T.C.

MLL ETM BAKANLII

EL SANATLARI TEKNOLOJS

DESEN TASARIMLARI

Ankara, 2012
 Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
 NDEKLER
AIKLAMAAR ....................................................................................................................... 3
GR ....................................................................................................................................... 4
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 5
1. RN BELRLEME ........................................................................................................... 5
1.1. Tasarm Nedir?.............................................................................................................. 5
1.2. zeri Nakla lenecek rn eitleri ve lleri ...................................................... 5
1.2.1. Dekorasyonda Kullanlanlar .................................................................................. 6
1.2.2. Giyim ve Aksesuarlar ........................................................................................... 7
1.3. Desen iziminde Kullanlan Ara Gereler .................................................................. 8
1.4. Desen iin Faydalanlan Kaynaklar .............................................................................. 8
1.5. Kompozisyon ................................................................................................................ 8
1.6. Kalp Hazrlama ............................................................................................................ 9
1.7. Renk .............................................................................................................................. 9
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 10
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 12
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 13
2. MALZEME HTYACI BELRLEME .............................................................................. 13
2.1. rn Yapmnda Kullanlan Kumalar ve Dier Zeminler ......................................... 13
2.1.1. Kuma Trleri ...................................................................................................... 14
2.1.2. Kumalarn zellikleri......................................................................................... 14
2.2. rn Yapmnda Kullanlan plikler ........................................................................... 14
2.2.1. pliklerin Cinsleri ve zellikleri .......................................................................... 15
2.3. rn Yapmnda Kullanlan Yardmc ve Ssleyici Malzemeler ............................... 16
2.3.1. eitleri................................................................................................................ 16
2.3.2. zellikleri ............................................................................................................ 16
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 18
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 19
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 20
3. RN LEME .............................................................................................................. 20
3.1. rn lemede Kullanlan Nak Teknikleri ............................................................... 20
3.2. l Oran .................................................................................................................... 21
3.3. Nakta Kullanlan Desen Geirme Teknikleri ........................................................... 21
3.4. Deseni Kumaa Geirmede Kullanlan Ara Gereler ................................................ 21
3.5. Nakta Kuma Germe ............................................................................................... 22
3.5.1. Kuma Germenin nemi .................................................................................... 22
3.5.2. Kullanlan Germe Ara Gereleri ........................................................................ 22
3.5.3. Kuma Germe Yntemleri .................................................................................. 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 26
4. RN KULLANIMA HAZIRLAMA ............................................................................ 26
4.1. Nakta Kullanlan Yardmc neler ve Ssleyici Malzemeler .................................. 26
4.2. Nakta Kullanlan Kenar Temizleme Teknikleri ....................................................... 26
4.3. tleme ....................................................................................................................... 27
4.4. Kalite Kontrol ............................................................................................................. 27
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28
1
 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 29
MODL DEERLENDRME ............................................................................................. 30
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 31
KAYNAKA ......................................................................................................................... 32

2
 AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN El Sanatlar Teknolojisi

DAL/MESLEK El ve Makine Naklar

MODLN ADI Desen Tasarmlar

Nak tasarmlar, rn belirleme, malzeme ihtiyacn
MODLN TANIMI belirleme, tekniine uygun rn ileyebilme ve kullanma
hazrlayabilme konularnn anlatld renme materyalidir.
SRE 40/32

N KOUL

YETERLLK Nak tasarmlar yapmak

Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam salandnda, teknie uygun
olarak rn ileyebilecek, malzeme ihtiyacn belirleyerek
rn tasarm yapabilecek ve kullanma hazr hale
getirebileceksiniz.
MODLN AMACI Amalar
1. Teknie ve kullanma uygun rn belirleyebileceksiniz.
2. rne ve teknie uygun olarak malzeme ihtiyacn
belirleyebileceksiniz.
3. Teknie uygun olarak rn ileyebileceksiniz.
4. Teknie uygun olarak rn kullanma
hazrlayabileceksiniz.
Ortam: Aydnlk ve temiz ortam
ETM RETM
ORTAMLARI VE Donanm: Ikl masa, desen kitaplar, fotoraf, dergi, yaplm
DONANIMLARI rn rnekleri, renk kataloglar, parmen kad, izimde
kullanlan malzemeler, renkli kalemler, makas
Modln iinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen lme
aralar ile kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi
LME VE deerlendireceksiniz.
DEERLENDRME retmen, modln sonunda, size lme arac ( test, oktan
semeli, doru-yanl, vb. ) kullanarak modl uygulamalar ile
kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

3
 GR
GR
Sevgili renci,

Nakta yaplacak rnn hazrlk aamasndan balayarak sonuca kadar eitli aralar
dokumalar ve ipliklerle almak gerekmektedir. Bu konuda yerinde ve doru karar
verebilme, iyi seim yapabilme ve kaliteli sonu alabilme bu bilgilere baldr.

Nak tasarmlar dersi iinde yer alan bu modl, kiinin zevkine ve kullanm alanna
uygun rn belirleme, rne uygun malzeme ihtiyac seebilme, teknie uygun ileme,
rn kullanma hazrlama bilgi ve becerilerini iermektedir.

Bu faaliyetleri baar ile tamamladnzda, hazrlam olduunuz tasarmlarnz ev

dekorasyonunda, eitli aksesuarlarda, kyafetlerin sslenmesinde kullanabilir; elde, ev tipi
makinelerde ya da sanayi makinelerinde gzel, zevkli rnler retebilirsiniz.

4
 RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
renme faaliyetinde kazandrlacak bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam
salandnda, teknie ve kullanma uygun rn belirleyebileceksiniz.

ARATIRMA

Tasarm nedir? Aratrnz.

rn eit ve llerini aratrnz.
Hazrladnz raporu ve almalar snfnza getirerek arkadalarnzla
inceleyiniz.

1. RN BELRLEME
1.1. Tasarm Nedir?
Tasarm, zihinde canlandrlan biimdir. Zihinde hayal kurma, farkllklar bulma,
sorgulama, yaratc dnme, eletirel dnme, akl yrtme gibi st dzey sreleri
canlandrarak, kiiye zg yeni tasarmlar yapmaktr.

Kullanm ihtiyalarna gre bir eyin kullanlabilirliini arttrmak iin farkl bir bak
ile yaplan ekillendirmedir.

Nakta rn belirleme, iplik, renk, desen, kompozisyon hazrlama aamasnda her

zaman kii kendisinden bir eyler katarak yeni ve zgn tasarmlar oluturabilir.

1.2. zeri Nakla lenecek rn eitleri ve lleri

Uyguland rne anlam ykleyen ilemeler, gemiten bugne ihtiyac karlayan
kkten bye her trl eyada kullanlmtr.

rf, adet, gelenek ve grenekler gibi sosyal kurallar ilemeler asndan olduka
nemlidir. Bugn de devam eden hediye verme, eyiz hazrlama, snnet, dn, doum gibi
geleneklerle gncelliini korumaktadr.

Nakla yaplabilecek ok eitli rn seenei vardr. Bunlarn belirlenmi standart

lleri yoktur. Yere, zamana, ihtiyaca, kiinin zevkine ve gnn modasna gre rn
lleri deimektedir.

5
 Her alanda kullanlabilen ilemeli rnler u ekilde snflandrlabilir:
Dekorasyonda kullanlanlar
Giyim sslemede kullanlanlar

1.2.1. Dekorasyonda Kullanlanlar

Ev ve mekan aksesuarlardr. Modaya zevke ve kullanlan eyaya gre istenilen
llerde hazrlanabilir.

Ev tekstilleri, gnmzde perdeden demelie ve rtlere, havludan arafa ve yastk

klflarna, yer demelerine kadar uzanan ve says daha da artabilen, mutfak ve banyoda
kullanlan tekstilleri de ieren geni bir rn yelpazesini kapsamaktadr.

rn eitlerini u ekilde snflandrmak mmkndr:

Oda takmlar: masa rtleri, panolar, krlentler, klflar, eitli rtler, abajurlar,
gazetelikler, seccadeler, sehpa takmlar, perdeler vb.

Resim 1.1: Dekoratif rt

Yatak takmlar: yatak rtleri, araf ve etekler, yorgan yz ve araflar, yastk
klflar, dolap rtleri, bohalar, aseler, ocuk yatak takmlar vb.

Banyo takmlar: havlular, banyo rt ve perdeleri, bornozlar, klozet takmlar, dolap

rtleri vb.

Yemek takmlar: masa rtleri, Amerikan servisler, ay takmlar, tepsi rtleri,

dolap rtleri vb.

6
 Resim 1.2: Ev tekstili Resim 1.3: Ev tekstili
rnlerin lleri evin fiziki durumuna, gnn modasna, kiinin zevkine ve ihtiyaca
gre deimektedir.

1.2.2. Giyim ve Aksesuarlar

Giyim ve aksesuarlarnda ller, kiinin vcut yapsna, zevkine ve modaya gre
deimektedir.

Giysi zerinde:

D giyimde: gelinlikler, fantezi kyafetler, etekler, pantolonlar, bluzlar,

elbiseler, ortlar, ocuk giysileri vb.
giyimde: sabahlk, gecelik, i amarlar, pijama, bebek i giysileri vb.

Giyim aksesuarlar: anta, kemer, ayakkab, bro, yaka iekleri, fular, al, apka,
mendil, earp, kravat, kolye kpe, yaka ve manet, namaz rtleri, terlik vb.

7
 Resim 1.4: Giyim aksesuarlar

1.3. Desen iziminde Kullanlan Ara Gereler

Kurun kalemler: Sert (H), normal (HB) ve yumuak (B) olmak zere
eittir.
Ktlar: resim kd, parmen kd
Boyalar: guaj boya, kuru kalem
Fra
Silgi
Pergel, cetvel, gnye

1.4. Desen iin Faydalanlan Kaynaklar

Desen aratrmas yaparken faydalanlacak kaynaklar unlardr:

Doadan (iek, aa, bcek gibi)

Geometrik ekillerden (gen, kare, daire gibi)
izilmi desenlerden, desen kitaplarndan
Eski Trk ilemelerinden, ilenmi rnlerden
Kuma desenlerinden

1.5. Kompozisyon
Bir ii, bir rn oluturan paralarn bir dzen gsterecek biimde bir araya
getirilmesidir. Kompozisyonda en nemli unsur, paralarn bir btn oluturmas, birbirine
uyumsuz ve yabanc olmamasdr.

8
 Elde edilen motifin, bir btn oluturacak biimde dzenlenmesinde, uyum ve denge
ok nemlidir. Motifi, ard ardna, simetrik, asimetrik, bir noktadan kararak ya da
geometrik biimler ierisine yerletirerek dzenleme yaplabilir. Kompozisyonda aklk-
koyuluk, denge, birlik gibi prensiplere dikkat edilmelidir.

Resim 1.5: Masa rts

1.6. Kalp Hazrlama

Herhangi bir eyin yapmnda ekline uygun, birebir lleriyle hazrlama ilemine
kalp hazrlama denir. Yapacamz rnn bitmi eklini grmek amacyla yaplan n
hazrlktr. Kullanlacak malzemelerin ziyann nlemek iin gereklidir.

Kalp hazrlarken ilk nce rnn birebir llerinde kalp hazrlanr. Kt zerinde
desen, kompozisyon ve kenar temizleme teknii oluturulur. yi hazrlanm bir kalp iyi bir
iin veya rnn oluturulmasnda ilk aamadr.

Not: Kalp hazrlanrken parmen, mulaj, karton vb. ktlar kullanlabilir.

1.7. Renk
Renk konusu ilemeli rnler iin olduka nemlidir. Renk seimi ve uyumu doru
yaplmadnda gerecin, desenin ve tekniin uygulanndaki kaliteyi olumsuz ynde etkiler.
lemelerde kullanlacak renkler seilirken ilenecek kuman rengi ve rnn kullanlaca
yerin gz nnde bulundurulmas gerekir. lemeye balamadan nce yapacanz rne,
desene, teknie uygun olarak guaj boya ve renkli kuru kalem ile kalp zerinde renklendirme
yaplr.

9
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklarn uygulayarak kalp hazrlama ile ilgili dosya
hazrlaynz.

lem Basamaklar neriler

Kullanm alanna, ihtiyaca ve zevkinize
Yapacanz rn tespit ediniz.
gre belirleyiniz.
Tasarladnz rne uygun desen
Desen aratrmas yapnz.
aratrnz.
Tasarladnz rnn llerini Tasarmnza uygun doru ller
belirleyiniz. olmasna dikkat ediniz.
Kalp hazrlaynz.

Kalbn tasarmnzla birebir llerde

olmasna dikkat ediniz.

Desen iziminde kullanlan ara gereci

Uygun ara gere kullannz.
hazrlaynz.
Deseni iziniz.

Desenin rne, kullanm alanna,

uygulanacak teknie uygun olmasna
dikkat ediniz.

Deseni, kullanm alanna, kumaa ve

Kompozisyon oluturunuz.
zevkinize uygun yerletiriniz.
Uygulanacak teknikleri kalp zerine
Yuvarlak alanlarda ablon kullannz.
iziniz.
10
 Deseni renklendiriniz.

Fona uygun renk semeye dikkat ediniz.

11
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc
yaznz.

1. Nakta; rn belirleme, iplik, renk, desen, kompozisyon hazrlama aamasnda her

zaman kii kendisinden bir eyler katarak yeni ve .. tasarmlar
oluturulabilir.

2. rnlerin .., evin fiziki durumuna, gnn modasna, kiinin zevkine ve

ihtiyaca gre deimektedir.

3. ; bir ii, bir rn oluturan paralarn bir dzen gsterecek

biimde bir araya getirilmesidir.

4. lemelerde kullanlacak renkler seilirken ilenecek .. rengi ve rnn

kullanlaca yerin gz nnde bulundurulmas gerekir.

5. .. hazrlanrken parmen, mulaj, karton vb. ktlar

kullanlabilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

12
 RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA

renme faaliyetinde kazandrlacak bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam

salandnda, rne ve teknie uygun olarak malzeme ihtiyacn belirleyebileceksiniz.

ARATIRMA
rn yapmnda kullanlan kumalar ve dier zeminleri aratrnz.
rn yapmnda kullanlan iplikleri aratrnz.
rn yapmnda kullanlan yardmc ve ssleyici malzemeleri aratrnz.
Topladnz bilgi ve dokmanlar snfnza getirerek arkadalarnzla
inceleyiniz.

2. MALZEME HTYACI BELRLEME

2.1. rn Yapmnda Kullanlan Kumalar ve Dier Zeminler
Nakl rn yapmnda eitli kumalar kullanlmaktadr.

Patiska
Opal
Keten
Kanavie
Etamin
Goblen
uval
Tela
Tafta
Saten
Saten des
Atlas
antuk
Organze
ifon
Tl
Krep
Krepdemur
Krep saten
Jorjet
Pazen
Yresel dokumalar

13
 Kadife
Bunlarn dnda deri ve suni deri de kullanlmaktadr.

2.1.1. Kuma Trleri

Kumalar bitkisel, hayvansal veya kimyasal liflerden dokunan her trl dokumalardr.

Bitkisel liflerden (pamuk, keten rafya) elde edilen dokumalar: Bunlar patiska,
opal, keten, kanavie, etamin, goblen, saten vb. kumalardr.
Hayvansal liflerden (ipek, yn) elde edilen kumalar: Tela, tafta, saten, organze
ifon gibi kumalardr.
Kimyasal liflerden (suni ipek, suni yn) elde edilen kumalara viskon, naylon
gibi kumalar rnek verebiliriz.

2.1.2. Kumalarn zellikleri

Pamuun kullanld yerler saylamayacak kadar oktur. lenmemi pamuk
lifleri, hafif sarms beyaz renktedir. Pamuk liflerinin esneme zellii ipek ve
yn liflerinden daha az olduundan abuk krr ve nemi daha az eker.
Anmaya ve srtnmeye kar ok dayankldr. Pamuklu kuma yaktmzda
is brakmadan sratle yanar. Yank kt kokusu verir ve az kl brakr.
Pamuklu kumalar sya dayankldr, kaynatlabilir, kullanldr.
Keten bitkisinin sap liflerinden elde edilen keten lifleri saman sars rengindedir.
Salam, parlak grnl ve kullanldr. eitli kalnlkta dokunan keten
kumalar ykanmaya, tlenmeye uygun olduklarndan nakl rn yapmnda
nemli yer tutar.
pek bceinin kozasndan elde edilen doal ipek lifleri, salam parlak ve
esnektir. Grn gzel, kullanl ve ykanmaya elverilidir. Zor elde edildii
iin pahaldr. pek lifleri yand zaman siyah ve az bir kl brakr. Eriyormu
gibi parlak bir alevle yanar. Gne altnda uzun sre kalan ipek, sararr ve
dayankll azalr.
Koyun ve tiftik keisinden elde edilen yn lifleri, beyaz ve fildii rengindedir.
Liflerin esneme pay fazla olduu iin krmaz. Yn liflerinin ince ve uzun
olan tercih edilir. Atee tutulan yn lifleri, yanm sa ve boynuz kokusu verir,
siyah kmrms bir artk brakr.
Birok kimyasal maddenin birlemesinden elde edilen kumalar, parlak
grnml ok salam, nem ekmeyen, srtnmeye ve ekmeye uygun olan bir
liftir. Fazla sda yanar. Gneten sararr. Kolay ykanr. abuk kurur.

2.2. rn Yapmnda Kullanlan plikler

Uygulanacak nak tekniine ve kullanlan kumalara gre iplik tr farkllk gsterir.
Nakta kullanlacak ipliklerin, her yerinin ayn kalnlkta, temiz, przsz, esnek, az
bkml, salam ve parlak olmas gerekir. pliklerin boya vermeyen cinsten olmasna dikkat
edilmelidir.
Nakl rn yapmnda kullanlan ipliklerin bazlar unlardr:
Muline

14
 Pamukaki
Kotonlar
Merserize iplikler
Kukalar
amar ipei
briim
Kordone
Flo
Rafya
Kordon
Yn
Orlon

2.2.1. pliklerin Cinsleri ve zellikleri

plikler yapldklar lif zelliine gre snflandrlabilir.

Bitkisel liflerden retilen iplikler: Baz kimyasal ilemlerden geirildikten sonra

ilenecek hale gelen pamuk lifleri, ancak bu yolla ipek gibi grne sahip olur. Buna pamuk
ipliklerinin ipekletirilmesi denir. Merserize, pamukaki, muline, koton gibi nak iplikleri bu
yol ile yaplr. Keten iplikler, kukalar halinde satlr. ki kat ipliin bklmesinden meydana
gelir. Az bkml, ince, salam ve parlak grnldr.

Hayvansal liflerden retilen iplikler: pek ipliklerin eitli renkleri ve bu renklerin

tonlar bulunur. Parlak, salam ve gzel grnldr. Renkleri solmad iin nak ve i
giyim sslemelerinde rahatlkla kullanlr. amar ipei, ibriim, kordone, flo gibi
ipliklerdir. Yn lifinde retilen iplikler piyasada eitli renk ve kalnlkta, normal ve az
bkml olarak bulunmaktadr.

Kimyasal liflerden retilen iplikler: Bu iplikler parlak, gzel grnl ve ok

bkmldr. Suni ipekten retilen flo, az bkml, yumuak ve parlak grntl, eitli
renk ve tonlar olan ve ileler halinde satlan ipliklerdir. Naylon iplikler, parlak ve ok
bkmldr. Salam olmalar nedeniyle pul-boncuk dikiminde, oya ve dantellerin yapmnda
kullanlr. eitli kalnlklarda bobinler halinde satlmaktadr. Orlon, sentetik rafya, kordon
ve eritler de bu grup iplikler arasnda yer alr.

Madensel liflerden retilen iplikler: Madensel liflerden elde edilen iplikler sim
srma, ince erit tellerdir. Srma, altn, gm gibi madensel tellerin haddeden geirilmesi ile
inceltilerek tel haline getirilmesi ile elde edilir.

Sim, ok ince altn, gm ve madensel tellerin ince ipek veya pamuk iplikleri zerine
sarlmas ile elde edilen ipliktir.

Madensel tellerin zel makinelerden geirilerek 1 mm geniliinde yass eritler haline

getirilmesi ile ince erit teller elde edilir. Bunlar altn ve gm olabildii gibi gm zerine
altn, bakr zerine gm kaplanarak da yaplmaktadr.

15
 Sim, srma ve eitli ipliklere kartrlarak deiik kalnlkta retilen harlar da
ilemelerde kullanlmaktadr ( kenar temizleme ve ssleyici olarak).
2.3. rn Yapmnda Kullanlan Yardmc ve Ssleyici Malzemeler
2.3.1. eitleri
rn yapmnda kuma ve ipliklerin yan sra birok yardmc malzeme de
kullanlmaktadr. Bunlar eitli ineler, kasnaklar ve gergefler, kasnak bezleri, eitli
makaslar, kalemler, t ve gereleri, ykskler, mekik, firkete, eitli ktlar, sslemede
kullanlan pul ve boncuklar, madensel liflerden yaplan ssleme malzemeleri, sim, srma ve
tel krma gibi malzemelerdir.

2.3.2. zellikleri
neler: Ba, gvde ve u olmak zere ksmdan oluur. neler numaraldr.
Numaralar bydke ine incelir. Diki veya ileme yaplrken ine uzunluk ve
kalnlklarnn kuma ve iplik kalnl ile orantl olmas gerekir. Kullanldklar yere gre
ekillenmilerdir. Diki ineleri, toplu ine, tel krma inesi, srma inesi (biz), triko inesi
(i), kroe inesi (t), file inesi, etamin inesi, cierdeldi inesi gibi eitleri vardr.

Kasnak ve gergef: Nakn dzgn ve sratli ilenmesi iin kuma germek gerekir.
Kuman gergin durmasn salayan yardmc malzemelerdir. Byk ilemelerde ilenen
yerin ezilip kirlenmemesi iin gergef kullanlr.

Kasnak bezi: Kuman zedelenmesini ve kirlenmesini nlemek iin kullanlr.

Patiska, Amerikan bezi gibi salam kumalardan, dikdrtgen eklinde yaplr.

Makaslar: Kullanldklar yere gre isim alr. elik olan tercih edilmelidir. Nak
makas, terzi makas, srfile makas gibi birok eidi vardr.

Kalemler: Desen iziminde kullanlan kalemler, sertlik derecelerine gre deiir.(A)

yumuak, (B) orta, (H)sert kalemlerdir.

Ktlar: Desenin dzgn ekilde izilmesi ve kumaa geirilmesi iin eitli

ktlara ihtiya duyulur. Bunlar parmen kd, mulj kd, karbon kd, milimetrik
kt, gri mukavva, sar karton, beyaz karton vb.dir.

t ve gereleri: tler kumalarn yzeylerinde net ve gzel bir grnm salamak

amacyla kullanlan metal aralardr. tyle birlikte t masas, t bezi ve su kabna ihtiya
vardr.

Pul boncuk ve dier ssleyici malzemeler: lemelere gzel ve ekici bir grnm
kazandrmak amacyla kullanlr. Bunlar yuvarlak boncuk, boru boncuk, plastik ve madeni
pullar, stras (suni prlanta benzeri ta) inci vb.dir.

Madensel liflerden yaplan gereler: Srma, sim, ince erit teller ve harlardr. Altn
gm ve bakr tellerden yaplan bu gereler rn sslemede nemli yer tutar.

16
Not: Daha geni bilgi iin lemeye Hazrlk modlne baknz.

Resim 2.1: Kese

17
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklarn uygulayarak malzeme belirleme ilemini
gerekletiriniz.

lem Basamaklar neriler

Kullanm alann gz nnde
Tasarmnza uygun kuma seiniz.
bulundurunuz.
Kullanlacak kuma kalnln gz
rne ve kumaa uygun iplik nnde bulundurunuz.
belirleyiniz. Kullanm alann gz nnde
bulundurunuz.
leme yapmak iin ine, kasnak vb. Kullanlacak kuma kalnln gz
yardmc malzemeleri seiniz. nnde bulundurunuz.
Ssleme yapmak iin malzeme seimi Tasarmnza uygun pul, boncuk,
yapnz. kurt trtl ve inci seimi yapnz.

18
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc
yaznz.

1. .. bitkisel, hayvansal veya kimyasal liflerden dokunan her trl

dokumalardr.

2. liflerden (suni ipek, suni yn) elde edilen kumalara viskon,

naylon gibi kumalar rnek verebiliriz.

3. , kuman zedelenmesini ve kirlenmesini

nlemek iin kullanlr. Patiska, Amerikan bezi gibi salam kumalardan ve
dikdrtgen eklinde yaplr.

4. plikler yapldklar .. zelliine gre snflandrlr.

5. .. ba, gvde ve u olmak zere ksmdan oluur.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

19
 RENME FAALYET3
RENME FAALYET3

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler ve kazandrlacak beceriler dorultusunda aydnlk ve
temiz bir ortamda, tasarmnzda belirlediiniz teknie uygun olarak rn
ileyebileceksiniz.

ARATIRMA

rn ilemede kullanlan nak tekniklerini aratrnz.

rn l ve oranlar hakknda bilgi toplaynz.
Nakta kullanlan desen geirme tekniklerini aratrnz.
Deseni kumaa geirmede kullanlan ara gereleri aratrnz.
Nakta kuma germe konusunda bilgi toplaynz.
Hazrladnz raporu ve almalar snfnza getirerek arkadalarnzla
inceleyiniz.

3. RN LEME
3.1. rn lemede Kullanlan Nak Teknikleri
Nakl rn hazrlarken kullandmz nak teknikleri unlardr:

Basit Nak ne Teknikleri

Trk i Teknii
Hesap i Teknii
Mara i Teknii
in nesi Teknii
Aplike Teknii
Beyaz Teknii
Antep i Teknii
Blonya ve Astragan i Teknii
Kum nesi Teknii
Pul Boncuk Diki Teknii

Not: Daha geni bilgi iin Desen Panosu Hazrlama modlne baknz.

20
 Resim 3.1: anta

3.2. l Oran
l oran; genel anlamyla byklk, nicelik, derece bakmndan iki ey arasnda ya
da para ile tm arasnda bulunan bantnn karlatrlmasdr. rn hazrlamada, desenin
rne, rnn kullanlaca yere olan oran, llendirme yaparken byk nem tar.

3.3. Nakta Kullanlan Desen Geirme Teknikleri

Deseni kumaa geirme, ilemenin gzellii kadar nem tamaktadr. Kumaa
muntazam olarak geirilen bir desen o oranla muntazam da ilenecektir. Kuma cinsine ve
ileme tekniine uygun olarak deseni kuma zerine geirme teknikleri unlardr:

izerek Desen Geirme

Ikl Masa Kullanarak Desen Geirme
Desenin Tersini evirip stten Srterek Desen Geirme
Kopya Kd ile Desen Geirme
Teyelleyerek Desen Geirme
tleme Yolu ile Desen Geirme
Deseni Kuma Altna Koyarak Desen Geirme
Sayarak Desen Geirme
Oyarak Desen Geirme
Delerek Desen Geirme

Not: Daha detayl bilgi iin lemeye Hazrlk modlne baknz.

3.4. Deseni Kumaa Geirmede Kullanlan Ara Gereler

Parmen ve mulj kd
Kopya kd
Kalemler: sert kalem (H), yumuak kalem (B)

21
 Ikl masa
lenecek zemin
ne
plik
Cetvel
Mezr

3.5. Nakta Kuma Germe

3.5.1. Kuma Germenin nemi
Gerilen kuma zerinde nak daha dzgn ilenir.
lemenin daha kolay ve sratli ilenmesini salar.
Kuman eller arasnda kalarak ypranmasn engeller.

3.5.2. Kullanlan Germe Ara Gereleri

Kasnak
El kasna
Makine kasna
Vidal kasnak
Ayakl kasnak ve masaya sktrlan kasnak
Gergef
Karton
Kt

3.5.3. Kuma Germe Yntemleri

Kuma kt ile germe
Kuma kasnak ile germe
Kuma gergef ile germe
Kuma karton zerine teyelleyerek germe (Mara ii tekniinde uygulanr.)

Not: Daha geni bilgi iin lemeye Hazrlk modlne baknz.

22
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklarn uygulayarak tasarmnzda belirlediiniz teknie uygun

olarak rn ileyebileceksiniz.

lem Basamaklar neriler

Tasarmnza uygun ileme tekniini seiniz.

leme tekniine uygun desen

olmasna dikkat ediniz.

rnek almas yapnz.

leme kuma ve ipliin birbirine

uygunluunu, renk uyumunu
grmek asndan yararl
olacaktr.

Kuma, hazrlanan kalba uygun kesiniz.

Kuman kenarlarnn
Kuman kenar srfilesini yapnz
atmamasna dikkat ediniz.
Kuman orta teelini alnz.
Desen geirme tekniini,
Deseni kumaa geiriniz. kuma ve uygulanacak teknik
zellie gre seiniz
Teknie ve rne uygun olarak
kuma en ve boy ipliklerine
dikkat ederek geriniz.
Germe ilemini yaparken kuma
Kuma kasnaa geriniz.
verevinden kesinlikle ekmeyiniz.
Kuma inceyse kesinlikle
kumatan ekmeyiniz, kasnak
bezlerinden tutarak geriniz.
Setiiniz ileme tekniklerini uygulaynz. leme tekniini seerken rn
23
 ve kullanm yerini gz nnde
bulundurunuz.

24
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc
yaznz.

1. ; genel anlamyla byklk, nicelik, derece

bakmndan iki ey arasnda ya da para ile tm arasnda bulunan bantnn
karlatrlmasdr.

2. rn hazrlamada desenin rne, rnn kullanlaca yere olan oran,

. yaparken byk nem tar.

3. Kuman ilemenin daha kolay ve sratli ilenmesini salar

4. Kuma karton zerine teyelleyerek germe ii tekniinde uygulanr.

5. Gerilen kuma zerinde nak daha .. ilenir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25
 RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler ve kazandrlacak beceriler dorultusunda aydnlk
temiz bir ortamda teknie uygun olarak tasarmnz kullanma hazr hale getirebileceksiniz.

ARATIRMA

Nakta kullanlan yardmc ineleri ve ssleyici malzemeleri aratrnz.

Nakta kullanlan kenar temizleme tekniklerini aratrnz.
Nakl rn tlerken dikkat edilecek teknik esaslar aratrnz.
Kalite kontrol aamalarn aratrnz.
Hazrladnz raporu ve almalar snfnza getirerek arkadalarnzla
inceleyiniz.

4. RN KULLANIMA HAZIRLAMA
4.1. Nakta Kullanlan Yardmc neler ve Ssleyici Malzemeler
Nakta kullanlan yardmc ine teknikleri yaplan rne, kullanlan teknie, desen
zelliine, kiisel zevke ve kullanm yerine gre seilir ve uygulanr. Her tekniin yardmc
inesi farkllk gsterir. Genellikle basit nak ine teknikleri hemen hemen her teknik
ierisinde kullanlr.

eitli ebatlarda ve ekillerde boncuk, pul, inci, stras, kurt, trtl gibi malzemeler
yardmc malzemelerdir. rn sslemek iin kullanlr.

Not: Ayrntl bilgi iin Basit Nak ne Teknikleri ve Pul Boncuk modllerinden
faydalannz.

4.2. Nakta Kullanlan Kenar Temizleme Teknikleri

Nak yaplan rnn kenar temizlii, rn ve rnn grnmn tamamyla
etkiler. Bu adan ilemeye uygun olarak seilen ve uygulanan kenar temizlii eidi,
ilemenin gzelliine anlam katacandan byk nem tamaktadr.

Kenar temizlii; uygulanan ie, desen zelliine, kuma zelliine, kullanlacak yere
ve kiinin zevkine gre seilmelidir.

26
 Kenar temizleme eitleri:

Ke evirerek
Saak brakarak
Pskl yaparak
Makrame yaparak
Riliy yaparak
Aplike yaparak
ne oyas yaparak
T danteli yaparak
Firkete ve mekik oyas dikerek
Basit nak ineleri yaparak
Mara ii ile
Makine nak yaparak

Not: Kenar temizleme teknikleri iin lemeye Hazrlk modlnden faydalannz.

4.3. tleme
stenilmeyen krklklarn giderilmesi, ilemenin net ve gzel grnmesi, kuma
dayankllnn salanmas asndan bitmi rnn mutlaka tlenmesi gerekir. t
yaparken kuma ham maddesinin zellii, dokuma zellii ve ileme teknii gz nnde
bulundurulmaldr.

4.4. Kalite Kontrol

Hatalar tespit ederek retilen rnn standartlara uygunluunu belirleyen
uygulamadr. Kalite kontrol, rn yapm aamasnda da uygulanmaldr. rn
tamamlandktan sonra kalite kontrol yaplarak kullanma hazr hale getirilmi olur. Kalite
kontrol yaplrken u hususlara dikkat edilir:

leme eksiklii
plikleri ekince sklme
rn llerine uygunluu
Alt ve st yzeylerde iplik temizleme
Oluan lekeleri giderme

Not: Ayrntl bilgi iin lemeye Hazrlk modlnden faydalannz.

27
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklarn uygulayarak rn kullanma hazrlaynz.

lem Basamaklar neriler

Tasarladnz rn zerinde yardmc ine Desene ve teknie uygun yardmc ine
tekniklerini uygulaynz.
Tasarmnza uygun ssleme yapnz.
Kenar temizliini yapnz.
rnn tsn yapnz.
Kalite kontrol yapnz.
tekniklerini semeye dikkat ediniz.
Tasarmnzn kullanm alanna uygun
ssleme tekniini seiniz.
Tasarladnz teknie ve kullanm
alanna uygun kenar temizleme tekniini
seiniz.
Teknie ve rne uygun t yapmaya
dikkat ediniz.
rnn llerine ve teknie
uygunluunu kontrol ediniz.

28
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc
yaznz.

1. Nakta kullanlan ine teknikleri yaplan rne, kullanlan teknie,

desen zelliine, kiisel zevke ve kullanm yeri dikkate alnarak seilir ve uygulanr.

2. . temizlii; uygulanan ie, desene zelliine, kuma zelliine,

kullanlacak yere ve kiinin zevkine gre seilmelidir.

3. stenilmeyen krklklarn giderilmesi, ilemenin net ve gzel grnmesi, kuma

dayankllnn salanmas asndan bitmi rnn mutlaka .
gerekir.

4. t yaparken ham maddesinin zellii, dokuma zellii ve ileme

teknii gz nnde bulundurulmaldr.

5. .. ..; hatalar tespit ederek retilen rnn standartlara

uygunluunu belirleyen uygulamadr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

29
 MODL DEERLENDRME

MODL DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Tasarm, kullanm ihtiyalarna gre bir eyin kullanlabilirliini arttrmak iin

farkl bir bak ile yaplan ekillendirmedir.

2. ( ) Kompozisyonda en nemli unsur, paralarn bir btn oluturmas, paralarn

birbirine uyumsuz ve yabanc olmamasdr.

3. ( ) Nakta kullanlacak ipliklerin her yerinin ayn kalnlkta, temiz, przsz, esnek,
az bkml, salam ve parlak olmas gerekir.

4. ( ) Madensel liflerden elde edilen iplikler orlon, sentetik rafya, kordon ve eritlerdir.

5. ( ) Kuma karton zerine teyelleyerek germe, hesap ii tekniinde uygulanr.

6. ( ) l oran, genel anlamyla byklk, nicelik, derece bakmndan iki ey arasnda

ya da para ile tm arasnda bulunan bantnn karlatrlmasdr.

7. ( ) Nakta kullanlan yardmc ine teknikleri yaplan rne, kullanlan teknie,

desen zelliine, kiisel zevke ve kullanm yerine gre seilir ve uygulanr.

8. ( ) Kalite kontrol, rn yapm aamasnda uygulanmamaldr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

30
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET- 1N CEVAP ANAHTARI
1 zgn
2 lleri
3 kompozisyon
4 kuman
5 kalp

RENME FAALYET2NN CEVAP ANAHTARI

1 kumalar
2 kimyasal
3 kasnak bezi
4 lif
5 ineler

RENME FAALYET- 3N CEVAP ANAHTARI

1 l-oran
2 llendirme
3 gerilmesi
4 Mara
5 dzgn

RENME FAALYET- 4N CEVAP ANAHTARI

1 yardmc
2 kenar
3 tlenmesi
4 kuma
5 kalite
kontrol

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 Doru
2 Doru
3 Doru
4 Yanl
5 Yanl
6 Doru
7 Doru
8 Yanl
31
 KAYNAKA
KAYNAKA
AA, Saliha, Birsen LEROLU, Kalite Kontrol, Ya-Pa Yaynlar, 2004.
KKL, Hlya, El lemeleri, Ya-Pa Yaynlar, stanbul, 2002.
MEGEP, Alan ve Dal Modlleri, 2006.
YKSEL KORKUSUZ, Sheyla, Makine Naklar, Milli Eitim Basmevi,
stanbul,1997.
YKSEL KORKUSUZ, Sheyla, Nak, Milli Eitim Basmevi, stanbul,
1997.

32