2016 Tutor Czerwiec Chemia

Copyright by Studium Owiatowe Tutor dr in.
Zdzisaw Gowacki, Toru 2016
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU

ROZPOCZCIA PRBNEGO EGZAMINU!
TUTOR
CH-RP 201606
Oglnopolska Prbna Matura 7-06-2016

dla uczniw klas przedmaturalnych
CHEMIA Z TUTOREM 2016
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy: 180 minut
Instrukcja dla zdajcego
1. Sprawd, czy arkusz zawiera 28 stron (zadania 1.30.). Ewentualny

brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin.
2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym
przy kadym zadaniu.
3. W rozwizaniach zada rachunkowych przedstaw tok rozumowania
prowadzcy do ostatecznego wyniku. Pamitaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
Za rozwizanie
6. Pamitaj, e zapisy w polu oznaczonym jako brudnopis nie podlegaj wszystkich zada
ocenie. mona otrzyma
7. W trakcie pracy powiniene korzysta z karty Wybrane wzory i stae cznie
fizykochemiczne na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki 60 punktw
dopuszczonej przez CKE, jako pomoc egzaminacyjna. Dane, ktre
znajduj si w karcie, s niezbdne do rozwizania kilku zada.
Moesz take korzysta z linijki oraz prostego kalkulatora.
yczymy powodzenia!
Wypenia zdajcy przed rozpoczciem pracy
KOD
ZDAJCEGO
PESEL ZDAJCEGO
2 Prbna matura Chemia z Tutorem dla uczniw klas przedmaturalnych 7 czerwca 2016 r.
Rysunek do zada: 1., 2. i 3.

Schematyczny rysunek przedstawiajcy fragment ukadu okresowego pierwiastkw.
Zadanie 1. (2 pkt)
Na schematycznym rysunku przedstawiajcym fragment ukadu okresowego pierwiastkw
zaznacz cyfr:
1 pozycj pierwiastka z okresu 3., ktry ma najmniejsz pierwsz energi
jonizacji;
2 pozycj pierwiastka z okresu 4., ktry posiada sze niesparowanych
elektronw walencyjnych;
3 pozycj pierwiastka, ktry ma najwysz warto elektroujemnoci;
4 pozycj pierwiastka, ktry jest niemetalem i w warunkach normalnych jest

ciecz;
5 pozycj pierwiastka, ktry ma najnisz gsto w warunkach normalnych;
6 pozycj pierwiastka, ktry jest gwnym skadnikiem stali;
7 pozycj pierwiastka, ktrego jony maj najwikszy wpyw na twardo wody;
8 pozycj pierwiastka, ktrego tlenek ma najwikszy wpyw na wzrost efektu

cieplarnianego na Ziemi;
9 pozycj pierwiastka, ktrego odmian alotropow jest ozon.
Oficyna Wydawnicza Tutor

dr in. Zdzisaw Gowacki Oficyna Wydawnicza Tutor 3
Zadanie 2. (2 pkt)
Oce prawdziwo stwierdze wpisanych do tabeli. Wpisz liter P, jeeli stwierdzenie jest
prawdziwe, lub liter F, jeeli jest faszywe.
Stwierdzenie P/F
1. Moc wodorotlenkw tworzonych przez pierwiastki z grupy pierwszej i drugiej
ronie w kierunku wskazanym przez strzak A.
2. Waciwoci kwasowe tlenkw na najwyszych stopniach utlenienia tworzonych
przez pierwiastki z grupy 17. rosn zgodnie z kierunkiem wskazywanym przez
strzak B.
3. Zgodnie ze strzak A maleje promie jonowy jonw prostych tworzonych przez
te pierwiastki.
4. Strzaka C pokazuje kierunek wzrostu waciwoci niemetalicznych
pierwiastkw i wzrostu wartoci powinowactwa elektronowego.
5. Strzaki B i C pokazuj kierunek zmniejszania si promieni atomowych
zaznaczonych pierwiastkw.
Zadanie 3. (2 pkt)
Udziel odpowiedzi na pytania, wpisujc do tabeli odpowiednio TAK lub NIE.
Pytanie TAK/NIE
1. Czy liczba pierwiastkw w okresie czwartym posiadajcych zapenion

podpowok 3d jest rwna 7?
2. Metale z grupy pierwszej gwatownie reaguj z wod. Czy w tych reakcjach

peni rol utleniaczy?
3. Czy wszystkie tlenki zasadowe reaguj ze stonym roztworem HCl?
4. Czy cynk moe suy jako reduktor do otrzymywania kobaltu z jego

tlenku?
5. Czy w reakcji rozcieczonego kwasu siarkowego(VI) z miedzi otrzymamy

siarczan(VI) miedzi(II) i wodr?
www.szkolna.pl Facebook Chemia z Tutorem

Zadanie 4. (2 pkt)
Wykonaj polecenia. Odpowiedzi wpisz w wyznaczonym miejscu w tabeli.
Polecenie Odpowied
1. Podaj dwa przykady wkien naturalnych.
2. Podaj nazw procesu, w trakcie ktrego

oddziela si benzyn od ropy naftowej.
3. Podaj nazw grupy zwizkw naturalnych,

z ktrych w wyniku hydrolizy zasadowej
mona otrzyma myda.
4. Zapisz wzory dwch tlenkw, ktre s

przyczyn kwanych deszczy.
5. Jaki tlenek jest gwnym skadnikiem

kwarcowego szka? Wpisz symbol
pierwiastka, ktry obok tlenu wchodzi
w jego skad.
6. Mocznik jest skadnikiem wielu nawozw
zarwno sztucznych, jak i naturalnych.
Podaj nazwy wszystkich pierwiastkw,
ktre wchodz w jego skad.
Zadanie 5. (1 pkt)
W roztworze wodnym pewnej soli, o masie czsteczkowej niszej od 100 u, liczba anionw
jest dwa razy wysza od liczby kationw. Jony pochodzce z dysocjacji tej soli maj tak
sam konfiguracj elektronow. Wszystkie elektrony w tych jonach znajduj si na
orbitalach typu s i p. Podaj wzr sumaryczny tej soli.
Wzr sumaryczny soli: ......................................................

Zadanie 6. (1 pkt)
Uzupenij tabel na podstawie podanych informacji o pierwiastku.
Liczba czstek Liczba
Symbol niesparo- Wzr jonu
w atomie w jonie prostym
wanych zoonego
pier- jonu proto- elektro- proto- elektro- elektronw pierwiastka**
wiastka prostego* nw nw nw nw w atomie
16
22 6
* wpisz symbol i adunek jonu prostego tego pierwiastka

** wpisz wzr anionu zoonego o najwyszym adunku, ktry tworzy ten pierwiastek z tlenem
i jest w nim na swoim najwyszym stopniu utlenienia
Zadanie 7. (1 pkt)
Podaj pen konfiguracj elektronow jonu Cu2+. Wpisz do zestawienia wartoci liczb
kwantowych niezbdnych do opisania elektronw walencyjnych atomu miedzi w stanie
podstawowym.
............................................................................................................................................................
konfiguracja elektronowa
n l m ms
liczby kwantowe

Informacja do zada 8. i 9.
Wodr (symbol H) wystpuje naturalnie na Ziemi jako mieszanina trzech izotopw:
1
H (>99,98%), 2H (ilociowo ok. 0,015%) i 3H (lady). rednia masa atomowa tej mieszaniny
wynosi 1,00794 u. Ze wzgldu na due wzgldne rnice w masach atomowych najlejszych
izotopw, rni si one wyranie waciwociami chemicznymi i fizycznymi. Z tej przyczyny
wodr jest jedynym pierwiastkiem, ktrego izotopy naturalne maj swoje wasne nazwy
i symbole chemiczne: H prot (1H), D deuter (2H) i T tryt (3H). Dwa najlejsze izotopy s
stabilne.
Tryt jest nietrwaym izotopem wodoru, ktrego jdro (tryton) skada si z jednego protonu
i dwch neutronw. Okres poowicznego rozpadu trytu wynosi 12,33 lat. Niewielkie iloci trytu
wystpujce na Ziemi s uzupeniane w wyniku oddziaywania promieniowania kosmicznego
z gazami atmosferycznymi oraz powstaj w trakcie prbnych wybuchw nuklearnych. Stenie
trytu w rodowiskach naturalnych wyraa si w jednostkach trytowych (TU), w postaci stosunku
atomowego trytu do gwnego izotopu wodoru (H). W nowszej literaturze jest uywane niekiedy
okrelenie stosunek trytowy TR.
1 atom T
1 TU = 1 TR =
10 18
atomw 1H
Stenie trytu naturalnego (kosmogenicznego) w opadach atmosferycznych na pkuli pnocnej

wynosi 1020 TU.
Zadanie 8. (2 pkt)
Oznaczono metod spektrometrii masowej zawarto deuteru w zbiornikach wody w pobliu
reaktora jdrowego, wynosia ona okoo 1 atomu deuteru na 6 600 atomw protu. Natomiast
rednie stenie trytu okrelono radiometrycznie na 12 TU.
a) Oblicz, ile atomw deuteru oraz ile atomw protu przypadao na jeden atom trytu w tej
wodzie.
b) Oce, czy obecno reaktora powoduje zmiany w skadzie izotopowym wody w pobliu
reaktora. Odpowied uzasadnij.
Obliczenia:
Odpowied:
a) 1 atom T: ............................................ atomw D: ............................................ atomw H
b) ....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

Zadanie 9. (2 pkt)
Przygotowano roztwr wodny wodorotlenku potasu poprzez rozpuszczenie 0,1 mola
wodorotlenku potasu w 1 dm3 destylowanej wody o gstoci 1,00 g/cm3. Skad izotopowy
atomw by skadem naturalnym. W procesie powolnej elektrolizy przeprowadzono rozkad
wody w celu uzyskania wzbogaconego izotopowo wodorotlenku potasu. W pierwszej kolejnoci
redukcji ulegay lejsze izotopy kationy protu (H).
Zakadajc, e po elektrolizie wszystkie atomy deuteru (D) z roztworu znajduj si
w staym wodorotlenku potasu, oblicz, ile czsteczek KOH przypada teraz na jedn
czsteczk KOD. W obliczeniach pomi obecno atomw trytu w roztworze.
Obliczenia:
Odpowied: 1 czsteczka KOD: ........................ czsteczek KOH
BRUDNOPIS

Informacja do zada 10.13.

Mangan
Pierwsz osob, ktra zasugerowaa istnienie tego pierwiastka by Carl Wilhelm Scheele.
W 1774 r. przesa on prbki piroluzytu do Johana Gahna, ktry w tym samym roku wyizolowa
metaliczny mangan. Dokona tego poprzez redukcj zawartego w prbkach tlenku manganu(IV)
wglem:
MnO2 + 2 C Mn + 2 CO
Piroluzyt, ktrego gwnym skadnikiem jest MnO2 to minera z gromady tlenkw. Naley do
mineraw pospolitych i czsto spotykanych. Tlenek manganu(IV) ma waciwoci amfoteryczne.
Z silnymi wodorotlenkami tworzy sole kwasu manganianowego(IV) H2MnO3.
W laboratorium metaliczny mangan mona otrzyma poprzez redukcj piroluzytu glinem
w reakcji aluminotermii:
3 MnO2 + 4 Al 2 Al2O3 + 3 Mn
Hausmanit to take minera z gromady tlenkw. Wykorzystywany jest jako ruda manganu.
Z hausmanitu, ktrego gwnym skadnikiem jest Mn3O4 tlenek manganu(II) dimanganu(III),
take metod aluminotermiczn otrzymuje si czysty mangan.
Schematyczne zestawienie reakcji chemicznych manganu

Zadanie 10. (2 pkt)

a) Wpisz do poniszej tabeli wzory zwizkw manganu znajdujcych si na schemacie
reakcji chemicznych manganu i posiadajcych co najmniej jeden atom manganu
o podanym w tabeli stopniu utlenienia.
Stopie
utlenienia II IV VI VII
manganu
Zwizek
b) Schemat przedstawia reakcje chemiczne wybranych zwizkw manganu. Wpisz do

zestawienia numery tych reakcji chemicznych, w trakcie ktrych atomy manganu
ulegaj odpowiednio procesowi redukcji lub utlenienia.
Proces Numer reakcji na schemacie

redukcja manganu
utlenienie manganu
Zadanie 11. (3 pkt)

Przedstaw projekt dowiadczenia, ktre wykae amfoteryczny charakter MnO 2. W tym
celu uzupenij schemat dowiadczenia. Wpisz do schematu wzory typowych odczynnikw
chemicznych niezbdnych do wykonania tego dowiadczenia. Wybierajc odczynniki,
zwr uwag na utleniajce waciwoci MnO2. Wymie obserwacje, ktre potwierdz
amfoteryczny charakter tego tlenku oraz zapisz w formie jonowej skrconej rwnania
zachodzcych reakcji chemicznych.
Schemat dowiadczenia:

Obserwacje:
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
Reakcje chemiczne:
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
Zadanie 12. (2 pkt)

W laboratorium przeprowadzono aluminotermiczne otrzymywanie manganu. 10 g rozdrobnio-
nego piroluzytu stapiano z 10 g opikw glinu.
Oblicz, jak maksymalnie mona otrzyma mas manganu w tej reakcji, jeeli w wyniku
wstpnych bada stwierdzono, e minera ten zawiera 92% tlenku manganu(IV). Wynik
podaj z dokadnoci do czci dziesitych grama.
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................

Zadanie 13. (3 pkt)

Poniej podano elementy jonowego skrconego zapisu rwnania reakcji utleniania i redukcji
przedstawionej na schemacie reakcj nr 6.
. MnO4 + . S2 + . H+ . Mn2+ . S + . H2O
a) Dobierz i uzupenij wspczynniki stechiometryczne w powyszym schemacie. Napisz

w formie jonowej z uwzgldnieniem liczby oddanych lub pobranych elektronw (bilans
jonowo-elektronowy) rwnania procesu redukcji i procesu utleniania zachodzcych
podczas tej przemiany.
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
b) Uzupenij tabel.
utleniacz reduktor
c) Zapisz czsteczkowo rwnanie tej reakcji.
............................................................................................................................................................

Zadanie 14. (2 pkt)

Dane s substancje:
tlen, amoniak, bromowodr, chlorek magnezu, azot, tlenek siarki(IV), tlenek siarki(VI),
tlenek wgla(IV), tlenek wgla(II), jodek sodu, metan.
Okrel typ wizania oraz ksztat czsteczek tych substancji. Wpisz odpowiednio ich wzory
chemiczne do tabeli.
Typ wizania Ksztat czsteczki Substancja
kowalencyjne liniowa
kowalencyjne spolaryzowane liniowa
kowalencyjne spolaryzowane trygonalna
kowalencyjne spolaryzowane tetraedryczna
jonowe struktura krysztau
BRUDNOPIS

Informacja do zadania 15.

Dysocjacja kwasu ortofosforowego(V) w roztworach wodnych przebiega trjstopniowo.
Etap Rwnanie reakcji Staa dysocjacji

I H3PO4 + H2O H2PO4 + H3O +
Ka1 = 6,9 103
II H2PO4 + H2O HPO24 + H3O+ Ka2 = 6,2 108
III HPO24 + H2O PO34 + H3O+ Ka3 = 5,0 1013
Podane wartoci staych dysocjacji odnosz si do temperatury 25C.
Zadanie 15. (2 pkt)

Wpisz do tabeli liter P, jeeli zdanie jest prawdziwe, lub liter F jeeli jest faszywe.
Zdanie P/F
1. W etapie I anion diwodoroortofosforowy(V) peni rol zasady Brnsteda,
poniewa przycza proton pochodzcy z kationu hydroniowego.
2. W etapie III kation hydroniowy peni rol zasady Brnsteda, poniewa przycza
proton pochodzcy z anionu monowodoroortofosforowego(V).
3. Anion monowodoroortofosforowy(V) jest jonem amfiprotycznym.
4. Jon H2PO4 i czsteczka H3PO4 stanowi par sprzonej zasady i kwasu

Brnsteda.
5. Kwas ortoarsenowy(V) jest kwasem znacznie mocniejszym od kwasu
ortofosforowego(V).
BRUDNOPIS

Informacja do zada 16. i 17.

Iloczyn rozpuszczalnoci KSO trudno rozpuszczalnej soli typu AB to iloczyn ste molowych
jonw tworzcych t sl, znajdujcych si w nasyconym roztworze tej soli. Dla soli, ktrej
dysocjacja przebiega zgodnie z rwnaniem:
AB A2+ + B2
iloczyn rozpuszczalnoci KSO = [A2+] [B2]. Jeeli w roztworze bd obecne jony A2+ oraz B2
i warto iloczynu ich ste bdzie mniejsza od wartoci iloczynu rozpuszczalnoci soli AB, to
osad tej soli nie wytrci si. Strcenie osadu nastpi wtedy, gdy zostanie przekroczona warto
iloczynu rozpuszczalnoci.
Iloczyn rozpuszczalnoci KSO wglanu wapnia w temperaturze T wynosi:
KSO = [Ca+2] [CO2
3 ] = 3,6 10
9
W czajniku w temperaturze T znajduje si 2200 cm3 wody pitnej. Stanowi ona nasycony
roztwr wglanu wapnia.
Zadanie 16. (1 pkt)

Oblicz, ile mg wapnia zawiera woda w tym czajniku. Wynik podaj z dokadnoci do
0,1 mg.
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................
Zadanie 17. (3 pkt)

Do wody pitnej w czajniku dodano i rozpuszczono w niej krysztaki wglanu sodu o masie
1,06 g. Objto roztworu i temperatura nie ulegy zmianie. Oblicz, ile mg wglanu wapnia
mogo si wytrci z tego roztworu po rozpuszczeniu w nim dodanej soli. W obliczeniach
moesz pomin stenie jonw CO2 3 pochodzcych z dysocjacji CaCO3. Wynik podaj
z dokadnoci do 1 mg.

Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................

Zadanie 18. (2 pkt)

W szeciu probwkach przygotowano wodne roztwory szeciu substancji. Stenie molowe
substancji we wszystkich roztworach byo jednakowe.
1. 2. 3. 4. 5. 6.
a) Wpisz poniej, jakie odczyny maj roztwory we wskazanych probwkach.

1. 2. 3.
4. 5. 6.
b) Uzupenij zdanie.
Roztwr wykazujcy najwysz warto pH znajduje si w probwce nr ....................... ,
natomiast najnisz w probwce nr ........................ .
c) Wpisz do podanego niej schematu rwnanie reakcji chemicznej zachodzcej

w probwce 4. w taki sposb, eby pary kwas 1. zasada 1. oraz kwas 2. zasada 2. byy,
w myl teorii Brnsteda, parami sprzonych kwasw i zasad.

kwas 1. zasada 2. zasada 1. kwas 2.
d) Podaj numery probwek, w ktrych zasza hydroliza kationowa. Swj wybr uzasadnij
za pomoc skrconych rwna jonowych.
Numery probwek: ....................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

Zadanie 19. (2 pkt)

Zmieszano 200 cm3 kwasu solnego o pH = 1 i 300 cm3 zasady sodowej o steniu molowym
rwnym 0,2 mol dm3. Objto powstaego roztworu bya sum objtoci roztworw
wyjciowych.
Oblicz warto pH otrzymanego roztworu. Wynik kocowy podaj z dokadnoci do czci
dziesitych.
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................
Zadanie 20. (2 pkt)

W roztworze wodnym pewnego sabego jednoprotonowego kwasu o steniu
cm = 0,25 mol dm3 stopie dysocjacji tego kwasu wynosi 2%.
Oblicz sta dysocjacji tego kwasu oraz warto pH roztworu.
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................


Zadanie 21. (2 pkt)

W jakiej temperaturze rozpuszczalno azotanu(V) potasu jest taka sama jak
rozpuszczalno chlorku sodu? Oblicz stenia procentowe i molowe roztworw tych soli
w podanej temperaturze. Gsto roztworu azotanu(V) potasu wynosi 1,15 g/cm3, gsto
roztworu chlorku sodu jest w tych warunkach o 0,03 g/cm3 wiksza.
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................
Zadanie 22. (2 pkt)

W temperaturze 85C otrzymano 200 g nasyconego roztworu azotanu(V) oowiu. Do jakiej
temperatury naley obniy temperatur roztworu, eby wytrcia si poowa masy soli,
jakiej uyto do przygotowania tego roztworu?
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................

Zadanie 23. (2 pkt)

W trzech zlewkach przygotowano w temperaturze 333 K po 100 g roztworw trzech soli
o steniu 25% masowych. Nastpnie do kadej zlewki, mieszajc roztwory, dosypano po 50 g
tych samych soli, utrzymujc temperatur 333 K zgodnie z poniszym rysunkiem.
1. 2. 3.
a) Na podstawie wykresu zapisz w poniszej tabeli rozpuszczalno tych soli w wodzie

w temperaturze 333 K.
Sl KI CuSO4 Pb(NO3)2
Rozpuszczalno, g w 100 g wody
b) Podaj numery tych zlewek, w ktrych otrzymano roztwory nienasycone.
............................................................................................................................................................
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................

Zadanie 24. (2 pkt)

Oce, jaki wpyw maj cinienie i temperatura na stan rwnowagi podanych niej reakcji
chemicznych. Jeeli dla danej reakcji wzrost cinienia lub wzrost temperatury powoduje
przesunicie rwnowagi w prawo, to wstaw do odpowiedniej komrki znak +.
Wzrost Wzrost
cinienia temperatury
A. CO (g) + H2O (g) CO2 (g) + H2 (g) H = 43 kJ
B. N2 (g) + 2 O2 (g) 2 NO2 (g) H = +148 kJ
C. N2 (g) + 3 H2 (g) 2 NH3 (g) H = 92 kJ
D. 2 H2O (g) + 2 Cl2 (g) 4 HCl (g) + O2 (g) H = +181 kJ
Zadanie 25. (2 pkt)

Blaszk z nieznanego metalu o odpowiednio przygotowanej powierzchni zanurzono w wodnym
roztworze Cu(NO3)2. Po pewnym czasie stwierdzono, e powierzchnia blaszki znajdujca si
w roztworze pokrya si rowym nalotem o metalicznym poysku, a barwa roztworu staa si
mniej intensywna, ale roztwr pozosta klarowny i nie stwierdzono w nim wytrcenia adnego
osadu. Nastpnie blaszk wyjto z roztworu, osuszono i zwaono. Stwierdzono, e jej masa
wzrosa o 1,24 g. Natomiast masa osadzonej na tej blaszce miedzi bya rwna 16,21 g. Stenie
dwudodatnich kationw metali w roztworze nie ulego zmianie.
Podaj, z jakiego metalu wykonana bya blaszka. Odpowied uzasadnij skrconym jonowym
rwnaniem reakcji chemicznej oraz odpowiednimi obliczeniami.
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................

Zadanie 26. (2 pkt)

Na poniszym wykresie przedstawiono profile energetyczne reakcji chemicznej z uyciem
katalizatora (linia przerywana) i bez uycia katalizatora (linia ciga). Reakcj mona zapisa
oglnym rwnaniem:
A(s) + B(g) C(g) + D(g)
Jednostk energii na tym wykresie jest kJ. Wysoko jednej kratki na wykresie na osi energii
odpowiada 10 kJ.
Na podstawie wykresu i podanych informacji uzupenij tekst moesz wykorzysta

niektre sowa i wyraenia podane w akapicie podpowiedzi. Korzystajc z podpowiedzi,
pamitaj o waciwej formie gramatycznej dla wstawianych wyrae.
Profil energetyczny przedstawia reakcj ......................................................... . Jej entalpia wynosi

................................. kJ/mol substratu. W trakcie reakcji energia wewntrzna reagentw
.............................................. . Reakcj przeprowadzono pod staym cinieniem, w trakcie reakcji
objto reagentw ............................................... Odcinek x na wykresie jest energi
.............................................................. reakcji biegncej w praw stron prowadzonej
...................................................... katalizatora. Warto energii aktywacji reakcji katalizowanej
jest nisza o ........................ kJ/mol w porwnaniu z reakcj prowadzon bez katalizatora.
Energia aktywacji reakcji odwrotnej prowadzonej bez uycia katalizatora odpowiada na wykresie
odcinkowi .............................. i wynosi ............................. kJ/mol.
Sumaryczna energia tworzenia substratw jest .......................................... od sumarycznej energii
tworzenia produktw. Przeprowadzenie tej reakcji pod zwikszonym cinieniem ........................
........................................................ wydajnoci reakcji.

Przeprowadzenie tej reakcji w wyszej temperaturze ......................................................................

........................................................ wydajnoci reakcji. Warto staej rwnowagi dla tej reakcji
bdzie w takim przypadku .......................................... .
Po podwyszeniu temperatury mieszaniny reakcyjnej szybko reakcji ........................................ .
Podpowiedzi:
ronie/maleje/pozostaje bez zmian; egzoenergetyczna/endoenergetyczna; wzronie/obniy si;
wysza/nisza/bez zmian; aktywacja; x/ y/ x + z/ y + z/ y + z x;
spowoduje wzrost/nie zmieni/spowoduje spadek; z uyciem/bez uycia;
+3/ 3/ +5/ 5/ +10/ 10/ +30/ 30/ +50/ 50/ +70/ 70/ +100/ 100

Staa rwnowagi reakcji przebiegajcej zgodnie z rwnaniem:
H2 (g) + CO2 (g) CO (g) + H2O (g) H0r = 42 kJ mol1
w temperaturze 500 K wynosi 0,09.
Do zamknitego reaktora o staej objtoci wprowadzono 3 mole CO2 i 3 mole H2. W reaktorze,
w ktrym utrzymywano temperatur 500 K, ustali si po 10 minutach stan rwnowagi tej reakcji.
Zadanie 27. (2 pkt)

Napisz wyraenie na sta rwnowagi opisanej reakcji. Oblicz, jaki procent pocztkowej
liczby czsteczek CO2 uleg przeksztaceniu w CO. Wynik podaj z dokadnoci do czci
dziesitych.
Obliczenia:
Odpowied: ................................................................................................................................

Zadanie 28. (1 pkt)

Wykonaj wykres, ktry ilustruje zmiany liczby moli CO2 i CO w reaktorze od momentu
zapocztkowania reakcji do osignicia przez ukad stanu rwnowagi.
Zadanie 29. (3 pkt)

a) Okrel, czy zmniejszenie o poow objtoci zamknitego reaktora, do ktrego
wprowadzono 3 mole CO2 i 3 mole H2, spowoduje w temperaturze 500 K wzrost
wydajnoci tworzenia CO i H2O w wyniku tej reakcji. Odpowied uzasadnij.
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
b) Okrel, czy w temperaturze 400 K staa rwnowagi opisanej reakcji jest wiksza, czy
mniejsza od 0,09. Odpowied uzasadnij.
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

c) Do reaktora, w ktrym ustali si stan rwnowagi opisanej reakcji w temperaturze

500 K, wprowadzono sta, silnie higroskopijn substancj. Oce, czy wprowadzenie jej
do reaktora wpynie na wydajno tworzenia CO i H2O w opisanej reakcji. Odpowied
uzasadnij.
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
BRUDNOPIS

Zadanie 30. (3 pkt)
Informacja do zadania.
Poniej podano wzory szeciu wybranych wglowodorw.
I. II. III.
IV. V. VI.
a) Uzupenij ponisze zdania. Wybierz i podkrel numery, ktrymi oznaczono wzory

wszystkich zwizkw speniajcych warunki zadania.
1. Wzr oglny CnH2n okrela skad wglowodorw oznaczonych numerami

(I / II / III / IV / V / VI).
2. Izomerami konstytucyjnymi wzgldem siebie s wglowodory oznaczone numerami
(I / II / III).
3. Wglowodory oznaczone numerami (I / II / III / IV / V / VI) to zwizki nasycone, dla
ktrych charakterystyczne s reakcje substytucji rodnikowej.
4. Roztwr wody bromowej zostanie odbarwiony przez wglowodory oznaczone numerami
(I / II / III / IV / V / VI).
5. Butan otrzymamy w reakcji cakowitego uwodornienia wglowodorw oznaczonych
numerami (I / II / III / IV / V / VI).
6. Izomeria geometryczna typu cis-trans wystpuje w przypadku czsteczek
(I / II / III / IV / V / VI).
b) Wykonaj polecenia. Odpowiedzi wpisz w wyznaczonym miejscu w tabeli.

W odpowiedziach uwzgldnij tylko wglowodory przedstawione w Informacji do zadania.
Polecenie Odpowied
1. Podaj nazwy wglowodorw, ktre

nale do szeregu homologicznego
alkinw.
2. Podaj nazw produktu, ktry powstanie

w wyniku addycji wody do wglowodoru
oznaczonego II.

Polecenie Odpowied
3. Podaj nazw wglowodoru, w ktrym

znajduje si najwicej rwnocennych
atomw wodoru.
4. Narysuj wzr pstrukturalny gwnego

produktu, ktry powstanie w wyniku
addycji HCl do wglowodoru nr V.
5. Podaj nazw wglowodoru, ktry jest

izomerem wglowodoru nr II.
6. Podaj systematyczn nazw wglowodoru

oznaczonego nr IV.
To ju koniec zmaga . Dzikujemy!

Oficyna Wydawnicza TUTOR dr in. Zdzisaw Gowacki
e-mail: tutor@tutor.torun.pl
Nasza strona na Facebooku Chemia z Tutorem Polub nas!

BRUDNOPIS

2016 Tutor Czerwiec Chemia

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2016 Tutor Czerwiec Chemia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Copyright by Studium Owiatowe Tutor dr in.

Zdzisaw Gowacki, Toru 2016

ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU

Oglnopolska Prbna Matura 7-06-2016

Czas pracy: 180 minut

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz zawiera 28 stron (zadania 1.30.). Ewentualny

Wypenia zdajcy przed rozpoczciem pracy

Rysunek do zada: 1., 2. i 3.

4 pozycj pierwiastka, ktry jest niemetalem i w warunkach normalnych jest

6 pozycj pierwiastka, ktry jest gwnym skadnikiem stali;

7 pozycj pierwiastka, ktrego jony maj najwikszy wpyw na twardo wody;

8 pozycj pierwiastka, ktrego tlenek ma najwikszy wpyw na wzrost efektu

Oficyna Wydawnicza Tutor

1. Czy liczba pierwiastkw w okresie czwartym posiadajcych zapenion

2. Metale z grupy pierwszej gwatownie reaguj z wod. Czy w tych reakcjach

3. Czy wszystkie tlenki zasadowe reaguj ze stonym roztworem HCl?

4. Czy cynk moe suy jako reduktor do otrzymywania kobaltu z jego

5. Czy w reakcji rozcieczonego kwasu siarkowego(VI) z miedzi otrzymamy

www.szkolna.pl Facebook Chemia z Tutorem

1. Podaj dwa przykady wkien naturalnych.

2. Podaj nazw procesu, w trakcie ktrego

3. Podaj nazw grupy zwizkw naturalnych,

4. Zapisz wzory dwch tlenkw, ktre s

5. Jaki tlenek jest gwnym skadnikiem

Wzr sumaryczny soli: ......................................................

Oficyna Wydawnicza Tutor

* wpisz symbol i adunek jonu prostego tego pierwiastka

www.szkolna.pl Facebook Chemia z Tutorem

Stenie trytu naturalnego (kosmogenicznego) w opadach atmosferycznych na pkuli pnocnej

Oficyna Wydawnicza Tutor

Odpowied: 1 czsteczka KOD: ........................ czsteczek KOH

www.szkolna.pl Facebook Chemia z Tutorem

Informacja do zada 10.13.

Schematyczne zestawienie reakcji chemicznych manganu

Oficyna Wydawnicza Tutor

Zadanie 10. (2 pkt)

b) Schemat przedstawia reakcje chemiczne wybranych zwizkw manganu. Wpisz do

Proces Numer reakcji na schemacie

Zadanie 11. (3 pkt)

www.szkolna.pl Facebook Chemia z Tutorem

Zadanie 12. (2 pkt)

Oficyna Wydawnicza Tutor

Zadanie 13. (3 pkt)

. MnO4 + . S2 + . H+ . Mn2+ . S + . H2O

a) Dobierz i uzupenij wspczynniki stechiometryczne w powyszym schemacie. Napisz

c) Zapisz czsteczkowo rwnanie tej reakcji.

www.szkolna.pl Facebook Chemia z Tutorem

Zadanie 14. (2 pkt)

Typ wizania Ksztat czsteczki Substancja

kowalencyjne spolaryzowane liniowa

kowalencyjne spolaryzowane trygonalna

kowalencyjne spolaryzowane tetraedryczna

jonowe struktura krysztau

Oficyna Wydawnicza Tutor

Informacja do zadania 15.

Etap Rwnanie reakcji Staa dysocjacji

II H2PO4 + H2O HPO24 + H3O+ Ka2 = 6,2 108

III HPO24 + H2O PO34 + H3O+ Ka3 = 5,0 1013

Podane wartoci staych dysocjacji odnosz si do temperatury 25C.

Zadanie 15. (2 pkt)

4. Jon H2PO4 i czsteczka H3PO4 stanowi par sprzonej zasady i kwasu

www.szkolna.pl Facebook Chemia z Tutorem