KLASSITE ICT

Naam EDWIN VANVINKENROYE

Vooropleiding MORELE BEGELEIDING / FILOSOFIE

Vak ZEDENLEER

INHOUD: LEVENSKUNST

Leerplan Niet confessionele zedenleer 2017, secundair onderwijs.

Doel is de klassite zo ruim als mogelijk inzetbaar te maken voor 1ste, 2de en 3de graad. De website is een work in
progress en kan in de toekomst verder worden gedifferentieerd en uitgebouwd.

Leerplandoelstelling: Levenskunst past hoofdzakelijk binnen procesdoel 5: ZINGEVING, reflecteren over

levenskunst / oefenen in zinvragen (Zie bijlage 1 achteraan deze toelichting, selectie uit Leerplannen NCZ, 2017).

Levenskunst situeert zich binnen het themaveld: Een waaier aan levensbeschouwingen, identiteit en dialoog. Diverse
manieren in het omgaan met Levenskunst sluit meerbepaald aan bij, enerzijds, het vrijzinnig humanisme (cfr.
attitude autonomie, zelfrealisatie) en, anderzijds, interlevensbeschouwelijke competenties (cfr. diverse
levensbeschouwingen Boeddhisme - mindfulness).

Een greep uit de mogelijke bijhorende lesdoelstellingen:

De leerlingen kunnen:
Het begrip levenskunst omschrijven
Nauwkeurig en gedifferentieerd waarnemen en luisteren naar anderen
Reflecteren op eigen kennis, normen en waarden en die van anderen
Doordenken op een idee
Intellectuele moed ontwikkelen om moeilijke vragen te onderzoeken
Beweringen betwijfelen en dingen in vraag stellen
Filosofische uitgangsvragen opstellen
Argumenten pro en contra een stelling opstellen
Citaten van beroemde denkers bespreken
Over M.O.I. en Mindfulness filosoferen
Over gedachten, gevoelens en waarneming filosoferen
De link tussen NCZ en vrijzinnig humanisme benoemen

De zin in/van het leven mogelijke aanvullende werkthemas en doelstellingen:

De lln gaan de communicatie aan: door uitwisseling groeien in overtuiging.

Dat wat hen 'raakt' aan bod kan/mag komen.
Elke mens is op zoek naar zin. Zich ervan bewust worden en er wat mee doen!
Ieder mens is zoeker, zwerver in het leven.
Omgaan met zinvragen is nog niet voor elke groep leerlingen: toch reeds aanzetten geven als uitdaging
om de rijkdom ervan te zien.
Zich er leren bij neerleggen dat sommige vragen geen antwoord hebben.
Dat leerlingen durven vragen stellen naar de zin, naar wat de moeite waard is, wat ons gelukkig maakt.

1
 Zinvragen houden je gedreven. Niet het vinden van antwoorden, maar vragen stellen en een antwoord
vermoeden.
Zinvragen stellen geeft visie en kracht, geeft een bron van verbondenheid, is zoeken naar het positieve,
goedheid, schoonheid,...
Er zijn andere manieren van leven als wat op TV (reclame) te zien is. Verder leren zien dan de faade.
Hoop op contact met wat werkelijk belangrijk is in het leven. Wie ben ik zonder masker?... Wat zijn mijn
dromen? Waardoor wordt ik echt geraakt?
Leren zien dat mensen al eeuwig met zingevingsvragen bezig zijn, het is van alle tijden.
Zingeving als bewuste keuze leren 'zien': mensen hebben nood aan een bepaalde grondhouding tov zelfde
wereld.
De keuze leren maken of het onderscheid leren zien tussen: echt leven of geleefd worden.
Zoeken naar zin doorheen het oppervlakkige van het leven is een grote verantwoordelijkheid. Het is soms
boeiend maar ook soms lastig.
Leerlingen weerbaar maken opdat ze op cruciale momenten in hun leven de waarom vraag kunnen
hanteren.

ICT DIAMANT DIDACTISCHE WERKVORMEN & GENTEGREERDE TOOLS

Invoering van de eindtermen ICT (schooljaar
2007 2008).
1. De leerlingen hebben een
positieve houding tegenover ICT en zijn bereid
ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij
het leren.
1.3. De leerlingen kunnen doelgericht
informatie, inzichten en meningen
samenbrengen, vergelijken en verwerken tot
een groepsresultaat.
1.6. De leerlingen respecteren elkaars
bijdrage en mening.
Zowel het thema Levenskunst als de klassite kunnen best
beschouwd worden als een onderdeel n een aanvulling op
een hele lessenreeks, ingekaderd in een jaarplan. Voor het
verwerven, verwerken en evalueren van filosofische
onderwerpen kan ICT een mooie ondersteuning bieden.
Het was met deze klassite de bedoeling om een zo open en
breed mogelijk digitaal platform te creeren waarbij
verschillende didactische werkvormen makkelijk aansluiting
vinden.
Zowel Think_Page, Do_Page als Back_Page zijn zo opgebouwd
dat ze gentegreerd kunnen worden in een aantal
doceermomenten. Elke pagina (van boven naar beneden) is
opgebouwd van makkelijk toegankelijk naar moeilijker.
OLG: is vooral wenselijk bij de uitdieping van specifieke
themas rond Levenskunst (bv. omgaan met overlijden,
verlies, zinvragen). Klasdiscussie & klasgesprek sluit vrij
dicht aan bij het Filosoferen met Kinderen en Jongeren
(FMKJ). Metacognitieve kennis en vaardigheden staan centraal
in het filosoferen. FMKJ kent echter een specifiek stappenplan
in de opbouw naar een gemeenschap van onderzoek.
De klassite bevat meerdere oefeningen om interactieve
werkvormen te stimuleren.
Zie: http://levenskunst.weebly.com/my_page.html
Wat is levenskunst voor jou?
Aangemaakt met Answergarden. Er ontstaat een collectieve
wordcloud. De data die ik als leraar toekrijg kunnen makelijk
via Wordle of Tagxedo gexporteerd worden.
Noot: Respect is een permanent aandachtspunt in de lessen
zedenleer.

2

2. De leerlingen gebruiken ICT op
een veilige, verantwoorde en doelmatige
manier.
2.6. De leerlingen zijn in staat om de
elementaire bedienings- en
veiligheidsvoorschriften toe te passen.
2.7. De leerlingen gaan op een kritisch-
waarderende wijze om met ICT als
maatschappelijk gegeven.
3. De leerlingen kunnen zelfstandig
oefenen in een door ICT ondersteunde
leeromgeving.
3.2. De leerlingen kunnen oordelen of zij de
opdracht tot een goed einde hebben gebracht.
3.3. De leerlingen maken spontaan gebruik
van voor hen bedoelde helpfuncties.
4. De leerlingen kunnen zelfstandig
leren in een door ICT ondersteunde
leeromgeving.
4.2. De leerlingen kunnen zelfstandig leren
aan de hand van een vertrouwd educatief
programma.
4.4. De leerlingen kunnen reflecteren op hun
gevolgde werkwijze en op wat ze geleerd
hebben in combinatie met de vooropgestelde
doelen.
5. De leerlingen kunnen ICT
gebruiken om eigen ideen creatief vorm te
geven.
5.4. De leerlingen kunnen feedback geven op
het werk van hun medeleerlingen en aangeven
hoe zij het zelf zouden aanpakken.
6. De leerlingen
kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde
digitale informatie opzoeken, verwerken en
bewaren
6.8. De leerlingen nemen een kritische
houding aan tegenover de beschikbare
informatie.
Zie: http://levenskunst.weebly.com/my_page.html
Mijn levensvraag. Spreadsheet aangemaakt met Google
Drive.
De leerlingen krijgen de kans om persoonlijke en
vertrouwelijke informatie te delen indien ze dat wensen. Dit in
de klas bespreken gebeurt steeds na overleg met de leraar.
Zie: http://levenskunst.weebly.com/do_page.html
Doe-oefeningen. Luisteroefeningen aangemaakt met
Soundcloud. Lineair opgebouwde oefeningenreeks met focus
op zelf verwerven van inzichten rond zelfobservatie en
inzichtelijke kennis uit introspectie.
Zie: http://levenskunst.weebly.com/intro_page.html
Aangemaakt met Educaplay met focus op verwerken van
informatie en begrippen rond zingeving, ethiek en situering
van levensbeschouwingen. Deze oefening kan als
herhalingsoefening worden ingezet of als nieuwe oefening om
zicht te krijgen op de beginsituatie van een nieuwe groep
leerlingen.
Zie: http://levenskunst.weebly.com/think_page.html
Oefening in omgaan met de diversiteit aan levensvragen
vanuit diverse uitgangspunten, aangemaakt met Educaplay.
Ook filosofische spelvormen kunnen later verder worden
uitgewerkt en/of gentegreerd in de website.
Zie: http://levenskunst.weebly.com/my_page.html
Vragen met Tricider aangemaakt met de bedoeling om het
denken in beweging te zetten en relevante vragen rond
filosofische kwesties te verzamelen.
Mediawijsheid (is ook een vorm van levenskunst!) is zeker een
thema dat aan bod zal komen binnen de lessen zedenleer.
3
7. De leerlingen kunnen ICT
gebruiken bij het voorstellen van informatie aan
anderen
7.5. De leerlingen kunnen oordelen en
feedback geven over de kwaliteit van de eigen
of andermans voorstelling.
8. De leerlingen kunnen ICT
gebruiken om op een veilige manier,
verantwoorde en doelmatige manier te
communiceren
8.6. De leerlingen respecteren de algemene
omgangsvormen bij het elektronisch
communiceren.
Aansluiting klassite Levenskunst bij VOET
2010 (Voet@2010, p.9):
In de nieuwe VOET wordt niet langer
vertrokken van de gezondheidsproblemen zelf,
maar van de preventie ervan. Cruciaal in de
preventieve benadering van deze drie contexten
is een gezondheids-bevorderende
schoolomgeving ().
Zie: http://levenskunst.weebly.com/my_page.html
Vragen met Tricider aangemaakt met de bedoeling om pros
en contras te verzamelen en discussies op gang te brengen.
Zie bijvoorbeeld:
http://levenskunst.weebly.com/my_page.html
eigen gedachten op forum neerzetten rekening houdend met
de netiquette.
Diverse oefeningen en open huiswerkopdrachten (zie
voornamelijk Do_Page en My_Page) kunnen in de klas ter
herhaling of verdieping, individueel of in klasverband worden
uitgevoerd.
Zie: http://levenskunst.weebly.com/do_page.html
De oefeningen kunnen digitale hygine bevorderen en af en
toe zelfs een digitale detox kuur voorzien (bijvoorbeeld
d.m.v. adempauze en stilte-oefeningen).
We verwijzing graag naar het gegeven dat gezond leven een
dimensie is van levenskwaliteit n levenskunst!
4
 DIDACTISCHE PRINCIPES

1. Activiteitsprincipe.

Bij de bouw van deze klassite is rekening gehouden met het principe van leren als actief proces op
volgende wijze: leerlingen moeten lezen, schrijven, denken, doen, ademen, zichzelf bevragen, in interactie
gaan met de leraar, in interactie gaan met elkaar door de oefeningen...
Er zijn niet altijd duidelijke antwoorden op filosofische vragen, maar het zoeken naar antwoorden en steeds
opnieuw vragen oproepen is op zich al een activerend proces.

2. Belangstellingsprincipe.

De klassite is een aanvulling op een hele lessenreeks maar is geen vervanging van een goed filosofische
klasgesprek. De leerlingen kunnen de website consulteren op diverse momenten. Oefeningen kunnen thuis
of in de klas worden gemaakt. De layout, filmpjes en oefeningen beogen het effect dat de leerlingen met
interesse en zin naar een volgende les zedenleer komen.
De moeilijkheidsgraad van de oefeningen zal afhangen van de klasgroep, het jaartraject, de timing... en is
flexibel. We zullen dit later verder uitwerken in functie van de doelgroep.
De eigen antwoorden op open open vragen (bij bv. filosofische oefeningen) laat toe dat de leerlingen zelf de
lessen mee kunnen sturen.

3. Aanschouwelijkheidsprincipe.

Het gebruik van verschilende zintuigen zit in de afwisseling fotos, videos maar ook denkoefeningen en
ademfocus, lichaamswerk (mindfulness).
Er is een divers aanbod aan oefenmateriaal.
De website op zich beoogt aanschouwelijk te zijn. Er zijn bv. ook diverse schemas toegevoegd aan de
leerlingencursus met uitbreiding naar abstract denken.

4. & 5. Herhalingsprincipe & integratieprincipe.

De klassite laat toe om het materiaal uit de lessen zelfstandig en op eigen tempo te herhalen en te
integreren.
Er is veel aandacht voor real-life. Wat in de lessen aan bod komt rond levenskunst kan in verband worden
gebracht met echte levenssituaties en omgekeerd.
De lesmateriaal kan mede door het gebruik van de website doorwerken en ondersteuning bieden bij andere
vakken (bv. stress-reductie en mindfulness bij examens).
Het Engelstalig materiaal is een bijkomende taaloefening voor de leerlingen.
De kernvraag wat is levenskunst wordt op diverse momenten doorheen de site opgeworpen, herhaald en
in ik-vorm bij de leeringen teruggebracht (nl. hoe kan ik leren omgaan met het leven?)

5
 6. Beperkings- en geleidelijkheidsprincipe.

Het lesmateriaal rond levenskust is opgebouwd vanuit twee beperkende invalshoeken: DENKEN (Think-
Page) en ERVAREN (Do-Page). Elke pagina is opgebouwd vanuit eenvoudige inzichten naar meer complexe
oefeningen en toepassingen.
Op de laatste pagina (Back-Page) is gekozen voor de weergave van cognitief werkmateriaal
(leerlingencursussen) als backup bij de lessen. Deze kan naar de toekomst toe verder worden aangevuld en
uitgebreid.

7. Individualisatie en differentiatieprincipe. De klassite is een aanvulling op en een hulpmiddel bij de

lessenreeksen. De klassite is een work in progress en kan later verder worden uitgewerkt op maat van
specifeke klasgroepen en leerlingen. Differentiatie kan bv. op de Do_Page. De M.O.I. oefeningen zijn
opgebouwd van makkelijk (instap) naar moeilijk (verdiepend).

Bronnen:
Syllabus SLO Algemene Didactiek Hoofdstuk 5: Didactische principes.

BIJLAGE SELECTIE UIT LEERPLAN NCZ_2017

6
`

7
8
9