlopfawG arG;ay;csiaf ewm? aemuf r,fhtiftm;pkrsm;ukd pepfwus arG;jrLum vkt d yf&if vkt d yf
ykid f;usawmh tar&dueforRwvnf; vm/ Ekdiif Hjcm;a&;0ef}uD; ovkd vlrsKd;a&; bmoma&; ydyuQrsm; rD;ar$;zefwD;ae=uwm
vnf; vm? 'gwifru vrf;aygufoGm;+yDjzpfwJh Armjynfukd 'DaetxdyJ qkdwm vltrsm;u od&deS m;vnfae=uyg+yD?
pDtkdiaf t0efxrf;awG/ NGO awG 0ifvmrpJ yGJawmf}uD;ukd wkid f;jynf&J tcsKyftjcm tm%mukd yg;pyfu wzGzG
jzpfvdk ? tajrmftjrif&zSd dk owday;wmawG vkycf yhJ gw,f? 'gayrJh &Gwfzwfo&ZPs,faeayr,fh ta&SwHcg;jzpfjzpf taemufwcH g;
ppftkyfpku oluk, d u f sK;d twGuyf J jrifajrmf+yD; wkid ;f jynftwGuf jzpfjzpf wkdif;jynf&J e,fedrdwfukd tckdiftrm umuG,fjcif;
ajrmfjrifwm r&Scd v hJ dk 'Dupd u P vnf; Armjynf&J tem*wfta&; rjyKwm/ wkid ;f jynf&J +cpH nf;k;d tajcrSmuyf+yD; jzpfay:aewJh &efr;D /
twGuf &ifav;p&myg? ydyuQrD;awGukd +idr;f at;atmif tajrmftjrif&Sd&dS ajz&Si;f wm
uk, d fhwkdif;jynfwGi;f rSm rD;ar$;aejcif;[m r[kwb f J wk;d csJ avmifu|r;f apjcif;[mvnf; tajrmftjrifrrhJ u _ dk
tajrmftjrifuif;rJhr_ jzpfw,f azmfjywm jzpfygw,f?
vlwef;pm;tusKd;pD;yGm;[m tajrmftjrifeJoufqdik fw,f?
ukd,hwf dik f;jynfwiG f;rSm rD;prysK;d rdzkd rD;rysKd;rdzkd vkdtyf 48 ckESpf rwkid rf u
D ArmjynfEdik fiHa&;orm; trsm;ykdif;
ygw,f? jynfwiG ;f ppfr;D / bmoma&;rD;/ vlrsK;d a&;rD; pwJh tE&,f [m wkdif;jynfvGwfvyf&if qkd&S,fvpfEkdifiHxlaxmif&r,fvkd
}uD;vS+yD; +idrf;owfvkd rvG,Ef ikd w f hJ rD;awGudk ukd,w f ikd fu rD;ar$; ajrmfjrifczhJ ;l w,f? Armjynf&dS tvkyo f rm;/ v,form;eJ +rKdae
ae&if wkdif;jynfeJ jynfolw&yfvH;k &J zGH +zKd;wkd;wufr_ b,fvrkd S qif;&Jom;tp&SdwJh jynfolvlxktrsm;pk&J tem*wftusKd;
&&SdEkdifrSmr[kwfbJ wkid f;jynftaeeJ ykdrdck snfheJvmzkdom &Sdyg pD;yGm;ukd awG; ac:ajrmfjrifcJh=uwm jzpfw,f? (rmhufpfwkd
w,f? ArmjynfrSm zqyv acwfuwnf;u jynfwiG f;ppfrD;ukd vDeifwkdu qkd&S,fvpfpepf/ uGefjrLepfpepf wnfaqmufzkd
ar$;vmcJv h dk Armjynfow l &yfv;Hk ESpaf ygi;f 60 ausm=f um qif;&J ajymcJhwm[mvnf; ypPnf;rJhvlwef;pm;tusKd;pD;yGm;bufu
22
_ynfolhtm%m

&yfwnfajrmfjrif+yD; ajymcJhwmyg?) 'gayrJh tm%m& zqyv ppftkypf k&J jrifajrmfr_eJ wkdif;jynftwGuf tajrmftjrif
tpkd;&[m azmufjyefwJh jynfwGif;ppfukd wkdufcJhw,f? Auy
[m jynfol 'Dru kd a&pDawmfvSeaf &;ukd qifEc$J &Jh w,f? tkypf ;dk ol wkid f;jynftusKd;pD;yGm;ukd enf;enf;av;rS raxmuf
awGu olvlwef;pm; tusK;d pD;yGm;twGuf wefjyefawmfveS af &; xm;/ olwdk &J a&&Snu f ,dk uf sK;d pD;yGm;twGuo f m jrifajrmfEdik =f u
ukd qifE$JcJhw,f? aemufwcg Akdvfae0if;u twkta,mif ykHukd 2008 zGJpnf;tkyfcsKyfykHukd =unfh&if txift&Sm;awG
jrefrmhq&kd S,fvpfvrf;pOfqdw k mukd zefwD;+yD; tppftrSef qk&d , S f Ekid yf gw,f? 'D 2008 zGJ pnf;tkycf sKyfy[ Hk m olwdk ppftyk pf rk sKd ;quf
vpfpepfukd wkdufckdufzsufq;D cJjh yefw,f? om;pOfajr;quftm%m&a&;ukd jrifajrmfxm;+y;D jynfol tusK;d
{&m0wDudk u,fwif=uzkd Auy u ta&;awmfykH pD;yGm;ukd enf;enf;av;rS ajrmfjrifaxmufxm;jcif; r&Sdygbl;?
*sme,f twGJ (1) trSwf (4) (2011) ckESprf Sm owday;cJhw,f? 'Dae jynfov l x l k qif;&J'uk QrsKd;pkHeJ jy\emaygi;f pk&H J zdaxmif;
{&m0wDwrd af um&if wkid ;f jynfwrd af umr,fq+dk yD; wifjycJw h myJ? r_ atmufrmS 'kuaQ &mufae&jcif;&J t"du w&m;cH[m ppftyk pf k
Armjynf jynfolvx l ktrsm;pk tzdESdyfcHvlxkbufu &yfwnf eJ 2008 zGJ pnf;tkycf sKyfykHyJ jzpfygw,f?
ajymcJw h myJ? e0wetz vufxufrmS opfawmawGudk tajrmf ppftkyfpk[m ukd,fukd,fwkdif&J tusKd;pD;yGm;/ ukd,fh
tjrif uif;rJhpGm ckwfvSJcGifhjyKcJhvkd jzpfvmwJhtusKd;qufvkd aemufvdu k f vufwqkyfpm vlwpkeJ cked DawG&J tusK;d pD;yGm;
axmufjycJ hw,f? a&umwm pDr Hu def ; awGv kyf r,fq k d& if uko d m OD;xdyfxm;aer_ukd z,f&mS ;rypfEikd fao;oa&G wkid f;jynf
wkdif;jynf&Jtem*wftusKd;pD;yGm;twGuf tajrmftjrif&Sd&Sd twGuf ppfrSefwJh tajrmftjrifukd xm;&SdEkdifrSm r[kwfyg?
pOf;pm;zkd wkid f;jynftkyfcsKyfolawGukd owday;cJhw,f? 'gayrJh 'ga=umifv h nf; jynfwiG ;f ppf qufvuf jzpfymG ;ae&w,f? jynfol
ppftyk pf [k m olwdk tusK;d pD;yGm;twGuf jrpfqpHk rD uH ed ;f ukd tajrmf vlxk[m ppftkyfpk&J zdEySd rf u _ dk qufvufcaH e&w,f? wkdif;jynf
tjrifuif;rJph Gm vufcHoabmwlchw J ,f? vufyHawmif;awmif &J tusKd;pD;yGm;awG vufnSKd;xkd; a&mif;pm;wm cHae&w,f?
a'o a=u;eDpDrHudef;[mvnf; tvm;wlygyJ? OD;ykdifukr`%D &ckdifjynf armif;awma'orSm jy\emawG wqifw h d;k }uD;xGm;
tusK;d pD;yGm;twGuf a'ocHjynfoal wG&J tusK;d pD;yGm;ukd rsuEf mS vmaew,f?
v$J cJypf vkycf whJ myJ? 'gomru oHCmawmfawGeJ jynfoal wGudk ppftkyfpk&J ukd,fusKd;pD;yGm;/ ukd,fhtm%mtusKd;
rD;avmifAkH;ypfoGif;zdESdyfcJhw,f? tqufrjywf ppfwyf/ ykvdyf pD;yGm;twGuf cH,x l m;wJh tjriftajrmfawG wku d zf suzf ,f&mS ;+yD;
wyftiftm;eJ a'ocHjynfolawGukd aoewfeJypfowfwm/ vlrsK;d a&; bmoma&;cGJjcm;r_r&Sb d /J wef;wlnDr# oabmxm;wJh
ajr,mawGukd EkdifxufpD;eif; rw&m;usL;ausmfxdyg;wmawG/ pdwf"mwf/ ormorwfuswJh pdwf"mwf/ wkdif;jynfeJ jynfol
vk,ufwmawG qufvkyfa eqJ jzpfw,f? a=u;eDpDrHudef; vlxk&J tem*wfta&;ukd tav;xm; axmuf&_pOf;pm;wJh
omru Armjynf&Sd o,HZmw/ wGif;xGuf&wem/ opfawmeJ pdwf"mwf/ kd;om;rSefuefwJh pdwf"mwfwkdukd tajccH+yD; ajz&Sif;
a&ajrygrusef olwdk tusK;d pD;yGm;twGuf xifovkd vuf!K ;d xk;d rSomv#if &ckid jf ynfe,f armif;awma'o jy\em/ jynfwiG ;f ppf
a&mif;pm;/ odrf;ykdufvk,ufae=uwmawG[m wkdif;jynf&J jy\emwkdtygt0if jy\memrsKd;pkHukd atmifjrifpGm ajz&Sif;
wefzkd;rSefor# ajymifovif;cgatmif jzKef;wD;ypfaejcif;ygyJ? ausmfv$m;EkdifrSmyg?
wkid f;jynftwGuf tajrmftjrifrxm;bJ uk, d fusK;d pD;yGm;eJ uk, d hf jynfolvlxk trsm;pk}uD;&J tusKd;pD;yGm;ukd OD;xdyf
vlwef;pm;tusKd;yGm;twGufom jrifajrmfwwf=uolawGvkd yJ yef+yD; pOf;pm;awG;ac:EkdifrSom wkid f;jynftwGuf wu,fwrf;
qkd&ygvdrfhr,f? rSefuefoifhavsmfwJh tajrmftjrifukd &&SdEkdirf ,fjzpfyga=umif;?

23
atmufwb
dk m awmfveS af &; ESpf 100 jynfah tmifyu
JG dk *k%jf yK=upk@d
1917 ckESpfrSm ay:aygufcw Jh Jh atmufwkdbm qk&d S,fvpfawmfvSefa&;[m rmhufp0f g'ukd oabmw&m;rS vufawG@od@k ajymif;vJ
vkdujf cif;jzpf+yD; rmhupf 0f g'&J@ odyHe` nf;usru _ dk oufaojyvkduw f mjzpfw,f? u k&mS ;Ekid if aH [mif;&J@ acwfaemufusr_ kyfoiG fudk
ajymif;vJay; vku d f+yD; t&if;&Sifpepf&J@ wurBmvH;k waygif;wpnf;wnf; &Sdaer_udk csdK;zsufypfum trsdK;om;vGwfajrmufa&;
v_yf&Sm;r_rsm;ukd wGef;wifay;vkdufw,f? 'g[m vlom;orkdif;&J@ acwfopfukd zGifhvSpfvdu k fjcif;jzpf+yD; urBmavmu}uD;ukd rkd;ajr
odrho f rd wfh ek foGm;atmif tajymif;tvJ}uD; ay:ayguv f mjcif;jzpfw,f? qkd&, S v f pfwkwjf ynftygt0if urBmay:rSm qk&d S,fvpf
Ekid fiHawG ay:aygufvmjcif;[m atmufwdb k mawmfveS fa&;&J@ tusdK;qufjzpfovkd atmufwkdbmawmfvSefa&;&J@ urBmhorkid f;
t"dym` ,faqmifru _ dk jriw
hf ifvu dk jf cif;vnf;jzpfw,f? atmufwb dk mawmfveS af &; ESpf 100 jynft h cgor,twGi;f qd&k , S vf pfpepf
jzpfxGef;wkd;wufr_orkdif;ukd ed*Hk;csKyfvkduf&if qdk&S,fvpfpepf/ uGefjrLepfpepf rkcsatmifyGJcH&r,fqdkwJh ar#mfrSef;csufukd ykdrkd
jywfom;vmapovkd qdk&, S fvpfpepf wefzkd;w&m;tjrifrsm;ukd em;vnfojd rifa&; tav;xm;jyKpkysKd ;axmifomG ;zk@d vkt d yfcsuf
ukv d nf; ykdrkx d if&Sm;vmapygw,f?
1917 ck/ atmufwdb k m k&Sm;rSm ay:aygucf w hJ hJ qkd&,S v f pfawmfvSeaf &;[m ESpf (100) jynfhygawmhr,f? atmufwdb k m
awmfveS af &;&J@ ku d cf wfra_ tmufrSm &mpkESpw f cktwGi;f rd;k ajrukd arSmufveS fypfvu dk fonfhtvm; tajymif;tvJ}uD;ukd ay:ayguf
apcJw h ,f? qkAd , D uf jynfaxmifpk ay:ayguv f m+yD;p (20) &mpk (30) ckEpS rf sm;rSm wurBmvH;k ukd odrf;usKH ;ku d fcwfomG ;wJh t&if;&Sif
pepf pD;yGm;a&;uyftwGif;rSm qkd&S,fvpfpepf&J@ omvGefr_ukd jyocJhw,f? vlom;awGukd qkd&S,fvpfpepf zGH@+zdK;wkd;wufr_&J@
OD;wnfcsuu f dk edrwd jf yay;cJw h ,f? tJ'w D ek ;f u *smreDe@J *syefw@dk u zufqpfpepf usio hf ;kH +yD; 'kw, d urBmppf}uD;ukd v_@H aqmfpnf;H;k +yD;
wurBmvHk;u jynfoal wGukd u|efjyKzdk@ }uHpnfaecsed rf mS uGejf rLepftifwmae&Sief ,f/ qkAd , D ufjynfaxmifp/k wkwfjynfuGefjrLepf
ygweD @J Ekid if w
H um uGejf rLepfygwt D oD;oD;[m wjynfv;kH u wk;d wufwhJ tiftm;pkrsm;ukd pnf;H;k / jynfov l x l uk dk vufeufwyfqif/
acgi;f aqmifum zufqpfpepfukd acsre_ ;f a&;/ urBm+h idr;f csr;f a&; xdef;odr;f umuG,fa&;twGuf ausmkd;rdKiftcef;ukd jzpfxeG f;ap
cJw
h ,f? ppf}uD;tqHk;owfoGm;awmh urBmhq&dk S,fvpfpepf v_yf&mS ;r_[m Oa&my/ tm&S/ tmz&du/ vufwiftar&dupwJh
urBmah e&mtESH@ tnGef@wvlvle@J tHkuvmw,f? e,fcsJ@pepfeJ@ Akdvfus pkd;rd;k a&; 0g'wkd@&J@ wk;d csJ@vmr_ukd wpHkw&m twkdif;twm
tm;jzifh xdef;csKyf[ef@wm;EkdifcJhw,f? aemifrSm qkdAD,ufjynfaxmifpk +ydKuGJ/ ta&S@Oa&my qkd&S,v f pfEdik fiHawG pepft& taoG;
ta&mifajymif;oGm;ayr,fh 'g[m qkd&S,fvpfpepf _H;edrfhoGm;jcif;eJ@ qdk&S,fvpfpepf acwftqHk; owfoGm;jcif; oabm
raqmifygbl;? 'Dae@wkwfjynf xl;jcm;csufygwJh qkd&S,fvpfpepf tm;rmeftjynfhjzifh rm;rm;rwfrwf &yfwnfaewm[m
tusyftwnf; txyfxyf 0kdif;0kdi;f vnfaewJh t&if;&Sipf epf jrLawGt@kH qikd f;aer_twGif;rSm a&mifeDOD;ay:xGufvmjcif;jzpfw,f?
24
_ynfolhtm%m

1? atmufwkdbmawmfvSeaf &;&J@ }uD;jrwfwJh orkdif;t"dym` ,f


(1) rmhupf feJ@tde*f ,fw@kd [m t&if;&Sifpepf vl@tzGJ@tpnf; ydyuQrsm;&J@ t&if;cHtm;jzifh ausmef if;r&Ekid fr_vuQ%mt& vlom;
vl@tzG@J tpnf;&J@ qk&d ,
S v
f pfpepfo@dk OD;wnf jzpfxeG ;f wk;d wufrt _ vm;tvmukd }udKwifjrifawG@=uvk@d odyeH` nf;usoabmw&m;ukd
xlaxmifvku d fw,f? vDeifeJ@ aAmf&DAS pfygwD&J@ acgif;aqmifra_ tmufrmS atmufwdb k mawmfveS af &;ukd pwifqifEc$J h=J u+yD; vlom;
rsm;&J@ yxrqHk;aom qkd&S,v f pfEdik fiHawmfukd xlaxmifcw Jh ,f? tJ'v D kd xlaxmifvu kd fjcif;u pD;yGm;a&;t& acwfaemufuswJh
EkdifiH[mvnf; qkd&S,fvpfpepf vrf;a=umif;twkdif; av#mufvSrf;oGm;Ekdif+yD; rmhufpf0g'&J@ qkd&S,fvpfpepfeJ@ ywfoufwJh
tajccHtawG;tac: pdwfu;l pdwfoef;[m kyfvk;H azmfv@kd &w,fqdkwmukd oufaojyvku d fwmjzpfw,f? rmhufpf0g'ukd oabm
w&m;rS vufawG@tjzpfo@dk ajymif;vJvu dk jf cif;[m rmufp0f g'&J@ odyeH` nf;usru _ dk xif[yfvdu k w
f mjzpf+yD; rmhupf 0f g'[m acszsuv
f @dk
r&wJh trSefw&m;jzpfw,fqkdwmukd oufaojyvkdufjcif;vnf; jzpfw,f?

(2) atmufwdb k mawmfveS fa&;u xlaxmifvkduw f Jh qkd&, S fvpfpepf wenf;tm;jzifh vlvcl sif;aoG;pkyfr_ tjcif;t&mawGukd
zsufodr;f vku d fw/Jh tvkyform;-v,form;rsm; wkdif;jynf&J@ t&SifocifjzpfvmwJ/h vl@tzGJ@tpnf;&J@ w&m;r#wr_ukd xif[yfwJh
qkd&S,fvpf pepf[m yxrurBmppf+yD;aemuf pD;yGm;a&;tusyftwnf;wGif;okd@ usa&mufcJhwJh t&if;&SifpepfeJ@ txift&Sm;
E_id f;,SOfp&m jzpfvmw,f? tar&duef&@J ausmf=um;wJh abm*aA'ynm&Sif *sdK;Zuf&$eyf Dwm (Joseph schumpeter) u
tJ'Dwkef;u xdwfvef@a=umuf&GH@p&m tajctaeukd t&if;&Sipf epf vl@tzGJ@tpnf; ysupf D;,kd,Gi;f oGm;r_[m rsupf da&S@rSmwif
qdkawmh 'g[m ,HkrmS ;oHo,jzpfp&mrvkdb;l vkd@ a,bk,stm;jzifh xifjrif=uygw,fvkd@ csKyf+yD; wifjycJzh l;w,f? atmufwb kd m
awmfveS af &;&J@ ku d cf wfra_ tmufrSm zifvef/ *smreD/ [efa*&D/ ykdvef/ blvaf *;&D;,m;pwJh Ekid if aH wGrmS qkd&, S vf pfawmfveS af &;awG
ay:aygufcJhw,f? wkw/f tdENd,/ ukd&D;,m;u|e;f qG,pf wJh ukdvkde/D ukv d dkew
D ykid f; wkdi;f jynfawGrmS e,fcsJ@pepf qef@usifa&;/ ya'
o&mZfpepf qef@usifa&; trsKd ;om;vGwaf jrmufa&; v_y&f Sm;r_awG jzpfyGm;cJhw,f? 'gawG[m t&if;cHtm;jzifh t&if;&Sifpepf
urBmudk wkecf goGm;ap+yD; vlom;orkdi;f &J@ acwfopfudk zGifhvpS fvu kd fwmjzpfw,f?
'kw,d urBmppf+yD;aemuf qk&d , S vf pfpepf[m Ekid if w H Ekid if u
H ae Oa&my/ tm&S/ vufwiftar&dupwJh wurBmvH;k ok@d widk f
us,f jyef@oGm;cJw h ,f? qkd&S,fvpfpepf[m pD;yGm;a&;pDru H ed ;f xde;f nrd _/ tvkyv f ufrhJ yaysmufa&;/ aiGpuULazmif;yGr_ xdef;csKyfa&;/
vlr_a&; tmrcHpepf usifhoHk;a&;pwJh bufawGrSm usifhoHk;wJh woDwwef;}uD;aom pDrHaqmif&Gufcsufrsm;jzifh EkdifiHawmfukd
tm;jznfhay;+yD; urBmph D;yGm;a&; zG@H +zdK;wkd;wufr_twGuf bufpHktoGifopfukd aqmif=uOf;vmygw,f? 'g[m qk&d S,v f pfpepfu
vlom;,Ofaus;r_w;kd wufa&;eJ@ ywfouf vkd@ aumif;r_jyKjcif;vnf;jzpfw,f? qd&k S,v f pfpepf[m vlom;awG&J@ zGH@+zdK;wkd;wufr_
OD;wnfcsufudk edrdwzf wfvdu k fjcif;jzpfw,f?
(3) atmufwb dk mawmfvSeaf &;aoewfoHu wkwjf ynfudk rmhupf f0g' yk@d ay;ovkd urBmtES@H rmhupf 0f g'ukd ys@H E@SH omG ;apvkduw f ,f?
qk&d , S v
f pfwkwjf ynf ay:ayguv f mjcif;[m atmufwb kd mawmfveS af &;&J@ tusKd ;qufjzpfw,f? wcsed w f nf;rSmvnf; atmufwdk
bmawmfvSefa&;&J@ orkid f;t"dy`m,fujkd rihw f ifay;vkdkfufw,f? armfpDwek f;acgif;aqmifwJh wkwjf ynfuGefjrLepfawG[m atmuf
wkb d mawmfveS af &;&J@ tajccHtawG@t}uHKrsm;ukd pky, f +l yD; wkwf jynfvufawG@eJ@ aygi;f pyfay;jcif;tm;jzifh wkwjf ynfawmfvSef
a&;&J@ }uD;jrwfwJh atmifyJu G kd &&Scd Jhw,f? wdef@a&Smifzifukd,pf m; jyKwJh wkwfjynfuGefjrLepfygwD 'kwd,rsdK;qufacgif;aqmifawG
pkaygi;f +yD; qkdAD,ufjynfaxmifpk qkd&S,v f pfpepf wnfaqmuf a&; tawG@t}uHKoifcef;pmrsm;ukd pkyf,lum wkwfjynfxl;jcm;
csuyf gwhJ qk&d ,S v f pfpepfwnfaqmufa&;oabmw&m;ukd wifjycJhw,f? 'Dae@ wkwjf ynf&J@ Ekdiif w H um=oZm qufvufjrifhwuf
25
_ynfolhtm%m

aew,f? xkdenf;wl AD,uferf/ usLbm;wkd@&@J atmifjrifrr_ sm;u pojzifh atmufwkdbmawmfvSeaf &;ukd tjypf&mS =uw,f?
atmufwb dk mawmfveS af &;vrf;a=umif;eJ@ &J@ OD;wnfcsuu f dk
euf_dif;vmapw,f? qkdAD,ufjynfa xmifpk +ydKuGJoGm;&wmrSm trSef
atmufwkdbm awmfvSefa&; ESpf (100) jynfhukd wu,fyJ qkd;0g;wJh csKd @,Gif;csufawG wnf&Sdaewmrdk@ tquf
txdrf;trSwfjyKjcif;jzifh vlom;rsm;&J@rlvtpcsDcsufukd rarh rjywf jyKjyifajymif;vJa&; vkyfaqmifay;zkd@ vkdygw,f? 'gukd
avsmb h J orkid ;f tawG@t}uHKrsm;ukd eufeufeeJ J ed*;kH csKyf pky, f jl cif; trSefwu,fyJ todtrSwfjyKygw,f? 'gayrJh tckk&Sm;orRw
[m qkd&S,fvpfvrf;a=umif;tay: rdrd,Hk=unfcsuf/ oabm ylwifajymzl;ovkdygyJ/ tJ'Dwkef;u yifukd,ftm;jzifh jyKjyif
w&m;a&;tay: rdr, d Hk=unfcsufeJ@ pepftay: rdrd,Hk=unfcsuf ajymif;vJa&;awG vkyfaqmifvd@k &wJhtaetxm;rkd@ qkdA, D uf
wd@k ukd ykdrkjd ywfom;vmap&r,f? jynfaxmifpk +ydKuGJr_[m yifukd,ftm;jzifh jzpfay:zkd@ rvkdtyf
2? atmufwdb k mawmfveS fa&; atmifyt GJ vHawmfudk jrifhjrifh ygbl;vkd@ axmufjyvku d fw,f? olu qkdAD,ufjynfaxmifpk
rm;rm; v$ix fh l&ef vkt d yfjcif; +ydKuGrJ _&@J ta=umif;&if;[m tJ'Dwkef;u qkdAD,ufjynfaxmifpk
1? rmhufpf0g' tajccHrlrsm;ukd rdrdEkdifiH&J@ vufawG@ uGejf rLepfygwD acgi;f aqmifawGrmS wm0ef&w dS ,fvk@d tav;xm;
tajctaeeJ@ aygif;pyf&mrSm rmhufpf0g'ukd pGJpGJ+rJ+rJqkyfukdif+yD; ajymqkdw,f?
jzpfxGef;wkd;wufoGm;ap&r,f? vDeif[m yxrurBmppfrSm vlr_pepfa[mif;w&yfukd +zdKzsuf vlr_pepfopfw&yf
e,fcsJ@pepf&J@ oH}udK;uGif;quf csnfheJ@r_uae vufawG@t& xlaxmifa&;qdkwJh vlra_ wmfvSefa&;[m cufcyJ gw,f? =urf;
rmufhpf0g'&J@ qk&d S,fvpf awmfvSefa&;eJ@ ywfoufwJh oabm wrf;ygw,f? tauG@taumuf twuftqif;trsdK;rsdK;ukd
w&m;ukd zGH@+zdK;wkd;wufapcJh+yD; atmufwkdbmawmfvSefa&; ausmfjzwf+yD;rS atmifyGJ&Ekdiw f myg? &+yD;&ifvnf; atmifyGJukd
atmifjrifru _ dk &&Sad pcJyh gw,f? qk&d , S v f pfpepf wnfaqmufa&; xdef;odrf;a&;uvnf; cufcJygw,f? 'Dae@ urBm}uD;[m pepf
umvrSm ppfueG fjrLepfpepfrS pD;yGm;a&;ay:vpDopf (NEP) okd@ (2) ck t+ydKifwnf&Sdaewmyg? 'gayrJh t&if;&Sipf epfu tiftm;
ajymif;vJvu kd f+yD; pufr_vkyfief;jzpfxGef;wkd;wufvma&; vrf; aumif;/ qk&d , S v f pfpepfu tiftm;csnehf @J aewJh taetxm;yg?
!efpwmawGukd a&;qGcJ srSwcf w Jh ,f? vDeifu ckvkd rmhupf f0g' t&if;&Sifpepf[m vufOD;r_&Sd tompD;&aer_ tajctaeukd
oef@pifa&;ukd xde;f odrf;ayr,fh ork;d us pmwwfy*k dK~ vf trl tm;xm;+yD; rdru d ,
kd uf dk xde;f nad eEkid q
f v
J nf; jzpfw,f? 'gth jyif
tusifh odyfqef+yD; acwfrrDawmhwhJ pnf;rsOf;Oya'eJ@ t,l qdk&S,fvpfpepfEkdifiHawGeJ@ qkd& S,fvpfpepfukd zdESdyfxm;wJh
0g'awGtay: acgi;f rmrmeJ@wG,u f yfaewJh avhvm[efrsKd ;ukd tajctae[m &yfwef@roGm;ao;bl;? 'DtajctaersKd ;atmuf
a0zef_wfcsavh&Sd +yD; wygwDvHk;ukd k&Sm;EkdifiH&J@ vufawG@eJ@ rSm *kb
d macsmAh pf wJh qkAd , D ufacgi;f aqmifawG[m atmufwb dk m
aygif;pyfa&;ukd pGJpGJ+rJ+rJqkyfukdifum rmhufpf0g' zGH@+zdK;wkd;wuf awmfveS fa&;u !ejf ycJhwhrJ lawGukd pGef@v$wfc=Jh uwm jzpfw,f?
ap&r,f? 'Dvdek J@ topfay:xGe;f cJhwJh qkAd , D ufEikd if aH &; tm%m qkdAD,uf uGefjrLepfygw&D J@ vl@tzGJ@tpnf;w&yfvHk;tay: acgif;
[m zG@H +zdK;wk;d wuf/ ckid rf mr_&&SEd idk v f rd rhf ,fv@dk tqufrjywf owd aqmifru _ kd pGef@v$wfypfw,f/ wcsdefwnf;rSm taemufwkdif;&J@
ay; ajymqkdavh&Sdw,f? ygwDpHkpepfukd usifhok;H w,f/ Ekid fiaH wmf&J@ qdk&S,v f pfpepf zGH@+zdK;
2? jynfwGif;jynfyrSm qkdAD,ufjynfaxmifpk +ydKuGJoGm;r_[m wk;d wufa&; OD;wnfcsuu f kd pGef@v$wfypfvu kd fw,f? 'g[m qkdAD
atmufwb kd mawmfvSefa&;&J@ rlvtrSm;'grSr[kwf pD;yGm; ,ufjynfaxmifpkorkdif;/ qkdAD,uf uGefjrLepfygwDorkdif;ukd
a&; acwfaemufuswhJ k&mS ;rSm atmufwb dk m qk&d ,S v
f pf awmf bufpu kH ae ypfy,fvu dk w f m/ vDeifudk ypfy,fwm/ pwmvifudk
vSefa&; vkyf&ef ta=umif;tcsuf t&if;cHtm;jzifh r&Sdbl; ypfy,fwm/ qkd&S,v f pfpepf vrf;a=umif;ukd ypfy,foGm;wm/
26
_ynfolhtm%m

orkdif;tewW0g' (historical nihilism) ukd usifhoHk;wm/ tcuftcJttaESmifht,Sufrsm;udk awmufav#mufcHcJh&+yD;


tawG;tac:ukd y&rf;ywm vkyfypfvu kd fwmrdk@ ygwD&J@ tqifh vkyfcif;udkifcif;}uD;rsm; a'gvDcH&wJh tjcif;t&mrsm;[m
toD;oD; tzGJ@tpnf;awG[m bmrS oHk;r&ovkd jzpfoGm;awmh r=umr=um ay:aygufcJh+yD;/ pawmh&S,f,m aps;uGufrsm;[m
wmyJ? aemufqk;H rSm qkAd D,ufjynfaxmifpk +ydKuGJoGm;awmhwm v_dif;wHyk;d }uD;rsm;t=um; a&mufaewJah vSi,fyrm r+idrrf ouf
ygy?J 'Dtcg k&mS ;rSm rlvu&Scd hw
J hJ wefz;dk w&m;tjrifrsm; aysmuf jzpfaew,f/ taqmufttkH vuQ%maqmifwhJ tvkyfvufrJh
uG,foGm;+yD; wefzkd;w&m;tjrifawGrSm wdrf;apmif;r_ay:vm jzpfr_ [mvnf; twufomwuf+yD; atmufudkruscyJh g?
w,f? 'Dae@ vltrsm;tjym;[m tar&duef/ Oa&myukd E_wzf sm; 'DvkdeJ@ 2008 rSm 1929 -30 u ay:aygufcJhwJh
u rcsjzpfvmw,f? taemufwkdi;f &J@ EkdifiHa&;pepfawG/ wefzkd; pD;yGm;a&;uyf}uD;xuf ykdrd}k uD;rm; jyif;xefwhJ taqmufttHk
w&m;tjrifawG/ aexkid rf b _ 0 yHpk aH wGudk wckwnf;aom a&G;cs,f vuQ%maqmifwhJ pD;yGm;a&;uyf}uD;wck tar&duefrSm pwif
p&mawGtjzpf xifrSwfvm=uw,f? ay:aygufcJhjyefw,f? 'Duyf&J@ kdufcwfr[ _ m uae@txd t&Sdef
raoao;bl;vd@k oHk;oyfolrsm;u qkd=uygw,f? tusdK;quf
'Dawmh taemufwkdif;t&if;&SifurBm&J@ wu,fh tjzpf txif&mS ;qH;k uawmh Oa&my 5 Ekid fiH (ay:wl*D/ tDwvD/
tjzpfreS u f b,fvydk gv?J wu,fjh zpf&yfrsm;ukd avhvm=unf=h u tkid f,mvef/ pyde/f *&d) wdk@rSm aiGa=u;tusyftwnf;eJ@ au;+rD
ygpkd@? 'kwd, urBmppf+yD; aemufyidk f;rSm t&if;&Sif wdkifjynfrsm; uyfrsm; ay: xGuv f mjcif;ygyJ?
[m (30) ckESpfuvdk }uD;rm;wJhusyfwnf;r_uyf jzpfay:wJh taemufwkdif; t&if;&SifurBmrSm OpPm"ewkd;rsm;
t}udrf[m ppfrjzpfcifuxuf trsm;}uD; jrifhvmcJhw,f? vmwmukd rjiif;qefEkdifayr,fh 'geJ@twl tvkyfvufrJhjzpfr_/
Oyrm-tar&duefrSm(10) }udr/f t*FvefrSm (8) }udrf/ *syefrSm tk;d rJt
h drrfh Jhjzpfre_ J@ qif;&JrGJawr_awG wygwnf; uyfygvmw,f
(7) }udrf/ *smreDrSm (6) }udr/f jyifopfrSm (5) }udrf toD;oD; qdwk mukdvnf; todtrSwf jyKzdk@vdyk gw,f? tar&duef v$wf
ay:aygufcJhw,f/ txl;ojzifh (70) ckESpfaemufydkif;rSm tpOf awmf bwf*suXf meu 1999 pufwifbmvrSm xkwfazmfcw Jh Jh
tvm pufrv _ yk cf if;rsm; qkw,
f w
k w
f m/ aps;E_e;f awG w&m;enf; udef;*%ef;rsm;t& 1977 ckrS pwif+yD; wjynfvHk; vlOD;a&
vrf; ruswmeJ@ Edik fiHwumaiGa=u;tajctae r+idrrf oufjzpf teuf (1) &mckid Ef e_ ;f om&Sw d hJ u,f0csr;f om wJth v$mrsm;&J@ ESppf Of
wmwdk@a=umifh t&if;&Sifpepf pD;yGm;a&;usyfwnf;r_uyf[m 0ifaiG[m xifxif&mS ;&Sm;wk;d rsm;vm+yD;/ tv,ftvwftv$m
t&if tcgrsm;eJ@ rwlwhJ xl;jcm;csuo f pfrsm; ay:ayguv f mw,f/ uawmh wk;d yGm;r_ odyrf }uD;vSb/J (20) &mckid Ef e_ ;f &Sw d hJ atmufq;kH
xkwfvkyfa&;ydkv#HkHru xkwfvkyfa&;rSvnfywfr_/ cGJar_pwJh tv$m vlxk&J@ wu,fhvufawG@uawmh 0ifaiGusqif;vkd@
uGif;quftoD;oD;xd wdk;csJ@vm+yD; taqmufttkH vuQ%m awmif vmcJhw,f? rsufarSmufrSmqkd&if 40 &mckdifE_e;f &Sw d Jh tdrf
aqmifwhJ usyfwnf;r_uyftjzpf azmfjycJhw,f? (1974-1975 axmifrsm;[m OpPm"er&Sd=uyg? okd@r[kwf tar&duefa':vm
)ck E S p f / (1979-1982) ck E S p f r sm;rS m jzpf a y:cJ h w J h a&eH axmiftcsdK@&SdwhJ OpPm"eom &Sd=uw,f?
usyfwnf;r_uyf? (1990-1994) ckESpftwGif; ay:aygufcJhwJh tdrfaxmiftrsm;tjym;&J@ tau;[m rdrdykdifOpPm
au;+rDusyfwnf;r_uyf? (1997) ckEpS fu ay:aygufchw J hJ aiGa=u; "exufyif rsm;jym;ae=uw,f? qif;&Jwv Jh lrsm;[m pka0;ae
usyfwnf ; r_ uyfr sm;[m tJ 'Dt aqmuf t tHk vuQ % m xkdi=f uwma=umifh +rdK@}uD;+rdK@i,frsm;rSm qif;&Jom; &yfuu G rf sm;
aqmifwJh usyfwnf;r_uyf&J xif&mS ;ay:vGifwJh azmfjycsufrsm; jzpfwnfvmaew,f? tar&duef ynm&Sif [efwifwef u
jzpfw,f? vwfwavmESprf sm; twGi;f rSm t&if;&SiEf ikd if rH sm;[m 'DrSm &S=d uwJh qif;&Jom;awG[m tvGeftrif;qif;&Jr_ 0J=oC
tJ'DtaqmufttkHvuQ%maqmifwhJ usyfwnf;r_uyfrsm;&J *,ufxrJ mS usa&mufaew,fv@kd axmufjycJw h ,f? tar&duef
27
_ynfolhtm%m

rSm tk;d rJt


h rd frhJ 5 oef; 8odef;&Sw d ,f? (1994) Ekwxf Gupf orRw +rdK@aygif; 951 +rdK@rSm csDwufuef@uGuyf GJawG ay:aygufvmawmh
jzpfwJh uvifwefu olwkd@[m vl@tzGJ@tpnf;&J@ pGef@y,fru _ kd w,f? qENjyolawG ukdiaf qmif xm;wJh qkdif;bkwfawGuawmh
cH&+yD;/ vl@tzG@J tpnf;eJ@ uif;uGmaewJh vlrsm;jzpfvmaew,f/ t&if;&Sipf epf usq;Hk ygap t&if;&Sipf epf tqHk;owfavmh
tckq&dk if u|eaf wmfw@dk e@J trsm;}uD;a0;vHwhJ urBmavmurSm qkw d Jh au;a=umfoHrsm; jzpfygw,f?
aexkid af e=u&w,fvk@d ajymcJw h ,f? (abmhpwGe/f urBmwv$m; 'Dawmh t&if;&SifurBm&J@ tajctaeukd csKyfvdu k f&if
owif;pm/ 1994 azazmf0g&D 6) tjcm;wkdif;jynfrsm;&J@ tajc
tae[mvnf; xl;rjcm;em;yJ/ 'DrSm tJ'gawGukd tav;xm; 1? 'Dae@ taemufwidk ;f &J@ vpfb&,f0g'opf pD;yGm;a&;
wifjyraeawmhbl;? ay:vpD[m vlx&k J@ r,HkouFm jzpfra_ wG wk;d vkd@om cHch&J w,f?
taemufwkdif;zGH@+zdK;+yD; wkdif;jynfrsm;&J@ tpkd;& wu,fawmh vpfb&,f0g'opf[m omrefvx l t
k wGi;f b,f
tqufquf[m tvkyftukdif&&Sda&;ukd toHukef[pfatmfcJh wkef;urS vufcHr_r&Sdygbl;?
=uayr,fh tpOfvv kd kdyJ yg;pyfzsm;rSmom uef@owfae+yD; vuf tkypf ;kd olvwl ef;pm;eJ@ OD;aqmifrt _ qifah e&m &aewJh
awG@taumiftxnfazmfr_r&Sd=uyg? 1994 ck/ tar&duef/ 'uf ynmwwfawGuom tjrwfwEk;d xm;aewmvk@d tar&duef&@J
xdGKuf+rdK@ Ekdiif Hwum aqG;aEG;yGJrmS tvkyfvufrjJh zpfr[ _ m rsuf vpfb&,f0g'opfeJ@ qdk&S,fvpf0g' tajctae tifwmAsL;
arSmuft&if;&Sifpepfudk toufxGufoGm;apEkdifwJh tcsufjzpf wckrSm zwf&ygw,f?
vmw,fvd@k taemufwkdi;f zGH@+zdK;+yD; t&if;&Sif 7 Ekdiftyk fpk (G- 2? aps;uGu[ f m 96 yg;a&m*g aysmufaq; r[kwfb;l ?
7) u 0efccH hw J ,f? jyifopf ynm&Siw f OD;u tvkyfvufrjhJ zpfr_ tusyftwnf;ay:wkdif; aps;uGufukd aumif;rGefuse atmif
[m uae@taemufwkdif;u &ifqdik fae&wJh t}uD;qH;k vH+k cHKa&; jyKjyifajymif;vJay;+yD; ykrd kdqDavsmfr_ &&Sdvmw,f? 'gayrJh aps;
jy\emjzpfw,f? 'Djy\emukd ajz&Sif;zkd@ enf;em&SmrawG@&if uGuf[m 'Davmufrsm;wJh uyfab;awGukd bma=umifh ra&Smif
t&if;&Sifpepf[m rdrdbmom +ydKysufoGm;vdrfhr,fvdk@ ykrd dkyiG fh uGi;f Ekid &f wmvJ? 'ga=umifh taemufwidk ;f Ekid if aH wGu vGwv f yf
vif;pGm owday;cJw h ,f? 1997 ckEpS f arvu Oa&myrSm tvkyf wJ h aps;uGu ft ift m;[m teEw efc kd; &Sd w,f q kd wmukd
vufrJh qef@usifa&;ukd t"du tcsut f csmxm;wJh Oa&my r,Hk=unf=uawmhbl;?
ppfcsDjcif;qkdwJh EkdifiHausmfvGefwJh vlxkv_yf&Sm;r_ w&yfay:cJh 3? 'Drkdua&pD[m jy\emtm;vHk;ukd rajz&Sif;Ekdif
w,f? tJ'Dvl@tzGJ@tpnf;[m b,fol@twGuf tusKd ;aqmif ygbl;? 'Dru dk a&pD[m taemufwkdi;f EkdifiHawG&J@ a,bk,s urBmh
wJh vl@tzGJ@tpnf;vJ/ u|efawmfwkd@ quf+yD; onf;rcHEkdif wefzkd;w&m;&J@ tawG;tac:twGuf [efjyjzpfw,f? (rJjym;
awmhbl; pwmawG[m tJ'Dtcsdefu a'goaygufuGJaewJh aiGa=u;) ukd tar&duef 'Drdu k a&pDEikd fiaH &;&J@ trSwfvuQ%m
vli,f tvkyform;rsm;eJ@ ausmif; om;rsm; xkwfazmfwJh jzpfw,fvkd@ qdk=uw,f? 'Drkdua&pDEkdifiHa&;pepf&J@ yHkomef/
[pfatmfau;a=umfr_ jzpfw,f? oabmw&m;/ awG;ac:,lqr_awGe@J ywfoufv@dk vlom;awGu
eufeufid_ ;f _id f; pl;prf;avhvma&;awG vkyfomG ;zkd@ awmif;qdjk cif;
2011 cka&mufawmh urBmhtcsrf;omqHk;vkd@qkdwJh cHae&w,f?
tar&duefrSm a0gvrf;rukd odrf;ykdu=f uqkdwJh vrf;ay:xGuf 4? urBmr_jyKjcif;u t&if;&SifpepftwGuf
qENjywJh vlxkv_yf&Sm;r_}uD;wck pufwifbm 16 &ufae@u b,fvrkd S xGufvrf;&Smray;Ekid fb;l ? trsm;wumh trsm;pkjzpfwhJ
pwifay:aygufcJhw,f? atmufwkdbm 16 &ufa&mufawmh ynm&Siaf wGu pD;yGm;a&;urBmr_jyKjcif;[m rsuaf rSmuft&if;&Sif
'Dvy_ f&mS ;r_[m urBmh t&if;&SifEidk if t
H oD;oD;ukd ku
d cf wfoGm;+yD; pepf&J@ ta&;}uD;wJh =ueftifvuQ%mjzpfw,fvkd@ ,lqwJh
28
_ynfolhtm%m

tjyif rmhufpfu pD;yGm;a&; tusyt f wnf;[m t&if;&Sifpepf Ekdiif aH wmf vuf0g;}uD;tkyt f &if;&Sipf epf[m qkd&S,f
yifukd,fobm0&J@ tjyifyef; azmfjycsufjzpfw,fqkdwmeJ@ vpfpepftwGuf tjynfph q Hk ;kH ky0f wKjyifqifrj_ zpf+yD; qkd&S,v
f pf
ywfoufwhJ tawG;tac:[m rSeu f ef+rJ rSeuf efw,f qkdwmukd pepf&J@ 0ifayguf jzpfw,f? orkid f;rSm txpfwxpf wufwm
wnDw!Gww f nf;eJ@ w+ydKifwnf; twnfjyKcJ=h uw,f? urBmr_ jzpf+yD; 'Dtxpf[m qk&d S,fvpfpepf tqifhokd@ wufvSrf;vdrfh
jyKjcif;jzpfpOft&=unf&h if 20 &mpk 80 ckEpS rf sm; aESmif;ykdi;f uae r,f? =um;tqifh qkdwm r&Sdawmhygvkd@ vDeifu oif=um;cJh
,ckumvtxd ESpf 30 tykid f;tjcm;[m urBmr_jyKjcif;&J@ wkd;cs@J w,f?
r_ tjrefqHk;umvjzpf+yD; wcsdew f nf;rSm jy\em trsm;qHk;eJ@ txufrSm ajymcJhovkdyJ t&if;&Sifpepf jzpfxGef;wkd;
zsuq f D;r_ trsm;qHk;umvvnf;jzpfw,f? 'DjzpfpOf[m acwf wufr_[m urBmhqkd&S,fvpf v_yf&Sm;r_ukd urBmw&yfvHk;
aemufuswJh EkdifiHawG a'oawGtzdk@ ajym&if tjyKoabm vuQ%maqmifa&;twGuf tift m;}uD;rm;vmapw,f?
aqmifwhJ ,Ofaus;r_ta=umif;&yfeJ@ vl@tzGJ@tpnf; zGH@+zdK;wkd; t&if;&Sifvl@tzG@J tpnf;&J@ xkwfvkyaf &;pGrf;tm;pkeJ@wuG/ tJ'D
wufa &;uk d wGef; aqmfa y;wJ h acwfrDa &;tift m;pkw&yf xkwfvkyfa&;pGrf;tm;pk&J@ awmif;qkrd _t& "e&Sifvlwef;pm;u
jzpfw,f? 'gayrJh 'Dwd;k csJ@r_rsdK; twGif;u wef;wlr_r&Sdwh/J w&m; xkwfvkyfa&;qufq Hr_ukd xdef; ndwm[m qkd& S,fvpfpepf
r#wr_r&SdwJh/ ormorwfruswJh tjcif;t&mawGeJ@ aoG;neD H@ twGuf kyf0wKa&S;OD;vkdtyfr_udk zefwD;ay;ygw,f? t&if;&Sif
awGuadk wmh z,f&mS ;rypfv@dk rjzpfb;l ? wcsed w f nf;rSm 'Dw;dk cs@J ru
_ pepfu qkd&S,fvpfpepf ta=umif;&yfrsm;ukd tqufrjywf
zGH@+zdK;qJEkdifiHawGu vlawGukd t&if;tESD;eJ@ usm;xkd;upm;r_ pkaqmif;xm;um qdk&S,v f pfpepfokd@ ul;ajymif;wJhomefukd
twGif;rSm zGH@+zdK;wkd;wufapw,f? acwfrD,Ofaus;r_awGeJ@ pkaqmif;ay;w,fvd@k rmhufpfeJ@ tde*f ,fwd@k u ,lqw,f? tJ'D
tvGerf sm;jym;vSwhJ twGi;f oabmtESpo f m&awGe@J xdawG@ap t"dy`m,ft & ajym&&if rsufarSmufacwf t&if;&Sifpepf
ygw,f? t&if;tESD;&J@ yifukd,fobm0ukd tqufrjywfod&Sd EkdifiHawmf vuf0g;}uD;tkyfr_rS EkdifiHwum vuf0g;}uD;tkyf
em;vnfapw,f? t&if;tESD;ukd ckcHqef@usifa&;enf;emukd t&if;&Sifpepfokd@ jzpfay:wk;d yGm;vmwm[m qdk&S,fvpfpepfeJ@
qkyfukdif+yD; rdrd&J@tcGifhta&;awGukd wqifhwkd;umuG,f xdef; ykdrdka0;vHoGm;wm r[kwfbJ qkd&S,fvpfpepfeJ@ ykdrkdeD;vmwm
odrf;&if; urBm}uD;ukd ykdrkdw&m;enf;vrf;uswJh/ ormorwf jzpfw,f? vDeifu Ekdiif Hawmf vuf0g;}uD;tkyf t&if;&Sipf epfukd
uswhJ OD;wnfcsut f wkid ;f zG@H +zKd ;wk;d wufomG ;a&;ukd wGe;f aqmfay; qk&d , S v f pfpepf&@J 0ifayguf jzpfw,fv@dk u|eaf wmfw@dk udk okyf
&r,f? t&if;&Sifpepf&J@ orkdif;u qdk&S,fvpfpepf tawG; ygyg ckdif;E_dif;jycJhw,f? 'Dawmh EkdifiHwum vuf0g;}uD;tkyf
tac:eJ@ t&if;&Sifpepf zGH@+zdK;wk;d wufr[ _ m wyl;wGJwJeG J@ cGJr& t&if;&Sifpepf[m wurBmvH;k &J@ qkd&S,fvpfpepf 0ifayguf
Ekdifbl;qdkwm azmfjyaew,f? 'ga=umifht&if;&Sifpepf urBmr_ jzpfw,fvkd@ ajymEkdifyg+yD?
jyKjcif;&J@ ab;xGufypPnf;wckuawmh qkd&S,fvpfpepftawG; 3? qk&d S,fvpfpepf[m urBmhorkid f;xJudk ol@tvkdvdk
tac:ukd urBmt h 0ef;t0kdif;twGif; tus,t f jyef@ 0g'jzef@ay;r_ a&mufvmjcif;r[kwf
jzpfw,f? vGecf w hJ hJ tESpf 160 ausmu f rmhupf ef @J tde*f ,fw@dk u uGejf rLepf
rsufarSmuf bmaiGa=u;tusyftwnf;u wpHk ygwDa=unmpmwrf;rSm t&if;&Sifpepf rkcsusqHk;&r,f
w&m ausmv f eG v
f mwJt h cg taemufwidk ;f ynm&Siw f csKd @u t&if;&Sif qdk&S,fvpfpepf rkcsatmifyGJcH&r,fvkd@ au;a=umfcJhw,f?
pepf[m EkdifiHawmf vuf0g;}uD; tkyf t&if;&Sifpepfokd@ 'g[m uGefjrLepfawG qkyfukdix f m;wJh rkcsw&m; ESpfyg;ygyJ?
wdrf;!wfvmw,fvd@k oHk;oyf=uw,f? wenf;ajym&&if orkdif;kyf0gu oif=um;ay;vkdufwJh trSef
w&m; ygyJ? uGefjrLepfawG&J@ ,Hk=unfcsufygyJ?
29
_ynfolhtm%m

vGefcw Jh Jh &mpkESpfwcktwGif; urBmhorkdif; jzpfay:wkd;yGm;r_[m tauG@taumufrsm;&Sad yr,fh tajccHtm;jzifh 'DOD;wnf


csuftwkdif; csDwufvsuf&Sdw,f? txl;ojzifh 'kwd,urBmppf+yD;wJhaemuf axmifaomif;csw D Jh jrpfrsm;[m vSnhyf wf pD;qif;+yD;
awmifwef;toG,o f , G [f m ta&S@bufudk rsuEf mS rlwhJ toGirf sKd ; ay:ayguv f mw,f? 'ga=umifh 20 &mpk 60 ckEpS rf sm;rSm tar&duef
orRwuae'Du tcsed [ f m u|eaf wmfw@dk &@J rdwfaqG r[kwaf wmhb;l vk@d txdww f vef@atmfcw hJ ,f? 'gayrJh 20 &mpk 80 ckEpS rf sm;eJ@
90 ckEpS rf sm;t=um;rSm urBmo h rkid f;[m t&ifwcgrS r&Sdz;l cJw
h hJ jyif;xefwhJ auG@aumufr_ jzpfay:cJw h ,f? qkv d dw
k mu atmifaw;oH
ukd oDqkdaewJh EkdifiHwum qkd&S,fvpfv_yf&Sm;r_[m 'Da&edrfhokd@ usqif;oGm;cJh&w,f? usyfwnf;r_uyf txyfxyfjzpfaewJh
taemufwkdi;f t&if;&SifpepfurBm[m ajymif;vJr_topfrsm; ay:aygufvmw,f? tJ'DaemufjyefvSnfhr_ukd jrifvkduf&wJhtcg
Ekid fiHwum vuf0g;}uD;tkyf t&if;&Sifvlwef;pm;[m orkdif; ed*Hk;csKyfomG ;+yDvk@d xifrSwfrSm;cJh=uw,f?
qk&d S,v f pfpepf[m urBmhorkid f;twGif; ta=umif;rJh ay:aygufvmwmr[kwfovkd t&if;&Sifpepfe@J urBmukd Akdvfvkzkd@
oufouf a&mufvmwm r[kwfbl;? wu,fpifppfawmh qk&d S,v f pfpepf[m t&if;&Sipf epfukd,w f kdiuf ac:,lvmwJh tpm;
xkd;r,fo h el @J qufcHr,fhol jzpfw,f? wenf;ajym&&if t&if;&Sipf epft0ef;t0kid f;twGi;f rSm t&if;&Sipf epf&@J tajccH ydyuQrsm;ukd
rajz&Sif;Ekdifvkd@ ay:aygufvmwJh txGufypPnf; jzpfw,f? ukefukefajym&&if orkdif;jzpfpOf 2 ckqkdwJh rkcsw&m; 2 yg; &J@
jzpfEidk rf jzpfEidk q
f w dk hJ jy\emygy?J 'Dawmh Ekid if w H um qk&d ,
S v
f pf v_y&f mS ;r_twGi;f jzpfay:cJw
h t
hJ auG@taumuf[m qk&d , S v f pfpepf&@J
a=umifvrd af vSum;yrm a&S@wufwhJ =um;jzwfZmwfvrf;wckr#om jzpfw,f? 'ga=umifh t&if;&Siu f rBmrSm ay:ayguw f hJ ajymif;vJr_
topf[m wjcm; bmrSr[kwfbJ/ rkcs w&m; 2 yg;ukd taumiftxnfazmfwJhjzpfpOfukd wqifw h kd;+yD; wGef;ykd@wmyJjzpfw,f?
'Dt"dym` ,ft&qkd&if tcsdef[m t&if;&Sifpepf&J@rdwfaqG xm0pOf rjzpfEikd fawmhygbl;?
qk&d S,fvpfpepfomv#if vlom;orkdi;f &J@ tem*wf jzpfygw,f?
vDeife@J aAmf&SDApfygwD&J@ acgif;aqmifr_eJ@ k&Sm;jynfrSm atmufwkdbmawmfvSeaf &; atmifyGJcv H kdufjcif;[m vlom;vl@
tzGJ@tpnf;taeeJ@ qkd&, S fvpfpepfokd@ yxrqHk;t}udrf wuf vSrf;vkdufjcif;jzpfw,f?
'ga=umifh 'DESpf 2017 ckEpS frmS usa&mufvmawmhr,fh atmufwb kd mawmfvSefa&; ESpf (100) jynfhawmhr,fh xGef;
ajymifwJh r*Fvmtcgor,rSm jynfwiG f;jynfy urBmah e&m toD;oD;rSm omefrsdK;pHkeJ@ a&muf&Sd&yfwnfae=u&wJh Armjynf
uGefjrLepfygwD0ifrsm;/ au'g&Jabmfrsm;taeeJ@ rdrdygwD&J@ a&muf&SdaewJh yuwdbm0eJ@tnD atmufwkdbmawmfvSefa&;
atmifyt GJ vHudk jrifhjrifrh m;rm;v$ihx f +l yD; atmufwdb
k m qk&d S,v f pftESpf (100) jynft h crf;tem;rsm;ukd tESpo f m&&SdpmG txdr;f
trSwfjyK=uygpkd@?
atmufwb kd m awmfveS fa&;*k%fa&mif xm0pOfxGef;ajymifygap?
rmhufpf0g'/ vDeif0g'/ armfpDwkef;tawG;tac: t"Gef@&Snfygap?
OuUocifoef;xGef;/ OuUocifZif/ OuUocifAodef;wifeJ@wuG taxGaxGtwGif;a&;rSL; &Jabmf=uifarmifeJ@
ArmjynfuGefjrLepfygwD yxrrsdK;qufrsm; tygt0if usqHk;oGm;wJh rsdK;quftoD;oD;rS acgif;aqmifrsm;/ tqifhtoD;oD;rS
ygwD0ifrsm;/ au'grsm;/ &Jabmfrsm;&J@ toufaoG;ac|;ay;vSLpGef@v$wfr_rsm; xm0pOf O'gef;wGifygap?
ArmjynfuGejf rLepfygwD t"Gef@&Snfygap?
2017 pufwifbm 8?
uk;d um;? ? (1) wkwfbmom 0ufqkd'frsm;/ (2) armfuGef;wkduf&dS rSDjirf;ukd;um; pmapmifrsm;?

30
wku
d yf t
JG vDvr D o
S nf
atmifyq JG o
D dk

tvkyform;/ v,form;eJ ausmif;om;pwJh tzdESdyfcHjynfol orm;oydwfpef; awGukd n}uD; oef; acgif 0ifa &mufpD;eif;
vlxk&J w&m;r#wwJh wkdufyGJawGukd axmufcH0ef;&Hay;zkd +zKdcGJwJhykHpHrsKd;ygyJ?)
vkt d yfygw,f? tJ't D xJrmS vufyaH wmif;a'o jynfov l x l &k J zdESdyfr_ukd acgif;ikHrcHbl;qkdwJh ol&owdukd vufyH
w&m;r#wwJh wkdufyGJawGvnf; yg0ifygw,f? awmif; a'o jynfov l x
l u
k txift&Sm; jyoEkdicf =hJ uygw,f?
vufyHawmif;awmifa'o jynfolawG&J wku d fyaGJ wG 2012 ckEpS f Ekd0ifbm 29 &ufaewke;f uvnf; ajrodr;f cH vufyH
ukd axmufcHkHomru olwkd&J ol&owd/ ZGJeyJeJ wkdufy0GJ if awmif;awmif a'ocHrsm;udk rD;avmifA;Hk eJ +zKdciG ;f cJ&h mrSm jynfol
pdwf"mwfukdvnf; av;pm;*k%fjyKoifhygw,f? vufyHawmif; wku d yf uJG dk 0ef;&HcwhJ hJ oHCmawmf tyg; 100 rD;avmifA;Hk '%f&m
a'o jynfov l x l [k m wku d yf t
JG vDvu
D dk ESpef J cs+D yD; a&&Snq f ifEJ$ awG &&Scd =Jh u&ygw,f? 'gayrJh jynfolawG&J wku d yf 0GJ if pdw"f mwf
vmcJhwm ,aexufwdik fygyJ? vufyaH wmif;awmif a=u;eDpDrH aemufwGefoGm;cJhygovm;? a=u;eDpDrHudef;rS ajr,mrsm;ukd
udef; pwifvkyfaqmifr,fhtcsed frSm vufyHawmif; a'ocHrsm; wkd;csJ+cHpnf;kd;cwfwJhtcsdef vkH+cKHa&;&JwyfzGJeJ a'ocHvlxk
ykdifqkdifwJh v,fajr{u 7000 ausmfukd odrf;qnf;cJhygw,f? ydyuQ wif;rmaecsdef &JwyfzGJbufrS aoewfeJ ypfcwfcJhvkd
a'ocHjynfolvx l &k J qefusifuefuGufra_ wGa=umifh pHkprf;ppf rk;d }uKd;jyiftv,f&Gmol a':cif0if; OD;acgif;ukd aoewfxrd Sef+yD;
aq;a&;aumfr&Sifudk zGJpnf;ay;cJh&+yD; tJ'Daumfr&Sif&J tpD&if yGcJ sif;+yD; aoqkH;cJ&h ygw,f? 'gayrJh vufyHawmif;awmif a'o
cHpmrSm tpmxkd; ajr{u 1900 tm; azmfxkwfay;a&;qkdwm jynfolvlxk&J wkduf&JwJh pdwf"mwfukd csKd;ESdrfz,f&Sm;EkdifcJhyg
yg&SdchyJ gw,f? 'gayrJh tJ'Dajr{u 1900 ukd tckxd tpm;xkd; ovm;?
azmfxkwaf y;tyfwm r&Sdao;vkd vufyaH wmif;awmif a'ocH vufyHawmif;awmif a'ocHjynfoal wGa&m 0ef;&Hol
awG 'Daetxd wku d fy0GJ ifae&wmyg? (pufwifbmv 29 &uf rsm;yg oufqdik f&m tm%mykdifawG&J zdESdyfr_a=umifh tcsKyfcH&/
ae vufyHawmif;awmif a'ocHjynforl sm;&J qENjyyGJ) rsuf axmifuscH=u&/ tr_zGihf ta&;,lc=H u&wmvnf; t}udrf}udrf
arSmufumvrSm vlxk&J'Dvkd wkdufyGJ0ifawmif;qkdcsufawGukd tvDv Dy g? vwf wavmrSm yJ vlp kv la 0;eJ qEN jypD wef;
oufqkdif&mtm%mykdifawGu ajyvnfatmif ajz&Sif;ray;wJh vSnv fh nfwht J wGuaf ':rmcsK/d rpENm/ a':pef;EGJ / a':nKdav;wkd
tjyif vkH+cKHa&;&JwyfzGJ0ifawGomru ppfwyfukd,fwikd f qENjy av;OD;tm; tr_ziG hf ta&;,lxm;ygw,f? olwdk bmvkd qENjy&
a'ocHvx l kukd ppfyGJwyGJtoGif &ifqikd f+yD; a'ocHvx l kawGukd ovJ? jrefrm0rfaygif ukr`%b D ufrS a'ocHv,fajrawGukd usL;
aoewfyu dk ftaetxm;eJ +zKdcJcG yhJ gw,f? a'ocHvx l &k J oydwf ausmf+yD; a&qkd;ajrmif;awG wl;azmfaevkdyg? yvyfajr ykdv#aH jr
pcef;ukdvnf; rkd;&Gmaevkd vlxkawG &GmxJ rk;d ckdaewJh ntcsdef qk+d yD; jyefay;xm;wJah jrawGeJ avsmaf =um;rxkwx f m;wJh ajrawG
rawmfrSm 0ifa&mufzsufqD;/ ADEkdif;eJtvHawGukd odrf;,l rSm a&qkd;ajrmif;awG wl;azmfvmvkdyg?
zsuq f ;D cJ=h uygw,f? (rEav;+rKd rSm wavmu jzpfay:cJw h hJ v,f

31
_ynfolhtm%m

vufyHawmif;awmif a'ou v,fw/D 0ufarS; / wk&H mG pwJh &GmawGtxd wvSrf;csif; wqifhcsi;f wku d fyJ0G ifoGm;zkd
jynfolawG bmvkd tqufrjywf wku d fyGJ wk d; csJod rf; ,lvk dwJ h t}uHa wG& S da ewJh vkdygvdrfhr,f?
tvDvD wkdufae&ygovJ? twGuf 'Daewkduyf GJ0ifaeovkd a&Squf aemufwcsuf taeeJ rdrdwkd
tqufrjywf zdESdyfr_awG &Sdae +yD; wkdufyGJtvDvD qifE$J&OD;rSm jzpfyg a'ocH jynfov l lx&k J nD!Gwfr_omru
vkd tqufrjywf wkdufyGJ0ifr_awG &Sad e& w,f? wjynfvH;k jynfolvlxk&J axmufcH0ef;&H
wmyg? tpm;xk;d ajr{u 1900 r&ao; wku d yf 0JG if vufyaH wmif;awmif r_udk ykrd &kd &Sad tmif }uKd;yrf;oGm;=u&ygvrd hf
wJhtjyif avsmfa=u;r,lbJ odrf;ykdufcH jynfolvlxktaeeJ rdrdwkdqifE$J&r,fh r,f? rsufarSmufumvrSmvnf; b,f
xm;&wJh ajrawGrmS oD;ESHavsmaf =u;awG wku d yf aJG wGrSm tav;xm; owdjyKoifw h hJ tpkd;&wufwuf ppftkyfpkeJ ppftm%m
vnf; r&ao;ygbl;? a'ocHajrawGrSm tcsufwcsKd&Sdaeygw,f? vufyHawmif; &Sifpepfu }uD;pkd;jc,fvS,faeqJ jzpfyg
rw&m; ausmufwl;wm/ ausmufo,f awmif vlxk&ifqkdifae&wm &efukef+rKd w,f? wku d fy0GJ ifolawG&J ,m,D atmif
um;awG rqifrjcif &rf;um;r_a=umifh ay:u pufkHtvkyo f rm;awGvdk tvkyf jrifr_awG[mvnf; ppftm%m&Sifpepf
u|EJ Gm;awG vlawGaoqkH;&wm/ obm0 &SifeJ xdyfwkduf&ifqkdif+yD;rS tm%mykdif &Sifoefaeao;or# vkH;0O\kH pdwfcsEkdif
ywf0ef;usix f cd du
k fr_tjzpf oD;ESHawG uGrf; awG&J rw&m;r_ bufvkdufr_awGukdyg avmufwJh taetxm;ukd ra&mufEkdif
yifawG xdcu kd fwm/ a&awG a&jymtkdiv f kd qefusif&ifqkdi&f wJt h ajctaeeJ rwlyg ao;ygbl;? 'ga=umifh rdrdwkd &J vufawG
jzpfae+yD; ig;awGaowm/ aomufo;kH a& bl;? OD;ykdifqw kd Jh ppftyk fpk&J tusKd;pD;yGm; wdkufyGJrsm;ukd qifE$J&if; ppftm%m&Sif
awG roefpifwmtjyif csif;wGif;eJ {&m eJxdyfwkduf&iffqkdifae&wmyg? OD;ykdif[m pepf vk;H 0O\kH +zKdcsa&;ukv d nf; &nfreS f;
0wDyg xdckdufEkdifwm pojzifh tquf ppftkyfpk&J txdrcHwJh tusKd;pD;yGm;wck csuf xm;&rSm jzpfygw,f? ppftm%m&Sif
rjywf xdckdufr_ab;'kuQawGukd a'ocH jzpfygw,f? 0rfaygifukd zdwaf c:vmolu pepf vkH;0O\kH +zKdcsa&;twGuf wkduw f Jh
jynfolawG cHpm;ae&wmyg? vnf; OD;ykdi&f J zcif ppftyk fpu k ,dk wf ikd fygy?J wkdufyGJrsm;rSmvnf; yg0ifEkdifoavmuf
a'ocHawGtaeeJ awmifawG ppftyk fpku a=u;eDpDru H ed f;ukd ppfwyfzJG eJ yl;aygif;yg0ifwmeJ ulnED ikd o f avmuf ul
aysmufuG,fqkH;&_H;&wm/ bk&m; ausmif; vk+H cKHa&;&JwyfzGJ wkd ukd ok;H +yD; taotvJ nDwm vkyaf qmifoifyh gw,f? w&m;&S&d if
uefeJ odrfawG tzsufqD;cH&wm/ v,f umuG,af ewm 0rfaygit f wGuf oufouf ulorl sm;r,fqw dk hJ pum;twkid ;f rdrw d dk &J
ajrawG todrf;cH&wm oHCmawmfawG r[kwfygbl; ? ppft kyfpktusKd; pD;yGm;ukd w&m;wJh wku d yf rJG sm;tay: pmemol ulnD
rD;avmifAkH;'%fcH&wm/ vlowfcH&wm umuG,fa ewmvnf; jzpfygw,f? 'g ol ykrd rkd sm;jym;vmatmif v_H aqmfpnf;k;H
awG &SdcJhayr,fh vlxktwGuf xdxd a=umifh ajcqk;H acgi;f qk;H vufeufwyfqif oifhygw,f?
a&mufa&muf tusKd;aus;Zl; r&cJo h vkd xm;wJh 'Dvkd &efou l kd &ifqdik fwhaJ e&mrSm wkud yf Jt G vDvrD o S nf atmifyq GJ o D dk ? ?
a&SrSmvnf; azmif;uwm/ refusn;f wef; wku d fyJq G ifzkd tusK;d ta=umif; ckdifvw kH Jh
ausmufjzLwkdif/ qnfwnf;/ rkd;}uKd;jyif/ tay:rS m tck d if t rmtajctaet&

32
ppfwyf[m ppfwef;vsm;ukd
jyefcsdew
f efjyD

Edik fiHa&;tm%m[m aoewfajymif;0u wef;pm;awGtjzpf uGJjym;oGm;w,f qkd ordkif; jzpfw,f? Edkiif Hawmf tpkd;&qkdwm
xGufw,fvkd@ wkwfjynfuGefjrLepfygwD wm awG@&w Sd ,f? vlwef;pm;awGtjzpf uGJ tkyfpkd;ol vlwef;pm;&J@ zdESdyfa&;,EW&m;
OuU wkwfjynfol@orRw EdkifiHacgif; jym;oGm;wJh vl@tzGJ@tpnf;rSm vlwef;pm; wckyJ jzpfw,f? vufeufukdif wyfzGJ@awG/
aqmif &JabmfarmfpDwkef;u trsm;em; w&yfu vlwef;pm;w&yfudk zdESdyftkyfpkd; axmifawGqkdwm tpdk;&,EW& m;xJu
vnfv, G w
f ehJ nf;eJ@ &Si;f jycJw
h ,f? wu,f avh &Sdw,fq kdwmukdvnf; awG@&Sd=u zdEydS af &;ud&, d mawGyJ jzpfw,fv@dk rmhupf f
awmh armfpw D ek ;f [m rmhupf 0f g'yD yD D rmhupf f w,f? qkvd w kd mu vl@tzG@J tpnf;rSm tkypf ;dk u qdkygw,f?
0g'udk trsm;em;vnfEdkifwJh pum;eJ@ wJh vlwef;pm;eJ@ tzdEySd cf Hvw l ef;pm;qd+k yD; rmhufpfwkd@&J@ 'DwavmuvkH;
vk&d if;wkd&iS f; &Si;f jyvkdufwmyJ jzpfw,f? uGJjym;oGm;w,fvkd@ rmhufpfu jrifawG@ qkdif&m trSefw&m;ukd uGefjrLepfwkdif;
rmhufpef J@ tdef*,fw@kd [m vl@ oGm;ygw,f? tJ'h D tkyfp;kd wJh vlwef;pm; em;vnfoabmayguf vufcH,kH=unf
tzGJ@tpnf;wckvkH;&J@ ordkif;ukd ajcajc [m t=urf;zufzEd ydS f tkypf ;dk avh &Swd ,fqkd =uygw,f? rdrdb0vufawG@e@J qufpyf+yD;
jrpfjrpfEd_ufEd_ufc|wfc|wf pl;prf;avhvm+yD; wmukd awG@&=Sd uw,f? t=urf;zufzdEdyS f b,fvu dk sio hf ;Hk &r,f qkw
d mudv
k nf; uGef
tjyeftvSefoH;k oyfwht J cgrmS ordkif;qdik f r_ukd wGef; vSefwJh tzdESdyfcHvlwef; pm; jrLepfwkd@ em;vnf=uygw,f? 'ga=umifh
&mkyf0g'qdw k Jh trSew f &m;ukd azmfxkwf uvnf; t=urf;zufenf;ukyd J tokH;jyK& armfpw D ek ;f u urBmrSm jzpfysuaf ewmawG
Edik fch=J uw,f? vl@ordkif;rSm vl@,Ofaus;r_ w,fqkdwmukd rmhupf fwd@k awG@&w Sd ,f? 'g a&m/ wkwjf ynf vufawG@b0awGuadk &m
pwifuwnf;u vl@tzGJ@tpnf;[m vl a=umifh vl@ordki;f [m vl wef;pm;wkduyf GJ jcKHikHokH;oyf+yD; trsm;em;vnfvG,fwJh

33
_ynfolhtm%m

pum;eJ@ rmhupf f0g'ukd &Si;f jy&mrSm ajymqkd udkifawmfvSefa&; jzpfygw,f? 'ga=umifh vkdyJ usifhokH;ygw,f? t"dy`m,fu vpf
ok;H E_ef;vku d fwmyJ jzpfygw,f? awmfvSefa &;atmifyGJcH+yD;wJhaemufrSm b&,f'Drkdua&pDrSmvnf; "e&Sif'Drdku
wk w f j ynf r S m rmh u f p f 0 g' tvkyo f rm;/ v,form; vlwef;pm;awG a&pD tm%m&Sifpepfukd usiho f ;kH ygw,f?
oabmw&m;eJ@ wkwfjynfvufawG@ [m tkyfpkd;olvlwef;pm; jzpfvmw,f? qdkvkdwmu vpfb&,f'Drkdua&pD EdkifiH
tajctaeukd aygi;f pyfvy_ &f mS ;wmukd 'Dvkd tvkyform;/ v,form;tm%m (qkdAD awG[mvnf; tm%m[ maoewfajymif;
awG@Eidk fygw,f? tJh'guawmh wkwfjynf ,uftm%m) ukd xlaxmifcw hJ ,f/ urBmh xJu xGufvmw,fqdkwmukd vufawG@
uGefjrLepfygwDukd xlaxmifw,f/ wkwf yxrqkH; qkd&S,fvpfEdkifiH xlaxmifEdkifcJh usifhoH;k ae=uwmyJ jzpfygw,f?
jynfuGefjrLepfygwD& J@ acgif;aqmifr_ukd w,f? wenf;tm;jzifh ypPnf;rJh'Drkdua&pD ppftkyfpkawGu ppftm%m
wkdufkdufeJ@tuif;rJhacgif;aqmifr_ukd cH tm%m&Sifpepfukd xlaxmifEdkifcJhw,f? odrf;r_vkyf+yD; ppftm%m&Sifpepfukd xl
,lwJh w&kwfjynfvGwfajrmufa&; wyf wyfeDawmf[m aAmf&SDApfygwD&J@ acgif; axmifwJh EdkifiHawGrSmawmh "e&Sif'Drdk
rawmfudk xlaxmifw,f/ ppfb&k ifawGukd aqmifr_atmufrSm v_yf&Sm;aewm jzpf ua&pD (0g) vpfb&,f'Drku d a&pDyg qdwf
wku d cf udk &f iS ;f vif;cJw
h ,f/ *syefcck q
H ef@usif w,f? okOf;oGm;&ygw,f? 'DvkdEdkifiHrsdK;awGrSm
a&;ppfyGJukd atmifjrifatmif qifEGJw,f/ 'gayrJh cl;a&SmhtrSL;&SdwJh jyef awmh Ed k i f i H a &;tm%m[m aoewf
ulrifwefazmufjyefwJh tpdk;&ukd wdkuf vnfjyifqifa&;0g'[m qkdAD,uf,leD,H ajymif;xJu xGufw,fqkdwm xyf+yD;&Sif;
ckdu&f Sif;vif;+yD; wkwjf ynfopf (wkwf uGefjrLepfygwDrSm tm%m&vm+yD;wJh jyp&m rvkdatmifukdyJ &Si;f ygw,f?
jynfol@orRwEdkifiH) ukd xlaxmifcJhw,f? aemufrSm qdkAD,uf,leD,H[m wpwp ArmjynfrSm 1962 ckEpS f rwfv
wkwfjynfuGefjrLepfygwD[m tzdESdyfcH taoG;ta&mif ajymif;vm+yD; aemufqH;k 2 &ufae@up+yD; ppftkyfpku tm%m
vlwef;pm;awGukd ukd,fpm;jyK+yD; EdkifiH rSm abm&pfpf,Jvfqif acgif;aqmifwJh odrf;+yD; ppftm%m&Sifpepfudk xlawmif
a&;tm%mukd vlxkw&yfvkH; yg0ifwJh "e&Sit f yk pf [
k m vufeufuidk t f =urf;zuf xm;wm uae@txdyJ? toGifomef
vufeufudkifawmfvSefa&;enf;eJ@ t& +yD; tm%m&,lvkdufwma=umifh qkdAD awGawmh trsKd ;rsKd ;ajymif;cJyh gw,f? rqv
,lEkdifcJhvkd@ wkwfjynfol@orRwEdkifiHukd ,uf,el , D }H uD;vnf; +ydKuGo
J mG ;+yD; "e&Sif 74 tajccHOya'/ e0w/ etz/ }uH@zGH@
xla xmifEdkifcJhygw,f? 'Drkdua&pDopf vlwef;pm;[m tkypf kd;olvlwef;pm; jyef tpdk;& 2008 tajccHOya'pwJh toGif
Edik fiaH &;vrf;pOftwkid ;f av#mufvSr;f cJv h @kd jzpfvmygw,f? omefawG ajymif;cJhygw,f? 2015 ckESpf
uae@q&kd if wkwjf ynfol@orRwEkdiif H[m 'Duae@ urBmrSm vpfb&,f rSm ajymif;wJhtoGio f mefuawmh vl
qdk&S,fvpfy%mrtqifhukd wufvrS ;f Edik f "e&Sif 'Drkdua&pD&J@ pHjyEdkifiH}uD;jzpfwJh awG rsufp dvnfa pw,f? 2015 a&G;
ae+yD jzpfw,f? wkwfjynfrSm EkdifiHa&; tar&duefjynfaxmifpk&J@ orRw[m aumufyGJ[m 2008 tajccHOya't&
wnf+idrfr_ &Sdw,f/ +idrf;csrf;a&; &Sdw,f/ zGH@ tar&duef jynfaxmifpk&dS vufeufudik f vkyfwJh a&G;aumufyGJ jzpfw,f? 'DcsKyf
+zdK;wdk;wufr_uvnf; rSefrSef}uD; jzpfay: wyftm;vkH;&J@ OD;pD;csKyfvnf; jzpfygw,f? tjywftowf tEdkif&w,f? v$wfawmf
wkd;yGm;aew,f? qdv k dkwmu tar&dueforRw OD;aqmif eJ@ tpk;d &tzGJ@rmS 'DcsKyfu ae&mtrsm;pk
1917 ck E S p f atmuf w k d b m wJh tpdk;&[m tar&duefppfwyf}uD;ukd &w,f? 'DcsKyf tpdk;&zGJ@w,f? 'gayrJh 'DcsKyf
qkd&S,fvpfawmfvSefa&;[m qkdAD,uf trde@f ay;!e=f um;wm jzpfw,f? urBmrSm tpkd;&[m zG@J pnf;r_t&/ ykHomeft&yJ
uGejf rLepfygwD (aAmf&ADS pf) &J@ acgi;f aqmifr_ 'D[mu tpOftvmwckvkd jzpfaejyD; wnf& Sdwm jzpfygw,f? wu,fa wmh
t& vlxk}uD;w&yfvkH; yg0ifwhJ vufeuf "e&Sif'Drdkua&pD Edik fiHtm;vkH;rSmvnf; 'D tpkd; &[m tm%mr&Sdygbl;? wu,fh
34
_ynfolhtm%m

tm%m[m ppftkyfpk&J@ udk,fpm;vS,f umcsKyfqDrSmyJ &Sdygw,f? 'DcsKyftpkd;&[m ppfwyf/ &JwyfzGJ@ pwJh b,fvufeufudkif
wyfzGJ@ukdrS trdef@ay;!ef=um;cGifh r&Sd ygbl;?
2008 tajccHOya't& umvkHrSm orRwu OD;aqmif&w,fqkdwm orRw (OD;) Adkvfoed f;pdefvdo k rRwrsdK;ukd qkdvkw
d m
jzpfygw,f/ 'DcsKyforRwukd rqdkvdkyg? 'ga=umifh 'DcsKyftpkd;&zGJ@+yD; bmpDrHudef;awGajymajym umcsKyfu vkyfcsif&m vkyfwmygyJ?
2008 tajccHOya'jyifqifa&;udpP 'DcsKyfvH;k yef;cJhor# umcsKyfu t+rJy,fcscv Jh @kd t&mrxif jzpfaew,f? +idr;f csrf;a&;/
typftcwf&yfpJa&;udk w&m; enf;vrf;wusjzpfatmif 'DcsKyfu taumiftxnf azmfcsiw f ,f? umcsKyf u rl (6) csuf
taoukid x f m;awmh NCA vnf; wd;k vk@d wef;vef; jzpfaew,f? wku d yf aJG wGvnf; umcsKyfu jzpfcsiw f tJh csed rf mS xjzpfaeawmhwmyJ?
21 &mpkyifvHk qdkwmvnf; ra&r&mudpw P ck jzpfvmaew,f?
'gawGtm;vkH;[m 'DcsKyfu vufeufukdifwyfukd trdef@ay;cGifh r&Sdvdk@ jzpfw,f? vufeufudkifwyfudk ppftkyfpku
vufukdifwkwftjzpf tokH;csEdkifaevkd@ jzpfygw,f? ArmjynfrSm EdkifiHa&;tiftm;pktcsdK@ yk*~dKvfwcsdK@u EdkifiHa&;tm%m[m
aoewfajymif;u xGuv f mw,f qdw k mukd em;rvnfvufrcHbJ 'Drdu k a&pDpum;vkH;awGudk taumiftxnfrJh ajymae=uw,f?
+idrf;csrf;a&;pum;vkH;awGukd vufawG@usus r&Sif;jyEdkifbJ AvkH;AaxG;ajymae=uw,f? 'gayrJh Armjynfppftkyfpkuawmh
tm%m[m aoewfajymif;xJu xGufvmw,fqw dk mukd vufawG@usus usiho f kH;EdkifcJhvkd@ ppftm%m&Sifpepfukd uae@txd
wnfwHhatmif xde;f odrf;xm;Edkifwm jzpfw,f?
'DcsKyftpkd;&[m ppfwyfukd wu,fwrf; OD;pD;!ef=um; trdef@ay;Edkifw,fqkd&if tpkd;&tm%m tjynfht0&Sd+yD;
vkyif ef;t00vnf; tckavmufqdk tawmftqifajy acsmarG@avmufygw,f? tckawmh ppftm%m&Sipf epfudk xde;f odr;f umuG,f
wJh 2008 tajccHOya't& zGJ@&wJh 'DcsKyftpkd;&jzpfawmh tm%mvnf; r&S?d vkyif ef;awGvnf; uarmufurjzpfqdkwmrsdK;eJ@
}uKHawG@ae&awmh wmyJ?
2008 tajccHOya' zsufodrf;a&;ukd OD;pm;ay; rvkyf&if ppftkypf ku 2008 tajccHOya' cdik fonfxufcdkifatmifeJ@
ppftm%m&Sifpepf tom;usatmif vkH;yef;oGm;ygvrd fhr,f? wenf;tm;jzifh ajym&&if a&G;aumufyJeG J@ wufvmwJh t&yfom;
tpd;k &[m aoewfudk trdef@ay;Edik w f hJ tpd;k &jzpfatmif vk;H yef;=u&r,f? ppfwyfukd ae&mrSejf zpfwhJ tpkd;&0efxrf;b0ukd tyDtjyif
jyefa&mufatmif vkH;yef;=u&rSm jzpfygw,f? wu,fawmh ppfwyf[m ppfwef;vsm;ukd jyefcsdefwefwm =umcJh+yD? 1990
jynfhESpfuwnf;uyg?

Armjynfppftyk pf u
k awmh tm%m[m aoewfajymif;xJu
xGuvf mw,fqw kd mukd vufawG@usus usio hf ;Hk Edik cf v
hJ @dk
ppftm%m&Sipf epfudk uae@txd
wnfwahH tmifxed ;f odr;f xm;Edik w
f m jzpfw,f?

35
EdkifiHwumuAsm
(To the Martyred Students and Workers Killed in the Shanghai Massacre, 1925.)
(1925ckEpS /f S[
H Jvo
l wfyJw
G iG t
f owfc&H onfah usmif;om;ESiht
f vkyform;rsm;odk@)

Across great Chinas sundials


The sun and moon plied their shuttle. wkwfEidk fiu
H aeem&DawGujdk zwf+yD;
The day came, the night aeeJ@v[m vGe;f xdk;ae=uw,f?
Now my tears flow again, ae@a&mufvm/ nul;oGm;
It is May 30th. 'DtcgrmS igrh suf&nfawG pD;qif;&jyef+yD
arv 30 &ufudk a&mufjyef+yDaygh/
0 brothers: were you fools or heroes
To march to the international settlement? aoG;csi;f wd@k - Edkifiw
H umpm&if;Sif;yGJukd oGm;&atmif
The imperialist bullets were of steel, oifwdk@[m tl;awGvm;/ ol&aJ umif;awGvm;
Your bodies only of flesh and blood; e,fcsJ@orm;awG&J@usnq f efawG[m oHr%deJ@vyk fxm;wm
Which was stronger, oifhw@dk udk,f[m taoG;tom;eJ@yJ vkyfxm;wm?
The egg or the stone? 0 hear:
b,f[mu ydkrma=umovJ/
Your children call for their fathers.
=uufOvm;/ ausmufwHk;vm;? em;axmifvdkuyf g-
Your widows burn paper money and sob.
oifwdk@&J@uav;awG[m tazudk ac:ae=uw,f?
Your father mourns, he has lost his strong sons
and will starve. oifwdk@&J@rkqdk;rawG[m aiGpuULtwkawG
rD;d@_ +yD; idak e=uw,f?
But see: oifhtazu idkaew,f/
Chiang Kai-sheks new wife has a beautiful ol@crsm tm;aumif;armif;oefom;awGudk qHk;H_;+yD;
diamond ring iwf&awmhr,f?
And a twelve-thousand dollar automobile with
expensive musical horns, 'gayrJh =unhyf g?
And he rolls in splendor to his palace while his
csefauSdwf&J@r,m;topfav;rSm vSywJph defvufpGyef J@
mercenaries cheer.
aemuf+yD; *DwoHxGufw[ Jh Gef;awG wyfxm;wJh
He has glory and power,
a':vmwodef;ausmfwef um;}uD;eJ@?
While you are dead.
ol[m ol@a=u;pm;vufuidk fww k fawG&J@ =obmoHawGt=um;rSm
But 0 my brothers: dont envy that traitor um;}uD;udk w+idrh+f idrfhpD;oGm;w,f?
general. oifaoqH;k csdefrSm
All China knows that workers blood and sweat ol@rSmu *k%f SdefeJ@ tm%mSdaewmudk;?
Pay for those luxuries.
36
_ynfolhtm%m

tdk nDaemifom;csif;wdk@? tJ'DopPmazmufAdkvfcsKyfudk


tm;rus=uygeJ@?
tvkyform;awG&J@aoG;awGac|;awGeJ@
tJ'Dpnf;pdrfawGudk &cJw h ,fqkw d m
All China will find revenge. wkwfwEdkifiv H Hk; odygw,f?
And you, my brothers, were not foolish or mad, wkwfwEdkifiHv;Hk uyJ vufpm;acsygvrd fhr,f?
But the first sparks of the fire to burn him up. u|Ekfyf&J@nDaemifjzpfwJhoifwdk@[m
You will live while it blazes, tl;taygawG r[kwfygbl;?
The fire of World Revolution. oif;ukd rD;avmifwkduo f Gi;f ay;r,fh a&S;OD; rD;yGm;awGom/
tJ'DrD;yGm;awGu
New Masses May 30th, 1928. urBmah wmfveS fa&; rD;SL;wefaqmifukd xGe;f nday;r,fhtcsed frSm
oifwkd@ &Siof efaeOD;rSmygyJ? ?

(aiGpuULtwk rD;d_@w,fqdkwm wkwftokbawGu xH;k pHyg/)


1928 ckESpf/ arv 30 xkwf wkwv f lxo
k pfr*~Zif;rS

37
atmufwb kd mawmfve
S af &;.
oifcef;pmw&yf

urBmhypPnf;rJhawmfvSefa&;udk a&S@wef;a&muft&if;&Sif EdkifiH aoyef;yGiahf eaom t&if;&Sipf epfjzpfa=umif;ESihf e,fcs@J tcsi;f csi;f
rsm;wGif wyifwnf;qifE&J$ rnf[k rmhupf Ef iS t hf ed *f ,fw@kd u awG; udv k ekd rD sm; jyefvnfcaJG 0vk,ufaom e,fcs@J ppfyJG ay:ayguv f myHk
ac:,lqcJ=h uayonf? jyifopf"e&SifawmfveS af &; (1789 - 99) (xdt k csed w f iG f e,fcs@J w@kd . yxrurBmppf jzpfae+yDjzpfonf) wd@k ukd
. tawG@tuHESifhoifcef;pmrsm;udk tajccHI xdo k dk@ pOf;pm; wifjycJo h nf? xdk@tjyif e,fcsJ@pepfonf ypPnf;rJw h @kd . awmfvSef
awG;ac:cJhonf[k ,lq&a=umif; ArmjynfuGefjrLepfygwD a&;acwfjzpfonf[kvnf; wifjyaqmf=ocJhonf?
taxGaxG twGif;a&;r;.tpD&ifcHpm (1994) wGif azmfjyyg&Sd e,fcs@J pepfatmufwiG f t&if;&Sipf epf. rnDnmaom
ygonf? xdkjyifopf"e&SifawmfvSefa&; jzpfaomtcgwGif usef jzpfay:wdk;wufrE_ Siyfh dyuQw@dk vGefpGmonf;oefjyif;xefvm+yD;
ya'o&mZfwdkif;jynfrsm; (+Adwdef - y&yf&Sm; - a[mfvef - xdrk nDnmaom jzpfay:wd;k wufr_u e,fcs@J ppfyGJrsm;udk jzpfay:
pydef - k&mS ; ponfw@dk ) u 0dik f;wdkufc=Jh uonf? xd@k twl t&if; aponf[k vDeifu &Sif;vif;wifjycJhonf? wzef xdke,fcsJ@ppf
&Sif tkypf ;kd r_ukd wEdik if w H nf;wGio f m zvSyJ gu uset f &if;&SiEf ikd if H yGrJ sm;u e,fcsJ@pepf. tiftm;udk csnfhe@J avsmh&Japrnfjzpf+yD;
rsm;u 0dkif;wdkujf cif;udk cH&rnf[k ,lqojzifh a&S@wef;a&muf tiftm;tenf;qHk; uGif;qufwGif ypPnf;rJhawmfvSefa&;udk
t&if;&SiEf idk if rH sm;wGif wyifwnf; ypPnf;rJah wmfveS af &;vky&f ef qifE$JatmifjrifEdkifa=umif;udkvnf; wifjycJhonf? wenf;
rmhupf Ef iS t hf ed *f ,fw@kd u aqmf=ocJjh cif; jzpfonf[k ,lqa=umif; tm;jzifh Edik fit H rsm;tjym;wGio f mru wEdik fiw H nf;wGifvnf;
vnf; tpD&ifcpH mwGif qufvufwifjyxm;ayonf? xd@k a=umifh ypPnf;rJhawmfvSefa&;udk atmifjrifatmif qifE$JEdkifa=umif;
vnf; rmhupf Ef iS t hf ed *f ,fw@kd u tEdik Ef ikd if rH S tvkyo f rm;taygi;f wifjycJhjcif; jzpfonf? vufa wG@wGifvnf; k&Sm;jynfwGif
wd@k aoG;pnf;=u [k au;a=umfox H kwcf Jhjcif; jzpfonf? atmufwkb d m ypPn;f rJhawmfvSefa&;udk atmifjrifpGm qifE$JEkid f
vDeifa cwfa &mufa omtcg t&if; &Sifpepfonf cJhayonf?
tqifhopfwckodk@ wdk;wufa&muf&SdoGm;+yD jzpfonf? 1916 1914 ckEpS w f iG f k&mS ;/ jyifopf/ +AdwdefESihf tdkif,mvef
ckESpfwiG f vDeifu t&if;&Sifpepf.tjrifhqk;H tqifh - e,fcsJ@ wdk@uwzuf - *smreD/ =opx&D;,m;-[efa*&Dwdk@uwzuf
pepf qdak omusr;f udk a&;om;ypkco hJ nf? xdu k sr;f wGif xdt k csed f wdu k f=uaom yxrurBmppf}uD; jzpfyGm;avonf? k&Sm;EdkifiHrS
u t&if;&Sifpepf a&muf&Sdaeaomtqifu h dk tcdkiftrmcGJjcrf; azmufjyefaomZmbk&ifonf tvkyo f rm;/ v,form; trsm;
pdwjf zmI wifjyxm;onf? t&if;&Sipf epfonf ,if;.tjrifq h ;kH tjym;udk ppfwyftwGif; twif;tusyo f GwfoGif;I *smreDEiS fh
tqifhjzpfaom e,fcsJ@pepfodk@ a&muf&SdoGm;+yDjzpfa=umif;/ ppfwdkufonf? odk@&mwGif ppfvufeuf &duQmponfwdk@udk
38
_ynfolhtm%m

a&S@wef;odk@ vHkavmufatmif ray;ydk@Edkif? od@k jzihf ppfyGJrSm t_H; atmufwb kd mawmfveS af &;wGif ,ckuo Jh @kd Zmbk&if.ppfwyfukd
}uD;H;_ ae&onf? jynfwGif;wGifvnf; pD;yGm;a&;usyfwnf;r_rSm rdrdbuful;ajymif;a&;vkyfief;udk ta&;ay; vkyfaqmifjzpfcJh
}uD;oxuf}uD;vmonf? tvkyform;wdk@. oydww f dkuyf GJrsm; jcif;rSm 1905 awmfvSefa&;. oifcef;pmudk erlem,lcJhjcif;
t&Sdeft[kefjzifh }uD;xGm;vmaeonf? aAmf&SDApfygwDuvnf; a=umifh jzpfonf? 1905 awmfvSefa &;rSm ratmifjrifcJh
tvkyform;/ v,form;rsm;t=um;wGifomru a&S@wef;ppf aomfvnf; aemifay:ayguv f mrnfh awmfvSefa&;rsm;twGuf
rsuEf mS rS ppfonfrsm;t=um;txd oGm;a&mufpnf;Hk;=uonf? oifcef;pmrsm; wyHkwyif ay;oGm;cJhonf? xdkoifcef;pmrsm;udk
od@k jzihf tajctae&ifrh n S v
hf maomtcg azazmf0g&aD wmfveS af &;/ ed*;Hk csKyfEikd cf hIJ atmufwb dk m awmfvSeaf &; atmifjrifchjJ cif; jzpf
xdkrw S qifh atmufwb kd mypPnf;rJah wmfveS af &;udk atmifjrifpmG ayonf? xdk@a=umifv h nf; vDeifu 1905 awmfvSefa&;qdkonfh
qifE$JEdkifcJhayawmhonf? 0wfpHkjynfhtprf;Zmwfwdkufjcif;om r&Sdv#if atmufwdkbm
atmufwdkbmawmfvSefa&; atmifjrifapcJhonfh awmfvSefa&;udk atmifjrifatmif qifEJE$ idk frnfr[kw[ f k ajym
ta=umif;tcsufrsm;pGm&Sdonfhteuf tcsufw&yfukd wifjy cJjh cif; jzpfonf?
vdyk gonf? ,if;rSm Zmbk&if. t"duzdESdyfa&;,EW&m;}uD;wck 1905 awmfvSefa&;wGifvnf; Zmbk&ifwyfrS awmf
jzpfonfh ppfwyfwGif;rS tpdwftydkif;tcsdK@udk awmfvSefa&; vSefa&;buf ul;ajymif;r_rsm;&SdcJhaomfvnf; rvHak vmufcJhacs?
tiftm;pkbuf ygvmatmif pnf;Hk;EdkifcJhjcif;yif jzpfonf? ,if;ESifhywfoufI armfpudktHkur_. oifcef;pmrsm; wGif
ppfwyf}uD;. atmufajctrsm;pkydkif;rSmvnf; tvkyform;/ vDeifu atmufygtwdkif; oHk;oyfe*d Hk;csKyfxm;onf? qdkvdk&if;
v,form;wdk@yif jzpfonf r[kwfygavm? vDeifudk,fwdkif ay:ap&ef cyf&Sn&f Snf udk;um;azmfjyvdkufygonf?
uvnf; Zmbk&ifppfwyf}uD;rSm ppf0wfp0Hk wfxm;aom v,f awmfvSeaf &;onf vlxk vuQ%mraqmifbl;/ ppf
orm;rsm;yifjzpfonf[k qdkcJhonf? wyfukdvnf; *,ufrkdufbl;qkdv#if tav;teuf
atmufwkb d mawmfveS fa&;wGif Zmbk&if. zdESdyaf &; xm;+yD; wku d af e&ef rvkad wmhacs? ppfwyfrsm; t=um;
wyf}uD;udk rdrb d ufygvmatmif pnf;H;k a&;vkyif ef;udk ta&;}uD; wGif tvkyfvkyf=u&rnf? TonfrSm ajymp&myif
vkyfief;w&yftjzpf aAmf&SDApfwdk@u tm;pdkufvkyfaqmifcJh=u rvkd? okd@aomf ppfwyfonf u|Ekfyfwkd@. pnf;Hk;r_
onf? awmfvSefa&; au;a=umfoHtjzpf +idrf;csrf;a&;/ ajr,m a=umifh ok@d r[kwf wd@k u, dk w f idk f oabmayguf em;
ESihf aygifrkef@ (tpm;tpm) [lI wifxm;onfudk=unfv h #if vnfr_a=umifh wcsufwnf;ESifh ukd,b fh ufokd@ ygvm
odomayonf? a&S@wef;wGif ppfwdkuaf eaom ppfom;rsm;u =urnf[k ,lqI rjzpfay? TtjrifrSm tb,fr#
ppfrwdkufcsif=uawmh? wjynfvHk;u jynfolawGuvnf; xdk yHak ousa=umif;/ toufrJha=umif; armfpukyd keu f ef
ppfudk qef@usif=uonf? aAmf&SDApfrsm;u a&S@wef;txd oGm; r_u jyocJah y+yD? wu,fw h u,fusawmh ppfreS faom
a&muf+yD; ppfom;rsm;udk txufrS ppfrdef@ay;onfudk remcHbJ vlxktHkur_wkdif;wGif rv$JraoG ay:aygufavh&do S nfh
aoewfajymif;udk rdr&d efot l ppfjzpfonfh Zmbk&ifbufvn S &hf ef ppfwyfrsm;twGi;f awGa0,dr;f ,kid rf q _ o kd nfrSm awmf
pnf;Hk;=uonf? xdk@tjyif ajr,ma0jcrf;a&;vkyfrnf qdak om vSefa &;wkdufyGJ ykdrkdjyif;xefvmwkdif; ppfw yfrsm;
tcgwGif ppfajrjyif&Sd v,form;rsm; rdrda'oudk jyef=uawmh twGuf wu,fhwkdufyGJqDodk@ ac:aqmifoGm;onf
onf? od@k jzihf wyfwiG ;f rS bufajymif;vmolrsm;ESihf tvkyo f rm;/ csnf; jzpfonf? armfpukd tHk ur_onf azmufjyefrE_ Sifh
v,form;wdk@ yl;aygif;I wyfeDawmfudk zG@J pnf;Edkicf Jhonf? awmfvSefa&;wkd@t=um; ppfwyfrsm; ukd,fhbufyg&ef
jyif;jyif;xefxef tl;trl;wkdufyGJ0if=uonfh Oyrm
39
_ynfolhtm%m

wckyif jzpfonf? 'lbmaqmhAfukd,fwikd fu armfpukd vkud fygu u|Ekfywf kd@rSm oem;p&maumif;aom vlEkH
+rdK@apmifhwyf. wyfom; 15000 teuf 5000 om vlt rsm; jzpfoGm;ayvdrfhrnf? (armfpudktHkur_
v#if pdwfcs&onf[k ajymcJhonf? TawGa 0ol oifcef;pmrsm; - ArmjynfuGefjrLepfygwD - A[dk
rsm;tm; tpk;d &onf trsKd ;rsdK;aom aoG;l;aoG;wef; bmomjyefXme? 2007 ckESpfxkwrf S)
tEkid qf ;kH enf;vrf;rsm;jzifh xde;f csKyfc=hJ uonf? olw@dk udk txufyg 1905 k&Sm;awmfvSefa&;jzpf&yfrsm;udk=unfhygu
arwWm&yfcHonf/ ajrmufyifhonf? vmbfx;kd onf? Armjynf. 1988 tHk ur_wGifvnf; tvm;wljzpfpOfrsm; &Scd Jh
em&D/ qkaiGponfrsm; qkcsonf? aAmh'um t&uf onfudk awG@&rnfjzpfonf? odk@jzpfIvnf; 1988 ta&;awmf
jzifh ,pfrl; atmifvkyfonf/ vdrfnmonf/ +cdrf; yHkEiS hf ywfoufI ed*;kH csKyf&mwGif tcsuw f csuftjzpf taxGaxG
ajcmufonf/ ppfwef;vsm;rsm;qDudk jyefy@dk +yD; vufeuf twGif;a&;r;tpD&ifcHpm (1994) wGif ,ckvkd azmfjycJhonfudk
jzKwfonf? r,H=k unf&qHk;[k xifrSwf&ol ppfom; awG@&SdEdkifayonf?
rsm;ukd aumufuspf &ufpufpGmjzifh z,f&mS ;ypfonf? &efo@l ppfwyfxrJ mS ryfEx HS m;wm[m aomhcsut f us
TrSmbufwGif u|Efyk w f @dk onf tpkd;&xuf aemufus qHk; wm0efwck jzpfygw,f? &efol@ppfwyf&J@ wcsdK@
usef&pfa=umif; ajAmifrcif;rcsef 0efcHcJh&ayrnf? tpdwftydkif;udk jynfola wGbuf ul;ajymif; vm
tpk;d &u atmifjrifpmG jyKvkyo f mG ;ouJo h d@k awGa0ae atmif trsm;ydkif;udk =um;aevmatmif ppftyk fp&k J@
aom wyfrsm;tay: wufwufuu &J&&J if&h ifh xdxd trdef@ukd remcHoal wG jzpfvmatmifvkyEf dkifrS vlxk
a&mufa&mufESifh oJoJrJrJ wkdufyGJ0if&ef ukd,fhrSm&Sd wduk fyJG atmifjrifEidk frmS jzpfygw,f?
aom tiftm;rsm;ukd toHk;rcsEkdicf Jh=uacs? u|Efyk fwkd@ r[matmufwk db mawmf vSE fa &; ESp fw &mjynfh
onf wyfwGif;vkyfief;ukd vkyfukdifvsu&f Sd+yD;/ a&S@wGif umvwGif xdkawmfvSefa&;ta=umif;udk jyefvnfavhvmjcif;
ppfw yfu kd tawG ; tac:t& ukd, fh buf ygvm jzihf rdrw d @kd . awmfveS af &;twGuf pdw"f mwfceG t f m;rsm;omru
atmif qxufxrf;yk;d tm;xkwo f mG ;rnf? ok@d aomf erlemESifhoifcef;pmrsm;udkvnf; &,lEdkiyf ga=umif; wifjyvdu k f
tHk ur_. vuf&t dS csed tf cgwiG f ppfwyftm; cE<mud, k f &ygonf?
t&vnf; wkducf kdu&f rnfqkdaom tcsufudk arhypf

40
umh'E
f ikd if aH wmfxal xmifa&;
c&D;-urf;
(1) xlaxmifvmcJv h kd@ b0wlcsif;qdk+yD; pmem jzpf+yD; rGwfpvif*% dk f;uGJawGeJ@ c&pf,mef
+yD;cJhwJh pufwifbm 25 &ufae@u tD&wf wma=umihaf wmh r[kwyf gb;l ? olu &efol bmom0ifawGvnf; &Sdw,f? olwdk@ ae
EdkifiHajrmufydkif; umh'fa'otkyfcsKyfa&; tjzpfowfrSwfxm;wJh tD&ef&J@e,fpyfrSm xdkif&m a'o[m a&S;tcgu yg&Sef;
e,fajrrSm vGwfvyfwJh umh'o f rRw EdkifiH ol@twGuftoHk;0ifr,fh r[mrdwfEdkifiH tifyg,mxJrSm yg0ifw,f? aemifrSm
awmf xlaxmifrvm;qdkwJh qENcH,lyu GJ dk wEdkifiHwdk;+yDqdk+yD; axmufcHvdkufyHk &yg atmfwdkriftifyg,meJ@yg&Sef;tifyg,m
umh'fa'oEW&tpdk;& (KRG) u OD;pD; w,f? ppfjzpf+yD; olwdk@a'otrsm;pku atmf
usif;ycJhw,f? rJay;cGifh&do S l 4 oef;eD;yg; b,fvdkyJajymajym tdrfeD;csif; wdkriftifyg,mxJ ygoGm;w,f? 1918
teuf 72 ausmf rJay;cJw h ,f? &mcdik Ef e_ ;f EdkifiHawG&J@tusyfudkifr_awGu pwifvm ckESpf atmfwkrd iftifyg,m yuGJwhJ tcsdef
90 ausmfu umh'fEidk fiHawmfxlaxmifzdk@ ae+yD jzpfygw,f? 'Da'oqD ava=umif; rSm tD&efu tJ'Da'oawG jyefawmif;
qENrJay;cJh=uw,f? rjzpfrae taumif ysHoef;r_awG ydwfyifvdkuf+yD jzpfw,f? ayr,fh taemufEdkifiHawGu ray;ygbl;?
txnf azmf&r,fhqENcH,lyGJ r[kwfbl; umh'fa'ou a&eHwifydk@r_awGudkvnf; atmfwdkriftifyg,mudk cGJjcrf;ypf&mrSm
(non-binding) vd@k ajym=uayr,fh umh'f ydwfqdk@ypfr,fvdk@wl&uDu +cdrf;ajcmuf wl&uD/ tD&wfeJ@ qD;&D;,m;EdkifiHawGxJ
a'otpdk;&uawmh [kwfw,fvdk@ qdk xm;w,f? umh'af 'ou a&eHyu kd v
f ikd ;f u umh'fawGaexdkiw f Jh a'oawG tpdwfpdwf
w,f? 'gayrJh csucf si;f vGwv f yfa&; a=u wl&uDukd jzwfomG ;wm jzpfw,f? 'gt h jyif uGJygoGm;w,f?
nmrSm r[kwb f J tD&wfA[dt k pd;k &eJ@ Edkiif H qD;&D;,m;udk wl&uDwyfawG 0ifcJhovdk vuf& Sdt csdefrSm umh'fvlrsdK;
opfxlaxmifa&;twGuf aqG;aEG;oGm; 0ifr,fv@kd vnf; wl&uDorRw tm'd0k rfu pkpkaygif; oef; 30 &Sdw,fvdk@ cef@rSe;f =u
r,fvdk@ qdkygw,f? tD&wfA[dktpd;k &u ajymygw,f? tD&wfuvnf; qENcH,lyGJ w,f? tD&efrmS 81 oef; (tD&efppk kaygif;
awmh 'DqENc, H lyJ[ G m w&m;r0ifb;l vd@k yJ rwdik rf D w&uftvdrk mS uwnf;u rdq k ;l vf vlOD;a&&J@ 10)/ tD&wfrSm 55 oef; (tD
&yfcHxm;ygw,f? r@eJ@'g[kcft=um;um;vrf;udk ydwfqdk@ &wf pkpkaygif;vlOD;a&&J@ 175)/ qD;&D;
'DqENc, H yl JG rusi;f yzd@k tD&wfA[dk xm;+y;D jzpfw,f? aemufxyfvnf; wyfawG ,m;rSm 17 oef; (qD;&D;,m; pkpkaygif;
tpd;k &u txl;owday;cJo h vdk ukvor*~ apv$wOf ;D r,fv@kd ajymxm;ygw,f? tD&ef vlOD;a&&J@ 97) eJ@ wl&uDrSm 147 oef;
eJ@ tar&dueftyg EdkifiHwumuvnf; eJ@ tD&wfw@dk [m e,fpyfudk olwk@d wyfawG (wl&uD pkpkaygi;f vlO;D a&&J@ 147) jzpf=u
tvm;wl xkwaf jymcJ=h uw,f? tdref ;D csi;f apv$wf+yD; yl;wGJppfa&;avhusifhr_awG y w,f? Edik if w
H um (trsm;pku Oa&myrSm)
wl&uD/ tD&efw@kd uvnf; tvm;wl owd vkyfae=u+yD jzpfw,f? a&mufaewJh umh'fvlrsdK; 2 oef;cef@ &Sd
ay;ovdk +cdrf;ajcmufra_ wGvnf; yvkycf Jh (2) w,f?
=uwm jzpfw,f? axmufcw H hJEkid fiqH dkvdk@ umh'fa wG[m ta&S@tv,f &Sn=f umvSwhJ ordik ;f wav#muf
tpPa&;vfwEdkifiyH J &Sdw,f? 'gvnf; ol ydik ;f a'orSm pwkwv Ol ;D a&trsm;qH;k vlrsKd ; rSm umh'fawG[m tESdrfcH/ typfy,fcH
ud, k fwkid fu Edkiif Hrhb
J 0uae Edik fiw H EdkifiH jzpfw,f? trsm;pku qGeef DrGwfpvifawG b0udk cg;oD;pGm cHpm;jzwfoef;cJh&w,f?

41
_ynfolhtm%m

udk,faexdkif&m a'oawGuae twif; awGaexdkifwJh wjcm;EdkifiHawGeJ@rwlbJ umh'f 300 000 udk qD;&D;,m;Edik fio H m;
tusyfajymif;a&$@cH&wmtjyif &uf&uf umh ' f/ yg&Se f ; eJ @ tD& efa wGt =um;rS m ray;bl;? qENjyyGJawG t}uD;tus,f jzpf
pufpufowfjzwfcH&wmvnf; renf; rsKd ;EG,fpkbmompum;eJ@ ,Ofaus;r_ qdkif +yD;rS 2011 ckESpfrSm olwdk@udk EdkifiHom;
ygbl;? &mawG tawmfuav; eD;pyfqufEG,fr_ ay;cJhw,f?
(3) awG &Sw d ,f? tD&ef&dS umh'af wG[m wl&uD tck qD;&D;,m;rSm jynfwiG f;ppf
tJ ' D v d k tzd E S d y f c H & wmawG eJ@ tD&wfrSmavmuf &uf&ufpufpuf jzpfvmawmh umh'ftwdkut f cH tzGJ@awG
a=umifh umh'af wG&@J awmfveS yf ek u f efra_ wG t=urf;zufzdESdyf rcH&bl;vdk@ qdkygw,f? [m yl;aygif;+yD; 2012 ckEpS frSm umh'fOD;pD;
vnf; r=umr=um ay:aygufcJh&w,f? 'gayrJh EdkifiHwumrD'D,mu tD&ef&J@ &uf aumfrwDukd zG@J w,f? tJ'v D ufatmufrmS
wl&uDrmS qdk 1925/ 1930 eJ@ 1938 wdk@rmS pufzdEySd fru_ dk odyfrazmfjywma=umifh vl jynfo@l umuG,af &;,lepfawG (Peoples
umh'fa wG& J@ ykefuefr_a wG ay:aygufcJh odyrf od=uwmvd@k wcsKd @uvnf; qdw k ,f? Protection Units YPG) zG J @w,f ?
w,f? 'gayrJh wl&uDtpdk;&u jyif;jyif; tD&efrmS vnf; umh'fawG&J@ ykeu f efr_ &Scd Jh olw dk @[m tpPv rf t pG ef ; a&muf t zGJ @
xefxefESdrfeif;cJhw,f? 1925 eJ@ 1938 w,f? 2011 ckESpfrSm umh'fajymufusm; (ISIS) awGudk vufprG f;jy wdu k fcu
dk fEkid f
ck E S pf t =um;rSm umh ' f vl r sd K ; 1 oef ; wyfz@JG (PJAK) udk tD&eftpd;k &u t}u;D =uw,f? tar&duefuvnf; vufeuf
ausm[ f m twif;tusyaf e&ma&$@ajymif; tus,fppfqifa&;awGvkyf+yD; ESdrfeif;cJh tyg tultnDawGay;w,f? 'Dvekd @J olw@kd
cH=u&w,f? umh'fbmompum;/ dk;&m w,f? t&yfom;awGtyg &maygi;f rsm;pGm [m umh'fa'otawmfrsm;rsm;udk xdef;
0wfpHkeJ@ umh'ftrnfoHk;cGihaf wGudkawmif toufqHk;_H;cJh=uw,f? umh'fwufu csKyfEidk fvm=uw,f? wl&uDuawmh 'Dvkd
ydwyf ifc&H w,f? umh'af wGaexdik w f hJ a'o v_yf&Sm;olawGudkvnf; tD&eftpdk;&u umh'fawG udk,fha'o udk,ftkyfcsKyfEdkif
awGudk ppftkyfcsKyfa&;a=unmxm;wm uGyfrsufypfavh&Sdygw,f? vmwmudk oabmrawG@yg? 'ga=umifh
1946 ckESpt f xd jzpfw,f? qD;&D;,m;rSmawmh ta&S@ajrmuf umh'af wG a&S@qufrwd;k Edik af tmif ,lza&;
'gayrJh umh'af wG&@J tHk uykeu f ef eJ@ ajrmufydkif;rSm umh'ftrsm;pk ae=u wD;jrpfumuG,fa&; 'dkif;ppfqifa&;qdk+yD;
r_awGuawm r&yfwo Hh Gm;ygbl;? vuf&Sd w,f? tvufyedk J@ 'rwfpuwfr@}uD;awG qD;&D;,m;jynfajrmufydkif;xJ wl&uDwyf
tcsdefrSmawmh umh'fawG&J@ ykefuefr_udk rSm aexdik w f hJ umh'v f lrsKd ;vnf; tawmf awG 0ifcJh=uw,f?
(PKK) qdkwJh tzG@J u OD;aqmifaew,f? av; rsm;w,fvdk@ qdw k ,f? qD;&D;,m;rSm qD; &D;,m;rSm&SdwJh umh'fawG
wl&uDtpdk;&u 'DtzGJ@udk t=urf;zuf vnf; umh'fbmompum; toHk;ycGiu fh dk [mvnf; tckvkd &&SdvmwJh tcGifhta&;
tzG@J tpnf;tjzpf owfrw S fa=unmxm; ydwfyifxm;w,f? uav;arG;zGm;vm&if udk vufvGwrf cHbJ +yD;cJhwJh pufwifbm
w,f? tar&duef/ Oa&mybHt k zG@J e@J aewd;k vnf; umh'fvrl sdK;emrnfeJ@ rSwfyHkwifciG fh 22 &ufae@u (tD&wfEidk fiH umh'f qENcH
ppfpmcsKyft zGJ@awGuvnf; tvm;wl r&Sdbl;? umh'fa'otrnfawGukd tm&yf ,lyrJG wdik rf D 3 &uftvd)k uGefref; a&G;
oabmxm;=uw,f? ukvor*~/ qGpZf m trnfajymif;ypfw,f? pD;yGm;a&;vkyfief; aumufyaJG wG usi;f ycJw h ,f? tD&wfumh'f
vef/ k&Sm;/ wkwfeJ@ tdENd,wdk@uawmh awG qdk&ifvnf; trnf[m tm&yf awGvkd olw@kd u vGwv f yfa&;a=unmwm
(PKK) udk t=urf;zuftzGJ@pm&if;xJ bmomeJ@ r[kwf&if cGifhrybl;? umh'f r[kwfwJht wGuf qD; &D; ,m;tpdk;&u
rxnfhoGif;=uygbl;? bmomoifausmif;awG cGirhf ybl;? pmtky/f vnf; [ef@wm;ydwfyifwm rvkycf Jhbl;?
tD&efEdkifiH ta&S@ajrmufbuf pmapmifpwmawGvnf; umh'fbmomeJ@ acsmacsmarG@arG@yJ +yD;pD;oGm;w,f? 'g+yD;&if
rSm umh'fawG&J@a'o wnf&Sdw,f? umh'f xkwfa0cGifhryyg? Ed0k ifbm 3 &ufae@rmS a'oaumifpD ud, k f
42
_ynfolhtm%m

pm;vS,af &G;aumufyv JG yk rf ,f? aemufEpS f yxrppfyJEG c$J Jhwht J zG@J ) uvnf; umh'af wG awG&J@ ESpf&mcsD EdkifiHrJhb0eJ@ tESdrcf H/ tzd
Zefe0g&D 19 &ufrSmawmh qD; &D; ,m; twGuf vHk caH &;Zkeu f kd tD&wfEikd if H twGi;f ESdyftowfjzwfcHb0u vGwfajrmufvdk
ajrmufydkif;&Sd umh'cf dkif 3 cktwGuf ygvD rSmyJ owfrw S af y;+yD; tD&wfav,mOfawG wJ@ qENu t&if;wnfvmwmjzpfr,f
refa&G;aumufyGJ usif;yrSm jzpfw,f? a&S@ rysHoef;&Zkeu f dkvnf; owfrSwfcJhw,f? qdw k muawmh tjiif;yGm;p&m r&Sdygbl;?
b,fvdkqufjzpfay:wdk;yGm;rvJ qdkwm umh ' fa jymufu sm;awG v nf ; 'gayrJh vuf&dS (KRG) &J@ orRw bmZmeD
awmh apmif=h unf&h rSmyg? touf a csmif o G m ;+yD ; 1991 ck E S p f (Barzani) [m umh'fawG&@J 'DrsdK;cspfpw d f
(4) atmufwdkbmrSm tmbDvfeJ@qlavref udk toHk;cs+yD; Edkiif Ha&;tjrwfxkww f ,f
tD&wfrmS vnf; umh'af wG&@J ykef eD,mwdk@udk odrf;EdkifcJhw,f? 1992 ckESpf vd@k pGyfprGJ _vnf; &Sdygw,f?
uefxur_awG[m pOfqufrjywfqo kd vdk arvrSm ygvDrefa&G;aumufyGJ usi;f yEdkif 2015 =o*kwfv 15 &ufae@
jzpfcJhw,f? tD&wftpdk;&uvnf; enf; cJ+h yD; umh'af 'otpd;k & (KRG) udk zG@J pnf; uwnf;u orRwbmZmeD&J@ oufwrf;
rsKd ;pHo
k ;kH zdEydS cf w
hJ ,f? 1980 ckEpS af wGtwGi;f Edik fcw Jh ,f?2003 ckESpfrSm tar&duef OD; [m jynfch +hJ yD jzpfw,f? umh'af 'o ygvrD ef
tD&wf - tD&ef ppfjzpfaecsdefrSmawmif aqmif+yD; tD&wfudk 0ifwdkufodrf;ydkuf trwfawGu ol@&J@orRwoufwrf;udk
umh'fawGtay: zdEdyS fppfqifwmawG r&yf awmh umh'af wGu aysmyf &JG i$ fyaJG wGe@J uqdk wd;k ay;zdk@ jiif;qefcJh=uw,f? 'gayrJh tJ'D
wef@cyhJ g? 1986 rS 1989 ckEpS f twGi;f rSm cJ=h uw,f? tultnDawGvnf; ay;cJh=u tcsed fu (ISIS) awG&@J &efu }uD;xGm;ae
tD&wftpdk;&u umh'af wGtay: t}uD; w,f? olwdk@xdef;csKyfwJhe,fajrudkvnf; wma=umifh orRweJ@ygvDreft=um; yd
tus,f ppfqifa&;vkyfchw J ,f? vlrsdK;wHk; wd;k cs@J Eikd cf w
hJ ,f? (KRG) &J@tm%mydik rf e_ @J yuQukd t&Sed o f wfxm;cJ=h uwm jzpfw,f?
owfjzwfr}_ u;D vd@k vnf; qd=k uw,f? umh'f ol@eJ@oufqdkifwJh Oya'awGudk tD&wf tckawmh (ISIS) awG&efu wpHkw&m
aus;&Gmaygif; 2 axmifausmf zsufqD;cH EdkifiH&J@ jyifqifa&;qGJwJh 2005 tajccH at;vm+yDrdk@ 'Dupd Pu a&S@wef;jyefa&muf
&w,f? umh'f 182 000 towfcH& Oya'rSm xnfhoGi;f jymef;Edkicf Jhw,f? vmaecsed jf zpfw,f? Ed0k ifbm 1 &ufae@rmS
w,f? 1991 ckEpS rf mS umh'yf ek u f efr_ yuG+J y;D 'Daemufydkif; 2014 ckESpfxJrSm ygvDrefeJ@ orRwa&G;aumufyGJusif;yzdk@ &Sd
umh ' fa 'o tawmfr sm;rsm;udk v nf ; (ISIS) awG tD&wfajrmufyikd ;f udk 0ifwu kd f w,f? tJ'DrwdkifrDav;rSm tckvkd qENcH
tD&wftpd;k &u jyeford ;f Edkicf hw J ,f? umh'f cdu k fch+J yD; zmvl*sm/ rdq k l;vfpwJh r@}uD;awG ,lyGJudk vkycf Jhwmyg?
vlrsdK; 15 oef;[m td;k tdrfpGef@cmG +yD; tdrf odrf;Edik fomG ;w,f? (ISIS) awGukd tD&wf aemuf+yD; touf 71 ESpf&Sd+yD
eD;csif; wl&uDeJ@tD&efudk xGufajy;cJh=u wyfawGeJ@twl umh'fvufeufudkiw f yfzGJ@ jzpfwJh bmZmeD[m umh'fordkif;rSm ol@
w,f? (Kurdish peshmerga) eJ@ tjcm;rsdK; emrnf wGifusefcJhcsifyHkvnf; &w,fvdk@
1991 ckESpf {+yDrSm ukvor*~ EG,pf w k yfawG jyefwu kd =f uw,f? 'ga=umifh qd=k uw,f? aemufwcsufuvnf; tck
u tD&wfumh'fawGtay: zdESdyfr_awGudk rdq k l;vfr@&J@ tpdwftydkif;wcsKd @[mvnf; tcg (ISIS) awG[m tD&wfEdkifiHxJu
qef@usifuef@uGuf+yD; zdEySd fr_awG csufcsif; umh'fawG xdef;csKyfr_atmuf a&mufcJh jyefqkwaf e&+yD; tD&wftpdk;&u e,fajr
&yfwef@zdk@eJ@ vlom;csif;pmemr_ tzGJ@ w,f? awG jyeford ;f Edik v
f mw,f? csnehf @J whJ tpd;k &
tpnf;awGukd tD&wfu vufczH @kd qH;k jzwf (5) b0uae wpHkw&m tiftm;jyefawmifh
csuftrSwf 688 udk csrw S fcw Jh ,f? tar tckvkd tD&wfumh'af 'otpd;k & vmwJh A[dktpd;k &jzpfvmcsed rf Sm umh'af wG
&duefOD;aqmifwJh !Gef@aygi;f tzGJ@ (1990 u umh'fEdkifiHawmfxlaxmifr,fqdk+yD; taeeJ@ zuf'&,fjynfe,f tcGifhta&;
=o*kwfrS 1991 azazmf0g&Dtxd tD&wf qENcH,lyGJvkyfvdkufwm[m umh'fvlrsdK; awG awmif;qd&k mrSm tcGit hf a&;awG odyf
43
_ynfolhtm%m

r&Edik af wmhb;l qdw k hJ tcsuu f tckvkd qEN


cH,lyGJudk usif;yjzpfapcJhw,fvdk@vnf;
qdkw,f?
(6)
'Da'o[m yx0DEdkifiHa&;t&
ta&;ygovdk a&eHeJ@ obm0"mwfaiG@
odu k }f uD; &Sad ewJah e&mrd@k ydrk +kd yD; ta&;ygwhJ
ae&m jzpfw,f? 'ga=umifh urBmhtiftm;
}uD;awG ajc_yftm;yifae=uovdk a'o
wGi;f tiftm;&Sd Edik fiaH wG=um;vnf; tm;
yifr_awG &Sdaeygw,f? ordkif;wav#muf
ydyuQawGrsKd ;pH+k yD; jyif;xefonf;oefvw S hJ
a'o jzpfygw,f?
ppf a t;acwfu qdkA D,uf eJ@
tar&duefwdk@&J@ tm;yifr_[m 'Da'orSm
vnf; tvGefjyif;xefonf;oefcJhw,f?
tmz*efrSm qdkAD,ufu axmufcHtm;
ay;wJh tpdk;&udk ykeu f efwdkufcu dk fzk@d tar w,f? tar&duefu ol@=oZmcsJ@z@dk u; ,lu&def;rSm k&Sm;u cyfjywfjywf udkif
&duefu ppfaoG;utzGJ@awG arG;jrLtm; pm;wm 'Da'owae&mwnf;rSm r[kwf vdkuw f ,f? cdkif;rD;,m;udk k&Sm;EdkifiHxJ
ay;cJhw,f? tJ'Dvdk tzGJ@awGuae bif yg? urBmtESH@ jzpfygw,f? ,l*dkqvm; jyefodrf;oGif;w,f? ol@tdrw f cH g;0 a&muf
vm'if&J@t,fvfudkif'geJ@ wmvDbefpwJh AD ; ,m;qd k tpd w f p d w f u G J o G m ;w,f ? ae+yDrk@d rudkiv
f dk@vnf; rjzpfawmhyg?
tzG@J awG ay:aygucf hw J m jzpfw,f? tpGef; abmvfuefEdkifa Z;&Sif; (Balkaniza- ta&S@tv,fyikd ;f rSm tar&duef
a&muftpPvrf tzGJ@awG&J@ rlvtpvdk@ tion) qdkwJh a0g[m&awmif ay:vmcJh u ol@=oZmrudkufwJh tpdk;&tzG@J awGudk
qdk&rSmyg? w,f? ta&mifawmfvSefa&; qdkwmawG wzGJ@+yD;wzGJ@ ta=umif;trsdK;rsdK;jy zwfcs
1989 qdkAD,uf,leD,H yuGJ vnf; acwfpm;cJw h ,f? tJ't D a&mifawmf aecJhwm jzpfw,f? tmz*efeJ@ tD&wfrSm
awmh tar&duefu tcGifhaumif;,l+yD; vSeaf &;awGuae tar&duefe@J taemuf ol@pwd fuuftpd;k &awG wifc+Jh yD;+yD? 'gayrJh
ol@=oZmcHe,fy,fawGudk rD;uke, f rf;ukef udk ,dr;f wJt
h pdk;&awG ay:ayguv f mw,f? tmz*ef e J @ tD & wf [ m tck c sd e f x d
wdk;csJ@ygawmhw,f? yifv,fauG@ yxr k&Sm;[mvnf; zdkz&Jjzpf aemufqkwaf e wnf+idrfr_ r&Sdbl;? tpGe;f a&muft=urf;
ppfyGJudk tar&duefOD;aqmif+yD; qifE$J cJ&h &mu aemufydkif; wpHkw&m jyefvnf zuftzGJ@awG[mvnf; 'Da'orSm ae&m
w,f? tar&duefrmS 911 ta&;jzpfawmh xdef;!dEdkif+yD; tm;jyefawmifhvmawmh tawmfrsm;rsm; jyef@ae+yD?
t=urf;zufwu dk zf sufa&;udk ta=umif;jy tar&duefu ol@ukd 0dik ;f ywfz@kd vkyaf ewm tJ'v D dk ol@a=umifh a'owckv;Hk
+yD; tar&d uef O D; aqmif w Jh ppf y G Ja wG awGudk jyef+yD;awmh &ifqdkifvmEdkiw f ,f? 0kef;okef;um; jzpfaewmawmif tar&d
'Da'orSm tawmrowf jzpfvmawmh Oa&myrSm ol@udk0idk f;ywfz@dk vkyfaewmudk uefu Zufu;rowfEkid fb;l ? qD;&D;,m;
44
_ynfolhtm%m

tD&wf umh'fa'ovlxkqENcH,lyGJ

rSm twdu k tf cHawGukd 0iftm;ay;ulnw D ,f? oltm;ay;aewJh tzG@J wcsKd @[mvnf; tpGe;f a&mufawG jzpfw,f? (ISIS) awGvnf;
0ifvmawmh tajctaeawGu ydq k ;kd vmawmhw,f? 'kuo Q nfawG oef;eJ@csD xGuaf jy;wmawG jzpfvmw,f? aemuf k&mS ;uvnf;
tar&duefudk v$wfxm;ay;vdk@ rjzpfawmhbl;qdk+yD; qD;&D;,m;rSm 0ifygvmw,f? 'ga=umifh qD;&D;,m;tmqwftpdk;&vnf;
toufacsmifoGm;w,f?
'Da'orSm tJ'Dvdk 0ke;f oke;f um;jzpfaewm[m umh'af wGtwGuaf wmh tcGit hf cgaumif;wckvdk jzpfcw Jh ,f? txufrmS
azmfjycJhovdk 'DtajctaeawGatmufrSm olwdk@&J@ tcGifhta&;/ a'oe,fy,f pwmawGudk wdk;csJ@&,lEdkifcJhw,f? tckawmh
yxrOD;qH;k umh'Ef ikd if x
H al xmifz@kd ajcvSr;f udak wmifvrS ;f vdu
k +f yD jzpfw,f? 'gayrJh yxrajcvSr;f rSmudyk J tusyq
f u
kd af e&+yD jzpfw,f?
yxrOD;qH;k aom umh'Ef kid if aH wmfw&yf ay:aygurf vm;ray:aygufz;l vm;qdw k mudk ,wdjywfawmh rajymEdik af o;yg? urBmt h iftm;
}uD;awGe@J a'owGi;f tiftm; (regional power) awG&@J tm;yifre_ @J ydyuQawG b,fvjdk zpfay:vm=urvJ/ b,fvt kd iftm;pkz@JG r_
topf (realignment) awG jzpfvm=urvJqdkwmawGtay:rSm rsm;pGmwnfraSD ew,fvdk@yJ ajym&rSm jzpfygw,f?
5 - 10 - 2017

45
wjynfvH;k ae&mtESHtjym;rS rD;ar$;zkd
owif;eJrh Swfcsuf vkyf&awmhw,f? 'ga=umihf 9 11
}uKdwifwyfvSefoHukd
xkwfv$ifah wmhwmyJ? 'DwyfveS foHukd
tapm}uD;uwnf;u
ydyuQ rD;ar$;wm&J t"du }uKdwifvkyx f m;wmyJ? ck
usa&mufoGm;cJh&w,f? jynfwGif;ppfukd
ypfrw S [f m tzdEySd cf H vlrsKd;aygif;pkH aemufyikd f;usawmh
wk;d csJ@+yD; wkdif;&if;om;jynfolrsm;ukd
jynfolvx l k jzpfw,f rGwfpviftokdi;f t0kdif;ukda&m/
owfjzwf/ o,HZmwawGukd
Ak'<bmom t0ef;t0kid f;rSmyg
awmifwGif;}uD;eJ wjcm;+rKdawGrSm xkwaf &mif;cspm;vku d fwm
wzufeJwzuf &efr;D yGm;atmif 2
qlylzsuq f D;r_jzpfatmif zefwD;oGm;wm urBmhtqif;&JqHk;EkdifiHb0
zufpvk;H ukd &efrD;awmufavmifapwJh
awG&w,f? tpDtpOf&Sd&dS zefwD;wmyJ? usa&mufoGm;cJh&+yD? tckvnf;quf+yD;
owif;ykdcsufawG vkyv f m=uw,f?
t&ifvkyfaeustwkdif; wkid f;jynftm%mukd tirf;r&
umvkHac:a&;/ ppfwyfu
aemufuG,fuae apckdif;vkyfoGm;wmyJ? vkdcsifae=ujyef+yD)
u,fwif&Sifvyk fa&;qkdwm bmvJ?
'g[m t=urf;zufzsufq;D r_ a':cif0kdif;=unfwkdawmif
'DcsKyf z,f&Sm;a&;jzpfw,f? ppftkyfpek J
trsKd;tpm;wck jzpfw,f? 'g[m xGuv f _yf&Sm;w,fqakd wmh
=uHzGHwkdu tm%mukd
omref=unhf&if rGwfpvif bmoma&;rD;ar$;aeusolawG
wif;jynhfusyfjynhf
trkef;yGm;a&;ukdom ajcpkHwufpkH xGuv f _yf&Sm;wmyJ?
qkyfuikd fEikd fa&;jzpfw,f? 'Dtajctaeukd
OD;wnfcsufxm;a&;vkd xifp&myJ? ajcqif;ysKd;uwnf;u
olwkdbmvkd 'gavmuf oJ}uD;rJ}uD;
r[kwfb;l ? &ckdit f a&;rSmvnf; Akv
d frif;atmifvi_d fqDoGm;+yD; ppfwyfukd
vkdcsiaf e&wmvJ?
t=urf;zufr_ wkduzf suaf &; yihf&w,f? wu,fu &ckdirf Sm
2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyu kH kd
OD;wnfcsufoufoufeJ rD;&_;wefaqmif xdefxdefnD;zkd
jynfolawG&J@qef@usirf _ wae@wjcm;
rGwfpvifrkef;wD;a&;oufouf rD;wkwfukd vufqihu f rf;o,f,laewm
jrihfwufvmaevkd@ jzpfw,f? 'DcsKyfrSm
OD;wnfcsufvdk xifp&myJ? r[kwfbl;? r[kwfb;l ? rD;ysKd;zkd rD;p
tm;enf;csufawG b,favmuf&Sdygap?
'DvkdzefwD;zkd@twGuf vlpHk tiftm;pkH oGm;awmif;wmyJ? jynfypGufzufra_ wG
jynfolawGu ppfwyfeJ@ =uH@zGH@ygwDtay:
xGufatmf&w,f? =uHzGHygwD 0ifvmEkid fatmif taemufwHcg;ukd
rkef;wD;&GH&Smr_u avsmhusroGm;bJ ykdrkd+yD;
xGufatmf&w,f? [ay;xm;wmyJ? tJ'DrD;puae ck
t&Sdefjrihfvmvkd@jzpfw,f?
OD;oef;aX;xGufajym&w,f? &ckdifrSm tdrfawG &GmawG
('DcsKyftpk;d &vufxufrSm t&if
(olajymwmu wkdi;f jynfysufawmhr,f/ rD;avmifaewmyJ? rD;avmifaecsdeef J
tpkd;&vufxufu rormr_awG
'DcsKyf tok;H rusbl;/ ppfwyfu,frS tcsdefudu k f umvkHac:a&;ukd
vmbfpm;r_awG
&r,fqw kd Jh oabmyJ? wkdif;jynfukd ppfwyftokdi;f t0kdif;tyg tm;vkH;u
ykdrkdyGihftefxGufvmwmvnf;
acsmufxJusawmhrmS rkd@vkd@qkd+yD; oHukef 0kdif;atmfay;=uw,f? &ckdirf Sm
ta=umif;wck jzpfw,f?)
ppfwyfu tm%modrf; wkdi;f jynfukd rD;awGavmif&Hak vmufeJ ppfwyfu
jynfolw&yfv;kH u 2008 zGJ@pnf;yku H kd
tkyfcsKyfvmvkdufwm od=um;rif;vkd qif;u,fvkd
ykrd kdqef@usifvm=urSm/ vlxktm;eJ@
zGH@+zdK;r_tedrhfqHk;EkdifiHb0 r&ao;bl;? 'Dawmh
46
2008 tajccHOya'ukd wku d fy0GJ if
wGef;vSefvm=urSm olw@kd }uKdjrifw,f?
owif;eJrh Swfcsuf
olwkd@ 'gukd a=umuf&GH xdwv f efw,f?
olwkdtm%mukd wrdepf
wpuUefav;awmifrS
rpGefv$wfcsifbl;/ wjym;zk;d rS olwkd tm%mukd &mE_ef;jynhf qd=k uygw,f? rav;&Sm;aiG
tm%mcGJray;csifbl;? 'Dawmh vuf0,fydik fykdif qkyfukdifEkdif+yDqd&k ifawmh
jydKvJoGm;wm[m ol@vufcsufvdk@
xGufayguftjzpf olwkdvkyfEkdiw f mu jynfywkdif;jynfawGukdjzpfjzpf rav;&Sm;0ef=uD;csKyfu pGyfpcGJ Jhw,f?
wkid f;jynfudk r+idrfroufjzpfatmif wjcm;tiftm;pkawGukdjzpfjzpf xdik f;EdkifiHuawmh ol@udk
rD;ar$;ay;wmyJ? 'grS olwkdppftkyfpek J atmufusKdawmif;yefwm/ pD;yGm;a&;ppf&mZ0wfaumif
ppfwyfu u,fwif&Sijf zpfr,f? 'l;axmufwmawmif vkyfzkd0efav;rSm vd@k awmif orkwfchyJ gw,f?
'Daemuf tm%mukd tjynhft0 r[kwfbl;? olwkdtm%m 'ghtjyif ol[m
jyefcsKyfuikd fr,f? tzdESdyfcHjynfov l lxu
k kd wnfjrJa&;twGuf bmrqkd vkyfr,hf Edkiif Ha&;avmurSmvnf;
wqihfw;kd zdEdyS ftkyfcsKyfr,f? 'gyJ? ppftkypf k jzpfw,f? 0ifupm;wwfwma=umifh
'D&nf&G,fcsuf 'DO;D wnfcsuftwGuf olwkd ydyuQ rD;ar$;wm&J t"du emrnfyk=d uD;vmwm jzpfygw,f? 1970
vkyfae=uwmyJ? ypfrSwf[m ckESpfrsm;eJ@ 1980 ckESprf sm;rSm ol[m
olwkdrtkyfcsKyf&awmhwJhtcsdefus&if rGwfpvifrkef;wD;a&;oufouf yGifhvif;tzGJ@tpnf; (open societ-
wkdif;jynfr+idrfroufjzpfvdrhfr,fvkd r[kwfb;l ? tzdEySd fcH vlrsKd;aygif;pkH
ies) awGukd ta&S@Oa&myEdkifiHawGrSm
OD;ode;f pdef }uKdwifajymoGm;cJhwmvnf; jynfolvlxkukd wqihfwkd; zG@J cJhw,f? uGefjrLepfpepfjydKuGJwmrSm
'gyJ? zdESdyef if;acsa&;om jzpfw,f? tJ'DtzGJ@awG&J@tcef;u rao;bl;vdk@
'Dvkd wkdif;jynfr+idrfrouf qdk=uygw,f?
rD;avmifapatmif zefwD;r_twGif; a*smhq;dk a&mhpf/ pyGwfepfeJ@ vwfwavm&cdik t f a&;tcif;eJ@ywfouf+y;D
&ckdifrSm a'ocH wkdi;f &if;om;awG/ OD;uduk vkd di_ f owif; 2 yk'rf Sm qdk;a&mhp&f Jemrnf
[dENLawG rGwfpvifawG ygvmwm awG@vdu k f&ygw,f? wyk'fu
aoaus=uw,f? usef pyGwfepfowif;aqmif;yg;jzpfjyD;
wkdif;jynf&Jae&mtESHtjym;rSm bDvseH molaX;=uD;a*smhqdk;a&mhpf aemufwyk'fuawmh ppfwyfxkwf
ydyuQawG/ &efr;D awmufavmifra_ wG (George Soros) [m jr0wDowif;pmrSm jzpfygw,f?
azmfaqmifEkdifcJh&if wjynfvH;k u urBmausmfyk*~dKvf}uD;yg? pyGwfepfrSmygwJhaqmif;yg;u
tzdEdSyfcH vlrsKd;aygif;pkH jynfoal wG csr;f omwmoufoufa=umifh k&Sm;odyHtu,f'rD/
aoausqkH;&_H;=u&OD;r,f? emrnf=uD;wm r[kwfygb;l ? ol[m ta&Swdkif;avhvma&; okawoetzJG/
olwdk &nf&, G fcsuaf tmifjrifr,fqd&k if aiGa=u;aps;uGufawG ta&Sawmiftm&S/ =opa=w;vseJ@
jynfolawG ppftkyfcsKyfr_atmufrSm uarmufurjzpfatmifvkyfjyD; ork'N&mydkif;qdkif&mA[dkXme&J
wqihfwd;k +yD; ESpfaygif;rsm;pGm qufvuf tjrwfxGufatmifvkyfEdkifol jzpfw,f? 'gdkufwmwa,mufjzpfwJh
rw&m;zdESdyfwmawG cH=u&OD;r,f? 1997 tm&SaiGa=u;aps;uGuf 'rDx&Drdkp&maumhAfeJ@
tusyftwnf;[m ol@vufcsufvdk@
47
owif;eJrh Swfcsuf 'Dvdk jynfe,f0ef=uD;csKyfuk,
av,mOfay:txd
d fwkid f

atmufusaemufusc+Hy;D oGm;awG@&w,fqw kd m
tckrSyJ =um;zl;ygawmhw,f?
k&Sm;jynfol@rdwfo[m, wuUov dk f/ &SmazGygw,f? +yD;&if 'Dxu J rS OD;udkudkvi_d ftaeeJ@ ajymr,fhajym
r[mAsL[majrmufavhvma&;eJ@ ydyuQwckudkxkwf+yD; tJ'gukyd J tckavmufav;eJ@wif &yfraebJ
a&Stvm;tvmoHk;oyfa&;tzJGu uvmatmif vkyfwwfygw,fqdk+yD; bmtusKd ;awGar#mfuk;d +yD;
'kwd,'gdkufwm tufa*:csef;aumhAfu &Sif;jyygw,f? tckvdkoGm;awG@&wmjzpfw,f/ 'gayrJh
'rDx&Dtufa*:csef;aumhAfwdk@&J 'guawmh k&Sm;ynm&SifawG&J rSef;csufe@J ESr;f xGuf b,fvdkrudkufbJ
&ckdifta&;qdkif&m oHk;oyfcsuu f dk tjrifjzpfygw,f? jzpfoGm;&w,fqdkwmawGudkyg
azmfjyxm;wmyg? &ckdifta&;[m pufwifbm 8 &ufae@u wqufwnf; zGifhajymygvdk@
jynfwGif;a&;jzpfw,f? 'gayrJh jr0wDrD'D,m*ku wdkufwGef;vdkuf&ygw,f?
jynfyEdkifi}H uD;awGuvnf; &ckdifjynfe,fta&;eJ@vHkjcHKa&;tjrifqdkwJh
'DjynfwiG f;ydyuQudk 0ifpGufzuf+yD; pum;0dkif;wck jyKvkyfcJhygw,f?
EdkifiHwuma&;&m ajrmufu&dk ;D ,m; ta&;,lyw
d q
f k@d r_eJ@
upm;ae=uw,fvdk@ olwk@d u
okawoDOD;udkudkvdi_ feJ@ ylwif&J rSwcf suf
qdyk gw,f? 'DtxJrSm a*smhqdk;a&mhp&f J
yg0ifpu G fzufr_vnf; &Sdw,fvdk@ jyifopfynm&Sif*smhufyDvdkuf'gwdk@
qdkygw,f? OD;aqmifaqG;aEG;cJh=uw,f? ajrmufu&dk D;,m;&J
qd;k a&mhpf &efyaHk iGaxmufyHh ay;xm;wJh tJ'Dpum;0dkif;aqG;aEG;yGJudk tEkjrLAHk;prf;oyfazmufcGJr_a=umifh
tzJGtpnf;awG trsm;}uD;yg0ifwJh jr0wDowif;pmu pufwifbm 9 ukvor*~vHkjcHKa&;aumifpDu
Burma Task Force [m 2013 &ufae@uae pufwifbm 12 ta&;,lydwfqdk@r_topfawG
ckESpfuwnf;u jrefrmEdik fiHta&; &ufae@txd tcef;quf azmfjycJhwm csrSwfvdkufjyefygjyD? 'Dydwfqk@d rr_ Sm
wufwufuuudkv_yf&Sm;ae+yD; jzpfygw,f? OD;udu k dkvd_ifajymwJhtxJrSm ajrmufudk&D;,m;udk
olwdk@trnfwyfxm;wJh a*smhq;dk a&mhpf[m Armjynfukd 2 avmifpmqDwifoGi;f wmeJ@
rGwfpvifvlenf;pktay: }udrv f moGm;a=umif;/ xkwfukeftxnfawGudk
vlrsKd;wHk;owfjzwfaer_udk &yfwef@ay;zdk@ ppfawGudkvnf;a&mufa=umif; yrm%uef@owfwmawG yg0ifw,f?
edkifiHwumtodkuft0ef;udk ygygw,f? ppfawGa&mufwJhtcgrSm ydwfq@dk r_topfawG csrSwfvku d fvdk@
tultnDawmif;cHwmawG a*smhqk;d a&mhpfu av,mOfay:uawmif ajrmufudk&;D ,m;u ol@&J
vkyfaew,fv@dk qdkygw,f? aemuf+yD; rqif;a=umif;/ tJ'Dtcsed fu wma0;ypf'Hk;ysHprf;oyfr_eJ@
qd;k a&mhpf[m Edkiif HwEdkifiu
H dk &ckdifjynfe,f0ef=uD;csKyf OD; (AdkvfcsKyf) tEkjrLAHk;prf;oyfr_awG
ajcOD;vSnfhwJhtcg tJ'DEidk fi&H J armifarmiftek f;u av,mOfay:txd &yfwef@oGm;rvm;qdkwmuawmh
bmoma&;/ vlrsKd;a&; 'grSr[kwf oGm;awG@&a=umif;awGudk oHo,jzpfp&myg? tckvdk ydwfqdk@ra_ wG
vlr_a&;tjrifrwl/ 0d0g'uJGawGudk tawmfav;rcHcsdrcHomeJ@ csrSwfvdkuf ajrmufuk&d D;,m;uvnf;
ajymoGm;wmudk zwfvu dk f&w,f? xyf+yD;prf;oyfazmufcGJvdkufeJ@
48
oHo&mvnfaewm =umvSyg+yD?
1994 ckESpfwkef;u
owif;eJrh Swfcsuf
tar&duefe@J ajrmufu&kd ;D ,m;t=um;rSm
oabmwlnDcsufwck &cJzh l;w,f?
ajrmufu&dk D;,m;bufu
vnfywfaewJh v#ypf pfxkwf tEkjrLpufkH 2 Hkvnf; avmhcf[drmwif (Lockheed
tEkjrL"mwfaygif;zdkpufHkwHkudk raqmufay;jzpfcb Jh l;? ukeu
f sp&dwf Martin) &J@ pawmh&S,f,maps;awG
ydwfay;r,f? tEkjrL"mwfaygif;zdkpufHk rwwfEdkifwma=umifhvdk@ qdkw,f? 'Dvedk J@ wufvmwmudkvnf; jrif=u&w,f?
2 Hk aqmufvyk faewmudkvnf; 'DoabmwlnDcsuf ysufcJhw,f? 'Dppfp&dwfawGawmh tukefcHEdkif=uwm
&yfqdkif;vdkufr,f? aemufawmh tckjzpfaewJh ydwfqk@d vku d f awG@&jyefw,f?
('DtEkjrL"mwfaygif;zdkawGu - azmufcGJprf;owfvku d f tckaemufqHk; ydwq f dk@ta&;,lr_csrSwfzdk@
tEkjrLvufeufxkwfvkyfEdkifw,f?) oHo&mjyefvnfvmcJhwm jzpfw,f? tar&duefu pdik f;jyif;aecsderf Sm
tJ'DpufHkawGtpm; tckawmh k&Sm;orRwylwif&J@ ajympum;u
tEkjrLvufeufxkwfr&wJh (light ajrmufuk&d D;,m;&Jwma0;ypf'Hk;u rSwfavmufom;avmufjzpf+yD;
water) tpGrf;xufvmovdk jy\em&J@aomhcsufudkvnf;
v#yfppfxkwftEkjrL"mwfaygi;f zdkpufkH 2 aemufqHk;prf;oyfazmufcGJwJh 'kwf'kwx f d azmfjyEdkifw,f?
Hk 2003 ckEpS f t+yD; tar&duefu tEkjrLAHk;uvnf; ol@rSwcf suu f awmh -
jyefaqmufay;r,f? 'D=um;xJrSm tiftm;}uD;w,fvdk@qw dk ,f? quf'rf[lpdefeJ@tD&wf
ajrmufudk&D;,m;vdkwJh tar&dueforRwx&rfheJ@ bmjzpfoGm;ovJqdkwm
v#yfppfpGrf;tiftwGuf tar&duefu ajrmufudk&;D ,m;=um;rSm vlwdkif;rSwfrd=urSmyg? [lped fu
avmifpmqDaxmufyHhay;r,f? avppfyu GJ vnf; jyif;xefvmcJhw,f? zsuftm;jyif;vufeuf (WMD )
csrSwfxm;wJh ta&;,lydwfqk@d ra_ wG wcsdKuawmh xkwfvkyrf _awGudk pGef@v$wfvdkufw,f?
kyfodrf;ay;r,f? wwd,urBmppfjzpfawmhrwwf 'gayrJh olaum ol@rdom;pkyg
t=urf;zufpepfusifhoHk;wJhEdkifiH ajymvm=uw,f? towfcH=u&w,f? vlrr,f
pm&if;xJuvnf; y,fzsufay;r,f? 2 awmifuk&d D;,m;rSm tar&duef&J@ uav;i,fav;awGyg
Edik fiH qufqHa&; yHkrSefjzpfatmif H muG,fa&; (Thadd) pepfawG
'H;k ysu towfcHch=J u&w,f? ol@ajr;i,fav;
wnfaqmufoGm;r,fpwJh tcsuaf wG csxm;vmw,f? x&rfhuawmh typfowfcH&w,fqw dk mvnf;
yg0ifw,f? ukefusp&dwfudk u|efawmf,w Hk ,f? EdkifiHvnf;
'gayrJh tar&duefbufu awmifudk&D;,m;uvnf; tzsufq;D cH&w,f?
avmifpmqDydk@ay;wmrSmvnf; r#cH&r,fvdk@qdkw,f? 'ghtjyif ajrmufuk&d D;,m;uvnf; 'gudk
r=umr=umaESmifhaES;cJhw,f? ppfvufeufypPnf;awG owdxm;rdrSmyJ? owdvnf; &aerSmyg?
wjznf;jznf;eJ@ ydk@awmif a':vmbDvsHeJ@csD+yD; a&mif;ay;OD;r,fvdk@ ydwfqdk@ta&;,lr_wcsdK@ csrSwfwmeJ@
rydk@ay;Edkifawmhbl;? qdkw,f? zsuftm;jyif;vufeufxkwfvkyfr_awGudk
tpm;xdk;aqmufay;r,fqdkwJh tar&duefvufeufukr`%D}uD; ajrmufudk&D;,m;u

49
odoGm;Edkifawmhwm jzpfygw,f?
owif;eJrh Swfcsuf zkef;ydwfxm; (power off) wJh
tcsdefrmS awmif zkef;u
tvkyfqufvkyaf ew,fvdk@ qdkw,f?
a=umufp&m raumif;ygvm;?
pGef@v$wfvdkufr,fvdk@ qufoG,fa&;twGuaf um u,fvD&@J zkef;udk b,folu
cifAsm;xifovm;? 'gudk owif;tcsuftvuf &,la&;tjyif xdk;azmufxm;ovJqdkwmawmh
(quf'rf[lpdefjzpf&yf) azsmfajza&; twGufvnf; rod&yg? 'gayrJh ta&S@Oa&myrSm&Sw d Jh
ajrmufuk&d D;,m;u b,fawmhrS toHk;0ifvSw,f? 'ga=umifh aewdk;wyfzGJ@0ifawG&J@
arhrSmr[kwfbl;qdw k m aocsmw,f? vl}uD;vli,fra&G; vufudkifzkef;awGudk
'DudpPrSm prwfzke;f oHk;=uawmhwm jzpfw,f? k&Sm;azmufxGif;orm;awG (hackers)
b,fvdkta&;,lydwfqdk@r_rsdK;urS aumif;usdK;awG rsm;vSovdk u 0ifazmuf+yD; tcsut f vufawG
toHk;usrSm r[kwfovdk qd;k usdK;vnf;&Sdw,f? udk,zfh kef;udk &,laew,fqdkwJh pGyfpJcG suaf wGvnf;
tusdK;&v'fvnf;&Srd Sm r[kwfbl;? ta0;u wpHkwa,mufu &Sdygw,f?
rae@u usGefawmf&h J xd;k azmuf0ifa&mufjyD; ud, k frodbJ 'Dowif;rwdik frDav;uvnf;
vkyfazmfudkifzufwa,mufudk trdef@ay;apcdkif;aevdk@&w,f? tar&duefvHkjcHKa&;at*sifpD (NSA) rS
ajymcJhovdkygyJ? ud, k fajymor#/ vkyo
f r# uefxdkufwmwOD;oHk;wJh uGefysLwmrS
ajrmufudk&D;,m;awG[m rSwfwrf;,lxm;jyD; tJ'DvlqD xdyfwef;v#dK@0SuftcsuftvufawG
olwdk@vkjH cHKr_&d+S yDvdk@ r,lq&ao;oa&G tukefydk@ay;w,f? cd;k ,lzk@d k&Sm;azmufxGif;orm;awGu
'Dvkyfief;awGudk pGef@v$wfrSm r[kwfbl;? r=umao;cifuyJ tJ'Dvdk zkef;udk umpygpuD;Adkif;&yfpfumuG,fa&;
jrufom pm;=uvdrrfh ,f? wJh? azmufxiG f;cHvdkuf&wJh owif;wyk'f taysmhxnfudk toHk;jyKcJhw,fqw dk Jh
zwfvdkuf&w,f? zkef;ydkif&iS fu owif;xGufvmygw,f? 'ga=umifh
xl;ayr,fh rqef; tdrfjzLawmft&m&SdcsKyf *|efu,fvDwJh? tar&dueftpd;k &u k&mS ;ukr`%Dxkwf
'Dae@acwfrSm tvdrRmypPnf;awG olzkef;ajymor#wifru vlcsif;awG@ umpygpuD;Adkif;&yfpfumuG,fa&;
aygrsm;w,f? tvdrRmzkef; (smart pum;ajymaewmawGudkyg taysmhxnfudk tpdk;&XmeawGrSm
phone)/ tvdrRmvufywfem&D toHzrf;xm;owJh? aemuf+yD; toHk;rjyKzd@k ydwfyifcJhw,f?
(smart watch)/ tvdrRmwDAGD olb,fae&m tar&duefudk k&mS ;u axmufvSrf;wJh
(smart TV) pojzifh a&mufaew,fqdkwmudv k nf; owif;awGcsnf;rdk@ tar&duefuaum
trsdK;aygif;pHkygw,f? tJ'yD pPn;f awG&J@ ae&mjypepf (GPS) a=umifh k&Sm;udk raxmufvrS f;bl;vm;vdk@
toHk;0ifr_uvnf; tHhrcef;ygyJ? twdtusodaew,f? oluvnf; ar;p&may:vmygw,f? k&Sm;rajymeJ@
vufudkizf ke;f qdk&if r&Sdrjzpf ypPnf;vdk tdrfjzLawmft&m&SdcsKyfqkad wmh wurBmvH;k udk axmufvSr;f aew,fv@dk yJ
jzpfaew,f? zkef;eJ@rsuEf Sm orRwx&rfheJ@ ajym&rSmyg? tar&duefvk+H cHKa&;
rcGmEdik fjzpf=u/ oGm;av&m ,lomG ;=ueJ@ r=umr=umawG@ae&wmjzpfvdk@ at*sifpu D pEdk;'if zGifhcsvdkufvdk@
jzpfaew,f? orRw&Sad ewJh ae&mudkyg tar&dueftpdk;&
aqG@aqG@ckejf zpfcJh&wmyg? ol@
50
r[mrdwfawGjzpfwJh jAdwed f/
*smreDwk@d u 0ef=uD;csKyfzkef;awGygrusef
owif;eJrh Swfcsuf
=um;jzwfc;dk em;axmifcJhwmawG
ay:oGm;vdk@ tdkbm;rm;
rsufESmysufcJh&w,f r[kwfvm;?
Edik fi=H uD;awG tckvkd tjyeftvSef ol@tpdk;&tzGJ@0ifawGvnf; Centre) jzpfae+yDvdk@
owif;axmufvSrf;aecJh=uw,fqdkwm csrf;omray;ygbl;? tckaemufqHk; &Dywfbvpfueftxufvw $ af wmftrwf
=umvSjyD jzpfygw,f? acwfu twG,fcHvu dk f&oluawmh abmhaumfum (Bob Corker) u
cdek J@pmydk@wJhacwf r[kwfawmhvdk@ EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;&ufpfwDvmqif rSwfcsufcsvku d fwm jzpfygw,f?
enf;ynmawGom jzpfygw,f? ajrmufudk&;D ,m;ta&; tdik fusLqdkawmh 'Dwavmav;rSmyJ
ajymif;vJxl;jcm;oGm;wm jzpfygw,f? ajz&Sif;zdk@ awmifudk&;D ,m;odk@ tdik fusLta=umif;ajymcJhwmwckudk
xl;ayr,fh rqef;ygvdk@yJ ajym&ygr,f? c&D;xGufaepOfuvnf; owd&rdygw,f? Armjynf
tcsdejf zKef;raeeJ@ wDvmqif vdk@ ppfwyfxGuft&m&Sd}uD;wOD;u
wGpw f mrif;om;}uD;x&rf/h ajymcJw h ,f? tckwcgawmh ol (x&rfh) ajymcJhwmyg? olu
ae@v}l uD;xde;f XmeeJ@ [m wDvmqifxuf wyfrawmft&m&Sd}uD;awG tm;vHk;
tdik u f sLjrifo
h rl sm; ^m%f&nf!ef;udef; tdkiu f sL tdik fusLjrifh=uolawGcsnf;yJ vdk@
tar&duef&Jvuf&SdorRwx&rfh[m ydjk rifhw,fvdk@ ajymvdkuw f m jzpfw,f? ajymvdkufwmyg? (aocsmatmif
vlr_uGe, f ufwGpfwm (Twitter) t&ifuvnf; ol[m orRwbk&Sf/ orRw}uD;x&rfhqDrSm
oH;k &wmudk orRwtdkbm;rm;wdk@tyg tppftaq;cH=unfh=uzdk@
tvGefpdwfygolwOD;jzpfw,f? tawmfrsm;rsm;udk tdkiu f sLedrfholawGvdk@ t=uHay;vdkygw,f? vDuGrf,luawmh
wGpfwmrif;om;=uD;vdk@awmif a0zefcJhzl;ygw,f? jrefrmppfacgif;aqmifawGudk 2007
ajym&rSmyg? wGpfwmoHk;wmrSmvnf; tdrfjzLawmfjyef=um;a&; ckESpfwkef;u
vlpHkwufpHkeJ@ vSnfh&efjzpfz@dk oH;k aeovdk twGif;0efuawmh wDvmqifudk tckvdk jyif;jyif;xefxefa0zefcJh&mrSm
jzpfaeygw,f? ol@jynfwiG f; ajymwm[m orRw=uD;u rdu
k froJ lawG/ xHkayayEdkiof lawG/ olwdk@eJ@
owif;XmeawGeJ@ &efjzpfvu dk f/ t&$ef;azmufwmoufoufygvdk@ qufqH&wm vlaorsm;eJ@
'Drdku&ufacgif;aqmifawGeJ@wifrubJ ajz&Sif;ygw,f? pum;ajym&ovdkyJvdk@ ajymcJhzl;ygw,f?)
&Dywfbvpfuefacgif;aqmifawGeJ@yg tckvdk eHygw0f rf;orRw}uD;u 'Dtwdkif;qd&k ifawmh Armjynfu
&efjzpfvdkuf jzpfaewmyg? ajymcsif&majymvdkuf/ ppfAdkvfcsKyf}uD;awG Hk;wuf=uwJh
Edik fiHwumacgif;aqmifawGvnf; vkyfcsi&f mvkyfvdkuf jzpfaewmudk ppfHk;udkvnf; trnfopfay;rS
rvGwf=uygbl;? tdrfjzLawmf0efxrf;eJ@ jzpfawmhrSmyg? eHygwf0rf;vkyfcsif&m
ajrmufuk&d D;,m;acgif;aqmif tpdk;&tzGJ@0ifawGu vkyfaewmudk 0dki;f xdef;ae=uwm
H lom; (little trsdK;rsdK;zmax;ae=u&wm jzpfw,f?
uif*sHKtef;udkawmh 'H;k ysv r[kwfavawmh ae@v}l uD;xdef;Xme
rocket man) vdk@ 'ga=umifh tdrfjzLawmfvnf; vd@k trnfay;zdk@awmh rjzpfaybl;?
avSmifajymifac:cJhwmyg? ae@vl}uD;xdef;Xme (Day Adult Care b,fvkd trnfay;=u&if aumif;rvJ?

51
ArmjynfuGefjrLepfygwD
A[dk0g'jzef@csda&;Xmeu xkwfa0onf

You might also like