Prawa czowieka i ich ochrona

Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej

WSP im. Heleny Chodkowskiej

 ARTYKU 4
1. Nikt nie moe by trzymany w niewoli
lub w poddastwie.
2. Nikt nie moe by zmuszony do
wiadczenia pracy przymusowej lub
obowizkowej.
3. W rozumieniu tego artykuu pojcie
Pracy przymusowej lub obowizkowej
nie obejmuje:
 a) adnej pracy, jakiej wymaga si zwykle w
ramach wykonywania kary pozbawienia wolnoci
orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykuu 5
niniejszej Konwencji lub w okresie warunkowego
zwolnienia;
b) adnej suby o charakterze wojskowym, bd
suby wymaganej zamiast obowizkowej suby
wojskowej w tych krajach, ktre uznaj odmow
suby wojskowej ze wzgldu na przekonania;
c) adnych wiadcze wymaganych w stanach
nadzwyczajnych lub klsk zagraajcych yciu lub
dobru spoeczestwa;
d) adnej pracy ani wiadcze stanowicych cz
zwykych obowizkw obywatelskich.
 TRE
Zakaz niewolnictwa
Zakaz poddastwa
Zakaz pracy przymusowej (obowizkowej)

Szczeglnie drastyczne przypadki

podporzdkowania i eksploatacji
 Zakaz niewolnictwa i poddastwa
art. 4 ust. 1

Charakter absolutny zakazu brak klauzul

limitujcych
Charakter niederogowalny art.15 ust. 2
Konwencji
 Zakaz pracy przymusowej bd
obowizkowej
art. 4 ust. 2 i 3

Z jednej strony absolutny charakter zakazu

Z drugiej strony pewne sytuacje wyczono z
zakresu pojcia pracy przymusowej
(obowizkowej) poprzez tzw. technik
enumeracji negatywnej
 wspczesne niewolnictwo

Handel ludmi, eksploatacja dzieci, kobiet

oraz nielegalnych imigrantw

Konwencja Rady Europy w sprawie dziaa

przeciwko handlowi ludmi, sporzdzona w
Warszawie dnia 16 maja 2005 r.
Dz.U. 2009 nr 20 poz. 107
Siliadin przeciwko Francji (skarga nr 73316/01)
Wyrok ETPCz z 26 lipca 2005 roku

Pani Siliadin, obywatelka Togo, przybya do Francji w

1994 roku z zamiarem studiowania, jednak zamiast
tego musiaa pracowa jako pomoc domowa w
prywatnym domu w Paryu. Jej paszport
skonfiskowano, przez kilka lat pracowaa bez
wynagrodzenia 15 godzin na dob, bez dnia wolnego.
Pani Siliadin zarzucia, e staa si niewolnikiem w
domu.
 Europejski Trybuna Praw Czowieka uzna, e pani Siliadin
nie zostaa zniewolona, poniewa jej pracodawcy, mimo e
sprawowali nad ni kontrol, nie mieli "rzeczywistego
prawa wasnoci wobec niej umniejszajcego j do rangi
przedmiotu. Stwierdzi jednak, e prawo karne
obowizujce w danym czasie nie chronio jej wystarczajco
i cho zostao zmienione w pniejszym terminie, nie
znajdowao zastosowania do jej sytuacji. Trybuna
stwierdzi, e Pani Siliadin bya przetrzymywana w
poddastwie, z naruszeniem Artykuu 4 (zakaz
niewolnictwa, poddastwa, pracy przymusowej lub
obowizkowej) Europejskiej Konwencji Praw Czowieka.
 Niewolnictwo i poddastwo
Sytuacja, w ktrej jednostka znajduje si w
stanie cakowitego i permanentnego jej
uzalenienia
Niewolnictwo jest stanem czy pooeniem
jednostki wzgldem ktrej stosowane jest
postpowanie w caoci lub czci wynikajce
z prawa wasnoci
 Prawo midzynarodowe
praktyki zblione do niewolnictwa:
Niewola za dugi
Paszczyzna
Przyrzeczenie za on bez prawa sprzeciwu,
wydanie za m za wynagrodzeniem, przekazanie
kobiety innej osobie w zamian za wynagrodzenie
lub w ramach spadku
Oddanie dziecka za wynagrodzeniem bd
bezpatnie w celu wyzyskiwania takiego dziecka
lub jego pracy
Poddastwo
Sytuacja totalnego uzalenienia osoby bez
moliwoci zmiany swego statusu sytuacja
prawna lub sytuacja faktycznego
podporzdkowania
 Rnica midzy niewolnictwem a
poddastwem
Nieostra
Intensywno podporzdkowania
 Dobro chronione
i zakres podmiotowy
Art. 4 ujty w formie zakazujcej ustanawia prawo
podmiotowe zapewniajce ochron przeciwko
wymienionym w nim formom eksploatacji
Podmiot uprawniony osoba fizyczna
Podmiot zobowizany pastwo czonkowskie, ktre
ponosi odpowiedzialno za wszelkie dziaania lub
zaniechania swoich organw, funkcjonariuszy czy
przedstawicieli
Obowizki pozytywne w zakresie dziaa podmiotw
prywatnych wyjanianie, ujawnianie i ukaranie sprawcw
 Obowizki pozytywne pastw
Stworzenie odpowiednich ram prawnych o
charakterze prewencyjnym:
Prawno-karne regulacje ustanawiajce sankcje za
tego rodzaju dziaania
Administracyjno-socjalne regulacje dotyczce tych
form dziaalnoci gospodarczej, dla ktrych tego
rodzaju praktyki s najbardziej typowe
Regulacje imigracyjne przeciwdziaajce
sprowadzaniu ofiar z zagranicy
 Podejmowanie dziaa operacyjnych dla
ochrony ofiar lub potencjalnych ofiar handlu
ludmi i innych niedozwolonych praktyk
Przeprowadzenie dochodzenia we wszystkich
sprawach, w ktrych takie praktyki wystpiy
 Praca przymusowa lub obowizkowa
Brak definicji
Odwoanie do prawa midzynarodowego:
Konwencja nr 29 MOP wszelka praca lub usugi wymagane
od jakiej osoby pod grob jakiejkolwiek kary i do ktrych
dana osoba nie zgosia si dobrowolnie
Konwencja nr 105 MOP zobowizanie do zniesienia pracy
przymusowej lub obowizkowej, zakaz korzystania z niej
pod jakkolwiek postaci: jako rodka nacisku lub
wychowania politycznego, jako sankcji za pogldy, metody
mobilizowania czy wykorzystywania siy roboczej dla celw
rozwoju gospodarczego, jako rodka dyscypliny pracy, kary
za udzia w strajkach, rodka dyskryminacji rasowej,
spoecznej, narodowej albo religijnej
 Orzecznictwo ETPCz
Praca wykonywana pod przymusem fizycznym
lub moralnym, pod grob jakiejkolwiek kary
i wbrew woli osoby zainteresowanej, ktra nie
wyrazia na ni zgody
szerokie rozumienie pojcia pracy fizyczna,
umysowa, wypenianie wiadcze (usugi)
 Zgoda zainteresowanego
Praca wykonywana dobrowolnie nie moe by
uznana za prac przymusow lub
obowizkow
Dobrowolno ? (podjcie, przerwanie)
Dodatkowy wymg: danie wiadczenia
pracy ma niesprawiedliwy i opresyjny
charakter bd wykonywanie pracy nakada
ciar, ktrego mona byo unikn
 Nie stanowi pracy przymusowej
Wprowadzenie 2 letniego nakazu pracy dla modych
dentystw
Naoenie na adwokatw i aplikantw obowizku
wiadczenia pomocy prawnej z urzdu osobom ubogim
Naoenie na notariuszy obowizku redukowania opat
pobieranych od niektrych typw klientw
Ograniczenie wysokoci zasiku dla bezrobotnych w
razie odmowy podjcia pracy wskazanej przez wadze
Uzalenienie transferu pikarza od uiszczenia wysokiej
kompensaty dla jego poprzedniego klubu
Praca bez wynagrodzenia -wolontariat
Prezentacja zostaa przygotowana w oparciu o publikacj:

L. Garlicki (red.) Konwencja o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych

Wolnoci, Tom I, komentarz do art. 1-18.
Wyd. C. H. Beck, Warszawa 2010.