Planlama Ve Yapılaşma Açısından Yüzey Faylanması Tehlike Kuşağının Belirlenmesi Kılavuzu

PLANLAMA VE YAPILAMA AISINDAN
YZEY FAYLANMASI TEHLKESNN

DEERLENDRLMES KILAVUZU ALITAYI
11-12 Kasm 2017 ANKARA
Gr Kent Otel
Ulusal Deprem Aratrma Program
Ulusal Deprem Aratrma Program
ekil 1.50. Narl hendei dou duvarnn yorumsuz fotomozaii (stte) ve logu (altta).
UDAP PROJE NO: UDAP-G-13-18 Page 90

550.4 jeo
I. Planlama ve yaplama Asndan Yzey Faylanmas Tehlikesinin
Deerlendirilmesi Klavuzu altay Kitab
Ankara: Jeoloji Mhendisleri Odas Yaynlar, 2017
105 s.: 24 cm
deprem, doa kaynakl afet, afet, yer bilimleri, jeoloji
TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas
ISBN:
Bask: Fark Dijital

Yksel Cad. 30/A Kzlay/ANKARA
0312 434 47 41
PLANLAMA VE YAPILAMA
AISINDAN YZEY
FAYLANMASI TEHLKESNN
DEERLENDRLMES
KILAVUZU
NDEKLER
NSZ........................................................................................................ 7
1. BLM................................................................................................. 11
2. BLM................................................................................................. 15
DR FAY ARATIRMA YNTEMLER................................................. 15
3. BLM................................................................................................. 37
YZEY FAYLANMASI TEHLKE KUAI VE SAKINIM BANDI.............. 37
4. BLM................................................................................................. 43
PLANLARDA DR FAY ARATIRMALARININ YER VE NEM .......... 43
PLANLAMA VE YAPILAMA AISINDAN YZEY FAYLANMASI TEHLKE
KUAI VE SAKINIM BANDI............................................................. 53
EK 1: TANIMLAMALAR.............................................................................. 57
NSZ
17 Austos/12 Kasm 1999 Kocaeli ve Dzce depremlerinin yaratt

ykm tablosu, depremlerin dorudan sarsnt etkisi ve tetikledii
svlama gibi zemin davranlarnn neden olduu hasarlarn yan sra,
diri faylarn yzey deformasyonu meydana getirme potansiyellerini ve
bu deformasyonun doal ve yapay evre zerindeki etkisini de gzler
nne sermitir. Aslnda diri faylarn yzey deformasyonu oluturma
konusu Jeoloji Mhendislii iin yeni ve yabanc bir konu deildir. Ge-
rek ulusal gerekse uluslararas dzeyde gerekletirilmi birok jeo-
lojik almada, yzey faylanmas tehlikesi olarak kavramsallatrl-
m olan bu konu kamuoyunun ve ilgili kamu kurumlarnn dikkatini
ancak 1999 depremlerinden sonra ekmeyi baarabilmi, Mlga Bayn-
drlk ve skan Bakanlnca 1999 sonras hazrlanan ve bugn de y-
rrl sren mar Planna Esas Jeolojik ve Jeoteknik Ett Raporlarna
(PEJJER) ilikin mevzuat ile planlama alanndaki yzey faylanmas
tehlikesinin aratrlmasna ve bu tehlikeye bal olarak tampon blge-
lerin oluturulmas uygulamasna balanmtr.
1999 depremlerinden sonra geen 18 yllk sre sonunda gerek
akademik almalar gerek retilen PEJJER gerekse de Maden Tet-
kik ve Arama Genel Mdrlnn 1992 tarihli 1:1.000.000 lekli
Trkiye Diri Fay Haritasn gncelleyerek 2010, 2012 ve 2013 tarihli
Trkiye Diri Fay Haritas (TDFH)n yaynlamas gznne alnd-
nda, lkemizde yzey faylanmas tehlikesi aratrmalarna ynelik
teorik ve pratik birikimin olduka gelitii rahatlkla sylenebilir.
Ancak bu teorik ve pratik birikim ulusal mevzuata yansmam, ge-
en srede gerek yzey faylanmas tehlikesi aratrmalarna gerekse
yzey faylanmas tehlike kua ve saknm band oluturulmasna
ynelik kriterler ABD ve Yeni Zelanda gibi lkelerde olduu gibi yasal
kurallara balanmamtr. Bu nedenle uygulamada, zellikle saknm
band oluturulmas gibi konularda, baz sorunlar yaanmaya devam
etmektedir.
Elinizdeki bu klavuzun amac; Jeoloji Mhendislii mesleki
derinliindeki teorik ve pratik birikimi esas almak suretiyle, yzey
faylanmas tehlikesinin tanmlanmasna, haritalanmasna, tehlike
kua ve saknm bandnn oluturulmasna ve elde edilen sonularn
planlama ve yaplama srelerine entegre edilmesine ynelik bir
yaklam emas oluturulmasdr. Dolaysyla konunun en ince tek-
nik ayrntsna kadar irdelenmesi yerine genel bir ereve izilmi, as-
gari dzeydeki temel bilgilerle yetinilmi, ancak ileri okumalar iin
kaynaklar gsterilmitir.
Belirtmemiz gerekir ki, klavuz ileride doal olarak bu konuda ya-
placak mevzuat almalarna katk oluturmay da hedeflemektedir.
Klavuz sadece meslektalarmza ynelik hazrlanmamtr. Konuya
ilgi duyan veya mesleki uygulamalarnda bu konuyla karlaan tm
yerbilimciler, ehir blge planclar, merkezi ve yerel ynetimlerin
ilgili personelinin de klavuzdan yararlanacana inanyoruz.
Klavuz Odamzn kollektif aklnn bir rndr; gerek alma
Grubunda gerekse klavuza son halinin verildii altayda ok sa-
yda meslektamzn emeini tar. Dileriz ad gibi yzey faylanmas
tehlikesi aratrmalar konusunda da yol gsterici olur
TEEKKR
Bu klavuzun hazrlanmasnda emei geen tm meslektalarmza
teekkr bir bor biliriz.

Ynetim Kurulu
8
TMMOB JEOLOJ MHENDSLER ODASI
YNETM KURULU
Hseyin ALAN Bakan

Yksel METN II. Bakan
Faruk LGN Yazman ye
D. Malik BAKIR Sayman ye
Canan DEMRAL Mesleki Uygulamalar yesi
Murat AKGZ Yayn yesi
Dzgn ESNA Sosyal likiler yesi
PLANLAMA VE YAPILAMA AISINDAN

YZEY FAYLANMASI TEHLKESNN DEERLENDRLMESNE LKN USUL VE
ESASLARIN DZENLENMES ALIMA GRUBU YELER
Murat NURLU ( KOMSYON BAKANI)
Grol SEYTOLU
Hseyin ALAN
Blent ZMEN
Sami ERCAN
Mjdat YAMAN
Tamer Y. DUMAN
Bahattin Murat DEMR
Oktay GKE
kr ERSOY
Okan TYSZ
Orhan TATAR
Hasan SZBLR
Selim ZALP
ALITAY KATILIMCILARI:
Akn KRER
Ali Can KOP
Ayhan IIK
Ayhan KOBAY
Aye ALAYAN
Bahattin M. DEMR
9
Bora ROJAY
Blent ZMEN
Canan AKIN
Cenk ERKMEN
alar ZKAYMAK
Erdin BOZKURT
Ergun GKTEN
Erhan ALTUNEL
Fikret KOBULUT
Fuat AROLU
FuzuliYAMURLU
Grol SEYTOLU
Hasan Grhan LGEN
Hasan SZBLR
Hseyin ALAN
Kadir DRK
Korhan ESAT
Mete HANER
Muharrem Alper ENGL
Murat NURLU
Murat ENTRK
Mustafa Kemal TFEKC
Mjdat YAMAN
Okan TYSZ
Oktay GKE
Orhan MEK
Orhan TATAR
mer EMRE
mer Fevzi GRER
Sami ERCAN
Selim ZALP
Serdar AKYZ
kr ERSOY
Tamer Y. DUMAN
Tolga AN
Veysel IIK
Volkan KARABACAK
10
1. BLM
1. GR
1.1. Ama: Planlama ve Yaplama Asndan Yzey Faylanmas Teh-
likesinin Deerlendirilmesi Klavuzunun amac; Jeoloji mhendisleri-
nin yzey faylanmas ile ilgili deprem riskinin azaltlmas kapsamnda
yapacaklar almalarda yol gsterici olmak ve bu almalarda uygu-
lanmas beklenen asgari alma esaslarn belirlemektir.
1.2. Kapsam: Bu klavuz, arazi kullanm (yerleime uygunluk) ve ya-

plamaya esas planlara ve yaplamaya temel tekil edecek olan diri
faylarn ve yzey faylanmasnn belirlenmesine ynelik standartlar;
yzey faylanmas nedeniyle oluabilecek kayplarn nlenmesi ve
azaltlmasn salayacak asgari aratrmalar; gerektii takdirde sa-
knm bantlarnn oluturulmasna ynelik koul ve usulleri tanmla-
maktadr.
Trkiye Diri Fay Haritas (TDFH)nn son srm Maden Tetkik
ve Arama (MTA) Genel Mdrl tarafndan 2010 ile 2012 ylla-
r arasnda 1/250.000, 2013 ylnda ise aklama kitap ile birlikte
1/1.250.000 lekli olarak yaynlanmtr. TDFH hem saysal hem de
kt kt olarak MTA Genel Mdrlnden 1/25.000 lei hassa-
siyetinde temin edilebilmektedir. Bu haritada Deprem Yzey Kr
Holosen Fay ve Kuvaterner Fay simgeleri ile gsterilen faylar
yzey faylanmas tehlikesi iin deerlendirilmeye alnmas nerilen
faylardr. Bu klavuzun yayn tarihinden sonra MTA tarafndan yeni
bir diri fay haritas yaynlanmas ya da mevcut haritann deitirilme-
si durumunda yrrlkteki en son harita dikkate alnmaldr. Kritik
tesislerin yapmnda ve kentsel geliim alanlarnn belirlenmesi gibi
almalarda bu haritada verilen faylarn yan sra konuya zel bir
aratrma yaplmas da gerekmektedir.
11
Planlama ve Yaplama Asndan Yzey Faylanmas Tehlikesinin
Deerlendirilmesine likin Usul vve Esaslarn Dzenlenmesi alma Grubu
Bunun yan sra; TDFHnda gsterilmemi, ya da deprem yzey kr

veya Holosen fay olarak nitelendirilmemi olmasna ramen yaplan
aratrmalar sonucunda yzey faylanmas tehlikesine sahip olduu
belirlenen faylar da bu kapsamda deerlendirilirler.
1.3. Dayanak: Yzey faylanmas tanm, bir deprem srasnda depremi

reten fayn yzeydeki izi boyunca oluan gzle grlr deformas-
yonlar kapsar. Eer bu deformasyon bir mhendislik yapsnn (ko-
nut, kpr, kpryol, fabrika vb.) temelinde gerekleirse, belirgin bir
hasar ve ykm ortaya kar, can ve mal kaybna yol aar. Yzey fay-
lanmas tehlikesinden kaynaklanan riski azaltmak amacyla bu teh-
likenin ve olas etkilerinin belirlenmesini amalayan zel bir jeolojik
ett yaplmaldr. Yrrlkteki mevzuatta bu etde ynelik deerlen-
dirmeler genel hatlaryla yer almakla birlikte, bu aratrmalarn kim-
ler tarafndan ve hangi standartlara gre yaplaca konusunda yeter-
li bilgi bulunmamaktadr. Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii
(TMMOB) ve Jeoloji Mhendisleri Odas (JMO) mevzuatnn verdii
yetki erevesinde hazrlanan bu klavuz; mevzuattaki bu belirsizliin
giderilmesine ve bu konu zerinde alan mhendisler arasnda uy-
gulama ve gr birlii oluturmaya yneliktir.
TMMOB ats altnda 1974 ylndan beri faaliyet gsteren, JMO, Ana-
yasa ve zel kanunlar (6235 Sayl Trk Mhendis ve Mimar Oda-
lar Birlii Kanunu, 3458 Sayl Mhendislik ve Mimarlk Hakknda
Kanun) ile 2 Austos 2002 gn ve 24834 sayl Resmi Gazetede ya-
ymlanan JMO Ana Ynetmeliinde yazl olduu zere, Jeoloji ve Je-
oloji Mhendislii ile ilgili konularda toplumu bilgilendirmek, kamu-
oyunu aydnlatmak, lke yararna gerekli giriimlerde bulunmak ve
meslek mensuplar arasnda koordinasyon ve dayanmay salamak,
mesleki hak ve sorumluluklar gelitirmek zere faaliyetlerini srd-
ren kamu kurumu niteliinde anayasal bir meslek kuruluudur.
JMO Ana Ynetmelii 5. ve 6. maddelerine gre;
5) Meslek alanlar ile ilgili standartlar, teknik artnameler, tip szle-
meler ve benzeri gibi teknik belgeleri hazrlamak; dier kurulularca
12
hazrlananlar incelemek, gelitirmek, gerekli deiikliklerin yaplma-

sn salamak ve uygulanmasn denetlemek,
6) Meslekle ilgili kanun, tzk, ynetmelik, stat ve benzeri mevzuatn
hazrlanmasnda, yrrle konmasnda ilgili mercilerle ibirlii yap-
mak; kendisinden istenen veya alternatif gr ve raporlar hazrlamak,
JMOnun grev ve amalar arasndadr.
Dier yandan, 18.10.2006 tarih ve 26323 sayl Resmi Gazetede ya-
ymlanan TMMOB JMO Serbest Jeoloji Mhendislik ve Mavirlik
Hizmetleri Uygulama, Bro Tescil ve Mesleki Denetim Ynetmelii
ile serbest jeoloji mhendislii alanlar tanmlanm ve bu konuda y-
rtlecek esaslar belirlenmitir. Ad geen Ynetmeliin Jeoloji M-
hendislii Hizmet Alanlar balkl 5. maddesinin 1. fkrasnn aa-
daki bentlerinde
) Tektonik,
l) Jeoteknik almalar kapsamndaki jeoloji mhendislii hizmetleri,
o) Doal afetler/Doal tehlikeler,
Serbest jeoloji mhendislik ve mavirlik hizmetleri balkl 6. mad-
desinin 1. fkras a) bendinin aadaki alt bentlerinde ise;

2) Genel veya zel amalarla fiziksel jeoloji, tektonik, petrografi, sedi-
mantoloji ve stratigrafi, mineraloji, paleontoloji, mhendislik jeolojisi,
hidrojeoloji ve jeokimyasal ettler, rnek alm, jeolojik harita retimi
ve raporlarnn hazrlanmas,
11) Kentsel ve krsal alanlarda arazi kullanm planlamas amacyla her
tr ve lekteki imar planna ve st lek evre dzeni planlarna esas
jeolojik, hidrojeolojik, mhendislik jeolojisi ve jeoteknik ettler, son-
dajlar, deneyler ve analizler ile jeolojik ve/veya jeoteknik modelleme
ve btn bu kapsamdaki jeoloji mhendislii hizmet alanlarna ait ha-
rita retimi ve raporlarn hazrlanmas,
12) Doal afet, jeolojik tehlike ve risk belirlemelerine ynelik jeolojik,
mhendislik jeolojisi ve jeoteknik ett, deney ve analizleri ile bu al-
13
malara ait harita retimi ve jeoloji mhendislii hizmet alanlarna ait

raporlarn hazrlanmas,
15) Her tr ve lekte planlamaya esas jeolojik ve jeoteknik ettler,
parsel baznda jeolojik ve jeoteknik ettler/zemin ettlerine ynelik je-
olojik, mhendislik jeolojisi ve jeoteknik ett ve modelleme, sondajlar,
deney ve analizler ile bu almalara ait harita retimi ve jeoloji mhen-
dislii hizmet alanlarna ait raporlarn hazrlanmas almalarnn
Jeoloji Mhendislii yetki ve sorumluluunda olduu belirtilmitir.
Yukardaki mevzuat hkmlerinden de aka grlecei gibi, kamu
yarar ve meslek alan ile ok yakndan ilgili olan Planlama ve Yap-
lama Asndan Yzey Faylanmas Tehlikesinin Deerlendirilmesi
konusunda Jeoloji mhendislerinin, fay aratrmalar ve raporlama
srecinde izleyecekleri usl ve esaslarn belirlenmesi de JMOnun asli
grevlerinden biri olup ayn zamanda bir kamu kurumu niteliinde
mesleki kuruluu olmann da bir gereidir.
1.4. erik: Planlama ve Yaplama Asndan Yzey Faylanmas Teh-
likesinin Deerlendirilmesi klavuzunda, almann ama, kapsam,
dayanak ve ieriinin bahsedildii Giri blm ve teknik terimle-
rin yer ald Tanmlar blmnden sonra klavuza temel olan Diri
Fay Aratrma Yntemleri yer almaktadr. Bu blmde diri faylarn
haritalama yntemleri, paleosismoloji aratrmalar ve hazrlanacak
olan Yzey Faylanmas Tehlikesinin Deerlendirmesi Raporu forma-
t yer almaktadr. Klavuzda kullanlan terimlere ait tanmlar klavuz
ekinde sunulmutur.
14
2. BLM
2. DR FAY ARATIRMA YNTEMLER
Deprem bilgi altyapsnn en nemli temel verileri arasnda faylarn

yeri, uzunluu, nitelii, geometrik zellikleri ve segmentasyonu, de-
formasyon zonunun genilii, uzun ve ksa dnem kayma hzlar, b-
yk depremlerin tekrarlanma aral, deprem srasnda meydana ge-
len yer deitirme miktar, fayn rettii byk depremlerin tarihi gibi
diri fay parametreleri bulunmaktadr. Bu parametreleri elde etmenin
ilk aamas, diri faylarn geometrik zelliklerinin uygun leklerde
haritalanmas ve sistematik fay parametre bilgilerinin toplanmasdr
(ekil 1). Bu almalar yaplrken jeodezi, jeofizik ve paleosismoloji
bilim dallar kapsamndaki aratrmalardan destek salanr.
ekil 1: 12 Kasm 1999 Dzce depremi yzey krnn segment yaps ve yzey kr
boyunca yer deitirme miktar dalm (Duman vd, 2005).
15
2.1. Diri Faylarn Haritalamas: Diri faylarn haritalanmasnda nemli

olan fayn dirilii veya diri fay olma olasln belirlemede kullan-
lan ltlerdir. Fay aktivitesinin aada verilen belirteleri (Trifonov
1995) diri faylarn haritalanmasnda kullanlabilir.
a) Morfolojik zellikler (izgisel vadiler, asl vadiler, ani diklikler)
b) Gen kellerin (kanallar, vadiler, taraalar, alvyal yelpazeler
vb.) yer deitirmesi
c) Bu gen kellerin kalnlklarnda ve/veya bileimlerindeki ani
farkllklar.
d) Sismolojik veriler (i merkezlerin dizilimi; odak parametrelerinin
hesaplanmas ile bulunan yer deitirme ynleri ve miktarlar;
yzeyde yakn zamanda olumu veya eski yzey yrtlmalar;
dier paleosismik belirteler)
e) Litosfer ve yerkabuunun derinliklerinde yakn zamandaki hare-
ketin jeofizik verilerle test edilmi olmas.
f) Jeodezik veriler
g) Tarihsel ve arkeolojik verilerle saptanan yapay veya doal nesne-
lerin yer deitirmesi.
Bu kaytlar fayn diri olarak haritalanmas iin yeterlidir. Aada
sralananlar ise olas diri faylarn belirlenmesinde kullanlr (Trifonov
1995).
a) Gen volkanik dizilimler ve krklar
b) Gnmz ve Ge Kuvaternerdeki hidrotermal aktivite.
c) amur volkanlar ve anormal yksek basnc gsteren veriler.
d) Fay zonunda yakn zamandaki gaz ve hidrojeolojik anomaliler.
e) Heyelanlarn younlamas ve jeodinamik aktivitenin dier d
kaynakl iaretleri
f) Tahmini gml fayn zerinde izgisel kvrm sistemleri veya
aktif bklmeler.
16
g) Uydu grntlerinde topografyadaki izgisel deformasyon ve

gen jeodinamik aktivitelerin gstergesi olarak yorumlanan
spektrometrik anomaliler.
lkemizde yzey faylanmas oluturan depremlerin bykl ge-
nellikle 6,0 dan fazla, derinlii ise genellikle 20km den azdr. Kr
faylar ise, yzey faylanmas oluturmadklarndan saptanmalar ve
haritalanmalar daha zordur, ancak yzeyde meydana getirdikleri de-
formasyonlar (fay-ilerleme kvrmlar, rampa antiklinalleri vb.) izlene-
rek varlklar kestirilebilir (Seyitolu vd. 2017a, b).
Yzey faylanmas ile ilgili problemlerden biri Ikeda (2002) tarafndan
ele alnan ikincil faylar ile ana fay ilikisidir. Yzeyde haritalanan bir-
ka km uzunlukta fay paralar daha derindeki ana fayn yzeyde-
ki yansmasn oluturur. Bu ikincil faylar blgesel gerilme rejimi ile
deil, derindeki ana fayn rettii ikincil gerilme ile ilikili olabilir.
Gerilme ana fayn dzensiz geometriye sahip olduu kesimlerde yo-
unlaabilir. Rampa-dzlk geometrisine sahip faylarda (dk al
normal faylar veya bindirme faylarnda), rampalarda gelien kvrm
ve kk lekli faylar bunlara rnek verilebilir. Dier taraftan do-
rultu atml sistemlerde ikincil faylardan yararlanarak ve bunlarn a
ilikileri kullanlmak suretiyle ksmen gml olan ana fayn konumu
saptanabilir (Seyitolu vd. 2015)
Ikeda (2002) tarafndan diri faylarn haritalanmasnda yukarda sra-
lanan ltler arasnda en fazla kullanlan morfolojik veriler her du-
rumda doru sonular vermeyebilir. Gen fay sisteminin bir nceki
tektonik rejimin izlerini bastracak kadar zamana sahip olmad du-
rumlarda kullanlan morfolojik ltlerin yanlmaya yol ama olasl-
dikkate alnmaldr. Bu tr durumlarda birden fazla disiplini kap-
sayan aratrma yntemleri zm yollarndan birini oluturmaktadr
(Seyitolu vd. 2015).
Hedef alandan geen diri faylar blgesel ve yerel leklerde harita-
lanr. Blgesel lekte (1/25.000) hazrlanan diri fay haritalar temel
aktif tektonik zellikleri gsterir. Bu haritalar paleosismolojik aratr-
malarn yaplaca alanlarn seilmesi iin gerekli 1/5.000 veya 1/1.000
lekli diri fay haritalarnn hazrlanmasna esas oluturur.
17
2.1.1. Blgesel lekte (1/25.000) diri fay aratrmalar: Hedef alanda-

ki diri fay(lar) veya fay segmenti(leri) 1/25.000 leinde TDFH (Emre
vd., 2013) veri tabanndan salanr (TDFH hem saysal hem de kt
kt olarak MTA Genel Mdrlnden 1/25.000 lei hassasiyetin-
de temin edilebilmektedir). Hedef alanla ilgili TDFH veri tabannda
bilgi bulunmamas veya TDFH bilgileriyle hemfikir olunmamas du-
rumunda ayn standartlar kapsamnda ve 1/25.000 leinde diri fay
haritalar hazrlanr.
TDFHdan alnan veya yeniden haritalanan 1/25.000 lekli diri fay(-
lar) veya fay segmenti(leri) boyunca tematik kuak haritalar hazrla-
nr. Bu tematik haritalar morfolojik, jeolojik, sismolojik ve jeodezik bil-
gileri gsterir. Tematik haritalarda kuak genilii allan diri fayn
zelliklerini kapsayacak biimde seilir. Fay zonunun yaln olduu
kesimlerde fay ortalayan 10 km geniliindeki kuak yeterlidir. An-
cak, fay karmakl alanlarnda bu yaplarn zelliklerini yanstacak
kadar geni bir kuan haritalamas yaplmaldr. Blgesel lekte a-
llan diri fay veya fay segmenti boyunca hazrlanmas gereken tema-
tik haritalar aada aklanmtr. Bunlar;
Saysal Ykseklik Modeli (SYM): Fay veya fay segmenti boyunca to-
porafik zellikleri gsteren SYM modelleridir. SYM en az 10 m
hassasiyette saysal ykseklik verileri kullanlarak hazrlanr.
Morfo-tektonik harita: Aktif tektonizma-morfoloji ilikisini gsteren
bu kuak haritas saha almalar ile desteklenen hava fotorafla-
r veya uydu grnt analizlerine dayanlarak hazrlanr. Bu hari-
tada aktif faylanma tarafndan etkilenen akalama a (telenmi
dere, asl vadi), morfolojik unsurlar (telenmi vadi, yama, srt,
eimlenmi yzeyler, fay diklii), yzey ekilleri (basn srtlar,
knt glleri, gen yzeyler) vb. gsterilir.
Jeoloji haritas: Temel kaya birimleri, gncel keller ve yapsal un-
surlar ayrntl olarak gsteren kuak jeoloji haritasdr. Bu harita-
da aktif olmayan faylar, antiklinal, senklinal, tabakalanma, istozite
gibi yapsal unsurlar standart simgelerle gsterilir. Kuvaterner bi-
rimlerinin alansal dalmlar hava fotoraf, ortofoto vb. hassas
18
grnt analizleriyle ayrntl belirlenir ve arazi denetimi yaplarak

haritalanmas tamamlanr.
Sismotektonik harita: Fay veya fay segmentiyle ilikili olarak kayde-
dilen aletsel ve tarihsel dnem deprem bilgilerini gsteren bir sis-
motektonik kuak haritas hazrlanr. Haritada bykl 4.0 ve
zeri olan depremlerin d merkez konumlar, derinlikleri ve varsa
mekanizma zm ekilleri gsterilir. Tarihsel depremler iin ne-
rilen yerler ve iddet deerleri de belirtilir.
Jeodezik bilgiler: Fay zerinde uzun ve ksa dnem atm bilgisini
oluturmak zere telenen yapay, morfolojik ve jeolojik unsurlar
belirlenerek hassasiyetle llr. Bu unsurlar jeodezik aletler (total
station, yer-lidar vb.) yardmyla belirlenir ve llr. Bu unsurlar-
dan basit ve sistematik olanlar iin hzlandrlmas amacyla erit
metre ile llr. llen yzey veya yaplar yalandrlabiliyorsa
yllk kayma hz tahmin edilir. Ayrca aratrlan fay veya fay seg-
menti ile ilgili GPSe dayal hz bilgileri / blok modelleme alma-
lar literatrden aratrlr. Jeodezik bilgiler ayr bir tematik harita
yerine sismotektonik haritada gsterilebilir.
Blgesel lekte diri fay ve tematik kuak haritalar incelenen fayn
tektonik, jeolojik, morfolojik, sismolojik ve jeodezik zellikleri hak-
knda bilgi sunar ve diri fay veya fay segmenti zerinde yerel alan-
larda yaplacak ayrntl haritalama ve almalarn en doru ve g-
venilir ekilde yaplmasna olanak salar.
2.1.2. Yerel lekte (1/5.000 ve 1:1.000) diri fay aratrmalar: Yerel

lekte diri fay almalarnda ncelikle alann haritalama leinde
toporafik haritas (Halihazr pafta) hazrlanr. Toporafik harita ze-
rinde kaynak, dere, tarla gibi doal ve yol, bina gibi yapay yaplar
mutlaka olmaldr. Daha sonra toporafik lm veya GPS aletleri
yardmyla bu harita zerine diri fay geometrisi, litolojik ve yapsal
unsurlar hassas olarak ilenir. Morfolojik unsurlarn bulunmas du-
rumunda bunlar da ayn yntemle harita zerine hassas olarak iaret-
lenir. Sismolojik ve jeodezik bilgiler ise saysal ortamlarda dorudan
koordinatlar kullanlarak harita zerine aktarlr.
19
Sonuta yerel lekte ayrntl diri fay geometrisinin, litolojik snrlarn

ve yapsal unsurlarn birlikte gsterildii, sismolojik ve jeodezik bilgi-
lerin de bulunduu bir diri fay haritas hazrlanr. Bu haritalar asla
saysal veya elektronik ortamlarda lek bytlmesiyle yaplmaz.
2.1.3. Paleosismolojik aratrmalar: Paleosismolojik aratrmalar y-

zey faylanmasna neden olmu eski depremlere ait parametrelerin
belirlenmesinde kullanlan en yaygn ve etkin yntemlerden birisidir.
Paleosismolojik almalar, yakn jeolojik dnemde yzey kr olu-
turmu ve deprem retmi diri faylarn aktivitelerinin belirlenmesi,
gelecekteki davranlarnn tahmini ve deprem tehlike deerlendirme-
lerinde ihtiya duyulan fay parametrelerinin (yer, zaman, byklk,
deprem tekrarlanma aral, en byk krlma uzunluu, yer deitir-
me miktar vb.) elde edilmesine olanak salar. Bu nedenle paleosismo-
loji aratrmalar, bir blgenin depremselliinin ortaya konmasnda ve
deprem tehlikesinin belirlenmesi konusunda diri faylarda yaplmas
zorunlu olan temel almalarn banda gelir. Paleosismolojik aratr-
malarn kapsam yakn jeolojik dnem olarak tanmlanan Kuvaterner,
zellikle de Holosen (son 11.000 yl) zamandr.
Dier taraftan diri faylarn her zaman yzeye ulaamama durumu
(Bonilla ve Lienkaemper 1990) ve her eski byk depremin kaydedil-
memi olma olasl (Rathje vd. 2010) da bu yntemin kstlar olarak
dikkate alnmaldr.
2.1.4. Paleosismolojik hendek kazlar: Paleosismoloji almalarnda

hendek almasnn temel amac, diri fayn kesin yerinin ve deformas-
yon zonunun geniliinin belirlenmesi, yer deitirme miktar hak-
knda bilgi edinilmesi, fay zerinde yzey kr oluturan byk dep-
remlerin tekrarlanma aralklarnn ortaya konmas ve fay zerindeki
kayma hznn belirlenmesidir. Bu konularda bilgi toplanabilmesi iin
hendek kazlarnn fayn trne gre planlanmas gerekmektedir.
Deprem tekrarlanma aralklarnn tayininde uygun radyometrik ya-
landrma metotlarna gerek duyulmaktadr. Paleosismoloji alma-
20
larnda tarihlendirme, aratrmann en nemli ksmn oluturur. Ta-

rihlendirme yaplacak birimler Kuvaterner-Holosen yal kel veya
volkanik birimler olmaldr. Bu birimler diri faylarn neden oldukla-
r olaylara ait tarihin saptanmasna ilikin verileri iinde barndrr.
Tarihlendirme iin kullanlan farkl yntemler vardr. Bunlar Karbon
14(14C, termolminesans), Optik Uyarmal Luminesans (OSL), Elektro
Spin Rezonans (ESR), Amino Asit Oran (AAR), aa halka analizle-
ri gibi analizler olup en sk kullanlan ve gvenilir sonu elde edilen
yntem ise Karbon 14 (14C ) yntemidir.
Bir nceki blmde aklanan blgesel diri fay haritalar uygun hen-
dek alanlarnn seilmesine esas oluturmaktadr. Bu haritalar kulla-
nlarak hedef fay ve/veya fay segmenti zerinde aday hendek kaz
alanlar belirlenir. Paleosismolojik amal hendekler hem kaya hem
de gncel kel birimleri iinde kazlabilir. Kuvaterner-Holosen kel
birimlerinde alan hendeklerden aktivite ve zaman parametreleri
elde edilebilir. Bununla birlikte ana kaya hendeklerinden fayn yeri,
mekanizmas ve deformasyon genilii gibi parametreler hakknda
bilgi salanmaktadr. Bu amalardan herhangi birine ynelik olarak
alacak paleosismolojik almalar aamada gerekletirilir. Bunlar;
I. Kaz ncesi almalar

II. Kaz almalar
III. Kaz sonras almalar eklindedir
I. Kaz ncesi almalar

Bu aama hendek kazsna balanmadan nce hedef fay ve fay seg-
mentinin diri fay haritalarnn hazrlanmas ve broda yaplmas ge-
reken dier almalar kapsar. Bu almalarda;
1. Hedef fay ve fay segmentine ait blgesel ve yerel leklerde diri
fay haritalar Blm 3.1 de aklanan ltlere gre hazrlanr.
2. Sz konusu faya ait zellikle aktif tektonik ve varsa paleosismo-
loji konularndaki ncel almalar aratrlr ve deerlendirilir.
21
3. Aday hendek alanlar gerekeleriyle birlikte ncelik srasna ko-

nulur, yerinde incelenerek kazlacak olanlar kesinletirilir.
4. Kesinletirilen hendek alan iin arazi sahiplerinden (zel-ka-
mu) izin alnr. Gerektii hallerde zarar ziyan deme durumlar
belirlenir.
5. Kaz tipi (3-Boyutlu, basamakl) ve derinliine (s < 2 m veya
derin > 2 m) litolojik zellikler ve yeralt suyu seviyesi dikkate
alnarak karar verilir.
6. Bu aamada el sondaj, aratrma ukuru, s jeofizik aratrma
(GPR, VLF, sismik yansma, elektrik rezistivite profili almas
vb.) ve uygulamalarla fay yeri ve litolojik zellikler hakknda
bilgi toplanarak, kararlar gerekelendirilir.
7. Kazs kesinleen hendek alan ve yakn evresinde total station,
yer lidar, kameral drone vb. cihazlar kullanlarak ayrntl (r.
1/500 lekli) mikro-topografik harita hazrlanr, zerinde hen-
dek yerleri ve faylar iaretlenir (ekil 2 a,b).
8. Kaz srasnda kullanlacak i makinesi tr, destek sistemleri,
ii personel says vb. iler organize edilir.
9. Hendek kazsnda i sal ve gvenliine ynelik uygulanma-
s gereken nlemler alnr.
10. Tm hazrlklar gzden geirilir, eksiklikler varsa tamamlanr
ve kaz aamasna geilir.
22
ekil 2: (a) 1939 depremi Ezinepazar segmenti zerinde Sokuta hendeinin ald alandan
genel bir grnm (bak yn kuzeyedir). (b) Ayn alann Total Station aleti ile llm
mikro-topografya haritas ve hendeklerin konumu (Emre vd., 2012).
23
II. Kaz almalar:

Kaz ncesi almalar srasnda seilen hendek alanlarnda kaz i-
lemleri ve hendek duvarlarnda gerekletirilen almalardr. Bu aa-
mada;
Fay boyunca yaplan blgesel ve yerel leklerde paleosismo-
lojik ettlerle kaz ncesi hazrlanan harita bilgileri hendek ala-
nnda tekrar denetlenir, doruluklar kesinletirilir.
Hendek alan kaz ncesinde fotoraflanr. Hendek alan foto-
raflarnda lek konmal ve bak yn not edilmelidir (ekil 3).
Drone ekimlerinin yaplmas hendek alannn morfolojik de-
erlendirmesine nemli katklar salar.
Kaz ileminde nce bitkisel toprak syrlr ve kapatma srasnda
tekrar yerine konmak zere uygun bir alanda muhafaza edilir.
Kaz srasnda hendek duvarlarnn dzgn ve birbirine para-
lel olmas, duvarlarda yzeye kadar kesintisiz stratigrafik istifin
izlenmesi vb. durumlara zen gsterilir. Bu aamada hendek
duvarnda yzeye yakn ilk 1 mlik kesimde duvarn rselenme-
mesine dikkat edilir.
Kaz sonrasnda yapsal unsurlarn, sedimantolojik zelliklerin
ve stratigrafik ilikinin ak ekilde izlenebilmesi iin duvarlarda
ayrntl temizlik yaplr.
Temizlenen duvarlar 1x1 m aralnda olacak ekilde gridlenir.
Daha sonra her iki duvarn amal birka set (gneli, glge, s-
lak, kuru vb.) fotoraflar ekilir. Bunlardan en iyileri kullanla-
rak uygun bilgisayar programlar yardm ile duvarn foto mo-
zaik grnts oluturulur ve lekli kts alnarak loglama
srasnda kullanlr. Hendein boyutlu sanal grntlenmesi,
hendek kapatldktan sonra da incelenebilir, grntlenebilir
olmasna olanak salayacaktr.
Loglama lei hendek uzunluu ve duvarlarda yzeyleyen
tektono-stratigrafik zellikler dikkate alnarak belirlenir. neri-
len loglama lei 1:20 veya 1:40 tr. Loglamada ncelikle hen-
24
dek stratigrafisi kurulur varsa stratigrafik boluklar belirlenir ve

dier yakn hendeklerle karlatrlr. Loglama ncesi tartma
ve deerlendirme amal katman snrlar, olay says ve olay
katmanlar hendek duvarlarnda renkli iviler veya etiketler
kullanlarak iaretlenir.
ekil 3: 1939 depremi yzey kr (Readiye segmenti) zerinde Niksar GDsundaki Kklce
kynde alan hendee ait grntler. (A) Bak yn kuzeye, (B) Bak yn gneye (Emre
vd., 2012).
25
Olay seviyesi, olay ncesi ve sonras seviyelerinden yalandr-

ma amal sistematik rnekler alnr. rnek yerleri her bir yn-
tem iin farkl bir sembol kullanlarak log zerine ilenir.
Btn tartma ve neriler gz nnde bulundurularak hendek
duvarlarna ilikin loglara son ekli verilir ve bilgisayar orta-
mnda izilecek hale getirilir.
Alan hendek ilk haline uygun duruma getirilerek kapatlr ve ze-
rine bitkisel toprak tekrar serilir. Kaz yaplan alan kayda dayal
zarar-ziyan demesi yaplarak mlkiyet sahibinden iliik kesme
belgesi alnr ve bu belgenin bir kopyas ileride oluabilecek hu-
kuki sorunlarn zmnde kullanlmak zere proje dokman-
larna eklenir. Kapatma srasnda ve sonrasnda hendek alan-
nn tesviye edilmi hali fotoraflanarak kayt altna alnr.
III. Kaz sonras almalar:

Hendek kazs ve hendek duvarlarnda yaplan aratrmalarn tamam-
lanmas sonrasnda yaplan almalardr. Bu aamada;
1. Hendek duvarlarnn yapsal, sedimantolojik ve stratigrafik
zelliklerini, olay saysn ve rnek yerlerini gsteren loglar ori-
jinalleri zerinden eitli programlar yardmyla izilir ve rapor-
larda kullanlacak formatlarda hazrlanr.
2. Hendekten alnan rnekler broda yeniden deerlendirilir, se-
ilir ve analizler iin laboratuvara gnderilir. Analiz sonularna
gre olay katmanlar yalandrlr ve bunlarla ilikili depremler
tarihlendirilir. Bu depremler tektono-stratigrafik kolon kesitler-
de ve loglarda iaretlenir.
3. Hendek duvarlarna ait fotoraflar tm hendek duvarn ayrn-
tl ve birlikte gsterecek tek veya foto mozaik olarak hazrlanr.
4. Her bir duvar iin log ve foto mozaik grntsnn birlikte bu-
lunduu final ekil hazrlanr (ekil 4 a,b). Bu ekilde mozaik
ve log ayn lekte olur ve zerlerinde grid bulunur. Sayfa ke-
26
narnda log aklamalar ve olay says ve tarihlerini gsteren

tektono-stratigrafik kolon kesit bulunur.
5. Hendek kaz alanna ilikin detay mikro-topografya, orijinal
hendek loglar ve laboratuvar sonular lek ve projeksiyon
bilgilerini de ierecek biimde rapor ekinde verilir.
6. Hendek duvarlarndan elde edilen olaylarn zaman ve says ta-
rihsel dnem depremleriyle denetirilerek, incelenen diri fayn
hangi tarihsel depremlerden sorumlu olduu belirlenir.
ekil 4: 1939 yzey kr Readiye Segmenti zerinde alan Kklce Hendei

dou duvar alt kesiminin (a) fotomozaik ve (b) yorumlanm ekli (Emre vd.,
2012).
2.2. Rapor Format:

Deerlendirilmesi raporu aadaki formata uygun olarak hazrlana-
27
caktr. Her rapor nshas ciltli d kapak, i kapak, iindekiler listesi,

ek listesi ve rapor metninden oluur ve bir elektronik kopyas saysal
ortamda raporlara eklenir. Rapor metni A4 ebatl kda 1.5 aralkl,
12 punto Times New Roman veya 11 punto Arial olacak ekilde ya-
zlmal, Metin ii ekiller ve ekler okunakl ve anlalabilir olmaldr.
Rapor D Kapa:
Raporun/Projenin Ad:
Proje Mahallinin ad, mevkii:
1/1.000 lekli Pafta No:
Raporun Hazrlan Tarihi:
Raporu Hazrlayan Firma/niversite, Kurum, Kurulu Ad:
Rapor Kapa:
Raporun/Projenin Ad:
Raporu Hazrlayan Firma/niversite, Kurum, Kurulu Ad, Te-
lefon ve Faks Numaralar, e-posta adresleri:
Proje Grubuna Katlan Aratrmaclarn Ad, Soyad:
Bakanlk Onay Tarihi ve Says:
NDEKLER
nceleme Alannn Tantm
Ama ve Kapsam
Kullanlan Yntemler
nceleme Alannn Jeolojik ve Sismotektonik Deerlendirmesi
Arazi almalar
5.1. Arazi gzlemleri
5.2 Hendek almalar
5.3. Tarihlendirme (Varsa daha nce elde edilen veriler anlatl-
maldr)
28
Deerlendirilme
6.1. Fay Parametre Bulgular
6.2. Yerleime Uygunluk Amal Yzey Faylanma Tehlikesi Ku-
a ve Saknm Bandnn Oluturulmas
Sonular ve Plana Esas neriler
Kaynaklar
Ekler (Harita, izim vd.)
Raporda istenilen blmlerin aklamalar aada sunulmu, baz b-
lmlerde rapor mellifine yardmc olmak amacyla rnekler de veril-
mitir.
1. nceleme Alannn Tantm:

nceleme alan olarak seilen alan yer bulduru haritas ve referans nok-
talarna olan uzaklklar vb. bilgilerle tantlmaldr. Ayrca arivleme
ve sorgulama asndan inceleme alannn 1/25.000 ve 1/1.000 lekli
pafta ad da verilmelidir. Bu tantmda inceleme alannn genel co-
rafik zellikleri (ykseklikler, nehirler vb.), ulam a, meteorolojik
bilgiler, baraj, glet, kpr gibi ikincil afete neden olabilecek bilgiler
de yer almaldr.
2. Ama ve Kapsam:
Planlamaya esas diri fay zonlarnn haritalanmas ve yzey faylanma
tehlikesi kuann oluturulmas almasnn ana amac afet riskinin
azaltlmas iin Jeoloji Mhendislii kapsamnda yaplacak gzlem ve
analizleri belirli standartlar lsnde ortaya koymaktr. Aratrma-
nn amac ve aratrma iin yaplan iin kapsam ak ve z biimde
sunulur. Amata herhangi bir diri fay izinin alma alannn iinde ya
da yakn evresindeki varl deerlendirilir. Bu deerlendirme temel-
de paleosismoloji almalar esas alnarak yaplr.
Raporun kapsam ksmnda aratrcnn sorumluluu, ileride kabile-
cek hukuksal problemlere yol amamas iin ak ve net biimde belir-
tilmeli koyu yazlm olarak metinde yer almaldr.
29
rnek; Sakarya ili Hendek ilesi . paftalarnda snrlar belirle-

nen inceleme alannda; MTA Genel Mdrl tarafndan 2012 yllarnda
yaynlanm olan 1/250.000 lekli pafta nolu diri fay
haritasna gre, .. Faynn (kaynaka adresi) kesin olarak
bilinen ve olas olarak haritalanm izleri inceleme alan ve yakn civarn-
dan gemektedir. lgili . mevzuata gre; inceleme alannn
planlamaya esas bilgilerine altlk olacak verilerin elde edilmesi ve imar
almalar kapsamnda bilinen fayn hemen yaknlarnda yzey faylanmas
tehlikesi ile ilgili zel alma yaparak faylanma potansiyelini detaylca ortaya
koymak ve gerekirse yzey faylanma tehlikesi kuan oluturmak alma-
nn amacdr.
Bu alma, inceleme alannn snrlar dnda bulunan, yakn civardaki
alanlar iin ayn fay segmentinde olsa bile yzey faylanmas tehlikesini de-
erlendirmek iin gerekli jeolojik ve yer alt verisini salamayabilir. Rapor
mellifleri, mevcut ve ortaya konan veriler nda yalnzca bu rapordaki
alma alan ile ilgili sonu ve tavsiyelerle ilgili sorumluluu kabul eder.
3. Kullanlan Yntemler:
Raporun hazrlanmas srasnda kullanlan tm yntemlerin hangi
amala ve hangi aamada kullanld ile ilgili detay bilgi verilmeli,
lm cihazlarnn zellikleri ve yorumlama ltleri aklanmaldr.
nceleme alannda s jeofizik almalar gerekletirilmi ise bu b-
lmde ksaca anlatlmaldr.
4. nceleme Alannn Jeolojik ve Sismotektonik zellikleri:

Rapor, inceleme alan ve evresinin genel jeolojik, tektonik ve sismo-
tektonik durumu hakknda aydnlatc ve zl bir aklama iermeli-
dir. Bu blm, blgedeki diri faylar ve bu fay sisteminin depremsellii
ile ilgili bir tartma da iermeli ve jeolojik literatr aklanarak kay-
naka gsterilmelidir.
Bilgiler inceleme alan merkezde olacak ekilde en az 50 km yarap-
l dairesel alann blgesel jeolojik, tektonik ve depremsellik zellik-
30
lerinden balayarak alma sahasna ulaacak ekilde sralanmaldr.

Arazi almalar sonucunda elde edilen bilgiler genel olarak verilmeli
raporun ileriki blmlerinde yer alan ksmlarnda ise detaylandrl-
maldr.
nceleme alannn da iinde yer ald blgenin jeolojisi zet olarak
aklanmal ve evrede yer alan krk, kvrm, sreksizlik, heyelan
ktlesi vb. gibi yapsal zelliklere deinilmelidir. Blgesel jeolojik in-
celemede elde edilen veriler grsel olarak sunulmaldr. Depremsel-
lik asndan alma alannn en az 50 km ve st yarapl dairesel
bir alann iine den tarihsel, 3 ve zeri byklkteki aletsel deprem
etkinlii harita, istatiksel bilgiler ve literatr eliinde detay ekilde
aklanmaldr.
Ayrca, blgesel olarak inceleme alannn morfolojik zelliklerini orta-
ya koymak amacyla saysal veriler kullanlarak en az 1/25.000 lekli
boyutlu saysal arazi modeli, saysal ykseklik modeli oluturulmal
ve trev haritalar (yama ynelimi, eim vb.) retilmelidir.
5. Arazi almalar:
Raporun bu blm almann ana omurgasn tekil etmekte olup,
ileride yaplacak blmlerdeki almalara temel olacak tm verileri
iermeli ve detay olarak verilmelidir.
5.1. Arazi Gzlemleri

Yzey faylanmas almasnn incelenecei fay / fay kua hakknda
detayl bilgiler verilir. Fayn / fay kuann ka segmentten olutuu,
inceleme alannn hangi fay segmentiyle ilikili olduu ve varsa dep-
remlerde gzlenen davranlar, karakteristik zellikleri vb. tartlr.
alma alan ve yakn evresindeki benzer amalarla yaplm al-
malardan alntlar yaplr.
Arazi gzlemleri aadaki alt balklar halinde detayl olarak ince-
lenmelidir.
31
5.1.1. Gncel tektonik konum

5.1.2. Jeolojik ve jeomorfolojik zellikler
5.1.3. Fay geometrisi ve segment yaps
5.1.4. Fay aktivitesinin deerlendirilmesi
- Jeolojik ve jeomorfolojik bulgular
- Paleosismolojik bulgular
- Jeofizik aratrma bulgular
- Jeodezik aratrma bulgular
5.1.5. Kayma hz ve deprem tekrarlanma periyodu
5.1.6. Tahmini maksimum deprem bykl ve yer deitirme miktar
Bu bilgiler alt balklar halinde raporda mutlaka olmaldr. Yararlan-
lan dier disiplinlere ait almalar da raporun bu blmnde detayl
olarak verilmelidir.
5.2. Hendek almalar

Paleosismoloji almalarnn en nemli ksmn oluturan aama
hendek yerlerinin belirlenmesidir. Hendein doru yerde ve/veya
doru derinlikte almamas, almann sonunda doru verinin elde
edilememesi anlamna gelir. Raporda hendek yerinin hangi ltler
esas alnarak seildii detayl olarak aklanmaldr. Raporda verile-
cek olan Paleosismolojik hendek almalar 3.1.4. Paleosismolojik
Hendek Kazlar blmnde detayl verilmi olup rapor mellifi bu
almalar kuralna uygun ekilde yapmaldr.
5.3. Tarihlendirme
Bu blmde alma kapsamnda yaplan tarihlendirme yannda eer
varsa inceleme alannda daha nce yaplan paleosismolojik amal a-
lmalarda elde edilen tarihlendirme verisi de verilmeli ve tartlma-
ldr.
32
6. Deerlendirme:
Gerek literatr bilgileri gerekse arazi almalar sonucu elde edilen
bilgiler aadaki balklar halinde deerlendirilir.
6.1. Fay Parametre Bulgular

Arazi gzlem ve hendekli paleosismoloji hendek kazlarndan elde
edilen fay parametre bulgular gerek blgesel lekte gerekse ince-
leme alan temel alnarak yerel lekte deerlendirilir. Bu kapsamda
krlma mekanizmas, kinematik veriler, Deprem says ve zaman(lar)
, bykl, yzey kr uzunluu, kayma hz, tekrarlanma aral,
son depremden gnmze geen sre vb. bulgular deerlendirilir.
6.2. Yerleime Uygunluk Amal Yzey Faylanma Tehlike Kua ve
Saknm Bandnn Oluturulmas
Raporun bu blmnde varsa inceleme alan iin yzey kr tehlike
kua izilir, haritalara ilenir ve nedenleriyle birlikte detayl ekilde
raporda tanmlanr. nceleme alannda belirlenen her diri fay boyunca
Yzey Faylanmas Tehlike Kua en az 1/5.000 veya plan leindeki
toporafik haritalar (halihazir paftalar) zerinde gsterilmelidir.
Faylarn tr ve yapsal zelliine gre, retebilecei maksimum dep-
rem bykl gz nne alnarak Yzey Faylanmas Tehlike Kua-
nn her iki tarafnda braklmas gereken saknm band mesafesi
belirtilmelidir. Bu kuak faylarn salma yapt alanlar ile srama ve
bklme alanlarnda aratrmadaki bulgularn gerektirdii genilikte
olmaldr.
7. Sonular ve Plana Esas neriler

Yaplan aratrmalar sonucunda inceleme alanndan geen bir diri fa-
yn mevcut olup olmad ak ve net biimde ifade edilmeli, yzey
faylanmas tehlike kuann ve bu kuak zerinde yer alacak saknm
bantlarnn genilii hakknda saysal bilgiler verilmelidir. Sonular;
a) verilerin zeti, b) diri faylarn ynelimi, geometrisi, fay boyunca net
33
atm miktar ve gelecekte beklenen atm vb. bilgileri ierecek ekilde

konumu, c) verilerin gvenilirlii ve snrlamalar, eklinde uygun ve-
rilerle desteklenmelidir. Raporun sonu blmnde inceleme alann-
da gelecekte daha detayl aratrma yapmaya gerek olup olmad da
nedenleriyle birlikte verilmelidir.
almann sonucu arlkl olarak karar verici mekanizmay
ilgilendirdii iin plan aamalaryla ilgili olarak tm neriler ve
zellikle de imar uygulamalarna ynelik sonular net ifadelerle ve
anlalr bir ekilde sunulmaldr.
8. Kaynaklar
alma kapsamnda kullanlan referanslar, almada kullanlan hava
fotoraflar vb. grntler (kayna, ekim tarihi, uu numaras,
lek vd.) ve dier veriler mutlak surette bu blmde yer almaldr.
9. Harita, izim ve Ekler

Yzey faylanmas tehlike kuann oluturulmas raporunda kullan-
lan her trl bilimsel veri ve bulgular (jeolojik kesit, eski depremler-
de gelimi yzey faylanmasna ilikin jeomorfolojik kantlar, hendek
kaz loglar, depremsellik verileri vb.) rapor iinde, haritalar ise rapor
ekinde sunulmaldr. 3.1.4 blmnde de verildii zere bu belgeler
en az aada sralanan zelliklere sahip olmal daha detayl veriler de
gerektii zaman sunulabilmelidir;
1. 1/25.000 lekli toporafik harita veya ayn lekli saysal yk-

seklik modeli zerinde yer bulduru haritas,
2. 1/25.000 lekli detayl ve standartlara uygun jeolojik haritalar,
genelletirilmi litostratigrafik kesit
3. Halihazr harita: 1/1.000-1/5.000 lekli, zerinde inceleme alan
snrlar, hendek yerleri vb. ilenmi resmi haritalar,
34
4. nceleme alan fay haritas: Faylanma gzlenmise 1/1.000 lek-

li halihazr haritalar zerine yzey faylanmas tehlike kuann
ilenmi hali,
5. Hendek loglar: Paleosismoloji almalarnda hazrlanm olan
hendek duvarlarnn uygun lekteki (1/201/40) gsterimlerini
ieren hendek loglar,
Fotoraflar: Sarplklar, hendek duvarlar ve fayla ilgili arazide gz-
lenen her trl yap lekli olarak fotoraflanmal ve bak yn ile
birlikte raporda sunulmaldr.
35
36
3. BLM
YZEY FAYLANMASI TEHLKE KUAI VE SAKINIM

BANDI
Yzey faylanmalar; genellikle snfa ayrlr (Bonilla, 1970). Ana

fay, ana faydan ayrlan kollar ve ikincil faylar. Birinci snf, ana fay-
lar ve yakn ilikili faylar kapsar. En byk yer deitirme bu kuak-
ta gzlenir. kinci snf oluturan kollar ana fay kuandan ayrlr
ve tesine uzanr. Ana faydan ayrlan kollar genellikle ana fayla ayn
yer deitirme trne sahiptir. nc snf oluturan ikincil faylar
ise, ana faydan ayr bir meknsal konumda bulunur ve ana fayla ayn
veya farkl tr yer deitirme gsterirler.
Yzey faylanmas almalarnda ileride meydana gelecek faylanma-
nn o fayda gemite olumu telenmelerle uyumlu olaca varsay-
m kabul edilir. Bu yzden fay almalarnn ana amalarndan biri
mevcut faylarn en doru biimde konumlandrlmasdr. Yzey fay-
lanmas almalarnda diri faylar en az 1/10.000 ve daha byk lek-
te haritalanmal, mmknse tekrarlanma aralklar belirlenmeli ve fay
karmakl dikkate alnmaldr.
Arazide yzey krklar her zaman dar kuaklar halinde olumazlar
ya da yle olsalar bile erozyon, heyelan gibi sebeplerden dolay net
bir ekilde gzlenemeyebilirler. Hatta bu kuaklar, srama, bklme
gibi genellikle segment kenarlarn oluturan yerlerde ok geni alan-
lara yaylabilirler. Yzey kr ile ilgili fay karmakl, bir yerde
faylanma tehlikesini tanmlamada kullanlan nemli bir parametredir.
Faylarn karmaklnn tanmlanmasnda genellikle u tanm kul-
lanlr (Kerr et all., 2003):
1) yi tanmlanm,
2) salm /yaylm
3) kesin olmayan / belirsiz.
37
Yzey faylanmas tehlikesi deerlendirmesi, dier jeolojik-jeoteknik

aratrmalarda genellikle kullanlmayan teknikleri ve bilgi birikimini
gerektiren, yapsal jeoloji/tektonik, sedimantoloji ve jeomorfoloji uy-
gulamas iinde uzmanlk gerektiren bir disiplindir. Fay ettleri, bu
tr aratrma konularnda uzmanlam Jeoloji Mhendisleri tarafn-
dan ya da onlarn danmanlnda yrtlmeli ve raporlanmaldr.
Yzey faylanmas tehlike kua, bir diri fay zerinde yzey kr
oluturan deprem meydana geldiinde, yzeydeki krlmaya bal
olarak st yapda (mhendislik yaplarnda) gelien hasar azaltmak
iin oluturulmas gereken bir kuaktr. Bu kuak snrlar ierisinde
planlama ve yaplama asndan bir takm kstlamalar konulmas ve/
veya nlemler alnmas gerektiini belirtmek iin oluturulur.
Bir fayn yzey izi, genellikle basit tek bir dorusal izgiden ziyade
genilii birka metreden yzlerce metre genilie kadar deiebilen
bir deformasyon zonu eklindedir (ekil 5). Fayn trne bal olarak
gelien deformasyon zonu Yzey Faylanmas Tehlike Kuan ifa-
de eder. Yzey faylanmas deformasyon zonunun genilii ayn fay
boyunca farkl lokasyonlarda deikenlik gsterebilir. Doal olarak
iyi tanmlanm faylar civarnda daha dar, salm fay izleri civarnda
daha geni ve kesin olmayan faylarn civarnda ise ok daha geni teh-
like kuaklar oluturulmaldr.
Yzey Faylanmas Tehlike Kua en az 1/5.000 veya plan leindeki
toporafik haritalar (halihazir pafta) zerinde gsterilmeli ve yzey
faylanmas deerlendirme ve tehlike kua oluturma yntemleri ra-
porda detaylca anlatlmaldr.
38
ekil 5: 12 Kasm 1999 Dzce Depremi yzey kr zerinde Fndkl batsndaki ayrlk alan-
da yzey krna doudan bak (Duman vd., 2014).
Saknm band, yzey faylanmas tehlike kuann her iki tarafnda,

fayn belirlenmesi ve haritalanmasndaki hata payn azaltmak ve g-
venli bir mesafe brakarak, tahmini yzey faylanmas tehlike kua-
nn mhendislik yaplarnda oluturaca deformasyonun etkisini
drebilmek iin oluturulan bir kuaktr.
Ksaca;
Yzey Faylanmas Tehlike Kua + Saknm Band
Yersel Konum Hatas + Gvenlik Mesafesi

eklinde gsterilir.
Fay saknm bantlarnn oluturulmas konusunda detay bilgilere
Gke vd., 2014 ile Szbilir vd., 2017 almalarndan ulalabilir. Diri
fay izlerinin ve ilikili yaplarn doru bir biimde byk lekte hari-
39
talanmasnn nnde genellikle iki hata kayna vardr. Bunlar yatay

konum belirsizlii ni olutururlar (Van Dissen et al, 2004).
a) Yersel konum hatas: Fay izinin yerini tam olarak doru belirleye-
memeye karlk gelmektedir. Bu bazen almacnn tecrbesizlii ya
da gzden karmasndan kaynaklanabilecei gibi, fay karmakl,
erozyon, yaplama, tarm vb. olaylar yznden ilksel fayla ilgili yap-
larn hi olumamas ya da kaybolmasndan kaynaklanr
b) Elde etme hatas: Hava fotoraf, ortofoto, uydu grntleri ya da
taranm fay haritalarndan (rnein arazide zerinde alma yapl-
m harita) yaplan saysallatrma ya da yerinde GPS gibi cihazlarla
yaplan almalarda lm hatas yaygndr. Yatay Konum Belirsizlii
yaplan aratrmalarla genel olarak aadaki ekilde tanmlanmtr;
Kstas-1) Hendek almalarnn ya da yzeyden takip edilebilen
izlerin jeodezik GPS vastasyla llp dorulanmasyla yatay
konum belirsizlii (0,1m / 1m) olarak kabul edilebilir, bir ba-
ka deyile gz ard edilebilir,
Kstas-2) Fay yaps belirgin / keskinse ve ortofotolarda aka
grlebiliyorsa bu yaplarn koordinatlandrlmasndaki doru-
luk 5 metre olarak kabul edilebilir,
Kstas-3) Konumlandrmada belirsizlik, aka gzlenememe
gibi bir sebepten dolay hassasiyet problemi varsa, yaklak
(10m / 15m),
Kstas-4) Ya da tahmini (25m / 30m) olarak haritalanabilir.
Gvenlik mesafesi 20 metre olarak kabul edilir, yatay konum belir-
sizlii ise yukarda bahsedilen faylarn tanmlanabilme kstaslar
erevesinde fay trlerinin zelliklerine gre (King et all., 2003);
Dorultu atml Faylarda; yzey faylanmas tehlike kuann etrafna
izilecek olan saknm band (ekil 6) mesafesi fay iyi tanmlanm ve
GPS lmleriyle dorulanmsa (Kstas-1) 20 + 20 olmak zere top-
lam 40 metre, yzey faylanmas tehlike kua tahmini haritalanmsa
(Kstas-4) 30+20+30+20 olmak zere toplam 100 metre olarak izilme-
lidir.
40
Kstaslara Gre Yatay Konum Gvenlik

Belirsizlii Mesafesi
0.1-1.0 m.
Saknm Band =
5.0 m.
(Dorultu Atml Fay- + 20.0 m.
10.0 15.0 m.
lar)
25.0 30.0 m.
ekil 6: Dorultu atml fay zonunda oluturulmu yzey faylanmas tehlike kua (krmz
renkte), yatay konum belirsizlii (sar renkte) ve gvenlik mesafesi (yeil renkte). Saknm
bandnn olduu kesim sar ve yeil renklerin olduu ksmdr (Gke vd., 2014)
Ters faylarda ya da ters bileeni yksek dorultu atml faylarda; sa-

knm bantlarnn oluturulmas dorultu atml faylar ile benzerdir.
Sadece fayn ters bileeninden dolay ek bir bilgi ve mesafe eklenmesi
gerekmektedir. Fayn ters bileeninden dolay yatay konum belirsiz-
lii tavan blokta ikiye katlanm ekilde oluturulur (Langridge et
all., 2011).
41
Kstaslara Gre Tavan Blokta Ks- Gvenlik

Yatay Konum taslara Gre Yatay Mesafesi
Belirsizlii Konum Belirsizlii
Saknm 0.1-1.0 m. 0.1-1.0 m.

Band =
Blokta
Tavan
5.0 m. 5.0 m.
+ + 20.0 m.
(Ters Fay- 10.0 15.0 m. 10.0 15.0 m.
lar) 25.0 30.0 m. 25.0 30.0 m.
Kstaslara Gre Tavan Blokta Kstas- Gvenlik

Yatay Konum Be- lara Gre Yatay Ko- Mesafesi
lirsizlii num Belirsizlii
Saknm 0.1-1.0 m.
Taban Blok-
Band = 5.0 m.
ta
+ + 20.0 m.
(Ters Fay- 10.0 15.0 m.
lar) 25.0 30.0 m.
Normal faylarda yzey faylanmas tehlikesi kua, dorultu atml

faylardakinin aksine olduka geni olabilir. Ancak ok geni saknm
bantlar oluturmak mantkl ve verimli olmayacaktr. Bu yzden
saknm bantlar, yzey faylanmas tehlikesi kuaklarndan daha dar
tutulmaldr. Normal faylarda yatay konum belirsizlii ihmal edilir.
Buna gre normal faylar iin taban blokta 15 metre saknm band,
tavan blokta ise 40 metre saknm band oluturmak yeterli olacaktr
(Boncia et all, 2012).
42
4. BLM
PLANLARDA DR FAY ARATIRMALARININ YER VE

NEM
Afetlerin nlenmesi ve/veya zararlarnn en aza indirilmesinin birin-

ci adm plan ve plana yn veren almalardr. Afet tehlikelerinin
azaltlmasnn geleneksel planlama yntemleri ile zmlenemedii
gerei lkemizde 1999 Marmara depremlerinden sonra anlalm-
tr. Geleneksel planlama yerine afete duyarl planlama kavram
kamu kurulular, akademik evreler ve meslek odalar tarafndan bu
dnemden sonra tartlmaya balanmtr. Afete Duyarl Planlama
her tr ve lekteki planda, jeolojik tehlike, afet riskleri ve yerel ze-
min koullarn gz nne alan ve afetlerin nlenmesi ve/veya zararla-
rnn azaltlmasn amalayan bir planlama yaklam olarak tanmla-
nabilir. Bu kapsamda; afet tehlikeleri asndan hassas bir corafyada
bulunan lkemizde, planlama ve uygulama srecinin afete duyarl
planlama yaklamlarn ve risk ynetimini ierecek bir biimde kur-
gulanmas gerekmektedir.
Afete duyarl planlama yaklamn gerekletirmek iin yerbilimsel
(jeolojik / jeoteknik / jeofizik) verilerin, her tr ve lekteki planlamaya
uyumunun salanmas gerekmektedir. Bu amala hazrlanan ve plan-
lara altlk oluturan jeolojik-jeoteknik ve mikroblgeleme ett rapor-
lar, planlanacak alannn koullarn aratrarak Yerleime Uygun-
luk Deerlendirmesi yolu ile plan kararlarn ynlendirmektedir.
lkemizin afet profiline ynelik olarak yaplan istatistik almalarnda
depremin can ve mal kayplar asndan dier afet trlerine gre ak
ara nde olduu grlmektedir. lkemizin deprem gerei gz nn-
de bulundurulduunda plan ve uygulama aamalarnda depremle-
re kaynaklk yapan diri faylar ve diri faylara ynelik paleosismolo-
ji almalar byk nem arz etmektedir. Depremlerin dorudan
43
etkileri, yer sarsnts, zemin bytmesi tehlikesi, svlama ve yzey

faylanmas tehlikesidir. Depremler tsunami, heyelan, kaya dmesi,
ve yangn gibi dier afet olaylarn da tetikleyebilmektedir.
Depremlerin byk bir ksm tektonik kkenli olup, ana oluum kay-
naklar diri faylardr. Byk depremler sonras gzlenen yzey krk-
larnn ve yer deitirmelerin oluum ve miktarn diri faylar ile diri fay
parametreleri denetlemektedir. Bu nedenle; planlara yn veren temel
altlk niteliindeki jeolojik-jeoteknik ve mikroblgeleme ett raporla-
rnda diri faylarn belirlenerek olas olumsuz etkilerinin plana yans-
tlmas nem arz etmektedir. Bu erevede; planlama ncesinde diri
faylardan kaynaklanan ve yzey kr oluturan deformasyon alan-
lar tespit edilerek faylarn gelecekte retebilecei deprem bykl
ve yzey kr tehlikesinin ortaya konmas gerekmektedir. Deprem
almalarnda, yzeyde yer deitirmeleri oluturan ve kentsel/krsal
planlama ve yaplama srecini olumsuz ynden etkileyecek diri fay-
larn belirlenmesi ve haritalanmas gereklilii bir zorunluluk olarak
ortaya kmaktadr.
Grld zere plan almasnda plan leiyle uyumlu olacak
ekilde planlama alannda (evresindekiler de dahil olmak zere) yer
alan faylarn, hem deprem hem de depreme bal svlama, yzey fay-
lanmas, ktle hareketlerinin tetiklenmesi vb. etkiler asndan irdelen-
mesi gereklidir. Bu klavuzda, sz konusu etkilerden sadece yzey fay-
lanmas boyutu ve bunun planlara uyumu zerinde durulmaktadr.
Plan Mevzuatnda Plan Kademeleri, Jeolojik-Jeoteknik Ett likisi

ve Fay Aratrmalarna Ynelik Deerlendirmeler
lkemizde halen yrrlkte bulunan mevzuatta dorudan yzey
faylanmas almalarna ynelik ynetmelik dzeyinde ve ge-
nelge dzeyinde dzenlemeler var ise de, bu konudaki standartlar
belirlenmemitir.
Yetkili idarelerin yrtecei planlama ilemlerinin 3194 sayl mar
Kanunu ve dier dzenleyici metinlerde (ynetmelik, genelge vb.) h-
km altna alnm kurala ve esaslara uygun olmas mevzuat gerei-
44
dir. Geerli imar mevzuatna gre planlama almalarnn planlama

hiyerarisine uygun olarak yaplmas, bu balamda da alt lekteki
bir plann kendisinden bir st lekteki plana uygun olarak hazrlan-
mas ve bu zincirin kopartlmamas gerekmektedir. 14 Haziran 2014
tarihinde yrrle giren Meknsal Planlar Yapm Ynetmeliinde
planlama hiyerarisi st kademeden alt kademeye doru Meknsal
Strateji Plan, evre Dzeni Plan, Nazm mar Plan ve Uygulama
mar Planndan oluur. Sz konusu ynetmelik erevesinde, her
plan kademesinde gerekletirilecek jeolojik-jeoteknik ett ve deer-
lendirmeler aada sunulmutur.
Mekansal Strateji planlarnn hazrlanmasndan ve onaylanmasndan
Kalknma Bakanl sorumlu olup ynetmeliin Meknsal Strateji
planlarnn ilkeleri ve esaslarn belirleyen 14. Maddesinde,
b) Afet zararlarnn azaltlmasna ynelik olarak tehlike ve riskle-
rin analiz edilerek tanmlanmas ve tedbirlerin alnmas, hkm
yer almaktadr.
evre Dzeni planlarnn hazrlanmasndan ve onaylanmasndan
evre ve ehircilik Bakanl sorumludur. Ynetmeliin evre Dzeni
planlarnn planlama ilkeleri ve esaslarn belirleyen 18. Maddesinde;
h) Afet tehlikelerine ilikin mevcut raporlar ve jeolojik ettler dik-
kate alnarak afet risklerini azaltc nerilerin dikkate alnmas,
hkm yer almaktadr.
Nazm mar plan evre Dzeni planna uygun olmak kaydyla, s-
nrlar iinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasndaki her lekte yapmak,
yaptrmak ve onaylayarak uygulamak Bykehirlerde Bykehir
Belediyelerine, Bykehir olmayan alanlarda ilgili Belediyeye ait
bir grevdir. lkemizde nazm imar plan envanterinde ounlukla
1/5000 lekteki planlar yer almaktadr ancak Meknsal Planlar Yapm
Ynetmeliinin 2014 ylnda yrrle girmesi ile birlikte 1/5000 ile
1/25.000 arasndaki her lekte hazrlanabilmektedir.
Nazm mar planna uygun olmak kaydyla, snrlar iinde 1/1.000
lekte uygulama imar plann yapmak, yaptrmak ve onaylayarak
uygulamak Bykehirlerde le Belediyelerine, Bykehir olmayan
45
alanlarda ilgili Belediyeye ait bir grevdir. Ynetmeliin nazm ve uy-

gulama imar planlarn birlikte deerlendiren mar Planlarnn planla-
ma ilkeleri ve esaslarn belirleyen 21. Maddesinde;
(6) Onayl jeolojik-jeoteknik veya mikro blgeleme ett raporu bu-
lunmayan alanlarda imar planlar hazrlanamaz.
(7) mar planna esas onayl jeolojik-jeoteknik ett veya mikro
blgeleme raporlarndaki yerleime uygunluk durumu haritalarna
uyulmas zorunludur. mar planlarnn hazrlanmasnda, varsa n-
celikle mikro blgeleme ettleri, yoksa yerleim alannn planlan-
masna ynelik uygun jeolojik-jeoteknik ettler kullanlr.
hkmleri yer almaktadr.
Grld gibi; yrrlkteki imar mevzuatnn temelini oluturan
Meknsal Planlar Yapm Ynetmeliinde, her plan kademesinde pla-
na altlk olarak kullanlacak jeolojik - jeoteknik ettlerin yaplmas ve
bu ettler sonucunda oluturulan yerleime uygunluk deerlendir-
melerine uyulmas zorunlu hale getirilmitir. Bu kapsamda hazrlan-
mas gereken plana esas jeolojik-jeoteknik ettlere ilikin usul ve esas-
lar, Mlga Bayndrlk ve skn Bakanlnn 19.08.2008 tarih ve 10337
sayl genelgesinde ayrntl olarak belirlenmitir. Halen yrrlkte
olan genelgede farkl plan kademelerine ynelik olarak hazrlanmas
gereken jeolojik-jeoteknik ett raporlar 4 kategoride (Format) deer-
lendirilmitir.
Bu rapor trleri ve rapor ieriinde deprem tehlikesi ve fay aratr-
malarna ynelik yaplmas gereken almalar ve deerlendirmeler
aada sunulmaktadr. Buna gre;
Format1: Arazi Kullanmna Esas Jeolojik Ett Raporu:
1/25.000-1/250.000 aras st lekli planlara (Meknsal Strateji Plan-
evre Dzeni Plan) altlk olarak hazrlanan raporlardr. Bu raporlar;
planlama yaplacak alandaki jeolojik tehlikeleri, uydu grntleri,
hava fotoraflar, uzaktan alglama teknikleri, bro ve arazide yaplan
ett ve aratrmalar sonucunda gzlemsel olarak belirleyen ve alanda-
ki afet riskleri hakknda genel fikir veren almalardr.
46
Rapor formatnda;
VII. DOAL AFET DURUMUNUN DEERLENDRLMES
VIII.1. Deprem Durumu
bal altnda deprem tehlikesi genel literatr bilgileri erevesinde

deerlendirilerek, arazi kullanm kararlarna ynelik neriler geliti-
rilmekte, faylara ynelik zel bir vurgu ve alma nerilmemektedir.
Ancak, ekler blmnde, inceleme alannn Deprem Blgeleri Harita-
sndaki yeri ile TDFHndaki yerinin verilmesi istenmektedir.
Format2: Jeolojik Ett Raporu:

1/1.000-1/5.000 lekli krsal yerlemelere ynelik imar planlarna
altlk olarak hazrlanan raporlardr. Bu raporlar; planlama yaplacak
alandaki jeolojik tehlikeleri uydu grntleri, hava fotoraflar, uzak-
tan alglama teknikleri, bro ve arazide yaplan ett ve aratrmalar
sonucunda gzlemsel olarak belirleyen almalardr.
Rapor formatnda;
VIII. DOAL AFET DURUMUNUN DEERLENDRLMES
VIII.1. Deprem Durumu
bal altnda deprem tehlikesi, genel literatr bilgileri ve arazi gz-

lemleri erevesinde deerlendirilerek, inceleme alannn yerleime
uygunluk durumuna ynelik neriler gelitirilmektedir. Faylara y-
nelik zel bir vurgu ve alma nerilmemektedir.
Format3: Jeolojik - jeoteknik Ett Raporu

Format4: Mikroblgeleme Ett Raporu:
47
Kentsel alanlarda Nazm ve Uygulama imar planlarn ynlendiren

temel altlk raporlardr. Bu raporlar; planlama yaplacak alandaki je-
olojik tehlike ve afet risklerini, 1/1.000 1/5.000 lekli haritalar ze-
rinde gsteren, yerel zemin koullarn ve yol aabilecekleri tehlikeleri
sondaj, laboratuvar ve jeofizik verilerine dayal ayrntl jeolojik - jeo-
teknik ettler sonucunda belirleyen almalardr.
Rapor formatnda;
DOAL AFET TEHLKELERNN DEERLENDRLMES
XI.1. Deprem Durumu

XI.1.1. Blgenin Deprem Tehlikesi ve Risk Analizi
XI.1.1. Aktif Tektonik
XI.1.2. Paleosismolojik almalar
bal altnda deprem tehlikesi ayrntl olarak irdelendikten sonra

Aktif Tektonik ve Paleosismoloji konularna zel bir vurgu yap-
larak, dier gzlemsel jeolojik ett raporlarndan farkl olarak, faylara
zel bir nem verilmektedir.
19.08.2008 tarih ve 10337 sayl Genelgenin ekinde yer alan Ek-2
Planlamaya Esas Jeolojik, Jeolojik-Jeoteknik ve Mikroblgeleme Ett-
lerine likin Esaslarn Aktif tektonik blmnde yaplacak alma-
lara ynelik olarak aadaki deerlendirmeler yaplmtr.
Aktif Tektonik (Format 3,4)

Bu balk altnda, inceleme alann etkileyen gen ve aktif tektonik
yaplar detayl bir ekilde sunulmaldr. nceleme alannn iinden
(veya inceleme alannn iinde bulunduu paftalarn dahilinden ge-
en ve diri olarak tanmlanan ana, tali, gml vb. faylar uygun l-
ekte (1/5.000) haritalanmaldr. nceleme alan dahilinde sz konusu
48
yaplar olsun olmasn, inceleme alann etkileyebilecek fay sistemleri

(deprem kaynaklar) uygun lekte haritalanr ve tm karakteristik
zellikleri (tr, uzunluk, derinlik, tekrarlanma sresi, gemite
yaratt ve yaratabilecei en byk deprem bykl vb) detayl
olarak anlatlr.
Kuvvetli depremler srasnda, faylar genellikle yzeye ular. Yzey-
deki krnn konumu, bir depremden dierine deiebilmektedir. Bu
nedenle, yzeysel faylanma potansiyelinin yksek olduu blgelerin
kesin olarak belirlenmesi mmkn olmayabilir. Yzeysel faylanma ve
tektonik hareketlere bal hasar, depreme neden olan diri fayn yzey-
lendii snrl blgelerde ortaya kar. Bu durumlarda, fay krnn
trne bal olarak farkl etkiler gzlenmektedir. Bunlara rnekler:
Dey yer deitirmeler
Yanal atmlar
Kademeli paralanma zonlar
Yzeysel faylanma haritasnn hazrlanmasnda kullanlacak ham
veri, incelenen sahann ve evresinin, aktivitesi bilinen faylar, po-
tansiyel aktif faylar ve aktivite gstermeyen faylarn ve ieren sis-
motektonik haritas salanmaldr. Eer gemite depremler sonra-
s yzeysel faylanma gzlenmise, mevcut dokmanlar yardm ile
gzlenen fay izleri haritalanmaldr. Bu konu ile ilgili veriler, MTA
Genel Mdrlnden temin edilebilir.
Gerek inceleme alan ve evresinin depremsellii hakknda bilgi sahi-
bi olmak, gerekse deprem tehlike analizlerinin tamamlanabilmesi iin
sismolojik kaytlar ilgili kurumlardan elde edilmeli, deerlendirilmeli
ve ett raporlar kapsamnda verilmelidir.
Paleosismolojik almalar (Format 3,4)

alma alan iinde ve/veya blgesel lekte fay veya faylar varsa; bu
fay veya faylarn deprem reten diri fay olup olmad (Holosende
hareket etmi), rettii ve retebilecei en byk deprem, en son
rettii depremin zaman, yinelenme aral, skl, Deprem Blgeleri
49
Haritasnda yerinin gsterilmesi, blgenin tarihsel depremsellii

vb. bilgiler verilmeli; alma alan iinde olan veya olduu belirlen
bu fayn deprem reten diri bir fay olduu belirlenirse, yeterince
yaplacak hendek (tren), sondaj, jeofizik, elektromanyetik yntemler
ve literatr tarama almalaryla, fayn muhtemel depremde yzey
kr oluturup oluturmayaca, fayn tipi, dorultusu ve eimi, yer
deitirme miktar ve yzey jeolojisi ile ilikisi hakknda bilgi verile-
rek literatrde bulunan uygulamalara uygun yorum yaplmaldr.
Konu asndan zerinde durulmas gereken bir dier dzenleme de
21.03.2009 tarih ve 27176 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrr-
le giren Nkleer G Santrali Sahalarna likin Ynetmeliktir.
Ad geen ynetmelik zgn bir yap tipi olan nkleer santrallerin ku-
rulabilmesi iin uyulmas gereken esaslar dzenlemekle birlikte ie-
riindeki yzey faylanmasna ilikin hkmler (20. madde) nedeniyle
ele alnmas yararl olacaktr.
Yzey faylanmas (Madde 20)
1. Saha iin potansiyel yzey faylanmas yeterli ve ayrntl metot ve
aratrmalarla deerlendirilir. Birka yz metre uzunluundaki
faylar belirleyecek ve tanmlayacak dzeyde ayrntl ettler yap-
lr. Kuvaterner formasyonlarnn tanmlanmalar iin neotektonik
almalara arlk verilir. Karmak faylarn bulunduu ve neo-
tektonik hareketin bilindii blgeler ile baraj gl yklemesi ve
sv enjeksiyonundan dolay faylarn yeniden aktiflemesinin sz
konusu olduu yerlerde yetkin faylarn konumlarnn tespiti ama-
cyla mikrodeprem ettleri yaplr.
2. Jeolojik, jeofiziksel veya sismolojik bilgiye dayal olarak aadaki
zelliklerden bir veya daha fazlasn tayan faylar yetkin fay ola-
rak deerlendirilir.
a) Yzeyde veya yzeye yakn bir yerde son 35.000 ylda en az
bir kez ve son 500.000 yl ierisinde birden fazla hareket gster-
mi faylar,
b) Makro lekte kaydedilen depremlerle ilikili olduu gsteri-
len faylar,
50
c) Yukardaki a ve b bentlerinde tanmlanan yetkin faylarla yap-

sal olarak ilikili olan ve bunlardaki bir hareket nedeniyle hare-
kete geebilecek faylar.
3. Boyu 300 mden uzun ve reaktr merkezli 10 km yarapl alan ie-
risinde kalan tm faylarn yetkin olup olmadklar saptanr. Yetkin
olduu belirlenen faylar iin santrala en yakn noktasndan itiba-
ren fayn her iki ucuna doru 15 km olmak zere toplam 30 km
uzunluundaki hattn ayrntl aratrmas yaplarak, fayn uzunlu-
u, tektonik yaplarla ilikisi, fay boyunca Kuvaterner dnemden
bugne olumu herhangi bir depremle ilikisi olan hareketlerin
zellii, atm miktar ve tarihi ile fayn btn kollar ve fay zonu-
nun genilii belirlenir.
4. Gvenilir kantlar santral gvenliini etkileyebilecek yetkin bir
fay iaret ediyor ise, bu sahada santral inasnn fizibilitesi ve g-
venli iletimi yeniden deerlendirilerek gerekirse alternatif saha
aratrlr.
5. Yukarda sunulan rnekler plan kademeleri, jeolojik- jeoteknik
ett raporlar ve fay aratrmalar ile dorudan ilikili temel d-
zenlemelerdir. Geerli mevzuata gre herhangi bir planlama ve/
veya proje almas iin imar planna esas jeolojik jeoteknik ett
raporunun hazrlanmas zorunluluu getirilmi ise bu hkmn,
sahann zgn jeolojik koullarna gre gerekirse yzey faylan-
mas aratrmasnn yaplmasn da kapsad anlamna gelece-
i unutulmamaldr. Bu anlamda Endstri Blgeleri Ynetmelii,
Teknoloji Gelitirme Blgeleri Uygulama Ynetmelii gibi imar
planna esas jeolojik jeoteknik ett raporunun hazrlanmasna y-
nelik ibareler ieren ynetmelikler de konu ile ilgili dolayl d-
zenlemelerdir.
1999 depremleri sonrasnda mevcut planlama sistemine jeolojik-jeo-
teknik ett raporu kullanm eklenerek bir anlay deiikliine gidil-
mise de, geen srete uygulamada sorunlar yaanm ve bunlarn
bir ksmna hala zm bulunamamtr. Sorunlarn devam ettii bir
konu da fay aratrmalardr. Fay aratrmalarnda gerek aratrmala-
51
rn kimler tarafndan ve hangi standartlara gre yaplaca, raporla-

mas vb. teknik esaslar, gerekse aratrma sonularnn planlara akta-
rlmas hususlarnda uygulamada sorunlar yaanmaktadr.
Bu sorunlar plana esas olarak hazrlanan jeolojik-jeoteknik ve mik-
roblgeleme ett raporlarnn niteliini olumsuz etkilemekle kalma-
makta kimi zaman ayn fay zonu zerinde farkl yerleime uygunluk
deerlendirmeleri yaplmasna ve dolaysyla raporlarn gvenirlilii
konusunda tereddtlerin olumasna neden olmaktadr.
52
5. BLM
PLANLAMA VE YAPILAMA AISINDAN YZEY

FAYLANMASI TEHLKE KUAI VE SAKINIM BANDI
5. Temel amac afet zararlarnn azaltlmas olan bu almada yzey

kr oluturan/oluturabilecek diri faylarn sahip olduklar defor-
masyon zonlar (Yzey Faylanmas Tehlike Kua) ve bu kuan et-
rafnda alnan saknm band 4. Blmde anlatlan mevzuat dahilinde
planlamaya esas kurallar aada tanmlanmtr.
Yzey faylanmas tehlike kua ve saknm band olarak belirlenen
bu alanlarn yerleime uygunluk asndan Uygun Olmayan Alan
olarak deerlendirilmesi (ekil 7), bu alanlarda hibir ekilde bina ve
bina tr yaplar, enerji tesisleri, sanayi tesisleri vb. asndan plan-
lamaya gidilmemelidir. Bu alanlar toplumun faydasna ak park ve
gezinti alanlar (rekreasyon alanlar), gnbirlik tesis, pazar yeri, oto-
parklar olarak deerlendirilmesi nerilir. Ancak, hibir ekilde tehli-
keli madde ieren depolama alan olarak yap yaplamaz.
ekil 7: ekilde yzey faylanmas tehlike kua (sar renkli alan) ve bu kuan etrafnda
izilen saknm band (mavi renkli alan) uygun olmayan alan olarak tanmlanmtr.
Yapnn ina edilecei alann mesafesi yzey faylanmas tehlike kua-

nn karakteristik zelliklerine gre saknm bantlar ksmnda ak-
lanmt. Yapnn oturaca zeminin jeolojik, jeoteknik zellikleri de-
53
taylca belirlendikten sonra elde edilen yerel zemin etki katsaylar ile
karakteristik zellikleri saptanm diri faylarn ve yzey faylanmas
tehlike kuann oluturaca maksimum deprem bykl ve bek-
lenen tasarm spektral ivme katsaylarna gre inaat mhendisleri
jeoloji mhendisleri ile koordineli ekilde yapya zel tasarmlar
ortaya koymaldr.
54
KAYNAKLAR
Boncio,P., Galli, P., Naso, G. and Pizzi, A., 2012. Zoning Surface Rupture Hazard along Nor-
mal Faults: Insight from the 2009 Mw 6.3 LAquila, Central Italy, Earthquake and Other
Global Earthquakes. Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 102, No. 3, pp.
918935.
Bonilla, M.G, 1970, Surface faulting and related effects, in Wiegel, R.L., editr, Earthquake
Engineering: Englewood Cliffs, N.J. Prentice-Hall, Inc., 47-74 pp.
Bonilla, M.G., and Lienkaemper, J.J., 1990. Visibility of Fault Strands in Exploratory Trenches
and Timing of Rupture Events: Geology, v. 18, p. 153156, February 1990.
Duman, T.Y., Emre, ., Doan, A. and zalp, S., 2005, Step-over and bend structures along
the 1999 Dzce Earthquake surface rupture, North Anatolian Fault, Turkey. Bulletin of
Seismological Society of America, 95, 4, 1250-1262, doi: 10.1785/0120040082.
Duman, T.Y., Emre, ., zalp, S. ve Doan, A., 2014, 12 Kasm 1999 Dzce Depremi yzey
kr. Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl, zel Yayn Serisi-31 (ISBN: 978-605-
5310-66-0), Ankara.
Emre, ., zalp, S., Kondo, H., Krer, A. ve Elmac, H., 2012, Kuzey Anadolu Fay Sisteminin
orta ve dou blmnn paleosismolojisi. MTA Genel Mdrl, Rapor No: 11569, 66s.,
Ankara.
Emre, ., Duman, T.Y., zalp, S., Elmac, H., Olgun ve arolu, F., 2013. Trkiye Diri Fay Ha-
ritas. Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl, zel Yayn Serisi-30. Ankara-Trkiye.
Gke, O., Tfeki, M.K. ve Grboa, , 2014, Yzey faylanmas tehlikesinin deerlendirilme-
si ve fay saknm bantlarnn oluturulmas, AFAD Bakanl, Ankara, 387 s. (www.afad.
gov.tr/tr/2632/Kitaplar adresinden eriilebilir)
Ikeda, Y. 2002. Geological background for evaluating surface-faulting hazards. Structural
Eng. / Earthquake Eng., JSCE, 19 (2-special issue), 143-147.
Kerr, J., Nathan, S., Van Dissen, R., Webb, P., Brunsdon, D., King, A., 2003. Planning for de-
velopment of land on, or close to active faults: An interim guideline to assist resource
management planners in New Zealand. Institute of Geological & Nuclear Sciences Client
Report 2002/124 (prepared for Ministry for the Environment, New Zealand).
King, A.B., Brunsdon, D.R., Shephard, R.B., Kerr, J.E., Van Dissen, R.J., 2003, Building adjacent
to active faults: a risk-based approach. In proceedings, Pacific Conference on Earthquake
Engineering, Christchurch, New Zealand, February, 2003, Paper No.158.
Langridge, R.,M., Trayes, M., ve Ries, W., 2011. Designing and Implementing a Fault Avoid-
ance Zone strategy for the Alpine Fault in the West Coast region. Proceedings of the Ninth
Pacific Conference on Earthquake Engineering, Building an Earthquake-Resilient Society,
14-16 April, 2011, Auckland, New Zealand.
Rathje, E.M., Bachuber, J., Cox, B., French, J., Green, R., Olson, S., Rix, G., Wells, D., and Sun-
55
car, O., 2010. Geotechnical Engineering Reconnaissance of the 2010 Haiti Earthquake,
Geo engineering Extreme Events Reconnaissance Report.
Seyitolu, G., Ecevitolu, B., Kaypak, B., Gney, Y., Tn, M., Esat, K., Avdan, U., Temel, A.,
abuk, A., Telsiz, S., Uyar Alda, G. 2015. Determining the main strand of the Eskiehir
strike-slip fault zone using subsidiary structures and seismicity: a hypothesis tested by
seismic reflection studies. Turkish Journal of Earth Sciences, 24,1-20
Seyitolu, G., Esat, K. and Kaypak, B. 2017a. The neotectonics of southeast Turkey, northern
Syria and Iraq: the internal structure of the South East Anatolian Wedge and its relations-
hip with the recent earthquakes. Turkish Journal of Earth Sciences, 26, 105-126.
Seyitolu, G., Esat, K. and Kaypak, B. 2017b. One of the main neotectonic structures in the NW
central Anatolia: Beypazar Blind Thrust Zone and related fault-propagation folds [KB
Anadoludaki ana neotektonik yaplardan biri: Beypazar Kr Bindirme Zonu ve ilikili
fay-ilerleme kvrmlar]. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 154, 1-14.
Szbilir, H., zkaymak, ., Uzel, B. and Smer, ., 2017, Criteria for surface rupture micro-
zonation of active faults for earthquake hazards in urban areas in Ceryan, N. Handbook
of research on trends and digital advances in engineering geology, 765 pages, IGI Global,
DOI: 10.4018/978-1-5225-2709-1.
Trifonov, V. 1995. World map of active faults (preliminary results of studies). Quaternary
International, 25, 3-12.
Van Dissen, R., Heron, D., Hinton, S. ve Guerin, A., 2004. Mapping active faults and miti-
gating surface rupture hazard in the Kapiti Coast District, New Zealand. 2004 NZSEE
Conference proceedings, paper 21.
56
EKLER
EK 1: TANIMLAMALAR

Deerlendirilmesi kapsamnda yaplacak mesleki almalarda aa-
da konu itibariyle blmlere ayrlarak verilmi olan tanmlamalar
kabul grmtr.
Afet Konusunda;
Afet; Toplumun tamam veya belli kesimleri iin fiziksel, ekonomik
ve sosyal kayplar douran, normal hayat ve insan faaliyetlerini
durduran veya kesintiye uratan, etkilenen toplumun baa kma
kapasitesinin yeterli olmad doa, teknoloji veya insan kaynakl
olay. Afet, bir olayn kendisi deil dourduu sonutur.
Afet Ett Raporu; Afet ettleri sonucuna gre gerektiinde alnabile-
cek nlemleri, afete maruz blge snrlarn, afetzede listelerini ie-
ren teknik rapor ve ekleri.
Afet Tehlike Haritas; Deprem, sel, , heyelan, kuraklk, tbbi jeolo-
jik faktrler, tehlikeli maddeler, sanayi tesislerinden kaynaklanan
tehlikeler gibi farkl trdeki doa, insan ve teknoloji kaynakl olay-
larn oluum sklnn ve hznn, etki sresi ve dnemlerinin, etki
alanlarnn, yaygnlk ve iddet derecelerinin olabilirliini ortaya
koyan belirli ltlere gre hazrlanm harita.
Deprem; Yer kabuunun ani olarak krlmas ve enerji boalm sonu-
cunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ile bu dalgalarn olu-
turduu sarsnt ve deformasyonlar.
Deprem Bykl (Magnitd); Depremlerin aletsel byklklerini
ve yarattklar sarsnt orann belirleyen ve snflara ayran lm
birimleri. Sismik dalgalarn genliinden veya deprem srasnda k-
rlan fayn byklnden hesaplanan deprem srasnda ortaya -
57
kan yamulma enerjisini gsteren bir lek.

Deprem Tehlikesi; Hasar ve can kayb yaratabilecek byklkte bir
depremden kaynaklanan yer hareketinin belirli bir yerde ve belirli
bir zaman aralnda oluma ihtimali.
Doa Kaynakl Afet; Deprem, sel, heyelan, , kuraklk, frtna, dolu,
hortum, gkta dmesi vb. gibi oluumu engellenemeyen jeolojik,
meteorolojik, biyolojik ya da dnya dndan kaynaklanan tehlike-
lerin neden olduu doa olaylarnn sonular.
Risk; Bir olayn belirli koul ve ortamlarda dourabilecei can, mal,
ekonomik ve evresel vb. deerlerin kaybnn gerekleme olasl.
Risk Haritas; Tehlikelere maruz alt ve st yaplar, yerleim yerleri,
nfus younluu, i ve hizmet sreklilii, fiziksel, ekonomik ve
sosyal kayplar, doal kaynaklar gibi unsurlara ait olas kayplarn
gsterildii harita.
Saknm Band; Yzey faylanmas tehlikesi yaratabilecei belirle-
nen fay kuann her iki tarafnda, fayn belirlenmesi ve harita-
lanmasndaki hata payn azaltmak, tahmini yzey faylanmasnn
mhendislik yaplarnda oluturaca riskleri azaltabilmek iin
oluturulan korunma band.
Uygun Olmayan Alan; Doa kaynakl afet tehlikeleri ve jeoteknik
problemler nedeniyle teknik ve ekonomik olarak nlem alnmas
mmkn olmayan alan, yerleime uygun olmayan alan. Bu alanlar-
da planlamaya ve yaplamaya izin verilmez.
Zemin svlamas; Deprem srasnda kum, kil gibi gevek malzeme-
den oluan suya doygun zeminlerde boluk suyu basncnn artma-
s sonucu zeminin tama zelliini yitirmesi.
Fay Konusunda;
Aktif Tektonik; Yakn gemite balayp gnmzde sren ve yerka-
buunda deformasyona neden olan tektonik sreler. Jeoloji bilimi-
nin gnmzde varln srdren ve yeryuvarnn ekillenmesin-
58
de etkili olan jeolojik olaylar, yaplar ve bunlar oluturan kuvvet

ve hareketleri inceleyen bir dal.
Atm; Fay boyunca hareket eden bloklarn birbirlerine gre yer dei-
tirme miktar.
Dorultu Atml Fay; Fay bloklarnn fay dzleminin dorultusu bo-
yunca hareket ettii fay tr.
Diri (Aktif) Fay; Son on bin yl iinde deprem retmi ve/veya yzey
faylanmasna neden olmu, gelecekte de deprem retme potansiye-
line sahip fay.
Eim Atml Fay; Fay bloklarnn fay dzleminin eim yn boyunca
hareket ettii fay tr..
Fay; Tektonik hareketler sonucu yer kabuunu oluturan kayalarn k-
rlarak birbirine gre gzle grlebilir lekte (metrik ya da daha
byk lekte) hareket ettii krk ve hareket dzlemi.
Fay Bloku; Fayn her iki tarafnda bulunan ve fay tarafndan kesilen
kaya ve zemin ktlelerinin her birine verilen ad.
Hendek; Diri fay veya yzey kr ile ilgili arazi verisi elde etmek
amacyla fay (veya fay zonu) zerinde alan aratrma amal kaz.
Holosen; Pleyistosende yaanan son buzul ann kapanmasyla ba-
layan Jeolojik zaman dilimi. Yaklak 11 bin yl ncesinden gn-
mze kadar sren dnem.
Net Atm; Fay boyunca hareket eden bloklarn hareket yn boyunca
birbirlerine gre gre kat ettikleri net mesafe.
Normal Fay; Fay dzleminin eimli olduu durumda, fay dzlemi
zerindeki blokun (tavan bloku), fay dzlemi altndaki bloka (ta-
ban bloku) gre aaya doru hareket ettii eim atml fay tr.
Paleosismoloji; Tarihsel ve aletsel dnemlerde meydana gelen dep-
remlere ait parametreleri (depremin yeri ve zaman, bykl,
atm miktar vb.) elde etmek amacyla aratrma ve inceleme yapan
jeoloji biliminin bir kolu.
59
Segment; Bir fayn, birbirinden farkl depremlerde krlabilecek e-

kilde geometrik sreksizliklerle birbirinden ayrld kabul edilen
ya da yapsal dzensizliklerle (bklme, kollara ayrlma, saa-sola
srama) snrlanan paralarndan her birine verilen ad. Kendi ba-
na yzey kr oluturabilecek byklkte deprem retme potan-
siyeli olan fay paras.
Taban Bloku; Fay dzleminin eimli olduu durumlarda, dzlemin
altnda olan blok.
Tavan Bloku; Fay dzleminin eimli olduu durumlarda, dzlemin
stnde yer alan blok (detay bkz. Ek-1).
Tektonik; Yeryuvarnn en dn oluturan kat litosfer paralarnn
levha hareketlerini, bu hareketlere bal olarak oluan olaylar
(deprem, volkanizma) ve olaylar sonucunda oluan byk lekli
yaplar aratran jeoloji biliminin bir kolu.
Ters Fay; Tavan bloku taban blokuna nazaran yukar doru hareket
eimli bir fay tr
Yzey Faylanmas; Bir fay boyunca meydana gelen hareketin yer y-
zeyinde meydana getirdii krk, yer deitirme, kayma, skma,
kme gibi deformasyonlar.
Yzey Faylanmas Tehlike Kua; Yzey faylanmas oluturan ya
da oluturmas olas bir fay boyunca meydana gelen ya da gelmesi
olas deformasyonlarn etkili olabilecei zon.
Planlama ve mar Konusunda;

evre Dzeni Plan: Varsa meknsal strateji planlarnn hedef ve stra-
teji kararlarna uygun olarak orman, akarsu, gl ve tarm arazileri
gibi temel corafi verilerin gsterildii, kentsel ve krsal yerleim,
gelime alanlar, sanayi, tarm, turizm, ulam, enerji gibi sektrle-
re ilikin genel arazi kullanm kararlarn belirleyen, yerleme ve
sektrler arasnda ilikiler ile koruma-kullanma dengesini salayan
1/50.000 veya 1/100.000 lekteki haritalar zerinde leine uygun
60
gsterim kullanlarak blge, havza veya il dzeyinde hazrlanabilen,

plan notlar ve raporuyla bir btn olarak yaplan planlar.
Meknsal Strateji Plan: lke kalknma politikalar ve blgesel geli-
me stratejilerini meknsal dzeyde ilikilendiren, blge planlarnn
ekonomik ve sosyal potansiyel, hedef ve stratejileri ile ulam ili-
kileri ve fiziksel eiklerini de dikkate alarak deerlendiren, yer alt
ve yer st kaynaklarn ekonomiye kazandrlmasna, doal, tarihi
ve kltrel deerlerin korunmasna ve gelitirilmesine, yerleme-
ler, ulam sistemi ile kentsel, sosyal ve teknik altyapnn ynlen-
dirilmesine dair meknsal stratejileri belirleyen, sektrlere ilikin
meknsal politika ve stratejiler arasnda ilikiyi kuran, 1/250.000,
1/500.000 veya daha st lek haritalar zerinde ematik ve grafik
dil kullanlarak hazrlanan, lke btnnde ve gerekli grlen bl-
gelerde yaplabilen, sektrel ve tematik paftalar ve raporu ile btn
olan planlar.
Nazm mar Plan: Mevcut ise evre dzeni plannn genel ilke, he-
def ve kararlarna uygun olarak, arazi paralarnn genel kullan
biimlerini, balca blge tiplerini, blgelerin gelecekteki nfus yo-
unluklarn, eitli kentsel ve krsal yerleme alanlarnn gelime
yn ve byklkleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyap
alanlarn, ulam sistemlerini gstermek ve uygulama imar plan-
larnn hazrlanmasna esas olmak zere, varsa kadastro durumu
ilenmi olarak 1/5.000 lekte, bykehir belediyelerinde 1/5000
ile 1/25.000 arasndaki her lekte, onayl hlihazr haritalar zeri-
ne, plan notlar ve ayrntl raporuyla bir btn olarak hazrlanan
planlar.
Uygulama mar Plan: Nazm imar plan ilke ve esaslarna uygun ola-
rak yrenin koullar ve planlama alannn genel zellikleri, yap-
nn kullanm amac ve ihtiyac, eriilebilirlik, srdrlebilirlik ve
evreye etkisi dikkate alnarak; yaplamaya ilikin yap adalar,
kullanmlar, yap nizam, bina ykseklii, taban alan katsays,
kat alan kat says veya emsal, yap yaklama mesafesi, n cephe
hatt, ifraz hatt, kademe hatt, ada ayrm izgisi, tat, yaya ve bisik-
let yollar, ulam ilikileri, parklar, meydanlar, kentsel, sosyal ve
61
teknik altyap alanlarn, gerektiinde; parsel byklkleri, parsel

cephesi ve derinlii, arka cephe hatt, yol kotu ve bu kotun altnda-
ki kat adedi, bamsz blm says gibi yaplama ve uygulamaya
ilikin kararlar, uygulama iin gerekli imar uygulama programla-
rna esas olacak uygulama etaplarn ve dier bilgileri ayrntlar ile
gsteren ve varsa kadastro durumu ilenmi olarak 1/1.000 lekte
onayl hlihazr haritalar zerinde, plan notlar ve ayrntl rapo-
ruyla bir btn olarak hazrlanan planlar.
62

Planlama Ve Yapılaşma Açısından Yüzey Faylanması Tehlike Kuşağının Belirlenmesi Kılavuzu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Planlama Ve Yapılaşma Açısından Yüzey Faylanması Tehlike Kuşağının Belirlenmesi Kılavuzu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PLANLAMA VE YAPILAMA AISINDAN

YZEY FAYLANMASI TEHLKESNN

Ulusal Deprem Aratrma Program

Ulusal Deprem Aratrma Program

UDAP PROJE NO: UDAP-G-13-18 Page 90

Bask: Fark Dijital

17 Austos/12 Kasm 1999 Kocaeli ve Dzce depremlerinin yaratt

TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas

Hseyin ALAN Bakan

PLANLAMA VE YAPILAMA AISINDAN

1.2. Kapsam: Bu klavuz, arazi kullanm (yerleime uygunluk) ve ya-

Bunun yan sra; TDFHnda gsterilmemi, ya da deprem yzey kr

1.3. Dayanak: Yzey faylanmas tanm, bir deprem srasnda depremi

hazrlananlar incelemek, gelitirmek, gerekli deiikliklerin yaplma-

malara ait harita retimi ve jeoloji mhendislii hizmet alanlarna ait

2. DR FAY ARATIRMA YNTEMLER

Deprem bilgi altyapsnn en nemli temel verileri arasnda faylarn

2.1. Diri Faylarn Haritalamas: Diri faylarn haritalanmasnda nemli

g) Uydu grntlerinde topografyadaki izgisel deformasyon ve

2.1.1. Blgesel lekte (1/25.000) diri fay aratrmalar: Hedef alanda-

grnt analizleriyle ayrntl belirlenir ve arazi denetimi yaplarak

2.1.2. Yerel lekte (1/5.000 ve 1:1.000) diri fay aratrmalar: Yerel

Sonuta yerel lekte ayrntl diri fay geometrisinin, litolojik snrlarn

2.1.3. Paleosismolojik aratrmalar: Paleosismolojik aratrmalar y-

2.1.4. Paleosismolojik hendek kazlar: Paleosismoloji almalarnda

larnda tarihlendirme, aratrmann en nemli ksmn oluturur. Ta-

I. Kaz ncesi almalar

I. Kaz ncesi almalar

3. Aday hendek alanlar gerekeleriyle birlikte ncelik srasna ko-

II. Kaz almalar:

dek stratigrafisi kurulur varsa stratigrafik boluklar belirlenir ve

Olay seviyesi, olay ncesi ve sonras seviyelerinden yalandr-

III. Kaz sonras almalar:

narnda log aklamalar ve olay says ve tarihlerini gsteren

ekil 4: 1939 yzey kr Readiye Segmenti zerinde alan Kklce Hendei

2.2. Rapor Format:

caktr. Her rapor nshas ciltli d kapak, i kapak, iindekiler listesi,

1. nceleme Alannn Tantm:

rnek; Sakarya ili Hendek ilesi . paftalarnda snrlar belirle-

4. nceleme Alannn Jeolojik ve Sismotektonik zellikleri:

lerinden balayarak alma sahasna ulaacak ekilde sralanmaldr.

5.1. Arazi Gzlemleri

5.1.1. Gncel tektonik konum

5.2. Hendek almalar

6.1. Fay Parametre Bulgular

7. Sonular ve Plana Esas neriler

atm miktar ve gelecekte beklenen atm vb. bilgileri ierecek ekilde

9. Harita, izim ve Ekler

1. 1/25.000 lekli toporafik harita veya ayn lekli saysal yk-

4. nceleme alan fay haritas: Faylanma gzlenmise 1/1.000 lek-

YZEY FAYLANMASI TEHLKE KUAI VE SAKINIM

Yzey faylanmalar; genellikle snfa ayrlr (Bonilla, 1970). Ana

Yzey faylanmas tehlikesi deerlendirmesi, dier jeolojik-jeoteknik

Saknm band, yzey faylanmas tehlike kuann her iki tarafnda,

Yzey Faylanmas Tehlike Kua + Saknm Band

Yersel Konum Hatas + Gvenlik Mesafesi

talanmasnn nnde genellikle iki hata kayna vardr. Bunlar yatay

Kstaslara Gre Yatay Konum Gvenlik

Ters faylarda ya da ters bileeni yksek dorultu atml faylarda; sa-

Kstaslara Gre Tavan Blokta Ks- Gvenlik

Saknm 0.1-1.0 m. 0.1-1.0 m.

Kstaslara Gre Tavan Blokta Kstas- Gvenlik

Normal faylarda yzey faylanmas tehlikesi kua, dorultu atml

PLANLARDA DR FAY ARATIRMALARININ YER VE