CC HNH THC NH DU TIU IM THNG TIN

TRONG CU VN LI THOI TRUYN NGN NGUYN HUY THIP

(The specify the forms of marking information focus in the sentences of
Nguyen Huy Thieps dialogue)

Tm tt
Bi vit tm hiu v cc hnh thc nh du tiu im thng tin trong cu vn li thoi truyn
ngn Nguyn Huy Thip. Da trn d liu kho st c, bi vit ch ra ba hnh thc nh du tiu
im thng tin quan trng c th hin qua li thoi: tiu im thng tin c nh du bng hin
tng ngn iu; tiu im thng tin c nh du bng hnh thc t vng v tiu im thng tin
c nh du bng hnh thc cu.
T kha: thng tin c, thng tin mi, tiu im thng tin, cu trc thng tin, cu ting
Vit.
Abstract
The paper explores forms of marking information focus in the sentences of Nguyen Huy
Thieps dialogue. Based on survey data, the paper focuses on three ways to specify the forms of
marking information focus in characters dialogue: information focus is marked by prosody,
information focus is marked by vocabulary and information focus is marked by asentence form.
Key words: given information, new information, information focus, information structure
Vietnamese sentence.

1. Cu trc thng tin v du hiu nhn bit tiu im thng tin

Theo cch hiu truyn thng, cu trc thng tin (CTTT) dng ch s phn
on cu trc ca cu theo v th thng tin. Mt yu t no ca cu thng c
coi l mi (tc l mang thng tin mi (TTM) nu n thng bo mt ni dung m
ngi ni cho l khng c mt trong thc ca ngi nghe lc sp ni. Cn ci
c hay ci cho sn (hay thng tin c (TTC)) l ci m ngi ni cn c vo tnh
hung ca cuc i thoi m c on l ang c mt trong thc ca ngi nghe lc
mnh sp ni.
cp n CTTT ca cu, gii Vit ng hc xoay quanh cc khi nim c bn:
Thng tin mi (new information), Thng tin c (given information), Tiu im thng
tin (information focus). Trong , vic xc nh tiu im thng tin (TTT) l vn
tr nn quan trng hng u cho vic phn tch cu ting Vit t bnh din l thuyt
CTTT.
Theo Lambrecht, TTT c biu hin v mt hnh thc qua cc phng tin
ngn iu, cc du hiu ng php c bit, qua hnh thc ca cc thnh t c php.
[2,19]
Nhn chung, vic xc nh tiu im trong cu kh d v n ni bt trn trc kt
hp v trc i v so vi cc yu t ngn ng lin quan v c nh du bng cc
phng tin ngn ng nh ng iu, mt s yu t t vng hoc thay i v tr cc
thnh phn cuChng ti tp hp thnh 4 du hiu c bn nhn bit TTT.
1.1. Da vo hnh thc trnh by ca ngn ng
Trong cc chc nng ca giao tip, c mt chc nng ht sc quan trng l chc
nng thng tin. Nhng khng phi bao gi thng tin cng c truyn t t ngi
pht ngn n ngi th ngn mt cch hiu qu. Bi trong qu trnh giao tip, thng
tin cn b chi phi bi nhiu yu t tc ng khng mong mun t bn ngoi. Chnh v
vy cc hnh thc ngn ng c vai tr rt ln trong vic h tr nh danh thng tin,
gip qu trnh truyn t thng tin t pha ngi pht ngn n ngi th ngn c

1
hiu qu hn. Hn na, trong ngn ng ni, TTT c nh du bng s nhn mnh
ca trng m cng iu th trong ngn ng vit, s nhn mnh ny c m ha
bng hnh thc trnh by ca ngn ng.
Vn hnh thc trnh by ngn ng y c th c xem xt 2 gc : hnh
thc thun ty ngn ng v hnh thc h tr ngn ng. i) hnh thc thun ty ngn
ng c thc hin thng qua s hin din ca cu ch. c th l cch vit hoa cc
t, l cch dng du cu: ...; -; ; ,..?.! nh du TTT. i) hnh thc h tr ngn
ng c th l c ch (to, nh), kiu ch khc thng...
V d:
(a) Tun ti thi mn iu kin, cu m 4 im th khng c nhn bng tt
nghip.
(b) Sinh vin ra trng cn c k nng mm mi d xin vic.
Mn iu kin, 4 im, k nng mm l nhng thnh phn c nhn mnh,
ng vai tr l TTT. Nhng t ny c nhn mnh ngm mt s i chiu vi
nhng t khc c th thay th n cng v tr y trong cu: mn iu kin ch khng
phi mn chuyn ngnh, 4 im ch khng phi 5 im, k nng mm ch khng
phi k nng cng.
Trong ngn ng ni s nhn mnh th hin thng qua trng m cu cn trong
ngn ng vit s nhn mnh th hin qua hnh thc thun ty ngn ng (du ngot
kp v d b) v hnh thc h tr ngn ng (kiu ch in nghing v d a). Trong
lnh vc bo ch, ngn ng truyn thng th cch nh du TTT ny hiu qu ng
k.
1.2. Da vo ngn iu
Theo Nguyn Hng Cn [3], [4],[5], phng tin ngn iu nh du TTT in
hnh nht l trng m cu (sentence stress). Trng m c th c dng nh du c 3
loi tiu im (hi, khng nh, tng phn) nhng mc ni bt v trng m 3
loi tiu im y c s khc nhau. Cng v tr cui cu nhng tiu im tng phn
c nh du ni tri v mt trng m hn tiu im hi v tiu im khng nh.
Ngoi trng m, TTT cn c nh du bng ng iu c bit l nhng trng
hp tiu im trng c cu. V d: p v cng t quc ta i!; Chy nh ng T
ri!
Nguyn Th Thanh Huyn [6], da vo 3 chc nng ng dng ca ng iu,
trng m nh du TTT: i) ng gi thng tin, bng cch nhm thng tin thnh
nhng khc on khc nhau. V d // Ti cng s/ ngi ta ni ra/ ni vo ch.//
Mnh ni mt, / ngi ta ni hai,/ ni ba//; ii) tiu im ha thng tin, bng trng m
cng iu. V d: Hm nay m mua o cho Minh (Ch khng phi cho Nam), Hm
nay m mua o cho Minh (Ch khng phi mua cp sch); iii)cung cp thng tin hm
n bng ng iu tnh thi c bit vi s kt hp ca trng m cng iu, thng tin
c th c gii m theo chiu tch cc hoc tiu cc ty vo ng cnh v thi c
ch ca ngi ni.
Ng iu l c trng ca cu, trng m l c trng ca t, hai yu t ny c
ng vai tr quan trng trong vic ch xut TTT.
1.3. Da vo t vng
* Harris cho rng hnh thc c php thng lin h thng tin c bao gm: i)
ng danh t (cc n v t vng c cp n ln th 2, cc n v t vng l
nhng trng ng ngha ca cc n v t vng trc ); ii) i t (i t dng theo

2
php trng lp, i t dng theo php ngoi chiu). Trong ting Anh, s c mt ca 2
mo t A v THE cng xc nh c tnh trng c mi ca thng tin.
* Theo kin gii ca chng ti, v hnh thc t vng, nhn bit TTT, cn c
th da vo t hi ch- kh ch, tr t, ph t.
+ T hi ch - kh ch
T hi ch - kh ch nu xt v mt ng ngha th nhng t ny c xem l
thng tin c v trong pht ngn, khi c nhng t ny xut hin th pht ngn khng
cn mang TTM na v nhng s vic c ni ra c trong thc ca ngi nghe
( ni ra ri).
V d: (1) N li b nh ra i.
TTT

(2) Thm ngi cht v nn dch.

TTT
v d (1) ngi a ra pht ngn nh v thng tin vic n b nh ra i l
thng tin m ngi nghe bit, v n tng b nh i ri. Ln ny n li b nh ra
i th t hi ch li nh du phn t ng i sau n chnh l TTT m ngi ni
mun thng bo.
i vi v d (2) cng tng t, ngi a ra pht ngn nh v thng tin vic
ngi cht v nn dch l chuyn xy ra v ngi nghe bit ri. By gi thm
ngi cht nn dch th t kh ch thm nh du thnh phn pha sau l TTT ca
pht ngn.
Chng ta c th hnh thnh quy tc th nht v nhn din TTT theo hnh thc
t vng: Nu trong mt pht ngn c xut hin t hi ch hoc kh ch th thnh phn
theo sau t hi ch kh ch chnh l TTT.
+ Tr t
Tr t c 2 loi: tr t tnh thi v tr t nhn mnh. Tr t tnh thi biu th tnh
cm v tr t nhn mnh c tc dng nhn mnh thng tin. Cu trc ng ngha - ng
dng c bn ca tr t nhn mnh gm cc thnh t: i) nh du nh v thnh phn
c nhn mnh (ngha l ch ra cho ngi nghe bit thnh phn thng tin no, b
phn thng tin no c ngi ni ch tm nhn mnh); ii) Biu th s nh gi ca
ngi ni v tm quan trng ca thng tin c nhn mnh.
thnh t th nht, tr t trc tip nhn mnh vo thnh phn i sau n, thnh
phn m n ph thuc v mt ng php.
V d: (1) Chnh anh ang thin ng
TTT
(2) n cn b cng phm lut
TTT
thnh t th hai, vic dng tr t nhn mnh gn lin vi s nh gi ca
ngi ni v ngha quan trng, v tnh ng lu ca mt thnh phn thng tin no
. Xt trong ni b CTTT, tr t nhn mnh tc ng vo nhng yu t khc nhau
no trong cu s lm thay i im nhn tiu im.
V d:
(1) Chnh ngi dn tham gia ngn chn hng c, hng gi trn lan.
TTT
(2) Ngi dn tham gia ngn chn chnh hng c, hng gi trn lan.

3
 TTT
Tr t nhn mnh quy nh kiu hon cnh s dng, quy nh lun c cc thao
tc tng ng, cc bnh din xut pht v hng ngi ta trong vic x l TTT. T
, chng ta c th hnh thnh quy tc th hai v nhn din TTT theo hnh thc t
vng: Nu trong mt pht ngn c xut hin tr t th t hp t ng ng sau tr t
m tr t nhn mnh chnh l TTT.
+ Ph t
Ph t l nhng ph t i km vi ng t v tnh t th hin cc ngha ng
php, cch thc, mc hay kt qu ca hnh ng, hot ng. Cc ph t ch thi
gian (, s, ang, va, mi.), ch s tip din ng nht (cng, cn, c, li, vn,
u)v.v. c tc dng ch xut TTT.
V d:
ca hng ang bn xe my y.
TTT
Thng tin bn xe my l TTM, l TTT.
Vi ph t ang, cu ni trn cn c thm cc ngha:
- Vic ca hng bn xe my l vic quan trng i vi ngi nghe, l vic m c
l ngi nghe ang quan tm, ch i.
- Ca hng ch bn xe my trong mt giai on nht nh.
- Mau ra mua!
Bn thn cc ph t ch s tip din ng nht mang ngha lp li. Tuy nhin,
ci hnh ng hoc trng thi lp li y vn l mt im nhn v mt thng tin.
V d:
Ngoi ba mi tui, th vn cha c chng.
TTT
Ging vi trng hp t hi ch - kh ch, thng tin th cha c chng vn d l
TTC (bi ngi nghe bit). Nhng trong trng hp ny, khi i sau ph t vn, th
thng tin cha c chng tr thnh TTT ca pht ngn. Bi ngoi gi tr thng bo,,
ph t vn cn mang gi tr tnh thi: theo nh gi ca ngi ni, vic ngoi 30 tui
m vn cha c chng l mun so vi chun thng thng. iu ny lm nn tnh mi
v mt thng tin. Chng ta c th hnh thnh quy tc th ba v nhn din TTT: Nu
trong mt pht ngn c xut hin ph t th thnh phn theo sau ph t chnh l
TTT.
1.4. Da vo hnh thc cu
Hnh thc ng php ca cu c coi l phng tin nh v thng tin cng
nh l c s minh ha TTT. Ty tng hon cnh v tm th ngi giao tip s c
nhng c cu c php thch hp c la chn.
+ Tnh lc (ellipsis) l th php rt gn hnh thc cu bng cch loi b bt cc
thnh t khng quan yu v mt thng tin trong CTTT ca cu. Tnh lc s to nn
cc CTTT b nh du v mt cu trc (khng hon chnh). Trong CTTT, xt theo tnh
quan yu v thng tin, phn c s c th b tnh lc cn TTT th khng th tnh
lc.
V d : (1) i khng? (Cu // i khng?)
Khng i. (T // khng i)
(2) Cu mun ung g?
C ph. (T mun ung //c ph)

4
 (Ghi ch: C s//tiu im)
2 v d trn, nhng thnh phn thng tin CS v khng quan trng nn b
tnh lc. Cu ch cn li phn TTT.
+ o trt t cng l phng tin nh du TTT. Nguyn Hng Cn phn bit
2 loi o trt t khc nhau.
Tin o: c to thnh bng cch chuyn thnh t c chc nng tiu im khi
v tr cui cu (khng nh du) ln v tr u cu (nh du).
V d : a. ng T mng ai vy?
b. ng y mng tt c mi ngi. ng y mng c ti.
ng y mng tt c mi ngi. C ti ng y cng mng3.
Hu o: c to thnh bng cch chuyn thnh t c chc nng tiu im v
tr u cu (khng nh du) xung v tr cui cu (nh du).
V d: a.Trong lp ny ai hc gii nht?
b.Trong lp ny anh Bnh hc gii nht
Trong lp ny hc gii nht l anh Bnh3.
Trong CTTT ca cu, TTT l thnh t quan trng nht biu th phn thng tin
m ngi ni gi nh l ngi ni v ngi nghe khng cng chia s. V vy phn
tch CTTT ca cu hay phn bit mt CTTT ny vi mt CTTT khc, iu quan trng
l phi nhn din c TTT ca cu.
2. Cc hnh thc nh du TTT trong li thoi truyn ngn Nguyn Huy Thip
Cn c vo nhng thnh qu nghin cu ca cc nh ngn ng i trc Dip
Quang Ban, Nguyn Hng Cn, Trn Kim Phngv da trn ngun ng liu kho
st (2240 li thoi nhn vt trong 26 truyn ngn Nguyn Huy Thip), chng ti tng
hp thnh cc hnh thc nh du T c s dng trong li thoi truyn ngn
Nguyn Huy Thip.
2.1. TTT c nh du bng hin tng ngn iu
Trn phng din li ni th T th hin s nhn mnh ca trng m cng
iu. Cn trn phng din vn t, th l s trnh by khc thng: in m, in
nghing, kiu ch, s dng du cu
Vic xc nh TTT trong truyn ngn Nguyn Huy Thip da vo hin tng
ngn iu tng i kh khn bi n l vn t, khng phi li ni, khng c du hiu
c th r rng. Tuy nhin, da vo chc nng ng dng ca ng iu cng c th nhn
ra c T nh s phn on, ng gi thng tin (tc l nhm thng tin thnh nhng
khc on khc nhau). Qua kho st, chng ti thy c 18 li thoi, chim 1,1%.
V d:
Cng I...// Cng RT...//Cng KH NG// nhng ri c NHN
VO MT BN TR CON M SNG
(Sng d lm)
Ci cm bp in b h, cha nhiu ln nhng c t hm li c ngi b in
git n tht, lo Kin b in git, bn chi: "Cha chng my, chng my M HI
ng//. Chng my mong ng CHT//nhng TRI C MT, ng cn SNG LU".
(Khng c vua)
Ngi ni nhm thng tin thnh cc khc on khc nhau, chng ta d dng
xc nh c v d (1) T l: i, rt, kh ng, nhn vo mt bn tr con m
sng. v d (2) T l: m hi, cht, tri c mt, sng lu.
2.2. TTT c nh du bng hnh thc t vng

5
 trn, chng ti gii thuyt ba hnh thc t vng nhn bit TTT tng
ng vi ba quy tc c hnh thnh. Vy TTT nhn bit qua hnh thc t vng bao
gm: t hi ch kh ch, tr t, ph t.
Theo kt qu thng k, c 339 li thoi c nh du bng hnh thc t vng,
chim 21,7%.
2.2.1. T hi ch kh ch
T hi ch kh l mt hnh thc nhn din TTT nhng qua kho st th ch
c 38 trng hp s dng.
V d
Khim vt vo chn bt mt bao ti nng. Sinh hi: Li LNG ? Khim khng
tr li, i ln nh, ng vo bung Sinh thy Cn ang ngy kh kh.
(Khng c vua)
ng Tr th di: hai thng y th phi cn lu mi v! C phi n ba gi
sng chng n mi v. Con b San bo: Th b li MT NG HT C M HM
NAY
(Nh sng khi bay)
Ti hi ngi n b, t mun mua pho tng. Ngi chng trng mt: Khng
bn u. N l gia bo y!. Ch ta khng nhn, nhn v pha ngi chng ri ni:
Khng ly tin u! Nu c tin n li I MUA THUC PHIN.
(Quan m ch l)
Thnh phn ng sau t hi ch li: lng, mt ng ht c m, i mua thuc
phin, chnh l TTT ca pht ngn.
2.2.3. Tr t
Tr t c 2 loi: tr t tnh thi v tr t nhn mnh. Tr t tnh thi biu th tnh
cm v tr t nhn mnh c tc dng nhn mnh thng tin.
Tr t c chc nng biu th s nh gi ca ngi ni v ngha quan trng
ca thng tin c nhn mnh, tc l ngm khng nh mt quy tc s dng tr t:
tr t nhn mnh bao gi cng nhn mnh vo t hp t ng ng sau n. Vy nn
cc tr t nhn mnh l du hiu cho thy nhng t ng ng sau chng l TTT.
Di y l 10 tr t nhn mnh nh du TTT trong truyn ngn Nguyn Huy
Thip vi 160 lt dng m chng ti kho st c: chnh, ch, ng l, c, nhng,
m, l, mi, chc, c.
C th thy s lng c th cc tr t qua biu 3.1

Biu th hin s lng tr t nh du tiu im

6
 - Chnh: nhn mnh vi sc thi xc nhn.
V d:
Cui cng ti ni, thc ra cng v qu bc mnh vi thi kin quyt c chp
ca anh: Th anh c bao gi ngh rng chnh TI giu i pho tng ny khng? C
th v mc ch ny hay mc ch khc?
(Quan m ch l)
- Ch: nhn mnh vi sc thi khng nh c gii hn.
V d:
nh cau my p: "Ta ch VN VN C BA THC T CHN THY
THI."
Ln bo: Cha cng cn nhiu c hi nghe ht, nhng c hi dit Ty Sn ch
C MT.
(Kim sc)
- ng l: dng nhn mnh vi sc thi xc nhn.
V d:
C gio thp ln, c khun mt vung vc tn l Kim mt sng ln: Em
tng nghe n tn ng. Nu ng ng l NH VN th em cho tr.
(Quan m ch l)
- C: dng nhn mnh vi sc thi khng nh s bao hm.
V d:
Phong bo: Ti giao t u tm tn, giao n u ly tin n y, sao bo
ni mt ng lm mt no?. An bo: ng Tn Dn ly tin c HAI MI
TN.
(Git mu)
- Nhng: dng nhn mnh, vi sc thi khng bnh thng v s lng.
V d:
An hi: C bao nhiu mui?. Phong bo: Tm tn. ng Tn Dn giy ny:
Cht, ta tha thun vi nhau nhng HAI MI TN c m.
(Git mu)
B Hai Thoan hi: Chng my m xem my qu?. Hai con b con li ci
ngt ngho: Nhng SU QU b !
(a so sang sng)
- M: nhn mnh, sc thi khng bnh thng.
V d:
Ch Thc ch tay vo mt anh Bng mng: Bc tht d man, chn n th ny
m KHNG CHY CHA g ?. Anh Bng ci mt, tht tht khc: B ch bo
em lm g c?
(Nhng ngi th x)
- L: nhn mnh vi sc thi khng nh.
V d:
Cn nh nh thm, oi x Cn ra, ng chn trc mt Sinh, tay cm con
dao lm lm rt kh: Ct i! Anh m ng vo c y l TI CHM LIN!
Sinh v con dao, ni kh: Ct i. Anh n gn y l TI GIT Y!
(Khng c vua)
- Mi: dng nhn mnh, s lng hn hp.
V d:

7
 M Nng ci ngng ngu: C nh cn mi BA MI NGN NG. Hay
tao bo thng Nng mang con g ra ch bn?
(Chn tru ct c)
- Chc: dng nhn mnh vi sc thi d on.
V d:
oi ci: Chc N N h?. Cn khng tr li.
(Khng c vua)
- C: dng nhn mnh, mang sc thi tip din.
V d:
ng Bng sang thm. ng ni: B y c XOAY NGANG, XOAY DC trn
ging nh th ny l gay go lm y!.
(Tng v hu)
2.2.3. Ph t
Ph t l nhng ph t i km vi ng t v tnh t th hin cc ngha ng
php, cch thc, mc hay kt qu ca hnh ng, hot ng. Ph t ch thi gian
v ph t ch s tip din ng nht c tc dng ch xut TTT.
Di y l nhng ph t nh du TTT trong truyn ngn Nguyn Huy Thip
m chng ti kho st c: , ang, s, cng, cn, vn. Vi 140 lt nh du,
chng ta c th thy s lng ph t c th qua biu 3.2.

Biu th hin s lng ph t nh du tiu im

- Nhm 1: ph t ch thi gian: , ang, s. dng ch quan h thi gian vi
qu trnh hay c trng trong cch phn ng ca t duy. Ph t (24 ln)
V d:
C Phng hi ti: Anh i MY NGY RI?
Ti ni, t dng nc mt a ra: Ti i su thng nay ri
(Con gi thy thn)
Ph t ang(13 ln)
V d:
B Lm hi: Tra ri, my b chu cha nu cm ?
Ci Khanh trong bp bo: Con ang NU
(Bi hc nng thn)
Ph t s(14 ln)

8
 V d:
Thi chi: M my! Gi ly ci mi! ng s CHO MY SC TIT CHO
XEM.
(Con gi thy thn)
- Nhm 2: Ph t ch s tip din ng nht biu th qu trnh c trng ko di,
lin tc hoc lp li: cng, cn, vn.
Ph t cng(45 ln)
V d:
Sinh y ra, oi hn hn: Ti ni trc, th no ti cng NG C VI
SINH MT LN. Ni xong i ra, Sinh bt khc.
(Tng v hu)
C gio M a mt nhn c con gi.C con gi bit bn ln i ra ngoi sn.
B n ngy xa cng L THANH TRA GIO DC. C gio M th tho.
(Sng d lm)
Ph t cn(26 ln)
V d:
V ti bo: Ti cn HAI CON GI C
(Tng v hu)
Ph t vn(19 ln)
V d:
Thot ci, thy b Hot bng ln mt mm lng ln, c c mt a pho
nn n. Mi mm tm chanh, mi rau hng thm lng. B Hot ci bo
Thm: Ch vn BIT CH THCH MN NY
(Ma Nh Nam)
2.3. TTT c nh du bng hnh thc cu
Vi 1230 li thoi c nhn din T bng hnh thc cu, chng ti phn chia
hnh thc cu CTTT thnh 2 trng hp: nh du v khng nh du.
2.3.1. Vi trng hp khng c nh du thng th trt t CS -T trng vi
trt t - thuyt nn c th da vo cu trc thuyt xc nh u l phn c s
v phn TTT.
Trong truyn ngn Nguyn Huy Thip, li thoi nhn vt c cu trc T ng
sau CS chim s lng ln bi trong hot ng giao tip, thng thng trnh t thng
tin s c m ha theo kiu CS ng trc T ngi nghe d nhn bit.
V d:
Khi n cm, m Sc c thy Chiu ng ngi khng yn, mi hi: Bc// B
NHT HCH ?
Chiu bo: Ti//B BNH HOA LIU.
(Git mu)
(Ghi ch //THUYT; C s - TIU IM)
a. Trng hp c nh du v hnh thc cu m chng ti mun cp y
chnh l tnh lc v o trt t.
- Tnh lc l th php rt gn hnh thc cu bng cch loi b bt cc thnh t
khng quan yu v mt thng tin trong CTTT ca cu. Tnh lc s to nn cc CTTT
b nh du v mt cu trc (khng hon chnh). Trong CTTT, xt theo tnh quan yu
v thng tin, phn CS c th b tnh lc cn TTT th khng th tnh lc nn chng
ta c th da vo xc nh TTT.

9
 V d:
- Ti hi: Sa Pa, ni xa nht l u?
- ( Sa Pa, ni xa nht l) SUI THU.
- i c kh khng?
- (i) CNG KHNG KH LM.
(Quan m ch l)
ng Bng hi ti:Nh ny AI ch tr kinh t?
Ti bo: V CHU. (ch tr kinh t)
(Tng v hu)
hai v d trn, phn trong ngoc l phn CS b tnh lc v ch cn li phn
TTT.
- o trt t cng l phng tin nh du TTT. Nguyn Hng Cn phn bit
2 loi o trt t khc nhau: tin o v hu o.
Tin o c to thnh bng cch chuyn thnh t c chc nng tiu im khi
v tr cui cu (khng nh du) ln v tr u cu (nh du).
V d:
Khm bo: B cho con nm chc.
Lo Kin bo: MY NGI V CHO TA CI XM GC KIA KA// ri tao
cho tin. (Tao cho tin khi my ngi v cho tao ci xm gc kia ka)
(Khng c vua)
Lo Kin vi tt xung gh, np mp ca, lt sau chy ra hi: Sao nh n?
oi bo: N V GIO DC// th nh .(nh v n v gio dc)
(Khng c vua)
Hu o c to thnh bng cch chuyn thnh t c chc nng tiu im v
tr u cu (khng nh du) xung v tr cui cu (nh du).
V d:
V ti hi: My cn go h ch?
ng Bng bo: M my, sao hm nay c ngt xt th?BA CN.
(Ba cn. M my, sao hm nay c ngt xt th)
(Tng v hu)
Qua phn tch, chng ta thy s lng li thoi c nh du T (gm c nh
du bng ngn iu, t vng, cu) ch c 1320 li thoi, chim khong 1/2 trn tng s
2240 li thoi c kho st. Vy th nhng trng hp cn li, khi T khng c nh
du bng bt k hnh thc no th bt buc phi da vo ng cnh xc nh, thm ch
khi c hnh thc nh du th cng khng c tch ri khi ng cnh.
Ng cnh c th c da vo cp thoi hi p. Theo phng php ny, nu
b phn no ca cu p trc tip tr li cho cu hi, th y chnh l T ca cu. Bi
i tng kho st l li thoi nhn vt nn cch ny c s dng kh hiu qu.
V d:
Ch v u y?
Ti v DI BN TM XUN.
(Cht thong Xun Hng)
Ngoi ra c th da vo mt s php lin kt cu: php lp, php th.
Ci c ca mt pht ngn thng biu th nhng s vt hin tng, tnh hung
c nhc ti hoc c th suy ra t nhng pht ngn trc bng cch lp li tn
gi ca chng, hoc thay th cc tn gi bng cc t ng tng ng.

10
 V d:
Khim hi: "Thng Tn u?"
Cn bo: Nh c vic, n RA VO BT TIN. (Khng c vua)
Phn CS ca pht ngn th hai thay th cho tn gi ca i tng bng mt t
tng ng (Thng Tn n). y l phng tin ca php th nn c th da vo
php th xc nh phn CS thng tin.
Hoc v d khc:
B Cm hi: Cu m tnh sao?
Phong bo: C Lan NH. Em RA H NI HN VN LM BO
(Git mu)
Chng ta c th d dng xc nh c phn CS qua php th: Cu m chnh
l i tng Em v c Lan.
3. Kt lun
Vic phn loi cc hnh thc nh du T ca li thoi nhn vt lun gn lin
vi ng cnh cuc hi thoi. C th trong trng hp ny, ni vi nhn vt ny,
l thng tin mi nhng vi nhn vt khc, cuc thoi khc th thng tin khng cn
mi na v s c ngi ni x l nh phn kin thc nn. Ngoi nhng hnh thc
nhn bit T nu th c phn ln nhng li thoi khc T c nhn din da vo
ng cnh nh cp thoi hi p, php lin kt, quy chiu li thc th i tng din
ngn.

TI LIU THAM KHO

1. Knud Lambrecht (2014), Cu trc thng tin v hnh thc cu (Nguyn Hng Cn,
Hong Vit Hng dch), Nxb i hc Quc gia H Ni.
2. M.A.K. Halliday (2004), Dn lun ng php chc nng (An introduction to
functional grammar), Hong Vn Vn dch, Nxb HQG H Ni.
3. Nguyn Hng Cn (2001), Bn thm v cu trc thng bo ca cu ting Vit,
Ngn ng, s 5, tr. 22-34.
4. Nguyn Hng Cn (2010), Cc kiu cu trc thng tin ca cu n ting Vit,
Ngn ng, s 1, tr.26-32.
5. Nguyn Hng Cn (2009), Cu trc thng tin v bin th c php trong cu ting
Vit, Hi tho nghin cu khoa hc quc t Nghin cu ging dy ngn ng v vn
vn ha Vit Nam- Trung Quc ng v ng Nam , tr.105 122.
6. Nguyn Th Thanh Huyn (2012), Cu trc TTT trong cu ting Vit v ting Anh,
Tm tt Lun n Tin s, H Quc gia H Ch Minh..
7. Gillan Brown- George Yule (2008), Phn tch din ngn (Trn Thun dch), Nxb
H Quc gia H Ni.

11