Half of a Yellow Sun - Nửa Mặt Trời Vàng - Chimamanda Ngozi Adichie

18/11/2017 Na Mt Tri Vng
vietmessenger.com
http://vietmessenger.com/books/?action=print&title=nuamattroivang&page=all&prev=1 1/282
Chimamanda Ngozi Adichie
Na Mt Tri Vng
Ngi dch: Nguyn th Hi H
Li ngi dch
y l mt quyn sch phong ph v lch s, ly chin tranh Biafra lm bi cnh v bao gm my ch c th c phn tch. Chng ta c th c quyn
sch ny qua ch k th sc tc, tn gio, giai cp trong mt quc gia hay c th nhn qua mt lng knh n gin hn, l cuc i v chuyn tnh ca hai ch
em song sinh trong thi chin tranh. Tuy nhin i vi ti, mt c gi Vit Nam, th im quan trng nht trong Na Mt Tri Vng chnh l cuc ni chin Biafra c
nhiu im tng ng vi chin tranh Vit Nam. Mt trong nhng im tng ng ny l, tuy l ni chin nhng li c mt hay vi cng quc "git dy" pha sau.
Cng ging nh chnh quyn Php chia Vit Nam thnh ba min v p dng chnh sch chia tr, chnh quyn Anh chia Nigeria thnh ba min v li dng s
khc bit v ngn ng, phong tc, tn gio, sc tc chia r ni b Nigeria. bn c tin theo di ct truyn lng vo bi cnh lch s chin tranh Biafra, ti xin
gii thiu s lc lch s hnh thnh cuc ni chin ny.
Vo nm 1885, sau cuc chin tranh vi Napoleon, quc Anh bnh trng sang chu Phi. Nm 1901, Nigeria chnh thc nm di s bo h ca Anh. Con
sng Niger chy t min Ty bc ca Nigeria gp sng Benue chy v hng ng nam to thnh hnh ch "Y" chy dc xung min Nam, chia Nigeria thnh ba
min. Min Bc cua Nigeria c din tch ln nht v dn s ng nht, a s l ngi Hausa-Fulani v theo tn gio Muslim. Ngi dn vng ny sinh sng bng
cch khai thc qung m v bun bn. H tun phc cc v tiu vng Hi gio gi l Emir. Cc Emir l lnh t c v tn gio ln chnh tr v p dng ch chuyn
ch. H sng c lp, hn ch tip xc vi ngoi quc chng s xm nhp ca Thin Cha gio. Tc v v ca ci c lu truyn t i cha qua i con. Cng
v sau min Bc ca Nigeria cng tr nn c lp hn, ngi dn ngy cng ngho kh v t hc hn. Pha Ty Nam ca Nigeria, a s l ngi Yoruba sinh sng.
Ch chnh tr cng gn ging nh ch ca ngi Hausa min Bc; h tun phc nhng v tiu vng Oba nhng ch ny t chuyn ch hn. H c th
thng tin trong x hi nh ti ngh hay ca ci. S giu c hay chc v khng b bt buc phi theo truyn thng cha truyn con ni. Ngi Igbo sng vng ng
nam bao gm khong hn 600 b lc c lp, t tr, v theo ch dn ch. Mi chuyn quan trng u c mang ra tho lun v bnh bu sn lng. Ngi dn
Igbo c quyn tham gia kin vo nhng quyt nh nh hng trc tip n s sinh tn ca chnh h v ca b lc. Anh quc p dng chnh sch chia tr, li
dng s khc bit v phong tc, ngn ng v s t ho ca ba min gy chia r ni b. Cc tiu vng Emir np thu cho chnh quyn Anh c bo v
chng s xm nhp ca Thin Cha gio. V th cc nh truyn gio hot ng khu vc pha Nam ca Nigeria. Dn Igbo v Yoruba tip cn vi nn vn ha mi
ca chnh quyn bo h Anh. H cho con i hc cc trng i hc nc ngoi nhiu hn v khuch trng cc hi cng giao dch thng mi. Ngi Igbo
vng ng nam tr nn giu c, thnh vng v hp th vn ha Ty phng. Ngi ta khm ph ra nhng m du ln khu vc sng Niger. Vo nhng nm 1940
v 1950, ngi Igbo v Yoruba l nhng lc lng tin phong ginh quyn c lp cho Nigeria. Nm 1960, ngi Anh trao tr quyn c lp cho Nigeria. H ch
trng thng nht quc gia v chia lm cc tiu bang qun l. Ngi min Bc ca Nigeria e ngi rng dn Igbo s chim th thng phong trong vic iu hnh
chnh quyn v h c nn hc vn tn tin, c khuynh hng ci m vi Cng gio v Ty phng, do cng quyt tip tc chia Nigeria lm ba min nh trc.
Nm 1965, c mt cuc ni lon, khong 30.000 ngi Igbo b git v c triu ngi phi chy lon.
Thng Ging nm 1966, mt nhm s quan tr ngi Igbo o chnh cp chnh quyn. Thng By nm 1966, s quan min Bc o chnh li, chn Yakubu
Gowon, mt s quan Cng gio ca mt b lc nh, ln lm lnh t. Gowon dng qun i cai tr. Ngi dn chng i i tr li ch dn s. Cuc bo ng
ko di, c khong tm n mi ngn ngi Igbo b git; c ngi min Bc sng cc thnh ph min ng nam cng b st hi. Thng Ging nm 1967, lnh t
ca ba min hp mt Aburi k hip c lin bang nhng ngi min Bc khng ng . Obafemi Awolowo, lnh t ca qun i min Ty Nam, tuyn b nu min
ng nam rt tn ra khi lin bang th min Ty Nam cng rt lui. Chnh ph min ng nam khng chp nhn Hip c Aburi. Thng Nm ngy 26, min ng nam
tuyn b ly khai v ngy 30, Chukwuemeka Odumegwu Ojukwu, lnh t lc lng qun i min ng nam tuyn b thnh lp x Cng ha Biafra v l do ngi
Hausa git ngi Igbo. Nguyn do chnh l v nhiu m du c khm ph khu vc min Nam; trong khi s phn thnh ca nn kinh t Nigeria ch yu da
vo vic khai thc du.
Thot tin Lc lng Qun s Lin bang xem y l mt cuc ni lon nh, ch cn lc lng cnh st l c th ti hi trt t nhng Biafra nh lui lc
lng cnh st. Tuy nhin ch vi thng sau, lc lng qun s ca lin bang nh chim li phn ln lnh th v vo nm 1968, Biafra ch cn li mt phn
mi lc lng ban u. Thng Chn nm 1968, qun i Biafra b kit lc v thiu v kh. Thng Su nm 1969, chnh quyn Nigeria bt u phong ta thuc men
v lng thc. Thng Mi nm 1969, Ojukwu ku gi s h tr ca Lin Hip Quc ngng chin. Chnh quyn lin bang Nigeria ku gi Biafra u hng. Thng
Mi hai, qun i lin bang ct Biafra thnh hai mnh. Ojukwu chy sang Ivory Coast giao quyn lnh o cho Philip Effiong. Thng Ging nm 1970, Effiong u
hng. Con s ngi cht v nn i ln n hn mt triu.
Chin tranh v nhng ni bun do chin tranh gy ra nh cht chc, tn ph v i km, bt c ni no trn th gii cng c nhng im ging nhau. Ngi
dn sng trong chin tranh l ngi dn bt hnh. Qua quyn sch ny c gi s nhn thy ni bt hnh ca ngi dn sng trong vng t i c lp v t tr
Biafra v ti ngh c gi c lc s t quyn sch xung, th di, i khi lau git nc tro ra ni khe mt khi lin tng n nhng au kh v s i din vi ci
cht hng ngy ca ngi Vit Nam. Chin tranh l mt ti rt rng ln m ti khng hiu bit ; lm bn c th gy ng nhn. Vi vai tr ca mt ngi dch,
sau vi thng c tng li tng ch ca cun sch, ti cm thy rt gn gi v yu mn cc nhn vt m ti tin l sau khi c xong cun tiu thuyt ny, bn cng s
yu mn h.
Ngi u tin ti chc chn bn s yu mn l Ugwu, ch b nh qu mi ba tui, t hc, m tn d oan, ng ngh, thn tng ha ng ch v b ch ca
ch l Odenigbo v Olanna. Ugwu thng minh, ham hc, c s bo bc v thng yu ca hai v chng Odenigbo-Olanna. Ch cng yu thng gia nh ch
nh chnh gia nh mnh. Ugwu b y vo chin trn v trng thnh trong chin tranh. Chimamanda Ngozi Adichie chm sc, "vun trng" k lng nhn vt
Ugwu. Ugwu l biu tng ca Nigeria m Adichie gi tt c hy vng, t mt quc gia ngho nn, km pht trin v kinh t v vn ha sau cuc ni chin s
trng thnh, c ting ni v ch ng trn th gii. y l nhn vt chnh v quan trng nht trong quyn sch ny; ti ngh l nn bn c thng thc v nhn
xt.
Bn cng s yu mn i v chng Odenigbo - Olanna. y l i din cho gii tr thc tr ca Nigeria lc by gi. Odenigbo l mt ging vin i hc
Nsukka. Anh cng vi mt nhm ging s v sinh vin khi u i hi c quyn thnh lp quc gia Biafra. Odenigbo, nh tr thc tr tui, nhit tm yu nc,
c ch cch mng, c lng nhn o, v l ngi bn tt ca Ugwu. C ti bin lun v yu ch ngha x hi, tuy l nh Ton hc, anh dng ht th gi ca mnh
vit bo ku gi ngi dn Nigeria ng ln i quyn c lp v ci t x hi. Odenigbo yu rt nng nn nhng cng d sa ng. M mt trong chin tranh, ti tr
ca anh b thui cht cng v chin tranh, v phng din tnh yu v hn nhn, Odenigbo l mt th d in hnh m khi yu, ngi ph n t k vng vo tim
nng ca mt ngi n ng ri sau khi kt hn, ngi ph n s nhn ra rng nhng k vng ny l o vng. Nhng im ng yu ban u, v sau tr thnh
nhng iu kh chu. Ban u ru brandy lm Odenigbo hng ch, nh mt long lanh v d dng tr thnh nh hng bin xut chng, ch sau vi ly ru. V sau,
ni bun chin tranh v ci cht ca m bin anh thnh ngi bc nhc v tinh thn. Ru tr thnh cht c git cht kh nng suy ngh ca anh. S phn u
khng cn, ru c dng khuy kha ni bun chin tranh. Anh ph lng yu thng ca Olanna t nht l mt ln. Cn ln th hai, tc gi c tnh nhp nhng
c gi mun hiu th no cng c.
Olanna, mt c gi tr thuc tng lp thng lu trong x hi, c nhan sc ca mt m nhn ng. Nhan sc ca c chinh phc tt c mi ngi t nhng ng
nghip ca Odenigbo nh bc s Patel, nh th Okeoma, bc s Nwala anh em h ca Okeoma. Ngay c Richard, tuy yu thng Kainene nhng cng ng lng
trc sc p ca nng. V c ch b Ugwu nh qu cng say m nhan sc ca c ch, tuy nhin s say m ny mang sc thi va s va phc mt thn tng.
Tuy l mt thiu n c hp th nn vn ha Ty phng, hc chng trnh Anh t lc tiu hc, tt nghip i hc ngnh X hi hc London, Olanna c
Adichie chn lm biu tng ca ngi ph n Nigeria truyn thng. Mt mu ngi vng phu ch t, yu chng v chm con, nhn i vi ngi gip vic, ha
hp vi lng ging v bn b, vng li cha m, chiu chung ngi ch sanh i ca mnh. L con gi mt nh giu c, li xe hi ring, c chng cng t Hausa
tn l Mohammed yu say m nhng Olanna t chi tnh yu ny yu mt anh ging vin ngho thch lm cch mng. Chin tranh khin cuc sng ca nng tr
nn ngho kh, thiu thn n khng c c cho n vi c kh (mt mn n ca dn ngho m Olanna c dp chng kin nh lng ging ca ngi cu khi
Olanna n thm cu). Tnh yu ca Olanna v Odenigbo l mt tnh yu rt bnh thng. Bn c s nhn thy qua Olanna hnh nh ngi m v ngi v Vit
Nam trong chin tranh. Mt ngi phi lo lng hm nay n g, phi tm mua thc n u, v nht l lm sao chi tiu cho hp l. Ngi c d dng cm thy mt
tnh yu chn tht, say m, nng nn ca i uyn ng ny. V cng qua nhn vt Olanna, ngi c cm nhn c ni s hi ca mt ngi dn sng trong
bom n, hng ngy phi i din vi ci cht ca ngi thn yu v ca chnh mnh. Ugwu, Odenigbo v Olanna l nhng nhn vt m ngi c s d dng yu
mn h. Kainene v Richard cng ng yu nhng phc tp hn. Ci ng yu ca h khng d dng c nhn thy bi v hai nhn vt ny khng ging mu
ngi ng yu truyn thng.
Trong mt x hi da mu tng b t di s bo h ca chnh quyn thuc a nh Anh v Php, ngi n ng da trng c mt v tr kh cao. Tuy nhin
Chimamanda Adichie trut ph ci quyn lc ca mt ngi da trng m x hi thuc a u i dnh cho Richard. Richard l mt thanh nin ngho, m ci, sng
nh tnh thng v s dng nui ca ngi bc. Anh p trai, m dng, du dng, hin lnh n c th b xem l nhu nhc. Richard c ci m mng ca mt
ngh s v khng thch ua chen vi cuc i. Ngay c ci ngh k gi ca anh cng do b bc dn xp. Ri Anh quc qua Nigeria, Richard c mun thot ly v
t lp. Anh mun tm hiu bn thn v nh hng cuc i mnh. Bc Elizabeth dn xp cho anh gp Susan, mt ph n nhiu tui hn Richard. Susan ng mun
gip anh c ch yn tnh anh c th vit vn. Richard v sng chung vi Susan v rt nhanh chng, c yu anh. Tuy khng c nh nhng v tnh Richard tr
thnh mt "gigolo" hay trai bao ca Susan. Richard khm ph ngh thut c ng thnh bnh hoa c ct dy ca ngi Igbo v v yu b mn ngh thut ny, anh
li Nigeria nghin cu vi nh vit sch v n. Trong mt bui tic Richard i d vi t cch ngi h tng Susan, anh gp Kainene v ngay lp tc anh say
m Kainene bi v p k l v c tnh c o ca nng. Hp lc ca Kainene mnh n anh ch mun gt Susan ra khi cuc i anh. Anh khng ngn ngi
ni di Susan mnh c th gi ring tip tc tr chuyn vi Kainene.
Kainene l hin thn ca mt ph n mi, i trc thi i khong chng 50 nm. C th ni hin nay, s ngi ph n tht s nm quyn lnh o kinh t v
thng mi tuy c nhiu hn nhng nm 60 ca th k XX nhng vn cn l thiu s. Nigeria ca nhng nm 60, ngi n ng l ch gia nh. Dn Igbo c tc l
a th. Ngi n ng gian nh chnh. Mi ngi v v con ca h trong gian nh ring, chung quanh cn nh chnh. Cc b v t trng ry, lm rung ca
mnh. n ba n h c chia phin ngi no nu thc n g v mang n cho chng. H trng nam khinh n. Tuy nhin, Kainene va tt nghip i hc ngoi
quc v lp tc nm quyn qun l c s thng nghip ca b v c ng b tn dng l c gi tr gp i mt ngi con trai.
Kainene l mt c gi vt qua nhng gii hn m x hi Nigeria dnh sn cho ph n. Kainene khng nh quyn t do chn la v quyt nh cuc i
mnh, cho d s quyt nh hay chn la ca Kainene khng c x hi chp nhn hay tn thnh. Tnh t quyt v t do trong vic chn la th hin qua cch
trang im, n mc, cch chn ngi yu v bn giao du. Ngay c ci quyt nh ti hu nh hng n mng sng ca c l vt vng ai cm i tm mua
thc n cho dn t nn cng l mt quyt nh n c. Kainene khng phi l mt ngi quyt nh da vo s tn ng ca ngi chung quanh. C c thi kin
nh ca mt ngi lnh o, quyt i trn con ng chn cho d phi hy sinh tnh mng.
c gi c th khng thch Kainene lc mi va gp c. Khng th ni l Kainene p bi v c khng c v p m x hi ca c to tiu chun. C c hnh

dng khc thng, cao bng mt ngi n ng ngoi quc, gy n trng ging nh mt thanh nin. Tnh kh th k quc, t mi son che, ht thuc ph
pho. Trong ci nhn ca Richard, anh cho rng c ging nhng c nng "b nh" ca cc ng ln hn l con gi ca mt ng Trm thu khon, tt nghip i hc
ngoi quc mi v. Kainene t ni n lnh lng, hay chm bim ma mai. Th nhng ngi c s nhn ra rng khng th nhn hnh ba m nh gi ni dung ca
quyn sch. Cng vo su trong truyn, Kainene cng l lng nhn i, bit suy ngh, quyt nh ng n. Kainene dng ti qun l ca mnh sn sc, nui
nng ngi t nn. C dng s suy xt v quyt on cu ngi thanh nin o ng v i nn i trm khoai v b dn t nn nh p. C can m mo him
vt tuyn i tm mua thc n v nui sng mi ngi trong tri t nn. C c thi v lng can m ca mt nh lnh o ng knh phc.
Thng thng trong nhng cuc tnh d chng, a s l ngi n ng da trng kt hp vi ph n da mu. Trng hp ngc li, ngi n b da trng kt
hp vi n ng da mu, t xy ra hn. Rt thng xuyn, ngi n ng da trng cng v ch ng cung cp ti chnh, vt cht v bo v ngi ph n da
mu. Ngi n ng da trng mang ngi ph n da mu vo trong ci x hi m anh ta quen thuc v ngi ph n nh loi c sng trong nc l thng
cng v phc tng. Trong Na Mt Tri Vng, Adichie cu to mt mi trng ngc li. Kainene mang Richard vo th gii ca nng, mt ni m nng c
quyn hnh v th lc. Kainene l ngi che ch v bo bc ngi tnh. Chng nhng Adichie tc ot tt c sc mnh v quyn lc ca ngi da trng trong
x hi da en bng cch khc ha mt nhn vt Richard ngho, khng vy cnh, khng quyn lc, m cn cu to ra mt Richard y tht bi; sut thi gian
Nigeria anh khng xut bn c tc phm no (mt b tht lc trong chin tranh v mt b Kainene t b khi c bit Richard ng vi Olanna). Adichie cn
tc ot c quyn lm ngi n ng ca Richard bng cch bin anh thnh k bt lc khi ln u hai ngi giao hoan. Ti sao Adichie li sng to mt nhn vt
n c c tnh rt mnh v mt nhn vt nam c bn tnh rt mm mi, du dng n nhu nhc v cho hai nhn vt ny yu nhau? Ti ngh nn cc bn t tm
cu tr li.
Bn c c th nhn thy Richard yu Kainene say m, yu n tn th v khip s bn lnh ca c. Tuy nhin kh c th khng nh l Kainene yu
Richard. C vn cn phn vn khng bit tnh cm ca c i vi Richard c phi l tnh yu hay khng. Lc cuc ni chin Biafra cn trong thi k phi thai,
Kainene vit mt l th ngn, trong c phn vn: "C phi tnh yu l ci nhu cu t khng ng ch m hu nh lc no em cng cn c anh bn cnh? C
phi tnh yu l ci cm gic an ton m em cm thy trong s im lng ca hai a mnh? C phi tnh yu l ci cm gic chng ta thuc v nhau, cm gic c y
mi th khi chng ta c nhau?"
Rt c th nhn vt Richard c Adichie dng nh mt php n by lm ni bt c tnh ca Kainene, ngi c thy Kainene l mt ph n dm chn
la, cho d l mt hnh ng thch thc vi x hi Nigeria thi by gi. Udodi, bn ca Madu, nhn cn say mt st Kainene l ch c im mi i cp vi
ngi da trng. Kainene c ln ni vi Richard: "Anh lm khi ngh l tnh yu khng cn ch cho nhng chuyn khc. Rt c th ngi ta yu mt ci g
nhng vn khinh th n". Nu khng ch , ngi c c th hiu l Richard vi t cch ca mt ngi n ng da trng, i din cho gii cm quyn thc dn, c
th yu nhng vn xem thng Kainene, mt c gi da en ngi thuc a. Tht ra, Kainene, mt c nng tr thc giu c, qun l cc nh my lc du v nh my
xi mng, mi l ngi ngm ngm khinh th Richard. V khi ni nh th, c l t thm tm c bt u nhn ra c cng yu Richard.
S hin din ca Richard l ngi c nhn thy mt s cm ght chng i tiu cc ca ngi Nigeria i vi ngi Anh c gi trang bng s k th.
Richard c gng ht sc c cng ng Nigeria tip nhn nhng anh lun b tip n lnh nht. Thiu t Madu, bn thn t thu thiu thi ca Kainene khinh th
Richard ra mt, mc d Richard lun lun tm cch hc hi v tip nhn nn vn ha ca Phi chu (ni chung) v Nigeria (ni ring). Anh yu thch mn n ca ngi
Nigeria trong c mn xp t, anh thch hc hi v ngh thut, nh Ugwu dn anh v lng ca ch b anh c dp tm hiu l hi lng. Anh chu ng tt c
nhng bc i v nhng li khinh th ca mi ngi, k c Odenigbo, Okeoma (nh th cng l bn thn ca Odenigbo), b m Kainene, Udodi (vin s quan bn
ca Madu), v Madu. Tuy th Richard chung vai st cnh vi ngi Biafra trong cuc chin u y tuyt vng. Anh dng ngi bt ca mnh bnh vc ngi
Biafra, ni ln s tht v l phi ca cuc chin Biafra b bo ch Ty phng bp nght hoc xuyn tc. Tnh yu ca Richard dnh cho Kainene v s chn la
ng cnh nhng ngi chin u khin mi ngi chp nhn v yu mn anh nh mt ngi Biafra. V sau anh b chnh ngi M, cng da trng nh anh,
d bu. Graham Greene trong quyn The Quiet American (Ngi M Trm Lng) n d Vit Nam nh mt ngi ph n v tht th m phi bn thn. Adiche vi
sc mnh ca ngi bt n d nc Anh ch l mt thanh nin nhu nhc khng bao gi c th chim hu hay khut phc mt c gi Phi chu. Hy vng trong mt
ngy gn y chng ta s c mt hay nhiu nh vn tm ra mt biu tng dnh cho cc quc gia giy xo Vit Nam p li ci n d nng cn ca Greene.
Qua quyn sch ny Adichie vch ra s gi di ca nhng nh lnh o cuc chin Biafra, v Th tng h ho chin tranh m khng c v kh, lo cng c
a v ca mnh n mc khng tin cy cc s quan di quyn. V khi bit mnh hon ton tht bi, nh lnh o ny vn li dng lng tin ca dn, a h vo
tnh th "tay khng bt gic", ngn cn khng cho dn di tn, khng m ca cho th gii cu tr nhn o v s b tn cng, v cui cng tu thot bo ton mng
sng ca mnh.
y l mt quyn sch nghin cu v lch s Nigeria rt chu o. c gi s hon ton b hp dn bi nhng chi tit sinh ng v nhng din bin bt ng;
c c nhng bt ng c gi cho n pht cui. c gi s ng ngng mt cch th v khi nhn ra tc gi ca quyn sch c ta "Th Gii Im Lng Khi Chng
Ti Cht".
Xin mi bn c thng thc!
Nguyn th Hi H
Phn I
u thp nin su mi
Chng mt
ng Ch c tnh hi tng tng; ng nc ngoi, c sch rt nhiu nm, hay ni chuyn mt mnh trong vn phng, chng bun p li li cho ca mi
ngi, v tc ca ng rm lm. D ca Ugwu h thp ging ni th khi hai ngi ang i trn ng. "Nhng ng y l ngi rt tt bng", d ni thm. "Min l chu
lm vic chm ch, chu s c n no . C th hng ngy chu cn c n tht". D ngng li, phun phn pht, bi nc bt ri khi ming d nghe nh chot
ri rt ln bi c.
Ugwu khng tin l ngi ta c th n tht hng ngy, k c ci ng ch m hn sp n chung. Hn khng ci li b d, v hn nh b nghn li bi ho hc
mong i, bi qu bn bu tng tng n mt cuc sng mi rt xa lng ca hn. Hai ngi i b kh lu, t khi h bc xung bn xe , trn lng v c ca
hn mt tri chiu gay gt chy. Nhng hn khng cm thy phin h cht no c. Hn chun b tinh thn c th i b lu hn di nh nng cn thiu t
hn th na. Hn cha bao gi c nhn thy nhng iu hn ch va mi "mc s th" sau khi hai ngi qua khi cng trng i hc. Nhng con ng tri
nha tht mn mng, tht bng lng lm cho hn thy thm mun nm p mt xung ng. Hn s khng bao gi c th t cho Anulika, em gi hn, bit l my
cn nh y c sn mu da tri san st cnh nhau nh nhng ngi n ng lch thip n mc sang trng, v my hng giu ngn gia nhng cn nh ny
c ct xn phng phiu, ngn ca chng phng nh ci mt bn xung quanh c qun chong bng l.
D hn i nhanh hn, ting i dp ca d nh lp bp trn con ng tnh lng. Ugwu t hi c phi d cng cm thy nha ng di chn nng bng hn
v hi nng xuyn qua i dp mng. Hai ngi i qua mt bng tn ph ODIM, v Ugwu c khng thnh li t street, ging nh bao ln khc mi khi hn nhn
thy mt ch ting Anh khng c nhiu vn. Hn ngi thy mt mi ngt lm, lng lng, lc hai ngi bc vo cng ngi nh, v hn chc mm mi ny xut pht
t bi hoa trng dnh thnh tng chm cng vo. Nhng bi cy c xn nh nhng ngn i thon th. Bi c xanh bic. Bm bay chp chn.
"D ni vi ng Ch l chu s hc cch lm mi vic rt nhanh, osiso-osiso", d hn ni. Ugwu gt u, v rt chm ch, mc d d dn i dn li rt nhiu
ln, cng nhiu nh d k cho hn nghe ci vn may ca hn n nh th no: Tun trc, khi d ang qut hnh lang ca ban Ton trong trng i hc, d
nghe lm thy ng Ch ni ng cn mt thng b gip vic trong nh, d vi ni ngay l d c th gip ng, trc khi ngi nh my hay l ngi giao tin c th
ngh ngi ca h.
"Chu s hc tht nhanh, d ", Ugwu ni. Hn m mn nhn ci xe ang u trong nh xe, di kim loi mng dt vng quanh thn xe mu xanh nh mt chui
eo c.
"Nh ny, khi no nghe ng y gi l phi tr li: Vng, tha ng!"
"Vng, tha ng!" Ugwu lp li.
Hai ngi ang ng trc cnh ca knh. Ugwu t km lng khng th tay ra m s vch tng bng xi mng xem n c khc ci cm gic khi s vo vch
t cn chi ca m hn. Ci vch t vn cn l m in du nhng ngn tay. Trong khonh khc, hn c g c th tr li cn chi ca m, di hi mt du dng
ca mi rm; hay cn chi ca d hn, ci chi c nht trong lng c lp mi tn.
D g nh vo ca knh. Ugwu c th nhn thy bc rm trng ng sau ca. "Ai y? Vo i!", mt ging ni ct ln, bng ting Anh.
Hai ngi ci dp trc khi bc vo. Ugwu cha bao gi nhn thy mt cn phng rng n th. Mc d c b gh sofa mu nu xp theo hnh bn nguyt
chon ch, my ci bn nh xen k hai u b gh, ci k cht y cng ton sch l sch, v ci bn chnh gia c mt bnh hoa bng nha mu trng v ,
cn phng dng nh vn cn qu trng tri. ng Ch ngi trn mt ci gh bnh, mc o thun v qun soc. ng khng ngi thng m hi da nghing ngi,
quyn sch che mt, dng nh ng khng l mnh va mi bo ngi ta vo phng.
"Xin cho ng! y l thng b", d ca Ugwu ni.
ng Ch nhn ln. Da ng en sm nh mu v cy gi. Lng ngc v chn ca ng c mu m hn, bng ngi. ng tho cp knh ra. "Thng b?"
"Thng b gip vic, tha ng".
", vng, b a thng b gip vic n. I kpotago ya". Ugwu thy ting Igbo ca ng Ch rt m i. l ting Igbo c nhum bng ging Anh trn tru,
cch ni ting Igbo ca ngi quen dng ting Anh.
"Chu s lm vic chm ch", d hn ni. "Chu ngoan lm. ng ch cn ni cho chu bit chu phi lm nhng g. Cm n ng!"
ng Ch tr li m , nhn Ugwu v d hn vi mt v l ng, nh th s hin din ca Ugwu v d hn lm nh hng n ng, khin ng kh tp trung
nh mt chuyn g rt quan trng. D ca Ugwu v nh ln vai hn, th tho dn hn phi c gng lm vic cho ng hong ri quay ra ca. Sau khi d i ri, ng
Ch li eo knh, cm mt vo cun sch, da ngi thoi mi hn, chn dui di. Ngay c khi ng lt sang trang, mi ng vn chi vo trang sch.
Ugwu ng cnh ca ch. nh nng chy trn vo ca s, i khi, mt cn gi nh lay bc rm. Cn phng yn tnh, ngoi tr thnh thong c ting ng Ch
lt trang giy nghe st sot. Ugwu ng mt hi lu trc khi hn nhch dn, nhch dn v pha k sch, nh l mun ln trn vo trong y; lt sau, hn ngi thp
xung nn nh, ong a ci ti dt bng vi c 1 gia hai u gi. Hn nhn ln trn nh, sao m n cao tt tp v trng n la mt. Hn nhm mt li, c tng
tng cn phng tht rng vi bn gh rt xa l, nhng hn khng lm c. Hn m mt, chong ngp bi mt iu k diu hon ton mi toanh, hn nhn xung
quanh tin chc tt c u l s tht. Hn tng tng n lc hn s ngi ln b gh sofa, nh bng nn nh n trn trt v git my tm rm mng manh.
"Kedu afa gi? Em tn g?" ng Ch hi lm hn git mnh.
Ugwu ng dy.
"Em tn g?" ng Ch hi li v ngi thng lng ln. ng ngi y c gh. Mi tc dy ca ng dng ng trn u, cnh tay ton c bp, vai rng. Trong tr
tng tng ca Ugwu, ng Ch l mt ngi gi nua, l kh, nhng by gi hn bng thy lo ngi l hn s khng th lm hi lng ci ng ch khe khon v ti
tr ny, mt ngi c th m ng bt c vic g. ng y c v nh khng cn bt k s gip no c.
"Ugwu, tha ng".
"Ugwu. Em n t Obukpa phi khng?"
"T Opi, tha ng".
"Tui ca em, ti on khong t mi hai cho n ba mi". ng Ch nheo mt. "C th mi ba". ng ni ch mi ba bng ting Anh.
"Vng, tha ng".

ng Ch li tip tc chi mi vo quyn sch. ng Ch c thm vi trang v ngng ln. "Ngwa, vo bp i; trong t lnh chc phi c mn g em n c
y".
"Vng, tha ng".
Ugwu rn rn vo trong bp, tng bc, tng bc mt. Khi thy mt vt trng, cao gn bng hn, hn bit ngay l ci t lnh. D hn ni cho bit trc.
Mt ci t cha hi lnh, d y ni, gi cho thc n khng b hng. Hn m t lnh v th ht khi hi lnh t ngt ph vo mt. Cam, bnh m, bia, nc ngt...
rt nhiu th gi thnh tng gi nh v ng trong hp thic c sp xp nhiu tng c lp lang, nhng trn tng cao nht l mt con g nng bng nhy, c mt
con g, ch thiu mi ci i. Ugwu vi ti v s vo con g. T lnh th ph ph vo l tai ca Ugwu. Hn s con g ln na v lim ngn tay trc khi x ci i g
cn li ra. Hn n n mc trong tay ch cn li my mu xng b cn v v mt cn thn. Tip , hn b bnh m, mt mu to n ni nu c ngi b con
no n thm, hn s h hng gi mu bnh m v lm qu, chia phn cho m anh em. Hn n nhanh chng, trc khi ng Ch c th vo bp v thay i kin.
n xong, hn ng cnh ci chu ra bt, c gng nh li nhng li d hn ni cho bit trc v ci m ngi ta c th vn cho nc tun ra nh sui. Lc y,
ng Ch bc vo. ng y mi va thay ci o c in hnh v qun di. My ngn chn ca ng l u ra khi i dp da, ging nh ngn chn ca ph n, c l v
chng qu sch s; nhng ngn chn ca mt bn chn lun i giy.
"G vy?" ng Ch hi.
"Tha ng?" Ugwu ra hiu ch vo ci chu ra bt.
ng Ch n gn ri vn ci cht kim loi. "Em nn i ng nghing quanh nh v ct ti xch ca em vo cn phng u tin hnh lang. Ti i b mt cht
cho u c th gin, i nugo?"
"Vng, tha ng". Ugwu nhn ng Ch i ra bng ca sau. Ngi ng khng cao. Bc chn ngn v nhanh, hng hi, khe mnh; ng c v ging Ezeagu,
mt vt ni danh lng ca Ugwu.
Ugwu vn vi nc, ri m, ri tt. M v tt li m v tt cho n khi hn ph ra ci ci nhim mu ca nc chy; tht g vi bnh m nm m p trong d
dy ca hn. Hn i qua phng khch ri n hnh lang. Sch nhiu v s k, cht y trn my ci k, trn bn trong ba phng ng, trong chu ra mt v ci t
nh treo trn tng trong nh tm, cht y t nn nh ln trn nh trong phng c sch, trong t cha , bo ch c cht chng trong nhng thng cha Coke
hay trong nhng thng giy cha bia thng hng. C nhiu quyn sch c p xung, vn cn m ra, c v nh l ng Ch cha c xong nhng vi vng nhy
sang c quyn khc. Ugwu c c my ci ta sch, nhng phn ln chng u qu di, v rt kh hiu. Nhng phng php phi tham s. Kho cu Phi chu.
Chui lin kt v i ca vt th. nh hng ca ngi Norman i vi Anh quc 2 . Hn i rn rn t phng ny qua phng khc, bi v hn cm thy chn ca mnh
bn qu, v khi i nh th, hn quyt tm s lm cho ng Ch hi lng, c trong mt ngi nh c tht m n v c nn nh mt lnh. ng lc hn ang
thm thnh nh v sinh, s s ci bn cu bng nha en, th ting ng Ch vang ln.
"i u mt ri, bn tt ca ti? 3 ", ng y ni bn tt bng ting Anh.
Ugwu chy nhanh ra phng khch. "Vng, tha ng!"
"Em tn g, nhc li xem?"
"Ugwu, tha ng!"

", Ugwu. Nhn ci ny, nee anya, em c bit y l ci g khng?" ng Ch ch, v Ugwu nhn ci hp kim loi nh y cht vn trng c v rt nguy him.
"Khng ". Ugwu ni.
"y l ci radiogram 4 . N cn mi v rt tt. Khng phi nh my ci gramphone c m mnh c phi ln dy ct, vn v vn mi. Em phi cn thn khi
gn n. Tht cn thn! Khng bao gi nc bn vo".
"Vng, tha ng!"
"Ti i nh qun vt, sau n cu lc b gio vin". ng Ch nht vi quyn sch trn bn. "C th ti s v mun. Em c ng trc nh".
"Vng, tha ng!"
Ugwu nhn ng Ch li xe ra khi nh, sau hn n cnh ci radiogram, nhn ngm tht cn thn nhng khng dm s vo. Ri hn i vng quanh nh, i
ln i xung, r rm nhng quyn sch, rm ca, bn gh, bt a. Khi tri ti, hn bt n ri t trm tr sao ci bng n treo lng lng trn trn nh sng qu, n
khng ri bng di trn tng nh my ci n du da qu nh. M hn gi chc ang nu ba ti, gi akpu trong ci , hai tay nm cht ci chy. Chioke, b
v k ca b c l ang canh chng ni canh lng bng nc, c cn bng trn ba hn , bn trn ng la. My a nh chc ang t sui v, chc gho
ln nhau v rt ui nhau di my cy sa k 5 . C l Anulika ang trng chng ti nhc. By gi n l a ln nht nh. Khi m tr con ngi vng quanh bp
la n ti, con b s ngn khng cho chng nh nhau mi khi my a b hn b ginh my mu c kh trong canh. Con b s ch cho n khi akpu c
n ht sch mi chia u c cho tng a, a no cng c phn, v con b s gi cho mnh mt phn to nht, cng nh hn tng lm.
Ugwu m t lnh, n thm bnh m v tht g, nhanh chng tng thc n vo mm trong khi tim hn p thnh thch nh l ang chy vy. Hn x thm mt
ming tht, v rt ci cnh ra. Hn nht ming tht vo ti qun trc khi v phng ng. Hn s dnh cho n khi no d hn n thm v hn s gi d mang v
cho Anulika. C th hn cng s gi cho Nnesinachi na. Nh th th, may ra, Nnesinachi s n hn. Hn khng bit chc gia hn v Nnesinachi c quan h
h hng nh th no, nhng hn bit l hai a cng c chung umunna (huyt thng), do khng th kt hn vi nhau. Tuy th hn c g m hn ng c mi
ln ni n Nnesinachi l c mt iu em ca con hai iu em ca con. Ri cn ni nhng cu nh: "em gip m ch du da ny n cho m ca Nnesinachi,
nu m khng c th a cho em ca con".
Nnesinachi lun lun ni chuyn vi hn bng mt ging hng h, mt con b nhn u u, lm nh hn c mt y hay khng cng chng c g khc bit.
i khi con b gi hn l Chiejina, tn mt ngi anh h ca hn nhng chng c nt no ging hn c. Khi hn ni, "Ti y m", con b tr li, "Tha li cho em,
anh Ugwu", bng mt ging khch so ra v khng mun ko di cu chuyn. Nhng hn thch c m sai vt c th n nh con b, c c hi thy con b
ci xung, qut la hay bm l ugu cho vo ni canh, hay ch ngi bn ngoi nh trng chng cc em n, ci o ca con b x thp xung cho hn thy phn u
v ca n. T khi chng bt u nh ln, hai ci u v nhn hu, hn hay t hi khng bit chng mm mi hay cng ngc nh my tri ube cha chn. Hn
thng c gi m ngc ca Anulika ng b lp qu - hn c t hi ti sao lu qu v ca Anulika khng mc, Anulika cng tui vi Nnesinachi m - cho hn c
th r v ca Anulika. Anulika chc l s nh mnh vo tay hn, d nhin, c khi cn tt tai hn na, nhng hn s "nh nhanh rt gn" - bp ri chy. Nh th, t
ra hn cng bit ci cm gic y s ra lm sao nu nh rt cuc, hn c c hi s v ca Nnesinachi.
Nhng hn lo ngi rng hn s khng bao gi c chm vo chng, bi v bc ca Nnesinachi bo con b n Kano hc bun bn. Cui nm nay con b s
i ra Bc, lc a em t, m m con b ang mang thai, s bt u i lm chm. Ugwu mun t v vui mng ging nh c nh vui mng, bi v ngi ta c
th lm c rt nhiu tin min Bc; hn bit c nhiu ngi i ra Bc bun bn v khi tr v, h ko sp my cn chi ri xy nh c lp mi tn. Hn s, mt
trong my thng bun heo mi min Bc s dm ng con b, ri tip theo hn s phi nhn thy ngi ta mang ru da n cho b con b v hn s chng
bao gi c c hi chm tay vo cp v y na. Chng - i v ca con b - l nhng hnh nh c hn gn gi, t tng trong sut bao m di t tha mn bn
thn; ban u chm ri thc gic hi h, cho n khi ting rn, b km hm li vi tt c c gng, bt thot khi ming hn. Hn lun bt u t mt con b, i m
cng trn, hm rng trng ng. Ri hn tng tng vng tay con b m chong quanh ngi hn, thn hnh con b quyn cht vo hn. Cui cng, hn v ca
con b t chn hnh dng cho thch hp; i khi chng cng cng, quyn r hn cn ngp rng vo, lc khc chng mm mi n ni hn s s lm con b au nu
hn bp mnh tay qu.
Trong mt khonh khc, hn cn nhc ci chuyn c nn m tng v con b m nay. Hn quyt nh l khng. Khng nn lm th trong m u tin nh
ca ng Ch, trn ci ging khng c cht g ging vi ci chiu si c dt bng tay ca hn. Trc ht, hn ly tay nhn nhn ln tm nm ny tng v rt mm.
Xong ri hn kim sot my lp vi ph trn nm, khng bit l mnh phi nm ng trn my tm vi ny, hay lt chng ra, ct i trc khi ng. Cui cng, hn tro
ln ging, nm bn trn my lp vi, co rm ngi nh mt gt tht.
Hn m thy ng Ch gi hn - Ugwu, bn tt! - Khi hn thc gic, ng Ch ang ng ca nhn hn. C l, khng phi l gic m. Hn lm cm b ra
khi ging v lic mt nhn my ci ca s c vn rm, hoang mang, bi ri. Mun lm ri sao? Ti my ci ging qu mm nh la hn, lm hn ng
qun? Thng thng, hn vn thc dy trc khi g gy.
"Cho ng!"
"R rng c mi g nng y".

"Xin li ng!"
"Tht g u ri?"
Ugwu lnh qunh li trong ti qun soc ca hn ra my ming tht g.
"Dn lng ca ch my c n trong lc ng khng?" ng Ch hi. ng y mc ci g ging nh o khoc ca n b v l ng xon ci tht lng ngang
hng.
"Tha ng?"
"Ch my c mun n tht g khi ang ng khng?"
"D khng ".
"Thc n s ch c dng trong phng n v nh bp".
"Vng, tha ng".
"Nh bp v nh tm phi c lau chi sch s, trong hm nay".
"Vng, tha ng".
ng Ch quay i. Ugwu ng run ry gia phng, tay vn cn xe ra vi my mu tht g. Hn c g khng phi i ngang phng n vo nh bp. Cui
cng, hn nht my ming tht g vo trong ti qun, ht mt hi tht su, ri ri phng. ng Ch ang ngi bn n, tch tr c t bn mt chng sch trc
mt ng.
"Em c bit ngi no git Lumumba 6 khng?" ng Ch hi, ngc ln t mt t tp ch. "Ngi M v ngi B. Katanga khng c lin h g c".
"Vng, tha ng", Ugwu ni. Hn cu mong sao ng Ch tip tc ni, hn c nghe ging ni sang sng ca ng, ging Anh giu nhc iu trong cu ni
Igbo.
"Em l ngi gip vic cho ti", ng Ch ni. "Nu ti lnh cho em ra ngoi v dng gy nh mt ngi n b ang i ngoi ph, ri em nh vo chn b ta
n chy mu, th ai l ngi phi chu trch nhim, ti hay em?"
Ugwu nhn ng Ch chm chm, lc u, t hi khng bit c phi ng Ch ngm m ch my ming tht g hay khng.
"Lumumba l Th tng ca Congo. Em c bit Congo u khng?" ng Ch hi.
"D khng, tha ng".
ng Ch nhm pht dy, i vo phng c. Ni s v khng bit u cua tai nheo th no lm m mt ca Ugwu git lia la. Khng bit ng Ch c ui hn v
nh v hn ni ting Anh khng thnh tho hay v tht g trong ti qun qua m, hay khng bit nhng ch xa l m ng Ch nhc n? ng Ch quay li vi
mt t giy kh rng, ng m hn ra ri t ln bn n, y chng sch v tp ch ra ch khc. ng dng ci bt ch tr. "y l Tri t ca chng ta, mc d
nhng ngi lm bn ny quyt nh v t ca h ln t ca chng ta. N khng c khc trn cng khng c khc di, em thy khng?" ng Ch nht t
giy ln ri xp li sao cho cnh ny gip vi cnh kia, chnh gia trng rng. "Tri t ca chng ta hnh cu. N khng c im tn cng. Nee anya, ch ny
ton l nc, ton l i dng, v y l u chu. Cn y l lc a ca chng ta, Phi chu. Congo ngay chnh gia. Nhch hn ln pha trn l Nigeria. Nsukka
th ch ny, v hng ng nam. Cn chng ta y". ng g g ci bt.
"Vng, tha ng".
"Em c i hc khng?"
"Lp Hai cn bn, tha ng. Nhng con hc nhanh lm".
"Lp Hai? Bao lu ri?"
"Lu lm ri, tha ng. Nhng con hc ci g cng nhanh lm ".
"Ti sao em khng i hc na?"

"Ti v nm nh con b mt ma, tha ng".
ng Ch gt g. "Sao cha em khng tm ai hi vay tin ng hc ph?"
"Tha ng?"
"Cha em ng l nn vay tin!" ng Ch bng ni cu, ri dng ting Anh, "Vic hc phi c u tin hng u! Lm sao chng ta c th chng li s bc lt
nu chng ta khng c phng tin gip chng ta hiu th no l bc lt?"
"Vng, tha ng!" Ugwu gt u lia la. Hn nht nh t ra nhanh tr bi v hn nhn thy nh sng quc k l trong i mt ca ng Ch.
"Ti s ghi tn cho em theo hc trng tiu hc dnh cho con em ca cc gio vin", ng Ch ni, vn cn g g bt vo t bn .
D ca Ugwu c cho bit trc l nu hn phc v tt, ng Ch c th s cho hn i hc trng thng mi. , hn s c hc nh my v tc k. D
cng c ni s qua v trng tiu hc dnh cho con em cc gio vin, nhng ch ni l trng ny dnh cho m con chu ca nhng ging vin dy trong trng.
m tr con i hc phi mc ng phc mu xanh, tt trng c vin ng ten rt tinh xo, n ni ngi ta phi t hi ti sao c ngi li c th lng ph th gi vi
my i tt nh th.
"Vng, tha ng", hn ni. "Cm n, tha ng".
"Ti ngh chc em l a ln tui nht trong lp, bt u lp Ba vi ci tui ca em", ng Ch ni. "Cch duy nht em c th lm cho bn tr con n phc l
em phi hc tht gii. Em hiu khng?"
"D hiu, tha ng!"
"Ngi xung y, bn tt".
Ugwu chn ci gh cch xa ng Ch nht, ngng ngng khp chn cho kht li vi nhau. Hn thch c ng hn.
"C hai p n tr li cho nhng cu hi ca h v quc gia ca chng ta: p n ng vi s tht v p n m em phi dng c chm cho u. Em
phi c sch v hc c hai p n . Ti s cho em nhiu sch, nhng sch hay nht v tt nht". ng Ch tm dng nhp mt ngm tr. "Ngi ta s dy em
l c mt ngi da trng tn l Mungo Park khm ph ra con sng Niger. l nhng li lo tot. S tht, dn mnh cu c ci dng sng y t bao nhiu
i nay, trc c khi ng c t ca Mungo Park c sinh ra. Nhng trong bi thi, em phi tr li l Mungo Park".
"Vng, tha ng". Ugwu c g ci g tn l Mungo Park khng lm phin lng ng Ch n th.
"Em c th ni ci g khc hn khng?"
"Tha ng?"
"Ht cho ti nghe mt bi xem no!"
"Tha ng?"
"Ht mt bi. Em bit bi ht no? Ht!" ng Ch tho knh ra. Chn my ng nhu li, v nghim trng. Ugwu bt u ht mt bi hn tng hc c lc lm
vic trn cnh ng ca b. Tri tim co tht trong lng ngc lm hn au n. "Nzogbo nzogbu enyimba, enyi..."
Lc u, hn ht bng ging thp nh, nhng ng Ch g bt ln bn v ra lnh, "Ht to ln!", v th hn ht to ln. Nhng ng Ch vn ni, "Ht to ln!", cho
n khi hn ht ch khng phi l ht na. Sau khi hn ht i ht li vi ln, ng Ch bo hn ngng. "Hay lm, hay lm", ng ni. "Em c bit pha tr khng?"
"D khng, tha ng. Nhng con hc nhanh lm", Ugwu ni. Vic ht h va xong hnh nh gip hn thoi mi hn. Hn th d dng hn v tim hn khng cn
p lon x na. Hn tin chc rng, ng Ch ca hn l mt ngi hi khng khng.
"Thng l ti hay n cu lc b gio vin. Chc ti s phi mang thc n v nhiu hn v gi c thm em y".
"Tha ng, con c th nu n c".

"Em bit nu n?"
Ugwu gt u. Hn nhn m nu ba ti rt nhiu ln. Hn nhm la cho m, hay qut cho la bng ln khi la bt u tn. Hn bc v v gi sn, khoai
lang, thi tru trong go, nht b ry trong u, bc hnh, gi tiu. Mi khi m hn ln cn ho, hn li c g hn c nu n, ch khng phi Anulika. Hn cha h
th l vi bt c ai iu ny, k c Anulika; con b bo thng l hn l m quanh ch n b nu nng nhiu qu, v c th hn s khng bao gi mc ru nu
hn c lm th.
"Th th em nu thc n cho chnh em", ng Ch ni. "Vit danh sch nhng ci em cn cho ti".
"Vng, tha ng".
"Chc l em cha bit ng i n ch u, phi khng? Ti s nh Jomo ch cho em".
"Jomo, tha ng?"
"Jomo coi sc trang tri. Mt tun, ng y n ba ln. Rt vui tnh. Ti tng thy ng y ni chuyn vi cy croton 7 ". ng Ch ngng mt cht. "Ngy mai ng
y n y".
Mt lt sau, Ugwu vit danh sch cc th cn nu n v a cho ng Ch.

ng Ch m m nhn t danh sch mt lc. "Ti ngh trng hc, ngi ta s dy em cch dng nguyn m nhiu hn".
Ugwu khng thch ci v bun ci ng ng trn mt ng Ch. "Mnh cn g, tha ng", hn ni.
"G?"
" con c th sp xp sch ca ng, tha ng".
", ng ri, gi sch. Ti ngh mnh c th gn thm vi ci gi sch ch no . Ngoi hnh lang chng hn. Ti s bn vi ngi ban Lao ng".
"Vng, tha ng".
"Odenigbo. Gi ti l Odenigbo".
Ugwu nhn ng trn tri, v ng vc. "ng?"
"Tn ti khng phi l ng. Gi ti l Odenigbo".
"Vng, tha ng".
"Odenigbo l tn thng gi ca ti. ng ch l cch xng h, mt cch gi. Sau ny, em cng c th tr thnh ng".
"Vng, tha ng... Odenigbo".

Ugwu thch dng ch ng hn, ci quyn lc gin gi ng sau ch y, v vi hm sau khi hai ngi ban Lao ng n gn my k sch hnh lang, hn
ni vi h l h phi ch cho n khi "ng" v, t hn khng th k tn vo ci t giy trng y nhng ch nh my. Hn dng ch ng mt cch hnh din.
"Hn l mt trong my a gip vic nh qu", mt ngi trong m ni mt cch khinh th; Ugwu nhn mt g, ming lm bm ra g v con ci, gia nh ca
g b tiu chy sut i. Khi hn sp xp sch v ca ng Ch, hn t ha vi mnh, sut na ni thnh ting, l hn s hc cch k tn vo nhng mu n hay
giy t.
Trong nhng tun k tip, hn xem xt mi ngc ngch ca ngi nh, hn cng pht hin ra l ong lm t trn cy iu, v bm t v sn trc vo lc mt
tri rc r nht, ng thi hn cn thn ghi li np sinh hot ca ng Ch. Mi bui sng, hn nht t Daily Times v Renaissance m ngi bn bo b trc thm
nh, ri t my t bo ln bn, bn cnh tr v bnh m. Hn ra chic xe Opel trc khi ng Ch n sng xong, v sau khi ng Ch i lm v, hn lau xe lc ng
ngh, trc khi ng li xe n sn qun vt. Hn bc tht nh nhng nhng khi ng Ch rt vo phng nghin cu hng gi lin. Khi ng Ch i i li li trong
hnh lang, ni to, hn chun b nc nng pha tr. Hn k c nn nh mi ngy. Hn lau ca s cho n khi chng lp lnh trong nng chiu, ch tng khe nt
nh xu trong bn tm, nh bng my ci a con m hn ng ht kola i bn ca ng Ch. Ngy no cng c t nht hai ngi phng khch; ci radiogram
c m rt nh nghe ting nhc nh ting so, nh ch c ting ni, ci v ting ly tch chm vo nhau lanh canh vng n tai ca Ugwu khi hn trong
bp hay khi hn l qun o cho ng Ch.
Hn mun c lm thm, mun to thm nhiu l do ng Ch thy cn phi gi hn li lm vic; v th, c mt bui sng, hn l c tt ca ng Ch. i
tt sc mu en khng nhn nheo, nhng hn ngh chng s c v tm tt hn nu c l cho thng. Ci bn l ku xo xo khi hn nhc ln, hn thy phn na
chic tt dnh vo b mt bn l. Hn cht lng. ng Ch ang ngi bn n; ng va n sng xong v s vo phng bt c lc no i giy tt, ly giy t trn
k, i lm. Ugwu mun giu i tt di gh ri phng vo t qun o ly i khc nhng chn ca hn khng chu di chuyn. Hn ng cht trn vi chic tt b
chy v bit rng ng Ch s nhn thy mnh t th ny.
"Ch my l c tt ?" ng Ch hi. "Ngc i l ngc". Cu ngc i l ngc thot ra khi ming ng nghe nh ting nhc.
"Xin li ng! Xin li, tha ng!"
"Ti bo em ng gi ti bng ng". ng ch cm ti liu. "Mun ri!"
"Tha ng, con mang i tt khc cho ng nh?" Ugwu ni. Nhng ng Ch x giy, khng i tt, v lt t chy. Ugwu nghe ng ng ca nh sm ri
ting khi ng xe. Ngc hn nng nh eo . Hn khng bit ti sao hn li l tt, ti sao hn khng ch l b u phc safari 8 m thi. Chc l ma xui qu khin
th no y ch. Chc l th ri! L ma qu rnh rp tt c mi ni. Bt c lc no hn cm st, hay lc hn tro cy ng, m hn thng chm du okwuma ln
ngi hn, mm th c lm bm sut, "Chng ta s xua ui chng i. Bn chng khng i no thng c".
Hn i ra sn trc, qua my hn nm san st nhau trn nn c c ct xn cn thn. L t ma khng th no thng c. Hn s khng cho chng
thng. C mt khong t trng chnh gia sn c, trng nh mt hn o nh gia bin c xanh, c mt cy da nh ng . Ugwu cha bao gi nhn thy mt
cy da thp v c l xe ra cn i n th. Cy da khng c v khe mnh cho qu hay hu dng, cng ging nh mi cy ci y. Hn nht mt hn
v nm ra xa. t ai y b lng ph qu . Trong lng ca hn, ngi ta trng trt tt c nhng khonh t nh t t t ti quanh quanh ch ca h v ch trng
nhng th c li ch thit thc nh rau v gia v. B ca hn khng cn phi trng arigbe m b yu thch nht, v chng mc hoang khp ni. B thng ni
arigbe lm tri tim ngi n ng tr nn du dng. B l ngi th hai trong s ba b v, v th b khng c mt ch ng c bit nh ngi v c hay l ngi
v cui cng. Trc khi m ming xin chng bt c ci g, b k li vi Ugwu, b u nu cho khoai lang cay vi arigbe. B vn lun lun c toi nguyn. C l
dng cch ny cng s chim c lng ng Ch.
Ugwu i lng vng tm arigbe. Hn nhn vo gia m hoa mu hng, di my cy iu c t ong treo trn mt cnh cy, cy chanh c by kin en b ln b
xung. My tri u chn b chim m thng thnh nhng l to. Nhng mt t trng trn, khng c bt k loi rau thm no; Jomo nh c rt cn thn, sch s,
khng mt cy c no c th mc hoang t ny.
Ln u tin hai ngi gp nhau, Ugwu cho Jomo. Jomo gt u p li ri tip tc lm vic, chng ni chng rng. ng ta nh th, thn hnh kh cng v
nhn nheo, rn rm n ni Ugwu c cm tng ng l ngi cn c ti nc hn l m cy c m ng ang ti bng mt ci bnh kim loi. Cui cng, Jomo
ngng ln nhn Ugwu. "Afa m bu Jomo", ng y t gii thiu, lm nh Ugwu khng bit tn ng. "C nhiu ngi gi ti l Kenyatta, gi theo tn mt ngi rt ni
ting Kenya. Ti l th sn".
Ugwu khng bit phi tr li th no v Jomo nhn thng vo mt hn nh ch Ugwu k mt thnh tch no ca bn thn.
"ng sn loi th no?" Ugwu hi. Mt Jomo rng r hn ln. Dng nh y chnh l cu hi m ng ch c nghe, ri ng bt u k chuyn i sn. Ugwu
ngi ln bc thm dn ra sn sau, lng nghe. Ngay t ngy u tin, hn chng tin chuyn ca Jomo k - nh nhau bng tay khng vi my con bo, hay git
cht hai con kh bng mt pht n - nhng hn thch nghe nhng chuyn nh th. Hn cn chuyn vic git ca ng Ch sang bui khc, nhng hm Jomo
n, hn c th ngi ngoi sn xem ng lm vic. Jomo di chuyn tht chm chp, mt s chm chp c . ng lm tt c nhng vic nh co c, ti nc, trng
cy vi mt v hiu bit y nghim trang. ang xn cy cnh, ng c th ngng ln v ni, "Tht y ngon lm y", th ri ng n ly ci ti bng da d buc ng
sau xe p ca ng, lc li trong ti tm ci gin n.
"ng c n gn ci ti ca ti nhng lc ti khng c mt y", ng bo Ugwu. "Ch my c th bt gp ci u ca ai y".
Ugwu ci nh nc n nhng cng khng hon ton nghi ng li ni ca Jomo. Hn ao c ngy hm nay Jomo s n. Jomo l ngi tt nht m hn c th
hi v arigbe - v cn quan trng hn na, hi xem lm cch no cho ng Ch ngui gin.
Hn ra khi nh, nhn qua hng cy bn ng cho n khi thy ng l ri y, ph kn m r di gc phi lao 9 . Hn cha bao gi ngi thy mi g tht
sc, m, nng ging nh mi ca arigbe trong nhng mn n nht pho m ng Ch mang v t cu lc b; hn s nu mn tht hm vi gia v ny, mi ng Ch
n vi cm, sau s nn n ng. Xin ng ui con v lng, tha ng. Con s lm thm gi hon li i tt b chy. Con s kim tin n. Hn cha bit
chnh xc c th lm vic g c tin n cho i tt nhng hn s ni vi ng Ch d nh ca hn.
Nu arigbe c th lm du lng ng Ch, may ra hn s c trng loi cy ny v mt s loi gia v khc sn sau. Hn c th ni vi ng Ch, hn s lm
mnh vn ny trc khi vo hc. Bi v b hiu trng ni hn khng th vo hc gia chng. C th hn nui nhiu hy vng qu. M mng mt mnh vn trng
rau thm lm g nu ng Ch s ui vic hn, nu ng Ch khng tha th cho vic hn lm chy i tt? Hn i nhanh vo trong bp, t m arigbe ln bn
bp, ri ly go.
My ting ng h sau, hn cm thy rut gan nh b tht li khi bt u nghe thy ting xe ca ng: ting bnh xe nghin ln si v ting my xe rung nh
trc khi li trong ga ra. Hn ng cnh ni tht hm, khuy nh, cm tha tht cht, cht nh l ci cm gic tht cht trong bao t hn vy. L no ng Ch li
ui hn ra khi nh trc khi hn kp mi ng Ch mn n hn nu? Hn s phi gii thch nh th no vi ngi trong lng?
"Xin cho, tha ng... Odenigbo", hn ni, trc lc ng Ch bc vo bp.
", ", ng Ch ni. ng m mt ng sch trc ngc bng mt tay, tay kia xch cp. Ugwu chy vi n ly chng sch. "Tha ng? ng c n ngay
by gi khng?" Hn hi bng ting Anh.
"n g?"
Rut gan ca Ugwu tht cht hn. Hn s d dy ca hn s v bung lc hn ci xung t chng sch ln bn. "Mn tht hm, tha ng".
"Tht hm?"
"Vng, tha ng. Mn tht hm rt ngon".
"Vy th ti n th".
"Vng, tha ng!"
"Gi ti l Odenigbo!" ng Ch hi gt ging trc khi i tm.
Sau khi Ugwu dn thc n, hn ng bn cnh ca bp, nhn ng Ch xc y mt na cm v tht hm, xc thm mt ming na, ri ni vng ra, "Ngon tuyt,
bn tt".
Ugwu xut hin ng sau cnh ca. "Tha ng? Con c th trng rau thm trong mt khonh vn c khng? c th nu tht hm nh th ny".
"Mt khonh vn?" ng Ch ngng nhp mt ngm nc v lt mt trang nht k. "Khng, khng c! Bn ngoi l lnh th ca Jomo, bn trong l ca
em. Phn phi lao ng, bn tt. Nu mnh cn rau thm, mnh s nh Jomo lo chuyn y". Ugwu yu v cng ci m vang ca cu Phn phi lao ng, bn tt,
bng ting Anh.
"Vng, tha ng", hn ni, mc d hn thm chn ch tt nht, thch hp nht trng rau thm, gn cn phng dnh cho ngi gip vic 10 , ni m ng
Ch cha bao gi t chn n. Hn khng tin cy c th giao vn rau cho Jomo. Hn s t tay chm sc vn rau khi ng Ch khng nh. Vi cch ny,
arigbe ca hn, loi rau thm ca s tha th, s khng bao gi thiu. Mi n ti hm y hn mi nhn ra l ng Ch qun bng chuyn i tt b chy t lc
no, trc c khi v nh.
Ugwu cng bit thm mt s iu khc. Hn khng phi l mt thng b gip vic bnh thng; thng b gip vic ca ng bc s Okeke nh bn khng c
ng trn ging trong phng m phi ng trn nn nh bp. Thng b gip vic cui ng Ugwu i ch cng khng c quyn quyt nh nu mn n g, n nu
nhng mn m ngi ta bo. ng ch hay b ch ca chng khng a sch cho chng v bo, "Quyn sch ny hay lm, rt l tuyt vi".
Phn ln cc cu trong my quyn sch y Ugwu u khng hiu nhng hn c chng t l hn c c. Hn cng khng hiu ht nhng cu chuyn m ng
Ch v bn b ni vi nhau nhng hn cng c lng nghe; nh chuyn th gii cn phi tch cc hn trong v ngi da en b git Sharpeville 11 , hay l ci my
bay do thm b bn ri Lin X th ng i cho qun M, hay De Gaulle 12 rt vng v Algeria, hay l Lin Hip Quc s chng bao gi loi tr Tshombe 13
Katanga 14 . Thnh thong ng Ch ng dy nng ly v ln ging - "Chc mng ngi M da en can m m ng vo trng i hc ca tiu bang
Mississippi!" 15 . "Chc mng Ceylon 16 v ngi n Th tng u tin trn th gii". "Chc mng Cuba thng M bng cch gy ng p lng ng!" - v Ugwu
lng nghe mt cch sung sng ting chai bia chm lanh canh vo thnh ly, ting ly cng ly, v ting chai cng vo chai.
Cui tun, ng Ch c nhiu bn b n chi, Ugwu mang nc ung cho khch, i khi ng Ch gii thiu hn - bng ting Anh, d nhin. "Ugwu lo nhng
vic vt trong nh gip ti. Ch b ny thng minh lm". Ugwu vn im lng, tip tc m nt chai bia v Coke, cm gic m nng ca nim t ho lan ta t u ngn
chn ln dn pha trn. Hn c bit thch khi ng Ch gii thiu hn vi ngi nc ngoi, nh ng Johnson, ngi Caribbean; Gio s Lehman, ngi hay ni
lp, da trng, c ging nght mi n t nc M vi i mt xanh thm, mu ca l non. Ugwu hi s khi gp ng ny ln u, v hn lun tng tng l ch qu
s mi c cp mt mang mu xanh ca l.
Rt nhanh chng, hn nhn bit khch quen thng n v mang nc ung ca h ra trc khi ng Ch bo. ng bc s Patel, ngi n , hay ung bia
Golden Guinea pha vi Coke. ng Ch gi ng ta l ng c. Bt c khi no Ugwu mang ht kola ra, ng Ch ni, "ng c, ng nn bit ht kola khng hiu ting
Anh", trc khi ng ta tip tc cu nguyn bng ting Igbo hay l lm du thnh trn ht kola. Mi ln nh th bc s Patel li ci vang, c v h h lm, ngi da
nga vo trong gh sofa v nhc cp gi ngn tn ca ng ln, lm nh l mt cu ni a th v ng mi nghe ln u. Sau khi ng Ch tch ht kola v chuyn
ci a ng kola i mt vng, bc s Patel, bao gi cng th, nhn ly mt ht v b vo ti o; Ugwu cha tng thy ng n kola bao gi, d ch mt ln.
C ng gio s tn Ezeka, ging rt khn, ni nh nh th thm. ng y lun lun cm ly, gi ln ngang tm mt v ri qua nh sng bit chc l Ugwu ra
ly sch s. i khi ng t mang ru gin n. Ln khc ng i ung tr ri tip tc kim tra bt ng v hp sa, ming lm nhm, "Kh nng ca vi trng rt l
phi thng".
Cn c mt anh chng tn l Okeoma, ngi n thng xuyn nht v lu nht. Anh ta nhn c v tr hn cc v khch khc, lun lun mc mt ci qun
soc, u tc b x vi ng ngi lch r cao hn ng ngi ca ng Ch. Tc anh ta c v th v ri, khng ging nh tc ng Ch; hnh nh Okeoma khng
thch chi u. Okeoma ung Fanta. C my bui ti, Okeoma trnh din th, tay m mt xp giy, v Ugwu ng nhn t ch ca bp thy tt c nhng ngi
khch khc ang xem anh ta c th, mt h nh ang ha , tng chng h khng dm th. Sau , ng Ch v tay v ni, ging rn rng, "Ting ni ca th
h chng ta!"; ting v tay ko di mi cho n khi Okeoma phi gt ln, " ri!"
V cn c c Adebayo, cng ung brandy ging ng Ch v khng ging bt c nhng g m Ugwu c th tng tng v mt n ging vin i hc. D ca
Ugwu c k s v my b gio dy i hc. D phi bit ch, bi v d lm lao cng cho ban Gio s Khoa hc ban ngy v chy bn trong cu lc b gio vin ban
m. Thnh thong, cc nh thuyt trnh thu d lau chi nh ca cho h. D ni my b gio trng hnh ca h thi cn i hc Ibadan 17 , Anh v M trn gi sch.
Ba sng, h n trng khng c luc chn qu, lng trng phi vn cn rung rinh; h i tc gi c ko tht thng tung bay theo bc chn, v mc nhng
ci vy maxi di ph mt c chn. C ln d k chuyn c mt cp i d tic cocktail cu lc b. Hai ngi bc ra khi mt chic xe Peugeot 404 rt xn, ngi
n ng mc b vt mu kem, ngi n b mc vy di xanh l cy. Tt c mi ngi u chm ch ngm cp ny, ang i tay trong tay, bng dng c mt cn
gi mnh thi bay b tc gi ca ngi n b. u b ta trc lc. Ngi ta dng lc hp nng chi tc cho thng, d hn gii thch, ti v h mun ging ngi
da trng, cho d my ci lc nng lm chy tc ca h.
Ugwu tng tng tng n ngi n b trc u ny, p, vi ci mi thng ng, ch khng tt d nh loi mi hn thng nhn thy. Hn tng tng
n mt ngi ph n hin hu, duyn dng, ngi m t ci nhy mi, cch ci, cch ni ca h cng nh nhng, mm mi nh lng t trn da ca con g.
Nhng ci b n thm ng Ch, my ngi m hn gp ngoi ch v trn ng ph th khc hn. Phn ln h i tc gi (tc c tht thnh bm, hay c
bn thm ch vo trong tc), nhng h khng mnh mai, du dng nh l c. H u thuc loi to mm. V ngi to mm nht l c Adebayo. C khng phi l
ngi Igbo; Ugwu bit vy nh tn ca c, ngay c nu nh hn khng tnh c gp c vi ngi y t gi ch v nghe h ni vi nhau bng ting Yoruba nhanh
n ni hn khng th hiu c. C y bo hn ch, c s cho hn i k v trng i hc, nhng hn t chi v ni l hn cn nhiu th phi mua v hn s gi
taxi v, mc d lc hn mua hng xong xui. Hn khng mun i nh v i chung xe vi c, hn khng thch ci cch c ln ging, ging c t c ging ca
ng Ch trong phng khch, y thch thc v mun gy g. Hn thng phi t ghm li khng ni vng ra t trong bp, bo c cm mm i, nht l khi c gi
ng Ch l nh ngy bin. Hn khng bit nh ngy bin ngha l g, nhng hn khng thch c gi ng Ch nh th. Hn cng khng thch ci cch c nhn ng
Ch. Ngay c khi mt ngi no khc ang ni v ng l c phi tp trung vo ngi y, mt ca c vn c dn vo ng Ch. C mt bui ti th By, Okeoma
lm ri mt ci ly v Ugwu vo thu dn mnh v nm vng vi trn nn nh. Hn c lm vic t t, r r c nghe cu chuyn hai ngi ni vi nhau, r
hn v cng d hiu hn cch Gio s Ezeka ni. trong nh bp th hu nh khng th nghe r ngi ta ni nhng g.
"Chng ta nn c mt t chc Lin hip Phi chu 18 ln mnh hn hng ng, c v nhng g ang din ra Nam M, tht y..." - Gio s Ezeka ni.
ng Ch ngt li. "ng nn bit, Ch ngha Lin hip Phi chu, trn cn bn l quan nim ca ngi u chu".
"ng ang ln trnh khng tr li trc tip", Gio s Ezeka ni v lc u, vn ci cung cch k c, b trn nh thng l.
"C th l quan nim ca ngi u chu", c Adebayo ni, "nhng nhn xa hn, chng ta u cng mt chng tc".
"Th no l nhn xa hn?" ng Ch hi. "Bng cch nhn xa hn ca ngi da trng? C khng thy l tt c chng ta hon ton khc nhau, ch tr lng trng
ca con mt?" Ting ca ng Ch to dn ln; Ugwu tng , c n ly brandy th ba l ng bt u cm ly khua khua, rn ngi nghing v pha trc cho n
khi ng ch ngi gh mp ca gh bnh. Khi m khuya, ng Ch i ng, Ugwu ngi vo ci gh bnh ny ri tng tng mnh ni ting Anh rm r, ni
nh m hoc nhng ngi khch tng tng, dng nhng ch nh trao quyn c lp v Lin hip Phi chu, hn c luyn ging cho ging vi ging ca ng
Ch, v hn c i th ngi, i mi cho n khi hn cng ngi ra mp ca ci gh bnh.
"D nhin l chng ta u nh nhau, chng ta u b ngi da trng h, l c im chung ca chng ta", c Adebayo lnh lng ni. "Ch ngha Lin hip
Phi chu l cu tr li thch hp nht".
"D nhin, d nhin, nhng theo ti, ci nn tng cn bn, c th nhn bit ngi Phi chu chnh l b lc ca h", ng Ch ni. "Ti l ngi Nigeria v mt
g da trng sng to ra ci tn Nigeria ri cho ti ci tng tch y. Ti en bi v mt anh da trng xy dng khi nim mu en lm sao ni bt s khc bit vi
ci mu trng ca hn. Nhng ti l ngi Igbo trc khi ngi da trng n x ny".
Gio s Ezeka kht mi v lc u, hai ci chn bt tro. "Nhng ng bt u nhn bit ng l ngi Igbo l nh ngi da trng. Ci tng Lin hip Igbo
hnh thnh ch ng u vi s thng tr ca ngi da trng. ng phi thy rng b lc, ngy nay cng nh thi thc dn, l sn phm ca mt quc gia v
chng tc". Gio s Ezeka li bt tro chn.
"Ci tng Lin hip Igbo xut hin rt lu, trc khi ngi da trng c mt". ng Ch ht to. "i m hi nhng b lo trong lng ca ng v lch s xem".
"Vn l, Odenigbo l mt ngi trung thnh vi vic gn gi b lc, chng ta cn phi lm cho ng y im lng". C Adebayo ni.
Xong, c lm mt chuyn m Ugwu git mnh: c ng dy, ct ting ci gin tan, i n gn ng Ch v ly tay khp i mi ng li. C ng , c v nh
rt lu, tay c ln mi ng. Ugwu tng tng nc bt ha ln vi ru brandy trong mm ng thm vo ngn tay c. Hn thy ngi cng lc hn nht
nhng mnh ly v. Hn c g ng Ch khng ch ngi lc u lm nh mi chuyn rt bun ci.
T v sau, c Adebayo tr thnh mt mi nguy hi. C cng lc cng ging nh mt con di n hoa qu, vi ci mt ging nh b vo, nc da khng sng
sa v ci o hoa lng bng quanh thn th c nh l i cnh. Ugwu lun mang ru cho c sau cng v lng ph rt nhiu th gi lau tay bng ci khn lau chn
trc khi hn m ca cho c vo. Hn lo lng l c s ci ng Ch v mang c hu gi ni ting Yoruba vo trong nh ny, ph hy ci vn rau thm v bo hn
ci no hn c th nu hay l khng c php nu. Hn vn lan man ngh th nghe thy ng Ch v Okeoma ni chuyn vi nhau.
"Hm nay, c ta c v nh khng mun v", Okeoma ni. "Nwoke m, anh c chc l anh khng toan tnh lm chuyn g vi c y ch?"
"ng ni linh tinh!"
"Nu anh c lm g, cng khng ngi no London bit u".
"Ny, ny..."
"Ti bit anh khng n c ta theo ngha y, nhng ti vn thc mc khng bit n b h thy ci g hp dn anh kia ch".
Okeoma ci ph ln v Ugwu cm thy yn tm. Hn khng mun c Adebayo - hay bt c ngi n b no - chen vo v ph hng cuc sng ca hn vi
ng Ch. C nhng m, sau khi khch v sm, hn ngi trn nn nh trong phng khch v lng nghe ng Ch ni. ng thng ch ni nhng chuyn m hn
khng th no hiu c, hnh nh ru brandy lm ng qun Ugwu khng phi l khch ca ng. Chng n nhm g. Tt c nhng th m Ugwu cn ch l mt
ging ni Igbo trm m, giu nhc iu c pha ln ging Anh, v nh sng lp lnh ca cp mt knh dy cp.
Hn vi ng Ch c khong bn thng th ng ni, "Cui tun ny, c mt ngi ph n rt c bit s n y chi. Rt c bit! Em phi dn dp cho
tht sch s. Ti s t thc n cu lc b".
"Nhng, tha ng, con c th nu n", Ugwu ni, bun b ngh n chuyn sp ti.
"C y mi tr v t London, bn tt, v c y thch cm nu theo cch ring ca c y. Cm rang. Ti nh nh th. Ti khng chc em c th nu mn g hp
ca c y". ng Ch quay ngi b i.
"Con c th nu mn , tha ng". Ugwu ni nhanh, mc d hn khng h bit cm rang l g. " con nu cm, v ng mua tht g cu lc b".
"Mc c kho lm", ng Ch ni bng ting Anh. "Th th em nu cm".
"Vng, tha ng", Ugwu ni. Sau , hn dn phng sch s, k c bn cu mt cch cn thn, nh hn lun lun lm th, nhng ng Ch nhn v bo hn l
cha c sch lm ri i ra tim mua thm mt gi bt Vim ri hi, ging gt gng, ti sao Ugwu khng lau chi ci k gia hai vin gch. Ugwu lau li. Hn c cho
n khi m hi nh nhi hai bn m, n khi hai cnh tay hn au nhc r ri. V th By, hn ni cu lc nu n. Trc , ng Ch cha bao gi cn nhn. y
l li ca ngi n b sp n, ngi m ng Ch qu qu trng, n ni khng cho hn nu n. Ngi n b mi v t London, tht vy.
Khi chung ca ro, hn lu bu ra sao cho d dy ca c s b sng ty v n phn. Hn nghe ng Ch ni to, mng r nh tr con; tip l mt khong
yn lng ko di v hn tng tng hai ngi ang m nhau, ci thn hnh xu x ca c ta dn cht vo ng Ch. Ri hn nghe ging ca c nng. Hn cht
lng. Hn lun ngh rng khng th mang ting Anh ca ng Ch ra m so snh vi ting Anh ca bt c ngi no, khng th so vi th ting Anh rt kh nghe
ca Gio s Ezeka, hay th ting Anh m c nh ting Igbo, c cch nhn ging ln cch ngt, ngng ca Okeoma, hay th ting Anh c lu ru n k l ca bc
s Patel. K c ting Anh ca Gio s Lehman, li ni ca ng nh b bt tun ra qua l mi, cng khng ng ngng m bng cch ni ting Anh ca ng Ch.
Ting Anh ca ng Ch du dt nh ting nhc, nhng ci m Ugwu ang nghe by gi l ging ca mt ngi ph n, mt ging thn tin. y l mt ging Anh
tuyt vi nht, mt th ngn t lng lnh, mt ging Anh c bit m hn tng nghe qua i ca ng Ch, trn vnh r ch, chun xc n tng m, nh thi mt lt
khoai vi con dao mi va c mi tht bn, ngt xt tng lt mt.
"Ugwu!" ng Ch gi. "Mang Coke ra y!"
Ugwu i ra ngoi phng khch. Nng thm mi kem da. Hn cho ngi ph n, cu cho ch l nh trong ming, mt hn nhn xung nn nh.
"Kedu?", nng hi.
"Con khe, tha c". Hn vn khng dm nhn nng. Lc hn m nt chai, nng ang ci to v chuyn ng Ch ni trc . Ugwu sp sa rt Coke lnh
vo ly cho nng th nng khu tay hn v ni, "Rapuba, k ti, k ti, khng phi lo".
Tay nng hi m t. "Vng, tha c".
"ng ch ca em ni vi ti l em chm sc ng y chu o lm, Ugwu", nng ni. Nng ni ging Igbo cn mm mi hn c ging Anh, v hn rt tht vng
khi thy nng ni ting Igbo qu d dng. Hn c g nng hi vp vp, ngp ngng khi nng ni ting Igbo; hn khng ng c l ting Anh hon ho nh th li
c th i song song vi s hon ho ca ting Igbo.
"Vng, tha c", hn lp bp. Mt hn vn cn nhn chm chm xung nn nh.
"Hm nay em nu mn g cho chng ti, bn tt?" ng Ch hi, gi b nh khng bit. Ging ng vui v n mc lm hn bc mnh.
"Con dn ra ngay, tha ng", Ugwu ni ting Anh, v ngay lp tc, hn c g hn ni khc i, ng vn phm hn, nh l Con s mang thc n ra ngay, bi v
ni nh th nghe hay hn, v lm nng c n tng v hn tt hn. Trong lc dn bn, hn tip tc lic ra phng khch, mc d hn c th nghe ting nng ci v
ging ca ng Ch, vi mt m vang mi, nghe rt kh chu.
Cui cng th hn cng c thy mt nng lc nng v ng Ch ngi vo bn n. Gng mt tri xoan, nc da mn mng, mu da ti mt nh mt t m
ma, i mt rt to v hi xch - ng l nng khng nn i ng n ni nh ngi bnh thng, m nn trong mt t knh ging nh ci t knh trong phng c
sch ca ng Ch; trong , ngi ta c th chim ngng thn hnh vi nhng ng cong tuyt m ca nng; trong , nng s c gi gn. Tc nng di,
mi si chy di xung ti c, ui tc xe bng ra. Nng rt hay ci, hm rng trng mut. Hn c ng ngm nng mi cho n khi ng Ch ni, "Mi khi Ugwu
nu ngon hn. Cu ta nu mn tht hm rt tuyt".
"Nht qu, chng c mi v g c, nhng d nhin vn cn tt hn l bc ln ci mi khng th chu c". Nng ni, v mm ci vi ng Ch trc khi quay
sang Ugwu. "Ti s ch cho em cch rang cm m khng phi dng nhiu du".
"Vng, tha c", Ugwu ni. Hn t ngh ra cch rang cm, bng du lc; v trc , hn tng thm mong l s lm cho hai ngi vi vng chy vo nh v
sinh. Nhng by gi, hn li rt mun nu mt ba n tuyt ho, cm jollof thm ngon hay mn tht hm vi arigbe, cho nng thy l hn nu ngon n mc no.
Hn cha ra bt a vi v ting nc chy s t ging ni ca nng. Khi hn mang tr ra, hn sp xp my ci bnh ngt nh trn a tht chm ri hn c th
lu mt cht v c th nghe nng ni chuyn, cho n khi ng Ch ln ting, "Th l c ri, bn tt". Tn nng l Olanna. Nhng ng Ch ch gi tn nng c
mt ln thi. Thng thng ng gi nng l nkem, em yu 19 . H ni v chuyn Sardauna v th lnh ca Western Region ci v nhau; sau , ng Ch ni
chuyn g i khi v vic ch nng dn n Nsukka v vic ch mt vi tun thi. Ugwu nn th hn c th nghe r hn. ng Ch ci ho sng v ni,
"Nhng m mnh s sng chung vi nhau ti y, nkem, v em c th gi cn nh ng Elias".
Nng s dn n Nsukka. Nng s sng trong nh ny. Ugwu ri ch ng ca v nhn ci ni cn t trn bp. Cuc sng ca hn s xo trn. Hn s phi
hc rang cm, s phi tp dng t du hn v phi nghe li nng. Hn thy bun; nhng khng ch c th hn cn c cm gic nn nng ch i, mt cm gic bn
chn tht m h.
Chiu hm y, khi ang git tm ga tri ging ca ng Ch sn sau, gn cy chanh, hn ngng ln, cht thy nng ang ng ca sau nhn mnh. u
tin, hn tin ch l tng tng, bi v nhng ngi m hn ngh n nhiu nht thng ch hin ra vi hn trong tng tng. Hn chuyn tr trong tng tng
vi Anulika rt nhiu ln, v, ngay sau khi hn t tha mn trong m, Nnesinachi s thong hin ra vi n ci b n trn mi. Nhng Olanna ng l ang ch
ca. Nng ang bng ngang qua sn, n gn hn. Nng ch c tm vi qun 20 vng ngang ngc, v khi nng bc i, hn tng tng nng l tri iu vng,
chn mng, y quyn r.
"Tha c? C c cn g khng ?" Hn hi. Hn bit nu hn a tay ra chm vo mt nng, chc s ging nh chm vo b, loi b m ng Ch bc giy gi
ri qut ln bnh m.
" ti gip em". Nng ch vo tm ga tri ging m hn va mi x li bng nc sch v t t, hn ly tm ga cn ang nh nc ra. Nng tm mt u ri
lui vi bc. "Xoay u tm ga em ang nm sang hng ny", nng ni.
Hn vn phn ca hn sang bn phi hn trong khi Olanna vn phn ca nng sang bn phi nng; c hai cng nhn nc b vt ra. Tm ga rt trn.
"Cm n c", hn ni.
Nng mm ci. N ci ca nng lm hn c cm gic nh hn cao hn. ", nhn ka, my qu u ny gn chn ri. Lotekwa, ng qun hi n nh".
C mt ci g rt thanh nh trong ging ni v phong cch ca nng; nng nh mt vin trong mt con sui tun chy do dt, c dng nc trong mt
chut mi qua bao thng nm. c gp nng cng ging nh tm c hn y, mt c hi him c. Hn nhn cho n khi nng i vo bn trong.
Hn khng mun chia s vic sn sc ng Ch vi ai c, cng khng mun lm gin on cuc sng bnh lng ca hn vi ng Ch, tuy th, t nhin hn
thy mnh kh m chu ni nu t nay khng cn c nhn thy nng. m , sau ba ti, hn rn rn i bng mi u ngn chn n phng ng ca ng Ch,
p tai vo ca. Nng ang rn rt to, ting rn khng c v g ging vi ting ca nng, rt bung th v y kch thch, thot ra t c hng. Hn ng rt lu, cho
n khi ting rn chm dt, ri tr li phng ca hn.
--------------------------------
1 Th ca tiu bang Oyo, thuc quc gia Nigeria.
2 y l nhng ng vng chuyn ngnh m ti cha c bit bng ting Vit d ti hiu tng qut ting Anh. Xin tm dch c gi tin theo di.
3 My good man (nguyn vn): ng l phi dch l "ngi tt ca ti". Xin dng ch "bn tt" v ngn hn v c ging Vit Nam hn.
4 Radiogram: L mt loi my truyn tin bng ch vit, lin kt gia nhng ngi cng s dng my radiogram v ch c tnh nng truyn tin nghip d. Mt ngi
nhn tin ri truyn cho ngi khc v c nh th m tip ni.
5 Bread fruit (nguyn vn): Cy mt bt, cy sa k - mt loi tri cy ngun gc Polynesia c v x x nh qu mt, to nh qu bi, rt nhiu cht bt. Khi nu
chn c v nh khoai ty v mi nh bnh m mi ra l.
6 Lumumba (1925-1961): Lnh t Phi chu chng thc dn, lm Th tng Cng ha Congo c mi tun, b o chnh, lt v cui cng b m st.
7 Croton: Mt loi cy mc thnh bi, du ca n c hi, c th lm lt da, gy i ma hay tiu chy rt nng.
8 Safari suits (nguyn vn): L b u phc n gin, mu nht nh mu ka ki, vi mng, nh, thong, t trang trng hn nhng b u phc sm mu.
9 Whistling pines (nguyn vn): L mt loi thng nhit i, thng gp nhiu Hawaii, cnh mnh khnh, bi thp nh, thng c trng gn bin cn gi.
10 Boys Quarters (nguyn vn): Ch dnh ring cho ngi gip vic thuc phi nam .
11 V thm st Sharrpeville, Nam Phi: Thng Ba nm 1960, cnh st Sharrpeville x sng vo on ngi biu tnh ha bnh chng li cc o lut phn bit
chng tc ca ch Aparthied, lm 69 ngi cht v rt nhiu ngi khc b thng.
12 De Gaulle (1890-1970): i tng ca nc Php.
13 Moise Kapenda Tshombe (1919-1969): Nh chnh tr ca x Congo.
14 Katanga l mt tnh ln ca Congo. nhiu nm i c quyn t tr v c lp vi Congo.
15 James Meredith (sinh nm 1933): Ngi da en u tin c nhn vo trng i hc Missisippi. Vic nhp hc ca ng b phn khng bng nhng cuc biu
tnh d di. ng phi c Lc lng c bit h tng n trng. 36 nhn vin ca Lc lng c bit b bn trong v thu nhn ngi da en vo trng
i hc ny.
16 By gi l quc gia Sri Lanka.
17 Th ca tiu bang Oyo, thuc quc gia Nigeria.
18 Pan-African (nguyn vn): L mt t chc x hi - chnh tr c mc ch thng nht v nng ngi trong nc cng nh ngi Phi chu lu vong.
19 My own (nguyn vn): Ca ring ti.
20 Wrapper (nguyn vn): L mt tm vi c th khoc lm vy, hay o chong.
Chng hai
Olanna lc l theo iu Tn nhc 1 pht ra t radio trong xe. Tay nng t ln i Odenigbo; nng nhc tay ln khi chng sang s t tay tr li v ci r khi
chng tru nng l thn v N chi phi u c mi ngi. Nng thy ngt ngy bn cnh chng, ca s xe c quay xung, bi bay mt m v ging ht ca
Rex Lawson tht m mng. Chng s phi ln ging ng trong vng hai gi na nhng c nht quyt i a nng ra sn bay Enugu. Tuy ngoi mt phn i
nhng trong lng nng rt thch. Khi hai ngi li xe trn con ng hp bng ngang i Milliken, mt bn l thung lng su thm thm, mt bn l sn ni lm
chm, nng cng khng nhc chng l chng li qu nhanh. Nng cng khng nhn ci bng vit bng tay, nt ch cng v th, TH N MUN CN HN L
NGI THIN C.
Nng tht vng nhn thy my chic my bay trng c lt nh nhng ln khng trung khi hai ngi n gn sn bay. Chng dng xe di mi hin ca cng
vo. Nhng ngi khun vc hnh l thu vy quanh xe v hi, "ng b c hnh l khng ?", nhng Olanna khng nghe thy h ni g bi v chng ko nng
st vo ngi chng.
"Anh khng th ch c na, nkem", chng ni, mi chng gn cht mi nng. N hn ca chng c v ngt nh mt hoa qu. Nng mun ni vi chng l
mnh rt ho hc mun dn v Nsukka, nhng chc khng cn nng phi ni chng cng bit. Mt n hn nng nn, v nng cm thy hi m rt mi, lan ta
gia hai chn nng.
C ting ci xe inh i. Mt ngi khun hnh l ku to, "Hy, y l ch xp hng. ! Ch xp hng thi nh!"
Cui cng, Odenigbo bung nng ra v nhy khi xe ly hnh l ca nng trong cp. Chng mang ti hnh l ca nng n quy bn v. "Em i an ton nh,
ije oma", chng ni.
"Anh li xe cn thn", nng ni.
Nng ngm chng dn dn ri xa nng, mt ngi n ng lc lng mc qun ka ki v o s mi ngn tay c v rt tm tt v c l thng np. Chng
bc i, v t tin c phn thi qu: ci c ch ca mt ngi khng chu hi ng nhng vn tin tng th no cng n c ch mnh mun n. Sau khi chng
li xe i, nng ci u, ht h. Nng dng mt t nc hoa Old Spice 2 ca chng sng nay, nh th v tnh thi, v cng khng cho chng bit v s chng s
ci ch nho. Chng s khng th no hiu c thi quen k quc ca nng - lun mang theo mt cht mi hng ca chng. Lm nh l mi thm c th, t
nht l mt thi gian ngn, dp tt nhng thc mc ca nng v lm cho nng hi ging chng thm mt cht. T tin thm v t nghi ng hn.
Nng quay vo ch ngi bn v v vit tn nng ln mt mnh giy. "Cho ng! Xin vui lng cho ti mt v mt chiu i Lagos".
"Ozobia?" Ngi bn v mt y mn ti hn ln vi ci ming ci tht rng. "Con gi ca ng Trm 3 Ozobia?"
"Vng".
"! Xong ht ri, tha c. Ti s bo mt ngi khun hnh l dn ng cho c n phng ch VIP". Ngi bn v quay ra sau. "Ikenna! Ci thng mc dch
y u ri? Ikenna!"
Olanna lc u, ci. "Khng cn u, bc ". Nng li mm ci, c v nh mun trn an ng, ng hiu r iu ny khng phi l li ca ng v chnh nng
cng khng thch ngi ch trong phng VIP.
Phng i chung ng nght ngi. Olanna ngi i din vi ba a nh n mc rt s si, ngho nn v i dp. My a nh ci rc rch tng hi nn b
chng thnh thong li a mt nhn nghim khc. Mt b c c khun mt nhn nheo, b ca bn tr, ngi gn Olanna nht. B m cht cng ci v, lu bu ni mt
mnh. Olanna c th ngi thy mi hng mc t ci o khoc ca b, chc l n c moi trong rng ra, chic o t khm mi nin dnh ring cho nhng bui
c bit nh th ny. Khi ging ni trong tro, r rng thng bo chuyn bay ca hng hng khng Nigeria h cnh, ngi b nhm dy v li ngi xung.
"Chc l ng ang ch ai ", Olanna ni vi ng bng ting Igbo.
"Vng, nwanne m, em trai ti hi hng sau khi du hc bn nm nc ngoi". Ting a phng Owerri ca ng m c cht nh qu.
"Th !" Olanna ni. Nng mun hi ng ta xem em ng y chnh xc l hc u, nhng nng khng hi. C th ng ta cng khng bit.
B c quay sang Olanna. "Em n l ngi u tin trong lng c i nc ngoi v ngi lng chng ti chun b t chc mt bui khiu v mng em n.
on v cng s n chng ti Ikeduru". B mm ci vinh hnh l hm rng mu nu. Ging ca b cn nng hn; kh m hiu trn vn nhng iu b ni.
"n b qu ti rt ganh t, nhng c phi l li ca ti u nu u con h khng c c, cn con ti c hc bng ca ngi da trng".
C chuyn bay khc va c thng bo h cnh v ngi b ni, "Chere! N y ri, n y!"
My a tr ng dy v ngi b bo ti n ngi xung, nhng chnh ng y li ng dy. B c m kh kh ci v vo trong lng. Olanna nhn my bay h
cnh. N chm mt t ri bt u chy chm vo ng bay, b c ht ln v lm ri ci v.
Olanna git mnh. "Ci g th? Ci g th?"
"M!", ngi b ni. "Ti sao n khng chu dng?" B hi, hai tay m ly u, v tuyt vng. "Chi m! Ly Cha ti! Ti xui qu! H bt con ti i u ch! Cc
ngi la di ti phi khng?"
"C , my bay s dng", Olanna ni. "N phi lm nh vy khi mi h cnh". Nng nht ci v ca b ln v nm hai bn tay chai sn ca b c. "N s dng",
nng ni thm ln na.
Nng gi tay b trong tay mnh cho n khi my bay dng hn li v b c rt tay ra khi tay nng, lm bm ni bn ngu ngc khng bit cch lm my bay.
Olanna nhn gia nh ny vi vng i ra cng n hnh khch n. Vi pht sau nng i ra cng ca mnh, khi i nng c ngoi nhn li ng sau, hy vng c thy
anh chng du hc. Nhng khng thy.
Chuyn bay ca nng hi dn xc. Ngi n ng ngi cnh nng ang nhai ht kola ng rau ru, v khi hn quay sang bt chuyn, nng c nhch dn ra
trnh hn, cho n khi nng b p st vo gc trong cng.
"Ti cn phi ni cho c bit l c rt p", hn ni.
Nng mm ci, cm n v chi mt vo t bo. Odenigbo chc s bun ci khi nng k cho chng nghe v ngi n ng ny, bng ci ci ch nho
nhng ngi chim ngng nng v vi v t tin khng bao gi lay chuyn. cng l c tnh u tin thu ht nng trong mt ngy thng Su hai nm v
trc Ibadan, mt ngy ma, bu tri khoc tm o chong xanh thm ca bui hong hn mc d lc y mi ch gia tra. Nng t Anh v nh ngh l. Nng
ang c quan h rt mt thit vi Mohammed. Lc u nng khng ch n Odenigbo. Nng ang xp hng pha trc chng bn ngoi nh ht ca trng i
hc mua v. C th nng s chng bao gi n chng, nu khng c mt ngi da trng tc bc ng ng sau nng v nu ngi bn v khng ra hiu
cho ngi da trng ny ln trc. " ti gip ng, tha ng", ngi bn v ni, trong cch pht m khi hi n khn kh c gng cho ging ging ngi da trng
m nhng ngi t hc hay tp tnh.
Olanna bc mnh nhng ch cht t thi, bi nng thy c hng di chuyn cng kh nhanh. V th nng rt ngc nhin trc cn gin d ca ngi n ng
mc b u phc safari v ang kp nch mt quyn sch: Odenigbo. Chng i ln u hng, dn ngi da trng kia v ch c ca ng trong hng v qut to vi
ngi bn v. "Anh ngu kia! Anh qu ngi da trng hn ng bo ca mnh ? Anh phi xin li tt c nhng ngi ang ng xp hng y. Ngay lp tc!"
Olanna ngm ngha i chn my cong ng sau cp mt knh v thn hnh lc lng ca chng; ngay lp tc, nng ngh n chuyn tm cch no nh
nhng nht thot khi vng h ly vi Mohammed. C l ngay lc y nng bit l Odenigbo rt khc bit, k c khi chng khng ln ting; ch ring mi tc ca
chng cng ni ln iu y, n bng ln nh mt vng ho quang cao qu. Nhng cng c mt v g chi chut khng th nhm ln c. Chng khng phi l
ngi dng b dng li thi biu l tnh cc oan ca mnh. Nng mm ci v ni, "Hay lm!", khi chng i qua ch nng ng v l iu bo gan nht ca
nng t trc n gi - ch ng bt chuyn vi mt ngi n ng. Chng dng li v t gii thiu. "Ti tn l Odenigbo".
"Ti l Olanna", nng ni. V sau, nng k cho chng nghe l ngay lc , nng cm gic nh c mt php nhim mu n lch tch trong khng gian v chng
cng k cho nng bit l lc y chng bng thm mun nng v cng, thm mun n ch y ca chng nhc nhi.
Khi n lc chnh nng cm thy ham mun, nng ngc nhin hn bt c iu g. Nng khng bit l s xm nhp ca mt ngi n ng c th lm ngng c
tr nh, v rt c th dng ch m nng khng th suy ngh hay hi tng m ch c th cm nhn. Cm gic ny khng h thay i sau hai nm, v c ci say
m sng s ca nng v ci bn tnh t tin k cc hay lng tn trng o c rt mnh m ca chng, cng khng h suy chuyn. Nhng nng lo rng, s say m
ny vn cn, bi v y l th tnh yu m hai ngi ch c php nhm nhp d sn tng ming nh. Nng gp chng khi nng v nh ngh l; h vit th cho
nhau, h ni chuyn in thoi vi nhau. By gi nng tr li Nigeria, hai ngi c th sng chung vi nhau, v nng khng hiu lm th no m chng khng c v
hoang mang, lo u. Chng qu t tin.
Nng nhn nhng m my bn ngoi ca s, nhng cm khi tht dy bay nh nhng xung quanh v ngh chng d tan v n chng no.
*****
Olanna khng c nh dng cm ti vi b m bi v hai ng b mi c Ngi Okonji. Nhng m nng vo phng d dnh nng ra n cm cng c nh; khng
phi ngy no b m nng cng mi ng B trng B Ti chnh v ba n ti ny cng quan trng hn na bi v b nng ang nhm nhe vo ci hp ng xy
dng. "Biko, mc ci g tht p nh. Kainene cng s din p na", m nng ni thm, lm nh nu ni tn ngi ch song sinh th mi chuyn s c hp thc
ha vy.
Lc ny, Olanna ko cho t khn n vung vn trn i nng v mm ci vi ngi hu bn ang t a b c b ra lm i cnh nng. B ng phc
trng ca anh ta c nhum h cng n n ging nh c lm bng giy cng.
"Cm n anh, Maxwell", nng ni.
"Vng, tha c", Maxwell ni lng bng ri tip tc mang ci khay i.
Olanna nhn quanh bn. Cha m nng ang dn ht s ch vo ng B trng Okonji, gt u st sng lc ng ta k bui hp gn y vi Th tng
Balewa. Kainene ang sm soi a ca mnh bng ci nhng my rt c bit ca nng, nh th nng ang ch nho qu b. Chng ai bun ni mt li cm n
vi Maxwell. Olanna c g mi ngi ni mt li cm n; l vic rt n gin, rt d lm, nhn nhn nhng ngi phc v cng l con ngi. Nng gi mt
ln, nhng b nng ni l ng tr lng rt hu cho h, cn m nng ni cm n h l m ng cho h hn ho vi mnh, trong khi Kainene, nh thng l,
khng ni mt li no, mt y v ngn ngm.
"T trc n nay, y l qu b ngon nht m ti c thng thc", ng B trng Okonji ni.
"B ny c hi t nng tri ca chng ti y", m nng ni. "Ci nng tri gn Asaba".
"Ti s bo anh bi gi mt t cho ng", b nng ni.
"Rt tuyt", ng B trng ni. "Olanna, ti hy vng l c cng thch mn n ny, c ng th khng? C nhn n chm chm nh l n bit cn vy". ng y
ci, ting ci rn rng, v b m nng nh c gi cng ci ph ha.
"Ngon lm!" Olanna nhn ln. C ci g kh nhp nhp trong n ci ca ng B trng. Tun trc, khi ng ta nht ci danh thip ca mnh vo tay nng
Cu lc b Ikoyi, nng lo lng v ci ci ny bi v nng c cm tng cch c ng cp mi ca ng c th lm nc ming y trn ming v e da s chy
xung cm.
"Ti hy vng c s n lm vic cho B Ti chnh ca chng ti, Olanna. Chng ti cn nhng b c thng minh hng nht nh ca c", B trng Okonji ni.
"Khng c my ngi c B trng B Ti chnh ch thn mi lm vic u", m nng ni, khng trc tip vi ai c, v n ci lm sng rc gng mt
tri xoan vi nc da bng nh mu ng en ca b, gn nh tuyt ho, tht hi ha, n bn b gi b l M Nhn.
Olanna t tha xung. "Con quyt nh i Nsukka. Trong vng hai tun na con s i".
Nng nhn thy ci cch b nng mm cht mi. Cnh tay ca m nng nh b treo l lng gia khng trung bi ci tin qu bun thm ny khin b khng th
tip tc rc mui c na. "M tng con cn ang suy ngh", m nng ni.
"Con khng th ph th gi nhiu qu, nu khng h s mi ngi khc", Olanna ni.
"Nsukka? ng khng? C quyt nh dn n Nsukka?" B trng Okonji hi.
"Vng. Ti gi n xin mt chn dy hc ban X hi hc v ti mi va c chp thun", Olanna ni. Nng thng thch n tri b khng c mui, nhng
hm nay n nht nho, v v n mc bun nn.
"! Th l c b chng ti Lagos", B trng Okonji ni. Mt ng ta nh chy di ra v t thun li. Ri ng quay sang Kainene, hi mt cch rt vui v, "Cn
c th th no, Kainene?".
Kainene nhn thng vo mt B trng Okonji, nhn chng chc, khng tr li. Ci nhn khng biu l cht tnh cm no c, trng rng n gn nh l th
nghch. "Ti y ?", nng nhng my. "Ti cng s dng ci bng cp mi keng ca ti vo mt vic hu ch. Ti s v Port Harcourt qun l cng vic ca b
ti ".
Olanna c g mnh vn cn nhng hnh nh ngn le ln trong u khi nng bit Kainene ang suy ngh g. Khi hai ngi ang hc tiu hc, i lc c hai nhn
nhau ri ci ph ln m khng cn phi ni g vi nhau, bi v c hai cng ang ngh n mt chuyn bun ci. Nng khng chc by gi Kainene c cn nhng
hnh nh le ln trong u nh th khng, bi v hai ch em khng cn ni n nhng chuyn i loi nh vy na. Hai ngi cng khng cn ni vi nhau bt c
chuyn g.
"Vy l Kainene s trng nom xng sn xut xi mng?" B trng Okonji quay sang b nng, hi.
"Chu n s qun l tt c mi hot ng sn xut min ng, cc xng sn xut v cc c xng mi u t v du ha. Chu n rt c khiu kinh
doanh".
"Ai m ni l ngi ta thit thi rt nhiu khi c con gi sinh i l ni lo", B trng Okonji ni.
"Kainene nh ti ng gi bng hai thng con trai y", b nng ni. ng lic nhn Kainene v Kainene nhn sang hng khc, lm nh s hnh din bc l r
rng trn mt ng chng c ngha l g, v Olanna nhanh chng tp trung vo a thc n ca nng c b nng v Kainene khng bit l nng ang nhn trm hai
ngi. B a rt trang nh, xanh nht, cng mu vi qu b.
"Th th ti sao qu v khng cng n nh ti vo cui tun ny nh?" B trng Okonji hi. " nm th mn canh c nu t ca ngi u bp nh ti. Anh
bp ny Nembe; anh ta bit phi lm nhng g vi c ti".
B m nng ci nh nc n. Olanna khng bit chc cu chuyn c ng ci hay khng, nhng ngh cho cng, l li khi hi ca ng B trng.
" kin ny rt hay", b Olanna ni.
"Nu tt c chng ta cng i trc khi Olanna ln ng ti Nsukka th hay bit my", m nng ni.
Olanna thy kh chu, nh l c g chm vo da nng. "Con rt thch tham d, nhng rt tic cui tun ny con khng nh".
"Con khng nh ?" B nng hi. Nng t hi khng bit i mt ca ng c biu l mt li cu khn tuyt vng chng. Nng cng t hi khng bit b m
nng ha hn chuyn tnh cm ca nng vi B trng Okonji nh th no nh i mt hp ng. Khng bit h ni trng ph ra hay ch ngm m ch?
"Con nh i Kano thm cu Mbaezi v gia nh cu. Nhn th con gh thm Mohammed lun", nng ni.
B nng xin phn b ca ng. "B hiu".
Olanna nhm nhp ly nc v khng ni g.
n ti xong, h ra ngoi ban cng ung ru. Olanna thch ci thi quen sau ba n ti ny. Nng thng ri cha m v khch n ng cnh lan can, nhn
my ct n cao ang soi sng nhng con ng nh pha di, sng n ci h tm nhn ging nh mu bc v m dm bt cng hng hoa giy thm m
mt lp nh sng rc r nhum ln mu hng ca chng. Ln u tin cng l ln duy nht Odenigbo n thm nng Lagos, h ng nhn xung h bi;
Odenigbo nm mt ci nt chai xung v nhn n ri. Chng ung rt nhiu ru brandy, v khi b nng ni rng chuyn thnh lp trng i hc Nsukka nghe tht
khi hi, rng Nsukka cha n lc cn phi c mt trng i hc ca a phng, nhn s h tr ca mt trng i hc M - thay v mt trng i hc Anh,
chng ln ting bc b. Olanna c tng l chng s nhn ra rng b nng ch mun chc gin chng, v ngm ni cho chng bit ng khng c my n tng
cho d chng l ging vin c thm nin ca trng i hc Nsukka. Nng tng Odenigbo s lm thinh, mc cho b nng mun ni g th ni. Nhng chng li ln
ging to hn v cng to hn na khi chng ci l l chng ta nn c mt trng i hc Nsukka thot khi s nh hng, km hm ca thc dn. Nhiu ln nng
nhy mt ngm bo chng ngng li, mc d c th chng khng nhn thy v ngoi hng hin khng sng my. Cui cng in thoi reo v cuc tr chuyn chm
dt. Trong mt ca b m nng hin ln v n nang y min cng, Olanna nhn thy th, nhng iu cng khng ngn c b m nng ni cho nng bit
rng Odenigbo hi khng khng v khng thch hp vi nng, rng chng l mt trong nhng k bng bt, thch tranh ci dai dng cho n khi mi ngi u b au
u m khng cn ai hiu l h ci v vn g.
"Mt m tht l mt m", B trng Okonji ni pha sau nng. Olanna quay li. Nng khng bit b m nng v Kainene vo trong t lc no.
"Vng", nng ni.
B trng Okonji ng trc nng. B agbada 4 c thu ch vng xung quanh c. Nng nhn c ng, ln vo trong nhng cun m, v tng tng ng phi
lt pha di my cun m ny khi ng tm.
"Ngy mai th sao? C mt bui tic cocktail khch sn Ikoyi", ng ta ni. "Ti mun tt c mi ngi n gp mt s nh chnh tr lu vong. H tm t v ti
c th thu xp cho h mua t ca b c vi gi cao gp nm hay su ln".
"Ngy mai ti phi gip Hi T thin Thnh Vincent de Paul gy qu".
B trng Okonji st li gn. "Ti khng th no khng ngh n em", ng ta ni, hi ru ph vo mt nng.
"Ti khng thch chuyn ny, tha ng".
"Ti khng th no khng ngh n em", B trng Okonji lp li. "Ny nh, em khng nht thit c phi lm vic trong B. Ti c th b nhim em v ban Gim
c, hoc bt c ban no em mun, v ti s mua cho em mt cn nh vi tt c nhng th cn thit bt c ch no em thch". ng ta ko nng vo lng v nng
yn trong mt khong thi gian ngn, thn hnh ca nng min cng p vo ngi ng ta. Nng quen vi nhng trng hp b cc g n ng nghnh
ngang sc sa mi nc hoa m chm ly, nh ng , v h c quyn lc v nng c nhan sc, h phi p i vi nhau. Nng y ng ta ra, mt lc sau, v m h
cm thy bun nn khi bn tay nng ln vo b ngc mm nho ca ng ta. " ri, tha B trng".
Mt ng ta nhm li. "Ti yu em, tin ti i. Ti tht s yu em".
Nng thot ra khi vng tay ca ng ri i vo trong nh. Ging ca b m nng nghe vng vng t phng khch. Nng dng li mt cht, gh mi ngi my
a hoa sp tn trong ci bnh t trn bn bn cnh cu thang, d rng nng cng bit c th chng khng cn mi thm na, trc khi i ln lu. Cn phng nng
c v g xa l, mu g m, bn gh mu nu, thm lt t gc ny n gc kia mu ru vang mm mi di chn nng, mt vng khng gian c thi lm cho
Kainene t tn phng ca hai ngi l ta nh. T bo Lagos Life vn cn trn ging; nng nht n ln v nhn tm nh chp chung vi m, trang nm. Hai
ngi c v hi lng v khng my bn tm, mt bui tic cocktail do ngi Cao y ngi Anh chiu i. M ko nng st vo ngi b khi anh chp nh n gn;
lc sau, sau khi n flash tt, Olanna gi ngi chp nh n v yu cu anh ta ng ng nh ca hai m con. Anh ta nhn nng vi v rt l lng, kh hiu. By
gi nng nhn ra rng chuyn nng yu cu anh ta rt k cc; d nhin anh ta khng bao gi c th hiu c ci cm gic kh chu khi b tr thnh vt trang im
cho ci b ngoi bng by ca cuc i b m mnh.
Nng ang nm c sch lc m g ca.
", con ang c sch ?", m nng ni. M ang cm trn tay mt xp vi. "ng B trng va v. ng y gi li cho con".
Olanna mun hi l b m c ha s g nng cho ng ta hay khng, nhng nng bit mnh s khng bao gi nu cu hi. "Vi g th m?"
"ng B trng bo ti x ra xe mang vo trc khi ng y v. y l loi ng ten mi nht chu u. thy khng? Rt p, i fukwa?"
Olanna kp th gia my ngn tay. "Vng, p lm".
"Con c nhn thy loi ng ten ng y mc hm nay khng? Chnh gc! Ezigbo!" M ngi xung cnh nng. "Con c bit l ngi ta ni rng ng y chng bao
gi mc b qun o no n ln th hai? ng em cho nhng ngi gip vic trong nh sau khi mc mt ln".
Olanna th tng tng ra m ngi gip vic ti nghip ca ng ta. My ci rng g ng qun o ca h cha y ng ten khng thch hp m cng
khng dng c. Olanna bit chc chn l lng thng ca my anh gip vic ny chng c bao nhiu. H tha hng no l nhng chic o chong v dng,
no l agbada khng bao gi dng c. Nng mt mi. Ni chuyn vi m lm nng mt mi.
"Con mun ci no, nne? M s may o v vy di cho hai ch em".
"Khng, m ng lo cho con. May ci g cho m y. Con s khng hay mc qun o c gn nhiu ng ten Nsukka u".
M r ngn tay dc theo cnh bn. "Ci con sen nh mnh khng bit cch lau bn gh. Chc n tng m tr tin cho n n khng ngi ri y?"
Olanna t quyn sch xung. M nng ang mun ni g , nng c th on ra, vi n ci nhiu n , c ch y v cu n, hnh thc, l nhng du hiu
bt u.
"Odenigbo th nh th no?"
"Anh y cng bnh thng".
M nng th di, rt di, rng b c g Olanna hiu c l do. "Con cn nhc k vic dn n Nsukka cha? Rt cn thn cha y?"
"Con cha bao gi chc chn hn lc ny".
"Nhng liu con c sng thoi mi khng?" M nng ni ch thoi mi vi mt ci nhn vai rt nh v Olanna sut mm ci bi v m c nh in trong u
ci hnh nh tr tri trong cn h ca Odenigbo trng i hc, my ci phng chc chn nhng th kch, bn gh s si v nn nh khng tri thm.
"Con s rt thoi mi", nng ni.
"Con c th tm vic lm y, Lagos v cui tun th i thm cu y".
"Con khng mun lm vic Lagos. Con mun lm cho trng i hc v con mun sng chung vi anh y".
M nhn nng mt hi lu trc khi b ng dy v ni, "Ng ngon nh. Con gi ca m", bng mt ging nh nh v y v ti thn.
Olanna chm chm nhn cnh ca. Nng quen vi vic m khng tn thnh quyt nh ca nng; iu phn no nh hng n nhng quyt nh
trng i ca nng; sau nhng chuyn nh: khi nng chn hai tun b pht nh khng c i hc thay v xin li c hiu trng trng Heathgrove v vic nng
c nht nh cho l nhng bi hc v Pax Britannica 5 khng hp l v y mu thun; khi nng gia nhp phong tro hc sinh i quyn t tr Ibadan, khi nng t
chi kt hn vi con trai ca Igwe Okagbue, ri n con trai ng Trm Okaro. Tuy nhin, ng thi vi s phn ng, nng vn mun ni li xin li v c thc hin
hnh ng ny bng mt cch no .
Nng thiu thiu ng khi Kainene g ca. "Th no? Em c chu chp nhn lm ngi tnh ca ng ta nh i ci hp ng cho b khng?" Kainene hi.
Olanna ngi bt dy, ngc nhin. Nng khng cn nh ln cui cng Kainene vo phng nng.
"B ko ch ra khi hng hin, em c li mt mnh vi ci ng B trng tt bng y", Kainene ni. "Th ng ta c k cho b ci hp ng khng?"
"ng ta khng ni g v vic y. Nhng m ng ta u c i v tay khng. B chia cho ng ta mi phn trm y ch".
"Mi phn trm l mc chun ti thiu, c ci g thm vn tt hn. Nhng ngi khc cng np gi hp ng, nhng c th h khng c con gi xinh".
Kainene ko di ging khi ni ch xinh lm cho n c v nho bng, dnh rin rt: x-i-n-h. Nng ang lt tng trang ca t Lagos Life, ci dy tht ngang o ng bng
la l vng eo thon th. "Ci tin li ca mt c gi xu l khng c ai dng n nh ming mi nh dc tnh".
"Em khng ngh b m dng em lm mi nh dc tnh".
Kainene lm thinh khng tr li mt hi lu; dng nh nng tp trung t tng vo mt bi bo. Ri nng ngng ln. "Richard cng i Nsukka. Anh y nhn
c hc bng, v anh y s vit sch".
", th th tt qu. Nh th l ch s n Nsukka thng xuyn?"
Kainene khng tr li. "Richard khng quen ai Nsukka, em c th gii thiu anh y vi ngi tnh cch mng ca em".
Olanna mm ci. Ngi tnh cch mng. Ch Kainene mi c th ni nhng chuyn nh th ny vi v mt tht nghim trang! "Em s gii thiu h vi nhau",
nng ni. Nng cha bao gi thch my ngi bn trai ca Kainene. Nng cng khng thch Kainene cp k vi qu nhiu g da trng Anh. Ci v khinh th ca
chng c ngy trang mt cch s si, nhng li khen ngi tn ng gi to ca chng lm nng kh chu. Tuy th khi Kainene mi Richard Churchill n dng
ba ti, nng khng i x vi chng nh cch nng vn lm vi nhng ngi kia. C l bi v Richard khng c ci v trch thng quen thuc ca ngi Anh; h
c tng l h hiu ngi Phi chu hn l ngi Phi chu t hiu chnh mnh. Chng c v g kh bp bnh, chnh vnh mt cch d thng - gn nh l thn
thng. Rt c th cng ti b m nng chng n Richard; chng khng to ni mt n tng tt no bi v chng chng quen bit mt ngi no c mu mt
c.
"Em ngh Richard s thch nh ca Odenigbo", Olanna ni.
"Ti ti, nh anh y ging nh l mt cu lc b chnh tr vy. Ban u, anh y ch mi ngi Phi chu, mc d trng i hc c y nhng ngi ngoi quc;
anh y mun ngi Phi chu c c hi tm hiu ln nhau. Lc y, mi ngi t mang theo thc ung m h thch nhng by gi anh y ngh mi ngi gp
tin, mi tun anh y s mua thc ung v h hp mt nh ca anh y". Olanna ngng ni. Kainene nhn nng, tng nh nng vi phm lut l ngm gia hai
ngi v nng t ngng cuc ni chuyn bng qu.
Kainene i ra ca. "Bao gi em i Kano?"
"Ngy mai". Olanna mun Kainene nn n thm cht na, ngi ln ging, m gi vo lng, ni chuyn tm pho v ci rc rch sut m.
"i bnh an, jee ofuma. Ch gi li cho cu m v Arize".
"Vng". Olanna ni, mc d Kainene i ra v ng ca li. Nng lng tai nghe ting chn ca Kainene hnh lang c tri thm. Ch lc ny, sau khi hai
ngi tr v t Anh, cng sng di mt mi nh, Olanna mi nhn r hai ch em tr nn xa cch qu. T nh, Kainene l mt a con rt t li, lun cau c,
gt gng v bng bnh. Mt a con m bi v n khng chu chiu , lm vui lng cha m nn n trao ht nhng bn phn cho Olanna. Nhng mc d th
c hai ch em vn rt thn vi nhau, thm ch tng l bn ca nhau. Nng t hi khng bit tnh cm ca hai ngi thay i t lc no. Trc khi hai ngi qua
Anh hc, chc chn, bi v hai ngi khng c ngi bn chung no London. C th bt u t nm th hai trng i hc Heathgrove. C th trc c lc y
na. Chng c vic g xy ra c. Chng c cuc ci v to tt no ht, khng c s kin quan trng no - ch l hai ngi c dn dn xa cch nhau, nhng chnh
Kainene l ngi nht nh c gi khong cch hai ngi khng th tr li gn nhau.
Olanna khng i Kano bng my bay. Nng thch ngi cnh ca s xe la nhn cnh rng rm tri vt qua, nhng cnh ng c tri rng bt ngt, nhng
n gia sc ve vy ui, nhng ngi chn gia sc phanh trn ngc o. n Kano, nng li mt ln na nhn ra rng Kano rt khc Lagos, rt khc Nsukka, khc
qu nng Umunnachi, rng min Bc ni chung hon ton khc bit vi min Nam. y ct mn, xm, v b nng chy xm, khng ging nh t ng thnh
khi qu nh; cy mc cao va phi thi, khng ging cy c xanh um mc tng bng v ta bng mt trn ng n Umunnachi. y, min ng bng bao la
tm tp nhng dm di, mi gi ngi ta m mi nhn xa cho n khi gp chn tri trng bc.
Nng bt taxi t trm xe la ri dn anh ti x dng ch trc nng cho cu Mbaezi.
Trn con ng hp n ch, nng len li gia m con trai nh u i nhng thng rt to v nng, nhng ngi n b ang c ca tr gi, ngi mua k
bn ht h. Mt ca hng bn a nhc ang m Tn nhc rt to v nng hi chm li ht theo bi Taxi Driver ca Bobby Benson, trc khi vi v n gian hng
ca cu. My k cha hng ca cu xp y nhng chu nh v dng trong nh.
"Omalicha!", cu ni khi nhn thy nng. cng l t cu vn gi m nng - M Nhn! "Cu ang ngh n chu. Cu bit th no chu cng n thm gia
nh cu".
"Cho cu ".
Hai ngi kh m nhau. Olanna da u vo vai cu, ngi thy mi m hi, mi ch nhm hp ngoi tri, mi vt ng y bi t trn k bn.
Kh m tng tng c cu Mbaezi v m nng l hai ch em cng ln ln di mt mi nh. Khng nhng ch v da ca cu t en hn v khng c cht v
p no ca m, m cn v ci phong cch tht th, chn cht ca cu. i khi Olanna t hi khng bit mnh c yu qu cu nhiu n mc ny nu cu khng qu
khc bit vi m nng.
Bt c khi no nng n thm, cu Mbaezi cng ngi vi nng ngoi sn sau khi n ti v k cho nng nghe nhng tin mi nht v h hng - mt ngi em h
c thai m cha lp gia nh, v cu mun c y v nh cu trnh ting th phi c c ca ngi trong lng; mt ngi chu trai mi cht y, Kano, v cu
ang tm cch no t tn km nht mang xc a chu y v lng. Hoc l cu k cho nng nghe chuyn chnh tr, Cng ng Igbo ang t chc, biu tnh, tho
lun nhng g. H nhm hp trong sn nh cu. Nng c tham d vi bui hp, v nng vn cn nh nhng bui hp c nhiu ngi n ng v c n b t ra rt
gin d khi trng min Bc khng nhn hc sinh ngi Igbo. Cu Mbaezi ng pht dy v dm chn. "Ndi be anyi! Tha b con! Chng ta s xy trng hc
ca chng ta! Chng ta s quyn tin v xy trng ca chng ta". Sau khi cu ni, Olanna nhp bn, v tay tn thnh v ku ln, "Ni rt ng. Chuyn s din
tin nh th". Nhng nng lo lng l vic xy trng rt kh khn. C l c gng thuyt phc ngi min Bc thu nhn hc sinh Igbo th d thc hin hn.
Tuy th, by gi ch sau c vi nm, chic taxi ca nng va chy ngang trng tiu hc Cng ng Igbo trn ng Airport. ang gi ra chi, sn trng y
tr em. m con trai ang chi bng, my i khc nhau nhng chi cng sn nn c nhiu qu bng ang bay bng trn tri. Olanna t hi lm th no chng
c th phn bit qu bng no l ca i no. My nhm con gi ang gn ng hn chi oga v swell, v tay nhp nhng khi chng nhy trn mt chn ri thay
th bng chn bn kia. Trc khi taxi bn ngoi khu chung c Sabon Gari, Olanna nhn thy m Ifeka ang ngi quy hng ca m bn cnh ng. M
Ifeka lau tay vo ci o khoc bc mu ca mnh ri m ly Olanna, y nng ra mt cht ngm nng ri li m ly nng. "Olanna ca cu m!"
"Kedu? M khe khng?"
"M cn khe hn lc ny, nh gp chu y".
"Arize i hc may cha v m nh?"

"N sp v ri".
"Em y c khe khng? O na-agakwa? Lp hc may ca em y c tt khng?"
"Trong nh ton nhng mu n ct may y".
"Th cn Odinchezo v Ekene?"
"Chng vn y. Tun trc chng v thm nh v c hi chu".
"Maiduguri c i x t t khng? Cng vic bun bn ca hai em c tin trin tt p khng?"
"Cha nghe ni n chuyn ti n cht i", m Ifeka ni, hi nhn vai. Olanna quan st v mt chn cht ca m, v trong mt khonh khc ngn ngi y ti
li, nng c g m Ifeka l m ca mnh. M m Ifeka cng chng khc g m ca nng, ng l nh vy y, bi v c nng v Kainene u b m khi m nng b
cn sa ngay sau khi sinh hai ch em. Kainene thng hay ni l m khng b cn sa nhng giao cho m nui bi v m khng mun ngc ca mnh b x.
"Vo i, ada anyi", m Ifeka ni. "Vo nh no!" M ko my ci ca g ca quy hng xung che khut my thng dim, ko cao su, bnh ko, thuc l, bt
git, ri xch ci ti ca Olanna, dn nng vo trong sn. Cn nh hp khng sn. Qun o ging bn ngoi phi cho kh, khng h lay ng, cng ngc, dng
nh b sy kh bi nng chiu. My ci lp xe c, loi m ti nh ly chi, ang c cht ng di cy kuka. Olanna bit s tnh lng ny s thay i nhanh chng
khi m tr i hc v. Cc gia nh ca m, hng hin v nh bp trn ngp ting ni ci. Gia nh cu Mbaezi sng trong hai phng. Trong phng u tin, ni
b gh sofa c nt c y dt sang mt bn c ch tri chiu, Olanna m qu nng mang theo - bnh m, giy, my l kem - trong khi m Ifeka ng nhn, tay
chp sau lng. "M mong c ngi chm lo cho chu. Mong sao c ngi chm lo cho chu ti", m Ifeka ni.
Mt lc sau Arize v v Olanna chun b t th ng cho vng vng ci m mng r ca Arize khng lm nng ng.
"Ch! ng l ch phi ni cho mi ngi bit trc l ch n. t nht l ti em cng qut sn cho sch s. A! Ch i! Aru amaka gi! Ch c v khe y! Em
c nhiu chuyn k lm!"
Arize ct ting ci lanh lnh. Thn hnh trn tra ca c nng, cnh tay trn ln rung rinh khi c nng ci. Olanna m c nng tht cht. Nng c cm gic mi
vic u n tha, theo ng cch ca chng, ngay c khi s n tha ny b o ln i ln, nhng cui cng th mi vic cng li u vo y. l l do nng hay
n Kano, mt ni thanh bnh. Khi mt ca m Ifeka bt u ng nghing khp ni trong sn, nng bit l m ang tm mt con g ng . M Ifeka lun git mt con
g khi nng n thm, ngay c khi l con g cui cng m c. Con g ang chy phng trong sn, lng c mt vi vt sn phn bit vi my con g ca li
xm, thng c ct mt ming vi vo cnh hay sn mu khc. Olanna khng phn i vic git g na, cng nh nng khng cn phn i cu Mbaezi v m
Ifeka ng trn chiu, bn cnh nhng ngi b con khc, hnh nh lc no cng c ngi n tm vi cu m, dnh ging cho Olanna.
M Ifeka i nh nhng n cnh con g nu, ri nhanh nh chp chp c n v a cho Arize em i lm tht sn sau. H ngi bn ngoi nh bp trong khi
Arize nh lng g, m Ifeka thi tru ln trong go. Mt ngi lng ging ang luc ng, thnh thong nc si tro ra, la trong l ku xo xo. Tr con chi a
trong sn lm bi bc ln m mt; chng h ht inh i. C mt m nh nhau di cy kuka, Olanna nghe m tr ci ln vng tc bng ting Igbo.
Mt tri tr nn rc trc khi chm xung lc cu Mbaezi v n nh. Cu gi Olanna ra cho bn cu l Abdulmalik. Trc y, Olanna gp ngi n
ng Hausa ny mt ln; ng y bn dp da gn quy hng ca cu Mbaezi trong ch, nng mua vi i v mang sang London nhng khng h i bi v lc
ang gia ma ng.
"Chu Olanna mi va ly bng Thc s i hc London. Khng phi ngon xi u nh!" Cu Mbaezi ni mt cch hnh din.
"C lm", Abdulmalik ni. ng ta m bc, ly ra mt i dp v a cho nng, ci mt gy qut ca ng nhn li thnh mt n ci, rng ng ta ng nha ht
kola v thuc l hay l ci qui g Olanna khng bit, lp cao rng c mu khc nhau, vng v nu. Trng ng ta c nh l ngi c nhn qu vy; ng c v ca
nhng ngi lun thn phc tri thc, an phn tin chc l h khng bao gi c hng nn hc vn ny.
Nng nhn i dp bng hai tay. "Cm n ng, Abdulmalik. Cm n".
Abdulmalik tr vo mt qu chn ging nh qu bu nt v trn cy kuka v ni, "C n nh ti chi. V ti nu canh kuka rt ngon".
"Vng, ln sau chu s n", Olanna ni.
ng y lng bng ni thm mt vi li chc tng trc khi ngi xung hin nh, vi mt thng ma trc mt. H bt u tc v ma xanh bng rng v nhai
rut ma trng, ni chuyn vi nhau bng ting Hausa v ci vang. H phun v nh b ma ra t. Olanna ngi vi hai ngi mt lc nhng h ni ting Hausa
nhanh qu, nng kh theo kp. Nng ao c mnh c th ni thng tho ting Hausa v Yoruba ging nh cu m v cc em h. Nng s rt vui nu c th nh i
vi ting Php v ting Latin. Trong bp, Arize ang m g v m Ifeka ang vo go. Nng khoe i dp Abdulmalik tng ri i vo chn. Quai dp mu lm bn
chn nng thon mnh hn, n tnh hn.
"p lm", m Ifeka ni. "M s cm n ng y".
Olanna ngi ln gh u v cn thn trnh khng nhn ng trng gin, ging nhng vin thuc di mu en bng nhy, mc kt trong tt c nhng ng rnh
hay k nt ca ci bn. Mt ngi hng xm ang nhm la mt x nh v mc d mi nh c ch thot hi, khi vn m mt trong bp.
"I makwa, ngy no cng th, c gia nh h ch n c mi c kh", Arize ni, ra hiu ch v pha nh ngi hng xm, chu mi. "Em khng bit my a con ti
nghip ca b ta c bao gi bit mi tht hay khng". Arize nga c ci. Olanna lic mt nhn ngi n b. B ta l ngi Ijaw 6 v khng hiu ting Igbo ca
Olanna. "C th b y thch n c kh", nng ni.
"O di egwu! Thch tht y! Ch c bit c kh r n mc no khng?" Arize va ci to va quay sang ni vi ngi n b. "Ibiba, ti ang ni vi ch ti l
canh c ca b thm qu".
Ngi n b tm dng thi la v ci, mt ci ci hiu bit; Olanna ngh thm, bit u b y hiu ting Igbo nhng c gi v khng bit nhng li bng
a ca Arize cho c nng vui. C ci g trong nhng tr a nghch vui v ca Arize lm ngi ta c th tha th cho c nng.
"Vy l ch s dn n Nsukka ly anh Odenigbo, phi khng?" Arize hi.
"Ch cha ngh n chuyn kt hn. Ch ch mun gn anh y v i dy".
i mt trn ca Arize va c v ngng m va c v khng hiu. "Ch c my ngi ph n c qu nhiu sch v ging nh ch mi c th ni th, ch .
Nu my a con gi nh em khng c hc nhiu m lu th coi nh l ". Arize ngng mt cht trong khi c ly mt qu trng non, nht mu, trong veo t bng
g. "Em mun c chng ngay thi. ! m bn em u b em m i v nh chng ri".
"Em cn tr", Olanna ni. "Lc ny em ch nn ch tm vo ngh may ca em".
"Ngh may c mang n cho em mt a con khng? Cho d em c gng thi u vo trng may, em vn mun c mt a con ngay by gi".
"u c g cn phi vi vng, Ari". Olanna c g nng c th ri ci gh ca mnh ra ngoi ca cho thong kh. Nhng nng khng mun m Ifeka hay Arize,
ngay c ngi hng xm bit l khi lm nng cay mt, nga c, v vic nhn thy ng trng gin lm nng thy lm ma. Nng mun lm ra v quen thuc lm
vi tt c nhng chuyn ny, vi cuc sng ny.
"Em bit ch s ly anh Odenigbo; nhng tht tnh, em khng chc l em s ly mt ngi n ng Abba lm chng. n ng Abba xu trai qu, kai! Nu nh
Mohammed l mt ngi Igbo, em c m i bng u 7 nu ch khng ly Mohammed. Em cha bao gi thy c mt ngi no p trai n vy".
"Odenigbo khng xu trai, v p c nhiu kiu khc nhau", Olanna ni.
"V p c nhiu kiu khc nhau, l nhng li m i i ni vi con kh xu m an i n".
"n ng Abba khng xu trai", m Ifeka ni. "Ni cho cng, gc gc ca m l y".
"Vy dn lng ca m c ging kh khng?" Arize ni.
"Tn cng cm ca my l Arizendikwunnem, phi khng? Mt phn ca my mang dng mu ca m my y. V th, c l my cng ging kh". M Ifeka lu
bu.
Olanna bt ci. "Ti sao em li ni chuyn ci ngi n ngi kia nh th Ari? Em gp ngi ng cha? Hay l ch lm mi em cho mt trong my
ngi em ca Mohammed?"
"Khng, khng!" Arize xua tay lia la, ra v s hi. "B chc s git em ngay lp tc nu bit em n mt ngi n ng Hausa nh th".
"C l b my s phi git mt ci xc cht, bi v tao git my trc ri", m Ifeka ni, v ng dy vi ci r go sch tru.
"Em c mt ngi, ch ", Arize nhch n gn Olanna. "Nhng em khng bit anh y c n em khng".
"Ti sao my phi ni th thm th?" M Ifeka hi.
"Con c ni chuyn vi m u? M khng thy l con ang ni chuyn vi ch sao?"
Arize hi m, nhng cng ni to hn khi c nng tip tc chuyn tr vi Olanna. "Tn anh y l Nnakwanze v anh y cng gn y, Odigi. Anh y lm vic
trong ngnh ng st. Nhng anh y cha h ni li no vi em. Em khng chc anh y bao gi nhn em cho tht k cha".
"Nu n khng nhn con cho k, chc l n m d". M Ifeka chm vo.
"Ch c thy ngi no nh th ny khng? Ti sao em khng c yn khi ni chuyn vi ch nh?" Arize o mt lic m, nhng li c v hi lng. C th c
nng li dng c hi ny ni vi m v Nnakwanze.
m , lc Olanna nm trn ging ca cu m, nng nhn Arize qua tm mn mng ct vi u si dy mc vo cy inh ng trn tng. Si dy hi
chng xung v ci mn thng chnh gia. Nng theo di nhp th php phng ca Arize v tng tng khng bit Arize vi hai ngi anh, Odinchezo v Ekene,
cng ln ln vi nhau nh th no khi nhn thy cha m qua bc mn, nghe nhng m thanh khin cho tr con pht hong v n gn nh l ting rn au n lc
ci y ca ngi cha chuyn ng, cn cnh tay ca ngi m eo cht ly chng. Nng cha bao gi thy cha m mnh lm tnh, cng khng bao gi thy nhng
du hiu h lm chuyn y. Nng lun lun b cch ly vi cha m bng mt khong hnh lang, cng lc cng di hn, xa hn, v thm lt tr nn dy hn khi gia
nh nng dn t nh ny sang nh khc. Khi dn n cn nh ang hin nay, c mi phng, b m nng chn hai phng ng ring, ln u tin. "M cn c
ring mt t cha qun o, nhng rt vui c b ving thm!", m nng ni th. Nhng ci ci bn ln nh con gi ca b khng c v tht tnh vi Olanna. Ci
di tr v tnh v chng ca b m ngy cng lm nng kh chu hn, h thn hn mi khi nng n thm Kano.
Ca s pha trn nng c m ra, khng kh yn lng ca bui m nng nc mi ng cng thot nc pha sau nh ni ngi ta nhng thng cht
thi. Khng lu sau , nng nghe nhng ting ni vng vng ca nhng ngi rc lc h thng cng; nng chm vo gic ng trong ting no vt ca my ci
xng khi h lm vic trong bng ti.
Nhng ngi n xin cng sau nh ca Mohammed khng bun nhc nhch khi h nhn thy Olanna. H c ngi yn trn mt t, da vo vch t. Rui bu
tng m trn ngi h, c lc ging nh my ci caftan 8 mu trng ca h b tt sn mu m ln vy. Olanna mun b tin vo trong my ci bt ca h nhng
li thi. Nu nng l n ng, h ku ln ri cha bt ra, v n rui li c dp bay ln thnh tng m my ku ro ro.
Mt trong my ngi gc cng nhn ra nng v m cng. "Xin cho, tha c".
"Cm n ng, Sule. ng c khe khng?"
"C nh tn ti, tha c!" ng ta ci rng r. "Cm n c, ti vn khe".
"Cn gia nh ng th sao?"
"Cng khe , i n Allah 9 ".
"ng ch M v cha?
" v . Xin mi c vo. Ti s i gi ng ch ".
Chic xe hi th thao mu ca Mohammed chm ch trong sn ct ng trc, nhng ci lm Olanna ch l ngi nh: mt ngi nh mi bng n gin,
thanh nh. Nng ngi xung hng hin.
"Mt s ngc nhin th v nht!"
Nng nhn ln v Mohammed ang ng , trong o di trng, nhn xung v mm ci vi nng. Mi anh c nhng ng cong rt gi cm. Ngy xa, i
mi tng hn nng, khi m cui tun no nng cng Kano, n cm bc bng tay nh anh, ngm anh chi polo 10 Cu lc b Flying, c nhng bi th
rt vng v anh vit cho nng.
"Anh c v rt khe", nng ni vi anh lc hai ngi m cho nhau. "Em khng bit chc l anh tr v t bn M".
"Anh nh n Lagos thm em". Mohammed bc li mt cht ngm nng, nghing nghing u, v nheo nheo mt, dng nh anh vn cn nui cht hy
vng.
"Em s dn n Nsukka", nng ni.
"Th l cui cng em thnh mt ngi tr thc v kt hn vi anh chng ging vin ca em?"
"u c ai ni g n chuyn kt hn. Cn Janet c khe khng? Hay tn c y l Jane? Em hay nhm tn my c bn gi ngi M ca anh".
Mohammed nhng mt bn chn my. Nng khng th khng chim ngng nc da mu ko c ph sa ca anh. Nng thng tru rng anh p gi hn
nng.
"Em lm g vi mi tc ca mnh th?", anh hi. "N khng hp vi em cht no c. C phi ngi yu ca em mun em ging nh vy khng, chng khc g
mt b mi?"
Olanna vut mi tc mi va tt bm vi ch en ca mnh. "M lm tc cho em. Em thch kiu ny".
"Anh khng thch. Anh thch my b tc gi 11 ca em". Mohammed tin n gn v li m nng. Khi nng cm thy vng tay ca Mohammed bt u xit cht
hn, nng y anh ra.
"Em khng cho anh hn!"
"Khng", nng tr li, mc d khng phi l cu hi. "Anh khng k cho em nghe v Janet-Jane".
"Jane. C ngha l anh khng cn c dp gp em khi em v Nsukka".

"D nhin l em s gp anh".
"Anh bit l anh chng ging vin ca em kh in, v th anh s khng n thm em Nsukka". Mohammed ci to. Thn hnh dong dng ca anh v nhng
ngn tay thun di biu l mt v mnh khnh du dng. "Em c dng nc ngt khng? Hay cht ru nho?"
"Anh c ru trong nh ? Nht nh s c ngi t co vi ch anh y", Olanna tru.
Mohammed rung chung v anh bp mang nc ung ra. Sau , anh ngi t l, hai ngn tr v ngn ci c xoa vo nhau. "i khi anh ngh i mnh chng
i n u c. Anh i du lch, li xe ngoi, v ph n c theo ui anh. Nhng vn cn thiu mt ci g . C mt ci g tri khoy. Em bit khng?" Nng nhn
anh, nng bit anh sp a cu chuyn ny n u. Nhng khi anh ni, "Anh c g chuyn khng thay i", nng thy cm ng v hnh din.
"Anh s tm thy mt ngi con gi hp vi anh", nng ni mt cch yu t.

"Ni nhm", anh ni, v khi hai ngi ngi nhm nhi Coke, nng nh li v au n nh khng th tin y l chuyn c tht trn mt anh. Ri v au n y
nh su m hn khi nng ni mun chm dt mi quan h gia hai ngi, hon ton v ngay lp tc, bi v nng khng mun phn bi anh. Nng bit trc l
anh s khng ng , nng bit rt r l anh ht sc yu nng. Nhng nng v cng kinh ngc khi anh ni rng, nu mun, nng c vic ng vi Odenigbo, min
l nng ng b anh. Mohammed rt hay ni a vi nng v vic anh xut thn t mt dng di chin s tn gio, nhng con ngi l hin thn ch thc ca ci
tnh n ng ngoan o. C l v th ch "i" ca nng dnh cho anh lun mang theo ch "n", mt s bit n y ch k. Anh c th lm cho chuyn on tuyt vi
anh tr nn kh khn. Hay anh c th b mc nng vi lng n hn nng n hn.
Nng t ly xung. "Mnh li xe lng vng y i anh. Em khng thch khi em n Kano chi m ch c th nhn thy xi mng v m km xu x ca Sabon
Gari. Em mun n ngm ci tng bng t thi c xa v i vng vng quanh tng thnh ca ci thnh ph d thng ny mt ln na".
"i khi em ging nh my ngi da trng, ci cch h c trm tr xut xoa v nhng chuyn bnh thng hng ngy".
"Em ging th ?"
"Anh ni a. Lm th no em c th tp thi quen khng quan trng ha mi vic khi em s sng chung vi ci anh chng ging vin khng khng in in y
nh?" Mohammed ng dy. "i, mnh n cho m anh trc ".
Lc hai ngi i ngang qua mt ci cng nh ng sau v vo sn dn n phng ca m Mohammed, Olanna nh n ci cm gic run ry nng thng cm
thy mi khi n y. Ni tip khch vn th, vch tng xung quanh sn mu vng kim nh, thm Ba T rt dy v nhng ng rnh c chm khc trn trn nh.
M ca Mohammed khng c v g thay i, vn c chic vng eo cnh mi v khn la qun quanh u. B c y nt i cc t m n Olanna thng t hi
khng bit b c thy kh chu khng, khi mi ngy din b qun o tht p m ch n gin l ngi nh. Nhng ngi n b ng tui ny khng c v lnh
lng xa cch ca my b gi, khng c li ni chuyn cng ngc vi ci nhn dn vo mt ni no trn mt Olanna v my bc mnh g c chm tr.
"Trng chu xinh qu, chu cng. ng nng lm hng da ca chu nh".
"Na gode. Cm n bc, Hajia", Olanna ni, t hi lm th no ngi ta c th thay i tnh cm, iu khin n nh kiu nhn nt m ri li tt i, hoc nh
kiu buc tm vo ri li m toang ra.
"Em khng cn l a con gi Igbo m anh mun ci lm v, ngi m c th lm nh bn dng h anh vi dng mu ca mt k v o", Olanna ni lc hai
ngi leo ln chic xe th thao mu . "By gi em ch l bn".
"Anh c th c ci em, v m anh bit th. M c ng hay khng cng chng nhm nh g".
"C th ban u th khng, nhng v lu di th th no? Nu nh chng mnh ci nhau chng mi nm chng hn?"
"B m em cng c cm gic ging nh m anh". Mohammed quay sang nhn nng. "Nhng ti sao mnh li ni v chuyn ny nh?" C ci g rt bun tuy
khng biu l thnh li trong mt anh, hay nng ch tng tng. C l nng mun thy anh c v bun khi ngh rng hai ngi s chng bao gi thnh i. Nng
khng ao c c ly anh, tuy vy nng c nng mang ngh v nhng iu h khng lm v nhng g h s khng lm.
"Em xin li", nng ni.
"Chng c g xin li c". Mohammed a tay ra nm ly tay nng. Chic xe ku kh kh lc h li ra cng. "Bi kt trong ng khi nhiu qu. Loi xe ny
khng thch hp vi vng ny".
"ng l anh nn mua mt chic Peugeot, bn hn".
"ng, nn th".
Olanna nhn m m m n my ang tm tm quanh tng ca lu i, thn hnh v nhng ci bt dng n xin ca h ph y rui. Khng kh c mi
chua v cay ca l cy neem 12 .
"Em khng ging my ngi da trng", nng ni nh.
Mohammed lic nhn nng. "D nhin em khng ging h. Em l mt ngi yu nc v theo ch ngha dn tc v khng bao lu na em s kt hn vi anh
chng ging vin ca em v cng l mt chin s u tranh cho t do".
Olanna t hi khng bit nhng li a ct c n cha s ch nho no nghim trng hn. Tay nng vn cn nm trong tay anh v nng t hi, khng bit anh
c thy kh khn khi li xe ch vi mt tay.
*****
Olanna dn n Nsukka vo mt ngy th By lng lng gi; ngy hm sau Odenigbo i d mt cuc hi tho v chng trnh ton Ibadan. C l chng
chng i nu bui hp y khng ch trng n cng trnh ca gio s u ca chng, v gio s ngi M, da en, David Blackwell.
"ng y l nh ton hc v i nht cn sng, v i nht", chng ni. "Ti sao em khng cng i vi anh, nkem? Ch c mt tun thi".
Olanna ni khng; nng mun c c hi lm quen vi cuc sng khi chng khng c nh, lm quen vi nhng ni lo s ca chnh mnh khi chng vng
mt.
Hnh ng u tin ca nng l nm pht b hoa gi bng nha v trng t gia bn.
Ugwu nhn, nt mt hn y v khng khip. "Nhng tha c, n vn cn tt m".
Nng ch ra ch trng hoa loa kn chu Phi v hoa hng va mi c Jomo ti nc, ri nh Ugwu ct mt t. Nng ch cho Ugwu bit nn bao nhiu
nc vo trong bnh. Ugwu nhn b hoa lc u, nh l hn khng ti no hiu ni sao nng li ngc n th. "Nhng m my cnh hoa ny s ho. My cnh kia th
khng bao gi ho c".
", nhng my cnh ny p hn, fa makali", Olanna ni.
"p hn nh th no, tha c?", hn lun tr li bng ting Anh khi nng ni ting Igbo vi hn, lm nh vic nng ni ting Igbo vi hn l mt s s nhc v
hn phi t bo v mnh bng cch nht quyt dng ting Anh.
"Nhn thy n p hn, vy thi", nng ni, v cht nhn ra l nng khng bit gii thch ti sao hoa ti th p hn hoa lm bng nha. Lc sau, khi nhn thy
b hoa nha c ct trong t ng chn, nng chng h ngc nhin. Ugwu ct gi b hoa, cng ging nh hn ct gi my hp ng ng c, my ci nt
chai, c v khoai na ch. Hn c tnh dnh ny ch v cuc i hn b thiu thn qu nhiu, nng bit, v th hn khng th nm b bt c th g, cho d nhng
th ny khng cn dng c. Khi nng vo trong bp, nng ni mnh ch nn gi nhng th cn thit, hu dng, v nng hy vng hn ng hi nng ti sao hoa
ti th hu dng. Nng nh hn dn t cha v lt k bng bo c, v khi hn lm vic, nng ng gn hi thm v gia nh ca hn. Kh m tng tng
ra h tr chuyn nh th no vi ci vn ting Anh t i ca hn. Ugwu ch ni v ngi thn bng hai ch "rt tt". Nng i ch vi hn, v sau khi h mua sm tt
c cn dng trong nh, nng mua cho hn mt ci lc v mt ci o s mi. Nng dy hn rang cm vi t xanh v c rt thi ht lu, dy hn ng nu u cho
n khi thnh bt, ng ri du vo mi mn n v ng c cho t mui qu. Mc d nng n mi m hi ca hn ngay ngy u tin, nng i vi ngy
sau mi a cho hn mt t bt thm tr m hi nch v dn hn b hai np y cht ty ra Dettol vo bn tm. Hn c v thch khi ngi mi bt thm; nng t hi
khng bit hn c bit y l mi thm dnh cho phi n hay khng. R rng l hn c v thch nng, nhng trong mt hn nh c mt s suy din m thm; dng
nh hn vn cn ang giu kn mt ci g th nng. V nng lo rng nng khng c c ci c tnh m hn ang tm kim.
Cui cng hn cng bt u dng ting Igbo ni chuyn vi nng vo hm nng ang mi m sp xp my tm hnh trn tng. C mt con tc k mu
xanh l cy l u ra t sau tm hnh Odenigbo chp lc tt nghip i hc c mc o thng, v Ugwu ht tong ln, "Egbukwala! ng git n!".
"Ci g?" Nng quay ngi, lic nhn xung lc nng ang ng trn gh.
"Nu c git n, c s b au bng", hn ni. Nng thy ci ging Opi ca hn rt tc ci, c nh rn tng ch ra vy.
"D nhin, ti s khng git n. Hy treo tm nh ny ln tng bn ".
"Vng, tha c", hn ni v bt u k cho nng nghe bng ting Igbo, rng con nh em hn tn l Anulika b au bng gh gm sau khi n git mt con tc
k.
Ci cm gic mnh ch l khch n thm ca Olanna gim i khi Odenigbo v nh; chng ko nng vo lng, hn nng v m nng tht cht.
"Anh nn n trc ", nng ni.
"Anh bit anh mun n g".
Nng ci tht to v cm thy vui mng mt cch ng b ch giu.
"Chuyn g xy ra?" Odenigbo hi, nhn quanh phng. "Ton b sch trn gi?"
"Sch c ca anh trong phng ng th hai. Em cn c ch sch ca em".
"Ezi okwu? Em tht s dn v, phi khng?" Odenigbo ci vang.
"i tm i", nng ni.
"V cn ci mi thm trn ngi anh bn tt?"
"Em cho cu ta bt phn thm. Anh khng mi m hi ca cu ta ?"
" l mi ca dn qu. Anh tng c mi nh th cho n khi anh ri Abba i hc cp hai. Nhng m em lm sao bit c nhng chuyn y". Ging chng
c v giu ct nh nhng. Nhng ngn tay chng chng du dng cht no. Chng tho nt o nng, gii thot v nng khi ci o nt ngc. Nng khng bit thi
gian tri qua bao lu, ch bit nng ang trn ging qun ly Odenigbo khi Ugwu g ca bo c khch.
"Bo h i v?" Nng th thm.
"i, nkem", Odenigbo ni. "Anh rt mun c gii thiu em vi h".
"Nm y thm cht na". Nng r tay trn m lng ngc lon xon ca chng, nhng chng hn nng ri ngi dy tm qun o.
Olanna min cng mc qun o v ra phng khch.
"Cc bn, cc bn", Odenigbo tuyn b vi mt v hng khi hi thi qu, "y l, Olanna".
C gi ang vn nt ci radiogram quay ngi li v cm tay Olanna. "Ch khe khng?" Olanna hi, "C c l l Lara Adebayo?"
"Vng", c Adebayo ni. "Anh y khng ni cho chng ti bit trc l ch p mt cch v l nh th".
Olanna bc li, ngng ngng mt lc. "Ti c th xem nh l mt li khen".
"V mt ging Anh rt chun", c Adebayo thm th vi mt n ci thong v ma mai trc khi quay tr li vi chic radiogram. C ta c mt thn hnh chc
nch, ci lng rt thng trong b o hoa mu cam, thn hnh ca mt ngi cht vn m ngi b hi khng dm vn li.
"Ti l Okeoma", ngi n ng u tc ri b v khng chi ni. "Ti tng bn gi ca Odenigbo l mt ngi bnh thng thi, anh y qun khng ni trc
vi chng ti rng c l mt m nhn ng".
Olanna bt ci, thm cm kch s biu l tnh thn ca Okeoma v cch anh ta nn n cm tay nng. Tin s Patel ni, c v ngng ngng, "Cui cng ri ti
cng c gp c, rt hn hnh"; cn Gio s Ezeka bt tay nng, gt u, c v hi khinh khnh coi thng khi nng ni nng tt nghip X hi hc ch khng phi
mt trong nhng ngnh khoa hc ch thc.
Sau khi Ugwu mang thc ung ra, Olanna nhn Odenigbo nng ly ln mi v nng khng th ngh n chuyn g khc hn l i mi ch mi vi pht trc
y mt cht nm v ca nng. Nng kn o di chuyn sao cho pha trong cnh tay ca nng chm nh vo ngc v nhm h mt tng nh n nhng mi
kim chm chch ca cn au tnh yu, m v ngy ngt. i khi Odenigbo cn kh au. Nng ch mun khch ra v.
"C phi nh t tng ln Hegel l ngi gi Phi chu l mnh t thi th u?" Gio s Ezeka hi, c v nh gi v.
"C l ngi no dng my ci bng hiu CM TR EM V NGI CHU PHI trong rp chiu phim Mombasa tng c Hegel", bc s Patel ni v ci
khc khch.
"Khng ai c th xem trng kin ca Hegel. ng c c k Hegel khng? ng ta rt khi hi, rt tu. Nhng Hume, Voltaire v Locke cng ngh nh th v
chu Phi", Odenigbo ni. "S cao c v i ty thuc vo ni bn xut pht. Cng ging nh my ngi dn x Israel khi c hi h ngh th no v chuyn
Eichmann b em ra ta x my ngy trc , mt ngi trong m ni l anh ta khng th no hiu c ti sao lc y c Quc X li c tn sng. ng l
rt c tn sng, phi khng? Ngay c by gi cng vn th". Odenigbo khoa tay, lng bn tay lt nga ln, v Olanna nh l bn tay y nm cht eo ca nng.
"Ci ngi ta khng nhn thy l: Nu chu u thc s quan tm n chu Phi th v Holocaust 13 chng xy ra", Odenigbo ni. "Tm li, Th chin
chng xy ra!"
"Anh ni th c g?" C Adebayo hi, nng ly ln mi.
"Sao c li c th hi l ti c g? iu rt r rng, bt u t m ngi Herero 14 ". Odenigbo bt u i th ngi, ln ging, v Olanna t hi khng bit
chng c nh l khi lm tnh, hai ngi m n mc no. Sau khi n i, chng ci r v ni, "Nu m ban m mnh c nh th ny, chc l mnh s nh
thc Ugwu mt, ti nghip cu cu".
"Anh li ni cng mt chuyn y, Odenigbo", c Adebayo ni. "Anh ni l nu ngi da trng khng thm st ngi Herero th v Holocaust chng xy ra?
Ti chng thy hai s kin ny c g lin h vi nhau c!"
"C khng thy sao?" Odenigbo hi. "H bt u nghin cu, kho st v chng tc vi ngi Herero v a ra kt lun vi ngi Do Thi. D nhin l c s
lin h!"
"L lun ca anh khng tnh thuyt phc, nh ngy bin", c Adebayo ni, ri nh ph nhn, c nng ly ung cn phn cn li.
"Du sao th tuy Th chin l mt chuyn tai hi song cng c ci li ca n, nh dn mnh hay ni", Okeoma ni. "Ch ti nh trn Burma v khi tr v, ng
mang trong u mt cu hi chy bng. Ti sao khng ai bo cho ng bit trc rng ngi da trng khng phi l nhng ngi bt t?"
Mi ngi bt ci. C ci g dng nh l thi quen trong kiu ci ny, ging nh l h ni v ti ny rt nhiu ln vi nhiu trng thi, cch thc
khc nhau, n h bit lc no th cn phi ci. Olanna cng ci v cm thy trong mt khonh khc, ging ci ca nng khc hn, cao hn, nhi vo tai hn
ging ci ca my ngi kia.
*****
Nhng tun tip theo, khi nng bt u dy lp X hi hc nhp mn, khi nng gia nhp cu lc b gio vin v chi qun vt vi cc ng nghip, ch Ugwu
i ch, i do vi Odenigbo v gia nhp Hi Thnh Vincent de Paul nh th Thnh Peter, nng quen dn vi nhng ngi bn ca Odenigbo. Chng tru nng l
v by gi c nng nn nhiu ngi n chi hn; l c hai ngi Okeoma v Patel u thm yu nng; bng chng l Okeoma hng hi c th ca anh ta, din t
mt n thn c v rt ging Olanna, cn ng Patel th k rt nhiu chuyn thi cn Makerere, ng y ni v mnh nh l mt nh tr thc rt bit chiu chung v
t nh vi n b.
Olanna thch bc s Patel, nhng nng lun mong Okeoma n chi. Ci u ri b v b qun o nhn nhm ca anh lun lm nng cm thy d chu. V
nng , ngay t u Odenigbo rt coi trng kin ca Okeoma, gi l "Ting ni ca th h chng ta!", dng nh chng tht s tin tng iu ny. Nng
khng tht chc lm v thi kiu k ta y ca Gio s Ezeka; ng ta tin rng mnh gii hn tt c mi ngi nn thng rt kim li. Nng cng khng my chc
cm tng ca mnh v c Adebayo. C th khng kh d th hn nu c Adebayo t v ghen t mt cht xu, nhng hnh nh c ta cho l Olanna khng ng c
tranh ua, vi phong thi khng tr thc, ci mt qu p v ci cch nng bt chc ging Anh ca my tn thng tr. Nng thy mnh ni nhiu hn mi khi c
mt c Adebayo, bng mi gi c gng a ra nhng quan im gy n tng vi mi ngi - Nkrumah tht s mun lm cha t chu Phi, ngi M rt kiu
ngo khi c mt mc i ngi Nga phi mang ha tin ca h ra khi Cuba khi vn gi ha tin ca mnh Th Nh K, Sharpeville ch l mt th d bi thm v
hng trm ngi da en b git hi hng ngy Nam Phi - nhng nng nghi ng rng thc ra ch l s nh bng ton b nhng tng vay mn ca nng. V
nng nghi ng c Adebayo bit th; bi v c ta lun lun ch ng lc nng pht biu ng dy i ly mt t bo hoc rt thm nc ung hoc vo toilet. Cui
cng nng nh phi nhng b. Nng s khng bao gi thch c Adebayo v c Adebayo cng s chng bao gi ngh n chuyn thch nng. C l c Adebayo c
th nhn ra, t nt mt nng, rng nng e ngi mt s chuyn, rng nng khng t tin, rng nng khng phi l mt ngi c kin nhn nghi ng chnh bn
thn mnh, rng nng khng ging Odenigbo, v li cng khng ging c Adebayo - mt ngi c th nhn thng vo mt ngi khc m ni tht n ha l c ta p
mt cch v l, mt ngi c th dng c ci cu k khi y, p mt cch v l.
Tuy th, mi khi Olanna nm trn ging bn cnh Odenigbo, khi chn hai ngi qun ly nhau, nng cht nhn thy cuc i nng Nsukka nh chm trong
mt ci li bng lng t mm mi, ngay c nhng ngy m Odenigbo kha tri ca v ngi trong phng lm vic hng gi. C mi ln chng ngh lm m
ci, nng li tr li khng. H hnh phc qu, hnh phc ca h cng mng manh qu v nng mun gi nguyn trng thi y; nng s hn nhn s bin n thnh
mt s cng sinh nhm chn ca hai ngi.
--------------------------------
1 High Life (nguyn vn): L loi nhc bt ngun t Ghana v lan sang Nigeria khong nm 1920 rt thnh hnh. Tng t nh jazz, kn, phi hp vi guitars.
tin cho c gi chng ti xin thay th bng ch Tn nhc.
2 Old spice l mt loi nc hoa ca n ng c dng sau khi co ru, tm hay ra mt.
3 Chief (nguyn vn): L mt tc hiu ni chung cho nhng ngi quan trng c th lc, mc d khng gi vai tr g trong chnh quyn. y l mt tc hiu c
th c mua bng tin. Ch "ng Trm" c mt thi c dng ch nhng ngi c chc v cao trong x hi en hay mafia. Xin c php dng thay cho
ch "Chief" v n ngn gn, hay v din t ng mc.
4 Mt loi y phc ging nh o s-mi nhng dai hn ca n ng Nigeria; nhng ngi c chc quyn thng mc trong nhng dp trng i.
5 Pax Britannica (ting Latin): C ngha l nn thi bnh ca nc Anh. Ch giai on pht trin ca quc Anh bt u t trn Waterloo cho n khi kt thc Th
chin th Nht.
6 Mt dn tc thiu s, sng thnh b lc vng rng gn sng Niger ca x Nigeria.
7 I would eat my hair (nguyn vn): Em c m n tc.
8 o di tay bng vi hay la, di ti mt c.
9 Allah l v thnh ch tn ca ngi Hi gio.
10 Chi bng lc ci nga.
11 Ngi Phi chu da en tc xon, nhng rt thch c mi tc thng. By gi ngi ta c th dng cht ha hc v hi nng lm tc thng. Nhng nhng nm su
mi, ngi ta i tc gi c c kiu tc a thch.

12 Tn mt loi cy cao t 15 n 20m. Hoa c mu trng v mi thm. Cy xanh quanh nm nhng nu hn hn trm trng, cy c th bin thnh mu nu v
rng l.
13 V tn st chng tc d man i vi 6 triu ngi Do Thi v nhiu nhm thiu s khc chu u v Bc Phi trong Th chin th Hai do c Quc X v cc
nc cng phe gy ra.
14 Cui th k XIX, ngi c k hp ng mua t ca ngi Herero, a s sng Nambania, s cn li Bostwana v Angola. Ngi c tr thnh ngi
h dn Herero. Nm 1904, dn Herero i quyn c lp. Sau , dn Hetero b c Quc X thm st. S ngi cht c tnh t 25.000 cho n 100.000.
Chng ba
Richard ni rt t nhng bui tic Susan dn chng n. Khi Susan gii thiu chng, c y lun ni thm rng chng l nh vn, v chng hy vng nhng
ngi xung quanh ngh rng v xa cch ca chng l c tnh ca cc nh vn, mc d chng s l h nhn thu tm can chng v bit tng rng chng khng thch
hp vi m ng. Nhng h vui v vi chng; h cng s vui v vi bt k ai i cng Susan min l c tip tc li cun h vi nhng li bng a rt thng minh;
ging ci ca c, i mt xanh l cy ca c sng lp lnh trn gng mt hng ho v ru vang.
Richard khng quan tm n chuyn phi ng "lm cnh" v ch cho ti khi c ta mun v, cng khng n vic chng ngi bn no ca c c ly mt
my may c gng ko chng nhp cuc, cng chng phin lng khi c mt ph n mt ti i v ru v gi chng l cu b p trai ca Susan. Nhng chng li rt
kh chu khi phi d nhng bui tic ca nhng nhm ch ton ngi lu vong. Susan c thc gic chng "gia nhp m n ng" cn c n nhm ph n trao
i v cuc sng Nigeria. Chng cm thy sng sng kh chu vi m n ng. Phn ln h l ngi Anh, nhng quan chc trong chnh quyn bo h c hay l
nhng thng gia cao cp t cc cng ty ln nh John Holt, Kingsway, GB Ollivant, Shell-BP, v Cng ty Thng nht Phi chu. Da h ngi v ru v nng. H
ch nho chnh tr ca ngi Nigeria cn th s man di qu, v c l nhng anh chng ny cng chng my sn sng cai tr ai c. H tho lun t chuyn chi
bng bng gy 1 , n chuyn n in h lm ch hay d nh mua, thi tit tuyt p Jos, nhng c hi doanh thng Kaduna. Khi Richard tit l nim say
m ca chng i vi m thut Igbo-Ukwu, h ni n cha c th trng, v th chng chng mun gii thch cho h bit l chng khng h bn tm n chuyn kim
tin, chng ch b s c o ca ngh thut ny cun ht m thi. Khi chng ni l chng mi n Lagos v mun vit mt quyn sch v Nigeria, h tng cho
chng mt n ci rt nh v khuyn: Dn y ton l n my chuyn nghip, hy chun b chu ng mi m hi ca h cng nh cch h ng v nhn
chng chng chc trn ng, ng bao gi tin chuyn h gp vn xui rt ln, v ng bao gi t ra yu mm vi nhng ngi gip vic. C th chuyn khi hi
minh ha c tnh ca ngi Phi chu. Richard vn nh nh in mt cu chuyn giu tnh s ho ca ngi Phi chu: Mt ngi Phi chu ang dt ch i trn
ng th mt ngi Anh hi, "My lm ci g vi con kh en y?" v ngi Phi chu tr li, " l con ch, khng phi con kh" - v tng lm l ngi Anh
ang ni chuyn vi anh ta!
Richard ci khi nghe chuyn tiu lm. Chng cng c gng khng mnh xao lng lc tr chuyn hay l v lng tng kh chu. Chng thch ni chuyn vi
ph n hn, mc d chng kinh nghim bit mnh khng nn ni chuyn qu lu vi mt ngi n b c bit no, nu khng mun Susan nm ly vo tng
khi hai ngi v n nh. Chng rt ngc nhin v hon ton khng hiu thi ca Susan khi chuyn y xy ra ln u. Chng ch ni chuyn mt lc vi Clovis
Bancroft v cuc sng ca anh c y lc ng ta lm qun trng Enugu, nhng sau Susan im thin tht khng ni mt cu no khi ngi trn xe do ti x ring ca
c li v nh. Chng tng c ng gt nn mi khng ch mt ngi no mc ci o xu thy m gh hay l mn khai v d khng tng tng c. Nhng khi
hai ngi v n nh, c ta ly mt ci ly trong t ra v nm thng vo tng. "Ci con m qut queo , Richard. Thy pht tm. vy hai ngi cn nhn nhn
ngay trc mt ti na ch! Kinh khng tht!" C ta ngi trn gh sofa v p mt vo lng bn tay cho n khi chng nn n ni rng chng xin li, mc d chng
khng bit chc mnh xin li v vic g.
Vi tun sau, thm mt ci ly na b p v. Trc , chng ni chuyn vi Julia March, ch loanh quanh v bi bin kho ca c y trn t Asantehene
Ghana, ri ng lng nghe, ngm ngh, cho n khi Susan ti nm tay chng li i. Sau , khi ly tan tnh, Susan ni c ta bit chng khng c nh ve vn
ai c nhng chng phi hiu l ngi y ngo mn kinh khng v ngi ta ni xu ln nhau rt c a, c a gh gm. Chng li phi xin li v t hi khng
bit ngi gip vic s ngh g khi phi thu nht nhng mnh v ny.
Nhng c mt ba n ti chng ni v ngh thut Nok vi mt gio s i hc, mt ph n Yoruba rt r v c y cng c v lc lng ging nh chng. Chng
on l Susan s ni cn thnh n v chng chun b xin li khi Susan ra n phng khch, cu mng sng ca mt ci ly. Nhng Susan vui v ni huyn thuyn
khi hai ngi c ti x ch v; c ta hi cu chuyn ca chng vi ngi n b c g th v khng v hy vng chng tip thu c nhng iu hu ch cho
quyn sch ca chng. Chng nhn c ta chm chp qua nh sng l m trong xe. C ta chng ni th nu nh chng ni chuyn vi mt ngi n b Anh, cho
d h c gip xy dng nn hin php Phi chu. Chng nhn ra c ta thy n b da en khng ng s, v h khng ng l i th ca c ta.
Bc Elizabeth tng ni Susan l mt c gi si ni v duyn dng, khng nn tm l c y ln tui hn chng mt cht; v v c y Nigeria kh lu nn
c y dn chng i ch ny ch kia Phi chu. Chng khng cn ngi hng dn. Chng t lo liu c v nhng ln du hnh trc vn rt chu ton. Nhng
bc Elizabeth c nht quyt phi th. Chu Phi khng phi nh Argentina hay n . Bc ni chu Phi bng ci ging c km nn ni s hi, hay c l v bc khng
mun Richard i u c. Bc ch mun chng li London v tip tc vit cho t News Chronicle. Chng vn mt mc tin l chng c ai c ci mc nh b m
chng ph trch c, mc d bc Elizabeth ni l tt c cc bn ca bc u c. Nhng lc y cng c th ni: vic ca chng, xt cho cng cng ch l lm gi n
tht. Rt c th chng s khng c lm cng vic ny nu ngi ch bo khng phi l bn ca bc.
Richard khng gii thch nguyn vng c n thm Nigeria ca chng cho bc Elizabeth bit. Nhng chng nhn li ngh ca Susan c a chng
tham quan cc ni. iu u tin chng ch khi n Lagos l v mt rng r ca Susan, ci v sang trng kiu cch ca c ta, ci cch c qu ch n chng,
chm vo cnh tay chng mi khi c ci to. C ni vi mt ging k c, ra v rt hiu bit v x s Nigeria v ngi Nigeria. Khi h li xe ngang khu ch n o vi
ting nhc inh i pht ra t cc ca tim, nhng qun hng khng my an ton ca nhng ngi chuyn mua bn trn h ph, my ng mng xi, khe rnh y
nc ng ru, c ta ni, "H c nhiu nng lc k l, tht , nhng h khng my hiu bit v v sinh, ti ngh th". C ta k vi chng rng, ngi Hausa min
Bc rt sang trng, ngi Igbo tnh tnh kh chu v m tin, ngi Yoruba rt vui v, d tnh du rng h l nhng ngi nnh ht thng hng. Vo cc ti th By,
c ta ch m ng n mc le lot khiu v trn ng ph v ni, "Anh thy y. My ngi Yoruba mc n to ch v h t chc tic tng nh th y".
C y gip chng tm thu mt cn phng nh, mua mt chic xe nh, ly bng li xe, thm vin bo tng Lagos v Ibadan. "Anh phi gp cc bn ca em",
c ni. u tin c gii thiu chng l nh vn, chng mun nh chnh li l phng vin, khng phi nh vn. Nhng chng tng l nh vn. Hay t nht chng
cng tin rng mnh mang s mnh ca mt nh vn, mt ngh s, mt ngi sng to. Ngh phng vin ch l tm thi, chng ch lm cho n khi chng vit c
tc phm tuyt vi.
V th, chng Susan gii thiu chng l nh vn. C v iu ny lm cc bn c chp nhn chng d dng hn. N lm Gio s Nicholas Green ngh
chng xin hc bng dnh cho cc nh kho cu ngi nc ngoi Nsukka. y chng c th vit trong trng i hc. Richard lm th khng nhng bi v ci
kha cnh vit trong trng i hc m cn v chng s min ng nam, "ci ni" ca ngh thut Igbo-Ukwu, vng t sn sinh ra nhng chic bnh ng 2 tuyt
p. Ni cho cng, l l do ti sao chng n Nigeria.
Chng Nigeria c vi thng th Susan mi chng v sng chung vi c y, bi v cn nh ca c Ikoyi rt rng, vn hoa p v cng; c y ngh rng
chng s lm vic d dng hn l trong cn phng thu ca chng, nn nh li lm, v ng ch nh tr lun than phin chng n sng qu lu. Richard
khng mun nhn li. Chng khng mun Lagos lu hn. Chng mun i du lch vng quanh quc gia ny trong khi ch Nsukka tr li chng. Nhng Susan
thu ngi trang tr li phng c sch rt ln v thong kh ca c, v th chng v vi c. Ngy ny qua ngy khc, chng ngi trn gh da ca c, vi u vo
sch v nhng bi nghin cu, nhn my ngi lm vn ang ti c qua ca s v nn vo ci my ch, mc d chng hiu l mnh ang nh my ch khng
vit tay. Susan rt cn thn chng c c s yn lng cn thit, ngoi tr nhng lc c th u vo phng v hi thm th, "Anh c mun ung t tr khng?",
hay l "Ung nc nh?", hay l "n tra sm mt cht c khng?". Chng cng tr li thm th nh th vn chng ca chng bng tr thnh mt th g qu
gi gh lm v n lm cn phng tr nn khng th b xc phm. Chng khng th ni cho Susan bit l chng cha vit c g c gi tr c, v nhng tng
trong u chng cha c ng thnh nhn vt, khung cnh hay ch . Chng tng tng c y s bun; vn ca chng bin thnh tr gii tr hng nht v
ngy no c cng mang sch bo th vin ca Hi ng Anh v nh. C tin rng quyn sch ca Richard thnh hnh v v th ch cn tip tc cho xong. Chng,
ngc li, cha bit ti ca mnh l g nhng chng rt cm n lng tin ca c. Dng nh lng tin ca c lm quyn sch tr nn c tht v chng by t lng
bit n bng cch tham d nhng bui tic m chng khng thch. Sau vi bui, chng quyt nh i d tic thi cha , chng s c gng lm ra v khi hi. Nu
chng c th ni mt cu g d dm khi chng c gii thiu, c l iu ny s n b cho bn tnh im lng ca chng v quan trng hn c l n s lm Susan vui
lng. Chng bt u tp mt s cu ni t ch giu mnh trc tm gng trong phng tm. "y l Richard Churchill", Susan gii thiu v chng bt tay ri tip li,
"Ti khng c dy m g vi ngi Winston c u y, xin ng nhm. Hoc l ti e rng ti phi khn kho hn cht t".
Bn ca Susan ci khi nghe th mc d chng t hi khng bit h ci v h thng hi ci s khi hi vng v ca chng hay l cu ni ca chng tht s
tc ci. Nhng cha c ngi no ni "tc ci nh" bng ci ging ch nho, ging nh l Kainene ni ln u tin trong phng tic cocktail khch sn
Federal Palace. Nng ang ht thuc. Nng c th thi ra nhng vng khi tht trn. Nng ng cng nhm vi chng v Susan, chng lic nhn nng, thm ngh
nng hn phi l b nh ca mt chnh tr gia no . Chng thng lm th vi nhng ngi chng gp, c on l do h c mt , v th on ngi no a
ngi no n d bui tic. C th bi v chng s khng h c mi n bt c bui tic no nu khng c Susan. Chng khng ngh Kainene l con ca mt
i gia Nigeria bi v nng chng c ly mt cht xu no ci v oan trang c dy d t b. Nng c v ging b nh hn, mi son chot, o b st ngi,
ming lc no cng ph pho iu thuc.
Nhng nng khng c n ci nh c mt khun hay ci v xinh xn hao hao nhau ca my c b nh ; ci v hao hao tng khin chng nhiu ln thm
nghi my ng chnh tr gia Nigeria i tnh nhn vi nhau. Tht ra, nng khng p cht no c. Chng chng n nng cho ti khi mt ngi bn ca Susan
gii thiu. "y l Kainene Ozobia, con gi ca ng Trm Ozobia. Kainene va ly bng Thc s London. Kainene, y l Susan Grenville-Pitts, Hi ng Anh,
v y l Richard Churchill".
"Xin cho c", Susan ni vi Kainene xong ri quay sang ni chuyn vi ngi khch khc.
"Xin cho", Richard ni. Kainene lm thinh rt lu; vi iu thuc trn mi, nng nhn chng mt cch d xt, cn nhc. Chng lun my ngn tay qua tc mnh
ri lm bm, "Ti khng c dy m g vi ngi Winston c u y, xin ng nhm. Hoc l ti e rng ti phi khn kho hn cht t".
Nng th khi ra trc khi ni, "Tc ci nh". Nng rt gy, rt cao, xp x chng; nng nhn thng vo mt chng, nh mt lnh lo nh nh thp. Da nng
ng nh nu mu scla t tin ca B. Chng ng choi chn ra mt cch vng vng, bi chng s nu khng lm nh vy, chng s cng u vo nng.
Susan quay li lc nh tay chng nhng chng cha mun ri nng v khi chng m ming, chng khng bit chc l mnh s ni g. "Ha ra anh v Kainene
c cng mt ngi bn London. Anh tng k vi em v Wilfred t Spectator cha nh?"
"!", Susan ni ri mm ci, "Th th hay qu! Em hai ngi n li chuyn xa. Lt na em tr li".
C hn mt cp v chng gi trc khi i n mt nhm khc gc phng pha bn kia.
"Anh va ni di v", Kainene ni.
"C y khng phi l v ti". Chng ngc nhin thy mnh hi hi hp khi ng ring vi nng. Nng nng ly ln mi v nhp ru. Nng ht hi vo ri th khi
ra. Tn thuc xm bc ri xoy xung nn nh. Tt c mi vt nh chuyn ng rt chm. Phng khiu v ca khch sn nh n to hn ri xp xung khi khng kh
c ht vo v thi ra trong cng mt khng gian, trong khonh khc ch c chng v Kainene chim ng.
"Xin li, anh c th nhch xa hn mt cht khng?", nng hi.
Chng git mnh, "Sao ?".
"C ngi th chp nh ng sau anh ang rt mun chp ti, c bit l chui ht m ti ang eo".
Chng bc trnh sang mt bn v nng nhn chm chp vo ng knh my nh. Nng khng ng lm dng m c v rt t nhin; c l nng qu quen vi
vic b chp hnh cc bui tic.
"Ngy mai chui ht ny s c nhc n trong t Lagos Life. Ti ngh l cch ti cng hin cho quc gia ca chng ti, mi va c c lp. Ti ang
cho ngi dn nc ti mt ci g theo ui, mt ci c lm vic tn lc", nng ni v tr li ng cnh chng.
"Chui ht rt p, rt d thng", chng ni, mc d n c v hi ph trng, kch cm. Chng mun th tay ra chm vo n, nng n ln khi c nng ri
n xung nh c, da vo hm c nng. Xng c nng nh ra, nhn hot.
"D nhin l n chng p cng chng d thng cht no. B ti khng c con mt thm m trong vic chn n trang", nng ni. "Nhng l tin ca ng. !
M v em ti ang tm ti kia ka, ti phi v".
"Em c cng ang c mt y?" Richard vi vng hi trc khi nng c th quay i.
"Vng. Chng ti l ch em song sinh", nng ni v ngng li mt cht, lm nh tit l mt iu rt quan trng. "Kainene v Olanna. Tn c y nghe rt lng
mn, Bu Vt 3 ca Thng , cn tn ti thc t hn, n c ngha l Xem Ti y Thng S Mang Ci G n".
Richard nhn ming nng ci, khe mi cong ln y hoi nghi v ma mai, chng ngh n nh n giu, c l, mt iu g khng tha mn. Chng khng bit
phi ni g. Chng c cm tng thi gian ang tri tut khi tay mnh.
"Ai gi hn?", chng hi.
"Ai gi hn? Cu hi g k cc th. Ti bo l ti sinh ra trc".
Richard lc lc ly ru vang trong tay v t hi nu chng nm n cht hn mt cht, liu chng c bp nt n hay khng?
"Kia ri, c em gi ca ti", Kainene ni. "Ti c nn gii thiu anh vi c y khng? Ai cng mun gp c y".
Richard khng quay li nhn. "Ti ch mun c ni chuyn vi c", chng ni. "Nu c khng phin, th thi". Chng li vut tc. Nng ang ngm chng;
chng cm thy mnh b nh li nh mt thng trai mi ln khi ci nhn ca nng dn cht vo chng.
"Anh hay c thn", nng ni.
"Ngi ta cn gn cho ti nhng li t hi hn".
Nng mm ci, dng nh cu ni ca chng kh khi hi, lm chng cm thy t nht l mnh cng thnh cng trong vic lm cho nng ci.
"Anh bao gi i ch Balogun cha?", nng hi. "Ngi ta by nhng tng tht trn bn. Anh c nhim v r nn nhng tng tht , nng ln t xung, ri
chn ming no anh thch. Em ti v ti l tht. Chng ti c mt y cho nhng ngi xng ng lm v hn phu ca chng ti sm soi con mi".
"", chng tht ln. Chi tit ny qu ring t v t nh nng c th th l vi chng, nhng nng c ni bng ci v ma mai dng dng bm sinh ca mnh.
Chng cng mun k nng nghe mt vi iu v mnh; mun trao i tng ht ging yu thng vi nng.
"C v m anh chi khng phi l v ca anh ang tr li y", Kainene ni kh.
Susan tr li v di vo tay chng mt ly ru. "y, anh yu", c ni, ri quay sang Kainene. "Rt hn hnh c gp c".
"Rt hn hnh c gp c", Kainene ni v kh nng ly v hng Susan.
Susan li chng sang hng khc. "C ta l con gi ca ng Trm Ozobia, phi khng? C ta lm sao th nh? Tht k l; m c ta p lm, p kinh khng.
ng Trm l ch s hu phn na bt ng sn ca Lagos y, nhng ng lun c ci v ca mt k mi pht. ng ta khng c hc thc cao, anh bit khng, c v
ng ta cng th. Em ngh iu khin cho ng ta c v kch cm hn".
Nhng mu l lch ngn Susan k thng lm Richard thy th v v bun ci, nhng lc ny nhng li th tho ca c ta li lm chng kh chu. Chng khng
mun ung sm banh; v mng tay c ta bu cht vo da chng. C ta dn chng n mt nhm ngi lu vong v dng li tr chuyn vi h, ci vang, say ng
ng. Chng nhn quanh phng tm Kainene. Thot tin, chng khng tm thy bng o nhng ri chng thy nng ang ng cnh b; ng Trm Ozobia c v
rt ci m v kh n o trong ci cch ng khoa bn tay mp mp, b qun o t tin agbada c thu tinh t v ht np gp ny n ly kia ca m vi xanh lm
chiu ngang ca ng c v n rng hn. B v ng nh bng phn na ngi chng, khoc mt tm chong v i m, cng mu xanh. Richard sng s nhn thy
i mt hnh nhn tht cn i; trn gng mt c nc da sm ca b, n p n lm ngi ta kinh hi. C l chng chng bao gi c th on c b l m
Kainene, cng nh Kainene v Olanna l ch em song sinh. Olanna tha hng nt p ca m, mc d v p ca nng gn gi, thn thin hn, vi gng mt du
dng, n ci duyn dng v thn hnh y nhng ng cong nt ln rt gi cm trong chic o en. Ci thn hnh m Susan cho l rt Phi chu. Trng Kainene
cng gy hn khi ng cnh Olanna; nng c thn hnh gn nh l ca mt chng trai. Ci vy di n mt c chn b cht ly ngi lm tng thm v gy g nh
con trai ch mng. Richard nhn nng m m nh c dng thn giao cch cm khin Kainene phi tm chng. Nng c v lnh lng cao ngo, nhn mi ngi
trong nhm ca mnh bng mt ci nhn lnh nht, giu ct. Cui cng nng ngng ln v mt nng gp nh mt chng; nng nghing u, nhn my, lm nh
nng bit rt r chng ngm ngha nng t lu. Chng nhn sang hng khc. Ri ngay lp tc, chng nhn li hng nng, nh bng ln ny s mm ci, lm
mt c ch thn thin no , nhng nng quay lng v pha chng. Chng ngm nng cho n khi nng ra v vi b m v Olanna.
Richard tm c t Lagos Life s ra ngy hm sau, v khi chng nhn thy tm nh ca nng, chng c gng tm kim mt sc thi cm xc trn mt nng,
nhng tm ci g th chnh chng cng khng bit. Chng vit vi trang trong mt cn phn khch bt pht, hiu qu khng ng, nhng chn dung tng tng ca
mt ngi n b cao c mu da ca g trc vi mt b ngc gn nh lp kp. Chng n Th vin Hi ng Anh v tm t liu v ng b ca nng trong ng bo
ch v kinh doanh - thng mi. Chng chp ht c bn s in thoi in cnh tn OZOBIA trong quyn nin gim in thoi. Chng nhc in thoi ln rt nhiu ln
nhng li t xung khi nghe ging ca ngi trc tng i. Chng tp ni trc gng, tng c ch ng tc, cho d chng bit rt r l nng chng th nhn thy
chng nu hai ngi ni chuyn bng in thoi vi nhau. Chng nh gi cho nng mt tm thip hay mt gi hoa qu. Cui cng, chng gi. Nng khng c v g
ngc nhin khi nghe ging chng. Hay l bi v ging nng bnh tnh qu, trong khi chng ang nh trng ngc.
"Mnh c th gp nhau khng?"
"c ch. Gp khch sn Zobis vo gia tra nh? Khch sn ca b ti, v ti c th dnh mt phng ring cho chng ta".
"Vng, vng, th th hay qu".
Chng gc in thoi, run ry. Chng khng bit chc l mnh c nn phn khi hay l hai ch phng ring c v mi gi qu khng. Khi h gp nhau i
snh ca khch sn, nng i gn st ngi chng n ni chng c th hn ln m nng, dn ng ln cu thang, n sn thng, ni h ngi nhn xung my
ngn da bn cnh h bi. Hm y l mt ngy nng p rc r. i khi, mt ngn gi nh lung lay ngn da, chng hy vng n ng lm ri tc mnh, v cy d to
c th che nng m chng khng b nhng m nh nhng qu c chua chn mi khi chng ra nng.
"Anh c th nhn thy Heathgrove, t y", nng ch tay ni. " l ci trng cp hai c mc hc ph cao ct c v c b mt ca ngi Anh m c hai ch em
ti u hc . B ti cho rng chng ti qu tr c gi i hc nc ngoi, nhng ng nht nh dy d chng ti theo kiu ngi chu u, cng Ty cng
tt".
"C phi ngi nh cao tng c ci thp cao?"
"ng y. Ton trng ch vn vn c hai ta nh, tht vy. Ch c mt s rt t ngi ca chng ti . N ring bit n ni rt t ngi Nigeria bit s hin
din ca n". Nng nhn m m vo ly ru mt lc kh lu. "Anh c anh ch em g khng?"
"Khng. Ti l con mt. Cha m ti mt khi ti mi va ln chn".
"Chn tui. Anh cn qu b".
Chng cm thy hi lng v nng khng lm ra v qu thng hi v gi to nh nhiu ngi biu l; h c lm nh h bit cha m chng, d rng h
chng bit t no.
"Hai ngi thng i xa. Ch c Molly, ngi v nui, tht s chm sc ti. Sau khi h mt, ngi ta quyt nh a ti v vi bc ti ti London". Richard hi
ngp ngng, mng v chng cm thy c ci g thn thit mt cch k l khi ni v mnh, mt iu m rt him khi chng lm. "Hai ngi anh em h cng sn sn
tui ti nhng h rt chng chc, khn ngoan; bc Elizabeth kh sang trng, c bit , cn ti ch l mt a tr c quan h h hng mt lng rt nh tn l
Shropshire. Ti bt u ngh n chuyn b trn ngay t ngy u tin ti n y".
"Ri anh c b trn khng?"
"Rt nhiu ln. Nhng ngi ta lun lun tm thy ti. Thng l u trn ph".
"Anh b trn v vi ai, vi ci g?"
"Sao?"
"Anh b trn v vi ai, vi ci g?"
Richard suy ngh mt hi lu. Chng bit mnh chy trn cn nh bi c rt nhiu bc nh ca nhng ngi cht t rt lu treo trn tng lm rm ni vi
chng. Nhng chng khng bit l chng b trn n vi ai. Tr con c bao gi ngh n iu ny khng?
"C th ti mun chy v vi Molly. Ti khng bit".
"Ti bit ti mun chy n vi ci g. Nhng n khng hin hu, v th ti khng b i", Kainene ni, da lng vo gh.
"Ti sao?"
Nng chm mt iu thuc, c v nh khng nghe cu hi ca chng. S im lng ca nng khin chng cm thy bt lc, v c tm cch lm nng ch n
mnh. Chng mun ni vi nng v my ci bnh ng rt c. Chng khng nh r mnh c v ngh thut Igbo-Ukwu ny u. Truyn rng, c mt ngi bn x
mun o mt ci ging. Trong khi o, ng ta pht hin ra my ci khun c ng, c th l nhng khun c u tin ca ngi Phi chu, t tn th k IX. Chng
thy my bc hnh ny tp ch Colonies. Chng ch n my ci bnh ng ny ngay; chng s ln tm hnh v cm thy thm c tn tay chm vo my ci
bnh ng ny, thm n nhc nhi. Chng nh ni l ci bnh ny lm chng suy ngh rt nhiu nhng chng quyt nh thi. Chng nn ch mt thi gian
na. ngh ny lm lng chng lng du, bi v chng cht nhn ra iu m chng mun nhiu nht vo lc ny, vi nng, l thi gian.
"C phi anh n Nigeria chy trn iu g khng?", cui cng nng hi.
"Khng", chng ni. "Ti lun lun l mt ngi c c v ti thm c thm ving Phi chu, v th ti xin c tm dng cng vic khim tn ca ti ta
bo, vay mt khon kh ln ca bc ti v n y".
"Ti khng th no tng tng c anh l ngi c c".
"Ti sao?"
"Ti v anh rt p trai. Ngi p th t khi c c". Nng ni thng thng, nh khng phi l mt li khen, v th chng hy vng nng khng nhn thy chng
ang mt.
"Khng, ti rt c c". Chng ni, khng th ngh ra iu g tip tc. "Ti vn lun c c".
"Mt ngi c c, v cng l mt nh thm him hin i v Lc a en", nng lnh lng ni.
Chng ph ln ci. Ting ci c th bt ra, khng km ch c; chng nhn xung h nc trong xanh, cht ngh, c th mu xanh cng l mu hy vng.
Ngy hm sau hai ngi gp nhau, i n tra, ri hm sau na. C mi ln nh th nng li dn ng n cn phng ring v h ngi trn sn thng n
cm, ung bia lnh. Nng r u li quanh ming ly trc khi hp tng ngm nh. Hnh nh ny kch ng ham mun ca chng, ngay khonh khc chng nhn
thy ci u li ti hng ca nng, lng chng cng rn rng hn khi c ch ca nng hu nh v thc. S im lng ca nng mang y v khp kn xa cch,
nhng chng li thy rt gn gi. C th iu ny xy ra chnh l bi v nng c v xa cch v khp kn. Chng thy mnh ni chuyn vi nng bng cch m chng
cha tng c, v khi ht gi nng ng dy, thng l i hp vi b ca nng, chng c cm tng nh mu trong hai bn chn mnh ng c. Chng khng
mun ri nng, cng khng mun tr li phng lm vic ca Susan, ngi , k cch tng ch v ch nhng ting g ca nh nhng, rt r ca Susan. Chng khng
hiu ti sao Susan khng nghi ng g c, ti sao nng nhn chng m khng pht hin tnh cm ca chng thay i bit bao nhiu, ti sao nng khng l
chng dng nhiu nc hoa sau nhng ln co ru. D nhin l chng cha h phn bi nng, nhng chung thy khng ch gii hn trong phm vi tnh dc. Chng
ci vi Kainene, k Kainene nghe v bc Elizabeth, nhn Kainene ht thuc, chc chn nhng hnh ng c th xem l phn bi; chng cm thy th. Nhp tim
ca chng p nhanh hn mi ln Kainene hn t gi chng l mt s phn bi. V th vo ci ngy Kainene khng hn t gi chng theo l thng, m dn cht
mi nng vo mi chng, h m, chng rt ngc nhin. Chng chng dm cho php mnh hy vng nhiu n th. C th l l do ti sao chng khng th
cng cng ln c: s pha trn gia kinh ngc v thm mun y bt lc. H ci qun o, hi h. Thn th trn trung ca chng quyn cht ly ngi nng,
nhng chng li nho xu. Chng ln s mm xng n v xng hng ca nng, ton tm ton lc, c gng tp trung t tng c th lm tnh vi nng, c
gng dng lng khao kht trn p ni lo lng. Nhng vn khng th cng cng ln. Chng c th cm nhn mt sc nng mm nhn ang eo tong teng gia
hai chn chng.
Nng ngi trn ging, t thuc.
"Anh rt tic", chng ni, v khi nng nhn vai khng tr li, chng c g mnh khng xin li. C ci g ht sc tht vng trong cn phng sang trng
nhng by bin qu nhiu bn gh ny, lc chng ko qun ln, ng l ngay t u chng khng nn ci n ra, trong lc nng ang gi mc o ngc. Chng c
g nng ni mt vi cu bng qu g .
"Ngy mai mnh vn gp nhau ch?" Chng hi.
Nng th khi ra bng mi v ch khi bin mt trong khng trung ri hi, "Chuyn ny c v th bo qu phi khng?"
"Ngy mai mnh c gp nhau khng?" Chng hi li ln na.
"Em s i Port Harcourt vi b gp my ngi trong ngnh du ha", nng ni. "Nhng em s tr li vo chiu th T. Mnh c th n tra vi nhau".
"c, hm y mnh s gp nhau". Richard ni, v cho n khi nng gp chng phng khch ca khch sn, sut my ngy lin chng lo lng v cng l
nng s khng n na. Hai ngi n tra v ngm ngi ta bi pha di lu.
Nng c v hi phn khch, ht thuc lin tc, v ni nhiu hn. Nng k chng nghe v nhng ngi nng gp t khi nng bt u lm vic cho b, l h
chng khc nhau cht no c. "Nhng ngi Nigeria thng lu ng l mt m v vn ha, khng c bt c ci g, n thc n h khng thch vi mt gi ct c
nh hng ca ngi Lebanese; nhng cuc tr chuyn x giao ca h ch quanh i qun li mt ti: Ci xe mi mua chy c tt khng?" C mt ln nng ci
to. Mt ln nng nm tay chng. Nhng nng khng mi chng ln phng ring, v chng t hi khng bit nng hai ngi c thm th gi tm hiu nhau, hay l
nng quyt nh khng quan h vi chng na.
Chng khng th ch ng. Phi rt nhiu ngy sau nng mi hi chng c mun vo bn trong khch sn khng, v chng cm thy mnh nh mt din
vin ng th nhng ch thm mong din vin chnh ng n mnh c din thay, song khi c c hi th mnh li tr nn qu qut bi s vng v ca bn thn,
khng sn sng m nhn nhim v di nh n sn khu nh mnh tng. Nng ch ng vo phng. Khi chng bt u ko o ca nng ln, nng bnh tnh
v nh nhng y chng ra, dng nh nng bit s hi h l cch chng che giu lo lng v s hi. Nng mng o ln gh. Chng s l mnh s li lm nng tht
vng nn khi thy mnh cng cng v nng hi, chng thm cm n v sung sng n ni chng ch va mi vo bn trong nng l cm thy rung ng mnh
lit, n ni khng th t km ch. Hai ngi nm nguyn nh th, chng bn trn nng, v mt lc sau chng ln xung bn cnh. Chng mun ni vi nng l
iu ny cha bao gi xy ra vi chng c. Chuyn chn gi ca chng vi Susan vn lun tha mn, cho d hi nhm chn.
"Anh xin li", chng ni.
Nng chm thuc, nhn chng. "Anh c mun n nh em dng cm ti nay khng? B m em c mi thm vi ngi".
Trong mt vi giy ngn ngi, chng git mnh. Nhng chng ni, "C ch, anh rt mun". Chng hy vng li mi ny l mt du hiu ng mng chng t s
tin trin tnh cm ca hai ngi, trong tm t ca nng. Nhng khi chng n nh b m nng Ikoyi, nng ch gii thiu, "y l Richard Churchill", v ngng li
mt lc, nh mt li thch thc, cha m nng cng nh nhng ngi khch khc mun ngh th no cng c. B nng nhn chng t u n chn ri hi chng
lm ngh g.
"Chu l nh vn", chng tr li.
"Nh vn? Th ra th", ng Trm Ozobia ni.
Richard c g mnh khng t gii thiu l nh vn v v th, chng ni thm, nh "t im" thm cho ci ngh vit vn ca mnh, "Nhng khm ph mi
l Igbo-Ukwu v cng quyn r chu. c bit l nhng tng ng c xa".
"A h", ng Trm Ozobia gt g. "Anh c gia nh bun bn lm n Nigeria khng?"
"Tha khng".
ng Trm Ozobia ci v nhn lng ra ch khc. Sut bui ti hm y, ng khng tr chuyn nhiu vi Richard. C b v ng cng th. B theo chng i loanh
quanh, phong cch ca b tht sang trng, uy nghi, v p ca b, khi nhn gn cng lm ngi ta thn phc hn. Olanna th khc hn. Nng c v hi d dt khi
Kainene gii thiu hai ngi vi nhau, nhng sau mt lc tr chuyn, nng tr nn thn mt hn, v chng thm hi khng bit nh la chp chn trong mt nng
c phi l s thng hi hay khng, khng bit nng c nhn ra l chng st sng c gng ni chuyn cho ng nhng tht-ra-li khng bit nh th no l ng.
S thn mt ca nng lm chng hnh din.
Chng c cm tng b ai tc ot mt ci g ng gi khi nng ngi cch chng kh xa trong ba n. Mn x lch va mi c dn ra v nng va bt u
tho lun chnh tr vi mt ngi khch khc. Richard bit mi ngi ang ni v vic x Nigeria cn phi tr thnh mt nc cng ha v phi chm dt vic tuyn
b N hong Elizabeth l lnh o ca quc gia, nhng chng khng tp trung ch n cu chuyn cho ti khi nng quay v pha chng v hi, "Anh c ng
khng, Richard?", lm nh kin ca chng quan trng lm vy.
Chng ng hng. ", ng nhin ri", chng ni, mc d chng khng bit chc l mnh ng chuyn g. Chng thm cm n l nng c ko chng
vo cu chuyn v chng b quyn r bi v duyn dng ca nng c ci g va lch lm va ngy th; cht l tng khng b nhng chuyn tm thng ca
i sng bp nght. Da nng sng bng. Hai g m nng hin r nt khi nng ci. Nhng nng khng c ci v bun y b n v quyn r ca Kainene, iu ny
lm chng va vui thch va ngn ng. Kainene ngi cnh chng sut ba n, khng my khi ln ting, ngoi tr mt ln nng hi xng ging bo ngi bi i cho
nng ci ly bn, mt ln khc nghing ngi qua chng hi nh, "Ci mn xt ny n bun nn qu, phi khng?" Phn nhiu nng ch ph phn, xt nt, quan st,
ung ru v ht thuc. Chng mun bit Kainene ang ngh g, mun n chng thy nhc nhi. Mi khi chng khao kht c lm tnh vi nng, chng cng
cm thy nhc nhi trong c th nh th v chng m c c trong nng, c n vo tht su bng tt c sc lc m chng c th, c tm mt ci g m
chng bit mnh khng bao gi gp. Cng ging nh ung mt ly nc nhng khng bao gi ht kht v lun lun cun cun mt ni lo s l cn kht s khng bao
gi c tha mn.
Richard lo ngi cho Susan. Nhng khi nhn ci cm cng ngh v i mt mu xanh y, chng lun t bo mnh tht ti v la di c, trn bit trong phng
lm vic cho n khi c ng say, ni di c l mnh th vin, vin bo tng hay cu lc b golf. C ng c i i ng hong, t t hn. gn Susan, chng
lun cm thy mt s yn n chc chn. C s an ton trong nhng li th thm ca c cng nh trong cn phng lm vic y nhng bc phc ha ca
Shakespeare bng bt ch treo trn tng. Kainene th khc. Mi ln ri Kainene, chng lun cm thy chong ngp hnh phc v ng thi cng chng mt v ni
bt an. Chng mun hi nng nhng iu h cha bao gi tho lun vi nhau - quan h gia hai ngi, tng lai, Susan - nhng nhng ni bt an ny lm chng
cm nn mi ln gp nhau; chng s khng bit nng s tr li nh th no.
Chng gt ht nhng toan tnh qua mt bn cho n mt bui sng, chng thc gic v nh li k nim hi Wentnor, khi chng ang chi ngoi sn v nghe
Molly gi, "Richard! n ti!"; thay v tr li, "Em v y!", v chy v hng ca ch y th Richard li ci ngi lun qua mt bi cy, lm try xc u gi. "Richard!
Richard!", ging Molly nghe cng lc cng ht hong, nhng Richard vn lm thinh, thu ngi li. "Richard! Em u ri, Dicky 4 ". C mt con th dng li v nhn
Richard, ri n vi con th nhn nhau; trong khong thi gian ngn ngi y ch c n v con th bit, n ang u. Ri con th nhy ra v Molly khom ngi ng
vo bi rm v thy n. Ch pht cho n mt ci ri bt n phi trong phng n ht ngy. Ch ni l ch bc lm v ch s ni cho ng b Churchill bit. Nhng
nhng khonh khc ngn ngi y rt ng gi, nhng khonh khc hon ton t do, bung th, khi n c cm gic ch c n, ch mt mnh n thi, kim sot v lm
ch th gii tui th ca mnh. Nh li k nim ny, Richard quyt nh on tuyt vi Susan. Mi quan h ca chng vi Kainene chc s chng lu di, nhng
nhng lc bn nng, bit l mnh khng b nhn chm bi nhng li di tr v gi to, s lm cho s ngn ngi ny c gi tr hn.
Quyt nh ny lm chng phn chn. Tuy vy chng vn tr hon chuyn on tuyt vi Susan thm mt tun na, cho n khi h tr v sau mt bui tic m
c ung rt nhiu ru.
"C mun ung mt ly trc khi i ng khng cng?", c hi.
"Susan, anh rt qu em", chng ni vi vng. "Nhng anh thy chuyn ny khng my tt p - chuyn ca chng ta y".
"Anh ni th c ngha g?" Susan hi, mc d ging c c v km ch v nt mt y v n trnh ca c cho thy c hiu chng sp ni g.
Chng an lun my ngn tay ca mnh qua tc.
"Ai th?" Susan hi.
"Khng phi v ngi n b no khc. Ch v nhu cu ca chng ta qu khc bit nhau". Chng hy vng ging mnh khng c v di tr, nhng ng l
nhng iu h mong mun rt khc nhau, cch h nh gi mi chuyn khc nhau. ng l ra chng khng nn v sng chung vi c.
"C ta khng phi l Clovis Bancroft ch?" Hai vnh tai c ry ln. Chng lun c mu mi khi c ung ru. Nhng ch by gi chng mi thy chng k
cc, hai ci vnh tai gin d th ra bn ngoi khun mt nht nht ca c.
"Khng, chc chn khng phi l c ta".
Susan t rt cho mnh mt ly na v ngi trn tay gh sofa. Hai ngi cng yn lng mt lc kh lu. "Em m tng anh t giy pht u tin em gp anh,
cho d em khng ngh l em s c th lm nh th tht . Em ngh l sao m anh p v du dng n th v em nguyn s khng bao gi anh lt ra khi
tm tay em". C ci v chng thy nhng np nhn rt nh xung quanh mt c.
"Susan...", chng nh ni nhng ngng li v khng c g ni vi nhau na c. Chng khng bit l c c ngh nh th v chng. Chng cht nhn ra l
h rt t khi ni chuyn vi nhau, tnh cm hai ngi dnh cho nhau ging nh mt dng chy khng t nhin v khng c s vun p ca c hai, hay t nht cng t
pha chng. Ci quan h tnh cm ch l mt chuyn tnh c n vi chng.
"Mi quan h ny n vi anh qu hp tp, vi vng phi khng?" Susan ni. C n ng cnh chng. C ly li bnh tnh, cm c khng cn run ry na.
"Anh khng c c hi thm him, tm hiu, tht tnh l nh th hiu bit t nc ny nhiu hn nh anh mong mun. Anh dn v chung, ri em bt anh
phi i vi em n nhng ba tic chn ngy, gp ton nhng ngi khng ai qu trng chuyn vit lch hay l m thut ca chu Phi. Chc l nhng iu ny lm
anh rt kh chu. Em thnh tht xin li. Richard, em hiu. D nhin, anh phi thng ngon t nc ny. Em c th gip g khng? Em c bn b Enugu v
Kaduna".
Richard g ly ru ra khi tay c, t xung v m c vo lng. Chng cm thy thong cht nh tic mi to ca du gi u trn tc c. "Khng, anh s
khng sao u", chng ni.
C cha tin l mi chuyn kt thc, r rng c ngh chng s quay tr li vi c nhng chng cng khng ni g thm thuyt phc c nn ngh khc i.
Khi ngi gip vic vi ci tp d trng m ca cho chng ra v, chng thy nh lng lng.
"Tm bit, tha ng", anh ta ni.
"Vnh bit, Okon". Richard t hi khng bit anh chng Okon hay soi mi tc mch c p tai vo ca lng nghe mi ln Susan p ly. C ln chng nh anh ta
dy cho nhng cu n gin bng ting Efik, nhng Susan ngn li sau khi c ta bt gp c hai ngi trong phng hc, Okon nhp nhm c v lo lng lc Richard
ang tp pht m. Okon nhn Susan mt cch hm n, nh l c gii phng anh ta thot khi tay mt anh chng da trng kh in r, ri sau Susan rt n ha
khi gii thch l c hiu Richard khng bit cch sng y. C nhng ranh gii ngi ta khng th vt qua. Li ni lm chng nh n b bc Elizabeth, n
nhng quan im c bo tr v cng c bng phm hnh ca ngi Anh, t nung chiu bn thn, khng bao gi hi hn v ci u vit ca chnh h. Rt c
th nu chng tng k cho Susan bit v Kainene, chc l c ta cng dng ci ging bo chng l chng cn phi th nghim vi n b da en.
Richard nhn thy Okon vy tay lc chng li xe i. Chng thy thm c ht, mc d chng khng phi l ngi hay ht. Tt c nhng ngi nh trn ng
Glover cng ging nh nh ca Susan, rng ln, sang trng nm gia vng m ca my cy da cnh v my bi c m mng ng.
Bui chiu hm sau, Richard trong "trang phc ca Adam" ngi trn ging, nhn xung thn hnh Kainene. Chng li tht bi trong vic lm cho nng tha
mn. "Anh xin li. Anh ngh l anh b kch thch qu ", chng ni.
"Em c th ht thuc khng?", nng hi. Tm tri ging mm nh la vin quanh nhng ng cong mnh mai ca nng. Chng chm thuc cho nng. Nng
ngi dy pha di tm ga tri ging, ci nh hoa mu nu m ca nng sn cng trong hi lnh ca cn phng, nng quay mt qua hng khc, th khi. "Mnh
c ch xem", nng ni. "V c nhiu cch khc na".
Richard bng thy bc dc, cu knh vi chnh mnh v chng ch l mt k bt lc v dng, v vi c nng bi v n ci na nh ma mai cng cu ni c
nhiu cch khc, lm nh chng l g bt lc mn tnh, khng th no lm tnh c, nu ch dng nhng cch truyn thng. Chng bit mnh c th lm c.
Chng bit l mnh c th lm nng tha mn. Ch cn thi gian. Chng cng ngh n vic dng tho dc, nhng loi cy c b dng ca n ng Phi chu
m chng nh tng c u .
"Nsukka ch l mt mnh t nh gia rng, ni r nht ngi ta c th mua xy trng i hc", Kainene ni. Nng c th chuyn hng qua nhng
chuyn i sng thng ngy rt d dng n git mnh. "Ch y rt thun tin cho anh vit lch, phi khng?"
"ng th", chng ni.
"C th anh s thch ni v mun lu hn".
"Rt c th". Richard chui vo trong tm chn mng. "Nhng anh rt mng l em s Port Harcourt v anh s khng phi i mi n Lagos gp em".
Kainene khng ni g, ht hi vo v nh khi ra u n, trong mt giy pht khng hong, chng t hi khng bit c phi nng sp bo chuyn ca hai ngi
n y l chm dt v Port Harcourt, nng s tm cho mnh mt ngi n ng khc c th lm chuyn y.
"Nh ca em s l ch rt thch hp cho chng ta gp nhau vo cui tun", cui cng nng cng ni. "Nh to kinh khng. B cho em lm ca hi mn t nm
ngoi, em ngh, d d mt ngi n ng ng vi s thch ca ng ci a con gi xu x. Chng khc g dn Ty phng nu anh chu , bi v ngi Phi
chu khng c tc l dng ca hi mn, ngi ta ra gi ca c du". Nng dp iu thuc cha ht ht. "Olanna ni n khng mun ly cn nh, khng phi l
th n cn. dnh cn nh cho a con gi xu".
"ng ni th, Kainene".
"ng ni th Kainene", nng nhi chng. Nng nhm dy v chng mun ko nng li. Nhng chng chng lm th; chng khng dm tin tng vo chnh
c th ca chng v chng khng dm lm cho nng tht vng thm ln na. i khi chng ngh l mnh khng bit g v nng, cng nh chng khng bao gi c
th vi ti nng. V mc d th, nhng ln khc, khi nm bn cnh nng, chng li c mt cm gic tht ton vn, chc chn l khng cn bt c mt ci g khc
na.
"M ny, em nh Olanna gii thiu anh vi anh chng ging vin, ngi tnh cch mng ca n", Kainene ni. Nng b mi tc gi ca mnh ra, vi mi tc
tht rt ngn tt thnh tng hng tht nh, nng c v tr hn v nh nhn hn. "Lc trc n quen mt anh chng hong t ngi Hausa rt d thng nhng
khng c c tnh c sc, anh chng ny khng c nhng quan nim bt thng v o nh in r ging nh n. Anh chng ngi yu th hai, Odenigbo ny, t
tng tng mnh l mt ngi chin u cho t do. Anh ta l mt nh ton hc nhng li dng tt c th gi vit bi ng bo v ch ngha x hi ca Phi chu
theo ci kiu hiu bit chp v l ch ca mnh. Olanna m lm. H khng bit ch ngha x hi ch l mt tr ci ln n mc no". Nng i b tc gi tr li v
bt u chi tc. Mi tc hi gn sng, r ngay chnh gia, di n chm cm. Richard rt thch ng nt thanh mnh ca thn hnh nng, v ci dng thon th ca
cnh tay nng lc gi ln.
"Ch ngha x hi c th s rt thnh cng Nigeria nu p dng ng n, anh ngh th", chng ni. " l s cng bng kinh t, ng khng?"
Kainene kht mi. "Ch ngha x hi khng bao gi c th p dng cho ngi Igbo". Nng ngng chi tc, cy lc ang gi ln. "Ogbenyealu l mt ci tn rt
ph bin cho phi n. Anh c bit n c ngha g khng? ng ly g ngho lm chng. t ci tn y cho mt a tr s sinh l chng c hng hn nht ca ch
ngha t bn".
Richard ci ph ln, chng cn bun ci hn khi nng khng ci; nng ch tip tc chi tc. Chng ngh n ln ti chng s cng ci vi nng, ri ln ti
na. Chng bt gp mnh thng xuyn ngh n tng lai ngay c khi hin ti vn cn cha kt thc.
Chng ng dy v hi thn khi nng lic nhn chng la th. C th nh nhn khng biu l tnh cm ca nng ch che giu mt s bt mn. Chng vi vng
ko qun ln v ci cc o.
"Anh ct t quan h vi Susan", chng but ming. "Anh ang khch sn Princewill Ikeja. Anh s thu dn ht t trang ca anh nh c y trc khi
anh i Nsukka".
Kainene nhn chng khng chp mt; chng nhn thy v ngc nhin trn mt nng v cn c thm mt v g m chng khng bit chc. C phi l s bi
ri? Hay kh hiu?
"Ngay t u, mi quan h ny khng my thch hp, tht ", chng ni. Chng khng mun nng ngh l chng lm vic ny ch v nng, cng khng mun
nng hi chng v mi quan h ny. Cha ng lc.
"Anh cn c mt ngi gip vic", nng ni.
"Ci g?"
"Mt ngi gip vic Nsukka. Anh cn c mt ngi git qun o v dn dp trong nh".
Chng thong bi ri bi li ni chuyn "nhy cc" ca nng. "Mt ngi gip vic? Anh c th t lo vic ny, anh mt mnh bao nhiu nm".
"Em s nh Olanna tm gip", Kainene ni. Nng rt mt iu trong hp thuc nhng khng bt la. Nng t n xung bn cnh bn, bc n v m chng,
hai cnh tay nng qun quanh chng tht cht; chng run ry. Chng ngc nhin thy mnh khng m li nng. Nng cha bao gi m chng cht nh vy khi hai
ngi nm trn ging. Nng cng c v nh khng bit m lm g, bi v nng bc lui rt nhanh v chm thuc. Chng thng ngh v ci m , v mi ln
ngh n, chng c cm gic nh bc tng ngn cch bt u rn v.
Mt tun sau, Richard i Nsukka. Chng li xe vi tc trung bnh, mt ln tp vo trong l nhn s Kainene v bng tay cho chng. Sau khi qua khi
con sng Niger, chng quyt nh dng Igbo-Ukwu. Cui cng chng cng n vng t ca ngi Igbo; chng mun xem bnh ng hn bt c iu g. Mt
vi cn nh xy ri rc trong lng, chng lm hng bc tranh qu gi vi nhng cn chi lm bng bn kh chim s ng hai bn con ng t. My con
ng mn tht hp, v th chng phi dng xe tht xa ri i theo mt ngi tr tui mc qun soc bng vi ka ki; anh chng ny c v quen vi vic hng dn
khch tham quan. Tn anh ta l Emeka Anozie v l mt trong nhng nhn vin kho c. Anh ch cho Richard xem nhng ci rnh hnh ch nht a im khai
qut, my ci xng v a c dng c cho t ri ra khi nhng chic bnh ng.
"ng c mun ni chuyn vi trng lo ca chng ti khng? Ti s phin dch cho ng", Emeka ngh.
"Cm n anh". Richard hi bt ng trc s thn mt ca nhng ngi lng ging i theo, "Cho ng, nno", h ni nh th h khng bc mnh v chuyn
chng l khch khng mi.
Lo Anozie qun mt ming vi trng cu bn quanh ngi ri ct li ng sau c. ng dn chng vo obi, khu vc chnh trong nh dnh ring cho ng, ch
ny thiu nh sng, c mi m mc. Mc d Richard c v bit qu trnh ngi ta khm ph my b bnh c nh th no, nhng chng vn hi. Lo Anozie ly
mt ci ng trng a ln mi ngi trc khi bt u k chuyn. Khong chng hai chc nm trc, anh ca ng o ging ng phi mt ming kim loi, ha ra l
mt qu bu bng ng. Sau ng ta o thm c mt t na, ra sch s ri gi hng xm n xem. Trng chng rt p v c v quen thuc, nhng khng
ai bit c ngi no lm nhng vt ging nh vy. Khng lu sau, ting n n tai ng qun trng Enugu. ng ta cho ngi mang cc vt ny n y ban
Nghin cu C vt Lagos. Sut mt thi gian di, khng ai nhc n hay hi han g v nhng ng ny. Anh ca lo lm xong ci ging th tip tc cuc sng
nh bnh thng. Th ri cch y vi nm, c mt ngi da trng t Ibadan n khai qut. H tho lun rt lu trc khi cng vic bt u, bi v c mt chung d
v mt vch tng ca lng phi b ri i, nhng cng vic tin hnh kh m p. C mt cn bo ct v ngi ta s n s km theo ma to; v th h dng tm
nha to ph ln trn che cc ng rnh. H tm thy nhiu rt p nh qu bu g, v trai x c, n trang, nhng c hnh con rn v l bnh.
"C phi ngi ta o thy hm m khng ?" Richard hi.
"Phi".
"ng c ngh hm m ny l ca vua khng?"
Lo nhn Richard mt lc, nh mt au n ri ni lu bu hi lu, trng y v nui tic. Emeka ci ph ln trc khi dch. "Lo ni l lo tng anh l mt
trong my ngi da trng c hiu bit cht nh. Lo ni l ngi Igbo vn khng bit vua l g. Chng ti c thy t v trng lo. Ci hm m y c th l ni chn
mt thy t. Nhng thy t khng phi chu ci kh ca con ngi nh vua. Ti v ngi da trng em n cho chng ti my ch ng ton quyn, lm cho my
thng ngu t gi mnh l vua nh ngy hm nay".
Richard xin li. Chng bit ngi Igbo ni ting l mt b lc theo ch dn ch c ngn nm; nhng cng c mt bi trong s vi bi tham lun v nhng c
vt ca ngi Igbo-Ukwu mi va khm ph cho rng ngi dn Igbo-Ukwu mt thi c vua nhng sau t b ch ny. Ngi Igbo, ni tm li, l nhng
ngi sn sng t b c thn linh nu cc v thn ny khng cn linh nghim na. Richard, ngi tn ngn mt lc, tng tng n cuc i ca nhng ngi c
th sng to ra ci p tinh diu v tuyt ho nh th t thi Alfred the Great 5 . Chng mun vit v iu ny, da trn iu ny m sng to, nhng chng khng
bit chc n l ci g. C th l mt tiu thuyt da vo ti ny, trong nhn vt chnh l mt nh kho c hc o nhng c vt bng ng c ri ha thn tr
v sng trong nn m thut c i y?
Chng cm n lo Anozie v ng dy ra v. Lo ni iu g v Emeka ni, "Lo hi l anh khng chp nh lo sao? Tt c nhng ngi da trng n
y u chp nh".
Richard lc u. "Khng, tic qu. Ti khng mang my nh theo".
Emeka ci r. "Lo hi anh l loi ngi da trng g? Ti sao anh n y v anh lm ngh g?"
Lc li xe v hng Nsukka, Richard cng t hi chng ang lm g, v cng lo lng hn vi cu hi, mnh s vit ci g.
Cn nh ca trng i hc trn ng Imoke c dnh ring cho cc nh nghin cu v ngh s; n rt n s, gn nh l ni ca ngi tu kh hnh;
chng nhn hai ci gh bnh trong phng khch, chic ging n, my ci t trng khng trong nh bp, cm thy quen thuc nh ang nh. Cn nh y v yn
tnh cn thit v thch hp. Tuy th, khi chng n thm Olanna v Odenigbo, nng ni, "Ti ngh chc anh mun dn cn phng cho n c v tm tt hn mt
cht", v th chng ni, "Vng", mc d chng thch ci v tm thng ca b bn gh trong phng. Chng ng bi n ci ca Olanna nh l mt phn thng,
bi v s quan tm ca nng lm chng sung sng, hnh din. Nng c nht quyt l chng nn thu ngi lm vn ca h, Jomo, mi tun n hai ngy
trng mt t hoa trong sn. Nng gii thiu chng vi bn b ca h; nng ch dn ch ba cho chng; v nng thng bo tm c cho chng mt ngi gip
vic ph hp nht.
Richard hnh dung ngi gip vic ny l mt ch b nhanh nhn nh Ugwu, nhng Harrison li l mt ngi ng tui gy cm, lng cng, mc mt chic s
mi qu kh di qua u gi. ng ta c mp u ci cho rt nhiu ln mi khi bt u bt c mt cu chuyn no. ng ni vi Richard bng v t ho khng giu
gim l trc ng tng lm vic cho mt v gim mc ngi Ireland, Cha Bernard, v gio s i hc ngi M, tn Land. "Ti lm mn salad c ci rt
ngon", ngay ngy u tin, ng khoe. V dn dn Richard khm ph l ng ta hnh din khng nhng ch vi mn salad c ci m cn vi rt nhiu mn khc c
c ci . ng ta phi mua c ci hng bn rau ci c bit v ngi Phi chu khng n loi rau ny. Ba ti u tin Harrison nu l mn c rt th v, khai v
bng mn salad c ci . Ti hm sau, mt mn c ci hm mu cht xut hin bn cnh cm ca Richard. "Ti dng cch hm khoai ty ca ngi M nu
mn ny", Harrison ni khi ng ta nhn Richard dng ba ti. Ngy hm sau l mn salad c ci , hm sau na c ci hm, lc ny c mu hi hng, km vi
tht g.
"Lm n ng nu mn ny na, Harrison", Richard xua tay ni. "ng nu c ci na".
Harrison c v tht vng nhng nt mt ng li ti ngay. "Nhng tha ng, ti nu thc n ca nc ng; tt c nhng mn ng n ging nh thc n ng
hay n ngy cn nh. Ti khng nu thc n ca ngi Nigeria, ti ch nu theo kiu ca ngi ngoi quc".
"Thc n ca ngi Nigeria cng ngon, Harrison", Richard ni. c g Harrison bit l chng ght cay ght ng thc n thi th u ca mnh, mn c hi y
xng n c v hi ng ng, mn cho c n ni n ng vng trn b mt, dy nh mt lp nha khng cho nc ngm xung thy pht ngn, mn tht b
ninh nh ngp trong nc xt sn st mu nu.
"Vng, tha ng". Harrison c v bun v tht vng.
"M ny Harrison, ng c bit loi tho dc no dnh cho n ng khng?" Richard hi, hy vng ging mnh c v bnh thng.
"ng ni g ?"
"Cy c dng lm thuc". Richard din t h ha bng tay.
"Rau c, phi khng ng? , ti lm mn salad ca x ng rt ngon, tha ng. Ngy trc ti lm cho Gio s Land rt nhiu loi salad khc nhau, rt khc
nhau".
"Ti bit nhng ti mun ni n loi rau hay c c dng lm thuc tr bnh".
"Bnh? ng nn n khm Trung tm Y t".
"Ti quan tm n tho dc ca ngi Phi chu, Harrison".
"Nhng tha ng, my th khng tt u, my th l ca my g bc s t ma yu qu".
"D nhin". Richard chu thua. ng l chng phi bit, Harrison vi lng sng bi qu bt c ci g thuc v ngoi quc khng phi l ngi c th tr li cu
hi ca chng. Chng s phi hi Jomo thi.
Richard ch cho ti khi Jomo n v ng bn ca s nhn ng ta ti my bi loa kn mi trng. Jomo t bnh ti sang mt bn ri bt u nht nhng qu
tn d 6 hnh bu dc, mu vng nht rng xung sn t m trc. Richard thng ngi thy mi ngt ngu gt ca tri chn ang ra mc, mt mi m chng bit
n lun gn lin vi cuc sng Nsukka. Jomo gi mt ci ti dt bng c ng y qu tn d khi chng tin n gn ng ta.
", cho ng, ng Richard, tha ng", ng ta ni mt cch rt trang trng. "Ti s a my tri cy ny cho Harrison, nu ng mun. Ti khng ly u". ng ta
ni bng ting Anh bi. Jomo t ci ti xung ri cm bnh ti ln.
"Khng sao, Jomo. Ti khng mun ly tri no c", Richard ni. "ng c bit loi tho dc no dnh ring cho n ng khng? n ng c... vn vi n
b y?"
"C, tha ng". Jomo tip tc ti nc ging nh y l mt cu hi m ng ta nghe hng ngy.
"ng bit loi tho dc ?"

"Vng, tha ng".
Richard lng nh m c. "Ti mun nhn thy chng, Jomo".
"Thng em ti c vn bi v ngi v th nht ca n khng th c thai v ngi v th hai cng khng. C mt loi l m thy dibia a cho n bt n
nhai. By gi n lm cho c hai b v c thai".
"! Th th hay qu. ng c th ly cho ti loi tho dc ny khng, Jomo?"
Jomo ngng ti nc v nhn chng, ci mt thng thi nhiu np nhn ca ng ta y v thng hi. "Loi tho dc ny ngi da trng khng dng c,
tha ng".
", khng, ti ch mun vit v n thi".
Jomo lc u. "ng phi n gp dibia v ng phi nhai n trc mt ng ta. Khng th vit v n c". Jomo xy lng li trc ci nhn ca chng, a mt
bi ht chng ra nhc iu g c.
"Ti hiu ri", Richard va ni va i vo trong nh. Chng c khng l v tht vng ca mnh. Chng i thng v t nhc mnh rng, du sao, chng cng l
ng ch.
Harrison ng ngoi ca trc, gi v nh bng ca knh. "Hnh nh c ci g Jomo lm khng tt h ng?" ng ta hi, v khp khi hy vng.
"Ti ch hi Jomo mt vi chuyn thi".
Harrison c v tht vng. R rng ngay t u ng ta v Jomo khng hp nhau, ng u bp v g lm vn, ngi ny ngh l mnh gii hn ngi kia. C
ln Richard nghe thy Harrison bo Jomo ng ti cy bn ngoi phng lm vic bi v "ting nc chy lm ng ch khng vit c". Harrison cng mun
Richard nghe c iu ny v ng ta ni rt to, ng ngay bn ngoi ca s phng lm vic. Ci cch nnh b, chm cht ca Harrison lm Richard thy tc ci,
cng ging nh thi knh cn ca Harrison trc chuyn vit lch ca chng. ng ta lau chi my nh ch ca chng mi ngy cho d n chng bao gi ng
bi c. ng ta cng t ra rt min cng khi phi b i nhng t bn tho chng vt trong thng rc. "ng khng dng my ci ny na sao? ng c chc th
khng?" Harrison hi, gi ln my t giy chng v nhu, v Richard phi ni, ng l chng mun nm n i tht. i khi chng t hi khng bit Harrison s ni
g nu ng ta bit chnh chng cng khng bit chc l chng vit v ci g, rng chng vit mt bn nhp v mt nh kho c ri nm n i, vit v mt
chuyn tnh ca mt anh chng ngi Anh vi mt ngi n b Phi chu v cng nm n i, v mi ch va bt u vit v mt thnh ph nh Nigeria. Phn ln
cht liu cho nhng c gng mi nht ca chng ly t nhng bui ti chng n chi nh Odenigbo, Olanna, gp g bn b ca hai ngi. H tip n chng mt
cch kh bnh thng, khng qu nng nhit, v c th v th m chng cm thy t nhin, im lng ngi trn gh sofa trong phng khch, ch lng nghe.
Khi Olanna mi gii thiu chng vi Odenigbo, "y l bn ca Kainene m em ni vi anh, Richard Churchill", Odenigbo thn mt bt tay chng v ni, "Ti
khng tr thnh v th tng u tin ca vua ch cai tr s sp ca quc Anh".
Phi mt lc sau Richard mi hiu trc khi chng bt ci v Odenigbo nhi ging Winston Churchill d i l d. Sau chng ngm nhn Odenigbo khua t
Daily Times ri ht to, "By gi l lc m chng ta phi bt u xa b tnh cht thc dn trong nn gio dc ca chng ta! Khng th ch n ngy mai; ngay by
gi! Dy cho h bit lch s ca chng ta!", v chng ngh y l mt ngi tin chc rng s lp d l mt phm cht c nhn khng my hp dn, nhng li c
ch nhiu nht trong mt gian phng y nhng ngi rt quyn r. Chng cng lng l ngm Olanna, c mi ln nhn nng l chng li c cm gic mi l, nng
p hn tng giy tng pht trc . Chng c mt cm gic khng my vui khi nhn thy tay ca Odenigbo t ln vai nng v sau tng tng hai ngi
ang trn ging vi nhau. Chng v Olanna t trao i vi nhau, ngoi tr nhng cu chuyn chung chung, nhng mt ngy trc khi chng i Port Harcourt,
Olanna ni, "Richard, cho ti gi li cho Kainene nh".
"Vng", chng ni, l ln u tin nng nhc n Kainene.
Kainene n chng ga bng ci xe Peugeot 404 ca nng ri li t trung tm Port Harcourt ra hng bin v ngi nh ba tng c c ch v vi hng hin
vin bi nhng cnh hoa giy c mu tm rt nht. Richard ngi thy mi mn ca bin trong khng kh lc Kainene a chng i qua nhng phng rt rng vi
nhng b bn gh khc kiu nhau nhng kt hp rt tinh t hi ha, nhng tc phm iu khc bng g, nhng bc tranh phong cnh thanh bnh, nhng bc tng
trn trnh. Sn nh bng long c mi g thm.
"Em thng c g mnh gn bin hn cht na, chng ta c th thy cnh p hn. Nhng em thay i ht nhng th b dng trang hong v n
khng c v ca m trc ph mi pht, em lm th c ng khng?" Kainene hi.
Richard bt ci. Khng ch v nng ang ch giu Susan - trc chng c k cho nng nghe nhn xt ca Susan v ng Trm Ozobia - m v nng dng
ch chng ta. Chng ta c ngha l c hai ngi; nng bao gm c chng. Khi nng gii thiu chng vi ngi gip vic ca nng, ba nam nhn vin mc b
ng phc ka ki khng my va vn vi thn hnh ca h, nng ni vi n ci kh khan c hu, "Mi ngi s gp Richard rt thng xuyn".
"Xin cho ng", h ng thanh v ng thng, gn nh l nghim cho lc Kainene ch tng ngi ri ni tn ca h: Ikejide, Nnanna, v Sebastian.
"Ikejide l ngi duy nht c c na b no trong u", Kainene ni.
C ba ngi cng mm ci, c v nh h u c nhng ngh ring, nhng d nhin h s chng bao gi bc l.
"By gi em dn anh i xem mt vng khun vin". Kainene gi v khom ngi mi ri dn chng i ca sau ra vn cam.
"Olanna nh anh chuyn li cho em", Richard ni v cm tay nng.
"Anh chng ngi tnh cch mng ca n nhn anh vo trong nhm ca anh ta phi khng? Chng mnh nn n mng. Bi v trc y anh ta ch cho php
cc gio s da en n nh anh ta".
"ng th, anh y c ni vi anh. Anh y ni rng Nsukka c rt nhiu ngi ca USAID 7 , Peace Corps 8 , trng i hc Michigan, v anh ta mun to ra
mt din n cc ging vin ngi Nigeria tho lun".
"V tinh thn yu nc nng nhit ca h".
"C l vy. Anh y c mt v khc bit rt th v".
"K cc nhng thu ht". Kainene lp li. Nng ngng mt cht ch ci g bp d di gt xng an. "Anh thch h, phi khng? Olanna v Odenigbo".
Chng mun nhn vo mt nng, mun tm hiu v khm ph xem nng thch nghe cu tr li nh th no. "ng, anh thch hai ngi y", chng ni. Bn tay
nng bung thng trong tay chng v chng lo s nng s rt ra. "H gip anh lm quen vi Nsukka d dng hn", chng ni thm, c gng gii thch v sao chng
thch h. "Anh quen vi li sng mi tht nhanh. D nhin, nh c Harrison na".
", cn Harrison. ng c ci th th no?"
Richard ko nng vo lng, cm thy nh ngi v nng khng c v gin phin. "ng y khe. ng y tt lm, rt tc ci".
Hai ngi ang trong vn cam, di tn l dy, v Richard thy trn ngp mt cm gic k l. Kainene ang ni v mt nhn vin ca nng, nhng chng
thy mnh nh ang tan bin, tr c chng bay bng, chp chn y . Vn cam, s hin din ca cy ci xung quanh chng, ting rui bay vo ve trn u, mu
xanh ngan ngt t b gi li nhng k nim v ngi nh ca cha m chng Wentnor. C mt im khc bit, ni y l min nhit i m t, mt tri lm cho
da cnh tay chng ng v n ong ang si nng li lm cho chng ngh v ngi nh sp x ca mnh Anh, lun c gi lun qua vch ngay c trong ma
h. Chng nhn thy my cy bch dng v vi cy liu ng sau nh, trn cnh ng ch chng rnh my con chut ng, nhng ngn i chp chng trng
ip n y hoa thch tho v dng x mc bt ngt, lc c y c n cu ang gm c. Chng thy c b ln m ang ngi vi chng trn chic ging ng
c mi m thp ca chng, trong khi b c th cho chng nghe.
Thm vo tim ti ngn gi cht ngi
Thi t lng qu xa ngn ngt
Nhng ngn i xanh trong ni nh,
Nc gio ng, trang tri ny tn g?
Ni min t hoang liu
Ti thy cnh ng nng la
Con ng hnh phc ti qua
Khng th no tr li 9 .
Ging ca b lun trm xung cu nhng ngn i xanh trong ni nh, v khi h ri khi phng, ri nhng tun tip theo khi b m xa nh, chng nhn ra ca
s v nhn nhng ngn i xanh m xa.
Richard rt kinh ngc khi nhn thy mc bn rn ca Kainene. Gp nng Lagos, trong nhng ln gp nhau ngn ngi ti khch sn, chng u ng cuc
sng ca nng t n v vn v cng si ng cho d c hay khng c mt chng trong cuc i nng. Chng thy ln cn kh chu l lng khi ngh rng mnh
khng phi l ngi duy nht ng tr trong th gii ca nng, nhng cn thy l lng hn l np sng ca nng c thit lp u vo y, rt hon ho, cho d
nng ch mi v Port Harcourt vi tun. Cng vic ca nng lun c u tin; nng nht nh s lm cho xng ca b ln mnh hn l lc ng qun l. Bui ti
khch - ngi ca cng ty tho lun v tha thun hp ng, ngi ca chnh quyn tr gi hi l, ngi ca xng my bn bc v khi lng cng vic - gh
thm, h u xe dc theo li vo vn qu. Kainene c gng kim sot khng cho h c lu v nng cng khng mun chng gp h v nng ni gp h s
rt chn, nn chng trn lu c sch v h hoy vit cho n khi h ra v. Chng thng c gng khng lo lng l chng s khng lm nng tha mn; chng th
tin vo ci thn xc ca chng c, v chng khm ph ra rng ngh v tht bi s d lm cho chng b tht bi hn.
Ln th ba khi chng n Port Harcourt, c ngi gip vic g ca phng ng v bo, "Thiu t Madu n, tha c", v Kainene hi chng c vui lng i vi
nng xung nh khng.
"Madu l mt ngi bn c v em mun anh gp anh y. Anh y mi tr v sau t hun luyn qun s Pakistan", nng ni.
Richard ngi thy mi nc hoa ca ngi khch t hnh lang, mi ca m v bin thch khoe m. Ci g xi nc hoa ph trng theo li y khin
Richard ngh ngay n mt k mi r c b mt to b mu g trc, mi dy, mi tt. Khi g ng dy bt tay, Richard gn nh mun tht li. G c vc dng khng
l. Richard thng l ngi cao nht trong phng, ngi m ngi ta lun phi ngc ln nhn, nhng g ny cao hn Richard t nht cng trn by phn, vai
rng v thn hnh chc nch, vm v; g ng l khng l.
"Richard, y l Thiu t Madu Madu", Kainene ni.
"Cho anh", Thiu t Madu ni. "Kainene c ni vi ti v anh".
"Xin cho", Richard ni. C v g nh thn mt qu khi nghe ci g Ma-mt ny vi n ci khinh mn trn mi, gi tn Kainene, lm nh g thn thit vi
Kainene lm, lm nh g bit mt iu g m Richard khng bit, lm nh bt c th g g bit v Richard u c Kainene ni thm vo tai, gia nhng
ting ci rc rch k cc xut pht t nhng ln chung ng ca hai ngi. Cn ci tn Madu Madu nghe g m k cc. Richard ngi trn gh sofa v t chi khi
Kainene mi chng ly ru. Chng thy mnh ti mt. Chng c g Kainene gii thiu, Richard ngi yu ca ti.
"Anh v Kainene gp nhau Lagos?" Thiu t Madu hi.
"Vng", Richard ni.
"Ln u tin c y k vi ti l khi ti gi in cho c y t Pakistan, khong thng trc".
Richard khng th ngh ra cu g ni. Chng khng bit Kainene ni chuyn vi g t Pakistan v cng khng th nh l nng c tng nhc n tnh bn
ca nng vi mt tay s quan qun i m tn v h cng l mt ch. "V hai ngi quen bit nhau lu?" Richard hi; ngay lp tc chng t hi, khng bit ging
mnh c v ng vc hay khng.
"Trang tri ca gia nh ti Umunnachi, k bn trang tri ca gia nh Ozobia". Thiu t Madu quay v hng Kainene. "C phi t tin hai nh c h hng vi
nhau khng nh? Ch v h nh em cp t nh ti nn chng ti ui h nh em ra?"
"H nh anh cp t nh em th c", Kainene ci, v Richard ngc nhin nghe ging ci ca nng c v khn i. Chng cng ngc nhin khi thi ca
Madu ht sc thn quen, ci cch g ngi ln vo trong sofa, ng dy lt my a nhc trong my stereo, ni a vi ngi phc v ba ti. Richard c cm gic
lc lng, b b ri. Chng c g Kainene ni trc cho chng bit l Madu s li dng cm ti. Chng c g Kainene cng ung gin vi tonic nh chng thay v
whisky vi nc nh Thiu t Madu. Chng c g g ny ng c c tn cng chng bng mt l cu hi nh l mun ko chng vo cuc tr chuyn, lm nh g
l ch cn chng ch l khch. No l anh c thch Nigeria khng? Ri quyn sch ca anh tin trin n u ri? Hay anh c thch Nsukka khng? Richard thy bc
mnh v nhng cu hi ny v c cch ngi bn n thnh tho ca g.
"Ti c hun luyn Sandhurst", Thiu t Madu ni, "v ti ght nht l thi tit lnh. Cng ght hn v sng no ngi ta cng bt chng ti chy trong tri
lnh khng khip nh th m ch c mc mt ci o mng vi qun cc".
"Ti c th hiu c v sao anh thy lnh", Richard ni.
", ng th. Mi ngi c nhc im ca h. Ti chc l anh s sm nh nh khi y", anh ta ni.
"Ti khng ngh th", Richard ni.
"Ngi Anh va quyt nh kim sot vic di dn t cc nc trong Commonwealth 10 , phi khng? H mun dn ca x no yn x . iu tr tru l, d
nhin chng ti, nhng ngi dn x thuc a, khng th ngn nga ngi Anh xm nhp x ca chng ti.
G nhai cm chm ri v sm soi chai nc mt hi lu, lm nh l chai ru nho g mun tm hiu xem n c lm t nm no.
"Ngay sau khi tr li t Anh quc, ti thuc i i Bn, c a n Congo di s kim sot ca Lin Hip Quc. iu hnh i i ca ti khng my tt
p, tuy vy ti vn thch Congo hn l mt ni kh an ton nh nc Anh. Ch ti v thi tit". Thiu t Madu ngng li mt cht. "i i ca ti b iu hnh
tht lm khm. Chng ti thuc quyn ch huy ca mt i t ngi Anh". Anh ta lic nhn Richard v tip tc nhai.
Richard rt bc; my ngn tay chng nh cng ngc li v chng s l ci na chng ang cm dm trn tut ra khi tay v g n ng cha h b lm nhc
ny s bit cm ngh ca chng.
Chung ca reo ngay khi ba ti va chm dt, lc h ang ngi hng hin di nh trng v thng thc Tn nhc.
"Chc l Udodi, ti bo cu ta n y gp ti", Thiu t Madu ni.
Richard p mnh mt con mui bay vo ve rt bc mnh bn tai. C nh nh ca Kainene l ch cho g ny gp bn b.
Udodi l mt ngi nh th, khng c g c bit ng ch nh ci duyn l liu v ci kiu ngo ngm ca Thiu t Madu. Hn ta c v say ru, khng
khng trong ci cch hn bt tay Richard, lc ln lc xung lia la. "Anh c phi l ngi hp tc thng mi ca Kainene? Anh trong ngnh du ha?", hn hi.
"Ti cha gii thiu, phi khng?" Kainene ni. "Richard, Thiu t udodi Ekechi, bn ca Madu. Udodi, y l Richard Churchill".
"", Thiu t Udodi ni, mt nheo nheo. Hn rt mt t ru whisky vo ly, nc nh c, ni g bng ting Igbo v Kainene tr li r rng, lnh lng bng
ting Anh, "Ti chn ngi yu nh th no khng phi l vic ca anh, Udodi".
Richard c g chng c th m ming chi cho hn mt trn. Nhng chng lm thinh. Chng cm thy mnh yu ui qu, ci yu ui v bnh hon v v tic
nui mt mt. Nhc ngng v chng nghe ting sng vng vng vng t xa.
"Xin li. , ti u c ni l vic ca ti!" Thiu t Udodi ci v li vi ly chai whisky.
"Thi nh", Thiu t Madu ni. "Anh chc nhu t sm trong tri".
"Cuc i ngn ngi lm, ngi anh em!" Thiu t Udodi ni, rt thm mt ly na. Hn ta quay sang Kainene. "I magonu, c em bit khng, ca ti l, n b
m theo m n ng trng th chc chn l ci loi con nh ngho hay l loi c thn hnh m n ng trng n m". Hn ngng li mt cht ri ni tip, nhi ging
Anh, "c ci mng ny la". Hn ci h h. "Ti trng chng n ch thm tht, thc, chc, ngoy m n b con gi v chng bao gi ci cc em u. Ci lm
sao c m ci. Ti n chng bao gi a cc em n mt ch cng cng xng ng. Nhng cc em s tip tc lm nhc chnh mnh ri c gng eo ng ti n
ti n cho vi cc l v r thi. y l mt th n l kiu mi. Ti ni cho c em bit, mt th n l mi. Nhng c em l con gi ca ng Trm, c em lm ci
qui g vi tn ?"
Thiu t Madu ng dy. "Anh xin li v vic ny, Kainene. Bnh thng cu ta khng nh th". Anh ta ko anh bn Thiu t ng ln v ni g tht nhanh
bng ting Igbo.
Thiu t Udodi li ci sng sc. "OK, OK, nhng xin cho ti chai ru whisky, n sp cn ri. ti ly chai whisky".
Kainene khng ni g lc Thiu t Udodi qu chai ru trn bn. Sau khi h i ri, chng nm ly tay nng. Chng cm thy nh mnh chng tn ti trn i, v
th Thiu t Madu chng xin li chng khi xin li Kainene. "Hn gh tm qu. Anh rt tic v hn ni nhng li nh th".
"Anh ta say qu ri. Madu chc rt bt rt". Kainene ni. Nng ch ng h s trn bn v tip, "Em mi va k c mt hp ng cung cp giy ng cho
qun i Kaduna".
"Th th tt qu". Richard ung nt git ru cui cng trong ly v nhn Kainene ang c h s.
"Tay ch huy l ngi Igbo, Madu ni ng ta rt st sng mun k hp ng vi ngi cng x Igbo. Coi nh em gp may. V ng ta ch i c nm phn trm".
"Hi l?"
", chng ta khng c ti, phi khng?"
V nho bng ca nng lm chng bc mnh, cng nh ci cch nng b qua cho Thiu t Madu trong hnh ng ng ch trch ca Thiu t Udodi. Chng
ng dy v bt u i i li li dc theo hng hin. m mui bay vo vo quanh bng n neon.
"Em quen Madu t lu ri phi khng", cui cng chng ln ting. Chng rt ght phi nhc n tn g, bi n th hin s thn tnh m chng chng thy
cht thn mt no c. Tuy th chng vn phi dng tn bi v khng c cch xng h no khc cho chng chn la. Chc chn chng khng gi hn l Thiu t ri,
nghe c v tn vinh hn qu.
Kainene nhn ln. "T hi xa hi xa c. Gia nh anh y v gia nh em rt thn nhau. Em nh c ln, khi nh em n Umunnachi ngh Ging sinh, anh y
cho em mt con ra. Mt mn qu l nht m cng l hay nht em tng c. Olanna ngh vic Madu bt con vt ti nghip y ra khi mi trng t nhin ca n rt l
sai quy, nhng n khng bao gi hp vi Madu c. Em t con ra vo mt ci chu, nhng t lu sau n cht". Nng quay li c ng h s.
"Anh ta lp gia nh cha?"
"Ri. Adaobi ang hc i hc London".
"C phi v th m em gp anh ta thng xuyn?" Cu hi ca chng nh c tht ra sau khi nghn li, c nh l chng cn phi khc n ra vy.
Nng chng tr li. C l nng khng nghe cu hi. R rng l ng h s v ci hp ng mi tinh chon ht suy ngh ca nng. Nng ng ln. "Em cn
phi ghi ch mt vi iu vo bin bn bui hp phng lm vic, lt na em s vo vi anh".
Chng t hi ti sao mnh khng th n gin hi nng l nng c thy s hp dn ca Madu khng? Hai ngi c tnh vi nhau bao gi cha v c cn
quan h vi nhau khng. Chng s. Chng n gn nng, vng tay m gn nng tht cht, mun nghe nhp p ca tim nng. y l ln u tin trong i chng
thy mnh thuc v mt ni no .
1. Quyn Sch: Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht.
Trong li phi l, ng k li cu chuyn ca mt ngi n b vi qu bu g. B ta ngi trn sn mt toa xe la, b kt cng gia nhng ngi ang khc lc, la
li, cu nguyn. B ta yn lng, u tay nh vut ve v ca qu bu g trong lng b cho n khi h bng qua sng Niger, v ri b ta m np qu bu mi Olanna
v nhng ngi khc nhn vo.
Olanna k ng nghe cu chuyn ny v ng ghi li tng chi tit. Nng k ng nghe nhng vt mu trn o ca ngi n b thm vo si vi bin thnh mu
tm sm. Nng t nhng hnh trang tr c khc trn v qu bu ca ngi n b, nhng ng cho ct nhau thnh hnh ch thp, v nng t ci u ca a b
bn trong - my bm tc tt vi bung xung khun mt nu, cp mt trng d, m ra mt cch gh rn, v ci mm nh hnh ch "O" y v kinh hong.
Sau khi vit on ny, ng cp n nhng ngi n b c chy thot khi Hamburg vi thi hi cc con h b chy nh than nht vo trong ti xch, nhng
b m Rwandan b ti nhng mnh vn thn th ca nhng a b b nhy x. Nhng ng cn thn khng so snh. V ba ca quyn sch, tuy vy, ng v bn
Nigeria; theo nt ch "Y" nh chiu di ca con sng Niger v Benue vi mu rc. ng cng dng cng mt mu y khuyn trn bin gii, ch m min
ng nam, Biafra hin din c ba nm.
--------------------------------
1 Ch vit tt ca US Agency for International Development, C quan Pht trin Quc t Hoa K.
2 Bi th Into my heart on air that kills ca A.E. Housman (1859-1936).
3 Tng t nh basebali.
4 Roped pot (nguyn vn): L mt ngh thut c bit v l c bng ng vo th k IX v X. L ng c dy ng c ging nh dy tht ngoi bnh trang tr.
5 Gold (nguyn vn): Vng.
6 Dicky l mt cch gi khc ca tn Richard, c tnh thn mt.
7 i ca vng quc Anh, sinh nm 847 hay 849, mt nm 899. C cng bo v vng quc Anh chng tr s xm lng ca Viking x an Mch.
8 Umbrella tree (nguyn vn): L mt loi cy thuc h magnolia c l to di t ba n nm tc.
1 T chc Thin nguyn M.
2 Khi thnh vng chung (gm vng quc Anh, mt s quc gia c lp v nhng quc gia ph thuc).
Chng bn
Ugwu dn bn tht chm. Hn dn ly trc, ri my ci bt dnh tht hm, ri n dao v cui cng, hn xp my ci a chng ln nhau. Ngay c khi khng ln
nhn vo ca nh bp lc h ang n, hn vn bit ngi no ngi u. a ca ng Ch lun vng vi cm, nh th ng n vi qu nn cm c nhy khi a.
Ly ca Olanna c mi son hnh vng trng khuyt. Okeoma lun lun dng tha, da v dao b gt sang mt bn. Gio s Ezeka mang bia ca ring ng v ci chai
mu nu c v l hng ngoi c t cnh a ca ng. C Adebayo b nhng lt hnh trong bt. V ng Richard khng bao gi nhai xng g.
Trong bp, Ugwu ring a ca Olanna sang mt bn trn mt bn v ht cc mn tha cn li, nhn cm, tht hm, rau v xng tri tut vo thng rc.
C nhng mnh xng c nhai rt nhuyn, trng ging nh dm bo hay mt ca. Xng trong a ca Olanna th khng nh th bi v nng ch nh mt
phn u, gn nh cn nguyn. Ugwu ngi xung, nhn mt mu v lim dim khi mt mt, tng tng ming Olanna cng ngm chung mu xng ny.
Hn thong th mt tng mu xng mt v cng khng cn gi cho ting mt chn cht ng ku to qu. Hn ang nh mt mnh. ng Ch va i n cu
lc b vi Olanna v bn b. Gi l lc ngi nh yn lng nht, hn c th nn n ko di m khng cn l do chnh ng, vi my ci a dng ba tra ang
trong chu ra chn, cn lu mi n gi n ti, v cn bp ang tm mnh trong nh nng rc r. Olanna gi gi ny l gi bi tp; khi nh nng bo hn mang
tp sch vo phng ng m hc. Nng khng h bit gi hc ca hn khng bao gi ko di, rng sau hn ngi cnh ca s, c gng c my cu kh trong
sch ca ng Ch, ri ngng ln ng my con bm bay ln dp dn quanh khm hoa trng trong sn trc.
Hn cm mt quyn bi tp ln trong khi tip tc mt mu xng th hai. Ty xng lnh lm hn thy t t ni u li. Hn c bi th hn chp cn
thn t trn bng xung v nt ch ging nh nt ch ca c Oguike, hn nhm mt li, c to nh tr bi.
Ti khng th qun ti b tc ot
Hnh nh vui ti h tng xem
M ngi Thi So ha vi ti
S dn chng ti n min t ha
C lng tham gia ch cn nm tay
Ch nc tro ra v cy tri mc
Ch hoa tri nhanh mu thm ti hn
Mi iu xung quanh tr nn mi l 1 .
Hn m mt v nhn thong nhanh bi th bit mnh c khng st cu no. Hn hy vng ng Ch khng nh vic bt hn phi tr bi bi v mc d hc
thuc lng hn vn khng bit tr li th no khi ng Ch hi, ngha ca n l g? Hay l, em ngh n tht s mun ni ci g? Ci tranh minh ha trong sch ca c
Oguike, mt n chut vui v theo sau mt ng tc di, khng hiu l c g, cng nhn bc tranh hn cng thy c l y ch l mt li a v ngha. Ngay c c
Oguike hnh nh cng khng hiu ngha. Ugwu dn dn thy thch c gio - v c khng t ra coi hn l mt trng hp c bit ng quan tm, v khng n
vic hn ngi mt mnh trong lp vo gi ra chi. Nhng c c n tng l hn hc rt nhanh; ngy hc u tin c bt hn va thi vn p va thi vit trong khi
ng Ch ch bn ngoi lp hc ngt ngt. "Mt thi gian na, ch nh ny chc chn c th hc vt ro mt lp, em c mt tr thng minh bm sinh", c ni vi
ng Ch sau , lm nh Ugwu khng ng ngay bn cnh hai ngi, v thng minh bm sinh tr thnh mt cu nhn xt m Ugwu thch nht.
Hn gp quyn v bi tp li. Hn mt ht my mu xng ri tng tng nh mi v t ming Olanna trong mm hn khi hn ra bt. Ln u tin hn
mt nhng mu xng tha trong a ca nng, vi tun trc, sau khi hn nhn thy nng v ng Ch hn nhau trong phng khch vo mt sng th By, ming
h m v gn cht vo nhau. ngh nc ming ca nng trong ming ca ng Ch va lm hn thy gm ghic va kch thch hn. Hn vn cn nguyn cm gic
. Cng mt cm gic khi hn nghe ting rn sng khoi ca nng trong m; hn khng mun nghe nng rn nhng li n ca phng ca h, p tai ln nn g
lnh nghe. Cng nh ci cm gic hn khm xt lt ca nng trong phng tm, o lt en, o nt ngc nhn bng, qun lt trng.
Nng ha nhp vo gia nh ny tht d dng. Bui ti, khi mi ngi n y phng khch, ging ca nng nghe trong tro, v hn m c th li chc tc
c Adebayo m ni, "C khng th ni ting Anh hay nh c ch ca ti, v th hy ngm ci mm d dy ca c li". C v nh y phc ca nng lun lun trong
t qun o, Tn nhc nng nghe lun pht ra t my ht, mi thm nh nc da ca nng lun phng pht trong tt c cc phng, v chic xe hi Impala ca
nng lun lun u trong sn. Tuy vy hn rt nh nhng ngy trc y ch c hn vi ng Ch. Hn nh nhng bui ti khi hn ngi trn nn nh trong phng
khch nghe ng Ch ni bng ging rt trm hay l nhng bui sng khi hn dn im tm, bit l ging ni nghe c ch c th l ging ca hai ngi.
ng Ch thay i; ng hay nhn Olanna, vut ve nng nhiu qu, v khi Ugwu m ca cho ng, nh mt ng vt khi u Ugwu hng thng vo phng
khch xem Olanna c y khng. n tn ngy hm qua, ng Ch mi bo Ugwu, "M ti s n chi vo cui tun ny, thu dn phng dnh cho khch nh".
Trc khi Ugwu c th tr li vng, tha ng, Olanna ni, "Em ngh Ugwu nn dn ra cn phng dnh cho ngi gip vic. Nh vy mnh s c phng cho khch.
M c th chi lu".
"ng y, d nhin", ng Ch ng , qu nhanh chng n pht Ugwu. C nh nu Olanna bo ng Ch th u vo la ang chy rng rc ng Ch
cng lm theo. C nh chnh Olanna l ch vy. Nhng Ugwu khng ngi phi dn qua phng dnh cho ngi gip vic. Ch trng trn, ch c mng nhn v
my ci thng rng. Hn c th giu my mn hn dnh . Hn c th bin ch thnh phng ring ca mnh. Hn cha tng nghe ng Ch nhc n
m ca ng, v khi hn qut dn phng dnh cho khch, hn tng tng v b, ngi n b tm cho ng Ch khi cn b, cho ng n, chi mi cho ng. Ugwu
cm thy knh n v c phn s b v b l ngi sinh ra ng.
Hn n tra tht nhanh. Nu hn chun b ra rau nu canh cho ba ti cng nhanh nh vy, hn c th i n nh ca ng Richard ni chuyn vi
Harrison mt cht trc khi ng Ch v Olanna v. By gi hn phi nht v tc rau bng tay ch khng th dng dao nh trc. Olanna thch vy; nng ni lm
nh th s gi c nhiu cht b trong rau. Hn cng bt u thch nh vy, cng nh thch ci cch nng ch hn rn trng c pha thm sa, ct chui rn hnh
trn tht xinh xn ch khng theo hnh bu dc trng xu in, hp moi-moi 2 trong bt nhm thay v l chui. By gi nng cho hn ton quyn nu n, v hn
thch ln nhn qua ca bp xem ai l ngi but ming khen nhiu nht, ai thch mn no, ai ly thm thc n na. Bc s Patel thch mn tht g luc vi uziza.
Richard cng th, mc d ng khng bao gi n da g. C l da g nht nht lm ng ta tng tng n chnh da mnh. Ngoi iu ra Ugwu khng th tng
tng l do no khc hn; da g, ni cho cng vn l ngon nht trong mn tht g. Richard lun lun ni, "Tht g ngon ht sy, cm n Ugwu", khi hn mang thm
nc hay thu dn. i khi my ngi khch kia ngi ngh phng khch, Richard vo nh bp hi Ugwu nhiu cu rt tc ci. Dn lng hn c tng g hay
tng thn khng? Hn c bao gi vo bn trong my ci b th gn b sng? Ugwu cng thy tc ci hn khi ng Richard ghi chp cu tr li ca hn vo trong
mt quyn s nh ba bc da. My ngy trc khi Ugwu tnh c nhc n l hi ori-okpa, i mt mu xanh ca ng Richard sng rc v ng ni l rt mun xem l
hi ny; ng s hi ng Ch xem ng c th ch Ugwu v lng ca hn hay khng.
Ugwu ci thm lc ly rau xanh ra khi t lnh. Hn khng th tng tng ng Richard trong l hi ori-okpa khi mmuo (ng Richard ni l l hi ha trang
phi khng, v Ugwu ng , min l ha trang cng ng ngha vi thn linh) diu hnh qua lng, rt m thanh nin trong lng v chy theo cc thiu n. Cc v
mmuo c th s bt ci khi h nhn thy mt ngi da trng l ang h hoy ghi ghi chp chp. Nhng hn mng l hn ni v l hi ny vi Richard, bi v y
l c hi hn c th gp Nnesinachi trc khi c b ra Bc. C tng tng c b s n n chng no khi thy hn v bng xe -t ca ngi da trng, do chnh
ngi da trng li. Chc chn ln ny c b s ch n hn, chc chn th v hn no nc mun lm cho Anulika, m anh em v c h hng "c n tng" v
ting Anh ca hn, ci o s mi mi keng, kin thc v bnh m kp, nc chy t trong ng, v bt thm ca hn.
Ugwu va ra rau thi ch xong th chung ca reo. Gi ny cn qu sm bn ca ng Ch n. Hn i ra, lau tay vo tp d. Trong mt thong, hn t hi
khng bit c tht s l d ca hn ang ng khng hay l hn ch nhn thy hnh bng ca d v hn ang nh nh.
"D?"
"Ugwuanyi", d ni, "chu phi v nh. Oga gi kwanu? ng ch ca chu u ri?"
"V nh?"
"M chu m nng lm".
Ugwu nhn chm chm vo ci khn i u ca d. Hn c th thy nhng ng ch s, vi sn. Hn cn nh khi b ca ngi b con ca hn cht,
gia nh nhn li n ngi Lagos, bo phi v v b bnh nng. Nu bn ang rt xa nh, ngi ta s bo bn l ngi cht b m nng.
"M chu ang m", d hn nhc li. "M mun chu v. D ni vi ng ch l ngy mai chu s tr li, ng y khng ngh l mnh i hi nhiu qu. C
nhiu ngi gip vic hng nm tri khng c v thm nh, chu bit m".
Ugwu khng nhc nhch, vn v vin ca ci tp d. Hn mun d hn c ni tht, nu thc s m hn cht. Nhng ming hn khng th tht nn li. Nh
n ln m cui cng ca m hn trc , khi b c ho v ho cho n lc b hn i n dibia v trc khi tri hng sng, trong khi ngi v th, Chioke, xoa lng
b, lm hn s v cng.
"ng Ch khng c nh", mi mt lc sau hn mi ni. "Nhng ng y s v ngay".
"D s ch v nn n ng y cho php chu v".
Hn dn d vo trong bp, d ngi nhn hn ct khoai lang thnh nhng lt hnh vung. Hn lm tht nhanh nh ln cn st. Nng chi chang ri vo ca s d
chiu mun, mt nh sng hung hn v gay gt.
"B chu c khe khng?" Ugwu hi.

"ng y khe". Mt d hn y v u bun, ging d thiu no, thi ca mt ngi mang tin rt xu nhng cha tit l. Chc l d cn giu iu g. C l m
hn tht s cht, c l c b v m hn cng cht sng hm nay. Ugwu tip tc thi khoai, trong s im lng cng thng, cho n khi ng Ch v, o nh qun
vt m m hi. ng ch v mt mnh. Ugwu c g Olanna cng cng v hn c th nhn thy mt nng khi hn ni.
"Tha, ng mi v".
", bn tt". ng Ch t cy vt xung bn bp. "Lm n cho ti xin ly nc. Hm nay ti hon ton thua cuc, vn no cng thua".
Ugwu ly cc nc lnh t vo a.
"Xin cho ng". D hn ct ting cho.
"Cho b". ng Ch ni, c v hi ngc nhin v bi ri, nh khng nhn bit ngi n b ny l ai. ", vng. B c khe khng?"
Trc khi d c th ni thm, Ugwu ni, "M con m, tha ng. Xin ng cho php con v nh thm m, ngy mai con tr li".
"Ci g?"
Ugwu lp li. ng Ch nhn hn chm chp ri nhn ni thc n trn l. "Em nu xong cha?"
"Tha ng cha xong. Con nu xong ngay y, ri con mi i. Con s dn bn v sp xp u vo y".
ng Ch quay sang d ca Ugwu. "Gini me? M ch y bnh g th?"
"G ?"
"B c ic khng?" ng Ch ch vo l tai ca ng, lm nh d Ugwu khng hiu ic l g. "M ch y b lm sao?"
"Tha ng, ngc ch y b nng nh la t".
"Trong ngc nng nh la t ", ng Ch kht mi. ng ung ht ly nc ri quay sang Ugwu, ni bng ting Anh. "Mc o vo ri ra xe. Lng ca em khng
xa my. Mnh s v kp gi".
"Tha ng?"
"Mc o vo ri ra xe!" ng Ch vit ngoy mt mu tin nhn vo mt sau mt t giy v ln bn. "Chng ta s a m ca em n y v nh Patel khm
bnh cho b".
"Vng, tha ng". Ugwu tng mnh c th ng qy lc hn ln xe ngi cnh d hn v ng Ch. Hn c cm gic xng hn lm bng cn chi, loi c th d
dng gy gp trong bo ct. Khng ai ni mt li trong gn sut chuyn i v lng. Lc h i qua mt s nng tri ht lung bp ny n lung khoai m kia nh
nhng hng bm tc gn gng, ng Ch ni, "thy khng? y l ci m chnh ph nn tp trung vo. Nu nm c k thut thy nng, chng ta c th nui sng
quc gia ny rt d dng. Chng ta s khng phi l thuc vo thc dn nhp khu lng thc thc phm".
"Vng, tha ng".
"Thay v lm th my thng ngu dt trong chnh quyn ch bit la di v trm cp. Mt m hc tr ca ti i Lagos biu tnh phn i, em c bit
khng?"
"Vng, tha ng". Ugwu ni. "Ti sao h biu tnh, tha ng?"
"iu tra dn s", ng Ch ni. "V iu tra dn s nhp nhng lm, mnh ai ngi ny a ra mt con s gi to. Balewa s chng lm g c, bi v hn ch l
mt tn ng la cng nh my tn kia. Nhng chng ta phi pht biu kin ca chng ta!"
"Vng, tha ng", Ugwu tr li; trong tm trng ngn ngang v lo cho m, hn nghe dng ln trong lng mt nim t ho bi v hn bit d hn s m to mt
sng s v cuc i thoi y ngha su sc ca hn vi ng Ch. Li bng ting Anh na ch. H dng hi xa trc cn chi ca gia nh.
"Ly hnh l ca m em, nhanh ln", ng Ch ni. "Ti nay ti c khch t Ibadan n thm".
"Vng, tha ng!" Ugwu v d hn ni cng mt lc.
Ugwu leo ra khi xe v ng lng ngng . D chy vt vo trong chi, khng lu sau b hn xut hin, khe mt hoe, lng ng c v cng hn so vi
trong tr nh ca Ugwu. ng ta qu xung t, m chn ng Ch. "Cm n ng. Cm n ng nhiu lm. Ti mong l c ngi s gip ng nh th mi khi ng cn
s gip ".
ng Ch li li mt cht v Ugwu nhn b mnh long chong sut bt nga. "ng dy i, kunie", ng Ch ni.
Chioke t trong chi bc ra. "y l ngi v th ca ti, tha ng", b hn gii thiu trong lc ng dy.
Chioke bt tay cho ng Ch bng c hai tay ca b. "Cm n, ng ch. Deje!" B vi v vo trong ri tr ra vi mt qu da, b di vo tay ng Ch.
"Khng, ti khng nhn u". ng Ch y qu da tr li. "Da a phng c nhiu cht axt, rt li lm".
m tr con ang bu quanh chic xe, ng vo trong hoc l ly ngn tay r xung quanh thn chic xe mu xanh. Ugwu ui chng i ch khc. Hn c g c
Anulika nh c b c th i vi hn vo cn chi ca m hn. Hn c g Nnesinachi i qua v cm tay hn, an i rng bnh ca m hn khng nghim trng
lm u ri dn hn n ci hang gn sui, ci tm o khoc dng b ngc non nh n ca mnh cho hn. m tr con ch cha ch che. Vi ngi n b ng
gn khoanh tay th thm. B hn lin tc mi ng Ch dng ht kola, ung ru da, mi ng ngi gh ung nc, v ng Ch c lun ming ni khng, khng,
khng. Ugwu c g b im i. Hn rn rn n gn chi ca m ri nhn vo. Mt hn chm phi nh mt ca m trong bng ti nh nh. B c v run ry.
"Ugwu", b ni. "Nno, mng con mi v".
"Deje", hn cho m, ri tip tc gi im lng, nhn d khoc o vo cho m hn ri dn b ra.
Ugwu va bc ti gip m ln xe th ng Ch bo. "Trnh sang mt bn, bn tt". ng Ch gip b ln xe, bo b nm xung bng gh sau, dui ngi
cho thoi mi.
Bt thnh lnh Ugwu c g ng Ch ng ng n ngi m hn ti v b qun o c, nng mi ca b, v ng Ch khng bit b b au lng, v mnh rung
khoai ca b chng my khi c ma, v v b lun c cm gic bng rt trong ngc mi khi b ho. ng Ch c bit qui g u ngoi vic la li um sm vi bn
ng v ung ru brandy mi ti.
"C yn tm nh, ti s nhn tin sau khi bc s khm bnh cho b y", ng Ch ni vi b v d ca Ugwu, trc khi h li xe i.
Ugwu c gng khng lic ra ng sau nhn m; hn quay ca knh xung gi bn tai gip hn qun i. Mi n khi xe v ti khun vin trng i hc
hn mi dm quay li nhn m, tim hn nh ngng p khi hn nhn thy mt m nhm nghin, ming nhch ra. Nhng ngc b vn cn php phng. Hn th ra
chm chm v ngh n nhng m rt lnh khi m ho khng dt; hn ng da vo vch tng dnh y dm ca cn chi ca m, nghe b v Chioke bo m
ung thuc.
Olanna m ca, mc tp d c dnh m du ng trc. Ci tp d ca ng Ch. Nng hn ng Ch. "Em mi Patel n", nng ni v quay v pha m
ca Ugwu. "Cho b, Kedu!"
"Ti khe ", m hn ni thu tho. B lic xung quanh v c v nh teo rm li khi nhn thy b gh sofa, ci radiogram, my tm rm mng trng tinh.
"Em s du b y vo trong", Olanna ni. "Ugwu, ni thc n nh, xong ri dn bn".
"Vng, tha c".
Trong bp, Ugwu khuy ni xp t. Nc xp long m xoy thnh vng trn, mi cay bc ln lm mi hn nht nht, nhng ming tht, l xch ni lp l.
Nhng hn khng ch . Hn ang c gng lng nghe ngi ta ni ci g. kh lu t khi Olanna du m hn vo v bc s Patel ni gt. Mi t lm hn chy
nc mt. Hn nh ln trc khi m hn m v ho, m hn ku l chn b khng cn cm gic na v dibia bo b ni vi thn linh cho b yn. "Ni vi thn
l cha ti s ca b! Gwa ha kita! Ni vi cc v y ngay lp tc!" Dibia thc gic b.
"Ugwu!" ng Ch gi. Khch n. Ugwu vo phng khch v tay hn thon thot nh ci my, dn ht kola v t c su, khui ru, xc , sp t my
chn xp nng bc hi. Sau , hn ngi trong bp cy mng chn ri tng tng xem chuyn g xy ra trong phng ng. Hn c th nghe ng Ch ln cao ging
trong phng khch, "Khng ai cho rng t ph ti sn ca nh nc l chuyn ng lm, nhng gi qun i git ngi m ni l gi trt t ? C rt nhiu
ngi Tiv nm cht la lit chng c l do. Chng ng cht no c! Balewa chc l in ri".
Ugwu khng bit ngi Tiv l ai, nhng nghe ch cht hn thy lnh run ngi. "Cha phi s ca m u", hn ni thm. "Cha phi lc ca m u".
"Ugwu?" Olanna ang ng ca bp.
Hn bay ra khi gh. "Tha c? Th no?"
"Em khng nn lo lng qu. Bc s Patel ni b ch b nhim khun v b s khe thi".
"!" Ugwu thy v cng nh nhm, hn s l hn c th bay i nu hn ch cn nhc mt chn ln thi. "Cm n c!"
"Ct phn cn li ca mn canh vo t lnh".
"Vng, tha c". Ugwu nhn nng quay vo phng khch. Nhng bc tranh thu trn ci o m st ngi sng rc r, trong mt thong giy, ging nh mt linh
thn y quyn r hin ln trn mt bin.
Khch kha ang ci vang. Ugwu nhn vo phng khch. C rt nhiu ngi khng cn ngi ngay ngn thng thn na m nghing ng da vo gh trng h
c v hin ha, d di v hi men, u c m mng. Bui ti nh th l tn. Cuc tho lun bng tr nn ha du, chuyn hng qua qun vt v m nhc; ri h
ng dy ci to. V nhng chuyn khng my tc ci, th d nh ca trc rt kh m v my con di m bay rt thp. Hn ch cho Olanna i vo phng tm
v ng Ch vo phng lm vic trc khi hn vo trong phng thm m; b ang nm ng trn ging, co qup nh mt a b.
Bui sng hm sau, mt b sng rc. "M thy khe ri", b ni. "Thuc bc s cho rt mnh, nhng ci mi c th git cht m mt".
"Mi g?"
"Trong ming h. M ngi thy t ming ca h khi ng b ch n thm m sng hm nay v khi m i tiu".
". l mi kem nh rng. Con v ng b ch dng ci nh rng". Ugwu thy hnh din qu v hn dng ch con v ng b ch, v th m hn
bit l hn cng dng kem nh rng.
Nhng m hn khng c v g l ngng m c. B bng ngn tay v nht mt thi cy nhai 3 . "Ti sao khng dng cy nhai atu ch? Ci mi lm m
mun i. Nu m phi y lu hn chc l m khng th gi thc n trong d dy v ci mi ".
Tuy vy b c v rt n tng khi hn bo cho b bit l hn mt khu ring. Cng ging nh l hn c cho c cn nh, ring bit ch c hn m thi. B
bo hn ch cho b xem ri trm tr khen phng ca hn cn to hn c cn chi ca b, sau b c nht nh ni mnh khe, phi cho b gip vic lt vt trong
bp. Hn trng chng b, ci xung lau nn nh, v nh l b thng hay pht vo mng Anulika v n khng chu khom mnh cho ng cch trong lc qut nh.
"My c n phi nm khng? Qut nh nh b gi!", b mng v Anulika th lm bm tha ti cy chi qu ngn ch khng phi li ca n, ti my ngi qu
bn tin khng chu mua cy chi di hn. Bt thnh lnh Ugwu c l Anulika ang y, cng nh my a em v my b v thch ngi l i mch umunna ca
b hn. Hn c c lng c mt y hn c th tham gia chuyn tr v ci v di nh trng m vn c sng trong nh ng Ch c nc ng chy ra t vi
vn, c t lnh, v c l in.
"Ngy mai m s v lng", m hn ni.
"M nn y vi ngy dng sc".
"Ngy mai m v. M s cm n ng b ch khi h v v ni cho ng b ch bit l m khe v. M hy vng sau ny s c ngi gip h nh h
gip m".
Bui sng, Ugwu tin chn m n tn cui ng Odim. Hn cha bao gi nhn thy m i nhanh nh th ngay c vi mt b nhnh cy b c gi thng bng
trn u, nhng np nhn trn mt b hu nh bin mt.
" li vui v nghe con". B ni v nht mt cy nhai vo tay hn.
Hm m ca ng Ch t qu ra, Ugwu ang nu cm jollof t cay. Hn trn cm trng vi xt c chua, nm ri y li v vn nh la. Hn ra bn ngoi. Jomo
dng ci co c vo vch tng v ang ngi trn bc thm n xoi.
"Ci mn m ch my ang nu thm qu", Jomo ni.
"Mn ny nu cho m ca ng Ch y, cm jollof vi g rn".
"Tao phi cho ch my mt t tht sn. N ngon hn tht g". Jomo ch vo ci bc ct ng sau xe p ca ng ta. Trc ng ta khoe vi Ugwu mt con
th nh c lng gi bng l ti.
"Chu khng th nu th rng y!" Ugwu ci vang v ni bng ting Anh.
Jomo quay li nhn hn. "Dianyi, by gi ch my ni ting Anh ging nhng a con ca cc ging vin qu".
Ugwu gt u, hn h nhn li khen, cng sung sng hn bi v Jomo khng bao gi on c l m tr con da c dng bng kem v ni ting Anh
tri chy m khng cn phi c gng ch giu hn mi khi c Oguike hi hn mt cu bi v cch pht m v ging l l rt nh qu ca hn.
"Harrison nn n v nghe ting Anh ni ng cch ca mt ngi khng khoc lc", Jomo ni. "ng ta ngh ci g mnh cng bit l ti v c sng vi mt
ngi da trng. Onye nzuzu! Mt lo ngu v cng!"
"Mt ngi thm ngu!" Ugwu ni. Cui tun trc hn cng rt si ni nh th khi ng vi Harrison l Jomo khng my khn ngoan.
"Hm qua, lo d gi kha thng nc v khng chu a cha kha cho tao", Jomo ni. "Lo ni l tao lng ph nc. Nc ca lo y chc? Nu m my ci
cy cnh cht, tao bit ni th no vi ng Richard y ch?"
"Th th t tht". Ugwu bng ngn tay din t t n mc no. Ln ci nhau cui cng ca hai ngi l khi Harrison giu ci my ct c v nht quyt
khng ni cho Jomo bit n u cho n khi Jomo phi git li ci o ca Richard b bn v phn chim dnh vo. l v my cy hoa v tch s ca Jomo
quyn r l chim ti y. Ugwu ng h c hai ngi. Hn ni vi Jomo chuyn Harrison giu ci my ct c l rt khng phi, ri sau hn ni vi Harrison l Jomo
chng ra lm sao c, khi khng li i trng hoa ch , bi v my cy hoa lm chim thch ti. Ugwu rt thch cch Jomo nghim tc k nhng cu chuyn hoang
ng, nhng hn cng khoi Harrison, vi th ting Anh bi sai be bt, k v nhng chuyn xa l k b. Ugwu mun hc hi; v th hn nui dng tnh bn vi c
hai ngi; hn tr thnh ming nha xp thm ht, ht ht mi chuyn nhng rt t khi l ra.
"Sao cng c ngy tao cho Harrison mt bi hc, thit , maka Chukwu", Jomo ni. ng ta nm ci ht xoi i sau khi gm sch phn rut xoi mu vng, n
ni ci ht bin thnh mu trng. "C ngi g ca ng trc kia ka".
". B n ri! chc phi l m ca ng Ch". Ugwu phng vi vo trong nh; khng kp nghe li cho t gi ca Jomo.
M ca ng Ch cng c ci dng chc nch, da en, si ni v y sinh lc nh ngi con ca b; ging nh l b chng bao gi cn ngi ta gip i ln
u bnh nc hay b ci trn u xung. Ugwu ngc nhin thy c mt c gi tr mt nhn xung t ang ng cnh b, tay m ti qun o. Hn tng b ch
n mt mnh thi. Hn mong l b n mun hn mt cht, sau khi cm chn.
"Mng b n, nno", hn ni. Hn my ci ti ca c gi tr. "Cho c, nno".
"Chu l Ugwu phi khng? Chu c khe khng?" M ca ng Ch ni, v nh vai hn.
"Khe , tha b. Chuyn i ca b c sun s khng?"
"C. Chukwu du anyi. Nh Cha dn ng". B nhn ci radiogram. Tm vy qun mu xanh l cy b st ngang hng lm cho mng ca b trng to b. B
khng theo ci kiu ca my ngi ph n trong trng i hc, quen eo nhng chui san h mu hng v hoa tai vng. Ugwu ngh m hn c th qun vy nh
b nu m hn cng c mt tm vy qun nh th: tt nhin iu cng mong manh nh vic b tin rng bt thnh lnh mnh s khng cn ngho na.
"Chu khe khng, Ugwu?" B li hi.
"Chu rt khe, tha b".
"Con trai ta ni l chu lm vic gii lm". B vi tay sa ci khn qun u mu xanh l cy, i rt thp, hu nh che ph c cp chn my.
"Vng, tha b". Ugwu khim tn nhn xung chn.
"Cha ph h chu, thn h mng ca chu, chi, p bng nhng tr ngi cn ng chu. Chu c nghe ta ni khng?" Ging b ging cch ng Ch ni
qu, oang oang v y uy quyn.
"Vng, tha b".
"Bao gi con trai ta v?"
"Chiu ti c v cu ch s v. H ni b nn ngh ngi khi b n, tha b. Chu ang nu cm v tht g".
"Ngh ngi?" B mm ci v i vo bp. Ugwu nhn b ly thc n t trong ti ra: c kh, khoai da, gia v v l rau ng. "Chng phi l ta t nng tri ra hay
sao?", b hi. "y l cch m ta ngh ngi. Ta mang y nguyn liu nu mn xp ng kiu cho con trai ta. Ta bit chu c gng nhiu, nhng chu ch l
mt cu b. Mt cu b th bit g v nu n c ch?" B ci na ming ri quay sang c gi ng cnh ca, khoanh tay, mt nhn xung chn nh th ang ch
mnh lnh. "C phi th khng, Amala? Ch ca con trai c phi l trong bp khng?"
"Kpa, tha b, khng", Amala ni. C c mt cht ging the th.
"Thy cha, Ugwu? Con trai khng nn trong bp". Ging ca m ng Ch y v c thng. B ang ng cnh bn, b nh my ming c kh, g
nhng ci xng nh my cy kim ra.
"Vng, tha b". Ugwu ngc nhin thy b khng bo mang ly nc hay l vo trong thay qun o trc. Hn ngi trn mt ci gh u v ch b sai bo.
l iu b mun; hn c th cm thy th. B nhn quanh, ng my ci bp mt cch cnh gic, g g ln ci ni hm vi v y nghi k.
", con trai ta ph tin mua my ci th t ny", b ni. "Thy khng Amala?"
"Vng, tha b", Amala ni.
"Nhng th ny l ca c ch, tha b. C ch mang nhiu th Lagos v", Ugwu ni. Hn thy bc mnh: ci cch b y lm nh th th g cng ca con b,
ci cch b iu hnh nh b lm ch trong bp, ci cch b l i mn cm jollof v tht g hn nu.
B m ca ng Ch khng tr li. "Amala, n y gt my c khoai da", b ni.
"Vng, tha b". Amala t my c khoai da vo trong ni v nhn ci bp mt cch bt lc.
"Ugwu, bt la gip n. Chng ta l dn nh qu, ch bit nhm ci thi!" B m ng Ch ni v kh ci.
C Ugwu ln Amala u khng ci. Ugwu bt bp. M ca ng Ch thy mt ming c kh vo mm. "Cho mt t nc vo y ri luc n cho ta, Ugwu,
xong ri thi t l ugu ny nu canh".
"Vng, tha b".
"Trong nh c con dao no sc khng?"
"C, tha b".
"Ly dao thi l ugu tht nh".
"Vng, tha b".
Ugwu ngi xung cnh ci tht. Hn bit b y ang canh chng mnh. Khi hn bt u thi my chic l ugu y x, b ku m ln, "! ! Chu thi l ugu th
? Alu melu! Thi nh hn! Chu m thi nh th th nu nguyn c l cho ri".
"Vng, tha b". Ugwu bt u thi tht nh ng l, nh n ni chng s nt nh trong ni xp.
"C th ch", m ng Ch ni. "Chu thy khng, con trai chng c tch s g trong bp c. Thi l ugu cn khng bit thi na l".
Ugwu mun ni. D nhin l chu thi l ugu rt thnh tho. Chu lm nhiu vic trong bp gii hn b. Nhng thay v ni th hn li ni, "C ch v chu khng
thi rau, chng chu tc rau thnh tng si nh bng tay bi v nh th s gi c nhiu cht dinh dng hn".
"C ch ca chu?" M ng Ch ngng mt cht. Hnh nh b mun ni ci g nhng c km li. Hi nc trn ngp trong khng kh. "Ch Amala ci ci
u n nghin khoai da", cui cng b ni.
"Vng, tha b". Khi Ugwu li ci ci g t di bn ra lau bi th Olanna v. Nng xut hin ngng ca bp, chic o m va kht thn hnh, nt mt ti
ci rng r.
"M!", nng ni. "Con cho m, nno. Con l Olanna. M i c vui khng?" Nng a tay nh m m ng Ch. Tay nng vng ngang thn hnh ca b nhng b
th lng hai tay dc theo ngi ch khng p li ci m ca nng.
"Vng, chuyn i ca ti rt yn lnh".
"Xin cho c", Amala ni.
"Xin cho". Olanna m kh Amala cht xu trc khi quay sang m ng Ch. "y l ngi b con vi Odenigbo phi khng m?"
"Amala gip vic trong nh", m ng Ch ni. B quay lng li vi Olanna v tip tc nu xp.
"M, n ngi xung y. Bia nodu ana. M ng bn tm vi chuyn nu n. M nn ngh ngi Ugwu nu".
"Ti mun nu mt mn xp thch hp cho con trai ti".
Bu khng kh cht trm xung trc khi Olanna ct li. "Vng, tha m". ang ni ting Igbo, Olanna chuyn sang phng ng m Ugwu nghe anh em h
ca ng Ch dng khi h n thm. Nng i xung quanh bp c v nh st sng mun lm ci g cho m ca ng Ch vui lng nhng khng bit phi lm g.
Nng m np ni cm ri y li. "t nht m cng phi cho con gip m nh. Con i thay qun o ".
"Ti nghe ni l c khng c b v m", m ng Ch ni.
Olanna khng li. "G ?"
"Ngi ta ni c khng c nui bng sa m". M ng Ch xoay ngi nhn Olanna. "Xin c i cho v ni vi nhng ai phi c n y l c khng tm
c con trai ti. Ni vi my con m ph thy bn ca c l c khng tm thy con ti".
Olanna nhn b chm chm. B ln ging to hn, lm nh s im lng ca Olanna cng khin b in tit. "C c nghe ti ni khng? Bo cho chng n bit l
khng c bt k loi ba m thuc l no c tc dng vi con ti. N chng bao gi ci mt a con gi khng bnh thng, tr khi c git ti trc. Phi bc qua
xc ti ". B m v tay, h mt ting ngn v v v lng bn tay ln ming ting ni ca mnh m vang.
"M...", Olanna ni.
"Khng m mic g c", m ng Ch ni. "Ti bo, ng c gi ti l m. cho con ti yn. Ni vi my con qu ci bn ca c l c khng tm thy n!"
B m ca sau, ra bn ngoi v ht tong ln. "B lng nc. C mt m ph thy trong nh ca con ti. B lng nc i!" Ging ca b the th. Ugwu mun bp
c b cho nght ging, mun tng rau thi sn vo mm ca b ta. Ni xp cn bt u chy kht.
"Tha c? C c vo phng khng?", hn tin li gn Olanna v hi.
Olanna dng nh ly li bnh tnh. Nng vn mt bm tc ra pha sau tai, cm ti xch trn bn i ra hng ca trc. "Ni vi ng ch ca em l ti v nh
ca ti", nng ni.
Ugwu i theo nng v nhn nng bc vo trong xe, li i. Nng khng vy cho. Sn nh im ng, khng c cnh bm no chp chn bay gia vn hoa
trng. Tr li bp, Ugwu ngc nhin nghe m ng Ch hin ha ht mt bi thnh ca ngt ngo: Nya nya oya mu ga-ana. Na m metu onu we ya aka...
B ngng ht, tng hng. "Con b y i u ri?"
"Con khng bit, tha b", Ugwu ni. Hn i n chu ra bt v bt u ct my ci a sch vo t bt a. Hn ght mi xp nng nc trong bp; vic hn s
lm u tin, ngay lp tc sau khi b ta v l git tt c nhng tm rm m mi nng nc.
" l l do ti sao ta n y. Ngi ta ni l con b m qu con ta", b m ng Ch ni, tay khuy ni xp. "Tho no con ta vn cha ly v trong khi bn
b n con n con ng. N b ba con ta. Ta nghe ni b n xut thn t mt gia nh n my li bing Umunnachi cho n khi hn c i thu thu ri
n cp tin ca nhng ngi lao ng lam l. By gi hn bun bn v ln l Lagos, lm nh l ng Ln vy. M n cng chng kh hn. u li c th n
b mang ngi n b khc n cho con mnh b trong khi mnh cn sng s s v khe nh vm? C bnh thng khng ch, gbo, Amala?"
"D khng, tha b". Mt Amala tp trung ln mt t nh di theo nhng mu hnh trn nn nh.
"Ta nghe k sut thi gian n ln ln, ch c my a y t lau t cho n khi n i a. Chng nhng th cha m n cn gi n i hc i hc. lm g c
ch? Hc vn cao ch t lm cho n b h, ai cng bit th. Hc vn cao lm n b ln mt ri h bt u hn lo chng coi chng ra g. V nh th l loi v g?"
B ko mt vt o lau m hi ng trn chn my. "My a con gi i hc i hc chy theo m n ng con trai cho n khi thn th ti n tr nn v dng. u
c ai bit l ti n c th c con hay khng? My c bit khng? C ai bit khng?"
"D khng, tha b", Amala ni.
"C ai bit khng, Ugwu?"
Ugwu dn mnh ci a ri gi v khng nghe b ni g. B ta n gn, v vai hn.
"ng c lo, con trai ta s tm c mt c gi c hnh v n s khng ui chu v sau khi n ci v".
C l ng vi b ta s lm cho b x ht n kh nhanh hn v s chng im mm hn. "Vng, tha b", hn ni.

"Ta bit con ta lm vic rt cc kh c nh ngy nay. Tt c nhng ni kh nhc y khng th cho bn tay mt con n b hoang ng hy hoi c".
"Khng, tha b".
"Ta chng quan tm n dng di ca ngi v m con ta ci. Ta khng ging my ngi n b ch ci gi cng lng cho con mnh. Nhng ta khng mun
n b Wawa, cng khng thch n b Imo hay Aro, d nhin; th ng ca h nghe k cc qu, kh m tng tng c h cng l ngi Igbo".
"Vng, tha b".
"Ta khng th con ph thy ny m qu con ta. N khng th no thnh cng. Ta s thnh kin ca dibia Nwafor Agbada khi ta v nh; ba ca ng y rt
ni ting vng ta".
Ugwu khng li. Hn bit rt nhiu chuyn ngi ta dng ba ngi ca dibia: c ngi v c khng c con bn tht d con ca ngi v th hai, c ngi n
b lm cho a con trai ca ng nh giu hng xm ln cn in, c ngi n ng git em mnh v tranh ginh t ai. Rt c th m ng Ch s tht d con ca
Olanna, hay lm cho nng b qu, hoc ng s hn na l git cht nng.
"Con i y, tha b. ng Ch bo con i ch", Ugwu ni v vi v i tut ra ca sau trc khi b ta c th ni thm li no. Hn phi bo cho ng Ch bit.
Hn ch n ni lm vic ca ng Ch mi mt ln, Olanna ch i khi nng n ly ci g , nhng hn tin chc l hn s tm c. Ch y gn s th v lp ca
hn gn y c i tham quan s th, i thnh hng mt do c Oguike dn u. Hn c i sau cng v hn l a cao nht lp.
gc ng Mbanefo, hn thy xe ca ng Ch ang tin li gn, ri dng hn.
"y khng phi ng n ch, phi khng bn tt?" ng Ch hi.
"D khng phi. Nhng con i tm ng Ch".
"M ti n cha?"
" n ri tha ng. Tha ng, c chuyn khng hay xy ra".

"Chuyn g?"
Ugwu k ng Ch nghe chuyn chiu nay, nhanh chng thut li li ni ca hai ngi n b v chm dt vi iu kinh khng nht, "B ni b s i kim dibia,
tha ng".
"Nhm nh", ng Ch ni. "Ngwa, ln xe. Em c th cng v nh vi ti".
Ugwu v cng ngc nhin khi thy ng Ch tnh b nh khng c g xy ra, nh th ng Ch khng bit tnh hnh nghim trng n mc no, v th hn ni
thm, "Chuyn rt xu, xu lm. B sut na l tt c ch".
"H? B tt Olanna?" ng Ch hi.
"Khng phi th, tha ng". Ugwu ngp ngng, c l hn i qu xa. "Nhng c v nh b mun tt c ch".
Nt mt ca ng Ch gin ra. "B c ny ch bao gi bit iu hn l thit l g, bt k l th no", ng Ch ni, bng ting Anh, lc u. "Ln xe i, mnh v
nh".
Nhng Ugwu khng mun ln xe. Hn mun ng Ch qunh xe li v n nh Olanna ngay lp tc. Cuc sng ca hn ang n nh, m ca ng Ch phi
ngng ci chuyn lm xo trn tt c mi vic ny li, m iu u tin l ng Ch phi n lm lnh vi Olanna.
"Ln xe", ng Ch li ni, vi tay qua ca bn kia bit chc l ca khng kha.
"Nhng, tha ng. Con tng l ng s i gp c ch".
"Ln xe i, cu ngc!"
Ugwu m ca, ngi vo xe. V ng Ch li xe n ng Odim.
--------------------------------
1 Trch bi The Pied Piper of Hamelin ca Robert Browning (1812-1889).
2 Mn n ca ngi Phi chu.
3 R cy licorice dng nhai c th gi cho rng khng b hng.
Chng nm
Olanna nhn Odenigbo qua ca knh mt lc trc khi m ca. Nng nhm mt khi chng bc vo, nh th lm th s chi b ci cm gic ngt ngy m mi
Old Spice ca chng lun mang n. Chng mc b th thao vi chic qun soc trng m nng hay tru l qu cng mng.
"Anh bn ni chuyn vi m, nu khng anh n sm hn". Chng ni. Mi chng gn cht ln mi nng v chng ra hiu ch v ci boubou 1 c nng ang
mc. "Em khng n cu lc b sao?"
"Em ang nu n".
"Ugwu k anh nghe chuyn xy ra. Anh thnh tht xin li v m anh c x nh th".
"Em phi ri b... nh anh". Olanna lng bng. Nng nh ni nh ca chng mnh.
"Em khng phi b i u c, nkem. Em khng nn n m, tht ". Chng t quyn tp ch Drum xung bn v bt u i li trong phng. "Anh quyt
nh ni chuyn vi Okoro v vic nh cng ca cng nhn. Vic Balewa v ng ng gt hn sang mt bn nhng i hi ca cng on l iu khng th chp
nhn c. Chng ta phi ng h h. Chng ta khng th nh mt s on kt ny".
"M anh lm om sm".
"Em gin ?" Odenigbo c v nh khng hiu. Chng ngi xung gh bnh, v y l ln u tin Olanna nhn thy trong nh trng tunh trng tong; cn
phng ca nng tht trng tri, nh khng c ngi c ng vy. c ca nng ht nh chng, my quyn yu thch ca nng trn gi sch trong phng lm
vic ca chng. "Nkem, anh ngh l em khng nn chp nht vi b c. Em cng thy l m anh khng nhn ra hnh ng ca b l sai. B ch l mt b nh qu
ang tm cch sng trong mt x hi mi vi nhng hiu bit ch thch hp vi thi xa". Odenigbo ng dy, n gn v ko nng vo lng, nhng Olanna quay
ngi i vo bp.
"Anh chng bao gi ni v m anh", nng ni. "Anh cng chng a em v Abba thm m anh".
"! Thi m, nkem. C phi anh thng xuyn v nh u, ln trc anh r, nhng em phi v Lagos".
Nng n gn bp, dng mt ming mt lau mt bp cn m, lau i lau li, quay lng v pha Odenigbo. Nng c cm tng nh mnh lm Odenigbo tht vng
v chuyn xy ra vi m chng nh hng n tnh cm ca hai ngi. ng l nng phi vt ln trn nhng chuyn tm thng ny, b ngoi tai nhng li
mng m ca mt b c nh qu; nng khng nn ch tip tc ngh n nhng li tr a m nng c th ni thay v ng im re trong nh bp. Nhng nng vn
ang tc, v cng bc hn trc thi ca Odenigbo, lm nh chng khng th no tin c l nng khng h rng lng nh chng tng. Chng lm nng
cm thy mnh nh mn v l bch; t hn na, nng lun lun ng rng rt c th chng ni ng. Ch mt khonh khc ngn ngi in r, nng c g mnh c th
la xa chng. Ri bnh tnh hn, nng c mnh c th yu chng m khng cn n chng. Dng nh nhu cu mang n cho chng sc mnh m chng khng
phi gng sc l s la chn duy nht nng cm thy khi bn chng.
"Em ang nu mn g th?" Odenigbo hi.
"Cm". Nng vt ming mt v ct i. "Anh khng i nh qun vt ?"
"Anh tng em i cng anh".
"Em khng mun i". Olanna quay ngi li. "Ti sao em li phi chp nhn thi ca m anh ch v b l mt b nh qu? Em bit c rt nhiu ngi nh
qu khng c thi ".
"Nkem, c i m anh ch Abba. Em c bit ci lng Abba n b t to th no khng? Tt nhin l b cm thy mt c gi c hc sng vi con mnh l mt
mi e da cho b. D nhin em phi tr thnh mt m ph thy bi v b ch bit c by nhiu thi. Thm kch tht s sau thi k thc dn thng tr khng phi l
ngi ta khng c g ni thch hay khng thch ci th gii mi ny, m l h khng c cung cp phng tin c th thch nghi vi th gii mi".
"Anh c ni vi b chuyn ny khng?"
"Anh thy chuyn ny khng quan trng. Nhng m anh mun tm c bc s Okoro cu lc b. Ti nay mnh s ni chuyn ny. Anh s li y".
Nng ngp ngng khi ra tay. Nng mun chng bo nng cng vi chng tr li nh chng, mun chng ni vi mnh l chng s ln ting ni cho m chng
bit phi quy trc mt nng, v nng. Nhng chng li tuyn b s li nh nng nh l mt a b chy trn b m ca n.
"Khng", nng ni.
"Sao?"
"Em ni khng". Nng i vo phng khch m khng lau tay.Cn nh bng tr nn qu nh b.
"Em lm g k quc vy, Olanna?"
Nng lc u. Nng khng cho chng khin nng cm thy nng l ngi k cc. l quyn ca nng. Quyn cm thy tc gin, quyn khng cho php b
lng m, b gt qua mt bn v danh ngha tr thc c tn sng qu ng, v nng nht quyt bo v quyn ny. "Anh i i!" Nng ch ra pha ca. "i chi qun
vt i v ng v y na".
Nng nhn chng ng dy b i. Chng ng sm ca. Hai ngi cha h ci nhau; chng cha bao gi l v mt kin nhn hay chng i kin ca
nng nh vi ngi khc. Hay l chng ch mun chiu lng nng v khng my quan tm n kin ca nng ngay t u. Nng thy chng mt. Nng ngi mt
mnh ci bn n trng tri - ngay c my tm khn tri bn n ca nng cng nh chng - v n cm. Cm sao nht thch, chng c nh cm Ugwu nu.
Nng m radio. Nng nghe nh c ting st sot trn trn nh. Nng ng dy nh sang nh hng xm thm c nng Edna Whaler; nng lun mun sang thm c
hng xm ngi M da en xinh p thnh thong li mang cho nng nhng a bnh bch quy M c ph khn bn trn. Nhng nng i v khng bc ra ca.
Nng b d ba cm, i quanh nh nht my t bo c ln ri b xung. Cui cng nng nhc in thoi v ch ngi trc tng i.
"Cho ti xin s nhanh ln, ti cn c nhiu vic phi lm", mt ging li bing pht m bng ging mi vang ln pha bn kia u dy.
Olanna qu quen vi thi khng chuyn nghip v cu bn ca nhn vin trc tng i, nhng y l mt ngi khim nh nht m nng tng gp.
"Haba, ti s ct ng dy nu c tip tc lm mt th gi ca ti", ngi trc tng i ni.
Olanna th di v chm ri c s ca Kainene.
Ging Kainene c v ngi ng khi nng nghe in thoi. "Olanna? C chuyn g th?"
Olanna cm thy mt ni bun xm chim; ngi ch song sinh ca nng ngh l phi c chuyn g xy ra th nng mi gi in thoi. "Chng c chuyn g c.
Em ch mun hi ch c khe khng, kedu".
"Cha i, tht khng ng". Kainene ngp di. "Nsukka ra sao ri? Cn ngi tnh cch mng ca em?"
"Odenigbo vn th. Nsukka cng vn th".
"Richard c v thch lm. Anh y cng c v rt thch anh chng ngi tnh cch mng ca em".
"Ch nn n y chi".
"Richard v ch thch gp nhau Port Harcourt hn. Ci hp b xu gi l cn nh m ngi ta cp cho anh y khng my thch hp".
Olanna mun ni Kainene n y thm nng, nng v Odenigbo. Nhng d nhin Kainene hiu , chng qua l gi b hiu lm y thi.
"Thng ti em s i London", nng ni li sang chuyn khc. "C l mnh nn i cng nhau".
"Ch c nhiu vic cn phi lm qu. Ch khng th ly u ra ngy ngh c".
"Sao chng mnh khng ni chuyn vi nhau na vy, Kainene?"
"Em hi g k cc th?" Kainene ni vi ging tc ci v Olanna hnh dung ra ci nhch mp y v chm bim ca c ch.
"Em ch mun bit ti sao chng ta khng ni chuyn vi nhau na", Olanna ni. Kainene khng tr li. Hai ngi im lng qu lu n Olanna c cm tng
l nng cn phi xin li. "Em khng nn lm phin ch qu lu", nng ni.
"Em c n d bui tic ca b vo tun ti khng?"
"Khng".
"ng l ch phi on trc c cu tr li. Qu l v b vi anh chng ngi tnh cch mng thanh cao ca em v chnh em, phi khng?"
"Em khng nn lm phin ch qu lu", Olanna lp li v t in thoi xung. Nng li nhc n ln v cho ngi trc tng i s in thoi ca m trc khi
nng gc my. Nng c c mt ai cho nng nng ta, v nng cng c g mnh khc vi ci bn ng vn c, khng cn nng da ai, ging nh Kainene.
Nng ko dy in thoi g ri. B m nng c nht quyt lp in thoi cho nng, lm nh c hai ngi khng nghe thy nng ni l trn thc t nng s nh
Odenigbo. Nng phn i, nhng ch ly l, cng mt cch ni khng yu t khi b m u n gi tin vo ti khon ca nng v chic Impala vi nm bc rt
m i.
Mc d nng bit Mohammed ang nc ngoi, nng vn c s in thoi ca anh Kano cho nhn vin tng i; ging nght mi ni, "Hm nay c gi
in thoi nhiu qu!", trc khi c ta thng ng dy. Nng cm ng nghe tht lu d bn kia ng dy khng ai tr li. Li c ting st sot trn trn nh. Nng
ngi trn nn nh lnh lo v da u vo tng xem c bt chong vng khng, c cm thy bt n khng. Vic m Odenigbo n thm lm rch toang
tm li an ton ca nng, cp mt mt ci g ca nng lm nng thng tht. Nng c cm tng nh mnh nh phi xa la ci ch nng ng l phi .
Nng cm thy nh nng b ri kho bu ca mnh by lu nay, v n lc phi gom chng li, canh gi cn thn hn. ngh ny n vi nng t t. Nng
mun c con vi Odenigbo. Hai ngi cha tng ni chuyn vi nhau v vn ny. C mt ln nng ni vi chng l nng khng c ci bn nng thng c
ca phin mong mun c con, m nng ni th l bt bnh thng cho n khi Kainene cng ni v nng nh vy. Chng ci v ni, mang mt a b vo
th gii bt cng ny l mt hnh ng ca blas bourgeoisie, s hng th qu ng ca gii trung lu - nghe tht tc ci v sai quy. Cng nh nng cha tng
suy ngh mt cch nghim tc v chuyn c con, cho n by gi; nim ao c bng chy bng v bt thnh lnh thi thc phn bng di ca nng. Nng mun
c sc nng thc s ca mt a tr, con ca chng, trong bng nng.
Khi chung ca reo ti hm y, lc nng va bc khi bn tm, nng ra ca, vn cn qun khn tm. Odenigbo ang cm mt gi suya 2 c bc trong giy
bo; nng ngi thy mi khi ca nng t ch nng ang ng.
"Em cn gin khng?", chng hi.
"Cn".
"Thay qun o i, chng ta cng v. Anh s ni chuyn vi m".
Chng c mi ru brandy. Chng vo trong v gi suya ln bn. Trong i mt ngu ca chng, nng thong thy s yu ui kho ln di v bnh
thn, t tin vn c. Ni cho cng chng cng bit s. Nng p mt vo c chng lc chng m nng vo lng v ni nh nhng, "Khng, anh khng nht thit phi
lm th. Hy li y ti nay".
Sau khi m chng v qu, Olanna quay li nh ca Odenigbo. Ugwu ni, "Xin li c", lm nh hn cng c phn no trch nhim trong hnh ng ca b m
Odenigbo. Xong ri hn mn m ci ti tp d v ni, "Con thy mt con mo en sau khi b v Amala v".
"Mt con mo en?"
"Vng, tha c. Gn nh xe". Hn ngng mt lt. "Con mo en tng trng cho ma qu".
", ra th!"
"B ni l b s i mi dibia lng".
"Em ngh dibia gi mo en n y cn mnh h?" Olanna ci to.
"Khng, tha c". Ugwu khoanh tay bun b. "Chuyn ny xy ra lng ca con c . Mt ngi v th i gp dibia ri xin ba git ngi v c, v m
trc khi ngi v c cht, mt con mo en xut hin trc lu ca ngi v c".
"Ngha l b s dng ba ch ca dibia git ti?" Olanna hi.
"B mun chia r c v ng Ch, tha c".
Ci v nghim trang ca hn lm nng cm ng. "Ti tin ch l con mo ca hng xm, Ugwu", nng ni. "M ca ng Ch khng th dng bt k loi ba
ch no chia r chng ti. Khng c g c th chia r chng ti".
Nng ng nhn hn i vo trong bp, ngm ngh v cu ni ca mnh. Khng c g c th chia r chng ti. D nhin, "thuc" ca dibia m m Odenigbo mang
n - tt c nhng ba ch m tn d oan - ch c ngha l g vi nng. Nhng nng lo lng v tng lai ca hai ngi. Nng mun c ci g chc chn. Nng
mong mi mt du hiu, mt ng cu vng, du hiu ca s an ton. Tuy vy, nng thy nh ngi v c dn tr v vi cuc sng ca mnh, cuc sng ca hai
ngi: dy hc, chi qun vt v bn hu y phng khch. Bi v h thng n vo bui ti, nn nng ngc nhin khi nghe ting chung ca vo bui chiu mt
tun sau , khi Odenigbo vn cn ang ging ng. l Richard.
"Cho anh", nng ni ri m ca mi chng vo. Chng rt cao, nng phi ngc ln nhn mt chng, nhn i mt mu xanh nc bin m m v mi tc
xa ph vng trn.
"Ti ch mun a ci ny cho Odenigbo", chng ni v a cho Olanna quyn sch. Nng rt yu ci cch chng pht m tn ca Odenigbo, nhn du tht
rnh rt. Chng trnh nh mt ca nng.
"Anh khng ngi chi ?", nng hi.
"Ti hi vi, tht khng may. Ti phi i cho kp gi tu".
"Anh i Port Harcourt thm Kainene?" Olanna t hi ti sao mnh li hi mt cu tha thi nh th. iu ny qu hin nhin.
"Vng, ti i hng tun".
"Cho ti gi li cho ch y nh".
"Vng".
"Ti va ni chuyn vi ch y tun trc".
"Vng, c y c ni vi ti". Richard vn cn ng y. Chng lic nhn nng ri nhanh chng quay sang ch khc; nng thy mt chng ng . Nng thy
ci nhn ny qu nhiu ln nn khng th ni l nng khng bit mnh rt xinh p trong mt chng.
"Quyn sch anh vit th no ri?", nng hi.
"Tin trin tt p. Khng th tng tng c, tht y, c nhiu trang tr c chm tr rt kho, chng ch thc l nhng tc phm ngh thut, n
khng h ngu nhin mt cht no c... , ti khng nn lm cho c chn".
"Khng u, anh khng lm ti chn". Olanna mm ci. Nng thch v thn thng ca chng. Nng cng khng mun chng i ngay. "Anh c mun Ugwu
mang cho anh mt t chin-chin 3 khng? Ngon lm, Ugwu mi lm sng nay".
"Khng , xin cm n c. Ti phi i y". Nhng chng khng quay ngi i. Chng vn nhng si tc la xa trc mt nhng n li bung r ngay
xung.
"Vng, chc anh ln ng bnh an".
"Cm n c". Chng vn ng im.

"Anh i xe phi khng? Khng, anh khng i xe. Ti nh. Anh i xe la". Nng ni vi ging ci thn thng.
"Vng, ti i xe la".
"i bnh an nh".
"Vng. Cho c".
Olanna nhn chng i, khi chic xe li ra khi khun vin, nng vn cn ng tn ngn ca, nhn mt con chim c ngc mu nh mu u trn sn c.
Bui sng, Odenigbo nh thc nng bng cch ngm ngn tay nng vo ming. Nng m mt, c th nhn thy nh sng nh khi ca bnh minh xuyn qua
mn.
"Nu em khng mun ci anh, nkem, th cho anh xin mt a con", chng ni.
Nhng ngn tay nng khin ging chng khng nghe r, v th nng rt my ngn tay ra, ngi bt dy v nhn chng m m, b ngc trn, i mt hi hp
v gic ng, bit l mnh khng nghe lm.
"Hai a mnh c mt a con i", chng li ni ln na. "Mt b gi ging nh em, mnh t tn con l Obianuju, bi v n s lm chng ta hon ton thuc v
nhau".
Olanna nh d m ln ving thm ca m chng lng du i mi ni vi chng l nng mun c mt a con, nhng chng ni ra m c ca chng
trc khi nng c th m li. Nng sng s, m ui nhn chng. Tnh yu ny l mt chui nhng s trng hp ngu nhin y ngha v tr thnh mt iu k
diu. "Hay l mt b trai", cui cng nng ln ting.
Odenigbo ko nng nm xung v h nm yn bn nhau. Nng c th nghe ting ku khn khn ca con qu ang n nhng qu u ngoi vn.
" gi Ugwu mang thc n sng vo ging cho chng mnh", chng ni. "Hay hm nay l mt trong nhng ngy Ch nht theo tn gio ca em?" Chng mm
ci mt cch du dng, bao dung; nng vi tay r ng vin mi di ca chng vi cht xu lng t bn di. Chng thch tru nng, chuyn tn gio khng phi
l mt dch v x hi, bi v nng i nh th ch v nhng bui hp ca Nh th Thnh Vincent de Paul khi nng ch Ugwu i trn con ng t gn lng phn
pht khoai lang, go hay qun o c.
"Hm nay em khng i", nng ni.
"Tt qu. V hm nay mnh cn c vic phi lm".
Nng nhm mt bi v chng ang dang hai chn ca nng rng ra v khi chng chuyn ng, trc nh nhng khoan thai, saudn dp mnh bo, chng th
thm, "Mnh s c mt a con rt thng minh, nkem, mt a con rt thng minh", v nng ni, "Vng, vng". Sau nng cm thy hnh phc khi bit rng mt t
m hi trn ngi nng l ca chng v mt t trn ngi chng l ca nng. Mi ln, khi chng ri khi nng, nng kp hai chn li, tro chn mt c v ht vo
mt hi tht su, nh th lm th s khin nng th thai nhanh hn. Nhng nng khng th thai, nng bit. Bt thnh lnh ngh l c ci g khng n trong thn
th nng bng m nh tm tr lm nng nht ch.
--------------------------------
1 Boubou l loi o thng rng tay, thnh hnh Ty Phi v t thnh hnh hn Bc Phi.
2 Tht nng c p lc v gia v cay.
3 Mn n ca ngi Phi chu.
Chng su
Richard chm ri thng thc mn xp t. Sau khi dng mung vt ht my ming l xch, chng nng ci bt thy tinh ln v hp ht nc lo. Nc mi bt
u chy ra, li t t mt v cay rt ngon lnh, chng bit mt chng cng ang au.
"Richard, anh n mn ny c v ngon lnh qu", Olanna ngi cnh, va ni va ngm chng.
"Ch! Ti khng bit t ca chng ti li thch hp vi ngi nh anh, Richard!" Odenigbo ni t bn kia u bn n.
"Ngay c ti cng khng n c t cay", mt ngi khch ni, ng ny l mt ging vin ngi Ghana bn nhm kinh t, Richard thng qun tn.
"y l bng chng cho thy kip trc Richard l ngi Phi chu". C Adebayo ni, trc khi h mi vo mnh khn giy.
Khch kha ci r. Richard cng ci theo, nhng khng ci to, v vn cn rt nhiu t trong ming chng. "Xp ngon lm", chng ni. "N gip thng mi".
"Ci mn n nh nh xinh xinh c th nhn bng tay anh mang n hp dn lm, Richard", Olanna ni. "Cm n anh mang thc n n". Nng ang ngi
cnh Odenigbo v nghing ngi v pha trc mm ci vi chng.
"Ti bit mn ny l bnh ngt nhn tht hnh xc xch, nhng cn y l mn g?"
Odenigbo sm soi ci khay thc n Richard mang n; Harrison cn thn gi tt c bng giy bc rt p.
"C phi y l mn c nhi 1 khng?" Olanna lic nhn Richard.
"Vng. Harrison sng ch ra rt nhiu mn n. ng y ly rut c ra, nhi vi ph mt v gia v".
"Anh c bit ngi u chu rt rut mt ngi n b Phi chu, xong ri nhi y bn trong v em trin lm khp chu u khng?" Odenigbo hi.
"Odenigbo, chng ti ang n!" C Adebayo ni, mc d c ang c gng nn ci n cng c ngi.
My ngi khch khc cng ci ph ha. Odenigbo khng ci. "Nguyn tc ny c p dng vo mi vic", chng ni. "Cc ng nhi nht thc n. Cc
ng nhi nht con ngi. Nu cc ng khng thch th bn trong mt loi thc n c bit no , ng c ng n n, ng c nhi ci khc vo. Lm nh th
ph c my qu c, kin ca ti l th".
Ngay c Ugwu cng c v nn ci khi hn vo phng n dn dp. "ng Richard, ti xp thc n vo hp cho ng mang v nh".
"Khng, em c th gi n hay em i", Richard ni. Chng khng bao gi mang thc n cn d v; chng ch mang v nhng li khen ca khch nh: mn
n trang tr rt p, nhng chng khng ni thm l khch khng ng n mn khai v ca Harrison m ch n xp t ca Ugwu, moi-moi, v tht g nu l rau ng.
Mi ngi ra phng khch. Sau Olanna tt bt n v n hunh quang rt chi mt; Ugwu mang thm thc ung. H nichuyn, ci, nghe nhc. nh sng
ht t phng ra hnh lang cng mang theo ton bng ngi. l phn chng thch nht ca nhng bui ti nh th ny, mc d i khi chng t hi khng bit
Olanna v Odenigbo c vut ve nhau trong nh n m. Chng bit mnh khng nn ngh v h; chuyn ring ca hai ngi ch u phi ca mnh. Nhng chng
vn ngh v chuyn ny. Chng ch ci cch Odenigbo nhn Olanna lc gia cuc tranh lun, khng phi Odenigbo cn nng ng v phe anh ta, bi v anh ta c
v chng cn ai phi theo phe mnh c, m n gin ch bit c s hin din ca nng. Chng cng thy ci cch Olanna i khi nhy mt vi Odenigbo, hai
ngi ni vi nhau nhng chuyn m chng khng bao gi bit.
Richard t cc bia ca mnh ln bn ri ngi cnh c Adebayo v Okeoma. Ci li ca chng vn cn t v cay. Olanna ng dy thay iu nhc. "Rex
Lawson, nhc s ti thch nht, ri sau mi n Osadebe", nng ni.
"Rex Lawson, ng ta c v ngoi lai qu, phi vy khng?" Gio s Ezeka hi. "Uwaifo v Dairo l nhng nhc s c ti hn".
"Tt c cc loi nhc u bt ngun t nc ngoi, tha Gio s", Olanna ni, ging nng c v chm chc.
"Rex Lawson l mt ngi Nigeria thc s. ng khng ch trung thnh vi b lc Kalabari ca ng; ng ht bng bn th ngn ng chnh ca chng ta.
ng l chnh thng, v d nhin cng l l do chnh ng thch ng ta", c Adebayo ni.
" l l do chnh khng thch ng ta", Odenigbo ni. "Ch ngha dn tc c ngha l chng ta nn coi nhng d bit vi vn ha ca chng ta l ngu xun".
"ng ph th gi ca ng m hi Odenigbo v Tn nhc. Anh y khng bao gi hiu", Olanna ci vang, ni. "Anh y l ngi thch nhc c in nhng rt
ght phi th nhn iu ny trc m ng bi v nghe c v snh ngoi qu".
"m nhc khng c bin gii", Gio s Ezeka ni.
"Nhng chc chn n bt ngun t vn ha, v vn ha th c bit?" Okeoma hi. "Chng ta c th ni l Odenigbo rt yu mn nn vn ha Ty phng v n
mang n ngh thut nhc c in khng?"
Mi ngi ci ; Odenigbo nhn Olanna bng nh mt tht du dng. C Adebayo li cp n chuyn i s Php. C khng ngh l Php nn th bom
nguyn t Algeria, d nhin, nhng c khng hiu ti sao vn li nghim trng n mc Balewa phi ct t bang giao vi Php. C c v hon ton khng
hiu, iu ny hi l thng.
"R rng Balewa lm th l v ng ta mun mi ngi khng ch n hip c phng th vi ngi Anh", Odenigbo ni. "V ng ta cng bit, lm ra v l anh
chng Php th ng ch Anh s vui lng. Vi h, ng ta ch l mt hnh nm. H t ng ta vo v tr , h bo ng ta nhng vic phi lm v ng ta thi hnh, chnh
hiu m hnh Quc hi Westminster".
"Hm nay khng c m hnh Westminster". Bc s Patel ni". Okeoma ha s c cho chng ta nghe mt bi th".
"Ti tng ni vi ng l Balewa lm nh vy n gin ch v ng ta mun ngi Phi chu pha Bc thch ng ta". Gio s Ezeka ni.
"Bc Phi thch hn ta? ng ngh l hn ta quan tm n nhng ngi Phi chu khc? Balewa ch tha thit vi ng ch ngi da trng m hn bit thi".
Odenigbo ni. "Hn ta chng tuyn b ngi Phi chu cha kh nng t cai tr Rhodesia l g? Nu ngi Anh bo hn ta t gi mnh l con kh b thin,
hn cng s vng theo".
", ni nhm", Gio s Ezeka ni. "ng lc ri".
"ng khng chu nhn s tht!" Odenigbo bt u i t th ngi. "Chng ta sng trong thi i ca con qu da trng khng l.Chng coi ngi da en Nam
Phi v Rhodesia l m mi r, chng gy bt n chnh tr Congo, chng khng cho php ngi M da en b phiu, chng khng cho ngi Aborigines chu
c b phiu, nhng t nht l ci m chng ang lm y. Hip c phng th cn t hi hn l k th v tch ngi da en ra nhm khc, nhng chng ta khng
nhn thy iu . Chng kim ch chng ta sau bc mn ma m. Rt nguy him".
Okeoma nghing ngi n gn Richard. "Hai ngi ny khng cho ti c c bi th ca ti hm nay".
"H ang vo hi cao tro ca cuc lun chin". Richard ni.
"Cng ging nh mi hm". Okeoma bt ci. "Quyn sch ca anh tin trin n u ri?"
"Ti vn tip tc cy n".
"N ni v mt chnh tr gia lu vong phi khng?"
"Khng hn th".
"Nhng n l tiu thuyt phi khng?"
Richard nhp mt ngm bia v t hi khng bit Okeoma s ngh g nu anh ta bit s tht - ngay c chnh Richard cng khng bit c phi l tiu thuyt hay
khng bi v nhng trang chng vit khng c v g mch lc trn vn c.
"Ti rt thch ngh thut chm khc ca Igbo-Ukwu, v ti mun dng ngh thut ny lm tm im ca quyn sch", chng ni.
"Ti sao?"
"Ti hon ton b nhng vt bng ng quyn r k t khi ti bt u c v chng. Nhng chi tit p m hn. Kh m tin c thi i y ngi ta c
th lm tinh vi n hon ho ngh thut c khun bng sp tht truyn k t thi chim ng ca Viking 2 nh vy. Nhng tng ng c ch to rt tinh
xo, tht k diu".
"Anh c v ngc nhin lm", Okeoma ni.
"Anh ni g c?"
"Anh c v ngc nhin, nh th anh khng tng tng c hng ngi ny c th lm c nhng chuyn nh th".
Richard nhn Okeoma m m, vi mt v khinh b mi v yn lng trong cch Okeoma nhn li, chn my hi cau trc khi anh ta ni. " ri, Odenigbo,
Gio s! Ti c mt bi th mun trnh by vi qu v".
Richard t mt li ca mnh. Ci v cay, rt bng ca t by gi khng th chu ni, chng nhp nhm ch Okeoma c xong bi th ht sc k cc - v ngi
Phi chu b gh l mng t ca h khi h i vo my ci chu kim loi nhp cng - trc khi chng c th ng dy i v.
"Ti vn c php ch Ugwu v lng ca ch y tun ti phi khng, Odenigbo?", chng hi.
Odenigbo lic sang Olanna.
"Vng, d nhin", Olanna ni. "Ti hy vng anh s thch xem l hi ori-okpa".
"Lm thm mt cc bia, Richard", Odenigbo ni.
"Ngy mai ti i Port Harcourt t sm nn ti cn phi i ng sm". Richard ni, nhng Odenigbo quay tr li vi Gio s Ezeka.
"Th cn my tay chnh tr gia ngu ngc Western House ca H vin m cnh st phi dng hi cay xt h? Hi cay! Ri nhng ngi gi trt t phi khing
nhng thn th mm nhn ca h ra xe. Tng tng xem!"
Ci ngh rng Odenigbo khng my tm n s c mt ca mnh lm Richard thy kh bun nn. Khi chng v n nh, Harrison m ca v ci u cho.
"Xin cho ng. Thc n c c dng ht khng ?"
"C, c, by gi ti i ng", Richard gt. Chng khng cn tm trng no nghe chuyn m chc chn chng phi nghe tip : Harrison ngh l ng ta
s dy my ngi gip vic ca bt c ngi bn no ca Richard nu h mun hc cch lm bnh p sherry 3 hay c nhi tht. Chng vo phng lm vic, tri ht
nhng trang bn tho ln sn nh ri nhn chng: vitrang ca quyn tiu thuyt vit v mt th trn nh, mt chng vit v mt nh kho c, vi trang kh xut thn
miu t cc ng. Chng bt u vo nhu chng, tng trang mt, cho n khi chng c mt ng giy nt nhu bn cnh gi rc; chng ng dy, i vo ging,
cm gic mu nng dn ln hai tai.
Chng ng khng ngon, cm tng nh mnh ch mi va t lng th nh nng xuyn qua rm. Chng nghe ting lch cch ca Harrison trong nh bp v
ting Jomo o t ngoi vn. Chng cm thy bc bi trong lng. Chng nng lng mun c ng yn lnh vi cnh tay thon gy ca Kainene t vo ngi.
Harrison ang trng trng v nng bnh m lm im tm.
"Tha ng? Ti thy nn nh trong phng lm vic y giy?" ng ta c v lo lng.
" yn !"
"Vng, tha ng". Harrison khoanh tay vo ri li th tay ra. "ng c mang theo bn thu 4 khng? Ti s ly giy khc cho ng mang i nh?"
"Khng, cui tun ny ti khng lm vic", Richard ni.V tht vng trn mt Harrison khng lm chng thy tc ci nh mi khi. Chng t hi, lc chng ln
xe la, khng bit Harrison s lm g vo cui tun. C th ng ta t nu cho mnh mt ba n c o. Chng khng nn cau c kh chu vi ng gi ng ti
nghip ny; u c phi li ca ng y m Okeoma tng chng c thi khinh mit. Ci nh mt ca Okeoma khin chng lo ngi nht: mt v khinh b, y ng
vc lm chng nh n mt cu chng c u l ngi Phi chu v ngi u chu mi mi khng th no ging ha. Okeoma tht sai lm khi ngh Richard
cng nh bao nhiu g ngi Anh khc lun cho rng ngi Phi chu khng thng minh bng. C l ging chng l v ngc nhin, by gi ngh li chng on,
nhng chng cng s biu l cng mt s ngc nhin nu c mt s khm ph tng t xy ra Anh quc hay bt c ni no trn th gii.
Mt nhm ngi bn hng rong bu li. "Ai lc y!", "Ai mua cam no!", "Ai chui y!".
Richard ngoc mt c gi tr ang i mt mm lc luc m chng khng mun mua cho lm. C gi h mm xung v chng ly mt ht, bp v v bng hai
ngn tay, nhai trc khi chng bo ly cho chng hai bt. C gi c v ngc nhin khi thy chng bit th trc khi mua, cn chng chua cht ngh n Okeoma,
chc cng s c v ngc nhin nh th. Trc khi n mi ht, chng quan st n k lng xem luc mm cha, tm nht, da nhn - v c gng khng ngh n
my t giy b v nhu trong phng lm vic ca mnh, cho n khi xe la vo Port Harcourt.
"Madu mi mnh ngy mai n n ti", Kainene ni, lc nng ch chng v bng chic xe hi M kh di. "V anh y mi t nc ngoi v".
"Th ?" Richard hu nh khng ni g thm, ch nhn nhng ngi bn hng rong trn ng, la ht, ra hiu, chy theo xe cho mi.
Sng hm sau, ting ma tt vo ca s nh thc chng. Kainene nm cnh chng, mt nng he h m trng rt k, nh th c ngha l nng ang ng say.
Chng ngm mu da scla sm ca nng bng ln v xoa du v ci xung st mt nng. Chng khng hn nng, cng khng mt mnh chm vo mt nng
nhng gn, chng cm thy hi m trong hi th ca nng v ngi thy thoang thong mi ca nng ng li. Chng vn vai ri n ca s. Ma Port
Harcourt xin cho, v thnc ma tt vo ca s v tng hn l ri thng trn mi nh. C th ti v n st bin, khng kh lun m hi nc lm cho ma ri
sm hn. Trong chc lt, ma tr nn dn dp, ting ma p vo ca s nghe to hn, nh si nm vo ca knh. Chng vn vai ln na. Ma tnh v knh ca
m hi nc. Pha sau, Kainene ca ngi v ni lm bm ci g .
"Kainene?" Chng gi.
Mt nng vn h m, hi th ca nng vn u n.
"Anh i b mt cht", chng ni, mc d chng bit chc l nng chng nghe thy g.
Bn ngoi, Ikejide ang hi cam; b ng phc ca anh ta ko hch ln pha sau lng lc anh ta gi c no try cam.
"Xin cho ng", anh ta ni.
"Kedu?" Richard hi. Chng thy t nhin khi thc tp ting Igbo vi ngi gip vic ca Kainene: h chng bao gi biu l cht tnh cm hay ngh no c, v
th chng quan trng g vic chng c ni ng ging hay khng.
"Ti khe, tha ng".
"Jisie ike".
"Vng, tha ng".
Richard i n cui vn, ni chng c th nhn thy, xuyn qua nhng lm cy, bt sng trng xa. Chng ngi trn mt t. Chng mong sao Thiu t Madu
chng mi h n ti; chng khng ho hng g vi vic gp mt v anh ta c. Chng ng dy, vn vai v i vng ra sn trc, nhn bi hoa giy mu tm b
ln tng. Chng i b mt hi lu xung tn mnh t y bn ca con ng vng v dn n cn nh trc khi quay tr v. Kainene ang ngi trn ging c
bo. Chng leo ln ging ngi cnh nng; nng vn tay ra, nhng ngn tay nh nhng vut mi tc chng. "Anh c sao khng? T hm qua, anh c v cng
thng".
Chng k nng nghe v Okeoma, v bi v nng khng p li ngay nn chng ni thm, "Anh cn nh ln u tin anh c v m thut Igbo-Ukwu, trong mt
bi bo, mt nh qu tc Oxford miu t n c cch trang tr Rococo 5 rt k l, gn ging nh k thut Faberg 6 . Anh khng bao gi qun iu ny - Rococo v
k thut Faberg. Anh bt u yu say m ngh thut ny, yu c ci cch gi ca n".
Nng gp t bo li v ln cnh bn ng.
"Ti sao ngh ca Okeoma li quan trng n th?"
"Anh tht s yu thch ngh thut ny. Tht l kinh khng khi anh ta dm buc ti anh khinh r ngh thut ny"..
"Anh lm khi ngh l tnh yu khng cn ch cho nhng chuyn khc. Rt c th ngi ta yu mt ci g nhng vn khinh th n".
Richard ln ngi ra xa nng. "Anh khng bit mnh ang lm g na. Anh cng khng bit mnh c phi l nh vn khng".
"Anh khng bit cho n khi no anh tht s vit, phi khng?" Kainene bc ra khi ging; chng nhn thy nh kim loi trn b vai gy ca nng. "Em thy
chc anh khng c hng i n tic ti nay. Em s gi Madu v hy b cuc hn".
Nng tr li sau khi gi in thoi v ngi ln ging, trong s yn lng ngn cch gia hai ngi, chng cht cm thy thm bit n s thng thn ca nng v
n lm chng khng c ch m t thng hi hay n nu.
"C ln em nh nc ming vo trong ly nc ca b", nng k. B chng mng m hay lm g em c. Em ch mun lm th. Lc em mi bn tui. Em
chc chn s rt tha mn nu b ung ht ly nc, nhng d nhin Olanna chy i thay ly nc khc cho b". Nng dui ngi bn cnh chng. "By gi n phin
anh k anh lm chuyn ng tri no".
Chng cm thy hng khi v ln da mn mng ca nng c xt vo da chng, m cng v nng sn sng hy b li hn vi Thiu t Madu. "Anh khng c ngh
lc mnh lm bt k chuyn g ty tri", chng ni.
"Th th c k chuyn g cng c".
Chng ngh n chuyn k cho nng nghe ci ngy Wentnor khi chng trn Molly v b nh i ln u, mt dp thay i s phn ca mnh. Nhng chng
khng k. Thay vo , chng k v cha m mnh, ci cch hai ngi nhn m ui vo mt nhau khi h ni chuyn, qun sinh nht ca chng, ri bo Molly lm
ci bnh c ch Chc Mng Sinh Nht Mun, vi tun sau . H khng bao gi bit chng n ci g, n lc no. Molly cho chng n, v th ch y nh.H khng
nh c con nhng v l nn h nui con nh mt vic m h sc nh ra l h phi lm. Nhng chng hiu, ngay c khi chng cn rt b, khng phi l cha m
chng yu chng, m h thng hay qun nh th ch v h yu nhau v cng say m. Kainene nhng my, nh hoi nghi, cch chng din gii khng hp l, v
v th chng khng dm ni cho nng bit, i khi chng ngh rng chng qu yu nng.
2. Quyn Sch: Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht
ng tho lun v Taubman Goldie, mt vin tng kim li bun ngi Anh, v cch hn ta p buc, phnh ph v git hi ot quyn kim sot hot
ng bun bn du da v trong Hi ngh Berlin 1884, ningi u chu phn chia Phi chu; hn ta gip ngi Anh y Php vo th phi ng chia khu vc
sng Niger thnh hai vng l thuc vo chnh quyn bo h: Bc v Nam.
Ngi Anh thch min Bc hn. Kh hu min ny nng kh, d chu. Ngi Hausa-Fulani dng thanh nh v nh c xem l "tt" hn ngi min Nam a
s theo Hi gio. H c xem l vn minh hn nhng ngi bn x cn phong kin, do dng h gin tip cai tr s rt hiu qu. Cc tiu vng cha truyn
con ni thu thu cho ngi Anh; cn ngi Anh, tr cng, s khng cho cc nh truyn o Thin Cha xm nhp.
Trong khi kh hu min Nam m, y mui, lm ngi m tn d oan v cc b lc li khng ha thun vi nhau. Ngi Yoruba ng nht Ty nam.
ng nam, ngi Igbo sng trong nhng cng ng theo ch cng ha. H khng ngoan ngon, d phc tng m rt nhiu tham vng, nn rt ng lo ngi. V h
khng ngoan ngon phc v vua, ngi Anh sng ch ra nhng "nh ton quyn bo h", bi v cai tr gin tip t tn km cho vng quc. Cc nh truyn o c
php cai tr v lm gim s chng i ca nhng k t ma ngoi o; Thin Cha gio ni chung v nn gio dc h mang n ni ring pht trin mnh m. Nm
1914, vin tonquyn kt hp min Bc vi min Nam, v v ng ta chn mt ci tn. Nc Nigeria c thnh lp t .
--------------------------------
1 C pho.
2 Viking l nhng chin binh hng hi, thng nhn, hi tc Bc u vo thi i mun, trn bn o Scandinavia, vng an Mch, Na Uy v Thy in
ngy nay.
3 Tn mt loi ru min Nam Ty Ban Nha.
4 Tc gi cho Harrison dng ch "manscrit" thay v "manuscript" (bn tho).
5 Phong cch ngh thut v trang tr ni tht ca Php th k XVIII, vi nhng ng cong i xng rt tinh t.
6 Peter Carl Faberg (1846-1920): Th kim hon ngi Nga, ni ting v cch dng kim loi v lm trang sc c hnh qu trng.
Phn II
Cui thp nin su mi
Chng by
Ugwu ang nm trn chiu trong chi ca m, nhn chm chm ci xc nhn b p nt bt dnh trn tng; cht nhy in ln vch tng thnh sm hn.
Anulika ang ong tng chn ukwa, mi bt sa k nng sc nc khp phng. M ni huyn thuyn kh lu lm hn nhc c u. Chuyn v thm nh bng c v
nh lu hn mt tun, c l v bng hn c b si ng c do ch n mi rau v ht qu. Thc n m hn nu chng ngon lnh g c. Rau th chn rc qu. Mn bt
ng ln cn, cn xp th lng bng, mn khoai lang n kh khc v luc m khng cho cht b vo. Hn ch mun tr li Nsukka c n mt ba n thc s.
"Em mun c mt a con trai trc, bi v n s cng c a v ca em trong nh ca Onyeka", Anulika ni. N bc ti ly mt ci bc trn rui nh v Ugwu
li , thn hnh ca n gn y tr nn trn tra ng ng: ngc ca n cng nch, ci mng nhn nhy theo nhp bc. Onyeka chc l ng chm n thn
th n. Ugwu khng chu ni khi ngh n ci thn th xu x ca thng y thm tht vo ngi em hn. Chuyn xy ra nhanh qu sc tng tng; ln trc v
thm nh hn mi ch nghe ni c ngi ngm ngh con b, lc y con b nhc n Onyeka mt cch hng h lm hn khng th ngh l con b li nhn li cu
hn nhanh n vy. By gi k c b m hn cng nhanh nhu mi khi nhc n Onyeka, n c ch lm th sa xe ngon lnh trong th x, c xe p, c x ng
hong, lm nh n l r trong nh vy.
Khng ai ni ng n chuyn thng y cm nhom, cn hm rng th nhn hot ging nh rng chut.
"Anh bit khng, Onunna bn lng Ezeugwu c con gi u lng, nh chng n lp tc i gp dibia xem ti sao! D nhin ngi nh Onyeka khng dm
lm nh vy vi em u, nhng em vn mun c mt a con trai trc". Anulika ni.
Ugwu bt dy. "Tao chn nghe chuyn thng Onyeka lm ri. Lc n n y hm qua tao nhn thy l n nn tm thng xuyn hn. N c mi nh mi u
du thi vy".
"Th cn anh, anh c mi nh th no?" Anulika bt vo trong bao ri bt u buc li. "Em xong ri. Anh nn i cho sm ko mun qu".
Ugwu i ra sn. M hn ang gi ci g trong ci, cn b hn ng li ci gn bn, lia con dao vo mt cc mi. Nhng mnh vn kim loi t con dao b
c mnh vo vng ra nhng tia la b xu nhng ln mt cht ri tt ngm.
"Anulika c gi bt ukwa k khng?", m hn hi.
"C ". Ugwu cha ci bao ra cho b xem.
"Gi li cho n ng ch v b ch nh", m hn ni. "Cm n ng b y v tt c nhng th ng b y gi cho chng ta".
"Vng, m ". Hn n gn v m m. "M gi gn sc khe, m cho d Chioke gip con khi d y v".
B hn ng thng dy v gi gi li dao vo lng bn tay, trc khi bt tay t gi hn. "i mnh khe, ije oma. B m s nhn cho con bit khi gia nh
Onyeka thng bo l h sn sng mang ru n. Ch trong vng vi thng thi".
"Vng, tha b". Ugwu lun qun ng mt lc trong khi m anh em rut v anh em h, a nh trung, a ln mc o thng thnh qu kh n cho
tm bit v bo hn ln sau v thm nh nh mang qu. Mua bnh m cho chng em nh! Mua tht nh! Mua c rn! Mua lc!
Anulika tin hn ra n tn ng chnh. Hn nhn thy mt bng dng quen thuc gn rng cy ube v mc d hn cha h gp k t khi c i Kano hc ngh
bn nm trc, hn bit chc l Nnesinachi.
"Anulika! Ugwu! C phi cc bn khng?" Ging ca Nnesinachi c v trm hn so vi trong tr nh ca hn nhng c nng cao ln rt nhiu, da en sm hn
v nh nng gay gt ca min Bc.
Khi h m nhau cho, hn cm thy ngc c nng chm vo ngc hn.
"Ti hu nh khng nhn ra c c. Min Bc lm c thay i nhiu qu", hn ni, thm hi khng bit c nng c c tnh chm ngc vo ngc mnh khng.
"Ti v hm qua, vi my ngi anh em h". C nng mm ci vi hn. Ngy xa c cha bao gi mm ci thn thin vi hn nh vy. Chn my ca c
nng c co i v v th bng bt ch, mt bn m hn. C quay sang Anulika, "Anuli, ti ang trn ng n nh bn. Ti nghe n bn sp ly chng!"
"Ch i, em cng nghe n nh th y", Anulika ni, c hai cng ci ph ln.
"ng y i v Nsukka y ?" C hi Ugwu.
"Vng. Nhng ti s tr li sm d l nh hn ca Anulika lc ngi ta mang ru n".
"i mnh gii!" Mt ca Nnesinachi chm mt hn mt thong dn d, trc khi c tip tc i, hn bit l hn chng m ho; ng l c y c c ngc mnh
vo ngc hn khi hai ngi m kh cho nhau. Hn cm thy nh c mt lung in chy qua lm chn hn nh chng xung. Hn c km mnh khng quay li
nhn c nng, phng khi c nng cng quay u nhn hn, trong khonh khc hn bng qun cm gic si sc kh chu trong bng.
"Tm tr ch y lun hng v min Bc. Anh khng th ci ch y, v th nu ch y tng anh ci g th tt nht l anh nn ly ci y, trc khi ch y theo
chng". Anulika ni.
"Em nhn thy ?"
"Lm sao m em khng thy ch? Em c phi con cu u?"
Ugwu nheo mt nhn em. "Onyeka m my vo em cha y?"
"D nhin l Onyeka gn gi em".
Ugwu i chm li. Hn bit em hn ng vi Onyeka, tuy vy hn vn khng thch nghe em hn xc nhn ngay nh th. Khi Chinyere, con sen nh bc s
Okeke, bt u ln bng qua hng giu n phng ca hn vng trm vi hn trong chp nhong, hn k vi Anulika trong mt ln v thm nh v hai anh em
bn chuyn ny. Tuy th hn cha bao gi ni chuyn ca con em. Hn lun lm ra v nh chng c g ng trao i c. Anulika i trc hn, khng bn tm
n v hn hc v dng dng ca hn; hn bc nhanh hn mt cht, im lng, chn hai ngi nh nhng lt trn c, ni c hai cng ui bt co co chu
chu lc cn nh.
"Anh i bng qu", cui cng hn ni.
"Anh chng n ly mt ming khoai m luc".
" ch bn anh luc khoai c cho b".
" ch bn anh luc khoai c cho ba-. Nhn ci mm ca anh ka. n lc h ui anh v lng th anh s ra sao? Lm g c ba- cho anh luc khoai?"
"H s khng ui anh v lng".

Anulika lic xo hn t u n chn ri t chn ln u. "Anh qun ngun gc xut thn ca anh ri, by gi anh tr nn ngu n ni anh tng mnh l mt
ng Ln y".
ng Ch ang trong phng khch khi Ugwu bc vo cho ng.
"Gia nh em th no?" ng Ch hi.
"Tt c u khe, tha ng. Mi ngi gi li cho ng".
"Ttlm".
"Em gi Anulika ca con sp ly chng".
"Th ". ng Ch chm ch vn radio.
Ugwu c th nghe thy ting Olanna v B By 1 ang ht trong nh tm.
London c ci cu ang ri, cu ang ri, cu ang ri.

London c ci cu ang ri, b ch xinh p.
Ci cch B By pht m ch London nghe nh l lon ton. Ca nh tm ang m.
"Xin cho c", Ugwu ni.
"! Ugwu, ti khng nghe ting em vo!" Olanna ni. Nng ang ci ngi ngang bn tm tm cho B By. "Mng em tr li, nno. Gia nh em c khe
khng?"
"D khe c. Mi ngi gi li cho c. M con bo khng bit ni g cm n v my ci o c cho".
"Chn ca m em th no ri?"
"N khng cn au nhc na . M con gi bt ukwa cho c".
"! B y chc on c l ti ang thm n lm". Nng quay ngi nhn hn, hai tay dnh y bt x phng tm. "Em c v khe mnh, m em y n hn
ra!"
"Vng, cm n c". Ugwu tr li, d bit l cu ni di. Hn lun st cn mi ln v thm nh.
"Ugwu!" B By gi. "Ugwu, xem ny!" C b ang bp mt con vt bng cao su ku quc quc.
"B By! Con c th cho Ugwu khi no con tm xong", Olanna ni.
"Anulika sp kt hn, tha c. B ca con bo con nn bo cho ng Ch v c bit. Gia nh con cha bit ngy chnh thc, nhng b m con s rt l vui
mng nu ng v c n d".
"Anulika? C y cn tr qu m? Chng mi su, mi by thi phi khng?"
"Cc bn n bt u lp gia nh ri".
Olanna quay tr li vi ci bn tm. "D nhin chng ti s d".
"Ugwu!" B By li gi.
"Tha c, con hm cho cho B By nh?"
". Em lm n pha sa lun i".
"Vng, tha c". Hn mun nn n thm mt lc ri s hi nng xem mi vic vn n trong ci tun hn vng mt ch; nng s k cho hn nghe ngi bn no
n thm, ai mang mn g v h n ht mn tht hm hn nu trong ci hp ngn ng lnh cha.
"ng ch v ti quyt nh s a Arize n y c y sinh em b vo thng Chn", Olanna ni.
"Th th hay qu, tha c", Ugwu ni. "Con hy vng em b s ging c Arize ch khng ging ch Nnakwanze".
Olanna bt ci. "Ti cng hy vng th. Mnh phi dn phng cho c y. Ti mun n hon ton sch s, khng c mt ht bi no".
"N s sch bng, tha c, xin c an tm". Ugwu thch c Arize. Hn vn cn nh l mang ru ca Arize Umunnachi ba nm trc. C y trn tra v si ni
lm sao, v do y, hn ung nhiu ru n ni sut t na lm rt B By mi sinh.
"Th Hai ti s i Kano n c y v a c y ti Lagos sm sa", Olanna ni. "Ti s a B By theo. Mnh s chun b hnh l v mang theo ci o xanh
Arize may cho b".
"Ci mu hng p hn, tha c. Ci mu xanh hi cht".
"ng ri". Olanna nht con vt cao su v nm n tr li bn tm, B By khoi ch ht tong ln ri dm con vt cao su xung nc.
"Nkem", ng Ch gi to. "O mego! C chuyn ri!"
Olanna chy vi ra phng khch, Ugwu bn gt theo sau.
ng Ch ang ng cnh radio. Tivi ang m nhng m thanh b vn tt, v th nhng ngi ang nhy ma trng ging nh ang lc l, quay cung trong
cn say. "C mt cuc o chnh", ng Ch ni, v ra hiu ch v hng ci radio. "Thiu t Nzeogwu ang c din vn Kaduna".
Ging ni trn i nghe rt tr, hng hi v y t tin.
Hin php c hin nay khng cn hiu lc, chnh quyn a phng v nhng c cu t chc c t nay s b gii tn. ng bo thn mn, mc ch ca Hi ng
Cch mng l thit lp mt quc gia khng b thi nt v tham nhng v xung t ni b. K th ca chng ta l l u c chnh tr, bn tham nhng, nhng k c
chc quyn t cao n thp kim chc tin hi l v i mi phn trm, nhng k tm cch chia r t nc mi mi chng c th gi vng a v ca mnh,
ngi ca b lc, ngi ca b cnh quan quyn, nhng k lm cho t nc chng ta nh mt g khng l qu ma v ngho kh trc nhng t chc quc t,
nhng k lm sp x hi ca chng ta.
Olanna chy n my in thoi., "C chuyn g xy ra Lagos? C phi h ni chuyn xy ra Lagos khng?"
"B m em an ton, nkem. Dn thng th khng sao c".
Olanna ang quay s. "Tng i? Tng i?" Nng in thoi xung ri li nhc n ln. "ng dy khng thng".
ng Ch du dng g in thoi ra khi tay nng. "Anh tin l h an ton. ng dy s c ni li ngay thi, vn an ninh y m".
Trn i pht thanh, ging ni tr nn cng rn hn.
Ti cam oan vi tt c nhng ngi ngoi quc rng quyn li ca qu v tip tc c bo m. Chng ti s mang n cho tt c nhng cng dn chp hnh lut
php mt nn t do khng b p ch di bt c hnh thc no, bt c chnh quyn b nhn no. Quyn t do s tn ti v pht trin bt c lnh vc no c s n
lc ca con ngi. Chng ti xin ha rng nhn dn s khng bao gi phi h thn khi nhn rng mnh l ngi Nigeria.
"M Ola!" B By gi t phng tm. "M Ola!"
Ugwu tr li phng tm, dng khn lau kh cho B By ri m b, kh ph hi vo c b. Ngi n thm nc mi Pears, x phng tm ca tr em.
"G con!", hn ni v c n. Bm tc ca n t, ui c ct cht thnh mt nt tht qun qun, Ugwu vut cho thng ra ri khen b ging b; dn lng ca
hn c th ni l B By ging ng Ch nh c.
"C na i!" B By va ni va ci nc n. B mt trn trnh ca b t m v hi nc.
"B con b con g", Ugwu lm rm theo iu ht lun lm b thch ch.
B By ci khanh khch. T phng khch, Ugwu nghe Olanna ni, "i, Cha i, ng ta ni g th? ng ta ni ci g th?"
Hn ang cho B By n cho khi ngi i din ca Tng thng pht biu mt bi ngn trn radio, ging ng ta c v yu t, nh mt mi tt khi c gng
pht biu, "Chnh quyn c bn giao cho qun i".
Sau c thm nhiu bn tuyn b - Th hin mt tch, Nigeria by gi l chnh quyn qun s lin bang, Th hin ca hai min Bc, Nam mt tch - nhng
Ugwu khng bit r ai l ngi ni v trn bng tn no bi v ng Ch ngi cnh my pht thanh, vn nt d sng lin hi, ngng, lng nghe, vn, ngng. ng
tho knh ra ri nhn c v bt an, mt trng su. ng khng eo knh tr li cho n khi khch kha t n. Hm nay ng ngi hn bnh thng. Ugwu mang
thm gh trong phng n ra phng khch c gh ngi cho tt c mi ngi. Ging ni ca h c v khn thit v kch ng, ai cng nh khng th ch ngi
kia ni dt li.
"y l thi im chm dt t tham nhng! y l ci cn phi xy ra t khi c cuc tng bi cng", mt ngi khch ni. Ugwu khng nh tn nhng nh l
ng ta thng n ht chin-chin ngay sau khi dn ra, v th Ugwu thng t ci mm cng xa ng ta cng tt. Ngi ny c bn tay to, ch cn vi ci nm chim chim
qu bi ca ng ta l khng cn g na ht.
"My ng Thiu t l anh hng!" Okeoma ni, v gi mt cnh tay ln cao.Ging ca h ht sc ho hng ngay c khi ni v nhng ngi b git.
"H ni l Sardauna trn ng sau lng cc b v ca hn".
"H ni thng cha B trng Ti chnh bnh ra qun trc khi b bn".
Vi ngi khch ci khc khch, Ugwu cng ci cho n khi hn nghe Olanna ni, "Ti bit Okonji. ng ta l bn ca b ti". Ging nng c v ngm ngi.
"i BBC gi l Cuc o chnh Igbo", ngi khch hay n chin-chin ni. "V h ni ng. Nhng ngi b git phn ln l ngi min Bc".
"Hu nh ch c ngi min Bc trong chnh quyn", Gio s Ezeka ni th thm, chn my ng nhn tt, lm nh ng khng th no tin c ng phi ni ra
mt iu v cng hin nhin.
"i BBC nn cht vn chnh ngi ca h, nhng k t ngi min Bc vo chnh quyn ri chng n p tt c mi ngi!" ng Ch ni.
Ugwu ngc nhin khi thy ng Ch v Gio s c v ng tnh vi nhau. Hn cng ngc nhin hn khi c Adebayo ni, "m Bc Phi phi in lm nn mi
gi y l chuyn ca nhng k ngoi gio chng li chnh gio". ng Ch bt ci - khng phi ci ci ch giu nh mi khi trc lc ng nhch ngi ra mp
gh ci vi c m l iu ci tn thnh. ng Ch ng vi c y.
"Nu chng ta c nhiu ngi nh Thiu t Nzeogwu hn t nc ny, chng ta khng phi ng v tr m chng ta ang ng", ng Ch ni. "ng ta
tht s c tm nhn xa!"
"ng ta l Cng sn, phi khng?" l ng gio s c i mt mu xanh l cy, Lehman. "ng ta n Tip Khc khi ng ta cn Sandhurst".
Ngi M cc ng lun lun soi mi di gm ging ca ngi ta tm kim Ch ngha Cng sn. ng tng l chng ti c th gi lo lng my chuyn
sao?" ng Ch hi. "Vn l lm bt c ci g cho dn tc ca chng ti tin b. Th t gi thuyt chnh sch dn ch t sn l tt p, v cn bn, nhng
nu nh n khng thch hp vi chng ti ging nh c ngi no em tng chng ti ci o m h bo chng ti l ging ci o ca h, nhng chng ti mc
khng va v my ci cc ri ra - th trong trng hp , chng ti phi b n i v may mt ci o cho ph hp vi vc dng ca mnh. n gin, cc ng phi
chp nhn iu thi!"
"Ni vn hoa bng by qu, Odenigbo", c Adebayo ni. "Anh khng th dng l thuyt bin h cho cc nh qun s".
Ugwu cm thy d th hn; hn quen vi nhng cuc ci v nh th ny.
"D nhin l ti c th. Vi mt ngi nh Thiu t Nzeogwu, ti c th, ng Ch ni. "Ugwu! Thm nc !"
"ng ta l cng sn", Gio s Lehman khng khng. Ci ging nght mi ca ng ta lm Ugwu pht cu, hay c l n gin ch v Gio s Lehman cng c
nhiu tc nh Richard nhng khng c ci v im m, trang nghim nh th. Hn c g Richard vn n chi. Hn vn cn nh rt r ln cui cng khi ng y
n, my thng trc khi B By ra i, nhng mnh k c khc trong nhng tun l y hn n y by gi bt u phai m, khng cn nguyn vn na; hn
v cng lo s l ng Ch v Olanna s khng bao gi kt hp tr li, v th gii ca hn s sp n ni hn khng dm ln nghe xem h ci nhau v chuyn g.
Hn c l s chng bao gi bit l Richard c dnh lu n cuc ci c ny nu Harrison khng k cho hn nghe.
"Cm n, bn tt". ng Ch ly bnh nc v rt mt t vo trong ly ca mnh.
"Vng, tha ng", Ugwu ni, nhn Olanna. Hai tay nng chp li vi nhau v ly u. Hn c g hn c th tht lng thng xt cho ngi quen ca nng,
ngi lm chnh tr mi b git, nhng nhng ngi lm chnh tr khng ging nh ngi bnh thng, h l chnh tr gia. Hn c v h trong my t bo
Renaissance v Daily Times - h thu bn x hi en cp bc, nh p i th ca h, h muanh mua t ca chnh quyn, h nhp cng bao nhiu l tu ch
xe hi ca M, h cho tin my ngi n b gi v c thai, nht y trong o h ton phiu gi mo. C mi ln hn cht nc luc u, hn ngh my ci nc
nhn cn lng di y ni cng ging chnh tr gia.
m , hn nm trong phng khu nh nam v c gng tp trung vo quyn sch Th trng ca Casterbridge 2 , nhng rt kh khn. Hn hy vng Chinyere
c th ln chui qua hng giu v n vi hn; c hai chng bao gi hn trc, c nng ch xut hin vo mt s ngy nht nh. Hn thm kht c nng n nhc
nhi trong mt m y kch ng v cuc o chnh o ln tnh hnh thi cuc; hn thy thn thc vi c hi v tnh hnh mi. Khi hn nghe c nng g nh vo
ca s, hn thm ngng ngng cm n Cha.
"Chinyere", hn ni.
"Ugwu", c nng p.
C nng c mi hnh c lu ngoi tri. n tt, v mt vt sng mng manh ht vo t nh n bo v 3 bn ngoi, hn nhn thy ngc ca c nng
ging ci chm nhn hnh thp tri ln lc c nng ci o, ct ci khn qun ngang tht lng ri nm nga ra. C ci g m t trong bng ti, gia thn th ca hai
ngi qun ly nhau v hn tng tng c nng l Nnesinachi, i chn chc nch l i chn ca Nnesinachi. Ban u c nng nm im, nhng sau th bng
di giy ny ln mt cch cung lon, tay qun cht lng hn, c nng ku thnh ting ging nh nhng ln chung ng trc . Ting ku nghe phng pht
nh tn ca mt ngi - Abonyi, Abonyi - nhng hn khng chc lm. C l c nng cng tng tng hn l mt ngi no cng lng vi c nng.
C nng ngi dy, ra v cng im lng nh khi n. Ngy hm sau, khi hn gp c nng bn hng giu, c ang phi qun o ln dy v ni, "Ugwu", ri khng
ni thm li no c; thm ch c nng cng chng bun mm ci vi hn.
--------------------------------
1 a b khng c t tn, ch dng ch baby, c ngha l em b. Mi ln ni n c b ny, xin c gi l B By.
2 The Mayor of Casterbridge: Tiu thuyt ca vn ho Anh Thomas Hardy (1840-1928).
3 n bn ngoi nh ngn nga trm hay k gian li dng bng ti xm nhp vo nh.
Chng tm
Olanna tm hon chuyn i Kano ca nng v cuc o chnh. Nng ch cho n khi cc sn bay hot ng tr li, bu in v in tn hot ng bnh thng,
cc v Thng c qun s c b nhim v cc bang. Nng ch cho n khi chc chn trt t c thit lp. Nhng d m v cuc o chnh vn cn. Mi
ngi ai cng ni n chuyn ny, c ngi ti x taxi i m trng mc o thng ch nng v B By t sn bay v nh ca Arize cng th.
"Nhng Sardauna khng b git, tha b", ng ta ni rt kh. "ng y c Thnh Allah ph h nn trn thot v by gi ang Mecca 1 ". Olanna mm ci
du dng v khng ni g bi v nng bit ngi n ng vi vng trng ht treo lng lng trn ci gng chiu hu ny cn phi tin nh th. Sardauna, ni cho cng
khng ch l Th hin ca min Bc, ng cn l v lnh t tinh thn ca nhng ngi theo Hi gio ging ng.
Nng k cho Arize nghe v cu ni ca ngi li taxi, c nhn vai v ni, "Khng c ci g m ngi takhng ni c". Tm vy qun ca Arize b y tt xung
kh thp, di tht lng, v chic o rt rng cho va vi ci bng cng phng ca Arize. Hai ngi ngi phng khch xem nh ci ca Arize v Nnakwanze
treo trn vch tng dnh y du, trong khi B By chi vi m tr con trong lng. Olanna khng mun B By ng vo m tr nh mc qun o rch ri, mi
chy lng thng, nhng nng khng ni ra; nng cm thy h thn v c ngh nh th.
"Ngy mai, chng ta s ln chuyn bay i Lagos sm nht, Ari, v th em c th ngh ngi trc khi mnh i mua sm. Ch khng mun em mt nhc v bt c
chuyn g", Olanna ni.
"Ha, mt nhc! Ch i, em ch mang bu ch u c bnh tt g. Chng phi nhng ngi n b nh em vn lm vic ngoi ng cho n lc a nh i chui
ra hay sao? V chng l khng phi chnh em may b vy o sao?" Arize ch vo gc nh ni chic my khu hiu Singer ng trn bn, gia mt ng qun
o.
"Ch lo l lo cho a con u ca ch trong ny, ch khng phi lo cho em u", Olanna ni. Nng vn o ca Arize, p mt vo ci bng trn trnh v cng
chc ca c, p vo ln da b cng rt mng nh l mt nghi l; nng bt u lm th k t khi Arize c thai; Arize ni nu nng lm th thng xuyn, a b s
c in khun v ging ht nng.
"Em khng cn ging v b ngoi", Arize ni, "nhng con b phi ging ch v bn trong. Con b phi c b c ging nh ca ch v phi c nhiu sch v".
"Hoc l thng b".
"Khng, a b ny phi l con gi, ch s thy. Nnakwanze ni n s l con trai v ging anh y, nhng em bo anh y l Cha s khng cho php con em c
ci mt to b".
Olanna ci ph ln. Arize nhm dy, m np mt hp c hnh trang tr rt p v ly ra mt s tin. "Xem ny, ch Kainene gi tin cho em tun trc. Ch y
ni em nn dng tin mua cho a b".
"Ch y tt qu". Olanna bit ging nng c v gng go, bit l Arize ang quan st mnh.
"Ch v ch Kainene phi ni chuyn vi nhau. Chuyn xy ra trong qu kh phi n chm vo qu kh".
"Mnh ch c th tr chuyn vi ngi mun tr chuyn vi mnh". Olanna tr li. Nng lun mun i ti mi khi tn ca Kainene c nhc n. "Ch phi
a B By n cho m Ifeka". Nng vi v chy n B By trc khi Arize c th ni mt li no.
Nng phi ct trn mt v tay ca B By trc khi hai m con bc ra khi lng v i ra ng. Cu Mbaezi vn cn ngoi ch, v hai m con ngi vi m
Ifeka trn mt bng gh di trc quy hng ca m, B By ngi trong lng nng. Trong sn y p ting tr chuyn ca lng ging v ting ht m ti ca tr con
chy vng quanh cy kuka. C ngi no m nhc rt to; khng lu, mt m n ng bt u ci v x y ln nhau, ht nhi theo bi ht. M Ifeka cng bt
ci v v tay.
"C g bun ci th?" Olanna hi.
" l bi ht ca Rex Lawson". M Ifeka tr li.

"Bi ht ny c g bun ci?"
"Ngi mnh ni ban ht ph ha mmee-mmee-mmee, nghe nh d ku". M Ifeka ci khc khch. "Ngi ta k rng Sardauna cng ku nh th khi ng ta
van xin tha mng. Khi lnh pho kch vo nhng ta, ng ta b ng sau my b v v ku, Mmee-mmee-mmee, xin ng git ti, mmee-mmee-mmee!"
M Ifeka li ci vang, B By cng ci nh th n cng hiu chuyn vy.
"", Olanna ngh v B trng Okonji v t hi khng bit ng ta c ku nh th trc khi b git. Nng nhn qua bn kia ng, ni tr con ang chi nh
vng ua vi nhau. C mt cn bo ct bt u ni ln t xa, ct bi bc ln m mt.
"Sardauna l mt ngi c c, ajo mmadu", m Ifeka ni.
"Hn ght chng ta. Hn ght tt c nhng ai khng ci giy v ci mp cho hn. Khng phi chnh hn ta l ngi cm tr con mnh khng c n
trng hay sao?"
"H khng nn git ng y", Olanna ni nh nh. "H ch nn b t ng y thi".
M Ifeka hi gt. "B hn vo t? ci x Nigeria m hn c th kim sot tt c mi th?" M ng dy v bt u ng ca hng. "i, vo nh m nu

ci g cho B By n".
Khi Olanna v n xm ca Arize, nng vn cnnghe thy bn nhc ca Rex Lawson oang oang. Nnakwanze cng thy bn nhc rt bun ci. Anh ta c hai
ci rng ca bn cuc, khi anh ta ci, c cm gic nh c m rng chen chc nhau n kh trong ci ming nh to ca anh ta. Mmeee-mmeee-mmeee, mt con
d khn cu ng b git, mmeee-mmeee-mmeee.
"u c g ng ci ch". Olanna ni.
"Ch i, nghe rt bun ci m". Arize ni. "Ch hc nhiu qu nn ch khng cn bit ci na".
Nnakwanze ang ngi trn nn nh di chn ca Arize, nh nhng xoa bng ca c theo vng trn. Anh ta bt lo lng i rt nhiu so vi lc ht nm u sang
nm th hai, ri n nm th ba sau khi hai ngi ci nhau m Arize vn khng c mang; m anh ta n thm thng xuyn, ch ch vo bng Arize ri gic c th
nhn xem ph thai bao nhiu ln trc khi hai ngi ci nhau, n ni anh ta phi bo m mnh thi ng n na. Anh ta cng bo m ng c mang my th
thuc ng ngt, c mi hi nng nc n bt Arize phi trn tro nut na. By gi Arize c thai, anh ta lm thm gi hng xe la v khuyn c nn gim s
gi may.
Anh ta vn cn a bi ht v ci ngt. Mt con d nn n ng b git, mmeee-mmeee-mmeee.
Olanna ng dy. Gi v m se lnh, kh chu. "Ari, em nn i ng, c sc sng mai i Lagos".
Nnakwanze c v nh mun Arize ng ln, nhng c nng y chng ra mt bn. "Em ni vi anh l em khng c bnh tt g c. Em ch c thai thi".
Olanna thy mng l cn nh Lagos ang b trng, khng c ai sng. B nng gi in bo ng s i nc ngoi. Nng bit b nng mun i xa cho n khi mi
chuyn m xui tr li, bi v ng cng lo lng v nhng khon mi phn trm, nhng ba tic hoang ph v nhng mi quan h "bi trn" ca ng, nhng c b
ln m nng u khng ni ra. H ni l h ngh x hi. l quy c gi im lng khng gii thch ca hai ngi, ht nh cch h lm ng, gi v khng thy,
khng l nng vKainene khng cn ni chuyn vi nhau v nng ch v thm nh khi bit chc Kainene khng v.
Trong chic taxi ca sn bay, Arize dy B By mt bi ht khi Olanna nhn Lagos nhp nhong tri qua trc mt nng: giao thng nhn nho, my ci xe but
g st, m ng mt mi ch xe, ting rao hng, nhng ngi n xin l lt trn mt ng, nhng chic xe y bng g, nhng ngi bn rong ngho nn di c
mt hng vo nhng ngi khng mun mua hoc khng c tin mua.
Ti x ngng trc cng khun vin nh b m nng Ikoyi. Hn nhm ci cng cao vi. "ng Th hin ngi ta git trc y cng sng vng ny phi
khng, abi, c?" Hn hi. Olanna gi v khng nghe thy, ni chuyn vi B By thay v tr li, "Xem ka, con lm ci g dnh vo o th? Nhanh ln, vo bn trong
mnh git n i!".
Sau , ti x ca m nng, Ibekie, ch h n Kingsway. Siu th thm mi sn mi. Arize i quanh quo ht dy ny sang dy khc, xut xoa, r my ti
hng bng nha, chn qun o tr em, chic xe ni mu hng, mt con bp b nha c i mt mu xanh.
"Tt c mi th u bng long trong siu th, ch ", Arize ni, ci rng r. "Khng c bi!"
Olanna gi ln mt ci o m trng c di ng ten mu hng. "O maka. Ci ny xinh v d thng qu".
"Gi t qu", Arize ni.
"Khng ai hi em".
B By li ra mt con bp b t mt ngn thp v lt ngc n xung, con bp b bt ting khc.
"Khng, B By". Olanna ly con bp b v t vo ch c.
H i ngm v mua sm thm mt lc na ri n ch Yaba, ni Arize c th mua vi cho mnh. ng Tejuosho rt ng c, nhng gia nh ngi chen
chc xung quanh my ci ni thc n si sc, ph n nng ng v chui trn my chu than, n ng ci trn trng trc cht bao hng ln xe ti c nhng cu
chm ngn c sn bng tay: "KHNG C G MI MI, THNG BIT R NHT". Ibekie u xe gn sp bo. Olanna lic thy ngi ta ang ng c t
Daily Times v nng nh bay bng v hnh din. Ngi ta ang c bi ca Odenigbo, nng bit chc; nhiu kh nng bi ca chng s l bi hay nht. Nng c
v sa, lm du bt li i ngn ca chng, sao cho bi l lun - ch c mt chnh quyn on kt mi c th xa i s chia r m ch ngha a phng cc b gy
ra - r rng hn.
Nng dt tay B By i qua mt m ngi bn hngrong l ng. H ngi di nhng tn d to, pin, kha, v thuc l c sp xp cn thn trn nhng
mm hng c trng men. Cng chnh vo ch vng v mt cch k l. Olanna nhn m ng pha trc. C mt ngi n ng mc mt ci o may mu vng
ng chnh gia trong khi hai ngi ng bn cnh tt ng ta ti tp, ht ci n n ci kia, rt ng cch, nghe nh ting nn da tru, da b. "No ti sao? Ti sao
my chi?" Ngi n ng nhn h m m, ci nhn trng rng, c hi nghing sau mi ci tt. Arize dng li.
C ngi trong m ng hi to, "Chng ti ang tnh s vi ngi Igbo. Oya, li y v ni l lch ca my ngi. C l ngi Igbo?"
Arize th tho, "I kwuna okwu", dng nh Olanna ang suy ngh nn ni ci g v bng lc u, ri bt u ni ting Yoruba tht lu lot, v cng lc t nhin
quay u h c th i ngc li hng . m ng khng ch n h na. Mt ngi n ng khc mc b u phc safari b p vo t. "My l ngi Igbo!
ng chi. Khai ngay!"
B By bt u khc. "M Ola! M Ola!"
Olanna b B By ln. Nng v Arize khng ni vi nhau li no cho n khi h tr vo trong xe. Ibekie quay xe chy ngc li v lic chng knh chiu hu.
"Ti thy ngi ta ang chy".
"Chuyn g xy ra th?" Olanna hi.
Arize nhn vai. "Bn em nghe tin n l h lm ci tr ny Kaduna v Zaria k t khi o chnh; h i ra ng v tn cng ngi Igbo v h ni cuc o
chnh l do ngi Igbo gy ra".
"Ezi okwu? Tht vy sao?"
"Vng, tha c", Ibekie ni nhanh, nh l anh ta ch lu mt c hi ni. "Ch ca ti Ebutte Metta khng ng nh na t khi c cuc o chnh. Lng
ging ca ng ton l ngi Yoruba, h ni vi ng l c vi ngi n lng kim ng. ng ng cc nh khc nhau mi m, trong khi ng lo cng chuyn bun
bn hng ngy. ng cho cc con v qu".
"Ezi okwu? Tht vy sao?" Olanna lp li. Nng cm thy hoang mang. Nng khng th ng rng s th li ra nng ni ny; Nsukka, cuc sng bit lp, tin
tc ch nghe long thong, hot ng ch l nhng cuc hp mt bui ti, nhng bi ph phn ca Odenigbo v nhng bi bo y nhit huyt.
"Mi chuyn ri s lng du thi", Arize ni, v chm vo cnh tay ca Olanna. "ng lo!"
Olanna gt u, nhn ra ngoi v thy dng ch c t m trn mt chic xe ti gn : KHNG C IN THOI TI THIN NG. Nng khng th no tin
c mnh t chi tng tch d dng n th chi b khng nhn mnh l ngi Igbo.
"Con b s mc ci o m trng vo bui l t tn thnh, ch ", Arize ni.
"G c, Arize?"
Arize ch vo bng mnh. "Con u ca ch s mc ci o m trng trong l t tn thnh. Cm n ch nhiu".
nh mt rng ngi ca Arize lm Olanna mm ci; tnh hnh ri s du i thi. Nng c B By nhng n khng ci. B By nhn nng chm chp bng i mt
khip m cn cha kh nc mt.
--------------------------------
1 Th ca Rp.
Chng chn
Richard ngm Kainene ko kha ci vy di mu tm v quay v hng chng. n khch sn sng choang, chng nhn nng, nhn dng nng phn chiu trong
gng pha sau.
"Nke a ka mma", chng ni. N p hn ci vy di en nm trn ging, ci m nng chn trc i d tic nh b m. Nng ci u cm n mt
cch nho bng ri ngi xung i giy. Nng c v xinh hn vi lp phn mn, son , phong cch th th khc hn ci v bn rn ti bi nh lc mi y khi theo
ui mt ci hp ng vi hng Shell-BP. Trc khi i, Richard nh nhng vn mi tc ca nng sang mt bn ri hn ln trn nng trnh phai son.
Phng khch nh b m nng y nhng qu bng mu rc r. Bui tic ang tip din. Nhng ngi hu bn trong trang phc qun en o trng ang i
vng quanh, mang trn tay nhng khay thc n, n ci mi mc, u h ngng cao trng r ng. Ru sm banh si bt trong nhng ci ly cao, n hoa trn trn
phn chiu nh n trang lp lnh trn nhng ci c ca my b mp , ban Tn nhc trong gc chi nhc m m cht cha lm ngi ta phi gh st u vo
nhau c th nghe ting ni ca nhau.
"Anh thy c nhiu ng Ln ca ch mi". Richard ni.
"B khng b ph mt cht th gi no c th lm li cho bn thn", Kainene ni vo tai chng. "ng trn bit tm cho n khi mi vic m xui, by gi ng
tr li lm quen vi bn mi".
Richard nhn lt qua nhng ngi trong phng. i t Madu ni bt ln ngay lp tc vi i vai rng, khun mt vung vc, i mt to v ci mi cng to, ng
ta cao hn mi ngi c mt ci u. ng ta ang ni chuyn vi mt ngi Rp mc chic o khoc b cht. Kainene bc n cho cn Richard i ly thc
ung. Chng cha mun ni chuyn vi Madu ngay lc ny.M ca Kainene n gn hn ln m chng; chng bit b ng ng say, nu khng b n cho
chng bng v lnh lng c hu. "Chu c khe khng?" Ri b ni l trng chng c v khe v di chng vo gc phng, tht l bt hnh cho chng, b kt vo
mt ch m tng th ngay ng sau lng v mt bc tng s d s ging nh mt con s t nhe rng bn cnh.
"Kainene ni cho bc bit chu sp sa v thm nh London, phi khng?", b hi. Mu da g mun ca b nh bt sp bi v thoa phn qu dy. Trong c
ch ca b c v g hi hoang mang, lo lng.
"Vng. Chu s i xa chng mi ngy".
"Ch c mi ngy thi ?" B ci na ming. C l b mong l chng i lu hn, b c th gi kim r mn ng h i cho con gi b. "i thm gia
nh ca chu h?"
"Anh h chu, Martin, ci v". Richard tr li.
"! Th !" My chui vng eo quanh c nh vt b xung v lm cho ci u ca b nh gp xung, khin b ging mt ngi ang phi chu ng mt ni lo
lng rt ln m cng tm cch che giu th li cng lm n thm phn l liu. "C l chng ta s gp nhau v cng i ung nc London y. Bc bo bc trai l
mnh nn c thm vi ngy ngh x hi. Cng chng c chuyn g c, nhng khng phi ai cng vui v vi sc lnh on kt m chnh quyn ang ban b. Ch cho
mi chuyn u vo y th tt hn. Hai bc c th i trong tun ti nhng bckhng ni cho ai bit, ch mnh chu bit thi". B vut tay o ca chng, v a bn,
Richard thong thy bng dng ca Kainene qua khe h gia cp mi b. "Hai bc cng khng ni cho bn ca hai bc, gia nh Ajuah, bit. Chu bit ng Trm
Ajuah, ch hng ng chai ch? H l ngi Igbo, nhng l ngi Igbo Ty phng. Bc nghe n h chnh l nhng ngi chi b gc gc Igbo ca mnh. Ai m
bit c h lm nhng g? Ai bit ch? H s bn ng dn tc Igbo vi gi mt ng xu bn thu. Mt ng xu bn thu thi, bc ni cho chu bit. Chu c
mun ung thm g khng? Ch y, bc s ly cho. Ch y nh".
Ngay lp tc sau khi b quay i, Richard vi vng i tm Kainene. Chng gp nng ang ng ngoi ban cng vi Madu, nhn xung h bi. Mi tht nng
bay trong khng kh dy c. Chng nhn hai ngi thm mt lc. u ca Madu hi nghing qua mt bn khi Kainene ni, nng c v mnh khnh yu t bn cnh
dng dp s ca anh ta. Tuy vy hai ngi trng tht xng i: C hai u c mu da rt m, mt ngi gy v cao, ngi kia cao hn v to hn. Kainene quay
ngi nhn thy chng.
"Richard", nng gi.
Chng nhp bn, bt tay Madu. "Anh khe khng, Madu? A na-emekwa?", chng hi, st sng m li. "Cuc sng min Bc nh th no?"
"Chng c g ng than phin c", Madu tr li bng ting Anh.
"Anh khng mang Adaobi n?" Chng tht s c g anh ta mang v theo thng xuyn hn.
"Khng", Madu tr li, nhm nhp ly ru; rt r rng l anh ta chng mun ai chen vo cuc tr chuyn ca mnh c.
"Em thy m em ni chuyn vi anh, rt th v", Kainene ni. "Madu v em bn bu vi Ahmed mt lc lu. ng ta mun mua ci nh kho ca b Ikeja".
"B em s khng bn ci g cho ng ta c", Madu tuyn b, lm nh quyn quyt nh l ca anh ta. "My ngi Syri v Liban lm ch phn na Lagos ri,
h ton l bn kht mu li dng thi c trn quc gia ny".
"Em s bn cho ng ta nu ng ta ng c nng nc mi ti nh th", Kainene ni.
Madu bt ci.
Kainene t tay mnh vo lng bn tay ca Richard. "Em mi k cho Madu bit l anh ngh rng s c thm mt cuc o chnh na".
"S chng c cuc o chnh no na c", Madu ni.
"Nu c anh s l ngi bit trc, phi khng Madu? ng Ln i t m". Kainene chc.
Richard nm tay nng cht hn. "Tun trc anh i Zaria, hu nh tt c nhng g ngi ta ni ch l chuyn o chnh ln na. Ngay c i Pht thanh
Kaduna v t New Nigerian", chng ni bng ting Igbo.
"Nh bo th bit g c ch?", Madu tr li bngting Anh. Anh ta lun lm th; k t khi Richard s dng ting Igbo gn nh hon ton tri chy, Madu c nht
nh tr li bng ting Anh lm cho Richard cm thy b bt buc phi dng ting Anh.
"T bo cho ng mt bi v thnh chin, v i Pht thanh Kaduna c lin tc truyn i cc bi din vn ca ng Sardauna cht; c tin n ngi Igbo s
chim ly nhng c quan dn s nh th no v..."
Madu ngt li chng. "S khng c mt cuc o chnh th hai. Tnh hnh trong qun i hi cng thng mt cht, nhng l tnhtrng cng thng thng
thy trong qun i. Anh n th tht d cha? Ngon tuyt!"
"Vng", Richard ng nh mt ci my, xong ric l mnh ng ng vi nh th. Khng kh ca Lagos m t; ng cnh Madu cng ngp th hn.
Anh ta lm chng c cm gic mnh khng phi l ngi quan trng.
Cuc o chnh th hai din ra mt tun sau , v phn ng u tin ca Richard l khoi ch cc . Trong vn qu, chng c li l th ca Martin, ngi ng
vo ch m Kainene thng bo l ch y hn lm xung cng vi kch thc v hnh dng ci mng ca chng.
Ci mnh "tr thnh ngi bn x" vn cn c s dng ch? Anh bit trc l em s thay i! M bo anh l em khng vit sch v m thut ca cc b lc
na v em rt thch quyn m em ang vit, mt loi tiu thuyt du k? V ni v nhng t hi xu xa ca ngi u chu Phi chu! Anh rt nn nng mun c
nghe em ni v quyn sch ny khi em v n London. Anh tic l em khng dng ci ta c. "Gi Cha Bn Tay". Nhng bn tay b cht b Phi chu y ?
Anh c tng chuyn ny ch xy ra n thi ch. Cu chuyn ny rt cun ht anh!
Richard thng tng tng n n ci ca Martin khi hai a cn l hc tr, trong nhng nm m bc Elizabeth nhn chm c hai a bng rt nhiu chng
trnh hot ng, vi tnh kin quyt gn nh in khng ca bc, nht nh khng cho hai a c th gi ri ri: no l thi u cricket, nh quyn, ri qun vt, ri
hc n piano do mt ng thy dy nhc ngi Php ni ngng dy. Martin gii tt c cc mn hc, lun lun n mt n ci vi v t tin ca nhng ngi thch
hp vi mi trng ca h v xut chng.
Richard vi tay ngt mt cnh hoa di nhn ging nh hoa anh tc. Chng t hi khng bit m ci ca Martin s linh nh nh th no bi v v hn th ca
Martin l nh thit k thi trang. Chng ao c Kainene c th thp tng chng, c g nng khng phi li k mt hp ng mi. Chng mun bc Elizabeth,
Martin, v Virginia gp nng, nhng quan trng hn ht, chng mun h gp li chng, ngi n ng m chng tr thnh sau nhng nm sng y; nhn thy
da chng tr nn nu hn v hnh phc hn.
Ikejide n gn chng. "Tha ng Richard! C ch bo phi tm ng v ngay. C cuc o chnh na", Ikejide ni, v rt kch ng.
Richard vi v vo nh. Chng ng v Madu sai. Ci nng v m t ca thng By lm tc chng xp xung dnh bt trn u; chng lun ngn tay qua
tc lc chng i. Kainene ang ngi trn gh sofa trong phng khch, hai tay t qung ly thn mnh, ngi lc l. Ging Anh trn radio tht to n ni nng phi ln
ging khi ni vi chng. "Cc s quan min Bc chim li chnh quyn. i BBC ni h ang git cc s quan ngi Igbo Kaduna. i Pht thanh ca Nigeria
chng ni g c". Nng ni rt nhanh. Chng ng sau v bt u xoa vai nng, bp bp cc bp tht rn chc ca nng theo chuyn ng trn. Trn radio, ging
ngi Anh nh nn th, ni rng ht sc k l, c o chnh ngc xy ra ch c su thng sau ln o chnh u tin.
"K l. Tht s k l", Kainene ni. Nng vn tay ra, bt thnh lnh gt ci radio khi bn. N ri xung nn tri thm, my cc pin rt ra ngoi. "Madu ang
Kaduna", nng ni, p mt vo tay. "Madu ang Kaduna".
"Chc khng sao u, cng", Richard ni. "Khng sao u".
Ln u tin chng ngh n chuyn Madu c th mt mng. Chng quyt nh khng v Nsukka mt thi gian nhng khng bit chc ti sao mnh lm nh
vy. C tht l chng mun cnh nng khi nng nhn c tin Madu qua i? Trong nhng ngy sau ,nng rt cng thng v lo lng, n chng cng bt u
lo ngi cho Madu v t ght mnh v cm thy nh vy, ri li t ght mnh v ght chnh mnh. ng l chng khng nn nh mn nh th. Nng cho chng
tham d vo ni lo lng ca nng, ni cho ng, nh Madu l bn ca hai ngi ch khng phi ch ca ring nng. Nng ni cho chng bit nng gi in thoi
chonhng ai, hi nhng g tm hiu chuyn g tht s xy ra. Khng ai bit g c. Lagos ang trong tnh trng bo ng. B m nng sang Anh. Rt nhiu s
quan Igbo b st hi. Cuc git ngi rt c t chc; nng thut li cho chng nghe li k ca mt ngi lnh, rng c tiu on c tp hp kim sot, chun b
cho mt cuc diu hnh trong cn c ca anh ta. Sau khi mi ngi t tu, ngi min Bc chn nhng binh s ngi Igbo, dn i v bn h.
Kainene t ni, hu nh cm lng nhng khng khc lc g c, v th ngy nng ni vi chng, "Em c nghe c tin ny", vi cht nc n trong ging ni ca
nng, chng tin chc l chuyn v Madu. Chng ngh n vic tm li an i nng, bt k chng c th an i c nng hay khng.
"Udodi", Kainene ni. "H git i t Udodi Ekechi".
"Udodi?" Chng hu nh chc bm l Madu, v th trong vi giy, u c chng tr nn trng rng.
"Qun i min Bc nht ng ta vo mt phng giam trong cn c, ri bt ng ta phi n phn ca chnh mnh. ng ta cng n". Kainene ngng mt cht.
"Xong h nh p ng ta tn nhn, ri tri ng ta vo mt cy thnh gi v y ng ta tr li phng giam. ng ta cht khi cn b tri v cht trn cy thnh gi".
Richard chm chp ngi xung. Chng khng thch Udodi - to mm, say b t, tnh lt lng ngm vo mu v s chn ght ny cng su m hn trong nhng
nm va qua. Tuy nhin, ci cht ca ng ta lm lng chng chng xung, du li. Chng li ngh n ci cht ca Madu v cht nhn ra l chng khng bit mnh s
cm thy th no.
"Ai k em nghe chuyn ny?"
"Maria Obele. V Udodi l b con ca c y. C y k rng ngi ta ni l khng c mt s quan ngi Igbo no min Bc trn thot c. Nhng m c vi
ngi Umunnachi ni h nghe tin Madu trn thot. Adaobi cha nhn c tin tc g c. Lm sao anh y trn thot c ch? Bng cch no?"
"C th anh y n np u ".
"Bng cch no?" Kainene lp li cu hi.
i t Madu xut hin nh Kainene hai tun sau , nhn cng c v cao hn v anh st cn kh nhiu. Xng vai ca anh ta nh ln kh r sau lp vi o s-mi
trng.
Kainene ht tong ln. "Madu! C phi anh khng? O gi di ife a?"
Richard khng bit chc ai l ngi chy n ngi kia trc, nhng Kainene v Madu m chm ly nhau, Kainene r cnh tay v mt anh ta vi mt v tru
mn lm Richard phi nhn i ch khc. Chng n t ru rt whisky cho Madu v gin cho mnh.
"Cm n anh, Richard". Madu ni nhng anh ta khng cm ly, Richard ng , tay lm lm hai ly ru, trc khi chng t mt ly xung.
Kainene ngi ln mt ci bn bn cnh, i din Madu. "Ngi ta ni l bn h bn anh Kaduna, ri ngi ta ni h chn sng anh trong bi rm, ri ngi
ta ni anh trn thot, ri ngi ta ni anh b giam trong t Lagos".
Madu lng thinh. Kainene nhn chng trn tri. Richard ung ht ly ru ca mnh ri rt thm ly na.
"Em c nh bn ca anh, Ibrahim, khng? Sandhurst?" Madu hi sau mt lc lu.
Kainene gt u.
"Ibrahim cu mng anh. Hn bo cho anh bit v cuc o chnh sng hm . Hn khng trc tip tham d, nhng hu ht h - nhng s quan min Bc - u
bit c. Hn ch anh n nh anh h ca hn, nhng anh khng tht s hiu tnh th nghim trng n mc no cho ti khi hn bo ngi anh ca hn dn anh ra
sn ng sau, ch ngi ta nui gia sc. Anh ng trong chung g ba ngy".
"Khng th tng tng c! Ekwuzina!"
"Lnh n nh h khm xt tm bt anh, em bit khng? Mi ngi u bit anh v Ibrahim thn nhau ra sao, v th h nghi l Ibrahim gip anh trn thot. H
li qun khng khm xt chung g". Madu ngng ni, gt u v nhn xa xm. "Anh khng bit phn g hi hm n c no cho ti khi anh ng trong ba ngy.
Ngy th ba, Ibrahim gi cho anh mt o thng v t tin do mt thng b mang n ri bo anh phi i ngay lp tc. Anh n mc gi dng mt ngi Fulani du mc
chn gia sc v i b bng qua nhng lng nh bi v Ibrahim bo l lnh pho binh dng chng ngi chn ht nhng con ng chnh Kaduna. Anh may
mn gp c mt ngi li xe ti, mt ngi Igbo Ohafia, chnh ng ch anh n Kafanchan. Anh h ca anh . Em bit Onunkwo, phi khng?" Madu
khng ch Kainene tr li. "Anh y l trm trng trm xe la v anh y ni cho anh bit rng lnh min Bc chn cu Makurdi. Ci cu y l mt nm m. Chng
xt tt c xe c, tng chic mt, chng tr hon xe la ch hnh khch n hn tm ting ng h, v chng bn ht lnh Igbo bt c trn ri nm xc xung
sng. Nhiu ngi ha trang nhng chng dng giy ng ca h tm ra".
"Ngha l sao?" Kainene nghing ngi gn li.
"Giy ng". Madu lic xung chn. "Em bit y, lnh bn anh lc no cng i giy ng, v th chng khm bn chn ca tng ngi n ng, bt c ngi n
ng Igbo no c bn chn sch s, khng nt n v gi sa mc s b chng dn i bn cht. Chng cng khm xt trn ca ngi ta xem da c nht mu v i
m b r ca lnh khng". Madu lc u. "Onunkwo khuyn anh nn ch i t lu. Anh y cho l anh s khng th no thot qua c cy cu bi v chng n s
nhn ra anh ngay lp tc, cho d anh c ha trang bng bt c cch no. Anh trong mt lng gn Kafanchan mi ngy. Onunkwo tm mt cn nh khc cho anh
bi v vi anh y khng an ton. Cui cng anh y tm thy mt ngi li xe, mt ngi rt tt bng Nnewi chu giu anh trong bn nc ca xe la ch hng
ha. ng ta a cho anh mt b qun o ca lnh cu ha, bo anh mc vo v anh leo vo trong bn nc. Nc dng ln n cm ca anh. Mi khi xe la dn,
mt t nc li c vo mi anh. Khi n cu, bn lnh xt xe la rt cn thn. Anh nghe ting chn trn np bn nc v ngh th l ht. Nhng chng khng m np
bn v xe la c cho qua cu. Ch lc anh mi bit anh c th sng st. Anh tr li Umunnachi, thy Adaobi mc tang mu en".
Kainene tip tc nhn Madu, ngay c khi anh ta kt thc cu chuyn t rt lu ri. Thm mt hi im lng rt lu na lm Richard thy kh ch bi v chng
khng bit phi phn ng nh th no, khng bit phi biu l ci g.
"Lnh Igbo v lnh min Bc khng th no sng chung mt trisau chuyn ny. Khng th c". i t Madu ni. i mt anh tr nn thn th. "V Gowon
khng th tr thnh ngi lnh o ca tiu bang. Khng th no lnh o kiu y. Nhiu ngi giu kinh nghim v ti ba hn ng ta".
"By gi anh nh lm g?" Kainene hi.
Madu c v nh khng nghe cu hi ca nng. "C rt nhiu ngi b git cht", anh ni. "Rt nhiu ngi l chin s gii, trung thnh - Udodi, Iloputaife,
Okunweze, Okafor - h lun tin tng vo Nigeria, xem T quc quan trng hn tinh thn b lc. Ni cho cng, Udodi ni ting Hausa gii hn ting Igbo, vy m
xem cch h git anh ta nh git sc vt". Anh ng dy i i li li trong phng. "Vn l chnh sch bnh ng chng tc. L mt thnh vin trong y ban, anh
ni cho B Ch huy 1 bit rng nn hy b chnh sch ny bi v n chia r qun i v bo h khng nn thng chc cho s quan min Bc nu h khng xng ng.
Nhng B Ch huy khng chu, B Ch huy ngi Anh ca chng ta". Madu quay li, lic nhn Richard.
"Em s bo Ikejide nu cm c bit cho anh", Kainene ni.
Madu nhn vai, im lng, nhn trn tri ra ngoi ca s.
--------------------------------
1 GOC (General Officer Commanding).
Chng mi
Ugwu dn ba tra. "Con dn xong, tha ng", hn ni, mc d hn bit l ng Ch s khng ng n mn xp okro v s tip tc i i li li phng
khch trong khi m radio tht to, nh ng lm t khi c Adebayo b v khong mt gi ng h trc . C ta p ca tht mnh n Ugwu lo l ca knh
s b nt v khi n m ca, c y n qua mt bn, xng vo, hi, "ng ch ca em u ri? ng ch ca em u ri?"
"Con s gi ng Ch, tha c", Ugwu ni, nhng c Adebayo vi v xng vo phng lm vic ca ng Ch trc. Hn nghe c ta ni, "C chuyn ln
min Bc". Ming hn bng tr nn kh khc bi v c Adebayo khng phi l ngi hay lo s nhn nho, r rng chuyn xy ra min Bc phi l chuyn rt
nghim trng, v Olanna ang min Bc.
K t ln o chnh th hai vi tun trc, khi lnh Igbo b git, hn c gng ht sc hiu chuyn g xy ra, hn c bo cn thn, lng tai nghe ng Ch
ni chuyn vi khch kha. Nhng cu chuyn ny khng cn chm dt bng nhng chui ci y v trn an, v phng khch nh bao trm mt v bt n, khng
r rng, nh th h u bit c chuyn g sp xy ra m khng ai bit r l chuyn g. Khng ai dm tng tng chuyn nh vy c th xy ra v pht ngn vin
ca i ENBC Enugu ni, lc Ugwu ang ko khn tri bn cho thng, "Chng ti va c bn bo co chng thc l c n nm trm ngi Igbo b git
Maiduguri".
"B lo!" ng Ch ht to. "Em c nghe thy chuyn khng? Em c nghe khng?"
"D c, tha ng", Ugwu ni. Hn mong l ting ht khng nh thc B By ang ng tra.
"Khng th c c!" ng Ch ni.
"Tha ng, mn xp ca ng", Ugwu ni.
"Nm trm ngi b git. Tin b lo. Chuyn ny khng th c tht".
Ugwu mang thc n tr vo trong bp v ct vo t lnh. Mi gia v lm hn mun i, ngay c ch nhn mn xp thi hn cng mun nn ma. Nhng B By sp
thc gic v hn phi nu thc n chiu cho con b. Hn ly ti khoai ty ra v ngi ng bc khoai ty khng chp mt. Hn ngh mi hai ngy trc y, khi Olanna
i Kano n c Arize, mi tc tt bm ko cng da trn ca nng, lm n c v sng lng v thanh lch.
B By vo trong nh bp, gi: "Ugwu".
"I tetago? B thc ri ?" Ugwu hi, trc khi m con b vo lng. Hn khng bit ng Ch c nhn thy con b i ngang qua phng khch hay khng. "B c
m thy g con khng?"
B By ci, hai ci ng tin lm su vo trong m. "C!"
"B c ni chuyn vi bn n khng?"
"C!"
"Bn n ni g th?"
B By khng tr li nh thng l. N bung tay, khng m c Ugwu v ngi chm hm trn nn nh. "M Ola u ri?"
"M Ola s v sm thi". Ugwu vut th li dao. "By gi b gip anh gt khoai ty nh. B my ci ny vo gi rc, khi no m Ola v, mnh s ni cho m
bit l b gip anh nu n".
Sau khi Ugwu un si ni khoai, hn tm cho con b, rc phn Pears khp ngi con b v mang ra ci vy ng mu hng. Olanna rt thch ci vy ny, nng
ni n lm B By ging nh mt con bp b. Nhng B By ni, "Em mun b ng c qun c", Ugwu khng cn bit l Olanna thch b no.
N nghe c ting g ca trc. ng Ch chy ra khi phng lm vic. Ugwu phng ra ca, chp ly tay nm ca trc v gi ly hn c th l ngi m
ca, mc d hn bit khng th no l Olanna. Nng c cha kha.
"C phi Obiozo khng?" ng Ch hi, nhn mt trong hai ngi n ng ng trc ca. "Obiozo?"
Khi Ugwu nhn thy hai ngi n ng mt lm su, qun o bt bn t, hn bit l hn phi dn B By i ch khc, che ch cho con b. Hn mang con b
vo phng ng, t n ln bn chi ri ni vi con b l n c th gi v nh ang n vi Jill trong truyn tranh Jack v Jill c a cng vi t Renaissance.
Hn ng gn ca dn vo hnh lang v ln nhn vo phng khch. Mt trong hai ngi ang ni khi ngi kia ang tu chai nc, ci ly trn bn khng ai ch .
"Chng ti gp mt ngi ti x xe ti ng ch chng ti", ngi n ng ni, Ugwu c th nhn ra ngay lp tc ngi ny c h hng vi ng Ch v ng ta
dng th ng Abba rt nng, mi ch f nghe nh ch v.
"Chuyn g xy ra?" ng Ch hi.
Ngi n ng t chai nc xung v ni chm ri, "Chng git ngi mnh nh git kin. Anh c nghe ti ni khng? Kin".
"Chng ti tn mt thy khng bit bao nhiu l ngi, anyi afujugo anya", Obiozo ni. "Ti thy c gia nh gm b, m v ba a con nm ngay trn ng
n bn xe. Ch nm ".
"Cn Kano th sao? Chuyn g xy ra Kano?" ng Ch hi.
"Mi chuyn bt u Kano", ngi n ng ni.
Obiozo ang ni ci g v my con kn kn v xc ngi ng pha bn ngoi tng thnh, nhng Ugwu khng cn nghe thy g na. Cu ni Mi
chuyn bt u Kano vang ln trong u hn. Hn khng cn mun dn phng cho khch, tm khn tri ging, hm nng xp v lm garri 1 mi cho h. Hn
mun h i ngay lp tc. Hay nu h khng chu i, hn mun h ngm ci mm bn thu ca h li. Hn mun pht thanh vin cng im mm na nhng h khng
im. H c lp i lp li ci tin git ngi Maiduguri cho n khi Ugwu mun nm ci radio ra khi ca s v chiu hm sau, khi hai ngi n ng i ri, mt ging
ni trang nghim trn i ENBC Enugu tng thut nhng chuyn c tn mt chng kin min Bc: thy c gio b cht u Zaria, mt nh th cha y
ngi Sokoto b t chy, mt ngi ph n mang thai b m bng Kano. Pht thanh vin ngng li. "Ngi ca chng ta ang tr v. Nhng ngi tr v l
nhng ngi may mn. Trm xe la ang cha y ngi ca chng ta. Nu qu v c th chia s tr v bnh m, xin vui lng mang n trm xe la. Xin gip anh
em ng bo ang cn s gip ".
ng Ch nhy ln t gh sofa. "i Ugwu, mang tr v bnh m n trm xe la".
"Vng, tha ng". Ugwu ni. Trc khi pha tr, hn rn mt t chui cho B By. "Con t thc n ca B By trn bp, tha ng", hn ni.
Hn khng bit chc ng Ch c nghe hn ni hay khng v hn i, lo lng l B By s b i cn ng Ch s khng bit l chui chin ca con b trong l.
Hn tip tc lo lng cho n khi hn n trm xe la. Chiu v nhng tm khn qun d bn c tri ra trn lan khp sn. Ngi ta ng qu trn , n ng, n
b, tr em ku khc, n bnh m, sn sc vt thng. Nhng ngi bn hng rong ang i vng quanh vi nhng ci mm trn u. Ugwu khng mun i n ch
nhng quy hng ba bn. Hn c ly dng kh i n gn mt ngi n ng ang ngi trn mt t vi mnh gi c vy mu xung quanh u. Rui bay t
tung.
"ng c mun n bnh m khng?" Ugwu hi.
"C, em trai. Dalu. Cm n em".
Ugwu trnh khng nhn xem vt thng trn u ng ta su n mc no. Hn rt tr v a bnh m ra. Ngy mai hn s khng nh n ngi ny bi vhn
khng mun nh.
"ng c mun n bnh m khng?" Ugwu hi mt ngi khc gn , ng ta ngi khom lng. "I choro bnh m?"
Ngi n ng quay li. Ugwu git mnh tht li, sut na lm ri c bnh nc. Con mt bn phi ca ng ta khng cn na, ch cn mt mng by nhy nhot
thay vo ch y.
" l nh qun i cu chng ti", ngi n ng u tin ni, ging nh ng ta cm thy cn phi trao i chuyn ca mnh vi nhng mu bnh m m ng
ta ang nhng vo nc tr n. "H bo chng ti chy vo trong tri lnh. My ci thng in ui chng ti nh ui d, nhng khi chng ti chy vo tri lnh,
chng ti c an ton".
Mt chuyn xe la khc xnh xch chy vo, ng ngi n ni ngi ta eo bn ngoi toa xe la, bm vo nhng thanh st. Ugwu nhn on ngi mt mi,
bi bm, y mu me leo xung, nhng hn khng chy li gip h. Hn khng chu ni khi tng tng Olanna cng l mt trong nhng ngi qu qut, thm hi
v hn cng khng chu ni khi tng tng nng khng c mt trong m ngi ny, nng vn cn li pha sau, mt ni no thuc min Bc. Hn nhn cho
n khi xe la hon ton trng rng. Olanna khng c . Hn em phn bnh m cn li cho ngi n ng mt mt ri quay ngi chy. Hn chy mt mch cho
ti khi hn n ph Odim v qua khi bi cy c y hoa trng.
--------------------------------
1 Garri: Tn mt loi bnh lm bng bt khoai m c vt nc v ln men, nng kh.
Chng mi mt
Olanna ang ngi hin nh ca Mohammed, ung sa go p lnh. Nng ci, nhng ngm sa lnh tuyt vi lan chm v nht nht trong c. Nng ci,
i mi rt cht v dnh sa, lc y ngi gc cng xut hin xin c ni chuyn vi Mohammed.
Mohammed i v ch mt lc sau tr li, cm trong tay ci g ging nh mt tp giy nh. "H ang ni lon", anh ni.
"C phi m hc sinh, sinh vin khng?" Olanna hi.
"Anh ngh nhm tn gio. Em phi i ngay thi". Mt anh ln trnh mt nng.
"Mohammed, chc khng sao u".
"Sule ni ngi ta chn tt c cc ng ng v ang lng sc tm bt nhng ngi khc tn gio. i, i ngay". Anh bt u i vo trong nh. Olanna theo sau.
Anh lo lng qu . m hc sinh Hi gio thng biu tnh v ht l do ny n l do khc, thm ch cui cng, h cn gy kh d vi nhng ngi n mc kiu
phng Ty, nhng h gii tn rt nhanh chng.
Mohammed vo trong mt phng ri mang ra mt ci khn qung rt di. "Qun ci ny cho ging ngi ta", anh ni.
Olanna qun xung quanh u v qung khc cn li quanh c. "Em ging my b Hi gio chnh thng ri", nng ci.
Nhng Mohammed chng bun nhch mp. "i thi. Anh bit mt ng tt ra trm xe la".
"Trm xe la? n ngy mai Arize v em mi i, Mohammed", Olanna ni. Nng gn nh chy bt kp anh. "Cho em tr li nh ca cu m em Sabon
Gari".
"Olanna". Mohammed n my; chic xe nhy chm ln khi anh li i. "Sabon Gari khng an ton".
"Sao li khng an ton?" Nng ko ci khn qung; ng vin thu khng c mn lm nng nga ngy, kh chu.
"Sule ni h rt c t chc".
Olanna nhn anh chm chp, bt thnh lnh b ly ni s hi ca anh. "Mohammed?"
Ging anh tht thp. "ng ta ni xc ngi Igbo nm lay lt dc ng Airport".

Olanna cht nhn ra y khng phi ch l mt cuc biu tnh ca gii hc sinh. Cn s lm c hng nng kh qunh. Nng chp tay li. "Xin n ngi thn
ca em trc", nng ni. "Gip em!"
Mohammed hng v pha Sabon Gari. C mt chic xe but mu vng chy qua mt h, bi bm y; trng n ging nh mt trong nhng chic xe but cc
nh chnh tr dng trong cc cuc tranh c n lng qu phn pht go v tin cho dn. Mt ngi n ng ang nh u ca xe, ci loa p st vo mi, ging
Hausa chm ri v di vo tai. "Ngi Igbo phi b ui i. Ngi ngoi o phi b ui i". Mohammed nm cht tay nng ri c gi tay nng nh th lc hai ngi
i qua mt nhm n ng ng l ng h ht, "Araba, araba!". Anh chy t t, thnh thong n ci nh biu l tnh on kt; h vy tay cho v anh tip tc
nhn ga.
Sabon Gari, con ng u tin vng ngt. Olanna thy khi dng nh ci bng xm cao nhng trc khi nng ngi thy mi chy kht.
"Ngi yn y", Mohammed ni lc anh dng xe ngoi cng lng ca cu Mbaezi. Nng nhn anh chy vt i. Con ng c v l lm, khng ging lc bnh
thng; cng ro b ph v, ming kim loi bp d trn mt t. Ri c ch n quy hng ca m Ifeka, hay ni cho ng, nhng mnh vn cn li ca ci quy
hng, nhng ming g b v nt, nhng gi lc ln trong bi t. Nng m ca xe bc xung. Nng ngp ngng mt cht v mt tri chi chang v nng hng hc,
la chy cun cun trn mi nh, mnh vn bay vt v trong khng trung, trc khi nng hng n ngi nh. Nng khng li khi nhn thy my xc cht. Cu
Mbaezi nm sp cng queo trng tht kinh khng, chn ging ra. C ci g trng ng si ra t ch nht ct ng sau gy ca cu. M Ifeka nm trn hng hin.
Nhng vt chm trn thn m nh hn, y trn tay v chn, ging nh vt mi hn h m mu thm.
Olanna thy au qun bng di trc khi cn t ing trn ngp thn th v dng li chn nng. Mohammed li xch nng i, anh ko mnh n ni lm
tay nng au. Nhng nng khng th b i m khng a Arize theo. Arize sp sinh ri. C em h ny cn phi gn bc s.
"Arize", nng ni. "Arize cui ng".
Khi c st xung quanh nng, v th nng khng chc l m n ng ang i dn vo trong sn l ngi tht hay ch l mt m khi, cho n khi nng nhn
thy nh kim loi sng quc ca li ba v m tu, my vt o m mu lng thng qun quanh h.
Mohammed y nng vo trong xe ri i vng sang bn kia, chui vo xe. "Ci xung", anh ni.
"Chng ti git sch c nh. l ca Thnh Allah!", mt trong nhng ngi n ng ni to bng ting Hausa. Ngi ny c v quen quen. l Abdulmalik.
Hn ly chn y y mt ci xc trn mt t v Olanna n nhiu xc cht ang nm ri rc nh l nhng con bp b bng vi.
"Anh l ai?", mt ngi khc ng trc u xe hi.
Mohammed m ca xe, xe vn r my. Anh ni nhanh bng ting Hausa, na du dng, na thuyt phc. Ngi n ng y ng sang mt bn. Olanna
nghing mt c nhn cho r xem c phi l Abdulmalik khng.
"ng ngng mt ln!" Mohammed ni. Sut t na l anh m vo gc cy kuka; mt qu to ri v Olanna nghe ting bnh xe nghin ln n ro ro. Nng
ci u. ng l Abdulmalik. Hn y thm mt ci xc khc, xc n b khng u, bc qua, t mt chn xung, ri chn kia, ging nh l khng c ch cho
hn t chn.
"Thnh Allah khng chp nhn chuyn ny", Mohammed ni. Anh run ly by; khp ngi rung bn bt. "Thnh Allah s khng tha ti cho nhng k bt h lm
vic ny. Thnh Allah s khng bao gi tha th".
H li xe i trong im lng nhc nhi, qua m cnh st ng phc vy mu, qua m kn kn u bn ng, qua m con trai khnh my ci radio va hi
c t cc ca tim, cho n khi anh u trc trm xe la v y nng ln mt toa cht nch ngi.
Olanna ngi b gi trn nn ca toa xe; nhng thn hnh nng m m hi xung quanh x p nng. Bn ngoi, c ngi t tri mnh vo nhng toa xe la, c ngi
ng trn nhng bc thang v bm ly nhng ch vn tay. Trc nng nghe c ting la b tt nghn ca ngi ng xe la. Xe la ging nh mt ng st vn ni
vo nhau mt cch lng lo. Chuyn xe chy lt lo dn xc, c nh l ng xe la b chn ngang bng nhng ro cn, mi ln nh vy n li rung ln. Olanna b
dn, t nho vo ngi n b bn cnh, chm vo ci vt trong lng b, mt ci bt rt to, lm bng qu bu nm. o khoc ca b ta dnh y nhng m sm
ging nh mu, nhng Olanna khng chc lm. Mt nng cay x. Nng c cm tng nh b ct v tiu ri vo mt, mi mt cay x, au but. Chp mt cng nhc
nhi, nhm mt cng nhc nhi, m mt cng nhc nhi. Nng mun co mc i mt ra khi trng. Nng lim ngn tay thm nc ming v r theo mi mt. i khi
nng lm th khi B By ng b try xc da. "M Ola!" B By khc r, cha ci tay hay ci chn au, v Olanna nhm ngn tay, xoa vo ch b thng ca B By.
Nhng nc bt lm mt nng cay hn.
Mt thanh nin trc mt nng ht om sm v ly hai tay m u. Toa xe la nghing, Olanna li b t p vo qu bu g. Nng thch ci cm gic rn chc ca
th g. Nng nhch dn ngn tay cho n khi n nh nhng vut ve nhng ng khc cho trn qu bu nm kh. Nng nhm mt, bi v n t cay hn, v nhm
mt nh th hng gi, tay nng da vo qu bu kh cho n khi c ngi ku ln bng ting Igbo, "Anyi agafeela! Mnh qua sng Niger! n t nh mnh ri!"
Mt cht lng - nc tiu - chy trn trn nn toa xe la. Olanna cm thy n lnh lo thm vo qun o nng. Ngi n b c qu bu y nh nng ri ra
hiu cho vi ngi khc gn bn. "Bianu, n y", b ta ni. "n y m xem".
Nng m qu bu.
"Nhn xem", b ta lp li.
Olanna nhn vo qu bu. Nng thy ci u ca mt b gi da xm nh tro, tc bm, mt trn ngc v ming h hc. Nng nhn sng s mt hi ri quay i
ch khc. C ngi no ht ln.
Ngi n b ng np qu bu li. "C bit khng", b ni, "ti mt rt nhiu th gi vi bm tc ca b. Tc n dy lm c".
Xe la cht dng vi ting thng rt. Olanna xung xe, ng ln vo trong m ng x ln. C ngi n b b ngt i. m th my ang g vo cnh ca
my ci xe ti v h ht nhp nhng, "Owerri! 1 Enugu! 2 Nsukka! 3 " Nng ngh n ci u c tc tt bm nm trong qu bu. Nng hnh dung n ngi m tht bm
tc, ngn tay ca b nhng du thm trc khi chia tc ra thnh tng tm vi cy lc g.
--------------------------------
1 Ovverri l tn mt thnh ph pha ng Nam Nigeria, th ca nc Cng ha Biafra nm 1969.
2 c tuyn b l th ca Biafra ngy 28 thng Chn nm 1967.
3 Nsukka l tn mt thnh ph nh ca tiu bang Enugu, ng nam Nigeria. Hin nay c bit n v l ni ta lc ca i hc Nigeria. Trong chin tranh Biafra,
Nsukka l mt trong nhng thnh ph b chim ng u tin.
Chng mi hai
Richard ang c li l th ngn Kainene vit lc my bay h cnh sn bay Kano. Chng ch mi va bt gp mu th ny khi chng lc trong cp h s
tm mt quyn tp ch. Chng c g chng bit c mu giy nm trong cp sut mi ngy chng London, ch c c.
C phi tnh yu l ci nhu cu t khng ng ch m hu nh lc no em cng cn c anh bn cnh? C phi tnh yu l ci cm gic an ton m em cm thy
trong s im lng ca hai a mnh? C phi tnh yu l ci cm gic chng ta thuc v nhau, cm gic c y mi th khi chng ta c nhau?
Chng mm ci khi c. Trc y, Kainene cha bao gi vit cho chng nh th ny. Chng khng tin l nng vit bt c ci g cho chng, ngoi tr nhng
ch chung chung nh Thng, Kainene trn thip sinh nht gi cho chng. Chng c i c li, luyn tic tng ch em c g gm chu o n ni nhng
ng cong ca n nh l mt du n bng bc. Chng khng cm thy phin h khi chuyn bay b nh tr London v vic phi ngng Kano i my bay
n Lagos cng lm chuyn bay ca chng tr hn na. Ci cm gic nh bng phi l vn v quanh chng; chuyn g cng c th xy ra, chuyn g cng c th
kim sot c. Chng ng dy v gip ngi n b ngi bn cnh chng mang hnh l xung. C phi tnh yu l ci cm gic an ton m em cm thy trong s
im lng ca hai a mnh?
"ng t t qu", ngi n b ni vi chng bng ting Anh. Chuyn bay y nhng hnh khch khng phi ngi Nigeria. Nu Kainene y, chc chn
nng s nho bng - Nhng tn u chu cp cn. Chng bt tay nhng ngi tip vin hng khng bc thang ln xung my bay v bng qua khong trng t
ng bng. Nng nng nung ngi, mt th nng khin chng c cm tng nh bao nhiu cht lng trong ngi bc hi ht, kh cn ht, v th chng c cm
gic nh nhm c vo pha trong mt m. Chng ng trong hng kim sot hi quan v c li mu giy ca Kainene. C phi tnh yu l ci nhu cu t khng
ng ch m hu nh lc no em cng cn c anh bn cnh? Chng s cu hn nng khi chng v n Port Harcourt. Nng s ni mt cu nh th ny, "Mt anh
chng da trng ngho kit xc m i ly v. B m em s b m tiu". Nhng nng s nhn li. Chng bit nng s nhn li. Gn y c ci g lm nng tr
nn du dng hn, l th ngn trong mu giy ny c vit ln t chnh s du dng y. Chng khng bit chc l nng tha th cho chng sau chuyn dnh lu
vi Olanna - h khng bao gi ni chuyn thng thn vi nhau v vn ny - nhng l th ngn ny, s ci m mi m ny ng ngha vi vic nng sn sng
hng ti tng lai. Chng ang vut cho l th ngn ny thng thm trong lng bn tay, khi mt nhn vin da en cn kh tr tin n gn chng, "ng c g
khai bo khng, tha ng?"
"Khng", Richard ni v a giy nhp cnh. "Ti tip tc i v Lagos".
"Vng, xong xui c ri, tha ng! Cho mng ng n Nigeria", nhn vin tr tui ni. Thn hnh kh mp mp, phc phch lm anh ta c v hi lum thum
trong b ng phc.
"Anh lm vic y?" Richard hi.
"Vng, tha ng. Ti ang trong giai on tp s. Khong thng Mi hai ti s l nhn vin hi quan thc th".
"Tt lm", Richard ni. "Anh u?"
"Qu ti min ng nam, mt lng nh tn Obosi".
"Lng ging ca Onitsha
"ng bit ni y sao, tha ng?"
"Ti lm vic i hc Nsukka v ti du ngon gn ht min ng. Ti ang vit mt quyn sch v khu vc ny. V hn th ca ti qu Umunnachi, khng
xa ch ca anh l my". Cm gic t mn trn ngp tm hn chng, my ch v hn th ca ti but ra khi mi chng d dng lm sao, ci du hiu ca mt tng
lai y hnh phc c chiu chung v. Chng mm ci, cht nhn ra nguy c n ci s bt thnh ting v chng s tr nn in r. Cng ch v l th ngn y.
"V hn th ca ng?" Anh chng tr tui nhn c v khng my tn thnh.
"Vng. Tn c y l Kainene". Richard ni chm ri, c gng ni cho vn th hai c pht m trn vn.
"ng c ni c ting Igbo khng, tha ng?" C cht knh trng mng manh trong mt anh chng.
"Nwanne di na mba", Richard ni bng qu, hy vng mnh khng sai lm v cu tc ng ny c ngha l mt ngi c th c anh em mt vng t khc.
"A! ng ni c! I na-asu Igbo!" Anh nhn vin tr tui ny nm tay Richard bng bn tay m t ca mnh, bt tay chng mt cch thn mt ri bt u ni v
bn thn. Tn anh ta l Nnaemeka.
"Ti bit ngi Umunnachi r lm, h lun kim chuyn rc ri cho mnh", anh ta ni. "Ngi dn vng ti ni trc cho em h ti bit l khng nn ly n
ng Umunnachi, nhng c y chng chu nghe li. Ngy no h cng nh p c y cho n khi c m v nh cha m. Nhng khng phi ngi no
Umunnachi cng xu. H hng bn ngoi ca ti cng vng . C bao gi ng nghe ni v b ngoi ca ti khng? Nwayike Nkwelle? ng nn vit v b trong
quyn sch ca ng. B l mt thy thuc c ting trong vic dng tho dc tr bnh, v b cha bnh st rt rt hay. Nu b m bt ngi ta tr nhiu tin, chc l
ti ang hc y nc ngoi. Gia nh ti khng c tin cho ti i du hc, ngi Lagos phn pht hc bng cho nhng k c th hi l h. Chnh v Nwayike
Nkwelle m ti mun hc ngnh y. Nhng ti khng th ni l cng vic hi quan ca ti khng tt. Chng ti phi qua mt k thi tuyn c nhn vic, rt nhiu
ngi ghen t. Chng no ti c vo bin ch th cuc i s sun s hn v s t nhc nhn hn..."
Mt ting ni, th ting Anh pha ging Hausa rt lch thip, thng bo hnh khch i chuyn bay t London nn chun b ln my bay n Lagos. Richard
thy nh ngi. "Rt hn hnh c tip chuyn anh, jisie ike", chng ni.
"Vng, tha ng. Xin cho ti gi li cho Kainene".
Nnaemeka quay tr li bn ca anh ta. Richard cm ly cp ca mnh. Ca vo bn hng bng m toang v ba ngi n ng m sng xng vo. H mc
ng phc qun i mu xanh l cy. Richard t hi l ti sao qun nhn li lm chuyn m khin ngi ta phi ch n h nhiu nh vy, c ci kiu xng vo
nh th na ch, cho n khi chng nhn thy mt h ngu, d tn, khng bnh thng.
Ngi lnh u tin ht mi sng v nhng ngi xung quanh. "Ina nyamiri! m Igbo u c ri? Ai l ngi Igbo y? L v thn v o y u ht ri?"
Mt ngi n b ht ln.
"My l ngi Igbo", ngi lnh th hai ni vi Nnaemeka.
"Khng, ti l dn Katsina! Katsina!"
Ngi lnh n gn anh ta. "Ni Allahu Akbar! 1 "
C cn phng im lng. Richard cm thy m hi lnh nng ln m mt.
"Ni Allahu Akbar!", ngi lnh lp li.
Nnaemeka qu xung. Richard thy ni s hi khc su trn mt anh ta, n ni n lm tht c xng g m, lm gng mt anh ta bin thnh mt ci mt n,
hon ton chng cn nt no ca anh ta. Anh ta khng chu ni Allahu Akbar bi v ging ca anh ta s t co anh ta l ngi Igbo. Richard c gng thm bo mnh
ni th ch ny, cch no cng c, min l c th; chng t bo mnh ci g , bt c ci g, cho n xy ra trong s im lng cng ngc ny. Nh tr li
ngh ca chng, ting sng n nh ong. Ngc ca Nnaemeka v toang, mt mng pht ra tung te, Richard bung ri l th ngn trong tay chng.
Hnh khch np sau gh. n ng qu xung, ci mp u xung nn nh. C ngi no ht ln bng ting Igbo, "M ti i, , m ti i, Cha bo l
khng!" l ngi phc v ru. Mt trong my ngi lnh n gn anh ta, bn, ri cha sng bn lun vo nhng chai ru xp thng hng sau lng anh ta. C
gian phng trn ngp mi ru whisky, Campari, v gin.
C thm lnh vo, bn, bn, v bn, nhiu ting la ht "Nyamiri!" v "Araba, araba" hn. Ngi phc v quy ru ang qun qui trn mt t. m thanh
thot ra khi ming anh ta l ting ng c t c hng. m lnh chy ra ngoi ng bng, chui vo my bay, li nhng ngi Igbo ln my bay xung, bt h
ng xp hng, bn, ri b mc xc ca h nm , qun o ca h sng cc mu, rc r trn mt khong ngn ca ng bng y bi. Cc nhn vin an ninh
ca sn bay ng gn , khoanh tay ngang b ng phc ca h lng lng nhn. Richard cm thy mnh tiu t qun. L tai chng vn cn ting cht cha v au
n. Sut na chng l chuyn bay, bi v lc nhng ngi khc run ry ln my bay, chng ng bn cnh, nn thc tho.
Susan vn cn ang mc ci o chong tm. C khng c v ngc nhin khi thy chng n m khng bo trc. "Anh c v kit sc", c ni, vut m chng. Tc
c ri bi, bn lng lo pha sau, l hai l tai ng.
"Anh mi v t London. My bay dng Kano", chng ni.

"Th ?" Susan tr li. "m ci ca Martin th no?"
Richard ngi bt ng trn sofa; chng khng nh g v chuyn m ci London c. Susan khng c v l chng khng ni li no. "Mt cht whisky
vi nhiu nc?" C hi. Ming hi m tay rt ru. "Kano c nhiu chuyn th v nh?"
"", Richard ni, mc d trc chng nh k cho c nghe l chng ngm nhn nhng ngi bn hng rong, xe hi, xe but trn nhng con ng cht
chi Lagos mt cch va th v va khi hi th no, bi v i sng tip tc quay cung y, t bao gi, c nh khng c g xy ra Kano.
"Tht l k cc, ngi min Bc chu tr gi gp i thu ngi ngoi quc thay v thu ngi min Nam. Nhng y c th lm ra kh tin. Nigel va mi
gi in thoi bo cho em bit v bn ca anh y, John, mt ngi Scotland gan d d s. John li my bay dn s v lm giu bng cch ch ngi Igbo v ni an
ton trong my ngy gn y. Anh ta ni ch ring Zaria c hng trm ngi b git".
Richard cm thy c th nh sp c chuyn, ch mun run bn, mun ng qu. "Em c bit chuyn g xy ra lc y khng?"
"D nhin l em bit. Em ch hy vng n ng lan n Lagos. Vi nhng vn ny, ngi ta kh c th on iu g s xy ra". Susan ung c ly ru ca c,
ch mt ngm. Chng mu da bt bt ca c, nhng git m hi li ti trn mp c. "C rt nhiu, rt nhiu ngi Igbo y - tht ra h khp ni, phi khng?
Khng phi l h khng bit chuyn s xy n vi mnh. Nu m anh th suy ngh v chuyn ny anh s thy, h cao ngo, ko b kt cnh lng on th trng.
Rt ging ngi Do Thi, tht . V ngh xem, h kh km vn minh, ngi ta khng th so snh h vi ngi Yoruba, th d in hnh nhng ngi ny tip
xc vi u chu vng b bin rt nhiu nm. Em nh c ngi no bo em khi em mi ti y v chuyn thu ngi gip vic l ngi Igbo, rng ch cn
ng l mt cht l h s tr thnh ch cn nh v ch lun mnh t m cn nh xy trn y. Mt ly nh whisky na nh?"
Richard lc u. Susan t rt cho mnh thm mt ly na, ln ny khng pha nc. "Anh khng thy chuyn g xy ra Kano phi khng?"
"Khng", Richard tr li.
"H khng n sn bay, c l th. Hon ton ngoi sc tng tng phi khng? Ci cch m h khng th km ch c lng th ght ln nhau. D nhin
mnh cng c lc ght mt ngi no , nhng ci chnh l mnh c th kim sot bn thn. Vn minh v vn ha dy ngi ta bit t kim sot".
Susan ung ht ly ru ri rt thm ly na. Ging c oang oang lc chng i vo phng tm v lm cn nhc u ca chng nng hn. Chng vn nc. Ci
v b ngoi khng my thay i ca chng trong gng lm chng kh kinh ngc. Lng my ca chng vn c vi ci mc ln xn v mt chng vn mt mu
xanh nh knh ct. ng l chng phi bin dng v nhng iu m chng nhn thy. Ni nhc nh ca chng ng l phi bin thnh mt mn cc mu trn
mt chng. Chng khng cm thy chn ng v ci cht ca Nnaemeka m li thy nh nhm v cng khi Kainene khng c y cng vi chng bi v chng s
bt lc, khng th lm g bo v nng. H s bit nng l ngi Igbo v h s bn nng. Chng khng th no cu mng Nnaemeka, nhng ng l chng phi
ngh n anh ta trc. Chng phi cm thy r ri mt mt v ci cht ca ngi nhn vin tr tui ny. Chng trn tri nhn mt mnh v t hi tht s xy ra
chuyn g, khng bit mnh c tht s chng kin ci cht ca nhng ngi khng, khng bit mi ca nhng chai ru b bn v v nhng thn th m mu
c phi ch l trong tng tng ca mnh khng. Nhng chng bit n tht s xy ra v chng t hi iu ny ch v chng t bt buc mnh. Chng ci u trn
chu nc v bt u khc. Nc chy qua vi ku ln, nghe nh ting ht mi.
3. Quyn Sch: Th Gii Im lng Khi Chng Ti Cht
ng vit v c Lp. Th chin th Hai lm o ln trt t th gii. Ch vua cha sp . Mt ngi Nigeria danh gi xut hin. ng ta pht biu kin v
c nhiu ngi, phn ln l ngi min Nam ch .
Min Bc c v chn chng; ngi ta lo s b nhm ngi min Nam c hc thc cao khng ch v vn hng mong mun c mt quc gia bit lp t nhng ngi
ngoi o min Nam. Nhng ngi Anh phi gi Nigeria nguyn trng, v y l ci sn phm danh d ca h, ci th trng rng ln ca h, ci gai nhn trong
mt ngi Php. gip ngi min Bc, h sp t nhng cuc tuyn c tin c lp v vit hin php mi ngi min Bc c quyn kim sot ton din.
Min Nam qu st sng c c lp chp nhn hin php ny. Vi s rt lui ca ngi Anh, s c nhiu chuyn bin tt p cho tt c mi ngi: Ngi
Nigeria t trc n gi vn khng c hng mc lng tng ng vi nhn vin "da trng", b t chi tng lng, v cha tng c giao chc v cao nht
(ch dnh ring cho ngi da trng). Khng c g c thay i, mc k nhng li ku ca ca nhm ngi thiu s; cc min tranh chp ln nhau qu d di n
c ngi cn i bit lp cc ta i s ngoi quc.
Khi c c lp nm 1960, Nigeria l tp hp ca nhng mnh vn kt hp vi nhau bng mt ci vng ni mng manh yu t.
--------------------------------
1 Ting Rp, c ngha l God is Great. Cha l ng cao c nht.
Chng mi ba
Bng Ti bt u m nh Olanna t ngy nng Kano v, ci ngy i chn nng tr nn t lit. Chng vn hot ng bnh thng khi nng leo xung xe la
m khng cn phi vn tay vo nhng hng ro dnh y mu; vn bnh thng khi nng ng sut ba ting ng h trn mt chuyn xe but v Nsukka cht cng
ngi, cht n ni nng khng th th tay ra sau lng gi mt ch nga. Nhng khi nng v n trc cng nh ca Odenigbo, chng bng tr nn t lit. Ci
bng quang ca nng cng hng theo. i chn nng nh b tan chy v nc nng hi hi chy trn dc theo gia i nng. B By l ngi u tin pht hin ra
nng khi n i ra ca ngng nng v hi Ugwu chng no th m Ola s v. N khc a khi thy ci bng ngi sp ngay trc bc thm nh. Odenigbo b
nng vo, tm cho nng v ngn khng cho B By m nng qu cht. Sau khi con b ng thip, Olanna k li cho Odenigbo nghe nhng iu nng chng kin.
Nng t li nhng b qun o c v kh quen thuc trn nhng xc cht khng u trong sn, ngn tay ca cu Mbaezi vn cn co git, i mt ln trng trn u
ca mt con b v danh c ct trong mt qu bu v mt mu da rt k cc mu xm c l l, nh mu bng en khng lau sch phn ca tt c nhng
ci xc cht trong sn.
m y l m u tin nng b Bng Ti m nh: mt ci mn dy t trn cao chp xung ln mt nng tht cht, trong khi nng vng vy th. N th
nng ra nng hp khng kh ht ngm ny n ngm khc, nng thy my con c la ca s vy gi nng bng b cnh chy xm. Nng c gng din t ci
Bng Ti ang m nh nng cho Odenigbo nghe. Nng cng c t cho chng bit mi v ca my vin thuc m bc s Patel cho nng ung, n bn lm lm nh
cn li ca nng mi bui sng thc dy.
Nhng Odenigbo c ni, "Sut, nkem. Em s khe nhanh thi". Chng ni vi nng bng ging rt du dng, nghe k cc, khng ging ging chng khi bnh
thng cht no. Chng cn ht ru nng khi tm cho nng trong bn y nc thm v y bt x phng tm ca B By. Nng mun bo chng thi ng lm my
ci tr k cc ny na nhng mi nng nng tru. Ni bng tr thnh mt lao ng nng nhc. Khi b m nng v Kainene n thm, nng ni rt t; Odenigbo l
ngi k li nhng iu nng chng kin.
u tin m nng ngi cnh b nng, gc gc u khi Odenigbo k bng ci ging du dng rt k cc. Ri th m nng ng gc xung; b chui tut xung nh
th xng ca b chy lng cho n khi phn na ngi ca b trn gh cn na kia di nn nh. l ln u tin nng nhn thy nt mt tht ca m
mnh, khng trang im phn son, khng hoa tai vng lng lng, v cng l ln u tin Olanna thy Kainene khc k t khi hai ngi vn cn l tr con. "Em
khng cn phi ni g c, ng ni g c", Kainene nc n, mc d Olanna khng c nh ni.
B nng i i li li trong phng. ng hi Odenigbo lin tc, bc s Patel da vo ti liu y hc no m dm tuyn b i chn Olanna b lit l bi v l do tm l.
ng cho bit hai ng b rt bc mnh v phi li xe sut chng ng di bt u t Lagos, bi v chnh quyn lin bang phong ta ng bay ni a v hng hng
khng Nigeria khng c chuyn bay no v min ng Nam. "B m mun n ngay lp tc, ngay lp tc", ng ni rt nhiu ln n Olanna t hi khng bit s
c mt ca c hai ng b c lm tnh trng ca nng tt p hn t no khng. Nhung tht tnh m ni nng cm thy d chu hn, c bit l vi s hin din ca
Kainene. iu khng c ngha l Kainene hon ton tha th cho nng nhng d nhin y l lc bt u.
Trong nhng tun tip theo, Olanna nm trn ging, ngi thn n thm ni ndo ti nghip lc u thng hi nng ri thm th mng m bn Muslim
Hausa, ci bn en nh d min Bc, ci bn bn thu chn tru vi hai bn chn nt n. Nhng ngy c khch n thm, Bng Ti m nh nng d di hn l
nhng ngy khng ai n thm. i khi chng n ba, bn ln lin tip ri b nng nn th, mt ngt ng n khng cn khc c, ch cn sc m nut my
vin thuc Odenigbo nht vo tn ming nng. C nhiu ngi khch n thm cng k li tnh cnh ca h: nh Okafors mt mt ngi con trai, c gia nh ca
anh y Zaria; con gi nh Ibe khng v t Kaura-Namoda; nh Onyekachi mt tm ngi Kano. Ngoi ra cng c nhng cu chuyn khc, th d nh m hc
gi ngi Anh Zaria khuyn khch chuyn thm st tp th v cho sinh vin i ku gi, xi gic thanh nin. m ng my sn u xe ti Lagos h ht chc
tc, "Ct, ct i m Igbo, cho h gi garri. Ct cho khut mt, chm dt mua nh, mua ca hng ca hiu ca chng ta!". Olanna khng thch nghe nhng cu
chuyn ny, nng cng khng thch ci cch h ln nhn i chn nng, lm nh khm ph xem c cc bu trn chn nng, khin nng khng th i c
khng.
C nhng ngy khi thc dy sau mi ln chp mt, nng thy u c tnh to, nh hm nay. Ca phng ng ca nng m toang, nng c th nghe nhng
ging ni trm bng t phng khch. Bng i mt do, Odenigbo xin cc bn tm ngng hp mt. Chng cng ngng chi qun vt, nh c th sn sc
Olanna, nht l lc nng cn i v sinh. Nng vui khi h li nhm hp. C khi nng theo di cu chuyn. Nng bit hi ph n trong trng i hc t chc quyn
gp thc n gip ngi t nn; ch, ng st v m thic b b hoang sau khi ngi Igbo b trn; i t Ojukwu by gi c xem nh l lnh t ca ngi Igbo;
dn chng ang xn xao i c ly khai v t tr nh l mt quc gia c lp. Quc gia ny s c t tn theo vnh Biafra.
C Adebayo ang ni sang sng. "Ti ngh l sinh vin ca chng ta khng nn n o na. i hi David Hunt phi b ui chng c ngha l g c. Cho ng ta
mt c hi v ha bnh s c thit lp.".
"David Hunt cho rng chng ta ch l mt l tr in khng." Ngi ni l Okeoma. "Hn nn v nc. Ti sao hn n y bo chng ta dp tt la ang
chy, trong khi hn v m ng la ngi Anh li chnh l ngi gp ci vun vo ng la ang chy?"
"H c th nht ci, nhng chng ta l ngi chm la", c ngi no ging hi l, c l l Gio s Achara, ging vin mi ca ban Vt l, va t Ibadan v
sau cuc o chnh th hai.
"Ci chy hay khng khng quan trng m iu quan trng l tm mt gii php ha bnh trc khi mi chuyn bng n", c Adebayo ni.
"Chng ta tm kim mt nn ha bnh nh th no? Gowon ni nn mng cn bn nht ca s on kt khng hin hu, vy th chng ta tm ha bnh sao
c?" Odenigbo hi. Olanna tng tng chng ang ngi st mp gh, y knh sng mi ln trn lc ang ni. "Ch c mt cu tr li ngn gn l ly khai. Nu
Gowon mun thng nht quc gia, hn phi tm cch t lu lm ri. Ni m ni thi ch v thm st tp th xy ra kh lu m chng c mt mng no ng
ra khin trch hay ph phn chuyn ny. Lm nh bao nhiu dn mnh cht nh vy chng c g l quan trng, chng ng quan tm."
"Th anh khng nghe Zik ni hm n ? Ngi Nigeria min ng, nghin rng, nghin rng, v tip tc nghin rng cho n khi chnh quyn lin bang xt x
cc v thm st ny", Gio s Ezeka ni, ging ni khn c ca ng tan nhanh.
u Olanna au nhc qu. nh nng chiu yu t qua tm rm Ugwu vn ln khi hn bng im tm vo. Nng cn i tiu, gn y nng thng mt tiu,
nng nh hi bc s Patel nhiu ln l c phi ti thuc nng ung hay khng, nhng nng c qun mi. Nng ng chung trn ci t cnh bn mt hi, ri th tay ra
s ln ci chm en bng nha, bn trn c ci nt mu gia. N s pht ra mt ting ku chi tai khi nng nhn nt. Odenigbo c nng nc i t tay chy
dy in gn chung. Ln u mi khi nng nhn chung, la xt ra t ci mi ni trn vch tng. Cui cng chng thu mt anh th in, anh ny ci tm tm,
c v th v khi chy dy tr li. Ci chung khng cn xt la nhng n ku qu um sm; c mi ln nng cn i tiu v bm nt, ting chung ku vng lm rung
ng c cn nh. Ngn tay nng do d trn nt chung mt hi lu ri rt li. Nng khng nhn nt. Nng h i chn xung nn nh. m thanh t phng khch
bng tr nn im ng, nh c ngi no vn nh ci m thanh hn tp y li.
Ri nng nghe Okeoma ni "Aburi". Ting ni nghe tht m tai, ci tn ca mt tnh nh Ghana, nng tng tng nhng ngi nh ngi ng trn nhng ng
c c mi thm ngt. Aburi thng hay c nhc n trong nhng cuc chuyn tr hi hp ca h: Okeoma ni l Gowon ng l nn thc hin li ha hn v
Ojukwu k kt Aburi, hay l Gio s Ezeka ni rng tuy Gowon tht ha sau v Aburi nhng khng c ngha l hn ta khng c tt vi ngi Igbo, hay l
Odenigbo tuyn b, "Chng ta gi vng lp trng Aburi".
"Nhng lm th no Gowon li c th tr mt nh vy ch?" Ging ca Okeoma to hn. "Hn ta ng theo chnh sch lin bang Aburi, by gi hn ta
mun Nigeri ch c mt chnh quyn, v li l l do m hn v m s quan ca hn git s quan ngi Igbo."
Olanna ng dy, t chn ny trc chn kia, ri c th m tip tc. Nng long chong. Nng thy cng ngc mt c, nhng c tip tc bc. Mt t
di chn nng dng nh rung rinh v nng c cm gic ng mch trong chn c rung ln tng chp. Nng i qua con bp b Raggedy Ann ca B By b trn
mt t ri ngng li nhn con bp b nhi bng mt lc trc khi vo phng tm.
Lc sau Odenigbo vo phng, nhn vo mt nng nh d hi bng cch chng vn thng lm, nh l tm mt bng chng cho mt ci g . "Em khng rung
chung kh lu, nkem. Em c mun i tiu khng?"
"Mi ngi v ht ri ?"
". Em c cn i tiu khng?"
"Em i ri. Em t bc i."
Odenigbo nhn nng chm chm.
"Em t i", Olanna ni ln na. "Em i c ri."
Nng thy thong hin trn mt Odenigbo mt v mt nng cha bao gi thy, mt ci nhn rt qu gi c pha ln cht s hi. Nng ngi dy, v ngay lp tc
chng vn tay ra nng, nhng nng g tay chng ra ri i b vi bc v ci t qun o v tr li ging. Odenigbo ngi v nhn nng.
Nng cm tay chng ri c m vo tay chng, t bn tay chng ln ngc mnh."Vut ve em i no."
"Anh s ni cho Patel bit. Anh mun ng ta n v khm cho em."
"Chm vo ngi em!" Nng bit chng khng mun. Chng chm vo ngc nng ch v chng lm bt c ci g nng mun, lm bt c ci g c th gip nng
mau khi bnh. Nng vut ve c chng, giu nhng ngn tay ca mnh trong mi tc dy ca chng, v khi chng nh nhng len li vo trong ngi nng, nng ngh
n ci bng bu ca Arize, chc l n rt d v, da bng ca c y cng cng nh th. Nng bt u khc.
"Nkem, ng khc, cng." Odenigbo ngng; chng ang nm cnh nng, vut nh trn nng. Lc sau, khi chng cho nng ung thm thuc vi nc, nng
ngoan ngon ung thuc ri nm xung ch cm gic yn tnh l lng m nhng vin thuc ny mang n.
Ting g ca nh nhng ca Ugwu nh thc nng, hn m ca v mang vo ci mm thc n t cnh my gi thuc ca nng, chai Lucozade, v hp
ng. Nng nh tun u tin khi nng tr v, Odenigbo nhy chm ln mi khi nng ca mnh. Nng i ung nc, Odenigbo m ca phng ng vo nh
bp v sut na vp phi Ugwu ang nm cun trn trn tm m tri cnh ca phng ca hai ngi. "Bn tt, ch my lm g y?", chng hi. Ugwu tr li,
"ng khng bit r c trong bp, tha ng".
Nng nhm mt gi v ng. Hn ng gn nng, nhn nng, nng c th nghe c hi th ca hn.
"Chng no c mun n, tha c, thc n ca c y", hn ni. Olanna gn nh sut bt ci; chc l hn lun lun bit nng gi v. Nng m mt. "Em nu
mn g?"
"Cm jollof." Hn m np y a cm. "Con dng c ti trong vn."
"B By n cha?"
"n ri, tha c. Em ang chi ngoi sn vi con ca bc s Okeke."
Olanna cm ci da v gi n trong tay.
"Ngy mai con s lm salad hoa qu, tha c. Cy u sau nh c qu chn. Con ch mt ngy na ri s hi tht nhanh ko l chim n ht. Con s trn
chung vi cam v sa."
"Tt."
Ugwu vn cn ng , nng bit hn s khng i cho n khi nng bt u n. Nng nng ci da ln mi, chm chm, nhm mt lc nhai. Ugwu nu mn no
cng ngon, nng bit th nhng ngoi ng thuc c mi v nh phn bng, nng chng th n ung mn g c lu. Cui cng, nng ung nc v nh Ugwu dn
mm i.
Bn cnh ging ca nng, Odenigbo t mt t giy kh di vi hng ch CHNG TI, NHN VIN TRNG I HC, I HI C LY KHAI NH
L MT BIN PHP GI AN TON c nh my hng u v mt nhm ch k khc nhau pha di.
"Anh ch em khe li k tn trc khi anh np cho Quc hi Enugu", chng ni trc t lu.
Sau khi Ugwu ri phng, nng cm ci bt ln k tn vo l th ri c li xem c vp phi li no khng. Khng c li no c. Nhng Odenigbo khng cn phi
np l th bi v s ly khai lnh th c thng bo ngay ti hm y. Chng ngi trn ging vi ci radio t trn u t cnh ging. Chng trnh pht thanh t b
r ting, dng nh ci radio cng hiu c tm quan trng ca bi pht ngn. "Ging ca Ojukwu khng th no nhm ln c, n sng ng, mnh m, thu ht
v trn tru:
Cc nam n cng dn thn mn, cc bn ngi min ng ca Nigeria: nhn thc c s ti cao ti thng ca To Ha trn ton nhn loi; bn phn ca
cc bn i vi th h sau; nhn thc l cc bn s khng c bt c chnh quyn no, bn ngoi min ng ca x Nigeria, bo v tnh mng cng nh ti sn
ca cc bn; quyt nh gii tn th ch chnh tr v tt c mi lin h ca cc bn vi ch c ca nc Cng ha Nigeria; ti tuyn b, v quyn li ca cc bn
v nhn danh cc bn, min ng ca Nigeria t y l mt quc gia Cng Ha c Lp, v th ti xin long trng tuyn b rng lnh th v cc vng ph cn c
gi l Min ng ca Nigeria, cng vi lnh a v lnh hi ca lnh th ny t nay s c mnh danh l mt quc gia c lp c danh hiu l nc Cng Ha
Biafra.
"y l lc chng ta bt u", Odenigbo ni. Ging ni ca chng mt hn s du dng gi to tr li bnh thng, vng chc v vang di. Chng g mt
knh, chp ly bn tay b bng ca B By v bt u dn con b ma theo vng trn. Olanna ci ngt ri c cm gic nh ang lm theo mt kch bn vit sn cho
mnh, s phn khi ca Odenigbo khng tun theo ci g c m ch lm tng thm phn khi. Nng ngi dy run ry. Nng cng mun s ly khai lnh th xy ra,
nhng by gi n bng tr nn qu to ln c th lnh hi c. Odenigbo v B By ang ma vng trn, Odenigbo ht lc ging, mt bi ht chng t sng tc
"y l lc chng ta bt u, vng, s bt u ca chng ta, h, vng" trong khi B By ci rt khoi ch cho d khng hiu g. Olanna nhn h, u c nng t
lit khi thy vt nc ht iu vy vo o ca B By.
Cuc biu tnh din ra Qung trng T Do, gia trung tm khun vin i hc. Ging vin, sinh vin cng h vang v ca ht, c mt bin ngi vi nhng
biu ng khu hiu ging cao.
Chng ta s khng, chng ta s khng bao gi ra i

Nh cy kia sng nh nc
Chng ta s khng lay chuyn
Ojukiwa h tr chng ta, chng ta s khng bao gi ra i
Cha h tr chng ta, chng ta s khng bao gi ra i.
Khi ht, h lc l thn ngi. Olanna tng tng rng cy xoi v cy gmelina cng un ln theo, nh ng tnh theo mt ng vng cung. Nng nh
la, tuy th tri ang ma lc rc.
Nhng git ma m ha vo m hi ca nng. Cnh tay nng c vo cnh tay ca Odenigbo lc nng gi cao tm biu ng c cu: CHNG TA KHNG TH
CHT NH CH. B By ang ngi trn vai ca Odenigbo, cm con bp b ca mnh qu vy trong khng kh, mt tri rc r xuyn qua mn ma mng, Olanna
hn hoan. Ugwu ang bn cnh nng. Biu ng ca hn c ch CHA PH H BIAFRA. By gi h l ngi Biafra. Nng l ngi Biafra. ng sau nng c mt
ngi n ng ang ni v th trng, nhng ngi bun bn ang nhy ma theo iu nhc Congo v em cho my qu xoi, u phng ngon nht ca h. Mt
ngi n b ni l sau cuc biu tnh b ta s i n ch y ngay lp tc xem mnh c th ly c nhng g m khng phi mt tin. Olanna quay li nhn h
ci to.
Mt th lnh sinh vin n ni trc micro, ging ht ngng bt. Mt vi thanh nin tr tui khing ra mt quan ti vi ch Nigeria c vit ln trn y bng
phn trng; h nng quan ti ln, mt h y v nghim trang rt kch. H t quan ti xung v ko o ra khi u, bt u o mt ci h vung. Khi h th quan
ti xung h, ting reo h vang dy t m ng ri lan rng ra nh ln sng, cho n khi ting reo h tr nn ng nht. Olanna cm thy tt c mi ngi tr
thnh mt khi thng nht. C ngi gi to, "Odenigbo!". Ting ht lan rng gia m sinh vin. "Odenigbo! Pht biu kin vi chng ti!"
Odenigbo leo ln khn i pht c Biafra, nhng mng kt hp ca mu , en, xanh l cy. chnh gia, mt na mt tri mu vng ang ta sng.
"Biafra ra i! Chng ta s lnh o Phi chu en! Chng ta s c sng an ton! S khng bao gi c ngi no tn cng chng ta na! S khng bao gi
nh th na!"
Odenigbo gi tay khi chng pht biu kin, Olanna ngh n ci cch m cnh tay ca m Ifeka b vn tro tht k cc, lc m nm trn mt t, mu ca m
chy thnh vng c nh nha keo, khng m ng thnh mu en. C l m Ifeka s nhn thy cuc biu tnh ny v tt c mi ngi y, hoc c th l
khng, nu ci cht l mt s b n cm lng. Olanna lc u xua ui ngh ca mnh. Nng nhc B By t c ca Ugwu xung ri m cht con b vo lng.
Sau cuc biu tnh, nng cng Odenigbo li xe v cu lc b gio vin. Sinh vin nhm hp sn hockey gn y, t chy nhng hnh nm ca Gowon bn
bng giy xung quanh mt m la tri rt to; khi cun vo khng kh bui ti trn ln vi ging ci v ting chuyn vn ca mi ngi. Olanna nhn h v nhn ra
trong lng tt c mi ngi cng ang dng tro ci cm gic rt ngt ngo nh nng, ci m Odenigbo ang cm nhn, trong huyt qun ca h, cht thp lng
thay cho mu ang cun cun chy, nh l h c th ng chn khng trn than hng.
Chng mi bn
Richard tng rng tm gia nh ca Nnaemeka chc s kh lm. Nhng khi chng n Obosi v dng li trc mt nh th cng gio ca Anh, mt gio chc
trong nh th ch cho chng bit gia nh y c ng cui ng, trong mt cn nh tri mt ht nc sn v xung quanh c trng my cy da. B ca
Nnaemeka nh th, b bnh lang ben, da mu ng loang l trng, i mt xm c pha mu nu ht d bng sng ln ngay lp tc khi Richard bt u ni ting Igbo.
Trng ng v cng khc bit vi anh chng nhn vin hi quan to ln v en nhy sn bay. Trong mt khonh khc, Richard phn vn khng bit mnh c vo lm
nh v ngi ny khng bit c phi l b ca Nnaemeka. Nhng lc em ht kola ra mi khch, ng gi cu nguyn bng mt ging ging vi ging ni ca
Nnaemeka v cng. Chnh ci ging ni ny a Richard tr li phng ch sn bay trong ci bui chiu oi y, cng vi nhng li chuyn vn kh bc bi ca
Nnaemeka trc khi cnh ca phng i bt tung v ton lnh p vo.
"Ngi mang ht kola l ngi mang s sng. Anh v ngi thn ca anh s sng cng nh ti sng cng vi gia nh ca ti. Hy cho chim u v chim
b cu cng u v, nu mt trong hai loi ra lnh loi chim kia khng c php u, bnh an s khng n vi k ra lnh. Xin Cha ban php lnh cho ht kola
ny, nhn danh Cha Jesus."
"Amen", Richard ni. By gi, chng c th nhn thy nt ging nhau ca hai cha con. Cch ng ta tch ht kola thnh nm mi ging cch ca Nnaemeka d
s, cng nh ci mi di tr ra. Richard ch cho n khi mi ngi nhai ht kola v m ca Nnaemeka xut hin, mc tang mu en, chng mi ni, "Ti
gp con ca ng b sn bay Kano vo ngy chuyn y xy ra. Chng ti c ni chuyn mt lc. Anh y nhc n ng b v c gia nh". Richard ngng mt lt ri
t hi khng bit h mun nghe con ca h gi c v bnh tnh trc ci cht hay h mun nghe con h chng chi vi ci cht bng cch lao vo ginh khu
sng. "Anh y k cho ti bit b ca anh y Umunnachi l mt thy thuc tr bnh bng tho dc rt c knh trng v nhiu ngi bit n b v b ni ting
cha bnh st rt. Nh b m anh y mun hc ngnh y."
"Vng, ng vy", m ca Nnaemeka ni.
"Anh y k ton nhng iu tt p v gia nh", Richard ni. Chng thn trng chn tng ch Igbo.
"D nhin, em n s ni tt v gia nh." B ca Nnaemeka nhn Richard mt lc rt lu ging nh ng khng hiu ti sao Richard phi ni nhng chuyn m h
bit.
Richard i t th ngi. "ng b c t chc m tang khng?" Chng hi, sau thm nh c g mnh khng hi nh th.
"C", b ca Nnaemeka ni. ng nhn chm chm vo ci bt trng men cha mi kola cui cng. "Chng ti ch chu v t min Bc. Khi chu khng v,
chng ti lm ma cho chu. Chng ti chn mt ci quan ti rng."
"N khng rng", m ca Nnaemeka ni. "Mnh chng chn my quyn sch c con hay c chun b cho k thi cng chc vo trong quan ti sao?"
H ngi im lng. Nhng ht bi li ti l lng trong nh nng mng manh soi xuyn qua ca s.
"Anh phi em mi kola cui cng theo", b ca Nnaemeka ni.
"Cm n ng." Richard nht mi kola cn li vo trong ti o.
"Ti c nn cho bn tr i theo ng ra xe?" M ca Nnaemeka hi. Kh m bit vc dng ca b ra sao vi ci khn chong en che ht mi tc v mt phn
ln ci trn ca b.
"Xe?" Richard hi.
"Vng. ng c mang g cho chng ti khng?"
Richard lc u. ng l chng nn mang khoai lang v thc ung. Ch sau khi n chia bun chng mi bit phi lm nhng g. Chng c tng rng n
thm l ri, tng mnh s nh mt thin thn v i mang n cho gia nh nhng giy pht cui cng trong cuc i ca con trai h v nh vy, chng c th
phn no xoa du ni au n v ci cht ca con h, ng thi t gip chnh mnh. Nhng i vi h, chng cng chng khc g nhng ngi tng n chia
bun khc. Cuc ving thm ca chng khng lm thay i c s tht l con ca h thnh ngi thin c.
Chng ng dy ra v, bit rng cng chng c g thay i trong lng mnh; chng vn mang theo ci cm gic eo ng chng sut t Kano. Rt thng
xuyn, chng ao c mnh c th tr nn in r hay tr nh ca mnh c th t qun i mi vic. Nhung thay v th tr no chng tr nn tht rnh mch, sng sut
n chng ch cn kh nhm mt l c th thy mi nguyn nhng xc cht sn bay v c th hi tng c cng m thanh ca ting la ht. Tr c chng
tr nn tht trm lng. trm lng chng c th vit nhng cu rt bnh tnh tr li nhng l th y hong ht ca bc Elizabeth; bo cho bc bit l chng
rt an ton v khng c nh tr v Anh. Chng cng xin bc ng c gi bng ng hng khng my t bo c bi vit c bc dng bt ch khoanh trn, nh
du v cuc thm st tp th nhng ngi Nigeria yu ui v ti. My bi vit ny lm chng bc mnh. "Nhng mi th thi c xa gia cc b lc vi nhau", t
Herald vit, l l do ca cuc thm st; t tp ch Time t cho bi bo ci ta NGI PHI XUNG TAY, mt khu hiu c in trn my chic xe ti ch hng
ca ngi Nigeria nhng tc gi bi bo dng ch xung tay theo ngha en ca n v gii thch l ngi Nigeria bn cht rt bo ng; h cn vit v s cn
thit ca nhng nht "chm" i vi hnh khch ca my ci xe ti ny. Richard gi mt l th nghim khc n t tp ch Time.
Theo ting Anh Pidgin 1, chng gii thch, xung tay y c ngha l n. t ra t Observer c v kho lo hn khi h vit l nu Nigeria tn ti sau cuc tn st
ngi Igbo, quc gia ny c th tn ti bt c tnh trng no. Nhng c mt v g rt trng rng trong tt c cc li tng thut, mt ting vang ca mt thc t
khng c tht. V th Richard bt u vit mt bi rt di v cuc thm st. Chng ngi bn n nh Kainene v vit ln nhng t giy di khng k hng. Chng
cng mang Harrison n Port Harcourt, khi lm vic chng c th nghe Harrison ni chuyn vi Ikejidi v Sebastian. "Anh khng bit lm bnh scla kiu c ?",
ci ma mai mt ci. "Anh khng bit mnh vn bnh m rhubarb h?" Thm, mt ci ci mc hng ch bai.
Richard bt u vit v nhng kh khn ca ngi t nn, hu qu ca cuc thm st, v nhng ngi kinh doanh chy lon b li sau lng th trng min
Bc, nhng ging vin b trng i hc v nhng ngi gip vic dn s b vic lm trong cc c quan ca cc B. Chng c gng vit on kt lun.
Chng ta cn phi nh rng ln u tin ngi Igbo b thm st, cuc tn st c mc nh hn nhiu so vi cuc tn st mi va xy ra, l mi t nm 1945.
Cuc thm st m mu ny c chnh quyn thc dn Anh khi u khi h tha ngi Igbo t chc nh cng ton quc, cm ngi Igbo xut bn bo, v
ni chung l khi dy s k th chng i ngi Igbo. Quan nim rng chuyn tn st mi y l hu qu ca "nhng mi th xa c" l mt quan nim sai lm. Cc
b lc ca hai min Bc Nam t lu lin h vi nhau, t nht k t th k IX m mt s chui ht rt qu gi c khm ph nhng khu di tch lch s Igbo-
Ukwu chng minh cho iu ny. Khng th no chi ci l nhng b lc ny tng c chin tranh vi nhau v bt nhau lm n l nhng h khng git ln nhau
trong cung cch thm st tp th nh th ny. Nu y l th hn th lng th hn ny cn rt mi. S th hn ny c gy ra, ni mt cch n gin, bi chnh
sch chia tr ngm ngm do thc dn Anh p dng. Nhng chnh sch ny li dng s khc bit v vn ha phong tc ca cc b lc v lm mi cch ph
hoi s on kt, do s gip cho s cai tr mt quc gia rng ln nh th ny tr nn d dng.
Khi chng a cho Kainene bi bo, nng c cn thn, cp mt nheo nheo, sau nng bo chng, "Rt d di".
Chng khng bit chc ci cu rt d di c ngha l nng thch hay khng thch. Chng mong c s tn thnh ca nng n gn nh tuyt vng. Sau khi
nng i thm Olanna Nsukka, v lnh m xa cch ca nng tr li. Nng bt u trng by nh ca nhng ngi thn b git Arize ci trong b o ci,
cu Mbaezi hn h trong b u phc rt cht bn cnh m Ifeka c v rt nghim trang trong tm o chong c in hnh nhng nng ni v h rt t v khng ni
li no v Olanna. Rt thng xuyn, nng rt vo trong im lng khi ang gia cuc mn m, v khi nng lm th, chng nng c yn; i khi chng cm
thy k vi nng v nng c kh nng t thay i sau khi mi vic xy ra.
"Em ngh n th no?", chng hi. Trc khi nng c th tr li, chng hi iu m chng mun hi t lu. "Em c thch n khng? Em cm thy n th
no?"
"Em ngh n c v trang trng qu, n ngt ngt", nng ni. "Nhng em thy t ho. Em thy vinh hnh."
Chng gi bi bo cho t Herald. Chng nhn c th tr li ca h hai tun sau v chng x vn l th sau khi c xong. Mc bo ch quc t trn ngp
nhng cu chuyn y bo ng t Phi chu, l th ny c bit nhm chn v dy i, ngi Ph ban Bin tp vit, c l Richard c th vit mt bi theo kha
cnh con ngi? H c ni li no v nhng li tuyn ngn ca b lc khi h thc hin cuc thm st, th d th? H c n tht ngi nh Congo? C cch no
ta c th hon ton hiu u c t tng ca dn tc ny?
Richard t bi bo sang mt bn. Chng thy s khi ban m chng ng ngon, khi mi hng ca l cam v mu bin xanh vn lm cho lng chng bnh yn,
khi chng vn trn y cm gic.
"Anh s tip tc. Cuc sng l th", chng bo vi Kainene. "Anh cn c phn ng, mi chuyn phi thay i khc i."
"Anh khng th vit mt bi trong u ri bt buc mnh phi vng theo n. C pht ng-l i, Richard", nng ni rt nh nhng.
Nhng chng khng th pht l i c. Chng khng th no tin c tt c mi ngi c th tr li cuc sng bnh thng sau khi h chng kin cuc thm
st. Ri chng cm thy s hi hn vi ci tng mnh chng khc g mt ngi chuyn rnh m nhng chuyn th phi. Chng chng phi lo s cho mng sng
ca mnh, v th cuc thm st c v nh chng dnh dng n chng. Chng quan st n bng con mt dng dng bi bit mnh c an ton. Nhng chng
khng th dng dng quan st c, Kainene s khng c bnh an nu nng c mt .
Chng bt u vit v Nnaemeka v mi hng ca ru ha vi mu ti trong phng ch sn bay, ni ngi pha ru nm vi ci mt b bn v toang,
nhng chng ngng li v nhng cu vit c v nh khi hi. N y tnh bi kch. Nghe nh nhng bi bo ngoi quc. Nghe nh nhng chuyn git chc ny cha
h xy ra v nu nh n c xy ra, n khng n ni nh th. m vang ca iu khng c tht, khng hin thc ghm cht tng ch xung; chng nh rt r nhng
chuyn xy ra sn bay nhng nu mun vit v n chng li phi tng tng v chng khng chc l mnh c th lm chuyn y.
Ngy cuc ly khai lnh th c tuyn b, chng ng vi Kainene hng hin, lng nghe ging ca Ojukwu trn radio, sau ko nng vo lng. Ban u
chng tng c hai ang run ry, cho n khi chng hi li v pha sau mt cht, ngm gng mt nng ri cht nhn ra nng hon ton yn lng, bt ng. Ch c
mnh chng run ry thi.
"Chc mng nn c lp", chng ni vi nng.
"c lp", nng ni, trc khi thm, "Chc mng nn c lp".
Chng mun cu hn nng. y l mt s khi u mi, mt quc gia mi, mt x s mi ca hai ngi. Khng ch do cuc ly khai l iu hin nhin, nu xt
li nhng iu m Igbo phi tri qua, m cn bi v nhng c hi Biafra m ra cho chng. Chng s l ngi ca Biafra theo cch m chng khng bao gi c th
nh th nu chng l ngi Nigeria chng c mt y ngay t lc bt u, gp phn vo cng cuc khai sinh n. Chng cm thy mnh cng thuc v quc gia
ny. Chng thm ni bao nhiu ln, Lm v anh nh, Kainene, nhng chng khng th tht ra li. Ngy hm sau chng tr v Nsukka vi Harrison.
Richard thch Phyllis Okafor. Chng thch mi tc x bng bnh ca c, ci ging ni ca dn min Mississippi, cng nh ci gng knh y v nghim trang che
i cp mt ht sc thn thin ca c. K t khi khng n nh Odenigbo na, ti ti chng thng n chi, ni chuyn vi v chng c, Nnanyelugo. Dng nh
c y on bit rng chng va nh mt mt nhm bn b giao thip trong x hi, v th c c nng nc mi chng i xem kch ngh, i nghe din thuyt cng cng
v chi squash, mt mn qun vt chi trong nh. Cng v th nn khi c mi chng n d mt bui hc c nhan "Trong Trng Hp Chin Tranh" do hi ph
n trng i hc t chc, chng nhn li ngay. Chun b khi chin tranh l mt kin hay, cho d chin tranh s khng xy ra. Ngi Nigeria s cho ngi
Biafra yn; h khng bao gi i nh nhng ngi b giy xo v cuc thm st va qua. H s vui mng gt b ngi Igbo qua mt bn. Richard bit chc nh
th. Chng ch khng chc mnh s phn ng th no nu gp li Olanna bui hc. Trn lnh l vic kh d dng vi chng t trc n nay; trong bn nm
chng ch li xe ngang qua nng chng mt vi ln, chng khng bao gi ra sn qun vt hay cu lc b gio vin v chng khng cn mua sm tim ng
Phng.
Chng ng gn Phyllis ca vo ging ng v o mt nhn mt vng. Olanna ang ngi trn hng u vi B By trong lng. Gng mt quyn r ca
nng dng nh rt quen thuc, c ci o mu xanh vi nhng tua dn sng c nng cng th, dng nh chng nhn thy c hai mi gn y. Chng nhn
lng sang ch khc v th pho v Odenigbo khng n d. Ging ng ng nght ngi. Ngi n b trn khn i lp i lp li iu b ta ang ni. "Gi
giy t ca qu v trong ti khng thm nc v l ci m qu v phi mang theo trc nht. Gi giy t ca qu v trong ti khng thm nc"
Nhiu ngi ln ni. Ri bui hc kt thc. Mi ngi nn n li thm mt cht tr chuyn vi nhau, ci ni v trao i nhng mo nh "trong trng hp
chin tranh". Richard bit l Olanna ang ng gn, ni chuyn vi mt ngi n ng c b ru rm dy nhc. Chng quay ngi, mt cch ngu nhin, lng l
trn i. Chng gn ra n ca th nng xut hin bn cnh.
"Cho anh, Richard. Kedu?"
"Ti khe", chng tr li. Da mt chng nh cng ra. "Cn c?"
"Chng ti u khe c", Olanna ni. Mi nng sng mt lp son bng mu hng nht. Richard n cch nng dng s nhiu trong cu ni. Chng khng
bit chc l nng m ch nng v a b, hay nng v Odenigbo, hay c th ch chng ti c ngha nng ngh qun i chuyn c, qun i nhng g xy ra gia
h v nhng st m trong quan h ca nng vi Kainene.
"B By, con cho bc cha?" Olanna hi, nhn xung a b ang nm tay nng.
"Chu cho bc", B By ni vi mt ging trong tro.
Richard ci xung v vut m con b. C v g tht trm tnh trong thi ca con b bn tui lm n trng gi dn v khn ngoan hn tui thc. "Cho B By."
"Ch Kainene th no?" Olanna hi.
Richard ln trnh nh mt nng, khng bit chc l mnh nn t thi nh th no. "C y khe."
"Quyn sch ca anh c xc tin tri chy khng?"
"C. Cm n c."
"N vn cn c t tn l Gi Cha Bn Tay?"
Chng thy th v v Olanna vn nh. "Khng." Chng ngng v c gng khng nh mnh lm g vi ci bn tho y, v ngn la t chy n thnh
than nhanh chng. "N c t tn l Thi i Bnh ng."
"Ci ta kh th v", Olanna th thm. "Ti hy vng chin tranh s khng xy ra nhng bui hc ny kh hu ch phi khng?"
"Vng."
Phyllis n gn, cho Olanna, v ri ko cnh tay Richard. "Ngi ta ni Ojukwu ang n! Ojukwu ang n!" C ngi ln ging ni to bn ngoi.
"Ojukwu?" Richard hi.
"Vng, vng!" Phyllis bc v hng ca. "Anh c bit l ng y bt ng gh thm k tc x ca i hc Enugu cch y vi ngy khng? C v nh l n
lt trng ca chng ta!"
Richard i theo c ra ngoi. H nhp vo mt nhm ging vin ng xung quanh tng con s t; Olanna bin mt.
"ng y ang th vin." C ngi ni.
"Khng, ng ta ang trong ngi nh ca Ban chp hnh sinh vin."

"Khng, ng y mun din thuyt vi sinh vin. ng y ang khc ng ca ban Qun l."
Vi ngi ro bc hng v khu nh ca ban Qun l, Phyllis v Richard cng i theo. H va n gn my cy tn d trng xp hng dc theo ng xe
chy, Richard nhn thy mt ngi n ng c ru, din mo rt sng sa v trang trng, mc qun phc c tht lng, ang si bc dc theo hnh lang. Mt vi
phng vin ang x ln nhau chy theo ng ta, tay gi cao my ghi m nh l tng phm dnh cho ng. Sinh vin t tp rt ng khin Richard phi t hi bng
cch no m h c th nhm hp nhanh nh vy. H bt u ln ting reo h nhp nhng. "Quyn lc! Quyn lc!" Ojukwu i xung cu thang v ng trn mt
vi khi xi mng ch thm c xanh mt. ng gi tay ln. Mi th trn con ngi ng u bng sng, t chic ng h sng choang, b ru ct ta cn thn, b vai
rng.
"Ti n hi cc bn mt cu", ng ni. Ging ni mang m hng i hc Oxford ca ng du dng n ngc nhin, n khng c m vang sang sng nh
ging ni trn radio m c cht g hi kch, hi nng v trnh by, v hi cn nhc qu . "Chng ta phi lm g? Chng ta c nn gi thi im lng h bt buc
chng ta phi quay tr li Nigeria? Chng ta c nn lm ng trc hng ngn ci cht ca anh ch em chng ta min Bc khng?"
"Khng! Khng!" Sinh vin ang trn vo sn rng v ng li xe. Nhiu ging vin u xe ca h dc ng gia nhp m ng. "Quyn lc! Quyn
lc!"
Ojukwu gi cao bn tay v m ng ngng. "Nu h tuyn b chin tranh", ng ta ni, "Ti mun ni cho cc bn bit cuc chin tranh ny s ko di v rt
gian kh. Cc bn c sn sng khng? Cc bn c sn sng khng?".
"C! C! Ojukwu, nye anyi egbe! Cho chng ti sng! Iwe di anyi nobi! Lng chng ti y phn n!"
Lc ny nhng ting reo h nht lot vang ln cho chng ti sng, lng chng ti y phn n, cho chng ti sng. Nhng m thanh nhp nhng n ngy
ngt. Richard lic nhn Phyllis ang hu hu nm m lc c ta h ht. Chng o mt nhn tt c mi ngi xung quanh lc y y v cng thng v quyt tm,
trc khi chng cng bt u khoa tay v h to. "Ojukwu, cho chng ti sng! Ojukwu, nye anyi egbe!"
Ojukwu mi mt iu thuc v nm que dim ra sn. Ngn la le ln mt lc, trc khi ng th mi giy ng sng long ca ng ra m dp tt. "Ngay c ngn
c cng chin u cho Biafra", ng ni.
Richard k cho Kainene nghe chng b Ojukwu thu ht n th no ngay c khi ng ta c du hiu b hi u qu sm, hi c v mu m khoa trng v
eo mt chic nhn c v xa hoa khng ng ch. Chng k Kainene nghe v bui hc. Chng t hi khng bit c nn ni cho nng bit l mnh tnh c gp
Olanna. Hai ngi ang ngi hng hin. Kainene ang gt cam bng dao, v cam c b vo ci a di t.
"Anh gp Olanna", chng ni.
"Th ?"
" trong bui hc. Bn anh cho nhau v c y hi thm em."
"Th ?" Qu cam trt khi tay nng, hay c l nng nh ri n, bi v nng n nm yn trn nn nh c cm thch hng hin.
"Anh xin li", Richard ni. "Anh ngh l anh nn ni cho em bit vic anh gp c y."
Chng nht qu cam a cho nng nhng nng khng chu cm. Nng ng ln, i n hng ro.
"Chin tranh sp xy ra", nng ni. "Port Harcourt sp ln cn in."
Nng nhn xa xm, dng nh nng tht s thy thnh ph trong cn thc lon ca nhng ba tic qu trn, nhng cuc tnh thc lon, nhng chic xe phng
vi tc khng khip. Chiu hm y trc khng lu, mt thiu n n mc sang trng n gn Richard trm xe la. "V nh ti, t trc n nay ti cha
tng lm tnh vi mt ngi n ng oyinbo, nhng by gi ti mun th cho bit tt c mi th!", c ta va ni va ci ha h, mc du cn thm mun in
cung trong mt c c v nghim trng. Chng vut thot tay ri b i v ngc nhin thy mnh bun r ri vi ci ngh l c ta ri cng s ln ging vi mt
ngi l mt. Dng nh dn c trong thnh ph ny vi nhng hng phi lao ngng gi sn sng chp ly bt c ci g h c th chp, trc khi chin tranh tc
ot ht nhng chn la ca h.
Richard ng dy, n bn Kainene.
"S khng c chin tranh u", chng ni.
"C y hi v em nh th no?"
"C y ni, Kainene c khe khng."
"V anh ni l em rt khe?"
"."
Nng khng ni g thm v chuyn y; chng cng mong nh vy.
--------------------------------
1 Li vit ting Anh ca ngi Nigeria.
Chng mi lm
Ugwu bc ra khi xe, i vng ra pha sau, m cp. Hn bao c kh ln trn mt ci bao khc to hn ng garri, i c hai bao ln u ri theo ng Ch leo
ln ci cu thang c k p p vo trong mt ngi nh sng l m c dng lm tr s ca cng on. ng Ovoko cng ln gp h. "Mang my ci bao ny vo
trong kho", ng ta ch ngn tay vo trong kho bo Ugwu lm nh hn khng bit g ht sau bao nhiu ln mang thc n n cho ngi t nn. Trong kho trng
rng ngoi tr mt bao go nh trong gc, m mt go b lc nhc.
"Tnh hnh nh th no? A na-emekwa?" ng Ch hi.
ng Ovoko xoa tay. ng y c b mt bun thm ca mt ngi ni n gin l t chi c an i. "By gi khng ai cn mun cho t thin na. My ngi
ny c n xin thc phm ri hi xin vic lm. ng bit y, h v t min Bc v khng mang theo c g c. Sch bch."
"Ti bit h v y khng c ti sn, ng bn! ng c din thuyt vi ti!" ng Ch ngt li.
ng Ovoko tht li. "Ti ch ni l tnh trng rt nghim trng. Ban u mi ngi t mang thc phm n cho, nhng by gi h lng i. Chuyn ny c th
s l thm ha nu chin tranh xy ra."
"Chin tranh s khng xy ra."
"Th th ti sao Gowon vn tip tc phong ta chng ta?"
ng Ch tng l cu hi v quay i. Ugwu i theo.
"D nhin ngi ta c em thc phm n. Nhng chc l ci thng ngu y dm di mang v cho gia nh hn", ng Ch ni lc ng n my.
"Vng, tha ng", Ugwu p. "Cho d ng ta c ci bng ph nh th."
"Ci thng ngu xun Gowon tuyn b mang tai ng kh s cho mt con s t nht cng c hai triu ngi t nn. Hn tng nhng ngi cht ch l my
con g v ch c thn nhn ca my con g cht tr v nh ca h hay sao?"
"Khng, tha ng." Ugwu nhn ra ca s. Lng hn trn ngp ni bun, n y cho garri v c kh nhng ngi trc kia tng t nui bn thn min
Bc, lng nghe ng Ch li nhi cng mt lun iu ht tun ny sang tun khc. Hn th tay sp xp li cho ngay ngn si dy ang ong a knh chiu hu.
Buc u si dy l mt vt k nim bng nha c sn hnh mt na mt tri mu vng trn nn en.
Sau , hn ngi trn bc thm sau nh c quyn H s Pickwick 1, thng xuyn ngng c suy ngh v ngm my ci l ng mnh mai ong a trong
gi nh, khng ngc nhin khi nghe ng Ch ln ging nh qut tho trong phng khch. ng Ch lun lun d ni cu trong nhng ngy nh ngy hm nay.
"Th cn cc ng nghip ca chng ta Ibadan, Zaria v Lagos? Ai l ngi ln ting? H c im thin tht khi ci m chnh khch lu vong da trng c v my
ngi ni lon git dn Igbo. Cc bn s l mt trong nhng ngi b git nu bn tnh c khng trong t Igbo! Cc bn c th c bao nhiu lng t tm ch?"
ng Ch qut to.
"Lm sao anh dm ni ti khng c lng thng ngi ch! Nu ti ni ly khai khng phi l cch duy nht duy tr an ninh, iu khng c ngha l ti
khng c lng thng ngi!" Ngi ni l c Adebayo.
"Th anh ch em, h hng ca c c b git khng? Cu ca c c b git khng? Tun ti c i v vi tc ngi ca c Lagos v khng ai quy nhiu c bi
v c l ngi Yoruba. Khng phi chnh ngi dn ca c git dn Igbo Lagos hay sao? Khng phi mt nhm t trng b lc ca c i ln min Bc
cm n my lo vua cha vng gi nhn nhng tha cho ngi Yoruba hay sao? Th th c cn ni g na ch? Lm sao kin ca c cn c gi tr ch?"
"Anh khng nn nng li s v ti, Odenigbo."
"Li ni tht tr thnh li s v."
Im lng bao trm, ting ca trc ken kt m ra ri ng sm li. C Adebayo b v. Ugwu ng dy khi hn nghe ging ca Olanna. "iu ny khng th
chp nhn c, Odenigbo! Anh phi xin li c y."
Cu ni ca nng lm hn s hi bi v t khi nng ni ln. Ln cui cng hn nghe nng to ting xy ra rt lu, lc c chuyn khng hay my tun trc khi
B By ra i, khi Richard cng khng cn n chi v mi chuyn ang mp m bn b vc tan v. Trong khonh khc, Ugwu khng nghe thy g c c l
Olanna cng b i ri hn nghe thy Okeoma c th. Ugwu cng bit bi th ny: Nu mt tri khng chu mc, chng ti s bt mt tri phi mc. Ln u tin
Okeoma c bi th ny, cng ngy vi t bo Renaissance c i tn thnh Biafran Sun, Ugwu nghe bi th v thy lng y phn khi, nht l cu th m
hn rt thch. Nhng ci bnh t st c nung bng lng hng say, lm mt chn ta khi ta tro ln. By gi, cng chnh cu th y v bi th y lm hn cay mt.
Bi th lm hn nh ngy trc khi Okeoma c cho mi ngi nghe nhng bi th anh vit v ngi Igbo c mng b gh l khi anh ta i v sinh vo nhng ci
bn cu nhp cng t nc ngoi, nhng ngy m c Adebayo v ng Ch ci v ln nhau nhng khng chm dt bui hp mt chiu ti bng cch lm c gin
sm sp m b i, nhng ngy hn vn cn i mi ngi mn xp t. By gi hn ch dn ht kola thi.
Mt lc sau, Okeoma cng ra v v Ugwu li nghe Olanna ni to. "Anh phi xin li c y, Odenigbo!"
"Vn khng phi l anh c n c y mt li xin li hay khng m l anh c ni s tht hay khng", ng Ch ni. Olanna ni ci g m Ugwu khng th
nghe c v hn thy ng Ch ni, ging du hn li, "c ri, nkem, anh s lm vic ".
Olanna i vo bp. "Chng ti ra ph", nng ni. "Ra kha ca nh."
"Vng, tha c."
Sau khi h i khi, Ugwu nghe c ting g tht nh ca sau v i ra xem l ai.
"Chinyere", hn ngc nhin ni. C y chng bao gi n sm th v cng cha bao gi n gian nh chnh.
"Sng sm mai em v b ch cng vi ti tr s v lng. Em n chc anh li mnh gii. Ka o di."
Ugwu cha bao gi nghe c ta ni nhiu nh vy. Hn khng bit phi tr li th no. Hai ngi im lng nhn nhau mt lc lu.
"Chc em bnh an", hn ni. Hn nhn c i n hng giu chia cch hai nh v chui qua. C y s khng cn xut hin phng hn ban m v nm nga, im
lng xoc chn ra, t nht cng phi mt thi gian rt lu. Hn cm gic nh c mt khi nng xa l nghin trong u mnh. Nhng thay i t ko n trong i
nhng hn khng th lm g gim tc ca nhng thay i ny.
Hn ngi xung v nhn chm chp vo ba ca cun H s Pickwick. Sn sau y v yn tnh v trm lng, trong nhng ting xao xc nh nhng ca cy xoi
v mi chn ngu nh ru ca my tri iu. V yn tnh ny bao ph ln nhng iu hn thy xung quanh mnh. Khch n chi cng lc cng t i. Ban m,
nhng con ng dn vo k tc x ca i hc tr nn vng v nh bi tha ma, bao trm th nh sng lng lnh ca s im lng v trng vng. Tim ng Phng
cng ng ca. B ch ca Chinyere l mt ngi trong rt nhiu ngi cc gia nh b i; m ngi gip vic ca h mua my thng giy khng l ngoi ch
v my chic xe ri trng i hc, i khi c thng xe x xung v ch qu nng. Nhng Olanna v ng Ch khng chun b thu gom g c. H ni l chin tranh s
khng xy ra v mi ngi xung quanh ch lo s thi qu. Ugwu bit nhng gia nh kia c thng bo l h c th cho n b v tr em v qu ca h, nhng
n ng th khng c php. Bi v nu m n ng cng i nt th c ngha l mi ngi u lo s, trong khi khng c g ng phi lo s c. "Khng c l do g
bo ng c" l cu m ng Ch rt hay ni. "Khng c l do g bo ng c." Gio s Uzomaka i din vi nh ca bc s Okeke b my lnh canh gc
cng ui v ba ln. Mt ba ngy h mi ng i, sau khi ng th s tr li; ng ch a v con v lng bi v v ng lo lng qu.
"Ugwuanyi!"
Ugwu nhn ln v thy d ang i v hng ca hn t sn trc. Hn ng dy.
"Chu cho d!"
"D g ca trc mt lc ri."
"Xin li . Chu khng nghe thy."
"Chu nh mt mnh thi sao? ng ch ca chu u?"
"ng Ch v c ch i ra ph. Hai ngi a B By theo." Ugwu nhn mt d. "C vic g khng d?"
D mm ci. "Mi chuyn bnh thng, yn n, o di mma. B chu nh d nhn tin. B m chu s t chc l mang ru cho Anulika vo th By tun ti."
"Th , tun ti?"
"Tt hn ht l lm by gi trc khi nh nhau nu ngi ta quyt nh nh nhau."
"ng vy." Ugwu nhn lng ra ch khc, hng cy chanh. "Th l Anulika tht s lp gia nh."
"C phi chu nh ci em ca mnh khng y?"
"Cha pht cht."
D a tay nho cnh tay hn mt ci. "Nhn chu ka, thnh n ng ri. Ny, chng vi nm na s n lt chu."
Ugwu ci. "D v m chu phi l ngi tm v cho chu khi n lc, d ." Hn ni vi v ngoan ngon gi v. Hn k cho d nghe Olanna bo vi Ugwu
rng hai ngi s cho Ugwu i hc i hc sau khi hn hc ht trung hc. Hn s chng ci v cho n khi no hn tr thnh mt ngi nh ng Ch, sau khi hn
nhiu nm n sch.
"D v y", d hn ni.
"D khng vo ung nc ?"
"D khng lu c, Ngwanu, mc d. Gi li cho ng ch v nhn mi ng v d l n hi nh."
Ngay c trc khi d ra v, Ugwu tng tng lc hn v d l hi. Ln ny, cui cng ri hn cng c m thn hnh trn trung ca Nnesinachi mm mi
trong vng tay hn. Ci chi ca ch Eze l ch l tng a c nng n, hoc l cnh rng im lng vng v cnh dng sui, min sao m con nt ng quy
ry hai ngi. Hn hy vng c nng khng im thin tht nh Chinyere m s ku rn, nhng m thanh nh ca Olanna m hn nghe lm c khi p tai vo ca
phng ng ca nng.
Ti y, khi hn ang nu n, mt ging ni m trn radio tuyn b Nigeria s s dng v lc n p nhng k phin lon Biafra.
Ugwu ang bc v hnh trong bp vi Olanna, hn nhn vai Olanna chuyn ng lc nng khuy ni xp trn bp. Hnh lm cho hn c cm gic c ty
gi sch s, nh th hi cay cun i khi ngi hn nhng bn d. Hn c th nghe c ting ci lanh lnh ca B By ang chi trong phng khch vi ng
Ch. Hn khng mun ai vo trong bp lc ny c. Bi v h s ph i nhng giy pht tuyt vi m hn ang cm nhn, ci cay mt ngt ngo ca hi hnh dng
trong mt v mu da ng ca Olanna. Nng ang ni v mt s ngi min Bc khu vc Onitsha b git trong nhng cuc tn cng tr th. Hn thch ci cch
ca nhng ch tn cng tr th thot ra khi ming nng..
"Tht l sai lm", nng ni. "Rt sai lm. Nhng m Lnh T phn ng rt ng; ch c Cha mi bit l bao nhiu ngi s b git nu ng khng bt lnh
min Bc phi rt qun v Bc."
"Ojukwu l mt ngi rt c ti."
"ng vy, nhng tt c chng ta cng c th lm nhng vic nh th gip ln nhau, tht y."
"Khng u, tha c. Chng ta khng ging nh nhng ngi Hausa. Cuc tn cng tr th xy ra l ti v ngi ta bt buc mnh."
Ch tn cng tr th ca hn pht m cng kh ging nh cch nng pht m. Hn tin chc th.
Olanna lc u nhng lm thinh mt hi rt lu. "Sau l hi em gi ca em, chng ti s i Abba chi t lu v trng i hc by gi rt vng v", cui cng
nng ni. "Em c th vi gia nh em nu mun. Khi v chng ti s n em. Chng ti s khng i qu mt thng, l lu nht. Qun i ca chng ta s y li
m Nigeria trong vng mt, hai tun."
"Con s i vi c v ng Ch, tha c."
Olanna mm ci, nng cng thm mong hn ni th. "Ni xp ny khng chu c g c", nng lm bm mt mnh. Xong ri nng k cho hn nghe ln u tin
nng nu xp, lc nng ch l mt c b, nng nu th no m phn na di ca ni xp b chy xm thnh mu tm, tuy vy mn xp vn rt ngon. Hn hon
ton b ging ni ca Olanna thu ht, v th hn khng nghe ting bm-bm-bm vng li t mt ni xa xa no ngoi kia, cho n khi nng ngng khuy v nhn
ln.
"Ci g th?" Nng hi. "Em c nghe thy khng, Ugwu? Ci g th?"
Olanna b ci mui xung v chy vo phng khch. Ugwu i theo. ng Ch ang ng cnh ca s, tay cm t Biafran Sun gp li.
"Ci g th?" Olanna hi. Nng ko B By v hng nng. "Odenigbo!"
"H ang tn cng", ng Ch bnh thn ni. "Anh ngh hm nay chng ta nn i tn c."
Ri th Ugwu nghe thy ting ci inh i bn ngoi. Bt thnh lnh hn s i ra ngoi ca, ngay c i n bn ca s nhn ra.
ng Ch m ca. Chic xe Morris Minor mu xanh l cy phanh li vi vng n ni mt bnh trt ra khi ng xe chy, nghin ln bi hoa hu ty trng
dc theo sn c. Ugwu ngc nhin thy l ng ta ch mc mi ci o may v qun. Chn i dp dng trong phng tm.
"Tn c ngay lp tc! Qun i Lin bang vo Nsukka! Chng ti ang tn c y. Ngay lp tc! Ti i tt c cc nh vn cn ngi thng bo. Di tn
ngay lp tc!"
Ni xong, ngay tc khc, ng hi h lui xe v li i, bm ci inh i, Ugwu nhn ra ng chnh l Vincent Ikenna, ngi gi s sch vn th. ng c n y vi
ln. ng thch ung bia vi Fanta.
"Ly mt s cn dng, nkem", ng Ch ni. "Anh s kim tra nc trong xe. Ugwu, kha ca nhanh ln! Nh kim tra cn phng ca em."
"Igini? g?" Olanna hi. "Em phi ly nhng g?"
B By bt u khc r ln. Ri ci ting ng y li ct ln, bm-bm-bm, gn hn v to hn.
"Khng lu lm u, mnh s tr li nhanh thi. Ch ly vi th cn thit, qun o." ng Ch ra du bng qu trc khi ng chp ly chm cha kha trn gi.
"Em vn cn ang nu", Olanna ni.
"B vo trong xe", ng Ch ni.
Olanna c v ngn ng. Nng gi ni xp bng mt ci khn lau bt v mang n ra xe. Ugwu chy vng vng, qu nm tt c mi th vo trong my ci ti:
qun o v chi ca B By, bnh bch quy trong t lnh, qun o ca hn, ca ng Ch, my tm vi qun v o m ca Olanna. Hn c g hn bit nn mang
theo nhng th g. Hn c g nhng ting n ng c v nh n gn hn. Hn nm my ci ti vo bng gh xe pha sau ri chy vt vo kha ca, ko rm.
ng Ch ang bp ci bn ngoi. Hn ng gia phng khch, thy chng mt. Hn cn i tiu. Hn chy vo nh bp, tt l. ng Ch gi to tn hn. Hn qu my
tp nh trn k v ly lun ba album nh Olanna cn thn xp hnh vo ri chy ra xe. Hn ch mi va ng ca xe l ng Ch chy vt i. ng vng v,
trng trn n gh rn.
cng, lnh Biafra vy tay cho php xe chy qua. H c v khc bit ng n trong b ng phc bng ka ki, giy ng bng long v ph hiu na mt tri
vng nh bn tay o ca h. Ugwu c g mnh trong nhm ny. ng Ch vy tay ni, "Lm vic tt lm!".
Bi bc xoy ln xung quanh, ging nh l nhn xuyn qua mt tm mn nu. ng chnh ng nght; n b i thng trn u v u con sau lng. Tr em
i chn khng, mang theo nhng bc qun o hay khoai lang hay my ci hp. n ng y xe p. Ugwu t hi ti sao h li xch theo my ci lng n t bng
du ha, mc d tri cha ti. Hn thy mt a b vp ng v m n ci xung li n ln. Hn ngh n gia nh, n bn em nheo nhc, b m v Anulika. H an
ton. H khng phi chy gic bi v h ch qu xa qu vng. iu ny c ngha l hn khng th d m ci ca Anulika, v hn khng th m Nnesinachi nh
d nh. Nhng hn s tr v rt sm. Chin tranh ch ko di lu qun i Biafra tng tin m Nigeria v chu tri. Lc y hn s c nm ci ngt ngo
ca Nnesinachi, hn s vut ve ln da th tht mm mi ca c nng.
ng Ch li xe chm chm v ng ng nght v b cm ng, nhng chm nht l lc h n i Milliken. My chic xe ti pha trc c in khu hiu
KHNG AI BIT NGY MAI trn sn xe. Lc n b ln dc cao, mt ngi thanh nin nhy ra v chy theo xe, tay cm mt thanh g, sn sng chn vo bnh xe
sau nu chic xe ti tt dc.
Cui cng khi h n Abba, tri sp ti, knh xe ph bi vng v B By ng vi.
--------------------------------
1 The Pickwick Papers: Tiu thuyt u tay ca nh vn Anh Charles Dickens (1812-1870) vit theo li yu cu ca nh minh ha Robert Seymour ri tr nn ni
ting sau khi Seymour t t.
Chng mi su
Richard ngc nhin khi nghe i pht thanh ca chnh quyn lin bang tuyn b s dng v lc buc nhng k phin lon phi tn trng an ninh trt t.
Kainene th ngc li.
"V du ha y", nng ni. "H khng th d dng ni lng cho chng ta. Nhng cuc chin tranh ny s nhanh chng kt thc. Madu ni Ojukwu c k hoch
ln. Anh y ngh em ng h mt t ngoi t cho B Chin tranh, nh th khi chin tranh chm dt, em s c c nhng hp ng m em u thu."
Richard ng nng trn trn. C v nh nng khng thc c l chng khng th no hiu ti sao chin tranh li xy ra; vn khng ch cuc chin tranh
ny ngn hay di m ch ng l n khng nn xy ra.
"Tt hn ht l anh nn dn n Port Harcourt cho ti khi mnh nh lui m Nigeria", Kainene ni. Nng ang c lt t bo, gt u theo iu nhc
Beatles trn dn my stereo v nng lm cho tnh hnh c v bnh thng, rng chin tranh l s kin khng th trnh khi, rng dn ra khi Nsukka l iu n
gin nht m t n phi th.
"Phi, d nhin l vy ri", chng ni.
Ti x ca nng li xe a chng i. Nhng trm kim sot c dng ln khp ni, lp xe v my ci bng c ng inh c t gia ng, nhng ngi
n ng v n b mc o ka ki nt mt v cm, thi rt c k lut ang ng gn. Hai trm u d qua. "Anh i u?", h hi v vy tay cho xe qua. Nhng gn
Enugu, bo an dn v chn ng bng ba khc cy to v mt ci trng thng c g st. Anh ti x dng li.
"Quay li! Quay li!" Mt ngi l u ra khi ca s; anh ta m mt khc g c o cn thn cho ging mt khu sng trng. "Quay li!"
"Xin cho", Richard ni. "Ti lm vic trong trng i hc Nsukka v ti ang i n . Ngi gip vic ca ti vn cn y. Ti cn ly my bn tho ca
ti v mt t c nhn."
"Xin ng quay li. Chng ti s nh ui bn ph hoi nhanh thi."
"Nhng bn tho ca ti, giy t ca ti, v ngi gip vic ca ti ang . Anh thy khng, ti chng em ci g theo c. V ti khng bit."
"Quay li, tha ng. y l mnh lnh. khng an ton. Nhng ngay lp tc sau khi chng ti nh lui m ph hoi, ng c th tr v."
"Nhng anh phi hiu gim ti." Richard nghing ngi xa hn v pha trc.
i mt ngi n ng nheo li trong lc con mt to c v trn o anh ta di hng ch CNH GIC dng nh m to hn. "ng c chc ng khng phi l
ip vin ca chnh quyn Nigeria khng y? Chng phi chnh ngi da trng cc ng cho php Gowon c git n b v tr em v ti sao?"
"Abu m onye Biafra", Richard ni.
Ngi n ng ci r ln, v Richard khng bit chc y c phi l ting ci vui v. ", mt ngi n ng da trng ni anh ta l ngi Biafra. Anh hc
ting ca chng ti u vy?"
"T v ti.".
"c ri, tha ng. ng quan tm n c ca ng Nsukka. ng s s li lu thng trong vi ngy na."
Ngi ti x cho lui xe v anh quay xe tr li bng con ng h n. Richard c nhn con ng b ngn chn cho n khi chng khng cn trng thy n
na. Chng ngh n cu ting Igbo trn tut tun ra khi ming tht d dng. "Ti l ngi Biafra." Chng khng bit ti sao, nhng chng hy vng ngi ti x s
khng mch lo vi Kainene l chng ni nh th. V cng hy vng ngi ti x s khng ton ht vi Kainene rng chng gi nng l v ca chng.
t hm sau Susan gi vo lc gn tra khi Kainene i n: mt trong cc xng my ca nng.
"Khng bit em c s in thoi nh Kainene." Richard ni v Susan bt ci.
"Em nghe ni Nsukka phi tn c, em bit anh s vi c y. Anh c khe khng?"
"C."
"Anh khng b lm sao lc tn c ch?" Susan hi. "Anh c sao khng?"
"Anh khng sao." Chng thy cm ng v s quan tm ca c. "Tt. K hoch ca anh th no?"
"Anh s y mt thi gian."
"Khng an ton u, Richard. Em khng qu mt tun. Nhng ngi ny cha bao gi tri qua ni chin phi khng? Gi l cuc ni chin th cng hi qu
li." Susan ngp ngng. "Em gi in thoi cho Hi ng Anh Enugu, em khng th tng tng c l ngi mnh vn i nh bng nc v vn t chc
tic cocktail khch sn Presidentiaf! Trong khi ang xy ra cuc chin tranh m mu."
"N s kt thc nhanh chng thi."
"Kt thc, ha! Nigel s ri ni ny trong vng hai ngy. Chng c g l kt thc nhanh chng c. Cuc chin tranh ny s ko di rt lu. Xem tnh trng ca
Congo y. My ngi dn x ny khng c khi nim ha bnh. Khng bao lu na h s chin u cho n khi ngi cui cng ng xung."
Richard cp my khi Susan vn cn ang hng say ni, v t ngc nhin v thi khim nh ca mnh. Chng thm c g mnh c th gip c nm my chai
ru trn quy v xa i nhng hoang tng lm tn thng cuc i c. Chng hy vng quyt nh ri b ni ny s l mt iu tt cho c y v c y s tm
thy hnh phc vi Nigel hay vi ai cng c. Chng vn cn ang b nhng ngh v Susan chim ng t tng, na mong l c s khng bao gi gi mnh, na
mong c s gi. Lc Kainene v n nh, nng hn ln m, mi v cm ca chng. "Anh chc l sut ngy lo lng cho Harrison v quyn sch Thi i Bnh
ng?", nng hi.
"Khng u", chng tr li, mc d c hai u bit rng l mt cu ni di.
"Harrison s bnh yn. ng ta s gi ghm c v tr v lng."
"Phi y, chc ng ta lm th, Richard ni.
"Chc l ng y s mang bn tho ca anh theo.""" Richard vn cn nh lc nng hy bn tho u tin ca chng, Gi Cha Bn Tay, nng dn chng ra
vn qu, n ng giy chy thnh than di gc cy chng thch nht; mt khng l mt cht cm xcno. Tuy th, sau chng khng thy tc gin hay on
trch m vn y hy vng.
"Hm nay c mt cuc biu tnh di ph, t nht cng c ti ngn ngi, nhiu xe c ph kn bng l xanh", nng ni. "Em c g h ch trn ra sn c
thay v chn 101 nhng con ng chnh. Em ng gp tin v em khng mun b mc kt di hi nng ca mt tri phc v cho tham vng ca Ojukwu."
"Mnh phc v cho mt l tng, khng phi mt c nhn."
"Vng, nhng y cng l mt hnh thc tng tin, tuy c v n ha hn. Anh c bit l ti x taxi bt u khng thu tin qun nhn? H pht khi qun nhn
ngh tr tin. Madu ni c mt nhm ph n trong tri lnh, c cch mt ngy h li mang khoai lang, chui v hoa qu cho qun i. y l nhng ngi khng
c ca ci tin bc g c."
" khng phi l cng ot. l l tng."
"ng l l tng." Kainene lc u nhng nng c v thch th. "Hm nay Madu ni vi em l qun i chng c g c, hon ton khng c. H tng Ojukwu
c v kh cht y p u , da vo cch ng ta pht biu, khng c quyn lc no Phi chu en c th nh bi chng ta!, v th Madu v mt s s quan t
min Bc v gp ng ta ni cho ng ta bit l mnh khng c v kh, khng c lc lng chuyn vn v lnh ca mnh tp bn bng sng g. Cha . H bo ng
ta phi m kho v kh ca mnh. Nhng ng ta quay li bo rng h lp mu lt ng ta. R rng ng ta chng c v kh g c v ang chun b bp Nigeria
bng qu m ca mnh." Nng gi nm m ln v mm ci. "Nhng em ngh l ng ta rt p trai, nht l b ru."
Richard lm thinh. Chng t hi, thong qua thi, chng bit mnh c nn ru hay khng.
Chng mi by
Olanna nghing ngi da vo hng ro hin nh ca Odenigbo Abba nhn ra sn. Cnh cng, B By ang qu gi vc ct cn Ugwu th trng chng con b.
Gi la qua m l i nghe r ro. V cy i gi s ch ca Olanna, ci cch n phai mu tng mng, mu t st nht thay phin nhau trn ln vi mt mng mu
en m ging nh mu da ca nhng a tr trong lng b bnh v da, nlacha. Rt nhiu a cho "nno nu, cho mng", ngay khi c nh nng t Nsukka n,
c cha m ch bc ca chng cng n chc mng v nng lng c nghe nhng tin n v cuc di tn. Olanna bt u thy qu mn h; cch h cho n
lm nng thy c che ch. Tnh thn ca nng cng lan ti c m ca Odenigbo. By gi nng t hi ti sao nng khng lm B By xa lnh b ni, ngi
khng thm nhn mt chu lc mi sinh v ti sao nng khng lng trnh ci m ca b. Nhng c ci g b m nh v khng trn vn v nhng chuyn xy ra
ngy hm y nu n trong bp vi Ugwu, khi hnh qu vi vng n nng lo l qun tt l, ting n pho v vy nng khng phin cht no khi b m
chng m nng, thm ch nng cn m b p l. By gi, c hai i x vi nhau lch thip, ng hong. B thng n thm B By qua ci cng bng g gn trong
vch tng t ngn nh b v nh ca Odenigbo. i khi B By bng qua chi vi b v rt my con d ang lang thang trong sn nh b. Olanna khng bao
gi bit chc chn my ming c kh hay tht xng khi B By cn ang nhai nhm nhom lc tr v nh c sch khng, nhng nng c gng khng tm, cng
nh nng c gng dp tt him khch; cm tnh ca b dnh cho B By lun c v na vi, th , v n qu mun nng c th c tnh cm no khc hn l
on gin b.
Ugwu ni g lm B By ci; ting ci trong tro lanh lnh ca n khin nng cng mm ci. B By thch cuc sng y, n gin hn v chm ri hn.
Bi v l si, l in nng bnh m, ni p sut, gia v nhp cng u b b li Nsukka, h nu n n gin hn v do vy, Ugwu c nhiu th gi chi vi B
By hn.
"M Ola!" B By gi. "n y xem ny!"
Olanna vy tay. "B By, ti ri v tm thi."
Nng nhn rng xoi trong sn bn cnh, c nhiu cy qu ong a nh my i hoa tai nng tru. Mt tri ang chm dn. By g xn xao tc tc gi nhau v
bay tut ln cy kola ng. Nng c th nghe dn lng ni chuyn i vi nhau, cng ln ging nh m n b trong t may. Nng gia nhp t may hai tun trc
, trong gian hi hp ca lng, may o ngn v khn tm cho qun nhn. Ban u nng khng my thch h, v khi nng mun ni v nhng th nng phi b li
Nsukka sch v, n dng cm, chn bt s, tc gi, my may hiu Singer, truyn hnh h lm l vi nng v ni qua chuyn khc. By gi nng hiu l
khng ai ni n nhng g h b li sau lng. Thay vo h ni v nhng n lc cn thit chin thng. Mt thy gio tng ci xe p ca mnh cho qun i, th
giy lm giy ng cho qun nhn khng tnh tin, nng dn biu khoai lang. Phi thng trong cuc chin ny. Olanna kh c th ngh c l chin tranh ang xy
ra, n ri trong m ct bi Nsukka trong khi qun i Biafra y li nhng k ph hoi. Tht kh c th hnh dung c rng nhng hnh nh c th khng
b nhng k c v Arize v gia nh cu m Mbaezi-Ifeka lm phai m, v khng cm thy l mnh ang phi sng trong bui giao thi.
Nng ht i dp ra v i chn khng bng qua sn trc v n ngi nh nh bng ct ca B By. "p lm, B By. C th l ngy mai n vn cn ng vng
nh th ny, nu bui sng my con d khng vo sn. By gi phi v i tm thi."
"Khng. M Ola!"
"M ngh l anh Ugwu s bt con i ngay lp tc," Olanna lic nhn Ugwu.
"Khng!"
Ugwu nhc B By ln, chy v nh. i dp ca B By ri ra v h dng li nht ln, B By va ku "khng" va ci to. Olanna t hi khng bit B By ngh
sao nu n bit tun ti c nh phi i Umuahia, cch y ba gi i ng. Odenigbo c ch nh n lm vic trong B Nhn lc. Chng hy vng c
b nhim lm B Nghin cu Sn xut, nhng c qu nhiu ngi xut chng v cng vic li rt t; ngay c nng cng c bo cho bit l khng c ch trng
no trong cc B. Nng s dy tiu hc, ng gp ring ca nng chin thng trong cuc chin tranh. Cu ni y c m hng nht nh, chin thng, chin
thng, chin thng. Nng hy vng c cp nh gn trng i hc B By c bn cng trang la m chi.
Nng ngi xung mt trong nhng ci gh g thp t rt nghing, v th nng phi ng ngi ra pha sau nu mun ngi da vo lng gh. l nhng ci
gh nng ch thy qu, do my ng th mc trong lng ng. My ng th mc ny thng dng bng mt gc ng lng y bi, thng th vi mt ci bng
hiu c ch TH kiu sai chnh t: th mt, th mc, th mt. Ngi ta khng th ngi thng lng trn nhng ci gh ny. Chng nh ng ni rng: c mt i
kh nhc kim sng, phi c lc ngh ngi, th gin, ht th khng kh trong lnh sau mt ngy lm rung mt nhc. Hay cng c th xem nh chng chp nhn mt
cuc sng bun chn.
Tri ti, n di bay st sot trn u khi Odenigbo v n nh. Chng lun vng nh vo ban ngy v i d ht bui hp ny n bui hp khc, tt c nhng
bui hp ny ch bn bc: Abba phi lm g gp phn vo nhng n lc chin thng, lm cch no Abba ng mt vai tr quan trng trong vic thit lp quc
gia Biafra; i khi nng gp ngi ta i hp v, mang sng gi o bng g. Nng nhn Odenigbo bng qua sn vo hin nh, bc i y chc chn, t tin. Ngi
n ng ca nng. i khi nhn chng, nng cm thy nh ngp th bi s s hu ng t ho ny.
"Kedu?", chng hi, ci xung hn ln mi nng. Chng quan st mt nng tht k, dng nh chng phi lm nh th bit chc l nng khe mnh. Chng
bt u lm th k t khi nng tr li t Kano. Chng bo nng l s tri nghim y thay i nng v lm cho nng tr nn sng ni tm nhiu hn. Chng dng ch
git ngi tp th khi ni chuyn vi bn b ca chng nhng khng bao gi ni th vi nng. Lm nh chuyn tn st l chuyn xy ra Kano cn ci nng chng
kin li l mt tri nghim.
"Em khe", nng ni. "Anh v hi sm phi khng?"
"Mi ngi kt thc sm v ngy mai s c mt cuc hp chung cho tt c mi ngi qung trng."
"Ti sao?" Olanna hi.
"Cc v trng lo quyt nh n lc. C loi tin n l Abba cng sp phi di tn. C my thng ngu ni l qun i lin bang tin n Awka!"
Odenigbo ci ln v ngi xung cnh Olanna. "Em c i khng?"
"Hp?" Nng khng nh i. "Em u c phi l ngi Abba."
"Em cng l ngi Abba, nu em ng ly anh. Em nn ly anh."
Nng nhn chng. "Khng chnh thc ci nhau mnh sng cng yn m vy."
"ang c chin tranh v m anh s phi quyt nh lm th no vi thn xc ca anh nu mt mai anh c mnh h g. Em nn l ngi c quyn quyt nh
chuyn y."
"Thi i, khng c chuyn g s xy ra vi anh c."
"ng, anh s chng c mnh h g. Anh ch mun em ng ly anh lm chng. Mnh nn lm m ci. Bi v chuyn mnh khng ci nhau khng n na
ri. Khng n t no."
Olanna nhn mt con ong t ang bay chp chn xung quanh mt ci t nm di gc tng. i vi nng, chuyn khng chnh thc ci nhau lun c
ngha; l ci nhu cu bo tn tnh yu bng cch gi n trong lp khn qung ca s khc bit. Nhng ci khun kh c thch hp vi l tng ca nng
khng cn v by gi Arize, cu m Mbaezi Ifeka sut i s l nhng khun mt cht lng trong quyn album. Gi y n bom ri y Nsukka. "Vy l anh
phi mang ru n gp b em," Nng ni.
"Nh th l em chp thun?"
Mt con di ln nhanh xung v Olanna ci thp u. "Vng, l li chp thun." Nng tr li.
Bui sng, nng nghe ngi rao tin ca lng i ngang nh, nh mt ting ogene 1 tht to. "S c mt bui hp cho tt c ngi Abba, ngy mai, vo lc bn
gi chiu, Qung trng Amaeze!"Coong-coong-coong. "S c mt bui hp cho tt c ngi Abba, ngy mai, vo lc bn gi chiu Qung trng
Amaeze!"Coong-coong-coong. "Abba bo cho bit tt c mi ngi phi tham d!"Coong-coong-coong. "Ngi no khng tham d bui hp, Abba s pht!"
"Em t hi khng bit pht nng nh th no", Olanna ni, nhn Odenigbo thay qun o. Chng nhn vai. Chng ch c hai ci o s mi v vi ci qun m
Ugwu vi vng mang theo. Nng mm ci ngh rng mnh bit chng s mc g mi bui sng khi chng thay qun o.
Hai ngi mi va ngi xung n sng th chic xe Land Rover ca b m nng tin vo.
"May qu", Odenigbo ni. "Anh s ni vi b em ngay. Tun ti chng ta c th lm m ci lun y." Chng mm ci. Chng c ci v g rt tr th k
t khi nng ng kt hn vi chng, mt v vui mng rt tr th, nng c g nng cng cm thy nh th.
"Anh bit cch thc khng phi nh th", nng ni. "Anh v gia nh anh phi i n Umunnachi v lm cho ng l nghi."
"D nhin l anh bit. Anh ch ni a th thi."
Olanna i ra ca, t hi khng bit b m n lm g. Hai ngi ch mi n thm hi tun trc; lc y nng cha tht s sn sng cho cuc c thoi y
kch ng ca m nng trong khi b nng ng cnh gt u lia la: i v Umunnachi vi b m; Kainene nn ri Port Harcourt cho n khi mnh bit chc cuc
chin ny s i u v u; my a gip vic ngi Yoruba mnh li Lagos chc l s n cp ht trong nh; m ni cho con bit, mnh nn thu xp mang tt
c nhng chic xe tr li.
Chic Land Rover u cnh cy kola v m nng bc ra. B i mt mnh. Olanna th di nh nhm khi thy b nng khng i cng. Mi ln i ph vi mt
ngi th d hn.
"Cho m, nno", Olanna m m ni. "Mi chuyn n ch?"
M nng nhn vai vi ci v mi chuyn cng thng. B mc mt ci vy bng vi Anh mu v mt ci o mu hng, giy thp mu en bng. "Tt c u
n." M nng nhn quanh, ging nh ci cch nng nhn, len ln, ln cht trc khi di vo tay nng mt phong b ng tin. "Anh ta u ri?"
"Odenigbo? Anh y ang n sng trong nh."
M nng i trc ra hng hin, ng da vo mt cy ct. B m v, ra hiu cho Olanna nhn vo bn trong. Trong y cha y n trang lp lnh, san h
hng, vng bc cng nh qu.
"A! A! M, nhng th ny lm g?"
"i u m cng mang theo chng. Kim cng m giu trong o nt ngc." M nng th thm. "Nne, khng ai bit chuyn g sp xy ra. B m nghe ni
Umunnachi sp tht th v qun i lin bang ang rt gn y."
"Bn ph hoi u c gn y. Qun i mnh nh ui chng v n Nsukka ri."
"Nhng bao lu th chng s quay tr li?"
Olanna khng thch ci v cau c gt gng ca m, ci cch m h thp ging nh l khng mun Odenigbo nghe. Nng quyt nh khng nn ni cho m nghe
d nh kt hn ca nng. Cha phi lc.
"Tm li", m nng ni, "b v m tho xong k hoch. B m s thu ngi ch b m n Cameroon v ly v my bay cho b m i London. Chng ta s
dng giy thng hnh ca ngi Nigeria; ngi Cameroon s khng cn tr b m. Chuyn khng d dng nhng lo xong. B m mua bn v". M nng v nh
ln khn trm u ca b nh bit chc l ci khn vn cn . "B con i n Port Harcourt ni vi Kainene."
Olanna thy ti nghip thay trong ci nhn khn khon ca b. M nng bit nng s khng b chy i London vi b v Kainene cng th. Nhng m bn tnh
ca b l vn c gng lm mt c ch y ngha d bit trc l s tht bi.
"M bit l con s khng i m", nng ni nh nhng v mun vn tay ra chm vo ln da tuyt diu ca b. "Nhng b v m nn i, nu lm nh th b m
s cm thy an ton hn. Con s li vi Odenigbo v B By. Chng con s an ton v i Umuahia trong mt vi tun na Odenigbo bt u lm vic vn
phng B." Olanna ngp ngng mt cht. Nng mun ni chng con s lm m ci Umuahia nhng thay v th nng ni, "Chng no ly li c Nsukka
chng con s tr li".
"Nhng nu khng ly li c Nsukka th sao? Nu cuc chin tranh ny c ko di th sao?"
"N s khng ko di u."
"Lm sao m c th b con m chy cho an ton mi ci mng ca m thi ch?"
Nhng Olanna bit l m nng rt c th v s lm vic y. "Chng con s an ton m !"
M nng qut tay lau nc mt, mc d khng c git nc mt no c, trc khi b ly ra t trong v mt l th gi bng ng hng khng. "y l l th
ca Mohammed. C ngi mang n n Umunnachi. Chc anh ta nghe tin Nsukka phi di tn v ngh l con s n Umunnachi. Rt tic l m phi m l th,
bit chc khng c g nguy him trong y."
"Khng c g nguy him?" Olanna hi. "Gini? M ni ci g th?"
"Ai m bit c? Chng l n khng phi l k th sao?"
Olanna lc u. Nng mng l m nng s ra nc ngoi v nng s khng phi chu ng b cho n khi cuc chin ny chm dt. Nng mun ch ti khi
m nng v ri mi c th, m nng khng theo di nt mt nng m tm kim mt biu l xc cm, nhng nng khng th km c nn rt l th vn vn mt
trang giy ra ngay. Nt ch ca Mohammed cng nh chnh anh vy, qu phi v mm mi, vi nhng ng un nt ln trang nh, lch thip. Anh y mun bit
nng c c an ton hay khng, anh y cho nng s in thoi gi nu nng cn gip . Anh y ngh cuc chin ny v ngha v hy vng n sm chm dt.
Anh y ni yu nng.
"Cm n Cha l con khng ly hn lm chng", m nng ni, nhn nng gp l th. "Con c th tng tng c con s lm vo tnh cnh nh th no
khng? O di egiwu!"
Olanna khng ni g c. M nng i v ngay sau ; b khng mun vo gp Odenigbo. "Con vn c th thay i kin, nne, c bn ch u c mua ri",
b ni ri bc ln xe, tay m cht ci v cha y n trang. Olanna vy tay cho n khi chic Land Rover khut dng.
iu lm nng ngc nhin l rt nhiu ngi, c n ng ln n b Abba n qung trng d bui hp, cht kn quanh cy udala c th. Odenigbo k
cho nng nghe ngy chng cn b, chng v m bn b bt i qut qung trng ca lng vo bui sng, nhng thay v qut sn, my a nh nhau ginh my
qu udala rng. My a khng th leo ln cy hi qu v l iu cm k; udala thuc v thn linh. Nng nhn ln cy lc cc trng lo ni chuyn vi m ng
v tng tng Odenigbo y lc cn l mt cu b con, nhn ln cy nh th nng ang nhn, v hy vng tm thy mt cht bng dng ca thn linh. Khng bit
tnh chng c hiu ng nh B By hin gi khng? Rt c th cn hiu ng hn B By na y ch.
"Abba, kwenu", ng thy dibia Nwafor Agbada ni; y l ngi m thin h ni rng thuc ca ng mnh nht vng.
"Da-a-a!", tt c mi ngi tr li.
"Abba, kwezuenu!"
"Da-a-a!"
"Abba cha bao gi b ai nh bi c. Ti ni l Abba cha bao gi bi trn c." Ging ca ng rt mnh m. ng ch c vi mng tc trn u ging nh my
ming bng gn, cy gy ca ng rung mnh lc ng dm n xung t. "Chng ta khng kim chuyn tranh ginh, nhng khi my ci tr tranh ginh ca h n y
th chng ta s bp h. Chng ta chin u chng Ukwulu, Ukpo v tiu dit h. Cha chng ta cha bao gi k cho chng ta nghe v bt c cuc chin tranh no
m chng ta b bi trn, ng chng ta cng cha tng k cho cha chng ta iu . Chng ta khng bao gi chy b qu hng. ng cha chng ta cm iu .
Chng ta khng bao gi chy b qu hng!"
m ng reo h. Olanna cng th. Nng nh ti bui biu tnh tn thnh c lp trng i hc. Hnh ng ca m ng lun lm cho nng c cm gic
c tn thnh hay c san s quyn lc, ci ngh trong mt khong thi gian ngn ngi mong manh tt c mi ngi on kt li trong mt s kin c nht c
th xy ra.
Nng k cho Odenigbo nghe v l th ca Mohammed lc hai ngi i b v nh sau bui hp. "Anh y chc l rt bt rt kh chu v tt c mi chuyn xy ra.
Em khng th tng tng c cm gic ca anh y."
"Sao em c th ni th?" Odenigbo ni.
Nng git mnh bc chm li v quay mt v hng chng.

"C chuyn g th?"
"Em ni l c mt g Hausa theo Hi gio kht mu ang bt rt! Hn l mt tn ng la, ng la mt cch tuyt i trong tt c nhng chuyn xy ra vi
ng bo ca mnh, lm sao m em c th ni l hn ta bt rt?"
"Anh ang ni a phi khng?"
"Anh c th ni a c sao? Lm sao m em c th ni nh th sau khi em chng kin nhng chuyn Kano? Em c th tng tng ni chuyn g xy
ra vi Arize? Chng hm hip n b c thai trc khi m bng h!"
Olanna tht li. Nng vp phi mt hn trn ng. Nng khng th ng chng li c th mang chuyn Arize ra ni nh th coi nh mt k nim au bun
c ginh phn thng trong mt cuc tranh ci khng ng c. Cn gin d lm lng nng bng gi. Nng bt u i nhanh qua mt Odenigbo v khi v n nh,
nng ng vt phng khch, khng ngc nhin khi Bng Ti li m nh nng. Nng vt v chng tr, c gng th v cui cng kit sc nm trn ging. Nng
khng ni chuyn vi Odenigbo ngy hm sau v c ngy hm sau na. Khi ngi anh h ca m nng, bc Osita, n t Umunnachi bo cho nng bit l nng
b bt buc phi i d bui hp lng ca ng, nng khng ni cho Odenigbo bit. Nng ch lng lng bo Ugwu chun b cho B By v khi Odenigbo i hp,
nng ch chng i bng xe ca chng.
Nng ngh n cch m Odenigbo s ni, "Anh xin li, anh xin li", bng mt ging hi nng ny, lm nh chng c quyn c nng tha th. C l chng ngh
rng nu nng tha th tt c mi chuyn xy ra vo lc B By cho i, chc l nng cng s tha th bt c chuyn g khc na. Nng ght ci ngh y. C l
l l do ti sao nng chng thm ni cho chng bit l nng i Umunnachi. Hay l nng bit l do ti sao nng b gi n Umunnachi v v th nng khng
mun tho lun vi Odenigbo.
Nng li xe trn con ng t g gh, c mc cao bn l v ngh chuyn tht l th v khi dn lng c th ni vi mnh Umunnachi mi bn n nh th
Umunnachi l mt ngi ch khng phi l mt lng. Tri ang ma. ng s ly li. Nng lic nhn cn nh ba tng ca b m ang tin dn v pha nng lc
nng li xe qua ; chc l gi h ang Cameroon ri, hay c l ang London hoc l Paris, c bo bit tnh hnh thi cuc qu nh. Nng u xe trc
nh ng b, gn hng ro bn bng rm. Bnh xe trn trt. Sau khi Ugwu v B By ra khi xe, nng ngi bt ng mt lc lu, nhn git ma chy di trn mt
knh. Nng cm thy ngc tht li v nng cn c th gi th nhp nhng gii ta n, c th tr li nhng cu hi ca cc v trng lo t ra cho nng trong
bui hp. H s n tn, nhng trang trng, v tt c mi ngi u t tu trong phng khch ngt ngt, cc c gi, cc bc, cc ch, v ca h, vi ngi anh em h
v c th c ai u mt a tr sau lng.
Nng s ni tht mch lc r rng v nhn xung nt phn trng v y trn nn nh. C nt phai m t nhiu nm, c nt thng n gin, c nt cong phc
tp, c ch l tn tt ca mt ngi. Lc cn b, nng nhn ng nng trnh by mt phn nzu cho khch v nng theo di tt c nhng c ng ca nhng ngi
n ng lc h v bng phn trn nn nh v ca tt c nhng ngi n b lc h dy phn ln mt, i khi cn n c phn na. C mt ln, khi ng nng bc
ra, Olanna nhai mt mu phn v vn cn nh ci v phn l l trong mm.
ng ca nng, Nweke Udene, c l s ch tr bui hp nu ng cn sng. Nhng Nwafor Isaiah s ch tr bui hp ny; ng by gi l ngi gi nht ca dng
h, umunna. ng s ni, "Nhiu ngi tr v v chng ta c dn mt ra ng trng ngng con ci chng ta nh v chng Mbaezi Ifeka v con gi chng l
Arize cng nh thng gia ca chng ta t Ogidi. Chng ta c ch v ch nhng chng ta vn cha gp li h. Nhiu thng tri qua v mt chng ta mi mn v
ngng trng. Chng ta mi chu n bui hp ngy hm nay k cho chng ta nghe nhng g chu thy. Umunnachi ang hi v tt c nhng ngi con ca lng
sng min Bc m khng thy tr v. Chu , chu gi ca chng ta. Nhng g chu k cho chng ta nghe, chng ta s k cho Umunnachi nghe".
Hu nh mi vic u din ra ng nh th. Ch c mt chuyn Olanna khng ng n l bc Dozie, ch ca m Ifeka, qut to. l mt ngi n b d tn;
nghe n bc Dozie c ln nh chng, khi ng b a con b m nh mt mnh v i theo v l. Lc y bc Dozie bn i hi khoai da agu. a b sut cht,
nghe ni, bc Dozie da l s ct ci ca qu ca c lang qun trc khi bp c ng cho n cht, nu a b c mnh h g.
"ng ni lo, Olanna Ozobia, i sikwana asi!" Bc Dozie ht tong ln. "My s b bnh bng r nu my ni lo. Ai bo my l ci xc my nhn thy chnh l
xc em tao? Ai bo my? ng c ni lo. My s b dch t m cht."
Con trai ca b, Dozie, dn b i ch khc. Thng b Dozie cao ln n nhanh. Ln nng gp n gn y nht cng vi nm. N nm cht m v b c y
n qua mt bn nh th b mun nho vo p cho Olanna mt trn. Olanna c g nng c th cho b lm vic y. Nng mun bc Dozie nh nng, tt nng,
nu lm c nh vy b s thy d chu hn v c th bin tt c nhng iu nng k vi hi ng tr thnh iu ba t. Nng c g Odinchezo v Ekene cng
la mng, tra vn nng ti sao cn sng st m khng cht nh em ca h, nh cha m ca h v em r ca h. Nng c g mi ngi khng ch ngi , im lng
ci nhn nh nhng ngi n ng ang chu tang thng lm ri sau ni vi nng rng h mng l nng khng nhn thy thi th ca Arize; tt c mi ngi u
bit my tn qui vt lm g vi nhng ngi n b c mang.
Odinchezo ngt mt ci l tht to trn cy ede v a cho nng tm dng thay th ci lc nng chy vi vng ra xe. Nng chm ri m ca xe ma
chy ln trn mi tc tt thnh bm ca nng, qua mt ri ln xung m. Nng ngc nhin khi thy cuc hp hi ng gia tc chm dt nhanh nh th v thi khc
xc nhn ci cht ca bn ngi trong gia nh din ra nhanh n vy. Nng em n cho nhng ngi cn sng l do c hnh tang l, mc tang, tip
khch n chia bun v ni "Ndo nu". Nng cho h c hi tip tc sng sau khi tang v coi nh Arize, chng v cha m ca c y vnh vin khng cn. Bn ci
cht cm lng, nhng m tang c c hnh, khng c thi th m ch da vo li ni ca nng nh tng ngn cn nghin ly tm tr nng. Nng t hi
khng bit mnh c nhm ln hay khng, nu nh nng ch tng tng ra nhng xc cht nm trong bi ct, nhiu thi th trong sn m ch cn nh ti cng lm
nng nn nao. Cui cng khi nng m ca xe, Ugwu v B By phng vi vo trong, nng ngi th ngi mt lc lu, bit l Ugwu ang ng chng nng vi y v
u lo v B By bt u ng gt.
"C c mun con ly nc cho c ung khng?" Ugwu hi.
Olanna lc u. D nhin hn bit l nng khng cn ung nc. Hn ch mun ko nng ra khi cn m nng n my v a tt c mi ngi v Abba.
--------------------------------
1 Ogene: Cng.
Chng mi tm
Ugwu l ngi u tin nhn thy ngi ta l lt dn nhau i trn con ng t chy ngang Abba. H ko l my con d, mang khoai c v i thng trn
u. Tr con i my ci chu nh hoc ko my a nh hn chy lon. Ugwu nhn h i ngang qua, c ngi yn lng, c ngi ni um sm; hn bit c rt nhiu
ngi trong m chy lon ny khng bit mnh s i v u.
ng Ch v nh sau bui hp khi tri va sm ti. "Ngy mai mnh s i Umuahia", ng Ch ni. "Mnh cng nh i Umuahia t trc ri, ch l i sm hn
d nh mt hay hai tun thi." ng Ch ni rt nhanh, nhn vo khong khng. Ugwu t hi khng bit v ng Ch khng mun th nhn l lng ca ng sp thua
trn hay bi v Olanna khng chu ni chuyn vi ng Ch. Ugwu khng bit chuyn g xy ra gia hai ngi, nhng bt k l chuyn g, chc chn n phi xy ra
trong lc hai ngi i d hi ngh ca lng qung trng. Olanna v nh, im lng mt cch khc thng. Nng ni chuyn nh mt ci my. Nng hn quyt
nh mi vic t thc n cho n nhng g lin h ti B By, sut bui ngi th trn ci gh nghing ngoi hng hin. C ln hn thy nng i n gc cy i ri ve
vut thn cy, hn t nh s n ko nng i, sau mt pht, trc khi hng xm tng nng ln cn in. Nhng nng khng ng lu . Nng lng l quay li
ngi hng hin.
Lc ny nng vn mang ci v lng l y. "Em vo trong gi ghm qun o v thc n cho tt c mi ngi ngy mai mnh i, Ugwu."
"Vng, tha c."
Hn nhanh chng thu xp hnh l ni cho cng h chng c my ti sn. Khng ging nh Nsukka, hn gn nh m m vi qu nhiu th chn la, gi
ny, y, hn ch em theo rt t . Hn mang ra, xp sn vo trong xe t rt sm v i vng vng quanh nh bit chc l mnh khng qun th g. Olanna
gi my quyn album v tm cho B By. H ng ch cnh xe khi ng Ch kim tra mc nc v du trong my xe. Trn ng, ngi ta l lt i tng nhm,
rt ng.
Ci cng g xy bng bn trong vch tng ng sau nh ku ct kt ri m ra v Aniekwena vo sn. ng y l anh h ca ng Ch. Ugwu khng thch ci
li nhch mp gio hot ca ng ta; ng ta hay n thm vo gi n v ni, "! !", mt cch ngc nhin rt gi to khi Olanna mi ng cng dng ba vi gia nh
nng. ng c v v cng lo lng. Sau lng l m ca ng Ch.
"Chng ti chun b xong, Odenigbo, nhng m ca ch khng chu thu xp ca b i." Aniekwena ni.
ng Ch ng np ca-p. "M. Con tng mnh thng nht vi nhau l m s i Uke."
"Ekwuzikwananu nofu!" ng c ni nh vy vi m! Con bo l mnh phi chy v tt hn ht l m nn i v Uke. Nhng con c nghe thy m ng cha
no? M c ni vi con khng?"
"Vy m c mun i Umuahia vi chng con khng?" ng Ch hi.
B m nhn chic xe sn sng khi hnh. "Nhng ti sao con phi chy ch? Chy i u? Con c nghe thy ting sng khng?"
"Ngi ta chy khi Abagana v Ukpo, iu c ngha l lnh Hausa ang n gn v sp sa vo n Abba."
"Th con khng nghe dibia ni l Abba cha bao gi b tht th? Ngi no c th lm cho m phi chy, b nh b ca ch? Alu melu! Con c bit l b con
ang mng chng ta khng?"
"M, m khng th li y. Khng c ai li y c."
B ngng ln v nheo mt, nhn mt cch chm ch nh l tm mt tri kola chn mi trn cy quan trng hn l nghe li ng Ch ni.
Olanna m ca xe v bo B By ngi vo gh sau.
"Tin tc khng tt. Lnh Hausa ang n gn", Aniekwena ni. "Ti s i n Uke. Nhn cho chng ti bit tin khi ch n Umuahia." ng ta quay ngi b i.
"M!" ng Ch qut to. "i thu dn ngay thi!"
M ng Ch tip tc nhn ln cy kola. "M s y coi chng nh ca. My a chy i ri cng phi quay v. M s y ch. Ti sao m phi b nh b
ca m chy i u ch, gbo?"
"C l nh nhng thuyt phc m s d hn l la li om sm", Olanna ni bng ting Anh. Ging nng c v xa cch, ngn ngn. Ugwu cha h nghe li ging
ni ny k t ci ln my thng trc ngy B By cho i.
M ng Ch nhn h mt cch ng vc, c nh b chc mm l Olanna va mi ni xu b bng ting Anh.
"Chng l m khng i vi chng con tht sao?" ng Ch hi. "Biko. i vi chng con i m."
"a cha kha nh ca con cho m. C khi m cn ly trong nh."
"i vi chng con i m."
"a cha kha cho m."
ng Ch trn tri nhn b ri lng l a cho b mt chm cha kha. "Xin m i vi chng con", ng Ch lp li, nhng b chng tr li ri buc chm cha
kha vo trong mt cho o.
ng Ch leo ln xe. Lc li xe i, ng c quay li nhn, c l xem m c i khng; bit u b s chy theo Aniekwena ngay lp tc hay vy tay ra hiu
cho ng dng li. Nhng b chng lm th. B ng y, song khng vy tay. Ugwu cng nhn b cho n khi h r ra ng t. Ti sao b c th li , ch
mt mnh, khng c ngi thn xung quanh nh th ch? Nu tt c mi ngi Abba b i, khng cn ai bun bn, hp ch na, b ly u ra thc n?
Olanna chm vo vai ng Ch. "M s khng sao u. Lnh lin bang s khng li Abba nu h i qua."
"", ng Ch ni, nghing ngi hn ln mi nng. Ugwu cm thy nh ngi v h ni chuyn bnh thng tr li. Dng ngi t nn bt u tha dn.
"Gio s Achara gip chng ta tm mt cn nh Umuahia", ng Ch vui v ni to. "C mt s bn c n y, v mi chuyn s sm tr li bnh
thng. Mi chuyn s tr li hon ton bnh thng."
V Olanna vn lng thinh, Ugwu tr li, "Vng, tha ng."
Ngi nh th chng c v g bnh thng c. Mi tranh v vch tng nt n, khng sn sic g st, Ugwu lo lng, nhng cng khng bng ci h c dng
lm cu tiu c tm st g st y bn trn ui rui. N lm B By s kinh hn. Ln u tin con b phi dng ci nh cu ny, Ugwu gi con b thng bng cn
Olanna th d dnh n. B By khc mi. Con b khc nhiu hn trong nhng ngy k tip, lm nh n cht hiu ra cn nh ny khng xng ng vi ng Ch. Cn
nh xu x, c mc lm chm v my khi xi mng cht ng gc nh. Nh hng xm th qu gn, gn n mnh c th ngi thy mi xo nu ng du v nghe
ting tr con nh h khc. Ugwu chc chn l Gio s Achara nh la ng Ch thu cn nh ny; c ci g rt di tr, xo quyt trong cp mt c nhi ca
ng ta. Thm vo , nh ng ta cui ng rt to v sn trng tht quyn r.
"y khng phi l mt cn nh, tha c", Ugwu ni.
Olanna ci to. "Nhn em ka. Chng l em khng bit l bao nhiu ngi phi chung nh vi ngi khc sao? Vn tht s nghim trng y. Cn by gi
mnh c mt cn nh vi hai phng ng, nh bp, phng khch v phng n. Mnh rt may mn l c quen bit mt ngi ngay trong a ht Umuahia ny."
Ugwu khng ni g na. Hn c g nng ng qu tin ngi nh th.
"Chng ta quyt nh thng sau lm m ci", vi ngy sau Olanna bo hn. "m ci s nh thi, tic ci cng lm y."
Ugwu nghe m ht hn. m ci ca h, hn tng tng l phi tm lm lm c, cn nh Nsukka s c trang hong nh ngy hi, my tm khn tri
bn trng tinh di nhng a thc n y . Tt nht l h nn ch cho n khi chin tranh chm dt, hn l t chc tic ci trong cn nh cht chi, t tng v
gian bp y mi mc m ny.
Ngay c ng Ch cng c v chng n cn nh. Bui chiu, ng tr v t vn phng B Nhn lc, ngi bn ngoi, hi lng nghe radio ca Biafra v i
BBC, lm nh nn t ca hng hin khng bt y bn t, lm nh my ci gh g di cng ging nh my gh nm sofa Nsukka. Bn ng bt u n
chi sau vi tun. i khi ng Ch i vi h n qun ru Mt Tri Mc cui ng. i khi ng ngi ni chuyn vi bn hng hin. Nhng cuc ving
thm ca bn b ng Ch lm Ugwu qun i nhng khim khuyt ti tn ca cn nh. Hn khng cn dn mi xp t hay ru, nhng hn c th thng xuyn
nghe nhng ging trm bng, ting ci, ting ht, v ci ging sang sng ca ng Ch. Sinh hot gn ging nh Nsukka ngay sau tuyn b ly khai; hy vng mi
th s tr li nh c.
Ugwu thch Julius, ngi mc o nh cm di n u gi, nh thu xy dng ca qun i, thng mang n tng thng biahiu Golden Guinea, my chai
ru whisky hiu White Horse, i khi l xng du ng trong mt ci thng mu en; cng chnh Julius l ngi ngh ng Ch xp l da ln nc xe ngy
trang v sn n pha bng nha en.
"C l mnh khng n ni b oanh tc, nhng phi cn thn phng!" ng Ch ni, lc ng cm chi qut sn trong tay. Mt t nha en chy qua ci chn
bn lm bn mu sn xanh. Sau , khi ng Ch vo trong nh, Ugwu cn thn lau sch, cho n khi nha en ch che bng n pha.
Ngi khch m Ugwu thch nht l Gio s Ekwenugo. ng l thnh vin ca ban Khoa hc. Mng tay trn ngn tr ca ng rt di v gia nhn ging nh
mt li dao gm nho nh. ng gia mng tay lc ng ni v ci m ng v cc ng nghip ang ch to, loi mn c sc cng ph cc mnh c gi l
ogbunigioe, du dng cho phanh xe lm bng du da, my xe bng kim loi vn, xe tng, lu n. Mi ngi reo mng bt c khi no ng tuyn b mt iu g,
Ugwu cng reo mng t ci gh ca hn trong nh bp. Gio s Ekwenugo tuyn b ha tin u tin ca Biafra c ch to thnh cng to nn trng pho tay
d di.
"Chng ti va phng ha tin chiu nay, va mi chiu nay thi", ng va ni va vut ve ci mng tay ca ng. "Ha tin c ch to t nh. ng bo
ti i, chng ta ang trn ng i ln."
"Chng ta ang trn x s ca nhng thin ti!" Julius ni trng khng. "Biafra l t ca thin ti!"
"t ca thin ti", Olanna lp li, nt mt thanh t ca nng ang chuyn t ci mm sang ci to.
Ting v tay sau nhng ch cho ting ht.
Mi-mi on kt!
Mi-mi on kt!
Nc cng ha ca chng ta s chin thng!
Ugwu cng ht v li c g mnh c th gia nhp Lc lng Nhn dn T v hay qun chnh quy, i sn lng bn Nigeria np trong lm bi. Nhng bn tin
chin s tr thnh nhng im sng trong ngy ca hn, ting trng dp dn, ging ni ho hng vang ln:
cao cnh gic l gi tr ca t do! y l i Pht thanh Biafra Enugu! Tip theo l bn tin chin s hng ngy.
Sau nhng tin tc y lc quan qun i Biafra nh ui tn qun ca k th, qun Nigeria thng vong rt ln, nhng cuc thu dn chin trng ang
kt thc hn c m c c gia nhp qun i. Hn s ging nh nhng ngi c tuyn m vo qun i, trong tri hun luyn trong khi h hng v
nhng ngi chc mng ng bn ngoi reo h hn s xut hin, nh mt rng ngi, trong b ng phc uy nghi, thng cng v nhum h, hnh na mt tri
vng sng rc trn tay o.
Hn thm mun c ng mt vai, sn sng hnh ng. Chin thng. V th khi tin tc c loan bo trn radio l Biafra ly li vng t chnh gia min
Ty v qun i Biafra diu hnh Lagos, hn cm thy mt cm gic k l: nh ngi v thot khi chin tranh pha ln vi s tht vng. Chin thng l ca h v
hn rt nng lng c tr li cn nh trn ph Odim, c gn gia nh hn, c gp li Nnesinachi. Tuy vy, chin tranh hnh nh kt thc qu sm v hn
cha kp gp phn. Julius mang n mt chai whisky, nhng ngi khch cng nhau ht v h ht say sa v sc mnh ca Biafra, v ci ngu ca m Nigeria, ci
ng ngn ca k c tin tc trn i BBC.
"Nhn my ci mm bn thu ca bn Anh. Mt c nh tht p mt ca Biafra, ng vy!"
"Chng ngc nhin v v kh ca Harold Wilson cho bn Muslim chn b khng git chng ta tht nhanh nh chng tng thm hy vng!"
"Anh nn trch bn Nga, khng phi bn Anh."
"Chc chn l bn Anh. Lnh ca ta mang v mt t n i bc ca Nigeria thu c khu Nsukka phn tch. Mi ci v c in hng ch B CHIN TRANH
NGA trn y."
"Mnh cng c bt sang bng tn c ging Anh trn i mi."
"Vy th c hai, Anh v Nga. Nhng s hp tc khng c php ca Cha s khng thnh cng."
Ting ni cng lc cng to, Ugwu khng cn mun nghe. Hn ng dy, i ra ng sau ngi trn nhng khi gch ngi, xi mng. My a b trong i thiu nhi
ang tp trn ng bng gy c hnh dng nh sng, a ny gi a kia l i y, tiu on trng bng mt ging cao lanh lnh.
Mt ngi bn hng rong u i rt cn mt ci mm tht y i qua. "Ai mua garri, garri y!"
C ta dng li khi c mt c gi tr t cn nh i din gi. Hai ngi mc c, i co mt lc ri bng nhin c gi tr la ln, "Ny, ch bn hng hay n cp
h? ng c ni l mnh bn garri vi ci gi ".
Ngi bn hng rong gm g ri b i.
Ugwu bit c gi tr ny. Ngay t u hn n c ta v cp mng trn tht l trn lc rt nhp nhng, ht bn ny sang bn kia, theo nhp bc ca c.
Tn c ta l Eberechi. Hn nghe hng xm ni sau lng c ta rng b m c em c cho mt vin s quan t ni khc n nh ngi ta em ht kola cho mt
ngi khch n chi nh. Na m, h g ca nh vin s quan, v khi ca m ra, ngi ta y c vo trong mt cch nh nhng. Sng hm sau, ng s quan ti
ci cm n b m c cng ang ci r ti, trong khi Eberechi ng bn cnh.
Ugwu nhn c nng vo bn trong v t hi khng bit c ta cm thy th no khi b em cho mt ngi xa l, chuyn g xy ra sau khi c b y vo phng v
ai l ngi c li, b m c ta hay ng s quan. Hn khng mun suy ngh qu nhiu v vic li cho ngi no, mc d, vic ny lm hn nh li chuyn ca ng
Ch v Olanna trong nhng tun trc khi B By c sinh ra, nhng tun m hn mun qun i hn l nh.
ng Ch tm thy mt ngi c th ngn ma trong ngy ci. ng gi n sm, o mt ci h sau nh, nhm mt ng la trong v ngi trong m
khi xanh dy c y, thm l kh vo cho bn la.
"Khng c cn ma no n c, khng c g xy ra cho n khi m ci kt thc", ng ni khi Ugwu mang cho ng mt a cm vi tht. Ugwu ngi thy mi
ru gin nng nc trong hi th ca ng. Hn quay ngi vo bn trong khi khng bm vo ci o s mi c l cn thn ca hn. Hai ngi anh h ca
Olanna, Odinchezo v Ekene, mc qun phc ang ngi trn hng hin. Ngi th chp nh ang h hoy vi ci my nh. C mt vi ngi khch ang ngi trong
phng khch, ni chuyn v ci, ch Olanna, thnh thong c ngi i n t mt ci g ni, gh, qut my vo ng qu.
Ugwu g ca phng nng v m ca.
"Gio s Achara sn sng a c n nh th", hn ni.
"c ri." Olanna khng nhn vo gng na. "B By u ri? Con b khng ra ngoi chi phi khng? Ti khng mun con b lm bn o u."
"Em y ang trong phng khch."
Olanna ang ngi trc mt ci gng cong. Tc nng vn cao l r nhng nt thanh t trn ln da mn mng. Ugwu cha bao gi thy nng p n th,
tuy vy, c mt v g rt min cng trong ci cch nng v nh vo chic m mu ng v hng mt bn u ca nng chc chn l chic m c gi
cht.
"Chng ti s lm l mang ru sau, khi no qun i ca chng ta ginh li Umunnachi", nng ni, lm nh Ugwu khng bit.
"Vng, tha c."
"Ti c nhn tin cho ch Kainene Port Harcourt. Ch y khng n, nhng ti vn mun bo tin."
Ugwu ngp ngng. "H ang ch, tha c."
Olanna ng dy v ngm mnh. Nng vut tay ln ci o ci mu ng v hng, xe ra tht lng, ngng tay, ch ch vo pha di u gi ca nng. "My
ng may khng u. Arize may chc chn p hn."
Ugwu khng ni g. c sao hn c th th tay ra v chm vo mi nng m ty xa n ci ho a, nu ch cn lm nh th l .
Gio s Achara g vo cnh ca khp h. "Olanna? C sn sng cha? Odenigbo v Julius ang ch nh th."
"Ti xong. Xin mi vo", Olanna ni. "ng c mang hoa khng?"
Gio s a cho nng mt b hoa nha mu. Olanna bc lui li. "Ci g th? Ti mun hoa ti, Emeka."
"Nhng khng c ai trng hoa Umuahia. Dn y ch trng ci c th n c", Gio s Achara ni v bt ci.
"Th th ti khng m hoa vy", Olanna ni.
Trong mt lc lu, hai ngi do d khng bit phi lm g vi b hoa nha, Olanna ngn ng a b hoa ra trong khi Gio s Achara ng tay vo nhng
khng cm. Cui cng ng cm ly n v ni, " ti xem c th tm thy ci g khc khng" ri ri phng.
m ci rt n gin. Olanna khng m hoa. Nh th Cng gio Thnh Sebastian nh v s ngi n d cng ch chim phn na s gh. Ugwu khng
xem c nhng ai n d, bi v hn cn mi nhn chm chm vo ci khn trng c k nhu nt tri trn bn th ri tng tng n m ci ca mnh. Lc u,
c du ca hn l Olanna, nhng sau bin thnh Nnesinachi v sau bin thnh Eberechi vi cp mng trn tra hon ho trong b o ci mu ng v hng c
ci m b xu cng mt mu.
S hin din ca Okeoma sau nh mang Ugwu ra khi th gii tng tng ca hn. Okeoma khng ging trc y cht no, theo tr nh ca Ugwu; ci
u b x, ci o s mi nhn nheo ca nh th bin mt. B qun phc phng phiu, va vn lm anh ta c v gn gng hn, gy hn. Trn tay o c du hiu
xng v u lu bn cnh hnh na mt tri vng. ng Ch v Olanna m chm ly anh ta khng bit bao nhiu ln. Ugwu cng mun m chm ly anh bi v b
mt ti ci ca Okeoma mang qu kh tr v vi mt sc mnh m trong mt vi giy ngn ngi, Ugwu c cm tng cn phng m mt khi ngn ma l
phng khch ca cn nh trn ph Odim.
Okeoma dn theo ngi anh h cao gy, bc s Nwala.
"Anh y l bc s Gim c iu hnh ca Bnh vin Albatross", Okeoma gii thiu. Bc s Nwala c nhn Olanna bng v chim ngng rt l liu v k cc
n ni Ugwu mun bo anh ta l khng c php tr cp mt c nhi ra nhn Olanna, mc cho anh ta c l bc s hay khng, khng cn bit. Ugwu c cm gic
khng nhng hn c quan h vi Olanna m cn chu trch nhim v hnh phc ca nng na. Lc ng Ch v Olanna khiu v bn ngoi trong ting v tay ca
bn b, hn ngh, h l gia nh ca mnh. m ci ca h ging nh con du m bo vng chc, bi v h h cn ha l v chng th th gii ca hn cn bn
vng, an ton. H khiu v, hai thn th k st nhau mt lc lu cho n khi Julius thay nhc khiu v bng Tn nhc, v h c ko ri ra, nm tay, nhn vo mt
nhau, nhn mnh theo bi ht mi ca Rex Lawson. "Cho mng Biafra, Vng t ca T Do." Vi i giy cao gt, Olanna cao hn ng Ch. Nng ci rng r.
Khi Okeoma nng ly ni li chc mng, nng lau nc mt v bo anh th nhip nh ng ng sau dn my, "Khoan, khoan, ng chp vi".
Ugwu nghe thy ting ng ngay trc khi h chun b ct bnh trong phng khch, ci ting gm rt rn vang trn tri. Lc u n nh ting sm, xong n
ngng mt cht v tr li, to hn, nhanh hn. Khng bit t u gn y, n g bt u ku quang quc.
C ngi go ln, "My bay ch! Bom!"
"Ra ngoi! Tt c ra ngoi!" ng Ch ht to, nhng c mt vi ngi khch chy vo phng ng v ku tht thanh, "Jesus! Jesus!"
Ting ng tr nn to hn, ngay trn u.
H chy ng Ch, Olanna m B By, Ugwu, thm vi ngi khch chy ra lung khoai m bn cnh nh v nm sp xung. Ugwu nhn ln v thy my
bay ln thp trn bu tri xanh nh hai con chim sn mi. Chng vi n t tung trc khi nhng qu bng en sm c ln ra t pha di bng, c nh my
chic my bay ang trng khng l vy. Ting n u tin to n bn trong l tai ca Ugwu nghe c ting lng bng v ngi hn run ry theo mt t ang
rung chuyn. Ngi n b trong cn nh i din chy n ko o Olanna. "Ci o ra! Ci ci o trng ny ra! Chng s nhn thy v nhm vo chng ta m bn!"
Okeoma git phng ci o lnh ca mnh, cc vng tung te v qun quanh ngi Olanna. B By bt u khc. ng Ch bt h ming con b, lm nh tn phi
cng c th nghe thy ting n vy. Ting n th hai tip theo sau, ri th ba, th t, th nm, cho n khi Ugwu thy nc tiu m nng trong qun i ca mnh v
tin l trn bom s khng bao gi chm dt. Nhng chng ngng. My ci my bay bay xa dn. Khng ai ng y hay ni mt li no, rt lu, cho n khi Julius
ng dy ni, "Chng i ri".
"My ci my bay bay thp d s", mt a b trai ni mt cch kch ng. "Chu nhn thy c tn phi cng!"
ng Ch v Okeoma l ngi u tin i ra ngoi ng. Okeoma nhn c v nh th hn khi anh ch mc ci o lt v qun. Olanna tip tc ngi trn mt t
m B By, ci o lnh vn cn khoc bn ngoi o ci ca nng. Ugwu ng dy, i ra ngoi ng. Hn nghe bc s Nwala ni vi Olanna, " ti gip c ng
dy. t bn s dnh y o ca c".
Khi dng ln t khu nh gn nh my xay ng cch mt con ng. Hai cn nh b sp, ch cn li ng gch vn y bi v mt vi ngi ang o xi
in cung ch ng xi mng ngn ngang ni, "Anh c nghe ting khc, phi khng?". Mt lp bi rt mn mu bc ph ln khp thn hnh ca h, khin h ging
nh nhng bng ma khng c tay chn, mt m trn trn.
"a b cn sng, ti nghe thy ting khc, ti nghe thy m", c ngi no ni. n ng, n b xm li gip v nhn trn tri qua ng gch vn, c ngi
ch ng nhn v mt s khc nghin rng rt li cng vi ci bng tay. Mt chic xe b chy, thn hnh ca mt ngi ph n nm cnh , qun o chy ht, mt
s ch l lot mu hng trn da tht chy nm en v khi c ngi no che thi hi ny bng mt mnh vi dt bng cy ay, Ugwu vn cn nhn thy cp chn
en mu than. Tri m u. Mi m t ca cn ma sp n ha ln vi mi khi chy kht. Okeoma v ng Ch cng tham gia o xi ng gch vn. "Ti nghe
thy ting a b", ngi no li ni, "Ti nghe thy ting a b".
Ugwu quay ngi i. C mt chic xng an rt hp thi trang ang nm ln lc trn mt t, hn nht chic dp ln v ngm ngha ci quai da, ci gt hnh
khi tam gic trc khi tr li ch c. Hn hnh dung mt c gi tr sang trng i i dp ri tho b n chy n ch tr n an ton. Hn t hi cn chic kia
u ri.
Khi ng Ch v nh, Ugwu vn cn ngi trn nn nh trong phng khch, lng da vo tng. Olanna ang khu khu ming bnh trong ci a con. Nng vn
cn mc o ci; ci o nh binh ca Okeoma ang vt trn thnh gh bn cnh. Khch kha dn dn ra v, khng ai ni nng g nhiu, nt mt h nh b m nh
bi mt v ti li, dng nh h xu h v cho trn oanh tc ph v m ci.
ng Ch t rt cho mnh mt ly ru da. "Em c nghe tin g khng?"
"Khng", Olanna tr li.
"Qun ta mt ht nhng phn t chim li c gia min Ty, v cuc tin qun vo Lagos khng thnh. Nigeria tuyn b by gi l chin tranh
ch khng phi l cnh st gi an ninh trt t na." Chng lc u. "Chng ta b phn bi v b b ri."
"Anh c mun th khng?" Olanna hi. Ci bnh c t gia bn, vn cn y nguyn, ch c mt ming nh c nng va mi ct ra.
"Anh cha mun n lc ny." Chng ung nt ch ru da v rt thm ly na. "Chng ta phi o mt ci hm tr n." Ging chng thn nhin, lm nh
khng phi ci cht va mi cn k vi pht trc. Chng quay sang Ugwu. "Em c bit ci hm tr n ra lm sao khng, bn tt?"
"C, tha ng", Ugwu tr li. "Ging nh ci ca Hitler."
"Tt, , ti cng ngh th."
"Nhng tha ng, ngi ta ni hm tr n l nm m tp th." Ugwu ni.
"Ni nhm. Hm tr n an ton hn l rung khoai m."
Bn ngoi, mn m bung xung, bu tri thnh thong sng rc v nh chp. Olanna bt thnh lnh nhy dng ln t gh ang ngi v ht to, "B By u
ri? Ke B By?", ri chy thot vo trong phng ng.
"Nkem!" ng Ch chy theo nng.
"Anh c nghe khng? Chng li nh bom mnh na ka."
" l ting sm." ng Ch tm ly Olanna t pha sau v gi nng li. " ch l ting sm. Chng b ngi ngn ma gi li, cui cng cng c th ra.
ch l ting sm thi."
Chng m nng mt lc lu cho n khi Olanna ngi xung v t ct cho mnh mt ming bnh khc.
ng ta l lun rng ngi Nigeria khng c mt nn kinh t ring cho n khi h c c lp. Chnh sch thc dn rt c on, l mt chnh th chuyn ch
c c c thit lp bo v quyn li ca nc Anh. Nn kinh t Nigeria trong thp nin 1960 ch gm c tim nng nguyn liu th, nhn lc, tinh thn cao,
mt t tin d tr ca B Thng mi li sau khi ngi Anh ly i mt phn xy dng nn kinh t hu chin ca h. V my m u mi c khm ph.
Nhng nhng nh lnh o mi ca Nigeria qu lc quan, qu tham vng vi nhng d n pht trin m h ngh l s chim c lng tin cy ca nhn dn, qu
ngy th trong vic chp nhn tin cho vay bc lt ca nc ngoi, qu phn khi trong vic bt chc ngi Anh, hc i thi k c n trn ngi trc, nh
thng tt hn, lng cao bng hu hn, b ri ngi Nigeria kh lu. ng ta chi phc tho tng qut nhng vn phc tp m mt quc gia mi thnh lp
phi ng u, nhng tp trung vo cuc thm st nm 1966. Nhng l do ai cng c th nhn thy d dng tr th "cuc o chnh Igbo", chng i sc lnh
thng nht c th khin ngi min Bc tht th trong iu hnh dn s khng phi l vn chnh. C con s ngi cht, ba ngn, mi ngn hay nm chc
ngn cng khng phi l vn chnh. Vn chnh l cuc thm st lm ngi Igbo s hi v tr nn on kt. Vn chnh l cuc thm st bin nhng
ngi vn ban u l ngi Nigeria sau tr thnh nhng ngi Biafra y nhit huyt.
Phn III
U THP NIN SU MI
Chng mi chn
Ugwu ngi trn bc thm dn ra sn sau. Nhng git ma ri trn l cy, khng kh c mi m t, hn v Harrison ni v chuyn i sp ti ca Richard.
"Tufia! Khng hiu ti sao ng ch li mun xem ci ngy hi qu lng ca ch my", Harrison ni. ng ta ngi di Ugwu vi bc thm; Ugwu c th nhn
thy khong u hi ca ng ta.
"C th ng Richard mun vit sch v qu s", Ugwu tr li. D nhin ori-okpa khng phi l ngy hi qu, nhng hn khng nn bt ng kin vi Harrison.
Hn cn Harrison trong trng thi vui v hn c th hi ng v hi cay. Hai ngi im lng mt lc lu, nhn my con kn kn bay ln trn u; nh hng xm
va mi git mt con g.
", my qu chanh ny chn ri", Harrison ch v pha cy chanh. "Ti dng my qu ti lm bnh meringue 1", ng ni thm bng ting Anh.
"Me-rinh l ci g?" Ugwu hi. Harrison s thch nghe nhng cu hi nh th ny.
"Ch my khng bit n l ci g ?" Harrison ci. " l thc n ca ngi M. Ti s lm ng ch mang n y khi c ch ca ch my t London v.
Ti bit c y s thch loi bnh ny." Harrison quay sang lic nhn Ugwu. ng ta tri t bo xung trc khi ngi ln bc thm; t bo nhn nhm lc ng ta x dch.
"C ch my cng s thch n."
"Vng", Ugwu ni, mc d hn th l s khng bao gi n thc n ca Harrison sau khi hn gh qua nh ca Richard v nhn thy Harrison dng tha mc v
cam b vo mt ni xt. C th hn s t cnh gic hn nu nhn thy Harrison nu bng tri cam; nhng ng ny li nu bng v, tht chng khc g vic chn
ming da y lng ca con d thay v dng tht ca n.
"Ti cng s dng chanh lm bnh; chanh rt tt cho c th", Harrison ni. "Thc n ca ngi da trng b dng, khng ging my th v v ngi mnh
hay n."
"Vng, ng vy." Ugwu ng hng. ng l hn nn hi v hi cay by gi nhng hn li ni lng sang chuyn khc, " chu ch cho ng xem phng ca
chu".
"" Harrison ng dy.
Khi hai ngi vo phng ca Ugwu, hn ch ln trn nh, trang tr theo mu hnh trng en. "Chu t lm y", hn ni. Hn nng mt mu nn ri ln trn
y hng gi, thng xuyn ngng li dch chuyn ci bn hn dng ng ln.
"O maka, p qu." Harrison nhn ci ging l xo hp trong gc, bn v gh, nhng ci o s mi treo ln hng inh ng vo tng, hai i giy xp cn
thn trn nn nh. "My i giy ny mi y h?"
"C ch mua cho chu tim Bata."
Harrison r ng nht bo trn bn. "Ch my c my ci ny h?" ng ta hi bng ting Anh.
"Vng." Ugwu ly li t thng ng sch bo c; t Mathematial Annals th khng th hiu ni, nhng t nht l hn cng c, cho d khng hiu ht, vi
trang ca t Socialist Review.
Tri bt u ma. Ting ma lp p trn mi tn tr nn to v cng to hn hn khi ng di mi hin v nhn nc ma ri xung t mi nh, to thnh
nhng ng song song.
Ugwu p en t vo cnh tay ca mnh hn thch khng kh mt lnh ca tri ma, nhng khng thch by mui bay vo ve xung quanh. Cui cng ri hn
cng hi cu m hn mun hi t lu. "ng c bit lm cch no tm c hi cay khng?"
"Hi cay? Ti sao ch my hi th?"
"Chu c v n trn bo ca ng Ch chu, v chu mun xem n ra lm sao." Hn khng mun ni cho Harrison bit, tht ra hn nghe ng Ch ni v hi
cay khi ng k cc nhn vin ca H vin min Ty m ln nhau cho n khi cnh st ti xt hi cay khin h ngt xu v nhng ngi gi trt t n vc thn
th mm r ca h ra xe. Hi cay lm Ugwu m qu. Nu n thc s c th lm ngi ta ngt xu th Ugwu mun c loi hi cay ny. Hn s xt hi cay vo
Nnesinachi khi hn v thm nh vi Richard d hi lng ori-okpa. Hn mun dn c ra cnh rng cnh dng sui v bo c nng hi cay l mt loi thuc xt c
php mu lm cho c khe mnh. C nng s tin li hn. C nng s rt n phc hn khi nhn thy hn v lng bng xe hi ca mt ngi da trng, do s tin ht
nhng li hn ni.
"Rt kh m tm c hi cay", Harrison ni.
"Ti sao?"
"Ch my cn nh qu nn khng hiu u." Harrison gt u mt cch b mt. "Chng no ch my l mt ngi trng thnh, ti s ni cho."
u tin, Ugwu hi kh ngh, trc khi hn nhn ra rng Harrison cng chng bit hi cay l ci th g song khng mun th nhn. Hn hi tht vng. Hn phi
hi Jomo.
Jomo bit hi cay l g v ng ta c ci nh nc n ti khi Ugwu ni cho ng ta bit mc ch dng hi cay ca mnh. Jomo chp tay vo nhau lc ng ta ci.
"Ch my l mt con cu, aturu", cui cng Jomo ni. "Ti sao ch my li mun dng hi cay vi mt a con gi? Nghe ny, v lng, khi thi gian thch hp v c
y cng thch ch my, c y s i theo v lm theo li ch my. Ch my khng cn phi dng hi cay."
Ugwu nh li ca Jomo lc Richard ch hn v lng sng hm sau. Anulika chy ra ng mn khi n nhn thy hai ngi v n dn d bt tay Richard. N m
chm ly Ugwu v, khi tt c mi ngi cng i v, n k cho Ugwu bit l b m ang ngoi nng tri, ngi ch h mi va sinh mt em b hm qua, Nnesinachi
i ln min Bc tun trc.
Ugwu dng li v nhn n chng chc.
"C chuyn g xy ra ?" Richard hi. "Hi lng khng b hy b y ch?"
Ugwu thm c sao ci ngy hi ny c hy b. "Khng, tha ng."
Hn dn ng ra qung trng, n ng, n b v tr em t hp, v ngi y di gc cy oji vi Richard. Khng bao lu, l tr vy ly hai ngi, reo h:
"Onye ocha, ngi da trng", ri th tay ra s tc ca Richard. Chng ni, "Kedu? Xin cho, em tn l g?", chng nhn chng chm chp, ci khc khch v np
vo nhau. Ugwu da ngi vo thn cy v thm tic khong thi gian m hn b ra t tng n lc gp Nnesinachi. By gi c ta i mt v mt g li
bun min Bc s ot c ci ca tri cho y. Kh khn lm hn mi nhn thy mmuo: nhng thn hnh cng trng bng trn c, h eo nhng chic mt n
gm ghic v my ngn roi di ong a trong tay. Richard chp nh, ghi chp vo s tay, t cu hi, ht cu ny n cu khc l ci g, h ni nhng g,
my ngi ang km gi mmuo bng si dy l ai, iu c ngha g cho n khi Ugwu thy bc bi v hi nng, v my cu hi v vn, v ting n o v v ni
tht vng do khng c gp Nnesinachi.
Trn ng v, hn ch nhn qua ca xe, chng ni ly mt li.
"Em thy nh nh, phi khng?" Richard hi.
"Vng, tha ng", Ugwu tr li. Hn mun Richard im mm i. Hn ch mun c yn tnh mt mnh. Hn hy vng ng Ch vn cn cu lc b hn c
th ly t Renaissance phng khch ri cun trn trong phng m c. Hoc hn c th xem ti vi; nu may mn, hn s c xem mt b phim n . i mt to
p ca cc c din vin, li ca, hoa, nh sng rc r, li than khc l nhng th m hn rt cn lc ny.
Khi m ca sau vo nh, hn sng s nhn thy m ca ng Ch ang ng cnh bp. Amala ng bn ca. Ngay c ng Ch cng khng bit h n,
nu khng ng Ch bo hn dn dp phng dnh cho khch.
"", hn ni. "Cho b , cho c Amala." Ln ving thm trc vn cn in m du n trong tm tr hn: B c quy nhiu Olanna, gi nng l mt m ph
thy, mng nhic nng v t nht l cn i rc dibia ym nng.
"Chu c khe khng, Ugwu?" B sa ci vy ca mnh trc khi v nh lng hn. "Con ta ni l chu ch cho mt ng da trng xem thn linh trong lng chu,
phi khng?"
"Vng, tha b."
Hn c th nghe ging ni sang sng ca ng Ch phng khch. C l mt ngi khch n thm v ng Ch quyt nh khng n cu lc b.
"Chu c th i ngh, i nugo", b c ni. "Ta ang sa son cm ti cho con ta ri."
Khi b chim gi cn bp ca hn v dng ci cho Olanna thch nht nu mn n nng mi ca b th nim ao c mnh lit duy nht ca hn l mong sao
b y v i. Nhng hn li ni: "Chu y phng khi b cn sai bo, tha b".
B nhn vai v tip tc nht ht tiu. "Chu nu ofe nsala c ngon khng?"
"Chu cha bao gi nu mn y ."
"Ti sao vy? Con ta thch mn ny lm."
"C ch ca chu cha bao gi bo chu nu ."
"N khng phi l c ch ca chu, r cha. N ch l mt con n b sng chung vi ngi n ng nht n v."
"Vng, tha b."
B c mm ci, ly lm vui mng khi thy hn hiu ra mt vic h trng v ra hiu ch vo hai ci bnh bng t nung trong gc. "Ta mang mt t ru da
mi ct cho con ta. Ngi ct ru gii nht trong lng va mi mang n cho ta sng nay."
B rt ci nt l ca mt bnh v ru snh trn ra, trng, ti, mi ngt thm bc ln. B rt mt t vo ly, a cho Ugwu.
"Th xem!"
V ru rt nng trn li ca hn, loi ru da m c c ch bin t nha cy da trong ma kh lm dn lng say rt nhanh, va ung vo chn
nam chn chiu. "Cm n b. Ru ngon lm."
"Ngi lng chu nu ru c kho khng?"
"Tha b, c ."
"Nhng chc khng bng ngi lng ta. Ru Abba ngon nht x Igbo. ng khng, Amala?"
"ng th tha b."
"Ra ci chn ny cho ta."
"Vng, tha b." Amala bt u ra chn. Vai v cnh tay ca c lc theo nhp chuyn ng. Ugwu cha tng nhn k c ta, th by gi hn mi thy hai
cnh tay thon, en sm v c khun mt ca c t bng nhy, ta nh c ta tm bng du lc vy.
Ging ca ng Ch to v khng khi, vng ti t phng khch. "Nh cm quyn ngu dt ca chng ta cng nn chm dt quan h vi bn Anh. Chng ta phi
by t quan im chnh tr ca mnh. Ti sao nh cm quyn Anh khng tch cc hn Rhodesia? Ci chuyn phong ta kinh t mt cch qu qut ny th c lm
c tr trng g?"
Ugwu n gn ca lng nghe; chuyn Rhodesia v nhng g ang xy ra Nam Phi lun hp dn hn. Hn khng th hiu c ti sao nhng ngi
ging nh Richard li c th tc ot nhng g thuc v nhng ngi dn ging nh hn, Ugwu, m chng c l do chnh ng g c.
"Ly cho ta ci mm, Ugwu." B c ni.
Ugwu li ra mt ci mm ct trong t ng bt v sp xp nh mun gip b c dn thc n cho ng Ch, nhng b xua tay ui hn i ch khc. "Ta y
nn chu c th ngh mt cht. Ti nghip chu qu. Ci con m y s tip tc hnh h chu khi n nc ngoi v, lm nh th chu khng phi l con ngi vy."
B m mt gi g nho nh v rc vo bt xp. Ugwu t nhin nghi ng; hn nh n con mo en xut hin sn sau khi b c n ln trc. V ci gi cng mu
en na, ging nh mu lng con mo.
"Ci g th, tha b? Ci m b b vo trong thc n ca ng Ch con y?" Hn hi.
" l mt th gia v c bit ca ngi Abba." B quay li, nhch mi ci. "N ngon lm."
"Vng, tha b." Rt c th l hn sai khi nghi ng b b thuc ca dibia vo trong thc n ca ng Ch. C th Olanna ni ng v con mo en chng c
ngha l g c, ch n gin l con mo ca lng ging, mc d hn khng bit nh no li c con mo en vi i mt le sng mu vng v nh th.
Ugwu khng cn ngh v th gia v l lng hay l con mo en na, bi v khi ng Ch n ti, hn ln rt mt ly ru da v thm mt ly na bi v n ngt
qu, sau hn c cm gic nh trong u hn c lt mt lp len rt mm. Hn i khng ni. Ting ng Ch chp chn vang ra t phng khch, "Chc mng
tnglai ca Phi chu v i! Chc mng nhng ngi anh em c lp ca chng ta Gambia v nhng anh em Zambia ri b Rhodesia!", theo sau l mt
chui ci gin gi. Ru da cng lm ng Ch say. Ugwu ci ha theo, mc d hn trong nh bp v cng khng bit chuyn g tc ci. Cui cng hn ng
gc trn gh, gc u xung ci bn sc sa mi c kh.
Hn thc dy, thy my khp xng ca mnh cng ngc. Mm hn chua l v u nhc nhi, hn c g mt tri khng chi chang qu nh th v ng Ch
ng ni to n th sau khi c my t bo lc im tm. V sao li c nhiu chnh khch vn cn ti chc hn l ngi mi c tuyn c? Ton l tr bn thu.
Cuc bu c ny l s gian ln ti t nht. Mi ch nh php phng, p thon tht trong u ca Ugwu.
Sau khi ng Ch i lm, b c hi, "Th chu khng i hc , gbo, Ugwu?"
"Chng chu ang ngh l ."
"!" B c v tht vng.
Sau , b ch xt ci g ln lng ca Amala v c hai ang ng trc phng tm. S hoi nghi ca hn quay tr li. C ci g khng c bnh thng
trong cch bn tay ca b c xoa trn, chm chp, nh ha hp nhp nhng, nh mt nghi l, v thm vo , ci cch Amala ng yn lng, lng thng v tm
qun ca c tr xung tn tht lng, ng cong ca b ngc nh nhn ca c c th nhn thy t bn hng. C l b c ang thoa thuc ln ngi Amala. Nhng
tht v l, bi v nu tht s b c i gp dibia, thuc s phi dnh ring cho Olanna ch khng phi cho Amala. Hay l loi ba ch ny hiu nghim vi n b v
b c phi tm cch bo v chnh mnh v Amala chc chn ch c Olanna cht, hoc l khng sinh n c, hoc tr nn in cung, c l b c ang lm th
nghim t u t bo v v Olanna ang London v b s chn thuc ny trong sn cho n khi Olanna tr li.
Ugwu rng mnh. C ci g rt en ti ang treo l lng trong nh. Hn lo s bi ci v hn h ca b c, bi ci cch b ht trong ming rt lc ging, ci
cch b ginh quyn nu n phc v ng Ch, nhng li b thm th vi vi vng vng vi Amala. Hn ln nhn theo b mt cch chm ch mi khi b i ra ngoi
xem b c chn ci g khng, hn c th o ln khi b vo trong nh. Nhng b chng chn g c. Khi hn k cho Jomo nghe v vic hn nghi b c i cu
dibia tm cch git Olanna, Jomo ni, "Rt n gin, b c rt vui mng v c li ngi con trai cho ring mnh, th nn b ta sung sng n nu n v ht
mi ngy. Ch my c bit m ta sung sng nh th no mi ln ta v thm b m khng dn v theo khng?"
"Nhng ln trc, khi b n thm, em thy con mo en", Ugwu ni.
"Ci con b gip vic nh ca Gio s Ozumba cui ng l mt m ph thy. N bay ln ngn cy xoi ban m gp m bn ph thy ca n, v ta
lun phi qut l bn chng nm xung. Con b mi chnh l ngi m con mo en ang tm."
Ugwu c gng tin Jomo, tin l hn tm ti l do qu su xa nhng khng c thc v hnh ng ca b c, cho n ti hm sau, lc bc vo bp sau khi nh c
mnh vn, hn nhn thy rui bu y trn ng bt trong chu ra bt. Ca s hu nh khng m. Hn cha bao gi nhn thy nhiu rui n th, c trm con
rui xanh b bm c th len vo ch ca m h, to thnh n rui dy c, hn lon. Chng tng trng cho mt ci g khng khip. Ugwu chy vo phng lm
vic gi ng Ch.
"Qui l", ng Ch ni; ng g mt knh ri li eo vo. "Ti tin l Gio s Ezeka c th gii thch hin tng ny, mt du hiu ca s di c tp th. ng
ng ca s, nu khng em s tnh c by chng trong nh y."
"Nhng, tha ng", Ugwu ni; ngay lc b m ca ng Ch bc vo bp.
"i khi l rui vn th", b ni. "Chuyn ny cng bnh thng thi. Chng s i ra bng chnh ci cch chng vo." B da vo ca v ging ca b y v
c thng.
"Vng, vng." ng Ch quay tr li phng lm vic. "Mang tr. Bn tt ca ti."
"Vng, tha ng." Ugwu khng th hiu c ti sao ng Ch khng my bn tm, ti sao ng y khng nhn thy rng m rui chng bnh thng cht
no. Lc hn mang tr vo phng lm vic, hn ni, "Tha ng, my con rui ngm bo vi chng ta mt iu g y."
ng Ch ch ln bn. "ng rt tr, c y."
"My con rui trong nh bp, tha ng, l im ca mt th thuc c hi ca dibia. C ngi ch ra mt loi thuc nguy him." Ugwu mun ni thm rng
hn bit rt r ngi y l ai, nhng hn khng r ng Ch s phn ng nh th no.
"Ci g?" Mt ng Ch nheo li sau cp knh.
"My con rui, tha ng. C ngha l c ngi lm thuc ym cn nh ny."
"ng ca li v ti lm vic, bn tt."
"Vng, tha ng."
Khi Ugwu quay tr li nh bp, m rui bay i mt. Cnh ca s vn nguyn v tr c, hi h m; nh nng chiu yu t chiu sng ln mt li dao phay
trn bn. Hn khng mun ng vo ci g c; nhng chuyn b him bao trm xung quanh hn lm d bn c bt a xoong cho. Ln u tin hn thy mng v
cho b c nu n, nhng hn khng n mn ugba v c rn b nu cho ba ti, khng nhm mt cht no mn ru da cn d sau khi i ng Ch v
khch, v cng khng ng yn m . Hn bn chn, trn trc, nc mt gin gia, c g hn c th ni chuyn vi ngi no hiu chuyn nh Jomo, d ca hn
v Anulika. Cui cng hn ngi dy, i vo gian nh chnh lau bi bm trn bn gh, tm mt vic g nh nhng v khng cn ch tm khi phi suy ngh vn
v. nh ban mai nh nh chiu ht bng trong gian bp. Hn rn rn bt n nh s gp phi mt ci g . Chng hn nh my con b cp; c ln mt ngi v
ghen th b cp vo lu ca ch hn, v lin tip my tun l, c mi ln thc gic l ch hn li nhn thy my con b cp en b ln vn xung quanh hai a
con sinh i mi sinh ca ng. Mt trong hai a b b b cp cn, sut na th cht.
Ugwu lau gi sch trc. Hn dn ht nhng giy t t chnh gia bn v ci ngi qut bi lc ca phng ng ca ng Ch m ra. Hn lic vo hnh lang,
ngc nhin thy ng Ch thc dy sm th. Nhng li l Amala mi va bc ra khi phng. Hnh lang ti l m, i mt thn thng ca c gp i mt ca Ugwu
l ngi cn ngng ngng hn. C ngp ngng mt lt trc khi vi v chy v phng dnh cho khch, o tr ni vng ngc. Mt tay gi o, c chy ng c
vo ca phng, y cnh ca ra lm nh l c qun cch m ca, trc khi vo phng. Amala, ci c Amala cc mch, tm thng, l l chng ni chng rng
ng trong phng ngCh! Ugwu ng yn nh tri trng, c gng u c ang quay cung ca mnh bnh tnh li m suy ngh. Thuc ca b c gy ra
chuyn ny, hn chc chn th, nhng ni lo lng ca hn khng phi l chuyn xy ra gia ng Ch v Amala. Hn ch s lc Olanna pht gic ra chuyn ny.
--------------------------------
1 Mt loi bnh c v cng, chnh gia l kem c mi chanh, bn trn l kem nh bng lng trng trng g vi ng trng.
Chng hai mi
Olanna ngi i din vi m nng trong phng khch trn lu. M nng xem l phng trang im, bi v y l ch b tip bn b, ch h ci a v gi
nhau bng nhng tn thn mt t t cho nhau M Nhn! Vng! Ugodiya! v r tai nhau chuyn con trai ca ngi no ang chy theo gi London trong khi
m bn lp gia nh qu nh, ngi no mua ng ten ni a v c nh la ngi ta, bo l hng ngoi mi ra l u chu, ngi no toan tnh cp
chng ca ai, ngi no nhp cng bn gh, dng ti tn nht Milan. Tuy vy by gi cn phng rt im lng. M nng mt tay nng ly nc c pha khong cht
v thuc b, tay kia cm khn. B ang khc. B ang k cho Olanna nghe v tnh nhn ca b nng.
"ng y mua cho n mt cn nh Ikeja", m nng ni. "Bn ca m cng cng con ng y."
Olanna nhn ng tc rt qu phi ca m khi b ly khn tay chm ln mt. Ci khn tay nh lm bng vi xa tanh khng th no thm nc c.
"M ni chuyn vi bcha?" Olanna hi.
"M ni g vi ng y y? Gwa ya gini?" M nng t ly nc xung. B chng nhp ngm no t khi mt trong nhng c gip vic bng ly ln trn mt ci
khay bc. "Chng cn chuyn g m c th ni vi ng y c. M ch mun k cho con bit ngi ta khng ni l m chng bit g c."
"Con s ni chuyn vi b", Olanna ni. l iu m m nng mun. Nng va t London v mi c mt ngy; nim hy vng bng ln nhng sau khi nng
n gp bc s ph khoa Kensington tt ngm. Nng qun cm gic hy vng trn ngp trong lng nng khi ng ni l chng c g "hng hc" trong c th
nng, v nng ch phi ng nhy mt tch cc hn. Ngay lc y, nng c g nng v n Nsukka.
"T hi nht l ci con m y ch l u ng x ch", m nng ni, vn vo ci khn tay. "Mt con d Yoruba trong bi c hai a con vi hai thng n
ng khc nhau. M nghe ni l n gi v xu m."
Olanna ng dy. i vi m nng, ngi n b y c hnh dng nh th no khng thnh vn . Chng l b nng khng gi v xu hay sao ch? Ci lm
m nng bn tm khng phi l c tnh nhn kia, nng bit. iu quan trng nht l ng mua cho tnh nhn mt cn nh trong mt khu ph m ch c dn nh
giu ca Lagos .
"Hay l mnh nn ch lc Kainene n thm, n ni chuyn vi b con thay v con, nne?" M nng ni, tay chm nc mt thm ln na.
"Ka m, con ni l con s ni chuyn vi b!", Olanna ni.

Nhng bui chiu hm y, khi nng bc vo phng ca b, nng cht nhn ra m mnh ni ng. Kainene l ngi thch hp nht tho lun chuyn ny
vi ng. Kainene s bit chnh xc nn ni nhng g khng cm thy vng v, v dng nh nng ang cm thy by gi, Kainene vi tnh tnh ng ngnh,
ming li sc so v lng t tin v b bn.
"B", nng ni ri ng ca sau lng li. ng ang ngi bn lm vic, lng da vo mt ci gh lm bng g mu sm. Nng khng th hi ng l chuyn y
c tht hay khng, bi v b phi bit l m bit chuyn y c tht, v nng cng bit. Nng t hi trong mt khonh khc v ngi n b y, c ta nh th no,
b v c ta ni chuyn g vi nhau.
"B", nng li ni. Nng s ch dng ting Anh bi v ting Anh gip ngi ta c th gi v lnh nht v xa cch. "Con c g bn mt m ca con mt cht."
Nng khng nh bt u nh th. M ca con, thay v ch dng ch M, c nh l nng loi ng ra ngoi vng tnh cm, nh ng tr nn mt ngi xa l
khng th no gi bng mt danh xng c, khng th l b ca con.
ng da lng vo gh.
"Quan h vi ngi n b y v mua cho c ta mt cn nh ch bn ca m sng l b khng tn trng m." Olanna ni. "Ht gi lm b n , ri ti x
ca b i bn ngoi v b chng bn tm l c ngi s nhn thy b. B lm th chng khc no tt vo mt m con."
B nng ci mt xung, nh mt ca mt ngi ang d dm tm la li.
"Con s khng bo bphi lm g, nhng b phi lm ci g , ti v m khng vui." Olanna nhn mnh ch phi, hi gn ging lc pht m ch ny. T xa
n nay nng cha bao gi phi ni chuyn vi b nng theo kiu ny; ni ng hn, nng t khi ni chuyn vi b. Nng ng nhn b chng chc; s im lng
gia hai ngi l mt l hng, mt khong trng rng.
"Anugo m, b nghe con ni", ng tr li. ng dng ting Igbo bng mt ging rt nh, c v nh ng la, lm nh nng xi ng c ngoi tnh, c la di
b nhng phi bit kho lo. iu ny lm nng ni gin. C l ng th, ci kt qu ca n, l iu m nng bo b nng, nhng nng vn cm thy bc tc.
Nng nhn quanh phng ng v ngh thm, sao ci ging to ng ca ng c v g xa l qu; trc y nng cha bao gi nhn thy mu vng kim nh ng trn
chiu chn hay ch n tay ko ca ci t ng chm tr tinh vi . ng c dng v ca mt ngi hon ton xa l. Mt ngi n ng bo ph m nng khng
quen.
"B ch bit ni c th thi , b hiu r li con cha vy?" Olanna hi, ln ging.
"Th con mun nghe bni ci g?"

Olanna bng cm thy thng hi ng, ti nghip cho m, cho mnh v cho c Kainene. Nng mun hi b ti sao h ch l nhng k xa l mang cng mt h.
"B s lo chuyn y", ng ni thm. ng ng dy v i v pha nng. "Cm n con, ola m", ng ni.
Nng khng bit nn hiu sao v chuyn ng cm n nng, hay ci cch ng gi nng l cc vng ca b, ci cch m ng thi gi k t khi nng cn rt b
v by gi n c v trang nghim y c . Nng quay ngi ri khi phng.
Sng hm sau khi nng nghe m nng ln ging phng bn, "Chng-c-ci-tch-s-g! ngu!", nng vi vng chy xung cu thang. Nng tng tng
h ang nh nhau, m nng ang tm o b nh kiu m n b hay lm khi chng h ngoi tnh. Ting inh i vang t nh bp. Olanna ng khng li ngng
ca. C mt ngi n ng ang qu trc m nng, hai tai gi ln tri, lng bn tay nga ln nh van xin.
"Xin b tha cho. Xin lm n tha cho!"
M nng quay v pha ngi hu, Maxwell, ang ng nhn bn cnh. "I fugo? Hay l n ngh chng ta thu n cho n mun n cp ci g cng c,
Maxwell?"
"Khng , tha b." Maxwell tr li.
M nng quay ngi nhn g n ng ang qu trn nn nh. "y l iu my vn lm t khi my n y c phi khng, ci thng v dng kia? My n ch
n cp nh b h?"
"Tha b, xin b tha cho con. Ly Cha, xin b tha li cho con."
"M, c chuyn g vy?" Olanna hi.
M nng quay tr li. ", nne, m khng bit l con thc dy."
"C chuyn g th?"
"Ci con th hoang ny, mnh mi thu n vo thng trc, vy m n mun n cp tt c mi th trong nh mnh." B quay li ngi n ng ang qu.
"y l cch my tr n cho ngi thu my y , thng ngu kia?!"
"ng y lm g?" Olanna hi.
"n y m nhn." M nng dn nng ra sn sau, ch mt chic xe p ang da vo cy xoi. Mt ci ti si an ri khi yn sau xe, go trn t.
"N n cp go v chun b v. Tri xui t khin sao m ci ti ri xung. Ai m bit n n cp nhng g t trc n gi. Hn g m c phi i tm my chui
ht." Hi th ca m nng tr nn dn dp.
Olanna trn tri ng my ht go trn nn t v suy ngh khng bit ti sao m nng li c th cho bn thn gin d n th v khng bit b c tin vo cn
thnh n ca b khng.
"C, xin c ni vi b. Con b ma xui qu khin m."
Bn tay chp theo li nguyn cu ca ngi ti x ang i din vi Olanna. "Xin c ni gim vi b."
Olanna trnh nhn gng mt y np nhn v trng mt vng vng ca ngi n ng; ng ta c v gi hn nng tng, chc chn hn su mi tui. "ng
dy i", nng ni.
ng gi nhn nng c v do d, mt lic nhn m nng.
"Ti bo ng dy!" Olanna khng nh ln ging vi ng c nhng ging nng nghe kh gay gt. ng gi ng dy, c v ngng nghu, mt nhn xung t.
"M, nu m mun ui ng ta th c ui, v hy ui ngay lp tc", Olanna ni.
ng gi ku ln thng tht nh l ng khng ngh nng li n ni nh th. M nng cng ngc nhin lic Olanna, nhn ngi n ng ri nhn Maxwell, sau
h bn tay ang chng nnh xung. "Ti cho ng thm mt c hi na nhng khng c ng n bt c ci g trong nh ny, tr khi c php. ng c nghe ti
ni khng?"
"Vng, tha b. Cm n b lm. Cu Cha ph h cho b."
ng gi vn cn tip tc ca bi n hu cho n khi Olanna ly mt qu chui trn bn v ri khi nh bp.
Nng k cho Odenigbo nghe mi chuyn v c cm gic kh chu ca nng khi thy mt ng gi t h thp mnh nh th qua in thoi. Nng chc mm l m
nng s ui ng gi, nhng ch sau khi b b ra c ting ng h mt st ng ta ang mui mt di t trong cn gin m b cho l rt chnh ng. "N khng y
bn bt go nh na", nng ni.
"Nhng vn l n cp, nkem."
"B em v my ng chnh khch bn ng y n cp tin bng my ci hp ng ca ng, nhng khng ai bt ng qu m van xin c tha th. Ri h dng
tin n cp xy nh v cho my ngi nh ng gi thu vi gi ct c lm h khng cn tin mua thc n."
"Em khng th bo cha cho chuyn n cp ny bng mt chuyn n cp khc." Odenigbo c v trm tnh l lng; nng c ngh l chng s pht cu, la li v
chuyn bt cng trong x hi.
"Th s bt bnh ng bt buc phi dn n nhc nh sao?" Nng hi.
"Thng th nh th."
"Anh c n khng?"
"M anh ang y. B n m khng bo trc."
Hn g chng ni chuyn bng mt cung cch nh th. "Th b c li n th Ba khng?"
"Anh khng bit. Anh c g c em y."
"Em mng l em khng c mt y. Anh ni vi b v chuyn ph li nguyn ca mt m ph thy c hc vn cha?"
"Anh ni vi m trc khi b c th ni bt c li no kiu khng c chuyn g phi tho lun c."
"Anh c th lm m vui lng bng cch cho b bit mnh ang cgng c mt a con vi nhau. Hay l b s s mt hn v em s c mt a con vi anh?
Dng mu ph thy ca em s truyn qua chu ni ca b."
Nng hy vng l Odenigbo s ci, nhng chng khng ci. "Anh mong chng ti th Ba", chng ni sau mt lc im lng.
"Em cng th", nng ni. "Bo Ugwu phi tm thm trong phng ng, anh ."
m y, khi m vo phng nng, Olanna ngi thy mi nc hoa hiu Chloe, mt mi rt d thng nhng nng khng bit ti sao ngi ta cn dng nc
hoa khi i ng. M nng c rt nhiu l nc hoa; chng c xp thng hng trn u t ca b nh mt ngn k trong tim nc hoa: chai thp, chai thun, chai
trn. Ngay c khi nu ti no b cng dng nc hoa trc lc i ng, b cng khng th dng ht s trong nm mi nm.
"Cm n, nne", b ni. "Bca con tm cch lm lnh."
"Th ?" Olanna khng mun bit b nng lm nhng g ging ha nhng nng c mt cm gic tht k l, nh lm mt vic rt thnh cng khi nng
ni chuyn vi b ging nh Kainene tng lm, bt ng lm mt vic g hu ch.
"B Nwizu s ngng gi in thoi bo cho m bit l b thy ng ta ", m nng ni. "B ta li m t chuyn v my ngi c con gi khng chu ly
chng. M ngh l b ta tm cch chc tc m xem m c tr a khng. Con gi b ta ly chng nm ngoi m nh b ta khng tin mua mn hng nhp cng
no cho m ci. Ngay c ci o ci cng mua ti Lagos!" M nng ngi xung. "M ny, c ngi mun c lm quen vi con. Con bit gia nh Igwe Onochie
khng? Con trai h l k s. M ngh cu y gp con u , v cu y rt thch con."
Olanna th di, da lng, lng nghe m ni.
Nng tr li Nsukka vo gia bui chiu, trong ci gi im ng m mt tri ra sc ph hi nng, ngay c l ong cng u yn v kit sc. Xe ca Odenigbo
trong ga ra. Ugwu m ca trc khi nng kp a tay g ca, o s mi ca hn khng gi cc, mt mng o di nch m m hi. "Xin cho, c v", hn ni.
"Ugwu." Nng thy nh khun mt ti ci, chn cht ca hn. "Unu anokwa ofuma? Em nh c khe khng?"
"D c ", hn tr li ri ra ngoi mang hnh l ca nng xe vo.
Olanna i vo. Nng nh mi x phng thoang thong trong phng khch sau khi Ugwu git my tm rm ca. Bi v nng tng l m ca Odenigbo v,
cho nn nng khng li khi thy b ngi trn sofa, qun o chnh t, ang li hi vi ci ti xch. Amala ng gn , tay cm mt hp kim loi nh.
"Nkem!" Odenigbo ni, vi vng bc n. "Rt mng thy em v. Mng lm!"
Khi h m nhau, ngi chng khng th lng, t hn vo nng v ci hn pht ln mi nng nht nho. "M v Amala sp i. Anh s a hai ngi ra bn xe",
chng ni.
"Cho m." Olanna ni, nhng khng c v g mun gn gi, thn mt hn.
"Olanna, kedu?" B m hi. Ln ny chnh b l ngi ch ng m nng trc; b cng l ngi mm ci thn mt u tin. Olanna kh bi ri nhng mng
thm. C l Odenigbo gii thch cho b hiu tnh cm nghim tc ca hai ngi v chuyn hai ngi d nh c con vi nhau chinh phc tnh cm ca b m.
"Amala, em c khe khng?" Olanna hi. "Ti khng bit l em cng n."
"Xin cho c." Amala lng bng trong ming, mt nhn xung t.
"M mang ht cha?" Odenigbo gic. "Thi i no. i nh!"
"M n g cha?" Olanna hi.
"Ba sng lm ti vn cn no." B ni. B c mt v hn h ng nghi ng trn mt.
"Mnh phi i ngay thi", Odenigbo ni. "Lt na con c hn i nh bng."
"Th cn em, Amala?" Olanna hi. Nt mt ti ci ca b m bng chc lm Olanna mun h li lu thm mt cht. "Ti mong l em n tra."
"a Amala cha kha n b vo trong xe", b m ni vi Odenigbo.
Odenigbo i v pha Amala nhng dng li kh xa, v th chng phi nghing ngi v vn tay a cha kha. C ta nhnly cha kha, tht cn thn
khng chm vo ngn tay ca chng. Ch trong khonh khc, rt ngn ngi thong qua, nhng Olanna ch thy c hai c gng bng mi cch tuyt nhin khng
chm vo nhau, cho d ch l pht qua, dng nh h cng chia s mt b mt rt ng s n h khng mun chm vo nhau d ch l mt ngn tay.
"Chc thng l bnh an", nng ni. Nng nhn chic xe nh nhng ri sn, ng tn ngn ri t cho l mnh ng nhn; chng c ngha g trong c ch y c.
Nhng n vn lm nng bn tm. Cm gic ging ht lc nng ang ch trong phng bc s ph khoa, cm chc l c ci g khng bnh thng trong c th
nhng vn mun bc s bo mnh l khng c g ng lo.
"C , c c mun n g khng? C c mun con hm nng cm khng?" Ugwu hi.

"Khng n ngay by gi u."
Trong mt thong mong manh nng rt mun hi Ugwu xem hn c nhn thy ci nng nhn thy, hoc l c nhn thy bt c chuyn g khng. "Ugwu, i
xem c qu b no chn khng."
"Vng, tha c." Ugwu c v ngn ng mt cht trc khi i.
Nng ng ca trc cho n khi Odenigbo tr li. Nng khng bit v l do g m nng thy thp thm trong lng, tim nng p lin hi. Nng m ca v
nhn vo mt chng d hi, kim tm.
"C chuyn g xy ra khng?" Nng hi.
"Em hi th l c g?" Chng cm my t bo trong tay. "Mt a hc tr ca anh l k thi cui, sng hm nay n n a anh tin hi l anh cho n qua.
Ci thng tht ngu dt."
"Em khng bit l Amala cng n cng m." Nng ni.
"." Chng bt u sp xp my t bo, trnh nh mt ca nng. Dn dn, cn gin d xm chim Olanna. Nng bit. Nng bit nhng c ch lng ngng ca
chng, ci v ht hong trn mt chng, ci cch chng vi vng lm ra v bnh thng, chng t l xy ra chuyn ng l khng nn xy ra.
"Anh c g vi Amala", Olanna ni. y khng phi l mt cu hi, tuy th, nng vn mong rng chng s tr li nh l mt cu hi, nng mun chng tr
li khng v gin di trch mc nng ch v nng dm ngh nh th. Nhng Odenigbo khng ni g. Chng ngi xung ci ghbnh ca chng v nhn nng.
"Anh tng tu vi Amala", Olanna lp li. Nng s nh mi nt mt ca chng lc y, ci cch chng nhn nng nh l khng bao gi chng c th tng tng
c cnh ny li xy ra v khng th ngh ra cch no ni ci g, lm ci g.
Nng quay vo trong bp v sut na ng vo cnh bn n v khi trong ngc nng qu nng, qu to so vi vc dng ca nng.
"Olanna", chng ni.
Nng khng thm n chng. Chng khng i theo nng bi v chng s qu, ci s ca ti li. Nng khng ra xe v li v nh nng ngay lp tc. Tri li,
nng ra ngoi sn v ngi trn nhng bc thm sn sau, nhn con g mi gn cy chanh ang canh chng su ch g con, dt m con v pha nhng mu thc
n vn trn mt t. Ugwu ang hi b trn cy gn phng ca hn. Nng khng bit nng ngi bao lu cho n khi con g mi bt u ku quang quc v
dang rng cnh che ch n con, nhng chng khng kp chy tm ch tr n. Mt con diu hu b nho xung v bt i mt con g con mu p trng. Tt c
din ra tht nhanh, c b nho xung ca con diu hu v ng bay mang theo con g con trong mng vut, nhanh hn sc tng tng ca Olanna. Con g m
ang chy xung vng quanh, ku quang quc, bi bay m mt. m g con sng s, bi ri v nng t hi khng bit chng c hiu hnh ng chy quanh chy
quo ca con g m l mt cch thng tic chu tang hay khng. Ri th, cui cng, nng bt khc.
***
Nhng ngy m m ni tip tri qua. Olanna c gng ngh ra vic g lm. Ln u tin khi Odenigbo n nh nng, nng phn vn khng bit c nn cho
chng vo hay khng. Nhng chng g ca, ri g tip v ni, "Nkem, m ca cho anh, nkem, m ca xem no", cho n khi nng m ca. Nng nhm nhi ly nc,
lng nghe chng k rng chng say v Amala quyn r chng, khin chng phi lm chuyn y, n chng c ngha l g, n ch l mt pht say m in cung.
Sau khi chng k xong, nng ui chng v. Nng bc dc khi thy chng t tin ni ci hnh ng y l pht say m in cung. Nng ght cch biu l y
v nng cng ght ci ging iu tht bnh tnh, chc chn khi ln sau chng n v ni, "N chng c ngha l g c, nkem, chng c ngha l g c". iu quan trng
vi nng khng phi l ci ngha ca n m l vic chng phm phi chng ng vi mt c gi qu gip vic ca m mnh khi nng ch vng mt ba tun l.
Ci cch chng ph hy lng tin ca nng c v qu d dng. Nng quyt nh i Kano bi v, nu c ni no nng c th bnh tm suy ngh, ni y phi l Kano.
im dng u tin ca chuyn bay Lagos, lc nng ang ngi trong phng i, mt ngi con gi cao gy vi v i qua. Nng ng dy v sut na gi
Kainene! khi nng nhn ra khng th l Kainene c. Da Kainene en m hn v khng bao gi mc mt ci vy mu xanh l cy vi mt ci o mu . Nng
c l Kainene bit bao nhiu. Hai ngi s ngi bn nhau, nng s k cho Kainene nghe v Odenigbo v Kainene s ni mt ci g rt khn ngoan, rt ma
mai v cng y an i cng mt lc.
Kano, Arize ni gin ng ng.
"Con th hoang Abba y. Ci mu tht tha bnh hon ca hn chng chng th chy cng rng thi m. Chng l hn khng bit l hn nn thc gic mi sng,
qu m cm n Cha l c ch mt n?" C ni, trong lc ch cho Olanna xem nhng mu v ca b vy ci xe bng. Nnakwanze xin ci Arize.
Olanna thy tt c cc b vy y u xu v kiu cch qu, nhng nng thch cn thnh n ca Arize, bi l bnh vc nng; v th nng ch vo mt trong
snhng hnh mu v ni nh, "O maka. Ci ny xinh qu".
M Ifeka chng ni g v Odenigbo cho n vi ngy sau. Olanna ang ngi trn hng hin vi m; mt tri rt chi chang, mi hin bng tn nt ra nh
phn khng li, nhng n vn cn mt hn l ci nh bp y khi, ch ba ngi hng xm cng nu n mt lc. Olanna t qut cho mnh bng mt ci qut nan.
Hai ngi n b ang ng cnh cng, mt ngi ht to bng ting Igbo "Ti bo ch l hm nay phi tr tin cho ti! Tata! Ngy hm nay, khng phi ngy
mai! Ch nghe thy c m, v ti ni rt c bng hng ra ri" trong khi ngi n b kia nn n, ra du bng hai bn tay ca b v lic nhn ln trn.
"Chu c khe khng?" M Ifeka hi. M ang nho bt lm bng u nghin trong ci ci .
"Chu khe, m . Chu thy d chu hn khi chu v y."
M Ifeka th tay vo ci bt ra mt con b en. Olanna qut nhanh hn. M Ifeka im lng lm nng mun k nhiu hn.
"Chu ngh l chu s hon chng trnh Nsukka v s li Kano", nng ni, "Chu c th dy hc vin mt thi gian".
"Khng c." M Ifeka t ci chy xung. "Mba. Chu phi v Nsukka."
"Chu khng th tr li nh anh y, m ."
"M khng bo chu v nh anh ta. M bo chu phi v Nsukka. Th chu khng c nh ca mnh ? Cn cng vic ca chu? Odenigbo lm ci chuyn
m tt c n ng u lm, nht ci mu tht tha ca hn vo ci l u tin m hn c th tm c khi chu xa. cht ai no?"
Olanna ngng qut, cm thy m hi t rn chn tc.
"Khi cu ca chu quen vi m, m cng lo lng bi v m ngh l nhng ngi n b bn ngoi s n v th ch m ngay trong nh m. By gi m bit l
khng c ci g cu lm c th thay i cuc i ca m. i m ch thay i khi no m mun thay i."
"M ni th l ngha g?"
"Cu s cn thn hn, bi v cu nhn thy l m khng cn s na. M ni cho cu bit nu cu lm bt c ci g m thy nhc nh, m s ct quch ci
con rn gia hai chn ca cu."
M Ifeka tr li vi vic nho bt ca m; Olanna tng tng n cuc hn nhn ca cu m bt u rn nt.
"Chu khng bao gi c php c thi nh th cuc i ca mnh thuc v mt ngi n ng. Chu c nghe m ni khng?" M Ifeka ni. "Cuc i ca
chu thuc v chu v ch l ca ring chu, soso gi. Chu v ngay th By ny. m lm nhanh mt t abacha cho chu mang v."
M nm mt cht bt ri nh ra.
Olanna ra v vo ngy th By. Ngi n ng ngi cnh nng trn my bay, pha bn kia hng gh c mu da en bng ca g trc nng cha tng thy bao
gi. Trc nng n anh ta, vn b u phc ba mnh bng len, trng trng nhn nng sut lc ngi phng ch. Anh ta ngh mang hnh l gip nng,
sau hi ngi tip vin xem anh ta c th sang ngi cnh nng khng bi v ch y trng. By gi anh ta a cho nng t New Nigerian v hi.
"C c thch c quyn ny khng?" Anh ta eo mt chic nhn mt ngc mt mo rt to.
"Vng, cm n ng." Olanna cm t bo. Nng lt qua cc trang, bit l anh ta ang nhn mnh, v cng bit t bo l ci c anh ta bt chuyn. Bng
nhin, nng c g nng b anh ta quyn r, mt iu g va in r va ma thut xy ra gia hai ngi, v khi my bay p xung, nng s cng anh ta tay trong
tay n vi mt cuc i ti sng mi.
"Cui cng ri ngi ta cng phi i ng hiu ph ngi Igbo trng i hc Lagos", anh ta ni.
"."
"Tin ba sau y."
Olanna lt ra ba sau. "Ti thy ri."
"Ti sao li mt ngi Igbo lm hiu ph Lagos c nh?", anh ta hi v khi Olanna khng ni g, anh ta tip, "Vn l ngi Igbo mun kim sot tt c
mi vic trn quc gia ny. Tt c! Ti sao h khng min ng ca h ch? H lm ch tt c cc ca tim, h nm ht mi ngnh dn s, thm ch c lc lng
cnh st. Nu c b bt vi bt c ti g, ch cn c ni keda l h s th c ra ngay".
"Chng ti ni kedu, khng phi keda", Olanna ni nh nh. "N c ngha l: Anh c khe khng?"
Anh ta nhn nng chm chp v nng cng nhn li trn trn, ngh nu anh ta l n b th chc phi p lm vi ci mu da ng th kia.
"C l ngi Igbo?", anh ta hi.
"Vng."
"Nhng c c nt mt ca ngi Fulani." Anh ta ni, v nh buc ti nng.
Olanna lc u. "Igbo."
Ngi n ng lu bu ci g nghe nh li xin li trc khi quay mt i v bt u nhn ci cp tp ca mnh. Khi nng tr t bo, anh ta c v min cng
nhn li, v mc d nng thnh thong lic nhn nhng anh ta khng nhn li nng cho ti tn khi hai ngi xung Lagos. Nu nh anh ta bit rng ci nh kin
ca anh ta em n cho nng bao nhiu l kh nng chn la. Nng khng b bt buc phi l mt ngi n b b phn bi m ngi yu ng vi mt c gi
qu. Nng c th l mt c gi ngi Fulani, trn mt my bay ch giu ngi Igbo vi mt ngi xa l quyn r. Nng c th l ngi n b lm ch cuc i
nng. Nng c th l bt c ci g.
Lc hai ngi ng dy xung my bay, nng nhn anh ta v mm ci, nhng km mnh khng ni cm n anh bi v nng mun gi nguyn c ni ngc
nhin v s n nn ca anh ta.
Olanna thu mt chic xe ti loi nh c ti x v n nh Odenigbo. Ugwu theo st nng lc nng sp xp sch v v ch cho anh ti x nhng phi b i.
"Hnh nh ngy no ng Ch cng khc, tha c", Ugwu ni vi nng bng ting Anh.
"t ci my xay ca ti vo thng giy", nng ni. Ci my xay ca ti, nghe l lm qu. T trc n gi n vn c gi l ci my xay thi, khng c rng
nng l ch nhn.
"Vng, tha c." Ugwu vo trong bp v tr ra vi ci hp giy. Hn cm ln mt cch cn trng. "Tha c, xin th li cho ng Ch."
Olanna nhn hn. Hn bit. Hn thy c gi y chung ging vi ng ch ca hn; hn cng phn bi nng. "Osiso! ci my xay ca ti vo trong xe."
"Vng, tha c." Ugwu i ra ca.
"Khch c cn n vo bui ti khng?" Olanna hi.
"Khng ging nh lc c vn cn nh, tha c."
"Nhng m h vn n?"
"Vng."
"Tt." Nng khng c ni nh th. Nng mun nghe l Odenigbo khng cn c th tip tc sng theo cch m hai ngi tng sng.
Khi chng n thm nng, nng c gng khng b tht vng vi ci v rt bnh tnh ca chng. Nng ng ca v tr li nhng cu chung chung, bc
mnh vi ci v vui mng c hu khng cn phi c gng ca chng, hoc l ci v rt t nhin khi chng ni, "Em bit l anh khng th yu mt ngi n b no
khc ngoi em, nkem", nh l chng inh ninh vi thi gian, mi chuyn s tr li nh c. Nng cng bc mnh vi s sn n tnh t ca m n ng. n ng
c thn thch n thm nng, ngi c v th lm ra v tnh c gp nng bn ngoi ch dy ca nng. Cch ve vn ca h lm nng pht , v nh th ngha l h
cho rng tnh cm ca nng v Odenigbo mi mi chm dt. "Ti khng thch", nng bo h, v k c khi nng ni iu y, nng hy vng l khng ai ni li vi
Odenigbo bi v nng khng mun chng ngh rng nng b ly v tnh. Nng khng ho hon gy mn. Nng thm t liu mi vo bi ging, nu nhng mn n
ngon cu k, c sch mi, mua a nhc mi. Nng tr thnh th k ca Hi Thnh Vincent de Paul; sau khi h tng thc phm cho dn lng, nng vit bo co
tng thut bui hp vo s tay. Nng trng hoa zinnias trong sn trc nh, v sau rt, nng kt thn vi Edna Whaler, c bn lng ging ngi M.
Edna c mt kiu ci rt hin. C dy nhc v bt nhng a nhc jazz kh to, nu mn tht sn heo rt mm, hay k v ngi n ng b ri c mt tun
trc ngy hai ngi lm m ci Montgomery, c c mt ngi bc b treo c ngy c cn b. "Cu bit ci g lun lm mnh kinh ngc?", c hi Olanna, lm
nh th khng nh mnh hi cng, mt cu ny ch mi hm qua. "Mt nhm ngi da trng n mc chnh t, qun o sang trng t li xem mt ngi da
trng treo c mt ngi da en ln cy."
C ci hin lnh v a tay vut tc. Tc c bng nhy du ca my sy tc. Ban u h khng ni v Odenigbo. Olanna thy d chu khi lm bn vi mt
ngi khng c g lin h vi m bn c m nng v Odenigbo cng quen bit. C ln, ang ht theo ca s Billie Holiday bi My Man, c bng hi, "Ti sao cu yu
anh ta?"
Olanna nhn ln. u c nng trng rng nh mt tm bng trng. "Ti sao cu yu anh ta?"
Edna nhng my, ming mp my nhng khng pht ra ting theo li ht ca Billie Holiday.
"Mnh khng ngh tnh yu phi c l do." Olanna ni.
"Chc chn l phi c."
"Mnh ngh tnh yu n trc, sau mi c l do. Khi mnh cnh anh y, mnh thy khng cn bt c ci g khc na." Chnh Olanna cng ngc nhin vi
cu ni y ca mnh, nhng ci s tht bt ng ny bng dng lm nng thm c khc.
Edna nhn nng. "Cu khng th tip tc t di gt mnh l mi chuyn u n tha."
"Mnh khng t di lng", Olanna ni. Ging ht nh thu tho ca Billie Holiday bng lm nng tr nn kh chu. Nng khng ng l mnh li khng th giu
c tnh cm. Nng tng nhng ting ci gin tan ca mnh rt chn tht v Edna khng h bit nng khc khi ch cn li mt mnh trong nh.
"Mnh khng phi l ngi thch hp nht cu c th bn v n ng. Nhng cu cn th l tm s vi mt ngi no ", Edna ni. "Mt linh mc chng
hn, nh l mt cch tr cng cho nhng vic t thin cu lm cho Nh th Thnh Vincent de Paul?"
Edna ci v nng cng ci theo, nhng lc nng cng ng l nng cn phi tm s vi ai , mt ngi ng gia khng thin v ai gip nng
tm li chnh mnh, i ph vi ci ti ca nng tr nn xa l vi chnh nng. Nhng ngy sau nng thng li xe n Nh th Thnh Peter, nhng mt
hm, nng cht i , khng n na. Cui cng vo mt chiu th Hai, nng phng xe rt nhanh, chng n nhng on ng mp m gim tc , bi
nng khng c th gi dng li. Nng ngi trn ci gh bng g ca Cha Damian trong mt vn phng ngt ngt v chm chm nhn vo ci t cha h s c dn
nhn NGI TH TC khi nng ni v Odenigbo.
"Con khng mun n cu lc b gio vin v con khng mun gp mt anh y. Con khng cn mun chi qun vt. Anh y phn bi con, lm con au n. Tuy
vy, dng nh anh y vn chi phi cuc sng ca con."
Cha Damian ko c o, sa knh, vut sng mi. Nng t hi khng bit cha ang ngh n chuyn g, bt c chuyn g; ng c th lm th lm bi v ng
khng c cu tr li cho nng.
"Cha khng thy con Ch nht tun trc", cui cng ng ln ting.
Olanna thy tht vng, nhng ng y l mt linh mc v gii php duy nht ca ng ch c th l: Hng n Cha. Nng thm c l ng s lm cho nng
c cm gic s gin d ca nng l ng, lm cho nng ngh l nng c quyn t thng hi mnh v khuyn khch nng tm lng qun bng nhng vic lm c ch
v o c. Nng mun ng ni mt li khin trch Odenigbo.
"Cha ngh con nn i l thng xuyn hn?" Nng hi.
"ng th."
Olanna gt u v ko ci ti xch ca mnh n gn hn, chun b ng dy ra v. ng l nng khng nn n. Nng khng nn mong i mt ngi, mt
trn vnh vnh, mc o thng trng, t nguyn tit dc, c th hiu c lng nng. ng ta nhn nng, i mt ng ta c v to hn sau trng knh.
"Cha ngh l con nn tha th cho Odenigbo", ng ni v ko c o ca ng ln lm nh l n khin ng nght th. Olanna cht thy ght ng ta. Ci iu ng
ni nghe d dng qu, d on ra qu. Nng khng cn phi n y nghe cu ni y.
"Vng." Nng ng dy. "Cm n cha."
"Khng phi cho anh ta. M l cho bn thn con."
"Sao ?" ng vn cn ngi, v th nng nhn xung v bt gp cp mt ca ng.
"ng ngh l s tha th cho anh ta. Coi n nh l mt cch cho php con c an vui, hnh phc. Con lm g c vi ni kh con t chn cho mnh? Con
c n c ni kh tm khng?"
Olanna nhn cy thp t bn trn ca s, nhn gng mt au kh m thong bun ca Cha Tri v khng ni g c.
Odenigbo n rt sm, trc khi nng n im tm. Nng bit c chuyn g khng hay xy ra ngay c trc khi nng m ca v nhn thy nt mt bun ri
ri ca chng.
"C chuyn g th?" Nng hi, cm thy mt ni khip s gh gm trong nim hy vng ngm ngm thong hin trong u nng, rng: m chng mi cht.
"Amala c thai", chng ni. Ging thn nhin v cng ci ca mt ngi mang tin d n cho ngi khc nhng vn c lm ra v cng rn, mnh m ngi
ta c th da vo.
Olanna nm cht tay nm ca. "Ci g?"
"M anh mi n bo cho anh bit l Amala c thai vi anh."
Olanna bt ci. Nng ci, ci mi khng dt, ci bi mn kch din ra trong nhng tun va qua bng tr nn khng tng.
"M ca cho anh vo", Odenigbo ni. "Lm n, nkem."
Nng bc lui t pha sau cnh ca. "Vo i!"
Chng ngi xung mp gh, v nng c cm tng nh l mnh mi va hn gn nhng mnh v bng s ch cho chng li tan nt thm ln na; ci au
n khng phi s tan v ln th hai m ch nhn ra cng hn gn ca mnh chng c ngha l g, ngay t u.
"Nkem, lm n gip anh, mnh nn cng lo chuyn ny", chng ni. "Mnh lm bt c iu g em mun, nhng xin hy gip anh i mt vi chuyn ny."
Olanna vo tt bp, nng ang un nc. Nng tr li, ngi i din vi chng. "Anh ni chuyn ch xy ra c mt ln. Ch c mt ln m c y c thai? Ch mt
ln m thi?" Nng c g mnh khng phi ln ging. Nhng chuyn ny tht ng ng, ng ng nh mt v tung, chng ch ng vi mt ngi n b trong cn
say m li c th lm cho c ta c thai.
"Ch c mt ln thi", chng ni. "Ch mt ln."
"Ti bit ri." Nhng m nng chng bit g c. Nng bng thm c tt vo mt chng mt ci, bi v ci cch chng t cho mnh c quyn nhn mnh vo
cu ch mt ln, lm nh ci hnh ng y ch l mt vic tt phi xy ra. Lm nh iu chnh yu l chuyn y xy ra bao nhiu ln ch khng phi l chuyn y
khng nn xy ra, d trong bt k hon cnh no.
"Anh bo vi m l anh s gi Amala n bc s Okonkwo Enugu v m ni mun lm vic y th phi bc qua xc ca b trc . B ni l Amala s gi
a nh v c ta s nui dng n. Amala s ly mt anh chng th mc Ondo." Odenigbo ng dy. "M rp tm dn xp chuyn ny ngay t u. By gi anh
mi hiu m chc chn l anh say b t ri mi bo Amala n vi anh. Anh cm tng nh c ngi y mnh vo mt tnh hung m mnh khng hiu g c."
Olanna nhn chng, t ci qung tc nh mt vng ho quang cho n nhng ngn chn thon gy ca chng trong i xng an, bo hiu cn thnh n vi
ngi nng hng yu thng sp bng ln. "Chng c ai y anh vo bt c tnh hung no c", nng ni.
Chng a tay ko nng vo lng nhng nng y chng ra, phy tay v ui chng v. Lc sau, trong phng tm, nng ng trc gng v th bo dng
hai tay bp bng mnh. Cn au gi cho nng nh l mnh v dng n nhng no; gi cho nng nh mt a b ang nm trong c th ca mt ngi n b xa
l khc m khng phi trong c th nng.
Edna g ca rt lu, n ni Olanna phi ng dy, ra m ca.

"C g khng n ?" Edna hi.
"ng ti thng hay ni l ngi i nh ci rm y, nhng ng cn l rm c b c", Olanna ni. Nng nh ni a, nhng ging nng li nghn ngo, y
nc mt.
"C chuyn xu ?"
"a con gi ng vi anh ta c thai."
"Th th c ci qui g khng hay vi cu ch?"
Olanna nheo mt; c ci g khng hay vi chnh nng nh?

"Bnh tnh li no!" Edna ni. "Cu tng l anh ta sut ngy ngi than thn trch phn nh cu y ? Khi ci g khn nn y b mnh Montgomery, mnh tm
cch t t, cu c bit hn lm g khng? Hn b i xa v chi cho mt ban nhc Louisiana!" Edna vut tc mnh mt cch bc dc. "Trng cu ka. Cu l
ngi nhn hu nht m mnh quen. T nhn li mnh xem, cu p n dng no. Ti sao cu cn nhng th bn ngoi khng thuc v cu nhiu n th ch?
Tt c nhng g lm nn con ngi cu cn l cha hay sao? Cu yu ui qu y!"
Olanna li li; s phn n, ni au x lng p n nhng suy ngh cung lon lm nhi but tm can nng, khin nng bt ra nhng li mch lc, rnh r. "V
hn phu ca cu b cu khng phi l li ca ti, Edna."
Edna nhn vi v ht sc kinh ngc, ri t ra chn nn trc khi c quay i, b v nh. Olanna nhn c y i, hi tic v mnh l li. Nhng nng cha chu xin li
vi. Nng s cho Edna mt hay hai ngy du xung. t nhin nng thy i ngu; lng nng trng rng theo dng nc mt ri. Nng khng hm nng cm jollof
cn tha cho ng kiu m n ht ngay t trong ni, ung hai chai bia lnh; cha thy ht i, nng n ht bnh bch quy v my qu cam trong t lnh ri quyt
nh n tim ng Phng mua ru. Nng thm ung. Nng s ung tht nhiu ru, tu lng ca nng c n u ung n y, ung chng no say mi
thi.
Hai ngi ph n ng trc ca ra vo, mt ngi n trong ban Khoa hc v mt ngi Calabar dy mn Nhn chng hc ci cho; nng t hi chng
bit nhng ci lic kn o ca h c ang che giu lng thng hi, nu h ngh l nng yu ui v tm hn nng tan nt.
Nng ang ngm ngha my chai ru vang khi Richard n gn bn nng.
"Ti on l c", chng ni.
"Cho anh, Richard." Nng lic vo gi ca chng. "Ti khng bit l anh t i ch."
"Harrison phi v lng vi ngy", chng ni. "C c khe khng? Mi chuyn u n ch?"
Nng khng thch ci v thng hi trong mt chng. "Ti rt khe. Ti khng quyt nh c nn mua chai no." Nng ra hiu, ch v my chai ru. "Sao ti
li khng mua lun c hai chai v nu anh gp vui vi ti, th chng ta c th quyt nh l chai no ngon hn. Anh c th b ra chng mt gi ng h khng? Hay
l anh phi v tip tc vic vit lch ca anh?"
Richard c v ng ngng bi s vui v ca nng. "Ti khng mun lm mt th gi ca c, tht ."
"D nhin l anh khng lm phin ti hay lm mt th gi ca ti. Thm vo , anh cha bao gi n thm ti c" nng ngng mt cht " nh ca ti".
Nng s tr li ci v duyn dng c v hai ngi s ung ru vang, ni v sch ca chng, v hoa zinnias mi c nng trng, ngh thut Igbo-Ukwu, v
c tht bi ln ca cuc bu c min Ty. V chng s tr v ri ni cho Odenigbo bit l nng rt vui, rt khe.
Khi hai ngi v n nh ca nng, Richard ngi ngay , cng ngc gh sofa v nng c g chng ngi vi v th gin thong dong, na nm na ngi
nh ci kiu nh Odenigbo; thm ch ngay c cch chng nng ly ru vang cng cng ngc. Nng ngi trn nn nh lt thm. H nng ly chc mng s c lp
ca x Kenya.
"Anh chc chn l phi vit v nhng iu kinh khng m ngi Anh gy ra cho ngi Kenya." Olanna ni. "Nghe ni h ct c tinh hon ca n ng
Kenya phi khng?"
Richard lm bm ci g v nhn lng ra ch khc, dng nh t tinh hon lm chng ngng. Olanna mm ci v nhn chng. "C khng?"
"C."
"Th th anh nn vit v chuyn y." Nng ung ly th hai mt cch chm ri, ngng cao u hng th cht lng mt ri chy xung c nng. "Anh c
nhan cho quyn sch ca anh cha?"
"Gi Cha Bn Tay."
"Gi Cha Bn Tay." Olanna nghing ly v ung ht ch ru. "Nghe c v thm khc qu."
"N ni v s lao ng kh nhc. Nhng cng vic tt p c hon thnh ng xe la chng hn nhng ng thi cng l mt s bc lt sc lao ng
v s thm nhp, lng hnh tai ngc ca hot ng kinh doanh thc dn."
"." Olanna ng dy v m chai th hai. Nng ci ngi rt y ly ca mnh trc. Nng cm thy ngy ngt, ngi lng lng bay bng, nhng u c nng
rt tnh to; nng bit mnh mun lm g v bit phi lm g. Ci mi nh th mi m hi ca Richard xc vo mi nng lc nng ng trc chng vi chai ru
trong tay.
"Ly ca ti cha vi", chng ni.
"Khng, n khng vi." Nng chai ru vang ln nn nh, ngi cnh chng, vut nhng si lng t trn da chng, cm thy n mm mn v cng, khng
cng nhm, y nam tnh nh ca Odenigbo, chng c g ging Odenigbo c. Chng nhn nng v nng t hi c phi mt chng chuyn thnh mu xm hay l ch
do nng tng tng. Nng vut nh m chng v tay mnh ta vo m chng.
"n y, ngi trn nn nh vi ti", nng ni sau mt lc im lng.
H ngi bn cnh nhau, lung da vo gh sofa. Richard ni lm bm, ging yu t, "Ti nn i", hay l mt ci g i loi nh vy. Nhng nng bit l chng
s khng i v khi nng nm dui ngi ra trn tm thm hi nhm, chng cng s nm theo bn cnh nng. Nng hn mi chng. Chng ko nng li gn, tht
mnh ri cng nhanh v bt cht, chng th nng ra ri quay mt i. Nng c th nghe hi th dn dp ca chng. Nng m kha qun ca chng, ko xung, ri
bt ci khi n mc kt v i giy ca chng. Nng lt phng ci o ca mnh ra. Chng trn ngi nng, ci thm chch vo ln da tm lng trn ca nng,
nng cm thy ming chng yu t ngm ly cp nh hoa ca nng. N chng ging cch Odenigbo cn v mt, y rung ng ca nhc cm khoi lc. Richard
khng cho li ca mnh r lt khp thn th nng bng nhng ci lim ngn v rt nhanh lm cho nng qun ht mi th xung quanh; khng nhng th, khi
Richard hn vo bng nng, nng nhn bit l chng ang hn vo bng ca mnh.
Tt c thay i khi chng vo bn trong nng. Nng nhc mng ca mnh ln, theo ng nhp nhng chuyn ng, nhng ci n vo trong tht mnh ca chng,
dng nh nng nm i nhng gng xing tri tay, nh ht nhng cy kim ghim vo da tht nng, th cho mnh t do vi nhng ting ku rn tht to n tung
thot khi ming nng. Sau , nng cm thy trn ngp mt cm gic tht nh nhng, sng khoi, mt ci g gn nh l s duyn dng, mt n sng tuyt diu.
Chng hai mi mt
Richard cm thy nh bng khi nghe tin ngi Winston Churchill qua i. N cho chng mt ci c trnh v Port Harcourt vo cui tun. Chng khng th no
i din vi Kainene lc ny.
"Anh phi dp ci li ni a k cc ca anh v Churchill t by gi y nh?" Kainene ni qua in thoi khi chng bo cho nng bit l chng phi i Lagos
d tang l ca v Th tng Anh. Chng bt ci khi ngh khng bit mnh s ra sao nu nh nng bit chuyn, b chng v chng s khng bao gi c nghe ci
ging ma mai, ch nho ca nng qua in thoi.
Chuyn ch mi vi ngy trc y, nhng ngay c cn nh ca Olanna cng tr nn m m trong tr nh; chng ng qun sau trn nn phng khch ca
Olanna v thc gic vi cn nhc u, kht kh c hng cng cm gic rt t v ci thn th trn trung ca mnh. Nng ngi trn sofa, mc qun o chnh t v im
lng. Chng cm thy ngng ngng, khng chc l mnh c nn ni g v nhng chuyn xy ra. Cui cng, chng b i, khng ni li no bi v chng khng
mun ci m chng ngh l s hi hn trn mt nng s bin thnh ni on ght. Chng khng phi l ngi c nng la chn, c th bt c ngi n ng no
cng c c ci hn hnh ny. Chng c cm gic ngay c trc khi c nhn thn hnh nng khng mnh vi che, nhng iu ny khng lm gim i ci
lcth chng tm thy trn thn hnh y nhng ng cong gi cm ca nng, ci cch nng chuyn ng cng nhp iu vi chng, ci cch nng hng th cng
cung nhit nh mang khoi cm n cho chng. Cha bao gi chng cng cng nh th v gi c trng thi cng cng lu nh th nh khi chng n i
vi nng.
Tuy nhin, chng cm thy b mt mt mt iu g . Khi nng ngoi tm vi ca mnh, chng tn th, ngng vng nng bit bao. Cn by gi, sau khi
chng nm c cht ru vang trn li nng, gn cht ly thn th nng, rt gn v tht su, n ni chng ngi thy mi kem da dnh trn da nng,
chng cm thy mt mt mt ci g rt ln lao, k l. Chng nh mt s tng tng nhim mu. Nhng iu chng lo lng nht l mt Kainene.
Song, chng t trn an l Kainene s khng bao gi bit c.
Susan ngi cnh chng trong bui l tng nim; khi mt phn bi din vn ca ngi Winston Churchill c pht, c chp i tay c eo gng ca mnh li
tht cht v da vo chng. Richard cm thy nc mt lng trng. C l y l iu duy nht hai ngi cng chia s; c hai u ngng m Winston Churchill. Sau
, c mi chng i ung ru vi c Cu lc b Polo. C a chng n y mt ln trc y v ni, khi h ngi trn thm c xanh tri di, "Gn y
ngi Phi chu mi c php vo, ch mi vi nm thi, nhng anh kh m tng tng c l h n ng ti mc no, v h cng chng c v g trn
trng hay mang n, tht ".
H ngi vo ch ngy xa vn tng ngi, gn hng ro sn trng, mt hu bn ngi Nigeria trong b u phc mu en ng cnh. Cu lc b c v trng
trn, mc d c mt cuc chi polo ang din ra pha bn kia. Ting la ht, ting chi th ca tm ngi phng nga nh bay theo sau mt qu bng vang di
trong khng trung. Susan ni chuyn nh nhng, ging ni cht cha ni bi ngiv ci cht ca mt ngi c cha bao gi quen bit. C ni tht l hay, bi v ngh
s cui cng c mai tng theo nghi l quc gia l Qun cng ca Wellington, lm nh y l mt iu mi l vi chng, v ng bun lm sao khi c mt s ngi
khng bit Churchill cng hin bao nhiu cho nc Anh, v tht kinh khng khi c ngi no bui l tng nim pht biu l m ca ng c mang dng mu
ngi da . Theo chng nh th da c c v bt nng nhiu hn; chng chng gp c k t khi chng dn v Nsukka. C tr nn vui v hn sau khi ung vi ly
gin v ni n mt cun phim rt hay v hong gia c chiu th cho Hi ng Anh xem.
"Anh c v chng my ch , ng khng?", c hi, sau mt lc im lng. Hai tai c ng.
", anh c ch y ch."
"Em c nghe v ngi yu ca anh, con gi ng Trm Ozobia", Susan ni. T ngi yu c c ni bng mt ging nho bng, bt chc cch ni ca
nhng ngi tht hc.
"Tn c y l Kainene."
"Anh phi cn thn bng cch lc no cng dng bao cao su y nh. Cn phi lun lun cn thn, ngay c khi giao du vi nhng ngi c hc thc nht trong
m da en ny."
Richard ngm nhn ci tnh lng ca mu xanh v tn. Chng cha bao gi c hnh phc vi c cuc sng mong manh, tt c nhng thng ngy kt thnh
mt tm voan mng ca h v.
"Em ang qua li vi John Blake", c ni.
"Th ?"
Susan ci to. C ang nghch nghch ci ly ca mnh, ko n dc theo cnh bn, qut nha nc ng xung quanh ]y. "Anh c v ngc nhin?"
"Anh khng ngc nhin", chng ni th tuy c ngh khc. Khng phi v chuyn tnh ca c m v v ca John l Caroline, bn thn ca c. Nhng y l mt
cuc sng lu vong. Tt c mi ngi u lm th t nht l theo nhng g chng bit, tt c bn h u ng vi chng hay v ca ngi khc, nhng chuyn n
nm lng nhng ni chung ch l mt cch tiu khin git th gi nhm chn min nhit i hn l s biu l nhng am m chn tht ca h.
"N khng c ngha l g, hon ton chng c cht ngha l no c", Susan ni. "Nhng em mun anh bit l em s c bn rn trong khi ch anh chm dt mi
tnh tm ti ca anh."
Richard mun ni rng c phn bi bn ca c v cht nhn ra n nghe rt gi di, ngay c vi chnh chng.
ng ta vit v nn i. Nn i l v kh ca ngi Nigeria trong cuc chin. Nn i nh gc Biafra v mang danh ting n cho Biafra, lm cho Biafra trng
tn nh quc gia ny tn ti. Nn i khin mi ngi trn th gii ch v biu tnh phn i London, Moscow v Czechoslovakia. Nn i lm Zambia,
Tamania, Ivory Coast v Gabon cng nhn Biafra. Nn i a chu Phi vo trong cuc tranh c ca Nixon M v lm cho cc bc cha m trn ton th gii
bo con h nn n nhiu hn. Nn i thc y nhng c quan thin nguyn ngm mang thc phm bng my bay n Biafra vo ban m bi v c hai bn u
khng chp nhn l trnh. Nn i thc y ngh chp nh. V nn i lm Hi Ch thp Quc t gi Biafra l cuc cu tr nguy him nht k t Thchin th
Hai.
Chng hai mi hai
Chng tiu chy lm Ugwu au qun c ngi. Mc d hn nhai my vin thuc ng nght trong t thuc ca ng Ch hay my ci l chua l Jomo cho
cng chng thy khi, bi v chng tiu chy ny chng c lin h g n thc n; bt c th g hn ng ti cng lm cho hn chy vi chy vng v ch ca
mnh. y l do hn lo lng qu. Ni s ca ng Ch khin hn lo lng n nh th.
T khi b c, m ng Ch, mang tin Amala c thai n, ng Ch i liu xiu, vp ht ch ny n ch kia, ging nh mt knh b m, gi hn bng tr bng
mt ging u xu v dn hn ni vi khch l ng khng nh, mc d xe ca ng u chnh nh trong nh xe. ng Ch thng nhn trn trn vo khong khng,
nghe Tn nhc v lin mm nhc n Olanna. "Mnh s nguyn nh vy cho n khi c ch ca em dn v", hay l "C ch thch n hnh lang", chng ni
v Ugwu s ni, "Vng, tha ng", mc d hn bit ng Ch s chng tm m ni nhng chuyn kiu nu nh Olanna tht s s tr li.
Chng tiu chy ca Ugwu tr nn nng hn khi b c li n thm cng vi Amala. Hn chm ch nhn Amala; c ta khng ging v c mang, vn thon th v
bng lp kp. Hn hy vng ba ch s khng hiu nghim. Nhng b c bo hn, lc b gt v khoai da."Khi thng cu ny ra i, ta s c ngi bu bn v my
b bn gi ca ta s khng cn dm chc ta l m ca mt thng con b bt lc."
Amala ngi trong phng khch. Ci thai m c ang mang lm tng v th ca c, v th c c th ngi ri ri trong phng khch nghe radio, khng cn l c
gip vic ca b c m l ngi n b s sinh mt a chu cho b. Ugwu nhn c ta t ca nh bp. Cng may l c ta khng chn ci gh bnh ca ng Ch
hay ci gh nh m Olanna rt thch, nu khng hn s phi bo c ta ng dy, i ch khc ngay lp tc. C ta ngi, hai u gi khp li, mt tp trung vo ng
bo cht gia bn, v mt v hn. Tht l chng qu i, mt ngi tm thng nh th ny, vy o th ch ra ci g, li cn ci khn si sm sp trn u na,
th m li l trung tm ca tt c mi chuyn. C ta khng xinh p cng chng xu x; c ta cng ging nh my c gi tr khc hn thng nhn thy ra sui lng
mi bui sng. C ta khng c g c sc. Nhn c ta bng nhin Ugwu thy ni gin. Cn gin ca hn khng nhm vo Amala m hng vo Olanna. C ch
khng nn b cn nh ca mnh m chy trn v ba ca b c y ng Ch chui vo trong ci qun lt tm thng ca c ta. C ch nn y cho b c v
Amala bit ai mi tht l B Ch ca cn nh ny.
Lc ny trong nh ch ton nhng chuyn lp i lp li v t tng n nght th, b c nu nhng mn xp nng mi v n mt mnh v ng Ch v nh rt
mun cn Amala th bun nn v Ugwu b tiu chy. Nhng b c ch bn tm; b ngm , nu n, dn dp v t khen mnh khi b bit cch bt bp. "Ri c mt
ngy ta cng s c bp ring ca ta, chu ch tn ca ta s mua cho ta mt ci", b ni v ci to.
Hn tun sau, b quyt nh quay v lng v ni s Amala li. "Con c thy n m nh th no khng?" B hi ng Ch. "K th ca m mun lm hng
ci thai, chng khng mun c ngi k tc dng h mnh, nhng mnh s chin thng chng."
"M phi mang c y theo", ng Ch ni. Lc qu na m. B c thc ch cho n khi ng Ch v v Ugwu ang ngi ng trong nh bp, ch kha
ca.
"Th con c nghe m ni l con b m nng khng", b c ni. "Tt hn ht l phi con b li y."
"C ta s i khm nhng m phi a c ta v."
"Con ang b ri a con ca mnh ch khng phi ch l con ca Amala u", b c ni.
"M phi a c ta v vi m", ng Ch lp li. "Olanna c th s tr v mt ngy gn y v mi chuyn s khng c m thm nu Amala y."
"Con ca con y", b c ni ri lc u bun b, nhng b khng ci ly. "Ngy mai m v v m phi d mt bui hp umuada. M s n n n vo cui
tun."
Bui chiu, b c i ri, Ugwu thy Amala trong vn ci, ngi b gi trn mt t. C ta ang nhai t.
"C c sao khng?" Ugwu hi. C th c gi ny b ma m v n y lm php vi ng loi ca c, ogbanije.
Amala chng ni chng rng; rt t khi c ta m ming nn ging ca c ta lun lm Ugwu ngc nhin khi n y v tr con. "t c th ph ci thai", c ni.
"G c?"
"Nu n tht nhiu t cay, c th ph c ci thai." C ta ngi b r trong bn ging nh mt con th ng thng hi, nhai chm ri, nc mt chy di
xung mt.
"t khng lm c chuyn ", Ugwu ni. Tuy th, hn hy vng c ta ni ng, rng t c th dng ph thai v cuc sng ca hn s tr li nh c. Olanna
v ng Ch s vi nhau tht bnh yn, hnh phc.
"Nu n nhiu, s lng th c th", c ta qu quyt v vi tay hi thm mt qu na.
Ugwu khng mun c ta n ht m t hn trng dnh nu tht hm nhng nu c ta ni ng v tc dng ca t th cng ng cho c ta n thoi mi.
Mt c ta t nhm v nc mt v nc di, thnh thong c h mm th li v cay, th ph ph nh ch vy. Hn mun hi ti sao c thun li lm vic y nu c
khng mun c con. C ta t i vo phng ng Ch; nh th c phi bit m mu ca b c. Nhng hn khng hi v hn khng mun kt bn vi c ta.
Hn quay ngi b vo trong nh.
Rt lu sau khi Amala v lng, Olanna n chi. Nng ngi mt cch khch so sofa, chn bt tro nh l mt ngi khch l, v t chi mn chin-chin Ugwu
mang ra trong mt ci a con.
"Mang n vo bp", nng ni vi Ugwu, cng mt lc vi li ca ng Ch, " n trn bn".
Ugwu ng y vi v hoang mang khng bit lm th no cho phi.
"Mang n vo trong bp i", ng Ch gt gng, lm nh Ugwu phi chu trch nhim v s cng thng a vo phng. Ugwu khng ng ca bp hn c
th ng gn y lng nghe, nhng c l hn nn ng ca li bi v Olanna ln ging va nghe. "Li l ti anh ch khng phi ti m anh. Chuyn xy ra bi v
anh cho n xy ra! Anh phi hon ton chu trch nhim!"
Ugwu nghe m git mnh; khng ng ging ni mm mi y li c th tr nn d dn n vy.
"Anh khng phi l mt ngi n ng trc nt hoang ng, v em cng bit th. Chuyn ny khng th xy ra nu m anh khng m mu dn xp!" ng l
ng Ch nn h ging; ng l ng nn bit l mt "thng n my" th ng c ln ging.
"M ca anh c ko thng nh ca anh m nht vo ch ca Amala khng?" Olanna hi.
Ugwu bng thy bng qun au, v th hn lt t chy v hng cu tiu. Khi tr li, hn thy Olanna ang ng cnh cy chanh. Hn mt nng, d xem
cu chuyn kt thc nh th no, hin s vic chm dt hay cha v ti sao nng ngoi ny. Nhng hn khng c c g t v mt ca nng. Khe ming
ca nng hi mm li v c mt v g rt t tin, rt sang trong t thnng ng, mi tc gi ang i lm nng c v cao hn rt nhiu.
"C c cn g khng, tha c?" Hn hi.
Nng n gn nhn my cy anara. "My ci cy ny mc khe qu. Em c dng phn bn khng?"
"C . Jomo mang n."
"Cn my cy t?"
"Cng th !"
Nng quay i. Nng ng y, i giy cao gt en, mc ci vy di n u gi, xem ra chng my thch hp. Nng bn vy qun hay mt ci o mc trong nh
khi nng ra ngoi vn.
"Tha c?"
Nng quay li.
"Con c mt ngi ch ang bun bn min Bc. Ngi ta ghen t vi ch bi v ch lm n kh. C mt ngy ch git qun o, khi ly qun o vo, ch thy
mt ming trn tay o b ct."
Olanna nhn hn; qua nt mt hn nng bit l nng chng c kin nhn m nghe hn con c con k.
"Ngi ta ct o lm ba hi nhng ci ba khng linh nghim v ch con t ci o ngay lp tc. Ngy hm c rt nhiu rui n bu quanh cn nh
ca ch."
"Em ni lng nhng g th?" Olanna hi bng ting Anh. Bi v nng t khi dng ting Anh vi hn nn nghe sao c v xa cch, lnh nht.
"B c ym ba ng Ch, tha c. Con thy rui bu y trong nh bp. Con cng thy b b ci g vo thc n ca ng Ch. Ri con thy b xoa ci g
ln ngi Amala, v con bit l ba b dng d d, m hoc ng Ch ca con."
"Nhm nh", Olanna ni. Ugwu nghe nh mt ting rt, nhm nh, hn thy bng mnh qun tht. Nng c v rt khc. Da nng v qun o ca nng c v c
chm sc hn. Nng ci xung bng mt con b trn o trc khi b i. Nhng nng khng i vng pha ngoi nh, qua ga ra ra ch chic xe ca nng ang u
pha trc. Thay v th nng i vo nh, qua ca sau. Hn i theo. Trong nh bp, hn nghe ging nng vng ra t phng lm vic, c mt trng di m hn khng
th nghe r v cng khng mun nghe. Ri sau l s im lng nng n. C ting m ca v ng ca phng ng. Hn ch mt lc trc khi rn rn bng qua
hnh lang v p tai vo cnh ca g. Ging nng c v khc. Hn quen nghe ting ku rn nn trong c hng ca nng, nhng ci m hn ang nghe by gi li l
nhng m thanh rt r rng, nhng ting ku t qung, ngp th, ah-ah-ah, nh ang chun b v tung, nh th ng Ch va lm nng tha mn va lm nng
gin in v nng ang ch xem c bao nhiu khoi cm nng nhn c trc khi nng th tung cn gin ca mnh. Tuy th hy vng dng ln trong lng Ugwu.
Hn c th nu mn cm jollof tht ngon son sa ba n ha gii cho h.
Sau , hn nghe ting xe ca nng n my v thy n xe sng quc gn bi cy c hoa trng, hn ngh nng s mang mt t dng nh nng tr li. Hn
dn bn cho hai ngi n nhng chn ch khng mang thc n ra, ch gi cho thc n m nng trong ni.
ng Ch vo trong bp. "Hm nay ch em nh n mt mnh ?""Con ang ch c."
"Dn thc n cho ti, osiso!"
"Vng, tha ng", Ugwu ni. "C c sm tr li khng ?""Dn thc n cho ti!" ng Ch lp li.
Chng hai mi ba
Olanna ng trong phng khch nh Richard. Ci v trng vng, khc kh ca n khin nng thy s; nng c g chng c tranh nh, sch v hay nhng con
bp b Nga nng c th nhn ngm. Ch c mt bc nh nh chp mt ci bnh ng ca Igbo-Ukwu trn tng, nng ang ngm ngha n khi Richard bc ra.
Mt n ci ngp ngng, bi ri n trn mi lm nt mt chng du li. i khi nng qun mt l chng rt p, v p ca mi tc vng v i mt xanh.
Nng ni ngay lp tc. "Cho anh, Richard." Khng ch chng tr li v s nhm chn mang theo t cu cho, nng ni thm. "Cui tun trc anh c n
thm Kainene khng?"
"Khng. Khng. Ti khng n thm c y." Chng lng trnh nh mt nng, chm chm nhn vo mi tc gi bng mt ca nng. "Ti Lagos. Ngi
Winston Churchill mt trc , c cng bit phi khng?"
"Chuyn xy ra l mt vic ngu xun ca c hai chng ta." Olanna ni v nhn thy tay chng ang run.
Richard gt u. "Vng, ti ng ."
"Kainene khng phi l ngi d tha th. Xin ng ni li cho Kainene bit, chng ch li g."
"D nhin l khng." Richard ngng mt cht. "Tnh cm ca c ang c vn khng hay, ng l ti khng nn"
"Chuyn xy ra l do c hai ta, Richard", Olanna ni ri t nhin thy khinh mit hai bn tay run ry, v nht nht, nht nht v nt yu ui d tn thng l r
chng chng khc g mt ci c vt.
Harrison bc vo, mang theo mt chic khay. "Ti mang thc ung, tha ng."
"Thc ung?" Richard quay ngi tht vi, tht bt ng, v Olanna mng l khng c g gn chng c th ht . ", khng, tht m. C c mun ung g
khng?"
"Ti sp i ri", Olanna ni. "ng c khe khng, Harrison?"
"Ti khe, tha c."
Richard theo chn nng ra cng.
"Ti ngh mnh nn cho mi vic bnh thng", nng ni trc khi vi v ra xe.
Nng t hi khng bit mnh c nn gim bt mc quan trng ca nhng li trnh by c hai c c hi bn vi nhau mt cch bnh tnh hn v chuyn
xy ra. Nhng s chng t c mt cht g nu c o xi nhng chuyn khng hay qua. C hai u mun chuyn y xy ra v c hai u hi tic; nhng s
chng c chuyn g nu khng bao gi c ai bit c.
Khi ni chuyn vi Odenigbo, nng thy ngc nhin vi chnh mnh. Nng ang nm trong khi chng ngi cnh nng, trn ging ca chng nng ngh n
ci phng ng l ca chng ch khng phi ca hai ngi v y l ln th hai h ng vi nhau k t khi nng b i. Chng nn n nng tr v.
"Mnh nn lm m ci", chng ni. "Lc , m s chng mnh yn."
C th ci ging ca chng c v t mn qu, hay ci li thiu chn chn ca chng qua vic c tha cho b m m khng nhn trch nhim v mnh lm
Olanna but ming ni, "Em ng vi Richard".
"Khng ng." Odenigbo ni vi v nghi hoc, lc u.
"Tht y."
Chng ng dy v i n t qun o nhn nng, dng nh chng khng th gn nng trong giy pht y bi v chng s ci iu mnh c th lm nu
chng cn ng . Chng g knh xung v ch sng mi. Nng ngi dy, cht nhn ra s nghi k s lun lun ng tr gia hai ngi; h s khng bao gi ht hoi
nghi ln nhau.
"Em c yu anh ta khng?" Chng hi.
"Khng", nng ni.
Chng tr li v ngi cnh nng. Chng c v b ging x gia vic x nng ra khi ging v ko nng vo lng. Bt thnh lnh, chng ng dy, t ngt b ra
khi phng. Khi nng g ca phng lm vic ca chng ni cho chng bit l nng i v, chng khng tr li.
Tr li cn nh ca mnh, nng i i li li. Nng khng nn k cho chng nghe v chuyn vi Richard. Hoc l nu nng k cho chng, nng nn ni r hn
rng nng rt tic v phn bi Kainene v chng nhng tuyt i khng hi hn v vic . Nng nn ni r tuy ch l mt cuc tr th th b, hay ch l mt
cch ng n ch b n nem, nhng n li l mt s cu chuc bn thn rt quan trng. ng l nng phi ni rng chnh hnh ng ch k gii cu nng, tr
li s thanh thn cho nng.
Sng hm sau, ting g ca sm sp lm nng thy nh ngi. Nng v Odenigbo s ngi li vi nhau ni chuyn ng hong, nghim tc v ln ny, nng
chc chn rng khng th c chuyn h c ui bt nhau mi m khng gp nhau. Nhng khng phi l Odenigbo. Edna n trong nc mt. Mt ngu, sng
hp, c ta k cho nng chuyn ngi da trng nh bom vo Nh th Baptist ca dn da en qu c. Bn b gi cht. Mt trong bn b gi l bn hc ca a
chu c. "Mnh gp c b y khi mnh v thm nh su thng trc", Edna ni. "Ch mi su thng trc mnh cn gp c b y."
Olanna pha tr v ngi cnh Edna, vai h ta vo nhau, khi Edna c nn ting nc n nghn ngo. Mi tc ca c khng c ng mt nh thng ngy m
trng nh mt ci chi r cn.
"i, Cha i", c ta ni qua ting nc. "i, Cha i!"
Olanna vn tay ra nm cnh tay c. Ci v au bun con tr lm cho Edna trng tht yu ui, thi thc nng vn tay ra nm bt ly qu kh v quay ngc
li vi thi gian. Cui cng Edna ng thip i. Olanna nh nhng t mt ci gi di u ca c ta ri ngi , lng l suy ngh l lm sao m ch mt hnh ng
n l li c th lm rung chuyn c thi gian ln khng gian v li nhng vt nh ngn i khng th ty xa hay ra sch. Nng ngh n cuc i rt ph du
v v th, khng nn t tri mnh vo au kh. Nng quyt nh dn v vi Odenigbo.
Hm u tin, hai ngi n ti trong yn lng. Ting nhai ca Odenigbo lm nng thy bc bi, c ci g m g ln vi nhp iu nhai ca xng hm na.
Nng n rt t, lin tc lic my thng sch ca nng phng khch bn kia. Odenigbo mi m g tht g v ln u tin chng n ht cm cho n khi ci a ca
chng sch trn. Khi chng rt cuc cng chu m ming, chng ni v nhng bin lon min Ty.
"H khng nn, khng bao gi nn phc chc cho g trm s y. Ti sao h li ngc nhin khi by gi nhan nhn trm cp, t xe v git hi i th nhn
danh bu c? Mt g th l, h hng s lun lun c x nh mt k h hng, th l", chng ni.
"Hn c Th tng che ch." Olanna ni.
" l do Sardauna ang lng hnh. Tn ny cai tr t nc nh l mt ci ring thuc v Muslim."
"Mnh c cn tip tc c gng c mt a con khng?"
Qua cp mt knh, nh mt nng c v ht hong. "D nhin l vn ch." Chng ni. "Hay l mnh thi?"
Olanna khng ni g c. Mt ni bun m mt xm chim nng, nng ngh n chuyn m h xy ra gia hai ngi, nhng vn c s phn khi mi l,
mt tnh cm hon ton khc. Nng khng cn c n trong chuyn c gng gn gi nhng g hai ngi chia s vi nhau; chng s cng tham gia vi nng.
S chc chn, vng vng ca chng b lay chuyn.
Ugwu vo dn bn.
"Ly cho ti mt t brandy, bn tt." Odenigbo ni.
"Vng, tha ng."
Odenigbo ch cho Ugwu rt ru ri i ra trc khi ni, "Anh bo Richard ng n y na".
"Chuyn g xy ra?"
"Anh gp anh ta trn ng, gn ch anh dy, mt anh ta biu l mt v lm anh rt ght, v th anh i theo anh ta n ng Imoke v ni vi anh ta iu ."
"Anh ni g vi anh y?"
"Anh khng nh."
"Anh khng mun k cho em bit."
"Anh khng nh."
"C ai khng?"
"Ngi gip vic ca anh ta i ra."
H ngi trn gh sofa trong phng khch. Chng khng c quyn xc phm Richard, hay trt cn gin vo Richard, nhng nng hiu ti sao chng lm nh th.
"Em khng trch Amala", nng ni. "Chuyn l do anh, ngi m em t lng tin, v mt ngi xa l ch c th ph hy nim tin y vi s cho php ca
anh. Em ch trch anh thi."
Odenigbo t tay ln i nng.
"Anh nn ni gin vi em thi, khng nn ni gin vi Richard", nng ni.
Chng im lng rt lu, n ni nng ngh l chng s chng tr li v ri chng ni, "Anh mun ni gin vi em".
Ci v yu ui khng t bo v c ca chng lm nng cm ng. Nng qu xung trc mt chng v ci cc o ca chng ri mt nh lp da tht mm
mi trn bng chng. Nng cm thy hi th su ca chng khi nng chm vo kha qun ca chng. Trong ming nng, ci ca chng cng cng. Hm di ca
nng nh cng li v mi, sc p ca bn tay xe rng ca chng nng trn u nng, kch thch nng, v sau nng ni, "Tri, Ugwu chc l thy mnh".
Chng dn nng vo phng ng. H ci qun o trong im lng, gh cht trong phng tm nh hp v m cng nhau trn ging, thn th h vn cn t v c
ng ca h tht chm ri.
Nng hng th sc nng ca chng, rn chc v d chu, trn ngi nng. Hi th ca chng c mi brandy v nng mun bo cho chng bit l ci cm gic
m nng ang tri qua cng gn ging nh cm gic ban u khi hai ngi mi yu nhau, nhng nng khng ni v nng bit chc l chng cng cm thy nh th;
nng khng mun ph v s im lng gn kt hai ngi.
Nng ch cho n khi chng ng qun, cnh tay chng m trn thn nng, ting ngy to pht ra t i mi m h, trc khi nngng dy gi cho Kainene.
Nng mun bit chc l Richard khng ni g vi Kainene. Nng khng ngh l cn li nh ca Odenigbo c th y chng vo ch th ti vi Kainene, nhng nng
cng khng hon ton chc lm.
"Kainene, em y", nng ni, khi Kainene nhc my.
"Ejima m", Kainene ni. Olanna khng th nh li ln cui cng Kainene gi nng l em gi song sinh. N lm nng thy m lng, ging iu u u khng i
ca Kainene, li ni kh khan cho thy vic ni chuyn vi Olanna l mt s cc chng , song ln no chng th.
"Em ch mun gi cho ch thi, kedu, ch khe khng?"
Olanna ni.
"Ch khe. Em c bit by gi l my gi khng?"
"Em khng gi qu khuya."
"Em tr li vi ngi tnh cch mng ca em ri ?"
"Vng."
"Em nn nghe m ni v anh ta. Ln ny th anh ta trang b ci c cho m mng anh ta tht tuyt."
"Anh y l", Olanna ni, ri c g mnh khng ni th v nng khng mun Kainene ngh rng nng buc ti Odenigbo.
"Chuyn lm cho ngi c giai cp thp hn mang bu y c phn bi li gio l ca ch ngha x hi khng nh?" Kainene hi.
"Thi ch ng i nh."
C mt cht ngp ngng, trc khi Kainene ni v mt ging vui v hn, "Ngwanu. Chc ng ngon".
Olanna t in thoi xung. Nng nu bit l Richard s chng ni cho Kainene bit chuyn lm l ca hai ngi, tnh cm ca chng vi nng khng thm
thit c th tip tc tn ti. V c l, tt nht l chng khng cn c php n chi vo bui ti nh thng l.
Amala sinh mt b gi. Hm y l th By, Olanna ang lm bnh chui vi Ugwu trong nh bp, khi chung ca reo, nng bit ngay l tin nhn ca b c.
Odenigbo n ca bp, tay chng chp ng sau lng. "O mu nwanyi", chng ni nh. "C y sinh con gi. Ngy hm qua."
Olanna khng ngng mt ln khi ci bt dnh nhoe nhot chui nghin bi v nng khng mun chng nhn thy mt mnh. Nng khng bit nt mt mnh ra
sao na, khng bit n c th hin nhng suy ngh, tnh cm thm hi xo trn trong lng ny, ci ao c c khc v tt tai chng v cng lc l s ngui lnh tr
l.
"Chiu nay mnh nn i Enugu trng chng cho mi vic u thun tin", nng ni vn tt v ng dy. "Ugwu, em lm nt ch ny gim ti."
"Vng, tha c." Ugwu ang quan st nng, nng c cm tng mnh mang trch nhim ca mt n din vin m ngi thn trong gia nh mun c xem
mt bui din tuyt vi nht.
"Cm n em, nkem", Odenigbo ni. Chng vng tay m ly nng nhng nng nghing ngi y chng ra.
" em i tm mt ci ."
Trong xe, hai ngi im lng. Chng nhn sang nng nhiu ln, nh th mun ni mt iu g nhng khng bit m li bng cch no. Nng nhn thng v
pha trc, ch lic chng duy nht mt ln v thy chng ang nm h ci v lng. Nng thy mnh l ngi tt hn chng, o c hn chng. C th ci ngh
nng tt han chng khng c chnh ng v cng khng xng ng, nhng y l cch duy nht nng c th kim ch nhng cm xc hn lon trong mnh, khi
m by gi a con ca chng vi mt k xa l c sinh ra.
Cui cng, chng ni, khi dng xe trc bnh vin.
"Em ang ngh g?"
Olanna m ca xe. "V c em h Arize. C y ly chng cha y mt nm v ang thm c con v cng."
Odenigbo khng ni g. M chng gp h ca vo khu sn khoa. Olanna c tng l b c s rt vui mng, h hng v nhn nng bng cp mt giu ct,
nhng nt mt b c v khng mn nguyn, n ci ca b lc m cho Odenigbo dng nh gng go. Mi thuc st trng nng nc c bnh vin.
"Cho m, kedu, m khe khng?" Olanna hi. Nng mun th hin s t ch, nh liu xem mi chuyn din ra nh th no.
"Ti khe", b c ni.
"B ang u ?"

B c v ngc nhin trc s ti tnh ca nng. "Trong phng s sinh."
"n gp Amala trc ", Olanna ni.
B c dn h n mt cn phng nh. Trn ging c tri khn mu vng, Amala nm quay mt vo tng. Olanna nhn sang ch khc sau khi trng thy ci
bng vn cn hi phng ca c gi; ngh a con ca Odenigbo trong thn th ny lm nng cm thy mt ni au mi khng th chu ni. Nng tp trung
ngh vo my ci bnh bch quy, hp ng v ly nc lc bn bn cnh ging.
"Amala, mi ngi n thm con", b c ni.
"Xin cho, nno", Amala ni, khng bun quay li nhn h.
"C khe ch?" Odenigbo v Olanna hi gn nh cng mt lc.
Amala lng bng tr li. C ta vn quay vo tng. Trong s im lng tip ni, Olanna nghe ting chn bc vi vng bn ngoi phng. Nng on bit tnh
trng ny t vi thng trc, tuy vy khi nhn Amala, nng vn cm thy mt ni trng rng ti t. Trong thm tm nng vn c ci ngy ny khng bao gi n.
"n xem mt em b i", nng ni. Ngay c lc nng v Odenigbo quay i, nng thy Amala khng quay ngi li, khng nhc nhch, khng lm g c
chng t l c ta c nghe thy.
phng s sinh, mt y t bo h ngi ch trn mt trong nhng gh bng xp dc tng. Olanna c th nhn thy xuyn qua mnh ca, trn my tm m,
nhng a tr mi sinh ang ku khc inh i, ri nng tng tng l c y t c th ln ln v mang n mt a b khng phi l con ca Odenigbo. Nhng a
b ng l con ca chng; ci u y tc en mn v mm, mu da en, v i mt cch nhau kh xa th khng th no nhm ln c. Ch mi c hai ngy tui
m con b rt ging Odenigbo.
C y t dm trao a b cho Olanna, qun trong mt ci chn len mu trng, nhng nng ra hiu ch sang pha Odenigbo. " cho b con b b n."
"ng nn bit l ngi m t chi b c b", c y t ni, lc trao a b cho Odenigbo.
"Ci g?" Olanna hi.
"C y khng bun ng n con b. Chng ti phi thu mt ngi v nui."
Olanna lic nhn Odenigbo ang b a b trn tay nhng cnh tay chng li gi thng ra, lm nh cn gi mt khong cch. C y t dng nh cn mun ni
thm iu g nhng ngay lc y, mt cp v chng tr bc vo v c ta vi ra gp h.
"M va ni vi anh", Odenigbo ni. "M ni Amala khng chu b con."
Olanna lm thinh.
"Anh phi i xem chi ph th no", chng ni. Ging chng y v hi li.
Nng cha tay ra v ngay lp tc, sau khi chng trao con b sang tay nng, n khc r ln, ting lanh lnh. Bn kia gc phng, c y t v cp v chng tr nhn;
Olanna chc chn h c th on rng nng khng bit phi lm g vi mt a b ku khc om sm trn tay nng, cng nh l nng khng th no mang thai.
"Sut, sut, o zugo", nng ni, cm thy nh ang din kch vy. Nhng ci mm b xu vn ngoc ra v mo xu i, ting khc th oe e nh x vi lm nng
t hi khng bit ting khc ny c lm au ci thn hnh b bng y khng. Olanna di ngn tay t ca mnh vo nm tay ca con b. Dn dn ting khc ngng
nhng ci ming b vn m, l hng li mu hng, i mt trn nheo tt li nhn nng. Olanna ci to. C y t bc n.
"n gi phi em tr a b tr li phng ri", c ni. "Ch c my chu?"
"Ti khng c con", Olanna ni, thy vui lng v c y t tng lm nng c con. Odenigbo tr li, h cng quay li phng ca Amala, b c m ca Odenigbo
ang ngi , tay cm mt ci bt. "Amala khng chu n", b ni. "Gwakwa ya. Con d n n i."
Olanna cm nhn c s ln cn kh x ca Odenigbo trc khi chng bt u ni bng mt ging oang oang. "C nn n mt cht, Amala."
Amala ni ci g lng bng trong mm. Cui cng c quay mt ra, v hng mi ngi, v Olanna nhn c ta, mt c gi qu chng my xinh p, nm co
qup trn ging ang chun b hng chu thm hnh pht nng n ca cuc i. C khng mt ln nhn Odenigbo. Ci tnh cm c dnh cho chng, nu c th gi
l tnh cm, l mt s cung knh pha ln cht s hi. B c c bo c y vo phng Odenigbo hay khng i na, c cng chng th t chi Odenigbo bi v c
chng dm ngh n chuyn chi t. Odenigbo b chuc n say mm v c ta sn sng ng thun: chng l ng ch, ni ting Anh, c xe hi. l chuyn phi
xy ra.
"My c nghe con tao ni khng?" B c hi. "Cu ch bo my phi n."
"Vng, tha b." Amala ngi dy v cm ci a, mt nhn xung nn nh. Olanna nhn c ta. C th l ni cm ght c y dnh cho Odenigbo. Lm sao
ngi ta bit c cm gic tht ca nhng ngi chng h m ming ni mt li no? Olanna nhch li gn Amala, nhng nng khng bit ni iu g, v th nng
cm hp ng ln ri li t n xung. B c v Odenigbo bc ra ngoi.
"Chng ti v", Olanna ni.
"Chc cu v c ch i bnh an", Amala ni.
Olanna mun ni mt ci g vi c gi, nhng nng khng th tm li thch hp, v th nng v nh vai Odenigbo v ri phng. Odenigbo v b m ang ni
chuyn bn cnh mt ci bn nc, rt lu, n mui bt u t nng, v th nng leo ln xe v bm ci.
"Xin li em", Odenigbo ni, khi chng vo trong xe. Chng khng k hai m con trao i chuyn g cho n khi hai ngi li xe qua khi cng k tc x ca
i hc Nsukka, mt gi sau . "M khng mun gi a b."
"M khng mun gi a b?"
"Khng."
Olanna bit ti sao. "M mun con trai."
"." Odenigbo nhc mt tay ra khi v lng quay ca knh xe xung thp hn. Nng cm thy mt nim vui sng ti li bi s nhn nhc m chng bt
bn thn phi chu ng k t khi Amala sinh a b. "Anh vi m ng l a b s vi gia nh ca Amala. Tun sau anh s i Abba gp h v bn
bc"
"Mnh s nui a nh", Olanna ni. Nng git mnh khi thy mnh ni tht chnh xc v trn vn ci mong mun c nui nng a b. Nng thy d chu lm
sao vi quyt nh m nng tin l v cng ng n. Dng nh y l quyt nh m nng lun lun ngh n ngay t u.
Odenigbo nhn nng vi i mt m to sau cp knh. Chng cho xe chy tht chm qua cc ln gim tc v nng tng nh chic xe s ng sng li v cht
my mt. "Tnh yu ca chng mnh l iu quan trng nht i vi anh, nkem", chng ni nh nh. "Mnh phi quyt nh cho ng, cho c hai chng ta."
"Anh khng ngh n c hai chng ta khi anh lm c y c thai", Olanna ni ngay trc khi nng c th t kim ch; nng thy ght ci v c c trong ging
ni ca mnh, nng thy cn hn gin li mi nguyn.
Odenigbo cho xe vo ga ra. Chng c v mt mi. " ri c hai chng mnh suy ngh thm."
"Mnh s nui con b", Olanna ni mt cch chc chn.
Nng tin mnh c sc nui con b, a con ca chng. Nng s mua sch ni v cch lm m, tm mt ngi v nui v trang tr phng ng. Sut m ,
nng trn tr vi nhng ngh ny. Khng phi nng cm thy thng hi a b. Thay vo khi nng m ci thn th nh xu m p y vo lng, nng cm thy
y l mt s an bi ca to ha, mt thin duyn, mt iu khng d tr toan tnh nhng tr thnh hin thc. Ngay giy pht ci duyn lnh ny xy n, n l
mt nh mnh. M ca nng khng ng nh th, ging ca b qua in thoi ngy hm sau c v nng n, mt ging nghim trng m ngi ta ch dng khi ni
v mt ngi mi cht.
"Nne, khng bao lu na con cng s c con. Con khng nn nui a con m thng y tng tu vi con nh nh qu ngay sau khi con khng c nh. Nui
mt a con l mt chuyn rt nghim tc, con gi ca m, nhng trong trng hp ny khng phi l mt hnh ng ng n."
Olanna vn cm in thoi v nhn m m my bng hoa by gia bn. C mt bng ho. ng ngc nhin l Ugwu qun khng b bng hoa ho i.
M nng ni ng, nng bit; tuy th nng cng bit l a b ng nh nng lun lun tng tng v a con ca nng vi Odenigbo: tc rm, hai mt cch
xa nhau v c hng li mu hng.
"Gia nh ca n s lm phin con." M nng ni. "V con nh t n cng s lm phin con."
"C y khng mun gi a b."
"Th c b n cho gia nh ca n. Gi tin v nhng th cn dng nhng n vi dn lng."
Olanna th di. "Anugo m, con s suy ngh thm v vic ny."
Nng t in thoi xung ri li nhc n ln, bo cho ngi trc tng i s ca Kainene Port Harcourt. Ngi n b ny c v li bing; ch ta bt nng
phi c li s in thoi my ln ri ci rc rch trc khi ni ng dy.
"Sao m c cao thng th?" Kainene ni khi nng k cho ch nghe quyt nh ca mnh.
"Em lm th khng phi v em cao thng."
"Th ri c c nhn con b lm con nui chnh thc khng?"
"C, em s lm nh th."
"Ri c c ni cho n bit khng?"
"Ni cho n bit ci g? c, khi n ln ln. Em bit, s tht: Amala l m: ca n. V em s dy cho n gi em l M Olanna hay ci g tng t, nu
Amala c mun tr li vi con ca c ta, c ta vn l m ca n."
"C lm nh th chiu ngi tnh cch mng ca c ?"
"Khng phi nh th u."
"C lun lm mi vic ngi khc vui lng."
"Em khng quyt nh nh th ch lm cho anh y vui. y khng phi l kin ca anh y."
"Th th ti sao c li quyt nh nh th?"
"Con b v ti. Em c cm tng nh l em bit n t trc."
Kainene khng ni g mt lc rt lu. Olanna ko dy in thoi.
"Ch ngh y l mt quyt nh rt can m." Kainene ni sau mt lt im lng.
Mc d Olanna nghe ch ni r rng, nng vn hi li, "Ch nig ?"
"Em rt can m khi quyt nh nh th."
Olanna ngi da vo gh. S tn thnh ca Kainene, mt iu m nng cha bao gi nhn c t trc n gi, nghe sao ngt ngo, mt c hi mi mi,
mt im lnh. t nhin, nng i n quyt nh cui cng; nng s mang a b v nh.
"Th ch s n d l ra ti ca chu ch?" Olanna hi.
"Ch vn cha c c hi n thm ci a ngc ti tn ca em, cho nn c l ch s n."
Olanna gc in thoi, ci ti tn.
B c mang a b ra, qun trong mt chic khn qung mu p c ci mi kh chu ca ogiri. B ngi phng khch v nng n cho n khi Olanna bc ra.
B c ng ln v trao a b cho nng.
"Ngwanu, ta s li n thm, khng lu u", b ni. B c v vi vng, tt t, lm nh y l mt chuyn m b cn phi kt thc cng sm cng tt.
Khi b c v ri, Ugwu ngm nhn a b, hn c v lo lng. "B c ni a b ging m ca b. y l m ca b u thai tr li."
"Ngi ta c th ging nhau, Ugwu, nhng khng c ngha c ging nhau th l u thai."
"Nhng m c chuyn u thai, tha c. Tt c chng ta s u thai tr li m."
Olanna xua tay bo hn i. "i b ci khn ny vo thng rc, n hi rnh y ny."
a b ct ting khc. Olanna ru v tm cho n trong mt ci chu nh ri lic nhn ng h v lo lng l c v nui, mt ngi n b kh to ln m d ca
Ugwu gii thiu, s n mun. Mt lc sau c y n, a b b mt lc ri ng. Olanna v Odenigbo ci xung nhn, n nm nga trong mt ci m gn ging
ca hai ngi. Da ca n mu p, sng ng.
"Con b c nhiu tc ging anh", Olanna ni.
"i khi em nhn n v s ght anh."
Olanna nhn vai. Nng khng mun chng tng lm l nng lm chuyn ny cho chng, v chng, nh ban n cho chng, bi v iu ny tht ra l v nng
nhiu hn.
"Ugwu ni m ca anh dng php ca dibia", nng ni.
"Ci g?"
"Ugwu ngh l tt c mi chuyn xy ra ch v m ca anh dng php ca dibia v ba ca ng ta lm cho anh m mui ri ng vi Amala."
Odenigbo im lng mt lc. "Anh ngh vi n, y l cch duy nht m n c th hiu c."
"Ba ng l phi cho mt a con trai ng vi lng mong i ca mi ngi ch?", nng ni. "Nghe chng hp l g c."
"Cng chng khc g so vi nim tin vo v Thin Cha m ngi ta khng nhn thy."
Nng qu quen vi cch chng tru chc v c tin v nhng vic cng ch x hi ca nng; rt c th nng s tr li rng bn thn nng cng khng chc
l mnh c th tin vo mt v Cha Tri m chnhnng cng cha h nhn thy. Nhng ngay lc ny, nhn thy mt sinh linh v ti yu t nm trn tm m, hon
ton trng ch vo ngi khc m s hin din ca n chnh l th thch ca ng ti cao, mi vic hon ton thay i.
"Em tht s tin", nng ni. "Em tin vo ng Thng ton nng."
"Anh chng tin vo thn thnh, Cha hay Thng g ht."
"Em bit. Anh chng tin g c."
"Tnh yu", chng ni v nhn nng. "Anh tin vo tnh yu."
Nng khng c nh ci nhng t nhin ting ci bt ra. Nng mun ni l tnh yu cng chng hp l. "Mnh phi tm mt ci tn", nng ni.
"M gi n l Obiageli."
"Mnh khng th gi n nh th." M ca chng khng c quyn t tn cho a b m chnh b chi b. "Mnh s tm gi n l B By cho n khi mnh tm
c mt ci tn tht thch hp. Kainene ngh Chiamaka. Em yu ci tn y lm. Thng lun ton m. Kainene s l m u. Em phi n gp Cha
Damian nh ng lm l ra ti cho con b." Mnh s i mua sm Kingways. Mnh s mua mt b tc mi London. Nng thy say sa, hn h.
B By ca quy v mt t sng s hi mi trn ngp, xm chim Olanna. Nng nhn mi tc bng du Pears v t hi khng bit mnh c th lm chuyn ny
khng, c th tht s nui nng mt a b khng. Nng bit y khng phi l chuyn bnh thng, ci cch a b th nhanh qu, th gp trong lc ng, ngay c
chuyn y cng lm nng lo lng.
Ti hm y, nng gi Kainene my ln song khng c ai tr li. C th Kainene ang Lagos. Nng gi li vo ban m v khi Kainene ni, "Al", ging
nng c v khn.
"Ejima m", Olanna ni. "Ch b cm ?"
"My ng vi Richard!"
Olanna bt dy.
"My l ngi tt." Ging Kainene c v km gi. "Ngi tt khng nn ng vi ngi yu ca ch."
Olanna ngi xung gh v cht nhn thy mnh nh nhm. Kainene bit. Nng khng cn phi lo lng l Kainene s bit chuyn. Nng c t do tht
s hi li chuyn mnh lm.
"ng l em nn ni cho ch bit, Kainene", nng ni. "Chuyn chng c g quan trng c."
"D nhin chuyn chng c g quan trng. Ch l ng vi ngi yu ca tao thi m."
"Em khng c nh th." Olanna cm thy nc mt mnh tro ra. "Kainene, em thnh tht xin li."
"Ti sao my lm th?" Ging Kainene bnh tnh mt cch ng s. "My l mt ngi tt c yu qu nht, my xinh p, my l mt nh cch mng, khng
thch n ng da trng v n gin l my khng c ng vi anh ta. Ti sao my lm nh th?"
Olanna th tht chm. "Em khng bit, Kainene, y khng phi l chuyn em c tnh sp t. Em tht c li, ti ca em khng th tha th c."
"ng l khng th tha th c", Kainene gc my.
Olanna t in thoi xung v cm thy lng mnh rn v. Nng bit tnh ca Kainene, bit l Kainene rt kh b qua nhng g lm ch y au n.
Chng hai mi t
Richard mun nh n Harrison. Chng lun lun ngh, ci chuyn my ng ch thc dn da trng my ngi y t gi da en ca mnh ra m nh n
kinh khng qu. Nhng ngay by gi chng ch mun lm vic . Chng ao c c th bt Harrison nm sp xung v c th m qut, qut, qut cho n khi ng
ta bit ngm ci mm li. Phi chi chng ng mang Harrison theo n Port Harcourt. Nhng chng s y n mt tun v khng mun b ng ta mt mnh
Nsukka. Ngy u tin h n, Harrison dng nh mun chng minh l do chnh ng ca cuc thm ving ny nn nu mt ba n rt long trng: xp nm
u, pawpaw medley, tht g nu sa vi mt t rau xanh v hnh l, cui cng l mn ch bng bt khuy c mi chanh dng trng ming.
"Ba n rt ngon, Harrison." Kainene ni, nh mt y v tru chc. Nng ang vui v; nng ko Richard vo vng tay mnh ngay sau khi chng n v bc
mt vi bc gi b nh khiu v vi chng trn sn g bng long trong phng khch.
"Xin cm n, tha b." Harrison ci gp ngi.
"ng cng nu mn n nh th ny nh ca ng?"
Harrison c v b tn thng. "Ti khng nu n nh th ny nh, tha b. V ti nu thc n bn x."
"D nhin."
"Ti nu bt c mn n u chu no, bt c mn g m ng ch tng n x ca ng."
"Th th chc l ng kh m thng thc thc n bn x khi ng v nh." Kainene nhn mnh ch bn x; Richard c nn ci.
"Vng, tha b." Harrison li ci ngi. "Nhng ti c gng khc phc."
"Ci mn bnh ny ngon hn l mn bnh ti n ln cui cng London."
"Cm n, tha b." Harrison mt my sng r. "ng ch ca ti k ti nghe l tt c mi ngi trong nh ng Odenigbo cng ni th. Ti thng lm mn n
cho ng ch mang n, nhng ti khng lm bt c mn g na k t khi ng ta la mng ng ch ca ti. La ht om sm nh l mt ngi in v c ph ai cng
nghe thy. u c ng ta khng my bnh thng."
Kainene quay sang Richard, nhn my. Richard lm ly, nc chy lnh lng.
"Ti i ly gi lau, tha ng", Harrison ni, Richard t km mnh khng nhy n bp c ng ta.
"Harrison ang ni chuyn g vy?" Kainene hi, sau khi nc c lau kh. "Ci anh chng cch mng y la mng anh?"
Chng c th ni di v chi phng i. Ngay c Harrison cng khng bit chc chn ti sao Odenigbo li xe n nh chng chiu ti hm v la mng
chng. Nhng chng khng ni di bi v chng s l mnh ni di khng thnh cng v n mt lc no , nng s bit s tht v khi y, tn tht li cng tng
thm gp bi. V th chng thut li u ui tt c mi chuyn. Chng k cho nng nghe v chai ru vang trng Burgundy chng v Olanna ung, sau , chng
v cng hi hn.
Kainene y ci a ca nng sang mt bn v ngi chng khuu tay ln bn, cm ta ln hai bn tay chp li. Nng ngi im lng rt lu. Chng khng th c
c nt biu l trn mt ca nng.
"Ti hy vng l anh ng ni tha li cho anh", cui cng nng ni. "Khng c g tm thng hn l cu ni y."
"Xin ng ui anh v."
Nng nhn, c v ngc nhin. "ui? Chuyn y qu d dng, phi khng?"
"Anh xin li, Kainene."
Richard cm thy nh mnh trong sut; nng nhn chng nhng chng cm thy nh nng c th nhn thy bc tranh khc g ang treo trn tng pha sau
lng chng, "Th ra anh hng m tng m p hnh bng em ti. Chuyn chng c g mi l c", nng ni.
"Kainene", chng ni.
Nng ng dy. "Ikejide!", nng gi. "Vo dn bn."
H di phng n ng lc chung in thoi reo. Nng khng nghe. Chung li reo v tip tc reo mi cho n khi nng ti nhc in thoi. Nng tr li phng
ng v ni, " l Olanna".
Richard nhn nng, nh mt khn khon.
"Chuyn c th b qua c nu l mt ngi no khc thay v em gi ti." Nng ni.
"Anh thnh tht xin li."
"Anh nn ng trong phng khch.
"Phi, phi, d nhin."
Chng khng bit nng ang ngh g. iu lm chng s nht l khng on c suy ngh ca nng. Chng v ci gi, xp chn mn, ngi trn ging v c
gng c sch. Nhng u c chng ang hot ng qu mnh nn th xc ca chng cha chu ngh ngi. Chng s l Kainene s gi cho Madu v k cho hn ta
nghe chuyn g xy ra, ri Madu s ci ph ln v ni, "Hn ta l mt sai lm, ngay t u, b hn i, b quch hn, b hn ngay i thi." Cui cng trc khi ri
vo gic ng, c sc cu ni ca Molire n vi chng, an i l thng: Hnh phc khng tan v l mt iu nhm chn; n nn c nhng lc thng trm.
Bui sng hm sau, Kainene n chng bng mt v mt lnh lng, v cm.
Cn ma tm t xi trn mi nh, bu tri u m lm phng n xm xt m m. Kainene ngi ung tr v c bo di n.
"Harrison ang lm pancakes 1", nng ni ri tip tc c bo. Richard ngi i din, khng bit mnh nn lm g, cm thy qu ti li n khng dm t rt
tr cho mnh. S im lng ca nng v mi thc n nh bp khin chng cm thy nh b giam trong x lim.
"Kainene", chng ni. "Mnh nn ni chuyn vi nhau?"
Nng nhn ln, chng nhn thy ngay i mt ca nng sng hp, hoe v chng cng nhn thy c ni au n gin d trong y na. "Chng ta s ni
chuyn vi nhau khi no ti mun ni chuyn, Richard."
Chng nhn xung nh mt a tr b mng v li cm thy s l s b ui ra khi cuc i nng mi mi.
Chung ca reo trc gi ng, khi Ikejide vo bo rng em ca b ch ang ngoi ca, Richard ngh Kainene s bo chng ng sp ca ngay trc mt
Olanna. Nhng nng khng lm th. Nng bo Ikejide mang thc ung ri i xung phng khch; ngay t u cu thang ch chng ang ng, Richard c gng
lng nghe. Chng thy ging Olanna y nc mt nhng khng th nghe r c ni dung cu ni ca nng. Odenigbo ni ngn, ging c v bnh tnh l thng.
Ri Richard nghe ging ca Kainene r rng v cng ci. "Tht ngu xun khi ngh l ti s b qua chuyn ny."
Tip theo l mt khong im lng ri ting ca m. Richard chy vi ra ca s nhn xe ca Odenigbo li ra, cng chic xe Opel mu xanh u trc nh
chng ng Imoke trc khi Odenigbo lao ra, mt ngi da en lc lng trong b qun o phng phiu la ht, "Ti mun anh t nay trnh xa nh ti ra! Anh c
hiu ti khng? Trnh xa ra! ng bao gi n nh ti na!". Chng ang ng trc hng hin v t hi khng bit Odenigbo c n m cho chng mt ci
khng. Sau chng nhn ra rng Odenigbo khng c nh , c l v chng khng ng c nhn c m ; ngh ny lm chng bun b hn.
"Anh c ln nghe khng?" Kainene hi khi bc vo phng. Richard ri ca s nhng nng chng ch cu tr li ca chng trc khi nng ni thm, v n
ha, "Em qun l anh chng cch mng ny ging mt vt, tht th nhng l mt vt lch thip".
"Anh s khng bao gi tha th cho mnh nu anh mt em."
Nt mt nng vn v cm. "Sng nay em ly ht bn tho ca anh t phng lm vic v t ht ri", nng ni.
Richard nghe nh c mt cm xc l thng dng ln trong lng ngc mnh. Mt cm xc m chng khng th din t thnh li. "Gi Cha Bn Tay", tp hp
nhng trang vit chng t tin c th in thnh sch b tiu hy. Chng khng th no c li nim hng khi trn tr vit nhng cu ch nh th. Nhng iu
khng thnh vn . Vn ch hnh ng t chy, tiu hy bn tho ca chng chng t nng s khng chm dt tnh yu gia hai ngi.
Nng s chng lm cho chng phi au n kiu nu nng khng li vi chng. C l, ni cho cng, chng khng tht s l nh vn. Chng c u
rng vi mt nh vn thc th, s chng c g quan trng hn tc phm ca h, ngay c tnh yu.
ng ta vit v th gii vn gi im lng khi ngi Biafra cht. ng ta lp lun rng ngi Anh ch trng khuyn khch s im lng ny. V kh v nhng bi
hc m nc Anh mang n x s Nigeria l khun mu. M, ngi ta ni, Biafra "l khu vc li ch c bit ca Anh". Canada, v Th tng ni a. "Biafra
u?" Lin X gi k thut vin v my bay n Nigeria, sung sng v c c hi thit lp nh hng Phi chu m khng lm mt lng M v Anh. T quan im
ngi da trng l mt chng tc siu vit, Nam Phi v Rhodesia cng h h bi chng c r rng l chnh quyn t tr ca ngi da en lun i n tht bi.
Trung cng ty chay ch ngha quc ca Anh, M v Nga nhng chng lm g nhiu ng h Biafra. Ngi Php bn mt t v kh cho Biafra nhng khng
ra mt cng nhn s hin din ca quc gia Biafra cho d y l iu m Biafra cn nht. V rt nhiu quc gia khc ca Phi chu en lo s rng mt quc gia
c lp Biafra s khi mo cho cc quc gia khc cng s i ly khai; v thh ng h Nigeria.
--------------------------------
1 Bnh bt chin trn cho thnh nhng ming trn v dp dng n sng, thng c n vi mt cy phong v b.
Phn IV
CUI THP NIN SU MI
Chng hai mi lm
Olanna chm dy mi khi nghe thy ting sm. Nng tng l mt cuc oanh tc, my bay nh bom v n tung trong nh, trc khi nng, Odenigbo, B By
v Ugwu kp n hm tr n cui ng. i khi nng tng tng ci hm tr n bng t sp, tt c mi ngi nt nh bn. Odenigbo v nhng n ng
trong xm xy ci hm trong vng mt tun; sau khi h o ci h rng nh mt lp hc, ri che hm bng gc da chen gia nhng lp t st, chng bo
nng, "By gi mnh an ton ri, nkem. Mnh an ton". Nhng ln u tin chng ch cch cho nng leo xung nhng bc thang lm chm, Olanna trng thy mt
con rn nm cun trn trong gc. Mu da en ca n ng nh nhng m bc v m d t to ang nhy tch tch, s im lng di lng t m t lm nng lin
tng mnh ang trong lng mt nm m, nng ht ln hi hng.
Odenigbo dng mt cnh cy p cht con rn ri bo nng l chng s cn thn ng np hm k hn. S bnh tnh ca chng lm nng ngc nhin. Ci
ging ni im m chng dng ng u vi cuc sng mi, vi nhng hon cnh b thay i 180 v hon ton xo trn, lm nng sng s. Khi ngi
Nigeria ra lnh i tin, i Pht thanh Biafra cng vi v loan tin dng tin mi, Olanna xp hng ngn hng sut hn gi ng h, n trnh m n ng qut
ngi ta bng roi cn m n b th y x, cho n khi nng i tin Nigeria thnh tin Biafra in p hn. Sau , lc n im tm, nng gi cao mt phong b
ng giy t c trung bnh v ni, "Tt c tin mt ca mnh y".
Odenigbo cng ci. "C hai chng ta u c th lm ra tin, nkem."
"y l thng th hai ban Gim c chm lng ca anh", nng ni, cm gi tr nh dng trn ci a nh ca chng b vo tch ca mnh. "V anh khng
th gi ci m h tr cho em Akwakuma l tin lng ca em."
"Mnh s tr li np sng c, khng lu u, quc gia Biafra t do", chng ni, cch trn an y thuyt phc thng thy v hp mt ngm tr.
Olanna p ly tr vo m mnh si m, nn n trc khi nhp ngm tr long pha bng mt gi tr dng li. Khi chng ng dy v hn tm bit nng,
nng t hi khng bit ti sao chng khng thy s v h c qu t tin. C l v chng khng phi t i ch. Chng khng l by gi gi mt chn mui mi tun
li tng thm mt shilling, cn g th ngi ta cht ra thnh tng ming nh m vn cn qu t v khng c ai bn go trong nhng bao to na bi v khng ai c
th mua ni. m y, khi chng h hc trn ngi nng, thc mi lc mt nhanh, nng gi im lng. y l ln u tin nng cm thy xa cch vi chng; khi chng
thm th bn tai nng, nng cn ang ngh tic khon tin ca mnh trong ngn hng Lagos.
"Nkem? Em c sao khng?" Chng hi, nhm ngi ln nhn nng.
"Em khng sao c."
Chng ngm mi di ca nng, mt nh, trc khi ln qua mt bn khi ngi nng v ng kh. Nng khng h bit t trc n nay, ting ngy ca chng
li kh kh n th. Chng mt mi. Con ng i n B Nhn lc rt xa, vic ghi chp, sp xp tn tui, a ch ht sc v b mi ngy lm chng kit sc, nng
bit, tuy th ngy no chng cng v nh vi cp mt sng rc. Chng tham gia vo ban Tuyn truyn; sau gi lm vic h vo su trong lng gio dc ngi
dn. Nng thng hnh dung chng ng gia mt nhm dn lng hon ton b chng thu ht, vang rn ging ni v mt nc Biafra cng thnh trong tng lai.
Cp mt ca chng hng ti tng lai. V th nng khng ni vi chng l nng nui tic qu kh, nhng th khc nhng thng ngy khc, b khn tri bn n
c thu bc ca nng, ci xe hi, bnh bch quy kp kem du ca B By. Nng khng ni vi chng l i khi nhn B By chy xung quanh chi vi tr con hng
xm, rt ngy th v vui v, nng mun m B By vo vng tay m xin li b. Cho d con b khng hiu ti sao.
K t khi b Muokelu, dy hiu hc Akwakuma, ni cho nng bit qun i bt tr con leo ln xe vn ti ca qun i ri ch i n chiu ti mi a v,
lng bn tay chng phng rp v xy xt v phi nghin khoai m, nng dn chng l khng bao gi c l ng khi trng chng B By, cho d nng khng ngh l
qun i c th dng sc lc ca mt a b tui ca B By. Nng lo lng v chuyn my bay b bom th ng hn. Nng thng m i m li mt gic m.
Nng chy vo hm tr n v b qun B By, sau khi bom ri, nng vp phi thi th ca mt a b khng th nhn dng v b chy en, v th nng khng bit
c phi l B By hay khng. Gic m m nh nng n mc nng bt B By tp chy v hm tr n. Nng buc Ugwu phi tp b B By chy, v nng dy B By
cch trn nu khng c th gi chy ra hm trnh bom nm sp xung, tay vng qua u.
Tuy th, nng vn lo lng mnh cha chun b chu o v gic m l mt im bo v nhng nguy him xy n vi B By m s s sy ca nng c th gy
ra. Gn cui ma ma, B By bt u ho hen ko di. Olanna thy nh nhm. C ci g xy ra vi B By. Nu ng tri cng bng, th nhng bt hnh ca
chin tranh s khng n vi B By; B By b m, vy th n s khng b hi bi bom n na. Bnh ho l ci m Olanna c th kim sot c, cn chuyn b bom
th ngoi kh nng ca nng.
Nng a B By n Bnh vin Albatross. Ugwu d my tm l da che trn mui xe ca Odenigbo, nhng c mi ln nng vn cha kha, ci xe kht kht ri
tt ngm. Cui cng, Ugwu phi y cho n khi n chu n my. Nng li tht chm v phanh li mi khi B By ho. mi trm kim sot, ch c thn cy to nm
ngang ng, nng ni vi lnh t v l con ca nng b m rt nng. H ni ti nghip v khng xt xe hay ti xch ca nng. nh sng trong bnh vin m m,
nng nc mi khai ngy ca nc tiu v mi thuc khng sinh penicillin. Nhiu ph n m con trong lng ngi ch, hoc ng cp a nh bn hng, ting tr
chuyn ha ln ting khc. Olanna vn cn nh bc s Nwala hm m ci. Nng chng n anh mi cho ti khi sau trn bom, anh ni, "Bn s lm lm bn
o ca c", v gip nng ng dy, o ca Okeoma vn khoc trn ngi.
Nng ni vi my c y t nng l ng nghip c ca anh.
"Rt khn cp", nng ni, gi cho ging Anh ca mnh tht chnh v u ngng cao. Mt y t a nng vo vn phng ca anh ngay lp tc. Mt trong nhng
ngi n b ang ngi ch chi bi um sm. "Tufiakwa! Chng ti ch y sut t lc hng ng! C phi v chng ti khng bit ni qua l mi ging nh my
ngi da trng?"
Bc s Nwala nhc ci thn hnh mnh khnh nh cy sy ca anh khi gh ngi v i vng ra ngoi bt tay nng. "Olanna", anh ni, nhn vo mt nng.
"Xin cho, anh c khe khng, bc s?"
"Chng ti xoay x c", anh ni, v vai B By. "C c khe khng?"
"Khe . Tun trc Okeoma n thm chng ti."
"Vng, anh y vi chng ti mt ngy." Anh ta sng nhn nng, nhng nng c cm tng nh l anh ta khng lng nghe, nh l anh ta khng tht s c mt
y. Trng anh ta chng khc g ngi mt hn.
"B By ho kh lu", Olanna ni to.
"." Anh quay v hng B By, t ngnghe ln ngc con b v ni nh ndo khi nghe n ho. Khi anh i n t thuc tm kim trong ng chai l v gi thuc,
Olanna cm thy ti nghip cho anh m cng khng bit ti sao. Anh c v lc li tm kim qu lu trong mt s vt t i nh th.
"Ti s cho c xir ho, c b cn thuc khng sinh, nhng ti khng cn thuc", anh ni, v li nhn nng trn tri, ci nhn k l, nh mt anh nh b ht vo
trong mt nng, v mt anh y v bun b, mt mi. Olanna t hi, khng bit c phi anh va mi mt i mt ngi thn.
"Ti s k n thuc v c c th tm mt ngi bn thuc, nhng phi l ngi ng tin cy, d nhin th."
"D nhin", Olanna lp li. "Ti c ngi bn, b Muokelu, c th gip."
"Tt lm."
"Mi anh n chi vi chng ti khi anh c thi gian", Olanna ng ln, ni.
"Vng." Anh bt tay nng v gi li hi lu.
"Cm n, bc s."
"Cm n g ch? Ti khng th lm khc hn." Anh ra hiu ch v hng ca v Olanna hiu anh mun ni n nhng ngi n b ang ch bn ngoi. Lc
bc ra v, nng ngoi nhn ci t thuc gn nh trng khng.
Olanna chy qua bi t trng ca lng trn ng i n trng tiu hc Akwakuma vo bui sng. Nng lun lm th khi nng i qua ch trng, chy cho ti
khi nng n ch c cy ci rm rp c th n np nu b b bom. C mt vi a tr ang ng di cy xoi trong sn trng, ly nm ln cy. Nng ni to,
"i vo trong lp, osiso", v bn chng ch tn mt mt lt ri tip tc tr li tn cng ci cy. Nng nghe ting reo vui mng khi mt qu ri, v ri ting chng ci
nhau inh i xem ai nm trng lm qu xoi rng xung.
B Muokelu ang ng ca lp, bc bi vi ci chung. Lng en ph y trn cnh tay v chn ca b, mt t lng sm mu mi trn, mt t si lon xon
trn cm; tay chn y c bp ca b lm Olanna t nh c l s tt hn nu b Muokelu l n ng.
"Ch bit ti c th mua thuc khng sinh u khng?" Olanna hi sau khi m cho b. "B By b ho v bnh vin khng c thuc."
B Muokelu m trong c mt hi chng t b ang suy ngh. B mt ca v Lnh T nhn chng chc t ci o thng m ngy no b cng mc, b
thng tuyn b l s khng mc ci g khc cho n khi nc Biafra chnh thc c thnh lp.
"Ai cng c th bn thuc nhng c khng bit c k trn phn sn sau nh mnh v gi ci l thuc Nivaquine", b ni. "a tin cho ti v ti s i n
nh b Onitsha. B ny bn thuc tht. B ta c th bn c ci qun bn ca Gowon nu mnh tr ng gi."
" b ta gi ci qun v ch a cho chng ta thuc thi." Olanna ci r.
B Muokelu ci v nht ci chung ln. "Hm qua ti m." Ci o thng qu di cho mt ngi thp ln nh b; n ko lng thng trn mt t v Olanna s
b s vp ng.
"Gic m nh th no?" Olanna hi. B Muokelu rt hay m. Ln trc, b thy Ojukwu ch thn dn u cuc tn cng vng Ogoja, iu ny c nghal k
th s b qut sch ra khi vng .
"Nhng chin binh truyn thng Abiriba dng cung tn ph tan m gic Calabar. I makwa, tr con dm ln xng ca gic i n sui."
"Tht th ", Olanna ni, nt mt nghim trang.
"iu c ngha l Calabar s khng bao gi tht bi", b Muokelu ni, bt u rung chung. Olanna nhn c ng nhanh nhn ca cnh tay ging n ng
ca b. Gia h chng c g tng ng c, nng v b gio dy tiu hc c trnh hc vn s ng Eziowelle ngi cn m tn n tin c vo nhng gic
m. Tuy th b Muokelu lun c mt v g rt thn thuc. Khng phi v b cng tt tc v cng i vi nng n d nhng bui hp ca Hi Ph n Tnh nguyn,
dy cho nng cch dnh rau ci, m bi v b tot ra mt v g khng s hi, mt v bt cn lm cho nng ngh n Kainene.
m y khi b Muokelu mang nhng vin thuc khng sinh gi trong giy bo n, Olanna mi b vo v cho b xem nh ca Kainene ngi bn cnh h bi
vi iu thuc trn mi.
"y l ngi ch song sinh ca ti. Ch y Port Harcourt."
"Ch em sinh i!" B Muokelu ku ln, ngn tay b r theo hnh na mt tri vng bng nha c eo bng mt si dy trn c. "Nhng iu lm ngi ta
kinh ngc khng bao gi chm dt. Ti khng h bit c c ngi ch sinh i v nekene, c y trng chng ging c cht no."
"Chng ti c ci ming ging nhau", Olanna ni.
B Muokelu lic nhn tm nh ln na ri lc u. "C y khng ging c cht no c", b ta lp li.
Thuc khng sinh lm trng mt ca B By tr nn vng. Con b bt ho, ting ho nng v t c ting rt trong phi hn nhng n li bing n. Con b y
mn garri vng quanh a v khng ng n mn cho cho ti khi n c li thnh tng vin do nh nha. Olanna tiu gn ht s tin trong phong b vo vic mua
bnh bch quy v ko da gi trong nhng t giy bng long t mt ngi n b bun lu bn kia vng bin gii nhng B By ch nhm nhp cht xu. Nng t
B By trong lng mnh ri t cho n tng ming khoai lang nghin bt n phi n. V khi n sc ri khc tong ln, Olanna cng c gng ngn nc mt ca mnh.
iu nng s nht l B By s cht. Ni s ngm ngm nhng c ln dn ln dn, nh hng n mi suy ngh, hnh ng ca nng. Odenigbo b bui hp ban
Tuyn truyn v vi vng v nh sm hn; Olanna bit l chng cng lo s nh nng. Nhng h khng ni vi nhau v ni lo s ny, lm nh ni ln thnh li s
lm ci cht ca B By thm phn r rt, cho n mt bui sng nng nhn B By ng trong khi Odenigbo thay qun o i lm. Ging ni trn i Pht thanh Biafra
vang di khp phng.
Nhng tiu bang Phi chu ny tr thnh nn nhn ng thng ca quc Anh M ang m mu s dng cc xut ca Hi ng nh l ci c cho
vin tr v kh khng l cho chnh quyn b nhn v ch thc dn mi thi nt ca h Nigeria
"ng th!" Odenigbo ni, nhanh chng ci cc o.
Trn ging, B By ca quy. Khun mt ca n mt i nt b bm v tr nn ging ngi ln mt cch k l, m tp li, nc da ti xanh. Olanna nhn con
b.
"B By chc khng chu ni mt", nng ni tht nh.
Odenigbo dng li nhn nng. Chng tt radio, n gn, m u nng p vo lng chng. Bi lc u chng khng ni g nn s im lng ca chng bin thnh
s xc nhn rng B By s cht. Olanna nhch ngi thot khi vng tay ca chng.
"Tr con bing n l chuyn kh bnh thng." Chng ni, sau mt hi im lng. Nhng ging chng thiu v chc chn m nng thng hay nhn thy.
"Nhn xem, con b st cn nhiu bit bao nhiu!" Olanna ni.
"Nkem, con b bt ho v n s n ngon ming tr li." Chng bt u chi tc. Nng cm thy gin v chng khng ni nhng li nng mun c nghe,
v chng khng c ci quyn lc iu khin c s phn c th ni cho nng bit rng B By khe mnh; chng vn thn nhin thay i lm. N hn ca
chng trc khi i ngn ngi, khng cn nng nn khng dt trn mi nng, cng lm nng gin trch chng. Nc mt lng trng. Nng ngh n Amala. Amala
khng lin lc vi h k t ngy bnh vin nhng nng t hi by gi nu nh B By qua i, nng c phi l ngi bo tin cho Amala khng.
B By thc dy ngp. "Cho m Ola." Ging n yu t.
"Cc cng, ezigbo nwa, con thy th no?" Olanna b n ln m vo lng, ph hi vo c n v c gng cm nc mt. B By nh qu, rt nh. "Con c n
cho khng, cc cng ca m? Hay l bnh m? Con mun n g?"
B By lc u. Olanna ang c gng d dnh con b ung mt t bt ca cao Ovaltine th b Muokelu n vi mt ci ti raffia c nt tht v mt n ci mn
nguyn.
"Ngi ta va m mt trung tm tip t trn ng Bishop v sng hm nay ti n ", b ni. "Bo Ugwu em mt ci bt ra y."
B vo ci bt Ugwu mang ra mt t bt vng.
"Ci g th?" Olanna hi.
"Bt trng." B Muokelu quay sang Ugwu. "Rn cho B By n."
"Rn?"
"C c nghnh ngng khng y? Pha nc vo v em rn, osiso! Ngi ta ni tr con thch n mn ny lm."
Ugwu tng cho b ta mt ci ngut di trc khi hn i vo nh bp. Bt trng kh rn bng du da mu , n t v c mu nhn nht trong a. B By
n mt mch ht sch.
Trung tm tip t trc y l mt trng n sinh cp hai. Olanna hnh dung trc chin tranh y l mt khu nh c mc um tm c tng bao quanh, m
con gi chy vi vo lp hc bui sng v trn qua cng vo bui chiu hn h vi m thanh nin t trng i hc ca chnh ph cui ng. Lc ny tri
va rng sng v cng b kha. m ng ang ch bn ngoi. Olanna ng ngc ng gia nhng ngi n ng, n b v tr em, tt c mi ngi u c v rt
quen vi chuyn ng ng sau mt ci cng g st ch ca m ra h c th vo bn trong v nhn thc phm cu tr ca ngi nc ngoi. Nng thy lc
lng. Nng c cm tng nh mnh lm mt iu g sai tri, ti t; ch c nhn thc n m khng c g trao i. Bn trong dy nh, nng c th nhn thy
ngi ta di chuyn, sp xp bn vi nhng ti thc n, v mt ci bng to c ghi hng ch HI NG NH TH TH GII. Mt s ph n cp cht gi ca h v
nhn vo pha trong cng, lm bm rng ngi ca hi tip t lng ph th gi qu. m n ng ang ni chuyn vi nhau. Mt ngi c v gi nht i mt ci m
t trng mu c gn lng chim. Mt thanh nin ni to t c ting ca ngi khc, lc trm lc bng lu l ging nh mt a tr ang tp ni.
"ng ta b sc p n pho rt nghim trng", b Muokelu ni th thm lm nh Olanna khng bit. l ln duy nht b ta ni. B chen dn n gn cng, ra
hiu cho Olanna theo b mi ln b ln ln c mt cht. C mt ngi no pha sau h bt u k mt chin thng ca Biafra. "Ti k qu v nghe nh, tt c
lnh Hausa quay u tho chy, chng thy rng i phng mnh hn chng". Ting ni tha dn khi mt ngi n ng t trong nh bc ra. Ci o thun ngn
tay vi dng ch X S MT TRI MC in trn nn en rng thng thnh xung quanh thn hnh mnh d ca ng ta v ng ta cm mt xp giy. ng ta i vi mt
v nghim trang, ngc n ra. ng ta l sp.
"Trt t! Trt t!" ng ta ni, m cng.
Mt dng ngi chen ln x y nhau lm Olanna ngc nhin. Nng cm thy b x mnh; nng ng nghing. Dng nh tt c mi ngi u y nng sang
mt bn bng mt cch c tnh ton bi v nng khng phi l mt ngi trong bn ca h. Ci ci ch rn cng ca ng gi bn cnh xa thng vo hng nng au
nhi lc ng ta chy vt vo trong sn. B Muokelu ang pha trc, chy nhanh v mt trong nhng ci bn. B ng, ng gi i ci m c gn lng chim vi v
ng dy v tip tc chy khp khnh theo hng. Olanna cng ngc nhin khi thy nhng ngi mc qun phc rt roi di ra qut ly qut v la ht, "Trt t! Trt
t!", nhng ngi n b ngi bn mang v mt nghim trang khc kh, nhng ngi ci xung xc thc phm vo trong ti ri gi cao ln, "Ngi tip theo!".
"Xp vo hng !" B Muokelu ni, khi Olanna theo, sau b. "Bn kia pht bt trng. Sang hng . y l hng c kh."
Olanna sang xp hng v c khng b y ra ng sau bi mt ngi n b ginh ch vi nng. Nng b ta ng trc. S hn lon khi xp hng xin
thc n lm nng cm thy kh chu, nhc. Nng khoanh tay, th hai tay xui theo ngi ri li khoanh tay. Nng ng gn u hng, thy bt xc vo ti v bt
khng phi vng m l mu trng. Khng phi bt trng m l bt bp. Hng bt trng l hng bn cnh. Olanna vi v chy sang hng bnnhng ngi n b
phn pht bt trng ng dy, ni, "Bt trng ht ri! Ogwula!".
Ni s hi dng ln trong ngc Olanna. Nng chy theo ngi n b y. "Lm n", nng ni.
"Chuyn g th?", ngi n b hi. ng sp ng cnh quay nhn Olanna chng chc.
"Con ti b m", Olanna ni.
Ngi n b ngt li nng. "Sang hng bn kia xin sa."
"Khng, khng, n khng n g ht, n ch n bt trng thi." Olanna nm tay ngi n b. "Biko, lm n, ti rt cn bt trng."
Ngi n b vng tay ra khi Olanna v vi vng bc vo bn trong ta nh, ng sp ca li. Olanna ng . ng sp vn cn nhn Olanna chm chp,
tip tc qut mt cho mnh bng mt xp giy v ni," h! Ti bit c".
Ci u hi v b mt y ru ca ng khng c v g quen thuc c. Olanna quay ngi bc i bi v nng bit chc ng ta ch l mt trong nhng ngi
lun tuyn b bit nng trc khi c c hi tn tnh, ve vn nng.
"Ti tng gp c", ng ta ni. ng ta tin n gn hn, by gi mm ci nhng khng c v ve vn nh nng d on m trng rt chn thnh, hn h.
"My nm trc sn bay Enugu, khi chng ti i n em ti du hc nc ngoi v, c ni chuyn vi m ti. I kasiri ya obi. C gip b c yn tm khi my bay
p xung m khng dng ngay lp tc."
S kin sn bay hm y l m hin ra trong tr nh ca Olanna. Chc cng phi n by nm ri. Nng nh ging ni nh qu c st v ci vui mng y
u lo ca ng ta; lc yng c v gi hn by gi.
"Th ra l ng." Nng ni. "Nhng lm sao ng nhn ra ti?"
"Ai m c th qun mt gng mt nh c ch? M ti vn k v mt c gi rt p nm tay b. Tt c mi ngi trong gia nh u bit. H c ngi nhc li
chuyn em ti tr v, b li k."
"Th cn em ng th sao?"
Hnh din lm mt ng sng r. "Em ti l ngi c chc v trong B. Chnh n lo cho ti cng vic cu tr ny."
Ngay lp tc Olanna t hi khng bit ng ta c th gip mnh mt t bt trng. Nhng cu hi ca nng li l, "Th m ng c khe khng?"
"Rt khe. B Orlu, nh ca em trai ti. Lc u b rt yu khi ch ti Zaria khng v; chng ti u ngh l bn th vt lm ng nh nhng g chng
tng lm vi ngi khc, nhng ch ti tr v ch y c mt ngi bn Hausa gip v th m ti khe tr li. B s vui nu c bit ti gp li c."
ng ta ngng mt cht lic nhn mt trong nhng bn thc phm ni hai c gi tr ang ci nhau. Mt ngi ni, "Ti ni cho c bit, ming c kh ny l
ca ti". C kia ci, "Ngwanu, hm nay c hai chng ta s cht thi."
ng quay tr li pha nng. " ti i xem ng kia c chuyn g. Nhng ch ti cng. Ti s cho ngi biu c mt t bt trng."
"Cm n." Olanna nh c ngi khi ng ta ha cho bt trng v thy xu h bi s i chc ny. cng, nng thy kh chu bi v nng c cm tng nh
mnh l mt tn trm.
"Okoromadu bo ti n y gp ch", mt c gi tr ni st bn nng v Olanna gn nh git mnh. C nht mt ci bc vo tay nng v quay tr li gian nh.
"Cm n ng y gim ti", Olanna ni vi theo. D c nghe c, c y cng chng quay li. Ci ti nng nng an i nng khi nng ng ch b Muokelu. Sau
lc nng nhn B By n cho n khi ch cn vt du da dnh trn a, nng thi lm sao B By c th n c ci mn bt trng v nh cao su d m th ny.
Ln sau khi Olanna n trung tm tip t Okoromadu ang ni chuyn vi m ng. C my ngi n b kp chn chiu di nch ca h; h ng trc
cng sut m qua.
"Chng ti chng c g cho cc b. Xe ch thc n tip t hm nay cho chng ta t Awomama b chn cp dc ng", ng ni, bng ci ging thm d ca
mt chnh tr gia ang hng n nhng ngi ng h. Olanna nhn ng ta. ng ta c v thch cng vic ny, ci quyn lc cng vi vic bit rng c mt nhm
ngi s c ci m n hay khng. "Chng ti c qun i bo v, nhng chnh binh s cp lng thc ca mnh. H chn ng v cp ht tt c nhng g
trn xe vn ti; h cn nh c ti x. Tr li y vo th Hai, v c th chng ti s m ca."
Mt ngi n b bc nhanh n trc mt ng v y mt a b trai vo vng tay ng. "Th th ng gi n i! Nui n cho n khi ng li m ca!" C ta
chun b b i. a b gy g, vng vt v ku khc thm thit.
"Bia nwanyi, tr li y b kia!" Okoromadu lng ngng b a b, cha n ra.
My ngi n b khc bt u la mng ngi m. C nh nm con i h? Ujo anaghi atu gi? C khng coi Cha ra g na ? nhng chnh b Muokelu
n n a b t tay Okoromadu v t vo tay ngi m.
"C phi nhn li con ca c", b ni. "Khng phi v ng y m hm nay chng ta khng c thc n."
m ng gii tn. Olanna v b Muokelu bc i chm chm.
"Ai bit chuyn lnh cp xe lng thc c tht hay khng?", b Muokelu ni. "Ai m bit h gi li bao nhiu thc n em bn ch en? y khng c
mui bi v h gi ht li bn."
Olanna ang ngh n ci cch b Muokelu mang a b tr li cho ngi m. "B lm ti nh n ch ti", nng ni.
"Nh th no?"
"Ch y rt cng ci. Khng bit s g c."
"C ta l ngi ht thuc trong tm nh c cho ti xem. Nh l mt c im tm thng vy."
Olanna dng li, trng trng nhn b Muokelu.
"Ti khng ni c y l im", b Muokelu vi ni. "Ti ch ni l c y khng nn ht thuc, n lm ngi ta c n tng xu v c y bi v ch c im mi ht
thuc."
Olanna nhn b v thy mt v c c t b ria v cnh tay y lng l ca b. Nng i nhanh hn, im lng vt ln trc b Muokelu. Nng cng chng ni
tm bit trc khi vo nh. B By ang ngi chi bn ngoi vi Ugwu.
"MOla!"
Olanna m con b, vut tc n. B By nm tay, ngc nhn nng. "M c mang bt trng v khng, m Ola?"
"Khng, cc cng ca m. Nhng ln sau m s mang v", nng ni.
"Cho c. C khng mang g v ?" Ugwu hi.
"Em khng thy l gi trng trn ?" Olanna gt. "Em c m khng y?"
Sng th Hai nng ra trung tm tip t. B Muokelu khng n gi nng trc hng ng m cng khng c mt m ng. Cng kha, gian nh trng
khng v nng i vng vng khong mt gi ng h trc khi m ng gii tn. Th Ba, ca vn kha. Th T, cng c mt ci kha mi. Mi n th By ci
cng mi m ra.
Chnh Olanna cng ngc nhin khi thy mnh d dng nhp vo m ng chy qung qung nhanh chng chuyn t hng ny sang hng khc, nhy qua my
ci lon ong a m my g lnh canh treo, ri x tr li khi c ngi x nng. Khi Okoromadu n nng ri hng vi mt ti nh bt bp, bt trng v hai ming c
kh.
ng ta vy tay gi nng, "Ngi p. Nwanyi oma!". ng ta vn khng bit tn nng. ng ta n gn v nht mt hp tht b vo gi ca nng ri vi v b i
nh l khng c chuyn g. Olanna nhn xung ci hp di mu v sut bt ci thnh ting v mt nim vui bt ng. Nng ly n ra, ngm ngha, r tay ln mt
kim loi mt ri v ngng ln khi thy ngi lnh b dng chn nn ang nhn nng. Ci nhn mt cch rt sm s v th l. Nng t hp tht b vo trong gi v
che i. Nng mng l b Muokelu khng i vi nng nn nng khng phi chia s vi b. Nng s bo Ugwu nu mn tht hm. Nng s dnh mt t lm bnh m
ri nng s cng Odenigbo v B By ung tr kiu Anh vi bnh m kp tht b.
G lnh c v bnh hon i theo nng ra khi cng. Nng ro bc nhanh trn con ng bi bm dn ra ng chnh, nhng nm g vn lnh t ti nhanh
chng bao vy nng. Chng ni luyn thuyn v ra hiu ch vo gi ca nng, ging kch ng, Olanna nghe c vi ch nh: "C!", "Ch!", "Mang i!", "Ci i git
cht tt c chng ta!".
Olanna gi cht ci gi, ch mun a khc nh tr con. "i ch khc! i, i ch khc!"
Chng ng im mt lc, c v ngc nhin trc cn gin d ca nng. Nhng ri chng sp li gn hn, c bn, c nh c ting ni no bn trong ch o
chng vy. Chng ang bao vy nng v chng c th lm bt c chuyn g. Trng chng c v tuyt vng n lut php khng c ngha l g vi chng. Ni cch
khc, u c chng b hy hoi bi nhng ting n ca n pho. Ni s hi ca Olanna n cng vi mt cn thnh n bng ln d di v lm tng thm phn
can m ca nng, nng tng nh mnh c th chng tr, bp c, git cht chng c. Hp tht b l ca nng. Ca nng. Nng li li vi bc. Trong chp mt,
qu nhanh n mc nng cha kp hiu chuyn g va xy ra, tn i m b r mu xanh git ci gi ca nng, chp ly hp tht b v b chy. My tn kia chy
theo. Tn cui cng h hc mm ng nhn nng, trc khi cng quay ngi b chy, nhng ngc hng vi bn kia. Ci gi ca nng ri ln lc trn mt t.
Olanna ng cht trn v lng l khc. Hp tht b cha bao gi thuc v nng. Ri nng nht ci gi ln, phi bi dnh vo ti bt bp v i b v nh.
Mt thi gian kh lu, phi n gn hai tun l, Olanna v b Muokelu trnh gp mt nhau trng. Mt bui chiu Olanna v nh, ngc nhin thy b Muokelu
ngi bn ngoi vi ci chu kim loi y tro xm.
B Muokelu ng dy. "Ti n dy c cch lm x phng. C c bit by gi h bn x phng loi thng vi gi bao nhiu khng?"
Olanna nhn ci o thng mn si vi c in hnh Lnh T ti ci rng r ca b cht hiu bi hc m nng khng ni ra ch l cch b y xin li. Nng
ly chu tro, dn ng ra sn sau v sau khi b Muokelu gii thch, hng dn cch lm x phng, nng chu tro bn cnh ng xi mng.
Sau , Odenigbo lc u khi nng k cho chng nghe. H ngi trn ci gh g t da vo vch tng di mi hin bng rm.
"B y khng cn phi dy em lm x phng. Anh cha bao gi thy em lm x phng c."
"Anh ngh l em khng lm c?"
"B y ch cn ni xin li, n gin th thi."
"Em ngh l em phn ng hi qu v v Kainene." Olanna chuyn ch . "Chng bit Kainene c nhn c th ca em khng?"
Odenigbo im lng. Chng nm tay nng v nng cm thy mng l c nhng chuyn khng cn phi gii thch vi chng.
"B Muokelu c bao nhiu lng trn ngc?", chng hi. "Em c bit khng?"
Olanna khng bit ai ci trc nhng bt thnh lnh c hai cng ci ngt, sut na t nho khi gh. Ri nhng chuyn khc cng tr nn khi hi mt cch
phi l. Odenigbo ni bu tri hon ton trong tro khng mt gn my v Olanna ni thi tit ny rt l tng cho my bay b bom, ri hai ngi bt ci. Mt thng
b i qua mc mt ci qun thng c my l tht to l ci mng t vi ln da kh khc cho h, h cha kp cho li ch b th bt thm mt trng ci na.
Ting ci cha kp tt v tay h vn cn ang nu cht thnh gh th Julius bc vo. Ci o thng ca ng vn cn nh cm lng lnh.
"Ti mang n loi ru da ngon nht Umahia y. Bo Ugwu mang vi ci ly ra y", ng ni v t mt ci can nha xung. Trng ng rt lc quan v c
l bi b y phc dim da ca ng, s lc quan y rt d ly lan sang mi ngi lm ngi ta tng l khng c vn g ng khng khc phc c. Sau khi
Ugwu mang ly ra, Julius ni, "Anh c nghe tin Harold Wilson ang Lagos khng? Hn ta em qun i Anh n tiu dit chng ta. Ngi ta ni hn em theo hai
s on."
"Ngi xung y, ng bn, v ng ni nhm na." Odenigbo ni.
Julius ci ha h v hp ru son sot. "Ti ni nhm, okwa ya? Ci radio u ri? Lagos c th khng ni cho c th gii bit Th tng ca nc Anh
n gip bn chng git hi chng ta nhng ti in Kaduna s ni."
B By i ra. "Chu cho bc Julius."
"B By! B By. Chu cn ho khng? Chu cha?" ng nhng ngn tay vo ly ru da v t vo mm con b. "Ci ny s gip chu bt ho y."
B By thch ch lim mi.
Julius xua xua tay. "ng c coi thng sc mnh ca ru."
"n y ngi vi m, B By." Olanna ni. Ci o ca B By bt u sn v mc thng xuyn. Olanna t con b ngi vo lng mnh v m tht cht. t ra
l con b cng khng cn ho v chu n cht nh.
Odenigbo nht ci radio di gh ln. C ting rt chi tai nh x toang c bu khng kh, ban u Olanna tng l ting radio nhng nng cht nhn ra l
ting bo ng my bay b bom. Nng ngi cht cng. C ngi no nh bn ht to, "My bay ch!", cng lc y Julius cng ht, "Tm ch tr!", v nhy qua hng
hin lm thng ru da. Hng xm chy tn lon, ku tht nhng g Olanna khng th nghe ni bi v ting ci rt c m vang trong u nng. Nng trt chn
v ru v ng khuu gi xung t. Odenigbo nng dy trc khi chng nhc B By ln chy. My bay bn xi x n rt xung nh ma khi Odenigbo ang
nng tm np hm trong lc mi ngi b xung. Odenigbo chui xung sau cng. Ugwu ang nm cht ci mung dnh y xp. Olanna p my con d; thn th
chng n t, nhn nht trn my ngn tay nng v ngay c khi chng khng cn b trn ngi nng, nng vn p chan cht vo tay v chn. Ting n c v xa
dn. Ri cc ting n tip theo gn hn, to hn, mt t rung chuyn. C nhiu ting la ht xung quanh nng. "Gi su ma! Ly Cha ti!" Bng quang ca nng au
tc, trng nhc c nh sp v, khng ch chy trn ra nc tiu m cn c c nhng li cu nguyn sai bt nng ang lm nhm. C mt ngi n b ngi co
qup bn cnh nng, tay m mt a tr cn nh hn B By. Hm tr n ti l m nhngOlanna c th thy nhng vt mu trng ca bnh vy nn y trn ngi
a b. Thm mt ting n rung chuyn c mt t. Lc mi ngi tro ra khi hm tr n khng gian im phng phc, h c th nghe ting quang quc ca my con
chim mi tt ng xa. Mi chy kht m c.
"Sng phng khng ca chng ta tht tuyt! O di egwu!", ngi no ht to.
"Biafra chin thng!" Julius bt u ht, khng lu sau tt c mi ngi trn ng tp trung li tham gia.
Biafra thng trn
Xe bc thp, dn ha tin
My bay kch v cng kch
Ha enweghi ike imeri Biafra!
Olanna nhn Odenigbo ht mt cch say m. Nng cng c ht nhng li ht tt ngm ni u mi. u gi nng au nhi; nng nm tay B By v i vo trong
nh.
Chiu hm y nng ang tm cho B By th ting ci bo ng vang ln v nng m B By vn cn ang trn trung chy ra khi nh. B By sut tut khi tay
nng. Ting gm vt nhanh ca my bay, ting sng phng khng n ng ong rn vang trn khng trung v di mt t, ba vy ly nng lm nng run bn,
rng lp cp va vo nhau. Nng nho xung hm tr n m khng n my con d.
"Odenigbo u ri?" Mt lc sau nng hi, bu cht tay Ugwu, "ng ch u ri?"
"ng di ny, tha c", Ugwu nhn quanh.
"Odenigbo!" Olanna gi. Nhng khng c ting tr tr li. Nng khng nh l c thy chng chy vo hm tr n hay khng. Chng vn cn ch no
trn. Ting n tip theo lm tai nng i; nng tin l nu nng nghing u, c ci g cng cng mm mm nh mt mu sn s ri ra. Nng b ln. Nng nghe
ting ca Ugwu pha sau, "C? C?". Ngi n b cui ng ni, "Tr li y! C nh i u? Ebe ka I na-eje?". Nhng nng khng n c hai v trn
ra khi hm.
Mt tri sng n k l lm nng mun ngt xu. Nng chy, tim nhi au. Nng ht to, "Odenigbo! Odenigbo!", cho n khi nng nhn thy chng ang ci nhn
ai trn mt t. Nng nhn b ngc y lng ca chng, b ru mi mc v i dp mn, t nhin ci chuyn t sinh ca chng chuyn t sinh ca h p
n nh mt bn tay chn cng yt hu, mt c tht c kinh hong. Nng m chng cht cng. Cn nh cui ng bc chy.
"Nkem, khng sao c", Odenigbo ni. "Mt vin n bn trng anh ta nhng ch vo phn mm thi". Chng y nng ra v tr li vi ngi n ng, o ca
chng c dng bng b cnh tay ca anh ta.
Bui sng, bu tri nh mt bin m m. Olanna bo Odenigbo ng i lm v nng cng khng i dy, c ngy hm y h s trong hm tr n.
Chng ci r. "ng c k cc nh th."
"Khng ai cho con h n trng c", nng ni.
"Th ri em lm g?" Ging chng bnh thng nh ting ngy ca chng sut m qua, khi nng nm thc chong chong tng tng n ting bom m tot
c m hi.
"Em khng bit."
Chng hn nng. "Chy ra hm tr n nu ci bo ng vang ln nh. S chng c g xy ra. C th anh s v hi mun nu hm nay phi i dy Mbaise."
Lc u nng hi bc vi v thn nhin ca chng nhng ri nng li thy c an i bi chnh c ch y. Nng tin vo li ni ca chng, nhng ch khi no
chng c mt . Sau khi chng i ri, nng thy mnh yu ui, khng c che ch. Nng khng tm. Nng s ra ngoi i v sinh. Nng s ngi xung bi v
nng c th ng qun v khng phn ng kp khi ci bo ng h. Nng ung ht ly nc ny n ly khc cho ti khi bng cng ra, tuy th nng vn c cm gic
ming kh khc v nng bt u cht ngt vi tng mng khng kh kh rang.
"Hm nay mnh s trong hm tr n", nng bo Ugwu.
"Hm tr n, tha c?"
" hm tr n, em nghe r ri ch?"
"Nhng mnh khng th di hm, tha c."
"Khng phi l ti ni ngng qu y ch? Ti ni mnh s trong hm tr n."
Ugwu nhn vai. "Vng, tha c. Con c nn mang thc n cho B By khng?"
Nng khng tr li. Nng c th tt hn ngay lp tc nu hn ch cn kh nhch mp ci, bi v nng c th c thy trn mt hn n ci thm vi ngh
mang a ng cho ca B By chui vo ci h m thp di mt t v c ngy trong .
"Chun b cho B By", nng ni v quay ngi m radio.
"Vng, tha c", Ugwu ni. "O nwere igwu. Sng hm nay con thy trng chy trn tc B By."
"Ci g?"
"Trng chy. Nhng ch c hai ci thi; con tm nhng khng thy ci no na c."
"Chy? Em ni ci g th? Lm sao m B By c th c chy ch? Ti tm cho n thng xuyn. B By! B By!"
Olanna ko B By v pha trc v bt u tho tung bm tc ca n ra ri vch tm trong m tc dy. "Chc l ti bn tr hng xm bn thu m con chi
chung, my a hng xm bn thu." Bn tay nng run run v nng tm ly mt nhm tc tut. B By bt u khc.
"ng yn!" Olanna ni.
B By vt thot khi nng v chy v hng Ugwu, ng ng Olanna bng cp mt va s hi va thc mc, t m nh l n khng cn nhn ra nng na.
T radio, bi quc ca ca Biafra vang ln, trn ngp khng gian.
t nc mt tri mc, chng ta yu v nng niu,
Qu nh thn yu ca nhng chin s anh hng;
Chng ta phi bo v cuc i ca chng ta hay s b dit vong.
Chng ta phi bo v tri tim ca chng ta khi mi k th;
Nhng nu ci gi phi tr l ci cht cho tt c nhng ngi thn yu
Th chng ta xin cng cht m khng cht hi s
H lng nghe cho n khi bi quc ca chm dt.
"Dn em ra ngoi, di hng hin v cn thn." Cui cng, Olanna mt mi ni vi Ugwu.
"Mnh khng di hm na c?"

"Dn em ra hng hin."
"Vng."
Olanna m radio; by gi cn qu sm nghe bn tin chin s v nhng bi din thuyt y nhit huyt v s v i ca Biafra m nng rt mun nghe. Trn
BBC c tin tc mi cp nht v chin tranh nh cc phi vin ca c Gio hong, t chc thng nht Phi chu, cc phi vin t Anh quc n Nigeria ku gi
ha bnh. Nng lng tai nghe mt cch v hn v vn tt khi thy Ugwu ang ni chuyn vi mt ngi no . Nng ra ngoi v thy b Muokelu ang ng ng
sau B By tt li my bm tc m Olanna mi tho ra khi ny. Lp lng tay ca b bng long nh th b dng du qu nhiu.
"B cng khng n trng ?"
"Ti ngh l cc ng b b m s gi con ci ca h nh."
"Ai m khng lm th ch? Khng bit ci cch di bom ti tp ny phc v mc ch g?"
" l ti v Harold Wilson n." B Muokelu dm dng. "Chng mun lm cho ng ta c n tng tt ng ta a qun Anh n."
"Julius cng ni th nhng lm g c chuyn y"
"Khng ?" B Muokelu mm ci lm nh Olanna chng bit b ta ni g. "Ci ng Julius , m ny, c c bit l ng ta bn giy thng hnh gi khng?"
"ng ta l mt nh thu xy dng ca qun i."
"Ti khng ni l ng ta khng lm nhng hp ng nh vi qun i nhng ng ta cng bn giy t gi. Em ca ng ta l mt gim c v h cng hp tc vi
nhau. Ti v h m loi la o nhan nhn khp ni vi giy t gi mo." B Muokelu tt tc xong ri v vo u B By. "Em ca ng ta l mt ti phm. Ngi ta
ni ng ta pht giy min qun dch cho tt c n ng l ngi thn ca ng ta, tt c mi ngi trong umunna ca ng ta. V c cn phi nghe chuyn ng ta
lm g vi nhng a ranh con bu li tm my lo gi ho ngt. Ngi ta ni ng ta mang c mt lc nm a con gi vo phng ng. Tufia! Loi ngi nh ng
ta ng b x t sau khi Biafra c thit lp thnh cng."
Olanna bt dy. "C phi l my bay khng? C phi my bay khng?"
"My bay, kwa?" B Muokelu ci. "Nh bn cnh ng ca m c tng l my bay?"
Olanna ngi xung nn nh, dui chn ra. Nng cm thy kit sc v s hi.
"C c nghe l mnh bn ri ci my bay b bom Ikot Ekpene?" B Muokelu hi.
"Ti khng nghe."
"Ngi thc hin vic ny l mt dn thng v bng cy sng sn ca ng ta! C bit y, chnh bi ngi Nigeria ngu nn l ngi lm thu cho h cng
ngu theo. Chng qu ngu xun khng th iu khin my bay m ngi Nga v ngi Anh cho, v th chng a ngi da trng vo. V ngay c my ngi da
trng ny cng khng bn trng mc tiu. Gi na s bom ca h khng n."
"Ci gi na git chng ta", Olanna ni.
B Muokelu tip tc ni nh khng nghe Olanna ni g. "Ti nghe l ogbunigwe ca ta truyn nim knh s Cha vo trong lng h. Afik, chng vi trm tn
b git nhng c o qun Nigeria rt lui v s. Cha bao gi c bit mt loi v kh nh th, chng khng bit ci mnh vn cn dnh cho chng." B ci
rng rc v lc u, ko xoay na mt tri vng eo trn c. "Gowon cho h b bom Awgu. Gia tra, ch ang hp v ph n bn bu mua bn. Hn t chi khng
Hi Ch thp mang thc phm cho chng ta, t chi kpam-kpam, v th chng ta s b b i cho n cht. Nhng hn ta khng th thnh cng. Nu c ngi
cung cp v kh v my bay cho chng ta nh ngi ta vo Nigeria th chuyn ny chm dt t lu v by gi ai nh ngi ny. Nhng chng ta s chin
thng. Cha c ng qun khng? Khng!" B Muokelu ci to. Ting ci bo ng vang ln. Olanna ch i ting ci cht cha ny lu n nng cm thy
mt chn ng bo trc chy trong ngi nng trc khi ting ci bo ng vang ln. Nng quay ngi sang B By nhng Ugwu nhc bng con b chy ra hm
tr n. Olanna c th nghe ting my bay t xa nh ting sm rn v ting ng l t ca sng phng khng. Trc khi nng b vo hm tr, nng nhn ln v
thy my chic phn lc b bom bay ln nh diu hu bt u s thp, vi nhng qu bng khi xm xung quanh chng.
Lc h chui ln khi hm sau , c ngi ni, "Chng tn cng trng tiu hc."
"Bn qu s nh bom trng mnh", b Muokelu ni.
"Nhn ka, thm mt ci my bay b bom na y!", mt thanh nin ni, ri va ci va ch tay ln con kn kn ang bay trn u.
H gia nhp vo m ng tin v trng tiu hc Akwakuma. Hai ngi n ng i qua h theo chiu ngc li khing mt ci xc chy nm en. H bom,
rng nut c mt chic xe vn ti, ct con ng dn vo cng trng lm hai mnh. Mi ca mt dy lp hc b nghin nt thnh mt ng g, kim loi v
bi. Olanna khng nhn ra c lp hc ca mnh. Ton b ca s u v tung nhng vch tng vn cn nguyn. Ch bn ngoi mt cht, ni hc tr ca nng
chi trn ct, mt mnh bom o mt ci h tht gn gng, xinh xn trn mt t. V khi nng cng tham gia khing nhng ci gh cn dng c, nng ch ngh
v ci h y; lm sao mt mnh kim loi ca qun d th khn kip li c th o mt ci h xinh p nh th.
Lc sng sm, khng c ting ci bo ng. Lc my chic my bay oanh tc, gm rt d di, Olanna ang quy bt bp nu cho cho B By. Nng bit th
l xong. C ngi s cht. C l l tt c mi ngi u cht. Ci cht s n lc nng ang khom ngi di lng t, vc mt nm t ch gia my ngn tay v
ch ci hm tr n n tung. Ting bom tr nn to hn, gn hn. C lng t rung chuyn. Nng khng cm thy g c. Nng ang tri ni bng bnh trong chnh c
th nng. Thm mt ting n vang vng n v mt t rung mnh, mt trong nhng a tr trn trung b theo my con d ci rc rch. Ri th ting n chm dt
v ngi ngi xung quanh nng bt u di ng. Nu nng cht, nu Odenigbo, B By v Ugwu cng cht, ci hm tr n vn mang mi ca t rung mi c
cy ln, mt tri vn mc v d vn nhy nht xung quanh. Chin tranh vn n cho d h khng cn sng na. Olanna th ra mt hi di, cha y mt cn phn
n lnh lng t ing. Vic cm nhn s tht nhng phi l ca cuc i y nng t ch s hi tt n ch gin tt bc. S sng ca nng phi c ngha.
Nng khng mun ch tn ti qun qui yu t, ch ci cht n tng giy. Cho n ngy Biafra chin thng, m gic khng c quyn ra lnh ct t cch sng
ca nng.
Nng l ngi u tin chui ra khi hm. Mt ngi n b gieo mnh xung bn cnh ci thi hi nh b ca mt a b v ln ln trn mt t, ku khc.
"Gowon, tao lm g my ch? Gowon, olee ihe m mere gi?" My ngi n b quy xung quanh ch ta ng dy. "Thi ng khc na, ri", h ni. "B
mun my a con kia phi th no?"
Olanna ra sn sau v bt u ry lp tro qua ci x kim loi. Nng ho lc nhm la; khi bay lm nng cay mt.
Ugwu ang trng chng nng. "C c mun con lm cho c khng?"
"Khng." Nng pha tro vo trong chu nc lnh, khuy mnh n mc lm nc bn ra chn nng. Nng t ci chu cn nhu nc ln la v khng ni
nng g vi Ugwu. Hn cng cm thy cn gin ang tro ln trong nng lm nng chng mt, v th yn lng i vo trong nh. Ngoi ng, ting khc ca ngi
n b li vang ln khn hn, v nh hn. "Gowon, tao lm g my ch? Gowon, olee ihe m mere gi?". Olanna cho mt t du da vo trong hn hp ngui v
khuy, khuy mi, cho n khi hai cnh tay ca nng mi nh. C ci g rt thm ngon chy ra t bn tay nng, mt s sng mnh lit ang dng tro lm tim
nng p mnh, trong ci cht nho nho c mi k l ang ng cc li khi ngui i. N c bt. Nng lm x phng.
Ngy hm sau Olanna khng chy qua bi t trng trn ng n trng. i vi nng, s thn trng khng cn qu cn thit v ng tin cy na. Bc i
ca nng vng chc v nng thng nhn ln bu tri trong veo tm bng dng chic my bay nm bom, bi v nng s dng li, s nm v nm c nhng li
chi ra ca nng vo chng. C khong mt phn t s hc sinh ca nng n lp. Nng dy chng v l c ca Biafra. Chng ngi trn nhng tm g di, nh
mt tri yu t ri vo lp hc khng c mi lc nng m l c bng vi ca Odenigbo v ni cho chng bit nhng du hiu ny c ngha g. Mu tng trng
cho mu ca nhng ngi anh em b thm st min Bc, mu en dng tang cho h, mu xanh l cy l s thnh vng ca Biafra s t c, v cui
cng, na mt tri vng tng trng cho mt tng lai rc r. Nng dy chng gi tay ln cho nh v Lnh T v nng dy chng v li hai bc hnh ca hai nh
lnh o. V Lnh T nhn lc lng, c v bng hai nt, trong khi hnh dng yu ui ca Gowon c phc ha bng mt nt.
Nkiruka, hc tr thng minh nht ca nng, t ln nhng ng v lm thnh hnh mt ngi v vi vi nt n s ca cy bt ch, c b lm cho nt mt
Gowon y v e da cn v Lnh T ti tn n mt n ci.
"Em mun git ht m gic, tha c." C b ni khi ln np cho nng bc v ca mnh. C b ci n ci ca mt a tr thng minh gi dn bit mnh
lm ng.
Olanna m m nhn c b, khng bit phi tr li nh th no. "Nkiruka, v ch ngi", mi mt lc sau nng mi ni.
iu u tin nng ni vi Odenigbo l ch git nghe man r lm sao, nht l khi n pht ra t ming mt a tr v nng cm thy tht ti li. Hai ngi ang
trong phng ng, ting radio vn nh v nng c th nghe ting ci lanh lnh ca B By phng bn.
"C b khng tht s mun git ai c, nkem. Em ch mi va dy c b lng yu nc thi m", Odenigbo va ci giy va ni.
"Em khng bit." Nhng li ca chng lm nng thm ngh lc, cng nh nim t ho hin r trn mt chng. Chng thch nghe nng ni mt cch sinh ng,
d ch mt ln, v i ngha nh th cui cng, v l tng, nng cng tr thnh mt thnh vin gp sc cho thnh cng ca cuc chin tranh ny.
"Ngy hm nay my ngi trong Hi Ch thp ngh n ban Gim c", chng ni v ch mt ci thng bng giy nh chng mang v.
Olanna m ra my hp sa c thp ln, hp Olvaltine cao lu u v mt gi mui ln ging. Chng c v sang trng qu. Trn i, mt ging ni sng
ng cho bit on qun dng mnh ca Biafra ang nh ui nhng tn gic ph hoi ng xung quanh Abakaliki.
"Mnh t chc tic i", nng ni.
"Tic?"
"Ch mt ba n ti. Anh bit m. Ging nh mnh hay lm Nsukka."
"Cuc chin ny s nhanh chng chm dt, nkem, v chng ta s t chc tic ty thch trn t Biafra t do."
Nng thch ci cch chng ni nh th, trn t Biafra t do, v nng ng dy, p st ngi vo chng. "Vng, nhng chng ta vn c th t chc tic trong
chin tranh."
"Mnh cn khng c cho mnh."
"Mnh c nhiu hn mnh tng." Phn bng di ca nng vn cn p st vo chng v bt thnh lnh, li ca nng bng mang mt ngha khc, nng bc
li li, ko o qua khi u bng mt ng tc cc k uyn chuyn. Nng ci cc qun chng. Nng khng cho chng t ci. Nng da vo tng v cm ci ca
chng n vo trong nng, b kch thch bi s ngc nhin ca chng, bi bn tay bo dn ca chng trn eo nng. Nng bit l nng nn nh ging v Ugwu v B
By phng bn cnh, tuy th nng khng th kim gi ting rn ca mnh; nim khoi lc hon ton nguyn s m nng cm thy ang dng ln ht t ny n
t khc v kt thc khi c hai cng da vo tng th gp, ci rc rch.
Chng hai mi su
Ugwu ght thc n cu tr. Go xp, khng ging loi go ht nh v di nh go Nsukka, bt bp khng bao gi khuy mn c trong nc nng v bt sa
lun ln cn, bng bnh ng di y tch tr 1. Hn thy gh rn khi xc vi mung bt trng. Kh m tng tng ni th bt v v ny c lm ra t trng
g. Hn v pha trn my th bt y vi nhau v khuy u. Bn ngoi nh, mt na vi ct trng c t trn l; hn s ch mt cht cho ci vi ct nng ln
trc khi t bt vo trong. Ban u hn hi nghi ng khi b Muokelu ch cho Olanna cch nng bnh ny; hn bit my sng kin ca b Muokelu lm ri th
d nh x phng Olanna lm, ci cht ly nhy na en na p lm hn lin tng n phn tiu chy ca tr em, cng bt ngun t b. Nhng my ci bnh u
tin Olanna nng n cng kh; nng ci v ni nu gi l bnh th hi qu li, n ch l hn hp ca bt vi du da v bt trng, nhng t nht h cng bit s
dng bt cu tr.
Hi Ch thp lm Ugwu pht cu; t nht h cng nn hi kin ca ngi Biafra xem h thch n mn g, thay v ch cho nhiu bt m v v nh th. Khi mt
trung tm cu tr mi c m ra, Olanna n, eo chui ht dng cu nguyn vo c nng bi v b Muokelu ni ngi Caritas thng ho phng hn vi
nhng ngi Cng gio. Ugwu hy vng thc n ngon hn. Nhng nhng th nng mang v rt quen thuc, thm ch c kh cn c phn mn hn. Ri nng ht, vi
v mt rt khi hi, bi ht my ngi n b trong trung tm cu tr ht.
Caritas, xin cm n bn
Caritas si anyi taba okporoko
na kwashiorkor ga-ana
Nng khng ht vo nhng ngy nng tr v tay khng. Nng ngi hng hin, nhn ln mi rm ri ni, "Em c nh khng, Ugwu, trc kia n khng ht xp
tht l ngy hm sau mnh i ngay?"
"Vng, tha c", Ugwu tr li. c g hn c th ch thn i n trung tm cu tr. Hn nghi ng Olanna, vi kiu cch ni ting Anh tht chun s ch n
lt mnh cho ti khi mi th c pht ht. Nhng hn khng i bi v nng khng cho php hn ra khi ca vo ban ngy. Nhng cu chuyn bt qun dch lan
truyn khp ni. Hn khng nghi ng chuyn mt thng b cui ph b li i trong bui chiu, u b co v chng c hun luyn g c, b a thng vo chin
trng ti hm y. Nhng hn ngh Olanna lo s qu ng. Chc chn l hn c th i ch. Chc chn l hn khng phi thc gic khi tri cha sng i ly
nc.
Hn nghe ting ni trong phng khch. Julius ni cng to nh ng Ch. Hn s ly ci bnh ra ri i nh c trong mnh vn rau vi nhng l rau xanh cn
ci, hay l n ngi trn ng xi mng, nhn sang nh i din xem Eberechi c ra ngoi v hi hn, "Cho anh bn hng xm, anh c khe khng?" Hn s vy
tay cho p li v tng tng bn tay mnh chp ly cp mng ca c nng. Hn ngc nhin v thy mnh rt sung sng khi c c cho. Ci bnh nng ha
ra li gin bn ngoi v mm bn trong. Hn ct thnh tng lt mng, vo mt ci a nh ri mang ra. Julius v Olanna ang ngi trong khi ng Ch li ng,
khoa chn ma tay k li chuyn ci lng ng va n, ngi ta mi h mt con d dng trong n th ca oyi, cu nguyn thn khng cho nhng k ph hoi
n gn.
"Nguyn mt con d! Bao nhiu l cht m b lng ph." Julius ni v ci ha h.
ng Ch khng ci. "Khng, khng, ng khng th coi thng tm quan trng tm l ca nhng vic nh th. Chng ti khng bao gi h c n tht d
khng."
"A, bnh!" Julius ni. ng khng ngh n chuyn dng da m tng lun ming bnh vo mm. "Rt ngon, ngon lm. Ugwu, em phi dy cho my ngi trong
nh ti bi v h ch bit lm chin-chin bng bt cu tr. Ngy no cng chin-chin, chin-chin m ton cng quo, chng c mi v g c. Rng ti rng ht ri."
"Ugwu lm ci g cng ngon. Cu y c th lm cho b ch qun ru Mt Tri Mc sp tim nh chi."
Gio s Ekwenugo g ln cnh ca ang m sn ri bc vo. Tay ng qun bng mu ng.
"Dianyi, tay ng sao th?" ng Ch hi.
"Ch b bng t thi." Gio s Ekwenugo nhn chm chp vo bn tay b bng b ca mnh nh th ng ch mi va nhn ra rng mnh khng cn mng tay di
gi nga na. "Chng ti ang lm mt vic rt v i."
"C phi l ci my bay nm bom u tin ca Biafra va c ch to?" Olanna tru ng.
"Ci g ln lao s t xut hin ng lc", Gio s Ekwenugo ni vi mt n ci b mt. ng n mt cch vng v, nhng mnh vn ca bnh ri vung vi
trc khi chng vo mm ca ng.
"Chc n phi l ci my pht hin ra nhng k phn bi", ng Ch ni.
"ng ri! Ci m phn bi kht mu y." Julius gi b phun nc bt ph nh. "Chng bn ng Enugu. Lm sao m chng c th b mc cho dn qun t
bo v th ca mnh bng m tu ch? H mt Nsukka cng y chang nh th, rt qun m khng c l do. C phi v mt trong nhng s quan cm u c v l
ngi Hausa khng? M ta cho thuc l vo thc n ca hn ta cng nn."
"Mnh s ly li Enugu", Gio s Ekwenugo ni.
"Lm sao ly li Enugu khi m bn ph hoi chim ng n ch?" Julius ni. "Chng cp c np cu tiu c! Np cu tiu! Mt ngi trn khi Udi ni
cho ti bit. Chng chn nhng ci nh p nht, bt v v con gi ngi ta phi ng vi chng v nu cho chng n."
Hnh nh m hn, Anulika v Nnesinachi phi nm xoc chn bn di nhng tn lnh Hausa en chy v nng hin hin nh tht lm Ugwu rng mnh. Hn ra
ngoi ngi trn mt khi xi mng v m c, trong tuyt vng, rng hn c th v nh, ch cn mt pht thi, bit chc l khng c g xy ra vi ngi thn ca
mnh. C l m ph hoi c mt y v chim cn chi duy nht c mi tn ca d hn. Hay c l gia nh hn cng chy lon, mang theo c d ln g, nh
tt c mi ngi l lt trn vo Umuahia. Ngi t nn: Ugwu nhn thy h, ngy cng nhiu, nhng khun mt mi trn ng ph, nhng ci ging cng cng,
trong ch. m n b g ca thng xuyn hi c vic no cho h lm i ly thc n khng. H xut hin vi nhng a con trn trung, gy g. i khi
Olanna cho h garri ngm trong nc lnh trc khi bo l mnh khng cn thu h. B Muokelu ng thun cho mt gia nh tm ngi l thn nhn ca mnh v
chung. B a my a nh n chi vi B By, v c mi ln nh th, sau khi h v, Olanna li bo Ugwu kim tra tc ca B By cn thn tm bt chy. Nhiu
ngihng xm cng a ngi thn chy lon v chung. Vi ngi anh em h ca ng Ch cng n tm vi tun v ng trong phng khch trc khi h vo
qun i. V s ngi chy lon, mt mi, khng nh, v th Ugwu khng ly g lm ngc nhin khi c mt bui chiu, Olanna v ni rng trng tiu hc Akwakuma
s c bin thnh tri t nn.
"Ngi ta mang ging tre v dng c nu n n. Ngi gim c mi ca ban Vn ng s n vo tun ti." Ging nng y v mt mi. Nng m np
ci ni trn bp v nhn chm chm my lt khoai luc.
"Cn hc tr th th no, tha c?"
"Ti tm b hiu trng hi xem c ch no cho chng ta c th i lp khng nhng b ta nhn ti ri ci vang. Trng mnh l im cui cng. Tt c
cc trng hc khc Umuahia u tr thnh tri t nn hay l tri hun luyn qun s ri." Nng y np ni. "Ti s t chc dy hc y, trong sn nh."
"Cng vi b Muokelu?"
", v c em na, Ugwu. Em cng dy mt lp."
"Vng." ngh ny lm hn khoi ch. "Tha c?"
"G?"
"C c ngh l bn ph hoi chim lng ca con ri khng?"
"Chc chn l khng", Olanna ni, ging qu quyt. "Lng ca em nh qu. Nu chim th chc chn chng s chim khu i hc."
"Nhng nu bn chng dng ng Opi vo Nsukka"
"Ti ni l lng ca em nh qu! Chng khng mng n chuyn . Chng ch li g nu , ngoi my bi cy nh."
Ugwu nhn nng v nng nhn Ugwu. S im lng tht nng n v y v on trch.
"Ti s bn i giy nu ca ti cho b Onitsha v ti s may mt ci o p cho B By", mt lc sau Olanna ni, ging nng c v gng go.
Hn bt u ra bt a.
Ugwu nhn thy mt chic xe Mercedes-Benz bng long lt nh trn ng; ch GIM C vit trn bin s xe bng kim loi lp lnh di nh mt tri.
n gn nh Eberechi, n chy chm li, bng ngi v rt to; Ugwu hy vng h dng li hi hn trng tiu hc u v hn s c thy r bng ng h. Tuy
th h khng dng, h i qua v vo trong sn. Mt ngi cn v trong b ng phc mi cng nhy ra m ca xe sau trc khi xe dng hn. Anh ta ng thng
ngi, gi tay cho lc ng Gim c bc ra.
l Gio s Ezeka. ng khng cao nh trong tr nh ca Ugwu; hnh nh ng ta hi bo ra v ci c gy ngy xa tr nn trn tra. Ugwu nhn chm
chp. ng c v g sang trng, lch thip rt mi m, trong b u phc mi ct rt kho, nhng ci v biu l trn mt ng vn nh c v c ci ging khn khn
ca ng na. "Ny, ng ch ca cu c nh khng?"
"Khng, tha ng", Ugwu ni. Nsukka, Gio s Ezeka gi hn l Ugwu; nhng by gi ng ta c v nh khng nhn ra hn. "ng y i lm ri, tha ng."
"Cn b ch?"
"C y i n trung tm tip t tha ng."
Gio s Ezeka ra hiu cho ngi cn v mang mt mnh giy v ng nguch ngoc vi ch, a cho Ugwu. Cy bt bng bc ca ng ta sng ngi. "Ni vi
ng b l Gim c ca ban Vn ng n."
"Vng, tha ng." Ugwu vn cn nh ci nhn ca ng nh dn cht vo my ci ly Nsukka, hai cng chn gy g ca ng bt tro vo nhau, phn i kin
ca ng Ch. Ri chic xe t t ln bnh, c nh g ti x bit l c bao nhiu ngi ang chm chp ngm nhn. Eberechi bng qua ng. C ta mc mt ci vy
tht cht m kht khao vo cp mng trn trnh.
"Anh lng ging c khe khng?", c hi.
"Ti rt khe. Cn c th no?"
C nhn vai nh mun ni cng thng thng. "C phi l Gim c ban Vn ng mi?"
"Gio s Ezeka?", hn hi mt cch nh nhng, vui v. "Vng, chng ti quen thn vi ng Nsukka. ng y thng ti nh ti mi ngy n xp t ti nu."
"!" C ta ci, mt m to. "ng ta l nhn vt quan trng, chc to lm. Ihukwara moto? Anh c nhn thy ci xe y khng?"
"Mt ci xe mi nhp cng."
Hai ngi im lng mt lc. Trc y hn cha bao gi ni chuyn lu vi c nng v cha bao gi nhn c nng gn n th. Tht kh m gi cho cp mt
ca mnh khng chy xung m nhn vo ch mng c nng g ra. Hn c gng gi tm nhn ca mnh trn mt c nng, i mt to, lm tm mn trn trn, tc tt
thnh bm c buc ch. C nng cng nhn hn. Hn c g mnh khng mc ci qun di c l thng u gi.
"C b c khe khng?", c nng hi.
"B By khe. N ang ng."
"Anh c n gip lp mi cho trng tiu hc khng?"
Ugwu bit ng ch thu xy dng ca qun i tng mt t tn thay th mi trng b bom nh sp v nhng ngi tnhnguyn s ngy trang cho bng
l da. Nhng hn khng c nh tham gia.
"Vng, ti s n", hn ni.
"Gp anh nh."
"Tm bit." Ugwu ch c ta quay ngi i c th nhn thy cp mng ca c ang xa dn.
Khi Olanna quay v, gi ca nng trng rng, nng c mnh giy ca Gio s Ezeka, kh ci. "Vng, hm qua chng ti va nghe c ng gim c mi. V
ng l ch c ngi nh ng mi c th vit kiu ny."
Ugwu c mnh giy Odenigbo v Olanna, n cho. S n thm tun sau nu cng vic mi t nht ny cho php nhng hn vn hi, "Th l sao,
tha c?"
", ng ta lun ngh l mnh gii hn ht thy." Olanna t mu giy ln bn. "Gio s Achara s gip chng ta mt t sch, gh bng v bng en. C nhiu b
m ni l tun ti s cho con h n hc." Nng c v phn khi.
"Th th hay qu, tha c." Ugwu dm bc. "Con s i gip lp mi trng. Con s v v lm thc n cho B By sau."
"", Olanna ni.
Ugwu bit l nng ang ngh n chuyn bt qun dch. "Con ngh gip mt tay vo nhng vic nh th ny rt quan trng, tha c." Hn ni.
"D nhin. ng, em nn gip. Nhng phi ht sc cn thn nh."
Ugwu nhn thy Eberechi ngay; c nng ang cm ci trn ng l da, ct l da, an v chuyn chng cho mt ngi n ng ang ng trn thang.
"Anh lng ging!", c nng ni. "Ti va ni cho tt c mi ngi bit l nh anh c quen thn vi ng Gim c mi y."
Ugwu mm ci cho tt c mi ngi. m n ng, n b p li bng ting Anh ln vi nhng ch ehe, kedu v nno vi v knh n bi v h bit hn quen
ai. Bng nhin hn thy mnh tr nn quan trng. C ngi no a cho hn mt cy m tu nh. Mt ngi n b ngi bc cu thang gi ht da, my c b
chi bi di cy xoi. Mt ngi n ng ang khc hnh Lnh T ln cy gy ng ta dng chng i. V mt mi g rt kh chu.
"Tng tng mnh phi sng mt ni nh th ny." Eberechi nghing ngi n gn hn, th thm. "V cn rt nhiu ngi s n v chng ta mt
Abakaliki. Anh bit khng, t khi Enugu tht th, tip t l c mt vn nan gii. C nhng v lnh o phi ng trong xe ca h."
"ng vy!" Ugwu ng , mc d hn khng bit chc lm. Hn rt khoi v c nng ni chuyn vi hn, rt yu ci v thn quen y. Hn bt u ta l da
mt cch hng hi. Trong lp hc c ngi no m radio: qun i Biafra ui sch l gic mt khu vc no m Ugwu khng nghe r tn.
"Cc chng trai ca chng ta cho chng bit tay!" Ngi n b ang nghin ht da ni.
"Biafra s chin thng. Cha vit nhng li ny trn tri." Mt ngi n ng c b ru tt thnh tng bm nh ni.
Eberechi ci khc khch v ni nh vi Ugwu, "ng l ngi rng. Anh ta khng ni c Bi-a-fra cho nn c ni thnh Bai-a-fra."
Ugwu bt ci. My con kin en mp b ln tm l da, c nng ht tong ln ri nhn hn mt cch bt lc khi mt con b ln cnh tay mnh. Ugwu phi n
xung, cm thy hi m v mm ca ln da c nng. C nng mun Ugwu phi thi, ch c nng chng c v g ca mt ngi c th s kin c.
Mt ngi n b trong bn u mt a b trai trn lng. B ta sa tm qun ct thng b v ni, "Chng ti ang trn ng i ch v th pht hin nhng
tn ph hoi chim cc ng ng v ang pho kch vo lng. Chng ti phi quay ngi li v chy. Ti ch c mnh vi ny v ci o ny trn ngi, cng mt
mn tin t i do bn t. Ti khng bit hai a con na ca ti u, hai a ti nh ra ch y." B ta bt u khc. Ting khc v nc mt ca b ta qu
bt ng; s bt pht y lm Ugwu ht hn.
"B kia, nn i", ngi n ng c ru tt bm ni mt cch gt gng.
Ngi n b tip tc khc. a b cng khc theo.
Khi Ugwu ht mt ng l da vt qua chic thang, hn ngng mt cht ng vo lp hc. Xoong ni, chn chiu, thng st, ging tre ba bn lm lp
hc chng khc g ch tr n ca m ngi hp chy lon, khng c ch no tr v. Mt tm bng mu ti sng treo trn ging c in ch NU B NH
BOM, NG HT HONG. NU NHN THY K TH, NH BI CHNG. Mt ngi n b khc cng c a b u trn lng ang ra khoai m trong mt ci
cho y nc bn. Gng mt a b y np nhn. Ugwu mun ngt th khi hn n gn v nhn ra mi hi thi bc ln t chu nc ca b, c l n c
dng ngm khoai m rt nhiu ngy ri v vn cn c dng na. Ci mi tht tm lm, nng nc mi ca mt ci cu tiu bn thu, mi hp lu thiu v
mi trng luc b ung thi.
Hn nn th v tr li vi ng l da. Ngi n b khc lc ny ang cho a b b, cp v chy x.
"Lng ca chng ta s khng tht th nu khng b phn bi." Ngi n ng c ru tt bm ni. "Ti l mt dn qun. Ti bit bao nhiu k xm nhp b pht
hin v h ton l dn sng nc. Ci m ti mun bo b con l mnh khng tin c bn dn tc thiu s khng ni ting Igbo u." ng ta ngng v quay sang
nhn khi nghe ting ht t mt nhm tr con ang chi tr trn gi gia sntrng. Chng khong mi hay mi mt tui, i l chui trnu v m sng gi
lm bng tre. Cy sng di nht thuc v ch huybn pha Biafra, mt a tr cao v nghim ngh, xng g m nhnhot, "Tn cng!", n ht to.
m tr con b ti.
"Bn!"
Chng nm , vung cnh tay tht xa ri m sng, nho ti m tr bn kia, bn Nigeria, bn thua cuc.
Ngi n ng bt u v tay. "My thng b ny gii qu! Ch cn giao cho chng v kh, chng s nh ui gic c y."
Nhng ngi khc cng v tay v khen m tr con. ng l da b b qun mt lc.
"ng bit khng, ti c c gng tham gia qun i khi cuc chin bt u", ngi n ng c ru ni. "Ti i khp ni nhng ngi ta lun chi t v ci chn
ca ti, th nn ti phi tham giadn qun.
"Chn ng b sao th?" Ngi n b nghin ht da hi.

ng ta gi ci chn ln. Phn na bn chn b mt v ch cn li ging nh mt ming khoai c kh ho. "Ti mt n min Bc." ng ni.
Trong s im lng tip ni, ting x l c nghe r mn mt. Ri c ngi bc ra t mt lp hc, lin tip tt vo u mt a b i theo sau. "Vy l my ch
lm v c mt ci a thi ? Khng vo m p cho v ht a ca tao i. p ht i! Kuwa ha! Mnh c nhiu a qu m, phi khng? Mnh n, mang theo tt c
s a hin c m, phi khng? p ht i!" B ta ni. Con b b chy v hng cy xoi. Trc khi ngi m quay vo trong lp hc, b ng mt lc, chi ra,
lm bm l l qu s no xui khin a b lm v my ci a t i ca b s khng c yn n u.
"Ti sao a nh khng c php lm v a? Lm g c thc n u kia ch?" Ngi n b cho con b ni mt cch chua cht, ri kht kht mi. Mi ngi
cng ci. Eberechi nghing ngi v pha Ugwu ni l ci ng gi c ru mm thi lm, c l l l do ti sao ngi ta khng nhn ng vo qun i. Ugwu
thm c m gh ly c nng.
Hai ngi cng v vi nhau v Ugwu nhn li pha sau bit chc mi ngi u thy hai a i chung. Mt qun nhn trong b qun phc Biafra i m st
i qua mt hai ngi, ni mt trng ting Anh Pidgin nghe ch hiu g c; ging anh ta c m m. Ngi anh ta ng nghing theo nhp i, dng nh anh ta sp ng
chi sang mt bn. Anh ta ch c mt cnh tay nguyn vn. Cnh tay bn kia ch l mt khc ngn tri li pha di ci ch mt cht. Eberechi nhn anh ta.
"Ngi ca anh ta khng h bit", c ni thm.
"Ci g?"
"Ngi ca anh ta ngh l anh ta khe mnh v ang chin u cho l tng ca chng ta."
Ngi lnh la ht, "ng lng ph n dc. Ti bo mt vin n, mt k th vi kt qu tc th!", trong khi mt m con trai nh ang bao vy anh ta, chc
gho, nho bng anh ta v ca ngi anh ta bng th danh xng.
Eberechi i nhanh hn mt cht. "Anh ti gia nhp qun i ngay t u."
"Th? Ti khng bit."
"Vng. Anh y ch v c mt ln. Tt c mi ngi cng ph a ra cho n anh y. Bn tr con tranh nhau c s vo b qun phc ca anh y." C
nng khng ni g thm cho n khi c hai v n trc nh c. "Th l ht mt ngy", c ni.
"Ngy mai gp nh", Ugwu ni. Hn c g c ni chuyn nhiu hn vi c nng.
Ugwu xp ba ci gh bng ngoi hin cho lp ca Olanna, hai ci ngoi cng cho lp ca b Muokelu v hai ci gn ng xi mng cho lp hc c tr b nht
ca hn.
"Chng ta s dy ton, Anh ng v cng dn mi ngy." Olanna ni vi Ugwu v b Muokelu mt ngy trc khi lp hc bt u. "Chng ta phi lm sao khi
chin tranh kt thc, tr em s d dng theo kp lp hc bnh thng. Chng ta s dy cc em ni ting Anh tri chy v ting Igbo hon ho, ging nh Lnh T ca
chng ta. Chng ta s dy cc em nim t ho dn tc."
Ugwu nhn nng v t hi khng bit c nc mt trong mt nng hay ch l nh nng. Hn mun tip thu tt c vn hiu bit ca nng v b Muokelu
tht gii trong vic ging dy, cho nng thy hn c th lm c vic ny. Hn t ci bng en da vo gc cy trong ngy ng lp u tin khi mt ngi n
b, mt trong nhng thn nhn ca Julius, mang con ca b n. B ta nhn Ugwu chm chm.
"Cu ny c phi thy gio khng?" B hi Olanna.
"Phi."
"C phi cu ta l ngi gip vic ca c khng?" Ging b ta rit rng. "K t khi no mt ngi gip vic c quyn dy hc, bikokwa?"
"Nu b khng mun con b c hc th c mang con v." Olanna ni.
Ngi n b nm tay con ko v. Ugwu chc chn Olanna s nhn hn mt cch thng hi v ci nhn cn lm phin Ugwu nhiu hn l hnh ng ca
ngi n b. Nhng nngnhn vai v ni, "Tt lm. Con ca b ta c chy. Ti thy trng y trn tc n."
Cc ng b b m khc c phn ng ngc li. H nhn Olanna, gng mt p, khng i tin hc qu cao, cch pht m ting Anh tht chun, vi nh mt
y knh trng. H mang du da, khoai v garri n. Mt b chuyn bun bn qua chin tuyn mang mt con g. Mt ch thu xy dng qun i mang hai a
con v mt thng sch cho ngi mi bit c, su quyn Chike v dng sng, tm quyn Kiu hnh v nh kin rt gn. Khi Olanna m thng sch, nng m
chm ly ng ta. Ugwu kh chu khi nhn thy v sung sng bt cht v ranh mnh trn mt ng ta.
Sau tun l u tin, Ugwu ngm nhn thy l b Muokelu khng bit g c. B lm my php tnh chia rt n gin m cng khng c thnh tho, c lm
bm khng r rng ging nh b s c nhng cu y, v mng hc tr lm sai m khng gii thch th no mi l ng. V th hn ch quan st Olanna. "Pht
m! Pht m!" Olanna ni vi hc tr, ging nng ln cao. "Yn lng! Yn lng! Ch ny khng c m R". Bi v nng bt hc tr c to mi ngy nn Ugwu cng bt
lp ca mnh c to nhng t n gin. B By thng c c trc. Con b l hc tr nh nht, cha y su tui, trong lp ca tr a s by tui, nhng con b
c rt chun nhng t mo, cho, ging bng mt cch pht m ging nh ca Olanna. Con b khng nh phi gi hn l thy nh mi ngi, th nn Ugwu c
nn ci mi khi con b gi, "Ugwu!".
Cui tun th hai, sau khi m tr v nh, b Muokelu mi Olanna ngi xung vi b trong phng khch. B ko vt o thng rt di ca b, tm li ri nht
chng vo gia hai chn.
"Ti phi nui mi hai ming n", b ni. "V cha k b con bn chng Abakaliki va n. Chng ti mi tr v t mt trn, ch cn mt chn. ng y lm
g c by gi! Ti s bt u mt cuc afia attack xem chng ti c th mua t mui khng. Ti khng dy c na."
"Ti hiu", Olanna ni. "Nhng c nht thit l b phi nhp bn vi h sang phn t ca ch bun bn khng?"
"C ci g m bun bn Biafra ch? H phong ta ngun lng thc kpam kpam ca chng ta ri."
"Nhng b s i bng cch no?"
"Ti c bit mt ngi n b. B ta bn garri cho qun i, v thh cho b mt chic xe vn ti c qun i bo v. Chic xe vn ti s ch chng ti n
Ufuma v t , chng ti s vt bin gii, ch canh gc lng lo Nkwerre-Inyi."
"Phi i b bao lu?"
"Chng mi lm hay hai chc dm, quyt tm th khng c g l khng th lm c. Chng ti s mang theo tin ca Nigeria, mua mui, garri v i b tr v
chic xe vn ti."
"Xin hy cn thn, b ch ti i."
"Nhiu ngi lm th v khng sao c." B ng ln. "Ugwu s phi dy thay ti, nhng ti bit l cu y s lm c."
T bn trong phng n, ch Ugwu ang t garri v xp cho B By, Ugwu gi v khng nghe thy h ni g.
Ngy hm sau hn dy thay b. Hn thch ci v chm ch trong cp mt ca m hc tr ngy cng ln hn khi hn gii thch ngha ca mi t; yu ci cch
tuyn b ln ting ca ng Ch khi ni vi Julius rng, "V ti v Ugwu ang thay i b mt th h sau ca Biafra bng li dy theo kiu Socrate!"; v cng yu
nhiu hn na, trn tt c, l cch tru chc ca Eberechi lc gi hn bng thy. C nng rt thn phc. Khi thy c nng ng da tng nhn mnh dy hc, hn
ln ging v pht m tht cn thn. C nng bt u n chi sau khi lp hc tan. C ngi chi vi hn sn sau, chi viB By hoc xem hn nh c lung rau.
i khi Olanna nh c nng mang mt t ng n nh my xay cui ng.
Ugwu ly trm mt t sa v ng ng Ch mang v t ban Gim c, cho vo hp thic nh ri cho c nng. C ni Cm n anh nhng khng c v cm
ng g c. V th, mt bui chiu nng bc, hn ln vo phng Olanna v r mt t phn thm vo mt phong b. Hn phi chinh phc Eberechi. C ngi mi phn
v thoa mt t ln c mnh ri ni, "Em u c xin phn thm".
Ugwu ci. Ln u tin hn thy tht thoi mi, d chu trc mt c nng. C k cho hn nghe l b m hn y c vo phng ca mt vin s quan, hn
lng nghe v gi v nh mnh khng h bit chuyn ny.
"Bng ng ta to lm", c nng ni, bng mt ging tht lnh m. "ng ta lm nhanh v bo em nm trn ngi ng ta. ng ta ng qun; em mun trnh ra ch
khc nhng ng ta thc gic v bo em nm im . Em khng ng c, v th sut m em nhn thy nc di ca ng ta chy ra khe ming." C ngng mt
cht. "ng ta gip gia nh em. ng ta sp xp cho anh ca em vo mt mt n v trng yu trong qun i."
Ugwu nhn ch khc. Hn thy gin d v c phi tri qua nhng vic nh th, hn gin d vi chnh mnh bi v cu chuyn gi ln hnh nh c nng trn
trung lm hn thy b kch thch. Hn ngh, khng bao lu na hn v Eberechi s cng trn ging, cm gic s hon ton khc bit so vi ci kinh nghim c
tri qua vi ng i t. Hn s tn trng c y, c y ng c i x nh th. Hn s ch lm ci c thch, ci c mun hn lm. Hn s ch cho c nhng t th
lm tnh m hn ln xem trong quyn Cm nang hnh phc ca ng Ch. Quyn sch mng manh c nht bp d trong mt gc bi bm ca k sch m Ugwu
nhn thy ln u khi ang qut dn, hn xem vi vng, lt qua nhng trang v n s bng bt ch v tr nn rt th v bi v n khng tht. Sau , hn nhn ra l
ng Ch c l khng cn nh n s hin din ca quyn sch, v th hn mang v phng ring hc mt vi m. Hn ngh n chuyn thc hnh nhng t
th ny vi Chinyere nhng ri khng lm: c ci g rt im lng, mt cch my mc, trong nhng cuc thm ving v m ca c ta lm nhng th nghim mi
tr nn kh c th thc hin. Hn c sao hn mang theo quyn sch t Nsukka. Hn mun nh r hn nhng chi tit tinh t nh ci th ngi n b nm
nghing t pha sau chng hn. Hn lc li trong phng ng ca ng Ch ri cm thy mnh l bch v hn bit khng th no quyn Cm nang hnh phc c th
y. Ri hn cm thy mt ni bun su xa xm chim tm hn khi nhn thy ch c tr tri vi quyn sch trn bn.
** *
Khi Olanna ht tong ln trong phng khch Ugwu ang lm thc n sng cho B By v ng Ch ang tm. Radio c m rt to. Nng chy ra sn sau, ch
nh tm, cm trn tay ci radio. "Odenigbo! Odenigbo! Tanzania cng nhn chng ta!"
ng Ch ra khi nh tm vi ci khn qung t rt tht s si quanh tht lng, ngc y lng t mt. Gng mt ti ci khng c cp mt knh dy
trng c v hi hc. "Gini? Chuyn g th?"
"Tanzania cng nhn chng ta ri!" Olanna ni.
"?" ng Ch ni v h m nhau, mi k mi, m ta m, gn nhau n nh th h ht th hi th ca nhau.
Ri ng Ch cm ly ci radio v vn sang knh khc. "Mnh phi xem cho chc. D nghe xem i khc ni nhng g."
i Ting ni Hoa K (VOA) thng bo tin ny, i Php cng ni th theo li thng dch ca Olanna. Tanzania l nc u tin cng nhn s hin hu ca mt
quc gia Biafra c lp. Cui cng, Biafra thc s tn ti. Ugwu c B By v n ci khc khch.
"Nyerere s i vo lch s l mt ngi trung thc", ng Ch ni. "D nhin l cn nhiu quc gia khc cng mun cng nhn chng ta, nhng h khng th ni
ra v M. M l chng ngi vt ca chng ta."
Ugwu khng bit ti sao nc M li kt ti cc quc gia khng cng nhn Biafra hn ngh nu c li th ch c Biafra nhng hn lp li li ca ng Ch vi
Eberechi chiu hm y, mt cch mnh m, dt khot, nh th nhn xt ny l ca chnh mnh. Tri hm y nng bc v hn thy c ang nm ng trn chiu, trong
bng mt ca hng hin.
"Eberechi, Eberechi", hn gi.
C nng ngi dy, mt cn k, l r v kh chu v ang ng th b dng dy. Nhng c nng mm ci khi nhn thy hn. "Thy gio, hm nay anh dy
xong ri ?"
"C c bit l Tanzania cng nhn chng ta ri hay khng?"
"C, c." C di mt v ci mt cch hoan h lm Ugwu cng sung sng hn.
"M l l do khin cc quc gia khc khng cng nhn mnh; M l chng ngi vt ca chng ta." Hn ni.
"ng", c tn thnh. H ngi bn nhau trn bc thang, vai k vai. "Hm nay chng ta c hai tin vui lin. B c ti by gi l i din ca Caritas. B y ni s
cho ti vo lm vic trung tm cu tr Nh th Thnh John. C ngha l ti s c thm phn c kh!"
Hn nhn c. Hn ch mun bo ci mng trn ca c ta. Hn cng mun lc thc gic c c nm bn cnh v bit l mnh mun nm ng bn c mi ngy,
mun ni chuyn vi c v nghe ting c ci. C hon ton khc vi Chinyere. Vi v thn mt ng yu, c nh l mt Nnesinachi bng xng bng tht, mt
ngi m hn thy ng yu v nhng iu c k v nhng chuyn c lm ch khng phi nhng chuyn hn tng tng c s ni hay lm. Hn ch chc tht ra
li th nhn v mun ni i ni li l hn yu c. Hn yu c. Nhng hn chng ni nn li. Hai a ngi ca ngi Tanzania m mng v c kh v vn cn ni
chuyn vn v khi mt chic Peugeot 403 chy nhanh trn ng. Chic xe dng li, chy li v phanh gp, nghe rt ln, lm nh ngi li xe mun gy n tng
cng nhiu cng tt, ri dng trc ca nh. Ch QUN I BIAFRA c vit vi vng trn chic xe sn . Mt ngi lnh bc ra, m sng, mc qun phc
trng rt hch, ng li xp phng phiu thng np. Eberechi ng ln v tin n gn h.
"Xin cho", c ni.
"C l Eberechi?"
C gt u. "C chuyn g xy ra vi anh ti sao?"
"Khng, khng." Trn mt hn ta c mt v g u cng bm m Ugwu khng thch. "Thiu t Nwogu ang tm c. ng y ang ngi qun ru cui
ng."
"!" Eberechi h hc ming, tay t trn ngc. "Ti n ngay, ti n ngay." C quay ngi chy vo bn trong. Ugwu thy mnh b phn bi bi s hn h ca
c. G lnh nhn hn chm chm.
"Xin cho", Ugwu ni.
"Anh l ai?" G lnh hi. "Anh ta l mt k v cng ri ngh h?"
"Ti l thy gio."
"Mt ngi dy hc! Onye nkuzi?" G ta xoay i xoay li khu sng ca mnh.
"Vng", Ugwu tr li bng ting Anh. "Chng ti t chc lp hc trong xm v dy cho th h tr bit l tng ca Biafra." Hn hy vng cch pht m ca mnh
cng ging Olanna; hn cng hy vng s nng nhit trong ging ni ca mnh s lm ngi lnh s m khng hi hn cu no na.
"Lp no?" G lnh lng bng hi. Hn ta va c v n tng va c v nghi ng.
"Chng ti ch trng vo mn cng dn, ton v ting Anh. ng Gim c ban Vn ng ti tr cho nhng n lc ca chng ti."
G lnh nhn hn chng chc.
Eberechi chy ra, v hp tp; mt c ta thoa mt lp phn trng mng, chn my t m hn v trn mi, mt vt son nh mu.
"i thi", c ni vi g lnh. Ri c ci ngi, ni nh vi Ugwu, "ti i y, nu c ngi no tm ti, xin ni gim l ti i ly nh ca Ngozi".
"Ok, ng Thy Gio! Gp sau nh!" G lnh ni v Ugwu c cm tng mnh nhn thy nh mt g le ln v c thng, mt thng tht hc, m ch. Ugwu
khng chu c ci cm gic ngi m nhn theo h; v th hn ngm mng tay mnh. Mt cm gic au kh, h thn, bi ri khin hn u xu. Hn khng th
tng tng ni l c ta mi va bo hn ni di h c ta xong vi vng chy i gp mt mt ngi n ng m c ta cha ln no nhc n. Chn hn nng n
bc sang ng. Tt c nhng vic hn lm trong chui gi cn li trong ngy nh b tm mt v ng ngt, v hn ngh, khng phi ch c mt ln, v vic i
xung ci qun ru cui ng xem chuyn g ang xy ra y.
Lc c ta g ca sau nh hn th tri ti.
"Anh c bit ci qun Mt Tri Mc c i tn khng?" C nng hi, ci h h. "By gi n mang tn l Qun Tanzania!"
Hn nhn c nng, khng tr li.
"Ngi ta chi nhc Tanzania v khiu v; c mt nh bun i tt c mi ngi tht g v bia", c nng ni.
Cn ghen rt bn nng nh sit ly c khin hn ngt th.
"C Olanna u ri?" C nng hi.
"C ang c sch cho B By", Ugwu c gng tht thnh li. Hn mun chp ly c ta m lc mi cho n khi c k cho hn nghe ht s tht bui chiu c
lm g vi g n ng y v ti sao mi son ca c li nhe.
Eberechi th di. "C nc khng? Ti kht nc qu. Hm nay ti ung bia."
Ugwu khng th tng tng c ta c th t nhin v d dng nh th. Hn rt mt t nc vo ly v c ta ung chm ri.
"Ti gp ng Thiu t vi tun trc v ng ta cho ti i nh n Orlu, ti c tng ng ta khng cn nh n ti. Mt ngi tht t t." Eberechi ngng mt
cht. "Ti ni vi ng ta anh l anh ca ti. ng s trng chng khng cho ai n bt anh i lnh." C nng c v hnh din v nhng chin cng ca mnh v Ugwu
cm tng nh c ta c tnh nh tng ci rng ca hn.
Hn quay i ch khc. Hn khng thm n hu t tnh nhn ca c ta. "Ti phi dn dp", hn ni cc lc.
C ta ung thm mt ly nc na trc khi ni, "Ngwanu; ti ri, ti v y", v b i.
***
Ugwu cng khng cn n chi nh ca Eberechi na. Hn l i mi khi c nng cho hn v cn thy gin d mi khi c nng trn xoe mt, hi hn, "Ci g
th? Ugwu? Ti lm g pht anh vy?" Mi ri m chn nn c nng ngng hi v cng khng ni chuyn vi hn. Hn cng chng quan tm. Tuy th, mi khi
c ting xe chy qua, hn vi vng chy ra xem c phi l chic Peugeot 403 c son hng ch QUN I BIAFRA khng. Hn nhn thy c nng ri nh vo
bui sng v ngh c th tay Thiu t dn xp mt ch hn nh thng l cho n khi c n thm vo mt bui ti v mang mt t c kh cho Olanna. Hn m ca
v cm ci gi nh m khng ni mt li.
"Tht l mt c b d thng, ezigbo nwa", Olanna ni. "C y chc l lm rt tt trung tm cu tr."
Ugwu chng ni chng rng. Cm tnh Olanna dnh cho c ta lm hn pht , cng vic B By hi lc no d Eberechi s n chi vi n. Hn mun mi ngi
cng cm thy tc gin v b phn bi ging nh hn. Hn s k cho Olanna nghe chuyn g xy ra. Tht tnh t trc n nay hn cha bao gi ni cho Olanna
nghe nhng chuyn thm kn ring t nh th nhng hn cm thy l hn c th lm c chuyn y. Hn d tnh cn thn s ch n th Su, khi ng Ch v
Julius n qun ru Tanzania. Olanna dn B By n nh b Muokelu v trong khi hn ch hai m con v, hn s nh c, lo lng l cu chuyn ca hn
chng c g quan trng ng nghe. Olanna s ci nho hn bng mt v rt nhn ni nng vn thng c mi ln ng Ch ni nhng g tht khi hi, l bch.
Ni cho cng, Eberechi cha bao gi by t cm tnh vi hn. Nhng chc chn c ta khng th gi v l khng bit tnh cm ca hn dnh cho c ta. Tht l nhn
tm khi em g tnh nhn l s quan ra tru ngi hn, k c l khng yu hn th c cng khng nn lm nh vy.
Hn c t trn tnh v vo trong khi nghe thy ting Olanna. C hai m con ang trong phng khch. B By ang ngi trn nn nh v m mt bc giy bo.
"C mi v ?", Ugwu ni.
Olanna quay ngi nhn hn v nh mt lnh lng ca nng lm hn git mnh. C ci g khng n. Chc nng pht hin ra hn cho Eberechi mt t sa
c. Nhng nh mt nng qu hng h, v cm, khng th l cn gin v vic hn n cp vi tun trc . C mt ci g bt bnh thng. Hay l B By li m?
Ugwu lic nhn B By ang b t bo thu ht. Bng hn qun tht trc nguy c tim tng ca mt tin d.
"Tha c? C chuyn g xy ra?"
"M ca ng ch cht ri."
Ugwu nhch li gn nng, bi li ni m nng nng n tht ra nh vt khi tm vi ca hn. Phi mt hi lu sau hn mi hiu ht tm quan trng ca cu ni
y.
"Anh h ca ng ch mi cho ngi bo tin." Olanna ni. "Chng bn b Abba."
"Hy!" Ugwu m u v c gng nh li hnh nh b c trong ln cui cng hn gp, ng gn cy kola, nht nh khng chu tn c. Nhng hn khng th nh
li hnh nh b lc y, thay vo l ci hnh nh m m ca b ng trong nh bp Nsukka, m ti ht tiu. Mt hn cay x. Hn t hi khng bit cn nhng tai
ha no m hn cha c bit. C th bn gic cp Hausa li lng ca hn, c l cng git m hn.
Khi ng Ch v nh v vo ngay trong phng ng, Ugwu khng bit mnh nn i vo phng ng hay ch ng ra ngoi. Hn quyt nh ch ng ra. Hn bt bp
du nu cho cho B By. Hn c g lc y hn ng ght mn xp nng mi ca b c n th.
Olanna bc vo nh bp.
"Ti sao em li dng bp du?" Nng ht to. "I na-ezuzu ezuzu? Em c b thn kinh khng? Chng l ti khng dn em l phi dnh du ha sao?"
Ugwu git mnh. "Nhng tha c, c ni l con c th nu thc n ca B By bng bp du."
"Ti khng ni th. Ra ngoi v nhm la!"
"Xin li c." Nhng chc chn l nng ni th; ch c B By l n ba ba mt ngy c nh ch n hai ba thi v Olanna bo hn nu thc n cho B
By bng bp du v khi ci d lm B By ho.
"Em c bit du ha gi bao nhiu khng? Ch v em khng phi tr tin cho nhng th em dng ri em tng l em mun lng ph th no cng c ?
Chng l ci khng phi l xa x lng ca em sao?"
"Xin li c."
Olanna ngi ln ng xi mng sn sau. Ugwu nhm la v nu xong thc n ti cho B By. Hn bitl Olanna ang nhn hn.
"ng ch ca em khng chu ni chuyn vi ti", nng ni.
Im lng ko di lm Ugwu thy lng y bt an v v thn mt ca cu chuyn; nng cha bao gi ni chuyn vi hn v ng Ch nh th.
"Xin li c." Hn ni v ngi cnh nng; hn mun t tay ln lng nng v v nhng li khng th lm th v vy hn dng tay cch lng nng mt qung,
cho n khi nng th di, ng dy v i vo trong.
ng Ch i ra, hng v pha nh tm.
"C ch ni vi con chuyn xy ra, tha ng", Ugwu ni. "Ndo, con rt tic."
", ." ng Ch ni v vi vng ro bc.
i vi Ugwu, s trao i nh th l khng , khng trn vn; hn c cm tng cn phi ni thm v ci cht ca b c v h cn c nhiu th gi gn bn
nhau hn na. Nhng thc t ng Ch khng bun lic hn ly mt ci. V khi Julius n chia bun, ndo, ng Ch cng p ct ln nh th.
"Mt iu chc chn l ngi ta phi ngh n s mt mt ri. Cht l ci gi phi tr cho t do ca chng ta", ng ni, v bt cht ng dy, b vo phng ng,
b Olanna ng li lc u vi Julius, nc mt lng trng.
Ugwu tng l hm sau ng Ch s nh, nhng ng i tm sm hn thng l. ng khng ung tr hay n khoai nu t m trc hn hm nng li. ng
khng nht o vo trong qun.
"Anh khng th vt qua Biafra-Two, Odenigbo." Olanna ni lc nng i theo chng ra ngoi xe. ng Ch nm ht ng l da ph trn xe. Olanna tip tc ni
ci g m Ugwu khng th nghe thy trong khi ng Ch im lng ci xung m mui xe. ng bc vo, li i vi ci vy tay tht nh. Olanna chy ra ng. Ugwu
thong c ngh rt v l l nng s chy theo xe ca ng Ch nhng nng quay vo v ni l nh Julius i theo, a chng mnh v.
"Anh y ni l phi i chn ct m. Nhng ng s b cm ht. Tt c cc ng ng u b chim ng", nng ni. i mt nng chm chm hng ra pha
cng. C nghe mi ting ng, ting rung chuyn ca xe vn ti chy qua, ting chim ht, ting mt a b khc l nng chy ra ci gh ngoi hng hin, ng
chm ch ra ng. Mt nhm ngi v trang bng m tu i qua, va i va ht. Ngi ch huy ch c mt tay.
"C gio! Dy tt lm!", mt ngi trong bn gi to khi h nhn thy Olanna. "Chng ti i tm k th! Chng ti s bt ht nhng k xm nhp!"
H sp i qua th Olanna nhy bt ln v ht to, "Lm n trng chng gim chng ti, anh y i chic Opel mu xanh y."
Mt ngi trong bn quay li nhn mt cch d hi.
Ugwu c th cm thy sc nng ca nh nng chiu chi chang ngay c di mi hin bng rm. B By ang chy chi chn khng trc sn. Julius li chic
xe M di ngong ca ng vo trong sn, Olanna nhy chm ln.
"Anh y cha tr li ?" Julius hi t trong xe.
"ng khng gp anh y ?" Olanna ni.

Julius lo lng. "Nhng ai bo Odenigbo l anh y c th vt qua nhng con ng b chim ng? Ai bo anh y th?"
Ugwu mun ngi n ng ny ngm mm li. ng ta khng c quyn ph phn ng Ch v thay v ngi trong b qun phc xu m ca mnh, ng ta nn
quay xe li v i tm ng Ch mi phi.
Sau khi Julius i ri, Olanna ngi xung v nghing ngi v pha trc, tay m u.
"C c mun ung cht nc khng, tha c?" Ugwu hi.
Nng lc u. Ugwu nhn mt tri ln. Bng ti bung xung nhanh chng y e da; khng c mt khong chuyn tip no t nh sng sang bng ti.
"Ti phi lm g by gi?" Olanna hi. "Ti phi lm g by gi?"
"ng Ch s tr li, c ."
Nhng ng Ch khng tr li. Olanna ngi da u vo tng hng hin cho n qu na m.
--------------------------------
1 Ngi Biafra (hay Phi chu) theo thi quen ca ngi Anh ung tr vi sa, c khi cho ng.
Chng hai mi by
Richard ang ngi bn n khi chung ca reo vang. Chng vn radio nh li v xp gn giy t vng vi trn bn trc khi ra m ca. Harrison ng ,
trn, c, tay v chn ca ng ta pha di ci qun soc bng ka ki u b bng b, m mu. Ci mu cn ti lm Richard mun ngt xu. "Harrison! Cha i!
ng sao th? Chuyn g xy ra vi ng?"
"Xin cho ng ch."
"ng b tn cng h?" Richard hi.
Harrison vo trong nh, t ci ti rch t ti ca mnh xung ri bt u ci to. Khi Harrison gi tay tho my ming bng thm mu trn u xung, Richard
ni, "ng, ng, khng cn phi tho ra, khng nn lm th. Ti s gi ti x ngay lp tc. Chng ti s a ng n bnh vin."
Harrison git ming bng xung. u ng ta lnh ln; khng c vt thng no chng t l mu chy ra t .
"C ci y, tha ng", Harrison ni v li ci.
"C ci ?"
"Vng, tha ng."
"N khng phi l mu, ng l sao?"
"Khng phi mu, tha ng." Harrison i su vo trong phng khch v ng mt gc nhng Richard bo ng ta ngi xung. ng ta ngi xung thnh gh.
N ci trn mt ng bng tt ngm khi ng bt u ni.
"Ti t lng ti n y, tha ng. Ti khng ni cho bt c ai bit l lng ca chng ti sp mt ngi ta khng buc ti ti l k ph hoi. Nhng tt c mi
ngi u bit l k ch gn k. Hai ngy trc y chng ti nghe ting i bc, nhng hi ng ca lng bo l lnh mnh tp trn. V th ti a gia nh
ti v by d vo tut trong tri xa. Ri ti bt u i Port Harcourt, bi v ti khng bit chuyn g xy ra vi ng ch. Ti cn nhn tin qua anh ti x ca ng
Gio s Blyden nhiu tun trc y."
"Ti chng nhn c tin g c."
"Thng ngu", Harrison lu bu, trc khi ng ta tip tc. "Ti nhng vi vo nc c ci ti v lm bng qun vo ngi ri ti ni l ti va thot cht
trong mt trn bom. Ch c cch ny th ngi ta mi cho php ti leo ln xe vn ti. Ch c n ng b thng mi c i theo n b v tr em."
"Th Nsukka th sao? Lm th no ng trn thot?"
"Chuyn ny xy ra t my thng trc, tha ng. Khi ti nghe ting pho kch, ti gi ca ng v ti bn tho ca ng vo mt ci hp nh chn trong
vn, gn bi hoa nh m Jomo mi trng ln cui."
"ng chn bn tho ca ti?"
"Phi, tha ng, bi v nu khng ngi ta s tch thu lc ti i ng."
"Phi, ng vy." Richard ni. Tht v l nu chng hy vng l Harrison mang bn tho Thi i Bnh ng n cho mnh.
"Th th t khi y cho n gi, ng sng nh th no?"
Harrison lc u. "i lm, tha ng. Dn lng ti phi quan st n d."
"Quan st n d?"
" xem chng n; sau ngi ta nu ci th l m my con d n ly nc cho tr con ung. N gip phng bnh kwashiorkor[72] ."
"Ti hiu", Richard ni. "By gi ng i n khu nh dnh cho ngi gip vic v tm ra i."
"Vng, tha ng." Harrison ng dy.
"Cn k hoch ca ng by gi th no?"
"Tha, ng ni g th ."
"ng c nh tr v lng ca ng khng?"
Harrison xoa xoa lp bng dy cm v mu gi. "Khng, tha ng. Ti ch n khi chin tranh chm dt cn c th nu n cho ng ch."
", th cng c", Richard ni. Cng may m hai ngi gip vic ca Kainene tham gia qun i v ch cn Ikejide li.
"Nhng, tha ng, ngi ta ni chng my chc Port Harcourt cng s tht th. K ch n nhiu lm trn my chic tu ca Anh. H sp pho kch Port
Harcourt y."
"i tm i, Harrison."
"Vng, tha ng."
Sau khi Harrison i ri, Richard vn radio to ln. Chng thch cch pht m nhn ging ca ngi Rp trn radio ca Kaduna, nhng chng khng thch ci v
vui mng chc chn khi h ni, "Port Harcourt c gii phng! Port Harcourt c gii phng!" Ngi ta n v chuyn Port Harcourt s b tht th sut
hai ngy qua. C i Lagos cng ni th, mc d khng c v vui mng nh th. i BBC cng bnh lun v him ha ca vic mt Port Harcourt s dn n s
sp ca Biafra; Biafra s mt ngun sng ca n l hi cng, sn bay v s kim sot nhin liu nh du ha.
Richard m nt lm bng tre ca ci chai trn bn v rt cho mnh mt ly ru. Cht lng mu hng ta mt hi m d chu lan trn khp ngi chng. Bao
nhiu cm xc ln ln trong lng mng l Harrison c bnh an nhng tht vng l bn tho ca chng b chn Nsukka, lo lng cho s phn ca Port
Harcourt. Trc khi rt cho mnh ly th hai, chng c nhn hiu trn chai: CNG HA BIAFRA, B KHO CU V SN XUT, NENE SHERRY, 45%. Chng nhp
chm ri. Ln cui cng n thm, Madu mang n hai thng, anh ta ni a l ru a phng trong chai bia c l mt trong nhng n lc cho chin thng.
"Ngi RAP bo l Ojukwu ung th ny nhng ti khng tin", anh ta ni. "Ti ch ung loi ru trng ch khng tin loi c mu."
V ngo mn ca Madu khi gi Lnh T l Ojukwu lun lun lm Richard kh chu nhng chng khng ni g. Chng khng thch nhn n ci t mn ca anh
ta, cng ging nh khi Madu ni vi Kainene, "Mnh chy xe ca mnh bng du ha v du c", hay, "Chng ta tp s dng ogbunigwe cho hon ho", hay "Mnh
lm mt ci xe bc thp bng st vn". Ch mnh, chng ta ca anh ta lun lun ngm ngm mt s loi tr. S nhn mnh c ng ging ni trm hn c ngha
Richard khng l mt phn t trong ch chng ta; mt ngi khch tr khng th c c ci t do ca ch nh.
V do , vi tun trc, Richard lng tng khi Kainene ni vi chng, "Madu mun nh anh vit cho B Tuyn truyn. Anh y s xin cho anh mt ci th c
bit v du ha anh c th i khp mi ni. H s gi bi vit ca anh cho nhng ngi lo v vic lin h vi cng chng nc ngoi."
"Ti sao li l anh ch?"
Kainene nhn vai. "Ti sao khng?"
"Anh ta ght anh lm."
"ng c phng i chuyn chng ng. Em ngh h mun mt ngi trong cuc c kinh nghim vit nhng cu chuyn v vic hin ngy cng c nhiu ngi
Biafra b cht hn."
Ban u ch ngi trong cuc lm Richard thy xc ng. Nhng sau l s nghi ng; ngi trong cuc l t ca Kainene, khng phi ca Madu. Madu lun
xem anh l ngi ngoi quc, c l v th m anh ta ngh Richard s gii v chuyn ny. Khi Madu gi in thoi v hi anh c th lm vic ny khng, anh tr li
rng khng.
"Anh ngh k cha?" Madu hi.
"Anh s khng nh ti nu ti khng phi l ngi da trng."
"D nhin, ti nh anh v anh l ngi da trng. Ngi ta s ngh v li anh vit mt cch nghim tc hn bi v anh l ngi da trng. Ny, tht s y khng
phi l cuc chin tranh ca anh. y khng phi l l tng ca anh. Chnh ph ca anh s chuyn anh i ngay lp tc nu anh xin h gip. V th mang my cnh
cy mm ot ri pht ln v la ht quyn lc, quyn lc khng chng t rng anh ng h Biafra. Nu anh mun tht s chung vai gp sc, y l c hi
anh c th tham gia. Th gii phi bit s tht v nhng g ang xy ra bi h khng th lng thinh trong khi chng ti cht. H s tin li mt ngi n ng da trng
sng trn t Biafra v khng phi l k gi chuyn nghip. Anh c th ni cho ngi ta bit l chng ti s gi vng lp trng ca mnh v s chin thng ngay c
khi MIG-17 ca ngi Nigeria, IL-28 v L-29 Delfins li bi phi cng Nga v Ai Cp b bom chng ti mi ngy, ni cho h bit mt phn trong s ny c my bay
chuyn ch v h th bom git n b, tr em nh th no; ngi Anh, ngi Nga l lin minh v o, cung cp v kh cho Nigeria cng lc cng nhiu,
chnh quyn M t chi khng gip chng ti, hay l cc chuyn bay tip t thc phm phi n vo ban m, phi tt n bi v ngi Nigeria s bn h my
bay tip t nu n vo ban ngy"
Madu ngng ly hi, Richard ni, "Vng, ti s vit". Cu H khng th lng thinh trong khi chng ti cht vang ln trong u chng.
Bi bo u tin ca chng vit v s sp ca Onitsha. Chng vit l ngi Nigeria rt nhiu ln c gng chim ng thnh phc xa ny nhng ngi
Biafra chin u rt dng cm v hng trm quyn tiu thuyt rt ni ting c xut bn trc chin tranh. Chng cng vit rng ngn khi dy c, bun thm
ca chic cu Niger bc ln cao ta nh mt bi th khng chin. Chng miu t Nh th Cng gio Ba Ngi, hai S on Hai ca Nigeria phng uln bn th
trc khi git hai trm thng dn. Chng dn li li ni im tnh ca mt ngi chng kin. "Qun v o bng b Cha. Chng ta s nh bi chng."
Lc vit bi ny, chng cm thy nh mnh tr li l mt cu hc tr nh, vit th cho bc Elizabeth trong khi ng hiu trng trng chng. Richard nh ng ta
rt r , mu da loang l, ci cch ng ta gi Khoa Hc l "d bn", ci cch ng ta va n cho va i quanh phng n v ng ta bo rng l phong cch ca
nhng ngi lch s. Richard khng chc lm ci no lm chng ght nhiu hn lc , b bt buc phi vit th hay l b trng chng trong lc vit. V by gi
chng cng khng bit l mnh khng thch ci no hn, tng tng l Madu ang quan st mnh hay cht nhn ra l mnh quan tm qu mc n t tng ca
Madu. Mt mu nhn xt nh ca Madu gi n chng vi ngy sau: Bi vit rt kho, nn chng ln sau bt cht hoa m i v ngi ta gi n sang chu u.
Ch vit ca Madu rt kh c. Trong bi vit, dng NGI NIGERIA CA QUN I NIGERIA b gch i bng bt mc v ch BIAFRA c vit th vo
bng ch in. Nhng li ca Madu lm cho Richard tin tng l mnh quyt nh ng n. Chng tng tng mnh nh Winston Churchill tr tui ang chu
trch nhim theo di trn nh ca Kitchener Omdurman, mt trn nh gia k mnh v phi yu, ch khc vi Churchill, chng ng v phe nhng ngi chin
thng v mt tinh thn.
Sau nhiu tun, by gi chng cm thy mnh phn no c chp nhn. Chng thy hn hoan trc s knh trng mi hin ln qua nh mt ca ngi ti
x, lt t nhy ra m ca mc d Richard bo anh ta khng nn lm th. Chng thy thch th khi ci lic nghi ng ca nhng ngi dn v nhanh chng chuyn
thnh n ci lc chng cho h bng ting Igbo chng cng thy thch ci cch ngi ta sn sng tr li cu hi ca chng. Chng thy t ho khi mnh c cng
nhn l hn hn cc phng vin ngoi quc, h m tt thng tin v nguyn nhn dn n chin tranh s m ch dn n cuc nh cng ton quc v cuc iu tra
dn s, nhng bin ng min Ty chng bit tng l h chng bit chng ang ni ci g.
Nhng iu th v nht l chng c gp Lnh T. l vo mt bui xem kch ti Oweri. Mt cuc khng kch lm v ht ca s trong nh ht v gi
mt bui ti thi bay mt s li trnh din ca cc din vin. Richard ngi sau Lnh T vi hng gh. Sau bui din, mt quan chc cao cp B iu ng gii
thiu hai ngi vi nhau. Ci bt tay sit cht, li cm n lch thip v nhng vic tt chng lm, ging Oxford thn quen khin Richard thy yn lng. Cho d
chng thy v kch chnh tr rt l liu, chng cng khng ni th. Chng ng vi Lnh T. V kch rt hay. Rt tuyt vi.
Richard c th nghe ting ca Harrison trong nh bp. Chng vn i Biafra, va ng lc chm dt bn tin lc lng ca k th ang b chn li Oba, trc
khi chng tt radio. Chng rt thm mt t ru na ri c li cu cui cng chng vit. Chng va vit v Lc Lng Bit Kch, c dn chng ngng m nh
th no, nhng v chng khng thch ngi ch huy ca lc lng ny, mt ngi c nh thu, nn cu ch c tc t; vic vit tip tht l kh v ly ru sherry
cng lm ni lo u ca chng tng ln ch khng h gim i. Chng ng dy nhc in thoi v gi cho Madu.
"Richard. May qu. Ti va mi bc n ca."
"C tin g v Port Harcourt khng?"
"Tin tc?"
"N c b e da khng? Umuokwurusi ang b pho kch, phi khng?"
", chng ti nhn c tin l c mt s k ph hoi loan tin v trn pho kch. Anh ngh l nu k ch thc s n st ri, khng l chng ch pho kch
cm chng nh th?"
Ging ni chm chc ca Madu ngay lp tc lm Richard cm thy mnh tht ngc nghch. "Xin li lm phin. Ti ch ngh" Chng dng gia chng.
"Khng sao. Cho Kainene gip ti khi c y tr v", Madu ni, trc khi gc my.
Richard ung cn ly ru v mun rt thm ly na nhng quyt nh thi. Chng c gng y li ci nt chai v ra ngoi hng hin. Mt bin vn yn lng.
Chng vn vai v ly tay ht nhanh mi tc nh mun r i nhng lo ngh. Nu Port Harcourt b mt, chng s mt i ni m chng em lng yu thng v
c yu thng, chng s mt i mt phn con ngi mnh. Nhng Madu ni ng. Madu u cn phi ph nhn l thnh ph ni Kainene ang sng sp tht th.
Mt khi anh ta ni l Port Harcourt khng sao th ng l n khng sao tht.
Richard nhn hnh nh mnh l m trn ca knh. Nc da sm nng, mi tc l th, lm chm, b x, chng ngh n cu th ca Rimbaud: Ti l ngi no
.
Kainene ci ngt khi Richard k cho nng nghe v c ci ca Harrison. Ri nng chm nh cnh tay chng v ni, "ng lo, nu ng ta b bn tho vo
trong hp, s khng s b mi n". Nng ci b qun o i lm v nm dui di nhn nh; chng ngm nhn nt thon th trn ng cong cong ca lng nng. Ham
mun dng y nhng chng s ch n ti, sau khi n ti xong, sau khi khch kha ra v v sau khi Ikejide i ng. Hai ngi s ra ngoi hng hin v chng
s y bn sang mt bn ri tri tm thm mm v nm nga ra. Khi nng leo ln ngi chng, chng s gi hng nng ri nhn m ui ln vm tri m; nh
nhng giy pht , chng mi hiu th no l hnh phc. N l nghi thc mi ca hai ngi bt u t khi c chin tranh v l l do duy nht m chng cm n
chin tranh.
"Hm nay Colin Williamson gh vn phng ca em." Kainene ni.
"Anh khng bit l ng ta v", Richard ni. Gng mt chy nng ca Colin tr v trong tr nh ca chng, b rng xn lc ng ta k v vic ti sao ng ta b
i BBC n gin v ch bt ca ng ta ng h ngi Nigeria.
"ng ta mang n mt l th ca m em", Kainene ni.
"Ca m em?"
"M c bi ca ng ta trong t Ngi Quan St ri lin lc vi ng ta, nh l nu ng c v Biafra, xin chuyn gip mt l th cho c con gi Port Harcourt.
M rt ngc nhin khi nghe ng ta ni l quen chng ta."
Richard rt yu ci cch nng ni ch chng ta. "B m c khe khng?"
"D nhin l h khe, u c ai b bom London. M ni m gp c mng l em v Olanna cht, m cu nguyn v h gia nhp Hi Vn ng Cu tr Biafra
London. iu c ngha l b m gi cho chng ta mt t tin." Kainene ngng li v a cho Richard phong b. "M rt khn ngoan nn dn vo bn trong giy
lt ca ci thip mt t tin Anh. Rt ng n. M cng gi mt ci cho Olanna."
Chng c lt qua l th, Gi li cho n Richard, vn vn c mt cu nhc n chng cui th bng giy mu xanh. Chng mun hi Kainene l nng
nh gi tin cho Olanna bng cch no nhng li thi. Nm thng tri qua, ti v Olanna c chn giu trong s im lng, h khng mt ln nhc n. Khi
Kainene nhn c ba l th Olanna vit trc khi chin tranh bng n, nng chng ni g ngoi vic nng nhn c th. V nng khng tr li.
"Tun ti em s c ngi i Umuahia a tin cho Olanna", Kainene ni.
Chng a tr li l th cho nng. Im lng nng n.
"Ngi Nigeria khng ngng ni v Port Harcourt", chng ni.
"Chng s khng chim c Port Harcourt. n v thin chin nht ca chng ta ang y." Kainene bnh thn ni, nhng mt nng nh ln v thn trng,
ging nh khi nng ni vi chng my thng trc l nng mun mua mt cn nh cha xy xong Orlu. Nng ni tt hn ht l gi bt ng sn thay v tin mt
nhng chng nghi ng, c th nng cho rng l ni tr chn an ton trong trng hp mt Port Harcourt. i vi chng, ch ngh n chuyn mt Port
Harcourt cng l mt s s nhc ri. Mi tun, khi h xem xt ngi nh bit chc l ton th xy khng n trm vt liu, chng khng bao gi ni v chuyn h s
sng , nh th trnh cho mnh khi ni s nhc.
V chng khng cn mun i du lch na. Chng mun gi Port Harcourt, ngy no chng cn c mt , chng cm tng s khng c chuyn g xy ra.
Nhng nhng ngi ph trch quan h cng ng u chu yu cu mt bi vit v sn bay Uli, v th chng min cng i vo bui sng, chng c th
tr v trc mi hai gi tra, khi my bay Nigeria bn vo xe c ang di chuyn trn nhng trc ng chnh. C mt ci h bom rt to hin ra trn quc l
Okigwe. Ngi li xe vng trnh v Richard cm thy mt im bo quen thuc nhng ngh c gii ta, nh nhm hn khi chng tin n Uli. y l ln u
tin chng ti ni l u mi duy nht ni Biafra vi th gii bn ngoi, ci sn bay tuyt vi ni thc phm v v kh trnh c nhng trn bom ca Nigeria. Chng
leo ra khi xe, nhn con ng nha c nhng bi cy rm rp mc hai bn v ngh rng dn tc ny lm c rt nhiu vic phi thng ch trong mt thi gian
rt ngn. C mt my bay phn lc nh xu ang u cui ng bng. Mt tri bui sng rt nng bc; ba ngi n ng ang hi h tri l cy trn sn bay. M
hi m a, h y theo mt ci xe cha y l c. Richard n gn khen, "Lm vic tt qu, jisienu ike."
C mt nhn vin i t khu nh ga ang xy d gn n bt tay Richard. "ng c vit nhiu qu, , ng lm l b mt ca chng ti y nh!", anh ta
ni a.
"D nhin l khng ri", Richard ni. "Ti c th phng vn ng khng?"
Ngi n ng mt my rng r, vn ngi, ", ti ph trch hi quan v nhp c." Richard c giu n ci; ngi ta lun t v quan trng khi chng xin php
c phng vn. H ng ni chuyn trn sn bay; ch mt lc sau khi ngi n ng tr vo bn trongngi nh, c mt ngi cao, tc mu nht bc ra. Richard
nhn ra B tc Von Rosen. ng ta nhn c v gi hn trong tm nh m Richard tng thy. ng ta t ra phi gn by mi ch khng phi l su mi, th
nhng bt chp tui tc, trng ng vn rt lch lm, bc chn si di v cm vn gn chc.
"Ngi ta ni vi ti l anh ngoi ny nn ti ra cho", ng ni, ci bt tay cng nh i mt xanh ca ng th hin r s kin nh. "Ti mi va c mt bi
rt hay ca anh trn t i Thiu Nin Biafra."
"Rt vinh hnh c gp ng, B tc Von Rosen", Richard ni. Thc ra nim vinh hnh y c t trc ri. Sau khi c v nh qu tc ngi Thy in
b bom nhng mc tiu ca Nigeria vi ci my bay nh ca mnh, chng vn hng mong c gp ng.
"Nhng ngi con ng knh phc", ng b tc ni, lic nhn mi ngi, ang c gng lm sao t bn trn, ng bng tri nha en trng ging nh l
nhng bi cy. "Mt t nc ng khm phc."
"Vng", Richard ni.
"Anh c thch n ph mt khng?" B tc hi.
"Ph mt? C ch."
B tc th tay vo ti v ly ra mt gi nh. "Ph mt dy, loi thng hng y."
Richard cm ly v c giu v ngc nhin. "Cm n ng."
B tc li lc li trong ti v Richard ng rng ng s ly thm ph mt. Nhng ng mc ra mt ci knh rm ri eo vo mt. "Ti nghe ni v ng l mt
ngi Igbo rt giu c, mt trong nhng ngi li chin u cho l tng."
Richard cha h ngh n iu ny, Kainene li chin u cho l tng, nhng chng rt thch th vic ngi ta ni cho ng b tc nghe iu ny v
cn ni vi ng rng chng vi Kainene l v chng. Chng bng cm thy dng ln trong lng mt nim t ho tht mnh lit v nng. "Vng, c y l mt ph n
phi thng."
Mt thong im lng. Mn ph mt th hin s thn thin lm Richard cm thy mnh nn c ci g n p li, v th chng m nht k v a cho b tc
xem hnh ca Kainene, chp bn cnh h tm vi iu thuc trn mi, tip theo l nh nhng chic bnh ng.
"Ti em lng yu ngh thut Igbo-Ukwu trc ri mi yu c y", chng ni.
"Rt p, c hai." B tc ni, trc khi ng g knh ra ngm hai bc nh.
"Hm nay ng c chuyn bay no khng?" Richard hi.
"C."
"Ti sao ng lm vic ny, tha ng?"
ng ta eo knh vo. "Ti tng lm vic vi nhng ngi chin u cho t do Ethiopia v trc ti bay tip t cho khu ghetto[73] Warsaw", ng ta kh
mm ci, ni nh th l cu tr li. "Ti phi i y. C gng lm tt nh!"
Richard nhn theo ng ta, dng ngi vn thng v ngh ng tht khc vi mt tay lnh nh thu m chng tng bit trc y. "Ti yu ngi Biafra", g
ngi c mt k ni. "Hon ton khng ging my g Ban-tu[74] mi r Congo." ng ta tr chuyn vi Richard trong ngi nh nm gia nhng lm cy,
tu whisky t ci chai to, trng chng a con nui mt a b Biafra rt xinh xn ang nghch nghch nhng mnh v n pho trn nn nh. Richard thy kh
chu bi v u ym nhng y khinh mit ca ng ta i vi a con nui v ci cch ng ta c bit i x vi ngi Biafra. C nh l tay lnh nh thu ny rt
cuc cng gp c nhng ngi da en m ng ta c th c cm tnh. ng b tc th khc hn. Richard nhn chic phn lc nh ca ng ln na trc khi chng
leo ln xe.
Trn ng v, ngay bn ngoi Port Harcourt, chng nghe ting sng ng ong. Ch mt lc sau, ting sng ngng. Chng thy lo ngi. V khi Kainene
ngh hai ngi s cng i Orlu vo ngy hm sau tm th mc sa sang cn nh mi, Richard c g h khng phi i. Hai ngy lin phi xa Port Harcourt lm
chng lo ngi.
Cn nh mi c hng iu bao bc xung quanh. Richard nh l khi Kainene mi mua trng n nh b b hoang lu ngy cn ang xy dang d vi mt lp ru
xanh bm trn vch tng cha sn bao nhiu rui nhng v ong bm y my tri iu ri trn mt t khin chng bun nn. Ngi ch l ng hiu trng ca
trng trung hc cng cui ng. By gi trng hc bin thnh tri t nn, v ng va mi cht, ng s chuyn vo vng su hn na cng n d v m
con ca ng. ng lp li, "Cn nh ny nm ngoi tm pho kch, hon ton ngoi tm pho kch", cho n khi Richard t hi lm sao ng ta li c th bit ngi
Nigeria bn pho t u. Lc h i qua nhng cn phng trng mi sn, Richard phi cng nhn rng cn nh nh c mt v duyn dng. Kainene thu hai ngi
th mc tri t nn v mt vi bn phc tho v khi tr vo trong xe, nng ni vi Richard, "Em khng tin my ngi ny c th ng c mt ci bn cho va
mt."
C ting ci rt chi tai khi h li xe ra khi Orlu. Ngi ti x phanh gp, dng xe ngay gia ng v h nhy ra khi xe, chy np vo trong bi rm. C vi
ngi n b ang i dc ng cng chy, va chy va ngoi c nhn. y l ln u tin Richard chy i cng vi Kainene; nng nm im, p st mt t cnh
chng. Vai h chm vo nhau. Anh ti x pha sau h mt khong xa. Im lng tuyt i. C ting st sot kh ln gn y lm Richard lo ngi cho n khi mt
con k nhng u b ra ngoi. H ch hi lu v cui cng ng dy, nghe nhng ting ku vang ln gn y, "Tin ca ti u ht ri! Tin ca ti u ht ri!".
Cch chng chc mt c mt ci ch ang nhm hp. C k no trm tin ca mt ngi bn hng khi b ta chy tr n. Richard c th nhn thy b ta v
nhiu ngi khc ang trn di nhng quy hng, la ht khoa tay ma chn. Kh m tin c l ch va mi y thi, tt c cn im lng l th vy m gi y ch
Biafra hp no nhit di nhng lm cy. Thc ra khu ch mi bt u hot ng sau khi ch Agwu l thin b Nigeria b bom.
"Bo ng gi cn t hn l tht", anh ti x ni.
Kainene phi bi rt k nhng mt t kh t v bn dnh vo o nng; chic vy m xanh ca nng nh c im thm nhng m mu scla. H leo
vo trong xe v tip tc cuc hnh trnh. Richard c th on c l Kainene ang tc gin.
"Nhn ci cy ny", chng ch cho nng. Ci cy b x lm i, t ngn n thn. Mt na vn cn ng, hi nghing. Na kia nm trn mt t.
"C v ch va mi y thi." Kainene ni.
"Bc anh li my bay trong chin tranh. Bc y nh bom c. Kh m tng tng c l bc y lm nhng vic nh th ny."
"t khi nghe anh nhc n bc y."
"Bc y mt ri. My bay ca bc y b bn ri." Richard hi ngp ngng. "Anh s vit mt bi v my ci ch mi trong rng."
Ngi ti x ngng trm kim sot. Mt chic xe vn ti ch y bn gh; sofa, k t bn ng, mt ngi n ng ng cnh y ni chuyn vi mt
n dn qun mc qun ka ki v giy vi b. C b anh ta ng , l u vo nhn Richard v Kainene. C ta bo anh ti x m cp xe, nhn vo ngn gng tay,
v cha tay i xem ti xch tay ca Kainene.
"Nu ti c bom, ti s khng ct trong xch tay ca mnh", Kainene lu bu.
"B ni g th tha b?", c gi hi.
Kainene khng tr li. C gi khm xt chic xch tay cn thn. C ta ly ra mt ci radio nh. "Ci g y? C phi l my truyn tin?"
"N khng phi l my truyn tin. N l ci ra-di-o", Kanene di ging, v nho bng. C gi xem xt giy thng hnh c bit ca h, mm ci, sa ci m b
r trn u. "Xin li, tha b. Nhng b nn bit c rt nhiu k ph hoi dng nhng dng c k l truyn tin tc v Nigeria. cao cnh gic l khu hiu ca
chng ti!"
"Ti sao c gi ngi n ng vi chic xe vn ti li?" Kainene hi.
"Chng ti ui nhng ngi chy lon c mang theo bn gh tr li."
"Ti sao?"
"Di tn nh th ch lm ri lon lng dn." C ni, c v nh lp li nhng cu m c tp dt t trc. "Chng c g ng phi hong s nh th."
"Nhng nu nh chng ta sp mt th trn ny th sao? C c bit ng ta n t u khng?"
C ta tr nn lnh lng. "Chc mt ngy tt lnh, cho b."
Anh ti x va n my, Kainene ni, "Qu hi hc phi khng anh?".
"Ci g?" Richard hi nh th khng bit nng c g.
"Chng ta ang gy nn ni s hi trong dn chng. Bom trong o con ca ph n! Bom trong sa ca tr con! K ph hoi khp mi ni! Trng chng con
tr ca mnh bi v chng ang lm vic cho Nigeria!"
"Trong chin tranh, nhng vic nh th l bnh thng." i khi chng c l nng khng kh chu nh th v mi chuyn. "iu quan trng l dn chng bit
c k ph hoi tr trn vo chng ta."
"Nhng k ph hoi, chng ta ch l nhng ngi chng i m Ojukwu ba ra v nhng ngi m ng ta thm mun v ca h. Em k cho anh nghe v mt
ngi n ng Onitsha mua tt c xi mng chng ta c trong xng ngay sau khi ngi t nn chy v cha nh? Ojukwu t tnh vi v ng ta v ng ta b bt m
chng c l do g c."
Kainene g g chn xung sn xe. Ci li Kainene ni v v Lnh T ging y ht Madu. Thi khinh b ca nng khng thuyt phc c Richard; chuyn ch
bt u t khi Madu than phin l v Lnh T gt b anh ta sang mt bn lp mt ngi di quyn ca Madu ln lm s quan ch huy. Nu Lnh T khng gt
b Madu, chc l nng t ph phn hn.
"Anh c bit ng ta bt giam bao nhiu s quan khng? ng ta nghi ng cc s quan ca mnh n dng dn thng mua v kh. Madu ni h mi va mua
mt s sng c b kha nng rt ti u chu. Tht tnh, khi Biafra c thnh lp, chng ta phi h b Ojukwu."
"Ri ly ai th vo, Madu chng?"
Kainene bt ci lm chng va ngc nhin va thch th l nng cng thch ci 101 ni ma mai ca mnh. Linh cm ca chng bng tr li, mt cht qun tht
trong lng chng khi h tin n gn Port Harcourt.
"Dng li y mua mt t akara v c rn", Kainene ni vi anh ti x. Lc ny ngay c c phanh xe ca anh ti cng lm chng lo lng.
Khi h v n nh, Ikejide bo li l i t Madu gi bn ln.
"Em hy vng khng c chuyn g ti t c", Kainene ni, m gi giy bo dnh y du ri m bc c rn v bnh u xanh. Richard ly mt ming akara vn
cn ang nng hi thi ngui v t cho l Port Harcourt vn an ton. Khng c g nguy him c. in thoi reo, chng nhc my v cm thy tim mnh bt u lon
nhp khi nghe thy ging ca Madu.
"Anh c khe khng? C chuyn g xy ra khng?" Madu hi.
"Khng! Sao anh hi th?"
"C tin n l Anlj cung cp nm chin hm cho Nigeria, v th m thanh nin ni lon t ph ca hng v nh ca ca ngi Anh khp Port Harcourt. Ti
mun bit chc l cc bn khng gp phin phc g. Ti c th c mt, hai ngi ca ti n canh chng."
u tin, Richard cm thy bc bi mnh vn b xem nh l ngi ngoi quc c th b tn cng, nhng sau chng thy cm ng trc s quan tm ca
Madu.
"Chng ti n c", chng ni. "Chng ti i xem cn nh Orlu v mi va v n nh."
"Th . Th th tt ri. Nh gi cho ti bit din bin tnh hnh ." Madu ngng mt cht ri ni nh vi mt ai bn kia u dy trc khi anh ta quay li
cuc chuyn tr. "Anh nn vit v li pht biu ca ng i s Php ngy hm qua."
"Ti nghe k rng ngi Biafra chin u nh nhng anh hng nhng by gi ti bit l anh hng chin u nh ngi Biafra", Madu ni mt cch t ho, lm
nh nhng li khen dnh tng ring cho chnh anh ta v anh ta mun Richard bit th.
"Vng, ti s vit", Richard nhc li. "Port Harcourt s vn an ton ch?"
u dy bn kia, Madu im lng mt lc lu. "C mt s tn ph hoi loan tin n tht thit b bt v tt c bn chng u l nhng ngi thiu s, khng
phi dn Igbo. Ti khng hiu ti sao chng c ngoan c tip tay cho k th. Nhng chng ta s p tan chng. C Kainene khng?"
Richard a in thoi cho Kainene. iu ng gh tm y l c mt s k c th phn bi Biafra. Chng ngh n nhng ngi Ijaw v Efik m chng ni
chuyn ti ngn hng Owerri; h ni l ngi Igbo s cai qun, khng ch h sau khi Biafra c thnh lp. Richard ni vi h l mt quc gia hi sinh t ng
tro tn ca s bt cng s thc s hn ch nhng iu bt cng. Khi h nhn chng vi v khng tin tng, chng ni cho h bit l i tng ca qun i l ngi
Efik, mt B trng l ngi Ijaw v c nhng qun nhn l ngi thiu s ang chin u dng cm cho l tng. Nhng h vn c v khng tin.
My ngy sau, Richard nh. Chng vit v nhng bui hp ch trong rng v thng xuyn ng hin nh, nhn ra con ng mn, s khng my ngc
nhin nu thy mt m thanh nin tay cm uc chy thng n mt ngi nh no . Kainene nhn thy mt cn nh nh th trn ng nng i lm. ch l
hnh ng khng my quyt lit, nng c th ni nh th; h ch lm en bn nhng bc tng. Richard cng mun nhn thy chuyn ny, vit v n v c th mc
ni vi vic t chy hnh nm ca Wiison v Kosygin m chng nhn thy gn y mt cng trng ca chnh quyn. Nhng chng ch mt tun bit chc l
an ton c m bo vi nhng ngi Anh i trn ng trc khi chng ri nh vo sng sm quan st thnh ph.
Chng ngc nhin khi thy mt trm kim sot mi c dng ln ng Aggrey v cng ngc nhin hn khi thy ngi gc li l qun nhn. C l do
nhng cn nh b t. ng s vng tanh. Tt c nhng ting rao bn n o ca nhng ngi bn hng rong vi lc, bo v c rn u bin mt. Mt ngi lnh
ng gia ng, ong a cy sng v ra hiu cho chng quay tr li. Ngi ti x dng xe v Richard trnh giy thng hnh c bit. Ngi lnh khng ch n
giy t v tip tc ht sng. "Quay li! Quay li!".
"Cho ng", Richard bt u. "Ti l Richard Churchill v ti l"
"Quay tr li, nu khng ti bn! Khng ai c quyn ri khi Port Harcourt! Khng c g m phi hong lon c!"
Tay anh ta lm lm khu sng. Anh ti x quay xe li. Linh cm khin chng nh ngt th nhng chng c gi v thn nhin khi quay v nh v ni cho Kainene
bit chuyn g xy ra.
"Anh ngh chng c chuyn g u. C qu nhiu tin n thi, c th qun i ch mun chm dt nhng tin n khin dn chng hoang mang s hi."
"Chc chn l cch tt nht lm chuyn y", Kainene ni v v thn trng li hin ln trn mt nng. Nng t mt s giy t vo trong mt xp h s.
"Mnh nn gi Madu hi xem chuyn g ang xy ra."
"ng", Richard ni. "Anh i co ru. Sng nay anh khng kp co ru."
Chng nghe ting n u tin khi ang trong nh tm. Chng tip tc lt bnh kem co ru trn cm. Ting n li vang ln: bm, bm, bm. Khung ca s b
v v mnh knh cn dnh li rung lanh canh trc khi chng ri xung nn nh. Mt vi mnh ri rt gn chn ca chng.
Kainene m ca nh tm. "Em bo Harrison v Ikejide xp mt t vo xe", nng ni. "Mnh chic Ford li v ly chic Peugeot i."
Richard quay li nhn nng chm chm v bt khc. Chng c g mnh cng bnh tnh nh nng, c g tay mnh khng run bn khi ra. Chng ly l kem co
ru, x phng ca nng, vi mnh xp v b tt c vo trong mt ci ti.
"Richard, nhanh ln, ting n pho rt gn ri", Kainene ni, mt lot ting n bm, bm, bm li vang ln. Nng cho ca mnh v ca chng vo mt va li.
Ngn ng qun o v lt ca chng c ko ra, cch sp xp ca nng tht nhanh chng v iu luyn. Chng r tay ln ng sch xp hng trn gi ca
mnh v bt u tm m giy ri chng vit mt s ghi ch v ogbunigwe, bi mn nguy him hnh thnh t nhng qu mn do chnh ngi Biafra ch to. Chng
nh chc chn l mnh chng trn bn. Chng nhn vo trong ngn bn.
"Em c thy giy t ca anh khng?" Chng hi.
"Chng ta phi qua con ng chnh trc khi bn chng n, Richard." Kainene ni. Nng nht hai phong b cng phng vo xch tay.
"My ci phong b y l g th?"

"Tin mt dng trong lc khn cp."
Harrison v Ikejide vo ko va li ra ngoi. Richard nghe ting my bay m o trn u. iu ny khng th l s tht. Cha bao gi Port Harcourt b khng kch
c, mi vic cng v l khi Port Harcourt sp tht th v pho ca k ch ang rt gn y. Nhng ting ng y th khng th ln vo u c, v khi Harrison
ht to, "My bay ca ch, tha ng!", li ni ca ng ta l qu tha thi.
Richard chy v hng Kainene nhng nng chy ra ngoi ca, v chng chy theo. Nng ni, "Chy ra vn qu!", lc nng chy ngang qua Harrison v
Ikejide ang chui ngi trn di gm bn.
Bn ngoi, khng kh rt m. Richard nhn ln v thy, hai chic my bay ang s rt thp, dng thun di y e da ca chng hin ln rt r, hai ng trng
bc lt trn bu tri. Mt cm gic bt lc, cng thng, s hi xm chim chng. H nm bn nhau, di tn cam, chng v Kainene, k bn nhau trong im lng;
Harrison nm st trn mt t trong khi Ikejide vn cn chy, thn ngi lao chi v pha trc, hai cnh tay khua ln, u gt gt. Ri c mt ting rt lnh lo ca
n pho vang ln trong khng kh, ting n chm mt t v ting n rn vang. Richard m cht Kainene vo lng. Mt mnh pho bng bn tay bay nh vo.
Ikejide vn cn chy, Richard vi nhn sang ch khc, khi chng nhn li th ci u ca Ikejide khng cn. Thn ngi vn chy, vn lao chi v pha trc, hai
tay vn qu qung nhng khng cn ci u. Ch c mt ci c m mu. Kainene ht ln mt ting kinh hong. Ci thi hi ng vt xung gn chic xe M di
thng ca nng, chic my bay bay xa v mt ht trong khng trung, h vn cn nm thm vi pht m cm gic di v tn, cho n khi Harrison ng dy v ni,
"Ti i ly ci ti".
ng ta tr li vi mt ci ti raffia. Richard khng nhn lc Harrison i nht ci u ca Ikejide v cho vo trong ti. Sau , chng nm hai c chn, Harrison
nm hai c tay ca ci xc vn cn m v li, n mt ch t trng cui vn qu. Chng khng mt ln nhn thng vo xc cht.
Kainene ngi trn t nhn h.
"Em c sao khng?" Richard hi nng. Nng khng tr li. Trong mt nng c mt v g trng rng nh v hn, rt kinh hong. Richard khng bit phi lm
g. Chng lc nh ngi nng nhng nng vn nh ngi mt hn, v th chng i ly mt go nc lnh ht vo ngi nng.
"Thi i, Cha i", nng ni v ng dy, "anh lm o em t ht c ri".
Nng ly mt ci o khc vo trong bp thay, trc khi h ln ng i Orlu. Nng khng cn vi v; tht chm ri, nng ko thng c o, hai tay vut thn o
rn rm cho phng phiu. Nhng ting n inh tai nhc c vang ln khi Richard li xe ting bm-bm-bm ca n pho v ting sng n lin hi chng ngh rng
s c mt tn lnh Nigeria bt h dng li hoc tn cng hoc nm mt qu lu n vo h bt c lc no. Nhng khng c g xy ra c. ng ng nght ngi.
Trm kim sot bin mt. T bng gh sau, Harrison ni bng mt ging th tho khip s, "Chng dng tt c nhng g chng c chim Port Harcourt".
Trn ng n Orlu, Kainene rt t li. Khi n ni, khng thy c bn gh ln my tn th mc; chng bin mt cng vi s tin ng trc. Nng lng l
n tri t nn cui ng v tm mt ngi th mc khc, mt ngi c nc da ti xanh ch mun c tr cng bng thc n. Trong nhng ngy sau , nng
hu nh im lng, lc nng ngi bn ngoi nhn ngi th mc ca, ng v bo cho nhn.
"Ti sao ng khng nhn tin?" Kainene hi ng ta.
"Tin, ti c th mua c g ch?" ng ta hi li.
"ng phi l mt ngi k cc lm", Kainene ni. "ng c th dng tin mua nhiu th lm."
"iu khng ng min t Biafra ny." ng ta nhn vai. "Ch cn tr cho ti garri v go."
Kainene khng tr li. Mt con chim qua, th mt bi ln hin nh; Richard dng mt ci l iu lau i.
"Anh bit Olanna nhn thy mt b m mang theo ci u ca a con?" Kainene ni.
"C", Richard tr li, mc d chng khng bit. Nng chng bao gi k cho chng nghe nhng g Olanna phi chng kin trong cuc thm st.
"Em mun ti gp c y."
"Em nn i lm." Richard ht mnh mt hi gip chng ly li bnh tnh v nhn mt trong my ci gh va c ng xong. Cnh ca n rt sc v xu x.
"Lm th no m mt mnh pho c th ct t u ca Ikejide ngt xt nh th?" Kainene hi, nh th nng mun nghe chng ni vi nng l nhng iu
nng nhn thy u l o gic, t u n cui. Chng c g mnh c th lm nh th. Ban m, nng khc. Nng bo nng mun nm m thy Ikejide nhng mi
sng thc dy, nng li nh r mn mt ci thn th khng u ang chy ca anh ta, cn trong min h o an ton hn ca gic m, nng nhn thy mnh ang ht
thuc bng mt ci tu tht sang trng bng vng.
C mt chic xe ti nh ch nhng bao garri n nh, Kainene dn Harrison ng ng n v phi dnh cho tri t nn. Nng l ngi cung cp thc phm
mi.
"Em s t mnh phn phi thc n cho ngi t nn v em s xin Trung tm Kho cu Nng nghip mt t phn", nng ni vi Richard.
"Phn?"
"Phn gia sc. Chng ta c th lp mt nng tri tri t nn. Chng ta s t tng gia b sung cht m, u nnh v akidi."
"!"
"C mt ngi t Enugu c bit ti an r r v lm n. Mnh phi nh ng ta dy nhng ngi khc. Mnh c th kim chc y. Mnh c th gp phn lm
mi vic tt p hn. V em s xin Hi Ch thp gi bc s cho chng ta hng tun."
C mt s thay i khc thng no trong con ngi nng, trong ci cch nng ri nh i n tri t nn trong nh mt u ti khi nng tr v nh t tri t nn.
Nng khng cn ni n Ikejide. Thay vo nng ni v hai mi ngi sng trong mt khng gian ch cho mt ngi v v nhng a tr chi tr trn gi,
nhng ngi ph n ang cho tr con b v nhng linh mc v tha ca dng Cha Thnh Lnh nh linh mc Marcel v linh mc Jude. Nhng nng ni v Inatimi
nhiu nht. ng ta trong Lc lng Chin u cho T do ca Biafra, ngi mt ht c gia nh trong cuc thm st v thng xuyn thm nhp hu phng
ca k th. ng ta n dy ngi t nn.
"ng y cho rng vic lm cho dn chng bit s nghip ca chng ta l chnh ngha v hiu ti sao chng ta chin u l mt chuyn rt quan trng. Em ni
vi ng y l ng c ph th gi dy h v ch phong kin v Hip c Aburi lm g. H khng bao gi hiu c u. Mt s ngi cn cha hc ht tiu hc.
Nhng ng ta pht l, c b th gi vi my nhm nh." Kainene ni vi v knh trng nh th vic ng ta chng n li nng ni cng chng minh tnh cch
anh hng ca ng ta nhiu hn. Chng bt u thy kh chu vi Inatimi. Trong ngh ca chng, Inatimi tr nn hon ho, can m, kin cng v cm thng
vi nhng mt mt ca ng ta. Cui cng chng cng c c hi gp ng ta; sut na chng bt ci trc b mt y mn c ci mi nh nh c ti ca mt
ngi n ng nh b. Nhng chng nhn thy ngay lp tc rng vi Inatimi, Biafra l Thng . ng ta l ngi tin tng tuyt i vo l tng.
"Khi ti b mt ht c gia nh, l mt ngi n c, bnh thng, ti nh c sinh ra ln na", Inatimi nh nh ni vi Richard. "Ti l mt ngi mi v ti
khng cn mt gia nh c th gi cho ti nh con ngi c ca mnh."
Cc ng linh mc cng chng ging nh nhng g Richard ngh. Chng ngc nhin v s vui v ngm ngm ca h. Khi h ni vi chng, "Chng ti v cng
kinh ngc v nhng iu tt p m Cha to ra y", Richar mun hi h ti sao Cha li cho chin tranh xy ra. Tuy th lng tin ca h lm chng cm
ng. Nu Cha c th lm h thnh tht quan tm n ngi xung quanh mt cch v iu kin, th Cha l mt quan nim c gi tr.
Richard ni chuyn vi linh mc Marcel v Cha trong bui sng v bc s n. Chic xe hiu Morris Minor y bi c sn ch Hi Ch thp bng sn .
Ngay c trc khi b ni, "Ti l bc s Inyang", ch qua ci bt tay, Richard bit b l mt ngi thuc b lc thiu s. Chng t ho l mnh c th nhn dng mt
ngi Igbo. iu ny khng lin quan n vo v bn ngoi ca h, tri li, l mt cm gic quen thuc.
Kainene dn v bc s i thng vo phng bnh, lp hc cui khu ph. Richard i theo; chng quan st trong khi Kainene ni v nhng ngi t nn nm trn
my cng tre. Mt ngi n b tr mang thai ngi dy, m ngc ri bt u ho, cn ho ko di khng dt trong lng ngc nghe rt nng n lm ngi nghe cng
cm thy au n.
Bc s Inyang ci xung p tai vo ci ng nghe v hi bng mt ging Anh Pidgin rt ha nh, "C c khe khng? Ngy hm nay th no?".
Thot mt ci, c gi ang mang thai li li ri vi v cm hn gh gm, nh thng vo ci trn nhn nheo ca b bc s. Bi nc bt ri trng cm ca bc s
Inyang.
"Qun khn kip!", c gi mang thai ni. "Chng my khng phi dn Igbo, chng my dn k th n y! Hapu m! Chng my dn k th n lng ca
tao!"
Bc s Inyang a tay ln cm lau nc bt, qu i kinh ngc. Kainene bc vi n v tt c gi mang thai hai ci lin.
"Chng ta u l ngi Biafra! Anyincha bu Biafra!" Kainene ni. "C c hiu khng? Chng ta u l ngi Biafra!"
C gi c thai bung ri ngi tr li trn ging.
Richard thng tht trc s th bo ca Kainene. C ci g rt mong manh d v trong con ngi nng v chng s ch cn mt ci ng nh, nng c th
v tan thnh trm mnh. Nng t nguyn lao vo cng vic ny mong xa nha i k c. Chng s l vic ny s hy hoi nng.
--------------------------------
1 Bnh ci ca tr em thiu dinh dng.
2 Ghetto: Khu ngi Do Thi hoc khu ngi da en (trong mt thnh ph). y ch khu ngi Do Thi Warsaw Ba Lan.
3 Ban-tu: Ngi da en Nam Phi.
Chng hai mi tm
Olanna c mt gic m p. Nng khng nh m g, ch nh l trong m nng rt vui v, hnh phc v v th khi thc gic, nng thy m lng vi ngh l
nng vn cn c th m mt gic m p. Nng c g Odenigbo chng ri nh n s lm nng c th k cho chng nghe v gic m ny v kh n mt n
ci yu chiu khi chng lng nghe, ci n ci nh mun ni rng chng khng nht thit phi tin vo cu chuyn ca nng. Nhng nng cha h gp li n ci
ca chng k t khi m chng mt, k t khi chng tm cch i Abba v tr v, eo thm mt v mt u ut. Cng t lc , chng bt u i lm sm hn thng
l rt nhiu v khi tan s, trn ng v nh, chng tt vo qun ru Tanzania. Nu chng khng c gng vt qua chng ng b chim ng th chng
khng c ci v tiu ty v thn th nh by gi. Ni au kh khng nng nh mt s tht bi. ng ra nng s chng bao gi cho chng i. Nhng s
cng quyt ca chng tr thnh s hn hc ngm ngm, dng nh chng cm thy nng khng c quyn ngn chng. Cu ni ca chng "Ti phi chn ci
phn m bn diu hu b li." o mt h ngn gia hai ngi m nng khng bit lm th no c th vt qua. Trc khi chng leo ln xe v li i, nng
ni vi chng, "Chc l c ngi no chn m ri".
Sau , khi nng ngi trn hng hin ch chng, nng thy t ght mnh khng tm ra c li no t nh hn. Chc l c ngi no chn m ri.
Nghe sao m dng dng! ca nng l chc chn ngi anh h ca chng, Aniekwena, chn b. Li nhn ca Aniekwena qua mt ngi lnh ang ngh php
rt ngn gn: Abba b chim ng; anh ta ln tr li mang theo mt t ca ci v thy b nm cht gn vch nh v b bn. Anh ta chng ni g hn, nhng
Olanna on l chc anh ta s o mt ci huyt. Anh ta khng th xc b nm , ra nt.
Olanna khng cn nh l mnh ch Odenigbo tr li trong bao lu nhng nng nh ci cm gic m mt nh c mt tm mn che lnh ngt ko qua mt
nng. rt nhiu ln nng lo ngi v ci cht ca B By, Kainene v Ugwu, m h chp nhn ni au n rt c th s xy ra trong tng lai nhng nng cha bao
gi ngh rng Odenigbo c th cht. Khng bao gi. Chng l im ta vng chc ca nng. Khi chng tr li, qu na m t lu, giy dnh y bn, nng bit
l chng s khng bao gi nh xa. Chng bo Ugwu rt cho mnh ly nc v ni vi nng bng mt ging tht bnh tnh, "H c lp i lp li l anh phi quay li, v
th anh dng li, giu n i ri bt u i b. Cui cng, mt s quan Biafra ln n, bo rng anh ta s bn qun ch khi phi bn tm, nu anh khng quay tr
li".
Nng ko chng vo lng, m cht v khc nc n. Ci cm gic nh nhm ca nng nhum v u su.
"Anh khng sao c, nkem", chng ni. Nhng chng khng i vo su trong lng vi i Tuyn truyn v cng khng cn tr v vi i mt sng rc nh xa.
Thay vo , chng n qun ru Tanzania mi ngy v tr v vi mt b mt lm l. Khi ni, chng ni v nhng ti liu nghin cu ca chng cha c xut
bn Nsukka, ri ngi ta sp sa ct nhc chng ln a v Gio s chnh thc v ch c Cha mi bit l k ch s lm g vi ng ti liu ca chng. Nng mun
chng thc s by t lng chng vi nng, nng c th an i chng v gip chng vt qua ni au n nhng mi ln nng cp n chuyn , chng li
bo, "Mun qu ri, nkem". Nng khng bit chc l chng mun ni g. Nng cm nhn c ni au khn cng ny chng khng bao gi bit m chng cht th
no v lun lun vt v vi nhng gin hn c nhng nng khng cm thy mnh c lin h g vi ni tic thng ca chng. i khi nng t hi khng bit y l
tht bi ca mnh hay l ca chng, nu nh nng thiu mt s mnh m, quyt on c th buc chng chia s ni au cng nng.
Okeoma n chia bun.
"Ti nghe tin bun", anh ni, khi Olanna m ca. Nng m nh anh v nhn vt so ngon ngoo, sng ty chy t cm xung c, ngh tin tc lan i tht nhanh.
"Anh y vn cha ni chuyn vi ti", nng ni. "Nhng g anh y ni ch th hiu ni."
"Cha c ai tng bit Odenigbo m li thy anh y yu ui c. Chu kh kin nhn vi anh y." Okeoma ni tht nh nh l thm th bi v Odenigbo va bc
ra. Sau khi h m chm ly nhau v v vo lng nhau, Okeoma nhn chng.
"Ndo", anh ni. "Ti rt tic."
"Ti ngh l b rt ngc nhin khi chng bn b", Odenigbo ni. "M ti khng bao gi ngh l chng ta ang trong tnh trng chin tranh v mng sng ca b
b e da."
Olanna nhn chng chm chm.
"Chuyn xy ra xy ra ri", Okeoma ni. "Anh phi gi vng tinh thn."
Mt khng kh im lng bc bi bao trm gian phng.
"Julius mang mt t ru da ti mi rt", mt lc sau Odenigbo ni. "Anh bit khng, sau ny ngi ta pha thm nhiu nc qu nhng ru vn kh ngon."
"Ti s ung ci sau. Cn chai whisky White Horse anh dnh cho nhng lc c bit u ri?"
"Gn ht ri."
"Vy th ti s ung cho ht lun", Okeoma ni.
Odenigbo mang chai ru ra v h ngi trong phng khch, vn radio nh li v mi xp Ugwu nu trn ngp trong khng kh.
"ng ch huy ca ti ung th ny nh ung nc", Okeoma ni, lc ci chai xem cn nhiu ru khng.
"V hn ta th no, tn ch huy ca anh, g da trng nh thu?" Odenigbo hi.
Okeoma lic mt ci v hng Olanna t v xin li trc khi ni, "Hn vt nga n b gia thanh thin bch nht ngay trc mt nhng ngi n ng, cng
lc y hn cm bc tin bng mt tay". Okeoma tu chai v nhn mt mt lt. "Chng ta c th ly li Enugu d dng nu hn chu nghe li, nhng hn tin l mnh bit
v t nc ca chng ta hn chng ta. Hn bt u ch huy nhng on xe tip t. Hn bt u da Lnh T l hn s b v nu khng c lnh ht s tin ca
hn."
Okeoma tp thm mt ngm t trong chai.
"Hai ngy trc ti i ra ngoi, mc qun o dn thng v mt ngi i tun chn ti li trn ng, buc ti ti o ng. Ti ni cho hn bit l t ry tr i
khng bao gi c ni vi ti bng ging y, nu khng ti s cho hn bit nhng ngi lnh bit kch khc lnh thng nh th no. Ti nghe hn ci ngt ngho
lc ti bc i. Th tng tng xem! Trc y hn c bao gi dm ci nho mt ngi lnh bit kch. Nu khng t chc li, chng ta s mt uy tn."
"Ti sao dn da trng li c thu chin u trong cuc chin ca chng ta nh?" Odenigbo da ngi vo gh. "Rt nhiu ngi dn c th tht s chin
u bi v chng ta sn sng dng hin thn mnh cho Biafra."
Olanna ng ln. "Chng ta dng ba thi", nng ni. "Rt tic l xp ca chng ti khng c tht, Okeoma."
"Rt tic l xp ca chng ti khng c tht", Okeoma nhi li. "y c ging ch bn tht khng? Ti khng n y tm tht."
Ugwu t a garri ln bn.
"Xin anh lm n tho my qu lu n anh ang eo ra khi n, Okeoma." Olanna ni.
Anh ta tho chng ra khi tht lng ca mnh v t vo gc nh. H n trong s im lng ko di, nhi garri thnh nhng vin bi nh, chm vo xp ri nut.
"Ti sao anh c ci so y?" Olanna hi.
", chng c g c", Okeoma ni, ly tay xoa xoa ci so. "N khng tht nghim trng n th u."
"Anh nn gia nhp Nghip on Vn s Biafra", nng ni. "Anh ng l phi l mt trong nhng ngi ra nc ngoi qung b cho s nghip ca chng ta."
Okeoma lc u quy quy ngay lc Olanna cn ang ni. "Ti l mt chin s", anh ni.
"Anh c cn vit khng?" Olanna hi.
Anh li lc u.
"Anh c bi th no cho chng ti khng? vn cn trong u y?", nng hi, nghe c v y tuyt vng ngay c vi chnh nng.
Okeoma nut mt vin garri, yt hu ca anh chy ln chy xung. "Khng", anh ni. Anh quay v hng Odenigbo. "Anh c bit my ci tu chin ca mnh
lm g vi k ch vng Onitsha khng?"
Sau khi n tra, Odenigbo b vo phng ng. Okeoma ung nt ch ru whisky cn li, sau ung ru da, ht ly ny n ly khc ri ngi ng gc trn
gh trong phng khch. Anh th kh kh nhc; anh ni lm bm ci g , hai ln anh vung tay nh mun y lui mt k th v hnh. Olanna v nh vai, nh thc
anh dy.
"Kunie. Vo trong ngh mt cht i", nng ni.
Anh m i mt ngu y ng ngc ca mnh. "Khng, khng, ti khng ng u."
"Nhn anh ka. Anh khng cn l mnh na."
"u c." Okeoma c nn ci ngp. "Ti c mt bi th va ngh ra trong u." Anh ngi thng dy ri bt u c. Ging anh rt khc. Nsukka, anh c th
ca mnh rt din cm, nh th anh bit chc l ngh thut quan trng hn tt c. By gi anh c mt ci ging c t ra khng giu ct nhng li vn c v giu ct
trong .
Mu nu
nh ngi ca mt m nhn ng
Nng xut hin
Mang theo nh bc ca bnh minh
V mt tri sn n nng
M nhn ng.
Nng khng bao gi thuc v ti.
"Odenigbo rt c th s ni l Ging ni ca mt th h!" Olanna ni.
"Th ch th s ni th no?"
"Ging ca mt ngi n ng."
Olanna ci e thn, nng nh li Odenigbo thng hay tru l Okeoma thm yu trm nh Olanna. Bi th ni v nng v anh y mun nng nhn bit iu
ny. H ngi trong im lng cho n khi anh li bt u nhm mt v khng lu sau, ting ngy ca anh tr nn u n. Nng nhn anh v t hi khng bit anh ang
m g. Anh vn ng, ni lm bm v nghing u t bn ny sang bn kia, khi Gio s Achara n chiu hm y.
", ngi bn bit kch ca c ang c mt y", ng ni. "C gi gip ti Odenigbo. Chng ta s ni chuyn ngoi hng hin."
H ngi trn gh bng ngoi hin. Gio s Achara c nhn xung t, chp tay vo v m tay ra.
"Ti n, c mt chuyn rt kh ni", ng ta ni.
Ni s hi tht cht lng ngc Olanna: c chuyn g xy ra vi Kainene v ngi ta nh Gio s Achara n bo cho nng bit. Nng mun Gio s ri nh
nng ngay lp tc m khng ni g c, bi v nng khng mun bit ci chuyn s lm nng au lng.
"Chuyn g th?" Odenigbo hi gn.
"Ti c gng thuyt phc ng ch nh thay i ca ng ta. Ti ni ht li, lm tt c nhng g c th. Nhng ng ta t chi. ng ta mun anh ch dn i
trong hai tun na."
"Ti khng hiu lm." Odenigbo ni.
Nhng Olanna hiu. H b ui i v c ngi mun thu cn nh ny vi gi gp i hay gp ba gi m nng ang thu.
"Ti rt tic, Odenigbo. ng ta vn l mt ngi bit iu nhng ti on thi gian ly i mt phn l tr ca ng ta mt ri."
Odenigbo th di.
"Ti s gip anh ch tm thu mt ch khc", Gio s Achara ni.
H may mn tm c mt phng, by gi Umuahia la lit ngi t nn. Mt dy nh di c chn phng cnh nhau, ca dn ra mt hng hin hp. Nh bp
mt u cn nh tm u bn kia, bn cnh mt vn chui. Phng ca h gn nh tm. Ngy u tin, Olanna nhn n, khng tng tng ni lm th no
c th sng y vi Odenigbo, B By v Ugwu; n, thay qun o, v lm tnh cng trong mt cn phng. Odenigbo ngn ch h ng bng mt ci mn mng v
sau , khi Olanna nhn si dy treo thng chng c ct vo mt cy inh ng trn tng, nng nh n cn phng ca cu Mbaezi v m Ifeka Kano. Nng
bt khc.
"Mnh s nhanh tm c mt ch tt hn thi", Odenigbo ni v nng gt u, khng ni vi chng l khng phi ti cn phng m mnh khc.
B Oji bn cnh. B c mt gng mt khc kh v t khi chp mt, v th Olanna thy rn rn bi ci nhn trng trng ca b khi hai ngi ni chuyn ln
u tin.
"Xin cho c, nno", b ni. "Chng c khng y sao?"
"Anh y ang ni lm vic", Olanna tr li.
"Ti mun gp ng y trc khi my ngi kia tm n, v my a con ca ti."
"Con ca b lm sao?"
"ng ch nh gi ng y l bc s."
", khng phi th u. Anh y l tin s ch khng phi l bc s."
i mt lnh lo khng hiu ca b Oji nh xuyn qua ngi Olanna.
"Anh y l tin s, ch chuyn vit sch thi", Olanna ni, "anh y khng bit cha bnh".
"!" Nt mt ca b Oji khng thay i. "My a con ca ti b suyn. Ba a cht trc khi chin tranh bt u. Cn li ba a."
"Ti rt tic. Ndo", Olanna ni.
B Oji nhn vai v sau bo cho nng bit lng ging l nhng tn n trm i ti. "Nu c mt ci bp du trong nh bp, khi c tr ra, du s khng cn.
Nu c x phng trong nh tm, s mt tiu. Nu c phi qun o m qun trng chng, chng s khng cnh m bay."
"Phi rt cn thn", b ni. "V kha ca ngay c khi c ch i tiu."
Olanna cm n b v c g c th gip b, c g Odenigbo thc s l mt bc s c th cha bnh. Nng cm n my ngi hng xm n cho v tr
chuyn i cu. C nhiu ngi trong sn qu; c mt gia nh mi su ngi trong cn phng cnh phng b Oji. Nn nh tm th t nhot v c qu nhiu t
bn trc ra t thn th ca nhiu ngi. Cu tiu nng nc mi ca nhng ngi xa l. Nhng bui chiu m t khi cc loi mi hi hm dy c l lng trong
khng kh m thp, Olanna thm c mt ci qut in. Cn nh c ca nng khu khc ca th trn c in n tm gi ti, nhng y khng c in. Nng mua
my ci n du lm bng hp sa. Khi no Ugwu thp n, B By ku ln mt cch thch ch, chy n bn ngn n. Olanna nhn con b v thm mng l con b
khng nhn vic dn nh thm mt ln v cuc sng mi bng cp mt s hi; thay vo con b chi vi bn mi Adanna mi ngy, ht ln, "Chy trn!", ri ci
ngt ngho v np sau nhng tu l chui trn nhng ci my bay tng tng. Tuy vy, Olanna lo rng, B By s nhim ci ging Umuahia qu kch ca
Adanna, hay l my cn bnh ngoi da ly t nhng vt nhim trng mng m trn cnh tay c b hoc t m rui ang bu quanh con ch Bingo gy cm ca
Adanna.
Ngy u tin Olanna v Ugwu nu n trong nh bp, m ca Adanna n v cha ra mt ci bt snh, ni, "Lm n cho ti mt t xp".
"Khng, chng ti khng c n", Olanna ni. Ri nng ngh n ci o vy duy nht ca Adanna lm bng vi bao b ng thc phm cu tr, v th ch B
in ng sau cn ch T th b chui vo ng may ni, nng mc mt mung xp lng khng c tht vo trong ci bt snh. Ngy hm sau m ca Adanna n v
xin mt t garri, Olanna cho ch ta na bt. Ngy th ba, ch ta vo trong bp lc c y nhng ngi ph n khc v li xin Olanna xp.
"ng c cho b ta thc n na!" B Oji ht to ln. "B ta lun lm nh vy vi nhng ngi mi n. B ta nn i trng khoai m v nui gia nh mnh ch
ng quy ry ngi khc nh th! Ni cho ng, b ta l dn Umuahia! B ta khng phi l dn t nn nh chng ta. Ti sao b ta c th xin ngi t nn thc n
c ch?" B Oji rt tht to v tip tc gi qu c trong ci. ng tc thnh thc cng vi nt mt gy g xng xu ca b khin Olanna nh b thi min. Nng cha
bao gi thy b Oji mm ci.
"Nhng khng phi m t nn cc ngi n ht thc n ca chng ti sao?" M Adanna ni.
"Im ci mm thi ca b i!" B Oji ni. V m ca Adanna im ngay lp tc, nh th ch ta bit l khng th no ci tay i vi b Oji, mt ngi ni nhanh, chi
tai ta sng lin thanh, khng bao gi thiu t dng v nht l ci tc b c th ni.
Bui chiu, khi b Oji ci nhau vi chng, ging ca b vang khp sn. " cu thin! ng dm t gi ng l n ng , ng l thng o ng! Nu ti nghe
thm mt ln na ng ni vi ngi ta l ng b thng trn chin trng, ti s gi lnh v ch cho h bit ng ang trn u!"
Cn gin ca b l chuyn thng tnh trong mnh sn ny. Cng nh nhng li cu nguyn oang oang ca mc s Ambrose khi ng ta i ti i lui trong sn.
Cng nh ting dng cm trong cn phng bn cnh nh bp. Olanna thng tht khi nghe thy nhng m thanh bun b; bn nhc tht trong sng v c chi
mt cch chmri: t tin vang ln, trn ngp khng gian khin khm chui ang lc l cng lng ngng.
" l Alice", b Oji ni. "C ta n y khi Enugu tht th. Lc trc c ta chng ni chuyn vi ai c, t ra by gi c ta cn tr li khi c ngi cho. C ta
sng mt mnh trong gian phng y. C ta khng bao gi ra ngoi, cng chng nu nng g c. Khng ai bit c ta n g. Nhng ln chng ti i lng sc, c ta ngh
mnh l b ln nn chng chu tham gia cng. Tt c mi ngi trong khu nh ny u i r sot bi rm, ng ngch xem c k ch ln trn hay khng nhng c
ta khng thm l mt ra khi ca. C vi ngi ph n ni l h s bo co vi dn qun."
Ting nhc vn trm bng, nghe nh Beethoven, nhng Olanna khng chc. Odenigbo c th nhn ra. Ting n chuyn sang phn cao tro y cung n ri
bng ngn vt ln, vt ln na trc khi tt lng. Alice ra khi phng ca mnh. Dng ngi nh nhn, mnh d lm Olanna thy mnh to qu kh, ngng nghu
ng nhn c; c mt v g nh tr con c gi da mu ny, gn nh trong sut vi hai bn tay nh xu.
"Xin cho c", Olanna ni. "Ti l Olanna. Chng ti va mi dn vo cn phng y."
"Xin cho. Ti c gp c b con ca ch." Ci bt tay ca Alice rt kh khng, c nh l c ta qu quan tm n bn thn, nh th khng bao gi c ta ng
chm qu mnh vo mnh.
"C chi n hay qu", Olanna ni.
", ti chi ti lm." Alice lc u. "Ch u n y?"
"Trng i hc Nsukka. Cn c?"
Alice ngp ngng. "Ti n t Enugu."
"Chng ti c bn . C c quen ai i hc M thut Nigeria khng?"
", nh tm c ch ri." C ta quay ngi i lun. C ch ng t ca Alice lm Olanna ngc nhin. Khi tr ra, c ta i qua, kh cho v vo trong phng.
Khng lu sau, Olanna nghe ting dng cm, mt khc nhc chm bun, v nng thm c bng n m ca phng Alice, ngm c ta chi n.
Nng thng xuyn ngh v Alice, ci tnh cht mng manh qua hnh dng nh nhn v mu da trng nht ca c ta, ri sc mnh phi thng trong cch c ta
chi n. Khi nng tp hp B By, Adanna v cc a tr khc trong khu nh ri c cho chng nghe, nng hy vng Alice s ra ngoi, tham gia cng nng. Nng t
hi khng bit Alice c thch Tn nhc khng. Nng rt mun c tr chuyn vi Alice v m nhc, ngh thut v chnh tr. Nhng Alice ri phng ch i n nh
tm mt cch vi vng v khng p li khi Olanna g ca phng c. "Ti phi i ng y", sau c ta tr li, nhng khng mi Olanna ln khc tr li.
Cui cng, h li gp nhau ch. Va hng ng v tri vn m sng, Olanna th b trong sng lnh t, di tn cy rm xanh r ca rng cy, bc
trnh nhng r cy ln.
Nng tr gi nh nh nhng cng quyt vi ngi bn hng trc khi nng mua khoai m c v hi hng hng m c ln nng tng l n c cht c, bi
v mu hng ti qu, cho n khi b Muokelu bo m vi nng l n khng c. C ting chim ku quang quc trn ngn cy. Thnh thong mt chic l nh
nhng ri xung. Nng ng trc mt ci bn c nhng ming tht g sng mu xm v tng tng l mnh chp vi ming ri chy i tht nhanh. Nu nng mua
tht g th s ht tin, khng th mua g khc nn nng mua bn con c sn c trung bnh. My con c len gi r hn nhng nng khng mua v nng khng ngh l
chng li c th lm thc n; i vi nng, c ch l chi ca tr con qu. Khi nng bt u ra v th nng thy Alice.
"Cho Alice."
"Cho ch."
Olanna nh m cho c ta, ci m kh bnh thng, nhng Alice gi tay ra bt tay vi mt v xa cch, nh th h khng phi l lng ging.
"Ti khng mua ni mui, kim khng ra", Alice ni. "Cn nhng k y chng ta vo hon cnh ny th li c bao nhiu mui, ty h."
Olanna ngc nhin; d nhin c ta khng th tm mua mui y. Hu nh u cng khng c mui. Alice c v chn chu v nh b trong mt b vy len c
dy lng khin Olanna ngh n mt ca hng London. Khng c v g ging mt ngi ph n Biafra i ch trong rng lc hng ng.
"H ni ngi Nigeria b bom v b bom lin tc Uli, c tun nay khng mt my bay tip t no c th p xung."
"Vng, ti cng nghe thy th." Olanna ni. "C c v nh khng?"
Alice nhn ch khc, hng vo trong rng. "Ti cha v ngay lc ny u."
"Ti s ch c v chng ta cng i b v."
"Thi ch ng bn tm", Alice ni. "Cho ch."
Alice quay ngi v i tr li mt dy quy hng lin nhau, v kiu k m dng nh l c b ai xui di rng phi i nh th mi ng l "qu b". Olanna ng
nhn theo c ta, t hi ng sau ci v b ngoi l g, trc khi nng v nh. Nng gh trung tm tip t xem c t thc n no khng, hy vng c chic my
bay no cui cng cng tm cch h cnh. Khu nh vng tanh v nng nhn vo bn trong ci cng b kha kn mt lc. C mt tm bin b rch mt mt na c
treo trn tng. C ngi ly than gch gch hng ch WCC: WORLD COUNCIL OF CHURCHES (Hi ng Nh Nh Th Th Gii) v vit nguch ngoc: WCC:
WAR CAN CONTINUE (Chin Tranh C Th Tip Din).
Nng va n gn nh my xay xt th c mt ngi ph n chy ra khi mt cn nh bn cnh, khc, ui theo hai ngi lnh ang ko mt b trai kh cao.
"Ti ni l hy bt ti!", b ht to. "Bt ti thay n i! Chng ti chng hy sinh Abuchi cho cc ngi cn g?" Hai ngi lnh chng thm n b ta cn thng
b c n thng ngi nh th khng tin ni vo chnh mnh, rng n s quay li nhn m.
Olanna ng sang mt bn lc h i qua, v nh v ni cu khi thy Ugwu ng trc ca ni chuyn vi my ng b hng xm. Bt c ngi no i bt lnh
ngha v cng c th nhn thy hn .
"Bia nwoke m, u c em c phi l b u khng y? Ti chng bo l khng c ra ngoi ng ri kia m?" Nng nghin rng, rt ln.
Ugwu ly gi ca nng v ni nh, "Xin li, tha c".
"B By u ri?"
" phng ca Adanna."
"a cha kha cho ti!"
"ng Ch trong nh, tha c."
Olanna lic ng h eo tay ca mnh mc d nng khng cn phi lm th. Gi ny cn qu sm sao Odenigbo i lm v. Chng ang ngi trn ging,
lng cng xung, vai rung mnh.
"O gini? C chuyn g th?" Nng hi.
"Khng c g c."
Nng n bn chng. "Ebezi na, ng khc na." Nng ni nh nhng. Nhng nng khng mun chng ngng khc. Nng mun chng c khc mi, khc mi
cho n khi chng nut tri c ni au ang tc nghn trong c, cho n khi chng xa sch nim thng au. Nng vng tay m ly chng, lc nh cho n khi
c ngi chng ang gng cng c th lng ra v chng ta vo nng. Tay chng m vng qua ngi nng. Ting nc n ca chng nghe r hn. Mi hi th
chng ht vo li lm nng lin tng n B By; chng khc cng ging nh a con gi ca chng.
"Anh cha bao gi chu o vi m c", cui cng chng ni.
"Khng sao", nng th thm. Chnh nng cng thm c l mnh c gng nhiu hn ha thun vi m chng trc khi ri vo s hm hc ght b mt cch
d dng. C nhiu ci nng c th lm khc i nu c c hi lm li ln na.
"Chng ta cha bao gi ch ng nh n ci cht", Odenigbo ni. "Chng ta sng mt cuc sng nh th ny l do chng ta khng nh rng mnh cng s
cht. Chng ta u phi cht."
"Vng." Olanna ni. Vai chng nh chng xung.
"Nhng liu c phi l ton b gi tr ca s sng cn? Rng i sng l trng thi ph nhn ci cht?" Chng hi.
Olanna m chng cht hn.
"Anh hng suy ngh n chuyn tham gia qun i, nkem." Chng ni. "C th anh nn tham gia L on S mi thnh lp ca Lnh T."
Olanna im lng mt lc lu. Nng c dn nn ci ngh tm ly chm ru mi mc ca chng m git cho bt mu ra. "Anh nn tm mt ci cy tht chc v
mt si dy, Odenigbo, v l cch t t d dng hn." Nng ni.
Chng quay li nhn nng, nhng nng ngonh i v ng dy, n gn ci vn to radio, mt bi ht ca Beatles ngn vang khp phng. Nng khng th
bn thm v chuyn gia nhp qun i na.
"Mnh nn o mt ci hm tr n", chng ni v i ra ca. "ng, chc chn chng ta cn mt ci hm tr n y."
V trng rng trong nh mt v b vai r xung ca chng lm nng lo ngi. Nu chng phi lm mt ci g , tt hn ht nn chng xy mt ci hm trnh
bom, ch khng phi l gia nhp qun i.
Bn ngoi, chng ang ni chuyn vi ng Oji v my ngi n ng khc ng gn cng vo.
"Th anh khng nhn thy my cy chui sao?" ng Oji ni. "T trc n gi c mi ln b my bay tp kch, chng ti li chy vo trn. V chng c
chuyn g xy ra vi chng ti. Chng ta khng cn phi o mt ci hm tr n. Thn cy chui c th che chn c bom n.
nh mt Odenigbo cng lnh tanh nh cu tr li ca chng. "Mt tn o ng th bit g v hm trnh bom?"
Chng b m n ng . Mt lc sau, chng v Ugwu bt u chn a im, o mt khonh ng sau dy nh. Khng lu sau, m thanh nin ra o
cng v khi mt tri ln, my ng gi cng ra ph, k c ng Oji. Olanna nhn h lm vic v t hi khng bit h ngh g v Odenigbo. Khi my ngi n ng kia
ci a m , chng khng ci. Chng ch ni chuyn v cng vic. Khng, mba, o su hn mt cht. Vng, cho n ng : Khng, dch ra mt cht xu. o
may ca chng m m hi dnh v ngi v ln u tin nng nhn thy chng st cn rt nhiu, ngc chng lm su.
m , nng nm p m vo m chng. Chng chng ni l do g khin chng nh khc m. Nng hy vng, d g i na th n cng c th ni lng ci
nt tht cht trong lng chng. Nng hn c, hn tai chng, theo ci cch lun khin chng ko nng vo lng tht cht nhng m Ugwu ng ngoi mi hin.
Nhng chng y tay nng ra v ni, "Anh mt lm, nkem". Trc y nng cha bao gi nghe chng ni nh th vi nng. Ngi chng nng mi m hi v nng
cht cm thy thm ci mi Old spice b li Nsukka.
Ngay c php l ca Abagana 1 cng khng lm chng thanh thn hn. Trc kia, h c th t chc tic mng nh l mt chin thng ca ring h. H c th
m chm ly nhau, hn nhau ri nng s t lm cho mnh nht nht bng cch c m vo b ru mi mc ca chng. Nhng gi y khi nghe i pht thanh loan
tin, chng ch ni, "Tuyt, tuyt", ri sau nhn hng xm ca ht nhy ma vi v mt v hn.
B Oji bt u ht, "Onye ga-enwe mmeri?", v cc b khc ht i theo, "Biafra ga-enwe mmeri, igba!". H to thnh mt vng trn ri lc l vi nhng ng
tc nhp nhng v dm chn tht mnh khi h ni igba! Bi bay ln tng t ri lng xung. Olanna gia nhp cng h, li ht lm nng cm thy phn khch Ai s
thng? Biafra s thng, igba! v c l Odenigbo khng ch ngi vi v mt v hn.
"Olanna ma ging nh my ngi da trng!" B Oji ni, ci ngt ngho. "Ci mng ca c khng lc cht no c!"
l ln u tin Olanna nhn thy b Oji ci. m n ng k i k li cu chuyn c ngi ni l lc lng Biafra phc kch v bn mt on qun xa
gm mt trm ci xe, trong khi ngi khc ni tht ra c n mt ngn chic xe v trang v xe vn ti b ph hy nhng h u ng im nu on qun xa
n c a im nh d nh, qun i Biafra chc l b tiu dit. Radio c vn r to, ngoi hng hin, trc tt c cc phng. Tin tc c pht i pht li
sut ngy v c mi ln bn tin chm dt, rt nhiu ngi tham gia ph ha, bo v Biafra cho th gii t do l nhim v phi lm! Ngay c B By cng thuc cu
ny. Con b lp li khi v u con Bingo. Alice l ngi duy nht khng ra ngoi v Olanna t hi khng bit c ta ang lm g.
"Alice ngh l mnh cao qu hn tt c mi ngi trong sn ny", b Oji ni. "Nhn c ka. Ngi ta chng bo c l con ca ng Ln sao? Nhng c sng c
tnh ngha vi mi ngi. Cn c ta tng mnh l ai no?"
"C th c y ang ng."
"Ng l phi ri. Ci con Alice l k ph hoi. Trng mt n bit lin. Con y lm vic cho qun gic y."
"Nhng k ph hoi t vit ln mt chng vo lc no?" Olanna bt ci, hi.

B Oji nhn vai, nh th b chng bun thuyt phc Olanna ci iu m b bit chc nh inh ng ct.
Vi gi sau khi sn ca khu nh tr nn vng lng, ti x ca Gio s Ezeka n. Anh ta a cho Olanna mt mu giy ri i vng ra sau m cp xe v b ra
hai thng giy. Ugwu vi vng mang vo trong nh.
"Cm n anh", Olanna ni. "Cho ti gi li cho ng ch ca anh."
"Vng, tha b." Anh ta vn ng .
"C chuyn g na khng?"
"Lm n, tha b, ti ch b kim tra li xem b nhn cc th cha."
"." Nt ch vit tay nguch ngoc ca Ezeka lit k tt c nhng th ng gi trn t giy, pha trc. Xin kim tra chc chn ti x khng ng chm
n mn no c vit vi vng pha sau. Olanna vo trong m li xem c bao nhiu hp sa c, tr, bnh ngt, Ovaltine, c mi, ng hp v mui nng
khng khi but ming khi thy c giy v sinh, t nht B By cng khng phi dng bo c mt thi gian. Nng vit nhanh mt l th ngn cm n nhiu nhiu v
a cho anh ti x; nu Ezeka lm iu ny chng t nhiu hn s cao qu ca mnh th n cng chng lm gim i cht no s vui mng ca nng. Ugwu
cn c v khoi ch hn c nng.
"Ging nh Nsukka vy, c !" Hn ni. "Nhn hp c mi ka."
"B mt t mui vo trong ti. Mt phn t ca gi ."
"C cho ai vy?" Ugwu nhn mt cch ng vc.
"Alice. V ng ni cho hng xm bit mnh c g? Nu c ai hi, ni l bn c gi sch cho ng ch."
"Vng, tha c."
Olanna cm thy nh mt bt bnh ca Ugwu di theo nng lc mnh cm gi mui qua phng ca Alice. Ting g ca ca nng khng c p li. Nng va
quay i th Alice m ca.
"Mt ngi bn ca chng ti mang cho mt t nhu yu phm", Olanna ni, a cho c gi mui.
"Hy, ti khng th ly ht ch ny", Alice ni, lc c th tay ra cm ly. "Cm n ch. , cm n ch rt nhiu!"
"Chng ti khng gp ng y lu. Tht ngc nhin khi nhn c."
"V ch li quan tm n ti. Ch khng cn phi lm th." Alice p cht gi mui vo ngc. Mt c c qung en vi nhng gn xanh hin ln di ln da nht
nht; Olanna t hi khng bit c ta c b m khng.
Nhng Alice trng c v khc, ln da ti tn hn khi chiu hm y c ra ngoi v ngi cnh Olanna ngoi hng hin, chn dui di. C l c nh mt t
phn nht. Hai bn chn ca c nh xu. Thoang thong c mt mi kem dng da quen thuc. B Adanna i qua v ni, "! Alice, chng ti cha bao gi thy c
ngi ngoi ny!", v Alice nhon ming n mt n ci. Mc s Ambrose ang cu nguyn gn my cy chui. Ci o thng di tay mu ca ng sng rc
di nng chiu ang tn. "c Jehovah hy dit qun th bng ngn la ca Thnh Thn! c Jehovah chin u cho chng ta!"
"Cha chin u cho Nigeria", Alice ni. "Cha lun chin u cho bn no c nhiu v kh."
"Cha bn chng ta!" Olanna ly lm ngc nhin bi ging gt gng ca chnh mnh. Alice c v git mnh v t ch no ng sau nh, Bingo ang rt ln.
"Ti ch ngh l Cha chin u cho bn no c l phi", Olanna ni thm mt cch du dng.
Alice p mt con mui. "Ambrose gi v lm mc s trnh nhp ng y."
"Vng, ti cng ngh th." Olanna mm ci. "C c bit ci nh th k l trn ng Ogui Enugu khng? ng ta ging nh mt trong my ngi mc s
y."
"Ti khng hn l n t Enugu." Alice co u gi ln. "Ti n t Asaba. Sau khi hc xong i hc S phm , ti i n Lagos. Ti lm vic Lagos trc
khi chin tranh xy ra. Ti gp mt i t trong qun i v ch trong vng vi thng, anh ta cu hn ti nhng anh ta khng bo cho ti bit l anh ta kt hn v
v anh ta ang nc ngoi. Ti c thai. V anh ta c tr hon chuyn v Asaba kt hn cho ng nghi l. Nhng ti tin khi anh ta ni rng anh ta rt bn v
ang chu p lc t tt c nhng chuyn xy ra trn t nc. Sau khi ngi ta git s quan Igbo, anh ta trn thot v ti n Enugu vi anh ta. Ti sinh con
Enugu. Ti ang vi anh ta ti Enugu th v anh ta v nc, ngay trc khi chin tranh xy ra, v anh ta b ti. Ri con ti cht. Ri Enugu mt. V ti y."
"Ti rt tic."
"Ti l con nh ngu ngc. Sao ti li tin nhng li gian di ca anh ta?"
"ng ni th."
"Ch may mn lm. Ch c chng v con ca ch. Ti khng bit ch lm th no c th gi c mi m, dy d tr em, v c tt c mi th. Ti c g ti
cng c th ging nh ch."
S ngng m ca Alice lm nng ngc nhin v m lng. "Ti chng c g c bit c", Olanna ni.
Mc s Ambrose tr nn cung nhit. "Qu s, ta bn nh ngi! Sa tng, ta b bom ngi!"
"Chuyn di tn khi Nsukka ca ch nh th no?" Alice hi. "Ch c mt mt nhiu khng?"
"Tt c mi th. Chng ti chy rt vi v."
"Ti cng b nh th Enugu. Ti khng bit ti sao h khng ni s tht cho dn chng bit mi ngi c th chun b. Ngi ca B Thng tin cho xe
tuyn truyn chy khp thnh ph loa loa ni vi chng ti rng mi chuyn u tt p, ch c lnh ca h tp bn pho thi. Nu h ni s tht th dn chng
chun b chu o hn v chng ta khng b mt nhiu ti sn nh th."
"Nhng c cn mang c ci dng cm theo." Olanna khng thch ci cch Alice dng ch "h", lm nh c khng phi cng hi cng thuyn vi nng.
" l th duy nht ti mang theo c t Enugu. Anh ta gi tin v mt chic xe ti gip ti vo chnh ci ngy Enugu tht th. Lng tm ti li ca anh ta
dn vt y m, v sau ngi ti x ni cho ti bit vi tun trc v chng anh ta mang ht c v qu. Ch tng tng th xem!"
"C c bit by gi anh ta u khng?"
"Ti khng mun bit. Nu c dp gp li anh ta, ezi okwu m, ti s git anh ta bng chnh i tay ny." Alice gi hai bn tay b xu ca mnh ln. Ln u tin c
ta dng ting Igbo vi th m Asaba, ch F nghe nh ch W. "Lc no ti cng ngh li nhng iu ti tri qua v anh ta; ti b cng vic ca mnh Lagos, ti
lin tc ni di gia nh ti, ti b nhng ngi bn ni vi ti l anh ta khng tht lng." C ci xung nht ci g trn ct. "V anh ta khng th lm c
chuyn y cho ra hn."
"G c?"
"Anh ta nho ln ngi ti, rn nh mt con d v th l xong." C gi ngn tay ln. "Vi ci ca b xu nh th ny. Ri anh ta mm ci khoi tr m
chng bao gi ngh l khng bit ti c r lc no anh ta bt u v lc no anh ta kt thc. i n ng! n ng tht l ht thuc cha!"
"Khng phi n ng no cng th. Chng ti bit lm chuyn y v vi mt ci nh th ny." Olanna gi mt ci nm tay tht cht. C hai cng ci ngt v
nng cm thy gia hai ngi c mt s gn b tht bnh d, th v ca n b vi nhau.
Olanna ch Odenigbo v nh nng c th k cho chng nghe tnh bn mi c gia nng v Alice, v nhng iu nng va mi k cho Alice. Nng mun
chng v nh v ko gh nng vo lng theo ci cch m lu lm ri chng khng lm. Nhng khi t qun ru Tanzania v, chng em theo mt khu sng, loi
sng hai nng, di, en, lnh ngt t n ln ging.
"Gini bu ife a? Ci g vy?" Olanna hi.
"C ngi B mang cho anh. C ri, nhng c n cng tt, dnh khi hu s."
"Em khng mun sng trong nh."
"Chng ta ang c chin tranh. u ch c sng." Chng ci qun di v qun mt tm qun xung quanh tht lng trc khi ci o.
"Hm nay em ni chuyn vi Alice."
"Alice no?"
"C hng xm chi dng cm."
", ." Chng nhn tm ri .
"Anh c v mt", nng ni. iu nng tht s mun ni l, Anh c v bun. Gi nh chng c vic bn rn, gi nh chng c vic lo toan vo nhng lc
ni au bun ngm ngm gm nhm chng th tt hn.
"Anh khng sao c", chng ni.
"Em ngh anh nn n gp Ezeka. Nh ng ta gip anh chuyn sang ch khc. Ngay c nu nh khng phi thuc B ca ng y, ng y chc cng phi quen
v c nh hng vi cc B khc."
Odenigbo mc ci qun ca chng ln mt ci inh ng trn tng.
"Anh c nghe em ni khng?" Olanna hi.
"Anh khng mun nh Ezeka."
Nhn nt mt chng, nng nhn ra chng tht vng. Nng qun rng chng l ngi c nhng l tng cao p. Chng l ngi sng nguyn tc khng xin
x n hu ca bn b quyn chc.
"Anh c th phc v Biafra hu hiu hn nu anh lm vic ni no m anh c th pht huy tr tu v kh nng ca mnh", nng ni.
" B Nhn lc anh cng phc v Biafra c lc ri."
Olanna lic nhn gian phng ba bi ca mnh ging, hai c khoai, tm nm dng ln vch tng bn thu, thng v cc loi ti xp gc phng, ci bp
du nng mang vo trong nh bp ch khi no cn thit v cm thy mt ni s hi ang tro dng. Nng khao kht c chy, chy i tht xa cho n khi nng la
xa tt c.
H ng xoay lng li vi nhau. Chng i trc khi nng thc gic. Nng r ln ch chng nm v tn hng cht xu hi m vn cn vng li trn tm ga
tri ging. Nng s t mnh i gp Ezeka. Nng s nh ng lm ci g gip Odenigbo. Nng ra nh tm v ni "Xin cho", "Sng nay ng b c khe khng?",
vi hng xm trn li nng i qua. B By ang chi vi ti tr gn bi chui v lng nghe Oji k chuyn ng ta bn h mt my bay ca k th Calabar ch vi
cy sng lc. m tr con ln hn ang qut sn, va qut va ht.
Biafra, kunie, buso Nigeria agha,
Anyi emelie ndi axvusa
Nai na-amaro chukwu,
Tigbue fa, zogbue fa,
Nwelu, nwude Gowon.
Khi ting ht ca chng ngng, li cu nguyn bui sng ca mc s nghe cng to hn. "Cha ph h cho Lnh T! Cha cho Tanzania v Gabon sc mnh!
Cha hy dit Nigeria, Anh quc, Ai Cp, Algeria v Nga. Nhn danh sc mnh ca Thin Cha!"
C vi ngi ht Amen! t trong phng ca h. Mc s Ambrose gi quyn Kinh Thnh ln cao, nh l mt php l tht s c th t trn tri ri xung v ht
to nhng li v ngha: she baba she baba she baba.
"ng lm nhm na, mc s Ambrose v hy i m tham gia qun i y! Ci mn ni m a m ca ng th gip g c cho chnh ngha ch?" B Oji ni.
B ang ng trc phng mnh vi thng con trai i mt ming vi trn u, ci mt xung mt ci bt bc hi nghi ngt. Khi thng b ngng u ly hi,
Olanna nhn ci bt trn nc tiu, du, l lu v hm b lng nhng g ch c tri mi bit b trn vo cha bnh suyn.
"Ban m n c b nng khng?" Nng hi b Oji.
B Oji nhn vai. "Cng nng nhng khng nng lm." B quay sang thng con. "My c mun tao tt cho mt ci trc khi my ht thuc vo khng? Ti sao
my n bc hi lng ph nh th?"
Thng b li ci mt xung ci bt.
"Jehovah s tiu dit Gowon v Adekunle!" Mc s Ambrose ht to.
"Im mm v tham gia qun i i!" B Oji ni.
C ngi no ht vng ra t mt trong nhng cn phng. "B Oji, cho mc s c yn! Trc tin l chng b nn tr li qun i i bi v chnh ng ta
chy trn khi ni !"
"t nht l ng y cng tng i lnh!" B Oji tr a tht nhanh. "Trong khi chng ca my ngi run s ln trn trong rng Ohafia nh mt thng nht gan
qun i khng tm thy."
B By i n t ng sau nh; con ch lo o theo. "M Ola! Bingo c th nhn thy linh hn. Ban m khi n sa, c ngha l n nhn thy linh hn."
"Linh hn khng c tht, B By." Olanna ni.

"C, c linh hn."
Nhng iu B By hc c quanh y lm Olanna kh chu. "C phi Adanna ni vi con th khng?"
"Khng, Chukwudi ni cho con bit."
"Adanna u ri?"
"N ang ng. N b m." B By ni v bt u xua my con rui ang bay ln vn trn u Bingo.
B Oji lm bm, "Ti ni nhiu ln vi b Adanna l con b khng phi b st rt. Nhng b ta c nhi cho con b my ci l thuc men chng tch s g.
Nu khng ai ni cho b y bit th ti s ni: Ci con b Adanna b mc triu chng Harold Wilson, ho-ha".
"Triu chng Harold Wilson?"
"Con nh b bnh suy dinh dng."
Olanna bt ci. Nng khng bit ngi ta i tn triu chng suy dinh dng thnh tn Th tng Anh, chuyn khi hi tan bin khi nng n phng
Adanna. Con b ang nm trn tm m, mt nhm h. Olanna ly mu bn tay t ln lng n xem n c b st hay khng, mc d nng bit l khng. ng l
nng phi nhn bit sm hn bi v bng con b rt to v nc da ti xanh hn my tun trc y ri.
"Ci bnh st rt ny rt kh cha."
"Chu b suy dinh dng", Olanna ni nh nhng.
"Suy dinh dng", b Adanna nhc li v nhn Olanna vi nh mt y v s hi.
"B cn phi tm tm sng hay sa."
"Sa, kwa? u by gi?" B Adanna hi. "Nhng c thuc chng suy dinh dng gn y. B Obike ni cho ti bit hm n. ti i ly mt t."
"Ci g?"
"L thuc chng bnh suy dinh dng y", b Adanna ni, dm bc i.
Olanna ngc nhin khi b tm cao vy ln v bng qua my bi rm bn kia ng. Mt lc sau tr li, tay b cm mt nm l xanh di, mnh. "Ti s nu
cho ngay", b ta ni.
"Adanna cn c sa." Olanna ni. "My ci l ny khng tr c bnh suy dinh dng u."
" cho b Adanna lm. My ci l chng bnh suy dinh dng s hiu nghim nu b ta khng un n qu lu", b Oji ni. "Hn na, trung tm tip t chng
c ci g ht. Chng l c khng nghe l tt c tr con Nnewi u ln ra cht sau khi ung sa cu tr ? K ch b thuc c vo y."
Olanna gi B By, dn n vo trong phng v ci qun o n ra.
"Ugwu tm cho con ri", B By ng ngc ni.
"Bit ri, bit ri, cc cng ca m." Olanna ni ri kim tra con b cn thn. Da n vn c mu en sm ca g mun, tuy n cng gy hn, v bng khng b
ng. Olanna c g trung tm tip t m ca v Okoromadu vn cn , nhng ng ta chuyn i Orlu sau khi Hi ng Nh th Th Gii em cng vic ca
ng giao cho my ng mc s khng cn nh th na.
B Adanna ang nu l trong bp. Olanna ly mt hp c mi v mt t sa bt trong thng Ezeka gi v em cho b. "ng ni vi ai l ti cho b ci ny.
Cho Adanna ung t t."
B Adanna chp ly tay ca Olanna. "Cm n c, cm n c, cm n c. Ti s khng ni cho ai ht."
Nhng b ta cng vn ni vi ngi khc, bi v mt lc sau, khi Olanna i n vn phng ca Ezeka, b Oji ni vi theo, "Con ti b suyn v sa s khng
git cht n u!"
Olanna lm ng.
Nng i ra ng chnh, ng di mt gc cy. Mi ln c xe chy qua, nng c vy cho n dng li. Mt chic xe by ch g st dng li. Nng nhn thy v
u cng trong mt g lnh li xe trc khi nng leo ln xe ngi cnh g, v th nng ton ni ting Anh, bit chc chn l g khng th hiu nng ni g. Sut chuyn
i nng ton ni v l tng chnh ngha rng xe cng ngi ti x ca nng ang tim sa xe. G ni rt t cho n khi g th nng xung trc ta nh ca B.
G khng bit nng l ai v nng quen nhng ai.
B th k ca Gio s Ezeka c b mt diu hu l l nhn Olanna, t b tc gi chi mt cho n i giy ca nng v ni, "Hin gi ng y khng c
y!".
"Th th phin b gi in thoi cho ng y ngay lp tc v bo rng ti ang ch. Ti tn l Olanna Ozobia."
B th k nhn, y v ngc nhin. "Ci g?"
"Ti c cn nhc li khng?" Olanna hi. "Ti tin l Gio s s mun nghe v vic ny. Ch no ti c th ngi ch trong khi b gi cho ng y?"
B th k nhn nng chng chc v nng bnh thn nhn li.
Ri b ta yn lng ra hiu ch vo mt ci gh v nhc in thoi. Na gi sau, ti x ca Gio s Ezeka n ch nng v nh ng np trong mt con ng
kn o.
"Ti ngh l mt VIP nh ng phi sng trong Khu c bit ca Chnh quyn, Gio s ." Olanna ni, sau khi nng cho ng.
", chc chn l ti khng . Rt l liu v d tr thnh mc tiu b nh bom." ng vn khng thay i. Ci kiu cch ngh mnh cao siu hn tt c mi
ngi l r qua ging ni lc vy tay mi nng vo v ni nng ch ng thu dn phng lm vic ca mnh mt cht.
Olanna t khi gp b Ezeka lc Nsukka; b ta nht nht v khng c hc thc my, loi v m ngi lng ca ng tm cho ng, Odenigbo c ln ni th.
Olanna c gng giu v kinh ngc ca mnh khi b Ezeka bc ra v m nh nng hai ln trong cn phng khch rng thnh thang.
"Tht tuyt vi khi c gp li nhng ngi bn c! Mi s tip xc ca chng ta by gi u nng tnh nghi thc, nay mt s kin trong ta nh Chnh ph,
mai li mt s kin c bit no." Si dy chuyn qun quanh c b ta, ci mt bng vng tru nng. "Pamela! n y cho c i con!"
Con b bc ra vi con bp b trong tay c v ln hn B By; n khong tm tui. N c cp m phnh ca m. Ci n bng xa tanh hng trn tc n lc l.
"Cho c", n ni. C b ang ci o con bp b, git ci vy khi tm thn bng nha.
"Chu c khe khng?" Olanna hi.
"Chu khe, cm n c."

Olanna ngi lt thm vo sofa nhung mm mi. Mt cn nh ca bp b vi tt c mi th bt a, b tr rt xinh xn c dn ra trn ci bn chnh

gia.
"C ung g?" B Ezeka hi mt cch vui v. "Ti nh Odenigbo thch ung brandy. Ti c mt t brandy rt ngon."
Olanna nhn b Ezeka. B khng th nh c thc ung Odenigbo thch v b ta cha bao gi n nh chng vo bui ti vi chng b.
"Cho ti mt t nc lnh." Olanna ni.
"Ch nc lnh thi sao?" B Ezeka hi. "Chng ta c th dng ci g sau khi n tra. Bi!"
Ngi bi xut hin ngay lp tc, nh th anh ta ng sn bn ca. "Mang nc lnh v Coke", b Ezeka ni.
Pamela bt u nhng nho, vi vnh, tip tc ko qun o con bp b.
"n y, m gip cho", b Ezeka ni. B quay li pha Olanna. "Hin gi chu n ang rt st rut. C bit khng, ng l chng ti ra nc ngoi t
tun trc. Hai a ln i. Lnh T cho php chng ti t lu ri. Chng ti ng l s ln mt chuyn bay, nhng khng chic no p xung c. H ni l c
nhiu my bay nm bom ca Nigeria qu. C c th tng tng khng? Hm qua, chng ti ch Uli, bn trong ci ngi nh cha xy xong m h gi l sn bay
hn hai gi ng h song khng c chic my bay no p xung c. Nhng hy vng l chng ti s i vo Ch nht. Chng ti s bay ti Gabon v t sang Anh
bng giy thng hnh ca Nigeria, d nhin ri! Ngi Anh t chi cng nhn Biafra!" Ting ci ca b nh mt mi kim sc nhn xuyn thng vo ngi, lm
dng ln ni cm phn trong lng Olanna.
Ngi bi mang nc ra trn mt ci khay bc.
"Anh c chc l nc lnh ng khng?" B Ezeka hi. "Nc ny trong t lnh mi hay t lnh c?"
"Trong ci t mi, tha b, nh b bo."
"C c n bnh khng? Olanna, chng ti mi lm hm nay."
"Khng. Xin cm n b."
Gio s Ezeka vo, mang theo mt xp h s. "C ch ung c th thi ? Ch c nc thi?"
"Ngi nh ca ng tht l ngoi sc tng tng, nh th trong m", Olanna ni.
"Cch chn ch ca c hay tht, trong m", Gio s Ezeka ni.
"Odenigbo khng my hi lng vi cng vic trong B anh y ang lm. ng c th chuyn anh y sang ni khc khng?" Tng t thot ra khi ming nng
mt cch kh nhc v nng cht nhn ra l mnh rt ght phi nh v, cu cnh ngi khc. Nng ch mun xong vic ny cng sm cng tt nng c th ri cn
nh c thm , gh sofa cng mu, ti vi v mi nc hoa tri cy ca b Ezeka.
"Lc ny tt c mi vic u qu kh khn, tht s rt kh khn", Gio s Ezeka ni. "Bao nhiu i hi t khp mi ni u v y", ng ta ngi xung, t
h s vo lng, bt tro chn ri ni. "Nhng ti s xem ti c th lm g khng."
"Cm n ng", Olanna ni. "V mt ln na xin cm n ng v cho mt t nhu yu phm."
"C dng bnh nh", b Ezeka mi.
"Khng, ti khng mun n bnh."
"Hay l n ba tra mun vy."
Olanna ng dy. "Ti khng th li dng ba tra. Ti phi v. Ti dy bn tr con sn nh ti v trong vng mt gi na bn chng s n."
", hay nh", b Ezeka ni, tin nng ra n tn ca. "Nu ti khng phi i nc ngoi sm, chng ta c th cng lm mt vic g , mt n lc cho chin
thng."
Olanna p mnh n mt n ci gng go.
"Ti x s ch c v", Gio s Ezeka ni.
"Cm n ng", Olanna ni.
Trc khi nng bc vo xe, b Ezeka mi nng ra pha sau v nhn ci hm tr n chng b mi xy; n lm bng xi mng, rt kin c.
"Tng tng k ch lm chng ta khn kh n mc no, nhiu ln Pamela v ti phi ng y khi chng nh bom y", b Ezeka ni. "Nhng chng
ta s sng st."
"Vng", Olanna ni v chm ch nhn xung nn nh phng phiu, hai ci ging, mt cn phng trang b y tin nghi di lng t.
Khi nng v n sn nh, B By ang khc. Nc mi rng rng.
"Ngi ta n tht Bingo ri."
"Ci g?"
"M ca Adanna tht Bingo."
"Ugwu, chuyn g xy ra vy?" Olanna hi, m ly B By.
Ugwu nhn vai. "My ngi trong sn ang kho nhau v chuyn ny . B Adanna dn con ch i u mt lc v khi ngi ta hi con ch u, b ta chng
tr li. V b ta va nu xp."
Olanna d con nn, lau mt mi v ngh mt lc v con ch c ci u gh l.
Kainene n thm gia bui chiu nng bc. Olanna ang trong bp ngm khoai m kh th b Oji gi, "C mt ngi n b i t n tm c!"
Olanna vi v bc ra v sng li khi thy ch mnh ng gn khm chui. Ch y trng rt thanh lch trong ci o mu nu di n u gi.
"Kainene!" Olanna kh gi tay ra, ngp ngng v Kainene tin v pha trc, ci m ca hai ngi tht vi v, hu nh chng chm vo ngi nhau trc khi
Kainene bc li li.
"Ti n cn nh c ca c v c ngi ch ti n y."
"ng ch nh ui chng em i, v chng em chng phi khch sp." Olanna ci sau khi nng ni a nhng Kainene khng ci. Kainene l u ng vo
trong phng. Olanna c sao Kainene n thm khi nng cn trong mt cn nh, c g mnh ng ngh qu nhiu v s khn kh ca bn thn.
"Ch vo y v ngi chi mt lt."
Olanna ko ci gh bng ngoi hng hin vo v Kainene nhn c v mt mi, trc khi nng ngi xung, t tay ln ci v da cng mu vi b tc nu m ca
nng. Olanna vn mn ngn v ngi ln ging, ko thng tm vi qun quanh ngi mnh cho thng. C hai khng nhn nhau. S im lng cht cha bao iu
khng ni ra c.
"Th ch c khe khng?" Olanna hi sau mt lc lu.
"Mi chuyn bnh thng cho n khi Port Harcourt tht th. Ch l nh thu ca qun i v ch c giy php nhp cng c kh. Ch ang Orlu, qun l mt
tri t nn ."
"!"
"Em ang ngm buc ti ch trc li t chin tranh ch g? Phi c ngi nhp cng c kh, em bit khng!" Kainene nhng cp my mnh v bng bt
ch, cong vt. "C rt nhiu nh thu c tr tin m khng giao c t nht l ch cng giao hng."
"Khng, khng. Em u c ngh n iu ."
"Em ngh th."
Olanna nhn ra ch khc. C rt nhiu iu ang quay cung trong u nng. "Em rt lo lng khi Port Harcourt tht th. Em gi th cho ch nhiu ln."
"Ch c nhn c th em gi qua Madu." Kainene chnh li ci quai v. "Em ni l em dy hc, vn cn dy ? Mt n lc cao qu cho chin thng."
"Trng hc by gi l tri t nn. i khi em dy bn tr trong sn."
"Cn anh chng cch mng ca em?"
"Anh y vn lm vic cho B Nhn lc."
"Em khng c nh ci?"
"My bay b bom lc ang t chc tic ci. ng th nh nm ci my chp nh xung t."
Kainene gt u, nh l khng cn thit phi thng cm vi chuyn xy ra. Nng m v. "Ch n mang cho em ci ny. M gi cho hai chng ta qua mt k
gi."
Olanna gi phong b trong tay, khng bit c nn m ra trc mt Kainene khng.
"Ch cng mang cho B By hai ci o." Kainene ni, ch tay vo ci gi nng di t. "C mt b tr v t So Tom bn qun o tr em rt p."
"Ch mua qun o cho B By?"
"Em ngc nhin lm phi khng? n lc con b nn bt u gi ch l Chiamaka ri y. Chuyn tr con ny mt lm."
Olanna bt ci. Ngh n chuyn ch mnh ngi i din vi mnh, n thm mnh, li cn mua qun o cho con mnh na. "Ch c ung nc khng? Em ch
c nc thi."
"Khng, ch khng kht." Kainene ng dy i n vch tng, ch tm nm c dng ln ri tr li ch c v ngi xung. "Em chc khng bit ngi gip
vic ca ch tn l Ikejide?"
"C phi ci ngi m Maxwell a t lng ca anh ta ra khng?"
"ng ri." Kainene li ng ln. "Anh ta cht Port Harcourt. Chng nh bom v pho kch cng, mt mnh n pho chm bay u anh ta m thn hnh anh
ta vn tip tc chy. Ci xc khng u c chy chy v chy."
"Cha i!"
"Ch tn mt chng kin."
Olanna ng dy n ngi cnh Kainene v vng tay m ly ch. Kainene cm nhn c ci khng kh thn thuc ca gia nh. Hai ngi ngi im lng rt lu.
"Ch ngh n chuyn chuyn tin cho em", Kainene ni. "Nhng em c th nhn v gi tin vo ngn hng, c khng?"
"Ch khng thy my ci h bom khng l xung quanh ngn hng sao? Em ct giu tin di ging ca em."
"Coi chng ng cho gin n. By gi gin cng kh sng." Kainene da ngi vo Olanna v bng nh cht nh ra iu g, nng ng pht dy, ko thng
o; Olanna cm thy bun khi nh v mt ngi vn cn ni .
"Tri i, ch khng ng thi gian i mau th. Ch qun c gi gic." Kainene ni.
"Ch c n thm em na khng?"
Mt cht ngp ngng trc khi Kainene ni, "Sut ngy ch tri t nn. Em c th n xem". Nng lc trong v ly mt mu giy ri vit a ch v ch dn
ng n nh nng.
"Vng. Th T tun ti. Em s n."
"Em li xe n ch?"
"Khng. V m lnh. V y bn em ch bao gi c xng."
"Gi li cho anh chng cch mng gip ch." Kainene vo xe v n my.
"Bin s xe ca ch rt l", Olanna ni, nhn ch VIG in trc hng s.
"Ch tr thm tin chng t lng i quc trn xe ca mnh. Vigilance, cao cnh gic!" Kainene nhn my v vy tay trc khi li i. Olanna nhn chic
Peugeot 404 bin mt cui ng v ng mt lc, cm gic nh trong lng mnh bng sng.
Ngy th T, Olanna n sm. Harrison m ca v trn trn mt, ngy ngi n ni qun c li ci u cho quen thuc. "Cho c, lu qu khng gp c!"
"ng c khe khng, Harrison?"
"Rt khe , tha c", ng ta ni.
Olanna ngi trn mt trong hai ci sofa trong phng khch trng tri v sng sa, ca s m toang. Ting radio vng ra t u v khi nghe ting chn, nng
c gi v mt t nhin, khng bit phi ni g vi Richard. Nhng l Kainene, xut hin trong mt ci o en nhu nh, tay vut tc.
"Ejima m", nng ni v m Olanna. H m ly nhau tht thn thit, ngi h u ym da st vo nhau. "Ch hy vng l em n sm mt cht chng ta c
th cng n trung tm nghin cu trc khi n tri t nn. Em c mun n mt t cm? Ch khng bit l bao lu ch khng n cm na, cho n khi ngi
trung tm tip t cho mt bao go tun trc."
"Khng, lc ny th khng." Olanna mun m ch mt lc lu hn, ngi mi thn thuc ca gia nh.
"Ch mi va nghe i Nigeria. Lagos ni lnh Trung Quc chin u cho chng ta v Kaduna ni tt c n b Igbo u ng b hm hip", Kainene ni. "S
tng tng ca chng rt n tng vi ch."
"Em chng bao gi nghe chng c."
", ch nghe i Lagos v Kaduna nhiu hn i Pht thanh Biafra. Ta phi lun bm st qun th."
Harrison vo ci ngi cho. "Tha b? Ti mang thc ung nh?"
"Cch n ni ca ng ta khin em c th ngh l ch c c mt hm ru ln trong cn nh ang xy d gia ni ng khng mng qunh nh th ny",
Kainene lm bm, ly tay vut tc.
"Tha b?"
"Khng u, Harrison, ng mang thc ung. Chng ti i ngay by gi. Nh nh, dn ba tra cho hai ngi."
"Vng, tha b."
Olanna t hi khng bit Richard u.
"Harrison l mt ng nh qu kch cm nht trong s nhng ngi ch bit", Kainene ni, lc nng n my. "Ch bit em khng thch ch nh qu."
"Khng."
"Nhng ng ta l ngi nh qu, em bit m."
"Tt c chng ta u c gc gc nh qu ht."
"Th ? Richard cng s ni y nh vy."
Olanna bt thnh lnh cm thy c hng mnh kh khc.
Kainene lic nhn nng. "Sng nay Richard ri nh sm lm. Tun ti anh y s i Gabon thm mt trung tm tip nhn tr em b suy dinh dng v anh y
ni cn xem s chun b th no. Nhng ch ngh anh y i sm bi v anh thy ngi phi gp em."
"!" Olanna cn mi.
Kainene li xe rt u, lao vo g, vt qua nhng cy c tr tri l, vt qua mt anh lnh gy nhch dt mt con d cn gy m hn.
"C bao gi em nm m thy ci u a b trong qu bu?" Kainene hi.
Olanna nhn qua ca knh v nh nhng ng khc xin cho nhau trn qu bu, nh i mt trng d ca a b. "Em khng nh nhng gic m ca
mnh."
"ng ni hay k v nhng kh khn m ng tng tri qua. Nu khng git cht bn thn th chng gip mnh tr nn hiu bit hn. O gburo m egbu, o mee ka
malu ife."
"Em nh."
"C nhng chuyn khng th tha th c n ni chng lm nhng chuyn khc tr nn c th d dng cho qua", Kainene ni.
C hai cng im lng. C ci g tng ha trong lng Olanna bng hi sinh.
"Em c hiu ch khng?" Kainene hi.
"Vng."
trung tm nghin cu, Kainene dng xe di mt ci cy v Olanna ch ngoi xe. Ch mt lc sau, Kainene vi vng chy ra. "Ngi ch mun gp khng c
y", nng ni v n my. Olanna khng ni g na cho ti khi h n tri t nn. Trc khi c chin tranh, y vn l mt trng tiu hc. Cc gian nh bt u
phai mu, phn ln lp sn mt nc b trc. Rt nhiu ngi t nn ng bn ngoi dng li nhn Olanna chng chc v cho nno vi Kainene. Mt linh mc
gy, tr mc chic o thng phai mu n gn chic xe.
"Cha Marcel, em sinh i ca ti, Olanna", Kainene ni.
V linh mc c v ngc nhin. "Xin cho", ng ni v bung thm mt cu r tha, "Hai ngi khng ging ht nhau".
H ng di tn phng khi anh ta ni vi Kainene rng bc tm sng c giao v Hi Ch thp tm ngng tt c cc chuyn bay cu tr, Inatimi
cng nhng ngi trong Lc lng Chin u cho T do ca Biafra lc trc y v ni l s tr li. Olanna nhn lc Kainene ni. Nng khng nghe ht nhng
iu Kainene ni v nng ang ngh rng Kainene mi kin nh, vng vng lm sao.
" ch a em i xem mt vng", Kainene ni vi Olanna, sau khi Cha Marcel b i. "Ch lun bt u t hm tr n." Kainene ch cho nng xem hm tr
n, mt ci nc hm c lp bng thn cy th rp nh ln, trc khi nng bt u i v hng ngi nh cui khu. "By gi n Ga Tu Sut."
Olanna i theo. Mt mi nng nc bc ln ngay t ci ca u tin. N xc thng vo mi, xung d dy nng, cn co, ming khoai luc nng n lc sng nh
b xc ln ln trong bng.
Kainene nhn nng. "Em khng phi vo trong."
"Em mun vo", Olanna ni, bi v nng c cm tng l nng nn lm nh th. Cn tht tnh th nng khng mun. Nng khng bit l mi g nhng n
ang ta ra v thm ch nng c th nhn thy n, mt m my nu hi nng nc. Nng mun ngt xu. H vo phng hc u tin. Chng mi hai ngi ang
nm trn ging tre, trn chiu, trn nn nh. Khng mt ai sc gi tay p m rui mp . Ch c mt chuyn ng Olanna nhn thy l ca a nh ngi gn
ca: n xe tay ra ri nm li. B xng ca n phi ra ch thiu ci no v mnh vi khoc ln cnh tay ca n xp lp khin ngi ta khng th ngh l n c ly
mt t tht. Kainene o mt nhn nhanh ri ra ngoi ca. Bn ngoi, Olanna th dc. Trong lp hc th hai, nng cm thy lung kh trong ngi nng tr nn hi
thi v nng mun bt mi ngn chn khng kh bn ngoi thm nhp vo trong ngi nng. Mt ngi m ang ngi trn nn nh vi hai a tr nm bn cnh.
Olanna khng th on c tui ca chng. Chng trn trung, bng ca chng l hai qu cu cng cng, o kh m mc cho va. Mng v ngc ca chng ch
cn l nhng lp da nhn nheo. Trn u chng, vi chm tc mu . Mt ca Olanna chm phi ci nhn trn trng ca ngi m v Olanna nhanh chng nhn
sang ch khc. Nng ui mt con rui t mt nng v ngh l rui y sao m nhiu, bo khe n th.
"B cht ri. Mnh phi cho ngi mang i", Kainene ni.
"Khng!" Olanna but ming, bi v ngi n b c ci nhn trn trng khng th no l ngi cht c. Nhng Kainene ni v mt ngi n b khc
nm sp trn nn nh, vi mt a b ang eo trn lng. Kainene bc n, ko a b ra, "Cha i! Cha! em mt ngi i chn thi", v b a b bc ra bc
thm bn ngoi. a b ng l phi khc. Kainene ang nht vo mm n mt vin thuc mm mu men.
"Ci g th?" Olanna hi.
"Cht m c ng thnh vin. Ch s cho em mt t mang v cho chu. Mi v ca n gh lm. Phi ni mi ch mi c Hi Ch thp cho mt t y.
Mnh khng c , d nhin, v th ch dnh cho tr em. Nu ch em cho hu ht nhng ngi trong , kt qu chng c g. Nhng c l vin thuc s hiu
nghim vi a b ny. C th!"
"Mt ngy c bao nhiu ngi cht?" Olanna hi.
Kainene nhn xung a b. "M ca n n t mt ni no b cht trc tin. H i ht tri t nn ny n tri t nn khc, khong nm ni, trc khi h
n ti y."
"Bao nhiu ngi cht trong mt ngy?" Olanna hi li ln na. Nhng Kainene khng tr li. a b bt ra mt ting ku yu t v Kainene nht vin thuc
vo ci mm nh xu ang m. Olanna nhn Cha Marcel v mt ngi n ng na nm ly c tay, c chn ngi n b cht, khing ra ngoi ri vng ra pha
sau nh.
"i khi ch ght h", Kainene ni.
"K ch?"
"Khng, h." Kainene ch vo trong lp hc. "Ch ght h bi v h cht."
Kainene mang a b vo trong v giao cho mt ngi n b khc, mt thn nhn ca ngi cht. Thn hnh tr xng ca ngi n b ny ang run ry.
V mt ca b ta kh queo nn mt lc lu sau Olanna mi nhn ra rng b ta ang khc, a b c p vo b ngc lp kp khng sa.
Lc sau, khi hai ngi ra xe, Kainene a tay nm ly bn tay ca Olanna.
--------------------------------
1 Ngy 31 thng Ba nm 1968, qun i Biafra thng trn ln nht trong lch s ca cuc chin tranh ny, ph hy mt on qun xa gm 96 chic xe vn ti ca
Nigeria.
Chng hai mi chn
Ugwu bit khng nn tin cu chuyn ca mc s Ambrose rng c mt vi ngi ca mt qu vin tr quc t ang t mt ci bn ng Thnh John, pht
trng luc v nc lnh cho bt c ai i qua. Hn cng bit mnh khng nn ri khu nh; li Olanna dn vang ln trong u hn. Nhng hn ang bun chn. Thi
tit nng m, hn rt ght nc c y mi tro cha trong mt ci ni t sau nh. Hn thm nc, thm bt c ci g c p lnh. Cu chuyn c th tht;
chuyn g cng c th xy ra. B By ang chi vi Adanna v hn c th men theo con ng tt tr v trc khi con b nhn ra hn vng mt.
Hn mi va qua gc ng, qua Nh th Thnh John th nhn thy xa hn mt cht pha cui ng, mt nhm n ng ang ng hng mt, tay ln u.
Hai ngi lnh ang ng vi h rt cao, mt ngi cha hng sng v pha trc. Ugwu dng li. Ngi lnh cm sng bt u la ht ci g v chy v pha hn.
Tim Ugwu p thnh thch; hn nhn bi rm hai bn ng nhng chng nh qu, khng trn c. Hn nhn pha sau lng, con ng trng tri v di v tn;
khng c g c th ngn nhng vin n ca tay lnh. Hn r ngot, chy nhanh vo sn nh th. Mt linh mc gi mc o trng ang ng ngay u bc thang
dn vo ca chnh. Ugwu nhy vt ti, mng thm, bi v ngi lnh s khng vo trong nh th bt hn. Ugwu ko cng nhng cng b kha.
"Biko, Cha, cho con vo trong", hn ni.
V linh mc lc u. "My ngi ngoi b bt i lnh, h cng l con ca Cha."
"Lm n, lm n!" Ugwu lc cng tht mnh.
"Php lnh ca Cha s i theo ph h cho con", linh mc ni.
"M cng!" Ugwu ht to.
V linh mc lc u ri bc tht li.
Ngi lnh chy n khun vin nh th. "Ngng li, khng tao bn!"
Ugwu ng nhn trn tri, u c trng rng.
"Ch my c bit ngi ta gi tao l g khng?", ngi lnh ht. "Git Tnh B!" Anh ta qu cao so vi ci qun t ti, di cha n ch i ng en. Anh ta nh
nc bt xung t v ko tay Ugwu. "Thng ti! i theo tao!"
Ugwu lo o i theo. ng sau h, v linh mc ni vi theo, "Cha ph h Biafra".
Ugwu khng nhn mt nhng ngi n ng khc lc hn ng vo hng v gi tay ln u. Hn ang nm m; chc chn hn ang nm m thi. C ting
ch sa nghe gn u y. Git Tnh B ang la ht mt ngi trong m, ln n v bn ch thin. Mt nhm n b t li cch ch mt cht v c mt ngi
ang ni chuyn vi ng bn ca Git Tnh B. u tin, b ta ni nh, ging ni n, sau b ta ni to ln, qu tay lon x. "ng khng thy l n ni chng nn
li sao? N l mt thng ng ngn! Lm sao c th cm sng ch?"
Git Tnh B tri m n ng thnh tng cp, tay h b tri ngot ra sau lng v si dy cng cng gia nm tay ca h. Ngi n ng b tri chung vi
Ugwu th git mnh mt ci xem h tri cht n mc no v Ugwu sut t na l t nho.
"Ugwu!"
Ting gi vang ln t nhm n b. Hn quay li nhn. B Muokelu ang ng ngng nhn hn. Hn gt u cho b trong mt cung cch m hn hy vng l c
v l v hn khng dm ni. B bt u na i na chy v cui ng, hn nhn theo y tht vng, tuy th hn khng bit l hn mun b phi lm g na.
"Chun b i!" Git Tnh B tht to. Anh ta nhn ln, thy mt thng b ang cui con ng bn chy ui theo n. Tn ng bn gi sng ln nhm vo
hng ngi. "Thng no chy, tao bn."
Git Tnh B quay li, a nh i pha trc. "Im mm!", anh ta ni lc tri tay thng b ra sau lng. "Tt c trnh ra! Xe ca chng ti ng bn!"
Git Tnh B ht to, "Lep! Ai!". H ru rt bc i. ng lc y, Ugwu nhn thy Olanna. Nng ang cung ln, ht hong, u i b tc gi m gn y t khi
nng dng. Nng phi i rt vi vng, th nn trng n xc xch trn u. Nng mm ci, ra hiu cho Git Tnh B. Anh ta ht to, "ng li!", trc khi n gp
nng. H ni chuyn trong lc anh ta quay lng li pha m ngi; v khi tr li, anh ta cht t si dy tri Ugwu.
"Cu ny phc v t nc. Chng ti ch bt nhng g thng dn n khng ngi ri", hn ni to vi nhng ngi lnh khc, h gt u ng .
Ugwu thy ngi nh bng, bng bnh. Hn xoa cm tay. Trn ng v nh, Olanna chng ni chng rng. Hn cm thy s im lng y gin d trong cch
nng m kha v m ca nh sm.
"Con xin li, tha c", hn ni.
"Em ngu n mc khng xng ng c hng phc c ngy hm nay", nng ni. "Ti phi hi l g lnh tt c s tin ti cn. By gi em phi lo
kim tin ti cn c ci m lo cho con ti, hiu cha?"
"Con xin li, tha c", hn nhc li.
Nhng ngy tip theo, nng khng n hn. Nng t nu cho cho B By nh th khng cn tin tng vo hn na. Nng p li li cho ca hn bng
nhng ci gt u lnh nh bng. Hn thc dy sm hn xch nc, lau nn nh cn thn hn, ch nng thn thin tr li.
Cui cng hn cng ginh li c tnh cm ca nng nh my con thn ln nng. Sng hm nng v B By chun b i Orlu thm Kainene. Mt ngi
bn rong n gn khu nh vi mt ci khay trng men ph bo, tay gi ln mt con thn ln mu nu ghim trn cy xin, rao hng, "Mme mme suya! Mme mme
suya!".
"Con mun n ci , m Ola, m!" B By ni.
Olanna lm ng, tip tc chi tc cho n. Mc s Ambrose ra khi phng v ang tr gi vi ngi bn thn ln rong.
"Con mun n ci , m Ola." B By ni.
"My ci khng tt cho con", Olanna ni.
Mc s tr vo phng vi mt gi giy bo.

"Mc s mua mt gi ka", B By ni.
"Nhng mnh khng mua."
B By bt u khc. Olanna quay ngi v bc tc nhn Ugwu, bt thnh lnh c hai cng mm ci trc tnh th: B By ang khc i n thn ln.
"Thn ln n g? B By?" Ugwu hi.
B By ni nh, "Kin".
"Nu em n mt con thn ln, c m kin m con thn ln n s b vng quanh d dy ca em v cn em", Ugwu ni, mt tnh b.
B By nhy mt, nhn hn mt lt nh ang cn nhc xem c nn tin hn hay khng, trc khi t lau nc mt.
Vo ci tun m Olanna v B By n chi nh Kainene Orlu, ng Ch i lm v sm hn l thng v khng n qun Tanzania na. Ugwu hy vng s
vng mt ca hai m con s ko chng ra khi ci h su m chng ri vo k t khi m chng cht. Chng ngi ngoi hin nghe radio, Ugwu ngc nhin khi thy
Alice dng li trn ng chc rng ang i n nh tm. Chng s tr li c ta mt cch cc lc, "c" hay "khng", v c ta s quay li vi chic dng cm ca
mnh. Nhng h ni rt nh, phn ln cu chuyn Ugwu khng th nghe; thnh thong hn nghe thy c ta ci rc rch. Ngy hm sau, c ta ngi trn bng gh
cnh ng Ch cho n khi tt c mi ngi trong khu nh u i ng. Vi hm sau, Ugwu i vng t pha sau, thy hng hin vng mt hai ngi v ca phng
ng kn. Lng hn qun tht, k c v chuyn Amala vn cn li mt cc nghn khng nut ni trong c hn. Alice rt khc. Ci v tr con y c ca Alice lm
hn khng tin tng c ta. Hn c th thy c ti sao c ta khng cn n ba ca mt ng thy php dibia m vn c th quyn r ng Ch; c ta c th lm
vic vi ln da xanh xao v cung cch yu ui ca mnh. Ugwu i n ch my cy chui, tr li, n ca v g tht mnh. Hn quyt nh s ngn chn hnh
ng ca h, khng cho h tip tc. Hn nghe c ting ng bn trong. Hn g ca ln na.
"G y?" Ging ng Ch nh nghn li.
"Con y, tha ng. Con mun xin php ly ci bp du, tha ng." Ri hn s ly n ci ni, sau hn li lm ra v qun ly chn garri, ri ming khoai, ci
mui. Hn sn sng gi v b trng gi, hay bt c ci g ngn chn ng Ch c th lm g vi ngi n b y. Hn phi ch kh lu ng Ch mi m ca. ng
khng eo knh v mt ng hnh nh sng hp.
"Tha ng?" Ugwu hi, mt nhn ra pha sau ng Ch. Cn phng trng trn. "Mi chuyn c n khng ?"
"D nhin l khng n, thng ngc", ng Ch ni, nhn trng trng vo i dp trn nn nh. ng Ch c v rt bi ri. Ugwu ch i. ng Ch th di. "Gio
s Ekwenugo i t mn vi ban Khoa hc, khi h chy qua g, mn n."
"Mn n ?"
"Ekwenugo b n tan xc. ng ta cht ri."
Cu n tan xc trong tai Ugwu.
ng Ch bc li li. "Ly ci bp i."
Ugwu vo ly ci bp du m hn khng cn dng v ngh n my ci mng tay di chui nhn ca Gio s Ekwenugo. N tan xc. Gio s Ekwenugo lun
em li cho hn nim tin l Biafra s chin thng, qua nhng cu chuyn v ha tin, xe bc thp v nhin liu ch to t khng kh. Khng bit nhng mnh xc ca
Gio s Ekwenugo chy thnh than hay l ngi ta c th nhn bit ming no thuc vo b phn no? Khng bit c mnh no kh qut nh nhng chic l kh?
N tan xc!
Mt lc sau ng Ch cng ri phng i n qun ru Tanzania. Ugwu mc ngay ci qun p nht ca mnh ri vi v n nh Eberechi. Dng nh y l
vic bnh thng nht, t nhin nht m hn c th lm. Hn khng mun ngh n Olanna s gin d nh th no nu b Oji mch li vi nng vic hn ra ngoi
hay l phn ng ca Eberechi s ra sao. Khng cn bit l c ta s pht l hn, vui mng gp hn hay la mng hn. Hn cn phi gp c ta.
C nng ang ngi trn hng hin, mc ci vy m kht mng m hn cn nh nhng mi tc khc, ct ngn trn trn quanh u ch khng tht bm v
buc ch.
"Ugwu", c ku ln vi v ngc nhin v ng dy.
"C ct tc ri ?"
" bi u ra ch, cha ni n chuyn c tin mua ch?"
"Trng rt hp vi c."
C ta nhn vai.
"ng l anh phi n t hm y", hn ni. ng l hn khng bao gi nn thi ni chuyn vi c nng ch v mt tay s quan no m hn khng h quen
bit. "Tha li cho anh. Gbaghalu."
Hai a nhn nhau, c nng a tay ra bo c hn. Hn gi v nh vo tay c ri nm ly. Hn khng bung tay c nng ra khi hai a ngi trn bc thm. C
nng k cho hn nghe v gia nh thu cn nh lc trc h , rng m con trai trn trn trn nh khi ngi ta i bt lnh v trn bom cui cng li mt l rt
ln trn tng, chut c th chui vo.
Cui cng, Ugwu ni Gio s Ekwenugo cht. "Em c nh anh k cho em nghe v ng y. Ci ng trong ban Khoa hc, ngi ch to ra nhng th v
i?"
"Em nh", c nng ni. "Mt ngi c mng tay rt di."
"Mng tay b ct ht", Ugwu ni v bt u khc, chng c my nc mt v hn thy nga nga. C nng t tay ln vai hn cn hn ngi yn bn tay c
nng khng trt i, gi hn trn vai mnh. Thi ca c nng c ci g rt l, c l v cch nhn ca hn v mi chuyn thay i nn mi c s khc bit y. By
gi hn tin vo nhng iu qu gi.
"Anh ni l ng y ct ngn mng tay?" C nng hi.
"ng y ct ngn mng tay", Ugwu ni. t nhin ci chuyn ng ta ct ht mng tay di ca mnh li ha hay, Ugwu khng th chu c ngh my ci mng
tay di cng b n tung.
"Anh phi v y", hn ni. "Trc khi ng Ch v."
"Ngy mai em s n thm anh", c nng ni. "Em bit mt ng tt n nh anh."
ng Ch vn cha v khi hn v n nh. B Oji ang mng chng, "Nhc nh cho ng. Nhc nh cho ng!" Mc s Ambrose ang cu nguyn Cha ri
xung nc Anh cht n ca Thnh Thn. Mt a b ang ku khc. Ln lt tng m thanh tt dn. Bng ti bung xung. Nhng ngn n du pht tt. Ugwu
ngi bn ngoi cn phng, ch cho n khi ng Ch bc vo vi mt n ci trn mi v i mt kh.
"Bn tt", ng ni.
"Cho ng Ch, Nno." Ugwu ng dy. ng Ch long chong, ng nghing sang tri. Ugwu vi vng bc n, qung tay . C hai va bc vo phng,
Odenigbo khom ngi nn thc tho, tung te trn nn nh. Mi chua lm khp phng. ng Ch ngi xung ging. Ugwu mang gi v nc ra lau chi, lng nghe
ting th khng u ca ng Ch.
"ng c ni g cho c ch bit y", ng Ch dn.
"Vng ."
Eberechi n chi thng xuyn. N ci ca c nng, ci ng nh ca bn tay c nng, c ci nho nh vo c hn tr thnh nhng nim vui tuyt diu.
Vo bui chiu m hn hn c nng ln u tin, B By ang ng. Hai a ang ngi trong nh, trn gh bng v chi whot, mt tr chi Biafra. C nng va ni
"Thng!" ri l bi cui cng ca mnh xung khi hn nghing ngi n gn v nm cht bi dnh sau tai c. Ri hn hn c, cm, mi ca c nng; di sc p
ca li hn, c nng m ming v s nng nn ca c nng lm hn m di. Tay hn t ln ngc c nng v mn m. C nng y tay hn ra. Hn h xung
bng v li hn mi c nng trc khi nhanh chng lun tay vo di vy ca c.
"Cho anh xem no", hn ni, trc khi c c th ngn chn hn. "Ch xem thi."
C nng ng ln. C nng khng ngn cn lc hn vn vy c v ko ci qun lt bng vi b sn dy lng thun, nhn cp mng ny trn. Hn ko qun
lt ln ri th vy xung. Hn yu c nng tht ri. Hn mun ni li yu vi c nng.
"Em v", c nng ni v ko o cho thng li.
"Cn chuyn em v ng s quan th th no ri?"
"ng ta i i ni khc."
"Em lm g vi ng ta?"
C ly tay chi mi nh l mun lau ci g i.
"Em c lm g vi hn ta khng?" Ugwu ni.
C i ra ca, vn im lng.
"Em thch hn ta", Ugwu ni, cm thy tuyt vng hn.
"Em thch anh hn."
Chuyn c ta vn cn i li vi ng s quan khng thnh vn . Quan trng l ch hn, c thch hn hn. Hn ko c nng li gn nhng c lng i.
"Anh s git cht em mt", c ni v ci to. "Th em ra."
"Anh s tin em na ng", hn ni.
"Khng cn. B By nh c mt mnh."
"Anh s v trc khi n thc gic."
Hn mun c nm tay c; thay vo , hn i st vo c v v th thnh thong thn hnh ca hai ngi chm vo nhau. Hn i mt qung ri quay li. Ch
cn mt on ngn na l v n nh th hn thy hai ngi lnh ang ng cnh mt chic xe ti v m sng.
", ng li!" Mt ngi ht to.
Ugwu bt u chy cho n khi hn nghe thy ting sng inh tai, gn n hn nho xung t v ch xem cn au xi vo ngi, tin chc l mnh b
bn. Nhng khng c ch no au c. Khi my tay lnh chy n gn hn, ci u tin Ugwu nhn thy l i giy vi ri n thn th lng l v b mt gin d. Mt
chui ht cu kinh eo lng lng trn c anh ta. Mi thuc sng kht lt bc ra t cy sng.
"ng dy, mau, thng c chn! ng chung vo m !"
Ugwu ng dy, ngi lnh tt vo gy hn; nh sng chi chang ri vo mt hn; hn sc chn xung lp ct mm gi thng bng trc khi bc n
ng chung vi hai ngi na, tay h gi cao. Mt ngi rt gi, t nht cng phi su mi lm, ngi kia l mt thiu nin c mi lm. Ugwu lng bng trong
ming cu cho vi ng gi v ng cnh ng, hai tay gi ln u.
"Vo trong xe", ngi lnh th hai ni. B ru rm ca hn ph gn ht g m.
"Nu n mc cc anh phi bt nhng ngi gi c tui ti i lnh th c ngha l Biafra i tong", ng c ni nh nhng.
Ngi lnh th hai ng ng c.
Ngi lnh th nht qut, "Cm ci mm thi ca ng i, agadi!", ri tt ng c.
"ng lm th!", ngi lnh th hai ni. Anh ta quay li vi ng c, ni. "B gi, i i!"
"H?" ng gi nhn nh khng tin vo l tai ca mnh.
"i, gawa!"
ng gi i, ban u chm chp v khng chc chn, tay xoa xoa m, ch va b tt; xong ri ng bt u chy lng khng. Ugwu nhn ng gi bin mt cui
ng, c g mnh c th nhy qua, nm tay ng v c hai s c a ti min t do.
"Vo trong xe!", tay lnh th nht ni, lm nh ci chuyn ng gi c th ra khin g ta ni gin v g khng bt ngi lnh kia chu trch nhim m li buc
ngi mi b bt phi hng ci ti ny. G x a nh kia v Ugwu. Cu b b ng vi vng gng dy trc khi chng leo ln pha sau chic xe ti. Khng c ch
ngi, ch c my ci bao vi b raffia, bch ng nc bng da v chai khng ln lng lc trn nn xe g st. Ugwu git mnh khi thy c mt thng b ngi , ht
v tu mt chai bia c. Ugwu ngi thy mi hng nng ca ru cuc li lc ngi xung cnh thng b, hn ngh c th y l mt ngi n ng b bnh khng ln
ch khng phi mt thng b.
"Ti l K Thut Ti Tn", n ni, mi ru nng nc hn.
"Ti l Ugwu." Ugwu lic nhn ci o to qu kh ca n, qun i rch nt, ng, m b r. N tht s ch l mt thng b, khng qu mi ba. Nhng ci nh
mt y nghi ng kh khc lm n c v gi hn thng b ngi co qup bn cnh rt nhiu.
"Gi kwanu? Tn my l g?" K Thut Ti Tn hi tn thng b.
Thng b ang khc nc n. Nhn n quen quen, c l cng l mt trong nhng a tr cng xm xch nc ging trc khi tri sng. Ugwu thy ti
nghip cho n nhng cng thy tc gin bi v ting khc ca thng b chng t tnh th ca chng r rng l tuyt vng ri. Chng b bt lnh. Chng s b gi ra
mt trn m khng h c hun luyn.
"My c phi l n ng khng?" K Thut Ti Tn hi thng b. "I bu nwanyi? Ti sao my hnh ng nh n b vy?"
Thng b c m mt khc. Cu hi mc ca K Thut Ti Tn bin thnh ting ci nho bng. "Ci thng ny khng mun chin u cho l tng!"
Ugwu khng ni g. Ging ci ca K Thut Ti Tn v mi ru lm hn lm ging.
"Tao l lnh chinh xt y", K Thut Ti Tn ln ging khoe, ln u tin ni ting Anh. Ugwu mun sa cch pht m ca n cho ra dng lnh trinh st; cn
phi cho n hc lp ca Olanna.
"S on ca tao gm ton k s cng trnh, bn tao ch dng ogbunigwe loi mt thi." K Thut Ti Tn ngng mt cht ri to, ch i nhng li ngi khen
t thnh gi. Thng b vn khc, Ugwu nghe nhng khng bc l suy ngh ca mnh. Hn cho rng iu quan trng by gi l phi chim c s trng th ca K
Thut Ti Tn v hn ch c th thnh cng khi khng l mt cht s hi ngm ngm no.
"Tao l ngi pht hin ra k th u. Tao n gn leo ln cy ri xc nh a im chnh xc, sau ch huy trng da vo tin tc ca tao quyt nh s
t c s hot ng u." K Thut Ti Tn nhn Ugwu cn Ugwu vn gi v dng dng. "Khi tao n v c, tao thng gi l tr m ci v thm nhp vo
doanh tri ch. Ngi ta gi tao l K Thut Ti Tn bi v ch huy trng u tin ca tao ni tao gii hn bt c loi thit b k thut ti tn no." N c gng lm
cho Ugwu ch , Ugwu dui chn ra.
"Ci t cu ni phi l trinh st ch khng phi chinh xt", hn ni.
K Thut Ti Tn nhn hn mt lc ri ci h h, cha chai ru ra mi nhng Ugwu lc u. K Thut Ti Tn nhn vai ri ung tip, kh ngn nga bi ht
Biafra chin thng, nhp nhp chn trn nn xe. Thng b vn khc. Ngi lnh th nht ang cm li, ht l kh qun bng giy bo, mi khi hng hc v chic xe
c chy mi khng dng n ni Ugwu bun i tiu khng chu ni na.
"Anh lm n dng xe cho ti i tiu mt cht." Hn ni vng ln pha trc.
Ngi lnh dng xe li, cha sng v pha hn. "Bc xung ri i t. My chy. Tao bn."
Cng chnh tn lnh y co u Ugwu bng mt mnh gng v khi c bn n tri hun luyn, trc kia y l mt trng tiu hc gm nhng lp hc lp
l c. Ci cch co u th thin y lm da u hn rt bng, y nhng vt ct. Chiu v nm c sp xp xung quanh lp hc. Rn b lm ngm. m lnh gy
cm khng c giy ng, qun phc, khng c huy hiu na mt tri vng trn tay o , tt tai v ch nho Ugwu trong sut thi gian hun luyn. Bi tp i u
lm tay tri ca Ugwu tr nn cng ngc. Bi hun luyn vt chng ngi vt lm bp chn hn nhc nhi. u dy lm lng bn tay hn chy mu. My ming
garri mng hn ng xp hng lnh, mt mung xp long mc t trong mt ci chu nh mi ngy mt ln chng lm hn no. S hung bo, c c thn nhin
ca ci th gii mi m trong hn khng c quyn chn la hay quyt nh lm s s hi trong lng hn tch t li tht nng n.
Mt gia nh nh chim n lm t trn mi ca lp hc. Bui sng, ting lu lo ca chng b gin on bi ting ci lanh lnh ca ch huy trng, ting tht the
th "Xp hng, xp hng!" ri ting chn chy cung cung, dn dp ca ngi ln v tr con. Bui chiu, mt tri lm chy ri c sc lc ln tinh thn, m lnh ci
v, chi bi whot v ni v nhng tn ch b mnh bn tan xc trong nhng trn t kch. Khi mt ngi trong bn ni, "Mnh sp sa nh thm mt trn na!", ni
s hi dy ln, pha ln nim phn khi l hn tr thnh mt chin s chin u cho Biafra. Hn c g mnh c trong mt n v chin u tht s v c sng
ng hong. Hn ngh n Gio s Ekwenugo din t ogbunigwe l "bi mn c sc cng ph ln". Nghe tht ho hng, loi mn t ch ca Biafra, cn c gi
l Chu Ojukwu, mt sng ch tuyt vi kh hiu n ni k th phi xua n d i trc xem lm sao m loi ogbunigwe ny li c th git hi nhiu nhn mng
n th. Nhng khi bc vo lp hun luyn u tin, nhn chm chm ci ng trc mt tt c ch c mt ci hp kim loi xu x cha ton mnh vn cng bng
kim loi hn c g c th ni cho Eberechi ni tht vng ca mnh. Hn cng mun k cho c y nghe v ch huy ca hn, ngi duy nht c mc qun phc,
l tht thng v h cng, ci cch anh ta thng xuyn sa vo my truyn tin v cch anh ta t tay nh thng b cho n khi n chy mu mi v trn bui tp. Ri
anh ta ht om sm, "Nht n vo phng giam!". Ugwu ngh n Eberechi nhiu nht l lc m ph n trong lng mang n my ming garri trng mng, xp long
v thnh thong go-chin-thng nu vi du c, ngoi ra t khi c ci g khc. i khi cc c tr hn n, vo phng ca ch huy ri khi tr ra, mang theo n ci
ngng ngng. Ngi gc nhc cng cho m gi tr vo, mc d chuyn y khng cn thit, bi v cc c c th d dng i vo bn hng ca cnh cng. C ln
Ugwu nhn thy mt ngi c cp mng rt trn i ra khi sn, hn mun gi to, Eberechi, mc d hn bit khng phi l c. C ln khi hn tm mt t giy ri vit
li nhng suy ngh v nhng vic lm hng ngy ca mnh, cho n khi c th gp li Eberechi, hn thy quyn sch T Truyn ca Frederick Douglass, Mt Ngi
M N L 1: quyn sch ri vo trong gc, pha di tm bng en. Trn trang u, ch TI SN CA TRNG I HC QUN TR c in bng mc xanh m.
Hn ngi xung nn nh v bt u c. Hn c xong trong hai ngy v bt u c li, un li c tng ch, c gng thuc vi cu.
Nhng ngi n l s hi nha en cng nh nhng trn n. H nhn ra rng mun c ging cn khng kh bng mun c th gi ng.
K Thut Ti Tn thch ngi bn cnh khi hn c. i khi n ngm mt bi ht Biafra bng mt ging u u n kh chu, lc khc th n huyn thuyn
trn tri di bin. Ugwu khng thm n n. Nhng c mt bui chiu, m ph n khng mang thc n n v c ngy tri qua vi nhng ting cu nhu ca
l n ng. Mt m, K Thut Ti Tn thc vo ngi Ugwu v a ra mt hp c mi. Ugwu chp ly. K Thut Ti Tn ci. "Mnh phi chia nhau", n ni v
Ugwu t hi khng bit lm sao m n c c th ny. Hai a ra sau nh, chia nhau hp c y du.
"K th ca mnh c n ngon gh!" K Thut Ti Tn ni. "Ci tri m tao xm nhp ln gn y khi tao cn vi n v ti Nteje, n b ca h nu xp vi
nhng ming tht r to. H cn cho lnh bn mnh khi hai bn ngng bn mng l Phc Sinh."
"Hai bn ngng bn mng l Phc Sinh?" Ugwu hi.
K Thut Ti Tn c v khoi ch khi cui cng n cng gi c s ch ca Ugwu. ". H cn nh bi chung v ung whisky. i khi h ng khng nh
nhau mi ngi c ngh ngi." K Thut Ti Tn lic nhn Ugwu ri ci. "u my co xu qu."
Ugwu r u mnh, my chm tc lm chm v co st. "."

"Ti v my co kh." K Thut Ti Tn ni. "Tao c th co cho my p hn vi x phng v dao co."
K Thut Ti Tn cha ra mt mu x phng mu xanh, gi u cho Ugwu ri dng dao co cho n khi u hn bng nhn, s vo thy da u tht mm. Sau
khi K Thut Ti Tn th thm bo hn, "Hai ngy na s nh trn", Ugwu ngh n mt nhm ngi mc Trung Quc, co trc u tng nim ci cht.
Hn nm nga trn tm nm mng v lng nghe nhng ting ngy ng ght xung quanh. Hn chng t vi mi ngi kh nng ca hn trong thi gian hun luyn,
hn vt qua chng ngi vt nh th no, leo ln nhng si dy x x ti tnh ra sao, nhng hn khng kt bn vi bt c ai. Hn ni rt t. Hn khng mun nghe
chuyn ca h. Tt hn ht l ni nim cht cha trong lng h c o su chn cht, khng khi gi ra na. Hn ngh n cuc xung kch sp ti, n vic
lm cho k th b n tan xc vi mn ogbunigwe ca hn, n Gio s Ekwenugo tan thnh trm mnh. Hn tng tng mnh nhm dy trong nh trng lng
ngt, nhy ra, chy mi cho n khi v ti sn nh Umuahia, cho ng Ch v Olanna, m B By vo lng. Nhng hn s khng lm th bi v, hn bit, mt phn
no trong con ngi hn cng mun li y.
Trong ng ho, t ging nh bnh m ngm nc. Ugwu nm im. C con nhn b ln cnh tay nhng hn khng p ui i. Tri ti en nh mc, Ugwu
tng tng n nhng ci chn nhn y lng l v s ngc nhin ca loi nhn khi tm thy hi m da tht ngi ch khng phi hi lnh ca lng t. Mt trng
thnh thong lng l nh ra khi m my v hng cy rm pha trc bin thnh mt ng vin m. K th ang u pha trong y. Ugwu hy vng c thm
nh sng; mt trng ta sng hn khi hn chn mn ogbunigwe chng ba mi mt pha trc. By gi bng ti tr nn m c hn. Dy mn lnh trong tay hn.
Bn cnh hn, mt anh lnh ang cu nguyn nh nh n Ugwu c cm gic anh ta ang lm rm trong tai mnh. "c M, xin che ch cho chng con, nhng k
ti li, by gi v trc khi chng con qua i." Hn phi con nhn xung v ng dy khi k th bt u bn. Ting sng lc c y, nghe rt to ri nh dn, lnh
pho binh bn tr t nhiu hng khc nhau. K ch v nhng g chn gia sc nh bn s hong lon v khng ng rng mn ogbunigwe ang ch i chng.
Ugwu ngh n nhng ngn tay ca Eberechi nho nh vo c hn v ci v ngt t lm ca li c nng trong ming hn. ch bt u bn pho. u tin,
l nhng ting rt ca n trong khng kh, tip theo l ting n ca qu n v nhng mnh n nng bng bay t tung xung quanh. Mt qu n bc chy, sng
rc, Ugwu thy mt con chn sng trn ngn cy pha trc, cun trn nh mt con ra ln. Ri hn thy chng, nhng bng en b trn ti. Mt n ngi!
Chng trong tm bn ca hn v hn cm thy nh iu ny xy ra vi qu, hn tng l s ly k hn trc khi chng np mng cho hn, trc khi hn git cho
mn ogbunigwe n v nm v pha trc mt lot mnh kim loi bo tn. Hn ht mt hi di. Cn thn, chc chn, hn ni dy vo in trong tay v ngay lp tc
mt ting n d di vang ln khin hn cng git mnh cho d on trc vic ny. Trong mt khong thi gian rt ngn, ni s hi cn co ni bng di. C l
hn khng tnh ton cn thn. C l hn n mn sm qu nn khng trng qun ch. Nhng hn nghe c ngi no bn cnh ht to, "Trng ch!". m thanh
y vang di, rung ng trong u hn lc h ch thm vi pht m nh di v tn, trc khi nhy ra khi ng ho v chy v pha nhng ci xc la lit ca k
ch.
"Lt ht qun o! Lt ht!", c ngi no ht to.
"Giy v sng thi!", mt ging khc ht to. "Khng c thi gian. Ht gi! Ngwa-ngwa! n v khc ca chng ang tin n!"
Ugwu ci xung mt thn hnh hi gy. Hn git i ng. Hn s thy trong ti c mt ht kola lnh cng bc mu nng c. Ci thn hnh th hai gn
nhc nhch khi Ugwu chm vo v hn li li. C ting th ht ra trc khi thn xc y tr nn im lm. Ugwu run bn. Bn cnh hn, mt ngi lnh gi ln my cy
sng v ht to.
"Rt lui!" Ugwu cng ht to, chi bn tay dnh mu vo qun.
Nhng ngi lnh khc m vo lng hn v t cho hn bit danh "Ph Hy Mc Tiu!" lc h tp trung v s ch huy giao li dy in. "My hc ci ny
trong sch h?", h tru chc. Thnh cng a hn ln tn my xanh. Nhng ngy sau hn vn cn bay bng khi chi bi whot, ung ru gin v ch cuc t kch
sp n. Hn nm nga trn mt t trong khi K Thut Ti Tn qun mt t wee-wee, mt loi l kh gin, bng giy bo v hai a cng ht chung vi nhau. Hn
thch ht thuc l hiu Mars hn; wee-wee lm hn thy r ri, chn nh long ra khi ngi. C hai chng bun giu chuyn ht ht ca mnh bi v ch huy rt khoi
nhng tin tc y hy vng l Biafra chim li Owerri t k ch. Lut l c ni rng mt cht; h c th i n qun ru gn xa l.
"i b kh xa", c ngi ni. K Thut Ti Tn ci p, "Chng ta s trng dng mt ci xe, d nhin".
Khi K Thut Ti Tn ci, Ugwu nh ra rng K Thut Ti Tn vn cn l mt a tr. Ch mi mi ba. Gia nhm chn ngi n ng, n r rng mi ch l
mt ch nhc, Ugwu ngh, lc h i theo. Ting dp lp kp vang ln trn con ng tnh lng. C hai ngi i chn khng. H ch mt lc trc khi mt chic
Volkswagen Beetle y bi bm tin v pha h v h tn ra trn ng, chn xe li. Chic xe dng, mt vi ngi p mnh ln thng xe.
"Ra ngoi, my tn thng dn!"
Ngi n ng li xe c v cng rn, nh th ng ta quyt chng t mnh khng d khip s. Bn cnh ng ta, b v bt u khc lc nn n. "Xin lm n,
chng ti i tm thng con trai ca chng ti."
Mt ngi lnh p rm rm vo mui xe. "Chng ti cn ci xe ny cho hot ng ca chng ti!"
"Xin cc anh tha cho, lm n! Chng ti i tm thng con. Ngi ta ni vi chng ti l thy n gn tri t nn." Ngi n b nhu my nhn K Thut Ti Tn
mt lc. C l b tng n l con b.
"Chng ti cht v ng b cn ng b th ang li xe t tin i long nhong h?", mt ngi lnh hi, ko b ta ra khi xe. Chng b t bc ra nhng vn ng
cnh chic xe, nm cht cha kha trong tay.
"Tht ti t, tha cc ng s quan. Cc ng khng c quyn ly ci xe ny. Ti c giy php. Ti lm vic cho chnh quyn."
Mt trong nhng ngi lnh tt ng ta. ng ta long chong, ngi lnh tip tc tt, tt v tt cho n khi ng ta ng xung t, cha kha vng ra.
"Th ri!" Ugwu ni.
Mt ngi lnh khc r c ngi n ng bit chc l ng ta vn cn th. B v ci xung ngi chng lc m lnh chen nhau ln xe v li n qun ru.
C gi qun cho h v ni khng c bia.
"C chc l khng c bia ch? Hay c gi v ngh chng ti khng tr tin?", mt ngi lnh ni vi c ta.
"Khng, khng c bia." C gi rt gy, mt sc cnh v khng ci cht no.
"Chng ti tiu dit k th! em bia cho chng ti!"
"C y ni khng c bia", Ugwu nt. Ting la ca ngi lnh lm hn cu tit; l mt g b mn ogbunigwe ca mnh m chy khi qun ch cn cch c
qung xa. " c y mang kai-kai n."
Khi c gi mang ru gin a phng v nhng ci chn nh bng kim loi ra, m binh s ni v my vin s quan Nigeria, rng h s treo Danjuma, Adekunle
v Gowon ln ngc u sau khi Biafra thng trn. K Thut Ti Tn bt u qun thuc wee-wee. Ugwu thy c ci g quen quen trn t giy cha cun, ch t
truyn, nhng khng th l n c. Hn nhn k ln na. "Giy g vy?", hn hi.
"y ch l trang u tin trong quyn v ca my." K Thut Ti Tn ci ri a cho Ugwu iu thuc.
Ugwu khng nhn. "My x quyn v ca tao?"
"Ch c t u tin thi. Tao ht giy ri."

Cn gin bng ln trong Ugwu. Ci tt ca hn nhanh, tht mnh y gin d nhng K Thut Ti Tn trnh c v n ng ngi ra pha sau vo giy pht
cui cng; tay ca Ugwu ch co xc da n. Ugwu gi tay ln na nhng nhng ngi lnh khc gi hn li, li hn ra ngoi, ni ch l quyn v thi v bo
hn ng ung ru gin na.
"Xin li", K Thut Ti Tn lm bm.
u Ugwu nhc nhi. Mi chuyn xy ra tht nhanh. Hn khng kim sot c cuc sng ca mnh, tri li cuc sng ang kim sot hn. Hn ung ru t t
v nhn sang mi ngi xung quanh, ming h m ra ri khp li nhng li tha m tc tu, nhng ph trng lo tot v nhng k nim c phng i. Khng lu
sau, ci qun ru vi nhng gh bng di t vng quanh bn cng bin thnh khong m o c mi chua lm. C gi bn ru tip tc dn ht chai ny n chai
khc; Ugwu ngh c l ru gin ny c ct sn sau ca mt cn nh no cui ng. Hn ng dy, ra ngoi i tiu, sau da vo mt ci cy ht th
khng kh thong ng bn ngoi. Cng ging nh ngi ngoi sn sau Nsukka nhn cy chanh, vn c v nhng cy cnh Jomo chm sc, ct ta cn thn. Hn
ngi mt lc lu cho n khi nghe thy ting la ht m t qun ru. C l ngi no thng cuc hay mt ci g tng t. H lm hn mt mi. Chin
tranh lm hn mt mi. Cui cng hn i vo, ng ca. C gi bn ru ang nm nga trn t, tm khn qun ca c b dn cc ln trn tht lng, mt tn lnh
khc n vai c xung, chn c ging ra tht rng. C ang khc nc n, "Lm n, cc ng, biko". Gia hai chn ca c, K Thut Ti Tn ang nhp nhm. Ci
mng nh en hn cp gi ca n. m lnh ng bn ngoi reo h.
"K Thut Ti Tn, ri! Cho ra i ri ngh!"
K Thut Ti Tn rn ln trc khi sp xung ngi c gi. Mt tn lnh ko n ra v ang li hi tt qun th c ngi no ht ln. "Khng, tip theo l
Ph Hy Mc Tiu!"
Ugwu i tht li ngoi ca.
"Ujo abialao! Ph Hy Mc Tiu s!"
Ugwu nhn vai bc ti. "Ai s?" Hn ni mt cch khinh b. "Ti ch khng mun n sau ngi khc, vy thi."
"Hng vn cn mi!"
"Ph Hy Mc Tiu, my c phi n ng khng? I bukwa nwoke?"
Trn nn nh, c gi vn nm im. Ugwu ko qun xung, ngc nhin thy ci ca mnh cng cng cng. C gi kh v cng ngi khi hn nht vo c.
Hn khng nhn c hay ngi n ng ang c xung hay bt c th g lc hn lm tht nhanh v cm thy mnh t ti tuyt nh, con sng lng vt ra v s
gh tm chnh bn thn mnh cng tun ra. Hn ko qun ln trong khi nhng ngi lnh kia v tay. Cui cng hn nhn c gi. C trn trn nhn li vi mt s cm
th lng l.
Cn nhiu chin dch sau . Ni s i khi ph trm lm ton thn hn t cng. Hn th cho tinh thn bung ra khi th xc, khi hn nm di chin ho, p
mnh trong bn, sung sng thy mnh gn gi v gn b vi bn t n mc no. Ting sng r ln, ting khc ca mi ngi, mi ca cht chc, ting n bn
trn v xung quanh hn nghe xa xm. Nhng khi tr v doanh tri, k c ca hn bng tr nn sng r; hn nh n ngi n ng t hai tay ln ci bng b n
tung gi rt ly rut ca mnh, ci ngi ni lm bm iu g v a con trai ca ng ta trc khi ton thn lnh cng. V c sau mi cuc tn cng, mi
chuyn li tr nn mi m. Ugwu suy t nhn khu phn garri ca mnh. Hn c i c li nhng trang hn vit. Hn t s da ca mnh v ngh n lc n r tan.
Mt bui chiu, chic xe jeep ca ch huy trng chy vo sn vi mt con d m nhch ang nm nghing bn cnh, chn ct vo nhau. l th va cp
c t mt ngi dn i lang thang. N ku be be mt cch yu t v m lnh t hp xung quanh, khp khi vi ci ngh c n tht. Hai ngi lnh git con d,
nhm la v khi mt ming to c nu chn, ch huy trng bo mang ht vo trong khu vc ca anh ta. Anh ta mt n my pht kim tra xem ci chu c
cc b phn ca con d: chn, u v qu c. Sau hai ngi n b trong lng n v c a vo khu vc ca ch huy trng; rt lu sau, lnh nm vo
hai ngi khi h ra v. Ugwu nm m thy ch huy trng cho m lnh c na con d v h nhai tt c, thm ch nut c xng.
Khi hn tnh dy, ting radio rt to cn K Thut Ti Tn ang khc. Umuahia tht th. Th ca Biafra mt. Mt ngi lnh gi hai tay ln, ni, "Con d ,
con d l mt im chng lnh. Mnh b mt ht ri. Mnh phi u hng". Nhng ngi lnh khc c v yn lng hn. Ngay c khi ch huy trng cho bit c mt
cuc phn cng ang c t chc ginh li Umuahia cng chng li khin h vui ln cht no. Nhng tin Lnh T s n thm lm h phn khi. m lnh qut
sn, git qun o, ngi xp hng trn gh cho n ngi. Khi on xe jeep v Pontiac tin vo sn doanh tri, tt c mi ngi u ng dy cho.
Ugwu cho u oi v hi ht, bi v hn lo lng cho ng Ch, Olanna v B By Umuahia, bi v hn khng c cht my may hng th g vi Lnh T, bi v
hn chng ng ngng hay bn tm g n ngi ch huy ny. Hn cng chng thch g cc vin s quan khc vi kiu nhn trch thng v cch h i x vi thuc
cp nh vi l cu. Nhng c mt v i y hn rt qu trng, mt ngi n c v rt nghim ngh tn l Ohaeto. Th nn ci hm Ugwu thy mnh nm trong
chin ho bn cnh i y Ohaeto, hn quyt l s khin ng ch n mnh. Chin ho khng t nhng c nhiu kin hn l nhn. Ugwu on l k ch tin
n gn hn qua ting sng ng ong v ting pho kch. Nhng khng nh sng nhn thy cho chc chn. Hn tht s mun to n tng tt vi i y
Ohaeto; ch c iu nh sng ng c qu t i th ny.
Hn sp sa ni dy in vo nhau v cm in th c ting bay vo qua tai hn ri ngay lc , lng hn au nhi, bng rt. Bn cnh, i y Ohaeto ch cn
l mt ng tht by nhy m mu. Ugwu cm thy mnh b nhc ln khi chin ho mt cch bt lc, ngoi mun. Khi ri xung, chnh sc nng ca hn ch
khng phi ni au di ln t khp cc ngc ngch trong c th lm hn sng s n tr nn cm lng.
--------------------------------
1 Narrative of the Life of Frederick Douglass, An American Slave: Written by Himself: Cun t truyn ca tc gi Frederick Douglass.
Chng ba mi
Richard c nhch ngi cng xa hai k gi M cng tt, ngi chng b p st vo ca ca chic xe Peugeot. ng l chng nn ngi gh trc v bo ngi
cn v ngi pha sau vi h. Nhng thc tnh chng khng ng h li hi n th Charles, ngi kh bo, i ci m pht mm v Charles, tc , cm c ru
cng hung hung.
"Mt k gi min Trung Ty nc M v mt k gi New York ti Biafra, c hai chng ti u tn Charles. S trng hp bt ng." G bo ni, ci ha h sau khi
h t gii thiu vi nhau. "V m chng ti u gi chng ti l Chuck!"
Richard khng bit chc chn h ch bao lu hc khi ln my bay Lisbon nhng h phi ch So Tom hn mi by gi ng h mi c chuyn bay
tip t n Biafra. H cn phi tm. Khi g bo ngi cnh Richard bt u ni v ln ving thm Biafra u tin ca mnh lc chin tranh mi bt u, Richard ngh
anh ta cng cn phi sc ming na.
"Ti n bng my bay th thit v chng ti h cnh xung sn bay Port Harcourt", g bo ni. "Nhng ln ny ti ngi trn sn ca mt chic my bay, bay
m khng c n, ng hnh vi ti l hai chc thng sa bt. Chng ti bay, thp thy m, ti nhn ra ngoi v thy nhng hoa la vng da cam ca pho phng
khng Nigeria. Ti s vi ra qun." G ci, ci mt nung nc m to b b nhng kh thn thin, vui v.
G tc khng ci. "Chng ti khng bit chc c phi l sng phng khng ca Nigeria hay khng. Cng c th ca ngi Biafra lm ch."
", ng ni th!" G bo lic nhn Richard nhung Richard gi nghim nt mt. "Chc chn l sng phng khng ca Nigeria."
"Ngi Biafra hay ln ln thc n v sng n trn my bay ca h th h cng c th nhm my bay lm ch", g tc ni. G quay sang Richard. "Phi
khng?"
Richard khng thch g. Chng khng thch i mt xanh nht v gng mt lm tm nhng tn nhang mu . Khi chng gp h sn bay v a cho h
giy php c bit, bo cho h bit chng s l ngi dn ng ca h, chng khng thch ci v khinh b nho bng trn mt g. Ging nh g mun ni, Anh
ang i din cho ngi Biafra y ?
"Cc chuyn bay tip t ch ch thc n thi", Richard ni.
"D nhin", g tc ni. "Ch c thc n thi."
G bo nghing ngi chm qua Richard nhn qua knh xe. "Ti khng th no tin c ngi ta vn cn li xe v i ti i lui lm nh l khng c chin
tranh vy."
"Cho n khi no b my bay tn cng, b bom", Richard ni. Chng ng ra pha sau mt cht v nn th. "Chng ta c th n xem ch lnh Biafra bn mt
cng nhn hng du la ngi khng?", g tc hi. "Chng ti c vit mt bi v v y t Tribune, nhung ti mun tip tc vit mt bi di hn."
"Khng, khng th c", Richard tr li cc lc.
G tc nhn chng. "Ok. Nhng anh c th ni cho ti bit tnh hnh c g mi l khng?"
Richard th di. Ging nh c ai rc tiu rc t vo vt thng ca chng: Hng ngn ngi Biafra cht v ci g ny ch mun bit c tin tc g mi v mt
ngi da trng b git. Richard s vit v iu ny, nguyn tc ca bo ch phng Ty: Mt trm ngi da en cht cng ch bng mt ngi da trng cht. "Chng
c g mi k c", chng ni. "Vng by gi b chim ng."
trm kim sot, Richard dng ting Igbo ni vi mt dn qun. C kim tra giy php ca h v ci c v mi mc vi Richard, Richard cng ci p li;
v cao gy v b ngc lp ca c lm Richard ngh n Kainene.
"C y c v rt khoi anh", g bo ni. "Ti nghe y ngi ta c th d dng chi gi m khng cn tr tin. Nhng n b con gi y mc bnh truyn
nhim nhiu lm? Bnh Bonny ng khng? Cc anh phi rt l cn thn nu khng mun mang my th v nc."
Thi lm nh ci g g cng bit v cng ng y khin Richard bc mnh. "V ti qun l tri t nn."
"Th ? B y y bao lu?"
"C y l ngi Biafra."
G tc m m ng ra ca s t ny n gi; hn quay li nhn Richard. "Ti c mt ng bn ngi Anh i hc cng rt m gi da mu."
G bo c v ngng, xung ging, nh nh. "Anh ni ting Igbo c gii khng?"
"Cng kh", Richard ni. Chng mun cho h xem nh ca Kainene v nh chic bnh ng nhng chng ngh tt hn ht l ng lm th.
"Ti rt mun c gp b nh", g bo ni.
"Hm nay c y i vng. C y c tm mua thm thc n v dng cho tri."
Chng bc ra khi xe trc v nhn thy hai ngi thng dch ang ch. S hin din ca h lm chng pht . Tht ra th i khi chng cng khng nm ht
ngha ca nhng cu thnh ng, tc ng hay nhng th ng a phng trong ting Igbo, nhng ng B trng li qu nhanh nhu trong vic gi ngi thng
dch n. Phn ln nhng ngi t nn ngi bn ngoi v nhn h vi mt v t m khng my l liu. C mt ngi n ng gy nh b xng bit di chuyn ang
i vng vng, mt con dao git eo bn hng, ni lm nhm. Mi thi ra trn ngp khng kh. Mt nhm tr ang nng hai con chut trn ng la.
"i, Cha i!" G bo ko m xung, nhn chng chc.
"m dn Nigger1 ny khng bao gi chn la th n", g tc ni nh.
"Anh ni ci g?" Richard hi.
Nhng g tc gi b khng nghe thy cu hi ca chng v i nhanh v pha trc cng mt ngi thng dch, ni chuyn vi mt m n ng ang chi
ko co.
G bo ni, "Anh bit khng, c ni thc n So Tom b gin bu y m khng c cch no a vo y".
"Vng." Richard ngng mt cht. "Anh c phin khng nu ti nh anh gi vi l th? Cho b m v ti London."
"c, ti s gi th ngay sau khi ti ri khi ni ny." G bo li ra mt phong scla t ba l ca hn, m gi giy v cn hai ming. "Ny, ti c ti c th
gip anh nhiu hn."
Ri g i n ch bn tr, cho chng mt t ko v chp hnh, l tr vy quanh g xin thm. G ni, " l mt n ci tht ng yu!". Sau khi g ri bn tr,
chng quay li tip tc nng chut.
G tc ro bc, ci my nh eo c ong a theo bc chn. "Ti mun gp ngi Biafra tht kia", g ni.
"Ngi Biafra tht?" Richard hi.
" ca ti l, hy nhn h ka. H c v nh cha c n mt ba t t trong vng hai nm nay. Ti khng th no tin c h c th ni v l tng, Biafra v
Ojukwu."
"Anh c thng xuyn quyt nh anh s chn cu tr li no m tin trc khi anh phng vn khng?" Richard hi mt cch n ha.
"Ti mun i thm mt tri t nn khc."
"Vng, ti s a anh i thm mt tri na."
Tri t nn th hai su hn, xa th trn hn, nh hn, t hi thi hn v trc y l ch hp lng. C mt ngi n b ch c mt tay ang ngi bc tam
cp k chuyn cho mt nhm ngi. Richard nghe lm c on cui "Nhng bng ma ca ngi n ng hin ra v ni vi k ch bng ting Hausa, th ri h
ngi nh yn" v chng thy ghen t vi b ta khi b vn cn c th tin vo chuyn ma qu.
G tc ngi xm xung bc thang gn b v bt u hi qua ngi thng dch.
"B c i khng?""D nhin l i, tt c chng ti u i."
"B c hiu nguyn nhn chin tranh khng?""C. Bn Hausa mun git ht chng ti, nhng Cha c mt."
"B c mun chin tranh chm dt khng?""C ch, Biafra s chin thng."
"Nu nh Biafra khng thng th sao?"
Ngi n b nh tot xung t v nhn ngi thng dch trc ri n g tc , mt ci nhn y thng hi. B ng dy, b vo trong.
"Khng th no tng tng c", g tc ni. "B my tuyn truyn ca ngi Biafra c o tht."
Richard bit loi ngi ny. Anh ta ging nh nhng tay chuyn bi mc cc s kin lin quan n Nixon Washington hay cc thnh vin trong ni cc ca
Th tng Wilson London. m ngi n y vi nhng vin n cng anh nhng nhng kt lun ca h cn chc chn hn, rng: ngi Nigeria khng b
bom dn thng, nn i ch l iu phng i qu ng, tt c u l nhng chuyn bnh thng xy ra trong thi chin.
"Khng c b my tuyn truyn no c", Richard ni. "Anh cng b bom vo dn thng nhiu chng no th anh cng nui dng cho s chng i tng thm
nhiu chng y."
"C phi l i Pht thanh Biafra khng?", g tc hi. "Nghe ging nh trn radio vy."
Richard khng tr li.
"Ci g h cng n ht", g bo lc u ni. "Bt c th l xanh qui qu g cng bin thnh rau ht."
"Nu Ojukwu mun chm dt nn i, ng y ch cn chp nhn mt hnh lang thc phm. V m tr con khng phi n tht chut", g tc ni.
G bo ang chp nh. "Nhng chuyn khng n gin th, g ni. "ng ta cng phi ngh n vn an ninh. ng ta ang u tranh cho mt cuc chin ch
m."
"Ojukwu phi u hng. y l trn tn cng cui cng ca Nigeria v khng c cch no Biafra ginh li nhng vng b chim."
G bo ly ra thi scla n mt na t trong ti.
"Th ri biafra lm g vi du m khi h mt hi cng?", g tc hi.
"Chng ti vn tip tc khai thc du nhng khu m cn nm di s kim sot ca chng ti Egbema", Richard ni, chng bun gii thch Egbema u.
"Chng ti ch du th n xng lc ban m bng xe thng khng n trnh b nh bom."
"Anh c lin tc dng ch chng ti", g tc ni.
"Vng, ti c dng ch chng ti." Richar lic nhn g. "Trc y anh n Phi chu ln no cha?"
"Cha, ln u tin. Sao th?"
"Ti ch t m th thi."
"Ti c phi cm thy l mnh thiu kinh nghim v ng i nc bc trong rng khng nh? Ti chu trch nhim khu vc chu ba nm", g tc ni v
mm ci.
G bo lc li ba l, li ra mt chai ru brandy a cho Richard. "Ti mua So Tom. Cha ng n git no c. Ca qu y."
Richard cm ly chai ru.
Trc khi chng li xe ch h n Uli n chuyn bay ri Biafra, h n mt khu nh dnh cho khch, n ti c cm v g hm; ngh n vic chnh quyn
Biafra phi tn ba n cho g tc m chng thy tc. C mt vi chic xe ri hay va n sn bay; pha xa hn, ng bng ti en thm thm. ng qun l sn
bay trong b u phc ka ki m st ngi bc ra bt tay v ni, "My bay s h cnh ngay thi".
"Tht hi hc l ngi ta vn phi theo quy tc, lut l ci ch nh nh bi ct ch th ny", g tc ni. "Ngi ta ng du vo giy thng hnh ca ti
v hi ti c g phi khai bo vi hi quan hay khng."
Ting n lm rung chuyn mi th. Ngi qun l sn bay ht to, "Hng ny!". H chy theo ng ta sang ch cha xy xong. H nm p st mt t. My
cnh ca rung rinh, nghe long xong. Mt t run ry. Ting n ngng bt, tip c ting sng tha tht, ng qun l sn bay ng dy phi qun o. "Ht nguy
him ri. i thi!"
"ng in ri sao?" G tc ht to.
"Chng ch bn khi no th ht bom, khng c g phi lo s na", ngi qun l sn bay ni mt cch nh nhng, dm bc ra.
Trn ng bng, mt chic xe ti ang i v li my h bom, si y ming h. n ng bng bt u nhp nhy, tt hn v bng ti li tr nn dy
c; trong ci en ti thm thm y, Richard thy u c mnh bnh bng. nh sng li le ln mt cht, lu hn ri tt. Ri li bt ln v tt. Mt chic my bay ang
h cnh; ri c ting chy dn rung chuyn trn ng bng.
"N tip t ri ?", g bo hi.
"Phi", Richard ni.
nh n li nhy ln ri tt. Ba chic my bay va h cnh. Richard rt ngc nhin khi thy my chic xe vn ti nhanh chng li n gn, d khng c n
pha. My ngi n ng li nhng chic bao ti ra khi my bay. n bt ri tt. Phi cng la ht om sm. "Nhanh ln my thng li! Mang chng i. Bn ny
khng mun hng bom y! Nhanh ln! Nhanh ln! M n!" C ging M, ging Phi chu, v ging Ireland.
"My thng mt dy c th lch s hn mt cht", g bo ni. "H c tr c chc ngn ch tip t y."
"Mng sng ca h ang b e a.
"Th mng ca nhng ngi ang bc d hng di my ci my bay ch cng th."
C ngi no t mt chic n bo v Richard t hi khng bit ci my bay nm bom ang ln l trn tri c nhn thy nh sng ny khng v c bao
nhiu ci my bay nm bom ca Nigeria ang bay ln trn u h.
"C vi ngi ca chng ti i li vo my cnh qut trong bng ti", Richard bnh thn ni. Chng khng hiu ti sao mnh li ni th, c l mun lm cho g
tc git mnh m khng cn gi v y mnh l ging siu vit nht trn i.
"Ri h c b g khng?" G bo hi.
"Anh ngh h b sao?"
C mt chic xe chm chm n gn h, khng bt n. N gn , ca m ra ri ng li. Ngay lp tc, nm a tr gy yu, m i v mt b s trong

b trng li gn h. Richard cho b s. "Cho s. Kee ka I me?".
B ci. ", ng l ngi onye ocha 2 ni ting Igbo. ng l ngi vit nhng bi tuyt vi v s nghip ca chng ta. Hay lm!"
"S i n Gabon phi khng?"
"Vng." B bo m tr ngi ln khc g. Richard n gn nhn chng. Trong bng ti l m, c th thy r g mt trng nhon. B s u a a nh nht
trong vng tay ca mnh, mt con bp b kh ho, chn gy nh que ci v bng phng ln nh c thai. Richard khng th phn bit l b trai hay gi v t
nhin iu ny lm chng ni gin, phn n n khi g tc hi, "Lm sao bit lc no th mnh ln my bay?", Richard lm ng.
Mt a b mun ng dy. Nhng n vp ng, chi sp xung khng nhc nhch. B s t a nh nht xung t v ci nng a b vp ng. "Ngi y.
Nu cc chu chy i u ta s pht y", b ni vi my a kia trc khi vi v b ra ngoi.
G bo hi. "a nh ng hay b lm sao?"
Richard cng lm ng vi anh ta.
Cui cng, g bo lm bm, "Chnh sch ca M tht khn nn".
"Chnh sch ca chng ta chng c g sai c", g tc ni.
"Quyn lc i i vi trch nhim. Chnh quyn ca cc ng bit dn chng ang cht!" Richard ln ging nh qut.
"D nhin chnh ph chng ti bit ngi ta ang cht", g tc ni. "Ngi ta ang cht Sudan, Palestine v Vit Nam. Ngi ta ang cht khp mi ni."
G ngi bt xung t. "Cha chng gim, thng trc ngi ta mi va a xc thng em ti v t chin trng Vit Nam."
C Richard v g bo u khng ni li no. Trong s im lng ko di sau , ngay c ting nhng ngi phi cng v ting bc xp hng ha cng nh dn.
Sau , sau khi h c ch vi vng ra ng bng, chy vt ln my bay v my bay ct cnh trong nh sng lp le, ta ca quyn sch bng hin ra trong
u Richard: "Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht". Chng s vit sau chin tranh, mt bi tng thut v chin thng y gian kh ca Biafra, mt li kt n th
gii. Tr li Orlu, chng k cho Kainene nghe v my tay k gi, v vic chng cm thy rt c n khi i cng h v v ta ca quyn sch n vi chng
nh th no.
Nng nhn my thnh hnh vng cung. "Chng ti? Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht?"
"Anh s ghi ch l my bay nm bom ca Nigeria cn thn trnh bt c ai c giy thng hnh ca Anh", chng ni.
Kainene ci vang. Nng ci mi khng thi. Nng ci khi k vi chng v a b m ci m vn sng, v c gi m Inatimi bt u yu, v nhng ngi
n b ht trong cc bui chiu. Nng cng ci, trong bui sng m chng v Olanna cui cng cng gp li nhau. Olanna ln ting trc, "Cho anh, Richard".
"Olanna, xin cho c", chng ni. Kainene ci ri ni, "Richard khng th ba ra l do no i vng na c".
Chng chm chm nhn mt Kainene xem c s nhn nhn, c cn gin d no tr li hay bt c ci g . Nhung chng c g c; n ci ca nng lm
mm i nhng nt sc cnh chic cm ca nng. Nhng cng thng m chng on l s c, ci sc nng ca k c v c ni n hn s n khi gp li Olanna
hon ton vng bng trn khun mt nng.
Thay cho li bt, ng vit mt bi th, da theo mt trong nhng bi th ca Okeoma. ng t tn n l:
CC NGI C IM LNG KHI CHNG TI CHT?
Anh c thy nhng tm hnh nm su mi tm
Nhng a tr mi tc xc x
Nhng ci u b xu trc gh
Tng mnh da trc l ri nh l mc trn mt t
Th tng tng xem c nhng a tr tay nh que tm

Bng nh qu banh v da cng mng dnh
l kwashiorkor mt t n kh
Ti li mt ch khng t ht s gh tm xu xa
Khng cn phi tng tng, c nh hnh

Trn nhng trang bng long ca bo Life
Anh c thy? C cht xt thng ngn ngi

Ri quay i m v hay ngi yu ?
Da chng bin thnh mu vng bng beo

L r chng cht ng gn, mch mu, tr ra mt b xng ci;
Nhng a tr trn trung, n n ci gi trc tui

S chng chp hnh ri b i, mt mnh.
--------------------------------
1 Ngi da en.
2 Ngi da trng.
Chng ba mi mt
Olanna nhn thy bn ngi lnh n mc rch ri khing mt xc cht trn vai. Nng chong vng, s hi. Nng ng li, chc chn l thi hi ca Ugwu,
cho n khi nhng ngi lnh vi v im lng bc qua nng v nng cht nhn ra ngi cht khng th l Ugwu v anh ta rt cao. Chn ca anh ta nt n dnh y
bn; anh ta i chin u m khng c giy. Olanna trn tri nhn bng ca nhng ngi lnh cng lc cng xa dn v c gng cng li cn chng mt bun nn ca
mnh, c xua ui nhng linh cm che ph lm mt m tr c nng nhiu ngy nay.
Sau , nng ni vi Kainene rng nng lo s cho Ugwu, nng c cm gic nh mnh sp ngot vo mt gc ng v s gp mt bi kch kinh hong. Kainene
qung tay m nng bo ng lo lng. Madu gi li n tt c nhng ngi ch huy tm Ugwu; h s tm thy Ugwu u . Nhng khi B By hi, "M Ola i,
hm nay Ugwu c v khng?", Olanna tng tng l ti v B By cng c linh cm khng hay. Khi nng tr li Umuahia v b Oji a cho nng mt gi do ngi
no mang n, ngay lp tc nng t hi liu gi ny c cha ng tin tc v Ugwu khng. Tay ca nng run ly by lc nng cm ci gi giy mu nu b
nhn nhm v truyn qua tay ca qu nhiu ngi. Ri nng nhn ra nt ch ca Mohammed ghi ni gi n i hc Biafra, nt ch di, mm mi, thanh nh. Bn
trong, nng m ra nhng chic khn tay gp np, qun lt trng tht mi, my bnh x phng Lux v scla. Nng thm thn phc l chng c th n tay nng mc
d c gi qua Hi ch thp . L th ca anh vit trc y ba thng nhng vn cn phng pht mi n ng quyn r. Nhng cu vit ri rc ng li trong
tr nng.
Anh gi cho em rt nhiu th v khng bit c l th no n c tay em. Em gi ca anh, Hadiza, va lm m ci hi thng Su. Anh vn lun ngh
n em. Anh chi polo rt tin b. Anh khe v hy vng em vi Odenigbo cng khe. C gng hi m nh!
Nng xoay thanh ko scla trong tay, chm ch nhn dng ch, "Made in Switzerland", mn m t giy bc. Ri bt cht nng nm thi ko vo gc phng. L
th ca Mohammed lm nng in tit; n ph bng cuc sng hin ti ca nng. Nhng anh y khng th no bit c h khng c c mui n, Odenigbo ung
kai-kai mi ngy, Ugwu b bt i lnh v nng bn mi tc gi ca mnh. Anh y khng th no bit c chuyn y. Tuy th nng vn cm thy gin d bi
Mohammed vn gi nguyn li sng trc chin tranh; anh ta dm vit cho nng v tr chi polo kia y.
B Oji g ca; Olanna ht mt hi di t trn an trc khi m ca v a cho b mt bnh x phng.
"Cm n c." B Oji cm bnh x phng bng c hai tay, a ln mi ngi. Nhng ci gi y kh to. "C ch cho ti c th ny thi sao? Khng c hp sao?
Hay l c dnh cho con nh ph hoi Alice?"
"Ngwa, tr li ti bnh x phng", Olanna ni. "B Adanna s bit qu mn qu hn."

B Oji vi v ko o ln v nht bnh x phng vo bn trong ci o ngc sn vi. "C hiu l ti rt bit n m."
C ting la ngoi ng v c hai cng ra xem. Mt nhm ngi mc qun phc tay cm m tu ang y hai ngi n b i ti. Hai ngi khc v long
chong trn ng; tm qun trn ngi rch bm, mt h ngu. "Chng ti c ti g ch? Chng ti t Ndoni n y t nn! Chng ti chng lm g nn ti
c!"
Mc s Ambrose chy ra ng v bt u nguyn cu, "c Cha Cha, xin tiu dit m ph hoi dn ng cho k th! Ngn La Thnh Thn!"
C vi ngi hng xm vi vng chy ra nh nc bt, nm vo lng hai ngi n b ny. " ph hoi! Cha s trng pht chng my! ph hoi!"
"Ngi ta nn buc lp xe vo c bn chng ri t cho chng chy ri", b Oji ni. "Ngi ta nn thiu tng tn mt trong m ph hoi."
Olanna gp l th ca Mohammed li, ngh n hai ci vy b ko x xung, bng ca hai ngi n b phi ra, khng tr li.
"C nn cn thn vi Alice", b Oji ni.

"ng c ng n Alice. C y khng phi ngi ph hoi."
"C ta l loi ngi c th n cp chng ca ngi khc."

"Ci g?"
"C mi ln c i Orlu, c ta li ra ngoi ngi vi chng c."

Olanna trn tri nhn b Oji, ngc nhin v l chuyn m nng khng bao gi ngh n v cng bi Odenigbo cha bao gi ni vi nng v vic Alice v
chng c tip xc vi nhau khi nng vng nh. Nng cha bao gi thy hai ngi ni chuyn vi nhau.
B Oji trng chng nng. "Ti ch ni l c phi cn thn vi c ta. Cho d c ta khng phi l k ph hoi i na, c ta cng chng phi l mt ngi n b
c hnh."
Olanna khng bit phi i p nh th no. Nng bit l Odenigbo khng bao gi ng n mt ngi n b no khc v thm thuyt phc chnh mnh v
iu ny; nng cng bit l b Oji ngm ngm ganh ght vi Alice. Tuy nng cha tng ngh n iu m b Oji va ni ra nhng du sao t gi, tm tr nng cng
khng th yn c na.
"Ti s cn thn", cui cng nng ln ting, n mt n ci.
B Oji c v nh mun ni thm iu g nhng i ri quay sang mng thng con. "i ra khi ch ! My c ngu khng? Ewu awusa! My khng bit l my
s ho ngay sao?"
Mt lc sau, Olanna ly mt bnh x phng v g ca phng Alice, ba ting g ngn lin tip Alice bit l nng. i mt Alice trng vn c v ngi ng v
bun hn thng ngy. "Ch v", c ni. "Cn ch ca ch th sao?"
"Rt khe."
"Ch c thy my ngi n b khn kh kia b lm tnh lm ti v b gi l k ph hoi?" C hi v khi Olanna cha kp tr li, c ni tip, "Hm qua mt ngi
n ng Ogoja cng b nh th. Chng ta khng th nh p ngi ta ch v Nigeria nh bi chng ta. Ly th d mt ngi nh ti, ti cha tng c n mt
ba cho ra hn sut hai nm nay. Ti cha bit mi ng. Ti khng h c ung nc lnh. Ti ly u ra sc lc tip tay cho k th?" Alice ra du vi
hai bn tay nh b ca c v ci dng dp m trc y Olanna thy mng manh qu phi ca c ta bng nhin tr thnh ci tnh kiu k, ch k, i cc rm; Alice
ni nh th ch c mt mnh c ta kh s v chin tranh.
Olanna cho c ta bnh x phng. "C ngi gi cho ti vi bnh x phng."

"! Th l ti gia nhp nhng ngi dng Lux Biafra ri. Cm n ch." N ci lm thay i hn nt mt ca Alice. i mt c ta long lanh. Olanna t hi
khng bit Odenigbo c nhn thy c ta xinh p khng. Nng nhn nc da vng ca Alice, ci eo nh v cht nhn ra v p m c ln nng ngng m bng tr
thnh mi e da vi nng.
"Ngwanu, ti phi i nu ba tra cho B By ri", nng ni ri quay ngi b i.
Chiu hm y, nng n thm b Muokelu vi mt bnh x phng.

"C phi l c khng? Anya gi! Lu qu khng gp." Mt ng rch trn o lm mt ca v Lnh T b chia lm i.
"Trng b c v khe y", Olanna ni di. B Muokelu c v hc hc; thn hnh chc nch ca b b st cn nhiu, lng cng hn xung, dng nh b khng
th no ng thng c na. Ngay c lp lng trn cnh tay ca b cng r rp xung.
"Cn c th vn xinh p nh th", b Muokelu ni v m chm ly Olanna ln na.

Olanna a cho b bnh x phng. Nng bit b Muokelu s khng ng n bt c mn no do ngi Nigeria sn xut trn t Nigeria nn nng ni, "M
ti gi t Anh v".
"Cha ph h cho c", b Muokelu ni. "Chng ca c v B By, kwanu?"

"H vn khe."
"Th cn Ugwu?"
"Cu y b bt ra chin trng ri."
"Sau ci ln u tin y?"

"Vng."
B Muokelu ngng mt cht v ch vo na mt tri vng ang eo trn c. "Cu y s tr v bnh an. Phi c ngi chin u cho l tng."
Gn y h rt t khi gp nhau v b Muokelu bt u i bun. Olanna ngi xung lng nghe cu chuyn ca b v gic m pht hin ra k ph hoi dn
n s tht th ca Port Harcourt l mt s quan Biafra v mt mt gic m na m trong mt dibia Okija cho Lnh T mt loi thuc cc mnh ginh li
tt c nhng vng b chim ng.
"H bt u n Umuahia s tht th, okwa ya, y ?" B Muokelu hi, nhn chm chm vo mt Olanna.
"Vng."
"Nhng Umuahia s khng tht th. Mi ngi khng cn phi s hi v rm rch thu xp on."
Olanna nhn vai; nng t hi ti sao b Muokelu li nhn nng chm ch nh th.
"Ngi ta ni nhng ngi c xe hi phi lo mua xng i thi." Mt ca b Muokelu khng chp. "H phi cn thn, rt cn thn, trc khi c ngi hi h l ti
sao h li bit l Umuahia s b mt nu h khng phi l nhng k ph hoi."
Olanna cht nhn ra lc y, b Muokelu ang tm cch bo trc cho nng phi chun b.
"Vng. H phi cn thn lm." Nng ni.
B Muokelu xoa xoa tay. C ci g thay i trong tm hn b; b cho lng tin tut ra khi nhng ngn tay ca mnh. Biafra s thng, Olanna bit, bi
v Biafra phi thng, nhng b Muokelu, mt ngi trong tt c nhng ngi tin rng chuyn mt Umuahia l hin nhin v sp xy ra lm nng thy nn lng.
Khi nng m cho b chia tay, nng c cm gic trng rng nh l nng s khng bao gi cn gp li b na. Ln u tin, trn ng i b v nh, nng tht s
ngh n vic mt Umuahia. iu ny c ngha l thng li cha th n. Lnh th ca Biafra b thu hp hn, cng c ngha l h s phi dn i v n sng ti nh
ca Kainene Orlu cho ti khi chin tranh chm dt.
Nng n cy xng gn bnh vin v khng ngc nhin khi thy mt ci bng vit ngon ngoo bng phn: HT XNG. H cng ngng khng bn xng ca
Biafra lm ra, k t khi ngi ta n Biafra sp tht th cho ngi dn khng s hi. m y Olanna ni vi Odenigbo, "Mnh cn mua mt t xng ch en; mnh
khng xng nu l c chuyn g xy ra". Chng m m nhn bit li ni ca nng v lm bm ci g khng r v Julius. Chng va mi v t qun ru
Tanzania v nm trn ging, vn radio nho nh. Bn kia tm ri , B By ang ng say trn nm.
"Anh ni g?", nng hi.

"By gi mnh khng c tin mua xng. Gi mt bng Anh cho mt thng bn lt y."
"Ngi ta mi pht lng cho anh tun trc. Mnh phi bit chc l chic xe s chy c."
"Anh c nh Julius i gip t ngn phiu. Nhng ng y cha a tin."
Olanna bit ngay l li ni di. H thng i chi phiu ly tin vi Julius; khng bao gi ng ta chm hn mt ngy trong vic giao tin.
"Lm sao m mua xng y?", nng hi.
Chng khng ni g.
Nng i ngang qua chng ri ra ngoi. Mt trng lp l sau m my. Ngi trong bng ti ca sn sau, nng c th ngi thy mi rt nng ca loi ru a
phng r tin. N bm rit ly chng, lm m mt con ng chng i. Thi quen ung ru ca chng Nsukka loi ru t tin mu nu lm tr tu
chng sc bn, thanh lc suy ngh v s t tin ca chng, v th chng ngi trong phng khch ni, ni, ni v mi ngi ch vic lng nghe. Cn tt ung ru
y lm chng yn lng. N khin chng chui vo trong th gii ni tm v nhn ra th gii bn ngoi bng cp mt mt mi, m m. iu y lm nng ni gin.
Olanna i ht s bng Anh cn li mua xng ca mt ngi n ng ngi dn nng ra mt ci nh cu m thp c c by di bo lc nhc b trn
nn. Hn ta cn thn rt xng t can ca hn sang can ca nng. Nng giu can xng trong bao ng bt v giu n trong cp chic Opel khi c mt chic xe jeep
mui trn ca QUN I BIAFRA i vo. Kainene bc ra, mt ngi lnh i theo, i m st. V Olanna bit, ngay lp tc vi cm gic ca mt ting khc thm
thit ang nn li, h n v Ugwu. Ch v Ugwu. Mt tri ang chy rc v u c nh si ln, quay cung, nng nhn xung quanh tm B By nhng khng thy
n. Kainene n gn, nm vai nng tht cht v ni, "Ejima m, bnh tnh i em, Ugwu cht". Khng phi ci tin ny m l bn tay xng xu ang nm cht ly
nng khin Olanna cn tnh to.
"Khng", nng ni chm ri. Khng kh ang bao trm mt ci g hon ton h o, nng nh bng tnh trong giy lt. "Khng", nng ni, lc u.
"Madu cho ngi cn v ca mnh a tin v. Ugwu ra trn vi mt nhm cng binh, trong chin dch tun trc, h b tn tht nng n. Ch vi ngi tr v v
Ugwu khng c mt trong nhm ny. Ngi ta khng tm thy xc ca Ugwu nhng cng khng c my ngi c tm thy xc. Chng c xc no cn nguyn
nhn dng."
Olanna tip tc lc u, ch s tnh to tr li.
"n vi ch! a chu theo. n v li Orlu." Kainene m ly nng. B By ni g . C mt ln khi m bao ph tt c cho n khi nng nhn ln v thy
bu tri. Xanh v trong. Bu tri kia lm cho hin ti tr nn xc nh, bi v nng cha bao gi nhn thy bu tri trong nhng gic m. Nng quay ngi bc
mnh v cui ng, n qun ru Tanzania. Nng i qua tm rm bn thu ca v gt pht ly ru ca chng; mt th nc nhn nht bn tung te trn nn xi
mng.
"Anh say cha? H?" Nng hi nh. "Ugwo anwugo. Anh c nghe em ni g khng? Ugwu cht ri."
Odenigbo ng ln, nhn nng. Mt chng sng hp.

"Tip tc ung i", Olanna ni. "Ung, ung v ng dng li na. Ugwu cht ri."
B ch qun ru n gn, ni, ", ti xin chia bun, ndo", v c v nh mun m nng nhng Olanna x b ta ra. " cho ti yn", nng ni. " ti yn!" Ch
lc y nng mi nhn ra l Kainene i theo nng v yn lng m nng khi nng la ht vi b ch qun, b y ang li li.
Nhng ngy sau , bc mn thi gian nh x toang nhng khong trng en ngm, Odenigbo khng n qun ru Tanzania. Chng tm cho B By, lm
garri cho c nh, i lm v sm. C mt ln chng c m Olanna, mun hn nng nhng nhng ng chm ca chng lm nng sn gai c v nng quay ngi
thot khi vng tay ca chng. Nng ra ngoi hng hin, ng trn chiu, ni thnh thong Ugwu vn ng . Nng khng khc. Ch c mt ln nng khc l sau khi
nng n nh Eberechi bo cho c bit Ugwu cht. Eberechi ht vo mt nng, bo nng ni di; c nhiu m ting ht vang di trong u Olanna.
Odenigbo bo tin Ugwu cht v gia nh ca hn qua ba ngi n b i bun bn kia chin tuyn. V chng t chc mt bui ht tng nim Ugwu trong sn. C
vi ngi trong khu nh gip Alice mang ci dng cm ca c ra sn, t gn my bi chui. "Ti s nh n nu qu v ht", Alice ni vi m ph n t tp.
Nhng mi khi c ngi bt u mt cu ht, b Oji li v tay, u n, mnh, nh m vo li ht v khng lu sau mi ngi u v tay, v th Alice khng th
nh n. C ngi mt cch bt lc cnh chic dng cm vi B By trong lng.
Bi ht u tin rt c kh th; ging ca b Adanna ct ln, khn c v ai on.
Naba na ndokwa,
Ugwu, naba na ndokwa
O ga-adili gi mma,
Naba na ndokwa.
Odenigbo long chong bc ra khi sn trc khi mi ngi ht xong, mt v thng tht trong mt chng, nh th chng khng tin c li ht trong bi i
bnh an, mi chuyn s tt lnh vi em. Olanna nhn chng i. Nng khng hiu ht cn phn hn, tc bc ang dng ln trong lng. Chng khng th lm g
ngn chn ci cht ca Ugwu nhng nhng cn say ca chng c g khin chng mang ti ng la. Nng khng cn mun ni chuyn vi chng, ng bn cnh
chng. Nng ng trn ci chiu bn ngoi sn v ngay c vic b mui cn cng tr thnh mt s an i vi nng. Nng t khi ni vi chng ngoi nhng g tht cn
thit nh cho B By n g, h phi lm g nu Umuahia tht th.
"Mnh ch nh ca Kainene cho n khi mnh tm c ch ", chng ni, nh th h c rt nhiu s la chn, cng nh chng khng h nh l trc kia
chng tng ni Umuahia s khng b mt, v nng chng bun tr li.
Nng ni vi B By l Ugwu ln thin dng.

"Nhng anh y s sm tr li, m Ola nh?" B By hi.
V Olanna tr li, . Khng phi l nng mun an i B By m ch v ht ngy ny sang ngy khc, chnh nng cng lun ph nhn s thc l Ugwu cht.
Nng t bo mnh rng Ugwu khng cht; c th hn cn k ci cht, nhng khng cht. Nng tp trung t tng c th linh cm c hin gi Ugwu ang
u. By gi nng tm bn ngoi; nh tm nht nht v ru v nc tiu. Mi sng, nng thc gic tht sm, xch mt thng nc ra pha sau. Mt bui sng
nng thong thy c bng ngi lay ng v nhn ra mc s Ambrose ang nhn trm. "Mc s Ambrose!", nng gi to v ng ta vi v b i. "ng c bit nhc
khng? Phi chi ng lo tp trung cu nguyn c ngi n bo cho ti bit ci g xy ra vi Ugwu th hay bit my, hn l i rnh trm mt ngi n b c
chng ang tm."
Nng n chi nh b Muokelu, hy vng c nghe b ta ni mnh c kh nng ngoi cm c th on bit c chuyn an nguy ca Ugwu nhng mt ngi
hng xm ni gia nh b Muokelu dn i. H bin mt, khng h ni vi ai. Nng nghe bn tin chin s trn i Biafra tht cn thn, nh l tm kim nhng
manh mi v Ugwu trong ci ging y phn khi khi c nhng tin y lui k ch v nhng chin cng ho hng ca chin s Biafra. Mt bui chiu th By, mt
ngi n ng i chic khn qung vy bn bc vo sn. Olanna vi vng n gn, chc mm l ng ta mang tin ca Ugwu n.
"Ni i", nng ni. "Ni cho ti nghe Ugwu ang u."
Ngi n ng c v ng ngc. "Dalu. Ti mun tm Alice Njokamma, ngi gc Asaba."

"Alice?" Olanna nhn ngi n ng chng chc, nh th cho ng ta mt c hi rt li li ni, rng ng ta i tm nng ch khng phi c ta. "Alice?"
"Vng, Alice, ngi Asaba. Ti l ngi quen ca c y. Nh ti st nh ca gia nh c y."

Olanna ch ca phng Alice. ng ta n g ca.
"C y c trong nh khng?" ng ta hi.

Olanna gt u, cm thy tc ti v ng ta khng mang tin ca Ugwu n.
Ngi n ng li g ca v gi to, "Ti l ngi ca gia nh Isioma Asaba".

Alice m ca v ng ta bc vo. Ch mt lc sau, Alice chy nhanh ra, qung mnh xung t, ln ln, giy gia. Trong nng chiu, mu da nh mu ct ca
c nhum nh vng.
"O gini mere? Ci g th?" Hng xm hi, xm quanh Alice.
"Ti Asaba v sng nay ti nhn c tin tc v lng ca chng ti", ngi n ng ni. Ging ca ng ta nng hn ging Alice. ng ta ni c mt lc
Olanna mi hiu ra th ting Igbo ca ng ta. "K ch chim lng ti my tun trc. Chng bo nu dn a phng bc ra ni Tt c u l anh em trong mt
nc Nigeria th chng s cho go. V th mi ngi ri ch n np v ni Tt c u l anh em trong mt nc Nigeria. Ri chng bn, n ng, n b, tr em.
Tt c mi ngi." Ngi n ng ngng li. "Tt c cc gia nh Njokamma khng cn ai sng st. Khng mt ngi no c."
Alice ln ln vt v, lia la dp u xung t, rn r. Ct dnh y tc c. C nhm dy chy ra ng nhng mc s Ambrose chy theo gi li. C giy gia
vut ra ri li nm ln xung t. Ming h hoc, c go ln."Ti sao ti li cn sng? Bn n nn n y v git ti lun i! Ti ni l chng n nn n y git ti
lun i!"
C ta nh c tng thm sc mnh, gan gc hn ni au khin c tr nn in di. C chng li tt c nhng ai mun m gi c. C ln ln trn mt t
mnh n ni si ca rch da tht c thnh vt thng r mu. Hng xm ln lc u. Odenigbo ra khi phng, n gn c ng ln v m c; c lng yn ri
bt u khc, da u vo vai chng. Olanna nhn h. C ci g rt quen thuc trong cch Odenigbo m kht khao theo ng cong ca Alice. Chng m c ta d
dng, theo cch ca mt ngi tng m c.
Cui cng Alice cng nm xung mt ci gh di, ngy di v au n. Thnh thong c ht to "Hy!" v ng dy, tay m u. Odenigbo ngi cnh gic c
ung mt t nc. Chng v ngi n ng Asaba ni bng ging tht nh nh lm nh ch c ring h chu trch nhim lo lng cho c. Sau , chng bc n ch
Olanna ang ngi hin nh.
"Em c th thu xp hnh l ca c y khng, nkem?", chng hi. "ng ta ni c mt vi ngi Asaba trong nh ng ta v ng ta s a c y n vi h
mt thi gian."
Olanna nhn chng, mt ro honh. "Khng", nng ni.

"Khng?"
"Khng", nng nhc li, by gi to ging hn. "Khng." V nng ng dy i vo trong phng. Nng khng bit ai thu xp hnh l cho Alice, c l Odenigbo
lm vic nhng nng nghe "Ije oma, i bnh yn", ting ca hng xm, khi Alice v ngi n ng i vo lc kh khuya. Olanna ng ngoi hin, nm m thy
Alice v Odenigbo trn ging Nsukka, m hi ca h m t tm ga tri ging mi git ca nng; nng thc gic vi mt s nghi ng si sc trong tim v
ting n m o ca n pho vang di bn tai.
"Qun ch n ni ri!" Mc s Ambrose ku ln. ng ta l ngi u tin chy ra khi sn, mang theo mt ti hnh l.
Sn ca khu nh bt u hn lon. Ngi ta la ht, thu xp c v b chy. Ting pho n ng ong ht t ny n t khc khng ngng. Chic xe ca
h khng chu n my. Odenigbo c th lin tc. Trn ng y ngi t nn. Ting n nghe tht to, tht gn nh ng Thnh John. B Oji ang h ht ng
chng. B Adanna ang nn n Olanna cho b v my a con i chung xe. Olanna ni, "Khng, dn con b chy i".
Odenigbo vn kha, ci xe rn ri cht tc. Khonh sn trng vng. Mt ngi n b ang ko mt con d bng bnh trn ng, cui cng phi b n
li v vi vng chy i. Odenigbo vn kha ln na nhng chic xe vn cht my. Olanna c th cm thy mt t rung chuyn theo tng ting n.
Odenigbo vn cha kha, ln na, ri ln na. Chic xe khng chu khi ng.
"Cho B By i thi", chng ni. M hi rng rng chy xung chn my ca chng.
"Ci g?"
"Anh s n c hai khi xe n my."

"Nu phi i b, mnh s i chung."
Odenigbo c n my ln na. Olanna quay ngi li nhn, ngc nhin thy B By rt ngoan, ngi im ng sau, bn cnh tm nm ca h cun trn li. B By
chm ch nhn b, dng nh thc gic c hai, chng v chic xe, bng i mt ca n.
Odenigbo bc ra m mui xe, Olanna cng bc ra v cho B By ra khi xe theo. Nng t hi khng bit nn li ci g ra khi cp xe mang theo v ci g
phi b li. Khonh sn vng ngt, trn ng cng ch cn li mt hay hai ngi. C ting sng n ng gn . Nng thy s. Tay nng run bn.
"i thi", Olanna ni. "Khng cn ai Umuahia na c!"
Odenigbo leo vo trong xe, ht mt hi di ri vn cha kha. Xe n my. Chng li tht nhanh ra ngoi vi Umuahia. Olanna hi, "Anh c dnh lu g vi Alice
khng?"
Odenigbo khng tr li, nhn thng v pha trc.

"Anh cha tr li cu hi, Odenigbo."
"Mba, anh chng c g vi Alice c." Chng lic nhn nng v li nhn thng ra ng.
H khng ni g vi nhau cho n khi h ti Orlu, Kainene v Harrison ra m ca. Harrison bt u mang trn xe vo nh.
Kainene m Olanna, nhc B By ln v quay sang Odenigbo. "B ru trng hay nh?", nng ni. "Ta c bt chc Lnh T khng y?"
"Ti chng bao gi bt chc ai c."
"D nhin. Ti qun rng anh l ngi rt c o."

Ging ca Kainene c v nng n cng s cng thng bao quanh tt c mi ngi. Olanna c th cm thy bu khng kh ngt ngt bao trm cn phng khi
Richard tr li, ngng ngng bt tay Odenigbo v sau , khi h ngi bn n vi lt khoai luc do Harrison dn ra nhng ci a s trn bn.
"Chng ti s y cho n khi no chng ti tm c mt ch thu", Odenigbo nhn Kainene, ni.

Kainene nhn li, khng chp mt, nhn my, v ni, "Harrison! Mang mt t du c cho Chiamaka, chu ti."
Harrison vo, t mt chn du c trc mt B By. Sau khi ng ta i ri, Kainene ni, "Tun trc ng ta nng mt con chut ng cho chng ti. Nhng qu
v c th tng lm l mt ci i cu theo cch din t ca ng ta".
Olanna bt ci. iu ci ca Richard y v d dt. B By cng ci, lm nh n cng hiu. V Odenigbo, khng ci, chm chm nhn vo a ca mnh.
Trn i pht thanh, c bn tin lp li bn tuyn ngn ca Ahiara, Lnh T ni y v dt khot v kin nh.
Biafra s khng phn bi ngi da en. S chnh lch khng thnh vn , chng ta s chin u bng tt c sc mnh ca mnh cho n khi ngi da en
bt c ni no cng c th t ho khng nh nh nc cng ha ny, hnh din ngng cao u v phn khng, nu mt tm gng v ch ngha dn tc ca Phi
chu
Richard xin php c vo trong v khi tr ra, chng mang theo mt chai brandy, ra hiu vi Odenigbo. "Mt k gi M cho ti." Odenigbo chm chm nhn chai
ru.
"y l brandy", Richard ni, gi n ln, lm nh Odenigbo khng bit vy. H khng ni chuyn vi nhau k t khi Odenigbo li xe n nh chng my nm
trc v la mng chng. H cng chng ni vi nhau li no sau ci bt tay.
Odenigbo khng a tay ra cm ly chai ru.

"Anh c th ung sherry ca Biafra thay v brandy", Kainene ni. "C th n thch hp cho l gan cch mng rt khe ca anh."
Odenigbo nhn nng v kh nhch mp ci mai ma, lm nh th Kainene khin chng va tc ci va bc mnh. Chng ng dy. "Ti khng mun ung
brandy. Xin cm n. Ti cn i ng. Ti cn c mt chng ng rt di pha trc, by gi B Nhn lc dn vo trong rng rm."
Olanna nhn chng i vo trong. Nng khng nhn Richard.

"B By, i ng no", nng ni.
"Khng", B By ni, gi v nhn vo ci a ht ca n.

"i ngay by gi", Olanna ni v B By ng dy.
Trong phng, Odenigbo va ct xong tm khn qun ngang lng. "Anh nh n cho B By i ng", chng ni. Olanna lm ng nh khng nghe thy chng.
"Ng ngon, B By, ka chi fo", chng ni.
"Ng ngon, b."

Olanna t B By xung nm, ly mt tm khn qun p cho n, hn trn v bt thnh lnh cm thy thm c khc khi ngh n Ugwu. Hn c th s tri
chiu ng trong phng khch.
Odenigbo n ng cnh nng v nng mun li li, khng bit chng mun lm g. Chng s vo xng n ca nng. "Nhn xem, em gy i nhiu."
Nng lic xung, kh bc bi v s ng chm , ngc nhin thy xng n ca mnh nh ra; nng khng bit mnh st cn nhiu nh th Nng khng ni
g v tr li phng khch. Richard khng cn na.
Kainene vn cn ngi bn. "Th l em v Odenigbo quyt nh tm ch khc?" Kainene hi. "Ngi nh tm thng ca ch khng tt hay sao?"
"Ti sao ch li nghe li anh y? Chng em chng quyt nh g c. Nu mun tm ch khc, anh y c vic tm v dn n mt mnh", Olanna ni.
Kainene nhn nng. "C chuyn g th?"
Olanna lc u.
Kainene nhng mt ngn tay vo du c, a ln ming v hi li. "Ejima m, c chuyn g th?"
"Chng c g c, tht m. Khng c g khin em c th li cho ai ", Olanna ni, nhn chai brandy trn bn. "Em mun cuc chin tranh ny kt thc anh
y c th tr li con ngi c. Anh y bin thnh mt ngi khc."
"Chng ta u tham gia cuc chin tranh ny, nhng chng ta c quyn quyt nh xem mnh c tr thnh mt ngi khc hay khng", Kainene ni.
"Anh y ch nhu v nhu, i ci th ru r tin kai-kai. C i ln ngi ta tr lng cho anh y, anh y tiu ht lun. Em ngh l anh y ng vi Alice, mt
ngi n b Asaba sng cng dy nh . Em khng mun nhn thy anh y na. Em khng chu ni anh y."
"Tt", Kainene ni.

"Tt?"
"ng, tt. C ci g rt th ng trong cch em yu anh ta, tht m qung, ngay t u em khng h ph phn hay ch bai anh ta. Em cng khng bao gi
thy l anh ta rt xu trai", Kainene ni, kh ci ri bt ci ph ln, Olanna chng nn c nn cng ci theo; tuy khng phi l iu nng mun nghe nhng
nghe nhng li ny, thc tnh l nng cm thy d chu hn.
Bui sng, Kainene a cho Olanna mt l kem thoa mt nh hnh qu l. "Xem ny! C ngi ra nc ngoi mua cho ch. Kem thoa mt ca ch ht t my
thng trc v t lc y, ch dng du ca ngi Biafra lm, t kinh khng." Olanna ngm ngha ci l mu hng. Hai ngi thay phin nhau chm kem ln mt, tht
chm, y thch th v sau n tri t nn. Sng no h cng i. Gi mi ca sa mc thi bi khp ni, B By nhp vo bn tr con chy xung quanh vi ci bng
trn nh eo nhng ci vng mu nu. C rt nhiu tr con thu nht nhng mnh v n pho chi v i cho nhau. Khi B By mang v hai mnh pho rng ca,
Olanna mng con b, nho tai n v vt i. Nng ght phi ngh l B By ang vui chi vi nhng mnh vn cn li ca ci th dng git ngi. Nhng Kainene
ni vi nng tr li cho B By. Kainene cho B By mt ci hp ct nhng mnh n. Kainene r B By gia nhp m tr ln hn lm by bt thn ln, hc lm sao
bit an thm l c v t t y kin Iddo vo bn trong. Kainene cho B By c cm con dao gm ca mt ngi n ng gy nh b xng ang diu
hnh quanh sn, lm bm, "Ngwa, c qun th n y, c chng n y by gi". Kainene B By n mt ci chn thn ln.
" cho Chiamaka nhn thy cuc i nh n vn th, ejima m", Kainene ni lc hai ngi thoa kem bui sng. "Em bo bc con b nhiu qu, n s khng bit
s tht v cuc i."
"Em ch mun gi cho n c an ton", Olanna ni. Nng bp ly t kem v bt u thoa ln mt mnh bng u ngn tay.
"H cng che ch cho chng ta nhiu qu", Kainene ni.
"B m?" Olanna hi, mc d nng bit.

"!" Kaihene thoa kem ln mt bng lng bn tay. "Cng may m i. Em c th tng tng l m c th sng vi nhng th nh th ny khng? Hay l
dng du c?"
Olanna ci ph ln. Tuy th, nng c Kainene khng dng qu nhiu kem nh vy c th dng lu hn, cng lu cng tt.
"Ti sao em lun lun hng hi chiu b m th?" Kainene hi.

Olanna a tay ngang mt mnh, im lng mt hi lu. "Em khng bit. Em ngh l em thy ti nghip cho b m."
"Em lun bun thng cho nhng ngi khng cn em phi t lng thng h."
Olanna khng ni g bi v nng khng bit phi ni nhng g. y l nhng chuyn m nng thng tho lun vi Odenigbo, song khi m Kainene ni ln ni
tc bc, hn gin vi b m v vi nng ln u tin ny, nng v Odenigbo hu nh khng ni chuyn vi nhau. Chng tm thy mt qun bar gn y; ch
mi tun trc, ch qun n nh tm chng bi v chng cha tr tin. Olanna khng ni li no vi chng sau khi ng ch qun ra v. Nng khng bit lc no
chng i n B Nhn lc v lc no th n qun ru. Nng khng cn quan tm n chng na.
Nng lo lng chuyn khc: lo kinh nguyt ca nng khng u, rt t khi c v lc c, n khng cn mu m l mu nu nh bn; lo tc ca B By ang rng
nhiu; lo ci i s cp mt tr nh ca tr con. Nng quyt nh phi gi cho tr c ca chng cho minh mn bi v suy cho cng, chng chnh l tng lai ca
Biafra. V th hng ngy nng dy chng hc di gc cy phng, cch xa ci mi thi khng khip ng sau khu nh. Nng bt chng nh thuc lng mt cu
trong bi th v hm sau chng qun ht. Chng ui bt thn ln. Chng n garri vi nc mi ngy mt ln thay v hai ln, do ngi cung cp ca Kainene khng
cn n Mbosi mua garri c na; mi ng ng u b chim ng. Kainene pht ng chin dch K Hoch Ha Ba n Ca Bn v khi nng gia nhp
m n ng, n b, tr con i nh lung trng cy, Olanna t hi khng bit ch nng hc u, t lc no cch dng cuc. Nhng t cng b chy kh. Gi sa
mc lm nt n mi v chn. Ba a tr cht cng mt ngy. Cha Marcel lm thnh l khng c bnh v ru thnh. Ci bng ca mt c b tn l Usrenwa bt u
phnh to ln v Kainene khng bit chc do bnh thiu dinh dng hay l c thai, cho n khi m ca con b tt n v hi, "Ai? Ai lm my nh th ny? My gp ci
thng lm ci tr ny vi my u?". ng bc s khng n na v khng c xng v c rt nhiu binh s b thng nng cn phi c chm sc. Ging cn.
Kainene thng xuyn n ban Gim c Ahiara xin mt xe nc nhng c mi ln nh th nng li tr v vi li ha mp m ca ng gim c. Mi hi thi
ca nhng thn th khng c tm ra v mi tht ra trong nhng h huyt nng chon chot ng sau dy nh cng lc cng nng nc. Rui bu quanh nhng
vt l lot trn ngi tr con. Rn v kwalikwata b khp ni; n b thnh thong ko my tm khn qun ca mnh l nhng vt b rn cn xung quanh eo
ca h, ging nh nhng nt pht ban r mu. ang ma cam, Kainene bo h n cam trn cy, mc d chng lm h b tiu chy, ri vt v cam ln qun o v mi
cam gip hn ch phn no mi d bn.
C nhng bui chiu Olanna v Kainene i b v cng vi nhau. H ni v nhng ngi trong tri t nn, v nhng ngy h cn i hc Heathgrove, v b m
ca h v v Odenigbo.
"Em c ln no hi anh ta v con b Asaba na khng?" Kainene ni.

"Khng."
"Trc khi em hi anh ta, hy n gn v tt vo mt anh ta. Nu anh ta dm nh li em, ch s ui anh ta bng con dao thi tht ca Harrison. Nhng ci tt
s khin anh ta phi th nhn s tht."
Olanna bt ci v nhn thy hai ngi i b mt cch thong th, bc chn ca h n nhp vi nhau, dp ca c hai kt y bi.
"ng ni thng ni s cng tc bin. O dikata njo, o dikwa mma", Kainene ni.
"Em nh."
"Th gii s phi nhn nhn li, khng lu u v Nigeria s chm dt chuyn ny." Kainene du dng ni. "Chng ta s thng."
"Vng", Olanna tin chuyn ny hn bi v Kainene ni th.
C nhng bui chiu Kainene tr nn xa l, m chm vo th gii ni tm ca ring mnh. C ln Kainene ni, "Ch cha bao gi tht s n Ikejide".
Olanna t tay ln vai ch m khng ni li no. Tuy nhin, ni chung l Kainene vui v v h s ngi bn ngoi ni chuyn, nghe radio, nghe ting di bay quanh cy
iu. i khi Richard nhp bn. Odenigbo th khng bao gi.
Ri c mt bui chiu ma nng ht, gi mnh, mt cn ma k l gia ma kh, c l l l do ti sao Odenigbo khng i n qun ru. l m m
chng nhn chai ru ca Richar, gi ln mi ht tht lu trc khi ung. Chng v Richard vn t ni chuyn vi nhau. m cng l m bc s Nwala n bo
cho h bit Okeoma cht. Chp ging y tri, sm rn vang v Kainene ci vang, ni, "Nghe ging nh ting i bc".
"Em thy lo v kh lu ri chng khng nm bom", Olanna ni. "Em t hi khng bit chng ang mu tnh g."
"Chc l bom nguyn t." Kainene ni.

H nghe thy ting xe; lc y Kainene ng dy. "Ai n thm gia thi tit nh th ny vo ban m?"
Nng m ca. Bc s Nwala bc vo, nc chy rng rng trn mt. Olanna nh li ci cch anh cha tay ra nng ng dy lc b nh bom ngay trong
ngy ci ca nng nh th no, ci cch anh ni o ci ca nng s b bn lm nh l n cha h b dnh bn lc nm trn mt t. Anh gy hn, c v cao
hn so vi tr nh ca nng, v c v nh anh s b gy lm i nu anh ngi xung t ngt. Nhng anh khng ngi. Anh khng ph th gi cho hi. Anh ci ci o
ang dnh cht vo ngi ra v nhanh chng gi cho bt nc khi anh bt u ni. "Okeoma cht ri, o jebego, trong khi h ang thi hnh nhim v chim li
Umuahia. Ti gp anh y thng trc, anh y ni vi ti l c vit vi bi th v Olanna l nng th ca anh. Anh cn ni nu anh c mnh h g, ti nn tm cch
a cc bi th cho Olanna. Nhng ti khng th tm c chng. Nhng ngi a tin ni l h khng bao gi thy anh vit g c. V th ti ni ti s n v ni
cho c bit l anh qua i nhng ti khng tm thy bi th no c."
Olanna gt u nhng khng hon ton hiu bi v bc s Nwala ni rt nhiu v qu nhanh. Nhng nng ngng li. Anh ta ni l Okeoma cht. Tri ang
ma trong ma nng hn v Okeoma cht.
"Okeoma?" Odenigbo ni bng mt ging th tho. "Onye? Anh ang ni v Okeoma?"

Olanna a tay ra vn vo cnh tay ca Odenigbo ri nng bt ra ting go, nhng ting go tht chi tai, nhc c bi dy thn kinh trong ngi nng cng nh
dy n. Nng cm thy ni au mt mt vi dp, tra tn nng mt cch tn nhn. Nng khng bung tay chng ra cho n khi bc s Nwala long chong bc vo
mn ma, cho n khi h ng ngi ln tm nm trn nn nh. Khi chng i vo trong nng, nng ngh rng chng khc nhiu qu, nh hn, nh hn. Chng nm
im, v th nng xoay, dn v ko gh hng chng. Nhng chng khng nhc nhch. Ri chng bt u dn mnh v cn khoi cm ca nng tng nhanh gp bi,
cm nhn thy r, nh th tt c u bin thnh khoi lc. Nng nghe ting khc ca mnh, ting nc n to hn v to hn cho n khi B By ca mnh v chng t
tay ln ming nng. Chng cng khc; nng cm thy nc mt chng rt ln ngi mnh trc khi nng nhn thy chng trn mt chng.
Sau chng chng tay nhm ngi ln, nhn nng. "Em khe qu, nkem."
Nhng li ny nng cha bao gi c nghe chng ni. Chng c v gi; i mt vn cn m t, tht bi hn in du trn khun mt cng lm chng trng
gi hn. Nng mun hi chng ti sao chng ni th iu c ngha g; nng khng bit ai l ngi ng trc. Sng hm sau nng thc gic rt sm, ngi thy
mi hi th hi hm ca mnh, cm thy lng lng du mt cch bun b v khng hon ton yn tnh. Bun v khng tht s an tm.
Chng ba mi hai
Trc ht, Ugwu mun c cht. Khng phi v ci nng trn u, ci nhp nhp ca mu trn lng, ci au trn mng hay ci th ht hi ca hn m v cn
kht. C hng hn nh b thiu t. My ngi lnh b binh khing hn ang ni v chuyn cu hn s cho h mt l do chnh ng o ng: h ht n v h gi
cu vin m khng c ai n trong khi k ch ang tin ti gn. Nhng cn kht bt l tai ca Ugwu v ting h nghn li. Hn ang trn vai h, c bng b
bng o ca h, cn au di khp ton thn hn lc h bc i. Hn th gp, kh kh ht nhng vn khng khng kh. Cn kht lm hn bun nn.
"Lm n cho ti t nc", hn thu tho ni. H khng cho cht nc no; nu cn sc, hn s trt nhng li ra x thm t. Nu c sng, hn s bn h v
t bn chnh mnh.
By gi, trong bnh vin, ni h b hn li, hn khng cn mun cht na nhng ri hn s l mnh s cht; c qu nhiu ngi b b mc xung quanh hn,
trn chiu, trn nm, trn nn nh trn tri. C qu nhiu mu khp ni. Hn nghe ting tht chi tai ca nhng ngi b thng ang c bc s khm cho v
bit l mnh khng phi trng hp nng nht, ngay c khi hn cm thy mu ca mnh chy ra, ban u m ri lnh dn dnh bt vo ngi. Mu ly i ch ca
hn; hn kit sc khng th lm bt c ci g v khi ngi y t vi vng i qua ch hn m khng thay bng cho hn, hn khng gi h. Hn cng khng ni g c khi
h n y hn sang mt bn, chch cho hn mt mi thuc khng c v g c bit. Trong nhng lc m sng, hn nhn thy Eberechi mc ci vy b st v ra hiu
cho hn nhng hn khng hiu c. Trong nhng lc yn tnh, ci cht hon ton ch ng hn. Hn c gng tng tng ra mt thin ng, c Cha ngi trn
ngai nhng khng c. Tuy vy, trong mt cnh tng khc c thay vo , ci cht ch l mt s im lng v tn, dng nh khng th xy ra. C mt phn no
trong con ngi hn m, hn khng chc n bao gi th ci phn s lui vo s im lng v tn. Ci cht s l mt s thu hiu hon ton trn vn nhng
iu lm hn s nht l khng bit ci g ang i hn pha trc.
Vo nhng lc nhp nhong tranh ti tranh sng, ngi t Caritas n, mt linh mc v hai ngi ph vic mang theo lng n thp bng du ha, cho binh s
sa v ng, hi tn h v hi h t u n.
"Nsukka", Ugwu ni khi c hi. Hn nghe ging ca linh mc c v hi quen, nhng tt c mi vt xung quanh u c v quen quen: Mu ca ngi n ng
bn cnh c mi cng ging nh ca hn, c y t t bt cho long akamu bn cnh hn ci cng ging nh Eberechi.
"Nsukka? Tn em l g?" V tu s hi.
Ugwu c gng nh thn nhn khun mt trn, cp mt knh, ci c o nu. l Cha Damian. "Tn ti l Ugwu. Ti thng hay n Nh th Thnh Vincent de
Paul vi c ch Olanna ca ti."
"!" Cha Damian sit tay hn, Ugwu nhn nh. "Em chin u cho l tng? Em b thng u? Bn chng lm g em?"
Ugwu lc u. Mt phn bn mng ca hn ang au d i; vt thng v con au git dn git mn hn. Cha Damian t mt t sa bt vo ming hn v
t mt ti ng vi sa bn cnh hn.
"Ti bit Odenigbo ang lm vic B Nhn lc. Ti s nhn cho h", Cha ni. Trc khi i, ng eo vo c tay Ugwu mt chui ht bng g.
Chui ht vn cn , hi mt, c vo da hn, khi Richard gi vi ngy sau.
"Ugwu, Ugwu." Mu tc vng v mu mt l l m trc mt hn, Ugwu khng nhn ra ngi ny l ai.
"Em c nghe thy ti gi khng, Ugwu? Ti n n em." Chnh l ging hi Ugwu v hi lng ca hn my nm trc. Lc y Ugwu nhn ra ging ca
ai. Richard c gip hn ng ln; cn au xut pht t bn hng v mng, ta lan v chy sut ln u, ln mt. Ugwu ku ln au n, nghin rng, cn mi v
nut mu ca mnh.
"Nh nh thi, nh nh thi", Richard ni.
Chuyn xe v, ng dn xc, nm ng sau chic Peugeot 404 v nng chi chang chiu ln knh xe lm Ugwu t hi khng bit c phi mnh cht v y
l chuyn xy ra ngay sau khi ngi ta cht: mt cuc du hnh bng xe khng bao gi chm dt. Cui cng, h dng mt bnh vin khng c mi mu m ch c
mi thuc kh trng. Ch khi Ugwu nm trn mt ci ging thc th, lc hn mi ngh, c l mnh s khng cht.
"My tun qua ch ny b nh bom rt nhiu, mnh s ri khi y ngay sau khi bc s khm cho em. Anh ta cha phi l bc s thc th anh ta ang hc
nm th t i hc khi chin tranh bt u nhng anh ta gii lm." Richard ni. "Olanna, Odenigbo v B By ang vi chng ti ti Orlu k t khi mt Umuahia, d
nhin Harrison cng . Kainene cn c ngi gip mt tay tri t nn, v th em phi c m khi cho nhanh."
Ugwu c cm tng Richard ni nhiu qu, nu mun gip hn, c l nn cho hn ng thip i khi bc s n. Nhng hn rt bit n ting ci ca
Richard, ci v bnh thng ca ting ci lm cho hn tr li vi sc mnh ca qu kh, tr li x s ni Richard vit nhng cu tr li ca hn vo trong quyn
s c ba bng da.
"Chng ti rt kinh ngc khi nghe tin em cn sng v ang bnh vin Emekuku, d nhin, chng ti qu i vui mng, n Cha l chng ti khng t chc cho
em mt m tang tng trng, mc d cng c mt bui l tng nim trc khi Umuahia tht th."
"Mi mt ca Ugwu hp hy. "Khng l ngi ta ni l em cht, tha ng?"

"ng vy, h ni th y. n v ca em tng l em cht trong chin dch ."
Mt ca Ugwu khp li, khng chu m ra cho d hn c gng. Cui cng hn cng m c mt ra v Richard ang ci xung nhn hn. "Ai l Eberechi?"
"Tha ng?"
"Em c nhc tn Eberechi."

"Mt ngi em quen, tha ng."
" Umuahia?"
"Vng, tha ng."
nh mt ca Richard du li. "V em khng bit by gi c y u?"

"Khng ."
"Em mc b qun o ny t lc b thng?"

"Vng, tha ng. My ngi lnh b binh cho em qun v o."
"Em cn phi tm git."

Ugwu mm ci. "Vng, tha ng."
"Em c s khng?" Richard hi, mt lc sau.

Hn tr mnh; au khp ton thn v khng c mt ch no d chu c. "S y ?"
"."
"i khi, tha ng." Hn ngp ngng. "Em tm thy mt quyn sch trong tri lnh. Em rt bun v tc gin thay cho ngi vit."
"Quyn g th?"
"Mt cun tiu s t thut ca mt ngi M da en tn l Frederick Douglass."
Richard vit vo mt ci g . "Ti s dng chuyn ny trong li gii thiu quyn sch ca ti."
"ng ang vit mt quyn sch?"
"ng th."
"Quyn sch y ni v ci g vy, tha ng?"
"Chin tranh, nhng g xy ra trc chin tranh v c nhng chuyn khng nn xy ra. Tn n s l Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht."
Sau , Ugwu lm nhm lp li vi chnh mnh: Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht. Hn b m nh bi cu ni y, cm gic xu h, nhc nh xm chim
hn. Cu ni y lm hn ngh n c gi trong qun ru, gng mt rn rm ca c ta v ni on hn trong mt c ta lc c nm nga trn nn nh bn thu.
ng Ch v Olanna m chm ly Ugwu nhng rt nh nhng khng lm hn au. Hn thy rt ngng ngng v trc c hai cha bao gi m hn.
"Ugwu", ng Ch ni, lc lc u. "Ugwu."
B By nm cht tay hn v khng chu bung ra. Bao nhiu tm t dn nn trong sut thi gian qua t nhin lm Ugwu nghn ngo, hn bt khc nc n v
nc mt cay x. Hn thy gin chnh mnh v khc. Khi k li nhng chuyn xy ra, hn ni mt cch thn nhin. Hn ni di l do hn b bt lnh; hn ni
mc s Ambrose nn n hn gip ng ta a c em gi b m n mt ngi bc thuc nam v hn ang trn ng v th b bt. Hn dng nhng ch nh ha
lc ca k th v tn cng cm t bng mt ging bnh thn nh l lp lim nhng git nc mt ca chnh mnh.
"V h bo vi chng ti l em cht", Olanna nhn hn, ni. "C th Okeoma cng cn sng."
Ugwu nhn nng trn tri.

"Ngi ta ni anh y cht lc ang thi hnh nhim v", Olanna ni. "V ti nhn c tin l bnh suy dinh dng cui cng git Adanna. B By khng bit, d
nhin."
Ugwu nhn lng ra ch khc. Nhng tin tc nng thng bo lm hn kh chu. Hn cm thy gin Olanna v nng ni nhng iu hn khng mun nghe.
"Nhiu ngi ang cht dn cht mn", hn ni.

"Chin tranh l th, rt nhiu ngi cht", Olanna ni. "Nhng chng ta s chin thng. Ci gi k lng ca em c d chu khng?"
"D chu c ."

Hn khng th ngi thng mt cch bnh thng c, v th trong nhng tun u tin Orlu, hn nm nghing mt bn. Olanna lun bn cnh, c ng
vin hn c ch sng. T tng ca hn thng hay i lang thang. Hn khng cn n ci au ca vt thng bn hng, trn mng v lng nhc nh hn
nh qu mn ogbunigwe n tung, ting ci ca K Thut Ti Tn hay nh mt cm hn mang hnh vin n ca c gi y. Hn khng th nh nt mt nhng nh
mt ca c khng bung tha hn, cng nh ci cm gic kh ran gia cp chn c, ci cch hn lm chuyn hn chng mun lm trc . Trong khng gian
xm xt gia gic ng v o nh, ni m hn c th kim sot hu ht mi cnh tng, hn nhn thy qun ru, ngi thy mi ru v nghe nhng ngi lnh khc
ni "No, Ph Hy Mc Tiu", nhng ngi con gi nm nga trn nn nh khng phi l c gi trong qun ru m li l Eberechi. Khi tnh gic, hn thy ght ci
hnh nh y v ght c chnh bn thn mnh. Chc cng phi mt thi gian na hn mi c th tha th cho ti li ca mnh. V hn s i tm Eberechi. C l c y
cng gia nh tn c v qu Mbaise, cng c th h ang mt ch no ti Orlu. C y s ch hn. C y c l cng bit l hn s i tm c. Ci nim tin l
Eberechi s ch i mnh v s tht Eberechi s ch i l bng chng chng t hn c cu ri, lm cho hn yn tm rng hn s tr nn lnh ln. Hn rt
ngc nhin thy thn th mnh khe tr li nh lc cha b thng v tinh thn ca hn vn tnh to.
Ban ngy, hn gip vic tri t nn. Bui chiu, hn vit. Hn ngi di cy phng, vit nhng nt rt nh, rt cn thn bn l ca nhng t bo c, trn
nhng t giy m Kainene dng tnh ton vic mua hng hay trn mt sau ca mt quyn lch c. Hn vit th v nhng ngi b gh l sau khi h i cu vo
nhng ci chu nhp cng nhng hn nghe khng hay, khng du dng ta m nhc nh Okeoma vit v v th hn x b; ri hn vit v mt ngi con gi rt
tr c ci lng p nho c mt chng trai v cng x b lun. Cui cng, hn bt u vit v ci cht m thm, v danh, khng bao gi tm thy xc ca c Arize
Kano, v i chn b lit ca Olanna, v b qun phc rt va vn rt p ca Okeoma v v bn tay b bng b ca Gio s Ekwenugo. Hn vit v tr con tri
t nn, ci cch bn n sing nng, bn b ui theo my con thn ln, v bn thng b ui mt con thn ln vt b ln cy xoi v mt a trong bn leo theo,
ri con thn ln nhy xung chy trn nhng li ri vo bn tay ca ba a ang ch sn quanh cy xoi.
"My con thn ln tr nn khn ngoan hn. Chng chy nhanh hn v np di nhng khi xi mng", thng nh tro ln cy xoi ni th vi Ugwu. Chng
nng v chia nhau con thn ln, ui tt c m tr con i. Sau thng b mun cho Ugwu mt t to ca ming tht thn ln dai nhch. Ugwu cm n thng b v
lc u t chi, nhn ra rng hn s khng bao gi c th a c a tr ny vo trang vit, khng bao gi c th t ni v s hi trong con mt thng tht ngy
di ca ngi m tri t nn khi my bay b bom xut hin trn bu tri. Hn s khng bao gi din t ni s lnh lng en ti ca nhng k thm mun nm bom.
Nhng hn s c gng v cng vit nhiu th hn cng t nm m hn.
Mt bui sng, Olanna ang dy tr con hc thuc bng cu chng th Kainene xng xc chy n di gc cy phng.
"Em c th tng tng c k no lm con b Urenwa c thai khng?" Kainene hi, Ugwu gn nh khng th no nhn ra nng. Mt nng li ra trn
khun mt gy tp, y phn n v nc mt. "Em c th tng tng c l Cha Marcel khng?"
Olanna ng pht dy. "Gini? Ch ni ci g th?"

"C l ch m mt ri; khng phi ch c con b u", Kainene ni, "Lo mn ht. Hu nh ai cng b lo y mn trc khi lo pht cho phn tm m ch
phi cc nhc mua mang v!"
Ri Ugwu thy Kainene thi hai nm m vo ngc Cha Marcel, ht vo mt ng ta v y mnh n ni Ugwu ngh l ng ta s ng. "Amosu! My l mt con
qu!" Sau nng quay sang Cha Jude. "ng y m sao li lo ta vt my con b i sp cht ny? ng tr li vi Cha th no y? Hai ngi phi ri khi
ni ny ngay lp tc. Ti s ch thn tha chuyn ny vi Ojukwu nu cn!"
Nc mt ln di trn m. C nt g tht cao qu, ng ngng m trong cn gin d ca nng. Ugwu cm thy nhc v khng xng ng khi hn lm
nhim v ca hai g tu s sau khi h b ui i pht garri, can ngn cc v u , qun l tha rung kh hn v b hoang. Hn t hi khng bit Kainene s ni g,
s i vi hn nh th no, s ngh nh th no v hn nu mt lc no nng bit chuyn xy ra vi c gi trong qun ru. Nng s ght v khinh b hn.
Olanna cng vy. V c Eberechi na.
Bui chiu hn lng nghe mi ngi chuyn tr, lng l vit trong tm tr nhng g hn s chuyn li thnh li trn giy. Hu nh ch c Kainene v Olanna ni
chuyn vi nhau, dng nh h t to ra mt th gii ca ring h m ng Ch v Richard kh c th tham gia. i khi Harrison n ngi vi Ugwu nhng hu nh
khng ni g, ng ta c v va ngc nhin va khng hiu v hn nhng cng va tn trng hn. Hn khng cn l Ugwu trc y na. Hn gi l mt "chng
trai ca chng ta". Hn chin u cho l tng. nh trng vn lun sng ngi, thnh thong gi m mang theo ting c ku cng nhng ting to nh t tri t nn.
B By ng trn nm, p bng tm vi qun ca Olanna trnh b mui cn. Bt c khi no nghe thy ting my bay tip t m , khng ging cht no vi ting
bay thp v nhanh ca my bay nm bom l Kainene li ni, "Ch hy vng c mt chic p xung c". V Olanna tr li vi mt ting ci nh. "Ln ti mnh s
nu cho vi c kh."
Khi h nghe i Pht thanh Biafra, Ugwu ng dy b i. Nhng bn tin chin s nh mt v kch r tin, ging ni nh mun nhi nht cht hy vng phnh
ph cho mi ngi khng hp dn c hn. C mt bui chiu, Harrison n ch cy phng, mang theo ci radio vn tht to chng trnh pht thanh ca Biafra.
"ng lm n tt ci i." Ugwu ni. Hn ang xem mt l tr trai chi trn m c gn . "Ti mun nghe ting chim."
"C con chim no ht u", Harrison ni.

"Tt n i."
"Lnh T sp din thuyt."

"Tt hoc mang n i ch khc."
"Ch my khng mun nghe Lnh T ni ?"

"Mba, khng."
Harrison nhn hn, "Bi din thuyt s rt tuyt vi".

"Khng c g ng coi l tuyt vi c", Ugwu ni.
Harrison b i vi v mt ca mt ngi b tn thng. Ugwu chng bun gi ng ta; hn tip tc nhn my a tr. Chng chy u oi trn c kh, tay cm gy
gi lm sng, ming gi ting sng bn, bi m ln khi chng ui nhau. Ngay c m bi cng c v kit sc. Chng ang chi tr trn gi. Bn a con trai. Hm
qua chng c nm thng. Ugwu khng nh tn thng b th nm khng bit tn n l Chidiebele and Chidiebube? nhng hn nh ci bng ca thng b gn
y bt u to ln nh nut mt qu bng tht to, tc n rng tng nm, da ca n chuyn t mu g mun mu vng. My a kia hay chc n. Afo mmili ukwa
Bng Mt Chn. C mt ln, Ugwu mun bo bn n ngng chi hn c th gii thch bnh suy dinh dng l g c l hn c th c cho chng bit hn miu
t bnh suy dinh dng nh th no trong bi vit ca hn. Nhng hn quyt nh thi. Khng nn cho chng bit trc nhng iu m hn tin l tt c mi ngi
u s gp phi. Ugwu khng nh thng b c lc no c ng vai mt s quan Biafra nh Lnh T hoc l Achuzie m lun ng vai mt ngi Nigeria, Gowon
hay Adekunle; c ngha l n s phi lun lun thua, ng xung vo cui cuc chi v gi v cht. i khi, Ugwu t hi liu c phi thng b thch ng vai ny v
nh th s c ngh sm v nm ln trn c.
Thng b cng gia nh ca n n t Oguta, mt trong nhng gia nh khng tin rng tnh l ca h s b tht th.V th m ca thng b t ra ngang ngnh khi
h mi n, nh th b ta thch thc bt c ai dm ni rng b ta ng c nm m na. Hm h n, ting sng phng khng lm chn ng khu t nn lc tri sp
v chiu. Ngi m chy ra, ng ngc m con. a con c nht. Cc b m khc lay mnh b ta, vo lc , ting gm oa-oa-oa ca my bay trn u n gn.
Xung hm tr n i! B in ? Chui xung hm nhanh ln!
Ngi n b khng chu nghe li, c ng run ry m con. Ugwu vn khng bit ti sao mnh hnh ng nh th. C l v Olanna cp B By v chy
trc, hn chng cn phi lm g. Hn git vi a b ra khi vng tay ca b m, chy. Lc y a nh vn cn kh nng, t ra cng c nng cht t; b m ca n
khng bit lm g nh phi chy theo. My bay ang bn v trc khi Ugwu y a b xung hm, mt vin n bay xt ngang rt gn; hn ngi thy ch khng
nhn thy, mi kht lt ca kim loi b chy.
Trong hm tr n, khi ang nghch ch t t c d v kin, a b ni cho Ugwu bit tn ca n, Chidiebele hay Chidiebube, n khng nh chc. C ch
Chidi g . C l Chidiebele, ci tn ngi ta hay t. Ci tn y by gi nghe nh mt s giu ct. Chidiebele: Cha nhn t.
Khi Ugwu nghe ting ku khc thu tho b bp nght t trong mt lp hc cui dy nh bn a b khng cn chi trn gi na m vo trong. Hn bit l
d ca thng b sp ra v can m bo tin cho mi ngi gn , cn ngi m s ln ln, vt v trn mt t, go khc cho n khi mt ht ting, ri b s ly dao
co u cho n lc trc lc v chy mu.
Hn mc ci o may vo ri i ra ngoi gip o mt ci huyt nh.
Chng ba mi ba
Richard ngi cnh Kainene v nn nh vai nng khi Olanna ni iu g lm nng ci. Chng yu ci c gy ca nng, n c v di hn khi nng nga ln
ci. Chng yu nhng bui ti ngi vi nng, Olanna v Odenigbo; n lm chng nh li nhng bui ti trong phng khch tranh ti tranh sng Nsukka, ung bia
lm du ci li t rt v t ca mnh. Kainene th tay ra chic a s ng d rang, mn n mi c bit ca Harrison; ng ta c v bit r ch no c th o c
d trong t kh v bit lm sao cho chng v ra thnh nhng mnh nh sau khi rang n khng mau ht. Kainene ly mt ming cho vo ming. Richard ly hai
ming v nhm tht chm. Tri bt u ti, my cy iu bin thnh nhng bng xm im lng. Cn nng v hi m ca bui chiu treo l lng trong khng kh.
"Anh ngh ci g l nguyn nhn thnh cng trong s mnh ca ngi da trng Phi chu, Richard?" Odenigbo hi.
"S thnh cng?" Odenigbo lm Richard pht cu vi ci kiu ngm ngh tht lu ri t nhin hi hay ni mt iu g bt ng.
"Vng, s thnh cng. Ti suy ngh bng ting Anh."
"C l trc nht anh nn xem xt nguyn nhn tht bi ca ngi da en trong vic ngn chn s mnh ca ngi da trng", Kainene ni.
"Ai l ngi a s phn bit chng tc n th gii ny?" Odenigbo hi.
"Ti khng hiu lp lun ca anh", Kainene ni.
"Ngi da trng a s k th chng tc n th gii ny. H dng n nh l mt bn p chinh phc. Chinh phc mt dn tc c nhiu tnh nhn bn lun
lun d dng hn."
"Nh vy c ngha l khi mnh chinh phc ngi Nigeria, mnh s l ngi t nhn bn hn?" Kainene hi.
Odenigbo khng tr li. C ci g st sot gn my cy iu, Harrison nhy chm ln, ui theo xem c phi l con chut ng ng ta c th bt.
"Inatimi a cho ti mt t tin ng ca Nigeria", Kainene ni sau mt lc im lng. Mi ngi bit T Chc Chin S T Do Biafra c nhiu tin ca Nigeria. Ti
mun n Cy S Chn xem c th mua ci g v nu mi chuyn n tha, ti s bn nhng th m ngi trong tri lm."
" l bun bn vi k th", Odenigbo ni.
" l bun bn i chc vi my ngi n b Nigeria tht hc, ngi c nhng th mnh cn."
"Vic ny rt nguy him, Kainene", Odenigbo ni, ging chng tht du dng lm Richard ngc nhin.
"Vng khng b chim ng", Olanna ni. "Ngi mnh bun bn t do ."
"Em cng i ?" S ngc nhin lm ging Odenigbo ln cao lc chng nhn Olanna chng chc.
"Khng, t nht l khng phi ngy mai. C th l ln sau."

"Ngy mai?" n phin Richard ngc nhin. Kainene c ni chuyn mun mua bn bn kia vng ch mt ln nhng chng khng bit l nng quyt nh lc
no th i.
"Vng, ngy mai Kainene s i", Olanna ni.
"Vng", Kainene ni. "Nhng ng c lo cho Olanna, c y s khng bao gi i vi ti. C y lun rt s nhng chuyn bun bn t do tht th." Kainene ci
v Olanna cng ci, p kh vo cnh tay ch. Richard nhn thy s quen thuc trn nt mi ca h, trong hnh dng my chic rng ca hi to hn nhng chic
khc.
"C phi ng Cy S Chn c khi b chim ng c khi khng?" Odenigbo hi. "Ti ngh c khng nn i."
"Mi chuyn c quyt nh c ri. Sng mai ti s i vi Inatimi, chng ti s v trc khi tri ti", Kainene ni vi ci ging dt khot m Richard bit rt
r. Chng khng phn i, chng bit c rt nhiu ngi lm vic m nng mun lm t lu.
m y, chng m thy Kainene v vi mt gi y canh g nu rau, cm jollof rt cay, xp c v chng bc mnh khi b dng dy bi nhng ting la ngoi
ca s. Chng min cng b li gic m. Kainene cng thc gic. H vi v ra ngoi. Kainene khoc tm qun ngang ngc cn chng ch c mi ci qun i.
Tri va hng, nh sng rt yu t. C mt m ng nh trong tri t nn ang nh v mt ngi thanh nin nm ph phc trn mt t, tay anh ta t m u
che nhng ch him. Qun ca anh ta rch t ti v c o anh gn nh sp b ri ra nhng na mt tri vng vn cn dnh trn tay o rch.
"Chuyn g vy?" Kainene hi. "Chuyn g vy?"
Trc khi c ai ln ting, Richard hiu ra. Anh lnh ny n cp thc n trong tri. Chuyn ny xy ra khp ni, ban m nng tri b cp, b ly cp
c nhng bp ng cn rt non cha c ht v khoai lang cn qu nh, nh n ni c nhng c ch bng c khoai s.
"Mi ngi hiu l do ti sao mnh trng ci g cng khng c kt qu cha?", ngi n b c a con cht tun trc ni. Tm qun ca b ct rt thp,
l phn trn ca b ngc x. "Nhng k nh tn trm ny n ph sch bch, v th chng ta s b i n cht."
"Thi i!" Kainene ni. "Ngng ngay lp tc! anh ta yn!"
"B bo chng ti tn trm ny yn? Hm nay nu mnh th n ra, ngy mai mi tn na s ko n."
"Anh ta khng phi l k trm", Kainene ni. "Cc ngi c nghe ti ni khng? Anh ta khng phi l ngi n trm. Anh ta l mt chin s b i."
m ng tr nn yn lng v ci v y uy quyn n cha trong ging ca nng. H lng lng b i, chm chp tr li nhng phng hc. Ngi lnh ng dy
phi bi.
"Anh tr v t mt trn phi khng?"Kainene hi.

Anh ta gt u. Anh ta chng mi tm. C hai cc u to tng hai bn trn v mi anh chy mu.
"Anh chy trn phi khng? I na-agba oso? Anh o ng phi khng?" Kainene hi.
Anh ta khng tr li.
"Vo y! Vo v n mt t garri trc khi i." Kainene ni.

Nc mt ri xung t con mt tri sng v v anh ta t mt bn tay ln khi i theo nng. Anh chng ni g ngoi my li lm bm "Dalu cm n b"
trc khi i, tay cm cht mt ci ti garri nh. Kainene im lng thay qun o v i gp Inatimi tri t nn.
"Anh s i sm phi khng, Richard?" Nng hi. "Ngy hm nay my ng Ln ch trong vn phng ba mi pht."
"Anh s i trong vng mt ting ng h." Chng cn i n Ahiara c gng xin thc phm t trung tm cu tr.
"Ni vi h l em ang hp hi v chng ta rt cn sa, cn tht b bp gip ko di mng sng ca em." C cht g cay ng trong ging ca nng.
"Anh s ni", chng p. "i bnh an em nh. Ije oma. Mang v nhiu garri v mui vo."
H hn nhau. Mi chm kh trc khi nng quay i. Chng bit nng au kh khi nhn thy ngi lnh tr ng thng v chng cng bit, nng ang
ngh rng anh lnh tr khng phi l l do khin ma mng tht bt. H tht bi v t xu, gi sa mc khc nghit, khng c phn bn v cng khng c g
trng; khi nng c gng xin c mt t khoai ging, h n ht phn na s khoai ging trc khi em gieo trng. Chng c g mnh c th tm c tri cao kia
v mang chin thng v ngay lp tc cho Biafra. Cho nng.
Bui chiu khi chng tr v t Ahiara, nng vn cha v. Phng khch c mi du c bay vo t nh bp v B By ang nm trn chiu, lt xem my trang ca
quyn Eze n trng 1.
"Cng con ln vai i bc Richard", B By ni v chy n bn chng. Richard gi v b con b ln v ng xung mt ci gh.
"Con ln qu ri, B By. Con nng qu, bc b khng ni na."

"Khng!"
Olanna ang ng nh bp nhn c hai. "Anh bit khng, B By khn ra nhng n chng cao ln cht no k t khi chin tranh bt u."
Richard mm ci. "Khn ra th tt hn l cao ln", chng ni v nng cng ci. Chng nhn ra l hai ngi t khi ni chuyn vi nhau, h cn thn trnh mt
nhau khi xung quanh khng c ai khc.
"Khng may mn Ahiara ?" Olanna hi.
"Khng. Ti th khp ni. Tt c nhng trung tm cu tr u trng rng. Ti thy mt ngi n ng ngi trc mt ta nh mt ngn tay ci ca mnh",
chng k.
"Th cn nhng ngi anh quen trong cc B?"

"H ni h khng c g c cn chng ta by gi ch trng vo vic t tc v lm rung."
"Lm rung bng ci g? V lm th no c th nui bao nhiu triu ngi trn mnh t b xu chng ta ang chim gi?"
Richard nhn nng. Ngay c mt li trch mc Biafra by gi cng lm chng khng yn. Lo lng chon ht tm tr chng t khi mt Umuahia nhng chng
khng ni ra.
"Kainene c tri khng?" Chng hi.

Olanna lau chn my. "Em ngh chc l ch y v Inatimi v."
Richard ra ngoi sn chi vi B By. Chng t con b ln vai n c th hi mt chic l iu ri t n xung, ngh thm con b qu nh, qu nh so vi
mt a tr su tui. Chng v nhng ng thng trn mt dt ri bo n i tm nht mt t dy n chi nchokolo. Chng nhn n ly ra ri sp xp v trng
by nhng mnh vn kim loi sc nhn trong mt ci hp thic: b su tp mnh n ca n. Mt gi sau Kainene vn cha v. Richard dn B By i n tri t nn
cui ng. Khng thy Kainene ngi trn nhng bc thm trc im Khng Tr V nh nng vn thng ngi. Nng cng khng c phng bnh. Nng cng
khng c trong bt c lp hc no. Richard nhn thy Ugwu ngi di tn cy phng, ang vit g ln mt mnh giy.
"C Kainene vn cha v ", Ugwu ni trc khi Richard ct ting hi.
"Em c chc khng hay l c y v ri i u ?"
"Em bit chc, tha ng. Nhng em on l c y sp v thi."

Richard hi bun ci bi v rt trnh trng trong cch ni ca Ugwu, ci cch hn pht m ch on; chng rt ngng m tham vng ca Ugwu v vic gn
y hn h hoy vit trn bt c t giy no hn c th v c. C ln chng c tm xem Ugwu ct my t giy u xem nhng khng th tm thy. C
l hn git ht vo qun soc.
"Em ang vit g th?" Chng hi.
"My ci v vn thi, tha ng", Ugwu ni.

"Con s y chi vi anh Ugwu", B By ni.
"Ok, B By." Richard bit con b s chy vi vo trong nhng lp hc, tm my a tr ri bt u i lng kim thn ln hay d. Hoc l n s i tm ci ng mc
qun o nh binh t phong mnh l qun nhn xin ng ta cho n c cm ci dao gm ng lun eo bn hng. Chng i vo trong nh. Odenigbo va mi i
lm v. Trong nng chiu chi chang, ci o ca Odenigbo sn pha trc n ni Richard c th nhn thy lng qun loan xon trn ngc chng.
"Kainene v cha?" Odenigbo hi.

"Cha."
Odenigbo nhn chng bng mt ci lic di y trch mc trc khi vo trong thay qun o. Chng tr ra vi tm qun xung quanh ngi v tht nt pha sau
c ri ngi vi Richard trong phng khch. Trn radio, Lnh T tuyn b ng ta s i ra nc ngoi kim tm gii php ha bnh.
Theo ng nhng g ti hng khng nh rng ti s ch thn i bt c ni u bo v ha bnh v an ninh cho ng bo ti, nay ti s ri khi Biafra tm
hiu
Mt tri ang khut dn khi Ugwu v B By tr v.

"a b, Nneka, va mi cht v m ca n khng chu cho ngi ta em xc i chn", Ugwu ni sau khi cho hai ngi.
"C Kainene y khng?" Richard hi.

"Khng." Ugwu ni.
Odenigbo ng dy, Richard cng ng ln cng i n tri t nn. H khng ni g vi nhau. C mt ngi n b ang ngi khc thm thit trc mt phng
hc. H hi v mi ngi u tr li ging nhau: Kainene i t sng sm vi Inatimi. Nng bo h l nng i afia attack, i bun chui bn kia vng ch v nng ni
s v trc khi chiu ti.
Mt ngy tri qua, ri ngy th hai. Mi chuyn vn th khng kh kh ran, gi y bi, nhng ngi t nn ang cy xi t kh nhng Kainene khng tr v.
Richard cm thy mnh nh b ri vo mt ng hm, cm thy sc sng c vi cn dn trong ngi chng tng gi. Odenigbo ni vi chng l c th Kainene b
kt pha bn kia, ch cho k ch b i trc khi nng c th v nh. Olanna ni nhng cuc tr hon nh th thng xy ra vi nhng ngi i bun chui bn
vng ch. Nhng trong mt ca Olanna c mt ni s hi ngm ngm. Ngay c Odenigbo cng c v s hi khi chng ni chng s khng i cng vi h tm
Kainene, v chng bit l Kainene s v; c v nh chng s iu h s khm ph ra. Olanna ngi bn cnh Richard lc chng li xe n Cy S Chn. H im lng,
nhng khi chng dng xe hi ngi dc hai bn ng xem h c thy ngi no ging nh Kainene, nng ni, "O tolu ogo, di ezigbo oji" nhc li ng li
Richard ni, l Kainene rt cao, da rt sm, c th gip ngi ta nh li nhiu hn. Richard a nh ca Kainene cho h xem. i khi lung cung, chng rt
nhm nh nhng chic bnh ng. Khng ngi no gp hay thy Kainene. Khng ai thy ci xe ging nh xe ca Inatimi. H hi c mnh Biafra, nhng ngi bo
l h khng th i xa hn v ng b chim ng. Nhng ngi lnh lc u ni l h cha bao gi gp nng. Trn ng v, Richard bt u khc.
"Ti sao anh khc ch?" Olanna ni cu vi chng. "Kainene ch mc kt bn kia vi ngy."
Nc lm m mt Richard. Chng mt tay li v chic xe rt ln lc n lao vo bi cy.

"Dng li! Dng li!" Olanna ni.
Chng dng xe v Olanna ly cha kha, i vng sang, m ca xe bn pha chng ngi. Trn ng li xe v, nng tip tc ht khe kh.
--------------------------------
1 Eze Goes to School: Tc phm ca Onuora Nzekwu.
Chng ba mi t
Olanna dng ci lc g c chi tc ca B By tht nh nhng, tuy vy tc ca n vn dnh y trn lc. Ugwu ang ngi vit trn bng gh. Mt tun tri
qua v Kainene vn cha v. Hm nay gi sa mc c v yn tnh hn, n khng lm my cy iu nghing ng nhng thi ct t tung. Khng kh dy c bi bm
cng vi li n i Lnh T khng i tm ha bnh m l i trn. Olanna bit y khng phi l s tht. Nng tin tng, cng vng chc v im lng nh nng tin l
khng lu na Kainene s v nh v chuyn i ca Lnh T s l mt thnh cng rc r. ng y s tr v vi mt vn bn c k kt v tuyn b chin tranh
chm dt, xc nhn mt quc gia Biafra t do. ng y s tr v vi cng l v mui.
Nng chi tc cho B By, tc ca n li rng thm. Olanna cm nhm tc mng te trn tay, mu nng chy, vng v nu, khc hn mu tc en nhnh ca B
By trc y. N lm nng s hi. My tun trc Kainene ni vi nng rng l du hiu ca s thng thi vt bc, tc ca B By rng khi ch mi su tui.
Sau Kainene i tm thm my vin m cho B By.
Ugwu nhn ln. "C l c khng nn chi tc ca em na, tha c."

"ng y. C l tc rng v mnh tt bm nhiu qu."
"Tc ca con khng rng u." B By ni v v u mnh.

Olanna t ci lc xung. "Ti c ngh n tc ca a b nhn thy trn xe la, rt dy. Chc l b m phi mt rt nhiu cng tt."
"Tc bm nh th no?" Ugwu hi.

Olanna ngc nhin, trc nht v cu hi, sau v nng nhn ra mnh nh rt r rng n c tt nh th no; nng bt u t kiu tc cng ci cch nhng
si tc r la xa trn trn. Ri nng t ci u, i mt m to, nc da xm. Ugwu tip tc vit khi nng ni. Bi vit ca hn, ci v thnh tht biu l s ch ca
hn cht lm cu chuyn ca nng tr nn quan trng, n s phc v mt mc ch ln lao hn m nng cng khng bit r l g. Nng k cho hn nghe tt c
nhng g nng nh v chuyn xe la y ngi, nhng ngi khc lc, la ht v i vi ln nhau.
Nng vn cn ang ni khi Odenigbo v Richard tr li. Hai ngi ang i b; h li chic Peugeot i t sng sm tm Kainene bnh vin Ahiara.
Olanna nhm pht dy hi. "C thy khng?"
"Khng", Richard ni ri i vo trong.

"Xe u? m lnh c ly khng?"
"Ht xng trn ng. Anh s kim xng v tr li ly xe", Odenigbo ni. Chng m nng. "Bn anh gp Madu. Anh y ni anh y tin chc l c y vn cn
pha bn kia. K ch chc l chn con ng m c y vo v c y ch con ng khc c m ra. Chuyn y rt hay xy ra."
"Vng, d nhin." Olanna nht chic lc ln v bt u chi mi tc ri bt thnh mng ca mnh. Odenigbo nhc nng nn mng v h khng tm thy
Kainene trong bnh vin. C ngha l Kainene vn cn sng khe u bn vng t Nigeria. Tuy th nng cng khng mun chng ni ra nhng iu y. My
ngy sau, khi nng kin quyt i tm nh xc, chng cng vn ni y nh th rng Kainene vn bnh yn bn kia chin tuyn.
"Em s i." Nng ni. Madu gi cho h mt t garri, ng v xng. Nng s t li i.
"Khng cn thit", Odenigbo ni.

"Khng cn thit? Khng cn thit phi i tm xc ch ti?"
"Ch ca em cn sng. Khng c xc u m tm."
"Vng. Ly Cha!"
Nng quay ngi i.

"Ngay c nu nh chng bn c y, Olanna, chng cng khng em c y n nh xc Biafra", Odenigbo ni. Nng bit l chng ni ng nhng nng ght
phi nghe chng ni ra iu y, ght c vic chng gi nng l Olanna ch khng phi nkem. Nng c i n nhng nh xc y mi hi thi, ni m nhng ci
xc mi cht v trng bom ang cht chng ngoi nng, trng ln. C mt nhm ngi ang nn n xin c vo tm xc.
"Lm n i m, b ti mt tch t lc b bom."
"Lm n, ti khng tm thy a con gi nh ca ti."

T giy chng nhn ca Madu vit a cho Olanna lm ngi gi nh xc mm ci vi nng, cho nng vo. Nng nht quyt nhn mt ca bt c ci xc cht
no, min l ca ph n, ngay c nhng ngi m ngi gi nh xc bo l qu gi. Sau nng dng xe trn ng nn. Nu mt tri chi t khng chu mc,
chng ta s bt n mc. Ta bi th ca Okeoma tr li vi nng. Nng khng nh phn cn li, ci g v vic xp mt ci vi snh ln trn ci vi snh khc
lm mt bc thang ln n nh tri, v nh, Odenigbo ang ni chuyn vi B By. Richard nhn trn trn vo khong khng. Khng ai hi nng c tm thy xc
Kainene khng. Ugwu bo nng c mt vt bn mu nh du c dnh trn o nng, hn ni rt kh, nh th hn bit l vt nn ma ca nng. Harrison bo nng
l khng c g n v nng nhn ng ta mt cch trng rng, bi v l chuyn ca Kainene, ngi bit qun xuyn v bit cn phi lm g.
"Em nn nm ngh, nkem", Odenigbo ni.
"Anh c nh li th ca Okeoma v vic bt mt tri phi mc nu n khng chu mc khng?" Nng hi.
"Vi snh t chy bng nhit huyt, chng s lm mt bn chn khi chng ta bc."
"ng ri, ng ri."

" l cu em thch nht. Em khng th nh on cn li."
Mt ngi n b chy t tri t nn bng qua sn ht to, vung vy mt nhnh cy xanh. Mt nhnh cy ti xanh. Olanna t hi khng bit b ta b n u,
cy ci vng ny b gi ct thi n tr tri. Mt t ton mt mu vng nu nht nht.
"Ht ri!" Ngi n b ht to. "Ht chin tranh ri!"

Odenigbo vi vng m radio, c v nh chng d on ngi n b s mang tin ny n. Mt ging n ng hon ton xa l.
Sut qu trnh lch s, nhng ngi b xc phm s i n gii php dng v kh t v khi nhng cuc thng tho ha bnh u tht bi. Chng ta cng
khng phi l trng hp ngoi l. Chng ta cm ly v kh bi v cuc thm st lm cho nhn dn ta cm thy bt an. Chng ta chin u t v. l l
do.
Olanna ngi xung, nng thch s thnh tht, nhng nguyn m trn vnh r ch v mt v bo m ngm chc chn trong ci ging ca ngi ni trn i
pht thanh. B By hi Odenigbo ti sao ngi n b trong tri t nn li ht ln nh th. Richard ng dy v n gn ci radio. Odenigbo vn to ln. Ngi n b
trong tri t nn ni, "Ngi ta bo rng k ch s mang gy n nh p dn chng. Chng ti s chy vo rng trn", ri quay ngi chy vo tri.
Nhn dp ny ti cm n v ngi khen cc s quan, cc chin binh, cc lc lng v trang chin u anh dng v c c th gii tn vinh. Ti cng xin cm
n dn chng th hin mt lng quyt tm y can m trong tnh trng i km v tht th. Ti tin rng cn phi chm dt ngay lp tc s au kh ca nhn dn
ta. V th, ti ra lnh gii tn qun i. Ti mong i tng Gowon v lng nhn o ra lnh cho qun i ca ng tm ngng chin trong khi hip c ha bnh
c tho lun.
Sau bui pht thanh, Olanna cm thy chng mt v khng th no tng tng c. Nng ngi xung.
"By gi th sao, tha c?" Ugwu hi, nt mt khng biu l g c.
Nng nhn ch khc, nhn my cy iu b bi ph kn, nhn vm tri p chp ln mt t thnh mt bc tng khng my pha trc.
"By gi ti c th i tm ch ti", nng ni tht nh.
Mt tun sau. Mt chic xe vn ti ca Hi Ch thp ti tri t nn cng vi hai ngi ph n phn pht sa. Nhiu gia nh ri khi tri t nn tm kim
ngi thn hay i vo trong rng trn qun i Nigeria mang roi n nh. Nhng ln u tin Olanna nhn thy qun i Nigeria trn ng chnh, h khng
mang roi. H i qua i li v ni chuyn rt to bng ting Yoruba ri ci, ch vo m gi tr trong lng. "Ly ti lm chng, ti s cho go v u."
Olanna cng nhp vo m ng xem h. H mc qun phc rt p, giy ng bng long, nh mt h y t tin khin cm gic trng rng trn ngp trong
nng, cm gic ca mt ngi b cp. H chn ng v xua cc xe quay tr li. Khng c i u c. Cha c php i. Odenigbo mun i Abba xem ch
m chng nm xung. Ngy ngy, chng i ra ng chnh xem qun i Nigeria cho xe i hay cha.
"Mnh nn thu dn hnh l", chng ni vi Olanna. "Con ng s c lu thng ch trong vng mt hay hai ngy na thi. Mnh s i tht sm c th gh
qua Abba n Nsukka trc khi tri ti."
Olanna khng mun thu xp hnh l chng c g thu xp v cng chng mun i u c. "Nh u Kainene tr li th sao?" Nng hi.
"Nkem, Kainene s tm c chng ta mt cch d dng."

Nng nhn chng ra i. i vi chng, tht l d dng khi ni Kainene s tm ra h. Lm sao chng bit? Lm sao chng bit l Kainene khng b thng. V
khng th i xa? C l Kainene s long chong tr v v ngh rng mi ngi vn cn li y sn sc mnh nhng ri ch tm thy cn nh trng khng.
Mt ngi n ng i b vo sn. Olanna nhn chng chc hi lu ri mi nhn ra l ngi anh h Odinchezo. Nng ht to, chy n v m chm ly anh ri
ng li li ngm nhn anh. Ln cui cng nng gp anh m ci ca nng; hm , anh cng vi ngi em trai mc qun phc.
"Cn Ekene?" Nng s hi hi. "Ekene kwanu?"

"Ch y ang Umunnachi. Ti n y ngay v ti nghe ni c ang y. Ti ang trn ng n Okija. Ngi ta ni l c mt s ngi bn nh m ti
ang ."
Nng dn anh vo trong nh v mang cho anh mt ly nc. "Anh th no?"
"Chng ti khng cht", anh ni.

Olanna ngi xung bn cnh, cm hai bn tay anh; lng bn tay y vt chai sn. "Lnh Nigeria i x vi anh th no?"
"H khng phin h quy nhiu g ti c. Ti ni ting Hausa vi h. Mt tn trong bn mang bc hnh ca Ojukwu ra ri bo ti i vo, ti lm theo."
Odinchezo mm ci, n ci hin ha y v mt mi rt ging m, Olanna nc mt lng trng.
"ng, ng khc, Olanna", anh ni m nng d dnh. "Kainene s v. C mt ngi n b i afia attack bun chui ri k ch chim c vng y, v b ta b
mt lin lc sut bn thng tri. B ta mi tr v vi gia nh ngy hm qua."
Olanna lc u nhng nng khng ni cho ngi anh h bit l khng phi nng khc v chuyn Kainene v khng phi ch v Kainene. Nng lau mt. Ngi
anh h m nng mt lt ri trc khi ng dy, anh nht mt t nm bng Anh vo tay nng. "Thi anh i", anh ni. "ng i cn xa lm."
Olanna nhn t giy bc khng chp mt. Ci mu mi tinh lm nng git mnh. "Odinchezo! Th ny nhiu qu!"
"Mt s ngi trong bn anh Biafra-Two c tin ca Nigeria v bn anh bun bn chui vi h mc d bn anh trong qun i." Odinchezo nhn vai ni. "Em
khng c tin Nigeria phi khng?"
Nng lc u. Thm ch nng cn cha bao gi c thy ng tin ra lm sao.
"Anh hy vng chuyn ngi ta n khng phi l s tht, rng chnh quyn s tch thu tt c ngn khon trong nh bng ca Nigeria."
Olanna nhn vai. Nng khng bit chuyn ny. Tin tc v nhng li n i rt m m, ln ln, kh hiu, i khi tri ngc hn nhau. Trc nht h nghe thy
tt c cc ging vin i hc u phi trnh din c qun i cho php Enugu. Ri nghe ni phi trnh din Lagos. Ri li nghe l ch c nhng ngi
trong qun i Biafra mi phi ra trnh din.
Sau khi nng, Ugwu v B By ra ch, nng ngc nhin khi thy go v u c ng trong nhng chu cao ngt nh ni, mi c tanh, mi mu ca tht
hp dn l rui. Tt c mi th nh t trn tri ri xung. Tt c u cha mt v g tht tuyt vi, gn nh l k cc. Nng nhn ngm nhng ngi ph n khc,
nhng ngi ph n Biafra ang tr gi, trao i tin Nigeria nh th h dng ng tin mi ny sut c i ri. Nng mua mt t go v c kh. Nng khng
mun tiu xi nhiu vi s tin nng c; v khng bit tng lai s ra sao.
Odenigbo v nh bo tin ng khng b cm na. "Ngy mai chng ta s i."

Olanna vo phng ng v bt u khc. B By leo ln tm nm ngi cnh m nng.
"M Ola, ng khc, ebezi na." B By ni, vng tay b bng, m p ca B By cng lm nng khc to hn. B By ngi , m nng, cho h khi nng ngng
khc ri lau nc mt.
Richard ra i chiu hm .
"Ti s i tm Kainene my ci lng quanh quanh khu vc Cy S Chn", chng ni.

"Ch n sng ", Olanna ni.
Richard lc u.
"Anh c xng khng?" Odenigbo hi.
" a ti n Cy S Chn nu ti th my v more lc xung dc.

Olanna a cho chng mt t tin Nigeria trc khi chng cng vi Harrison i. Sng hm sau, khi ca nng xp vo trong xe, nng vit vi mt l th
ngn ri trong phng khch.
Ejima, gia nh em i Abba v Nsukka. Chng em s tr li trng chng ngi nh trong khong mt tun. O.
Nng mun vit thm rng Em nh ch lm, hay l Em hy vng ch tr v bnh yn nhng quyt nh khng vit th. Kainene s ci v ni nh th ny, Ch u
c i ngh mt, tri , ch i bun chui bn kia vng ch.
Nng vo trong xe, mt m m nhn my cy iu.
"Th bc Kainene c i n Nsukka khng?" B By hi.

Olanna quay li nhn chm ch vo mt B By tm kim mt linh cm, mt im bo, mt du hiu B By bit l Kainene s tr v. Thot tin nng ng mnh
nhn thy im bo ny nhng sau nng khng chc l c nhn thy hay khng na.
"C y, con gi ca m." Nng ni. "Bc Kainene s n Nsukka."
"C phi bc y vn cn i afia attack?"

"."
Odenigbo n my. Chng g knh eo mt v gi vo mt mnh vi. H nghe ni lnh Nigeria khng thch nhng ngi c v tr thc.
"Anh c nhn thy ng li xe khng?" Olanna hi.
"C." Chng lic nhn B By v Ugwu pha sau trc khi nh nhng li xe. H lt qua vi trm kim sot ca lnh Nigeria. Odenigbo lm bm ci g khng
r mi ln h vy tay cho qua. Abagana h li xe qua mt on qun xa ca Nigeria b ph hy, mt on chin xa rt di b chy en. Olanna nhn khng chp
mt. Mnh lm . Nng a tay nm ly bn tay ca Odenigbo.
"Bn chng thng nhng mnh lm vic ny", nng ni, cht nhn ra li ni bn chng thng nghe cng rt l lng. Mt ging ni ca ngi bi trn, nng
khng tin l s c. Ging ca nng cm gic khng phi l ging ca ngi b nh bi m l ca ngi b di gt. Odenigbo cng sit cht tay nng. Nng cm thy
s lo lng ca chng qua b xng hm cng thng nghin cht lc h n gn Abba.
"Anh khng bit ngi nh ca mnh c b sp hay khng?"

Bi rm mc ln khp ni; nhng cn chi nh hon ton b c nu nut chng. Mt bi cy nh ang mc ln ci cng nh chng. Khi chng dng xe
cnh , ngc chng php phng, nghe r ting chng th hn hn. Cn nh vn cn nguyn vn. H i trong m c kh dy vo nh. Olanna nhn xung quanh,
thong s khi ngh mnh s nhn thy b xng kh ca b m nm ln lc u . Nhng ngi anh h ca chng chn b; gn cy i c mt ch t hi nh
cao hn mt cht v mt chic thnh gi s si lm bng hai nhnh cy. Odenigbo qu xung, nh mt nm c ri gi n trong tay.
H li n Nsukka. Trn ng y h bom, Odenigbo phi vng trnh lin tc. Nhiu cn nh ln chy en, mi nh bay i mt, phn na vch tng cn
ng thng. Thnh thong, ri rc trn ng c nhng xc xe b chy en thui. Mt bu khng kh tnh lng n rn ngp. Kn kn, diu hu bay ln y tri. H
n gn mt trm kim sot. C my ngi n ng ang ct c bn v ng, m tu v dao ct c ca h vung ln ri h xung; mt s khc ang mang nhng
khc g to vo trong mt cn nh thng nt ging nh mt ming ph mt Thy S, l ch nhiu vt n ln.
Odenigbo dng xe bn cnh mt s quan Nigeria. Ci kha tht lng ca hn sng che. Hn ci nhn vo trong xe kim sot, mt b mt en s vi hm
rng trng n.
"Ti sao anh vn cn gi bin s Biafra? Anh ng h my thng phin lon Biafra thua trn phi khng?" Ging ca hn to v y xo tr, c v nh hn ang
ng kch v bit rt r mnh ang ng vai mt k mnh hip yu. Pha sau hn, mt tay trong m b h ca hn ang la mng nhng ngi lao ng. Mt ci
xc n ng nm cnh bi cy.
"Chng ti s i bin khi n Nsukka", Odenigbo ni.
"Nsukka?" Mt tn s quan ng thng ln ri ci h h. ", trng i hc Nsukka. Mt trong nhng k t chc cuc ni lon vi Ojukwu, bn mt sch."
Odenigbo khng ni g, nhn thng v pha trc. Tn s quan bt ng git ca xe. "Oya! i ra v khing g vo cho chng tao. Cho chng tao xem cch my
phng s quc gia Nigeria thng nht."
Odenigbo nhn hn. " lm g?"

"My hi tao y ? Tao ni my nn bc ra khi xe!"
Mt tn lnh ng ng sau g s quan ln n.

"Chuyn ny khi hi qu", Odenigbo lm bm. "O na-egwu egwu."
"i ra!", tn s quan ni.

Olanna m ca. "Ra i thi, Odenigbo, v Ugwu na. B By ngi trong xe."
Khi Odenigbo va ra khi xe, tn s quan bt ng tt vo mt chng rt mnh. Odenigbo bt nga ra sau, da vo thnh xe. B By khc tong ln.
"My khng bit n l chng tao khng git ht bn my ? i ra v khing my khc g , nhanh ln, hai khc mt lc!"
"Xin v ti vi con ti." Odenigbo ni.

Ting ci tt th hai khng to nh ting th nht. Olanna khng nhn Odenigbo, nng chm ch theo di mt ngi n ng ang khing mt chic ct xi mng,
ci lng trn m yu ca ng ta m m hi. Ri nng tin li ng vn g, mi u nng long chong v nng, nng khng ng chng nng n th nhng nng
ly li thng bng v bt u i n ngi nh. M hi v ra khi nng i xung. Nng thy mt ci nhn tht l mng ca tn lnh i theo nng, nh mt ca g nh
xuyn thng qun o nng. Ln th hai nng li gn ngi nh, g n gn, ng cnh ng gch.
Olanna nhn g v gi to, "ng s quan!"

Tn s quan va mi vy tay cho mt chic x i qua. Hn quay li. "C chuyn g?"
"Xin ng ni vi lnh ca ng tt nht l ng c ngh n chuyn ng vo ngi ti", Olanna ni.

Ugwu ang pha sau nng. Nng cm thy nh nghe c ting hn ht vo tht su. Hn s thay cho s can m ca nng. Nhng tn s quan bt ci to,
nt mt l r v ngc nhin. "Khng c ai ng vo c u", g ni. "Lnh ca ti c hun luyn k cng. Chng ti khng phi l my thng ni lon d dy bn
thu m dn ca cc ngi gi l qun i."
Hn chn mt chic xe khc, mt chic Peugeot 403. "i ra ngay lp tc!"
Ngi n ng nh th bc ra v ng cnh xe ca ng. Tn s quan th tay ra g ci mt knh trn mt ng v nm vo bi. "A ha! By gi ht thy ng
ri ch? Liu c cn nhn vit bi tuyn truyn cho Ojukwu khng? c phi l vic m tt c m dn ti i u lm khng?"
Ngi n ng nheo mt di di.

"Nm xung", tn s quan ni. Ngi n ng nm xung mt ng nha. Tn s quan rt ra mt cy roi di v bt u qut ln lng, ln mng ca ngi n
ng, ta-wai, ta-wai, ta-wai, ngi n ng ku ln ci g m Olanna khng th hiu c.
"Ni, Cm n, tha ng!", tn s quan ni.
Ngi n ng ni, "Cm n, tha ng!"

"Ni li ln na!"
"Cm n, tha ng!"

Tn s quan dng li, ra hiu cho Odenigbo. "Oya, mt sch, i! Nh phi i bin s xe."
H vi v, im lng leo ln xe. Lng bn tay ca Olanna nhc nhi. Lc h li xe i, tn s quan vn cn nh ngi n ng.
Chng ba mi lm
Ugwu ci xung bn cnh mt bi cy c hoa trng v trn tri nhn ng sch b t. Sch cht thnh ng trc khi b chm la, v th khi hn cho tay vo
o xi xem la c chy ht my quyn pha di hay khng, hn rt ra c hai quyn cn nguyn v lau ba bng ci o ca mnh. Trn nhng quyn b chy
mt na, hn vn cn c th c c ch v nhn thy hnh.
"Ti sao chng li phi t sch nh?" Olanna hi kh.

ng Ch ngi xung bn cnh hn v bt u bi tm ng giy t b chy, lu bu. "Bi nghin cu ca anh ht trong , nekene nke, y l bn phn loi
trc nghim v pht hin tn hiu". Mt lc sau, ng Ch ngi xung nn nh trng trn, hai chn dui thng. Ugwu c g ng ng lm th; c ci g khng
c trang trng cho lm, khng ging mt ngi ch. Olanna nm tay B By, nhn ra hng phi lao v khm mu n, hoa loa kn, mi th u ri tung ri m. Con
ng Odim cng ngn ngang, ln nhn, c hai bn ng cy c rm r. Ngay c xe bc thp ca Nigeria b b li cui ng, c cng mc trn c ln bnh.
Ugwu l ngi u tin vo trong nh. Olanna v B By i theo. Mng nhn trng c ging y phng khch. Hn nhn ln v thy mt con nhn en ang b
chm chm trong tm li, nh khng m xa g n s hin din ca bn h m ch mi m bo v ci n cho l gia sn ca mnh. Gh sofa v b rm ca bin
mt. My ci chn song bung ra v ca s h hoc; gi sa mc thi nhiu n ni rt nhiu bi trn tng by gi bin thnh mu nu. Bi bm y trong cc phng
trng. Trong bp ch c ci ci g cn b b st li. Trong hnh lang, Ugwu nht c mt ci l khng np y bi; khi hn gi ln mi ngi thy vn cn mi kem
da, kem dng da ca Olanna.
B By bt u khc khi h n nh tm. Nhng ng phn ngi trong bn tm kh, ging nh nhng cc gm ghic. Nhng trang bo Drum b x ra
v dng lm giy v sinh, vt d bn lm nhe mc in nm vng vi trn nn nh. Olanna d B By khin Ugwu ngh n ngy xa, lc B By ngi trong bn tm
chi vi my con vt cao su mu vng. Hn vn nc, vi nc rt ln nhng khng c nc, c sn sau mc cao n vai khin hn khng th bng qua, v th
hn dng mt cy gy qut cho c rp xung. T ong trn cy iu khng cn na. Cnh ca treo lng lng trn bn l lc hn y ca v hn nh n ci o mc
chic inh trn tng. Hn bit ci o khng cn na, d nhin, tuy th hn vn nhn ln vch tng tm. Anulika rt thch v hay khen ci o . Hn
thy vui mng xen ln cht s hi khi ngh hn s gp Anulika trong mt vi gi na, hn s v nh. Hn s khng cho php mnh ngh ai cn sng v ai cht.
Hn nht trn nn nh bn thu, mt cy sng g v t Socialist Review b gm mt na. Hn nm tt c xung t. Trong ting ng vng li, c ci g , c l l
mt con chut ang b ngang nh.
Hn mun lau ra. Hn mun lau sch mi th mt cch in cung. Tuy th hn s mnh chng thay i c g. C l cn nh b nh bn n tn chn
mng ri. Ci mi cht chc lu ngy kh i, m ht vo cc phng v lun c ting chut chy t trn trn vng xung. ng Ch tm thy mt ci chi, bt u qut
phng lm vic, b ng phn thch sng ngay ngoi ca. Ugwu nhn vo trong phng lm vic, thy ng ngi trn chic gh c nht. Ci gh c mt chn b
gy, v th ng da n vo tng gi thng bng, ci xung ng giy t v h s b chy phn na.
Ugwu ly gy khu ng phn, lm bm chi ra k ch v c dng h, con ci ca chng. Hn ang dn bn tm th Olanna bo hn ng lau chi na,
sau khi hn v thm nh ri hy lm.
Ugwu ng yn lc Chioke, ngi v hai ca b, ri ct quanh hn. "Con c ng l Ugwu khng?", b hi. "Con c phi l ngi tht khng?"
B ci xung vc mt nm ct, nm tht nhanh, ct ri trn vai, cnh tay v bng hn. Cui cng, b dng tay, m hn. Hn khng bin mt; hn khng phi l
bng ma. Nhng ngi trong lng cng n m hn, r bng hn vi mt v ng vc, nh th ct nm cha chng minh hn khng phi l ma. C vi ngi ph
n n thm v khc. Ugwu chm ch nhn nhng khun mt xung quanh mnh, tt c mi ngi u gy hn; nc da chng t h cn kit sc lc, ngay c tr
con cng vy. Nhng Anulika l ngi thay i nhiu nht. Mt ca c y mn u en v mn m; c khng nhn hn khi ni chuyn nc mt a ra. "Anh khng
cht, anh khng cht." Hn git mnh khi thy c em gi m hn ngh l rt xinh p li khng xinh p cht no. C ch l mt ngi xa l, xu x lun lun nheo mt
bn mt.
"Ngi ta ni l con trai ti cht", b hn ni v nm vai hn.
"M con u ?" Hn hi.

Trc khi b hn tr li, hn bit. Hn bit t lc Chioke chy ra. ng l phi l m hn; b phi c linh cm v s hin din ca hn v ch sn rng
cy ube.
"M con khng cn vi chng ta na", b hn ni.

Dng nc mt nng hi tro ra. "Cha khng bao gi tha th cho bn chng."
"Ni nng cn thn!" B hn nhn quanh mt cch s hi, mc d ch c Ugwu vi ng. "Khng phi ti k ch. M cht v bnh ho. b a con i thm m
ca m."
Ngi m khng c nh du. Mt nhnh khoai mn xanh ngt trng ngay ch y.

"Khi no?" Ugwu hi. "M mt lc no?"
Tht l k l khi hi M mt lc no v ci cht ca chnh m mnh. B hn ni m hn cht khi no khng cn l vn na, nhng li hn nghe thy chng
ngha l g c. Ugwu qu gi, dp u xung t, hai tay m quanh u nh che ci g trn tri s rt xung u hn, nh th l t th duy nht m hn
c th dng chp nhn, chu ng ci cht ca m hn. B hn b hn ri vo trong lu. Sau , Ugwu ngi vi Anulika di cy sa k.
"Lm sao m cht?"

"M b ho."
C chng tr li nhng cu hi khc theo cch m hn d on, khng c mt c ch sng ng no, khng c cht lu lnh no trong nhng cu tr li: vng,
h c lm l mang ru trc khi k ch chim lng. Onyeka cng khe; anh i ra nng tri. Hai ngi cha c con. C thng nhn ra ch khc, dng nh c
thy kh chu khi ngi ni chuyn vi hn. Ugwu t hi khng bit c phi tnh cm thn thit ca hai anh em trc y ch l iu hn tng tng. C c v nh
nhm khi d Chioke gi v l lng ng dy b i.
Ugwu nhn m tr con chy lng vng xung quanh cy sa k, chc gho ln nhau v la ht khi Nnesinachi n, cp theo a con bn hng, mt c ta lp lnh.
C ta khng c v g thay i, khng ging nh nhng ngi khc. C ta cng khng gy nh hn tng tng. Tuy th ngc ca c c v to hon, l l sau ln vi
o. C ta p st thn hnh ca mnh vo hn lc m cho. a b go ln.
"Ti bit l anh khng cht", c ni. "Ti bit anh rt nhanh tr."
Ugwu r m a b. "C ly chng lc ang chin tranh?"
"Ti khng lm m ci." C chuyn a b sang hng bn kia. "Ti sng chung vi mt anh lnh Hausa."
"K ch?" l iu m hn khng bao gi c th ngh n.
Nnesinachi gt u. "H sng trong lng mnh v anh ta rt tt vi ti, mt con ngi nhn hu. Nu c ti y lc , chuyn khng xy ra vi Anulika.
Nhng hm ti phi i Enugu vi anh y mua ."
"Chuyn g xy ra vi Anulika?"
"Th anh khng bit ?"

"Chuyn g?"
"Bn chng cng hip c y. Nm a." Nnesinachi ngi xung v t a b vo lng.

Ugwu nhn ra xa xm. "Chuyn xy ra u?"
"Khong hn mt nm trc."
"Ti hi u?"
"!" Ging ca Nnesinachi run ry. "Gn con sui."

"Bn ngoi?"
"Vng."
Ugwu ci xung nht mt vin .
"H ni l tn u tin leo ln b c y cn vo cnh tay n chy mu. Chng nh c y gn cht. V mt con mt ca c y khng m c bnh thng t
lc ."
Sau Ugwu i do vng quanh lng, khi hn ti gn con sui, hn nh n m ph n xp hng xung sui ly nc mi bui sng; hn ngi xung mt hn
v khc.
Tr li Nsukka, Ugwu khng k cho Olanna bit chuyn em mnh b hm hip. Olanna thng vng nh. Nng nhn ht tin ny n tin khc v nhng ni c
ngi thy ai ging Kainene. V th nng i n Enugu, Onitsha v Benin ri tr v, lm bm ni, "Ti s tm cho ra ch ti", khi Ugwu hi l chuyn tm kim nh
th no.
"Vng, tha c. C s tm ra." Ugwu ni, bi v hn phi tin nh th cng c nim tin ca nng.
Hn lau ra cn nh. Hn i ch. Hn i n Qung trng T Do nhn tng ng sch m k ch li ht ra t th vin ri t. Hn chi vi B By. Hn
ngi bn ngoi, trn nhng bc thm dn ra sn sau v vit ln nhng t giy nhp. n g ku inh i trong sn nh bn cnh. Hn nhn qua hng giu v t hi v
Chinyere, khng bit c ta ngh th no v hn v khng bit c c cn sng khng. Bc s Okeke v gia nh ca ng khng tr li; by gi l ni ca mt ng
gio s ha hc, chn vng king, nu n bng bp ci v c nui mt n g trong chung. C mt hm, khi nng chiu ang dn tn, Ugwu nhn ln, thy ba
ngi lnh lao vo nh; ch mt lc sau, h i ra, ko ng gio s l lt theo sau.
Ugwu nghe n l lnh Nigeria th s git nm phn trm i ng gio vin ca Nsukka v khng ai nghe c tin g v Gio s Ezeka k t khi ng ta b bt
Enugu, nhng bt thnh lnh, chuyn bng tr nn r rng khi hn nhn thy ng gio s hng xm b bt i. V th my ngy hm sau, khi hn nghe ting p ca
thnh thnh pha trc, hn ngh chng n bt ng Ch. Hn s tr li chng l ng Ch khng c nh, ng Ch cht. Hn chy vi n phng lm vic, th
tho, "Trn di gm bn, tha ng!", ri chy ra ca, gi ng ngn. Thay v nhn thy nhng b ng phc xanh l cy y v e da, sng v giy bng long
nh hn d on, hn li nhn thy ci khn qung mu nu vi mt b mt quen thuc nhng phi mt lc sau hn mi nhn ra: c Adebayo.
"Xin cho c", Ugwu ni. Hn cm thy rt tht vng.

C l u vo, nhn pha sau hn, v kinh hong l r trn khun mt khin hn tng nh khng cn li g ngoi mt ci u lu vi hai ci l su hom l cp
mt.
"Odenigbo?", c th thm, "Odenigbo?"

Ugwu hiu ngay lp tc l c ch c th ni c by nhiu thi, l c th c khng nhn ra Ugwu v c th c khng dm ngh n chuyn hi trn cu,
"Odenigbo c cn sng khng?".
"ng Ch ca con vn khe", Ugwu ni. "ng y trong nh."
C ta nhn Ugwu trn trn, "! Ugwu! Em ln mau qu." C bc vo trong. "Anh y u ri? Anh y c khe khng?"
"Con s gi ng Ch ra, tha c."
ng Ch ang ng cnh ca phng lm vic. "C chuyn g vy, bn tt?", chng hi.
" l c Adebayo, tha ng."
"Em bo ti trn di bn v c Adebayo?"

"Con tng l bn lnh, tha ng."
C Adebayo m ng Ch hi lu. "Ngi ta ni hoc l anh hoc l Okeoma khng v na."

"Okeoma khng v na." ng Ch nhc li li c nh th khng ly lm vui.
C Adebayo ngi xung v bt u khc. "Anh bit khng, ti tht s khng hiu chuyn g xy ra Biafra. Cuc sng din tin nh thng l v ph n mc
thi trang mi nht Lagos, ch khi ti n London i hp v c mt bi bo v nn i", c ngng mt cht, "Khi bui hp chm dt, ti gia nhp i tnh
nguyn Mayflower ri bng qua sng Niger, mang theo thc n".
Ugwu khng thch c ta. Hn khng thch ci dng v rt Nigeria ca c ta. Tuy th tm hn hn cng phn no chun b tha th cho iu ny nu s tha th
ny c th mang li nhng bui ti nh xa, khi c bn ci si ni vi ng Ch trong ci phng khch y mi brandy v bia. By gi khng cn ai n chi, ngoi
tr Richard. Sau ny, s hin din ca ng c v g rt thn thuc, ging nh ngi mt nh, trong ci cch ng ngi c sch bo phng khch khi Olanna
ang lo cng vic ca mnh cn ng Ch trong phng lm vic.
Ting p ca mt vi bui ti sau , khi Richard ang , lm Ugwu bc mnh. Hn t my t giy ca hn ln bn trong bp. Chng l c Adebayo khng
hiu rng tt nht c nn tr li Lagos v cho h yn? ngoi ca, hn li li mt bc khi thy hai ngi lnh. Chng nm ly tay nm ca, git mnh. Ugwu
m ca. Mt tn trong bn i mt ci m b r mu xanh l cy cn tn kia c mt ci mn cc trn cm ging nh ht hoa qu.
"Mi ngi trong nh ny, i ra v nm xung t!"

ng Ch, Olanna, Ugwu, B By v Richard, tt c u nm trn nn phng khch trong khi hai tn lnh lc sot khp nh. B By nm sp, nhm mt, im thin
tht.
Ci tn i m b r xanh c cp mt ngu; hn la ht v x ht giy t trn bn. Cng chnh hn l ngi t gt ng ca hn ln lng Richard ri ni, "Tn
da trng! Oyinbo! ng c a vi ra y nh!". Cng chnh hn l ngi cha sng vo u ng Ch v hi, "ng c chc l ng khng giu tin ca Biafra y?"
Tn c ci mn cc trn cm ni, "Chng ti lc sot tt c nhng ti liu giy t c th lm tn thng, nguy hi n s on kt v thng nht ca Nigeria".
Chng i vo trong bp, bng ra hai a y cm jollof do Ugwu nu. Sau khi n ung no n, tht to, chng leo ln xe, li i. Chng b ca trc m toang.
Olanna ng dy trc tin. Nng vo bp, p ni cm jollof vo thng rc. ng Ch kha ca li. Ugwu B By ng ln v dn vo trong. "n gi i tm
ri", hn ni, mc d cn hi sm.
"Em c th t tm mt mnh", B By ni. V th hn ch ng gn trng chng B By t tm mt mnh, ln u tin. Con b tt nc vo ngi hn, ci to.
Hn cht nhn ra l ri y khng phi lc no con b cng nh n hn.
Tr vo trong bp, hn thy Richard ang c nhng t giy hn trn mt bn bp.
"Hay lm, Ugwu." Richard nhn vi v rt ngc nhin. "Olanna k cho em nghe v ngi n b mang ci u ca a con trong qu bu trn xe la y ?"
"Vng, tha ng. s l mt quyn sch rt dy. Em s phi b ra rt nhiu nm na vit cho xong v em s t tn cho n l Chuyn K v Cuc i
Ca Mt t Nc."
"Nhiu tham vng qu", Richard ni.

"Em c g em c quyn sch ca Frederick Douglass."
" chc l mt trong nhng quyn sch m h t." Richard ni v lc u. " ti tm n khi ti i Lagos tun ti. Ti i gp b m ca Kainene. Nhng ti
s gh Port Harcourt v Umuahia trc."
"ng gh Umuahia?"
"!"
Sau Richard khng ni g na, chng khng bao gi ni v chuyn tm kim Kainene.
"Nu ng c th gi, tha ng, xin ng gip con tm mt ngi quen."
"Eberechi?"
Mt n ci hin trn mt Ugwu trc khi hn vi vng gi nt mt nghim trang tr li. "Vng, tha ng."
"c, ti chc chn s gip."

Ugwu a tn, a ch ca gia nh cho Richard ghi li; sau c hai u im lng. Ugwu ngng ngng, c tm chuyn ni. "ng vn cn vit quyn sch
ca ng phi khng?"
"Khng."
"Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht. l mt ci tn rt hay."

", ng vy. Cu ny l ca i t Madu, c ln ng ni vi ti." Richard ngp ngng. "Tht ra m ni, ti khng phi l ngi trong cuc c th vit v
cuc chin tranh ny."
Ugwu gt u. Hn cng ng vi Richard.

"Con c th nh ng a gip mt l th nu ng gp Eberechi hay khng?"
"D nhin."
Ugwu ly li nhng t giy Richard cm v khi hn quay i nu ba ti cho B By, hn lm nhm ht mt mnh.
Chng ba mi su
Richard bc vo vn qu, hng v ch ngy xa chng hay ngi nhn ra bin. Cy cam chng thch nht khng cn na. Nhiu cy b n v vn
qu by gi c trng thm nhng mng c. Chng nhn m m ci ch ngy xa Kainene t bn tho ca chng v nh li nhng ngy Nsukka, chng
chng c cm xc g, lng trng rng khi Harrison c o c xi mi ngoi vn. "Xin li, tha ng. Xin li, tha ng. Ti nh l ti chn ci bn thu ca ng
y."
Nh ca Kainene by gi c sn bng mt mu xanh l cy sm, cy c bng hoa cun thnh vng cung b n. Richard i vng ra ca trc, bm
chung v tng tng Kainene s ra m ca, ni vi chng l nng bnh an, nng ch mun sng mt mnh, khng gp ai mt thi gian. Ngi n b ra m ca
c my du ca b lc trn mt, mi g m c hai gch chng t c ta l ngi b lc. C m h ca. "G th?"
"Xin cho c", Richard ni. "Ti tn l Richard Churchill. Ti l v hn phu ca Kainene Ozobia."
"Ri sao na?"

"Trc kia ti sng y. y l nh ca Kainene."
Nt mt ngi n b anh li. "y l ti sn b hoang. By gi n l nh ca ti." C ta bt u ng ca li.

"Xin ch mt cht", Richard ni. "Ti mun ly li mt t k vt ca chng ti. Xin c lm n cho ti ly nh ca Kainene? Tp nh trn k trong phng lm
vic?"
Ngi n b hut so. "Ti c mt con ch rt d, nu anh khng i ngay lp tc, ti s th n ra cn anh."
"Xin c lm n, ti ch mun ly my tm nh thi."
Ngi n b li hut so. T mt ni no trong nh c ting ch gm g vng ra. Chng chm chp quay lng, ton mi ca bin c, chng nh rt nhiu
ln Kainene ch chng trn con ng qunh hiu nh th ny. trong ph ch, chng chy chm li cho n khi chng i qua mt ngi n b rt cao nhng da
khng sm nh da Kainene. Chng chn ch khng v Port Harcourt bi v trc nht chng mun tm cho ra nng hai ngi cng v thm nh mt lc v cng
nhn xem h mt nhng th g. Chc chn nng s tm cch ly li cn nh, chng bit th, nng s vit n, ra ta v bo vi tt c mi ngi l chnh quyn
lin bang cp ngi nh ca nng. Chng hiu r tnh cch khng bit s bt c ci g ca nng. Cng vi tnh cch y nng ngn khng cho mi ngi nh
p anh lnh tr. l k nim cui cng chng c v nng, tr c chng cng ty tin thay i mt vi chi tit nh, i khi l tm khn qun nhn nhm sau gic ng
ca nng ct ngang lng lm tm im vng, i khi mu .
Chng khng n ngi nh ny nu m nng khng nh chng.
"n cn nh , Richard, c n xem gim bc." Ging ca b rt nh trn in thoi. Trong cuc ni chuyn in thoi u tin sau khi h tr v t
London, ging b rt khc, y tin tng.
"Chc l Kainene b thng ni no . Mnh phi ni cho mi ngi bit. Mnh phi nhanh chng c th a n vo nh thng tt hn. Chng no n
khi ri ti s bo n gip ti xem phi lm g vi ci con cu Yoruba m chng ti tng lm l bn. Th tng tng xem hn ta bt chng ti phi mua li cn
nh ca mnh. Tng tng xem hn gi mo ton b giy t s hu v cn ni l chng ti nn mng v hn khng i gi ct c; thm vo hn ly ht bn
gh, vt dng trong nh. B Kainene th s qu nn khng dm ni g ht. ng y mang n v h ng c trong ngi nh ca chnh mnh. Kainene khng
bao gi b qua chuyn y."
By gi b rt khc. Hnh nh thi gian tri i, nim tin ca b cng lc cng suy gim. C n xem cn nh. B khng cn ni chi tit, r rng, chc chn.
Madu ang cng ng b Lagos sau khi b bt giam Alagbon Close mt thi gian di; by gi anh b sa thi khi qun i Nigeria, ch c lnh vn vn 20
bng, tng trng cho ton b cng hin ca anh trc v trong chin tranh. Madu nghe n c mt ngi n b cao, c hc thc ang i lang thang Onitsha.
Rrchard i vi Olanna n Onitsha v b m cng n gp h, nhng ngi n b khng phi l Kainene. Richard tng chc chn l Kainene c
ta b mt tr nh v khng bit mnh l ai, iu ny rt hp l v khi chng nhn su vo i mt c nng l mt ny ln u tin, chng thy ght cay ght ng mt
ngi khng h quen.
Chng ngh v chuyn ny lc li xe n Umuahia, n tri t nn. Cn nh trng rng. Gn bn cnh , h bom vn cn cha c lp. Chng li xe i quanh
quanh mt lc trc khi tm c ci a ch Ugwu a cho. B c gi chng gp nhn chng mt cch hng h, nh th ci chuyn c mt ngi n ng da
trng bit ni ting Igbo n hi b v ngi thn ca b l chuyn rt thng tnh, khng c g ng kinh ngc. iu ny lm Richard ngc nhin; bi chng
quen c ngi ta tn tng, khen ngi v vic mnh l ngi da trng bit ni ting Igbo. B mang gh cho chng ngi. B ni b l ch ca b Eberechi, v
ngay sau khi b k cho chng nghe chuyn g xy ra vi Eberechi, chng quyt nh khng thut li vi Ugwu. Chng s khng bao gi ni cho Ugwu bit. Bc
ca Eberechi qun mt ci khn trng trn u v mt tm qun c bn ngang ngc. B ni bng mt ging rt nh, n ni Richard phi lun ming xin b nhc li.
B nhn Richard mt lc trc khi bo cho chng bit Eberechi b cht v n pho, ng ngy Umuahia tht th, v ch vi ngy sau anh ca Eberechi tr v t
chin trng, lnh ln, khe mnh. Richard khng bit ti sao nhng chng ngi xung cnh b v k vi b v Kainene.
"V ti i afia attack ch c vi ngy trc khi chin tranh kt thc v chng ti khng gp li c y k t ."
B gi nhn vai. "C ngy anh cng s bit", b ni.
Richard ngh v nhng li ny khi chng n Lagos vo ngy hm sau v chng cng tin chc l khng nn ni cho Ugwu bit Eberechi cht. Mt ngy no
Ugwu s bit, nhng by gi chng khng mun ph v gic m ca Ugwu.
Tri ma khi chng n Lagos. Trn radio, bi din thuyt ca Govvon ang c pht li. Khng c chin thng v khng c chin bi. Nhng ngi bn
bo ang chy vng quanh xe c trn ng vi nhng t bo gi trong ti nylon. Chng khng cn mun c bo na v c mi ln m bo ra l hnh nh chng
li thy mt tin qung co b m Kainene tr tin ng, vi tm hnh ca Kainene chp cnh h nc, di hng ch MT TCH. iu y tht qu sc chu ng.
Chng khc g lc bc Elizabeth khuyn chng "c gi vng tinh thn", ging ca b qua in thoi nghe yu t, nh th b bit chuyn g m chng khng bit.
Chng khng cn phi t ra mnh m trc bt c chuyn g. Kainene khng b mt tch, nng ch nn n u mt thi gian trc khi v nh.
M nng m ly chng. "Con c n ung g khng, Richard?" B hi bng cung cch yu thng quen thuc, ci cch b m ni vi thng con trai khng t
sn sc bn thn mnh chu o. B m cht ly chng, da vo chng khi h bc vo phng khch n s. Chng cm thy hn hnh nhng cng rt ngng
ngng; rt c th b ngh rng, b vn cn c Kainene nu chng gn bn.
B ca Kainene ang ngi vi Madu v hai ngi n ng khc Umunnachi. Richard bt tay h ri cng ngi xung. H ang ung bia v ni v lut l c
a phng ha, v chuyn c rt nhiu ngi trc kia lm gip vic trong nh by gi b tht nghip. H ni chuyn rt nh, lm nh trong nh cha an ton.
Richard ng dy, leo cu thang ln phng c ca Kainene nhng khng cn li th g ca nng. Vch tng ng y inh; c l m ngi Yoruba chim ng
treo qu nhiu tranh nh.
Mn hm n trong ba tra c nhiu tm sng qu; Kainene khng thch v chc l s nghing ngi sang chng m ni th. n tra xong, Richard v Madu ra
ngi hng hin. Cn ma ngng, l ca nhng cy cnh xung quanh c v mt hn.
"Ngi ngoi quc ni c triu ngi cht", Madu ni. "Khng th nhiu n th."
Richard ch i. Chng khng chc l mnh c mun mt cuc tho lun m nhiu ngi Biafra hin nay thch bn n l tha li cho ngi khc, t nh
bng bn thn bng mt vinh quang h khng bao gi c. Chng ch mun nh chng v Kainene thng ng y, nhn xung h bi mu bc.
"Khng th n mt triu ngi." Madu tp mt ngm bia. "Anh c nh tr v Anh khng?"

Cu hi lm chng bc mnh. "Khng."
"Anh nh Nsukka?"
"Vng. Ti gia nhp Vin Nghin cu Phi chu."
"Anh c vit g khng?"

"Khng."
Madu t cc bia ca mnh xung; nhng git nc lnh ng quanh thnh cc. "Khng hiu ti sao chng ti khng tm thy bt c tin tc g v Kainene.
Khng th hiu c", Madu ni.
Richard khng thch ch chng ti, khng bit Madu bao gm nhng ai trong . Chng ng dy bc ra ban cng, nhn xung h qua ln ma bi. Ci h
tho nc, nn h lm bng trng nhn bng. Chng quay sang Madu, hi. "Anh yu c y phi khng?"
"D nhin l ti yu c y."
"Anh c chm n c y khng?"

Ting ci ca Madu ngn v kh.
"Anh c chm n c y khng?" Richard li hi. Madu t nhin tr thnh k chu trch nhim v s mt tch ca Kainene. "Anh c bao gi chm n c y
khng?"
Madu ng dy. Richard tm ly tay anh ta. Quay li y, chng mun ni, quay li y v ni cho ti bit xem anh c bao gi t bn tay bn thu ca anh ln
ngi nng. Madu ht tay Richard ra. Richard m vo mt anh ta v bt u cm thy bn tay ca mnh nhc nhi.
"Thng ngu", Madu ngc nhin ni, hi long chong.
Richard thy tay ca Madu gi ln. Rt nhanh, mt c m ging thng vo mi chng. Cn au n bng trn mt chng. Chng thy ngi nh bng khi ng
xung nn nh. Khi chng r mi, mu dnh y ngn tay.
"Thng ngu", Richard nhc li.

Richard khng ng dy ni. Chng rt khn, tay run ry, mt t mu vng ln o. Madu nhn chng mt lc v ci xung, gi khun mt chng gia hai lng
bntay to ln ri nhn vo mi chng. Richard ngi thy mi tm trong hi th ca Madu.
"Ti khng nh v n y ch", Madu ni, ng thng dy.

Richard chm nh xung quanh mi. Bng ti ph trm ln chng. Khi bng ti tan i, chng bit mnh s khng bao gi gp li Kainene. Cuc i ca chng s
ging nh trong mt gian phng c thp nn; chng ch nhn thy mi vic trong bng ti m o, ch thy nhng hnh nh m o.
Chng ba mi by
C nhng khi Olanna trn tr hy vng, tin chc l Kainene s tr v, nhng tip theo l ni au nh ct, ri li trn y nim tin khin nng lm nhm ht
thm v cui cng khi nim tin ny sp hon ton th nng ng qu trn nn nh, nc n khc mi. C Adebayo n thm v ni g v s au bun, nghe rt
hay v tht d dng: au bun l s ngi ca tnh yu, nhng ngi tht s thy au bun l ngi may mn v h bit yu thng. Nhng Olanna khng nhng ch
thy au bun, c ci g cn ln hn c ni au. Nng khng bit ch mnh u. Nng khng bit. Nng tc gin v mnh khng thc dy sm vo ci ngy
Kainene i afia attack, khng bit Kainene mc g sng hm . Ti sao nng li khng i vi ch, sao li tin rng g Inatimi bit ch dn ch i? Nng gin c
th gii khi nng leo ln xe but, bc ln xe bn cnh Odenigbo hay khi cng vi Richard i n nhng nh thng ng nght ngi hoc nhng ngi nh ph
y bi m khng tm thy Kainene.
Khi nng mi va gp li cha m, b nng gi nng "Ola m", cc vng ca cha, nng c ng ng gi nng nh th bi v nng cm thy ti h.
"Con khng gp Kainene khi ch y i. Khi con thc gic th ch i ri", nng ni vi b m.
"Anyi ga-achota ya, chng ta s tm ra ch ca con", m nng ni.
"Chng ta s tm ra ch ca con", b nng nhc li.

"Vng, chng ta s tm c ch y", Olanna cng ni nh th v nng cm thy h ang tuyt vng bu vu vo mt bc tng l li.
H k cho nhau nghe cu chuyn ca nhng ngi c tm thy, nhng ngi tr v sau my thng tri mt tch. H khng k cho nhau nhng cu
chuyn khc v nhng ngi mt tch vn cha c tm thy, v nhng gia nh chn quan ti trng khng.
Hai g lnh n lc li ri n cm jollof lm nng tc gin gh gm. Nng nm trong phng khch, cu nguyn chng ng tm thy tin Biafra ca nng. Sau
khi chng i ri, nng ly t giy bc trong mt phong b giu trong chic giy ca mnh v ra ngoi, bt la t n di cy chanh. Odenigbo nhn nng. Chng
khng tn thnh, nng bit, bi v chng gi l c trong ti qun.
"Em t k nim", chng bo nng.

"Khng phi th." Nng khng k c ca mnh vo nhng vt nhng k xa l c th xc vo nh v cp n i. "K nim ca em trong em."
Nhiu tun l tri qua, nc trong ng ng chy tr li, l bm trng quay v khonh sn trc nh v mu tc ca B By cng en mt tr li.
Sch t nc ngoi gi n cho Odenigbo lin tc, ht thng ny n thng khc. Gi ngi ng nghip b chin tranh tc ot, l th ngn vit, t nhng ngi
bn ngng m David Blackwell trong nhm cc nh ton hc. Ngy ny qua ngy khc Odenigbo li cm ci c. "Xem ny, ti c bn u tin ca tc phm ny",
chng thng ni.
Edna gi sch, qun o v ko scla. Olanna nhn tm nh gi km v Edna trng ging nh ngi nc ngoi, mt ph n sng Boston, mi tc p thng
v bng nhy. Dng nh ci thi Edna sng cnh nh nng ng Alias xa xi lm, v cn c v xa hn na khi khong sn trn ng Odim v nn ranh
gii cuc sng ca nng. Mi khi nng i do mt vng rt lu xung quanh trng, qua sn qun vt v Qung trng T Do, nng ngh lc i sao m nhanh qu
m tr v li qu lu.
Ti khon ngn hng ca nng Lagos khng cn na. iu ny ging nh mt cuc i b cng ot sch bch. Nng c cm gic nh b lt ht qun o v
b bt ng run ry trong gi lnh m khng c ly mt mnh vi che thn. Nhng nng cng tm thy mt iu tt vo lc ny. Bi v t khi nng mt ht tin dnh
dm th nng li c mt ngi ch. ng tri khng qu nhn tm.
"Ti sao bc Kainene vn cn i afia attack?" B By thng hi th vi mt nh mt ng vc.
"ng c hi v vn na, con b ny!" Olanna ni. Nhng nng cng thy mt im g y trong cu hi ca B By, mc d nng cha th no gii c ci
huyn b ca n. Odenigbo bo nng phi ngng tm kim im ny im kia trong tt c mi chuyn. Nng thy gin l chng khng ng vi nng trong vic nhn
thy nhng im bo l Kainene s tr v, nhng ri nng li thm cm n v chng khng ng , iu c ngha l chng ch tin vo chuyn xy ra khi n c
c s thch hp.
Khi my ngi thn t Umunnachi n v khuyn hai ngi nn hi dibia, Olanna nh ch Osita i gip. Nng a cho ch chai ru whisky v mt t tin mua
d xin li tin on. Nng li xe n sng Niger nm xung sng mt tm nh ca Kainene. Nng n nh Kainene Orlu v i vng quanh nh ba ln. Nng
ch mt tun nh li dn ca dibia, nhng Kainene vn khng v.
"C l em lm ci g khng ng", nng ni vi Odenigbo. H ang trong phng c, nn nh y nhng t giy chy en t nhng quyn sch b chy
nham nh ca chng.
"Chin tranh chm dt nhng nn i vn cn, nkem. Ci ng dibia ch bit thm tht d. Em khng th tin nhng chuyn ."
"Em tin. Em tin tt c. Em tin vo bt c iu g c th a ch y tr v". Nng ng dy v i n bn ca s.
"Chng ta s tr li", nng ni.

"Em ni g?"
"Ngi ta thng ni chng ta s u thai, phi khng anh?" Nng hi.

"Uwa m, uwa ozo. Kip sau, Kainene s li lm ch ca em."
Nng bt u khc rm rc. Odenigbo m nng vo lng.
8. Quyn sch: Th Gii Im Lng Khi Chng Ti Cht
Ugwu vit li tng cui cng: Tng ng Ch, ngi bn tt ca ti.
LI CA TC GI
Quyn sch ny da vo cuc chin tranh Nigeria-Biafra t nm 1967-1970. Mc d mt vi nhn vt c xy dng t nhng nguyn mu c tht, nhng s
miu t v h cng nh nhng s kin xy ra xung quanh h ch l h cu. Xin cm n tc gi ca nhng cun sch gip ch cho ti trong vic su tm v kho
cu. c bit, quyn Sunset at Dawn (Mt Tri Ln Lc Hng ng) ca Chukwuemeka Ike v quyn Never Again(Khng Bao Gi Nh Th Na) ca Flora Nwapa
phi c nhc n trong vic ti hin khng kh ca gii trung lu Biafra; cuc i chnh ca Christopher Okigbo v quyn Labyrinths (Yt Hu) to cm hng
cho ti sng to nn nhn vt Okeoma; trong kh quyn The Nigerian Revolution and the Biafran War (Cuc Cch Mng Nigeria v Cuc Chin Tranh Biafra) ca
Alexander Madiebo l tm im trong vic h cu nhn vt i t Madu.
Tuy nhin, ti khng th no vit quyn sch ny nu khng c cha m ti. Ngi cha thng thi tuyt vi ca ti, Gio s Nwoye James Adichie, Odelu Ora
Abba, chm dt rt nhiu cu chuyn ca ng bng cu agha ajoka, m ti xin dch tm l "chin tranh rt xu xa". B ti v m ti, nhng ngi lun lun bo v,
chm sc ti, b Ifeoma Grace Adichie, ngi lun lun mun ti bit rng iu quan trng nht khng phi l nhng g xy n vi h m l h vn tn ti. Ti
rt bit n b m v nhng cu chuyn m hai ngi k v cn nhiu th khc.
Ti xin cho ch Mai ca ti, Michael E.N. Adichie ngi b thng trong khi chin u vi S on 21 ca qun i Biafra v cng l ngi thut li kinh
nghim ca ng mt cch duyn dng v khi hi. Xin cho nhng k nim sng chi ca ch CY (Cyprian Odigwe, 1949-1998), ngi chin u vi Lc Lng
c Bit ca Biafra v ngi anh h Pauly (Paulinus Ofili, 1955-2005), ngi chia s nhng k c v cuc i ca anh Biafra khi cn l mt a tr mi ba
tui v bn ca ti, Okla (Okoloma Maduewesi, 1972-2005), ngi m by gi s khng kp quyn sch ny di nch ca anh ging nh quyn sch trc.
Xin cm n gia nh ti: Toks Oremule v Arinze Maduka, Chisom v Amaka Sonny-Afoekelu, Chinedum v Kamsi Adichie, Ijeoma v Obinna Maduka, Uche v
Sonny Afoekelu, Chukwunwike v Tinuke Adichie, Nneka Adichie Okeke, Okechukwu Adichie, v c bit l Kenechukwu Adichie; tt c nhng ngi trong gia nh
Odigwes Umunnachi v Adichies Abba; hai "ch em" ca ti, Urenna Egonue v Uju Egonu cng "em trai" ca ti, tin tng l ti tht s c ti.
Xin gi li cm n n Ivara Esege; n Binyavanga Wainaina cho tt c nhng li than phin rt hu ch; n Amaechi Awurum dy cho ti nim tin;
n Ike Anya, Muhtar Bakare, Maren Chumley, Laura Bramon Good, Martin Kenyon v Ifeacho Nwokolo nhng ngi bn c bn tho; n Susan Buchan vi
nhng bc hnh chp Bifara; n Vermont Studio Center cho mn qu khng gian v thi gian; n Gio s Michael J.C. Echeruo vi nhng bi xa v
nhng li ph bnh rng lng lm cho ti tm kim na mt tri cn li.
Ti rt cm n nhng ngi i din cho ti, c bit l Sarah Chalfant, lm cho ti lun cm thy an ton; v Mitzi Angel, Anjali Singh, Robin Desser, nhng
bin tp vin tinh t v thng minh.
Hy vng chng ta s nh mi.

Half of a Yellow Sun - Nửa Mặt Trời Vàng - Chimamanda Ngozi Adichie

Uploaded by

Document Information

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Half of a Yellow Sun - Nửa Mặt Trời Vàng - Chimamanda Ngozi Adichie

Uploaded by

Copyright:

18/11/2017 Na Mt Tri Vng

Chimamanda Ngozi Adichie

Ngi dch: Nguyn th Hi H

c gi c th khng thch Kainene lc mi va gp c. Khng th ni l Kainene p bi v c khng c v p m x hi ca c to tiu chun. C c hnh

Xin mi bn c thng thc!

"Nh ny, khi no nghe ng y gi l phi tr li: Vng, tha ng!"

"Vng, tha ng!" Ugwu lp li.

"Thng b gip vic, tha ng".

"Ugwu, tha ng".

"Ugwu. Em n t Obukpa phi khng?"

"T Opi, tha ng".

"Vng, tha ng".

"Vng, tha ng".

"G vy?" ng Ch hi.

"Tha ng?" Ugwu ra hiu ch vo ci chu ra bt.

"i u mt ri, bn tt ca ti? 3 ", ng y ni bn tt bng ting Anh.

Ugwu chy nhanh ra phng khch. "Vng, tha ng!"

"Em tn g, nhc li xem?"

"Ugwu, tha ng!"

"Khng ". Ugwu ni.

"Vng, tha ng!"

"Vng, tha ng!"

"R rng c mi g nng y".

Ugwu lnh qunh li trong ti qun soc ca hn ra my ming tht g.

"Ch my c mun n tht g khi ang ng khng?"

"D khng ".

"Thc n s ch c dng trong phng n v nh bp".

"Vng, tha ng".

"Nh bp v nh tm phi c lau chi sch s, trong hm nay".

"Vng, tha ng".

"Lumumba l Th tng ca Congo. Em c bit Congo u khng?" ng Ch hi.

"D khng, tha ng".

"Vng, tha ng".

"Lp Hai cn bn, tha ng. Nhng con hc nhanh lm".

"Lp Hai? Bao lu ri?"

"Lu lm ri, tha ng. Nhng con hc ci g cng nhanh lm ".

"Ti sao em khng i hc na?"

"Ti v nm nh con b mt ma, tha ng".

ng Ch gt g. "Sao cha em khng tm ai hi vay tin ng hc ph?"

"Vng, tha ng", hn ni. "Cm n, tha ng".

"D hiu, tha ng!"

"Ngi xung y, bn tt".

"Em c th ni ci g khc hn khng?"

"Ht cho ti nghe mt bi xem no!"

"Tha ng, con c th nu n c".

"Vng, tha ng".

"Chc l em cha bit ng i n ch u, phi khng? Ti s nh Jomo ch cho em".

"Jomo, tha ng?"

Mt lt sau, Ugwu vit danh sch cc th cn nu n v a cho ng Ch.

" con c th sp xp sch ca ng, tha ng".

"Vng, tha ng".

Ugwu nhn ng trn tri, v ng vc. "ng?"

"Tn ti khng phi l ng. Gi ti l Odenigbo".

"Vng, tha ng".

"Vng, tha ng... Odenigbo".

"Xin li ng! Xin li, tha ng!"

"Ti bo em ng gi ti bng ng". ng ch cm ti liu. "Mun ri!"

"ng c n gn ci ti ca ti nhng lc ti khng c mt y", ng bo Ugwu. "Ch my c th bt gp ci u ca ai y".

"Xin cho, tha ng... Odenigbo", hn ni, trc lc ng Ch bc vo bp.

"Vng, tha ng. Mn tht hm rt ngon".

"Vng, tha ng!"

"Gi ti l Odenigbo!" ng Ch hi gt ging trc khi i tm.

"ng ni linh tinh!"

"Nu anh c lm g, cng khng ngi no London bit u".

"Mc c kho lm", ng Ch ni bng ting Anh. "Th th em nu cm".

"Ugwu!" ng Ch gi. "Mang Coke ra y!"

"Kedu?", nng hi.